-XA

/-

^r
':.'

/
1

-.

y^

r^

'

."'s^^

>

#^-.

sr

.i^< #

..*>-^

;\'

\\7 m

^
VILLANOVA COLLEGE LIBRARY
Villanova,

Pennsylvania

This book

was donated

3-4-49
by
^y......LL....aiaii-Vn^....a..s,A..

i#y Vj*fc

^
'*{'

.ci

AW

^'

^.

V^^i^^

J.

-s

V'^.

't^

-^;^,

'00^^

A i^A

-"

>^

.^^

^%J^-:,/4'

.'?/!'

.A
\
t-

M-t
^^.^

\^v
^
-^
*

iif^

'^'^..

'^JS^

\V-C

ACTA

SANCTORUM

P.USnS.-BXTVP.SV.00PV,VU0.BXNC...B..5

ACTA

SANCTORUM
OCTOBRIS
E. Lalto
et Gr,cis .liaruBT..

5"

Monamenlis. s.r..U primig.nii ..ternm

Scriplorum phrasi
ET OBSERVATIONIBUS COLUECTA, DIGESTA, COMMENTARllSQUE ILLUSTRATA
A

.TosEPHO

V.cTOHB

VAN HECKE, Benjamino BOSSUE, CARPENTIER, DE BUCK ET Eduardo

PRBSBYTBRIS TnEOLOOIS B S0CIBTAT8 JESU

TOMUS DECIMUS CONTINENTUR

QTJO DIES

QUARTL8 V1GE8IMUS TEHTIUS ET

PARISIIS ET ROMiE

apudVICTOREM PALME
1869
'

bibliopolam

SYNOPSIS
TO M
I

D ECI

DE ACTIS SANCTORUM
OCTOBRIS.

Ex quo tomus exortam

ix Octobris in

lucem

venit,

omnes ea benevolentia opus nostrum

cuti sunt,

prose-

esse adversus institutum hagio-

graphicum tempestatem fragosam magis quam saevam non est quod hoc loco doceamus quum plerarumque gentium ephemeridibus conhujus rei fama ubique increbuerit. Sed
Bidit brevi

ut novum nobis addiderint calcar ad intendendos omnes animi nervos , quo celerius et diligentius id promovere-

mus.
Prodit nunc itaque,
nio,

nondum

elapso

trien-

procella
nisi

neque ejus mentionem

beneficia postulasfecissemus, significatio. sent ut publica fieret grati animi itaque imprimis in opere nostro Servetur

publica

tomus decimus Octobris ; quo iterum propter rerum abuudantiam duo tantum continentur dies. Cogitaveramus quidem initio
eo quatuor dies concludere atque etiam pra-

memoria cum CH. VV.

lomEei Dumortier,

Petri

Tack

et

Bartho-

mittere

qui die 11 februarii annj

quem

ecclesiasticum Slavicum, ex monumenlis, latinos passim latenti-

Annum

^
V ^
^
ti
'

octogesimum sexagesimi supra millesimum comitiis pustrenue labores nostros in tam Caroli Rogier, sunt; tum Exc/V.
blicistutati

usum nostrum collegerat E. P. Joannes Martynov, domo Russus; sed denuomirumin modum nos fefellit nostraopibus, multa diligentia in

i
^'

non mmus gravi ministri regii, qui oratioue sedavit.Qui quum quamprudenti motos fluctus singulanspopondisset se operisnostri
publice
ter

nio
ipsi

egregium hoc opusculum et quse jam parata habebamus in proximum voluita ut

men seponenda

visa sint. Capit itaque praesens

V
-*?

^^

sissetsocietatihistoricffi rector De Eam, universitatis catholic

commirationem redditurum negotiumque B.V.Eranciscus regiae,

oi X rum
'S de

Xaverius magnificus, commentarium

scripsit,

de Actis sanctodoctrmffi
fore

quod perenne eximiae

tomus Commentarios, Syllogas et alia diversi nominis scripta numero quinquaginta, quibus illustrantur gesta aut cultus sanctorum quinque mille quinquaet septuaginta, praeter quater duos anonymos, passos cum S, Aretha in ginta
persecutione Arabica,
judseo in eos saeviente

et acerrimi judicii

monumentum
brevius

consentiunt.
re

Acute,
01.

tamen

omnes eadem

Dunaan seu Dhu Nowaso atque illi omnes diebus

:

scripsit

V.

Adolphus

Borgnet,

^
. '

histonae. ^ in universitate Leodiensi professor ita probavit universa Ouorum lucubrationes suo nomine ministro l^" societas historica ut eas statuerit, postulans ut ne regio offereudas esse auxilium conferre ha-

Tigesimatertia et quarta octobris honores ecobtinent. Ex clesiasticos obtinuerunt aut adhuc sunt viri in tres ordines distribuendi his autem alii ad ad statum ecclesiasticum,
aUi referendi

"Ndesisteret gubernium eioffraphis. Aliquanto

cet

post,

autumno

scili-

conventus, ad celebraretur arch^ologorum eruditissimi viri, non ex Quem confluxerant

ejusdem anni,

quum Dunkerk^

frequens

monasticum, alii ad s<BCularem, fuere, ssepe ad qui monachi et ecclesiastici accedit femtutramque seriem spectent. His habita professioms. neus sexus, ratione nuUa
Quatuorhasclassesbreviterpromorejamlustradisputata fuermt bimus, ut quffi hoc volumine intelligatur. uno quasi conspectu

quamquam

votis decretum Belgicum bene de repubhca <, est gubernium pndem ccepe. >HUer!na meriturum, si. quod hagiograph.cum opus fovere perat, pergeret neque hic stare nobis sustentare. Verum

'Gallia

tantum,

verum etiam ex

vicinis

re-

iy\ ffionibus,

omnium adstantium

STATUS ECCLESIASTICUS.
tantis olim Dedit Constantinopolitana sedes, scientiae laudibus conspicua, sanctimoniffi et prJEStantissimosviros S. Proclum, S. Joan-

et

iicef

etenim

commemorandi
Coloniensis

etiam

sunt

R V

Kesselius,

archaeologus;

Chodzko, ^arch^ologi^ decus; Alexander

Anglus ; eques Rlchardus Simpson. scriptor nostro pr^cipuum ^vo de Rossi Romanus,

ere^

duos et S, Ignatmm, nes Chrysostomi discipulum, suis constantiasuaneque minus calamitatibus variis diebus gloriosum. S. Procli memoriam
celebratam;
nativitatis

>ditus

Uterarum Polonus et in collegio Franci^

lector
;

locum

ministenum

^SIavicarum

Panizzi.

F.

Madden,

TEd A

Bond, S. Winter literari* in AngUa '^tannico pr^positi reique quibus demum accehabiti avbitri

Jones,

musaeo Bn-

ConstantinopoUtana; eiectiopuerile in ecclesia populi vitricem nem ad cathedram Cyzicenam; deinde Constantinooppositionem; episcopatum episcoporum translapolitanum; eanones de
tione;

summi

quorum nomma ut alios omittam dit commentarius, Henricus Pertz, De Ram R Atque hi est. quem nominasse laudasse Octobris Tomus X.
dabit

mansuetudinema Socrate laudatam epiAthanasii, episcopi stolam adArmenos; causam

;

Pyrrheni; plurium

episcoporum
1

in

pUiribus
provinciis

^73

y^

SYNOPSlh
^^^^

^^^^

^^^ ^^ltug

Lnstautinopolitan. '^^^^^^^^^^tntun^^U-

d.ves sacris pignor.bus

rat uUanc^^^^

L"'

rntiptlm

cata^un.

et eaitiones

^^^J^^
^

tempus. , episcopatus

^ua u-

accuratione collect^ ""ngulari diligentia et

J^
^i

cofusus cum S^ Fre Normannia, passim

^olu-n com teste. brev.s ptore coiBvo optimoque quo de =ancti

Acta ^^^^ ostenderemus,

mentarius praemittendus "

i

fuit, in

memoria

de ffestorum

ejus b.o.raph^, in fastis sacris, de sumchronotaxi et de controvers.a,

inter et S.

^^ ^,,J; oHum,

quantum

S 1 remun potuimus, expl cui

monasticam v.am

tfpoutifices

Ignatium super

pre

et fata ^"^ j^e dicti fundat.onem pa^ ^-^p^^constantiensem, dedicat.onem

patriarchico in Bulgariam '^i';';'^'" ^2ep _ pr^buit S. Fehcem Africa illustraudum

"^f

henon * uouis

Hamensis et sanctissim. ^^^.^^-^...^^s. Locum de.nde

^^^^^s
et

v.r.

cul

um

hoc s>nguUre ac^ scopum Tubzacensem, cui ditutActapassionisejuscont.nuopostmortem

fuer.nt

Herefridus, Aut.ss.odoren. '^J^^^^^^^ 5. suum conscr.p=.t

vitam

conscripta ab optimis^estibus inde s.nt. Qu res res obscurissim ejus tamen tempor.bus lla ;rvenit quod ab antiquissimis

uHue

eP'Scopu

auc tor c

^^^^
.

.^

beaU

v.

expl.

Commentar.o prv.o ^^^^^ ^^ ^^^,1,^ ^r-

fm civitatis NoI=e eorrupta scriptio in laudem aUorum laud bu historia cum et hujus martyris l^m.nes Omnia inde turbata e-ut, commixta. al.qua affund re ut Inx
loca,

^0"^;' "/ nP
f^s.odo
e e

IM
,

^H

^^^^^^^^^^^^ educa.ionem Auelectionem ad cathedram , tum ^^^^^.^^^ ^

.^ ^^.^^^,^,,^rn elect.one;

^."'oues et claeS. Felicis tur, vari Actorum et de.nde ex tempo. ses constituend^ fuerunt,

tempora. Quare,

^e

Pa

Je;^';;

rum

editionem t smcer^m Quffi yiatam. longe optimam esse martyr.. habuer. soc os situm dein an S. Felix Fortunatus factum sit nt SS. Januar.us,
et

ostendendnm ratione aliisque argu.nent.s bre licet ^or e a iquando Surianam.

'^'^^.ar^M
Ausaens.s an uuam qu pp couegi y
Ausc. n
1

^^^^.^^^^^ recuperand.s eccle^^,^^, ,enit S. Leothad^us. minus faustam habu.t for.^^^ ^^^^ ^^.^
J^^

,^

^^
^^

^^^^^^^^^ ^.^^ ^^,^.

s.acen^, de .n ; t ij^^et
eccie

P iitan
y^^

^^^^.

dignitat.s in ^.^. ^^._

.^^

unde Demonstratum etSeptimiuuseiadditifuerint. m pr^tereaVenusiamejusmartyr.. fu.sse tes etcorpustranslatumCarthaginemejusquecullateqne aliquando fu.sse propaga-

^^^^^^^_

1';^";

^^^^^.^^^X^
^^^

protilimus,

undequaque

="^
Mab.Uou J^-J f^

S
j^^^^ ^ n luee

tum longe
dis

Anna
f

de vero eju tum. His intercedit disquis.t.o

se-

^ J'

Maglorii. in Britannia q^i hac quoque colitur i,em a ].^^^^^^,^ ..^^

f^,^ jata.
._^

secundum nomine et accedit Passio tum codicum Venusinam seu Afr.canam. familiam et.am tum secundum familiam Nolanam, atque nob.s obv.. secundum gr^cos. Ex Italia tres
Octav.afuereepiscopi, Joannes Syracusanus,

His pra^missus

.^^.^

^onumentis

Co">^^^*^^'^;'/ ^Vs plena sunt suppleta fueaut obscuni aut m.nus P ^^^^i^,

-f
^

' ^.^.,J;^^X! randus q"' ''^'^';^^

fuit,

copiosa exstant

/,^ ,i,a sunt

nusseuOctarianusComensisetVerusSalerm. Commentar.o de S. Joanne d.x.mus tanus.

Xrft^'urscilLt sekoja iuerun

,

Lscripta a Ge-

monast.ca prof de ejus cultu. de incerta ejns

::^t"S:rSSrr:ri;: Octamano. SZ J vb^es Ttiam fuimus Comensi

in S.

^'^
^'^;^
J^

^^ ^^^ de cultu, i^ eiuLrtus. omcia in au,a regia

^^

,^^

^,^J,^

prfuisse. Itend mus ecclesi^ ^um h^c sSsmatTTrium Capitulorum invc

n .em

Sesret und^auca

dicenda

fuerunt de
ecclesi

on episcopatns tempus rehqu.arum translat Calv.n.ams patrata, .mpr.m.s et destructio, a Eoman. vero dictum de privilegio Feretr. seu S. ritu. Ult.mo demum sucejus origine et
deque
-cedit loco 5.

cTtu eorlm, qui extra communionem dSmobe..u;t':quodargumentuminS.Ignatio etiam tetigimus S. Veri nomen, quod cultus
ejus certuf sit, ab oblivione

Sever^nus ep.scopus Burdega en-

q"^- '^' -"f^ "^''"V^t rum episcopos advenam fu.sse

ejus Vita ex S.
.n

1^^ Ed.ta eS
constat.
S.

vindicandum

fuit,

Gregor.o Turonens..

Sever.-

paucis adjecti

de erecti episcopatus Salernitani svo ^t veterum episcoporum serie. Gallia pro more multo plures obtulit sanctissimos prsesules- nec

German.am pedem nus ille Burd.galens.s SevertnusCoiomenferre nos coegit, ub. S.

sis,

regio constitutiopristinum splendorem et auctoritanein suam,

mirum quum hsc

uon secus ac .lle alter, die 9.6 octobr.s colitur. Ostendimus itaque duos diversos esse
Coloniensem
sucoessisse

nunquam
et

sedisse

Burd.galae;

temdebeatsanctimoniaeetprudentigjpriscorum suorum antistitum. S. Amon, episcopus Tulcui lensis, ordine alphabetico venit primus
;

adiunximus, quum
fata

ante omissi fuissentet

reli-

ecclesiam Eufrats cu. commentario SS. Cornelii etCypriani; subjecimus ex manuscriptis et typographicis codicibus Vitam antiquam. De SS. Severmo

fundasse

communia fere haberent, SS. Alquiarum cham. Celsinum et Ursum, seu Ursinum, qui proxime eamdem Tullensem cathedram occuparunt Horum omnium, si S. Amonem exci-

et

Felice

I,

habitis episcopis Trevirensibus

diximus ad sequentem diem, breviter retractata quaestione de primis episcopis Trevirensibus; ubi indicavimus episcopos Trevirenses,

Tungrenses

,,

TOMI DECIMI OCTOBRIS.

Tungrrenses
et

vn

Coloniensee

Tideri

confusos

fuisse ; S. relicem in catalogum Trevirensem intrusum videri ex Mettensi et S. Severini cultum ex aiio errore ortum. In S. Evergislo, qui Coloniffi sedit, et in S. Ebergiso, qui Trarjecti

tium ratione habita (licet hic denuo vinc*t primo loco S. Aretkas, monachus Cryptensis Kioviae iuRussia; cujusgesta quum ex paterico Mosquensi nota sint, singularis de hoc libro disputatio instituta est, scilicet de
Gallia), venit
libri auctore,

ad Mosam cathedram suam habuit, plurima quoque confusio deprebensa est, quod Ebergisi S. Bruno, Coloniensis episcopus, S.
corpore translato, crediderit se sui decessoris

origine, incrementis, partitione,

variis recensionibus manuscriptis et editioni-

bus typographicis

et

quum

B.

Simoni, epi,

exuvias vexisse Coloniam. Inquisivimus prffilotereain S. Ebergisi aetatem et sepulturae nunc deperditam, saeculo xi ab cum Vitam, Anselmo Leodiensi soriptam fuisse ostendimus et reliquiarum fata fuse enarravimus. Quod S. Evergislus puer in ecclesia Tungrensi
;

ecopo Vladimiriensi et Suzdaliensi dicendum fuisset ad diem 10 maji

de
,

quo

adscri-

benda

sit

praesulis illius ortu

ea pars quse de S. Arelha est, de vita monastica Kioviae

,

deque ejus episcopatu

tractatum est
aetas
;
:

et cultu et scriptis fuse

S.

Arethae

autem indagata
;

est

Polocia, ejus patria, illustrata

vita in

nonnulla de prisca puerorum dein jus episcoporum collegimus oblatione Colonieusium in ecclesiam Tungrensem explicuimus et quse de beati viri diaconatu et epidedimus. Post scopatn et martyrio feruntur
oblatus fuerat,
; ; ,

monasterio Cryptensi , mors et sepultura in crypta Antoniana cultusque immemorabilis et dein gradus factus ad laboriodeclaratus sam quaistionem an saeculo xii catholici essent meiropolitae Kiovienses et hegumeni Crypten;

monachi Cryptensis, diximus de B. Simone, episcopo Vladimiriensi et

Acta
S.

ArethEe,

ses. Faciiior fuit et

minoribus

tricis implioitus

Suzdaliensi

ut

iuferius

explicabimus.

Ad

B. Bertrandus, abbas Grandis Silvse in Galliis ; cujus cultum certum esse ostensum est; dein

occidentem autem reversis et nobis S. Rugressis Britannicum, obtulit se cultus olim in monus episcopus Hibernus celeberrimo Devonise monasterio Tavestockio, hsec cujus origines et fata exhibuimus, quod omnino cohaereant, TanRumoni cultu
,
,

mare

trans-

enarrata ejus vita monastica in Grandi Silva atque hujus monasterii adjunctio farailiae Cisterciensi
;

felicem vero obitum dedit anony

mus

coaevus.

Cum

his cohaeret

commputarius

cum

S.

tam episcoporum seriem excipiunt tres preTheodosbyteri, S. Theodoritus scilicet seu

Benedictus et S. Pompejus et unus mardiaconus S. Domitius. Ut S. Theodorito, AntiochenoetUcetiensi iu Galliis patrono, tyri
rus,
S.

de B. Giraldo de Salis, novem monasteriorum qui monachum Castellariensem fundatore scriptionem dedimus, biographum bacujus buit. Quae de 5. Joanne Capistrano, Minorita,
,

mirabili viro, ecclesiae Dei seecuIo xv columna et maximarum rerum sui aevi cardine et incitamento, coUegimus, frustra conaremur brevi
spatio concludere.
et

lux affulgeret, homonymos diligenter distinActa martyrii, quae ex editis et mss, ximus codicibus dedimus, dilig-enter illustravimus tempus passionis inquisivimus et simul origi; ;

In

Commeatario

praevio

quadraginta sex paragraphis constante, innumera documenta authentica eshibuimus ex quibus accuratissime innotescit quid bea,

nem

patrocinii
fuit

Uceticensis

unde dicendum

tus

vir

pro

ordinis

sui

reformatione,
,

pro
re-

quoque

quem

de Deothario, episcopo Arisitensi, Theodorito nonnulli substituere vo-

catholicorum morum ductione haereticorum

castigatioue
et

pro

schismaticorum

et

luerunt.

S.

Benedictum,

qui in dioecesibus

colitur Fictaviensi et Lucionensi potissimum Kemensi, atque olim etiam alicubi in dioecesi plerique episcopum fuisse ; presbyte-

in pro Turcarum septentrionalibus et ad Danubium partibus tara strenue, tam prudenter, tantaque audacia

demum

attritione in Italia.

et fortitudine egerit

quibus subjecimus tres

volunt

rum

fuisse ostendimus,

et

verisimiliter prius

sepultum Asiani, dein translatum Quinciacum reliqua autem, quae ferunet Trenorchium his interseruimus comlabulosa esse
;

Vitas a tribus ejus sociis singulis fere diebus, ut res contingebant, scriptas atque hactenus
inedilas
rius, nil
;

quibus
B.

nil

desiderari potest sincenil

accuratius,

ad facieudam fidem
Servir item pius fuit,

tur,

mentarium de pagis Medalgioo Theofalgico Acta immixta et Herbadillico. S. Pompejii redibit sermo m sunt rebus S. Odae, de qua
,

potentius.

Joannes Angelus Porro, ex

V.
famiiia,

vorum

B. M.

sed alia omnino instituta sectatus.

quietis amans et solitudinis plura ordinis turbam aversans
, ,

Hic enim

de quo sexu femineo. Similis sors S.Socratis, S.Theodotae, martyris Nicse videndasuut Acta quem Ambianensis in Bithynia. S. Domitium, uon presbyterum fuisse, dioecesis sibi vindicat,
fecimus sed solumraodo diaconum verisimile ejus, quam saepius fuisse scriptain ex Vita demoustravimus ejusque occasione disputavimus de cathedralitate ecclesiae S. Acheoli juxta Ambianum et de vita clericali, quam ibidem
;

hominumque
sui ccenobia

sodaschismata tamen et divisiones lium exoptans,

virtutibus
illustravit
,

reformationem

studiose

fugiens,

operamque suam
libenter

novitio-

impendens. Gesta rum institutioni quatuor fontibus, quorum duo dedimus ex Quoniam. hacteuus publico non patuerant.

locum dedimus viro fabuloso, nomiue Macario Romano,

autem

id fert operis nostri ratio,

dixit beatus vir.

STATUS MONASTICUS.
,uos statui ece.esiasti.o admerito sibi scripsimus, plures sunt quos jure sic mter vindicare possit status mouasticus, retulimus decem nomina, quffi ad praesentem diaconatu plures presbyteratu aut classem nulla genOrdine alphabetico,

iv fabulatores finqui inventus est (ut saeculo quem virum oUm xerunt) juxta Paradisum ; Constantinopolitani coluerunt patriarchatuum

Ut

inte.

eos.

Mos^ensjs ecc..i.
multa etiam
,

latinos

fuit

fama.

-^^^^^^^ Martint,
S.
,

ab-

batis Vertavensis potissime culti et Pictaviensi

est

in

dioecesibus Nannetensx

longe

melior

historia.

Duas dedimus Vitas cum adjecto

et

insigniti fuere.

libro

de

miraculis

translatione

quibus praemisimus
;

Dein diximus de

S.

Martmi va

restiterat,

simul

cum

fiUaDus

tatis obitus

e corporis translatK,nes

cu ta
^t

olim eeleberrimus. et olim cultus fuerit

mortu" Licet aUo d.e

S.

P^
^.^^.^^^

j,^g,,^ on .olum e^pi ^^^^^^.^.^^

ed
r

m
g
o
,

MarUnus enMari^w^

aUquando, tractus est Massicus, huc tamen t cum S Maruno Ye qucd confusus fuer.t hoc e ab
itaque lUefu.t vensi, Distinguendus abbat.bus aut ereim ahis sanctis Martinis

am
.^^

cet v.c.m jj,,triani Pers.d.s potuerunt , arden ^^ numquam p,, , ,^^ .^ ^^^^^^^^^

ab tU

nue eius mo^ .n Campan.a DescnptuB mons Massicus co,-po simul cnm fata expos.ta
;

diem cuUus minquisitum in sincerum reUg.osam. ffitatem et professionem

Asis epi ^^ neque ^sque ad an ^ J,i,,et. Verum P Negranenses a khaUfa

'

^^^ ^^^ ^.^ ^^^^ ut ex Joanne, 535,

Um

aj_

christiani

"^r in exsiUum

exacti sunt,

multum

effice e

SsterU
fecta,

translatione, sijepius

per teutata et aUquando

transratiiet

atque etiam cum ex S. Gregor.. Maffni nibus Subjecta Vita translatioms coaeva; Vita, dialogis;' Historia D.acono miracala, auctore Petro

Carinuhe oppid. or.gi-

Cassinensi, et alia antiqua monasterii cephori, fundatoris

documenta. S. MCharsmno,

ex qu.bu 0-^^^^^^^_ ^^ ^^^,^^, ^1,,;^, P^^^^ sesquissculum ec .^^^^ ^^^^ ^^^ vero -~ nomenuuam xiv/i .--. Occas.one ciesiam Homeriticam floruisse. _..:..., ..n.Pdam _ deduceudam ,. . martyrii S. Arethce et sociorum historiam ecclesiaesse breviter credidimus regnomodo Arabise Felicis, sed
.

sticam, non

deteximus, non Acta hactenusnon an pomonasterium in Cappadocia, utrum id

satis certi

Agmeu claudit tiusConstantiuopoli exstiterit. ^noc/ms, presbyter et abbas S Senochus seu ortum, cleri. Turonico Galliffi ; cujus
in

Arabia Deserta. scnpsere maEtenim ut insinuatum vix ulla Arabica e tenebns jores, mouumenta ut typographica eduxerat ; et inde factum

rumetiam Ghassan

et

Him
est,

in

dum

ars

monasterium, vitffi temcatum, monachatum, continuo post mortem mter cultum pus per BurgunTuronenses inchoatum et dein et alias plagas diam, Britanniam Armoricam
, ,

pago

de penmsula necessario valdejejuna sint quae orientali, sive Arabia DeArabica et de Syria obvia sunt. serta, in opere nostro sparsim

Quam

ob rem supplenda fuerunt quod nunc prsstitimus in hoc quum ceteroqui de S. Aretha
:

quffi

deerant

Commentano
,

usque

dum

propagatum. explicuimus, iu
tam, a
S.

fine dantes Vi-

Gregorio Turonensi conscriptam.

STATUS sj:gularis.
Paucos
confessores

Tapharensis, Acta S. Gregentii, archiepiscopi decembris , nulla alia dabuntur ad diem 19 obscunsidonea opportunitas adfutura sit historiam priscae quoque ^Ethiopise
,

simam
in

multosque

martyres
aperit

coutinet pro more

tertia classis.

Eam

pluribus illustrare licuit. Commentario Arethae, nique subjunxiraus Acta Grseca S. Sunt vero Acta eaque latiuitate donavimus.
illa,

de-

Etruria patronua, translationem dedimus ex duocujus Vitam et

in S. Allucius, Pisciensis

simul cum epistola Simeonis Beth-Arsamensis, quae ipsi Commentario interserta est. -^^;^^^-^ ^^^ mrhislorr. ec'-

p^e^

H ctu et de domo hospitali S. Allucii. oc^pldeMe ab equitibus Hierosolymitanis.

i

De

ArX

et

sociis quater

miUe ducentis
Aracau-

que Acta h^c antiqniss:ma S. Areth^ solus Anecdotis ediderit hucusque Boissonadius ms denuo snis profecto ex probato codice

et qu nqua Jnta, martyribus Negran^ in L!Taulo prolixius diximus pluribus de 8i8 Prima est quod Arabica persecutio, saevissima fuit, et in qua per universam

qu*
Ara-

mereban tur. excudi, ntad plures pertingerent Pauca admodum de S. Cadfarcho^ quo ohm gloriabatur Wallia septentnoualis in msula ad Britannica, reperimus ; atque illa pertinent
templa. nobile et sanctum ejus genus, ad duo ab eo fundata, ad ejus cultum. ffitatem et paveuiel^m. SS. Claudianus.

biam Felicem martyres ad viginti millia oc cubuere. parum nota est hactenus in historia
ecclesiastica;immo usque ad medium scu-

Euthenus, Flavta-

lum

prfficedens ipsis viris eruditis e solo

psne

Metaphraste innotuerat. Deinde fuit S. Areet dum thas Negranse princeps et regulus ipse ad fidem est conversus anno circiter 445, principis exemplo moti sunt pars magna ci;

nus, Justus et Victor, martyres Hierapolitani in Phrygia ex fastis Hieronymianis cogniti, occasionem dederunt disputandi de duabus Hierapolibus in Phrygia. Copiosionbus nobis
esse licuit in SS. Crescio,

vium. Accrevitque ecclesia , nec modo suos episcopos mox habuit, sed et diiabaia esi exira irauium i^cgiaucuocuj, cn dilatata est extra tractum Negranensem, et usque ad ultimas partes Homeritidis fides
ista
linntft est, disseminata est Tunc orta est persecutio

constanler

Omnione, Bmptio, Pamphila, martyribus in agro Mugellano in Thuscia. In commentario prae^.^^^.. -. ^^.^--^ vio, postquam de redintegrato SS. Crescii et ^/voi.vium." - '-v, ^'^" '^ sociorum cultu sermonem habuimus, contro*""
Cerbonio et

Dhu

versias de autiqua Passione

eptuaginta Nowasi, annis septuaginta et octo post conin qua Negranenses versionem S. Areth flammis et gladio absumpti sunt quater mille
;

acrius agitatas,

examinavimua

utrinque justo qua occasione

Florentinas

origines

profanas et christianas

etalia id genus exposuimus; Acta dein dedi-

mn R muB

TOMI DECIMl OCTOBUIS.

mus juxta
editiones Laderchii, Moctii et Lamii

IX

BoUaudiana ; posthuma'subdidimus Antonii Fraucisci relicii Bomani lucubrationem de perpetuo illorum

et apo^rat)ha

quibus pro Gloria

lumnia vindicatus. B. Juliana de Busto Arsitio, soror converaa abbatiae S. Mariae de Monte supra Varesium in pristino ducatu Mediolanensi
,

martyrum
auximus.

cultu
S.

quam

in annotatis
,

plurimum
origine

sionem

narrandi potius quam disputandi occadedit. In Commentario itaque historico

Florentini

confessoris,

beatae virginis ortum, virginitatis propositum,

et cultu Scoti seu Hiberni, domicilio autem scripta fuit; sed hactenus TuUensis, Yita oUm tum ex antiquis latet : capita tamen dedimus tabuUs pictis Bonnetensibus in
libris,

persecutiones in

domo paterna

toleratas,

ac-

tum ex agro TuUensi.

plurimum
leiudine,

Quum autem

iUic invocaretur pro

sanctus iUe vir amentium variti-

longam orationem habuimus de

bus

usurpatis et de aUis simiUbus eadem de causa Ghelse et Kothnaci in Belgio

iUic

oUm

cessum ad Sacrum Montem, vitam eremiticam ibidem viginti annos cum B. Cathariua de Palantia actam, admlssionem regulEe S. Augustini, virtutes, orandi modum diclum vestem B. M. Virginis, mortem sepuUuram, translationem, festum, imagines antiquas et cuUus approbationem ex optimis monumentis expUcuimus. Contra de S Montana, cui accommo,

Hinc gradum feoimus ad festum peregritranslatioDis S. Florentini, ad pium nanUum concursum , ad templum a S. Gerardo cujus rei ope devenimus in notiffidificatum
celebratis.
:

data fuere Acta S. Gertrudis NiveUensis, plura

inquireuda, pauca narranda fuere. Ostensum unde dicta fuerit abbatissa Cavensis ; quomodo
ejus corpus e dioecesi Bituricensi Ferrarias in

tiam

atque etiam ejus martyr in agro Ambiapatriffi. S. Gratianus, dedit de ejus cuUu, nensi, disputandi locum tempore, de de ejus raartyrii et translationis fructifera decorylo in annua ejus festivitate fraque ejua reUquiis. "Vicini sunt sanctissimi a praedonibus vioLuglius ei Luglianus
lEtatis S.

Florentini

Senonensi translatum fuerit; quae utrobique de ea viguerint aut vigeant traditiones et demum quae origo fuerit processionum PentecostaUum, in GaUiis, iu Belgio, in Anglia et
;

atque etiam nuuc tanta frequentia institutarum. SS. Oda vidua et Pompejus presbyter, ambo dicEcesis Leodiensis decora, ex

aUbi

oUm

tres

lenta morte in Belgio affecti

et exinde relati

LiUerii et Mondiinter martyres potissimeque anonym instituto, derii cuUi. Examine Vitae indag-atis, sanctocsedisque causa et tempore reUquiarum visitationes cuUum,

antiqua Vita perbene innotuerunt. Huic Vitae praemissus Commentarius , quo complures sanctae Odae a se invicem distiuguuntur ; biographi antiqui et recentiores recensentur; aetas
beatse

muUeris indicatur; nobile ejus genus

Alahonensi
; ,

rum

illorum

earumque ad hanc usque diem fata exposuimartyres mus. SS. Servandus et Germanus, Hispauia. aUus omnino geneprope Gades in
ris sunt.

ex

diplomate
,

cujus

sinceritas

vindicatur
tio in

ostenditur
,

et

tandem

migra-

Passionem ex ms. codice coUata cum typographica dedimus, post praevium editione commentarium de eorum cuUu secundum ntempore tum Mozarabicum, de patria, familia, martyrii. Severus et Dorotheus maret loco
,

Austrasiam mors , quarum semper maxime pars reUquiarum

,

corporis elevatio, et

remansit Amanii, visitationes traduntur et expUcantur. S. Syram virginem, oUm Meldis cuUam et Catalauni in GalUa, nunc autem

tyres HadrianopoUtani

item Severus, Vitalis,

Flavianus Felix, Rogatus.Papirius^Victoria, martyres Nicomedienses et demum et Victor, Cappadocia, Seuresius, martyr Caesareae in innotueruut solum ex fastis Hieronymiams
;

omni veneratione destitutam, unam eamdemque esse demonstraudum fait, sed diversam a quacum ab S. Syra Trecensi seu RilUacensi, item Catalauni iUam fuisse aUis confunditur;
sed non videri sororem fuisse Coronidem tandem imponitS. TheoS. Fiacrii. sic glodota, quaeNicajge i^Bithynia ut atrox consummavit martyrium. Ljus riosissimum

abbatissam,

aUisque id genus Ubris.

SEXUS FEMINEUS.
luter iUos
praeter S.

autem

status ssecularis sanctos,

ei

Pamphiliam, insignem Rumi cum muUis sosibi locum vindicat S. crudele mariyrium perciabus Negranensibus, Nowasso seu Dunaan impussimo

VictoHam

pessis,

Dhu

seu Etheltyranno. His addenda S. Elfleda in AngUa, cujus dupU. fleda, vidua Glastonise

commencem Vitam dedimus cum pramisso distmcta ab homonymis accurate tario in quo
est. ejus
ffitas,

Socraveterem Passionem, cui innexa sunt S. esse martyris Ancyrani gesta, bonae notae tis, affulsuasimus; atque ex ea nonnihU luminis Severo imgere tot martyriis, quje Alexandro Plura pr^terea peratore facta esse perhibentur. Theodot et Maquffisivimus de SS. Georgii, monasteriis Constantmopomantis tempUs et martyrum Utanis, quod haec ad beatorum spectarent. Atque his breviter cuUum proxime contmenexpedivimus quae tomo x Octubris lector; et ut nobis tibique santur. His utere,
,

mvestigata regia prosapia expUcata, ejus gesta imet S. Dunstanus. quod

gravissima casint S. Elfledse rebus, a

cti iUi suis

apud

Deum

orationibus adsint et

opitulentur enixe petimus.

mixta

INDEX

;;

NDEX SANCTORUM
m
TOMUM X
A
Ele;

OCTOBRIS.

Paulus
23 23

episcopus

Negranensium
eju
J^

S^

AaUuc
lerritorii

lchas.epUcopusTullensis.r*rf^Amon. Comuentaux.s pk^us cocfessor.

sbaas,

rex^thiopum;
uomina apud

scriptores

varia

V^l^^/^', 694. x.
;

v;S^^Lic.Sancticultusantiquus;descnp^^^^ canones qui de hosp

Pisciensis;

loanne

Hierosolymitani agunt; equites ta TaANs. occupant 226. Vita et a im dom^m e:c ms. Francisct C0X.ESS0RIS,
Tatio

ho.pi-

episcopus Paramonarius fueritne Homeritarum auctores ^thTopum au vero ^thiopum farfeTndautur; proreges Beth-Arsamensi, Simeone

H me"ae;
Epistol^

de

medici Lucensis. colMaria^ Florentini, Pisciensi Caput Vato cum apographo delegat.o episcopi Lu.

S.

ALVCii

historico martyrii

Negranensmm

697

xn

Simeonis
legatus

Beth-Arsamensis
S.

pars

prima; annus

et dies passionis

Arethffi,

Corporis inventio

ver.tatem 232. Oa censis ad inquirendam approbatio ejus rehPUTii. Vita S. AUucii,

Ahrahamus
epistola
nae 700

ejusque

legationes;

Dhu Nowasi
xiii.

ad

rensem, in qua narrat

Almundarum Hiqu^ gesserit Negra,

confessor Tulli Leuco. SS^^AmoT, episcopus Sylloge chitica et historica.

rum

in Gallia.

res & Unic. Sancti cultusj tempus episcopatus cognita^;

gesttB
;

parum

vari^translaCultus et
Cel-

Paralipomena liones corporis 48. fata SS. Amonis, Alchffi, reliquiarum

sini

eiusque et filiarum martyno Almundarum ex epistola Dhu Nowasi ad Simeon XIV. Narrationem prosequitur
nobilissima,
703.
S. Arethae genus, liberBeth-Arsamensis martyrium. tyranno tas loquendi coram quinquennis 705, Mirabilis constautia pueri
:

n^

Dhu

Ordo rerum gestarum NegraNowaso; de S. Ruma femina

Vita S. Auonis, etUrsi seu Ursini 908. veteri Breviano Tul. EPiscopi TuLLENSis cx
lensi et Vitis

Patrum Occidentis Benedicti S. Amonis ett Gononi 911. Inventio CRYPTJi

CeLSINI ET ItELIQUIABUM SS. ALCHiE, AUSPXCII, BX editione Ursi, EPiscopoRUM TuLLENsiuM, ecclesiastica et Benedicti Picard in historia
civili

XV.

De

suppliciorum
708.

modo

et

numero

xvi. Hortantur Justinus martyrum Alexanet Timotheus patriarcha imperator

Tullensi
et socii

^j^-

geren* driuus sanctum Elesbaan ad hellum adversus Dhu Nowasum ; historia dum Cyriacl expeditionis. Martyrium SS. Azkir,
et

quater mUle duAretha& et Ruma itemque Asldr et Cycenti quinquag:iuta, martyres Neet socii triginta octo,
riacus
granffi in Arahia.

sociorum 38. Quo tempore haeresis mointra

nophysitica
710. xvii.

Homeritidem penetrarit

Cultus martyrum Negrrtnensiuill

Commentarius pr^vics, i. hodiern#ArabiJE Pelicis diArabia vetus et ad prima sfECula vitise et negotiatio usque
christiana
:

xviii. e fastis sacris Latinis et Graecis 714.

rudera et

monumenta

pristini

Cultus martyrum Negranensium ex kalenArmeniacis et ^Ethiopicis, dariis Syriacis ^Ethiopum senkessar 716. xix. Actoet ex
,

u. Lingua Homeritica, communis origo cum ^Ethioinscriptiones Arabum idololatria; templum Caaba.
spiendoris
661.
,

rum

Acta Gr^ca eo? ms. Parisiensi collato cum editione codice

aetas et sinceritas 718.

pihus.

Adventus Judaeorum 666. m. Ortus religiouis christianse interArabas; eorum apostoli 069. IV.

Boissonadii; adjecta interpretatione Latina. Caput i. Conditlo Homeritidis ejus rex Dunaau rebellat contra ^Ethiopas Negra; ;

Homeritarum reges

christiani;

nam

perjurio ingreditur 721. Caput

ii.

Mar-

legatio Theophili Indi ; urbs regia Taphar 674. V. Historia christiaua tribuuni Arabiae
biffi

tyrium

clericol^um
iu

ginum, qui
;

monachorum et virignem projiciuntur, numero

,

desertse

occidentalis.

S.

Hilarion

Ara-

PetrseBB et S.

Euthymius Arabum Sce-

427 uxoribus procerum caput abscinditur; numerus martyrum 728. Caput iii. Marty-

nitarum apostolus ; hic fundavit ecclesiam Paremboles 677. vi. Desertum Phoenicon ejusque phylarcha christianus Abu Charabus insula lotabe, ejus regulus et episcopi; princeps Arabs et poeta Imrulcays, prsefe;

rium viduae cujusdam Negranensis, genere

nobilissimse
,

et

duarum

filiarum ejus 731.

ctus Palaestinarum 682. tii. Historia christiana

Arabum Hirensium; eorum aliorumque

apostolus
S.

Scenitarum

Simeon

Stylita

684. VIII. Propagatio religionis christia. nae in vicina Mesopotamia et Chaldsea

christiani

688.

IX.

Hirenses diu catholici fuerunt Conversio Negranensium ad

ejusque
,

fidem

christianam
,

tempus

Dhu

Nowasus

seu Dunaan regnum Homeritarum adipiscitur fit judseus 691. x. Origo beUorum .^thiopas inter et Homeritas
:

Caput IV. Martyrium S. Arethae et eociorum procerum trecentorum quadragiuta 734. Caput V. Martyrium pueri quinquennis ejusque matris ; pueri permulti servituti addicuntur 738. Caput vi. Dunaan, rex Homeritarum regibus pluribus pcrsecutionem suadet; Justinus vero imperator hortatur S. Elesbaan, regem iEthiopiae, ut tyranno Homeritae bellum inferat 742. Caput vii. S. Elesbaas sese ad bellum parat adit sanctum quemdam stylitam pars navium ejus ad Homeritidem pervenit 747. Ca, ; ;

PUT vrii.

Kex Homeritarum
Caput
ix.

profligatur et

occiditur 754.

S.

Elesbaas, pluri-

bus

IN
l)us

TOMUM X
^tbio-

OCTOBRIS.

XI

in Homeritide
revertitur;
fit

constitutis,

ad

piam
sime
S.

monachus

et sanctis-

in Thuscia. Commbntaeius prjbvius. De redintegrato SS. Crescii et sociorum cultu ; de an-

vivit ac moritur 758.

Appendix. TraLatinse

g*mentum
Arethse

interpretationia

Actorum
7olKioviffl in

tiqua Passione controversise 583. Acta passiONis SS. Crescu et sociobum juxta editio-

quam

adornavit Athanasius Ju-

nes Laderchii, Moctii

nior episcopus Neapolitanus

et Lamii, necnon apographa Florentina. Caput primum. Com-

24 Arethas

monachus Cryptensis

BuSSia. COMMENTABIUS R. P. JOANNIS MaB." TTNOV. Proxime sequilur ejusdem Disquisi-

prehensioSS. CresciietMiniatis589. Caputii. S. Omnion, carceris custos, ad fidem convertitur a S. Crescio et prolixe docetur 591.

tiode auctore Patericiet Vita B. Simonis, episcopi Vladimiriensis et Suzdaliensis.

Cavut

III. S.

Crescius

cum Christianis Ploren-

tinis statuit

MoNiTUM. 863.
fastis Eussis.

1.

Memoria

S.

Arethae in
864-.

Gesta nota

ex Paterico

civitatis

ii.B. ArethEK aetas. decora ecclesiastica sseculo xii 865. monasterio Cry iii. B. Arethae vita in ptensi, mors et sepultura in crypta Antoniana. Cultus immemorabilis 866. iv. An steculo xii metropolitae Kiovienses et hegu-

Patria Polocia. Hujus

meni Cryptenses

catholici essent 868.

Vita

Faventiam fugere 592. CiPUTiv. S. Crescius mirabiliter sanat S. Serapionem seu Cerbonium eumque cum matre Pamphila et multis aliis convertit 593. Caput v. SS. Crescius, Omnion et Emptius in fide constantia etmartyrium 594. Caputvi. Sepultura et socioS. Crescii et martyrium S. Cerbonii GloriaposthuuaSS.Cresciietsociorum rum. seu Antonii Francisci Felicii Romani appendix ad Acta SS, Crescii et sociorum

S. ARETHiE, MONACHI KlEVOCUYPTENSIS, aUCtOre B. Simone, episcopo Vladimiriensi, juxta Patericon Mosquense anni 1759 871. Parek-

martyrum, perpetui eorum menta complectens. Lectori

mum. Scriptores
Caput
II.

cultus
598.

monupbi-

Caput

et

martyrologia quae de SS.

GON.PAttSPRIOUDEPATERICOMosqUENSI.
auctore Paterici 872.
ii.

1-

Dc

Crescio et sociis martyribus

memineruut ibid,

Paterici ortus, in-

Antiquae imagines SS. Crescii et so-

crementa, partitio 874. Jiii. Variae Paterici

recensioues manuscriptae 875. iv. Editiones

ciorura martyrum 600. Caput iii, Ecclesiffi in honorem SS. Crescii et sociorum martyrum
erectse 601.

seu impressiones variae Paterici 876. Pars POSTERIOR DB B. SlMONE, EPISCOPO VlADIMIEiENsi. I. Ejus ortus, vita monastica Kiovise, episcopatus et cultus, ex variis auctoribus collecta 877. n. B. SimoQis. episcopi Vladimirieusis scripta 879. Elogium B. Simonis,
EPI3C0PI Vladimiriensis,

Caput

iv. Visitationes

ecclesise

sociomm Valliscavye quiarum eorumdem inventiones et

SS. Crescii et
tiones 608.

et reli-

transla-

Caput

v. Officium et Missa SS.

Crescii etsociorum

martyrum

710

24 Cyriacus. Vide Arethas.

ex Patenco Mos881. quensi anni 1759, ad diem 10 maji

D
23

24 Azkir. Vide Arethas.

B
23 Tjenedictus
confessor et preshyter,

T^omitius

confessor.

Commentarius pr^-

quem

JJdicunt episcopum, in dicecesibus Pictacriticus. viensi et Lucionensi. Commentakius

vius. Unicus. Sancti elogia in martyejus rologiis; videtur solum fuisse diaconus; vario tempore conscripta; de Vita a variis

d;

De pagis Medalgico, Tbeofalgico

dillico. S.

et

Herba-

cathedralitate ecclesiae S. Acheolijuxta Ambiauum et de vita sancti clericali U3. Vita

S.

Benedictus

fuit

presbyter, verisi-

militerprius depositus Asiani, dein translatus Quinciacum et Trenorchium. Reliqua ^^^ fabulosa

dicecesis

DoMiTii coNFESsoKis, dcscripta ex Legendario ecclesias S. Wulfranni, Abbatisvillaet 1*^ Ambianensis

23 Dorotheus. Vide Severus.

Commen23 Bertrandus, abbas Grandis Silvse. pR^vius. Unic. Cultus certus; vita TARiDS monastica in Grandi-Silva; ejusdem mona239. Felix sterii associatio ordini Cisterciensi
coaeOBiTUs B. Bertrandi, auctore anomjmo MabiUon. vo, ex ms. Aurece Vallis apud ^^5 VI.

S
episcopus Tra24 TTbregisusseuEvergisus, Mosam. Sylloge, Unicus. Jj/jectensis ad sepulturae locus; Vita Ebregisi setas S. raedio sseculo xi ab Anselmo Leoscripta
;

Annal. tom.

diensi.

Ostenditur a

translatum fuisse

S. Bninone Coloniensi Coloniam S. EbregisiTra-

jectensis corpus, non

autem

S.

Evergisli Co_

24

j^adfarchus, conf. non pont. in Wallia

L^septentrionali. SvLLOOE.S.Cadfarchi noduo templa fundat; bile et sanctum g-enus
;

ejus cultus

setas

parentela

763

818 GalEdicius episcopus confessor, Viennae in 23 Unicus. Memoria lia. SyLLOGE histobica. 71 in fastis sacris tempus episcopatus
loniensis. Feretra
;

24 Cerbonius seu Serapion. Vide Crescius. Amon. 23 Celsinus, episcopus Tullensis. Vide Justus et 24 Claudianus, Eutherius, Flavianus,
Victor, martyres Hierapolitani in

Glastoniffl in 23 Elfleda seu Bthelfleda vidua pr^vius. Unicus. DiAngiia. Commentarius

stinctioabhomonymis; ejus memoria apud

hagiologos vegia prosapia
; ;

Phryg-ia.

setas

S.

Dunsta-

Sylloge.

Hierapolibus Emptius, Cerbo24 Crescius, Omnion et socii martyres in agro Mugrellano nius, Pampbila,

Hieronymianis aliisque duobus martyrologiis. Brevis disquisitio de ^34 PhrygisB.

Ex

fastis

nusacalumnia auciore monacho anonymo extracta ex tom.iY Vita S. Dunstani in Actis Sanctorum Maji 218. ViTA alteba auctore Osbemo monacho, extracta ex Vita 5. Dunslani in
,

vindicatur 214. Vita priob,

Actis

INDEX SANCTORUM
XII
Maji. collata Actis SS. tom. IV

cum

editw^
2^0

tZsMabilloniietWhartonz
24Emptiu9.
Firfe Crescius.
. .

antiquus Beati cultus PB^vius. Unicus monacho Castellar.ens.^; Vita conscripta mo^as^teriorum 2^9. ^2'nov"m mona fiindatio Dovem fundatio novem letas Ca.

V.. 'sXta
^. ma

ab

auctore

anonymo.

. 24Enoclius. Ftc^eSenochus. et episcopus Colomens,s It Evergislus,

Soria

r
sit

in fastis saoris

oblatio in ecclesia

nominis etymologia Tuugrensi qua oc=

rnfSum.

r*/fv.tx. canonica.s

Beatinata.es

re^;-;

cis one inquiritur

de

oblatione

puerorum

650

T"iesiam

Jusepiscoporum Coloniens.um

Tungrensem

diaconatus et epi-

Sr: terit.atres^-sticam traducit, "'''"^'^^'"SllHr orum monastermm Ca-tellar Post fundatum iHuc defertur,

CtusS.Evergisliianmartyrd.cendus
2iEutherius. Firfe Claudianus.

wus

-raviter infirmus, iv. sepelitur 260. Capx.t obit ibidem et san te ejus.nt^er^ obitum Variamiracula post beati

.S^GSrmXina.roAmbianen.sv.

Vide -r-veliKl,dictusepiscopusTrevirensis.

24 Felix, episcopus Apulia. martyr Venusii in

PR^viTJs.
et
I.

r Severinus Tungrensis. Tubzucensis

Vari^ Actorum
S.

\oGE H.ST0KICA.
tus-

tempus
;

Sancti ; Unic. et translationis ; martyrii

memona

cul-

de

in

Africa et

S^nfestivitateejusquotannisfructus
producente
sanoti reliqui

Commentauius
Felics editio-

temporum ra n. Ex editionem Sunanam longe tione ostenditur An S. Mix in martyrio esse optitoam 620. quare ei additi SS. Januahabuerit socios; Septiminus. Palaestra Veriu^ Fortunatus et Carthag-inem translatum 621. Corpus
Bes
classes 618.

H
Autissiodorensis. PB^vius. Unicus. Beati CoMMENTAiiius ( conscripta ex Armoelogia ac Vita, a cosevo nasciturCarnoti ricana familia oriundus, informatur; partes palatio regio ad litteras bona, episcoiiorum eleotionibus
^^^ Herifridus

episcopus

uusia

cultus 623. PasSedes epi.^copalisS. Felicis; liPiscopi TuBZACENsis, secundum sio S Felicis seu Surii, Baronii et Ruinartii,

editionem Venustnam antiqidorem familiam codicum secundum editionem Fabri, Daet simul cheriietBaluziietcodices mss. Ultrajectt-

re-is

in

subtracta, agente ecclesise Autissiodorensi 206. Vita S. Herifwdi episcopo, restituuntur

EPiscopi coNFEssoBis

ex Historia eptscopo1

num, Rube%

Valliset tres

Audomarenses,

625. Passio seu familiam codicum Nolanam Mensea Graecorum et S. Felicis secundum

rum Auiissiodorensium. tom.

thecx mss. Philippi Labbe

novse Biblto-

210

633 simul secundum Menologium Sirteti. 24 Felix martyr. Vide Severus. Phry24Flavianus, martyr Hierapolitanus in
gia. Vide Claudianus. 24Flavianus, martyr Nicomediensis. Vide Se-

23

Commengnatius, patriarcha Cpolitanus. PRJEvius. I. Sancti memoria in _TAiiius II

fastis sacris; ejus

verus.

24 Florentinus confessor, cultus in pristina dioecesi TuUensi. Sylloge. i. S. Florentini, genere Scoti seu Hiberni, nomen ad plures
dies fastis sacris adscriptufh. Falso eum popularem suum arbitrati sunt praesentis Scotiae

Acta a Niceta coaevo convitse beati viri 157. ii.

scripta

chronotaxis

Controversia inter

summos

pontifices et S.

Ignatium

circa jus patriarchicum in BulgaS.

riam 160. Vita

Ejus Vitae capita. Sepultura et cultus Bonetiin pristina diOBcesi TuUensi 850. ii. Olim plurimum invocabatur S. Florentinus
incolffi.

Ignath, Patriarch^ Conauctore Niceta, seu DaSTANTiNOPOLiTANi, vide Paphlagone cossvo ex tom. VIII Con-

Boneti pro

amentium valetudine. Ritus

illic

olim usurpati et similes Ghelae et Rothnaci in Belgio 852. ni. Festum translationis;
pius
S.

ciliorum Philipp. Labbe S. J. Prologus p.l67. Caput I. Sancti illustres natajes infortunia; raonachatus et presbyteratus 168. Caput II. S. Ignatius sedem CP. conscendit,
;

peregrinantium concursus; templum Florentini a S. Gerardo aedificatum. Ejus

857

quam magnis
reprehendit

virtutibus illustrat; graviter

Bardam

caesarem, qui illum ad

;

setas et patria
24,

abdicationemcogere tentat

recusat sanctus

Fromundus seu Frodomundus, episcopus

Constantiensis in Normannia. S-xllooe. Uni-

cedere loco suo 173. Caput iii. Photius vi et dolo sedem CP. occupat ; S. Ignatium

Fromundi ortus, monastica vita, monasterii suo nomine dicti fundatio, episcocus. S.

persequitur et

Romanum

pontificem

deci-

pere tentat 177. Caput iv. Photius, corruptis

legatis pontificiis,

patus Constantiensis, dedicatio parthenonis Hamensis, cultus in dicecesibus Bajocensi, Rothomag-ensi et Constantiensi. Distinguen-

conciliabulum cogit, in

quo S.lgnatiusdeponitur, ac dein multimode torquetur; Nicolaus Papa acta PUotii rescindit,

dus est a S. Fremundo seu Fromundo, martyre Anglo, quocum ab Anglis et Normannis con842 fusus fuit

sed Michael, imperator impius, a Pho.

tio
S.

decipitur 182. Caput v. Photius familiares

Ignatii

ad suas partes trahere conatur

occiditur Bardas Caesar; Photius

Nicolaum

papam exauctorat

Michael imperator occi-

Q
^^ VJiraldus de Salis confessor. Commentarius

ditur 188.

Caput vi. Mortuo Michaeli succedit imperator Basilius, qui Photium ejicit, et
et S.

Ignatium in sedem suam, coacta cecumenica synodo CPoli reponit S. Igna,

:

tius

IN
vii. S. Ignatii
;

TOHUM X

OCTOHRIS.
incipit

xm
Joannes Tugliacotius,
oculatus 366,
socius et testis

tiusclerum et populum instruit 193. Caput pius obitus sepultura et miracula Photius dolo sedem CPolitanam
,

tam narrare
S. Capistraui

iterum adeptus, novis turbis ecclesiam invol199 Yit episcopus Syracusa23 Joannes confessor et

xxviii. Describit Joannes Tagliacotius victori^m de Turcis navalem ct cruce signato-

nus CoMMENTAUius VB^viTJS. Unic. Cultus vitae certus incerta professio monastica 6G. Vita, auctore Octavio Cachronotaxis jetano S. J. ex tomo i Vitaruni Sanctorum Siculorum. Capui vmc, Sancti electio ad ec; ;

rum mores intt-gerrimos 370. xxix. Joannes Tagliacotius varias industrias describit, quibusS. Capistranus cruce signatos animat et
exponit imminentem civitatis ruinam 374. XXX. Narrat Tagliacotius, parta victoria,

clesiam Syracu.sanam

res gestEe in episco-

patu

laudes

S.

Gregorii

Magni eidem
,

tribu-

tae; obitus

^7
confessor
ordinis

tandem liberatam Nanderalbam 377. Confutatur calumnia vaiife gloriie, S. Capistrano impacta 3S1. xxxu. Joannis Corvini seu Huniadis, cui S. Capistranus 385. xxxiii. Joan,
cotius
initia

xxxi.

Joanni Obitus
assistit

TagUa-

23 Joannes de Capistrano

supremi morbi

S.

CHpistrani

FF. Minorum. Commentarius pu^vius. i. Sancti elogria in Martyrologiis Romano et biographi VitfE compendium franciscano 269. II. Locussancti natalis; pareutes; an;
;

exponit 389. xxxiv. S. Joannes Capistranus infirmus remediis caret Vilakum abit; a rege Hungariae visitatur 392. xxxv. In;

gravescit

S.

C;ipi3trani infirmitas

fratres
;

nus

et dies nativitatis
III.

g-csta

in juventute

suos ad regularem observantiam hortatur

proxirae ad

272.

Mirabilis sancti vocatio

nem

f.

Minorum 276
;

'

iv.

ad ordiIngressus iu

mortem
;

se praeparat 395. xxxvi.

S.

Varia variis praedicit

ctissime obit

Capistranus
ejus

san-

ordinem Seraphicum gistro S. Bernardino Seneusi ministeria 280.

V. Apostolici labores S. Joannis per Italiam

prima sancti sub ma-

288.

VI.

Leg-ationes pro Sede

apostolica

corpus fit populi consursus 399. xxxvii. Statim post mortem S. Joanni.s Capistrani rex et principes Iluugariae instant pro ejus canouizatione
402. xxxviii. Recitautur
litteriie,

maguus ad

obitae'^S8 vii.

Initiumreformationis, vulgo
viii.
S.

a princi-

Observantum

suscipit defensiouem reformationis 294. ix. S. Joannes Cai^istranus constituitur vicarius

dictse 291.

Joannes

pibus et civitatibus Germaniae datte, quibus urgentur 406. canonizatio S. Capistrani

xxxix. Retardatus per longum tempus S. Joannis Capistrani cultus, tandem a Leone X et Gregorio XV permittitur 409. xl. JuliusCaesar Fagnanus, advocatus consistorialis, pro canonizatione B. Joannis Capicoram Alexandro Pp. VII orationem strani

generalis

Observantum
S.

299.

x.

Conven-

tualium coiiatus, ut Observantes

ciantur, repellit

sibi subji-

Capistranus 302 xi. Complures sanctus fundat conventus Obser-

etTertium Ordiuem in tuin Italia telam suscipit 305. xii.Pundationes conven-

vantum

habet 411.

xLi.

Innocentiu.^i

XI

declarat

tuum
Orani

in

Germania

et

Polonia 308. xin.

satagit
S.

tuto procedi posse

;

ad

canonizationem

B,

ope et consilio

Joannes

avertere pericula novellae reformationi imminentia 314. xiv. De cultu Sanctissimi

JoannisCapistrani et referuutur miracula, a S. Rituum Congregatione probata 414,

XLH. Intercessione S. Joiinnis Capistrani anno 1683 de Turcis victoria a Joaune Sobieskio, Poloniae rege 417.
xliii.

Nominis
niis

Je.su,
S.

a S

pagato, et a

Bernardino Senensi proJoanne dipistrano a calumde procurata canonizatione

Canoni-

vindicato

ejusdem S Bernardini 318. xv. Agit S. Joannescoutra Fraticellos 323. xvi. In variis civitatibus Germaniae praedicatoris munus obit S. Joannes 327. xvii. Iter Germanicuni describit Fr, Nicolaus de Fara testis discutiuntur adversus sanctum oculatus quorumdam dicteria 330. xviii. Acta S.
;

ab Alexandro VIII celebratae, bullam edit Benedictus XIII alteraque subnectitur, quse edita non fuit 420. ^ XLvi. De titulo Apostoli, S. Joanni
zatiouis S. Joannis Capistrani,
;

Ciipistrano quaesito 427. xlv.

aliis reliquiis

De corpore

et

Joannis Capistrani 432 et 915. xLVi. De scriptis Joaunis Capistrani 437. VlTA CLARISSIMI yiRI FRATIUS JoaNNIS DE
S.

Joannis Capistrani adversus Hussitas 333. Capistra XIX. Coutinuantur Acta S.Joannis ni adversus Hussitas 337. xx. Gesta S. Capistrani in Silesia,

Capistrano, feliciter incipit, per fratrem

Nicolaumde Fara.socium ejusdem.Ex Ms, Aracxlitano. Prologus439. Cap0t i. De ejus

do vocatione admissione ad ordinem Seraphicum 410. et deejus soienC.vpUTii. De ejus vitae ratione
ortu et saeculari conversatione
; ;

praesertim

Wratislavise

341.

XXI. Gesta S. Capistrani in Polouia 344. xxii. Diluitur accusatio, quasi S. Capistranus, dum omnia pacem iuter christianos suaderent, auctor belli inter Poloniae

tia

et suscepta defensione ordinis

iii.

Miuorum

443. Caput

De

ejus virtutibus

de quatuor

reo-em et equites Teutonicos exstitisset 347. accendit S. XXIII. Principes christianos ad bellum sacrum conJoannesCapistranus
tra Turcas

summorum

pontificum in

eum
;

fiducia447.

suscipiendum 350.

xxiv.

Spe

confoederationis
fallente, S.

inter christianos

principes

confert
scriptio

35:).

Hungariam

Capistranus in Hungariam se xxv. Labores S. Capistrani per conet finitimas provincias

;

Capdtiv. De variis miraculis de ejus imperio indaeraones; de ejus praedicationibus 451. Caput V. De ejus pietatis et pacis studio; de magnitudine et potentia fidei 456. Capot VI. De studio orationis de dono prsBphetisB ; deratione gubernandi subditos 459. Caput
;

vii.

IterGermanicum
in
;

et Polonicura

ac miIter

militum pro bello sacro 359. xxvi. Plena de Turcis victoria ad Nanderalbam seu
opera S. Capistrani relata 3b2. xxvii. Victoriam de TurciarelaOctohris Tomus X.

racula

eo patrata 465. Caput viu.

Belgradum precibus

et

promulgatio belii sacri ; victoria navalis 469. Caput ix. De sancti obitu

Hungaricum

de quibusdam miraculis, post mortem patratis %

INDEX SANCTORUM.
XIV
^
.

orandi
.

Con.inu.to. .e.tjo
j)

:^.-

^^.^^trViWinis
'''
.

modus, dictufl I^e.Us.n.

nonnuUis alus

ultus fnur cuuu imagines autiquK,

""

s .ultura

transiationes. festum.

.^^
^gg

approbatio, lectioi-r

nesproprise

U noex

Pkolos Ms. Arac^Utano.

U-

24Justus. HdeClaud.anus.

:inutumaclittevaminbab,tus.cuan,
ingressu ibi. de ejus inreligionem de .ngresvivondo modo in reliffione; De eius Bellograd.en. obsidione su in Hungariam et et
C-*''"^-

^TDe dvitate et prosapia sancti; de

stud.o

^L
,S 23 Lugliuset

supremo morbo, ob.tu 480. CiPUT in. De JoAXms a C^r.Ta.NO sepultura 488. V:ta S.

confessor T eothadius .iUnio.Pauci,asmon^^^^^^^^ .um:=;f^;urainmonasterioMo^ rum

episcopus. Svllog

a ^'"^' sclipta a Fr. Chrislophoro ^f Cput .. S.inct. Ms Aracxlilano. Prologus. gesf* res .^in.titutio; natales ; Uberalis Mmorum 491. ingre.sus in ordinem culo ;

r tempu& v ----"'';:. rr;:::":;S-i::: Ausciensi eccleaia

,

certumjvariiEtranslationes

'

LugUanus

m^^^^y^^^;.

^^^

Caputii-

De

496.CAPOT

pra^d.catione ejus professione et sancti coutra jud^os. in. Gesta

499. Caputiv. hsereticos ct schismaticos v miraculorumperpetratione 503. Caput

De De

"^\SS^"^'"^' MusPR>Evius.i. Locorum. Ac a examinotitia et Luglianus coluntur, 108. n. sedis causa et tempus nantur et Monsanctorum martyrum LiUeru
; ;

CuUus

diderii;

variaeque visitalioues

reUqumrum

Ordiuis et pro Observantue ejus pro uuitate De vi laboribus 506. Capijt propag-atioue
laboribus pro canonizando prophet.ie 509. Senensi impensis ; de dono et scriptis Ubris Caputvii. De ejusscientia
S.

Bernardmo

usque ad finem Martyrum a fane sacrarum reUquiarum SS. prJEsentem diem 114. sfficuU xvm usque ad fratuum, auctO' ViTA SS. LuGLii etLugliani codice ms.ecclereanonymo, ex pervetusto

saecuU xviii 111.

m.

Sors

514 Caputviii. ItinerariumGermanicum, Caput ix. De miraoula initinere putrata 516. Mifundatione provinciae AustriaciKFratrum Morain norum Observantiae de miraculis Caput x. De miracuUs, prseviapatratis519
;
.

et

si^ Lilleriensis collata cum Sanctorum paeditaanno 1597.Caput unic.

tria
;

Vita, typis

gesta extra Belgiura

;

iter in

Belgmm,
^^^

ibique gesta
iUata

violeuta mors a prffidonibus

De Caput Bcrtim in Bohemia patratis 521 De ejus miraculis inGermania524.CAPUTxn.

xi.

Poloniam fundatioue conventuum ; bauctus comitiis inpercurrit ; Francofordiensibus

terest,

M
23
-

Huugarium iugreditur

526.

Caput

xiii.

yr arcarius

Romanus
est

fabulosus, qui

in-

De

sancti victoria Nanderalbensi, et de felici

;

l^lventus

juxtaParadisum etolim

iu

miobitu 5;U. Caput xiv. Sancti sepuUura xv. Conracula ad ejus tumulum 534. Caput curati tracti, caeci, muti, surdi, epileptici
5S8.

patriarcbatu CoustantinopoUtano cultus fuit*

CoMUENTARius

piLEVius.

Uuicus. Gcsta

S.

Caput XVI. De

ouratis a diversis infir-

Macarii Romani fabulosa sunt. sona fiibulosa sit. Ejus cuUus apud Grgecos et

An

ipsa per-

mitatibus 542. Api'kndix. Epistolae aUquot S. Joaimis Capistrauiad famiUam Rosember54^ gicam directae

i4 Joannes Angelus

Purrus,

presbyter conf.

Russos 563. ViTA fabulosa S. Macakii Ro MANi, servi Dei.qui inventus est juxta Paradisum, auctoribus Theophilo, Sergioet Hyo66 gino
-

ordinis ServorumB. M.V. Commentariuspe^vius. i. Prsecipui de B. Joanne Anjrelo acri-

24 Maglorius, episcopus
TARius PR^vius.
I.

confessor. Commjsn-

Sancti elogia in fastis

;

ptores 883.

B. Joannis AngeU vita et 1430 ad 1481 886. iii. Ejus munia ab anno gesta usque ad anuum mortis, 1506 890.
ii.

sacris et .synopsis vitse

locus natalis

vitae

chronotaxis 772. ii. Variae sacri corporis translationes777. Vita S. Maglorii episcopi,

IV.

Translationes, cultus et cultus approba893.

batio

Vita B. Joannis Angeli Porko,

auctore Philippo AlbericiOj ex italico lati' neveisa 901. Encouium B. Joannis Angeli
PoBRO, auctore

Thoma Veronensi, ex italicolaiineversum^^l. Gesta P.Joannis AnGELi PoRRO ex Pocciantii Chronico Servo-

ex Mabillonii Actis sanctorum S. Benedicti, auctore anonymo, collata cum ms. Rubree Vallis. Caput i. Sancti patria et parentes ; diaconus cum S. Samsone iu Armoricam trajicit eidem succedit episcopatum abdicat, et coenobium in Sargiensi insula construit, in quo sancte vivit 782. Caput ii.
;
,

rum

B.

M.

\\ 904. Vita B. Joannis angeli

orclinis Servo-

PoRRO ex Gianii Annalibus

V. rum B. 907 23 JuUaua de Kusto Arsitio, soror conversa abbatiEE S. Mariae de Monte supra Varesium in pristino ducatu Mediolanensi. Commenta-

obitus 787. Translatio Maglorii et aliorum Parisios, auctore anonymo, ex tomo iii Annalium Ord. S. Benedicti 791 24 Martinus, abbas Vertavensis et confes. Nannetis et pictavis in GaUia. Commenta;

Varia miracula
S.

Rius

HisTORicus.
;

I.

Cultus
;

B, JuUanse

fontes historici

ortus

virginitatis proposi-

rius pRjivius. I. Memoria in fastis sacris diaconatus Nannetis praedicatio in pago

;

tum
tse
;

domo paterna toleraaccessus ad Sacrum Montem 553. ii, Vi;

persecutiones in

HerbadiUico
dilla

exstiteritne

umquam

Herba-

oppidum

794. S. Martini vita eremitica;

;

ginti duos annos cupa B. Catharina de Palantia

fundatio Vertavi

vitam eremiticam sanctissime coUt B. JuUana dein fit soror conversa, vitam amplexa monasticam sub regula 8. Augusti;

ibidem ab
lationea

regula Benedictina usu fuerit ; fundatio DuogemeUensis et Durinensis, Mors, transinitio in

,

an

cuUus

797.

Vita

antiquissima
S.

Martini

IN
S.

TOMUM X

OCTOBRIS.

XV
O

Martini ABBATis Vertavbnsis, cx codicc ms. Ultrajectino S. Salvatoris. Caput unicuM. Diaconatus Nannetis prsedicatio Herba;

dillae

Vertavi monasterii asceterio Duriorigo ; S, Martini obitus Martini, abbatis Vernensi 802 AliaVita.a S.
;

hujus oppidi ruina

Octavianus
Cbmensis
sige

seu

Octarianus,

episcopus

in

in Long^obardia.

Sylloge hisde Tribus

ToaiCA. Unicus. S. Octavianus pratfuit eccle-

TAVENSis,

auctore monacho Vertavensi anos3eculo xi

Comensi,

dum

haec schismati

nymo

qui cod.monasteriiSilvseMajoris secundum edi' tionem sseculi i Benedictini. Prologos 805. ViTA S Martini Vertavensis. Caput unicum.
;

exeunte

vixii.

Ex

ms.

Capitulis sdhEereret.

Diaconatus Nannetis ^praedicatio Herbadillse; hujus oppidi ruina Vertavi monasterii oriS. Martini obitus in asceterio Durineng-o 806. MlRACULA ET TRANSLATIO S. MaRTINI Si
;
;

105 24 Omnion. Vzrfe Crescius. 23 Odii viduaet Porapejus presbyter. CommenTARius pR:vius.
1.

aliorum qui extra obierunt

De ejus cnltu et de cultu comrauuionem ecclesiae

Sanctffi viduae distinctio

;

ab

homonyma virg-ine
;

ejus biographi auti-

qui et recentes

Vertavensis, auctore eodem monacho Vertavensi. Exschedis Vertavensihus et Silvse Majoris. Caput i. Paralipomena et miracula
ante translationem >ilO. Capct ii. Normannis ingruentibus, transferuntur S. Martini reli814 quife miracula
;

Childebertus ejus, ut fertur, pater; annus sanctse natalisl28. ii, Nobilissimumgenus sanctae ope diplomatis Ala-

honen9is,cujus sinceritas vindicatur, ostenditur ; ejus in Austrasiam migratio 130. iii.

Annus

sanctae emortualis
;

.sepultnra et eleva-

tio corporis

variiE visitationes reliquiarum,

24 Martinus, dictus Martius, eremita et abbas in Campania. Ccmmentarius pr^vius. i.Confusus fuitS. Martinuscum diescultus
;

aliis

sanctis
;

aetas

professio religiosa
ii.
;

duo Mon-

quarum parsmaxiraasemper Amanii remansit 134. ViTA S. Od^ vidUjE, auctore anony mo ex codice pergamejxo Trajectino bibliothecse regiee Bruxellensis sub
n<*

7917 coU

tismassici descriptio 824

Monasterii in

lata

cum
;

codice Corsendoncano ejusdem bi'

quEedam translatio corporis S. Martini teutata et tandem perfecta. Carinulffi origfo. Cultus ibi, in Montemassico et Neapoli. HistoriaeS. Martini 826.Vita S.MarTiNi, ex Dialogis S. Gregorii Magnilib. iii, cap. XVI. De S. Martino inonacho de Monte-

Montemassico

fata

bliothecee
sanctiE

sub 858.
;

migratio in Austrasiam

Caput unicum. Ortus operapia;

;

sanctus obitus

elevatio corporis a S. Flor-

berto episcopo Leodiensi

139

massico831. HistoriatranslationisreliquiarumS. Mabtini ex MoNTEMASsico Carindlam,

24-p^amphila. WrfeCrescius.

ex ms. codice Canonicorum Regularium S. Augustini in Bodeken, collato cum aliis.

Prologus833. Incipit translatio S. Martini ibid. Incipiunt miracula ejusdem 895. Vita, TRANSLATIO ET MIRACULA S. MaBTINI ABBATIS, auctore Petro diacono Casinensi ex codice

24X

Papirius. yerfeSeverus.

23 Pompejus presbyter. Vide Oda. 24 ProcIusepiscopusCPoIitanus Commemtarius

HisTORiccs.
I.

Sancti raemoria in fastis sa;

cris variis diebus celebratur

natus videtur

ms. Casinensi. Caput

taria in

S.

Martini vitasoli-

CPoli, cujus ecclesiae inservivit ab infantia ; fit episcopus Cyzicenus sed a populo rejicitur

Montecasino

et in

Montemassico 835.

Caput

II.

Translatio corporis S.Martini saepius

tentata el

demum

perfecta.
iii.

Saracenorum

in-

cursiones 837. Caput

Miracula Cannulae

Episcopatum CP., dejecto Nestorio Maximiaho, accipit sanctus canones de trauslatione episcoporum et laudata a Socrate mansuetudo adtrutinam revo637.
II.

et vita functo

etinMontecasino 839.Hymnusseu VitaB.MarDICTATINl, SOLITARil et CONFESSOEIS, VERSIBUS

cantur 640. iii. Sancti epistolaad Armenios; causa Athanasii episcopi Perrheni 043. iv.

festum est iu nonas augusii, auctore Petro diacono Casinensi, ex mss. codi841 cibus Bodekenensi et Carinulano dioecesi Bituricensi atque olim 24Montana, in
TA, cujus

Ex

privilegio sedis CPoIitanae

arrog-at sibi
in variis pro;

sanctusvariorura episcoporum
vinciis institutionem
;

cultus Trisag-ii

pus mortis.

tem^*^

in Senonensi culta. Stlloge critica. Unicus.

S.

Montanae applicata Vita

S.

vellensis.

Unde

dicta

abbatissa

Gertrudis NiCavensis.

R
24 -Q og-atus. Vide Severus. 23 j!\ltomanus episcopus et confessor. CommenTARius pRjvius. i.Memoria in fastis recentioribus; vitse synopsis ; biographi, e quibus aliqui edendi seliguntur 74. ii. Sancti ortus;
officia in

Furto transfertur ejus corpus e dioecesi Bituricensi Ferrarias iu Senonensi. Traditiones de

ea et cultus utrobique.Processionum seu pere859 grinationum Pentecostalium origo

N
24,TL

aula reg-ia

tempus episcopatus ex
iii.
;

ordinatione SS. Eligii et Audoeni 76.

jicephorus, fundator monasterii in ChariN siano. Dubitatio utrum id monasterium exstiterit Constantinopoli an in Cappadocia.

Variue reliquiarum poris destructio percalvinianos

trauslationes
;

sacri cor-

servataeali-

quse exuviffi 82. iv. De privjleg-io Feretri seu S. Roraani;de ejusoriginefatis et ritu 87.

Titapriob, auctore Gerardo monacho 91. ViTASEcuNDA, auctorc anonymo, ex ms.Branensi. Caput i. Saucti natales pia institutio; episcopatus Rotomagensis ejus labores, miquoracula, obitus 96. Catut ii. A seniore
; ;

dam

solvitur difflcultas, in Vita S.

;

occurrens

visio

glorificans

Komani qui sanctum quosdam

;

INDEX SANCTORUM.
XVl'

Metensi. NonnefictnsexMetensi.

Unde u

ortus cul-

qosda su.

a naufrag^^ ecclesi* clericos

rit

^^^

?voeatus liberat

resHadrianopoli^ ^^^ ^ ^^^/l.totheus marty D^^^ 23 23 Severus * .,

.

CnS
Trans
cultus

S.

Eumom

episcopi H.bern,

e,us
;

-'''W;^;^,^,,,

,, Cappadocia.

.4'Lon.episcopusVladimiriensis.n-<ieAre-

enocUusseuBcocbu.^sbJeret^as

thas monaclius.

'nlorten,.

propagatio per

Bur.unja.

agrumTuron.enn..Bntann,amM ^^
7b7. Dj^ ^^^ dicEcesim Lucionensem

C.]...l

.bb..l....

i"

S. Eor.. .n.^

mtenit Ejus cultus uunc

CV^n...
el

Rmnartn secundum edUionem

raartyre., heodota et Socrates presbyter Nic^^ in Bithynia. ComasThic Ancyr^, iUa Uoicus. Cultus sanctoMt.TAKir.s PK^viDS. Templa et monasteria

codicem ms. de Sassenayo V>de Cresciu^,. 24 Serapion .eu Cerbonius martyres prope GaGermanu.. S S vandus et Un^ Hispania.CoMMBNTAmsru*vis. des in sanctorum ^-^'^^'^'''''^^Z eorumdem patria Mozurabicam liturgi.m aslocus martyni 2o. tempus et et familia Bouluer, coUata Joannis s,o excodicems. xni H.s^ Legenda Henrici Florez, iom cum
cus. Cultus
;
;

rum

et Mamantis IUorum SS Georgii, Theodotae fides. Martyres tempore Passionis

Constantinopoli.

niartyrura

seu martyrium Alexandri Severi 9. Certamen VICTOBHS CLAR^ MARTYKIS SA^-CT.^E GLORIOSJiET

paniae Sacrse et con essor Burdiga23 Severinus episcopus beve Uuicus, b. lae ( oMMENTAKiuspR^vius eodem tempore, ^m rinus, sicut multi alii administrat BurdiGalliasadvena, ecclesiam

THEonoT^,
ciee,

interprete Societatis Jesu presbytero

grxco ms. medicgeo regisFranGuilielmo Gratio Brugensi,

martyr aSTheoderitus seuTheodorus,presbyter pr^viusCommentarius Antiochijp. in Syria.

s

galensem

64.

BuevisVita ex Gregorio Turo-

nensi, lib. de Gloria

Confessorum

t>5

Distinctio inter varlos gia apud grsecos etlatinos

i.

homonymos
;

elo-

cultusUcetiffi 32.
;

Coloniensis confessor. 23 Severinus, episcopus DlStmCtlO COMMENTARICS PRiEVlUS. UniCUS. Burdig-alensem et Cointer S.

11.

Actamartyriividenturcoseva
;

tempus

passionis

Severinum
;

y-"
.

Burdigalenloniensem ;hic numquam sedem Eufratae fundat ecsem occupavit sucoedit ejus obitus clesiara SS. Cornelii et Cypriani et tra>slatio, auctore et Acta 50. Vita variis anonymo, ex Surio, collata cum bibliothecwregixBruxellencodicihus mss.
;

carmen riodoardi ; de Uceticensis ; q-ua ocoasione agitur xiii aucDeothario, episcopoArisitensi 35. Passio,
tore

origo patroci-

anonymoy ex mss. Sanlaurentiano

collatis

et

Bodecensi, ms. nis Mabillon, Theodorici Ruinart et *"

cum

editionibus Joan-

anonymo

sis.

Caput

I.

S.
;

ejus virtutes

Severinus Eufratae succedit; raors S. Martiui eidem revela-r T-erus,

V
episcopus etconfessor Salerni. Syl-

tur;Burdigalamprofectuspieobit56.CAPUTn.
urbera Colonienses, calamitate S. Severini in segre consentientibus Burdisuara adducere
:

23

galensibus, tandem summo honore Coloniam

episcopatus Salernitani;episcoporum aeries 47 Phrygia. 24. Victor, martyr Hierapolitanus in

LOGE HisTORiCA. Uuicus,

Tcmpus

erecti

deferunt

oi 61

I, habiti epis24 Severinus Tungrensis et copi Trevirenses. Sylloge critica. Unicus. De primis Trevirensibus episcopis. Confusio

Mix

Vide Claudianus. viae ^>iauuiauus. 24 Victor, raartyr Nicomediensis. Vide Severus.

.24Victoria. FtrfeSeverus. 24 Vitalis. Virfe Severus.

episcoporum Trevirensium, Tungrensium et Colonieusium. An S. FelixTrevirensisexstite-

23 Ursus seu Ursiuus, episcopus TuUensis. Vide

Amon.

NIEX

INDEX CHRONOLOGICUS.
Si^CULO PRIMO.
6C9 et seq. chronologiam) JuAnno 29 (juxta probaliorem Hierosolymis in prima Pendffii Arabes. qui fidem auscepetecoste post resurrectionem propag:arunt 070 cd runt, oam in Arabia mter i S. Bartholoraajus knie medium Sceculum num et aposlolos fuit 072 etseq. \rabijE 670 d S.Paulus
stianffi in
;

Magi videntur prima semina Arabiam intulisse

religionisChn-

Decius tunc .588 videtur Florentiseversatus esse A&anno 273 flc/annww 297 in Homeritide rea, trnat rexchristiauus Abd-Kelal674c f, 675

,turSS. Crescius et

socii

588

c.

Circa
riae
;

annum

290 rex Salihitarum

Grfficis constituitur

677b Diwud a phylarcha Arabum Sy.

habitabat vero Medabffi, non procul a fuisse ferunt Jordane: eum christianum 679 b
post,

Non mulio
tiano,

anno

Eodem xvo Eodem

S. Matthfflus,

non ArabitE, sed Nu-

rexDawud

292, imperante Dioclea Ghassanidis profligatur,

bi^aposlolus
TMubiffi

671ef.672bc

xvo Kunuchus reginse Candacis inter 670 e f apostolos n-ccnsenaua est

atque hi in ejus locum phylarchiam Arabi 679 b desertffi occidentalis obtinent

chrisSeeculo ui regcs plures Ghassanidarum historici tradunt 079b c tianos fuisse nonnulli

Eodem xvo Adffius seu Thaddffius, ex septuagintaduobusdiscipulis, partes aiiquas Arabiffidesertffiatti{,nt

67labcd
alii in

S^CULOIV.
Anno
e,

Eodem

sevo Apostoli

Arabia tidem

prffi-

dicBsse dicuntur

^^**

303, die 24 fehruarii, edictum persecu-

Ahanno

Chrisii

l&ad

provincia

Iledjaz,

106 regnavit in Arabiffi princeps dictus Abd-el-

tionis Diocletiani Nicomediffi proi)ouitur620

l'ostmodum, Masih, id est, Servus Christi. tempore, venerata fuere quin sciatur aquo Christi et B. Virginis in templo Caaba signa 674 d

02b c; quiudecim diebus postsccundumet ^29 a b paulo pbst tertium anno, vemo tempore idem proponitur Eode^n noverabris in Africa et antc diem ii mensis 62 1 a b. 629 a b alterum multo acerbius

Anno
in

Mares, Adffii qui tidem Christianam propagavit (liscipulus, aliquot Iraca occidentali et in partibus Christi 81
obiii^se fertur S.

Eodem anno,
andriffi

die %b wiaWu, proponitur Alexsecundumdecretum Diocletiani contra

christianos et

mense

aprili in Paltestina

629 b.

671 b c d e seminafidei SwcUo imercatores Arabesaliqua in patriam suam christianffi ex Palestina 673 f, 674 a b non est dubium
Arabiffi desertffi

die llocanno festum paschatis non eodem yEgypto et iu Pala-stina in celebratur

ibid.

reportasse

Anno 303 mense majo secundum

edictumvenitin Africam 629
proponiturTubuzffi
b.

Diocletiani

Die 5 junu
^^^^-

SyECULO
philosophus christianus,
in hffiresim labitur

II.

CircaannumChristim,

Moiioimus Arabs,
^"^^

S. J ustini discipulus,

martyrium facit Eode7n anno, die 30 augusii Felix episcopus Tubzacensis Venusiffi S. 618 et seqq.

Circa annum 190 S. BrachmaAlexandrinus, non modo Indiam in primisest verisimile, nicam adit, sed, ut 672 et seq. Arabiffi etiam paites aliquot anno Arabcs Salihitffi veinunt
Pantffinus,

philosophua

Awno

concilio Nicffino subscribunt raulti 679 episcopi civitatura Arabiffi desertaj

325

Eodem
ex
^
,

aditTheophilus Circa annum 350 aoraeritidem legatus CoiistanIndus episcopus Arianus et vel. imperatoris, reg-nante illic Marthado,
tii

circiter

Tehama

talem

Homeritidis ad Iracam occiden678

utverisimilius est,

ejus

tilio

Wakia.jquem

SiEcuLo
Circiter

m.
Bostris
est viciim.

annum

Homeritide
desertffi

205 Arabes Ghassanidffi, ex in ca parte Arabi oriundi

,

christianum fuisse perhibent,saltrmahquan675ets9qq. diu annuyn id.em Theophilus Circa eumdem Taphari Homeritideplures ecclesias jedificat, Adanffi et ad sinum Pcrsicum

nimirum

675f,

676f.677a,bc

considunt.

quffi

Tum
Anno

jam multi vero temporis christiani civitatibus, in prierant in Arabi desert ^'^'^ ^
mis Bostris
Arabiffi
,

Tum iemporis
Medio
conversio

rex AxumitQrura in partem Ho677 c d e moritidis dominatus yidetur provecta erat sxculo iv jam multura

a duce circiter 217 arcessitur Origenes ut

Arabum GJiassani^arum ad fidem

"'*
re:^

eum fidem christianam edoceat

678 c d
AociTinb. excellebat Beryl-

christianam

Eodem tempore A\z^ms,

regem Homeritarunt
mitarum
jius
8e\i

dicit

4^thiopum, %ese 725 b

Eademiemfesiate
lus, episcopufi

Bostrorum. Labitur tamen in 678 d emendatur hffiresim et ab Origene Pontica Nicffiffi Circa annum 230 S. Theodota
Ancyrffi in Bitliynia et S. Socrates

Non mulio anie annum

350 Aizanaa, rexAxufaiitus.efl^.phr^stia-

^.thiopum,

077 e

martyrmm

Anno 356Constantius, impwtor, Anapus,

cit

scn-

faciunt

Anno

Arabia circiter2iQ, ortanova heeresi lu adit Origeues.et errorem deserta, hanc denuo

ad reg-es Jithiopiffi Aizanam quijamchristiani cran^t parti Hon^erit^dis ^ dominati videntur

et

Sazanum,

compnmit

678
.

Anno

362, 23 octobris

martyrium

fi^cit

S, ^Theo-

tV

Anno

octobrxs oc249 inter diem 17 junii et 9 600 b Veronffi Philippus imperator ciditur videnfuisse Anno 260 Decii jussu interemptf

doritus

36b.C37B-c

Anno 371 vit^fungitur S. Hilarion, monachus. Palfflstiqui apostolus fuit Ghaseanidarum

nsBf

'

INDEX CHRONOLOGICUS
XVllI
Elusoe et Majumas

^^^^
';;;j;' ,;,, esset S.

nno '"fgenB Ghassani-

Simeon,

.mperatore o^dHion 'cum Valeote,

Anan

"/''"^^^,^ P'^;. foedus inire coDsentiunt. ortu bara liabeant, Mosem sanctum, pum

reges

catlioucum. i...^-;-^catholicum. Demcep. cenum eenun. et doctrina Ghassan videntur omnes

fama

in

aula lezdegerd.s

reffi=

rer^sarum

cbr

""-j

.L. fuisse

'''"''

^^,13 , ^ero annocapta.Koma>aGoth'S

^Cbristi 409, vel 410)

V^^^ome^.o.^cf^
,

'"'"'"""'"^ Anno circiter 373 in monte S.na Saracen.s gcntil.bus monacbi quadraginta a Blemmybus in ^'"uo^nK,et totidemfere a nasterio Raithu p^roiilp ArQasjiru "nPers-d^ Ardasj.rus ^u ..^

conspicitur Constantinopol.

duratque^ per

^Z::rri.>.. conti.it dj-observatumest Constan

solis,

quod

similiter

Anno nno

circiter 380, Mesopotami et regnare coepit, christianis ,^ Tamuza, ...V,: v est reddita, pax ot rprirtita. et

quum

741

tinopoli

Irac Arabic*

episcopus monaster.a H'-a!^ac^alj'S vit, conditaque sunt

Seleuciensis,

ecclesias

reajd.tica.

persecut.one, quam ^^^ ^jg_ ^^^.-^^^^^ ;;= in chnstianos movechristianos moye,^._^_ annis ultimis regni sui Persarum. Aspebetus rat lezdegerdes, rex Arabum in (seu Aspebed), pr^fectus
.

Circa
clus,

eumdem annum

natus videtur b

m-

quidam quum-christianis regno Hirensi,

thymio

faveret.
Ibi a S.

6JS c, episcopus CoDStantinopolitanus 00 J a

coactusest. Palffistinam transire Arabibus multis in fide christia-

ad Eu-

Ah anno

secutor

III. pace frue384, regnante Sapore Mesopotamise et bantur ecclesiffi Persidis , Vararaues IVperIracaejsed ejus successor anno 309, regnum adefuit, donec

contituta illic ab naeruditur,baptizatur, et Orientis, colonia Arabum Anatolio, pr^fecto prffisente Aspebeto, qui tota
militari,
iu

cum

h^c

baptismo

dictus

est Petrus.

christiana

facta est.

Tum

Juvenalis, patriacha Hieroflorentissimffi

ptolezdegerde,paxredintegTataest689abc monachi multi a Circa annum 395 occiduntur

solymitanus, hujus
Petrura
jus,

colonise

Thecuam Saracenis gentilibus prope

laestina

Pa-

episcopum

constituit.

Colonise hu-

^2 e

sive castrorura (7rapef;.eo/wv)

pnmis moac Sseculo IV, opera sacerdotum, christianam traductos Dachorum. ad fidem Pcr&is ac Saraceesse Syros orientales et ex scribit Sozomenus 680 a, plurimos
nis

sit's

curam gesEuthymius usque ad mortem 680 et

seq.
I,

Annocirciter 421 Almundarus Syriam depopulatur

rex Hrrensis, ^^'^ *

quam

688 e
et Exeunte sseculovj in ^gypto monachi erant 746 a centum millia moniales ultra in Seeculis iv, v ei vi floruit religio christiana

Anno

Per422 foedus initur Romanos inter et 687 a sas, et pax diuturna consequitur Anno 423 S. Simeon Stylita in columna degere 686 e incipit

Mesopotamia, Chaldaea
Persici

et aliis partibus
6**9

regni

Anno

426, 28 fehruarii ordinatur Sismnius

etseqq.

639 a episcopus CPolitanus die 10 aprilis ordinatur Nestorius Anno 428, 640 c episcopus CPolitanus

S.ECULO
Cirea

V.

Anno

431 Petrus, episcopus Paremboles, ge-

annum
in

400 nova contigit irruptio Sara-

cenorum
ejusque

montem
et

Sinai, versante ibi S. Nilo

filio;

monachi multi interempti

nere Arabs Hirensis, interest synodo oecumenicae Ephesinas et a patribus delegatur cum duobus aliis ad Nestorium et ad Joannem 681 f Antiochenum
^

682 f. 683 a sunt Pharan, juxta viam Anno 405 ad monasterium quee Hierosolymis Jerichontem ducit, confugit S. Eutliymius, monachusacsacerdos et 680 d Arabura Scenitarumapostolus

Anno

436 epistolam ad Armenios de Incarna644 e f tione dominica dedit S. Proclus

Anno circiter
thas
,

445 ad fidem convertitur

circa

S.

Are-

phylarcha provincise Negranensis in

,

Arabia

et

idem

tempus conversio
c,
f

Anno 406, pridie kal. jani^aWi, barbari, Rheno 52 c, 61 a trajecto, in Gallias irruunt Anno 409, mense oetobri, barbari Hispaniam
occupant
52 e
capitur, sed falso dicitur

Negranensium multum promovetur 693

717

Anno ^^Qtmensejulio, Anno 451 Marcianus, episcopus

bes,
in

obit S. Proclus

649

insulae lota-

Anno

410

Roma

tum
b
c

mari Rubro, subscribit synodo Chal-

visum esse lumen zodiacum

dentibus, S. Hieronymus

741

cedonensi

Anno 411 SaracenisgentilibusPalaestinaminvnaBelhleem fugere

683 a
S.

Anno

683 e 473 Imrulcays, seu Amorcesus, e gentc Kinda, insulam maris Rubri lotaben di,

coactus est

Ahanno^V6
inclusus

Simeon
,

Stylita,

Arabum

Sce-

ctam, in qua multi degebant mercatores, misso Petro episcopo, imperatori Cpolitano simul Saracenornm, qui Romanis degebant, constituitur phylarcha 683a b c d Anno 490 regnum Homeritarum consequitur
offert;

nitarum apostolus

vitae

asceticae

deditus,

ejusque

et

manet

in

domuncula quadem per

in Arabia

Petraea sub

annos

Anno

ires tres BBtS 686 e 416 ac celeberrimum montis verticem venit, ibique ad eum concursus maximus
fieri coepit,

Dhu Nowas,
sequiincipit

aGraecis dictus

etiam antequam notissimam co-

nonmultopost
Circa

Dunaan 693 e f fitjudaeus et christianos per694

tos, in

lumnara conscendisset. Exiude Arabes mulprimis Hirenses, ad fidem convertere

ab

eumdem annum

490,regnante in ^thio-

pia

IN
pia

TOMUM X

OCTOBRIS.

XIX

Alameda, ex imperio
et

Constfintinopoli-

tano

ex ^gypto in ejus regnum venerunt sancti nuvera, inter .liltliiopps celebratissimi 725 c, 751 bc 491 in Oriente imperare incipit Anastasius, ac imperium tcnet ad annum 518 usque
rex

Komanos duratque ad annum usque t)22. Quotempore Arabes cohibiti sunt ab excursionibus suis tam a Persis quam a Romanis
;

molesti tamen erant interdum anacho-

Anno

retis Syriifi et Palsestinae

Anno

509

S.

Sabas

S.

687 f Joanni Silentiario, ver-

Eodem annovel sequenti, Aswad, Hirensium, bellum gerit cum

chriatianis, a

G93d Arabum

santi in solitudine

Ghassanidis quibus tandem victus et ciesus

681

Ruban, ut ab incnrsionibus Arabum gentilium sese tueretur et ad lauram rediret persuasit 688b

Anno

est

bc

513, aut paulo post, Almundarum III, regem Arabum Hirensium, ad tempus chriest 688

Circa idem tempus Arabiam Desertam et Syriam invadit Arethas, filius Amr el-Macsur, e g-ente Kinda;et simul Parembolem Arabum christianorum PalaestinEe semel ite-

stianum esse factum verisimile

b o d,

Non multo ante annum blS,

691 a Euphrasius, avus Nonnosi historici, ab Anastasio imperatore

f,

690

rumque

subvertit

quae tamen aliquot post

681 c d e annis iterum florere incipit Anno 49G ilodjr filius Harith, et Djabala principes Kindae Syriam denuo vastant
,

cays,

legationem accipit ad Caysum, sivelmrulpoetam Arabem et Phylarcliam Maaddenorum et Kindinorum 683 e f 700 b,
,

701 c

687 b

Hoc

ipso anno,

mense

julio,

imperium auspiI,

Anno

498 insula lotabe, Arabibus praelio victis, ab Anastasio imperatore conceditur negotiatoribus Grffico-Iiomaiiis, vectigali annuo con-

catur, Anastasio

vita functo, Justinus

co-

stituto 687 bc Anno 498 et sequentihus Nooman III, seu Naaman rex Hirensis, Euphratesiam invadit 687 bf
,

gnomento Thrax, sive junior 694 d e Eodem anno literis synodicis Joannis, patriar-' chae Hierosolymorum adversus Severum, hsereticum monophysitam subscribit Va,

lens, episcopus

Arabum christianorum

Palae-

stin

681 e
vel sequenti,

Saeculo v et ordiente vi in Palsestina florebat S. Sabas, qui Arabas Ghassanidas non paucos
in pietate erudivit

Eodem anno

bellum primum contra Dhu Nowasum, regem Homeritarum,

681 VI.

f,

682 a

gerit S. Elesbaas, rex

^thiopum 694
752 b

e, c,

745 a,

S^CULO
Anno
Amr-el-Macriur,
rex

753 a

Interannum
tilius

519

et

523,

videturDhuNowasus,

500 iterum Syriam vastat Arethas,

rex Homeritarum,

Arabum Thalabitarum
687 c

ab -Ethiopibus fugatus, nec ipsam regiam suam Tapharim retinuigse

Circa eumdem annum in .rthiopia reg-nat rex christianusTazena, qui, devictis Nubiis, eos 74-5 c ad fidem christianam adduci curavit Circa eumdem annum^ Axumi regnante Tazena, videntur AxumitEe seu yEthiopes aliquam victoriam reportasse de Homeriiidis et dominatum in partem Homeritidis vel renovasse, vel extendisse. Tum temporis civium Negranensium pars non exigua sacris christianis sese addicunt 693 d e, 694 e, 695 b c d,
725 c

Anno

759 a 521 moritur Paulus, episcopus Negra.

nensis in Arabia 694 An7io 522 vita fungitur prorex ^thiopum in Homeritide 699 a Adventante hieme anni 522, rebellionem contra jEthiopes
in Horaeritide auspicatur

Du-

naan seu Dhu Nowasus,

multos interimit

et christianos per-

701 e

f,

726 c
fuit

Usque ad annum 523 Negrana urbs regia

^thiopum in Homeritide 760 a Anno 523 circa initium mensis octohris, cum
exercitu

Usque ad annum
ni

circiter 502, Arabes christia-

centum

viginti millium

militumad
die-

regni Hirensis plerumque aut magnam partem catholici fuerunt 600, 691 a Hoc ipso anno 502 Anastasius imperator foedus

Negranam
tur 702
c
,

accedit

Dhu Nowasus, quam

c.

bus aliquot obsidet, dein perjurio ingredi703 b

Mox persecutionem

pangit cum Aretha filio Amr-el-Macsur, rege Arabum Thalabitarum, qui dudum Syriam vastaverat 681 c, G87 c e Anno 503, die lOjanuarii, expugnatur Amida (Diarbekr) ad fluvium Tigrim, a Cavade rege
,

contra christiano? Negranenses orditur, in

qua, die 24 mensis octobris, patitur S. Arethas 707 c ; et universim martyrio coro-

nantur

cives

Negranenses 4,252,

709 f, 710 a

Perdarum et Nooman III, rege Hirensi, caesique sunt plus octoginta millia incolarum

Anno

7nartium
,

687cdef

Eodem anno Nooman partem

tur; sed,

Mesopotamiae,

ah exeunte mense januario ad conspicuum fuit Negranae in Arabia pbaenomenon caeleste quod vel lumen zodiacum fuit, vel miraculo adscri724,
,
,
,

quse Graeco-Komanis erat subdita, popula-

bendum

est

741 a b c

vulnere in capite accepto, e vita

Eodem anno 524, mense januario, Abrahamus,

legatus Justini imperatoris, ac Siraeon presbyter Hiram adveniunt, et exinde adeunt
castra

decedit. Inter duces vero ejus exercitus chri-

Eodem

687 c d e f anno, post captam Amidam a Cavade, rege Persarum, Nooman III, rex Arabum Hirensium, Syriam et partem Palcestinae diripuit ; a cujus incursionibus S. Joannes Silenliarius in solitudine Ruban, non procul a mari Mortuo, ascesi vacans, cselitus servatus est 687 f, 688 a Anno 505 pax sancitur Persas inter et Grseco-

stiani fuere

Almundari, regis Hirensis, qui

701

cum
f,

exercitu versabatur inter Maaddeoos 700 b

abcd,

705e, 719 c

Eodem

anno, eodemque mense januario,

literis

Dhu

Almundarum, regem Hirensem, et Cavadem, regem Persarum, ut persecutionem moveant adversus

Nowasus

hortatur

christianos

710

c,

742 a

Eodem

INDEX CHRONOLOGICUS

^^^^^,.

t^^ saugu.s martjrum vindicetur 710d, ^^^ ^ ^ ^^ 743de

^orfez
fl''

BB-.u^^^^^^^ Anno c^Vcaer 537 ^^^ ^,^. "^"^" Pal^Eodem anno ^^^^^^ ""' _!!^" "Listianus Arabura Pal^; chnstianu Arabum J^fi,^^,
Carib. phylarcha
in

Simeon epiriu 24 februariiy '^*^ ^* Hiram iugreditur, fu

^^^^
^.^^

Eodemanno

rals.tin* imrulcays, princeps

tertis,

locum AJ>u-Ca;'^(^/ onst.tu tur L, y

vei

^,

^orfmanno

n>oriturSilas,patnarchaNe^ste^

nauus Seleuo^

od.man.ocom^
Zed.
filii

Aratum

chrifiliue

celebrat.ssimus. Is vel professus videtur

^fl^^jZ.^,,^^^
eam
finx.sse
f ^^ b^^^^

PJ^

Angba.as.

Job

Anastash., ep^|^s Eoder. anno mariBubro, subscno

lotabes, io

insu^
j^^^

ceoMenh' S. Eles-

Trp^a

dversus

Dhu Kowasum,
in

;Srtorr christianorum

Hon^.t.ae

^'^^'^'";i,refr.n.^n'tuf6B^. nemconotat * regn^^g

^^_ ^^,
f_

713,

i,

Eoae..anno.^^.jlse^^^\^^^^^

r,
AblTdem ^

Homeritarum

^--'J^^^.^^^gf;, 540 litteras Gr^cas circiter anno

christianos

floruisse inter

Homer.tas^^sua^

^om"p"-...nann^5.0habitaest

S!;-^;s,rfSurhefm TH
:;geat
adversus

Dhu Nowasum

^c,

disputatio"^ S.

Gregent.i,

'"1^.'^'-?

pharensis

in

Arabia

cum

JudaBO

Erbano J^^^

Wer- anno. 542.

566 moriturS.Cadfarchus

rrumBab-el-MandehinHomen^^^^^^^^
^o<iem
refert S Elesbaas anru> victoriam J^ Negrans christianam rest.tuit

in Wallia

Anno

lonachus, Topographia. conscripsitCosmas

dictus Indicopleustes

circiter 545 Ubros

quinque pnores su
.

religionem

Anno

547 librum

sextum su^ Topograph.^e

.

^odmanno prorex ^thiopum

constituitur

in

HomeriMe
f

stm Esimipha.us Homenta chr

698
c,

additCosmas Procopms Ante annum 548 vulgavit

tres priores de bello

hbros
691 a

699 a b. 712 e

Gothico
christiani

Taphari, in Ho^odn anno 525 aut sequenti, constituitur S. Oremeritide, archiepiscopus

Cpoli coeptos EtdTmlnno 525 aut sequenti, martyr.s Negrayidetur cultus S. Areth*, in tractu Pmin ecclesia B. Meri!
nensis,
tasii,

Inler

annum

re540 et 570, in Homeritide

,

gnante

Abrahamo

Homentae

catholici fuerunt,

non vero

monophysitae

713cdet
Samson
concilio Pari-

Anno

557

subscribit S.

siensilll

^73 ef

quam

impe^^tor sdificaverat Justinus 71o t) c

Anno m.mensedecembri, montur Clotanus 1, "^^^ rex Francorum

Anno
56i occiditur in insidiis sibi structis 691 a Almudarus III, rex Hirensis fungitur S. Elesbaas, Anno am7er 565 vita 719 b rex Axumitarum sive ^thiopum vulgati sunt libri Post eumdem annum 565

Abrahamus, pater Nonnosi, Circa annum 58. phylarcham legationem obit ad Imrulcays. e f, 701 c d, Kindinorum et Maaddenorum 683
seu AbuCirca annum 529, Abocharabus, PhoeniCarib, Arabs christianus desertum quo tradit Justiniauo imperatori, a
,

temProcopii debello Persico, et circa idem 691 d, ^'^O a pusliberquartusGothicorum

conis

Bhvlarcha constituitur
tertiffi

Arabum

Palaestiuffi
68-2

Ab anno

bcd
760 a

570 currit aera elephantis, inter Ara^^9 b bescelebris

Anno circiter 530 prorex ^thiops in HomeritideconstituiturAryates, egenere S. tlesbaee

Eodem anno nascitur Mahumetes Eodemanno Abraha Al-Asjram, rex

dis christianus,

713 c Homeritised 713 c

fit

699 b, 712 e

f,

expeditionem movet contra

Circa

eumdem annum

530 Justinianus imp^-

Meccam

ejusque

delubrum

Caabam

Julianum legatum mittit ad S. ElesadEsimiphseum, baau, regem ^thiopum, et 68^ a proregem Homeritarum Nonnosus, filius AbraCirca eumdem annum, phyhami, legationem obit ad Imrulcays.
rator

infecili exitu.

Non muUo

post

diem obit

Abrahamus

Anno

Tu572, die 24 augustiy S. Gregorius 771 d e 767 b, ronensis episcopus

575, Persffi
ritidis,

Anno

Anno hUaut

larcham Kindinorum 535. Abraharaus, filius Euphraalsii et pater Nonnosi, legatiouem euam

^**^ ^

teram suacipit ad Imrulcays, phylarcham 683 e f, 701 d, 719 d Kindinorum

regnum Yemanae, seu Homeoccupant; sed paucis post annis ab 718 f iEthiopibus recipitur Eodem anno, exeunte mense novembri aut ineunte decemhri, occiditur Sigebertue, rex a b AustrasiBB

W Anno

IN

TOMUM X
abcde
S.

OCTOBRIS.

XXI

Anno 576monturS.Senocliu3abbas Circa anmim 580, die 3 augusti,

Martini Massicus

765

moritur

^^^, **26 b
florebat NegraiiEe

Circa

annum

585 aut 590

filius

episcopus Coss,

Saida, poeta et orator,

Mahumeti notus
toriam scripsit

720 d
his-

Nonmultoposteumdem annwm 585 suam

Joannes Malalas Antiochenus

760 a
S.

GregoriusTuronen764 c sis de Gloria confessorum Anno 595 Cosroes Parviz,rexPersarura,regnum

5w&annMm588scribit

Grci illic sex ecclesias parochiales obtinebant 715 de A7ino 800 scriptum celebre Godelgaudi Remensis sacramentarium Gregorianum 150 b f Anno 819 Paschalis papa I confirmat Vulturnensi monasterio sua bona 827 e Circaannum 832 fundatur Rotonense inBritanuia Minori monasterium 151 a Anno 843 Normanni primum Ligerim populabandi ingredinntur 817 e

Eodemamio,

die 24jwn,occiditur
invadentibus,
S.

aNorman-

nis, civitatem

Homeritidis.iEthiopibus internecione deletis, 718 f occupat

episcopus Nannetensis
fertur S. Martini corpus
rolo Calvo

Godardus, 800 e, 814 b c

Vertavo
II
ef-

Eodem anno metu Normannorum

Extremo

sseculo vi hseresi Nestoriana infici 7^7 c cbristiani Homeritfie coeperunt

801 d. Utricircaid

tempus pareret Aquitania, Pippino

an Caibid.

S.^i:CULO VII.

Eodem anno
nis

castella Metallici, Theofalgici et

lierbadillici

pagorum

dissipautur a

Norman155 a

Anno

602 Mauritius Imperator occiditur a Pho10 a ca cura filiis Anno GOS et sequentibus Cosroes Parviz, rex

154*',

Eodem anno,
Anno

mensejunio, Pippinus, regnator Aquitanorum, versatur in Arvernia 814 e

718 f Persarum, universam Syriamvastat Anno 611 S. Ebregisus fit episcopus Trajectensis

81 8 e

Anno
Anno

616 idem Cosroes Hierosolymam

G 17,

capit

ac diripit
trionali,

718 f

844 Pippiuus II fundit Caroli Calviexer8U1 e Anno 845 Carolus Calvus pactione nanciscitur pagos Sanctonensem, Lngoiismensem et Pictaviensem, et Pippinus II reliquam Aquicitura

occupata M^ypio et Africaeeptenidem obsidet Carthaginem, sed ah

taniam obtinet

801 e

Anno

846, die 4 julii verisimiliter, episcojius

718 f, 719 a prorex in Homeritide fit Anno 028 Persarum 719 a mahumetanus 629 Mahumetcs exercitum mittitin deAnno serta Syrise contra Romano-Graecos et GhasHeraclio vincitur
sanidas

consecratur S. Ignatius CP.

159 e

Anno 851

Erispogius victor quiete obtinet co-

mitatum

Nanneticum,

et

mutantur

fines

dioecesium Pictaviensis et Nannetensis 794 ce, 796 bc

718
episcopus Aburelig-ione

Anno

853 Turones, Lucio,

S. Floreutii

Anno

630 Negranae florebat

steriura et Nannetae exuruntur a

monaNormanuis
155 a

Haritha, quocura
disceptavit

Mahumetes de

720 d

Circaannum

858 videtur

S.

Benedicti lierba-

Anno

631 christiani NegTaueDses, quiim sacra suaejurare noUent, a Mahumete coguntur 719 a pendere vectigal

dillicicorpus translatum fuisse

Quinciacum
155

bc

Ahno

866

immo

Anno

632 pars raedia civiura Negranensium, qui idololatrae erant,fiunt mahumetani ; pars vero altera media christiana remansit 719 a
Califus

occiditur in

post Anglia

annum
S.

870, die maji,

Fremundus martyr
848

cd

Anno

S70, die 20 Novembris, caeditur S. Ed-

Exeunte anno 634

Omar

christianos

mundus

848 c

in exsilium abire jubet ac in Syria aut Iraca Arabica sedes deligere 719 a

Negranenses oranes

Eodem anno, die 10 oc^oftm Vulturnense monasterium pessime habetur a Saracenis et

multi in eo occiduntur 828 a b

Eodem anno Abu Becr magnam

invadit

partem

Syriae

Anno

718 e

872 regimen ecclesiae NeapolitaniE au715 f spicatur Athanasius Junior

877, die 23 ot^o^^^^^.obit S. IgnatiusCP.

Amio
nus

644, 23 octohris vita fungitur S.

Roma-

Anno

81 b-f Anno 046, die 14 maji ordinantur SS. Eligius 79 a-t etAudoenus Cabilone celebratur Anno 649, die 25 octobris 844 a concilium

159 f

879 Atenulfus, coraes Capuanus 829 a b et Beneveutanus, condit Calvium Anno 887, die 20 augusti, episcopus Autissio 208 e dorensis ordinatur B. Ilerifridus

Circaannum

S^CULO
Anno maut 723 Sub annum 760
princeps,

VIII.
135 b Oda Longobardorum

888 Odo aGauterio Senouensi corouatur 209 a rexPrancorura Anno 893 Carolus Simplex a Eulcone Remensi

Anno

sancte obitS.
Arichis II,

Anno

209 a coronatur rex Francorum 895, mense augusto, Guido, dux Spoletanus, Benevento expellit Grfficos

multa sanctorum corpora infert Beneventano S. Sophiae templo 827 a quas inter duodecim fratrum Adrumetinorum cor;

839 d

S^CULO
Anno rum
A7t7io

\.

pora

Anno

799 verisimiliter natus S.

622 e f Ignatius CP. 159 bc

912

baptizatur RoUo, dux

Nonnanno100 B

SiECULOIX.
S^culo
IX urbis Neapolis pars Graecaeratet

Alanus Barbatorta et Guilielmus Caput de stupis, comes Pictaviensis paciscuutur de pluribus ad Ligerim pagis
943
151

bc

Octobris

Tomus X.

Sub

INDEX
XXII
^ruu^ Qiq S wun Siibannum%9S. Bruno ;6 annum 959 &.
dicecesim Leodiensem

CBBONOLOGICUS
Anno .. novam capsamnovam
corpus 1179 transfertur
.^_.:...:>

j^

^^^^
minstituit Ni870 o

Coloniensis

,.nitin vemt 1"

colo,

m.

g. Ebergisi,

putans

id esse

corpuB
f,

^P"; Everg>s J^^j S^

i,

^-^^^''rmeC^taKioviensis meirop
cephorusll, S. Anno 1185 diplomata delentur incendio fere

658 niam transfert

b&a

^^^

^^

j^ Lamoer j; Leodiensis

^^^^

^^^ ^

Circa an 963 J" J^^Sruntu! transler alioruminGalliam interiorem ^^^^

^^1*1"''

Sj;CULO
Anno

XIII.

Anno 965 SroeTmoriturFolomarus,

818 f moriturS.BrunoColoniensi.. Colo^ ep-scopus

Kic,^ eligitur metropolita 1200 Matth^us

A;ri?0.Guido,cardinalisPr.nestinus,lega^

A^rJsi

fundatur TavestocUiense

mona^e-

ST: 997DanivastantTavestockiense Anglia

coenobium in

A:L:S

S-

S;Xth.us. metroH^ta

rehquiarum

lieneaiou

^^^^

S^CULO

XI.

Ant^1rs:rviB.M.V.inCampoMartio
ecv^
^"p^opeElorentiamcondunthosp.UumdeCaphagio; "nde ortuscelebernmusB.M. nuutiatae conventus
V.^An^
.

Kievocryptense Annol062 monasterium

ptis in

lucem prodiit

Anno
Anno

1079 transfertur corpus

ecclesiam cathedralem
1094,

tinm.ni ad aoman. aa Rotomagensem 8c

S.

Anno

dieZenoni, multo "PP^f ^;'^"^: clam abrept* b. Mart.m feruutur Cariuulam

Anno

Senano ordo 1234 inchoatur in Monte Servorum B. M. V. ordine FP. Prsdioato1241 Nicolans, ex
rum, episcopus
occiditur
et in.uisi.or

apud Hungaros.
.

MasBici reliqui

S.^CULO XII.

Anno

1100 ex Foro Claudii

S.

Bernardus epi-

scopus

sedem suam

transfert

Cannujam

Anno 1279, xvii Kal. junii, trans insdem oathedralem Ambianensem J^ runtur -^^ ^ KoBoman. Anno 1292 erecta confraternitas b. Q-i
,^
.

reliqu.ae S.

i-,:,ii Domitii

tomagi

86

Anno

confirmat epi1103 B. PaschaMs papa 11 ecclesias et cascopo Fesulaoo omnes suas 607 e X iV
stella

SiECULO XIV.
Anno
Jacobus Elee1312 martyrium subit B. Servorum B. M. V. mosynanus ex ordine 884 b
1317 creatur dioecesis Lucionensis

Anno

njunii, solemm pompa couse846 b cratur FiscanDense templum

1106, die
S.

Anno\m,die\
Anno

augusti, Turgrotus episcopus 5 f Andreae in Scotia consecratur

U24- Joannes cardiualis

S.

Chrysogoni
H3 a b
f,

Anno Anno

795 e

visitat reliquias S.

Komani

Anno
Anno

1134, 23 octobris, obit S.

AUucius 228

233 d
1147 Clemens
electus est metropolita

Koviensis

^^^ ^
;

impie 1376 monachi Setichenbeckenses occiduntur Joannes Anno 1386, diel^junii, nascitur S. '-^*^ ^ Capistranus ^J M. V. VolodiAnno 1395 transfertur imago B. ^^^ ^ meriae in Russia

Anno

et 1148 Georgius Kiovia potitur 868 f pelabeoCiemens, metropolita Kioviae, sede

litur i^i^-

S.ECULO XV.

Anno

1149, die 11 iulii, obit B.

Bertrandus

Anno Anno

1404 initium
1411 Senarius

fit

240 bc Grandis Silvffi abbas Anno 1154 Clemens iterum sede movetur a 868 f Georg-io Longiraano Anno 1155 Georgius, Suzdaliae dux, Kiovien868 f sem regiouem iterum invadit Anno 1156 Constantinus sedem metropolitaibid. nam Kioviae occupat Cbalone Pictaviensi Eodem anno dedicatur a 262 b ecclesia Castellariensis

gationi speciali

Servorum

Observantiae seu congre887 f B.^ M. V.

incoli

mons iterum pitaServisB M.V.

inci-

887

f,

888 a

Anno

1416, die 13 augusti, transferuntur Au105 e tissiodori S. Syrae reliquiae

Anno

1158 obiit GeorgiusLongimanus,magnus 869 a dux Kioviae

Anno 1416, die 4 octobris, Ordinem FF. Minorum ingreditur S. Joannes Capistranus 281 a bc Buslo 554 b Anno 1427 nascitur B. Julianade Anno 1437, die9 augusti, constituuntur visitatoresOrdinis Jesuatorum SS. Laurentius Jus288 c-f tiauus et Joannes Capistranus die 22 apriliSy S. Capistranus serAnno 14a9,

Anno

1164 Polycarpum Kioviensi monasterio 870 a prffificit Joannes IV, metropolita

Anno
Anno

1168 celebratur

synodus

Kioviensis,

prffiside

metropolita Constantio 1169 clade crudelissima Kioviam

870 b
afficit

Andreas Bogolubscius

870 c
II,

^odem annomoritur

Constantinus

metro870 b

habet ad clerum in synodo dioece437 a sanaTridentina 1 aupMSie,transferuntursolemAnno 1441, die nitate maxima plurium sanctorum episco913 c d porumTullensium corpora

monem

polita Kioviensis, et libertati restituitur Po-

Anno

1443, die \Zjulii, b. Joannes Capistranus

lycarpus, arcbimandrita Cryptensis

Anno

1177, die 2H januarii,

ecclesia Castellariensis a
lensi

dedicatur nova Simone Burdiga-

creatur vicarius generalis Cismontanus Ob299 e f, 300, 301 a b c d servantiae

Anno

1447, diel decembyns, fundatur conven-

264 c

tus Observantiae Capistrani

306 a-e

Anno

IN

TOMUM X
304 a

OCTOBRIS.
tis reficitur S.

XXIII
Capistranus
obit S.

Anno

1449, die 18 maji, eligitur S. Capistranus

396 d e

vicarius generalis

Observantum
S.

Eodem

anno, die 23 octobris, circa

horam

Fodem

Capistranus agit S. Bernardini Sepromotorem canonizatiouis ^^^ '^ nensis februarii, Brixiam prffidiAnno 145), rfje 10 caturus advenit S. Joannes Capistranus 287 a

anno, die 14 junii,

Capistranus 400 e f, 401 c Anno 1461, die 5 januarii, moritur Nicolaus de Perusio, prior generalis Servorum B. M. V.

Vesperarum

Anno

Eodem anno Quadragesimam

cat S. Joannes Capistranus

Venetiis praedi-

287

887 d 1468 retegitur corpus B. Jacobi Eleemosynarii, martyris ordinis Servorum B. M. V. 884 b

Eodemanno,

die 2% julii,

S.Capiatranus in-

Anno 1470ServiB. M. V.primumoccupantere*

309 b choat conventum Viennensem Capistranus Eodem anno, die 5 octobris, S.

venit inDrasoff
'S'dbe_

mum
Anno
lerii

889 a Clanti 1471 thecae argenteffi includuntur LilLuglii et Lugliani SS. reliquiae

Eodem

anno, die 10 octobris, Eginburgum

335 e

lllab

Anno 1473
gatio

scinditur in

Eodem

anno, die 18 octobris, Crumlovium

335 e

Observantum

duas partes congreServorum B. M. V.

888

bc

Eodem anno die 28 octobris, admittit S. Ca309 f pistranus fundationem Brunensem

Eodem anno,
die 22 decembris, fundatur con309 e ventus Novemburgensis 1452, die 6 maWii, jubet Nicolaus Pp. V, Anno
ut conventus Austriae in unam Observantum 310 e f provinciam coalescant Eodem anno, die 24 aprilis, B. Catharina de Palantia petit Montem supra Varesium 555 a monasterium ibi deincepsfundatura Eodem anno, die 17 maji, ex Ponte Bohemise
,

Anno
tus

1476, die

10 novembris, concedit Six-

IV ut mulieres eremicolae in Monte supra Varesium scquantur instituta S. Ambrosii ad

^^^ ^ die 6 aprilis, sancte moritur B. Ca557 d tharina rte Palantia

Nemus Anno ] 478,

Anno

1480

pestis

fuisse

dicitur

Florentice

889 f

Anno 1481 fundatur conventus Mediolanensis B M. V. de Paradiso Servorum B. M. V. 890 b c Anno

1485 Antonius Alabantus creatur prior 889 e generalis Servorum B. M. V. Anno 1487 creatur prior Senarii montis
901^ c d B. Joannes Angelus Alabantus, prior Anno 1495 moritur Philippufl

scribit S. Capistranus

adCard. Cusanum con-

339 c d tra Compactata comitiis RatisboEodem anno, mense junio, 524 d nensibus interest S. Capistranus decembris, Dresdse agit Eodem anno, die 25

342 b Capistranus 13 februarii, Wratislaviam Anno 1453, die 312 c, 313 b c advenit S. Capistranus die 30 maji, inchoatur fundatio Eodem anno,
S.

903 f generalis Servorum B. M. V. augusti, transferuntur Anno 1498, die 15 S Ebregisi reliquiae, putatse S. Ebregisli

822 b c

Wratislaviensis

conventus

Observantum

312 d-f, 313ab Eodem anno, die 21 augusti, Wratislavia Po344 c loniam versus abit S. Capistranus

S^CULO
Anno

XVI.

1501, die 15 augusti, moritur B. Juliana

Eodem anno, die 2Saugusti, Cracoviam ingre311 d e ditur S. Capistranuri Anno 1454, die 29 septembris, comitiis Francofordiensibus
interest
S.

de Busto

553et3eqq.
eligitur prior

Anno eodon Thadaeus Tancredus

generalis Servorum B. M. V. Anno 1506, die 23 februarii,

891 d

Capistranus 352 b

erigiturcon-

Anno eodem,

die 14 octobris, Montem supra Varesium adit B. Juliana de Busto, sancte ibi55^ ^ c dem postea victura
S.

gregatio Corvariensis Observantum Servorum B. M. V, 891 f. Eodem anno celebrantur Romae ejusdem ordinis comitia generalia

892a

>ino 1455, mense novembri,

Capistranus
367 b

Eodem

anno, die 24 octobris

B.

moritur

Mee

Hungariam

ingreditur

diolani

Joannes

Angelus

892

f,

Anno

1456, die 14 /e&rMant,S.Capistranus accipitcrucem belli sacri, a pontifice missam 362 a, 367 e

Anno

1514, die 31 decembris,

officium et

missam

in

Leo X honorem B. Capistrani

S.

893 ab concedit

Eodem
ditur

anno, die 2

julii,

Belgradum ingreS.

cum

cruce

signatis

Capistranus 368 d

Anno 1516 Jacobus a

410 bc ex ordine Petro,

Eodem anno,die

14 julii, adjutore S. Capi371 f strano, classis Turcica destruitur 22 julii, crucesignati, duce Eodem anno, die 382 c S. Capistrano, Turcas fugant

Eodem

anno, die 6 augusti, infirmari

incipit

EF. Praedicatorum, a Mauris occiditur 7d Anno 1519, die 19 januarii, cum sanctimoniae fama obit Catharina Bimia, abbatissa Montis ^^^ ^ supra Varesium die 12 novembris, capitur MedioAnno 1521, 560 e lanum ab imperialibus militibus

S. Capistranus Eodem anno, die

391 d

Anno

1545Borovitskio

Novogrodum

transfertur

ritur

1 1 augusti, ex peste pie moJoannes Hunyades, assistente S. Capi384 6, 387 b c d strano

Eodem

anno, die 1 septembris, S. Capistramoriturus nus Villakum ingreditur, ibidem

393
f

^^ Jacobi Salicorpus inchoatur conciAnno 1547, die 26 februarii, ' ^ lium Moscuense Anno 1562, dieZmaji, calvinistae devastant
ecclesiam
S.

Audoeni Rotomagi

85 c

Eodemanno,

die 19 oc^o&m, ultimis sacramen-

Anno eodem, die 8 julii, calvinistae corpus * 85 bc Romani comburunt

S

Anna

INDEX CHRONOLOGICUS

^^^ ^ 894 a

576 c
dicecesim apostolica visitat

m
^^^^

^nolT42detegiturCalendariummamoreum

Romualdus deFabnano Anno 1579 moritur eSegiusCamaldulensismonachus 1J Catharma de Qua 1594 pie obit Ulmeti 7f

aZ dia,exTertioOrdineS.Francisci
S.ECULO XVII.

squensi sancti Cryptenses ^Tunt In;cdesia m'

A .iRm \ijuiit, tranferunturexGermania Anno 1601, Uiulii

Anno Anno
Anno

1765,

rf.".

17 maji, corpus

sanctum

Bistri-

ia

Hispaniam corpora
1605
fit

bS. Justffi

n^^^^

censeBukurestinumadvenit
mente

^-i^

<=

Anno

B. Jcmn^ prima translatio corporis

1767 virtutes B. papa Xlll declarantur hero.c^

die

Joannis AngehaCle.
899 e Clemens pa-

^rot6To:U;an.ani,inveniturW
pus
S.

immemorabilem B. pa XIV approbat cultum

JuliausedeBusto

1769,

septembris.

sanctorum Leothadii et aliorum

U5 c

ALl613rete.unturossaS.Crescn^et^
Anri615mirabiliterdeteguntur
S.

Anno

Gilberti

Anno

5/b D abbatisNoverafontium,reliquiie B. Godefridi 1617 trauslatio reliquarum

^

562 bc Julian^ de Busto distrahuntur omnia Anno 1791, mense martio, 2*4, d bona monasterii Grandis SilvJB Allucii reliquia ex S.
brandi
festi B.

Clemens 1770, die 11 awfi^us^t, eremitis B. Augustini cele. potestatem facit

papa XIV

Anno

1793,

U augusti,

comitisTuQgerloam Leiva, ex ordine Anno 1620 moritur Joannes de msulis missionarius

-PF

hospitali

domo suppressa transferuntur

in

Pra^dicatorum,
.
.

ffidem cathedralem

^*^^ ^'^

7 e

Anno

Philippmis

absconduntur 1793, reliqui S. Maglorii 779 e

Anno

1622, rfieia

/uin, extenditur cultus

b.

Capistrani ^

Minorum ad universum ordinem

4)10 e

Anno

argenteis in 1795, 22 oc<o&m,eferetris transferuntur Mondiderii reliquiae lig-nea

SS. Lufflii et Lugliani

H^o

Anno rum SS. Luglii et Sugliani Mondideru Odie Anno 1634, visitantur reliquite S. Anno 1640 moriturLaureDtiusRamirez

recognitio reliqua1631, die 8 augusti,

116 b 136 a

Anno

ex or-

apostolicus 7 e dine FF. Praedicatornm, vir maxiAnno 1650, die rdoctobris, solemnitate ma transfertur corpus B. Julianse de Busto
559, 560

monaste1797 Montis supra Varesiura 561 c profanis usibus traditur terium 1799transferuntur S. Boethii Severini Anno Paphilosophi opsa in templum cathedrale ^ ^ piense

S.ECULO XIX.
Anno
1810, die 4 octobris, aperitur Mondiderii

Anno Anno

1660. die25 maji, recognitBefuerunt

Mon116 a
de-

diderii reliquise SS. Luglii

etLugliani

1663, rfiel7 januarii, Alexander

VU

clarat heroicas virtutes S. Capistrani 414 b, 415 e

lipsanotheca SS. Luglii et Lugliani 117 a b Anno 1829 ex aliis partibus accersuntur Ro-

Anno

1675, die i^julii, Clemens

duo miraS.

cula approbat in causa canouizationis

pistrani^

Caf

^^^ ^ Anno 1830, rfie29;w/w,perierereliqui8eS. Gra^^ X\hMi tiani

mam

reliquisB

414

c,

415

Anno
rii

1835,

die^^apriUs, rehquiae
779

S.
f,

Maglo780 a-e

Anno
Anno

1676rfie6 ma/i, Clemens papa

1679,

probat 583 c

inveniuntur

SS. Crescii et sociorum cultura

^nno eodem,

dieUjunii, Innocentius Xldecerprocedi posse ad

nit, tuto

conouizationem

die 13 octobrts, Hyac. de Quelen approbat inventas reliquias SS. Maglorn et 7oU a e aliorum
loniae

S.Capistrani

414bcd

Annol838, die S octobris, solemnissime Colotransferuntur

S.

Anno IGSlcelebratursecundatranslatiocorpo893 e ris B. Joannis Angeli Anno 1690, die 16 octobris, Alexander papa Vlll solemni ritu S. Capistranum albo
sanctorum adscribit
421 d

reliquiae

S.

Evergisli

Anno

Anno

1691

fit

terlia translatio corporis B.

Joan-

nia Angeli nis Ane-eli

894 a

823 a Mondiderii lipsanotheca SS. LugHi et Lugliani 114 d ^nno 1848, die 28 decembris, visitantur reliquise S. Odse 136 e f, 137 a Anno 1857, 1\ jantmriit visitantur reliquise
seu potius

Ebregisi

1844, 14 apritis,

aperitur

S.

Leothadii

127 c

S^CULO
Anno

XVIII.

1725 quarta peragitur translatio corpo-

FACULTAS

FACULTAS

R.

P.

PROVINCIALIS-

SOCIETATIS JESU BELGIC^.

censuerint tres theologi Societatis nostrse legerint ediqueposse

Quum

tomum decimum de

ActisSanctorumOctobris,collCtisetillustratisaJosepho Van Hecke, Benjamino Bossu^, theologis ego infraVictore De Buck et Eduardo Carpentier, Societatis ejusdempreshyteris prsepositus promncix Belgicse, potestate mihi facta ab Adm. R. P. Nostro Petro
;

scriptus

propria Beckx, concedo facultatem dictum tomum excudendi. In quorum fidem hasce, manu 161. subscriptas consuetoque officii sigilto munitas, dedi Bruxellis, die trigesima Junii anni
Fredericts

BOSSAERT,

S.

J.

L. S.

APPROBATIO ORDINARII
Imprimatur.
Bruxellis,
1-^

Julii

186k
Vic. Gen.

J.

B.

VAN HEMEL,

PROTESTATIO AUCTORUM.
Quod olim protestati sunt
UrbaniVIIIconstitutiones;
velle decessores nostri iu hoc de Actis Sanctorum opere, se servatas pondus tribui, ne(iuesuis aliorumvehicrelatis commentariis aliud
errori obnoxiis scriptae
;

quam

sit Mstoriffi,

ab hominibus

idem

et

nos ante hunc

tomum decimum

Octobris protestamur.

NOTITIA
FIGURARUM ORNANTIUM HUNC TOMUM.
Solitum operiB frontispicium.

Exemplar

epistolffi S,

Joannis Capistrani ad S. Coletam

gQ^

^^^ ^^^
*

Imago Imago

S.

Joannis Capistrani, cruce signati

^^^

B. Joannis Angeli, in theca jaceniis

ACTA SANCTORUM

O C T O B R

TOMUS DECIMUS

DIES VIGESI MA TERTIA

SANCTI QUI DECIMO KALENDAS NOVEMBRIS COLUNTUR.

),Theodota, virgo s,
.

et

mar-

tyr ]\icaee in Bithynia, et S. Socrates, presb et mart. Ancyrae in Gallatia. S. Gratianus, mart. in terB

SS. Lugllus et LugUanus, MW. in Picardia. S. Leothadius, episc. conf.

Ausciis.
S.

Oda, yidua, et

S.

Pompe-

Ambianensi. SS. Severus et Dorotheus, MM. Hadrianopoli.

ritorio

jus, presb. conf. Amanii ^ in dicecesi Leodiensi. S. Domitius,conf. interritorio

Ambianensi.

S.Seurisius,

M. Csesarese

in

Cappadocia. SS. Servandus et Germanus, MM. prope Gades in nispania. S. Theodoritus,presb. mart,
Antiochise in Syria. S. Verus,episc.conf Salerni.
S.

S. Benedictus, presb. conf. in dioecesibus Pictaviensi et Lucionensi.

Ignatius,patriarcha Constantinopolitanus. B. Herifridus, episc. conf. Autissiodori.

S.

S. Elfleda,
S.

vidua Glastoniae.
episc.
conf.

Amon,
corum

episc.

TuUi LeuColoniensis

Rumonus,

in Gallia.
S.

Tavestockii in Angha.
Allucius, conf. Pisciae in Tuscia.

S.
S.

Severinus,
episc

Severinus, Burdigalensis
episc.

S.

Bertrandus, conf. abbas Grandis Silvee in Occitania.

,

S.

Joannes, episc. conf. SyS.

racusis S. Edicius, episc. conf. Vienna^ in Gallia.

S.

Joannes de Capistrano, conf. ord. FF. Minorum, ViUacki in Pannonia.

virgo

Romanus,
Rotomagi.

episc.

conf.

B. Juliana de Busto, i" Longobardia.

appendix.

Syra, virgo, Meldis et Catalauni. in GaUia. S. Octavianus. seu OctariaS.

De

nus,episc. conf.

Novocomi

S. Macario Romano, qui dicitur inventus fuisse juxta Paradisum et oUm

in Lonffobardia. tar

cuUus

fuit a Graecis.

PRyETERMISSI ET IN ALIOS DIES RELATI

T
^

penbergeusisetcanoniciPramonstraten-

S. Surano acium es

j'

^.^iv Januarii.-

sis. hodieannuntiaturinsupplementoms Facta ad Menologium Pr^monstratense. translauo nno 67. est h^c reU<iuiarum

Modoc^ epi^cop

.^ g^^^.^_

^^.

^ ,^

.^^^ ,^

^^'^^^SM.^^rio.lncommentario
9^-p\^^^^^^
r,,tio ecclesi de postea data [est] priori S. auae T nphlevio Z,,^ donationem. factam a ^j;;^'"; Andrea;, legiturpu
,,,
..

Dehocsanctissvnov^rotractaru^Udece^^o.^
res ad ^^rr.in;t memm^ et martyns cujus S. Surani abbatis Dialogorum. Ita B. Gregorius in libris
.

^^

Maldino,

iUustrata, contuht totneffio Scotorumest aliquis episcopus s Karkindoc. il/a^dmws

et anitqmor ab anno.m4> ad Modocus tlle, filtus fuerit opprtet quum repertMabnihiLEt quidem nullus Modoch

ttn)

mU

S.Andrese sedem tur inter episcopos,qui [^).Porro eptscocuparini ante s^culum sn nomine, filius Malmiktl, qui
oc-

post

pus Modocus iniens swculumxuvixit,intersancios

m1-Vtea videHcet ad 22 Novemfusius quoque d^xxt tl qua die S Longino mulii. Aique ex illa Thabanus. aliique MartyrolofofkTpromislione. Ucet ejus Rhabano ad 22 Noin qua cum
;

L^verba, omisso ^X;,S eamdem diem Notkerus

Cappadociffi natale Lonin C^sarea vocabulo natale,

(b).

ad-

Jpars,
iembris

S.Am' non recensetur.Inierfabulosiautem 6.-M0-

Mali

comites computaiurquoque

docus aliquis, quem Priscum duosprocuditDempsterus{S). et ex quo alios kalendas ille, quum pridie
Scotis, tdem Februarias celebretur etiam a ei Modocus, habendus esi ac S. Aidanus, qui Femensis in Eibernia de quo
est , quum non amplius nobis dicendum decessoresad ahunde ejusgesta iliustrarint XXXI Januani.

cognommant,

tnieiiigimus iamenhonnondum detecta est, die aut crastma ab ^inum qui hodierna a Noikero (quos hoc mensejam

S.

Longinum coptosius

celebravtt,

Rhabc^no

et

Sed S Modocus

fronie,

jam a

episcopus

viden^L) Dominiin cruce pendenits tem Quipectus Florentinius (9), qut periZcea perforavU. tn Ckrtsto habebai ceniurionem, reliquisprmeuniem,eumdemesse

aUorum euntes coni^nuo annuntiatur,eumdem esse acnnlu

te^^go

Zlul

confitendo

SeveTUquiinMonteFalco, Umbriaeoppido, B S veneratione colitur, memoriam

'

Chrisii Htus aperuit. sct^iac miUiem qui die ceiebratum, centupsit Longinum, hac

singulari

Catalogo generali hodie facit Ferrarius in Jtalias, atque hinc et in Catalogo sanctorum dixit Bolscriptor Hagiologii Italici. De eo Monte landus in Addendis ad diem, quo in
1 Falco ejus natalis agitur, restitutio corporis sancti Amandi.episcoElnone hac die in nonpi et confessoris, celebratur Usuardinullis auclariis Hieronymianis et

Februarii.

nis

item a Saussayo et in aliquoi veiustis Kaiendariis.De ea actum est in opere nosiro ad diem, quo S. kmhndus prgecipue colitur,
;

In

emm Lontollendum dixit. Sed male. Duo centurio, qm gini disiinguendi sunt alter confessor,ei die 16 Ocet Pri7nianus,Christi prsesentiin Fatobris aGrcVcis honoraius,et alier 7nUes,seu stis Hiero7iy7nianis et aiiis; inMarChristi vut7ie7'ator,qui die 1 5 Martii utroque tyrologio Romano ceiebratur. De simui dixere decessores 7iostri ad xv Martii. Cornugalliae commemoratio S. Columbse vir:

medio mense Martto a ri07iem illum esse, Octobris a Gr^cis Laiinis, medio 77iense 7i077ien ad hanc diem cultum; adeoque ejus

VI Februarii.

g-inis et raartyris

ita

ad hanc diem scripior

Barcinone festum ginis ex basilica

translationis S. Eulaliae virS,

Marise de Arenis ad tem-

plum cathedrale celebrat hac die Tamaius in Menologio Hispanico, et similiier Ferrarius in Catalogo generali et Arturu^ in
Gynecxo. De S. Eulalia Barcinonensi ejus^ que corporis iranslationibus egerunt cum Martyrologio Romano decessores nostri ad

anonymus Mariyrologii Britannici (10). Nomen su um dedii beata hxc virgo duobus. oppidis Cor7iugalUas, alteri St Columb Major hudicio, aiteri S' Columb Minor (11). Vita^n
jus sanct^manibus versavit Camden, ejusque meminit tum in majori suo opere (12), tum poiissime in Epistolis [V6].Eamexvul' gari Cornugallise idiomate in tati^ium ver-

diem Testum
3

xii Eebruarii.

sam

fuisse 7nonet

Edmondus Gibson

(14).

translationis B.

Catharinae de Kicciis

Ha7ic Vitam dedissemus ad hanc diem,

si

hodie celebrari jubeiur in Ofpciis propriis Sanciorum EirurHae.De hac sancta aliquan-

alicunde nancisci potuissemus ; sed eam desideramus non secus ac decessor noster

do agetur in supplemenioFebruariiad diem

XIII Februarii.

Henschenius, qui virginis ilUus 7nem07nam ab inieriiu tantumvindicarepotuii ad diem,

In Caesarea Cappadociae, S. Longini martyris memoria occurrit hac die i7i plerisque codi-

quo

oUm

coiebatur,
S,

xvi Martii.

Syracusis

Zosimi episcopi et confessoris,

cibus Hieronymianis , in aliquot Bedse seu Flori et XJsuardi auctariis et in Kalendariis

satis videre erii in Sylloge de

hane diem

nonnulUSyproidinferiusadpreesentemdiem SS. Severo et Doroiheo ,mariyribus Hadrianopoiitanis.ei

in altera de Seuresio,

mariyre Ccesareensi in Cappadocia. Adjungiiur enim passim S.

Longini nomen alieruiri memorise.

Stc Bucelinus in Menologio Benedictino ad ubi et beati viri gesta fusius ; dein p>rosequitur. De hoc sa7icio prtvsuie, qui 7nedio saeculo vii fioruit tractaium habueruni decessores nostri ad diem quo Mariyrologio Romano inscripius est,
, ,

Verum

occurrii etiamse07-si7n, ui in Mariyrologio Morbaceyisi (^),et inAuciariis UsuardiBruxellensi et Q^^eveniano, ubi

xxs Martii. Martyrium S. Tymonis,unius ex septuag-inta discipulis etseptem diaconis, quem deinde episcopum Bassorffi occidentalisapostoli ordinaverunt; ubi, baptizatis plurimis Grsecis et
Judteis martyr occubuit. lia ad hanc diem Michaet,episcopus Atribse ei Meligae in Syn,

men

legitur

ei

nudum fere noin auciario Bedae seu Flori

in Cse-

Barberiano

ei

Tornacensi (5): Ipso die

Q. l,i'as .-.(iit. 1814. - r2) Ihid, tom. II. pag. '2H8 et seT, -j3)Bnl.,.mmumccde.urumaulM,u.lat.s.pau,5r)'.. "^"1""'^-'^- pag")'., ^V',.r^? Vn ""'"""'i.'-''''^^'*""" edil. lhN7, (.i) Mart.'ne.TheMiiirus-jiifi!dni(.ium, lom. III, col. 15711. - (S) Aci. SS, lom. II Matiii, [Bg, x%\v. ((i) Ap! Georgi, Mjrt)r..logium Ad.m.s. png.tiSG -(7) nii, BjMir.giuin. Thesaurus CaniMi. lom II, part. ii, pag. U^. ibid.

m.

(10)
''

'

logy, Lon.lon. loRy.Lonrfon.

- (U) Dictionuiiry of Englnnri. \o

17til-

A memopial of

ai

Vul.

O.rhsle. Topographicnl
t!2l
I.

s_t

Cnhmb. -

Goiigh,tom.l, pg.
tcrlia,

quam

(8)

parl

91. (i4)ln edilione pariivit.BniaiiniK Camdcni, lom.l, pag. 'i^.

b.

(15) Episl.

BnOnnia,

edit.

axario

DIE VIGESIMA TKBTiA OCTOBRIS.

axario seu Mariyrologio ecelesix Alexandrinse Coptitarum (l). Memoratur item ad hanc diem in Calendario jEthiopico, edito a Ludolfo (2). De hbc sancto dixere decessoresnostri addiem, quo aLatinis colitur,
XIX Aprilis.

necnon Ludovico Galliarum regi ob insi^nem sanctitatera et Inbores ad

pontificibus
,

catholicam religionem araplificandam acceptissimi. Ita

Mariytologium

S. 0.

FF. PP.,

seu supptemenium ad Martyrologium Ro-

manum ineorumdem usum,anno 18 ibRomse

ei

Festum

translationis S. Petri de Rates, archie-

sequenti anno Mechlinias editum.

Quae

piscopi Bracharensis et marlyris, indicatur

hac die in Codice Lusitano, continente ofp,cia propria, qiise in tota fidelissimx majestatis ditione recitantur; in quo simxd habes
lectiones de

ideo noiamus ,quoniam non iia pridem beati illius viri culius audoritaie apostolica

hac translatione proprias. De illo sancio et de ejus translatione egerunt decessores nostri in appendice ad diem
XXIV Aprilis.
.

approbatus estet ad ordinem universum extensus, ut ex illa ipsa annuntiatione manifesium est. Verum jam pridem de B. Bartholomseo Vicentino in opere nostro dictum

episcoS. Jacobus, apostolus, frater Domini pus Hierosolymitanus et raartyr, celehratur hac die in Menologiis Basilii et Sirleti in Ephemeridibus Grascis prosaicis et metricis,in Tabulis Slavicis Capponianis, Possevinianis et Papebrochianis in Eclogadiis Grxcis et Copticis et aliis multis ecclesise Orientalis monumentis,qu<emagnaex parte dabit Godefridus Henschenius (;i) ad diem,
, , ,

ad diem, qua eum obiissevoluni, i Julii. dicitur B. Ang-ela de Arena, qu3S regis Bohemi virgo Carmeliiana hodie prodii in filia et Menologio Carmelitano quc-e Acies bene ordinata nuncupaia est. De ea fuse egerunt decessores nosiri dubitantes an umquam exsiiterit in rerum natura,ad diem vi Julii,
esi
, , ,

Laude Pompeja
soris.

translatio S. Gualtorii confes-

De hoc sancto disseruit

obiit,

Sollerius nossxii
-lulii.

ter

ad diem, quo

qua de eo in opere nostro

S. Boethii

dixit,

Maji.

seu Severini memoria

hodie celebra-

Martinianum, SS. Maximilianum, Jamblicum, Constantinum et AntoDionysium, Jounnem, ninum, mariyres Ephesinos vidgo dictos
,

tur in Martyrologio Maurolyci, in Martyrologio GermanicoWalasseri, dicto Canisii, in Wionis Ligno Vit3e in Catalogo generali Ferrarii, in ejusdem Sanctorum Italiw ca-

Sepiem Dormientes laudat hac die Menoiogium Basilii et Synaxarium seuEclogadium aj-abicum Metchitarum a cardinali Angelo Majo recensi, ,

aut Pueros speluncse

talogo atque etiam in Eagiologio Italico, quod inde desumptum est. Quin etiam in Martyrologio Usuardi ineunte sssculo xvi
,

plerique Graeci pridie id faopere nostro de iisdem dicium ad ciant in honodiem, qua apud Latinos poiissimum

tum

(5)
:

dum

idiomate cum auctariis Londini edito, S. Boethii laudes hac die referuntur. Esi autem ille Anicius Manlius Torquatus Severinus Boethius, consularis et egregius philosophus cujus olim solemnis habebatur natalis in ecclesia Papiensi seu Ticinensi etiamnum S. Petri in Ccelo aureo et cujus illic coluniur in templo cathedrali. reliquiie Ejus gesta fuse explicata sunt in recentioribus ejus operum editionibus et nuper de
anglico
;
,

rantur,
SS. Dorothei et Gorgonii,

xxvii Julii.

cubiculariorum Dio-

hodie indicatur cleiiani imperatoris,festum

anno in BreviariisAurelianensibus,excusis marty1701 et 1771. De his sanciis, quorum taudaruni Eusebius ei Rufinus ei quo-

rium

rum

corpora primum Romam translaia, Aurelianensi juxdein dicuntur in ecclesia

,

ta S.

Mamerti capsam

collocata

acium

est

in opere nosiro
S.

ad diem

ix Septembris.

'

singularibus aliquot ejus rebus diligenter scripsit R. D- Bosisius capituli Papiensis preepositus et templi caihedralis parochus tuculenie custodia eum (4). Osiendit auiem tentum fuisse proxime ad baptisterium
,

hac LugdeliDum, episcopum Tuttensem,coli Ferrarius in Caialogo die in noiis affirmat

generali sanctorum
;

sederrat.

S.

Lcudinus,

qui et Bodo dicitur,

templi cathedralis ; enectum autem fuisse sito prope in agro, olim Calventianb dicto et monasterii S. Petri ambitum suburbani nactus est, in Coelo aureo ubi sepuliuram 1799 ejus ossa transtaia fuere in donec anno cathedrale Papiense. Non 7ninus
;

(nam huncprofecio in- j Ferrarius), non cotitur hac die, sed telligit decessores die ad quam de eo dixerunt
nostri,
^' Septembris.

Translatio, legitur

ad hanc diem tn auctanis Grevemano, Usuardi LubecoCoioniensi et

,

primi beati Materni Coloniensis

Trevirensis

templum
feliciter

demonstravit Bosisius vere catho-

ticuni fuisse

lem dici scriptoribus eoque heri a prcestantissimis honoribus coli. Sed hasc tiiulo ecclesiasticis non licei,quum et multa alia nobis prosequi Papebrochius decessor noster, iltustrans 5. Joannis papse I gesta, simul dixerit de geS. Boeihii ejusque soceri Symsxvii Maji. machiaddiem beati Bartholomaei de Bragantia Vicentiffi
stis et cultu

nequaquam rebethaposse et jure merito martyrem

Boeihium
,

etiam primi archiepitertii et Tongerensis Cujus corpus ad vitanscopi et confessoris. ecseditionem populorum harum trium

dam

clesiarum, maturo conailio expositum navis illa sine huColoniffi navigio; et ecce

fuerat

mano gubernatore

in

contra lesti agitata remigio,

medio Reni posita, cfficursum aqu

nici

episcopi et confessoris ordinis sancti DomiNimociensi primum , dein Vicentinffi ,

ecclesiffi

fabutis S Januarii,

yevsnstTevmmasceiidehai.De hisquoquead potius Wahanc diem dixere Canisius seu sed hsec lasser Ferrarius et Saussayus examinata fuere et a jam in opere nosiro xiv Septembns. expurgata ad
; ,

translatioepiscopi et martyris,

prffipositi

atque insuper Gregorii

fuit
,

mdicat hac nem a Beneventanis agendam, De eo saiis superque actum die Ferrarius,
est in

IX, cui a
(11

consiliis

aliisque

summis
parl n,
fil

opere nostro ad diem xix Septembns.

aupplizio di Scverino Boczio con
ii,

l m.-^) Octobris

novicollectio.tom. IV. Ap. Mftjum^SciipU. veit. commcDtanus, pag. ,^^98'-{2 AtlHi^loriatn ^lhiop.cam Memor.a nitorno Aa. SS. lom. I. Maj., psg. 24.-(4)

luoeo del nov. ;l3irdiIu.sati.aPavi3, 185S.-(8) ScnpU. vcU.

cotlcclio,

un appcnd.cc

in.

lom. IV. part.

pag.

W. 4

SS.

Cosms

Tomus X,

DIES RELATI. PR.ETERM1SSI ET IN ALIOS

'^^"^ Damiani nomina SS.Cosm ^Jf diem in kalendario Morbacenst. t^rwsentem MuUis alns anm nuod edidit MarteniusilY sacris recurrere didiebus eadem in fast* PrsBtenmssos; 17 Octohris inter
et

Solemnitas

jf

cujus Redemptoris a barbans captum, venerabile simulacrum, deportatum atque opprobnis et in Africam lacessitum, indeque a Fraet contumeiiis sanctissim ordinis Discalceatis
sanctissimi
, ,

tribus

ctum est ad guoniam plurima^

facta^ sunt

eorumdem

quomam multa inhierendum nonvidetur, disputamt in opeaccuratione de his sanctis diem re nostro Stiltingus ad xxvii Septembns.
In

martyrum reliquiarum eorum pamaanus templorum numerus sub dedicata. Sed his diutius trocinio fuere

translationes et

Redemptionis Captivorum, soluto in Hispaniam deporpretio, recuperatum et prodigiis ubique fulgens, tatum, sig-nis et
Trinitatis

Northumberlandia

coramemorationem

S.

y wii
tiat

Cuthberti. diaconi et discipuli S.

annun-

devotione sub sanctisNazareni adoratur et cosimo nomine Jesu ut ex his recentissi^ litur, ceiebraiur hodie, relimi eorum Martyroiogii verhis pateta recentissima quoque edittone giosis illis. In DiscatceatoMartyrologii Carmeiiiarum die agendum esse festum hac

magna populorum

rum

legitur

ad hanc diem tamquam patre, Rosiveydo.Actorum Bollandianorum

(2).

ex Heriberto

uhinon fit dominihujus alia est causa et ca III julii; verum

sanctissimi Redemptoris,
origo.
ecclesiae In finibus agri Parisiensis dedicatio Cernaji. Ita in Caiendario Cisterde Vallibus ciensi. Talia solemus prastermittere. inter adS. OTesiis nomenvenitad hanc diem

Brxtanmc^ scriptorMemorabilium pietatis Rosweydus (3) non ad diem 16

Verum

commemorationem retuttt, dixerunt deccssores sed ad diem, qua de eo

Octobris S. Yivii
,

nostrx,

VI
.

Octobns.
^
,

scnptum est, Natalem Venantii abbatis, de quo constitutus, missarum quod adhuc in terris ag-novent; solemnia in ojelo consummari Dominica missas aliqnando ad
et

cum

ditamenta, quae in codice S. Cyriaci Martyrologii Bedie seu Flori obvia sunt. Redit ibidem tamquam socius SS. Severi et DorO' theimartyrum Hadrianopolitanorum; sed

cantaretur Oratio, audierit

quemdam
:

e tu-

mendum esse in Syltoge de

his sanctis infe-

sed libera respondentem ad hanc diem NotDos a malo. consignat kerus (4) et ante eum elogio etiam multo dixit fusiori Rhabanus {^).Verum deeojam Anselmus Berthodus ad in opere nostro D.

mulo

sacerdoti

rius monebimus.C3etertim,quumplures hujus nominis martyres sint, verisimiliter ille idem ex atia die ad hanc transpositus fuit. S. Huram ^nartyrem jEthiopes et S. Warim Coptiias hodie oiim celebrarunt ; qui jure

xiii

Octobris.
,

S.

Cleridoniam virginem, sublaci cultam celebrat hodie Castellanus. Dictuni est de ea in opere nostro ad diem.qua vere colitur,
xiii Octobris.

merito Ludoifo (6) unus et idem visi sunt. Libenter etiam ei consentirem qui diceret non alium esse S, Bassum, qui ad hanc diem ceiebratur in caiendario Evangeiiarii ararecensito a cardinati bici Coptitarum
,

S.

Desiderii

abbatis

in dioecesi Bituricensi,

Majo

(7).

Ilinc ad hanc quoque

diem dedit

virtutes hac die laudat

anonymus Donau-

Castellanus S.

wertensis in Kalendario ecclesiastico ordinis S. Benedicti anno 17S6 Donauwertee xix Octobris. edito. De eo nos egimus die Maria Salome mulier evaugelica laudatur hac die a Tamayo tamquam Composteltas in Gallecia culta. De ea dictum est pridie
, , , ,

tum

et

Huram, ab Mthiopibus culsecundum eum R. D. Petin, Dictio-

narii hagiographici auctor; quiaddidit de suo eum a Grxcis honorari. Verum quum eum omiserit Michael, episcopus Atribse et
in Synaxario seu Martyrologio suo ecciesias Aiexandrime Coptitarum neque ejus nomen mihi obviam factum sit apud atios quos habemvs rerum jEthiopicarum et Copticarum scriptores, non pos-

Metigas,

seu
S.

^^^1 Octobris.
,

Severum
fide

presbylerura lleracleensem

pro

captivum, prsesenti die signari vult Castellanus in Martyrologii sui Universatis supplemento, quod hodie obierit. Nos de eo

$um eum non ptwterire.

S. Speciosi

diximus die pra^cedenti,

sciticel

XXII Octobris. B. Joannis Boni. ordinis Eremitfirum S. Aug-u8X\u\,feslivitas

hodie annuntiatur in stippte-

memoria ^ viii episcopi Fesularum hac die in Diario sacro FtorentinoLudofit vici Santini {S) .Verutn neque apud Scipionem Ammiratum,neque apud Ugheilium in episcoporum Fesulensium serie uilus Spe, ,

mento Martyrologii Romani pro ordine Eremiiarum S.Augustini,in auctariis Usuardi,iiemque apud Grevenum,Walasserum seu Canisium aliosque et quidem hac die
;

ciosus reperitur; et qui Fiorentix sedit, cultum ecciesiasticum assecutiis est numquam.

In Cassarea Cappadociae, Seuresi, Mag-ni, Justi 7nemoria ceiebratur ad hayic diem inMartyroiogio Hieronymiano Corbejensi majorif quod in lucem dedit Dacherius (9). De S. Seuresio dicetur inferius ad hanc die?n. SS. Magnus aidem et Ju&tus prgetermittendi videniur, quoniam in nuilis aliis quam in isto Corbejensi codice leguntur, neque uiiis zndiciis distingui possunt a cognominibus.
Nataiis sauctorum Severi, Dorothei et Victoris,

de 0 agendum fuisset sed certis de causis de eo actum est pridie scilicet

;
,

XXII Octobris.

Festum Jesu Nazareni seu Pueri Jesu sotemniter, et quidem cum ociava, agendum hac die in templis Romanis S. Caroti ad quatuor Fontes B. Mariie de FomacibuSy S. Marcelli aliisque indicatur a Josepho Mozzolario in Diario suo sacro tertium edito Romse anno 1819. De festis Christi Domini atiquando singulariter agetur.
,

quos

indicaiit hodie celebranda.

diptycha Haec Saussayus habet ad hanc diem in supplemento ad Mar~

P^S"
n,
,.i.s

auliqua

ecclesiae

Tulosanie

Thcsauru\nce(iotorum. (om. III, ti.I. 1;>70. - (-2) A br.ti.h ,iu.,V, i.ug. US.'Z ("j Fssii yjty british |ii(ij , V.g. US. /-^rF^^u^^Muiorim "^" " ^jmioium .' ^ ' ;.. ...,-:L : > '* ici Bclpicis biblioihvcis mnnuMniHffi, pae. .,. (i) Ap. Basn.g.um, Thcsaur. CauiM.. l.ll. ,.,,! lu. i.Hg IS:..^\h:,'~ (5) Ibid. pa,l. u,pat;. 3U. (6) A.i lustonam .til.iopicain
(I)

mcmonal of icnional :. quorum Tiia;

'""'"'''*''
toin.
,..1. Sl^'"''

3!'

"

IV.
..,,.

|.i.ri.
j

18. {HJ

l?) S.;ri,>U. vcu. ova collecl. (iuidi, sacr |.tr le feste n,iii-

S edt '^""" ''">***"'"

^'"^"
...

'**^^' ^^' *"**

~'"^ Spicileg.iim, lumll, pg.

ful.

tyrologium

DIE VlGESIMATERTtA OCTOBRIS. A

tyrologium Gallicanum, quasi hi martyres
singulari aliqua ratione
acl

satis certa esset

(8).
;

Kill

cellan,immo tem'

ecclesiam Tolo-

pertinerent. ISed nil hujuscemodi Sunt hasc nomina mera augmenia ex fasiis Hieronymianis in varia martyrologia recepta: de qua redictum estpriesenti die in sylloge de SS. Severo et Dorotheo nam Victor ex alia martyrum iurma est. Colraani Sancti nomen legitur hac die in Martyrologio Tamlactensi. Verum in hoc uno lihro octoginia octo Colmani occurrunt, plerique sine ullo signo quo a se invicem dis-

sanam
est.

Cule autem secessum , angidum, ahdiium iocum. Quod vero de S. Dalhacho est, qui locum, dictum Cule Coliaing, olim virtuiibus suis illustravit, de eo non aliam reperio memoriam quam quod ei aiiributa fuere metrica qusedam S. Ca" mini, ahhaiis MisKeltraensis, fahulosa et apocrypha Acla (9) unde sequitur eum hoc sancto qui anno 856 obiii, recentiorem esse
piutn significai
;

et

inter scriptores

Hihemos jam pridem

tinguaniur

et

guum id nomen diversa tan-

nominis Colum, Columhce, Columbani (1), atque hi numero viginii sint, nemo profecto a me, viro extero et libris kibernicis non satis instructo exspeciabit utper densam hanc silvam ducem me prse-

tum forma

sit

fuisse recensitum. Killianum, fiUum Toidnaira seu Todnani aut Dodnani, reperimus ad hanc diem in Martyrologiis Tamlactensi et Dungallensi, mo(10) quod eadem legit apud Marianum Gormanum, Cathaidum Maguir et Casselensem martyrologum. li-

netque nos Coiganus

Tj

beam. Meliora procul dubio sperari possunt ab erudito Guilielmo Reeves, qui, licet ecclesicB Anglicanse in Hibernia minister singulari tamen candore et eruditione mirabilide S. Columba, ahbaie Hyensi, scripsit ; seu etiam a doctissimo viro V. G. Todd, qui, eadem ilta sacra olim secutus, non ita pridem ecclesiam caiholicam ingressus est, et quem si resiitutee hagiographice hiber-

dem

scriptores ad diem prsecedentem, sci-

alium S. Killianum seu Killenuyn dederant quem nos plane omisimus et nunc sattem memoramus. Nomen id inter veteres Scoios ei Hihernos satis com* mune; neque nos novimus quihus modis distinguendus sit S. Killianus, filius Todnani, aui ille alier, qui die 22 Ociobris colicet 22 Octohris,
;

nicx magistrum dixeris, non nimiis honestabis laudihus. Addiderim demum S. Colmani nomen hac die non prodire in Martyrologio Dungailensi ; unde pronum est
suspicari in Tamlactensi Martijrologio repeiinomen quod aliis diehus jam celehraium fuerai, V. g. die 20 Octobris, uhi in opere
nostro inier py^miermissos de S. Colmano

a plerisque homonymis, quorwn catalogum texuU Colganus {11). Mseltulius seu MaltuUus et MoeltuUus, fiUua Tiain seu Thioni, obvius nobis fii hac die in Mariyrologiis Tamlaciensi et Dnngallensi;
litur,

cseterum ignotus nohis

est.

Eodem

die sanctae Gothifi, inquit

Arturus a

Tuam

Grenensi dictum

est.

Colcani nomen, quod idem est ac Colgani, et patronymicum seu in genitivo casu nominis Coelchu siveQQ\^-d (2); occurrit hac die in

Monasterio, laudans Camerarium et Canisium. At Canisius seu potius Wallasser, cujus lucubratio est Mariyrologium Germanicum, de ea plane tacet; ei Camerarii

Martyrologio Tamlactensi,omittitur autem in Dungallensi. Colganus (3) ad 20 Fehruarii de

merces minimi veneunt (12). Addiderim tamen aliquam S. Godam coli in parochia Heron prope Leodium ihique invocari tam^ quam paironam adversus tumores aliosque
similes morhos. In Scotia S. Turgoti, episcopi AndreopoUtani Caialogo geita ad hancdiem Ferrarius in

quaiuor SS. Colgis seu Colganis sigillatim dixit et quatuor alios recensuit. Quos dum patronos qualitercumque suos
uhi venit ad S. Colgum seu Colganum filium Kellachi, de quo in Vita S. Columb3e,ahhaiis Hiensis, lih. I, cap. 34,
,

iliustraret

nerali sanctorum

et quidem in Annotaiis hanc memoriam sumpsisse ex Kaaddit se

;

lendario
S.

et

cap. ]5, sermo est, scripsit fieri posse ut idem sit ac qui hodierna die in
et lib. III,

Turgotum confessarium

hreviario Scotiae, atque hun<^ fuisse S. Marj,

Tamlaciensi Martyrologio memoraiur. At

nihil proficimus talihus conjecturis ideoque pr^tereundum ducimus hodiernumS. Col-

ganum.

Marfit Dalbach Cule Colla Tamlactensi,quodnon iia pridem tyrologio ex codice ms. Bruxellensi edidit bonw me-

memoria hodie

in

morix MatihaBUs
ticse

Kelly, historise ecciesias-

hreviaria et calendaria, qu^ numquam viindit sed quorum taterculis ea nomina conjecit, quoniam de eorum vescripta esse neratione ecclesiasiica aliunde sibi consiare arhitrabaiur ; neque duhium est quin hoc loco ob oculos positum hahuerit Dempste;

garitx reginaeet Dunelmisepriorem. Verum enimvero centies in opere nostro osienswn advocari est a Ferrario in tesiimonium

in Maynoothensi S. Pairicii collegio lecior ; simiiiter in Dungallensi Martyrologio, quod nondum typis excusuyn est et in
teriio,non minuscelebri, Mariani Gormani Cule Collaing seu (4). Cule Colla, immo

rum,

hisiorice ecclesiastic3e ScoticV scripto-

rem

sanciorum ejusdem regionis laudatorem. Atque idem Dempsterus in Meet

Cuil-Collang in comiiaiu Corcagiensi siium esse monetR. D. Kelly (5) ita ut diversum sit oporteat a Kilcullen in comitatu Kiidarensi, in quo S. Iserninus a S, Patricio
;

noiogio suo Scoiico jam anie, sciiicet die S. Andreie 9 Octohris, celehrarat ad Fanum consecrationem, licet hmc Turgoti episcopi celebranda fuissei Kalendis Augusti, quum

episcopus constiiuius fiiisse traditur (6) et quod olim CulcoUing appellaium fuisse ex
Vita S. Abbani dicendum foret
(llCfrReeves.The
Life
(7),

hac die, anno 1109, S. Andrese infuiis py^imum decoraius fuerit (13). Quam commemorationem quum ohviam sihi habuissent decessores, scripsere in Prsetermissis ad diem 9 Octobris de eo actum iri die 23 Oc-

si lectio

2*U2

(2) Clr Col(;anus.Viia: I2i.l72 ci 296. (3)lbid. pag. pac. 579; Reeves. Vita S. Columbs. pa^. 82 Hibernia:, pag.?*?. fi) Cfr Colganus, Acta SS.. 378 ei ^cqq -(5)CalendBronn8hSainls, pag. 41. (ti) Lcwis, A topo-

ofStColumba. foumlcr

nf l!y. pag. SS. Hilicrnia:,

pag.cit.-tl2)Cfr ton, Anglia sacra, tom.

II,

pog. l.yi.

tobris,

dicendum
ille

cultum '^.'^*"'*';'"" /^is abest omnino

.u^aem ''^P^2'Zi,r7o7:donensi, ,uod

, Ucet anno r^<=i'J2%cissent concorMosci 1,5-Z l<^^\f;f'XJropoUta Kiovienquam I''^<^' l]'"ZiJ^cum cathoUcts diam, Moscuensts. Floren ^^.^^ sis et
essel,

"

inter sanctos

tiu sanctissimus dicilur

admiui.trasse.
lioos viros,

^g
^^on iUustrare
.

^-^^^'^''^'''''^'IZZunoZLntirent.Et ^u^schtsmattn episcopt, ni^ ^

S. Jacobus. '--'-J^ dioecesi pus, in cujus j^:.iorum,anno 'netropohtamlstdorum contuUt se ad

'trdZ'eTZ%li

Ab^P^o^^^f'

nequemale -^<^^''!'lZu!mr; solel.sedprosctndereMdalu ^. scoHa. habetur a Buchanano W-fJ^. gcotia

J^

1,37

e.Gr.cia

^--"-^'^^W. .-

^->-J. tem.eprscopocathoi.oR^^-^^^^^,,,,^
s.qui^ vir dicitur.

""'''' R.

cum

c./d.^o wpr<r/a<oe preeclare ornatus; < '"frZsdeni laudatur Id Scripiore^d^l^^lJZln^ vero bis de Sanc' ^^^. plurimum. In Actis
,
'

/.^^er prompttsstagttur, ^f^P''P ' nasanctis Slavts opem ,nusest ad i^lfZBoLitsci-

l'TLnneGa7arin. P. '<"'"";

guoties de

f^

'ejus

rebusfsvutaU.re-^^^^^^^

,,^iu

despalefiuntjj^^^l^g,i^tn[%et
scrzpserunt

^VorM
(S).

Placetlnenpauca,u.rnjcu^^^^^^^^
Moscuensi texere In Synaxario
et

MabiUomus

Usserms

simiHterdeeo
^^^.^^.

Men^s

pnTteream, v. g. P'"^' \uppares "' mieson (12), complures ^"f^ '^^f,,,, fusedeejusgestisdio:erunt,putaEad2''
(iores

1:Zatur Lgaril>us laudms,.n.^

nemo
licet

inter orientales sanctus

et

oraret muliumMg^l^as
duceret,

^^-f^^^^^^^

Guil,eln.us Malmesbume,^^^^^^^^^^

corpus affligeret;

chronicum Mmlrosense mensis.-Verum quamquam

et

f ilh

"^'
ornnej co

tam

quam alu

"^'^^'ZlZ^ti Vr^^^^'^ ^''1"^^^ pro

sanctt. stult

pietate et ^eniunt in celebranda

Sali nunc2./3^^e.^^Christo factiatque hinc Deinde de ejus

ti,onia Turgoti.nullus 'f Turgotum appellat.

^^^J^^ ;" ^^" ^J

emplo suo honestarunt.

aut beatum ^^f;. honores ecclesiasticos J^l^os ficat indicio Menologiis in ipsis concessos fuisse immo
:

quod ^^"^ ^. corporis detectione agitur, Borovitscio Novogrodum annum 1545 quo
translatum
fuit.

Bened!liL.qu.tot.enerabiliumv^ror^^

nomen nonleg^lur capiunt nomina.Turgot^ daremter ex locum Quocirca nobis non licet .* si '""Pof sanctos in nostro opere; f possetde^ falh, prehenderelur hac in re nos

incognitum remanseraL Jacohus Salus seu Stultus Quum itaque B. priusquamceiamdiu in tencbris jacuerit nemo mirabttur memoria,
lehris fierei ejus

maxime jejunos
siasticos

Russos

eccleesse de eo scriptores Philaretus, epis;

adeoque

Hofi;sfrs:Tur..timonnc,nsJ
ail

dreopolitani episcopi

memoriam. Verum ac eptscopus i>. Anhic Turgotus idem est Mailrosense monadrex- quem aliquando Aldxvinomcosterium una cum magistro (13) et Wharluisse te docebunt Alfordus tamen monachus Mailrosensis
tonus
(14).

Turgoti AnFerrarius in Annotalo ad

Hisioria sua ecclesiee copus Rigensis,uhi in Jacohum Salum seu Russiacce venit ad B. amayiBoroviisciensem,saiis hahei lectores hagiographicum Russi-

dare ad Lexicon

non

est.primum habitum relicta, transgressus monasticum induerit.

fuit,

quum Wiremuthx,

quo. Mailrosa

reperire est. cum,uhi tamen vix aliquid Sali translatto Quamquam autem BJacohi tamen anno 1515 soiemniter facia sit, non intersanctos viadmissum fuit ejus nomen festimm ginti aui viginii et unum.quorum concihum memoriam quotannis fierijussit 154.7 mcoMoscuense, die 26 Fehruarii anni Memeis Sla-^ hare et quorum vitas inseruit
vicis

Jacobi CroroTranslatio venerabilium ossium S. Borovitsciensis) et NovogroTiensis {immo diem legitur densis tliaumaturgi Sic ad hanc
.

Macarius, ex episcopo Novogrodensi metropoliia Moscuensis creaius et vulgo nehahiius Men^orum Slavicorum auctor; aliis saeculi xvi Menaeis B. Jacohi idlis
que in

Ruthenorum in Sobomih seu Synaxario interpretalionem anno 1688 Kioviensi.cujus

Georgius David, ad decessores nostros misit nostrse missionarius Moscux. In societatis Sparwenfeld ad alio autem, quod baro de destinavit anno 1 n.^,rectius legttur eosdem

Salimemoria celehraiur quin etiam deratur ejus imago in Ephemeridihus

;

desi-

Grae-

co-Moscis Papebrochii, quse post

medium

-.

Item

miraculifici S. Jacobi Borowitsici, novi

;

seu potius thaumaturgi et nitur, quatraditur sanctus

dein nota appoille

sseculum xvu Moscuse communi adhuc in usu erant. In fine addiderim oppidum Borovitski seu Borovitschi, in quo vixit et sepulius fuit S. Jacohus Salus jacere ad fluvium Msta, in provincia Novogrodensi,
,

diem

obiisse

anno mundi secundum computum

(il AclftSS.

ConstanScolorum
(3)

ad orieniem hrumalem Novogrodi , satis notee civitatis, a qua disiat chiliometris ItiU.
)ib. Lxiv.

lom.IVOclobris. png. S7I.

Mi.
fol.

(2)
ifi2fi.

num. S3
61;

lib.

lxvu. num.47;
imiii.

lib

lxx,

mim.

91; Mi-

historiK.

lil.

ve,s.

caxvin. cdil.

Sm-

Lxxi.

num

lib.

lxxii.

102

(-H Ri''n Scolu-arum nlores UriliimiB, loni. I. pug. ItW;i>tis Si-o- |5) I.- itlms lib VII i>:^ig. 221. o<lil. Fiaiiinf. lom 111 loru-f.lil) vi, yn^. 205. i-ilil. Rom - (ti) Acl._SS.

Lcclcsiaium anUquiliiles,

[ift^

546.

(0) Biilaniiicaruiu ^IO) An;;li;i edil. ttiS7.

Mailii. pag. t2i

(7)

fil

sciiq.

tfl

loin. 11

Aimale*
atl

oct^lesiic Anglicaiia:

Juiiii. png 52U ei 521. ad an. 1074. mim. 10 ct sc.ic^.

el

an. lOUo, num. 51 el setin.

sacni. loMi.l, yixf \r.v^ .xi.vu. et pa- 78G: Hjm. II, jibk. 234 (il) An EiMp"''^ iiito llic liisli)r\ of Si-olluiul lom. II. pag 260iicuiil culilefs of .lonsi, Il2l An luitiincal aitouiil nf ibc [15) Aiuialcsccclcs, Aiigl. ad an. 11174, nui" p8g. 2511 cl scq<i

() AiiiiuUis

Bciieaitlmi,

ll8.

(14)

Aoglia sucfa, tom.

I.

pag. 786.

Toleti

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

Toleti iu Carpetania
Gratiuiii martyris.

Hispaniae

depositio S.

riis

ad hanc diem. Verum

licet hi fere

om- D

Romae

passi; cujussacra

pignora iu mouabterio frairum SS. Trinifidelibus tatis dcaurata theca scrvantur et a Tarnaijus in religiosa pietate coluutur. Ita

nes conveniant in nuncupanda Richmuade sancta aut beata, nullus tamen suggcrit

Martyrologio Hiapanico ad hanc diem ; uU ccemein annotatis addit hujus viri ossa ex eruta et data R. P. F. teriis Romanis fuisse Joanni ab Annuntiatione, quiea in Hispanias deferenda curavit. Donec erit tempus pro merito examinandi gravissimas quxRostiones, quse de sanctis cvemeterialibus

aliquod ejus cultus umquam exstitisse vestigium. Rectius itaque Gelenius in Admiranda magnitudine Colonias eam solum-

modo

veuerabilem appellavit

nos vero
iu

eam
Ilas-

prseterimus.
B. Alberti, comitis de

Fninckenberg,

sia, et ordinis Praedicatorum alumni,

eos in ynotas sunt, satis nobis erit nostro inter PrMermissos collocare. opere Norberti primus abB. Lucas, ex discipulo S. Prabas coBnobii Montis Cornelii ordinis Leodienmonetratensis, quod in civitatem

manis

qui cirmedium saeculum xin floruit, laudes ca hodie efferuntur in Diario sacro Dominicano, Italice Romse anno 175S impresso.

Auctoritate publica situs est Albertus.

nondum sanctis

accen-

Ven. P. Joannis Nideri, rerum spiritualiwn scientissimi,memoriam facit ad hanc diem,

sem

nunc esse dicitur, laudatur hacdie in supplemento ms. Menologii Prsemonstratensis et in Ephemeridibus hagiotogicis Georgii abbatis Roggenburgensis.
traiislatum

Annum Dominicanum
eum non colit.
Jacobi a

secutus,

Eynmanuel
;

de Lima in Hagiologio Dominicano. Nemo non magni facit hunc virum at ecclesia
Petro, anno 1516 pro fide a Mauris Joanna; de Osorio, circa annum 1430 occisi, pie inter moniaies Dominicanas mortuss, Nicolai, episcopi et inquisitoris apud HunS.

Hactenus

legitime et publice inter sanctos

et

relatusnon est. Martyrium abbati^

monachorum

Setichen-

beckeusiuni in Gerraaniu, quos anno 1376 comes Mansfeidius injusta nece occidit quod hospitalitatem, regula S. Benedicti praece-

ptam, exercuissent in hostes ejus, commemorat hodiein Menologio seuin Vitissanctorum ordinis S. Benedicti Antonius de Heredia. Verum hactenus non vindicavit
hos martyres ecclesia. qui long-o In Claravalle B. Gauzelini monachi ignitas in corde sanctie conver:=atiouis usu quadragesimo suo ascensiones disponens Dominum. Sic anno conversionis pervenit ad ad hanc diem in auctario Kalenda; ,

garos, anno iUl occisi, Arsancife Cadelae, qu^ ex rnonasierio de Pruiiano anno 1^21 adsuperos abiit, et LHiirentii RMmirez, viri
apostolici, qui
,

anno 1640 meliorem vitam

memoriam meritis laudiadeptus est deLima bus hac die celebrat Emmanuel Quibus adde ex in Hagiologio Dominicano. Anno Dominicano breviato,anno 1G70 PaWsiis ediYo,FebroniamBononiensem.pieniissimam virginem, et Petrum Delgatum, missionarium in India Occidentali. At ex his
nullus inier sanctos vindicatus est. PhiJoannis de Leiva, missionarii in insulis pie vita functi, laudes et anno lippinis Dohac die ceiebrant Marchesius in Diario

legitur rii Cisterciensi.

GauzGlinum quoque

lau-

dantBucelinus, Heredia,Henriquez aliique menologii Benedictini et Cistercienses ;sed

\m

"

cultum ecclesiasticum non habet. FaCamalduli venerabilis viri Romualdi de anno Christi 1579. Heec briano, qui decessit Diaex Beyiedictino Menologio Bucelini,ex Basilii Duvergu,ex Vitis rio Camaldulensi de Heredia SS. Benediciinorum Anlonii
aliisque fontibus; verum cuitum ecclesiaslicum nondum obtinuit. discipulx Eboraci in Auglia Ven. Wilsiudis, annum 650 ad suS. Burgundofarse et sub recolit hac peros transgressee, memoriam
ille

minicano et Emmanuel de Lima in Hagiolegilogio Dominicano. Ast nondumjudicio

timo inter sanctos relatus est. 1340 obiit. Nicolai Lvraui, qui circa annum hac die Huberus piam memoriam recolunt
in Menologio Seraphico et

Ariurus a Mo-

Romualdus

nasterio in Martyrologio Franciscano. et JaEranciscum Lardegarium, presbjterum,

cobum Lagerium

laicura,

utrumque ex

or^

die

vestigta non Benedictini scriptor. Cultus

anonymus Donauwertensis Kaiendarn

^
.

vide ab dine Seraphico, hac die laudatos Menologio, quod anno la66, ab Hubero in Caivinianis apud Montem Rega-

hxreticis

lem occisi, martyrium feccrunt. circa annum 1566 Belvisii iu territorio Falentiud

novi.

Apud Montem
lonia

Walburgis, monastenum millianbusa Coordinis Cistcrciensis, tribus BrueIara,B. Richmuudis virgmis; prope
S.

Ejus meminit pie obiit Didacus Suffranu^. Seraphico et simul Huberus in Menologio
Arturus a Monasterio. Saguntini, In India Occidentali, B. Bernardini Arturus a Monasterio eonfessoris. Sic Martyrologio Franciscano. Ast Bernardi'
nus
iiie

quffiquumvigiliis,jejuniisetobsecrationibus raente excedens, indefesso spirilu vacaret et, plena bonorura opecffili seeretis interesset,

rum migravit ad Christum. H.vc Arturus a

Monasterio ad hancdieminSacroGynecseo, Itb, laudans Cxsarium Heisierbacensem, Henriquezium %n VHi, cap. 7 Miracidorum,
in Menologio Cisterciensi, Manriquezium ac beatorum ordinis Calendario sanctorum Cisterciensis,atqueadeo Calendarium Galaddi jam poslicum, Divioyie excusum.His in VUis SS. Ordiset Antonius de Heredia conscrtptts et nis S Benedicti Hispanice

cultu ecclesiastico caret. territorioCordubensi B. Leonorffi PorPalmffiin Clarissffi ^u^P to-Carrierffi a Vega, virginis
circa
et

annum Vonflorebat^memonam hodie

ceiebrant
et in

prseMartyrologio Franciscano. Eam quod legitimum cuttum eccle(ef^mittimus,

tertii

Hubenis in Menoiogio SeraphicO sacro Arturus a Monasterio in Gynecxo

siasticum nondum obiinuit. inconventu Ulmeti indicecesiAbulensi,

in auctascriptor Kalendarii Cisterciensis

virtutibus clara ordinis S.Francisci anno 1594,

obiit

DIES KELATI. PR^TERMISSI ET IN ALIOS

g

Catharina de Quadia. iterum hac die Huherus. Crescium. martyrem tnValle S Crescum aut adscrxin Etruria. ah aliisvero
obiit
'

Fam

laudat

stolo

etdeS,Eleshaan,^ihiopihusetHahes-

Mugellana
die

Fesultsjaudant hac vtum Florenti^ aut MartyrologioUniversah. Castellanusin

proxime

generali et tn CataFerrarius in Catalogo item auctor Hagiologn loQO SS. Italix. eo dicimus ad diem Italici aliique;nos de xxiv Octobns. sequentem.scilicet

dxem quo exsvedei lecior ad celehranVur^n TsFrumentius et Eleshaan xxvii Octobns. Romano, Mariyrologio -^u^ Genesia S.?enesiuset mater ejus Alvernos,celehrantur hac tur Tioey^i apud sanciorum ^l-ern<>rum

ai^quando Zvemsanctorum monachorum commerctum hahutt patre, multum

duce et

Zemque

^m

passio SS. In CtEsarea Cappadoci Dorothei memoratur prseSeveri. Victoris et

LoDgmi,

TeaBranciio, typographorum TLrapho sed sphaima Branchniexiu Su7a est nam ut ex rpso
: ;

martynde SS. Severo et Dorotheo, ertt sermo. inferius hus Hadrianopolitanis, pertiincognitus nobis est, mst S Victor Nicomediensem aut neat ad manipulum sequentt Hierapolitanum, de quo dicetur : .; , \xiv Octobns. -^^ die, sctltcet ^ Tubzocensis et AuVenusiffi, Felicis episcopi presbyterorum hseclegunsupra
;
, .

Martyrologn senti die in codice LMiensi est {\).De 5-Long:iuo dictum Bed^ seu Flori

Officium

sequitur,scrihendaeratd^es,^ode2^^^ xxvin ^^ diciuri sumus, martyns Foillan gloriosi pr^sulis ac

decreto capituh XXIII Octobris, ex

generahs

tnrecognitum, celebrandum ejusdem sancti paphcisin celebri abbatia Moniensihus anno 1721 impresritu majoris

troni

typis

sum]coramhaheo,De

illo

sancio dicemus

ad diem, quo communiter

S
Albini

colitur,

XXXI Octobns.

dacti et Januarii

promariyrecultiiniemplomona-

tur in codice Barheriniano Eadem Bedx seu Flori {2]ad hanc diem. die Notkerus, addens nomina refert hac Septimum lectores sed per;

Martyrologn

'steriaii,

rortunatume^ ad quamS.^etinent ad diem sequentem, expticahimus, et simulospassi07tem

licis

Januanum, Fortendemus SS. Audactum et male mtrutunatum, Septimum aliosque Acta S. Micis arf sos esse. Vide itaque
XXIV Octobns.

Tomertadein cathedrali S. Poniii Narbonensi, memimi ad rum in Gallia secundum eum hanc diem Castellanus et Hagiographici Dicttonarn R J). Petin, festive scripiorXertissime in S. Pontii eede mediwn ejus corpus, donec post colehatur

est. ScBCulumxvi a Calvinistis dissipatum Nuncautem nuspiam signatur ejus festum

Bernardus.episcopusViguensisin Ilispania, Menologiis Benehac die iterum prodit in In prseiermissis ad diem 16 Octodictinis.

recitandi in divisione in ordine divini officii Tomeriarum pro ecclesiasiica S. Pontii omisstoprianno 1829. Haud scio ad hxc

mum facia sit quum

de eo acturos dxe xxYi Octobris. abbatis Imeatie, unius Commemoratio sancti monachis, qui ex imperio e novem sanctis venerunt in regionem Hahessinise,
hris

jam diximus, nos

reliquias sancti viri apparet ejus festum in duohus

tam male Caiviniam hahuere. Cerie non

Catendams

Bomano

neque td Tomeriensihusmedii Francisco de resiiiutum est a Petro Joanne anno 1665 Percin de Montgaillard, qui ah
sseculi xvii,-

ihique floruerunt exeunte die in Senkassar sceculo V, celehratur hac

Tigre dictam

occupavii ad 1713 Tomeriensem sedem

ei

quod non ita seu Hagiologio Hahessino, egregius missionapridem in lucemdedit Ejusdem nomen, rius Josephus Sapeto (3). Jemata legitur in Kalendario in

meGaiii^Chrisiian3e novee scriptorihus i9) Augustinianae (Tprensem ruii taudari quod docXTiu^ tenax eam pro virih parte
inteliige)

defendit: Certe

non reperitur

S.

Albinus in
et

mutatum

menjEthiopico,edito a Ludolfo ad diem 28 Tekemt seu 25 mensts Romam sis Mthiopici

nomine &h]is.ns Octohris [^).Alihi{h] venit ex Qosiat (quis locus is sit me AdimatEee^ Denovem hactenus latet) oriundus erat (6). monachis tentarunt aliquid decessanctis

anno quo 1681 typis Narhonensihus aut commemorationes nonaginta tria festa expunxii ex Missali et Breviario Romanis ad ritum inferiorem viginti et unum fesia
Catalogo fesiorum, quem
hic pr^sui
edidit
;

Immacuiatse Conceredegity v. g. festum

Aragawi,quem sores occasione S.Michaelis putarunt {!) ei unum ex iis fuisse falso quem nescierunt S. Garumse seu Garimse,
;

ptionisadritum mere dupiicemsineociava, Loyoiae ad nudam comei fesium S. Ignatii et quo demumvigintinovem memorationem;
Kaiendario Romano fesia induxit quas a inier quse posirema frustra quseres ahsuni id est, si diversus S. Alhini nomen. Utut Alhino Andegavensi, qui nunc (si sit a S, nullse nuper factas sini mutationes) Tomeriis coiitur die 1 aut 2 Martii,

ex eorum numero reapse fuisse, et genuino nomine appellatum fuisse Isaacum, memoriam ah ohlivione vindicarunt ad diem quae nunc hahe11 Junii (8). Verum, quum iis defuerint, nonpotuere musmonumenta securo incedere tramite, Operge pretium
iiaque erit

matumus de
diem. Novembris.

eo

cum Saussayo (10) dicere ad

II

sanctorum

hxc nonnihilretractare nomina mhiopum, in opere nostro ad

;

dies suos omissa, revocare in

memoriam

Gaudiosi, episcopi Tyrasonensis conf. patroni ecclesiae, duplex primae classis cum octavam

seu verho hreve Hagioiogium jEthiopicwn

Hahessinum conscrihere. Quod facile fieri dicendum poterii in proximo tomo, in quo regionum apoerit de S.Frumentio iilarum
Sanclorum wm. 11 Martii. pag. xxxv. - (2) Mensa. i fra pa caaln,-(3) Viaggo c missionc crioIic8 dell Boensccli Habal con uo ccnno geograph.coe slonco Ujstomm Alh.oAb.ssima, pag -^--(4) Commcnlarmwn n.sl.;Elh. bb. III, cap.3. picam, pag 39G.-(ri) Ap Ludolfum,
t\\ Act.

matrice; in dioecesi duplex; iia legitur ad hanc diem in Ordine reciiandi divini officii

in dicecesi Tyrasonensi seu Turiasonensi in Hispania pro anno 1718, verum

CommcnlBrins, pag.2S4-(6) Zapcto, V.agg.o cc. pag. 40t>. _ (7) Acla SS. tom. I Juu.i. pag ti39 et tom, V Oclubns, pag. pag. 4C:>. ~ (9) Tom. C06 et scq. -(8) Act. SS. lom. 11 Junii. II, SupVI col, 254. itO) Mailyrulogium Gallicanum, lora. plem.pag- 119t).

Ibidera

Ferrarius

DIE VIQESIMA TERTIA. OCTOBRIS.

Ferrariusin Catalogo generali Sanctorum, Caslellanus in Martyrologio Universali, Tamayus in Martyrologio Hispanico et Petrus Sainz de Baranda in Clavi Hispaniae sacree annuntiant ejusdem festum ad diem 3 Novembris et praedictus Ordo translationem indicat ad diem 15 ejusdem mensis. Quamobrem de eo dicemus ad diem iii aut XV Novembris.
S. ZachariflB

filio

syllogen de S. Laidgenno,

Baithi, hsec
{\)
:

depr^sentiS. Laidgenno habet

nus,
filius

Com-

memoratur... 23 Octobris tertius LaidgenBochra,

et

qui

cum

suis fratribus

Accabrono 28 Novembris colitur in regione Desiorum, in loco qui Achadhraithin appellatur. Commodius itaque de sancto hoc manipulo dicetur die

Cannecho

xxviu Novembris.
S. Petri Taschasii,

sacerdotis

memoria hodie

recoli-

tur in kalendario Syriaco seu Chalddico,

episcopi Giennensis et mar* tyris, nonien ab anno 1674 bis legitur in

quod anno 1624 typis Romanis expressum fuit et cujus duplex versio nobis ad manum est, altera Simonis Moysis MaronitcV, altera Josephi itideyn collegii Maronitici alumni, De 8. Zacharia, sacerdote et S. Joannis Baptistdspatre, dicemus cum Martyrologio

Martyrologio Romano, semel die 6 Decembris, qua obiit semel die 23 Octobris, quo ejus festum transtulit Clemens papa \ saiius nobis videtur, ut et Butler^o, Godescardo aliisque visum est, de eo dicere ad diem
; ;

Romano ad diem
S.

v Novembris. Laidgennus seu Laidcend laudatur hac die in Martyrologiis Tamlactensi, Dungallensi, Hibernico Colgani, et in Marlyrologio Mariani Gormanni. Colganus in Annotatis ad
SS. llibetnia:, pag, b8.

S.

VI Decembris, Gratianum, episcopum Telonensem in PrO' vincia et martyrem, laudat ad hanc diem R. D. Petin. De eo cum Saussayo et aliis

dicemus ad
xxviDecembris.

(1] Act.

DE

SS.

THEODOTA ET SOCRATE MARTYRIBUS

mCMM

IN BITHYNIA
V. D. B}

^ unicus. Cultus sanctorum martyrum Constantinopoli. Templa et monasteria SS. Georgii, Theodotae et Mamantis. Illorum marty-

rum
mc&
St(u
circi

Passionis

fides.

Martyres tempore Alexandri Severi.

JinNuu

CCXKX.

XyloCpoU ;

Qi

ui oculos conjecerit in mappam seu tabulayn Constantinopoleos, is viderit oportet civitatis hujus eam esse formam ut pro-

subscripserit libello monachorum ad synodum sub Hormisda papa; et medio sseculo sequenti

rnonatleriwn xime accedat ad figuram geometricam, secfO' S. Georgii ec rem appellatum. Propontidis littus loco unius templum S. radiiest; maris sinus, septentrionem versus Theodot*. Constantinopolim a suburbio Galata dividens ^ et cui nomen est Comu aureum seu Chrysokeras, alter est radius circuti vero arcum reprsesentat murits, a Propontide usque ad
;

durabat adhuc, quippecujus ahbas Cyriacus interfuerit concilio Constantinopolitano, sub

patriarcha
sseculo si

Menna

jam

habito (1). Putem medio cessasse hoc asceterium poste:

Cornu aureum ductus

et

urbem ad Caurum

seu Occidentem eestivum cingens. Porro prope locum, quo murus hic Cornu aureum atBlatingit, nec prociU a palatio et monasterio

temporibus nullam amplius ejus reperio memoriayn. Xylocircum partem fuisse Hebdomi bene demonsh-avit Cangius Xylocircus dictus fuerit (2) ; sed an umquam Hebdomi, qui fere campus positus in Campo plane Martius Constantinopolitanus erat ignotum est. Utut id est, in Campo Hebmihi domo ecclesia erat, quam, iit ex Procopio,
rioribits saltem
,

porta olim erat pluribusnominiXylocirci. bus designata quorum unum porta ibatur ad XyloId ei nomen datum, quod illac circum, paulo magis ad septentrionem positum e regione scilicet pontis Leonis imperatodiris, supra sinum Chrysokeras constructi quingentis circiter stabat autem Xylocircus passibus a Blachernis et nomen suum, quod sxpius Xerocercus scribebatur, commumcabat Ineunte Scvculo vi exstabat ibidem

chemarum

lib. I

de jEdificiis, cap.
i

4,

Cangius

refert, Ju-

stittianus

xdificarat titulo S. Theodothae, Sed ha;c martyr nostra non est, sed Nic^na natione, cowva S. Anastasiss martyri et die
29 Julii in Menseis celebrata
2
(3).

QuocircanequedeS. Gregoriimonaste-

.\oninhi$,

viciniie.

quum certissime S. Georgii monasterium eximiique Eugenivs, abbas monasterii sancti

,

Theo- -^,- ;;;^;''^ rio et templo in Xylocirco, neque de S. Hebdomi cogitandum est, ubi ^/.,^ dota in Campo post vulga- ,;,inf,u,e hcBC die in Menologio Sirmundi tancUmarremSS Theod&tad et SocTntls laudationem hssc 'yb r/: ^uAoyc^ov <7u.a$u
^.

occurrunt:

T?.irt

dc

^; martyris Georgii in Xerocerco,

^ovy;;

eorum festivitas in Xylocirco sednomen id proprium erat monasterio Mamantis suburbano. Anonymus enim
xtpxw; ag-itur

S.

Cpolis Cln i-. nela -(5) Cfr Cun^ius Do Hebdomo Cpoliltno, Dum. i9.

lib. iv, J

VII,

uum. 31

num.l2, pagtt^ edU.Ve nopoliuuo d.Miu.MUo lopogrBph.ca,

Bandurianus

PE
AttCTOKK

SS.

MAKT. THEODOTA ET SOCKATE

^^^^^^^^,,^Miea D

V, D. B

ce.00 seu

S.

Mamanfs

Hep.
;

..

,.

. -^-

_^^,^^^

-^-^'VdTd U S-"^

Vero^Theodota,

kocasceteriodecessornosterJoanne^n Leo pauca huc transferan. (2), ... quo nno 457 * ab gnomine Macelas, qui primus videtur lera^it, ntegro^^^^^ nopoliS.Mamantislemplum
.

^^^^
^
;

^,

^^

'""^'"''Zn^o ]uxta

editio-

f "^^f;"

'[''', de manuvenetam ^^f Mena-is item A6ro,^ ^'^f/J^^l^^^^ ^,^, ^"^

.

anm ^Mrsioner^

Eaderi,

post,

dum

Mauritrus regm

%uodfecitab anno5R2

"^/"^^^"^o^,

et siana, Chiffletiana

^rmLn, S"'^''^

(o(is

^9"f~e;

iaurfa^^. Op. dec.ort6. no.ins

retium P^^^^^^^

id (ieium-

(j(um /"(

untiqwore

Pantwnty

lior.

S.....

l ,.c.
.,..(.u.
...

r "f"
.,

ao empio SS. Iheodota et je s. jtfamanits colerentur me sznouJaW t>enera(tone delatas fuisse xllorum /Koz^ suspicor eo

''1'Porro

auomodo factumsit ^^nlyI.cJrco_

Xne

SZetcujus epttome exstat in Mena^zsexSocrates ^u.dem

, ;

S Iheo , ..., qua -230.,ot,i., onftus on die IT Sep<em6rts, ^|.." ^^i6s non dte i oepiemi/< dedit, co(e&aur, dedt( colebatur, sed dotat>i<am pro Christo dota t>i<am ro C/tWsto
,

die

<an<um 23 Octobris.lnMenologxo

e^m

cuTJdiern 17 Septemhris. Theodota autem ujcu"' Ancyrx Ancytl occisus dicUvr .,-_ atouehiccaAncyj^^ ^.^,.^ ducta, atque nic caA/iceam Bithynix f^^^^^^H ^^ / diversitate oritur qum.

f^^^^X^emum
'''^..rj /ece

S.

Theodota maWj/rtum
.

Bast(ttPo.pftro,ent7t, ^

"-j
rf

anno 976 rium administramt ab

1^^ J^c ar?pos(ertorem/iancdtem(e3t<n(t.r(8).Sancta

^^^

tog

antiqu^r Menodctn ura h^storia .^^ .^^ ^^^ .^^ .^ p^^^,, ^^

Theodotaparentibusnobihbusmreg.onePouexstitit. sud Ai<:Aoii..w imperatore nata, sub Alexandro .~r tica nata

^^^ ^^^^^^.^^ ^^^^^^^ ^^^ guo g ^heodota iV.cc-e* (ocuto esse ii,bi.ui.... ......^.^-^ omnia, qux omnta, u^^^^^^^^ smt. iMiHfm commenta sxnt. ottdem

Dum
.cpp.....

MM... exc.
.iR.d.; s..-

quo sereceperat, Quo se receperat a.nita est et a p^^. e* quietam vitam B^-et, equuleum .eme^ ite causa capta est In

autem

..'

; T^^noBtprio. in monaBterio,

et /ectsse

dtciJur,

^hristi

='
in.

scalpitur t.' f''*^"'. junique* sublata

"

Menolog^um BasUxa^ nua coUectum fuerit num, fons et origo ^2/.^f '"'."'". ^"f, fi u^ ^''>- -ad dtern -1

Verum
oo SS

si

quis

pr^

oculis habeat

ratwnem

3urEpov *^" erepxa,

"T

a p :i:S; ^aSSverXcii:"
j
..

S- 0^^.. .t.t.(aau(.mp.e.asun(.
.ki /l.,rli-iu.ii noviss.

menaeis Theodota e Soerate Theodotae Socrate in Menxts

st

Jeurpou

lom.

II.

pag-

' '.''

,q

_ f,n ^'% ,1 Ca-

',,..,..

Men. e.

DIE VIGESIMA TERTIA OOTOBRIS.

l^

quis,

inquam, recogitet totum fereiUum

nil aliud continere

li-

esse sermones.

Verum, ut ab
,

his postremis

brum

quam summaria

difficilioribus locis

longiorum Passionum, atque haec ita confecta magnituesse ut omnia fere habeant eamdem putare scriptorem, dinem non polerit non nimium ad finem properantem omisisse TheodotfE Nicxnum iier et post indicatam
-

exordiar in sermoniOus S. Theodot duplex genus distinguendum esU alterum responsionum alterum oralionum ad Deum; prius generatim breve est et simile responsionibus qum in Actis prmidtaliOus
,

S S

occurrunt

postertus

ml

habet quod tnsolens

Socrati&mortemcontinuosociasejuscruen' sit iam necem narrasse. Equidem quin iia

TbiZenonpossum maxime
,

quoniam ad

Non magts sit aut inopportunum videatur. Sacr^ Scripturje loca, quse obstare possunt h.vc ad unum S. Theodota reciiat sunt emm
:

cleZlonglris
seluZra^^^^^^^

ctTZZuaUs
iurMobstare

Passionis S. Theodot^ a Sophronio, episcopo Nivico procurata. Unde sequiquin Passio ^lla Menologio
illius

fere omnia deprompta ex

libro

psalmorum

quem multi fideles imiio ecclesx^ memorxa norunt omtenuisse ct domi rurique caniasse serium est quodde conHnuts miranes.

Magis

Tas^aTseuinitios^culi..ani^quiorsit; fZTZiumvideri Menologii iUius de marsione fuisse excerptum. 5 Sed quis hujus Passionis scriptor

culis objici poiest. Ast vide

simpiiciter

quam nude e dem nullumest h^c narrentur

;
.

non legami
et

^uor t>.P...o-

qux

fusius
7

*'"^^^^ .,

m. nn
"'""""

f.i.

ejusauctoritas?ManuRosu,eydiinscriptum aiwo interpretationi, quam dabimus /

,

"'''"'"'"

toreZar^cwPassionis

esse

Simeonem MelacrediUXe
:

'^liZTLZtTnZe Alexandro Severo ''"P^'-'""/'"'*'"'";;"^^ <i"- quomtnus hane Passwnem ,,, impedire debet
id

^f demum Quod 'f

^rsecutionis ' *'"" ^''"'"'^ "'

'iZflnYer^midparum
enim omnino
alius est
;

stylus

dein ha^c lucubratio

ZnrccZZrab Allaio inter Vitas et PassioneraZreapse a Metaphraste conscript^ Zre l^^etteZ demulMetaphrastis scri13

-.: sinceram habeamusRe qu^demv^^^^^^ natus (3) multere chnstiana ^^ ^^^^ ille, Mammasa. cuncta cum puer ad imperium perveu.sset fec.t
cum
impera e, et ad matre, ut et illa videretur optim=B matns -ns, ns usus finem usque vit. clamabat -P'-; q""' ^ est (4) Quod Ubi ^X^^^i^, ten bat chri..tianis aud.erat et
;

Wne^^^o.quam rara
:

sunt, sed multis repericontra Passio SS. Theodot=B et Inturlocis bibUothecis ut Socratis tam paucis exsistit in

fieri

non

..s alter. ne
f

ece

(5)^

nuspiam mihi in catalogis fuerit obvia. eam autem vertendam curavit Rosweydus,

Quam

stiani

ritoriam)

regis Franacceverat Parisiis, ex ms. MediciEo codex quo nunc annota.it qui

:S im
;

c upass^ut qu. P"^'''^";^ ^.^j';,"^ e^ transTiberim ^^^^^^^ ibique templum B. Mart^ e. oontra pop.nar.. d. .reut s^. tassent
,
,

quemdam '"^

"^ f^ ""''

X( m
m
Jopinariis
'
.

ierrarumaUveritmi^uplanei^certum-pro. Parisiensibus annotatam fecto in catalogis hnncPassionemnonreperio.Bruxelhsetiam ""ZLst^tZlplar gl.cum ex Parisiensi desumptum neque idpost Rosweydi mortem
, ,

deber.

cumque

^^ ll^,^^^^_ .''"', dedatur (6); ''".';^ , .n quo matutinis ^- - l-o suo quoHdie
si

^^.^X..TtZn.l lUe ^'^"'^^^

n"
,

et

d,vo. pr.uo^pes

quorum habuisse videntur decessores nulla illius fiat mentw. Proquippe catalogis luldubio tamen in Greecia autConstantrnodebuere poli exemplaria superesse
,

^^^^^^

^^'^^''^^l quantum Abraham Chr.stum

^"^^^.mllrTl et ^'P^
eumque

IZZw^^^
et

f^^^l'2L^,

et

.licit,

quum

^Men.-eafuereexcusa:qu^eniminiisaddiem llSeptLbris legunturex hac ipsa Passione partL verbat^m desumpta part^m brev^ata
,

majo . modi castero habebat, ac Cbnsto templu divinam fa^.ebat (7) rem
facere volu.t

hujus-

sed

-^-

f ^J^
,,-

;;!
'

^l^^^^^l^l^l^^^^^^^^^
8);

si

.;,c....,

,- "

quin Yix itaque duUtandum videtur adscmpta fuePassio ". SS. Theodotre et Socratis Ma Simeoni Metaphrasti pro commum ^ rit C opinione, qua qu.vvis Sanctorum acta greeca, opuse,us essed^cunJuetoris titulo carentia.

't-

id optato

renda

^Jf "^"''"'f chrnt^anosodM^^^^^^^^^^^

studebat esse

^ZtTilateZf: u^AZa^Z "^

omnes
^.^_

tur de qua rc videripotestAllatxus

:

(i).

Verimi

contra magni lentus ^^ ^Jl^l^^''^Zblbat eorum sacereos facxebat cei ftj ^''^J^^^f^ ^^
; .

^^TeUMs

"

tiuTLrZter
ficultales

mlum tandem ^t Sla'/, apocrypha

statui
:

l proscribebantur,nonsustuht,eorumtamen
,im et

scripta referre-

suadealur eamdcm tur et multa esse quibus autem pr.vcipu^ difesse sinceram. oZtuor qua-in hac Passione esse videntur

'^-^^^^^-^^^^ZZZum^ christianos esse passus est ,

stiani versaba.. ur

qta ^^^^ (lU) et servih complures fideles ejus familia

8
in

rum prima

imperaiorem Alexandrum zn et jusstsse ea dici imvii decreli auctorem ^nt^nuis Tdofaab Zlibus adorari secunda omnigenis tormentxs servafere miraculis ab santam fuissc S. Theodatam eWia sxpms cZmvirginemutiinterloquendumscrrptur^ longiores ejus sacrx locis et quarta demum
est
; ;

(U^ entm '-^ Verum

bonore

magno

f''"'"^^ hab.ut ^"y J^,^,

e

3b

.JL..^.
,...

Ueno.sUlo^'

^ Alexand n et cons.l.anus uipianus fu.sse perh.betur, q"' ^J Papin.an. fu.sse traduntur.

assessores

^l^-''

^^^,
H.-ec
ecci:

..-;,
,,,^^^^^^^^^^
,

,,

^^^^^^

^^^^^

(,)

De Seon.

.c.i.i. Hi.,ri.,.. Ve-

'^*/' -''1^.-

,1^!

r.'p

"^C- 'lii)

Ib.d-

'"'22"- " ')' H-cl!us.Tl!f.'.

Octobris

Tomus X.

PB
V. D. B.

SS.

THEODOTA .T

SOmTE

MABT.^^^^^^^
,,

^^^^^^^^^^

tias

agente
5o;mi

no

3); . ei deaeni

^^^^^^...^ p^toriay
caetera quae

Adcalcemnuju^ XSS^''--''-" '"tTi" u^nu>isor^coruminscrt'

'""''"

*Te0y]y/^vov

Tyiv0eo^or/;v>c^upouswevr,v

2SS^^:;Hsperitoru..e.unU.uju^.

0O)oV>iv7va)f.evyvyivGuatv. b^^va^. Aoy., '0 itoitpary]^ eaTreuaev aTe^oxpar^;. <^o^ Soxpar/)^

TcTp.r.KV05

Deo

B Li
^"J

ZmZ eltpLidum
aut
.r.Z.,,,;,..

cum quum polii^s destructa. sed quum religio; vicil christiana provinciarum manus vemt
simul
nefa nlinuot ex eis fuisse qui
exsequi
i>iu.".^-

C/msce.

V
.

^,^, Socrates stepbo-

ria illa rescripta ^A^ >ja "i 'e i^^i^i adoteTcentuli imperatoris?

nndenimAlexanQuod emmAlexan. provmcms tn droZperalore non per omnes nequaquam cZ Z^os aspere actum fuit fuisse parc^tum Zdesequitu/ vbiqu^ Hs
.

CERTAMEN SEU MARTYRIUM

SANCTii. GLOEIOS Ji ET

PrJdesplurimumducebantursuogemo Acpeneraam potestate.aa Lacants,

:

VICTOBUS CLAR Jl

cepta enim

Znsde pLterUis temporibus, nimia

busQuisque
ssviit. Alii pr=e

pro su>s mor.timiditate

MARTYRIS

THEODOT^E,
Francics,

alii suo propno quidam naturab men s Lversusjustosodio;

pCausi sunt quam jubebatur

feritate;

E grcBco ms. medicceo regis

hoc offic.o nonnuUi ut placerent, et munirent. Aliqui ad occiviam sibi ad altiora exstiterunt. sicut unus

Gratio interprete Guilielmo

Brua
s/,, .....,

dendum

prsecipites

gensi,Societatis Jesupresbytero
,^
..

Phrygia. qui universum riterconventiculoconcremavit.A/5U8t;ia/bWe renovatto preecrpua cau-

populum cum

ipso pa-

^^^ t.^po^e,

veterum decretorum
sa fuit ob

quam

repugnanter
passio.
,

Mammxa inttxo Ulpianum capite tulerit. Ex illo tlaque

.

^^'^ S
doia
^

^^^,"^^

,ervos

impu doDei inanis nomm.s

sor-

~^^
^^

^^

^^^^^ ^^^^^^ appellationem ^^j^^^^_^^g^3q,3^ani,ecum

.

,,j,.
,,,,,.,..

^./mW9a.e<-SS.TheodoteSocrat.s
in ea inquiramus qux eamdem suadeant.xmcommendent et sinceram esse
9
,

Jam

si

11":%:.:

:.'

ad verum christ.an d J^J^^^^^J-^^^^^J.erat. qui persequendum eum incitaji^lei mysterium nae terraj ^g^.etum per totum orbem F ban^. ^ ejusmodi mystena ^^^

;;r l:::.
.... 6..m.

pHmis considerandus vemt

,

tnterrogandv
est

et

tdem respondendi modus qui ommno genuinis marlyrum Actts ommum gui in
ac
feril oculos
;

^"^ ^f^^^^^eVe SimpUcio cuidam omn.s no..

, .

ve-

nUt.
^"
'

deinde nusijiam generaha dtcta

^^^^^ imperandi licent.am jus i,ervirent. Huic et absolutum

^^.

habes,sedomniaaccuratedesignata.hommes. tertio ntl est quod non loca et alia hujusmodi moribus et rebus conveniat cum illius eevi pene ommum certus geslis qui fabulatorum
; :

^^"

qui idolis , Igitur Simpliexhibere reousarent. ^'''^^ idola gx Oriente, totum orbem vero Apollini sa'^^'Jo veT^gv^^^^- Maxime l;^jj;^;,'f diris affic.ens suppli^^^

^^ interficiendos eos

ehristianos

est
_

'^/^' 9""; scopulus quarto locus '^f lemnuspiaminPasstombuslabulostsdepreitoo^v. ..<-. ; lem nusptain j/i * virgo 1 j .,.,.. /,/<.m Proiliit iu medium virgo, autem Prodiit in
;

'

(.^appauuuiam c, juo.=.. Cappadociam e. Jussit "Jf^ ^^'tssis ciis Ingre.. c>.s. Ingressus ^ eique ^^^^^^_ Erat autem adoleri. ^^^^^ ^^^^^ adorari

jv^

eumdem
ea ^^

deum

^endes

ecce

praefectus eam lautioribus talisque' apparuit ut nutritam fuisse arb.traretur. cibis in itiuere dicit accersito ad se commentariensi

christianorum exertempestate .Uic frequens

citium. quaedam ex ron2 Inter cseteras Theodota noet primaria matrona, Anicia tica regioue
otiani
'."''"
i(.i

Itaque

"

^"1-

cibis usa est Theodota f Dic sodes quibusnam adjutor commenTuik alter Domine, Tatianus,

mine

Tuca priefectus tariorum. ad hoc respondeat. praesens hunc .n Tatianus mox adsit. Tatianus modum rogatus est Dic nobis quales c.bos Domine, in sumpserit virgo? Ait Tatianus
:
:
:

muUis facuUatibus abun- i;,-;;;-,^^ eminebat lu vcuciauuiic habebatur. (,j,,/i^cffiteris ctetens in venerat.one uo..v.. dans, a Quum dc, fmiiter K.^ ;m devovisset f. Ouum vero im- ac. (mmtr quod se Deo jam ilpvovi.sset f. immolarentur, p,oli>e.u.. purissima sacrificia ApoUini adesse SimpUcius undequaque christianos
;

(H
68
e

Alexa<ler Severu., cop. 28. 51 (3) mi. cup*. alaa"

, IM - (?) j

"P.

(4)

H,.l.

Ub. fioman, f'

.K -. '^. .><>

., ""'

,ii,o.-(8)Dedivin.in5lil. *

lib.

ydeju.lilia, eap.ll.

^^^^-^^

DIE VIGESIMA

TERTU
per

OCTOBKIS.
in

13

lUS.

et ad coeg-it. Theodota, sese palam ostentans Dei cultum et cog*nitionem publice coniUQius

impurum Simplicium purum

et

me

et elo-

quentem sensum

excitaveris et aperuisti

os

parens,

primam
:

se

SimpUcio

patefecit,

di-

Estne quod postulas, praefecte? Ait Imperatoris decretum sine mora Simplicius Cujusnam imperatoris? perfici. Ait Theodota

cens

enim ligata et ignota omnibus nunc vero, Deus omnipoattraxi

meum
tens,

spiritum. Sedi

per hsec flagra aperuisti

divinitatis

os cordis mei,

omnibusque
rasti.

tuse

gratiam

declalaesio-

aut quodnam decretum Imperatoris Alexandri, qui orbem

?

Iterum Simplicius
sibi

Ipsa jam rasa neque uUo

sentiente et

modo

subju-

nem
erant

Deum
diaboli.

glorificante, fatigati

gavit, cujus

imperium
diis

est venerabile et [qui]

w rainistri

Tum

Simplicius
;

eam

immolari decrevit et convictiraas passim Apolliui sacriticari voluit. Theosequenter

dumque apprehendi et interrogari imperat cominus adducitur, ait Dic sodes, Theodota,
:

Vide ne tu hallucineris, Simplici. doto ait omaipotens, qui mundum univerDeus enim Bumcreavit. in caelis degit, et idola et falsos
:

utrum mentem mutaveris. Omnes

ctatores

ecce

speindi-

mecum

his te

torraentis afflci

gnissime ferunt. NobiUs enim

cum

sis, et

ex

deos

fieri

norum Deum per prophetam

:

prohibuit. Disce dilig-enter christiaDii, qui dixisse

:

pereant caelum et terram non fabricaverunt, Iterum alius propheta ait Dii g-entium dmonia suut.

prima prosapia et scieutia venerabiUs, agnosce te tibi infamiae notam non [posse] leviter inurere. Te enim dii optimi .maximi, Ucet rasam, salvam tamen ad sacrificium expectanconservant. Venerare et honora in omnibus genus tuum, neque corporis tui speciem
tes
et tamquam prudens ingloriam esse sinas mulier sacrificium ApoUini offeras. Ait Theo,

Quomodo

igitur christianus,

man-

B
Hom
Candi'

data miuime falsa servanda suscipiens aternamque adiens ex Christi testamento haerediexcidens, tatem, terga vertet? et incorruptibili ateruie mortis vitam' corruptibiiem sortietur, supplicia incurrens ?
3

dota

rei

inquitas

QuaUa

nobis profers,
?

Simplici,

verborum sophismata
lethalis,

Certc sermooccultantis.

Ad

hsec Simplicius praefectus

effutire

Qusenam

nes tui absinthio sunt amariores. Monitio tua

est instar laquei

da diceOantr^ paire Acudo,

genereAniciO
orta, anhelat

? Ait tam temeraria primum et maximum est, Quod Theodota quae salutem per Christum christiana sum

tu

quae

audes

mortem
et

Vultus refert
tuis consiUis

agnum moUem

lentum, sed

clam execrantem. Procul absit ut fraudulentis

ad tnartyriwii.

consequi desidero. Secundo Candida h ex patre Acacio. Tertio sum Romie Ait Simplicius Quik tantae genere Anecio i. multos ad peregrinam es dignitatis, cave ne scientiam adhorteris. Verum cognitionem seu sacrificato. imperatori morem gerens, diis mox Consequeuter loquere et sus:

matrona sum

mentem meam valeas supplansigillum n animo meo uervos et tare. (.Iiristi robur addidit , cogitationesque confirmavit ,
ut, inteUigibiUs divinitatis

facta professioue,
et

tormentomm tuorum technas

superare possira. 6 Ait Simplicius
:

inventiones
Cr\tdelii$ime

Tum Theodota
tinebo
te.

Vetas ne multos ad peregnnam Apolet contra dicis cognitionem incitem agnoex ipso nomine lini sacrifica. Perniciem
;
:

scito,
iit

suas

adUserent, auimas igitur omues, qui ipsi Cave, perditas eunt. Tum SimpUcius
:

cum ApoUinem uominas

k. Si ipse per-

Iterum velut prius in pagellaiur, dif- nuUum senaere suspensa, feriatur, donec intestina tieni dolortmf raeus, qui Deus fluaut 0. Tum iterum illa ei Mi careere omnipotens es et invisibUium thesauroruin iitleriori po$i~ qui saeculorum es creator, qui pne- la viiitalur
:

largitor,

teris orane

delictum
tibi

sum

anira

ex ignorantia coramissincero corde servientis, qui

ab angelo

circumvenias, muUer, ne nugi:^ femineis nos incurras. Iterun^ Theo-

omnis

malitiae obUvisceris,

neque peocatorum

ne crudelem mortem Christi stadium non solum dota

:

viros,

sed

ore lupi sine recordaris, sed in te sperantes ex me quoque a raaligni daemoraeripis, libera

et prffimiorum etiam mulieres comprehendit, solum adversus diadator est Christus ; neque ungit, gloriosum bolum viros, sed et mulieres hoste concertare, ducens pro victoria eas cum Ubi est, mors, stimulus ut coronatffi dicant : victoriaPTum itetuus^ubi, inferne, tua est Gravibus te supplicus cou-

monis

carnificina, ut tibi serviens dexterae

tu

fuauxiUum perseutiscam. His precibus rite usque ad ossa iutima penetrarunt, sis flajjra

rum SimpUcius

sumam, nisi sacrifices. Tum meus me her^dem fieri patrum. Pater enim Quoniam ad exposuit testamento
Theodota
:

Jube

David in
flan-eUa

paratus

sum

et

fultum

meum

non

conspueutium. Quapropter averti ab opprobrio hjereditatem. Fac mecura quod sequar

dolorem inferreut p. sed quiB nuUum omuino conpriefectus in carcerem eam Tum iterum coepit : cantare iicicurat, ubi huuc in modum tua iniquitatisamove a me. et in lege Viam in intenorera Simplicius miserere mei. Iterum diligenter per suos custodiara q abductam imperat. ue quisquiam forte ibidem conservai-i eam doceat. ingressus sermones arUficiosos timorc perculsi, spatio tndui FamuU ad hc, adeundi viam prjBcludunt. Post

omnibus eam
des

patrum
vis

videbis. Chnstum nullo me timore concuti qui me contra patrem tuum dmboenim habeo,

carceris ultro apertis, custotres dies foribus coucussi, citato cursu ingressi, tremore

lum armore non

Simplicii' jubet
4.

desinit.

eam

pendirt gcifls
abrmdi; uon
$entit

tormentorum geIratus Simpliciusvaria priEparari curat moxnera, in medium allata, sacnficaveris, his Que ait : Per deos, ni statim tormentis cruciabo, ut
te sine

pleno vultu conspicmut simulque diceuDu-iUares r ulms gestantem paratum cor Paratum cor meum, Deus. tem glona mea. Illi psallam in
virginera hilari
et

meum. Cautabo

et

turmen
ei

ta martyr,

horlameniis

SimpHrii fortittr renstit.

mora omnibus tuam consumam. brevi tempore carnem his omnia ex patns tui Ad nuffi Theodota Usec habes et pr^bes qui enim
:

interrogatnri cur ita iuvenem conspicantur,

cousisteret,

pauem

ot

aquam

eoce subito defe-

rentem
rentes

Tum
qus

staUra
in

clausis foribus,

accur-

carcere

admiranda

viderant
ct

sataniBh^reditate

uerversi patris et

filius,

perversa et operans.

imperat, raalasSimpliciusmox eam suspendi et abradi L Illa vero suspensa Que in facie quod Gloria tibi, Deus, ait ?asa, voce elata
:

Simplicio nuntiant 5. 6 Simplioius, Us

nequaquam hdem adhi,

quemaimO'

ben-

eo die

supersedeudum ratus

sequenti

dum eoram
Simplieio
/ulcfur, vul-

iterumque rationem redad se adduci jubet,

,;

PASSIO

SS.

THEODOT^ ET SOCMT^

^^ ^^^ ^^_^^^

X MSS.
wra
tur.

tannti-

dere cur di.s ^^^^^'^^^^^"tcolumitatem et corpor ^.^^ egressa nec jam ob t- et p a&n.ta integr>tatem ^^^.^^_ oudicia tua "o-^^^,
veritatis elegi
;

f -^\^,lt,'Tngelorum eiosa

,^.,

ore, flammam g^^^j^ '"'''** conteris tuos veritate ^.^^.p^,^^ ^^, aljeno dissipas. qui g jji. coronas, qui Spinveritate^^^ ^Tverftate '6",'**^, que pr^cones g^e prscones _^ ^^^^^ iUueorum .jj^_ eor^^^^.^^^^

m ^j^ Lsanctifacesetlummam

=^~borts^
para^a ad intentum obtenebrescunt et ^ens "^ 5* Si euim ventate
est.

facile

^f cognosceres quod

per Jesu Christi pra.fectus a.t euta. Simplicius

f nii^ericord.am
:

P^^L^jota ^"^^" salutem

Qu.s e

sim,

^^ infideli in caei eon^eivas. maris periculis

et tui glorificationem tu. declarasti,

co.u^..^ -^

qm

^.^^ j

seco^

demum

J;;"^^^^ Domme, cursum ^eum -^^-s

"

docuit

^^^^^ ^^^^ ^^

ita

;;:::;'S^i^^^S--- tt x::r^r;^d.t::b::n.itnr toUamb^ quas. m "^" ^^,,3 ^ med.o flagra tna

s^^

;f-f -'^lar
quod

O^or

-.

Lplicius,

simnlque

"Tues m tes^

uos

J^^_
in^car.

[unon

nosti

^^^^^ ^^^^^^ ^^^

ptib.l.s

homin.s '=>'"'-.-'"

adram.culo. auxilio, et Christi

-^i,its Sancti SP'!"^

e

denique operatione --^.^^-^-.^^J^^S en.m t.b. ano co p iterum incipe; idc.rco

adsto.utdenua me

ma.^ e.ercUato, an.ma mde pore doloribus L que'^ d.catque Deum evolet
^

flagr.s Pero^":'^

"'^.'
'

nomme meo. Gaude et l^tare in tormentis hberabo iheodota. ex omnibus te meum ^^feru^tu^qu^ tibi propter nomen carcere fmsset Postquam septem diebus in cum sancta virSimplicius Byzantium aa una
dicens z
:

vox e c^lo audita 9Illa iam abbeunte,

est,

Oam

redit in

varrerem,
vose exltsii
fefreatiir etin
iiinere flyran-

((nm vei$us
vititatur ah
itngelo.

Lcitataad

.um. contritusestet ego li^^erata qu. fec.t ca^lum nomine Domini,

Adjutonum

appaitinere angelus, ipsi ffine concessit. In

rens circa

conhoram nonam, vincula solvere

bh

meum

in

flammai, q^ihui ifpMin

-

ardenTffisprfectusauditis. in fornacem .psa staactntum imperat. Tum

tem

conjici neq-quam ^.Paratas..m;minas tu-

perticiebat sueverat; quo tempore preces dies Antum iterum vinciebatar. Post vigmti diaboli, cyram bb venit, ubi omoia mancipia ligata, Jovi et vinculis quasi farore bacchico

gintamilite

oomburuniur

ertimesco

.nsupe.- ad f"n?.:igneinstructa arderet. ca..tans ait Tu Dom.ne, .q"' ""^"^^

adjutor. Christus enim m.hi

Cum

ApolUui sacriticabant.
10

Ad

hsec

Socrates

quidam

presbyter,
:

AncyrM

>.

Socralcs prefbyter^ rverta

oi
(I,

ApoUinis

Denm
s

cselis es Deus, qui et in qu. per angelorum coelibus glorificar.s,

m.n.strans et a
iis

caele

Omne

aram eversurus, accessit dicens sang-uiuem et nidores diemonium

,

vapile

amans, alienum

ium

omnem

terram adoraris et ab
; '

cognoscem,

qui mandata dirige ^^^'^^^ lis oculos deorsum

a c^tua in veritate custod.unt.

.'^'

me. Igitur si is, S.TIieodoia Christo alienus est, et hujus coruni Sinificiura offers, a eo ; quarum pliriu onn impurffi hostise aliena sunt ab
est a
dictis, sedes vel cathedra pestis est. His plecti 1 ^i^ii^ *iiw.Ulll sine m^ra cap.te pllClUS piesU^ LCl pMus presbyternm P quaestiouera denuo denno ad qustionem vovjrginemque jubet, ^^ o i^emqne -i^ > j nobiUs tamquam ^i^iHo cari, ut poenitudine ducta, sacrificare pergeret. Prodiit raulier,
i.

cui sacri-

plei'timrt et

Sim-

itpimret.

et

quemadmodum

'li&"e^'Je^erv.unt complacu.st. in iis qni tibi quo \. Tr^..i rin. diHboU liberasti, ita via diaboU
:

^'ZtZt^;

eosqueabomni modo placeam priebe Que ego humiUs tibi flammamque, mihipromptum acaelo auxilium
ab hoc
adversarios vero
irrora maligDo mihi praeparatara, igne consurae, ut co-noscanl
et

et

pura

in

medium virgo, taUsque apparuit ut prtefenutritara ctus eam lautioribus cibis in itinere
fuisse

teDeuraessequi viventes
:

perdurantes anifornacem ardere mcvo owo^.t-.-. mas suseipis. Interea farauli nuutiant. domino ^nntmnt His igncam ac totam igneara esse

arbitraretur.

Itaque
:

accersito
:

ad

se

-",

^^F^TZ VT: sS quem cremandam

aUaillS,
priCltr^^liia

^.""

^ ; Z J^
et sancta

quibusnam F comraentariensi dicit auer Domine, alter i^ouiiuc, Theoaotar cib s cibis usa est Theodota? Tum Tatianns. adjutor commentariornm cc, ad hoo
Dic, sodes
: :

locum

perrevit, ad

Theodota Theokota

respoudeat. respondeat.
adsit.

Tum

prsefectus pr.fectus

: =

Tatianus
in

mox

adducta.

Vix
,

eam famuli

comprehenderunt

quin serpens flarama vjrgo ptuaginta milites adusserit u. laterea sequenorans fornacem ingreditur ostium in
;

se-

gatus est

Tatianus prsesens hunc Dic nobis quales cibos sumpserit

: :

mox modum ro-

virgo. Ait Tatianus

Domine, in
,

itinere

cum
libere

esset vinculis constricta

cum

iisdem

tem diem, ne quis eam educere m ^

obseratur.
poitriiti hint-

tortiter tentet, fortiter

sTrffifectus

prima luce basiUcam v ingres-

.aa uu.um uuuau. ..^,.... usque ad horam nonara obambulavit. Hora noomnia na, adqueracumque locum pervenimus, vincula solvcbantur ipsaque preces fundebat ;

lann egreditw laudatque

sus

Lampadium

Deum.

nisV

Jovis x, et Malaciura ApoUisacerdotes ad locura, fornacis spectandi

:

cumque

reverteretur,

alii

iterura

vmcuUs

erant, nosque arabulabaraus. IIoc scio etnovi.

frratia.accersirijubet

existiraabatenim vir-

aliud pra^tereanihil.
-. nJ.hemr tnp^' His Siraplicius auditis, ait virgmi Dic yyrnm mil"' mutasti tandem sententiam sodes, Theodota iiuiuui =v...^ desideras viigu Tum virgo Iterum scire ^...^..<^. cur ego
-

Lem

rejara consuraptara esse ac in cineres sacerdotes cum ingenti dactam Acce^serunt

11

r*

popuU multitudine, A^nnnQ SimpU.MUs Ad quos SimnU.rius

sios cineres. stos cmeres,
,

ostmra apertun. fornacis ostiura aperturi.

:

Tollite et dissipate exu-

uc ne
. .

^ui qui

cineres v-.u..i^.-

colUgentes dei ..-13

huic deo sacriticare noUm ; quiadeus non est, Sea muium uaJuiOUium. n.uuc econmno n* sed mutum daemomum. Anne astimas tu
et remlssior flagris percussa, quod, flncrpi nprp.iissft. aUa sim fit reraissior lacia r ausiluuu; vcium ^uiuiK.. facta ? Absithoc; verura aniraus proposno in proposito mihi est pluribus et inusitatis tormentis et
rtiiiri

i.-._: ji..ftt \[',v ffM*. Vix forloco habeant et martyriura declarent. soluto, sacerdotes duos juvenes, nacis oHficio ,-.. ri;i_-L_-;nQTitoQ in ininrnm raedio flammas dissipantes, in quorum mpdio vir,

ginem stantem, deprehendunt a quibus statim exusti sunt. Egressa autem el virgo e clibano tamquam e thalamo, illaesa et intacta,
;

doloribus
tur patris

Deo magis innotescere. Perge

tui

igi;

satanae voluntatem perficere

me enim ob

Christi confessionem per cele-

bria

: ,

iDlE VIGESIMA.

TERTU

Simplibria tormenta coronari detur. Uerum jubet ut in eam conjecta cius pyram exstrui

redegit.

\<k}v

OCTOBRIS.
ininn^K.t,-. indigrne ferentes iniquitatis ,n,no.n. fprpnt.Ps
:

18
tX HIS.

Hinc magQo timore omnes clamarunt.

. ;

: prsmium
dixerunt

ali. alii

vero

vitam

finiat.

Tortoribus paratis, ad incendium

Mag-nus est Deus Theodotse. Sim-

pertracta est sacra martyr et in hunc modum Justitise illuminator, Christe , qui leoravit
:

plicius autem, subitum Dorothei interitum

ferens, stantem in

noa
fixis

medio igne virginem

dicens
:

gislatori

Moysi auxilium ferens, populumque Qemerconfirmans confirmans, adversarios ejus in mare demerhominum vitse sisti- qui gubernacula ejus qui insidiatur confregisti, portumque tranquiUum
,

intuetur

oculis

Praestigiis

tuis

et

pharmacis id puuiuiauiMu
perstringis.

tjiuuie, efficis,

et ipsos deos fallis

non solum ut vincas, ..^. uuu buiuui u. viuv.o, sed eorumque oculos arte tua
satis

Verum nondum suppliciorum

sanctis ostendisti,

tu

modo vultu

tuo divino
flam-

est; majora tibi JiUJ.v^i ^^uuu sunt am*jyi.ivj.. Hoc (uujui a utui inferenda ouuu suppUcia. jw ,
dicto,

me

aspicere dignare,

mihique in subsidium

in carcerem redire jussLt,

surgensque

sanctae virginis Teclse

dd ang-elum, qui

perrexit iu prsBtorium.

mam

excitati ignis dissipet submittere ne gra-

U
quem

Verum sequenti
et sequitur

die

veris, ut

hostis,
ei

comminationes mihi in nominis tui confessione perma-

Simplicii, veri Christi

Dorothei mortem,

iter in

plenus dolore ob "^^""^^0-' Bithyniam maturat ,ioia e,i(,i

, ;

Theodota.
,

Cum

vero in Ni-

^,t(ro;u6''

in /ro rernim ad

nenti subjiciantur.

iiiandvm
idolxi frustra

penrapertra12 His dictis, satellites ad forum ait iterum Simplicius hunt; quo cum venit, Quo usque tandem, Theodota, tibi ut Apollini
:

'

caeam urbem perveuisaet graviter infremuit, '>uiiu= 4"" o^t,^,..... .,,^.^.^ anxius quo supplicio virginem puuiret. Ductis secum diEmonum sequacibus /f, convocato foro publ ce que consiho decermtur ut

-rari.

incitata, rogai

ut aliquit

Utes

tacerdot
ttlit

gen-

persuadere non poterimus? Ait Theodota: O insensate. qoorsum me frustra ut

serra secta

dmdatur med.a. Quod

.

ut perficiat

sequenti d.e
nus, ad

prod.t ut fera s.lvestr.s

yranta uas

iccum iM

impuro

da=momo

immolem

hortaris?

Quid

supphc.um .nnocentem ante

: :

flamma
veniat.

Ita insanis?

malitiose. hujus impuri spirisatis novisti? Non dtemonium ? esse ,q.niniT, ?

tus impotentiam nondum .,__ '^,_...._ . vides mutum et caecum

idolorum pertrahens d.x.tque .11. ^on u tro te tu juvabunt pr^st.g.^ en Par'^'. ad.unt In hanc qui te mediam dividant. Ait virgo ^ VJU.
:

..v.

Agnosce quam

sit

absurdum

servire
;

puro, qui nulli valet auxiliari

tim imverum alios

,

horam

collimavi, ut ApoUini appropiuquans sacrificem. Adstantes, haec audientes, gavisi

partim dissolutos, partim exustos a praepamagna rata in meam peruiciem flamma

Christi per suos satellites potentia, illos, inquam igne ahsumptos nequaquam liberare
,

Quantas diis propitiis gratias referemus Hla vero conversa ad ApoUinis aram faaccessit, in hunc modum ad Deum verba
dixerunt
! :

ciens

potest. Quaevis poena

convenit, Et tu etiam cur ego non immolem rogare pergis. Itane

Deus, qui sublimis es et purus, verax invocanet ab omni macula alienus, verus te
:

tium auxiliator, qui potenlia

intelligibili dis-

vero ego Christum curatorem

'

meum
?
,

Apollinis

hujusque*

sacrificio

immoriar
hostis

deseram? Perge , o
,

alienatissime

veritatis

perge

in-

quam, patris tui artes exercere. Si vero scire aves quis demum sit qui mihi auxiliatur, da mihi libellensem ee tuum per quem et tui imperatoris cognitio et tua fragilis et inanis
,

homisipas consilia machinatoris perniciei optimi tui prophets, dranum, qui precibus imacone occiso, Bel evertisti argenteamque accede hac hora et osgiuem comminuisti, fuisti. His tende num talis sis qualis semper evertit ApoUinis statuamque in dictis, aram
:

potestas,

nomenque

falsi dei,

qui ah interitu
,

pulverem redigens deorsum prsecipitavit. Tum oSimplici? ad Simplicium Ubi nunc dii tui,
alligaIs, ira excaudescens, quatuor lignis gg a quatuor virorum extensis membris tam,
,

seu pernicie appellatiouem sumpsit

innotescet.

omnibus
de-

93

Mecum

in

paratum

rogum

tui scendat, et si quidem salvus inde exierit, Simplicius : omnes in Apollinem credant. Tum

paribus jubet serrari.

Ad

haec serratores cae-

majori cutiebant, et quo magis traherent, eo

Dorothee

qui

magnorum deorum

Jovis

et

languore afficiebantur.

C
lp$u incolumis

Apollinis honoras

memoriam, descende cum

Apollinis

hac in rogum. 13 Dorotheus

:

una vox, quod nuUum solo virgo auxiUum

civium omnium a pharmacis, sed a Deo

Tum

acceperit.

Simplicius

oraculorum con-

inde exif,

servator, ait nombutto Uorotheo

dole.

I prior;

sequor.

Tum
:

sancta

visa totius civitatis jubetque dicere qua arte et

seditione, dissolvi curat,

cujus potentia

lactr-

virgo

Ego, ait, primum ingrediar ; et simul Christe, qui stans ante locum incendii, dicit legislator, qui profundum maris veritatis es
:

rubri divisisti

idque hinc inde quasi muro fidem ostendisti, hostiumque temeobvallans submersione ritatem tuae divinitatis potentia communire punivisti, me quoque hoc iu statu
,

iUa tota imperternta hffic fecissit. Ad haec Christi amatores, notum Viri Dei simul et Ubere profitear Deum, vobis omnibus sit, quod populumque per auxiliatus est qui Moysi deduxit, quique oUm in rubo maris medium
,

immaculocutusest; qui et IsKaci sacrificium clamorem et qui hac hora (in latum suscepit
erumpens) uobis cooperatur; is est omnibus, qui non solum praesto est, sed et invocant, auxinomen ejus coram homiuibus
et in hujus conUatur. In hoc nomine confisa ab omnibus his tormentis

qui

mih

mecumque es, Domine

consilia,

congredi non moreris. Tu enim qui sicut imperantium dispellis ,

ita

fiammarum

dissipare vales in-

cendia. His dictis, prius se signo crucis muniens, descendit ac in ignis conceptaculo

fessione persistens,

quasi in sublimi thalamo constitit. Descendit stansque ante locum, pariter et Dorotheus Dii maximi, benevoli prorupit in hsBC verba Jupiter insuperabilis ApoUoque et propitii,
, :

Uberata

sum

credoque
,

tirmiter

Deo

et

Christo favente

me cum

pace spei
.

aeternffi

invincibilis

mihi incolumitatem , gratiam ignis scintillas dissiper summam Apollmis se pantes . conferte. Haec dicens , quem diademate religans, ad focum perrexit in cmeres statim exussit ac
,

corporis

haeredem futuram. timore SimpUcius per15 Tum vero majore Dorothei mortem doculsus, maximeque ob capite plecti jubet, lens sine mora virginem
descendit. statimque e tribunaU

Taitilem

deciilUtur
Sofitirowo
ejiiicopo

et

Cum autem
hao

tepalilar.

capessendum pergeret ad iustitiffi bravium animam in sapiens nauclerus es, qui

ait

exsiliens

fiamma

 HSS.

,ac hoicid

fl-Srt^i^JonuTdetc^:

i^-. tcTi^^^^^storiarn muUo

^^^,,,, (3), regebat '5'" vero legatus
0.

pietatis

um comm.nuis; qui cu
simplicem -i--'^
'

^tum

et

P^^^''"

patrum

"-fice ^uare ben paem meorum

^^^^^.reordiarum me, et ut
,

^'^^^
f -^"

--9-fXZu!sLul " 2So proM

constat
(4).

jy^^g^ g/s

j^^

^"^'^.f^

"
<!

Theodota

m monas-

hh

SrTbforlrrprSue-Jeodemc.
vitat

monumento conditum laH que aromatibus memor am ejus passion.s

in

vico

cum

bymnis et canfc.s unctum

--^^,,. ,.... ,o. an. oc... .. S Dtvibu^^

""
.J^^i^^pres. legebatur
c.papo.

uaquepositum
f^

est consequenter.

ro1n
cL
et

perpetuam

cum pace

recondidit.

Celebratur autem

.an-

^J>e

J. ^,,-, gr^co PP; ThCand.da. De

^,^ nomen ,^g,am eogitasset
/itc

17 mens.s Tbeodot memoria Patns etj.h. l laudem et gloriam De.

Septem-

^t^J^,^ s-^^

.^

falsartus ,,, ^^^^ .^^, ^,,,,,

Anecius. Gens

Spiritus '

Sancti

in

saecula

sseculorum.

" Amen.

ANNOTATA.
.ActisBollandianisplurainseriasunt,qu^ lattnum verGu^Zus Gratius ex gr.co in
fit

Romanasatis est in AitoW.>i, k Grce lusus verhorum diruo, perdo. Is lusus deo et anolW^. vasto, valde frequens erat pride Apollinis nomine
mis
1

fsim scri6t(/' Anicius, supraquenota.

ecclesix sxculis.

maximeinprimistomis. pr^tum Cvide de his Commentarium ;"-"" num. 7 et 8. conTpotLsiurisconsultos secum habere
.

Scalpris fiebat

Iu-bc

abrasio,

commune

et

turve tormentum.
,

^^y,a,n,oyinexemplariMedicwolegebatur; r,..o... Sensus Men^is ad 17 Septembris

^aptismi

s:everatJe.a^er^.i^U^^
lZs;::Z::J^"am:Z^lem^uippe

ri^^Si-Ict
signaculum doni
j,;,

cl^tLo gr.co . ^.PJ'^Spiritus Sancti,

si

-^;

rn.pt"Hispanorum
rvasconent

tuit;%veoax.o.o; ma^nus, ut
et Pannoniorum consulentihus seu ah

r.,eniumconfirmationisconferaiurhacform^^

I Jures

v^^^^^^^^^

A Lra

sacramentum

in Passione

nonne voUm destgnatur?

SXT^^^^^
ChlZtlZ^^^
J^Intairv^^^^^ num,
7
;

neque hos in eo
,

^ln^^srurKlo^andri

7oM

in Christianos bene-

verum etiam qui auctTei fuisse uleos cohiberet, nemo Verumnaturam norit dubitahit.
inanem facerent

a jurisperitis C tmenchristianos plus TseL<^^abauguribusautmagis,valdecre.

dibilee^Menologio Basiliano d Simplicius hic in Ambronude praTses ap/wv dicitur; in Menaeis in Cappadocia, sianis et Chifftetionis prseses Menasis excusis ad apywv Ev KanTra^oicia
;

humaZm

passos

baptismus et confirmatto seu Votius. quum una solemmtate celebrart olimsolerent haherentur, nonne ^^asi unum sacramentum locis. in quibus ;^P^7;^,^r"^-ffit ^:^ td ^/ per ^aptismati indicando adhtbetur usurpata? synecdocken, scilicet parte pro toto Flagellaiorum intestxna dxffiuebant sjislattmset ;^sime, ut ex scriptonbus gr^cts, ostenderunt plerzqne commentatores sadwis scrip^^^ 5"^' ^^ ^^'"^''^' ^^''''''' fiagellaiione

serunt.

apx^v rn^ 21 Octobris praeses Cappadocise 17 Septemhris, proKaTTTra^o/.ta: in iisdem ad pius ad nostram Passionem accedentibus ,
, ;

'

proconsularibus reperiunp Etiam in Actis altqumdode turexem.pla martyrum, qui nxl Probus, tormentis senserunt ; verhi gratia S. Maximo prmig^ito ferro his ustulatus, dixit l^nis tuus tepidus est et me non considi
(5)
;
:

arfuste Nunc vere teministn pidus factus est ignis tuus. Rident te eWitfee(ursnnpiici7er mibSusiuCappadociam, Respictus, quoletui etc. Item SS. Tryphon et ania7<xlzr. ev tv) twv KaTTTra^^o/wv /copa. Putem rum pedes clavis confixi erant; qm quum proconsulem extraordinarium natum aut Nicaeam, mtracii ita fuissent per civitatem fuisse, missum potius ah Ulpiano quam ab Aquilino Quid est ? Non terrogati a praefecto Alexandro. Multa exempla supersunt talium Non, quia sentitis topmenta? responderunt qui quum singularis qusedam legatorum sed in pedibus nostris clavi uon sunt fisi causaeratinprovinciasdestinabantur;neque Acia SS. Lucii quasi in calcearaentis (6). Cfr in una tanium provincia auctoritatem habeIntercisi (8). et Montani (7), 7iecnon S. Jacobi bant sed in plurimis, et interdum in toto fere interiorem et exteriorem imperio Romano. Talis fuit Cn. Pompejus q Hoc erat inter
tin^it
e<

dem acnus

beilo piratico

et,

ut

exemplum magis notum

carceremdiscrimenquodquiinexterioritene.
(7) Ibid. cdit. Am^lclod. (6) Ibid. pag. 163. pae. Colulhi, pag. (8} Ap. Georgi, de roiraculus S pa, '237. 2S8.

M^moires dc VacaH^niir Ac% in^tripiions.tnm. XIX. iiflgpaj;. liict scqa (3} Doc KCelseqq. l2| Ibui. tom. XL, Gruleirina numoruin. tom.IU, pag. 180 cl ci\<\. {l) Ap. (5) Ruinart, Acla sinccra Mariyrum. rum, pag. wtci, H.
(\)

m.

bantur.

DIE VIGESIMA TEETIA 0CT0BRI8.

17

bantur, satis libere cum externis,ad se adventantibuSf agere poterant, qui vero carceri in-

cludebantur interiori.iis neminem admittere llcebat. Vulgo martyres in carcere exteriori

manebant unde intelligitur quomodo passim tam facile presbyteri, diaconi et fideles ad eos interdum tamen immittebantur accederent in carcerem interiorem, qicemadtnodum ipsi SS. Paulus et Sylas Philippis, ut in Actis Apostolorum, xvi, 23, 24, narratur. Vide ad
: ;

V In basilicis erant tribunalta. X Csesarede in Cappadocia, imperantibus Augustis,multus honor habebatur Jovi,cujus quippe imago aut symbolum (aquila nempe insidens monti Argseo civitati proximo),mul' tis numis inscriptum est (3). y Non reperio Apollinem singidari venerain pluribus iione Ceesarese habitum fuisse tamen nuynis exstant coronse laure^e, pythicorum ludorum prasmia (4) HiBC non sine
;
:

hunc tocum commentatores, fuse de carcere

interioriet exteriori tractantes.

Apollinis culiu erant, z Similiter in Aciis sinceris S, Polycarpi

legitur

Pugillares sunt tabellee scriptorise, plerumque cera illitse. s In Actis sinceris SS. Tryphonis et Respicii, qu3s paulo supra jam adhibuimus, hasc
r

Cura arenam fuisset ingressus, e vox sonuit, clamans Polycarpe, habeto virtutem. Hanc vocem qui in arenaerant audierunt ex aliis autem nullus
(5)
:

coelo statim missa

Praefectus, ira repletus, leguntur (1) ungulas aclampades eorum lateribus applicari. Quaestiouarii accedentes juesa complebant.
:

jussit

audivit.

Igitur applicantibus eis lampades, adstitit sanin manictis Angelus Domini, coronas habens quas capitibus bus, gemmis et floribus ornatas, eorum imposuit, atque fortes in agone perfecit. Quod cum viderent ministri, cadentes interram
facti
t

aa In Menaeis excusis ad 17 Septembris legitur 'Errii di tixzWvj o 2[fiT:Xixio; t; ro Bu!;ayTioy o^zxitvj; in Menologio Basiliano et Menxis
;

mss.

et

excusis ad 21
7rt

et

23 Octobris

'Ayerat

TTapa rou ap;/ovro;

X. r. X.

ro Bui^avrtov, stra ev

Ayxjpa

Sed numquam Byzaniium usqueducta

-^

sunt veluti mortui.

In Actis prxsidialibus SS. Tarachi, Probi et Andronici, quibus nullumforte praeantiquitas nobis reliquit, simitelegitur prodigium, a notario ecce autem (2) in publicas tabulas relatum
clarius

documenium sacra

quippe quse in itinere occisa est.Ex Cappadocia ducta est Ancyram et Ancyra Nicccam, ubi demum ictum lethalem accepit.Sufficit cseterum oculos in mappamconjicere ut Menologii et Menseorum (scilicet commemorationis, qu3e mense Octobris legitur) errorem deprehendas. Juxta Antonini
est S. Theodota,

ventrem Maximus dixit priores plagae excitentur et usque caedite, ut ad medullam descendant. Andronicus dixit Et
:

Convertite

eum

et in

in prima confessione vexasti corpus meum et sanus antetribunal tuum oblatus sum. Praesto
est et

nunc qui me curat

:

prseses dixit
milites,

et salvat. Maximus Nonne praecepi vobis, o mali ut nemo ad eum accederet neque

Itinerarium Ceesarea ibatur Saccasenam, hinc Osianam, hinc Nisam,hinc Parnassum, hinc Asponam,hinc Orsologiacum,hinc Grorbeum, atque hinc demum Ancyram, itinere M. P. cxcvui. Deinde Ancyra Nicseam ibatur per Manezardum, Mizinum, Baganeum, Jutiopolim,

Dadastanam,

Cenon Gallicanon,

curaret; sed sic esset ut vulnera ipsa in se

? Pegasius commentariensis dixit magnificentiam tuam, nemo eum curavit, Per neque aliquis intravit ad illum. In interiori

putrirent

custodia servabatur in vinculis

ris

et si invene;

me mendacem,
Maximus
:

caput habeo
:

potestatem

habes.

praeses dixit

Quomodo ergo

plagaeejusnon parent
riensis dixit

? Pegasius commentaNescioquomodo curatus sit, per

Dablim, Totaio et Mcedo Orientis , itinere M. P. ccxvi. bb Annotato aa diximus Ccvsaream db Ancyradistare M.P. cxcviu. Belley (6) historiam Ancyrai luculente scripsit. Ab apostolico 3evo ecclesia ubiexstitit sedpartimadreligiones pristinasrediit JiUiani cvvo. In passione S. ibiBasilii presbyteri, qui tum splendidum martyrium, Hecates et ^sculapii dem fecit
;

cultus

soiummodo memoratur (1) sed quum a Li- f civitas sacra esset (ita enim appellatur
\

C nobilitatem tuam, Andronicus

dixit

Medicus

banio),vettunc,velsaltem ante multo plura

ibi fuerint idola oportet,

noster grandis est et pius, o stuUe.

Non me-

dicamentum ponit aut emplastrum, sed solo sermonecuratomnesquisperant in eum. Habitatenimincoelo;praesens est ubique, quem tu

cc Griece (3or,0o;xo,avrwv

quam

locutionem

non agnoscis, insensate. u De martyrio trium puerorum legimus apud Danietem, iii. 47, 48. 49, 50 Effundebaquadraginta tur flamma super fornacem cubitis
:

quoque adhibet Prochorus de rebus gestis S. commentarioJoannis Evangelistie. Adjutor Collatione n Carthaginensi et rum legitur in Adjutor commentariensis lib. 5 Cod. Theod.
de custodia reorum. Videaiur de his Cangius Commentain Glossario Gr^co, v^ Koatvrov. commendata erat reorum custodia; riensibus
et

reperit et erupit et inceudit quos fornacem de Chaldaeis. Angelus autem juxta

novem

quodcommentariis, registred'ecrou,tM5cri-

Domini descendit cum Azaria

fornacem
:

et sociis ejusin

et excussit

flammam

ignis de for-

suum berent nomina, hinc ipsi accipiebant inPassionibus mar^nomen.Passim occurrunt

tyrum, dicti aliquando larii, carcerum custodes
Cornicularii, clavicueic,

ventum nace, et fecit medium fornacis quasi ignis, roris flantem et non tetigit eos omnino molestiae neque contristavit, nec quidquam
intulit.

Ex

hoc ipso ioco

Deus pro amicis suis sub testamento veteri an vero abbreviatum est hrachium ejus, postquam proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit ? illum et cum illo omnia nobis donavit
Fecit hsee
;

subfuisse patet adjutores commentariorum eosque inferioris gradus commentariensibus

fuisse{S). dd S. Tecla, cujus

festumalattms agiiur

discipula die23 Septembris.apostolorum fuit

nae 382.
,

moire^ de racad^mie des inscnpU

(1) IbiH. psg. cil.

(2)

Ibid.

pog.

4S3

(3)

Belcy. Mtf-

loin.

XIV,

pag. Y-*III

"

*>

XXXVli;pt6. 39leueqq.-

(7) Acl. SS. lom.

Marln,

- (8)Vide Canium, Lcxicum grseum, %Bo/;0o4; > LexicumlatinmD."^d/'"0' ; Fo.ciolol., Lexicumlalmum, hwloriEt. Quaiicm^if, Mimoiirs gdographiquesel Aiiuxior el scqq. tiues sur l-Egyptc, lom I. pag. 302 et

DE

S.

GBATIANO, MAHTYRE

_^^^^ .^^^^.^^

^^.^^ D

liendis qmbus rissin erant. omninoconfidere.

pr^ositierant;

V^^l^^^Zuhant qmppe domtnt Maximij,..,i

-P

^^'^

^^

'T'y7lcSvidentur

eodem
lic-

recidere.

^^'''^^'''''^iJZimseu camifices, Appar^tores^

^^.^^^^.^^^^^^

S omnia secunam r "sunt flmmam

ntiu
sacrificiis

suis.

Et cum fecis.ent
ilh sacerdotes,
;

ritum

suum

^'^^^^''^^ZlorfuitSpanhetm^^ fortuna '^ ,partam iterum 0- ^2^^,,.rf, e^^dem

"

in

piceam

.b.que

carnes

,^^

^^^^

^^^

^^ .^

P'-;" r^-

G;oano Canpn'
est,

desideralur.
solet)

iTnavertitGratiusetquamqmmlocus
verba
M.ve.;
.

non tamen [ut ahas dmaiis fjcTrnarginiadscripsit.InMen.j^s^^^^^

P^lXTorum'numerus ocio

assignarent ; etcerte laritores Lgistr^tibus convemens erat pro

^omitatu.

ad
..a.

n septemhris totus locus sic legitur

0.<x.v.pc.0.v.
...S/.--

DumS.V^ctor ''^^^^iZpra annotatum^. audita est vox cmXssliensis decollaretur,

'

""^--^f',^'^;r',;^;

.f .,r.p

F^ ^X""

" ^-P-/~'^'

" ^; ^"

i-Xf::^S=DE
S.

nunc primum ^nnotesct prirms temponbus, y^ rf, L(t7s est. etiam "^^c.norumep.coporumcatatogus.
1

kV^-onit..

ilie

ad angutabulatoeiquepedihuset manibus

u^:^!^x^t^^^r;^^^'^

zay. Aclasmcera iDaiiyium. pag.

GRATIANO MARTYRE
IN A6B0 AMBIATSMSI

J.

V. H.

SYLLOGE HISTORIOA.
S

te,pus martyrii et t^l^| Sancli me,noria el cultus; unicus. producente Sanct. ejus quotannis fructus it. teslivitat* corjlo.
,

de

reliquiae.
Gratiani
TROBABIUTWI
iirr AMu"

nomen

et

passionem

silentio

Molanus habet In dina apud Sollerium. Sic gloriosi

.

CCLXXXV ET
CCLXtltVll.

j. s.
i

vulgo classt' pra>tereunt Martyrologia, Usuardi,Adoms etc. Plecaappellata,

Gratiani territorio Arabianensi, Sancti

Martyris
ni

S.Gratiaeditio Lw&eco-Coioniensis

Memoria

iri

^oue

apographa eumetiam Hieronymiana

futii acns.

Ho

agri AmUanensis ^^^^^f ^"^^.^Xra novemhrzs: In Galha suh hac die X kalendas Atqueex Marty ns deposHio saucti Gratiani

Ambiacensi pal^stram ponit m territorio mendosiusetiamFerrarius in suo Catalogo territorio Halbianennenerali Sanctorum In Notis profiteatur,se ex Molano 8i quamvis in dein videndum elogium mutuatum fuisse dicendus sit. Et tdqutesse, ait, an Gatianus demscrupidosiusquamverius: nam omnes
: :

et excuttu hoc fonte,quemadmodum Cotumbensis monasiern maAmbianensis ac

Ecclesise

pra^sertim qui de sancto Martyre egerunt, degebant aut eiqui in agro Ambianensi

demfmitimierant, Gratianum Martyremno-

elogium in Auctaria Usuarnavit S. Gratiani

^t)

20DAhcry Spieil.lom.U, png

strum

DIE "VIGESIMA TEKTIA OCTOBRIS; A strumappellarunt. Centulensis seu S. Richarii monasterii Auctarium id hdbet speciale,
quod annale indicet prodigium
his verbis
:

l^
dioecesis...

Luilly Arabianensis

episcnpatu.in loco secreto

Et in eodem composuitunum ora-

^"

In territorio ejusdem civitatis quia de S. Domitio presbyiero actum fuerat) Sancti Gratiani Martyris, ad cujus sanctitatem comprobandam Dominus quotannis arborem
corilum eub unius noctis spatio facit frondere, florere et nuces producere. De isto prodigio

(Ambianensis,

torium, in nomine B. Gratiani Martyris fundatura ; et in Silva Ang-i (gallice Eu in Normannia) unura in nomine B. Martini (2). De hoc postremo addit Malbrancus (3): Qnod frequentius adibat, corpus

multa de fatigatione castigaturus et psalmis operam daturus. Nihilomisi

nus

ipsam Viiam adeamus,

in

facile percipie,

infra latius agemus.

tio^^AmZ!-'
MCnit
.

mus

tribus

hisce oratoriis

secundum

^ ^"^"^ ^^''^ ^^^ autempassio S. Gratiani, tamignotscsuntejuscircumstantix;quoniam Acta nonexstant, ut monstrat sermo in ejus
natali, cujus

fragmenta infy^a num. 9 exhihebimus, Dicit enim Cnjus,iiostrts licet exig:en:

opportunitatem rerum,ui se turbseac negoiiis subtraheret, soliiudinem coluisse, Nam, relata trium oraioriorum fundaiione, pergit biographus (4) Iloris, quibus divina decautabanturin ecclesia S. Richarii, semper genibus
:

tibus peccatis, ig-noreraus passionem. SaBCiUo igitur xii nulla exstabant vS. Gratiani Acta.

flexis,

stabatin oratione, secura Reliquitis San-

Antiquius Breviarium Ambianense,anno\hh\ typis editum, habet ad diem xxiii octobris festum S. Domitii cum memoria S. Gratiani Martyrisex Communi Martyrum. Recentius Breviarium, jussu Lud .Gabrielis de la Moite
episcopi typis

ctorum deferens, ac si primus et personaliter interfuisset in sua dicta ecclesia parum dormiendo, continuo jejuuando, continuo Missam
qualibet die celebrando in ortu solis. tempui 4 Si quidem sub Riciio Varo, infensissimo
pastio-

Christiani nominis
S.

hoste,

martyrium

'""^ fecisse ""'

""^jJt*

excusum anno

1746, similiter

fesio S. Domitii subjungii siinplicem commemorationem S. Gratiani Martyris iia tamen, ui brevem legendam lectionibus de S. DomiIn hunc diem intio subnexuerit, his verbis
;
:

Gratianus referatur, inquirendum esi, in quod potissimum tempus ejus passio incidere poiuerii. Videtur auiem veri simillimum,

quando pro Christo ptures sanguinem suum fuderunt in provinciis Beltunc accidisse,
gicis

ciditraemoria sancti Gratiani Martyriri, cujus mentio est in Martyrolog*io omnium antiquissi-

mo, quodHieronymicum dicetur, ut etin

variis

hujuscedioecesis Martyrologriis. Confessus est autem Christum coram Rictiovaro praeside, et

nobile raartyriura capitis abscissione consummavit ineo Arabiancnsis agri vico, qui inde

sanctiGratiamnomeninvenit. Ejus corpus ibidem sepultura est, supraque illud sediticataest noraine saecclesia, Deo sub sancti Gratiani sanctissiraus rafig-na crata, ubi seraperMartyr Gervinus,Centulenin veneratione fuit. Beatus sisabbas, ad ejus sepulcrum, velut in solitudinem, secedebat ineiinte ssculo undecimo.

Secunda, quarum metropoles et Remorum, Porro obsermtu dignum est, Martyrologia antiquissima plures Mariyres recensere, circa mensem ociobris in uiraque provinai.a sub Riciio Var^o passos: quasi nempe menstrua fere expeditione per utramque provinciam grassatus, chrisiianum nomen delere voluiS' set iyrannus. Scio equideni, diem, in Martyrologiis assignaium, non semper eumdem

Prima

et

erani urbes Trevirorum

esse

cum

diepassionis vel deposiiionis

ple-

rumque tamen unus idemque dies Martyrogii et passionis (5), et tum maxime, quando
Actis Martyrum consignatur, in sanctis Belgicis, sub Rictio Varo passis, coniingit. Sic S. Firminus, episcopus Ambianensis, die xsv septernbris ; S. Piaius
iste

dies in

Sub ejusdem
cesis

saeculi

finem
in

translatura

est
di(E-

Quod fere

sancti Martyris corpus

Columbense

Carnotensis monasterium, ubi religiose

colitur.
eratorium,

intancti

honore a

s.

in citata legenda occurrunt.qum interpreiatione indigent. Certe, ut vidimus apographum aliquod Martyrologii,
3

Qu^dam

seu Piaio, Tornaci, die i octobris SS. Tyrsus, BonifaciusetSocii, Treviris, diew octobris; Treviris quoque SS.Paltnatius et Socii, ^ die V octobris ; SS. Gereon, Victor et Socii
;

folTmm

.-

^^^^^^ vidgo Hieronymiani, recenset Gr&tlnm passionem. Sed est Corbejense scilicet, ut videtur, additamentum locale ; Corbejaenijn monas;

pariier Treviris, die vi

et x ociobris

S. Jus;

tuspuer, Bellovaci, die

win octobris

SS.

terium infra fines episcopatus Ambianensis continetur, Forsan et minus accuratum est, quod diciiur, S. Gervinus, abbas Centulensis
ad S. seu Richarii, ineunte saeculo undecirao Etenim si ViGratiani sepulcrum secessisse. tam S. Gervini adeamus ad diemmmartii hunc, Gtdielmo Noiho Nor(1), reperimns, regente, atque adeo post annum manniam Wib, pr^feciuram Ceniulensem obtinuisse
:

Crispinns ei Crispinianus,Suessione xxv octobris; S, Quintinus, AugustcV Veromanduorum, die xxxi octobris, Conjicere licet ad

idem tempus, S. Gratianum, die xxii octobris passum, pertinere. Invenio autem tempore unius mariyrii, sub Rictio Varo facti, prO'

num

erit

judicare,reliqua contigisse.quando

minus itaque vere dicitur, ineunte saecnlo undecimo S. Gervinus Martyris Gratiani locum
coluisse,

tyrannus utramque provinciam Belgicam percurrebat adeoque dies, mensis et annus Noster facili negotio idcumque difinientur. Buaeus in commeniario praeauiem Jacobus
:

vio

quandoquidem saeculouudecim.o satis provecto id religionis prmsiare primum poidon tuit. Dein in Breviario citaio traditur sepulcrura velut in sanctus abbas ad S.Gratiani solitudinem secessisse. Quod eaienus verum
est,

Actorum SS. Tyrsi, Bonifacii et Sociorum ad diem iv octobris num. 92 et seqq. (G), horum Thebaiorum Martyrium anno Ckristi
287 Hligat, multisque demonstrai ; plerique tamen erudiiionis sacra* principes, Phitip-

quod

S.

Gervinus fundaverit tria oraiode Veteri villa juxta

pus Labbe (7), Theodoricus Ruinari (8). Titlemont (9), Jacobus Longueval (10) aliiqtte malunt Theba^orum martyria in annum prsece-

ria, scilicet prioratum

r Sr.or

Conat. chrnnol. png.

-l';rS. '-^' K. 'Pape^o^?. Oclob. pag.

Tomus
2V.
(6)

X,^'-

(1

Vn -.

dJ .Xb.. G... .0..

,,

,a.

H.

Acl. SS.

tom.

II,

Octobris

dentcm

conscrtpstt, censet 1 '^^

auxstio.

quum
^-

videret.

Nam

et "'='='^

j^jg

et ornatu

ocJoOris, spinwni ad dtem xxv /uod erfns, oiumm^ ^-^""^^l^fj^,

ut iQtentione suspenso,

si

i^e

^I-

isig.niret.

,, eam quaodoque "'f ^.f 1^^;^^^" des

tmpore

rliprnumdiem. Est sciUcet

S.

Gratiani r2c>

factaooraccu ^upr Heliseus, avunculisuipia

^" deprompsit eWReliguias asservatas

tyris Gratiani,

MalbrancqmusMar^

funse ^^vicojguandoGmn.,.oWudmts causa

incolebat
(2)
:

illatum fmsse 'Scrediderim tunc in eam ^" atque hanc Iranslat^onem ^ corp^ g. Gratiani ^^^^^.^. auodecvnt
;

eumdem
Vila

nihzl

emm svme
martn

,n

adfine

^^

l'Xr.

monumentxs rehgioss smculo undecimo, pro

securo.inalienamdicecesimtranslatumfmsDem corpus alicujus Sanctr set integrum S. Grat.an, cot^e guandoS. Gervinus locum Lperit. dicitur: In 1- --*. ^7? Martyin nomine B Grafani

anoslris ad diem Cterum nulla

,,,

probabiliter censeo. Ete-

edtta. re-

aVParetca^c^

'J""f
^"
^

J^^, ,anc<i MaWj/ris

exumas
.ideb^^

l^Mmblsesstatuamus. mirum
^^^'^^^

,^,i^ fere inlegrum non

aigio coryli
,

'""'^

^^
.

una noce

unum
ris

oratorium,
(:i)

J^^ff J^f

ex Marty S.Qv.U.n^ rologlcentulensi. Quod sicorpus ascetertum CoChristi 1100 ad

,{:,,

^^^^^us et nuces proferentis

num.

fundatum

Non

igitur

cus;quodabsentiamsacricorports,ahoqum
a fidehbus frequentandi, Additur quoque. oratorium fmsse tiani MartyriBfundatum

^^6^"^J^ J^

ahqualenus zndicat.

m nomme B.
;

Gralocu-

q^^od^sacr^

'f^ intelligitur. quo'^Zense advectum fuerit. ~y^^^;,;,, ^bbas Columbensis mter moao Ingel,^^ ^^^^ ^^^ Merrogavent episco^^^^ Ambianensem rannum ao '^J^ ^^^^ ^^^^^^
pumj^),

acct..a(ts B.ii5ui pr^sen< /iwn(, Gervini biographus dtcendo C tus fuisset S. fundatum oratorium ad corpus S. Gratmn. crcA-dcnm (amcn an^c /tnm

^eP

y
.

^^^ .,,

nj,^

,^^ An-

^^^'l^P^f,^, exphcatur.

/ume. iVon

Ingelrannus, Turoldo, episcopus "f "'^jj^^bian^nsis Dei grat ^^^^^. ^CBnobii ^^j^^^^^^i,
.

s*cua-xiau<tm7imsegucn(t.,M^/>-amon-

s<m6tmu5,mCo!um6cnse monas(crit<m corsed ah/-uts.e pus S. Gratiani (ransJaium delMuisse, forsan a tempore vastaquandiu decursu temporxs lionis Normannic^e et

^"'''^g j^a,i,orum congregationi, in exomniq j^^^.^.

tremo
^^^.^^
^^^.^.^^^
'

j^^^

ad Cohimbtntt cctno-

detectumColumbensibusdatum fuisse. ckrist>anaW,Co6 Prima, ut habet Gall^a Mensis monasterii notttta occurrxt anno
ctrct7cr- 930.

^ teedicli Patris mei etc. Frap*' j^onachus, ad nos veniens, ^, ""'' *" ^^ ^ Deus omnipotens meff nos ,; J;rtvris sui Beati Gratiani apud

^^.^^""^'y^l

bium Ironslatum
.'

tum

dum

s^cuXares deseret ipsx postmolocum occupabant Succedente tempore. modeseruerunt.

quando

cter.cx
;

quem

'^J,l ,, ,esinit, diligenter ^^l^^fT^'^^^^ ,es hahet, vidit et evidenveri"J'.^"?;;, ^^^em petitioni ejus ob ^^
fj

Rogerzum nasterium jure beneficxarxo ad antistitem devemt ?. atf BeMofaccn.cm

dtp(omatns<at*m(tonts,da(umannol028( abbatiam tam sua quam suorum negU,

j.^em acquiescere non abnuentes. ^^^^.^^'"^estram de eodem miraculo cer-

^^''"^^^^^ auctoritatis nostra. litteris p.oeul dubio, dile^^.^^,,^ it ^^^^

^"^^J^^ JJ^" f^^ ^;- "leus Pater
operor,

videns

gentia priorum miserab.liter d.reptam^dificio

deturpatam,

offlcio

miserabilms

profanatam,

qui dicit in Evangelio, ^,do operatur, et ego q ^^ 1^^ ^^ ^^^^^^^^ aa lauu b

-^^

De Mon(l)Dissc.l dislor cccles. lom. I, pg. 270. - (2) (3) Act. SS lom I. M.rt. P6 .26 nistL II, p.g. 813.

"H1

, "'j.^'"*-

I6\ Ibiil li'm ,^, iid.

IX
1.

cnl

70b

1253.

(9)

(71 Ibiil. tom. VIII, Ib.d. lora. X, col.

'

_ (t) Tom. VIII,

col.

12W.

(S)

Ital.

Inslram.

col.

t'JS el

""

'

prffifati

DIK VIGESIMA. TERTIA OCTOBRIS.

21

Martyris in episcopio nostro, tertio videlicet ab urbe nostra milliario, tale miraculum quotannis declarare dignatur, ut qusepraefati

cta; mutatordinem,

dum

veteri plantario subJ.

ministrat novas vires.

Quid longius protraham ?

V. H.

dam
pede

corylus
scilicet

maoeriae

quae juxta ecclesiam ejus, in antiquitus plantata ,

Videte miraculum, necredaturGratianus mori, dum moritur, lignum, quod diu fuerat mor-

tuum,

reviviscit...
frofuUieil tt
:

vulgo dicitur, quod baculus ejus fuerit, in natalitio ipsius Martyris, unius noctis et floreat et fructum plene formadiei spatio tum, integre adultum emittendo proferat. De quia hoo vero nuUa habeatur ambig-uitas expertis credendum est. Et quod dilectioni oculis nostris vestra; intimando asserimus vidimus, et idoneorum testium et etiam doest, et
, ,

imo, majora succedunt sequentium, fratres mei, parum, comparatione quidquid de arbore superius narratum est.
9 Sed mirandis

fructu facity

Tantam gratiam Gratiano suo

confert divina

benignitas, ut non huic siraile toto terrarum orbe possit reperiri miraculo. Nam decimo

mni

Godefridi

beatae
,

memoriffi

episcopi

prffidecessoris

nostri

qui

frequenter

huic

kalendas novembris, quando sacras passionis martyris hujus annua dies agitur, arbor juxta temporis qualitatem, arbores ut caeterae, frururctibus viduata, foliis etiam exspoUata
,

miraculo interfuere , revelatione cogaovimus. Valete. Ego vero Achardus, hujusce epistolae et in ipsa notarius, hoc rairaculum aspexi
,

sum, quod mirabile dictu

natura,

mirante,

pubescit, frondescit, nuces parit, quas antequam hora diei sexta compleatur, ad maturi-

arbore

praedicta

praesente

copo, nuces novas collegi ei quibus ipse episcopus, me vidente

dit.
ef die

Godefrido episei attribui , de

,

tatem perducit,
plantata
fuit,

et

temporis non oblita, quo

Martyris passionem terrigenis

praedicat
,

come-

recolendam

marty

rii.

Hocprodigiumexplicavit anonymus, prosermone habiliter Columbensis monachus

8
,

diemque denuntiat. spectaculum diversis e Circumfluit ad tale partibus ingens populorum raultitudo, et ludentes, velut apertius rera probaturi, purgant
arborera
foliis

speciali,

guem Mahillonius in suorum AnnaAppendice num. xci recudit. Exeoprolium

feremus, qude ad ipsum miraculu77i, omissis

veteribus,

si

quie fortasse re-

communibus, spectant, prsssertim quum quasdam occurrunt qu^ alibi frustra qmelocis
,

sieris. Celebrantes, i^iquit

Anoni/mus{\) hodie,

fratres carissimi, Beati Gratiaui prgeclarasolemspiritualis nia, tanto majorem causam Isetitiae uostris exceshabemus, quanto familiarius pro

manserint, novas pubertatis alia diluculo visuri, novos fructus, quos gratia Gratiano conadfert, collecturi. Sero nihil in eo dignum miratione reperiunt, diviuam in ea virtutem operatara nocte fuisse , raane comperiunt. Post deifici mysterii celebrationem certatim
ubertas, e a populo curritur, divini muneris colligitur. Vid... Mncoelo missa, Iffitabunda festinantium ibi sanctam arborem manibus tamen anno nuUum propter futuro
discerpi,

Vidi.

vlde-

^"^

sibus

Domino supplicat

in ccelis, cujus hic sa-

cratissimum corpus pio compleclentes amore veneramur in terris. Omnes quippe Sanctos pro pradeseternffi beatitudinl conjunctos sibique socios optare nequastinatis exorare,
,

hoc

damnum passam

fuisse, cognosceres

ne-

Denique novo scit enira gratia cedere uaturse. ad cibario, laeti remeantes ad propria,
refecti

gralia

quam dubitamus. Sed si eos proprios patronos nos habere, credamus, quos devotioribus velut advocatos mittiobsequiis venerantes non erramus. Pro grativa* ad judicem.
,

infirmorum
Si

curationem

partem reservant in

mus

plaigitur nostri Gratiaui, summi judicis ira suae festivitati viderit intentos, cabitur, si nos
et debita devote
nostris
licet

quis enira segrotus, maxime feposterum. de Gratiani dono gustaverit, in bricitans, pristinam sadivino judicio mereatur affligi, nostro se recipere gratulatur: quod

reddentes obsei^uia.
peccatis
,

Cujus,
ig-nore-

exigentibus
,

nitatem frutempore, nostraque patria non aolura de certis expectu, verura etiam de rarausculis alii rimentis verum esse didicimus. Dicant

mus passionem
^ num

quautum tamen de
lucidior ante

lapide

quid seuserint, ego quidem fateor,

me numE

pretioso coronatus, sole

Domi-

quam

audisse,

numquam

tale legisse miracu-

resplendeat,
:

nimis evidenti declaratur

quod quamvis su magnitudinis miraculo novitate non solum a vobis, sed et inaudita diversarum regionum a populis agnoscatur,* nequaquam tamen erit incougruum, si vespraesenti sermone referatiir. Est trffi caritati brevis ambitu, igitur iu Ambianensi pago, qusedam pretiosi magna virtutibus ecclesia cuncti^ morMartyris hujus nomini dedicata, se juxta positam arborem talibus admiranda, ab incohabens, quse sancti Gratiani corylus Hic virum Dei martyrium suslis appellatur. qui dum ab impiis cepisse tradit antiquitas siccum corylinum baculum decoUaretur,
, :

^To O quam

raagnura esset, si sanctus baaliarura arborum culus, versus in arborem sequeretur, et ad raeraoriam consuetudinera tempore trumartyrii vivens ordine nalurali, parum suos etiam fructus aff-erret Sed

l^^^^l^^
^^j^^^^_

ctuum
vit,

id esse ni

Gratiano divina muniticentia judicapassionis illius

et

numquam
Si enira

culo.

insignia nobis annuo deticiente repraeseutaret rairafortasse contigerit aliquotiens

Gratiano naturales fructus deesse , gratia suos deesse fructus non velut debito coacto,
patitur. Evenit
ire

nempe, quod
,

silentio

praeter-

quem manu tum

fixit, et,

forte
!

gestabat

in terram

res

nova

siccitas recipit

humorem,

vertitur in ariditas viriditatem, truucus illico firmatur imis inhaerescens humo arborem sursum pullulans . distenditur in
:

radicibus,

fructibus adornatur. ramos, vestitur foliis exspectare coaNatura miratur, tempus non
,

et quia panet.bus clesiam igne concremari, arborera sic omilliuserat contigua, sanctam nec reviviscendi ut nino fuisse corabustam , Sed adest rursus mira spes raaneret ulterius. raeriti sit apud eum Dei potentia, quantique declarat iudicium. Ne deGratianus. evidens deesset largitio , probiti muneris Martyri

non debemus

pretiosissimi

Martyris ec-

(1) ToDtt.

V. Auoal. pag- ^^^-

deuat

DE
ADCTO
a.

S.

GBATUNO, MARTYEE.
,.a d.. xxm o;^?,^;^,^^,,^, ,i --" "- '^-^ L.^ui ,ni.a
culo ista dxe
6iancns.s,

V. H.

morem ;;^Ua-natura.e. mor m oonua natura.e|n

Accedit ad miracuU
,

--

P^^J,^,,,,...

e".":

-" ^ts

J850por(im
pereunt,

verno tempore vi es superiora conscendens arbuscuUs subministrat

tionis

f^^^^^^T^ ^^M.^.g

"^^f -"^^^^f tumor

natur f"-"^'"^ videatur arbor sancta Jj ^^b^is

J /J
^'^^
.

'^f ^'"^^Xiue ^^^^'""''/rJwdrz" Caro(ensica<Ael

inreslimtate^.G^'^^^'^^^'^^''^'^^

e^iscopi

A-

''^''";;

(^"''f^T^iL fuit. Quum porro eodem anno P/f^7/",i^ rfocei, ser rf,^

^ U17
Mamior.ius
monasterio
,

^l.are. non grati mfenora pet t tum p immoraturus humor imis larg>t.one grat ^ius naturales fructus J Ex oUa fructu tocundatu

-JX^i

r.0
^.^

haUtus f^^^^^^^ peWtnc

^^^^^^

;,

-e.

/-^^^fJrfl,
^)'^^,
^

^^^^^ ^ ,,3 .

liis

decoratur

Martyrum ig tur aUi suorum ^"* transmittant ad P^"'" aesio-nata -nuntar, possun^ a^
,'

gesta

et Utten

^^^^ ^''"^'''^"''.''"Li?MaW2/rts iJeii^^^^^^^^, ^^^^^.^^ upe' ai, a nosnupe^ ^ argentea capsa, qu ^^ 2^^ iri

ff "iS.o-Bcn^dicim*

'^i
.

"uramnon
lum
non
tacere

visa

nos "=^'" P^ fideUbus decredi; numquam excellens, quia

=
e

Ls affabre confecta es
loci priore.

non

debemus

ff' ^i.Lu^^ qma quo ,i,^

'

Ape ta^ Deauge mihi a nostro Aatomo

^^ ^^^^^^^ ^^

-^^^^

;.,
,^.^

^'''''ZJetiZTvJoraou^'^^0

cernitur.
esse,

manu

palpatur,
'"^^'^

gu

tatur
^ositas

(est) capit.s

"^"=<^",\
;,

TaUaiT UnteoUs involut* ^^ ^^^^^^^^^^ ''^f w >./ fluoono ^^^"i'^ repert sunt. Ji^^Zpilarant basi-

^M

sacriftta

,ierc, au<

q tncoHevillm ^-^v ISScd felicioresfuerant hanc usque Ambianum, qui ad tiani iia:ta Marlyrr conseroarunt Reliquias S.

saMcm disparuere m-

p, .. ...

^^^^,^_^.
^^_^^^_^___

Tm

..,.,.,

tculoTo-ime prMpso ad nos die vn tas hIc emm

oemgnK benigne
rescripsit

adillos

tran^

?^1aSr
l^t

7:iJ:Zy^o
domno

z;:r;:;;dique cond..e^ quiBCumque aUa a manu sua foUa et et sub uno noc.s
detra.it

f"",'^f ^xs:^.sa::.^i>--,..a.^ "^ desui

:

loc.paR. D. Maillard, ,_', c'..,^..tin.nP.nsesr>rivalos se

quapropter

sancti patroni ReU^^^^^^ epLpunyuun^.venerrOnUm

'
.

ad mtegrum adultas r^rtm nuces natas et et.am pluribus ostendit ; coSit. dtulit. duas ep.scopo Carnotensi Gaufrido
,

f^^j^^^.Z taM

Jripsis

vidente, comed.t: et. ipso nra anter accepit, Beliquias hujus eccles. f.Uouas vero inter memonam buxtula posuit ad n quadam"arva u futurorum. testimonium

quas nucibu; dedit,

ipse

domnus

Francisc. Gabriel. Carnotens^ ,ediante episcopo Columbensibus ^^ ^;^^^_

^

dOrleans ae

P^^fJ.,,,naliquamReliquiarumobtt. nwna P ,^.^^.

^^

nrrentium

et

l'^^^^,^^,hi.etpriormonasteriiCorbe,enstS nobiUorem partem cran^.

^, ^^^^^,

^nZlum attuUt '^''^^,^^,^^^^amdie^^mNovembrissolemm

""',,.,.015 una cmn
J,,.^

egrinatio ejus pereg e us p

rata fieret

litteras

domm
secum

hermam

siguatas,

transtuUt epxsinstrumentis

SlT^rie

litter. habentel Se^uuntur epscopi, quas supra Moltanni Imbianensis MabUlomus cUato num Tdedimus. Addit annuum .Uud m.ra126

^^^^J^^Z^L^^nset translationis. H. die dominica ^nfra ^"J^^f^^J^^^^ %tanms

..

Z^^^n Annalium desiisse

culum
S
Riliqtii' f.

ZZmlscenslnisDominireligiosapompa oua .^,^,^i,. , ^n me^^onam

am dudum Ztfani fama et nomen

tamets.

nucum
.n

hactenus
.

ore ^^^

''^'^M
cetej^^^

transmisit adnosdictus
.^^.^^^^^

R.D.pa-

vulgi perseverat.

.,

X^Gaufridus.cujusmenliofit^nc^tatoser^ annominis secundus. qui mone. est hujus

VIII rl

concmnata. Quoadcorylumprodia^x narratareferunt. 1-^ ;,^,,, r. d. respondxt

^^^^^^^^ ^^^^^^^
^^^^^^^ ^^^^.^^ ^^.^^,,
.^.

.^peresse

memoriam.

1134.

-|2)II"J."1 '2"-

LXV,pag.4.

'"

BIE VIGESIMA TERTIA 0CT0BRI8,

23

DE

SS.

SEVERO ET DOROTHEO MARTYRIBUS

HADRIANOPOLl

Y L
Ex

L.

Gt

V. D. B.

Martyrologiis.

ss.Severus
Doroiheus,

m.r,yre.Ua-

i censibus mss.MarlyrologiiHieronymiani jAi ^ pi^^^entinius lu AtrianopoU Severi,

:

d prxsentem diem in codicibus suis Lu-

sequentemdiemvenilin Hieronymiams
.-

fastis

alia annunliatio his concepta verbis In Nicomedia Severi, Vitalis, Feliois. Bogati, Papen,

'rZt'"mixii

locc

"""'

Dorothei ; in Antverpiensi seu Epternacensi in Andrionopoli Severi et Dorothei et in Corbejensi minori, poslmodum edito a Sollerio In
:

Atrianopoli

Severi

Dorothei. Richenoviense

B ^

exemplar, quod Sollerii quoque curis, et Corhejense, quod Dacherii (1) opera in lucem venil, memoriam habent similem omnino Antverpiensi atque alterum Corbejense, excudi jussum a Martenio (2), similem prorsus Lucensibus. Ottobonianum, quod Georgius pu;

hliei juris fecit, ita

digestum

est (3)

in Atria-

nopoli TraciK nat. sancti Dorothei.

Hinc

ejus-

quw. ut s.vpe fieri solet, cum memoria sanctorum prxcedenlts diei in codicibus nonnullis confusa fuit unde etiam factum est ut alii partem mantpuhNicomediensis traxerint ad dtem 23 Octobrts, alii martyres Hadrianopolttanos ad 2i Octobris; seu etiam ad 22 Octobris. quomam kae die in alia Hadrianopolttana corona occurrit S. Severus presbyter. Ab,ictenda quoque Trajanopolis. quam Lemomcensis anonymus tn Wa,idelberli Martyrologium tnduxU, el ad diem prxcedentem tnterpoator Flori, seu
Viotori, Flaviani, Victoris
;
:

modi annunliationes de/luxerunt

ria 'Martyrologii

Bedx

et

Flori

in Auctascilicet in

scriptor codicis S. Cyrtact, hoc modo In Trajanopoli Seven ep.scop., Dorqthei et S. Oresti
:

codicesSCyriaci,VaticanumetBarberianum
In Adrianopoli Severi, Dorothei et in Alre(4) batensem et Tornacensem Natale SS. Severini, Dorothei et Victoris el in Lcetiensem In C;
: :

f^^"ad bomano
;

^'-^f^'rr?,'::!^- 'in T afaoo' 22 Octobrts leguntur In Trajanopolim Thraci. nat. sanctoram Pha.pp. ep.scop HadnanopoUs etc. ubi etiam TrajanopoUs loco
scripta est
stat.
;

sarea Cappadocia; passio SS Victoris et Dorothei-iH quibus Severinus,V.ctor, Long nus et Cffisarea Cappadoci per confusio-

Lon^ini, Severi,

quemadmodum ex

his.

qu^ad
Do-

pr^cedentem dtem declarata sunt satts conNulla autem

nomma pr^ler Sevenet

lemtuZ^lrtZ aliorJI martyrum imLixta

sunt In fastis prosaicis,Martyrologio metrico wJmtelbert Zescio quo Leiovicensi scriba

.o^reUn.nda
verus, et

f, se hac dte tnfertus agetur tdem habitus ac

-^;^^--- ^
Oc^^-^^^^

du^

annunttattones tn ^^n<xm^onfladie 24

7nsZu

In TrajanopoU Severi, et Don i.' Raba^us 6 et Notkeru'il) et GalesiniuserroreuniusdieiadUOctobm habent: In Nicomedia natale [natalis dies] Severi et Dooccurrit
(5)
:

exmantpulo Ntcomete- Viclor assumptus

diensi,

quem

nusaut Seuresus

^^f^';

';^*;.f^^ ^^^^^^. '^^'^^''''''^""^''"j"^^^^

quee causa futt u ! " Dorotheus, ^'^f ""f"/""^"^^^^^^^^^ tro turmam coaluertnl Severus et
et

ToiheLMelius inAuctarioGrevenianoUsuardi Apud Adrianopolim sanctorum Seleaitur Auctario quoque qu. Do^ofhi veri et ad diem sequentem obvia sunt. Bruxellensi

passt dtcti f-r''' Unde vero

tn

^'''TmfMet

oui
^,"^

har forma Anud AndronopoUm

natale sanoto-

quum

"'''^^^.''^"iJ^J^.^^, uno codice S. Gy> tact > epe, <s

roloaio
tis

rai

leaitur

x lcal. Novem. Severi, DoroS.

qut stngulart tantum testtnomo ntxus

Z

est.

^iSSZj^gustano et Labbeano, ediaSollerio et in Hieronymiano

NonnuUa
^

Germani
(1 i) et

ttgen Kalendartts omtitenda sunt altqua co>

^^ZT^^S^t'"^
, '^/^'^)

"""'" ^' '

,.

ZiitdorenZ"^^^^^^^^
gio autem. Morhacensi antiquissimo
;

in Hierottymi Lucensi (12) solum SeComite S ':TnomennZt!m in Tttronenli vero (13)

:

6.^e f f^'''' '7^^^:^ ^ZtlSZ dtcm a>nenne S

nopolt cel.ebrabatur co,tfu>tdalu>

-eropresbyterocu,u,

r^^<^^^^^

cum

Severi. Lon.ini. Dorothe.

..,.,.a,ur

et tn aliis id

genus

^^^^^^^^^l:!;^ t^^^lo^JrLdum
est in

,^faulelamenestats .-amaZL,, iersepugna>-evtdeantur

,oc,i.p.rp.-

"^tcumaueautemcommemorationesillminlUtcumqueauiemcmn

optimts quibusqtte
esse
et

...i.u,r,.."un.....

cemere qu^ verasitlectto,sctltcet: HadnanopoUSeverietDorothei.Qode>mamen^arfa id non solum ex melto^ sit Nicomedia, constat sed maxtme ex eo quod ad codicum fide,

^"um
dixit,

,^icinis

'"^'"'*"*,5'^7"f utrumque Severum annotalum seu

alterutrum in pejoribus
inler^olatos

^'f'^'^'^^^^'^^^^^^^^

'^"/"'"''^J^", quem

Donatum
ei

fe^ZZ
parl.
iii,

rum

in meitorts rwta, codicibus socium

nng. 185.
(8) Usunrdi Spicil^egii.o. D.cl.or.,

WJhe^ ,,)Spicile,io,..om.IIp6.20 i;^^!,..,.. WMar..vrol.> lum s.urusnecdolorum, .om.Ml, C..1. Ibbi

,

W ,

,91

TS,

_
Td,

(71 Ibiil
.

Solierl.^.B.

Adonis

-"^.^-^ 'r,,"' "'' J*. eu.'- u b pJg. 3U Td.t' S nogi Lect.onei aut.qus, loni. H, part. ",
(5) Sp'icileg.uin

p.s.

fiSti.

_
.

M5.

Martyrologium,
.on,.
,

(9)

(ifi)

M,i|..ene. Tl,esaurus

anecdotorum, .om.

III.

(*)

ACi. SS.

jo...

II,

"',Pf,.^

.')';,
'.

- (12) |11) Ibid. col. 1570. Martyrologiun. s!ll.cronymi, png. 10.

P^fise
'

Af

,V.";'"","';';S; (l.)ll..d. col. 15m.

>

aSSignart

DE
iCCTOIK

S.

SEUBESIO, MABTYRB.
pactensi.

archiepiscopo Nau.

assignari

qualem octum

|/q
<^'""^/,

V. D. B.

Severus preshyter. f"

pal^stra
;

;^j,ino .^'^0 severi

^te^minatur qu^
et Dorothei

fadrianof"f^-''l'^^; "ocabulum polis Thraci^ '''^^'^''^"^JiZomanifestum haud hoc uno

f *;-^

P''f^,Zdiopolitano et Ucet nudo Honorias sub ^''"'P'"" pas^^^ ThracixmeHadrianovoleos nomtne ^.^,
.

tropolis

designelurtd^ame
"""

firmum

^''-T^ZZllTairnissum

spectatad

f^";^" ? Zl etiam divinare ^'''^y^Smamen beatum par

male

in

qua Badrianopohmartyrtjm
hujus

^^^^^_

gaussayus

J2

Tolosani

sed

,<am

ar-c/iieptscopa/em

no

DE

S.

SEURESIO. MARTYRE,
CJISAREJ: IN CAPPADOCIA

SYLLOGE
V. D. B.

Ex
B
^ncodicibus
et

Hieronymianis aliisque

fastis.

S. Seurcsius

suis Lucensibus

Martyrologn
sca^cet

exfaititBtey

YnTeronymiampaucaadmodumnom^nare.

^^,^^^
<.,.^r.nni

EmscomtitulumtoUendumesse fonte i^ Hironymiano

;

rotiymiu"

timilibut tan-

lum

notuff'

nominis

felZum et Dorotheum. fomnos. de qu^bus modo

sarea Cappadoci^

Zu

Florenlinus ad hanc dtem:

martyres Hadrtano-

'^J^ll.^^;^]^^r.ifeslum est et mx unus ^^ZZis. nm minus patet. quum repertatur. ^;^;;^^,,,,, , eodem libro

stmMer

forma.

^ /,t commemorattonem Et m Ose hxc sequentem Seures.uy Seuresi. S.

i,
.-

f---

TqulieVprimis ecclesi. s^culisramss^^^^^

immo EpterTaudatJl codiceAntverpiensi. si. uU S--siuB dic.u-^ 0

in Gellonensi. Autissiodorensi
(1)

tn Corbeenst auteman guo in Prmtermissts; (i). ^emora^u^ ^^uissimo. edito a Dacherio Justo. 1-osstmthr simul cum SS. Magnoet

Labbeano {t)etS. Gjrmani ^ociat^.rS.Longmo^ de (3)

'[^['"^ li^.^tas persecutiones marlymhus

exantlatos ^onfessorum cullus, mst ob

^^l^^llZ] W,;^
.^

,J, Militem fuisse S. SeureUrentinus; sed ita oUterj^^

.

-^
nei

omnipla^^j,^ nia conjectura. ^^, ^,,,,,,. ^^ominis forma Seu^.^^ servanda vtdeinplerisque
^^ .^

^^^^^^lZiL enim in optimis et tur rp

coatcto
.^^;.;' hbrts oov

g^^^^^;^3_ Sever-

interPrmtermissosablegavtmus;tnAugusa
no (5) locoqui etiam
nontndtcato autem solus venit.
deest in Gellonenst,

palM

Labbeano

singularibus tantum mss. ^agis olim usttat^ ^j

.^

et kltissiodorensi.

In relinquenstameninter-dumsutvesttgtums^locum Cxsaream Cappadoctee^ licet passionis

aliis multts onnttttur

f^^

fl^^^^^^^^^.^.atfacies.Saneplaceretma.

JtH^ ^^^ J^i^,^

^^^^^^.^^^

^^

cepisse ipsa

sedLcuriosiusprosequiopcr.prettu^^^^^ RieronymtamsfasttsfluxttS.Seme est. Ex

et

Zsforma Se^eTns.utpote communis gj^formaS^

usus, st tn

,,.o'i.p' .e.t.-el

Usuardt MarlyrologtoBed^ sii nomen in in codice Beda^ Barbertntano rum codices. Sic Cappado^ ad hanc diem In Ca,sa,-ea (6) legilur
:

\^emadmodum pronum
vulgaria. sic

sed itanonest: ,
est,

ut scr-

CnomL mira
Hf^^^nina
^^j"-

parum usitata mutent

facile ponendum

S Longm> ^ciU inaUiscodicibusmulttsvarttsquentodtsluxa.

Sereusi et alibi
;

nomen. tot olim impo9~:"" ZZJTiidem Severi pror"IZmhol^nlbus. in Seuresium, nomen

'^

InUsuardiniscodtctbusseupottusautaest. In illa eadem recle occurrtt

ctariis

^^"^"
or.s^^ejuie

converterint.
,^

Martyrium

fe-

^^^^^^ ,i^^ ,6 Biocletiano

In C.sarea CaPPado-. SRosu,eydano coufessouB et apudGreve veri, episcopi et saucti Senum (8) In Cssarea Cappadooi.
(7)
: ; :

nuspiam

^^,,
latercu-

-P-J^^^;/^,
P
U^^tn^cr p
^ 9T PS ^O

%eronymianis

^^^^ temporis certarunt

tom. W. P^g- 35. ill Dachenu.. Spicilegium.

(2)

Acl.

- 1^

(^\

Act A

SS. posl s P^^

totn.

Junii, pag. 22.

(6)

Acl.

^^^^^

Martyrol-U-

;; :

DIE VIGESIMA TEUTIA OCTOBRIS.

25

DE

SS.

SERVANDO ET GERMANO,
MARTYRIBUS PROPE GADES IN HISPANIA,
J. V.

H.

Martyrum secundura liturgiam Mozara unicus. Cultus Sanctorum

bicam

eorumdem

patria et familia

tempus

et locus martyrii.

INITIO SiC-

IT

CtUlui SS. ex Marlyrologiit

et

Uturgia

jLB.&is: toiius pasS. Adopromore suo compendio quod, paucutis sionis hisioriam complectitur; Romanum excepiis, exscrihunt Usuardus et natalis Sanctorum hodiemum In Hispaniis, verbera, squaServandi et Germani, qui post
:

orumpugilum memoriam celebratMarvertyrologium Rpmanum parvum hisce et Germam. In Hispaniis, Servaudi

Temnimus

terrestria

Absit, ut ritu profano

Inclinemus corpora. Hsec loquentes obruuntur

Mille poenis Martyres, Nexibus manus utrasque

Flexus involvit rigor, Et calybs attrita colla

Duris ambit circulis. Nobilis per vulnus amplum Porta j ustis panditur

lorem carceris
gissimi

lonet sitis ac famis injuriam et

temporis
.

laborera

quem

jubente

ferro Viatore prseside csesis cernovissime martyrii sui cursum, ferro

onusti

pertulerunt

vicibus,

impleverunt.

Ex quibus Germanus

Servandus Emeritse juxtaS. Eulaliam sepultus; circa sanctas Justam vero, Hispalim translatus, conditus est.Qw^ ex antiquissimis
et

Quosque Christus candidatis Adgregat cohortibus Miscet choris Angelorum

Et coronat praemiis. State nunc, hymnistae cuncti,
Voce, votis, munere,

Ruffinam

t celebratissimis

Mariyrologiis adducimus,

satis ostendunt

passionem et gloriam Sancontroverctorum nostrorum a nemine in voeari posse, Universa porro siam jure GerHispaniarum Ecclesia S. Servandum et
Breab antiquo coliiit, uti ostendunt secundum viarium et Missale Mozarabica,

Atque in laudem Sauctorum

Vox cunctorum

insonet:

Hic dies et festa nobis Sit sacratum gaudium. Gloria Deo parenti
In excelsis resonet, Gloriam canamus Christo

manum

Regulam

spectalem S. Isidori redacta, quie

liturgiam.

Atque sancto

Spiritui

nobisde SS. Martyribus exhibent proprtum ad Sic Breviarium habet hymnum Vesperas sequeniis tenoris (1)
Christus, verus rex Sanctorum,

Cui laus et potestas Per asterna saecula. Amen. Mozarabi2 Qux specialia habet Missale quapropter sufpciat cum, swpe repetuntur ;

^ozarabica.

Et sacrator Martyrum,

Tu

es veritas et via, "Vitaque credentium

Tu optantibus das votum

*

tum inhic ciiasse tum orationem ad pacetn, omnia complectuntur dicia laiionem, quaeduo ad in reliquo officio divino. Oratio autem dicitur ante Inlationem (in Missa pacem
latinaordinariaPr3efationem),quia fidelibus, sacrificio specialiter iis, qui tunc iemporis et cainiersuni, apprecatur sacerdos pacem adpacem habet (3); riiatem (2). Oratio igitur corpora, unius Deus, qui Martyrum tuorum indivise fruentia, divisis g-loriae remuneratione et Servandum Gaditano reg-ionibus locas
in
;

bravium
cohors

Et Beatis brabium
Tibi

*.

laudum vota pandit

Cuncta chors * fidelium Qui Servando et Germano Robur mos eximium

Concessisti, ut vincerent

diaboIuiD

Dimicando Zabulum
Prfeses

*.

namque mundialis
praecipit.

Emeritensium civibus situi douas, etGermanum praesta nobis, ut gratise tuae luce accommodas
;

Ire

ad aram

Idolis litare vanis Fortes Christi milites,

unitatem reilluminati, et corporaliter divisi, dulcedinis, et coUecti in unum reduntentemus

Noxiumque hostiarum
Immolari sanguine.
lUi poenas expectabant
Christi

demus munere

charitatis. Inlatio

porro seu
:

Prwfatio alia addit notaiu digna (4) vere et salutare, nos tibi et justum est, sequum Pater aeterne, gratias agere, Domine sancte,
noomnipotens Deus, per Christum Dominum Beati lUartyres Servandus et Btrum pro quo
:

Dignum

amore iuterriti Dulce tunc illis cremari, Dulce ferrum perpeti,

Validiaque offerenda

Germanus

carceresque

corporaliter lacessiti, fames, vmcula vicerunt. Hos vita felix mvictos

Corpora suppliciis. Nos Christum nempe fatentes

in conscientia, proreddidit in poena, humiles praedicant idolorum babiles in doctrina. Hi

Execramus

idola

Et coelestem adorantes
(2) lom. LXXXVI. col. 1*35 Acl. ib. tom. v praelim. num. lurg. anliq. Bwp. Tracl.
(1) Patrologia,

sacra subverti, et solum

adorandum Christum

m.

Pinius.

U-

Julii. pag.

89

(3) Palrol.

LXXXV.

tom. 1,886.

(i)

I-

bid.l. c.

Pilium

DB

SS.

GEBMANO SEBVANDO ET

^^^^^^^^_

^.

J.

V. H.

B lectionum. id est i^^^^Msdicuntur sex Nam primi ord^ms ^f '""j;^ m: tertii,

Eamdemnsdemver
tur scr^P^rJonvpe
^^^,^

y^^^^^^^^

^^
eocles>ast>ci8

duarum capparum
lectionum.
ourr,...<

ao tanae
;

Germani non
^.^'"^'-

afta

^^- <"*".''

etiam tempus 'ZlJe.ne solum. tum me^,V.e tormentorum, (q"

oblitterata

- ;^6e,s, gua>n

"

, Mozarabica
.

mona, a pa^'"';
sunt.

incompertaque

recentiora sunl. ^

''"^

dijudtcanda

" ""X Jrf,n. ahud nonsua menta cerltora

^'^'
;.

^^serftm docu-

Omn

gut

de Sanctis

Snpa-^^^XxZ Maltyr!s nostros

Pf^^^^f^^^llZleruntque
iis
,

miraUle

est)

Q""'"*"; ma(t<ia ^^^ dict< yernsse verba ^P;^''^''l^^^J^ Jripta marlyrii persecutorum documeraa i^m^ f SS. Emetern ^ ^ildamtradi'^^iia sxculiqmntt. quo fl^^sissemartyrii modum;

Iraprimrs

rSa

f^^%^'^^Zli centurionis sSnna IL hac genealogia

ex
de^

f^mMer

fauoMrio
18),

et

Martiale.

,.*..

X,Z^'usCordSens^bus

qui etipsi flU

guando

dtoti

H^^P^7^ P
<ii et

Germani

Chromc^ sui

{\^l

(^'^^'J^Z^entui

(11),

non

7Z'ute::laZa
ZmLelario
TaHTad
4.

m Annopr^vio. dum reliqua

.^^,.41 SS. Servandi

recurrunt

in

Hoc

^^^^^^^^^J^

e.tractam VUai. e. Breviariis

f^.^^'^^2\Z- Nam
?ons<anes, con

^ZT:sacra Martyrum CorEugenius tyrannus.

in
:

'^^^lretpugiles
vob
.

fidei

cn^^o^
(Id)

facileexplicaripoterunt.

ea;arcer6ato

Unde, inguti

fnmjjero ouorf ad ramtitam

desperata

societas?

Et

A':lTsJctat.h.clegunturapudPetrum
-r:;,.^'" S. MorceKi,

^'{"rrr: : ;tr2

Flore ^anctorum.

.^^.fEu.enius

Martialem.conver-

Joaunes Brcviarium, itemque

tesianiur

"'

chronico Hispani^ (3) Claudms, Uaucims, ..,^ S. MflrnRlli haec fuisse nomina rum s Marcellihaecfuissenomina:
:

J^f^^^ ""---";

,;,^ ^,^, pugiles contractam,

non san-

y
-(9)n.id.pBB. 188. -(lOjUisp. _ (ll)Cfr.Act.SS. tom. Vl. pngtom.
peg. iva.
534. cdil. Amslelod. III, pag. 15fi-

MU. - (**>)

adeo^ue

r>IE

VIGESIMA TEKTIA OCrTOBRIS.

27
itlCTOtC

adeoque socios magis qtiam fratres fuisse. Vix enim credi potest, tyrannum^ nulla facta mcntione consanguinitatiSy ejitsdem fidei societatem, quse fortuita ipsividebatur, iterato exprobrasse.Quapropter eccistimo,non solum

magistratum gessisse. Etenim, testibus Ambrosio de Morales (3) et Joanne Masdeu (4), Vicarii dignitas a Constantino Magno constituta fuit,
et in

J. V. H.

eo

consistebat,

ut dicit

Ambr. Moralesi. c,

antiquorum silentium, sed maxime allatum qualecumque positivum argumentum recepUnde, elitae nunc passim opinioni nocere. quinque suppositiis filiis S.Marminatis jam celli, non possumus admittere SS. Servandum et Germanum ad eamdem familiam S. Marimo antiqua documenta ne celli pertinuisse ullo quidem verbo indicant, hos Sanctossanguine fuisse conjunctos. CtVterum hsec eadem quasstio ad diem xxx Octobris, quo Martyrologium Romanum passionem S. Marcelli ce;

ut esset gubernator generalis omnium Hispaniarum, a quopendebant in negotiis momentosis belii et pacis prwsides septem provinciarum. Quse si ita sint, saiis verisimiie fit, Viatorem, furente adhuc persecutione, magistratum aliquem obtinuisse, adeoque Martyres nosiros initio saecuii quarti fuisse passos quapropter hanc quaiemcumque epocham in capite hujus commentarii
;

lebrat, necessario erit retractanda

2" lempu$

(1).

marlyrii^

quo Sancti nostri passi sunt, facillimam nobis indagandi viam sterneret, eorumdem, si constaret, ex S. Marcello prognatio verum quumea ipsa in controversiam merito vocari possit, non est, quo vestigium certum figaiuus. In hoc certe conveniunt omnes, quotquot legi, Mar6

Quod ad tempus

spectat,

signavimus. Neque objiciat quis Viatorem, sub Diocletiano persecutorem, iantam sub Constantino christiano gratiam assecuium fuisse, ut supremam in Hispania dignitaiem obiinuerit etenim ea erat temporum condi' tio, id impossibile esset, exciusis paganis, solis christianis officia etiam primaria concerte circa finem ejusdem ssecuii credere
:

quarti

tyres nostros saeviente persecutione Diocleast simul fateri necesse tiani passos fuisse
:

magna pars senatus Romani cutiui idoiorum addicta erat, ut monstrai ejus intercessio contra decretum Gratianiimperatoris, jubentis toiii statuam Viciorix, quse super stitioso cuitu, tamquam columen imperii,
habebatur(b).
1

traditionem hanc ab unanimitate asserentium magis, quam a documento aliquo antiquo auctoritatem mutuari suam. Neque argumentum iemporis accuratius definiendi
est,

Devenimus tandem ad tertiam

difpculta- 3''of"7"i
exclnta us-

tem,

nempe

quo loco Sancti nostri certamen

I-

praebetAdo dicens: Gerraamim Emeritjiejuxta S. Eulaliam sepultum, Servandum vero circa id iSS. Justam et Rufinam reconditum fuisse quidem valeret,si statimpost passionemGeTmanus Emeritam, Servandus Hispaiim transnam monstraret sancias Virgilati fuissent
:

consummarint. Martyrologium Romanumet palaestram assiActa infra edenUa num. fundum Ursonianum. Aliqui existimapnan^ runt hanc vocem signiftcare civitatem Ursonam, qucB et Ursaqnem, Orsonam, etiam

Genuam aut Geminam Urbanorum dicebatur

hodie Oss^jna. in provincia Beeiica et dioecesi Hispaiensi : sed istam opinionem atlego, magisex alio'rum quam ex mea opinione nuiius enim mihi hactenus scriptor occurrit,
(6),

nes,

initio

saeculi

quarii passas,
;

nostros

pugiles pnecurrisse ad coronam adeoque ScBCuli quarii initio passionem sanctorum nostrorum esse iiligandam. Verum multo iardius, et probabiliter pace Ecclesiae jam reddita, idacciderit
est
:

quod quidem certissimum

qui Martyrum nosirorum palvstram in Ursona civitate constituerit. Quoniam tamen scripiores Hispani hanc sententiam refutarunt, extra controversiam mihi est, eamdem apud quosdam vigiiisse q^ios refutat Roder ricus Caro in suis Antiquitatibus Hispalen

Servando , etenim in oratione Missalis Mozarabici, supranum.t citata,dicitur unde consequitur, G&ditano situi donatus aliquandiu in finibtis GaditaS. Servandura nis jacuisse, ibique cuitum pubiicum obtinuisse, priusquatn transferretur Hispalim et circa SS. Justam et Rufinam reconderetur. Momentum aiiquod chronologicum prwberet viawms, qu... circumstantxa, quoa circumstantia, quod jussu Viatoris, quem

pro

S.

sibuslib.

seciemur,

Cerie si eiymoiogiam isiiusmodi interprereliqua concurtatio, imo et recta, quando imprimis 7^unt aut saliem non obstant. Sed

mcap. 55 (7). commoda esi

Ado pr^sidem, Acta znfra edenda num 4 Vtcarium, vicariam agenteyn prsefecturam, vocant, Martyres nostri giadio percussi fuesivevicarii norint. Sed istius sive prxsidis

idem nomen variorum locorum, ut inspitopographicum ad ocucie7iti iexicon aliquod ^,;,., ^roprium est; adeoque f ne ^t^^f^^fciviiatem hodtemam Ossunam neUrsonm 'J^^.^n hodiernam indigitat. Aique idvaiet in casu 'cessario non quandoquidem Ursonianus fundus, nostro

--;

men nuspiam

hactenus mihioccurrit, nisi in

ut

Martyroiogium

Romanum

et

Passio num.
:

Sanctis nostris his ipsis commentariis, qui de nomen piane inuiilesitad agunt ; ita ut id Certe Joannes de difficuitatem solvendam.

Masdeu,qui
'

nic-e

in sua Historia Critica Hispadiligentissime coiiegisse videtur veteres

Ossuna inveniri debet 6 habeni prope Gades gallicis, seautem saltem viginii octo ieucis cundum mappas, seu 112 chiiiometrxs Gadtprope Gades bus distat, adeoque incorrecte

inscriptiones Romanas, et ad numerum usque laSl) pubiicis juris fecit (2) ,nuspiam inter nomina mentionem Viato?'is facit, ita ut
iot

Ossuna diceretur. dicendo, vicimtas Neque error corrigitur ^^^^iH^^. per conventum juridt- ^^^^^^^. tem significari posse

cum ;quaienusprovincia

Baetica

ex soiis Actis nosiris hacienus innotescat Si iamen verum est, quod Acta l. c. exhibent, nempe Viatorem titidum Vicarii per Hispaposnias obtinuisse, dicendum est, eumdem
.

singuii convenius juridicos, qui Htshabebant, dispertita erat, nempe judices et AsitCordubensem, Gaditanum

quaiuor proprtos

paiensem,

temporibus tremis Diocietianae persecutionis

gitanum [hodie Ecija) (S) atque convenium interpretantur quidam [\)).Verum non video, cur verba ambigua, qualia sunt
:

vicimtaiem

Svmmfl.h

l.b.

..

\.0\i apiHl M.nn.-. |miiol. lom LX.col. *7I

II.sl. dr* ^...1.. tom^ (f>) Clr T,lle.m>n. lom. Vni. png 5li. Pr.uk-nUus, Carrn. conlra V, pag.75 cis.Ni,i.Ei. m I..Ik-1,
.

iNi.nria.

Kim.v.pflt;.

X...

'n

I. png. bh^ 1^2 V. pag- (122 et (9)Taiii!i^s.'Mart.ilisp. a-i^^^M.Ociob. lom. Caro. Anlig. dc Scv.Ua, 1- 178 v. ^

Jcdnls,!.-

lom. IX.

i.ag- ii

<?) FKmc.. Sov.lla.i- 7. v". Cclbri.is, CcoKr. ai.lni. Inm. ;

t>l-'

f'fi[

Octobris

Tomus X.

"
ftUTOU
J

PASSIO
.

8S.

SERVANDI ET GEBMANL
talium ab >n"f '^"

V. u.

convenlus ,n c.t definiio c' J' ' prope Gades nommi Q^^d si ta'" Ust^luisset ^<=''f;jJ^i'lZJmodo eii-

^^^^^^ ^^^.^^^ dioecesis ji^g^ WiUlahr).

(

^^

.^ ^^_

^,

menoLectioiua^oum^e

dem

^^^^^

u^. ^'r^^lfuaUafoZnumerat Ursonam.

rS^xStiTri M^as eoncedit SCcia.iter.eU.i^ve^-2^

d.to
leasis. et sic

^^nua '^'^''^ntnGenua Urbanorum ait, eliam excluditur UradeoqueeconventuGad,Uinoe

^

appeltatur

cum ^^"
'"J

^""^

^t Beliqui.

episcopi H>spalensts.

fll^^JJ^^,^

j^

nUe fundi nomen Ziatenuscoloni..su^sn^^^^^^^ monelaria xnstgm Wsignif. <^1l''2 ^,^5. y dienim.utconstatexl.inDMeVe^
(i. 16),

scriplor <^d-hibueril.ju

"PPe'"'^--

7;,:i"^;r^.a

.dificia.

Ts^Sa^vil^dlcurrMoeusverosine
:l:;rurb;.area=rureautema.era^^^^^^^ lanayi^ difioio Idemque ager oum ItiVur
iioii^^-

limusenimS.Leocadix, MaHyris decxmum sexn^corius usque ad s^culum inUannoraa

Toleta

Zm7monalterio

S.

Gislem

Inepteigiturcoloniacetebns^^J'-^

vicus vocaretur. aut. ut habent al.

"pler

Quapro
>

luievisse, iUuc propter ^ransiaam (7] translatum (7)

metum Maurorum
<'
'""''

,-. Acta ipsa 4 ^<a expeditis, superest, ut

ommno

consenticndum

est

%,panis. palsestram Martyr-um

lamGadttanamconst^tuent^bus.

.-f mt>a f";. Undeetsi^

Jartyrnexh^leamus.Co^vaqmdemnobtsde^ ^a monumenta sunt ea.qu^ su ^,,,,,sm v

f

Uenrici Florez lineri potest opinio

;-.'-'.^'-" B Lr^a' -a (.).'.u. Uinerario Antomm d^^^^f^ ^cum, in

m Hispa

Zuaso), suamorrfear^ Pontem {hodie PueDte;de Gadttano d.stanmiUibus passuum a porlu dic^tur / lem {S), qui vicus recte msula cogno terrilorio Gaditano, quod in
et

rfM S";! reliquaActacompositafuerint.

^^^^^.^^.^^
.

normam u.po. anttqmssimorum

.^^^

,.,^,ia^imus

^, e.p.o /<u,ks nec dubtto, qutn

Tres porro

P^!

^~

e q

^^^ habemus.Sft-

mine circumscribitur.
Vfirix fiani

j-,,,,,^ edendx dicitur 9 In fine Passionis infra Hispalim fmssetran^l-^ S. Servana. co.pus

Posterioras^culaperrne^-^a^n tum; quod ad ^ermanum Mozarabica, dum S liturg^a Servandum baEmerUce civitati attribmt S. ex qmbus ^erbi '-onseqm
ditano situi donat saltem usque tur, S. Servandi corpus
: ;

A/a.^^ ,, ^,,, (g) Acta SS. Sanctoralibus u< tyrum nostrorum collegit ex y ^_^^ ^^ Ecclesiavum Hispalensis, AstuVerbis magis mss. ricensis et Segobiensis iisdem, quse haben^ebus ditferunt ab manuZT^ulvZotlectione Bolland^ana ex

^^^^^^^ ^^^^^^^^ Divtonensts, ^^-,, pi^rez (9). Inter hosce ^^/ quatenus Bou^^^^^^^ ^^^^^ ^^^ diversitas
^^^
,

.^^

adim

^
^

tiumsxcuUseplimi, quo S.Isidorus fio>uu et sertus (iadtbus aut juxta Gades qu.evisse I>no rpsacorpofu,sse Hispaltm translatum. xnvUa ra SS.Just.v ac Ruffm^ vxdentur D^^eldo. WUtlarUe in decanatu .vi^w^. -.- YVUUU7 uv *(t iAci,M."i*<'^ hodierno toto medio mensi. diiecesis Colomensts (4). loto piensi, dixcesis Coloniensis (i), Jacobus de sevoquievisse. Hxc enim refert insuis Annalibus Hispalensibus sub
ex hispanico lattne 5 (o) notitia erat pervulgata reddo: J:imab annis Trinitatis in loco Hispali et in couventu SS. Germania,coudioecesis Coloniensis. in
;

consuetam doxologiam quod edtiwne Florezii, qui et ^ , ^ ""^^'^^^^^^j^.^ Hispani Breviariis de,^ ,,,^^ Itis tnter se et rum V^^^^-^J^^,^-^^,^ ,,,,^eniunt, neque defi i"Uw./ "^^"- ^""'""
^^
.^^
;

.^^^^^

apographum habet brevem Prolo-

'^r^J^
('(/(

'

Zuniga anno 16UU num.

.^,^, atque publici ut unam alteri pneferamus, Acta e codice quapropter juris faciamus edeBouhieriano. aucta Prologoet doxologia in Annotatis mus quodvero diversum fuerit consignabimus non omxssis lectio:

''^l^ue^l nirefacileest,qu.v nire facite es,q

sit ,

earum anttqutssima, ^arum antiquissima,

Y

promore
nibus

quodam

servari Reliqui;is in?ig:ne3,

quas traditio ferebat Rufinam, pertinereadSS. Martyres Justam ct

quaein tara

hodierni, quod in Proprio SanctorumHispanorum reperitur.

officii

remotum locum

a Christianis,

Mau-

PASSIO

rorumcaptivitatem fngientibus, asportatse fuerant: afFulserat tunc spes recnperandarum, quaehactenusplane desperata tuutuin non fueChristopUori de Gaona i-at. Ad instantiam F.
intercesserat

SS.SEIIYANDIETGERM41NI,
Ex
codice ms. Joannis

Bouhier

tam

cfficaciter

minister {jeneralis

Ordinisapud Ernestum, pnnoipem imperii et Colouiensem arohiepisoopum, ut tandem donari Hispalensi caput Bibi obtiuuerit pro couventu RufinjB habebatur et os graude ac fere quod S.

Divionensis,

CoUata

integrumS. JustBe.Quas Keliquiasdictus prin11 Julii ceps archiepiscopus littcris datis die Bavarus 1601 Leodii (erat nempe Ernestus simul Leodiensis episcopus) declarat haberi

cum Legenda Henrici Florez, Tom. Xlll, Hispaniae

Sacrae.

quasi SS.

Martyrum Hispalensium.et tamquara

P.vHnt-r-jeatissimorum Martyrura passiones inclyta et GeriJquum oranium, tum etiam Servandi

tnm. IV.
Julii,
(.nfi

liU

a) CfrFlorcz, Espana.

Snnr,

l..,n.

poiir M.iiiuiii VI, nnu308. Ann:.lp> lic l'f.1.1.. dc S. Gi^hiiii. Lnxfinb ivj. scrvir-i rhist.iics |.inv ilc Namtir, Hoiiiaiil <t 0>) Esiirti.-.i. (S) Miiiiyiol. Hi^p. lom. V,pag. 21. 765.

Sagr. lom. Xlll, pag- 412.

mam,

, ,

'

DIE VIGESIMA TERTIMA OCTOBRIS.

raani, quid sunt aliud,

%%

quam eorum

fidei vir-

tutes et constantissimae patientiae testimonia

g-ioriosa ?

ergo Confessores victorlffi titulis sublimati praebebant virtutis suae speeulae lffiti.ssima
,

HSi.

8T Boirr,

Ad

hsec igitur

dum intendimus mente

et

Christo, dabant fratribus justissima animositatis

et confessionis

honore virtutem passionis

dicata

Beo fortissima pectora secundum meritum eorum admirantes, difirno laudis prseconio

exempla. 4 Sed ecce

In

opitulante divina indulgentia

violenta,

/ifteri.

persecutione

post tempestatem

Nec sum
est

praedicamus, ad coslestem gratiam roboramur. nescius, quod siugula eorum eg-reg*ia facta

virtutum explicare non possumus enim mihi ingenii perquam ang"usta mesed quse diocritas et crebro imperitus sermo sunt vera non dcsiderant pompam neque ubertatem verborum, sed sincerse fidei nitorem put
:

furorisetruinam multorum, quum, respiciente Deo, tranquillitas Ecclesiae reddita reluxisset, Servando et Germano, Confessoribus primis, martyrii corona per alteram victoriHm parabatur d postquam dimitti jussi sunt quicum:

que

in vinculis,

in poenis

in carceribus,

in

tormentis erant, Servandus et Germanus non

SS. Servan()us ti

nns.

rissimum. % Servandus itaque et Germanus, beatissimi GermDMartyres a, quorum clarissimus passionis

illuxitdies,

magni

et nobiles genere, pii, boni,

,

ad refectionem temporalem animum relaxabant, nec vitam hujus saecuU es.se aliquid computabant, quum aeternam a Deo qusererent quae vitam e. Simulacra itaque gentilium
,

simplices

prEEstantes virtute

et corporis religiosura

animum

animi pariter fidem justam,

Btulti

hominesdeos putabant, cum

lucis

et aedificiis et aris penitus dissipabant,

eorum ut om-

castamque patientiam pro vera operatione coluerunt. Hi ergo quum ante hos annos h habegratam et vlrilem conrent animos graves
,

nibus fatuse mentis errorem vanae superstitionis auferrent, et sic adducerentur miseri de morte ad vitam et de tenebris ad Christi clarissimum

scientiam et gererent religiosissimam curam,

lumen

f.

Plurimi
,

itaque

coeperunt horrere
,

bene sibi de candida simplicitate conscii, ad omnem faciem terrenam penitus expiandi optatam beatissimi Martyres gratiflm perceperunt. Renati itaque ex aqua et Spiritu Sancto, induerunt se arma animati coelesti Spiritu nomine Domini Nostri Jesu justitiae et in Christi, Filii Dei, excutiebant de obsessis corporibus daemonia nequissima et per irapositio,

relinquebant idola quae confracta, de hominibus christianis nulla se poterant majestate defendere, credebant in Christi
sacra funesta

nomine, currentesad Ecclesiam Domini, agentes gratias Domino Jesu Christo, peccatorum
sordibus expiati.

nem manuum suarum mprabra multorum,

verso fessa languore,

di-

cnrabant.

Quum

ergo

eorum

praecordia intima amor legis auxisset coeperunt jam ex illo operationibus justis tempore de antiquo Zabulo c triumphare, qui erant et virtutibus multis et divinis suffragiis
,

Zabulus ingemiscit, invidus, saevus, et iterum se in pectora judicum temporalinra dirus infundit. Jubetur itaque ut Servandus et Gerraanus Confessores nobirursus ad les rursus raperentur ad vincula expiati vicerant novissime tormenta, quae illam, quam gloriosam futuris Martyribus in5

Sed

quam

cito

iterum torqueiiliir

gloriosi.

Quid

illa

memorem, quemadmodum
libidinem

semper

fuerint jejuniis et eleemosynis phiri-

mum

dediti,

quemadmodum omnem
,

viderant* mortem, coepit quaraprimum, ut illis quorum operibus justissiinferretur, optare videbat sua sacra funesta subverti. Stimis mulante itaque Zabuio, Servandus et Gerraa,

nTldcrat

spiritali

vigore contempsprint quemadmodum calcaveriut diversa vitia et peccata terrena, ut ad justitiai palmas et corunas currentes, per hEec castitatis, fidei et patientise studia pervenerint.

nus, post confessionis coronas iterura gloriosi, pulchrius triuraphaturi de morte et Zabulo subjiciuntur vi-nculis, poeuis, durisque torraentis,

cur

illa

simulacra, ad
,

quorum

aras sacri-

ficare

contempserant

dissipassent. Sed

que-

fiDit

priorn

lortnrnta

agone quum exercerent piam intervallis et fortissimam menlem, non longis frementium principnm temporum sacrilega Christi coepit sjevire persecutio; odio nominis pectore hominum perditorum veita enim in nenum raalitiae suae Zabuius draco saevum in3 In hoc ergo
fuderat,
si

madraodum cedere poterant. ferocissimus judex, obsidebat, cujus cor lividum antiquus coluber raodo interficere sieServandnm et Germanura
generibus viebat, modo exquisitis posnarum quid inausum aut intentatum reservabat et ne ferreis felicia sceleri relinqueretur , circulis eorumjussitcoUacircumdarietligarireligiosas
:

qui

idolis

ut christiani statim iuterficerentur sacrificare noluissent, et longis

sauciati,

manus.
autera Viator noraine *, agens vii^^meriteusi cariam prffifecturam g, ex civitate provinciam Mauride provincia Lusitaniae ad post se trahi vintaniffi h pergeret, jussit illos ne ab eorura exitns colligatos,
6

pcenis et cruciatibus

negare Christi venerabile cogerentur. Sic etenim dinomen

ingeniosa versns et inauditas iuvenerat poenas animi longa crudclitas, ut multorum virtutera tormenta superarent. lisdem vero temporibus dum fremeret poena sine fine et mors pulchra per vulnera pro Christi nomine pervenirct,

Quum

ft

latidfm

ntpitf plecntiitnr.

'F. piffscs

Vialor iioniine
<;

culis ferreis

aliqua poena cessaret. At

itineris, gravati

illi

durura laborem
,

/.

catenis

fame

siti,

frigore,

Servandus

et

Germanus

fortissirai

milites

procellis, animi virtute

tolerabant fortissimi

quum

lacerarentur majoribus poenis, majorem erat in illis se Iffitabautur gloriam consecutos corporis, scd anirai gloriosa victoria ; laceratio
:

milites Christi,

hoste ut d(^ inimico judice et

:

tantaque constantia quum sseva tormenta vincebant

esseut
;

fortiores

quum

temporali

curaque emm alu Zabulo acrius triumpharent moerorem lainvinculati haberent dolorem pfBna itmens mentationem gemitus in ilhi Germano pro moerore Servando et longioris
,

turbuUmtia saevitia victa languebjit, ct de miliingemiscetibusChristi superatum se Zabulus corporis et bat, tunc illi in ipsa desperatione soluta majores in connervorura conjunctione
fesiione Christi

lamentatione; et ubi o-auaium erat, Irotitia pro esse putabantur. illi psalmaxirae in labore religiosa corda mulcemis hyranis, laudibus enim quum ventum esset ad
bant.

iandem

nominis esse

meruerunt. Hi

fundum, cui noraen

est

Ursiano

qui est

territorio

ET PASSIO SERVANDl
30
.ratia ,uic loco dWina

''^^''''^'^.^.^^.^ sedidvit^ genus sev.x.sse^^.^^^^^ ,,rsecuHonem, vitam ascet.cam

& MSS.
ST BOITT.

''"''nhxt ergo

dies

passiouis

'Uorum

^^^JoremobservasseSanctosqu

umiltit

velut camjacentibus agr,s

u .pecal

^onasttcumHtspa
g
^^^^

.^

^^^

^ rf

Deum, exceperuut

rv^c^bus sacr.s c

^''"^.^

" ^m

'^''^""^"*' rf^"'"'' ^*'

cum

fortis .m Zabulo. ubi

mU.tes

ad aii triumpbo ---'tferHi.pa eusium Jl trausgress. S ^t ^^^, ,,,, tiosa morte J Emeriteus.um "^^^;^ "^;j"*iqidem Geret passionis gratiam suscepit.
Martyres iu .^TE^rr::^:?;: ;: quod juxta ^^^^^'^^^,^,^^,=,11^^ sepulturse
:

Z,fnminter viros exstitisse. '"''^JZa.ZdrosLpliciter acoensehantur

'''

,,

qui forsan

-"

J;''"^^^^'^'^^:/;''^.-

J:^ ^**!
f^,

Snadvrtit '
"
el

sacr.s Lesleus (5) id de

;

pr.
res

f U -'-rttas

"^

Lmeterio datum

e.t
-^^^^^^^^^

ia-

~ S^
..
.

i-e,idum quilibet sua comminuebat ; do aut idola in.bUca

enim ad fidem

nam

ev^^^^^^^^^^^

erat. Ecclesiae vetitum

Hacienus i.e mer^to confirMationem adduc^

in

nuraero eura

non recipiendum

Amen.

annotata.
a

OfciorumH^paHodiernum Propr^um
1 <JS

ServandumetGermauumfratres,

4l:rfiomani i.. Hispanias,

Itlncerta
est

etqu^ eafun-

vicartus P'-*/^^':^'/^^^. nebatur, dicebatur

kujus

dign^tat^^fO^^Zt

rSres admittunt,
:

licet

in anttquts

monu-

'i

non notis, radicem habere Zentis. hactenus msliturgia antiqua Zdeatur imo sive in veteribus monument^s ne

\J^^,,, (lo)

^^^ .^,

pantasive

in aliis

Zlverbo ipsorum SS.

ttersesefraterna

Servand.

et

Germani

^f
'^

inscriptionem Ac^ndynus.Ag^nJ^nus ,,,a Septimius,

.,s (varie

majorem v^carmtu anquz ^^ando ^^^''"1^^ quamdam Ta, racon^

,

consanguinitas ins^nua-

trquamvis s^pe, ut monstrant uLaica num. 1 allata, occasio se

cognatio i istiusmodi verbis aute hos hisce b

fragmenta
obtulerit,

^^^f^j^ ^^
,..../,

, fjispanias functus

Ex

mdicaretur. anuos monstratur

,onem ^,_,, msr^ania Sacra I7:rlndu.n esU in utra.ue

nommatur^ damus ex Tarraconensem damu

(11).

emm

scribitur)

vicarm

U sotum

danda

his occurrere

siglam

v. l._

fi^^f^, tHud Mo
:

antiquitatesAelorumnostrorum. pro Diabolus usurpata anc Vox Zabulu.

indicat.Cfr, h. tiquitatem scripturce
v.

primavice rezius interpretatur

Du

alteravMnm, mxus
in auo vc. vicaviura vicariatus

-^J<^f^
-o
6,

^^f^^f^^^'''^^^^^ sigmficat (U). i^i tamen

voxapudFloreziumet Tamayum
d

clnge.LexicoKmed.

Latinit.

C^^erumeadem
'^g^tur. est.

IIL

tormenta.ubusse: subduobus persecutoribus ad Lesleus noster ^n Not^ ast. ait Alexander pass.ou.s (l) de tempore Missale\Mozarabicum Aurefortasse Chr.st..m sub
^hil
sant. demum sub D.ocleliauo primum coufessi adept.. tiano martyrii palmam bervandum et (2) scribit e Citatus Lesleus pace demissos , Germanum reddita Ecclesise
certi coustat
;

Ex

hisce verbis

manifestum

Sanctos

M, sumendum

est,

mspanici a ut diximus num.

i.<l.

sxgia

vivum consularem TRAIANO PIO ATQUE INCLITO DN.

ET NOBILISSIMO. AC. FOUTISSlMO. C^SARI. SEFTIMIUS F0EL1CI3S1M0.

signi/icat.

AG>-imUS
V
C.

V. C.

AGENS PER HISFANIAS

NUMINX

ET VICE SACRA COGNOSCENS MAJESTATIQUE EJUS SEMP

DICATISSIMDS.

pas. "^

t.

Sagr. (12) E>|.a....,

lom. IV, i.B

Aho

DIE VIQESIMA TERTIA OCTOBRIS.

^^
1 (6)
:

Alio modo eamdeminscriptionemreddilAnionius Povillonius, qui in 7ns. codice, in Bibliotheca regiaBi^xellensi sub nMm.3821 exstan-

MortibusPorsecutorum cap^

Ut omnia,

itlCTORI

inquit, terrore complerentur, provincia quoque in frusta concisae, multi prsesides et plura
officia singulis

J.

V. H.

teAffirmat se eamdem Tarracone exscripsisse.

regionibus, ac pene
;

jam

civita-

tibus incubare

item rationales multi et magiprsefectorum, quibus omnibus

rari,

ATQDE INVICTO DN. TIUIANO NOBILIS SIMO AC FORTISSIMO FELICISSIMO

PIO.

stri

et

vicarii

civiles actus

admodum

nes tantum

et proscriptiones

sed condemnatiofrequentes etc.

C^SAltl SEPTIMIUS

AGINDINUS. V. C.

Verum ex his verhis quomodo deduci possit, officium Vicarii sub Diocletiano primum constitutum fuisse, non video, nisi quoque tunc primum fuernnt et rationalesei magistri. Cseterum, quod rem nostramaitinet, idperspicuum fit Vicarios suh Dioctetiano per provincias fuisse.

GENS PER HISPANIAS V. C. P. T, VICE SACKA COG NOSCENS NUMINI

MAJESTATIQUE EJUS

SEMPER DEVOTISSIMUS
Hujuslocinonest,scrupulosiusdifferentiam

verhorum et linearum

inter

utramque
:

inscri-

ptionem occurrentem indagare id sufficit ad scopum nostrum tempore Trajani cwsaris exstitisse pro Hispaniis vicariam prsefectu-

h MauritanicV pars Tingilana dicta^Hispaniis accensebatur. Otho imperator, teste TaMaucito lib. I Hist. cap^ 78,Provinciffi Bffiticae Tingitana regio civitates dono dederat rorum
:

priusitaque Bseticae attrihuta, serius coaluit

indiscretamprovinciam,Hispaniarumtamen
vicario subjectam, ut habet Pancirolus
(7)
;

ram. Certe inscriptio ad Trajanum imperatorem non videtur pertinere, tum quia hujus tempore vicaria praefectura non exsistehat tum quia Trajanus non diceretur simpliciter Cxsar, sed aut Augustus, aut Ccvsar Augus-

et

tus

ac tandem, quia Trajani imperatoris tempore istiusmodi formulse non adhibebanad tur. Videtur porro inscriptio pertinere erat Q. Herrennius Decii filium, cujus nomen Host. EtruscusMessiusTrajanus (1). Quidquid enimsit de numero filiorum Decii imperatoplures ris, quem alii ad duos contrahunt, ad
; :

quandoque transfretana dicta. Licetporro, E quoad administraiionemcivilem speciat ,inter Hispanicasprovincias numeraretur. Jn ecclesiasiicis tamen semper ad Ecclesiam Africanamspeciavit Mauritania universa (8). Ursonianoactum fuit i De fundo Ursiano seu num. 7 et seq. Commentarii prasvii. k Qui hic loci py^xfectus dicitur Viator, paulo supra a Fiorezio prwses appellatur priEfecius nempe.quia vicarius prsefeciiiprx:

aliquem extendunt alii (2). nomen Trajani, quod pater filiorum Decii juxta veteres inscriptiones hahuit {S),gessisse. Ipsx dein formulse, accumulatio nominum ad Deciana tempora accedunt, ut constat ex
nihil certe ohstat,

prffisidis ses auiem, quia, inquit Disgestum, eoque et proconsules, et est nomen generale regentes, legati cffisaris et omnes provincias sint, praesides appellantur. l.i licet senatores
:

D,deoff. pr^s.{i.

18).

Porro difficultaiem

marmore

Dertusiensi

(4)

Mazarabifacessit Lesleo in noiis ad Missale [%quod Viaior secum SS. Martyres vincum Lusitanise ctos duxerit Emeriia provinciss
eosad agrum Gaditanum provinciee Bseticae, traducturus ratiodem dein in Maurilaniam
;

QUINTO HERUENNIO
ETRUSCO. MESSIO. DECIO
NOBILISSIMO. C^S
FILIO
D. N. SANCTISSIMI

TRAJANI. DECI
P. F.

INVICTI. AT3G.
C. D.

derurtonum
colonix Der-

ORD. D.

secum in qui tautum procurator erat, reos trahere non poterat. Et alienam provinciam arguprofecto recta uteumque esset Leslei Viator procuratorio tantum nomeniatio, si specialem provinciam adminisirasset.
ille,

nem

difficultatis

reddit Lesleus, quia Viator

mine

DICATIS3IMUS

""*

NUMINI. EJUS

Lusttama F Ast imprimis hicertum est, utrum Mauritania diversas subDiocletiano Bxtica et
id negantiprovincias constituerent atiis Dein Viaior affimantibus aliis {U). bus noneratprocurator,sed Vicarius, adeoque, monstravimus, universis Hispanits
:

Fx hactenus

dictis probabile mihividetur,

tempore Deciijam exstitisse Vicarii ofpcium, Agniquoper Hispanias fungebatur Sept. seuAgindinus.Nihilominus Tillemondius,
iius

m,

smpe

incelaudatus dicit Vicarii officium

ut supra prxerat.
1

pissepri7numsiibDiocletiano,atqueopinionis libro de sux vademprofertLactantium[^),qui

T.llemon.. Hist. .los Emp. ">"^- ' (^"S-^if ; ' Nb. tom. (2| Ac Pa.vinii FBsti, pns 2. cd.t. Vcnil. lt.S7, h.u Cn (3) Masdeu 320. numc. 10. Vill Oaob. c. Ur Eckhel, dcEs,.ana loi.i V,pa};. 5;i7. - \K] Ib.d. 1.
(1)

De translaiione S Comment prxvii num

Servandi
9.

actum

est

?<7l

_(7) NuiU.. ImpcriiOccidcnt.pag.

f ''''^-

G^^f j,^^^3.
L.U
-

Vm
.

tctS;ic;t.tom^Wg-:>o-']"-'^^
III,

L.b. Mofolez. Croni.a tjen. dc Espana,

ri2.

lii M..i..n.

WU. dcE.pana.

.cap.

.x, cap. 32.

pag. 130.

16) Ut-er.

t.m.

II.

pog- 191. cd.t. Paru- 17*8.

DE

"

^
'

DE

S.

THEODOMTO SEU THEODOKO.

DE

S.

THEODORITO SEU THEODORO,

IN Sl-RIA PRESBTTEEO MARTYRB ANTIOCH^

COMMEIVTARIUS PR^VIUS.
J.

V. H.

I.

elogia Dislinctio inter varios homonyrnos;

apud gr^cos

et latinos;

cultus Ucetise.

^
Anno c-T.
CCCLXI1-

unt

vam
'^J,^^^^^^^^^^

^^.ch.jtpri

Mar-

quia 'Dresbvter; fortuito captus est,

ZSnos/er
^^^ Theoduli.
in

autem

^L,

primusocquia coUectas in ci-

ti

r"^::^'
urr'r

^'^''''''^TiisHn^^^^^ 9^^^^^ ^ resnostrt

^
^^'^
l

Mf.ciehai;tandemnosterintormentzsmtamfin^vitsuam.aumalterpostannosal^quoi
superstes

cum Rufino.

ut zpse tesiaiur. Aniio-

^^Z^^^Le^^^^^^

^ftiM^^^
u ^

eum

honestate

doquentia exoelluisse (1). 'Irfr nostro hodierno 7urpS^^^^^^ maiores duhiio ia^ZaZrlepronuniiani
:

aSXTt

cjLcolloqueretur.Theodoriadolescent^sdjes reponendus, cultus videiur die x novembris poterii. Cerie Grevenus ^uo de illo traciari Sollerium sub ista die sine arnlag^bu.

%ud
id

mmZrecil: nam qu^ ciiantur elogia, nullo quo

TZrindicU

ITsecZrep^^^^^

guocirciter tempore aut fuerii .ste S. Theodorus,

^'''''Zn confessons^de quo hbro g. Theodori adolescentia re^ Histori^ Ecclesiastic^ (nempe Rufim) Chri.ti fidem tempore Juham a
fertur

pronuntiat dicens

Apud

aut etiam verisimilzs adeoQue nulla nostro Thendorito disiinguaiur noia oua a fastis saimo siattendaiur, Theodorum hunc inscribi, quo et cris addiem x kal. aprilis manw noster^VheoAorWvi^inmuUis codicibus judicanon temere scripiis passus narraiur, hic esse noster, cujus Acia
est certa
.

quod ob tanta cruprima luce usque ad horam decimam

mutatis carniticibus tortus sit, ut memmerit.iVeffwe atn gin,ile nuUa stas factum homonymi, qui cum hodierno ^ikinotisunt 5eu Theodorito confundi possint
deUtate et
tot

g^

TUeodoro

^^amvis

sini mulii

ejusdem nomims Marty-

bitur Theodorus

^g^ ^i Confessores, reliqui

omnes tum

toco

adhucforsandelitescebantMuicopinioniponsupra citaia, dus etiam adduni verba Canisii QuatenusSancionostrohodiernoapprimeconaliqua noiitia leniuni nec aliunde quam ex videaniur. EumAciorum nosirorum hausia demfoniemaperieindigitaiAuciariumUsuarapritts dvnum Hagenoense sub die x kaU
Antiochia,Sancti (xxni martii)hisce verbis In Martyris, qui alapis Theodorici presbyteri et Ugatu^ muUis est ccEsus. super scamnum pedum longrus vitantum extenditur, ut octo ardentea post haec duae lampade^ deretur eiuslateriappositae.tandemoccisusestgrladio. infra C Leoenii autem Acta S. Theodoriti Hagenoense en:

^^^ tempore ita disiinguuniur, ut nuUum ^^ssit esse errandi pertcutum, tractamus, elogtum z Sancti, de quo hodie
^atis
:

^^^^.^

prolixum texit sub hac die S. Adohisce Syriae, natalefc.. ineo^^^i^i^ Apud Antiochiam
doreti pre^byteri^qui

^^^

persecutioneJuhaniimpu,

gubprsefecto et

avunculoejus Juhano, quumab epohata et rehgiosi ^^ Antiochenorum ecclesia dispersi, in ecclesia spohata ^^.^^^ fuissent ab eo teneri jussus, ^^^^^^ intrepidus atque durissimos ^q^^jei poenam et multos ac lampadibus circa latera appo^.j.uciatus, etiam divina virtute g-^.^^ inflammatus est. Sed his quum mihtes, qui eas tenebant, An:

restinctis,

danda manifestaium

fiet,

i^.^m aspectu
^.^^^^^35^1 eos

territi,

ruissent

m faciem,

et

deprompium comium ex iisdem accuraie

recusa^,j.edentesChristo,impium ministermm

prwvalere,mea fuisse {%).Sedhisceraiionibus aucioritas tam Usuardt stnsente7itia debet

Juhanus pelago immergi. l^uiego ^ygB.Theodoretusait Prfficedite, fratres,

:

ceriquamMariyrologiiRomaniMutrumque novembris diem X kal ium aprilis, tum seu Theodulum referentium S Theodorwn
:

sequar ad Dommum. ^^^ .uperans inimicum, prophctico ^ .^ confessione persistens et

^

^^.^^ repletus,

Juhano

Apostatse,

quem apud
praedicens

exquoceriummihifd,ambobusmariyrologiis duosSancios Theodoros disiwctosfuisse.Non nostros unum dissimulabo iamen, mojores

p^^.gj^^^^
.^^^^^.^^^^^

^ii^ina

uUione

incurrit,

Theodoritum

statuisse,

dum Sanctum adx

Qccione gladii mysterium ^^^^^^^dem habeni, sedpro moreconirac-

consum-

^.06 homonymi. di.nguimu..

diem x kal. novemkal. aprilis recensitum, in bris rejiciuni (li). nobis occurriiTheo2 Die XXIX mariii alier
.
.

^i^s,subhacsimiliterdie,MartyrologtaUsuar^, ^^ Romanum hodiernum quibus ommbus Antiochi. Theo^rxluxit Parvum dicens

:
:

presbyier ei Mar^q^us pariter Aniiochenus disiinguunt ommno, /^,; /,^e a nosiro

^^^^^.

^^^bj te".
^i M.,^(e.*r.-

^ Quamvis de Sancio suas Ecclesiee agatur,

^oxciilaudibus nianibus habuiet vidigr^corumMe^^^^ ^^ Menologia. Jn Meneeis iamen excusis, die iii .^^^ majores nosiri utebantur,sub
H
,_

quamvis

Ccctera desini,socii,
:

nempePoenialts,

in S. Theo.^^^^ ^^^^ ^uni greeci latinis ;-J_ eo enim iacent, adornandis: de

^--

emm, ut Acta Juiianus ei Achatia (4) consiat deceriasse. lertius docent, nostrum soliiarie homonymus,et ipse qiioque sub JulianoAniioAqutlejensi chenus Martyr,referiur a Rufino Ecclesiastica lib. xcap. 36 (ol. VeHisioria
in

^^^uniiatur S.Theodoritus, ui consiat

Biblioihecae regiaevutgo

rum

hic adolescens diciiur,

nuspiam autem

Menxorum indice

'

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

33
^tjv

A Burgundic3B mssubnum.

7962

(1).

Unum inte^

TTpoeiTtev, 01

$vo 'louXtavoi xaxw<; tou

Ta^ieuOevre; Trupl,

a7ry]X/y>i*

ACCTOII
i.

rea occurrit elogium in supplemento ms. Chiffletii nostri ad Menaea grseca ecocusa,quod intercodices mssMhliothecm nostrge regim signaium nww.ll, ZUvidere est, sequentis tenoris:
'leuXifl(VO$ 6 (^tlo^ XQXi

ffav

Tw

V. H.

aio}vi(i)

duaCTeooy; xat Seou 'louXtavou

f-tev )(j^i<sxt.-voz

T5U jrapa6arov, npt^>?v

wv,

y.ai Trtcro;

Tou 0ou 0epa7rwy, xai avaywtdorn^

fteyaXy]; e/.xX>;o-ia;, TreiffOeU

^>l ev

'Avrtoxefa

6 Hiulca kinc inde est gnsca phrasis, quam ntm Papebrochius noster latine versam in suis schedulis sub nwm.891 9 bihliothecae regim reliquit, Eamdem hic quibusdam mutatis, exhibemus, uncinis, qux ad sensus integritatem supplemus includenies. Julianus, impii ac
,

laUnam

*w

oy(r(re6ei(3fft?.et 'lou

desertoris Juliani avunculus,

primum quidem

^tavu xat

av(pi<o aitTOv

Tf\c,

ei;

Xptorov

jwsv tkkttvj

christianus et ipse

Deo

fideliter deserviebat, in

T^pvyiffaTOTrpoffxuvwwroi^ ei^oiXot;'

aiXa

xai TravT rov

magna.
dinatus

TTilouTov T^;^s-/aX/)5 ExxJ.riffia^ SK(pQp)iffa?, offovp fis-

quae Antiochiffi est, ecclesia lector orpost modum vero adaacrilegi sui ne-

ya?

(3afftXeu

KtovaTavTivo;

5i'

avaO)9|iAaTuv lepwv
duffffeSr,;

ttj
T(j)

potis persuasionem adorans idola, Christifidem

exxX>iffia

7rpoffct<p(optffe,

Trpode^wxev 6
di(itxTy)?

negavit. Insuper
riis

TUpavv(}>, utt'

auTou auro^

xal Tupavvo;

exetffe

omnes divitias, quse ex donamagni imperatoris Constantini eoaleaiBe

TTpo^^eiptffOet^, loxt. o a}.tT/;ptoc exeivoi; tov r/;; exx^y]fft4 xAyipovdiaffxopTriffas, ei/eivevo

yto^

0eo(J(.)p>iTo<;

obvenerant, impie tradidit tyranno, ipse persecutor et tyrannus coustitutus. Tunc sceleetus
ille

aM<i ^ovoc, ey T>i etqrov XptffTov Triffret xai 6(j.oAoyix, Kal xpaT)iffa; xaOetp^ev aff:pa?.(i>? xat 7rapaffTy;ffa|it"
V05 7rp<iToy fxev rou^ 7ro(Ja;7rpoffTa^e TuTTTeffOat, cira

clepum

ecolesiaB dispersit,

solo in fide

et confessione Christi

permanente Sauoto Theo:

doreto.

xai rr.vxecpaX/iy auToO, xaiaTro^uffa^auTov xppi^a...

eTTt

S. Theodoritus

Incuriosa dictio nam non solus permansit in Christo fide

^uXou, xai TrpofferaHev eut(Jvw? ^eeffOat, ^evofAivou

'

di aurou ua'AXpioij,,. (i^pat; rpiffi

VTj^ove^^eiTo, to de
TTpdffc)7:ov

ro fxzv ii^a. xpou-

urou ^iauyeffrepoy nv^

riy.ovi,

sed solus, casteris per regionem dispersis, et, ut habent Acta num 1 Deo, ut poterant, servientibus, in civitate perseveravit. Quw vero

6 a

^e xat, Ouffov, aOrXie, rof; Oeor;,

xou duGGtray.ietw

SousXeyovro;, xai

ei ypeoiffTyi? rtj) j3affi?.ixw

ffe

erept^ rivt, 6 fiaaO.iiig aTraXXa^ei

pnfi
'

Travr^dc

rou

sequuniur, phrasibus quibusdam intermediis connectenda sunt, Nempe (Julianus hwc audiens), comprehendit rianctum ac in carcere
.-

;^peou;,xai

our(o xaxcj; rr.v tpuyyjv ffc-uaTTopp^i^st;.

trusit
jussit

coram

se vero

adductum verberari eum

'0 o dyioi
ffou

ffu et, raXaiTKape, aO?.to; xai d /3afft?.su;

or*

effavr

rou Xptffrou rrv

a?./;G[y>]v

Triffriv
tvc/.yriC,

primum in pedibus dein in capite, exutumque vestibus in liguo suspendi. Dum autem
dirissime per horas tres excamificaretur, san-

fxe^pt; eff^^ary]; avaTTVoi?;.

)ci Oeopttffyi?

Tourwv axouffa^
nat ai
p^ev

rupavvo;, /irpiTra^esouoTrpoffera^e reOyjXaptTradec ei-

vat

raig roii aytcu 7r/eupi^

"

;^ovrt ra.^ Tryleupag

d ^e Ofzp^a ei{ rov

oupavdu ava-

Ttiva^
murtlum,

7rpoay,u;(eTO uTrQ^(;i0upt^wv

xai euOew; dt ra?

XaptTraiJa; xaTsyovre; eTreffov x/^' ^<^^' vexpot.

Taptffffop'-evou

^e rou

auTw xi
ffeei

piera ffTtou^ris

'louXtavou xai rwv ffuv v affryiffavrwv aurou? xat

guis quidera Martyris ubertim fiuebat, vuUus vero ejus magis resplendebat. Ubi vero his verbis se compellari audiebat Sacrifica diis, miser, et si quid vel regio serario debes vei alteri cuiquam. omni debito solutum impeueque ita raisere vitam rator te diraittet abrumpes tuam. KespoQdit S. Martyr Imo
:

TptffxarapaTOt, XeydvTWv, a(f.evr;xaTaxativrov5uffxai

T:vaO>aov rour ov vuffraypt(5 xai ajus?.eta

miser et infelix es tu

ct
,

imperator tuus qui ve-

xaTff);eOy;r.

'Ot^e ffrpaTturat

'

ffu (Je et

{Juffffecri^

xat TpiffxarapaTo; xt uTreTryjpdaevoc ra;

o'|tc, drt

oj/

Qp; rou^ tpuXarrovra; rdv ^ouXov rou Seou reffffapa?

(xyyiAou^ xat xw}.uovra;
)9pta; ^rpoffeyyeiffat
*

reliquistis quam ad extremum usque spiritum (oportuerat vos profiteri). Audiens hsec furibuudus et impius tyrannus, jusSancti apponi. sit duas lampadas lateribus

ram fidem

^ri ouv

Dum

autera latera ureretur Sanctus,

ille

ele-

^wpoAoyei; y-tyac yap effnv

youv rupavvo; atff/uvO^-i^,

ed; rwv

;^piffTtvwv.

vatis in

ca?lum oculis, tacito raurmure preces

7rovrw0y;vai

utou^ ev

T^
Triv

7reXayfii rvi^OaXaffffy]; exeXeuffev. 'ATrayouevwv 5e

fundebat, et subito, quilampades applicabant, prolapsi suntinterram, velut mortui.

7 Territus

auTWV d ptaxapio;
xdyo) xoAouOw;
X^?^'^
'*'^'V

Trpo^ auroiii;
'

'

TropeueOe, rexvia ,aou

cipJivyi

autem Julianus cum

assessoribus q'taUmeum^"J^

ptaxaptav dddv

etptwy ev

gXeuffOjuat yctp
f^eO'

suis, et

cum

festinatione relevatis, quicecide-

viJ.fV

xai cjyya^iaoixai

ufiwv

avv/.laKYiTOV xai aicivtov ev

rvi j3afft).eia

rwv

pupavwv

xat Tourot ptsv TOtov to X'^c, /wtprupta; tUo; (Je^avro. '0 (Je ayto; eo-JoopyiTo; (Jffet dtoAou ETrtxei-

Ut quid, exclaraat, sceleratissimi, irapium hunc etraiserrimum non exuriti:;, igoavia somnoque torpentes? Milites responderunt Tu
rant
: :

ipse impius es et exsecrabilis,

quura ocuUs

fievo;auTy 'louXtavd; xai vayxai^wv Ouffai roi^ceiaw^ou;

ffu

fxsv,

duffffeSeffrars xat a6).tdrare,

ff

^yjffi.

captas non vides quatuor Angelos, custodientes servum Dei et impedientes ad eum accessura.

Travrwv roiv xara

Trlv

fiaoiffa^uEy ^zz' 67.iyac

r.y-tpac,

utapiv

ffou

^'UX^''''*

tatw; Troppyicctc.

rtji

atwvio)
<jo-j

TTupi rauryiv TrapaTrept^rTwv.

'O de

ouffffe6effTpo;

Tupavvo; ev

Tv; 7repfftx-/7

yo xat

ai-To; oupavou

Uyxn

Desine iusana loqui; magnus est enim chrityrannus stiauorum Deus. Uubore sufl*usus jussit illos demergi in profundum maris. Quumque hi abducerentur, dixit Beatus Ingredi, :

Tr/yjyai; et;Tr!v-/eevvavroii7rupd;axopnffOy:ffeTai, xai

mini,

filioli,

viam felicem

excitatus vestro
et

oux

uTro;rpetf^t

xai

raOra
"

fiev.

dOhorxzt, ra tm-

exemplo, subsequar raox et ego

vobi^cum

Xtipa

Tw

epywy

upt(ov

e-/w ^e
eiTre

GyaS zm 0ew

ptou

Qvtjiav tvffw;,
(fotXiv

"OuTw;

xai Trapaurixa rr,v xtde

auTOu

aTrorpiyi0>ivat

Trpoffera^ev. 'Ev dffw

TTpd; rdv Trpoxei/ie vov eTropeuero

roVov Tpor,xiytro tv

ac ffitcrna in cadesti regno. Kt hunc quidem beajje cofessionis fiuem suscepere. Sanctus vero Theodoritus Juliano, fortiter urgenti cogeutique ad sacrificandum

gaudebo

la^titia inefi^abili

(pat5pQry;Ti "^'jyft^, xat aTroTpL/iOei; rriv

et; rdv

xapav

aTrv^XOsv

idolis, dixit

Tn quidem, impiissime

et misorri.

0dv.Tourou rd ayfjv

a(i)0.a Triffrot

rtve; a^io*;

xyi^euffavry]; iffyi^uetwffavro

(pwvriOevra, xal

dt'

ra JTrd roj fxaxapiou exoAV/wv r.^tpw, xaOw; 6 ayioi

devorans. paucis postdiebus contamiuatam auimam, violeuter cjectam, trades rae, te ip.se

(l)Cfr Acl. SS. tom.

I,

Marl. pag. 223.

terno

et =P^ " Ketitia ment.s, bat Mrtyr in qu ^ Cujus corpus fideles ad Deum. conscendit Sanctus e o curarunt. et qus dam reverenter fuerat adnotarunt. Po^^P^^.f

ff

tZs

ambo Juliani pessimum

sortiti

'tum tern

/X!^

ignibus mancipati.

Ne porro velp^U
cognoscimus
et

cuaT^c^ Uteralur^,quantum
Sancto noslro Hist cap. S{\]de

nospr^tereat.addimus

So^o^l^^^^f^^-^.t ^'P "'''";

perperam:nam conjungunt. Enimvero hi xmpern ^mlianuJ^.^ ^.^^ Lolhariani ah anno ^^^^^ Lolharius regnumsuum ;>d ./em est C;.ma- 952 exorsus legitur (11) cum .^ ^ ,,^,, rf.c^mus annus quoquevxdeooncurrat.Emendanda an .^^^^ .^ 0,,,.,,-^ ,tenrm ^^^^^^^ .^ ducatur ab anno vulgasive eccordium regni coronatus est, sive a ^,954, quo Lotharius

ChmL^nLrun^distrch^^^^^
quaZvisnihUcontineat.quohrstonaiUustre

lguent!anno^f>^.quoinit^opra^semmutel>a.
intra cujus hmUes contznebantur, ^^^ ^J.^ ^^^ Nemausus regis Lotharii ad an^^^^^ ^^^^^^^ decimus .cd neutro num Christi 972 aut 973 pertingit incidunt. venerts in diem
.^

Zraut

S.

Theodoriti

homonymt ornari non

(,,

(12),

suhscribimus Mssint. hic tamen

,.^3 Edensus 1"="^'^^! Qo te modo potest ^^ Sagne, complecti sinu (2). ^'S"/.
in Ecclesia qua e)usque Passionem, tumS. Tlieodoritum. denvatam. edimus. e Grxco fonte frequentiores sunt ? 8 Ast vero ,ulpote quas prxcipu Theodoriti ^audes
,

Y .rv Eve. TT. . cdifx rJ xP'" r^aToUvev^- riv ^eyv. K.rov0eoao>p.rov K _.

o^ Jul napropie^,manno 971 concurre<t6usnon aliquod eum die veneris, censeo sphalma
Vuiii

^^ XSS'. quoque Gr^oasuumhabu^^sem

^fc.ep.,-.,^ P^

legendumque esse annum xvn, rf^^ ^.^ ^^^ ^^^^^^^.^ ^^^^ ^. ^^.^^^ ^^ Seplzmama .^^ ^^^ ^^.^^^^

Somi Sancti
''"'

cuUwit ..<u.

Uce..-. no,.-

s.

celebranvidimus. marlyrologia " censeo, quia Iraduclo ^J^ derivandum

wo

\.onsequitur.

. .^^-^^, ,.g^i consueverat ^^ ^^^^ ^^, ^ ^^^^^.^ imperii xvi Lotharius, innocue forsan annus sit. ex hactenus dtctts Quidquid ^ ^^^ Amelium Uceticensem. qui ctrca

" cidentem culiu. Sancti 'f desuevU. C^'-'^ J' Orientales

,

P~
.

apud

.~
us-

cathedrahs ^' ^,'' siBCulo decimo '"f. ^^f Narbonensis "^'/."f,', "";'"" melropoU ^.
tulo S. Theodor.ci

l'^ ^''''^''''Z^nalTu qua signita erat. In charta,

l^Tjucltfensi queuxorAgitburgzsdonantecclestxUcetienst
Locum Jh^-. larta prcedta. dicttur: Martyris Chnsti, sedis P""P;' - 1 doriti,

adducitur incharta Lotharn Ludovico Pio vivere regis. non potuisse sub Raynaldi supra citatam ^hartam /, ^^gis pertinere ad Ludovicum 111 imperato^J, Bosonis, Arelatensis regis fllium.qui aut 910 data anno 900 regnavU; Ua ut anno 900 chronotaxin probant aucensenda sit. quam

^ 97I igstis

-"^

'%%,,, tricts

atque '="^'^"':*"'.''' ''_., est sedificalus episcopus reg Amelius, gratia Dei tate, ubi
videtur...racta carta ista

m mense 3'^'"' ^^"

christianx[Vi). chronologicis utcumque expesupersunt; ^^ng^ ^uo etiamnum nodi solvendi Uticensis (duos enim videlicet quis sit AmeUus ^.^. ^^^^^^^^^^^ ^^^^^^ celebrant recentiores)

'J-;,.
,,
..

'" regnante Ludo.ico imperatore (3). ^ "^ ploma ediderunt Benedtcttnt. ^'; f^^"

ri^ Occitania^. Mud Piusj-e ^^f ^^l pLT"" Christi^i^quo sciltcet Ludovtcus annus nequagnabat anno decimo. Verum tste

oharta memoratur: dein utrum lotharius. de quoinposteriori charta mentio dicen^i ^otius rex Itali.v quam Galli^

^^

quo casu tentata paululum supra /J. ^^^^^^_ imprimis Amelio Uti- F '^^^^^ ^^^^ ^ .^.^ ^,.,, ,,^i ex-

d^s

sit,

^J

luam

conststere potest

episcoporum Ucettcenstum; ''."] P^.,''-'-^ regnantisLudovici f.f^"'' toto tempore e quttn clm>ta dtcUur sis episcopus futt (4);
ctrca occupasse cathedram Ameltus,

c-^JlZlZ
annum

sZrunt
^

rex Itati. Hugonis Lotharius 950 regnum tenmt flUus, qui ab anno 931 ad qui a patre suo W). ct Lolharius rex Galliw. Ji^^^.^^ Transmarino sceptrum anno 954 postcriori charta nomi.
. .

mtnterfuitconcihoNemausenstseudePor-^
iui^)-Nonaliu.autemLudov^^^^^^

^^^
dam

pmdetaquJione, ad quem nempe

^jlZdsmmausLtstuncpertrneret.Astspectasse

cum

Amelto, eptscopo ^ diximus. anno 8S7 occupante

kujus

nomims

^'^''"'^'

cus appellalus, 5. a Arelatense. quod unc '^ ^''^ anno 887 acceptt (6 ^^^^-P/^^/^r

p^l; ^''^f/.f^^Ma
,

"

"-""^^^^^
Of^^^^lc!^!

Nemausum civitatem.autaliamquam-

m
.^^f^", ;

OccitoMi^ partem ad Lotharium. Italiee regem. nemo prudens dixerit. Si quid enim.

anno 900

annum

a^u^ ^l^ZtiZd
^f"""'"'^^"'"'
.;

^ '~
anZm
""
at^
.,.,.., ,.i. '""'^-

inquirendum non est (15), intra laltias possedertt, aliud certe non fuit, quam Arelatense sive Provinci^ regum, quod Rhoq^od hic
loci

dano

et.Alpibus circt.mscriptum.civitatemNe-

vulgarem 800 a( 910, prout '"^^ tium auspicemur a regno AMatens^

mausensem univcrsamque Occttantam excludebatmPestatigitur.utdicamusdeLothario, deba

3
i

ab

g^

imperio adtto !8) -^^oquemUto ust^ejtLu 1^07/ Amedovicus lll m suzs diplomatts.
_
,
,

^^^^^^^

^^ ^^^^

^^ ^ulgodicttur. eliminationemLo.

,,

,.ni

ro^ Q;i,..r

-- (BUliid

(01 Misl

dii

Liuicucd. tom.

II.

Prruv.

col. 125.

daus

'

u.in

ll.pos.m.edU.Pamnsi.-

l7illiid.

vg-

U.igucdoc.

loni. II. png. J.M.

(10) Ibid. p.g. /9.

_

thartt

35 DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. A tharii Itali hic procedere videamur, addimus occurrit aliquid hiulci nec satis coagmentati, instrumentum donationis, Nemausensi Eccle- dum in Laurenliano omnia fluunt et suis nexibus sunt compacta. Non idem dixerim de sise factse, quse signatur, die Sabbati vii idus altero nostro codice sub num. 207, qui AnonyLothaseptembris anno vii, quod regnare coepit mus dicendusest, quoniam nullo indicio proSahhathi, riusrex, fiUusLodoici (1), qui dies dit sive scripiorem sive originem. Magno 9G1 conveVII idus septemhris anno vulgari quidem apparatu literarum figuratarum septimanico nit, computando scilicet more Lothanus aidem depictus est, membranas maximse latis marexordium regni ah anno 955j scriptura nitida ginibus circumdantur hic citatus, quoniam filius Ludovici dicitur, nihilominus tum manu recentiori exaratus esse nonpotest. Atque alius quam rex Gallise fuit (6), tum iisdem passim nsevis, quibus hincfacilisnobismodusadalterumnodumsolutrum videlicet unus Ame- Mabillonius et Ruinariius, inficitur. Atque vendum prsebetur: hcvc ad formam, si ita loqui fas est, exteriolius Uticensis episcopus, an vero duo ejusdem periinent. nominiset dignitatis fuerint. Quandoquidem rem Codicum Venit nunc altera Quaestio examinanda, 11 Amelius, ut num. prcvcedenti monstravimus quse sit videhcei auctoriias Actorum edendointerfuerit Concilio Nemausiense,anno 887 cerum. Si speciamus postrema verba, dubium ejusdem nominis ac sedis episcopus
,

Atti-ion

J.

V. H.

*"*'^"''*

^f,j,c,ionei tu

lebrato, et

ordinaiione
-'"'>'

in charta Nemausiensi anno 971 nominetur, pronum estjudicare, duos hujus nominis, ne uni episcopiregimenoctoginta saltem quatuor

esse

quin sint cowva el a iesiibus oculatis conscripta hsec enim leguntur Nos, qui Antiochise in palatio eramus, et cum ipso

non

poiest,

annorum adscribere cogamur, fnisse

Ulicensi

cathedrw, impositos, quos proin recle Gallia Christiana Amelium I et II appellat {i).
licei

(Juliano imperatore) in Persida fuimus, licet peccatores, Servi Dei, hsec, quaj gesta sunt circa

Ex

famuhim Dei Theodoritum.... con?crip?imus.

prius instruB dictis hactenus deducere allatum, in Ucecia mentum num. prsecedenti civitate datum, ad Amelium T, qui in sede
Uceiicensi sseculum inchoavit, pertinere

Ex

obstare,

hisce verbis deducit THlemoniius (7) nihii quominus istis Actis plena fides adhibeatur ; quamquam in iisdem quccdam depre.

nomcm
:

clausit,

diplotna

decimum auiem Nemau-

siense, anno 971 scriptum, Amelii II esse,

hendai, quie aliquatenus eorum aiictoritatem labefactant. Verum ea non swit, ut dilui non possint. Imprimis j^eprehendit Tillemontius,

cerium
rf

satis est.

Jidianum caesarem dici num. 1 lectoris functum officio in Eocle.sia Antiochensi, quando
votius Ecclesic-e Nicomediensi adscribendus ^^^ ^^^^^^^^^ ^^^ j^^^^^ socrates ub. mst.

TT II.

" -J^ * ^^^ < A TiT Acta Martyrn vjdentur coae.

Va; tempUS

paSSionis;

Carmen
,
*

Eccles.cap.

'

HodoarQl
tur

r.
:

OrigO
;

pairOCinU
agi-

Sed Sozomenus ejusdem s^cutt, nempe quinti, historicus dicit lib. y cap.^m,ambosfratres, GallumetJulianum
l
(O).

Uceticensis

qua OCCasione
,

de

Deothario

episcopo

Arisitensi.
Acta. quorutii

inCappadociadeg-ere jussosinMacello, in viUa publica, hai^d procul ab urbe Cesarea ibi, pergit hisioricus, ab humaniorura artium mag-istris et a doctoribus sacrarum literarum ita sunt
:

eruditi,
varia Itnbentuf

txem-

plaria,

Theodoretum redimus. diverticulo ediiuri sumus,primuspublici Acta, quse juris fecisse videtur Joannes Mabillon in Ve-

ad

S.

ut in clerum adscriberentur et ecclesiasticos libros populo pralegerent. Ex quibus verbis saiismanifestum est, Sozomenum censuisse,

Julianum ejusque frairem Ccvsarex

secutus est ejus (3), Theodoricus Ruinari, usus melioribus sodalis exemplaribus, in suis Actis Sinceris Martyrum (4). Nos vero, nacti ex bibliothecanosira regia sub num. 9289 exemplar omnium accuratissimum olim monasierii S. Laureniii
teribus Ayialectis
,

quem

Cappadocise lectoris ofpcium accepisse. Enimvero ambos lectores fuisse, unaniynis tesiatur

coxvorum vox, licet unus alterve recentior, id dubium facere sategerit quos refutavit jamcollega meus in Actis S. Eliphii Annotaio
,

aarfrftmxvi Ociobris

(U). Incerta igitur est

'

Leodiensis, eadem Acta correctiora, notatis pro more variantibus lectionibus prsecipuis non tantum ex Mabillonio et Ruinariio, sed

admiseTillemoniii correctio. Facile tamen commisswn a scriptore rim, errorem esse quando Julianum lectorem Eccle-

Actorum,
sicv

ex altero codice ms. ejusdem

bibliothccce, si-

gnato num. %^l,exhibebimus. Tandemin Colreperitur leciione Bollandiana ad hanc diem

Bodecensi transalius codex, ex manuscripto verlicet eadem iisdemque Scvpe qui

sumptus, tamen varia adbis ac c^teri codices referat, non omnino spernenda, quatenus expticadii tiora sunt quapropter ne muliiplici additamento texium Laureniianum obfuscemus potius quam dilucidemus, matuimus Bodecensem texium in aliera columna Laurentiano opponere, ui hac raiione utraque lectio faci:

Antiochense adscribit qui error forsan derivandus esi ex eo, quod res in Passione narratse referantur gestce in urbe Aniiochic-e id addidetnt. et quasi divinans lihrarius plausibilis huQuamquam et aiia ratio cvque supra jus sphalmaiis reddi possit: etenim manuscriptis vidimus, num. 4 ex Mencvis
:

lius

comparari possit. Quodporro Laurentianum exemplar num. 9289 signatum omnium accuraiissimum pi-xdicamus, facit imprimis ejus antiquitas, utpoie quod circa annum 1075 exaratum videatur (5): dein in aliis non raro styli consequentia, quando
,
,

Julianum, Csesaris avunculum, dici Ipctorem num /bW<? scriin mag-na ecclesia Antiochena, tribuerii, quod convenit avunculo, ptor nepoii istiusmodi erdispiciai lector. Id clarum est, rorem non infringere auctoritatem Actorum, sinceriias Acio12 Aliain difficuiiatem, qua

e custodia
ty^ifatiti _ , _ _

rum impugnari possit,

objicit sibi

Tiliemon-

ercUtiatiier
.'""ur.iur
.-

Sozomeno tius (12); newpeS.Theodoritum,/^^;^ sacrorum vasorum custodem, lib. V cap. 8(13), comprequi eorum notitiam tradere valeret,
hensum gravissime
r

cruciatura fuisse,
Ecclcs.

quod
pag-

ta*5?:
Vli,

n\

n.iH

l'r

col

1U -

An

vf plg

187. cdil.

vlL mo. ^om. VII.

pjj;.

(i)

T.im. VI. col

CI7. (3) Vcl. ii)Acl. S.nc. Marlt.

(niEu-ioliiinnlionimllisl.

tom.

''

nag 588. cdU. An.stel.

17i:.. -- i^)

Cnialngue des >n^/f '

7o6.

81^ lcla. SS. tom. VII, Oc.ob p.e.

pag. 736.

(12) M^rn.
II,

u.m.

nour serv.

l l'bisl. ecc^t'^-

(13) Eusebii clc Ihsl.

lom.

pog

W*8

(8)

Ibid.

I.

men

Octobris

Tomus

X.

"

&OCTOH
J.

V. H.

imperatorisiEranumu

addictse

adeoque ut

jwaru i.^
^i.iaret

Huc etiam

ergo
e

te^l.

'^ocusat^onem Sal^s sJc.t>n<r- ,.e<unrfe6a< Juliano. ohm chrisUaenim perspeclum erat

Marlyr sxmphciter omuia tibi donabuntur. Quo resvons alicuius esse debitorem

et noli vereri

effo

suggeram ^peralori

x^

probanda

est '"<.

J*^^ ^-^
^thga

7Zumprofesso.nullaratzoneextorquendam
a e^Zlnium Ecclesi^, nisi prtus Sanctus proin facite sibi persuadeba fide defecisset. loquUur ut de S. Laurentw Theodoritum
,

veyba

Martyrologhs celehrata p,Moslorgii, lib. v.i cap. 10

'^

"J

kal. g ^Lodoriti die . .;us ^^^., ^,,, ,

9 novembrs
tum

----^^
i\^'ll cux m-

J^

^^"'tuus est ^"/Se Ui et

aiuturnilatem morU, Julianus comes. JaUanus

B s LeoPapamSermone^.^s.al..;^^-^nde re^ ecce aejusnatalicap.

:

2 11), ^on pr^us tic^traditoremfuturum.quamfaceretverg consequenter qua blandilis fidei deserlorem tormenU Tpromissionibus, qua ,mnis et totusinhocerat,utChr^stumnegaretS.Ma dein sponte sua fluebant.Qua

totos ignoto correptus morbo loquens 9"^^^^^^ ,Ues supinus jacuit, nec ullopra^ditus. Posteavero ^^ ,'"f^, ^ecsensu eommodiussehabereccep.ssel .m-

^^
leva

/lo

;^;^fP,,3,quodadmiserat,ident,demdamnaP ">" sibi irro^^^^^^ ij suppbcmm v.t e^^ue ^

gatu^

^^^^^^^^^ ^^^

^,

hactenns morbo

ir

reliqua

.4 ^^^^
ex=,
^

^
^^_^.

^^^

piopter lerspicuum

fit.

cur tyrannus ultero-

tt^s

,^ ^^^^^^^ ^,3^6 venjter cruc.atus

.^^,^^

,pt

^^;^,^

Ls
vionutratar
paiiio Sancli

ex ^sta om^sstone omiscri/, suin a/iguod ^ de(Wmenium Ac(a cajMan<.

.

exhalav.t

Hienic ocliibri

nGraviorqu.estiomover^poteste^rcatem^ mar<j/rtumsuun o6uj pus,quo S.Theodorit,.s mquidemdefmitodie.facrleerUcletermmare

.^

^,, ^^ ,^^^ .^^^^^_ J^ ^^^^ ^^^^^ Ociofims, nempe xxiv asswnis S Theodoriti, ^^^" ^^""^"'"

S-J^" 9^^^ cUUngemus

.

annumpasstonts. Quoad ''^.'^^^'/""^^' MabMon xn ^.'"^";/"." codices Joannes Rmnart J^'"/lect.s (2), Theodoricus
:

ceris

Martyrum

(3),

"^ codecc <^^^onymussj-b

um. 207, supranum. 10 l^al-AprUs se apographum scribunt diern x TMemontius (4), hac Martii. Conjicit
xxiii

ctto(us,c(Bodcc^e

'^''TT' commodius se habere ^.,_ , ,,,,;, ,^ laci..us, quod pTs'impietatis cssc ac impium potuerit atque heec mter admi'erat, damnare mortem valetudinem et m^seram meUore ^^^ ^^^. .^^ ^^ ini(tm januatempo Verum
lo V^^^^^^^^
:

^2^^

^q

^_^^^_

^^.^^^

^^^t^^^itur.

dissimulemus. hactenus dxcta.

probabilia videantur, suis

dS"
Acta
3

posse tempus.quo kat. Aprilis signarr trf '^'" conscripta fuerint sed
: :

''"f';'

~-

^"^-^X
hHum

on carent.
drcit
:

Nam Ammianus
Daphns.
"

mUe
set

nullatenus videtur

notatus dies signxficare '''.,~ ^P^^TM'.^'^''^'^-, igitur est (quod c^terum

addere

annum

vel

/"" ?P J"J^ 'f '^"^" '^' "J

"^f^l, n
^^^
'^:!
^^q""

Die xx kalend. novem-

,"JE

ixx.f Oc^oferts; amplissimum vi flammarum exu^poUi.. s fanum... subita casu consumpto, ad .d ^st. Quo tam atroci
qua.stiones peratoris iram provexit, ut 1^^^^^ ^,ij ^io,es, et majorem ecolesuspicabatur enim id _,^,io,uia= claudi
:

passw scriptores hts verbts dxem c. admittit) quam nis signare voluisse. Sed

codex defxnU Novembris. quem Laurentxanus

'^V^lf^')^^^.

"^
^

cum cum

tam tnepte reliqua historia concordat. AprMs con^ungU^r^ eadem dies x kal.

timulatos invidia.

Ex qmbus

NamconstatexActis.Julianumrmperatoren
est Antioc)^ quando Sanctus noster passus quo, ut monstrant ItUeprsesentem fuisse (o) et JacomorUius in Historia imperalorum Chronologta JdtctsTheo^ bus Gothofr-edus in mense Juho anni Abj dosiani (6). extremo x nai. S. Theodor.tus *e
;

omfj^^l^ll'^ ^^aetur. imprimis fugam excepto S. Theodori.o Zum clericorum uno ^^tbusdam fratribus ^^^^^^^^ ,,,, -^^^o cessattone faciehat, et facU fa''fj .^i sine ^^^.^^^. ^^^^.^.^ ^^^^^^^ ^^ ;^. rna ^,^^,.irium. intra unum aut ma.

iZeduo^ dtes
^. dtcarnus^

esse conctudertda. si videUcet

,p,^eodoritum

die
q

pervenU. Itaque C^sare Jultarto. patt Martii 362, pra:sente rteque eoderndte Irttiochi^non potuit. Sed Jultartus corres. annisequentis; tunc emm suum. scilicet paulo post kalen-

ue

xxiii Oc^ofcns passum ^rtiam Theodoretus in sua

^^

^^^^^^^^

diem

das Januarii

Ammtartus Itb. ^i.mcap.\.q.uiquumretultssetmor-temJu3(;3.

obier-at

f^^J^^^^ obtinuisse eo tempore Aria^ Jaus^n '^^^ Theodoritum noslrum dn '^''^^'^

Artttochi^

occastone tnccn-

uti testatt^r

^^J"^ ^/^,^ Artana

lav
1

,utsse.
Tliecdo..

adeoque pert..m,
1.

.^KT

Rm
caii.

,p\l

m.

-(U)

C(id...

poi;

lxv --

t5)Hil.deft Emper.

lom. IV,

i>as.

2l3

^i

^'^-

perara

DIE VlGESlMiV TERTIA OCTOBUIS.

.i.^ii.^nihnNri^fuisseillatum. ,T A peramMamjrologns
,

^7
---

.ja.-i...

15 ^'"'^;

'''^''"J^^laZ^^ntioM^
/-ut
e.

361

ecces^am^^ ''l^fumd^etZZLtfuTMemont^us ''"""''j^.^^i^P^^L inira &.ac

/^^''JX^rl^sam

gam clertcorum duum

nobxs

'^r^^'^lJ^'^''^%ZZl^tudine quam ^ongissime^

if^^J"
\2quam

irf

nos Socraies iifr.m cap. 9(4). EuzoiusArianse perfidi antistes, ecclesiis potiebatur. Paulinus vero unam dumtaxat ex minoribus ecclesiis intra urbem obtinuit, 6x qua illum Kuzoius, con ejecerat. At reverentia viri commotus Meletius extra urbis portas plebem colli^ebat.

40CTMI
J. V. H.

abesse videatur.

delicta,

^f^JT^^Z. g;iaS.Th
.p^^^^^^^^^

adsupre-

igitur refertur, S. Theodoritus in ejus Actis num. 2, reliquis ctertcis dispersts, non discessise a civitate, sed in ea collectam

Quoniam

'"'''^rrl^TrJoTlicpotestatem suam nus.deferrentur.atquelnc^^^^^

^^'^''^'^^^ZcoUeclas guot dierum '';"' "'

petierit et facti
,

eccpluare

re-

^evene fama ad judicem devenerit,

exigamus. Quaproptermatoa^^^^^^^^^ clencorum montn responsionem ^'^'"^et

spersionem
et S. 'i''-'!-'''

f-i-e, ad partes Paul^ni seu Eustatkianorum potius quam Meletii pertinu^se d,cendus ^^^^^ ^^ ,^^ A^anum dixerU ut ex aliapotuerU eccpetti ecctesia. Dissidium porro inter Antiockenos catkolicos exarsit. quando, exsilium S. Emtathio (cujus Acta
.

SVL:
l

a,a..us AnaMeletius (Actaejus sub die xn februaxv. /.i

(5)
)

.^,

primum

incepissse,

quando

novembris: causa fuit. id est xi hal. ali^Antiochen^ecclesi^ ,am claus^f^f'^^"'' Julranus chrnt^<in^s id est, statim ac comes
persequi incepit.

-S^TdS sedquando
^^''^ot

ecd.est^

W VtSr/()
r

^mj^^^ ^^
ii
(7),

Antiockenus episcopus ^^^^.^^^ frequenli

"^

^^, eatholicam

fecit.

Nam S">2ZT dicUiUum 8 (2) gesta ejus ^^^'''%'"'l^''jl^^n donaria Antiochensrs Ecclesi^2ZZr^.
imperatoris
a ''"^"';^' dein "^'"'^3"' jussisse, sequuntur

l\TreT%nsi Arilnieum quoque exsulare ^^,,^ ^u Socrates tib. ii cap. f^^J^J^l' p

eran ventus

quotquot propenso erga Meletium animo separatim con'elicto Arianorum ccBtu, egerunt quum i., qui ab initio consub;

""

cludi translatioS. Babyl^' propter quodut supra dium templi Apollims,

X^rXmarL

stantialis
i,j,ii

doctrinam receperant (nempe Eustacommunionem ipsorum refugissent, eo

^^^^^^^^^^

^'''T^ZiutsuZ

''^^^f^eletius Arianorum suffragio ordinatus q

b^ptismum ab

didiscimus ex Ammmno

Neque^'^^^l^^J^^l^^^^l^ S.--'"'^";j"J" ^^ chena clausa fuU. interpretan licet; namgr^^u^ r^nica ecclesia
textus habct, e.>-...?i.". Interpretat^onm^^^^^^ plurali numero. "^ id, quod xn YUa S. ^'".'"" confirmat ad diem xx Otobr^s
ris sub Juliano

Antioii.dem suscepi.ssent. in partes, licet '^e^sis quoque Eeclesia duas ch n^ q q

^^_^^^^^.^^^^^_

Ad hunc modum
,.^.^^

^^,

"''7)'ZZnos^2

Theodoritum. licet Eustacerte ostendunt S.

Lnu,
.

legimus, Julianum, dum, "^.~^, ecclesxamor... di u Jde. majorem

proh.beret, Btrictissime clausis,

f "^g

^^

S^ quis .r. carto.cu^, Antiockeno, quo prse,,oc schismate

/---

"''"
'

ff

"^'^^^^

fo.

u^

Z7mTcopumArianum,biniaderant catholicj hit^Mte^n<^sse voluerit, adeat quamlibet anH , . ;^^^^^^.^^^.^^,_ , 5

guiaddiem^^ufebruariitnCommenta-

liberum

fecisse

g-*'"^-.

narum
bant
:

ecclesiarum, in

^f pro "0'm a quibus ;;;^,t ^r.

"!

"l-io de S. Meletio r

(8)

tate

rem

explicat.

"''"/'^^''"/"'f.i'" o reliquas ecclesias ^^siinc inter majorem et

atque hinc

nem dum enim

;

iUa
patebant.
fit.

^'^''^'"Jl''^^]^^;. Jixcludibriisimpiorum^V^nnnixxv.qmaviae
Ucet antea non Irisimile nobis

^^^^ ^^^ guidquam, quod antiqui de ,.,, . pr^tereat, subjici. ,.,. S Theodorito scripserunt, ac(os, Joa, d.... pi^doardi Remensis, ssecuU x eccles^sli. carmina in universati scriptorum

Ex

hrsce

ommbus

binis temvorxbusecclesms

ex patrologia, hactenus inedUa (9) Christi Antiochi^ Triumphis '^^^jj^

,

c bor ^ irl^ratorisaudacioremfecissecom^tempr^-^ n ut pccnam capUalem Orientis

Antiochenasclausasfmsseadeoqm^tS.^lJeo dtatur num ~ facre doritum coUectam. ut primum comes Julianus incevisse, Quando Nikilonnnus fateclalsUeccisias minores. ac secutajra ncendium templi ApoUims,

^'^^l J^^^^ g^s

^^^^
^^^^.^
,

elara procel

am

^^ ^ ^ Ob~e jubet Sanetos

3

pietatis

defuga tentans

libareprofanis,
..

Dins

ai
_^^^

..ansmittitur unde P^^ ^^^.^^^^ ^^^^^^1^ ^

Ztum

S Martyrem

decerneret.

Ex

hactenus dxctjs

Christi truculentus ovUe, J"- v^^nlens spoliat validosed presbyter almus Ae d.sperg J^,,, "f'^

^^^.^.^^ ^^^,3,
j ^

consequitur. S.

Theodoritum passum none

Th od
Rest
t

anni supra trecentexdTeTkat. aprilis neque Cvsar

p^^^^

^^^^^^^^

^^^^^ ^^^^^^,_
teneri

^^^
^'^^'"'^J
.;
^^

muml^u

ZZumAnLkiam

quoniam tunc Jultanus advenerat. neque

"'

anm

::;t"s.xi..,5uiaca-dc,nAn.oc;^^^^^^^^^

"X^^^^^His ^^^P--

atque ^^-^^ ,^riis agitat terror.bus, sa^vus cruciatibus urget.

^^^^

i.tera

iniiammantur

suum ?' guerat, diemque igitur meo lianus. Recte

Lssio
in

diem x kal. pr.fixxmus. luemkuic Commentario

i,

*'f ~,"i ?*"_^''"fJ^^g? novembrts anm i6~,

cons,-

idaclis virtute. repente &'der Sideria quibus evictis <l ^.^^^ ^^^.^^^^ ^,^,,t_ ^n^el-; P^.^.^^^.i^^ ,,Htat.s abhorent,

Thcod,i-

gnatur. ,..,- o Theo ,. ehcere hcet S Theo16 Pr.Tterea ex Actis

Devotique Deum ^e q

latentur vero Christum ore ^^^^. ^^^^^^^, , itum, ^^^^^^^^

sacra facienttbus, ut iants c^fr-a urfecm

,,

ss

ACCTORB
J.

V.

Christi robustus quoque persistens plenusde flam.ne sancti, Vaticiuaus etiam in gente gereno^adi iuteritum Persarum

amore.

Sic

^-"4^^,,,,
<^Pjf^'lfj,

incognito,,uur.

Insen^^

Zlllantadsuosseniores.adeoqueadtmtium

..n..proindeadtempusquod
,,.,,,.

eomplevit agonem Marttr".'audem gladio meritum percep.t honorem. Itque polo digaus examine plexus Mulct^tur lanius, divino "-- -o"'^''* ""^^ turgore sed. le
:

Am-

^'''-2:,
^"r/^!

l.^n^rralliarumvicissttudmesantecedtt. ^^ , 5- huic traditioM . 19 ^^ee .^ ^^^,^^ concedalur

^^^^^^^^

Qu qu

PercuUus, putri

fluit

mguina

tabe bquatus

monumenta fjf^tl,. 8 ci(aa,longe ^nonstranl, quee

anbts^up^ f^^'^ -f^J
^^^^^^ ,^^^ Uceti^^.^^^ZtlToUur \nnmpatronumnactamfutsse.Quodtgttt^r ritum pa ^am tn-

Theodoriti tunc

non tncwpisse Etanttqutora

SLans

verme

editur,

suniem non ungu.na

s>-

stunt;

Niquidquam meaici

frus.ra

med.camina

^.

.. sudant.

^^^^,^,^ ^^ ^^^^^

Xcefenti connexionem emm pra.fectus Ifordium mutilum : dicitur Sed cu,us ? td vero Julianus avunculus hujus Quapr.-ccedenti eltcere non est. ex carntine B prtnn aut tn propter credo aut in fine libri quidpiam deesse. v. g. vrincipio libri secundi pacemEcclestm VOstDioclelianeam procellam, hac solum raturbasse Julianum apostatam avunculus fuertt intelligi poterit cujus
: :

temerator aperta Nec ^olum teritur mulcta sacrorum. vigiles gcrulique lindctractores. ,gnes. misera truduntur m Morte gehennales versustn Quandoquidem hi de S. Theodorito Chr.stj Ansecundi de Triumphis vix ullam cum hbro Zh\<r. geslis leguntur. et habent. videturnnht

^^''^^l^^amt episcopum et ''' conttnuatum J'j;J,^atimui quatenus hi ca-

Templartos.

^^"

in^de .^.^^^^J, patrocinium

,^^araliUcetiensi.

ZeZri

notroremS^ ^.^^^^^ i,nmutatum. et ad t.anslalum cupivissenl ^"''/.^" '^" tnpactum patrocinittm S. Theodor.f
:

quando fo^^f^^f'^"'^^'

.^^^^i^^i^ctum.

C^terum '^^^"^

StephanurnTor^ ,^j,,, aculatum, scrtbtt uSl ^^^^^^^_ ^^ , .^"f^' nuper ^^^.^ Apostolicx legatum (2) Vidi rex Tolosam me mitte.

^,,,,^ ae

%f'^l\^'Xrna-

^^^_^^.^^

lione

terribilem mort.s j^^j,-|_ jq q^,a est Ucetia,

^^^ Dominicus frequentem et ferventem in

illa terra

(mram-

Julianus prxfeclus. Marlyre An0, 9.paojj^ ^j g iixc de S. Theodorito, "" ""''"'"" Duo tamen explicanda sunto.
"'"""'"''"

liocheno dicta angustias Ucelietiam sunt. Primum inler circumscriptum non futsse censis Ecclesix qui ad Aptensem S Theodoriti cultum. utpote prout ostendunt Breviarta et Mirapicensem,

muros, imaginera, semirutos ecclesiarum a;dificiorum loca, fundamenta ^^^^^ scrorum m^^^^^^ ^^ ^^,; fueranthabitacula horainum bestiarum. Scribebat hxc Stednmicili:i
^^^^^ .^^^^^^
f^^^.

quando

rescivit,

Joannem legatum

suam Sancto pagatus fuerit. Quin et Italta exhibere tentamt. Nam nostro venerationem
quumannoimBergomensisEcclestaS.Conelenchum eogregalioni Rituum exhibuisset
quos colere amabat, etiam xxiii S. Theodoritus ad dtem inter illos fuit minorts sed tstud octobris sub ritu duplicis expunxit Sacra Congregatto, ut vt:

^^^jQg,jsj deslinatum fuisse. In Notis ^^.^ ciaudius Du Moulinet, canonicus regucose^ Genovefx, citat alios scriptores q^iprovinciamNarbo7iensem,velniioims ^^^

^^^.^

rum Sanclorum,

colluvionem ^J^^^^^.^ malitiae, totara in se j^jg^ggigiiiucdefluentisexcipientem.Aiguetnrfe ^^^p^^^^t^r, quod habet vigens tradilio iViantx^^^.^^^ ^_^^^ ^ ^ ^ ^ jmditus eversam fuisse et anno 1188 int^^^ ecclesiam cathedralem

ofPciwn
dere
est

^.^^j^^^ij^mfuissenovasxdificandx.cujusprt^^^^^^

in Proprih Bergomenst,

Romx pro,

typts exbato et anno 1854 Mediolanensibus Alterum superest inquirendum qua cuso.

lapidem

posuerit

Bertrandus

ept-

^^

{^Q^^quidemquumitasint.manetqusestio
^^.^^ ^.^^^
:

x"
;;,;,;;,;'
.-

nempe

ratione S. Tlieodorito, patroctntum ecctesisecathedralisUcetiensisdelatumfuerit.

C supra numm.

monstravtmus hodiedum persetn verare, lestem habemus parochtalis, nunc Ucecalhedralis dicecesi Nemausensi. olim

Verumlamen delatum

fuisse,
;

8 et seqq.

et

id ,.ij patrocinium S. Theodoriti et bellis cruciatis .^^^^^ habemus Templariis -^j g^jg 5^^ qux fuerit ejus aut causa f ^j^^, ^^^ ^ccasio dicendo non sum. Unum indicabo, ^ .^^ ^^,^^g commercium inter Galliam et

tiensis ecclesix

curatum, R. D. Bonnet. qui

plurima, eaque utilissima, documenta nobts subministravit. cui proin gratias maxxmas habemus. Aliqui nempe optnantur, patroctnium S. Theodorici Marlyrts tnca-ptsse, quan-

'Q,.^g^ig^^jciximeregna7iteCaroloMagno.ut ^^^^^^^ ^^ g^^ yj^a, ab Eginhardo, ejus nola^.^ conscripta

Alque hac ratione explicari ^i-^^^q^^gpotesi^quomodopassioS.^VheGAo.^.^ ^^^^.^ innotuit circa quod et illud ani:

do destrt^ctasmculo mi primwva wde cathedrali, ab mtltltbus Templt tnstaurata futt prout nunc est,ecclesta Entmvero defictenle pecunia necessarm ad templum prtmartum dentto ccdtficandum, mtttcs Tcmpltmidtum seris dederunt Berlrando, eptscopo Ucetiensx ab anno 1188 ad UOO (1), subea tamen cautione. ut novum templum dedtcaretursub tnvocatione S. Thcodoriti, Anttochent Martyrts,

.^^^.^^

diqnum, quod, ut in superioribus

^^^^ ^

^^^^aimus,nullumculttcsS.Martyrisnoscive. osten

^^^

.^

^^^

^^f^"J ,.,

,.o;,v,,(,^iieZo(,.-um,a nobis

^^ "

J^i^^^,^s.1\.e.AonX\.Qttodporro nthil
orientales principes, ut
testis

Carolum

quasituncprtmumnomentstxusSanctt,ex
translalttmtnOcctdentetnnoutsset. Imo ttite tuaitucv R. i7Aiu, teste laudato ^i D. Bonnet, exstant hoOrtettte
,

nobis est Eginhardus 'ae^incerent '^'^^2'^!^,,, ,tiam, inquit (3), gloriam ^^/ quibusdam regibus'et gentibus per '^^ '^ ^^^^^,^,_, Cum Aaron, rege

""^l

is

I.dia,
.

totum pene
.

^^yV.^^,,^^ Zem leneudi wiicu .

toiKomidm, concord am. ut
in toto orbe loio uiu^.

diedion senes, qui testantur, se cognovisse

habuit in amiciUa gratiam eius omnium, qni n ^ j

majores, quiipsumconiractwnscriptumvi'
HlGuU.Clui^l.lom. VI,col. 621.- M.sne.
1'airol.
l...n.

terrarum eraut, ,

regum b

et pnncir

CCXI,

col

573.

17)1

b. ou>|uc.. Rcc. to.n. V. pi.g. HS.

pum

DIK VIGESIMA TERTIA OCTOBKIS.

39
AUCTOai
J. V.

A pum amicitiae prEeponeret, solumque

illum ho-

nore et munificentia sibi colendum judicaret. Ac proinde cum legati ejus quos cum donariis

deinejusneposModericus seu Mundericus, de quo supra Gregorius Turonensis; Emmoqui,

teste

H.

ad sacratiasimura Doraini ac Salvatoris mundi eepulchrum locumque Resurrectionis miserat, ad eum venissent, et ei doraini sui voluntatem

Frodoardo(\),anno QlbConcilio Rhemensi quadraginta, vel eo amplius episcoporum interfuit ac tandem Mummotu^, de quo in Vita
:

non solura que petebantur, fieri permisit, sed etiam sacrum illum et salutarem
indicassent,

Trdjectensis (5). Post hos episcopatus Arisitensis abolitus videtur, quando-

S.

Amandi

quidem nulta deinceps

riantur
(6).
,

ejus vestigia repe"P^Mpa/ui

''">"'""*

locum, ut illius potestati adscriberetur, concessit. Et revertentibus leg^tis suos adjung*eaa

,

inter vestes et

apomata

et caeteras
illi

terrarum

orientalium opes, ing:entia

cum

dona direxit; quem tunc flolum habebat, roganti raitteret elephantem.

ei

22 Porr^o Deotharius palre Ansberto ex generesenatorumnatusdicituringenealogia, vivente Pepino rege conscripta ut habei
,

ante paucos annos, eum,

Cointius ad an. 569 | xxvii, habuitque fratres,

Imperatores etiam Constantinopolitani, Nicephorus Michael et Leo, ultro amicitiam et societatem ejus expetentes, complures ad eum misere legatos cura quibus tamen propter
, :

Firminum, Gamardum, Aigulfum, et Ragnifridum: ex Ansherto, a Ferreolomm familia,

prcBfecturis prgetorii ssepe clara, prognalo, aliqui originem Carolovingicas stirpis, repe-

susceptum a se imperatoris noraen, et ob hoc quasi qui imperium eis praeripere vellet, valde suspectum, fcedus firmissimum statuit, ut nuUa inter partes cujuslibet scandali remaneret oc" casio. Erat enim semper Romanis et Graecis Erancorum suspecta potentia unde illud grsecum exstat proverbium Tov (^pdy/.oy ^('/oy tyr,c,
: :

quam alii ad Merovingos deducunt. In neutram opinionem inquirimus quam sat nitide exposuit Benedictinus monachus in Historia Metensis urbis (7) ipsam vero getunt,
,
:

neatogiam exhibet Calmetus in Historia Lotharingi^e (8). Quamvis autem istiusmodi genealogias ad ittustrandamregiam familiam confictas, suspicari liceat falsas, omnia ta-

yeiTovx

num

Francuni amicum, non vicihis pt^onum est fudicare, etiam Sanctorum tum Reliquias tum Vitas, quarum, utpote princeps piissimus, avidissimus erat Carolus imperator, ad eum missas fuisse: atque hac ratione S. Theodoriti passio et cultus ad Galliam propagari potuerunt et quidem, ut initio hujus commentarii indicavimus ahundantiores sunt latini guam
o-jy.
;^-/i;.

haheas.

Ex

men narrataexpungendanon censeo;intererat enim interpolatorum sic reiationem componere, ut fundamentum quoddam in vera historia haheret, ita ut fahulx plurima vera adtniscerentur. Inter vera autem haheo, quse
de Deothario dicuntur scilicet illum Arisitum vicum construxisse: nihil enim 'fahutatorem tirgebatjUtrem fatsam, consilio suo inutiiem narrationi admisceret. Hsec autem lego in genealogia Carotovingica (9): Ansbertus vero. unde priuscommeraorationem fecimus, qui fuit ex grenere seoatorum, habuit fratres Deotharium, Eirminum, Gamardum et Agiulfnm epi-

grseci in Sancto nostro laudando.

tpitcopi
Aritiienaii,

21

Dum

in traducendo S. Theodoriti cu^iw

levis sit diffi-

ex Oriente in Occidentem non

cultas, alicui suhire forsan posset cogitatio,

patronum tutelarem Ecclesise

Uceticensis esse

scopum

et

Ragiufridum. Deotharius vero con-

tWmaim.
Coiiect.

Deotharium, Arisitensem episcopum, fratrem S, Firmini episcopi Uceticensis. Erat autem Arisitum vicus, in quo episcopus regehat quindecim parochias quas sihi episcopus
,

struxit vicura Arisidum, ubi Christi Confessor

effectus requievit
licet
,

(10),

Ex cosevis

dijudicare
floruisse

""^ixuequiescii.

circa

medium sasculum

vi

Ruthenensis (Rhodez) vindicahat, ut tegimus lih. V Historige Francorum Gregorii Turonensis. Mundericus, inquit (1), apud ArisiC tensem vicum episcopus instituitur, habenssub se plus minus dioeceses (parochias) quindecira, quas primum Gotthi quidam tenuerant, nunc
vero Dalmatius, Ruthenensis episcopus, vindicabat.
tensis
,

Quo

loco inveniendus sit vicus Arisi-

non conveniunt eruditi.

,

Valesius divinans dixit

Ariat
,

esse forsan

Henricus vicum

Deotharium. 23 Id etiam utcumque confirmatur ex eo, ' '*"'/'"' quod Arisitum videtur jure hereditario ad j/ Anshertinam famitiam pertinuisse. Nam ex Geneaiogia a Cointio citata sub anno 569 legitur Tempore bone memorise xxvii Aig"ulfiepiscopi hic dominusTheudebertus, rex Erancorum, vicum Arisidium per suum praeceptum B. Stephani Protomartyris Metensis Ecclesias deleg-avit, et dominus Arnoaldus (Ar,

positum in finihus Ruthenorum ad

(le

Avarioaut etiant Aire, vicum montanum, quimihi, inquirenti lexicatopographica, quam explicatissima, non occurrit. Ajunt, porro dicit, in Rutenis inter iEmilianum (Milhau) et Ucetiam territorium pagfum ve esse longum vi circiter leug-as; hodieque nunoiipatiim TArsat, uoraine ad Arisitum accedente (2). Est territorium aspectu sterile, Verum epissed alendis aptum gregibus (3j iste Arisitensis non diu perseveravit, copatus et cum dicecesi Ruthenensi coaluit. Interim episcopicitantur, Dcotharius, de quo agimus;
Viaur), qui in

Biaurum fluvium

accepit exinde nuifus), nepos ipsius Aigulfi de ipso vico Arisido confirmationem tempore regis Francorum partibus domini Clotarii
, , ,

nem

(Aveyron) fluit

B. Stephani. Similiter

domnus

Da^^-obertus, rex

Erancorum

et

Sig-ebertus

ipsum

vicum

ad

priedictam ecclesiara B. Stephani per eorum

praeceptionem coufinnaveruut; et domnus Aigulfus prius g-ermanum

suum Deotarium

epis-

copum

num

etpostdomDeotarium, neposipsiusdomnusModericus
coustituit in ipso Arisido;

est ordiuatus in ipso Arisido episcopus per ordi-

nationem pontiticisMetensium
facit,

nes,
et

urbis. Hucetiam quod prsecipu^e Ferreolorum mansioteste Sidonio Apoiiinare [U), ad Tarnam

Vardonem

fluvios,

adeoque Arisito, adjace-

(I) M.-ii.'. lalrol.

piig. -iS,

Inm LXXI.
dc

t-ol.

S3g.

Avi-vron, Iniii I. (5] Mtnitoil. Df-ci ipl. il'i "U-p. iIp (ft) col. 102, pug. 173. (IJ Misiic. Paln.l. lom. CXXXV. (6) Vales. iNolil. Gall. pag. Acl. SS. loin. 1, lebr. pag.853.
I

i.fi-

liiiiien Mi'-ni.

!'Aniil. ilcs

52f (2) Xolit. {iall. m^fiipl. toin. V, pag.

.

^;.

(7) Ilisi. .!.

I,

H.st, lom II. |>Ji;;. 310 - (Ul) Migue. rulrol. lom. LVIH, rol. 74ti. (llj Mcm. iJ(! fAfad. dc Inscnpi. (om IM. png. 280.

LmTuine, lom.

Mrtz, tom. I. Pinb. cnl. xi;vii.

)>ai-.
(!))

354.

(8)

Hist.

Perlz.

Momim

(lerm.

bant

PASSIO
*"
..ctoM

S.

^NTIOCHENL THEODORITI PKESB.

hino factum

^.^^^

b ant.
''"'^^

Firmtnus

tenuit in /M Dontificatum

'

'

'f^:

'"^

"

Ucecia

ci^f;J:-J^t^^^

/o^ christi requicivitate episco-

^^^^^^^tdecZur.Qu^hac Deolharn^^ Sancti nomen ^ Theodoriti, sul,tenus scrtpsi, '1^ Sanctorum ^ i^ Actis
nectenda)udtcau,t^^J^^^
aliqua
.^^

pusordtnalusesi.u

TtZs^Deothariusexfratreneptem
ad dtem

Uuit S. Tar^'Z;S^to Martyrologii ^" rTsaZayiftFerrario occurrit (1). GalltcanSaussay^

Finninum.

^^Pf^-^^^^^Zlum quia, ut suprain^emorta, t-^^^H^^JpZutrum Deothario.

sinuat,t,quM^repo

.piscopum ul^ Ejusautem fratrem, octobris Rodtexioc celebrant sub

Lnum

aliaque

M^iy^^SuX^tZus,

TA^t^doW^, TheoTheuaeu .,.^ triex quo factle P dorici excrescuntnomtna ^^^_ buendum non A''^'-. "^f o^%teodoriti, Anbriorem esse rnemonam ; J^^^ J^'pd f
,
.

'""'"'''

ZXeVsranttisslmam,mihi
_

S:^^X&.T.e<.o2^fP-. rettnendum.
esse Uticensibus omnino

^"""
I.Jnuar.rag.l008. 0)Acl SS.lom.
.

infiR

.on.. -l2UbiiHom. V, ,2, ,b..

Oc.ob.p3s63c.Auc.ar.pag.M.

PASSIO
ANTIOCHENI, THEODORITI, PRESBYTERI S

mo a.
CODEX BODECENSIS.
mimemori Constantim 1 Tempore div adolescen quum esset ^"'"'r' eratorTjulianus .,,^..6r, P;" le^J,,,,^ Autiocheusem,
,

CODEX SANLAURENTUNUS.
1

pe

a'r.,

Constantini imTempore bonie memoris quum esset ado esce-

Julianus

J\,

Pt eius

cot'officiofungebatur:recepto.eroecorpo^
re Constantino.

Julianustransgressus estfadem

effectus, idola et prvaricator sicque ^p^eriidiadema suscepit,

quoque colen.,

fungebatur offlc.o c. Jul acorpore Coustantmo, Be pto vero de pr^vancator et uuslrangresBUS est fidem .

ad Ecclesiam odio viveret, confugiens

lectoris

A to hensem,

omneB chr

:^

stianos

vi nec ad sacr e promittendo, perducebat gnitates Julianus avunculus fam le/em. Quumque immolasset, accepto jure SuTet pse devians resftuens est in Oriente,

non

-^^--/'^llZV.t

nec omnes Christianos non promiset pr^miorum Lnis, sed dignitatum legem Quumque uadebat ad sacrilegam
vi

ctus, fdola

colens, imperii

regnum

susce-

T,ifsicque

rne

avunculus ejus Julianus

d, et ipse devians,

im-

Jad^omes

factus

rnoCet, accepto jure

Orientis

Aud.ens ergo ecubique culturam idolorum. multitudmem aun et clesiam Antiochensem quasdam opponens causas, clearffenti habere, nutum c^usit ecclesiam. Et ad r I effugatis, et ibi reperU, abs uht
.oluntatis su quantam Lferri permisit pecuniam
poterlnt, sive latenter
et >lh quuiem omeccles.a. ubicumque nos quidispersi sunt ah sive in propatulo, Deo
:

mulftudmem Ecclesiam Antiochensena ?e quasdam opponens habere lur" et argenti clausit eccles.am Deu clericos effugans, causas, unusquisque Deo, ubi erant.
,

qui

statim

comes factus es restituit idola. Audiens

gladii

Quivero

dispersi

poterat, serviebat.

I
supra memonon discedens de
fra-

C
"'""""
.

serviebant.

2 Sanctus morat ecclesi

civitate,

meautem Theodoricus supra non discedens de presbyter,

,

Theodoritus, 2 Sanctus vero

rat
ecclesi

presbyter

'Za^"" ""

sed cougregans

sibi

quosdam

fratres

sine cessatione

collectam

fecit,

acceptab.les-

congregatis sib. quibusdam civitate, sed collectam fac.ens e. .sine cessatione tribus
;
ept^biles

imbribus fudit oranue Deo cum lacrymarum quia vero JuUanus comes tiones. Audiens
,

Audiens Deo fuudebat orationes. et volens veroJuhanus. hunc facere coUectam

placere

faceret collectas Theodoricus presbyter

cogi-

imperatori

sedit

in

secretario /

tabat

Juliano placeret. Sedens eo magiB imperatori jussit

iUum ad

saerificia

deorum impellere ut

ergoin secretario suo, Beatum Theodoricum 8um coram se adduci

.

comes Juhanus

ligatis
;

n>an.bus deor-

qui quum fuisset exh"bi;uB,dixitadeumJuhanus:TuesTheo^ -PCto"s tempore Canstantm.

doricus
qui
et aras et templa prohibebas deos coli et sepulcra morstruens. ecclesias adificabas Beainstituebas tuorum venerari atque coh
,
r"

Introducto .g.tur eumquesibi jussit exMberi. tergum man.bus. JuThcodorito. hgatis post qui tempore hanus dixit Tu es Theodoritus. prohibebas Deos coli, Constantini imperatoris destruebas et eccles.as aediara-* et templa
:

et

ficabas et sepulcra Ego, in tus dixit

:

de-

et
et

mortuorum g ? Theodonquantum potui, ecclesias idola vero basihcas Martyrum sdificavi destruxi, ut an.mas eraras dsmoniorum
;
:

respondit: Ego. in quuntum tus Theodoricus basihcas Martyrum pro Botui , ecclesias et nomine sedificavi ; idola auChristi amore et ideo destruxi . ut tem et aras dsemoniorum

Julianus dixit ra.itium hberarem. es. qui te ista fecisse confessus diis houorem, Tempore Constantini respondit

Da ergo

Theodoritus

cognosco, nec ab iraperatoris me ista fecisse prohibitum. De te nunc fuisse

eo aliquando

animas

: :

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBKIS,

41
et

Wl.
WDIC.

animas emntium et diabolum adorantium liberarem et ad divinum cultum invitarem. Julianus dixit Da ergo nunc diis honorem quia
:

miror,

praevaricatorem subito

vindicem

tX HS.
.ftNLlOB.

dsemoniorum apparuisse.

te

ista

fecisse
:

respondit

confessus es. S. Theodoricus TemporeConstantini imperatoris me

ista fecisse agnosco, nec

ab eo

umquam
:

fuisse

prohibitum, imo devotissime adjutum miror autem te subito divin legis praevaricatorem effectum, diabolica rabie inflammatum, daemo-

morum

vindicem sine causa existere.

3 Tunc Julianus dixit ministris suis Caedaturinplantis, quoniam idola respuit, deos confundit, etmeadinjuriam imperatoris probrosa voce perfundit. S. Theodoricus quum csderetur acutis clavis per plantas, clamavit dicens Pec: :

3 Julianus dixit

Caedatur in plantis, quotransgressus fidem et

^,**!",,*.'^

niam
dit
:

idola deos negat esse. Theodoritus respon-

Peccas, Juliane,

acquiris tibi perpetuara mortem. Julianus dixit

Cffidatur et in faciem palmis insipiens, et
:

non

et cas, Juliane, transgressus catholicam fidem damnationis mortem. acquirens tibi perpetuse

Julianus dixit Csedatur in facie et palrais insipiens, ut cesset blasphemare nos. B. Theodoricusdicitnd Julianuratyrannum :Miser Juliane,
:

blasphemet. Theodoritus respondit Noli errare et me vera dicentem injuriis agere. Julianus dixit Nunc vapulaus indignaris ? Subsequentur vero te tormenta, quae non speras, si non sacrificaveris, Theodoritus respondit Et paulo
:
:

resipisce ab errore tuo et ab insania ista et noli vera dicentem injuriis ac pcenis lacessere. Julianusdixit Nunc siblande vapulansindig-na;

ante dixi
do, deos,

tibi,

et

nunc

dico, noli peccare dicen-

qui sunt opera

manuum hominum, E
:

sed depone hanc temporalem superbiam, et re-

graviora, si non ris, subsequentur torraenta S. Theodoricus respondit Sicut sacrificaveris. anteadixi,itaetadhucrepetensdico, noli pecpriedicando et dicendo eos deos, qui sunt
:

quid admiseris. Julianus dixit Nolo mihi verba composita et eraendicata loquaris, quibus raiseris hominibus persuades. Theodoritus
cole,

respondit

care

Quaudo Deum

colebas, confitebaris
;

operamanuum hominum. Consulo

itaque

tibi,

veritatem, et mendaciura abominabaris

nunc

depone hanc temporalem superbiam ut mihi quid amiseris. Julianus dixit:Nolo, loquaris, quibus verba composita etmendicata mihi, persuamiseris hominibus errorem, non
des. B. Theodoricus respondit
:

et recole,

vero elatus superbia, idola deos dicis, et veritatem mendacium putas esse. Julianus dixit
Dissertas, sacrilege,

per adveneris.

tamquam ab Athenis h nuEgo Theodoritus respondit

:

'

Quando verum

Deumcolebas, tunc amabas etcolebas veritatem et mendacium abominabarisetodisti.nunc idoladeos esse vero elatus in superbiam mentis,
dicis, et

neque ab Athenis neque ab oratore, sed divinse Scripturae eruditus (documento etSpiritus Sancti, qui in Scripturis loquitur, informatus magisterio,)*

veritatem mendacium esse putas ecce delatus es. Juliain quam insaniam et errorem
;
:

optans

te

respondeo interrogationibus, iterura ad meliora reverti.

tuis

uncinii
ii\tlu*a

omil
e(

lunl

Philosopharis, sacrilege, tamquam nus dixit Theodoricus ab Athenis nuper adveneris. S. Athenis neque ab humarespondit Ego neque
:

naphilosophia, sedaSpiritu Sancto instigatus, testimonio munitus, tuis et ex Sacrffi Scripturae respondere objectionibus, optans paratus sum converti et ad mete iterumadfideiveritatem
liora reverti.

4 Tunc iratus Julianus jussit eum funibus et nervisextendi: qui quum fuisset extensus, distenfunibuset nervis ac trochleis fortissime ut plus tus,intantum tendebantur nervi ejus, videretur extenquara octo pedum Dei Martyr
iusultando dicebat tus Cui Julianustyrannus Theodorice ? Sanctus vero Sentis hffic tormenta, et hilan Theodoricus ingenti voce respondit hoes, quia dixi, opera mauuum vultu Oblitus dixeris deos esse, sed potius reco: :

et

4 Iratus Julianus jussit eum in contis i forquumque funibus quibusdam et tius tendi
:

q^^nvopitr
""'/''"'
i

trochleis fuisset extensus,

in

tantum tendeproexcrevisse. Ju-

bantur nervi
lianus
dixit
:

ejus,

utoctopedum spadio
videretur

ceritas S. Martyris

Sentis tormenta,

Theodorite ?

minum ne

Recede ergo ab hac doctrina, et sacrifica et vives. Theodoritus vero ingenti voce, quae et cordis lajtitiam loquebatur et vultus ostendebat hilaritatem, respondit Oblitus es, quia
:

etterram, mare g-nosce Deum, qui fecit coelum etomniaquaiin eis sunt, et Jesum Christum

dixi tibi, opera

manuum hominum

ne dixeris

deos

Dominum
fueras

nostrum,
et

liberatus.

cujus pretioso sanguine Julianus dixit Crucifixum,

:

Sed recognosce Deum, qui fecit coelum etterram et Jesura Christum Filium ejus, cuV

mortuum

dicis creatorem et reTheodoricus respondit demptorera mundi ? S. Crucifixum,mortuum et sepultura pro nostra

sepultum

Juliajus pretioso sang-uine fueras liberatus. mortuum et sepultnm; Cruciti\um, nusdixit ipsum dicis creatorem mundi ? Tlieodoritus
:

salute,

ipsum perquemfaotasuntomnia.quiestVerbumetSasapiebas, pientia Patris,quem et tu,quando forsitan,8isapies et conversus rabas,etiterum

pra;dico ressurrexisse a mortuis,

ado-

rcspoudit Crucifixum, mortuum et sepultum resurrexisse pro nostra salute, ipsura prsedico mortuis, per quem facta sunt omnia, qui a quera tu, est Verbum et Sapieutia Patris,
:

quando sapiebas recta cognoscens, adorabas, potuisti. Julianus si tamen aliquando sapere
fueris,

P.SSIOS.TnEODOBm.Pl^SB^A^CH^^^^^
dixit

n HS.
BODIC

ab .mpedeos. et fac, qu Vel nunc time esttibi. - Cor scriptum inssa Q" 3ussa Quia ratore sunt J^^^^ reepondit:Cor regis in ^<^^^^'''^^^^^ ^criptum est. esset regis. <=of^<''*'l idola. , Cnni, Idorantis

iAnLiCn.

'"/""r, Sodori ratorem 1 Theodo

respondit f^^^^
^

Si talia Jubet,

^^^^^^ j,^.

-&r;;T.;rrrsrT.'f cas?S THeodon

J^ ..i^^
tyrannus

fusSstdmi:S.usomniumbominum.

di-

Sr:st:sedet.iserrin.uson>niun.hon.inum.
-S

iti

tvehlea

ReDletus ergo

furore

maximo

Julianus,

^ I^epletus 5 Kenletus

ir ira

Julianus, juBSit

eum torqueri

quumque

d.u

qu retu

j^ ^^ ^,^^,3 ^^^^^^^ ^^^^^^ ^.^^

-dTal^ly^n^LLit^Velnuncco.^^^^^^^^^^^
:

sanguis ae fjuD

juiianusdixit

respondit ligo non ^n, sacrifica Theodoritus --unum Deum a deTs manufactos, Tu vero omn.um rerum. uuUo factum, factorem

Sosco
ve

qu sp

^ ulianus

ras in eoB,
dixit
:

eorum part.ceps .nveNecdum, ut v.deo, sen-

^uleram
.

rbfbona donabuntur.
a?t
<,

imperator.. et omn^ pro te domino Theodontus respouS.

sit aurum vestrum vob.scum deb.tor ms. nuUius sum

-s^'e-i;S^-'e:^^H r^^^^^^-^^^.
SunL. l^^odoritus ^obiscum
et

Ar-entum et frperdWonem-.ego exbibeo conscientiam V r)Pi cui puram

terveUtadimplere.
6 JuUanus dixit
:

Zl

aurum vestrum deb.tor, ego nuUius sum

s.t .n

perd.nouem
Dei cui prom.sut

nisi sol.us
:

oro, exhibeo couscientiam copulare dignetur. sionibus suis me

raut::u"trpsepromissionessuasdi^an,

et

lampadibtit

Convertere a stultitia qua

6 Julianus
crare

ait

a quo re esIgisconvertere ad Deum tuum, quam perdidisti. tuam, ut salves auimam

sisti,

animam

Convertere a stultitia respondit tuam. Tbeodoritus

:

et lu-

,.^,o.:

Tu
:

Iterumjussit

eum

vexari, ^ixitque a

eum

In-

^rri^dtSeadeum-lnfatuatume^^

fatuatum
:

I^m

cogites mortuo c.uc 'utmagis obedire Theodo et glor.oso. S. potenti fixo Quam regi cruc. Infelicissime omn.um,

est Theodoritus recrucifixo, quam regi. niortuo ettyrannum tuum, ette sDondit Infelicissime, ipse quemdicis, in die judicii ut

obed.re cor tuum, ut magis

velis

Crucitixus,
Bosti,

?cus res^on<^t

firsille quemdicis.ette

fnde
C

udicii

Interim Uanus lampades ardentes jrdic ns, pr^cepit duas quibusappos.t.s el erusapplica" l^^teribus: adccelum B.Theodor.cusd.x.t vans oculos suos fecist. c. um e Deus omnipotens, qui
dixit
:

tyrannum tuum gehennan. Jumittere ^abet in Et ego te ign. tradam.

et

Julianus habet mittere in gehennam. tradam, postea vero Inlerim te ego igni disit sunt, facile consulemus, his quae futara fde cuUura imperdum te' a vita deturbato, deorum ipsis secuns de se turbata florebit; ilUsque nostrae salutis. bic coramittemus soUicitudinem
:

j.

Cine

quse in terram et omnia, munX repromissam spem

eis sunt,

Salvator

famulo

tuo,

qu.

ejus apdicens)jussitduaslampades ardentes Appositis vero lampadibus, poni lateribus l. oculos suos ad coelum, S Theodoritus, elevans
dixit
:

patitur, dare d.gnar propter nomen tuum ista ostende virtutem tuara, ut et iniquis hominibus gratiam tuam priecognoscaut oranes, quouiam denegant.bus et tormenta stes timentibus te, quod est benetuura, te u Sorificeturnomen Adhancvocem s^cula s=.culorum. di'ctura in

Domine Deus omnipotens, qui

omuia,

fecisti

coelum et lerram et

quffi in eis sunt, Sal-

Tator mundi, repromissam sanctum haec patitur, qui propter nomen tuum

spem famulo

tuo,

carmhoes Martyris Christi cecideruut suas una cum lampadibus.

4

fac.es

couferredigDare:etiniquisostende tuam virquoniam gratiam tutem, ut cognoscaut omues, te, et tormenta denegantxprtestas timeutibus tuum, quod est buste :ut glorificelur nomeu dicente, cecidebenedictum in saecula. Haec eo suam cum lampadirunt carnifices in faciem
bus.

JuUanus comes turbatus est cum 7 Quo viso jussit carnifices eleadstautibus miUtibus, et AppUcate iterum lampavari. dixitque ad eos responderunt iUi des lateribus ejus. At facere, hoc tua Mios iubeat nobiUtas hac parte jussionibus nos non possumus in
: :

Turbatus est vero JuUanus cum carnifices elevan, dibus miUtibus, etjussit iterum lampades ejus xitqup ad eos Applicate AUis jubeat responderunt lateribus. At iUi facere non po.suhoc nobilitas tua,nos enim Augelos adstantes quia vidimus quatuor mus ^ tuis
adstanti7
: :

----"
^^^^.^^

,,,p,icm".

'

; ,:

DIE VIGESIMA
tl ys.
aoDtc.

TERTU

OCTOBKIS.

obedire ; quia vidimus quatuor Angelos adstantes et loquentes cura eo, et ideo in facies nostras cecidimus. Iratus vero Julianus
tuis

in veste candida et loquentes cum eo ; et ideo in faciem nostram cecidimus. Julianna vero

jussit eos in pelago mitti.

Qui quum ducerentur ad submerg-endum, Theodorius Martyr dixit ad eos Praecedite, fratres, nihil timentes, sed
:

pelago mitti m. Et quum ducerentur, Theodoritus dixit Prfficedite, fratres, ego vero superans inimicum, sequar vos
iratus, jussit eos in
:

animo pergite ad poenas praecipitationis jam enim vos exspectat paradisus Dei ut
Iseto
,

inter Martyres gaudeatis in ffiternum

eg-o

au-

ad Dorainum, qni mihi palmam victoriffi dare dignatus est. Julianus dixit Quis est inimicus vel quis dabit victoriam? Theodoritus dixit Inimicus est diabolus, qui per vos ope: ,
;

tera superans inimicum, sequar vos ad Dominum, qui mihi una vobiscum palmam victoriffi

ratur
xit

victoriffi vero palmam dat Dominus Jesus Christus, Salvator mundi. JuUanus di:

Quis est donare dig-nabitur. Jiilianus dixit triumphare te dicis, vel quis inimicus, de quo est Dominus, de quo speras tibi venire victorlam? B. Theodoricus respondit Inimicus est diabolus, qui per vos operatur vohintatem suam, ut pro defensioue lapidum nos sine causa
:

Miserrirae horainura, quem omnes norunt, ante trecentos plns minus annos ex muliere natura, tu creatorem et remuneratorem dicis
:

esse

gnus

tormentis

afflig-atis

victoriffi

vero

palmam

dat

Dominus meus Jesus

Christas, Salvator mundi.

:

Quaravis indiad audiendum verbum Deijpropter adstantes taraen servos Dei, ne me putes esse Deus qui superatum,' audi, quod, amisisti fecit omnia per Verbum suum, misertus generi
! :

Theodoritus respondit

sis

Julianus tyrannus dixit

,

Miserrime hominum, quem omnes norunt ante cracifixum .illura tu creatorem trecentos ex muliere natum et remuneratorera dicis esse ? B. Theodoricus Quaravis indignus sis ad audienrespondit
, :

humano, quos transgressos a

lis servire,

fide,

videbat idoVirgi-

misit

Verbum suum super

suscipere,
:

nera carnera
nitas videri

humanam

quia divi-

non poterat

et sic sponte passus,

salutem,
est.

quam

amisisti, dare nobis dignatus

dum verbum

Dei

propter adstantes tamen

servos ejus contradicam verbis veritatis blaspbemiam infidelitatis tuae, qua temerario injuriasti Filium Dei,

Dominum nostrum Jesum

Christum. Audi ergo licet invitus de gratia quam amisisti, ne me putes superatura a te. Deus omnipotens, qui creavit omnia per verbum suum, misertus est generi hamano, quia per prffivaricationem transgressionis videbat totum mundum periisse, raisitque Filium suum ut carnem humanara per Virginera susciperet
,

quoniam

divinitas videri

non poterat

et sic

sponte passus, salutem, quam amisisti, nobisin fide norainisejus constanter agentibns tribuere

dignatusest, Perseverantem te vjdeo 8 Julianus dixit sed in argumentationibus verborura tuorum gladio te audi me vel adhuc, et sacrifica, ne percuti jnbeam, quoniam tormenta contemnis. Ego renuntiavi diaS. Theodoricus respondit
:

8 Julianus dixit
in arguraentis
sacrifica,

Perseverantem
:

te,

video
ttlii-niite

verborum tuorum audi me et ne gladio te percuti jubeam, quia

:

Jiiliant

inoni^

plectitHr

bolo

patri

tuo

oro

consummem cito ^ Domini, quatenus per martyrii palmam tandem contingat mihi transire ad gaudia regni
ffiterni.

autem ut, cursum meum

sicat dixisti,
in conspectu

tormenta conteranis. Theodoritus respondit Ego renuntiavi diabolo patri tuo. Oro autera, ut cursum cousummem in conspectu Domini, nec inveniam gratiam ante tyrannum. Julianus ego te non occidam. dixit Quanta vis, dic Tu quidem, Juhane, Theodoritus respondit
:

ne si diutius in carne permansero inveniam gratiam in conspectu et difteratur corona prffimii Juliani tyranni

Timeo enim
,

Quantas velis, dicito inmei. Julianus dixit jurias adversus imperatorem Julianum et me ; ego certe te desiderantem occidi ideo diftero
: ,

ubi corporis F malis cruciatibus in lecto tuo tui putabis te inventurum requiera, ibi atroquo et cissimum mortis incurres horrorem anima tua excussa impelletur ad infernales tenebras, et corpus tuum, a te ipso corrosum,
,
,

in poenis, ut non tam cito finiatur tormentum tuum, quatenus discas imperatorem te non
,

debere contemnere. B. Theodoricus respondit Tu quidem, Juliane tyranne, fac de me quod tibi placet, sciens pro certo, quia malis cruJuli:mus vero imperaciatibus cito morieris
, :

monstrabitur exemplum, ne quis sirailis tui divinam contra se provocet iracundiara. ^am tvrannus tuus, qui sperat in paganam gentera sed ita victoriam facere, non poterit vincere ut ne quis cognoscat, a quo fuerit occidetur, interfectus n, et nec in terram Romanorum revertetur. Timens vero Julianus, ne alia gra:

tor,

qui sperat in Persarum regioue victoriam se de pagauis habiturura, in terrara Romanorum nou revertetur sed ita crudeliter et occulte occidetur, ut nemo suorum cognoscat, a
;

viora diceret, data sententia,

cuti prfficepit.

eum

gladio per-

quo

sit

interfectus.
,

Audiens hanc prophetiam

est
prffi
:

Julianus

concussus
se

timore

horror

enim maximus invaserat eum

alia graviora de
ret,

timeus vero ne
percuti prae-

prophetando iterura dicegladio

data seutentia,

eum

cepit.

Tunc

Theodoricus fundens orationem Octobris Tomus X.

B.

9 Theodoritus dixit

Deo meo gratias ago,

9

cum

44
tX MS.
BODIC.

PASSIO

S.
:

ANTIOCHENl. THEODORITI, PRESB.

dixit Deo meo lacrymis, hilari vultu ditoleranti^ finem donare mihi ?ra7o gladio percussus ratus est Quumque faisset rap.enTheodoricus, christian. vir

gra-

TT^ihi

tolerantisB

fiuem dare dignatus

est.

tX MU.
S&NLiOII.

cum

^i

'QlmueS^^
recelset
in

K^imus

tradiderunt sepulturfe, tes corpus ejus

cum ge

fm Sans

SudLutL:Quidfac.musintamcrud^^^^
persecutores cesnersecutione? Nam pagani genus persecutionis et ecce novum serunt
pr.d.n.?
die prfficedens vissime persequuntur. Altera adoravit impeiaad palatium comes Julianus, Cog-noscat invictorem Julianum et dixit imperator, qma tissima clementia tua, domine exsecutor impnsimperii tui effo fideli^simus deosque Theodoricum presbyterum, te simum propter my.tetuos acerrime blasphemantem apertissime ah eo contra
:

bortu;

est,

dum

christiani c^-^;^^^^^^^^^^

habuit nopalatium et Tla vero die procedens ad Quantus modus imperatorem'dixit Ulatusque inventus in ecclesia, aur eTargenti rationem hujus tuisSirisfuerit ostensus, Nam et hoc cognosce, Ir videat tua clementia. presbyterum Sod iniquissimum Thodoritum mquir bas ecclesi^ nuera propter ministeria gladu) tormentis
secreto, inquietam
:

Srehensum,
;e"uti
jussi.

adhibitis

Audiens vero

[jr contra

suum propositum mihi mavit dicens Quod

:

^1--^; ex
esse factura,
erat con

ranu-

rica

ecclesiastica

tuum decretum

tormentis. celebrata, adhibitis

hoc egisti ego enim ---^-"j^^^-^J^f ^^ destruere et neque jx Galil^orum conabar vero interfici juss^ Tu facta aliquem eorum enira occasionem male fecisti dedisti sicut
:

multis

G^M

hc imperator Rladio perculi jussi. Audiens contra suum propositum Julianus, dixit aperte
hoc esse patratum
:

me conscribant ut multum adversum pr.decessoresmeosfecerunt,^ui irrsus Vide v.ocant

interfectos

dixitque coram omnibu^.

:

maleficos Martyres

QUi palatio prffisidebant

Quare

quod mihi

neminem eorum
faciant.

occid^s, et aliis

manda, ne

multis argucontrarium erat, hoc egisti ? Ego conabor destruere. mentis legem Galilffiorura per jusper viokntiam neque et tamen neque tu iuterflcere sionem aliquem eorum jussi Galilseis, ut vero raale fecisti dans occasionem
:

vide ne aliquem decessoribus meis fecerunt faciant, quia iUorum occidas et aliis manda, ne
:

multum adversura me

conscribant, sicut prae-

eos,

Martyres quos occiderimus, Galiltei

sibi

faciunt.
est comes Ju10 Tum divino judicio tactus Juliano , ccepitque liauus coram imperatore apparere. Viquasi mortuus et amens subito avunculus ejus dens autera imperator , quod repente comes Julianus amens et exsangnis et animare, confortare est effectus, voluit eum

pcenituit B^e.ip..^^^_ re confusus Julianus, inaniter in chrisua- ^^^_^^^.^^^^ eum, tanta saeviti rabie in gratiam regis nos exarsisse pro qua nec proconsueta licentia id ipsum

10

Ex hac

sacrificemus dixitque ad eum Nuncnunc utaspersussauguinesacrificii sanus efficians.

:

diis,

cor Juliani comitis maxima erat enim sibi contristitia gravari coepit itaque sacersciuS mali sceleris. Offerentibus animalia, asperdotibus idolorum volatilia et super serunt sanguinem immolatitii cruoris ejus ; extraimperatorem et omnem populum

Euntibus ergo

eis,

veniebat. nec reputans id maximo suo sequi concedebatur, consuetus erat, tyrandetrimento, quia hac, qua abstmere*). Videns nide cogebatur, deinceps et velut morautem imperator, quia confusus volens eum animare tuus factus est Julianus, ut euntes sacrificemus dus,
dixit ei

^M
^^^^

et

.^^.^

.^/,^.

Nunc

lientes

de igne carnes sacrificiorum obtuelerunt Juliano imperatori, quiquummansuo, ducasset, dedit partem Juliano avunculo
etiara
,

efficiaris. Euntiadspersus sacrificiis, sauus moestitia erat replebus vero eis, cor Juliani sacerdotes idolorum votum Offerentes vero extrahentes de igne latilia et alia multa Et quura obtuierunt Juliano imperatori o. Juliano lUe manducasset, dedit avunculo suo parum autem verecundia faciente vel timore
, : .

sacrificii

carnera videlicet semiustam. Ille vero

pr/oM..".?

verecundia faciente sibi timorem, parum guteneutium ad stavit, statimque iuter manus se vero ministrorum terram corruil; per raanus ad portorium * reductus est, ibique lacrimis suffusus, jacuit in lecto, fere poeuitens mala, quae gesserai, nibilque cibi accipiens; sed et
sacrificii

suo, poenitens gustavit et recessit in praetorio nec se malorum , qui gesserat , pro quibus invenisse cognogratiara apud imperatorem
vit-

Vespere

voluit. uihilque cibi vel potus accipere prosternens, faclo, in lecto se

iffitur

quam acceperat, cum portionem evomens. Vespere autem fucto, comsanguiue ita ut acriter prehendit eum dolor ventris
, ,

mcestitiam cordis, quiete noctis voluit sopire ventris quum ecce comprehendit eum dolor nam sacrificium, quod et acriter torquebatur ejusficaparticulatim acceperat, disrumpebat
:

tum

vero *, et ejiciebatper os foras, ille

maa'^^^^
jQ;\^;;
^^".^^.

lorquerctur
et

linguam suam frendens denlibus, deglutiebat sanguinem

;

ast iUe masticans

suum cum maximo

tormento, et quum doloremsuum ferre non posset, mittens ad imperatorem raandaudo roga\ it, ut ecclesias chrivero stianorum aperire juberet. Imperator uec cUusi, nec Ego remandavit ei dicens dicens priecipio. Iterum mandavit ei
:

* vero deticans partim * projiciebat, partim non posset, gUitiebat. Et quum jam sufferre ut ecclesias raitlens rogabat imperatorem vero imperator aperiri juberet. Remandaus
.

^'

u parum ?""
v

Ego, ait. nec clausi nec Iterum mandans ei. propter te, inquit, irapeIterum rator, ista patior et male consuramor.

aperiri prsecipio p.

"

aperire

remandans

ei

imperator

dixit

incredulus

Propier

te,

inquit, imperator, htec patior, et

,

nec tamen impetrare posmale consumor sum, quae postulo. Ad haec remandans impeIncredulus, inquit, fuisti diis et ob hoc rator
:

tormenta multis fuisti diis, ob hoc quidem Julianus, multis diebus diebus. Infelix cruciatus, diver^s accipiens escas, suo tamen pastus est ficato, secundum propheliam beatisista pateris

ista

DIE 'VIGESIMA TEETIA OCTOBRIS.

X M9.
iODKC.

46
sftflun.

ista

tormenta

pateris. Infelix itaque Julianus

comes

multis diebus cruciatus. diversis medi-

cinis acceptis, curari

non potuit, sed secundum beatissimi Martyris Theodorici toprophetiam ut tus vermibus consumptus, miserabili fine,
dignus erat, exspiravit. Audiens hsc Julianus imperator, nuUa animi compassione motus Quia non erat fidelis diis super eum dixit
:

simi Martyris, totus a vermibus comestus, est mortuus. Audiens vero Julianus imperator dixit Quia non fuit fidelis diis, ideo ista per:

pessus

est.

perpessus est
11 Post

ista.

paucum
:

vero profectus ipse impe,

11 Post

paucum

vero tempus Julianus pro,

' ^''0"*
^****'"*

rator adversus Persiis in bellum eos superare constitutus igitur ibi

non valuit

fectus adversus Persas

eos.

non valuit superare

obtinuisse putasset,

quum

es-

Et

quum omnia
,

se

set in multa elatione, eo quoddorainus appel-

subito irruit multitudo exercitus Angelorum.

laretur

universae terrge

die

quadam

irruit

Et timore perterritus
praecepit,
militia apparuerat
gitta de

suum exercitum armari

,

super eum repente multitudo excrcitus Ang-elorum et timore perterritus, praecepit armari
;

nesciens iufelix
ei.

quoniam
in

coeletis

Et subito veniens

sa-

totumexercitum suum, nesciens infelix quoBiam coelestis militia venisset adversus eum. "Veniens autem subito quasi sagitta terribilis de aere percussit eum in maraillam quumque sanguis ex omni parte flueret aspiciens sursum, putavit se Dominum Jesura videre implensque manum suam de sanguine jactavit Usque in finem Galilaee, perin aere dicens
, ; ,

aere

percussit

eum
,
,

mamilla.

Quumque sanguis flueret aspiciens putavit implensque mase Dominum Jesura videre jactavit in aere dinum suara de sanguine,
cens
:

Usque

in

agonem

Galilaee persequeris?

Etiam hic te negabo sauciatus de caetero, Christe, quia superasti me. Et sic veniens in quaradam civitatem q, crudeliter mortuus est.
Et tota prophetia B. Martyris Theodoriti impleta est. Nos, qui Antiochiae in palatio eramus et cum ipso in Persida fuimus, licet peccatores, Servl Dei,

'

sequeris

me

et ecce superasti
,

me

sed eg-o

^ etiam
ticulo

te

hac hora negabo

licet positus in ar-

Bt sic veniens in civitatem crudelissimo fine mortuus est; sicque tota prophetia B. Theodorici Martyris impleta est. Passus est autem beatissimus
mortis.

quamdam

hsc qu gesta sunt

circa

Martyr Theodoricus apud Antiochiam sub die decimo Kalend. Aprilium , regnante Domino uniJesu Christo, cui est cum Deo Patre in omnis horor et gloria per tate Spiritus Sancti
infinita sfficula saeculorum.

faraulum Deum Theodoritum x kal. Novembris * r conscripsimus; ut legentes nostri mem r ^ mores esse dignentur, et ejus edocti exempljs, apniium r et imitando in virtutibus animi proficiant
. ,

ejus passionem relegentes et frequenter audientes , discant toleraritiam in adversis , di-

Amen.

scant Chrislum sibi conciliare opprobriis, discant Christiim , qui nos redemit morte simili mortis pretio comparare, ut cum illo regnante
,

valeant etiam ipsi regnantes ejus perfrui societate, qui vivit et regnat Deus per omnia
saecula saeculorum.

Amen.

ANNOTATA.
prwter Mahillonium et Ruinarsupra num. 10 Commentarii prsevi indicavimus, nos quorum unus, tum propter setatem, tumprotiim duos pr^seriim habuisse codicespretiosos, exet prwcipuum textum Passioms S. Theodorit. Pter correctionem longe prwstantissimus est alicujus momenti ex Mabillonio titera M, ex Ruinartto hibet Variantes tectiones, quie sunt sive tocumorxginxs sive 207, undecumque anonymo litera K et ex codice ms. signato num. nam ut pr^monuimus codtcem Bodecensem ex scriptorem spectes, titera A commemorabimus integroproferimus,propterrationesnwn.li)Commentarnailegatas ... ^,. ^ .^ Constantim Magm et Basitin^ fihus, natu b jJaJ.s Apostata, JuUi Constantii. fratris 363 (1). Observasse etxamjuvat, Cmstantxmet ConstanUi CPoli anno Christi 331, ohiit xxvi JuHi quandoque dtffictle sxt discernere utrt factum nomen non raro promiscue sumi et usurpari, ut Magno an tribuendum sit videUcet an Constantino ^^"^^'^V^^^/j^^t serie Constantim nomen Constantio adscrtbx, quod tamem Passione evidens est ex narrationis
a

Jam

J.

V. H.

amod

'r

semel animadvertisse sat

c Sur>ra

num.

11

tiocheL

ordinalus fuerit

assignavimus. probabilem eliam erroris causam tbidem JuUani c^saris consanguineus fuent d Quod Julianuscomes '^'f <'Z'"rTtctu!^To conjungatur. TMemontius ,2) allegatS. C">ysojlocontrovertitur qua necessitudine utergue
:
,

lector adscribitur.

est. n ;. ^v, EcclesixAnCommentarii prsevii egimus de errore quo Juhanus Ca-sar mcomed.ensz quum verisimilius in Ecclesia sive C.vsariensi swe
,

mZdicentemJonsanguinitateme.patreJulianiC.sarisessedervandam^^
adeoque comes dicendus stt patruus ^^''^*"'-"' "; comes frater patris Juliani cxsaris fuerit, mst <^l(eraeaque h,-esitantes dictis S. Chrysostomi assentiremur (!) Atque nihil eumdem factt videticet qui lib. xxn, cap. 1 noslrojudiclo potior assertio obstaret Ammiani qmdem optmo consanguinitatem necttt. Qu:e rvunculum ilperatoris, ac promde per matrem nempe Conslantino Magno solum tres cognoscanturratres. ZZterZnfLatur ^x eo.quod ^SlTaHrjZiusConstantll,Julianic^sarispater,etAnnibalianus,quemaln {i) de,n inter ConslantiniMagni fratres reltctus sxt locus ta ut Juliano comiti nullus

7TZ'ZX

ap^Uant
(1)

IV, |BTillemoiil. Hist. des Empcr. lom. i ri.lsl. eccles. tom. Silu -(i) Mdm.pour scrv.r

'" 1,5' VIL p8g. /3!..

_(3)

S.

ChrvMSI. Opcr. tom. U. p.g.

8(ii. cd.l.

Pans. Monl-

faucoo.

(4)

T.llemonl. H.sl. des

Emp. tom

IV, pg 3i.

46
3.

PASSIO

S.

IIENI. THEODORITI, PRESB. AMIO(Ij

s^ngaiaia /(ajemui Constantinum cogoaii

V. H.

Julianum 0<y ex Zozimo, s^cuUgurnH '''"Pl'''2Jl voluisse; adeogue superslilem vixisse ommbas .'^r P^'^,r'" K.6a<. Imo. teste Socrate Ub. in cap 1 2), ec effasione virilem ommitem, guia ad ^^^''''"JZil^TZ^set, nisi Ulum tenera a=tas conservasset. Ex )as sororem suam BasU^nam. c.saris per ipse JuUanus
nibus verisimile Apostatx matrem fuisse. (vtdeDu e VoxConect<.

ffJ^^j^^Z^^^ZetcZangu^neum /it, jui,ianu.n

scriptores habet signifiQ,.,,arium hoc verbo) variam apud vocemoportet. Etemms^ aUud C^^^fZZcrificium interpretar^

'^^S^ZnS^arlCr^n^^^^^
Theodoriti ne soUtaria S.
i

w "/*
''*

Secretarium.

Ammiano

debant. in eoque sensu

^J^^f

'

g JuUanus comesh^ ''r~.Zrt^m temporAus SancU. pro fide mortem pass.. ab tmornabanlursplendidus.Sednscep^^ J^^Sozomeno Ub v cap. 19 (3) nam tnterromortux " ^,,<,nrfe< locum cadaveribus refertum esse. Porro axt pns simpUcter
:

;;',,,- Kariy.u,, qua^ f'',f '""^';f

quo judices consijudiciale secretum, est conclave. in monstrat Facciolati h. v. ^ ^^.tantio frequenlius cedifimbantur ^t

W~;'
m. lus

'-"'^ ''^ gatus Apollo.cur quuin multa idem scriptor. ^^^^".Pl^P^^^-^J/,;

^fi^riuU''

cadavera

imperator tamen conjiciens solum

Martyremoraculisobstare axc de S. Bahyla adversus

Chrysostomi orationem. ran fe^^^ -3,3,1,. cfr S. Joannis ,,,porf.ncto monstrat. se

,V,icere<r
.-

'^^f^^.

""";.

Ego, inquit.

iu

quantum

potui. ecclesias et

morluorum nomine apud Julianum h CodexBodecensisomUtUmresponsrone^^^^^^

<^'"'^'"

""^

^^,.j

^^.^e ab oratore

^"''--~::J^:^^^^^^^ humanam informatum 3 dam 7^"';'^'" " ^f o> !uocu,gu. aut rhetore ad eloquent^am versatum, zmo nequeal, fidelium responsiones. Ista porro ^2fy,,odie imviis peremptori.v *""'/""; fuisse. 'D"?^ sedespllsophz^e eteloquenti^e. uU testa""'tmta^r/^^^^^^ 'f ternpestate AaenManU.r^^^^^^^ J^^^. /^^,,,,, ,,^,, ^rdine ...n

qu^a

forsan meUus; etoratoris cujusnumquam se Athenis

;

^ E

;;;~

tur co^vu^

literarum sedem ac domicilium cupidUato mittitur ; Athenas.inquam.mihi vere ^'rrtjrelnexSbiJi1m:ret'pf.clara doctr.n.

f\f'S':2 arfCPotMicus) Athena/, hoc est.

verba ^equentiasats osl^^^n

aureas.acsicuiquamalii.bonorump^^^^^^^^^^^^^^
i

Agilur

hic, ut

^^^^^ ^^^ ^^^^^^

rocA^

infl^cto.

Si vim

-^^^^^^^J^^^^^^ Ouomi orro

.

tormentum in eo
:

consistit.

LTo7;c.oi:o^;:3^^^^^^^

-^- ^ ^^ ^^^-r^^ cochela, procurandam undetntelUfuisse contos ad rotationem aanioe rnZniltllZadh^bendos 1 Galloml (6). palet Martyrxs j;^ ^^^^^ j^,,,^a et quomodo quomam corquamvis id exaggeratum exist^memus,

t'zi

num. U. Kationem mdemreddUan^,cur qu^st^onem urserit, m^reconfirmat S. Leo. ut^ jiuanuscZsneque expUcmus, neque fortius tn^t< Laurentmm qu, non induavimTinsermonedeS. Laurentio num. 2 (7) In levit.m, dispensatione ecclesiastica. substant.a. pra^em.nebat s^ium minist'erio sacramentorum sed etiam unius viri comprehensione prom. tten mp^s persecutof efterbuit, duplicem sibi pra^dam de Armatur aque faceret etiam ver=e religion.s exsortem. nT.em si fecisset sacra= pecunia. traditorem, rap.at aurum, ^^'.^tate ^.t cnpidus et varitatis inimicas ; avaritia. ut P rmTna face homo pecuniie ^ prius erat ecclesiastica substantta. u dem fidem fufc at Christum. S. Laurentio rapienda Chmsto , quo obtento faciUs Sanctus Theodoritus icrgebatur ad renuntiandum tyrannum imitantur qm nostr^s eUam eratrei Deo sacratm. traditio. Accurate utrumque intemeratam suam fidem et div^as suas,legU^m^s
: .

S;- a7 Zl^Z^e^ZdLur '''l^r^T;:^^'^^tarU pr^U

,

^Mt

tempormsEcclesiMsU

^nvident

et

"TSZu^^hicvariant codices.

pro rnore poni non posLaurenttanocodiceuncims cum iis, quoe in sint. Conferatur imprimis apographum Bodecense tradam legunt pericopen Intenm ego .gni te et R inclusa sunt. Eorum verborum loco Laurentianus textus et hic videtur postea vero quid faerit? Sic jussit duas lampades elc. Mihi dicereUquis connexionem habere. Porro dum hxc idtro citroque correctior et arctiorem cum permanmihi S. Marlyr super insirumento lorturoe, relaxatis tamen fumbus,
ut divers^ lectiones in

margme
:

bantur videtur Julianus jussiteum torquer., id intellxgendum sisse ita ut. dumpaulosuperius, num. 5, legimus funes simUUeret hic torturx sU demandato tyra>mijubentis,ut ope cochlearum intenderentur
: :

trochlex adduntur faces ardentes. ^ r^ r,. . CfrDu Cange Glossanum m Pelagu.s quandoquepro quaUbet aqua, etiamfluviaU, accipUur insuo Lexico geographico, Baudrando h V Porro Antiochiajacetad Orontem, fluvium, teste pelagus dici etiam accuSyrix-maximum, nec ita multum a mari distat, ut aqtix Antiochenoe ratiori modo non potuei^int. ignota manu lethale vulnus n Omnes antiqui in eo conveniwU, quod cxsar Juiianus in prxUo inquit, hinc inde candidati, quos disjeceacceperU (8). Ammianus lib. xxv cap.S Clamabant,
: , , . , :

,1) P.,B

106. clu. lio.in.

.

1837.-

(-2)

E-.l, .ic.

Il.st

lom.

Gllon.
>!>"'

Dc

Cruci.....

SS Mnl. p.g-

edit.

ParU^ U;!i9
H..t.,<l.

Cf,-

i-/ t!^:;s'^:o,:::!lX^^^'^-ii^''^'''^---'^> a. l.UI\St>M. ViltBl lOHl llf P5> '" ViMi. tfiuii>iauvuu.
r.rci. "iNaz. Greg. '.Nbz.

""
,

U,.c,. Ui.cr.

tom to.

I, I.

pag. 781. cdil. Paii-. pae. 780. cil.l. Par... 1778.

1.-;;,KJ -^8)UrT,Ue,.K>ut.
22t

i.a.p.

(()) ()

lom. I\

pg.

m.

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

47
,

rat terror, ut fug-ientium

molem

tamquam ruinam male

compositi culminis

declinaret

et

J.

tDCTOBB V. H,

inoortum, subito equestris hasta, cute brachii ejus prsestricta, costis perfossis, hsesit in ima
jecoris fibra.

nempe idolorum

Codex Bodecensis addit narratis in Laurentiano quasdam circumstantias examinandas ; sacrificulos aspersisse sanguiaem immolatitii cruoris super imperatorem et omnem populum ejus. Crediderim scriptorem alludere ad ritum judaicum, dequo agit Pentateuchus in Exodi xxiv 8 et S. Paulus Hebr. ix. 19, scilicet Moysen, promulgata lege, sumptum sanguinem respersisse in populum, seu, ut ait S. Paulus Lecto enim omni mandato legis a Moyse universo populo, accipiens sauguinem vitulorum et hircorum, cum aqua et lana coccinea et hyesopo, ipsum quoque Ubrum et omnem populum aspersit. Extra vero casum icti fosderis cum populo israelitico, nuspiam reperio sanguinis aspersionem in veteri lege nisi in consecy^atione
:

sacerdotum, qui mixtura, ut mdetur, sanguinis

et olei

simul

cum

vestibus suis aspergebantur,

Exod. XXIV, 20 et 21, Levit. vin, 30, simili fere modo mundabantur leprosi, Lcvit. vm, 6 et 7. In iciendo autem fcedere qiuedam quoque barbarse gentes sanguinem paciscentium adhibebant, utaccurate describit Tacitus Annat. xii, 47. Mos est regibus, quoties in societatem coeant, implicare dextras,

pollicesque inter se vincire, nodoque praestringere.

levi ictu

Mox

ubi sanguis iu artus

cruorem eliciunt, atque invicem lambunt. Id foedus arcanum extremos habetur, quasimutuocruoresacratum. Ex hactenus dictis tiquet scriptorem codicis Bodecensis excogitasse ritum, nusquam in sacrificio ordinario usitatum, et de quo tacent codices metioris
se affuderit,
,

notse.

p q

Ex hisce
Locum

cassaris, sed comitis

verhis daiur intelligere, ecclesias Antiochenas clausas fuissejussu non Juliani dicta Commentarii preevii num. 15. ; unde confirmantur Juliani csesaris emortualem Phrygiam appeltat Ammianus tib. x\i cap. 3 his verbis :

Ideo spe deinceps vivendi absumpta, quod percontando Phrygiam appellari locum, ubi ceciderat, comperit. Hic enim obiturum se prsescripta audierat sorte (1). Commentarii prxmi num. 13. r Cir^ca diem et annum passionis S. Theodoriti, vide dicia
(llCfrTillcmoor. Hisl.

desEmp. lom. lV,pa{;.224.

D E

S.

VE R

EPISCOPO ETCONFESSORE SALERNI,

SYLL.OGE HISTORIOA.
S Unic.

J.

V, H.

Tempus

erecti episcopatus

Salernitani; episcoporum series.

(6), Luminosi, Concilii Lateranensis anni sub Mariino I Papa pairis (7), ei Leonis, 6-t9 in Catalogo Ugheiliano omissi, qui anno 761 chartcB PauiiPapae I pro monasterio SS. Ste-

uoties de Sanctis episcopis Saternitanx

In itrie

fuii

\Ecctesi3e agimus, iricis chronologicis im-

epiicoporum
S. Verus,
ttrtio loco

Iplicamur, q:
hactenus non
constat,

quibus expedire nos, datum

Inter erudiios

fuit.

quo
;

Scvculo vixerint

Saternitani
octavo,

utruni sciticet

nempe non pynmi episcopi Sceculo quinto an

phani

pro alterutra sententia certaniibus, hinc Gaspare Moscapro quinto, inde Antonio Caraccioli pro sseculo octavo. Sed plerique recentiorum partes Moscse tuentur, et quin et
ipse Ugheltus, cui sententia Antonii CaraC'
cioli

ei Syivestri suhscripsit (8). Reliquorum aniisiitum Salerniianorum nomina si traditionem hujus Ecclesids rejicimus delevit antiquitas (9). 2 Ast sine gravihus raiionibus rejiciendi no7i sunt fasti aticujus EcclesicC, cujus prrn
,

tenieiM,
tmc.

V fioruii.

cseteris

interest
:

memoriam suorum

pontifi-

Catalogum tamen Gasparis Moscse exhibet (1). Communem opinionem secuii sunt nostri in S. Bonoso ad diem xiv maji (2), in S. Gramatio ad diem xi Octobris (3), et in S. Eusterio ad diem xix ejusdem mensis {4>),quam nos quoque amplectimur. Et vero antiquissimum esse Salerniianum episcopaarridet,

cum conservare adeoque Salernitanie

Eccie-

sztS vindicare debemus sanctos episcopos, qui eamdem itiustrasse perhihentur, Inter hosce hodierna die recurrit S. Verus, cujus memo-

riam

celehrat
:

Martyrologium

Romanum

his

verbis

Apud

S^ilernura, Sancti Veri ejjiscopi.

tum
ciiio

7iobis

iestaium facit Gaudentius, qui conRomano sub Symmacho Papa, anno 499,

interfuit

eidemque subscripsit his verbis

,

Gaudeutius Saleruitanus (5). Quod si traditiOnem Ecctesiie Saiernitame respuimus eos solos ad sseculum usque nonum habebimus hujus Ecciesias episcopos, quorum nomina ex actis Conciiiorum cotligi poterunt. Ex hoc quidem fonte derivata ad nos est notitia, non solum Gaudentii, sed et Asterii, qui anno 536 conciiio CPoiitano legatus Agapiti Papse adi2) Act. SS. tom. III {^) ltl.sa.T. tom. Vll.col. 3S1. Maii, po. 37i.--(o) Iljid, toin. V Oclol. pay. 071 . (ij Ibid. (S) Labbc, lom. IV Codc. coI. toiu. VIII Octolj. peg. 436.

Philippus Ferrarius in Catalogo Sanctorum Verus, Italise paxdo ahundantius scribit episcopus Salernitanus, S. Gramatio in episcopatu successit. Cujus etsi Acta de Saocto nun exstant, sancte tamen Ecclesite Salernitanae praefuisse, miniculisque coruscasse dubitari Oon potest, quura illius memoria ab Ecciesia a priscis temporibus celebrari consueverit, ut in Hreviario ejusdem Ecclesite, quadrinffentos abhinc auuos et eo amplins edito, satis apparet, Migravit ex hac vita x kal. novembris. Corpus
:

ejus, in sede sacra

mHJore in crypta
cl ali|.i.
(9)

cum

cor-

15t3. -(6] Ibid.

col.

78

(t<)

prof. loro.

V. col. 51 1693. IV, pag. 1708.

loiii.

Ibid. col.

(7] Ibiil,

tom. VI,

Cfr Orlciidi. Or bi sjc. el

poribus

^ 48
AOCTORB J. V. H.

DE

S.

CONFESSOEE IN SALERNI. VERO, BPISCOPO ET quidquam 5a;^n.yan^,anno 1696 editum; nec

hahet. TrTterea speciale

quum

ut scrtbxt,

sparMosca

Sa^^

^ZuaoZ^
6ralionem, in festo
seauentis tenoris^

Tt^l^S^Uam, IrpnnemffloriamsanctissimiConfest'
''^"'t^u

no6 Bint de communi. JV.?. quoS. Ven Insto^ contigiU repUe quidpiamqu^^t^o-emchronolog^cam eJidemus rtm qui de SS. Bonoso, Gra.-

r
:

niis ita

Veri a.im contuliJtQue Pontmcis nos apud te patrouse' emus, ejus tr"bu poss.deaut cum eo vitam

ante nos tractarunt, ut eadem nos Ttioet Eusterio ita egerunt,

: ,
,

sUlimari. fprnm Per Dominum.

Eamdem oratio-

quapropter qv^mam Zpetere non mcet tempus eptscopatus S Gramatio successit v afficcimus. iS. Veri sseculo

(I)

De

episcoiiis, p>gSlern. BmI.

DE
i.

S.

AMONE
IN GALLIA.

LEUCORUM EPISCOPO CONFESSORE, TULLI

V. H.

HISXOBlCA. SVLLOGB CB.TICA ET

tu

episcopaparum cognito; terapus S Bnic. Sancti cuUus; res geste

;

corpons. varise translationes

f OST HiD.
S. AmoDis ulfw cer(u

Usuardo suo addidit IntermuUiplicia, qu^ tamen Sollerzusnoster^Auctaria, nullum

rardi, conscripsit.

Sed

et ipse

Adso ui ad

mentionem faciat Sanclt oecurrit quod nomen recen^ Tullensis Amonis. Bjus secundi Castellanus tamquam 7ent Claud.

JcZ

ZtojTullensis

Card. ^eNoa^Ues^^^^^ TuUi Leuco tLoloaioParisiensihisverbis: merxto qmdem episcopi. Et

et

scnpSeptembris habent nostrz 3), de S. Mansueto quod tur^ documento percepit. commendare voluit. Exstabant proinde litteris quse peAdsonis ^tate antiquiora documenta, reciptendum sit rierunt. Unde.quid accurate

diem

iii

Amonis sancti antistztts nof^Ussacris inscriUiur cultu ttquum nuUum sit dutium de ejus
ah
altiquissimis

L1

exposteriorumscriptorum narratione, hodie igiiur ex Acits discerni non potest. Damus Mariene episcoporum Tullensium, ab Edm. quae de editis in Thesauro Anecdotorum
,

temporzbus frequentato

S Ammone
3

in iis referuntur

(4).

repettta^ translatoquem etiam demonstrant agemus, olim celebratas. nes de quibus infra Sanctorum, qui Ferrarius quoque in Caialogo sunt. S. Amonis nomen in Martyrologio non sxv septembris, ac iterum

recenset

addiem

ad hanc diem

sxiii ociobris. in

quamamajo-

die xxv septemribus nostris, ut ipsi dicunt Breviario TuUensi.anno hris, dilatus fuit, In

sanctisPost excessum ig-itiir praedicti (Mansueii) -'<> doctoris simi pontificis et egregii successerit, memoei in sede episcopali nuis cathedrse remus. Post eum domnus Amon qui cum pontificalis adeptus est dignitatem Beato Maneodem videlicet suo praedecessore prefata sanctissimi sueto requiescit in ecclesia
:

ucc( S.

imjussiScipionisHieronymiBegonepiscopt Amonis rfie xxiuoctobris edito, festivitas S. ordmatur. Duplicis secundse Classis
ritu
2
quatnvu

meritis, Apostolorum principis Petri. Quorum atque prselibati Beati id est, Sancli Mansueti

pauca de eo co

Ucet constans fuerit sancti rebus gestts vix Confessoris cuUus, de ejus antiqmora scripta, atiud nobis servarunt episcoporum quam quee exhibentur in Actis Martene editis tn Edmundo

Cxterum

Amonis, plurimi, cfficitatis, leprae et redterorumque languorum segritudiue detenti, multi reduntur sanitati.Ad quorum patrocinia ^ atque eoges et principes venire consueverant, ilUc locum ex nroprio ditabant. Erat enim

febris, cae-

rum

TuUensium, ab Thesauro Anecdotorum

scriptor

(1).

Actorum istorum
meuntis,

innumeramulconfiuensturba adveuientium et viverent, erata unde titudo pauperum, quibus, hodie dicitur, fideUbus constitutum:unde usque
etdomniAmonis. ad matriculam domniMansueti H^c fere exscripsit Anonymus ex Adsone (5) compendiose iacap 14 ya^ S. Mansueti, mek nam Adso aliqua addit non omittenda. S. Ammonem communi universorum
:

anonymus

est sseculi xii

innineque satis indicat, quibus monumentis episcoporum historia prointitur priinorum varise ejus de ad trutinam revocandse erunt Laudaiur tamen ab Auctoribus asseriiones. Historise litierarige Francixscriptor,quod fadocumenta inspersa bulas, quibus antiquiora resecuerit [1] sed simul dubiiant, num erani, attriistiusmodi emendatio saniori crisi
: :

Scilicei

voto

atque

consensu

ordinatum

episcopum

mores et instituta ad fuisse, prsedecessoris sui bonitatis et sanctitatis ung'uem exsecutum ,

fuisse

buenda

sit

quandoquidem eumdem

vident in

chronologicis quandoque peccare. Ei quidem primoanie Anonymumjam aiios res gestas

pergit Hic diguitatem in cuncta moAdso, pontificalem rum iionestate exsuperans non solum verbis
operibus

comprobatum.
,

et

exempUs subjectam' plebem circumquaque

excoluit,

rum episcoporuyn TuUensium non

attigisse

competenter

sed

etiam

miris

ac

solum, sed etiam tuculenter explicasse, testem habemus Adsonem, Dervensem abbatem,
qui Vitam S. Mansueti, primi episcopi TuUenGesis, circa finem sseculi x, sub episcopatu S.
t\) Toin. III. col.

magnificis virtutibus iUustravit. Qui sic quodecus que quum daret iu celebrationibus
est *, et oruaret tempora, ut scriptum

usque

,^^^^^
,^^1,^ 12.

ad consummationem
Anecd. lom. Ul,
col.

vitae

recedens ad hoc
Patrol. tom.

992. (2)

Hil

lill.

pag. 129.

-(3)

Ac- "*'>-*'

"P^

France, tom. XI |4) Thea. P^S-fiSQ.

dc
la

col.

992-1) "'8"^

CXXXVII,
saeculo,

631.

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBKIS.

4.9

sseculo

in oratorio

quod superius ^iximus

omni denique meritorum sublimium

tioribus.

dote po-

/""

Apostolorum principis honore a sancto B. viro atudiose constructum, cum eodem praedecessore suo sanctissimo condigine traditus est
Petri,

Namque
,

ut antistitem civitatis veslrae

sepulturse.

*TuHemir

* ^^^ ^^^^ ^^^^' ^^ ^^ ^^^^^ ^^^^^^

nis cognoscimus.

5. Amo-

Addit tamen Breviarium

Tullense,

Sanctum eremum, quantum patieamantissimus, et tumultu in neraoroso

bantur apostoliciejus labores, coluisse. Fertur, inquil, fuisse solitudinis

relinquam consummatissimum virum, cunctarumque virtutum conscientia et fama juxta beatum multo opportunius de quibuscumque quaestionibus tibi interrog:antur inclyti Galliarum patres et protomystge nec satis satis positus in longinquo Lupus, nec parum in proximo Auspiuius; quorum doctrinae abun, ,

danti eventilandse nec tua

cit.

consultatio suffi''9"*'>
P'"*'

ad

eremi secreta, long-e a

Sanctesis provinciaB loco, qui ex ipsius

sione

man-

Amouis Sylva usque hodie nuncupatur,

et

interdum
liceret,

quantura

sibi

secessisse,

quo

saeculi

per pastorales curas vana declinaret

Qui a Sidonio ciiatur antistes civitatis Abrogastis seu Trevirensis, est Jamlychus, alio nomine forsan Evemerus (5), de quo ipse S. Auspicius agit in epistola metrica ad
6

"

" ""

facilius,

divinorum raeditationi vacaret liberius et pro greg-e sibi commisso Dominum ibidem exoraret quietius (1). Ast inquirendum restat quo circiier tempore vixerit. Si certa esset
aetas S.

eumdem Arbogastem

(6)

his verbis

Mansueti ejus prcsdecessoris et primi Tullensis episcopi, satis e propinquo definiri

Sanctum, et primum oranibus, Nostrumque papam Jamlychum. Honora, corde dilige, Utdiligaris postmodum. Lupus dein non satis positus in longinquo
est celeber episcopus Trecensis,

posset tempus episcopatus S. Amonis. Sed inter eruditos controversia est. Adso, saecuti,
ut diximus, x scriptor, docet, S. Mansuetum aS. Petro, adeoque primo saeculo sera; christian3e, Tullum missum fuisse, ut Evangelium

anno

4-78

vita

functus cujus Acia illustraruntnostri addiem xxixjulii (7). Non difficile divinatu est, Auspicium non parura in proximo positum, esse Tul- e lensem episcopum, qui in citaia epistola metrica

Tullensibus
S*

prxdicaret.

Quoniam autem

Deo gratias rependit, quod Arbogastem

Amon

fuit ab eo secundus episcopus Tul-

lensis, ejus pontificatus

ad idem s^cutum aut

jores nostri

initium sequentis referendus videretur. Maad diem iii Septembris Acta S. Mansueti illustrantes, initium Ecctesias
,

Tuliensi in urbe viderit (S]. Quum itaque hi omnes ad senescens sssculum quintum periineant, in specie Sidonius Apoilinaris, anno 483 post decennem pontificatum, ut

magnum

omnes

eruditi tenent

defunctus; ad idem

Tutlensis, adeoqiie aetatem

primi

episcopi,

ad

tempora Constantini Magni aut filiorum ejus reducunt (i). In confirmationem sententise sucB afferunt, quee passim cognoscuntur de S. Gregorio Turonensi, primorum episcoporum missionem medio sseculo iii sub Decio illigante et de S. Sulpicio Severo, dicente,
serius tpans Alpes Dei religionera susceptam.

Auitaque asvum spicius, quintus a S. Mansueto Tullensium episcopus. Quodsiab obiiu Consianiini seu ab anno 337 ad tempus episcopaius Sidonii
pertinuerit, necesse est, 5.

seu ad

annum circiier 472 computemus, annos

in quinque epi-

habemus omnino cxxxv, qui

Sed

haec testimonia exigui esse ponderis

auctoritatem opinioni

conciliandam
xvii

stratum fuit mentario historico de S. Florentino, episcopo Trevirensi (3), ut hic retractanda non veniant,
*mio.Mie
Caiaiogo

ad diem

octob^Hs in

ad monCom-

scopos dispertiti, singulorum regimini annos xxvii assignant. Percurrantur porro catalogi, qucV vulgo episcopoiogitV dicuniur, et

vixreperireeritsey^iemquinqueepiscoporum, qui iam diuturnum temporis spatium impleant.

Atque hinc probabilis fit majorum statuentium initium nostrorum sententia episcopatus S. Mansueti ad Constantiniana
,

Sedveropropinquius,mea senteniia, est a7^gumentum, deducium ex Catalogo episco5

tempora revocandum esse. Unde consequitur, episcopatum S. Amonis ssecido quarto, jam
ulira medium provecio illigandum esse. Veneramur certe antiquiorum Ecclesiarum traditiones ; dum tamen inter se pugnantes non sunt, et conciliari possunt cum certis monu-

epiicoporum

^^^.^,^ Tullensium, qui succedentium sibi antistitum ordinem exponit. Scilicet primus 8. Mausuetus , secundus S. Amou , tertius

Alcha, quartus Celsinus

cius, sextus Ursus,

quintus S. Auspiseptimus S Aper octavus

, . ,

Albinus, etc.. Hi autem omnes runt, ut diuturnum interponiificiufn numquam exstiterit. Qua* quum ita sint, nulla
ita se excepe-

tunc aliquatenus funda* a quo sine gravissimis rationum momeniis discedere nonopor-

mentis historicis

mentum hahent

vcritatem

tet.

ratione explicari potest,

Mansuetus adprimum seecutum pertinuisset, quando

quomodo

S.

Utveroquissesehacdifficuliateexpediai, alierutrum ostendere deberet vet in Caialogo

7
:

rnedio

quano;

quintus ab eo S. Auspicius, senescenie saeculo quinio floruerit. Atque hoc posterius omnino constat ex epistola Sidonii Apollinaris ad Arbogastem, Trevirensem, ut videtur, comitem, quiipsum consuluerat circa interpretationem sacrarum scriptuarum. Satis lepide invitationem deciinat Sidonius, scribens (4):

Tulicnsi piures intermedios episcopos fuisse vel in eodem recensitos longis omissos
,

iniervaliis sibi successisse

nam

7iemo con-

sentiet,

De pagiuis sane quod

spiritualibus vis, ut ali-

hos quinque spatium trecentorum aniiorum continuo implevisse. Sed neutrum sustineri potesi. Non prius quia qu3e habemus de Ecciesia Tuilensi documenta, uno ore eosdem episcopos, eodemque ordine enu,

quidinterpres improbus g-arriara, justius hffic postulabuntur a sacerdotibus loco propinquis, opere vulg-atis, ffitate grandtEvis, fide claris,
tom. XIII, col. 9^9 - (2) Aci. SS. lom. SS. l^m. VIII.oci. pag. 21 d qq. I Sepl paK. -iO.-fS) Att. -(l]Mii;nc.rairol.iom.LVIII,col.2-2.-iJ>)Ho.Uheim.Hisi.
fl) Cfr Gall. Chrisl.

merant, nec
dicio
,

vei

aiios episcopali

ievissimo significant incathedrx imposiios

fuisse.

Quodad atterum spectat, Acta Ecclsias

LXI. eI.IO;'8. I. pnR. 'iO. (li) Mi;;n.; Palrol. lom. SS. tom. VllJul. pag. iio.-(*<) Migoe. ra{r..|.iom.

Trev lom.

(7)Act.
coi.

Lxi,

\m.
Tuliensis

50
,c,..

DE

S.

IN GALLIA. .um^v BPISCOPO CONFESSORB, AMONB. FPISCOPO .^,(,,^,,,,,,,,p.o^ima D

aposMicis viris eo^curren. uroe urbe Tremrorum ^^,g^ quodammodo Ecclesim

^- "

edilaUa ^'S""" " a Martenic Vost Foft brevi intervallo efcepertt unus allerum
Tullensis,

ZmCMansuetum). habent

(1),

do"^"".^^^^^^'

cZedr

Post qu"m

est dign.tatem.^ pontificalis adeptus PO-tificatus hono em adeptus est

nomine Alcha... vr egregius, Celsinus , : amitat^e e.empto

.

Eo de
f-tus

errea
t

Fuerunt aliqui op^natt, 'Tull^sis Jecerunt. j ^^^^^.^^^ ^^^^^^^ episcopalem. sententranslatami^). ast h^c

^^.
^

e^

^^'

^.^. ^j,^i

^st difficultatt

vnpri-

scopus DeT, luspicius in Hisnairuu i> Inde sequensest Ursus.,. vit. vir et admirand. srCi::.. sanctiLmus domnus Aper raptus f" s=e
Confessor,
seitur...

Quo

vitae

cum hujus excessu foc o ord.pr.dic,. sede exstU.

'Z^luocf Tullum urbs

^;^-;'f^^^, r
cetur.^
,,

in

antiqmssvms Nc,

^onstanter habeatur,

tamquam Granum indu ,,,^

^
.^^_

^^^.^.^^

^^^_

.^^^^^

Successitvero

illi

domuus Alhinus

'^

fw

egregius omuique <=^l^'''""%Ws^; Tullenses nMamfuuse sat^sindicant, apud

bonitate

hMcaesset suspicionem. quasi

success^o.

^^orum anU

Mansueto guo pradecessore Beato ^^^^ Apostolorum prmc.pm ^^^^.^ sanctissimi ecclesia suburdeost7MS /-is.e. ^ra< ha;c depont ^^,,,ionali urbis Tullensis

^^

^i

.epuUu..

-'^j ~:f SS mL Proinde interrupta.

conjectura. S.
.

^.I/a 3*

S Sa's.
^
1552,

dein ab exuviis primi eptscopt Mansueto titulum desumpsiti^)

fundasse s^culo
S.

^'"''''''^rTuUenem Mansuetum ''"^^'^J''~"'^

quod

Perstititque celebre

monasterium usque ad quando urbis gubernator, no-

P^^^-^JJ^ZlCSem Amonem post mediumxdem ''"" ;;^7

fuisse,

mL

impositum
,.,

capite hujus :>p

impeMontarlot, veritus, ne Carolus V sacras ^das ^^^ i-ullum obsidione cingeret, ^^ ,^ .^.^.^ ^^^^^^ ^, ^^^^^^ .^ ^^^^^ .^ ^^^^

m.
..

logessignavimus. , f^ationis Ecrecentiorvs /^^;"""^"^ s sententiam

S.non.cn-. Caimc<u.
rf,cc6a<t<r, S.
co. co,

inslauratceexpartefuerunt,refectoriocom,, ^,,,, ecclesi^

supplente

(7)

sed

et

h^c

:i;

quod s^cuo^^_

..^"",.

Mansuetus ^''"'^'''^"'"'Yl ^"^^ clesiam 7^^^' mtssi ipso Tuttum 2ufron stoli (2); ac prom ab Stringeretargumentum,sisemelian

.^^

fuisse.

^^^^ ^^^^^^ ^.^.^^^ ^^j_ l ^,, confluentem multitudinem pauperum, fuisse qu^ Ldem, unde viverent, constitutum matr.culam domni eiccmo ^ ^, y dicebatur ad ^^^.^ ^^^^^.^ ^^^^^

F^

^,^^^^

{um Roman
^ei
:

j^~ -/'^^^^i f^jS^ ~ ^ ^^g P cet,i proficisciposteiuspassionemettuncqmdem

adiv.sse
^ sed nussus a S. Pelro
"'
;.,

latinitatis Matricuia

.aWa .pn.-/?ns
visi-

indicat stipendia constituta

Sanctorum

Tullum eiusexuviasreferre.Pra^sertvmquum urbem comme^.tus frequens esset an utramque

e. leg^onum
tione
.

^T2/.^,,^, ,,,,, incerta erant

Romanaruma^d Leucs^a
testatur

quam

Taatus ttO^i ja

i^^^f-^^liculariorum, quibus victus pr^nonnna ^^^^ ^^ .^^ ^^ ^^^^

sigmficat catalogum seu indicem

^"^n.;''"7abi;s1iTnciv^ Valens in civud perio OthoDis Fabius

rum
accepit.
,

eorum,quibu!eleemosynaaliquadispertienda
^^' ('";^;

Nec mihtum an.mus in gaud um .b"" aut formidinem permotus /^/J^^ cwitatxs htc vemat quid nomme

auorumaueproindenumeruset-nomina ^ ^^^^ 5_ A, rf^

Non moror.

J f^^jf
^"^'"J'

etiam hodie retinet .^TlH,,',

-^

CoiMmftcnsi

mos^culoLeucisilluxissefidemchristianam,

estviculusS. Amonis.

C Ln

Vni

cfc^Sb

pg;3l. ^-

(S) C3llne.. U.sl.

de Lorr. lom.

I,

Glossar. h. v.

DE

S.

SEVERINO,

EPISCOPO COLONIENSI, CONFESSORE,

^ Unic. sem

Distinclio inter S.
;

fratffi

Severinum Burdigalensem et ColoniensucceditEuhic numquam Burdigalensem sedem occupavit ejus obitus et fundat ecclesiam SS. Cornelii et Cypriani
: ; ;

Acta,

iNiT.sic.v.

-mm
lYI

artyrologium
:

Romanum

hodierna die
:

ConfesHoris

AwdaWwm Rosweydianum
:

post

Diuinrtw
inter bofn^^y-

Ude/-nt''o"'

habet BurdigalEe, Sancti Severini. epi^|J[scopi Coloniensis et Confessoris UsuardM5 autem, %U infra videbimus, correciius
Civitate

ColouisB Sanoti Severini episcopi et

archiepiscopi et confessons, Severini addit in hora transitus S. Martini, quum post qui matutinum loca sancta cum clericis suis ciravidivit psallentium cliorum supecumiret
,

.' :

."
',

DIB VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

rius.

51
AOCTOtB
i.

Wandelhertus solum ^ev ennum celebrat

(1)
:

hisce versibus

adeoque ejus successorem Amandum saeculo quinto sedem Burdigalensem occupasse Quee
.

V.

H.

Colonos Severine, tuos decimo eaoer inde culmine templi. Inspectas, primi radians de
ecclesiaPrxterea si Breviaria et Kalendaria Ecclesiae tum stica consulamus, innumeree GallisetumGermanisp., quibus enumerandis eccsupersedemus, cultum sacrum S.Severino traditio.S Sevennumea; hibent. Antiqua fert Aquitaniaoriundum.post occupatam sedem, ium Senonensem tum Coloniensem, Burdigacedente S. lam rediisse jamsenem, et denuo,

quum

itasint, quis sibi persuadeat,

,

Seve-

rinum Coloniensem jam quadraginta aut quinquaginta annos in episcopatu habeniem, ac proin senem decrepiium, gentis ignotee regimen suscepisse ? Neque juvat dicere, S. Severinum Burdigalam usque profugum in partem solliciiudinis pasioralis a S. Amando assumptum fuisse, ut rerum gerendarum experientia ac sanctitaiis splendore onvs episcopi amici sublevarei quin veri nominis
, ,

Amando episcopo,
gimen

BurdigalensisEcclesi^re-

diem ohiisse suam. Romanum, Similia insinuat Martyrologium episcopo Codum locum ohitus, Burdigalam,
suscepisse, ac in ea

episcopus Burdigalensis dicendus sit. Istiusmodi enim interpretaiio tesiimonio Gregorii Turonensis aperte contraria est, qui libro de Gloria Confessorum cap. xlv refert (B)

loniensi assignat

id de csetero clarisstmts

Quem

Surius ad verbis profertur in Vita, quani recentiores critici hanc diem edidit. Verum

(Severinum) deinceps in tantum dilexit venenitus est Araandusepiscopus, ut eum in et locum 6uum substitueret, ac ipde quasijunior
habebatur. Denique po?t paucos annos obiit beatissimus Severinus; quo sepulto, Amandus
episcopus recepit locnm suum, quem ei non dubium est per obedientiam redditum, quam in

Severinum, opinati sunt, non unum fuisse Burdigalae sedit, sedduos, quiet Colonise et Germaalter in Aquiiania, aller in

quorum

1*

trutinam rcnia vixit. Ante omnia igiturad rationes, quas recentiores affevocare oportet runt,utduplicem Severinumstatuant,qu3eque divernobis probabiles videntur. Quapropter
sis

Dei Sanctum

Commentariis res gestastumS. Severini

Coloniensis,
sis

tum ejus homonymi Burdigalenexponamus a Coloniensi porro, utpote

:
.

manifestum nominis epiest, istum Severinum fuisseveri scopum Burdigalensem quoniam habemus substitutionem unius episcopi pro altero, et redditionem sedis ei, qui prius hanc reliqueRecte igitur fronti citati capitis, sive ab
exercuit.

Ex
,

his

rat.

ii.

Scverinus

seniori, ordiemur. 2 Et quidem S. Severinum

Colomensem

di-

ColomeH$i,

Burdigalen-

lemiedeni,

Amando stinguendum esse ab eo, qui sub S. suadet imBurdigalensem sedem occupavit, inter eruprimis chronologicaratio. Etenim Euphratse succesconvenit 5.Severinum
ditos
sisse et id

alio quocumipso Gregorio Turonensi sive ab De Severino, episcopo Burdique inscrihitur de grangalensi. Persiat igitur allata ratio eumS. Severini Coloniensis, qu3e dseva ^taie
:

ignotam dem, ne tanium onus apud geniem

suseiperei, impedire debuit.

quidem circa medium sa;culwn ex :i50 et 360 (2) Quartum, id est inter annos certum est, S. Amandum altera vero parte episcopum Burdiante initium sseculi quinti quoniam ejus antecesqalensem non fuisse
j

chronologiapeiitam, a^nt ^ PrcVter raiionem,e S.Severinum Co- '^-'^'*<' est et alia canonica, oh quam a Burdigalensi diversum fuisse

loniensem
sis,

opinamur nempe canon

:

concilii

Sardicen-

vivebat,ut constat ex sor S. Delphinus,tunc alns xvi, S. Pauimmtam,aa epistola XX,

^n

istius in Gallia certe notus, prsesentes eidem adfuertnt, reaionis episcopi

quum plures

:umdemdalaK^\ RoHani Pontificis eraa se tum S. Anastasii, Venerii, 392 ad 401 aut 402, tum S. abanno

qua

exiMajM^^

^3 ^

,9

osiusepiscopus dixit

-.

Non

consuetudo,

qaam

perniciosa cor-

Augusti Mediolanensis episcopi, qui mense Citatur anno 400 5. Simplicianosuccessttm.

XXX, in quo mors et cultus S. refertur his verbis (5) minor occiduis effulsit gratia terris,
:

ruptelafundituseradicandaest; ne |cui hceat aliam transire civiepiscopo de civitate sua ad causa, qua hoc fatatem Manifesta est enim nullus in hac re inventus cere tentant quutn
;

C lunc
Nec

Delphxm

f'^'^2^^;,\^^, rem transiret. Unde

eos

apparet, avar.t.ie ,p^et, avariti.^ ardore domiinflammarietambitioni servlreet ut

Si

AmbrosiusLatio, Vincentiusexstat Iberis, Martinum, Delphinum Aquitania sumGallia

nationem agant.
laicam

omnibus

plncet,

hujusmodi

vid.ce ur, ut nec perniciessffivius et austerius habeat, qu. talis est. Rescommunionem

Ex
S

anno 402. Sed Decemhris vita functus fuerxl. carmen isimprimis incermut esl, quo anno xvni, conscrtNatalitiumTi-^m.conscri...j. S. Felicis Naialitium c. w^Unis tud XXX, annum 411 fuerit, quamvis commode ad ptum possit ; quandoquiaut sequeniem revocari 402 illigedem carmen Natalitium ix anno indicat, quo accuratum tur [1) nihil tamen
:

contendunt (6), his verbis aliqui deducere obiisse anno 403 ^ ^^je"s Delphinumobiisseannom aut, st mense Delvhinum

ponder..nt .miversi

Placet.

Canone clem

se-

quasi per cundo [iO) prxcludilur excusatio. compulsus populi litteras ad translationem P P ^^^^- episcopus id, ait canon potuit. Quod pott paucorum corruptione accidere mucorum cu ^J'^ , ,,,.; laica r-nmmuepiscopis vel ;m>n. commuvero translatitiis pwna est ff;i'f "nio denegetur, id
:

aux crimen
ficulter

gravissimwn in
,

dicat.

vif-

possumus itaque nobis persuadere

quales
,

possit, ut tempus ohitus 5. Delphini difiniri allegaio simul ctdtu SS. Amsatis liquet ex Vincentiiet Martini, qui omnessaeculo

episcopos duos sanctissimos

cerle

brosii

,,

annorum intervatlo viquarto, sedmultorum tam finierunt suam. o n./ , certum est S. Del3 Id itaque solummodo

Amandus canones lam erant Severinus et omnibus nolos, adeo aperrecenter latos et macrtme quum teliolasse aut neglexisse antistesnonv.cartam potestatem ^^^^^^.^^. Coloniensis ^^^^^_^
-.

sedvropriamexdictisnumpr.Tcedenitexerse p p .^ ^rwterxre nos

^
.^^

Ociobris

Tomus X.

52
."0.. J. V. H.

DE
dum

S.

COLONIENSI, CONFESSORE. SEVERINO, EPISCOPO

rf^ iW^.ra

dehet,

stro,

optimenovisseeum ColomensemepiscoSeverinoBurde pum :loquens autem de S. de Gloria Confessorum latensi. d^ctt Hhro partibus Onentis ad Bur cap. xLV (2) illum de Quoasi destinaium fuisse urhem.
digalensem

,^ii, s.

Turonensisagtt xn libro i Sevenno noMariini cap. iv (l) de 5.

Hata-

Vangiones-^^longaobsidione

deleti.

Re-

l>

It

nr-EDotens,

Ambiani,

Atrebatse,

'Wormatia

trauslat in t * A?gentoratus populorum, Lugdunens AauHan a, novemque Pra^ter paucas ub

German.am
s

^P'"

Sa

bon'ensis provinci,

unus idemque

loni^ et Burdigalie sedii, quam vaga scopaius sui Coioniensis potius, tmo stquiindicaiione Orieniis designassei facerei, dtdem de Coloniensiantistiie verba eum vexissei melius a partibusSeptemtrionis Burdtgaiensts Septemirionem
;

ei LOfuissei Severinus, qui iitulo epteumdem

cuncta ; quas et po.sum abs^ vastat fames. Non Sius. intus mentionem. qu facere nue lacrymis ToIosk copulata sunt

ipsa.

foris

Sancti ep.scopi ExuSt hucusque non rueret. Ipsa. Hispan.ffi. jam-

requotidie contremiscunt 3-amque peritur. S'ant esirruptionis Cimbric^.et patiuntur. semper t.more semel passi sunt, ill

rii

merita prffistiterunt

<i-^^^^
fuis,..J

nisse,

quumad

ipen-cu/o

propri pUbi>

urhis Colonia Agrippina in tumjaceat, ^,_ , ,. Burdigalensis qua5 Tandem episcopaius cciaie ne videiur neque cum grandceva
.

Eurum mclma-

drare

Severini Cotonf quecum sanctiiaiis famaS. seiate certe imtio ensis Non cum grand.-Bva
;

Hieronymianam epistolam scriptam senon serius anno ^^^^? ^f ^^f fifj' barhartco hactenus nuod Hispaniam a jugo ciiiusannoW, liberam dicat S. Docior, neque primo barhari RheQuia pridie hujus anni tnditrajicerunt, ium quia Hieronymus
6
'

"-

,..,,.;
^^^^^.^
^

num
cat

ma)or sxculi quinii ociogenario

erat,

neque

plehis, hactenus in ea leiate onus regendce

exspectasse, Hispanos in dies invasionem Idactus xn quam demum anno 409 occidisse
:

^ ^

Gallnsimpoierat maxime, quando undique quce Romanum minehani gentes harbar^ Sed multo minus qua,

iqnotx, siquidem maocimam suscipere Rhenum transegerat prudenier

viias
,

partem ad

Alani, chronico suo nuyitiat his verbis (7) cdslvii era Vandali et Suevi llispanias ingressi id. oc 409), alii iv kal., alii (anno vutgari

tobris
et

memorant

die, tertia feria,

filio, iii

Theodosio, Arcadii

Honono vin e consulibus. Sub

i7nperium infestabani. S. Sevendrat episcopaius iste cum sanctiiate enim harbaris.pastori bono Di; immineniihus
deserere non licebat si quod umquam iempus erai, ut supra oves sibt comurgehat, missas ageret vigiiias, certe prxsens harhari, pariim Ariani partim idoquando ruinam herediiati Domini minita-

iisdemconsuiibusidemfaciumindicatldacius iurhimbus insuis Fasiis (8). Repuhlica hisce

potest, labefaciaia, nulta idonea raiio afferri moverit suo S. Severinu^ quoniam cur se ioco vatuit saluii sude nuliatenus consuiere

gregem.

suum

lotatrce,

Quapropter neque revetationem divinam, de qua loquuntur Breviaria Coloniensia

bani
antiqua,
ci censeo

fuga proprio grege, et multo minus cur, derelicto Burdigalensis assumere poregimen populi civitas jutuerit, quando quidem et ipsorum

gum barbarorum
Nequevidemus in eodem periculo

tamquam causam

iiineris Aqidiani-^

suhire coacta fuerit (9). reliquos episcopos Gailiarum,

consiiiuios,

admittendam, quoniam
pastoris,

mercenam
et

gregem suum

est,venienteiupo, dimiiiere oves

fugere,

honiautem

animam suam dare pro

et 12.)

ovibus suis. fJoan. x, 11

Neque majoris

dereliquisse, quapropter eamdem taudem Sancto nostro adscrihendam censemus. Cc-eterxim ipsum iier Aquitanicum, cujus causx

mihi momenii tanici, nempe

meium

AquiS. Severinum fugisse propter harharorum, quorum incursionibus

esi altera raiio iiineris

cominus patebat episcopatus Coloniensis (3). Imprimis quo ieiupore iter Aquitanicum ordinaiur scilicet primo quadriennio sieculi barbari, quinti, imminebant quidem Galtiis hacienus Rhenwn limiiem non irajecesed teste Prospero (4-), C rant id primum accidii, Arcadio vi et Anicio coss. anno vutgari 406,
:

poplurima;, licei nobis incognitas, existere negamus. Vix enim dufuerunt, nuiiatenus bitare licet, SrSevcrinum Burdigaice ohiisse, Burdiid pr^-esertim affirmanie ejus corporis

gala Coloniam iransiatione. Sed propter racensemus, iiones supra aliegatas rejicienda Amando jam episcopo susceium ejus sub S ptionem, tum Burdigatensem pontificaium :

Vandali, inqiiii, et Alani Gallias, trajecto RlieAddit DO, pridie Kalendas Januarii inn-res^i.

Orosius (5), g-entes Alanornm, Suevorum, Vandalorum Francosproterunt, lUienumtrauseunt, Gallias invadunt, directoquc impetu, Pyrenaeum usque parveniunt, cujus obice ad tem-

imo Acia infra edenda, quamvis suis errorihusnon careant,claretamen,utadnoiahimus, F significani, Sanctum nosirum ad moriem usque reiinuisse sedem suam Coloniensem, et reditum ad suam Ecclesiam sola morte improvisa prseoccupatum fuisse. Ex hactenus duos dictis verisimiilimum nohis videtur quorum alter Coloniee, SS. Severinos fuisse, alter BurdigaicV sedit. De Burdigatensi, ut diximus, infra aganus. 1 Quod vero ad S. Severinum Coloniensem speciai, inquirendum est primum, quo ordine
,

pus

repulsae, per circumjacentes provincias re-

funduntur. S.
atiis XI,

Hieronymus epistolo csxu, ad Ageruchiam seu Geruntiam gra;

Eufruixptr''"^"^/f;||"(,co

phice descrihit Gatliarum vastaiionem his verhis (6) Quidqnid inter Alpes et Pyrenaeum

inter Agrippinenses aniisiites recensendussit.

qnod Oceano et Klieno includitur Quadurf, Wandalus, Sarmata, Alani, Geprdes, HeruU, Saxones. Burgundiones, Alemani, et, o lugrenda
est,

ExtraconiroversiamesissecuioEcciesidequaroccupasse to et parie quinti sedemCotoniensem Maiernum,Eufraiam, Severinum et Euergis-

respublipa
P.

hostes Pannouii vastarunt.

Ete-

LXXXn. nim Assur venit

nobilis

cum

illis.

* Moguntiacum,

quondam

civitas,

capta atque subversa

ium.Siquivoiunii7iierMaiernumetSevev'mnm nostrum nutium medium fuisse, ii Eufratam, quod.wi habeni Acta Sanciorum Beigii (10),b8ereticus fuisse crederetur, e Caiaiogo episcopoXXII, col. 1057. (7) ('>) MiRnc. Patrol.lom. DcAcuirre. conc. Hisp. (om.III. piig.61- edil. Rom. 1752. hisi. de Boidcaux, tom. I, pag. (i>l 1*; Vicnne. (8) Ibid.7212. - tlO)Tom. I. pag.34.

est, et in ecclesia

multa liominum miilia truci-

Mignc. Patrol. lom. LXXl. col. 9t8.-(2) ll)id. col. 862, lom. X. (5) Tillcmoni. Mfm. pour servir 4 rhisi. eccl)^. 856. Hist. litl. de Fr. tom. 11, pag. 178 Butler. xiiii. Bag. Ibid. (?i) ctob. (4) Ap. D. Bouquet, tom. 1, pag. 627.
(1)

poE. S98.

rum

DIE TIGESIMA. TEKTIA OCTOBRIS.

58
ADCTO>l
J.

A rum expunxerunt. Maternum porro

initio

Colonienses oUilerata fuit, Certius aliquid

;

edoceretnosChroniconReginonisPrumiensis, si accuratior esset eius chronotaxis dicit ejus enim inter annos 350 et 364 (6) Severinus num. 23 (1) sed an unus solum Maternus istam Ecclesiam rexerit, an vero duo, quorum episcopus Colonise clarus habetur.^erf, inquam, omnino perturbata est eju^ chronotaxis utprior sseculo i posterior sasculo iv sedisset, quam sol- pote qui inira eosdem annos ordinet S. Marest magna inter eruditos queestio tinum his verbis (7) :.Martinus episcopus ad vere utcumque conati sumus in Commentario coelestia transiit, qui tamen in extrema meta Trevirensi historico de S.Florentino.episcopo Neque Eufratam e saeculi quarli dies suos clausit. Sic quoque ad diem xvi Octohris (2). Conciiium Niccenum anno 325 celebraium, Catalogo episcoporum expungendum censeinter annos 203 et 295 ponit. Neque medicabimus, quatenus in Synodo Agrippinensi hcvrelis est error ex eo, quod, posito semel calcuii seos damnatus fuerit. Jam alio loco nempe defectu, consequenter fluant reiiqua; tunc in Auctario ad tomum quintum Octobris ad enim monumentum historicum haberet iauActa S. Sanctini, Nota 69 (3). monstrammus monumenta hujus synodi ad nos sincera non data chronotaxis sed omnia perturbata sunt, ita ut V. g. initium imperii Juliani Apostatse, devenisse. ad annum 310 affixum differat a vero anno tradacto, ex 8 Hanc quidem opinionem claris verbis annis ol, duni Vaientis annis 47, gratiani '^^, Aciii pteitdoenuntiat Baronius ad annum 34^ vii Perlelynodi Co/oTheodosii Magni 40 rectam chronotaxim vix et qnae gentes, inquit nos ejus synodi Acta, nJeniJf, aiiquid chronologias ordinandas conferre pos* esse dicuntur, ipsam praecessise atque subsecuta sii. Qiiemadmodum, ut supra diximus, nullo eadem omnia imposturse suspicione laborare certo tesiimonio constai , quo accurate anno cognovimus... Haud enim facile adduci posepiscopatum suum inceperit S. Severinus, sic sumus, ut credamus, hominem, qui adeo infami incertum quoque est,quo anno obierit.Sedsunota (nempe Photinianismi ) esset inustus, sceptusaS.Amando,qui initiosascuiiquintiseB quantumiibet palinodiam recantasset, et tam demBurdigaiensem adiit,eodem circiier tem' brevi spatio in prlstinam sedem restitutum et pore,idest, initioscBculi quinti diem suum viros, Gals%euli quarti Coloniensem episcopum fuisse, ^^^^i^ faotnt^,-^ o Optatus Hb.ideSchismate aperte testatur S. n^f^t,i^ uh 1 fio Rrhixnrate
:
:

V. H.

inter exiraios sanctitate et doctrina liarum episcopos , qui Sardicensi synodo interfueriiut, esse delectum,
hffiresis,

clauserit prasseitim
.-

quum

vix non octogena:

quem praesertim

gravior

rius isiam civitatem adierit quapropier hoc

quam Arii, infamasset. Quapropter synodum Agrippinensem e conciliis hanc Germaniee expunxit Josephus Harzheim spectatis noster, quia inquit (4) meo judicio,
,

qualecumque tempus Commentario pr-eefixi, 10 Parca admodum sunt quas de rebus gestis S. Severini habemus monumenta.Joseph
,

tncertum
p'""'*"

"'
Conci-'

Harzheim,
p^etus, dicit

auctoritate
(8),

omuibus quse ingeniosissimi critici pro hac synodo tuenda et retinenda excogitarunt, ma,

Henschenii S. Severinum una cum S. Ser,

utrum
lio

ut ait

Paritietai

nent insanabiles contradictiones tura ex ratione temporis, tum ex ratione personarum, tum ex qui damiiatus illic ipsomet errore Pliotini
,

vaiio Tungrensi interfuisseconcHioParisiensi anni 3(i2, in quo Gallicani episcopi scripserunt

ad collegas suos, Orientaies episcopos et Ariminensem fraudem detestati confiientur

;
,

fuisse narratur, ut

eam jam

sustineri

ratione videam. Taceo adhuc silentium cosevorum et supparium a saeculo iv ad xi

nuUa omnium
,

oaoovatoy seu consubstantialiiatem Fiiii

yion

omnimode tamen
substaniias Fiiii
,

ofiotouaiov

seu simiiitudinem

quo

scribebat Harigerus; sed quid dico silentium? annis et Cosevi scriptores ea scribunt de his
pospersonis, quae nullo colore veri conciliari actis et personis concilii AgrippinenBunt cum Hactenus Jos. Harzheim qui dein in
sis.
,

cum Patre damnantes (9), quia ut monstraverat S. Hiiarius libro de Synodis (10) hwc vox 6^oiov(jioy fideli et pia
iutelligentia accipi poterai
,

quee dein tessera

semiarianorum facta

est.

Et certe nemo um-

quam

fidei

integritdtem aut S. Hilarii aut

varia argumenta, assertionem suam confirmantia et in citato Auctario S. Sanctini

^
tuccettit

indicata, excurrit.

patrum Parisiensium in dubium revocavit, ^ Porro Henschenius ab Harzheim citatus, nuspiam asserit SS. Servatiuyn ac Severiuum
y

Quamvis autem Eufratas ndn videatur quin depositus fuisse, non est tamen dubium,
9

hanc eidem S. Severinus noster successerit; in conspirant omnes episnempe successionem inicoporum Coloniensium Catalogi. Sed et

commode circa tium Severiniani pontificatus

medium sxculum quartum

ex

collocaiur

nam

patribus Parisiensibus accensendos esse sed in Commentario preevio ad Acta S. Servatii sub die xiii maji, num. 9 (11), dubiiat de S. Servatio tacet omnimode de S. Severino Huic, inquit (conciiio) desunt subscriptiones episcoporum, inter quos foilsan Servatius, nisi morbo aut alia re impeditus, suum iocum tenuit.
; ,
:

mus

Solitar-ios habeS. Athanasio epistola ad {b),Eufratam Colonienscm post concilium

Nuda igitur conjectura est, Servaiium synodo Parisinas praisentem adfuisse quam Hen,

Sardicense Antiochiam missum nec diu anni Uii jam seuem fuisse adeoque Quod aliunde huicanno fuisse superstiiein. statuentium, convenit cum omnium calculo hoc tempus Eufratx sucS. Severinum circa
,

in paschate

schenius ipse exparte infirmat, addendo (12): Vel nisi ab Ariaiiis semel deceptus, ab omnibus episcoporum couventibus abhorruit, nec deinceps voluit

uUam synodum

adire, sed sibi et

cessisseiimoexhoctemporisconcursuforsan
nata
est

cujus memoria, quia

(11

fabuia depositi episcopi Colomensis. in Oriente obiit, apud

col.

solum curavit. nostrumpro- anni 362 11 Ut autem ad S. Suverinum pr*n,ad. verbo laudatus Henpius accedamus, nutlo '"^" scheniUs indicat, Sanctum dicto concilio praesuiE dioecesi atteudere
*

Mi-ne. Palrol. lom. XI,

950elscq. Cfr Labbe tom.

0';"'.

H.sl. ie lligl-

GbH.

to...

I.

pas. 275. E-

-l.

Pam
I.

050.

- (11]

Acl. SS. lom. Ml maji. pag.

m.

- \\%

Ib.d.

c.

sentem

54
.0..

DE
fuisse.

S.

COLONIENSI. SEVEKINO, EPISCOPO

CONFESSOKE.
velociter,
j^j^g

Znter.

V. M.

Hoo tempore

-.-"- ^^^,
^edjosi^
Eufrat.^

misit et iuronu conus, PtTuronos diligenter inq---^^^^^^^^^

.

^1

b^^/

go die ethora Beatum Mar-

n.anifestisstmecogno-t

^^^^_^.^ ^^^^

^"-rJ::er:"r:::iersrs'.TuSros
"
..r
t

tinum, quoS. ^^J^' chorum. 0^^'^^^^^;'

/L

^.ionem adnotanda infra edenda.

"t

Henschenii non fmsse, TJnilur n^entem Paris^enstbus Ztnctum nostrum patribus pontHieatus S SeLeTsi^Quomam tamen Constan totum tempus.quo

b Servatiooamsene.

ecclesiastieis collaturus de causis guibus verb^s

Ex

,at collegium srve

^MnplectUur
'^'tZSl

f^ ^^^^

7i^:Zl-sumiraperiuml<omanum^^^^^
Constanle f>-nlribus Conslantino et
,

ao annu

ponl^ficaQubernavit (nam initium

ciericob cu sentem sapientes Pet super capsam S. drcummanentes laicos sc recitarent, ut veracUer jurare, quo publice VOSsessionv^ecMS^^^ ient cl^a iLites descriou. ni.na dein archiepiscopus
4

IZlemTermZm territorii
B
dicit Sulpicius

Severiani^am

cap

m).

deSancto nostro

Sacr^ Severus Ub. u Histoyt^ Quocirca omnino admitttmusQU^ d^cun^ S, EvergxsU

in Vita
:

an firlalZt cognomentoP^us gt Colo^ E :: Hermannus i. anno 890 ad 9^5 occu niensem cathedram ab oonsecra^tora^ ;Zt. Laudatus W.gfridus
lorium S. Severini, ejusque scrinium translulit ut ipse </"^ ''^^^^^ Colomensib Ego Wigfridus, sanctae bis (S) arcWepiscopus pastoscUicet indignus
,

ejus antecessor

Hermannus

corpus^nnovum

tJproui
tum etiam

sckfnU ad Acia S.
in

Commentarto Henea recitanturin Grassabatur Servatii (2)

GaUi.s Ariana heeresis,

^^^^^^^
i^^tebatur

passim profligare tissimus Severinus docet eum adivisse eadem de causa Tungros

Ecd
rali

sia.

nriaudatayita,s^veut,u.taHe^^^^^^ S consilia conferret cum

nium as) mortem siveM vult Bucherius W,post
^aiixviduatieEcclesiseconsuleret.

Se^M
S, Ser-

divinitus cura impulsus ac quod dopraraonitus, in monasterio. Ber^ffipe Cbristi Con essor 'minus'm'eus scilicet Sanctus
,

in

vs.ombus

Severinus ipse a fundament.s

exent

et

sub

hororesancforumMartyrumCorneliietCypr,au.

ciu'revciaUo-

^^^is Ub ide Miroculis

.^^^^^^

S.

MartinicapAy),
obitum

quantum construxi , ac dedicavit , oratorium Pe-rna specialiter Jotui in i^sius honorem

,

-d

emdemorte "* """"""

^^^^^^-

uiSiOJie

cognovisse

S Jl/aWtm
nienas

ColorBeatus, inquit Severiuus, vir honest^ vitse et civitatis episcopus,

Lmedium anim* me=B et ornnmm "" '^j; qu.a nulla secundum Deum procurandorum
nars ne-ligentia

meorum antecessorum .psms

sibi

loca per cunctalaudabilis,dumdiedomiDica post matutinoshyranos sancta ex consuetudine illa hora, qua suis clericia circumiret,

[ed

dlata erat

(Severino

?);

.u cojus

orTtorii dedicatione,

quum

forte adesset

sub

canentium in suBeatus obiit audivit chorum archidiaconum iuterrogavit, C blimi vocatumque

,

cum

vero charitatis episcopus sis civitatis

Yerdunen pignore Berengerus, Cameracenet religiosus

,

episcopus siscivitatis Joannes

et et.am

ut

si

quas aures ejus percuterentvoces,

:

ille

attenille
:

nequaquam. Tunc tus audirel.llespondit ausculta. Archidiaconus Diligentius, inquit, sursum coUum extendere aures

monitu supra dictum est, divino Confessoris mutav.mus de Beliquias beatissimi in '^""'""^ "*
scrinio
,

perterr.tus,

jam

carie

consumpto

'

aulem

coepit

erigere et snper

summos

articulos, baculo su-

fuisse aequastentante^stare.Sed credo, eum non merebantur audiri. hopc non lis meriti, a quo ipse pariter et beatus prostrati terrie

tunc temporis ego meique coep.scop^ essc formatum. Ast t^l/^^ attacti , q"0>a". cordis compunctione m.htis Chntam sanctissimi

bumano ingemo mel.us

potu.t

thesaurum corporis

Tuuc

religionis in eo loco inveni, sti.ac fratres tantffi

episcopus

Dominum

deprecantur

ut hoc ei

Erectis autem, divina pietas audire permitteret. seuex Quid audis? Qui ait, Tursum iuterrogat audio, sed voces ]isalleiitium tamquam in coelo ignoro. Cui ille Ego tibi quid prorsus
:

habui, prsd.ctorum quales in alio loco non multorum relig.osorum

confratrum aliorumque prmonitus,tam sanct,ss.mas virorum instinctu impr.merem dotavi priusquam scrinio sigillum
Reliquias,et
in ipso sitas

quid
Bit

quasdam

res proprietatis

me pago

sit,

Domiuus meus Martinus cpiscopus hoc muudo, et nunc Angeli canenmigravit ex deferunt in excelsum. Et ut parumper
uarrabo.

do

morffi esset,

haec audirentur. diabolus eum angelis retinere tentuvit, nihilque cum iniquis recessit. suum in eodem reperieus, confusus nobis peccatoribus erit, si tanto

eum

dum

incessanter famulantibus ac fratribus sibi tam adscribit. , liquet tum antiquts14 Ex hactenus recitatis Sever.no tnesse traditionem, qux S.

Enumerat sciltcet Sevenno Wigfridus varia prxdia, qux 8.

contradidi.

aui''
?_^ _^_
.

..

simam
buit

^,,,

,,

Quid ergo
sacerdoti

Haec voluit pars inimica nocere archidiatempus sacerdote loquente, notavit

!

fundationem xdis sacrx in honoremSS. in ea ecclesxa Comelii el Cypriani, tum sxculo x fuissecollegiumpresbyterorum,quisacrismin,steriisibidemvacarent.EtrectequidemproIII col

t\)

M.Rnc ^uol. lom.

XX

col.

IS.

i^)

Ac

SS. lom

6H.
pag,

tiU.

Gesu po.,H Leod, lom. I D.3,ml. '^1 P"g^32. .hrisl. Igoe.Palrol.lom.LXXlcol.9l8. -(ti) GM.
viUe

IbiJ
()

lia"
I

272

pag. 271 '^'/'^'1 ..-'*'' (71 .\(lii.irand.Co;on. ..e... fc.zJ.oe. Kn... Cfr. Bi..Ur.m. Dia allcu,.d

lom.

lo.n.

cedit

DIK VIGESIMA.

TERTU

OCTOBRIS.

5&
ADCTOtt
J.

cedit citata charta,

quod ad Berengerum seu

BerenQariumspectat^quiabannomad^b^
Virdunensem sedem oUinuit (1). Sed fatlitur nam nullus charta in episcopo Cameracensi pontificatuWigfMi occurhuius nominis suh Cameraci sederunt Sterit- ab anno 909 ad 956 autem I ab 'phanus et Fulbertus (2) Joannes II ab anno 867 ad889 13) et ejusdem nominis catheannoWnad 1196 (4) Cameracensem in dram tenuerunt Neuteritaque Wigfrido Sed Joannes emscomtucoievus esse potuit, Futberio Cameiste forsan pro Stephano aut munia exercuit, et pro more
: :

grimi renovari incoeptum perfeci. id est oratorium cum crypta, prout potui perornayi. In cujus monasterii dedicatione anno mxliu, mdictione x. et iii regni junions Hennci regis (Illhujus nominis), atque viii praesulatus mei,
.

V. H.

acta haec sunt pubUce ante cornu ipsius altans.

Eamdem ecctesiam
nio,

anno

1237. iv

denuo censecratam mveNovembris a Balderico,

racipontificalia

episcopus istorum temporum Cameracensis seu Hilduinus dictus fuit Sic Heynianus
hisce fnominaenim. inquit Ant. Biyiterim{o),

scntemporibusdiversissime saepe expressa et chronico S. Martini pta novimus omnes) in verbts : Cotoniensis[Q)dicitur episcopus his
vir illustns Postea abbas prsefuit lleyniauus. archiepiscopus Coloniffi. Obut qui factus est

Semigaltensi episcopo {U).Ante istam dedtcationemnovis donis ecclesiam S. ^everim auxerat archiepiscopus Colomensis Fredericus h ut constat ex diplomate dato, inquit (17), in generali synodo nostra, anno Domnic^ incarnationis mcix. Unde mamfestum fit quanto veneratioms affectu Colomenses prsesules patronumsuumprosecuti fuerint. Sed etprincipes etiam suum contuterunt ad gtoriam sic Gulietmus I, S. Severini propagandam dux, anno \ZH ccepit ^dificare huMontium
:

Annales DCccxLvrii et duo altaria instituiitcic.

, :

jus Sancti turrim maximam, quam ejus fitius Adolphus anno 1411 perfecit (18). Venerationem ergaS.Severinum ostendit quoque cuttus
ejus Reliquiis et festivitati annuse exhibitus, 16 Etenim circa finem ejusdem sseculi xii nomenaccepH. Hermannus III, dictus Dives, archiepiscopus Coloniensis,
dicit (19), in

haColonienses brevissimi sed synchrom, Hilduinus accepit episcopatum Colohent (7) catalogo episcoporum nise. Attamen innullo nomen Hilduini seu Heymam Coloniensium episcopus occurrit fuerit igitur simpliciter archiepiscopo aut in interpon:

quem Galtia Christiana Sanctum novam pretiosioremque capsam

(20)
:

vicesacrapro deJoanneCameracensi tificio fungens.quod el est in nomidici potest (8). Casterum sierror
ne, tantus

ossa S, Severini transtulit, ut monstrant versus hierothecse inscripti

Praesul praesentis

Herimannus

tertius urbis,

non est,

Wigfridiani

ut auctoritatem diplomatts convetlat: nam manere potuit ex

Bes patronorum cupiens aug-ere suorum,

Ossa Severini capsae prius indita vili, Spleudidiore domo g-emmis decoravit et auro, Quem pro peccatis juvet hujus gratia patris, Compensans votum simul hoclaudabile donum.

scribebanconsuetudine, qua nomina propria ut multis id exemplis tur sola littera initiali, Arte ostendunt Benedictini in suo tractatu de

Biptomatica

(9)

atque hincnon raro accidit,

initiali nomims ut librariiy occurrente littera suppleverint, quodinoriproprii, imperite deerat ; imo non recte legerint

Vidimus supra Wigfridum duobus ante seeculisjam transtutisse eadem ossa sacra ex
scrinio,

ginalicharta

carie consumpto, in scrinium, ut tunctemporis humano ingenio melius potuit

jam

opinati ipsam initialem titteram quam J aut F legendum erat hse enxm sunt, dum S
, ;

litterxnon differunt apudscriptoresscBcutix,

nunc ferantur esse formatum. Adeoque quum fuisse, dicendum eademossa capsae vili indita Wigfridianam capsam periisse, aut
est,

aut

S. Sevcrini

uterrorobreperenonpotuerit,adeoquelibrapotuit, pro rius imperitus Joannem scribere Stephano aut Fulberto. Severt15 Jam ante Wigfridum de ecclesia Anno I, Colomenniana bene meritus fuerat
sisarchiepiscojms^qui circa initium saecuti septem preebenVIII cathedramtenuit (10). Hic ^ das in eadem eeclesia fundavit, ac in ea sechorimajorts elegit, ubi in vestibuto

minus elegantem fuisse et cottata cum Hermanniana vilem potuisse appetlari. Hanc deinceps pristino nitori muttis adjectis gemmis restituerunt Theobaldus Craschel
epi-

scopusCyrenensiset Cotoniensis proepiscopus Wipperman decanus, Herba(21), Conradus annos chi'ussigillifer{22). Quumporro ante
retiquiaria aperta circiter triginta capsa ut partes qusedam extraherentur fuisset, ad ecclesiam quamdam in Bavaria,

putturam
assurgit

marmoreus sarcophagus

(II).

Hunc

Annonem graviter carpit Gelenius (12), sed Le impactas accusationes repellit Carolus adannumU^num. 23 (13). Integro Cointe novts sedificattodein post Wigfridum s3eculo auctum est cotlegium Severinianum ab nibus Eennanno II, archiepiscopo Colomensi, fitio Ezonis et Mathildis, quorum Acta dedeBB.
Herirunt nostri sub die xxi Maji (U). Ego secundi Ottonis mannus, habe^it tabutse (15),

mittendx ossa minora et mulin ea solum inventa sunt tumpulveris,utnuperrimead nos rescripsxt AgrippiP. Franciscus Rothenflue, Cotonise
nse degens.
17

Tamquam primarium

atiquem patro-

Sancu cuitm

num cuttu prcecipuo venerabatur olim Eccteetproprto officto sia Agrippina S. Severinum,
in bibtiotheca ejus festivitatem agebat. Exstat vutgo nostra tiber liturgicus Coloniensis, loco impresstoDiurnate dictus, sine anno et

^fj^^^
,

imperatoris

filiae,

scilicetj

dominae Mathildae
indig-nus sanctae

beatse memoriae

filius,

licet

nis

ColoniensisEcclesiffi Dei gratia archiepiscopus, sanctispastorali cura admonitus monasterium praeposito confessoris Christi Severini a simi mei PiliSigeboldo cum auxilio antecessoris
Chmt. lom. Xin.coI.H78

Antiphona ad Magnificat secundarum Vesperarum,Sanctumnostrum SS. Ambrosio sequentibus verbis O et Martino xquiparat
:

priedicanda

toti

mundo

mysterium uno
Cbrist.

Oei pietas,cui Trmitatis tempore subUmibus patefecit

(!lf.an

- ) Ibi-K

tom

|||.

AcL SS tocn lom, III, col. C28. Admirand, Col. pBg. etse,iq. -ll!i| Geleu.
elKiiapp.GcschichleCleTe,.
II,

-(U)

V,

n.Bi

p.

(10;

Bm-

S-

02 Mb'l H)Gelen.Ad.iirand.Colo,, pfi. 277Ur baii. l.c.-ti3)A.male8cccIes.F.aQC. tom. IV, pat;.71t.

pag. 48* - (1") Uorg loro - (2U) Gcle.. Adm.rand. Col. pag. 2/. Gelcn. Adro.Suff.1.6. Colon. pag. 73. - (22) (21) B..ucr..n.
.

Tom

III

iol. 7.

raiid.

Col.pag-274.

testibus

56
AoaoaB
1. V. H.

DE

S.

Martino, testibus Ambrosio, S;us;oninferior,sedn.ir.hun>ilitat,setv^^^^^ Gallns Deicultorarianae hseresis in te fidei verus perfidiam. Operm pre^llulantem damnavit
,

COLONreNSI, CONFESSORE. SEVERINO, EPISCOPO promore nostro numeris du qm damus.quam Seyerino

'''TS^iut
S
,

laudem "^tTr^Ttanimadvertere eamdem notum SMaZnofnam de S. Ambrosio satis

:

nempe Sapientia multoties edita, latxmtats Bibliotheca mediie et mfam^

insua adcalcem
aliisque.
libri vi et

paucula dicarnu.de scripUs Scxenno attributis:scilicetdeDoctTm^de

^^^^
^^,^

aFabricio
(3)

Missale enm estfTnprJprio ofpao tribui Thomas^ ed^tumW. Oothicui. a B.Josepho D.gne AmnoPr^fatione de eo cantat in vel ut habent Morum non subjacuit feritati
:
:

a Jacobo Szrmondo

axtomatum Est farrago qu^dam

,

moralium guidquam

nullo

nexu conjunctorum

nec

ostendit,

eamdem

sancto antistttt

numenta

Digne Diurnalr Colomensx inlaudato mox supra hymnum ad Yesperas legimus sequentem Laudcdignajubilemus, Laudem semper Deo demus, -bis^dedrt^S^" Quipatronum sanctum V.rum
:

Alemanmcm {%]. veteris lilurgim subjacuit fentas^S.m^/.<.r ei Arianorum

adscribendamntsi quod ctr^ codicibussub tttu^ cumferatur in quibusdam Sapientia. Laudatus Doctrina de
Coloniensi esse
lo-

Severinus rftct^ ahFabricius libro xviii i^" nostrum habereaunuos eruditos Sanctum S. Petri Chry ctorem HomilicB l inter Opera
sologi. Certe

Severini

recentiores editores

Operum

Doctor Tcrus Arianam Exstirpavit sectam vanam

S S

Petri dubitant, Chrtjsostomo, Docioris, aliis pro S. Joanne

uirum genmnus

sit fcetus

iUuminans Veritatia verbo sanctam angelorum Iste vivus

Meruit audire chorum,

Ecclesiam.

pronunttantibus aliisproS. Hieronymo se faciunt senientix a sedne mentionemquidem occurrit,quo Fabricioprolai^, necquidquam
opinatio fulciaiur
(4).

Martinus

dum

coelestia trausmissit

ad palatia.

Eelix praesul, cujus vita Confortatur Eremita, dignum praemio. Quisecumillo sedulo orabat

VITA ET TRANSLATIO
S.

Imber

terris siccis datur,

SEVERINI,

Dei reportatur, negatus erat, sed Tribusannis qui

Dum

vir

^ec
fine.

EPISCOPI COLONIENSIS ET CONFESSOHIS,

Sanctae pater, Severine, Prffisul urbis Agrippin,

gaudearaus sme Ora Deum, ut nostpcum potestas, Sit laus, honor et

Decus, virtus etmajestas

Audore anonymo, ex Surio, cum variis codicibus mss.

collata
biblio^

theca regicB Bruxellensis a,

Spiritui paraclito. Patri Deo, Christo nato.

gjut Acta,

eadem duphcis sunt 18 Acla quoad spectah particulatim tradunt oeneris Priora quidem institutionem, episcopa^ ea Qu^ejusortum,

CAPUT PRIMUM.
ia S. Severinus Eufratse succedit sede Coloniensi; ejus virtutes; mors S. Martini eidem revelatur;
obit.

recentiort manu tumtangunt, proptereaque exhiconscriptacensemus-.istiusmodi Acta

qmenta Acta, quse tam infra edendam. Sunt et alia sinceriora nobis vtdentur tvpis edimus ^ quamvis etiam fabula Euphratw h^resiarcumS.Ach^et episcopatus Burdegalensis mtrum, episcopo infecta sint. Neque id mando solairadtquum ipse scriptor fateatur num.b
.-

hentnobis ex bibliotheca varix legendee.s^exaratus sub num. 428 et excusse: horum Actorum fra^ culo XV typis ad Vialtqua dabimus in Annotatis

regia

codexmanu

Burdigalam profectus pie

^ominus

ac Kedemptor noster, caput totius

pmiogus.

iJuniversalisEcclesi3e,corpus suum,totoorbe
disper.sum, sicut divina potestate piissiraa gubernatione custodit.
condidit, ita

Unde

et fir-

tione niti, nequaquam inquit, vitffidescriptionem nostr quanta ipse inertiiE commendamus, quia vel

qux de

S. Severino refert

Cujus,

miora merabra consultum *

infirmitatis

imbecillioribus, -coiwuauruiT
in toto

bumanse

praescius,

mundo
'vrovidert?

quanta per pro Domino egerit et pertulerit, vel histoniE narraeumDominusoperatus sit, nec
assertione perfecte tione nec testium veracium

pereprffividere * dignatus est. Quibus etiam suspiVantibus, numgrinantibus et capiti suo

quam

dedicimus quamvis ea literarum commendadignissima tione et congrua fidelium relatione haec Acta, quatenus credimus. Nihilominus
:

sunt antiquiora, censemus. Eorum exemplaria varia hdbemus, quibus utemur, ut Surianam editionem emendemus et compleamus. Hisce subnectiHistoriam translationis S. Severini, con-

deficientibus aliis,

edenda

defuturum esse promisit, dicens vobiscum sum Ecce ego discipulis suis consummationem omuibus diebus usque ad Consolatur ergo infirmos, ut dixisfficuli. * '^"J'^^^ mus, majorum adjutorio, ut eorum admonise
: /-

'

tionibus exercitati, discant peregrinationem suam cognoscere, et patriam coelestem desiderare. IIos sanctos patres nostros, suo quem-

mus

scriptam, ut constat ex Prologo, ab eodem auctore, qui post Normannicam vastationem

vixit,

adeoque

facile

swculum x aut

xi attin-

git,quin propius ejus astatem definire valeam. Translationis Historiam tamquam caput ii
(2) GerCodices sacrum. (lag. o8B. Edit. Rom. 1680. Migne. pa^3) Oper. lom. U, pag. 910.-^4) berl. pag 193.
(1)

que loco, laudabiliter studio deservisse non dubitamus; quorum ut raemoriam solemniter celebreraus, partim ex literarum commendatione, partim exmajorum traditione in consuetudine habemus. Quos quia Dominus ccelesti nostrae quoque in pergloria sublimavit
,

trol.

tom

Lll, col

181

Pi aef.

pag.

VI

et pag. 79. Edlt.

Aug.

Vina. 17yb.

petuum

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBHIS.

57
AOCTOll
iHOtfTMO.

A petuum honorandos memoriEe

coramendavit.

corTales, denique in gedificatione sui sancti quorum soUiporis ministros esse constituit,

ab aperta citudine custodiantur electi, Qui videlicet grassatione coerceantur perversi. greg-em dominicum a luporum insidiis prsediet

dubio citius advenirent. Tales enim tunc eam caninis morsibus lacerabant, qualesipsa veritas cavendos esse praemonebat, dicens " Attendite a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vesti:

cando, recte operando et orando proteg-entes, reportansuo Domino talenta credita cum lucro meritis, sed et pro comtes, non solum pro suis missorum profectibus, sui Doraini g-audium in intrare raerentur. Qui etiam sublimiora loca
sancta Ecclesia sortiuntur, ut ab omnibus vel exempli vel doctrinne gratia videautur. Nemo

mentis ovium, intrinsecus autem sant lupi rapaces a fructibus eorum cognoscetis eos. " * Faciliusque forsan foret, aut aperte contra veritatem debacchantes per rationem vincere, aut
:

Matth.

VII, 15

pro eadem veritate corpus in mortem tradere, quam siraulantes justitiam gladio rectitudinis

expugnare,

et

infusum

virus,

quod jam per

enim, ut
*Matt. F,

ait

Doroinus in Evangrelio, lucernam

membra serpsit, interius medicinaUbus sanctarum scripturarum poculis resolvere et ad integrum exsiccare. Quo virtutis studio sagacissimura
athletara
Christi

<(Iuc,X/.35.

accendit,et in abscondito ponit,neque sub modio, 1 sedsupercandelabrum, ut, qui ing*rediuutur,

Severinura decertasse

lumen
S. Severinus,

videant.

epiicopxu fa~
ctu$t

probatissima societate Beatum Severinura, virum honestse vitte et per cuncta laudabilem b, cujus hodierna die festa percolimus, Agrappinensi praedestinatum Ecclcsiae, electione et consensu cleri totius ac populi

2Dequorum

cognovimus. Cujus solemnitati quo devotius insistimus,tanto nos eum, quem dilexit et cujus munere ad lantam gloriara pervenit, et ardentius etsinceriusdiligerecomprobamus. 4Signa autem non a fidelibus, sed ab infidelibus exig-enda sunt.

ab hMfui

Quamvis

tot

mortuorum

resuscitator esse veracissime prsedicetur, quot

praeesse

misericorditer

voluit.

Qui tempore

animarum,

haeretica

pravitate corruptarum,

Arianae hjereseos lorica fidei dominicseindutus, in Dei operespectabilisfuit, adeo utconvenien-

tibus ad synodale concilium ex tota pene Gallia, aliarumque provinciarum partibus catholiciset

doctrina fidei catholicae et operationis rectae recuperator esse cognosoitur. Phis enim est, aniraam, inaeternura victuram, a vitiorum sor-

orthodoxis fidei christianae doctoribus, Euphrata, memoratse Agrippinae Coloniae nou pastore,
sed mercenario, pro prfelibatfe pestis porfidia destituto, idem sanctissimus Dei faniuluri Severinus, ut infusam malitiam eliminare debuisset.
periclitanti

dibus ad immortalitatis desiderium per dulcedinem piae exhortationis accendere, quam corpus, iterum moriturum, de tumuio resuscitare.

Quoties ergro aliquem ad cognitionem veritatis

a tenebris revocavit erroris, toties ciecisoculis fulg-orem reddidit lucis. Quera dum ea, quae agenda proposuit, ad effectum operis nssiduis

a cunctis aptissimusacclamareturc. Quod,quia populo necessariura erat, Deo prosancti concilii auctoritate firmatura est. pitio,

Actumque estmira omnipotentis Dei

dispensa-

perversitione, utuonEuphrataescelestissimaB judicis praeco tatis doctori, Severinus, aeterni sed, pestiferi serainis auctore ex*

repulso Af

succederet, pulso * et exterminato,

Materni,

fortissimi

admonitionibusperducere fecit, etiam manuum damna resolvit cui si de virtute in virtutem eundi et cordis aflectibus ad superiora ascendenfacultalem doctrina simul et (ti voluntatem et precibus impetravit, gressus pedum a debilitatis nexibus liberos dedit. Verum omnipotens diSpiritus,, qui operatur omnia in omnibus,
:

Bj

vigilantissimi christiani fidei propugnatoris et doctrina perfectiopropagatoris d, nec fidei nec

C
populmi Co'

quatenus successor exstiterit obtutibus, quod male perspicacibus discretionis puUulaverat resecando, decessoris sui monimenta redintegraret, et impostoris mendacia,
ne
dissimilis,
:

/ Cor. xn, videus sing-ulis prout vult *, tam forti sanctos compage charitatis uuivit, ut Getll et electos suos assenihil eorum, quaealter merito sanctitatis

quitur, alteri desit. Quum enim quajcumque bona sic alter in altero diligit, sicut in semetipso,

nimirumpercharitatemagitur, uteisdem*

ea<Iem A, C,

lonumem

repelleret. fide verissiraa reminiscente, vig-ilantia sibi et doctrinae suae 3 Quali autera

vel post susceptum episcopatum attendisset custodia ovilissibi crediti desudasqualiterin coronajustitiEB, quam eum jara in Augreloset,

cum ipso participetur. Quo fit, ut beatissimum Severinum antistitem nullius omnino quem pervirtutis expertem merito credamus, profectibus fecta charitate bonorum omnium
etiam

rum consortio suscepisse luce clarius est, manobis miranifestissime pandit. Quod si quis a
tunc temporis culorura ejus virtutes exigit,sciat
'

conjunctum essenon dubitamus. 5Cujus vitae descriptionem nostras nequavel quanta quam inertiae coramendamus, quia et pertulerit, vei quanta pro Doraino egrerit
ipse
sit, nec historiae per eura Dorainus operatus testium veracium assertione pernarrationeuec didicimus : quamvis ea literarum com-

et

a eatamita-

tibui defendit.

esse

A. C
opera-

* dettt

plus fuiase * necessariam sermonum operatiouem * tationem, quam virtutum

interpre;

quia

tioaem

non negabant Dei contra eos exstitit pugna,qui sed jEquahtatem sanpotestatem in rairaculis, etinseparabihsTrinitatisin personis.Anana ctffi quaeeocruergotunc contentio grassabatur, interior, ita tolius pene Ecclesiae quo
delior,
insidiis, ut vix esset viscera serpentinis irrepsit

fecte

mendatione et congrua fidelium relatione dignissima credimuse. * Quomodo enim posset

fieri,

ut tara idoueus

fidei

catholic prffidicator

crcdamus

t>

credibiie,

mundum umquam

tantse pestis ille-

E~^~^ zx^^^-s^^
rum
Severinus non

suadente cebris posse carere. et nisi quomilitijE robustissirai bellatores, christianse labenti in tantis ultimus,

Doraino,

memorabilibus non fulgeret operibus ? labefactum sanctffi Cui taraeu laudabilius fuit, corrigere et ad prisEcclesiJE statum suo loco reducere, tinam incolumitatem maximo sudore ordine et non nutantem quam recto stantem doctoris religiosissiservare S(?d post decessum
et doctor

^^

j0..
O.T.O.

COLONIBNSI, CONFESSORB SEVEMNO, EPISCOPO sent.ret DB S. V lhnc auodam modo Jn cio succedentibus et ^pvastabat, ::ilen"tium tan.quam
:

Vooes,

au
^^ .^^^^_^^_

atque in^^^^u^^fXrsis, sancti viri gloriosa adv ingravescentibu. conscripta, part.m

n^qU

facta vel

c ^l^^^l^Z avid.sBcr>p.nb"
is erepta,

inopinata> perturbatio^^^^i.ionis aV

gratum

j^^^

consc.us ccBle luin q d.n gnaret, aperu t

_^

^**"
ttmporibas-)

;nris tune t^""?""'

Cudelitati

ji,ationis v.m tyrannics propter

a ^<="'' tinus m.gravit

dici

^^.^^^ ^^^^ ^^^. ^^^^ ,^ hymni. .

n, consorchon u -u^^.^^._^^^ civinm -lest.um

.:_.; ultio divina concessit,

tium l^tantes

animam.
gelis

'a'^

^"f 'P'^"',iXius cnm

^''^"'."'^^'f curav.t,

suis an-

^il

>n eo

Buum
odet

retinere

^^^J'^

tomartyris
.

..,a<u B,

C,0

f^/s^C^ti TesU hervaiu g servatum * esse S. qu videlicet popul f..ni

J^

commemorent
tun,,

eadem

d'

.^^.,,

on

^^^

i^trasse

quo

/^'"
^-

'

dabitauditui.

"*

j,,tem

^la

ur

Qu""go'nobis
ificis

de hujus sanct.aBt-

"-""

4i,m

' non prius ColonieniJ"P -''a omnipotentisTei pat ejus invadere, quam sempopulumperm.ttebat^nvad ^^^_

,^n,,

Severini

-Si

"li^ u d

mS

dicendum est, Martinum otens Deus, dum

meritis
extul.t

,J^^

Tcrstem gloriam
diss

hu.c
.

e3^.s

conces^

"^r rdi^nlX sort.um d.gnaretur

"'t^^^rm

ccipere P

ut aperte daretur itione patron.,

Severin. pafanaa

dedit susetconsortii securitatem u erant in contemp mUis studii

ut qu. non

b^cuU,

--

inevitabiliter merebatur,
S.

Sa^i

.terna gloria fulgerent in

lt.t.a con-

c i' "^r J^ prsesenie corporaliter plagam, nr^'sente

g^

^i;tS:S^e;nsdemg.oriosipcm.fi.ste^ quemdam P''^"'^*^. poribus eremitam

lum operibus
iloruisse
;

qui cujusdam

magni

.a.

et in deliciis cop.os.ss.m.s principis fuisse filius usque perhibetur. In quibus eo es e nutritus magn.ficaB parentes ejus est. ut

'ais.m, ,oddam.,

Deo digni ponUtcis Inlaude igitur hujus sanctitatis indicm^ Jerinr* non mimmum
7

perductus prspararent, et sponsam debcat.s Uli nuptias multo conducerent. Cujus

intraret, subito

mamcumapparatu post ccenam Tnm conjugio potiturus,cubiculum pavore, nesc.o

orientissimam
quasi quo, raptus. vidit

SToUemporalis

ejus probatiss.mi

Chnsh
:

juvenem specos.ss^-

'^'^^
H

ConieZi^, transeuudum putamus h ?mus nequaquam unum, agor^e rquo 1-Missime demonstratur,

inditum repeMartini, miraculis

am bene consummato,

poTitum,

coronam justiti^ debiadhuc in certamme percepisse, alterum, operum eamdem fidei honorumque

commodaturum mum, quiet majorem gloriam masibi parcre sequendo Tanct; promitteret, si ambit.one juven.s se tota
luiBset.

Quod quum
possederat,

et de velle dixisset, surrexit,

quam

omni suppellectiU, vasculum ligneum, quo j

argentea

CstantiammeraisBe:et,utaperted^^^^^^ pr^mium, altenus descnbit m unius ostendit C raculum. Quodam itaque tempore, dumsolercommissi
i

vLum

aurea et dc situlis in vasa solebat, solum secum mixtumbibentibns fundi virum.quiapparuit, secutus, absces-

Severinus, gregis sibi tissimus pastorEcclesiie,

custodiis invigilans, die

domimco,

officiis. ex expletis matutinalibus orandi gratia circuiret loca sancta

consuetudine audire z

sumens, loca ductus v.tam Quo in remotiora eremi imitabilem duxit. Quumlaudabilem et paucis promerendum Deum nue ibidem multos dies ad

sn

meruit dulcisonam

coelestis militiffi

melodiam,

docUit, quia nuaeillumaffiatu Sancti Spiritus

migravit. Martinus episcopus de secuIo

Quam

supplicare macontinuisorationibus vacaret, quo aqualitatem praeffnoperecoBpit,utcum judex ffiqu.ss.mus apenii habiturus esset, Ecclesi prffisul Cui dum Coloniensis

perciperet sedum intentus ipse diligenti aure habere desiderans, creti cofclestis testem secum ejus vocatoarchidiaconofc, requisivit, si aures Quo tale cantilena, coeUlus immissa,percuteret. rursus episcopus, ut aliquid se audire negante, admonuit. Quumque diligenter auscuUaret, coelestis conceniUe toto corporis et mentis nisu etuon impetraret, particeps appeteret
tusfieri

ret hujusmod. consorfamosissimus, Severinus, in

tio

esset, ostendi proponeretur, sibi eum. quis

^'rlS'mora.

ek.ri t.i.ione
ix,gnotcU.

ut inteUexitvirDeia Deo implorandum fore, uiav;uuuo ci.wwiv.i^. diaconus audiret. hujusmodi laudes hUlUSmOQl lauuca terram episcopus et 8 Tunc prostrati simul in quam magister mtentus ut harmonia,
diaconus,

adduxe- d..a.-. idem. qui iUuc eum locum. in quo Banctus ep.rat, adfuit, et ei ostendit, lorte 8C0PUS illis diebus morabatur. .^'e solemnitate *, mult.- -.ou tuuc! instante quadam post div.num offltudopopuli confluebat, cui pontifice convivium exh.ben cium a tanto Ubi dum prsdihonor impositus exigebat. deliciarum afduentiam deUciarum affluentiam cernens, solitarius soiHanu
'

ctus

se ei in praemio

sociandum esse pertimesce-

orabant. audierat, etiam discipulumnonlateret,

Quibus

quumbeatus antistesdiaconum auriiterum interrogaret, si desideratam vocem

erectis,

qualia ipse quondam dimisisret, qui taUa, magiseveritate correptionis a set haheret, quod minus episcopus stro imposita didicit,

omnem

, ,

omnem

illam ssecularem

DIE VIOESIMA TERTIA OCTOBRIS. vir Dei gravatus gloriam, quam ipse
bus
g:ra-

59
infirmitate, convocatis fratriACCTOKt

i>OnTMO.

suis ligrnenm vasculum, quod sibi de cunctis

praedixit, se in

eodem

loco mortis debitura

opibus reservaveral, dilexisset. Unde Deo gratulatias flgens, ad locum, unde venerat, bundus recessit, et ut promissum prffimium cum Severino, Dei famulo, mereretur, quoad ergoduo vixit, instantissime flagitavit m. Hsec
Beati Severini virtutum insignia,
qure propo-

soluturum, et locum sedis proprise corporaliter ampUusnon visurum.Sicque sanctissimus pontifex, post datam exhortationem et benedictionem, cunctis onustus virtutibus, quibus promeretur Deus.consummato feliciter vitae prsesentis cursu, intentum supernis desideriis Creatori
reddidit spiritum, coronandus

suimus ad exprimendum bonitntis ejus meritum, ut puto, sufficerent, etiamsi plura non intelligifuissent. In altero enim Dei, in altero Nam quod humanam mus dilectionem proximi. spiripossibilitatem transcendens, supernorum

cum

Confessori-

bus
13

sanctis immarcescibili hravio

perpetuae episcopus

retributionis.

Tuuc

venerabilis

Amandus

niortnHK

conveniente utriusque sexus innumerabili multitudine,

tuum laudes
soli

audivit, in Beati Martini transitu dilectione profecisset, ostendit qualiter in Dei enim sincerissimae charitRti praestatur, ut

susceptum sacratissimumcorpuscum

ciericis in

biliter sepeliri.

Dei, qui charitas est, arcanis adraisceatur.

Quod

autem contemplativse vitge dulcedinem deseconvirens, proximorum infirmitati etiam in

viorum apparatu condescendit, quam
forti fra-

crypta suse ecclesiae o, fecit honoraUbi ex illo tempore tantasDominus virtutes per Beati Severini merita operari dignatus est, ut videtur incolis fidem mortuus
custodire,

quam vivus dicitur recuperasse. Ex quibus unum insigne miraculum explicabo,

quod ideo famosius praedicatur a cunctis, quia

insiternae charitatis vinculo constringeretur, dispensare nuat.Mag-num est enim haec habendo haec qui et non dilig-ere et manifestum est,quia
,-

communis erat causa salutis.Nam dum quodam tempore ad annuale festivitatis ejus gaudium
plebs totius proviucise religionis amoreconflueret, inopinata Gothorum rabies cum exercitu
copioso supervenit.Quumque se multitudo, quse

non

diligit,

etiam non hahere velit.Sed hsc

discretissimus Sanctse Ecclesise provisor, Severinus, et sibimet ipsi plus coelestia desiderans,

non appetiit.et commissorum necessitati.quan-

dotempus
//

fuit, soUicite ministravit,

quasi suis

subditis dicens
Cor. r,13

cum
:

Apostolo

"

Sive raente

convenerat, inermem et resistendi impotemcerneret, ad ejus cnnsilium confugit, cujus eam gloriosa solemnitas invitavit. Nec mora, idem,
qui
prtedaturus
,

" excedimus, Deo sive sohrii sumus, vohis. * sanctitatis ejus merito certi, ColoQua in re de

quantum

caedi

superesset

niensem populum, Deo auxiliante, felicem

si

fore

hostis advenerat, meritis Sancti Severini immenso ex virtute Dei pavore perterritus, fuga
se

cujus studio reparatus est ad credimus, illiuscumbonorum operum exsecutione fidem, poscat sedulus intercessionem.
stabilita Dei 11 Corroborata itaque et bene pro/ec(ug, gratiaCoIoniensi Ecclesia, sanctus vir Severivisionem * Dei operis A nus, iu Dei opere * indefessus, per et partes ddif |iermamonetur, ut Burdegalense oppidum nens B fertur Aquitanise, unde etiam clarara traxisse
Burdigaluin

tantummodo

vel latibulis, quibus quisque

potuit, salvare quaesivit, hisque, quos praedari venerat, cum omuibus , quse attulerat, prseda
fuit.

Uude

factura

est,

ut omnipotenti

Deo

ejusque militi Severino laudes Aquitania tota rependeret, et singulis exinde annis hancso-

lemnitatem
14-

cum

donis et muneribus copiosius

frequentaret.
Caetera, quae

visitare non oriffinem, coelestis lucri causa cog-nita Dei voluntate, dubitaret. Quod statim,
licet

tamen nec modica nec pauca.

AqiiidifiO*

perficere gravaretur setate Interea dura iter ageret, reag-gressus est n. velatum est a Domiuo Beato Amando, ejusdem magnificae sancivitatis prsesuli, Severinum,

jam

senili

esse comperimus, breviandi gratia dimittimus; quia eos, inter quos facta sunt, nullo modo de his silere putamus. Nam sicut sacramentum

tnetnr.

regis abscondere

bonum

est, ita

opera Dei

j,
.

ctitatis

C advenire,

episcopum, visitatum Aquitanicos cives ccetibus et se ei cum cleri populique Dei, obviare debere. Unde repletus gaudio vir subditam congregationem fratrum pleberaque
convocavit etin occursum beati pontificis
veneratione debita properavit. per appropiavit, prior proprio nomine, velut salutare curavit, revelationem doctua fuerat, qui prosequente clero et dicente :" Benedictus, Tnm laeto constipatus venit in nomine Domini. honoriutriusque sexus agmine, ad ecclesiam canticis et hymnis deducitur, et confice

revelare et confiteri honorificum est. * Ipse enira in Sauctis et per Sanctos virtutes quasli:

^.^^

^^j,j

bet operatur, qui electis suis discipulis dicit m 'Joau.XV, Sine me nihil potestis facere ; * de quo Paulus virtutem, ct Dei sapiendicit " Christum Dei
tiam.

cum mox ut Quem

* Cui nos quoque, fratres charissirai, pro modulo nostro laudes etgratiarum actiones
"

Cor.

/.

2i

Confessoris Severini soin his o-ioriosissimi sui deferamus ; ut qui illum in Sanctis suis leraniis

Dobis

mirabilem praedicamus, eisdem opitulantibus, eum fore propitium sentiamus, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et gloriatur Deus
in ssecula saeculorum.

Amen.

cum

4n

morbum

neidit^ et yie

solvuntur. sueta convenientium fratrum vota 12 Ibi sane constantissimus Christi confesvirtutisque fidei sor , veluti repuerascens
,

ANNOTATA.
sua nos Usuardi editione prcvmomtexxiii octobris rat Sollerius noster ad diem
a /n

obit:

exempla simul et documenta itroposuit, quibus incredulos salubri credulitati restituit veritatis reduxit *, bene duxiM, n, C errantes ad viam firmaagentes in bonorum operum profectu miracula in eadem vit. Non pauca quoque opera^addnnt ul di- provincia Dominus * per servum snum
corporis ejus tus est. Et quia ibi dissolvenda divina prsedestinavit scientia, subita vincula

varios in

ilur^. B, C

Bollandiano exstare codices quibus illustrari, quam kic manuscriptos, possint. Hi edimus, Surianam editionem Bruxellenst repecodices hodie in biblioiheca 92S0 riuntur inscripti sub numm. 2764,

Musxo

7460 et 206

ad hos codices correximus tn margine 11

Octobris

Tomus X.

60
iVCTORK
J. V.

DK D.

S.

CONFESSORE. ..,vn EP SCOPO COLONIENSI, SEVEBINO, EPISCOPO .^^^^,,^ ,,^,

^^^^^^
^.^
^

"^

^^^^"'^S:

H.

rJ/a notammus

Mte^ 'svarios hos codxces

Betau

""'"nr^C
S

ori>.^si,uo5u.code.;
ut

7uriutgte;rnempe,ui.
. Severini initiis.notatur litlera E. iiS, nos vero

cti.imusnum
egi

''^;!^-^%%7Tper Maternianus. Donatiaper

W^

|;,,, ;v.-,asi.. ?ui ^co^..

Simt-

Mlxotheca '^*"""

,.

CodexB.supranotatus.czrcafinemfol~2.

56

hisverbisrefertinrtiaS.Se.enuM^^-^^ ^.gm at g Severinus, quantum ad terren

dum.alto parentum genere.siECulan Aquitanensium provincia ^'"^^^*. ^"'^^^! ipsis Deo d'&'"^P"^ lalis voti devotione ab ip s honeste ad educandum tibus. caste et post 1= ""^' cunabulis exponitur

f^l '
m

persecutio.Galhas premebat (4). ^duorumseu Ua dicenda sunt de Simplicio. qux vmtzo e,usdem ^^^^^,^,i ^piscopo. successionem .,, ^edere ca^pit J^^. Augustodunensiumstatuit Ore:

.piscoporum ^^-^^ rr.onesis

ffiona Conressorum Relicius interfuerit ConLpp. 75 el 7fi (5), u< successit CasArelatensi anni 314, cui
iift.rfe

J^^

^,^^^^^
suscepit.

primis

bus

studiis traditur.

Jesum Christum,
tatem amare
coepit

Quibus dimissis, Dominum sancuconoordiam, pacem,

;

parentibus b.oi et bona, a

reputavit. NuUam nodimissa, quasi pulverem deperire voiuii , ram siue spirituali lucro sibi

sxculum qum^^^^^^^^^^ ^^.^^^^ ^^,t,i (g), vero hos duos. de quiQuoniam ^^^^^ ^^ Catalogo ^^^ ^,^,^ oa<tam ;ia6emMS, e expimgere coacti su^^^^^^ Coioniensjum a^^^ scriptor
^e/ieien<er
'^^^^

^^^^ Egemonius ponttfwatum ut quem sequitur SimpUcius. qm.

^ ^

sempereleemosynisvacans,autorationioperam
dans, aut sacr
aliquid in
lectioni i^"dans

passus est

quantum inertem transire, nisi vix

ab homi-

memoria ruminans.

aut mde Nullam noiaui

;

timendum, ne episcopis ConcilH in aliis quoque

.^^^^^,^_

ssepe satisfaceret naturse. Ipse enim abscondere se disposuit, sed nibus

;

nuUa

ra-

Colosxculi iv; u(po<e qui .^^^ initio .^^^^^ -^ interfuerit ;7). ^^^^ ., '^^g^gien^ anni 314

^ Q^^^um est
^^^^^^

Maternum, episcopum

quod talis tione potuit quia Deo non placuit, magis volens, luoerna sub modio poneretur, videretur ut supra candelabrum ab omnibus per q"em sua abscondito celari,
.

nolens

Tungrensem. Pro ^^J^^.^^ Coloniensem et pugnatur in Actis Sanctosententia Hxc non ^^ dispositione plures deberent salvari. Cxterum qux biographus dicit.com^^^^^ \ iis, queenarsatis commode conciliantur cum amlicari possunt alterutri Materno Auream.edttam Coloral Auctarium ad Legendam .^^^^ quatenus est Ecclesix Sevennus, inquit. autem, utpote qui Colonix anno 1483 (1) B. ^ -^^^aator .posteriori agn-adversus apud Burdegalim in Vasconia exsistens ^^^^^^^^ j^^^^tistas et probabiliter vocem m atre cola, aratrum minans, audivit strenue decertavit. .^^,^^^^^^^ Arianismum tu ens y ab Ang-elo talem Severine, Sevenne, ^erbaclareostendunt.nullum.monu^ ^^^ entr episcopus in Colonia. At ille Quando hoc prmluxisse de-

utrum gruditos controversia est, dicipulus S. Petri, qui ^^^^^ .^^^ Maternus ii fundamt ^^^ ^^^^^^ ^^^^^ ^ ^^^ it7im
.

eum

in

Besponditvoxdesuper Quum virg-a.quam raaarinu gestas, floruerit. Et statim ipse virgam et fioruit Undam ponensiu terram.germmavit deinepiscopumdiupostelectusomuidevotiom
:

^^^^^
.^^

scriptori

historiiE narratio e<

testium veracium

J^^^^.^

^^_

^^^^^^_ traditioni

popu-

se contulit. Certe biniB legendse

mter

se

non

facile

pr^ort habecomponunlur etenim disciplmam Ittteramus juvenem. ad omnem riam informatum in posteriom autem agricolam rudem, qui episcopale onus non refutempus quo xd git. sed curiose mqmrit
;

^^^^ ^^^^.^ documentis nitantur. "" quam biographus J.^'/^^ mstalio quinto. aescribit. accidit medio sxculo annis post obitum .^ ,i,,ner *" ^ ^;*'J ^ ^^^ Qregorius Turonen.
.

^-^
^.
V-

uistorix Francorum ^^ .^ ^^,,^ ., ^e^^J^^^^ ^^^^^^.^ ^^^.^ *

.

.^_ ^^

suscipiendumerU.Siquidvemm alterutram legendam ex antiqua IradUwne manamt duUum non est, quin pru>r legenda pr^ferenda sit deslinatus a Deo S. Sevennus, u vaferrimam Arxanorum hcerestm debellaret
:

^^r

U^

^^^^^^. ^ p^^^^^ji^ g^ressi, ut qui^^^^^. ^^^^^^ ^j^^i^^ ^^

et

^^^J^^^^^em, Me^^f

reliqua depopulando, perve-

^^^^;^ 'rbem incendio

populum

in

litterarum adjutorium

ei

necessariu^n futt.

"dantes, ipsoque sacerdotes Do^ ^'^^-J^^.tu Nec sacrosaut v ante L.<.^^n,X<. aUaria perimentes.

''''^~
mini
lieati

.Jamalibtactumfurtdemultipticibusdrf. ficuUaiihus.quse ConciUo Agrippinensi ohjiliunturM /ac repeU^d. non s.nt td suffic^at observasse, sedes cilatorum episcoporum, si SS. Maximinum Trevirensem et Servatium II. ^ i^ ^^ Tungrensem exczpias. ex sola hac synodo cognosci eadem qutdem epxscoporum nomzna
:

^t^^^^^^
btepnam
.

ri "

^^Z.

^.

quo ora ono, qu. non distui Ajuni

narrare
.

'^^^J^^:::^^
t;ii
>

-^r"';' fnnfprentem

"" cum
.

wSis
oanctis

J^ Aposioub So^^

retru

a.^

'^^^^^^^^^^

in subscriptiombus concth. Sardtcensts sed nulla facta sedrum. qu^ s^ngults trtbuantur,
,

mentione

unde deest gravissimum argumentum, quo authenticUatem synodorum ZnS-maresolemus. Sed pneterea fattuntur
(2)
:

Stephanum de hoc exQro. Domini mei, ut non ^^"'"^f^^^^^;; '^^^J^J^^^ZZu^^ekro Mettensem urbem ^^^^^^^l "x iri quia locus in ea est, in quo inimicis exun, qui
^^^.^,^^

ab

ced nosed po parvtat.s meiE p.g^nora contmentur aliquid me posse cum tius sentiant se populi
.

(1, Fol.

c.,.

ri)

Cfr L.bl,e Io,.

II,

Conc.
cl,

col.

6b8, 602
(41 G.ll.

11

augm.
o. .c,,,,.

pg.

3. m,,. 20. tlr Gall.

^'''"=

W-U^

lom. IV, -1.

cl 671.
tl,r,s..

-.3) M,gc. Paol ,om,

.m. IX,
cl.

CXXXV.

30

529

Q)

""'

C""-

">

";'0,

"

'*

i.-

It,,

Mignc.

l.a.r,,,.

u. LXXl. col.
lo..

SS .o, IV
(9!

,c|,.c,b.

882.

W Acl. SS.

.01.

IV juii, pag. 812, num. 2 cl

Migue. Pa.rol.

P-S..^.""'";-^"' lom. LXXl, col. 1 JO.

"'''"- ''='8- '

/f

\io^\xiO

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

61
AlCTOKt
J.

A Domino. Quod

tantum facinus populi supernon possit, nisi civitas tradatur incendio , saltem vel hoc oratorium non cremetur. Cui ilU ajunt Vade iu pace, oratorium tantum tuum dilectissime frater carebit incendio pro urbe vero non obtinebimus, quia dominicae sanctionis super eam sententia jam processit. luvaluit enim peccatum populi, et claraor malitije eorum ascendit coram Deo ideo civitas haec cremabitur incendio. Unsi

crevit, ut aliud fieri

nicum, cujus variae excogitari possunt causae: sed nobis videiur iier istud usque ad episcopatum S. Amandi prorogari non posse, seu usque ad annum 406 nam imminebani jam
:

V.

H.

Galliae ,pr3esertim orientati,barbari; ei episco-

de procul dubio est, quod honim obtentu, urbe vastata, oratorium permansit illaesum. Orato-

rium

S. Stephani est hodierna ecclesia caihedralis Metensis, quas tiiulum Sancti Protomartyris hactenus retinet (1). Qu3e a biogra-

pi officium era^;corroboratam, ut ait biogra/j/iw5, etbene stabilitam DeigratiaColoniensem Ecclesiam porro conservare. liaque iiineris tempus siaiuimus inter obitum S. Mariini seu annum 397 ei primos omnino annos saecuti quinti. Caeterum biographus noster non solum iacet de Burdigalensi sede, a 8. Severino ocdupaia, sed conirarium insinuai, quum
dicit

sancium

subita gravatum infirmitate

sedis propriae corporaliter

praedixisse se

locum

pho citatur Vita

XI floruit (2).

S. Servatii, est Harigeri,

ahhatis Lobiensis, qui in confinio sseculi x et

vio

g Jam monstravimus in Commentario preenum. 5 Vandalos et Alanos Gallias, trajecto Rheno pridie Kalendas januarii 406 ingressos, adeoque obitus S. Severini hunc diem
prascessit.

h Ex Gregorio Turonensi dedimtis Commentarii prsevii num. 12 visionem S. Severini de obitu S. Martini. Operee prsetium fuerit animadvertisse, duo prsecipua, qua* de Sancto nostro a biographo referuntur, videlicet Gallioam vastationem et visionem de obitu S. Martini derivari ex Gregoyno Turonensi, ut supra ostendimus. Quandoquidem S. Severinus a Gregorio Turonensi, num. Vl Commentarii preevii citato, dtcatur, die dominica loca sancta ex coni

amplius non visurum. Cerie Colonia non fuissei sedes propria, si pontificatum Burdegalensem ienuisset. Crypta, de gua agii biographus, erat exira civiiatem, intra quam licitum non erat mortuum sepelire (9) adeoque quum diciiur in crypta ecclesiae suae, id intelligendum non est de ecclesia cathedrali, sed ccemeteriali, posita exira civitatem. Vox crypta pro ipso coemeterio quandoque usurpatur (10).
:

CAPUT

II.

Colonienses, calamitate multiplici

pressi, statuuntcorpus S. Severini in

urbem suam adducere

tandera

suetudine post matutinos hymnos cum suis clericis circumivisse; verissimam habemus christianas processionis imaginem, imo, quantum novi, exemplum, saltem in Ecclesia latina,

segre consentientibus Burdiga-

lensibus,

summo
et

ho-

nore Coloniara deferunt.

uia
beatissimi
pontificis

omnium antiquissimum.
ritum
et

Circa origenem varias species processionum consule, si iubet, Edmundi Martene Tractaium de antiqua Ecciesias disciplina in divinis celebrandis officiis (3), Jacobi Grets,eri libros duos de Processionibus (4), monographiam de Processionibus ecciesiasticis Parisiisanno 1640 typis editam, Martini Gerbert Veierem Liturgiam Alemannicam (5) et Antonii Binterim
,

Confessoris

.^.

Scverinl

lChristi,

Severini, yitam vel g-esta, proyt

metiin'ii.
ii;iiid

'nobis, Q:
tas

Colo-

quasi

per

densissimam antiquipotuit
,

nhiitei ob/iVeuta,

nebulam prospicientibus, elucere

ex parte contigimus, et licet propter majorum neg-lig-entiam, sive, quod licentius dici poteM, quorum supra mentiopropter barbarorum nem fecimus, hostilem potestatem * qujedam *Adduntqux,

Monumenia

Ecclesias catholzcas
,

inier ciiatos scriptores

Sed soli, Edm. Martene et

(6).

minus
fidei

usitata

tamen propter
,

indubitatam damantchac
verae
reli'"'^?''^''

coDstantiam
,

simplicemque
facile credibilia

Mart. Gerbert agunt de processione dominicali, qualem celebratam tegimus a S. Severino, quin et hi ipsi nude monachalem fuisse insinuant, quatenus aqua benedicia varias monaexpiabantur. k 5. Severini archidiaconus fuit S. Evergislus, qui ei successit et Martyr occubuit. Ejus Acia sequenti die, xxiv Ociobris, quo ejus nomen Martyrologio Romano inscribitur, dabuntur. 1 S. Martini annus emortualis multis controversiis obnoxius est quam quaestionem ad diem ejus cultui sacrutn, xi Novembris, abiegamus. Casterum tum nostri (7), tum ephemerides Trivulsianas {S) annum obitus s.Martini statuuni 397. m Sanctus eremita, qui eequalem cum S.Severino gloriam consecuius est in ccelis, ignoius in ierris omnino remansii.
sterii officinae
:

gionis aflfectnm

dihicidare
pie-

curavimus
tis

superest, ut

quomodo divina

tas plebera,

quam
,

castigraverat

subtracto pastore pro merireducto ejus sacratissimo

corpore laetificaverit,

prout possumus, expli-

cemus a. Nec mirum cuipiam videatur, quod post tantum temporis spatium nonnulhi, quae
prius solUcitudo styli non tetigit, posteritatis memoriffi per descriptionis certitudinem com-

quia eorum assertionimendare satag-imus qui sanctissimi custodes cibus roboramur,

;

neris

religiosis

audita

parentibus

de

memorabilibus beati

viri factis vel miraculis,

ad sui solatium dilig"entissime servaverunt, et quorum non admittebant scribendorum fiduciam, ssEpius repeteudorum in suis conventiculis dulcem non amittebant memoriam evangelicum illud implendum exspectantcs quia oraculum, quod veritas ipsa proraittit
,

Jam

in

Commeniario pracvio num.

iter

mo-

quod auditis in cubiculis praedicabitur in

^

nuimus, nos nuiiatenus negare

(I)

Aquita-

tectis b.
(7) Acl. SS. tom Vll , parl. i, pag. S5cl seqq. (8) JournaUlc TrtWoux, inaii.Decpiscni. Tiingr. pag. xii. Osscrvaz. sopra an 1765 pag. 1238 el seqq, (9) Cfr B.ildeUi. &83. (10) Cfr ibid. pag. 885. i citnilen. pag.

Cfr Hisl.de Melz, lom. I. pag. 229, edil. Met. 1709. III. mnj. png- 21. num. 2.V. (3) Pag. 60. edit.Lugd. 17U6.- (i)Opcr. tom. V. iiug. 9. - (5) Pac. 989 etseqq. (6) Dentwurdigkcilcn der Ch; ist. Cathol. Rirche.
(2)

lom IV,

Acl. SS. tom.

16 Postquam

ea

DE

S.

COLONIENSI, CONFESSOBB. SEVEKINO, EPISCOPO * societas

vicinoram quoque r' rTmas properans, Oallias in^jy
per

prospero oursu Aquitani partibus

f.
.

;--,.
'

..,, ntm dum

pr.meniecaia. ^.^^^^^^^.q lua^e^revivi- ^^ ^^".^^^^/^^

quam

eto^^^^^^^^ uirisque.. cturusaccepit priEsentia corporaii DdcetB tioui

-^;;";;

justitise, certamme, coronam jeternum jam vimeruit, iu P ^tHmque * tanti pa-

j^raTS;

^/,;",,i;

Coloniensium

et

-fn.-scere c^^-^^^^ Zuetudine paululum pr^dixi

infanda

piu luctus, ^iebus Burdigaliensium popuhs, humanm levitatis pro rimis continuatus ,

Hunnorum gens
bostili

c totam

ut

mus. Galliam,
obliviosis
gesti., in

gUdio devastandam
revocavit.

hospUis Reliquia vocatura p, venerandos casteilum Princ.pes autem m cineres conservabat. caUBis itinens Jrovinci^, auditis conati eunt. Unde animosilate resistere mum convocantes , se non solum et multitudinera munera venie.U.bus optata et longe qu^sUa non cto ^ec derent non daturos, sed ipsis, si vero rainati sunt. Postea

r^o^ineS.^

^a P-

bellura illaturos esse

ivasit;etquantapr.siaiifirmitatecarer^^^^^

memoriam

Qmbus
.

quum

iierum tranEcclesiis Dei pacis

quasi
sui pastons imsancti ejus cor-

Agrippinenses quiUitas redderetur d,

iterum post flagella securi , memores e, pretiosissiraum

poris

eorum msme De. prov lam et ratiouabilem, et noucausam agnoscevenieudi dentia dispositara non rapmam, depositura eos exposcere, rent et plunmi couquaravis inviti, tacendo

quum

suogerentibus quibusdam

nuta Dei,

quo decuit, non exut per totam est Quisierunt. Uade factum pluviae gratia pene

thesaurum

studio,

"irSdegalensesvero.
vel

niraio

i^^u^i^un- ^^n^^^^^^^^^

illius episcopii

latitudinem

congruo nirairum per triennium negaretur ut qui nubis obumbracastigationisexerapio,

.

tiimoeroreperculsi, nuUoque signo sibi delato. ad visitationis angelic^

provident.ie Dei

dandum suum solatium

runt oranes
fensoris sui
in

sollicitati

convene-

/..

LX,

8.

'dee,iver,-

eopeinX

nerunt esset. traMevigand,^ tauti mali levandi* causa agendum omnes unauimiter tnfl.c Quo facto
,

carerent . sanctus numero proillorum quippe vir iste propbeta, per Spmtum culdubio fuit, quos nubes " Qui sunt i^ti, qui ut intuens, ajebat enim verbis pluerat, sea volant?* Non solum Quumque magna et miraculis coruscabat* gravaretur. convepenuria loci illius Ecclesia ul quid sibi quique consilii sanioris
tione
:

pluviam non

liaberent.

Ue

sme deunura. et vitara ^^^llo -odo corporali pr.seutia

sibi

adjicientes lUam se prodesse conclamaverunt, quam pro tuendis

magnoperemorteraoptare,
etretinendissecura beati
mererentur.
Similiter iUi

viri
.

Rehquns subire

''

ctarent.

Mcviandi/)

^^^^.

j^junii

remedium

quaesierunt.

Quod
et

qui venerant , muneris qu^rendi vel exicoepta debiti sibi Quuraque pan gendi constantia permanebant. reddentes utnnstudio diutius audieutes et ^ . d. jara implendt que *certarent. et Colonienses de- --P- totas vires expendere
desiderii sui liberassent.
lii

causa

quum magna
populo
sitationis

soUicitudiue a clero simul vicelebraretur , meruerunt angeliciE

certitudine
,

tandem Aquitanici,

spiritu consi-

suae tacli, ue propter salutis

ministrum

hi
/*

cur talia patereutur

aguoscere.
,Je.M.,.h.iturv.,r,,-*
fjin

transacta solemnis parquemdam ejusdem Ecclesi* clesimoniEe die, Angelus per visionem arguit, dicens
17 Tertia

namque

ricum Pastorem
et

et

episcopum vestrum non habetis

?

causas tantse iracuudiie quaeritis

ista

Qua

ter-

et quorritus allocutione clericus, evigilavit,

dispendium h, pia et vel iUi mortis sentirent esse vota venientiuu assenon conteranenda praetulerunt ea taraen rentes, pacis insignia piissirao araborura defensori conditione, ut si sedem , ipsi ob propriara phiceret revisere sanet soUtara sui tutelara, eius memoriam habere corporis partem. ctissimi raererentur mvidictum quum placuisset oranibus,
:

Quod

sum

portenderent,

admodum

miratus, de

incolumitate pontificis, qui tunc temporis ibi illum praefuit. sollicite requisivit. Sed quum

gaudio susceperunt . sos prius hospites cum petierant, consecuti, cum hoipsique, quod
nore eos

integra rescirct sanitate vigere,

primum me-

tuens narrare, quod viderat, reticeudum esse deinde quibusdara sibi familiariua putabat
,

maxirao remiserunt. Quantus sane prai gautunc ibi dolor et gemitus. quantus quura membra sancta a dio flentium luctus, non est ^ pristinae quietis ablata sunt
loco
. , , ,

adhierentibus visionem , quasi pro sumnii phantasia , pandebat. Sicque paulatim illa

omnino laudabilis fama per siugulorum offiFit cia, cunctorum pene pervagabatur ora.
conventus cleri totius ac populi clericus velut hujus oraculi vates. prOductus in medium, utvisacunctisperordinem exponant, rogatur*. ""
,

quum expUcare opus yerbis ut credimus unusquisque pensare. lUi per se valeat hoc amittere enim quod vita charius habebant -speratamC unde salutem sperabant *, isti
,

se flebant se

gaudentes acquirere, lacrymabantur.

vogtilialiir /i,
j?,

'^

Qui quum imperiis

et votis saceraotis suspen-

sacratissirai tandemMqua "0 Praecedentes igitur thesauri omnes cum hymnis et -;';;-;^,. ponitores secuti sunt non quo.s aut tas aut infirmitas ^^^ laudibus
^-

saeque plebis satisfaceret, claraor

mox omnium

retraliebat

et

nunc quidem aUi

exsequiis

fessi

disce,

unauiraus attolitur, Severinum sanctissimura et solis vix perfectioribus iraitabilem antistitem. hoc priEsagio sedi propriae restituendum
esse,
ibi nemo , qui non uou hoc sibi optabile annueret, nemo prffidicaret, nerao pene. qui non prse gaudio

dentes,

alii

piis

succedentes

hy-

couclamatum
,

est

qui

fleret. ueicL.

mnura canebant et laudabant Dorainum ducente paexcelsis, donec recto itinere*, pervenirent. Ibi vero Coloniam cis Angelo externoet exercitus innumerabiUs civium fara gloria mvitaverum, quos tanta feUcis dm desi^ confluebat. Suscipieutes ergo
.

Mtinerc prosprro B

rat,

Bn,d,g.taCo'
t.,n,..m

18

Mox

mirura in

modum
,

diu negata pluvia

se gratulantibus

eue

terris arescentibus reddita

deratum sni pontificis corpus Beatorum Martyrum Cornelii

solemniter condiderunt
;

ecclesia
i
i

et

Cypriani

advehtud.nu;

yelut

ejusdem

consilii

participem sociavit

orantes, ut sicut eos

et quia omnipotens Deus probavit, quod praemonuit, cunctis absque ullius caligine dubietatis

quondam doctorum
prsedicationibus

solertissimus

exempUs

et
.-^

gubernasset,

sic

intercessor

innotuit.

Tunc beata Coloniensium

et

" * in perpetuum custodiret. Ipso '"^''"J^n et patronus simus 0, C nntPin autem

: :

DIE VIGESIMA
autem anno tanta
ratur, ut ipsa ex
ibi fertilitas factafuisse nar-

TERTU

OCTOBKIS.
ex ejus

63
verbis,
AUCTORB
J.

tione loqui auclorem liquet

:

omnium

ore

patronum suum

veraciter rediisse, sedique proprisB restitutum esse testaretur. Unde contigit, ut hoc verbum, ab incolis usitatum, etiam longinquos et exte*dee$t cpiso-

quum dicit ut prffidiximus. d Apud Surium in nota marginali ad hunc locum tranquilliias ista usque ad annum Christi 795, primum Leonis III, procrastinalur
et

V. H.

pum

fl,

rosnon lateret, factumque est quasi in proverbium, " domi esse Sanctum Severinum episco

vadem

istius assertionis affert

Card. Baronium.

Verumquidem

Surii editor est, Annali-

pum *

h. "

etpar$ medta
Colonix
*

non obilus

21 Quod, ut ajunt, etiam beatae memoriaa quasi_ consuetudinis venerandus Papa Leo * suo impressit esemplo. Nam ejusdem oblitis
,

stam ad hunc annum i laudare Adriani I qua major numquam exstitit feliciiatem sed ante illa iempora Ecclesise Gallicanas sat
,

magna

erat tranquillitds, ut translatio sacri

B,

C,D

quum Roma
sibi illatas,

prpfectus propter poenas, injuste ad imperatorem Carolum migraret in Franciam ^, devenit in locum, quo viri Dei Severini corpus venerabile requiescit, ibique
praeter

morem, quem

in via serva^erat,

oratum

corporis tuto peragi potuissei. Dein si celehrata fuerit ty^anslaiio anno 795, non intelligiiur, qua raiione auctor nosier dicere possit num. 20, quod Leo Papa, qui his in Germania fuit, videlicet anno 799 et 804, quasiconsuetudinis oblitissuoimpresseritexeraplo,

ecclesiam introivit. Comites autem ejus mirantes

uis^piiw
Eie-

causam hujusmodi

sciscitabantur.

Quibus

sepulcrum S. Severini visiiareni

incolse,

ille: Loci, inquit, hujus defensor domi est; ideo non ausus sum illum praeterire insalutatum.

nim

Hinc ergoconsuetudo civibus inolevit, ut uno die per singulas hebdomadas ad S. Severini sepulcrum veniaut m et ut per totam hebdoraa-

tam recens fuii translaiio ei tam frequens ad tumulum concursus tum civium tum exiernorum, ejus memoria quadriennio aut novennio obliiterari non potuii. Quapro- g
si

B dam
cum $ummo hmore eoliiut
..:

ejus patrocinio fulciantur

supplici devo-

pter censemus, translationem corporis S. SeweTimsasculopotius sexio faciam fuisse. Tunc

tione deposcant.

22 Meritis itaque sancti hujus et Deo diapud venerabilem ipsius selecti pontifiois
,

pulcri locura, plurima dig-ne petentibus prae-

stantur beneticia; nuUum uamque salutis est signum, cujus ibi fides non inveniat eraolumentum. Siquidem post reconditum ibi beati
corporis thesaurum, Normanni,'ruptis habenis,
illius

enim sua pace ei iranquillitate gaudebanl Gallise, quando Clodovaeus rex, haptizaius, bellum indixit Gothis Arianis, qui partem teste et anno 50S Galliarum occupahant Gregorio Turonensi lib. ii Hist, Francorum cap.?>1{\), apud Burdegalensem urbem hye;

crudeliter ssevientes, et maximam regni partem iucendiis et caede vastantes n,

nuUo penitus conatu valebant ejus oratorium inflammare, quum tamen nuUa tunc in circuitu ecclesia flammis quiverit superesse. Ibi totum malevolentiae suse spiritum proferendo

iempore nihil occurrii, qW) translatio impediri possei ad definiendum aulem accuraiius iempus yiohis nullum documenium innoiuii. Quapropter rejiciendam sensemus assertionem Gelenii, dicentis (2),
mera
egit,

Ab

illo

imo non modicum sui detrimentura in quorumdara gravibus pcenis, quoruradam mortibus sentieutes, illius aedis custonihil proficientes,

subS. Evergisto, S. Severini successore, translaiionemcelebraiam fuisse. Sedsub S. Everdevagislo, Hmmorum gens forsan Gatlias non stahat, sed certe pacis tranquillitas reddlda
adeoque posi S. erat regionibus desolatis Evergisli pontificatum translaiio ponenda.
.-

dem

et

dominum iratum
Quod
,

esse, rustice o

clamadivini

verunt, et ab ejus se vicinia quantocius ra-

Propter eamdem raiionem admiitere non possumus opinionem editoris Lovaniensis

Bulleri,

puerunt.

quantum auderaus

judicii secreta rimari, nostrae salulis causacre-

post
e

qui dicii S. Severini corpus iribus moriem annis Coloniam reportaium

dimus

opem

ut his admoniti crebo miraculis, quseramus ejus intercessionis apud misefieri,

fuisse.

ricordiam Redemptoris, qui cum Patre et SpiC ritu Sancto vivit et regnat Deusinsaeculasaeculorum. Amen.

Hic videmus, S. Severinura haberi iamquam proprium Ecclesise Coioniensis pasiorem , adeoque pontificatus Burdigalensis F
excluditur,

Idem paulo inferius haheiur quandopopulo Coloniensis exprobaiur, quod popastorem et episcopnra suum non habeat;
,

ANNOTATA.
Initium prologi deynonstrat eumdem esse hiographum. ac qui Hisioriam translationis
a

sanctissimum pulo dein flcc/ama^ Severiuum

esse. sedi proprise re^-tituendum

conscripsit,

Idem decsetero

est

scribendisty-

affericntur rationes, cur S. Sevelus. nam bar rini res gestce oblivione delatce sint: barorum hostilem potestatem, quani ignorantise

exdem

18 dicuntur, nempe Codissidium pro Reliquiis S. Severini inier Burdigalenses ad arma spectasse, lonienses ei vicinoarguere iicei beatara Coloniensium et

iEx iis qucvinfra num.

rum societatem agmims insiar

g
S.

valde numerosam fuisse, et processisse a^^atam.

,

su^prcetenditatwtorhoclocojamallegaverat in in Vita num, 5, ad quem locum ailudit

Prologo, b Alludit scriptor ad textum Lucse xii, 3, q^i tamenpaulo aliier sonat Quod in aurem
.-

hodie S. Seurm monasterium Oretiamnumexsistit. Primum regutadinis S. Beyiedicii, dein ad canonicos qui et ipsi habitum Augustini transiit,
Severini Castellum

res

in tectis. locuti estis in cubiculiy, prsedicabitur

Vel
c

apud Maith.-eum

x,

27

Quod

in aure audi-

tis, praedicate

Dc hac Hunnorum
:

super tecta. invasione, qu3e medto

in Annotato f s^culo quinto accidit, egtmus de eadem vastacapitis prcBcedeniis nam

Admir Colon. Mianc Palrol, tom. LXXI, ol.236.-(2) Booquel. Gall.ChrisUom. II. col. ^y7.-(4) D. pag. 274^(15)
(11

Nunc estpascecuiarem postea acceperunt (3). juxta Burdigaiam.Anno primo rochia ruratis Ludomimperii sui, id est anno Christi 814, diplomadedit (4), quo villam qu* dicus Pius Santonico super fluvmm citur Misoaria, in pago Garumnam sitam, cum omnibus appendenoiia
suis,

ad supplementum fratrum, in ipso

mo-

tom. VI, p8g. 438.

nasterio

AQCTORI
J. V.

H.

SEVERTNO, EPISCOPO COLONIENSI, CONFESSORE. sxculo ejus D ad XXIII Octobris, jam septimo nasterio consistentium, reddit. Sed paulo seFossensts memoria in loco Biesme pagi rius idem Ludovicus ad preces Sicharii Namurcensis, celebrabatur: tn eodem
64

DE

S.

Burdigalensis archiepiscopi, diplomate declaravit

(I)

dioecsis

monasterium S. Severini,

ubi

etiam requiescit ipse, constructum in suburbio ipsius civitatis pertinere ad sedem Burdigalensem. Diplonia non exprimit annum, quem Carolus le Cointe in suis Annatibus ad annum 814 Lxiv initio imperii Ludovici Pii illigat pro quo quidem tempore aliud nihil
;

ecclesias paquoque episcopatu reperio duas invocatione conserochiales sub S. Severini pago Houffalise et cratas, nempe Bihain, in

Aye in pago Marcensi. vocak S. Severinus, ut habet Gelenius (4), intercessua tur Sanctus pluvialis, quatenus
depulerzt, ut narsione triennalem siccitatem

patrocinari videtur, nisi quod dicatur oblatam fuisse obtutibus imperatoris immunitaKaroli, bonae tem domini et g-enitoris ejv^ memorise serenissimi augusti. Sed haecprivilegiorum confirmatio serius etiam concedipo,

raturnum.
1

16.

Iter

Gallicum propter pcenas, mjuste

sibi

illatas. instituit

Leo Papa lll anno 799

inquit

(5).

tuit.

Nullum itaque exstat monumentum, quo

;

Gelenius [&), Qi^\\orum Sanctorum Reliquias Colonienses hebdomadaria secundae feriae statione toto anno vi-

S.

Severini,

chronologia stahiliri possit nam incertum esttempus, quo Sicharius pontificatum suum
inchoavit
et finiit (%].

sitant.

n Regino Prumiensis coaevus vastationem Coloniensem illigat mensi Novembris anni

h Annotato f indigitavimus, controversiam ad sanguinis usque e/fusionem deventuram fuisse, nisi sapientiorum consilia praevaluissent.

Antiquissimus simul et celeherrimus est SS. Comelii et Cypriani cultus de quo vide, qux nostri habent ad diem xiv Septembris (3): B translato illuc corpore S. Severini, ah eodein titulum accepit ecclesia, de qua egimus in
i
:

plerumque eamdem in annum sequentem reponunt. Quod facile conciliari potest nam ante captam Coloniam, primo Leodium, dein Trajectum, post Tungros occuparunt secunda autem, ait Regino, incur881
(7).

Alii

sione Ripuariorum finibus effusi, caedibus, rapinis ac incendiis cuncta devastant, Coloniam

Commentario proevio num. 13. Sed latius etiam propagatus est cultus S. Severini, non solum in dicecesi Coloniensi, sed etiam extra eamdem, sic, testeeditore Lovaniensi Butleri
MUbid
(3) Acl.

igne comburunt. UndeprobaAgrippinam bile est, vastaiionem incepisse quidem mense Novembri 881, sed Coloniam attigisse solum anno 882. Rustice id est vernacule seu Scandice significatur locuti Nortmanni.
,

i,K

SS7. -{SiGall, Chrisl tom. n. rol

el

SS tom. IV sept.pag.l8l

537. (i) Admir.

706. Colon.

pag. m.-(li) Cfr Baron. ad huncan. $yi. - (6) Adm ir Col. pog. 92. pag. 27*. (7) Perlz. Monum. Germ. hisl. tom. I.

DE
J.

S.

SEVERINO,
I*R-^^VXUS.
eodem tempore,
in

EPISCOPO ET CONFESSORE, BURDIGAL^.

V. H.

COMMEIVTARITJS
Unicus. S. Severinus, sicutmulti

alii

Gallias

advena, Ecclesiam administrat Burdigalensero.

INITIO 8XC0L1

S. Severino episcopo, quatenus diversus

V.

Varii addu-.

euntur virl
tancti,

ab ejus homonymo Coloniensi non alia cognoscimus, quam quee refert Gregorius Turonensis libro de Gloria Confessorum cap, xlv. Sufficeret itaque narrationem Gregorii, quibusdam Annotatis illustratam, exhihere, nisi operas pretium duceremus, allatis quibusdam exemplis ,monstrare insolens
Ie est

d:

enim noruntprimos Galliarum apostolos, qui antiquas regionis sedes fundarunt aut e ^ Graecia per SS. Poihinum et Iremeum, aut ex Italia per SS. Trophimum, Saiurnium, eorumque socios processisse. Bic autemdeiis
viris, qui, constitutse
sicB

jam Galliarum opem contulerunt, loquimur.

Ecclegu(, rtUota

non fuisse antiquis temporibus, virossanctos patriam reliquisse, ut christianas disciplinas

propagarent etiam in
iis

regionibus, quse
:

fi-

dem

catholicam jam susceperant unde et factum est, ut istiusmodi viri de adoptiva patria opti^ne meriti , summos houores non raro apud populares adscriptitii consequerentur. Ne vero sermo noster longius excurrat,
et

2 SsBCulo quarto ex Africa in Gallias venerunt SS. Marcellinus, Domninus et Vinceniius; Marcellinus quidem Ebredunensem, DomninusDiniensemfundaruntEcclesias{l). Eodem saeculo S, Cassianus, e\ Alexandria jEgypti in Gallias appulit, ei Rheticio, Augusiodunensi episcopo successit (2). Sgeculo dein quinio videmus Diogenem graecum

v^iria,

solum exempla adducimus

et

quee

episcopale officium exercuisse baies negat quidem Josephus

:

apud Atre*
Ghesquidre

Gallias attingunt et intra tria saecula, qu3e S. Severini nostri iempus circumcingunt

continentur
ctos,
ii

itaque

quos adducimus San-

saeculo iv, v aut

n floruerunt.

Omnes

Diogenem hunc aui umquam Cameracensem vel Atrebatensem episcopum fuisse, aut cultum aliquem obtinuisse (3); sed nequaquam inficias it talem virum ante S. Veda,

(1]

Cfr Acl. SS. tom.

febr. pag. GtiU ct

!&).-

(2) Ibid. tora. II atig.

lom. II apr. pag. pag. 39. -(3) Act. SS. Bclg.tom.

I,

pag. io7.

stum^

, ;

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

05
iCCTOU
URECOR.
TDROtt.

A s/m, adeoque currente sasculo quinto in

regionibics ministerium
(1).

istis

sacrum exercuisse

scriberemus, quae Deus post obitum Sanctorum suorum, eis obtinentibus, est operari dignatus
c

SicetSeverum Indum legimus,florentem

tempore Leonis et Zenonis, cujus suasu templum S. Stephani Viennae Allohrogum excitatum fuit [%). Joannes quoque Cassianus, sive Scytha sive Alheniensis origine, post multiplices peregrinationes, tandem Massiliae conquiescit , fundator duorum monasteriorum pro utroque sexu (3) sic et Abraham, natate solum ad Euphratis fluvium nactus, moritur ahhas monasterii Claromontani in Alver:

tamen non puto absurdum duci, si de iUorum vita memoremus, aliqua, de quibus uulla cog-no vimus esse conscripta. Sanctus igitur Severinus,
;

ut ipsorum Burdeg-alensium clericorum fidelis relatio profert, de partibus Orientis ad eamdem destinatur urbem d. Bum autem iter ag-eret,
et Ecclesiam

**

Burdegalensem A.mandus episcopus regeret e apparuit ei Dominus in visu noctis, dicens Surge et egredere iu occursum famulo meo Severiuo et honora eum, sicut
, :

nis
eirca m.

(4).

honorari Scriptura Sancta docet

nitatis
:

amicum

divi-

3 Sexto ssBculo occurrit S. Fortunatus, epi-

melior est enim

te,

meritisque subliperrexit in oc^

QaUioi eacoluerunt.

scopus Vercellis natus, qui cupiens S. Germa-

mior. Exsurgens

autem Amandus episcopus

num Parisiensem coram videre,iter in GalHas

arripuit, et in agro Senonensi vita functus est (5). Licerius ex Hispania oriundus, volun-

accepto bacillo in

manu

sua

f,

cursum ejus, que Dominus

obviara
priis se
ei.

uihil de viro sancto sciens, nisi

revelasset.
Burdigaten-

tarium

elegit exsilium, et factus episcopus

2 Et ecce Sanctus Severinus veniebat quasi

Conseranensis in Occitania nomen suum indidit civitati (Saint-Lizier^departement de l'ArTihge) (6). Paulus Warnefridus, vulgo dictus

Tunc appropinquautes
^

in

-u [ nominibus salutantes, ruunt pariter amplexus deosculatique fusa oratione,

*
.

^^

sibi

ac pro-

" ^''o
ancfillime

-j,^

Paulus Diaconus, in suo libro de Gesiis episcoporum Metensium inter episcopos seeculi sexti numerat (7). Vig-esimum Frouimum; post quem Chromatium dein Ag"athandrum additque Tres itaque isti, quos praemisimus, sicut in eorum nominibus attenditur, de orig-ine credendi sunt emanare Grsecorum (8). Benedictini scripiores Historise Metensis ad hunc Warnefridi tocum dicunt,omnia monu^nenta Metensia illos, propter solam nominum etymolo, ;
:

gressi.

cum magno psallento g sunt inQuem dein ia tantum dilexit ac vene- B ratus est Amandus episcopus, ut eum in locum suum substitueret, ac ipse quasi junior
ecclesiam

habebatur. Denique post paucos annos obiit

beatissimus Severinus.

Quo

sepulto,

Amandus
ei

episcopus recepit locum suum, qiiem dubium est per obedientiam redditum,
in

non

quam

giajn, haberi quasi grcvcos origine.

:

Non vacat

Dei Sanctum exercuit h. Ex hoc incolae, cognita ejus sanctitate , patronum sibi asciseunt , certi quod si quaudoque urbem aut

id operosius inquirere sufficit animadvertisse, insolens non fuisse istis seeculis, quod viri aliense regionis sedes episcopales in Gattiis conscenderint,alioquin ex nuda, ut volunt
Benedictini, nominis etymologia, Warnefridus conjecturam non expressisset suam. Ex

morbus obrepat

aut hostilitas obsideat, aut

aliqua querela percellat, protinus coucurrentes populi ad basilicam Sancti, indictis jejuniis, vigiiias celebrant,

fundeates, et

mox

devotissime orationem ab imminenti calamitate salhsec

vantur

i.

Vitam tamen hujus, postquam

k.

hactenus adductis exemplis intetligitur

,

pacto peregrinus aliquis episcopus et galam advenerit et instantibus episcopo, clero ne poputo, pontificatum ad obitum gesserit. Quamvis a Gregorio Turonensi de par,

quo Burdi,

scripsimus, a Fortunato presbytero conscriptam

cognovimus

ANNOTATA.
Damus texium Gregorii Turonensis secundum ediUonem Theodorici Ruinart, quam
a

tibus Orientis venisse dicatur, latinum crediderim, utpote qui Severini nomen gesserit,

Neque aliud de S. Severino Burdigaiensi dicendum occurrit,quod in Annotata ad brevem

quam laudato ex lihro S. Gregorii de Gtoria Confessorumdamus, commodius rejici

Vitam,

novis tijpis excudit presbyter J. P. Migne in sua Patrologia seu collectione omnium Pa-

trum Ecclesise.
b Suspicor, Gregorium ignorasse Severinum Coloniensem aliquando Burdigalx fuisse atque ittic diem obiisse supremum. Nam summus itie cultits in suburbano exhibitus, titulus
patroni,
et,

C nonpossit.

BREVIS VITA
,S.

ut in fine dicitur recursus populi

,

S E V

ER

I.

ad Sancii tumulum

in

omnigena calamiiaie,

BURDIGALENSIS EPISCOPI ET CONFESSORIS,

apprime conveniunt Coloniensi episcopo, ut satis liquei ex Historia transiaiionis corporis ejus. Nominis simiiitudo effecit, ut, confusis
in unum utriusque gestis, atterius cuttus hactenus oblitteratus permanserit. Certe quum dicatur, S. Severinus Burdigaiensis S. Amando, qui tamen cultu ecciesiastico gaudet, et

Ex
a

Gregorii Turon. libro de Gloria

Confessorum, cap.
TTabet
tant,

XLV a.

meliqr et meritis subliraior, de ejus sanctitate

s.

Severinos,

et Burdegalensls urbs patronos vene-

dubitandum non

esi

ex Orieiiie adt-

Jrlrabiles, qui saepius se virtutibus manifes-

vena

Sanctum Severinum episcopum suburbano

murorum summa

excolens fide h : et licet jam dixerimus in Prolog-o libri hujus, ut ea tantum

BoS^TOpI Gall.CIirisl (l)Cfr Lcrointc. Anni.l. ccclcs. an. num. o. SS. imn. II mart. |iag. loiii. m, col, 2,- (-21 Acl. pag. 438- (i) Il.iii. lom. II jun. pae. (3) Ibid. lom. V jul. VI (S)lbid.toin. Illjun. pag. 60l:-(6)Ibid. lom. lOtJ

c /n Proiogo lihri de Gloria confessorum (9j non dicit hcvc aperte auctor, sed soium, in hoc iibro veiie se agere de miraculis Confessorum, quatenus per illa Dominus servossuos glori-

anR.

itap.

i7.

(7)

m,

/8) Hist.

de

Meu. tom.

Mignc. Palrol. lom. XCV, col. 704 I, iiag. 24.. (!) Migne. Pairol. tom.

LXXI.

cot. 857.

ficaverit

AUCTOM
J.

V. H.

CONFESSOIIE. SEVERINO, EPISCOPO ET baculo S. Cser.hiu^y^ Hus vis qrandinis devoraret, de ctusv9 plerumque posteorumoM ^ .^^^ remanserat,crucem apud virum ficaverit Q^od '^arii Qui casu jsaru, y '_.....-, r h^^nutfim eloaio S. Sevenni agii loco fide armatus quam eminentiori i^.. fijp armatuB Amando fleri jussit, ejus occursu cumS. contrairet v>rga d.slapide, ,api/a.<0'- rf. infixit, ut, veniente etregimineEcclesis,Burd,galensis,qumspeqmbus satts Itquet crux magistri. Eoc cinuli miraculi menlionem innciat. summitate recurvum in cialis alicujus ^ Cmsarii baculum designationem non continuo in crucem d Per Orientis sed rectum. qui facile ipsum non fuisse. intelligenda sunt
8

DE

S.

..'

ortginem ex Italia etiam exItaHa Severinus latinaniindicat S. Severinus, latinam indicat autAfricaveniens.recledeOnenU.v^^rUh^s. U(. ^/' *--* ./ w
sit
.
-.

Or^cia aut Asia quum Sancti nomen latinum

T

decussari posset.
rr

j ^,, ^^^^^^
hymnorum concentum
S Amandum
dein,
i

Jam supra animadvertzmus.

^Z^Jecctesiasticum ac
(4).

psallentium
et

psalmorum

adventare Burdigalam dicetur. Burdigalensi,egee DeS. Amando,episcopo xviu junn (1). runt nostri sub die, quo coUtur,
f Bacillus
,

prmvio ad Acta A. &eh Tn Commentario num. 3 monstravzmus verini Coloniensis

^ mortuo animadvertimus supra Annotato Jam

__

quem

in

manu

sua acceptt

S.

pastoralem, quem torium, veleiiam baculum Posteetpedum et ferulam vocant antiqui.

hic loci riorem significationem prseferendam sotemr. Amandus solemm iidetur enim eenseo: videtur emm S. censeo stqurdem ritu S. Severino obviam processtsse.
:

Amandus,

significare potest

baculum via-

quse vere renuntiasse sedt su^, reddita est. S. Severino, ei

D,

Burdigalensis refrequeniem istum populi publicis magisspeccursum in calamitatibus

tare^S
""'

f^^^^jrn^^^lZ^utchrum fuisse nactum.

k 0P'^^;/^^^ Jtta.^^Ve^nano FoHu
tenus
.'^*'^'
'

f^^^- '^^^Z^tX^^conscripta
et

ecclepaulo infra uterque dtcitur ingressus id est ut hoc versiam cum magno psallentio. suo bum interpretatur Carolus Du Cange et hymnorum conGlossario.cum psalmorum

Ji'Xnl/b- ut Severini nostri

hac

^J^^^

potestatts centu. Itlo certe tempore episcopalis -^- ... t h^n',.it,c ut constat exemplo baculus, tit rn-n<:tn.t p.remnlo jam insigne erat qui, ut 5. Victuri Cenomanensis episcopi,

narrant Gesta episcoporum Ceyiomanensium S. Mariino Turonensi, sa(2), obviam facius

sanctilutatur poniifex et in signum futurse Martinus dedit illi baculum suum, tatis Beatus

anno 1802 '^f 'f; C-lusLuch, mona^>ms cawmensw, ,^^^ .^ ^;^ a Fto VH creacu^ o. ^'' edidit,quam editionem novis curis renantium etlicet varta recuditpresbyter J. P. Migne; tamen S. Sevenni adjecta fuerint, hacienus
dicOrVitaomneslatet. Quodautem Venantius licet sedt presbyter, tur a Gregorio Turonensi

Videtur tamen etiam bacuium simplicem fuisse, si de sseculo quinto pedo pastorali agit Viia S. Cassarii Arelaienediderunt nosiri sis, lib. n, num. 2% (3), quam

quo sustentari

solebat.

Pictaviensi
cessit
:

immortuus
Gregorius

sit,

nihil negotii fa-

tius

anno 595 Venaw auiem anno 599 Pictaviense^n cathedram

nam

obiit

conscendit

(6).

De utroque Sancto agetur

XXVII auqusti. sub die xxvii augusti. Etenim

._

quum quidam
frufru-

>-_.- Ai^^K^^t. videret,quod cuncios suos tt^ZTlpinis nAififivaf nnAfl riivtrtna Kuna

.v. ... decemGregorto i uronen^c au, ....... xv hal ^^^ de Gregorio Turoneyisi ad diem januarn. bris de Venantio vero xix kal.
,

Jl^nl cdit. fTh'

srf^ (4)

1%^.-

(31 Act.

SS.

Du Cange.

Glossar. med.ct

inf latinit.

lom VI ugust pag. v Ptalhnimm.

(}

M.gne. Palrol. tom.

LXXXVilK

col. 47.

DES. JOANNE,
CONFESSORE ET EPISCOPO SYRACUSANO, COMMETVTAK-ITJS IIt-3EVIXJS.
J. j,

V. H.

Unicus. Cultus certus

incerta professio monaslica

taxis.

vitse

chrono-

Cirea
609.

annum

)e S. Joanne,

OrtmS.Joannis cuttui
*

D!
tis

Syracusano episcopo, paucisquse enim de prsefari debemus simis rebus gesiis cognoscimus, ex epistoejus S- Gregorii desumpia sunt, quarum ope
:

lum deduci potest, cultum

sani inira terminos
:

S. Joannis Syracu-

istius dioscesis

circum-

Octavius Cajetanus noster in Hagiologio Siculo Vitam concinnavii, omnibus suis numeris absolutam, quam infra edemus ei Annotaiispro more illustrabimus. De sancio antistite

nostro silent omnia,

quantum novi, Mar-

tyrologia et Menotogia, uno excepio Ferrario, qui in Catal.ogo Sanciorum, in Martyrologio

Romano omissorum, ad hanc diem, xxiii octobris eum recenset his verbis Syracusis in
, :

Sicilia, S.

Joannis episcopi, a

S.

Gregorio Papa I

unde in sola kalendaria scripium fuisse Syracusana illatus fuit. Neque omitiendum, majorem esse halendariorum, guam Martyrologiorum aucioriiatem, quoniam illa cultum sacrum quotannis exhibitum iestantur, dum dubia heerent saepe Martyrologiorum testi' monia utpote quas pro singulari quandoque scripioris affeciu adornantur. Cujus additionis exempla non raro occurrunt in Auctariis Usuardi et Adonis ac in Menologiis. Solum igiiur kalendarium Syracusanum plus valet ad demonstrandum S. Joannis
,

ordinati.

Annuniiationem suam deprompsisse Ferrarius exTabulis Ecclesiae Syracusase ait n8B, cui praefuit. Sed Ferrarius quandoque tabulas citat, quas numquam videt. Attamen ex plerorumque Martyrologiorum silentio id so-

cultum, quam quo Auctario

ejics

nomen

interpolatum

in obscuro aliprsesertim
-.

quum
mis

ejus sanctitatis

famam
.

lucuientissi-

verbis, ut infra osiendemus S. Gregorius

Magnus

depreedicarit, Simile testimonium

ab

niE VIGESIMA TERTIA OCrrOBRIS.

ab eodem sancto Pontifice datum S. Maxu miano fundamentum nostri in hujus Actis ad diem ix junii (1) habent legitimicultus. Unde merito S. Joannem albo sanctorum accensemus. 2 Unum nullo verbo Cajetanus in Vita infra edenda attingit nempe utrum ante episcopatum monachus Benedictinus fuerit. Id quidem asserit Rochus Pirrus in Sicilia Sa;

67
iOCTOII
i.

tis

uuUis criminibus involutum presbyterum, maxima pars eligeret unde conjicitur,

et
:

V. H.

S. Joannem anno primum 595 Syracusanam cathedram conscendisse. Sed quam certum
est episcopatus initium,
finis,

tam dubius

est ejtts

dubia profei10 monailica:

seu obittis sancti antistitis. Pirrus in Sicitia sacra {il), dicit obiisse anno 609 sub Tiberio et Martio jmpp. Non est quod huic
set,

cra (2), quem sequitur Cajetanus Moroni in suo erudito opere, Lexico ecclesiastico, verbo Siracusa (5). Ast,quantum novi, nullo idoneo testimonio afprmatur. Satis notum est, non

chronotaxi repugnemus, gratum tamen fuispropius inspicere fontem, ex quo hanc deduxit Pirrus proinde eamdem tamquam verisimilem assumimus ei in capite hujus Commentarioli posuimus. Nihilominus ani;

undequaque compositam esse controversiam de monachatu Benedictino S. Gregorii (4-), quo nutante, nutaret quoque S. Maximiani, Joannis nostri decessoris professio Benedictina adeoque ipse Joannes Benedictinis plane abjudicandus videretur. Sed hisce omissis, Joannes Mabillon Sanctum nostrum in suis Annalibus lib. viii 55 Benedictini insti:

madvertendum ducimus

nulium Martium imperatorem umquam exstitisse et quod ad Tiberium, hujusnominis secundum, spectat, hic ab anno 578 ad 58'Z in Oriente regnavit, adeoque diu ante pontificatum S. Joannis Syracusani fatis concesserat. Si quidem sanctus antistes nosier anno 609 obiit, dicendum esset Phoca imperante mortem accidisse.
,
.-

alumnum minime facit, dicens, illum nionaclium, sic Rocho Pirro hac in re fides,
tuti

Benedictinum. saiis significans, neminem se novisse, qui ante Pirrum, S3eculi xvii scriptorem, istiusmodi qualitatem S. Joanni episcopo Syracusano tribuerit. Enimvero ex S. Gregorni epistola xvii lib. v (5) habemus, sancium nostrum ante susceptum episcopa-

VITA

S.

JOANNIS
E

KPISCOPI SYRACUSANI,

Auctore Octavio Cajetano S.

I.

tum /Mmearohidiaconura Catanensis Ecclesiae; quapropter dubium mihi est, an simul monachus fuerit quoniam idem S. G^^ego;

Ex

tomo I Vitarum Sanctorum

Siculorum,

rius caveraty ne monachi ita ad clo^icatum accederent, ut inde occasio vagandi extra claustra nasceretur Si quos, ait epist. xlii lib, I (6) a clericatu in raonachicam conversio:

CAPUT UNICUM.
Sancti electio ad Ecclesiam Syra-

nem dem

venire contigerit, non liceat eis ad eamvel aliara Ecclesiam,

lites fuerant,

quarum pridem misua voUmtate denuo remeare, nisi

fuerit,

talis vitae

monachus

ut episcopus, cui

cusanam
patu
5

res gestae in episco-

ante militaverat, sacerdotio dignum praeviderit, ut abeo dabeat eligi, et in loco, quo judica-

laudes a

S.

Gregorio
:

vent 0Td\r]Qri. Frequenter apud S. Gregorium voxsacerdos et s&ceTdotium pontificalem gradumdesignat; unde consequitur, si vera sit
interprclatio,

Magno eidem
Maximiano,

tributse

obitus/

monachus ad inferiora

episco-

episcopo Syracusarum, extiu-

s. Joannis,

patus officia in ecclesia sseculari deputarinon posse ex altera parte vult idem S. Gregorius epist. xLi lib. n (7), ut monachi semper maneC antinabbatum suorum potestate. Quee omnia quidem difflculter cum archidiaconatu Catanensi conveniunt. Hinc tamen nemo, velim, deducat sacrum ministerium monachis interdictum fuisse ; sed solum voluisse S. Gregorium, ut monachi, ad sacros ordines promoti, suis sub pr^esidibus constuti, occasionem liberioris et laxioris vit^e non captarent (8). initium et tem 3 Quoad chronotaxin attinet, pauca habe; -

cto a, cleri populique sludia vertere se ad

oge,>ieS.

Gre-

successoris delectum ; quo potissimum Gregorius, Pontifex Romanus, animum intendit, qui sollicitudine Ecclesiae tum vacuae vel maxime urgebatur. Scripsit ig-itiir ad Cyprianum dia-

3-"*o.

conum
videret

patriraonii

in

Sicilia

rectorem

ut

quis defuncto
foret.

destinandus
viriim

Maximiano successor Credebatur, Trajanum preiri

,

sbytcrum a Syracusanis delectum

quem
CyEc-

bonum

faraa vulgaverat, sed Gregorii

judicio tantse provincise

impar

erat. Is

priano raentera aperuit

clesiae

suam

Joannem
:

put
tut.

epiicopii

mus. Maximianus, S. Joannis decessor, obiit anno 594; nam vita functum mense junii, primum mense novembri innotuit Pontifici, ut ipsescribit ad Cypriayium diaconum epist. et anno sequenti 595 Joannes xvii lib. V (9) consecrari potuit. Etenimpreecedens epistola ad Datianum episcoputn x kal. januarii scripta fuit (10) adeoque epistolaad Cyprianum posterior aliquot saltem diebus, vixante initium anni 595 dari potuit in qua quidem agebatur sotum, deproponendo Joanne archiciiacouo Catanensi, nisi Trajanum, bonae men: ,

Catanensis archidiaconum , digniorem proin sibi videri, qui Maximiano succederet hoc ageret, ut is eligeretur b ; operam vero

'

Leone, episcopo Catanensi, ut orbari se archidiacono suo facile pateretur plane rem majore Christi Ecclesiae bono c summa quum prudentia, tum diligentia conpraestaret
,

cum

'

Hic si commemoraverimus illustre neuGregorii testimonium de Maximiano tiquara habere se parem viro illi episcopum,
ficeret.
,

quam

Syracusis

prfleficeret

summara

testifi-

cationera Joanni virtutum esse dixerimus, di-

(5) Tom. LXVI, Anliquit.ltiil. lom. X. vol ii, co!. 585. 123.- (S)MiRnc. pne nOS. [4} Acl. SS. lom. II marl. pog. klrol, toin, LXXVII, col. 737.-(6) Ibid. cot. 4%. -(7) Ibid.

(1)

Acl

SS. tom.

Iljnn. pag -2il.

- (2) Apud

Grsvinm

col. 580.
paft.

402.

Ibid. l.c.

(8) Eara. Ilisl. ct rsnonic. libri (9) Mignc. Patrol. lom.

(i1) Anliq.Sicil.

Mar. Vcrhoevcn.
col.

LXXVH.

737.- {W]
i87.

lom. X, toI. n>

col.

Ociobris

Tomus X.

12

gnum

; ,

68

nr E

S ^-

CONFBSSORE ET EPISCOPO. JOANNE "^

'"A^''''"'
.

gnum
OcTtVIO
CiJBTiNO. tpiteopxu Syrocu$aniit
tecftii,

Maximiani successorem a

Magno Grego-

recipere
^,

offions ratiam, et bencvolentiis ^^^e jurisdictio^.^^^ ^^^,^^.^ ^^^^

^

n D

'

^TTr
sed

^ntrTe

. rs^.;S; eonventus age.anturet 'dlcordantes ,: nam a clero

n^em ita tueretur. ut tum ca^eret ^..

nuUum

caritas

detnmen^

^^^^^^ ,,,obardorum

.-

-<-

-plebeAgatho, nescio nobimas Syracusana,

est: qnis alter, delectus er id oner.s sap.en

Pontificem Romanum Pont.facem rejec.t parem elogio B Maximian.. SCoque insigni nob
declinans d clinan
.

et ^>e.>g'->-- f "^ armis Italia vexaretur. operam captivis ins.gniter tifex redimendis

in

PO/"labat_ 1 , episcopum a Gregor.o lium Syracusanorum plebs delegissent psit, ut quos clerus ac urbem ut quem potms mitterent ad se in decerneret e. Dum dantur institueret, coram qua pol elitterse, Cyprianus,

''''^JZeronnm studia ejus ^mulaP- -*^/---;lp,, eommiseratus, pe^ juv.

*;

^^-^"tC;Jn
.

^.^^^jj^^ ^5,3,. Gregor.um esn mirifice complexus est Quicaritatem Oui cLritatem episcopi autem
.

dque per epistolam gratias Joanni,exanimosuo metienti Gregorius vi^us e'sset. confa

eg.t.

Quod rera, -modicum ultra mod..m

ultro citroque
Ijat

dexteritate,

prcEstitit,

ut a clero populo-

rebus que Syracusano, compositis

arcbidiaconus
Ecclesiffi

Joannes
del.g^ere.

Catanensis

Greg:orius dehgentur quemsanctissimusTir Maximiani, dum censuerat. Igitur ab excessu quatuor, Gregoferme post annum et menses

lariEstimavit, magn.fico ex episcopi opibus quem greges quod penes gitatis ejus elogio, loca explenda essent, semota adeo ^auperum vero epiperquire.-et. Extrema

misericordia
stola

pallium, rius Joanni episcopo

more majorum

ad sacerdotalis permisit; admonens, ut quod exornare moribus conofficii decus accepisset,

Joannem monet ne scr.pta prandium csenamve sua coram extraneis ad monitum in utnusque legi permitteret l. Quod Gregon. nec modestiam modo laudem cedit sacerdotaGregorius
: ;

honore conspicuum, tenderet futurum utroque virtutesque animi consentisi corporis habitus Syracusan privirent. Simul etiam Ecclesise apostolica firmavit, decernens
:

pietatem et monstrat sed Joannis temperant.am, qui sacra lem in capiendo cibo
lectione

mensam

instrueret suam,

animumque E
.

rcficeret.

leg-ia auctoritiite

f
pallio

ut rata in posterum

dona-

manerent f. ad Grego3 Sub idem tempus scripserat Ecclesiam proficirium Joannes, ad novam
scenti,

arduumque regendi

onus subeunti
,

'

diu

necessariura sibi esse presbyterum usus fuerat g. vetus * in Ecclesia Catanensi

quocum

Causa erat
,

ut

negot.orum rerumqu^ quum negotiorum rerumque

Joannes episcopus A-c.r, Apostolorum mohtus profectionem ad limma m m. Creiter prohibuit sed auditum Gregorius bono vetitum diderim Ecclesiae Syracusanse pernecessarmm scicui Gregorius Joannem lapsus, quod desiret Verum is in tristitiam fucere satis non posset derio suo pietatique quura dihgeret et viut Gregorius intellexit. u.
6

Post

quinquennium

Ro.

^':^---"'^_

angustiis premeretur.^ requiem ac in cujus secreto pectoris ret curarura suarum levamen inveniret ; proinde solatium,
si

--" .^-nr:; '"Vrex moeroris ex

state,

nubeculam illam poteanimo ^^'r^cussit facta anim^o ejus excussit

, ,

opemque

a Pontifice deprecabatur

ejus auctoritas Intercederet

cum Leone
,

epi-

benigne scopo,certus spei erat, presbyterum Jounnis vero sibi concessum iri. Gregorius Cyprianum, ut epistola permotus, scripsit ad

navigaJoannes ad vere, anno 602 ret Prirao igitur profectus est , et Sanctorum S Gregorium Ex Urbe reApostolorum Umina veneratus. sacri patrimonii gredienti administrationem
ut opportuno tempore

Romam

cumLeone
ret,

episcopo ageret, leniterque suade-

ut hominem, quem Joannesepiscopusexpe-

tebat, dare vellet;

stitueretur,

quemque, ut episccpus involens concesserat, eumdera jam

ne subsidiis solatiisque necessariis destitutum episcopi modestiam pateretur. Simul Joannis

Gregorius commisit, quam uUra Adrianus donec ad iUud regendum curavit Gregorio missus Cartularius in SiciUam a epistoUs, negotusque, est n Sed ex Gregorii facile cognoJoannis episcopi fidei permissis, integritati vir- t sces,quantum Gregorius ejus
,

annum

pro-

tutique subniteretur.
scopi
Lilybffitani

Nam

Decii

causam
,

epi-

commendabat, qui eo animo adhuc

esset erga

Leonem episcopum,
obUvisceretur h.
fi

ut ejus se archidiaconum

profiteretur; iieque futurum, ut beneficiorum

tttenueugiij

ut administrationem Ec4 Sane Joannes adversus Venantium patridesiae suscepit ,

,

cognoscendam B. quum LuciUus Melitse demandavit o. recusatus episcopus, apud Sedem apostoUcam ut Gregorius ad Joannem scnpsit fuisset, adhibitis, de episcopis quatuor iu conciUum
Sane
,

Joamii

illius

cium strenue pro ecclesiastica jurisdictione decertavit i. Sed is, ut impotentes anirai homines solent, perinde ac accepisset et non feUtterus questuum plenas ad cisset injuriam
,

judicaret; presbyterisque scelerum participes faissent, * acdiaconis,qui ^^^^p^I^Z

facinoribus
efficeretque, ut

Gregorium scripsit. Sanctissimus vero PontiVenantium per aUunde inteUecta re fex, quod in episcopi domum objurgat Utteras Joannem epihomines armalos immisisset
,
,

iUi Deum ad iracuntantum severa ipse emendiam facessivissent, quod eo datione placaret p. Eactum ab imperavit, ac LuciUum, flagitiorum Pontifex conviclum. de gradu dejecit. Ad hoc accusa-

quantum

tionem Bizaceni primatis provinciae Africse Gregorius ad arbitrium Joannis retuUt hoc
:

scopum justo in eum dolore commotum probeque nosse se, qua iUe gravitate, mausuetu;

addito praeconio
tentis

de ejus

amore
:

in

omnipo-

ut dineque et sanctitate poUeret. Dein monet, deaacerdotem et parentem suum, ut tiUum

ceret,

bitaret

exsequi ne duquod Joannes ageret, putaret egisse Gregorium q. Prseterea controversiam de agro-

Dei causa certum esse

:

revereretur.
:

ejus provocaret

neque ad iram animum sed tumore animi deposito,

rum
S.

ageret causam suara, caritate intemerata. Litteris vero suis Gregorius Joannem episcopum hortutus est, ut Venantium, perinde ac fiUum,

monafinibus inter Caesarium, abbatem abbatem sterii S. Petri ad Bnjas, et Joannem, LuciEe prope Syracusas, ad eumdem epi-

scopum detuUt r
diaconos
Ecclesifie

itemque prsescripsit, ut in
Catanensis inquireret, procedere

; ;

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

cedere ausos in calceis compagis s, quod diaconis solum Messanensibus sedes Romana concesserat.
a
S.

69
ADCTOII
J.

ANNOTATA.
a

V. H.

Gregorio

7 jja vero Gregorii de

Joanne existimatio

fuit,

De

S.

Maximiano egerunt

nostri majores

mirelaudatut,

^^ ^^ virtute ejus opinio, ut perscriptas contra eum querimonias semper suspectas habuerit,

mox

falsas repererit. Itaque rescripsit

ad Feli-

cem, qui querelas ad Pontificem dederat, quidquaminjuria factum a Joanne ne suspicari se quidem potuisse quod neque ejus cogniti mo;

neque actus permitterent. Venantium patricium, de eo conquestum acriter incusavit, qua Joannes asserens, baud ignotum sibi
res
,

ad diemixjunii (I). b. H^c ad litteratn fere exscripsit hiographus ex epist. xvn libri v (2). c Adeo clerici Ecclesiee proprise addicti erant, ut sine episcopi dioecesani licentia ne ad episcopalem quidem dignitatem assumi possent. Quod etiamnum viget pro Regularieumdem bus, qui ad episcopatum vocati
,

episcopus sanctitate praestaret. SedejusGreg-orius ssepe numero summa cum laude meminit appellat virum providi consilii; laudat ejus

accipere debent de consensu suipraelati quapropter eorum electio potius postulatio dicendaest, ut docent juris canonici periti. In casu autem nostro dicit, quod si Joannes, ar:

mores, justitiam
'

sapientiam
illi

curam rerum

Ecclesiffi. Alias scire

se ait, sanctitatis ejus di-

scretionem

et

inditam

tranquillitatera t; de

chidiaconus Catanensis, electus fuerit episcopus Sijracusanus,Leo, Catanensis episcopus, cessionem facere debebit, ut Joannes liber ad

ejus sanctitate et

sollicitudine

certum esse

[>

quod amorem suum, quoties se offerret occasio, in B. Petrum prteferre non cessaret certumque Joanesse se, de amore ejus iu Dei causis. Quse nis episcopi prfficonia satis omnes intelligunt,
;

ordinandum possit inveniri. Fadem disciplina vigebat etiam sdeculo ix nam quum Hincmaexaminaret rus, Remensis archiepiscopus Willebertum, episcopum Catalaunensem ordinandum inter alia, ut habent Formulas
:

quanti facienda sunt, quum cio gravissimo et integ:errimo proficiscantur.

$ancttobii.

ex S. Gregorii judiprophetiae

antiquee

promotionum episcopalium apud

(3),

Sirmodum

de

aliena

provincia

(nempe

8 Caeterum
spiritu

Joannem episcopum

clarum quus scriptor prodit, qui nccc ante annos vixit. Nam quum defuncto B. rausto, abbate monacertaretur, Bterii S. Luciae v, iuter monachos

fuisse, historise S. Zozimi anti-

Turonensi) Willebertum /^zYwrhumilitcr domuus Hiucmarus archiepiscopus simul cum coepiscopis et clero, ordine et plebe Catalaunica ab Herardo (Turonensi archiepiscopo) eum petiit et impetravit ac canonice illum ei commisit. d Ad electionem episcopi, tempore S. Gre-

esse cognoverunt.

quem

inejus locum sufficerent, pluresque praefecturamillam ambirent, de communi consilio

res ad

Joannem episcopum

delata

est,

virum
ille)

per id temporis (hoc ornat elogio scriptor

,

sanctitatis reverentia plenum et praeconio venerabilem , virtute praecipuum praescientiae

gratia dilatum.
coetus,

Joannem

igitur adiit

monacho-

Zozimo, sepulcri S. Luciae rum ecclesiae custode. Sed illesacrum conejusque ventum intuitus, ac Zozimum, quem contemrelicto

Magni concurrebat clerus et populus unde conventus agebanEcclesi^ viduatcV tur, in quibus tractabatur de futura electione quapropter inter epistolas sancti Pontificis varise leguntur directae ad clerum et popiilum; sic epistola xxxix Zi6. ii ad clerum, ordinem et plebem Crotonae (Cotrone, hodie etiam civitas episcopatis sub metropoli Regorii
: :

pserant abesse divino Spiritu pernoscens, in-

numue aliquis in raonasterio remanNemo, respoudent, venerabilis pater. fiit? Videte, inquit Rursum episcopus rogitat iu monasterio? ResponQ quemquamne habeatis
terrogat,
:

giensi in CalabriaJ commendat, quatenus in ecclesiastico officio sacerdos exquiratur, qui a

veuerandis canonibus nulia discrepat ratione

(4).

Vox Ordo apud S. Gregorium sxpe

nobiti-

dere,

nou alium

illic

esse prEeter ostiarium ad

tatem designat, atiquando ab eo distinguitur, quo casu magistratum civitem indicat, v. g.

ordini epist. VI, tib. uscribit clero, nobilibus, et plebi consistentibus Neapoli
e
(5J.

eccIesisB

custodiam relictum. TumJoannesut

jussit.

mature Zozimum accerserent,

Coram

adductum summo cum honore excipit, caeteris omnibus prse insolentia rei in admirationem revedefisis. At sanctissimus episcopus, quum
lanteDeo,videretsuperZozimum,adolescentem contemptum, requiescere spiritum Domini, ad monachos conversus. Hic, inquit, abbas vesabbatem inauguest. Mox preshyterum et
ter

Quanti faceret S. Maximianum S. Gregorius, monstrat epist. xxii, lib. v (6), adnoelectionem episcopi biles Syracusanos, qui Pontificis, data Sciat, permiserant arbitrio
:

inquit, rmgnitndo vestra,quia civitati

illi

quem

ravit

ita lapis rejectus, factus

est

in

caput

dare Maximiano reverendissimo similem non habemus promittit tamen se talem daturum pontificem, qui defuncti episcopi, Deo adju:

w
"

anguli w. Cffiterum quot annos B Joannes in crediderim incertum episcopatu vixerit fuisse cc, sed pie sanS. Gregorio superstitem
,
:

tore, imitator exsistere valeat. Apostolicse, inquit, f Epist. XVIII lib. VI (7)
orsedis benevolentia et antiquie consuetudinis tuffi, quam in Syradineprovocati, fraternitati cusauaEccIesiagubernatiouis officium constat

cteque obiisse, ex scriptoribus, qui post eum floruere, satis constat. S. Joanuisepiscopi festus kalendas dies in Ecclesia Syracusana colitur x

novembris.

concedensuscepisso, pallii usum prffividimus temporibus atque eo ordine, dum, illis videlicet usum esse non quibus decessorem quoque tuura
ambigis.

Quod ad tempora

spectat, de

quibus

satis 7iotum est, pattii S. Gregorius loquitur, etiam hodie, siatis sotum diebus con-

usum, cessum

inesse. Ista ^tate paiiium non erat 7netropolitic3EJurisdictionis,sed magis. signe

Act. SS. tom. LXXVll. col. 737.

(I)

II

jun. pag.

2il.-

Patrol. [2) Sl.gnc.

II,

lom
(4)

-\3] Couc.

Gall. tom.

pag. 633.

MiBne. Palrol. lom. LXXVll, (7) Ibid. (U) Ibid. col. 75J.

col.

77.-

(5) Ibid. coI.5i2.

Ut

col. 810.

J.

V. H.

"jissf^- .tpr-

-rsrl:'- ;;rt

r^-s

7S. Let

Peiro constiluta fuent;

ci.iHs^^

metropolis sectarisotet. Albertus

Uudibus Syracusanam
de in Dissertatione II EcclesHB cap. 9 (-2).
tropolis honore
eti^am abiit

^^^ P^^^^f^^ZMns
qucm

'^'''^

perse.erant^ ^,,,.,, , smculo ,,, ^ontinuavU, fortassis

comner>

f''''^"sicul^

^ffjZ,\am mef'Yraclatu

^-"^"f apostol^^aliem nantium indulgentiam ,ed^s Atque td 9';'"/"^' ad tempus obtinuisse. Prcecepto et Dxsnuat S Bernardus libro de
pensatione cap. xvi,
(10).

"-;f

^^^

"'^'''^'''IZ^^uentiam carmsseJn 'i'''''^

Dominicus
Italia^

B de

Ant^quis

^ hactenuscomposita "'"^' docet nos Alexius ^''^^".^

tissimo

f^^^^S^^J^^tte ^''"'ftZS' nam ut est '^ontrove'

,^^'

epistola Joan k In mox citata S. Gregorn c^rca subd. nem episcopum monuerat. ut ita e
tos

'''''Z^Juepar. etiampostremishisceanmsinutramquepar
tem agitata
fuit

opere Histor^a.

"^

^^

alubri
tia

one exh.be seepiscopus disceta moderaf ,g,Hi quaUtas ex.git ^^ ^^ ^^ paterna caritat.s graer peragat, et a

J^

Joannem no.<r non recedat. Idemper quum audUo ^

^ Gregorius,

-/'-

s^culo octavo ,us

cusan^ adjectum

^''TltZl ZeLx. <^boMumautemex fuisse,

annum
offxcxt,

.rrf^, %:;:.
Christ^

episcopo Syracu^ ITsperato Vena.Un morbo, xxxvi ^.*- - l^.^J.^j sano in.ungit ep^stola ternbile jud.cium exhortando rogando, De.
,

cidio civitatis circa

Neque huic sententim

rius

8J^(4) qnod S-0'^JO

Maximianum,
constituerit

Joann.s nostr

decesso

rem.

suum per S^crHam v^ca^

vi hb. n (5), rium, ul monstrat epistola -delicet vices non loco expressedicit Quas personsetribuimu., quia ex tT^"^'^'^
.-

nam

m.sencordiam proponendo. ineffabilem ejns suum monasticum promittendo, ad habitum compeite^. ne e. tant^ J.edire vel in extremis judicio obs.stat. Yutt culp* reatus in aterno episcopus substanham tanien Pontifex, ut velut propriam defenfiliarum Venantii .

sed

etiam de ^,'^^.^'^'!"!^ ' *"/^ vitu didicimus, quid

eonversatione pra.sumamus.

Emmverohunc

{EpistolaM
(12).

^nha^chabetS. Gregomus
aliq.ia de i.s.qu scr.-

qualemcumque primatum

xn solo Romani ostendxtur ex eo pontificis arbitriostetisse, nuspiam .^P^''^"; luodS. Joannes noster

Prsterea audio.quod

psisse

me memini,

fraternitas vestra

Bam suam coram

exstraneis leg. facat

ad men_ quod
t

in ledis Apostolic^vicarius

^-'^^ifi. fun %d ante Maximianum eodem aposubdiacomus

ctusfuerit Petrus.
offlcw sedis

faciendum, quia hoc, mihi non videtur esse possunt qu.dam quod vos pro caritate facitis, gloria, deputare. quantum ad me est, van

stolicx.cuicommissumfuerat
epistola
.-.l^.
i.

Romanx Ec

antiquorum d.cta Ideoque coram extraneis

informari. rint, inrorman.

le-

i.A . ia\ lib. i (0).

Joannes, reslnpreshyieroUlo.quem hahere opiat, est nohxs QiW^iinis sui adjutorem epiimagovicariigeneratis, qui ad nutum
S.

ra
(13)

epistola xxxvi hb. xi Id quidem monstrat quse ad nos mi ait, in scriptia

_

Prseterea.

pr^ter ordinarios Ecclesieemimstros, ad)umt. episcopuminnegotiis spiritualihus quod eptstola^xx, lib .n r Quid autem sibi velit, diaconum (7) dicit Gregorius,
scopi.

vestram contristatam invesistis fraternitatem quasi pro ingrati-, nimus. eo quod huc eam, quando noluissemus tudine aliqua, venire utilitatis causa sola non iUud ob aliud nisi ibidem scientes, propter personas,
:

ad Cyprianum propnura, Joaunem archidiaconum hahuisse Catanensi Ecclesia dicequi tamen aLeone in an ideo intelligo batur ordinatus non satis pertineSyracusam proprius, Quia ortu ad
:
:

fecimus,

consistentes

archidiaconi proprius, hai2 an vero Joannis subjecta mimquia in ecclesia, archidiacono strabat? divinare non valeo. Hxc fere omnia desumpta sunt cx ciiata

necessariam ilhc fuisse hoc ingratum pr^sentiam. Sed ne forte ex quod credatis nostrum erffa vos animum vobis voluntas veniendi absit, existere, si Apostolorum vos limiapto vos tempore
,

valde

est

h supra epistola xx.

i

projesVenantiuspatricius, excusso )ugo duxerat Itatisionis monasticae, uxorem

,

Siculi nibus prasentate. Olim episcopi sed debebant triennio Romam convenire staiuit Gregortus, epistola XXII lib. viT (H) singueorum laboribus consulens, ut deinceps fieret.Effiuxerat autem quinquinquenniis
,

omm

lis

ex qua duas cam aut iam ductam receperat, et Antomam, Barharam hahuerat fiUas

multis verQuamvis autem itlum Gregorius _ meliorem fruyem rneliorem frugem bis adhortaretur, ut ad

fuerat, quenniun, ex quo S.Joannes ordinatus prseceptum romani itineris, proinde urgebat Si quod S. Gregorius retardatum volebat. 602 S. Joannes liinina Apostoquidem anno septem lorumvisitaverit,consequitur, illum oc:/. .. visitavertt, conseqmiur, utm

lorum

1.

-jj*

*^,Vyi.^*i// .Q

dTpnnrium

LXXviu Ml 545.((i)

03)lbid col.lUy. -iUtlbid.col. 87.

Ib.d. col.

412.-

(7) Ib.d. col.

811.-

defensorem

^71 UIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. A defensorem data (1), 5. Joanni commissam trem et coepiscopum nostrum Joannem vidistis, in eo et nos vidisse vos credimns. Et ideo, quia fuisse curam patrimonii Ecclesiie Romanse

4OCS0II
j:

V. H.

in Sicilia, guod valde

Stola xvni
lib.

amplum

erat, et epi-

pos, inter quos et

xni ad quosdam Joannes noster, dicitur Adrianus rector ejusdem patrimonii constiquapropter eumdem illis commendat tutus in quo usus exeg-erit, ei solatia conferant, ut, quatenus dum et ad ag-endum corporalibus, et
;

Sicilise episco-

de eisdem nobis et ipse causis scribere studuit, ei quae nobis sunt visa rescripsimus. Qui quo-

niam maturi providique

cum

ipso causas,

consilii sacerdos est, si pro quibus missus est, tra-

ctare volueris, certi sumus, quia in eo et

utile et

quod

quod rationem

habet,

invenies.

Bf

ad facilitatem explendi, quse

cCBperit, spiritua-

libus orationura fuerit fultus auxiliis, prospere ea, quae anobis ei injuncta sunt, Deo quoque

valeat cooperanteperficere.
et

Quamporro ampla

patrimonia, monstrat opulentaessent R. Joan. Ant. Zaccaria peculiari disputa.

-

tione

(2).

Causam

Decii, episcopi Lilybetani [hodie

Marsala, in Sicilia) committit Gregorius .\oa,x\ni episcopo et Leontio glorioso exconsuli

epistola xlix lib.

reapse epistola sequenti lix (7) universum negotium Joanni commiltit Gregorius Quse mquit, vos agitis, nos egisse non dubitabia. r Contentionem de agrorum finibus inter duos abbates diremptam vult S. Gregorius epistola xwixtib. vii (8) agrimensoris definitione. Vult igitur ut Joannes ad loca, de quibus controversia est accedat, et utraque parte cominus constituta, loca, qui in lite sunt, sua faciat praesentia terminari, quadraginta tamen

annorum utriquepartipnescriptione
s

servata.

(3)

Campagus
induUus

erat catceamenti gentts, solis

;

p Hiec habemus in epistola

lxiii lib. il

ad

pontificibus
aliis

concessus

postea

quibusdam

Joannem data (4), quajudicium

et

Lucilli Joanni

fuit, ut docet

tribus quatuorve episcopis, ab eo adhibensede sua diSf delegatur. Condemnatus et a

lib. VIII ['^),v.g.

sis.

nos epistola xxvii B Diaconis Ecclesiee Messanen-

Ornatum hunc sibi pr3esupse7'ant diaconi

; ;

^'

dejectus Lucillus, insuper res Ecclesiae Metitensis, injuste ablatas, restituere jubetur, ut docet nos epistola i lib. xadRomanum defen-

Catanenses adeoque Gregorius injungit, ut in originem privilegii inquiratur et siqui-

dem male usurpatum

t

fuerit, irritetur.

sorem{b).

Quse hic referuntur S. Joannis elogia ex

Crementius, Bizaq Quid criminis haberet cenus in Africa primas, non innotuit. Id certum, illum refugisse judicium sedis apomagistratus Stolic^, impeditum auctoritate
sxcularis. Martinus autem scholasticus cum Joanne nostro egerat, ut dissidium compone-

variis epistolis S Gregorii desumpta sunt : puta ex epistola xlui lib. vi (10), wAvlib.
IX (11) et Lviii

ejusdem

libri (12).

De

S. Fausto, abbate Syracusano, ege-

retur

quapropter S. Gregorius ad eumdem fraepistola lviii lib. ix scribit (6) Postquam

: :

runt nostri sub die vi Septembris (13). w De S. Zozimo, abbate et dein episcopo Syracusano actum quoque fuit sub xxx m^zrtii (14).

Cfrdo Reb. Mi-nc. Puhol lom. t.LXXVIl col. 990.- (2) - (3) Mienc P.in. nd Hi^l-^"''!**- pcM.n. lom. II, piC 8. - (Ei) IbHl. co fom LXXVn. .nl. 1 lO^i. - ^i) Uml. coi. U<m(11
lOfiti.

897. - (9) col. 97. pag. (i8fi.

Ibiil. col

918.

iIOl Ibid. col.

(13) Acl. SS. (12) Ibid. col. 99 lli) Ibid. lom. III mnrl. pog 837.

831.

(II)
II

ll.id.

lom.

sepL

(i>)

llmi. cul. 99.

(7) Ibul.

I.

c.

(8)

Ibid.

col.

DE

S.

EDICIO
IN

EPISCOPO CONFESSORE, VJENN^

C
J.

GALLIA

SYLLOOE HISTORIOA.
tempus episcopatus. S Unicus. Meraoria in fastis sacris,
Martyrologium Pari-

V.

Probabiliier

circa an. G4tl.

S. Edicius,

riennensis Ecclesia, hodie vi concordati 1801 a Gratianopolitano absorpta, olim

episcopi et Confessoris.

ix

quibuidarn
Martyrtilitgii

gnominis.

Romanse V;metropolis erat provinciaecum ArelatenNotissimae sunt ejus

co-

siense, anno lliljussu Cardinatis de Noailles editum Viennce AUobrog-um, sancti Eodicii
:

episcopi. Castellanus in

Appendice ad

xxiii

sibus pontificibus circa jus metropoliticum s^culo quinto controversiae, quas hic lociexponereopus non est (1). Porro inter Viennensis metropolis antistites recoliiur hac die S. Edicius, quietiam Edictus,Eodicius, Edistus et Uedicius appellatur. Tacent ejus nomen Martyrologica classica, ne ipse quidem Ado, ejus post duo saecuta successor, hujus memiUsuardina, apud nit. Ast inter Auctaria diem, est editio LubecoSolterium ad hanc Coloniensis, qu^ habet Viennae, S. Eodicii episcopi. Grevenus autem Viennffi, S. Eodici
:

Octobris
nisi
dulfi.

eadem omnino vemacule

profert,

quod addat, successorem fuisse saucti SinFerrarius tandem in suo Martyrotogio annuntiat Vienn in Gallia, S. Edisti episcopi in Notis tamen, adcatcem diei appositis^ deprompta dicit, ex tabulis episcoporum Vien:
:

nensium

traditur

fuisse

xxxiii

episcopus

Vienuensis, ad quem Ag-atho Papa scripsit. De eo Joan. Boscliensis in tabulis Bibliothecae Kloriacensis. In tabula tamen Sanctorum, quos Ecclesia Viennensis colit haud continetur. 2 Videtur Ferrarium exscripsisse Jacohus

cdebratur

(l}Cfr Longucval. Hist.de

!"Egl. Gallic.

lom.

II,

pag.

89.

cdit. Paris. 1825.

Le

1-.T?

Ti^nTPTO

EPISCOPO CONFESSOUK.

J.

V.

"

JoauneaBosco oo lectus E^enchus historicus a Bibbo heca adduZ opusculum editum in 109 Lugdunil605>n.8oa,< ad Tomumprtmum dzct
:

'''^'^'"

eo^orum occurrit. qu^que circa ^amauTraUonem insinuat, aliud

^^

alf au-

moZZJ.l,V.

inEmendationibus '" Clunmcens. (2). Floriacensi substituendum ClumaIstneutrum valet. Certe BibUotheca Quercetano Parnns anno
censis ah

^^ZamTstLsepisiol^rnoveridebetdub^^^^ thentmm a ^^^^^.^ ,^^^

121'^"/,,^^, pap^ altigerit. Idqujdem ^^atem Ag

^

^^^^^^^

^^

^^^

Andrea

16H edila, ne

V.ennenverbo quidem attmg.t

^l^^logiam non

ejuspontsem Ecclesiam. nedum elenchum

ficumproferat.SimiliterFlorracens^sB^bU^. thecanehilumdeViennens^ponU^^^^^^^^^ tur.Causamerroris.abunoadaltossjrpe^^^j^ tur.Vausam erruTt^, ^^ ^wAc ea^istimcquod in ^^^^^'^/^^"^.^ f!^^^^ cumista com BiUiothec^ Floriacensis simul ^actum fuerit ejusdem ^^^'^'^'^^^''''unL recensttum unde Bosco opusculum supra coaluerU cum B^Uiolapsucalami in unum
/"

epislolam Agathoms demus- f'^^'''^^^^ ^^ ipsam archie-

ostenraro ceecutire, xnfra

^

nomenM.cn 'P^ll^'" ^^^atiLequadamirrepsisse.

^,,,.,aum erit
^

j^^

.^^^^

viennensis

utvariis placet(&).adxJanuarii(adqumnsancii,, nostri {!)) anm 682 aiem eju^ ^^t-i* "-v diem ejus Acla dederunt u^j>^
-

^j

^enseJumoanm&n
y.

aut 679,

,_
^^^^,^.^^^

in Mus^o Bollantheca Floriacensi. Certo Itber exstabat diano olim taliter compactus OommentariM^^^^ nam ad xvi Martii. in num. 4 (3), citatur de S. Isichio, Viennenst, de Antiquitatibus Joannis a Bosco lucubratio

Jam vero habeSedem Homanam occupavit. Sindulfwn,mcndecessorem,inter' mus S a 625 aut 630 concilio Rhemensi,
fuisse

anno

Sonnatio celebrato

(8);

Landanelum vero

ter-

subscrtptiumaSanctonostro successorem Cabilonensi,quodPhit Labbe sisse Concilio

exstat ad Viennensibus. qum^ ait 5cn>^or rioriacensis. Quo tamen calcem Bibliothecffi Floriacensis, utor exemplari Bibliothec^

innectunt (9). Mxc ano 650 aliivero anno 644-, Catatogos successto epiestporrosecundum Sindulfus anno scoporum Viennensium, quo anno 650, sederunt 625 et quo Landalenus
:

etiamolim

adMuswum

Bollandianum pertt-

Joannis a Bosco circa nenti. caret Auctario cultum b. episcopos Viennenses. Pr^terea habet Ferrarius, abunquemincertum
Edicii.

Landelanus. Sindulfus, Edicius, Cadeoldus. Cabilonensi subscriLandalenum, Concilio

qu^ supra atte' de ostendunt Martyrologia, Breviarium Viennense a Comtio et

pr*tertim a
Sauiiat/o,

gavimus xciiaium. ?an. adan. 631 x ciiaium. ^^^^demadder^esMar^3 Atque his Saussayt, qui rologium Gallicanum Andrea

eumdem hunc Landalenum episcopum enimvero non facileperesse cum Cadeoldo

tur
:

Chromco. Unde bentem, omittit S, A do in suo Charvet susptcaarchidiaconus Viennensis

suadebit sibi quis,

Adonem

ignorasse, adeo-

suis,quO' n,,^ nmisse unum a decessoribus signare conatur. 'l^J^^JZcuratissime a>tatem accuratissime

rum

omnium copiosissime

Edictum Allobrogum, Sancti Edicti episcopi

ris

de Sancto nostro, quem appellat^scripsit hisverbis Viennse

:

et Confesso-

gubernavit. A quo core sub Agathone Papa

scriptis apostolicis

qui tanta sede dignus, episcopali

iUam

de-

archidiaconus, LandaCenset aiUem laudaius Cahilonensis sylenum, inter subscriptiones aut etiam Edatdi nonodi corrupto Cadeoldi Quo admisso consequetur,

mine

irrepsisse.

honoratus est, quibus ille res CPol:. s.ynodo ..cu.enica, CPoli, gestas in sexta synodo oecumenica, Monothelitas mtimavit al.aque maadversus Eccles,*, gni momenti negotia universahs eidem per Galli episcopis notificaret

S annorum terminum
xnnectt f"-^-"~^
est

annos intraxxv assignandos esse adeoAgathoms Papae oue ejus %tatem temporibus
Edicii pontificatui atiquot
;

"j; ^;
^

7*5^^^^^

qu

f ^'"^"^^, ria Ecclesi^

p,, J^^
(lo)

ZZsMilo episcopo

,- , nistoquadriennium,

tri-

fecerat,

voluit insmuan. ai nou "'" i^ mumfavoribussumm^sedismclarmtEdictus,

Ado

et

ivse Viennensisarchiepiscopus,

l'^%^f''^^^^^

tS^^^.!TX!^^X^
TLre.reepistolamAgathonisPap..adMicium datam.
videlicet
:

Z^^^LjU

temporibus Con^

^gnatj^^

Agatho episcopus san-

Presbyter cto Edicto, Viennensi ai-chiepiscopo. in ..ynodo, ubi centum pene epituus DonJtus nos 1scopi residebant, Bom^ de sanitate tua

U^)^ ris annis xvn... Smdulfus, V"^""^^'^^^'!^"^ episcopus, clarushabetur.... bmdulfo, episcopo
defuncto Hecdicus Viennens.s Eccles: preesu-

ConstantinusfiUusC ^^s^^^^^^^^^^

tZvt

Cui rem gestam apud CPolim. sicut

legatrnosi^ri detulerunt, sanctitati tu deferendam dedimus ubi reperies, Antiochenum epi:

latum suscepit, magnse rel.g.onis vir; claruit autem usque ad ultimum tempos Justmiam imperatoris {regnantis ab 68.5 ad 695) cujus et
tempore
obi.t.

scopum pro errore suo damnatum. HiEc tu. fraomnibus ter beatissime, quum percurreris, Galliarum episcopis legenda et cavenda ac tenenda transmitte. Scias autem loco ejus
I. pag 682. |2l Ibid lom.TV, (1) Bibliolh. Hisl. dc Fr. lom. 448.- i4| Hisl.de 13) Acl. SS. lom. 11 mrl. pag. pog. 327. Mignc. Pa|6) rAnlinuilc if la cil(! dc Vicnnc, pag. 1113. () Lart de v(Srit. les dnlcs.trol lom. CXXIU, col. llb.

autem Ado. utpote <i^eshcm^l'^^mie sit auctoritatis, quando seriem successionemque antistitumViennensiumexponit, quse cseterum cum nostra, quam supra dedimus.
5 Licet
(7)

ab Adone, chronO' jui

laxu

Acl. SS. tnni,

1
1.

ianuar.n3g.624.1)

col. Ifi89, -(*)) Ibid.

con. (8) Labbe, tom. CV lom, VI, col. 59i -(10} Hisl. de Eyl.de
l

Vieniie, pas.

J2,-(t
c.

Mi^nc. Palrol.lomXXXlil,

col. 1IE>.

(12) Ibid.

expuncto

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBRIS.

78
&0CT01S
J.

puncto Landaleno, convenit

vacillat

iamen,

quando tricis chronologicis implicatur. Unum pro/eram exemplum ex chronotaxi imperii

Justiniani II seu Minoris, qui patri Constantino Pogonato ah anno 68 > ad 695 successit,

cundum, imperatores, initio calculo, est differentia annorum plus minus quinquaginta
quatuor,
si correctiorem chronologiam cum Adoniana comparamus. Nihilominus id utititatis habet Adonis chronotaxis, quod monstret, 5. Ediciura obiisse post Dagohertum, anno 638 defunctum. Nam suh Justiniano II ponii, Dagoberium vitam clausisse ac dein atiis quibusdam^^interpositis, Caldeotdum S.
;

V. H.

depromptum. Ordinat enim Ado tempore

istius Justiniani

mortem Dagoherti
: ,

I,

regis

Francorum,
villa in

Dagobertus rex, his verhis {l) valida febre segrotans raortuos est Spinogilo

pago Parisiensi
(2)
:

Dionysii sepultus

atque in ecclesia B. luxeruntque eura Franci

,

Edicio suffecium

(4)

Dagobertus rex, valida

febre segrotans, mortuus est Spinogilo villa in

diebus raultis. Kegnavit aulem quadraginta quatuor annis. Ejus loco constiluerunt Franci Clodoveum filium ejus regem ciijus uxor Ba,

pago Parisiensi .. CbaldeoldusepiscopusViennensem Ecclesiara rexit usque ad tempora Theodorici regis, qui anno 670 regnum suum auspicatus
est. Quod eatenus verum esse potest, quatenus expunctoLandaleno ,qui concilio Ca-

thildis,

de genere Saxonum.Agi porro deDago-

berto I, non est, quod duhitemus. Conveniunt locus mortis et sepultur^ filius Clodoveus, hujus nominis secundus, hujusque uxor S.
,

hilonensi

ut diximus supra

suhscripsii, certe

Chaldeoldus sedem Viennensem tenuerit usque

Bathildis.

Verum chronologica omnia mendo-

ad Boholenum episcopum. Et

nuUum

sasunt, imprimis enim, omnibus consentientihus, Dagobertus I diem supremum ohiit anno 6^18 quod si vel primo anno Justiniani II obierit Dagoberti vita in annum usque 685
:

proroganda erit proinde Ado quadraginta septemanms solidis arectachronotaxideviat. Addit deinde, Dagobertum regnasse quadra;

ginta quatuor annis

ostendemus in Actis S. Romani hac ipsa die dandis , Dagohertum regnasse annis sexdecim, nempe ah anno 622, quo pater ejus Clotharius Austrasix administrationem regio titulo ei commisit, usque ad obitum anno 638. Imo Dagoherti vitas cursus tam longus non fuit demessis enim ah anno vutgari 638 annis xuv, devenimus ad annum 591,gwo Dagoherti paier Clotarius decennis fuit, utpote qui natus fuerit anno 581 (3).
:

medium pontificem ponitAdo inier utrumque; et anno 053, adeoque trihus saliem post Cabilonensem synodum annis videmusChaoaldum Viennensem episcopum suhscrihere privilegio,quod Clodoveus Ilmonasterio S. Dionysii concessit (5). Chaoaldus cum Caldeoldo qui etiam Ethoaldus alicuhi dicitur (fi), videtur eadem persona esse unde dicendum erit, Landalenum, Cahilonensensi synodo suhscribeniem, eumdem esse cum Caldeoldo, adeoque binominem aut ejus suhscriptionem vitiatam fuisse a lihrariis. Cseterum alterutram opi7iionemampleciaiurquis:autLandalenum
,

eumdem cum Caldeoldo faciat aui ejus successorem id semper inconcussum perstat, inter annos 624 et 650 locum esse S. Editio interme;

dio iempore

ac proin nihit repugnare, quoejus obitus circa

Ex his recte concludere possumus ,chronotaxi

Adonianae minime esse fidendum ac proin quum attera ex parte haheamus Sindulfum pr^sentemRhemensisynodoannoQ1^aut^'60, et Landalenum, anno, ut tardissime, 650 conmedio cilio Cahilonensi subscrihentem, quo tempore pontificatus 5.Edicii ordinandus est,
;

minus tempus

annum

640

ponatur. Atque hasc sunt, quas de S. Edicio diceyida hahemus. Res ejus gestas omnino ignoramus inter schedas nostras, una est, a
:

Peiro Francisco Chiffletio conscripia, continens Sancios dicecesis Viennensis, inter quos simuldiS. Edicius nosier recensetur sed
et
;

tanti facienda
refeUiturt deeeptu,

non est Adoniqna chronologia Porro a^aXiiaiTaAdoniana originem hahent imperatorum annis, i-iiryi qx mote computatis tum maxime ex omisso imperio Heraclii, qui inter annis omnino triginta regnavit. Unde nominis SeJustinianum Primum et ejusdem
6
(1)

horum fortasse nullius Vita scripta est. Denuo proin repetamus, quod de Sancto fert judiciumAdo.ipse Sanctus domesticus et omni
ciiur

exceptione major
religionis virura.

S. Ediciura fuisse

m&gnse

Mi-ne. PMrol- lom. CXXIII.

col.

\h.

IdBnTm

Kne Palrol. S X.

lo.n.

LXXI,

eol. 6G.

(3)

(2) Cfr FrcdeC r ConU.us

-0)

135. H.SI dc l-Egl. dc Vienne,p8g.

SS.CfrCharvet. FeUU.en.Hist.de Tabli. de SiDenyi pag. 152. (6) Charvet. i.ag.

(4) Palrol.

tom CXXII,

col.

115

et scqq.

DE

ACTA SAKCTORUM

DE

S.

ROMANO,

EPISCOPOETCONFESSORE.ROTOMAGr.
J. V. H.

Memoria

in fastis

recentioribus

vit. synopsis

b.ographi,
;

sebguntur. quibus aliqui edendi

Mercurio in diseesi Jovi, pariter disturbavit pata
;

et

AMNO MlOBkBILITEK 6i4.

Afmtri(i in
fa$ti$ tacri;

Q^

^Jgo

archieptsco Rouamvis de S. Eomano, mentionem factant tomagensi, nullam ' Usuardi, quw y^Martyrologia Adonis et J quod vocantur non est tamen,
classica
;

ApolUni manc suscepta pastoraU

cura

BU
vit

utpote qui habet de ejus sanctitate duhitemus, cultum, ut infra monstrabimus

,

Jromovit ad meUora,

oves, et coDt.inspexit sibi commissas non pat.eus . bono. laboribus debiUtari malos a maUs revocastaluit in clero

mum

stmul

et

episcopi. QuodamRhotomag-i, Sancti Romaui B episcoqo Carolode plificat Autissiodorense,ab Rhoto1751 editum his verbis :
,

Martyrologium

celeberrimum. Hodtemum Romanum sub hac die haoei

T!^'''''^

regula deflectere dor esset subditis a et somni ?"".>" forma factus gregis, cibi rerum pius t frequens sacris celebrandis animum refecit. divinarum iugi meditatione
,

Eam

disopUnam, ut pu- e
Ipse,

Caylus anno gentilitatis relimagi, S. Romani episcopi, qui plunmisque quias ab urbe et diOBcesi expulit. Corpus ejus miraculis vivus ac mortuus refulsit.
et singulis ibidem in majori ecclesia quiescit, pompa per Bnnis in festo Ascensionis solemni

Summam
ra to

dictis et factis

conciliavit

auctor.-

opeenituit divinee virtut.s tatTm, quia in eo c.v.tatem ipsam et campos et

Sequan.

[uundati

occurrens

intumescentes

aquas

et intra statos UmidiU.vio jusait abstinere, Moysis. doc.Us fluv.us

te

uvbem

Ebroicense autem, eodem cir1752;mssu Petri de citer tempore, nempe anno sequentiRochechouart editum duobus sibi
defertur.
.

die xxii bus diebus S. Romani meminit,nempe RotomaOctobris, quo dicitpost S. Mellonum Eodem die, memoria S, Romani, gensem
:

ejusdem urbis eplscopi, cujus natalis die

se:

ad vocem aUerius vivens et mor us compressus est. AUa et optim. pastons sanct.tas edidU-signa, quibus pr.monitus, mortem suscep. eluxit. i Deo norma cler. po8 Dum vixit popuU pater et et diaces.s pr.e.puos obitum inter Sanctos Regnante Ludov.co P.o, tutores recoUtur. Medardi Sue.s.on.s caput es
, :

tegitur quenti arg-itur. Adeoque die sequenti Romani episcopi , qui pa, Sancti Rbotomagi delubra funditus evertit, bonos pro-

monasterium S. fuit anno miUesimo nonag-es.mo delatum reliquis ossibus a GuUelmo,

restitutum et
dicto de
clesia

cum

ganorum
studuit.

Bona Anima,
;

in metropolitana

ec-

movit ad meliora,
2

et

malos a malis revocare

depositum

capsa ditata est

tate ablatis,

Laminis aureis ac gemn.s quibus in pubUca necessifieri

Brtviivita;

Quo melius intelligantur^quae in hoc Commentario dicturi sumus, opportunum censemus synopsin Vitse S. Romaui ex Breviano Rotomagensi, jussu Ludovici de la Vergne de Tressan archiepiscopi anno 1730 edito,hic exdiu hibere. Benedictus, cujus uxor Kelicitas

aUeram

curavit archiep.aco-

comitant.bus ep.scops Rotroldus, in qua, Sagiensi sanctos cmeres pis Lexoviensi et vocatur hucusque Sandeposuit. Eaest, quffi
cti

Bomani Feretrum Qui

iUud

capite

damnatus

et

suam gemuerat
titi

sterilitatem,

Romanum

virtu-

jure privileg.. elea oapitulo' Rotomagensi, cum consortibus ejusextulerit, una

ctus,

heredem, precibus et eleemominus synis a Deo impetravit. Parentes non pietale, quam geuere commendabiles, tilium optimis studiis a pueritia tam sedulo imbui
et facultatum

dem
3

Ascension.s sceleris, quotannis die

Domim
Mtamria,

Uberdimiltitur.

VitxSynopsis.quam exhibuimus.depromest

pta

curaverunt

ut factus adolescens ad
justitiae et

summa
Se-

stitibus.

exmultiplicibusActis, haclenus superAntiquiora tamen documenta viden-

virtutum pertingeret.

In aulam Clotarii

cundi missus, castitatis, tudinis illustre fuit exemplar. Jussus a rege inter primores sanctioribus adesse consiliis,

mansue-

turperiisse.Interea.quxcoramhabemus.edeSammedarmusVitam, a Gerardo, monacho

dino,
.

commissas sibi partes egregie et laudabiliter sustinuit. Mortuo antislite Rotomagensi, variantibusque de eligendo successore suffragiis, tandem indictis jejunio et precibus , communi omuiura voto, Romanus renuntiatus est episcopus.

coenob.tarum ut ipse se dieit, pat.-e et ita sobria, ut eam conscriptam brevis est suspicemur. Oerardus iste, qut ut
et,
;

mutilatam

desinente infra ostendemus, sseculo xjamjam inepistola ad Hugonem, Rotomagenscripsit, archiepiscopum, qua nuntiat, a se novis
sis

Gratum habuit Clotarius assumi in prsesulem, quem in partem regiae sollicituvocationis dinis vocaverat. Manifestis diviniae
indiciis,

pecuris Vilam S. Romani compositam dicit et se transmittere Vitam veteranes se fuisse nam.heroico carmine editam ut omnino cun,
;

pastorale suscepit onus. Vix Roto-

magnum

accesserat, et Veueris delubrum , a paucis, qul in civitute supereraut, paganis frequentatum fuuditus evertit. Alia deinceps
,

quod nuUa, inquit, inventionum ctis notum quae dirigo mendacia. IUam autem vobis vetupro nimia historiali stilo depicta est stylo state penes nos i-etinens, hanc digestam
sit,
,
,

iUius

ad instar vobis transmitto

(1).

Duplex

(I)

Migne. Palrol. lom. CXXXVIII,

eol. 175.

igitur

DIK YIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

:75
J. V. H.

igitur Vita antiquior Qerardo scriptori prseluxit, qua auctoritateyn sucB lucubrationi vindicare sategit. Restat igitur inquirendum, quo circiter tempore vixerit Gerardus, ut

atiquatenus indagare possimus , quse sit et Yitee ab ipso conscripias et Vitas metricse, hactenus conservatcv, quseque Gerardi tempore

jam veterana

vocabatur, antiquitas. Mabiilonius in suis Analectis scite animadvertit (IJ, multosleg-iGerardos in Catalog-o atbatum raonasterii S. Medardi Suessionensis^mnMo^ item
pos

tomagensis archiepiscopi, adeoque interaU' nos 989 et 1037 (9). Primus auiem liber is nobis videtur, de quo Qerardus loquitur, historiali quia 1* exstylo depictus et nimiffi vetustatis piicit consueta doxologia, quse ordinarie in fine totiits operis ponitur unde arguitur diversus auctor libri primi et secundi. 2- Quia distinctius ordinat temporum momenta, ab
:

aliis

Hugones, Kotomageusis Kcclesiae archiepiscosed, addit, nullus ex his Gerardis tempore congruitcum ullo IJugone,
;

rafdi^monachi
S. Mcdardi

4 Et vero

mdium Gerardum,

seu, ut alii

dicunt, Giraldum aut Gairaidum abbatium tenuisse commodo tempore, liquet ex Caiaiogo abbatum S. Medardi Suessionensis nam Gi:

omissa, v. g. S. Romanum obiisse nocte dominica, x kal. novembris, num. 16. 3** In Brania,ait Oerardus,exsistebat Vitaistaantiquissima, et ad majores nostros a Nicoiao Belfortio missa fuit ex ms Branensi, ut adnotavit manu sua Heribertu^ Rosweydus. 4" QucVdam narrat auctor, quasi vicinus tempori, quo acciderunt; v. g. exsultatio populi,
videntis
S.

miracuium num. Romani num. 16.

11, tuctus in obitu

raldus I sedit tempore S. Gregorii Magni (i): Giraldus II sub Dagoberto I (3) Giraldus III medio s^ecuio xi (4) ita ut duo priores nimiie
:
:

est et

6 Pr$eier tres Vitas, hactenus enumeratas, quarta a Nicoiao Rigaitio anno 1 609 Ro-

^pJlf,*rto^ar^
chidiacono Ro-

sint antiquitatis,

quam

ut

Vitam S. Koraaai
:

tomagensibus typis edita, quam antiquissimam censuit Mabiilonius, nempe veteranam

illam, historiali stylo depictara, quam pro nimia vetustate penes se retinuit Gerardus biographus (K)- Ignorabat sciiicet vir doctissi-

tomogen$i,

secundis curis retractari potuerint

teriius

autem
rit.

nulii

Hugoni Rotomagensi

coeevus fue-

Censet igiiur Mabilionius, Gerardum, guamvis se patrem coenobitarum vocet, abba-

'^

tem tamen non fuisse, sed prsepositum monasierii S. Medardi,tunc a seecuiaribus occupati, ut iiquet ex catalogo abbaium. Nam anno 902 Heriberius I, comes Viromanduorum, abbatiam invasit, eamque jure quasi hereditario
transmisii fiiio suo Heriberto II, pariier comiii Viromanduorum, quem excepit fiiius ejus, Trecensis et Meidensis comes, Heribertus III, donec anno 970 Odoleus electus fuerit

mus,iucubrationem,a Rigaiiio typisexcusam, auctorem habere Fulberiuyn, sgeculo xi archidiaconum Rotomagensem. Latebat Mabiiloniwn epistola,postmodum ab Edmundo Martene pubiici juris facta in Thesauro Anecdoinscripta dominis et confratribus suis.sanctse Rotomag-ensis Ecclesiffi matris filiis, Yn\heTtuspecca.toTSsAnie-m.Tituiusautemiibri

t07'um

(11),

abbas regularis (5). Utrwn porro status iste regularis in monasterio perseverarit, dubitare licet quum anno 121U occurrit Ricardus miles dictus abbas S. Medardi, ui infra num, conjibi- monstrabimus. Ex hoc rerum siatu cere iicet, Gerardum, monasterio a laicis occupato, prwfuisse iiiuio sive prxpositi sive decani, adeoque vere se patrem coenobitarum
:

erat Fulberti archidiaconi prjefatio in Vitam S. Romani.archiepiscopi Rotomagensis.CeWMm Fuibertum hujus quartcV Vitse itaque est
:

scriptorem fuisse arxhidiacomtm Rotomagensem. Sed quoniam eodem circiter tempore

,

tres

dicm

Rotomagi floruerunt Fuiberti, dispicienest, cui ex t?nbus adscribenda est iucubratio. Sed imprimis eliminandus est Fuiberius, monachus S. Audoeni, qui jussu abbatis 1054 sui Nicoiai, ab anno 1038 aut 1012 ad
monasterio prxfecii

nuncuparepotuisse. Quodvero Gerardus Hugoni II, Rotomagensem cathedram ab anno 912 ad 9S9 occupanti (6), cocvvus fuerit, ostendiiur ex eo, quod dicat Gerardus in episiola ad Hugonem data, Braiuam {oppiduium ad C Vididam fluvium) potestatis Ecclesise Rotomag-ensis fuisse. Ast sub Hugone III, seu anno 1128 ;aw transiatum erat istud dominiumad comites Brainacenses (7). Epistoiam hactenus ineditam una cum Vita, a Gerardo conscripta infra dabimus. metrimetrica atto5 Id aidem constat, Vitam S. Romani nymi, et alia, cam Gerardina antiquiorem esse, lUpote fortan ""'veteranam appeiiet. Et quoniam setate niui (itidvtiir quam limn ; Gerardi hujus lucubrationis fere deleta esset
,
,

iibrum miraculoin quo quidem monachum profltetur (la); adeoque ScBpe se vitam agens inter monachos,archidiaconatum Roiomagensem occupare non potuit. archidia- ?" f"" 7 Sed suni alii duo Fuiberti, ambo qui ftomonym.coni Rotomagenses. Scilicet Fulbertus, ad 1067 Maitrilii archiepiscopi ab anno 1055 consiiiarius fuit, ut testatur Ordericus
(12),

rum S. Audoeni composuit,

(14),

Vitalis
(15)
:

lib.

m HistoricV Ecclesiasticce dicens

{sciiicet 105(5)
et

Kodem anno

Maurilius epis-

copus etFulbertus Sophista, cousiliariusejus...

Uticum convenerunt. Maurilio titulum Beati

tribuit Gaiiia Christiana (16)
:

profecto ese

memoria,

faciie cernitur,

uno saiicm

saeculo

sunt,quceiiiitribuit Ordericusiaudes, uipersummse sanctitaiis imaginem exhi-

fectam
beant

vetustior, adeoque ad tempus S. Romani proxime accedere. Eam tamen, ne nimii simus, non edemus, quoniam legi potest in Thesauro

(17).

Ejustamen Acta omiserunt nostn

eo qitod sufficien,

ad diem xui Septembris,

Anecdotorum Edmundi Martene (8) et nihil gestarum fere novi ad elucidationem rerum Ejus ioco dabimus aiiam Vitam, Geraraffert.
dina proiixiorern ab anomjmo conscriptam, Liber secundus ac in duos divisam iibros, I, Rocotnposiius est sub poniificatu Roberli
,

ut suppetebant tia publici cultus uecdura aut Beati ei vindicare i^rffisutitulum Sancti conmerent (18). Cum Maurilii consiiiario non debet aiter Fuibertus, memoratus fundi

ab

Orderico

his

verbis

(19).-

Gislebertus

Ebroicensis

episcopus.,..

et JPulbertus

Roto-

(li

ra- 420.

edit. Paris.

1723-

- (2) Gall. Chn.t. -

toni.

IX

429. XI. col. 2S. - (7) Vel ((i) To/n. 415 lom X , co (9) Oall. C .mL S, T.MU. IIL ol. ItiSS. col. 181. (1 1) U^ni. I, 2 --(llHVel. Aniilecl. pg. 450. lom. lom. XI, col. Ul. -(15) Acl. bS.
Anslect- pag

XI,coI. (1*1 Gall, Cl.rist. tom. (Ig .om. CLXXXVIII. col. 256. coK 307 (17) M.6ue. tom. CLXXXVIN XI. col,'3U. T M.gnc. pag.iX). -(!!>) ct403 -(IWlAci.SS. tom. IV sept.

IV

(iiiaust

Tali)

&"

nna. 834 ct 83)!.

1.

l'trol.

toro.

CLXXXVm.col.6S*.
13
mag:en8is

-(laiGVll

Chr.>l.

Octobris Toiuus X.

AUCTORB
J.

cita patrum magensis archidiaconus

(.rf

^^^ ^^,m<r.

V. u.

-"'T^ritvr3r:rs3S

^
. .

C;S
S
obi
t,
,

--^/-^-^^^^^^^^^^^^
in oraerico

Sancti ortus S II.

officia in
:

aula

:rSr.r;ir^^^^^^^^
Tm^tZln
et

regia-.tempusepiscopatus et
uuiiuo obitus ex ordinatione

'^-^^^TlS^l Tndemanno(1126)Gulielmus,abbas(S.Audoe
Ecclesioe

SS. Eli-

monachus Ka^emfredus, ejusdem cnjus tempore regimen suscepit

:

& j^

^t

Audoeni.
^i,,e ^^^ .^ ^^^^p, , apud omnw ^,.0 pencre
.

Caustrum cum

aliis

monachorum

offlcin.s

con-

c,a,o

pa.,..

ulbertus, 8ummatum,specialiter emicuit.Tuuc 1 R"tomagens, ^gr archidiaconus et decanus schema devotus suscep.^. tavit. et monachile ante S. Audoeni Defunctus autem in claustro eap:tufumtumulatusest.etalholapidedecen^r
,

^;^^,^,^,

f-fj^^'' """"3.

SS^m Vitamjnfraedendamnum^^. Romani

,

^^^,,,, ,st
5.

quam habemus
patrem, Clodo-

coopertus

est.

Nempe P"^^^

, est.ut tunc dicelatur qm '^^^."^/Jf/1 Cangius ad id est. ut habet dum J. penculo vel urgente mort>s

jZlZZ "^""'^

'^lfJ^ZTcZnilitonemfuiss^^^^^^^^^ Rem^gwRenns ereZ domo oriundum. a S.

'SLto ^'" ^^

dum

extremaagit, quo fratrum ac ,onachicam vestem iuduit, fiant suffragiorum seu orat.onum

monachorum
participes.

Ex quo

auiem ad

mhdmtem

pro-

}essiolis regularis requisitus

, ^

/--;

/pnerturociniiinclaustroethabituOraims,

dS^Lmodi monachatus,omnesferum inducens.

co*t' dittin-

initiatum fuisse. En no^ineBenedictus.iuregnoGall.eB, turFranciaobgloriosissimos ^ J^J^^-^^, ^"^'"^"^^i^^.qae bellatores. qui ex Si'>;. ^^"^ ^'^^ l^^^^ ducente, pervene^>'' "^-^Pf^S^ et a sancto Bemigio, verbum sacr. E Knemenbiba e,Crchipr.sule,per ' 6 taptismi latice atque^b^P

verba

Exst.tit

^U Js
Joctr''

<=onv^ s

^sun^
1

obligationes slatus religiosi intervallum septuagmta an8 Quum igitur

". oultores.
'

^^^^^^^^^^ Benedictus ortus ex Oni veneraD Qu. venerabilis ^ .^

norum

archidiaconum. coninter Fulbertum

noh.

P P'Xicur7u^^^fe

^^

Benedictum

siliariu^^ Mauritii et

^^'^''.""'rTJri tnexlrema asgrchidiaconum,sed monachum '^-rrat,-onduWa^^^^^^^^ tudine factum,

tribuenda sjt. Non luarta seu Fulbertina Fulberto, Imbigimus autem lucrubrattonem Maunlii.medio sceculo.^ f^orentr, consUiario sententiam inadscribere Qux vero in hanc est ,uod guo tempore scriFulbertus fere obUtlebat Vitam S. Komani a sancto anijstUe Roiomaerat rerum

Smfu 1^-^^ S, S. ^""^^;'

Vita metrica inter magnificos recens<

modo

^roL
(6
.

patr

qu^^^^^^^^^

Bened^ctum

.ntra fines

onundnm

^ ^^ ,,aem <^^fyjf;^^'' F-anj:ic^Je^'^^"'

eumdem ex eorum (a s
nobili

S. Lc
. rustico
manus

---

'^f^lfni fra

t iX

loco
bello
a

conversorum)
(71

/^^-f^i.^^Xm ma^^.mS
.s

ud

dtcit emm (3): qensi gestarum memoria a peritissimis viris sarcinam ?antam oneris : rmi sa" "ripere metue'bam. ne nobilis
: .

terata

f"-^"^f'JZfei^^ ^atmos v.rtu

regem famUmr
.

apud glor am^sed et superiorem p

E
p
in

*'*, '5'/ ^"'" ,irfem J^ Qui hoc loco Lat.ni praidicat. " ^unt ac Romani, 6--Franci ^^^"^1^:^^^^^^^ utebanvu gua rornana ^eu latma licet '^'^".''"*'. '""'' porro Benedictus,

J
,

stjTo exarata, vilesceret.si forte

aum

^f

^^^

f^^

'-

incideret

grammaticorum. Aigu^ ano-

consignatam adnoiat Viiam S. Romani UUeris recensens successionem antisttC fuisse Nam

nvmusS Audoeni.quisub initio episcopatus Z^miUd est. 'lca annum 1079 scr.psit,
^ZRoiomagensium

,^

Llli. oriundusdicatur-nrar^^^^^^^^ mu.

4 "t^Clodovmipatrem.annoiSlTornactsepu
;

^l iXnS/SXu
'"^ ^^"^ ^^ ^ro chronotaxxnostra^

Hildulfo Beatus Romanus,

Successit, inqu^i nobilis ortu et virtute

(i).

^actum

sedem. intra
r.am

A-.-fGalh ^^ J' fines

sufficit

filZhZS

me~m
r

Audoenus, m^^c^arus Beato Romano S.nctus ortus et virtutum magnitud>ue natalibus inclytus Ansexcel^us Beato Audoeno successit venerabilis prsesul et sanctis operibus benus Beati Gildardi p-lnriosns Horum vero trium ac antum tetigimus. qa,a eorum gesta nos conscripta nrobatissimis luculenter apud biographus exS. Romani inter annum 1 050, quo Ful-

Quod qmdem
GoXtia:

Tr

defimre natum cense dictum post obitum Clodovx^

nius.
,

-''-/"--'^'-"'fjr ^^^^^ non vacat (9).

C*"
^

-aene

Vita 10 reg.s falu -''f^^^^-^^' "^-/^ffiT: poribus Lotharii, inclyti Francorum

Nam

+^

-.j. r/ow-

Z TlZ:

LCtu Xindc

v>rum Ludovici gloriosissimi priucipis,exstit>sse

Iste autem LoFrancorum regnum, Iharius. seu Clotar^us I stvesotus umversive cum Fratribus divise, tenuU. Vcrum V^ta sum ab anno 511 ad 561 mgattina tradit Benedzctumjam bello tntgnem. sub Clodovwo 1 seu Ludomco flormsse

SlZTnecessTesi .et annum fertu cnsMar^us Maurilii floruit jaL conscripta ser^ToZqeZs. Romani vJbanZ adeoque priori arcMdiacono FuL heHoMuenda est Vita quarta neutiquam ZroZierZi. qui viiamsuam saltem usque
:

quemdam, Bomine Benedictum.

ad annum ni^ proiraxii (5). Fulberiinam Vitamnonedemus.aRigaltiojamevulgatam,

Mi6..c. (2) Bein. 0,nc,\. Uolom.g. pfi 77. .om. 1, col. Cliiv.. col.erVJ.-lo) Mrlce Tl.cs. AnecJol. 181.- i) Mal.,llon. Vct. An.lcC. psg. 226. - 1) Ctr I i.l. P. 3. - (7) P. 4.1,1. dela Francc,lom. Vlll, pa6.373-(6)
(1)

MilitiiB. inquii (10), actibus

Qalliii!

nomen

acqu>sierat,

egreg>um m regno tempore Ludov>ci

WJ-^^

.om

.n^ 9 ".^j^Cfr l-e Coin.e_^A,.l. Fnnc^ ,1 J llisl. pag. i.xv,il. Dan,el. H,sl. dc F,ancc. Prsf. ^IO) Pag. 3. 17i2.
,8)

M.

^^^.g

regis gloriosi

hic est

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBKIS. mquo canone xvii sanciiur Lndovius, quem de pa-

77
(3)
.-

Presbyterum

"^01
'

gano Christianum fieri sors bellicajcoegit. Qtmm lectionem si sequamur, eamdem vix cum reliqua chronotaxi vitee S. Eomani conciliabimus. Etenim si verum est, Benedictum jam sub Clodovseo, anno 511 defuncto, egreg-ium

vel episcopum ante trigintaannos, idest, ante-

'

qfiam ad viri perfecti setatem veniat, nullus metropolitanorum ordinare prsesumat. In Concitio Parisiensi V, anno 615 coacto, quum canonei

decretum fuisset, ut decedente episcopo,

ipsius
ille

in loco

nomen sortitum
annis ante finem

fuisse, necesseest, ut aliquot

S3eculi quinti

natus fuerit
;

debeat ordinari.quem metropolitanus a quo ordinandus est, cum provincialibus suis,

clerus vel populus civitatis, absque ullo commodo vel datione pecuniae elegerint (4-) Huic
:

ponamus,

velunum decennium jam consequitur S. Romanum, circa annum 630 episcopum factum, annis, ut minimum, censi lubet

canoni addit edictum Clotarii, ut episcopus,

taliter electus, per ordinalionem principis ordinetur vel certe, si de palatio eligitur, per
:

tum quadraginta ab ortu patris sui distare. Quod vixadmittere possum decrepitis enim
.-

senibusEcclesiarum regimen non concredebatur. Quod si lectionem Vit3e antiquioris admit-

meritum persome

et doctrinae ordinetur

{r>)

cu-

tamus, scilicet temporibus Lotharii exstitisse Benedictum, omnia benefluunt, nec quidpiam obstat, quominus ipsamBenedicti nativitatem intra annos 511 et 561 collocemus; ex quo deinceps res gestde S. Komani suo ordine recte procedunt.
matre kactenui
tterili.

piebat scilicet rex, ut e ciero palatino aliqui ad episcopatus apicem assumerentur, quos
inter certe fuit

Romanus

noster.

Quoniam
6
:

porro ex biographo prolixiori num.

habe-

mus, 7X'gem, quum ad eum referretur de S. Romani eiectione, dixisse, in homine atten-

dendum

esse potius religionem,

quam

letatem,

11 Quo autem tempore S .'Romanus in lucem editus fuerit, definire nobis, quoniam documenta desunt, non licet. Ex Vita antiquiori

videiur S.}ioma.nus,qui citxaannum ChHsti 630 ad cathedram Rotomagensem admotus

num, 4) conjicere datur, matrimonium Benedicii cum Felicitate fuisse initio sterile, nee B per aliquod tempus affulsisse spem prolis alioquin non satis commode explicatur ange:

annos triginta, seu wtatem canonicam tunc non habuisse, adeoque seeculo septimo jam inchoato 7iatus ex patre septuagenario, utpoie qui sub Clotario I miliiaverat et ex matre hacienus sterili. Conjecturse nostrge
fuit,

lica,quam refert biographus,

inquit, Benedicte,

visio: Benedicte,

Dominus Jesus Christus misit me ad te g-audium mag-num nuntiare tibi ecce enim nutu ipsius uxor tua Pelicitas unicum tibi pariet .filium electum, nomine Komanum. Quod si timor sterilitatis non exstitisset,nulla
videretur ratio visionis angelic3e. Caeterum Vita metrica id ipsum apertius dicit (1) Sed quia nulluserat fructus sibi posteritatis,

pondus utcumquc adjicit Vita Rigaltina, qu3S sanctum vocat novum Isaac de promissione filium (6), et codex eburneus Ecclesias Rotomagensis, in quo Felicitatem, Sancti matrem, comparat Sarae, cui, ut dicitur Genesi xviii,2, desierant muliebria unde quinquagenariam fuisse puerperam autumamus.
:

\^ Angelus, sancti nativitatemprsedicens, "^'9""'-

injunxerat,mox ut maternisa blactatus uberibus, intellectuales annos attingeret, catholicis

'*""'"

dcetui^

Poscebant ambo munus summae Deitatis. Cum Similiter biographus Rigaltinus (2) aulam regiam polleret honore, hoc tanto intra uno infortunii genere anxius tenebatur, quod fi:

committeretur (7) Parentes autemangelicum prcBceptum adimplevisse docet auctor

viris
:

lium

non habens,

alieno

censum

servabat
ing-ratus,

heredi.

Hoc uno

impatientis

desiderii sestu

Ortus diligenti Viiee infra edendae num. 4 cura B. Komauus genitorum in sede pst nutritus. Post exiguam autem temporis capedinem,
:

anhelus venerandus heros, sibimet

ipso sug-gerente, spiritualibus discipliuiij prae

cffiteris

paululum displicebat

dum mentem

ipsiushsec

traditurpffdagogis scholaricis, apprime

mordacis curse meditatio exulcerabat, cui post exitum suum alta rerum patrimonia, cui reg:ia beneficia, cui etiam longus ordo famulorum
cedere jus hereditarium deberent. Erat enira

uxor ingenuis orta et ipsa natalibus, quae conjugalis pudicitise digrnitate cseteras tunc suo tempore matronas pneibatet exemplo sed lon:

gaj sterilitatis incommodo anxiabatur. Sequiiur visio angelica, quam supra exposuimus. 12 Quoniam igitur Benedictus, S. Romani txcnlo Tll tNtaliratione 'choaiolatu,, pater, sub Clotariorege floruit,id

imbueudus disciplinis liberalibus. Et quod hoc artium studium ad altiores tenderet discipli- F nas, docet nos paulo infra idem biographus num. 5, scilicet Divinarum scripturarum optimum aguitorem exstitisse unde eidatur intelligi, quo sensu accipiendas sint spirituales disciplinae, ad quas a pueritia destinatus fuit S. Romanus. Atque id quidem consequenier, quoniam secundum angelicam preedictionem, futurus erat nasciturus puer Ecclesiae decor
:

atque

splendor,
4.

nosinterpreiari oporiet,utsub istoregepri^na heaenci& susceperitpropterres in bello etpace egregie gestas nam Clotario regnante, natum
:

num.
litias

Ab

fortis columna, ut dicitur ipsa igitur infantia clericali mi-

S.V<om(in\xmnoncredimus. Quia nempe

;

ejus'

praeparatum fuisse S. Romanum, non est dubium sive disciplinarum genus, ad quas incubuit, sive pr^dictionem, ab Angelo facta^n, spectemus.

ortus,uttardissimus,adannumbQ\,quode'
functus est Clotarius, referendus esset que S. Roraanus, episcopatum Rotomagensem circa annum 630 adiens,prope septuagenarius fuisset, quod non facile quis sibi persuadeat. jEtas quidemt adpresbyteratum velepiscopatum apta, eratin Galliis tricenaria ; uticonstat

Adolescentis

Romaiii vit^

adeo-

particulamoptime describitVita Regaltina{S):

Crescit itaque,
viris,

ait, puer,

traditur catholicis

imbuitur ubcrius divinis scripturis, quem brevi tempore doctrina et eruditione omnes mirabantur. praeire anteriores suos iu eo non simplex virtntum g-ratia Fulgebat
in corde etenim sinceritas et leg-is pleuitudo.

ex concilio Agathensi, anno 506 celebrato.

M.gne Pa.rol. tom. c.x.vn., col. (3iLabbelom.IVCoiic.coi. 1380.

(1)

174.
li)

(2}

Pa=. i.

mH (8) Fol.

(N) Ibid.

col.

165.

(6) Fcl. C.

-(7)

Fol. v. 3.

^
in

Ibid.

tom.V,

col.

6.

,,
iBCTORB

S.

CONFESSOB.. BOMANO EPISCOPO ET

V,de

^
Referen-

iu ore ipsnis

.J

V. H.

^"f '

prtegustata Yi dogmatis
bumilitati
riEbebat,

f f ~;^ ta(ent7a(is fer-6o J

duloedine. I".;*" ^ poUebat copns, 1"^

"Xb

operam

"f^

nuUum

danus ^ f"/' ^^^^^^^^L,<^,, a..m Frannitum fuisse Sanctum ,onachus

gratmm. tumilibus autem dat

,a.l.m

"

14 pe,.oii idei scnp/or

(1)

^Sauctitau* q

^^^

^.p,,,,,,

suan emoHi* PoteraJ/e pawio in/-

'''^'^

Wolrm

interesse ^^^'^^!^'
*^r7 2^^/-^^ e^it' rit inceriuiH est rit, incerlUm ^
:

^^^^^^^

quum
y**'

J'

aula regia vixenullum nos doceac , j- ^^ agere

,

orJiaUoni.
j^^^^^^^^ pendelex '
oliitu

,,. Melantii

praesemiaci. se confert liretflPffre ad regiam licetapgre, uu g num.G

^r?^du.<i. dicit

Clo".^^^ anTmadverlendum est, hunc minu/rio ^j'''^^ TuH. Bomanus "'ftT secundum fihum sciesse huius nominis anno 584 ,regis, gui matri & "Jl^ successit, et tandem

,, ,,, ,.r

Mda(mm . S
:

Aud""
^^eun^

n SXS
dM,l
jamregno

J ^^
^

^P^^^^P"^
^.

Rotomagenses. Anno
Melanlius
^nd^ciione

ad^KC ad illum nempe

ZIrz^ universum Francice votuit,utiuncyr^mum tr^U FZTcerte guando aulam regiam adient. 5 R manus otar.u. W.
universo poiiebaiur
iste

regnmn

solus

l^.^ 1^^"'; ,^. . m, epntolam S.Augustinumetsocos, J.r^. commendat Ua.uecerto iTgfLn Anglorummissos.Si Melaninet ordohitus ^

Gregomus M.

^terum rex

jam

ah anno 584 Suessio-

^^^^^,,,,

s
,

^
^^^^

j^^aoeni, saits e
.

propmm ch,o

Neusirram xd est nlse regnum occupans, Sequanam ei Ugertm GalliiB pariem inler Rotomagensem, sUaZ adeoque dicecesim

^^^^^^.

tempore ooieru temP

^'f ignoramus '^^^^m^o rd unum admUMelanlius

i<.>-."
;

,,d seu ^'"'A/'

..,.,.,., ..,^,, tPndum videtur vixisse

V reir^epuuuc^
i''

hereditatesua hahehat (2). non Vit^e metrtcx (3). 15 Si fidem hahemus clericali adscriptus f ,,W./ur mi7i7e> adve vocatus ad aulam regiam fuisse, quam

eSolam

tembrem specialadorvUafZctumrutsse. Quodvero

tio

Grcnorius brcgorius S. Gregortus post mensem sepsupra laudaiam non Ua diu ante scripsit, aut sallem

,uum quum

nisset-.canitenimpoeta: more vocatur d ^ulam iDde palatiuam de ardensc^hbe v.ta, ^estiuuque toga, magis miles haberi. devotus Intra castra Dei

ve.aiissima esiq^uesZ^em S.Audoeni,solverunt erudiii. Tola

quam vario modo S. ontZversia pendei ex texiu

EHgH. guisic
..

Audoem

m
-

vTs.
.
.

sonai

(8)

Conven.entes

Sus
Tum

r*'",

^rJtulisse

S. Eomanum verUs scriplor indicai. magislratm ctvUt mtlttogce seu

..,..... .-/^,

^j^^,,, in ,,,vitatem igitur .imul i,, civit.tem

Botbomagensem qua i^""'"'-"^=;;"*

nlpricalem
fursse.

iniiiaius

videiur

Mer^
:

cui non-

palaiioregioclerus, mrr. scienta \Lus barbaris necessarii erant quales plerumque inier et arttbus inslrucii tum quia S.Renugzus cler osreperiebantur ^mpr^mu legi. recens Upiizaio.
; ;

inaula tamen medio tempore, guo ^'^'J''^ Eiemm Are|tens eram tem clericum fuisse ium qxaa Francis,hac-

dominico ante L.taadhuc regis, die dommico iuvenculi ^^^, .^gis, J"" ._ agm.na cler ,.., ,,u. inter agmma cleripopuli. nias inter catervas psallentium, consecrati corum. inter choros pariter ep.scop., ego gratis ab episoopis anno ^^oviomo.iWcnsts terttus est.

^. ^

:, ^tii tprtmanno ,^^,i, tertii,tert,o anno

YJi (Jloaovei, Clodove>.

1'

"s

Rodomo

ille

TlZrincip^enie.

m.aius.

Litam^sunt Ro^

CS^
scripsi
:

CMeLo
liis

commendaverat, ut sacerdoies

m ^^'sconsu
tib,

anie fesium oTiZles, pertriduum can celebrand.. ut consiat e. 5U cete Aureltanensis. anno xxvii Concilii subGildardus Roiomagensn Trati et cui S.

domimcm

mqmt 4) adhiberet. Consiliarios, famam tuam voss>nt ornnre, adhibere debes, qui castum et l>one.tum esse etb ueficium tuum tuis honorem deb s debet. et sacerdotibus
deferre et ad

est l.tan.as Bcgalioncs. ingut^ ^, id ecclcs.is anteLcensioncm Domiu, ab ommbu.

ut pr.missum pracuit celcbrari ; ita Ascension.s in dominica; ejunium

tr.duanum
ict.

.tate

eorum

consilia recurrere.

sibene'cum

illis

convenerit, proviucia

Quod tua me^

Xatur

\ius potest constare.

regia, elerici

aula Quapropier erant seu cusqui officio referendarn

per quod triduum magis piebs uu.versa on nt opere relaxcntur,quo omnes abstineaut et quaconveniat. Quo tr.duo dragesimiilibus cibis utantur.
..

servi et anc.Ua;

ab

V YVIl
coi.Jii-

On
^

S
;

fircK-

ti'l.

(3)

4,c

Vl..

.om.

CXXM

o
l'^l^^,^^l^l

j/^

1(77 __ IV Coiic

(B) Hini. ckA

lom.

LWXMl,

UU.

17 Certe

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBIIIS

et

79
40crou
J. V. H.

ordmatict\9

17 Certesi, deleto
tio,

SS. Audoeni
el

anno regni Clodovei terS.Audoeni supra citatus, legeretur textus

tit

ad Exegesim de Dagobet*to Godefridi Uen-

EUgii,

omnes consentirent in annum 616 reponendam

esse

episcopalem.

SS, Audoeni et Eligii consecrationem Eo enim, notato liitera dominioccurrente, cali A, paschate die ix aprilis dominica quintapost pascha seu ante Rogaseu tiones, incidebat in diem xiv mensis teriii
maji. Alii auiem anni, his notis insigniti non occurrunt, nisi 635 et 657, neuier vero cum

schenii. Quis, quffiso, inquit (6), non videat S. Audoenum, scriptorem utique accuratum ao diligentem, non tam sui sanctique Eligii in

Eothomagensem urbem adventus epocham quam ipsummet susceptse ab utroque consecrationis episcopalis diera suis temporum notis designare voluisse? Et vero quis utcumque historiographus
qui electorura praesulum in episcopalem urbem, aut abbatum absentium electorum in ccenobium auum adventam
,

chronologiacomponipotesi.Omniaigiiurhene
concurrerent in assignandum annum 646 consecrationi, nisi obstarei alia noia chronologica, nempe Sancios ordinatos fuisse tertio

anno Clodovei, juvenculi adUucregis. Etenim

annus 546 teriio Clodovm II illigeiur, necesse est, ui Dagoberius anno 644 obierit, scilicetdie, in quo omnes conveniuni (1), xixjanuarii unde iertius annus regni Clodovxi currebat anno 646. Ast hicestnodus, quodam modo insolubilis. Recentiores fere omnes mortem Dagoherti ad annum 638, adeoque consecrationem SS. Audoeni et Eligii ad C4U sta-^ tuunt, freti firmissimo argumento Fredegarii Scholastici, uno vix sseculo iis, qiwe narrat, B posterioris. Hic autem scripior annos solum
si
,

omnibus notis chronologicis diaerte designet, diem vero consecrationis eorum summo involvat silentio. Sit hoc unum, plurium instar exemplum, quo pateat assignatum a S. Audoeuo diem decimum quartura mensis Maji, diem esse episcopalis consecrationis ipsius Audoeni atque S. Eligii, non vero diem xxi ejusdera mensis, cujus ne verbo quidem uno mentionem fecit Audoenus ut adeo non im:

merito dixerit Henschenius nura.

xi

(7),

ve-

rendum

esse,

ne

hi,

qui dictum

diemxivMaji

separant a die consecrationis, dura moliuntur basilicara destruant. ffidiculam construere Eateor taraen adducta hic ab Henscheuio ar,

gumeuta non
niani

sedecim Dagoberto, partiium primo, universum dein Francorum regnum administranii,

tribuit. Dagobertus, inqiiit
(2),

tam evidentia, ut Audoetextus explicandi methodum ab illo adhiesse

bitam, extra

omnem

contraversiam pouant.
'_^""(uo

cum jamannos

19 QucB sunt igitur ah Henschenioadhibita?

septem regnaret raaximam partem patris {anno 628 defuncti), regni, utsupra meraini, assurapsit Atqueisiiusmodi chronotaxim persecuius ad obitum usque dicit (;i): Anno xvi reg-ni sui Dagobertus... sgrotare coepit... post paucos dies emisit spiritum. Qu.v vero idem Fredegarius paulo infra refert, quasi anno primo

quod dominica RogaiioDuoscilicet ponit Litaniarum disiinguenda sit a donum sive minica ante Rogationes, ita ut hsec sit dominica quinia, ilta vero quaria post Pascha
(S):

'^*'"""'

Clodovwi acciderint eamdem chronoiaxim confirmani. Anno primo Constantinus, mquit (4), imperator moritur... Eodem anno Sinsuctela, res Spanise, qui Sisenando in regno cum cesserat, defunctus est. Quae duo apiissime
,

hac raiione consecraiio peracta fuii die xiv dominicam quarMaji, incidente anno 640 tam. Alterum argumentum est, potuisse anno 640 apud Neustrioscelebrari pascha octiduo ciiius, quo casu, dominica quinta concurrebat cum xivMaji. Ast vicissim rejicit Henschenii argumenta satis, ut ex verbis Josephi Ghes-

anno 6'iQconveniunt[^). Quapropter dubiiaiio quin Fredegarius ad annulla esse poiest

,

cujus tetnput
CointiuSj

num 638 obitum Dagoherti statuerit. 18 Quum duo hisiorice certa sunt quseniuangusiiam, scilicei diem XIV Maji concurrentem cum doniinica ante litanias seu Ascensionem Domini periinere ad annum 646 et Dagoherii moriem, anno 638 C obitum,reducereannum Clodovxi II ieriium ad Chrisii QiO}Variivariam inierunt viamad

quiere supra aliatis constat, labilia Cointius ad an. 798 xcii. Citaio enim xxvii Concilii Aureliayiensis, quem num. IGretulimus, mondominicam quiniam posi pascha vere
strat

tuam

sibi faciimt

dominicam anie Rogaiiones, quse sequens triduum celehrahantur adeoque per ut quis persuadeat alia opus esse probatione dorainicapi quartam dominicam Rogationum F vocatara fuisse. Quod autem addit Henschedici et esse
; ,

nius, solere

tegro
si,

quasdam solemniiates octiduo in: ante eorum celebrationem annuntiari

,

discutiendam difficultaiem. Cointius quidem ad annum 640 xxi bifidit allaium supra num. 16 textum S. Audoeni, scilicei hujus pediemque riodi duae sunt partes. Prior annum Audoeuus et Elidesignat, quo Kothoraagum pervenerunt: posterior diera notat, quo
gius
consecrati sunt episcopi.

responderipotest,tum consuetudineyn etiam-

quum

scriheret Henschenius

exstitisset,

non monstrariexsiiiissescecidoseptimo; tum indicareniur suffecisse, ui dominica quinta

Rogationes, qucV posiridie erant inchoandae.

Rothomagum
:

ingressi

Quod ad alierum Henschenii argumentum solido spectai, nempe Roiomagenses forsan

octiduo

consecrati Bunt quarto decimo mensis tertii dies die dominico ante Litanias sunt episcopi
:

paschaannim praeoccuparepotuisse,

fuitvigesiraus priille dominicus anteLitanias tertii seu Maji, quia hoc anno, mus raensis

Gregono cujus varia profert exempla ex accidisse, ut in Turonensi, quibus osiendit orieniales celebranda solemnitate paschali
dissiderent. Ecclesice ah occidentalibus

Et

sexto celeClodovaei tertio, pasclia die decimo dicas paries Subneciiique, bratura est, Subnectitque, qui duas partes

periodo S. Audoeni non distinguunt, ordtna^ 5 tionem referre coguni^cr aut ad annum 6

mutto excerteistiusmodi discordi^ exempla )''' ;:;;;' Gallicum L'artde "^^^^^^^ Opus
hthet

.^J~

dupli-

autad

646.

Hanc distinct^onem C<nntumeno

^^^^^'l'''^^^^^^^^

atteram,

^^l^TlZpa^^^^^^^^^^

leuplenitunium

gQ
40CfO
J.

DE

S.

ROMANO EPTSCOPO ET CONFESSORE.

chronotaximVitxS.-^om^nigressumfacimus.

^
e.Orj^co,

V.

ff-

in domisacramentum reponebant latini non xv lunx, sed tn xxii, nicam sequentem, seu ab orientalibus discrepaita ut toto octiduo ait Sanclementtus {!), rent Absurdum enim, videbatur, liEtum festumque patribus
latinis

ealuna, Resurrectionis diem recolere,

quaChn-

Eomani norum, quo episcopaius poniificatum Meduravit circumscribi per Verum quidem est, hanc laniii ei S. Audoeni. intercapedinem desumptam esse ex
Rildulfii et S.

nDiximus supranun^.Utempus^i.^an.

annorum

stum Dominum

in

humani

g-eneris redemptio-

nem cruci affixum et sepultum fuisse xiv lunx saBt vero Christus feria quinta, celebraverat, ac postridie, xv (ucram ccenam
anno 640 schenio patrocinari non potest: nam dominicali A, plenilunium paschale in littera diem xu Aprilis, feriam quartam hebdomadts xvi ejusdem incidebat; pascha vero in diem erat mensis ade(Tque nulla ex hoc capite causa
movendi paschatis.
vieiuim refuloto,

constabat.

nx

in cruce

mortuus

est.

Ast hasc causa ffen-

Franciae (4). Stem piores ffistori^ liierariae Orderici editione Parecentissima, utcredo, quasi ommno risiensianni 1840 accusaiur, Franciae regibus erraverit in recensendis
ffildulfo comvis. Scripsit

qui libro V Orderici Vitalis, ast mtnus tamen chronologicis notis cespitai, animadvertuntscriquam passim dicitur, ut

nonnumquam

tn

nempe

(5):

Hic

[ffil-

dulfus)anmsxxvm...T\iucin Francia regnaac verunt Childebertus et filii ejus Theodoricus

quod 20 Altera causa discrepantisein eo est, noviconstituendo latini orientales biduo in paschali prsecedebant. Unde fieri potuit lunio plenilunium, inciet aliquando factum est, ut
, ; ,

Theodebertus et Lotharius Magnus. Ad haec verbaeditor dicit, verbagallica latine reddo: Non possumus non refutare banc phrasira, quae quotverba, totcontinet errores. Solus ex citatis
principibus
Clotharius
.

qui

latinis dens in xxi aut xxi: Mardi pascha qmbus daret mense Martio dum orientales lunx, iisdem diehus solum curreret xii aut xiii B Nic^ii acproinde, quum ex decreto concilii eahabenda est luna paschalis, cujus dies xiv occupat aut sequitur ^quinoctium vernum, padiei XXI Martii affixum, orientalihus luna

II.

Hildulfo coffivus fuerit est Videtur auctor hunc confundisse

schalis currere incipiebatvm Aprilis, ut ad unde XXI Aprilis plenum suum atiingeret
.-

suo ClothaTio I et quum hic cosevus ad tempus fuerit Childeberto etTheodorico, eos etiam in gradibus conHildulfi reduxit, falsus sanguinitatis. Uyius esi error in texiuOrdeChildeberti cum rici, conjungentis regnum veneno sublatusfuit episcopatuffildulfi nam Childebertus anno 596 et anno 601 adhuc in

cum avo

vivis erai

accidit ut toto fere mense pascha orientale ab occidentali seu latino distarei. Sed neque hasc causa ffenschenium juvare potest: nam, ut

Melantius,ffildulfi prwdecessor, 598 Ast reliqua accuratissima sunt ab anno usque ad 613, TheTheodoricus Burgundiae
:

jam diximus, anno 640 pascha celebraium

dominica xvi Aprilis, luna xviii; differentia bidui ipsam solemnitatem non afficit id solum fuerit apud orientales, ut hi plenilunium a feria quarta ad secctam transtulefuii

odebertus Austrasias ad ^n, Childeberii filii pr%fueruni. Quantum vero spectat ad Clo-

quin propterea ipsa festivitas Resurrectionis dominicae suo moveri loco potuerit. Perstat igitur nodus hactenus insolubilis. aoonnwm ad annum z\ Eumdcm tamcn quasi discindit EadriWreftrimw: ^^ Yalesiuslib. XX Rerum Francicarum (2), dum insinuat, expungendam esse particulam
rint,

tharium II, non dicitur Childeberti filius, imo quandoquidem posi Theodoricum et Theodobertum ponitur, alium hahuisse patrem, potius insinuatur. Ideo autem Magnus appelunilatur, quia ab anno 613 ad obitum usque

versam Franciam suo scepiro subegit.

23

Non

igiiur nimis faciles esse oporiet in

errorii
P""'*'''

r-

textus Audoenianiy qua docemur, anno tertio Clodovsei II consecraiionem SS. Audoeni et C Eligii esse illigandam dicit enim anno tertio Chlodovei reg-is, quo anno Eligius et Audoenus
:

arguendafalsitatequarumdamnotarum,quas operose congerit Odericus in ordinanda eumque serie prwsulum Roihomagensium prudenier sequemur, donec ex aliis monumentis melioraedoceamur. ffaec iiaque scri- F
,

ad episcopatum pervenisse dicuntur; ac dein affirmai, Nonnulla in ejus (Audoeni) libris de

vita S. Elig-ii a recentioribusinserta esse.

Hic xiii annis, tempore Honorii, Severini et JoannisPaparum, Heraclio regnante, miraculis coruscavit: decimoque kal,
bitde S, Romauo
(6):

novembris ad
tus et
et

Dominum
:

gloriose transiit.

Tunc

Verum

in Gallia christiani principes vig:ebant Dagober-

justo audacius mihi videtur iotam particulam tollere. Sed quid si pro anno tertio Clodovaei II legeremus anno nono ? Sua siarei regno Dagobertino simul et ordinationi SS. Audoeni
et Eligii

Ludoveus Oswius in
:

Anglia Oswaldus, Oswinus Italia Agilulfus, Adoaldus

in

chronotaxis

immo

retineri posset,

quod Clodovccus dicitur juveuculus adhuc rex: nam siponatur anno nono, annos tredecim non
attigisset, quaaetate

Rodoaldus. Arioaldo regnante, Beatus Columbanus, genere Scotus, postquam in Gallia Luxoviense monasterium in Alpibus Cottiis in Italia construxerat Bobiense condidit. Expendamus notas hasce
Arioaldus, Rotharith et
, ,

eiiamnum

rex juveuculus

chronologicas
cis

et

cum

iabulis chronologi-

appellari potuit. Quidquid sit de hac qualicumque soluiione vexatse qucestionis, quas ad diem \ Decembris in Actis S. Eligii retractari
poterii, id

mihi certius videtur, epocham orainaiiomscici. Auauenifn j:/ityiiuuieA.i\ iriu/i dinationisSS. Audoeni ei Eligiiadiewv Maji anni 646 dimoveri nonposse. ffuc etiamfacit quod vetustissima Calendaria, etiam saeculi noni ordinationem S. Eligii diei xiv Maji innectunt (3). Nunc ad ordinandam ^utcumque
(1}

Benediciinorum conferamus. ffonorius Papa I pontificatum tenuii ab anno 625 ad 640 (7) in ffidulfo etiam dixerat Ordericus (8), tempore ffonorii eumdem fuisse: *^. ^,.^^^^^*^ -Mt*e /tt*i/o/M.o */.(,w.i.w tempore S. Romanum unde habemus medio t,i,f/t.^^>/ ac perseverasse usque ad episcopum fuisse Joannem, ab anno 640 ad 642 Papam (9). In Gallia Dagoberto regi ab anno 622 ad
:

^^

638

(10),

succedii Clodovaeus II, qui

regnum

Devulgaris ,'Erfccmend. pag. 486.

MalMllon. Vcl, Analcci. pn};. SIO. Cfr Act. SS. loni. IV. aug. pBg 7*t7. ^4) Hist. de la Franre lit. tom. XII, pag. 202, (} Tora. II, pag. 344. (0) Orderic. Vital,
183,
(0)

(2)

Tom.

III. paf;.

(7) L"art. de virif. les Hist. Ecclcs. tom. II. pac. olS. (8)Tom. II, pag. Ui. doles. png. 2()l. Edil. Paris. 1770. (10) Ibid. pag. (9) L'art. de v^rif. les dalcs, pag. 202.

29.

tenuit

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

A.

81
laico di*ccio
*

chronetaxi9

ad an. 656 (1). In Anglia, Osvcaldus, rex Northumhriw db anno 634 ad 643 (U), Oswinus a 644 ad 651 (3), Oswius vero a 643 ad 670 (4). In Italicis regihus minus accurata est Orderici chronotaxis nam Agilulfus, rex ab 591, desiit an. 615 (5) Adoaldus ah 615 ad 626 (6); Arioaldus a 625 ad 636 (7), quo regnante, B. Columhanus, defunctus anno 615, Bohiense monasterium condere non potuit. Rotharis ah 636 ad 652 (8) tandem Rodoaldus ah ohitu patris sui Rotharis ad annum 672 regnavit (9). 24 Licet in Orderico gravissit error inprintenuit usque
; ; ;

nuUus metropolitanorum cuicumque

gnitatem episcopalem tribuat, sed nec reliqui pontifices presbyterii vel diaconatus honorem conferre prassumant, nisi anno integro fuerit ab eis prwmissa conversio (12). Has fere sunt rationes, quse sat longum interpontificium in Ecclesia Rotomagensi fuisse suadent,
26 Nam quee stant argumenta pro dilatione consecrationis S. Eligii, etiam pugnant pro interpontificio Rotomagensi. Electus videlicet fuit cum S. Eligio S. Audoenus, ut ipse testatur in Vita Eligii (13) Elegerunt, ait, ex me:

^* ^'

rito sanctitatis...

rVomanT

cipihus, ut diximus, Italicis, in eo

mant omyies

not^e chronologicae, ut

tamen collicertum

ad sacerdotale oflacium sanctum Eligium... Elegeruut autem cum eo Audoenum, sodalem ejus, qui vocabatur Dado, ut
Ecclesiae Rothomagensi. Et paulo dein infra occurrit S3epe recantatus textus de utriusque in una die consecratione. Quod igitur intervallum currit inter electionem et or-

videdtur, S. Uomanxiin post annum 640 superstitem fuisse : unde el confirmatur sententia
nostra,

praeesset

anno 646 SS. Audoeni et Eligii ordinationem illigans. Etpro/ecto ordo chronologicus Pontificum Romanorum sseculi septimi
satis certus est, ut errornonfacile irrepserit

quum Joannes Papa IVelecttcs fuit die xsiv decemhris anni 640, consequens est,
adeoque

ut tunc quidem cathedram Rotomagensem S. Romanus tenuerit : imo adfinem usquepontificatus

dinationem S. Eligii, id etiam S. Audoeno annumerandum est. Ut autem per synopsim exhibeamus chronotaxim S. Romani, prout ex supra dictis deducitur: opinamur Sanctum in lucem editum sasculo septimo jam
ita ut tricenario minor fuerit , quando cathedramRotomagensem conscendit. Anno circiter 631 episcopatum accepit, in quo per annos xiii perseverans, sancto fine anno

inchoato

Joannis Papse
est,

prohahile

alioquin

eamdem occupasse nimium proroganda

,

Rotomagensis viduitas quse etiam tam diuturna est (nempe a xxiii octohris 642 ad XIV maji 646), ut magis episcopatus S. Eomani usque adtempora Theodori, Pontificis a die xxiv novemhris 642 ad xiii maji 649, aliquantulum videatur extendendus.Nec quispiam nudam hic conjecturam suspicetur etenim in Vita prolixiorinum. 16 diciturS. Romanus ohiisse dominica nocte, decima kalenrum novembrium, id est, die sahhathi, xxiii
esset BcclesicV
:

644, die xxui octob?'is quievit.

27 Non tamen omnes scriptores cum hac chronotaxi conveniunt. Cointius in Annalibus suis

jecuone$.

ad annum 626 refert

:

xiii (14)

S.

Romani

octobris

jam vero annus

;

bissextilis 644,

lit-

tera dominicali dc notatus, hahet sahhathum

xxiii octohris neque alius annus aptior illigandse morti S. Romani occurrit non annus 639, simili littera c notatus, quia cum chronotaxi S. Audoeni, ut infra monstrahimus , non convenit: non annusGbO,quocertejam sedehat S. Audoenus. Hac ratione nimis prolongatum interpontificium inter SS. Romanum et Au:

ordinationem et id necessario, signans ordinationem SS. Eligii et Audoeni ad annum 64u. Quamuis et in hac sua sententia eum fallat chronologia nam S. Romauo, defuncto, ut ipse dicit (15), ayino 639 die xxui Octobris, successor ordinatus est S. Audoenus die xxi maji 640 ; adeoque ne semestre quidem spatium interfuit inter mortem S 'Romaui et consecrationem S. Audoeni ast vidimus paulo supra solidum saltem requiri annum inter
:
.

ejus electionem et consecrationem. Quod si Sancti nostri obitus ad annum 638 redigatur,

tunc initia seu tredecim anni ejus episcopatus ad annum Christi 625 referenda erunt, et

doenum

tollitur, et

ad novemdecim

circiter

menses, seu a xxin octohris 644 ad xiv maji 646, reducitur: et initium pontificatus S. Rop mani, qui xiii annis cathedram Roioynagen-

sem
aKyuoiuguc
ttaivitwr

tenuit, circa

annum

631 definitur.

Certum porro est, inter electionem et consecrationem, anno 646, ut diximus, peractam, sat longum tempus cucurrisse. Electus enim S. EUgius, hactenus laicus, ne taraen, ait S. Audoenus (10), in ullo catholicae reg"ulse
25

demetiamus, oportehit aliquot e xxviii annis, quos trihuit Ordericus (16) episcopatui Hildulfi; quandoquidem,ut supranum. 16, ostendimus, Melantius, Hildulfi prasdecessor, ad' huc vivebat anno 601. Scio responsum fore, Ordericum in numeris adhibendis nonnumquam peccare esto quamvis, ut supra dixi: ;

j'

mus

7ium. 22,

non tam frequenter, ut quidam

deviare videretur, non se permisit prius sacer-

opinantur; etcccierumut ejus rejiciam auctoritatem, necessarium censeo, monstrare errorem quandiu quaestio duhia est, malo in rehus
:

dotem consecrari,

nisi

sub normula clericatus

exig-eret.

alquia temporis curricula

Scilicet

concilium Arelatense anni 524 decrevit Can. II, ut laici antequam ad ordines sacros assumerentur, per annum integrum in clericatu perseverarent. En verha (11) Et licet de laicis prolixiora tempora antiqui patres ordinaverint observanda; tamen quia, crescente ecclesiarum numero, necesse est nobis plures clericos ordinare, hoc inter nos, sine praejudicio dumtaxat canonum antiquorum, convenit, ut
.-

cum antiquis quam cum recentiorihus scriptoribus errare. Gallia Christiana medicam manum adhibet ad chronologiam
historicis

Cointianam, nempe obiisse, inquit (17), illnm putamus auno 638, ut anuus integer et aliquot menses effluxeriu^ inter obitum ejus (S. Romani) et consecrationem S. Audoeni. Infelix medicina quae alterum, ut ostendimus malum excitat. Franciscus Pommeraxje Benedictinus in Historia archiepiscoporum Rotoma,

gensium, gallice conscripta

Act. SS. Bclg. lom. III. pag- 2211. (16) (Iti) Tom. III, pa. 8i.

(18),

Anonymus in
11,

(i}L'artdev6rif. lcs datca.

(3) lliid.
I.

pag. 530.
c.

Ibid.

c.

l.

c.

- (4)

Ibid.

I,

(7) Ibid.

pag. 561.

pas. 365. 1622.

(10)

Ibid. I.c.

(2) Ibid.

pag. 768.

(:>)

Ibid. Ibid.

(.Bg. 36."^.
l.

(M)

c.

{9|

(6) Ibid.
col.

.Ui.

(Ut Tomllisl-

[17)Tom.X!col.

12.

Eciles. tom.
Uisi.

(18)

dcs

pnR. 773. II, png. Arcbev. de

(11)

Labbc lom. IV, Conc

Rouea.

(12) Cfr Acl-

SS. lom. VII, octob. pag. 96*.

- (13)

simili

82

DE
H<oWa
edita

S.

BOMANO EPISCOPO TT CONFESSOBE.

inijifavit

MCTOU
J.

s,n7t

, Rotomagi anno i-Qi M\ 1 i31 (1).

V. u.

aem
anno

7em a causidico Servin m.Tandem nupr. .cWp^or L. Fallue (3), ,<a S. Bomani

chronota.^mor^.atut ^cU.seprsco,us
anno 644 obierit. Cui sententias, sesupra eocposita, omnino subscribencundum dum duco qua scilicet omnia commodissime
631,
:

nempe episcopatus Hildulfi conciliantur anno 601 ordinati, cui ad annum usque Ckriconcesti 630 pontificatus annos xxviii facile
:
,

videntur occasione hujus D 'f^''*T', 7'7'rf,,,^ ^ Indulgentiffl ac " foi?e du pardon ou de Bomam. S. ";'''f <^2Zinchoat^ a die .xn, octodein per sex dxes ^ein ,er se. di.s bris, primo per biduum, celebrabantur autem tn continuabantur (1); hodiemse agro juxia muros septemtrionales erat nomen campt Indulurbis, et loco inditus Ut pr^terea Guqenti^ (le champ du pardon). Gildardinisdamnum amtssi corpoms
Jncertisse
.

^^^^^,,^,
lielmus

dimus dein diuturnius interpontificium, for:

S Bomani
quidem

compensaret, staiionem, ut supra

san anni

quo Rotomagenses, primum in elecin varias factiones abrepti, tandem consenserunt ac tionem S, Romani anno 631 demum ex eo tempore cursus xiii annorum, annum quo sedem Sanctus tenuit, usque ad plenus ad ccelestem paquando meritis
solidi,
;

dicit Ordericus,

ad sepulcrum

insiituit

qum

compensatio ineo conststebat, ut Do-

minicaPalmarumSS. Eucharistiahorasexta presbyteris ad matutina reverenter a duobus exquadein ecclesiam S Gildardiportaretur, pompa ad meramis et palmis solemni

644.

cum

Vocaiur tropoliianum iemplum reducebatur.

Corporis hic riius processio sacri
(la

triam transivit.

prooes-

glU.Varise Reliquiarum translationes; sacricorporis destructio

per Calvinianos

servatse ali-

B
Romani

quse exuvise,
breviornum. -Mansiit, ait biographus decima kal. novembris. Tunc arnmundo omm sepeheruut dU.9, e

Translatio corporxs sion du Corps Saint) [U). olim die svii ma)t S. Romani celebrabaiur expunctam video tnBre(12) :sed festiviiatem Francisct de viario Roiomagensijussu tum tutn Ludovici de la Vergne Earlay, anno 1627, anno 1736 edtto et de Tressan archiepiscopi coalescit in diem xsni ociobrts, tota solemnitas tnphcis, ut quo celebratur S. Komanus ritu Octava. dicitur, primas classis cum
:

ibidem
30

anno 117
cu;jiam

(n

Anno

S.

,lm.le- pientesejuscorpus.cum
'^ $\a S.

---

""GiU

g.entia

dardi

ubi multorum miraculorum eumdem serpandit magnificentia per Domini inbodiernum diem. vum suum Romanum usque ecclesia compoNonexprimit auctor, qua in

benefica

Eenrici Roiomagensis ab anno U64 ad 11S3 in auguRomani; stiorem capsam transiulii corpus S. inarchivoecrei exstat instrumenium
cujus
ienoris (13) clesiae caihedralis, sequentis
:

1179 Rotrodus seu Roirocus, fihus comiiisWarwicensis, archiepiscopus

pre(ioiorem

Ideo

situm fueril S. Eomani funus

ecclesiam S. Marise,

ast

scimusin
'

qux

dein

nomen S.Gtl.
,

ut aurum et argentum Ecclesia thesaunzat , captivorum et alimoillud in redemptionem pauperum et alia misericordiae opera

urbis nam extra muoui late urbem descripsit (5) dictum est, sepehebanros olim, utjam seepe S. Bomam Zr fideUum corpora. Depostt^ jaspideo remanserunttn exuvix in sepulcro 1036, quo RoeaTemecclesia usque ad annum lertusarchiepiscovus,filiusduc^sNormann^. repertas, contteasdem visilavit, et integras preecepit. Robertus, mnuato cullu xenerari ecclesiam 'etropohtanam auit Ordericus (6), Sanctre De. Gemtnci a urbe Eotomagensi ex parte inchoavit, quam magna C fundamentis
:

iUatum fuisse (4). Erat mdes extra muros aulem swculo septimo hxc monstrat anonymus, Rotomagensis, ut
dardi sortita est

niam eecundum quod multiplex urgeutia

,

necessi-

Ingruente tatum ssepe flagitat impendatur. l>cvalidi^^sima fame Rotomagensis siquidem aureo, ubi corpus beatissimi clesiade feretro fuerat Romani Confessoris atque pontificis quod cum veneratione reconditum aurum
,
, ,

Christique patrimonium ibi erat, assumpsit, reddens, illud in sustentationem Christo misericorditer erogavit. Rotrodus

pauperum

archiepiscopus, autem, Rotomagensis ludigenConfessorem, pro pauperum simum

tiis

beatis-

conBummavit quamque
;

Maur^l^us arch^e(7),

lUumque spoliatum, gloriosius revestivit, qua devotissime in , de veteri capsa educens sigilUs Gauquoudam fuerat repositus, atque Rotomagensis capituU , fridi archiepiscopi
Joannis Cremensis,
sbvteri
tituli S.

Chrysogoni presigillatus
,

piscopus nonoannopriesulatussu.
leputium

td est

Cardinalis

studiosius

traMftrlur anno 1079 in adem melropQlilanam

;

annoChrisiimii{%dedicavit. GuUelmus archiepiscopus 29 Ast anno Bona Amma. Rotomagensis, vulgo dictus de Saneti Romani pr=B. Ordericus ^%

im

feretro novo, tam auro

quam

pretiosis lapidi-

bus cooperto. assistentibus

corpus, ait sul s de propria

cam

gloriose

bas.hin metropolitanam et in scrimo , auro transtulit,

ffide

Arnulfo LexoSagiensi episcopis, qui att yiensi et Frogerio fuerant. cum reveboc specialiter convocati tam suo, devotione reposuit, atque
sibi

rentia et

argenloque

coUocavit. Solemn.tatem cooperto, reverenter novembris per totam d.ceceauoque ejus xkal. genecelebrari constituit, et s"m suam f estive sanct. pont.stationem ad aU ed cto festivam ann.s fier. e.lra urbem .singuhs fics corpus mo-

cum

pretiosis

lapidibus

operose

Quam capituU Rotomagensis, necnon

dictorum episcoporum sigilUs,
nui
est

et prae-

sub multorum,

consignavit. Factum aderant, priesentia Domini 1179. hoc anno ah Incarnatione

Indictione Xll.
31

decrevit

pene omnes ad quam parochianos atque bened.et.on.bus et abao utionibus

rcfOi^d hunc ettam aai.,re. videtur accidisseannoWU. Eildestenses (14] Ecli. duur annum notani Annales
.-

Hmcautem

spoliatio capsie

S Komani
.
:

preiiopriorU
._^^,p,,

VI

^,1

-^n

(91

Ilist

Eccles.

lom.

II.

pag-

DIK ViOKSIMA TERTIA OCTOiiKIS.

psis

89
AOCTOU
J.

lunae

facta

est

kal.

februarii

magnffi
:

molis grando
solis facta

cecidit viii kal.

iii

augusti
:

eclipsis

siam 07maret (3). Itaque ad Odonem, abbatem S. Medardi (4), monachum quemdam delegavit,

V. H.

est

id.

auorusti

magna fnmes

accidit

Callistus

successi^.

cui Honorius Papa obiit Lugubris hujus visitationis instru,

siot^es acciperet.

qui pretiosis donariis Reliquias pretioNec repugnavit abhas Odo

:

mentum sermbatur

inter inscriptiones, quse

verumtamen, quoniam agebatur de Reiiquiis extra finesregni transferendis, regem Franci^ veritus, ejus primum ticentiam obiinere contendit qua obienta caput S. Romani cum aliis multis Reiiquiis Sanciorum Nicoiao abbati donavit. Et sic factum est,ut monachi Audocniani perpetuo gloriati sint insuaecclesia caputS. Uomani conserrart (5). Hujus transiationis narrationem, proui in perve;

erant in capsa S. Romani in ecclesia cathedrali Rotomagensi, ac in collectione Bollandiana Bibliothecae regix 7ium. 8,919 exstat apogimphum Anno ab Incarnatione Domini
.-

icxxiiii Indict. II

tempore D. Goisfridi arcbi-

episcopi

1128), v kal. junii die dominica Apostoferia v futura insequcnti est lorura Petrj et Pauli solcranitate, quaesitum ipsa urua totum corpus et iuvontura in bac cum capite beatissimi Romani, prfEsente D. Jo-

[ahanno lUl ad

tusto codice S.

Audoeni

exsfat,

initio

mnii-

lam

edidit Franciscus
bis

Pommeraye

in sua Hi-

sioria monasterii S.

Chryiogoiii

bannc Creraensi, Rofnanae Ecclesiffi Cardinali manibus et tituli S. Grisoni * qui ipse propriis
;

eodem codice
schedulis

Audoeni (6), et quam ex transsumptam hahemus in

evolvit inventum

et involvit

prsesente prcedicto G. pontifice secensi abbate et Goisfrido docano et Rog*erio cretario et Fulberto archidiacono cum canonicis

recondendum et Bosooe Bec,

Boiiandianis bibliothecse regise Bruxellensis sub num. 8,919. Ante tamen

qugedam annotanda sunt, qu^ difficuitatem facessuni. Imprimis dicitur, transiatio ceiebrata die octavo Dominicse resurrectionis anni 1090, id esi paschate occurrente die xxi apriiis octavus dies Resurrectionis erat xxviii apriiis. Quod si admitiatur, jam faisum erit, ut habet narraiio, corpus S. Roraani in vicina monasterio Audoeniano B. Mariae basilica, posimoditm a S. Gildardo niincupala, servari; namanno 1079, ut supra ostendimus, Guiielmus archiepiscopusjam in cathedraiem transtuierat prsedecessoris sui exuvias. Si auiem anie hanc translaiionem seu anie annum 1079 advectum caput S. Romani dicamus, inaiium inpingimus scopulum sciiicet Odonem, de quo agiiur in insirumento, pedum abbaiiaie non obiinuisse ante annum 1048 (7); siquidem inier S. Gerardum, qui e Medar, ,

EcclesiEe Rotomag-ensis, 'Wilhelrao de S. Andrea, Rogerio de Pireis, Rotberto de S. Nicholaho, Connano, Ricardo de Gonvilla, Hugone
S.

de Loderesval presbyteris, Radulfo et Osmurido et Hug-one,filio Turaldi et Walthero de S.Laudo diaconibus, Jevenia, Walthero, filio Adelelmi,
Radulfo,
et
filio

Ursclli,

Joanne,
,

filio

Benedicti,

Rodberto Ceuomanensi

Wihelmo de Nereio
Gardino fabro,
ecclesise

Romano

et laicis religiosis,

Ranulfo
etc.
exceptotanien,
ticet

aurifice

cum

servientibus

Turfrido, Stephano, Giroldo, Walthero, Odone

r;2 In allato instrumento id animadvertendum occurrit, quod dicatur conceptis verbis in lipsanotheca ecclesicC cathedralis inventum

atiud ha~

beat initrU'

mcntum,

fuisse

totum corpus cum capite

beatissirai Ro-

mani. Scilicet monachi S. Audoeni Rotomagensis constanter affirmaverunt caput S. Romani in suaesse ecclesia.Nec immerito quum
:

dino monasterio profugus, anno lOSO monasterium Silvde Majoris in dicecesi Burdigalensi fundavit (8) et Odonem, medius fuit Pontius abbas per aliquot annos (y). Ut autem

firma apud
suo

eos stet tradiiio, a sseculo xi in monasterio hunc thesaurum existere.

hasce difficultates utcumque e/fugiatnus, cre-

dimus expungenda

esse,

Equidem reperire non potui, quo tempore vel qua occasione caput Sancti a reliquo corpore separaium fuerit, nisi forsan id accideRotomago rit, quando corpus S. Gildardi S. Medardi Suessionem ad monasterium translatum fuerit. Quum enim Hilduinus C abbas Medardinus ab anno circiter 824 ad 84U (1), vehementer cuperet novam, quam moliebatur, ecclesiam exuviis S. Gildardi, qui secundum falsam tunc vigentem opinionem

centiori adjecta, verba, quee

tamquam manu reannum 1090 indi-

cant, qux)niam ipsum insiritmentum aperte dicit, corpus S. Roraani adhucdum servari in
ecciesia S. Gildardi.

Quod vero ad regimen Odonis Medardini abbatis speciat, dicendum st,fuisse illa seiaie omnino incertum regitnen monaste^Hi S. Medardi, alternabant viri sansic Poniium exauctoratum cti et simoniaci excepii S. Arnulfus, etpost fugam S. Gerariterum Pontius di, qui Arnulfo successerat,
:

frater ferebatur S.
petiit

Medardi

(2),

exornaf^e,
Gil-

ab imperatore Ludovico Pio, ut dardi corpore ditaretur cosnobium. Annuit quidem imperator, sed obstitit populus Rotomagensis. Unde negotium transactione confici

ut relicto Rotomagi scilicet , debuit Medardinis donaretur S. Gildardi capite, corpus S. Romani, in eadem ecclesia quiescencaput tis. Placuit utrique parti transactio, et
S.

(10). Posi quem Odo, forsiian iiie ipse, qui sub S. Arvenit nuifo abbate, machinas struxerat, ut sedem abbatialem conscenderet. Istis itaque turbuleniissimis temporibus et Odo, aut abbatem monasterii te$e gessit, aut saitem regimen

regimen monasterii usurpavit

nens, abbaiis tituium^pro more istius astatis, utostendimus supra num. 5, assumpsit. Qua annum raiione caput S. Romani eiiam ante

Romani

u.na

cum corpore

S.

Giidardi

et

S. Remigii,

Rotomagensium episcoporum Ludovico Pio regnante, Suessionem transla-

tum
topite^ 9U0(f in

est.

;i3

V.

Audaeni

abbatem

Duobus fere sseculis tardius, Nicolaum, S. Audoeni ab anno circiter 1012 ad

imoipsa 1079 rfonare Nicoiao abbati poiuit: capitis ansam forsan dedit Gutiehno advectio adecciearchiepiscopo iransferendi corporis cathedraiem. Nunc ipsam transiattoms siam tnuiilam ex historiam, itiiiio, ut diwimus, exhibeamus. AgiPommeraye (U)
Francisco
tur in prinoipio de corpore S. GildaJ'di eionem defsr&ndo.

1092, incessii pietas habendi capitis S, Boadorius era4, ecalemani, quo novam,

Sms*

qmm
col.

M)GaII.Cl.risHom.lX.

iH.

iJn.
S'

,.g.

67.

(3)

Gll. Chr.sl,

tom. XI.

(2) A. i. SS- loin. IJ. cn! U2. (*)

(9i [t..m.IL col. 00. (8)ll.irf (om XI. c^l.ilS. (II) H.5t.dc lb.d.col.4l*. bid .lom.XI.col. .i1S.-(l01 rabb8yedcS'0uen, pag. *I5.

O.ien. pai;.

202-

iti)

ll>i'l.

pog- *1-J-

(7) Goll.

Ciiml.

Octobris

Tomus X.

14

34...

8i
ftUCTOSt
J.

DE
34

S.

EOMANO EPISCOPO ET CONFESSOUE.

tionjs eratia

V. H.

nxculo Xi,

sepuUura ]^ec corpora ab invicem coelestis aulae sinus pariter divideret, quos gloria susceunius horae articulo in coelesti dilatione suorum pisset; remota ergo omui consuUu pro B. Gildardi corpore

mnnera.
tanti

pateroae benedictionis j.rotulit et Quje illse gratanter aniplectens

,

pcrpendena, patris profluain cbaritatem consilio, sui dilectoris decreadUibito fratrura

vit petitionem fieri,

tamen cum authoritate

re-

primatum

dirigit. Quo comocius Rothomagum uuntios mcerore conperto cives ejusdem urbis, gravi

ad repugnandum conspirati, primo ediquidem armis gregatim obviare, et huic sed tandem cto violenter conantur resistere imperiaU cedunt consiUo sauiore correpti expetunt sui pastoris potestati. Obnixe tamen portione ad ejus leternum mecussi
et
; ,

adiens. reg-i Francogali. Nec mora, palatium causam innotuit, acceptaqne hrum Philippo ad monasterium rediit. Deinde
centin festinus ipso iubente,

ab aedituo tempU

et a

quibusdam

senioribus

aliqua donari
moriale.

Legati
,

igitur

nihil

ex

membris

humilitate et humili iErarium ct Sanveneratione sacrum reseratur balsami odore ctorum proferuntur lypsana ambrosium B. Rocaput scilicet fra<Tautia dextrum B. Gildard. et de

cum summa

mani

et

brachium
,

caput B. Gildardi ibidem imminuere ausi mutua vicissitudine caput et reUnqunnt ejusRemigii B. Romani cum corpore S. deferunt dem sedis archiepiscopi ad propria populo quibus monachi B. Medardi. una cum
, ,

reliquis artubus

magnam quoque
et Reliquias B.

partera

Medardi et corporis B. Remigii Sauctique Sereni Confessons SS. Innocentiura, episcopi et Confessons. Haec ab
et S. BEiudaridi

tnobviam procedentes magno cum et in pudio Sanctorum corpora excipiunt

festive
, ,

abbate et monachisejus cum reg-ia ne de his alicui surrepat facto sacramento B. Aufratri Nicolao traduntur. et dubitatio,
auth(.ritate,
,

sua ecclesia

honorifice

recondunt.
qui

MuUorum
regnum

habenda transmitdoeni ecclesiae ffiternaliter

tuntur.
37

inclito duergo teraporum labente curriculo,

ce

Normannorum WiUelmo

et

Tunc

preedictus

frater

coelestibus

re-

sotemnipom/jii

lieporlatur.

adempto, obtinuit Anglorum, humauis rebus

Normanniae provincia tanti principis nimia morte orbata a pestiferis hominibns praedatoria manu et afflictione premebatur, intestina incursione pubUca depopulabatur
totius
,
,

propria rediit, prodimitus copiis, ovans ad nuntium abbati praemisit ximansque urbi illico veneranqui valde gavisus in Domino, WiUelmum dum praesulem ejusdem metropolis patefecit. Ax ille rei eventum seriatim
,

adiit, et

bella

illis excitabantur et Ecclesia Christi in adverso malorum turbine maxime partibus

Redempton, pro suis beneficiis gratias agens cum clero ac plebe Sanctorum Reliquiis quibus in vicino processit festive obviara
,

industria

exagitabatur. 35 Ad cuius tantae Niiustus

et

calamitatis

solatium

culai ahbati*

clemens

Dominus

inter alia

su

S. Audoeni.

adhibuit patrocipietatis munera B. Romani excelieutis raemoriae abbas nium. Denique munere. B. Audoeni Nicolaus, divino fretus eleganti construens opere, ipsms

monte S. Michaelis reverenter occurrit. ponticum paululum remorarentur, praefatus diviuse largitatis munera fex universae plebi qnondam gloexposuit, ac universis caput sui Tunc universi soloteriosi antistitis ostendit.
nus prostrati

Ubi

monasterium

gaudebat; quidera gloriosi antisthis praesentia sui B. Romaui , Reliquias sed praedecessoris
,

Domiuum benedicuot cujus multa populis coramoda eadem favente gratia,

,
,

in pace foederantur, die perveniunt. Discordes

leg-itimae abruptie pacis jura renovantur,

se

corpons basilica (qu^ pogleba in vicina B, Mariae caput vero, uti stea S, Gildardi dicta est), ecprjElibavimus, in Suessionica servabatur

non habere

dolebat.

Nam

mo-

ejus

netae refectores et

mos

in

ad placitum numaccipieutes, quod valde plenegotiis

non

uisi

bem

ciesia.
,

Quamobrem

enixius supplicabat
,

Chn-

'

ut sui animi votum regi Sanctorum sto pretiosam patria perficeret, et gemmam tam secum volvens pater vel urbi redderet. Talia Nicomemoratus quemdam fratrem, vocabulo ei hujusmodi negolaum clanculo accivit, et quatenus Suessionicum tium paterne injunsit ab abbate B Medardi coenobium peteret, et sibi dudum familianssiloci, nomine Odone,
:

authoritate g-ravabat, amodo divina raptores ecclesiae anatheraatis interdicuntur corde divina benedigladio feriuntur, recti gloriosus Dominus noster ctioue Iffitificantur, hoc maguificatur. Affuerunt in Sanctis suis pr^sule abconventu cura praedicto
,

praeclaro

mo

precibus mutorquere satageret. Addit etiam ecclesi pretiosa, duas scinera , ad cultum auro decenter ornalicet ex purpura casulas, insignem cum superhutas poderem ornatu
pretioso, calicera xneraU, auro et lapidibus

prece

omnimoda tantum thesaurum

ex-

cum
sv-

examine bas Nicolaus cum suorum Montis cum abbas Walterius ejusdem rum nonuulli abbates aliique sua 'congregatione. utriusque sexus monachi, procerumque de et ergo cum hymnis et innumera muUitudo. Sic pignora in urbem detelaudibus Sanctorum B. Audoeni honorifice runtur, et in ecclesia teUus Northmanuica, pareconduntur. Gaudet in ^^^ iUustrata f"^;'^" storis sui capite splendore irradiati et ad ocuU soUs justiti^
,

monacho-

bina candelabra patena ex auro et argento, duas quoque optimi militer ex auro et argento, auriphrygio ornatas, dalmatipallii cappas et decenter ornatam et cam ex albo serico, auro

speculandum

domum

cuius preciosioris

Israel vigiles et aperti. labia sunt vitta cocciuea.

veritatis con-

interdumsciUcetpro testimonio

fertaruboremartyrii et distiUans

pro dulce-

albam sericam.
Suettione

tranalaium.

flagitabat auxilmm profectus, iUius obnixe ad sui commodum Raqui quondam TobisB aa ArchaDgelum. Ub. Archangelum. Ubi vero ad

36Cumhisitaque

iiKotn frater exeniis pr^libatus

Quod denique caput exidine praedicationis. justorum corpori suo in resurrectione

mium,

compaginatum
conjunctum.

et

Jhaelem I^hae em

misit

Lum

pervenit,

abbatis

secretum

Si:iir;j:erndrtu^

t.aD.tur tiabitur visione, cujus

v --

Sanct^

pretiosissimo cap^.\^.^^' ^^ a^ Trinitatis ^ndic.b.h a

pr^ma -do.e

ra ro

^Zn^.Z^nZ
SusInca.ationia

vero

'^^^^^^^ dominica> miUesimus nona-

^;::S

nostn eiusaem Dom.n.

; ;

DIE VIGESIMA
Jesu Christi et qui
vivit et regpnat

TERTU

OCTOBKIS.
:

85
prei

cum

Patre et Spiritu Sancto

saecula saeculo-

Deus peromnia

sacras, pluvialia, tunicas, casulas, albas tiosiora nutera vestimenta, auro et

arg-entoor-

H.

rura.
gaerai exuvia, variii

Amen.

nata, in diversorio PinPiE (hotelterie de la

teniporibui vintaios.

38 Quoties post hanc translationemvisitatas fuerint Reliquias S. Romani, tum qucV in asde metropolitana tum quse in Audoeniana requiescebant, non mihi liquet inter Bollandianas schedas praster visitationem factam v kal.Julii 1181, de qua egimus supranum. ^l, Radulftts Roussel, anno l-ll^', feria vi, xxi

me

pom-

rfepmj paritercombusta ad extractiouem

raetallorum.

Eadem

fuit

sors

Reliquiarum,

prius tamen sepositis auro, argento et lapidibus pretiosis. Confreg-erunt quoque pulpitura ar.
tificiosissime

sculptum

ettifjuris

decoratum

idera obtigit clathris aeneis, mirae pulchritudinis quotquot autem Sanctorum imag-ines
:

Augusti visitavit monasterium S. Audoeni quod in archivo archiepiscopali his verbis ponitur Ipsa vero die veiieris dintus Rt-vermus Pater Dns archiepiscopus, cruce sua praecedente etc. ad ipsum monasterium causa visitationis profectus est... Item visitavit thesaurum ecclesiae, ubi plura corpora Sanctorum cum Reliquiis Sanctis satis honeste et reverenter tam in cap:

coufregerunt et everteferetro irapositum ad ofliciuam mouetariam,taedis stramineis circumdatum, detulerunt ac ibidem rogo injecerunt. 40 Licet porro ianta fuerit sacrarum Relirnnt.

invenire

potuerunt,
S.

Caput

Romaui,

t'o

(amen,

quiarum vaslatio, non omnes tamen periere. Etenim nocte insequenii diem iii maji Catholici rogum, in quem injectcC fuerant^scrutati,
cineres
ei ossium f^^agmenta coltegerunt, quin dignosci potuerint, qu^ ad singuios Sanctos singuta pertinerent, ac mixiim in novo feretro recondita fuer^unt. Quando igitur Ludovicus xiii anno 1638 a capituio Roto-

?"**"* p*''*'^"**

sis

quam

alias invenit,

et inter csetera

caput

beatissimi Roraani deosculatusest.Anno

autem

1537 die xxn Novembris Joannis Calenge prior claustralis (erat tunc abbas, ut vulgo dicitur, commendatarius Innocentius Cibo, Innocentius Papae VIII ex fratre nepos (I)) " cum aliis monachis visitavit thesaurum, in eoque invenit conservatum caput S. Romani. anno\mG,l39 Verum post breve annorum curricutumf vim$litexuReliqui3S,tantacuraetveneratione ultra nonrunl gentos annos servatce, hominum scelere perierunt. Post saeculum xvi medium bellum civile Gallias universas commovit causa belli ar7'ogatum a Calvinistis jus subigendae utriusque reipublicae civilis et ecclesiasticae Post verborum et consiliorum velitationes, res ad arma spectare ccepit, quse, ut sunt
;

magensi

petiit particulam, licei

minimam

omnia tempore 7^ebeiiionis destrucia mittere tamen extractas ex capsis

particulas,

corporis S. Romani, responderunt canonici fuisse

prout sunt
(telles

aliquot qu'on les put

trouver) (5), Paulo tardius capitulum Rotomagense partem corporis S. Romani commuta' tione recuperavii prior Benedictinus Insu:

tas

Adami

(Isle-Adam)

/)?'o

aliis

Reliquiis

dedit,

quotidiana, nunc Catholicis, nunc Calvinistis favebant. Anno^^^^-l die xvi aprilis Calvinistae urbem Rotomagensem occupant, ac die

quas habehat exuvias S. Victricii, S. Evodii et S Roraani (6). Quin et sequenti saeculo nova donatio damnum calvinisticge depncdationis resarcivit, aui saltem mitigavit quando decanus capituli Terrisse anno 1776
os S.

Romani

ecclesiae meiropolitanee obtulit,

dominica i\i maji in xdem metropolitanam, quo tempore sacrum capitutare cantabatur,
irruunt
[%),

sacras imagines, sacellorum cta-

hactenus in monasterio S. VictoiHs apud Caletes servatum, ei olim a Rotrodo, qui, ut monstravimus supra num. 30, in alteram ca-

thros comminuunt, et ecctesiam incendio sequentibus diebus omnem pretiovastant

:

sam

litibus sibi

supellectilem recensent, et appositis micustodiendam reservant. Tandem

die VIII julii ope

duorum aurifabroruyn

cap-

sam

Romani aura et lapidibus pretiosis spoliant, acipsu^n sacrum corpus /lammis

S.

psam, eamque pretiosioy^em anno 1179 corpus S. Romani iranstulit,partemque aliquam Victorinis monachis donavit (7). 41 Sed nec sua bona fortuna monasterium Audoenianum, pari calimitate suo ihesauro spotiatum, caruit. Conservata nempe fuerant
aliqua ossa S. Roraani in capselia, quseinsa*
cristia

tnpertHM

C addicunt. Sedjam ante, scilicet xviii die irruptionis suae in urbem Roiomagensem, seu III maji, caput S. Romani flammse absorpserant. Hccc refert Franciscus Pommerayein sua Historia abbatias S. Audoedi ex teste, ut
videtur ,oculato, qu3e nos quoque ex Gatlico idiomate latine reddimus (4) Dominica, inquittestis, iii maji 1562 Hug-onotti, inconfertam turbam coag-mentati, armati et furibundi
:

ejusdem
;

ecclesise

ad annum usque ^
;

1654 deiiiuerant quum Joannes de Malevant, episcopus Olenensis {dicecesis sub metropoti Patrensi in Achaja) vicarius generalis archiepiscopi Rotomagensis Francisci de Harlay,
.

invitatus

ad consecranda queedam

attaria,

loco suo mota, in ecclesia S. Audoeni, capsel-

tam

visitavit,

ac in ea invenit atiquot verte-

venerunt ad ecclesiara S. Audoeni ingressi, sediliachori.aram maxiraara et sacella destruxerunt coinminuerunt horolog:iura, cujus vestig-ia lignea etiamnum exstant in sacello juxta arcum septemtrionalem, et organa, quorum plumbura et stannum, g-landibus conficiendis aptum surripueruut. Dein accensis quinque ignibus, tribus in ipsa ecclesia, duobus juxta earadem, combusserunt raonachorura sedilia,
: ;

bra, cubiium, os peroneum, et unum vertebrum colli, cui postremo acicula muUa

rubigine infecia afflxa erat chariula per-

gamena cum
Romani

his

verbis

Reliquife

Sancti

Rothoraag-. arduytrmAuUs.Trespriores Reliquias declaravii dictus episcopus esse S,

Audoeni, posteriores S. Romani aique ea de causa pariiculas atiquot in sepuicro altaris

;

recondidit

(S).

Utrum hodiedum

exstet fere-

altarium coluraellas et clathros,pIurimas vestes

(2) Fullue. Ilist. de (\) Gall. Chiist. lom. XI, col. \U. TEnl. nii^lrop. de Rnupii. lom IM, pg. 2ii Pommciaye. Hisl. de lo cHtli. ile Uouen. pag. Hl. de Iq ville dc (5) Hi-.l Hnncii. pnr un snlitaire, toni. I, pag. VSi Cfr Flnqucl. Hist. du Piiv. de S. Romain tum. I, pag. 501. {*) Hisi. de rab-

trum S. Romani controverii potest. Cl. A.Devilie censuit capsam hactenus conservatam ;
S' Oiien, pafi. 20K. Flonuel, tnm.I, pB 301 lom I. pag. TAil. (7) Floquct, baye de S'Oueii, pag. 20U.

boyc de

(>)
(tij

Fallue. lom.

Fnlliie.
(8)

IV, pig, lli. tom. IV, pjg. 217, Poramcrye. Hist. de l'li-

sed

88
AUCToKK
J.

S.

KOMAKO EPISCOPG ET CONPESSOEE.

V. H.

Aa,.n A^c ...ano^W nunc diciiur partem cranii

!" IZTllreL """If'cum hones/e viverent. S. Romani

in fesio S.

Postmodum. Postmoaum,

abolita atolita lineo-

magno
de quo

episcopi, osse S. HildeverH,Meldensis nosiri egerunt sub die s.wa niaji {^)-

rum cura, onera prcebcndarum ad assistendiexv januarn iiam trium anniversariorum,

S
stationis S. Benedicti

quae fidem facerent, instrumenia perieruni, Card. Hxiherius Camhaceres, primus posi Concordaiuni, Roioma-

Quoniam vero antiqua,

gensis archiepiscopus,

novum instrumentum conservatio confici jussitC^). Quomodo hasc possii cum iis, qu^ partis cranii comhinari
supranum.

celebrandorum pro libras Turo quibus singulcB canonicx sex

pridie Vigtlzis nenses accipiehant, dummodo Offeriorium acad el ipsa die Sacro, suh quo
instttutionis cedebant, interfuisseni. Litteras ipso archiepiscopo, et accipiehani singulae ab quantumvis ienue ambiehant henefidum quiaprivietiam fcemina? largioris foriunae,
,

Mauri ahhatis.. xxin in vigilia Baptisiae et xi julii in fesio TranJoannis

m retulimus ex monacho
qui, ut

Audoe-

niano, 7ion clare perspicio.

Cerie Franciscus vidimus num. prsec, Pommeraye, Reliquiarum accurate descrihit particulas non videtur omissurus fuis forie deteciarum, maCalvinisiarum se, si pars capilis impias

tegiis

44 In

capitutiparticipabantm honorem panter S. Romani anno

129-2

. ,;,^.

/,..

,., p,.^,^.
/vu(ei-iitr

nus
el

effugisset.

iptWn prisepul-

mum
tt^rint

rrum reman:

Romani. quodjasptdeum fuissediximus. Quumporro Gutielmus veteri Bona Anima corpus sancti pontificis, e capsam, in sepulcro exiracium, in pretiosam transua ecclesia cathedrati conservandam, jaspideum in siulisset, reliquit sepulcrum
sors primwvi sepulcri
S.

U Felicior inter has

rerum vicissiiudmes

ecclesiee meerecta fuit a canonicis minoribus Roiomagensis sodalitas seu con^ tropolitanw

suhvenire clerifraternitas, cujus scopus erai

cis

inopia pressis. Instrumenium erectionis,

}iactenusdlitescens,publicejuris fecit D.FioRomani, ac quet insua HisioriaPrivilegii S.

ecclesia S.

rum

Est auteyn ex duohus septem cum dimidio longum, largum altum duohus pedipedihus ei digitis duobus, ipsam interbus etquatuor digiiis si auteyn dimetiamur, longitudims nam excavaiionem sepiemdecim dierit sex pedum, latiiudinis supra solum altiiudinis gitorum, ei totidem
: :

pr^ietnii CalvinistaGildardi furorem ei hactenus iniegrum exstat. unajaspide excavatum, pedihus

:

{n)Jtaque caexeodeyn quxdam decerpetnus expopitulum 7?o/oma(7ense,decanatu vacante canonid.videlicet quinnit, quod octo minores decim raarcharum et quindecim libraram
zelofideiaccensi considerantes et pie attendenquodtemporibusretroacti.splures de choro
tes,

Rotomagi, lam sacerdotes quam diaconi, subRotomagensi diaconi, quondam benificiati in

ecclesia

lapideis duovero elevatur duabus basibus Magno semper in honore harumpedum (4). hUum fuit sepulcrum istud, licet vacuum posirema unde profluxit epigraphe, cujus
:

qui tempore, quo vivebant, fuerant honestae, ad vittE laudabilis et conversationis infortunium paupertatis, tantee devenerant eorum sustentationem non suppete;

nuod ad

bautpropriffi facultates, nec in

fine vitaesuae

habebant, unde

fierent

eovum exsequia secun^

dum consuetudinem

verha suni{^) allabere saxis, Orphana turba veni. viduisque habere thorum. Kst aliquid soboli patns coyicordatum ecclesia Tayideyn quum post excalceatorum, primum suh
^

Rotomng-ensis Ecclesise, immo.oportebateos.urgente inopia, ad Domum ct Dei*deferri,et ibi quasi inhonestara habere
reeipere sepulturara, quod vertebatur,

^^_^^^^.^^^

cum

sic

memoratae ecacciditin dedecus et opprobium delendum autemhujusmodi dedecus

clesiae.

Ad

Carmelitarum

invocaiioneSS. Ludovici
lenceerecta{G) in

et

Maricc Magda-

nnatafuissei, S.

parochiam urbanam desiRomani vocahulum accepii,

tl^Ec.
c(.xfloiomgen.i.pa(ro-

annoim^asptac in eam translaium fuii deuni Sancii sepulcrum (7). 43 5 ^omm\is,iicethahueritvariospr3sdesanctiiaiis ei rerum gesiarumgtoria
cessores,

capietopprobriura, praedicti minores canonici /2oiowapensi supplicanthumiliter ut contulo confratriam seu cederet eis iustituere ethabere in hofraternitatem in RoiomagreQsi ecclesia ac etiam nore Sanctorum archipontificum Ecclesiaj patronorum, NagMsii, Mello-

iaustres,pr^sertim SS. Nicasium ^^^ i^^^ merito habendos Ecciesiae Roioei

Meiio-

iamquam magensis fundatores, colitur iamen civitatis et dioecesis paironus, primarius toto octiduo ce cujus propterea solius festum Breviano, jussu lebratur, ut videripotesi in e^usque archiepiscopide Tressan oUmediio, noiomagenses nomen prunum reciiaiur inier quixnvocantur xn LUanns Sabha-

ejusdem Ansberti. Victricii, alioni, Romani,Audoeni, ^ EcclesifP rumque Sanctorum Rotomag-ensis volerts patronorum. Quapropter capitulum, opus, concedit hahereei concurrere ad pium fraternitatem lu instituere confrairiam seu

Mari et honore Dei et Beatae Virginis inter quos beatis.Mmum Rotorum Sanctorum, habere manum voluerunt canonici minores "'"-;;^^ su^ dominum et maPr^
-"f^^Yernitatis U-um ^^ ^^^^^
^;^^^!^^'; ^ ista, et pro civ.tate

prfedic-

pr^sules, tki sancti

Hujus excelleniiw causam assiapraede^at Pommerayus, quiainceptum S. Zsor^hus opusperfecU a^^-^;"/.^f;/^ ^ xdolar.^ donempe.qu^ adhuc supererani, (actum est, utquee vestiQia{% Hinc eliam .nstUuUon^ pi. et sanci.,a TZtRoiLagi .soritreniur suum. Sic 5, Romuo nomen pr^benmetropolitanaecclesiaerant trtginta
(8).

\"'^^

p.^.io ^^^, ^ Dorainum precibus apu

^^^^'^^^^^^

JrimdM
^Z^fl^^ ^"^
pnum. ad
aut eiiam suh'^^^^^^^^J" ^^^ o^sequ^^^^ ^^^^^^ ^,,. ^^^^ s^dium, st ^^^" ^^^^^^^'^.^^enerm^ sodatihus paupertaiem a

K^.Hiit.des Archev.de Roucn,paii.IoO.

(6)

H.si.

de

la

o7*.

l")

exhlbendam

DIE "VIGESIMA TERTIA OCTOBUIS.

exhibendam statuuntur etiam multse absen:

87

47 Vulgaris narratio,

quam privilegio Rotosi

AUCfORh
J.

tibus sine tegitimo impedimento, et danda in singul07'um receptione,idestquin(\ne tansolidi Turonenaes, qui cedunt sodalitati pecunia sodalidem ordinatur, qua ratione
:

pecunia

magensi originem dedisse ferunt, hasc fere,

V. H

teviusculas circumstaniias negligamus, est.

vulgo irihiiitur

Temporibus Dagoberii regis accidit, ut serpens miras magnitudinis, prope urbem Roto-

dra-

loni, per S.

conservanda et expendenda. In toto instrumento nihit occurrit, quoindicetur, sotatis sit

magesem in

Hiimaiium
icciio

ioco palustri stabidans, devorarel

dalibus injuyicta prassentia processioni S Romani qucB quotannis, ut infra ostendemus, celebrabatur. Ast in atiis statutis anni 1346
.

homines et jumenta,neque tutum esset civihus sxire urbe. Beaius autem Romanus, tantam caiamitatem miseratus, ingenti maio occurrere statuit, Accepit igitur e carcere crimino-

prcecipitur sodaUbus, ut adjiwent in portando

corpore S. Romani (1). Deorescente cursu temporis avitie fidei devotione, eo devenere sodates S.Romani, vi nominis et officii eos puderet, adeoque dissotutionem ipsius sodalitatis peterent quin et inconsulto capitulo metropo:

sum,miUtis sceieribus infaynem et certce morti addictum quocum urbe egressus, ubi ad ferae latibuium pervenit,signo crucis eamcircura:

vit,

et stoia

sacerdoiaii

ligatam in urbem

ducendam criminoso
perventum
est,

tradidit.

Quando

illuc

serpens igni traditus, ejusque

sacram supellectilem asportarent. Res ad supremos judices detata est, qui omnia sodalitatis bona m.obilia et immobitia hospitio
litanOy

cineres in adjacentem fluvium dispersi fuerunt. Subito tanti miracuii fama totum re-

gnum pervasit,

et

admirationem regis

toiiu-

pauperwn adjudicarunt

(2).

sque curiae rapuit, Dagobertus autem, ut de

totare certior fieret, S. Romanum advocavit qui quum adveniens, rem, prout gesta erat, narrasset, voiuit rex, ut in ianti miracuii
:

S IV. De
S.

privilegio
;

Feretri, seu
origine,

memoriam,

jus esset Ecciesice Rotomagensi,

iiberandi quotannis in die Ascensionis

unum

Romani

de ejus

fatis et ritu.

facinorosum, mortis 7'eum. Haechabet traditio popuiaris, mutatis quidem aliquibus ad- E junctis. Sic enim dicitur ab aliis, serpens e ponte in Sequanam, Rotomagum praeterfluentem, praecipatus Koraanus duos facino:

Origo tiberationif

aniiux

Ad
qm

nnius captivi

constituendum et confirmandumprimatum S. Romaui inter multiplices Sanctos, Rotomagensem Ecclesiam illustra^-unt,

vicissim

rosos petiisse, ast unus, cui postmodum vita donata est, consensisse. Sed ievia sunt, nec viscera narrationis attingunt.
4>^

quosque

veneratur

Rotomagensis
contu:

Nuncinquirendum est,quanti

aestimari

7''*

9"*""

Ecclesia, non

minimum mea sententia

oporteat hanc narrationem, quae est funda- uum icripio-

lisse vide/ur singulare privitegium quo ad honorem S Romani ista gaudebat Ecctesia

menium

priviiegii S. Romani. Eamui fabu- mm. lam ineptissime confictam citatus Rigaitius

Romani^ewPrivilegium feretri vocatur (Privile',''^ de S. Romain, Privileg-e de la Fierte) In eo autem consistebat istud privilegium,ut quotannis capitulum Rotomagensejus haberet Izberandi a vincutis et a mor-

passim Privllegium

S.

traducit

erat, ea

capitati sententia damnatv^ tamen lege, ut capsam seu feretrum S. Romani ter sustotleret et atiquandiu portaret.Suis saepissime controversiis vexatum fuit Rotomagense privilegium,perstrepuit in foro^ inscriptis tibris ultro citroque pro cujuslibet
te,

unum qui jam

modestiorest Cointius ad a. t;;^5 VII dicens, multos commentum putare. Utriusque argumenta haecferesunt, siientium bio^ graphorum S. Romani dein serpeniem graec^ 'Yopav dici, etiam in iatinum idioma derivatum Hydram, quam, scribit S. Isidorus iib. XII Etymologiarum seu Originum [\), e.sse
: ;

serpentem

cum novem

capitibus, quae latine

excetra dicitur. quotl uno caeso tria capita excrescebant. Sed constat hydram locum fuisse evo-

opinione agitatum fuit, Nicolaus Rigaltius, de quo supra egimus num. 5, ex editione Vitx, a Fulberto conscriptx, ansam arripuit impugnandi privilegii S. Romani, quatenus, C ut ipse scribit in epistola dedicatoria ad Siterium,Franci^ canceita^ium, \Anks\mn fabula
deceptus et delusus Rotomag-pnsis clenis diplomatachristiauissimorum principum ambitioso
relig-ionis obtentu impetravit. Rasc et alia non minuscruda, a Rigatlio pi^olatat bilem moverunt Adriano Behotio, magno archidiacono Roiomagensi, qui eodem, quo Rigatlii Vita prvdiit, anno 1H09, libeilum edidit, indignaniismagis qiuim confirmayitis factum. Proinde in hac quiestione expendenda, existimamus mediam viatn esse tenendam, ut neo unius

vastaotes vicinam civitatem, in quo, uDO clauso meatu, multi erumpebant, quod liercules videus, loca ipsa esu.ssit et sic aquse

mentem aquas

I*'

clausit meatus,

nam hydra ab

-aqua dicta est.

Quum

itaque 5.Romanus inundantis Sequanae

tum precibus,ium probabiiiter aggeribus, ab urbe Rotomayensi avertefnt hinc natum dicitur commentum serpentis seu
caiamitateyn,

draconis,

omnia

vastantis, et potentia sancti

pontificis ligati et cicurati.Rotomagi haec qua-

iiscumque fera gar^^-ouille appcilabatur quod vocabuium etiam in arte architectonica passim adhibetur ad significandos lapideos
:

canales, aquae piuviae e tectis deflitae emissarios, forsan quia in aedificiis gothicis plerumqtie confingunt animaiia,draconeset id genus

accusationes omnes,nec alterius vindicationes admittamus. Quapropter impritnis in ipsam

bestiarum exhibentia.Ca^terumGnTg&Ua. apud Cangium h. v. est pars g-utturis et canna pulmonis, quod satis bene cum canatibus emissariis convenit.

originem privilegii, dein in ejus progressum prsa^ ac tandem in ritum inquiremus. Ducem sequemurCi. A. Fioquet, qui duobus cipue votuminibus universam hujus privilegii historiam singuiari diligentia compiexus est (3).

49Jam saepiits tractaium et retractatum est argumentum negativum, quodvimsuammutuaiur a siieniio coaevorum, ut hic ioci redhiberi non debeat satisque inter eruditos con:

nWh4
(2) I '

dul'riv.K-KcdeS.
3Sf3.

Uomam.Uin.

H.

i>ag.

610.

Hom^m.
LXXIl,

F.llue; lom. IV, p.g.

(3) ll.st.

Ju

Priv.l^ge de S-

col.

tom. II. Holomfti;. 1833. 4ib.

(4)

Migne.

1'olrol.

lom.

venttt

88
4UCT0aE
J.

DE

S.

ROMANO EPISCOPO ET CONFESSOHE.

occidit

V. H.

momenti esseyquandoauctores silent, quando loqui oportuisset Nec porro tam altum antiquorum auctorum
veni(,tunc solum alicujus

sileniium,ut volunt Rigaltius et Cointius.fuis-

admittere possumus. Etenim notum estex vitis antiquis, cui accinit et Vita Rigaltina, et
se,

stitisseS.
et,

Romamim Sequanam exundantem,

,

dst7'ucto fano

expiasse locum Veneri sa:

Julianus Cenomanensis ad diem xx\u januarii serpeniem, qui flatu sulfureo et atrocis vcrbfE caudse devotorura sibi phalanges in mortera nrgrebat, crucis signo in loca humana cnltura carentia relegavit (4-) Beatus, Vindocini [Vendome) die ix maji cultus, serpentem mira; raag-nitudiuis,.,. mag-nura excidium tam in hominibus quam in jumentis per(3)
: :

crum.Sn verha

Postqnnm vero {\) pODtiticalemadeptnsest sedem,illius populi (;aterva, mox inito concilio, venerunt necessitate coacti,petieruntqne unanimiter solotenns proRigaltii
strati

petrans
{b)
;

divino fretns auxilio exterminavit

Clemens, primus

Meiensis

episcopus,

Beatum

pontifioem, nt

calamitati. Erat

eorum subveniret enim juxta urbem ipsara a sep-

serpentes, hominibus infestos, in amphitheatro stabulantes, exstirpavit, quorum maxistola sacerdotali ligavit et omnes in

mum

fluvium prcvcipiies

jecit ()

Mariha, Christi

temtrionuli latere, lapideo opere constructa in modum araphitheatri muralis machinae altitudo
in

quasubterraneum spelieum angrustum iter introeuntibus praebebat domus illn subterranea latebrosisfornicibus cing:ebatur; hanc domici:

dracohospiia ad diem xxix aquarumque perniciem, aqua nem, terrarum Sambenedicia ei zona virginea edomuit (7)
julii
:

hnmanem

son, Dolensis episcopus,

ad diem

xxviii julii

liura Venerispropter scortantium usus appellabant. Verum desuper intra arabitnm muri

exterioris,spatiosapatebatarea,cnju.<f/as^i^20.?j

constmctura, erainebat, in qno ara editiori loco stabat, et desuper titulus Veneris de quo loco ajebant, sffipe iraraundorum spirituum murmur audittim sed neqne visu hominis adverti poterat, quia hiatu ipso sulfureus vortex tetros vapores exhalabat, et intolerabiles foetores, cura quihus fliiramae
fanura,
artifici

opere

serpeniem, omnia vasianiem, in mare praecipiiem dedit (S) Nigasius seu Nicasius, quem Rotomagenses intersuos episcopos accensent ad diem xi octobris. serpeniem, stola sacerAtnandus, dotali irreiitum, perdomuit (9)
:

episcopus Trajectensis, ad diem vi februarii, adhuc puer, signo crucis serpentem rairfB maVigor, gn\\nA\vi\?^ ex insula Ogia fugavit (10) Bajocensis episcopus, ad die^n i novembris, serpentem immanem, qui fl;itu suo et homiues et pecora raulta adnrebat, injecio orario suo,
:

^'

picejE horror

erumpens,

vicinae

urbis sedificia

in

mare

pra^cipiiavii

(1 1).

ndmiuendum
mnvideiur:

ssevo saepe vastabat incendio, multos vero fumi-

fero necabat

odorc. Haec, si

rem ipsam,

suis

et

propter

si-

ttiile$

narraalii'

li9ne$ de

Sanctit

spoliaiam adjunctis, inspicimus, bene conveniunt cum iis, quee supra num. 4-7 retulimus de serpente mirae magnitudinis, prope urbem Botomagfensem in loco pahistri stabulantera, qui devorabat homines et juraenta. 50 Quod si haec conferimus cum narratione Vitas metriCcV, eadem reperiemus, nisi quod a apertius indiceiur monsirum aliquod
,

mulia ejusdem porienti exempla proferri possent sed malui ea, in solis Galliis quaerere, quin omnia adduxeri^n. Jam
51 Alia
;

vero nemo facile crediderit, in hisce portentis agi deferis veri nominis, quiinrerumnatura exsistani quis enim simile quid in historia naturali invenit, ut serpens involvat univer:

Sancio occisum
:

nam num.

6,

postquam

sam regionem in calamitatem et perniciem. Quod si quis dicat isiiusmodi feras esse vera ddemonia, sensibili forma vestita dicojam nos coram habere rem mere incorporea^n,
;

locum spurcum expiassei

,

S. Roraanus, addit

quayn

ariifices

forma corporea exprimere

Territns exsang-uis vis illic perdirlit poeta quo ex anguis seu serpens. Unde liquet fonte derivari possit narraiio de serpeyite ^ seu dracone, per S. Romanum devicio. Redit igitur quaestio, an hic qualiscumque serpens seu draco in figura an in veritate accipiendus
,

tentaverunt, ut videre estpassim in imaginibus S. Michaelis Archangeli, qui daemonem,

ordinarie draconem aut serpeniem, pedibus

suis conculcat, est certe isia pugna invisibilis visibili figura expressa. Atque hinc ortam censeo iradiiionem popularem, quse metapho-

sit

auctor Vitx metricae, abunde paiet, calamitatem per anguem maiaphorice traduxit et sic videjnus quid rei subsit traditioni vulgari. Ceetertim traditioni vidgari de occiso per S. Romanum serpente ^jlurimum nocet silentium, ium biographorum, quotquot novimus, omnium, tum praesertim Orderici Viialis qui evenium tam celebrem taciii praeterire non potuisseni, si revera illum cogno: :
,

ram ad
culige,

veritatem traduxit. S. Komanus

idololatrige,

ulti-

mavesiigia

, delevii; ssepe vasiantem,precibus et forsan aggeribus positis coercuit, ac iali ratione magnam cala-

adhuc RotomagiexSequanam quoque urbem

miiaiem a populo suo avertit, atque ideo diu post mortem voxpopuli ejus nomen magnificavit.

Neque istiusmodi inierpretaiionem ex aere, ut vulgo diciiur, arripimus. Eienim

in

vissent

erai

enim fundamentwn, privilegii

insignis,

quo gloriabatur inier cseieras Eccle-

sias sedes Roiomagensis. Dein hsec eadem hisioria variis Sanctis iribuitur, iis prsecipue,

Constaniini Magni occurrii unus cujus pars posiica exhibei serpeniem, coniriium labaro cui imposiium esi monogramma Chrisii, cum inscriptione spes pu-

nummis

qui idolatriam destruxerunt sic Paulus episcopus Leonensis in Armorica ad diem xii mariii legiiur serpentem mirae magnitudinis in insula Baiha [Batz) circumjecta stola sacerdotali, in mare prsecipitavii (2) Jovinus seu
: :

blica (12).

Ad cujus quoque exemplum Majorianus, anno 457 imperio potitus, nummum cudit, in cujus parte aversa ipse imperator hasia crucifera conierit serpentem, cum verbis
:

victoria augg- {VS).

Nemo autem ex

istius-

Joava presbyter ad n mariii simili siola mon sirum, nec hominibns nec jumentis parcenSt

modi Majorianum sepeniem aliquem

(9) Ih.d.

numismaiis deducet, Consianiinum aut

occidisse, sed

marl. piig. U8. (3) (1) Fol 11. -Ci) Act. SS lom. II, inm. I. mail. pag. UO. - (4) Ibid. lom. II, jamiar. pag. /US >iv (())llist. rEnl. de Melz (3)llnd.Umi II, pag.5tu.

uiir iin Bi^rn*.]. di- S. Vai.iios. liMii.

lom VII.

jul. |iag.

M.

1,

(8) Ibid.

SS. pag. 20. - (7) Acl lom. VI. jul. pag. 58

(H "1''^ ",>, lom. V. oilob. pag. SI3 Do(U) fcckbcl ^^^l' ,'. 8l9.-lll)Su.ni. b3 ino^cinb. 03) Ib.d- P-e- <93. l:tnn.N.n,im t"m. VIII, p.g. 88. Ba.on. ad. aii. 32M S tt..

potiu^

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBIIIS.

potius idolatriam destruxisse, ut monstrat historia. Qui plura scire cupit de istis Sanctis Ophioctonis, consulat quee late disseruerunt majores nostri in Actis S, Georgii Martyris
tertwH tamen
egt.sxv. XII,

89
AUCTOII V. H.

reg-is

oaptionem. Sed quando deliberatus fuit habuerunt duos prisiones pro illoaunuet pro anno praeterito, Et ideo secundum mandarex,

J.

tura

vestrum, judicavimus illum

pri.sionera,

addiem

x\n\apriiis{\).

quem

elegeruut, esse reddendum. Valeat in Do-

52 Traditioni
ohest,

autem Rotomagensi etiam quodnullum vestigiu^nprivilegii S.Uo:

mani inveniatiir a Sccculo vii, quo Sanctus et quidem, ul jam noobiity ad duodecimum tavimus privilegium tam singulare prseterire non potuit Ordericus Vitalis, totus in ipsi magnificanda Roto^nagensi Ecclesia quoque versus, S. Romano attributi, decolores sunt, dum factum insigne, si exstitit, cele, ;
'

minovestra serenitas. Richardus rex e Palxstina rediens, in Austria ab anno UQ^ ad 1191 captivus fuit. Mirahitur forsan quis, nuilam deS. Romano in recitata epistoia mentionem fieri, imo in suspicionem venire posset, tantum privilegium meritis Sancti pontificis olim trihutum non fuisse. Sed tale

dubium facile ejusdemanni

diluet aiia epistola seu Charta 1210, qua Ricardus miles, di-

ortu

hrare dehuissent (2) Sanctiis Romanus, praeclaro nobilis actu, * Moribus emicuit, sacri quoque lumine verbi. Ast quidquid sit de origine privilegii, cerium tamen est exstitisse et ad hwc postrema tempora perseverasse. Prima elementa prxbet epistola archiepiscopi Rotomagensis et Gulielmi de Capetla castellani Archensis, testans, privilegium viguisse temporihus Henrici II et Richardi I, ducum Normanniai ah anno 1151 ad 1199. Etenim Philippus AuguU stus,rex Gallise, Normayinia potitus, certus fierivoluit, utrum privilegium Rotomagense niteretur legitima consuetudine quae tolli non
:

ctus abbas S. Medardi,

deciarat se iutuiiu

gloriose Virg-inis Mariaeet beati

Romani

e car-

cere liheraium fuisse in die Ascensionis Dominij quapropter dono Dei et meritis Beatae
Virg-inis

Maris

et Beati

Romani

et toti Ecclesiae

Rotoraagensi meritagTatitudine devotus, varnas facit donationes (4). 55 Prima igitur, quae religi possunt, priviiegiiS. Roraaui vestigia

exttUittti

ad medium

saecu-

lum

seu ad tempora Henrici II et Richardil, Anglise regum deducunt; quijz propterea

XII

dicam tuncprimum incepisse. Etenim vocati testes in epistola ad Phiiippum regem, juraverunt tunc viguisse adeoque priviiegii initia
,

deberet.
ut cotuttii ex

nUcgato

tur

53 In iuss. bihliotheca regia hsec reperiun(3): Anno 1210 coutroversiam de Sancti Ro-

mani privilegio, inter capitulum et reg-is castellauum exortam, Robertus archiepiscopus et

Guillelmusde Capella, castellanus Arcbensis,
judices a Pbilippo reg-e dati, lata in Ecclesise gratiam sententia compescuerunt.Exstant ea de
re sequentes ad principem litterse in cbartulario

Reverendo Pbilippo, Dei gratia illustri Praiicorum reg-i, Robertus, permissioue divina Rotomagcnsis archiepiscopus et Guillelmus de Capella, castellanus de Arcbiis, salutem etc. Noverit excellentia vestra, quod juxta tenorem
capituli.

litterarum vestrarum, quas nobis trausmi^istis,

convocavimus coram nobis, apudS. Audoeuum, in festo Apostolorum Petri et Pauli proxime
praeterito, Henricum cantorem, Radulfum c chidiaconum et Walterum de Castaneio, cano-

tempora esse referenda. Quod autem auctor py-iviiegii fuerit Dagobertus I magna ex parte pendet ex kisto?na draconis occisi, de quo egimus supra S. Audoenus scilicet, adhuc regis referendarius, nary^ato portento, vocatoque episcopo ad aulam, privilegium et ohtinuit et scripsit. Quod si ita est, tanto magis me stupefacit silentium pertinax hiographorum et historicorum circa rem tam prodigiosam et singuiarem, ut tacuisse, negasse videantur. Quoniam quidem initium, privilegii certo statuere non possumus, id certum est, idem viguisse a ssectdo xii et ad finem ssecuii xviii seu ad annum 1790 perstitisse, quo Nicolaus Beherie aut Beherei ejusque uxor Maria Anna Pinei, propter hoaitiora
:

ad

ar-

Johannem de Pratellis, Lucara filium Johannis et Robertum de Frescheniis milites, Laurentium de Ylione et Johannem Luceb, cives
nicos,

micidiutn capitis damnati, beneficio feretri S. Romani a suppiicio liherati fuerunt, Verum priviiegium tam insigne quibusdam circumscribebatur limitibus sic in charta Roberti archiepiscopi supra citata, jam privabatur F
:

beneficioferetri, qui c;iptus erat pro proditione

Rotomag-enses

Hi

prsedicti

coram nobis,

tactis

sacrosauctis Euang:eliis, solemniter juraverunt, quod super conteutioue, quae vertebatur inter

vos et capitulum Rotomagense de prisione,quem idem capitulum exigebat a vobis, nobisrei veritatem, bona fide
declararent.

domini regis, adeoque qui crimen Imse majesiatis commiserat. Et vero frequenter magistratus sa?cuiaris aut aperte aut occulte et quasi perainbagesprivilegitnninfringere satagebat cujus rei aliqua profcrimus exe^npla.
.-

secundum suas

conscientias,

56
cto,

Anno

1207 Rotomagenais urhis preefe-

<tc

Ucet tM,,e

Qui jurati dixerunt unanimiter, quod temporibus Henrici et Ricardi, regum Ang-Iiae, numquam inde aliquam contentionem
viderunt.
Mc
inMtru-

mentu.

Sed cum processio transibat, in die Asceusionis, per castellum, canonici ibant ad ostium carceris, et omues, qui erant in carcere, extra carcerem ponebantur, et quemcumque illorum canonici deliberare volebant,eligebant, si non esset captus proproditione Domini reg-is. Et dixerunt, quod quando rex Ricardus erat in captione, non habuerunt anno illo prisionem, et peperce54-

captivum retinente,cui oipituium metropolitanum privilegium S. Roiuani contuierat, urbs universa interdictoecciesiastico subjecta rex ipse fuit, quod sublatum non fuit, licet qua precibus qua minis et legatione egisset,
donec ipse prsefectus in pieno concessu canonico7^um captivum restituisset (5). Anno 1299 cautumfueratcoramjudicibus Scacarii (EchiQ^w\eT)seusupremi trihunaiis, ne ulia ante senquam tentia capitaiis exsecutioni mandarent,

"^^llTne^

canonici suum, quem liberarent, captivum elegissent nihilominus Rohertusd'Auberbosc,

:

runt anno
(1) Act.

illo

interdicere ballivos suos propter

(2) Ord. Vilal. \m. SS. It.m. Ifl,april. pag. 104. (4) Ibid. l3)F!oquel. lom. II, pag (iOl Jl^pag. 346.

tom. H, pag.

m. -

() Ibid.

lom. I,pag. 70.

capitis

90
AUCTORB
i.

DE
fuit,

S.

BOMANO KPISCOPO ET CONFESSORE.

mense novembt*i l^l^ edictum dedit, qico privilegium S. Romani denuo confirmavit et san^ civii, ut quotannis in die Ascensionis Domini
capitulo

V. u.

trahebaturque ad supquando reductus fuit ad carcerem, plicium, qui7i tamen capitido alium eligente, liberatus fuerit (1). Similequid accidit anno 1302 judices recusarant carceri Rotomagensi reStituere Nicolaum Letonnetier ; vicissim canonici noluerunt eligere captivum liberandum lite pendente, eot^positas in pafatio piiblicapUis damnaius
, : :

Rotomagensi jus esset liberandi unuyn capiivum simulque ejus complices et adjutores (9). Repugnavit quidem edicio curia Roiomagensis, illudclausuiis vinculaium suis
regestisinscripsit (10)
legio nihil esse
:

verumrexnovo edicio,

co toto iriduo remansere S. Homaiii exuvicV restitutus demum captiims, non tamen libe;

daio diexxvfebruarii 1513 decrevit inprivi-

raius fuit, sed feretri beneficium Gidielmus de Moniguerard accepit (-^). Quum auiem anno l'i01 ballivus seu pnvtor Rotoynagensis inier fesium paschaiis et Ascensionis, quo
iniervalto seyiientise capiiales prohibii<e erant,

secreto

et

qu^vsiionem

instiiuissei

conira

innovandum (11). Neque diffitendum est, canonicos quandoque iales liberasse, qui indulgeniia maxime indigni videbaniur unde quoque majus pondus addebatur querelis. quas magistraius ScBcularis coram rege effundebat. Ei ui exem^ plo uiayyiur: anno 1545 Georgius de Prestre59
;

iiiter

itrciiom

Hmite*

quemdam Rogerium Letailleur aut Letetlier, capiet eumdem capiie plectere ausus fuisset,
iulum Rotomagense pneiorem senieniix excommtmicaiionis subjecit, necprius acensucrira> vinculis absolutus fuii, quam, agnito
mine, veniam a canonicis impeirasset (3).Qwt
aittem ptHvilegio fereiri liberaius erat.non solum senienf-iam capitalem,sed bonorumspoliatioyiem et mulcias pecuniarias effugicbat (4,).
st quereiir
.*

qui ipsa die Ascensionis se incarcerandum prseseniebat staiim per privilegium feretri liheraius fuit.Ei iamen annos vix xxm
val,
,

natus,

jam

in midtiplicibus et

enormibus

sce^

leribus erai involuius. Patri absenti, ruptis surse^ns, summam octingentajmm librarum

ripuerat, a paiernis colonis, intentata necBj extorserat, fatsarius scripiuram patris mentitus fuerat, casiello, cui

omnem pecuniam

1394noi?a qusestio moia fuii nempe an liberati captivi complices, etiam hacienus incogniti, pari modo liberationis beneficium Consequerentur.Privilegiion obiinuerat Joan57

Anno

nomen Mesmoidins, poiiius turmam collegerat, quorum

gregalium E auxitio vicinam

illic

.nes

Maignari,

quum
et

innotuit,

adhuc

delite-

scerecomplices, CarotumVI sunt varii. Qugesiionem ad regem decreto suo solvii rex, declarans delatain etiam complices pariicipare privilegio (5).

inquisiiione facia, reperti

V et post eum ejus fiVI, reges AnglicV, Normanlius Henricus niamoccupasseni, denuo in privilegiumin-

Quum porro

Ilenricus

quisitum fuii amio 1420 ei U25 causamque suam canonici Rotomagenses viceruni (6).
:

regionem rapinis agitaverai, regias majesiati rebetlis, missos miliies, qui tantum malum compescereni, vi et armis repulerat. Toi sceleribus onustum capitulum ipsa die, qua in vincula se conjecerat Georgius, liberum abire permisit. Non mirum igiiur, magistratum sxcularem indulgentiae, quandoque imporiuncV, obicem injicere voluisse (12). Nihilominus Eenricus II, rex Galliae, novo edicto xxviii apn725 1554 conservaium voluit privilegium quod quidem novis liiieris, datis S. Romani
:

CaroVictoriam capiiuli corroboravii eiiam

lus

VIII,

rex

Gallise,

Roiomagi praesens,

xjvjunii 1557 ei ix mariii 1559 ratum habuit idem rex, quia canonici beneficium feretri contulerant in consanguineum Diands de Poitiers, scorti regii (13).

coram quo reus homicidii feretrum levavii, anno 1485 ei omnimodam liberaiionem consecutus est (7). Paulo post, anno 1497, Collinet'
tus Petrelay,
ius,

dum propier crimen incarceraerat. Suspiciosi canonici,

conducereiur e carcere ad casiellum,

60 In exercendo iiaqueprivitegio S.Hom^irrepserant, eteo progressus Ti} abusus aliqui causidicus, privilegio pairocinans, ut fuerat semdiceret, notorium esse intervinctos iUum
perprffiferri,qui

''^'J^J""

fuga elapsus

unum

criminabansu<e eleciioni subtractum fuisse eimeliusedotur. Sed fallebaniur canonici,

satus erat (M).

1597,

IMIO dc(Ull't

excusationem fugx, puiandiB, admiserunt.

cti,

solis cusiodibus im-

gravissimorum seelerum n^euAtque hinc facium est ut Henxxv januarii ricus IVlitteras regias dederit quibus intra arciiores limiies circumscribebatur privilegium. Imprimis excipie-

^,

Cempoi

58

Anno

1499 Scacarium

Normannicum,

hantur crimina

laesae

IS

hactenus ambulaiorium, cujusque judices pro tempore incerio incerii sedebant, in tribunal permanens iransiit. Priores iiaque judices, temporarii ei S3epe ab urbe absentes, non au-

aduUerai^ moneiee,

majesiaiis, haereseos, homicidii mediiati, et

debant conflictum provocare cum capiiulo metropoliiano, juris sui tenacissimo asi po:

Steriores, sui

quidem securi

et

suprema

regis

Dein qui instupri virginum, violenter illaii. cuperet ipsese, nedulgeniiw pariiceps fieri quaquam autem per procuratorem, deferre suiaccusatio et-accusaredebebai. Tertio ipsa judicibus faciendam, ante denuntiaiionem, Tandem, nihil inierea obstabat,
,

aucioriiaie in senieniiis ferendis muniti, obligratiosioquis ocutis videbani pretiosiorem remque aucioritaiem clero collatam, jus scilicet gratice,

fieridebebai. quominus judices in reos

quirereni, citra

qua canonici Rotomagenses pro juresuoreos gravissimorum scelerum jurisdictioni

fiessujudiciali,
liberlate donabani Jam igiLudovicus xii regtis liiieris tur anno 1501 deprivitegio jusserai, ut, siquidem consiaret inpacifica possessione relinquerenS.Komaiu, turcanoniciRoiomagenses. Utcumqueacquie.

criminum porro intamen senientiam ejusque exsecutionem (lo). Eo magis capitulo Rotomagensi displicuit edicium, quod rex prseconservaia velle faius fuerat, se omnia

su^ subtrahebant,

et,

exsiincio pro-

Qu%

Ludovicus XJI concessa^at exceperat, attamen Ludovicus unum crimen Henricus autemvanempe Irnsz majestatis uividimus exceptiom umccv ad)eolim
: ;

riaalia,
cerai.

privUegii vere curiales, itaiamen, ui ipsum Asi ipse rex usum restringere tentarent (8).

Capiiulum quidem jus sibi suum nihiiominus perstxtxi reintegrum cavii Henrici IVdecreium,quofiebat, ut demgium
;

jus recusandt, ceps in poiestate regia esset

Kl

UUhiii

paK-t*S.

(S

l.ii.l.

pa^

lUO

)>l

"""
pg-

m.
$1

'

DIE VIGESIMA

TERTU

OCTOBRIS.
,

Sl
fcCCT4ii|

si

quandoque staios limites excederent cano nici (1). Et re ipsa anno 1670 nohilis quidam Baudry de Bois-Cawnont homicida cujus,

de la Bunaudiere, sperahat se heneficium feretri consecutiirwn ast scripsit Ludovicus XIV tam capitulo quam judicihus, ne talis indulgentia concederetur paruerunt, cano: :

dam

conveniebat capitutum (10) ac delegati seu commissarii referehant incarceratorum confessiones,inter quos, invocata prius Spiritus Sancti gratia, ad pluralitatem suffragiorum,
eligehat capitulum tiberandum a carcere et

j.

V.

a.

pcena

niciet curiales
perftititse
(jue

(2).

(11). Quo facto, electi captivi nomen inscrihebat archiepiscopus in schedula, qum sigiliata cera viridi ad judices per capetla-

us-

61

hno quum pauto

post^ seu

anno

1672,

num

ad annum 1791 :

qusestio de toUendo, aut saltem de

mutitando

ptnvilegio S. Komani denuo coram rege tractaretur, id unum, tamquam summam victo-

riam, tulerunt canonici, ut conservaretur ad norinam edicti Henrici IV (3). Instabant enim in aula regia judices, ut penes ipsos staret arhitrium captivi permittendi aut retinendi, nec liherum deinceps esset Rotomagensihus
canonicis intercedere apud ipsum regem quando judices aliquem dimittere recusassent. Quum igitur omnia instructa erant, ut
,

Romani deferehatur. Remanebant indonec responsum judicum redditum esset (12). 63 Interea post apertam tiberationis schedulam, omnia instrumenta litis criminalis
S.

terim indusi canonici

<*P"*'""*''*

legehantur coram judicihus, et audito procuratore regio, ad majoritatem suffragiorum declarahat tribunal, liherandum dignum vel

indignum

priviiegio feretri

(13).

Quo poste-

rioricasu. capitutum

novum

eligehat tiberan,

dum. Tandem, omnihus peractis declarahant

judices, etectum a capituto frui posse priviiegio pro criminihus confessis, non vero pro

regio edicto petitio judicum Rotomagensium rata firmaque haheretur; nihil tamenprodiit, et res in antiquo statu permanserunt, verum cum hac clausula, canonicos profiteri, solius tribunalis [parlement) esse coguitiotiem eonim, B qui secundum edictum Henrici IV digni aut indig-ni sunt privilegio feretri (4). Sicque pri-

vitegium perseveravit,interjectis licet quihusdam impedimentis, usque ad annum 1790, quo, ut diximus, ultimo tiherati fuerunt duo conjuges, qui in altercatione domestica cum vicino, hunc infeliciter magis, quam malitiose, occiderant (5). Etenim anno 1791, exutante tegitimo pastore Ecclesim Rotomagensis, in ejus cathedram intrusus fuerat Ludovicus Charrier de la Roche (tardius, ahdicato
sincere et puhlicis litteris schismate, episcopus Versaliensis) hic vero, licet, destructo
:

Quo facto, liherandus ducehatur ad tocum, dictum Veterem Turrim (Vieille Tour), antiquum ducitm Normannicorum paiatium, in cujus fronte est podium, septuaginta quinque pedibus altum, ad quod ascendebat liherandus, ita itt a populo universo facite aspici posset. Ibi exspectabat solemnem processionem qua capsa S. Romani deferebatur , quando vero iiluc pervenerat cierus, liberandus, genihus flexis recitahat Confiteor, et celehrans manu ejus capiti imposita, dicebat Misereatur et Indulg-entiam, jubehatque leniterattoliere trinis vicibus capsam,quam dein ad usque metropotitanam ecclesiam succolaiiis (H).
,

lahat

(15).

Tandem

liberatus sertis floridis,

quihusdam omni suppiicio turpioribus (16), redimehatur (17). Postera autem die liheratus
capitulo gratias pro coliato beneficio agehat, a canonico ad id deiegato, fiehat increpatio
,

capitulo, fateretur^ privilegium periisse,pe-

tamen conservari consuetudiiiem indulad quos petitionem suam geutiae. Judices

tiit
,

criminum, postea

tiberatus, tactis SS.

et

Evan-

inscripserat Ludovicus, incerti, quid agerent, Justitix, ut dicitur, supremum administrum Duport consulunt, qui epistota Parisiis data

geiiisjurahat, obedientiam decano

capituto

'ifii5

iiilemtiit

libetatifitiif

XXX Maji 1791 y^espondet, inter retiqua privitegia etiam abolitum fuisse Privitegium S. Romani, adeoque feretrum yiutlam deinceps indidgentiam esse procuraturum (6). 62 Devenimus ad tertiam qu3estionem,quam solvetidam suscepimus, seu ad ritum ipsum, quo captivus per privitegium S. Romuni iiher e mnculis dimittehatur. Tmpriynis feria ii post octavas paschates designahat capitulum quaqui jurisdictioni saeculari tuor canonicos insinuare seu denuntiare dehehant privite,

Rotomagensi, defensionem jurium ejusdem EcciesicV, detestationem omnium criminum, et demum praesentiam suam in processione festi Ascensionis cum face ardenti (18). Atque
htvc,

ut

ex iihro Ci. Fioquet maxime extracta, notm ad calcem paginae adscriptse satis

indicant, de priviiegio feretri seu S. Romani,

dicta sunto

VITA PRIOR

S.

ROMANI,
S.
:

ARCfllEPlSCOPI ROTOMAGENSIS.

gium

S.

Roraani.

Hi autem feria n
,

tertige

Audore Gerardo, monacho

dardi Suessionensis

Me*

hehdomadis paschalis, in hahitu chorali, prsecedente apparitore suo trihunalia adihant, et admissi, verbis capituti privitegium denuntiahant. Procurator regius pterumque acquiescehat canonicorum petitioni, atiquando tamen privilegium sat acerhe perstringebat. Nihitominus judices ratum exsecutionique

Ex

ms.

Rubeae

Vallis,

excepta

epislola,

desumpta ex veteribus

Analectis Joannis Mabillon p.

mandandum

privitegium decernebant (7), Dein tribus diebus Rogationum et mane ipso die Ascensionis dotniniae, duo delegati capituli visitabant

429.
Gerardus,
sis ibi

carceres

et

omnes

vinctos in-

gratia Dei venerabilis Pater cob- Epittoiaaunobitarum, domno Hug-oni, Rothomagen- cton$.

terrogabant

(S),

quorum

confessio instar fere

(9).

urbis

archiepiscopo a et
militanti
,

omni

colleg-io

confessionis sacramentalis secreta erat

Ipso

Deo

prosperum vit
tndelibilis

praesentis

porro die Ascensionis hora octava matutina

28,paK- *2Ei -(2)Ibi.1. lom. II, pag. 28, Ihid. pag. 55.- (K) HuA. pag. 'i-197.(6)ll.i.l. pag. 1K5.-17) lliid. pag. I(i8 - (8) Ibid. pag, (9)Ihi.pag. 201. -(10) lbid.pag.215.-(n)Ibid.pag.221.
(I) Flnqiicl.

succeffsum
[I2)lbid. pas
(irii

atque

felicitatis

bra-

tom.

(3) Ibiil. pag. 5S.

U)

I,

Ibid

22{.-in) llml.pag.2(?0.-(U) Ibid. p8g. 271 pig.290.-(H!)Ibid.pag.336.-(I7)lbid.pag.302.

(i8)Ibid pag

Octobris

Tomus X.

15

vium

; ;

92
ADCTOftB

DE

S.

EOMANO EPISCOPO ET CONFESSORE.

usque dine via curritur mandatorum Dei, et perduci ad De. hommem in finem eustoditum

GtSlRDO
MORiCHO.

vium Noverit tenevolenti* vestr sagacitas de Vita S Romani vestri patroni, pro qua huminima mem" exorastis 'prece. qLniL pac tum. quod pepigi vobisoum. nullo modo attendere quivi, ob adversitatum videlicetincommoin nostris ditates, quas undique prsesenti anno
partibus perpessi sumus.

contemplationem etjBternam quoniam non qui '^^^P^l^^'t^J^^lJl''^'^^^, 'MatthX Quia *. verit usque in finem, hic salvus erit
;
>

-lv~

28.

Modo autem

dirigo

vero exSanctorum laude promodulo parvitatis instans hortatur dies nostrae sermo agitur
,

vobis Vitam veteranam,heroico carmine editam, ut omnino cunctis notum sit, quod nulla inventiouum vobis dirigo mendacia b, Ulam autem, pro nimia quffi historiali st>lo est depicta vetustate penes nos retinens c, hanc digestam
,

tanti nataUs,

sacrum inter caeteros memorare merito non disparem cujus tanta Romanum.
:

praefulgent beneficia

ut ejus

nomen

celebre

stylo illius ad instar, vobis transmitto.

Ordinem
adipisci,

per plurimorum hominum volitetur ora. Vere etenim sacer Dei hic Romanus laudandus, cujus ut post hujus tanta in coelis exstat gloria
,

rei , qualiter hanc merui vobis indicabo brevi sermone, In Braiua ergo, potesiatis vestrce loco d, eadem Vita, negligentiae causa, fuit perdita, aliique quam plu-

quoque

rimi

libri.

civitatis

Quidam autem clericus Suessionis ab inventore mercatam nostrae con, ,

narrabunt sequentia; cujus gloria? causa, inquit psalmista David, " beati qui habitant sfficulorum , in domo tua, Domine, in sfficula ^^ *. " His paulatim omissis, reflexo ixxKXin,^. laudabunt te prffisentis operis calarao ad ejusdem sancti viri inaudita et gesta, prffisule Christo, conabor adVitffi

tribuit iiepti

obtinendam in monasterio Dei Genitricis Mariae Deo sacratse e; ilUqu^ post eamhffic, interjecto exigui temporis articulo,

vertere.
3 Igitur

temporibus Lotharii, inclyti regis

filii

'''^/J^"^^.,
(j

dem Vitam

multorum annorum
ficentiae

mihi, muneris peractis

gratia, impertivit,

Praeterea flexo cordis poplite,

vestrae

jam curriculis. oramus muniut nobis

Ludovici, gloriosissimi prinvir quidara, nomine Benedictus, cipis, exstitit in regno Galliifi, quae modo nuncupatur Fran-

Francorum,

modestiam
,

vicem

transmittendo rependatis charitatis nostrum ex eodem patrono nobis per gerulum vestro, beatissimo Romano, sacrorum pignorum munera, utpote spopondistis, ut ei nos
scilicet

gloriosissimos viros, robustissimosque bellatores, qui ex Sicambriae partibus, Domino ducente, pervenerunt in has provincias, et a
cia

f oh

Sancto Remigio
sule g, per

Rhemensis sedis archiprffiverbum sacrse doctrinae conversi

,
,

'

condigne celebrare queamus ejus memoriam. De csetero humili flagito prece, quo cuncto
contabernio fratrum pro me juDominum fundere preces, similique beatis ad modo in monasterio Sancti Audoeni fieri, et in omnibus locis vestrae potestatis jubete
iUius
loci

veri sunt, atque baptismatis latice renati exinde fidei catholicffi exstitere cultores. Qui ortus ex nobili provenerabilis Benedictus
,

sapia

praefatorum

regum

tanto bonitatis est

culmine potitus, ut Deo coeli amabilis, regique ac palatinis venerandus fieret cunctis. Ob hoc

autem

quoniam tanto pondere imbeciUitatispremor,ut ultima semperexitus horamihi praesens videatur adesse. Gratia vobis Domini servet sine limite quovis Atquesuavejugum miticervice ferentes,

quam

nullis penitus superbiae stimulis umagitatus fuerat , imo humilitatis ante omnia ferens virtutem venerabilium jussa prinergaque submagnifice adimplebat

cipum

jectos, ut pater prfficlarus, in

Angelicos
riOLOGUs.

laeti

possitis adire cohortes.

omnibus Domini dispotentiam pensans, matremque virtutum Domini jugiter cretionem retinens, voluntati
parebat.
4..

Tempora

igitur

caducaque vitae labendo vertundo utuntur discursibus anni verum laus et gloria Sanctorum nuUo penitus C concluduntur fine, imo perenniter recensenda nobis quidem ad correptionem manebunt morum pravorum , iliis autem ad gloriam, qui carnis trabea praisenti in saeculo manentes circumdati, semper pro viribus cunctam iUe:

mundani regni per sera meando discurrunt, diesque

ab Angelo

virtutum poUeret copiis. re- p,,ia(. dum ex more aic.(ur, dimitus Spiritus Sancti gratia, quieti dedisset, mox quadam nocte membra omnipotenti Domino, F est Angelus missus ab Benedicte, Benedicte, Doinquiens ad eum te gaudium minus Jesus Christus misit me ad ecce enim nutu ipsms nuntiare tibi
Is

quum

tot

magnura

cebrosam vitam refutavere

hosti

in

nullo penitus

tibi pariet filium uxoi* tua Pelicitas unicum quem praescit Roraanum nomine electum
, ,

antiquo
,

zantes

imo viriliter agonicedentes jamque fine carentes ; quos Christus

,

Jesus tanto exaltationis munere ditavit, tam-

p#.xv///,5.

que claro nomiiie insignivit, ut " in omnem terram exiret sonus eorum et in fines orbis terrae verba eorum *. Horum ergo Ucet ossa
incubent
terris
,

decorem atque fortemque coluranam. Ipsum ergo splendorem, humilique cum merito gens excolet Francica, rogabit, quatenus sibi exsistat voce persffipe propriorura peccapius fautor ad Christum

magnum

futurum, Ecclesiffique

minum

flamina resident coelis solis

claritate prsefulgida.

Unde Dominus euange:

Uco promit sermone

*

"

Justi fulgebunt sicut

causa. nuntii suffi intimaratus corde, verba superni unde attentius Domini oravere vit conjugi dantes, donec cleraentiam, hurailitati operara
:

Ex qua

visione genitor exhila-

Matth.

A'i//,

45.

mei *. " Quorum virtute curantur humani, languoresque propelmorbi

sol in regno Patris

luntur,

incommoditates a populis, et insuper eorum oratu nobis vitffi conceduntur prospera, quodque salubrius est, animabus per omnia.

Domini. Ortus proraissum devenit gaudium Beatus Romanus genitonamque, diligenti cura exiguam autem in ffide est nutritus. Post

rum

^P'^ temporis capedinem, ipso ^"^^^;;,^; prffi cffitens * tradUurque discipUnis

'..

.^^,,

desti-

tualibus
ciplinis

S ROOUDUS

NuUi ergo, fraires, boni operis labor tsedium pariat, quoniam callis recti itineris non
2
est nisi
Tfero

pffidagogis scholaricisapprime

imbuendus
industria

dis-

^^^^

Uberalibus. quarum

jugi

angusto

initio

incipiendus

processu

bouffi

conversationis inenarrabili dulce-

unde sciret proassiduitate inserviret studiis, Cui quanto fuit gratia ferre nova et vetera. discendi

,;

"

: ; ,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

93
iUCTOIf

iaveniendi di8cendi flagrantior, tanto ^ratiosior sibi Spiritus quoniam quem exstitit aditus Sancti gratia elegit, ei affuit prudentia unde
: :

qui eos vifE rectae dogmate nutriret. Tali gaudio divini amoris instinctu animati, ad reg-is

GERnnDO

pie educatur

Salomon Omnis, inquit, sapientia a Domino Deo est *. aivmaruiu scripturarum optijeactus 5 Factus ergo divinarum -'ii""""*"'" "r^ mus ag-nitor, quanto pUis sanctimoniae poUebat dabat. corpus, tanto magis humiUtati operam

aures universae plebis clamor universus pervenithujusmodi, quatenus eorum Romanus beatus fieret rector opulentissimus.

ONiCBO,

audiens
^,^^

Tum

rex hoc

, ,

dignumque
^.^l^k^li^^ka^

luic fore

u. S.

jLvumaiJui Romanum tanti

honoris inteUigens, libentissime affectui

eorum

assensum
ficatus

praebuit. Eligitur ergo functus ponti-

Omnibus
nis
/!.///, 20.
/acoft. /r,6.
:

se affabilem prsebebat,

nuUum

se in-

honore, universis hinc inde exsultanti

feriorem exislimans, iUud cogitando Salomoomni" Quanto maguus es, humUia te in

resistit, bus*. Etquia Deus superbis semper Praeterea humiUbus autem dat gratiam *. " excedens, bonae indoUs Romanus pueriti annos omni ffivum adolesceutiae cum soUicitudine

bus, atque ad
eonis

Rhotomageusem civitatem conlaudum vocibus perducitur i. 8 Quodam tempore hyemaU, dum sacer ille scilicet Romanus, antistes iUe sacratissimus, solus pernox orationi vacaret, accedens humani
generis inimicus, nudatus vestibus ante fores,

inquaca*te
viven

et

vigeexercebat, et qnotidie in bonis operibus Spiritus resplendebat in verbis ejus

bat,

ac

Romanus orabat, astitit, fcemineam habens speciem, cupiens tentare versutia

ubi intus Beatus

in vuUu. Sancti gratia, sapientiaque humiUtatis clarus, interna Eratque idem Beatus animo

prudentia fortitudine firmus, consiUo vaUdus,

prseditus. censura justitiae stabiUs et

sua Beatum, ad illum inquiens Sancte et electe Dei Romane, aperi mihi januam cellulae tuse, atque famulam Dei, fatigatam longo itinere,
:

reUgione

intromitte

facie celsitudinis ornatus; statura procerus, corpore castus caesarie formosus,

,
,

decorus, amabiUs affabiUs aUoquio mente devotus clarus, discretione suffulaspectu, temperantia
robustus, tus, longanimitate assiduus, patientia charitate soUicitus. Et humiUtate mansuetus, ut juxta Ita eum decor sapientiae adornabat,

domum, quoniam a nimbo frigoris premor veste nudata. Sed Sanctus Domini, omnure quidem nino talia spernens consortia
,

captabat vocem, sed mente recusabat ex

toto,

indignum

fore infra praecordia cogitans, sui se

tali pectoris

jungere

socio.

Tunc mulierprsedi-

ex auta regit

Apostolorum sermo iUius sale esset conditus." 6 TaUter ergo in virtutum apice locatus,
h. coepit strenue in aula regis militare Clotharii modo priEtermittens jussa, red-

pectore luctum, coepit clamare : Doraine sacer Christi, tu Christo redditurus rationem ob animam meam a frigoribus, quibus

rum movens

cogitur corpus

meum

exire; nec tu eris in hoc

'

Uttih.XXII,

21.

Dei nuUo sunt debat quse sunt Caisaris, Casari, et quae *. " Venerabatur namque sincero Dei, Deo necnon affectua rege optimatibusque cuuctis,
matris ab episcopis, variisque ordinibus Sanctae jugis EcclesiEe veiuti pater modestus, quoniam magnitudo in fulgebat eloquii facundia, cousiUi

Nam

insons nec criminis expers in me, quitua claudenslimina, non me permittisadire. Quumque

Sanctus
pietate

anxius staret, tandem ille undique commotus, vocantem hostem introvenire decrevU. Sed postquam illusor diabolus, ad ignem calefactus, dilatans crines capitis usque

ad pedes,quum vellet illecebrosis coUoquiis

ripere

cor-

animam

sancti,

Dominusomnipoteus non

Domini. Hanc immemor stabiUtapotentiae loquebatur sapientiam atque Omnibus imitandus, tem Siiuctse Dei Ecclesiae.

omnibus omnino

locis

passus tentamina
transmisit ad

saevi chelydri,

mox ccelicolam
causa. Adcujus

'

eumdem

auxilii

adventum
Dei
sit

hostis depulsus iniquus, ac Sanctus

omuibus speculum

factus, iUe a tramite recto

Romanus non solum

probatus, semper

tunc,

verum etiam
perman*
.

numquam

devius, sed fautor factus optimus

perssepe tentaminum

ferens spicula,
stabilis

quippe quem nulla in mundo nexuerant scelerum contagia,ad coeli liber anhelabat alta. Licet

cum

pectore caBancteobit.

stoA.

^ autemidem

pater tantse exaltationis potiretur

jus.sis,

honore, nullis tamen ob id superbiae stimulis

agitatus, aulicis sincere

optimatumque

ac procerum obtemperabat

edictis, illud cogi-

tans Apostoli " subditi estote omni humanae creaturse propter Deum, sive regi, quasi prae'! Pclr.ll. iri.

exitussm 9 Denique quura appropinquasset convocata copia, cuncta quse diem, fidelium egenis, advepossidere videbatur in mundo, orphanis larga manu distribuit, nis, viduis et transituro nihilsibi reservausex omnibus, ne aliqua coutagii macula inveniretur
e

mundo
illo
,

cellenti,siveducibus,tamqu;)m ab eomissis*. Erat subditorum sibi salute sollicitus, ad corrigeudum humiUs ac modestus, ira temperatus,

in

illud

cogitans psalmistae
,

Davidis

peUens discordise malum ab imis cordis procul ue audirct et si audiebat, ohturabat aures suas, sanguinem, et claudebat oculos suos, ne videret
:

ejus pauperihus ejus exaltamanetin saeculum sseculi, cornu charissimos hitur in gloria. * " Sicque filios Dorainus Jesus est tali sermone
Dispersit

dedit

justitia

**

'

allocutus

ai ralhedrdtii
liolOiifigeii-

malum.
Interea accidU, ut archipraesul Rhotomageusis urbis uUimo mortis sopiretur somno, urbis ac fieret plebs in Christo devota Ulius Unde merito exigente, superabsque pastore.
7

servum pro Christus, quia a primseva aetate dignatus pro sua pietate et pro viribus me est feliquantitate mei laboris, jam mihi reddat praemium, et imraarcescihilis vitse gloriae
cis

em tmntur

uiique favente clementia, plebs omnis consors monuchorum clericorumque ac laicorum Roma-

vos moueo tramite devii itineris dilectissirai, ne a recti d.e retro, quod absit ; imo de

sertum

unde paterno

artectu

respiciatis

almifluum in sorte poutificatus acclamapontificis bant eligendum, seque ab eo more hoc omnis ahinde regendum. Hoc omnis sexus, fieri celebre acclaaetas, hoc omnium voluntas

num

mabant, ut tanti meriti

vir

eorum

fieret rector,

diem magis augmentantes unusqu.snuoniam juxta vocem Apostoli recipiet secundum que raercedem propriam quod abs.t . suum laborem * Si quis vero vestro pio foveatur exemplo. aliteregerit, non vult, alii ne Unusquisque quod sibi fieri
,

sincere

vivatis

'C--//r,8

faci&t

94>
iOCTOKI

DE

S.
,

ROMANO, EPISCOPO ET CONFESSORE.

qui

faciat;

ne atrox inimicue

non noslra

GUilDO
HO^ICBO.

nobis chantatoUere quserit, sed ut feriat in inveniat pericuh malum, tis ardorem, aliquod quoniam ego unde decepti perire possitis ;

quocirca non culo medio decimo illigandum hasc verba posse ad altiocredimus inservire
:

pastorhactenus vester, jam ampUus psallentium, Cunctis flentibus, inter voces animam reddidit astns ubi terris corpus
ero.
,

non
,

laureatus prfficandida. fulg-et ut sol, stola kal. uovemTransivit autem e mundo decima corpus, cum omni bres. TuDc arripientes ejus miracusepelierunt diligentia, ubi multorum pandit mag-nificentia beneficia Doraini

remantiquitaiemlucubrationisstabiliendam. Rhemensis episcopi, g Acta S. Remigii. majores ad diem i ociobris{b). dederunt anno b Clotarium 11 interpretamur qui ab 613 NeustricB, uyiiversse Franciae ab anno 584. Nam annum emortualem 628 imperavit.

ad

sa^culo

\njam

inchoato ,natum S.

RomaDum

existima77ius, ui

dictum fuit

Commentarii
,

pr^vii num.nMeoque sub soloCloiarioIImiaulicum exhibere liiare, id est serviiium

poiuii.

lorum
per
ip
et

eumdum servum suum Romunum

bodiernum gloria et imperium per
infinita

usque

honor diem, ipso auxiliante, cui

sseculorum

Aditum ad sedem Roiomagensem S. Romano nonplanum fuisse, docet Vita prolixior maleepesies, infra danda num. 5. Tunc enim
i

ssecula.

Amen.

ANNOTATA.
a

avaritia

De

utroque, Gerardo

ei
4.

Hugone, egimus

tur.

et simonia, per Gallias grassabanLuculeniissimum mali iesiem habemus

Commeniariipneviinum. Commeniarii prxvii num.

Quod porro he^ f ^'JLm/

S.

Audoenumin

Viia S.Eligii[^^)

Crudeliter,

^f

inquii, iu diebusillissimoDiaca h^resis

puUu-

homimbus :c Warinus comes Warini gratia Dei bonieiudohs g sckbil signum

(1)

MabiUonius ad hunc locum id familiare, ail

iUius vi
:

labat in urbibus et in

Francorum, maximeque
childtE,

cunctis fitiibus regni de temporibus Bruni-

comitis.

pressis debmsse inrigat mendacia, videtur

sistere vestigiis

biographus miiiit b Si quidem Gerardus notum sit, Vitam meiricam, ut omnino cunctis Rotomageusi dinuod nuUa iuventionum clero

.,,.-

infelicissimae reginte et usque ad temDagoberti regis violabat hoc contagium pora cathoUcam fidem. SoUicite tamen pro hoc invi-

gilabaut sancti

viri

EUgius et Audoenus,

et

com-

muni cum

cgeteris viris cathoUcis habito conci-

exemplaris

ynissi .asi omiiixt

optimatibus ejus, Uo, suggesserunt principi et coruthocmortiferum virus cito deleretur de

Ecclesia. Hapore Christi, quod est uuiversaUs petitio et Ubenbuit itaque effectum eorum pia rogaverunt. Tunc ter obtinuerunt, quod devote Spiritu Sancto ergo placuit omnibus, uno in imperio, ut accepto consiUo, simul cum regis adnuUus, pretio dato, ad sacerdotale offlcium rapaces, neque eos, qui ut lupi

ad gloriam Gerardus,qua: maxime faciunt idolorum fana, deletus S Romani destrucia recolle. paaanismus, S. chrisma prodigiose Vita meirica occurrunt. omnia in
:

cium qux

Commentarii Undesuspicor.ui supra num. 3 ad nos devenisse Gerarinsinuavi, mutilam

di lucubraiionem. depictam.^uam c Viia^n hi^toriaU stylo
,

mitteretur,

apud

biographus exsiare se reiinuii Gerardus ui dicium fuit num. 5 Comadhuc credimus, quod nos meniariiac infra edemus. Et cerie u.^secundum, apograpnum ausignamus caput &ecnn<\nm, apographum

Spimunera dando. mercanda censebant dona hic agaSancti. De quo quidem Concilio

ritus

tur,incertum est. Si de Cabilonensi quibusanno&^^,aliisU^, aliis mcelebraio, ei Eli,am ,u,n episcopi erani SS. Audoenus jam ium ^/ "" ""^^
"'^"^"^'
(7).

m,ah-

il^a,,enat^^.^^^.ec^^^_ ^--^^Z^^^fdS^fd^^V^situ^ id extra dubium positum Quidquid annofuii, uii suo loco
manu
conscriptum
sii,

subscripserint

grassaium est,temporeeiectionis S. Romani

Quapropier biofuisse iabem simoniacam. habei de eleciione sequ^niia

tabimus. Rhemensis legid In Annatibus Flodoardi R-,.genoldi comus sub anno 950 (2} Hommes
.

(La VesleJ sitam siae super fluvium Vidulam capiuntingressu. p quam vocantBrainam,furtivo Braine oppidulum inprsefeciura Est Braina, Axomx departement de
:

mitis

quamdam munitionem

Rodomensis Eccle-

graphus metricus S. Romani (8)

:

Terrea contemnens, nil

prffiter

. commoda qus-

l'Aisne, arroudisse-

rens; frugi, largus egenis, Caetera distribuens, sibi pessima regnat ubique. Hostis avaritia:, quse

eodem ment de Soissons. Sed ei similiier, teste jam anno Flodoardo (3), Brainam castrum HugoII 931, id est undeciiu anie annis,quam eversum fuit episcopatum adirei, captum et anno unde cerio siatui non potest, quo proprie Rotomagensium anBraina exira poiestaiem tistiium in perpeiuum faciaesi. e Parihenonem Marias Suessionensis fun:

Quai gravat hunc

adire;

mundum

coelos ne

possit

Non exstinguibilis rogus ardens, laethale venenum, Omnibus hoc vitium vibrat

tnstis hermis,

x.

davit Drausius,ejusdm urbis episcopus,anno

denique pulsat Pr^latos stimulat. subjectos undique mactat, Ecclesiam vastat, populares honores Immutat mores, indignis praestat vocitaturavarus, Nobilisetclarus subito Quintem, pridem, quemfeceratuna Vertigo

660

(4).

Homams noise eran,, Gallias, prout Romanis notse erant, periinebat Normannia sed quum cerio .^^.. ,,, ^;,.,. Arn.,.V. ducem hascriberet biographus, Normannia. obligabebat sat taxo vinculo regi Francias undequod hicdicitur, quse modo nuniAd f Ad
:

hm

Sed furiosorum non vis oppressus iniquia Subiectus vitiis, vinclis ^""J^^^^^"^'*: ' .!. 1 1.. if^fio arraan -nndex tristis agaso Et quamvis servus. exit crimine ser f ^^^^^^^f^^. '^^^^^ ^er noUensrebus, tamen exitcnmine Sit poUens rebus,
.

pepulit

dommorum,

Humanaslegesreginapecuniatractat,

tum

distinctionem cupstur YinuQiixreferendum ad Francia. nulducatus Normannici a reliqua

latenus iamen ad initium hujus nominis
iHVel. co 47.Aiialect.
15)

Etquod lugendum dum,

Crebro

gravius,

multumque
.

dolen-

sse-

spintualee, Ipsa potestates corrumpens mortis infert discrimina aacricolis

naR.i3(l.-(2)Mignc.Patrol.tom.CXXXV, lom IX,col. Ibid. col.Ua. -(4)Gall.Chn5t

I,

,, pag- 229.

(7)

Mariene. Thes.Anecd. lom.

Ubbe. lom. VI, ^"c. III. col. IbM.

col.

5U0.

(8)

Ui -

(3)

Acl. SS. lom.

octob.

^6)

Acl. SS. Belg.

tom.

PrsBcipue

: ;

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

A Praecipue multos, quos dicuot Simonianos, luvadit penitus flammante cupidinis aestu. Ordinat hos nummus, non vitae nobilis actus
Servat ovile lupus, captat divina malignus, Daemonis ex nido, quem protulit atra cupido, Evolat, alta petit. l'acit hoc absentia Petri

Sft

Ergo dux

mores * ad loca perniciei Et contra fortes proprias ad beila cohortes, Psalmicines ex more greges reliquosque fidefidei,
,

UICfOM
J.

V. H.

moxf

les,

Cum

crucibus saoris, cum pignoribus pretiosia Sic castrum subiens, divinaque spicula figeoe,

Nam

credo rueret, siCephas proximus easet.

Fanum

k Omissa sunt in hac Vita breviorij quee religui biographi habent, purgata aut destructaidolorum templa, prodigium de vase chrismali fracto et restitiUo, quas tamen scriptori praelucebant in Vita metrica, a Gerardoad

destruxit, labyrinthi claustra revuUit, Idola contrivit, funesta sacella removit, Spurcitiisque locum purgavit daBmoniorum :

Territus exsanguis vis illico perdidit anguis, AdChristi labarum, quo deposuit dominatum,
Officiis

Hugonem archiepiscopum
,

missa, ut scirent lectores ipsum inventionum mendacia non scripsisse Ad quid autem codicis metrici

Ut quondam Josue Jericho bellator in urbe laudum magnoclamore tubarum Moeniasubvertit, munimina qujeque subegit: Sic Israelis noster dux ilie fidelia,
Cinctus uLrisque choris, diviua laude canoris, Delubra fudit humi, cujus exitium fuit humi. Inde potens meritisantistes flumen adivit, Stipatus nitidis reliqua cum plebe ministris,

transmissio

si

prascipua opera omissurus

erat Gerardus ?

Unde

ut dictum est

supra

Annotato b, credimus mutilam ad nos deveUtrumque nisse Gerardi lucubrationem. porro prodigium hisce verbis exponit Vita metrica (1) Taliterelectum divinitus atque sacratum Pontiticem sanctum, digno cultu venerandum, Rothomagi cives adeunt consulta petentes,
:

Armatusque

fide calcantis in aequore Petri,

Per nomen triudis, per virtutem Trinitatis, Perque crucis signum, quod submovet omne nocivum,
Imperat, utstaret, nec ad ulteriora mearet, Quem tenuit primum repetens ab origine cur-

Suppliciterque rogant, sua sic discrimina narrant

sum.
Paret huic
fidei

Sancte pater, nobis instat ssevissimus hostis, Plurima damna ferens, penes urbis mcenia degens, Estibi nam castrum, murali robore firmum, In quo foedarura domus atra latet meretricum, Fornicibus variis cgecis obatrusa latebris.
"
'

natura fluens elementi,

Atque sinum
chos, *

repetit,

uec ripas fluminis

exit.

Hoc siquidem

facto

renitet sanctissimus arpriDceps

Non impar

Josue, cujus

memoravimus

ante,

ireiT

lUic obscobui rivales seu parasiti, Velquos impuri juvat ingluviesEpicuri, Sorde lupanari semper sitiunt maculari. In medio ^astri patet arca * more Iheatri,

Qui Domino coelidevotus mente fideli, Debellans hostem, jussitsubsistere solem,

Donec inexhaustis acies consumeret armis Par virtus radiat, quamvis distent elementa.
:

Nam sijussissetratio,
Sicut et

vel causa fuisset,

sol ipse,

Quo fanum

Veneris, titulus spurcse mulieris,

unda

flueus

per ardua cursi-

Palso frequeutatur, scorti species venerantur. Subter hians autrum penitus tendens in abys,

rens,

Redderet obsequium

nec abesse praclue

sum, Faucibus angustum, tamquam stygiale

gnum.
pro-

Urbs

ita

salvatur, tantisque malis spoliatur,

fundum

Fertilis et pleno ridet sibi copia

cornu
stat
,

Non

valet attingi, uullo visu penetrari, lus

Mors

fugit, hostis abest,

aqua

devotio

Claustra vel hos aditus potuit perfringere nul-

gaudet.
Praesul in ecclesia piaudit praeconia digna
:

Tanta malignorum

vis est ibi

daemoniorum.

Christus adoratur, quo visinimica fugatur,

Altera, Sancte, tuis par est irruptio mortis. NamSequanse vastum patimur discrimen aqua-

Virgo laudatur, per quam Cytherea crematur, Prostibuli ccenum decus hoc absolvit amoB-

rum;

Dum

contra

morem metam superando priorem,

num. Paulo infra canit biograpkus prodigium va*

sis chrismalis his verbis (2)

Alveus exundat, late confinia vastat, aEdes subvertit, parvos et ad ubera perdit Exitium multisinfert et damna salutis. Inde dolor, planctus, miEror non cessat amarus,
Casibus in tantis, quos impetus ingerit amnis Talibus aerumnis affligimur atque periclis;
:

Ante diem sacrum, quo plebs nova chrietioolarum Du4ce colit pascha, quo gaudens transit ad
astra

De

coelo nobis nisi stillet fons pietatis,

Quse relevet miseros; urbem lutuleuta libido Ad similes Sodomae poeuas trahet usque GomorrhaB.
(lebUe&
?

Hic athleta Dei, quamvis sibi sedulo parcus, Tunc magis urgebat confecti corporis artus, Excubiis instans, precibus, rivis lacrymarum,
Hostis et insidiiscuras adhibensanimarum. Jamque diespacis, populique reconciliaudi

Sed

tua, Sancte,

manus,

solidat quae debilis

artus,

Monstra cruenta fugat, diva virtute coruscat, Exspuat hanc labem, Babylonis subruat arcem. "
Talibus auditis Romanus, prassul herilis, Exorat Ghristum, totius egentis asylum,

Venerat, et sacram turbis impleverat aulam, Tunc pius antistes fletus dabat uberiores, Inter lugentes, intersua crimina flente,
piis precibus veniam poscendo reatuB, Plebes absolvit, oleum chrismati sacravit. Clerusat iucaute minusillud providus omne

Atque

Parcat utafflictis, veluti quondam Ninivitis; Avertat et mortem bonitatis conterat hostem.
,

Ad

Dividit ecclesiis, vix una superfuit illis lavacri morem retinens ampuUa liquorem,

Tertia

cumque

dies venerabilis emicuisset,

(I)

Marlene. Thes. Anecd. lom. lU,

col.

lC(iO.

() Ibid

col.

1600.

Gaudia

DE
AOCTOKB
J.

S-

ROMANO EPISCOPO ET CONFESSOKE.

jun^ens,
ciauderet

Gaudia mag-aa

ferens, imis coelestia

men

V. H.

Phoebus et accelerans jam nonam

processit agendum Praesul adofficium sanctns dum per solemnia Missse Hinc inler sacrie

horam

acquiret Romanum. Eum tu ab omnis servare memento; corruptionis labe immunem genitum Deus ad regimen sanctse necdum

quia
:

vit

prseordinaEcclesiaeet patriae iUumioationem ablactatus, inteUeelectura. Mox vero ut

.

Fontibus adstaret, lavacrura

quo

sanctificaret,
ferentis.

Vas jubet

afferri

sacrum cbrismale

Dum

minister Porte sed in praeceps turba stipante festinat, ne pontifici mora fiat, pede

catholicis viris eructuales annos attigerit futurum est enim , ut diendura coramittes haeresibus impugne. Christi Ecclesia perversis terapore valida damnabit quas suo iUe tur
: ,

Labitur e manibus, fractum vas evacuatur; Pene vorax omnem quin hausit arena liquo-

auctoritate.

Cumque

vir

inclytus

aperuisset

uxori

Angelo prgnuntian(0, nateitttr:

rem, Fontibus adstanti res est ut cognita patri, robore firmus, Nil ex hoc trepidus, fidei sed brachia Fragmina parva legens ad Christum
,

jucundae visionis ordinem, iUa conintra .se celaverat gratulans nimium, et quod respondit Ego plane dum ipsam, manifestans, preecessit, noctera toquffi hanc istara octava agerera, peccatis meis imputans, insomnem

omnem

tendens,

tam

Membra
Exorans

solo sternit, illum, qui fractum cardine

devota precamina fundit,

quod conclusit Dominus ventrem meura,

sorano, ut
fit
,

levi

mundum

fundendo cruorem, Mirifice reparat, proprium diruit aemula pestis. raoestis, quod

nec

correpta, ut nec vigilare penitas obdormire viderer, astitit mihi vir, nivei

Ut reddat Quid moror

tentis

in

verbis

ad nutum cunctipo-

candoris habitum gerens , et nimiara vultus claritatem praefereus, qui injecta manu pectus dicens et ventrera tactu leni pertractabat
, :

consolidatur Ecce reformatur, resolutum ante liquore refertum. Vas illud vitreum velut

Procul hinc araula abesto

VITA SECUNDA S.ROMANI,

AKCHIEPISCOPI KOTOMAGENSIS.
AUCrOBI

novo partu jucunda veritas fructificet. Mox admotam raanura insequitur ignea procedens de quae per auras longa via utero raeo facula discurrens, et Neustriara usque regionera superveniens, stationem accepit, eam circumfusa luce undique terram irradiavit. Hujus rei si
sterilitas, ut
,

est aliquod praefiuitum

raysterium,

mi
;

charis-

AMOnTHO.

Ex ms.

Branensi, a.

slme, pandere verebar c. animadvertisset se a Deo visitatura

quffi viderat,

Hic vir prudens

cum

uxorera,

silere praeraonuit,

ne vulgo my-

CAPUT PRIMUM.
a. Sancti natales

sosterium hoc patesceret. Acquiescit mulier interea propensiores fiunt viri consilio

brio
tio.

distribuorationes, et eleemosynarura largior

pia institutio
5

Quid ultra? Tandem fiUum edidit, qui dictus est Romaprout mouuerat Angelus
,
,

episcopatus Rotomagensis; ejus

labores, miracula. obitus.
S.Romanus
fr

nus.
cora4 Is congruo tempore viris catholicis irabuendus quibus mendatur, divinis litteris
:

fiie et

liberali'

ter erfucalui,

in brevi collectis,
patre Fratuo,

mox

vitae sanctiorisseraitas

intra GaUias Clodoveo Francorum rege stemraate Francorum, imperante, erat ex Benedictus et regio semine ortus, vir honore et filio ejus Lothanomine; qui sub Clodoveo
,
,

appreliendit. Ejus

celebris per Galpenetravit , et ad regis usque nolias citissima transtitiam perveniens, ipsum permovit, ut,

fama passim

strenuus, consilio provirio militavit b, bello

dus

ut post regem pater tanto tamque sublimi patrise vocaretur. Huic prfficlaris nataiibus exorta , data est uxor mnomine Felicitas , bonis quidem operibus dolore perturbata. Quamtenta, sed sterilitatis
vita

decorus

ita

auis aspectiraissa legatione, praeoiperet, eum pro gratia, ei a Deo coUata, bus praesentari, ac consiUis interesse. inter palatii priraos regnUbus

potissiraum Mirabantur oranes ejusindustriara, sapientiam in eo advertebat, ad

Deo obrem nimium erubescentes, sed corara

eleehumiles preces assiduas effundebant, et uteisdivina gratia praemosynas abundantes, qui annosum patrem et armis staret filium
;

vero rex. qui singula quaeque diffusam. Rothomagensis 5 His ita procedentibus vita defungitur. Qtiamobrem archiepiscopus
,

rtigitHr epitco

pus Rotomageniit.

Rothomagenses pro substituendo

riis

pontifice va,

auferret sterilieffractum supportaret, matri opprobrium, alta post eos patrimonia

tatis

facuint favoribus distrahuntur , partes propitiante Deo, seditiones concitant rf, donec, tnduanum sententia de sapientis cujusdam um de venequo peracto,
,

implent jejunium

a regibus collata beneficia fapossideret hereditariis retinemiliasque cum honoribus

et

revelatio tacta rabilibus viris divina per visum jejunii devotionem est, dicens, susceptam esse ergo quanet humiUum suppUcationem. Irent

ret
et iiintre tie

riU,

poterat Quoniam igitur inanis esse non insperati gaueorum supplicatio, mittitur ilUs
2
dii
:

tocius

coelo, qui sub nuntius. Angelus scilicet de intulit, dicens Ne noctem viro consolationem phantasiffi paveas, electe Dei , nec verearis Angelus iUe, qui veeefo sum spiritu iUudi obtuli; quse stra bona studia et orationes Deo conspectibus , proximo quidem divinis gratae
:

et praetermissis omnibus singulariter dari sibi depo^cerent, aUis, hunc imperii denominatum cui ab arce mundani vocabulum hunc, antequara nasceinstaret Dommi, a Deo electura, et, ut Praecursor

ad regem

retur,

ex nomme ad parandam iUi plebem perfectam igitur hac voce. vir esse prsnuntiatum. Facta
prsefatus

votivum tempore implebuntur. Nam tibi ego quia FeHcitas uxor tua panet nuntio gaudium,
tibi

fiUum, cui iUustris

vitae

prserogativa no-

qui civibus consiquae sibi Uum dederat , silentio evocans . et Lfetus Ule, exposuit. dicta fuerant, dUigenter persona incertus, couvocatiB

sermonem illum

quamquamde

,: ,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

civibus auditum pandit oraculum qui omnes, animis exultantibus, gratias Deo dederunt. Cumque praetaxati imperiinoraen longa discus:

97
tOCTOftl
AMOIITIIO.

in partibus

istis,

et postquam audierit, Chri-

sto miserante,
,

suscipiet,

et fiJeli

animo

cre-

sione ventilantes. animadvertissent, divinoportendi oraculo virum Dei Romanum, qui regis
in aula sanctimonisB et veritatis testimonium a cunctis habens, isto nomine solus infra GallijB
fines censeretur.

dens fidei sacramenta percipiet , nostraque etiam ossa de terris, ad quas audierit ea esse translata, reportabit ad sedem propriam veneratione

summa. Nunc ergo , Spiritus immunde, cum legione tua exi et recede ^. Sic effatus tenens triumphale crucis signum
,
,

tteum gaudio
a populo excipitur
:

hoc consentientes, legatos 6 Unanimiter litteris ad regem diriguut, quia hunc cum inter primos regis consiliarios esse noverant.
in

castra inimica pervadit

et titulum

Veneris

quantocius everlit. Spectabile visu, mirabile dictu, episcopo triumphante et nomen Christi
persouante, illu da;monum legio, relicta sede, lougo tramite fugiens cum ululatu terribili
sese in aera recepit,
ficantibus
,

Rex autem

electioni

tam
,

consonffi

et

tam

sanctaj praebuit

assensum dicens, in horaine attendendum esse potius religionem quam ffitatem. Et vocato tandem Romano rex ipse at renitenti litteras negotium manifestat etiam legendas tradit. Quas perlegens Romanus, et divinum cernens oraculum, perterritus
,
:

astantibus

Deum
,

glori-

oculos levans ad ccelura, dicens Domine Jesu Christe, si est ex te consilium istud fiat voluntas tua. Nec mora, assumptis rex episcopis
: ,

episcopum defensorem suum supraecipieute blimautibus: qui etiam illico episcopo, ferventibus animis juvant, et domipraeter muri exterioris amcilia dsemonum, bitum, fuuditus evertunt.
9 Tali

daemonum

coetu eliminato,

surgit a

SeqyianM in'

undationet cohibetj

latere

raagua procerum frequentia electum Dei famulum ad sedem nominatam perducit. Videre erat, quanta exultatione omnis sexus et aetas pastori, a Deo sibi douato, obviam proB cederet. Sed enim cujus tam ferreum pectus,
et
,

meridiauo grave nimis incommodum et retroactis temporibus insoUtum. Repentina siquidem aquarum inuudatio Rothomugenses prima noctis vigilia occupavit. Surgunt itaet reque, suisque vix parvulis assumptis invenit, montes bus, quas egrediendo manus
,

utnon lacrymaretur

prae gaudio,

dum
:

audiret

vicinos conscendunt;
,

caetera,

diluvio praeva-

etiam pueros clamantes et dicentes Benedictus qui venitin noraine Domini. Porro hi nou alio spiritu quam quondam pueri hebraeorum incitabantur.
amphUheatrum
nerit
et

lente disperierunt h. Tunc sanctus aberat episcopus pro causis ecclesiasticis apud regem occupatus sed misso a civibus nuntio,
,
:

sollicitus pastor, omissis pluribus,

et hic

cito rever-

Nam

Ve

nomine Domini veuisse

dum mox

venerandus Dei famulus se in satis comprobavit ut a clero et populo susceptus et ab

,

cruce dominica, coutra vagantes prodiit aquas. Fusa denique

titur.

Assumpta vero
ad

in

mauu
,

oratione

Dominum
,

funduntur

pariter

episcopis consecratus est, statim mercatioues sacrorum Ordiuum et auctores earum penitus extirpavit e ; templaque et statuas idolorum ubicumque reperit, funditus evertit. Erat

aquae ac refugiunt et sancto episcopo persequente, arva, quae pervaserant , derelinquunt, suoque sese alveo reinfundunt. Videntes incolae,

Rothomagi a septemtrione antiquum Veueris

domicilium, in modum amphitheatri sublimi opere constructum, latebrosis fornicibus cir-

cumseptum, fanum

erat in

medio
:

et ara in fano,

ccelum manibus, agunt Deo gratias et ubertim suo antistiti benedicunt sed timentes redivivo intercipi diluvio, habitare disponunt in sedibus alienis. Q\ios revocat priESuI eximius, et Spiritu Sancto afliatus,
erectis ad
sic eos alloquitur
:
:

post fanum tartatitulo Veneris superscripto reus hiatus esse dicebatur, vicinis circum maneutibus foetore et flamma quam sa;pe nocivus

Nolite,
istae

filii,

nolite sic tur,

exinde conventus acmurmur daemonum audiebatur, quasi ad consilium de longis partibus coeuntium, iu quo suorum quisque operum ra-

ultra non tumentes bari superveuient vobis scitote autem, quod praesuperveuturum adversariae nuutiaut vobis

aquae enim

gentis exercitum, piraticis manibus allatum.

Gens

tionem reddere cogebatur,

ei pro offieii

magni-

tudine vel altius quilibet houorabatur, vel pro inertia verberibus afficiebatur. Post fanum hujusmodi sub obscuro quodiim loco spelunca erat horribilis, introrsum quidem spatiosa, sed
fauce angusta, inaestimabilem profundi aitituf /knum deetruit;

nimia feritate regionem hanc occupabit, suoque dominio subjugabit: verumtameu apud Domiuum pro vobis obtinui, ut non eveniantistatemporibus vestris. Geus equidem
ista prae

dmem

celaus

illauon praevalebit, sed, Deo propitio, suscepta tide, populum sibi subjectum in multa pace servabit. Quibus auditis, civesRothomagi episcopo credunt, et suas domos, ab aquis erutas,

mox,

f.

8 Episcopus

itaque,

assumptis clericis
et

et

incuuctanter adeuut.
Praeterea

civibus, processit

ad locum,
coepit

ut destruant,

lU

dum

suae

dicecesis

ecclesias

dimceiim lutirat:

populos hortatur. Accedente autem episcopo,

strepitus

episcopali consuetudine visitaret i,

pervenit

damonum

audiri
:

unus quasi princeps eorum sic ait Cur a sedibus nostris finibus ejicis nos? Suscitabo et ego tibi a fortes et maris et remotis insulis homines
et tibi, Christi sacerdos?

quorum Quid nobis

;

errore ad templum, sublimi opere constructum, eminus aspicit, IIoc dum fanatico plenum

qui terram istam devastabunt, sibique subjugabunt, et ossa tua et aliorum servorum Dei terrore suo facient asportari faciemus alienas regiones. Sicut facis nobis, Christianis. Ad hsec episcopus tuisque
feroces,

immundos videt super alta templi fastigia , ad resistendum sibi spiritus prospectantes, et episcopus truculento more dispositos. Hic et ipsi viderint dffimones suos interrogat, num se nihil teterrimos : cumque dicerent
iUos
,

et tibi,

respondit ^P^-; Gens propheti* Spritu repieius prophetiffi Stiritu repletus JJ"; promittis, Quidem illa. per quam nobis mala
,
: *

ut smt epitalium intueri, vocantur iterum, custodes diqui fani iUius scopo pr^entes fani lUius , cebautur Inquisiti de religione sed potius contrementes nihil respondere
, ,

et

quTnomen Chrlti

alias

non audivit, audiet

summo culmine fani paiieBLcrc. funai, pailescere. Mox de ..^^ n..iH in hic dieens Qu-d^^J-' vox obscna prorup.t,

Z^i

: , ,

98 UCTOU
4iioimio.

DB

S.

ROMANO EPI8C0P0 ET CONFESSORE.

progressa vox ad aures episcopi pervenit dicens: Constans esto, o famule Dei, perse,

Romane,

venisti nt nos ejiceres, sicut ejecisti

nostros sooios a Bothomagensi sede ? Episcopus veroconsig-Dansse, januam impellit, quae mox, fractis repag-ulis, cum grandi sonitu, Hberura intrantibus christianis aditum patefecit. Intrante

vera, ut coepisti

proximo enim tempore veubi de dextera,

niam ad

te,

et
:

inter electos collocabo te In

regno Patrismei

quam

vidisti,

autem episcopo, idola omnia cornjunt, statimque luctus aruspicum et ululatusdaemonum pariter audiuntur : e contra vero lEetabun:

palmam perennis gloriae et stolam jucunditatis EBternae percipies. Sed et in hoc preces tuas
suscipio
,

dus ciamorfidelium attolHtur irrunt milites, aurum et argentum quibus tegebantur idola, certatim rapiunt. Qnibus episcopus, ne profana illa tangendo contamiuarentur, severa incre,

buscumque

quod de quibusoumque et pro quiat semper impetrabis petieris

,
:

quae in praesenti offlcio sacra pertractas, tibi in aeterna vita complt-bo. Qnibus inspectia et taliter auditis,

diem

suie vocationis instare, filiis

patione revocat et

cum omnibus
toUit in

exire festinat.

et fratribus indicavit

Egressus autem,

roelum oculos

cum
illud

manu,

et

solo orationis

impulsu totum

ac exiude populorum , frequentias evitans , sanctae contemplalioni et precibus assiduisin remotiori cellula arctius se
recepit.
as18 At haec antiquus hostis insurg-ens solitarinm pontificem sumpta specie fceminea,
,

comjedificium quodam concurrunt populi, tanti miplanat. Hinc iude raculi fama concitati, et in locis suis detegunt
terrae hiatu citissime

,i*mo..cm. iub
,,,>, ^,-.

ii*

itniantem,

Apollinis et

Mercurii statuas a sacerdotibus vadit episcopus sola virtute impudice coli Christi subuixus quo signante, templum daemoDum et eorum statuae funditus in prfficeps
:
;

eo tempore hyema tentator adoritur. frigore terram constringeret, asperior rigenti sub noctis tenebris teuebrosus hostis accedit,

Nam cum

ruunt, et in pulverem versa, deficiunt eoque in loco Christi sacerdos ex proprio sensu * funda:

censu?

tam

fecit ecclesiam.

vnt rhrynnnle fractum mu't-

11 Sacrosancti

tempore jejunii

ctum Pascha

praecedit,

quod Santempus advenerat, et

,

Mtter

reficit

in eo episcopus jejuniis et orationibus insistebat, pauperibus et poenitentibus solamen

clamans, se esse foeminam miseram et desolatam, a latrunculis spoliatam. Cumque ad ostium cellulffi pulsans, seque nimio fngore suspiraret, et pro Christo perire deplorans sibi fieri expostularet, histanmisericordiam dem querulosis fietibus ad misericordiam movetur episcopus ut persona tam misera
, ,

debitum exhibens. Cum expleta QuadrageSancti Sabbathi die , quo baptisma sima
,

misericorditer admitteretur. At licet propositi staret incertus et dubius , hinc sui memor propter propositum misericordia debita ne
,

'

i^hrisma?

generale solet consecrari, dum episcopus benedicendis aquis baptismalibus inteuderet Sanctum baptisma * requiritur, nec invenitur.

negaretur

illinc

ne

propter misericordiam
.

Cum autem

praecipiti

cursu quidam ivisset

reformidans deviaret a sancto foemina miserabiliter deplorante, vicit tamen et sub nomiue pietatis propositum pietas
proposito
:

ad locum, ubi chrismatis vasculum servabatur; arrepto vasculo, dum praeceps et altonitua gradltur, lubrico cadens pavimento, vas, quod
portabat,
git.

intrat

impietas.

Intromissus ergo hostis

in

foeraina,

coraptis crinibus, facie decora,

pe-

conteril et etfusum chrisma disper,

Hoc ubi conspexere

,

omnes simul ingesanctusepisco,

ctusaperit, et speciosa membra prssentat: mox etiam proprius accedens, refoveri in lectulo agnopostulat. Ilis arctatus episcopus, hostera
scit, et se Christi esse

munt, turbantur, pus. Qui tamen

et prae caeteris

resumpto tandem splritu

,

procedit, et ante chrisma

varie diffusum, toto

animo ad Domini superveniens

Deum

se convertit.

militem agnoscens, toto Et ecce Angelus

corpore prosternitur, coelumque precibus penetrat. Sentit ergo preces suas a Deo susceptas, C surgensque praecipit fragmina vitrea recoUigi, solidata quiE cum suscepta manu sua statim reformati vascuH patulum os reformasset
,

nniversfe cellje ostia, lahosteraquearia et culmina crucis signo muuit, cffidit, urget, que interceptum mirum in modura exitu, per immundas cloacas
fundit. ac,

negato

^
.

abirecompellit ^. Tunc securus vir Dei

et miraculi pavimento appUcat. Mira res hactenus inexperto effereuda videre erat chrismatis ettusi rivulos et guttulas quasque cogi uonsceuin unum,et recurrendo vascuU in ora laudea, dere. Sed penitus effari nequeo, quas
!
:

ccepit, cur, solenitatis culpam vehementer proposito, foemineum luto gravitatis antiquae hospitio occasione deceptus

daranare in se

o-'...<-A'-

^"

sexum quavis
suscepis^et
res pectus

Tum

vero pugnis contundi vide.

innocuum

miserum

se claraare

quas graliarum actiones Deo referebant, qui inprffiseutes mira tam rairabilia pne oculis praetereo, dumad spectabant. Multavero etiam

dira imprecari, indigne men. qui vel ex deceptione

se ferre pastorale regiprirai parentis satis

majora
viiione

festino.

rahfi
lihiii

l'Z

Quodam

die Ascensionis domiuiciE solepraefatus

de vicio
vioitelur:

mnes Missas

pastor agubat

dura

vitanda tali edoceri potuisset, quara sint fcemines blandimenta. conventu suasionis qui hostem Tali ffistu accusantem se idem extruserat, Angelus , ne se tanto
,

in

maUgnum
dolore

autem in sacro Canone Sacramenta sanguinis conficent, et corporis mente simul et ore
totus

a terra

corpore

sublevatus, in aertrm

Meexcruciaret, consolabatur. dicens corapungeris, electe Altissimi rito quidem , speciem quod sexus corruptibilis quamlibet
:

adesublevatur. Non omuibus, qui pr^sentes videre coucessum e.-st. Tres tantum rant, hoc
sauctae conversationis
fratres
,

mentitam sub umbra culminis

,

tui recepisti

superveniente

grdtia

vero sacrum

plenius inspectare potuerunt. caUcem a mensa paulo altius elevaret ignea flamma super caput ejus apparuit et de medio ignis dextera benedi,
,

Dum

sed vicit te pietas et raiseratio. resurae dontra tentatoris virile animi robur et sobrietatis conantiqui insidias prudenti intelligens, quod juxta stantiam hoc pro vero eris De serpentem positus diu iUaeBUS non
; ,

Repara igitur

vocatione
soiUcitus,

autera

tua

quffi

proxime instat
ut pastor

cens

ei

ubi autem
sese

dextera

Domiui
recepit.

infra

subjectam

tibi farailiam,

gllabum igneum

aursum

Inde

et convigilantissimus, instruere ne differas,

;; :

landem

vitle

hujusmodi fallentis munire. His rebus recreatus et de vocatione sua certior, fratres monasterii ad sejussit convo* cari quibus primum de instanti obitu, dehinc de insidiis, quas a diabolo perpessus fuerat, intimabat, ne familiaris pestis consortio corrumpi se aliquando permitterent. 15 Jam tempus aderat quo versus Israel ex
tra
:

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBKIS. quondam suo, quo hostis prastig-ia prseGildardi,

D9
in loco in

honorem Beati
'

AOCTORR
UIONTIIO.
l

quondam ejusdem
:

constatecclesia

* fundata ubi divina uberius beneficia*

sedis,

uppU
$iipple

la-

ad laudem Dei et Domini nostri Jesu Christi cui est honor et gloria in sfficula saeculorum.

pide
'

ppi-

sfopi
'tupplc
:

prae-

ANNOTATA.
aJamsupra, num. 5 Commentarii priemiy monuimus, hoc captit primum aut Veteranam esse vitam^ de qua loquitur Gerardus in epistola

i>taritur

dicto eUricii

^gypti serumnis liberandua,

peracti certami-

nis prsemia erat percepturus. Quapropter la-

bentem dierum cursum mente prseoccupans diem exitus sui, quem per Angelum didicerat,
,

soUicitus expectabat. ritig*itur,

ipso jubente,

rerum mobilium

pauperes larga distributio, etperecclesias Dei sub testamento prsBdiorum multa distractio. Postremo quadam nocte doin

minica,
vigriliis,

dum membra
tenui

debilia, nocturnis fessa

somno
:

recreari voluisset, senait

se intra viscera reg-nantis

buadam perurgeri et sequentem hebdomadam pro expectatione

morbi aculeis quiidcirco diem illam et

exi-

sua historiali stylo depictam, aut saltem ex hac primaria proxime sumptam nam quod caput secundum appellatnus, in codice Branensi est liber secundus ; qui sssculo x conscriptus fuity ut infra monstrabimus b Cfrnum. 10 Commentarii prwvii, inquo monstravimus , militiam Benedicti patris S. Romani cum setate, Clodovdei componi non
: ,

posse.
c Fulbertina Vita, edita

a Nic. Rigaltio

tu3 sui, psalmis et orationibus usque ad se-

quemadmodum reliquihiographiantiquiores,
omnino
silent alteram visionem, octava ante die factam Felicitati uxori: narrata enim angelica visitatione viri, sicpergit {!) Certus
:

quentis
pulsari,

horam nonam continuabat. Qua hora

ad
vitalia

sentiens dolorem

crebris

ictibus

convocatis fratribua, jubet sibi oleo

eos monitionibus instruere
est

sancto corpus perung*i. Dehinc paucis quidem,

sed saluberrimis
coepit, dicens
:

itaque de angelico oraculo vir incljtus, uxorem

diligenter excitat; sciscitatur an de visione et
allocutione ca?Iestis
nuntii
aliquid sensisset,
,

mei et filii charissimi, quod pervigili mente observandum vobis commendo, ut pacem et unanimitatem manere inter vos recog-noscat ille, qui de hoc mundo tranSiturus ad Patrem electis suis dicefratres

Unum

quod quum penitus abnegasset

aperuit

illi

jucundas visionis ordinem. Unde generosa, divino oraculo congratulata, oratiouibus et eleemosynis, cunctisque bonis operibus
ampliusinsudavit.

omnem

bat
Joan. XIV.

27

Pacem relinquo vobis, pacem meam do * Verumtamen ea discretione vos movobis. neo servare, ut cum quibua eam fundare debea:

"

Eodemmodo ,omissa tamen

(2)

"

Felicitatis negatione, habet Vita metrica

Excitus somno, quae viderat inclytus heros,

tis,

solerter caveatis

quia

si

perversorum ne-

Uxori

retulit

fit

gaudens munere

Christi.

quitia in pace jungitur, profecto

eorum malis

Nec mora,

concepit etc.

actibus robur augetur

.

nam quo

sibi in malitia

mag^is congruunt, eo se robustius

afflictionibus illidunt.
:

Unde David Domine, oderam et super inimip,_ CX.VAT//,2i. cos tuos tabescebam ? " * oiic(fl tnon16 Eccejam, fratres vocor a Domino, longo *"' vos sermone tenere ultra non debeo vos ipsi scitis qualiter vobiscum converaatus sum ab initio ordinationis meae ; non aurum, non argentum, non omnino quae vestra fuerunt, sed C vos ipsos quaesivi non tyrannicam in vos dominationem exercui, sed, ut ipsi mihi testes eatia, paternovos afFectu percolui. Si rexi vos, non ut decui ; rexi tamen, ut novi et potui. Vos recturus a Christo accepi, ipsi vos regren

bonorum Nonne

d Quce electionem episcopi Rotamagensis retardabant impedimenta, exponit Vita Fui-

qui oderunt

te,

beriina (3) Inter cives et provinciales viros de substituendo pastore generalis commotio facta est: quoniam, ut se habet in talibus negotiis, eligentium vota in diversum trahebant, dum
:

alii alios

pro voluntate sua ad culminis hujus

apicera attollere conabantur. Tali altercatione

Ecclesia sine pastorali regimine manebat. Refert dein Fulhertus eodetn modo, quo noster,

actum electionis. e Quantumsimonige pestisper Gallias grassaretur, indicavimus in Annotato

Vitse.
f
i

prioris

dos restituo, ipsi, oe longum faciam, committo, qui salutari vos lavit baptismate et proprio qui cum redemit sanguine Jesus Christus Patre et Spiritu Sancto vivit in sfiecula saeculorum. Ita fatus collegit se in lectulo suo, quem cinere et cilicio contectum pro festiva
, ,

Jn Historia Domuum Rotomagensium (Histoire des maisons de Rouen), anno 1821 a Cl. Delaguerridre edita et a D. Cochet citata (4-) dicuntur hujus amphitheatri adhuc exstare videlicet juxta monavestigia suhterranea sterium olim Carmelitarum, est monticulus
;

stve

tumulus in cujus laterihus quamprofun-

mollitia habere consueverat, sanctamque

ani-

mam

coelo reddidit.

Ad

cujus transitum glo-

dissime rudera Romana reperiioitur. Istiusmodi porro ruinse, qusenonraroadhibehan-

riosus occurrit

Sanctorum numerus, cum qui-

turad

c-edificationem

murorum,

ecclesiarum,
sasculis vi et

bus ab omni labe integer sequitur

virginesB castitatis auctorem
,

agnum

aut etiam arcium, plerutnque

VII periere.
,

Dorainum nofuneris obse-

strumJesum

Christura.

De cujus

non valeo, silendum existimavi quia ad illud quantus ordo quanta turba occurrit lamenpsallentium tantium aestimari quidem potest, numerari autem non potest. Transivit autem dominica
quio, quia sufficientia eloqui
:

opig Quamvis ut jam saepe diximus, illam veteedimus Vitam nemur quam quam historiali stylo depiranam esse
,
, ,

ctam docet Gerardus hiographus, non censemus tamen eamdem aut coasvam aut sed sseculo x conscriptam sub^qualem
,

nocte decima kalendarum Novembrium die ^, sepultusque est primo ab urbe * in oratorio
(I) Fol.

quando nempe gens Normannica christiana sacra susceperat, quod primis annis saecult x
140. {3) FoI,8. (4) Cochet. La Normandie souterrainc pag. accidity 16

y. !i. (2)MorlcDe.Thes. Anecd.lom.III.coI.

16!I3

Octobris

Tomus X,

300
UCTORB

DB
(1),

S.

ROMANO EPISCOPO ET CONPESSORE.

iii
:

D
II.

aceidiU ut narrat Ordericus libro

sante, ait

Dispen-

MONTMO..

divin pietatis arbitrio, ex eadem

inde nig-ente, unde venit Neustriae desolatio, multo post processit consolatio... mirum uon Anno ilaque ab Incarnatione Domini dccccxii

GAPUT

Hollo dux a domno Francone Rotomagensium archiepiscopo,baptizatus est idolisque contemexercitu ptis, quibus ante deservierat, cum toto suo christianitatem suscepit. Scilicet anno 911

seniOre
^,,1|j,q cultas,

SOlVllUr ailUqUOaam ^^KnfnK A'M ocin Vita S. Romani OC-

currens

Carolus Simplex, rex Franciae, maximam Netistrix partetn liolloni cesserat, filiamque suam Giseiamea lege desponderat, ut baptismum susciperet , quam legem Rollo anno
sequenti seu 912 complevit. h Multiplicesfuisse Rotomagiexundationes Sequan^ docent nos istius urbis Annales. Annis 1119, 1150, 1196 acciderunt istiusmodi irrupisset calamitates: quum simile malum
i

ctum

Sanqui quosdam suse Ec:

visio glorificans

clesise

clericos

naufragio

invocatus liberat.
o6ew.ae. causas perpendere libet . sicut ita quo- 'j;^.;; ex luce reverberata lux refunditur dammodo es miraculis signa oriuntur. Hujus

rerum

Oe ,
rei

anno 1296 Gulielmus de Flavacour, Rotoma-

exemplo satis esse putamus quemdam eventum, visu et auditu terribilem, sed fide
et

pompa gensis archiepiscopus, jussit solemni Reliquias S. Romani, et subito circumgestari aqu^ C07isuetu7n alveum repetierunt (2).
i

ratione

probabilem.

Instabat

siquidem
,

Beati

Romani memoranda
fratres

depositionis dies

quam

Gallia Christiana refert (3), S. Romanum summa veneratione coli in Ecclesia Rotoma-

monasterii solemnibus prsvepraesul niebant officiis. Ad quae venerandus acturus excubias conveRobertus a, et ipse
nerat.

13

nempe reliquias idolatrise, in dioeCaletes, cesi sua, maxime vero apud ultimos radicitus tandem extirpaverit. repullulantis Sunt autem Caletes populus ad septemtrionem dicecesis habitans, ad terminos Ambiagensi, quod
,

Ventum

forte erat

ad locum, quo

prffi-

(sicut fatipatris liber vitse editus commemorat audivimus) dum dominiin anteriori visione de summo yertice cis astaret sacramentis comparuisse b : hoc in loco Domini
,

dexteram

nenses, quapropter ultimi Caletes appetlantur a biographo: ista regio hodiedum lingua vernacula le pays de Caux dicitur (4-). k De adjutorio ab Angelo impenso nihil ha-

cuidam prgefatus praesul aliquamdiu haesitans, quem in disciplinis liberalibus magiseniori,

strum habuerat, sic ait Quamquam tishujusvenerandi patris nostri nefas sit dulocus tamen iste , chare magister bitare
:

de merl-

Vita Fulbertina quie, post simulatum vafr^ mulieris luctum, sic habet (5) Quum Sanctus ille undique anxius staret tandem commotus, vocantem hostem intro vebet
, ,

fateor,

mentem meam

compellit fluctuare;

homini corporeo, quantumlian conspicuo betsaocto, dexteram Dei corporeo

sit credibile

pietate

diaboius nire decrevit. Sed postquam delusor dilatans crinem capitis ad ignem est calefactus, coUosui usque ad pedes , quum illecebrosis
quiis Sancti

intueri.

Ad
ore

hffic

bum, ab

vir ille, alte suspirans. verepiscopi prolapsum, expavit, et

moderata
potuisti
?

tus

animum vellet corrumpere, BeaRomanus crucis vallatus munimine, anti-

increpatione coercuit dicens: Ut tale cogitare quid mihi, Domine charissime, inusitato rei exemplo turbatus,

Cur

superavit qui hostis insidias triumphali fidei autem metrica angelicum incertamine. Vita terventum utcumque insinuavit, dicens (6)
:

in hffisitationis

Angelicis armis siquidem munitus ab

Sig-na crucis vibrat,

astris,

quo pilo fortiter acta vagas evanuit umbra per auras. Diffugiendo prsevii num. 24 ostendimus 1 Commentarii biographo, tempus mortisS. Romani C exnostro cum anno QA4 probabiltus concurrere. me nxm Dominica nocte, xd est die sabbatho obiit:

foveam incidisti? Vel antenorevelarum patrum exemplo doceri potuisti comparuisse. Quem tara Domini gloriam ssepe dum Jacob innixum scalaj vidit patriarcha Angelos conspxascendentes et descendentes
, ,

oeret

18 Sed etlaaias

nondum inearnatum Domi- -^;';*,

tem

piaue ^^^^^

omnem cgbU militiam assistentem ^ stephanus Filium hominis

^^
perhibuit. Procul ergo , p^^^_^ i^^j^^^odi dubita,

annoautembisextiti^U,litterisdomzmcalxsab~ bus D C signato, x kat. Novembrzs incidebat. Solus biographus noster bathum pr^paraaccurate signat et diem obitus, et

^^J^.^^^ '^ ^is stantem se vm

procul a te

^^
.

increpationis

tionemproximamintegr^septxman^adsan^ ctammoriem.

^^J^J^^J^^^^

inquit

verbum bone magi-

^'^5'^

quod apert^ rationi esse^^ ignosce itaque, venerande contraire debeim Ignosco, ait, mi magister. Qui respondens: ad injunam domine, et Deus ignoscat nec verbum ac suam beatus Confessor prolatum eorum appareas, sortem cipiat; ne et fu in paternam vocem, qui emissam supra Christum Necdum verba comesse.
:

dicebant tonitruum aeris coruscatio et pleverat, et ecce repentina quo omnes, qui ad Laudes fragor intonuit , solutione mundi vigilabamus, ex elementorum fatebamur cum nuUa interitum supervenisse ffique serena tempestatis signa , sed omnia
;

viUc de (l)Ord. Vilalislon..n,paB.7.-(2)Hist.de Tom. XI, col. nouen p.r un soUtaire. lom. I. pag. iW.- [3)

,2

(t)

Cothcl.
fol.

VUa

RigVu.

22.

32i. Normandic soutcrriDemg.

(6)

(5)

Thc*. Anecd. lom.

111.

"'
|^J^

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBKIS.

A.

101
Isti

pBulo ante comparuissent c. Jam hora transjerat, et ecce verendi luminis illa coruscatio, qu tota ecclesiae spatia a summo usque deorsum occuparat, in unum se radium coUegit et recta via sese in feretrum, quo sacra ossa nobis inspequiescunt splendore mirabili lucis hujus forinsectantibus, se infudit, ut cus residuse signa nulla comparuissent ; ac si
,

runt

qui praesentem ecclesiam

sunt apostolici rectores, AWOBTM. quondam rexerunt*, P. omi((. Qui per quos et regnum istud multa pace floruit, ait et plebs subdita longa incolumitate viruit *P.Jn vita sua quibus adhuc de loco et publica salute non rexerant modica cura est. Cumque * singulorum no- p.Aqua cum
?

Qui

ait

tibi

patenter elementa testarentur, quod humana corda credere recusabant. Enimvero resumpto cursu, non sine formidine Laudes ad finem usque transegfimus. Quibus expletis , quis

mina exponi mihi deposcerem ; Satis, inquit, fuerat impune abiisse de loco, quem introgressus off^enderas non etiam exposcere istorum nomina, quae jam in libro vitse titulis
,

aureis scriptarefulgent *, Sed quia super hoc te adeo anxium intueor iUe, quem ad dexte:

P.

nedum

is-

(orura

nomi-

ns...rerulgeDt,
tibi

enumerare sufficiat, quam multae' qusestiones super rerum eventum, ei quam dissonae senvenerandus tentiae promovebantur ? Tandem pontifex quaestionem inter se et magistrum habitam, hac ipsa hora, qua lux cum tonitruo
,

ram

altaris conspicis

cantem, hic est mellea charitatis dulcedine sortitus est vocabulum. Hic
guineis
rosis,

veneranda canitie albidominus * Mellonus e, qui ex

jubeasex-

poni

congruum alter, quem

/*

P.

sibi

domnus

san*

interlucente corona, laureatum

qui unus ex

P.

Nicasius

emicuit, fratribus aperuit.

altioris
tatis

Quod verbum sane

auctori-

vides, is est beatus Nigasius *

vir intelligentiae et antiquae

mentum

Cum
nium

assumens, prsefatae revelationis affirmacompetenti ratione coaptavit, dicens ad opprobrium Judagorum saxa insensi:

nobis, sub persecutionis tempore, materiali gladio csesus occubuit. Ille autem angelicae
dignitatis vultu et oculis prsefulgens,
,

is

est
P. hsresim.

bilia Christi

mortem

doluerint,

dignum

videri,

dominus noster Audoenus qui tempore suo adversus Arianam et Priscillianam perfidiam*,
caeterosque Christi nominis adversarios bella non modica infatigabilis miles peregit, quos
et divini dogmatis gladio spiritali et

ut contra incredulitatem nostram in testimosancti hujus patris nostrimundi elementa

B
mirabiliB cu-

occurrant.

signorum
:

fuidam

vitio.

Sed nec hoc senioris cujusdam

19

silendum arbitror
viri

relatu

quod compertum
,

potentia mutos reddidit et elingues

felix ad,

huc

Rothomagensis

est

ista

civitas

tanti

addidici, qui et dignitate et officio sacrse aedis

patroni sufl^ulta vicino

munimine

g* Is

vero,

praefecturam moderanter ag-ebat d. Huic enim

cum

ceeteros antevenire

ad nocturnas laudes,
,

qui proxima sede recumbit, venerandus extat Ansbertus /i, qui et doctrina prsecipuus et miraculis coruscus efFuIsit. 21 Sic enumeratis singulis stellantis coronae
iri

necdum

pulsatis signis

familiaris esset con-

ler quoi

suetudo, sciscitari ab eo curiose ccepi, si quid memoriae dignum aliquando in ecclesia videre
sibi contigisset. Quod cum iUe refugisset condissimulatione tandem imporfiteri multa
,

jtr^cipuut

sessoribus

cum beati Komani mentionem nondum audivissem, hunc ipsum qui mihi
, ,

^.Romanus.
'

loquebatur
arbitrabar
lias
;

vere beatum
adstare

Komanum

esse *

P. fore

tunitate nostra victus,

unum
tegi

mihi hoc

retulit,

eo certius, quo velut patrem fami-

me quoque

silentio

flagitans.

Quod

tibi,

"

P. ex

more

procedcre
*
P. ne debe-

rem

seniores

JDquietare
*

P.incxtBsini

non ludificante somno, sed me vidisse profiteor. Nocte conspicuo quadam dominica de somno excussus, dum ad astitit mihi ecclesiam de more * festinarem quidam vir, deterrens me, ne seniores inquietarem * cujus dum vultum dicere nequirem, aut de quibus fratribus ageret, penitus ignorarem mira res repente somno reprimente, in extasi raptus *, video me ad ecclesiam taminquit, refero,
,

visu

ad mystica rerum ordinanda perspexeram. Illum ergo Tune, inquam, familiari ausa interrogans
caeteris

tamquam
:

venerande pater,
qui solus

noster

ille

es advocatus fio-

hunc nobis locum servare manus, Ne me, ait, hunc esse dixe? At ille maluisti nam ut eum videris, tibi opus non erit ris
:

indicio alieno satis tibi erunt sigoa manifesta, vuUus sole clarior , stellis micantior , oculi siderea luce et gemmis stillantibus rutilantes,
:

rapior
'

quam

P. orienta-

lem plagam
*

P.add. sane

solemni die procedere. Quam cum introgressus, oculos versus Orientem * intenderem (eloquar, an sileam ?) visu * mirabile, sed
delectabile vidi et vere vidi
:

cervix lactea, geuae rosese, frons nive candideesse F dior, ut nihil de perfecta resurrectione mi domine, Quid, inquam, videatur. Cui ego
:

circa

aram

in

modum
bus

coronse sacerdotales viros, pontificaliinfulis circumamictos , sedentes. Quibus

reverenter circumsedentibus, unus forte, qui astabat medius , caeteris quasi curae officialis P. vir autem qui a tergo * respiexhibebat ministerium sanctus ciens , ut me intuitus est , vultu paululum ' P. specie me P. rfeeii me severo, quasi * increpantis, me * perterruit
: :

solum hunc abesse dicam quem praesentius adesse decuerat ? An locum hunc deseruisse credendusest* ? Tum veuerandus heros Non Rout times, inquit, locum istum dominus
,
:

P. falear

manus
servat

deseruit

atque

custodit.

sed familiarius caeteris praeest, Enimvero uon longe

*

abesse
et

videbis, et est plane juxta sacrarium

P. In

P. add. sed 3uid impru-

cur injussus praesumpsissem intrare *. Continuo

ensegodice-

rem

P.fulgur

oculorum
in

qna Roi"-

magemit ErcUiiK Banclt

ponlfftcet

tremens ac stupens, solotenus corrui, fulgorem oculorum * et angelicam vultus speciem ferre non valens. 20 Tunc vir ille miserattis, ne timeam hortatur.

eo tres * ex pontificali ordine viri, qui vestibus famulanei ad ornandum se sacris dignitatis et sequentis tur; necnou leviticae quae continuo ordinis non ignobiles personse, ante praesentem aram ad addextrabunt eum quia hinc hodie sacra dominica peragenda

cum

quo

et

caelcri

Ad quem

ego, sumpta fiducia*, sic aio

nequaquam sumus

P. audacia

Conventum istum, mi Domine, non

curiosi-

Pnon cunonon

sistas.

ane temeritas me introire persuasit

P. ttdd

dc

inlroiiu

'P.conlraharc

tate aut temeritate introivi *, sed rerum penitus ignarus *, offensionem aliquam uon existimans *. Sed postquam aut nescius aut non me ignorare sinat * insolens huc veni Dominus meus, si fae est qurerere, qui sunt vel ad quid huc coUecti veneisti seniores
,

donec sumpta ab ab eo vale depoeo benedictione, gratissimum P. rcpoi teexpectamus, scamus*. qui et ipsius edictum mus quam * mox ad divinum hujusmodi concihum P. quo
abituri,

occurrere debeamus.

22 Cui et ego Quem igitur pater te esse, Vidicemus, qui me sic alloqui dignatuses? inquit, dicor, cognomento firmissictricius,
:

apparfnt ti" lemni

mus.

noD metuc-

bam

P. vetil

102

DE
tali

S.

ROMANO EPISCOPO ET CONFESSORE.

ire.

;
'''

mus, quem
,V

nomine
us aut

fratres idcirco appel-

Huc de

remotis

fere

PaHibus

osa D

ANUNYMO.

lari

* maluerunt. quia in causis judicialibus

non perona
'P.or.va,e-averter^^^^^^^

amor a vero umquam

nrbem orbem
concilia

"

' !J cffitera per subjectum !J rrnhiP.f,nTn et

ab

expetita turba virorum se infuderat. qui et ips. regioperegrinatione , hanc ipsam ad.bant partmm ^^^- Q"^^^'^^ ^*'^^' altnnsecus confoederati mox invicem confcederati progrediuncausis.

hac DOstrEB humilitatis sede postulare consueverant sis dubiis

responsa in cau:

tur ab Urbe.

Hinc
,

Adriatici

maris
,

littora

sed nec
,

tirmum illud aut quodcuraquc nostrae sanctionis

consummatum

fatebantur

titulo caruis-

sett.

Cum

haec

ille

ecce ab
p.

interiori sacrario

pater egregius expoueret, mira odoris fragran*,

expetentes forte naves frementibus animis quarum onerarias quamplures reperiunt ; tres quos videbatur unam. quae expeditior fratres conscendunt. Ventis ,
,

praefati

sumus

infudcrai

tia nostris se

naribus tanta infudit

ut

omnia

aromata odoris suavitate vinceret. Subsequitur

Memibus

p. ispc in

mox acies ordinata, cum crucibus, cereis, thuribulis, et testis * euangelicis ipse beatus Eomanus * in extremo agmine, duobus a de-

simul naves ergo ad vota sperantibus, omnes et jam prospero cursu maris alta tenebant medium fere pelagus peregerant cum haec casum una, quifi memoratos fratres vehebat,
, ,

extreino...

^^^^^ ^^ j^^^ famulautibus viris poutificaliet habitu incomparabili, fpTintuBm' bus incedebat vultu meditari, (de cujus spccioso decore nec mens B. pnniifex cum) velut Romanus nec lingua aquivalet efari, quippe monte ille IsraeliticiE plebis rector Moyses, de
p. ttdd. ince

miserabilemincurrit. Nam cum circumquaque radiaret, reliquum iequor tranquilla serenitate coUecta effusio, huic totoab aethere nimborum erat miseuui cariniE vehementius incubuit, violenti turbinis sinu intueri ratem,
rabile

dcbat

descendeus *, in cujus faciem populus, deorsum expectans, intendere non poterat prnpter glovultus ejus,

interceptam, nautis eluctantibus, agiposse expediri sicque tamdiu circumflua donec abyssi profundo retatione futigatur tamen sine macepta, imis subsedit arenis, non
:

nequaquam

riam
ri/u ceiebrante:

quam ex

consortio divini

nifestaDei custodia.
25 Nautffi interea languenti

murmure

incu^"^""{'J'

alloquii assumpserat.

23 Mox advenieuti omnis circumsedentium chorus assurgit cum voce hujusmodi Viriste
:

P.

Verum

P. erigeret

quam in populo suo mitissimus apparuit in finem psallentes, usque cum versu usque ad ipsum altare perducunt, Tum * orationi paulo immoratus, se erigit *, pacisque osculo
,

quos nec sahant, se recipisse viros sacrilegos, nec pelagus poterat portare. terra sustinere, instantis illis haec audientibus, sed
, ,

a dextris et .sinistris fratribus stans ipse libavit ; et sic ad aram progreditur h cseteris MisSaucti tui, sara incipientibus in haec verba
:

Fratribus nulla calummortis formidiue consteruatis tandem nautis dantibus responsa niantibus fratrum iu vocem erumpens unus eorum Saucte Romane , Sancte Romane acclamare
:

coepit

quem

ille

videlicet

speciali

memoria

Domine, benedicant
Offertoriii

te.

veutum

est,

autem ad locum singuli panem etvinum

Ut

patro. quotidie percolebat, is ut familiarem invocavit. Vidit virum, inaestimabili luce uum

P.

Jam
inslabal

ex ordine offerrebaut. Postremo * hora benedictiouis instante *, ipse

coruscum, precibus hujusmodi Dominum Dominator Domine iestatis compellantem

:

ma-

dominus Victricius

elevata voce caeteros, ad benedictionem jubet

incliuari; dehinc sacramentis cajlestibus

comexplo-

municari. Ita

officiis expletis,

curiose

rabam

quo

se hEec daret turba

Sanctorum.

locum requihos famulos tuos, passionis tuae intercludit. Fiat rentes, saeva maris tempestas repulsa haec vel prssentium rex bone illis malorumevasionetolerabilis, ne antiquus hos- p molitur, hoc ad suae artis netis, si quid in eis
, ,

exclamatum est, dominus Romanus paululum orabat, caeipse P .M. po.- teris reverendum silentium agentibus. Ut au-'^^'tem se ab altari removit, ecce omnes illum obeuntem in priefatum sacrarium Pewniren- medium

Nam

ut

_.Ite

missa est
-

"

quitiam transcribat. Fiat unda, quse

Uuit, fluit
flat,

te auctore

gratiam ; niis ^m saiu... .^ adoptionis illis via salutis in ''^ZTJ^nr^C^^^d vii^ te rectore, eis P^^^^^.

Romanus jf^^^^^^^^^^ custodiam. Nec mora sanctus

po

lusiniroipiJ'""'
lusionrcr''-"''
niii. qiiod

ve'uR"mm.
sertnrquc si-

dum deducunt. Ego a foris diu expectans exire aut intrare neminem * intueor, suspenso pcde , ad sacrarium tremulus progrediens *, universos intra prospicio *, et vacua cella abiissc rcperio. Quo ex facto perterritus* quia
,
,

et sedato aequore, steriori parte cariuffi consedit : Dehinc baculo, quo arenis extorsit.

navem ab

mundano steculo ipsam ratem impulit, ut quantum tota

navera Ecclesiae in
tiura

rexerat,
die spa-

signum aiiquod
,

nisi

odorum fragrantiam
; ,

per-

de quibus quid conjidepVVcnre pendcre non poteram prreier qq^q debcam potiii. uisi quia eos apud dubito certissime * constat, inter eos, 2ntwir?rt Deum* esse, prBtiiin ^niiari qui amicti stoUs albis , sequuntur Agnum n..npo.eram q^Qcumque icrit. Hanc ipsam tamen sacri "^'^' vooflaoii celebritatem* mortalibus iunotescere \en\rs'' p. certissima ut intelligeremus eos locum, quem luerunt
;

libero cursu multo ante hoc totum intra horam transvolans, navem deduceret. eas tempore ad littusoptatum portum teNec post multum tempus, cseteri

sociae classes confecerant,

nentes
in

amissos socios lamentantes, offendunt existimabant naufragio littore, quos ssevo

et

periisse.

Nec tamen prffisumunt credere, donec eventus vident,sed somnium putant,

quod
sui

rexerunt *, nisi nostris offensioP^T/rr nc temporaliter unc jj.jj^^g^j.j.gaQtup^ praesentibus patrociniis guberconvrninm
conrilii

exposito ordine, certos reddunt, salute acceperant. Fit communis de alterutra erant paratis omnibus, qu reficiendis laetitia
:

quos dubios

necessaria,
reveiatio,

ille solus,

cui priedicta apparuerat

nare.
Bo-

P. rcxrranl,

fre$rlerici

^i

Duo ab urbe Rotomagensium

levitici

ab esu carnis se abstinens, Deo. qui actiones ipsum liberaverat, multas gratiarum
referebat.

tnmiigeiiet^

coloniaa ordinis fratres, ac tertius

adjacentis

Reuqua

desidebantub.

inv"'Ofo S.

HomDno,

domivenerabilis presbyter, condixerant sibi sepulchrum. Arnicum Hierosolymae invisere Alpirepta igitur peregrinatione, superatis indignum aestimant bus. Romam pervenientes, praeteeacra Apostolorum limina insalutata

ANNOTATA.
a Robertus, dequo hicagitur.est
nis

hujusmmisatisque

inchoaio Primusj quiincUnato swcuio xet

; ;:

DIE VIGESIMA TERTIA. OCTOBRIS.

103

satisque provecto xi sedem Rolomagensem occupavit (1). De isto prassule heec tradit Ordericus Vatalis lih. vi (2) Ricardi senioris ducis exGunnoride filius fuit, et xlviii annis archiepiscopatum Rotomagensem et comitatum Ebroi:

censem tempore Rodberti, reffisFrancorum,

et

Papebrochii exaratum, cuique titulus, prae/ixus esi Translationis S. Romani; quamvis ne verbo quidem istiusmodi celebrationem attingat, quce, ut diximus iii primum sub Gutietmo Bona Animaanno lOlQfacta est. Utemur ms Papebrochianoad corrigenda et supplenda

""*>

Rodbertus archieHenrici, filii ejus, rexit opibus afifatim abundavit piscopus mundanis saecularibus negotiis oppido intentus exstitit, et a carnalibus illecebris non (ut pontificem decuisset) abstinuit. Nam conjug-em, nomine Herlevam, ut comes, habuit, ex qua tres filios, Ricardum, Eadulfum et Gulielmum, g-enuit, quibus Ebroicensera comitatum et alios bouores amplissimos secundum jus sebcuU distribuit. In senectute tandem , errorum memor suorum , poenituit, et pro reatibus multis mag-nisque multum timuit. Multas ig-itur eleemosynas pauperibus erogavit, ecclesiamque metropolitanam in urbe Rotomagensi Sanctae Dei Genitrici a fundamentis inchoavit. quam mag-na ex parte

qugedam minus recte in codice Branensi descripia. In margine notabimus variantes

lectiones

additiones neglectis levioribus , uncinis in ipso textu includemus et signabi,

,

mus
e

littera P. Acia S. Meltoni referuntur Tom,

ix octo-

bris
f

ad diem

xxii octobris

(4).

De

passione S. Nigasii seu Nicasii agunt

,

nostri

consummavit. Quum itaque apud anonymum nostrum reperimus, Robertum archiepiscopum vigilias egisse in festivitate S. Romani, supponi debet, hanc pietatem Roberto crevisse in senectute, adeoque sdeculo xi satis provecto eumdem porro parum caltuisse diseiplinas ecclesiasticas, monstrat ejus interrogationes, magistro propositas, de quibus
:

ad diem xi ociobris (5). g" Acta S. Audoeni seu Dadonis nosiri dedere ad diem xxiv augusti (6). Arianam tamen hseresim impugnasse S. Audoenum, nuspiam legi asi secunda Vita docet, serpeniemper Hispanias Pauli CP errorem, quem nostri Monoihelismum suspicantur (7), re-. pressisse. Nihil quoque in Actis S. Audoeni habetur de hasresi Priscilliani, quas ex Gno :

sticismo prodiens, per Hispanias iv et v sseculo pessime grassabatur: fieri certe potuit,
ut sectse reliquias S.

Audoenus

profligaverit,

anonymus pauto infra tractat.

b Hxc verba aperte indicant, atium esse auctorem capitis primiac secundi caput pri:

h Ansberti, S. Audoeni successoris, Acta dede7'e nostri ad diem ix februarii (8), i QucV hic habentur S. Victricii, cujus Acia edidermit nostri ad diem va augusii (9), laudes nultatenus quadrant cum iis quas in ejus
gestis leguntur.

Etenim videtur

Romam evo-

mum
circa

jam

annum

recitabatur in solemnibus 930, quo Robertus archiepiscoOfficiis,

puSy in senectute mores suos emendaverat adeoque antiquior est fita metrica Gerardi, conscripta, ut vidimus in Vita breviori Annot. d, anno 950, sub Hugone II archiepiscopo,

sepurgaret crimine erroris circa fidem (10), et ipse dubius circa res disciplinares, exquisivit judicium sedis aposioticas
catus, ut
:

exstani

hodie celebres decretales titeras Innocentii PapcV I ad S. Victricium Rotomaet

Roberti decessore. Dein commemorans visionem, num. 12 relatam, non dicit auctor, se de

gensem (11). Adeoque non perspicitur, quatenus auctor noster dicat, apostolicam sedem et csetera per subjectum orbem concilia a S. Viciricio responsa in causis dubiis postulare consuevisse, nec

ea scripsisse, sed, sicut in anteriori visione audivimus; unde satis dat intettigere, atium esse scriptorem prioris libri. In ecctesia S. Gildardi, ubi quiescebat S. Romanus, h^c vigifuerunt lise una cum canonicis cetebratas quod favet opinantibus, S Gildardi ecclesiam
fuisse aliquandiu cathedratem. c Laudum nomine etiam Matutinum venire docet Edm. Martene (3). Auctor, scribens se

firmum

illud aut

consummatum

fassos fuisse,
caruisset.

quodcumque

S. Victricii titulo

k Qui ritus Missae poniificalis, describiiur^ cum Ordine Romano 7, quem Sacramentario S. Gregorii Magni subnexuit
saiis convenit

Menardus, ui ibidem videre

1

esi (12).

prxsentem, cosevum rei narratse seprobat. d Hujus, quam narrandam suscipit auctor, historise alterum habemus exemplar, manucol. 26. -(2) Tom. II, png- o^.iudivin oQiciis celebr pag. 4^. (31 l>i>ntia. Ercl. discipl. Act. SS. tom V. oct..^ PSi Tom. \i octob. pac. 65, -(5) pag.SI*.-

Introitus isie in natali Plurimorum Sanctorum recurrit in Aniiphonaii Sangallensi

S. Gregorii,

quem

edidii noster Ludovicus

Lambitlotte[\^.
542. (9) Ibid. lom. II ugiist. pog. (8) Ibid. tom. I febr. pag. 19ti.- ,42 Mignc 192. -(10) llii.i.pns. 195. -(ll)lbid. pag Patrol.louj. LXXVIll, col. 938. (13) Aniiphonaire de SamlGr^oire pag. 193.

(i) Gall.

CUrHt. lom. XI,

794 -(7) BiO -[6) Ibid.tom. Waueusl. pag.

Ib.d.

Wr
DS

104

ACTA SANCTORUM

DE
V.

S.

SYRA. VIRGINE

MELDIS ET CATALAUNI IN GALLIA

aB

SVLLOGE HISTORIOA ET CRITICA.

Catalaunensis distinguenda a S. $ Unicus. S. Syra Meldensis seu Syra Trecensi seu Rilliacensi. Catalauni fit abbatissa. An S. Fiacrii

soror. Ejus cultus

nunc

interiit.

CUC* HEDIUU
S<Ct3L0U VII.

Legitur hodierna
Sanctorum

die in Catalogo generali Ferrarii Apud Meldas, san:

Ueldii S. Syra

Arturi ctse Syrae virginis; in Gynecaso cultaetTrecis; saDctaeSyrJ8evirgiDis,beatiFiacrii conulrum una an Meldis, quffi, diveri* tinl fessoris ^ermauae, abbatissseBenedictinae regnum, regiosque tlialamos deChristi amore et graspecta {immo aspernata) omnis puritatis candore evasit; et demum in supconspicua
:

B plemento

tiffi

Martyrologii Gallicani Saussayi ea item fit ad dieni 23 Octobris laulonga de datio.Neque his immorari volOj quoniamex dicendis satis superque constabit hac die

duabus autem Cointius (7), Saussai/us {%Ferrarius (9), Henschenius (10) et Mabillonius (11). Jam si mea queeratur opinio, planeprofitebor in hac rerum genere nil statui posse quod per suspiciones (in quibus nonnulli ar^ tem criiicam positam esse autumant) everti E nequeat adeoque si per suspiciones lis diri' menda sit, utramque sententiam sequeprobabilem et improbabilem esse pronuntiabo si autem veteres traditiones ante omnia suscipiendae videantur, altera fuisse S. Syra Tre;

Meldis celehratam esse aliquam S. Syram adeoque ea de re mdla umquam controversia res in dufuit neque esse potest. Alia omni^io bium venit et divortia sententiarum inter prse* stantissimos scriptores fecit. Die scilicet 8 Junii colitur S. Syria vel Syra qu^ in Actis Usuardinis S. Saviniani mulier dicitur et in auctariis matrona qu^ quadrag-inta [alicubi septuaginta) annos ab oculis caeca sedisse traditur, et venisse ad sepulcrum S. Saviniani, quum pluribus annis latuisset corpus beati mar:

censis seu Rilliacensis, altera Meldensis dicenda videtur. Atque hac de causa noluimus discedere a decessorum dictis aut S. Syram

Meldensem inter prmtermissos ablegare. Sed jam explicandee sunt traditiones Meldenses 3 Ante

omnem hominum metnoriam

culta

fuit S. Syra die 23 Octobris

:

tyris

ob nimiam christianorum persecutionem ; qux ea occasione visum recuperavit, reliquias sancti athletae detexit, ecclesiam super eas

^dificandam curavit et qux vitam ibidem pientissime

Rilliaci
;

demum reliquam degit. Hwc acta

seu ^,^,^6quo de ea guaquamconS. Burgundofar^ monasteriOf in sequenda tradebantur eam videlicet virgi- emw nSyrx Trenem fuisse et monialem illius asceterii; hinc cix Ragnebodo, episcopo Cata- '^27h!^clT eductam fuisse a launensi *;qui eam in civitatis suas suburbio ^^1 R'^ abbatissam fecerit sororem fuisse S. Fiacrii Had deget, 'Cbiiions-surminime asserebatur, sed potius credebatur ""* caslites non alia fuisse vincula inter ambos
;

m Brtgensi

J"'^^^

qui vicus quinque fere leucis a Tricassina civitate distat et ad Sequanam positus Melest. Volunt itaque complures S. Syram S. Syram Trecensem seu Rilliadensem et

religionis et caritatis (12). Nequeplura de ea sciebantur. Verum haec sufflcere videntur ad distinguendam eam a S. Syra Treilla die censi. Hsec enim colitur die 8 Junii, prior m,ulier et matrona dicitur 23 Octobris

quam

censem unam eamdemque esse dum

;

alii con-

examinaruni jam pridem

f)rjri{anrei

tra statuunt eas omnino esse diversas. 2 Duo autem prsecipue scriptores priorem

altera virgo vixit Trecensis Rilliaci, Meldensis in parthenone S. Faree et Catalauni,

;

sententiam, scilicet
esse

unam tantum
Trecensem
.

S.

Syram

Re quidem vera his opponipotest unum eumdemque sanctum saspius diversis diebus coli
in diversis dioscesibus et locis facile fieri alipotuisse ut quee mulier erat et matrona, quum vix olim cubi tamquam virgo coleretur, usus ferret ut alice quam virgines colerentur
;

tcriptorei.

sunt , nempe Petrus Franciscus Chiffletius in suo de una S. Syra seu Syria virgine opuscujo et Le Dieu, Benigni Bossuetii secretarius, in suis Memorabilibus seu potius commentariis de corrigendo calendario Breviarii et Missalis Meldensis. Chiffletio opposuit Papebrochius Appendicem criticam de distinguenda

Meldensem

et

tuiti

et

certissima reperiantur exempla mulierum atque etiam matrum familias, qurn in divinis dicuntur eoofflciis ei mariyrologiis virgines

(1)

Meldensi ac Trecensi hujus nominis sancta, Plessseus annotatum xxx et abbati Le Dieu Atque illi ad Historiam suam Meldensem (2). hoc traquatuor singulari cura argumentum
attigerunt, ctarunt. Sed alii bene multi id

que titulo celebrantur (13); etdemum nilobstare quin S. Syra postquam recte instituisset
Rilliacense ccenobium, dein Catalaunense rexerit. Ast quid ad hsec reponemus ? Certe ex
diversis cultus diebus non semper colHgere livirgicet sanctos itidem diversos esse ; neque aliee faeminee tuto dinistitulus talis est quo

una alterutram partem amplexantes. Pro Huberus (4-). NicoS. Syra stant Gononus (3), Desguerrois (5) et Menardus (6); pro
laus
(W Acl. SS. lom. njunii, pog. 65 rEc i.e de Meaux. tom. I. png. 68i el
ei 66.

stinguantur ab aliis: verumtamen hsecindicia ad sunt quse negligere non liceat, maxime ubi
lom ni, nng. :>5i. (8)MartyrologiumG9mcanumad8 (0) (alBlofjus geium eT .n M.ppl nd 7 jul.i ei io oclohris. lun.., Act. SS lom. i r SS. ad 8iun.. cik octohr..-(lU) (UJ Du pag. 5.-tU)Aci.SS.Ord.S,Beucd.ct.,pas.602^--

(_2)

"'^,'"'.''*

<*

V.us PHenologmin ilened.irmn Occident.s, Ub. IV. pog. 248- (4) 164 et (S) Samcieli^ chresiienne, pag. clinum. ad 8 iunii. SS. Ord. S. Benedi^cU. pag 496 el (ti) Marlyrolopum senn num. Annalea ecclcsiastici Francorum. ad aa. bti2,
..qq.

- (>) De

de lEglise de Meaux, lom. I. pag. b9 cl 60. ociobns, pag. 143. (13) Cfr Act. SS. lom. IX
flcssis. His(

seq|-{7)

C07itrarium

'

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

105
testibus
AOCTcai

conirariam afprmandam partem nulla firma indicia afferuntur argumenta dein quamvis
;

esse videtur et
;

primum ab improbis

nequaquam vailla, sigillatim considerata indubitate discernendos,mulleant ad sanctos tum tamen habent ponderis, quum simul sumuntur, quemadmodum reapse sumenda
,

introducta neque S. Syra Meldensis prior S. Fiacrii soror dicta est, sed S. Syra Trecensts.Constaiidscilicetexleciionibus,qu3e olim in ecclesia Trecensi recitabantur festivo S. Syr^B die ex institutione Renrici de Noya.
,

'"n"^
f^^^

^^

^^^ jor#r

germana,-

qui

*'"' ecuf

^"'5'''*'

Trecem^abl
Treeentibu$ ei

iiia

I^Tw '"'

swnt autfmCa^ Scd quod prmcipuum est^S.Syrse Trecensi " nequaquam convenire possunt qu^ de Cata-

decani

ecclesiae S. Petri Trecensis, ut legere

est in ejus epitaphio

launensispartkenonisgubemationeferuntur. coenobtum Valde scilicet firma traditio esi hoc Meldis culta est, rectum fuisse a S. Syra, quse nequaquam vero a S. Syra, abbatissa Rilliacensi.ExPassione enim S.Saviniani antiquissima consiat hanc cum parentibus degisse, visum donec ad sancti martyris sepulcrum extruxerit eedem sacram : qua receperit ibique dUigenter aedificata, sic pergitur in Actisnonbeneficii nihilo recentioribus [l), non immemor beato accepti, B. Syria devovit se Deo servire et jejuniis, orase afflife^ens multis

In his quippe S. Fiacrius et S. Syra filii dicuntur B. Margarit^, reginae Scotix, ejusque mariti Davidis, qui obiisse ibidem iraditur anno millesimo ab incarnatione Domini ; ita ut SS. Fiacrius etSyra s^culo xi fioruissent ! Hsec eiiam leguntur in vetere Breviario Autissiodorensi
(8).

de anno 1300

p<"*>a* -<[^|'*'<"-"'-

ad diem 13 Augusti, aut apud Gononum

(9),

qui hgec inde desumpsit. Nam quum Joannes de Auxeio, ab anno 1342 usque ad annum 1352 Trecensis episcopus (10), cum magnis sumptibus corpus S.Syriae transtulisset et in altura collocasset honorabiliter in theca condecenti (II),

martyri

ibi

hostiam tionibus vacans et vi^iliis se vivara sancte vivendo Domino immolavit. Ac sic justeac
,

per

martyrium, ac per magnae sancti devotiouis famulatum meruil adipisci adjuvante Domino nostro martyris consortium, Jesu Christo, qui cum Patre etc. Quibus lucujuxta lente traditur S. Syra reliquam vitam seu sedem coemeterialem exbasilicam illam

immensum

vitse

plesse et dein in c3elis continuasse consortium, quod in terris cutn S. Saviniano habuerat.

Ad

hsec accedit

eam

Rilliaci,

talauni sepultam fuisse (2). Meldis culta Catalaunense coenobium rexit, non habemus tantum ex lectionibus seu tradi,

non auiem CaQuod vero 5. Syra.

tionibus Meldensibus, sed ex qu% ineuntesseculo xwnadhucsupererant. In suburbano enim Catalaunensi, ad illum locum,

ceriis vestigiis,

atque dein ipsemet iranslatus fuissei ad se^ dem Autissiodorensem, in hac nova sua dioecesi pietalem erga S. Syram Trecensem stabilivit in cujus etiam honorem cappellam Fontanis extruxit, ubi ejusdem beatEB virginis E reliquias recondidit (12). Vix dubiiandum,ut id obitermoneam, quin initio id festum Autissiodori actum fuerit die 8 junii ; translatum vey^o in 13 Augusti occasione celeberrimse translaiionis eo die, anno 14-16 peractcB, ut in addiiamento earumdem lectionum quas Autissiodorenses a Trecensibus acceperant,scribitur. Asi quum anno 15H0 Jacobus Amyot, Autissiodorensis preesul et celeberrimus interpres novum breviarium edidii id plane iia ui in illo libro S. Syriee seu expunxit Sijrge nomen non occurrat die 8 junii, 13 Awgusti aut 23 Octobris.
: , ,
, :

^^

^ ^^^.^ ^^_

ubiparochu3&anctiSulpitiisuasEdeshabet,haud pridem visebantur adhuc inquit Cointius (3),

,

ScBCulo IX 5.

Fiacriumjam dietum

fuisse

^/0

xvi, ss.

Syrae, rudera veteris claustri, cui nomen erat S. relatione scripsit ut ex quorumdam seniorum

Desguerroisius.

uZtTs^.
mM<wiumtiorume eirca medium
tMcutum
VII,

A^?"^ ^^ ^"^ ^>^^ gubematione Catalaunensi colligi potest quo iempore S. Syra Mellegidcnsis vixcrit, Evocata enim illuc fuisse
5

naiione Scotum ex S. Faronis Vita (13) plane Ftacrium et certum esse videtur ; et quatnvis longius fors ^y""* '"'"^ processerii Pinkerton {H),ubi affirmavit ante ^clmenMxa' seeculum XI prsesentem Scotiam numquam ueetS.FiO' hoc nomine fuisse designaiam, sed eo sem- criu$ Btber-

qut i^r aRagncbaudo, Catalaunensiepiscopo;

per inielligendam esse Bibemiam, communiubi in veteribus scriptis Scoii ter tamen apparent, Hibernos significari vix ullus nunc
,

""' p*""*'
*

^***

Q^y^y^circamediumsseculumvnvixeritjiinc floruisse S. Syram. tfll^Tco- certum fit eodem tempore wm: Re quidem vera Caialaunenses nil de gesiis Ragnebaudi norunt sed in hoc conveniunt
;

dubitat

iia ut S. Fiaerius inter Hibemos sanctos plane recensendus videatur. At ssecuquocirca lo XVI aliter omnino sentiebant Scoti
: ;

omnes (i) eum sedisse inter Felicem I, qui anno 625 concilio Remensi interfmt inscriptum et interLandeberium,cu}us nomen
scriptores
fuit
sis

mirandum non est Hectorem Boethium,postquam innumeras de S. Fiicrio vendidisset

fabulas, hxc adidisse (15) Erat Fiacrio soror, nomine Syra ; quse, audita virg-o sanctissima
: ,

anno 606 diplomati Drausii, Suessionen(5),

episcopi,pro monasierio S. Marise

et

videtur (6). qui anno 675 adhuc in vivis fuisse quum S. Fiacrius sseculo vii adulto

ad eum in Meldensi agro anachoreticam vitam agentem, cum majusculo sanctarum virginum comitatu se recepit quse,
fratris sanctitate
,

Porro

etiam floruerit. (quamquam aevi ejus accurate definiri nequeat [1],) nil ex hoc caconiemporanea pite obstat quominus S. Syra

spatium

ab eo cum sodalibus in sancto proposito confirmata, ad Gallicanam Campaniam se contulit,

ubi per vitse sanctitatem et clara sanctitatis

habeaturS,Fiacrio atque etiam germana ejus

I ii non

soror. g Verumtamen postrema haec opinio recens

signa insignem sui reliquit memoriam. Complures scriptores Scotto-briianni (16) eam crambem posiea recoxerunt neque heec me remorari paiiar, id unum affirmans falso ab
;

Act. SS. tom.

II

junii,p8g.63.

(2)

II'"*-

Pf6

<;'-

de lEghse deMraui Lag (.i)aa,id.usRoberlu.. (.8ll.aCI....t. pag. 59etC0. tom I Gallia Chr.sl. tom. II, pasoac 295 Fralres Sammarthani, Am.al. col. 865; Co.jU.us Gallia CI.r.st. nova. tom. IX. 11% num. 1). tom. 111. p 74o.ecclM Francorum. ad. an. Wfi, labbaye royale dc N. D. de So.ssom. ?51 D Germain. H.st. de ad res Franc.cas . K Lac "421 B eciuiBny,D.plomaia,charta!elc. pag. *.i!, ureniuiB.ry. oclohru, pag. 966el970.-(6)Cfrt:oinlius,Aaiial.eccIe3. Francorum d

382 C13S3. Cfr

Da

Pless.s. H.st.

Acl. SS. tom. VI 0. lom. III, pag 71:^.- |7) Cfr II junii. png. <i5.- (!l) 60i. () Afl. SS. Inm. 248.- (IO)G..liaChr sl. V"ti Pa.rum Occ.dent.s! .om- I. - (i'lLabb.., H.bl.olh. nov. Mss. nova,iom. XM.col. 5li. Martyiolos.um Autiiotom I pB" 513. - (i% Dc Caylus, V.la: SS- ord. S. dorenie. dHjum..-il3l Ap. M8billn...um. (U) H.blory nf bcotland, lora. lom II, pas. 61S

an. 675.
iiLMis.i

num.

imti

m-

Bened.cti.
II

PSK ISI,223

237el2W.
fol.

Alcensi.ma. anni 1826,

rarius,Lesla:ua clc.

llSlScotoriim H.storia, edit. ctxix. (16) Dempsterui, Cnne-

atiquibus

106
AOCTOHI V. D. B.

DE

S.

SYRA VIRGINE.
absqueS.SyTm7iomine;verumtamenannon\Q, quum Breviarium monasterii S, Faneetiam renovatum fuit noluit cardinalis Eenricus
,

ex anno 1854 Londoniensibus typis fideliter anno 1509 expressum et dono nobis editione datum a cl. v. R. Simpson diligenier evolviy
,

S.

Aberdonenst aliquibus asseri in Breviario dici S. Fiacrii. Id enim, Syram sororem

de Thyard de Bissy, Breviarii dioscesani editam diu ior, inde expungi S. Syrse festum
,

neque ullum ibi festum S. Syrae rei^eri, mentionem ejus ullam in officio de S. Fiacrio.

neque

ibidemjam usitatum. Qua occasione animad"

multo ante annum 1600 in pluribus dicecesis Meldensis ecclesiis actam fuisse festiviiatem S. Syrae adeoque jam S3eculo XIII solemniter eam celebratam fuisse a S. Fiacrii monachis. Anno 1625 receperunt S. Far^ moniales ab abbate S. Lupi Trecensi reliquias aliquot S. Syrse Trecensis ; quam quum a sua S. Syra distinguere non nossent virgines illse, argeniese pyxidi quae formam virginis et abbatissse habebat, illa pignora incluserunt. Namjam pridemperiere S. Syrae Meldensis reliquise quam sortem eas nactas fuisse arbiiror Catalauni; ubi ut vixit, sic
vertit Plessoeus
(4J
, ;

velMabillO' Ceeterum inActis S.Fiacrii,que nzusexSurio,veldecessoresnostrixmss.codi' ediderunt.nullum vestigium est de concibus sanguinitatis vinculiStqux interSS.Fiacrium Syram umquam exstitissent: ita ut multo tuet

iius sit

hancgeneris propinquitatem referre diversae ad eam animi propensionem, qua res

insigne inierse facillime colligantur et cujus dai illa ipsa Campania, ubiomnes exemplum sorores dicuntur S. fere martyres fratres et Vide insuper quse infra dicturi Eliphii (1). sumus de duodecim fratribus martyribus.Ex regio Scotico dictis quoque satis ruunt qu3e de 5. Syrae a nonnullis feruntur, genere supersuntJn S De ejus cultu pauca dicenda

quoque obiisse et sepulta fuisse videtur. Et quidem facile fuit has amiiii reliquias aut
dissipari,

quum ante hominum memoriam ita

DecuttuSSy ^^^j^^^^^iQ dicecesanoMeldensi.quodannol^^^

rstin

*.-

bu$ Ueldenn
et

^^^^^^^^.^^^a^ii Dominicus Seguier,Melden-

Catalau'

nmif.

neque officium fit neque commemoratio de hac sancta, et monet Plessseus {%) Meldensis kalendario ejus festum breviarii
sis episcopus,

inscriptum non fuisse ante annum fortunam rum quadraginta vix annos hanc
1672. Ve-

ibidem deletum fuerii S. Syrse monasterium, memoria ut ineunte sseculo xvii vix aliqua Quod quum non amplius exstaret, superesset. pronum quoque erat fieri ut paulatim obscuraretur ipsius sanctee nomen ; neque proin mirum est, si eam Catalaunenses aliquando
confuderint cum S. Syra Trecensi, longe celeberrima, ejusque festum egerint cum Trecensibus die 8 junii. Nunc vero (Breviarium ante oculos habeo excusum anno 1840) exulat omnino S. Syrse nomen ex Catalaunensi kalen-

societate plane persuasissent viri aliquot, ejus

habuit.

Quum

enim fatiscentijam Bossuetio

esse Meldensta indigni, renovanda quoque re ssepius Breviarium etMissale,consilia ea de Le Dieu (3) husecretarius collata sunt ; quse summo viro parum rei incentor, faietur jus Bossuetii mortem placuisse. Utui id est,post

dario

ita ut

nunc

verisimiliter

nuspiam am-

plius quotannis honoretur nomen et sanciimonia. Perstat autem adhue

S. Syrse Meldensis

prodiit id Breviarium

cum Missali anno

1713

Trecis alterius S.

Syrx

cultus.

sur

la vie el les

ouvrnges de BoS8uel.tom.l,pag.iOO. (<)Toin.

de'fcSx.\om.

I,

pBg. 6G8

et (iS7.

(5)

H^.o.re8 el Journ.

I,

pag. 087.

DE
V. D. B.

S.

OCTAVIANO SEU OCTARIANO

i

EPISCOPO COMENSI IN LONGOBARDIA,

SYLLOGE HISTORICA.
S Unicus S. Octavianus prsfuit
ecclesise

Comensi,

dum

hsec schis-,

ejus cultu et de cultu ahomati de Tribus Capitulis adhsereret.De rum qui extra communionem ecclesise obierunt.
clesiasiicos

CIC1 iNHOU

UCLXXX'

Tempore

ir/ii-

Ad
se S.

$matit de Tri6ui CapituUi

diem 20 Octohris, ubi de S. Joanne III, ex episcopo Comensi, agendum erat (1), optim^not^monumentisfuseostendimus schthanc ecclesiam per integrum sseculumvn
vulgo dictiur, smati,quod de Tribus Capitulis tempusvixisinvolutam fuisse; atque intra id Agrippinum, S. Rubianum, S. Adalber-

prafuit S.

assecuius est honores. Qu^dam ibidem attulimus, quibus illi forte vindicari possint a schismaie formali, ut cum theologicis loquar;qu3e si non placent,cogiianparticula' est cultum eorum esse cultum

numquam

dum
rem

Octavianus
cccieti Co-

rem quem,quin
;

menti.

tum, S.Martinianum, S.Victorinum,S.JoanSJoannem III, S.Octavianum seu Oc-

laedatur universalis ecclesix aucioritas,viris indignisper errosanctitas ei deferri posse res clara est ei consentit

nem II,

tarianum, S Benedictum , S Flavianum schtsma Deusdedit seuDeodatum; quo sedente sed qui, aliam quam decessores sublatum est, schismatici nactus post mortem fortunam,eC'
.

et

Hsec prse reliquis Benedictus papa XIV (2). itaque omittere possumus, satis habenomnia Joanne III comtes leciorem ad illum de S.

mentarium amandare.

(1) Acl.

SS. lom. VIII oclobri, pag. 903 et seqH-

(2)

De

13. |.ealificaloineetcanoniMlioueSS.lib.I,c8p. 42, num.

Primus

; ;

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

Lii de
ejfi*

107
(13).

"

mine; g^nut
inceiltitti-acin

perierwii.

pluribus disserit de ponlificatu S. Octaviani seu Octariani sedomnia qusehabet ex historia generali iUius asvi deprompta sunt. Ast ea de causa, quan%

Primus Aloysius

Taiii

(1)

suburbancv

S.

Abundii

Hanc primum

AUCTORI
V.

cathedraie iempium fuisse vult Jovius (U) sed haud scio an uliis probaturus sit seecuio
VII primariam ecciesiam, etepiscopalem sedem extra mosnia fuisse positam. Equidem non dubito quin h3ec basHica initio coemetariatis fuerii cujus dein (ut tot aliarum id genus basilicarum) varia fuit fortuna,
;

B.

Comensis non communem tunc sequebatur viam, omnia fere qu<e tradit, quantttm ad S. Octavianum spectant, nullis nituntur fundamentis. Neque mirum est bonum scriptoretyi ita in hac parte aberrasse a veritatis tramite, quum Stvculo xvii, quo scribebat ille, nondum innotuissent documenta, quibus indubium jam esi ad finem s^culi \n usque in schismate perseverasse Comenses ; adeoque in media sua dissertatione (2) fatetur

doquidem

ecclesia

^DeS.O^X^wwLmcuituhgeccomperiahabe-

mus.InitioscTecidixvu, ut ex nova Ferrarii 'pZoSTca-" Topographia ad Martyrologium Roynanum *"//!'" f reinnotescit, sanctis accensebant Comenses vi- "'^'"s. ginti duos priynos suos episcopos, sed decem ^""'"" ^*'""

f/j'/'^''"'

ipsemet gesta iliius sancti penitus periisse et unius nominis superesse memoriam. Btquidem de hac ipsa nominis forma' non convenit inter scriptores rerum Comensium. NonnuUi, inquit Tattius (3), atque inter eos est Ughellius (4), pro Octariano scribunt Octavianum, quos redarguunt antiqua ecclesiae iiostrae monumenta, in quibus semper Oetarianus appellatur. Verum quae sint antiqua illa monumenta declaratur nuspiam ; et quum Octariani no-

tantum prosequebantur officio ecciesiastico (15). Verum ubi Lazarus Caraffinus anno 1626 Comenseyn caihedram conscendit, eam usque ad annum 1665 occupaiurus. multam operam ipse posuit in extoliendis ecciesi^ suee
decoribus (16). Inter haec curavit etiam, et quidem ante annum 1651, ut duodecim etiam
sancti episcopi officio proprio colerentur per totam dioecesim. In usu aiiquandiu fuit id institutum ; sed non ptacuit sacrx Riiuum
iiii

'jrnjiitione.

men omnino

insolens

sit,

adhasrere potius

Congregationi, quse voiuit ut hujus pr^esuiis festum, et simui piurium aliorum, in soia basiiica
libro,

velim Ughellio quam Tattio, licet hunc triginta abhinc annos sequendum arbitratus sit eruditus vir Cantii (5). Patria Comensem
fuisse 5.0ctavianum et ex nobili familia Satterapa ortum tradit Ughellius (6j. Sed 7'es

S. Abundii ageretur ut Tattius in anno IGGS edito,tesiisest {11). Hincidem

,

Sub atMitim
ffJO

genealogos Itaios seecuio xv et XVI pro tibitu suo optimis quibusque nominibus honestasse nobiles domos; et recte Tattius, de S. Octaviani genere agens, scripsit [1): Nihil super hoc a melioris notse scriptoribus accepimus quare recentiorum commentum hocexistimamus. 3 Conscendisset S. Octavianus Comensem
e-tt
;

notissima

Tattius, postquiim in Martyrologio Novocomensi, quod anno 1675 dedii in lucem, scrip5i55e^lS) Novocomi in ecclesia S. Abuudii extra urbis moenia S. Octariani, episcopi et confessoris ; qui, commissam sibi greg-em Domini et verbo spiritali et integerrimse vitEe e.xemplo
:

gfubernans, seterna in cielo praemia adeptus

:

est,

continuo in annotato addidit Agunt de ipso Officia Sanctorum ecclesiae Novocomensis hac

Gtmeniem
Oi:Cf'jia

iedem
/ut(

cuam

cathedram anno 66y eamque mo7He sua vafecisset die 23 Octobris anni H80, sicre-

qua colit eum in basilica S. Abundii, ubi asservaturcorpus; iia ut cuiius ad unum S* Abundii tempium tunc constricius fuerit. Vedie,

vit et lepiiliHJt
III

rum mutationes

leniplo
S.

iuburbano
Abundii.

dere iiceret Ugheiiio {^], Tattio (^) et CcPsari Cantii (10); sed monet ipse Taitius hanc meram esse conjecturam. Probabile tamen est
sedisse

Comi hunc

antistitem circa

670 aut 680.

Nam quum certum sit,

ut in

annum Com

ibi non sieterunt. In Ordine enim Comensi recitandi divinum officium missamque ceiebrandi pro anno 1817 indicuntur sequeniia sanctorum episcoporum Comensium fesia, per toiam dioecesim eeiebranda,

mentario de S. Joanne III ostendimus, fioruisse Deusdedit seu Deodatum circa annum 70U, et tertiuin ante eujn locum occupet S.
Octavianus in catalogis maxime probaiis (11), liquet fieri non posse ut ab hoc asvo ionge recedatur. Sepultum esse in cathedrali templo, cum prius pluratempla, pre antiquitate labantia, resarcisset aut etiam a fundamentis excitasset, affirmat Ugheliius, sed sinevadeneque teste. Neque credibile est S. Octaviani corpus in cathedraii tempio, quod B. Marige virginis patrocinium et tituium habet, sepidtum fuisse; nondum enim illo aevo invaiuerat mos sepetiendi mortuos intra civitatum moenia, que-

26 Februarii S. Flaviani 2 Martii, S. Prosperi et 8 S. Provini ; 8 Apriiis S. Amantii 3 Junii S. Adalberti, 22 Maji S. Eusebii 5 5, Eutychii, 17 5. Agrippini ei 22 S Exsuperaniii 5 Juiii S. Adaiherti et 7 S. Consulis
; ; ;

1 Septembris S. JoMartiniani; 3 Octobris S. Joannis let S S. annis II, 8 S. Felicis, 11 S. Eupeiii, 20 S. Joannis III, 23 S. Octariani et 30 S Benedicti et demum 16 26 Novembris S. Fiaviani II Decembris S. Rubiani. Jam vero quando et

31 Augusti S.

Abundii

'

qua auctoritate resiitutus fuerii iiie cultus per universam dicecesim Comensem me fugit.

ponendum

madmodum
mus (12)
;

atibi certis

testimoniis ostendi-

et

quidem meiiorem testem habemus

Profecto generatim hcBc legiiime facta esse est sed quum ssecuio superioti ad finemiabente episcopi Longobardi mtdia auderejussi sint, quae intra ordinariae sucV po;

Tattium, quippe qui perhibet suo adhuc ievo 5. Octaviani corpus servatum fuisse una cum
ossibus

testatis iimiies

non continerentur, nil

certi

aiiorum compturium

episcoporum
basilicse

Comensium sub pavimento chori

(1)

hoc loco statuere licet. Porro omnes iitisancti ritu dupiici coiuntur eiplerique ieciiones proprias habent in iibelio, dicto Sandorum Cocra. loin.

'^'"" (2| Ibid.pa "'"^ '' Marlviologmni Novoi-tiiiiciisf.|nig ^*'' 251. -(2| Und.pag.70ti; tli " lialia aa~ (3) M.tii>i o Ivmlogiijiii NoviHoineti^i.'. n 251-
'

Amiali socri
,ti

(lcllacil!"i di

Como.

tni.

I,

i>ii{{

702
(ll \

et sc(\t\.
"

V,

col, 2fil

TiiUi.

t'>ni

Cnmo.

loiii. I. |iBK

ti2rlc|f).

l.nss. 7112; Caiilu, Sloria di (12) Cfr Acl. SS. rom VIII

iro.loin.V.col. 2lJ2.cdil.Colfli (5j SliHia dclb criia c diocesi di Como, tom. I, pag. fii - (ii) Italia siicio, lciiii.V. C"1.2l)2 (S) liulia^acra, 7) MarljToloKiuni IVovocoinen*e, pb{;. 251 "02 et loni. V, col 2tii. (0) Aiiiiali sacii di llunio, loiii. I, pag.

i>:if; I

708.
Hisl

(10)

Slona

di

Conio, lom
lib.
II.

I.

puj-.

Ui.

|ll)

Jnvius

Novocoincnsis.

in

Bui iDOuni 1'hc8uro Ant. et

ct sn].; tgticllius, Ital. sa-

<.ci"l'ri>. pag J*S(i el N87 - (I5J Annali di CimiO. lom I. pug. (11) Ili^iorin 708; Martyrolojtium CoiuiU!.i', pi^. 2.10 ct 251 Novncomi-nsis. Iil> II. i>p Hiirmniintioi,Tt)P!iaiir.Anl. cl llit. (IS)Cfr Act- SS. Iiolia! tom IV. part II, rnl.M02 nl scq (1(1} Talti, Aiinaii di Comn.lnm. tom 11 septemliit-s, \is-^ 54 I. passim. (17) Ibid. tom. t, pug. 708. (18) MartjTologiuin Novocomcnse, pag. 231.

Hist. lul.

tom IV,

part. ll,col

102

Ociobris Totiius X.

17

menstum

108
&0CTO
V. D. B.

EPISCOPO COMENSI. ^^ OOTAVIANO SEU OCTAKUNO ^^^^ ^^^ ^ OctaCara^^' cSopoTncioscWamn Octavianus.eu ^n.tum '^^Stn

DE

S.

cujusqwppe rianus ftoc in nm.ro on es<. in Nocturni dicuntur decorafesto lectwnes Verum secundo loco et Missa Sacerdotes

IZ

muni qu^cumque harum rerum

^oru,n "^J"""; Philippus Ferra''J^l'"'^^^^^^^ etrn d^ceces Martyrologium

corpora in civitate

^^

or^go svt et vts, rUuum luum S. Octaviani cultus olim sacr^ saltem pro Congregationi prohatus fuerit abslinere templo S. Abundii, non licuxt nobts inActts nostr^s a referendo ejus nomine qui quorum institutum est dicere de ommbus,

"^Zum

ChroFranciscus Ballarinus in pag 3 Roberlus Ru^^"'"nslpag, % et stirpis, lib.I et

.

^^^'^^'^^^'Ziitatibussu^

f^^^^^^^l^^^ LeUusj
""?^;
*
.

, Diario perpetuo

Novo^

pubhca in ecclesia catholica. auctoritate aut tolerante, coluntur. cipiente, permittente

Scriptar. de
^-

prx-

etrequ e

'

hAtquehis.nifallor.satisimiuiquceanimo ^ ^,(^e ro. -.^

'

terium, qumi. ^

^^^^^^^ ^^^^ ^^^^^^^ fuit .^ 5 Octavianus sepultus sed monas^,^^^ ^^^tare (i) esse ^^^^^ ^^^^ ^^olUum
i
,

.,,'nprinris

Lonao-

^'''"T superestnisiin finekujus ;?r;:/::- obrem mi aUud eo signare scriptores, quos de d....ci(M-excommentarii non mem- egisse indicat Tattius (1) etquos ipsi ,tai; MwHumc- ^^^jj5, iii autem suni Felicianus Ninguar""" suburbiorum, ubx da in Descriptione urbis et Philippus Archintus de ecclesia S, Abundii Lazarus Elencho suo praedecessorum

laudibus; slet sententia de .S.Octaviani

quam

tardL^occuUt^bus

et

secundumU,er-^Us
te

(<iuamappellabani)<.gesn^vamha^^^^^^^

^Z^n
tom.

Tedquan^dxu S. peribit omnino episcopi

mnc caj / iupntibus pr'ovinciam {6). cuUus minueretur S. Octaviani non Abu.dii ^des assurget,
illius

memoria.

in

I!,

pag *9*-

dans

le

Mrianais, lom.

I,

pg-

3-

W) ^^"

"'

E
B

DE

SS.

LUGLIO ET LUGLIANO,
I>K-^VXXJS-

COMMETVTAIMUS
J.

PRyEFATIO.
ciLughaii., hicdamusActa SS. LugUi desumpta, a Belgii \ex Actis Sanctorum Ghesquiere nostro conscnpta ^Jjosepho

Beaumont parochi Mondidertensis

;

o^ f^runt.
hemus
:

denuo prMo subjicimus, dicamus,nonhaquod melius, quod ampUus manuscripta a hhes immo varia

Ea

qma

et L. Danqui instruAmbianensis aez presbyteri nos transaccuratissime descripta, ad menta, quoque maximam nobis miserunt. UliUtatem Beauville, recens scriptor atluUt D. Victorde pulchermmsor^^ Mondtderiensis, intres

uncims tncludemus C lenu proferemus, l^^^or^ss^fa-

Verierunt.Qu.tamenejostra ,uiero allata, ut

mos tomos
nitate

quamquepro opporu Irhes- F adhibebimus. Porro unicum

distributee

luZnltk

quidantecessoris

C^ri

Prxctpuum. rile distinouatur. uU disquisUto

quod tnnos

Zuicluo

disperttmmus ne proUxiorsit.in tres preeserttm expUcent

posteriores
lo-

t:
mam

extremi sxcuh situdine et impietate dentis dispersarum. ^"VP^'"'"/^^

nobis fecit benevolentta

nel^<^^.^Z prmce
RR- ^^-

exuvrassacrasBeatorum disquisUionem circa

Martyrumsecundum vanas temporumet corum conditiones.

SDB BSCOU V flNKM IT Vni

1.

Locorum,

ubi

SS. Luglius

el

Luglianus coluntur, notitia;

et

aedis causa Acta examinanlur;

epocha.

inniuu.

terrilorium sancti fratres Lillerium, cujus sanguxne purJ^ngnnset Luglianus suo ioforuHi, ulii [oUm) dioecesis purarunt, oppidulum est di..ugu.u... ..[nunc Atrebatensis sub
''-'-^'"'''''

uti apud Mxr^decoratum, quod anno 1043.

umvidereestO), inU^atum

fuil

Memoratur

M
du
tris)

in Artesiajhod^e departement Trajecti Ca!cc.i., ir^fectura

..Jamarensis,

Lhunilnsi)

Flandrtm comiUUerium inUtteris Robertx apudoppidumBroburgh {n^^eBourtis, datxs stmul Incarnat. mcui bourg) anno Dom. LMertensis domino eumlngelramno. castrt Lilartum dictlur. etvemacule

Pas.de-Calais). pari

milUartum ac Bethunia trium

^ >i<^" ^"^ .^^^^: tLlvocatur. Mondxderium autemseuMons ixvi eMome Lughant Relt{olim)

Huibusdam

coUecto remotum. canonicorumque

I.

S^ideHi. quo SS. LugUi

et

(l)Diijlom. tom.

pg. 50.

quise

; ,

DIE VIGESIMA

TEETU

OCTOBRIS.

109
AUCTOtt
J.

A Qui^
ttuipo

Roye

nonnullai ex Artesia asportatae fue^^^t^'^rnhnrfuifnnhil(i.situmintini../ castrum olim fuit nohile, situm in fimrunty Ambianorum, Raugse * proximum, a situ
2ws
et

seuntes.permanusimpiorum^praedicti videlicet
Berengarii Berenffarii et fratrum suonim Bovonis et HeeHescelini et eorum complicum fnerunt martyrio

conditore Desiderio dictum.Est

enimsum-

mo

monti impositum

appellatur. In litteris \m,vocatur Corbejx castellani, datis anno chartario S.Petri de LeMons Desiderius, in

ac vulgo Mondidier Widonis Candavenae,

Hoc factum fuit kuno, ubi hxc leguntur Desideriura in aula domini regis, apud Montem mcxc-ix. Ibi prffiseutibus etc, anno ab Inc. Dom. prout scribit Hadrianus Valesius in Noerg-o, titiaGalliarum (l}sua regibus Francorura aula,
:

domus sua velpalatiura

fuit

tamquam

in op-

eorumActa,
o(im perp-

ubi pido claro et nobili. Atque haec de locis. Sancti nostri coluntur, MaWy2 55. Luglii e^ Lugliani Mu/^am inveni, ac nequiy.QiQgiis classicis memoriam

Eadem Vitse verba leguntur Tom. i Januarii Bollandiani (5) in vita B. Heldemari EremitiB, anno 1097 defuncti.Ex his Gualteri verbis consequens etiam fit, SS. LugUi et LugUani Vitam currente seeculo xii ut fide dignam, habitam fuisse quo magis miror horum Sanctorum memoriam nequidem in Belgicis Usuardi Auctariis uspiam reperiri sed tantum apud Raissium citatum apud Wiliotium in Hagioiogio Belgico ad diem xxni Octobris, ac denique apud Castellanum in suo Martyrologio universali, ad eumdem
coronati.
:

diem; ubi tamenperperam scribuntur, occisi fuisse saeculo quinto a AVandalis; quod sane
conciliari

'"</.-'''"
.n:

demin

Zompium
de elogium

Auctariis Usuardinis. Unde suspicor usque ad anActa eorum parum nota fuisse Andreas Herbi, ecclesiSB ^um 1597, quo anno ea in lucathedralis Atrebatensis canonicus, quibusdam in locis suo stylo cem emisit, ac Ex hoc prsesertim fonte hausit
expolivit.

verbis eorum Vitee, quibus inBelgiumvenisse asseruntur,sedente

nequit

cum

inMorinensi cathedra domnoTheodoricoHaino,

5.

Audomari successore secundo, Eamdem

illam Vitam etiam anno 956 antiquiorem esse, censeo, ex eo capite, quod nulia illicdetran' Lugliani slatis Mondiderium SS. Luglii et
Reiiquiis mentio fiat; quse tamen translatio

Malbrancquius queecumque

m suo de Morims
,

opere de hisce Sanctis retulit stylo. Malmulta, qux et ipse suo exornavit prmverat brancquio in laudandis hisce Actis Belgico :l), et Ferreolus Locrius in Chronico Duacensis ad deinde Arnoldus de Raisse, suo ad Natales canonicus in
S.

eaque bene

facta fuit,

quum HUduinus,
,

Mondideriensis

typis Belgii Auctario, anno 1627 hic multo brevius elovulgatoi:^]; ubi tamen nxmxActis ilUs concinnavit, hisce

Petrum Sanctorum gium ex

verbis neusi, passio SS. Luglii

rum conceptum
gliani

In terntono Teruaarchiepiscopi et Lu:

Hibernornm Baino, Morinorum episcopo,

regis

qui

Theodonco
:

sedente, religionis

idem nempe, cui Hugo Magnus, Combensem viiiam paier Hugonis Capeti concessit, uti iegUur in diplomate Hugonis Capeti,quod exstat apud Labbeum (6). Quanto autem tempore Vita illa Hugone Magno, qui anno 956 motHuus est, antiquior sit,nonhaadejusdem beo, quod definiam. Quod autem attinet.nititur ea Vitx auctoritatem fidemque unius alteriusve Hiberni et quidem non co^vi, reiatione, uti ex nostris in Vitam Annotatis patebit. Nefas adeo non fuerit, si hinc puta, inde solo iiiius testimonio non stemus
comes
esset,
, :

Boloniam appuleruut ergo, patna emigrantes, editis.Terununam ubi signis varie ac splendide eamdem ab inccndio mirabiUter concedentes, verba cu)usdam eripuerunt qua de re adducit familiaris, hic Prosx, canonicis Lillerianis
;

quum Luglium
chiprxsulem,

asserit Hibernise insulse arLuglianum vero Hibermss rescilicet

gem fuisse; quorum

nomina,nuspiam

infrarecitandw.Tum in hunc moduynpergit quae ScryQuibus aliisque peractis, ad vallem Moriuorum indicitur, quatuor ab urbe
redala

terpositismiUianbus,cautandoperdevianemora
ac per manus imet loca inculta pervenerunt, etfratrum suorum piorum, Berengerii videlicet

Hibernise seu in archiepiscoporum seu in Fuisse autem regum Cataiogis inveniuntur. Luglium episcopaii dignitate ornatum,nulii tamen certw sedi affixum; LugUanum vero cujusdam in Hibernia ditionis reguium seu istum fuisse, faciie credidero at

dynastam

hunc vero totius Hibernise archiprsesuiem,

monarcham

exstitisse,

tum demum credam,

C Bovonis

Eseelmi (alias Helcelini ac Hescemartyrio fuerunt et eorum compUcum lini) coronaticircaaunumDorainiseptingeutesimum Reliquias vigesimum quintum. Addit, eorum translatas fuisse atque illtc Lillerium postea quum in peranttguo. 9"" "fl^^r/t ll,, in novum inaurato tamen,quievissent,
et
:

digm testtubi scriptoris cosevi et ceetera fide accesserit, monium mortis eorum 4 Superest, ut de vioientse tempore et subsecuto eorum cuitu, noncausa,
nulia

^nnelornm
rxdit
riiiijd

eorum

Actis

pnemittamus A
.

rfioifio tion

nefariis
Htr^iida:

L, est,

tigneo.

ActOYvm anti?M"0
et

HM-

ninaniw.

c^iatumanno idque argenteum affdbre infra latius transiatas fuisse. Sed dehis antiquitatem fidem3 Nunc in eorum VitiB certe ea in Que inquiramus. Servabatur nn,immo et nota erat Beigioante annum abbati, anno Guaitero seu Gaitero,Araosiensi
Prsefatione ht. 1179 creato, uti patet ex ejus monastern storica fundationts Araosiensis
17S6 liiiuscc^no(vulQO Arouaise), quamanno edidtt, ubi hwc iegunbii prior, R. D. Gosse passionis SS. Lugln tur {4} Sed et in Historia quorum corpora et Lugliani Hibernensium Mons-Desiderii dicitur, apud castrum, quod perspicue scnptum legiecclesia venerantur, per has regiones trantur, quod iidem Sancti

UU

nudefensionem morti traditos fuisse, tnActa eorum insinuant, Cur ego, spiam in captte annuniiantur quies, ut Martyres editee, atqu^ Vitse, a iaudato Herbio eorum Respondeo, td ut taies etiamnum coluntur?
fidei

fuisse, testatur eorum c.rudeliter occisos fuisse. teslalur crudetiter ob cathoiicse Vita sed ex verse fidei odio aut
;

morisjam pridem

fuisse, ut vitse innocentia

ab vnprobis hospeciabiies viri, qui nefarie fuerant, pro Martyribus habeminibus occisi

rentur atque coierentur. duce (7), ei in satmuita, utin S. Adaibaido Baiduino,arMonone[>i], in SS. Canuto,

Exempia habemus

Major estxn chidiacono Laudunensi aiiisque. eorum necis epocha difdefinienda sat prope
ficultas.

Occisos

fuisse eo

tempore, quo

-pag

.96.

P.^ces iusnr. ,.,. Sllbid.piig

"^j "

(^>

^5^ior^i-r^c.cil:
S, Bainus,

pag. 3l)3.

110
JUCTORE

DE

SS.

LUGLTO ET LUGLIANO MAllTYRIBUS.

quidpiam illic sacrariolum extitit eorum noeximine et honore msign.tum atque omumo patronostimatur Lillerium opportuna istorum rum.quos adhuc servat, acorevsse beneficent>a.
:

'

S.Bainus. Morinensis episcopus, Teruan^ moraZur tradunl ipsaSS. Luglii et LuX^TActa Sed enim. uti hic in CommentarioHittorico-Critico dicetur (I). Sanctus iile

eliscopusnon videtur ultra annum 706 TeruanI"^dZe: immo vero. uti quibusdam ^aceUam ab anno 697 secessisse Fontaneltm Lrtet ergo. ut sancti fratres non anno
727 auod tradit laudatus Raissius. sed ante exitum prmcedenlis swcuU e vivis abierint, seu anno 696, uti arbitratur Malbrancqiiius Vlri autem in sua de Morinis chronologia (2) potior fides habenda sit. Raissio.an in hac re Malbrancquio, quispronuntiet. quamdiu non Morinis vaconsliterit de anno, quo Bainus reversurus? Hoc ledixil ad eos deinceps non est, itaouestante dubio. satius mihi visum Lu^iniLus-liani ^rc;en(amn.c..n.u6
.

Scilicet

cum
i,>

iliic nil

nis sylva.

mine, et

ejus aditu >llud

ille

Butnetum noBam, esset castelcorpora

lum;

totus

tractus a loco, ub.

torrens depo..uit, ad castellum pont,ficmm et a castello nd LiUerium hodiernura mult.s domiciliis coepit excoli.

saeranum excepit, m a=tate semper degit anachoreta, testis plur.marum, quae adhuc in febrientibus maxime contigunt sananonum
corpora excipiens. etiam

Locus rluv>alis >nundatioms

quo a profonda

majorum

et

exitumsxculi v.i vel sub sxcuii vn. imtia eam ferre auam absquc solido fundamento determinato aiicui anno affigere. Lugliani ne5 Qu^ vioientam SS. Luglii et ,m,.o,,.,o prodigia. divina c,an,i,ua.; ccm proximc subsccuta sunt nempe in percussorem uilio, delapsa cwiitus super eorum corpora iux. et angelicx turmx ad visene c.eio quasi per scaiam Jacobicam ^ quorum omda corpora declivis descensus, nium in Actis diserta mentio fit, ea haud
re-

UeuronviUe nom>natur, ol,m Herronv.lla ex autiquo Theutonum etymo dom>norum v>llam signific.nte, quod principum, seu '1'"'-"'". reperta corpora. Uactenus Malbranillic cquius. In eo autem Heronviliano castello SS. Luglii et Lugliani corpora debito cwn honore adservata fuisse usque ad Norm^^^nOaihas norum sub swcuii nom medxum

omnino verisxmiie est. Quum vero Normannorum metu sacra Sanctorum lipsana vei ad muniliora ioca deferrentur vel
excursiones,
abditiortbus terrx conderentur recessibus

dubie eorum cuitui initium fccerunt. accedente virtutum eorum ac miracuioru,m, qux in vivis patrarant. sparsa in Morinis fama.

poslremumhoc haud dubieconligeritSanctorum nostrorum Reliquiis, si qmdem hx inter dciataad S. Audomarum Sanctorum corpora
non recenseantur Reddila demum hallits viscepace. credibiie omnino est eas e terree
.

Non

est erqo,

cur Maibrancquio denegemus

:

fidem,
initia

eorem necem ac subsecuti mox cuitus Ecce in hunc modum describcnti (3)
,

(SS LuB-lius et Luglianus) spoliautur vita et vcstibus projeeto in laounam utriusque corDore ac sine honore relicto. At impune non abipn>nt (sicarii), immanes ill,B tigrides. Qui primarius auctor ac lethi ipsius opifex, caca-

iacei/um Ad Ulmos, reribus educla atque congruts ritibus transvectas cens xdificatum, exposttas fuisse et fidelium vcneratione a Maibrancquio relata sunt, Atque ila, quie

cum
R
[

infra dicendis factlecomponentur.

q<tnm compen,,,,,,,,,

Appendicis loco addimus, Ghesqmerum

nostrum ignorasse BreviariumAudomartpo-

lHanum,jussu Aiexandrt '^lBruyeres^Cha^

saltem labre episcopt recens tunceditum, aut

Lmonem

sensit in prtecordia immitti, distendi viscera dilacerari et ne quid =Brumraembra. noso deesset, ultrices ips,B fer^ involant. et foB:

Sum in mod .m

artus discerpunt, devorantque ocul hiuc, proeul ditfugere commilitones. ne p

eorum malo,..m agmine involva..tur. Quare Erkenbodo (hunc Maibrancquius so. Tumfactt Sanctorum) est facta po.estas san^ nuUa e. de vulnere c a corpora componendi gravisfmocura' crura trahit animosius, et illam m, Ito ce"p.te ex obviis educto geminam

eodem usum non Msse ad 'f-^<^^-'^"2Z' mentarium suum. ^ ''""ir"^:,^: censitam repertmusfesttvttatemSS^Lngln ut vuigo ac LngU.m pro tota dtcBcest sub rtu sequentt Legenda: dtcttur. semidupitct cum
Lugliu.
lis
.

ZnZ

H,bern.a sept.mo s=eex .st.us .nsul* reguculo, Dodano patre, uno httens a pr.ma et matre Relania nat.
et

Lugl.anus

j,

prcept.ssacr.>rel.g.on,s a^tate instituti suut,et .-egn. pateru. habenas sumimbuti. Luglianus

Simam

^^^ m rumcuiue
ut

adoperit. Tanta

eum salutis

su=b fidu-

ma

perusTurne

totam noctem exigere et quoeu ferarum seu pr.Bdonum ime minime detractet. Atque hoc
:

et Lualiquamd.u moderatus s episcopalem perven.t d.gn,ttem Sed glius ad

=Bquitate

ambo

vit,Bperfectior.samoresuccens,,pos,t,sd.sta-

gnitatum ,ns,gnibus, patr,a elam excedere

lg,.ur in

magis an.matur augelica J Lclaro^cctaculo per scalam Jacobicam ad v.senda turma e c<b1o
spectaco pora procUvis tendit, et obsequiosi luminis splendore coUustrat. Verura et bundo

Angl.am ''-^1. pr^ tuerunt cceperuut. Mox. ,t se ''"<l'b"S Evangel.ura

adm,ratinni

hominum

^^

^^^'

iramani i^brium superfusione ita intumuit v^m ut aquis torreuL in morem sihi alveum avecta en LiUcLm ..sque iuveuientibus, eo sesq,leuc iter iartjrum corpora

Ldnt

xeruut terras Monn nctu navera co.i,scendunt, et ad terram terape tasem vela facuut, iugenteraque pa.s, Bonotem. qua. precbus eorum sedata fuera postquara multos ad fi niara pervenerunt. Inde
.

^"'^'f petere ,ncogn.tas. Quapropter

";/";

no-

delata. qui ab E,kenbodo m est Res ad a,..um est. R s ! d Baiuum

dem

adduxissent,s,g,,,.sque claru.ssent, protect.

^_^^^^^.

^^

^^^.^.^.^^

peregr.nat.one

Sir^

ITht

tin,'

.1,0,. eo..uo

,..,.1. r.n,.. .p.d

,.,... .,.p..

d,.-

(l)Acl. SS.Bclg.lom. Vl,|'S-**i--t2)T'n'I'''0pe''-

(^)

''*

1"8- ^^^8.

^j^^

tius

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. Ambiani, quum in commorari cog:erentur, hospitio excepti
die

111
AUCTOU
J. G.

sunt, et postera

prima

luce iter facere

coeperunt.
Breviarium ^udomariboitanwn.
7

D. Matthaei (immo Machuti) festum paulo liberius esset ausus obstrepere, divina faciente justitia, cEecitatisdamnatusest,

Forte postquam in vallem

Schyredalam

prope Fracfagium peryeuerunt, psalterium in via decantarent, in impiossicarios,

dum

inter se

Berengarium et Hesselinum incidunt

amiserunt.
nensi in

fratres ejus et

Bovouem

et

ab

illis

Iruncati vitam

Quare auditis miraculis, quae in Belgico sacello quodam, apud Ulmos sito (qui locus is ille est, in quo suncti Martyres Luglius et Luglianus capite plexi fuerant, eorumque sacrse tum jacebant lleliquiae) Paulus ille, in spem adductus
amissi luminis recuperandi,

Eorum corpora ab episcopo Tervan-

comite

adhibito

castro suo nou procul ab Hurionvilla

viaeduce,

illo

convenit. Ubi humili fusa oratio-

ibique postea constitutura est ; oratorium, cujus curam habuit a multo tempore anachoreta ad annum usque raillesimum
delata fuere

ne, votisque de

recipere promeruit.

sexcentesimum vigesimum quintum. Nono au-

tem SEeculo, Lillerium, hujus dioecesis oppidum, translatai sunt eorum Keliquiae et religiose asservantur iu

more exsolutis, lucis usuram TumiUe, iuflexa hiuc inde oculorum acie, quum istinsmodi locum desertum et habitationi miuus idoneum amimadvertisset, accersitum comitem sic ofifatus est Care
;

argentea

thf*ca,

quam

capitulo Lilleriensi, anno supra

dedit Isabella,

millesimum quadringentesimo septuagesimo primo, dono

filia

humili supplicatione postulemus a Deo, velit nobis sacra Martyrum suorum corpora exhibere, ut eaetiam, si ferat ejus voluntas, ad
frater,

dux

Burg-undiae.

Harum

Joannis regis Lusitfiniee et vero Reliquiarum por-

locum a se destinatum asportemus. Votis igitur iUorum aspirante Deo, Sacras Martyrum
Reliquias
diripuere, ociusque
in

fugam

sese

tiones Montem-Desiderii a multisjara sseculis

dederunt. Quos

dum

fugientes sacelli custodes

allatae sunt, et ibi in

antiqua Deiparae Virginis ecclesia coluntur. Porro cives tum Lillerienses, tum Montis Desiderii Sanctos Lug-liura et Lu-

acministri concitato cursu insectarentur, illico obrepeule divinitus medium peraeracaliginosa

w
ei

glianum patronos sibi elegerunt, eorum patrocinii elficaciam non semel experti sunt. Oratio

nube, a prosequeudi propositoabducti sunt. 9 Pauius autem coepto itineri securus inslstens,

!Hondidt~

riumdetatai

quum

in

biijulanda sacra

illa

sarcina

auiem in hacfesiimtateest hiijuscemodi :Deus, pro cujus amore Beati Luglius et Luglianus, gloriam terrenam fugientes, perfectionis evang-elicae

molestise
illa,

aliquid forte pateretur, de

coepit.

vendenda

suasu diaboli, cogitare

Quumque

viam

ingressi

sunt, eorura nobis inter-

cessione

tribue,

ut, spretis

mnndi

illecebris,

Christum sequi valeamus,

et eos iraitari,

quos

eadem tides et passio vere fecit esse gerraanos. Per eumdem. Quce hicdicia sunt de perfectiori statu, quatenus ad S. Luglium episcopum
spectat,

milliahum iter esset emensus, in Pallardium vicum devenit, ubi exceptua hospitio a ruricola quodam, prius sibi noto, ab eodem precario scriniolum accepit, iu quo sacrum depositum abdidit asservandum, donec e loco, quo pergebat, remearet. llle itaque
inde aliquot

docet 22. q. 185

bono sensu accipi debent S. Thomas at^t. ^ episcopum tamdiu obligari ad hoc, quod curam pastoralem retineat, quamdiupotestsnbditissibi commissis proficere adsalutera... Oportere tamen. qnod sicutcuram
:

probe obserato scrinio, clavique servata, abiit, secumrevolvens animo, qnanti posset sacrura illumthesaurum vendere. IUo autem abeunte,

mox
et

e scrinioio

tantus splendor

erupit,
:

ut

luminum

radiis tota coruscaret

domus

sed
in

strepitus

ingens,
est,

fragorque

terribilis

regiminis assumitaliquis perprovidentiam superioris praelati, ita etiam per ejus auctoritatem deserat susceptam. Jam supra q 184 art. 7

eodem excitus

quem audiens

pra?fatu8

agricola, intuitusqueprosilientes iude flamma-

rum
ipse

docuerat S. Thomas &tatxim perfectionis potioQ rem essein episcopis quam in religiosis. SiitaqueS. LugVwisepiscopus patriam clam reliquit, dicendum est aufcejHas sedi non fuisse alligatum, aut populum hahuisse rebellem, quem ad virtuiem inctinare desperarei quapropter rigidius vit^ genus sequi maiuii.]

globus, pavore totus exhorruit.Unde quum stupenda illa prodigia ad vicinos popuhi, divino lares suos detulisset, consilii causa
;

afflante Spiritu,

persuasere

adeuudum

esse

Montem-De.-*iderium, selectisque e clero piis sacerdotibus totam illam historiae seriem ape-

rieudam.
cola,

Quorum consiliis ai-qiiiescens agriuua cum laudatis popularibus Mondivenit, ipseque subinde
adiit,

derium

Mondiderinos

$ II. Cultus sanctorum Martyrum Lillerii et Mondiderii; variseque

visitationes

rem istiusmodi expositurus. sacerdotes revelante Domino, totius rei gestae illi, Sed jam praescii, autequam ipse verbum effutiret,

Reliquiasaeculi

rem illi totam explanarunt sacras videlicet Martyrum Luglii et Lugliani Reliquias in Pal:

lardio oppido delitescere,

abditas in arcula a

rum

usque

ad finem

XVIII.
in In 0 Artesise traciu, ut est mirabilis DeusinSanctis suis, nonnuilis Sanctos nosiros

sacerdote Paulo. Quare e vestigio delecti illi Mondiderenses presbyteri una cum iisdem agricolis Pallardium regressi, sacras ipsorura Martyrum Reliquias inde Mondiderium nd-

J""',

ex n<i((

'"",

('/.

101 iiVo,

/ur-

claruisse miracutis ei quidem usque ad medium fere sseculum x coiligitur ex Retatione ms. de Reliquiis SS. Luglii ei Lugliani, quam clarissimus Cangius nona mariii antio 1666

Hilduino coraite, lielvide conjuge, primoribusque populi Mondideriui ; atque in Oide, Beatissims Virgini sacra, quae prioratus est Ordinis Cluniacensis, solemni
vexere, stipantibus
ritu

Te

Deum

ac supplicatione, laudaraus,

personante

cantico,
:

reconditse sunt

ubi

adynajores nostros iransmisit, hisce conceptamverbis Sacerdos quidam, Paulus nomine etgente Armoricus, agens tamen id temporis
:

etiamnum surama Mondidereusis populi, innumerisgrati beneficiis, veneralione coluntur.

Hsecms.Reiatio.
10 Subdit

JJ2
AOCTORB J. G.
,ran,l<..i<.n

DE

SS.

^'"''fj.^^^' iraditionem. vetustumque veterum '^frragarxtrMnrone ^ consonare chtrographum.quoa '"^""^

10 Subdit laudatus Cangius, 10

SuMU

LUGLIO ET LUGLTANO MARTYRIBUS. tnaurai^. *c ....y ^..^. inaurat.. H.<^surnnu>M Relationi huic Relatiom
^^,
.
.

7 r " ", <apita vero versus parietes collocata. Utrxque

r-:rquKdam
Ctt
.

-'

: .^""^' anno 1666 a f Suessronens^ no

^^ZTd Itr

J ZS Mc S
\rc^fecto ad

2^nno

Calvinianorum furorx, smculo xvi ^^n^torum Reliquias debacchantium. subtemporein cu^usdam l^er.
-^

fj^^^f^''"^ ZaTnsuper

Mondiderianicimsdomo abscondxtse latebant, miro lumine subinde collustratm fuerunt :

byter(PaMiMs)verba tinierat, quxhus nempe ab Religutasfas/ate a se SS. Luglii ei Lugliani

sacerdotes

pr^efata ossium iheca.Contrapestes,incendia,

nimias terrse

sus erat, quum adstantes Sanctorum riani et laici ignem accenderunt, et involutas, prunis ardenpergameno
Reliquias,

Mondtde'

Mondideriani 55. Luimplorare soglii et hngVmm patrocinium lent,eorumque opem salutaremsaepiusexperti

siccitates

sunt
tor

videntibus cunctis, tibus imposuerunt, quse, Proinde comitissa Helvidis, illEesse exierunt.

Deoejusque penevnt& vehementer, basilicam

se facturam Genitrici et Beatis Martyribus mariti sui ac praedecessorum adpromisit, de ecclesia, qua Deo et salute prameditans et in et Lugliano servitutis redde;

Alexandro Mondiderii erectum, ac sacris ah fuisse eorum Pp VII indulgentiis ditatum translationem etiam festum die xxni octohris, julii domimca cetecorporum prima mensis tandem ad testatur scriptor
;

(4)

laudatus scriput iltic fuse enarrat eorum honorem Sodalitium quoque in

MartyribusLuglio reditu ampliavit retur obsequium, clericos largitate prcebendarum, ac de suorum ditavit ornamentorum. et gloria decoravit
prffidiorum

brari idem operis sui calcem suhdidii

hymnum, inecctesolt-

siastico

tum

eorum Officio Mondideru cant esi autem sequens

: ;

illum, de (pxo ilhc mentio B dul%, Hilduinum fuisseMondiderianumcomitem, cui Hugo fit Magnus dux, pater Hugonis Capeti Francorum regis, Combensem villam [vulgo Coulanville

prioris sceNotat porro Cangius ad calcem

sseclis, Haec dies, nulUs abolenda plausus festos geminare

Imperat Quippe gemmalam gemino coronam

Traxitabastro. Hinc enim toUitcaput infulatum Luglius frater Luglianus inde Regios vultus et uterque summo Regnat olympo,
:

Germam en Brie). qitm fuerat abhatim S. x concessit, Pratensis, provecto jam sxculo in diplomate Hugonis Capeti,
prout habetur

quod exstat apud Gallandium Tractatu de Franco-allo-^ Vitas SS. Luglii dio (2). Unde emendandus est

apud Philippum Lahbeum

(1), et

Hinc duos Iseti canimus patronos, Quosprobatnostram relevare gentem, MuUiplex in variis reduudans
Gratiarivis.
Si solo clausus

la Haye e^Lugliani, a R. P. Guilleherto de Sanctorum nostroconscripta>, locus (3), ubi non ssecido x, sed anno 870

negat axis imbres,

rum

Reliquix

Mondiderium asportatx fuisse referuntur. Notandum insuper, recitataRelatioms verba, Martyrum corquihus Paulus sacerdos 55. narratur, noneo sensu inteU pora abstulisse
ligendaesse, quasivero insignes ex binis detulisset; sed eo sensu, ut
;

Etseges siccis sterilescit arvis, Civiias uno rogat affuturos Ore patronos feraci Illico tellus gremio
: ^

integraMondiderium

nimbis, Parturit densis gravidata dilapsas avido refundunt Spesque Arva colono.
Si

puta abstulerit istis corporibus exuvias quae utriusque Sancticaput et ossa quaedam, quum etiamnum Mondiderii asservantur
;

repentino glomerata casu Flamma correptos populatur

ffides,

Martyrum thecaereprimuntobortos Ocius ignes.

Ut
sacrse

in reliquxcorporispartes in Artesia, nempe nos docet uti Ulmensi sacello, re^nanserint ;

tari solita,

lympham

tetigere thecae,

Lympha divinum

reseransvigorem,

ecclesta decanlaudata Prosa, inLilleriensi nostris in qua haec de Sanctis

pertinaces Cernitur jam tum male

leguntur
tia.

Ab Ulmis huc [Lillerium

sczlicet)

IVangere flammas. Sparsanimirumrapidosin ignes,

providendeportati, in hac aula sunt locati Dei

Ignium dirosinhibetfurores
nec ultra Sic ut obtusi stupeant,
Serpere possunt.

imptntanu
MondideriieccUiiaitica ve-

Etveroipsamet Relatio Cangiana diserte Reliquias, refert, ablatas clanculo a Paulo non admodum magme molis fuisse, quandoquidem eas in scriniolo seu in arcula ahdere integris corpopotuerit, quod fieri de duobus ribus nequaquampotest, semper 11 Quanio auicm inhonore habitx delatasMondidcrium SS. Lugluei Lufucrint
Guilteber^y^^^^i Retiquias, docetnospraefatus qui Mondideriana monumenta tus de ta Haye, consuluit,

Quisquis hffic audis superum prolem, Et parera Patri venerare cane sempiterno Quin et amborum Pneuma triumpho. Amen.
12

Potentem

Qu^ ad eorum

in Artesia cultum atti- sS.lngWi^

nent,paulo

neratio

priusquam Sanctorum nostrorum

Scribit Vitam, cultusque historiamvulgaret. Lughani porro laudatus auctor 55. Luglii et thecis, tnec^s, capUa capita Mondiderii servari, inclusa

magno seme^Lugliani corpora resederant, et piohabitus fuit per ah incolis in honore confluentium peregrinarum hominum eo
;

lai.us nunc tn Guilleberto teste, tocusille,

e.sequar^Eodern quo 55. Luglu

Lu.Uao..^^^

humanam

mUram sed inauratis Luglium vero exhiber^ autem, corona capite gestantem. LugUanum eorum regia redimitum, alia autem aliqua nothec^ Ugnese.itidem Jsa inclusa esse lipsa
;

faciem efjormatis, Ugne^sqmdem.

pr^sertim sextacuuone tione celebratur, feria non sine febrrentium

e-~2adL ^^*~f;^Xt7ac
""^
.^^ ^;^^'"J/ '^f "''"; 'j'"''!;'^ "'/^
no
fP"''''^"'

fuerat sacraLr^r/fra^, a S. Bai-

"o4,i eremit^ pro

; ,

f^"'*^;^^' i6-Z5 ib. oratorio usque ad annum

(3)

quo tempore

,, MUeeU. ...

...

p...

9.-(., ... p..

->...-

.-^.

m --

^*-

^- P^' "^ ^^'

vir

:; :

DlE VIGESIMA TERTIA. OCTOBRIS.

113
iOCTOtl
J.

vir nobilis Anionivs de Lieres, toparcha pagi, cuinomen Yrefaj, pro vetusto novum condiDe dit, in quo ex perpetua muni/icentia R. D.

Atrebatensis ecclesise cathedralis canonici, singulis diebus dominicis ac festis sacrosanctum Missse sacrificium Deo offeriur. Prope sacellum illud scaturit fons, cui quotannis sacro ritu benedictio imperlitur,

Lannoy,

Et eadem passione Gemina germanitas Dlos Christus fOEjderavit, Et cum Sanctis solidavit
Fides, Spes et Oaritas. Lug:lius etLug-lianus,

G.

unde aqua hausta aegrotis medelam ssepe affert (1). Scribit quoque laudaius auctor (2), destructi a Normannis castelli loco erectam a prcefato D. De Lannoxj fuisse lapideam

crucem, atque ante illam quotany\is concini

Quibusortus christianus, Liter rerum copiam Rescaducas dum attendunt, Mundi bujus parvi pendunt Vanescentem gloriam. Summo Deo deservire, Sentientes non transire
;

Antiphonam
Lugliani
servati
sauri,

Reg-inacoeli,

quum SS.hngln

et

Ei soli serviunt.

Reliquic-e

solemni supplicantium

Quorum unus

praesulatus

ordinecircumferuntur: idfieri in

memoriam
S3eculis

Alter regni sublimatus

quondam

in

eodem

castello sacri the-

ilybernensis culmine.

in Lilleriensem a pluribus ecclesiam deportati. Quandonam autem Sanciorum nostrorum Reliquice Lillerium ab

Pompam mundi deserentes,

Soli

Deo adbaerentes

Ulmensi

sacello translatee fuerint, sat

prope

Divino spiramine. Propter Dei salutare

Tradit quidem prmfatus definire Guillebertus (3), factum id esse sub annum 900 verum quum nuilum asserti sui testem
nequeo.
:

Transierunt

ambo mare,
;

Kelinquentes patriaro Verbum Dei preedicantes,

ji

B antiquum

adducat, non est cur solo ejus testimonio hic stemus. Probabilius mihiest, SS. Luglii et Lugliani Reliquias tum demum ex

Atque sig"uis coruscantes,

Venerunt Boloniam. Per bos mare serenatur, Eventino lumen datur, Et infirmissanitas.

quum

XJlmensi sacelto Lillerium translatas fuissBf Artesii experimento didicissent, eas in

hoc sacello non satis tuto asservari. Arbitror itaque, eas dumtaxat sub sseculi x medium ex Utmensi sacetlo Lilierium deporiatas fuisse; ubi primum in gede parochiaii, dein collegiata, sub sseculi xi medium exstructa, fidelium veneraiioni expositse fuerunt, perseveranie eiiamnum eadem sacra veneraiione, queeillis a tot saeculis impensa fuit. Coiitur

Horum prece liberatur Ab igne, quo crematur

Morinorum
civitas.

Post haec sig-na perpetrata, Cum jam diu expectata

Prope esset passio

Apud Ulmos decoUantur,

Et aChristo corouantur In coeli palatio. Eit concursus populorum,

autem Reliquiarum, ex sacello Utmensi Lillerium iransiatarum memoria die xx Maji

solemni supplicatione, uii et sacro de SS. Lu^lio ei Lng-liano panegyrico qua de re adisis laudaium Guilieberium (4-).
officio dupiici ei
;

Caecislumen oculorum,

^gris salus

redditur.

Quisquis Deum, vere credit,

coluntur
ierii,

Ul~

ut pa-

Ironi urbi

tecuniarii:

13 Lilierii eiiam, ut scribii prc-efatus Guitlebertus, SS.Lug-lius et Lug-ltanus coluntur ut paironi urbis secundarii, si quidem iis pri-

marius
pus.

esi S. Audomarus, Morinen.iis episcoUnde in officio ecciesiastico solemnis eorum commemoratio fit, uti fieriassolei de cu-

Et iutirmus huc accedit, Alacer regreditur. Ab Ulmis huc deportati, In hac aula sunt locati

Quorum

Dei providentia. festa celebrando,

jusque ecclesise Oratio, in ea commemoratione adhiberi soliDivino Spiritu accensus approtce, sic sonant
:

patronis. Aniiphona autem

et

Grates Deo gratulando Beddit haec ecclesia.

bat consilium fratris Beatus Luglianus, erogrataquesubstantia.paucisccmitantibuvs, Hibernia exierunt. i Exultabunt Sancti in g*loria. ^. LEetabuntur*in cubilibus suis. Oratio. Deus,
qui uos Beatorum Martyrum tuonim Lug-lii et liptiticas, conLug-liani meritis et intercessione

Avete jam sancti fratres, Atque loci hujus patres Et patroni seduli

Pacem nobisimpetrate,
El pro nobis exorate Salvatorem saeculi

Ut nos vestra Sancta

prece,

poscimus, cede propitiup, ut quorura beneticia Per Dttminnm dono gratiffi tuEe consequamur. in etc. Prosa vero. qu3e in Missa,

Mundans

a peccati foece,

]Sobis detur venia;

nostrum

eorum honorem
ita sonabai
:

celebraia, oiim concinebatur,

14,

Quo cum Christo g-audeamus. Et cum Christo maneamus

in coelesti gloria.

Amen.
MondUeriit

Rex requirit icquitatis, Ut affectu pietatis

Gaudeat Ecclesia
;

Mondide- Similes cantus voluerunt sibi

Sanctos fratres venerando, Eteorum celebrando

rini etBonusMerbesius[boiideMeThes)prexvn etiam tnier sbyter Oratorn, qui scecuio civibus suts compotheoiogos flormi, carmen quod supra num. H exhibuimus,
suit
[0,,

utprmarii

Devote solemnia.

Eymno adduniur sequentia

^,

Quos coDJunxit natione

pag(!) M.sceli tom. il. plg. 75. - (ij Ibid. pag

Lifilamiui lu

Domiuo, etexultate justi.JjJ.Et

47.-12)

Ib.d- 1-?.-.?^.- (^l

""d-

tom.

III,

pag. 2i.

g:loriamini

114
iCCTOfil

DE

SS.

LUGLIO ET LUGLIANO MARTYRIBUS.

gnitionibus. Sic apud Lillerienses videntur amissx SS. Luglii et Lugliaui Reliquiee : quandoquidem anno 1844, die xvi apritis, iU
lusiriss.

J.

G.

gloriamini omnes recti corde. Oremus. Quaesumus, omnjpotens Deus, ut dos geminata laetitia hodiernEe festivitatis excipiat, quae de Beatorum

Martyrum

Luglii

et

Lugliaui

glorificatione

procedit; quos
scilicet

eadem

fides et passio vere fecit

land,

ac revmus D. Joannes Maria Miotum Ambianensis episcopus, post ar-

esse g-erraanos. Per

Dominum

etc.

Mutatis

nominibuSf est eadem oraiio, quse in ad festo SS. Joannis et Pauli Martyrum recitatur. diem xxvi Junii
Lillerii

trant-

latK in ar-

]5

Bn modo

reltqua,

qux ad Sanctorum
.-

chiepicopus Tolosanus, liceniiam concedit aperiendi capsam SS. Lnglii et Lugliani. et ex ea extrahendi aliquas particulas Reliquiarum, Lilterium transferendas. Cujus extracIn notionis sequens exstat instrumentum

gemeam capgam fle/i'/ut>;

reliijua

nostrorum in Artesia cultum spectant quu7n sacraeeorwm ex\i\m Lillerii jam diu in perautiquo, uti Raissius scrihit
(1),

mine

tuam

Patris et Filii et spiritusSancti. Ad perpememoriam. Anno gratiae a Christo nato

ad eo-

quasi ingloriae,

rum

tbi cul-

tumfpfcianiiu.

novum

feretro ligneo, deaurato tamen, quievissent, in idque arg-enteum, affabre caelatum, ab

millesimooctingentesimoquadragesimoquarto, annotertiodecimo potificatus Sanctissimi Domini nostri Gregorii Papae XVI, Ludovici Phi-

Elizabetha, Lusitaniae regis filia ac Philippi, cognomento Boni, ducis Burg-uudiae et comitis
Artesiae,

quondam
ipsa

piissima coujuge

anno,

quo

^riae

obiit

eodem (nempe auno

,

millesimo

primo)

septuagesimo Argenteo huie Guilleberferetro prout refert laudatus to (2}, hxc sequens adjuncta est inscriptio YSABEL FILLE DU ROY JEAN DE PORTUGAL, DUXISSA DE BOURGOIGNE A DONNE CESTE CHASSE A L^EGLISE DELA VILLEDELILLERS ANNO DOMINI 14-71 PRIONS A DiEU POUR ELLE qux latiue sonant Isabella, Burgunfilia Joannis Lusitaniae regis, ducissa
quadringentesimo
curautur.
trausferri
:
.

Francorum decimo quarto, illustrissimo Domino Joanne Maria Mioland sedem episcopalem Ambianensem occupante, feria iii, decima sexta die aprilis, horaquiutapomeridiana, in sacello SS. Luglii et LugUani, patronorum oppidi Montis-Desiderii, R. D. Ludovicus Maria Martinus Aubrelique decanus curatus
lippi, regis

parochiae S. Petri in dicto Monte-Desiderii, Ec-

Cathedralis canonicus honorarius et archipresbyler, vi facultatis ab ^illust. episcopo

cleaiae

Ambianensi sub die

xi hujus men.sis Aprilis

concessae, assistentibus

DD.

Hippol>'to

Eduardo

dise,

riensi

hanc lipsanothecam dedit ecclesiae Lilleanno Domiui 1471. Oremus Deum pro ea. In hac porro lipsanotheca argentea exhibetur S. Luglius habitu archiepiscopali Lugljanus veroregio; superiorem locum occu:

Camillo Lugliano Chandon, majorioppidi Mondideriensis, equite Legionishonoris etc.Carolo

Simoue Dangez, custode coufratemitatisdiao-

rum Sanctorum, Jacob

et

Deneufgerraaiu vica-

pant Lusiianici regni insignia. Quod autem

die XXIII Octobris de iis celebraiur Officium, hoc dnplex primae classis cum Octava vocat

Fissier riis ecclesiae S. Petri, Longuet, Bertrand, ejusdem confraternitatis, et Braine, consiliariis etsecundum supra dictam licentiam, aperuit hermas, coutinentes Keliquias Sanctorum Luglii

laudatus Guillebertus. Fuerat olim illud Sanctis nostris proprium; ast posi Romani Breviarii correctionem, a S. Pio V peractamt
Officium
retentis

particulas, doet Lugliani, ut inde extraheret Lilleriensi dioecesis Atrebanandas ecciesi

tensis.
fuit

In aperto herma
ferri

S.

Lugliani inventa
formae
ovalis,

capsa

stanneati,

in

eorum de Communi Marlyrum fit, tamen antiquis secundi Noctumi

superiori partehabens operculum commissum,

lectionibus, quae ipsis propricB sunt. Fuit an-

no 1653 eorum lipsanotheca aperta et inspecta a revmo D. Christophoro Mortet, Audomarensiepiscopo; indeque exiractaduo ossa, quorum alterum dno de Frefay, alierum sacello Herenvillano concessum fuit; csetera vero, eaque non pauca, in eadem capsa decenter reposita sunt. Invocaniur auiem illic Sancti
^

rubra munita, tribus sigillis in fascia serica erant vice-praefecturae Monquorum duo priora tertium 0. Lefebvre quondam cudiderieusis,
rati parochiffiS. Petri

ex dicta autem capsa instrumentum pergamenum de extractum fuit SS. Luglii translatione Sacrarum Reliquiarum facta anno 1810 in novos hermas Lugliani,
:

et

nostri contra incendia, toniirua ac iempestaies, febres quoqueac pestem, ac seepe eventu

sigillis vice-prfieex cupro deargentato, pariter Lefebvre munitum dein intefectura et D. positum in grura fere cranium S. Lugliani, serico rubro e quo cranio dissecta pulvinari
:

p70spero et saluiari.Sed quid eorumAcia mora^nur ? [Hactenus Josephus Ghesquierus.]

parietalis dexteri longitudinis fuit pavs centimetrorum et duorum latitudinis,

ossis

quinque quseconiinuo panno sericorubri

ta, sigillis parochiali S. derensi mnnita fuit.

coloris involu-

Petriet urbano Mondi_

lll.

Sors sacrarum Reliquia-

rum
sseculi

SS.

Martyrum a XVIII usque ad

fine

prse-

sentem diem.
Anno\%U
Ltl-

est ad apentio17 Secundo loco processum rientib priori, Frattum nem herraae S. Luglii, in qua, sicut in formae quiof. reperta fuit capsa ex ferro stanneaio, fascia clausa operculo commisso, ligata

'*''

M'

ovalis,

serica rubra,

tribus

sigiUis,

duobus
:

priori-

Quibus

leriemes petuntel obtinent

nihil addendum habere vicissitudine desinentis prasiemus, nisi riii seeculi debacchaia impietas susdeque vertisset omnia, quas ad Dei Sanctorumque cultum pertinebant. Unde factum est, ut

quidem

Lefebvre, quonbus vice-prffifecturae, tertio D. munita inqua imprimis dam S. Petri curati 1719 tranrepertum fuit instrumentum anni
slationis

Reliquiarum S. Luglii in hermam Benediargenteum, subscriptum a monachiB

ctinis prioratus
viris
:

plurimas Sanciorum exuvise iniquitaie temporis aut dispersee perierint, aui a probis aliquandiu occultaiae novis indiguerint recotl)BeauTilW, U.si.deMoDdid.Win.llI, pag. 228.

Mondideriensis et a pnmanis dem oppidi confraternitatis ejusdem

translationis S.

instrumentum anni 1720

lbid.pag.7S.

Lu-

12|

gliani

DIE VIGESIMA TERTIA OOTOBRIS.

ab iisdem teA gliani in hermam argenteum inatrumentum tertio stibus subscriptum ex anni 1795, quo constat sacras Reliquias cudendse designaargenteis. moaetse
,
:

115
AOCTOll
J. G.

mum increvit

SS,Eucharistise venerationem

hermis
tis,

plurimum adauxit hasresis ium Berengarii tum protestantium. Quoniam porro hi Sanctorum imaginibus et sacrarum Reliquiarum
cultui

in

fuisse,

hermas ligneos deargentatos translatas quod sig*narunt oppidi administrato:

quam

est,ut inter catholicos

infensissimi erant ; hinc factum multum accreverit erga

quarto procuratio Fransigillata ab illustr. D. Joanne sig-nata et Mandolx episcopo Ambianensi et cisco de episcopatus chirographo D. Gravet, secretarii curato S. Petri data D. Lefebvre munita,
res et municipes primarii
, .

SanctoSf

eorum imaginesac Reliquias publica

pietas, et novse inductae fuerint festivitates,

Lug-lium

Commodissime tali ratione ea,plicatur in SS. et Luglianum Mondidericnsium renovatus fervor devotionis, celebrior festivitas quotannis frequentanda, ac reliqua omnia in

LuMondideriensis, ut aperirentur hermae SS. reponerecognitae glii et Lugliani et debite

rentur in hermis ex cupro deargentato munitus dufasciculus pergameno coopertus et D. Lefebvre, plici sigillo vice-praefecturse anni Petri, continens instrumentum
: ,

quinto

honorum sanctorum Martyrum acta. 19 Cseterum SS. Martyrum Reliquise a

sas-

aH'm, proM^J^^' '

curati S.

1660,

sigillo prioratus Beneparticulatim recensentur Relidictini, in quo Mondideriensis et in quiae prioratus B. M. V. SS. Luglii et Lugliani ; quod specie Reliquise instrumentum , lapsu temporis de-

munitum magno

cuto IX ad XV non tam ignotcV jacuerunt, ut dtwe nulla exstaret memoria, Gualterus abbas Arrouasiensis, qui saeculo xu ad finem vergente floruit, conceptis verbis docet 55. Luglii et
,

Lug-liani corpora

apud castrum

guod Mons

Desiderii dicitur, in ecclesia venerari

(3). Ipsam Fratrum passionem notam fuisse, quoque SS.

quidem

urbauo pravatura, repositum fuit sub sigillo inparochiali S. Petri. Tandem sub dictis et

monstrat Gualterus citatus supra a Ghesqui" ero num. 3 tamen omisit, quo traditio sicariorum firmatur, nempe locum in quo mona^ E
:

fragmen strumentis extractis, inventum fuit unius palmie, S. Luglii, magnitudinis cranii rubro; positum in duplici pulvinari ex serico
fuit particula ossis a quo fragmento desecta latitudinis occipitalis, longitudinis duorum , iuvolutse panno hocentimetrovum; ac

super sterium Arrouasia fundatum fuit stratam publicam constitutum in silva, quss dicitur Arida-Gamantia situm fuisse ; quas quidem silva a castro, quod Encra dicitur,
,

usque ad fluvium Sumbre, tunc teraporis

[an.

unius

sigillis muloserico rubri coloris, supradictis particulatranslata fuit nita fuit, utraque haec Ambianense, ut inde mittere-

speiunca C. 1090) continuaprotendebatur, olim et hunc quidam Truucum latronum fuerat.unde

Berengarii ab ejusdem nnminis latronum principe vulgo denominant, pro eo quod post mor-

Atrebatensis, fidehum tur Lillerium, dioecesis

ad episcopium

tem

venerationi exponendum.

Actum
et

et

consum-

trunco,

ejus solitos esse ferunt satellites, illius quem cavaverant, captos a se quoslibet

matum
catis

anno, mense, die

hora supra indi-

prsesentare, infra quod

quidam ex
, .

ipsis,

quasi

Litletii

tiptilc-

ctus

cm

Sequuntur subsCriptiones. Nthitomtnus Lugliani non legimus, cultum SS. Luglii et nunc Lillerii, et hanc parochtam revixisse patronos habere 55. Julium et Victorem (1). Beau18 Miratur eruditus vir,D. Victor de SanctoMondideriensi ville, in sua Historia rum nostrorum Reliquias, ab anno 900 Mondiderium translatas, ad s^culum usque quar-

idem Bereng-arius loquens summara captivis redemptionis impouebat quam nulli minuere
vel mutare liceret
(4).

Refert deinceps sancto-

a Berengario et sociis patratam.Fodem fereloco habetur Tumulus, a Berengario dictus la Motte-Bereuger, quasi huscelesti sepultura, ubi anno \1U sparsa aenea deaurata remana ossa et omamenta

rum fratrum necem

tum decimum quasi delituisse, et seeculum decimum sextum Sanctorum cultui tam in,

fensum, venerationi SS. Luglii et Lugliani maximeprofuissei^l). Verumidnon mirabic tur, qui in re hagiographica aliquandiu verhabet enim Sanctorum cuttus satus fuerit suam fortunam sic multi Sancti, quorum cxdtus medio a?vo erat celebratissimus, poputarimemorixnuncexciderunt dum aliorum unde quoque accidit, veneratio nunc floret
: : :

perta fuere {^].If.vc abunde ostendunt, memoriam martyrii ab antiquissimimis temporibus derivari, et eorum Reliquias Mondiderium ibidem in veneratione habitas translatas ducentis etiam post annis, siquidem
,
,

fuisse

translatio provecto

jam

sseculo i\ celebrata

Suessionense tranfuerit.Dein instrumentum allatum, saeculo xvii slationis supra num. 6 quandoquidem anno 1066 longe antiquius est suffragatur tra. jam, ut num. 8 dicititr, vetus
:

alicujus titulo, ut, obliterato quasi ecclesiae vulgo obtialius Sanctus patroni cultum in
neat.
,

idem testabatur vetustum chirogranon phum. Ex quo consequitur; recedendum

ditio et

Et ne longius excurramus S. Maria Magdalena est etiam hodie patrona ecclesise

metropolitanxMechliniensis,ut docet quotanecctesia nis Directorium liturgicum attamen
;

cui varia esse a traditione Mondideriensi.

autem hxc monumenta consonant. Ecclesia Ordinis B M. V. Mondiderii in prioratum

II Cluniacensis erecta fuit ab Innocentio Pp.

exuvix in ea qmescunt. Ipse ettam D. BeauLillern vix celebrari, atque SS. Julit
ris
el Vicio

5""^."'

^^^ jjj
"'

,g,,

Ex

guibus liquel instru-

cultum istic cathottca, utquo scilicet moris est in Ecclesia impugnatur altqua, gravius et periculosius poputo fide ,eritas,eo fortiuset potenttus nobis sunt hasresis NeExempla
inculcetur.
storii,
(!)

pr^aluisse. Est

et

altud

non "^'

f '" ^ 'm^ Ordinis Claniay-g.----TeZTZ, Uniendo non

'^^J^Ton^elZltrhodieint^

"'"

dicatur lEdem Beatissimse

iZiV "TJZZhicas. nostras hagiographicas.

(4)II,id

qua cultus Deiparx Virginis pottssu

Id certe constat, transtationis circumstantiasprius tnnotuisse,

pag :>S.-(It)Ibi.I.pag.O -.(ti)
B..IIar.

Cl.mi.c.

BcauviUc

^''g- r.6. iR.

Hisl.

-le

Mondni lom

.1 (3i Gosse. Hi.t. (3

pag. *^--(2' *J'i l-bb. d Arrouaise- pBg. B3&.11,

p*K <9. "'

*

- (7)

ib.d. pag. 73.

() Ib.d.

pag. 87.

Octobris

Tomus X,

X8

quam

316
locTOii
^'

DE
1656 in dramate

SS.

LUGLIO ET LUGLIANO MAKTYRIBUS.

dexteris altaris, exhibens imaginem S. Luglii archiepiscopi, alter a sinistris exhibens S. Luarte civis

quam anno

quodam exhihita
,

^-

lempore. ut

""""'*

fuerint (1). .. Mondiderii gQ Sacrx Marti/rum exuvias recognitce fuerunt.Die xxv Maji 1660

sxpius

quum

increbuisset in populo sacra pignora vonegligentia monachorum dispersa fuisse,

:

populuerunt Cluniacenses certiorem facere hsc hactenus conservata haberi qualum propter aperuerunt etiam thecam Reliquias SS. Luglii et Lug-liani conlinentem in qua variaspartes corporis invenerunt cum scedu, ;

uterque sculptus Mondideriensis, ut subrogaretur hermis argenteis, anno 1719 et 1720, ut constat ex instrumentis, confectis qui anno ii reipublicffi, mense brumali, districtui Mondideriensi a communitate Mondideriensi traditi
;

glianum, Hiberniae regem

Damay

secundum leges patrias; quae traditionem istiusmodi hermarum et thecarum patriaB

fuere

tamen duorum fratrum exhibentibus.queechartee testayitur antiquum Sanciorum cultum. Sed consueverant Mondiderienses, quoties incendium in oppidoaut
lis

fere erosis,nomina

succurrendo prffiscripserunt. Herraas ligneos, argento ab inauratore Laine obductos, portavit civis Guede ad iufimoa gradus sanctuarii, debito modo ad id parata, ac in mensa
,

reposuit.

Assumptasque
et

pretiosas
,

Reliquias

ejuspomcerio sgeviebai,dictasReliquias intingere in aqua flammis exstinguendis adhibenda;undeflebat,ut ossasacra luto coalescerent. Dictam capsam auro novo ohducere curarant Augusti palanifices, qui anno 1631, die vni opificii sui adoptaverant SS. Luglium tronos
et

hermis argenteis SS. 1719 et 1720 inclusas, et nunc, argento anno monetse deputato, sollicite a magistratu urLuglii

Lugliani

bano servatas ac involucro serico viridi insUac montas, coram fidelium coetu explicuit, stravit duas partes craniorum SS. Luglii et
quae Lugliani magnitudinis unius palmae conveniunt apprime cum instrumento recoconfecto sacrarum Reliquiarum gnitionis sigillo comanno 1660, subscripto et signato
; ,

Lu^Iianura

(2). Si77tilis

recognitio facia fuit

(:3).

anno

1674, die xii

Augusti

Demum

anno

Maji ex capsa lignea confractay permanente tamen inviolata interiorum invo1686. die XII

lucrorum integritate in novam translata; fuerunt sacrse exuvise (4); tandem anno 1720 hermis argenteis inclusse fuerunt, ut docet

instrumentum, quod coram rea in SS. Martijres populi Mondideriensis^

pietate,

habemus. Prsete-

munitatjs prioratus olim Mondideriensis, quod dum ad monetam dein herraa argenteo inventum fuit ac cum transsumferretur pto ejusdem iustrumenti in librum capitula,
,

rem

relato.

Quse
S.

ossa

ex
,

suis

involucris

sodalitium institutum fuit ad Dei

extracta,

in

pelvi deposita, solemni ritu per

Petri

omnipotentis laudem et animarum salutera, proximique subventionem pro omnibus utriusque sexus fidelibus,(7worf plurimis indulgeniiis
ditavit
exva'iiBin-

navim

ecclesiffi
,

ut

monstrarentur

fidelibus

qui ad sancluarium accedere non

Alexander Pp. VTI litteris

apostolicis,

datis id. Aprilis

^I
"""'""

\m

(5).

Sub hoc venerationc

scrvatas fuere SS.

potuerant, ostenderentur. Dein civis Guede ossa sacra ossa insuit panno serico viridi, ac vero Lugliani in S Luglii iu ejus herma, S. iisdem altero coUocavit, ac thuris honorem
tribuit,

usque ad finem uiraque respusxculi decimi octavi, quando blica sxve suhversa fuit, et omnia conculcata. Jmprimis duo hermae argeniei quibus Sanctorum Fratrum exuviie continebantur ad monetam publicam direpti fuere ipsas taynen Reliquice cura Mondideriensium seposit^e; quapropterpresbyterschismaticusC.E.Guede in hermis ligneis deargentaiis easdem deponi
Lug-lii et Luglianii Reliquiee
, :

quo tempore hymnus

Te Deum
:

lau-

damus
SS.

cum

oratione de SS. Trinitate et de

post quem Martyribus decantatus fuit est partem hermarum, civis Guede osculatus pone ex qua ossa sacra videri poterant ac pietas ii de populo, quos sequebanturclerusac lectum incitab'abat. Eodem tempore clara voce
,

fuit

prEeseus instrumentum

ac subscriptum.

Sequuniur nomina.
acta sunt duobus fere post annis, quam lege lata aholitus fuisset cultus ca^ rationis tholicus, eique subrogaia divinitas
(Dee^se de la Raison) (0). Sed denuo catholica, piepublice instaurata religione

curavit cujus translationis instrumentum e gallico idiomate latine reddimus. \n nomine

:

U H%c

^ll^l^^^l''^
;^"^'^|;^^

Palriseic.Anno a Christo nato septing-entesimo supra millesimum nonagesimo quinto. S. D. Pii

Pp.

human^
tas

Vldecimo nono, anno quarto

KeipublicEe

Gallicae, unius et individuse, die trigesima menseptima, seu veteri fiis Vindemialis, hora diel die vigesima secunda Octobris, vigilia stylo,
festivitatis

Mondideriensium erga SS. Mariyres refloruit.Namquum anno ISO^ pluviw continuat<e

messem vitiaiurx
in

essent

solemnis
Lugliani,

gloriosorum Martyrum Luglii ar-

chiepiscopi ac Lug-liani regis HibernisB, patroDorum civitatis Mondideriensis, quai omni tem-

supplicatio Luglii fuit cum Reliquiis SS.

diem xxv Augusti indicta

et

poresalutareeorumdemapudDeumpatrocinium
experta est, vespere hora quarta et minutis quadraginta octo,C'ivis Carolus EduardusGuede, presbyter superior collegii Mondideriensis sub

parochia

S.

Petri

ejusdem oppidi, assistente

clero ejusdem

egressus est ex sacristia sacerdotalibusque vestimentis dictae ecclnsiae, arse maxim et pluviali indutus, ad pedem genuflexus hymnum " Veni constitit. ac ibidem inchoavit, quem clerus ac populus Creator
loci,
>

magtsiratus cui una cum clero oppidano Septembris 1810 civilis inierfuii. Die xxvii eptscopus Joannes Francisc. de Mandolx parocho S. Amhianensis in mandatis dedit Rehqmas Peiri Mondideriensis Lefebvre, ut et recogmtas in SS. Marlyrum recognosceret Mandato epinovos hermas rite iransferret. parochus sequens edidit scopali obsecutus : instrumenium, ex galiico laiine redditum nato etc. Auno a Christo In nomine Patris pontificamillesimo octingentesimo decimo
,
, ,

cOQtinuatum absolvit. Postorationemde Spiritu Sancto, civis Guede altare asceudit, in quo
depositae erant

duo hermae deargentati, unus a

Septimi detus SSmi Domini Nostri Pii Pp. sexto, sedem cimo imperii Napoleonis primi Noviomensem Ambianensem, Beivacensem et
-''*'''* P^^ioP184.
1787-1818, pag.
-

Beauville.Hisl. .le Mondid.lom. UI. p.g. 57. -(2) Ibijj. (4) ib.d. pBg. 437. (3) Ib.d. pag. 43. lom. II, pag. *2b.
(i)

(61

Kcv. cliionol. dc rUisl. de Fi.

occupante

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBKIS.

A occupante D. Joanne Fraucisco de Mandols,
feriavdie iv Octobris ejusdem anni, circa horam decimam matutinara, D. Lefebvre, presbytercuratus ecclesiaejparcecialis et districtus Mondideriensis, vi commissionis dicti domini episcopi sui, ut aperiret capsas continentes

117
AnCTotK J. G.

VITA
SS. LUGLII

ET LUGLIANI

Martyrura Lug-lii et Lugliani, patronorum oppidi Mondideriensis, ac earumEeliquias SS.

dem

authenticitatem et conformitatem
inclusis,

cumanrecogno:

tiquis instrumentis, capsEe

sceret, ac reconderet in

AUCTORE ANONYMO.
Ex
pervetusto
codice ms. ecclesice
collato

novis hermis
oppidi,
et

dictus

curatus, assistente D. Delalour, curato ecclesiae

succursalis

ejusdem

siraul

Lilleriensis,

utriusque ecclesiae clero ex sacristia solemni ordine egressus, ad pedem arje maximsehym-

typis edita

cum anno 1597.

Vita

num

(1

Veni Creator

inchoavit,

quem

reliqui,

pulsatis organis, absolverunt, etdicta oratione

de Spiritu Sancto, supradictus parochus ascenditadaltare, in quo positi erant hermffi asnei deargentati, sumptibus incolarum, quorum pia llberalitas est monumentum jeternum sincerae reverentiae et gvatx raeraoriae erg*a Sanctos,qui majores suos perpetuis beneficiisper novem fere
sfficula,

CAPUT UNICUM.
Sanctorum Belgium que gesta
patria
;

gesta

extra
ibi-

iter in
;

Belgium

violenta
illata.

mors, a

quamdiu sacra

ossa in civitate fuere,

B cumularunt.
continuo ac-

praedonibus

23 Hermassacroritu expiatos, deponijussit

dictus parochus in raensa parata ad introitum
sanctuarii, et extraxit ex antiquis hermis pautn ffibernin,

Post gloriosissimam Domini nostriRedempto.

ris in coelos

jain ad Cfiriiti
(iilem coii-

ascensionem, ac Puracleti Spibeatissiraara

diebus apertis, praesentibus DD. Delatour, curato supradictse succursalis acLefebvre parocho olim B. V. Mondideriensis et Cocquecis ante
rel, civitatis raajore,
tis,

ritusin terris

missionera, Sancti

veria.

ab episcopo ad

id designa-

duas pretiosas KeliquiasSS. Lug-lii et Lu-

Euangelii verbo igniti, per ad humanEe creaturae genus praedicatione restaurandum, quod perzelum* diabolicum perierat, sigiUatim fere disperApostoli, divino

mundi

cliraata

'

Herhiui in-

vidiatn

gliani, nerape

partem cranii

S. Lug-Iii

magni-

guutur, Ne rationalis creatura, quae post prirai

parentis culpam,

tudinis unius

palmae et craniura integrum prout constat ex instrumentis S. Lugliani, antiqui prioratus, et separatim depositas in pelvi argentea, serico rubro cooperta, ac super
altari posita
:

ad

daranationis

cumulum
igitur

idololatriae adinventionis

errorem iocurrerat,

perditioni penitus subderetur.

Eorum

spiritualibus eloquiis,

post quae dicti curati

solerani circura ecclesiam, ad solatium

fidelium, quibus ingressus in

easdem ritu eorum chorum concedi

omnera terram ex* euntibus, Hybernensis regionis omnis plebs

in

non potuerat,

detulerunt. Circumitione solemni paracta, dictus curatus sacras Reliquias

serico viridi insutas,

imbuta, idolorura servitutem respuit, depositoque perfiditE senio, sese baptismatis undis innovatam, studioso Dei servitio subjecit; et quanto magis in generationibus crescebat, tanto

pauno

una cum

prsesenti

impensius divinis et ecclesiasticis studere devotionibus insistebat. 2 Quo tempore rex

instrumento, casterisque antiquioribus, in veteribus herrais repertis, et inventario Reliquia-

rum, fere putrido, deposuit in capsa ferrea Q stannata, ad hoc parata, quam proprio ac vicepraefecturae sigillis raunivit etinhermis coUocavit, quibus thuris honorera tribuit dum cantaretur psalmus o Laudate Dominura ora;

quidam, nomine Dodagenere moribusque illustrissimus etinfinus, decatholica eruditus, habensmulierem, modis praedictis sibi consimilem, uomine Relanim,
populojuste. quippe justus, atquelaudabiliter imperabata. Hic atque sua Deo teconjux reverentissima , quonijim
toti ipsius insulae
(

nati lunt S5.

Luglius
gliarius
rriilibiii

el

Lb-

expaprr:

nnbiiii.us

ubi

luterit imbuti,

nes gentes, celebrans ac reliqui osculati sunt cristallum, qua sacrae exuvise tegebantur Nara hymnus u Te Deum iu vespertinam benedictionem reservatus fuit. Hisce orani-

stante) arbor

facere *

bona fructus malos non potest ex sese progeniem Deo procreantes

,

Matth.

VII

acceptabilem

ternos

Trinitati

militaturos

bus adimpletis, prsesens instrumentem clara

lectum fuit, prout nobis injunctura fuerat ab episcopo domino nostro ; eademque die subscriptum fuit. [Sequuntur
et

Lugliura videlicet et Luglianura, flores juvepariter Liliara, geramam puellarum, Spiritus Sancti voluntate genuerunt. Qui stu-

contenta voce

num,

subscriptiones.]

diislitterarum dediti, superna illustrante clementia, brevi tempore diversarum artium

discipiinis

refarciuntur.

pater

cum more

mortaliura

Quorura memoratus cursum vitae fijunior

nierat, Luglianus,

quamquam

nondum
'rfciiui

enim *
Cii^A^ij:::
tario

clericali jugo adstrictus, jure herediLuglius tamen regnum subintravit *

.

ncque

Heib. admi-

iiisltRnduin
siiscepit

vero infirmitatem maculsB vitffi meiioris aggrediendae

patiens,
clericus

(causara seilicet
J

in

uno oculorum
postpositis

enim

efiectus,

sfficularibus, Dei servitio, in verans fallitur, corpus et aniraara subjugavit. Lilia autem, eorura germana, in fragili sexu tunc fortitudinem nacta, prout potuit, a bonis operibus

quo nerao perse-

^^g
feCCTOKt
J.

SS.

MAMYRIBUS. LUGLIO ET LUGLIANO

servitium

G.

cessavit. Cujus operibus minime liquet ex miraculo quod Deo gratum extitisse, indigena nobis noinejusmonasterio quidam

ImDosito enim sibi imposno en minime obUijaiur

terrenffi

celsitudinis apice,

D
'

4"
.

^^^^^^.^ felicitatis
,
.

Bct^i. retar-

flerb.reccn-

pr^fatam viterfieri*intimavit&-Dixit enim,

ler fsclum

manentem, cleriTiro-inem,adhucin corpore famulanti (cui sibi sedulo

lum quemdam

habuisse, omniabonasuacommisisset) secum in sua serviens cujus tribu semper unus

ment.s des.deru, et beatitudinem toto beneficiorum anhelaret. Frerum assiduitate macerans, carn.ssuperquTntUejunio corpus remunerari s.b. a Dom.no tom d mabat, pro ejus amore tem^temum confidens, quiE Necessar.a et.am su.

u^ multo-

daliir

de virginis similituecclesia,ab statua, ad ejus infra se particulam dinem composita, etiam cujusque immicorporis retinente, nolitiam seu mortalitatis. nentisadversitatis, seu famis stapericuli, pronus ante seu belli, seu alterius tunc accepit ; tuam. expletaoratione,devote queat, certissimus necnon etiam quomodo vitari inde reirreditur
c.
.,

poX^
corpor tiUis
s

amitteret.

pauperibus
*trusos,

impendebat.
;

orat.onibus inteutus

d.e

t^::jL
Lug
p^ns
cens!
et

nuUateuus a Dei

Cujusfrater honestafs acc.exemplar anus, ab eo exerpietatis oper.bus sese

iisdera

--"^--^if servitio vacabat.

"S

Noctu v.gros et .n

flcrb. car-

cercs

nuUa caduca,

sola perrenn.ter

mansura
inanem
glo-

tuglianU8 de-

serlum

petit ;

Bill

Bieroioly-

tnam amhn
pergiin'- "*"

glius i fpi-

tcopum
tuT

eligi'

admirab.U annis quatuor cum saecularem pompam regnaverat, ratus hanc mediocri animo flagrant. sibi, coBlestia non Dom.nus Tmsi foreoffendiculum (ait enim omnibus, qv.iB poss.det quis renuntiaven^ discipulus * ) omn.bus
:

Hulus autem pr^dictus

frater

LugUanus
glor^

dignitatis im- riam fuguLu"'fcumque eum nulla s.cularis {;!ius,e( iitculi urgeret, quamv.s priecels. hlandimcnta; posita sibi dispositio contemplationi .ntentus ass.due
Leriti, divin^B
ftatreni Ccendil
ati

Inebatp.Cum autem
pus sub Llore !^ ularium deliciarum
,

pra^fatus arch.ep.sco^

qua=dam amorem ecclesiastici honor.s, lium; blaudimenta s.b. ve le

cslet'

ubi Deo accereUctis. solus desertum * pro palat.o cavea utens *Beib spelun- ptabiliterdegeret, et diversitatibus, foli.s amar.s pro divitiarum ca purpurarum copia agrestibus radicibus, pro neque boc qu.dem brev.s corporis nuditate mag.s adm.retur * ) sex miran- temporis, verum (ut 'Berb. ex sua praecedenti dum annorum intervallo, quum sequenti tamen man.fest.us vita pateat, ex quum ad.re H.ecognoscitur miraculo. Nam atque ad .d com.tem intenderet
Luc.

nonpotestmeusesse

XIV

adiit

et qu.a POP"!''"/^;!^; obrepere sensis.et .nsulam. sed et per non solum per Hyberniffi erant, reg.oueB e^u

Tnes, quJprop.nqu.
extollentia.

ab ant.quo ^"''te ^ p" merita divulgabantur, impet. an.madvert.sse ,

jaculum

bujus muad. glor.a qsrere coepit, qualiter Dom.n. mereretur. nudaretur,ut ternam in aUocutus, ad contemSecreto igitur fratrem promerenda vit. ccs. nrnda s-ularia. et ad .ps.us an.mum hujus

rufalem
elo

lestis

priEmia.devotum
oration;

accendit.

Si

vera.

feUc.tat.s

neminem

haberet,

fratre

^
,

nuntiante

monito

i;: 1^"^"' eodemque docente

rnctitatera,

fraterna juncta sousque ad ipsum deducto, conducente, quo eucietateet divina grat.a pervenerunt. Qu.bus .nde

pene sublata terris cCBlorura ad.p.sci frater char.ss.me, travit aUitudinem, dom.n ca necesse est, ut ad eam, des.deramus. grad.en per viam ver.tati. uraecepta sectantes. en.m

qu.

debanl.

feUoiter

do cursum

cum

arcbiprssule .nter.m alicritate regressis, Luglius, morum geilliusinsulffidefuncto d, popuU eleeximietate clarus, tot.us

non nostr dirigamus comprehend. tur . 'des dioTis, et somnolentis perseverantibus ... mandaregnum Dei sed a
vitae
:

nerisque Spiritusqueparacletidisposit.one arch.ctione, cathedram adeptus est. QuaUter

episcopalem curam rexer.t, muU.s autem sibi impositam narrationem modo liquet miraculis quorum bed quae repetituri suspendimus. in antea tunc cujusdam loc. .lUus de Lugliauo rela^ione disserere diligentms opeinool didicimuse,

raepretiumduxiraus. Habetur honore ffidificata (.n qua sia in Dei suique omnes servmnt canonici tri-inta quatuor asaltare, cujus aquacsecus iugiter) fons subter claudus quidem auditum persus visum, surdus mutusetiam verbum velqualibet verogressum, recuperant. sgrimouia oppressus alacritatem singular.ter expULugUano 4 His igitur de
eaeraiv, vir(u(t''iii

igitur .n eccle.

Eccles.

i ,,

m lo

K.1. P" ' ' ien. de

t.l.eriinoui

tlliin<i '

ps.

xvin

It

Cor. VIII

catis,

ilaret;

jn puu])Cr'C(
Uberatii,
fif

ni-

redeundum est. communiter disseramus) circumquaque sanctitat.s eorum

vulgata
cellentia, Luglius,

Luglium ad fratrem ejus

(ut de utrisque

D.ex-

ynui in rnpti
110,

^-^''^Jl''^' abbate Hynatu(sicuta quodam sanct.ss.mo

relatum est berniaenostris veteranis*
/",

qui erat

'".""u:: .::::*"
",.. cp......
Qj

i'".-t

cbr.

11

Berb. majo

et ut

ribut

suprasupradiximusjunauimiterab omn.bus arcb,^ electus es dic'a=insulhabitatoribus igitur, super candelabrum piscopus. Lucerna

me, aoueKc nnis vult veuire post etsequatur ^ pHollit crucemsuam

"-'"v."i:

me *.

Malth. VI

archiepiscopali honore su'po"ta. Luglius, glor.ose resplend.ut blimatus. in domo Dei plebem a devio transitoqui commissam sibi aetern patriffl delectaiionis ad directam

rvtrs:ierne."":'ergo.fra^ter,monita ^oU> ejus pra^cep a audiamus, et hc

nec Uectu amplectamur
ciUaproBceperit.

lUu

rie

quas. n.m perhorrescamus , dab.t

d.ffl

viam verbo

et

opere revocare

non

destitit.

, ,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

ipse implere, quse jussit.
lia

119
,

Si

vero nunc visibi,

tenus suo interventu

contemneDdo,

collig^araur

fraffilitate

sequamur eum humanae infirmitatia,

sicut est,
.

quamdiu
in

secum
deret *

ipsis
;

navis illius maris profunditas non

ibi sive
si

rectores

AUCTURB J. G.
*

abscou-

ueque

apprehendemus eura veraciter,

veritate salutis Eeternse..

tudo opprimeret,

aUcubi fidelis * necessi- cum aliis maquidquid per diem et per ris tcmpestas
iion obrueret.
*

Berb. una

6
vendiiu, pere-

Mox

divino

consilium fratris

acceusus approbat beatissimus Lugliunus. Nec

spiritu

noctem admiserant, per poBnitentiara et eleemosynas sive per alia hujusraodi beneficia digne satis non abluissent. Oratione nondum
,

An

faUlis?

grinantur
iancliffat'"'

mora
riter

sancti fratres

substautia,

quam
,

saecula-

finita

utpote

Dei

voiuntas

suorura preces

Angltam
"''

possidebant

devenin(t

mari

le

aom-

que

pretioegenis distributa venumdatarum possessionum similiter

,

fidelium

quantam apud
:

se haberent poten-

disperso, sese in peregrinatiouem tradiderunt.

mitinnt

Rumiim itaque

ire disponentes,

Domino

pr8e-

moustrante viam,
bernia exierunt.

cum

paucis clientibus, Hy-

Cum

euim

in principio co-

tiam osteudere volebat, maximus ille tempestatimque expulso statis impetus cessavit omui coucurau venti nubiumque, aeundique atque aura inspirante ris sereuitas rediit salutifera, nautis miuime remigio prEe pavore
,

mitaretur eos servorura suorum uon pauca quamplurimis multitudo, elegerunt potius paucitate hominum, ad piopria remirisis, in quam abundatia sine strepitu placere Deo
, ,

auxiliantibus, navis ad portum salutis perductaest. Nautae vero

tos

tam

cito littori se restitu-

per

Sanctorum
,

fratrum

intercessionem

cognoscentes

valde gavisi sunt.

Domino

et

servientium

eteorum obsequiis extolli. in Anglorum vero egressi e patria Cum ut verbum Dei regione parum morarentur
fulciri,
, ,

ipsis fratribus pro liberatione

dideruut
sunt.

quos

sua gratias redegressos navi et ipsi secuti

Bonotiiam, civi(atem maritimiim ingre-

diubolicum quos blandimeutum post Augustini sauctissimam prffidicationem ad se retraxerat h, ad fidem

anuutiaudo

infidelibus

Sanctte
riis

et iudividuae Trinitatis

redire suaso-

Luglius atque Luglianus, ubi suas preces, quibus nautas seque de a Christo exauditas naufragio expedieraut ne divulgati, pro facognoverunt, timentes,
8 Beatissimi igitur
,

diuntur

ubi

Luglii prMdi'
eiAlinue

Bono*

compellereut sermocinationibus, pro mira comitatis eorura excellentia agniti, et rursus (ac si in patria) a populo venerabiliter sublimati, noctu inde fugerunt; volentesque a via, quanl coeperant, declinare, properato itinere,
*

vore terrestri coelestera amitterent gloriam, soli decesserunt , suosque comites effugieu.

mcniBi quiditin

conver-

nutu Dei Boloniam i pervenerunt, Cumannuntiantes Euangelium Dei, gentes que ecce incredulas^d fidem veram revocarent
tes, ibi
,

tuntur^

Berb. peso-

luto oaulo

ad mare pervenerunt datoque navim ingressi, inspirante aura, a portu

:

nautis pretio *,
dis-

praedicti comites subsecuti

eos

prsedicanti-

bus

eis

cesserunt.
gtva tempettat

tem
rari

et

quantam salutem

supervenerunt; atque illorum bouitain mari per eos opeilluc referentes,

Prora quippe Jara in mediis fluctibus discurrente, ut ubique Dei fidelium virtus claexoritur; qax demum eoium resceret admirabilis tempestatis impetus

m mart

Dominusdignatussit, huc
urbis

per urbera eos exaltaveruut.

raemoratae

Tunc omnis praepopulus ad eorum praedi:

precibui edn-

pene ab omni parte navis tur* latera mergerentur. Nautae equidem cum ex improviso tam immensam tempestatis disturnecnon procellarum turbatiouem exoriri ac sese imbines multiplicari percepissent minente naufragio in fluctibus mergendos (uisi per misericordiam Dei liberarentur) noBerb. Iiorrivissent, inenarrabili tremore confusi *, navira bili tremore (dimisso velo) per Jjequora, sicuti de vita decoDfusi sperantes, vagare permiserunt, et in oratione dediti, Deum Sanctumque Nicolaum exorare c cceperimt quatenus ab illo mortis periculo
exortus est,
ita ut
, , ' ,

Sancti audieusque properavit cationem quodiili Luglius, omnibus Euaugelii verbum,

'neoipc popu-

audientibus,

prsedicabat,

pcenitebat
tot

eum
,

*,

lum

quod a

Dei servitio per

;

annos retractus,
et
fidei

idolis servivisset

corda sua, quae

tentis auribus

valde lamentari coepit antea incredula fuerant,

catholicae substravitfratres
,

Cumque omnes
beatissimos

ibi

in-

euangeli-

supernae auxilio gratiae eriperentur. Deus autem quantam apud se Sancti Luglius et Luglianus haberent gratiam , volens declarare
'

pro divini eloquii et zautes auscultarent lacrymis difdulcedine cordibus compuncti ecce quidam a natali die caecus, fluerent Eventiuus uomine, (cujus aures fama prsdicationis Sauctoram attigerat) iutelligens ad, ,

nolebat?

nautarum voces clamautium exaudire volebat,* sed magis tempestatis fervorem couvalescere faciebat quorum uuus (cui jam cognita duorum fratrum fuerat benignitas) cum parum
:

Sanctum Luglium sermociuantem , mediam turet ad eum, quamvis csecus, per et ad ipsius genua provolutus bam cucurrit,
venit ad
,

eum

exorare

coepit, ut sipi

visum exorando

restitueret,

quem a

die nativitaiissuaeamisisset.

preces suas suorumque sodalium a Christo exaudiri novissent necuon procellarum turbiues raultiplicari percepissent , summo co,

Archiepiscopus autem, iu eum aspiciens, comraotusque pietate, iugemuit, et ait illi Dimitte
:

me,

frater,

non

est

nostrum posse
si

talia

sed

per divinam dispositionem,

oredis, fiet tibi,

et

'

fferb.viden-

fratres prsedictos hortaus alios admonitu suam raergi sinerent ne navim deposcere ipae primus in oratione se ante pedes eorum prostravit. Quod uautis audieutibus *, atque
, ,

quod poslulas.
9

pr.tmiisa

Communicato autem cum

,

fratre consilio,

tid

Deum

ora-

intellexit,

tibus

haud sine causa dici et fieri posse credentibus, magna voce clamantes, Sanctos Luglium et Luglianum exorare coeperunt, ut sua iutercessione ab imminenti periculo liberarentur.
inSancti fratres imprimis Dominum pro ills si pro eorum vocare hffisitantes, sed tamen, negligentia perirent , esse criraen maximum manibus ad coelum erectis, sup-

caecum supradictum, uisi postulata simulque adstantem populum impetraret et prostratus in terincredulum permanere mente Dominum orabat rticens ram, devota Domine Jesu Christe qui cseco, secus viam
: : ,

David, miserere sedenti et clamanti, Jesu, tili LucXVIlt. cujus crucis patibumei *, visum restituisti ; perditione istud eripuit saeculum ; qui

lum a

ad similitudinem JonsB in ventre

,

ceti,

triduo

autumantes, plici devotione

Dominum

poposcerunt, qua-

tribus diebus ac tribus noctibus conservati terrae quievisti, et resurgens, postea

in corde

in

120
in

DE

SS.

LUGLIO ET LUGLIANO MAETYRIBUS.

enim, ut per urbem illam fama illonim crebrescens aures domni Theodorici Baini l tunc temporis pontificalem cathedram praesidentis, attigisset, ne divulgati ibi a praedi,

coelum ascendisti, sedensque ad dexteram Patris, Spiritum Sanctum Paracletum in discipulos effudisti ; te ergo quamvis peccator indig-nus, rex piissime, supplici menie expostulo,

incTOki
J.

G.

ut nostra

intercessione

istius

deutis oculos digneris aperire : adstante populo incredulitatis tenebras expellere, ut per
tiosissimi
et

non visimulque ab

cto prffisule

retinerentur.

lUud autem nostro

omnia

et in

omnibus
:

tui pre-

credimus operae pretium, urbs eorum meritis incenqualiter prsefata dium evaserit, sicut quidam suorum viventium
tractatui inserere

nominis gloria celebretur

qui vivis

reguas

saecula

Patre et Spiritu Sancto in saeculorum. Amen. Pinita oratione ,

archiepiscopus aquam sibi jussit manibus, ut Deus suam vocem
Missae sacrificium suppll-

cum Deo

exsurgens

clientum retulisse dicitur m, qui se cum illis testatus est. In ad martyrium etiam fuisse quo Tesubsequenti enim illius diei nocte ruanam intraverant, compressis sopore civi, ,

afferri, lotisque

exaudiret, divinum
citer celebrare coKpit.
rettdilLugliius

bu8, sanctis autem fratribus murmuratim in lecto Psalmos cantantibus, domus, quae eorum hospitio jungebatur, incenditur. Expergefacti
iUico cives a custodibus civitatis ad incendium

Uni CKCO VI

um.

Eerb. mist'

10 Interim praememoratus Eventinus, clamore admirabili* vociferans, haud dicere talia Domine Lugii , pater piissime cessabat
:

restinguendum, pariter cucurrerunt quorum alii culmina domorum conscendunt et diruunt,

:

rabili

memorare
,

mei. Ecce unus clericorum , qui audiens , quod vox illius tam maastabat gnum super ecclesiam faceret tumultum et astantis popuii a percipiendis mysteriis im,

alii

aquam

in

ignem

projiciuntj alii haurientes

projicientibus suggerunt. Convalescenti

autem

flammaeet magis ac magis sese dilatanti revalentes , in pavorem nimium sistere non
conversi,
ficia

pediret auditum, vasculum, in quo aqua fue-

totius urbis

concremanda

esse sedi-

rat, unde manus suas archiepiscopus abluesatisque confidens, quod viri arripuit rat benedictio salutem fideiibus restituere Dei
,

metuebant. Cumque ignem multas vici illius aedes occupare prospexissent, maximum tumultum lugendo facientes , hospitem san-

posset,
est,

blandis

et

Eventinum alloquiis affatus symbolum fidei ordinatim exponens,

iuterrogabat

eum
haec

per singula
se

an crederet-

ctorum fratrum sopore inundatum excitaverunt. Ipse autem tanto clamore exterritus a lecto surrexit, currensque scrutandi causa,
,

Cumque
iteraret
,

ille

omnia credere sapius

in vasculo ante San-

clericus in fide catholica confirma-

quid hic tantus significaret tumultus, ostium aperuit. Admiratus autem, unde noctis, prius
tenebrosae,
exsiliit,

tum

aguoscens,

aquam

tam subita
,

claritas exorta fuisset,

ctum Luglium, divino peracto officio, attulit, et ut eam benediceret, postulavit quam postea cseco porrexit, hortans eum, aqua, unde
:

quia jam domus suae loca superiora impetus flammse succenderet, unde

vidensque
rediit,

exierat,
deditos,

fratresque

sanctos,

soporl

manus

archiepiscopus abluerat, linire oculos, quam postulabat , Domino an, nuente, recipere mereretur. Ipse autem recu-

autumans, voce
:

horribili

exclamavit
surgite,

ut salutem

dicens

vos Scoti n
;

festinantes

fugientes discedite
est.

domus enim mea

fratres
,

incensa
hospitis
,

perandae salutis avidus, manus ex improviso in porrecto vasculo mittit , lotisque oculis , visum continuo recepit. Quod ut Sanctus Lu.
glius percepit, Te

Curaque sancti

vocem

sui

Deum Laudamus
clerus,

etc. clara

voce

incepit,

omnisque

qui

astabat,

plebs quoque cum parte ex alia secundum scire , laudes laica, Deo referens, flexis genibus, terram pro tanto
ipso
alacriter
perfinivit,

non illius caritate clamantis audivisseut ostium quantocius ignis timore commoti, ad pervenerunt, et ambo ad terram prostrati ad orationum praesidia recurrerunt. Dehinc Sanet archiepiscopali auctus Luglius surrexit
,

ctoritate procedens
,

dextra

erecta

confisus

miraculo osculata est et resurgens, quamvis Osanna in excelsis, illitterata, illi exclamavit benedictus, qui venit innomine Domini. Finitis
:

clericalis et laicae multitudinis

hymnis

et laudi-

crucis signaculum contra incenin Domino dium opposuit sicque flamma quae antea statim ad nihilum renimis convalescebat si multa pluvia desupcr aspergeducta est, ac incendia retur. Qui vero in magna claritate ad
;

"F

bus,

ille,

quem coram omnibus

Dei

virtus

iiluminaverat, cedente turba, ante beatissimum praesulem venit, et ad ejus pedes provolutus,
osculari incoepit
, ,

venerant, vix ad hospitia, relapsis tenebris, transacto redire potuerunt. Noctis autem illius sancti fratres celeriter ex urbe egredienspatio,
tes,

Deoque gloriam

et

Sancto

Teruanam bem ambo

u
in-

Z^fig^^u' J,,,
cu;.>.m(

exfi-

Luglio qui sanitatem otando impetraverat, gratiam reddidit. beatissimi fratres Luglius II His actis Boloniae amplius morari atque Luglianus nolenies ," se& quod Deo voverant , libenti auimo complere desiderantes ab ea , omni
,

ne agniti disturbarentur, rant, abiverunt.

12

iter,

quod

ccepeTeruanadii^^^^^^^.

Divina autem inspirante gratia cognoadepti scentes, quia die illa martyrii palmam
forent o, sicut unaquaque die soliti fuerant, et ad Vallem , quae Psalterium incoeperunt
:

p^^i.

,, , ,
gunt,-

u-

apr^-

donibui, viai

tatnm cendtumextin
ibi in-

guunt.

clero et populo comitante, egressi sunt. Cumque ad locum, a praefata urbe quatuor distan-

Scyredala dicitur p, quatuor a praedicta urbe interpositis milliaribus q, cantando per devia nemora et inculta loca pervenerunt. lllis vero
diebus totius Moriuensis
rio r,

j^[,,
^

tem milliaribus, cum tanta multitudine peribi a populo eundi accipientes venisseut licentiam , comitibus , quos e patria eduxe,

pontificatus

territo,

p
*"

Wandalorum
:

exercitu
in terrae

depopulato

rari

remanserant coloni

rant,

per villas, per vicos et aspera , usque Teruauam iter per loca satis ad matrem et ingressi urbem tenuerunt ecclesiam orare perrexerunt. Finitis orationi-

aecum
:

retentis,

bus, a templo festinanter egressi, subito prse

magis cuUura corpora in latrocinio, exercebant. Tunc temporis enim tres fratres, in latrocinio excompti *, in hoc praedicto pago habitantes, unus videlicet Bovo apud Butnetum alter vero Escelmus juxta Fracfragium
et qui supererant,

quam

fler&.latio

cinio insign"

nimio

fessi

labore, hospitati sunt

/t.

Nolebant

habitans;

tertius

scilicet

Berengerus secus
villam.

DIE VIGESIMA TERTlA OCTOBRIS.

A villam, Percetum nomine, refugium habens ilin ealtibus satellites plurimos habebant losque die ac nocte ad custodienda nemora
, ;

121
(1).

commeniarii de S. Bertulpho, quemadisis

d Mirum
est,

et

viarum transitoria mittebant, ut pertransaliis,

quffi

archipraesulem Hibernise, cui Luglium successisse tradit biographus, ab eo non nominari; sed nee prodit nomen archiepiscopalis urbis.
e Niiiiur et hsec biographi assertio cujusdam Hiberni, relatione, cujus tamen setaiem non prodit, sed nec auctoritatem. Fuit haud dubie

AOCTOII J. G.

euntes vestibus et
liarent.

ferrent,

despo-

Pr*dictorum latronum
,

viam, quae per Scyredalse vallis rigitur custodiendam , die illa , qua Sancti Martyres a praedicta urbe exierant, missi, eos a longe descendentes viderunt , atque inter frateta absconditi, donec propius ac^cederent,
exspectaverunt. Gloriosi

ad medium porsatellites

Hibernus

ille

sseculo plus

ciis nosirisjunior, ui qui

uno aut altero Sanmeminii de eorutn

ecclesia, in
et Sf

qua

triginta quatuor canonici

Deo

nempe

fratres, nihil

(ut supra memoravimus) cantando Psalterium, insidias inciderunt, et a satellitibus inique aggressi, procul a semita deducti

metuentes

hugUo deserviunt. Adi Annotatum praecedens,

et

observa,

Mox omnes, qui advenerant discipuli ut eos ag-gressos perspexerunt, pavore arrepti
sunt.

non assignari saeculum, quo veterani illi seu majores vixerint. Adi et Commeniarii praevii num. ^ sub finem.

maximo

per

devia nemora fug^erunt.

Unas

g Herbius haec ita edidit, suo, ut arbiiror, Porro nullo modo saecularis muiaio siylo
:

tamen illorum ad se (stimulante pietate) reverBus, quod fugisset valde condoluit, et quid de
magistro
fieret,

dignitatis

sarcina

illis

imposita

arridebat

quamvis
leret.

praecelsi meriti illos sanctitas extol-

toto cordrs affectu scire desi;

derans, ubi eos dimiserat, recurrit

citoque ab

apparitoribus perforatus et spoliatus, semivi-

\us relictus
gUidio rerinn-

est.

^3 ^jeatissimi

autem Luglius atque Luglia-

divinain per-

cutioremtUtione

Sfv"

^^^ coram lamulo, cousolandi gratia aastaotes, et ad finem Psalterii festinantes, et multum martyrio congaudentes, in oratione perseverabant.
te*,

nuiodlt corutn

corpnra; ea~

Cumque, Vivet anima mea

,

et laudabit

h S. Augustinus, Anglorum apostolus, episcopusque Caniuariensis in Anglia obiit anno ChrisiiQOS (2). i Boulogne-snT-MeTVulgonuncupaiur. Olim g Gessoriacum vocabaiur, Adi hic dicta de ista urbe (3). Plura vide in Notitia Galiiarum, auetore Adriano Valesio (4-J ubi etiam leges, urbem hanc ab antiquioribus non Boloniam sed
:

gue Angeli vitHanl.

cum

sequenti versu pronunt.iassent, ecce

*Ps.

ac capitalem a persecutoribus percutiuntur CXVIH subeuntes sententiam, pariter vita spoliantur, ac vestibus. Quorum animse, ab Angelis susceptae
,

Bononiam nuncupaiam fuisse ; iametsi contrarium indicent scriptores Galliae Chrisiianas

(5).

k Nempe in communi aliquo urbis

sorio.

diver-

seterni

Redemptoris ofl^eruntur aspe-

ctui

et

laudant

cum candidato Martyrura exercitu Dominum in aeternum. Continuo igi-

1 De S, Baino, cui Vita hcec Theodorici pronomen fuisse asserit, vide hic dispuianda ad

tur qui in beatissimos Martyres ictum miserat laesionis , maximusque instigator, ut occiderentur, exstiterat, arreptus a diabolo, eviden-

annum

729

(fi).

Vox haec dicitur satis denoiat, narrationem hanc non niti cerio cosevi tesiis testimonio.

vexatur, et in eodem loco, aliis fugientibus, derelictus, a feris discerpentibus cousumitur. Prjefatus autem famulus haud procul a Sanctis
ter,

n Hiberni antiquitus Scoti vocdbantur (7). Martyrium nempe improprie dictum.Adi

Martynbus vulneratus jacens, surresit, et (pro posse) felicia Sanctorum corpora coUigens, ex ac juxta ea, tenebris jam parte cooperuit
:

Comment. praevii num 4. p Malbrancquius vallem hanc nunc vocari asserii La Vallee de Frefay.
q Milliaria, de quibus hasc Vita loquitur, sunt leucae Belgicse, non millia passuum geometrica. r Locum hunc, uii et alia quaedam, hocce

relabentibus

per totam noctera discumbens,

custodivit. Qui nocte illa continua patefactum

coelum super Beatos Martyres testatus est se vidisse, ac per scalam, a terra usque ad fir-

mamentum
ingenti

porrectam, Angelorum choros

descendisse
,

cum

Sanctorumque corpora venerabili obsequio visitasse. Nec dubitandum, quin eorum animas per se ipsum Domilumine

nus multiplici relributionum geuere mirificet in coelis, qui ita eorum corpora per snos coeli ministros gioriticat in terris ad laudem et gloriam nomiuis sui, quod est benedictum in saecu:

Malbrancquius in hunc modum exposuit in suo libro de Morinis (8): Jam quatuor (ab Urbe Teruana) ieucas per devia nemora et inculta emensi [SS. Luglius ei Luglianus) in vallem, cui Scyredala nomen, de-

numero

relata,

scendere, Locus est fractagio [nunc Frefay) ad viam Romanam sito proximus. Recta processere, indigi

proborum

consilio,

qui preedonum

la.

Ameu.

mauus

hic exeundas edocerent. Naraque supe-

rioribns annis affusi per

Oceauum

in

Morinos

ANNOTATA.
a Si
fuerit,
logis

barbari, eas partes depopulati fuerant. (Quidni

Dodanus

iotius Hiberniee

monarcha

Wandati proprie dicti, qui Arcadio VI et Probo coss. anno Christi 406, trajecio Rheno,
et

mirum

est,

nomen

ejus regimi Cata-

Gallias ingressi sunt, uiiex scriptoribus fide

non inveniri, Credibilius est, prsepotentem dynasiam, quam monarcham exstitisse. b Niiuntur keec narratione cujusdam iyidigense Hibernice ; sed quanto temporis spatio ts a sgeculo vii remotus fuerit, Viia silet. cSimile quid reluiimus hic Tom, v, num 12
(I) Acl. SS, Belg. tom. V, pag. 7. I) Acl SS "'t \i't SS. Ik.l^. 573 -l~\ A.t. ^S WAi' Vl yi'M.,. r>> Pa; i.2'5l.-(ti)Tom- X,tol. <526 ~

dignissimis ostendimus (). Partes auiem de quibus hic Maibrancquius, illae suni, quas
,

iuter

Blangiacum [Gallice Blangi) Perniacum

{GaiL Pernes) et Teruanam interjacebant, quae necdum suoscolonosreceperant: nara indigenae quos forsan olim raeliores bearant quipiam
,

pT

(2)CrrAci. (2) Cfr Act.

Ifiiii ,0.;.. 1_ p.g. 1. niiff

3SK. m-

SS. lom.
(i) (41

VI.

pg. GiG.
I

tom

(/) Ib.d. Cfr Acl. SS. lc.m. I\ J.m , pog. 2b pa.._5 el 15. (8) Acl. SS. Belg. lom. I, pag. 527-

(6J Acl.

SS. Bdg. lom.

(y}IM.ibb.
copiae,

122
Mc...

DE

SS.

LUGLIO ET LUGLIANO MARTYRIBDS.

viros
,

""

iUorum exemplo pradandi studio se ter gemini addixe're Hos inter gLssabantur Bovo nofrat es bipedum nequissimi. Alter, Butnetum et mte doSium fixerat apud modo Burt Ivula ad LiUerium nomen retiaUe Escelmus (alias Helcelinus et Iletertius (Frefay) incola scel nuTFracfagii Pe rcetum (jam Persy) BereSrus iuxt! villam satel?e niaco contSuam. Frequenti omnes a eiuus exitus viarum amandabaM io freti Quod ad Utio ireii, quoQ au
coDi

in prodivia

tendentes

conspexere

oppido

inter fruteta Ut.tantes,

dum propms

(Luaccedant, opi^riuntur, Interea grermani de h.s n.h.l anxn psalglius et Luglianus)

Zi

.ncumbunt. Detect.s prambagibus. prot.nus non modo corpor.s donum an.mam pro Chr.exuvias, sed corpus .psum et

modi

solito alacr.us

nomine profundere se parat.ss.mos exc aglad.o pl mant. Et post pauca subdU Ecce
sti
:

quasi data opera ad stabant explorabundi. Ut Scyredalam vallem

tur.

Et hac ipsa

die

vest.bus. projecto ctuntur, spoliantur v.ta et j ipnnnm utnusque corpore, ac s:ne honore lacunam ntriusaue lu ^

relicto.

DE
j.

S,

LEOTHADIO
,

CONFESSORE EPISCOPO AUGUST^ AUSCIORUM

V
H.

SYLLOGE HISTOIMCA.
"

monumentorum ; g Unicus. Paucitas Ecinitia metropoliticae dignitatis in Ausciensi terio Moissiacensi tempus episcopatus incertum ; variae translationes. clesia
Sancti
;
:

praefectura

in

monas-

,o.s..o.
'""

,,, ^nuit ""^"^^7"' rYamvts '^";*';""' numrrimus

.

scri.'^,,.j

rolum Marlellem, adeoque ad Carlovingicam

stirpem revocant

.,..coa Ec-

rr

*co^ I \T,''yiEcclesia ponttfices, fanctltZ

infignes, quatuor tamen

^-

rlZT
,

aude "^

quapropter R. Canonicus Monlezun mavuU Itrinque ejus consanguinitatemdisvertire,quatenussimulet Eudonem,

;

tsZZ
dium,

veneraiione prosequttur

P^^P^^^lsul S Tawinum,suo

l7<^eMeroving^cam,
'^

et
y^

Carolum Martet-^^^
^^j

Ortent^um, subdtej die V Septembris (2) S. Austindum sub d^e --jSeptemMaii (3), S.
bris ( eiS. ^^'>'^'^^^'2l''TiribTsX De i-^busP^'0 die xxiii Ociobrts celebratur. majores nosirt ' ^ '; ^ ribus egerunt paginw. Superest S. Lothad.us, cujus

("^

acpo .^^
^

^^
.

i.

^^^

f-; .j

^^ imprL^sdublvaldeest, saltem

Leo^eeculo sepirmo aui octavo, quo tioruU S. ^^ .^^^^ Merovtngicam et Car^^

lovingtcam familiam. Dein Eudonis Aquiia

calcem

rerum gesiarum avara mmis fm aniiquitas; naufragxo ui vixpauculas reliquias e vasio

surripere nobis
S. Leothadii
sii

^_

.-^^^ habemus

saiis

accuraiam

daium:

qmn

ei

h^cxpsa

diplomaie fundaiionis monasterii Alahoparte l^J^f".^ Hispan}a, quod magna ex ^^^.^^^ .^ ^^^ .^ ^ q^^ y^dua- hac ipsa die.

conlroversiis iniricata

teneniur.

f^'"*

^^

laiet.

nomenplerosque ^'- W^^o. Auctams Usuardtms, a Sollerio sub In

inhocporro documento
.

nihil occurrit,
.

quo

'ecensent hac die edUis, sancii episcopi nomen Casiri Caroli ei C'" cense Aquicinctinum, Ociobris) sanci hisce verbis Eodem die (xxii. aaail Leotadii episcopi et Confessor.s. Hisce ^ianlaudatus hagiographus Auscien^is [i>] ctum aniisiite,n, in Burgundia Vila lunclum
-.

Leothadius principali Aquitanicm famUia^ ^^^^^^^^ ^ ^^^^^_ ^^^^^^^ g^_ y ^^^^^ .^^^ Eudonian^ familiw apud Benedi^^^n^res Hisiorix Occiianim (8). Cxie^^^^^^ ^ Leothadii consanguiniiaie cum ^^^^

^^

Auscium relatum fmsse

qmmstiusmoai

possU translalioni certum tempus assrgnart L-^^adium .. a6 aj. Castella,^usettam S.

^;^ ^.f aubiwn. quik Sanctus do^^^^^^^^^^f^^i,,gt,euaucemseuseciaiorem, ^^f^grtum quum hic cerle ad principalem domum periinuerU Uier vero

,, ^J^l'2"sZril
3
.
.

deier,ninare non vale-

annunimt Moissiacensi eptscopum Auscu smi, non noceni Licet haec parca ei jetuna qm al, tamen S. Leothadii hciort e culim, Auscienst Ecclesia perstitit ei om,xi xvo in invocamtfrequentaiur a fidelibus, sancium
';::;:.
4,ua
'^
..-

''^^^^^^^^^^^^^, Ausciensis aniistiiis tam ^^^^^ l^^t,^^, ^ognita non sit, ut firmum

argumenlum prmbere possU.

businmo,-bis,prwsertimepilepitctsW. ^ Progred^mur jam ad ea qu^ tradU^au et aut effinxit circa t>. Leotnaa.um.
servavit

^^^J^^ ^^ .^^^^ SLeothadius, antequam ^^^^^^^^^^^^thedramconsccideret.monaste^ ^^ .^^ .^^g-^_ ^^ aicecesi Cadurcensi siti. ^rxfeciuram gessisse. Traditionem rejicU
Pjr.^^
^^

^'Z^,
,Zpr.f:^""'

^J^^ ^^^^ ^ ^^^^. ^ .^^^_ ^^^^^tem

Leocadium seu Leo-

trutinahisioricaexpendimus J< ertur impri^isS.Leothadius fanuliam prjnctpumAqmta,>, et specialim Eudone,n, y^^com^f^^em ad Caaitigisse dum aln magis ejus genus
;

^^^.^^ -^^.g^jg^ appellari

chad-m
epjscop
<-'"
"^

adeoguecumS.heothnAio.Ausciensi ^^^ ^^^^ ^^^ ^^ ,.

/^^

^^^^

^^^ .^ ^^^

._.

-<

(l)Mm,lc2.in.Vi<.sdesSSF.vcquesdAuchpg.l.-(il

Acl.

SS 10,.,. II Sopl., ,.g. 6:,U. -(3) (0 Tom. VII Sepl., pg. 1!S2

l,.,d. l..m.

Maj,. pg. 00,Monleiun. pag. I t)

1

;^ "

,.

,. 689. P >

^^-^

niR VIGESIMATERTIA OCTOBRIS.

123

A qms documentis

istiusmodi nominum alteratio, ut inde aliquid concludipossit.Dein/identius quam verius appellat Cointius Moissia-

Ipse certe Coiniius

adannum 674-

cxi statuit

censem abbatem Leocadium. Enimvero in Vila S. Desiderii, Catursensis episcopi, a

Philippo Lahbe ediia, hsec leguntur (J) ; Nullum quidem eo tempore inurbe Caturcae propositum monachi, neque habitiim Reli^ioiiis aut Reg-nU-e coenobialis intraverat -.sectaColumbani
procul aberat, instiluta
tabant. Desiderii
li.

Sanctum episcopum factum anno Chrisiiii9\, sedem tenuisse annis xxvii, adeoque x kal. Novetnbris 718 diem ohiisse supremum. Qua
in chronotaxi, inter iempus quo ynonasterium Moissiacence ac porro dicecesim Ausciensem adminisiravit, annos habemus quadraginta

J,

ADCTOU V. H.

Benedicti long-e dishaec secta Ca-

duos; qu3etemporis intercapedo iania nonestj ut unieidemque Leothadio iinbui nonpossint et prsefectura Moissiacensis ei Ausciensis
ponti/icatus.

autem tempore

turcse intnivit, hujns sub die hffic Relig-io adolesnere coepil nam ot Marciliacense coenobium
:

Quapropier recedendum non credimus avulgari iradiiione secundumquam concedendum erii, Sancium adsenium usqu^

hujus temporisa

viris

laudabilibus Anseberto

vixisse, v. g,

nonagenarium

obiisse

.-

quam
Sancti

etLeuthado initiatum Q^i.Faciledahitur, Leuthadi etLeothadi seuLeothadii.unum idemque nomen esse adeoque Cointium minus accurate locutum, Philippus Labbe in Appendice
:

Matem nemo absurdam et impossibilem dixe^

rit.

Casierum tam vada fluxaque

esi

adpriores tomos BibliotheccV,ad calcem voluminis secundi posiia: ProMaciliacensi,ingwi7, coenobiosedulus inrem stiara,suiquemoiiasterii honorem interpolator MoisMacence substituit

nostri chronotaxis, ut definitse aiicui epochse certo frmoque indicio innecii non possit ; et sive antecessorum sive successorum S. Leoihadii

tempora expendamus, nihiloccumt

quo
est

certo vestigio consistere possi>nus.

Non

igiiurcur Menardum, receptam iraditionem

secutum, tam prsefldenter reprehendat Cointius.
est, cur justius majoriquecum ^lreT.gZ Menardus a Comtio ad an^i^di J xxiv, iradHw veriiate vapulat quia dixit, Sanctum fuisse archiepiscopum Ausciensem (6^ quum ssecuio octavo

pessimafide.subjecitque.pauloantoreg-iisexpenlaudibilibus sis initiatum,hujus tempore a viris

Leochndio competenter expletum. cerie Marciliacum monasterium in episEst copatu Cadurcensi situm ast quo tempore vivebai S. Desiderius, valde dubium est, an Gallia Christiana tamquam popu-

ADsberto

et

Ast aliud

exsiiterit.

jus meiropoiiiicwn

habet Marciiiacum sive a Pipino, patre Caroli Magni, sive a Pipino, Aquiianice rege fundatum fuisse qua etiam Marciliacensis traditione admissa, fundaiio Desiderio posterior est, cenium fere annis S. monstraiur. Imo fatetur,nullamejus
larern traditioiiem
;

utinfra anni aniiquiorem fieri meniionem, quam adeoque ad tempora S. Desiderii Ca^&O {^} fundaturcensis non pertinet Marciliacensis Dein esto nomen Moissiacense mala
:

penes episcopum Elusanum. Et quidem sunt non pauci, qui digniiatem ^neiropoliticam exisiimant primum coliatam fuisse sijecuio nono saiis prob79, vecto, nixi episiola Joannis Pp. Vlllanni Airardo archiepi-scopo (Aus qucB inscribiiur Conseciensi), involato Conveuensi, Wainardo
esset
:

raao, Sarstono Bigfforensi episcopis

(T),

in

qua

incestuosw nupiide prohibeniur. Aique hunc

daiio. priefecturse mo; tradiiio fide interpolatum gesice non magnum nasticcT, a S. Leoth.dio

capiet detrimentum.

Eienim habemus aliud

{s),ex

Airardumprimumfuisse,AusciensisEcciesi3e archiepiscopum, aperiedocet Odo levitascrinomibens ad Garsiam archipr3esulem,hujus primum,qui in fine sasculi decimi sedem nis occupavit (S), quandoquidem hunc dicit, septi-

tnsirumenium, a Mabillonio allatum III, seu quo constai anno septimo Theodorici uxore sua Ervulgari (Ml, Nizezium cum

mum

exstitisse jure

poniitici

felicitatis

vitae

mentrude rendidisse Leutado, abbati Moissiacensi, varia

cum drat nec est, quod ex hac parte pugnet Moissiacensi. Sancii praefectura cuj opiniom propterea confeciam esse non 4, Rem tamen momeniachrv Nam conira Moissiacensem, prsefecdixero. notogica mi~ nimt repuiuram S. Leothadii gravius argumentum gnanf suffraganiur scriptoaffert Coiniius l. c. cui
:
,-

C anno

prsedia ; qUum porro Cointio episcopatus Ausciensis S. Leothadio incoepit m\,profcto ratio tempons optime qua-

claudendi et reserandi (9). Et vero expuncio, aui Seut vult Gailia Christiana (10), Odilo septimus esi ab Airar^ guino, uiroque incerio, do Garcias aniistes. Ex quo consequitur, S heoihiidinm recie episcopum,nonvero archiepiscopumAusciensem, vocaridebere. possemus, nisi 6 Atque hic gradum sistere
Stiltingus difficultaiem nobis crearet Joannes Syltoge historica S. Taurini Ausnoster in (U). Videiur ciensis addiem v Septembris

^,

a varii$

Moissacum res Gallix Chrisiiame (4.). Scilicet Desiderio, ut liquet iniiiatum fuii, vivenie S.
Desiderius ex biographo ejus supra citaio est, secundum Cointium autem vita functus
:

et viro sagacissimo Odo, qm barbare clare indicare imobscure scripsit, non satis Auscienst iium archiepiscopalis dignitatis, quidem eaienus admitto, sedi atiributx.Quod vociquaienus limpidioribus ei usitaiioribus

nempe

bus

l.

quee

xxui anno sexcentesimo unde quinqua656 (5), gesimo, secunduyn Mabillonium anno diversiias ad diem xv Novemseptennii
c.

rem suam potuisset expiicare Odo levtta. Verum id quidem extra omnem controveraiiquam
:

btns,

qua Acia

S. Desiderii illustrahuntvr

examinanda recurret. Utramlibet sententiam

quisamplectaiur,nihilin atierutra repiriri opinionem eopotest, qu^ ahsurdam faciat Leothadium ante episcorum, qui censent, S. Ausciensem assumptum aliquando

siamest, Garsiamseptimumesse,qui quoniam aupoiesiaiem clavium acceperit xnielttgi wetem de episcopaii jurisdictione interAuscienses prsesuies Quit,Garcia scilicet secundum Galiiam Chrtstiaoccupante,
metropoiiticam non video,quam aliam prxter jurisdictionem,aquasepti7nus est Garsias,

nam

[VD,

quinquagesimum quartum locum

paium

177.
la

(r>)

Tum

i.

A-nal Pg-

''^'

" ,/* !
"
^**'

i721

De

^-m

'>'"'

1*7

(H) Acl. SS. lom.

II,

!.n't-.

Croix

s.'i .fs

rpi'- t-^d"'''- p^s- ^-

""y^'"-

'

^^

consentio,

Octohris

Tomus X.

S
.

J24
AVCTOBI

DE
Taurium

S.

LEOTHADIO CONFESSOUE EPISCOPO.

vit

' "'

4jt .r.^^ multo '^fi-^^^T' aucem et quasi prirmprlum non f^^^^^J^ etiam facit allerum argumentum, ^uoopmjo

consentio. S.

^Z^\,^,, ^^^'^
^^

ndhuc sedes metropoUtana usque ad sffioua Normannis destruota est.

scthcetest nostra confirmart potest. Notum metropoles cwxtes Gallicarum provtnczarum. acpermansimul eliam ecclesxastrcas fmsse s^culx xmtxum sisse usgue ad currentis hu,us novis limitihus circumscrtptm fuere Gal-

ll^^^^^^^^^l'^

^nsM metropolis honore Manente auanteposita.

,,-

fult osete-

J^^^^^^^ J^ ^f^Jf "^^f.

tzca

sius^^ nulla canonicd

{,^ ecclesias-

.^, , ^etrovolUico pri-

''^^^'^^^^'^^^'^J^ varetur

,^,6,

guo

U^ provinci^
.

et

di^ceses v, Concordat^

anm

\ZuU ^ "M? Idrianus Pp. I (8). siout antimetropolitan urbes

/^"f,,,,^...

^^^^^.^P^-^J^f
ul

Neo debet

eoolesia
si

utrem coram vincix Lugdunensts Prvnx '''tropohsfmt Lugdunum; Lugdunens^s Secund. Rotoma. gum Lugdu^^enstsTertr^.na-one Lu9fu
1801. Sic

^^^J^Jr^
.

um damnum P- - au
1

sui ord.nis inde

sustinere,

^^^^^^^

P
^^ ^,

^^^^^ .^^^^.^
^^^^^.^^^ ^^^^^_^^_

^.^^.^^^

Eomanorum

an-

Z^PH^'^:^^:^^^^-^^^^'
^^P^^r^^f-^ogintia^G^
cunda>'<;fomaAgr.mna;Ma^^^^^^
norum, Vesuntzo ^.'P'; ^"VJ^' ninarum, Darantasia;V^ennensrsV^nn^^^
;

tistitumfirmitate roboratam. perdidit et ami-

^^^-^:)!:- T^ liSZ
B.wJium
Viennensem
missa, ad omnes
episcopos. ut in textu dicitur. direeta fuit.Ex P P

Aquilamc^Prim.v

''""fr^j^ffS^rr

^^^^^^^^^ evadit.episcopumAuscien. sem.sublata primum sede Elusana s^eculo ix.

^^ sancto ^s s ?:;^i2 ir S':iS:: i^^s^^^^^ ^-^ .sisse

:

epis.

---

tmo guum tn allegaa ^oMmsubme

tropoU Vtennenst ''*"';" ^^J^^^.^^S'," ^}-rn.su-tvar^antes.aDGue^^^^^^^^ l' ""<=" ,n gmftus ieffr<^

tius affirmat,

^^^j^!" ^"^;

Tuetropolis oiv.tasArelatens.s ^)-";

Arelas in

eM
nes.

exponunt passtm
^".^ ^^^

^^^f;"^ meropohm '^^^[''^fj^^^ cum Vrennens^ ^'^''^^P^j^fJ'^^^^^^^^

^^^^^^ episoopum. et, ut Chenuannos egisse in pr=.sulatu septem.^ ;,,,, qo ^^ ^^^^^ ,,^ S. Leothadius ei sucoessit. Addit Chenutius, g. Leothadium annos sedisse septem ac viginti. ^,m ad nostram ohronologiam convenientibus
aioi potest.quia S. Leothadius, ut

Sammarthani

scriptores. Consule, st
de
.,

'^^"^'''l^Z'^^ lubet. Cointium ad

.,,, r>rovinciam
specialxs

mur^m. """"^
cc,..,a;u-

"'

^'

^^^^"

ex veteribus membranis Ausoiensis Eoolesi ^^^^^^^ ^3^^ ^^ ^^^ ^^^^ decessit decimo kalendas Novembris, annc Christi duodecimo* supra

decmo

>,,-

Novempopulanam de qua
.

estqu^s-

H....-o..

tio.H^cinc^tataNotatasequenHm^^^^^^^
cribitur
(Eauze)
;

habemus.utcumque seqmmur: \atamendolendum.neminemexhibereinslru.

Saus. ^,<, g,6, asserliones firmentur. Martyrologium GaL ^^supplemento ad ^PJ^^ J
^^^^^^^^^.^ ^^^^ ,^^^^^ ^,,^
.

ii)

Metropolis

civitas

'"^ "-f; f omtas Aq"ens.um Aoqs) "^f

;

Laotora.ium (Lectoure)

o>v> as
;

Convnarum
Boatium
se-

^^

(Comminges

S-

Bertrand)
eivitas

otvitas

cundum
civitas

aliquos Bayonne,
;

secundum

alios

TSte-de.Buch)

Bem,rnensium (Lescar)
; ;

Aturensium (Aire) "v.as A asat.oa, ubi castrum B.gorra (Bazas) civitasElloronen sium (Oloron) civitas Ausc.orum (Auch). Des;

.^^ g^^^j; Leotliadii Augusta. Au.oio^^ ^^,^ ^ ^gji.^^gtropolitanffi, antistitis. Hio ex^^^J^ Moissiaoensl ad oonfluentes Tarui et ^^^.^^ .^ Caturcensi agro, hano ad

criptioni

Novempopulanix

subnecttt D.Gue-

rard variantes lecliones.ex vigtntiqmnque Pansxencodicibus manuscriptis bibhothecx autem suntmginti inter eas sis desumptas c.v.tatem et unus. qui ponunt metropoltm qm Ehcsatium cxvxtaAusoiorum, et totidem.
;

^^^^ lu^^^^^^^^^ ^^ ^.^^^^^.^ 1^^^ ^eo mentis asceterium absol- F ^.^^ e^Qcatus. et inceptum .^ ^^^^. ^^^^^1^ ^^^^^^,^ dioeoesim ^.^ ^^
^

^^ Novempopulaniam univer^^ ^^ pj^scriptum divinte voluntatis guber^^^^^^

^^^^.^

^^^^^

^^^^.^^^ ^,^. ^^^^ ^^^jg

^^^^.^^^;-. ^^^,,, sanotissime rexisset, in Bur'^ ^^im.te ecolesiastica profeotus

Zi

^'^f^^f^^tium, metropolis quondam modo v.lla (5). Non .id.<ur- iamen desusse ^lusanus epxscopatus
ante sxeulum nonum. quo cimtasa Normanepxsnis deleta fuit quamvxs nomen ahcujus
;

gmdm quarti deczmt, habet:

^ 1 ^,

^^^e

iu

Christoqui vera vita

J^

est, requ.e-

^^^^^ ^g,,,,,^
.

^^^^^^^^^ ^,^

sanotirsima= V.rginis Deipar ^^^l^ij ^^

voti.,

coviposts.cutumsept...urnuttrarnedxum provectum. hactenus repertum ^onsU uXt^mus, eujus nomen cognoscatur estFaternus,

~^l^-^l^ ^, g/elis populi ^^^^P^P^^^.^ qu ous d ffectum,

^^^^

tam-

qmanno

f subscripsit (fi).

ait Galla Post Paternt^m desiderantur plor.m. pra.sules Christiana (7), ElusaniB EoclesiiB ; in hoc enim loco persevera-

P-

^T plZum " f
.
M, p.5

,gjente Domino,non siEpissime Bea^it,,,,^, succurrit etiam contra Con i^etVontifex clientibus suis oorporis at potiss.. ,^3 ^gti8 et "m =0"' ^ubiraneam J/J^J^X suoivauc mortem patrooinatur.
^
,

(1)

H.O.
25.

.les ,.is..

dc Fr,oe.

0,

sejr -- 12)

^j^- *;;:;:!,
lora.
I,

^1 'vK^.'^i^sl'i.'^';;))G'': ch^^.rv!'!
UUJ
ag-

^g.

- t*)

llinl.

pag 28.

() Ibid. p^^g. 30.

l6)

Ma-

pag. 9S.

^ ^^

DIE VIGESIMA TBRTIA OCTOBMS.

nc

DHrgim*

dia defanctus

nrobabilHer
ritur

Leothadium itinere Burgundico ob^ tradiHo est, eaque undecumque firma^ ^ ,. ,. ** constat, ejus corpus tstzc diu quzevisse servaium. Legitur autemin carta CluniacenQ 5.
^^gg^
.

11 Ut aperta sunt genter qusesitum est

illa
,

Uthinotaphia, dili
in quolibet
;

abcob
' ^*

an omnia

"^

tumulo corporis ossa reperirentur

et

quidem

''^apa^uep!'
Autcieniii,'

si{l),

Stephanum cum uxore Ermengarde

adstantibus et explorantibus medicia ac chinirgis, duo bene iuteg-ra in duobus sepulcri&.

abbati Cluniacensi Eymardo seu Aymardo dedisse curtem iiidominicatam, quae. vocatur
Oydellis, cura capella, quae est constructa in

inventa sunt. In tertio brachii uuius parteai'

inferiorera,

qu manui

adhaeret, deesse afflr-

marunt. Hic igitur venerandae canonicorum

lipsanothecae

honore Beatse Dei Genitricis Mariaa, ubi Beatu Leotadus in corpore ({m^&oii-.dictaautem curtis sita est in comitatu Arvernico in episcopata Augustodunense. Quis sit iste locus Oyellis^ quem Baluzius gallice reddit Oudelle (2) me latetj neque occurrit in polyptycho sive Augustodunensi aut Cluniacensi, aut in hodier* nis lewicis geographicis reperiri potuit. Ast quidquid sit de loco, perspiciendum est, num in citata carta de S. Leothadio Ausciensi aga^ tur, an contra de altero homonymo. Et qui^ dem nullu^ hujus nominis, prseter Sanctum Ausciensem episcopum, recensetur in fastis sacris, quantum eos perscrutattis sum, qui
cultu
;g

daeque
stata

argentese arcessendae aperien- fuerunt ; gravique virorum iUorunh

,

assertione
,

eorumdem

B. Leothadii brachium

Nec
ex

deficit dicto fides.

monumentis conteeductum est,Accepto enim osse illo.

lipsanotheca arg-entea , aliisque brachiii ossibua^, in tumulo lapideo jacentibus, oomposito, tam apte commissuris ac juncturis^
ut adstantium uemini dubium relihoo os hujusce oarporis esse. Ao ne\ forte cuipiam vel minima. dubii remaneret> causa, collatae commensurataeque brachii cunv
inhae^it,

querit,

ecclesiastico
,

gaudeat

dein,

quum

cum ceeteris ossibu' innatae proportiones, constansque symmetria< debitae longitudinis, ejusdem coloris magnibrachio, rursus bracliii
,

S. Leotliadii

teste

Menardo

(3),

nomen ad

diem xxui Octobris referat vetus Katendarium Cluniacense, veri omnino simile es6, corpus Oyellis anno 952, ut habet carta- supra
citata, esse S. Leotliadii, Ausciensis episcopi.

tudinis, nulla parte inaequalis, luce meridiana^ rem effecere clariorem. Quare ex hoc jam

j;

primo constitit corpus S. Leothadii in ximo ad archiepiscopium sacello repertum

12

pro-esse.

Ad

alia igitur sepulcra accedcutes, rur- canonice vUi-

Quasstio profecto dirempta foret, si de transtatione constaret ; verum et hocnobis invidit

sus, ut veritas claresceret, dubitandum fuit."*''

es. iis

quodnam

esset B. Taurini corpus;

quod-

QiUBStionem in medio relinquit Gallia Christiana (4); ast D, Brugelies in suis Chronicis Ausciensibus, citatus a R. D. Monlezun (5), indubiam habet vulgarem opinionem. Atque heec sunt, quee derebus gestis^
S. Leolhadii
4ix

antiquitas,

nam

B. AustindiPSed et hic difficilis non fuitr oonjecturaB locus. Certum eet enim, B. Tau-^

rinum gloriosissimo certamine martyrii vitanp clausisse, suprema scilicet capitis parte con-'
tusa.

Quaesitum
,

Burgvin-Ha

10

possemus lUcumque explicare, Quamvis cevto scircnl Auscicnses c07-pus

cranium

nempe
vola

est ergo in secundo tumulo^ itaque, ut fama ferebat, inventum : contvita penitusque abscissa illa parte
,

iraniiainm
corpnt:
(luieicit.

Aufci

Leothadii in ecctesia metropolitana quie-

dextra cranii a vertice ad aurem

quantum
certissimo

scere, lapsu

tamen temporis
,

deleta erat

mc'

manus

apertae contegeret.

Quo

moria definiti loci quo recondebatur. Ast Leonardus de Trapes, qui ab anno \b9Q ad IQ29 AusciensemEcclesiam rexit, anno 1610
S. Leothadii exuvias, in sede meiropolitana,

cognitum est, B. Taurini lipsana iasecundo sacello jacere. Keliquum fuit, ut ter-i tium S. Austindo confessori concederetur: Quod et aliis argumentis post hEec fuit maniindicio

quam magnis sumptibus

nit.

instaurabat, inve-

festum.

Nam

et ossa ipsa iuter se: composita'/

,

totam adamussim narrat Antonius Montgaillard, Societaiis nostras presbyter, inHistoria Vasconica, hactenus,ut Sothwellus

Rem

sericique

quibus sacrae isthjfic Belipanui quiae involvuntur, id ipsum attestata sunt

quum
tur
,

ea,

quse in tumulo B. Austindi viden;

Scriptorum dicit , inedita Q quam proinde ex opusculo R. D. Monlezun^ qui signat T. i /" 275, proferimus (6). Pretioin Bibliotheca
,

recentiora

quae in B.

Leothadii vetu-

stiora, quae in B. Taurini vetustissima appa-

reant

quod

veritati

historicse

maxime

est

sum

Beati hujusce Leothadii corpus^

cum

aliis

afflue. Inventis

duobus Sanctorum Taurini et Austindi inventum est a Kmo D. Leouardo de Trapes, archiepiscopo Auxitano sub iuitium auni mdox in
visitatione
basilictE

sacris corporibus,
est

ergo ab religiosissimo autistite is honor, qui debebatur;

redditus.

tota

Ac primum celeberrima pompa, urbe supplicante, clero popuio Auxitano

,

cathedralis hoc

qui se-

(comitante)

capita
,

illa

sanctissima ,
,

tanta

quitur, modo. Constanti babebatur fama, certa-

quoudam
,

pietate

sapieutia

divinoque lumine

que traditione credebatur,

xitanae tribus iu altaribus

in tribus lithinota-

phiis, quie in cpyptis cathedralis

eccleslffiAu-

diversis visuntur,

Beatorum Taurini, Leothadii et Austiudi corpora sed vel temporum incuria vel diuturnitate, e memoria deletum erat quo quisque tumulo contineretur. Hoo tandem ferebatur, in eo sepulcro, quod introdeposita fuisse
tria.
;

plena pretiosissimis pannis involuta tum ab" ipso reverendissimo praesule circumlata sunt; tum ab autiquissimis capituli canonicis ao uti prius,erant conclusav dein lithinotaphia ibidem scripto (dej hujusce fest relicto prius diei invenlione, membranis antiquorum volu: ,

minum more
moriae

involutis,

quod

sit EPternte

me-

monimentum. Oapita vero

honoritice

euutibus.ex archiepiscopio in seoundo sacello

reperitur, B. Taurini corpus contineri. Caetera
incerta.;
erg-o sag^acitate
libri,

diptycha, neo

opus fuit, quum nec nec lapides loquerentur.

(]'Auvcrgr)c.tnm. II, pag. t. Martyrol. Uid. ^. Uuiied. pag.

in sacrario reposita, donec argeuteaj, quffi^ curantur; lipsauothecas fuerint elaboratae. quademo13, In hnc fau>-ta saoropum pigTiorum inren^ ,, ^ lemne inttruc!.. -i ii ^ t&one, ne Coliegium Sdcitatis nostrao sua- ^^^^^^^^^^ ^^^,^
.

nl,

(l)Baluzc. (2)Ibid. lom.

Ilisl.
1,

dc

la iriBison

pag. 29.

13}

(4) Tom. iJ*Aucli. pag. 19.

TU.

I,

png.
(ti)

970.
Ibid.

(5)

Vies dci

SS.

Evcquei

pa^

90.

benedictionid

126
ADCTOBB
J. V. H.

DE

S.

LEOTHADIO CONFESSORK KPISCOPO.

uncinis inscripta, exu- D de viis S. Leothadii adaptare. Cseterum haec attulitribus sanctis poniificibus eo lubenlius inus, quo minus haec reperiuntur in Actis SS. Taurini et Austindi, illustraiis a prsedecessoribus nostris qui nullo verbo aitingunt scripta Antonii Montgaillard quc-e et nos ig' noraremus nisi fragynenta qucvdam in libro R.D. Monlezun reperissemus Curta est nobis libraria suppellex de rebus Vasconicis et ne Breviarium quidem sive antiquum sive recens habere nos contingit. Et hsec paucula, quee de

beDediotionis

amantissimus parte fraudetur,

qusdam verha textus,

in:>cius quam ardentibus nostri prffisul, non thesaun palres hujusce divini votis nostri

monumentis storales ligneos , qui in causa retinuit ; non alia de fuerant,

quod nimia vetustate consumpti
vitatem
bacilU
redacti
,

Leothadii partem particulam exoptarent, de partem ossis majons, de costae, de Austindi unius articulum ultro Taurini corpore di^iti baculos pasibi vero paUia et nobis obtuiit
: ,

reperti
nisi
le-

ad eam

sunt.

ut

meduUam
erant, ut evanesce-

Bambuci crederes adeoque

frag-iles

minimo contactu in faviUae vitio typothetarum reut. Mendosa quvedam.

modum

pr^sertim

qua> deesse vtdebanintrusa. correximus. et supplevvnus iotur, voces, uncinis inclusas. instrumentum solemne confecit
tius rei gestee

S. Leothfidio operose corrasimus , debemus libro R. D. Monlezun de sanctis Pontificibiis Ausciensibus, misso ad nos post-

quam aliquam noiitiam de Sancto apud R. D.

secretarium archiepiscopjatus exquisivisse^"- Habeant igitur debitas graiias , qui li^^^^^. ^^^.^^^ ^^^^^^^^ ^^^^^^^^ promoverunt:
ii qui res Auscienses peniiius norunt, facilem veniam iitubanii, deficienti, erranti scriptori impemre.

^ rr.^nr.o^nroiiiem^vuvv^^. j laudatusLeonardusdeTrapesarchieptscopus, laudaiusLeonardusdeTrap^^^^^^^

^"^'

sequentistenoris{i).

j^.pi.

dignenturque

vina et sanct^ sedis P^^^ ^,^^^^^^^^^^^^^ ^P^"^^^^^^^ flcopus Auscitanus

^-^^
ui

inspectunssaIutemmDo.m quod nos *^ /"

simo decimo, aie ueu

B ^

^^^^^ jj^ensis Ja4 ^ ;;+*;^. continuantes visitat 0nuarii, procedentes et eccles.a nostra nem a nobis inceptam in
vieitatis

metropoUtana, et

et ca^teris visitandis in ecclesia, in inferiores

omnibus altanbus diKa superiori nostra capeUas subterraneas

,

qufe est ex descendimus, in quarum (priraa,) altare archiepiscopalis parte domus nostrfE
,

QuamJsporroLeonardusarchiepiscopus inanimo haberei,singula sanciorumdecessoruni suorum capita singulis hemnis argenteis includere id, forsan aliis preoccupatus, pro solo S.Taurino exsecutus est {2).Hermam alterum S. Austindo dono dedit Siephanus d'Aignan du Saindat (3) ast caput S. Leothadii mclusum herm.3e ligneo deaurato permansit in,,
;
:

^_^
Jifis

$an-

,., ,kecis

,,rHioi$in'^'*''* *

super quo sepulcrum lapideum reperimus in quo bancti etiam lapideum repertum est,
praedecessons nostri (Leothadii) archiepiscopi cujus rex cooditum omnes asserebant,

ctusutn{\).Sacr'arumexuviarumvisitationem, a Leonardo archiepiscopo celebratam atiae

,

corpus sepulcrum coram ut certiores esseraus, idem VevenerabiUbusviris, magistris Francisco capituli syndico ablmte de Fageto
, ,

Ignoramus certe, ut supra diximus, et quando ei quomodo corpus S. Leothadii e Burgundia in Vasconiam delaium fuerii neque, ut videtur, exstat metranslationes prgecesserimt.
;

deUy, Raraundo Bernardo Dufaur, Geraldo Daignan, du Mont, du Mas, Joanne Destarac, Durando Chappuys et Joanne -lacobo Acosta , Sanxio nostriE Ecclesiae canonicis Petro Rouede GuilManaldo Falga praebendato magistns Dominico Borie et lelmo Laburguiere, Joanne fabro consuUbus, a GuiUelrao Bauduer Pujol,
,
,

moria translationis, quae aut desinente saeculo decimo quinto aut decimo sexto incipiente xii facta esi. Si quidem constat anno 1484, die primarium lapidem Februarii,jactum fuisse

novx meiropotitame sedis

(5),

qu3e inter spten-

didissimas ecclesias cathedralesGallias merito compidaiur; isto probabiliter tempore motse

lapidario

seu

caementario

aperiri jussimus.

fuere sacrse exuvise, singulisque sacellwn et altare proprium assignatum; nectamen.quod iranssciam, ullujn instrumentum isiiusmodi
nihilolationis supersies remansit. Fuerant sepulcra, utraqueex laminus isia altaria et pide secio, ita composita, ut pars anterior sein margine aliaris, posterior in ipso

corpus P In quo sepulcro

riori

parte

brachii

divi Leothadii, (inferainutura) reperimus et

ut argencaput integrum, quod extraximus, nostra dicta ecclesia teis capsis inclusum, in demetropoUtana conservetur totius popuU honon Leothadii votioni , ei majori dicti S. habeatur. Quo facto, dictum sepulcrum
sit et

recludi

(et)

celari

feciraus

lapidario

bas

seu cseraentario. raanu propria signaper secretarium tas et sigiUo nostro munitas, Datum Auscns nostrum expediri jussimus.
prffisentes Utteras
,

eodem fabro quorum fidem In

ab

pulcri parieie sacelli sustineretur ; qua struciura, aliare, horninesque, liber erat circuiius circa iemporum {Q),etiamnum in pro more istorum quibusdam sanctuariis vigente singula sequin et sepulcra pulcra subire poterani caput pedesque aperia erant, ut utrinque ad aliaque tactu inlrinsecus inspici et sudariola
,
:

in

domo nostra archiepiscopali raiUesimo quinta mensis Januarii,anno Domini Leouardus etc. sequunsexcentesimo decimo.
,

die

decima

sanctificari possent. sanc- Ktiiilein 16 Atgue in eo statu perseverarunt ^^^^ Reliquiee pontificum Ausciensium

aiitio

torum

priesentium. tur subscripliones reiiqnorum littergepro aliis Sanciis ,Taurino 14 Similes aicul et de uita ut solum mutata viitSS. Touet Austindo expediise rmi et Awiin. Sancti et numerus Sacelli , in fuerint nomen 4i: quo jacebat. Nescio quo tapsu calami, R. D. Monlezun in capite scripserit agi de corpore S.UoXhviAn,incorpordetmpsiustnscrumemi S.Leothudii,m corporedein ipsius instrumenti
,
:

quo, 1793 sacrae spoabolita catholica religione, sedes Quamvis liatx, direptx, diruiseque fueruni.

usque ad trisiissimum

annum

autem mutiis aliis ecclesiis felicius fue^ utpoie quod rit templum metropolitanum pronaon porticus prxcipua sua decora
,
.

artxficiO' altaria marmorea , sedilia chori imaginatas, quasi ex iniesissima, fenestras ., 0...., ,.

agatdeAustindo quapropteretnosdebuimus
fU Monlciun. pag. 93.
Ibid' ps. 74.

gro onservavertt {!)

bid. pag. 64.

sua tamen sacra sup

l.

(2)
c.

(*1 Ibid.

Ibid. nag. 73 el seqq () Ibid. pag. 6l

'3}

(7) Ibid.

pag. 79.

(6) I-

leciili

DlEVlGtSlMA TERTIA OCTOBKIS.

lectili

127
iOCTORI
J

spoUala fuit ecclesia, adeoque

et thecis

reliquiaiHis, ex preliso metallo plerumque periit cacon/ectis. Sic cum her)na argenteo

lier,

put S Taurini {\): astReliguiieSS.heothadn quamvis et Austindi iniactw permanserunt lipsanolhecx igne perierint (2). Post ianias rerum vicissiludines opportunum videbatur Nicolaus servatas hactenus exuvias visitare
; :

ne Justino Moulezuu, Ludovico Antonio ChevalJoaune Caussade, Beraardo Taran, Maria Dominico Josepho Pellefig-ue, cauonicis, Joanne Baptista Densoy, parocho S. Orentii, Carolo Moubet, seminariimajoris professore, canonicis ad honores, necnon et Bartholomseo Carapardon et Austindo Fourcade, fabricse ecclesiae administratoribus, et multis aliis, a Palanque et Autefage , fabris lapidariis seu caementariis illud aperiri jussimus. In quo sepulcro inveni-

V. H.

Augusiinus de la Croix d'Azoletie archiepiantiscopus, quem R. D. Monlezun Sancium bis meiropolitaquiorum diermn appellat{^), nam a^dem visitavit, sed ecclesiam subterraItaque hodiernus D. Antonius de Saarchiepiscopus, Revmus xxi linis cryptas ecclesise metropoliiame die

raus vas vitreum, bene clausum et sigillo munitum, contineus iitteras authenticas visitationis,

neam clausam

reliquit.

a venerabili Leonardo de Trapes, praedenostro, anno millesimo sexcentesimo decirao, diedeciraa quarta Januarii factae, quas
cessore
legi fecimus.

Januarii \Sb1 aperirijussit,et coram testibus, in instrumento authentico nominatis, indagare voluii, an iurbulentis temporibus seeculi
finem vergentis, nihit detrimenii pasvisitaiio sie fuissent sacrae exuviee. Incepia sepulcro, fuit a sacello S. I.eothadii, et aperto
xvili in

Invenimus insuper
,

integ-ra ossa

Sancti Leothadii

praeter caput et

brachium
L't

siuistrum, qua; iuijacrarioasservantur.

tioni tidelium satisfiat,

devo-

apparuit sudarium albi coloris, exiensum atfereper ioium sepulcrum, nulta ex parte tenuissima confetritum, ex tela flandrica ctum in medio posita erat phiata, continens membranam invotutam, Subtus isiud suda:

duas costas extraximus. Quo facto dictum sepuicrum recludi (claudi)et caelari (firmari) fecimus ab iisdera fabris lapidariis. In quoruin tidf m has prffisentes litteras, raanu propria sig"natas et sigillo uostro munitas per secretarium nostrum expediri jussimus.

Datum
mense
est,

Auscis in
et

domo

nostra archiepiscopali

anno

supradictis. Satis

manifestum

rium erat et atterum, pariter lineum et variis figuris adumbratum, et circa caput pannus sericus rosei coloris, sat magnus, ac denique
relifractae accisseque vestium pontificalium

hoc insirumentum confectum fuisse cur-

rente mense hehr^uario: quandoqiiidem, ut supra docuitnus, recensio ossium primum facta est ni et iv Februarii. Simites eiiam iiteree expeditse fuere circa sacra corpora

quige.
iioua mtilHtio

intiituta fuit,

cuju,

inuru-

Demumdepositis omnibus impedimeyiHs, apparuere sacri corporis ossa, ordine suo na^^^^^^ composita (4) Die porro iii Februarii
\~i
.

Taurini
18

et

Austindi.

teiur.

et sequentis recensio osstum Sancti facta fuii, cum dentibus xiii, reperia {h),maxitta inferior

clausuri, quas de S. Leothadio Eymnut in fionorem S. dicenda coltegimus, duo addimus. Imprimis Leolhadii et referemus versus aliquot, sat antiquos, in prxsena statUM honorem Sancti compositos, omissos a Phi- metropoliiAa-

Jamjam

deeratit

nempe unus motaris sinistrorsum

; ;

et

duoiomici; costaexwY eisiernum; os hijoide; pars superior laringis duo clavicuti duse omoplatx; vnriebrae sxiv humerus, cubitus sinister duo ossa et radius dexter humerus duo femora cum duabus roilion ei sacrum
; ; ; ;

Labbe in Bibliotheca MSS, qui tamen simiiia carmina recenset de SS. Maurino et Orentio (8). Sunt autem hi versus
tippo
Laetetur Ecclesia Auscitana
Mirifici Leothadii colendo solemnia;

icieiuii.

peronea dextera tibia et perosinisira duo calcanea et plura ossa tarnea pedis parvus sis, meiatarsis et digitorum numerus carpi, metacarpi et digitorum tantulis
;

Qui archipraesul ibidem

Tuit annis
vig-inti

iibia ei

septem,

Post trig-inta septem alios

Numero

archiepiscopos.

deyn cineres, eadem die iribus vasis inctusi, Die sequenti, iv Februarii similis recensio ossium SS. Taurini et Ausiindi facta est (6). Soleyyinem sacrarum exuviarum visitationem

Exultet praecipue felix civitas Auscia, Tanti pontificis sacro corpore g-loriosa:

Ut

suis assiduis intercessionibus

C revmus dominus archiepiscopus Auseiensis

hodiernus sequenti instrumento roboravit (7) AntoniuB de Saliuia, Dei et apostolicae sedis grratia

Liberetur ab adversis omnibus, Et mereaturobtiuere apud Altissimum

Remissionem peccatorum omnium,

Ac feliciter pervenire

archiepiscopus Auscitanus uni versis prasenDomino. Notes litteras inspecturis salutem in miilesimo tura lacimus, quod nos anno Domini die septimo octin^entesimo quinquag-esimo iu infenores priraa mensis Januarii,
,

Ad

lucis claritatem perpetuae.

Amen.

Alterum addo. Sciticet sasculo probabiliter nono metropolitana sedes Eiusa Auscium translata fuit et istic permansii usque ad
;

vigesima

descencapellas ecclesise nostrse metropolitanse quse est ex parte dimus, in quarura prima,

lapideum reperimus, suetiam lapideum repertum per quod sepulcrum prffidecessoris nosest, inquo sancti Leothadii conditum omnes sciebant. Cujus tri corpus
septentriouali, altare
,

curreniis hujus s^eculi, cum ecclesiis suffraganeis Aquensi, Lectorensi,Conveyiiensi seu S. Bertrandi, Conseranensi, Adurensi, Vasaiensi, Tarbieyisi,Oloronensi, Lascuriensi
initiuyyi

essemus, coram veuerabilibus inagistris Pei.ro de Belloc, Casimiro de viris, Ladoue, Germano Darre, vicariis greneralibus Baptista Monnostris, Autonio Viguier, Joanne Joanne Josepho Baptista Prieur,
rei ut certiores

Bajonensi. Ast tunc, abolitis omnibus totius Gallix Ecciesiis caihedraiibus et metropoliPti Pp. tanis, nova episcopatum au^ioritate anni IHOl circumscriptio VII vi Concordati Ausciianse Ecctefacta fuit, qux male cecidit nam Auscium, caput partitionis Gersii
et

sise

(Departement du Gers) CM/n ^o^o suo territorio

accrevit
dioecesi
:

Joaune JoanMendousse, Petro Barciet archipresby tero,

din,
seqq. -

recenter erectae Aginnensi (Agen) donec mutata rerum facie, anno

pag- 98 c\ seqq
(5) Ibid

.-

(7) Ibid.

pag. 101.

\fi)

Tom, II.

pg. 8

c.

(4J Ibid.

pag. 75 et

pg. 97.

(6)

Ibid.

1823

128
iUCTO&jS
J.

DE

S.

LEOTHADIO.CONFESSORE EPISCOPO.
EccUsias suffraganeas, Aturensem, Tarbiensem et Bayonnensem,

V. H.

1823 novopacto inito cum Pio Pontifice, denuo sedes metropoUlana Ausciensis, cui pr^fe-

ctura Gersii attributa, restituta

fuit,

habens

DE
J.

S.

ODA VIDUA ET

S.

POMPEJO.

PRESBYTERO ET CO^TESSOEE, AMANII IN

V. B.

DICECESI LE0DIEN6I,

PRODiBILlTBB
AlfNO

Sanctse viduae distinctio ab

homonyma

Virgine

ejus biographi

722 iUT

723,

antiquietrecentes; Childebertus
Sanctse natahs.

ejus, ut

fertur,

pater

annus.

5.

Oda tfidua. Amanu^ quod

detcribilury

dffuneta

Oda vidua, cujus Acta exhibemus, confundenda non est cum ejus homonyma, spe, cowva et, si mortem ac sepulturam virgine. Hcec per ctes' conterranea, S. Oda episcopum a S. Lamberlum Tungrensem

silio

quam

auxilio, fidelis coadjutrix fuit.

Qua
E

s.

in annuntiatione tot sunt errores, quot verba. Etenim prxterquam quod S, Oda nostra ante S.

Gudilam probabiliter mortua

sit,

adeoque

cxcitate liberata,post varias peregrinationes, Roda sefinem vitee in Belgio invenit, ac in celebritate colitur die pulcrum nacta, annua
xxvii Novembris, quo ejus Vita, jam in Actis Sanctorum Belgii edita, illustrabitur. Roda porro, locus emortualis S. Odm Virginis, olim
dicecesis Leodiensis,

hujus translationis nullatenus consulere pO' tuerit; quidquidrefertur, ad Odam,conjugem Lamberti, Brabantiaeprincipis, medio sseculo

undecimo florentis, pertinet. Lambertus corpus S. Gudil^e ex sede Bruxellensi S. Gaugerici ad templum S. Michaelis transferendum
curavit,

anno

1559,

quando novi

acineodem templo, deinceps communiori vocabulo S. Gudilm nomen sortito, capitulum canonicorum fundavit, adjuvante, inquit Hargeus (3), et favente in talibus optima
conjuge Oda,quBe
filia fuit

episcopatus in Belgio erecti fuerunt, dicecesi BusGoducensi adscripta, etiamnum in deca-

natuEndhoviensisubeodemepiscopo,nomine 9tnt-Oden-Roey existit (1). Ast nostra Oda vidua, Amanii vita functa, ibidem etiam quieAmmanium, scit. Est autem Amanium seu aut frequentius Amay, vicus vernacule Ama,
in sinistra Mosse ripa, per quem via Romana straia erat ad trajiciendum fluvium, istic vadosum, in quo etiam pons erat, cujus adhuc

Gozelonis, Lotharinr

gioe ducis. Proinde per anachronismum abr normem ab Oda Lotharingica ad S. Odam viduam, seu ab undecimo ad octavum sdeculum traduxit elogium suum martyrologus

Bruxellensis.
S. Oda veriora quamvis non omni ex correcta, habet Molanus in suis Nataparte libus Sanctorum Belgii ad hanc diem In villa Amania, super fluvium Mosae, natalis Sanctae
3

De

''|,'^"^J","*'""

rudera visuntur [%). Septem chiliometris Hoyo

(Huy) orientem versus disiat. Locum viia , obitu et sepuliura, ac fundato ibidem sacro collegio novem canonicorum sub praeposito pr^cipue illustravit S.Od& vidua. Exstincto

Odae, viduaeBogg-i, ducis Aquitanorum. Quem anno septingentesimo undecirao in Gallia cla^
ruisse scribit Sigebertus, chronographus Gemblacensis. Amita fuit S. Huberti episcopi, qi^ae

autem per vicissitudines C finem labentis capitulo

ensi,
eelebralur in

sdeculi preeteritd in
,

est

hodie ecclesia

post

Amaniensis succursalis sub decanatu Hoy2 Martyrologia,

qux vulgo

classica voca-

mariti sui Boggi, catholici princiDeo servire sategit et pauperibus. Sacerdotes et sacros Ecclesiae ministros ecclesias funin Domino dilexit. Ex suis bonis

mortem

pis, dote contenta,

Marlyrologii
BelgiQit
;

mus, altum servant de Sancta nostra silentmm quinimo Auctaria Usuardina. plerumqtie lauta, de S. Oda parca valde sunt. Mola* nus suo Usuardo addii haec verba Eodem die (xKiii Octobris) Odae viduse, amitsB Snncti HuMoseb, Etberti, in villa Anania super fluvium
:
:

davit,

maxime Amaniensem,

in

qua

quiescit,

ea quoque multa habet Leodiensis ecclesia, floruit. quae est S. Lamberti, sub quo praesule tellure S. FlorTranstulit autem Reliquias de bertus, filius S. Iluberti, et in episcopatu successor, septimo idus Julii. Quiescit Amaniae, in

Ab

roraut scriptorisaut iypoiheiw certe nomine Ananin qui correctus fuit in

;

est in

coUegiata

poste-

uno

milliari

riori editione Molani scribentis In

.-

villa

Ama-

qua^dam
genda,

Georgii, suique nominis ecclesia, ab Huyo. Molani elogio addit Breviarii Leodiensis anni 17 QQ leS.

viduse, nia, super fluvium Mosfe, Sanctse Odae Sancti Huberti. AmpHora, sed mendoamitae Auciarium siora, ut infra liquebit, habet ffruxellense ap^ud Sollerium, seilicet Item, OdaB viduee, filise ducis Lothapingiae ac conjugis
.-

videlicet, S. Odam, genere nohilissipost obitum viri in partes Austrasiae secessi.sse, ubi ampias patrimonii possessiones

mam

noetri fuudatoris relict Lamberti comitis quae viro suo ia-traBslatioue corporis Beatae Oadulseetinstitutione hujus ecclesiae, tam con,

habebat; diversis in locis Xenodochia et eccl^Dominum, sias ifidificasse ; ac tandem Christum rogantis excesub specie mendici, hospitium temporapisse, atque bonorum seternorum pro
libus repromissiouem accepisse.
Brabanl. lom. png. 130. (3) Annal. duc. Act. SS. Uelg. tom. V, pag. G/8.

-^ (2) M^m. de. Cfr ACI..SS. BclR. tom. VI. pag. S87. savanl ^trangers de TAced. dc Brnx. lom. XXVI, Grand-gaianu gnge. M6ni. Bur leiaoc. noms des licux de la Belg. Oricol.
(1)

I,

pg.

i?- Cfr

4i)e

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBKIS.

Sanct* bioffra'''"

129
^'Httfl!
'

BartholoYmeus Fisen 4, j)g g^ Oda egerunt Ecclesise in sua Sancta Legia (1) ac Floribus Foullon in Historia Leodiensis (2), et Joannes
Leodiensi
(3),

attingat, S. Huberti familidin,

,

ad diem iti Novembris qua Acta sancti prgesulis dahuntur et ad trutinam expendentur, relractari poterit.

uterque noster;

Molanum

ex-

in Gestis scripsit fere Joannes Chapeamlle Tungrensium (4). Omnium lucuPontificum Foullentissime de Sancta scripsit laudatus in opere mox citato dicit, Amaniensium lon,qui canonicorum ro^atu in publicum se edidisse Vitam S. Od lingua gallica sub titulo Per;

Joannes Foullon in Vita gallica Sanctae

"*""

p'"''*'"

dicit,

eam
natam
(7),

patre Childeberto
fuisse
(6)
:

Francorum
,

'"*''"""

rege,

diensi

sua Leosuspenso aliquantum calamo non tam suaprofert, quam refert ab aliis narrata:
in Historia

Odam, inquit,
nise ducis

fectissima

imago

sancti matrimonii et viduitatis

:

lucuhrain Vita S. Odae exhibita (5) qua in soli vulgari tione quum qusedam retulisset
,

prisci scriptores Bogonis Aquitaviduam, Childeberti regis filiam faciunt, eosque secutus sum in ejus Vita (nempe

gallica),

traditioni innixa,ea in sua HistoriaLeodiensi retractat. Inter antiquiores scriptores unum solum reperio biographum anonymum, cujus

quam antehac ineditam, Amaniensium canonicorum rogatu, olim in publicum dedi, Verumtamen ipse in Annotatis ad calcem
,

VitcV gallicge positis

profitetur

rem

esse du-

apographum exstat in codice membraneo sub nomine Passionalis a bihliotheca domus

,

Musmurn BolHieronymi olim traducto; ex quo in hihliothelandianum cam regiam Bruxellensem suh num. 7,917 migravit. In eadem bibliotheca est et alius codex, suh n" 85S, olim ad coenobium CorsenS,
Trajectensis ad

doncaniim pertinens alier alterius defectus supplet, ut ex textu nostro apparebit. Continet veropriorcodex seuTrajectinusViias SS.Virginum et Mulierimi, quin ullius viri in codice Vita referatur. Post viiam S. Elisaheth Hungaricas qucB penultima est, hsec leguntur
; ,

fol.

cxcv

Gratiarum actio

editoris

hujus

libri.

Deo gratias, per quem finivi istud dictamen vitae BeatEB Elysabeth viduae, anno Domino Mo cco xcvii", nouo ydus Maji. Oret pro me Dominum nostrum Jesum Cbristum, in cujus
conspectu nullam repulsam ejus patitur oratio. Amen. Equidemprimo obttdu credebam, hisce verhis signari tempus scriptionis sed post
:

dubitare ccepi

num poiius gratiarum ad solam Vitam S. Elisaheth referenda sit tum quia verha solum indicant dictamen Vitae
,

actio

dein quia si de totius codicis B. Elysabetb scriptione ageretur , post Vitam S. Csecilise, qu^ ultima est in codice, ponenda esset dicta gratiarum actio ac tandem quia scripturae
; ;

hiam. Nihitominus S Odam exregio satiguine ortamienetjtum quia cum regiis insigniis con. stanter depingitur tum quia ejus corpus, anno 1635 repertum, involutum erat panno, liliis gallicis ornato (S). Quamquam perempioriuyn non sit argumentum omissa enim qusestione de antiquitate liliorum gallicorum, jus ad insignia regalia S. Ods compeiebat py^opter maritum Bogonem, qui certe, ut infra monstrahitur,adMerovingicamfamiliampertinebat.CxterumduonomineChildehertireges fuerunt Francorum,quorum neuter cumastate S. Odssaptari poiest. Childeberlus quidem, Sigeherti I, Austrasiie regis, filius et in regno vivere desiit hseres, circa annum 570 natus anno 596. Si igiiur hujus filia fuit Sancta nostra nonagenaria in Belgium venisset, quandoquidem moriuo marito suo Boggoyie, idest ayino 6SS, Aquiianiam reliqidssei imo, teste, ut infra videhimus Sigiherto Gemhlacensi mortua anno 711 saltem annos facta cenium quindecim ohiisset quam rem extraordinariam aliquo verbo significassent auclores. Non esi, quod agamus de Childeherto, rege Parisiorum, filio Clodovm I, anno 558 defuncto, quum etiam minus hujus astas cum
.

-^

annis S. Odae conveniat 7 Est tamen alius Childehertus, cujus

3etas

^,",.^^,^^']""*

genus saeculum xv magis redolere videtur; quod quidem tempus signatur tum in catalogo
mss. bihliothecee regicc
,

tum

in dorso lihri.

S. Odae aptissime convenit , sciticet cam: filius Theodorici,regis Burgundionum.Quum enim anno 613, Juwu Clotarii II occiderentur

cum Aciis

Ita ut gratiarum actio auctorem habeat hiographum S. Elisaheth, non vero lihrarium C
codicis Passionalis.
Mias Viix
tiquiori:

Theodorici

filii

Cbildebertus, ait Fredegareversus;

rius (9), fug-aciter Si&ceudens

quam
,
;

an-

Porro quam infra edimus S. Odse Vita auctorem hahet anonymum et quidem si errores quosdam genealogicos attendamus, ejus ^etatis ut uno atlerove solido scecido ab iis, qux narrat, distet. Quoniam autem S. Odam per S. Arnulfum, Metensem episcopum, matrem famili^ CarlovingiccB exhihet, ad sseculum X, in cujus exiiu stijys Carlovingica regnare desiit, Vitatn, quatem hahemus, compositam fuisse existimo. Eienim vicinior
5,
,

postea secuyida manus ita reddidit : Childebertus, fug-am iniens, ascenso equo, numquam postea
fuit

(eqimn), necumquam lectionem F

Et quidem de isto agi existimat Theodoricus Ruinart in sua editione Fredegarii, quando in Vita S. RusticuLv, abbaiissas
visus est.

Arelatensis,

ad diem

xi augusti, dicitur

apud

temporibus, de quihus agit errores vitasset historicos; remotior autem consanguinitaiem cum Carlovingica familia non curasset. Verum heec conjecturx loco habentor id tamen certum.S. Odam ex nobilissima familia originem suam duxisse cujus testimonium, omni
,
:

Cioiarium accusata (10), quod illa occulte regem nutriret Childeherium profugum.Huic, inqicam, aptissime quadrant Acia S. OdiE hahemus regem Childehertum; liahemus ieiatem; nam princeps ille profugus anno 613
:

vix infantise limiies excesserat

quum

pater

moriens annos haberet soluni xxvi. Potuit itaque S. Oda ex isto Childeherto rege nasci

jam provecto, ita ut necesse nequaquam sit, eam cenienaria majorem facere,
sxculo
ut
VII

exceptione majus
episcopo
,

est ejus

de cujus dubitat,consanguiniias,ejusquecumprincipe

cum S Huherio generis splendore nemo

Aquitanorum matrimonium. Deveniendum quse, quum ttaque est ad S. Odje genealogiam,

(W Tom
I.

anno 711 moreretur. Hacienus res chronohuic logiccv bene procedunt sed duo obstant solutioni. Imprimis secunda lectio Fredegarii supra allegata hahet Childeherium quod istum numquam postea visum fuisse
.-

rnc.81.

- (2) Pug.

i^.

-(3)Tom
S"OJc.

I. pafi.

i09.
<le

S" Odc.
Odc.

pnf:.

pttg. *i54.

m. - (7) Tom. pag. 109.- (M) Vic dc S" (9)Mignel'alrol. lom. LXXI, col. 032.
I.

inlmamgeVlvidu.lidaasla

vie dc

(.i]

V.e

(10)"acI. lora.U, Aug., pag. 668.

S%

'^-

130
si

DE
collocasset

S.

ODA VIDUA ET
. .

S.

POMPEJO. PRESB. ET CONF.

rh^lffphprtum valrem, qui initio sseculi septi-

nuams^m aU.uoipost --"

Bogom

nium

auci Aqunani<e.

-~; ^SS ^i^n

,
-

eoaenLcuion.ea.o

geneLe
,

argumentum
OA-.
_

nempe

cognoscereturejusu.oretrnnuptnsf,U^su^ Ast dxfnomen patris reltcer, non polmsset.

^^^[^{'J^^^ll

fiouUaUnonU.^smomera^re^^^^^^^

^^""'^;^ ^^, , /, j/, BLd.cdm "ZZZmstori. OccUani. (,), anno 631

frater Bertrandus. fiUr Charij^ y^^^^g oetii^Aquiiama^fcy'.^, nicc ab uberibus avulsi

?:!rr//-rS'2
desiu;etcen:*t!i. xffvuu,.t>,^

^ogo ejus^ue
i

-.^

^ ^ aa upera o. sua ^rf Onpra S

GreQom
iz/^i/u

Turonensts

,\

{\),tl'

pmnt
non qua
se.

unde coniicere
.

licet,

nuptias

Bogoms

eTlu^cinafo Tographi patrem S. Oda, fuisse rt"Tegis. Erat certe Clotario fratrem Datob
,

SS
,

ZSrrarf.m om.enda
S. Od>

num.
,

dlcf^uSerlZ

quod refert VUa ejus sancta v>. lu.tate permans.sse, num. 2, votoque facto in cont.nent.a perpetua vvere

Hu.c etiam facU

Odam
:

in

J^rfiS

Charibertus cui pater devoluto Francorum regno ad hagobertum fiUum

. , .

iTouumumox ostendemus 631 quum ' '^^ "

,

^ZcharbZisnuUatenus Sanct^ nostr^ flresseToZl- impedii a^tas defuncti anno

.

IrZoaeM

Aquitamam

reUquit.

Verum

^ Chariberius P'^'^ ^ txiuOat o.og ^ In Genealogus texendzs swpe

.

S.

Oda

vicc
^

insuper eamdem mortuo mar.to habuisse fiUum mznorennem, cm. quum ad anuos pubertatis deven.sset pnncpatum provinoaB gubernandum tradul.t. Si jamqmnqua. genaria aut sexagenarta annoJ,^S fu.sset laudandumconS. Oda, non esset magnopere tinentia, perpetua. votum; neque l^beros habutsconstiiutos. Qua^gt i^fra adolescenlix annos
studuis.e
,

^,

( 7,3, ul infra monstrabimus. mta funciam. E ^^^^^^g^^J^^, f^isse adeoque natam circa
:

, ^''TEsteTalteradifncultas-.quomodosciUcei ,.(.. latifundia, in

.

poluerint toi Oax oovemre poiue, rd,aUu- S. J^ obvenire quum^^^^^^^ rhilleberti ^r;:^^''"^"'- Ausiras.a srta

medium s^culum sepiimum W De S. Oda varia refert Richardus

de

^_^^^_^___
^.^^^^^

ut

suppomiur, ^^'"PO^JJ Inapatrlnonialia omgmem ^"^"^f "t^T^^^^^Xankn^ magis

'"'TJlTBurZTci esset aUqmd

ChMeberto
se.Et
'^^,'"'^

latlZonii patri '^^^"^litescenti superfuis-

Wassebourq.archidiaconusVirdunensis.quw Y^JZios 'scripiores non reperiuntur i^l Sic Sanctam facit filiam Gunzonis, Suevice ducis. De isto Gunzone. Alamannorum duce actum diem xv, Oc fuit in Commeniario S. GalU ad reductmur ad tobris (6) e^ ejus auiem Hate
,
:

,.,

^-[^////j^^/^S Ch.lCioiar s mr
^^^-oTum
'
.

decrepnL
non
potest.

ei

pro-

qu^ susiin.ri Dein obitum Bogonis quem ipse

S.

Od.

seneciuiem.

fugi sua fecit

""'^^/^

almabonaobi.ngerepotuM

.'f^asia

ita ut S.

Oda

in viduitaie permansissei usque ^.^ ^^^ ^^^ ^^^^^^^ ^^ ^^^^^^^

Bogonisducis,manUSanc^^^^^^^^^ juiJm Lex SaUcaiU.vxn dejodesuccesst oem bonorum ordxnai sequenlz ^odoJl)S>
quis homo mortuus fuerit, et filios l pater aut mater superfuerint ipsi .n hered.non supertatem succedent. Si pater aut mater
,

ic
^'^'
I

'^

^-/;^^^^.^^^

^^^^^ ,,,,,
^^

^.

,,,^ Irmimeanno Wi
..

"

non dim.serit,

IZTcriZrit (7) ^^
^^^^^^^^f

, '

denuo cenienarium habeatereiusBogo.secundum

^l

-^^^^^f^^^l^; "^^^^-
^^a^^f

L ercLm secesse^^
:

rel.quer.t, .p . fuerint, et fratres vel sorores .st, fner.nt, hereditatem obtineant. Quod s, i,ec

sorores patris

non

exstiterint

-or-

^tnull

ejus hereditatem sib. v.nd.cent. S.

autem

''J^^^^.ZJccepissei perfectiorem Bogo, f^^Ta^iTZier:exspLare non debuisset

^

f^~^

,,,

,emoria

imo

^,,,,, si ante

fuennt horum fneriut, quieumque Frox>m,oreB hered.tatem generatione ipsi in

^^^^ ^^^^^

.^

continentia perpetua
^^^.^^

de paterna hereditaiis succedant (3? Po.ro istiusmodi sequens foeminex plura nobis iestimoma poiuii, ut suppediiabit. Fieri itaque facile forsan ahemgems, S. Odse ejusve mairi. Ucet

asi ' Joan. Foullon reputai

v.veret

^^

^^^^^^^

[S].

jj ]V^obilisS)mum

genUS SanCtSe

r;tT:*rr=-r"tl" Od,
satis constat

pediploma.isA!ahonesiscu.
OStenj^g siuceritas vindicatur, rxuo fHtnf eius in Austrasiam miQllUr, ejUb
gratio.
r>

p(,iagmr
onno.-ur *ra-

de Childebertina origine utcertiaiiquidstatuamus. Odara /?biographi S. naam A9 Quoniam plerique defunclijeliam Childeberti regis, anno 596 extraoi^dinariam eidem cerunt,long^vitatem vitee senem debuerunt tribuere. Verum si ejus propius inspiciamus. dicendum erit, ^^^f^J^ esse.Ut emm sseculo septimo medio vix natam diximus, omittamus quem supra divinando
,

S.

^ aoggum atn
6HVc^^,^;^.
loro.

^^^^ maHtum

habuisse Bogonem, quem , ^ipioextra con^ . Mui^o^ Boggisum appellant, j^vyy ft^^.^

^ ^^^

^^^.^._

UfiVsannq.vg.:^W
Kcchs gcschichTS

LXV.

(3)

E.chhor". en.>chc

Ma.U-uod
I,

14) Hisl.

du Langued. tom

pag.

r,87.

- (8) Vie

d'e

S- OJe, pDg

2bli.

^r0yer5tal

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

troversiam positum existimamus, quum lus, quivel uno verbo de Sancta egerit, ejus cum Bogone matrimonium tacitus pnetereai. /~i<<y-4iVp v^i//vt v./1/ti/i .^ Odse origo Quamvis igitur regia S. nHm nrinn in dunul-

131
J

subsequi videatur). Aut igitur tamquam spuria rejicienda sunt omnia hasc instrumenta; aut aliquid falsi in iis contineri, erit osten- - ' /
dendutil. ut rprti/ftinvi^n/icpivtf Monstrani /*_ dendum, ui repudiaripossint, A^/imc/'/m/ autem iaudaii scriptores Histori^e Occitanias omnia, sive stijium, sive notas temporum,

AUCTOKI V H.

bium vocari possit, nemo certe per ejus cum Bogone nuptias affinitatem cum regibus Merovingicis negabit. Exstat scilicet charta fundationis monasterii B. Marise de Alahon, in qua genealogia Bogonis exhibetur. Esi autem Alahonense monasterium [hodie Neustra
la 0), fundatum anno 855, situm ad dexieram ripam fluvii Nogerse RipascwHien. sis (Kiba^^orza), quiterminum facii inter Aragoniam ei principatum Catalunensem adeoque inira limiiesRegniAragoniseconsiituiiur,

sive ipsa relaia facta inspiciamus, concurrere

inejus roborandam sinceriiaiem;

saecula

quam etiam

comprobant continuatm per duo

Seuora de

sequentia confirmaiiones. Tandem calculum suum adjiciunt eruditi, quorum plerique id allegando diploma receperunt {'i) Nihiiomi.

nus scruputum

insolens dipiomatis facies, quod, prseter ordina-

alicui forsan movebit

QucB sini hujus

asceterii, post

recentiores
;

riam confirmaiionis formam,insiar chronici, genealogiam ei fata fundaiorum recensei.

faia, ignoro id Kalendario ecclesiastico Madricerium, in tensi anni 1S17 inier abbaies congregotionis Benedictinae adhuc numerari R. D. Isidorum

Hispaniarum vicissiiudines

Equidem

fateor, insolitum id esse. Atque hinc deduco, sincerum esse dipioma. Nam

faisarius pierumque totus in eo est, ut consuetas formulas quam scrupulosissime sectetur, meriio iimens, ne, triiam

Sania Creu, iamquam moderaiorem monaslerii S. XXXI,.

Mariae de la (1). Mabillonius lib. 313 erronee dicity amplius noii csstare.

do, in errores incidai.

viam deserenDein Carolo Calvo or^

Suni autem nonnulli, qui sinceriiatem cartde B Alahonensis in dubium revocani, quos refelluni Benedictini scriptores Historias Occita-

dinaria non erai istiusmodi confirmaiio, cui sufpcere poterant consuetse formulse. Agebatur de ratihabitione fundationis, a rebellibus, quorum bona omnia fisco regio addiciaerant, E
faciae
:

continuator Fauriel in HisioHispani^ Sacras (3). ei Cl^ ria Galli^ Meridionalis (4). Quge enim diplomaii Alahonensi objiciuniur sunt argumenta nempe Peirum de Marca plane negativa
nise
(2),

Josephus de

la Canal,

quam

si

more

usitato confirmaret,

nullam deisiacaria faceremeniionem.Enimvero si Petrus ignoravii cariam, apertaesi

ejus sileniii raiio
:

si

vero

eamdem

cognovit,

eamque

cvju tinceritai

suspeciam omisii, habemus quidem judicium viri gravissimi ei doctissimi, quod iamen aliorum pari gravitaie et erudiiione insignium virorum elidiiur senteniia. 12 Alierum argumentum, licei negativum majoris estponderis. Silentium videlicet cartularii Alahonensis, quod sseculo \i exeunte exaraium fuit videtur enim diploma fundaui
:

videbatur rex irritare quodammodo acta praedecessorum suorum. Quapropier genealogiam et repeiitas rebeiiiones familicv Hunaldinee enumerai, ut acia regum prxdecessorum sarta tecia conservet, ostendatque, se religionis iniuHu raium facere et habere, quod ab iniiio caducum irriiumque erat {S). Nunc ipsum instrumenium, quatenus ad rem nostram speciai, exhibemus,
tis.

13 lu Domine sanctae et individuae TriuitaCarolus Dei gratia Francorum rex. Di,

'iienduur.

gnum

est

sanctae

Ecclesise loca auctoritate

regali stabilire et justis

monachorum,

divini

cultus amore ad nos peragrantium, precibus favere. Idcirco notum sit fidelibus sanct Dei
Ecclesise
,

tionis in capiie libri

ponendum

fuisse. Diffl-

tam

prsesentibus

quam

futuriis

culiaii occurrit laudaius

Joseph de la Canal [b),cariularium compilaium fuisse dicendo sub poniificaiu Raimundi Dalmatii, episcopi Roiensis (Uoda), qui quum in rebus politicis maximee esset dexieritatis, noluerii in cartularium inferre instrumentum, quo sedi Urgelliianse adscribebatur monasterium Ala,

quod religiosus virObbonius abbas, de partibus Hispanise veniens, de illa nempe Gothici
regni marca, Francorum regibus olim nostroque priEcepto subjecta, et auspiciis genitoris nostri Aiigrusti Lndovici a Saracenorum squalore purg-ata, obtutibus nostris adiit; eum ad
serenitatempraasentiae
bilis

^ honense. Quamvis et fieri potuerit ui dictum insirumentum injuria temporum apud monachos perierit. Ex iabulario Ecclesiae
Urgelliiance istud transsumpsit Joseph de Aguirre in Conciliis Bispaniae (6). Dipio-

nostrse ducens veneraac fidelis noster Berarius, primae sedis nobisque Narbonensis urbih archiepiscopus
,

palam

fecit,

drog-isilus

homo

lig-ius,

quod praeclarus quondam Vancomes, consang-uineus noster ac quem postpatris sui Altargarii *

'O.Ailalgarii

maii robur adduni novem litterae , quibus id enim dein laudarunt et confirmatur habuerunt anno S62, id est sepiemfirmum decim annis post daiam cartam, Asinaritts anno 883 Solensis et Lupiniacensis comes alter Asinarius, ptwcedeniis filius anno 911 Lupus, prsecedentis filius; anno 973 Aiho, prxcedeniis filius ; anno 1007 alter Atho, prsecedentis filius anno 1015 Garseanus, tuior Gulieimi Solensis; qui anno 1034 factum a iuiore suo laudavii ano 1041 Asinarius, Aihonis 11 filius, et tandem Regimundus Gu; ; ; ;
;

comitis mortem, genitor noster super Vasco-

niam, quse est trans taiieum constituit,

Garumnam flumen, limiquum Dei et militum suoet

rum
tum

auxilia

iuter alia a Sarracenis

ab

Amarbano, Caesaraugustano duce,

illud

eripuit to-

territorium

in

dictse

Vasconiae

raontnnis locis situm, quod

est ultra et circa

flumeu Balieram*.

nomine

Alacroon*. Et
'H. Aliicuon

decennium
consilio et

quod dictus Vandregrisilus comes cum prffipr^dicto loco clara uxore Maria comitissa in in Dei Genetricis honorem ante monasterium sumptibus propriis exstruxit, de

lieimus anno 1040 {nisi forsan vitium obrepserit, ei

addendi

sint,

quadragenario numero quum prascedentem Asinarium

aliquot anni

consensu filiorum suorum, videlicetBernarthi, ad praesens ejusdem Vasconiffi comitiset totius limitis custodis, cum uxore

". 207. ,^U,.\ d. 1 r..mlc .uerid. lom. (4) Hist (lcU (.iiulc mcriil. lom OHK j;>V f-^^B) Espn8 98gr. lom. XLVI. psg. 203.

III.

|ig. |.8.

aiA. 13.

la

Gaule m^nd. lom.

III,

m-

(6)

Tom. IV,

Octobris

Tomus

20

sua

,,

i3e
ADCTOKB
J.

DE

S.

ODA VIDUA ET
;

S.

POMPEJO, PRBSB. ET CONF.

D
'B.vXsinsrii,

V. H.

liarensis con.itis

cnm Eyuzehna uxore

;

n^

non Anthonii

hodic vicecomitis Biterrensis Asinani cum uxore sua Adoira itidemque Lupiniacensis ac Solensis viceconunc etiam
,

fuerat,. dedit monasterio T.^Tcone soHitus fuerat,, d^dit monastenc de Alacone sortitus ecclesias locorura de et monachis praefatis

donavit ecclesiam castn Arennus... Juxtaque quod ipse aedificavit contra

mitis
ineoenimprt.'""'*''

cum Gerberga uxore

sua.
spoliis

j^ Quj

omnes de intidelium
S.

monase-

nomine Vandres, Mauros de Jacca,

steriura suscitarunt, et clericos

monachos,

mos de

Jacca, et

omnes

in redemptione sua, et dohaereditates et pr-

cundum Kegulam
ex
S.

Benedicti conversantes,
Sirasiensi

dia, quae comitissa

Maria habuit a patre suo,

Petri

Apostoli

monasteno

B.

Sisebotus

abbate ad illud contuleconstructum ac runt. Et quod monasterium venededicatum fuit de licentia et consensu primae sedis rabilis quondam Bartholomaei venerabiNarbonensis tunc archiepiscopi et episcopus. de Orgellitanus lig Sisevotus*, juxta ordinatiocujus spiritualitate locus est, Ludopiissimi genitoris nostri augusti

cum eodem Obbonio

civiquondam Asinario comite, post captam campis et pagis, in praedicto tatem, cum aliis placito nominatis et conten-

lestamento seu et a prsedicto monasterio tis

possessis

post

ejus mortem jara dictiVandregisili comitis et comitissae, qui in eadem eccleuxoris, MariaB

nem

tumulati sunt. prsefatus Obbomus 16 De quibus omnibus regiie auctoriabbas suo monasterio sibique
sia
tatis

tx iiirpe
rovingica

liit'

ecclesiam praedicti venerandis monasterii benedixit, prffisentibus et Involato Ferreolo, episcopo de Jacca. nec non Oddoario Conveuarum episcopo abbate (sequunlur nomina variovici
,

opus

laudavit

et

decretum

fieri

postulavit

ut

jam

dictas

villas,

ecclesias.

monasteria

et

casteras here*li.

ditales

sub unius praecepti couclusionem in* ut cum serens, in perpetuum confirmemus

;

confirma-

Sirasiensi

rum abbatum
-B. Aredii

ac

tandem)
qui

Stolido, abbate

omnibus facultatibus et moderno tempore

defensione et

suis,

et

nunc

subjectis

rciBU3

S.

Arodii* Attanensis,

ex Leraovicensi S.

subjiciendis, sub nostra jmmunitatis tuitione cousistere

B. llatthonis

ad uovam Salvatoris basilicatunc comportavit Htthonis *, quonecclesiam B. Marise lipsanas ducis, ac mii sui Altargarii

habito consifaceremus. De quibus omnibus, optimatibus, et cum lio cum nostrse curiae episcopis, abbatibus et duciarchiepiscopis,

dam Aquitani

prcedicti Vancomitis, patris videlicet et avi de fidelibus dregisili comitis cum cseteris dedit. Similiautograpbum
:

apud Caribus et comitibus, nobiscum tum solennitalem ad siacum congregatis propter glonosa dofelicissimas uuptias cum
nostras

quibus omnibus

terque obtulit nostrse serenitati comiseu placitum praedictorum Vandregisili in quo de comitissffi tis et conjugis Mariae omuium filiorum suorum dictus
,

testamentum

consensu Vandregisilus

monasteno eidem monasterio

et

clericis ciencis

honoHermentrude, sublimi regina, totum non recognovimus quod in randas precibus aures possumus ejusdem abbatis celsituaccommodare, utpote nostrae regali adversantibus. Cima multorum juri

mina

dini et "'"'.

monachis, secundum Regulam S. pr.sentibus quam eo conversantibus, tam impr;mis omne jus quod reliquit faturis, de ad se pertinere dixit, super monasterium
:

Benedicti

pra.d.ctus

cu a

,\^, 'i,u comes minime Vandregesilus come l^^^-t em ^^^^^^^^

^.^eoniam

fa

,,,editates
:

^^^^^^^^^ ;f^^^^; per

constitutas

Mar>ae Eodi insula, quod olim in honorem B. dux, cum uxore dificavit Eudo, AquitaniK ducis de sua bon mem. Valtruda, Valch.gisi ubi prsd.ctus Ludo et nostra progenie, filia
;

de P0^;^ " ^ quia ^^"''^"/f^^

gisi

^^^ generatione Bog-

et

"^^ '^^^ "^^^ Eudoms duc.um era^ i

1^^^.
;

oago-

nepotibus mgg.so J"-;- J^ tl^JZ

tri
,

sepultus est
jura,

omnes terras ecclesias et comiquiE ad pr^dictum Vandregisilum

:

et

"/^^

'

"5

"*^/'f

;^

Bertrando post ^^^^^_^

,,io

^b Eudone,
/t

tem

pertinere asserebat de patrimonio suo :n

Tolosano, tota /quitania, et pr.cipue in pago ,_Agennens.. ArelaCadurcensi, P.ctav.ensi

^1"''^"'^^f '^'XTs^ fue e , Bogg.si fil'' H nald Funogen^o '^^^^^^

et post iUius

mortem a

yifario* ^^^^_
.

ft.

Vaifario

Sanctoneusi et Petragoricensi quje ducis, et fuerunt dicti Eudonis, Aquitaniae

tensi
,

^^^- ^^XZnm
Vifarius

regum. Sed quum

fidel.tat.s

fratrissuilmitarii,

eorum genitori Boggiso mortem duci Dagobertus rex concessit post

et
.

ab Pipino regi v.olaver.t clvto proavo nostro et post eum apostata fuit, eo saepius devictus Aquitaniam nova rebell.one

dux

toties

sacramenta

m-

Hderici, Aqu.tan.ae regis... fratris sui llderici, Aquitania reg.s... .tri.

Dogo, S.
0<la!

maritu$.

monaster.a in tota 15 Itidemque seu jura eorum et Vasconia Aquitani* quiB fuerunt Eudonis , Aqu.tau. omnum ducs ;t ejuB genitori Boggiso duci Dago-

omnia

Hunaldus. dum " rccupare conatus prKOCouparej^

est,

magno

Carolo avo
fuere.

rebelles

dictl

-'^ /^^^ /qX^ir xo to^ Propter q^o^Aqutan.a

et

c^

Vasconia
devoluta
^^^^^^^^
donavit.

-''.

bertus rex concessit

Ilderici,

post
,

necem

fratns su.

rum

lege

--^'^fcJ^^^^ ^:';* ad C-lum aug^,^^^^

;,

^m

Aquitani reg.s

ut supra

d.ctum

^"' '''^"
genitori

uostro

legavit prae habuit ex Gisela uxore. Simihter dixit habere in fato monasterio jura, qu Nulhaco Popago Lemovicensi Parciaco fuerunt Vandregisih, quae dentiaco et aliis Aquitanorumducis, Vandradae coquondam Aquitanorum ducis Vandrad co eam mitiss, matris su progenitoris, et ad sanguinis. Denique de conpertinebant jure
, ,
,

actum
17

avus noster Carolus haeex secunda Eudonu lissimo Lupo duci, qui seu generatione P"^^;^^*"%;"^^^; linea

fuit.

Nam magnus

per Carititf
fiini;

nempeNaUionis^du^ma,ornau.et^m^ ^P^ totam .^ ij^perio subjecit.

^
j;

'B. Haiihoni

Vasconiffi par ^^f"' ^^''^tem

beneficiario

jure

reliquit;

^^^^

DIE VIGESIMA TEHTIA OCTOBRIS.

133
J.

A quam

omnibus pejoribus pessimus ac perfidissimus supra omnes mortales, operibus et nomine Lupus, latro potius quam dux dicenille,

dus,
statffi

Vifarii patris scelestissimi,

avique apoHunaidi improbis vestigiis inhaerens,

in statuendo tempore, quo Sisebutus episcopus sedem Urgellitanam tenuit, statuitque allaiis diplomatibus, ejus pontifieaium intra annos 8aa et 840 esse definienditm. Ast ex

iCCTOKK V. H

arripuit jure, ut ajebat Adelae matris, fidelissinostri ducis filiae. Attamen dum simulanter atrox nepos sacramentum glorioso avo nostro Carolo multiplex dicebat, solitam ejus,

mi

instrumento nostro, in quo Sisebuti seu Sisivoti, ui videre est supra num. 14, fit mentio, supponitur adhucdum vivens nam quum nominassei rex Carolus Bartholomxum, sub;

majorumque
in
*

suorum perfidiam expertus

;

est

reditu

ejus de Hispauia

dum cum

sca-

jungit, primae sedis Narbonensis tunc archiepiscopum fuisse Verum de Sisebuto agens, absolute dicite eum esse Orgellitanum epi:

turbi

ra * latronum coraites exercitus sacrilege tru-

scopum
vero

exercilum

quod jam dictus Lupus captus, misere vitam in laqueo finivit, ejus filio Adalarico misericorditer ;Vasconiffi portione ad decenter vivendum relicta. Qui misericordia abutens, similiter ut pater, cum Scimino et CentuUo filiis, adversus piissimum grenitorem nostrum arma sumens, ejusque hostem * in montanis adorsus, cum Centullo filio in praegenitor noster solita sua lio occubuit. Sed pietate Vasconiam inter dictum Sciminum et Lupum CentuUi, demortui CentuUi filium, iterum divisit. Quam et Lupus Centulii et Garcidavit: propter

rio addat, de cujusspiritualitate locus

fuit

quandoquidem loquens de monasteest, non aut erat. Et ipse laudatus Villa-

nueva agens de Sisebuii successore Beato, dicit hunc exstitisse anno S50, quin atiud quippiam de ejus pontificatu definire pos-

simirus, Scimini g:enitus, propter infidelitatem

Quodautem Clotharius II, cujusmentionem nutlam facit instrumentum nostrum, filium habuerit Charibertum seuHaribertum {Cfr supranum.lG), nos docet Fredegarius Lvii (7), additque regionem inter Ligerim et Pyrenseos illi fuisse permissam, ejusque e filium Chilpericum seu Itdericum infantem occisum fuisse (8). Quoniam igitur pyHncipes
sit (6).

amiserunt, Garsimiro, sicut

in rebellione occiso, et

et pater

Sciminus,

Lupo

Centulli propter

tyrannidem exsulato et a principatu remoto ; tuuc enim praeexcelsus genitor noster, iterum Vasconia tota vindicata, et regio dominio conjuncta, illam e manibus nepotum Eudonis in perpetuum eruit, et aliorum ex nostro sang*uine g-ubernaculis commisit. H3ec sufficiunt pro monstranda origine Bogonis seu Boggisi mariti S. Odse. Plerique editores hujus instrumenti pro Eudone scripseruni
,

Aquiianici ad regiam Merovingiorum siirpempertinebant, et a suis quoque consangui. neis regno avito spoliati fuerant, satis perspicitur ratio multiplicium beliorum seu rebeliionum, quse inter eos
et

domum

Carlovinre-

gicam exarcerunt

quodenim Cartogenis

bellioetcontinuataperfidia erat,id inierAquitanos principescensebaturlegiiima vindicatio juris aviti, quod fraudes et doli legitimis

Lutonem
scripsit

verum nomen minus

recte legisse

heredibus eripuerant. Quod autem Hunaldus dicaiur apostata [supra num. 17), hsecestcausa Consiituto fiiio suo Vaifario duce Aqui:

videtur cardinalis de Aguirre

(\),

quem

ex-

deicendere

Hispania Sacra (2). Sed alii seculi collectores Scriptorum Rerum Galiicarum, melius pro Lutone Eudonem _poswerMn/ (3). 18 Quod ex parte recitavimus, Alahonense instrumentum magnos continet, ut habet collector conciliorum Hispanias (^ thesauros antiquitatiSy quos frustra alibi quaesieris. Sic multus est Jacobus Villanueva in suis

Hunaidus in monasterium Inanno 768, regnum recepit, uxorem resumpsit sed a CaroioMagno victus captusque tandem socius Desiderii, Longobardorum regis, Papise octaniae, secessii

suicc Rota?

at defuncto Vaifario

cubuit (9). l^Por^^o ex aliato instmtmento iabulamge- inuque^exia^ nealogicam confecerunt scriptores Hisioriae *"'?<">''Occifania^,

quamex parte
(lOJ

hoc ioco exhiben-

^"'

excursibus

liturgicis

per Hispaniam

(5),

dam esseduximus

Dacobirtus
I,

/Eudo, dux A-/h UNiLDllS. / Ildbriccs. rex dux rexFranco-/ Afiuitani,in-/ quiian iip,uxo-/ di Aquita-

Vaifarius.

rura,

638.

fans occisus

ifm

liabct
>

nis,

77i.

Idux Aquitanis, uxorem

f
I

iLuFusII, duxl Adalricos, 'Vasconia. (i- |t8l2,cxquo

lliiis
f

Adelie.

f 631.

Valtrudam,
slirpe Carlovingiua, fundat monas-

Imbet Adelsra.

t '78.

768.

/reges Wavai|Tc et AragoI nix.

terium
RotiE

Initiilx

f 73Ef

Charibertus, rex Aquilanicc

Boco, dux Aquitanis et

uxorcm
Clotirius II, rex Francorum.t 628.

Vasconirecum

habclGiselara, /f'tre suo filiamelliere-< Bcrirando,

dem Amandi, \ufrcm

iducis

lia-

jbct.S. odb VascoDis,f 631. jt688.

i

LuFus

I,

dux
Adila heres,
Vaifarii.

VaseoDiae, sub

Carolo

Magno uxor

Ihitarius.

Hatto, dux
Aquitaniic.cu-

|8nno769.
I

BBRTRAnDOS,

dux Aquitanise el

jus ossa anno

AnTiLCARlUS.CUstOS
li'j

VandrrgbsiLus. fundator

VasHo-

83S Alahonem
|

conix

cum
S. IICDIRTUS
'

fratre suo

gone, uxorem habct Phigbertam. soro1

cpiscopus Leodiensis 727.

deporlata fue- imitum Vasco-] monaslerii A|nia,cuius o-^a lahoncnsis, ex runt. lanno 83t( Ala-' iiuodnmus

4-

honem depor- ArmcniQca

talB fucrc.

Armognac).

rem

S.

On*.

(I)

XLVI,

CoDC. Hisp. lom. IV. pag. 129. - (2) Espana sagr. tom. VIII,pB{:.*70. pag. 330. (3) DBouquel.ficcueil. toro. ^) Viage (i) Ue Aguirre Conc. Hisp lom. IV. pog. 135.

X, pag. 62. (6) Ibid. I. c.-{7)Mignc.PalroI. (9) Hisi. du Lanlom. LXXI.col.642.- (8) Ibid. col. 648. (iO) Ibid. pag. 689. gued. tom. \, pig- 409 et 427.
llncrar. tom.

/n

134
J.

DE

S.

ODA VIDUA ET

S.

VOMPEJO, PMSB. ET CONF.

D
negoHo tmphcata necessario multipUct
con-

V. H.

^^*" 1'

ZLaurZ Quodad S. Hubertum

conZtntur-, f;"'fj"",g
S.

'^TTZt '*'^'
refert
S.

Hubertum
Ber-

Belgium intervariaspromncxaspr^ferretur,

^atrem Oda- -"^" ; / j^oyuni^ patiem J^, / w lTm<Urem tf^andum, adeoqueSan^ Phigbertam, sonorem S. OH^
.

propno opulencausa erat parte ibidem jure ampliss^mas ^strcp^as tia. qua. eluxit, ,uando /..y.^nhny^P^ rmisiituit. Bteyiim recenter tran-

ctam
Tempiu
el

fuisse simul

amUam

et

materteram
z3^/^,-/i

^ZtaautetTamirZsferenda Leodium

epi-

^^-^^'f^^roZm
q
r\Af^
^iit^P

sedes,
S.

S, HubeyHi.
rmtlo AuMiraaiO'-

in^ia

mortuo

multa debet Lamberto, dona

rrm^lrrS& sequenti ostendeiur.

est,

-* "* -^^^^ Inquirendum tamen

qua occastone rehcta (Le Condroz) /mAquiiania. apud Condrusos si,uivulgo statuibitarecceperit. Imprimis,
quo tempore
[et

ecclesiamnoveUamdotave. opinionem in coniroversiam rit. Utramlibet Breviarii vocant aliqui. Lectiones tamen
.e...;u..on., 7Ko, cywo II.W II '''''.',
Leodiensis anni 1766 priori sententide faveni, habentenim: Specialiter piissima mulier nasceoti
ecclesise Leodiensi,

annos proro anno 688, in ulteriores aliquot Condrusos adventus. oandus erit ejus ad Post mor2 legitur R Etenim in Vita num. principatus per ti:

tur

(1)

functus Bogo, Sanetse conjux, viia

esl

quam

insig*ni

muni-

ficentia fovebat,

opulenta vero S. Odam S. Lamberio ejusque elevaEt sequenti monstrationi superstitem vixisse,

donavit latifundia.

tem

viri

...

provinciara sui

bimus.

rfonec filius deles viros optime gubernabat..Arnulphus ad annos puber9UU8 venerabilis consiUo et mater. magnatum tatis devenit,

^ III.

Annus
;

Sanctae emortualis
et

principatum provinciae trimoniogubernandura

cum

sibi

a patre pa-

sepultura
ris

elevatio
visitationes

corpoReli-

reliquit, 0?yiisso

mam-

Arnulfi, Metensis festo errore in nomine naii anno 582 et defuncH episcopi, utpote S. Udam, si ut verum admiitatur, 641 (i)

variae

quiarum, quarum pars maxi-

tutelari nomine, Aqux73ro filio minorenni, administrasse. necesse taniam aliquot annis

ma semper Amanii
Quc-e verisimiliter
ratio

permansit.
l.anibtylin'\

in fuerii, ui paulo serius

rit et
Tit.

Belgium emigrave-

biographum Joan.

vix ante

tunc voluerit Belqicum S. Odse conjungere annxs aniialiquot obitus Bogonis conjugis biographus noster erit. Licet enim cipandus e.tst^mo extstzmo Arnulfi aberraverit, non
;

Quod

si

annum 690 Condrusos aiixgesecessum quis cum anno 688

ante S. Lamscriberet, ea fuit, quod bertum mortuam m.a)orfuisChildeberii regis filia cenienaria Lambertum, intra primum decen^ sei siS. preecessissei nium s^culi octavi passum.non

Foullon movity ut 5.

Odam

innomine tamentemporarium^studAquUanr^,durante
t)umllarixtatefilii,regimena Sancta biographus tn no dicandum esse. Erraverit quod vero confinxemine, facile concedam numadministrationem provincix. quam
:

Verum supra num. "-- ^^ ^

'
.

Vmonsiravimus, ,,,,. ^,,,,

si
.- .-../, ,^^

e)us

'otnto fiidui-

abju-

'1^^127 plluiarl tatem. gescam pup ^^

fuisse.

nomine Aquitam^
y,j,,^, f^anctam habemus, Sanciam

administrationem vera medium natam vix antesxculum seplimum

rit

sanctUatxs famam quam adiit, qu^quead ejus tsltusmod^ Zgendamne IMum conferebat.
tur. in

eausam. Quum xgxfictionis nullam video semttam sectarz bivio positi. utram

ejusobf Adeoque nihil urget, ut passionemprxctpiietum anie S. Lamberii Gemblacensis znsuo mus. Sigebertus quidem Sancta Oda, Chromco sub anno 711 habet (6)
:

uxor Boggis.dncisAquitanorum
ret in

sanct.tate cla-

non possirnus, id staluaC debeamus, definire decenmum sx-

Gallia.

qu

musS. Oi^m

migrationii
txponitur.

ultimum adventasse atque tbiculi septimi in Belgium dem clausissevitam suam. aut occasionem 21 Quod autem ad causam
circa

vit

munificentia. et moriens parocbia. Quae verba

ecclesias De. sua d.tavit in Leodicensi qu.e-

istiusmodxtransmigrationispemnet.eamaem isliusmoditransmigrationispertinet.eamdem ,. .. ./vMo/c Jnannes P OUCvalemus.

divinare aliquatenus
.

lon allegat III. joris palalii Theodoricv '^;9!'J'2l^. sed "bstat chronotax^^ ()
et

Joa^^^M ^^J^J~' fXZostTad qurdem tyranmdem EJroxm^a^

_.<

se stasi per merito tollerent: rent.omnemdubitationem Sigebertus pas^onem sed obstat, quod xdem mendose anno 698 Mtget (7). S Lamberti ,^diti, inter quos et made diem xvu Septembris.

TlaZ
.

oscribentes.statuunt

t^etnsse probabilxus
y^^^^^^

eum mortem anno 7U9. quamms nec

708(8). Si

necatus luxt anno nam Ebroinus odio privato P^-edegarn.pa 681 (4), ut habei continuator ^S^.Quum 735 ^erxbens cispost annis seu anno 68K . ante annum

Burgundi^

Zugnanianno emoriuali "-ep

^ q^^
.

i^nge celebrioris.

autem necem

annxs

aufem

S.

Oda

B'P~"

annolUdxem

^^^ undecim anticipaverii Stge^ ^^ .^^^^^^ ^,.,,^,_ ^anc suam obiisse.Enimvero suspe-

animaaveriam,
"

c/i/t'<'^---si

^.

.1.. _../'-,-,/*rt*Ve iiifjr> trasanctw^perfeciiorxs vit^ licei, fceminee ut, reiicia mitem sectanti, consultum futsse, regionem pergeret, aa domo sua, in aliam peragendos, Ut porro dies suos tranquillius ^^9 ' (^) KcX SS lom V
n)
llist.

recte procedere,

anni undecim ejus

^/..../^ calculo
'"""

addantur.
berii in

r6Ponit anno

^g^tur

^^, c rnm. SigebertusnecemS^Lam

.m"''"'' ^^,
^

698, ast simul

ettam e,usdem

^^.

m- (^) !b.J.loL m.- (6)F-u. mocSy oti:*;ol;. tXxT, fol.

du LaDgucd. lom.
1.

sii:^^^Arssr;on.-vvp.i^i..p.g.;i^6.

translationeni

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

V6b
AtCtOII
J.

translationem per S. Hubertum inannum Sanotus Hucbertua 110 revocat hisverbis (1) coelitus admonitus, corpus S. Lamberti a Tra:

et

populorum concursu exsequiarum officium persolvlum fuit et nisi insuperabile obsiiterit impendimentum, suam desiderari
;

V. H.

jecto

refert,

Leodium cum maguamiraculorum g-loria sedemque episeopalem in eamdem ur:

bem transfert quibuS verbis addit Auctarium Gemhlacense [2]: Ex tuuc Legia exaltata, et in urbem ampliata. In Actis autem S. Lamberti ad xvu Septembris {'6) monsirat
Constantinus Suyskenus, translationem celebratam fuisse tertio decimo unuo prsesulatus 5. Huberti. Quodquidem eatenus rectum est, quatenus, secundum Sigebertinam chronotaccim, inter annum 698 et 710 duodecim anni intercurrunt, adeoque anno prgesulatus S. Huberti tertiodecimo corpus S. Lamberti Leodium advectum fuerit, Porro, inito annorum calculo, laudatus Suyskenus statuit dictam translationem diei xxiv Decembris anni 721 aut 722 illigandam esse, prout ordinatio Huberti diem xxiv Decembris anni 709 aut
prsecesserit aut secuta fuerit.

prassentiam in obsequio amitas carissimse passus non est S. Hubertus. Idem biographus porro dicit, S. OdtE corpus in sarcophago jaspideo magnifico, supra terram elevato, compositum, eique multa aromata superfusa fuissei^). Ast induplici conjeduraminus fetix videtur laudatus Foullon.Esio, jaspideum
fuerit sepulcrum

quod Anonymus num 7. mausoleum lapideum, solidum et integrum appellat. Id tamen certum, subter humum
;

condiias initio fuisse sacras exuvias, quum paulo infra Anonymus edendus num 6 docet,
placuisse Altissimo,
tis et

postquam fama
late

sanvtita-

miraculorum

sparsa fuisset, ui
tellure, et ho-

sacrum corpusejus elevaretur a

Quod ad S.Hu-

^ bertum
ad
III

spectat, id scrupulosius in ejus Aciis Novembris trutinari quis poterit. Nobis

noraretur in faciepopuli etEcclesijEcum debita diguitjite, quod pi^gestitii S. Florebertus, filius S. Huberti carnalis aut spiritualis ejusque successor in sede Leodiensi. Initio igitur sub terra conditum corpus S. Odae, tardius
in facie populi et Ecclesias

honoratum
.

fuit.

Quod

sufficit

ostendisse,errorem undecim annorum

in chronotaxiSigebertina obrepsisse;ast nihitominus accuratam annorum a nece S. Lamberii ad ejus Leodium translationem intercapedinem servatam fuisse. Quoniam vero S. Odae obitum Sigebertus non solum post S.Lam* berii neeem, sed etiam post ejus ad Leodiensem urbem transvectionem statuit existimo, idem remedium adhibendum esse in ayino
;

vero spectai ad effusionem aromatum, huic luxui contradicit Anonymus num 5. Corpus,
inquit, ejiiahoneste compositum fidelium manibus, non quasi mortuum, sed quasi dcrmiens

apparebat,et ut cinDamomum et balsamum aromatizans optime redolebat. Qu^ verba plane ridicula essent, si cHentium opera aromata

corpori superfusa fuissent.

emortuali Sanctae nostras

adeoque

si

anno

Sigeberti 711 undecim alios adjiciamus, per-

Habemus ex Anonymo, in Vita edenda num. 1 elevationem corporis S.Od-eaceiebra' tam fuisse vi id. Julii, seu die m ejusdem
25
,

((

S.Flortbtrto

elevatun

venimv^ ad annum 722, imo et ad annum 723, iia ut vita funciam dicamus S. Odam, uno annoposi translationem S. Lamberti, et erectam cathedram episcopalem Leodii, quam suis latifundiis dotavit. Donec igitur certius documentum nanciscimur, staiuendum censemus annum Sancias matronae emortualem
esse 722 aut 723,

mensis addit autem Breviarium Leodiense id accidisse trigesimo secundo post mortem anno id est, sisecundum Sigebertum obitus
: ;

S. Odae

anno Christi

711 innodetur, elevatio

facia est die ix Julii anni H2. Florebertus episcopus, qui id venerationis mulieri sanctissimas exhibuit, ut notat Anonymusnum.
7,

^,

i^riusL*!^''

mandaium.

quem propterea in capite hujus Commentarii adnotavimus. Quoniam autem supra num. 9 monstravimus, S. Odam vix ante ^nedium sasculum vii natam fuisse^ si anno 722 aut 723 diem suam clausit, non muliis annis septuagenariam aetatem supergressa est qua ratione nec extraordinariam senectutem nec mortem immaiuram eiadscribimus, ^* Sacerdotes autem, habet Vita edenda num. 5, et cfiBteri ministri Christi corpusculum Beatse matronse, feretro impositum, ad ecclesiam, quam propriis facultatibusad laudem sui Conditoris et honorem excellentissimi Martyris
: ,

frequens, erat in sacris exuviis elevandis

(G),

acpr^ier Sanctam nostram Odam e^mm

corpora S. Landoaldi ac sociorum ejus, et prsesertim S. Huberii exuvias ad Andainum F

monasterHum solemniter deportavii anno

:

"43.

Nihil iiaque dubii esi de auciore elevaiionis ast in S. Odae, qui certe est Ftorebertus controversiam merito vocatur annus. Etenim si secundum chronotaxim nostram, qua obitum Sanctae anno 722 aut 723 innexuimus,

addimus annos

adannum

753,

triginta et unum, devenimus quojam defnncto S. Floreber'

Georgii... construxerat,

..

cum

psalmis et ora-

to anno 746 (7) Fulcarius surcesserat. Si igitur circa elevationem sacri corporis certi quidpiam habet traditio Breviay^ii Leodien-

tionibus detulerunt
cro, lapidibus

et,

offlcio

exsequiarum

expleto, populo provinciali convocato, in sepul-

constructo, tantSE fidei famulffi

dicendum erit, corpus S Oda; elevatum fuisse anno vigesimo primo a felici ejus obiiu; quo calculo ad annum Christi 742
sis citati,

corpusculum diguissime composuerunt. ScribitJoan. Foullon, S. Hubertum episcopum hisce exsequiis veresimiliter adfuisse (4)
:

aut 743 devenimus. Joan. Foullon in Vita Gallica dicit prudenter, id toium accidisse

quod omnino admiitendum,

sive sanguinis

sive bene/iciorum necessitudinem

nobiscum

consideremus,et aliquatenus confirmat textus mox allatus. Etenim copia sacerdotum et cffiterorum ministrorum Christi funusdeduxerunt, et, populo conprovinciali convocato
terrse

mortem (S). Quamvis non dubitemus, quin a tempore Floreberti episcopi saepius visitatse fuennt S. OdE Reliquiae, nihil tamen compertum habemus de antiquioribus temporibus. Quae enim exstabant capituli Amaniensis cariulaaliquot fiXinHpost Sanctae

26

atino

1634 ex
apoito-

aiieforilale
iiuntii
iici

mandarunt. Magno

igitur sacerdotum

ria, aut dispersa fuerunt, aut penes eos exstant, qui exstincti capituli bona occuparunt.
13i.-{7)Acl. SS. tom.
pag.
III

(llPcrlz lom VIII pag. 32y.-(2)lbid.pBg. 391.-(3)Acl. p8C.2i3. SS! lom.v/Seuu-mb.. pag. 5!.- (i) Vie de S Ode, -(yjibid.pag. aa.-t6)Fouiion. Hist. Uod. tom. I, pag.

April.,

p.g.377.-(8|Vie de S'Ode,

WJ.

Verum

136
ACCTUM
J.

S.

ODA VIDUA ET

S.

POMPEJO. PRESB. ET CONK..

amisisset,

V. H.

nuntii apostoliciPetri Aloysii CarafaSy episcopi Tricariensis, Bartholomeeus Ladson, rector domus Societatis Jesu Eoxji Reliquias Amanienses visitavit, cujits recognitionis instrumentum infra exhibemus.Hac occasione facta est nova dispertitio Reliquiat-um, quarum pars aliqua

Verum anno 1634. rfe mandato

ornamentis mutilata fuisset lipsanotheca, tantum nihilominus erat ejus artificium, ut antiquarum rerum periti emi eam cuperent, et musaso artium
sed
variis

publico adjudicandam

censerent.

Offertur

non contemnenda,

ohtigit

Collegio

Societatis
et

Jesu Hoyi, alia

quibusdam ecclecommunicata fuit. Et quidem ea lege blicam siis queri passi sunL Ut itaque suus instaurare. Canonici Amanienses Collegio Societatis decor, statutum fuu aere Hoyensisacras exuvias tradiderunt, ut Vita- tur lipsanothecse Ty . .^ _.. ^ /rj ^^.hJi^n^nv^ n 'in-rdihus purgare, mutilata republicoeamasordibus 'nuraare, mutilataregallico idiomate ederetur.Quam fidem

cum

monasterio Laetiensi

igitur parochianis ut jure suo cederent ast pietaie hi nullo pacto feretrum pretiosum, profanos usus, et pu-> majorum confectum,in vnujv ufn. ny/'^^''"''*^"' rcuriositatem mere pascendam detor:

Amaniensibus pecunia

S.Odffi

Joannes Foullon in sua luC7-ubraiione edita Leodii anno 1665 (1); in qua

datam

liberavit

ficere,

qux deerant
antequam

supplere.

Quapropter
;

oportuit,

iia vulgares traditiones sectatur,

utiamen in

Bruxellas adomanda mittereiur, extrahere S. Odae exuvias quod

quide^n
xxviii

Appendice seu Annotatis

ad calcem libri

coram rogaiis tesiibus facium est,

181.8,

die

positis,istasadsaniorem crisin revocet, ostendatque aliqua ad trutinam historicamleextracium viora inveniri. En instrumentum,

vititantur
liquiix

ne-

S.Oda:

communicatum a R. D. Dotrewe, hodierno parocho Amaniensi. ^ Amanien27 CaDonici, habet citatus codex,
.

ex antiquo codice manu

scripto,

nobiscum

Decembris sirumenium, nobiscuma R. D. Douirewe,parocho Amaniensi, communicatum. aperturae lipsanothecse 26 lustrumentum

S. Odae, factae die

ut docet sequens in-

^J'",^^,''^^^""'' en(o,

ecclesise

xxvni Decembris ab aedituis succursalis Amanii cum licentia iUudoraini

examinantur.

strissimi ac reverendissimi

episcopi

quas possidebant, in feretro cujus visitatio recondi curaverunt argenteo 1634. ut videtur in sequenti infactaestanno
ses

Keliquias.

Leodiensis. Infrascripti exponunt, attenta proposilione vendendae

lipsanotliecae
S.

Odaaut E

strumento. Universis et singulis praesentes Bartholomaeus suris salutem in Domino, ego rector domus Societatis Jesu Hui. DeLadson, cimaMartii, anno millesimo sexcentesimo triet gesirao quarto, ex deputatione illustrissimi
Carafae, episcordissimi domini D. Petri Aloysii et ad partes Hheni nuntii apopi Tricariensis
stolici

vi-

ejusdem instaurandae, facta die xxvn Novempraeplacuit, bris 184-7, quod posterius sedituis
dictae ad consilium fabricffi relata quae ecclesiaeinsessione habita die n Aprilis 1848

probata

fuit.

Quapropter rescriptum

fuit

ad

Comitem de Beaufort, praesidem .^ollegii, serqui vandis publicis monumentis praepositi suam operam et auxilium pollicitus, quidem
;

cum

potestate

legati a latere,

visitavi

petiit

tamen

ut

lipsanotheca,

extractis

prius

AmanieDSi sanctas Reliquias S. Odae in ecclesia in feretro argenteo requiescenprope Huum,

tes,

mitteretur Reliquiis, Bruxellas inspicienda quantum artis anexaminari posset,

quatenus
tiquae

quo inveni notabilem partem cranii, circitertriginta, item ossa majora octo, minora pulveres plurimos cum fragmentis denique duodecim alicujus baculi rotundi. Kx
in
circiter

Obtenta igitur facultate reverendissimo necessaria ab iUustrissimo ac

prffi

se

ferret.

donandam praecranio detraxi aliquam partem, domino nuntio, ex ossibus illustrissimo

fato

veromajoribusunum, sed dirainutum, pro domo Societatis Jesu Hui ex minoribus vero do;

D. episcopo Leodiensi, dies apenenanni 1848 assignata fuit Upsanothecae DD. Victor Doutrewe Prsesentes adfuere dae Depart, parochus Amaniensis, G. Jamotte, G. magister civium Amanienaeditui, J. Romous parochus S. Petri Hoyi et G.
sis

xxviii

Decembns

Knaden

mini canonici ecclesiae Amaniensis sustuleecclesiis runt novem aut decem, distribuenda
sibi subditis.

Datum Hui

sexta Aprilis

1634.. Ita

Janssen,vicariusAmaniensis. Itaque sacnsUae sito, Upsanotheca ex sacello,e regione altari S. Odae, deposita ubi reposita erat super
versa fuit. Sic revoluta, in sacristia. et in latus
assicula

extracta

Thomas Bettan, est, Bartholomseus Ladson, Jesu missionarius ibidem. Qui in Societatis scrinio recenseiur baculus rotundus, ortum

aperturam quadratam, videre erat in fundo clavis facile extrahendis clausam

;

probabilius dedit populari commento, quo referiur, S. Oda, e dextera Mosa videns amoeniiatem ripae sinistrae, projecisse baculum ac vovisse, ubi caderei, ibidem ecclesiam
se wdificaiuram
;

nuUum

reperire

fuit

sigiUum seu ligaturam, F

confir-

cujusopeejus sinceritas et integritas sunt indicia, quibus mari posset imo varia quin investigationes fuisse constat apertam
:

eademque

traditio

mon-

Quidquara

revelaverint.
:

Aperta

lipsanotheca

strat
ou' dtnun
antiD 18^8,

montem

ex

quo bacutus projectus

1" tres sacculi linei extracta fuere sequentia d'ardoise) ; qui sunt recensubcffirulei (couleur

fuerit.

Z^TL
dimn.

I^Feretrum argenieum, in quo corpus S. pretio habebaiur Odse compositum erai, in nonsotumproptermateriam, sed vel maximepropier artem,etaniiquse industrtae spenumerts percimen exhibebai omnibus suis' quum saeculo proxtme fecium. Feliciter, boms exeunte, ecclesiae et monasterta
elapso
suis omnibus exuereniur, et substracta fuit in pecuniam redigereniur, impiorum rapacitati lipsanotheca, S. Odae
et

tioristexturaB.imovidenturnovi. Unus continet pannum sericura, e tribus saccuUs sacerdotalis, floribus instar fragmenti vestis rubrisetflavisdistincium: conjicimus, istiusAlter saccus modi panno ossa involuta fuisse. ossium, inter quae fracontinet fragmenta longum tibiae et coUum femons.

autem

preitosa quaeque

dempto mandibulo Tertius continet cranium,

inferiori,

gmentum

sat

fere integrum.

tria

fragmenta
longa,

os-

sium
2-

ad

mensuram
el varia

brachii

unum

melioribus temporibus conservaia. Quum auiem lapsu tempori aut etiam negligeniia pristinum non solum splendorem
(1)

astraUlum

minora fragmenta ossium.

contineus fragmentum Saccus chartaceus. conglutinatus fuit ei femoris. Saccus iste

Vie de S Ode

in Prf.

inscriptione

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRTS.

137
auctom

inscriptione

funerea diei
certe
scitur,

xv Augusti 1833
lipsanotheca aperta

quo indicio
fuisse aut

anno, aut saltem tempore aliquo posteriori. 3 Sacculus chartaceus continens trituras ligneas inter quas fragmenta rotunda, quasi baculi. Num habenda sunt
illo
,

non erat Amanii capitulum collegiatwn, nisi forsan initio fuerit monialium asceterium. Quod si tamen collegiata ecclesia Amanii ScBCulo isto erecia fuerit, verisimile non est, viduam sanctam selegisse sibi locum, viris destinatum imo potius filius ejus, S. Arnul"
;

de quo agit tamquam reliquiEe baculi 4 Aliqui pulveres, in sacculo contraditio? tenti, qui supponuntur omnes quisquilia, in
S. Odie,

fus

antiquiori

quadam

visitatione coUectae. 5 Tan,

dem
satis

tria

recisamenta panui

quorum unum

antiquum videtur, alterum bombycinum

duxerit matrem suam in montana Vosagi, ad parthenonem Hahendensem a S. Romarico fundaium. Aniequam longius progrediamur, respondetnus, S. Odam S. Arnulfi Metensis, anno Christi 640 defuncti, matrem non exstitisset
,

Metensis episcopus
,

ex albo et cseruleo virgatum, quae supponuutur iuvolucra fuisse, quaudoquidem alium usum non potuisse harecentioris operis, tertium

quandoquidem Sanctas obiimn anno vulgari

722 aut 723 illigemus, statuamusque vix ante

medium S3eculum septimum natam

,
,

fuisse.

bere videntur. Hebc omnia fueruut in capsa, donec aut lipsanotheca renovata fuerit, aut si vendatur altera confecta fuerit. De quibus supra expositis conscriptum
,

provisorie deposita

ui vidua sancia Qu3e porro fuerint causae monialibus sese non adjunxerit etiamsi igno7'aremus non est tamen cur mansio Amaniensis in dubium vocemus praeseriim
, , :

instrumentum depositum; cujus transsuraptum in chartulario ecclesiae Amauiensis relatum fuit. Actum Amanii die xxviii Decembris 1848. Sequuniur
fuit praesens
,

in

dicta

capsa

quum

genus plures sectati fuerint. Et ut exempia domesHca afferamv^ id esi, ejusdem sexus, sasculi et regionis, in
istiusmodi
vitde
;

subscripHones.
eriinceroB
fnonirrontui.

30 Exallato instrumento

manifestum

est,

circa

annum 1 833 apertam fuisse S. Odae lipsa-

nothecani, quin ullo hactenus cognoscatur indicio, quis et cujus auctoritate apertionem
fecerit.

Supersunt etiam duo, qui hodiernum

titulo

parochum curati

Amanii prgecessere

sed uterque ignorat, a quo et qua occasione lipsanolheca aperta fuerit; unde non levis excitatur suspicio, id clanculo et furtim contigisse, adeoqice dubias habendas Reliquias, quas hodie in feretro reconduntur. Et certe si tania fuisset apertura ut omnia ossa extrahi
;

habitu sgeculari sancte vixere S. Aldegundis, Truncinii culia, filia S. Basini Martyris (1) S. Dympna Martyr cum S. Gereberno, cujus nihilominus intererat, virginem sanctam in monasterio abscondi (2), 5. Bertilia Vi?'^o (3), S. Framechildis mater S. Austrebertae [^)S. Gudita Virgo (5), S. Oda Vif^go (6), S.A^natberga, Virgo Tamisias, in viila juris sui (7). Caeterum est specialis ratio, cur S. Oda id
:

vitae

genus sectata fuerit, cura nempe, quam de nepotesuo S. Huberto, gerebai, quapropter Ecclesiam quoque Leodiensem, cathedraiem factam, tatifundiis dotavit. Nullum igitur occurrit momentum, cur sancta matrona in

potuissent,

non dis fundamentum. Ast interrogatus R. D. parochus hodiernus uirutn tanta esset in fundo feretri apertura, ut craniumv.g. eripi potuisset, negavit tantam esse: unde jam consiquidem majori ficitur non malo animo aperturap. faciendse obstaret nihil, id factum fuisse quod si quis impia violatione Retiquias
, ,

leve esset suspicionis et frau-

Vosagum se conferret. Quod si monialium asceterio dedere se Sancta voluisset, extra Belgium id nullatenus dehuisset quaerere.
32 Haec porro, quam diiuimus, difficuttas AmanH vixif eei[obiine, eo cotlimahat, ut locus mortis, adeoque seputturae, saltem primaevce, in Lotharingia constitueretur.

Non capit scilicet scriptor Loiha-

faciliori negotio ferefalsare iniendisset trum omnibus ossibus, secreto recondendis, spoliasset,nulloquerelictoviolationisvestigio, fideles suapietate defraudasset. Dein queefuerant reperta in visitatione anni 1634 ossa
,

ringus, S. Odam, defunctam Amanii transiatam fuisse ac proinde tocum mortis atibi
;

existimat requirendum. Huic difficuttati occurrit ipsa Vita infra edenda. Nam quum S. Oda more aiiorum fidelium in sepulcro composita fuissei, aiiquot post annis S- Florebertus, corpus Sanctas etevavit
;

eorumque numerus, anno 1848 denuo

;

reco-

quo factOj

gnita fuerunt oportuisset itaque falsarium prse manibus habere eadem numero, eadem sexu, eadem wtate ossa, quee olim in lipsanotheca recondita fuerant quod non sine magna indusiria fieri potuit. Quod si tantam dexteriiatem falsario tribuamus quomodo
, ,

promore istorum temporum, cutiu7n exhiberi permisit. Haechahet Vita num. 6: Cum igitur
in

circumpositis terrarum

provinciis crebris

virtutum miraculis fama nominis ejus fieret celebris, placuit Altissimo, ut pro celebrauda

accidit, aperti feretri

querit vestigia ? aliqua ossa, v.g. cranii ex facia apertura extrahi nonpotuerunt igiiur partem saltem eorum, ut veras Reliquias habere oporteret.
:

tam clara post se reliTandem, ut jam diximus

nominis ejus ecclesiastica celebritate sacrum corpus ejus elevaretur a telliire, et honoraretur in facie populi
et

Ecclesiae

cum
,

debita

Oda, dignitate. Quia enim haec famula Dei diversas in vita sua fecerat construi diviuae servituti ecclesias, voluit Dominus, ut ecclepossessionibus ejus dotataB , translatas de Reliterra gloriosas ejus corporis servarent et uotitiam quias , et Creatori suo ad fidem futurorumredderent gratias .... Itaque Floresiffi,

Dicamus

malitia ; $. Odae exuvias, quales hodie nore habentur.

oiiMwiiiur

igitur temerarie idfactum, sed sine nec debito suo cultu privandas esse

Amanii

in ho-

709cs. Oda

31 Sed discussam difficultaiem major exci^^^ quum in controversiam vocatur, utrum corpus S. Oda; Amanii vere quiescat, atque in Lotharingia hodierna Sanciee exuviae requi_

pontifice, berto, venerabili Ecclesise Leodiensis congregatis ad ejus tubam personis ordinante,

totius provinciae populus undique confluebat. patrum sanctorum benedictioecclesiasticis,

R. D. Dotrewe, Amaniensis parochi, doceor, hoc fere modo quxstionem instrui. Saeculo nempe septimo

rend^ non

sint.

Ex

litteris

nem

suscipere et sanctas Reliquias transferen-

das de tellure digna veneratione et reverentia honorare. Patres itaque populo dantes benedi(6) Ibid.

Act. SS. Bclg. tom. V, pag. (3) Ibid. pag. 233.-(4) Ibid. pag.
(1)

226 -(2) i48.-(5)

Ib.d

pag 301.

Ibid. pag. 667.

lom. VI, pag. 87.-(7) Act.SS.

loro. III Jul.,

pg 72.

ctionem

13>i
ACCTOtl V. H.

DE
cum

S.

ODA VIDUA ET

S.

POMPEJO, PRESB. ET CONF.

sidesoUs D straturque ejus sepulcrum. Certe sermo esset, ReliquitSy etiam grandioribus,
responderi posset, Martinianam ecclesiam, participem forsan a S. Oda constructam maxime quia hofuisse ejus Reliquiarum,
,

ctionem,

J.

ad 8arcophagum, sieque sanctum positum rem, super corpus et inteffro, .nvesolido in mausoleo lapideo, Reliquias|, dantes sacras et venerandas niunt dulcissimum. Facta est toc suavitatis odorem latres septimo idus mensis Julii...
:

venientes oratione et psalmodia lapidem superiodepoaunt

diema Lotharingia ad Austrasiam

quam

translatio

ecclesiasticffieccles.as, glor.oss vero dig-nitatis constvuctas industna et laDei famulffi Odse .n majori fecerunt ejusdem Eeliquiis bore fuernt altariAmanieDsisecclesiae,ubi sepulta augmendivinum servitium et in locis singulis per Deo in sanctorum eccles..s tare et laudes Sanct Odse pro circumjacentes provinnias .taq,.e memoriter decantare. Reliqu,

matrona,pertisua liheraliiate dotavit sancta temporis ab alia ecclenebat, aut etiam lapsu devoluta esse lipsana. sia ad Martinianam

memoria

cummagna
noster.
tjutque cor/lui, exctplit

.n al s devotione recondita, sunt

eeclesiis honestissime.

Haclenus brographus

qmbutdam
particuli;

33 Satis circa finem,

mamfestum ^- ,^^, prhihilum

ubt agztur
''^

,nutilum.

'^-.'"J^^^^^J^^^JZ novimus exemplar '"'"^'^'''^,' f^ZTamooodices emendar^ po^^^-^

Quomam

Nam laudatus D. Catmet paulo infra ad anjf/' ""^ ^^ num 450 e,us passionem refert, sanctamque
;

"Jf^S

aliam quamrequirendam esse. Opdam Odam sanctam portune autem occurrit S. Oda, quse S. Eliphii Martyris, cujus Acta ad diem xvi Octobris dedimus (3) soror ferebatur. Et quidem consanguinitatem istius Odx cum S. Eliphio admittunt colleganoster (4) aut D. Calmet non ^ ., ^..^.^ (5), quin propterea in ^^ Historia Lotharingiae ^^, ^ * -,* sanctitas aut lYtnrf.urium. ^ny>/V//io /11// martyrium. negetur aut
sepulcrum, mihi verisimile
est,
,

Verum quum

istic

monstretur

et

antiquum

^__ __
_

eius

B omisisse; tali supplementa includentes

veredignitatis

CeTquasTam nui>nusscr^ptoremhxncmde^oces<^asmn implere, unctms ratione hiatum

,

censemus

Patres

ecclesiasticse eccles.as

glono-

s8eDeifam,.l constructas (participes, ac corfecerunt ejusdem Reliquiis Amaniensis eccles.se, uh. inraajori in raajori altari
pus, pus)
*'''

industr.a et labore,

Houx Hoildem. Hildam, Othildam, gallice S'' pago Parthensz appellat additque eam in Chm. sepultam mansisse usque ad annum P Campamse, Comes Campam^,^ Henricus. 5^21159, quo jjenricus iransferri Sanctx corpus exhumari et Trecas est, an Reliqutm jussit (fi). Videndum itaque non Martinian^ imo etsepulcrum istius Odce, quam ad Parthensem potius ad Tullensem
,

'"''^ sepulta fuerat, On^Po^""""')augmentare et laudes serv.tium li; divinum 3ace sanctorum ecclesiis per

^^^^^^^^^.
<=

maum

'X

ZZ^yZqZdamsanctttaUsmagisrama, rn ouamrerum gestarum notitia, celebris, ali5""^

.

pertineant,

Tandem

fieri potest, ut

-,

ua, cultum

Beo

in

provincias pro sa.cts Odae

memoria memoriter

parochi^ f "-^"^^JJi",! q^i initiotimites '^ ^;'"*^^^^ ..^ g.tea inquirendi in

,

rcantareO-usserunt).^.^-''"--"^/;^^^^^

sensum
licet)

series

(nam voces voczbus substituere verborum codtcis salis indicat vel ipsa enim dum agitur et ordinatio; ut quid
esse
,

^Z^^u^UiS^'eluata fuerl ejusAciai. _^^^^^ ^^

jj

quumque

^ repertretur, ad S. nihil in loco ipso Amaniensemhistoria devenerit. Seepe

tur.

^^^^ Odam
entm

aliarum de Sanctx Reliquiis famul Odte constructariim inffloriosffi Dei mentio fieret. nisi de disper,

eccles.arum,

Acta commtscensanctorum homonymorum Unum

dustria et labore
titione

sacrarum exuviarum altts ecclestts Dein, quum paulo facienda, sermo esset ?
,

;/m dtWt.r,

Reliqui

cum magna

devo-

sunto Sed hwc conjectando dicta amtt^S.UuS. Od Vidux, tenemus, corpus sepultum fuisse et ad hodterherti et Amanii permanere. nam 'usque diem ibidem subnectimus ea qux ex
Tb
,
.

al..s tione recondit faisse in

eccles..s honest.s-

Adis S. Oda. ej^dtmVitacognoscimus de eius.utvidetur

r% T, ; ^,,.' Itret rultum procuttum nro^l^TssoleB Pompejo qui ticet .^ cofso^^^f^^ Wofficium et Missam
'
. ;

r,. ,.om.
-v

Pon.pe..

superesse poes. qutn sime, dubium nullum

ecctestts Rettdistribut^ tunc fuerxnt vartts

C qui^ S.

Od. Hunc

^-""^"
dtcxt.
(1).

betJoan. Foullon, quando

'Xde6 S. Flodeber-

"

P"^ '^'^^^ .^^^;^

y"
pltcabtmus.

^.^^uisse,

apud Amantenvtro nar,, in suis

ex^Tt^ZTnlnvenerationehabetur, ut infra

tumparticulasaliquasmisisseadecclestasa
Sancta constructas
numguam omo(um
f.
/"'

beato q^ ^^g ^e .,. W

est

rantur

complexus

Molanus
,

ad quxsttonem redea34 Sed e diverticulo

relatis satis

mus Ex
nomine

manifeslum

esl,

qutd

'^^-.i^ ut habent sit, td est. factx, hic Intelligendum

transtationis,

'

^^;^"^"!";

Belgii suh hac tpsa Natalibus Sanctorum Pompeatt Beatum die xxu. Octobris. pr.cipue dilexit Sanc a fum sacerdotem comprobatum Oda virum vita et moribus
,

Leodiensia Breviaria, S. miracul.s pr^^ diensem episcopum BeatOda,, sublimasse. Pneterea ad altare clarr^ Rel.quias

Plorebertunf., Leo-

abfuerit, ut licet percussio mac^r^t.one sui corporis ramen mart.rii in' Amanl amisisse. Sepultus est i,on credatur

palmam

tantum

%ersun^ttamnum
primum

lapides

incrypta

S. Od corpus Amamensis pariett in nlinre ecctesix

.^^'-./X: condttum f^fitque ad

quod in monte ad honovem usitatius est; Catharinae Deo dicatum S Saint gallice tamen B. Pompeji dicitur
sacelli,
..

Pope

Zrstmsse Sed qutd

Sr

Domm.Marttnt jt^xta

Lucorum Pommartin-Lez.Toul) ^ervanturhac hodiemadicecesi Nancetenst;

corports S. Od, tenus partes notabiles

ejus ecclesiolse Calharlmediam Deiparse, sinistram statuas, sedentis .n hab.ta Pompeji et dexteram dein manu. Sim.l.ter saJerdotali cum calice sed stans et bru .s pictus est in pariete Quum a>.tem .ut.^ benedicens animalibus. sacerdotes inibi requ.runt Missee sacrifieium n n de communi Confes.or.s
..

Altare

tres

habet

tt

mon-

legunt ex more s canonizat..s non est, om Pontificia, sed quia al.as contra de Confessore, legunt s^^ Collee is
deUrr.lom.l.col.ztW.
(ti)

Ibid. col. 233.

^J-^f^r:alS;4;^^^-.t;'-

pestem

DIB VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

139
sponsus ejus,

A pestem aDimaliiim. Humanissimis litteris me datis vi Januarii currentis hujus anni

1858 i?.i). Victor Doutrewe scribit oratorium B.Vom]^ey\ jamnonexstare, sed superstitem remanissse ecclesiolam S Catharime, licet ad

ad

2 Post

aliquot

annos

dux
(R

gloriosus,
fico

AVCTORB ANONTUO.

iu confessione verse

pietatis, vivi-

Auntatiam
C. adi. vi-

pane munitus, ex hac luce migravit,

vitse

et

tientr,

ad

perpetufe
f.

pervenit

Post

mansionem cum justis* mortem viri Beata Oda in

cturus

ususprofanos redactam. B. Pompeji intercesprsesersio non solum pro brutis animalibui^, sed etiam pro infantim porcis, efflagitatur, Concursus tibus, morbo aliquo laborantibus
populi, sanctum sacerdotem venerantis, prsecipue celebratur kalendis Maji et feria ii Pentecostes.Hodiedum ejus imago circumferturxriiyicisa, exhibens Beatum, dexierasua calicem sustinentem, et porcis circumdatum.

sancta viduitate permansit; votoque facto, in continentia perpetua vivere studuit. Provin-

ciam autem

sui principatus per

fideles

viros

optime gubernabat; suis subditis in omni tempore et loco, in omni augustia et necessitate
salutis

subsidia

conferebat.

Prfecepit

autem juxta mansionem suam fieri hospitale, in quo pauperes et infirmos pleno caritatis
affectu refovebat. Pauperes hospitalis sui
in die,
et

bis

Atque hmc sunt, quse de B. Pompejo monumenta, tum antiqua tum recentiora tradiderunt.

mane

et

vespere personaliter visitavit

cum

hilaritate eis vitae necessaria ministra-

vit.

Cum

igitur his et aliis virtutum insigniis

,

coruscaret

dilectus filius

suus, venerabilis
:

VITAS.OD^VIDU^,
AUCTORE ANONYMO.

Arnulphus ad mater maguatum

annos

pubertatis devenit

et
'

principatum provinciae cum relicto sibi a patre testimonio* gubernandum tradidit. Beatus igitur Arnulphus in juventute geuuit* Ansigisum ducem,
consilio

C.

patrimo-

nio
'

C.

habuit

Ex

codice

pergameno Trajectino
collata

bi"

bliothecw regice Bruxellensis sub

w

Metensis episcoims g, Ausegisus dux, desponsata sibi Bogga* Pippini principistilia h. glorioste Gheertrudis Virginis
et post electus est
i, genuit ex ea Pippiuum Pippinus vero dux habuit Carolum Carolus habuit Pipinum primo ducem. post vero unctum in regem k. Pippiuus rex geuuit

7917

cum

Codice
biblio-

sorore dilectissima

ducem

Corsendoncano
theccB sub w'

ejusdem

858.

CAPUT UNICUM.
Ortus Sanctse; migratio in Austrasiam; opera pia; sanctus
obitus;
elevatio

Karoliim Magnum, qui a Leone Papa consecratus estin Romanorum imperatorem. 3 Sic igitur Beata Oda ex magnis regibus, fidei christianae cultoribus; Clodoveo videlicet fratre Dagoberto Childeberto patre atavo
,

sanr(iqut

opfnbus
leuta,

iti'

claruit decoruta;

sed

filio

ejus

sauctissimo
et

Arnulpho
exstitit

et

sanctissimis

imperatoribus
procreatis,

regibus, ex ejus genere

amplius
l.

corporis a S.

apud Deum

et

homines glorificata
igitur die

Floreberto, episcopo Leodiensi.

Fuit etium Beata Oda amita Beati Huberti episcopi Leodiensis

m. Cum

quadam

S. OA&,tioggotlti /)f/ui(uiii

Gloriosa

Christi

famula Oda

potentissimi

omnem victum suum pauperibus erogasset^ advenit Dominus in forma pauperis juvenis hiiari vultu et jucundo postulans hospitium
sibi pro Christo nomine prsestari. Quse, Christiaudito uoraine dulcisono, Iffitatur juvenem benignissirae ipsum excepit hoinspiciens maspitio. Juvenis autem assidens venerabili
,

Gallorum regis filia a, felici auspicio tali nomine digna, quod laudera Dei vel hymnum dusonat, Bog-gis, nobilisMmi Aquitanorum
cis,

uxor fuit b. Haec gloriosse Virginis Mariae,

,

C Matris Domini parentum Joachim videlicet omnia etAnnffi votum et exemplum eecuta,
partes bona temporalia, quae habuit, iu tres in ecclesiis construendis divisit. Unam partem de abundanter exhibuit et Deo servientibus
:

tronffi,

rogat

eam assurgere

et

sibi victualia

ministrare. Surgens autem

vadit ad sportara n,

quam

servieutes
:

prasdixerant

a victualibus

terministravit altare infirmis et egentibus suos usus reservavit c. Pauperum tiam in consuebat faciens vestes propriis raanibus
:

evacuatam invenitque eam panibus et caeterepletam. ris alimentis usque ad summum Juvenis autera sumeos victum a devota raatrona, gratias retulit, et his verbis

dulcissirae

eam

'

coiilriictn

fonte sancto, mabaptizari, extrahens eos de conjuncta *, libentius eia ternitate cum ipsis

benefaciebat.

Ad

rum sepulturam
fecit d, et eos suis
rge tradidit.

mortuorum etiam paupemauibus vestes propriis manibus tangens, sepultuhospitiola,

Quia hodie me in meipso, cseteris vero diebus in meis membris, refecisti et scito tibi vitae aeternae gaudia praeparari, subsidia a te petentibusabunpraesentis vitae dantiam tecura positis tui Redemptoris gratia oculis rainistrari." Hisdictis, juvenis ab ejus
alloquitur
:

"

quandistarent et quantumlibet via tumcumque visitalutosa esset vel aspera, benignissime cum salutifera consolatione. Et sic tribat

Pauperculorum

servi evanuit. Finito vero. prandio, venientes

et famulae

ad

cellaria,

solaria et horrea,

vide-

runt messibus,
victualibus
ita

farinis,

panibus,

cffiterisque

esse repleta, quasi

non possent
virinrqne
vvtli$

ex itineris plicem captabat remuneratiouem et ex rerum ex animi compassione, labore aliis piis et temporalium largitione e. His et
;
,

plura ibidem recondi o. nimia absti4 Post aliquot autem annos ex etvigiliarum custodia cum ejus corpusnentia

pim-

operibus Deo et hominibus a cunctis fidehvenerabatur ab omnifamilia, omnibus, in tribulatione bus amabatur, ab laudabatur. ut mater et nutrix,
bonis
dilecta,
positis,

culum nimia

ffigritudine

fatigaretur
,

reve-

excessum suum latione imminere. Consilio igitur servorum Deiomnem honorem et temporalium facultates in s6la
divina

cognovit

Octobris

Tomus

X.

21

spiritualia

uo
AOCTOHt A^OKYMO.

DE

S.

ODA VIDUA KT
Christi

S.

POMPEJO, PRESB.
ctis,

F.T

CONF.

spiritualia

bona propter

amorem

fun-

divina dilectione fervenditus permutavit. et famulas, sacris instituiionibus tes famulos et egentibus vice obedientes. ad ministrandum constituit. Postqnam vero

qui Sanctos suos gloriose coronat in coeprodigiis et miraculorum signis lis et virtutum mirificat frequenter * in terris. Tanta enim

D
*'''

6ua Deo famulan

Tinciiium et

signaet virtutes Dominus operan dignatus est perejusmerita,ut caecis visus, surdisque redderet auditus
claudis repararet incessus et quisquis, multis linguae usus ; debilis etiam factus, divina consolasospitatis suEe compos
,

'^^^^l'

oneris terrenorum de sua quo libera Deo coDscieutia relaxavit , quasi oraindesinenter postea vixerit vitae spatio, ecclesiarumque sacras ffides perambuTit, exbortationibus et verbis mellifluis

curam

tione gavisus
tus.

sit,

et corpore et

animo roboraet

lando,
savit.

Unde non immerito perpetua

immortali

prffidicaiulo,

meditari in lege Domini non ces,

Spe gaudens

in

mente
tabat.
sibi

invicta, vultu

tribulatione patiens, sereno in Domino esul-

in viduicorona creditur esse coronata, quae posita , eleemosynarum setatis professione mine, vifriliis et orationibus in templo fre-

Transitus quoque sui diem extremum,

,

divinitus revelatum

cum

patientia ex-

moerore spectabat; de carcere ad regnum, de ad lucem, de morte ad laetitiam, de tenebris

:

quenter Domino serviens, in omni bono claruit operecomprobato. Cum igitur in circumpositis terrarum provinciis crebris virtutum miraculis

famanominis

et cum in mundo esset festiiiabatad vitara quotidie ad seternas studuit animo corpore orationibus protransire virtutes. Continuis et abstinentiJE singulariter afflictioni
,

ejus tieret celebris ; placuit AIpro celebranda nominis ejus eccletissimo, ut siastica celebritate sacrum corpus ejus eleva-

retur a
hJEC

ficiebat,

et Ecclesiae

serviebat

insuper et aspera cultu, vestecili-

induit corpusculum, et nullum in sed bac vita babuit sanctitalis refrig-erium p, erat intenta. Cumque ad diem Beteruis semper

cina

suum

facerat

honoraretur in facie populi debita dignitate. Quia euim vita sua famula Dei, Oda, diversas construi divinae servituti ecclesias, votellure, et

cum

luitDominus,
dotatffi,

utecclesiffi,

possessionibus ejus

se sacerTenisset extremum, vocari fecit ad alios fideles ; confessioneque facta, dotes et

fide

translatas de terra gloriosas ejuscorsuo ad poris servarent Keliquias, et Creatori etnotitiam futurorura redderent gratias

pura cunctis circepit, sanctoque inuucta oleo, a cumsedeutibus orationum petivit suffragium, ccelorum. ut de liac vita perveniret ad reg-num

devotissimi corpus

dominicum

re-

fidem et odas
7

Odffi

nomine

et

memoriaefrequentarent
venerabilis
Ecclesiae ^nm6-*o
^

devotas.

Itaque rioreberto,

Indeomnem

subsuintiam

et supeilectilem

et

jussit omnia, quje babuit, Christi pauperibus exoepta vili tunica, in qua voluit distribui,
sepeliri.
ganele otit
'I

Leodiensis pontitice r ordiuante, tutius ad ejus tumbam personis ecclesiasticis, patrum provinciffipopulusundique confluebat

congregatis

C. ileett

san-

sanctorum * benedictionem suscipere

ctas Keliquias transferendas de

et san- ciorum

tellure

digna
Patres
,

Post haec

dicta

oratione
q,

dominica

et
et

veneratione
itaque

et

reverentia

honorare.

symbolo Apo^stolorum
in raedio

jacuit exulians;

oculis intenta in coelum, vidit

Jesum Christum

sanctorura Ang-elorum, eam dulcisvocautem ad refrigerium sempiternum. sime sibi Sioque cum fjratiarum actione omnes
assidentes devotissima voce etmente

coramendavit
tradens

et
,

suum
quasi

in

Domiuo manus Domini

obdorexspira-

cum populo dantes benedictionem ad sarcophaoratione et psalmodia venientes super gum, deponunt lapidem superiorem in mausoleo sicque corpus sanctum positura inveniunt sacras lapideo solido et integro dantes suavitatis venerandas Keliquias,
,
:

et

spiritum

suaviter

mieudo, decimo kalendas Novembris obitum vit. Multi vero circummanentes, ejus audientes, ad ejus venerunt exsequias, et deC biles ac pauperes, quos vivens pascere soleamibat, ut matrem dulcissimam flentes se vero ejus, honeste dolebant. Corpus sisse corapositum fideliura manibus, non quasi

haec translatio odorera dulcissimura. Facta est laudem et honoseptimoidusmensis Julii ad Patres vero rem Domini nostri Jesu Christi. ecclesias, glonoss Dei

dignitatiseccIesiasticsB

famulae Odae constructas

industria et labore,

et.corpus H feceruntejusdem Keliquiis decorari ecclesiae, ubi seAmaniensis in majori altari

pulta
fuerat

limponere) et

in locis singulis et laudes Deo circumjacentes memoria raeraon-

(mortuum, sed quasi) dormiens apparebat, et ut ciunamomum et balsaraum aromatizans

optime redolebat. Sacerdotes autein et cagteri miuistri Christi corpusculum beatae matrouffi, quam proferetro impositura, ad et-clesiam sui conditoris et priis facultatibus ad laudem honorem excellentissimi Mariyris Georgii
.

divinum servitiura in Sanctorum ecclesiis

provincias pro Sanctae
ter

augmentare
per

Ods

d.>cantare

s.

Keliquise itaque

cum magna

ecclesus devotione reconditffi laudatur Deus deorum et honestissime et honore, qui eam sanctffi Odae odis, gloria perpevirtutibus et coronavit ni raagnificavit

sunt in

aliis

quem
C.

sevelicn-

pluribus in locis, privilegio araoris, in qua similibus venerata est, coustruxerat, et in psalmis et oratiouibus splendida* erat , cum
et officio exsequiarum expleto, detulerunt cumprovinciali convocatu, io sepulcro, pnpulo
:

tua claritate

s.

ANNOTATA.
Commentario praevio num. 6 monstra0&-A flha vimus, qua ratione dici possit S istius Chtldebertt, Childeberti regis nempe
a In
:

lapidibus constructo, tantae tidei famulffi corpusculum dignissirae condiderunt.

;*( 'Hl-

fyilHf

iiia

Dominus omnium, quem sincere dilexit el cujus amore pauperum turbam pascere non cessavit, famulani suam inhocmundo ad suam laudem et ad suorum
(i

Post obitum autera ejus

II, fugaque qui occidendus a Clotario aptapostea visus est. jEtas VSUS, nuraqaara Od^, ut hquet ex tur cum chronotaoci 5.

eta-

salule

con-

consolationeratidelium gloriticavit, cum infirmis, diversa xgritudine ag-gravatis*, remedia reparavit. Inde Christus digne laudatur a cun-

""b

toto fere natalibus ac posteris late actum fuxt

11

DeBoggo seu
Commentarii

Bogone, ejusque splendidis

prasvii.

flueniilius,

saluiis

, ,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTQBRIS.

j^

141
AUCTORt AKONVHO.

Virginis similem iraditionem exhihet Rihadineira noster in

c

De parentihus Deiparse

Flore Sanctorum ad xxvi Julii. Suos, inquit, namque reditus annuos trifariam partiebantar unam sustentandse familice impendebant; alte:

iem Trajecto ad Mosa^n Leodiwn transtulit, dieui Novemhris, quando ejus Acta illustrabuntur. Ejus Historiam, prgeter alios, scripsit Joannes Roberti, Societatis nostrae.
n Sporta,
et

quam peram, saccum, manticam

ram templo ejusque

ministris offerebaut; ter-

tiam eg:enis erogabant. d Codex Corsendoncanus

omittit propriis

interpretatur Cangius tn suo giossario,hoc ioco significari credo cellulam penuariam, in qua edulia extemporalia aut ciborum 7^eiiquige servabantur
gaiiice HucUe, apud Fiandros nostros Spinde vel Spende. Barthoi. Fisen in Ftoribus Ecclesige Leodiensis, hanc vocem
.-

manibus vestes fecisse ac? sepulturam pauperum. e Trinam remunerationem omittit Cod, Corsendoncanus. f Boggo dux, maritus S. Odae, diem suum ohiit anno 688. Quum autem filio minorenni tutelam exhibere debuit ejus mater confirmatur imprimis sententia, num. 9 Commentarii prwvii exposita, S. Odam vix ante annum Christi 65U nasci potuisse seniorenim aliquot annis, primogenitus ejus filius infra wtatem virilem non fuisset. Consequitur dein et alterum scilicet post impensam reipuhli; : :

penum interpretatur suam omni destitutam

dicit

enim

penum

cihario commeatu.

Kefrigeriura hoc ioco significei ce.ssatiouem aut remi^jsionem in ageado ita utsensus sit, S, Odam non cessasse in procuranda propria sanctitate. Hanc Refrigerii significaiionem omisii Cangius insuo Giossario. p Corsendoncano codici deest pericope His dictis.. .. ibidem recondi. Simiiiternum.sequenii: Afflictioui et abstinentiae erat in: ;

cw

aliquot annorum tutelam, collatamque

filio

tenta.

Aquitanici principatus tiberam administrationem, demum in Austrasiam migrasse; quee migratio inter annos 690 ei 70U reponenda

Etenim si citius patriam reliquisse dicaimpingimus in tutelam Aquitdnicam si vero tardius, tempus non su/fecerit, ut nepotem suum, S. Hubertum, ad eam sanctitatem informaret, qua S. Lamberto, defuncto anno 708 aut 709, digne succederet. g De S. ArnulfOy Metensi episcopo, CarlovingiccB stirpis auctore egerunt nostri ad
est.

q Operas pretium fuerit animadvertisse quod nuila hic fiat mentio saluiaiionis angeiicge cujus formuia cerie non exsisiebat geiate B S. Odae, uipote sgeculo xi antiquioris ; quando
inter iaiinos frequentior incepit isiiusmodi

tur,

precationis usus, qui

demum

in

prgeceptum

ecciesiasticum ahiit, ut 7no7isiratum fuii in

commentario Actorum S. Gauderici ad diem XVI Octobris [b). Hinc etiam denuo comprohamus, Viiam, quamedimus,scriptam fuissCf ut diximits Commentarii prgevii nu7n. 4, currecentior fuissei scriptor, cerie hsec retulisset pro more sui iem-

Ostendimus in Commentarioprgevio num. iiO, 5. Arnulfum, anno 640 aut 64-1 defunctum, adeoque solido decennio
{\).

dieni xvin Julii

rentesgecxdo x.
poris,

Nam

si

non omissurus proinde Satuiationem

ante S.

Odam natam jam mortuum, eamdem

nullatenus habere potuisse. Prasterea

matrem

angeiicam. r De S. Fioreberto actum fuit ad diem xxv

Apriiis{^). Obiisse dicitur circa

ex diplomate Atahonensi numm. 13 et seqq. Commentarii prgevii constat Boggonem, ex S. Oda duos filios genuisse Eudonem, qui paternam hereditatem adiit , et Imitarium, de quo 7iihil hactenus preeter nomen et filiationem innotuit. Quod si dicaiur Imitarius,
quatenus ignotus, fuisse forsan episcopus ne conjectura quidem probanda est quia verisimiie non e^t, ut, omisso proprio filio, taniopere coluisset nepotem S. Hubertum, et
; ;

annum

746,

exquoannoemortuaiimonstravimusnu7n. 25 Commentarii prcevii faiii Breviarium Leodiense, dicens, trigesirao secundo post mortem anno corpus S. Odae eievatum fuisse quod quidem Qo^oi/^^correxit Proprium Leodiense, anno 1^57 editum, in quo simpliciter iegitur
,

sine uila annorum indicatione: SanctusFloribertus, Leodiensis episcopus, BeaigeOdaj, miraculis prfficlaroB, Reliquias ad altare sacrum subiimavit.
s

neglecto episcopatu
doiasset.

fiiii

latifundiis Eccie-

siatn Leodiensem, a nepote administratam,

Non censemus omiitendam

epistoiarn,

a
-^

h DeS. Begga vidua agendum erit ad diem, quo colitur, xvii Decemhris- Acta ejus iiiustrata sunt in Actis Sanctorum Beigii (2). i Coliiur S. Gertrudis virgo die xvii Martii,

canonicis Amaniensibus data?n die iv Juiii 1446 ad m07iachos S Arnuifi Metensis ticet enim in ea qugedam occurrant, arii criticge,
;

ut in decursu commentarii monstravimus minime consentamea ; continet tatnen aiia,

quo Acta ejus ediderunt 7iostri (3). k Errore iibrarii omiiiuntur in codice
Trajectino duee generationes
,

qux cuiium S
,

OdiE illustrant,

et

prgesertim

Eeristaitti et Caroii Marteiii. dice Corsendoncano restituimus.

1

nempe Pipini Textum ex CO'

Oda

etiam Lotharingis pet^suaquod corpus Sanctge ^natronge sum fuisse Amanii setnper exstiterit. Episiotam edidit D. Cal77iet in Historia Lotharingice inter
testatur scy-iptutn,

Totam pericopen.
Omitiit
consulto,

Sic igitur B.

Instrumenta
Prffipositus et
g-iaiis

et

est

sequeniis tenoris

(7):

gloriticata.

codex Corsendoncanus.
dicere.

Num

non ausi^n

Certe 7ion

B. OdfiB

totum capitulum ecclesiae colleLeodiensis viduae Amauiensis

,

noscitur alius frater Dagoberii superstes , guam Charihertus, pater Boggonis mariti S. Odae atque adeo frater ei soror matrimonium contraxissent ! Cgeterum 7iuiiu7n hactequo constai nus nosciiur monu^nentum fuisse (4) S. Odam aiiqua necessitudine cum stirpe Ca7'oiovingica conjunctam. Colitur S. Hubertus, qui sedem episcopa, ;

venerabilibus et difficesis, humiles vestri amici, domiuis abbati et conventui raonareligiosis situati prope sterii Siincti Arnulfi Confessoris, civitatem Metensem, debitam reverentiam et
salutera in -Domino serapiternara. Vobis et vestrsB benignffi gratiae notum facere cupimus, vestram litteram per religiosura et circumspectum dominum Simonem de Chari-

honorem

Acl SS. lom. IV Jul..png.i23.- (2) Tom.V, pag70. 5!)2. - (i) Ibid. tom. 111 Fcl.r.. (3) Act. SS- lom. II Mari.^pag. pag.m-(5) Act. SS. loro. VIIOcioL., psg. 1108. (ti) Ibid.
(1)

lom. III Apr., pag. 377. col.CIX.

(7)

Hist.

deLorr. tom. l P<euves

seyo,

,,

,, ,

142
AUCTOM

^^ m
abbatem

S.

ODA YIDUA ET
,

S.

seyo,

vestri prsefati monasterii

nobis

POMPEJO, PKESB. KT CONP^ De hoc Arnulfi, vestri patroai.

S^

rescribimus
Arnulfi vo-

parte vestri missam , et roboratam ; et vestri abbatis sigiHatam apparebat , per illos duos homiprima facie nostri transmissos, bemnes vobis es parle

ex

sigiHoque

prsefati

vestris

reverentiis, quod pater

fuit
,

b.

ffnissime recepisse, quosque sanctissimse nostrff jam et laudabiliter amore nostri recepi:ilis in vestro dictffi patron et

homiues bcnigne

qui cabatur Boggus in Legenda B. Odse, per nos prout invenietis continget aUquos e vetransmissa. Etiam si visitatum ecclesiam nostram Amavenire
stris

dux

in

Aquitama,

vos reperietis niensem temporibus futuris subtus oppidum Hoyense ad uniim sitam
,

eam

monasterio, prout dixerunt tiarum actiones vobis per

pro quibus gra-

prfesentes

referi-

magnum miUiare, prope fiuvium Hoyum et civitatem Hoyensem *,

clesia

Mos^J^^^^^^
et

habet ec-

.,,,,.^^^^,

Leodienmus; utsi qua possimus in partibus

nostraduo campanaiia, in qua ecclesia

requiescit, et est

voluntatibus, sibus facere, quse vestris placeant paratis cum nobis vestns bouis delectaretis , ad exponere nostrum posse

B.

Oda
,

coUegium canonico-

rum

aanctarum

et fraternitate et sumus de consortio Leodiensium. llem reecclesiarum

, ,

omni

commodum et omnia, quse vestrum respiciunt Arnulfum honorem, propter sanctissimum fihum B. Udae vestrum beuignum patronum,
vidu^
tronffi
;

dilig-entia

nobis ex parte vestra secunmus. Unde vobis referimus, quod nos, mittimus vobis totam dum quod cupitis Officium Historiam et Legendam. Cantum et uostr Odae Viduae Mis^sEE Horarumque B. voprout reperietis
,
,

et pasuiB matris, nostrEe fundatncis in praetacta httera , omniaque contenta missa optime lutellexi-

nostra quod B. Oda peritur iu Chronicis et ecclesiam Amapatrona, fundavit viUam dotavit noniensem in houore B. Georgii. et muUis bouis, quae possistram ecclesiam de denariis iu decimis quam in

demus

tam

hereditariis,

et

adhuc fundavit quatuor

in

ec-

episcopatu Leodiensi clesias parochiales S. Georgii suis sumptiomnesque in honore ecclesia Amaniensi bus et instituit in nostra
;

decei^sit, octo canonicos, et quando

omnes ahas

lalori?

fundatricis et patronae, in pergalumine latorum * prifisentium tradito

volumimeno, scripto secundum quantitatem

nis,

quae possipossessiones , praedia et allodia , Leodiensi. legavit S. Huberto debat in patria episcopo Leodiensi Confessori, iUo tempore

vestra httera nobis per vos scripti, prout tradere qui lator nobis promisit asserebat cum prssenti Utvobis prffifatam Historiam supplicamus tera. Insuper vobis humihter reper latorem prffisentium quatenus nobis
:

mitteredigueminiHistoriam, Legendam, Horarum tum Officiumque Miss^ et

,

Unfesti

vestri B. Arnulfi Confessoris, Translationis ejusdem fiUi,et Historiam

patroni, B. uase
b.

Ar-

Arnulfi necnou Chronicam B. praesentes vobis promittimus Chronicam per conscnpsenmus, eam remittendam postquam item per alium virum fidelem. per latorem vel quod Religiosi scire diguemini, venerabiles annuatim tna fenos solemniter celebramus coUegiata Amamensi sta in nostra ecclesia patronae nostrae. patron^ nostr^. vidu^ Odse viduEe honorem B. Od^ ipsa miYideUcet festum sui obitus. quando .. mpnsisOctobns: , i ^^..T^iP Octobns: gravit ab hoc sfficulo, xxiii die mensis scUicet s^cundum festum item celebramus die JuUi item festum Translationis B. Odae ix sciUeet festum festum C celebramus tertium semper dommica d.e Exaltationis B. Od^ ApostoU et Euangepost festum S. Matth^i Bolemms tunc At solemms UstffiinmenseSeptembri; et tuncfit in mense Septembri
nulfi
:

quam

suarum suo consanguineo ad opus Hubertus fundabat tuuc rum, quas ipse S Ardenna; tam in civitate Leodiensi quam in Hubertus erat fiUus sorons quia praefatus S. fiUus Boggi B Od* et pater S. Huberti fuit duas uxores: supradicti; quia Boggi habuit quemdam Bertrandum et et prima genuit conjuge, vocata PhigiUe Bertrandus ex sua qu* Phigberta berta,geu*iit S. Hubertum Postmortem fuUsororlegitimaB.Od^ vidu^. idem Boggus desponsavit
ecclesia, , ,

su^ prim^
B.
;

Arnulfum ves rum Odam, ex qua genuU B. amita S. Hubert. e patronum et B. Oda fuit
,

uxoris,

Od^ fuU B. Aruulfus, fiUus B. sui, quia parte Boggi. patris S Huberti ex fuerunt fratres S. Arnulfus
BeSrandus
et

avuuculus

nondeunamatre.seddeduabusmar^^^^^^^^^^^^ ^^^ ^^^^^^ Boggo. Item S. Arnulfus de ^^ P^J^^.^f ^^'^^ ^obilem domiuam, ia uuam

"^t

desponsavit biDi

An-i=a

Sbuif in uxorfm B. Beggam Virgims Joror mS. Gertrudis

de Andradaua.
;

in

Zu

Ust

t Etiam aliqu.d et malta onromci ChroScis Leodiensibus. , . odffi de progenie s nda B, ,eper>et.s '" Leg repene s ,u ^^^,,,^^^,^ ^^^.^ ^^^_^^
,

Pippinum

prout ista

qua Begga repenmus m

processio circa

viUam Amaniensem, deferendo

^argente^um.^m L.um pulcuerrimum feretrum benigni in quo feretro ossa parte deauratum, collocata. Ue sunt corporis beatissimae Od festum pr^tatribus festis primum quibus majus qma Ulua ctum, scilicetsui obitus, est ep.=.^lotius episcoomnes celebratur per omnea ecclesias cum novem lepatus et dLesis Leodiensis
;

ortu y ta et sanc ,u. vos ,n san^t

J^^^

,,ervare digne-

^^J^^^

^^ quorum

ommum

*"-""";
Jui>

--^.dragesimo dr>ngentes>mo quad g

sexto

mensis

^.j,,,.

LonibuB

in Matutinis,

Leodiense. Et nos celebramus nostra eccleia nulfo, vestro patrono, in

lectionibus,

secundum ord.narmm et.am de S^ Ar

Ama

^-'^;/,,, Je errala in geneabiSMons^^^mu J^^^^.^^.,

logica

descr^p

,
_

nLsi.xvtmensisAugusti,festumcumnovem
secundum Ord.nar.um Leod.en^^;

corum caput er S. Arnu(/m

.^

^^^^
^^

^^

^^^ ^^^

^^^^

Commentam

vos'f^itS querimoniam

de

nomine

patns

op^nonsU.

DE

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

148

DE

S.

DOMITIO

CONFESSORE, IN TERRITORIO AMBIANENSI

j.

V. e.

videtur solum fuisse Unicus. Sancti elogia in Martyrologiis diaconus; ejusVita a variisvario tempore conscripta^de cathedrali;

tate ecclesise S. Acheoli juxta

Ambianum etde

vita Sancti clericali.

nTI UEDIDH
SMC. VIII.

S.Domitii di
toni

^,
no

Domitii sanctitatem et cultum ecclesiasticum testantur nohis varia Martyro^logia ; imprimis Romanum his verhis :

utraque Acta differunt, quod diverso tempore scripta sunt nam quo tempore biographus S. Domitii Vitam adornahat, monasterium
:

In territorio Ambianensi, Sancti Domitii presbyteri. Molanus vero in suo Auctario Usuardidicit
:

Iii

territorio

Ambianensium, Sancti

Domitii episcopi et confessoris; ast Martyrologia Ehroicense et Autissiodorense exhihent

'^

S.

Domitium Ecclesise Aynhianensis presbyte-

rum et cauonicum. Prseter Molanum nemo Sanctum nostrum episcopumdixit, imo neque
preshyter dicendus est, guum antiquissima, quani infra damus, Vita eum diaconum vocet. In partibus, inquit num. i, Gallicanis fuit quidam senex, uon tam anuorum aetate, quam

nondum ahsoluium; Uiphiam, heremiticae desiderio vitae succensam fug-isseetad fontem quemdam, ubi coenobium Paraclyti monialium Cisterciensitj Ordinis modo constkuitur et fun- p DATua id autem accidit anno 1219, utconstat ex charta fundationis dataanno gTi\t')'ddiicc%ix, mense Junio (4). Ast quando Vita S. Ulphise scrihehatur, jam constructum et fundatum
Paracliii construebatur,
ut ipse dicit

nwn.

%, S.

erat monasterium Paraciiti, scrihente biographo (5) Ut mansionis locus Virg:inis Ulphiae
:

celebrior haberetur, divina providentia hoc eo-

morum
siae

honestate prseclarus, primitus EcccleAmbiaoensis canouicus, nomine Domitius,

g-ratia decoratus.

dem

vir devotus, Spiritu Sancto repletus atque dia-

Et vero in reliqua conatus nihil occurrit, quod indicet narratione vitas S. Domitium aliquando preshyteratu functum fuisse quin contrarium indicant verba num. Sanctus enim obitum suum, parum ante 9
;
:

decessum suum, sentiens imminere,... uni sacerdotum, se ad Missam celebraudam prseparanti, accessit, et ab ipso petiit, in ipsa Missa
sacrosanctam hostiam couferri. Quod si Domitius presbyter fuisset, sanusadhuc ve~ getusque sacrificium ipse induhie obtutisset.
sibi

loco illud nobile ccenobium sacrarum virginum, quod dicitur Paraclitus, sedificatum exstititet fundatum adeoque Vita S. Domitii Vitam S. Uiphiae preecessit. 3 Post antiquiora Acta, etiam recentiores quidatn operam suam in scribenda Vita S. Domitii contuierunt. Petrus a S. Quintino, ordinis FF. Minorum Capuccinorum, Vitam SS. Uiphias et Domitii gaiiice edidit Anibia:

,^^ ,(,..
,,
..

nis

anno

16G4,

S. Uiphiae attingere

Et quandoquidem res gestas nemo potest, quin siniul

ywstri referat,

prsecipua

monumenta Sancti

inter ejusdem

etiam
S.

ii,

biographos recensendi sunt qui speciatimde S.Uiphiascripsere.

Q Merito itaque Breviarium Ambianense, anno lUQjussu Ludovici de la Motte episcopi editum, Sanctum Domitiam diaconum dixit. Acta ed'itf^>i' % Quam coy^arn habemus et edimus, Acta twn veteri"\ coaeva non sunt, sed otnnium, qude novimus,
antiquissima
;

tamquam tnonasterii Paracliti patronae, Vitam galiico idiomate conscripsit et

Ulphiae,

Parisiis anno

WHedidit Susanna deBrasseu-

quumenim
Christiani,

S. Domitius s^cu-

se,\xin ahbatis saejusdem monasterii,ab anno lG26at^l681 {G).Tandem Ludovicus SeiiierSocietatis nostrse, nuper sancte defunctus, no-

Amhianensis epi10 vii, tempore annos 721 et 7-1.8 sedem tescopi, qui inter nuit [l], floruerit; et h3ec Acta conscripta id est fuerint, quando parthenon Paraciiti,

vam adomavit Viiam

bianis

S. Uiphias,

quam AmId inter

anno 1811 puhHci juris

fecit.

anno 1219 (2), construehatur, ut dicit hiographus noster num. 2, paiet eorumdem scriptorem initio saeculi xiii floruisse. Antiquiorem tamen Vitam hiographo prseiuxisse, ad quam
conformaverit, verisimile mihi videtur, tum quia in rehus gestis referendis omnino sohrius est, tum quia metricam quamdam Viiam exstitisse indicant verha simititer cadentia et ad metrum fere exacta, ut in Annotatis hinc indeostendemus.

aliapretiihahet iibellus, aviro piissimo concinnatus, quod usus antecesbVrum suorum lucuhrationibus, fata etiam recentia sacrarum Reliquiarum, quae turhine exeuntis seecuii praeteriti dispersae fueruni, enarrare et piam antiquiorum temporum tradiiionem,

suam lucuhrationem

Nostra etiam hiographia S. Domitii

omnino

convenit cum ea, BollanAbhatisviliensi de S. Ulphia edidit Januarii{Z),Ineoiamen dus ad diem xxxi
fh Gall
(3)

quam ex eodem Legendarto

quatenus et hodiedum viget, testari potuerit. Frequenter igitur nohis ciiandus occurret nomine, sola et quamvis, suppresso auctoris tessera A. M. D. G. typis excusus fuerit iiher, eumdem. tamen sub auctoris nomine ad calcem paginaepro more nostro exhibehimus, 4 Porro quod ad tempus spectat, quo S. DomiiiMS floruit, nihil accurate definitn potest; guum nuiia tum in ejus, tunc in S. Uiphiae Aciis occurratnotachronologicapraeter ponti-

^^^^.^^^ ^^^^,

Chrisl. lom. X.col. 1156.

(2) Ibid. col

\UX -

Acuk

Gall.Chnsi. lom. u.m.11 JaDUBr.,pag. lt23.-(4)

instrum.
(6) Gall.

col.

339. (lAcl.SS.Iom.

II

Jaouar., pag. 1124.

Chriit. lom.

XX,

eol. 1346.

ficatum

U4,
icTOE ^- ^' "

DE

S.

DOMITIO CONEESSORE.
consuetudinem nocte quaduxisse, et habuisse ecclesia Beatae Mariae, ubi libet Ambianis in consistit, vigiUis S. Acheoli nunc

episcopi, cuficatum Chrtstiani,Ambianensis determinare non jus tempus certis numeris Christianus ante episcopalicet. Erai autem

monasterium
personaliter,

tum suum,teste Carolo Le Cointe in suisAnna libusadan. 713 num, 38 (1), abbas ReomaenPetrus Roverius noster, Lingonibus monasterii S. Joannis Reomagui Historiam
sis in
:

eisdem expletis hora. qua remeare. InVita poterat, ad suum heremitorium ediia, nuyn. 4 (10). diS. Uiphise, a majoribus
et
,
.

citur

inquit (2), praefeensis composuit, Christiani, deceunio posteriorem illa, quae praecescturam ex Catalogi abbatum sit. Eustorgii tenemus ,
notis chronicis
:

eadem
fuisse.

qnarto miUiario ab ejus cella circiter urbe {Ambianis) juxta rivum Noyae

Quod quidem cum Actis

convenit
:

S.

DomilU

nullatenus
S.

forsan error Vilam

{Eustorgium autem abbatem

dixerat anno 710, adeoque Christianus prss-

facturam suamannon\) occeperat] sed illins finem prsecise non licet assig-nare, multominus incompertae res ab eo gestas, nisi quod sedis verba Coinepiscopatu est innciw^. Post quae sedem a nobis tius l. c. addit IHam tameu
:

Uiphiw inficit, nempeomissio vocis decimo, ,cellam Sanctae Virginis ita ut iegendum sit quarto milliario disianiem Ambianis decimo conveniret uiraque fuisse qua ratione saiis quum ceilaVirginis duobus chiliometris Viia,
:

propius Ambianis, quam Sancii Viri tugurium, adjacuerit. Constant haec ex Atlante
Gallise Cassiniano.

compertam putamus. Ambianensem

videlicet,

Verum

dubito,

an in

alte-

quam Dominico, Ambianensi,

nuit a-nno 721.
an(e mad.un

post

S.

Lamberti

obtitranslationero statim mortuo, Chrislianus

Yerum ChrisHani

episcopi,

quemadmo-

BMcuium octavum.

^^^ ^^ aliorum antistiium, qui translationi ^ Laynberti adstilisse dicuntur, prgesentiam

comprobaiam didiemxvn Septembris in Comcuntnostri ad B mentario de S. Lamberto num. 200 et seq. (3): Commenimo, inquit Constantinus Suyskens, Lamberti aliquorum antitaior Aciorum S.
non
satis idoneo testimonio
:

ruira Viia mensurae iopographicw recie expressx sint miliiare olim, saliem tempore Gregorii Turonensis, tertiam partem leucae Gaiiica', quaru7nx-s.Y sunt in gradu geographico efficiebai. Nam dicii Bistoria Francorum iib. viii cap. 15 (11), Bposio casiro
:

w.onasierium S. Wulfilaici octo miiliaribus dimidia distare, quse leucas gaiiicasduas cum
consliiiunt
(12).

Adeoque

decim

yyiiiliaribus

quinAmbianis, vel potius ab

si S. Doraitius

stitum ex

his,

episcopatus

scriptoribus traditur,
esse, ac caeterorum

cum

translationis

tempus. quale a tempore

nonconcurrisse,aliorumveroadmodumdubinm
denique praesentiam plane
incertam. Quamvis igitur plerique receniioCarolus Le res, Adrianus de la Morliere (4),

quoiidianum fuisset quinque teucarum, quibus duplicatis propier reditum, decem ieucarum spaiium diebus singuiis percurrere debuisset tantus auiem peregrinandi labor quotidie suscipere, eiiam per pluvias, nives ei giacies vires hu^
ecciesta S.Acheoii, distaret, iter
:

manas vix non

Coinie

(5),

auctores Galliae Chrisiianse

Ccelestinus

(6)

et

monachus

Daire

(7)

tamquam

in-

dubiiatam referant praeseniiam Christiani, Ambianensis episcopi, in translaiione 5. Lamberti, hsec tamen certa non esi, adeoque cerium fundamentum chronologias pr^bere nonpoiest. Quamvis igitur cerium aliquod iniiiumponiificatui Christiani dare non possimus, dubium tamen non est eumdem fuisse Ambianensem episcopum circa hasc tempora, quum id ex successione episcoporum suppu-tareliceat. Sic Ursinianus, Ambianensis episcopus memoratur in placitis Clodov3Bi III, anni 692 ei Childeberti III, anni 697 de Noci-

superat, praeseriim, si animadvertimus, id prsesiandum fuisse ei a viro ^^^^^^^^^^^^ ^2il hum devexa jam aeiate et a tenera virgine. Quod si vero mappas geographicas consu- aatabat,
limus,

mvenimus rem, etsi adhuc arduam, tamen humanius transactam fuisse. Ailas
Cassinianus siaiuit distaniiam CellssS.Do' Domitius vocamitii, qu^ nunc simpiiciter S. chiliometrorum tur, ad S. Acheoium decem
:

cum seupauio pius quam duarum ieucarum Domitii ab Ulphiana, ei ceiia S. dimidia excrevii, qu^e dein in parthenonem Paracliti
duobus disiatchiliometris,
te

ut videre in Ailan-

laudato,

mappa

signaia 5 B. Propier has

do

villa

supra Isaram Noisy-sur-Oise

(8)

hunc

biographum raiiones arbiiramur, utrumque defectu aiterum: cespilasse alierum excessu,

et

quem sequiiur Christianus,post quem habemus Raimbertum,cujus C meniionem facit Zacharias Papa in episiola ad Bonifacium Moguniinumet varios Galliae
excipit Dominicus,
episcopos, quas, ui noiat Sirmondus, data anno 748 fueyni (9). Ilaque inier annum 697, quo

iegendum censemus,

octo circiter miiliarii)

Ambianis disianiem bus cellam Sancti viri Ulphiae eremiiorium sepif fuisse, quare et S. Neque heec mo miliiari ab urbe ponimus.

Ursinianus ei 748, quo Raimbertus sederunt, kabemus intercapedinem quinquagintatrium annorum, quo iniervallo episcopis Dominico
et

utriusque Sancii laborem dicta sunt, quasi ieucamtnuium veiiemus : certe iier quinque quoiidie ^stivo tempore,

Tum, hyemali

et

Ch7nstiano locus est

quod quidem

sufficit,

quoniam 4uieeaJm- dium scBculum octavum signavimus. bfano ^lnVita num. 1 ie^nnws 5. Domitium in milquodam loco secreto, distante quindecira
solitariam vitam liaribus a civitate Ambianis,
{3) (l)Ani.al.F.anc.tr>m.IV.pag.52(i V^) Pag 76. de k ^^lc (4) Aniuiu.t^s Acl. SS. lom. V S.,.r. pus 455.

Chrisiiano ut dicamus, S. Domitium, sub sseculi octavi priorem partem viveniem quapropter ejus obitum late, occupasse nihil certius habebamus, ante me, :

exhibei ardmtaconficiendum, iantam nobis poinitenttae opus eidem ^^^ tem, ut nuiium aliud noetu wquiparari posse videatur. duoaiiaoecurruni, 8 Porro eodemnum.l
S. Quxtllustraiione aliqua indigent, nempe tunc ecclesiam Beata Acheoli monasterium, ecciestas catheUnri^fuisse.ac in ea canonicos draiissedisse.QuantumadcathedraiitaiemecciesixS.Acheoiispeciat,convemu7itscmpiores

^^^^^^^
ihai:

Ambianenses,eamdemomniumprimam3edifi'
Ambianensi, adeoque catam fuisse in dioecesi
n-.

ct 76^l3.-(8)D.Bou.,..ct. lom V. pag. 67J

>,.

(9)

Mj40/.

1i"23

-llU

Mieiic. Palrol. lom.

LAAl

coi.

--

Jiil

Tom

col.

\m.-

(7) H.81.

dc

la

viUe d'Am.lom.

11.

'

primos

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

primos episcopos in ea sedem suam pontificalem constituisse (1). Td tamen singutare est quod primaria ecclesia extra muros civitatis
Amhianensissedificatafuerit;plerumqueenim in ipsa civitate erigebantur ecclesicV cathedrales.Ecclesiam autem S.Marigead S.Acheotum extra civitatem positam fuisse, ostendit mos ihidem sepeliendi mortuos quum senator Faustinianus ibidem suum haheret sepulcrum. Quapropter probari mihi non potest
,

145
iOcroRi
J.

Dein cohabitabant passim episcopus et clerus cathedralis. Nam ex can, xn concilii Turonensis II, anno 567 ceiebrati habemus (9), episcopum habitasse cum presbyteris, diaconis et junioribus clericis suis quapropter episcopus, si fuerit uxoratus, conjugem ut sororem
;

V. B.

habeat, ejusquehabitationem separatam faciat

tam

long"eabsint mansioniapropinquitatedivisi,

ratio,

ab auctoribus Gallise Christianee

alte-

gata, ad evincendum, ut ajiunt (2), fuisse cathedralem, quia nempe in ea constatepiscopos

spem recuperandam clericorum famularum (uxoris episcopi) propinqua contagione poUuantur. Erat igiturdomus episcopaiis non solum quod nunc
ut nec hi,qui ad
servitute nutriuntur,

primos et plurimos sepultos fnisse. enim erat legibus, ne defuncti intra civitatem componerentur, ut luculentur nobis testatur Concilium Bracharense anni 56 1 quodcanone xviii prohibens (3), ne corpora defunctorum uUo modo in basilicis Sanctorum sepeliantur, ordinationis suas hoc adducit momentum !Nam si firmissimum hoc privileg-ium usque
,

Caiitum

paiatium episcopale diximus, sed etiam claustrum canonicorum et juniorum seminarium, Atquehac ratione schoise Ecciesiae Amadeoque ejus ciero aiiquandiu bianensis adscriptum fuisse S. Domitium, omnino addeinde vero tamquam diaconus mittimus
,

basiiicse S. Acheoii,
dulse, ut hdbet Vita

quandoquidem praebennum. i, particeps fuerit,

inserviit.

Hsec Vitx S. Domitii pr^mittenda

nunc manet
bitus

civitates, ut

nuUo modo

intra

am-

duximus.

murorum

cujuslibet defuncti corpus hu-

B rum

metur, quanto mag-is hoc venerabilium Martydebet reverentia obtinere. Proinde primi eivitatum episcopi non sepeliebantur in suis ecclesiis cathedralibus, quando hm intra murorum ambitwn continebantur, sed extra ci~ vitatem erat seputturge locus ut pluribus
,

VITAS.DOMITII,
CONFESSOBIS ET CANONICI AMBIANENSIS

exemplis monstrariposset (4). Ha;c ideo dicta non sunt, quasi opinionem iilorum reallatis

Descripta ex Legendario Ecdesice

CollegiatcB S.
Abbatisvillce
,

Wulfranni, urbis
dioecesis

probaremus, qui censent ecclesiam S. Acheoli olim cathedralem fuisse ; sed ne inefpcaces rationes producantur ad confirmandam opinionem, aeterum probabilissimam quando:

Ambia-

nensis.

quidem omnium consensu

ecclesia S. Ancheoii

fuit totius dicecesis antiquissima,

pronum

est

Primo

terapore alleviata pleniter et sedata

S.

Domitius

nnclero Ecrteti Atiibi'1t.eniii

judicare, in eadeni primos episcopos Albianenses sedem habuisse suam. 9 Verum quo tempore floruit S. Domitius,

valida persecutioue tyrannorum, adversautium leg-ibus christianis, in partibus Gallicanis fuit quidam senex, non tam annorum aetate,

nempe

ScVculo octavo, heec jain desierat esse

quam morum
EccIcsiEe
,

honestate praeclarus

primitus
*

odtcre-

piui fnerii.inf-iinViii'.

cathedralis,

S. Salvius, episcopus Ambianensis intra urbem sascuio vii ineunte, ut monstrarunt nostri in Actis utriusque S. Fir-

quam

canonicus a, nomine Domilius vir devotus Spiritu Sancto repletus,atqne diaconatus gratia decoratus.IIic Chri-

Ambianensis

mini

(5)

transtulerat.

Videntur autem in

sti

charitate suaviter vulneratus, canonicatum

ecciesia S. Acheoli fuisse cierici, qui, ut habet Gailia Christiana [<o], sub ditione capituh diu

suum

sponte resignans,

omuem

contempserat

nocluque Deo militabant

)

et istis

quiden

cieri-

cis

associabat se S. Domitiiis ad nocturnas Deo persolvendas laudes, ut in Vita ejus num. I narratur. Utrum porro fuerit veri nominis

reliquerat vanitatem ac oblivioni dederat carnis curam , in quodam loco secreto, distante circiter quindecim milliaribus

mundi pompam,

canonicus, quales hodie novimus et habemus, dubitari meynto potest quu7n capituia ecciesiarum cathedraiium nondum more hodierno essent constituta. Ab ijms tamen Fcciesuv
;

a civitate Ambianis b, solitariam vitain duceiis. Hic etiam habebat consuetudinem nocte qualibet Ambianis in ecclesia Beatae Mariae, ubi
S.

Acheoli mouasterium nunc consistit

c, vig-i-

liis

personaliter interesse, et, eisdem expletis,

hora, qua poterat, ad

initiisepiscopoadha^i^ebantpresbijteriquidam
et

diaconi, quos S. Ignatius Martyr, epistoia adTrallianos ^).jam senfltum Dei et concihum

suum heremitorium remeare. Quotidianam nihilominus a se sibi indictam do canonicatu suo praebendulam
heremitae d, modicam tamen et strictam, ut concanoDici sobrio competebat, benigne sui

**

Apostolorum appeiiabat ,quem summaveneratione a fideiibus habendum voiebai. Propter simiiem 7'everentiam antiquissimo tempore vetitum erat presbyteris ruralibus Missie Sacrificium, pra.'sente presbyterio urbano, sine ejus licentia, ofjerr^e, ut habet voncilium Neocaesariense anni 314 (8). Quia igitur S. Doraitius^ai distans haberet extra Ambianum domiciiium, ut non faciie posset episcopo suo

ministrabant, quam secum in pera , quasi mendicans, revertensa vig-iliis humiliter deferebat.
2 Fuit etiam ia diebus
illis

S.itpbir Vir-

virg-o

formosa valde, Ulphia nomine e, nuptias, et parentes, divitias et

qua;dam, quffi patriam

hereraiticffi

ginii,

fontem desiderio vitae succensa, fugerat, et ad Paraclyti mouialium quemdam, ubi coenobium
Ci.stercieusis

adesse

dubium

est,

byterium Ecclesise
{1| Gall. <;iirisl.lf.m.

an ad senatum seu pres Ambianensis pertinuerit.

fundatur
Paii
III,
i-l..

/'.

Ordinis modo eonstruitur et Tuno vero in locum spinosum

(iO.

X.cnl.

miciis

lum.II, ni.K-251 (3) Ue A;;uiirc. Conc. ilis,.. lum

Jo8.Caiala.ii,
ibiii

Dmit Ili-l..i'A1 US et ir)-i5 -rijGiUI U.n^l.l-r ...l.lUS.lli.

I.

"M.-

(^l

Cfr Acl. SS

tm.

S.Tlcmb

na-. l6.tlmn. VII

Mi''iie

pag r>U.-((i) T.mi \.

lom. V,
col. 0.

col. I5i.i.
I,

(7)

y^^ I8l.a. A.IJmuiMU-m

Discipl. Eecles.

Putrul. gr. Imii. IV. col

G/S -^8) Ulilic tom.

Uiic.

pag.l?. (4) C(r Tliomass-

coL l8.

[9) ll>id

et

146
iOCTORB J. V. H.

DE
,

S.

DOMITIO CONFESSORE.
reversus, dixit ad illam : tare. Crastina vero die Ulphia, heri, si recolis, promisi tibi petitioni,

refertum vepribus secesserat ; ibidemque a adhuc parvo tempore latuerat implorans et misericordiam celeriter Dominosibigratiam
et
elarg-iri.

quam

Quum

iffitur

quadam

die, circa

sextam

mihi feceras, hodie respondere, utrum vellem tecum affinitatem religiosam conjunfiliam adoptare in gere, et te in spiritualem plenius edoctus a Domino, cujusmodi dilatione devote, non recedo, a tua supplicatione, facta petisti, benigne concedo. At Ulphia quod
:

reverteretur horam g sauctus senex, Domitius. faciebat, et prope dictum a vigiliis, ut quotidie

luum?

ad vox talis ad jactum'sagittse deberet transire, Ulphia, cito ipsam subito desuper est delapsa eidem festina surge, et tuo * patrem intuens, declivium occurrere. Quae vertens oculos ad senem, in habitu heremontis, vidit sanctum descendentem, habenmitico et vultu angelico barbam venerandam h, capitis csesariem et
fontem
juxta

quem morabatur Ulphia

:

sed,

sancto seni grates plurimas referen8,factacella k modica, mansit ibi cum eodem Domitio k. ''"'mirr vero tempore, quo sancta virgo Ulphia 5 Eo cum sancto in Christo patre suo heremita '22^'"''
,

tem

senectute et corporis canitie niveam, ac prae ^^ustentantem. Cui jussa debilitate se baculo et capite inclinato, divinitus, occurrit Ulphia, dimisso, ante sancti senis

Domitio, Ambianis ad vigilias noctu ibat, et adhuc noviter ire consueverat, contigit in una noctium, ffiStivo tempore ut post completoinstantiam, illa rium, orationumque ferventem
,

stratu suo cillicino

vigilias paratiorem

caput

suum

sicut

erat

vultuque in terram lacrymabili genua, flexis poplitibus provoluta, sanctissime, miserere mei, Pater voce dixit novitate rei insoht, Stupens autem senex pro sic se dejicientem, comi:

vestita, reclinaret, quatenus

hora

eundi ad

et vigilantiorem

Sanctus

per

eam adveniens

inveniret.

Et ecce statim,

etvidensjuvenculam breviter ter sistit pedem, Ulphise et quare sic QuiE es ? Quid quaris
Etilla stiana
:

quacapite Sanctse Virginis incliuato, ranae, rum ibi semper eratfertilis copia, justa modum

ita te

dicens

suum

humilias

Eg-o, inquit,
reliffione,

sum Ulphia nomine,

Chri-

Dei ancilla devotione, quae salutem et sponte me quaerens animse inde pietate Dei exaltationem sic humilians, ut nutu diviconsequar sempiternam, ad te missa compatiaris affectu pateruo, et ut

non noviter consuetum validum suo cantu facientes impetum, non solummodo tunc E secundum quod consueverant, sed prae nimia suum tepiditate aeris multo fortius cantum
,
,

me

exaltaverunt, quasi festum celebrautes coetum

ita

no, ut mihi
tibi

multumid
iicitantii.

tol

obediam in Christo filiali obsequio. Quod, inquit, exillam 3 Et Domitius ad habere de te possum, ut existiperimentum
:

quod per sonum tumultuantium vocum, incutere forsan aliquibus possent nou modicum noctis profuntiediumatque metum. At quum ipsarum ditas et refrigescentis roris asperitas bestiolarum voces paulatim et tandem penitus
repressissent,

mem,

Sancta virgo reesse vera, quse dicis? me, ait, in frutecto z, isti fonti Si spondit
:

ipsa

quoque modi valde praeter solitum

ipsisque silentium iudisissent; virgo sancta per clamorem hujusvigilasset, et hora

conversancontiguo, per vitae mee residuum

tem

rehiveueris, ea, quae vitam heremiticam et ad illa. quse divino cultui dolent, operantem,

propinquassurgendi pergendique ad vigilias plurimum se fatigata set signo sanctae crucis firmius obdormunivit et sic celerius solito
mivit.

pertinent, deprehenderis
ter et

promptam haud segmtuse

paratam,

scito

quod sanctitati
in

me

miserit

Dominus

a te

suo sancto

servitio

in nutriendam. Interim vero Sanctus Domitius hanc et aliam causam adventus sui Ulphiam, oculisintenad iUumlocum referentem, defixis comperieus et admirans supra modum et

ut obdormivit Ulphia, iUffi bequieveraut et tacestiol, quaejama clamore obstrepere etiara dormienti taliter
6

iif

S.

Domi-

Mox autem
sibi

lium, uocdti(eiii

bant

debat,

elegantiam et auditus ipsius virgiuis vultus intellectus perspicaciam, sensus intelligentiam,

vigilantiam,

ciam

et

dentiam,

sermonum ponderatorum efficaresponsionum discretarum claram eviinsuper et religiosi propositi firmam

poterat aliud intenvidebantur, quod ad uihil illo eodemque puncto et dere quoquomodo.Nam et baculo momento Sanctus Domitius advenit, pessulam, ut solebat, pulsaus Ulphiae cellulae intus nihil audie- y stansque foris et auscultans, cum ictibus baculi forbat Quare vocem suam iterans, ajebat Ulphia, surge.
tius semel et bis
:

Quum

autem Sanctus senex

:

nuUam

responsio-

'

cwam
pit !

Buici-

vivamque vocis constantiam. ut plenius com4 Cujusmodi coustantiam

circumspeprobaret senex callidae et antiquae petitioni sanctse virginis tuuc minime
ctionis,

clamabat valeutius voce,qua nis vocem audiret,

Ulphiu,Ulphia,surge, poterat, altiori vigilia l. Verura nam secunda noctis praeterit clamores casso labore dehejus

mea

filia,

nuum omnes
cerent, nec

Kprs. V, 6.

MlCor.

XI,
IV.I.

U.
Uoan.

acquiescens, usque ad quod sciebat dictum ab lit responsionem, eo ver" Nemo vos seducat iuanibus Apostolo se transet quia diabolus aliquaqdo bis " * et quia dicit in Angelum lucis " * figurat sunt " * " Probate spiritus, si ex Deo alibi quia super his hoc maxime secum revolvens, revelarat. Et ait ad nihil ei adhuc Dominus consuetudinem hac siiUam Juxta meam Ambianis, proficiscar ad vigilias
:

crastinum astute distu-

ejus

auditura uUa deintus data

responsa reficerent, perrexisset, et quod ipsa Ulphia iara ad vigilias surrexisset, argueus in recta vigiliarura hora

^stimans Doraitius, quod

somnolentiam et suam desemetipso propriam

tara teitestaus socordiam,quodteneravirgo

quenti nocte
et in

meo

reditu tibi

meam

aperiam volunta-

anticipasset, et venter ipsum ad vigilias repausas.set, iter arridetentus pigntia, diutius credens, sequi festine piens, earaque pr^ire magua tactus, sudore nitebatur, verecundia madefactus. defluente toto corpore

ipse,

tem Et sic,

suam, divinse

abut viam illa remanente, discedens fervoris et devotiouis dilectionis,

nimio 7 At

quum ad

ecclesiam

pervenisset

et audiret.

scinigae in cor ejus vehementi nimis impetu posset ad aliquid aliud cogitillante, ita ut vix

fujsprimum vigiliarura signura vix P^lf^^ura illac Ulphiara hac et suara set ipseque filiam qu^sivisset et ramime per ecclesiam pluries ^ mvenis&ei.

DIE VIGESIMA TERTIA OOTOBRIS.

invenisset,

147
ttCTOn
J.
:

clam discedens ab

ecclesia, sistere

pedes noluit. Quinimo non, si voluisset, potuit, donec tristis, anxius atque sudans ad Ulphiffi cellam venit, eamque, de eadera exeuntem invenit
;

hoc ipsum mente tractans siquidem ante primum galbcinium noctis instantis, nisi fallor,
dimittet
hoc,

V.

II.

meus

spiritus

glebam carnis;

et

ob

nam

tunc

primum

evigilaverat et ostio-

ut tutius hinc recedat, iliura sacro Jesu Christi corpore prEemuniri oportebat , ne

lum suum

autem Ulphia sanctum patrera suum Doniitium, rubore ex nimia fatig-atione suffusura et sudore perfusum,
aperuerat. Videna
ipsi oompatiens et blande leniterque alloquens,

suura
dat.

iter

raalignus impediat spiritus sive caeS.

dixit

me

Indulg-eat tibit Deus,Doraine pater, quod hodie pergens ad vig-ilias non vocasti et
:

nempe corpus Christi vere est et vere hocregium epulura,coeleste pabulum Dei famulum gradientem super mundi sabulum, facit boni charismatis aemu10 IIoc
dicitur Viaticum,et
,

Domitius.

icia^

somiiolen-

somnolentem

* nimis
:

minime

excitasti.

Ad

hsec

lum,

Irao quinquies et amplius te vocavj, sed infra cellam tuara nullura responsum audiens, esse te jam ad vigilias jEstimavi.

senex respondit

Et ad terram senex residens,valde lassus, omnia

qucecumque
ranii $ilen(i\im indicii:

sibi

acciderant

illa

nocte

ipsi

Ulphiae per ordinem narravit. 8 Intellexitigitur protinus virgo sancta per

sedulum reddere conHicest cibus gratusfidelibus, jucundus fidelibus, juvans fragiles, roborans debiles, in cujus fortitudiue levi conamine ambulavit neC se fatig-avit Helias, eundo quadraginta diebus etquadraginta noctibus usque ad montem Dei Oreb. Hoc et etiara manna, esca scilicet operans
et iu cultu divino

suevit.

ranarum strepitum
g-arritum,

et

earumdem iramoderatum
auditum quasi
fan-

mag"na,lapsos erig^ens, deviosdirigens, errantes corrigens, solamen porrigens, conatus daemo-

suum

fuisse tunc

num
sum

ad nibilura redigens, quo quondara egresde ^^gypto

tasticeimpeditum, nese excitantem seu vocantem audiret aut intelligreret patrera. Et confes.
tira

in deserto,
reficitur, in

siraul junctas

ad terram genua sua flectens, manusque ad coelura extendens, oravitad Deus omnipotens et Dominum ita dicens
:

suum pavit Domiuus populum E Hoc pane, qui digne in prjesenti omni opere bono perficitur, carnis
iuficitur, taedio

gelerne,

ranarum istarum
sic,

gfarrulitatem sterne,

obtura guttura
garrulent,
in

nt araplius in isto loco non

faciant,

tumultum non

amodo usque

serapiternum taccant istae quidem praesentes ct omnes etiam aliae post futurae natae istarum, nataeque natarum et quae nascentur ab illis, majores et mediocres cum pusillis. Et conversa ad Quia vos, vilissimi vermes, ista illus dixit nocte graviter nos turbastis, privatisque devo* tionis et pacis bono, vestro tumultuoso sono, eg:o confidens de Dei dono, perpetuum silen:

meutis non affieinon vincitur, iu peccatis gravioribus consensus omnino repellitur, insuper et digne sumcns deiforrais efflcitur, postremoque ab hac valle miserise in seterua requie perducitur coronandus. Ornandus erat proinde talique viatico roborandus utriusque nostrum
illecebra
tur,

non

intestino bello

spiritus,

meus

scilicet,

mox

a suo corpore di-

scessurus, et tuus etiara, in carne, quaradiu

ipsius plasraatori phicuerit, remansurus.

tiura vobis

impono,

et sic

vobiscum pactum

Audiens autera Ulphra, sanctum patrem suum, Doraitium. talem de decessu suo facere mentionem, ab uberrimis lacrymis se contiuere non valuit et ut praesens esset ad obitum suum,
11
;

ct cxti finii rlioite

im'

iiuni-

corapono, quod oranes vobis consimiles, hic in poriterum venientes, isti interdicto suppono.
'

ad ipsius cellam cum eodem^perrexit. Ingressique oratoriura horas canonicas decantaverunt, parochialis illius et ecce, vesperis vix finitis
,

sancto?

interdictum ore sanctum valida maledictio! * et virgineo ita dictum, quod hoc miraculum
constat fictum ?n. Si quidem S. Dorespondente, Amen, ex tunc hactenus ista sententia perduravit, et amborum merita Deus sic exaltare curavit, quod facta per nos, non so-

nullo

modo

presbyter cura quibusdam clericis aliisque Christi fidelibus viris et mulieribus, ipsum inloci

raitio

gressus est oratorium, secum deferens oleum infirmorum.Dixitque Pax huic domui ; clericis autem respondentibus ; Et omnibus habitanti:

lumcum

pluribus sed etiara fere cum finitimis omnibus inquisitioue diligeutissima omnes voce dicunt evidentissima, se numquara ibi au,

busin ea

S.

Domitius subsequenter addidit

ait

Amen

p.

Et

sacerdos

revelante nobis
siECulo te

Domiuo

nocte

En, frater Domiti, ista, ab hoc

mori proxi-

mus

diisse ranarum cantaminan. 9 Sanctua autem obitum suum, parumante deccssum suum. sentiens imminere, fiuera optimura imponens operi bono, hominem utrumque

cognovimus migraturum, et ut tuo nostrum impendamus obsequium funeri, tradamusque pulverem pulveri, cinerem cineri, iticirca te vigilare veniraus, non parcentes

viatico salutari studuit sic munire.Etenim nocte

tuuc sequente, cum sancta filia sua veniens ad vigilias, utconsueverat, facto mane, uni sacer-

dum

nec onus hujusmodi deputaraus oneri; hoc simus intenti misericordis operi. Quia vero in loco quo quondam canonicus
neri,

in

'

dotum, se ad Missara celebrandam praeparanti, accessit, et ab ipso petiit, in ipsa Missa eibi sanctaeque virg-ini sacrosanctam liostiara conferri o. Qua sumpta, venerunt ad Ulphiae celluiara ipsa die, residensque sanctus senex sic Scisne, Ulphia, filia mea, alloqui coepit eam
:

exstitisti,
pisti,

sauctam communionera hodie rece-

inde particeps etTectus Corporis et Sanguinis Jesu Christi; si vis facere rationem
decet te

nem

per nos extremam recipere unctionam in nostra parochia longa tenuisti

tyrocinii spiritualis

sanctae conversationis et

qiiarenosduos hodie fecerim hostia sacramuniri? Ulphia dixit: Nihil super hoc, pater sancte, respondere rectura audeo, nihil nio, nisi quod conjicio, te credere et sperare in

inde defi-

respondit exercitia. Sanctus autem Domitius placet Mihi frater charissime sacerdoti ministerium propositum a te verbum, imple
: ,

tuum.
adhibito
tibi,

Tunc

sacerdos,

uuctionis

extremffi
:

proxirao ad Deura ire et recedere ab bac luce.

sacramento, dixit S.

Domitio

Jam

Sanctus Optime, inquit, filia cogitasti et solerter prudenterque conjicere studuisti, Octobris TomusX.

Ad

hffic

fideli

nam frater imi^endimus, quod decebat, christiauo sic fieri competebat. 12 Sanctus 22

148
nu.TOR

DE

S.

DOMITIO CONKESSORB.
c Locus, in qito

>aLJobu,'et imuooratorio
tepeiitnr.

i^ Sanctus autem Domitius ipsi sacerdoti et Christi fidelibus, ibidem propter obitum

suum

coDgregatis, immensas ipsisque sanctam in Christo liliam suam,UlVirg-inem, commeudan:?, eisdem aperuit

refereus gratias,

phiam

etlucidereseravitordinem vitseipsius virginis,

*

etadventussui causam ad illas partes; verum ab Angelo q etde ipsa virgine sibi oslen&ara ipsam quoque sanctam Ulphiam, mivisionem raculose ab episcopo consecratam. Et his dictis,
cunctisque ab eodem in sancto osculo salutatis, animam, virtutibus plenam, efflavit, illamque

Faustiniani senatobaiur eratque sepuliura ad fidem, corpus 5. Firris qui conversus Ambianensium eptscomini Martyris, primi \n defwicii eo iniultt, pauloque pi swculo iumulum ecclesiam aidifipost super Sancti iria circiier smcida cathedralem, cavit, per praevii num, 9. ut osiendimus Commentarii
1085 RoriccAmbianensisw-^yiepiscoecciesiam primiius sancise etperpetux pus, qude,ait Rorico Virginis Marids nuncupatam, Martyribus Acco et in suo diplomaie, a SS.

S,

postmodum monasterium AUadena diceAcheoli constituium fuit,

Anno

mundam et puram suo reddidit conditori, decimo kalendas -novembris. Quod videus sancta
effundeus virgo Ulpgia, hicrymas ubertim animo consternata magno clamore irrugiit, infelixego! atque dixit Heu misera mulier et
,
:

Acheoloantiquitatisnostraetempore sibi
propitiationis

nomen
coelitus

aptavit, divinae assensu, officii attacti. totiusque senatus nostri ab omui reditu episcopi minostri auctoritate,

manu

satagam P Quid faciam araodo ? Quo me vertere et patronum Nempe raeum sauctum patrem
'

da;mones exuamisi, cujus iguitis orationibus recesserunt confusi. sti, toties ac toties a me exstinctum aspicio,cujus prsesidiosublato

nistrorumque ejus liberam esse decerniraus, et in ea clericos qui canonice ct regulariter Deo serviant, deputamus, Assignat dein dictis clericis varia ad viiam susieniandam, suh onere

lUum

tamen, ui prior istius ecclesix una integra

hebdoraada, sicut ecclesi cathedralis sacerconcelebret; etdedotes, missarum solemnia sanctorum Honorati, Furici aunis siugulis
intersiutj et sciani et sociorum solemnitatibus Martyris S. Firmiui in die ad Misin celebritate cum processione pro viribus ordiuate ve-

paveo, de medio, fere tota dclicio, et ideo tota solo gaudeo, mihimet tiEdeo iu hoc tamen ipsum cum Deo vivere non diffido. Confido
;

quod

etiam per ipsius merita a sanctitudinis semita me minime in posterum recessuram, sed semperde bouo in melius incessuram. Quumque cum diu S. Virgo iu amaritudine spiritus et vocem singultibus lacrymointerrumpeniihus
sis,
* expressis

sam

niant; fratribusque

nostris

canonicis cereos
alia exactione

duos solidorum duorum, abomui

persolvant

BoU.

complosisque mauibus, hsec et alia protu* gemitibus, pauluhim lisset, atque, repressis ad sanctum corpus manus quievisset, accedens
illius

osculabatur,

flexis

genibus reverenter.

ahbaium (3). immunes, exhihei Gallia chrisiiana Saniacheolanorwn usque ad 1730 (4) permansitque is siatus usque adfinem sascuti decimi ociavi; dein ad
Serieni
;

Ablato verosanctispimi ConfessorisDomitii corpore, iramensam adstantibus fragrantiam confereute, sepelierunt illud in oratorio suo r; ubi

postmodum crebrescentibus miraculis elevatoque corpore et ad civitatera Ambianeusem

,

Socieiaiem Jesu devenere 3edes in quibus hodie suos informat iyrones. Cange in d PraebendEe, ut hahet Car. Du latinit. h. v., sunt cibi Glossario med. en inf etpotusportionesdiurnaj, quae monachis, canoS. Do~ nicis aliisque djibantur et prffibebantur, prffibendula, quia erai modica mitio dabatur
et stricta,

delato,

devotione fidelium ecclesiola fabricaqua usque ad haec nostra tempora per tur, in ipsius sancti Confessoris merita, fiunt plurimae
locus ipse a christocolis veneradevotione congrua frequentatur s tione ac ipso permittente et devotionem largiente, cui est honor, ^loria et potestas per infinita ssecula.
sauitates, et
:

De

ut heremitse sobrio competebat. die sxx JaS. Ulphia egerunt nostri

(5).

nuarii
f

loco

quo Parthenon S. Marise ad Paraclitum, sepulta fuit, fundaiorem habei S. Ulphia

qui diplo-

Amen,

Inqelrannum. dominum de Bova, matesuo,dato anno 1219, menseJunio,mo. Ordecenier doiaium, momalihus
nasterium,

ANNOTATA.
a Quo sensu S. Domitius dici possit canonicus, adeogue hahuerit concanonicos, utcumque docuimus in Commentarii prsevii num.
9.

inquodemceps dinis Cisterciensis dedii,6); moniaies dux ejus fili^ Margariia ei Isabella consirueQuoniam vero anno 1219
vixere
(7).

anbaturmonasterium, diximus sub iisdem conscriptam fuisse nis Vitam S. Domitii

:

Quiplurade origine capitulorum

cathedralium
videre
cupit
,

ecclesia-

rum

consulat

Thomassinum V. et N. Disciplina part. I, lib, iii, cap. 7, Antonium Binterijn, Memoralia

Bcclesix cathoUc^ T. III, cap. 7 (1), Joan. Augusti Manuale archseologicse christianae ita hoc postremo utenlib. I, cap. 6, sect. 2 (2) dum est, ut etementum presbyierianum ca:

vide dicia Comm. praevii avigig QuandoquidemS.T)om\\\xi&,rediens fontein,uhipostnociurno,^A liis seu ab officio monasierium Paracliti constructum
2.
_

num.

modum

vigili^e ,hahiia rafuit,advenii, videniur dictse decem chiliomeirorum, quse tione disianti^e, monasteria interinter Paracliii ei S.Acheoli

veamus. b In Commentarii prcBvii num, Q etl monstravimu^ hxc qualiacumque milliaria quindecim efficere duas cum dimidia leucas gallicas hodiernast seu 10 chiliometra.
(t)

hora isceditjiora quasiteriiafiniisse.Utrum convemai non vulgari ta cum nosiramaiuiina constai,quamvis verisimiie miht sti. liquido Ceniulensis, Eienim inViia S.Gervini,ahbatis edidere.legiquam nostri ad diem iii Martii

mus, Ravenardum priorem, %n

(0) Gall.

fesio S. Vi-

DrnL.uni. der Chrisl-Katl.ol.Ki-cl.e,.om.UI,

,..

517.

Cljmi. lon..

ins.rum

^^^^^l^f^^^^^^^^^
gOrxS

\o) UBii. Vjiirini. u>m..x. lusnum .i". **'.' i'i .....,...-. (3)G8ll.Um.t. lom.X. instrumcol.23.- (4) rh.S.col.iSSK. seqq. el scqq. (3) Acl. SS. lom. U Januar., pag. \ 121 ct

Ulphc, pag- * pag. 2/0. bell.cr. V.c dc Slc

DIE VIGKSIMA

TERTU
num.
n

OCTOBIUS.

149

goris Bajocensis subito sanatum, hora duodecima in nocte intrasse chorum et cum fratribus decantavisse officium ecclesiasticum dicti
,

perduravit

cum

curavit etc,

Idem paulo infra

de vir-

^^cto
'

9 reperire est in dictis S. Domitii

^'

tute SS. EucharisticV.

S. Vigoris

(1).

Unde quum

officium noctur-

num secundum Regulam

Hancranarum iaciturnitatem adhucdum

dicit
:

S. Benedicti circa

mediam noctem decantari

consueverit, deduci possei horam sextam textus nostri cum

durare phus (6)

ditio,

postremus S. Uiphice hiograest. inquit, in reg-ioue tra-

Constans

hora nostra vulgari convenire, nisi aliquanto

recentior esset S.Gervini biographus,scriben$ anno Domini 1492 (2). Id etiam animadverlen-

prodig-ium ad praisens usque tempus perseverare. Dum in vicinis paludibus valde

strepitose coaxant ranae, oninino silent in prato, ubi erat Sanctie eremitorium. Simile

horas non raro fuisse incsquales earumque durationem pro anni tempestate fuisse variam. Id docet nos Edm. Martene in suo Commeniario in Regulam S.Benedicti{?>). Dividebant antiqui diem naturalem in partem
est
,

dum

quid

referiur in Vita S. Jacobi Piceni seu de Marchia, Ordinis Fratrum Minorum, cujus Acta

et nocturnam et harum cuilibet duodecim assignabant horas quum autem diurnam partem ab ortu ad occasum solis, nocturnam ab occasu ad ortum computarent,
, :

diurnam

dabuntur xxviii Novembris. Etenitn Gaspar de Monte Sancto, qui anno 1804 Asculi Vitam edidit, refert cdp. viii (7). quod aliquando Sanctus transiens juxta oppidum Mosiaram in Bosnia, quum moram fecisset prope lacum quemdam (sunt autem varii in finibus Mostaras lacus, ut videre est in

consequens erat, ut,excepto aiquinoctio, horse diurncC et nocturna; non essent inter se xquales. Solstitii iempore, quum nunc dies nunc

ca tab. VI apud Schtvandtnerum,

Mappa TopographiRerum Hun~

nox

in nosti^s regionibus,

secundum spstatem

garicarum scriptores T.ui}et ibidem officium divinum cum socio recitaret, turbaius rana- e

rum

coaxatione, iisdem prxcepit silenfium

aut hijemen haberet horas sedecim et horas B ocio horae diurnae duodecim dilaiandce erant, ut ad sedecim horas vulgares extenderentur,
:

postquam vero
pti, misit

recessisset, recordaius pi^sece-

nocturna? autem restringendas , ut intra ocio horas vulgares clauderentur aique hac ratione horee diurna^ iempore solsiitii asstivi erant HO minuiorum,noctumcB,W,quodinverso ordine hyemali solstitio accidebat .Quamvis autem hcec ita se habeant, credo tamen horara sextam textus nostri esse sumendam quasi nostram vulgarem etenim si horam solum nocturnam signaret biographus noster rc
:
.-

permith coaxationem quum itaque numero singulari usus fuisset socius, deinceps ad hanc usque diem una solum, reliquis sitentibus, rana coaxans auditur. Hacienus Gaspar de Monte Sancio. Portentum certius nobis esset, si biographus
:
<

vero dixit
;

socium ut Rana,

illud abrogaret
tibi

socius

nomen iacus expressissei,et testes adduxisset, qui rem etiam hodie coram inspexissent cse:

diisset

sandus senex

circa

mediam noctem,
di-

quod cum reliquo textu non convenit, qui

cii
,

advenisse ad fontem reversus a vig-iliis. h Barbayn csesariemque promissam ista tempestate non ferebant clerici ui monstravi5

terum in hgec curiosius indagari poterit, quando ad diem xxviii Novembris Acia S. Jacobi Piceni illustrabuntur. Id tandem animadvey^iendum, Mostaram. et ejus teryninos usurpari hodie a Turcis. Ex hoc pr^seriim ioco monstravimus, Commentarii num. l, S. Domitium adgradum
presbgieralem
ipse sibi

mus inCommentario S.Ambrosii Cadurcensis

ad diem xvi Octobris (\). Frutectum idem quod Frutetum. Cfrh, v, Du Cange, Glossarium.Quandovero fundabatur monasterium Paracliti, id est, anno 1219, jam excisum videtur fruietum, siquidetn In-

numquam

ascendisse

quum

num.
i

sacram communionem sanus vege-

gelrannus dat locum, continentem, ait, duodecim jornalia et amplius, terrge videlicet solidffi et maresci quid sibi velit hxc terra solida non explicat Du Cange crediderim hic poni per oppositionem ad marescum, seu paludem (5). k Nanc utriusque cellae vicinitatem interpretari oportet, ut tamen aliera ab altera duobus chiliometris distaret ut inspicienti mappam topographicam paiebit, 1 Nox apud antiquos in quatuor vigiliaSf quarum singulge tetmas horas complecteban; ; ,

tusque adminisirare potuisset. F p Haec foy^mida in antiquissimis ordinibus reperiiur,ut videreest apud Edin.Martene{S). q Hic loci textus noster ms. habei pretium loco verum, quod quidem nultum exhibet sen:

sum

ast id VitasS. Domitii

fragmentum edi-

dere nostri in Commentarii S. Ulphise n. 7 (9), w&i /e^i^u?* Eisdem aperiiit et Jucide reseravit ordinem vitte ipsius Virginis, et adveutus sui causani ad illas partes; veriim et de ipsa Virgfine, sibi ostensam visionem, ipsam quoque
;

5).

Ulphiam

etc.

Quapropter hanc lectionem

secuti sumus.
r In Actis S. Amandi, EremitcV ad diem xvi Ociohris ,ostensum fuit Eremitas frequen-

Credo, hanc vocem hic usurpari eo sensu, quasi secunda vigilia fitur, dispertiebatur
.

ter in cellis seu orato7'iis suis

sepuituram

esse nactos (10)

quod

et hic S.

Domitio facti-

offtcium nociurnum media circiter nocie inciperet. Ast paulo infra, ubi dicitur, Sancto inecclesiam adventante, primum vig-iniente,

tatum
s

esi.

Wxivwm signum \\\ pulsatum fuisse; voxvigxW^. pro ipso officio nocturno accipienda est. m Hic observaripotest, quod Commentarii
prcBvii

num.

monuimus nempe metricam

,

quamdam scriptionem biographoprwtuxisse: sic bono cum sono, impouo cwm compono et suppouo, interdictum cum dictum et fictum,

quos reperi apud scripiores uiiam mentionem consulere ticuit ecclesiolae S. Domitii intra civitatem AmqucV forsan nuiio sui vestigio bianensem periit ; maxime postquam Sancti relicto Reliquiae in cathedraiem ecclesiam itlatse fuerunt quod anno 1279, xvii kai. Junii
,

Non

mihi

Maji) contigisse videtur, quando et sacra corpora S. Firmini Confessoris et S. Ulphi

(xvi

(l)Acl. SS. lom. IMurl., paK. 28-tn. 7.-(2)Ibi(i. pag 282. tom VII (3) l'flj;.247 EJil. I*i.ris. KiUn. (i) Act. SS

como

Octoli., [ing.

Ui33,-(5)

Gall.Cliri-l.

lom.

liulrum. col.oW.

della Marca. png. 42. - (8) Dc Anlici Ecclcs rit. tom. I, () Act. SS. tom U Janunr.. pac. 301. Edit. Venei. 1783. (10) Aci. SS. lom. VIIOcioli., pag. 847. pag. 1122.
.

-((IJScllier. Vic dc Sle Ulplie, pg. 4!.-(7) Gcsla di S.Gia-

translata

150
I V.
li.

DE
,

S.

DOMITIO CONFKSSOUE.
nec dubttamus ta translationis exstant (2) ; capsa S. Domitu exstisimile docwnentum in
tisse

translata fuere[\).In hoc tamen falliturLudo-

tum fuisse. SS.Firmini et Ulphieeinstrumen D

vicus Sellier, l. c quod hanc translaiionem Bernay^do Abbatisvillano, l Ainbianensi episcopo.anno 1278 defuncto adscribere videalur,

quum
S.

ea sub initio pontificaliis GuUelmi Matisconensis contigerit: dein supponit annolll^ Domitii corpus adhuc in cella in qua pri,

permansisse quum jam anno 1219, quo hsec Acta coyiscripta fuere, nempe tempore fundationis monasterii Parclyii, ut vidimus Commentarii prsevii num.2,

mum sepuUum

fuii,

,-

crebrescentibus miraculis, elevatoque corpore devotione et acl civitatem Ambianensem delato,

fidelium ecclesiola fabricaretur. Id

utrumque instrumentum eodem dte et iestibus.confectum anno, prmentibus iisdem Domitii et S. Ulphiaesub fuit. Porro capsse 5. cathedralis Ambianenaltari majori ecclesi^ ad annum 1793 tunc ecsis quieverunt usque capsw quidem clesia suis spoliata thesauris Sanctorum ossa,suis munidireptx fuere,sed ta involucris, a fidelibus collecta, e manibus impiorum evaserunt, etanno 1816 incapsam ligneam deauratam repositafuerunt.unacum
.-

tamen veH-

simite videtur, S. Domiiii-corpus annoUI^ una cum lipsanis SS. Firmini et Ulphise in illarecens xdificatam ecclesiam cathedralem
Scllicr.

ReliquiisSS.FirminiConfessoris,S.Honorati etaliorumpontificum: et hacienusrequiescunt

pone aram ynaximam ecclesix cathedralis in

spe beaide resurrectionis.
Instrum.
rol.

X,

col,

lom. Vie <le S'* Ulpbc.pnR.88 ct s^qq. Gallia Clin^l. !187.lmtruin. 101.345. -(2) GbII. thriM. tom. X.

3*3. Sellicr. Vie de

S'*

Ulphe, pag. 00.

DE
B

S.

BENEDICTO, CONF. ET PRESB,

QUEM DICUNT EPISCOPUM
K

IN DICECESIBUS PICTAVIENSl
V. D. B.

ET LUCIONENSI

De

pagis Medalgico, Theofalgico et Herbadillico.

S. Benedictus

fuit

presbyter depositus Asiani, dein translatus Quinciacum et Tre-

norchium. Rehqua fabulosa.

*Mi sscuu M IX.

A....m\s.
B.-iir.lMtu.

I"

antbertus, librarius ei sacerdos, xi kalendas Apriles, indictione vi scrihere aggre&'

^gj.

stinctos
et

habeamus Benedictos, Maceracensem

kalendis Augusti.indictionevm, gjjjjyg quoqtie xxxi reg-uante ^^^^^ g:loriosjssimo rege ,tnrrrrme,o- dorfino uostro quoque Karolo

^^g^s estei

liius in j>gn
u.;b,i,itiii>o.-

Francorum, absolvit codicem sacramentorum Qfegorianum qui (quod pro Godelgaudo, presbytero et monacho necnon in Remensi S.Remigiiasceterio decano,scriptus esi)vulgo Godelg-audi sacramentarinra appellatur. In edendo S. Gregorii sacramentario hunc li,

Herbadillicum, utrumque die xxii Octobris culium, et tet^tium Pictaviensem seu Quinciacensem, ecclesiasticoshonoresjampridem die xxiii Octobris nactum. Equidem, ui siaiimab initio meam aperiam sententiam, aestimo impyHmis Maceracensem et Herbadilticum esse diversos. Quum enim Maceracensis coli cospit, non die xxii Octobris id factum,sed die prima ejusdem mensis; adeoque fortuiio accidit, nempe propier translaiionem, ut postea die
XXII Octobris ejus potissimum celebraretur festum ; secundo in vivis adhuc erat S. Bene-

brum usurpavit Menardus, eumdemque post eum satis illustravit Mabiilonius (1) et similiter novi Tractatus de re Diplomaiica scripiolibuit, quoniam (2). Quae omnia annotare kalendario huic volumini prsemisso omex 'nium antiquissimum et ceHissimum repetendum videtur de S. Bt^ueAii^to documenium. In xi 00 enim, non ad x hal. Novembris, sed ad licet), haec iypoiheiis fidere (si Mabillonio aut leguniur verba xi kal. Noverabris, in pago

dicius Maceracensis,
esset

quum

Herbadillici no-

res

men jam pridem Godelgaudi sacramentario

traditur ; tertio alter obiisse Ociobris, alter depositus die xxii. Atque die I his opponi posse quod ea omnia, quw de S.

inscripium

Benedicto Maceracensi traduniur niiuntur ieciionibusRoionensibus,quce non ita aniiquse

,

sint, salis intelligo

neque

diffitebor

s^pius

Herbatilico depositio
byteri.
(ii<fi..rfitiriir
>.

saiu-.ti

Benedicti

pres-

ea consideratione concussum fuisse animum; verum quin mutarem sententiam aut diutius

lic-rilirto

Re quidem vera, quum die priecedenii seu Maceracensis XI kal. Novembris S. Benedicius
2
colaiur, iriin adjacenti dicecesi Nanneiensi hie nascitur quaestio prtma plex sponte sua an S. Benedictus Herbatilicus seu Herbadilli:

h^sitarem impedivit hcec semper animadversio, leciionibus

M"iernren$i

cus idem sit ac S. Benedictus Maceracencis ; -secunda an idem ac S.Benedictus Pictaviensis seu Quinciacensis iertia demum an tres di;

Rotonensibus eam saltem inesse aucioritalem ui inde certo cognoscamus Rotoni die xxii Octobris non depositionem seuobitum, sed iranslationem S. Benedicti Maceiransracensis fuisse celebratam hanc vero
.-

lationem cerie multo post

annum

800,

quo
est,

Godelgaudi sacramentarium scriptum

-(2) Noiiveaa
tr..i.6

0) AnQal.Bene.i.Ub.XXVl.Dum.l05,tom.ll,p3g.328olscqq.

de diplomatique, """"'P''^-^''*

!^^^^

DIE VIGESIMA TEETIA OCTOBRIS.

151
*""*"
"
'

fuisse factampaletexS.ConvoionisVitatqui Botonensis cwnobii circa annum tantum 832

initia posuit.

legii

et similiter

Guepin{S) AntLCnm, habet quippe Arizc D. Bouquet (9) Le Baud (10) vero
;

Tiriac; quas

'*rrbadiiucr Jii$qJhic
agatur;

^ ^^ secundam autem questionem ajendum ^^^^ arhitror seu S. Benedictum Herbadillicum ct Quinciacensetnunum eumdemque csse; et proin ad tertium qusesitum negandum esse. Ut vero hsec confirmentur, redeundum est ad Godelgaudi Calendarium, in quo docemur 8. BeDedictum depositum seu sepuUum

omnesformas nec in lexicis,nec in mappis geographicis mihi obviae factse sunt j Licei auiem uierqice ille limes nobis desit ex alio tamen fonte, nempe ex divisione ecclesiastica,

.
,,,j^,-

..

^^^i^

jia,

Medalgicipagi fines repeririqueunt.

enim diceceseos Andegavensis polyptychum hasparochiasdecanatui Medalgico adsanpias exkibet Jallais, Jubaudiere, Grand
Pristinae
.-

fuisse in pag'o Hei-badillico, et ante

omnia

in-

vestigandum quis ille esset pagus et qui ejus fines hinc enim pendent fere omnia. Juverit itaque accurate hac de re disserere atque ita quidem ut non iantum de pago Herbatilico seu Ilerbadillico (Herbaugej, verum etiam de pagis Theofalgico (Tilfauge) ei Medalgico (Mauge) nonnulla illustremus quoniam hasc olim conjungi solemne erai. Re quidem vera non itapridem, anno videlicet 1835 cl. v. de la Fontenelle de Vaudore commentarium (1) conscripsit eadem de re ; sed posiea videntur haec sua placita ei parum arrisisse, quum in altero commentario (2) plane alia de pagis
:
; :

Moutrevault, Poiteviniere, Pin en Maug-e,Beaupreau, Geste, Fief Sauvia, Chaus^saire, Puiset

dore, Petit Jlontrevault, Chapelle du Genet, Chaudron. S. Quentin en Mauge, Ville-Neuve, Montejan, S. Remi en Mauge, Chasteau-Peuue, Chalonne, La Pluine, Neufuy, S. Christine, Jumeli^re Chaudefous Rochefort , Luig-ne , Denee, Meure, Urrigne, S. Lambert du Lattay, S. Foi, La Porameraye, Andreze, Maulimart, S. Philibert en Maug-e, S. Christophe de la Blonerie et Chapelle Aubry. Brevitatis causa sola nomina vulgaria scribenda visa sunt. His addendum territorium S. Florentii veteris, continens Mesnil, MariUag-e, Bouzille et LaBoissi&re_^r^er5. Fiorentii abbatiam seu oppidum in diplomate enim, quod pro hoc monasterio Carolus Calvusanno>ii9dedit{U), aperte S. Florentii monasterium pago Medaigico adscribitur ita ta?nen ut anguius occi, , :
:

agri Pictaviensis docu^rit, omiitens tamen

dicta sua certis stabilire monumentis, quod id jam non preecipuum ejus esset argumentum. Pollicitus quidem est in hac posiernori ^cripiione de Alani Barbeetortoe cum Guiliel-

mo
bere

Capite de Stupis pactionibus alias scri;

quo argumento in mediam nostram controversiam ductus fuisset; verum id ab eo fuisse facium nequaquam reperio. Quocirca
liceat

dentaiis preesentis disirictus Beiiipraii (Beaupreau) pars pagi Medalgici non esset sed
,

jam
,

ecciraneo id

argumentum

unde ante rerum in Gallia conversionem hoc cornu coniineretur quidem agro Andegavensi, episcopi iamen NanneienHerbadiliici
;

assumere, hoc apprime volumine versandumt

sis subessei jurisdiciioni.

(i Ast limes meridionalis districtus Beltiprati ad pagum Theofaigicum pertinuisse videiur atque hujus pagi certa adhuc super* sunt vestigia in districtu Bourbon seu Napoleon-Vendee. Habes imprimis Theofaigiam
;

quum inferius ubideS. Martino Vertavensi in et de S. Enocho seu potius 5. Senocho Theofalgia nato, agetur, de eodem necessarius iterum fuiurus sit sermo. expaetionean4 Porro ad nos (quantum de geographia n* 945 deteresijsequentia de memoratis modo pactioniminantur bus, ex Chronico Briocensi desumpta, pertinent verba (3) Alanus ig-itur dux Nanneticum pagum, et etiam traus Lig-erim Medalg-icum, Tbeophalgicum et Herbadilliacum ad se retinuit, recuperavit, ac de ipsis locis cum comite Pictaviensi, cog:nomentoC'aput de Stupis, fiuem fecit, sicutipsi pag-i terminant, idest a flumiue Ladionis in Lig-erim descendente usque ad Irumnam flumen et Petram-frictam et CjnaQ cura et fiumen Ledii, quod in raare occidentale decurrit. ScVculo iiaque decimo (ad annum
,
:

^'""/"'ff'^*

[Tiffauges)

ad Separim Nannetensem

(la

Scvre

Nantoise), et

Euronotum versus

S.

Aubin-en

Tiffauges et pauto inferius S Martin-Lars-eu

Tiffauges, vicos paucis distantes leucis a Ledio

enim

rum

943e7^a spectayit (^)) trimn horumpagoterminus septenirionalis erat Ligeris ; occidentalis Ladio (le Layon), ad vicum Montejan atque etiampartim adoppidumCh^lonnei aquas suas Ligeri miscens; ad vicum S. LamIronne berii du Lattay Irumna (Iromne Ladionem in/tuit et fit alier limes yrome) pagi Medalgici.Petra-fricia.quam LeBaud{5) galiice appellat Pierre-fichee Guepin jam le Chateau de Pierre-feinte (6) jam le Chateau de Pierre-fite (7), mihi ignota; non enim crediderim esse Pierre-fite infra Thouars, prope S. Varentium, in propinqua p?'Ovincia utriusque Separis ( Deux Sevres). Loco Ciriaci
,

flumine{\e Luy), lUtimo trium pagorum quos definimus termino. Ad Orieniem vero ibat Theofaigicus pagus usque ad rivum dictum la petite Maine; quemadmodum cotligitur ex Chronographo Nannetensi (12, narrante Begonis ducis Aquitanorum seu potius comiiis Pictaviensis (13), anno 841 c^ssi, corpus sepultum esse apud Durenura, Theofalg-ice vicura qui id Dureui, Durivi seu eiiam Dureii nomen habuisse dicitur, quod duo ibidem con/luunt rivi (la g-rande et la petite Maine) postea vero
: ;

-n

posuit, ut S. Georgii prope

(S.

Montemacutum

George pres Moutaigu) tituium assuyneAique hinc paiei pago Theofalgico duos adscribendos esse decanatus, aiterum S, Laureniii adSepaiHm S.Laurent-sur-Sevre), ad alterum Montisacuti (Montaig:u). Ilte
ret (14).
,

'

utrumque Separis ripam positus itacircum,

scriptus erat ut Charabretaut, Malli^vre, les Epesses, Mauleon, Moulins, la Chapelle Largea.u, le Puy-S.

Bonnet, la Tessonale,
S.

laine-des-Sources,
(J
11)1(1.

S. MeAndre-de-la- Maiche ,
KO.
lli^t
liist

t!)HotiienIiL'S siir

lc'*

peuplcs
et
In
ilii

c|iii

liubitaidit lc iioidile riinluis

[>ng

(i2

[.iig

(SJ liiid.

[;;.

[!)j

Uecmil d.s
|ia^.

\\\sX.

cicn

Poitou sur

Loirc

Mer.
1,

dc

la

con-iut-le des
.Mciii. dt' la

dcFr. lom.

Vllt,

277, (Kll
21!
col.

.Ur

bi(ta;;iir. paR.lS*-.

Rnmains elJc

riiilroiliiclioii

Ctui^liniiiimi-,
pai;

111

(H)D.

Boii(|uct. Htciicil (le>

luiii.

VIII,

501.

(^) Hccn cherclu-s >ur les vi^ucrics el sur lcs 01 ifjiuts lif lu teoJalHii.

80C. ilcsanliii. ilcrOiiesl. luiu

7Ji ct >c(ii|.

(li) Ibiil. tiim. VII. piip

1

(to)

U. Morice,

Memoircisur

Itictii^iie.

toiii.

Poilou.

il)i(l.

tom. V.
pr

iiEig

'^-'i

fl sciiii

l3)
I,

Ap

Jlonrc,
2L|.

Hisloiic Jos lomlcs dc Pnictiiu, pag

Mim.

|i

s. ilc

a riiisl.

de Brelagric, lom.

col.

28 ct

(4) Cfr
ile

Larl

(le v(itj(ier Ic^ (lulos. (lag.

Bisl.

Bretagne, pag. 154.

(ti)

5:i5 cl 8!)i l')) Hisl. de Nanics, pag. 51).

ncd. pag. 574 i'l ta(}iie, tom. I, col.

21,13S el281. Vide tameii Uesly, 12. ll4j Cfr >sev. I UeU. Morite, M(Sm. p. s. de pr. u fhisl. de Brc
I,

11)7.

S. Macaire,

152
AOCTORII

DE

S.

S.

;Macaire, Montigrne,

BENEDICTO CONFESSORE tT PRESBYTERO. reiiquiffi. Jam vero solent Pictones Torfou Tiffauges, les
,
.

termina-

V. D. B.

Landes-Genusson et la Gaubretiere suo ambitu caperet hic autem, decanatui S. Laurentii ad septentrionem et Occidentem contiguus,
;

tionem ciacum in say, cay seu so mutare, ut Quinciacum versum in Quinsay seu Quincay,

la ut vicos includeret S. Ililaire de Loulay, Roeheservi^re, Corcoue, S. Christoplie GroUe, la Copechag-nere, de Chartrusse, S. Sulpice Chauche. S. Fulg-eut et la Barotti&re-Mesnard. Alperiensis autem archidiaconatus et proin heec omnis regio, quse ad fontes utriusque
, ,

Ledii jacet, an ad alium spectarit cujics nominis vestigia adhuc supersint in

vicis Mouilleron-en-Pareds,

pagum,

Paul-en-Pareds ut S. Mars de la et Chavag:ue en-Pareds; ita Reorthe, les Herbiers, Vaudrainne, S. Andre de-Goule-d'Oye, S. Florence-de-1'Hebergeinent,
S.

S. Cecile, et quse vel

infra hcev loca vel ad

orientem minoris Ledii jacent, ad terriioria de quibus agimus referenda non sint, nonnihil amhigo utrinque enim probabiles rationes pugnant; quibus tamen examinandis
:

Mesciacum in Misse aliaque patam faciunt hinc Becoiacum prius transierit oportet in Bessay. Quocirca credere est Becsay, dein initio integrum hunc decanatum de pago Herbadillico fuisse, licet plurima ejus parochiw ad ripam meridionalem Ledii fluminis jacerent et quidem video cl. v. de la Fontenelle de Vaudore (S) idem omnino sentientem; ita tamen Mt pagum Matreventum seu meridionalem decanatus Maroliensis partem, qum Lucionem capiebat, anno tantum 976 a pago Herbadiliico desectam fuisse adsiruat; ast id saitem triginta tribus annis ante, seu quum Aianus Barbatorta cum Guilleimo Capite de Stupis de finibus pacius est, divisionem hanc fuisse factam ex dictis manifestum est adeoque ipse cl. v. de la Fontenelle alibi (9) non-

nihii dubius hseret.

et

Berbadilcopie-

lici, (jui

bal climata

supersedeo , ut tandem ad pagum Herbatilicum seu Her-badillicum deveniam. intra 7 Eo capiebatur omnis regio qu^ Ligerim et Ledium ad occidentem pagorum
Theofalgici posita est, videlicet, ad septentriofiem, decayiatus seu climata Ratiatense et Clissoniense ad orientem, deca-

Thalemundensis decanatus, orientaiibus Maroiiensis decanatus fimbus contiguus, am9

umun_4.,,^

Halialense

et

Medalgici

et

bitusuocapiebat\^'VvQ.uQ\\Q,Kng\Q&, S.Beuoitsur-Mer, Lairoux, Curson, S. Cyr-en-TalmonmoHdais, Si Soi-nin et le Champ-S.-Pfere quod

:

CUnoniense,

natus Marotiensis ; Thalemundensis ad meridiem et demum Asianensis ad occidentem. Ex singuHs decanatibus excitemus exempla quibus demonstretur eos pagi Herbadillici fuisse paries Deensemonasterium, quoddein prioratus S. Filiberti de Grandi Lacu seu Loco factus est, de climate Ratiatensi fuisse constat ex polyptychis Nannetensibus simul vero de pago fuisse Herbadillico expresse
:

autem pars esset Herbadiliici pagi Ledius g fluvius, ad meridiem currens, paiam facit; sed insuper dipioma exstat anni 1020, quo
Cypriani Pictaviensi contulii nonnulta bona sita in Hislas ad marchas in pag-o ErbadilUco, in vicariam de Bram et de Talamuu, inter fluvios Ascentia (Auzance) scilicet et Vertona (riv. S. Martin) ab ecclesia S. Martini Vertaveosi(nwnc S. Martinde-Bram) (10). Idem constat de decanatu Asianensi seu Asiniacensi, ad mare inter decana-

Ademarus monasterio

S.

docet Armentarius , scriptor Miraculorum YerS. Filiberti (1), biographus S. Martini Ibidem prxterea in vico tavensis (2). aliique.

tus Ratiatensem et
filius,

Thalemundensem jacenti, quo Euno, Gontardi ex diplomate anni

1100,

monasterio S. Cypriani Pictaviensi

Mars de Coutais osiendi ajunt locum etiamnum dictum Herbauge (:i); fatear tamen opor-^ tet in mappis Cassini hunc mihi non fieri obvium. Similiter Clissoniense clima seu decanatum intra Herbadillicum fuisse pagum vetexsolaS Viventii Vita tiquet, in qua dituciae veriavensemonasicriuin,au.iiuv.y.i.c...^ lucide Vertavense monasterium, ad hoc clima
S.

concessit ecciesiam S.

Ambrosiide

Riec, aiia:

Hc que bona; de quibus ibidem legitur juxta castellum de Riec in pago omnia sunt Rie, in Herbadillico (U). Riec autem, nunc
,

palude ad mare jacens ad Asinianensem pertinebatdecanatum.Manifestumitaqueremur, et cuitum sal S. Benedictum depositum fuisse ^.^^ . Qnn\.nM n^.-i^nrinri <tpd
aiicubi in

tur
necnon
yleea--

pago Herbadillico
:

si

quwras

ubi,

(4-).

tiudit Ma%-u~

iitnKm,

SMaroliensem decanatum Herbadiliico quoque pago fuisse inciusum eruere est ex Nannetensi Chronico (5) in quo de pugna Begonem iriter et Gunferium Herbadillicum
; ,

BoulogoG

comiiem, deque Begonis sepultura itaser^mo * Vada (ad qusepuiii appareat Blesonis fl^ gnatum est et quo nomine vicus Boulogne indicatur non secus ac aiibi (6) per Vadum TriZdci vicus Trizay) Herbadillico agro contenta utsuperius est fuisse, dum Durenum (in quo,

reAsioni seuAsiniaci (Aizeiiay seu Azenay) inferius. spondebo sed de hac divinatione Pictavienses, 10 Veniendum nunc ad eaquse Benedicto ferebant. Lucionenses aiiique de S. ecctesiae In Excerpto ex sacris Pictaviensis

(?..*

de S. Be-

nedicto (ro
^^^^^ duni Picia-

^__
^i

,,,

lu

monumentis, quod Saussayus anno 1636 ab sui Pictaviensi episcopo accepit et ad caicem Martyrologii{n]inseruit,etposteumLabbeus Bibliothecx sux Mss. (13), haec ad diem
xxiii Octobris

cioneme.;

dictum

Bego sepidtus fuit) in pago esset deTheofaigico: porro vicus Bonlogue intra Maroliensem jacebat. Simiiiter ex canatum hunc decanavico Bessay videtur coliigiposse fuisse Herbadiiiici pagi Etenim partem
,

Samaria,

cum

habes Benedictus, episcopus de presbytero et quadraginta sociis

:

tum

S. Gregorius Turonensis
centio

Martyre Hispano

agens de S. VinApud terminum

apud ob pagauorum saevitiam fugiens, venit audierat e PhryPictavos adB. Hilarium,qnera giaregressum,eteremumjuxtacastcllumpetiit, usque ad ubi in excisa [petra'\ Deo serviens ibidemque sepultusest. 5/miobitum permansit Lucionense anni 1S36, lia habet Breviarium
videiicet

in Arbativero Pictavum, inquit (7). vicus est ejus habentur lico nomine Becciaco , iu quo

Benedictus, episcopus, gratiffi donis de civitate Samaria et privilegiis perornatus,

:
.

(I, Ac-l.

SS. lo,n. IV

Aug

..ag.

84.

col. lti.-{:.l

Kiiulry. au Alborl
.o

-(2) D.

loncc. (r.n, Giai.J, Vies <lc. Sh. de

I

r fT C-<T_

1.1. >.b.

K^^^^^^^^^

.-ni)

\C
.

f8l

Uechcrehes sur
^_^

les

vigucrici
,, ,, ,ec.

el sui '^* "

p^,,,^ ,
,,.. Zi'2.

^'"^;

..^.

i,,,^

,
ll>

Hmi pug.

n;.t:.
(ti)

... 81)7, n. 17. 18, 19-

.-,

.KM - ()

Besly, E^ciiues dc Poicuers, pag 9-

M. ...... umi.l, rol.l3. col. .... Monce, ...n. - (?) Dc Bloria MarU.

4-U
'

-Kl_ (131X0111. II. pa. 729. f^i;7;ffi.';;.-!^5i.-(.3)Vo.u.i..W..7^^paganorum

J^

;;

'

DIE VIGESIMA TEUTIA OCTOBRIS.

pag-anorum ssevitatem declinans, cum presbytero et quadraginta sociis venit apud Pictavos ad diyum Hilarium quem audierat a Phryg-iaregressum. A beatjssimofideidefensore eremum j uxta castellum Gravionem, ad Glauum amnem, non procul a Pictavo urbc impetravit. Ibi in excisa petra Deo serviens usque ad obitum permansit ibideraque sepuitus est. Accedente vero tempore, monasterium illic constructum est, quod S. Benedicti de Quinciaco fuit nuncu"Vivcntio
;
,

153
et idola signo crucis
AUCTORI V. D. B.

cianum ejusque fanum

comminuii; dein ingressus cubiculum Cleopatronige, Daciani filigB, eam a dasmone liberat etcum 200 aliis ad fidem convertit, miraculaque nova patrai. Jam B. Cleopatronia per S. Benedictum aniistitem et S. Viventium sacerdotem, angelo monente, donaria Romam mittit sibique propediem Sanctorum limina
visitatur,v hospitia praeparari curat
;

et

quv

dem ita

patum.
jecH Stephnno(iu*i

videlicel

S.Bencdictuin
/"uisx^

epitco-

Benedicti peregriseu Stephanotio qui natio Claudio Estiennot post excussas omnes Quinciacenses chartas in eani venit suspicionem utdestimaret S. Bene11

Minusplacuit

illa S.

declinant persecuiionem Daciani. Inter valedicendum pallium dat B. Cleopairoqui dum filiolum suum nia S. Benedieto
illi
;

accersit,navi fugit Daciani saiellites S. Vive7iiius cum sociis quadraginta. Brevi autem oritur iempestas, submerguntur

Promotum

pum

P":ta-

vieniem $xc.
VIII:

dictum non e Samaria aufugisse sed esse episcopum Victaviensem numero xlii in catalogo episcoporum Beslii et v. c. Nicolai de Sainte-Marthe qui forte ex oppido Samarvije, Quinciaco ad meridiem vicino. ad idem cogno,
;

mirabiliterque naufrainsequenies hosies gium evadit S Viveniius. Interea S. Bene,

se recepit. Verum nonne rectius nulla habebiiur Samariae aut Samarviae ratio? nulla de S. Beuedicti episcopatu ? nulla de commercio cum S. Hilario ? nulta de ejus prope Gravionem eremitica vita ? nuUa uno verbo de his

bium

commiitens se mari cum filio Promoto super expansum pallium, ad S. Viveniium fertur. Porro fame laborat pia cohors ast, providente numine magnus e 7nari piscis coram eis exsilit. Veniunt demum Romam et
dictns,
;

S. Cleopatroniae

munera ad

5. Petri sepul-

crumpoyiunt,
14-

Quum autem
;

his essent functi et benedi-

"

*"**"
'

omnibus

Quid ergo

Fucum
est.

videlicet hic

ctione beati papcB donati, Hey^badillicam at-

Etenim reciiata fieri verba pars tantum sunt eorum quse olim reci-

demonstrandum

tingunt civitaiem separantur a se invicem SS. Benedictus et Viventius, atque hic cum

tabantur publice in templis et quae ita inter se pugnabant ut tandem aliquando alterutra pars resecanda fuerit. Placuit ut, quam modo
retulimus, retineretur ast quo intellecium est modo hanc melioris esse frugis quam quae
;

ad S. Martinum Vertavensem quocum dum amicissime confabulatur, puer

sociis venit
;

eioffertur,

mortuus sine baptismo. Precibus

suis vitam huic reddit Viventius, qui et ibidem audii Justinianuyn, iriiquissimum imperato-

mddebantur

olimaliamutta

palam abMt~
do.-

omissa fuit ? 12 Porro licet Albertus Legrand curarit maxime S.BenedidumMaceracensema Quinciacensidistinguere, operee pretium tamen est quid ipse de his senserit audire. Breviarium Pictaviense, inquit (1), anno 1508 typis editum, ad diem xxiii OctobrisS. Benedicti historiam in

rem

et

teterriynum persecutorem chrisiianoin

rum, a senatu turpiter interemptum. Exin

in spelunca.

insulam abit S. Viventius cum sociis et habiiat

Tempore eodem
et

contigit ut de

exilio beatus poniifex Hilarius reverteretur

eum

adit

Viventius

castellum Gravionem

novem

tra prorsus diversam et

distributam lectiones exhibet, sed a noscum chronotaxi nostra

:

ab eo obtinet. Ubi dum moraretur, puerum quod serpeniis veneno extinctum suscitat
;

miraculum

sileri jubet

aliosque dein multos

pugrnantein

quocirca Benedictum Pictaviensem alium habeo quam Maceracensem. Ule etiam dicitur ibidem episcopus; et (quod simul constare nequit) in
S. Hilario,

sanat. Post fugit in Olonicam insutam ; viginti energumenos sanat ; latrones, eum volentes interficere ut Daciani ihesauros nanci. scerentur, se ipsi occidunt; Gravione in rupe

una

lectione coaevus traditur

secunda contemporaneus scribitur S. Martino Vertavensi quod factum esse nequit quum Hilarius et Martinus Vertavensis duobus a se invicem separentur s^culis. Resecuere iiaque Breviarii reformatores omet in
:

concava sancte vivit ; a mcerentibus sociis perquiritur qui a Daciano suisque saiellitibus

anno egressionis eorum ex terra yiativitatis Lxv pro fide interficiuntur. Interea visitatur
Viventius a Gundicaro olim suo servo; jubet ^gros omnes ad se duci eosque sanai; mortem

nia quas ad S. Martinum Vertavensem periinerent, retinuere vero alia sed iterum qu^ his fides ? Adde, quod prcecipuum est, lectiones antiquiores Pictavienses et reliqua omnia hausta fuisse exVita S.Viventii,quamBollan'
:

dus addiem xiii Jatiuarii (2) edidit, Castellanus verojure merito fabutosam appellavit neque multo melius de ea senserat ipse Bol:

omntoiepc(unlur ex
hulotit
f-t~
\'i

landus. 13 Viden' qu3e monstra contineat

Tempore

pr^dicit et postulat Graviono sepeliri ab angelo aditur saepius et aliquando a S. Maxenlio, abbate Piciaviensi; in cujus prwsentia ccecum illuminai, uliimo vitcV die Missam celebrat, segros sanat ei moritur, sponie apertis Gravionis casielli carceribus ; et a quo demum ibidem sepelitur. Nonnulla dein sequuniur miracuia mors Daciani ; Riciiovari in India id genus. et Asia regnum et persecutio ei alia
;
;

Vtntii Actif,

guariim ynoptii

Diocletiani S. Georgius Cappadox Antiochiam venerat, ibiquesigno crucis Daciani preesidis evertebat idola ; venit eodem S. Viventius, Sa-

15 Aique ex hac farragine, de qua qualem- omnifnu

nuUa ergo M
ett

maria oriundus atque adhuc idololatra qui, Georgii visis miraculis, ad fidem conversus
;

cumque synopsin exhibuimus deprompta sunt ea omnia quae de S. Benedicto circumferuntur. Re quidem vera nunc ita res iempe,

fUt,;

est,

dein sacerdos facius et concionator egreHic igitur, Samariam redux, primo parentes convertit post clam e patria discedit, ubique more apostolico praedicans ; intereajussu angeli Thessalonicam pergit , adit Dagius.
;

ne amplius tam luculente absurdx apparerent

ratse fuere in recentioribus Breviariis, ut

sed, ite?ntm quseso,

quam

auctoritatem habet

quidquid ad tam infecium foniem tandem aliquando referendum sit ? 16 Sed subvertenda jam est adstructa S. BeJ837

642, (l)Viede5 SS.de laBrelagneArinorinuejpag.

cdil.

(2) Acl.

SS. tom.

Januar.. pag

80i

el

seqq-

nedicti

154
ADCTOAR V. D. B.

DE

S.

BENEDICTO CONFESSORE ET PRESBYTERO.

et

nedicti

Gravioneseu Quinciaci commoratio

tiermnlur

^uoque exordii$ Quinciaci;

eiannectuntur. Scilicet guamquamjam ante positas a S. Filiberto suas illic curas

qux

monachi essent Quinciact, quemadmodum ex

decessores (1), S, Filiberti Vita ostenderunt Benedictus, illis tamen initium non dederat S.

commutare debuissent quod et manifestura est fecisse, scilicet per omnimodo consensum et voluntatera domini Isembertl episcopi qui tunc nominatim abbatiam regebat. Dedit interea praedictus abba et monachi S. Jose terras suas
;

annis partibus
chis

S.

Benedicti et praedictis raona-

sed S. Aicadrus; qui illuc paulo post medium ScBculum VII advenit et dein se discipulum dedit S. Filiberto, huc adventanti. Adeoque habeamus narlicet harum rerum fusas satis
rationes, nulla in his de S. Benedicto mentio

vineam

etc.

Quibus posterioribus verbis,

significatur jam Henedicti nomen

empe partibus S. Benedicti tum in vulgari sermone S.

quin immo erat antea Quinciacum locus profanus ; et quum Deo dicatutn est, id non in honore S. Benedicti, sed B. Marix Virginis factum (2). Prgeterea, quum fabulator ille
S. Viventii conscripsit Acta, nondum invaluerat opinio S. Henedictum Quinciaci seu apud Gravionem castellum vixisse; quando-

celebrius fuisse, licet ejus patrocinium tertio tantum veniret loco;et quidem postea prorsus prsevaluit unum S, Benedicti nomen ; ita ut

vulgo
19

S.

Benoit de Quincay, seu de Quinsay

diceretur.

Sed audio oui

demum

objiciant S. Bene-

" 'W ewdVr.

(^,^.

dictum Ptctavzensem non depositura fuisse in pago Herbadillico, sed Quinciaci ibidemque

quidem in illis tradatur Gravio castellum datum S- Viventio (3), quum jam pridem a

S
gujr probabilii

Benedicto separatus esset

17

(4).

Unde ergo

illa traditio ?

Plurima passim

Aarutn fahula-

rum

eauta;

fabulosa tradi de Sanctis in opere nostro innumeris patet locis ; dein quum omnino videatur (ut inferius explicabitur) translatum fuisse S. Benedicti corpus Quinciacum ibique

proin vixisse, quandoqutdem hic ejus post altare ostendebatur tumulus. Verum nil certi sciebant de hoc tumulo Quinciacenses et conjiciendo potius quam affirmando de eo disserebant. Patet id quippe ex ipsis Siephanotii aut scripiorum Gallige Christianas (9) verbis In ecclesia poue majus altare turaulus exstat
:

lapideus, qui creditur esse S. Benedicti patroni

monasterii. Prgeterea etiamsi detur

hunc vere

perannos forte duodecim cultum,priusquam

alio deferretur, pronum erat Quinciaci fieri quod s^pius alibi est factum nempe ut cre:

fuisse S. Benedicti tumulum, nequaquam ta^ men hinc colligere licet eum ibi siatim a morte
fuisse depositum. Hoc enim sevo, ticet antea S. Eligius aliique pretiosas reliquiarias thecas fecissent, rara tamen erant feretra adeoque seeculo viii et ix in desuetudinem abiisse

deretur

hic vixisse et obiisse. Vin'

exemplum

In Vita S. Convoionis legitur S. Maxeniius, "beatus ex Pictavensi territorio abbaa. olim molestias falsorura sui monasterii frutrumfug-iens,

venisse Plebelanium, postea Salomonis monasteriuyn, ibique ad Dominum migrasse et seputturam nactus (5). Aiqui hasc omnia apprime erronea sunt ; numquam enim falsos fratres fugiendos habuit nec fugit S. MaxenAst tius, sed in suo mortuus est ccenobio (6). hxc excogitata ? Quod nempe illuc transunde
latus fuerat
quomodo
S.

videtur id genus capsas construere (10). Servabantur itaque Sanctorum corpora in sepulcris, etiamsi ea transferre contingeret. Cujus
rei

exempla sunto SS. Maxentius

;

et

Martinus

Normannorum metu alio fuere transvehenda. Etenim

Vertavensis

quorum corpora

prge

de priori post trayislationem legitur juxta eum sepuUum fuisse S. Convoionem (11) de
;

18

Normannorum tempestate, Dum vero hi tam immane sxvirent, plaroborare pectora

BeDedictus
faclu patrO'

cuit divinas bonitati fidelium

a loco sepulturae beato viro, loculo imposuerint aureo gemmis nobilibus pervenientes ad Ensoniense coenoinsig-nito

hoc vero,

licet, etfosso

nwQuinciaci

multis praeclarisque miraculis. Ex co3evis enim probatissimisque documentis novimus passim Sanctorum corpora, dum huc illuc deferrentur, coruscasse prodigiis atque hinc ut ingens hominum undique excitare-

factum

tur concursus. Similiter Quinciacum convoquis lasse turbas ad S. Benedicti sacra ossa impedimentum e via dubitet ? Atque his aiiud
toili

bium, juxta membra viri Dei Jovini corpus tumularuutS. Martini (12). Quocirca ut ex tw mulis S. Maxentii Rotonensi et Ensionensi S. Martini falso argueres eos his in locis ^ vixisse,obiisse et sepulturge traditos, iia etiam 7ninus certo ex Quinciacensi tumulo argueres aliquandoibivixisse et vita functum S. Benedictum. 20 Ut auiem unde exorsi sumus, eodem rej j ct T deamus,quum nil magyiopere suadeat b. Bene-

posse videtur factum videmus ut S. Filiberti aliorumque nomina adheeserint locis pluribus, in quibus aliquandiu requieverant pii eorum pulveres, quidni similiter S. Benedictus Quinciacensis patronus evaserit ? Neque statim factus est primarius.Legitur (7) quippe Isembertus Pic:

sciiicet

quemadmodum

''"""'

p';'^ iVorfnaiino.^^,,^.

^.^^^^^

eo dictura vixisse Quinciaci, sed contraplura tantum haec travergani argumenta ut non

^ionetre-

acr ampUut

tujfple

con-

taviensis episcopus rexisse abbatiam S. Mariaa, necuon S. Andrese atque almi Christi * Benedicti

Quinciacensis ditio recens habeatur, sed ut excludatur nemo 5. Benedicti commoratio' Benon videt quam probabile factum sit S. eumdem esse ac nedictura Quinciacensem
,

';;;;;f^;;j q^^^^^hu,,,,

Herbadillicensem

seu S. Benedictum Her-

fessoris

quae deprompta Quinciacensis anuo mxxvii sunt ex charta tabularii S. Joannis Ange:

riacensis,

quam

Beslyus

(8)

edidit.

Ecce

ini-

placuit tium: Pro ambarumpartium utilitatibus Joanuis InAimericum, S.

alqueconvenitinter geriaeensis abbatem, ejusqne congregationem etiuter monaclios S. Mariffi et S Andreae atque almi Christi... Benedicti Quinciacensis, ut inter
V Aug., (1| Act.SS. tom. VScjH,. p9g. m)et 93iCfr tom. pag- 79i;l8U. - (2i C(r Vila S.Aicadri. Acl. SS. lom.VSepl., pag. 87; ci sa:c. U Deiied. pag 950. -(3) Ac(. SS. toin. I Ja(i) Ibid. pag. 807. num, 16nuar., uag. 808. mim.22. tom. \ (Bl Ap. D. Moricc.tom. I, col.255.- () cfr Acl. SS. (7) Gall. Christ. tom. II, col. 1290. - (8) Junii ('Bg. 175.

badihlicensem (utjam innuimus) Quinciacum translatum fuisse. Atque his aliunde quoBeneque affunditur tumen. Etenim dum S. Herbadilquiesceret dicti corpus in pago incerta et periculis piena medio sgelico enim 843, IX ejus facta est sors. Anno
,

culo

mense

recirciter Julio, castella Metallicge et Herbadillge dissipagionis et Tfieofalgige

^u^lcs^argcnuerV t ielVmlillcnrs dc Li-U.s, t.nn. IX, pag.77 ct -iq. 00. d "ntiq. dc rOouc.t.
n.

Mem. de

--1
"

VU
V
t

S. Convoion.., ap.

^*^' D- Mor.ce, tom. 1, <="' ^^-^; el 689. Bened. pag. S. Martini Vertav. sxc. I

"

W8

runt

A runt Normanni,

tesie

DIE VIGESIMA TEETIA OOTOBRIS. Chronographo Nanne- tissime Trenorchii asservatum

155
fuerit,

quum-

tensi{\); nec post multo tempore, eorfem auctore (2), secunda vice iterura per Ligerim re-

que inier Herenses et Quinciacenses firmum esset vincutum (utrorumqueenimpaterfuerat

S.FHibertus),
et

v^T^b

raeantes ad urbes ripis finitimas devastandas, long-a statione castrorum captum violentercon-

antiquus,asserat

quum denium Falco, scriptor cum S.Filiberti corpore alia

veretur nomina-

cremaverunt, et anno 853 Luciannus menae Majo a Nortlimannis exuritur et mense Junio S. Florentii monasterium et Nannetis civitas, Turonis quoque exuruntur, ut in Brevi Chronico seu Britannico (S) perhibetur Et similia fere annis sequentibus. Initio autem harum cladium, quum adventare intelligerentur Normanni, humi occulebantur Sanctorum cor.

plurimum Sanctorum, quos

tim suo ini-crere opusculo (9), translaia fuisse, netno non videt quam probabile sit S Benedicti sacras exuviasanno circiter 9,h^portatas
fuisse Quinciacum,

anno
ei

871 transveclas in

pora, postea vero in tutiora delata fuerunt loca: de qua re ad diem xvi Octobris plura diximus in Commentario de S. Vitali (4).

Quidniergo similiter S. Benedicti sacra ossa, hactenus in pago Herbadiltico religiose servata, in tutiorem delata fuere
s. Bencdicti

locwn

^i Ast hic iterum

iter.

standum paulisper ut

se-

^"Teaen"!
TrcHorr/iiutit

ciindum certa indicia reliquum dirigamus

In cituto de S. Vitali Commentario
(5)

deiatuvi

fit.

dedimusex

Chiffletiana Ty^enorchiensi^Histo-

quinquennio post Trenorchium. Si cui tamen heec minus ptaceant, quoniam anno 868 S. Viventii corpus Arvernos detulisse videntur Quinciacenses monachi ei paulo post in Burgundiam in comitatum Amausanum atque hinc Vergiacum, territorii Augusiodunensis locuni (10) priusquam in aliam abeat sententiam, recogitet qxiam difficite seorsum deinceps lata fuisseni SS. Viventii et Benedicti corpora, si anie simul in Arverniam esseni aliquando poriata. Neque idem argumenium valet contra nostram sententiam, quum facile fieri
; ;
;

S. Poriiani coenobium

Tournus

^^^ integrum catatogwn sacrorum pignorum, quas anno 1562 Calviniani, in.celeberrimam illam irrumpentes abbatiam, incendio deleverunt. Hcvc inter venit corpus S. Benedicti de
Qniuciaco, id est,

poiuerit ut prius aliquot monachi

cum

5. Vi-

ventii corpore Quinciaco sint profecti; alii

quemadmoduin

illic

osten-

dimus de

aliis Sanctis, corporis

magna pars,

Atquehinc colligimus non tantum S.Benedicti corpus delatum fuisse Trenorchium in Burgundia, sed prius ei jam adheesisse agnomen de Qninciaco et proinde antehac quievisse Quinciaci. Quutn itaque ex una parte videatur S. Benedicti corpus tempore Normannorum aliorsum translatum ex pago Herbadillico (deinceps enim nutlum ibi ampUus de eo apparet vestigium) quumque ex altera corpus homonymum tunc aliunde delatum videatur Quinciacum fibi enim non vixisse 5.Benedictum satis ostendimus) guid superest quam ut prmiter teneamus S. Benedictum Herba,

vero aliquot an^zis tardius se addiderint Herensibus ,secum S.^^ewQ^lcWferentes exuvias. 23 Utut id esi, certe anno H50 aid 860, (quo tejnporepriorem Usuardi Martyrologiieditionem in lucem pi^odiisse unus ex coltegio nostro ostendit (11),) nondum ex pago Piciaviensi translatum fuerai S. Benedicti corpus, quum in illa priori Usuardi editione seu in codice

'!"f

^^.

Heriniensi ejus memoria ad diem xxm OctoIn pag:o Pictavcusi bris his signetur verbis sancti Benedicti confessoris ; qucB annuntiaiio semper deinde permansit eadem, atque etiam
:

in

Martyrologium

Romanum

transiii.

Quin

eiiam

si cerio rejicienda foret distinciio inter

pagos majores et minores, seu, id aliis loquar verbis, si omnino consioret tunc temporis res non ita composiias fuisse ut unus pagus major alios plure^complecieveturminoreSySequeretur hinc, non probabiliter tantum, sed majam ante annum 860 S. Benedicli nifeste
,

dilticensem tristi

Normannorum

eevo porta-

Quinciacum
prtuj>orta-

Fiiibcri"'a.r

ad Quinciacense ccenobium, quem admodum ScBpius jayn adstruximus ? 22 Ast quo id factum anno ? Crediderim circa SoS ita saltem omnia facile fiuunt. Videlicet quum Normanni spem nullam

tum

fuisse

exuvias ex pdgo Herbadillico Quinciacum in pago Piciaviensi delaias fuisse; siyi auiem, fie?H posset ut etiam tunc adhuc fuissent in

pon

socinfwwi

videiur;

facercnt quieiis, delatum est S. Filiberti corpus cx pago Herbadillico Conaidum (Cunault]
in agro Andegavensi , et quadriennio posi Mesciacum (Misse), tribus leuCtV quadranii-

pago Herbaditiico, quum certo certius integer ille tractus atiqvando pagus Pictaviensis F
dictus
21
sit.

bus distans a Thoarcio in agro Pictaviensi quidni similiter S. Benedicti corpus Quinciacum, Piciavis vicinum ? qui locus ita tunc habebatur iutus, ut etiam Pictavis illuc transvecta fuerint^ S. Radegundis ossa (6). Ast

quum Herensibu^ seu S. Filiberti monachis juremerito nonsatis securum haberetur Mesciacum, atque ipsi tandem anno S71 ex finibus Pictaviensibus in abbatiolam S. Pottiani inagro Arva^nensi profecti essent, atquehinc quinquennio post Thenorchium (7), manifestum est Quinciacum, non ita longe a Mesciaco jacens, periculi non fuisse immune ; adeoque anno S78 id a Normannis fuisse destructum testatur chronicum Malleacense (Sj. Quocirca
siquidem S. Benedicti de Quinciaco corpus cer(l)Aii
D. Moricc, lom.
I.

Trenorchio redierunt Quinciacmn monachi, partem reliquiarum secum attuierint oporiet coiligitur id quippe ex hisioria cujusdam controversicV, quw exeunte Scvcido XI inter Majus Monasterium seu Turonense atque indidem ei Quinciacense efferbuii prioratus Asianensis seu ceiias S. Bt-nedicti de Asenajo initia cognoscimus, siquidem de

Quum

*""'

"

papo

^'//,''^'[^^^^^^^

Bei.cdicii in-

chwturet ''/'* pon"'"''*

ei prseterea ipsum (ni ubi in pago Herbadillico vixit fattor) iocum, et primum depositus fuit S.Henedictm'. Videlicet tempore Alberti abbatis, quijam ab anno

hac

cella iis esset orta

duo 1084 Majori Monasterio prseerat 1[12) conjuges Arnulfuset Techitdes construxerant Nihilominus ittique tradiderani hanc celtam. essejuris contendeQuinciacenses hanc sui runt ; seque eam possedisse tempore abbatum
,

col. 137.

-(2)

Iliid

col.

138

(a) 'id. ol. l50.-(4) Act SS. Uiu. VII Ociob , |.ag. 10115 (7) t.rr l8) ll.id. I. 4-. - lO) Acl. SS. tom. 111 Auf- , pag. 63. Aci. SS |..m.VnOcloli ,i)iig. 1095- \8) Ap. Lulil)C,Uibl. Mss.

How

(101 U'id
.

Inm

II,

t'.iu.

O.ioi.

piig.

i.rig.tJm (i))Act.SS.lnm.VltOrlnl,.,,,aj.. 109. A.-*Miiti.. iiafl. 813, {UJ \\<i. tom. VjJI Sli. (<2) AiinBl. Btncd.lib. LVII. iium. 'ii,
I

lom. IV, pa^.

3fii.

Octobris

Tomus X.

23

suoruni

156
kDCTOKB V. D. B.

DE

S.

PRESBYTERO. BENEDICTO COOTESSORE ET

f'''

suorum
et

clissimi, qui tunc

nedicti

eremeticam vitam ducebat particulam corportsSBese in ea posuisse confessoris. cu^us corpus

quiescebat.

Gualterii et deinJoannis ^^^'

usitalum atque nunc asservatum in bibliO' theca oppidi Napoleon-Vendee in hujus ka;

lendario inscribitur ad 23 Ociobris 5. Benedicti

nomen, cum

corporis pars apud se ^^^^^^^^^"^f:.^^^. -, duabus synodi pelito. '''[^^^^. et sequefUi in . suam egerunt causam ztaut ^{"^ "^^;

^^^Pf'^^ Anno 10J7

rium

ihi iitariMc '

priM

dp<t-

(^^ "^ ^^^^^ f Mabillonius (1) et sane xn ^ f f^^^^^^^^^^ nensiinter MaiorxsUonasternbeneficxapa recensetur (2). roecia Asianensis ante finem sse25 Postliminii itaque jure et Quinciacense coinobium XI recuperarat
;
:

vicerit

quemadmodum

inseritur novem viense Breviarium ejusdemsevi, itemqueUissale s^culi xv, utrumque in publica Picta^i^^si bibliotheca expositum, in cujus kalen^^^,-^ ^d 23 Octobris memoria legitur S. BeQuinciaco episcopi aut S. Benedicti i^edicti de."^ *, ^ _ deinde Breviarium, de Quinciaco episcopi conscriptum ad usum Annae de Pie, abbatis. .

episcopi titulo, et officium Lectionum ; secundo Picta-

sx

UiM fui$ie vide-

culi

tur tanclUM;

gu* ibi de eo ^
>uperunt vesupr$
itigia.

partemreliquiarumS. Beuedicti. ^^^^^J^;'^ trans sacrorum pignorum solemnem an ^^^^J^|'^._ curavit in kal. Januartas
fieri

5. Trinitatis Pictaviensis ab anno U84 ad 1500, in bibliotheca majoris Seminarii Picta....... ,.^..... viensis repositum olimque a Maurinis Galliae chlTsHan^^noVce scriptoribus memoratum

mericus

neau

(3)

cellam

abbas e";--;^^"'jj ^,,^^1^ Stephanotio ex ^(^^^^^f; ,^^f^^^ ^J

I,

Missale Pictaviense impressum anno IbZQ VtBreviarium anno l^n^inquibus omnibus g, Benedictus ad diem 26 Octobris celebratur
(^)-

^'^^'^'l''''^'^^^^^^^ MajorzMo^^^^^^^ initio tradita fuerU

et

lum

S. Benedicti
<'''^''';i''^^^^^

episcopus dicitur. In posteriorihus libris J^ ^^^.^^^^^.^,,, ,t Pi.taviensibus

;

auiissuipatronxtamprompm Quincxacenses An f^J^^^f^^^^ et diem obxerat S

eadem servata fuere

^^^.^ ^^
.

sed

qu^

in antiquio^
,^

y^^^^.^

^^^^^,,^

''

^'^f^'"^^^^^^^

1%

^"^^^^'^"V-i^r recogtteturAsznajum seu .n^X^n^^^^^ vere credibilis, si

sZ

esse, Asiniacum in pago Herbadillico situm et si dezndepr^ sicuti ostensum estsupra; oppidi Asinan. oculis habeaiur olim ad fines specum, cui vidgare patuisse

recitabantur h^c partim suppressa, partim Ha mutata ut aliquatenus ferri possent et s^culo quidem xvxii omissa penitus fuU a Lu^.^^^_;^.^^^^^^,^.^ ^ Benedicti Quinciacensis cionensibus omnis S. l^pnpdinti Ouinciace^isis
;

ynemoria, donec anno 1767 iterum restituta est, ritu simplici peragenda. Nuperius aute^n
in lectionibus Lucionensibus ,annolSbSRomas probatis,castigatio plenior facta est; retentus tamen episcopi titulus,licet 5.Benedictus pres-

Africum versus,

nomen erat Cave seu Grotte de S. quam se seepius descendisse meminerunt . scripsit o Asxanenes, -^tnrfmP^cripyi'. etiamnum senes Asianenses, ut ad me f ^^
j;/

Benoit, tn

^ R, D. Collomer. parochus, .^ ^/^ ^^^^^ anni 1853 ast eam l^^P''^'^^^^^^^^ ^' res publica et sacra adeo (^f^^^PJ^^^^^^^

^J

^jter dicatur in Godetgaudi Sacramentario J^^^ae confessor in Martyrologio Usuardi.

^7 Ututidest, eccequidnunc Lucionenses recitent. consentiente sacra rituum congregauone ; ipse pauca, uncinis inclusa. inserui V^^ ^^^^^. Benedictus confessor, cujus sacra
:

fuit, esse

olausam.Eamdeminrem^ugjjj^xt^ nempe mihi idem R. D. aliud argumentum. 1830 in Asianensx tempio usque ad annum hexagoservatum fuxsse calicem argenteum, nixum; cux inscripta num etpede triangulari S.Benedicti. erant hxcaut similia verba calix minusplacet; quum Veru7nid argumentum Benedinemo facile hinc conciuserU ipsum S.
:
;

memoria
tyrologio
pus.

die vigesima tertia Octobris in MarRomano recensetur , ab antiquis

temporibus

apud Pictones
Samariae
in
,

colitur ut episco-

Eum

Palajstina antistitem

et ob persecutionem fuisse plurimi tradunt aliisque sociis Pictavos cum sancto Viventio

usum ctum hoc ipso sacro pocido fuisse ^calicem de proprietate tempti potius hunc
sed
vxdetur Benedicti fuisse.Casterumjacerenunc amxssx Benedicti cultus ; pristinae Asiani S. peregrinatxo ; et fuere reliqui^; nulla pia baptxzandum Benedicti nomenpaucis inter

venisse ad

divum Hilarium
j

a quo, ut fertur,

eremum juxta castellum Gravionem, nonproexcisa pecul a civitate, impetravit ibique in usque ad obitum permansit. serviens
tra

Deo

Alii vero ejus

episcopalem sedem

et

tempus quo

[Aiii vixit incomperta esse fatentur.

demum

velim datum infantibus. Atque hic annotetur hunc S. BeCasteliani error, scribentis vuigo
;

Ledii ostia jacenie quas in mappxs appeliatur; nec quis ac recentibus S. Benoit qui locus etiam Casteiiam[ eevo Quinciaci dicebatur. S. Benoit de Quincay hac parsecia, Asx26 Verum non tantum in coiebatur S, Bene^lctns; sed ^jTcUMd^:: najiet Quinciaci concessifuere ecclejam pridem honores ei diwcesibus Lucionensx et vienri. siastici in universis epxPictaviensi.QuumpostutavU anno 1S53 congre^ congre-opus Lucionensis a sacra rituum scopus
. ,

nomen nedictumi;ocaWBonizet; certe id ei parochza, aU non est Asinaji nec in vicina

merito persuasum habent eum, priusquam habitum Acta fabuiosa S. Viventiiprodiissent, presbyterum.] Quidam ipsum in pago fuisse
extreHerbatilico degisse arbitrantur ibique sacramentarto, clausisse diem, [quum in

aeque anti-

mum

anno 800 inchoato, legatur:

%i kal.

Novembns,

Sancti Benedicti in pago Herbatilico depositio alienus erat presbyteri.] Lectio v. Mundo pauper rebus sed Deo proximus et araicus
:

terrenis,

^^.^

sed gratise donis pervenit ornatus, itaque transitoria despiciens

et privileg-iis per-

ad

ffiterna.

Undecimo
,

eseculo

monasterium

situm juxta

Quinciacense castellum Gravio

,

gaUoneutnovumProprxumJq^d^^^^^^
sunt plura Lucionense approbaret aliata Luctomonumenta, tum Pictavxensxa, tum alfirmabam nensxa, ex quibus, quod modo
,

^J^-^^S!^ .l^Lbatur.
^^ZtZ^,^ F
^^^
^
J^
territorio

Eodem s.culo

nunc Lucionensi, extruconfessoris invoca-

^^^ g,^,ti
>

eximie constat

videiicet

Brevtarxum

saeculi

^^^^\^^^^^^ *
sia ipsius iuui

XIV. olim in civitate

et dicecest

Lucionensi

^tiamnum

decoratur. Lectio

parochialis ecclc libro vi.

Ex

num 6. lom. V. pag- ^^/' {\\ Aniial. Bcned. lib. LXIX, (3) ColdeTours, pag. 106, edit. 164. .ei (2) Pouillt P.clav. Cfr Lecomlre, lora. Lin. in Bibl.oih. civil. Uuiou ^.

BenoU de Quin^ay, pag.9. Notice sur Tabbaye de S II, col. 1308.

[i)

Tom.

S, Hiiarii

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

157
V. D. B.

s* Hilarii episcopi super Psalmos, in Ps. 118, lit. XVI, num. 16, 17. Super topazion. Missa
Sacerdotes. Id officium

Sacramentario Godelgaudi, in RemensiS. Remigii monasterio decani. Hujus ahhaiise calendarium liiurgicum non hahemus; unde asserere non ausim ihidem perstitisse S. Benedicti cultum. Sed ex legato nohilis virt, Baronis de Viron, ad manum mihi estOf&cinm sanctonim Tresani, Gumberti etSanctse Berthse,

diell Octohris quod SS. Redemptoris. Ante reformatufn Proprium ritu simcelehrabant plici, ut paulo supra diceham Lucionenses S. Benedictum nunc semiduplici hinc patet quam graviter erraverint
fit

23 impedita

sit festo

(ni fallor)

Galli3e christianse novee scriptores (1), quum S. Benedictum Quinciacensem patronum esse dixerint iempli cathedralis Lucionensis. Re quidem vera magno honore ihi olim colehatur

nuncjam sute integ^ritati restitutum, atque his typis quam diUg*entissime fieri potuit cura et
expensis Ludovicae de Linange, Aveniaci monasterii abhatissse,

excusum Rhemisanno

1557;

S. Benedictus

verum non Herhadillicus seu

:

Quinciacensis, sed Cassinensis

nec

mirum

quumante annum
e7'at,
(

1317 illa ecclesia ahhatialis

Rtmenii.

non autem cathedratis. 28 Initio hujus commentarii diximus inscriptum fuisse S. Benedicti nomen et festum
(I)Tom.
II, col.

cui rarissimo lihello prsemiiiitur kalenda' rium liiurgicum, in quo ad hanc diem commemoratio fieri juhetur S. Benedicti episcopi ita ut ejus memoria in illa regione sasculo xvi nondum periisset, sed tanium exemplo Quinciacensium ejus preshyteratus ordo in episco-

patum mutatus

fuisset.

1404

ct

U05.

DE
J.

S.

IGNATIO

PATRIARCHA CPOLITANO ET CONFESSORE,

V. H.

I.

Sancti

memoria

in fastis sacris

ejus Acta a Niceta cosevo consvitse.

cripta

chronotaxis

ANHO
DCCCLXXVll.

]n Martyrologio Romano suh

tur
:

hac die

legi-

SaneCi metiwria in fafi*

Constantinopoli, sancti Ig-nati episcopi,

tum

laliuif.

csesarem ob repudiatam qui uxorem arg-uisset, ab eo multis injuriis affectus in exsilium pulsus est sed a Nicolao, Romano

quum Bardam

xxiii Octobris ? Quod affirmare videtur codex Floreniinus Item sancti Ignatii episcopi et Martyris CP. Ei certe Mariyr aliquo sensudici
;

potest, qiii tanta et

tam crudelia

sustinuit

pro

Poutifice restitutus,

tandem

in pace quievit.

H^c

colaus

eaienus accurata suni, quatenus S. NiIPapa acia conira S. Ig-natium resciderit, adeoque eumdem in sede CPolitana resiitui jusserit. Sed hujus Papse decreta

Ecciesia Dei iormenta. 2 Eadem ac latinidie Sancti nostri memo- lumgrMdi: riam agit Greeca Ecclesia. In Meaaeis hodiernis legitur
:

Mv/it/r,

tou oaiou Trarpo;

/.ucov

'lyyartou

7rarptap);ou KuvoTavrtyoujTo/OL>;.

patrisnostri Ignatii,

Memoria sancti patriarchte CPolis. lisdem

c tunc primumeffectum sortirisuumpoiuerunt, quando defuncio die xsiv Sepiemhris^^l imperatore Michaele III, cognomenio Ebrioso, Basilius Macedo imperii guhernacula suscepit Nicolaus autem Papa ante moriem suam, quse eodem anno die xiii Novembris accidit, vix funestam necem Michaelis, et rerum in Orienie muiationem cognoscere, et multo minus S. tg-natii restitutionem, die xxiii Novem:

verbis uiitur Supplemenium ad Memea ms., quod olim in Collegio Claromontano Parisiis P servatum, a Sirmondo nostro e tenebris eru-

tum

cujus apographum exstat in hihliO' theca Bruxellensi regia, suh num. 11,324-, cum hac sola lectione variante, quod pro pafuit,
:

triarcha dicatur archiepiscopus. Mensea insuper pro more habent distichon

Eups;
fjLsraffra; rj^v TraXaiaw

a^tay

bris ejusdem anni, ut infra videbimus, factam, prescriherepotuit. JuresuoS. Ignatius,

'lyvaris npoedpi Tu/iams Trisveas.

cessante persecutione, a Phoiio usurpatore mota, ad sedem suam rediit, voluitque, ut, siquidem a pseudosynodo damnatus fuerat,

Quod Siberus (1) In morte jam

tatine reddit

tua vetustam g-Ioriam

prffisul uovae.

Es nactus, Igoati, Romae

iegitima synodus

eum

restitueret

guod dein

Appendix ad Martyrologium Romanum pro

etogium S. Ignatii ex Romano repetit, nisi quod addat post ejus noBaOrdiuis S. Basilii ei Kalendariwn

suh Adriano Papa II, anno Christi 869, in cecumenico concilio viii, CPolitano iv, summo omnium consensu effecium est. Quoniam auiem Martyrologi Usuardus et Ado ante S. Ignatium mortui suni, ejus mentionem facere non poiuerunt, adeoque Sancii nostri lausin in Usuarsolis Auctariis celebraiur nempe die xiv Junii, codex Bruxeilensis dinis suh unde Solhahet: Item sancti Ignatii episcopi, qui colitur lerius noster quserit an CPolitani,
: ;

Ordine

S. Basilii

men,
To'j

verhis siiianum ejus fesiwn annuntiat his

d-/. iepapx. prsesulis Ig-natii Ordinis nostri,

'lyvcLTiou

'H

id est

Saocti
r,u&>v.

ra^(o;

Menxa breve pro more elogium exhibent, guod tamen, si manuscriptos codices cum idem excusis conferamus, varium est. Nos Venetis anni 181S ex lihro typis
proferimus
expresso.

(1)

Eccl. grac. Marlyrol. mctr.

pag 346.

,;

15^
expy^esso
J. V. H.
,

DE

S.

IGNATIO CONFESSORE.
^^m. quorumtiiulos (^P^^^^^^i^^^^^
din
(i)

contenti assignare ex aliis, qu^ notabiliter difterunt. En itaque elogium

O'
V

^"

videre
et

licet,

scriptorem

eumdem epi-

dyioii

Tiarrjp -/.awv

'lyi/aTto;, ytoc fxEV

ysyovE

scopum

Mtxay;X
(x5X.j>o;

paatJ.ew;,
de

xat

ripozoTna;

ry;; paffiXiffoy;;,

Oso^tXou, xai tyyovo^

Eyvo-jxo;
Je

iNix.yi^opoj

roj

(5at7t/ew;.

-/svo^evo;, eira xai ^ovcr.;yp

quidem Dadybrorum in Paphlagonia dixere quidam, nulla auctoritate suffutti. Etenim Niceta sanctissimus episcopus Dadybrorum subscriptus legifur actis secundx
synodi

^odnoy.xptK; xai v/oufXEvo; ry); rou 'Ap/ayyeXou *AvarA?.ovro;, vuv Ttt/.aXou^vov vy;; rou rors fXEv
^3

Nic^nxanno

787, id est
:

annis

Hante

2^arupou

TrpOExeptffOy; Ereira

Trarpip;(/,; Kcovf;.y]va;

ffravTtvou7ro}.w;, xat xpary;ffey ery; iv^txa xat

Trevre" xai fAEra r

aura

ilz^lr.Ori utto

Mt/aviX PatrtXew;,
*I'wriov,

Ignatii mortem, celebratae (3) grapho nostro nequaquam convenirepossunt, dignitaqui annis fere centum episcopatem quod credi nullatenus sustinere debuisset,

sed haec hio-

tem

avr' aurou

TiaiTpixoyrtV
x.ai

7r&oca5.f/vou

rov

potest,

maxime quia neque

restituit,

TTpuroaTTaOaptov
7i(jov

irpwroffyi/.ptry^y, yevof^.vov TTpo-

>tou caffi/eco;,

ptova/ov. Et-a e^ESAyjQy] xai auro; utto Baffizat aTtoxareary; TraXiv 'I-/varto;, xat
ryi

S. Ignatium episconec virjam centum annos habens in

qu^

octavae synodo, adfuisse legitur,

xparr,av

cJsxa

'

xat

7ra?.iv ilsolriOr,,
<?e

xat -/Vro

lirE^avo; o ev ayio;. '0

y rr,

dyiQ:^ 'lyvario;

aTreXOwv

Sarupou

uoyji,

v ipy^v/)

avsTrauffaro.

Lattne

patu, tam copiose Vitam conscribere potuisNiceta scire illum set. Sufficiat igitur de Joan. Albertus Fahricius (4), fuisse, ut scribit phitosophum historicum et rhetorem, imo
,

sic

sonant verha.

fuit inijuibwper3 Saiictus pater noster Ignatius fiUus peram s.lgna- ^Michaelid aug-usti et aug-ustse Procopise, frater
tiutuerato

idicKur. pul$u$t

xiieophili et

nepos Nicephori. Eunuchus

fa-

attonsus, factus est praefectue ^^^^^ monasterii Archang^eli, coguomenlo tunc quidem Orientis , nunc vero Satyri. Patriarcha CPolis ordinatus, Ecclesiam g-ubernavit annis

monachus

etiam monachum ; quod conjicio ex eo, quod duplex nomen ga^at Nicetae et Davidis consueverant enim monachi nomen, in sseculo gestum, mutare, ut in Ignatio nostro infra monstrahimus, Nicetam porro coeevum fuisse
:

rebus gestis, quas narrat, unanimis

,

est eru-

quinque mensibus. Postea expulqui ejus loco sus a Michaele imperatorc Photium protospatharium et protosecretarium substituit. Deinde et ipse ejectus fuit a Basilio et quum imperalore et Ignatius restitutus annis decem Ecclesiara administrasset, quo

undecim

et

ditorum sententia si Walchium in sua Bibliotheca Patristica excipias, dicenteyn Nicetam sseculo xi clarum (5) sed scholiastem
:

Serrarum S. Gregorii Nazianzeni, Nicetam, primum episcopwn, dein Heracleensem in Thracia metropolitayn qui revera sascuto xi cum homonymo Paphlagone confloruit
(6),

denuo

ejecto, patriarcha faclus est S. Stephanus. Ignatius vero in monasterium Satyri se

fudisse videtur. 5 C^ete7'um ipse liber de vita S. Ignatiisetatem suam manifestissime prodit. Nam et post

coMvo eontcrifla;

recepit, et requievit iu pace.

Memea

bina

annum

qu% manuscripta
,

habe7nus(\), apprime, si

duo excipias quoad sensum cum recitato conveniunt. Etenim addunt, S, Ig-natium annos 79 vixisse, ejusdemque sijnaxin seu festum agi in dicto Satyri monasterio. Sed alterum gravius est diciturenim S. Ig-natius iterum e sede sua pulsus, illique Stephanus substitutus. Sed id contra fidem historiw affirmatur
;

879 quo Constantinus Csesar, Basilii Macedonis filius, ohiit et ante annum 886, ^uo iterato expulsus fuit Photius, conscriptus est.

Constantini csesaris prasmaturam mortem,

et

ctadem Syracusanam, qu3e anno 878

contigit,

adducit Nicetas hiographus tamquam poenam, Photianae itnpietati inflictam, hisce verhis num. 65: Ilas et his deteriores ob causas
veuit ira Dei super filios diflSdentite. Subito namque imperatori filius et carissimus et natu

quum ex omnibus
stet
et

antiquis monumentis con-

S. Ignatium in sede sua CP. diem

ohiisse, eique

successisse,

non Stephanum, sed Photium qui quidem iterato expulsus

,

locum C

fecit

Stephano anno

886, id est

novem

maximus, Coustantinus, est ereptus... Deinde etiam magna Syracusanorum civitas horrenda clade periit iusulaque. omnis et cuncta oppida P hodie et agri hostili manu foede etiamnum
vastantur, diripiuntur et pessumdantur. Constantinus por^^o diem suum obiisse dicendus Joannis est anno 879; siquidem epistola inscribitur VIII, a Photio ynutitata Papa^
,

annis post Sancti nostri obitum. Initio quidem suspicabar, in Memeis excusis integram
phy^asim, qua restitutio Photii referebatur, excidisse, ita ut dein recte procederet et se-

cunda Photiiejectio
substitutio
:

et

in ejus locum Stephani

mense Augusto,indictionexu,seu anno

, ,

H79,

sed istiusmodi conjectura sustineri non potest, nam moxsuhjungitur secessio iv r/i S. Ignatii in monasterio Satyri, ocnOSj^^v non ZoiTupou ^ov/i quce verba clare indicant fuisse mortuum Ignatium in monasterium
;

imperatorihus Basilio Leoni et Alexandro omisso neynpe Constantini jam defuncti nomine{1]. Similiter Syracusana direptio conannoSIS; tigit, ut monstrat Muratorius (%), nam constat ex Chronico Sarracenico siculo

delatum

Acla a Nicef

sed viventem se itluc contulisse, Quorsum vero iste ah antiquis Menseis dePhotii alterum, flexus in hodiernis? An ut ? infortunium ohvelaretur edidimus, 4 Ptura quidem in brevi, quod occurrunt sed iis elogio animadvertenda quoevotvendis nunc quidem supersedemus eade^n in Vita, inferius danda, niam uberius explicarepoterimus. Vitaista auctorem hahet Nicetain Paphlagonem, seu, ut atii dicunt, Davidem Paphlagonem, variorum opusculo,
,

cap^amSyracMsam vigesimoprimomensisMaji,
feriaquarta(9);

quwn

vero iitera dominicalis

anni 878 fuerit E, dies Maji

in feriam

quartam
,

incidit.

vigesimusprimus Sed nequepost an-

num 886,

quo iterato e sede CPolitana ejectus scripsit hiographus Nicetas, fuit Photius certius non omissurus posnam et infacerto miam Photio, quem in decursu operis omnimode exagitat inustam, si id ante abso,

Itaque tutionem lucubrationis contigisset. opus Nicetse dum nihil temere asserimus
,

-mCoiniiienl.descrippl. ecclcs. tom. rr,col.21i Clr Aul.erl. ni Bil.liolli.eccles. MiiKi Auclanum dc scnpU. eccles. niig. 42 lom VriConc.col.UO. - ,4)Biblioth. erffic

(j) Bibliolh. rcg.

Brux.

iiuni.

ir32i,mss fol.l02v

el

U2.

na-

(il

et

577. Edil

Jenen. Danzii an. 1834(7)

((i)

Fabric.

&ClioaKgr.c. tom.VIU, pog. 451^ lom. V, col 134 -(S) Anni.li dltul.
scnpU.
rci. Ilal. lom1

Ubbe

'om. IX Conc.

png. Ij5,-(ltl Mnraton-

Par-

'

i3i

Ubbc

P^S 24^-

tom VII,

pag. 747. Edil.

Hamb. 1802.

- () Bibliolb. Palnst.

anno

DIE VIGESIMA TEETIA OCTOBaiS.

159
viros, qui

A anno
latiM orum
urtoftinr

ex quo proinde consequitur biographiim coaevum fuisse, et

circiter 8*^0 alligamus
;

incertum

est, illos intelligo

monahe-

j^*^'"'^

chicas vitse S. Ignatii institutores,

suam

m-

idoneum testem eorum quae scripsit. 6 Nicetse biographiam e grseco latinam red^^^^^ jr,,gaericus 'Mctius sodalis, ut videtur, " Oratorii Romani, utpote quem suumnominet C^esar Baronius ad annum 847 xxxv (1]
:

reditaiem sanctissimo discipuio reiiquerunt.

8

Aiterum momenium chronoiogicum

inve-

'P'"^'*''"'

''*

'iHi

anfu)8i6,

nimus
cim,

de reformando.-

in Libeilo synodico scriptoris coan)i['^]: lgn&i\MiQ, obtendebat Photius, qui annos unde-

menses quatuor,

dies vig-inti,

thronum

Monumentum, ait, hactenus

latinis incognitura

patriarcbai occupasset, electum

ex graeco codice Columnensis bibliothecae, quffi Sirleti Cardinalis, viri doctissimi, fuit, noster

numquam fuisse. Inquirendum igitur est in annum ejectionis S. Ignatii, ut inde ad annum et diem ejus
ordinationis deveniamus. Boliandus noster in Aciis S. Theodor^e, imperatricis CP, ad
xi Februarii, dicii (5) S. Ig-natium a sede sua pulsum fuisse mense Novembri anno 858. Sed huic chronotaxi merito contradicit

redericus Metius erulum, in latinum vertens, egregio munerenostros locupletavit annales (2).

Alteram versionem adornavit

et

libro speciali

diem

publicijuris fecit Matthseus Raderus, Societatis Jesu (3) ecc quo dein in varias Conciliorum collectiones defiuxit. Diffitendum porro non est, Raderum ssepius, quara par est, laiinaetiam phrasi nequaquam exigenie, a Grasco textu discedey^e. Quamvis autem is sim, qui velim, grseca monumenta, istius

non ma-

Pagius in Criiica Baronii ad annum 858 xi Nam S.Theodora e solio deturbaiaet attonsa fuit postquam, ut habet Nicetas nosternum. an^ios quindecim 39, cum fiiio Michaele
,

menses

octo,

xime

ad verbum latina reddi quod vix fieri potest, grgecis plerumque synonyma ei epitheta, non raro otiosa, accumulantibus verumtamen arbitror, Raderum longius d
cevi,
;

topost, ait

imperium gubernassei, nec mulidem biographus num. 15, Igna-

grseco textu, nulla necessitate cogente, defiexisse, imo sensum quandoque expressisse non

accurrate satis. Nihilominus Raderianam versionem, utpotevulgatiorem,dabiinus, usuri tamen Metiana, quoties opus fuerit; neque ne nimium propter lectorem' monebimus
,

tium patriarcham depulit. Jam vero Theodora unacumfilio Michaeie imperii administraiionem occepii die xx Januarii 812 cui si addantur anni quindecim et menses octo devenimus ad mensem Septemhrem anni 857 et quoniam non multo post S. Theodorge attonsio: :

istiusmodi
naiciiur >oii-

levi07'es

numerus cum
7
c(tuanno798,'

mutationes, annotationum fastidio lecioris excrescat.

vitcV S. Ignatii

Chronologicam

seriem or-

omnia nobis qusedam temporum momenta statuenda sunt, ex quibus reduo autem liqua deducere nobis liceat certa, nempe monachatus ejus, occurrunt quando factus esi annos quaiuordecim dein ejus expulsioe sede CPolitana, postquam annos undecim, menses quatuor, dies viginti thronum patriarchalem occupasset, Quod ad prius speciat, scilicet cvtatem, qua monachadinaturis, ante
:

nem, S. Ig-natius e sede ejecius fertur, incurrimusin mensem Novembrem ejusdemanni; a quo per undecim annos, menses quaiuor, dies viginti retrocedendo, incidimus in diem iv Julii 846, qucB dominica erat (anno iitera dominicali C noiaio) adeoque apta ceiebrandas juxta antiquum morem ordinationis episcopaiis. Diximus supra ex Bollando sacrilegam depositionem Sancti raense Novembri accidisse
;

et

id recte

nam

Nicetas num. 42

dicii:

Dies erat dominica, tertia et vigesima Novempulsus erat, briti, quu etiam prius in exsilium
qui Dei praesidio etclemeutia completam completorura novem anuorum ex virtutis certamine

tumprofessus

est S. Ij>:natius, id timpide declarat Nicetas biographus num, 2 quatuordecim vero annos factus, riffcapcffzatdixaern? y-yryjM:, ct ipse monachum \ndn\t. Quum igitur
:

hiuream adeptus, Ecclesiffi suaethrono restituitur. Subest iamen error nempe pro novem evvsa annis iegendum esi decem dt/.x, quatenus ab anno 857 ad 867 ab episcopatu cessaverit
5. Ignatius.

Unde miror Pagium ad

est

an. 867

Michael imperator, S. Ign-Atnpater, expulsus ei cum tota familia attonsus fuit anno 813, consequitur Sanctum nostrum natum esse anno 798 aut 799 et quidem mihi prcvplacei
;

Cuperus noster in sua xv, quem secutus Chronologica Patriarcharum CP- f Historia

num. G43

(6)

dixissepcr undecira annos utrim-

annus
55,

natalitius 798. quia, ut Vita docei

num.

octogenarius ohiit, quod magis cum anno emofHuaii, quem infra investigabimus, concordai. De anno autem, quo prgefeciuram monasterii suscepit, nihil definiri potesi, Dicit quidem Nicetas num 7, patre et paedagog-o e vita sublatis. statim fratrum Ignatio animaruraque curam et praefecturam commis-

que incompletos ahsque pontificatu vixisse. Ignatii va9 Circa annum emortualem S rianiur sententi^. Baronius, Aib. Butlerad

^;';;;;^';;
^^,,^;^^

sed vox ji&tev de Michaeie, olim sam fuisse imperaiore, intetligenda non esi utpote qui
: :

annos triginta duos post assumpiam monachatum vitam protraxerii suam, adeoque anno 845 obierit scilicet uno solum anno antequam ihronum patriarchaiem conscenderet filius ejus S. Ig-natius ; cujus res, in monaste;

nuperus biographus Photn canonicusJager (7) dicunt Sanctnm obiisse dte alii vero admittuni XXIII Ociobris anni S7S xxiii Oclobris, sedanno sine ambiguitatediem hi quicitius mortemsiatuunt, idest 877 et meojudicio rectius. Hujus sententiee padem troni suni Pagius ad annum 878 xi e^ Cuperus nosier in Historia pairiarcharum CP. nwm. 655(8). Qui priorem opinionem emiserunt, nuliam quidem suse chronotaxis ratio

huncdiem

et

rii

prsefectura ei presbyieratu gest3e,arcio unius anni spatio concludi non possunt. Adeoque patrem et pxdagogum, quo?'um nomina hacienus ignorantur ei iempus moriis
SS. (I) Cfr Fnl.iic,Bil.liolh.grc.lom.VII.j){;-749.~(2)Act.

reddiderunt ast posteriores vaiidis rationibus, ex Niceta desumptis, se7itentiam contrariam firmaverunt. Etenim Niceias num. 55, totum pairiarchaiis digniiatis tempus complectens, dicit Ergo Ignatius iterum patriacha, decennio prajfuit triceunio autem,

nem

pauloque amplius universe magnus antistes

iiuro. S8.

so-

(ti)

-(4) Labbe lom. lom VII Seui..pi.B.280.mim.5.-(3} VlllConr. col.653.-(5)Act. SS. lom. IIFcbruar,. |.ai;. Sfa6.
ll.nl. I.c.

dc Phoiius

pBj;.

'm.

(7) Uisl, Acl, SS. lom. I Aiir., png. 1 10*. Edil. Luvaii. 1W5 |8) Act. SS. lom. I

hum

160
AOCTUBK V. H.

DE
fj.tv

S.

IGNATIO CONFESSORE.

liumtenuit; ctoctogenarius in pace... profectus

est, AtKcc

J.

ovv

er/)

to ^eurefiov,

ra Travra dt rpiaev etpy;v/i,..

II.

Controversia inter
in

summos
Bulga-

xovra xat ^otpov

vaTtOi;
*

n xrpo;,

6 /^ieya; ap^^ieparEuiraq 'ly-

Pontifices et S. Ignatiura circa

oydoezooTOv

(Je v^d/]

yeyovw; ero;

jus patriarchicum

avz/.Yi(^OYi.Quoniam vero restitutionem S.

tii

Ignasupra anno 867 illigammus, consequens

ut

riam.

fit,

annum

obitus in

annum

877,

guo de-

cennium, uno minutum mense, absolvitur, reponamus, Neque suspicari licet in numero decem annorum^ a Niceta allegato, aliquid erroris obrepsisse ; nam idem biographus paulo infra num. 59, agens de Phoiio, decennale ei attribuit exsilium Toto, inquit, illo
:

Atque hic commentandi,

omnia accuratissime

biographo Niceta
et

Conrroueriid
rirca jurUdicttonetn,

minutim enar-

rante, nobis finis esset, nisi nxvum quemdam S. Iguhtnsileniiotegerevoluisset hiographus. Nempe inier Romanos Pontifices ei Sancium nosirum exarserai gravis coniroversia circa

qut

qrxandoque Jnfiocue agiiari

ftomi.

decennali exsilio infinitas

technas

adversus

Sanotum molitus
7/];

est. llavra dt rov tJizasry; y_f>ovov

KtxTa.

ujrepoptac,

fxvpiixc,

tov dyiov xaxavoia;

xtvcov.
notni prplaet

anuiM 877

10 Nostra sententia

exeo etiam confirmatur,

quod, ut dicit Nicetas num 65, in poenam sacrilegas Photii restitutionis Syracusana capid autem, ut supra ta fuerit a Sarracenis contigii die vicesimoprinum. b. ostendimus momensis Maji, feria quarta anni 878, adeoguepost mortemS. Ig-natii, siquidemPhotius B sedem CP jam occuparet. Duo tamem sunt quae sententige nosirse opponi possunt. Impri:

jurisdictionem in Bulgaros, recens ad fidem conversos, exercendam. Uirinque enim contendebatur regionem, Bulgaris attributam, ad suum periinere patriarchatum, Bulgari seu Vulgari nomen suum a Volga, Moscoviae flumine, quod accolebani, mutuati dicuntur (2) gens ferox, bellicosa, christiano no:

mini

infesia,

paulaiim iamen sua cum Euro-

pseis consuetudine mitescere cospit, ac tandem seeculo nono,ultra mediumprovecio, christia-

nam fidem amplexa esi, Jam

seepius egerunt

mis Zonaras Annal. lib. xvi cap. 8, annos uudecira Sancto post eju^ restitutionem adscribit sed scriptor ScBCuH xii prgevalere non
:

nostri majores prsesertim in Actis SS. Cyrilli et Meihodii ad IX Martii (3) ei in Disse^Hatione de conversione et fide Russorum, a Stiltingo nosiro

de geniis istius conversione,

debet biographo coxvo, et siquidem tam facilis esi error in numeris enuntiandis, non est cur istiusmodi lapsus Zonarse tribui non
possit.

eadem recudere opus speremus, ,e monunon sii novam Vitam SS. Cyrilli mentis Slavicis Methodii adornandam in opere nostro bre:vi
lucubraia
:

(4)

ut hic

maxime quum

de annis Julianis, non intelligo, quoniam anni Juliani, quales Julius Caesar eosdem ordina-

Nam quod Pagius

ibidem

xi dicit

prodituram. Hic igitur singulare

momenium

exponemus controversiae, quae juridictionem spiritualem aitingens non raro inter viros
eiiam sanciissimos lites exciiat dum uirinque ea mentibus opinio insidet, debere quemquejura sibi crediia omni ope vindicare, Nec quidpiam sanctiiaiis ex istiusmodi litigatione decrescit, dum utraque pars se officium suum^ saiagere sibi persuadei sic viros, integriiaie etsanctiiaie claros, disceptasse dejuresibi
;
:

verat, vix avulgaribus differunt annos plusmille et sexcentos, id

quum

post

estusquead Gregorianam kalendarii reformationem anml582, decem solum diebus a vero calculo disiareni. Quod si Pagius per annos Julianos
lunares intelUgat, quos Sanclemeniius Pompilianos appellat (1), tunc, quoniam epacia seu differentia anni solaris et lunaris est nu-

competenii non raroiradit nobis hisioria ecciesiastica

(5).

meroroiundodierumundecim,l^n?Lt\ximoster decem annis, tribus mensibus et viginii cirCP. citer diebus a restituiione sua sedem satis est conjecturae meras occupasset. Sed C Alterum est, quod opinionem nostram inflrmare posset nempe ab eodem Niceta dici triginia S. Ig-natiura universim per annos ordinatus, ui supra vidiynus, sedisse quum
;

exponifur ex

12

Summarium totius controversiee optime,

GxkdeimQ BibUolhecario:

meo

judicio, exponii Gulielmus Bibliothecapariter rius, sgeculi xi scriptor, qui Anastasii, ei in prgesenti quasstione actoBiblioihecarii
ris,

dze IV Julii

anno

846, potius totis triginta et

unoannis, tribus mensibus etdiebusviginti thronum CP occupasse dicendussit. Sedhdoc nuldifficulias patronis conirariae senientise
latenus favet, ut quge faciat ut magis ad annum 876 retrocedere deberemus. Dein Niceias

Romanorum Pontificmn, ab Adriaexorsus continuavit (6) Ipsa dialogi no II forma satis monsirai, Gulielmo prseluxisse antiquum documentum, forsan ab Anastasio conscriptwn. Enverba (7) Postdiem tertiam,
Vitas
:

quo sacratissima Synodus [CPolitana, (Ecusuis menica VIII, anno H69 celebrata) cum codiceconsummata rescriptionibus oranino in

tractataque ad

Qui decennium, Ucet, ut supra animadverii-

mus, uno mense imminutum, tamen solidum poniificaius posuit, agensporro de tricennio
/at u./.pov ti npoi; anno, addit pauloque amplius de mensibus, quosnegltquseverbanon tam anno eiiam iniegro git biographus, sed de

elegantiam in ecclesiae imperatore in domo Sanctffi Sophiffi fuerat, ab patriarcharum, videlicet Alexancum vicariis

omnem

Hierosolymitano, simuldrino, Antiocheno et I^natio. qui cum aliquibus ibi que patriarcha
sedis aporesidebat, callide convocati [iegaii sedere jubentur, et quod principes stolic^)

Bulg-arorum
tionem, auscipiunt

eis

litteras et

doua per Petrum

intevpreiari pronum

est.

aliosque direxerint.

Quorum legraimperatore potissimum immmente

audiunt.
, : :

^:::^^^^^

sicque post salutationem Petrus, Domnus MiBulgarorumlegatus, exorditur quod Bulgarius, audiens chaeL princeps Dei Ecclesi^ ex divers^s pro utilitate sanct* apostolica convenentis, partibus auctoritate
,

i\\

De

- (2) Sl:iUer Memorite 83rs vuIg8r.enieudalpBg.48fi.

!'

Ilier.

Hist.dcs Aui.Eccles

Jnm. X^T.
ioyt.

pag-

C02 -(7) M.gne.

,ni.m 3 _(3)Acl. SS tom. IIMart.pag.U

(4t

SS.lom.n8epl.,pa6.1V.-i)Acl.SS.tom.V

Maj.,

Act. pBg.

Pairol.tora.

CXXVIILcal.

gratanter

gratanter accepit, stolioa missi estis

vestris

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. eamdem Hulgariam ex Graecorum regno vobisque, qui exsede apo,

161
fuisse,
J.

quia

ia

vestro

transitu
estis
,

eum

litteris

visitare

dignati

numquam negamus. Sedintueri vosdecet, quia aliud ordinant jura sedium, aliud patiuntur divisionesregnorum. Nos de divisione regnorum non agimus, sed de jure sedium loquimur. 15 Vicarii Orientaliura patriarcharum dixerunt lllud quod vobis diverso modo Bulgariam pertinere dicitis, addiscere volumus. Le:

iOCTOII V. H.

multiplices gratias agit. Legati sanctae Romansb Ecclesiae responUerunt Nos, quia vos filios
:

refiUati a le~

sanctae Romauffi Ecclesise novimus, iusalutatos vos praeterire neque debuimus, neque volui-

galii

Roma-

mus, quos nimirum sancta sedes apostolica ut

propria
ej)ieopi

grxci

membra complectitur. 13 Bulgarorum legati dixerunt

et

gati Sanctae RomHuae EccIesiEeresponderunt

:

Usque hodie
christiani-

$uam dieunt

pagani fuimus
tatis

nuper ad gratiam

Sedes apostolica, juxta quod decretalibus sanctissimorum Roraanorum praesulum doceri poteritis

accessimus. Ideoque ne in aliquo errare videamur, cui Ecclesiae subdi debeamus, a vobis, qui vices summorum patriarcharum geritis, nosse desideramus. Legati sauctae Romanae Ecclesiae

utramque Epirum uovam videlicet veteremque, totamqueThessaliam atque Darda, ,

responderuut

Sanctae

RomanEe Eccle-

siffi, cui per te, o Petre, tuus Senior Beato Apostulorum priucipi Petro cum omui geutis suse

niam,inquaetDardauiacivitashodiedemonstratur, cujus uuuc patria ab his Bulgaris Bulgaria nuucupatur, autiquitus canonice ordinavit et obtinuit. Ac per hoc ordinationem, quara tunc

paganorum Bulgarorum

irruptione omiserat,

regno egregio Papa Nicolao,

se tradidit, a cujus successore, videlicet

et praecepta viveudi et episcopos ac presbyteros auscipere meruit, vos et pertiuuisse et pertinere debere etiam in eo moustratis, quod postulatos nostros sacerdotes

non a Constantinopolitana Ecclesia modo, ut E fiugitur, abstulit, sed ab his factis ipsa Christianis recepit. Secundo modo, quia Bulgares,
jure gentili sibi patriam subjugantes, eam per tot annos retinent, quod ceperunt, scdis apostc-

et suscepistis et hactenus veneratione

retinetis.

cougrua
:

Bulgarorum

legati dixerunt

A San-

cta

Romana
in

Ecclesia sacerdotes nos petiisse et

suscepisse et hactenus habere nos confitemur,

et ei

semet, utsuperius diximus, patrocinio ordinatiouique specialiter committentes , nobis debent nec immerito subjici , quos ultronea voluntate magistros elegere. Tertio modo quia
licae

omnibus obedire decernimus; verum utrum Romanac au Constantinopolitanae Ecclesiai rationabilius subdi debeamus, cum his pa-

eosdem Bulgares sancta sedesapostolica, jussu

quondam

sanctissimi Papae,
,

Domni Nicolai,tam

per aliquot uostrum

Bomanae

triarcharum vicariis definite. Legati Sanctae Propter quae Ecclesiffi responderunt

;

qui hic sumus, et illic multas ecclesias dedicantes, sacerdotes creavi-

mus, quam per Paulum, Dominicum, Leopar-

nos sancta sedes apobtolica cum Orientalibus definienda mandaverat, Bominojuvante, finivimus: de causa autem vestra.secus quam defiuita est, fiuieuda,quia nihil in maudatis accepimus,
nihil veldefiuimus, vel in praejudicium Sanctae

dum
et

ac Formosum, veuerabiles episcopos, sed

,

Grimoaldum coepiscopum nostrum

iste

quem
*i3tivelistic?

hactenus

* Bulgares

cum

multis nostris

Romanse Ecclesiae definiendum censemus. Quinimo quiaomnis vestrapatria nostris sacerdotibus ubique plena est, nulli vos nisi SanctsB Romanae Ecclesiae pertinere debere, definitiva sententia,
quia in ea acerdote
14.

sacerdotibus iu conspectu nostro habere se fassi suut, a diversis erroribus ad cathoUcae fidei veritatem multo sudore, Christi gratia praduce,
transfereus, ecce ultra triennium tenuit, tenet,

ordinat ac disponit. Ideoque consequens non

est, ut siue conscieutia cis Ecclesia

quantum ex nobis
:

est,

promulgamus.

Romani summi PontitiRomana, de quibus prseseutialiter

obedlentiam promiuil S.
iKiiatius.

Vicarii Orientalium patriarcharum BulgagrMcit Quando vos illam patriam cepiris dixerunt stis, cujus potestatis subdita erat, et utrum

vestita cernitur, spolietur.

16 VicariiOrientalium patriarcharum dixeruut At quem istorum modorum modo dispen:

latinos an

grgecos sacerdotes habuerit, dicite?

:

Nos illam paLegati Bulgarorum dixeruut triam a grfficorum potestate armis evicimus, inqua non latinos, sed grfficos sacerdotes reperimus. Vicarii Orientalium responderuut Si
:

sare velitis, edicite. Legati Sanctae Romanffi Ecclesiffi responderunt Sancta sedes apostolica vos, quia revera iuferiores estis, super sua causa
:

graecos sacerdotes ibi reperistis,manifestum est, quia ex ordinatione Coustantinopoleos illa patria fuit.

judices nec eligit, nec per nos elegit, utpote quaj de omni Ecclesiasola speciahterfashabeat judicandi; sed neque nobis de hac causa sen-

Legati Sauctae Romanaj Ecclesiae responderunt A grsEcis sacerdotibus argumentum sumere non debetis, quia linguarum diversitas ecclesiasticum ordiuem non confuudit
: :

tentiam proferre commisit. Quapropter quod ab eafaciendum non accepimus, ejus cognitionis judicium, ei qui librorum muUipIicitate ad defensiouem sui multa proferre prsevalet, ex inte-

nam

sedes apostolica, quum ipsa latiua sit, in multis tamen locis pro ratione patris grsecos sacerdotes et semper et nunc usque constituens,
privilegiisui detrimentasentire uec debet nec

gro reservamus; a qua omnis vestra senteutia tauta facilitate despicitur, quauta levitate prodifertur. Vicarii Orientalium patriarcharum indeoens est, ut vos, qui grcoxerunt Satis
:

rum imperium detrectantes, Francorum

iuhaeretis, iu

foederi-

debuit. Vicani Orieutalium patriarcharum di-

xerunt: Etiamsi grsecorum presbyterorum ordinationem vestri juris fuisse doceatis, illam ta-

men patriam grcecorum regno pertiuuisse, numquam negare poteritis. Legati Sauctae Romanae Ecclesise responderunt
nobis diverso
centes,
:

regno nostri principis ordibus jura servetis. Quapropter Bulgarorum nandi fuisse patriam ex Graecorum potestate dudum comperimus,Sanet grfficossacerdotes habuisse
qua, quia EcclesitE Constautinopolitauffi, a recesserat, nunc per christiaper paganismum
ctffi

Sicut Bulgari

modo pertinere ordinationem dimendacium nonloquimur ; ita nimirum

nismum
Romauae

restitui

judicamus.

Legati
:

Sanctae

Ecclesiae clamantes dixerunt

Sententiam,

162
AOCTOff
J.

DE
quam non
electi
,

S.

IGNATIO CONESSORE.
,

tiam,

neque admissi

sive
est,

ret^ag-i

deher et.Nicolaus itaque in Bulgariam

V.

tumore

seu gralia

vel quidquid

illud

modo

prfficipitastis

potius,.

quara protulistia,

definitioauctoritate Sancti Spiritus, usque ad apostolicse omnino rescindinem sanctae sedis hanaiiullo inus,ita ut uullo modo vel nomen sententiae

Paulum Populoniensem et Formosum Portuensem^ qui rem ecclesiasticam apud Bulgaros constituerunt. 1 S Et vero Nicolaum Papam jus suum in
direxit episcopos

'"/'""'>

itutgaros servaiufn ft/cto.>c, /^..toc/ u,oic tyu^ Bulgaros servatum voluisse, monstravit ejus

'"'

""

'

^*

patriarcha bere' mereatur. Teque adjuramus, T *; ...n^f^,.;tofp SftnPt.nrnm Anostolorum auctoritate Sanctorum Apostolorum IgTiati principum, coram Deo suisque Ang-elis, omni,

busqne praesentibus, ut secundum hanc epistolam sanctissiroi restitutoris tui, domini Hadriani,

responsa ad Consulta Bulgarorum, qui imor^dinari primis petierant sibi ordinari patriarcham larimis netierant respondet Pontifex id pendere a multitudine Christianorum interim, inquit (3), episcopura
:

^^^^^ p^^^^

habetote, et

quum

increraento divinse gratise

summi

Pontiticis,

quam
ab

tibi

ecce offeri-

christianitas ibi fuerit dilatata, et episcopi per

omni Bulgariae mus, ordinatione immunem, nullum tuorum illuc

industriam

tuam
;

singulas ecclesias ordinati, tunc eligendus erit inter eos unus, qui, si non patriarcha, certe ar-

mittendo, custodias ne sancta sedes apostolica, videaquse tibi tua restituit, per te sua perdere
tur.

tc habere
siffi,

Quin potius, si, quod non credimus,justam quEerimouiam aestimas, Sanctse Ecclerestitutrici tuse, solemniter suggerere non

Tunc patriarcha Ignatius apostolicam epistolam suscipiens, licet mag-nopere monitus, eamlegere distulisset, respondit Absitame, decorem ut ego his praesuraptionibus contra nec ita jusedis apostolicae implicer,qui
omittas.
:

sanctse

seuiveniliterago,ut mihisurripi valeat,necita reprehendere debeo, deliro,ut quod in aliis

liter

coUocutio illa finita est. usurpato Nihiiominu^ 17 Porro S. Ignatio exsulanie, et Buigaria jum CPolis solio, con^^^ photium patriarchali p. PAoc-um extra con^,^^.^^-^.,^^j Bulgarorum accidisse '""'"' epocha haptizati sive nunc
ipse omittam.

Hoc

fiae

ordinandus sit. Ex his liquet, Bulgaris mentem non fuisse, ut sedi se CPolitanx subjicerent ;pairiarcham, qualem petebant, alii pairiarchm subordinari non decebat;quod eiiam sequenti responso confirmat Nicolaus, dicens, minus a majori esse benedicendum (i) sed propter longitudinem itineris, perynitHi ui archiepiscopus electus db episcopis constiiuatur ea tamen lege,ut neque in throno sedeat, nec quidpiam prgeter corpus Christi consecret, priusquam pallium a sede Romana percipiat, sicuti Galliarum omnes E et Germaniae et aliarum regionum archiepiscopi agere comprobantur (5). Imo inierrogatus Papa, quot sint veraciter patriarchje, responchiepiscopus
; ;

det

(6)

Veraciterilli habendi sunt patriarchs,

troversiamest; Pagius in regis Bulgari anno SGl, utvult S66 1, sive anno Critica Baronii ad annum Joannem Dominicum Mansi,
864

qui sedes apostolicas per successiones pontificiira obtinent, id est, qui illispnesunt Ecclesiis,

secundum

ut ibidem notatur, illigemus.

Et

certe tpse

Michaelts Photius gloriatur quam sua opera effeprincipis Bulgarorum ad illum dicit quapropter in epistola,
conversione
,

quas Apostoli instituisse probantur, Romanam videlicet et Alexandrinam et Antiochenara Constantinopolitanus autem et Jerosolymitanus antistites, licet dicantur patriarchfB, non tantae
tiimen auctoritatis,quant0e superioresexsistunt. Nara Constantinopolitanam Ecclesiam nec Apo-

ctam

direcia, eumdem dicit, laborum mium ornamentum,>^a//a-/aA/;a rwvpwv77c-vwy;

et

suorum

exi-

et genuiinfra, partus sui spiritualis verus Trvejp.arr/.wv w^^ivwv usysvec nus foetus, rwv ,awv conyjvv/ifxa. Et quidem occasionem

stolorum quisquam instituit, necNicaena Synodus, quffi Synodis celebrior et venerabilior est, sed solum quia ejus mentionem aliquam fccit Nova Roraa dicta est, favore Constantinopolis
:

xat yvnatGv

versioni Bulgaricee

commercium cum
;

CPoli-

principum potius, quam ratione patriarcha ejus pontifex appellatus est. Ex his manifestissime

C tanis prwbuisse, satis probabile

vera nempe soror aliique narrent Cedrenus (1) captiva abducta, regis Bulgarorum CPolim christiana doctrina imin aida imperatoria butafuerat vicissim Theodosius,cognomento
est, si
;

habemus, Nicolaum Papani numquam sancivisse jurisdiciionem, in Bulgariam arrogatam ab episcopis CPolitanis utpoie quos ne annuinter veri nominis quidem patriarchas
,

dam

qudeCupharas, in Bulgaria captivus semina animos barbarorum jacere pietaiis in

:

meraret. olim 19 Et vero ipsam Bulgarias regionem,

Dardaniam diciam,adpatriarchatum Roma-

'|;^^|;"^J;"^_ "'"
^^^
;^

fuerai conatus

succedente tempore rex

am-

num

mumsuum ad christianam religionem incliilli negotionavit, et CPoli, ubi frequens erat

rum
consueiudo, arcessivii, qui se popuiumCeque suum in fide chrisiiana instruerent. Photium ad bapiizandum mis.

pertinuisse, ipsi grseci tacendo consenin supra citata collatione tire videntur. cumvicariispatriarcharum Orien-

Nam

legatorum nempe talium, hiqu^stionem topographicam,

utrum

drenusaddit, sum fuisse. Id credo fundamentum arroganrex d% in Bulgaros jurisdictionis Verum bapHsmo MiBulgarus, prius Boggoris, a indiciionejiv chael dictus, mense Augusto,

PapamNicoseu anno S66 suos legatos ad Anastasius Bibliolaum Imisit, donaque. ait non parva thecarius in Viia S. Nicolai (2),
tam
sanctis locis

patriarliulgarica regio intra fines non attingunt, chaius Romani contineretur Bulgacontenii obtendere gr3ecos sacerdoies chrisiianiiatis quam raris ministros fuisse tionem repellunt legaii, dum dicuni sedem taapostolicani, quum ipsa latina sit, in multis pro ratione patria? graecos saccrdotes et locis
,

men

semper

et

nunc usque
:

constituisse.

Aiiamen
:

to-

pographicaqusesiio, a
iroversi^ imminet
apostolica, juxta

tegatis posita, toti

quam

eidera

sumrao

pontifici

dixerant legati

conSedes

contulit,

suggerens ejus apostolatui. quid se quid erga rehfacere salubrius oporteret, vel adhuc baptismo sacro caquum Bulgaricum rentem populum, ut fidei sacramenta percipe-

quod decretalibus sanctissimoprffisulnm doceri poteritis

,

rum Romanorum
totaraque

utramque Epirum, novam

Thessaliam

videlicct veteremque,

atque

Dardaniam
() ibid. col

m
-

_
2 Migi: (2) Misnc. Pulrol. tom.

VIII. Conr. eol- Rit

{(.J

(<) Ibld.

l.

c.

tiJS.

CXXVIll.

col.

1574-

- (5)

Ul.b..iom.

Ib.d. col. 54..

qua

: .

DIE VIGESIMA TERTLV OCTOBIUS.

168
veteres eloquuntur
(9).
AfCIOIIB
J.

qiia et Dardania civitas hodie demonstratur, cujus iiunc patria ab his Bulgaris liulgfaria nuncupatur, antiquitus canonice ordinavit et

disciplina et canones

Sed de his iatius ad diem xxv hujus mcnsis, ubt de S. Bonifacio I agendum erit. Quse om-

V.

II.

Argumentum istud omnium fortissimum non atiigunt Graeci, scientes esse ineobtiuuit.

luctabile,

Etenim Illyricum universum ad

hactenus spectasse negare non audehant. Mortuo quidem Theodosio Magno, imperium Romanum bifariam divisum fuit inter ejus filios, Arcadium et

Romanum patriarchatum

Honorium
pars

Arcadio, cui cesserat Oriens

Illyrici, quse
;

postmodum

Orientaiis direlicta

nia dein a pontificibus Cceiestino (10) et Siwto ///(11) confirmataiegimus. 21 Sed stabilito in Chaidedonensi synodo dZ*o patril^ can. XXXIII {\2) patriarchatu CPoiitano, cui ch*CP.: diceceses 1'oDtica, Asiana et Tbracica, simulet episcopi praedictarum dioecesium, qusesunt inter h^Thavos assignabantur, cceperunt episcopi imperatoriae urbis dilatare fimhrias suas, Sed hujuscemodi tnoiitionibus fortiter restitit

cta est, obtigit

occideniaii

Honorio

S.

Leo Papa variis

scripiis epistolis, qui-

Occidentaiis sex erant (1). provinciae sub vicario prtcfecii praetorio Ita-

Porro

lllyrici

lix,

nempeDuas Pannonias, Noricum Mediterraneum et Ripense, Saviam et Dalmatiam (2). Sed de Illyrico Occidentali nuiia

bus Anatoiii, apostoiicse sedis induigentia CPolitani episcopi, ambiiionem exponit damnaique sic in epistota ad Marcianum Au;

gustum

(13)

Multus, inquit, Anatolius episco<letrahit

pus proprio

merito,

si

illicito

optat
,

nobis controversia. quo lUyrinim 20 Qiiod verum liiyricum Orientale aitiyiety untversiimjia^^^^^ diceccses civHes continehat, sciiicet Macedoniam versus meridiem, et Daciam ad UomanOlri6ui7ur, septentrionem, quse in suas quoque proviU'
cias dividebantur, ut Macedonia complectereiur Achajam, Macedoniam, Cretam, Thessaliam, Epirum utramque et partem MaceDacio vero Daciam Medidonise Salutaris terraneam et Ripensem, Mocsiam Primam, Dardaniam, Prasvalitanam et partem Macedoniee Salutaris [Z).Quamvis autem Ulyricum
;

crescere augraento.

CPolitana civitas
te

Habeat, sicut optamus gloriam suam, ac protegenclementife

vestrie

dextera Dei, diuturno

truatur imperio.

Alia tamen ratio est rerura

;

saecularium, alia divinarura

nec praeterillam

petram,

quam Dorainus

in

fundamento posuit,
sit praedicto,

stabilis erit ulla constructio, Propria perdit, qui

indebita concupiscit. Satis

quod

Orientale imperio CPolitano atiribulum esset, mansit tamen suh ordinaiione Pontificis

Romani, quatenus
chcB.

iotius Occidentis patriar-

Id aperte profitentur episcopi Macedo-

nix in Conciiio Romano, suh Bonifacio II anno 531 ceiebraio, in quo Theodosius, Echiniensis in Thessalia episcopus dicit (X) Constat veneraodos sedis vestrae [Romame) pontifices, quamvis in toto mundo sedes apostolica
-.

vestTEe pietatis auxilio et mei favoris assensu, episcopatum tantie urbis obtinuit. Non dedignetur regiam civitatem, quam apostolicam nec ullo .speret non pctest facere sedem aliorum possit offensiones modo, quod per augeri. Privilegia enim Ecclesiarum, Sanctorura Patrum canonibus iustituta, et venerabilis Nicaenae Synodi fixa decretis, nulla posnulla novitate convelli sunt improbitate rautari. lu quo opere, auxiliante Christo fideliter exsequendo necesse est, rae perseverantem exhibere famulatum.' Atque in hoc
:

Ecclesiarum sibi jure vindicet principatum, et solam ecclesiasticis causis undique appelare
necesse
sit
;

ohsequio, Ecclesise Dei prsestando, perstiterunt tum ipse Leo, tum ejus successores, prae-

sertim

specialiter

tamen

g-uberniitioni

suae IUyrici Ecclesias vindicasse.

vobis

Et nota sunt prtecedentium scripta pontificum. Juhet dein ailatas epistolas pubiice recitari Papa Bonifacius, inier quas occurrit mandatum Siricii, commiitens curce Anysii,

omnium

CPoiitani antistites cristam atti^aducta ad iatinos CPoiitoiebant. tana sede.Innocentius Illin conciiio LateranensiiY, anno lt\6, can. v [14') secundum a Romana cathedra locum CPolitano patriar-

dum

Tandem

chce assignavit.

Thessalonicensis episcopi, universum Iliyricum iia ut sine ejus consensu in Illyrico

;

Cxierum quoniam patriarchatus CP., ab episcopis quibusdam Chalcedoneerectus, utpote lUyricum nuilatus complectebatur
22
,

iinm Blt.
I'ii'iii.

Illijii-

nullus episcopos ordinare priesumeret (5) eamdem potestaiem Anysio continuat Innoceniius I (6), qui dein defuncio Anysio substituit ejusin sedeThessalonicensi successorem, Rufum, cui committit curam causasque, si
quae exoriantur, per Achajse, Thessalia, Epiri Veteris, Epiri Novse, et Cretae, DaciiE Mediterraneae, Daciae

qui dioscesibus Pontica, Asiana et Thracica cixcumscriberetur ; S. Leo vicem suam per liiyricum Anastasio Thessalonicetisi, secnius,
ait,

eorum exerai>lum, qnorum recordatio

est

veneranda, commiitit, lU scribit ad metropolitanos lilyrici (15). Asiserius,JustiyiianoI

imperaiore peiente,

Ripensis,
;

MoesiiB,
:

Dardaniai et

Praevali Ecclesias

adjungitque

Non

primi-

tus

haec ita statuentes,

sed prjfidecessores nos-

Vigiiius Papa vicariatum sancttV Sedis a cathedra Thessaionicensi ad Justinianam Primam, olim Achridum, post Locridam transtulit, ut habet Noveila

tros apostolicos imitati, qui beatissimis Acho-

cwwcap. n\,qua

lioet Any&io injung'! pro

eorum
(8).

meritis ista

mse Juslinianae, nostrae,

jurisdictione

sancitur, beatissimum Priinquit Justinianus,

voluerunt

(7).

Eumdem Rufum
Pp. I

confirmat va-

riis literis Bonifaciu^

Sed quum

patriffiarchiepiscopum habere sempcrsubsua episcopos provinciarura Daciae

circa hoc tempus episcopi aiiqid CPolim versus jam inclinareni, Theodosius imperator Orientis, petente patruo suo Honorio, sancivit, ut episcoporum per lllyricum subreptione
reraota, observaretur,

MediterranesB et Daciae Ripensis et Privalis et Dardaniae et Mysijesuperioris atque Pannonise, ipsura vero a proprio et ab eo hos ordinnri
:

quod prisca apostolica

ordinari concilio et in subjectis sibi provinciis locura obtinere eura Sedis apostolicae Romae ;
(9)Ibid rol. I7I0 - (lO)Ibid. I,c. ~(ll)liMd. col. I7tl.coi-847.-(Ul Ubbe (12) llnd. col 7(il (r>J lliid. tom IV, Dciikwuid. rnm. toin. XI. I*an. ICoiif. col. 154. Cfr BiiiUtiiii. (15) Labbe, lom.lll, Coiic. col.l720. III. rarl. II, pag. 23tJ.

tom. I, pag. 84. (2) Paiiciroli. (1) Farlati. Illyricum sacr. Nol. Iinp. Oi-eidrnl. png. 90. Cfi- Fm lali. Illyr. sat-. iPin.r.pig. Sictiom. li, pag. .46. {5)Paiiciioli.Nol.tinp Oricnt.pa;;.-!!. - (3) Ibid. col. 1701 (4) Ubbc. lom. IV, Ciiiic.col. lt>9!). (tjjlbid. |.c.-(7l lliia.col, 1702, -(S) Ibid. 1. cet seii

Octobris Toinus X,

24

secundum

164
AUi-TOnR

S.

IGNATIO CONFESSORE.
missiSf

secundum ea

quae definita suut a sanctissimo

J.

V.

II.

PapaVi^ilio. Quapropter S Gregorius Maqnus lih. n episi. 23 (l) scribens ad Joannem, Pallium episcopum Justinianse Prirnse dicit
:

ordinasse Butgarorum episeopum Theophytactum de quo facio graviter conimquestus est Adrianus Papa in epistoia ad
:

exmore transmisimus,

et vices vos apostolicse

Sedisajrere iterata inuovationedecernimns, admonentes, ut ita vos circa aubjectos (id est,

peratores, data widus Novembyns, indictione V ^ewanno 872 (6) -.Favore, iyiquii, vestro fraBulgaroter et coepiscopus noster Ignatius in
antistitem, rura regione consecrare praesumpsit sumus; et quia a pia intentione undemirati

omnes lUyrici episcopos,

ut satis liquet

ex

epistola prwcedenti) debeatis exhibere placabiles, utrectitudinem vestram dilig:ere provo-

vestra retro reversi

sitis,

admodum

obstupui-

centur potius

quam

timere.

Atque deinceps,

dictum mus. Verumtaraen saltem nunc jam illius regionis reverendissimum prsesulem ab
dispositionesaUibribusmouitis,qu8esumus,coereffugiet ulcete: alioquin necipse canonicam prsesulatus vel alteriusoffitionem,necii, qui
cii sibi

quantum scio, pertnansit status ecclesi^ Illydonec Leo Isauricus, anno 730, Illyri-

ricx, subtractrni Orientale patyHarchatui Romano xit ex odio, quod contra Occidentales conce-

nomen

illic

usurpant,

cum

excomrauui,

perat, ab

eorum insacrorum imaginum

culiu

etiam catione, qua jam tenentur adstricti jactura carebunt. Brevi post proprii gradns
scripiayn episiolayyi viia funcius est Adrianus II ; ejusque successor Joayines VIII yion
desiitii veheyneyiter

mb nuarelinuerunt jurifdiclione
:

constaniiajn{2].

23 Quapropter Nicolaus I in

episiola

ad

Michaelem imperatorem, data xxv Septeynhris indiciionew seu anno ChrisiiSQ\,nulla

Bulgar^orum facta mentione, peiit (3), ut, inquem nostra Ecclequii, autiquum raorera
,

urgere restituiioyieyndice:

cesis

sia habuit,vestris

temporibus restaurare dig-nenimi,quHtenu3 vicem, quam nostra sedesper

episcopos, vestris in partibus constitutos babuit, vJdelicetThessalonicensem, qui Romanae sedis

Bulgaroruyn patriarchaiui Romano Eugemisit eyiiyn ad Basilium imperatorem Pauiuyn Anconitanum et niuyn Ostiensem E Buiepiscopos, cuyn episioiis ad Michaetem,

garorum regem

vicem per Epirura A^^eterem, Epirumque NoThessavam, atque lUyricum, Macedoniam Daciam Ripensera, Daciaraque liam. Achajam. Mediterraneara, Mcesiam, Dardaniam, Frjevaprincipi contralira, Beato Petro Apostolorum
,

ad Petrum coyniiem, (7), quiejusdem Michaeiis iegaiione in aula CPoimperatolitana fuyigebaiur (8), ad ipsum Basilium{Q), dein ad S. Ig:natium ac ad reyn
episcopos
clericos grsecos, quos Bulgaynee his posdiceceseos iyivasores appeliei. Sedde
ei

dicere nulhis

praesumat,

quse

nosLrorum temporibus,

scilicet

antecessorum Damasi, Siricii,

tremis episiotis pauiolatius. 25 Impriynis in episiola ad

clericos

propterma

episcopos

et

Innocentii, Bouifacii, Ccelestini, Sixti, Leonis, Hormisdae, Hilarii, Simphcii, Felicis atque pontificum dispositionibus aug-eba-

gr^cos (10) ; Joannes Papa eisdem exterminos ffiterprobai, quod calcata couscientia
et in aUeno3, a patribus positos, transtulerint miserint, in lllynci nam messem judicii falcem multiprovincias... Quia ig-itur contra sacras regulas deprehenduntur, exegisse

j^^^^^ p^ reprehcmo,

sanctorum
tur.

Ex

hisce

monumentis manifestum

est,

Romanis
que

Poniificibus

immoium inwiuiaium-

pliciter

patriarchale )us in universam Sed Photius, sedem CPoliianam Illyriam. nefarieoccupans, quando Bulgayn ad ftdem
sieiisse

communicavit

christiayiam conversi sunt, spolia

tam opima

excommunicati. dierum spaQnisquis ex illis hujus apostolic sanctioms tium coffnitee ea regione non cedens.
eos
et

sunt

intra

trig-inta

sibiperire passus non

ad orieniaies ex Pagii Critica paiynarchas scripia, quam Baroniiad ayxnum 867 i^incito, exprobrat C Occideniaiibus, quod sint homines ex tenebris asanis prorepentes, qui omni cnm fraudulentia
etatide inculpata christiaet puris dog*mat.ibas

tione coyiatus est, ducere, py-opterea in episiola,

sedoynni conteneosdeyn ad suas partes iraest,

omni iUilgarica quamUbet ordinationem

patrare ultra

vel

dispositiouem

spatium obstmate Patrum auctoritate prffisurapserit; Sanctorum apostoUcii judicii sententia propno
prEedictum

doranique

poenara eva- P careat officio, nonnisi resipiscens raodo speraturus. surus aut veniam aUquo cum Non minus severe dictus Joannes Papa auiem episioiayn suam Ig-natio agit.Incipit

deducere etcornorum, eos (Bulgaros) subdole Tumpere conabantur. suum sortitie 24 Muliiplices aries tandem ei Buigari, ait Gulielynus sunt effecium [\), per Bibliothecarius in Viia Adriam II t&), donis ac Orientales Conbtantinopolitanosque sacerdotes, promissionibus per.-uasi. Grsecos Adrmno juxtaquod Grimoaldus episcopus (a& qui ab his se repulBulgaros missus)

(11) diceyido,

tertiojamcoyyiynonerilgn-dUnm,
revocatis beyieficiis a Sede

et in

memoriam

py^aecipit, ui streapostoiica eidem coiiatis,

nuos viros in reg-ionera peragrantes, quoscumquiper totam patriam ipso Ignatio aut a queiUic reperermt, qui ab

Bulgarorum

dirigat,

Papa ad sum fatetur,

suscipientes.

nostros

ejiciunt

munus accepisse subjectis ejus cousecrationis dilatione reducant: ita ut dir-untur, sine quuvis spatium nuUus episcopus, intra triginta dierum ordiomnino clericus, qui tuffi, inquit,
nuUus
sunt, nationis. irao inordinationis Non Bul-arura fines inveniatur.

aniequam Proyyiiserat quideyn,

coremSedis corem Sedis

Iffuatius, se his apostolica. apostolica^

heec fierenU i^raesumptionibus contra de-

mtra omnes enim paticonstituisti.

ore impl.candum iraphcandum non /ore

se

mur%o.,quos ibidem ^ "--

^-

tu iUicite

^^^^

^^^^ ^^.^^^^,

Lnvidetur Sancius obUgare

rnspecaU

^^^^^^^

^,,,

,, pomini famu-

rr::SS=::-^::^Sr'^::

^r do.riuLm

r.avimus. ..ue .orum

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

auctori

165
J.

ut sit limus. Porro

Deo ad incrementum spiritus dandum, ipse in omnibus primatum tenens, obtusi

obiit, ut

quamproxime intorqueretur in iltum

V. H.

sententias et damnationis pontificicB fulmen,

rum

tri^inta intervalla dieomnes, quos vel tu vel episcopi tui conintra

in

secrasse

aliquo gradu putantur Ecclesiffi, ednxetotius rep-ionis Bulg-aricaeterminis non

Sed, utsupranum Wdiximus, eaestindoles controversiarum.ad jurisdictionem ecclesiasticam spectantium, ut salva utriusque partis
litigantis sanctitate,

ecclesiastico illius ris, et temetipsum ab omni subduxeris, lamdiu sancto jure diseceseos non nostri corpore et pretioso sanguine Domini Chrisli post duos menses, a die numeJesu

tihus

magnis animorum moquandoque agitentur. Continuis documentis monstravimus supra, Dardaniam seu Butgariam regionem ad patriqrchatum Ro-

manum

perpetuo attinuisse sed S:

:

If;rnatius

randos, qua hujus epistolae

esto privatus,
nostris

tomum

acceperis,

sciens, grascos sacerdotes,

quorum proinde

quamdiu his obstinatus decretis minime obedientia? colla submiseris.

si

Jam

vero

pertinaciter in hac indisciplina-

tione atque pervasione perraanseris,et quotquot illic vel illi vel tu consecrasse videris,foras
illinc

ordinatio e graeco fonte derivanda esset, inter Bulgaros sacro ministerio vacare, credebat sui esse officii gentem, quam graeci sacerdotes ad fideyn catholicam traduxerant et hactenus
excolehant, suh sua retinere jurisdictione,
facileque persuadere sibi poterat, Romanum Pontificem, falsis quorumdam relationibus

dicio

minus expuloris, Omnipotentis Dei juet Beatorum Apostoiorum principum

nostrEeque raediocritatis
receperas,

auctoritate,
tia,

senteu-

omni patriarchatus
nostro

esto dig-nitate,

quam
exsors,
prse-

deceptum, injuste sibi tribuere votuisse quod ad suum patriarchatum non pertinebat. Et
,

favore

alienus

et

nuUopenitus suramisacerdotii privilegio

dictus vel potitus.
ted $emper retitlet\ie;

vero istiusmodi controversias inter sanctissitnos viros exarsisse, frequens in historia exemplum demonstrat. Pro monasterii Futdensisjurisdictione acriter certarunt SS.Lutlus et Sturmius (2) pro sede sua Eboracensi
:

26 /n citatis hactenusepistoUs duo animadvertenda occurrunt. Nempe omnes epistolse scriptie feruntur mense Apriti, die xvi, indi-

ctionew.quae

cum annovulgariSl^concurrit.
:

in Anglia S. Wilfridus non graves soium lites, sed acerhas persecutiones sustinuit a

Supra autem num. 9 ostendimus obitemS. Ignatii anno 877 itligandum esse quapropter aliquem in indictione notanda errorem irrepsisse

suspicamur.quoniam, ut animadvertiint Chronologi Mauro-benedictini (l), saepissime indictiones fattunt, Yix autem admittere possum, Joannem Papam, medio mense Apriti
anni 878 scribentem, ignorasse Sancti nostri mortem, qu3e mense Octobri prsecedenti accierat quidem commeatus CPotitanus, derat hiberno praesertim temporc, difpcilis non crediderim tamen semestre spatium itineri faciendo fuisse necessarium, nisi quid cur; ;

SS. Theodoro etBrithwaido.Cantuariensibus archiepiscopis {6). Litis principium erat divisio Ecciesias Eboracensis, a S. Wdfrido administratae, quam S. Theodorus in ternos
resistebat episcopatus dispertitam volebat Wiifridus, et interposita ad sedem apostoS. licam appeiiatione, vicit Romaecausam suam,
:

Sedsedi suae resiitiUus ecceaiium Sanctum, eiapso vix guinquennio, adversarium experitur nempe S. Brithwatdum. S. Theodori in
,

sorihus pr^vter ordinem accidisset. Alterum notatu dignum id est, quod Joannes S. Ignadignitio minetur amissionem patriarchalis tatisycujus, siobedire recusat, exsors futurus

sedeCantuariensi successorem,qui, instigante Northumbrorum rege,Alfrido,Sanctum deseiterato de sua iterum deponit,ita lU Wilfridus Pontificem adire coactus fuerit, Romanum Coiuntur hi Sancti, Wilfridus die xxiv Apriiis

Diximus supranum. 21, patriarchicum jus primo a Romanis Pontificihus sedi CPoest.

Theodorus, xix Septembris [bjetBrithwaidus IX Januarii (6). 28 Etiam Sanctos in ejus generis quaestiom(-i).

u( vnriitexentpli*
III

litan^ trihutum fuisse sxcuto xiii sub Innocentio lU. Verum si verba Nicolai I citata
,

prxhat exemhusquandoque enim, nepos ex pium S. Bernardus.Gidielmus et tkesaurasorore, Stephani Anglorum regis
decipi, iiiustre

oni

irulnr.

attenderimus facilis erit responsio. Iste enim Pontifex in responsione sua xcii ad ConsuitaBulgarorum, non omnem antistiti CPolitano abrogat patriarchae dignitatem, sed ejus cathedram negat esse apostolicam, seu ah Apostolis institutam,guaprop-

supra

num

18,

ter

doceteam non

esse tantae auctoritatis, sicut

et

Romana, Alexandrina
toritate
lari.

Antiochena, dein quam Ecclesi^e aucfavore principum potius patriarcham ejus pontificem appel-

concordibus suf rius Ecciesia? Eboracensis, fuerat ejusdem Ecclesi^ arfragiis eiectus motiis quechiepiscopus. Sed S. Bernardus, hanc electionem relis abbatum et aliorum, intrusumque vocat simpiiciter intrusionem, praeterea epistoixs malediciumdicit, variis Cardinaies Cixtestinumll, Eugenium III ac scandaiutn amoveant (7) urget, ut tantum appeliat (8) publice infaraatum,
:

Gulieimum

Primatum tamen detrectahant Romani

vetabant, ne

CPolitans; sedis non

pontifices,

id

solum

termini antiqui moverentur, rata hahuerat Nicaena synodus deet qu^ struerentur, videticet, ne episcopi CPotitani transilirent antiquos et apostolicos patriar-

irao antejudicem accu.-atum, nec purgatum, opera convictura,et sic consecratum suaque et in iocum ut Henricus Murdachus efficit, Eboracensi imWiiheimi cathedrae
:

dejecti

poneretur.

chas

et

secundum a Roynano

Pontifice thro-

num

VMin ^jui tan~

ttitati officiat
retiiteiicia

Itaque nuUatenus contium patriarcham fatetur, est constitutis majorum suorum. trarius Ignatius, quando 27 In eo igitur erat S.

in hierarchia ecclesiastica usurparent. Joannes Papa dum indirecte S. Ig-ua-

Mortuo post decennium, ut vuU Godwinus (9), post octennium secundum post Aifordum ad annum 1145 16 [\% secundum Monasttcon Angiisexennium canum [U), Henrico Murdacho, Gidietmus
et ah sedi Ehoracensi restituitur, paliium reciIV, ejus otim patrono, Pp

Anastasio

pit

(12).

Dum

diutumam controversiam
non suspicetur,
Gutiel-

pervolvinus,

quis

pag 55.

(6] Ibid.

lom.

Jaouar., pag. 597.

(?)

Wgne-

\'^i

^^^

166
AICTO!
i.

I>E S.

IGNATIO CONFESSORE.
et ut

V, H.

tntim istum virum esse mediocris saltem viriuiis nec ejuscemodi sanctitaiis, ut inter cce-

verum pastorem sequebaniur cum fructu

X)

publica veney^atione colatur ? Et iamen maj07'es nostriad diem viu Junii (1) ejus Acta proferunty ex quibus patet, S. Gulielmum ante ei posi mortem miraculis gloriosum exsiiiisse, ei publico cultu per Anglice Ecclesias fuisse gavisum. Hactenus dicta sufpcienter demonsirant, istiusmodi disceptationes neulites

recipiebant Sacramenta, sic quoque homines rerum ignari ei bonx conscieniias inpariibus Orientis. Coniroveriiiur quidem inier theologos, anhomo catholicus possii accipere sacramenia a presbytero aut episcopo, quem certo
scii

trius liiigantis pjariis sanciitaiiofpcere: unde mi?^andum non est, S. Ig-niitium, non obsianie ejus resistentia, Sanctis, .publice colendis, in

h^resiaut schismaii implicatum (1) neque hujus loci censeo de hac quasstione disputare sed alia omninocausa esi pro illis, qui bona conscieyiiia presbyie^^um aut episcopum
; :

Romano Mariyrologio accensiium

^^^^ "^ ^^^^^ Sanctorum elucidan-

suum, quem ui verum pasioreni sequuniur, adeunt ei ab eo peiuniet accipiunt Sacramenia pro ialibus enim habetur saltem iitulus,
:

fuisse
"' '" *^"r/m"""" '''
'^^

*^^^"

dis tales occurrunt viri, quiin aliqua peculiari aut gente aut Ecclesia ecclesiasiicocidtu aut decoraii, prima fronte suspecii /uvresis

ut iheologi loquuniur, existimatus seu qui a fidelibus adesse repuiaiur. Recipiuni igiiur legitima Sacramenta, id est, uberrima sanciiiaiis subsidia, tes acquirere,

schismatis, videniur. Quapropter opportunam occasionem nactis operse py^eiium fuerii de iis breviter disserere. 2n Joanne 121, episcopo

quorum ope summas viriuadeoque, si Deo placuerit miraculis clarescere possunt. Quia proin aliquis posi exortum schisma vixii ei Beatorum Caialogo adscripius esi, non continuo expungendus videiur. Et cerie quoiies in Conciliis
actujn fuit de concordia inier iaiinam et orieniales Ecclesias, coniroversee questiones proposiice ei compositee furuni,quin umquam traciaium fuerit de reformando kalendario aiU officio Sanciorum liiurgico. Neque id aut
oblivioni aut negligeniic-e

Comensi ad diem xx Ociobris (2) ei Ociaviano, pariter Comensi ad prxseniem diem (8) monsiraium fuit, illos verisimillime schismaii Aquilejensi implicatos, dies obiisse suos. Id

B frequeniius eiiam

occurrii in Kalendariis et Menologiis Ecclesiarum Orienialium, in quibus recensentur Sancii, de quorum catholica

depuiandum

est.

communione dubiiari poiest. Quod quidem iamquam impedimentum gravissimum habebai Anionius Possevinus noster (4), quin um-

quam Russia

non enim Sed hxc dixit Possevinus scrupulosius quam

verius quem egregie confuiavii Papebrochius noster in Pr^efaiione ad Ephemerides
:

Ecclesice gremio recipereiur facileSanctos sibi surripi patereiur.

:

Nam in Concilio Floreniino facia pace inter iaiinos et gr^cos, laiini devariis ritibus cum grsecis collocuiisuni v. g. de aqua fervenii, de unciione moriuorum eic.{S). calici infusa aliumfuerit deculiu sanciorum Quum iiaque silentiitm, exisiimandum est, Patres Floreniinos Groscis suos reliquisse Sanctos valebat
: ;
:

cerie tunc

Grwco-Moschas (5). Enimvero videmus aliquando homines bona fide schismaii autschismaticis adfuvrenies, eiiam miracidis illusira" harumrerum ri. Refert Cardinalis Baronius, peritissimus, in suis Annalibus ad annum 1036 vn, monachis Cassinensibus, quorum abbas schismati Peiri Leonis, seu pseudopaconira 2nnocenpc-e sub nomine Anacleti 22 iium II involuius eratjanuas ecclesias prodigiose aperias fuisse. Miracido allaio sequentia
aliqui.s subneciii verba Cardinalis At dicet miraculo illo Si .sciiismatici erant bi, quomodo Diaperta; sunt eis spontanee fores ecclesiae ? acabbas vel episcopus breviter, noo simul
: :

Regula juris 43 in 6" Qui tacet, midio magis iolerare consentire videtur dicendus esi, qui iacuii, quando loqui po:

terat

31

Tandem noium

est et iesiatur

Prosper vrHmtimMo","';
''^^.,7^

Lamberiini in Opere de Beaiificaiione ei Canonizaiione Sanciorum lib. i cap. 10 num. 1 ad Alexandrum usque Illseu ad medium sm-

culum \u, episcopatemjurisdiciionem

beaiifi'

candi jure proprio ei sine subjectione summi Poniificis aucioriiaie persiiiisse. Quam auiem episcopis laiinis t^nbuimus poiesiaiem,
orientalibus episcopis denegare non possusanctitaie 7nus, xd ei ipsi cuiium personis, In isiiusmodi dec7^etis iilusiribus,decreverint.
ferendis,
j,

cam

sibi aliquis scbismaticus est, necesse est, oranes scbismaticos, sed illos tansubditos paritcr esse tumquicerto sciunt suuni errare prsesulem
:

re poiuerunt, ita ei grcvci.

qui persuabilicseteros autem non putant, ipsum recta incedere bus ratiouibus via et se verum sequi paslorem nec tanta inpeccare,
;

erra Nihilominus sedes ssepe aposiolica hujusmodi culium raium aequiialis approbaiio beatificatio habei, ei senientia tnpollens diciiur, quae nuUaienus nam ut habet laudaius Prosp. esi

quemadmodum episcopi laiini

faliibilis

est ipsis doctrina, vel

bona Papebrochius
ctis

adeo explorata rerum cognitio, nec facultas exquirendi, gestarum ipsorum cujus sint potiora jura, bosque sua conscientia reddi crimine liberos. Addii
(6)
:

cap. 42 num. 9, Littens de more apostolicis. culium permiitentibus, in priEmissis Salva tamen inseritur clhusula

Lamberiini

lib.

auctoritate Congregationis

eorumdem

Cardi-

Si

boc valet
suo

quHm
id

suut

cum

tam conjunabbate monachi ;

in

quanto

ma-is valere debuit

in Moschis, qui
ple-

Vonnalium. Qux clausula adjecia ostendit, cog-noscere, judicium, cultura tifices re vera fidem permittens, nec esse infallibile nec ad

a Graecis, ling-ua moribusiiue diversissimi conjuncti an Fejuncti rumque nec sciebaut, se. Quse hic de Latiui et Grseci inter
essent

quum sacriE Congregalioni libepertinens approbaobstante relinquant, niUil rum indulgente ac approbante, novis supertione
:

parijure adgenMoschis seu Russis dicitur,

tes Orientales

venientibus

fundaraentis,

ab

eodem

rece-

Kni...di<nn.

iraduci poiest^ ab ab30 Dein sicui monachi Cassinenses schismaHcum esse tgnorabant, j^^^ suo.qucm
MlAcl
SS. iom.llJi.nii. PB

in dere Uno verbo judicinm, innititur jEquipoUente iutercedens ,

beatificatione

fara^.

iunititur antiquitati,

innititur, ut

plunmum,

loli.-

12)

Aci. SS. lom.

111

tom. Xlli,

col. 023.

fundamentis

DIE VIGESIMA TEUTIA OCTOBRIS.

fundamentis seu indultis cultua, qnidein non sine mag*na ratione, attamen causa judiciali jure non cognita factis. Quod si haec ila sunt de defunctis, aequipoUenter heatificatiSy quid arhitrahimur de tot aliis,quorum cuUus origo plane incerta est et continuatio numquam prohata fuit Sanctas sedi? Certe Baronius ad
an. 1027 XII credidit inter eos non solum esse posse sed reapse esse aut aliquando fuisse qui cwlitum honores nullo modo mereantur (1). Atque hsec optimo jure tolerat
,

167
IflCBTl

AtlCTOKt

COAVO.

VITA

S.

IGNATII.

PATRlARCHiE CONSTANTINOPOLITAM,

Auctore Niceta,

seu

Davide Paex
tom.

phlagone

cocevo,

VIII

henignissima mater Eeclesia Romana etiam in dioscesihus latinis quid itaque minus patiens erit in tolerandis , si qui sunt, naevis
:

ConciliorumPhilippiLabbe.S.J.

apud
Ceiiittandem
Bulgaria sedi

Orientales.
S.

32 Sed, ut

CP.

mortuo

unde digressi sumus, redeamus, Ignatio, non destitit Papa Joannes

PROLOGUS.
Praeclarumjuxta et salutare est, quum cbb. terorum quidem Sanctorum omnium res in
1

uYgere restitutionem Bulgarise patriarchatui Romano in ipsis enim literis, quihus Photiuni CPolitance Ecclesix prseficit, eidem significat (2) ; Dioecesira nostram Hulg-ariam
-.

vita g-estas exponere et enarrare, posterisque

sfficulis

quam
B

apostolicae

recordationis, sanctissimique

vita3

documenla, pariterque ad virtu-

domini Papte Nicolai certamine sedes apostolica

recepit, ac Hadriani, seque beatissimi
pr^esulis

tem incitamenta tradere; tum vero maxime

eorum, qui fuere praediti venerando pontiticatu quique sueb vitse splendore acerbum adversarium ad gravissimam provocarunt iqvidiam, et cum invicta labonim oranium patientia, animique magnitudine fortitudinem
,

tempore possederat, summa nobis celeritate restitui volumuS; et de caetero omnera ordinationem ecclesiasticam ab EcclesiseConstantinopolitanse praesulibus in
rica, auctoritate

apostolica

autem ordinatos
trabant, et
dioecesis

eadem dioecesi Bulg-aamputamus ipsos ibidem episcopos et omnes

:

contra

insectatorem
si

Quod

eximiam declararunt. autem eosdem ad extremara et nocontingat

prffi

alios iuferioris ordinis clericos, ut inde

sesub-

stram eetatem proprius accedere

ab invasione Bulgaricae nostrae se omniuo compescant, decertare pro-

tum vero multo maxime

cunctis

memo-

Dum apostolicas literas gr^ece ederet Photius, multa immutavit etomisit; inter
cures.

randi omnique laude praedicandi sunt, ut qui propter temporum vicinitatem multo magis
Ecclesiae prodesse possint.
,

cgetera in

hac institutionis suge epistola dele-

vit prorsus,

spectabant.

qux ad Bulgaricam dioecesim Nec minus fortiter insiitit Joannes Papa tum apud CPolitanos imperatores, tum apud Bulgarorum regem Michaelem, ut sua EcclesicV RomaticV jura sarta tecta manerent. Et imperatores quidem videntur petitioni poniificitV acquievisse quandoquidem
;

Quod euim pervetustum est longisque temporum intervallis remotum, etsi fidem propter scribeutis auctoritatem mereatur, desperatur tamen a plerisque studium iraitandi ut qui putent, illis majorum nostrorum sBecuIis multo promptius
,

fuisse quiira

nostris

cum

virtute vivere. Quae

vero
illa

nostra

memoria

recte facta

creduntur,

Joannes eisdem graies multas referaty quia, inquit (3), Bulgarorum dioecesim pro amore nostro gratanti animo Sancto Petro, utjustum
hhheTe.Fluctavit autem inter utramque partem Michael, rex Bulgarorum nam, ut consiat ex Joannis Papae epistola (4), ^ promiserat se Romam legatos missurum sed fidem non liheravit suam Michael, qiioniam neglectse promissionis arguit euyndem altera epistola Joannes (5). Atque demum, conniventihus forsan Romanis Pontificibus, adsedem CPoliianam derivata est jurisdictio patriarchalis in Bulgariam.
erat, permiseritis
;
;

multo acrius, opinor, piorum mentes ad virtutis decus aemulandum inflammant a. Quapropter ingens me desiderium animi impulit ad causam hanc sive certamen oratione prosequendum, duceque et adjutore Deo, Spiritu veritatis, ostendendum nescientibus, qui virlgnatius, qualisque et quantus Iiic antistes
et reg-iae pastor urbis in vitae suas ratioue fuerit.

Ig-natius,

inquam

iste qui

ffivo

quidem

posterior,

nostra jetate floruit,

prioribus ta-

men

iilis

veuerandis pontificibus uihil vel fide

vel confessione vel decertatione pro justitia,

laudeve pietatis erga Deura concessit. Hujus ego totum vilae cursum dum ab ijiso exordio ad exitum usque singulari cura exigo, rerum de illo apud nostestatissimarura, veritatem sive

fama

sive

scripto acceptarum, sine ulla afle-

ctus indulgentia et fraude espono, certo mihi

""^^r

persuadeo
vivente ac

futurum

teste ipsa ut priraum subsistente veritate, ffiqua per se

, ,

perscribamj deinde nubem annorum utcumque multorura intercapedine concretam, animosque tenebris ignorautiffi involventem, discutiam dissipemque ut qui veritatem penitus
:

perspicere volent, aequitatis et virtutis cultorem vere nosse, ceiebrare laudibus, ffimularique possint; malitiae vero et iraprobitatis

architectum jure detestari. Sed hinc jam nobis est

exordiendum.

^^:^.i:}:^.'^lll^''^iS^'-^

-(5,Labbe..o..lX,Conc.co.,2.2.

CAPUT

168
niciTi

DE

S.

IGNATIO CONFESSORE. quum, quam conceperat

peperisset iniquita-

AUCTORK covo.

CAPUT PRIMUM.
Sancti illustres natales
nia
;

tem, occupato per vim ac tyranuidem imperio, nuUam omnia spectantis ocuU rationem
habuit, neque beatorum exsulum reveritus est modestiam et sequitatem, immemorque erat

infortu-

monachatus

et

presbyte-

ratus.
S. Ignatius,

beneficiorum, quibus beati iUi indiexornarant a quo improbee mentis artibus illecti erant adeo, ut imperator regiorum iUum liberorum in sacra baptismatis

omnium

gnum

tinctione sponsorem

Beatissimus

hic et divinus antistes Ig-natius

uvo

et

patre

nUgwtii

ConstaDtinopolim in terris patriam liabuit, hanc, inquam, totius ditionis et imperii prsBclarissimam reg-iam parentes vero Michaelem imperatorem et Procopiam imperatricem, no:

et patrinum designaret. Sed nihil horum immitem ilUus ferocemque animum potuit flectere. Etenim in exsilium amandatos, alterum ab altero separavit, singuUs suam insulam assiguavit, firma custodia

circumsepsit. Eiliis porro virilitatem ademit,

hilissimos et relig-iosissimos principes b, Atque Michael quidem Theophylacto patricio

membrorum
inhumanus
exitu,

castratione plectens, plus

et

crudeUs. Hinc sane,

respondente,

quam quum tam

,

Procopia vero natus splendidissimo viro a Nicephoro, pio imperatore, procreata est. Nicephoro porro ad coeleste imperium evo, ;

impia imperii jecisset

principiis

fundamenta

vitam

finiit.

Impiam
"*

cato

c,

guo

et Stauracio filio, quum regnum exitempore administrasset, extincto d, Mi-

enim invisamque Deo lconomachorum sectam, ab impio iUo Leone m quondam meditatam et
a Constantino, Leonis tiUo, patre etiam deteriore n, corroboratam, sed divina providentia per sanctam septimam Synodum o pie recteque sopitam ac sublatam, invisus draco, distortusque veritatis interpres conatus revocare,
-g

chael hic,

Nicephori

g*ener, ut

dictum

est,

" "

mortuo Nicephoro,

quum

inter palatinos

(nam

n curopalates erat ,) auspice Deo, senalusque decreto imperii sceptra suscepit. Cujus ego religionem in Deum, omniaque virtutis ornamenta iis narranda relinquo, qui ces ab illo gestas sigiUatim persequi voleut. Nobis ad

principem locum

teneret,

contra orthodoxae pietatis propugnaculum, Nicephorum /), inquam, reUgionis tunc antisti-

decus

illius

memoranclementia,

temacurbis imperantis patriarcham, erectus, iUum minis justa ac blanditiis oppugnat. Sed

dum

suB.ciat

morum

lenitas

et

quum multo

firmiorem,

quam

sperarat,

expe-

quam minime fucatam Eteuim quum non toto

sanctissime
f

factis ipsis declaravit.

biennio
,

administrasset

Leoni

imperium Armeno,

riretur, vi tyrannica de throno deturbatum ad dexteriorem Steni q, id est angusti freti

pertyrannidem invadenti /", libens volensque cessit, quamvis ipse prsefecturam exercitus in Oriente illi prius commississet. Expeditionem

regionera, in monasterium quoddam iraportunus ejecit (quum Ecclesiam apostolice per novennium curasset) ubi beatus iUe, septenis

tamen quum

/*

in Bulgaros g sponte per insidias defectionem molieuti concessit, seseque ab beatus ille imperium omni fastu, bellisque civilibas atque invidia regni subduxit, ratua multo sibi reique publicae commodiorem utilioremque voluntariam reg*ni abdicationem et pacem, ut quipaci verse natus esset, fore. Decedit ergo ex urbe cum tota familia, atque in Principes insulas h seibique vitam monasticam cum conjuge cedit et liberis, non cultu tantum corporis, sed
,

suscepisset
,

ibi

denis annis in praeclara confessione ad Deum migravit.

exactis,
Eedttia
'p'^,,^[J'J,",,.

4 In throno vero ConstantinopoUtano Theodotum queradam r, profanis moribus ac neatque omnis doctrinae et gotiis iunutritum UberaUs discipUnse prorsus expertem (hoc tamen uno quod Christianos calumniantis
,
,

f^r

Iconomachorum
tur) clericum

hiereseos

amulator habere-

factum profanissimus collocavit. Hinc sseva crudeUque piorum vexatione instituta, juxta vias suas, stipendia peccati, mor*Rom.vl,2o.
'

reipsa degit,

causa sua supremo numini

re-

C
^jj^j^,

licta.

admiratione 2 Beato huic Michaeli omnique prosequendo, qui terrarum regna ccelestibus permutavit, quini omnino
:

tem accepit*. Nam intra et paulo plus septennium regia potestate iUi praecisa s, in mediis Dei Matris tempU (quod in palatio Pharum nuncupant t) adytis, infeUx, ritu canis, gladiis confectus est. Ita,

quam

tanta contentione

liberi fuisse perhi-

muUebris stirpis gemini , Georgo bentur prima natuque maxima, minima Theophano,
quae virginitatis laude per
stodita,
virilis,

impietatis sementem fecit, hanc quoque laborum suorum messem coUegit. Etenim Michael Balbus, excubitorum tum pra?fectus, de affe-

omnem vitam
:

cu-

feliciter

obieruut
,

tres vero

stirpis
;

Stauracius, Nicetas Theophylactus quorum natu maximus Theophylactus et Staused racius diademate imperii insigniti sunt
;

datus a ctato repno delatus et in custodiam commiUtonibus suis et sociis conjurationis, summo qui clericorum habitum ementiti, clam

maue

palatiura ingressi,

tyrannum occiderunt,
:

extemplo

Stauracius
lactus

admodum

adolescens
;

ante patris

abdicationem

Theophymortem oppetiit cum parentibus tunc in autem uua

attonsus, Eustratius est appellatus

monachum
i

ft

NiceNicetam, primum decennem, ab avo domesticum ajunt creatum phoro hicauatoriim primo iustitutum k, cujus gratia munus illud
i.
:

qui imperator est consalutatus saccum conjetyranuum concisura atque in ctum, in insula Prota u, sine uUo apparatu, conteraptim sepeUri prEecepit, Uberosque cauti scriptura teste, converaus strari et tonderi in caput ejus, ac in ejus verticem labor ejus
:

sit

^^^
'_

^^^

^^

iniqnitas ejus descenderit*.

quatuordecim vero annos factus, terrestn relicta, et simul cum bonis parentibus regia est cognoipse monachum induit et Igualius
/

minatus L
jj

^uum omnia

j^g^ igitur

lUa

infausti nominis fera

Michael porro Araorianus patria, sectaque novenSabbatianus u. sceptris imperii per rectifi reUgioms nium et semestre tractatis verse curam gessit nullam subinde tameu attulit. Theodoto, quem pietatis studiosis vim Michael Cassiteram appeUitabaut. exsUucto,
5
,

^^^J^^^.
^^^^^^

Antonium,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBKIS. A Antonium, cognomento Byrsodepsam, jam

Per-

169
KICtT4

domus

caperet, sed quaterna illius studio-cogno-

AUCTOHK
COitTO.

gae metropolitam, et haereseosparticippm, tunc cessantem,accersit,urbisque regise patriarcham

bia excitarentur

constituerenturque; ita ut
,

pronuntiat.

Secundum
?/?,

Michselera

Theoplulus

Michaelis

filius

decim imperavit; quoque propugnator. Sed in sacrarum imaginuminsectatione nuUo retro Iconomachorum
inferior habebatur,

sceptris potitus annos trecaetera non malus, quitatis

singuUs sua commoda essent domicilia sacrumque instrumentum y, caeteraque ad usum monasterii necessaria. Omnia denique decenti, ipsisque conveuienti apparatu suscepta cura, magnus ille instruebat componebatque. Docebantur autem omnes ab illo magistro et parente, imprimis ipsorura esse Deum laudibus celebrare et orationi vacare deinde uti singuU- sua ministeria obirent, omniaque ad Dei laudem et gloriam referrent. Itaque Plate et llyatros ac
;

credebaturque
fecisse.

id

vero

maxime
monachum
duit,

Joannis,

quem Antonio patriarcham

suffecerat,
in-

impulsu

6 In hoc rerumstatu
ecclesiasticae

quum
,

versarentur

res et civiles et Ecclesia catholica

totos trig-inta annos periculis innumerabilibus quum imet serumnis, caedibusqueconflictata,

pii

sancta profanis pedibus conculcarent, et sacra pollutis manibus contrectarent, Nicetas

sive Ig-natius
,

Terebynthus, quas Princi])es appeUant insulas sedes saz, iUius cura et studio inhabitatae, in sunt convers. cras et monachorura domicilia Nara e regione harum in contiuente ad mare situm, hoc, inquam, eximium magni cceUtum
principis

velut g-enerosissimus in
el in

domo

Domini surculus plantatus,

8tic8B vitse

atriismoua-

educatus, nec

ei,

qui ipsura planta-

Malt.

XXI,

19

verat, infructuosus, nec ad speciem foliis tantum copiosis, ut maledicta illa ficulnea*, hoc

MichaeUs coenobium in fine vitas postremum condidit aa, Deoque initiavit cujus nobiUtatem terapU, raagnificentiam et claritatem, exiraium splendorem, et ornatum omnem
;

est,

indumentis nihil boni contiuentibus visen-

dus; sed qui secus coelestiura aquarum decursus et uberrimos Spiritus Sancti fontes situs, etvetus omne Testamentum Novumque totum meditatus, Sanctorum Patrum^monuraentis studiose addictus, illorum et facta imitando et
contemplationes mente revolveudo, totumque interiorem horainem sag-inando confirmatus,
dulcissimos virtutisfructusDeoprogig-nebat a;. Primura itaque temperantiara in abstinendo,

ac majestatem (quando pro dignitate a me exprirai nuUo raodo potest) ego spectantium ocuUs permitto, simulque ad reUqua iUius vitae
acta exponendaprogredior.
8 His ergo Sanctus,

Deo probatus. Spintus

^^ ,,- ,^.
f^j

Sancti decreto,sanctorumquepontiticum,eorum,

inquam, qui pro vera pietatepugnabant, extremaque omnia patiebantur, sententia, sacro presbyterii honore insignitur
sacrffi

manu

Basilii bb, qui

bb

studium

in vigiJando, psalrais canendis,

quando
:

Pareorum Kcclesiae episcopus, pro sacraimaginura cultu casibus innumeris gravisrum insimisque aerumnis conflictabatur. Hujus,

adde id jubebatur, precandoque proferebat callos in genibus,lachrymas, pectoris planctus, verberuraque toleranlinguee continentiara hotiam, a psedag-ogo tetrico pravique judicii Iconomachis miue inflictorum qui illura ut gratilic;iretur, dure admodum educavit. Adhsec lenitatem, animique demissionem, ergaque om, ,

quam, BasiUi manu spectabiU. vi autem ac primum quidem virtute sanctissirai Spiritus
,

lector, sive

sacrarum Uterarum praeco sanctus, sacerdos dein hypodiaconus, tum diaconus ac

conlege et ordiue ecclesiasticorum graduum ut vero hoc perpetuo secratur cc. Studebat talentum, rauUiplici fcenore largitori gratise redderet, neque per socordiara defode,

nem

fraternitatem. qufle

secundum Deum
rebus factisque

est,

obsequium. Hisce primum Beatus exercetur, hisce in studiis versatur,

praeclarese componit, ordine

dum
et

auctum, ret *. Ut autem

coenobio viveret, sua per sacerpietate studioque muUostraxit; ita

MaU.
ii

XXV,

dum

in

cum ipsisanniset

corpore succrescente, puerilem aetalem ducens ad perfeetiora confirmabatur. Deinceps vero perfectiores Deo procreat fructus, fidem. inquam, spem et charitatem fidem perfectam ex
:

dotiumiterurainnuraeruminfantiumbaptismate enim haereabluens, Deo consignavit. Perdiu

nocte, et tyrannide tica caUgine, velut deusa

mormercenariorum incurabente, omnesprope

ConstantinopoU rectam fidem defen- F colebant, aUi debant, quique Bithynia oppida laudibus pradicando excita aUos Ignatium iUum deducebant bant, suosque Uberos ad utab iUo baptizarentur, Deo precabanturque,
tales, qui

perfecta ac toca menie

Deo perfecto

offerens

virlutibusque

cxeuUui, abba$

fidem sinceram,spera,quaenon confuuditurjcharitatem non fictam, ex puro corde erg-a Deum etproximura, exprsecepto recte institutara. sacer hic Igna7 Uos virtutis fructus dum in his recte factorum atque producit
tius
,

aUquem

videre, tamquam que initiareutur. Eterathunc quum ad e primis Christi discipuUs,

studiis a teneris

usque annis tempus omue colloprovocacat; quo Deum impii ad iracundiam conscenad oranera relig-iouis laudem bant,ipse
e vita sublatis, debat. Palre enim et pEedagogo

se adventantes alacriter, ut exciperet atque institueret

a Christo missos, qui quidem docu-

menta UUus Ua

arripiebant,

dum

doceret sin-

et prffifratrum sibi animarumque cura munens exordio in ipso fectura comraissa qu Saucti Spiritus vis deinceps ex se
statira
,

cathoUcam gulos et hortarelur, ut sinceram et propugnarent, atque hsereticorum reUgionem omperversitatem et insaniam aversareutur,
corpons labe renesque se ab omni meutis et temperantiffi purgarent. ac virtutis omnis et
Ilfec et his honestatisque laudem procurarent. horumque Uberos, similia pareutes edocebat, per aquam et Spintum prius rite iustitutos, Deo dcL Sanctum cousecrabat

ostendit,

esset etfulsura.

Adeo quippe frequentibus con,

cohortationibus suocionibus, sapientibusque semperque ad virenlia pascebat

rum meutes
illo

mirifice cresceret ui Dei pascua deducebat, uti

gratite
et spirituulis

dd
0'

magisterii

donum

adeoque

augeret suis iustitutionibus locus, nec una ut illud nec uuus jam Christi,

ovile

9 Et gravis quidem

tum
res

et

vehemens

dinofur.

l!iC-

elesiam tempesta

et

sacras

acerba divexatio

170
NICBT&

laCTtRB 0T0.

vexatio preraebat,quicumque ne ob prototypum sibipericlitandum putaveruut.

IGNATIO CONFESSORE. primum demortuo proChristiimag-i-

DE

S.

Stauracio ,

imperium

!>

Tranquillus vero

et

serenus omnibus, tempe-

adiisset Michael. Zraupaxtov, inquit, Nicetas, oXtvtCToy y^'^''^^'''^ eTrtciwtravro; r-fl (3ac7i/eia /at airov
fjteravaffravro;
:

numinisdexstate jactatis, portus a suprema bic Ignatius destinatus erat,et domus tera sacer ejus tota. Ecquis enim pro pietate decertantium

qv>3e

verba indicare possunt,

,

malorum aerumnarumque suarum

refri-

g-erium ab eo non percepit? Quis in custodiam datus, quis in exsilium ejectus , quis vinculis et fame cruciatus, ab eo non est relevatus, necessariisqueauxiliis liberaliterinstructusFNam

quicuraque tyrannorum vim et rapinas patiebantur, suisque bonis ac fortuuisexuebantur,

purpura mortuum vel Stauracium, purpuraebrevi tempore superstiiem depositae fuisse Id, credo, fecerit Nicetas ad avertendam invidiam a Michaele, S. Ig-natii patre, Rem narrat Theophanes (5]. Mensis OctoStauracius sub vesperam die primo bris ad se accersitum Stephanum domesticum quanam via Michaelem ex interrogavit
vel in
: :

omniumque
vitse et

sertim sacri relig-iosique

rerura inopia conflictabantur, prasviri , nullum aliud

sorore sibi levirum, oculis quantocius orbandum, domo posset extrahere ? Quod ille quum

ob circumslipantium
dara
horffi

serumnarum perfugium habebant.quam eximium hunc Ig-natium, parentemque ignatii,

Procopiam, ac sororem, quae aivum in multos adeoque benigne hilariannos propagabant terque opes effundebant, Deique misericordiam ut verissime de illis sacrum aemulabantur illud oraculum proditum expletumque videreXXXV!, tur * Totaenim quodammodo die miserabantur et commodabant, et semen eorum in benedictione erat. Atqui is quidem hunc in modum una cum athletis Christi propugnabat, cum
, ,
:

vires, tum ob iucommotempestatem, tum denique ob munifieri

tissimum domus ejus situm, haud

responderet, Stuuracius
ista ulli

posse
est,

eum

deprecatus

ne

lUe verbis, ad yuadendum compositis, a curahujusmodi alienum esse rogat mox per totam noctem in tectis Hippodrorevelaret.
:

mi

locis,

collectis

residuorum

agminum

reli-

Ps.

quiis,

E eorum duces, Michaelem renuntiaturos

decrevit, prout sequen-

26

imperatorem, illo convocavit. Seuatus insuper, palatium diluculo conveniens, imperii potesta-

tem

ei

committendam

dolentibusdolebat, cum afflictis afflictussustiin prenebat, egentibus opem suggerebat candi studio assiduus, et in Eucharistia et Com:

tibus declarabitur. Nicephorus autem patriarcha cautionem, propria mana scriptam, a Michaele exeg-it, quod ipse rectam fidem defensuefl^undeudo rus, manusque, a christianorum hominesque sang-uinealieuas, servaturus esset,

Rom. XII,
13

munione panis et Sanctorum necessitatibus secundum Apostolum communicans *, sic ad majora pro virtute certamina sese comparabat
baec signa gratiae, in futuro patriarchatu exerendae, spectantibus prodebat, ut ipgens ille in
virtutis paloestra,

ex sacro clericorum ordine, vel monachos, caecatalogum terosque omnes, in ecclesiasticum minime lajsurelatos, verberibus vel injuriis
alterius rus... (6).Stauraciusautem,imperatoris iliico capillis, moaudita disig-natione, detonsis

Theophanes, prodigiis et miraculis illustris ee, ille, inquam, Sigriani seu Agriani coenobii conditor, olim peregre ad se
advenienti beato
patriarchte,
illi

tum

adolescenti,

manu

dextera porrecta, jam

tamquam tum

Simeone monacho, ejus nasticum habitum conferente, induit, et paconsanguineo iUum

,

triarchffi

opem

interpellavit... (7). Stauracius,

bene

sit

precatus.

ulcere ex lethali plaga,

quam

in dorsi spina

ANNOTATA.
hisce et sequentibus verbis prodit auctor NicetaSj se coasvum esseviro, cujus bioa

Ex

nuUus ob fcetorem acceperat, irritato, adeo ut accedere posset, vita tandem ad eum proprius die undecimo, quinta excessit mensis Januarii juxta quorumdam sensum indictione, quum dies sex imperium tenuisset :

graphiam aggressus
prasvii
b

est.

Cfr Commentarii

numm.
,

etb.

Curopalates, dictus ab avo Michael Rhangabe, regnare ccepit, ait Theophanes in sua chronographia (l) anno asras, qua utitur, Alexandrinas 6304, Christi vero 811 mensis
Octobris die secundo, indictione quinta, feria hebdomadis quiuta, qu^ noiae omnes rectecon-

menses duos hactenus nempe a xxv Julii ad i Octobris. Ex est, Stauracium viventem recitatis apertum exutum fuisse ei dum privatam,

purpura imo monasticam, vitam

ageret, obtisse (8). aulae CPotitanae erat ofpcium e Principale Curopalat^.quodGreiserusexplicai in An-

j,

currunt; dummddoanimadvertatur, tumannus Alexandrinus, tum indictio exordium habere ab autumno ()!). c Qui hic dicitur pivs imperator zuqi^y,^ Paat/eu; Nicephorus , propter avaritiam et crudelitatem exosus erat universo imperio,

aut^ notatiombusad Codinum de officiaitbus demonstratur ex CPolitan^{^);quodetiam et gener et levir istud eo Quod imperatoris Glaussar. med. adrninistrari. Cfr Du Cange
lat.

CuraS.
dicit

f (10)

Theophanes in sua Chronographia

Leonem

V, a pairia

Armenum

dicium,
sexta,

die Juiii

Theophane
quosque

teste (^), utpoie qui crudelissimos antecessores suos avaritia, libidine et

Abaliquibarbarica prorsus saevitiasuperarit. et a Niceta nostro, hus vero, quemadmodum Carolus laudatur; quod ideo factum censet Byzantina W,quia IcoHistoria

meusis undecima , indictione ecclesis ambone a feria secunda, iu magnae patriarcha coronatum luisse id est Nicephoro aVd, quo sub Itiera dominicali
:

Lebeauin

annovulgari B feria secunda cum die undecima Juln conadmmicurrebat iia ut Michael imperium novem et diebus strarii anno uno, mensibus
:

nomachorum

errores et scelera non innova-

deceyn

retiquit. vit, sed Ecclesiam in pace hic loquitur Niceias,quasi d Amphibologice

(1) Scri,.U.

ante imperator,qui,ut narrat Theophanes (U)

7r,7

g Minime
-

beilicosus fuissevidetur

Michael

Bynt

,.Bg.

768. Edil Bonn

(2)

L"artdc v4-

(6)Ib.d.

771-(H) pg.768.-(7) Ib.d.psg. ^.[X^^^"-

lom.XIV.pag. !i)5 Chronoc. nBg. 765 - (4) H.st. du Bas.Enn.Theoph.pag. Iseq.Ed.l.raus. 1770 - (5) SmpU. Byiaut-

B;z.nU.(:..d.n. {i] ) Ibid. psg. 7Sl.

pog-l4.-(10)Ibid.Theopb.pag. 784.

omnes

DIE VIGESIMA
.

TERTU
fabula

OCTOBRIS.

171
re,

omnem
bem

dimicaiionem

fug-a elapsus versus ur-

coegit:
videlicet

Haud

ajebat

ut quod
;

pc^dem retulit, et militares ordines eorumimperii que ductores maledictis iucessens potestate sese abdicaturum, dato jurejurando,
,

NICKk
AUCTUiB COfVu.

est,

leonum agmen cervus ducat qui modo, arrepta fuga, in uxoris sinum
nobis in castris relictis. quos ho-

concesserit,
stes

pollicitus est, ac Leoni

(Armeno),

patricio et

vastitate

consumant.
sparsis in

Vixdum

in

eum
res

orientalium duci, ceu viro pietate conspicuo etmilitari virtute prastanti et jam reipublicos administrandae idoneo, confestim aperuit consilium sed eo dignitatem adraittere recusante,
:

modum
eventu

socios aflfatus peroraverat,

.succedit,

quum

thematum regeadorum
repetiit
:

potestate ipsi relicta,

Junii die vigesimo quarto imperantem

urbem

aliumque

ac imperium quidem deponere principem in tlironum subrogare meditatus, ab uxore et proceribus, summam post eum in administrauda re publica poconsilium exsequi non est testatem adeptis
,

castrorum ambitum garrulisasseutatorum vocibus accon* cursu, quos ille ejusdem fere tenoris sermones liabuerat postremum actutum secutaacclamatio, ejusdemque diei pars modicissiraa cuindem privatum siraul et imperatoremadspexit. Idem
:

omnem

scriptor deinde insinuat

(3)

Leonem
et

vix-

dum
num.

cruentas

manus a Michaele

famitia

ahstinuisse.

h Insulge Priyicipum tres nominantur infra

7,

permissus. Sane Nicephorus sanctissimus patriaroha , propositis assentiebatur quum nimirum, si eo pacto novus imperator designa,

videlicet Plate,

Hyatros

et

Terebin-

thus, jacent in Propontide {MeT de Marmara) e

retur, ipse Michael et liberi ejus incoluraes

regione CPoleos orientem versus. Cfr Atlantem historicum Sprunner Tab. lxii.

duces militaresque copiae omnes de imperatoris fuga certiores ab ejuscemodi homine imperari non factiE amplius ferendum ratJE, consilio iuter se iuito, B Leonem orientalium ducem bono publico
facile erant salvandi. Interea
,
,

consuleret et christianam rempublicEim erigeret

,

nentem

rogaverunt. Ille ruinam imperii immiet barbarorum, qui vix reprimi pos-

sent, vioientas excursiones

fideique

mente perpendens, erga imperatores servandae, suique

labe

Solemnis tuyic erat monachum induturis mutatio nominis,qua; adhuc in muitis utriusque sexus ordinibus in more apud nos posita est, Michaet quidem imperator Athanasii sibi nomen imposuit (4) Theophylactus EustraE tius cognominatus fuit; dumNicetas /iliorum minimus (nayn Stauf^acius ante ctadem familiee obierat) Ignatii nomen assumpsit. Animadvertit porro Jacobus Sciommari in Vita
i
.-

S. Bartholom^ei, abbatis iv Cryptee Ferratse

(5), quosdam, consuevisse in adoptione novi nominis, istud eadem litera occepisse sic 5. Nilus junior in saeculo vocabatur Nicoiaus, S. Bai^tholomaeus in baptismate Basilii nomen acceperat.Verum hic mos saecuii x in Oriente non invaiuerat, quum videamus nosti^um ignatium in seecuio Nicetam appeiiatum fuisse. k 'I/.avaroi, secundum Giossarium medias graecitatis h. p., miiites sunt ad custodiam imperatoris et palatii deputati, quasi milites paiatini. Cfr. Ans. Bandurii notas ad tibrum ConstantiniPorphyrogenitideadministrando
;

ipsius a fraudis

immunem

custodiendi

studinsus,

aliquo tempore substitit et pro vi-

ribus dignitati adraittendae moras opposuit. At

quum hostem magnis itineribus ad urbem contendere animadvertit, a patriacha Kicephoro, qnem de recta sua in Deum fide certiorem fecit ut ex ipsius nutu, et ejus prece comite, projectum coUigat iraperium, per literas expetiit. Tum vero ducibus et universis agminibus stipatus, in tribunalium, ante urbem positum, conscendens, legitimus Romanorum imperator salutatur, medioque jam die CPoleos
,

porta, que Chryse dicitur, ingressus in

regiam

imperio cap. 50

(fi).

Aiinumerabantur prima-

se confert. Michael, Leonis designiitione audita,

cum cum

forum

Procopia et liberis in oratorium, quod ad est, confugiens, capillis detonsis, una

suis

riis miiitibus totius exercitus, eorumque dux, qaaiis erat Iguatius noster, principibus mili'
tias
1

accensebatur.
Cfr.

mouasticum habitum induit. Postera luce, id est, die xi Julii anni 813 Leo Armenus a Nicephoro patriarcha coronatus fuit. HcV depromptse laudes Leonis ex Theophane
Sanctos retatus, cotitur die Martii (1), cum veritaie historica non sed dixerit ista Theophanes concurrunt sive ut ferociorem animum Leonis mulceret, sive quia secretas ejus ntachinationes ignoLeonem Armenum raret. Etenim scimus renovasse et quanfurores iconomachorum
coeevo, qui, inter
XII
: , , :

Commentarii prsevii num. 7, ex quo manifestum fiet, S. Ignatium anno 808 Icanatorum prsefectum creatumt et anno 813 vestem monasticam assumpsisse. m Leo Isauricus, quisacris imaginibus bellum immane indixit, regnare coepit anno 717, defunctus anno 741. n Constantinus, Copronymus dictus, Leonis Isaurici fiiius et heres, crudelitate pairem superavit; anno 775 vita functus, odium sacrarum imaginum successoribus fere omnibus iegavit, adeo ut brevissimis induciis bellum impium centum viginti quinque annts
' -

,-,

assumendo sceptro tum spectat ad ea tanta non est ut laudem integritatem aliquam mereatur. Siquidem fides adhibeatur Theophani Coniinuato (2) quutn Michael
ejus in
, ,
,

duraverit.

imperator intra imperii fines continere exerut citum constituisset Leo eidem suasit hostem ipse aggrederetur beilo inferendo prsefectus Leo, prima ipsa cougressione terga vertens fugam capessivit; unde strages maxima romanorum secuta est exinde Leo, com, ,
: ;

modum

nactus tempus, militares alas irritavit et

muledicta quaedam in imperatorem jactare eos

pag. 213. -(2) Scnppt. Bjzant. (1) Act, SS. lom. II M8.1., cl s.qn^- (3) ll.itl. pag. !9. - (4j Ib.d. Tl.coph. C.,m. |.ag (*i) icnppt. Byzanl. Un. {8)Nola XIIl, png.78. pog.

Sepiima seu Nicaena ii synodus celebrata fuit anno 787 a die wiv Septembris ad x\ni Octobris ; in ea per iegatos suos pr^esedit S. Adrianus Pp. I. xiii Marp S. Nicephorus, in cujus Acta ad Henschenius (7), tii commentatus est noster sedem CPoiitanam ab anno 800 ad 815 occupavii,obiii exsut nono relegaiionis suse anno (8j. q Sienum seu Angustum fretum ea est pars
stant. Porph. lom.
III.

pog. 285.

- (6)Act.SS.
llisl.

lotn.

II

Murt.,

io

pag. 2!I5.- (8) Cfr Gnlielm.Cupcr. tom. 1 Aug , pag. 103.

Chroii. Patiiarc.

CP.

Ociobris

TomusX.

25

Bosphori,

172
MfiBTJt

DE

S.

IGNATIO CONFESSORE.
palamque obtestatus est, ut parceret. Erat is Crambonitarumstirpeoriundus; ad quem ille, " non sacramentorum istud inquit, sed ceedium tempus est, ac insuper per divinam ipse gratiam jurans, raanum ejus adverso vulnere percussit tanta vi, ut non solum a clavicula
,

cosfa

Bosphorit quse db urbe CPoUtana ad Pontum JSuxinum excurrit, ut adnotant nostri ad diem XIV Sepiembris in Commentario de S. Joanne

jj

Chrysostomo num. 641 (1). r S. Nicephori extrusi successores fuere tres htereiici ah anno 815 ad H-Z, nempe Theodotus, de quo biographus noster, Antonius, cognomento Byrsodepsas et Joannes VII seu Jannes, quorum perditissimos mores describit Gulielmus Cuperus noster in sua Historia Chronologica palriarcharum CP. (2). s Leo Armenus a die xi Julii 813 ad diem XXIV Decembris 820, adeoque septem annis, mensibus quinqueet quatuordecim diebus 7'egnavit, Ejus necem late prosequitur continuator Theophanis (3) Jam primo, inquit, dilucescebat simulatque Michael ( Leonis postea successor, sed jamjam igne perimenqiias per dus) adhaerere sibi animo sordes
: ,

eam

penitus araputaverit, sed et crucis cornu dissectum procul dissiluerit.Simul quoque alius
quispiara, ejus abscisso capite
,

truncum

cor-

pus

Hunc vitae finem sortitus est Leo. t Templum Deiparse Phari, erat secundum Cangium (4), oraiorium domesticum imperaiot^um, intra ambitum magni palatii CPoUreliquit.

tani gedificatum

incerium

unde porro Phari nomen, de Deipara quasistella interpretaniibus, aliisautem, quod ad pharutn
:

aliis id

palaiii asdes construcia fuerit. u Pr^ota una ex Principibus Insulis, de

Theoctistum,
rige

quem

et postea Caniclii [scripto-

purpurge custodis) dig-nitate ornavit, religiosorum virorura cuipiam velit aperire. Permisit imperator
,

quibus supra annot. h. V Amorium erai urbs episcopalis Phrygix Salutaris seu Magnas (5). Sabbaiianorum porro error in eo erat, ui reprobarent sanciificaiionem diei dominiccV, ab Apostolis iniroduciam, ei more judaico Sabbatum cultu religioso retinerent (6}. w Michael, cogno^nento Balbus, annis octo, 7nensibus circiter novem imperium tenuii,
vita functus die

"

ejusque rei licentiam fecit. Aitque Michael Theoctisto: " Sane conjuratis denuntia, cuncta me imperatori deuuntiaturum, ui strenue quid molientes, ab hac me morte et carcere liberaveritis. His porro auditis, conjurati tale quid consilii struunt. Moris erat, ut sacerclerus, nou utmoflointra palatium

Octobris 829 : ei successit Theophilus, ejus filius, qiii obiit xx Januarii 812, adeoque annis duodecim, mensibus tribus ei ociodecim diebus sceptra tenuit

(quod exinde eaque occasione inductum

sed quisque secum
,

est),

tumque domi maneret ineunte tertia vigilia ad eburneam portara congregaretur, redditurus Domino Deo matutiuag laudes. Hisce clericis conjurati se commiscenpugionibus subter axillas occultatis, quum per tenebras et sacerdotales araictus latuissent, una libere ingressi iuque irao quodam obtes,
,

quum

itaque hiographus noster eidem annos regni tredecim adscribii, de incompletis inielligendum est. X Totus hic texius,ut saiis liquet,per accom-

modationem, ex Psalmo primo desumpius

esi*

yNomine sacri instrumenti, rwv

tspwv a^.s-jMv,

scuro loco subsitlentes, signum exspectabant. Hymno itaque persoluto quum imperator
, ,

venii universa supellex liiurgica, adeoque vasa, vestes et or^iamenta altarium. Hisce

haud procul a cantoribus

constitutus, uti cre:

servandis prsepositus erai cimeliorum ecclesicB custos,

G-/.tuQ(^\jXal
:

" Sprebro solebat, illud moduli inceptasset vere summi cuncta amore priucipis (erat enim ex indole cauora voce eaque divinis modulaudis laudibus ejus setatis cunctos mor,

cujus officium erat,

teste Allatio de
lib.
III,

Consensu uiriusque Ecclesise cap. 8, 6 (7). quum sacrum antistes

facit,

tales suaviore

vincebat), confertim insiliant,

primoque impetu ac aggressione in cleri prsefecto decepti sunt, sive quod is corpore imperatori perquam simili^ erat, sive quod caput c quum enim per simili tegumento obduxerat hyemis aspera ingens frigus rigeret , eodem
:

ante sceuoph^^laciura stare, et si quid ex sceuophylacio opus fuerit, sive vas, sive liber, sive candela, sive vestis, sive aliud exhibere.

CfrDu
z

Cange. Giossiarium medise grasciiatis

isiis insulis

De

egimus supra annotato

;

F
h.

aa Va7'ia
istud

teguraento illud tolerabant, acutissimo pileo caput contegentes. Sed is quidem , pileo capiti detracto, ostensa calvitie facile salutem captavit. Leo autem, in altaris irrito conatu penetrale se ipse subducens

ambo

nomina consequenier soriitum est monasterium nam 'Avare^J.oyro; seu

nimirum

Orieniis, dein 'Apxi(j-paTtyou seu ducis,

nempe

tueri se ille tamen conapraesidium quaerit batur quapropter thuribuli catena, vel, utalii invasorum divina cruce arrepta perhibent studebat. Verum ii, non impetum propulsare vulnera sed facto cuneo, irruentes singuli
: : ,

quoque ille se ulcisceinfligebant, crucisque ope gladiorum ictus depelleretur ret: tandem vero bestiie in morem undequadesperata quando et que petitus fatiscit
sic
; ,

quum

Angelorum, tandem -arupou seu Satyri.De eo agit Cangius in CPoli christiana (S). Siium erat in litiore Asiano Propontidis exadverso urbis regic-e.Cfr Atlantem historicum Spruner tab. lxii. bb Basilius, Pareorum episcopus, colitur apud grxcos die xu Aprilis, sub quo de eo agunt nosiri (9) et Mengea. cc In ecciesia latina, ut saiis notum est, sepiem sunt ordines, videlicei quinque minores
majores at in Ecclesia greeca sunt solum quinque quamvis, ui hic videre est, quatuor nempe lectoris, suhdiaconi,diaconi et presbyteri enumerentur. Omiititur enim Ordo mmor Deputati ^ew Ceroferarii (10).
ei tres
: :

salute,

unum quempiam

})rocera statura,

nec

giganti absimilera, ictum iuferentem videns, per gratiam, in templo habitantem, adjuravit,
(2) lliid. lom. I, SS. tom. IV Sepl.. pay. 530. (o) Scri|ill. Byzanl. Tbeophancs Aug., pag. 103* olsfcm. 1^1 Cfr Couliniial. pag. ."8. {i) CPohs el Cln isl jm^. 91). Acl. SS. loni. I Moft..pag.457ci Ccllur. loin.ll.pag. i28.Kiiit. Ut^r^sies vo. SalbMtent. Lip. 1773. l6) Clr UiclioDU. des

(I) Acl.

Edit. Culon. UUS.-{S} Pag. 189.- (0) Acl. (7) PaR. SS. loin, II Apiil. pot; 1(5, Cfr Le Quieii Oi-. Christ. loin. I, col. 788. - (10) Clr Morin. dc Latr Ordinut. pog. 06, Edil.

m9

Adiv. 1093

dd

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

175
et in

dd Quamvis S. Ignatius, abbas et monachus, baptismum conferre potuerit ob vigentem passim heeresim, quee plerosque presby teros inficiebat; animadvertendum tamenest
olim, ut dicit
clesiis,

in

multa auctoritate

Jesum Christum
ac
propterea
ItKCTt

fide

jam gradum

extruxisset,

omnium
tatis
cti

ore celebraretur, quantumvis dignimagnitudinem refugiens, vi tamen San-

AUCTOIB cosro.

Edmundus Martene
ab
initio,

(1),

hujusec-

Spiritus et antistitura auctoritate et seniraperantis

modi privileg-ium qiiibusdam moDachorQm

etiara
vitag

tentia,
in

propter apostolicum

illqrum institutum et reverentiam,

quam

honore sacro dignissimus judicatus, urbis sacra sede coUocatur, lucernaque candelabro iraponitur, quum ante
episcoporura et populi sententias imperatrix ad Joannicium anachoretam con-

ex populis exigebat virlus sanctitatis

eorum, est. Plura deinde indultum fuisse, certissimum laudatus Martene affert exempla istiusmodi
ee J)e S. Theopnane abbate et Confessore agunt nostri ad diem xn Martii (2).

omnium

concessionis

sultum misisset, ecqueranam hoc patriarchatushonore dignura, per Domiuum cognosceret; Ignatium exiraius ille Joannicius divinitus proDuntiavit g. Atque ita bonus pastor per ostium
in ovile oviura ingressus, oves proprias voca-

CAPUT
S. Ignatius
dit,

11.

bat nominatim,

quas ex noxiis et

pestiferis

sedem CP. conscenquam magnis virtutibus

herbis omnique haeretica peste et exitio ereptas, ad immortalia semperque virentia rectae
fidei justitiaeque

pascua deducebat inducebat-

que. Ipse vero

bat,

illustrat; graviter reprehendit

tum

in

tum ab omni crimine adhorreomne praesertim virtutum princistudium incurabens

,

palium

et Eequitatis

ad

Bardam csesarem, qui illum ad

abdicationemcogere tentat; reB cusat Sanctus cedere loco suo.

perfectEB pietatis

namque illi humanamque gloriam

ret;

culmen enitebatur. Prudentia curffi erat, non ut opulentiam sibi,

et voluptates conquire,

sed ut

Dei voluntatem sanctam

bene

Optimis
Recatholica
fneliu consti-

igitur hisce studiis praeclare occu-

placentem et perfectara, in spiritu recti judicii bene intelligeret et s^queretur. Fortitudo

vero erat ipsi, ne umquara servituti peccato succumberet, sed liber esset, et dominaretur optimatibus, atque ex Apostoli pracscripto *, peccantera acriter castigaret, et hoc sape

pato Ig*natio, Tlieophilus decedit, totiimque

iuta.

imperium

in

Theodoram
,

matronarum

reli-

giosissimam priiestantissimamque et christianissimam imperatricem Michael filio admodum adhuc tenero, devolvitur a. Hinc inimica

Tira.V, 20

coram omnibus, nec

contineantur.

servili

modo

se subjice-

sacrarum imaginum secta conquiescit

san-

ret, ut et cjfiteri, inquit, in officio

per timorem

ctificatio autem Ecclesia Sanctije effiorescit. Hinc Joannes, imo infausti nominis Joannes (quem Lecanomantin seu magnum dictitabant &, a quo Theophilus in errorem actus

creditur)

sede

Constantinopolitana
:

ipsoque

12 Temperantiam autem non tantum in Pcclenr CP. ur; corpore coluit suo , quam a teneris annis jirrficit est aaadeo laboribus sudoribusque perfecte secutus, ut sensum omnem, oranesque cupiditates

autem merito spoliatur vere Methodius cornu salutis populo Dei gregis pastor, veraeque dobonus christiani ctrinffi EcclesiEe verus magister c; qui multis antea pro sanctarum imaginum defensione
sacerdotio
erigitur
,

corporis
his

noxias
tantura

penitus
finibus

extinxerit.

Non

ergo

teraperantiae

splendorera circumclusJt, sed Ecclesiam suam totam, morum et doctrinae suae gravitate assi-

defunctus, Constantinopolitanse Ecclesiae prseficitur Dei nutu et imperatricis opera. Exauctoratis ergo omnilaboribus
et

periculis

ad eam provexit honestatem et verecundiam, ut inter ejus familiares ne nomen quidem fornicationis vel cujuspiam imduitateque
,

puritatis audiretur.

Perinde enim ut ipse vias

bus

et

dissipatis,

qui

hseresecs

labe infecti

erant,

novam Ecclesiam
Eteuim

condit, sacerdotes et
fidei

episcopos in suse rectEe

locat.

fundamento

col-

Domiui rectas ambulabat, ita sponsam Domini optimus paranyraphus per inculpatara vitte semitam deducebat. Jam ut fuerit justi tenax
quid
rit,

haereticis {uti etiam

antea sub

dicamPQuum

ita.

rigide justitiara serva-

Tarasio, sacro divinoque pastore et pia Irene d)

ut illius cau.<a non raro ab iniquis aequi-

S. Ignatius.

po( bSttho-

sectam suam damnantibus et veniam impetrantibus, atque iterum ad haereseos perniciem prolabentibus, Nicephorus vir exiraius e adhuc superstes, et hic Methodius, divinitus decreta iUorum exstirpatione, virique divini Joannicii f impulsu in omnes haereticos deciarata, rectam adhuc viam incedere quserentibus, veritatis tramitem ostendit. Sed quum Ecclesiam Dei optime sanctissimeque per quadriennium rexisset ad Deum sempiterna potiturus pace abiit. 11 Multis vero tum ad Ecclesiae administrationem designatis, aliisque alias ob causas
voto
frustratis,
uti

tatis arbitris

mitis ac divinae

reprehenderetur, pastorque vere imitator justitiae asperrime

condemnaretur. Etenim non in cilivihus tantum rebus, sed multo magis in ecclesiasticis disceptationibus et judiciis facile agnoscebatur ad veritatis Eequitatisque monumentum lancemque propendere ; contra vero mendaciura
et quamlibet injustitiam verissimeque insectari.

vehementissime seNec erga plebejos

tautura et viliores, in quos, si quid peccent, cuivis facilis et liberaest censura; sed adversus principes etiam raagistratus et dynastas,

destinata

Dei sententia

ipsosque iraperatores, ardor ac divina dicendi nunc libertas antistitis elucebat : quod mea
declarat oratio h.

staret, Ignatius, sanctissimus presbyter,

quum
sibi

per multos annos sacerdotii muneribus magna

13

Bardam illum

quem

uti

scio,

nostis Md Dardai,
aiiguiir fra~
trr,

cum
(I)

laude perfunctus esset,

De
Antiq. Eccl. ritib. tom.
I.

bouumque

omnes, Theodoroe bonae principis, non bonum.

(2) Act. SS. lom.
II.

graviter

pag.SXdit. VeDet.i783. -

Mart., pag. 210.

epreheniuiy

sed

174
sed sjEvum
***"*

DE
i.

S.

IGNATIO CONFESSOBE.
gerebat, cui non panci ex plebe velut reg^natunc vero in insula Oxia turo adhffirebant tirmacustodia tenebatur. Patriarseu Acuta, o,
:

trem

admodum et crudelem fuisse fraQuamquam enim in rerum civiliura

corvt"
'

administratione egregius industriusque esset. ecclesiasticffi nemo rei tamen divinse atque commodum dixit, ut qui nurus illum umquam totam sua amore ita fureret, ut ejui rei fama peragraret nec inter plebem tiintum

cha ergo propterea Michaeli suspectus, statim ad ecclesiam se recepit. Michael vero extemplo

matrem cum sororibus

in Cariani aedes

urbem

hffireret, sed ad patriarchffi

indig-nitas

deferretur.

quoque aures facti Quid erg-o patriarcha?

,

Non Uominis

facinus dignitatem reveritus sed ex lege arguit reprehensilcutio pressit

;

detrusam deportari tonderique imperat. Nec multo post ipsum quoque patriarcham Ig-natiura depellit, atque iu insulam Terebinthiim ejecit; eodemque die Gebonem illum ex Acuta
in

Principes

transfert

et cruribus brachiis-

ditque, et hortatus

est,

ne.

salute neg*lecta,

animam suam perditum iret, sed fcedum et enorme scelus expiaret. llle tamen non modo
se

ipso ab improbitate sua non abstinuit, sed die festo in aedem sacram, EuchaKpiphauiffi
ristiffi

est mysteria percepturus, iraprudenter sacris prog-ressus. Quid hic patriarcha? A eum judicans corporis domi-

arcet,

indignum

que prfficisis, oculisque erutis. interficit, ratus se hac occasioue ultura ire patriarcham. Necdum triduum a patriarchse discessu fluxerat, quum adsunt, qui putabantur inter episcopos primarii, chirographum sive libellum abdicationis ob prffisentium temporum iniquitatem ab eo petentes. Et quinamhi? Qui antea illi per scriptum juraverant, se prius supremara
Trinitatis

nici participatioue k.
*

oestro furit,

Ule vero diro percitus suumque in exitiura armatus, se

canonica

raajestatem neg-aturos sententia damuationis

,

quam

sine

pastorem

minig-ladium in antistitis viscera defixurura Deum tatur. Sed Iguatius coutra comminatur, qui potens esset gladium in illum invocans,
orig*o convertere. Hinc offensionura prima hinc fous ecclesiasticie perturbatiouis hinc
: :

suum

exauctorari passuros. Verum ii, re infecta, reverterunt. Intra paucos autem dies judicumque clarissirai cura iisdera patricii
,

episcopis egressi,

omnibus machiuis
si

et poUi-

citationibus

coraminationibusque

compelleia

gravi Bardas ira odioque dicitur, rudenin pectus demisrio, omnera. ut eum apud tera coutra Ignatium movebat, ut
variituriihu,

concepto, ac altius

bant, ut episcopatu se abdicaret,

aper-

tum

noUet committere se periculum. Sed non

stetit
,

minus firmus immotusque

quam ma-

paifiarcham
adtgere

cona/

jmperatorem criminaretur. Patricius tum erat Bardas et scholarura admini(Jomesticus l, sibiquc totam imperii utpote avunculus Michaelis, vingtrationem,

radicibus, ritima cautes, altis in terram cedens. Erg-o quum fluctuura insultibus nihil haberent, unde illura Iffiderent, nutla per
fixa

non

""'

dlcabat.

Hic agressus aliquando adolescenverbisque insidiosis captans Quid, inquit, tem, Domine, imperium matri et sororibus permitimAtqui uon es amplius infans jevique
:

eura data causa, cujus rationem reddere non posset, nudo, quod ajunt , capite, perfrictaque fronte ad omne fas nefasque descenderunt. 16 Et

tis?

maturus; imo,
virura
ag*is
;

inquit, et

jam, uxore ducta,

animum

debes ergo iraposterura virilera gerere. Itaque a patriarcha accersito

matrera et sorores tonderi velarique jube. te lienim deinceps solus cum procreandis a placet et et^ numini coelesti beris imperes ilnobis ffiquissimum' videtur. Accersit ergo
,

Ut

Dominus quidem noster Jesus Chnveri Patris soboles, stus, utpote Deus verus et quaDeus est ffiternus, omuia, annon^solum quia horao tequam sint, piffividit, sed etiam deificata sua raente omnia pro nobis factus Necesse est, inquit*, ut vemant prffisciens v^ auiem illi, per quem scandalum
.

,^,^d

recntai

s. Ignaiiu,

-Matth.

"^^
-

'

scandala

licO

venerandum patriarchara. Kst

,

enira

in-

coustans et mutabilis adolescentia

facileque

sectarura. quffi a divina venii. Omnium ergo prssentia ad hodierChristi in huraanitate diera in Ecclesias cura pernicie

nura

usque

vana spe
fastigium

effertur

accedat

quod si potenti^E major etiara est lUius

in

quoque

levitas,

Sffipenumero

amentiam Tunc igitur Michael et corruptelarum morumque depravatorura principio vero raagis impietatura suarum
majoremque
et

casura

labitur.

scandalorum duirrepserunt. auctores velut primi malum, quod Chnces dig-ni sunt, qui participent. Sed non minus stus minatur, malig*ne egrerunt, opinor, ii. qui nostro ffivo decantatissimi hffiresiarchffi, illi prisci et
.

quara

ccelestis

posito

Matrem,

inquit,

raeam sororesque,

sentient, iram vindictamque numinis ofl^ensiouum et raalout qui innumerabilium

vestig-io arreptas,

attonde

et religriosa velatas

rum

toti

veste
"

vitffi
:

religiosae addicito

m. At

libere pa:

triarcha

Hoc, inquit, a me fieri nefas sacram EcclesiEe gubernacula sedemque

susciperem, fidem jurejurando

nam quum

meam

per scri-

enim nuod rectis scilicet videantur sed idbus innumeris Deum fateri ut est m sacris circo damnabuutur, quod
:

Neque terrarura orbi siut auctores. justorura albo adscribentur, propterea dogmatibus et scnpt.oni,

.^.^

,5

ptum

imperio vestro cons.lium ejuscemodiinsidias positurum, vel quod reginarum est agitaturum. Et vero nuuc, ut majestas vestra quffive iu illis caus.,
adstrinxi,

numquam me

negannt, aboraipaginis^S Deum et ad orane opus nabiles facti et contumaces personam pietatis, reprobi. Nec quia
factis

ipsis

bonum

vultumque

facinus,

"-'''*
ahiHeet

adversuseastaliaraachinetur? patriarcham Bardas 15 Hffic memorantem et coram impepostulavit

aguut omnia hominibus putentur, efficiuntque, ut justi ab apud occultorum cogmtorera

religionis emeutiti,

ideo sunt justi et iudicera Deum

eliso

reum

maiestatis

ratore

Gebonis pseudoper convicium imperatorii g-eneris sirailem stolidus maleque sanus vocavit Erat Gebo hic Dyrrachio venehomo. qui proximis diebus

Gebobasileutum n

pietatis sed quod nervo conEuangelii prfficepta non raores ad

:

(seu

IZZi
r^m

voluptatibus

rat

veste

quidem

ecclesiastica

indutus

se

arabitionique venumda > ^^^^^ injuna innocentes omm grenere emancipati. msidiarum et perju iorum, cruciatuum,
,

quod amore sui

Cffic.

avarH.a. e

Tero pro

filio

viro TheodorsB augustiE ex alio

La"eficiomm opprimentes,

opt.me compos.

DIE VIGESIMA

TERTU

OCTOBRIS.

175
ItlCKTA

A tum
que
:

Ecclesiae

statum perturbarint, everterintet sacra

rem autem divinam, nomenque

impietatibus et flag-itiis ut contaminarint, poUuerint , profanarint periculum sit (pene dicam) ne pietatis mysterium in verbis uudis potius quara in rebus
sanctae Ecclesiae tot
, ,

Michaelem natum anno 836, quum anno 839 in lucem editus fuit, siquidem, moriente patre Theophilo anno 842, trimulus dicatur. Theodora,

AUCTORE COffO.

summam rerum adepta, cultum sacrarum imaginum restituit et puiso Janne,

, ,

patriarcha haereiico, S. Methodium cathedrge

CPolitanas imposuit. b Continuator Theophanis exponit , qua ratione Jannes seu Joannes deposilus fuerit

ac veritate consistere videatur idcirco justissimam damnationis, a Deo ferendse, sententiam

;

incurrent.
ratutf id in

17

Horum
,

porro

malorum omnium
:

stirps

sequenti

tUtrimenium
Eccleiixvergere.

et radix,
tit
is

primaque causa
principio

et certissima exsti,

homicida fuit qui quod a bono defecit omnis maleficii artifex effectus, hodieque non cessat venenum in eos suum eructare, quos omuibus saeculis ad id eoque largius hauriendum paratos habet quanto ad latiu:ique virus suum diffundit rem suam aptiores offendit. Permittuntur autem tales saepe rerum potiri, terrarumque ut ex raultorum cordibus imperiis extolli
qui a
,
:

Constantinus patriarcbse undique viros, pietate spectabiles monachos item convenientes supplicationem Ang-ustis obtulisse, ut omni colendas veneratione imagines rcstitui jubeat.
(3)
:

modo

denuntiat, plures
,

hisque consentias ita confitearis sin Dei ecclesia vetus ornamentum recipiat
Si ig-itur
,
:

autem
cede,

hgesitas

nec rectc sentis

relicta sede

ac urbe,

in

dum

niant: his

suburbanum luum tantisper reuna tecum conveenira in promptu est ut judicio

sancti patres
, ,

Luc.ll,

3^

quemadmodum
secernatur
,

est in divinis oraculis *, reve;

tecum contendant ac disputent

ris

maleque de

lentur cogitationes

et justus

utque triticum a paleis igne molestiarum, velut

imag^inibus loquenti ac sentienti, quod sanio-

mentis

sit,

suadeant.

Erat Jannes in pa-

aurum

iu fornace,

coquatur, coelestibus theest,

triarchalium sedium triclinio,

quod

Thessaauditis

sauris reservetur; rejiciaturque, quidquid, ut

scoria,

lum
reg^ia

vocant, in lectulo jacens,

quum ad eum B

adulterinum
his,

et coelesti reg-no in-

mandata perlata sunt

perculsns..

moxque

diguum. Atque eorum qui pietatem

,

opinor,

nemo

contradicet

colunt.

Sed videamus

porro

quae deinceps B.

Ignatio acciderunt

quantaque mala veterator ac hostis sanctorum virorum adversus latentem in illo fidem ac
per suos administros, malitia sua machiuatus sit. At vero quum intellig"am, me resing-illatim omnia percensere non posse
virtutem
,
,

hoc res])ondit, se de idqne locutus manhis probe deliberaturum datorum latorem dimisit. Ac dicto citius arrepta in manus lanceola, ventris venas secat,
;
,

animo

unum

ex quibus, eflluente sang-uinis copia extervulg-us ac miseratione tangeudum mortem vero aut periculum aliud sciebat nullum sibi creandum timebat. Confestim
,

rendum

busque

tantis

parem non

fore, oratione

ad res
rei ve-

ergo

tumultantium

clamor

ac

vociferatio

praecipuas enarrandas conversa,

nudam

ritatem ubique studiose persecutus, pro virili curabo, uti ue quid rerum, quae sint

mea
me-

moria dignse, praetermittam.

ecclesiam circumstrepere, quin et ipsas reg-ias aures ante reditum ipsius drnngarii (militum prsefecti, Constaniini) occupare, patriarcham imperatricis jussu interfectum esse. Missus ita-

que Bardas

patricius, qui

rumores

istos diligen-

ANNOTATA.
a Michaeli Balbo, in Octohris SZ9defuncto, cujus indolem successit filius Theophilus
,

ter inquireret,

vulnera, de industria inflicta,

:

paucis verbis ad vivum depinxit continuator

sensim deprehendit nec fabula coargutionis lucem effugit, quum famuli delatores essent et incisoria venarum instrumenta seu scalpella in medium proferrent. Exinde igitur nulla cujnsut qui talis reus criminis miseratione suaeque ipsius animae insidiator deprehensus ejectusque raiser ecclesia, esset. expellitur

Theophanis

(I): Justitise,

inquit, severus cultor

;

quam

exstitit, cunctisque malis sui terrorem

:

bonis

admirationem injecit bis quidem, quod malis infestus justusque erat, illis, quod gravem atque austerum praeferebat. Sed non potuit omquamobrem fidei quldem nibus vitiis carere in Deum inque ejus castissimam matrem, ut
;

in

suburbanum suum, dictum

Psiohte, rele-a-

p-

tur. Inducitur vero is, qui multis laboribus ac

seruranis integram et illibatam virtutem conservaverat, ac cui ex diuturno, ut natum est,

ajebat, sancte adhterebat rabiles

sed et impurae venehaeresi

,

carceris psdore atque foetore pili defluxerant.

imag-ines

impugfnantium

majoribus acceptae addictus erat, e-ique ratione relig-ios;im sanctamque turbavit plebem,
variique g-eneris
imperii

Dei nutu ac Theodorae Augustu assensu gubernatio clavusque debebatur, is erat raaguus invictusque Ecclesise defensor
cui
Ecclesise

malis

afflixit

nec quamdiu

Methodius.
c De S. Methodio, patriarcha CPolitano, egerunt nostrisub die xiv Junii (4). d Acta S. Tarasii, patriarchcB CPotitani, hahent nostri die xxv Februarii quo coiitur (5). Irene imperante, coacta fuit Synodus Niccena Secunda LEcumenica Septima an,

agere

habenas moderatus est, quiete eam unde etiam cong-ruentem permisit

:

hanc
clari

Deo mercedem
in
bellis

retulit, ut nihil prsE-

facinoris

ediderit, sed

victus

ex majeTheophitus annis xii, mensibus et xviii diebus regnavit, viia functus die xx Januarii 84-2 eique successit matris suse filius Afichael, triennis sub tutela
seraper, nec, ut decet iraperatorem,
state

domum

redierit.

no

787,

qua Jconomachorum error damnatus

ostendit, refuit, sed brevi ut prsesens Vita

cruduit perfidia.
S. Nicephoro pairiarcha egiinus supra cap. i annotato p. f 5. Joannicii, abbatis in Biihynia, memoe

TheodorcE, ut scribit continuator

(Jiavuwv acp'
oxj

{2),

rpirovero;

De

et; tov

^\.o'j Tioorr/JJfi ty,

^y;rpi avTOV

0Ew5wpa. Unde suspicor vitio typothetx invertentis

perperam notam numeralem^,

Bv7.;.ni. TI.co|.l.ancsCont.

legi
Ibid.

riamagit Mariyrologiwn RomanumdieivNopag. 960.

Jun. g.U.i(:))Ibui.ps. 150. -(4)Acl.!JS. lom. U

(IlS.rippt

pR 80.

-12)

(5) Ilnd.

lom.

III

Fcbr.. pag. 72.

vembris.

, .

176
HICITi

DE

S.

IGNATIO CONFESSORE.
gloriaque celeberrimum esset, ejus noxas reliquas eluere valuit. Refert dein in decursu
sua^ Historige Continuator,
t\

AOCTOBB 0MfO.

vembris,quo ejusAciadabantur. Cfr Papebrochium in Ephemeridibus Graeco-Moschis (1), Assemanum in Kalendario Ecclesiee univerSce (2) et Hagiologum Butler sub iv Novembris,

quomodo

et

Theo*

e palatio exturbarit et reliquos optimates, sibi suspectos, variis

doram, Michaelis matrem

artibus e medio tulerit.

Alb. Butler S. Joannicius mortuus dicitur die iv Novembris 845 ; et recte quidem si vere ipse Sanctus praedixeritf

g Secundum
,

quod non multum tempus post suum decessum viveret Methodius. Qua quidem in re non fuit
falsus. Tertio
set,

k S. Basilius, epistola clx al. cxcvn ad Diodorum (1), monstrat impedimentum affinitatis vim suam semper in Ecclesia christiana
imo et sub lege Mosaica viguisse. Vide quoque canonem ii Concilii Neocgesariensis anni 314 aut 315 (8). Nurus, quacum foede vixit Bardas, videtur fuisse vidua ; haec enim habet Leo Grammaticus in Chronographia (9) Michael (imperator) Antigonum, Bardffi filium, creat scholarum domesticum alteri vero filio locata conjuge, cujus nomine male audiebat, supremi ducis in occidentalia themata digfnitatem confert, qui etiam ibi vitam finiit. CcBterum, ut nuru poti^^etur, legitimam uxorem repudiaverai Bardas, ut testatur Cedrehabuisse,
:
:

enim

die

postquam
;

haec dixis-

(erat

vero tertius Novembris) D, Joanni-

Methodius autem octavo mense post illius decessum excessit ex hac vita xiv Junii. Sivera narrat Vita S. Joannicii, qux ex Pagio Crit. Baronii ad annum 847 xvni exscribOy consequitur illum
cius spiritu migrat ad

Deum

non potuisse

consilio suo conferre

ad promo-

vendum

S. Ig-natiura

ad sedem CPolitanam,

quandoquidem ante S. Methodium octo mensibus mortuus referatur. Quapropter censet Pagius errasse biographum S. Joannicii preevalere enim merito debet auctoritas Nicetm scriptoris coaevi quem et omnes graeci
,

nus in Historiarum Compendio (10). vox domesticus praefecturam 1 Generatim aliquam indicabat. Scholay^um porro domesticus, Loy.iQTiy.oc, Twv <jyoX(tiv, erat praefectus militisepalatime, adeoquevirprimarieedignitatis. Cfr Du Cange. Glossar. med. greec,

secutisunt. Cseterumhdecquxstioy^etractanda erit ad iv Novembris, quo etiam dabitur, ut

promisit Papebrochius Vita hujus Sancti, hactenus inedita (3). h Divisio virtutum moralium in quatuor Cardinales, prudentiam, fortitudinem, justitiam et temperantiam a stoicis derivata est,
,

Eodem, quo

S. Ignatius vixit, sdeculo

ut
al.

testantur

S.

Hieronymus

epist.

lxvi

XXVI (4) et contra Julian. c. xxxvi (5): quos reliqui patres et theologi secutisunt.Itaut deinceps Ecclesia in indagandis virtutibus eorum, quos cultu publico illustrare vult, inquirat primum quidem in virtutes theologales fidei, spei et charitalis,

S. Augustinus oper. imperfect.

frequens erat inclusio et attonsio in monasterio eorum, qui caeterum poenitentiee publicse subjiciendi judicabantur, Erat nempe monasterium carcer honestior quidem, sed simut securior, utpote ex quo nemo nisi de

consensu utriusque potestatis dimittipoterat. Quocirca in Syntagmaie Alphabetico Cano-

num

ac dein in virtutes cardinales quae, si

in aliquo servo Dei egregiae osfensse fuerint, demonstrant eumdem apicem christianse
perfectionis
i

Matthaei monachi sive Blastaris lit. M. cap.xY (11) legitur: Conceditur cuivis christiano, etiamsi graviter deliquerit, statum monasticum ing-redi, qui vitam quidem poenitennam velut tialem accurate nobis representat
:

adeptum fuisse. Bardx ingenium paucis

munere
,

nuator Theophanis his

Dullo fixus
dig-nitates,

describit contiBardas verbis (6) alias ex aliis continue

:

columna quffidam pcenitentiam externo habitu, victu, moribusque exprimit, atque nosmet ejus semper memores prastat. Neque vero aut dilictorum multitudo, aut etiam magrnitudo despeneque modus viveudi ratiouem nobis creet obstet, quomiuus huuc tam gratum Deo cuique scopum attingat dixit enim Salvator noster. ejiciam lUum, qui ad me venit, neutiquam
: :

profusa principis largitate, mutasecus ac juvenis quidam superbusac bat, haud ambitiosus vario ad luxuriam cultu mutat ve-

stes.

tatem gloriamque

Mutataitaquefunctioneadcaesarisdig-niquum Michael ascendit

,

foras. "

Joan.

vi, 37.

Capitularia sseculi

ix,

ut

alia reipublicae cura teneretur, quam ut theatris ludisque circensibus vacaret... Ita

nuUa

testaiurBenedictuscoUector,lib.ii,cap.1\{l1), habent de incestis et parricidis, ut aut mona-

Bardas nepotis curam agebat, cui nec vita, ut par est, in votis esse debuisset, nisi a servili vitffi hoc instituto illum avocaret. Interim ta-

sterium petant, aut

rint
,

si

foris

remanere volue,

men negotia publica administrabat, ac sibi ipse imperium animo destinabat, cujus quandoque
Kibi ipse

quidem

iu

compos futurum
ac

fore videretur. Cffiterum

illi

hffic

reposita. Interim vero

Sfficularis

profanffi sapientiffi

cura suscepta

quum jam plura lustra humaniores literffi imperatorum barbarie ac inscitia obsolevissent, ac prope exstinctae essent, mathematicarum
disciplinarum scholis ad Magnauram constivelut repubetutis, mag-nifice rursus florere ac
scere

secundum canones ut pleniter exsolvant (13). Atque hinc (it invitas objecerit, S. Ignatius imperatori non mulieres non possetonderi sed responderit, nullius criminis convictas non licere sibi perpetux poenitentiae addicere, utpote quod summa esset injuria. Porro ut habent Genesius{\4,) dejecta honoribus, quos aliique, Theodora
tempora
poenitentiffi
; ,

pares habucrat cum filio, ex palatio cum tiliabus removetur, atque in monasterio, Gastria (15) statum redicto, collocatur, et ad monasticum
digitur.

eam fecit. quamquam summam

(l)Act.SS. loiu.l Maji.,

Nec tamen hoc

Bardffi facinus

Quam

fuiilis fuerit istiusmodi accusatto,

prffiferret

honestatem
Kalend. tom. V,

inde liquet, quod scriptores rerum ByzaniinaEccl

Maji. pag- L;- (*) *''enj^Panug. 335. (0) Act. SS. lun.. (S)lt.id. tom. XLIV, coK lOfcj. uol. tom. XXII. col, 4^1. 18i. (7) Opef (Cl Smpll. Byzant, Tlieophunc!. Cont.|.og. 1' () Lul.bc. tom. tom III. pi.g- 24!>. Edil. Paris. 1730. (9)Sciiplt. Byzanl. Leo Gramm. pag,238. <onc tol U4. Pandorf. Conc. Ib.d. Gcorg. Cedreo. pag. 172.- (li)

K
I

i.-

(2)

1672 g.c.tom. ll,Prt.ll, pg. 188. Edil. Oxon. Leginn, toni. I. PaK- U. PSR- ""r {\-l\ PerU. Monum. Germ. ^- - M.gne. Patrollom.XUX.iol laietK.nlenm.Denk. 191 et Kinlcr.m. Denki.e PalroYlom.XClX.iol (J3)Crr (U) Gencs_ Reg. *' lom, V, Part. III. pag. 139 cl seqq.wiird. CPoIisChrist. Lib. iv. :. pag !)0.- ^13)Cfr l)u Cangc. IV,
Lid. pag. Ib6.

rum

(10)

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

177
,

rum

qiiotquot nancisci potui (legi

autem

ple-

sioDig

ingressus est

Continuatorem Theophanis, Cedrenum, Gtycam, Zonaram, Ephrgemium, Constantinum Porphyrogenetum , Manassen , Genesium, Leonein Grammaticum) nuspiam mentionem facere de isto Gebone, Unde con~ jicere licet, stolidum istum virum, excitasse in quibusdam ex infimaptebe,commotionem quamdam faciti negotio sedatam quseque virum gravem, quatis erat S. Ignatius, in suas partes inclinare non poterat. Ceeterum de S. Theodora augusta agunt nostri ad diem XI Februarii (1) ; ihique dicitur augustam non alios, quam ex Theophilo imperatore susce,
,

rosque,

qua ad coelestem
pervenitur
;

gfra-

tiam veramque sapientiam

neAVCTOIt que, deposito fastu, voluit converti et fieri ut COAVO. parvulus propter regnum 'Matt. Dei, juxta Domini vocem * ueque animam et mentem altius XVIII, 5. fodere et omni subjectione dimittere, ut jubet Dominus , per abjectionem bumilioremque semitam ; atque ita per aflectuum mortifica:

Nicm

tionem

petrae Christo
fidei

conjungi et super ipsum

et piis

inconcussum
tuere.

fundamentum ponere

operibusseipsumdomicilium Bapieati consti19 Nihil horum huic venit in mentem, alia ,u cp omnia cogitabat; fragili et arenoso vana; profauffique sapientiae fuudamento et insoleutiae, uon secundum Christum doctrina;, cor suum

pisse liheros

(2).

Oxia seu Acuta

est insuta Insulis

Princi-

pum

adjacens.

mentemque
bus
ria,

p Carianum, ut notat Car. Du Cange (3), erat simul paiatium, gerocomium et monasterium, in loco amoenissimo situm, quod sedificaverat pater, in

confirmans, vanis

bominum

laudi-

et plausibus inflatus, elatusque inani glo'

per ipsam inimicse Dei superbiae se con-

junxit, ex

Theophilus imperator Michaetis graiiam filiarum suarum optima igitur datur ratio, cur in has 3edes matrem et sorores relegarit Michael.
, :

quo omnis

irapietatis,

omniumque

ofl^ensionum materiam edoctus est. Ergo jactis sacerdotii sui improbaudis fundameutis, extre-

ma

initiis

consentanea sortitus

repudiavit Kcclesiam,

est. Nec enim tamquam aprofanis ma-

CAPUT
Photius
vi
et

III.

demandaueque velut alteri viro nuptam, sibi per E aduiterium desponderi veritus est sed contra

g*istratibus profane et sacrilege sibi

;

tam

potius

exsultabuudus, avide

dolo sedem

CP.

iu illus

complexum

ruit,

impudenterque alienamque tamquam

;

usurpat;
quitur, et

S. Ignatium

persePontifi-

Romanum
tentat.

propriam palam arrogavit sua iufamia el dedecore gloriabatur et laudabatur in iuiquitate sua intraque sex uon amplius dies, manibus
:

cem decipere
Potiut laicui, otnnige-

homiuuminitiatus, concupitam Ecclesia cathedram invasit. Eratque vere cernere, ut fertur

adagio, extemporalem fictitiumque seu perso-

Postquam igitur administri reg-ii saepe tentata

re,

non potuerunt

flectere
illo

Ignatium ad
dignitatem

natum Sanctum. Nam primo

conus
et

die

monachus ex
e

id,

nere Uler-

quod inique petebant, suam

caetero petiverunt
tis,
:

laico c, altero lector, tura hypodiaconus, ac dia-

for-

arumimbutui. titer et constauter tueute, a se ipsi

presbyter d; sexto deinde, qui fuit

consilium de rebusque inter se diu agita-

Cbristi natalis, et ipse

sacrum consceudens

tri-

partem versatis, tandem Pbotium, protospatbarium et primum a secretis, a patriarcbam urbis regi designant bominem sane minime obscurum et ignobilem, sed claris
in
:

omnemque

cogitans

buual, pacem populo, nihil vera pace diguum e, nuutiavit f. Erat huic auctor et ini-

omnibus Gregorius ille, cognomento Asbesta, quem Syracusanum olim pontificem

tiator in

et illustribus

oriundum natalibus, rerumque

fuisse ferunt g,
ficiis

civilium et poJiticarum usu, prudentiaque et scientia clarissimum. Grammaticte enim literaturae et carminis pangendi dicendique laude,

tum Coustantinopoli de malereum factum etjam RomEe, quod coutra

quin et pbilosophige et medecin* et omnium prope liberalium disciplinarum e\ternarum studio cognitioneque tantopere florebat, ut tevi Q sui facile princeps baberetur, imo et cum veteribus jam certare posset. Omnia quippe in illo
ac
cODCurrerant, aptitudo quaedam et naturte vie felicitas, studium, opes, quibussibi librorum
;

canones peccasset, exauctoratum. Iluuc Ignaquum esset patriarcha cousecraudus, ne initiationi suae interesset, admonuit, donec per otium causa ipsius diligenter cognosceretius,

;,

tur.

Quod

patriarcbae inter initia factum multi,

quamvis juste facLum, repreheuderuut.

20 Hinc,

cladem illam
et factiones,

et

quis ex his paucis verbis ortam impieei frau noctem explicet ? Quis turbas du/enreruiur
litesque et improbitatem illius diceudo assequatur ? Simul ao
'""'

omnium maximam copiam comparabat et, quod pras cunctis, glorije laudisque cupido, qua iucensus totas nocles, ut lectioni as.Mdue
vacaret, ducebat insomnes.

probi

Siculi

euim

ejus rei

sophum

ostendit, et

nuntium accepit, non se philoinfamiam suam prudeuter

;

Quoniam vero sacrum etiam (quod utinam iiumquam fuisset) tbronum Ecclesiae conscensurus erat; sacra
quoque
b

dedecusque coutexit

sed cereos, de Ignatii

^

consecratione acceptos h, abjecit, et impudentissimo ore innocentem coram universa Ecclesia foedissime convitiatus,

et ecclesiastica

volumina studiose

lupum pro pastore

ccb-

pit lectitare.
ritu

Verum, ut Tbeologi Nazianzeni loquar b, quod sane ipsius sapieutia indifuit,

substitui furiose clamitavit.

Quem

et Petrus,

Cor.Iii,

18

ignorationem ignoravit. Noluit si quis vult sapiens fieri in hoc mundo, stuitus sit, ut sapiens fiat *. Neque viam modestiae et submis-

gnum

enim auimadvertere. quoniam

Sardorum episcopus, cognomento Miser i, et Eulampius Apamete k aliique e clero obscuriores, se ipsos ab Ecclesia sine causa sejungentes, secuti sunt. Undecim ig-itur ipsis annis l
Ignatius a recepta
tana,

primum

se Constatinopoli-

omni ratione conatus, omnique verborum

II,

(1) Act.

SS lom.
liu

II

pL-lir..

paR.

bKi- (2J
LXX,

Ibid. pag. S57. Cfr

\

Lebeau.

UnU

Dus-Emp.

Lil).

37.

(o)

CHolis

Christ. lib.

pog. 133 et

lib.

IV, pag.

iU el

166.

humanitate

178

DE
et liberalitate adhibita,

S.

IGNATIO CONFESSORE.
rura Apostolorum templo exauctorationem pronuntiat tantum : nec pronuntiat tautum, sed

humanitate
niciTi

numquam

AVCTORS COMVU.

improbitatem exstintBmen potuit Etenim potentiorum limina terebat, guere m. apud omnes virum nuUam ob culpam criminaAsbestie

anathemate Ignatium

ferit

damnatque,

et

dam(

natum
t.

idera

accusator, idem judex proclamat

suae studere, factisque in-

Sanbatur et acerbe conviciis proscindebat, et exsecratus. ne christiani quidem nomine ctum dig-nabatur. Praesertim vero Photio ejusque asseclis gratissimus et bonoratissimus, magnus

Qui quos factioni

sanis accinere ac decretis subscribere videbat,

hos vero inter intimos amicos et symmystas habuit qui autem ejus araentia offendebantur,
:

quidam homo Dei crcdebatur. Quare ab eodem qui hominis Photius primum estinitiatus ex illo adversus auctoritate inductus, totum
:

factaque (ut qui sincero officio forent) nonprobabant, praetorio et vinculis pessime acceptos
tradebat.

perinde insontem Igrnatium furorem patriarcha esset consecraquasi ad hoc ipsum

hausit,

22 Multus igitur mussitantibus, improboque e' rtomnno ^"""Aci/u Photiiacta damnantibus, imoetipsa factorum
cum

omnibus consiliis modisque omnibus innoxium iret perditum sic pugnabat, ut illum etiam, sacerdotio non tantura privaret, sed vita
tus,

ut

si

metroposset, exueret, Licet essent ab eo per est receptus, exacta chipolitas suos, a quibus
ut paternum Ignatio honorem tribueret, omniaque ex ejus voluntate gereret, nec ulla in re molestus esset; ipse tamen vix
roffrapha,

suorum conscientia reclaraante, PUotius consiliura iraprobum magis quam sapiens capit. Non enim bono malum, sedmalura malosanare, minorique malo majus addere cogitat. Nam ut virtutis viam ingressi, per bona opera, quasi
per gradus, ad Deura enituntur; ita improbi, relicto recto tramite, per opera raala auctori
malitiae copulantur, scelusque scelere

facert

(entat.

postduos a creatione sua menseo, jurameuto

primum Ignatii familiares coujecit dirisque flagris et plagis multavit; in vincula, deinde rursus blandilus, rauneraque et honores
suo violato,
poUicitus, chirographa petiit et oranibus modis studuitadversuslguatium exilii causam reperire.

cumulare profundum malefaotonon rum suorum praecipites agantur. Legationem ergo et ille Romam Veterem destinat, et a Nicolao Papa u legatos petit, qui in speciem quidesistunt, donec in

dem colhipasamEcclesiasdisciplinamemendent
et

Quumque

nihil

inveniret,

scelerato

horum, quae ipse cupiebat, Bardae, perque Bardam

Michaeli levissimo suggerit, ut mittat, qui in Ignatium, velut imperio insidiantem, severe
iuquirant.
S. iDalium

damnatae Icouomachorum sectEe reliquias penetus exstinguant; revera autem,ut Roman Ecclesiae auctoritate Ignatii depositionem firmaret, testatioremque reddcret. Legat ergo

il
lites

penequitur.

Ergo crudeles prsefecti, atrocesque satiloraniaexlemplo Terebinthum petunt

,

P.LXin,7.

que genera quaestionum instruunt et famulos Ignatii tormenlis omnibus excruciant. Postquam vcro detecerunt scrutantes scrutinia *, quo jure in uec quidquam deprehenderunt animadverterent, aperto scelere in eum illum
,

Theophilum, Amorii episcopum v, et Samuelem, qui ad illum diem Chonarum antistes, Laodiceno subjectus, archiepiscopi honore dignatus est a Photio w. Per quos egregius ille non veritus est ad Pontificem maximum menIgnatium, senio et morbo dacia perscribere confectum, corporisque invaletudine laboraninsula tem, se munere abdicasse, suaque in poccenobio coramorari, et a principibus
:

et

et grassautur. Arreptum enim virum sanctum n traduxerunt, atque Iguatium suos Hieriara

puloque
ciis

et offiet tota Ecclesia orani honore rerum, coli. Pontifex, legatis exceptis,

vinctura stabulo caprario incluserunt. Inde ad ea loca translerunt, quae Proraeti o dicebantur;

Constantinopoli gestarum; ignarus, duos leepiscopos cc gatos Zachariam et Bhodoaldum

ablegat.

ubi Lco

cogaomento Laiaco, Numerorum Domesticus p, tam iramaniter colaphis genas

ille,

ANNOTATA.
siquidem ima Photius, illustri loco ortus, familiam affinitate per Sergium, peratoriam

illius cecidit,

excuteret dentes

ut sacratissimo seni duos molares dein vectibus geminis, lalro:

num instar, pedes strinxerunt, angustoque conclusum erga.>>tulo, duobus dunitaxat pueris reliquerunt. Tota administris illi concessia
,

fratrem suum, maritum Irenes, palatesapud Baroniumad an.hbb^i.ifiliam

Theodora^, Continuator

quam

Curo-

Theophams

{\) ejus-^

autem

vis h8ec et vexatio

eo pertinebat, ut

dem

sponIgnatius abdicationis libellum scriberet, patriarcbali cederet.Sed Ignatius, teque throuo quum lupum in gregem atrociter grassari cerDt^ret,

versutoque cris et profanis

sororem dicit, atlingebat, prsecelienti ingenio, quod dein scientiis sa-

quantum poterat, impetum reprimebat. Elapsis autem haud multis inde diebus, in Nu-

erat ornatus. ratoris avunculus,

summo labore excoluerat Quum autem Bardas, impePhotium, protosphata-

rium

et

secretarium,

hominem hactenus

lat-

merag deductum,

in carcere catenis ouerant navigium dein Augusto mense appetente, in Porro eos, coujectum Mitylenem r deportant. amici, immaqui habebantur ejus familiares et plagisque lethalibus affinissimis cruciamentis tractabant, ciebaut quos auiem humanissime Blasioque chartophylaci s multabaut;
;

CPolitanumpromovere velcum, ad thronum est ad trahendos in suam let, dolis malis usus
sententiam episcopos. Rem narrat, Quia vero nonnulli nuator Theophanis (2) adversabantur.jusqueineo, (Ignatio, episcopi pessumdaim^yianiter habito) v^omg&inm et contmgetum objectabant, quidquid deuique minabantur, reeepturos ret, nullum alium se rerum quinirao ab Ecclesia scissum iri. Hinc hos quoque dolo veritus Bardas
conti'
:

exsilio

ob lidem
carunt.

Photius, ecclesia ipso glonosissimocoacta, absentis Ignatii in

pDg. 17^.- (2) Ibid. pag. (l)ScripU. Bjzaia Co>il.Thcoi.h.

dicendi libertatemliuguamdetrunIgnatio porro Mitylenae commorante, malignantium, sibi affinium,

et

turbationes
et vulpina

artecircumveniendos censuit. Sm-

1<M.

gulos

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBRIS.

A
grulos itaque seorsim ac

179
;

clanculum ad se acnon exig*uum aliquid aut spernendum cersens, tum pollicebatur aut dabat, dummodo ab Igna*

judicare non

licet id cerlum videtur, nihil eidem defuisse, quod ab extema solemnitate

ADCTUHt

tio deficerent, sed

ipsum tlironum CPolitanum. Cunctos vero cedentes gloriaeque ambitu su,

peratos, ita ut

nemo

boni jurisque causarefra-

garetur,

demum admonuit, impleturum quidem

,

imperatorem poUioitationes suas illis tamen servandum, quod decori, honestique ratio poscebat, ita ut non statira, quum accerserentur, oblata acciperent, " quo et ipse, iDquit, imperatop vestrffi virtutis, supra modum admirator exsistat. Sic itaque sing-ulis seorsum ad Mi-

prodesse poterat. d Quum apud latinos septem db ostiaraiu ad presbyteratum numerentur ordines Ecclesia vero grgeca quinque solum ordines recenset, nempe Lectoris seu Cantoris 'Xvxyr^^jroj r, laiXTou, Deputati seu Cereferarii ^ir.c-aToj -h Kyjooopou (quem ordinem omisit biographus noster, forsitan quia Phoiius uirumque acceperat) Subdiaconi, Diaconi et Preshyteri (5). 6 Posi lectam Epistolam, ait Goarius (6), pacem populo precatur sacerdos vel episco;

chaelem vocatis auctor est ne confestim in dig-nitatem involent. Atque hi quidem solo nutu iuterrogati et ahnuentes ipsi se imprudentes prodiderunt; g-lorise enim amore superati virnec gloriam sunt assetutis fecere jacturam cnti, quod non rite exque honesti ratione, sed
, ;

pus quod grseci vocant eloYivtuuv tov anotjzolov apud tatinos, uti satis novimus, episcoporum
;

est

pacem apprecari, dum presbyteri sahUant

:

populum, dicendo
f Inierstitia,

Dominus vobiscum.

insidiose, Ignatii

causam deseruerant.

Sic ita-

que humanum quid se passos ostendentibus, inqueeummodumdeceptis, Photio, viro snpien-

seu stata intervalla in collatione diversorum ot^dinum, servanda erant in Ecclesia grseca,ut constai ex Concilio Sardicensi, canone x apud grsecos (7), xiii apud latinos
(8).

dig-nitate setiae laude claro, saeculari militiaac

bat

si

Sed nempe tempus Photium premeenim ordinaiionem suam per inter-

cretariorum principi CPolitanam sedem tribuit. b Alludit biographus ad Orationem Gregorii Nazianzeni xxviii, alias xxxvi 28 (1), in qua agens Sanctus de cognitione Dei, dicit eum ab homine comprehendi non posse ; quum homone se ipsum quidem aut visibilem natu-

valia temporumprotelassei,timendum eierat, ne aut imperaioris imminuereiur favor, aut,

quod ambitioni periculosius erat, ipsi viri ecclesiastici, Ecclesiarum antistites et prsesertim
derent.

Romanus Pontifex suas technas eluHunc ipsum canonem Sardicensem

ramperfecte cognoscat, adeoque multo minus substantiamspiriiualemperfsctissimam,qux quumque hsec exposuisset orator, est Deus Caeterum dueem pohisce verbis concludit rationem sequamur si modo tius fidem, quam
: : ,

Photio objicit S. Nicolaus I, monstratque in Oriente recepium fuisse, simulque etiam atiis decretis ecclesiasticam disciplinam in hac

ingenii tui imbecillitatem in propinquioribus (id est in naturalibus) didicisti, ralionisque id

6886 cognovisti, ut quEeuam sunt ea, quffi rationis humanae captum excedant, cog-noscas
:

parie sariam tectam servatam non fuisse (9). Nihilominus ordinationem suam prsecipitem excusabai Phoiius exemptis Neciarii ac SS. Tarasii et Ambrosii, qui e laicali conditione ad eptscopatum evecii fuerant ! Sed reponit Pontifex, hos viros vacuas sedes occupasse,

ne alioqui prorsus terrenus sis,rebusque terrenis immersus ipsam quoque iguorantiam tuam
,

igfnorans.

grsecos in more positum est, ut non nisi monachi ad episcopatus gradum promoc

Apud

dum Phoiius, deiurbaio episcopo legitimo, alienam sedem invaserit; dein ostendit has electiones prseter canones propter necessitaiem Ecclesiarum esse facias. b.cce, inquit
concludendo
(10),

propter necessitatem et ino-

quod derivandum est ex graecorum presbyterorum licentia habendi uxo^ res, quod canones Ecclesise greecse episcopis minime pennittunt (3). Hinc factum credo, quod PhotiuSy hactenus laicus, militari pr^verentur
(2)
:

piam clericorum Nectarius ; ecce propter eccleexpugnatiosiastica dog-mata et haereticorum nem, qui venerandas imag-ines deponere
sig-na
prae-

sumpserunt, Tarasius; ecce per miraculorum

moti suut.

fectura

et civili ofpcio insigniius,

monachum
,

Ambrosius ad regendas Ecclesias proDe vobis autem, quibus perplures

prius induerit. Tres autem sunt ut docet Jacobus Goarius in suo Euchologio (4), moita et nasticde vitse gradus penes grcscos
;

auctoritates couciliorum resistunt, quid aliud sentieudum, nisi inopinatam a vobis consue-

tria sunt vestium genera, triplici solemnitatis

precmnque

ritu suscipienda : quapropter et in tres distinguuntur status, in apyaoiouc, seu incipientium, fxwpoa/yi^usu; seu proficientium et
y,zyaloayYiiLo\Ji

tudinem adolevisse credendum. Et secundum ^ Sanctorum Patrum sententiam, nonsolum quia auctoritates ad laicali ordine contracanonicas
ex

re^^endamCPolitanamEccIcsiamsubitotransvoviro et incolumi lastis, sed etiam, quia, vivente

persistente (videlicet religiosissimo Ig-natio patriarcha)

seu perfeclorum. Posteriorem vestium distinctionem improbavit S. tamen Theodorus Studita (cujus Acta ad diem xii Novembris dabuntur) in suo iestamento, quod

cathedram

illius, scilicet

CPoIitanam

apud Baronium ad annum 826 lvii, non dabis, inquit, parvum habitum, quem vocant, postea veluti magnum. Unus est euim habilus, sicut et baptisma, quemadraodum in
legereest

invadere Ecclesiam. ut moechus, surripuistis et neque Sardipraesumpsistis..- Quod vero dicitis, vos habere cense concilium, neque decretalia non facile nobis facultaa sanctorumpontiticum, Sardicense credendi tribuitur; maxime quum penes vos in vestrisircgiouibus Concilium, quod

more fuit Sanctorum Putrum. An porro Photius duplicem hunc habitum una die induerit, di(hNazianz.Opcr. lom. I, pag. 11. E.iit. Paris. 1778. m) Ju*tm.A,.|.cml pa. 702(2 Acl.SS.lom. VIIMaj.. r Mo(4) Pag. ^n^U^V,. C ao Novcll. <:XX1M. cap, 'B. - (i) Ui nn Dc Sacns Eccl. Ordi.iQl. Parl. II, pag. 197. pag.255ctscq<]. clMorm. de &ams Ordmal.

actum

est, et

omnis Ecclesia

recipit

qua ratione

Ecclesia convenerat, ut hoc Sancta CPoIilaua

Part. in. png. 12.

M
lol.

Canc

col

GS5

Pan.
io22.

1,

[8)Ib..1,col.647.Cfr Tliomss.n. D.sc.plVlI, to.c. L.b. ". cI'- >** - lO)'''!'^ l"'"(10) Ibid. col. 1033.

pf.g. (6) Eucl.ol-

(7) Lobl.c t..m.

li.

Go8.'.Euchol.

Octobris

Tomus X.

26

abjiceret

180

DE

S.

IGNATIO CONPESSORE.
; ita ut judicio sedis apostodepositus , et altera sententia licx fuisset S. Ignatii solemni ritudegradatus.

ma"
cosTo*^

dignum est) non retineret ? Proprns igitur armis Photianam ambitionem

abjiceret et fut

dicio dejiceretur

jugulat S. Nicolaus I. g Gregorius, ait Rocchus Pirrus in Sicilia Sacra, lib.mnotit, n ()), cognoinento Asbesta, genere siculus, anno 845 circiter Syracusa-

nam Ecclesiam regebat, Dicit porro laudatus Pirrus, Gregorium postaliquot annosin Concilio CP.y ab Ig-natio celebrato, motum depositumque e suo honorns gradu, probasse id judicium.causa diligenter cognita, Benedictum Pp. III. Celebi^atum concilium CP. notat Philippus Labbe anno 854- [%),nempe sub Leone Pp. IV, ut dicit Nicolaus in epistola ad Michaelem imperatorem (3) sed hanc senteniiam confirmasse won videtur sedes apostolica; dicit enim Nicolaus de Gregorio agens Qui a fratre et comministro uostro Ignatio, (4)
:

h Cereos a patriarcha CPolitano consecrando 7nissos fuisse ad honoratiores, liquet ex textu.Ritus videtur derivandus ex eo,quod, ut habet Simeon Thessalonicensis, citatus a Goario {%), patriarchge fax prseferretur, quse graticB splendorem in pontifice manifestat. Ric honor solis imperatoribus, ait idem, ac
patriarchis per g:ratiam Sancti Spiritus ex an-

tiqua consuetudine concessus est. Hunc honorem S.Joanni Chrysostomo,ab exilioredeunti, redditum fuisse, legimus apud Theodoretum,
lib.

V. Hist. Eccles. cap.

Sl-

(9]

Occurrerunt

enim, cereis facibus accensis universi.

i

Non videtur
egit in

alia re notus Petrus, cogno-

mento Miser,

6 Atyoazvoc,

^zikaioc^quam persona,
{10} et

et a synodo, quoe

sub ipso

erat, depositus est, et,

quam

Photiana tragcedia

nau-

ut apostolica sedes in ejus damnatione consentiret, ab ipso consacerdote nostro postulata est. Sed decessores mei beatae meraoriae Leo ac Benedictus sedis apostolicae moderamina servanparti nihil reservarent
audiri, ut alije unius quippe mediator non est. Quamobrem interim depositio ipsius a sede apostolica , remansit infirma. Quumque
tes,

fragio, quo periit in sinu Dalmaiico, quando legaiione pro Photio ad Romanum Pontiflcem

noluerunt

sic

unam partem
:

/ungebatur,iU infra numAtdocet biographus. k Neque plura neque meliora, quam de Petro Sardensi, noscuntur de hoc episcopo

idem Greg"orius per legatum suae partis, Zachariam uomine sedem agnovisset apostolicam in sua depositione nullatenus consensisse, non g-ratias egit, non a cceptis in jam dictum fratrem nostrum siEvientibus contumeliis conquie,

Apamese ad Meandrum (11). 1 In Commentario pr^evio num, 8 ynonstra- E vimus undecim annis, a Niceta relaiis, addendos esse menses quatuor et dies viginti
quatuor.

m
in

Non immerito

iniiium diri schismatis

Gregorium Asbesiam refundunt Philippus Labbe (12) et Card. Baronius ad annum 854
VIII.

vit, etc.

Quamvis

hisce verbis clare pateat,

sententiam, in Gregorium prolatam, et ipsa judicis reservatione et damnati appellatione elisam fuisse, nihilominus in eadem epistola idem Nicolaus habet Gi^egorium tamquam canonice ac synodice depositum et anathematizatum, quod xgre cum. superioribus componi C posse videtur. Improbayis enim ordinationem Photii per Gregorium celebraiam, dicit (5) Gregorius erg-o, qui canonice ac synodice de:

n Duplex est in in Bosphoro Hieron, quod etiam Hieria, 'hpeia vocatur, utrwnque in
littore Asiaiico situm.

positus et aiiathematizatus erat,

ratio

quemadmodum
,

posset queraquara provehere vel benedicere

nuUa doeet.

Igitur nihil Photius a Gregorio

:

Unum quidem ad septemtrionem CPoleos, ubi erat templum Mialterum e regione chaelis Archangeli (13) ejusdem siium, in quo erat paiatium Ccesareum (14), ut monstrat Spruneri Atlas Historicus, Tab. lxii ei docei Procopius in Hist. Arcana cap. xiv. Majorem anni, inquit, partem in maritima suburbana, praesertim iu Heraeum secedebat (Theodora, Justiniani conjux) mag-no servitiorum incommodo. In quem locum
:

percepit nisi quantura Gregorius habuit

nihil

ad liberum ministerium ordinis episcopalis, nam charactereyn acceperat per ordinationem etiam illicitam (6). Hasc autem duo, scilicet ut Gregorius Asbesta sit depositus et non deposituSy omni7io videntur pugnare. Solvit probabili modo qusestionem Nicetas,biographus noster nam refert^ Asbestam^ quo tempore S. Ignatius consecrandus erat, adeoque antequam ab eo condemriari posset, jam Rom3e,quod contra canones peccasset, exauctoratum fuisse.
et
:

autem habuit, nihil dedit spectat ad jurisdictionem

nempe quantum

Nicolaus Alemannus adnotat, Procopium uti maluisse prisca ejus loci nomine, 'llocnov Hereeum, duum ali 'lepaay scribant (15). In utro

autem

loco S. Ig-natius detentus fuerit, nobis

deflnire

non

licet.

o Loca Prometi, ra IIpOjuyjTou, mihi incognita; nisi tamen sini, qu3e apud alios rx U^o^otou

dicuniur,in liitore Chalcedonico {IQ) adeoque e regione CPoleos ita ut fieri possit, ui ipsa Prometi fuerint vicina Hierice, si tamen istic
,

S- lg*natius inclusus fuerii.

Simeon Magister

'Hdv] xat
y.a.vo^^a:;

>7T0

Ty;;

twv Pwfxatwv
y.(xOr,pciJ.ivov

exzXyifftac,
,

6ic,

Trapa

Uinc deduco, et Asbestam Gregorium sede sua Syracusana ejectum fuisse judicio Ecclesiae Romanse, ad
zpalixvTa,

in suis Annalibus (17) eumdem locum vocat xa lIpoaouvTou, Promunti aedes. p Leo Lalaco dicitur domesticus Numerorum, seu prsefectus cohoriis palaiinse (18)
:

quam Sicilia pertinebat (7), et CPoli novis criminibus vetera cumulasse unde iterato damnatus fuit a S. Ignatio, ut non solum sede careret sua, sed etiam gradu suo solemni ju:

num forte prsefectus carceris, de quo paido infra ? Baronius tamen ad annum 808 lii eumdem vocat Sacrarum Larg^itionum domesticum seu comitem; quod officium omnino alie. num a miiitari prcefectura erat,siquidem ejus scribse militia literata appeitabantur (19).
col.

(i)
loiii.
.. c.

|()JCIr Touriicly De Socram, Ord. Ibid.col. 555. |()J< (7) Clr Uocc. Pirrum. Ari. VI, pag 51U. Edil. Paiis I72D. UisiiUisil. I, cap. I, cl seq. Apud Gr^fivium. Anl. Si< Sicil. Suau. !>ei|ci. (8) Eutbnl. pag. 515. iixil toiii. n. Sxx\ tom. II. pag. 1 el seiiq. _ Oper. loin. III, nag. 1U74. Edil. llalens. 1771. (It) Tbcod arLeyuicD. Oriens Chnsl. tom. I, col. 803. (li) Ibid. (lUj
.(ti) (ti)

Grwvius. Antiq. Sicil. tom. II, col. K1I3. VIII, Conc. col. 135. (3j Ibid col. 558

f2)

Ubbe,
1.

[*) Ibid.

(l4)Sciipti. Byzanr ProCPolis Clnisi. parl. II, i.a-;. 187. *>!. (1J>) Ib.d. P;' cop. tom. III. pag. 9y. Edit. Bonn 18b.-[t7)SaipH. llfilDuCsnReCPolisCbr.si Part.ll.pag. (18) Clr Du Can{;e. ap. Conl. Theophan. pag. (568.

6o7

_(l2)Tom.

Vlll.Conc.

col.

133. (13)DuCBngc.

IJyzanl.

"

!;;

GIoss.

(19) Pancirolos. med. gra:cil. v INov/zspa. Imp.Urient. pag. 1S5. Edil. Gener. 1623.

Nodt.

q Numera

, :

DIE YIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. 181 latim defecerunt, exceptis quinque, inter q Numera carcer erat CPoli (1) apud TheoA quos ipse fui. Atque quum primum vidimus univerphanis Continuatorem lih. iv, cap. 22 legimus sam episcoporum multitudinem corruptam Irenen, viduam fratris Photii, mensis cuju:

niCKTk

AUCTOni coavo.

sque initio consuevisse ire ad eos qui vincti in

operae pretium

fore

Numeris tenerentur (2). Eodem modo Simeon magister Numera carceremvocat (3). r Mitylene urhs insulse Lesbi, in mare Mgaeo aqua et insula hodie nomen mutuatur,
Chalce, in
Prffitorio et

manu
sti

scripta assensione

duximus , nostra etiam Photium nostrae Chri-

Ecclesiae filium declarare , et sanctissimi ejus prffisulis Ignatii socium et collegam, ut hoc pacto Bard edicta nullo modo refragari

Metelin

(4).

s Chartophylapc quintam a patriarcha in Ecclesia CPolitana tenehat dignitatem et quidem maximam ; siquidem, teste Codino in lihro de Officiis Ecclesise CP, cap. i (5) tabulas habet chartaceas, ad jura ecclesiastica pertinentes et est judex omnium causariim ecclesiasticarum et controversiis matrimonialibus cognoscendis ac dirimendis prsesidet quin et in cseteris clericorum litibus judex est, tamquam dextera patriarchie manus
:

deprehenderemur. Edixerat enim ille ut nostrae Christi Ecclesiae patriarcham constitueremus, licet coram nobis sua scripserit raanu, se Ignatium ab omni culpa imraunem patriarcham existiraare, nec umquara adversus illum
aliquid se dicturura. Si quis

vero dicat, Pho-

tium fuisse admissura patriarchae collegam admissus certcfuit Photius a nobis taraen invitis, vi

t Descriptam hahemus pseudosynodum Photianam in collectione Conciliorum (0). In Zonaree autem prccfatione inscribitur Sancta
:

quidera et ejus qui imperabat imperio. Qui paulo post quod sua manu chirographum scripserat, ipse etiam delevit et Ignatium deposuit. Facile perspicit lector, quanta sit inierutramque versionem diversitas. Quodrem

nostram
sese

spectat,

duo sunt prassertim inter

.

et in

magna prima etsecuuda synodus

CPolitana,

templo Sanctorum et glorioiitsimorum Apostolorum congregata. Apud eos ergo, qui hanc inscriptionem leg-unt, dubitatio exoritur, qua ratione, una quum sit, prima et secunda haec synodus nuncupetur. Explicat dein Zonaras, inter orthodoxos et adverscB factionis homines

maxime dissimilia: nempe Photium red- E ditum simpliciter communioni S Ignatii; dum atia versio eumdem socium et collegam constituit
:

alterum

est,

jussu S. Ignatii ec/^ro CPo-

titano patriarcham

assumendum esse, quando

:

istiusmodi mandatum adscribit. Aate omnia grseca verba in mediuin adducamus Kat u;
iidoixtj 70

ayekatov

TrAy,Oo; zcav kiiKrAonoiv uTroa-Qapey,

acerham fuisse disceptationem, qu3e ad sanguinis effusionem conventum funestavit. Propterea post temporis intervallum novus conventus habitus fuit: et oh patres, bis convocatos, duplex synodus nominatur. Heec quidem Zonaras. Ast Metrophanes, Smyrnensis cocevus rehus gestis (7) m.etropolita rem atiter exponit in epistota, data ad Manuelem patricium, quas inseritur in epistola synodali Concitii oscumenicivin, directa ad Adrianum Pp. i/(S). Dicit imprimis, Photium non ab episcopis per suffragia designatum ex lege et ritu Ecclesi^, sed ah uno dumtaxat Barda cassare intrusum. Quapropter omnes episcopi, communi sententiam itluyn rejicientes, multis diehus in sententia perstiterunt. Ecce prima synodus. Dein, pergit Metrophanes, sensim per fraudem pene omnes defecerunt prseter quinque, inter quos et eg-o numerabar. Atque utanimadvertimus, rudiorera episcoporum gregem esse corruptum, illum saltem chirographo suo EcclesiEe nostrEe filium esse declarandum, et
,
, ,

oyriO/iixiv dsiv v.iv di' idio-/^tipov

dfxo^oyta; zexvov avTov

a7Toipy]vat Tyj; tv

Xpiffru

y.aB* Yj^aq'ty.y,Xi^i7taq,

zai rou

TavTYj; dpyizptoic,

ayioTaTOv xotvwvov, tva zat o-Jrw

(Jia^u-

npoq

7/,v ky.zivou d^iara^tv ijLirJafxo); eupsOcofjLev

VYifjavTtq

YiV

yap

OEaTriffa;,

tY.

ms

iv XpioTtf) za9'

i7fxa; iv.y.\rirjioL^^-nf!iifjaa^aiT:aTpi.apy_TCJ.

Quasverba

ad literam reddimus

Et quum videremus, rudiorum turbam episcoporum esse omnino corruptam, duxiraus oportere, ut proprise raa:

nus confessione
siEB, et

filius nostrae

in Christo Eccle-

socius sanctissirai archiepiscopi ejusdem

(seu in

Ecclesiae

scopo) declararetur

communione cum archiepiut tali modo de ejua man:

dato nuUatenus dissidentesinveniremur rjusserat enim ex nostra in Christo Ecclesia patriar-

cham

esse eligendum. Videt lector totam quaestionem versari imprimis circa vim vocis
xoivoivov
,

quas potest significare participem

patriarchae,

aut derivata

adeoque socium et coliegam ejus, ^ communicanteyn patriarchcV. Et vere

ay.oivc;

pterumque communionem
,

ec-

communioni sanctissimi
chse decreto

patriarchae

reddeudum

ciesiasticam, quas in unitate SS. Eucharistias significahat, ut et oratione constituebatur

existimavimus, ut hac etiam ratione a patriar-

non videremur

alieni, qui sanxerat,

ut ex nostra in Christo Ecclesia esset, qui patriarcha constitueretur. Ergo quum, praesentibus
nobis, ille chirographo suo contestatus
esset,

Xgnatium pro inculpato patriarcha habiturum, neque se quidquam contra iilum diotuse

Glossariummediaegrascitatisahundetestatur, neque nuspiam reperi pro associaiione ad aliquam dignitatem. Nihiiominus censeo hanc vocem /.otvMyov prohahiiiter interpretari nos posse, imo etdehere pro consortio dignitatis patiHarchaiis, uti hodie diceremus pro
,

rum
nobis,

aut dici ab alio passurura ab invitis quum per vim principura urgeremur,
,

Photius est receptus. (En secunda synodus.) Qui paulo post et suum ipsius chirographum
abstulit

coadjutoria cum futura successione. Ratio, qucV me impeiHt, est ipsa imdilitas actus, si de soia communione taica ageretur, neque Metrophanes prxtendere dehebat id a se invito exactutn fuisse ; patriarcham Photium voiebat Bardas, adeoque id erat aiiquatenus etiam ab invitis faciendum associando autem Photium S. Ignatio et sua huic manehat
.-

Ignatium depositione multavit. Grxcum textum alio modo reddit Baronius ad 870 xLvi, quo rei gestee atiam omnino imaginem exhihet, quam operge pretium credimushucproferre. Dein veroomnes fere pau,

et

cum certa spe iili tradehatur, conscendendi aliquando throni patriarchalis,

dignitas et
deOfTptig. -i Eilit.Bonn.- (6) Latilic tom Vlll.Conc col.lflH. _(7) Lc Quicn. Or. Chrisl. tom. I, col. 7i5.-(8, Labbe tom. VMI, Coiic. col. 13S0,

(2)ScripH. Bvzant. (J) Gloss med ericcit vo. NovuepJt (3) Ibid. pafi. 6(J8. Cont. Theoph. |.ag 175. Edil. Bonn, (i) Bnudrand. Dict. gcogr. h. v. (5) Scriptt. Byzaul. Codin.

jam

,,

182
nienA
cu&vo.

DE

S.

IGNATIO CONFESSORB.
:

jam prxsens officii episcopalis ministerium

irt hac ratione utrique parti satisfactum digmtaiis per existimabat. Unde consortium

admittendum cenvocem modestiorem /.oivwvoi/ statim subnectat, semusy eoque maxime, quod Ecclesicis CPolitange, patiHarcham e gremio
episcopocujus filius erat Phoiius, suffragiis si enim ante de sola rum eligendum fuisse
:

communione ecclesiastica actum fuisset, non videiur, quomodo hgec inter se quadrarent. Quod ad alteram diversitatem aitinet, cujus nempe mandato obsecidum se esse confitetur Metrophanes, an Ignatii patriarchas, an Bardee cxsaris: facilesolvitur,

denuo deposuerunt. Tantam perfidiam indi- D gnatus Nicolaus, Rodoaldum et Zachariam deposuit in Synodo Romana anni 863 Zachariatn quideni, qui, ait Anastasius (10), aderat , sacerdotali gradu , imo ecclesiastica communione privavit, eo quod in pluribus apostolica interdicta excessisse invenlus est. Et Kodoaldi episcopi causa, quem posteacum sanejus etiam cta Synodo pariler Papa pius mandata franinGalliis violantem et excommunicationem gentem,judiciumque canonicumsubterfugien:

tem damnavit, suspensa

est.

conjectura et aut non valde accurata; certe successorem digniiatis su3e nullatenus volebat consortem a Barda Ig-natius; igitur mandatum eleciionis

admissa nostra versione Baroniana, de csetero

CAPUT
pijQtiug
^
^,
, ,

IV.

corruptlS legatis pOUtl.i

.^

._

ficiis,

conciliabulum cogit,

in

n;
'

derivandum est. Ex coniextu vero grammanihil concludere ticali superiorum verborum nunc de Ignatio patriarcha, nunc licet, quum satis. de Barda caesare agat. Aique de his Photii. ad S. Nicolaum Pp. I u Episiolam
missa^n

quo S. Ignatius deponitur, ac dein multimode torquetur Ni;

colaus
dit,

Papa

acta Photii rescin-

RomcB

XXXIV Bibliogrwce Card. Ang. Majus in sua Nova

:

bibliothecw Columnenszs 861 fecit Batwius ad annum publici eamdemque accuratius exhibet
,

e codice

sed

Michael, iraperator
E

impius, a Photio decipitur.

nterea
athleta
Christi
:

semestri Mitylena

^-^^^
ji,,,^^

theca (1). legatione V Theophilus, unice hac nefaria civitatis Phrynotus, erat episcopus Amorii,

principum
nie,

voluntate -.exacto, ab exilio redit redit autem I Terebintho, non restitutus insulse

^^^,.

(u.,

gi^

Salutaris,

qua est

Galatige

contermina

(i).

tam honori

Photn lem metropolitam inter resUtutores Phrygias urbem sedisse. CiBterum Chonas, in C Paccatian^, translata fuit sedes Colossensis
(5).

w Samuel, Chonarum episcopus, tiiulo ardignitate chiepiscopi, qui tamen metropoliix est. Dicit inferiorest (3). a Photio donatus Samueporro Michael Le Quien (4) eumdem

Quanta vexationi, majorique sit, quautasenim inimicus in eo malignatus classis drunga. que lErumuas Nicetas, regiffi Oryphas, quantas item
afflictiom.

quieti et sohitio,

quam ignomi-

rius

gratmcontumelias, ut Photio et principibus oratio assequatur quae irrogarft caretur convicia, verbera. Quis singiUatim impetum, iUius cruenta tormenta, qua iUe in famiUares
.

cognomento
,

X De Rhodoaldo

seu, ut scribit Anastastus

manu

et BiUioihecarius, Rhadualdo (6) Portuensi AnastaZacharia Anagnino (7) agit laudatus

exponat? Accessit et aUa tempestate Khossi, atrocto viro calamitas. Ea a Ponto Euxmo ad cissima gens scytharura b
sanexercuit.

^
.

sius in Vita S Nicolai I. adhucpessiratfi quit (8), imperatoris [Michaelis) episcopos illuc {CP.) cogitationis ignarus, duos

Pontifex summus.

tn-

Badualdura

Zachariamdirexit. Prseiraaginibus qucipiens, ut quidquid de sacris definirent, et ipsius Ignastio afferret, synodice Photiique ueophyti eausam tii patriarchae. sibi renun-. solemniter inquirerent tantum, et pontificis parvipendentes saucti
scilicet et

Stenum c, excursione facta, depr^aU sunt gionem, orania monasteria Byzantinorum d P r p^^ fusulai^rum quoque a.gen diripuerunt pulHtionera vasa omnia omne. capt.)s ad uuura

omnem

circa re-

[um

patnarch^ coeno- f trucdarunt. Ipsius demque .u^

bia, barbarico furore peU^ctUi direpta, spoUarunt. ^^-^^^\'m uno nav^ captos vigint. ex faraiUarissimis t ucida . oranes secunbus
,

abstuleruut

iucursantes

tota

. ^

tiarent.

Qui

pecunia statuta, quffi vel quanta, Meseni , peref?erint more Vitalis atque pti Paido igilur ininferius succincte percurram. Nicolaus e latere buo duos
illic

corru-

gU

trochanteri

runt.

Quas iUe cara hanc in

clades,

quum

aocep.sset

uni_
.

ore

vocem

semper
'

habuit

Dominusdedit.Dominus
rmnoplacutt,iia facium
tur. Ita g.-atias
^"^'

frasic habet
episcopos

{^)

''^[l^. f^^tqu^se -

^^^^j''^'^

-Job.^si

Kadualdum,
et

sicut prtEdictura

est

Portueosem putavit idoneos ad hoc opus esse

pr.cipiensetraandai.eis

ZachHriura

Anagniuum
, ,

quos

due iDten agens et oratiom as.

direxit, direxit

SaDeuiudiciumetauxU.ura,uuU-

u.e^^
solum-

Lius

ms.bi renuatiarent ; et l^odo inquirerent et commuu.onem vuareat. terim Photii ueophyt. de ommbus Quousque revertentes certum studuissent. lUi autem ?esponsum reddere mandatis acceperant. con.

IgnaUi

Photii et subrogationis

^^^Z^^^Z..
.

^^^^^"^^'^^^^Jectans, impl^^^^^^^ oppressum mal.s oppresLm maUs ubi hunc tanfs iUi abest, ut do srumnis audivissent, tantum
rent
etiam'

Nam

.
et

vel afflictum solareutur

ferrent,

sed moleste

eum non cum

.

domest.c.s su^

abeuntes, quod in neophyto connon solum Photio temnente sentcntiam commun.ca^ interdictam

barbarica vi captum inter..sse, just. tristes de saU.te de interemptis quam mens vider. non debet; vivenUs. Quod mirum desUtuta odioque pem-

non n^&'^

ITLi

Inim
u
sui
ejus,

omui

charitate

munenbus, verunt, .ed etiam. corrupti generaU faveudo, convocata consec^ationi ejus
synodo.

.ps

subjecto imbuta. velut igne

cc.ump^a

quem

odit,

mal. exiUum, un.cum putat

patnarcham eumdem virum Ignatmm

levamentum.

t;x'e-l'o;t.-Woi.cLMo.^,<o,.l.-W.tid-

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

fruitraad
conciiiabutum

183 ^^^^A
vo.

24 Nec

multum temporis

fluxit,

et rursus

decernentes, hoc pronuntiaruut tantum, quod

pontificum oouciliabula, rursus principum et Atque Ignaadversus Sanctum conventicula. morabatur tius quidem in adibus Poseos f machinationes obsercontra se
insidiosasque

pro ipsis ad evertendum Ignatium, ab ilUs quod autem sine causa laesum, faciebat
:

sequitur in canone, quo

illi

ipsi

eidem

subji-

ciuntur
iUis

censurae,

vabat.

xes.

sua factione et Poutificis le^atis, sacram Apomissisab Urbe imperatoMolorum aedem occupabat. Aderaut principes cuncti, totaqueprope et
Photius autem

cum

tacentihus

dissimularunt ; Id quod opportune patriarcha ipse

, !

succlamavit.

Quis enim

aderant

civitas

confiuxerat.

adessent.

gnomento
vilioribus

Frequentes evgo quum primum Baanem prmpositum, coAngoram, aliosque nonnullos ex

:

o stuporem Ignatium episcoporum omnium calculis et totius popuU applausu legitime canoniceque creatum 1'uisse ? Ipsum autem Photiura potius ab exsecrato Barda,

improbilatem

ignorat

et ssecularibus

armatnm

principibus

contra

Eomanis, apocrisiarios ad Iguatium magna, indestinaut. Qui coram Ig-natio citat. Qoampriquiunt, et sacra Synodus te

leges, magisque per tyrannidera quam ecclesiasticam viam, thronum, invasisse ? Sed non

mum

sive ergo ades, causam de objectis libi dicturus. Hic veris sive falsis criminibus

cognoverunt, neque intellexerunt, qui iu avaritiae et ambitionis tenebris ambulant, se iisdem, consiUorum laqueis, quos aUisparaverant, comprehendi.

Beatus

niam ? nachus?

Agite, inquit, obsecro, quomodo veAn ut episcopus, an sacerdos, an mo:

llli

hserentes
te
:

mus, cras ad
iidem reversi
9

nunc, inquiunt, abicerta relaturi. Postridie igitur legati, inquiunt, Veteris Koma^,
:

26 Post lonffam ergo verborum altercationem, laborem et cunctationem, sola praepopraeter jus fasque teutia furibunde utentes
,

'"'''''9

omne,

Ehodoaldus

et Zacharias 'g, per nos indignos

hsec nuntiant tibi, uti sine

et

mora ad sanctam
ut tua con-

oecumenicam synodum

adsis,

pannoso et sordenti rursuque postea a tergo primum induunt , exuunt l. Erat autem hypodiaconus quidam, Procopius nomine, ab Ecclesia ejectus, quippe
pontificali cultu

scientia tibi dictat. Erg-o Ig-natius

extemplo

quem mente insanum, moribusque profanum

patriarcha non ita pridem gradu moverat. Hic primus, ablato a patriarcha pallio, vesteque

'^

sacrum patriarchae ornatum indutus, cum epimonachorum freBcopis et clero, mag-naque civiumque concursu et comitatu quentia viam pedes ingressus, quum ad sdem S. Grepublica gorii Theolog-i h, ubi crux in media
,

sacra, istud solemne proclamabat Indignus. Zacharius et Rhodoaldus, nonuUireliqua

:

viamarmoreae columnse imposita est, venisset, illi ocJoannes patricius, Coxes nuncupatus, ab imperatore missum dicit, ac currit, seque monachi veste prodiret. nisi privtita et usitata supplicium imminere, ei capitis pericuium et sistitur. Appovir sanctus, synodoque
Paret
perjuros testes, nunt duos supra septuaginta subornarant quoa jam olim impios omnes senatorios, quorum dux juxta ac

que alii nefarii homines idem vociferantes, impio decreto suffragabautur. Quos tamen

omnes

quum

brevi coelestis vindicta consccuta est illa jure illos sancti vatis Zachariae falx

optimo demessuit m. Photius autem quo piicto suara adversus insontem occultam aliter iram seipsumque longisuniverso orbi proderet pacifico mitique pastore Jesu abesse sime a quam res eju.^cemodi machiostenderet
.

gregarios
erat

Leo

patricius,

cognomento

Creticus, et

patricius, flecundum illura Theodotacius item magristri dignitas delata cui et perjurii pretium

irrogannando, justoque viro injurias tantas doVlIoc judicium nemo fuit, qui non reprerei, aut potius henderet, atque indignitatem

immanitatem non aversaretur.

Neque enim

Photianum
tatur
i

ci-

25 His reliquos ex unoquoque gradu sorteneque hos que vel deterrimos adjunxerunt; appelUtant sed quos Dibaptistas i tantum,
haereticos.

qui rectara rationem sequebantur, soli, illi propinqui et familiased ipsius quoque Photii gestarum infamiam ingeres ad hanc rerura

dicam, ex omm hominum fsece et colluvie turpissimos quospolque et nequissimos, auro dignitatumque produxesing-illatim Ucitationibus inductos
Atque,
ut
ita
,

miscebant, augurabaoturque , hanc judicis improbitatem in ipsius olim iniqui vero exitiura redundaturum. Quid caput et
ille?

omnem

j.

An homines

est

reveritus

An

timuit

runt, qui

jurati

testarentur,

Ig-natium, qui

etjudicium, iramDeura, qui diUgit justitiam Minime vero. ex illo tempore posuit?

Ps

XXV
'

10

patriarcha jam fuerat annos prope duodecim occunon rite et ordine creatum, cathedram horum judices, inquopasse. Quid verostolidi rummanibus iniquitates sunt et dextera eocontra rum repleta est munerihus * ? Quid Tricesimum superjurium hoc decreverunt ? subjiciunt, qui sic habet k
bito
Si

que invidia. scelus Quinimo odium odio. invidiara Ignatiura omni ratione visoelere cumulans, pessumdare, sed, que conabatur uon tantum veluti noxium, ultimoque nuod est atrocius,
Itaque tunc, suppUcio dignum e medio toUere. exauctoratum publicoque prvt coeperant,
,

canonem

conio
raisque

dumuatum.

iramanissimis

scelestissi-

quis

episcopus,

sfficularibus

potestatibus

obtineat, deponatur. usus, per ipsos Ecclesiam ut et eodem capite in

quoad sua colaphis plectunt. misecriberet. Ergo iUum

hominibus excruciandum tradidere mauu suae ipsius abdicatioui sub-

Quod autem sequitur omues communicantes cum iUo

lenti

etc, fraudu-

malitiose tacuerunt. apostohca propugnasiquidem pro sauctione totum canonem obserbant, non partem, sed admisissent, ut

Oportebat enim,

I^-^P^,,^,^,^ reque divexant; et quum f"^^% mdutum unica tantum tunicula tabesceret, Quumque discruciant Lacerant, urnnt atque

yare- et Ignatium,
ribus

si

accusationem

ab iHo initiatos et s.cque communicantes exauctorare

ita
:

cum
in

lUo
ope-

binas iUura hebdomadas conficiebant n. ImoetCoextrema nrope fame " -'^''^ conscendere prly^^^^ coUocato ingentia a pedicogebant, in eaque sffipe marmoris acu-

in oarcere tenu.ssent

manuum suarum

peccatores

manifeste

hus saxa suspendebant,

deprehensi essent.

Contra jus autem fasque

minesedem

his concusssazn atterebant. Hffic e

, ;

184
mciTi
iUCTORI COTO

DE
ut
si

S.

IGNATIO CONFESSORE.
imalacrius iter carpebat
cipes
las
et tenui illo ac serviii habitu ignotus, navigium conscendit, et Prin: ,

plura tormenta, sannas, contumeliasque

pium semen,
Theodorus

loquar, et impia prog-enies

virosanctissimo dictis factisque, etstolidus ille et Gorg-onites Joannes et Nicolaus Tbeoduli Scutelopsis irrogabant. omnibut moda 27 Ergro post cruciamenta, quibus Christi
vexani,

Proeconesum

alias

Propontidis insu-

aliam ex alia permutando, persolitudines in montibus et speluncis cavernisque terrae, ut cum Apostolo loquar*, abscondif^,
,

Hebr. XI.

Confessorem

afflixerant,

post comminationes,

post catenas et compedes venerandis pedibus

injectas, post alapas,
et

postquam eum

ad
pro-

formam

crucis in faciem super

marmore

stratum ac distentum, tota nocte vinctum insuper torsissent, atque tumbse impositum tota insequenti nocte cruciassent, tandemque

egenus afflictus ang-ustiatus, victumque, mendicabuli instar, a piis christianis emendicabat. At Photius , amissa quam spe devorarat, praeda, omnia coenobia, urbemque totam ac suburbia vestig-abat, sicubi velut igrne evanidum reperiret titionem. Quum erg-o nihil eorum, quae cupiebat, succeatus errabat
,
, ,

38.

solutum humi projecissent fodicassentque, ut sanguine etiam terram purpuraret; posthsec, inquam, omnia, quum adhuc modice spiraret, (urgebatur enim et alvi solutioris profluvio) tum insanus Theodorus, sacra viri manu per vim arrepta, chartaque subjecta, quasi per illum crucem impressit allatamque Photio porrexit. Qui signo accepto, sua ipse manu Ig-natius indignus Constantisubscripsit
,
:

Orypham illum sex navibus cursoribus ad cuncta loca maritima, cunctasque insulas lustrandas amanderet, procurato edicto regio,

cum

dat, uti quocumque loco deprehensum, velut perturbatorem eversoremque imperii, de medio
tolleret.

29 Itaque venatici
dissent

illi

canes

quum

-saepius

eed fuga te
Saiiclut per~

et pluribus in locis in
,

nopolitanus confiteor,
giis

me non
et

leg-e et suffra,

verunt

Ignatium ipsum inciservili tunicula decepti non agnoquin et ipsum alias medios trans-

lecuioribut
Bubdicit.

creatum
his
,

Ecclesiae
rite

thronum invasisse

B neque
rexisse

annis

sancte Ecclesiam

euntem quasritantes , velut Assyrii csecitate percussi * , non senserunt. Abierunt ergo quod
est

Reg. Vr,

18.

tyrannidem exercuisse. Hoc falso chirog-rapho ad imperatorem misso, vir sanctus custodia est solutus, maternisque in sedibus Poseos paululum a tot serumnis respirabat. Sed enim hostis non desiit fraudes animo versari, pessimaque adversus innocentem consilia coquere. Itaque suggerit imperatoribus, ut Igrnatius ad aedem Apostolorum
sed
reductus,

in
lupi.

parosmia,
Ignatius,

ut

frustrati

praeda

hiantes

persolutis

Salvatori

pro tutela votis,

regnum dem haec agebant. Quid

tibus,

per multas tribulationes ad coelorum contendebat. Atque ilU qui-

vero hasc illismolienlong-animis, justus et fortis Deus, qui

non

irascitur per sing-ulos dies *,

an diutius

Ps. VII, 12.

publice

primum exauctorationem suam pro ambone leg-at, atque sibi

dicat
: !

ipse
ipse

anathema
lumina,
batur.

deinde o crudele consilium,

sing-ularem immanitatem

ambo

illi

effodere

manumque

praecedere

illa furia

medita-

Tam altum

impii

odium conceperant, ut
ducerent nullam
:

divinae vindictaB rationem

aberatomnis Dei metus

ror illos agitabat.
jutque necem

et

quidam
dies

diaboli fu-

28 Pentecostes

sancta

complebatur

meditaniur

quum

ecce tibi

armatorum manus domici-

lium, in quo deg"ebat, corona praeter omnem exspectationem repente cing-it. Vir sanctus ubi animadvertit se peti et parricidae Esau

furorem sensit, consilium contra temporum improbitatem opportunum suaque sapientia et Spiritu Sancto ejus rectore dignum capit. Quodnam illud ? Vilem a servis saecularem sumit vestem, g:eminasque sportas humeris, una a pertica suspensas, bajuli ritu gestans, deceptis per noctem custodibus, uno comitatus Cypriano discipulo suo, profug-it iter ing-ressus per embolum o ad Sybaiticum p,
, ,

extremas has malorum aerummas potuit dissimulare ? Minime vero. Augusto enim mense tremoribus horrifiicis Constantinoinstante polis quatiebatur aedes nutabant omnes, omniaque mortalium pectora metu palpitabant omnesque horrore mortis occupati clamabant, unicam esse causam terrae motus injuriam et sacrilegium in patriarcham Ig^natium commissum. Urbe autem totos quadrag-inta dies continuo tremente, usque adeo feroF cia et immauitas illorum mitigata est, ut ipsi principes publice jurejurando contestarentur, neque fugam sacro illi exsuli, nec hospiti exsulis, apud quem delituisset, fraudi futuram sed absolutum crimine, innoceutemqueproQuntiatum, sine cujusquam molestiain suo coeno, ;
:

bio

secure permansurum. Quod quum Christi Petronae se patricio, maathleta accepisset

,

quireliterno imperatoris avunculo, aperit sinu imperatoris penquiariam thecam s, quae e

:

debat, pro pig*nore allatam, tradit patriarchae. Quo ille ad collum suspenso, ad Bardam, accedit,

qui ad

patriarcham

Quid, inquit, fugi?

tivi

more

de loco in
: :

locum profugus oberras

saucio et afflicto

pectore, velut alter David,

quum

profug-eret a facie Saul.

Enimvero per

Christus, inquit, rex noster et Cui Ig-natius Malt.X, Salvator prsecepit * Si persequentur vos in

23.

tenebras eunti divinitus occurrit vir, augusta admodum facie decorus, coma barbaque decenter promissa, veste candida, niveoque vectus equo, quasi Blacheruas q tenderet. Ig-notus

una

civitate, fugite in aliam. Victusinnocen-

tia et virtute viri

autem

ille

inopiam

eum

vir, quum propter luminis videre clare non posset, nihiloille

Burdas, innoxium liberumque monasterim remitti suum jubet. Statimque in moveri terra desiit, et Bulgari providentia Dei, farae urgente, muneribusque ab imperatore deliniti, armis positis, coelestis baptismatis unda

secius, quisquis
,

erat,
:

divino Spiritu im,

Deus inquit , et pronuntiavit pulsus sanctissima Dei Mater, sacratissime domine, te et comites tuos tueatur. Quam vocem misille quum tamquam oraculum, e ccelo

sunt lustrati t. Nicolaut, octa 30 Legati quoque pontificii, a Photio dono tunrum legablande corrupti, Romam redierunt. Quos Ni- torum reprobai: colaus Pontifex de patriarcha Ignatio interrog-atos et severe inquisitos,

quum

suis illos verbis

sum

accepisset

et loco itinerarii subsidii,

captos convicisset,
nis,

illos sicarise

potius factio-

quasi

viaticum sibi

datum

putaret

multo

quam

legitimae synodi praesides egisse,

perpetua

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

185
"'crt

anatheexauctoratione damnatos sed mate percussit. Nec legatos tantum et adulipsum quoque Photium tyrannum terum pronuntiat, et leg-ilimae synodi sententia totius Ecclesiae suae anathemate ferit qui deponitque , ipsum a Maximo Cynico

perpetua

omnibus gratificando et obsequando, patriarchatum sibi firmaret; alterum, ut Ignatium, si qua ratione fieri posset, etiam vita exueret. Atque haec ita se habere, nec esse verba inania, facta ipsa
illius

J^^.o"

auditis,

clamant ecquis enim, technis atrocem animum non illico

:

Gregforio TUeolog-o insultans

bis

Ecclesiam tur-

perspexit,

omnibus permiscuit, nihil differre declarat. Quare illum, ut scandalorum auctorem, et ab illo consecratos, apostolica auctoritate, veluti conjuratos, eidem senteuti subji"

32 Nam die quapiam advena quidam, prius aPhotiofaUti ignotus omnibus, monachi habitu indutus, '"*"* *'"''^"
Eustratius

nomine

recta

ad

'"'"'

patriarohium
fictas,
:

cit M.

Nec

his contentus, asseclas illius ipsum-

properabat, ingressusque, binas literas coram omnibus promptas, porrigebat

quas

que

imperatorem

cum

senatu ejus

omni a

CGBtu fidelium excludit. Quae Nicolaus

quum

"

2Tim.
*'

III,

sequissizelo inflammatus egisset mam judicii sententiam ad Orientis patriarchas transmisit, Per idem fere tempus ingens in aedibus Sophiarum incendium exstitit v nec quantam vicinis calamitatem, quantumque exrtium attulerit, dicendo explicari potest. Quae tamen res eos, qui pcrverse agere decreverant, ad meliorem meatem non reduxit, sed ex apostohco oraculo *, in pejus proficiebant, errantes et in errorem mittentes. Bardas enim, imperium affectans, primum curopalates w, mox caesar renuntiatus, imperatoris seisororis filii stultitia abutebatur effusaeque psumque omnis intemperantise libidinis mancipium prodebat. Michael vero,

divino

quidem sapientissimus iste Photius per dolum excogitaret ut postmodum mauifeste patuit alteras, Ignatii nomine ad Nicolaum
,
:

Pontificem datas, quibus statum patriarchatus sui immutatum et injurias imperatoris exponebat, quas ajebat Pontificem ne aspicere quidem voluisse , ac proinde a se reportatas
:

alteras, a Nicolao

ad ipsum Photium missas, quibus purgabat priorem iuter Photium et Pontificem dissensionem et charitatem com-

munionemque in reliquum tempus stabiliebat. Has ille turbarum artifex arreptas e vestigio
imperatori
et cassari
tradit,

coutraque inno-r,

centem egregie mentiendo principes accendit Vestram inquit, majestatem Ignatius ad exteras etiam gentes traducit, vestrique im:

perii

potentiam

improbissiraus
ilii

calumniator

animo juvenilibus

desideriis

diviuam pro fabula seu ludibrium ipse factus omnis

cati
,

corrupto , rem ludibrio ducebat,

foeditatis et

in crimen vocat. Qui tametsi justam haberet

causam, tamen vita

jure adimeretur,

dum

ipsiusque

peccati

patris.

pecEtenim ho-

haec in vestram serenitatem machinatur. Sed

munciones

quosdam

impurissimos et profa-

nissimos, et scurras, diviui quidem Spiritus

coelestisque gratiaj

en, inquit, testes perfidias literas, et fidem dio*is faciant, quae nobis nihil obfuere sed profuere quum Papa rei veritatera sit edo, ;

omnino expertes, pessimis

instructissimos, sa-

autem daemonum artibus

crilege impudenterqne sacerdotes et antistites ad Ecclesiae profanam imitationem dementissimus consecravit, illisque Theophilum quemdam protospatharium scurram et mimum,
,

inter nos amicitiam confirmaverit. Sed indignum judicavi, vestram majestatem per illum adeo conculcari. Haec sycophanta

ctus

et

Photius. Accersitur satellitium

Ignatius, per

calumniam circumventus

arcta custodia ser-

interque profanos profanissimum, patriarcham

prsefecit,

vatur, inquiritur acriter, et qusestiones, an ita se res habeat, exercentur. Adductus quo-

risum

slbi et

cachinnum improbum
cc.

destestandus et deridendus quaeritans

Per

quse oblationi sanctae fiebat injuria, nomen vero Dei, contumeliis affectum, inter gentes
Michael,impeTatortmpiut,

que in medium tabellarius iile, jubetur indicare, a quo literas ad Nicolaum Pontificem acceperit. Tabellarius a Cypriano illo Ignatii
,

discipulo, prius se literas et viaticum acce-

blasphemabatur. g^ gg^i Michael tautopere infamia hac gloriahatur. ut nec publice sceret

quidem

hsec erube,

Sed quum nec Cyprianum, etiam toto mense ad vestigandum dato, ostendere posset, nec quamquam ex Ignatii comipisse, respondet.

caesarii Mihi Theophilus Ignatius est patriarcha. impietatis potius? In hoc amentiae dicam tandem chaos est devolutus. Ita sacrilegus ille scurra, ut dixi, Theophilus, exserta sua petu-

jactare

Photius,

christianis

tatu nosse videretur, fraude deprehensa, loris a caesare acerrime est multatus : pro quo

lambens regias nefandis sceleribus, lascivia et facetiis, turpissima imitatione, mysteria per contemptum rerum divinarum
lantia aulas
,

omnia faceret Photius nihil tamen profecit. Tandem, ut solaretur hominem, lictorum praefectum creavit. Hac Photii perfidia detecta nemo fuit qui improbas has
liberando
etsi
,

artes

non indignissime

ferret.

et sacramenta traducebat et illudebat; quod ne gentes quidem quamvis impiae , ausae sunt
,

ANNOTATA.
a Drungaritis, ^povyyapioq,in genere pra*fecturam, maxime militaretn, significat; hic

aliquando, Quje Photius,

cerneret,

quum coram

se geri

rem indignissimam nec reprehendit, nec restitit impietati neque, quod res divina ludibrio haberetur, verbum ullum contra seu grave seu leve edidit Quod mirum videri non erat enim mercenarius opilio, non debet germanus pastor quocirca illi de pereunte
,
: ;

autem habemus adjunctitm, tov fi<x(jih/.ou

dpojyyapioc, regiae classis
fectus.

azolou
pTse-

drungarius seu

Cfr

Du

Cange

Glos.

med. Grsec.

Apoyyaf^io:;.

b Rossi,sc7npt07nbusByzantinis hactenus in-

grege cura nulla

potiri

ad hoec duo tantum toto

iis,
,

cogniti,tunc primum incursionibus innotuere. Imo ipsum Rossorum nomen tuncprimum as-

pectore intentus; alterum, ut

qui rerum

videbantur,

blandiendo

modisque
Edil.Paris 1773.

stonptum fuit, si fidem habeamus Carolo Lebeau in Historia orientali lib. lxx 52 (I) et

(1) Hiit.

du Bas-Empire, lom. XV.pag. 99.

Karamsin

186
NiciT* AocTijM

DE

S.

IGNATIO CONFESSORE.
(1).

Karamsin in Historia Rossix T. I, cap. 4 ^^ ^g^^ quotquot de hac prima Rossorum

plum adducat,

viginti

hominum

in

ex-

gii trochanteri trucidationem, Julius

uno navt- D Potlux

peditione agwit Script07^es Byzantini, populi nomen,tamquam aliquid novi,signant Pw?, ut biographus noster hoc loco Kar' exEivov tov xaao-j 70 imxi^^ovdiiTOLzov Twv ^KuSwv v0o;, oi }.tyoiJ.eyoi
:

in suo Otiomastico varias partes navis describens lib. i cap. 9 et Joan. Schefferus in libris IV de Militia navali apud Polenum in supple-

Pwc,

(Jta

TOv 'E^eivou Iloyrou npoGy.ty^cnpriKOTt^ (2)

mento Thesauri Antiquitatum Romanarum et Grsecarum nullam hujus vocis mentionem

faciunt (9). f Posis gedes erat a Constantino V et Irene matre sasculo prfecedenti constructa (10). Ignotus videiur hodie situs ; sed ex biographo nostro habemus, S. Ignatium, ex Posi ad ec-

Circa hoc

tempus atrocissima Schytarum

gfens,

dicta Ros, per

Pontum Euxinura

venit.

Leo

Diaconus in Historia imperatorum, lib. iv cap. 6 (3) dicit genti etiam Tauroscytharum

nomen fuisse
tleniiJ.']>zv,
:

KaXox.up/iv... e^ rou; Taupoo-x.u6a;

ou;

r,

xoiv^ 5iaXex.ro; Pcoc titaBtv ovofioc-

Kalocyrem... ad Tauroscythas, quos vulIziv garis lingua Rossos nominare consuevit, misit Michael imperator, Tauroscytharum appella' tionem inditam genti a Grxcis credo, quia, quum primum terras imperii invaserunt, ex Chersonneso Taurica (hodie CriunBa) per Pontum Euxinum venerunt. Cseterum historicus

clesiam SS. Apostolorum, procedentem, transiisse ante temptum S. Gregorii Theologi seu

Nazianzeni (11). g De Rodoaldo

et

Zacharia egimus in anno-

tato s capitis pr^eeedentis,

Karamsim Rossorum urbem principem Kioviam dicit

ad Borysthenem (hodie Dnieper) sitam, quam vi et armis suam fecerunt duo

(4-),

fratres Ascold et Dir. Hi pertgesi regiminis Rorici, reguli Novogrodensis (hodie Novog-orod),

via,

meridiem versus profecti, captaque KioRossorum nomen assumpserunt et ad

,

Pontum usque Euxinum imperii

sui limites

dilatarunt;exquodeindeedoctiimbecillitatem grxcanici imperii, arma in imperatores CP. verterunt. Post breve autem tempus fidem christianam amplexi sunt eorum conversionem enarrat Baronius ad annum 863 xli et Pagius in Critica Baronii ad annum 862
:

h De S. Gregorio Theologo seu Nazianzeno comnientati sunt nostri ad diem ix Maji (12). Dibaptistarum, AiSaTrnffT-wv, nomen nusi piam mihi hactenus occurrit interpretor autem sectam bis haptizantium seu anahaptistarum, Scimus autem, non solum Donatistas E in Africa, sed et Eunomianos in Oriente docuisse eos qui suae sectse aggregahantur, iteratibaptismatis sacrilegium suhire debuisse.Id constat clarissime exl.h'^ Codicis Theodosiani de Heereticis (xvi. 5), qua fisco addicuntur domus Eunomianorum clericorum,in quibus nefarios conventus habitos vel iteratum baptisma claruit (13). Fieri autempotuit, ut secta, s^culo quinto maxime agitata, tamen ad saeculum usque ix in angulis urbis maximae delituerit etpropagata hactenv^ fuerit.
: , ,

VII

(5).

c Stenum, ait Bandurius in Animadversionibus in Constantini Porphyrogeneti de administrando imperio (6), nuncuparunt primum gTEBci totum illud marisfretum, quod Byzau-

hic citatus Apostolorum est, et est hujuscemodi tenoris : Si quis episcopus, sebcu-

k Canon

laribus potestatibus usus, Ecclesiam per ipsos obtineat, deponatur ac segregetur, et omnes,

qui

iili

commuuicant. Variant autem diversx

tium inter
trecentis
patet.

stadiis in longitudinem Deindevero scriptoresrecentioresStenum proinde pro ipso Steni iittore usurparunt C EuropBeum illud littus, a capite portus Ceratini, ubi exstitit monasterium S. Mamantis {nempe ad occidentalempartem urbis),Q.d. ostia et hac Ponti Euxini , Stenum dictum fuit quidem nomenclatura donatur is potissimum maritimus tractus, qui supra Galatam ad freti caput urbi objacet. Cseterum a Steno Stenitas
: :

Pontum plus minus

et

interjacet,

quod quidem

collectiones circa

numerum

canonis. Bevere-

biographus noster,dicit gius (14-) Philippus Labhe Graecam colletrigesimum ctionem exhibens (15) reponit eumdem vigesimo nono loco et tandem secundum interpretationem Diomjsii Exigui,qui,grgecis octoginta quatuor canones compitantihus solum quinquaginta congessit, diclwn canonem trigesimum primum habet (16) ; CcVterum griecus apyyjtJi textus sic SOnat: Ei n; 7Ti!7X.oTro; y.o<7{xiy.oiq
itlum.sicut et
:

**

exxXyio-tac, vprjffafzsvo;, di' ut-uv eyxpary]; yevyjrat

qui supra Stenum chelandia dictos nautas seu alia navigia ducebant, tradit Porphyro,

xaGaipt(TGt.>,

zai

oi

v.oivwoxjvTiq a-JTW

i:ci.vTtc,.

Si

genetus. Hactenus Bandurius, cui concinunt Cangius (7) et Joan. Stiltingus noster in Commentario ad Acta S. Joannis Chrysostomi die

quidem igitur S. Ignatius per abusum sseculafuerat, ris potestatis in sedem CP. intrusus
oportehat depositionis
et

excommunicationis
illo,

XIV Sepiembris

num.

64.1 (8).

d Quoniam quidem in Steno freto insulge nullx sunty necesse est, ut Rossi hunc tractum preeternavigaverint ,quatenus insulas Principes, CPoli vicinas, vastare potuerint. e Significationem trochanteris navigii rpojaivTrtpf. ttXoiou nuspiam reperi: credo autem si<;ni/?care Tabulatum navis, quatenus 7poyjti^'^^9
,

pcena plecti omnes communicantes cum quum Ast tali ratione solus stetisset Photius, communicassent omnes episcopi S. Ignatio

proinde astute canonem in fine truncavit. textus hunc tocum ha1 Paulo alitergraecus et sordido bet ; nempe S. Ignatium pannoso poutificali cultu indutum 'Ev primum, post
dvovct TO-JTov
Tr,v

EfJtarta

oteppor/OTcr.

y.ai
y..

puTTWvra,
t. X.

y.cti

UpxTiy.VJ utoIyiv ixtpiQyJovT.Q

Ritum

derivetur a rpe/M. curro, discurro, et in navibus nullus est ad discurrendum expeditior tocus,quam ipsum ejus tabulatum: quod quidem

mihi formalis degradationis apudGrsecos non preshyteros occurrii; nihilominus episcoposet

sacris exuios fuisse vestihus

exempium
iii,

nohis

ex eo etiam confirmari videtur, quod ad monstrandam Rossorum credulitatem in exem(2) Cfr Scriptt. (1) Hist dc Russic. lom. I. pufi. U5. Byzaiil. Ceiircii llisl. pa^. \17. Thcoplian. Conl. pag- !96. Sym. mapisl. Ibici. png. 674. Etlit. noim.-(3) Ihid. Li-o Diac.

pr^het Concitium CPoliianum

cum\i,actione
167
!j77 ilaj

cecumem-

viix;

quumenimMacarius,An-

f8) Act.

SS. tom. IV Sepi.. p8g. ti30.

(9)

Tom. V.

(S) Eludes fi) Hisl. Hc Rtissie, lom. I. pag. (jScripll.Iiyzant. Const. Phorph. TI160I. lom II, poj;. 155. Pari. II, pag. III pag. 376: Edil. Bonii. (7) CP. Chmt.

pBg. 03.

U5.

lom

i (i.^) Acl. S>S. lom. bid. parl. II, pag. I2b. Thcod. Nc sanct. pag 30 ct J.qa.-,13) Cf.- l. 7, Cod. (K, Pandcct C.nnn. tom I, poghaptisma i.er. (xv.. bj. (tO) Ihid.col- 0. iS^_ (15) Tom. I, Conc. cul. -17.

_(|l)

tiochiae

DIE VIGESIMA

TERTU

OCTOBRIS.

187
NICETA

archiepiscopus, duplicem in Christo voluniaiem negaret, ejcclamavii Synodus universa (1) HiEreticum seipsuin maniiiochise
:

Magme

feste demonstravit novo Dioscoro anathema: hujusmodi doponatur; novum Dioscorum foras
:

Chrysost. Trombetii De cultu Sanctorum. Dissert. vit cap. 54 (8). t De Buigaricie conversionis tempore et atiis adjunctis tractat Pagius Crit. Baronii adannum SI4 II et 861 x e^ seq.

C0JITO.

raitte

novo ApoUinario raalos annos raerito ab episcopatu alienetur; nudetur cicumposito ei pallio, Etdenudato eo, atque in medio astante,
;

u Hujus rei meniionem injicit S. Nicoiaus Pp. I in epistola viii ad Michaetem imperatorem. Quum Pontifex, adductis variis exemplis, monsirasset,

una cum Stephano, ejus discipulo etc. Habemus hic non simplicem depositionis senieniiam. a judice prolatam, sed veri nominis degradationem, cujus duplicem formulam nobis prspbet Edm. Martene. De aniiquis Eccl. rit. lib. III cap. 2 (2). Hic porro a terg-o 6Trt(70ev, contempius causa, exutum fuisse Sanctum nosirum. m Figuram falcis vellentis messem Sacra Scripiura Joelis iii, 13 Apocalysis xiv 14. et seqq. exhibet sed in Zacharia nihil occurrit, quod aliquo modo ad istiusmodi flguram referripossit. Unde errasse hic sive librarium sive ipsum biographum suspicor. Georgius n Continuator Theophanis (3) Cedrenus (4), aliique circumstaniias quasdam narraise vexationi addunty quas operse preB tium est huc adducere. Traditur, (inquit Continuator Theophanis) a Barda Ig-natius carceri, eique immani funestissimoque: fuit ille in Sanctorum Apostolorum delubro, non in magna ac
; ,

penes

Romanam sedem

jus

esse cognoscendi de causis episcopomm, addit (9) Cseterum ut calamum ad CPoliianos

:

praesules specialiter extendamus, aut uumquam omuino, aut certe vix horiim aliquis sine con-

sensu Komani Pontificis reperitur ejectus, qui tamen hactenus inter depositos anuuraeretur,

etnon abhaereticis vel tyrannispulsus aut interemptus commemoretur Deniquc, ut ex his paucos connumeremus, nonne Maximus, postquam multum a Damaso Papa (sicut ejus ad diversos epistolce missie indioant) laboratum est, CPoli pulsusest? Noune Nestorius, nonne Acacius, nonue Anthimus, Sergius, Pyrrhus,
Paulus, Petrus, sedis apostolicte discurrentibus consultationibus ac decretis, ejecti sunt? Cur
ergo,

quum

ita sit, in solo

Ignatio Petri

memo-

riam despicere ac oblivioni tradere studuistis, quia pro voto cuncta facere voluistis, constituentes Synodura EphesiuEe Secundae crudelinisi

tate consirailem?

veneraLili Apostororura aede, sed ubi dicuntur

sepulcbra et exstant. Ibi in quodam sepulchro includentes, quod Copronyrai fuerat; (jussu

cap.

nymi corpus
dicitur,

quippe ipsius Michaelis Constantini Coproe sepulchro ejectum fuerat (5) quod proverbio g:eluque ac frigore (pistillo
,

nudiorem,) conficiendum in ejussuperioribus statuentes, iu ea incommoda morbosque, qui eara aeris interaperiem sequi solent, ipsum conjecorunt, dyseateriam scilicet, inteslinorumque gelu frigorisque exsuperantia per ventrera dejectionem, iudeque acerbam mor-

de dignitate Curopalatis Annot. e. w jEdes Sophiarum confundendcB 7ion sunt cum templo primario S. Sophige quam confusionem juvabai Roderi versio, diceuiis in aedibus Sophiae incendium exstitisse: asi grxcus textusnomen Sophise plurali numero exhibeti
1
;

Jam egimus

incendium raagnum valde factum

phiis.

est in So-

Erant autem Sophise portus, olim a Juliano dictus, quem purgatum, palatiis exor-

tem

ac

plane

ex custodum iramanitate et

ssevitia

Gorgonites,

ea exstinctus esset {erant illi, Joannes et Nicolaus Scuteloptes, et Theo,

uxore Sophia Sophiarum portum nuncupavit (10). Eatenus igitur erravit Can Jager in Hisioria
navii, Justinus II imperator ei ab
.

nisi quis raiseratione tactus dorus Morus} (Constantinns scilicet Armeniacus) illis tum
,

per cibi sumendi occasionera abseutibus, eum inde dimisisset; modicoque vino ac pane, necnon levi quodam fomento nonnihil dolorem mi-

C
'

tigasset.

dedisse

Ubi autera Bardas sat eum paenarum existimavit in insulam Mitylenem

,

eum
tior,

rflegat.

quando dicit incendio tum Isesum fuisse iempium S. Sophise (II). X Inepiam et sacrilegam stoliditatem Michaelis itnperatoris ad vivum depingit Georgius Cedrenus in Historiarum Compendio. Erat in Bosphoro ad prsecavendas improvisas barbarorum in^uptiones constitutus ignium ordo, qui accensi ex locorum ordine periculum imminens indicabant. Igitur, hac,
Photii
,

Embolus, id
aut saltem

est Porticus,

minus

custodita.

forsan secreCfr Du

inquit Cedrenus

(12),

obtineute consuetudine,

accidit aliquando ut,

dum

Cange Olosar. med.

greecit

E^agoXot.

fanum Maraantis agendis,

Michael equis, ad se parat, ignis a

p Hujus loci, inquit Du Cange (6), meminit NicetHs Paplilago in Vita S. Ignatii. Necplura adjicit,exquibus locuspropius indicari queat. q Blachernfe erant simul templun^ ei palatium, in extremo urbis sepiemtrione siiae (7). V Proponiis mare inter Ponium Euxinum et jEgeum interjacet, hodie Mer de Marmara. Prseconesus ejusdem maris insutajuxta Cyzi-

pharo ederetur. Quem ut vidit imperatur, timens, ne aurigatio sua non spectareturdiligenter, animis spectatorum adverso indicio perculsis, in tantum venit metura, quantus in periculo de vila coustitutos invadere posset.

Tantum

abfuit, ut eura in theatro sese ostentandi puderet Atque adeo, ne quo adversarura rerum in!

dicio animi

horainum ad spectanduin

fierent

cum iirbem,

versus iittus Astaticum, s Depia consuetudine deferendi Sanctorum Reliquias, e colio suspensas, late agit Joan.
col.757. {2) Edil. Vcnct. 1/73, Byiam. Cont. Thcoph. pag.

languidiores, ignemexspeculis, urbi vicinis, in posterum edi vetuit Rursus (oportet enim ve-

cordiam ejus magis

illustrare)

quura

alio

tem-

Lflbbc,toni. VI. Coiiu.

lom.
i3.

11.

piig

51^

_ ,m Labbe,lom. VIK,
(^edrcii.

Conc.

col.

(3) ^cniill

cram

Btinii.~(4) Ibid. Lcdrcn. pjt. i72, (7) lom. I. pag. 178. (ti) CPolis thrifi (8) Tom. II, pag. 267. CfrSpiuiiei. Aihis lli^ior. tab. LIX
Edii
poi:. -ilS

(5) Ibid.

Leo

lom,

I. I.

Cbriht tiiri^t, Parl.

j.ag. 8fi. Edil. Ilucn. Cfr piig. 8 CI scq.-(ll) llisloire ci sc. (II)

309. (10) Scni.U. Bjzanl. Uu Caiiyc CPolis

de Pli.utus, pag. Bjxant. Giorg. Cedr.

9U. EHii. Lovan. 18i5. pag. 174. Edit. Boon.

|12J ScripU.

Octobris To7nus X.

27

pore

,,

188
AUCTCM
coJkV.

DE

S.

IGNATIO CONFESSORE.
degentem
aliquando ad se vocavit , quasi precaturo Ignatio patriarcha, quem fausta ei adesse finxerat. Ut ergo sanctissima mulier
,

equi essent pore in curru consedisset, jamque ipse Veueto (c^ruleo) carceribus emittendi, erat

1)

habitu

jamque

indutus, prasino (viridi) logolheta rusio Constautinus . albo Cheilas dromi uuntius allatus fuit, Amarem, (roseo) Crasas, populari Asiam, Metilense praefectum. graviter Malagina pervenisse et imrainere ad
, ,

venit

et

religiose

in

solum

se

prostravit

quum

irapurus Gryllus eatenus

barbam

occul-

tasset, Gryllus surgens crepitum ventris emisit et quffidam ore suo digna blateravit. Theo-

magnum malum. Eum nuntium

protonotarius

literas domemceltus imperatori indicat, simul exhibens. Tum imperator torvo stici scholarum meum et titanico intuitus vultu " quomodo
.

dora, facinus hoc seg-errime ferens, detestata filium, vaticinataque est eum divinara indi-

quit,

ausus

es, sceleste, mihi,

istis

tam necessano
ut

certaraine occupato,

de

rebus mtertur-

bare?Quum inhoc unum incumberem,

eum,

gnationem brevi seusurum sed fieri non poterat, ut semel a recta via aversus corrigeretur. Contra isiiusmodi profanationem egissevidetur Conciliwn cecumenicum viii, quando Actione ixpcenam inflixit iis, qui, quamvts laici,
:

partem avertam. qui mediura tenet, in laevam est. " lanta de quo mihi totum hoc certumen vero hoc tantum fuit ejus dementia! Neque indecoris rebus abstivitio laborans. ab aliis senuiv,scuptcc nul^^^rvTXe-.^ 'imraoderate modestiara :tporfl. convenieute graet imperatoris persouae
ctans,

vestirentursuperhumeralibus et facerent, quantum putatur, ea quae sunt sacerdotum (1): Basilius et erant n Spatharii Marinus
, ,

super quos orationem fuderat Georgius Theophilus proiospatharius, et hac ratione KfiYnnlnrrumordinatiomsexercuerat. simidacrum ordinationis exercuerat.
,

mulierculae, vitate excidit. Occurrit aliquando lavacro, e balneo filiura e sacro susceperat

cujus

redeunti et situlam manibus gestauti

ibi
:

equo

CAPUT
Photius familiares
suas partes
occiditur
lius

V.
S. Ignatii ad

qui ipsum descendens senatoriffi dignitatis viros, jubet; ipse ad palatium abire

comitabantur, quos cum impuris et libidinosis horauncionibus, sistulam secutus, sibi adsciverat, raulierculam animo ejusaufert, et bono, ait, e munibus qui furmulier, neque dorao tua accipe, sis " Quum furaceum jus appeto et asbestotyrum.

trahere conatur;
caesar;

Bardas

Phoocci-

ad haec verba diriguisset muliercula, Michael dicto d eouviviumnihilessetparati; balneo adhuc madencitius sindonem, quam e aolo stravit, tem illa ferebat, mappae loco in

ut cui

Nicolaum Papam exauMichael imperator

ctorat;
ditur.

ipse conereptaque rauUeri clave , imperator etstructons, vivatoris, coqui, mensam ponentis lento muuus obivit. Peracto eo convivio, pedes stoliditatis et incessu palatium repetiit, magnffi imperatores, qui elefastus damnans priores igitur eum juste gantiffi studuissent. Hffic vero etiam invisum omnibus faciebant. Id concitabat, facmus justas adversum eum ivas .ecum cmaedeterriraum, quod gregem habebat

dorum

et ad
:

hominura

turpitudinem paratorum quos iu honore iUe habens, ut rebus

omuem

gebatur non multo post sacer Ascensionis quum sub ./\Christi dies anniversariiis a numquam vesperam terra tanto motu, quanto neque tota inseante, coepit contremiscere quidam fraquenli nocte cessavit et obscurus ingens editus, gor ac raugitus, e terra marique pene dishominum pectora ita metu fregit, ut h, a genibus quoque statua
L
, ,

'^^'^^^''^'
.

solvereutur. Justini

sacerdotalibus sacris aiuderet, vestibus eos coC auro intextis, amiciebat et humeralibus, aemuimpure sacras actiones

convulsa concidit. Tum autem, Cretam antea episcopus c, Agarenis d translatus , auinvadentibus, Thessalonicam tum cathedram Oon,
Basilius,

Cretensis

gebat turpiter et gregis Gryllum (Nilari Principem istiusmodi patriarchEe norame cetas habet, Theophilum) meiropm.Laxu^, metropolitarum, ornabat, reliquos duodecim ornabat quoque unum pontificumeteolomffi se .psum
,

non sine Photii sus stantinopolitanara occupantis,

mfamia

ipse
,

partim adraoneutis Michaelera adit, euraque a tam impia et ^---' auctoritate, partim docentis, uu.vuw.a..
,

^
.

-cnlega
et

praesidera appellabat. peragendis mysteriis

Quum cantandum
,

erat

irrisione

n.ra^ rerura iude euim dehortatur

:

.^-^^^^^ m^^^

imitatione

^^^^^ uumm s

citharam
,

modo sensim eam taugentes sonitum ederet vocem, modo ut raaguum

hiberet
,

adhibebat ut subtilem
ex-

tenta

gemrais impertiebant, implebant et coraraunicantibus derideutes mysteria. Bic boc modo impoluta patriarchae obviam est coetus aliquando beato supplicationis causa cum quum is
factus,

sauerdotes voce cantant. Aurea etiam et baccata vasa habebant; ea aceto et siuapi
sicut
in
sacrificiis

con-

Qua Feh''^'"; iram acceudi affirniabat. offeusus, "ol^Pl^.^f "'^; Michael, gravissime ex seni deutes .st.n.Uu^ cis.imis veueraudo ut nihU ita laniavit,
cus.it

tergumque

flagris

pr

Ss

faaum

sit.

quam

"t inter torment,.

erat nih.l .olliotus
sacri-

Limam
wiis

redderet.

De quo
;

mercenarius opiUo
istis

quin ipse paulatira

et pariter oblectabatur,

una cum

pueroque consuescebat impuris neque ab eorum consuetu^ et commessabatur,

histrionibus

quem ut consclericorum pompa procederet audacter admodura et impupexit Gryllus, exemplum denter , absque uUa cuuctatione sequentibus, veste duducta, suum reliquis ccepit, et sanctis pulsare citharara contentius
:

dle

cura balur:

adve.us avebat enim aliquid etiam aures U>>. ilU audire et pruriebant qu.
,

Verum ejus oppnmendum verte omnis ad Ignatium nham

et ludiorio

procul

aberat.

Michael hominibus obscoBue convicia facere. adhuc in palatio porro matrem Theodoram
,

iUius incidebat, casu in calumniatorem calumn.am spartenuem de iUo obviamve

Te geret, hunc

vere

mox

in

album am.corum
suora

(1)

Ubbe, lm.

VIII, Conc. col

120.

, ,

DIK VIGESIMA TfiRTlA OCTOERIS.

mag-naque cum voluptate obtrectantem audiebat. Nihil quippe ita capit
suorura referebat
anirao3
invidia
, ,

189

odioque

occupatos

quam

enarms justitias meas et assumis te&ta' mentum meum per os tutim, et qua deincepa
tu
in sacra

ADcroat
COAVtf

pagina sequuntur. Equidem melius

sinistra de eo,

quem

oderint, narratio. Itaque

per farailiares et subjectos Ig-natii, quotquot ex iis poterat donis et hoooribus eblandiri
,

actum iri censeo cum homine imperitissimo , omnisque literaturffi et disciplinse experte, si

sibique
g-abat,

semper investicontraque aniraam justi causam quaeobnoxios

reddere
,

cum pura conscientia inculpatam vitam degat, quam cum eo, qui omnia divinae ac human^B sapienti oracula ore volvat jactetque, longisque verborum ambagibus laudatus, adversus alterum exitialem tamen foveat voluatatera.

rebat.
S. Ignatii

fa-

.S4.

wHiArr$od
(Uticit,

Ex.

quibus Ig-natius,
qui, ut

ille S.

Ignatii disci*,

pulus, erat;
dilig-ens,

Demas olim

saeculum

2 Tim. IV,9.

ad Photii castra transiit, et aliquandiu praefectus coenobiorum Propoutidis, tum ab illo raetropolita Hierapolis e creatus est. Mirari subit, Qui, utbeneficium compensaret inquit, domine, quonam pacto tantum Ig*natii delictum faciiiusque vel ignores vel oranino neg^Iigas. Nara in media insulae platea aedes
:

nihil reforraidas,

Et tu, audita magni Basilii sententia, quum de quopiMm admiradixit

bundus

k, uullum ex
,

omuibus

totiuB

orbis hajresiarchis

qui fuere

quam

plures

ausum

fuisse

resecrare

prseter

EustMthium
'

Ancyrof^^-alatam,

sacra

quadrag-inta
est

Martyrum f
illi
,

est escitata,
,

junctum vero

cujus arara Rhussi depopularentur, everterunt,

Ig-natius
ct reposuit.

Dei Matris oratorium qnum insulam nuper

quam

instauravit

cujus nefariura scelus synodus Gangrensis exponit l. Sed ob haec sapieutissimus noster Photius nou modo nuUo pudore sufFundebatur, sed raagnifice se etiam ostentabat, ratusex honore id suodig-nitateque fore, si qua nova et ab ecclesiastica disciplina aliena excog-itaret. Atque itaquidem segerebat
Photius.

Quid hic Photiusi' an

culpam aut parvam aat

cuit?

nuUam

ratus, subti-

turbarum incendium hanc ob causara excitavit? Nequaquara vero sed rem apud imperatorem, velut iraraane et inexpia-

An

leve

3G Sed a me per somuum Bardte csesari ^'''^ "' frutlra viiJOne objecta species (neque enim fas est) siientio
horribilt

bile facinus, exagg-erabat

atque consilio

cum

Amphilochium Cyzizi g et Theodorum Patrarum A metropolitas, quin et Pantaleonem senatorem, cognoraento Bothrum, in insulam ableg-at, qui sacrileg-is manibus sanctara illam aulam disturbent. Mandarat insuper Photius ut ara ad littus maris deportata, quadragries unda tingeretur, atque tta demum reducta reponeretur i. Quid te, mi homo, non demiremur? Sed summa me
factione sua coramunicato,
,

non debet. Qaaravis enim multa a negotiis, per diem actis et cog-itatis , causam trahant, neo pauca a diemonibus per imagines subjiciantur est tamen, quum etiam a bonis Angelis jussu Dei suggeruntur prmsertira regibus et magistratibus, quamvis impiis. Nam piritus prophetiae vim suam, sive ad ipsorum principnm sive illis subditorum salutem, noid quod Pharaoni et Nabuvit saepe exercere
prasteriri
;
:

fer-

ritu*.

chodonosori accidisse didicimus. Ita Bardas caesar familiarem suum certumque amicum,

perversitatis tuje indig-nitas, quaravis invitum cogit te conviciis proscindere. et alieuum

,

priraum, quid postremum subsannemus? Animine tui stuporem, an mentis perversae pravitatem ? Invidentiae mag-nitudinem,

Quid

ig-itur

quondam Geuicorum logothetam m, perturbatissimus accersivit. Multumque anhelans Mi Philothee, inquit, somnium vidi, quod omnia ossa mea contrivit, omnesque corporis nervos dissolvit. Hac nocte enim videbar tamquam in publica pompa cum imPhilotheum
,
:

an studium arabitiosae improbitatis? Haeccine te docet diuturna literarnm meditatio et vicodicumque prope innumera^ilatae noctes bilium copia ? Leg"entium item etdisputantium vicissitudo, proque eruditionis laude assidua
,

peratore ad nrag-nam basilicam prodire,

vida-

reque
et

Archangelorum

effigies

per aperturas
:

superioreset inferiores in templum respicere

tibi fructus , ex literis novaeque leg-is tabulse sanctorumque sapientum profanorura dicta ut persequaris patrnm decreta proponunt

concertatio

Istosne

ad ambouem n venissemus, spectati sunt velut duo cubicularii severi ac truce; K quorwm alter ipsum imperatorem vinctum

quum

capiendos

veteris

e sugfcapiens, ad dexterum latus tractum g-estu o velut noxium damnatumque pellebat

, :

alter vero

horainera

inopem

et

mendicum,
ad

et spiritu ac

bat. Et

me pari raodo sinistrorsum abducedum repente circumspicio, animadverto

p virum,
principi
;

corde

compunctum

quaeras

mactandum
illicitae
,

in throno patriarchali adyti

Non

satiarunt implacabilera

anirai

tui furo-

rem tyrannica de throno

positiones
,

dejectio,

de-

Apostolorum Petro simiUimura, gerainosque illi assistentes, sane formidandos, qui praepositorura ^ dignitatem prae se ferebant.

iniquissimae proscriptiones
,

com-

Ad

sedentis

pedes

et vincula, Infinita exsilia

calumniae,

aerumnae, vexationes, quibus ipsum abluisti ? Revera autem quantis eum abluisti, tantis te-

porro genua cerno Ignatium suppHcem, raultisque lacrymis perfusum, adeo ut ipse quoque Petrus, Ignatii vicem miseratus, iugemuerit.

eam magis

"^osiiqueoffli-

Here poatii

ipsum inquinasti. insuper fontem 35 Neo his contentus ipsum fluminis altercando studes exhaurire, et ab ipso abaolutura niimine condemnare modisque Jndignissimis circumventum, veluti ut hoc stultisreum noxiumque , perdere sirao consilio possis scelerum tuorum judicium declinare, perinde quasi rebus humanis
,
;

Porro Ignatius clamitabat Claviger coelestis regni et petra, super quam Christus Deus Ecclesiam suam firmavit, siquidem novisti, quam
:

inique

mecum actum

sit,

solare affiictissimaai

senectam meam. 37 Cui B. Petrus

Ostende

vexatorem
indicaafflixit,

s.

fgnatium
perie-

tuum
tum.
bflt:

et

Deus

faeiet

cum

tentatione proven-

''^"f
'

Et conversus Ig-natius
et hic, iuquit, plus
satietais

nullus prsBsideat Deus, aut ilie suo tempore non sit unicuique redditurus seouDdura opera

manu me omnibus me
,

^^^,

Btquem nuU

mei cruciandi ceperit.

Ps

XLIX,

sua. Eg-o vero arbitror te quoque in die visitationis tuse a Deo dicente auditurum * Quare
:

Tum

quura annuisqui in throno considebat qui ad dexteram asaistebat , educta set illi
,

1.

sicula.

190
NldlTi.

DE

S.

IGNxmO CONFESSORE.
varent ad

AVCTOll coaro.

r palam, omnibus audientibiis, sententiam pronuntiavit. Hunc, inquit, invisum Deo

sicula,

dam,

et

impium suum conatum exsequen- D virum justum ex Ecclesia sua exigenvero dicto citius poUicentibus, fru-

Bardam prehende,

et foris in atrio frustatim

erg^o

dum.

lis

ad supplicinm abreconcide. Kx templo imperatori minaci manu ptus, vidi quod et Exspecta. impie fili. Atque ita visus diceret sum re vera concidi. Hjbc csesari attonito et cum lacrymis narranti, Philotheus s Parce, inquit, domine, infelicissimo seni, et ad Dei eum neque jure neque tribunal respiciens Sed Bardas ueque sic voluit injuria liedas. iutellig-ere, ut bene ag-eret ; sed formidandis
:

stra stultus stultitiam

subscriptiones et vota

suam ostentabat. Hinc hominum sacrorum et

:

profanorum, metropoUtarum et patriciorum vana omnia, omnia fabuUs theatraUbus ineptiora. Nam, qu ilU a puero adhaeserat, arrogans sui existimatio eadem iUum ad summam insolentiam, extromamque dementiam evectum adducebat, ut talia tam audenter imprudenter,

hisce

comminationibus

oblivione

sepultis

properavit peccata sua adimplere, ut justam Dei vindictnra in se concitaret. Statim quippe,
ipso solemnis jejunii exordio,

que auderet. 89 His iUe omnibus procuratis, insana et sacrilega conciliabuU sui Acta per Zachnriara

Michaeiimpe.
'"'"o'"

omdt'-

Cophum, a

Leonem
,

illum,

cog-nomento

cog-natum Photii Ptaolemen adeoque mittit in insulam cum custodiri praecipit Ignatium, ut ne sacris arcte quidem operari posset, nec cuiquam copiam
,

.satellitio

Chalcedonensera raetropolitam creatura w, Theodorum, transhitum a Caria ad Laodicensera episcopatum a;, in Italiam transmisit. Ipse vero insitum adversus sanctum ac quotquot ex ejus virum odiura alebat
se
,

'"*"'

fieret

illius

conveniendi

nec
ita

illi

exeundi.

Quum ad tertium mansisset, somnii

Michaele
scipiente,

mensem

prsedictio

circumclusus maturabatur;

sectatoribus aut spuriis potius dignitatibuspoterat, furtim ad se trahebat que vesaniffi suse iUiciebat, per quos innocen-

germanis

tis

uamque
Bardas
dicitur

cum

cxpeditione in Cretam suillo jam ad locum, qui

progressus", quod insidias

strabatur,
esset

calcaneo insidiabatur. Sed enim spe fruquob beatus iUe jam extra omnem

aleam caUimniarum

Photius autem in

Hortorum

imperatori struere diceretur (coelesti nempe vindicta illum prosequente) ultimas Deo poe-

manuum suarura malignans capiebatur. Quum enim dubius haereret, ad quem ^ tandem summa imperii esset perventura
operibus

nas exsolvit, g-ladiisque miserandum in raodum membratim est dissectus t. Tara infami
letho exstinctus est, ut ipsius quoque
liarissimus in

subinde apud
et

vicissim

Michaelem carpebat BasiUum, apud BasiUura obtrectabat Mi;

fami-

inveheretur, quamvis ab patriarchatus eo sumrais beneficiis afifectus dignitatem accepisset. Sed hunc ille vivum quidera mirifice colebat, suumque quasi vitge

eum

chaeU, ratus, araborura se ita amicitiam sibi dum erga utrumque benevocomparaturura ut uter tandem ex iUis lentiam simularet illum sibi devinsolus imperium obtineret Atqui non probavit se ctissimura haberet.
, ,

perpraesidem omnibus prseconiis efferebat empto vero, palinodiam cecinit, ac velut exse:

Basilio,

qui

admodum
Nec

veteratoris iUius stroita

phis

offendebatur.

muUo

post ipse
"

dig^num crandum qaoddam piaculum morte, dictitabat. Hoc ingeuio improbus

,

tali
ille

Michael ad sancti Mamantis Martyris y sedem per insidias mactatur, merito dignoque suas
amentiffi, sceleris et irapietatis fato perfunctus, quum iraperiura una cum raatre aunos quin-

veterator et sophista

tempori,

ut seraper foro et principumque studiis obsequeretur.

fuit,

Qui enim coelesti spiritu ductuque, fide destitutus, non ag-itur, et spes suas 'in mortalibus sitashabet, quum vitioso putrique fundamento mente nitatur, tandem inconsians et perfidus potentium palpator, in omnes deprehenditur
:

decim, menses octo, solus novem prope annos

administrasset
:

quumque malura

fecisset

in
'

conspectu Ecclesiae Dei, periit^. Initio autem indictionis priraae non kal. Octobris, BasiUus,
regia occupata, iraperator est consalutatus itinere Zachaqui, missis ad revocandura ex ^ e media via retraxit. Posteroque riara, iUura renuntiatus erat imperator, Pho:

calumniator
lietur.
PAofiui autfm

vero

pauperum

qui id

unum

studet, ut placeat potentibus, ne dignitate spo-

die,

quam

Ntcolaum Po-

pam
rat.

exaucto-

Imperator tum repente, converso itlnere, Constantinopolim repetit. Erat autem cubiculi Pentecoste , et Basilium patricium imposito stemcaesarem sacri praefectum
38
,

in ccenobium tium, de throno deturbatum Scepen aa appellatum, ejicit postriquoddam,

, :

mate u, renuntiat. Sed versutus Photius, plurima in Nicolaum Pontificem moliens, quum multis verbis imperatori operam lusisset cogendoe synodi, qua Nicoincitato, fit auctor laus Pontifex, eadem sententia in illum lata, quara nuper ille in Photium tulerat, exaucto,
,

regiae classis dieque Eliam, splendidissimum seu cedrungarium , cum dromone regio bb, ex msula patriarcham loce, ad sanctissimum honoris qua pur est Constantinopolim ea illum tantisper reducendum miUit qui
,
.

^^

pompa

in paternis ffidibus ejus,

quas Mangana cc ap-

peUant, coUocat.

retur.

Evocat

ergo praeclarus
,

ille
,

Photius
aliosque

ANNOTATA.
Annalibus a Siquidem Baronius in suis ferat , 862 i ierr3 ynotum accidisse anno incidtt; AscensioDominiin diem xxviii Maji
etpanempe anno litera dominicali V signato
schate die xix aprilis celebrato. Sophiano [vide b Justini Ilslatua inportu constituta erat (1). cap, IV Annotato w)

episcopos

omnes
foedos

sibi

subjectos

nonnuUos

et

sordidos

homunciones
,

quasi patriarcharum Orientis legatos conciliabulumque instituit, et exauctorationem, ut

putabat, atque anathema, nuUo in Nicolaum Papam pronuntiat.

nixum

fulcro,

Regem quo-

que Lodoechum

et

Engelbergam reginam v
ConstantinopoU
,

soUicitat, et imperatores illos

proclamandos esse poUicetur

si

operam na-

Hunc Basilium, episcopum Cretensem

CfrDuCange.CPolisChrisl. Ptrl.
I,

et

(I)

ScripU. Byiaol. Codinus de Signii, pag. 49. Edil. Bonn.

pag- t*-

Thessalomcensem

: .

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

i

191

Thessalonicensem colunt Grseci die i Febr^uarii, sub quade eo tractarunt nostri (1). d Agareni iidem videnter ac Saraceni gens ferox ,de qua scribit Sozomenus lib. vi Hist. ab Ismaele, Abrallaec gens, ait cap. 38 (2) bam filio originem ducens appellationem quoque accepit eosque antiqni ab auctore g^e:
: , ,

conciiio et Eustathio tractavit

lier (13).

Remig.

Ceii

mcrTA
JLUCTOtR

cono.
AoyoQery]; Tvjiy.oc,

Genicorum logotheta,
-/Evt/.wy

zov yivixo\j, T&>y

(Cfr

Du Cange,
Genicorum

Giossar.
iogoihe-

med. Grsec.
ta, ut

7" AsyoOsrr,;).

gerarii pubiici, in

habet idem Cangius (U). er^at quod referebantur coliecta

,

praefectus

neris Ijjmaelitas vocarunt. Verum ut probrum adulterinte orig-inis declinarent,et ignobilitatem

ex

tribuiis et vectigalibus

id est

fiscalia,

quse in

Agar matrislsmaelis, quaeservaerat,

ipsi*se Saracenos

abolerent,

nominarunt, qunsi ex Sara Abrahami orti essent. Hanc etymologiam minus p?^obat Henschenius noster in Viia S. Moysis ad diem i Februarii (3), eamque derivat ab urbe Arabiee Saraca; ante
conjug-e

patrimonio principis non sunt, et qu3S atque hinc sacrse larpritiones appeilahaniur derivandum officium comitis sacrarum larg^itionum Comes porro rerum privatorura is erat qui pairimoniaiia bona principis procurabat. n Ambo est puipitum ad iegenda epistolam in tatere ecclesise ad con-nu et evangelium
-.

tabernacida incolerent, dicti. Sunt, tandem, qui Saracenorum vocem a Persico idiomate dedu^unt, Sara-niscbyn, id
Scenitae
,

quatenics

evangeiii consiiiutus erat, si quidem Duran-

ambonem habere sinistrorsum,dextrorsum vero occioynentem

dus, a Cangio citatus, dicat,

est, incolffi deserti,

qua appellatione hodiedum etiam Persse omnes vocant populos nomades

e
(4).

dentem

et

quoniam

altare

ingredientibus

iste, factus desertione sua Hierametropolita, subscripsit deinde, ait politanus Michael Le Quien (5), Concilio wcumenico vni,

Thomas

B damnanti Photium,

ac denuo ventosus resti-

orientem versus erat, oporiebat ambonem ad cornu evangelii seu septemtrionem verstis coilocari. Vide Du Cange. Giossarium med. iatinitaiis V" Ambo (15). Quia tamen, utpatet ex iniiio narrationis resperacta exhibetur in E magua basilica, id est in <ede primaria S. Sophiee,

tutioni ejusdem in sede CPotitana.

f Horum Martyruyn Acta exhibent nostri ad diem, quo apud latinos coluntur, x Martii: id autem animadvertendum nostros mentionem non facere hujus templi inter ea, quas apud Grsecos excitata dicuntur (6). g- Amphilochius, Cyzico Niceeam translatus quando Nicephorus qui Concilio viii fuit
, ,

amba in media ecclesia constitutns erat,

ut monstrat Ichnographia tempii Sophiani in capite Partis II CPoiis christianw. Suggestum dixi quod grcvce lolza vel in tempio Sophiano iocus est Ifjilta dicitur
,

chorum et navim ecdesise, uno aiierove gradu ?'eiiquo xdis sacrse pavimento eductior. Cfr Reiskii Commentar. ad Const. Porphyrointer

subscripserat, e Niceena sede a Photio delurbatus fuit. Sed brevi post obiit Amphilochius,

successorem

nactus Gregorium

Asbestam,

gen. de Cxremoniis Aul. C. P. (16). grcece : p Thronus patriarchalis adtjti est quod sacraTo ffuvOpovov Tou ojTou; 7.JU70V, idem

primarium Photii patronum (7) et ordinatorem. Cfr. supra cap. iii. Annotatum g. h De hoc Theodoro, dicto Santabareno, latius loquitur infra num. 60 biographus Niceimpurus monachus Photio urgente, tas Patrarum Veterum, Peioponesi civitatis nietropolita constitutus, non inficete Urbis, quam nemo conspiceret 'A^avrojroXsw;. episcopus
;
,

rium

iatinos vulgo dicitur, choSoovoc, rus. To (jjvOpovov definit Ducange V' rainistrorum, sacra fasacerdotum et Ecclesiae

seu, ut

apud

cientium, subsellta, mediam iu bematis concha medio, sacrara mensam ambientia, iu quorum altare, eminet patriarchiB vel epiretro ipsura
scopi sedes
ai/

thronus excelsior.
ITpaiTrofftrot.

q Prseposiii,

in

media grsecitate

dicebaiur (S), non me1 Isiiusmodi ritus reconciliationis minit Eucologium Grascorum, resiitutio aiia' ris sive moti sive vioiati soia oratione episcopi peragitur (9). Aiius codex diverso modo rem exhibet; nempe ut ara, quam S. Ig-natius re^ stiiuerat in mare ageretur et aiia ejus conStitueretur ioco. 'hvertdaTO dz Trpo; tm aiya,

dicebanturpassim iiii, qui intimis palatii offiexemptis ostendxt ciis fungebantur, ut muitis

Sicuia,gr^ce <My.pa /^axatoa. Num aUuau tribuebiographus ad faicem quam Zachariee prsec, Annot. ra. rat? Supra, cap. huc Teophiium pers Raderus iniroducit biographusBarperam. Paulo supra refert
r
:

Ducange

h. v.

loi T/)c Oalao-^Jfic,

AaTayayziv

v.xi

allr.v

xaOi^pv-

cm

(10).

k Aliudit biographus ad locum S. Basilii, quo inepistola, data ad Theodotum Nicopoiitanum, ordine cxxx al. cxcvi (11), reprehendit Eustathium Ancyranuni seu Sebastenum
quasi, sceiere inaudiio, rite ordinaios ciericos denuo ordinasset.

genicorum iogoihetam textus autem absogr^cus Theophilum non memorat, sed, pergU irpo; w ivo;.. luta aesaris narratione,
theo
;
,

Phiiodam Cxsarem narrasse visionem suam

etire

quem (ccesarem) iUe (Philotheus) dixit nomma Quamvis porro Philothei et Tlieophili
ad

consuetudine iisdem elementis constent, ex sunt; quapropter nomen Phitamen diversa

restituimus. lothei textui iatino
t

Conciiium Gangrense varios errores Eustaihii damnavit; aitamen nuila verbo attingit iterationem ordinaiionis clericalis {\Z).Proinde biographi nostri verba inieiiigenda sunt, quatenus Eusthatius, variorum errorum a Gangrensibus patribus convictus nullam mereatur fidem. Cseterum iuculenter de hoc
1
,

non piane deietor Theophanis, monstratque memoriam[\1). Narrato tam fuisse visionis quod,ait veritas fuit; dest.nabat

Bardx Cvsaris necem

describtt conttnua-

Bard^sommio
ptis

Michaele, assumBardas in Cretenses uua cum suscipere. omnibus copiis. expeditionem

1730 _(12) Ubbe, tom H. Ooer h.m IM. V^-A-^i-^ Ed.l Pari Anl. S.acr* totn. (13) Hi.t.fi^nir. dc, coL 413 A scqq Chnsl. prl. I. pg. 15...IV ime 734 clseaq.-(U} CPolis ChV.sLPart.n. p36.fi^^ M^SV f?\i?tarse,2L.. Ed.t. Bono.

f)

Acia SS. lom

Februar..

p'.

2*2. -(2) EuM-b el .lior.

Hisl

xl:
-(81

XII, POR

tom H pag.700. Edit. IFcbn.a.!paB. 15. ouro, 3.-14, RiUer E-^kun 2:iO.-(y}Oricns Chnsl. loiir I. col. 836 - (6) Acl.
Ibid
loin.
II.

MoRiinM677. -{3)AriaSS.

e^m

&
(17)

col

179.

seqq -(10) Cfr L.bbe, tom. VIII, Codc.coI.

-i9lGoar.Euchol.pajc^6Uet 4217- (H) Bal.

II, pag. (04. bvz.nt. (:o.,slanl.Porphyr. tom. peg. 204. ibid. Theopb. Coni.

VenieDs

;):

in
caro.

Veniens itaque adsanctissimae Dei Genitricis, asdem, quam Hodegi vocant, se suaque comraendaturus ac quasi vale dicturus, preelucentibus facibus, ingressus est In ipsis vero aedis penetraiibuts excussa subito

iGNATIO CONFESSORE. Dominae nostrae, tifex (1). In suam sententiam traxerat Lotha- D
S.

DE

maximorum malorum praesag-ium dedit. Idem pridie quam ex urbe discesserat, sive ipse ultro sive jam futurae rei urgente
ejus chlamys
fato,

rius universam familiam regiam, adeoque et Ludovicum II imperatorem, ex Lothario imperatore Ludovicii Pii nepotem et uxorem ejus higebergam Ludovicus, ad gratificandum Lothario, Roman occupavit et vim in^
:

ferre pontifici cogitabat, quando, variis afflictus catamitatibus, pacem cum Nicotao conciliavit
,

convocatos amicos ac convivio acceptos

illos

quod anno

864,

c07itigit (2).

Usus

monuit, suas in
sent
,

amicitiae

memores

es-

ac veluti e vita migraturus, eis leg^ata Ccepta ergo expeditione,

in

distribuit
io

quum

opportunitate seminandi discordias, separabat Photius, oblatis etiam Ludovico Orientis regnis exauctorationem Romani pontificis
,

jaomen

Thracensium reg-ionem, ( idem ac Borti

locum, cui Cepi

textu
latino

seseexsecuturum. Casterum omni, quo pote-

in

pervenissent, qui priores locum occupassent,

tentoria certatim ac diligenti opera fig-ebant.

In ministrorum imprudentiam, ut Michaelis tentorium humili planoque loco expanderetur, Cfiesaris autem iu quodam tumulo, pauloque
liis

accidit, sive jd dedita opera sive per

usurpatam dignitatem, muni^ Dun sedem ipse teneret CPoUianam imperium orientis in occidentales principes transferre satagebat: tantae prMerea erat crudelitatis, ut Adrianus Papa II quod exsilia et varia torei exprobaverit mentorum gfeuera, mortem praeterea Christi
rat, praesidio

ebat Photius.
,

hoc ita factum ceu oblatum qlioddam ac lucrum insperatum arripientes, qui Michaeli adversus CEesarem obtrectabant, viro calumniabantur, eique insidias struebant.
editiori loco
:

sacerdotibus aliisque fidelibus intulerit,

ita

ut

Ing"ens

tamen

cassaris potentia inimicos

tur-

ad audendum facinus segniores redbabat debat.i?'z7 ergo oonjuratio,qu^suospatiebatur ierrores. Veritus itaque Michael ne inter has moras, re detecta, g-Iadium in se traheret, per
et

Diocletiauum iramanitate superarit (;'). AnastasiusBibliothecariuslongamaccusationemcon' tra Photium texuit, et prwter ejus in adversarios crudelem persecutionem, etia^n varias artes explicat; quibus scelestus , ille firma- E menta sedis su6e conquirebat. Alios, inquii(\), quidem privatione honorum ac dignitatum, alios vero proscriptione facultatum darauat;
hos exsilio long-o et carceribus relegat, illos atque ut breviter tormeutis diversis afl^cit nulla professio omnia comprehendautur
; ,

quemdam
bonaque

fidissimum conjnratos coufirmat, honores pollicitus animos audenac saue parum abfuit, quiu caetiores facit periculo tutus abiret, necemque evaderet ; sar
et
, :

tanto scilicet

metu

conjurati

perculsi eraut,

sicque animi langfuebant. Verum iterura raisso nuntio, Michael Basilio accubitori (postea im-

ub eo impunita deseritur, nisi Iste consors suae communiouis iaventa falsarius falsorum excessuum adversus iiisoQ' tem absentem et iuvictum, meudacem codisexus vel
aetas

peratori) significat, in novaculae acie constitutam rei necessitatem esse, desperare se vitam, ad Bardse necem se cito instruat. Quibiis au-

cem compilat,

mille circiter antistitum sub-

deque imperatoris salute sollitimorem conjuratis excutit , hisque citus verbis O audacem fortemque animum mox alacres reddidit et ad certamen facinusque aggrediendum impulit. Bardas, eos striditis Basilius,
,

nemine prorsus illa numerosa episooporum multitudine, nisi uno et vig-inti

scriptiones falsas inserit, sibi

conseutiente vel conscribente ex

praesulibus

Caeterum
perversorura

construit

et

aliam

technam

hic

et persuadet imperatori
,

dogmatum cultor praecipere, neminem

,

ctis

g-Iadiis in

se

irruere contuens,

terrore
di-

pereulsus

prassentique vitae

auimadverso

nisi testamentum facere vel per alterius manus, suas eleemosynas erog-are. Quod non ob aliud adiavenit iuventor malorum; nisi

Photii

scrimine, ad imperatoris se pedes abjicit haud tamen fleri poterat, ut mortem effug:eret.

Ut

quum
,

vitum

proprias a

acciperet et erog^aret substautias diminus curiosis erogasse

Statim

erg-o

inde avulsum

membratim

concidunt,

mensis Aprilis vig-esima priraa,

:

putaretur, ac per hoc quasi dapsilis et muaificus araaretur simul etiam, ut saltem per
:

indictione quarta decima id est non vulgari 866, non vero sequenti, ut vult Baronius ad

hoc omues

annum eumdem annum

anno 866 pascha

867 lxxvii,

quem refutat Pagiusad vii. Quoniam porro hoc

diem
vii Aprilis,

quidem suarum remedia

nisi

coacti communicareut, quandoconspicerent, nec ipsa se animarum

ei

per raanus ejus

positos,

(id est eleemosynas) saltem in ipso ,

operari.

posse,

mortis

in

adeoque

articulo

Prasterea et aliud

caput magni jejunii in initium Februarii,

iniquitatis suae retiaculum,

quo mentes sim-

consequitur,trimestremSAgnMnvexationem de tribus mensihus incompletis esse intelli-

gendum
u Dies pentecostes, qua Basilius Macedo <jTi{xiJ.xseu imperatoriam coronam accepit,in' cidebathoc anno, signato litera dominicali F,

plicium caperet, texens. quotquot ad exteriorem ab co disciplinam iustrueudi veniebant; proprio scripto spondere cogebat, se secun^

dum

fidem Photii de

cffitero credituros,
,

qua
et al-

duse fides essent, una scilicet Christi

tera Photii.

diem xxvi Maji. V Photius oceasionemarripuit controversi3e,motag inier Nicolaum Pontificem et Lolharium, Lotharingias regem, ut Gallos adsuas parles alliceret. Agitabatur enim tunc grain

vissima qugestio de repudatione Theutbergse reginae et alteris nuptiis Lotharii cum Valdrada, quas, probatas quibusdam episcopis Oalliarum, omnino damnabat Nicolaus Pon(1} Cfi

Zacharias Cophos, seu Surdus aut maie sanus (utrumque enim Cophos significal) bis sedem Chalcedonensem occupavit nempe Bor BasiltQ silius, a Photio ejectus, sedem suam recuperavit; sed,mortuo Macedone imperanle suum 8. Ignatio, restitutus Photius amicum Chalcedone redintegravit (5). Cophum Michael X Theodori hujus mentionem facit

d lil.

Paris, 1820.

Longiicval. Hisi. dc rEgl. Call. tom. VII. pdK(2) Muraion. Aiinal. dllal. lotn. V, pag-

62. Edil.

(4) Ibid. col.

1762. (5) LaliW, tom VIII, Canr. col. 13*2. 964. -(K) Le Quien. Or. Chiisi. tom. I. col. 6(15.

Le

DIE VIGESIMA. TERTIA OCTOBRIS.

193
NtCETl
tfCTMtr

in episcopis Laodicex provinciae Phnjgice Pacaiian^, dicitque illum 3egre in Synodo CP. viii sedem reiinuisse suam (!).

Le Quien

lium
tristi

nuper caesarem etantea Theoctistum) nece sublatnm conspicerent, sivesenatus(uti

Tamquam
li,

Carise

metropoliia

Stauropo(2).

consultosive Basilii amicorum consilio (nnnm enim ac coramune omnibus impendebat exi-

olim Aphrodisiade appellata, sedebat

De Theodoro epistola ad Adrianum Papam, eumdem diu

propfidelem exstitisse, sed tandem Phoiio, qudesihi resistentibus ter immensa tormenta, inferebat, consensisse (3).

isto S. Ig-natius ipse iestatur, in

tium) ab imperatoris ipsis excubitoribus in Sancti Martyris Mamantis palatio neci traditur, diexxiv Septembris, indictioue prima, anni 6376, hora noctis tertia id est anno vul:

gari 867. Reg:navit cum Theodora matre sua annos quatuordecim, solus undecim, posteaque
adlecto Basilio

y Tria sunt CPoli monumenta S. MamanCPoliiani tis, cujus nominis bini Martyres occurruni (4), scilicei Ecclesia S. Mamaniis xxix et Basilisci vj rot; Aaoetoj, quorum festum monasterium suhurbaJulii celebraiur (b) num virorum [Q); et tandem juxta monasterium, palatium quo imperatores propier situs amceniiaiem crebro secedebant (7) atque in palatio occisum fuisse tradit nobis continuaior Theophanis, ut in annotaio se; ,
:

quenii ostendemus. z Occasionem neci su3e Michael imperator dedit, quando, creato c^esare Basilicino quodam, imperaioriae celocis remige, infrequenti

anuum unum menses tres. Vilium irrepsit inannis, quibus solus regnavit Michael, qui fuere solum decem, ita ut universwn imperii tempus annos viginti quinque aliquot mensihus excedat. Eadem breviter narr^at Georgius Cedrenus sed errorem Continuatoris corrigit in eo quod Mickaeli, soli regnanti, tribuat annos undecim, in quibus est annus Basilii ccesaris[^)). aa Siium monasterii Scepensis, in quodrelegatus fuit Photius omnino ignoramus imo idem monasteriuyn ignorasse se insinuat aliquo modo Nicetas biographus, dum dicit quoddam monasterium, grasce ev uovacr,

senaiu dixit, pcenitere se Basilium cmarem creasse (S). Factum hoc, pergit Continuator,

E
bb Jam supra dedimus signipcationem Drungarii seu preefecti. Dromon autem
est

ac verba exitii Michaeilis ori^o exstiterunt. Istud sicdictum, omnium aures circurasonans, nimium cunctis stuporem injecit, et ut vox om-

navis oblonga, guge facile fluctus secat.

nibus haereret, fecit, Gig-antum satos Michael quotidie imperatores ederet. Inde itaque auntum in Basilium odium, ac iguis instar, vehementiori flamma exarsit,

quod fabulosorura more

hoc

cumejus sodalibus

fomento etcausa, quod una se vitiis dedere non pateretur, nec illorum effreni liceuti morem gereret. In tantam enim saepiusdemeutium, vinoobrutusac per ebrietiitem, Michael erumpebat, ut absurscilicet ejus

Cange. Glossarium med. Graec. v Apouiov. Palatium Manganorum seu simpliciter, Mangana, exstructum legitur a Basilio Macedone sed perperam, ut claret ex nostro textu quum potius domus patema S Ignaproinde a Michaele Sancti notii exstiierit stri parente 3edificaium existimat Cangius {\^), quamvis a Macedone instaurari po-

Du

cc

tuerit.

da quEedam,

modumque emnem

injurite exce-

dentiM, prfficiperet, atque alii aures, alii nares, ac alii deni(iue caput amputandum juberet misericordia moti , neg-linisi viri quidam
:

CAPUT
Mortuo Michaeli
rator
Basilius,
ejicit, et

VI.

succedit impe-

g*enda putassent ac in crastinum distulis.sent, ea Micliaeli quaudoque revocanda speranteg,

ac fore, ut is eorum aliqua psenitudine duceretur (quod et contingebat), plane periissent quotquot illi aderant, inque aula assidui ac

S.

Photium Ignatium in sedem

qui
S. Tgnatius
instruit.

, .

suam, coacta cecumenica synodo CPoh, reponit

:

domestici erant. Quin et parum abfuit, ne et illius ipse Basilius pari involveretnr exitio ludibrio. factus ebrii petulantise non raro Sustinebat tamen, ac tandem aliquando qua,

clerum

et

populum

Zm aueendm
mabat. Verum

p^enitectia Michaelem, existi-

TTt

fieri

non poterat, ut jam a prima

U sanctum

vero

-P\-'^'- J-l--^^^":;" X," omn.bus pateant, qu. appreheDeorum

*,

."

^,-

'pC;.

^_^_
delertit

ac currus rota, inflexus, ffitate, haud secus quidquid accidisset, nativam pristinamque rectitudinem reciperet. Itaque atrociores adverin eo autem sus Basilium structae iusidisB venandum, specie quidem illiE positK, ut iuter Basiferiendi feram, revera autera configendo
:

dit sapientes in astutia

et

cousilium

Job. V. 13

pravorum dissipat, ille etiam imperatori injecit eam mentem, ut ad Photiuin mitteret, juberetque, omnia, quse a patrian-hio sumpsisset, manu sua scripta, quam primum sibi transmitti,

Sed pejerabat

ille,

nihil

se ex patriar-

liosatellitum
siliura

quidem hastam
ipse, qui

conciliaret.

Con-

chio secum

hoc

is

mandatum

acceperat

discessum.

accepisse, eo quod urg-eretur ad Dura haec ad Baanem priepositum

hastamque vibrarat, in vitae exitu coustitutus suamet confessione cunctis manifestum fecit. Ac hastam quidem misit, a Basilio tamen
aberravit. In
in

dicerentur, famuli praepositi a tumultuantibus refertos, inter se Photii servis septem saccos si^natos a, in proxiraum arundi-

hunc modum servatus

vitoe

Basilius,
,

proximura

discrimen adductus

Deo,

mnrtpm calcavit. salutifl illi auctore. Hsec Uaarcunc,is prod ta ' P!'" '^'^'^ ^''''" '" eum Laend- causa exstiterunt. Ne enim Basinni
, l. Qic

aniraadverterunt, manuque injecta ereptos ad imperatorem deporvolumina, auro tant. Et dum resignant, duo ferri
_

pluraboque netum condendos,

"^''"''"'"^ *'""'^''"'' eleganter et scue l.tens lata, introraum vero

S.r|pu

TT TTmZ',
*

0.

.;

.0..

.,

00.

79..

- (2.

Ibid^

ri^Kc^-ri- - a II,

pag. 128.

{6} lb.d.

pag. 68B.

-SrH m
- (7) lU
174.

- () ''i

^- - ^"' " """ ""

l^Zllt^^^^TJZZ.^^^^ '" '"

''

VeUUStis.

194
Ricm
AUCTOBI
roavo.

DE

S.

IGNATIO CONFESSOKE.
non solura propter perversam sophistae mentera, versutamque verbositatera, sed etiara ob incredibilem Dei patientiam et diuturnam vindictae dilationem. Hosce libros, ad oecumenicam postea synodura delatos, auctorique
prseseuti
in

venustis exarata reperiunt. Alterum continebat actiones septem synodicas contra Ignatiura,
quse nec sunt, nec fuerunt umquam celebratfE, eed gratis astuta durataxat mente confictae. In

quarum
malorum

singuli.s

initiis,

manu

ipsius Syracu-

sani Asbestae (egreg^ie enim, ad

,

cumulum

reor

faciera

obtrusos

igni

tradide'^"*y""
"**'"

pingendi artificium didicerat] coloribus artificiosis expressns erat Iprnatius. furiosam rabiem cui O rabiosum furorem nihil addi possit. Atque in prima quidem actioue raplatum et verberatum Ig-natium Diabolus. efSnxit, supraque caput iuscripsit
et
!

runt.
4.2

in

Tanc vero Basilius imperator adductum Magnaurae palatium c Ignatium, silentio

,

^,,^'""
c

indicto

multis laudibus cohonestavit. Dies erat dominica, tertia et vig-esiraa Novembris, qua etiam prius in exsihum pulsus erat, qui Dei prsesidio et clementia completam completorura novem annorum ex virtutis certamine lauream adeptus, Ecclesiae suae throno restiet lampas magis accensa, clarior tuitur d
:

Numquid non
tatem
-MaUh.X,25

maledicti exhorrescitis atroci:

nam si ? Sed non est, quod miremini patrem familias appellarunt Beelzebub, domesticos ejus

actione,

quomodo appellarent? * In altera sputis foedatnm, magnaque vi tractum

quam

antea

candelabro imponitur

pastor-

eflformavit,
Mich.
I,

cum hoc

elogio

Principium pec-

13

cati.

* lu
:

llThessal.

titulo

de throno deturb;itum, cum hoc Filius perditionis * In quarta, vinculis

tertia,
,

que rursus oves agnoscit suas, etasuis vicistota sim ovibus clarius agnoscitur. Ergo quasi urbe exsultante, illumque ad templum
,

11,3

itapue inscricolligatum et exterminatum Act.V!n,13 ptum AvaritiaSimouis Magi. * In quinta colQui lari furca inchisura, cum hac calumnia se extollit super omne id, quod dicitur aut
:

ascendentem a tergo
laetitiaque gestiente,

et fronte

prosequente,

11

Thessal.

cblitur Deus.

damnatum

* In sexta depinxit quasi jam cum dicto Abominatio desola: :

per sacrum puteum e ad superiora templi duceretur, dextera porta ingredieutem ordo patricius occursans venerabundus excepit et tunc sacra liturgia
:

quum

Dara.lX,27 tiouis. * In septiraa et ultima finxit raptatum, capiteque multatum et inscriptio erat Antichristus,
libellitq\te faltis

pro more peragebatur, Nec par est, ut ?acrum omen, quod in ingressu Ignatii accidit, prae-

deprehen-

$i$.

41 Quai eg-Q per veritatem sine pudore neque pronuntio, neque in raentem revoco ob earademque causam sciatis, veUm, me silentio yvm;

termittamus. lutrantem namque Ignatium populus quidem supplex venerabatur, sacerdos vero in adytis oblationem Deo faciens,
et mox Gratias agamus Domiuo clamabat et justum est f. populus respoiidebat Dignum Ita sacer Ignatius, bonis omnibus throno suo receptus, et gubernacuUs Ecclesiae resumptis, arcet a sacris non Photium tantum et omnes
:

teriturum

viderem horum auctores auctorumque asseclas baec non solum nou erubescere, sed in his palam etiam gloriari Phofuisse, nisi
:

tioque

sanctitatis
ille

opinionem

falso

tribuere.
:

Sed verax
Prov XVIII,
:

non mentitur, qui

dixit

Impius

quuminprofundum malorum venerit, contemnit * sed sequitur eum ig-nominia et opprobrium. Juraverunt per timorem Domini et gloriam fortitudiuis ejus, qui in sacrilegarum duo actionum illarum lectione adfuerunt quinquag-iuta capita ad B. Ignatii ca.supra
,

sed omues etiam illius sectacommunicantes precatur intores cum super imperatorem, ut oecumenicam synodum cogat qua omnia Ecclesiae vulnera sananda

ab

illo initiatos,

illo

Perarbitrabatur. Extemplo igitur Joannes episcopus g, Ignatii in omnibus casibus et gse

,

lumuiam perscripta fuisse, omnium opinione mente falsa, et ex impia potius quam furiosa Relinquebant et in singulis accusaconficta. tionibus versum , ad tinem vacuum , ut si quera, laqueo dignura, donorum et dignitat tum
largitione
irretissont,

aerumnis comes, et malorum omnium, quanex Photii vero fatum in ipsd erut, socius ad ctione Petrus , Sardiensis episcopus h
:

Pontificem legati raittuntur, quibus allegatur Basilius, cognomento Pinacas, usique qui spatharii dignitatem obtinebat

Nicolaum

sunt gemino dromoue,

quum

solverent.

Sed
^

mendacio

is

sub-

scribendo haberet locum. Et haec quidem vero syalter continebat diaboli liber. Alter nodicus in Nicolaum, Pontificem liomanum, calumnias tela torquebat, omnisque geueris exauet atrocia maledicta in illius sancti viri

appellabaPetrus, qui Dilaeus, hoc est, Miser periclitatus, miser tur, in Dalmatico sinu i Basilio naufragio periit. Joannes vero cum

incolumis evasit,
ctati,

Nicolao, jara vita functo. Nec diu cunHadrianum Papam vicarii Constantinopolim vePoutificis
et,

invenit k.

ctorationem et damnationem complectebatur, impie et tragicoprope modo concinnatus, sane magiipse quoque dictantis stygii doctoris

episcopi, Manerunt, Stephanus et Donatus diaconis adjuncto. Ex Orientis rino, ex septem

Hos libros, sterio et Photii ministerio dignus. accurate describendos quum impudens bis
Theodoro , curasset, supradictis Zachariae et encomiis, raultisquc singularibus laudum

cum

ad reges Prauac splendidissimis uumeribus ut hi Nicolaum Pontifidedit, ciffi deferendos throno deturbacem, velut exauctoratum, de alios penes se retinuit. Haec rentft ; duos vero volumina imperator erepta, prius ad quatuor
atque

principem Syriae vero patriarchiis (imperatore archiliteris propitiante) Josephus donis et legatus et syncellus ex .Egypto diaconus Thomas, Michaelis, patriarchae Alexrndr.ni / Michaelis, pametropolita Tyri m, vicarius Antiocheni Syri n, Klias presbyter
, ;

triarchffi

Theodosii, et syncellus vicera

patriarchae Hie-

rosolymitani o
tes fuerunt

explebat. Hi omnes prssen-

palam detuht seuatura totamque Ecclesiam

omnes ita impiam conscientiam omnium

sis

Photii

machinationes

et

oculis totique
vi-

Quibus reipublicae spectandam proposuit.

et
auditis,
altoniti

sanctissimo patriarcha Ignaet episcopis duodenJs, tio Constantinopolitano, fortuna et aerumnis socus perpetuis in omni catechumenorum qui ad dexterum, ubi locus Sapieutia nomen Sophi a est, terapli, quod imperatore, praesideassidente Basilio

cum

accepit,

omnes obstupuerunt.

runt.

, : .

DIE YIGESIMA TERTIA. OCTOBKIS.

eumdemquei vacta utnenica $ynodo, in priiii-

m
"'""
*.
'

43 Propositis ergo venerandis vivificae crucis lig-nis, sanctis Euangeliis explicatis, praesente

erat,

quo innocentem Ignatium Photius sycophanta ante damnarat, quasi per saecularem
potestatem invasisset Ecclesiam
t,

nam

sedetn

reponit.

etiam sacro senatu , priraum quidem missae et ab Hadriano Veteris Romse Pontifice patriarcharum ex Oriente literae ex ordine lectae, omnem sacro jure requisitum ordinem, fidem, innocentiam, integritatemque legato, ,

Eo magia
gloriae et

nunc urgendus
ambitionis

erat,
,

ut qui

non
,

Dei, non sa-

cerdotum suffragio

eed incredibili

necnon jus et auctoritatem raittentium sacerdotes declarabant. Deinde postero die Methodio etlgnatio , et antistites omnes, qui a
rura,
,

per asBcularem potestatem vi tyrannica thronum occupasset, Hanc ille ob causam et praeterea quod ab exauctorato se consecrari voluerit de gradu deturbandus erat omnesque secundum apo,
,

furore correptus

sanctissimis patriarchis, consecrati erant, arti-

stclicam sanctionem

qui

cum
,

illo

communi-

busque et insidiis torum ad Photii communionem abrepti erant,

,

omnique genere tormenporrectis,

cabant, nec oportuit eos Deo Deique judicio clementiores esse et sacrosancti Spiritus de-

libellis

poenitentiaB

cum
,

lacrymie

supplices

ad sanctse synodi pedes procubuequod vim deprecatu imperatoris runt; essent, de sententia legatorum Pontifipassi
et
cis

cretum antiquare. Haec quippe illorum indulgertia omnia susdeque egit u. Hoc judicium quantodici non potest quantum offenderit
,

Romani venia dignati praescriptum sibl perindeepltiraium seu poenam susceperunt locum et que ac alii inculpati, episcoporum
, :

rumque causam praebuerit malorura. Persuar sum enim habeo, si tunc ex Apostolorum et canonum auctoritate sententiam rite et ia
auctorem schismatis
tara
et

oftensionum
illo
,

et in to-

sedem receperunt p.
PhotiM vero damnatur

ejus
,

factionera,

cum

communican,

per episcopos 41 Deinceps illa synodus orania ordine duos supra centum celebrata q, optima ex leg-um cadecenterque, et ratione nonicorumque decretorum praescripto dicendo
,

tem

rum
ante

fuisse, ut

omnibus exauctoratis tulissent futuomnis ab Ecclesia impietas in

excluderetur.

posterum
,

Sed

quemadmodum
,

divino Tarasio

patriarcha

in

synodo,

agendoque, reum Photium, quamvis reluctan-

contra
gentius,

Iconomachos celebrata, quum indul-

tem

praesentem adesse cogit. Et severe illi Ignatium objiciunt consilia exitialia, adversus mente et factam praeter rationem insana inita, depositionem mendacia item, et calumnias,
, :

quam ex

praescripto justitiae, haereti-

Nicolaum aliaque omnia. quae clam adversus

quaerunt Pontificem fuerat raolitus. Deiude illam olim Romae ex eo, quid respondeat ad Quum latam contrase damnationis sententiam. nuUam criminum suoobmutesceret*, quod defensionem reperiret ; a lega-

arrepta occasione, imcos pietatem suam multo magis confirmarunt v ; et es ita nunc synodo hac remissius agente canonem affectione ac contra apostolicum sententiam ferente, malitia rursus contra Ectractassent,
illi,
, ,

clesiam invenit locum. Nam per homines antea corruptos explosus et per ejectos , ante
ejus
familiares
,

damnatus

postliminio

re-

quum

vero

ille

respondis

rum veram

set, se nihil

tis

habere, quod
dicat

Romanis, ipsoque iraperatore et toto seet salnatu adraonitus, ut veniam precaretur,

tera

currens, rursus patriarchae thronura per vim invasit, sacrisque legibus et apostolicis sanctionibus elusis
,

traditionibus

laicus ad fidelium communionem superbo et contumaci anirao conreciperetur, communi silium penitus repudiavit r Ergo

tamquam

siasticis proculcatis,

quum omnes

omnibus ecclein sua testi-

monia

et

catores, ut ipse erat,

chirographa perjuroset crucis conculfieri coegisset, et extrema

;

omnium
dicatur
,

et aequissimo judicio

damnatur
,

ab-

primis deteriora fecisset

inquinavit et profanavit.

omnium
^

conscientias
.^

atque anatheraate percellitur veluti calamitaviolator etadulter, maximarumque ac scandalotum et infinitarum offensionum et pronuntiat syin Ecclesia Dei auctor

, ^ ^ 46 Atque id in hac synodo desideratur, ut ,,,^i^p^tu ego sentio, quod et lapsi ad commuuionem eja,aiieeiit

.mpenon -

rum

recepti et lupus

prseter ipsius expectationem

qua nodus juxta Nicolai Papaa sententiam cum judicio canoprimum Photius maturo
, ,

in ovile est admissus.

Quod

et

quidam ex F

signis, tempore
runt.

illo visis,

fuerat depositione damnaC nica seu synodali episcopi depositioni calamis, tus. Subscripsere penitus connon nudo atramento , sed , quod qui rem norant, asseveeos

Nondum enim hac aliunde sed adhuc sperata bubalos quosdam viam actos, huc adductos, perque mediam
, ,

sapienter conjecesynodo celebrata,

tremiscas, (ut
s. Ita,

sanguine tinctis rantes audivi) ipso Salvatoris

ruentirepente furor corripuit , aliisque alio magnam ecclesiam bus, unus recta adversus

iuquam, demum Photium exauctorarunt sacris damnaruntque, unaque omneo, ab illo

45 Hic ego

delatus. irrupit,
aestimare
tius.

atque ad arabonem usque hora diei nona pervenit, qui rem currendo scientibus visus est malus esse nun-

initiatos.
<ed, auctore

modo
autem,

mihi synodum reprehensurus videor

etsi

jure

quodam

Sed majus

isto

argumentum
,

errat terri-

reprehendam

jufortusse audacius, hoG ipsum

tempestate nono Januaficus plane, qui eadem terr tremor quo multa templa rii accidit
,

et definitos dicium. Actiones enim omnes perinde ac in aliis septem cecuea canones , quoque,ut sanmenicis synodis , ita in hac dictatos valde probo ctos et a Spiritu Sancto in hac octava non et admitto. Hoc tantum censent) gravius laudo; non quod (ut aliqui decreverit; sed contra commota, durius in reos
sit apud quum potius reprehendenda forsitan multo clementius, quam oporquod

plurimae

porticus

et

ffidificia

conciderunt

hominura ac jumentorum nullis potest. Qoin est quanta verbis exprimi augustum Dei templura mulet ipsum Sophiae nisi cura singuUtis in partibus concussum,
ris

tanta strages edita

principumantevertisset,ruin8B periculum

adiisset.

Atque

hffic
,

ante

synodum

evenere.

arbitrum,

nempe personarum tebat, judicarit, habita apostolica sincere aliqua ratione, nou ex lege
lata sententia. Trigesimus

mense octobn ineunt^, Post synodum vero turbo, tantaque ingruit repente tantus venit multaque palatia procella , ut multa templa .
atque ipsius etiam patriarchii

plumbeum
,

te-

canon adhibendus

ctum

instar

membranae couvolutum
28

in ter-

ram

Octobris

Tomus X.

, ,

,, ,,

^gg
mCBTk
ADCTORI
eoavo.

DE

S.

IGNATIO CONFESSORE.
fide oflferebat, Deoque per illud propopuli salutem, ut sacerdoti par erat, pitiato, operabatur. Eosporro, qui ad illum accedebant,

ramdejecerit: imo et obelisci in hippodromo pinea serea tetragoni, ex perpetuo lapide facti,
ejecta mag*ni ponderis, capiti imposita, procul

plenaque

D
Ephei. V.W.

et elisa est.

Nec vana profecto

,

hsec,

qu tum

hujuscemodi documentis erudiebat. AUendite^^

inquit, vobis fraires, et videte

motus acciderunt, fuere prodigia, sed futuri a machinatore turbarum perturbationis et signa daemone, Ecclesiae impendentis aperta argumenta. Quae fortasse evenissent num,

quomodo caute
Rom.

et

causam Photii synodus ex decreto decrevisset. Enimapostolico ut est dictum nulvero haec patriarchae Ignatii g-loriae labem auctoritas lamaspergunt, quod non esset illi judicandi ag-endi, quae vellet Romanis enim secundum antiquam ecclesiasticam traditioipsa nem potestatem permittebat. Quin et qui cura iis synodus tantopere nou volebat quamvis inviti et coacti communicaPhotio

quam,

ambuletis, non ut insipientes, sed ut sapientes; et nolite fieri imprudentes, sed intelligentes voluntatem Dei. Et*, Nolite conformari huic sxculOy sed transformamini, secuudura

'

X1I,2.

si

renovatione mentis vestree ut probetis vos, et sciatis, qum sit voluntas Dei bona et beneplacens et perfecta et quie vocatio fidei vestras et spei in Christo Jesu Domino nostro. Sit lucerna cordis vestri semsincera pura per ardens Spiritu Sancto illuminetur tota liquida et splendida , ut illa

Apostolum

Ephes.lV,
23.

*,

anima

vestra. Sit vobis

mens semper

intenta

quantopere simplicitas, rant, indulgere nempe homidicam levitas, imperatoris, victa

,

ne

ad Dominum , simplex et recta, cujus unicus labor sit et studium , unicusque et primarius
fiuis

numprecibus
tate penitus

et laudibus

inflata

humanis,

propositus

summi

boni
sit

contemplatio.

Dei sequiatque sub clementise colore perfecta haec ita gesta destituta. Atque

Ad illud, numque bonura

inquara, natura sua verum germa-

raens vestra

conversa sem-

per, et in illo vivat,

sunt.
pvrro
S.

IgwB-

us, tius,

m tn tede
rettitutu$,

tm

porro Ig"natius, denuo g-ubernasponte caecuculis Ecclesise admotus vel sua hostis contra tientibus ostendit, quam frustra enim quodammodo, se gloriatus sit. Peritius Ecclesanctiusque et securius quam antea, multis et diutursiam administravit; ut qui
47

Magnus

moveatur illuminetur, bonaque reddatur

ejus fieri
cetar.

et sit
:

*
,

in illo

Acl. XVII,

illi

quoad
deifi-

28.

potest

similis

efficiatur

et

49 Ita enim anirao, supra naturam omnem seu corpoream seu iutelligentera elevato,

vitiit atioca-

hat

mentem

nis variisque

casibus et serumnis usum regendi majorem sibi comparasset. Incorrupte ratione enim nullaque personarum habita in consecrasingularem curara jus dicebat injuria oppressis ferebat tionibus adhibebat sublevaauxilium afflictos solabatur, egentes ope , ut poterat, inopiam sua
,
,
:

in sanctissimae Trinitatis sola inexplicabilis, abscondita, majestate, quae supraque naturam evecta oranem per se est

nostrara

exsistitque, stabilieraus. Sicuti vero

unam Pa-

naturara divinitatris et Filii et Spiritus Sancti

tis, ita

potentiam, operationem, gloriam etmaunum gnificentiam profiteamur et credamus

:

bat,eorumque

hilariter recreabat

infirmos

fide
:

aut etiam

pusillanicorpore confirmabat et solabatur spem per domes Spiritus Sancti gratia ad

..r

ctrinam erigebat. Denique omnibus viribus studebat omnes in vi,Y99 factus *, pro Geminas sceribus Jesu Christi lucrifacere. alteram qua semper propositas habebat vias puras et assiduas preces tendebat
'
:

omnia

recta per

autem cointemporaneum Patri purum acie remotum, a corporis concretione essentiae, potentiae ejusdem ejusdem ac Patris filium hunc ipsum acientes hominis quoque nostram naturam ex immaculata secundum persona Dei Matre natum ; unum quidem natura, operatione voluutate gemina porro atque his rerum divinarum et prsedicemus
: ,
.-

divinissimaeTrinitatis

intemporaneum Verbum, ab oculorum

suae adificaad Deum; alteram ad Ecclesiae Verum eadem tionem et profectum referebat. administrabat simul opera utrumque recte

non perfunctorie,

vel,

ut nonnulli, oscitanter,

prima juventa ad sed accurate et decenter a sacris operabatur; ultimam usque senectam iaudatissimae Dei atque in omnibus templis et Martyribusque, gematri et divinis Apostolis erat ac divmam stienti corde, cum ea, qua par panegyres, diesque decebat majestatem, pietate
,

theologicarum meditationibus penitus studiis repurpati, sacrarumque literarum contemlustrati gati', atqueassidua oratione negligamus, ptishumauis rebus, curas inanes submittamus, neque nos fcedis cupiditatibus prolabaraur. neque ad cogitationes stultas desiderium a Oranis ferina iracundia. omne imo a nobis excludatur ratione alienum
,
, : ,

occu-

ira

populum
ttdulo

tibi

festos agitabat. Spiritu 48 Tam pie vero et religiose,

peccatiquc telum sit nobis in peccatum verum germaauctorem cupiditas autera, ad Donumque bonum translata ad prajcepta
,
:

nempe
facie-

commistxim

Sancto illura complente

rem divinam

bat

videre essent aperta Spiut in ipso altari praesentiae argumenta. Videbatur ritus Sancti immutatus, totusenim panis divinis penitus gratiae radios sparque velut coelestis carbo. Crucis quoque signum, gere coelestis flammae. imminebat saepe placide

mini custodienda nobis quidem a prodocumenta dilecti primum Christi discipuhs phetis, deina praestantibus
,
,

adjutrix

fiat.

Hffic

et evangelistis,

vero a patribus sive sanimo per unum et ctis doctoribus accepta, dictata, variisque modis Spiritum

tum

eumdem

prffidicata. ne

quod

arie

desuper

contemnamus nec segmt^r et et studiose ignave exsequamur sed acriter

,
,

sacra hostia extolconcuti cernebatur, quum significans Sancti Spiritus videlicet lebatur PaschiE adeo sed ipso die obumbratiouem presbyten et Tehementer commotum est ut qui ex ahis patriepiscopi omnes maxime ii iugenti voce archiisaderant, mysterio perculsi, celebrarint. Ita sacerdiutius nuraen laudibus perfecta dos magnus sacrificium intemeratum
, : , , ,

virtutis

opus persequamur

ut benignitate
,

expiati egentes et fide a peccatis omnibus ac submissione sincera, ab perfecta defaecati animse et corporis inquinamentis ambulantes regno secundum Dei voluntatem digni habeaPatris in Chrieto Jesu
,

charitate

supremi
50

Omnes ergo animi

vitiositates

et

maliexcifotiflf

tiae

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

A.
tise

197
N1CET&

fibras elidamus, ut puris

ad purissimum
ventris
et
:

nobis

pateat
,

accessus.

Perniciosam
virtutis

ing-luviem

veluti

pestem
,

omnis

fontem impietatis, procul habeamus illius veluti diploidem, indualoco temperantiam mus; temperantiam, inquam, beatarum mentium sociam ccElitum contubernalem, coelestiumque deiiciarnm ac voluptatum conciliatricem et pigrnus. Fornicatio autem ne nominetur
,

quidem

non solum opere et facto, sed ne cogitationum quidem impurarum monstris inquinemur. Totis proinde viribus, omnique
in nobis, ut

hac multo deteriorem superbiam, caput scelerum, principales diaboli filias in Christo Jesu superare dum per summam animi demissionem versutum veteratorem vanae laudis explodimus et conculcamus vitiorumque omnium reginam superbiam, in fide et virtute Dei prosternimus ac elidimus atque ita totam vitiorum animi sentinam exhaurientes positis omnibus noxiis affectibus mentis integritatem sanctam et
:

et exsecratam gloriam, atque

&OCTOU
COVO.

connixu et summa animi humilitate, precibusque elementa luxuriae eradamus, ccenosamque impuritatis scaturiginem et voluptatis focum, intemperantise suscitabulum idolum cordia obscoenissimum evertamus vel minuamus. Sic enim in nobis continentise decus efflorescet, sanctumque et spiritalem sponsum ad nos pie sancteque attrahemus. Avaritiam et studium habendi non secus ac idololatriam refugiamus
:

auctorem integritatis, Deum, pure induemus, Sicque omni virtutum ornatu excultos, dilectus Dei Unig-enitus nos diliget, et ad nos cum Patre

mansionem apud nos Hujuscemodi monitis divinus noster Ignatius, hujuscemodi praeceptis et documentis utebatur ; et separatim quidem sermonibus acveniet, ut promisit *, et
faciet.

Joan. XIV.

tione firmatis, religiosos et semotos a

viros, ut actioni

turbis

magis

deditos, alliciebat,
illis

amo-

remque

religiosae disciplinae in

iucendebat.

Tim.VI, 10.

j^gj^

gj^jjj^

^^^^^ ^^ jg^ Apostoli docet *,

fide

quando

Seorsimetiamdivitibuspraecepta vivendidabat, ne mugnifice et superbe sentirent, neque fiuxis

pecuniam appetentes, a

aberrarunt, seipmultis.

sosque inseruerunt doloribus erg-o nobis fidem salutarem toUat, multasque

vitse calamitates pariat,

Quum

rebus et incertis fortunis fiderent principibus, ne fastu turg-erent, humilioresque cootemnerent Sigillatim etiam sacerdotes et
: .

quomodo non omni ope

antistites

ipse

maximus

antistes

divinarum
cog-nitione

Philipp. III.

20.

'

Tim. VI,8.

erit fugienda etexsecranda ei, qui nolit mercis instar animam vendere ? Quapropter si conversatio nostra in coelis est *, si coalum cogitamus, atque ad vitam immortalem ac salutem sempiternam aspiramus habentes victum et vestitum, his contenti simus ^. Sic enim probe
,

et ecclesiasticarum

institutionum

erudiebat. Denique per id

et docebat, coelestem

omne, quod agebat legem ac prfficepta propo-

nebat.

instructos expedite

, vabit superare, retibus implicata, ad coelum eniti non potest, ita, perinde fieri nullo modo posse, ut is qui

arduum virtutis clivum juhaud ignaros ut ales, humi

Al^NOTATA.
a Non solum diplomata, sed quamcumque supellecUlem plumbo signabant veteres ut liquet ecc textu nostro; cujus quidem rei varia
,

fortunarum devinctus est, expedite callem, ad coelum ducentem, decurrat.

copiis et opibus

affert

exempta

Du

Iram vero, ut insaniae affiaem, ignominise pamalique daemonis scintillationem rentem

,
,

greecit, v ^WKur^^o^.Secundum

Cange Glossarium med. materiamvero,

remis velisque fug-iamus, ne hoc olim incendio absorbeamur. Sed affectemus mansuetudinem animi aequitatem, patientiam Nam baec sunt
, .

ex qua istiusmodi signacula conficiebantur, Xpuao^oTjllov quando aurum; Mo/uboocoj/Xov, quando plumbum ; et \i.npooo-AXov quando cera
,

adhibebatur,

Du

Cange. Glossar. med. grse-

vera clementiae Jesu symbola

et haec ille su-

cit. U" Boj/./a (\).

premus
Christi

prEecipit.

Omnia enim propemodum

continent
lenitatis

tlomini

praecepta

b Monstravimus supra cap. v Annotato v causam fiduciae, quam in reges Franciae re-

et mansuetudinis,
patientise

atque in tolerandis malis per quse et caput omnium virtutum rite constituitur acquiriturque

ponebat Photius.
c

documenta

Erat Magnaura patatium csesareum, a

charitas.
virtutti.

51 Moerorem autem et acediam detestemur, ut quse viam paliuris obsepiant claudantque. Abjiciamus moerorem , qui fit propter rerum

Constantino M. exstructum,etiam Hebdomum dictum, ad muros septentrionates wbis (2). d In Commentario prsevio num. 8 monstravimus, errorem irrepsisse in 7iumerum annorum, quibus exsulavit S. Ignatius et pro
;

defectum , qui fluxarum non premit mentem et urit animum, adeoque divexat et afQigit, ut non possit in sinceri gaudii largitorem intueri, ad ipsumque in Spiritus Sancti gaudio evolare. Abjiciamus taedium
acquisitarum
velut pravi moeroris foetum
,

evvea,

(?>.,

id est, pro

novem tegendum

esse

ignaviae paren-

decem* e Sacer Puteus, '\yiov (iJpeap, locus erat in templo Sophiano bemati et amboni proximvs nomen deducunt quidam a puteo, apud quem Christus cum Samaritana sermonem habuit
{Joan. IV,
5),

tem et eocium desperationis, solutum, remissum, atque ad omnia divina praecepta, operaque boua minus idoneum. Imo vero illam quae Deo placet, tristipoenitentiae matrem tiam induamus pleuam compunctionis, coeinduamus alacrilestique gaudio delibutam tatem, diligentiam oranemque cultum virtutis simus spiritu ferventes. Domino servientes
, , : :

quique CPotim transtatus di-

sed melius atii appeltationem derivant a pictura mulieris Samaritanae, ibidem posita (3). voces, ut satis notum, in Missa latina f habentnr initio prsefationis canonis eadem,
citur
;

H^

spe gaudentes in tribulatione patientes, in Rom.xim oratione perseverantes *; ut possimus vanam

,

eodem loco et temporerecitantur in Missa graeca, nisi quod chorus addat quaedam, nempe : Diguum et justum est adorare Patrem Filium Sanctum , Trinitatem consubet Spiritum
Hislor. Allas, lab.
pafi. (i9.

(1) Cfr

Wouveau Trail^ de Diplomalique. tom. IV, pag. 18

(2)

LIX.

(3)

DaCaoge. CP.

Chrisl. part. II,

et

seqq,-

Du Cangc. CP

Chrisl.Parl.

I,

pag. 127. Spiuner.

stantialem

: , :

19S
NICBT*

DE

S.

IGNATlOCONFr-SSORE.
hdbemus eumdem potuisse Josephum archidiaconum ad synodum CP. delegare et inter catholicos patriarchas locum obtinere suum, m Thomas, uti habet Mich. Le Quien (14-),
vicarius patriarchee Antiocheni, erat episcopus Berytiin Phoenicia, sed postmodum Tyrensis episcopus est factus, quando in synodo Photiana poenitentise libellum obtulit, quo vet)

AUCTORt

OOAVO.

stantialem et individuam (1). Atque ex hac utriusque Ecclesias concordia, recte arguit Jacob. Goar, Ordinis S. Dominici, antiquis-

simam istiusmodi precandi formulam (2). g Joannes, hujus nominis secundus, interfuit synodo genraliv\\\,et subscripsit actione X Joannes, misericordia Dei, metropolita Per:

primariae civitatis Paynphylise Secunde idem actione i (4) vocatur Joauues, Deo amantisdimus metropolita Silei. Nam unum eumdemque fuisse metropolitam Perges et
gae
(3),
: :

niam de

actis,

contra Photium

iti

viu synodo

commissis,petiit.

An hsec recte.dubitare licet

manifestum fit exepistola Ignatii nostri ad Nicolaum Papam, actione lu recitata (5) Misimus, mguiY, debite Joanuem, beatissimum verum et sanctissimum metropolitam Silaji
Sileif
,

quandoquidem Nicetas noster, Photio infen sus, ThomcB promotionem nec laudasset nec certe sine censura preevertisset (15). Quam-

quam
noster,
VIII

nec prasvertisse dicendus

sit

Nicetas

Dei cultorem et divino intellectu repletum , qui etiam per totos novem annos pro verbo veritatis cum nobisipsiii persecutionem et mala
caBtera passus est.^"^ hic ipse

quoniam in Actis Concilii oecumenici Thomas jam Tyri episcopus vocetur a pa:

Joannes in Synodo Romana, quas in Concilio CPolitano lecta

est actione vii, subscripsit hisce verbis (6) Joanues archiepiscopus Pergae Pampliiliae

triarcha Hierosolymitano (16) Cura quo, inquit ,(scilicet Helia suo vicario)et sanctissimum Thomam princeps Saracenorum destiuavit, praesulatu fung-entem urbis Tyri, qui sedis est Antiochiae.

apocrisiarius sanctissimi Ignatii , patriarchse CPoleos locum et personam ejus retiueus et totiussanctseSynodi, quse sub ipso, propositis
sententiis conscripsi et subscripsi mauupropria.

\iPetrus, Sardensis civitatis, Lydise quondam capitis, metropolita fautor Photii, misere periit in mari, quando, restitutOt

non

vero, ut habet Michaet Le Quien (7), destituto S. lgmi\o, legationepro Photio ad Nicotaum

Papam functurus
1

erat.

Exstat in Gestis Concitii CPolitani, actio(8),

ne IX

epistola Michaelis] patriarchse Alesoandrini, ad Basilium imperatorem data, qua

n Memoria labitur Nicetas biographus quando patriarcham Ayitiochenum Michaelem vocat sedem hanc tunc obtinebat Nicolaus, ut constat ex Libetlo Synodico (17). De Theodosio, qui etiam Theodorus pa- E triarcha Hierosolymitano, agunt nostri (18) et MichaeiLe Quien (19). p Synodi indulgentiam erga iapsos episcopos acriter carpit Nicetas biographus infra num. 45, eidemque posteriora mala attribuit Id tamen animadvertendum est, ipsutn S. Ignatium pr^e cseteris auctorem indiUgentias fuisse (20), imo, dissoluta synodo, idem ad Adrianum Papam recurrit, ut pieniorem in, ; ,

fatetur se hactenus non accurate cognovisse qusestionem, inter Ignatium et Photiumventitatam (9). Hic tamen non tevis occurrit
difficuttas. Sollerius noster in

dutgentiam impertiri ticeret.^ogamtis^inquit, disponi perfecte uc iute(21), nuuc terminari et

gre scribi ad hamilitatem uostram de his lectoribus,qui tonsi suut a Photii manus impositione, qui quum siut pene inuumerabilis multitudinis
civitatibus, Ecclesiae in universis regiouibus et ex necessitate aliorum fieri sacerdotapostulant

chronologica

Eistoria patriarcharum Alexandrinorum Renaudot in His(10), qvem sequitur Euseb. patriarcharum AtexandrHnorum Jacotoria bitarum (n),omiitit hunc Michaelem autiempus ejus episcopatus ynale ordinai. Ex testtmonio Nicetae cosevi et Actis Concilii mcumenici VIII ce7'tum est, anno S69, quo dicta synodus celebrata fuit Michaetem catholicum
,

super lem provectum ut cog-noscamus etiam et vestram voluntatem atque decretum cerhac re sint digui protissime et manifestissime, utrum an non moveri ad majores sacerdotii gradu-s dimisevunt dubium enim hoc tantum sint
: :

r-7C9. r

i)

rexisse Alexandrinam Ecciesiam. Jam Soiterius, qui seriem patrtarcharum cathoiicorum te^Jre, ut ipsein capite iucubrationis

vero

fnempe legati pontificii,synodi EtadhucpostulamusetiamdemtimofiUo no

et fortissimo ^'-^^'^^^^^'^^]^^^^^^^

v\\\preesides).
t^^^^

scribtt, satagit, duplicem ponit Michaelem, nempe hujusnomznissecundum,quianno 851, adeoque diu ante Conciiium CP. obiii; et ejus-

chartophylace,utsiest possiMi
sationis aliqua ratio
recipiat

m eurndi.^^^^^
f ^^^

demiominis

mense Apriii 870 ordvnatus dicitur (12) inter utrumque medius qui ab anno est post Cosmam 11, Sanutius, S70 sedem Aiexan859 arf mensem Aprilem drinamoccupavit {V6).SedSanutius isie mter
tertvum, qui
;

^^J^^^^^^^^^^^^^ copatus, quemadmodum et -.^^^;^" \^ tris efflagitavimus.

P.a^^^
,

Theodori,metropoiitseMA^^^^^^ qui dein inpartes Photn deflexerat.

illiciium

EMe

patriarcham,^ videmus S. Ig-natium etiamst relaxare canones, quos existimasse

soius

pairiarchas Jacobitas, id
:

helerodoxos nuut in alterutro Mtchaeiepamerandus esi ita obrepiriarcha error iucubrationi Soilerianie altero episcopatus tempus produserii, et in
est,

solvere poterat. Conciiio cecumenico viii, q Subscripserunt ad diem cetebrato CPoii a die v Octobris 869

Romanus Pontifex

cendum aut

in aitero retrotrahendum

sit.

Michaelis Posierius autem matumus, quia si Illimtium uno alterove anno prsevertimus,

dexxviu Febrntarii 870, episcopi centum duo ita-ut pro e;ta-ov dvo, centum cem (i2) Hujus legendum sit exarov ^s/.cx centutn decem.
;

Synodi Actapassim exsiant in Collectionibus

VIIU^^^^ SynodoPhoti.nM-S *t2Hl6\Ubbe,iom l510ct.etrarA..SS.,om IVJ..^^^

Ulbe,

Ibid.eol.

u>l.li5.-(81Lobl.c lom. VIII, CmK. cul. Hil. ( SS. l..m. V Jun , Or. Un.8l.lon.,Il..ol.470. ~llO)A,l. (U) U.,lor. pa.r.arch. Alcx. pag. 21)4. uag.W. lUJ 15) Ib.d. uag 88 kct.SS lom. V Jun.,pag (l^) Cfr AllsUus de Or Chmt. lom. II, col 810 d 820.

lom. Vlll.Omc.col. Ii:i7. lOlC- (U) llnd.col.inU5,

"

^*) ""'^- *^"' '^ *>r

! U.nsU

,.7. lon.

T
,

9S7.-(i7)lb.d,col

U.

W--

- W -

p:.al;b

(l'^'--^'':':t 'iTl9 <.nc. col. IU. 370 -i20)Cf.-Labbe, lom. V II. Jbrd.col li72.-(22)lbid.coLlltie.

H.C.OS.

A.

^i^'-

2 ) l*'

Conciiiorum;

Conciliorum; latina interfuit (1), sio Bibliothecario, qui pr^esens cum versione gr^ca autem, sed abbreviata, Matlhsei Raderi (2). in actione r Quum ad quxstiones patrum tacuisset Pholius, timeretque quinta diutius
silentii sui

DIE VIGESIMA TERTIA. 0CT013UIS. gentiam Patrum quidem auctore Anasta-

m
Concilii
mctT*
iVCTOtf

CP, explicat paulo infra, dum dicit hac indulgentia viam stratam fuisse, ut Photius, mortuo S. Ignatio, denuo cathedram CP, occuparit. Cfr dicta supraannot. p. V Tarasius, cujus Acta exhibent nostri sub
die XXI Februarii
(13),

cosvo

periculum, tandem
tacente,

dixit

(3)

auctor videtur fuisse

ii,

Vocem meam, etiam me

Sanctissimi vicarii aenioris Per silentium non effugies manifestiorem

Deus audit. Romse dixerunt:

indutgentias, episcopis iconomachis impensse.

Nam in synodo
blica

Niceena

actione

i,

quum

hi

dam-

episcopi culpam

suam

fidei professione

pu~

nationem. Photius dixit

evasit

Nec Jesus tacendo

damnationem.

Sanctissimi vicarii aposto:

utcumque eluissent, Tarasius dixit (14) Videtur vobis, utrecipiant sedes suas... Saucta
Synodus
dixit
:

licarum sedium diserunt

Non dignum

est nos

Placet omnibus nobis. Et hac

responsum tibi reddere de hujuscemodi locuNostri Jesu tione, quoniam iis, quae Domiui assimilasti, qu tua sunt. NuUa Christi sunt,

ratione episcopi, ab hseresi reversi, suas re-

cuperarunt sedes.

autem communicatio
participatio justitiae

lucis ad tenebras, neque ad iniquitatem, nec conventio Christi ad Belial, neque consensus temploDeicum idolis. Istiusmodi verbis Photius

CAPUT
miracula

VII.

vafrum

et

superbum animum obtegebat

S.Ignatii pius obitus, sepultura et

;

quum
B

vero urgeretur, ut decreta concilii aut

acciperet aut i^efutaret, silentium obstinatum criminationibus certis objectabat.

Photius, dolo sedem

CPolitanam

iterum

adeptus,

^Franciseus Pagi in Breviario Pontificum Romanorum sub Theodoro Papa dicit (4) Hic ritus calamo, in calice tinoto Sang-uine Do.-

novis turbisEcclesiaminvolvit. E
extremam ultimamque senectam verg-eret, cupiebat dissolvi, multorumque laborum ac morborum, atque adeo tot serumnarum finem esspectabat, quem tanaem
etiam est consecutus. Nam spe certa futurse consequendae praesentem vitam ponit, turba-

mini, loco atramenti, peculiaris fuit grfficorum, aTheodorotamen Papa, licet huju^ facti Anastasius raentiouem

Quumjamad

Pieetianete

*'-'gnai~s

non

fecerlt, in

damnatione

Pyrrhi usurpatus. Citat deinde quod factum laudatus est in Concilio viii. Porro pergit Sang-uinis Pagi Nihil in ea, velut Dominici abusione, irreverentia g-ravius peccatum a prse:

rumque motus
tionis

fatis

Theodoro, patribusque CPolitanis fuit, Domiuti nec a Basilio, quum voluit secum particulam sepeliri (5). Jdem nici Corporis narrat S, Gregorius M. lib.u Dial. cap, 24^ (6), adolescentem mofecisse S. Benedictum, qui posito cum reverentia super ejus pecnachum Observat tore Corpore Domini sepelirijussit. etiam Edmundus Martene lib. i de Antiquis EcclesixRitibuscap. 5, art. 4 (7) in solemni
ecclesiarum dedicatione tres poyHiones, ex

et invidiae, odiique et insectainfelicium ac impiorum evadit, atque

in pace in

mauus Domini commendat

idipsum dormit ac requiescit, inque spiritura. Apponi-

magnus tur ad Sanctos Sanctus, ad hierarchas mahierarcha, ad Confessores Confessor, ad

gnos patres certamine fatigatus. Enimvero par vitae decesserit, est, ut, quo pacto de statione exponamus. Jacebat Sanctusextremum segrummaguus que trahens spiritum, dum et ipse, ut
ille a,

Dominico Corpore detractas, cum calce smalta inclusas fuisse. Tandem hic mox
:

et

Jam vocis a coelesti choro exspectaretur. prope tota conciderant, vitalisque instrumenta
aura
defecerat,

in

omnesque
tibi

Occidentem traductus fuit narrat Steph. Baluzius in Notis ad Agobardum (8), pacem C inter Carolum Calvum, et Bernardum, comitem Tolosanum, sancitam fuisse cum sanguine Kucharistico (9). De hoc calicis usu de tractat Joan. Bapt. Thiers in Tractatu
Superstitionibus (10). k diximus colt Jam supra, cap. iv, annot. apostolicorum tum in nulectionem canonum Ecclesia in ordine diversam esse in

erant, ipsa denique anima non

artus exanimati nisi profectionem

illud so-

spectabat.

Quum ecce summa nocte, EcclesisE

lemue
:
:

minister pro ritu

ingrenti voce

proclamat et motans, voee mtermodiceque veneranda labia qui proximi stabant, permortua, quam aegrre,
die raemona Sancti cipiebant; quaerit, cujus ea Jacobi, inquiunt, doraine, Fratns celebretur.

intonat et Jube, domne, benedicere, raanu ora signans, Beatus sensim

mero tum

hoc loco, latina et grxca. Sic quoque in collectione latina poenas tyifligit mus canon

trigesi-

quod ad episcopo, simoniace promoto (11), contrario canon biographi non facit e

comDomini, amici tui b. Imo, respondet cum mei.Caeterum punctione mag-na Beatus,domiai Benedictus Deus noster omni valete. Tum ait sfficula s8ecutempore, et uunc et semper et in
:

'^

rem

lorum. Ameu. Simulque

cum hymno
emisit,

et gratia-

tn trigesimus, vel potius vigesimus nonus, Photiiim et omnes ejus graeca, et

collectione

asseclas

damnat

Si quis, inquit {12), episco-

mortalemqae rum actione Statim igitur non tam funus, vitam reliquit. vitam vitam curant (postquam enim ad

animam

quam

pus, sfficularibus priucipibus

Ecclesinm adeptus
tur, et

sit,

usus, per eos deponatur et segrege-

omnes qui

Quam

communicant. deplorat biographus noster indutilH

illumet mansit) translatus fuit, vita et fuit more vestiunt ex que sacro patriarchae ornatu fratns Doet venerandum Jacobi,
:

doraestici,

mini.

superhumerale c

illi

induunt,

quod

200
niciii

DE

S.

IGNATIO CONFESSORE.
prodigiis ceiebrarit,
illo

*coTo"

ante aliquot annos Hierosolymis illi missum, tanta veneratione prosecutus est, ac si ipsum Jacobum Apostolum, et primum in eo pontificem spectaret. Hoc propterea voluit, ut in eo
sepeliretur.

ac celebrare semper in
desinat,

celebratus

Dominus non

non est

dieXXinoetohriiobit,

53 Et sane
sacro, ipsc
tertia

illo ipso die, memoriae S. Jacobi quoque Ig-natius ex hac vita die supra vigesimam Octobris ad Dominum

hujus instituti et operis, sed historiffl et justi voluminis labor. Ego de multis pauca (nam singula persequi infinitum sit) quae tamen Dei gratiam et ipsius fidem mediocriter declarent, compendio exponam. Puer octennis, summum novennis, morbo perculdus, ac totus repente
fractus,

migravit, certo

admodum

indicio familiaritatis

non solum usum linguae

,

et

aurium

Domini et migrationis ad illum accepto. Atque sic quidem sacrum iUud et venerabile pignus sancte et religiose ad funus compositum , ligneo sarcophago clauditur atque ad aedem magnse Sapientiae Dei deporfratre
,

cum

sed membris omnibus captus, a amiserat suisque gestatus, ad communem credentium, sacramque curationum officinam, ad Sancti, inquam, patris tumulum projicitur; quartoque die Sancti auxilio dignatus, confestim suis
portaque, sua iutegerque egressus, obmanu aperta, sanus viis quibusque loquebatur et audiebat, immensas Deo gratias agens et Sancti enarrans miracula. Alius invidia , reor , cacodaemonis
insistens vestigiis, consurrexit;

tatum, dignis et honorificis exsequiis decoratur. Tanta vero pietas populum incesserat, ut et feretri, in quo jacebat, fragmenta, Keliquiarum instar, distraxerit et velum, quo tectus erat, in partes mille discerptum, sacri pignoris loco, inter plos sit divisum. Quum ergo corpus jegre e manibus populi esset ereptum, ad nobilem raagni Martyris Menae aedem d pervenit; ibique aliquandiu depositum, sacris quoque hymnis honorifice , ut par erat est exceptum. In quo loco binae foeminse, a malis occupatas daemonibus, horrendumque exagitatae, solo tumbas contactu, spectante universo coetu liberatae , certissimam sanitatem sunt consecutae quae et ingentes Deo magna voce
,

epilepsia
torserat,

vehementer correptus, os
et

foede dis-

naturali

vocis

sonitu

orbatus

erat, ut miserabile juxta ac triste spectaculum oculis proponeretur. Hic firmissima fide opem Saucti implorans, per nocturnam spe-

ciera videt

Ignatium,

manu clavem gestantem,

:

*'

et ori suo admoventem, ac vertentem, quasi Nostin* qui januam aperiret, ad se dicere sim? Quod quum negaret, postea audivisse ab illo Ignatium esse Patriarcham. Et ecce jam

gratias persolverunt.

Hinc vero

quum

fami-

nunc,
tus,

inquit, es curatus.

Postea

experrec-

liares nobilem hunc Reliquiarum thesaurum mareque jam ante vehenavi imposuissent intumuisset, et violenti noti procella menter fluctus decumanos tolleret, qui navigationem
,

adeo salvum et incolumem se reperit, ut ne vestigium quidem in se morbi deprehenderet. 56 Alius item, dysenteria laborans, jam in extremis erat, et a medicis conclamatus qui tamen ut Sancti opem e longinquo pleua fide
;

dyienteriam,
"riditattm,
'"''0'"

impedituri viderentur, simul ac sacra arca navim attigit, mirum quid dominica virtute nam magno illo antistite procelest factum
:

lam
.
-

invisibiliter increpante, fiuctibus leniter

cadentibus, placida aura mare constitit.

et in .- c tempio !>.

spectat hunc, per somnum sibi assistentem, bonoque animo esse jubentem; et illico siccata alvus constitit, cibique appe-

implorabat

Michaelittepultui,

54 Erffo curatores funeris serenatum mare, " dominum laudautes, trajiciunt, atque in nobile templum coelestis militiae principis atque

tentia

reversa

hominem

perfectae
,

restituit

nupta viro Eoemina quoque triumque liberorum parens, aridis semper et

incolumitati.
siccis erat papillis, ita ut statim partus suos

Archangeli e aedificatorem illius Ignatium et cultorem deportans, atque ad dexteram aedis

,,

partem magna cum veneratione, marmoreo conditum tumulo, reponunt; morborum nempe ubi et variorum medicam quasi oflScinam
,

cogeretur alienis nulricibus alendos commitdonec propinquis venit in mentem, ut tere ad Sanctum properarent. Ubi, absterso e Sancti viri coma liquore et recens enixae ad sor:

omnisque generis aegri, ut compendio dicam, a morbis tum corporis tum animi, quum tumulo admoventur,
spiritus
infesti

pelluntur

bendum
cesse,

propinato

subito tanta lactis copia

redundare visa

ut plus quam fuerit nepapillae lactis suppeditarent. Atque id

est,
soli,

potenter curantur. Ita vir Dei, in terra multis aerumnis conflictatus, et tamquam aurum in
fornace probatus, atque ita dignus Deo exhibitus, coelestem beatitudinem et honorem in

non ei morbo
riter,

sed alteri quoque, eodem naturae laboranti, narratur accidisse, quae pa-

quo fruuntur Sancti, consecutus est. ergo egerunt tenebrae, lumen persecuStulte imo quod numquam apprehenderunt tse, tanto magis profuerunt persequendo, quanto
excelsis,
:

ex eodem caesariei illius desumpto 11quore, sanitatem recuperavit. Alia nobilis item etillustris matrona, quae nobili viro in matri-

monium
sancti

collocata, pluribus annis

erat,

infoecunda

sterilisque

mariti fide

magisillud a se vexari putaverunt. Nam dum persequerentur lumen, ut captum conculcarent, etinde illi insultarent, lucem quidem a se quam longissime repulerunt, illamque vel nolentes tanto propius summo bono admoverunt, quanto se magis cum malo extremo
miraruiiipiurimi$ciarei;

procurabentis , atque ex fide allito, illa, magno uxori pontifice suppliciter invocato, foecunda subito
allato,

ad cineres viri sancto inde oleoque

,

reddita,

prolem edidit numerosam. Enimvero non ii dumtaxat, qui sacram complexi tumbam, hzec roiracula sunt experti ;
57

Ubfrat
''"

Sici-

deterrimis suis consiliis conjunxerunt. && Ergo Ignatius, iterum patriarcha

peregrinis etiam et ultima terrarum incolentibus Deo plenus pater adest imploratus.

de-

Cujus

cennio prsefuit;
,

pauloque amplius universe magnus antistes solium tenuit et octogenarius in pace ad magnum
tricennio

autem

amplissiraus testis est praetor SiciIn liae, qul id sanctissime juratus affirmavit. invadentes, pugnaturus, Agarenos g, Siciliam quum ingenti cura et pavore angeretur, marei

jllum Pontificem Christum est profectus f. Porro quot et quantis illum Deus signis ac

gnum

Ignatium in auxilium ardentibus votis inquit praetor , manifestus in invocat. Qui

,

aere.

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

A
aere, velut in alto insidens
jit in

201
'cbta

equo,

me monuit

exspiravit. Hae sunt

dexteram partem flecterem agmen, illicoque g-loriam Dei me visurum- Quod quum prffifectus, Musilices nomine, fecisset, ing-enti
praelio devictos

rerum, a patre nostro gestarum, narrationes; hEe boni pastoris pr^ita

""<>"

rogrativse;

beatissimus

ille,

dum

in terris

ageret, se

quam

sanctissime

religiosissimeet

hostescepit

/i.

Quopactovero

que

gessit, rebus

omnibus ad Dei laudem

:

et istius foeminae mirabilem casum, mirabilioremque in illam Sancti beneficentiam reticebimus? Quse quum marem ferret utero, et jam

Ecclesise aedificationem relatis

et

per morut
i

temad Deum

profectus, nobis

apud illum sa,

lutaris juxta ac

utilissimus est patronus

doloribus, partus

puer urgeretur haerens progredi amplius in pedes editur, et nonpotest, parturienti interim acutissimi iutolerandique cruciatus aug-entur.Quumque jam res iu eo esset, ut foemina simul cum puero
proximis
,

qui Deo prsesens citra ullum lat pro nobis /.

medium

interpel-

59 Quid autem is, qui dicitur Photius An judicium, de se rite factum, est veritus, atque
"?

Piiotius

au-

'<"'"'?"''-

interiret,

medici vuluerarii adsuut, ut foetum, meliori i, extrahant. Sed providentia numinis, magnum nostrum mira-

membratim divisum

impia consilia abjecit? An sub potenti mauu Dei humiliatus, divinte se deinceps voluntati commisit ? Vel an, improbis machinationibus non abdicatis, moderatior tamen et aequior
est redditus?

','""'''''""

culorum patratorem in memoriam revocant. Et forte quidam e prajsentibu^ minimam ex Keliquiis veli illius partem,
in fuueris

Nequaquam. Toto
technas

essilio

infinitas
est.

cura ante

molitus
pere
sibi

Et

quum

illo decennali adversus Sanctum illum irretire aut ca-

populis fidelibus distributi, profert, Iguatiique

nullo

modo

posset, imperatoris

animum

ope implorata, ad ventrem admovet; foeminaque tacta solum, infans in caput versus, inde-

conciliare tentat.

Ergo

artibus

strophisque adhibitis, reperit

peratoris simplicitatem
et vide,

omnibus viam, qua im-

que salvus et incolumis editus , Ignatius a parentibus, ut ab ipso nomine sibi imposito rediret in memoriam miraculi, a patriarcha hoc cur apostolicis ilUs prodigiis inferius ducaturPQuid Petri et Pauli virtuti cedit ? Vis enim Spiritus
perpetrati, est appellatus. Et

levitatemque caperet,

probabilem, et ipsius ingeuio dignam. Observatis enim nominibus singulo- E

quam

rum, ipsius, inquam , imperatoris Basilii et Eudociae Augustse conjugis, liberorumque Constantini, Leonis
,

Alexandri, Stephani, ex ipri-

Sancti in

illis

efficiebat,

ut sudaria et semi-

cinctia illorum ingentia signa ederent.

eadem modo per

apostolicum hunc

Hsec virum,

mis singulorum nominum literis compositis componendae fraudis occasionem arripit. Historiam euira quie uussive genealogiam
,
,

vere deiferum, effecit, ut veiamenta feretri, quae sacras illas Reliquias tautura contigerant, compedesque ferrcEe, quibus impii ho-

quam

est aut fuit, contexens, Tiridatem,

illum
"*

mines sacros illius pedes presseraut, non minora ad Dei laudem , fideliumque salutem
credantur. 58 Mitto dicere, quot renum doloribus conpumuniur,?ui quot eleaepulcroinfectos toto auimo rogatus cucarit tuUani. phantiacos seu leprosos absterserit, quot csfecisse
:

iuclytum Armeniae regem, qui Sancti Gregorii Martyris m aevo imperitavit, stirpis caput fingit. Ex illo, nominibus pro arbitratu excogitatis, gentem deducit, et alios ex aliis fabulosa narratione condit quaudo demum ad parentem Basilii pervenit, scripsit, nasciturum
:

006 illuminarit
Prsetereo
,

fractos et jacentes erexerit

et

qua manibus, qua pedibus

febrientes,

aridos restituerit.

aut a malis spiritibus quos sanarit, hodieque sanet, ac per tortos venerauda vincula omnes prope morbos, omnesque aegritudines pellat curetque eorum om-

ex eo talem plane virum, qualis erat Basilius, eique nomen esse Beclas ; quem omuium retro regum felicissime et diutissime regnaturum vaticinatur, Innumera iusuper mendacia, quibus auditorem delectari sciebat, in librum
in

concenturiat, etliteris Alexandrinis n vetustissima charta, ad ipsam autiquitatis speciem expressis, conscribit, atque theca seu

suum

^,

ad sacrum illius tumuconfugiunt. Neque sane, quamvis volens, P lum possim omnia dicendo percensere. Unum tamen illud miraculum adjungentes, pauca

nium, qui sincera

fide

tegumeuto, ex antiquissimo codice detracto, vestit, atque iu illa nobili bibliotheca palatii p

clam reponit.
illi in hac scena et fabula erat adpalatinus ea tempeTheophanes minister clericus, habensque apud imperatorem state eruditionis opinionem, ac pottmodum ob improbie operffi) pretium, epi^copus Cse.sareffi Hic commentitium Cappadociae creatus o. huuc libellum, in bibliotheca, uti dictum est, repostum. opportuno temporn extrahit, imvelut caeteris omnibus peratorique librum

60 Fidus

nbvsM, tedem
^''^"''*""^'"

ex iis, quai post viri sancti mortem evenisse narrantur historige adjiciemus. Eteuim quo pacto Lydi illius sacellarii k faciuus silentio praetereamus? Qui ab impudeute Photio submissus, in coeuobium venit, ut aegros omnes, ad sepulcrum illius supplicantes conviciis
,

''"'"P""

>

et flagris exigeret.
;

Quo

facto

scelus

addidit

tumbae sceleri terram enim proximam sacrse quasi in speciem quidem alte jubet eflbdi
, ,

ingeutem auri vim patriarcha illiccondiderit: reipsa tamen, ut sacris ossibus contumeliam adeo animum hominis furiosum irrogaret invidia occuparat, ut ne post mortem quidem Ignatii ab illo cesserit. Siraul ac enim hoc vindicta numinis ille verbo impie edixerat, hic dumtaxat Dei prosecuta est impium sed patientia se diutius continere non potuit, ille, vestigio plagam iuflixit. Ergo superbus e
: :

admirabiliorem et arcanis refertiorem exhibet; simulatque, ueque se, neque mortalium quemquam ejus mysteria, praeter unum Photium, assequi posse. Ergo extemplo ad Pho,

tium mittitur

praetexit ille, nulli posse arca-

num

illud, nisi soli

imperatori

committi, de

igiquo illud ipsum perscriptum esset. Quid imperatoris facilitas hac fabula, tur? capitur Solent enim et cum Photio in gratiam redit.
faustifi
,

quamvis
et

vanissimae

prtEdicationes

horrendum boans,

et

tamquam

victima, infra

excelsam

supraque sanguine difBuens, domumque delapunitus. tus, elinguis intra quatriduum, a Deo

appetentiorem indolem eludere et enervare, penitusque in suam poPhotestatem redigere. Haec inter Basilium et tium
gloriae

,,

202
NICITA

DE
familiaritatis
:
:

S.

IGNATIO CONFESSORE.
junxissent, causa tota ventis permissa, absolvit. Ita qui modo illi sacrilegus erat, is eidem

AOCTOBI
GOTO.

hinc Ecclesise tranhaec primse funditus eversus quillus status,

tium origo

turbEe et dissensionis redintegratio. Hinc assiduus in palatio Photius benevolentiam imperatoris furtim conoiliabat, et demum suis
praestig-iis

mox symmista
prius

et

coraminister

fur, adulter, et profanus

et

morum
:

illecebris

totum

sibi

simo probabatur, ille mox venerandus sacrorum antistes habebatur.

,

fiebat. Qui ab illo juratiseidem magnus et

virum

vindicavit. Exstitit

mox

et

alia neces-

Theodorus ille, habitu vesteque in speciem mouachus , sed omnium improborum improbissimus et versutorum versutissimus, Santabarenus, inquam, de quo, opinor, audivistis omnes. Hunc nescio quomodo repertum (nam pares, ut dicitur, cum sinparibus facile congregautur) ut virum
situdinis occasio
,

communionem

62 Quos autem in sententia firmos suam penitus aversari videbat (aversabantur autem omnes, qui vere christiani erant, quique persuasum habebant, se cum
qui a sancta et oecumenica synodo rite sancteque damnatus esset et depositus, sine
eo,

rathedram
'^''p'"*,

ma-

''"*'"*

summo
corpus
Christi

salutis periculo et exitio

communicare

non posse;

neque
,

cum
qui

illo

in

unum

Christi

gulari sanctitate, praescientia, rerumque turarum cognitione poUentissimum , (quibus tamen virtutibus non solum caruit omnibus,
fu-

coalescere

millies

venerandam
conculcare

crucem pedibus omnes per chirographa,

conculcasset, aliosque
vi extorta,

sed contra, ut ajunt

ariolandi,

magicis

praestigiis

et

conjectandi,

incautandi, animasque

coegis&et) hos,inquam,omnes, quotquot vinculis flagrisque frangere non poterat , affini suo ,

evocandi artibus insigois habebatur) hunc, inquam, imperatori sistit, immensisque celebratum laudibus commendat. Quumque jam imperatore intimo et familiarissimo uteretur, Photius per eum patriarchse Ignatio insidiastdemque amissam occulte recuperare tur
,

Leoni, cognomento Catacalo, biglae q, seu vi-

giliarum praefecto, quam ipse ad hanc dignitatem evexerat , homini saevissimo immanissi-

moque

tradebat. Qui, ui se de beneticio gratum exhiberet,missos ad se ounctos,(ut brevicarnifi-

j,

sibique denuo reditum sacrilege conatur, comparat. Quod tamen ubi fore difficile senrestitueretur, et sit, aperte, ut in sacerdotium contendit. viro Sancto omi ope
ticet

cinam illam coraprehendam) Liciniana quadam immanitate excruciabat. Ex quibus multos, pro veritate ad necemusquepropugnantes, sustulit
:

tis,

plures tamen, intolerandis victos tormenprseclari muneris loco, raittenti remittebat.

anleaS.

61 Sed patriacha,

canonum legumque

ec-

Quis, per
illius

Deum
et

IgDalio rjmliui
;

clesiasticarum

observantissimus, tametsi ve-

tempestatem

immortalem, temporis hujus iniquitatem; imo quis tortuosi

hementer
Bit,

sollicitatus,

illum tamen haud admi-

nec

grassanti lupo
indulsit,

caulam

ne

reditum ad Christi secum ipse pugnaret,

suisque contradiceret subscriptionibus, et ipse sua dignitate decideret. Nam a synodo, non modo provinciali sed generali, exauctoratum, imo nec ab initio legitime sedem sacram adeptum, sine majori et amplioris auctoritacontendebat. At tis synodo non posse absolvi legibusque contemptis Photius, canonibus

draconis insidias et machinationesdicendo assequatur? Multos veterator ille perjuaut per falsas crira lingua calumniatus mox ut cum eo minationes exauctorans
, ,

restituerursus communicabant, commendatos ad majores dignitates et noDUumquam bat illius transferebat. Dein si quis iterum vesana
,

communione offensus,ab illo

deficeret,hunc rur-

ultroque sibi sacerdotio denuo arrogato, sedebat in regia , Magnaura dicta p, constituens exarchos et sacros ordines conferens. Nam quidquid ad Ecclesiae contumeliam, viexirique saucti afflictionem, suumque ipsius profanissimus audetium spectabat, sacrilege bat adeo imperatoris simplicitate, imo longa ( Dei patientia et poenitentiae exspectatione abu:

mox adsus damnabat;' etsi damnatuscederet, gloriaedominationisque siti gesmittebat.Tanta ambitionem tuabat, ut illius causa per furiosam omnia,sacraquepermisceret. leges divinas,jura
ut ordina- ^,1 ad par' 63 In primis autem hoc agebat, transmutaret, atque ab eo ,.tiones patriarchae '-res.tagesedibus restitueret. Sed quum id

damnatos

sus
et

homo

ambitiosus

pessimique
sibi

exempli
conciliasset

tentavit. imperatori non probaretur, en quid conaa sancto Ignatio resecrare Consecratos succederet, quod quum aeque parum tur indignissime ferrent , ac exsecra

j,

omnesque
rentur

postquam palatinos

quoque

ne

ita

quidem

defecit iniquitas.

Hu-

ad partes traduissetsuas, latente intus sce. ante magis apertiusque lere, multo quam sfficuprodito, multoque magis quam ante vi
laris

comparata , non toto , quam triduo elapso, tribunal patriarIgatius obierat, parricidali et tyranchale, revocata pristina, et furore adversus occupavit nica mente, cunctos ilUus domesticos Sanctum renovato, verberibus, exsuus aiusverbenbus, exsiliis ahisac servos custodiis, que intolerandis^malis leges et sanctioProvectioni veroiUius, contra quicumque repugnanes ecclesiasticas fact^, expugnavit. Alios bant , hos mille artibus
potestatis
:

status sacerdotameralibus et orariis et aliis insignibus, secreto preces super lis coemptis preces et non potius diea quasdam (si tamen pronuntiaexsecrationes appellandse sunt)
rae

bat- sicqueeasingulis loco peccatum fieret supra nisque dabat. Atque ut ubique jurisjurandi sacramodum peccans*, sive menta ubique chirographa exigebat honores et dignitates ecclesiainitiaret, sive ""'^;^- -^-^j^, episcopatus permutaret.
,

muneris largitio-

Roin.VlMS-

^^_^^-^ ^^^^^

Quibuscumque demum oruscutque demum'

beneficium praese 'beneficium probstringebat, et testastare censebat, hos sibi exactis sibi cavebat. tissimis chirographis
afl^ectando, ubique suam dumtaxat gloriam Dei nutu vel novisque rebus studendo, Neque credebat, providentia sibi bene fore umquam
;

quippemuneribus et honoribus permulcendo permutationibus, ad vel sedium episcopalium Alios pnsocietatem et communionem attraxit inauditisque calumnns criminationibus,

mum

persecutus traducendo, graviterque lancinando si se ad ejus partes adeat, quostamen mox,

sed per multiplex ingenium aut sperabat sese suum seu artificium, imo maleficmm
,

communiebat. Atque

ita

totum Eccles.ae

sta-

DIE VIGESIMA TEKTI.V OCTOBRIS.

tum permiscebat, omniumque mortalium mos pessimis exemplis offondebat, et irapiis artibus suis, .ut nomen Christi blaspbemnretur,
aniefficiebat.
il

203
NICIT
t

mentiam memorantes, Dominum universorum

depreceranr,
ut nos, a sorte eorura, qui tot .scand;iIornm, offeusionum et dissensionum pes-

CMXVO.
i.;,,i7oj,.

ronlr>

}'*

fiiErgo ubi iterum p:itriarchatum invasit,

simis suis cupiditatibus auctores exstiterunt, ercptos, snrtisSanctornm, ijui per fidem etcha-

Theodorum illum (quem

metropolitam creavit
Aph;infopolis, hoc est,
tatis
r,

ipse ex.sul

Patrarum
facete

quem quidam

nnspiam

exstantis civi-

regno caput

ritatcm Dei, hurailitatera et mansuetudinem, et sacerdotio sancto Dei, qui Sanctorum

est oranium, sunt dignati, nos qtu)qne precibus intemcrata) purissimaeque Dci Geni-

hunc, inquara, Thcodorum ad Jofinuem Papara 5 apocrisiarium destinavit.Per quem scripsit, se, per vira a tota Ecclesia totaque republica coactom, tribunal sacrnin denuo pprinvitum conscenraetropolitara

nnncuptibunt)

tricis, selectorura coelitnm, Augelorum, glorio.sissiraorum Aio.stolorum, uobilissimoriim Mar-

tyrnm, Sanctorumque omniura,

oranibns, consortes
tro
tre,
:

ct

cum

hisce

sancti

patris

Ignatii,

patriarchae

Atqne ut mendiicium, in epititola scripper Petrum secretarium, qui postea ob figmenta Sardium pontifex prseraii locodictusest ^, omninra raetropolitarum signa furalur adeoqne ipsos sibi metropolitas suffurafur, ignaros se libello subscripsisse, qtinm arciinam fnndi eraptionem prajtendisset Tnntus iJle et tam iusignis frandum omniura et nequitiarum artifex erat Sed qna ratione taoiti causam Euphemiani illins, Enchaitarum
disse.

Constantinopolitnni, novi confes&oris etSancti,

efficiat, in

tum,

stabiliret,

Christo Jesu

Domino
aeterno

nos-

cui laus, honor, adoratio

cum

Pasae-

paritcrque iEterno ctvivificante ipsinsSpi-

ritu,

nuncet

.scraper. et

in

omnes omnium

culorura aeternitates. Araen.

ANNOTATA.
Hsec verha desumpta sunt ex *V. Grego- E Nazianzeni oratione funebri in S. Basi' lium Magnum, num. 79 (I). Gr^ce eaclem suntve?'ba, quw tamen Maurino-Benedictini paulo immutata latine reddunt^ nempe Jaa rii

tpiscopi,

dissimulabimur^.

cujus episnop;itura
?

propter vicinitatem Santabarenus appetebat

Hunc ergo episcopatu cedere cog-it, et iliiSantabarenura sufficit. Neqne id tantnm, sed episcopatiis etiam, quoscuraque ille expetebat, vincque cinis metropolitis erei^tos, huic donat bisce contcntus, eumdem juxta se protothronura constituit. Praeterea Nicephnro, Nicffiae
;

cebat

ille

extreraos spiritus ducens, atquea cce-

mctcopolitas, per

vim abdicato, orphanotrophii

:

ad qnera jarapridem ocnlorum acicmintcndebat, cxpetitu^. Photio machinan^e, 5. Iguiitio vitam abstulisse Basilium imlesti choro,

Anipbilochium cnram, et tutclam committit Nicaeam tnuisfert cni vero, Cyzici praesulem, mox exstincto Greg-orium Syracusanum snbroquem et ipsum mox sublatum hujusceg-at
; ;

peratorem scribunt Stijlianus

:

episcopus Neoccesarere Euphratesisc et alii ad Stephanum Papam V his verhis (i; Basilius in palatiocoutubernalem Photium habebat, ut Pho^

Orniiifl

jicniu-

modi Photius epitaphiis exornavit, nt magnis nec id illnm patribus vita et virtute seqnarit aliam ob causam, quara quod infeliv lini^-nam suam sieut novaculam acuerit in Sanctum Igrnatium usqnc in finem u. 65 Has et his multo plures ac deteriores ob
:

tius

magis

esset patriarcha,

qunm

Ignatius

ipse, licetin patriarchali sede

ipselgnatius re-

sideret.

Qnapropter. ut supra dixiraus, ordina-

cansas venit ira Dei super filios diffidentiae. Snbito naraqne imperatori filins et charissimns etuatu raaximus, Constantiuus, est ereptus v
:

tiones habebat et ita iraperatorera adversua Ignatinm irritavit, ut ei vitamraalo abstulorit. Qni qunni ita male fui.=set mortnns, statim Photius ejusdem sedem occupavit. Ne vet verbo viotentam 5. Nicetas, biographus noster
,

Ignatii

fuisse

mortem

insinuat, certe non

quemaudax
c
in

Photius,

in

g:ratiam imperatoris,
auctoritate retulit,

Sauctorum censum sua

templiscoeuobiisque, ad
colere non

taciturus, si tantum facinus suboluissef. Tmo Nicetas causam mortis ponit senectam, mor-

et

aucupandum huraaest

uara gratiam,

etiam

magna
:

chub' periit

Dein Syracusmorum civitas horrenda insulaquc omuis et cunctaoppida

veritus.

^ proinde aliquid viotenti intervenerit, fnerit venenum, quod tardius innotuit. in b Eliam hodie, ut testantur Menasa
si
,

bos,

^rumnas, adeoque causam naturalem;

raanu foede ctiaranura stautur,diripiuntnr et pessuradantur w?,nullo ex sacram administrare videntur, iis, qui rem
et ag-ri hostili

hodie va-

Ecctesia Gr.vca celebratur festivitas S. Martyriset Apostoli Jacobi, fratris Dei, 'Adtl-^odiem, quo colitur Oio-j, De eo egerunt nostri ad

Denm
Mi.tili

precibus jilacante

l\.

50

est* pastore. Eteuim invetorata terapore iniquitas, mnltisque exemplis corroboratn, iu legcm abiit et mores corrupti in iis, qui nolunt legera, pra:varicatorum invasenaturnm quodammodo ruut, et tali modo iram Dei in se provoeaverunt impii. Enimverosingillatira perceusere omnia,
:

FacH sumus

scriptnm sicut oves errantessine

:

scd

ut

apud

latinos,

Maji.

(;5)

c Supprhnraeralc,

grasce

jttw.ui;,

dupticem

apud grxcos habet signipcationem, ut monstrat Gtossarium medix grascitatis verbo iKhVMi: signifieat enim tum scaputare monachale, tum stotam, qux humeris saerdotis imponitur. Videtur autem totum hominem
circumvestiisse
:

quoniajn in taudato Gtossa'iv.ou.^da.

qniB innovata et irapie gesta sunt a Photio, arcbitecto et magistro hypocritarum et hos-

riotegitur, Moyses abbas, indutus

totuscnndi(luso/.oX-u/o,-, apparuisse.

Cxterum

:r

uoi

et

ab omn7b
est

s 0^^^

Z;erhumer.ae
5.

tionls surju^ socus ,muiuuni.-,Mi<r, J oc"s non hujuslociarguracntura.

^b

opus histori^,
^
'

donatum acceperat patmarrha mcrosoIgnatius a Theodosio

S. Jacobi
.

OONosVeroiufinitamDei patientiam et cleo^n

Lymitano,uii,u imnitano utconstatexhu)Usepistola,actxone '' , Pra^terea. inquxt iconciln viii recttata {^)
.

477

(91

260

Kilil

Lo^aii. ty*:;

(.")A.i

SS. lo-n.

Mflji,

pag.

Octobris

Tomus X.

29

Theodosius

204
niOTA
AUCTUBB

PE

S.

IGNATIO CONFESSOUE.
qui derivent, non est hujus loci inquirere. Supra in Annotatis ad caput y tiitera d egimus de nominis etymotogia, h Quamvis varia fortuna Sicuii contra Sarracenos hac tempestaie pugnaverint, hujus quidem vicioride nullum certum vestigium reperio apud scriptores historic-e Sarracenico Sicuiae, quos consulere poiui. Thomas Fazeilus, decade ii, lib. vi. cap \ (7} ioquiiur de victoria, a Leone Aposiypa reia-

Theodosius patriarcha, sperans penes sacratissimam et solertissimam affectiouem tuam

(scilicet

COAVO.

Igrnatii)

impetrare, quse cordi sunt,

poderem etsuperhumerale cum mitra, pontificalem stolara S. Jacobi Apostoli et Fnitris Domiui et primi arohiepiscoporum, quam antecessores moi patriarchae circumamifti, semper in Sancta Sanctorum in^^rediebaiitur sacerdotio fuDgrentes... Quse et ipse eg*o indutus sum, eadem g-erens tuo desiderabili et honorando mihi capiti, ex amoreet dilectionis copia transniisi. Quamvis nostri luculenter de hujus S. Jacobi Reliquiis agani, nullam de sacris vestimentis

mentionem injiciunt (1). d S. Menee templumsiium erat ad Propontidemrinparte meridionali Urbis Geminus est autem Menas, ulerquc Ma)'tyr et JEgypNovembyns, aller vero die X Decembyns Mariyrologio Romano inscribitur. Utri vero templum erecium fuit, ambitius
:

tempus species, rei nost7-3e accommodaripotesi sed quum idem Leo proditiO' nis arguatur, vix credi potest victoriam prodigiose pay^am fuisse. En verba, quie Fazellus ex Joanne Scytitza laiine reddidit (8) Basilius [Macedo) Nasarem, bello ciarum,conta, qu<v, si
;

tra Saraceuos,

qui

Grasciam

populab;inlur,

alter die xi

magnaclasse instructum,
hostes victos fug-atosque
set,

destinavit. Is,

quum

Peloponeso

exjiulis-

g gendum non
editum
(2).

videtur

quum Kalendarium
a Siephano Morcelli

Ecclesiee CPoliiame,

inltaliam contra eosdem venit. Ubi cum Proeopio protovestiaro et Leone Apostypa, terrestrium copiarum ducibus, junctis viribus,
classem Saracenorum, quae tum ex Africa eo trajecerat, vicit fugavitque, et plura Calabriae
et

unum tantum Menam profer^at ad

xi Novembris, qui Coiya^i in Phrygiay ubimilitabai, sub Diocleiiano martyrii tauream adeptus esi. Fallitur proinde Carolus Du Cange, quando Menam, CPoli cultum, et

diem

Apuliae oppida,

prsesidiis

munitas, recepit

multasque arces hostium partaque victoria,

:

Alexandrinum ei die \ Decembris culium citi^S). Minusporro feiix est laudaius Morcetiif dum posi Cangium, etiam Baronium
di-

repetiit. Quo discedeute, quum Procopiuset Leocontra Saracenos fortiterpuguurent, et Leo, qui dextro classis cornu prieerat, victor

CPolim

erroris arguii,
esset

quasi

et hic in

Mena

falsus

En verba in notis ad Martyrologium Romanum ad x Decembris Alius liic Mennas,

;

abeo, dequo supra

licet

iii

idus

(xi)

Novembris
in

ncnnuUi huuc Mennam, Hujus corpus translalum est CPolim,

copius de
testatur.
tedificiis

illura esse dicant.

cujus

Procopio qui sinistrum ductabat, succumbenti, ob veteris invidiiE ac pristini odii memoriam, quum posset, non succurrit. Quo. circa licet ille strenue se defenderet.tandem oocubnit. At quum Leo sui sceleris immanitatem novo aliquo facinore apud Basilium abolere vellet, Tarentum, urbem a Saracenis occupaevasisset,
,

hoiioremJustinianus basiiic;im excitavit.ut ProJustiniani imp. libro primo

Facile perspicitur
sit.

allucinationem

tam. mag-na vi cepit diripuitque. Non tamen basilius ea fortuna adduci potuit, quin tanti sceleris debitas poenas victori irrog-aret, eoque

laiere in

pronomine hujus, ad quem ex duobus

Omissis subtiiitatibus

nonsolum eum

referendum

maticorum,mens Baronii fuit, nam Mariyrem cuitum xi Novembris, quandoquidem in Breviario Romano iegitur hunc CPoiim fuisse iranslatum. Caeterum, quum,
teste Procopio (41, Jusiinianus asdificaverit aedem in Ilebdomo Mense et Mt-niEo Martyri-

gramindicare Me-

praefectura privavit, sed et in exiiium perpetuum misit. Hacienus Fazelius

ex Scyliiza. Difficuiiaiem facessit non soium fceda perfidia sed etiam quod in Niceta nostropr^efectus dicaiur Musiiices quamvishic
; ,

inferioris
possit.

ordinis

prsefecius

dici

forsan

bus, sciiicet

ex aitera omnino
binis

U^^bis parte,

versus sepiemirionem, oporiet,

ut aiterum Martyribus erectum fuerit tempium nam templum S. Meyxse, quo corpus S. Ig-natii deiatuyn fuii, in meyHdie, ut diximus, ad magnum paiatium jacet et a Consiantino M., Jovi antea aut Neptuno sacrum, S. Menas dedicatum fuii (5). e 5. Michaeiis monasterium ,quod Orientis dicitur, ei posimodum a S. Satyro nomen accepit,t7'ans mare in iiiiore asiatico situm erat ad Propontidem. Prius eraipalaiium, Theophanoni, viduas Siauracii augusti, a Michaele S. Ig-nntii paire, asdificaium, quod ipsa dein in monasterium convertit. Unde liquet raiio cur Sancto nostro fundaiio iribuatur (li). Decetateet tempore episcopatus S Igrnatii egimus in Commentario praevio numm. 7 et
i' .

Fcetus viventis abortum inferre, etiam ad sahandam mairem, sicut a Niceta sine censura proponitur, omnibus theologis, qui de disciplinis moraiibus scripseruni, consentientibus, est peccatum gravissimum contra
i

V Decaiogi prceceptum (9). k Sacetiarius, ly.y.zlly.cio;

dignitas

erat

palatina, habebatque custodiam saceiH seu Cange Giossar.mefisci imperatorii. CfrDu

dicB grxciiatis et medise iatinitatis h.v. iHicexplicit Viia S. Ignntii, ut satisconstat

ex conclusione qude enim sequuntur, ad Photium pertinent ejusque usurpationem. Nihiiominus a Niceia biographo adjecta fue:

re,

quum ipse

viri sancti

pauio superius dicat, quae pest raortem eveuisse narrantur, historiae

se adjecturum.

seqq.

g Agareni iidem sunt ac Saraceni quatenus ab Agar, Ismaeiis maire, id nomen ali;

Gregorius episcopiis, qui Armenos ad liiuminator fidem' convertit et bapiizavit, quatenus bapseu <!'waTy;p appeliatus fuii tizati illuminati, cw7to-fx'./oi, dicebantur tl|0Martyr vocatur, quamvis in pace quieverit supplicium enim subierat ex se mortiferum,

m S.

(1) Ael. SS. tiiiii. I Mnji, |iag. 27.1 seqn- (2) Morcclli. Kaleiid.CIVlom. I. |iBg, 222, (3) Cl. Chnhl. u..ii. II, i.ag. 128. 201. (5) Mor. (4^) ScripU. Hyzaiit. Procoii. loiu. III. pg Cliiisl. (i) Du C.an;e. Cl'. tclli. Kuleiid. lom I, pog. 122. (7)Gra;viuiloiii U,iiug. 18tf, Spruiicr. Uist. Atlat,tab. lxii.

477.- (8) Cfr Narbone Tl.es. Antiq.nl. Sialia^, lom. IV, (.flg. (9] ^- Alph. L.K.ior , It.bUogrop. S.cula. toiu I. pBK. 170 Theol moral lom. IV. [og. 196. Ed.l, Mo.loel. 1827. Uorcelli. Kalend. CP. loni. I, pog- 170.

ex QUO

DIE VIGESIMA
^

TERTU

OCTOBRIS.
est

m
AKtTfc

ex quo ereptus fuit miraculo, ut ejus Acta habent, a nostris data sub die xxx septembris
I)

rium, id

(1).

Hujus nominis

literas

non reperi apud

:

responsatem seu legatum Romam misit Photius, qualemcumque professionem fidei emissurum, quiafixum erat, instrumenta Romana pro libitu deinde truncare, alterare, interpotare.
t

AUCTonl
OCV(>.

qui de re diplomatica agunt attamen Bernardus de Montfaucon in sua Palseographia Grseca variis in locis (2) dicit, characterem greecum, quo jEgyptii uti solent, forma
illos,

Petrus

iste,

Sardium episcopus,

periit in

sinu Dalmatico,

quum tegatione pro Photio ad Nicolaum Papam fungeretur, ut dicitur suet uti adnotavimus ad huncloProinde labitur Nicetas biographus, quando narrat hunc Petrum. mortuo S. Ig-natio, id est, decem post annis, metropo:

diversum esse et peregrinitatis Dotam ferre Alesandriam quoque fuisseeleac g-antissimae gfrsecae scriptionis officinam Romano,scribendi librosque confisub imperio ciendi arte diu palmam tulisse Alexandriam. Hac ratione commode quidem ex plicantur
literarum
:

pra num. 42

cum annot.

i.

litterge

Alexandrinse, qua^
;

in

textu

nostro

verum non facile perspicioccurrunt tur,cur unus Photius, utpauloinfra dicitur,

dicatur licet enim peregrinum quid redoleret character
libri

titarum omnium sigilta suffurari potuisse id abalio quodam Photii secretario aclitatum fuerit Nam sigillorum furtum ad anteriora tempora. quibus sub Michaete Photius CPoti\

tanam sedem occupabat,

potest
;

referri nullatenus

Mysteria asscqui
tanta

posse

quum intra decennium

solidum mutti

Mgyptiorum,

tamennon erat literay-um

quispiam librum enuQuapropter suspicor, cleare non ^ legendum esse hic toci literis Armenis pro Alexandrinis. Idem narrat ad verbum fere Simeon Magister in Annalibus de BasilioMadiversitas, ut literatus
valeret.

metropol it('e verisimiliter vita functi sint. u De Nicephoro, Amphiiochio et Gregorio Asbestaseu Syracusano conferantur ea quae habet Mich. LeQuien(l). V Constantinus, ait Cedrenus (8), filiorum natu maximus, febri absuraptus est, Hasilii
iueffabilem patri Itictum relinquens.
S70,

Obitum

cedone,

num.

7 (3).

Theophanes, hujus nominis Primus, a Photio sedi Caesareensi in Cappadocia impositus, eo etiam amandato, in cathedra sua permansit, et Stephanu^n, Photii successorem, consecravit, quatenus esset Protothronus, et defciente pontifice HeractCcV in Thracia, ad

accidisse oportuit anno Papa epistotamii-Aiiimmeuse Aug*usto, diexvi,

quum Joannes E

iDdictionednodecima

(^},id est

hoc eodemanno,

inscribat Serenissimis, dilecti-sfiliisnostris spirituahbus et Deo charis BasiHo, Leoni et Alex"

andro

imperatoribus

et

aeternis

aug-ustis,

omisso

nempe nomine Constantini

Critica in

natu

ipsum istiusmodi ordinatio spectaret (4-). p De Magnaura palatio imperatorio late

agit Carolus

maximi. w Pagius

Du Cange ;5) situmeratin extrema Urbe septemtrionem versus. q Bty/a, Vigilide seuexcubiw vox est e latino
:

Baronium ad annum Syracusas a Saracenis excisas 878 XVI dicit fuisse die xxi Maji anni SIS: et quod ad diem spectat, recte quidem, quum eumdem indicet testis oculatus Theodosius monachus (10).sed infeticiter annum excidii omisit signare. Ex Niceta porro nostro hahemus, Constantinum, Basilii fitium natu maximum, ante

litera consonanti detorta graico suppletur per B.

:

deficienti in

De Theodoro Santabareno cfr quas habet MichaelLe Quien (6), et qu3e diximus supra
r

cap. Y Annot. b.
s

excidium Syracusanum
:

mortuum
di zai

dicit

Ob Photii restitutionem gravitercarpitur

in Annalibus

Joannes Papa VIU a Baronio

ad annum 879
victus,
;

C synodi

v, quasi abeunuchoetsemiviro non vir, sed esset foemina potius nuncupandus atque hincnatam existimat fabulam Joannse papissaeSed Pagius in sua Criticaad eumdem annum 879 x Joannem Papam excusat, quatenus propter pacis et unitatis ecclesiasticcB bonum decessorum suorum et

enim Nicetas Dein etiam Aunxa Syracusa etc id est post mortem Constantini, quod Ccvterum etiam demonstrat consequentia sermonis. Quoniam igitur secundum Pagium Constantinus diem suum obiit anno
;

magna

oscumenicse decreta, ut ipse dicil, reTheodorum aprocrisialaxavit. Caeterum

(l)Acl. SS. tom. VIII Srpteml) , pat 29S cl seqq. T.fr Le 1.>.'2bfi. Qiiicn.Or.Clinsl. tom. I. col. 157!- [% PnltEogr.pfiK.f hdit. 311 rl scq. (3) Posl. Theoplmn eoiniriualum. pag.dSO 3S1. Bonu. 1838. -- (i) l.e Qiiicn. Or Chnsl. lom. I. col. lab. lix. (5)CPCbrist. lom. I. pag 127. Spiuncr Hisl Allos,

879, consequitur Syracusas direptas fuisse aut eodem anno, si primo vere defunctuS anno primum sequenti, 880, si est, aut tardius mori contigerit. Posteriorem opinionemsectatusOctaviusCajetanusinAnimadver'

sionibus ad Vitas Sanctorum Sicutorum (U).

179.- (7)IbiH. lom l.cnl.Olfi (fi) Or.Chrisl. lom. 11. col. ci7ft7. 18| Slnppl. liyzant. Ccdrcn, lotu II, pag 243 Edil. Bonn. - ^9) Ubhc. tom. IX, Coiic- c.ol. 131 Clr Pugu Cnl.ad au 879^ X.. - (10) fajciau. Viia; SS. Siculoram.loui.ll.pag.
274- -(II) Ibid. Aiiimad.
|iag.

103.

DE

205

ACTA SANCTORUM
D

DE

B.

HERIFRIDO,

EPISCOPO AUTISSIODORENSI,
J.

AWto 909.

ex Armoricana conscripla Unicus. Beati elogia ac Vita, a coaevo palatio regio ad litteras infamilia oriundus, nascitur Carnoti; in bona Ecclepartes regis in electionibus episcoporum
;

forraatur
sise

restituuntur. Autissiodorensi subtracta, agente episcopo,

Ve$iig<n eut'

u<e suaserunt rationes, ui B,

,

Humbaldo

bratam fuissehanc scripiionem,

esi

iestisnobis

iu$ antiqni;

ad diem xx Aulissiodorensi episcopo nostris Actis ^ (j:Octobris locus daretur in Sanctorum, easdem faciunt, ut ejus decessori ImB. Herifrido pareiu cidtum deferamus.
primis Sanctis EcclesicV GallicancC accensum vultAutissiodorensem antistitem ilerefridum, Castetlanus in suo Martyrologio, gatlica linguaconscripto, his verbis, quie latinareddo
Autissiodori,
raudi, ut dicit
:

Frodo, quam cito de nou inrnobilem consuetidinem esse, illico termiunm saeculomigratejusepiscopus, ac priecipue bene gesta vitffi, sedis introitum,
ipsius conscribere
,G).

dicens, Auti.ssiodorensi3 Ecclesiie

Atque hanc consuetudi-^

nem, quce certe circa finem sseculi undecimt soeculi praecevigebat, etiayn vaiuisse initio Herifridi ui7a, in qua scridentis,ostendtB.
et quam ptor dicit num. % Qualitcr viserit. normamque virtutum omuibus praenobilem ^e
:

Veuerabilis

Ilerifridi,

episcopi,

omuibus virtulibus

ornati, et miraculis
ji

admi[\).

Robertus

S.

Mariano

In
in

buerit, plus supersunt, qui

hific

luce elarius

antiquo'Martyrologio,ab

Edm, Mariene

ad saecutum xi Collectione Amplissima Necrologium contipertinenie (2), et simid

edito,

adstruendo B. norunt. Quum igitur scriptor ad superstites provocei, Herefridi virtutes

nente sub die

sita

iv kat.

Septembris, post recentegitur{'^j

:

Sanctorum nomina,

Ipsa die,

dubium Quasi plures adhuc testes adesseni. quin vei ipse eadem coram esse non poiest, testibus didiceviderit, autsattem ab idoneis
rii.

ordinatio domni Herefridi, qui dedit fratribus

Biographum autem
7),

ad refectiouem ipsius diei faciendam et in villam et iu Liudriaco mansnm unum, molendinum et Capillaco mansum alterum subtus murum. In Nativitato vero S. Maria;,

Artaldum

B. Hericum,

monachum
eo

B. ilerifnd. /uisse^ Autissiodorensem S. Germam conjicere aliquaienus iicetex

iocutio saiis noiabdis

quando

calhedra episcopali, Baceruje et Lindriadedit fratribus ccclesiam Gimiliaet Lupinum, necnon Lognicum,
sedit

primum

iu

Carolum Calvum, quce stoia dedicatoria ad edenda occurrii. certi Herici est, et in Viia
Eieniminepisiota ad Caroium dicii (), philosophnrrntur cem fore rempublicam, si vel
:

Quod eadem

epi-

teli-

cum cum autem

dedit iu Natali S.

Clementis.

Ad

diem x vero kal Novembris idem Martyrologiumhabet (V Obiitdomnus lU-refridusepi:

medietatem scopus. paterpiissimus, qui dedit

Malliaciadrefectionem fvatribus exhibendam superius ac repetit dein fundationes alias, Casteltanus in ciiato jam' relatas. Prseterea
:

Aiqui biograreges vel philosophi reg-naront. agens Feliccs, phus num. 1 deeodem Caroio quia et rex philoinquit, exstitore res mundi, regni moderahatu sophabatur, et philosophus etiam roboratur habonas. Qu^ conjectura monachaiu Auttssiodo-

nonsolumexHerici

rensi, sed prcesertim

bet

ex ipsa Histona episco- p

Martyrotogii toco addit,

nemcum
cello

tiiulo

[Wni^ndiimagiSancti depictam esse in saB.

ecelesiae caihedratis.

qu3e cap. 6J nanorum Auiissiodorensium, Wala episcopo, qui annis

CoiUa-ii Autissidorensis theosopho simu ^um, collaborantc Herico

{91, sedente .e;.imBa-lorifridum>>r^c-e.6.7.duohunin.ria

C cluraista,circaannum\b^'oea'posita, monsanciitatis B. slrat anieriorem esse famam adeoquee/ficit,utejus quatiscumque Ilerefridi, Vrbam VIII cultus ad casum exceptumbultx diem xx p^rtineat, ut monstravit cotiega ad pariier epiOctobrisin Actis S. Humbaidi, Auiissiodorensisrpro quo esedem pror
scopi
sus,
Viia,

S Sebastiani

Pi-

Reinogalam

et Ala-

mo^

ac pro
(b).

nosiro

B.

Herefrido, raiiones

istius ^^^-^^^^^^^^ nach;, gvsta pr.sulum commaticeelucubrati8pj'ginisn.didis.e. atque obstai, quominus Etcerte raiio tempons non Gesiorum coliaboHericus, qui scripioribus Ilerifrido superstes ravit juvenis, etiam B. tiiteris consignarU. ^^^^.^cam.eius Acta testis ocutatus habei Viia num. 1, la-

'6B

Herifridus, ut

,^,^

militani

avoKv

cm,ripta;

more infra edi^nus suis pro ab xquali aut ^^"^^^,^ distinctam numeris , eptscoposubcequaii conscripia, ex Historia
^ Vita,

quam

pairem habuit tione Caruotensis, prosapmdo.xnobilissima Arraoricaui tractus ^^-"^^7^^"' Nomine Tractus

Herefrtdion

rum Autissiodorensium apud

Phit. Labbe m Manuscripia T. deprom-^ova Biblioiheca lucupta est. Ei quidem non diu post obitum
i

^ivatum. ^X!" vn non ^o^^^^''^'^^ bant s^culis etiam vi et ma Oaitica, seu Lugdunensis ^^f ;^ f ^f^^ Senonensis, et dupiex Aquitania, provincise
((i)

HlM.ly.ol.univ pag.itST.-rJia. A<t ColU-.i. 1...... tr.i Aii.plis. i\\l\ iJa 529

SS.

<"o.>l-

VIII

Nnv BiU. ms*.

lo.n. 1.

1)3;;.

i;i *;'*-

(71

\ci

SS.

U""-

*^

M.
.

/IS.-

Jun
B.LI

pa- 239.-{8)ll>.d.

to..

VU

^'l',.^yi\ Jul.. 11^- ^^1-

-MK l-H

^"^-

liVtd.

o':

W- -()

A.-.*SS. U>n.. Vlll

Oaob

pg. 1.9.-

io..i,po8*-

secunda

DIK VIGKSIMA
A.

TKHTU
none

OCTOiililS.
:

207
J.

secimda Lugdunensis, ut monstralum fuit in Commentario historico SS. Ursutse et Sociafumi\). Sed istiusmodi divisio ad rem militaremspectabat :nihilominus aiiguando etiam
in narrationibus, si ita loqui liceat, iogatis adhibebatur, Sic SS. Basolus et Eligius Le-

Ad episcopos Britonum, habet (7) qui se contra auctoritatem a metropoli sua m liiintur discindere, synodus litteras secundum auctoritatera sacram direxit, quatenus ad suam
viii

UCTORK V. H.

movicini, ex partibus Armoricauis orii referuntur (2). Utrum autem B. Herifridi paier

Armoricanus dicitur, quaienus ad Senonensem provinciayn, sub qua est Carnotutn,perquoniam saeculo tineret, vehemenier dubiio
:

metropolim redeant, eique debito jure se subdant, nec a canonicaet episcopali communione se segregent. /n epistoia autem synodaii, ad episcopos Briionum directa, monentur, metropolitano suo competentem reverentiam eos
debere,
ita

sensum, nuUus

ut praeter ejus praeseuliam aut couin rejrione canonice possitordi-

quo hsec scripta sunt, divisio militaris ohlitteraia crat. Dein Gauterius, postea AureX,

uari episcopus, nec illos generale aliquid sine

ejus cousensu posse sancire
,

lianensis episcopus, et Beaii consanguineus, dicitur S. Martini Turonensis aliimnus Bri;

tanniam iiaque Gallicam proxime attingebat. Quapropier censeo,patrem B. Herefridi Armoricanum dici, quia ex liritannia Gailica or-

ium ducebat. Quum igiturparentum, Carnotum incoleniium, origo Armorivana seu Britannica recenseatur. verisimile est, eosdem non ita diu, Britannia Minore relicta, Carnoti consedisse, quando eorum fiiius, B. Herifridus, iiicem aspexit. Si enim muiio anterior
fuisset iliorum immigratio, ejus memoria iapsu temporis diuturni07'is oblitierata prohabiliter fuisset.

(S). Exisiimo autem Turonis educatum, noluisse Gauterium schismaii Armorico adhxrere, et in Gailiam, confugisse quo secum adduxit familiam nam non ita diu post nepotem suum Gauterium ad Senonensem (9), et consanguineum B.\\GX^^v\i\\xmad Auiissiodorensem caihedram promoium vidit. Est et iandem iertium,quod famiii^ B. Herefridi migraiionem suadej'e potuit nam in eadem epistoia synodali injungitur episcopis Britonum, ut Salamoni, qui
: , :

Britannorum tenebat reg-ionem, inter alia suggererent, quanto animaesujepericulo Britannorum dorainationcm invyserit quuni domno
,

Quod

si

monumenia

histo-

rica,consulamus, reperiemus, Britanniam

Armoricam circa annum S43 maximis caiaB mitatibus oppressam fuisse. Tunc intestina
belia exarser^unt inier factiones, quse aui pro-

Carolo fidelitatem prins juraverit rationeexplicatur, quo(10). Muiiiplici iiaque Armoricana interiorem Gaimodo famiiia
Dostro
retii

liam petere potuerii, hinc sciiicet schismaie impeiiente, iliinc urgenie pdeiiiate regi jurata.
5

prium regem

sihi volehani, aut

patriam Gal;

li^ regno obiigatam coniendehant

tunc quo-

Porro Carnott, ut ioquiiur hiographus

in tebola pa-

que Normanni GaiiicV universaeimminebant, sed prgecipue oram maritimam vastahant (3). Sic ex Fragmenio historix cosevo videmus,

num. 2, aliquantisper libevalibus institutus stuconcurreret, diis, ut in eum literalis scientia

domino Gauterio,
&anctae Aurelianensis Eccle-

tatina, tnc
poretiti,

LamberturD.comitatumNamneticumimpudenter

Gunferio

invadentem, niilitibus dlstribuisse, scilicet nepoti suo reg-ionera Herbadillam

(Herhauge), Reinerio MptalUcam (MaugeJ et Girardo Theofalg-iam (Tifauges) quiE omnia

;

ex cujus processesiffi episcopo, id procurantc, supradicti imperatoris fainularat progenie, ad tum serviturus dirigitur. Gauterius anno cirAureiianensi ciier 807 Agio episcopo in sede
successit.

Quum

iiaque isto episcopo procu

illi.s

hereditiirio jure conces.sit

[\).

Luctuosam

ranieadauiam regiam admissus fuerit B.Werefridus, id post

Armoricse conditioneni vivis coloribus describunt patres Concilii Tuiiensis, anno S59 ceieBritones, brati, in episiola sua synodaii ad excommunicatos, qua monpropter scelera sua sirant nihil sanctum genti fuisse (o). Aique
isto circiter

annum

807 accidere dehuit

quumque prceterca beati viri accessusad auia7ncontige-rit,posiqua7nCarnotiaU<iy-y'int\s\}eT

proin liberalibus institutus ^tudiis fuisset, ac egressus esset, satts adoiesce7itia; an^ios vix
verisimile
est,

tempore parentes B.

Herefridi, ut

patricv sumcalamiiateseffugerent,

ad inierionobiles emigrasse censemus rem Gailiam inquit hiographus noster g-enere quidem
;
,

fuisse ; unde S50 habehi77ius

B. Herefridum tunc vicenaj-iwn eumde^n 7iatum cifxa aymum

:

adeoque anno

eetatis irige-

sed nobiliores erani :^anctitate. ac ma^ luerunt, reiicta patria infelici, sibi Deoque in tranquilliori regione vacare. origrt famUi 4 Est ei aiierum, quod mihi suadet, famiArmoricn: isto liam B. Uerefridi in inieriorem Gailiam nempe, ut habet eirciieriemporeimmigrasse Aurebiographus num. 2, Gauterio. episcopo

num.

\,

simo sepii77io, ChristiHSl, prope sexagenariiui. a7ino

episcopus facius,

m\

obiit.

Porro

palaiina suh impeceiebris vaide erat schoia utpotc quie prtjnariis ratore Ca7-olo Caivo, magisi^-is fioreret, Iite7^a7^u7n et scieniiaru7n

etliheraiiumdisciplinarum c.Mum, A^ormannicis

prog:enie,p?'0cwlianensi, ex cujus processerat ad imperaioris aulam directum fuisse rante,

Heiefridum nostrum.Antequam vero Aureiianensem cathedram adipisceretur Gaiderius, alumnus (G) fuerat S. Martini Turonensis pertinehat. suh qua adeoquead metropolim eo Armorica universa constituta erat. Ast desciscehant Britones a Turoipso tempore

p7'istinu7n mstaii07iibus vexatum, ad {\\).ld iuculenho7iorem restitue7'e satagcret 7no7iachus Auiissidoter confi7^mai IIe7'icus, Calvu77i, quam rensis, in episioiaad Carolum Autissiodorensxs Viia; metric^ S. Geri7xani edideru>it no^t?^ in ejus
P7'ie77iisit,

quamque

propriumsihi constitiieproptereaque runi archiepiscopuniDoiensem anni 8;)9 caTuiiensejam cilatum conciiium

nensi metropoiiia
et
:

spretis CiEteris, Aciis (U). Ita uamque, ait, partem, quam vestm potestas in eam mundi artuim stucomplectitnr. universa optimarum habeam. jamduverisimilc dia confluxerunt, ut inertia., terris penjtus eas humauie perosas dum

dem

iutcgritatis excessisse, nisi vestrse

ampUtudine

unicum suse profestenereutur; in qua etiam

vni
col

(DAcl

SS. inm. IX Oi-M.

i'K'

>'1-

(^)

Bomiuet.

U^6

-(7)Lnbl.e. tom. VlllCnnc col.678.

(8)

;J.

Vin na"

-16

l*) H^'- l"'"

^ "' l'"^'

*'

*"

'

r:;;i,c
'

coriiim

- (tl) Hu..

i... le

laFr. .om. IV, p-g. ^24-

'

sionis

208
AIICTORK J. V. H.

DE
culmen ac
fastig-ium
(ut

B.

HERIFRIDO EPISCOPO.
litanum, ut alterum rex suggereret, qui digne fungi posset ofpcio episcopali. Ad hanc nor-

eionis

palam eminet)

mirabiliter coHocarunt. Hinc est. quod, quum sit perantiqua sententia, " Silent leg-es inter

mam
in

celehrata fere fuit B. Herefridi etectio

arma
pore,

"

hsec

tamen tam

belli

quam

pacis temdi-

apud vos pluriraum semper obtinent

episcopum Autissiodorensem. Interen, ait hiographus nwn. -Z, urbis Autissiodorensis in

nuura collocata
rcg-iae

gnitatis. Ita ut merito vocitetur schola pala-

cleri et plebis cong-eric, de

eli-

tium, cujus apex non minus scholaribus quam militJiribu.s consuescit quotidie disciplinis.
informaiut.
rege
n

gendo pastore consilium

g-itur
:

quaeritur,

atqne ad

Scholam aulem palatinam episcoporum seminarium fuisse muliiplicia ostendunt exempla (1). Quamvis enim clero et populo
6
,

raag-nificentiHeauresnuntius percito dirinec mora, rex. audito antistitis obitu,

omni

viduatse Ecclesiee in eligendo novo pastore

cupiditatis ardore deposito, divina prseordinante clementia, consilio nuhc reg-iEE procerum, acclamantibus cunctir^, domino Ilerefrido

non undequaque periissent partes, maxiohtinehat reXy ut satis constat ex can. vii Concilii iii Valentini, anno 855 celesuse

cum summa
dirig^it

reverentia nominando, pastoralem

mas tamen

confert bacnlum, atquc ad Senonensem

urbem

ordinandum.

Quia indisoussi et inexahrati, qui habet (2) minati scientiaeque literarum pene ig:nari minusqueapostolicae prfEceptioni appropinquan:

pontifex Gauterius

Quem divinissimus archicum summo honore exci-

piens, consensu cleri et plebis, illuo hnjus rei gratia confluentis; festivitate Sancti Joannis..in Nigello coenobio

tes,

peccatis nostris agentibus, per civitates

ordinavit, et

cum summa

episcopi

ordinantur

qua occasione maxime

n vig-orecclesiasticus deperjt; placuit, ut

si quando alicujus civitatis episcopus a vocatione Domini decesserit, a gloriosissimo principe supplicando postuletur, ut canonicam electionem civitatis permittere clero et populo ipsius dignetur. Atque ita autin clero aut in dioecesi certe ipsa, vel, si opus sit, in vicinia ipsius probnta et officio digna persona qnjeratur, quae inventa consensu totius cleri etpopuli ad honorem civitati ipsi prijeficiatur. Sed et si aservitio pii principis nostri aliquis clericorum venerit, ut aiicui civitati praepouatur episcopus, timore

exsultatione in hanc sedera inthronizavit. Qui tunc, scilicet anno S87, in Gallis regnabat rex,

vico

erat Carolus Crassus, Ludovici Pii ex LudoGermanico nepos B. Herefridi secundum

.

commendationem regiam
clero et populo,

electio facta est a ^ Senonas ad hoc conmcato, quam probarunt etiam episcopi provinciee ad norynam canonis supra citati. 8 Ordinatus fuit B. Herefridus m festo-De- fiigim,ac collationis S. Joannis Baptistse, seii die xxix contecratun Augusti, guo anno 8H7 in feriam iii incidehat. Quee auiem causa fuerit, ut episcopalis illa

casto sollicite examinetur,

sit,

primum
:

cujus vitse

et vig"ore ecclesiadeinde cujus scientise sub oculis Omnipotentis Dei agat metrosicut Dei politanus in hac parte, episcopis stico
,

consecratio facia fuerit in Nigello monaslerio Trecensis dioecesis (Nesle-la-Reposte, in di' sfrictu Sparnacensi, hodie in episcopatu Ca-

ministris, adjutorium ferentibus, ne maculatse

vitse

et

pompis

saeciili

turbidus, et simoniaca
et

talaunensi ignorare se dicit Joannes Leheuf in sua Historia dioecesis Autissiodorensis conjectat vero, aui officiiim quoddam ecclesiasticum Nigelli peragendum.fuisse, aut, Nor:

haeresi

poUutus, humilibus

mundis membris

mannis circa Icaunam fluvium

infestis, (u-

Christi, Ecclesisequeipsius
:

superponatur episco-

nec praesumat illiteratum et cupiditate pus nimia caecatum, redditurus facti sui rationem, Q populo Dei praeficere. Si necessarium idera metropolitanus viderit, ne tautura malum cogatur agere, ut indebito honorem, bonis tantum debitum, trtidat instruat populum, informet
;

tiorem consecrationi locum Nigellum exhibuisse, aut tandem Trecensem episcopum, qui consecrationi cooperari dehebat, morho

impeditum,

istic suhstitisse (3).

Quod

si

ita

fuerit, satis est causee, cur consecratio B. Herifridi Nigelli in dioscesi Trecensi celehraia F
fuerit. Addit dein

biographus Galterius cum

: :

clerum, potius adire cleraentiam imperialem, et ipse cum coepiscopis, quibns valuerit raodis, adeat, ut Ecclesiam Dei g-Ioriosus imperator
dig:no

summa
vit.

exsnltatione in hanc sedem inthronizasciiicet, ut

B. Herefridum

habet halendain Nativitate

rium vetus Auiissiodorense

(4),

honoret
deceptus,

ministro.

Si

autem

turpiter,

cupiditate

quacumque

victus, aut aliquo

mu-

nere

tantum opus

neg-Iig-enter et

seg-re fuerit

exsecutus, judicia omnia cernentis

B. Mariae sedit priraura in cathedra episcopali. Sepiemhris computanAh hac porro die episcopatus B. Herefridi dum esi tempus vixit, aii hiographus, num. i. in episcopatu

vm

Dei se incurrere
epitcnpxts

A"-

littiodorexfh
Erclftix def

non dubitet, sed et sententia fratrum senoverit esseculpandum. 7 En igitur norma, qua in Galliis sseculo YiQYiQ episcoporum fiehat electio. hnprimis scilicet petebatur a rege liberss electionis
licentia,

quae videtur

plerumque concessa

nisi quis clericus palatinus, rege consentiente,

se offerret

ad episcopatum adeundum. Tunc

et reliquis

quidem ab metropolitano
cias episcopis

provin-

annos xxii, raensem unum, dies xvi. Quod si ab xxiii VIII Septemhris ad diem emoriualem, calculum instituamus, intervallum. Octobris, mensis unius ei dierum xvi reperiemus. Sed aliam temporis rationem iniit scriptor Hisiorice episcoporum Autissiodorensium, quando in B. Herefridi decessore, Vrihaldo seu Wibaudo, qui obiit iv id. (xii) Maji, dicit (5) Mansit Ecclesia absque pontifice menses iii,
:

tas,

exploranda erant, vitds integriliterarum doctrina, inquirendum etiam

diesxvn -.etenim adie xii Maji ad \xi\ Augusti. qua episcopalemconsecrationemaccepit

antistesnoster,suntaccuratemenses tres et dies septemdecim. Unde liquettempus episcopaius quandoqueab ipsa consecratione, quandoque ab inthronizatione desumi.
(4) Marlene. Ampl- Collocllom. pac 212. Edil. Paris. 1848. f*^^. VI col. 7*8. - (] Labbc, Nov. Bibliolh. tom.I, pag.

erat,

an malis artibus tanto ministerio se obtrusisset. Quod si minus idoneus aut etiam indignus repertus fuisset, adeundus erat rex ipse siveper legatos sive per ipsum metropo(1) Hisl. lil.

dc

la Fr. (3)

VIII, col. i38.

(2) Labbe. lom. om. IV. pag. 221). Mtimoires conccrn. Ihisl. d'Aux. tora. I,

9 Qualiter

; :

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

ftono,

209
tUCTO
J.

I" Er~

Qualiter deinceps,

cUtix iu6(r.eta<

j^,j|, 2,

inquit hiographus vixerit^. Herifridus, et quam nobilem

praebuerit,

circumquaque capita sua extollentibus mira specie venustatis, eam dipposuit nova structura et studioso peritorum iu arte caementaria artificio decorare, ne caeteris specie studiove penitus irapar esset. Addit scriptor, Guliei-

V. H,

se

uormamque virtutum omnibus

licet,

plus supersunt, qui haec luce clarius norunt.

Quibus ex verbis deducere

sanctissime
fuisse.

episcopali

officio

beatumvirum perfunctum

mum

primo anno

circiter septiQg-e^itas libras

Nihilominus Joannes Lebeuf, quasi mirabundus, animadvertit, beatum antistitem tempore pontificatus annorum xxii unico inferfuisse concilio, scilicet Magdunensi ad Ligerim (Meun-sur-Loire, Depart du Loiretl, indioecesi Aurelianensi(\). Verum inter annum 8S7, quo episcopus consecratus est, et annion quo obiit, 909, prieter Magdunense, nullum in provincia Senonensi occurrit concitium, cui prjssens adesse debuerit.

de proprio prteter oblationes fidelium et praeter jurisdictionis suae proventu, quos ad hoc ab initio deputaverat, in sumptus ejnsdem operis erog-asse.

Quod

dein Synodo Remensi anni H93, quamvis satis vicime non interfuerit, ratio probabilis est, quod Fulco, Remensis archiepiscopus in eo concessu Carolum Simplicem ad regnum promoverit et unxerit in regem dum e contrario Guallerius Senonensis Odonem Francoriim regem anno ^SSdiade}natecinxisset{2). Satisigiturverisimile est, B. Ilerefridum au^ g noluisse, aitt non potuisse a suo metropolitano desciscere, adeoqtte a conventu Remensi abstinere debuisse.Est altera Synodus Remensis
,
:

Quce pecunia, si hodierna moneta cestimatur, efficietpro primo anno circiter 800,000 francorum, ac dein in singulas hebdomadas francos 1,137 [G). Ac tantis expensis constructa est sedes cathedralis, quse hodie visitur. 11 Praster curam instaurandi sacras asdes, ignedestructas, ad id etiam incubuit B. Herefridus, ut Autissiodorensi sedi subtracta beneticia, solerti

pnriim citantur.

cura,

summaque

vigilantia, reg-a-

libus praeceptis ac apostoliciis privileg-iis sancita,

suo luco restitueret, ut habet biopraphus

3,
:

num.

additque Ex quibus Malliaci cum medietatem ad concinnanda luminaria contulit, alteram canonicis ad refectionem die obitussuiprgeparaudam concessit. Cresuis adjacentiis

anno 900 habita, in qua anathemate percidsi fuerunt interfcctores Fulconis archiepiscopi sed prfVter Rotomagensem archiepiscopum soli episcopi Remensis provincicB synodo adstiterunt (3). Retiqua autem conciiia, hoc temporis int^^rvalto per Gallias celebrata, in remotis provinciis convocata fuerunt, ad qucBproinde vexatissimo Scvculo accedere vetabatiir. Ex hoc igitur vajnte, nihil occurrit, unde quidpiam negligentice aut vecordise famse B. Herefridi aspergatur.
obtenii regiis
titerts,

vennum etiam villam et Narciacum ac Novicum cum suis appeudiciis sibi suisque successoribus perpetuo servitnra, diu multumque laborans, impetravit. Enimvero ho?'um prsediorum chartie hactenus servata fuerunt. De Maiiiaco quidem est diplomaCaroli Si^nplicis,
referens
(7),

qualiter Herefridus, veuerabilis

Autissiodorensis Ecclesiai

episcopus

quaedam

prsecepta imperatorum et regum..

obtulitob-

tutibusnostris, inquibuscontinebatur,

modum

ipsi antecessores uostri

quomadquasdam res, in

pag-o Autissiodorensi consistentes, hoc est Mal-

10

Ad

id

autem prxcipue B. Herefridus

qux'

pontifcatus sui temporeincubuit, id vastatam Ecclesiam suant instauraret, et bona, iniquidistracta, restituta haberet. videtur, sui episcopatus Autissiodore7isi$ civltn, inquit biographus yium.''^,
tate
Tnitio, ut

liacum cum omnibus appendenciis suis, situm superlcaunui tiuvium, olim injustp a praefata Ecclesia abstractum, juste et rationabiliter reddidissent. Quapropter^ sancimus, utsicutiu
illo

hominum

continetur prfficepto, ita et deiuceps per

improvise flaramis exusta, penitus versaestin cinerestantum etrudera. Quapropter B. Herefridus hoc animo induxit suo, numquam sibi
aliquid factiirum habitaculum,donec, sedesDei, in jiristimum redigerentur statum. Quas, j^arvo

hanc nostram succedentibus tempuribus auctoritatem tirmum et inconvulsum permaneat, nullo umquam successorum nostrornm id irrumpente...

Actum

pridie id;is

Martii, indict.

v,

anno x reg-nante Carolo

dintegrante v.
Christi

g^loriosissimo reg-e, re-

conteutus tufruriolo, mox reaedificari coepit, et fundituseas opore miritito exornavit. Incendii itaque catamitatem eatenus reparavit, quatesotas asdes episcopates resuperfuerint. C<eteruyn templum cathedrale, a B. Herefrido instauratum, cenium viginti post annis denuo conflagravit quod Uugo Cabilonensis, episcopus AiUissiodorensis, ccEpit mjijore ambitu ac cryptarum curvaturis quadris lapidibud certatim reaediticdiVe [\) Ac in tali statu matrix ecclesiaper-

Actum compendio palatio, in Amen. Sciiicet mortuo Odone, quipartem GaUiie regio tituio gubernomine
feliciter.

nus successori suo

ficiendcV

narat, die inJanuariiS9S,universceFranci^ proceres, Caroium regem salutarunt, atque hinc fit, ut annus vuigaris 902, quo diploma
fuit

datum, quintusesset abredingrato regno

Francise.
12

Quoad autem Crevennum

villam,

eam

retlituit.

jam biennio anteEcciesix res'itutam voluerat idem Caroius rex,ut constat e.cejus diplomate, inquo dicit (S) Notum esse volumus cunctis
:

fideiibus Sanctjp Dei Ecclesia? et nostris, prae-

mansit, donec Outielmus II, episcopus Autis-

sentibus scilieet atque futuris, quoniam nos

anno 1215 novum sedificium adorsus est. Ko scilicet tempore, habet Historia episcoporum {5J, circa novas ecclesiarum
siodorensis,
ritructuras j)assim fervebat devotio

populorum. Videus itaque episcopns ecclesiam suam Autissiodorensem

structurae

de aeterna cogitantes remuneratione et g-loriosi avi nostri. piie memoria; Caroli imperatoris ac genitoris nostri domni Hludovici regis animarum remedio, quamdam villara, quie vocatur Crevennus, sitam in pag-o Autissidorensi super

antiqutB

minusque
aliis

fluvium Icaunse, per deprecationem

rissimi
nostri

dilecti

ca-

oompositie sqallore ac
218.-

senio

laborare,

Richardi,

venerabilis comitis.

(3)Lnbbe. imn. IX. Conc.

loiii.I. |,i,y

\\) Mi-m.loiii.l. [laK

(2) Cftll. Clnisl rol. 481, -(4)

tnm. Xn.col.28. Labbc. >ov. Bib.

Inscr. et Belles L^Urcs. toni. (1'AuxFrre. tom IV, pag. 26.

torn.
1,

I,

\tf.

|8)

275. (7) Lpbeuf. Hist. Harlenc. Aiuplist. LollfCt.

4.10. Lebfiit li>m.t,|)8{;. ifiS.- (5) Labbf.|m); 490. L^beuf. jt,.g. 376. (0) Mciii.|ir(^*.|iur divtrs sav. a rAcaJ. dcs

tul.

2KU.

sanctfie

210
ArCTOBK J V. H

DE

B.

HERIFRIDO EPISCOPO.
sanguinis juvenes, inibi exsultantibus animis coiifluentes, aderat prffifatus vir, ex nobilisaima Arraoricani tractus prosapia derivatus d, Herifridus nomiue, morumsanctitateprobatissimus,

sanctse matri ecclesise Autissiderensi, in honore beatissimi Christi Martyris Stephani fundatse,

atque rcctori cjnsHei-ifrido, dilecto ac venerarestauramus, bili nobis epi^jcopo, reddimus et oonfirmamus. Ipsa autf^m atque perpetualiter
villaeideminatri ecclesiffiolimabstracta, propter vestituram nonas ctdecimas persolvere hospitalj ipsius
nostrffi

vultu

et

conversatioue angelicus, ardens in hu-

annis sing-ulis visa celsitudinis praeccptum

cst.
fieri

Unde hoc
jussimus,

manis tenebris divinie contemplationis radius. Hujus pater Herifridus nominatus est, mater vero Hisembcrga est nuncupata nobiles ge:

ac prsefato venerabili episcopo llerifrido dedimus pcr quod prjefatam villam Crevennura cumomnibusintegritatibusctappendiciissuis.. ac succesprsefatse EcclesijEmemoralus pontifex
;

qui licet forent conjugati saecuio, erat taraen in coelestibus illorum

nere, nobiliores sanctitate
:

conver.-:atio

qui proefatam prolera tcnere diligentes, Oranipotentis ct Beata?. Mariae servitio tradiderunt in t.aruoteusi urbe, uiide et i])si
;
.

tesores ipsius jnre firmissimo perpetualiter possideant, sicut alias res ipsius neant atque nerame inquietante.Sed ct successores
Ecclesiffi,

oriuudi erant, in^'enti gratulatione

rantes
diis,
e.

oum

tonso-

2 Ibi aliqnantisper liberalibus institutns stu-

i'i

holtt

pa^

nostram renostros obnixe poscimus, ut hanc cong-ruo in futurum loco convestaurationem 'Stephani nientes ob amorem Dei, Sanctique stabilem esse permittant, sicut sua staratam rt
tutastabilia

ut in

eum

liieralis

scientia concurreret,
Jicclesiifi

liiiiuii

eduea-

domino GauteriOjSaDCtSe Aurelianensis

'r; epiicoput

episcopo, id procurante, ex cujus processerat

progenie, ad supradicti imperatoris famulatum

/'- lUicplene Scripturarum perscrutans paginas, seniorishic * iidisesit ser-

manere

desiderant...

Datum anno

serviturus uirigitur
vitio, ut

g-loriosissimo rege, VIII regnante Domuo Karolo ^ redintegrante tertio. Actuni compendio palatio. impey-ator Quicitayitur in diplomate Carolus avua et pater Caroli, sunt et Ludovicus rex, quibus Carolus Calvus et Ludomcus Balbus, e proxime descendit. Atque Carolus SimpleoG

cedere,
parari.

numquam ab ejus vellet praesentia disnnmquam ab ecclesiaslicis negotiis seInttrca urbis Autissiodorensisin unum
;

collocata cleri et plebis coiigene, de eligendo

h^c sunt qux in Actis B. Herifridi illustranda habuimus: reliqua in ipsa Yitaannotabimus. xvi, Seditporro a^inis xxu, mense i, diebus ingressxis diewn SepadeoqueAutissiodorum
tembris^'^1,
bris 909,

atque ad regiae pastore consilium qusfritur maguificeutiiE aures nuntius percito dirigitur
:

obitu p, omni cupiditatis ardore deposito, divina praeordinaute

nee mora, rex, audito

aniistitis

clementia, consilio auliE regiseprocerum, accla-

diem suum

quem annum

xxiu Octoin capite hujus Comobiit die

mentarii signavimus.

mantibus cunctis domiuo Herifrido, cum sum ma reverentia nominando, pastoralem cunfert baculum, atque ad Senonensem urbem dirigit
oruinandura.

Gauterius h,
consensu

Quem divinissiraus archiponlifex cum suramo honore excipiens,

illuc

cleri et plebis,

hujus

rei

gratia
in

confluentis, festivitate S

Joannis,

qua capite
i,

ViTA

B.

HERIFRIDI,

prseciso ccelestibus est insinuatus sacrariis

Nigello coenobio
exsnltatioue
in

ordinavit. et

cum summa

hanc

KPISCOPI AUTISSIODORENSIS,
.

Ubi maraque virtutum

qualiter vixerit, et

quam nobilcm

sedera inthrouizavit l. se nor-

oranibus prsebucrit,

plus

supersunt, qui haec luce clarius norunt. Et quoniam hostis humani generis adversus justos

EX HistOria
thecce

epiSCOpOrum AuhSSlO-'

dorensium, tOm. I NoVCe BibliOMss. Phil. Labbe,

amplius frandis suae pervigiltenditmuscipulas, h.icviro .p<.to,i..o in.es.it tent.mia. sua male ut n veritatis traraite exorbitantem ad

di
3

suadens verteret

consilia.

^am

civitas,

improvise flammis exusta,

fifi

-te'

'1-

penitusversa est in cineres tantura et rudera. hocaniHis ita gestis, carus Doraini Hcrifridus
B. Hcrifridii^,

liitn, liiflf^-

rai.

Caruofi nntur.

dies

vixit gloHerifridus, natione Carnotensis, episcopatu annos xxn, mcnsera i. riose in hanc xvi a. Hic vir nobilissimus qualiter

rao induxit, suo,

numquam

sibi

aliquod iactu-

rum

ecclesia scilicet Beatfe

quasuscepil dignitatem, qualis in pontificatu, fuoril, non allegare litleris, indecenlis et ante Carolus, tissiraura est Eo siquidem terapore

semper Virginis Maris Primi Martyris ac sancti Joannis, simulque statum m. Stephauiiu pri.-^tiiuim redigerentur tuguriolo, mox reffiQuas, parvo contcntus
opere dificare coepit, et funditus eas

in

urbe

habitaculum, donec jedes Dei,

nuUivirtutesecundus.totius orbis gubernabat

'

minhco

usqueadvitffi exornavit. lu hujusmodi studio

restruotis,

sospilc?

mundi, qu.aetrexphilosoplidDatur

anteces.orum
infelix

'

voluil*

"mmuu ''T''''Zi::f'Z^'^^^'^^^^in diversa, utpote regum ,us, exteuderetur -'-- "^- >- deegse -J v.d ret ferulas a palatio numquam
i

o-nde^e

mors
pra;fata

prohibuit.

suorum domo.s Multa devigilautia,

^
c

sedi

subtracta erant benefi-

,ul q

"olerti

cura,

summaque

sed regi diguUafs aulam

^^ postolicis privilegns
,i

gymnasium m.rarens

exs.ster

^"'^"i^f^^ Ad h u c o
c^
.

IfJ.^l' suo au .ta, ,^^

,e,utuit.
^^^^^^.
.^

Ex quibus Maledietatem aUari

cumq...queuobih>setre,mo gratia humani et ecclesiasuci

de.st.nabaut
;

t.m^^^^^^^^

uauii.u& ..^u

certi

ufiusque

disciplinae

dogma

f^finnpm cano...c.s ac

T oLnnanda

superbi oppido refulgere. Inter alios denique

parandam.

lum.na.-.a cotulit, alteram die obitus sui prae''''^'^^'''^'^^^^"ilm villam concess.t. Crevennum et.am ^^

;:,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS,

appeadenciis sibi suisque successoribus perpetuo servitura, diu multumque laborans, impetravit. Artadum denique et iu Capilliaco mansum unum.in Lindriaco alium p, et farinarium^, ad parandum quod est secus murum urbis in die ordinationis suse edulium fratribus conClementis, cessit. Oratorium sane beatissimi quod est in eadem urbe, flammis exustum, restauravit fr, eique per deprecationem Herimberti, qui his jure beneficiario utebatur s, Chimiliacum villam cum ecclesia Sancti Anet

211
AVCTnm
ANONTHO.
*11TI*<-ODO-

Narciacum ac Novicum

o,

cum

suis

sancti viri contulit, qu8B etiam Helise famem carnis ednlio refecit. Aliquaudiu prseterea

desiderans uti colloquio domini Rithveri, Au-

Tricorum episcopi cc, villarem supra fluvium IchaunBe adiit, quo praefatus pontifex alacriterobvius processit, ubi mutuis se confoventes amplexibua longam de relig-ione
g-uste
,

ec

protulere sententiam. Erat autem fons, delicabiles ebulUons aquas dd, quas vir magnificus, Herifridus

dd

episcopus,

intuens,

lagenam

fictilem,

eadem lympha plenam,

,

deferri jussit

equoque insidens

dreae, quae est in Gurg-iaco, attribuit, praecepto

ut idem confirmans regio t. Eodem pacto Herimbertus, eccIesijE sibi commissae fidelissimusfilius, qui omnium ecclesiarum restau,

et facto desuper Crucig signo, vas accepit. Ast equus ferocissimus, lag-enam super se sentiens, exsilivit, sicque

vas, ut

plenum
:

fuerat,

solo tenus

projecit
si

mira

res

vas enim, ut

plenum

fuerat, ac

rationi post praelibatum pontificem insudavit,

manibus
resedit,

leniter
et

deponeretur, super tellurem

se,

unuseisdem rebus adhuc vivens frueretur quem elig-eret propinquus, que post illum
,
,

aquas in

ne vergerentur.

reti-

nuit.

Mirati suut omnes,

qui aderant. Idem

sicque necessaria praefato ministrarent oratorio, et die festivitatis Sancti Clemeutis Marty-

quoque lympham
jusssit, et

ad

se

demum

reportari
suffi-

nomen Domini
hausit
,

benedicens,

'*

vcongruiim canonicis impertirent pastum, quatenus ipsius apud Deum Omnipotentem iuterventu, cui ang-elicis etiam manibus in mari praeparata est domus, criminum fluctibusexoneratam ad aeternE quietis portum suae
ris

cientissime
reliquis

hoc

suoque coepiscopo et admirantibus bibendum dedit.

meritum fuisse pontificis Herifridi et domini Rithuei nemo, sanum sapiens, duhitet.

Hoc

Caeterum post long-a inter se affamina et

virtutis anchora

introduceret

et

clementiae

dulcia inter Sanctos oscula, quique redierunt

Suse sinu

jugiter confoveret. Idque domini Gauterii Archiraandritse w, suaeque dioeceseos pontificum auctoritate in perpetuura durabile
sanxit. In Arbrico
altari
ecclesiffi

adsua.
6

Quuraque ad

civitatis

raosnia
,

dominus
illi

aliiique infif'

Herifridus

redire disponeret

deprecatus est
fide-

mitaltbui Ube-

ralur

quoque mansa quatuor

ejus magnificentiam
lissimus,

Hermembertus
sancti

Stephani in archiclavi dominio condonavit, in Senonico etiam pago et coraitatu apud Noerolium villam y supra fluviumlchaunfemansa videlicetxxxvi ettertiam
S.

quo

in

ecclesiam

Andreae

qusB est in Gurgiaco, ea

nocte moraturus se;

cederet; cui

id.

ea die moratus

est.
,

quod petebat, concessit ubi Qiiumque eas, quag pontifi-

partem mansi, quod quondam fuit beneficium Aganonis, cum alodio in Pomerio villa supra fluvium Orosse 2, quod Wlfagius S. Stephano dedit ad restaurandum ecclesise ipsius Marlyris

cem decebant

praefatus Herraembertus prae-

pararet, repente febrium vapore sic

est, ut nihil nisi

accensus fervorem sentiret. Quod Heri-

fridus gloriosus aspiciens, invocato

nomine Do-

fabricara
:

in

ministerio archiclavi

aa

contulit

dium jam

eo tamen tenore ut et viUam etalodictus Wlfagius ac filius ejus Anet in

:

mini, neamplius hanc sentiret molestiam, per eumdem Dominum interdixit, moxque dolor

censu xv solidos archi. eiedem illis vero mortuis, clavo persolvant archiclavi. Innures in ministerium redeant
seisus teneant

mera quippe sunt

quae penitus

sanctitatis

ejus

insignia,

omnis in eo conquievit deinde cibo sumpto, nox ruit, et prsescriptus prsesul cubitum perrexit. Igitur Omnipotens Deus, sicut secretorum scrutator est incircumscriptus, ita etiam servos suos diversis occulte examinavit ge:

narrari carnalis lingua

minime

neribus.
litas,

C
miriibililef
piiiliigra.

sufficiet.
4-

Namque ut se habet humana fragipropter tantum sibi collatura raunus ne

quos sna obtestaab alterius corpore submovit,

Nunc siquidem beatum

ruminautem
in corpore
,

virura, de Christo

se prsesul extolleret, aestus,

jugiter

aegritudo
chiragrae

podagricae
etiam, ac

tione et merito

passionis subito

invasit,

omnium

artuura languor ingens,

ad proprias vires justa Dei sententia retorquippe qui Itetus et incolumis thoro sit
;

qua diu raultumque gravatus est molestia sed tamen animus a diviua meditatione numquamvacabat. Beatae semper Virginis Marias,
HC Sancti Joannis, dominicse Incarnationis sufi^rapraevii, necnon etiara domini Stephani
giis jugiter se efflagitans
relevari.

membra
rat,

intempestae

noctis silentio

locave-

ingentem febrium qua aegridolorem in toto corpore seusit tudine percussus, ad S. AndreEE ecclesiam pernici gressu confugit, ibique, quod resia

somno

excitatus,

Quadam

duum
egit
;

noctis fuerat.

Domino

supplicans, persacra Missa-

autem
sese
vciarei ?

die

validissimus

ingessit,

tumor pedibus ejus adeo ut sapiendi et mandendi

dehinc,

illucescente die,

hb

ei penitus valeret*. Tum subito corvus,aIes cadaverum amica, oblita proprise naturae, partera stanni, qua fuerat cocleare bb

facultatera

celebraturus accingitur, quo, rum hausto a divino fonte consilio, Corporis et Sanguinis Domini libamen sumeret, ut ejus virtute cuncta infirraitatis infestatio conquies-

solemnia

patulo arripuit, et ante epifenestrara, juxta quam cubitabat, proscopi quae stanni particuia ante praesulem jecit
coopertura,
ore
;

ceret.Quod divina virtuspetenti nondenegans*: in^illico enira, ut redemptionis nostrae donum

stimabile ore surapsit, febriura calor, ac quam in eo fuisset, exstinctus est.
6 Illud in
si

ilc.icgavii*

numet
>

quam. pontifex arripiens, invocato Domini nomine, fidensque se meritis S, Stephani posse sanari, stannum pedibus superNec mirum posuit, moxque dolor abcessit.
allata est:
si

praeterea

non omittendum, quod

in
:

iilitt U-

ti9-

sede pontificali et

locis circumpositis A'"*.

hsecavisDomini imperio
Octohris Tornus X.

malagma pedibus

asserunt enim hi, qui divulgatum novimus illius tempore scholaribus studiis insistebant, quod 30

212
iUCTORB

DE
si

B.

HERIFRIDO EPISCOPO.
extendi virum decet christicolam, se desuper aUis grates Domino persoljussit; sicquecum
se cunctosque, vens, et sanctse Crucis signo muniens, felici transitu migravit qui aderant, sepuUusque est honorifice ante

quod

mane

ARONTHO
AOTIi^SIOUO-

prsesentia frui

ejus benedictione, aut aaltem mererentur, omnem, ne eo die

BBNSI.

virgis aut baculo csederentur,

exclusam esse
factus

formidinem
est
:

ee.

Omnibus quippe omuia

potiora
placido,
;

senes

enim ad

exemplo,
mffi

juvenes

suo invitabat ne desiperent

ad Dominum, aUare semper

mcenia gg serviturum.

Virginis

Marise

intra
se

urbiB
99

corrig-ebat eloquio

adolescentes pietatis sum-

cui vivens perpetuo

devoverat

tur,

sustentabat gremio j divites utsuaDomino largirentur, seque divitiarum dispensatores, non dominos, constitutos esse, reminiscerenjugi studio iuformabat pauperibus etiam,
;

Ji.NNOTATA.
&

velut

hilaris
clericos,

dator,
stipe

sua
et

minime negabat,
indigentes,
reficiebat,
:

Tempus ponii/icatus B.

Herefridi,

utjam

nam

vestibus
ut
tilios

quamdiu

aderat, secum,

animadvertimus Commentarii prsevii nMm.8, currit a festo Nativitatis B. Marige seu die
viii iSeptetnbris

alicucunctaque necessaria subministrabat nominatim singulos, bi quoque proficiscens, canonicum necessitas urgebat, propter

anni 887

et

desinit in diem,

quos,

victum jugiter
tris Blere

diario,

donec

rediret, minis-

xxni Octohris 909, qua ratione accurate hahemus episcopatus annos xxii, mensem let dies XVI. Licet enim die xxix Augusti, in
festo Decollationis S.

prfiecipiebat.

Hujus

erat studii, liu-

JoannisBaptistx, ordidie
viii

nuUam jus soUit^itudinis, ut de ovili dominico insidiantis, morsus laceovem Uipi, jugiter gregem, sibi rareret; sed ut bonus pastor
orandojucreditum, jejunando, pernoctando, defendebst. giter
eondito pio U-

naius fuerit, sedis

iamen Autissiodorensis
Seqiemhris

possessionem
sequenti adiit.

primum

Dum

stamenlo, in

pace quieicit.

positrix et

Deique uon distulit

taUa aguntur, omnipotentissima dismoderatrix aequissima Dei virtus, sapientia famuU sui maritum probare
:

b Caroius, de quo hic agitur, quasi totius hahet, orbis gubernaret imperium, cognomen prius partem Francise ah anno 840, Calvus, dein totam ab anno 870,ac tandem Romanum imperium ab anno 875 varia fortuna administravit,
tohris.

^j

nam

prolixus languor

compa;

fungit

gem corporis graviter ut nuUum membrum suo

:

dissolvere ccepit

ita
offi-

valeret jungi*

cessabat obsecio. Nec tamen sic a Dei sui incolumis, laudes quio Ungua enim tantum Domini personabat, ejusque mentem divinarum soripturarum meditatio confovebat ; utque

defunctus anno 877, rfievi Ocigitur Caroli Calvi revocanda est B. Herifridi admissio ad scholam patatinam. dederint c Uirum scholee palatinse iniiia

Ad tempora

academix Parisiensi, medio xvo

m.v.,

celeherri-

dispuiant eruditi

(1).

!t

quidem, quo-

non ju futuro salutari bostia, quse Cliristus est, hostia viva fiebat, indigeret, ipse in praesenti
usus egregii prsedicatoris PauU exempU dicen" Ergo jam immolor et tempus meae tis
:

niam suh prima ei secunda siirpe regum Francorum ambidatoria erat aula regia, schola palaiina ipsam aulam sequehaiur

2 Tim.lV,

resolutionis

instat

*.

Fidenter dici potest,

positus sectabatur

undeverisimitenonvidetur, ex Palatiopropotius ad diisse Parisiensem academiam; sed

quia ad

suum

Omnipotens Deus invitabant

in
terris

exemplum

coUegium, cujus

erectasfuisse,

palatii, scholas publicas Parisiis qu3e dein ad iantatn eelehrita(2).

exemplum.
ris

Tristabatur clerus, lugubri mceroobsitus,

tem excreverunt

Cxterum

scholas pubti-

paUio

ac

pastoris benedictione

indigens,

eumque

diutino

languore fatigari

suspirans, lamentabatur. Prsesul autem,.ut vicinum sensit appropinquare exitum, sciens,

*

moncas Parisiis sub Carolo Calvo floruisse Nicoiai Pp. I, qua regem laustrai epistola Parisiis dat, quod in regno suo, et specialiter artium studia, prtKdecessorum suobonarum

perficere?

quod deUberaverat, proficere*, sumdenariorum, quam ad hoc coUegerat, mam dispertivit. Triginta sciUcet Ubras ad faciendam ante aUare S. Stephani tabulam viginti

non

posse,

rum cura

stabilita,

repuUulent

(3).

d Quaraiione familia Armoricanaadintetempestate riorem Franciam confugere illa

poiuerit,

uicumque indicavimusCommentam

quoquead ornanda

Beatae Mariae beatique Joannis aUaria. Reminiscens, ecclesiam S. Eusebii penitus esse destructam deditinLoconvaco viUa mansa duo et dimidium, in Ceriaco slmiUter, in

prcBvii nuyn. 3 ei 4ecclesiasticanecesstiae Licet ex se ionsura permanendi in siaiu ctericali non impotem
nerei, erat

iamen

initiaiio

qucedam, quaquis
.-

Aqua Kiolo tertiam partem mansi

;

yf,

medietatem altari conferens, aUeram canonicis idque longe ante morejusdem loci largiens tem coepiscoporum suorum manibus perpetuo duraturum firmavit reUqua omnia canonicis, suisque erogavit fidelibus. " Nudus, inquiens,
:

Isidoro Ecclesi^ mancipahatur, dicente S. Tonsurae 4, (4) Hispalensi lih. u de Offic. cap.
ecclesiasticse

tus

est

{Num.

exorusus a Nazaraeis, ni fallor, Prius crine servato,

vi.
18).

Job.1,21

more Sancti Job, egressus sum ex uteromatris * Omuibus mese, nudus et revertar iUuc. membris emortuis, sola in ore Ungua enim palpitans Domino confitebatur. Quid plura ?
</

devotione denuo post vitae magnae continentiam igne et capillos in completam. caput radebant, jubebantur, scilicet, ut persacrificii ponere
consecrarent. fectionem devotiouis suap Domino exemplo usus ab ApustoUs introHorum ergo mancipati. ductus est, ut hi qui divinis cuUibus est, Domino consecrantur, quasi Nazaraei, id sancti Dei, crine prseciso, innoventur.
f

Tandem
rediit.
:

segritudo, per urtus diffuaa, ad vitaUa

Couvenit iUic copiosa civitatis muUitudo occurrunt omnes bencdictionis munera implorantes ; aderat clerus ejulaus, et pro
exitu

animiE

psalmos decautans

moxque,

autWalterius ab Gauierius, seu Galierius annum 891 sedeyn anno 867 aut 868 saltem ad i^.Herefridi consan-

praeparatis cineribus et superjecto ciUcio, ut

Aureiianensemoccupavit. guineus, WatteriiSenonensis archieptscoptpa-

m.

_%

Cfr UbiDeau. Hist. de

la villc

Je Pans, lom.

I.

pag. 71.

{*)

M.goe, Palrol. tom.

LXXXUI,

col.

UV.

truus,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

213
'octo!
^utIssiobo-

plurimum strandam familiam suam

truns, videtur
g:

contulisse
(1).

ad

illu-

Vribaldus seu Wibaudus, B. Herefridi prsedecessor, obiit, post annos vii, mensem

p Artadum gaiiice reddit Joan^LebeufAne, quem locum Poiyptychum citatum aut iexica topographica non indicant (8) Capiiliacum interpretaturiaudatus LbeufChom\\y,hodie
:

"'

unum
:

et

dies viii pontificatus, iv id.

(xii)

Maji

909 ita ut vacaverit cathedra Autissiodorensis menses tres, dies xvii usque ad diem xxix Augusti, qua consecratus fuit B. Herefridns. h Gauterius seu Waiterius I sedem archiepiscopalem Senonsem a die iv non. (ii) Aprilis
887 ad
i

in dioecesi Catalaunensi, donec, aitt invenia' tur iocus aptior (9) Lindriacum (Lindry)
:

hodierna dioscesi Senonensi, archidiaconatu

Autissiodorensi.

III id. (xiii)

Julii 923 ienuit

.

(2).

q Farinarium, secundum Cangii Giossarium, est moiendinum, quo, frumento moiito, farina conficitur.

Festum

Decoilationis

S Joannis
:

Baptistse

Oratorium S. Ctementis in dupiici Poty'

in diem xxix Augusii incidit anno ordinationis B. Herefridi 887 dies isia erai feria iii. k Nigellum monasterium, aliterNigeiia Ab scondita (Nesle-la-Reposte, departement de la

ptycho anni 1535 et 1648 designatur, quasi situm juxta capitutum ecciesiee Autissiodorensis
s

(10).

arrondissement d'Epernay) oiim ad Trecensem, hodie ad Catalaunensem dicecesim spectat monasterium erat Ordinis S. Be-

Marne

Herimbertum presbyterum dixit Joan, Lebeuf, quem laicum censent editores ejus
Historiaa

arridet
stat

nedicti,

autem

Congregationis S. Vitoni (3). Cur in aiiena dicecesi ceiebraia fuerit B.

conjecturis qiiibusdam expiicuimus, secuii Autissiodot-en,

ciericali

(11). Prior sententia mihi magis quamvis enim non dicatur aperte miiitide adscripius, id omnino con-

Herefridi ordinatio

sui episcopi

utcumgue sem historiographum Lebeuf. Cfr Commentariipr3sv. num. 8. Mnthronizationem istam dievuiSeptembris B seu die undecimo ab ordinatione factamfuisse monstravimusCommentariiprosv.num. 8 m iEdes Dei, ut ioquitur biographus, non
simpiici, sed triplici constabat Autissiodotn
ecciesia, scilicet S. Marice, S. ut iiquet stee et S. Siephani
; ,

exbiographonostroet fideiissimum fuisse et omnem operam suam impen' disse ecclesiis instaurandis,quatenus omQinm.
insudavent quae ciericum magis quamlaicum inmeojudicio
;

ecclesiarom restauratioui
dicant.

.p

Yonne, arrondissementde Tonnerre), in hodietma dioS' cesi Senonensi. Ourgiacum vero est hodie Gurgy, viila septem chiliometris Autissiodoro
t

Chimiliacum

est

(Chemilly, dep.

Joannis Bapti-

distans.

ex tabuia topoadje-

Eistorise Autissiodorensi graphica cta (4). Atque consuetudinis oiim fuisse, ut

die xxiii

eedes cathedraies tres constituerint ecclesias affirmat D.Quantinin sua recentiori editione

Festum S. Clementis Papse et Martyris Novembris ceiehratur. Pierumque vox Archimandrita suprew mum preefectum monachorum significat aiiquolies tamen etiam pro archiepiscopo sumiV
:

Lebeuf Quid habeat veritatis istiusconscriptae (5), modi consuetudo, non ausim pronuntiare Id quidem verum pro aiiquibus ecciesiis caihedraiibus, v. g. pro Parisiensi, qum oiim tres
HistoricV Autissiodorensis, a Joanne
.

tur, ut variis

exempiis docet Cangius in suo

Giossario ad h. v. X Arbricum interpretatur Joan. Lebeuf

Esbri, juxta

Aponiacum (12). y Noeroiium laudatus Joan. Lebeuf

conje-

phani

habebat ecclesias, nempe B. Mariae, S. Steet S. Joannis, quas postrema erat baptismatis (6). Frequentius occurrit duplex ecclesia, sciiicet ipsa cathedraiis et baptiste-

ctando quoque interpretaiur Nolon (13). z Viiiam Pomerium Pommeraye et fiuvium Orosam Oreuse gailice reddit Joan. Lebeuf,

riumjuxta eamdem positum id etiamnum videturRom^ad eedemLateranensem, Fiorentix admetropolitanam etc. Verum tertiam ecciesiam invenire, faciie non est-.adeoque quod plerumque non inveniiur, iicet quandoque occurrat,ad consuetudinem revocari nonpotest. n Dupiex est circa AiUissiodorum Mailia:

quin propius iocum, nisi quod uitra Senonas situm assignet (14). aa Archiciavus est dignitas ecclesi^, qurn postmodum thesaurarii nomen assumpsit. Cfr

Du

Cange

h. v.
j^

bb Cochlear aut Cochiea turrim altam siper cirgnificat, quatenus ad ejus fastigium orbetnque conscendatur. CfrDu Cange cuium

cum

(Mailly-le-Chateau

et

Mailly-la-Ville)

utrumque ad sinistram ripam Icaunx fluvii

(Yonne), tribusque chiiiometris invicem distant ssecuio ix unus erat verisimiiiter iocus, qui, mxdtipiicato popuio, dupiicatus fuit.
:

Crevennum, oppidulum non indecorum {gallice CravantaM^ Crevant) quindecim chilioNarciacum metris Autissiodoro distans
:

(Narcy) in poiyptycho Autissioderensi anni

k.v.Swnmitasautemistiusmoditurrispiumbo autstannoadpiuviasarcendascooperiebatur. in Gaiiia Christiana Riecc Rithverus veus (15),7Vecensem sedem circa finem ssecuii noni occupavit pro qua controversiam videturhabuisse cum metropoiitano suo Gauterio Senonensi quippe qui alium in cathedram Trecensem intrudere moiiebatur sed Formosus Papajus Rithveri sartum tectum ser,
:

1535 censetur in archipresbyteratu VarziaNeu<?en5i (Varzy) ("7). Novicum (probabiliter nominis viiiee duse sunt aitera vy). Sed hujus
.-

vavit.

Appodd Suspicatur Joan. Lebeuf indicari

gniacum (Appoigny) viliam

octo chiliometris

ad quam in hodierna dioscesi Nivernensi , spectat Narciacum ; et altera in distrietiam

:

dtstanab Autissiodoro septemtrionem versus enim ibidem fons aquse ferruginoScV, tem.Est

ctu Tomodorensi (arrondissementdeTonnerre) biogradicta Neuvy-le-Sautour utra vera a pho indicetur, nonest, quod definiam.
{DGall.Christ. lom. VIII,
col.

adeoque saiutaris. S.Aniano, Aureee Simiie quid refertur de

lianensi episcopo, cujus

Actaad diem xviiiVo-

U2fi.

-(2)

Ibid.

lom.X

U) H.^t. a'Auxerre, tom. III, col. 28. (3) Ibid. col 53S. de (6) U^euf. H.st paR. U. (ti) Ibid. tom- 1, png. 183. n. Giierard. Pans ville etdioc. de Faris, lom. I, pag. 6 ei 19. (7) Lcbeuf. Hisl. dAux. ousPhilippe-le-Bel. pag.397.

(9) Ib.dJ.c. (B)Ib.d. lom.I, pag 21t;. lom. IV. pag. 310. 3*tS, Pou.ll.^ d Aoxene. P^g-H (10) Ih.d lom. IV. pog. pog.^214. -i\% Ih.d l,c.-lU) Ib.d. (II lilsl. d-Aux. tom I.

_
1.

c.

ti4)lbid.l.c.

OIi|

'*" MI.col-

*!*

vembris

DE
AlXTORB
AttONTHO AOTiSSlODO-

B.

HEBIFKIDO, EPISCOPO.
ix chiliometris

qui enim scholares vembris iUustrabantur ; v^sUassent. kXsSanct^ ant^st^tis Reliquias debitas effugiebant (1). isia die poenas extra, postmoS. Eusebii, prtus ff Ecdesia siia, erat ei esiha-

dum

(JoanLebeuf ^Tnus parochialis.Loconvacum hodierna mlla UuLoconnacum) est

inira Autissiodorum

seu Avignol villa doro disiat. .. ., r, tt r j Lebeufdicit, B, Herefndum secunffff Joan, episcopum, qui dum esse Autissiodorensem sepuliuramnacius fuerii. Ast inira civitatem id dicaiur etenim si iadubito an accuraie bulamtopographicam, quam in ejus Hisioria
:

ab Autissio- D

tZit

Iv

Auiissiodoro disians: XIX chtliomeiris ab Lebeuf Ter^ncume^ clriacum vero (Joan.

exhibei

villa Cerin

distanie : tande^n A^ua meiris Auiissxodoro Aquinohum) Av.gneau Niolo [laudaio Lebeuf
Fr. tom. X, P6' D.bouquel.Uec. desHUt.de
110.

sub parochia Chevannes

vii chxlio-

adeamus, videmus ad undecimum ab obiiu beati usQuesiBCulum, adeoquecenium ecclesiam B. Mariee exira antisiiiis annis, unde ei e% nomen mccnia civiiaiis fuisse
('2),
:

Notre-Dame-la-deliors adheesit.
tom. UI, (2) Uist. tl'Aux,

pag

U.

(1)

DE

S.

VIDUA, ELFLEDA SEU ETHELFLEDA

GLASTONI/E IN ANGLIA,
G

J.

V. H.

CIRC.

HSD.

Unicus. Distinctio ab homonymis

regia prosopia
;

ejus

memoria apud hagiologos

SC.

X.

setas

vindicatur. S. Dunstanus a columnia

i\ Elfleda,

ab

Ti

in Anglia San^ fes hujus nominiscoluniur monaci^ (1) Elfleda Virgo, abbaiissa Acta ediderunt j_ sierii Sireneshalse, cujus ad diem viii Februarii (2) Elfleda nostri qua ageiur Virgo, filia Eduardi Senioris, de Ociobris; tertia vero die, quo colitur, xxix recensetur ab Alfordo inlndice
: :

iribuat scripiis nostris

scriptee.

quam quss debetur errori obnoxiis conhisiorix, ab hominibus

Quapropier opporiunum censemus, hunc qualeyncumque hiaium claudere ho^ diema die, qua S. Elfledae memoria in quibusdam Auciariis Usuardi renovaiur. xsiii Ocio2 Eienim S. nfiedam sub hac die Auciaria Grevemabris memorant Usuardi

^.^^^
^_.

^^_

Elfleda

Vidua

,^,.j,uji,.

Sanciorum Anglise sub die xni Aprilis (3); secundum alterum Mariyrologium Anghcaxiv num, ejus fesiiviias ad sequeniem diem licei hxc lia Apriiis memoraiur (4;). Verum xiii habeani, omitienda iamen ad diem
se

ast

num

Aliempsianum ei Casiellanus. Vario Grevenus modo Sanctm nomen scribitur recte, illam Ethelfredam dicit; quidem minus AnAltempsianus Codex ei Mariyrologium
et
:

Acta sanAprilis censuerunt majores nosiri rejicienda ad diem cix maironx, aui saliem w.Maji,quo de S.Dunsiano agendum erai (5); quo denuo die tacendum inquia eam in autiquioribus Fastis necdum le^erant (6). Aderant iamen fasii scriptam Ecctesix Winioniensis. Nam Auciarium Usuardi Aliempsianum, ad Ecciesiam Winionisibi arbiirati sunt,

glicanum Ethelfledam Casiellanus dem Alfordus autem Elfledam coniracto quod hnguis ieutonicis scilicei Ethel in El
;

Edeldre-

ensem olim pertinuisse

ostendii Sollerius

noster in sua Praefaiione,

num. 253

Usuardo prseflxa quum ad diemxxxOciobris recen-

seaiur ordinatio sanctissimi antistitis aique pa-

tTOuisosmi ^withiui, episcopiWinioniensis(1). Pory^o Auctarium habet ad xxiii Ociobris

Eodem

die Sanctae EthelfledSB reg-inae.

Et

certe

nativum est. Sic in flandrico nosiro conirahimus, Edel mEel, Neder, in Neer eic. idemque, p Adeo ui Ethelfleda ei Elfleda unum nomen. Ab alierum aliero coniraciius sii ommno defleciit hisce auiem nominis formis dum SanOsbernus, S. Dunstani biographus, nam de ctam nostram Elgivam appellat (8) uirumque i. una eademque persona agere narratioDunstani biographum, ipsa series narraniur, demonnis ei quw specialiter in suo Gynecmo strant. Ariurus aMonasterio annuntiai ad diem ^n\ Sanciam
,
:

tdtomate

his verbis

Alfordits ei Mariyrologus Anglus eo vecordise non processerunt, ui pro hbitu inier Sanctos Anghrn recensuerint personas, quae in antiquioribus Fasiis consignaias nQ^ repererint.

Aprilis

virtutis signis, vitani quae et illustrata divinffi

In Anglia, Sancts

Elflidae,

Virginis,

consuramavit. sanctissimam morte felicissima

Virgtnts, in elogio mendosa esi qualitas Dunaitribuia ; quum in Vita S. S. Elfledx quipsiani co^vaclareindiceturfuisseVidua, ducere vipe qux post amisBum virum vitam Quamdualempro viriumqualitate desiderabat. videaiur, quam id aliquatenus excusari posse

Quo

Csterum illa,

quse de sanctae

maironx rebus

gesiis narrant biographi S. Dunstani, ejusmodi sunt, ut magnam ingerant opininonem

sanciimoniae. Deinde sseculo xvi aboliia aviia

per maximamAnghse pariem religione, mulia perierint necessario documenta, prgeseriim ad Sanciorum cultum spectaniia. Tandem quod in capiie singulorum iomorum protesiamur^ valeat hic nec quisquam plus fidei
:

Quum

quibusdam liiurgiis pecuharibus tamquam a omnes Sanct^ sub Virginibus, recenseantur, dignioribus sumpto nomine quadragesimalibus Breviarn
in\
,

Sic in Litaniis
Act. SS. tom.

Cfrlnci.SS. Angl.ad clcem, tom. UI^Annal. Ec.Ies.An(lic. Alfordi. [% Acl. SS. (om. II Febr., paR. 178. (3)A1Mariyrol. pag. 3. roid. InJ. SS. y\ Elflcdo. (i) BritUh i
(1)

LXIII. l-li Ati o pag '[''^:,;7j,.'^,,"s^: pnR 3BU.- (7)Mart. UsuardiPriEl. lJuln,pag.32l.-(8)lbid.p9S. ob3. loS.
()

U Apr

pag, 103.-

(6)

Abendonensts

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. discedere, sed cum AbendonensisinterVirginescomputaniur (1);

SS. Maria Magdalena, Maria jEgyptiaca, Margareta, Regtna Scotorum. Quod pariter in aliis Litaniis ejusdem liturgicV occurrit. El3 Preelerea citata Auctaria Usuardi S.
fledae

215
J

beato Dunstano manere, vivere, raori deligeret. Proinde habitatioDom sibi in affinitate sacri templi constituens etc.

AOCTOBB V. B.

non (amen reina.

nomini qualitatem ^egini^ addunt.Et quidem illam regio oriam fuisse sanguine, habemus ex biographis ast reginam veri
:

liaque causa immigrationis Glastoniensis, judice Osberno, S. Elfleda fuerit sanctimonia B. Dunstani , annos, ut diximus, v nati : quod quidem nemo sine idoneo teste admittet. Et quidem prior vita, a teste oculato conscripta, nihii simile habet

nominis, seu proprio aut conjugis titulo Ratio fuisse, nulla nos monumenta docent. suaderet, JSthelfledam, chronologica satis

quin potius insinuat, ante ipsum monachatuyn S. Dunstani, qui S. Elfledara jam Glastoniam incoluisse
:
;

conjugem Ethelredi,

Merciorum comitis, quae

locus iempore adolescentiieS.Duyistani desertiis

defuncto marito, Merciis imperavit, huc venireposse,imo quum inejus aula, teste Willielmo Malmesburiensi (2), educatus fuerit Athelstanus, quem S. Elfleda nostra lauto convivio excepit Glastonias, pondus aliquod

nullatenus erat.

Nam

sermo

flt

in ejus

Vita pynori de
inter

quodam

S. Dunstani,

adhuc

huic

opinationi accedere videtur. Verum Ethelfleda, Ethelredi conjux, curis regni im-

mortua, sepelitur Glocestrise anno, ut habent Chronologi Benedictini (3), 918, ut vero Joan. Lingard (4), 920 adeoque solido quinquennio antequam S. Dunstanus nasceretur. Ex quo
;

sseculum claudicantis, praelato et familiari amatore (10). 5 Sed enim ynoriens iste diaconus Dunstano adhuc saeculari apparuit, deditque signum suse apparitionis, sepulturam Glastonice eligendam a magistro et 8acerdoteS.Elfledffi,^wnc, ut series sermonis indicat eumdem locum
et
,

Deum

S.EIfledtt
lat

K-

incotentis.

Enverba

(11)

Contigit,

autem

iis-

dem

temporibus [deliberanie scilicetS.Dunsta-

liquido consequitur,

nullatenus
posse.

cum

Ethelfledam Merciam nostra S. Elfiedu confundi

Elfledae

stano de alterutro statu accipiendo) quemdam E Gastoniensis ecclesiae diaconem, nomine Wul-

nullum maritum, regio diademate redimitum assignare possimus, non est tamen, cur reginee titulum eidem abjudicemus.Etenim antiquorum tem-

Quamvisautem S

fredum, mortem subiisse temporalem qui B. Duustano, tempore dum viveret, praelatus pariter extitit et familiaris amator. Hic ergo non admodum longotempore post disceseum appa:

poreregin^appellabantur,omnesfceminas,regio sanguine procreatce exempla multiplicia istiusmodi consuetudinis profert Cangius in

:

suo Glossario v^ Reg-ina; ac inter alia, Matildis genere regina conjux Gigonis comitis de Albone, saeculo xi florentis, quse ex Anglia oriunda erat (5), recensetur. Merito itaque

gaudens,multa decoelestibus incognita, insuper etiam omnem seriem vitse susb, susbque futurae aetatis, et eventuum bonorum malorumve fata definiens. Auditis vero beatus vir talibusque luminibus tantis mysteriorum
ruit ei
,

inevitabilibus vitae suse casibus, ait in excessu Si quse certo relatu afiirmas, mentispositus
:

pro more
fledae,

istius eetatis reginse titulus S. El-

vera sunt,

et

credenda
patulae

unde

cognoscam

quam

scriptor coxvus

reg-ali

ex proge-

Quibus signis

nie ortam scribit, attribuitur.

cvjui getia re

4 Quie de S. Elfleda scimus, derivanda sunt

mibi patebunt ? At ille templi, quo corpora defunctorum bumata quiescunt

;

demonstrationis iUa duxit eum in atrium

ferunt biogmphi S.
atunj;

Dw,

ex Actis

S. Dunstani,

primum

abbatis Gla-

digitoque demonstravitaustrali ecclesiae

dixit
:

stoniensis, dein

tandem diem six Maji

Wigorniensis episcopi, ac primatis Cantuariensis, datis ad

(6),

parte locum inconvulsum.^t

quffi tibi retuli,

Quia

haec,

Duplicem autem Vitam

:

alteram ediderunt ac illustrarunt nostri coaevam, a teste oculato conscriptam (7), alteram ab Osberno Cantuariensi, sasculi xi scriptore, concinnatam (8). Ex utraque vero Viia constat, S. Elfledam, utpote quas S. Dunstano,

vera sunt, evidenter scito, quia hoc in loco ante triduum presbyter quidam secorpusculum pelietur, et nondum infirmatur vero ejus ab occidentali parte templi praesen:

tumulandum deferetur. Ad hanc visiouis vocem Beatus expergefactus Duustanus, postque horam primam diei, memor mirae revelatis

adhuc C arbitro ad mortem usque uieretur, ante annum 957, quo hic Wigomiensis episcopus consecratus est, diem suatn supremam clausisse. Ex altera porroparte, sci^nus asancia matrona convivio exceptum fuisse Athelsta-

Glastoniensi abbate, conscientiee suse

tionis,

in praenotatum sibi spicoemeterii locum venit; necnon acciritualiter pienslapidem unumjactabilem,in eum projecit,

cum quibusdam

hocque addidit:

Si vera sunt,quae in

somnis

vidi,

quidam presbyter

hic ante triduum debet hu-

nwn, Glastonienses Reliquias

visitantem, qui

anno 940 vitafunctus est. deiur, sancta matrona regem anno 929, Dunstanovixquinquenni, Glastonise excepit.Nam
S. Dunstanus, imperante Athelstano, qui re-

Imo, ut infra osten-

mari. Porro recedentibusillis, venit cujusdam ^thelfledae , nobilissimae ac religiosissimse matronae, magister et sacerdos cum alio so-

gnarecoepit anno 925, natus

(9),

vix quinquen-

ciorum contubernio, et obtinuit sibi inter aliqua eloquiorum famina eumdem locura in Cum mortuus fuero, hic, sepulturam, dicens mulprecor, sepelite me. Erat siquidem ipse
:

nisfuit, quandorexiste Glastoniam visitavit. Quapropter minus accurate locutus est Osber-

torumtestimonioadhuc

iu corpore sanus.

Sed

nus biographus, quando num. 1 dicit, fama S. Dunstani, tum, ui maxime, annos v nati, excitam fuisse S. Elfledam, ut illum conveniQuae cum ex ore illius verbum audisret
set,

cum inde post paucum abiissent, gravi morbo nocte finitimffi vit sarcinatus eet ; deinde in spiritum Christo Doraino futura extremum
commendavit,
et ante

electiouis loco, qni B. 6 Prseterea

II.

triduum in ipso suae Dunstano prius assignarx Oiograj>UurHiH verbit

adeo delectata est

vitse aeternae

dulcedine,

tus fuerat, sepultus est.

ut ulterius neque
(1) Fol.

domum

repetere, neque loco

quamvis S.Dustanus prisiinum

ecnDd.
c.

^. Ixx. VIII.

(2) Savil. scripl.fol.27.

(5}Lrt.

nBB.

de

lesdatcs. Edit. Pans. 1840. v.^rif.

pjig 12S. li) Hi^lory ofEnsliiiid, lom. I, Dauphini, tom. () Bourchenu. Hisl. du

5i4

37!(. Editio
^7) Ibid.
I.

(6) Act.
1.

(8)lhid.
Ibid.

c. c.

SS. tom. IV Mbji. pos.

(9) Ibid.

pag.

347.-

(10) Ibid. pag. 349.

(U)

I.

splendorem

216
iOCTORK J. V. u.

DE

S.

ELFLEDA SEU ETHELFLEDA VIDUA.

omnia sua seque ipsa in ejus arbitrium posuerit. Propterea crederem, mortem S. Elfleante annum quinquadse verius posi, quam saeculi x contigisse. Proinde quum gesimum liber sit opinandi terminus in capiie hujus Coynmentarii malui Sanctae obitum circa me-

splendorem, calamiiate temporum ohscuraium restituerit monasterio Glastoniensi

remanserat tamen loci memoria celebris, regem Cujus rei testem habemus Athelsianum ad 940 (1) hic enim loquitur ab anno 925 Glastoprior Viia num. 2, causa precaminum et post precum Missarumque celeniam venit,
;

brationes a 5.Elfleda lauto convivio excipitur, Supponamus, si lubet, Athelstanum Glastio-

niam visitasse uUimo regni sui anno seu 940

dium swculum x adscribere. %Aique hm fere sunt, qu^ rfe 5. Elfleda dicenda habemus. Opportunum tamen ludicamus, quoniam tam frequens nobis de S.
Dunsiano sermo fuii, diluere criminationem a nostris in Actis ad xix Maji non excusatam ei a quibusdam acatholicis S. Dunstano objectam, qudsi perfido machinamenio adversarios suos in ruinam prgecipiiasset. Rem narrat Willieltnus Malmesburiensis, de Gestis regum Anglorum lib. n, cap. 9 (3), ex quo

rrmajr
tri,

adhuc attigerit S. Dunstanus seiatem quindecim annorum, adeoque is tunc non erat
qui

matronam religiosissimam ad suum col-

loquium alliceret. Cgeterum ceriiora habemusex Matth^oWestmonasteriensi, quem ex

Anno, inquit, Alfordo ad annum 929 2 cito nono yEtJielstagratiaenongeutesimovigesimo orationis nus Reliquias Sanctorum regni sui decernens, Glastoniae coenobium gratia, petere imprimis petivit devotus. Enimvero tunc vix
:

judicari poterii, quantge fidei sit accusatio : Defuncto Eadgaro, clerici, quondam ab ecclesiis

expulsi, rediviva praelia suscitarunt dicen-

quinquennis erat S. Dunstanus. Opportune Glaitaque Alfordus l. c statum monasterii

ille stoniensis describens : Erat, inquit, locus qui plurasaecula ibi vixerant, fere a monachis, Hiberni aliquot, puerorura erudiderelictus
:

ingens esse et miserabile dedecus,ut novus advena veteres colonos migrare compelleret ; E boc necDeogratum putari, qui veterem habites,

operam dantes, monasterii rudera bant. Antiqua tamen coenobii sanctitas

tioni

incoleoblite-

tationem concessisset, nec alicui probo homini, qui sibi timere posset, quod aliis pro judicio accidisse cerneret. Ea de re in clamores et iras surrectum, et ad Dunsianum perrectum est,
prgecipueproceribus, ut laicorum
est,

rarinon poterat.

Unde qui
(2).

secretius vivere et
silentio et

succla-

coelo separari studebant,

locum illum

mantibus praejudicium, quod

rant injuste, leniori

clerici passi fue-

Inler eos autem, solitudinis quietem Glastoniw sibiprocuqui quin ullo rabant, recolenda venit S. Elfleda definire valeamus, quo tempore sanindicio
quieti suse elegerant
:

concilio succidi

debere,

Nam et unus eorum Elferius omnia pene monasteria, quae reverendissimus ^thelwoldus
monachus
et

Wentanus episcopus construxerat

Merciorum,

si aliquo ctius id vitge genus occeperit. Certi monumento indigitaretur sanciee maritus,

in provincia

accurejusque obitus esset argumentum, quo raiius iS.Elfledae chronotaxis ordinari posset,
;

usus iusolensynodo coacta, tia, evertit. Itaque frequenti primum Wentoniam ventum. Quis ubi fuerit
finiscertamiuis, aliaeliterae docent

magua

Mtcumque dc
A"'"'"-*

Jd tamen maneat inconcussum, Sanctam matronam diu ante S. Dunstani monachatum Glastoniam incoluisse. Senectute bona defunctam fuisse S. Elfle-j

imaginem expresse locutam

fautores confudisse
:

clericos

dominicam eorumque

dam satis indicant uerbaOsbemi biographi diad hocentis num. 1 Innixa mauibus suorum sanctissimo miuem Dei (Dunstanwn) accessit,
illius

sed adhuc non sedatis aniubi cum in mis, Caluse consilium indictum : propter aetatem rege, consicoenaculo, absente magno condentibus totius AngliEe senatoribus, resageretur, et validissiflictu et coutroversia

mum illum murum

multorum
quaterent,
viris

Ecclesiae,

Dunstanum

dico.

coUoquio perfrui desiderans. Sed vix e

propinquo definiripotest annus SancteeemorId scimus, S. constitutum fuisse abbatem anno 944, ut patet ex diplomate S.Edmundi Iregiset Martyris, edito ab Alfordo ad an. 944 iv, et ad annum usqme 955 monasterioprxfuisse, teste Alfoi^do ad dictum annum iv adeo ut inter hos tertualis.
:

convitiorum jacula impeterent, nec suas partes cujuscumque ordinis

Dunstanum

Glastonias

summo studio tuentibus, solarium totum et conrepente cum axibus et trabibus dissiUut
omnibus ad terram elisis, solus Dunstaquae superstes nus, stanssuperunam trabem,
cidit,

minos annus emortualis S. Elfledae constituendus sit. Proinde rejicienda omnino est opinatioMartyrologii Anglicanistatuentis ,anno, 93G obiisse Sanctam {Alford ad h, a v) tunc enim vix undecim annorum aetatem S.
:

detenti. Hoc miraperpetui languoris compede archiepiscopo exhibuit pacem de clericulum AngUs tunc et deincepsin ejus

erat

exanimati evasit probe. Reliqui vel

vel

Dunstanus

attigissset,

quod cum rebus

gestis

cis,omnibus sententiam concedentibus. interpretationes aca- s^D-^j, 9 En historia:nunc Gulietmus Parker, 9^^^^^ tholicorum consideremus. Anglicanae, primus pater hodiern^ Ecclesias
.

Sanctae maironse nuilatenus componi potest, Quapropter Alfordvs in annum 947, ut ibidem habetur xvi, vitam Sanctae prorogat.

ut videtur, dixit

ruinam Calnensem humana

Si suam sententiam aliquo documento confir' masset scriptor eruditus, eam libentes ample^ cteremur sed prodigii instar habendum esi, mulierem religiosam, aetate provectam, quge hactenus conscientiee suee arbitris non caruerat, lantum statim fiduciee tribuisse juveni
:

fraudeetopediabolicacarerenon potuisse (4). cap, u David Hume in sua Historia Angliae Terribiiius remsequentimodointerpreiatur synodo factum. Nam fuit miraculum, in tertia quem conventum fuerat, tabulatam loci, in
:

licet

sanctissimo, ast xxii

annorum

nato, ut

subito prfficeps ruit, et plerique Observatum aut vulnerati aut occisi fuerunt. Dunstanus curaverat regem ista fuU quod archiepi' a conventu abbesse, et sedes
die
v-SS

prffisentium

(l)Chron. Anglo-Saxon. Posl BcdieHist. AngUc.pag. 37iet 377.Edil.Lninliii.l849. -(2)Cfr Lamgiin. Eccles. llisl. of Irel. foL lom. I, pag. 329. (3) Ap. Savil. Rer. Anglic. Sciipu.

- (4) Ap. Lingard. Anliq. de rEgl.ADglo-Saxonne,pag. SI7.Edi. Parw. 1828.

scopaUs

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBKIS.

scopalis

217
AOCffOaB
J.

posita

fuerat in unica

trabe,

quae

Calnensis ruina, quoe Anglise optimatis fere

immota permansit. Sed quin uUa exsurgeret

fraudissuspicio, interpretati sunt facti circumstantias,

quaei

manifestam divinae potestatis

suis
araicis ifavere

omnes oppressit, unius Dunstani sceleri imputanda sit. Atque hinc consequens fit, ut acatholici magis magisque exosam habeant
catholicam
11

V. H.

intercessionem,

volentis.

Ecclesiam

jubentem venerari
a criminationibui

Essc scriplor, qui dein ad calcem paginx

viros scelestissimos.

animadversionem subnectit Quoties, inquit, similesnarratioDes apud antiquos scriptores oc:

Sed imprimis Tumerusmanunimis levi discutit casum fortuitum, quasi contrarium

insinuaret S.Dunstaniallocutio.nempe illum
prasvidisse

currunt, alterutrumjudicandum est ivel poste-

monachos talia portenta effinxisse, vel si coaevi sunt, eadem dolose praeparasse, ut vili plebi fucum facerent. Hisce criminationibus calculum suum adjicit Sharon Turner in sua Historia Anglosaxonum, atque ad accusationem firmandam ex Osberno biographo sequentia allegat (1) Et his quidem adversariis
riores
:

ruinam solarii et calamitatem ad' versariorum. Verum sermonem S. Dunstani perscrutanti nulla occurrit prasvisio futuri, Senex, laboribus fractus, solitudinis quietem sectans, recusat verborum pugnas redintegrare
clesijB
;

fateor, inquit, vincere vos nolo

Ec-

suae

causam Christo

judici

committo.

viventibus, cessatum est a contentiouibus quousque per successionem iiliorum prior discordia renovata est. Qui abeuntes, et iniquitatis suffi defensorem, Heornelmum, Scotorum poutificem, assumentes,

hominem videlicetlam

Hisce vet^bis nullatenus indicatur, S. Dunstanusprsescius futureeruinse, ut hxc casui foy^tuitoabscribinonpossit. Potuit etiam ad Christum judicem provocare, ut saspe fit ab ignaris futuri, S. Dunstanus adeoquequum
:

ingenio

quam

loquacitate insuperabilem, ad

hominem Dei

in villam, quae vocatur Kalne, tendunt; turgenti spiritu scandalum proponunt, Dunstanus autem, lougo quidem senio
et

magnis

Ecclesiae laboribus

etfractus,

jam

prgeter orationem
rat.

omnia post tergum posue,

Attamen pars iniqua divino quondam miraculo victa, ne nunc de adipiscenda gloriaretur victoria, hoc in hostes responsionis jaculum vibrat Quoniam, inquit, tanto tempore elapso, calumnise ansam non praetendistis, nuuc autem benescentem me ac taci:

incerium maneat, utrum pr^escius an inscius haec verha protuterit, Turneri argumentatio, seponentiscasum fortuitum, nullatenus stringit. Quod vero prwsens non fuerit rex, quasi consutto eum abesse curasset S. Dunstanus, E id denuo gratis affirmatur, nuilo adducto teste. Certe Malmesburiensis, num. Scitatus, dicit regem absentem fuisse propter jetatem. Dein data etiam fraude, a Dicnstano parata, nulla causa erat, ut rex cum magnatibus comitiis non interesset siquidem Dunstanus
:

cum

turnitati

operam

dantem
:

antiquis

querelis
:

deservire contenditis
Ecclesiaesuae
Dixit,

fateor, vincere vos nolo

causam

Christo judici committo.

etquod dixit, irati Dei censura firmavit. etenim concussadomus, coenaculum sub pedibus solutum, hostes solo praecipitati, ac ruentium trabium pondere oppressi. Ubi vero cum suis Sauctus accubitabat, ibi nulla ruiuaB

suissese paraiis insidiis exemerit, potuisset et regem prsesentem salvum servare imo siquidem auctore Dunstano omnia sceleri essent parata adversariis, sibi autem certasalus, rex calamitatem necessario effu-

Mox

sutfusio liebat,
advenarioi
perdidiiiel,

gere debuisset nihil certe impediehat, imo omnia suadebant ut rex juxta Dunstanum, constitueretur Nihil itaque certo salvum suspicionis esse potest in absentia regis,quam tamen Turnerus ut invidiosam traducere co: ,
.

10 Hactenus Osbernus cui, referenti S. Dunstani sermonem , omnem fidem, collata etiam aliorum biographorum auctoritate, adhibendam esse contendit citatus Turner (2). Porro ex Osberni narratione sequens construit argumentum ad calcem lib, vi, cap. 7 p (3). Sermo Dunstani insinuat, ilium in exspe:

natur,
12 Tandem interse non convenint Malmesburiensis et Osbernus. Ille enim solum Dunstanum stantem super unam trabem, quae superstes erat, evasisse probe ast Osbernus
, :

aeathoHi'">.

ctatione fuisse alicujus eventus extraordinaqui opinioni suse faveret : ipsa dein sua suorumque conservatio ejusmodi est, ut Dunrii,

calamitatem adeoque non una, sed piures trabes ejfugisse, immotas perstitisse. Utra lectio prseferenda
affirmat,

Dunstanum cum

suis

sit,

inquiri posset.

F Turnerus Osbemianam
,

Stanus prasscire dehuerit, quod futurumerat; adeoque calamitas repentina fortuito casui
ahscribi non possit. Taiis autem preescientia

aut miracuio aut fraudi adscribi debet nam ruinasoiarii, in quo adve^sarii consistebant, immota remanente ea parte occupata a Dunstano suisque, impedit, quominus naturali sed ipse ejus acdidenti ruina tribuatur
: :

prxfert; neque inficias ibo. QuerelcV proiatae fuerunt in pubiicis regni comitiis quae, teste Tumero iib. viii cap. 6 (4) ex ciero et iiheris viris constabant, inter quos certe er^ant anuci aliquot Dunstani. Si igitur Dunslanus, non solus, sed cum suis pericuium evasit hi nene partem cessario prcemonendi fuerunt solarii ruinosam occupa?'ent, adeoque machinati facinoris conscii et complicesfuerunt,
; ,

senno

quas scriptori auctoritatem prasbet , ut Dunsianum prgepa rati et perpetrati sceieris reum traducat.
tribuit prcBscientian
,

which warrants au historian for connecting him with theplanningand with the perpetratiou of the crime. Cur vero,
Personal foresight,
criiudice Tumero seposito casu fortuito, Dunstano impingendum sit,hcecest:

Videat porro Turnerus, quomodo hsec conspiratio cum vera, non dicam reiigione, sed naturaliprobitate consistant, et quatn atram inurat infamiw notam Angiosaxonibus majo-

rihus suis

tum
vit.

sceius

quorum pars non modica ad tantaniamque ruinam manus admoad discutiendas istiusmodi
iectio
diffi-

Quod

si

monachzs narranouia nulia fidesdanda est allatis exemplis tibus miracula quod dein Grecatholicorum hagiographorum, imo S.
:

menS

Maimesburiensis, cuttates, accipiatur Dunstanum, stantem super docentis, solum

difficuitates unam trabem, saivum fuisse, xmpingxmus sciticet nullatenus minores Dunstanum simul cum intmtcts etiam amtcos
, ;

iiaque, ut gorii Magni confirmat. Remanet png. 371 - (2) ll.sl of ihe An(!) Acl. SS. lom. IV Mj
,

glo Sax. lom.

II,

pag. 175.Ed.l. Paris i840.

m. -

(i)

HisL of ihc Anglo-Sai.

lorn. UI, pag. 150.

(3)

Ib.d.

pag.

pgrdidiSSe;

218
AiCTOnK V. H. J

DE

S.

ELFLEDA VIDUA.
tempus, seu sasculo ix desinenie, Fulco, Re- D 7nensis archiepiscopus, ut habet Flodoardvs
Hisioria; Ecclesiae

perdidise; ac propriam salutem in ancipiti

posuisse, utpole quw ah unica trabe, reliquis omnibus ruentibus, penderet. Certe hujusmo-

Remensis
,

iib. iv

cap. 5

(6),
,

di argutiis kominem vulgarem criminari auderet nemo. Quo igitur jure licet infamiee notam inurere viro, quem per sex continua
ScBCuta veyierati sunt quotquot de illo egerunt
?

congraiulaiur

Alfredi

regi

Anglorum

quem Alhradum

appeliat, quod

perversissi-

An, quia episcopus institutum monasticum per Angliam propagavit.ruina Cainensisnec casui fortuito nec miraculo atiribui potest ?
Cerie dolum aut facinorosas machinas ignorarunt CeniuriaioresMagdeburgenses,qui dicunt magicis prEEstigiis etdiabolica clementia DuDttanum id effecis.-^e(l) absurda videbatur
:

exortam, et gente tunc usque relictam verbi muin illa croue satagt^ret amputJire. Quae secta sugge-

mam

sectfim, paganicis erroribus

rere videbatur,

cpiscopis et presbyteris subiu-

troductas habere roulieres; ad propinquas quoque geueris sui, quisque vellet, accedere insuperetsacratas Deo foeminas incestarejet

uxorum habens

concubinam

simul habere.

humana opeprwparata

sirages;et

uiDeum vi-

tarent,dxmonem adhibuerunt. Caeterum idem argutnentum iractaruni Joannes Lingard in

antiquitatibus Ecclesiae Anglosaxonicse (2)ei Carolus Butler in epistolis apologeticis (3), qui, si lubet, adiri possunt. tatum qu>rttionis mufnn13 Causa porro simuiiatis ac discordise,
tium.

Eie nempe doctrinae et morum corruptelae diuiurno tempore Danicae vasiationis inoleverant, nec uilam spem emendalionis reiique' rani, nisi sasculari deroreguiarissuccederet.

Quod S. Dunstanus magno iotius Anglige emoiumento perfecit inde irae quia sdcrum cceiibatum servavit sartum tectumque,et adul; :

qux inter S. Dunsianum

ac adversarios exarsascularis, suis

terinas clericorum nuptias exsiirpavit. Hacienus de S. Dunsiano. Ex cujus Actis

'"" vinHean-

descebat, fuit, quod clerus sedibus expulsus, quas monachi occuparunt, corruptissimis essei moribus, et in destructionem perniciemque fideies ageret. Ut tanto

malo occurrereiur, Dunstanus aliique

pi,

episco-

exirahimus Porro S. Dunsiani binas hahemus Vitas : unam ab anonymo, presbytero monacho, teste non soium coasvo, sed oculato; alterum ah Osberno, Cantuariensi monacho, sascuii xi
scriptore.
siri

ea, quas

"" deS. Elfleda re/erwn^Mr.

-p

et regia auctoritate, remalis, monachos in ecclesias jectis clericis

muniti pontificia

Sed quemanonymum dixerunt noiesiem ocuiaium (1), hunc Bridferthum

introduxeruni. Ast aliam controversi^ indunt

faciem acatholici scripiores. Dicuni scilicet, qumsiionem fuisse, utrum cierici, in sacris
ordinibus conjugio ; an vero ccelibem vitam pepetuo agere deberent. Verum nulto antiquo, idoneo tesiimonio docemur, hujusmodi quassiionem fuisse propositam et ad trutinam revocaiam,
constituti,

appellat Mabillonius in suis Annalihus lih. l num. 1 et quidem Ramesiensem fuisse mona-

legiiimo frui possent

chum asserit, cui assensii Remigius Ceillier quidem esi, hujus biographi no(8). Verum sed quod hahere iniiialem liiteram B men
:

uitra

est,

conjectura

est,
:

adeoque in alierutram partem decisam fuisse.

contrario multa, apud aniiquos sunt

ton in Anglia Sacra (9) monachura stani auciorem fuisseBridferthum, Ramesiensem, Abbouis discipulum, MabilloBaleus launius conjicit. Bridferthum quidcm

ut noiatHenr. WharVitx, inquii, S. Dun-

documenia, quae ostendunt, in ciero saecuiari maximam tuncfuisse et morum corruptelam rei ieet discipiinse ignorantiam (4). Cujus stem habemus omni exceptione majorem, Joannem Pp. XIII qui scribit ad Edgarum
Quare, rex inclyte ac tili carissime, quod vestra excellentia per fratrem et coepiscopum nostrum Duustanum ub hac apostolica

Vitam Duustano coaevum fuisse refert nequaquam autem Dunstani ab illo scriptam nixum memorat. Enimvero sola conjectura nulio arMabillonium fuisse, exisiimo, quia senteniiam suam firmat non omisdat, et
:

qumento

regem

(5)

C^ierumprore surus.sialiquod habuisset.

nosira non magni momenii
sufficiai scivisse
esi qusestto,

quum

biographum rerum narra-

sede, cui licet immeriti prEesidemus, exposcit^ omnibusmodiscoucedimus: auctoritate apostolica sancientes, ut
1

ipsemet vidit, tarum iesiem.uipoie qui quae vel est Osberm fides, Par vel audivit. enodet (10).

de monasterio iu Wiutonia
Trinitatis et bea-

civitate,

iu

honorem Sanctae

qui testem ocuiatum, in refert, presse sequiiur.

iis,

quae de S. Elfleda p

tlssimorum Apostoiorum
atructo
,

Petri et Pauli con,

quod vetus,
et

differeutia illius

quod

juxta est, coenobii, coguominatur, cauouici^

domino episcopo

omnibus fidei catholicae patentibus culparum suarum cuUoribus ex

turpitudinibus odibiles, et in eisdem secundum impcenitens cor eorum inverecunde percum suo prseposito , utpote vasa durantes ejiciautur. Et sicut vestra sublimitas diaboli,
,

VITA PRIOR
S.

ELFLED^ VIDU^,

AUCTORE MONACHO ANONTMO,

in Extracta ex Vita S, Dunstani Actis Sanctorum tom IV Maji^

desiderat,

dilectissimus frater et coepiscopus

EtUelwaldus , regularibus discipUnis monachorum secundum apprime imbutus praecepta regulae viventium, gregem enutnat,
uoster
, ,

eisque inibi perpetuiim

mnusiouem

statuat.

llleque eorum vitam ita sanctitatis moribus exoruet, ut, pastore ad laboris prsemium vocato, non aliuude quam exilla congregatione alter in locum regimiuis succedat. Circa idem

Erat

ex quaedam praedives matrona, regali

.strictis

S.^^^'^^^^^^^^

progenie orta, sed

nodis divmae

reii-

mentioms gionisinnexaa,cujus nomen brevi amisb. Hffic post attactunuper contigimus

(tlTom. X,c"\ 45S.E(lil.Basil,iri67. -(2) Anliq de KE-I. AnJo-Sax. voft. lH.E<lil.PHiis ty28.-(3)Migiic. D^raooslrationcWanc. lom. Xllcol 2:^0 -(^lUngarrt.Aiiliq.pag.iC*
(3)Migne.PaUol.lom.CXXXV,col.9&B.

IX(9 Tom- U. Prxf. pag. paR. 94. SS. lora. IV Mj., |aa oU.

lom.

XX.

- (l^)

Vct.

(6) Ibid. col.

278.

sum

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

219
"ctow
HOniCBO.
eoTo.

sura virum, vitam ducere vidualem pro virium qualitate desiderans, casulas sibi

commaneudi

in affinitate sacri templi ad plag-am occidentalem constituit, ut pro reg-ni coelestis desiderio

ex quibus volatus ful^ minei, ictuantibus pennis, sparsim fundebantur per aera ; qufe ad beatge matronae atria

scintillanti consimiles.

ibidem Domino Jesu Christo die noctuque

desisteret

meatu convolavit. Beatus autem Dunstanus,infirmsB amicae non immemor, continuo,

celeri

non

famulari.

Huic

vero

semper

perpletis

beatus adheerebat Dunstanus, qui hanc prEe caeteris modis mirabilibus adamavit, ejusque, causa religionis simul etiam propinquitatis
e

psalmodiis, regressus est ; et veniens audivit illam iutra suorum septa.,velami-

num

l,

seriis serraonibus,

quasi

cum quodam

familiari amico, per vices verborura sermoci-

egestatem sublevavitc.
possibilitatis

Non

eat

autem

nostrge

nantera. Accessit ergo huraane ad consiJentes

anciilulas, observatrices domingBsuEe; et mi-

enarrare per singula verborum

se in divinis prse,

eloquia,

qualem vel quantam

rans,
se

cum quo

loqueretur, interrogat. At

illae

pararet obsequiis.
iuspector

Dominus tamen omnium secretorum, tam in ultimis metae suae

nescire dixerunt.
venires,

Sed

antequam
splendoris

tu,

in-

quiunt,

imraeusi

jubar
:

temporibus, quam etiam dum in hoc deguit, cujus esset meriti declaravit.
AiKeinanuTii

mundo

totum hoc cubiculum rutilando replevit

posteacessante lumine,
5
ip.sa,

et

ut ipsenuncaudis,
e'<"' o^".

regemeonvivio
*'"''"'

omne semen reg-ium, de quo originem duxit, iutimo caritajpaa nobilitatis

2 Haec igituf
tis

loqui erga loquentem non cessavit

resedit,

ardore dilexit

ideoque, gratia dulcedinis,

Tunc quidem paulatim et ipse spectando donec illa quodaramodo a loquela

Et

de
**

'

suis saepe rebus regibus ministravit. Ex hac ergo pia consuetudine glorioso regi /Ethelstano d, prandium, quod potuit, obvia praeparavitj quia hunc, causa precaminum, Glastoniam e venisse praescivit f. Scientes vero ministrationis regiae provisores, quod dedisset rex nepti suse g divertendi ad se promissam, venerunt die praecedenti advidendum, si omnia

quiesceret.
visset,

dum
illara,

mox ad

ea etiam ab eloquio quierejectis velaminura ancura

illum,
et

fractibus,

intravit, et

quo loqueretur,
illa dixit

ipsara farailiareter interrogavit. Et

ad

eum

Tu quoque

venires, venientem vidisti,

antequam huc B nunc cum quo

enim

sim locuta, interrogas

loquebatur, qui
tibi

Ipse

mecum
modo

psallenti,

dum

stabas ante

''

paratuum ministeria habiliafuissent, vel apta. Et conspectis oranibus dixeruut adillam Uuiversam ministratiouis sufficientiam habes, si tibi medonis liquor A non defuerit. At illa Non patiatur Domina mea Sancta Mater Domini mei Jesu Christi Maria, ut ille mihi vel quid
. :

ostium

ecclesiae, apparuit,

qui et raihi

rationem per ordinem nuntiavit. Vobis tamen amicis meis non est admodum necesse cuntristari de me, quoniam

oranem exitus

mei

in reg^ia dignitate deficiat.

tiquam Dei

Genitricis

ecclesiam

Et hec dicens, anquantocius

mihi raorienti Dei raei raisericordia obviavit, et paradisi gaudia raisericorditer intrare concedet. Tibi autem quasi siugularis araicae ministro, id operis impono, ut tu quoque raane

seseque rog-atura prostravit, diu deposcens superni Regis opulentissimum sibi adesse supplementura, ad augendam regis ministrationem. Quid ergo ? Venit rex, stipatus
intravit
2,

mature raihi facias balneas ?>i accelerare, et funerea vestimenta, quaemecum sum habitura, prsparare, postque corporis lavationera Missas celebrare; et mox tempore participationis
Sanguinis Corporisque Domini Nostri Jesu Christi comrauniouera accipere, ut sic eodem raoraento viara universae nationis, Dosacri

multo comitatu, ad tempus pra;finitum et post precum Missarumquecelebrationes, lietusinvitatum iutroivit ad prandium. Et tunc quidera in primo propiuatu exhausere illud vas medoet sic postea, nis ad unius palmulae mensuram Deo augente et Beata proraerente matrona, nil
;
:

mino ducente, incedam. Quod

sime,
diara,

ille

instantis-

parens
taedio

in

oranibus

beseta

matrouae

prseceptis, ne

minuens
A

substitit,

pincernis,

ut assolet in

ultimam quoque

praevisionis suse custotarditatis

subraissam,

regalibus conviviis, cornibus scissis Aaliisque indiscretae quantitatis vasibus totum diem
propinautibus.

torpenti
et

curae

coraraitteret,

adiraplevit.

Sed

Quod dum
:

mirabile factura rex

ipse relatu ministrantium audisset, ait

mente immutatus ad suos Peccavimus, nimis hanc famulam Dei superfluitate multitudinis nostrae
aggravautes. Et surgens, salutata nepte, subit

illa quod sibi de se in nocte, hoc in die futurura erat ostensum, ordine, quo praedixeita, inquam, ut rat certissime, coraplevit
:

post

Missae mj-steriura, post saluberriraum EucharistiEB gustum, ipsa pariter cum (inita Missa vitam felicem iuDominoJesu Christo
finiret.

viam suam.
tub

DHniiniio

tnvirtuftijus
'

"'

4 CcEpit autem hsec famula Dei transacto cursu, proximante jam fine ijgati certaminis ex humanojure graviter iofirmari cuiB.Dunstanus causam providendi sulers exhibuit, et quasi propriam raatrem unice custodivit. Con:

Tunc

praevisor ovans animara

cum

sorte pro-

[pinqua
Comraisit Doraino, turaulans sub honore ca[daver,

tigit

autem, his irapedientibus curis, ipsura

abease, et cura psallenfuisse catervis
:

Et sua dat Sanctis, sicut antea ipsa volebat, Corpore dum vixit. Sed et assecla liber abibat,

horis vespertinalibus

Optans hoc, Doraini requiescat utin suavitate.

tibus raore solito

non
ibat

ipso

tamen

finiti diei

crepusculo, cura se sequen-

ANNOTaTA.
a S. Elfledara voto solemni perpetmecastUaextra monastetis sese obstrinxisse, quamvis riumdegeret, hxc verba indicant. Certe vela-

tibus scholasticis,

ad

jara

obseratam

ecclesiam,

ut tardatum compleret Officium.

Et dura furis ante ostium ecclesiae psallendi gratia staret, vidit erainus ex orientis coeli cljmatibus proiumpeutem niveam columbam, mira puichritudine et nova specie renitentera. Erant vero extreraitates alarum suarura igni
Octobris TomttsX,

menperpetuw
nebatur,ut

castitatis

etiam viduis impoRichildis, vidu3e

tiquet,

exemplo

Caroli Calvi regis,

quam
'41

Fulco, Remensis archiepiscopuSf

220
AlCTOU

DE
viduitatis

S.

ELFLEDA VIDUA.
...,,r.i,.,yi^s:tm.Sednonfacileexplica'D Sednonfacile explicasa saiisnoiumesi (7). biographus, quando dicit tuesi quid velii scU.a msz /orsan cornua poialoria fuisse parie tenuiori aperium
:

ut velamen quod archiepiscopus, hortalur, incorruptum servare

tsumpserat
''''iTnU:el

numero preecedenti narraverat adhuc inter rehbiographus. S. Dunstano. claud^canU apparmsse gjnem et s^culum magistrum, nuper defunctumquv

inielligaiurcomujn _ ^ clausum, ex quo proinde facile in crassiori ^^^^^^ ^^ , infundi potest. Seca-

Imor

Lum oUm

porro K''* ^^fulura ei revelavit. Ut stgnum esset. S. Dunstanus, rittoms certus zn oco. sepu^ pelnt. datum,que fuit sciHcet, destinato. ante tr^duum ^turis hactenus non quinondum lumulandum fore presbyterum.

'"/''
su.t,

,^^

^^^^^^ ^^^^^^_

^^^ ^^^^^

,,. sic, u^ e^.m;;ium rfof '^Z^^^ZTafferamus de monasler^o Glasto.^

-^

"'^'^^ Wilhelmus Malmesburiensis, TEda7rorege (8) Ubi ergo generali as^ ^;f,^^_ ^batum, optimatumque .uoe v^^^

,^;^^gi^ ipsi loco

oonferre dispo.,

infirmaretur-.utiretulimusincommentario

pr^monm.5.ifanc-r.roJ5thelfledameammonsiraui demesseac S. Elfledam nos^-am mus num. 2 Commentarii pr<evit, grammattut vulgo dicimus
c 5i 5en5um, calemseciemur, dicendum
esset,

proprium, ^ lituumi P

ebore

deoentissime
_ altare ban-

formatum auroque decoratum super

S,

num

S. ElfledsB

egestatem

sublevasse.

DunstaAst

Qux sequuniur contrarium

indicani

nempe

ctseDeiGenitricisposuit; ipsiusque douatioae ac sujs monachis eidem Sauctae Dei Geuitrici possidendaattribuit. Eumdemeaperpetualiter quelituum mox in sui pr^seutia feeit secari medium, ne eum cuiquam dare vel vendere
in

miiigaiam Dunstani pauperiem a S. Elfleda diciiur, pr^dives raafuisse. Erat emm, ut

cujus adeo egesias Angli^ occud ^thelsianus regnum totius ad 940. pavit ab anno 924 Ordims Glastonia, celeberrinum olim
tensi

posset quilibet

abbatum

sequentium
loca

prffi-

in cipiens partem illius servari

dictffi

ad jara

epulas iyistruebai troua, quce de suo regales suhlevanda non erai.

Britannica

donationis testimonium. In Archeologia quseriiur (9), an vox loca signip,-

cei arcara, sera

-o

monasierium, cujus hodiereliqut^adfuisse hucmagnific^ exsiant ^l). Celebrem ab aniiquissimis temporibus, pieiaiis locum Glasmonsirai Aihelstani, causapraecaminum isto, toniamadvenius. Nam, moriente rege S.Dunsexium decimumceiaiisannumagebat

e comiiaiu SomersetS. Benedicii in hodierno

clausam, angiice a iock, an ^ inipso movero legendum sii in loco, sciiicet tiiuisecti. nasterio servandam esse pariem Unum hic habe^nus Nihil nosira interesi. quandoque cornua fuisse dissecia, quorum iesiimopars aliqua utrinque servabatur in

nium

pacti convenii. Sic quoque

in

apud Woriegiiur
: :

mium

Monumeniis Danicis
arripit

(lU)

quamaJosesianus, adeoque loci sanciiias, longe pho ab Arimathea derivani, Dunstano belloaniiquior est. Enimvero medias inter rum vastaiiones perseverarunt viri aliqui aquibus ipse S Dunstanus iiiierarum elemeniadicicii^S). Elfleda advenium rei Quod prxsciverit S. est adscribengis Atheisiani, prodigio non

sed Fi^sum cornu instrumentum musicum, ut cornu isiud est monstrant sequentia, scilicent ex inflaitone
Galeatus
heros
dissiluisse froniem.
1

Veiamina

vela,

bani,

inierpretandum ceyiseo ilia occludequie inieriores cubilium fores domibus quemadmodum in magnaium
ista

adhuc videmus.

Baine^, quas

petit S. Elfleda,

lavando

dum

legamus, regem promiscognaix sux dedisse diverteudi ad se inspexisse ac pridie adventus regii, sam composiia. aulicos, an omnia esseni rite interpreiamur, seu Foo^neptis cognatam
;

quum paulo

infra

Ipse suo corpori erant parandx. Reguiari (U) vidi, in sua Concordia nus

S Dunsta-

corpus a quibus ut exerapto horaine, lavetur induatur raundis vestiiussura fuerit: lotura
mentis. Id

ipsum

fieri sibi petiit

sancta ma-

irona.

consobrinam aui pairueiem. Cfr. Giossarium u Nepos. Eienim S. Elfleda, maviia funcium Q trona grandma Athelstanum, sexio, nequeavum anno ^taiis quadragesimo
neque pairuum habuit. h Medo [Cfr. Du Cange h.
condiia, gallice hydrouiel.
v.) est potio,

DuCange

ALTERAVITA
S.

ELFLED^ VIDU^,
CANTUARIENSl.

meile

AUCTORE OSBERNO, MONAOHO

in Extrada ex Vita S. Dunstani Maji, Actis Sandorum tom. IV Mabilcollata cum editionibus
lonii
et

i^unc locum correcium vult Uenschenius .ponosier, quem S. Peiro dedicaium diciii}] quidem temporibus ecclesia Glassterioribus principemApoS' toniensis paironum nacta est
Sancise tolorum verum ah iniiio nomine caria Inse Marise censebaiur, iit consiat ex terrae et loca regis, anni Vlb, qua vuli.ut omnes
;

Whartoni

a.
s;.

quieetpossessiuues Beatae Mariae Glasteyajsiut Glasiomenmonasterii tffi (o). Cerie insigillo

sis, ediio

ad calcem voluminis primi MonaMaria inter stici Angiicani, media siat B. Margariiam ac in scuio SS. Caiharinam ei e)usejusdem area sinistra referi imaginem em Deipar^ (6). dem Deipane (6), k Veteres cormbus. non raro magnificen:

iDunstani) universam T-varaa nominis ejus horegionem, quie ad visendum percurrit Om.s tas Dei omnium corda acceudit.

Ellleda

-'^-

Hiajfii'"'"

minem

cautissime ornatis.usos fuisse compotationis

) M,B,-c,
P,ro..
.0,,,.

uterqne .sexus, clarus cum P"t-tate pecuniosus, privatus et -' sapient.am ])uns anum loquuntur, omnino Dunstanum ^-j^^. p..dicant, v.rtutem J^^,^" ;f,^^'%'oge regal. V ^^" dam. uomme Ugive b

et ignobilis

tenu.s

~
a
M'6--

habei;

-4,

Eltellgif!

CXX.XV,

cl

278.

Ci)

Cf,-

MoAr-

h..ol. Br'..

.0-

I.l,

,,6.1

^'"aorPaL^"'.

-IfS'.'

Angl.

l3(J.

1)

""

'^"S'- ^'"- *'

P'8-

^7)

me,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBHIS.

A

m
lomu
OSBRHAO.

mag-narum divitiarum, quae omne semen regfium materno semper affectu dilexerat, fovead rat, nutriverat, innixa manibus puorum
nie,

sicutte, carrissimum habeo; propterea quod te

prfficipuum salutis meae auctorem scio, salvo

horainem Del accessit, sanctissimo ilUus colore loquio perfrui desiderans c. Qua cum ex delectata est vitse illius verbum audierat. adeo
dulcedine, ut ulterius neque doraum repetcre, neque loco discedere, sed cum Beato mori deligeret. Dunstano manere , vivere
ffiternffi
,

quod Denra omnipotentem totius bonitatis principatum tenere credo. lUum ergo rerum mearura heredem facio, te vero hereditatis tutorem constituo, ut quidquid iUum cognoeo,

veris veUe, tui arbitrii

sit effectui

raaucipare.

Quod

B. Dunstanus audiens et, quaravis invi-

tus, ejus voluntati

morem
,

gerere volens, uni-

Proinde habitationem sibi in affinitate sacri templi constituens, audiendo verbo Dei sedulo
algentiadesse, famelicis stipem dare, vestem prorbus, ipsa raultae continentige operam dare,

versas

gazas ejus

quae in rebus

mobiUbus

superesse poterant, extemplo pauperibus ero gabat caitera autem ad ecclesiarum subleva;

sus ad

omue opus
,

justitiae

promptissima

exi-

stere. Circa

veuerationem Beats Virginis Mariae ut in templo illius quara ita fervens erat quibus ipsa plures sacri Ordinis viros locaret,
quEBCuraque necessaria forent, sua liberalitate
exbiberet.

tionem reservabat. 4 Tunc sol vergebat ad occasum, et Dunstaad suum nus nocturnas fugiens tenebras ostium ecremeat ergastulum. Et ecce dum coelum clesiffi psallendo prateriret, erectis ad
,
,

p-,

,,< ^.

gaf,etiancte
niort(r

Qua

in re in

tantum apud earadem

Virginem ejus merita valuere, ut si quando, vix uecessitate coacta, quidpiara postularet,
aliqua intercedente morula, ab
peret.
AilieUlauum
excipit;

ocuUs, omnipotentis Dei Patris et Filii coaeternum Spiritum , in columbae specie videt descendentem , cujus corpus omni candore
nitidius
,

alarum

vero remigia

scintiUantis

eadem

susci-

Ut enira

slne taedio legentiura aliquantu-

ignis splendorem per aera spargebant. Quam mentis aviditate ille tunc vere beatus , pia contemplatus penetrale iUud murientis raa,

**

(neque lam ab incepto' digressionem faciam multum deviat) enim a re, quam tenemus, dum quodam tempore praefatus rex (AthelstaGlastoniam venus), propter loci rehgionem servare volens consuetunisset, illa veterem orat dinem, qua reg-ibus ministrare sclebat, se divertat, prandiura, quod euradem, ut ad
sibi paraverat,

tronae subintrautem

conspicit. Concite igitur,

unde venerat, regressus, videt doraura divini

splendoris fulgore splendescere
,

audit foemi-

nam, intra septa oppansi veU tem; miratur coUoquium ac dicendi finem
,

gratias agen-

dignanter suscipiat. Quod rex verecundia annuens (nou enim ignouonsine Christi ipsa expeuderabat. qaid in pauperes
provisoribus, ret)prfficepitreg-iee ministrationis commode ac moderate ut scirent, si omnia circumspectis oraparata fuissent. lUi autem, renuntiant, si ejus nibus, abunde orania esse aspertantumraodo potus, qui mellis et rayrti

(velo)*, patiens auditor exspectat. Deinde,levato steUiferi iUius nomen subintrat penetrale nuntium interrogat. lUa exceUenti
;

requirit,

quadam
dens, ait

gratia vultus perfusa, modeste arriTu steUiferum, antequam huc ve:

nires, vidisti, et

nunc, cui

sum

locuta, inter-

ecclesiffi rogas? Ipse est, qui tibi, ad ostium de pavore iramipsaUenti apparuit, qui et me, mortis conterritam.visitationis suffi gra-

nentis

tia consolari dignatus

est
,

haberent. Quibus gine conficitur. safficientiam inquit, Doraina mea, Mater Non patiatur, illa omniDomini mei Jesu Christi, Maria, ut in quaeregiam decent magnificentiam, C bus rebus, valeat. Et accurrens in tem:

omnibus amicis meis

annuntio itaque tristandum de raorte

:

mea non
vitEB

esse,

claritas

suscipiet. Tibi

quoniam morientem me seternae autem carissimo

refero. proac singulari amico uberes gratias

deesse quidpiara

plum
sterio

gifluam

beatissimffi Virginis, rogat per rainibonitatem augeri, quod in regah

ejus lar-

adraonitiopterea quod tuis semper instructa Deum vado, nibus et adjuta orationibus, ecce ad

Unum

tibi

et

ultimum,

si

ausira dicere, facio

minus videbatur haberi. Sedit itaque

; ;

rex,

prfficeptura, ut

summo

diluculo sacri Sangui

ministri momulto stipatus sateUite hauriunt ita vasculum dicum iUnd confecti Uquoris Sareptan permansit imrainutura, ut rauUeris lecythum olei putares. vel hydriara farinse vel tota mhiDenique tota die de vasculo hauriunt, reperiuntrf. Ad quod lominus die inexhaustura Peccavimus, factum rex, mente immutatus
ait, ait

nis*acDominiciCorporisparticipemraefacias, uDgu.ms non con- w. quatenus vivificis munita mysteriis e, dura ibi fuero inimicis meis fundarin porta, veoerabilis pater Dunlocuta. Cujus iraperio condictum annuens, abiit maue juxta stanus
:

i/.

nimis in

famulam

De., Dei, multitudinis nostrse

^^^

^:^^-':'^"^':!:^'^.^^ profe via qua coepit, faciem avertit

dictum
3
:

omnia peregit ut finita fere Sanguinem Christi Missa, cum ipsa Corpus et
rediit,

itaque

suscepisset,

animam

pariter Christo tradidisset.

Qu; honor ifi^e in ecclesia B. Mariffi sepulta. sui Sstanus, cum de ilUus tum etiam de Dunstanus, soUicitus (nam uterque paipsius patrimonio
rens obierat, nec praeter
reliquerat) prirao

ctus
~,i,rori
.., (,o..a

est.

Sedjam, ut

>iia

jjjyg^

quod instituimus, attmgaglorioso certransacto laborum suorum

in

ccepit hsec tamine, gravi corporis infirmitate Ad quam dum moerens pater eadera laborare. alterutraDunstanus intraret, post uberrimas lacrymarum inundationes, post humUhrum dulcisconfessionis devotionem, post

vicinioribus terris

eum alium heredem quidem eamdem ecclesiam qu in omni patnmonio

qumterrarum ab mvicem

vero fundandis erant, muneravit; caeteros

que

monasteriis, pro situ

seiunctis, reseravit. Quae

monastena

.equen-

mam
toris

piffi

simam de beata
se

Salvaspe et adventu Domini iUara, ut nudam consolationera, hortatur

faciat,

tantum per ejus tium regum temporibus in singulis complunum industriam auctasunt, ut

mundi mveseunte quidquam suum Neminem, inquit, m mundo, niat. Cui iUa,
princeps

ab omni mundana specie

ne in tran-

semonachorum turbffi inessent, qui omnes patre mstitutam, cundum Regulam, ab eodem

viverent.

ANNOTATA.

222
JtOCTORI

DE
ANNOTATA.

S.

ELFLEDA, VIDUA. rumque suarum

:

08BKBK0.

conscriptam, a Vitam ah Osherno Sanctorum ad diem xix exhibent nostra Acta

qualem

abbate confectum Abendoniensis abEUielwoldo

refert Sic solent

habuisse, nonest duhium. hunc locum jaculum suum vibrat d Et in miraculum Historia Whartonus laem ait (1),

mendaces monacbi

in confin-

Maji hicedimus

collatam iamen
et

,osteru>r. ar^otaUs^busdam^nEcc^^

mbus Mabilloniana nihus Mahilloniana

cum edttioWhartomana qu^ Whartoniana qu3e

,

alterum exscnbere. gendis miraculis alter plus mce stmphct igitur ^niraculum

Quia

qu^que, catholicam invidiosis, inspergitur, emendahimus. Vanantes prout occurrent tectiones, Mabiilonii quidem litteraM,Wharsignabimus. thoni littera

'^'''''Ji tu,f:v^^^'-t occurru, ^aeoconfi.iu " occu^^ Z.aconticlumdicendum eril-.ergo Christus Euangehum ^^^^^ quoniayn secundum ^^^^^^^^^ prodigiose verisimiliter bis panem et pisces,

hHanc Elgivam,5ew quocumque alio nomtnon neveniat, eamdem esse ac S. Elfledam.

est,

multiplicavit, plures a miracula conficta erunt

morie
!

suscitavit, ista

Quod Deus ad ora-

quod duhitemus inspicientes rehquam^ circumnarrationem, quse omnimode cum

sta7itiis,

semel operaius est, tionem servorum suorum operari potest quin fraudis doUque id denuo crimen impingaiur. habent Mabillonius e Pro voce Sanguiuis
:

convemt. Sed B. Elflf^dce cum B. Dunstano occursus Whartono ansampraehet criminandi utrius-

a hiographo cowvo

relatis,

et

tum Exiremm
:

inquit que Sancti conversationem. Nondum,

exoleverat turpissima foemina(1), iu Ecclesia Osrum c.>vtcra/-76>v cousuetudo. Sed insulse

yiotam. herni texiui appingit Whartonus S, Dunstanus, certe diu antequam claresceret ElfleGlastoniam,pietatis causa, incolebat S. anno 9^9, quando quada, et isiuc

Nam

sacramenin hunc infarcii Whartonus sequentem notam textum Nil de Extrema Unctione, aegrotae data, (5) solam Bridferthus (seu monachus coxvus) Corporis et Sanguinis Christi communionem. sihivelit ab ea perceptam, commemorat. Quid

Whartonius Ung-uinis, id
Unctionis.

est

Denuo

sugillator, 7ion clare perspicitur.

Eienim
est in

qui-

cumque non plane peregrinus

hisioricis,

rebus

eamdem

Athel' driennis erat S. Dunstanus. convemi Commentarii monstrastanus rex, ut nwn.ii ostendit vimus. Dein ipsa Osberni relatio hacmairona nullatenus Dunstanum, cum
S.

optime novit, saltem Scvculo, quo hxc scripta sunt, x. in usu fihsse Extremam TJnctionem infirmis ministrare. Adsunt moqu3e in hbris theoloaliqua gicis passim occurrunt. Sufficiai hic Anglis deindicasse. ex ipsis scriptorihus

numenta quamplurima,

hahitasse vel morti proximam S. Dunstanus, fugiens ut infra dicitur num. 4, nocturnas ad suum remearet ergatenebras rehquit, ut
:

pywipta. Ven. Beda, commentans verba

:

epi-

&tu\\im,idque satis dissitum quandoquidem dehuit. in rediiu ostium ecclesiae praeterire Dunstanus B. Elfleds moriturx Quid ergo ? S. presbyieri pr^stitit, quod pnesiare debent
;

stolx S. Jacohi v, 14. Hoc et Apostolos fecisse, in eic. docet (0) Euang-elio legimus, et nunc Ecclesiae consueungantur tudo Tenet, ut infirmi oleo consecrato comitante sanentur. presbyteris et oratione

Infirmatur quis in vobis

caihohci, ni officio suo desint, nempe Ecclesi^ Sacramenta ministravit quin propterea
:

S.

Eboracensis archiepiscopus, Excerpiionihus Ven. Bedx eequalis, in suis

Egberius,

seu subintroductarum mulier ulla dein suspicio inter fideles oriaiur. Addit Wharionus Praeclarum illius (consuetudinis)
c7-jv-t(7a/.7wv
:

num. XXI {T injungit, nt secnudnm detinitioa nem sanctorura Patrum, si quis infirmatur, cum orationibuS sacerdotibus oleo sanctiticato
diligenter ungatur.

exemplum

episcopo ShireburAldhelmo nenai supra habuimus. Scilicet Wilhelmus Maimesburiensis in Viia hujus SancU refert
iu
,

Et nedicaiurin desuetuUnctio,

dinem

ahiisse

apud Anglos Exirema

,

conillum carnales experium illecehras ut caeteri sortium fueminarum non repudiasse, prolabi addii taqui ex opportunitate timeut men hiographus :neque fas est credi, sanctum
(i),
:

virum

aliter fecisse.
dixit, scihcet

quam

docuit, aliter vixisse,

quam

,,

Malmeshuriensis, imiiaiionem rias admiraiionem, nullatenus Similia habet Boliandus provocare dehent. Arbrisselio ad noster in Actis S. Roherh de

in hinis lihris, quos de vera scripsit Virginitate scripsit. Cseterum si isiiusmodi viciodicimus :

xi, seu aliquot jElfricus, qui initio S3ScuU sedetn Caniuaannis posi S. Dunsianum riensem occupavit, canone xxxn jubet (8) oleum Habebit etiam presbyter consecratum id agrotis paratum duplex hoc infantibus, jaceutes. Qu^e quum et segrotos semper unget argumenii negantibus sacra: :

ita sint,

quid

mentum Extremse

Bridferthus seu monachus

Unctionis accresctt, quod cosevus %n Vita

sacramenio admisupra allata tacuerit de hoc Dunstanus si vel omisisset S. nisirato ? Quid adminisirare ? Salva immotaque staret istud

diem xxv Februarii

c

['6].

S. Elfledam diu Dunstani ynonachaiwn Giasioniam ante S. num. G. In fine incoiuisse. Cfr Commentarii revitx sux arbitrum conscientiw tamen

Jam sxpius diximus,

nthil nohis Ecclesiee catholicas doctrina. Sed qu^ ^pse suadei omisissse erga S. Elfledam ea, xii prsescru in sua Concordia Regulari cap.
hit,

ui scihcei infirmus.ingravescente
(9).

morbo,

sacra unctione muniatur

col.5'.t (6) M.Rnc,I'=nrol.rom.X(:ill.

/n An-I Sacr tom. U.

poR. 97.

l2)

Ibid. paf;.

15. Aet.

-(7)

llml

tom.

LXXXIX,
(9)1^1.1.

iol

5^1 ~ (Sjlbid. u,.n.CX\XI.\,col. lom. CXXXVII. col. tiUO.

1475.

750.

('t)

Ai.ijl. Siic.

lom.

II,

pg.'.'.

(>) "1>'J-

^"'B-

-'

PB

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

223

DE

S.

RUMONO,

EPISC. ET
IN

CONR
V. D. B,

CULTO TAVESTOCKII

DEVONIA

YLLOOE HISTOIMCA.
TJnicus. Tavestochiensis abbatiae origo et fata.

Translatio S.

Ru-

moni

episcopi Hiberni; ejus cultus.

iHTB ANNDM
CHLXl.

S.Ruraonus. Jim cuUu$ die

i\S. a;

Ifordus, quiet Grifpth (1), agens deexormonet diis monasierii Tavestochiensis hujus locipaEumooum episcopum,
y

immanis roboris

plura dein Gulietmus hujus

i Januarit
infatlit
glicantK ad

et

An-

tronum, memorari in suo Martyrotogio ad diem quartam Januarii idemque post eum
:

roboris et molis profert testimonia, quse tam mirabilia sunt ut vixfidem non superent. Sed pleraque illa paulo enucleatius in prsesenti
sylloge

exponenda sunt.

j^ monaite-

diem
bri$

lUf,

repetiit Cressius (2). Quod quum ignorarint 23 Ocionosiri, (nam anno tantum 1G6.S termemora- decessores tius Al/brdi tomus, quo illa continentur, in lucem prodiit) omiserunt de eo dicere ad diB ctam diem. Ast nunc occasio est implendse anonyillius lacunae, quandoquidem scriptor Briiannicde [^) mus Memorahilium pietatis

3 Consentiunt scriptores

Angli {h)idcwno- riumfundatum fuU, non

""^^"^ll^^^^i^
^^^ ^J*^

bium ab Ordgaro, Devoni^ comite, anno 961 conditum fuisse; prseivit Matth^us WestmoAnno gratiae nasteriensis his verbis (tJ)
:

DCCCcLxi Ordgaruscomescoenobium apud Thavistokein Devonia construxit et illud religiosis

^0

^ Ordggaro,

J^

doce ftom*
<""

pr^senti die anglice perhibeat Tavestochii Devonia /hciam esse commemorationem S. Rumouiepiscopi.cujuscorpus olimin illiusabbatiae templo servabatur et qui illius loci patronus Qv^X.Nemo tamen sibiin animum inducat hanc

in

diem olim in S. Rumoni honorem festivecelebratam fuisse sed quod dies h^ec vacua fu;

monachisreplevit. Erat autem comes Ordgarus pater .ElfdrithjB, reginie regis Eadgari, ex qua geuuit J^Ahelredum, postea regera Anglorum; scilicet post crudelem S. Eduardi martyris necem, quem Edgarus rex ex priori uxore Ethalfleda susceperat et quem noverca ejus, ad fiilla ipsa jElfdritha, de mcdio sustulit,

CvmubiM;

tura

mus

contulit martyrologus anonycommemorationes ium illius sancti viri,

esset, eo

lium suum regium diadema iransiatura. Ab anno961 recedere non ausim, iicet Annales
Tavisthochienses (7) cocyiohii initium referant ad anwMm9l etenim ex Historia fundationis ',8), quod antiquius documenium est, conac s^a/ temporibus bouiE memoriae nobilissimi
;

tumS. Columbmet

Ywii; qui-omnes aliis immutatiodiebus ante inveciam religioyiis Ututid est, captanda est ocnemcolehantur.
S.

casio illustrandi beati ilHus episcopi

quantum

per documentorum penuriam

olim tervntiis
fait
Jri

licebit.

streuuis^imiregisEdgari monasierium virile genitricis illic factum esse in honore sauctte Dei
UiiT\Sd;praiterea

monaTavetto-

tterio

chiensi.

Gutielmus Malmesburiensis ,qui sub annum llUohiit et innumera de historia Anglicana documenta posteris reliquit, ubi de episcopis
Cridiensibus nixit
:

ahbatia, ut

anno 981 tamdiujam stabat tum mater et frater fundatoris

et Exonieyisihus, quorum erant,his pergit verbis[i) sedes in Domnonia juxta Est iu Domuonia ccenobium monachorum Tavistoh vocatur; quod per Tau Huviura, quod

(quemadmodum continuo videbitur) ibidem jam sepulti essent. Errarunt autem Malmesquum Westmonasieriensis huriensis et
,

Ordg-arum

comitem Domnoniensem, patrem

uxor regis Ed^ari, surgendi crescendi per Livingura episcopum exordium,

ElfridtE,quffi fuit

accepitauspicium locusamoenusopportunitate conecclesiae captura piscium nemorura

; , ,

Ordgaroiribuerunt eedificati Tavestochiensis ejus monasterii laudem. Hxc enim debetur ut conOdulpho, fratri (non fdio) Edulfo seu historia, quse siat non solum ex fundaiionis lOlG vitafuncii, obiposi Ethelredi 11, anno ex diplotu7n conscripta est (9), verum ettam 98 1 pro ille idem Ethelredus ayino quod
maie.
libei-tate illius asceterii dedit (10).

gruente fabrica, fluvialibas impetu monachorum decurrentibus qui, suo iuveuerintsuperfluum, portant effusi. quidquid
;

rivis per offlcmas

Sicenimm
railite

eo loquitur

Ego

^thelred... a quodara
qui... nobili

inexitura. Rumouussanctus decoratus scrmn jacet episcopus, pulchritudine

Ibi

pricdicatur et

assistit opiuioni. ubi nuUa scriptorum fides Quod non solum ibi, sed in multis locis Angliae omnem inveuies violeutia hostilitatis abolilam

avunculo videlicet meo, poUens floret onoraate, huraili devotione comarcisterium, punctus,... heuevolus coeperat ut Tavistoce fulget vocabuhim notahile et
cui
videlicet ubi mater ejus fraterque, ava

Ordulf

mea

et

et gestorum notitiam, nuda sanctorum nomina,

Bi quffi

raodo praeteudunt miracula

sciri.

Cer;

Ordgan niturineodem mouasteno sepulcrum

mausolei fllu spectaculoque ducitur enormitas giganteae molis et eju8.Edulfushicvocatusest,gigante*moliset vocatusest, ejuB. Edulfus hic

f9\

proavuuculus, cffiterique nostrae posteritatis ut ibi turaulati,... sapies raausoleis soraate Christo ejuslococelebri Domino nostro Jesu virgini Manae dedique genetrici semperque non seculares, sed regulares,
cato,

in
M

mouachos omuious ..u.. omuibus sanctae

reguUe ..a--

obtemperantes

961

num. l;Cres^y,Thediurcl-bistoryofEn6land,pag.

Th
of

U;

Sb..>.y

"1 E.rgl...d. ,.^g

..cent

hr.n... p.e.y

pa,-

- ,.f -^rX ^^^^^^Z^^L.^l^.

^\->

Mo nan ^.^1
(] Ib.d.

A m. -

Nov..

tom''. II.

..g.

"5.-

(9,

Uud.p^g CU

- 00) Ib.d. pa,.

(7) Uu.l.

,.-*..9.

&;t^'i^^^^^C^^^^^-

-cl. Angl. ad
,

2S4
tOCTORE V. D B.

DE
,

S.
,

RUMONO
fiscisque

EPISC.

ET CONF.

prseceptjs

licenter

constitueret

uaturalibus devotns locupletaret. iSerf vi>aw^ ne vix quidem ahsoluta erat Tavestochiensis fabrica, quum Dani, quijam ah anno 975, quo B. Edgay^us rex obierat, liherius depr^dationem exercehani, Tavestochiense ccenobium delerunt.SimeonDunelmensis videlicet adannum 991, ubi Co?mubiam etDomnoniama Danis vastatam plurihus docet, addit in fine (1) : Ad hsBC etiam Ordulti, Damnoniae primatis, moujisterium, quod Tavistoce norainatur, combussit

pridem Vitam periisse, si umquam exstitit, D supra ex Guiliebni Malmesburiensis ore acRumocepimus. Hahet itaque Lelandus (U)
:

nus genere fait Scotus Hiberniensis. Nemea sylva in Cornubia plenissiraa olira ferarum. oratorium in sylva S. Rumonus faciebat sibi NemjEa.Falemutha. Quihus apparet, nisimea

me

fallat interpretaiio, S.
;

habuisse Hiherniam

ex

Rumonum patriam
post susceptum

episcopatum venisse in Comuhiam, atque ibi in silva Nemma,qu3e prope Falemutham erat,

exercitus

Danorum

ingenti praeda ouustus

oratorium

sihi fecisse

in

quo eum

sanctissi-

vit.

ad tiaves repedavit; eodemqne in loco hiemaSed mirum nil ea de re in historia fundationis

legi.quamquam multa

iib

occurrant de

ausis atque ipsa pecuniie ratio signetur.quam. quotannis pro danegeldo solvere
meremenlum
cffpi(,non a

Danorum

me suos degisse dies, et post moriem (prout moris fereerat eremiiarum) sepultumfuisse, donecOdulphus,qui etEdulphus etOrdulphus, Cornubice dux, curarit Tavesiochiense suum
ccenohium ejus ossibus honesiandum.

Lefwino
Dorrenirienti.

teda Livmgo
Cridienti epi$copo.

debebant Tavestochienses. 4- Utut id estj incrementum accepit monasterium per Livingum episcopum quem Cressius {1} arbitratus est ewndeni fuisse ac Leofwinum, Dorcestriensem episcopum,quem scripsit Godwinus (3) anno 959 seu biennio
,

Hinc imprimis

colligi potest a vero

aber

7U1 diverui

rasseDanielem Lysons[\2),quum S.Rumonum genere Wallensem fuisse scripsii,nedum eum

recensuerit inter sanctosqui,Hiberni natione,

reHdCwJm
(f

eit

-S

/liinion-

ih,Ciunariien".

prxtuif, i

ante Tavestochiensem fundationem vita esse functum sed erravit Godwinus, quum nunc jam constet Leofwinum illum usque ad. an;

deininCornubiacuUifuere{\2)).Verum,quamquam in duhium revocandum non sit quin Scotus Hihernus fuerit S. Ruraonus, is tamen

(/ua

Nrmita

/""/" PnlmOHili
111'hia

m
au-

Cor-

parum

aut nihilnotus fuisse videtur popularibus. Re quidem vera in Catalogo insignium

"rnli.

nu7n

9H vixisse

(4); ita ut

omnino absurda

virorum,qui

seeculo x

Hiberniam virtutibus

non videatur Cressii sententia. Temporibus illis in vivis quoque erat Livingus, qui et Ethelstanus, Wellensis episcopus et anno 1002 ad sedem Cantuariensem translatus (5).
,

suis ornarunt, venit primo loco (14) B, Rumondus seu Ruraoldus, Cathasacii tiliup, epiBcopus de Cluain-Eraird * , dives et egregia
sapientiae arca, qui diem clausit extremura anno salutis 919 (immo 920) et cujus eiiam meminit Lanigan [Ib). Verum hic nec Hibernia exiisse, neque ecclesiasticos honores adeptus fuisse videiur, Mulio itaque verisimilius est S. Rumonum ex eo fuisse episcoporum Scoto rum genere qui, nullam certam habentes sedeyn, hac illac discurrehant juxta primsevum fere aposiolorum morem mulio tempore inier Hibernos,ab abbaie Hiensi dependentes, usitaium (16), posiquam alibi in desuetudi, ;

Cloiiard.

Adeoque quum

Wellensis

dioecesis

non

ita

longe ab Exoniensi distaret, fieripotuit ut hic Livingus insignis benefacior fuerit Tavestochii. Verumtamen, licet hasc ita se habeant,

neque Wellensem, neque Dorcestriensem episcopum cogitavit Malmeshuriensis sed alium omnino.Nam paulo anie deLivingo agens,qui ex monacho Wintoniensi ahhas Tavestochiensis factus erat, atque inde episcopalem sedem Cridiensem, et simul postea Cornubiensem et Wigorniensem occuparat (6), in hxc verba Humatus est Tavestokiae, quo loci desinii (7) multa spectabilia contulerat, tantamque sui graliam apud monachos locaverat, ut hodieque XV graduum psalmos continuata per succes,

nem

ahierat ei ecclesiasticis prceceptis fiterat vetiius. Quod vero Falemuthae vicinia illo asvo
silvafuit,

inqua

soliiarius vixit S.
;

Rumonus,

nil

mirandum
(valies

est

quum olim

universa Cor-

sores cousuetudine pro ejus decantentquiete.

Dugdalius (8) Livininsignem illum fuisse Tavestochii benefactorem, nisi quod c Cridiensis sedes a successore solum, sctMelius
itaque dixit

gum Exoniensem pr^sulem

Exoniam

poiissimum) nemoribus contecta fuerii (17) ; ei quidem Falemutha, quge nunc insigne oppidum est * et optima navium stahahehat dotio, ineunte sasculo xvii vix ullas erat paroecias S. Budoci,a qua mos et viculus

nuhia

Faliinnilli

Sceculo

licet

Leofrico,

translata fuerit

(9).

Eo delalum
fuite videtur

lanrti

UiimojiOiC

ni corpu$
riniiiirii

1U6I

Eremtfit vixeral
Kriit''/ii

neque rex Ethelredus in suo lihertaiis diplomate, neque vetusius aucior fundationis monasierii, quem suh annum 1016 scripsissejam monuimus, ullam faciant S. Rumoni corporis meniionem, pronum est credere
5

Quum

tantum s.wiexeunte separaia fuit (IS) etiam in mappa chorographica quas, Y quin Henrico VIII rege, confecta est et a Daniele Lysons edita (19), oppidi Falemuthae nulla

adhuc cernuniur

indicia, sed plures in viciScrininm

<^u

*;ii(ico/'MH,

non staiim ah iniiio illuc advectum fuisse. Cavendum iamen ne haec translatio nimis sero
facia habeatur,
bili

quum Lelandus, qui

incredi-

lusiravit et praecipua

monasteriorium ms. codices ex illis excerpsit loca, doceai Ordulphum, ducem Cornubiae, transtueaque lisse ossa Rumoni Tavestochiara (10); illicjam quievisse in scrinio ante finem sasculi XI ex certo, quod posiea dabimus, tesiimonio liquei, Ex eodem Lelando novimus ea pauca, quaede S. Rumoni gestis supersunt ; namjam
diligeniia
Twysdcn. Scriptores Decem,
hislory of England, pag. 861.
col.
(3)

nia sylvae aut silvarum reliquise. Tavestochium translaio S. Rumono 7 multus honor haberi coepius est. Pulchritudine scrinii eum decoratum fuisse supra nos docuit Malmeshuriensis. Porro quum oiim moris esset sanctorum reliquias adhibere in firmamentum paciorum aliarumque id genus rerum, S. Ruraoni quoque scrinium aliquando in hunc finem usurpatum fuisse invenimus. Quum enim nonnuili contenderent manerium de Wlurintuna regium do-

sni feresr<it

miliibuim od
roiifiro-aiKin
p.irta

confert*

minium esse et nequaquam Tavestochiense, rex, voluit Gutielmus 11 seu Rufus, Angiiee
tom. IV, pag 182.-{11) Itml.
vol.Ill,
loc. c.l

163.

(2)

The churcAngliie,

-(12) Mngn;i Britann.a.

llti.t.pn^ sc<i.

Moimsi. Angl. Nnv., lom. VIII, pag. 12ti(). sacra, loin. (5) Cfr Godwin, pBg it!i. cl Whartoii. Aiiglia (0) Godwiu |iag 435. - (7) Ap. Mignc, l'a11, pB}-. G85. tcoloEia, tom CLXXIX, c.l. 1K47. - (8) Mouasi. Angl. Not. om II, pi6.i93.-(9)Godwin, pag. 455. -tlO) Colleclaiica,
pag. 337.
(4)

De

[iriesuliliiiB

Cornwall.pag XXX1I.-(13}

(l^t)

Ap

(1) An erctesisl.o:,l Colaan, Acta SS, pag. IU7. (fti) Cfr Recvcs Tlie l.fc ol Ireland^lom. III. pag. 3(i8. Cornwail. Columl.a. pai;. 341. -(17) Lyio.i^. Magna Brnanin. 47.(18) Ibid. pag. 99 ct scm.; Cfr pag. pag. CLXXXIII.

l";"'7

(19) Ibid

loc

cit.

anno

DIE VIGESIMA. TERTIA OCTOBRIS.

anno 1002 de hac calumnia placitum celehrainquo, ubi paries audierat, Tavestochio manerium adjudicavit idque iterum Guimundo ahbati tradidit, addens in confecto diplomate (1) lloc sciant omnes quod rex per cultellum eburneum, quod in raanu tenuit et abbati porrexit, hoc domim peregU 9pud cure
;
:

225
in conventus sigillo
V
D. B.

tamen ad finem usque

impressa mansit B. MarigeVirginis imago[l), neque umquam admissa fuit S. Rumoni effigies. 9
rit

Jam

ineunte saeculo xii valdecetebre fue~ oportet S. Ruraoni festum, quippe quod

Ineuiite (citto

Xlt

tntli-

riam...

sancti
talis

quidem cultellus jacet Kumoni; in cujus manubrio

Qiii
:

in feretro

inseritur

EGO WILLIELMVS REX DEDI DEO ET SANCTyE MAUI^ DE TAVISTOC TERKAM WLERINTVN. Non intra
scriptura
-f

fines

unius Cornubise seu Devoni^ continuit

nundinas adjunctas haberet. Eas concesserat Henricusl; excujus diplomate sequentia excerpsimus (8) Et coucedo, sicut per aliam ca:'tam concessi, mercatum esse omiii die Veneris iu villa de Tavistoch, et nuudinasad festura sancti Rnmoni per tres dies et prohibeo ne aliquis emptor sive venditor thelonium suum ibi
.-

luuniur ad
ejn*

feitum

nundiii* Iriitnanx.

5eS.

Kumoni corporis /ama;sed universam Angliam pervagata esse videtur. Certe inms,
SaxonicOy quo catalogus continetur sanctorum, in Anglia quiescentium, et qui post annum 1058 conscripius est, recensetur S.

retineat, qni illudin vicinis burgis velcivitati-

busraeisjuste dare debeat. Tempore Eduar-

dil

Kumon,
item
fjfi "tt"

episcopus, Tavestochii

(2).

regis h^c jura et alia multa in controversiam venerunt (9). Abbas itaque de Tavisstoksummonitusfuitad respoudendum domino reg-i... quo -waranto clamat habere... raercatura
et nundinas in Tavistok sine licentia domini regis vel prsedecessorum suorura regum Anglite... Quoad raercatum et nundinas dicit quod ipse et omnes praedecessores sui abbates eju^^dem loci habnerunt praedictum mercatum et nundinas in manerio de Tavistok a terapore quo uon extat meraoria. Et hoc petit quod inqui-

h Altare

re; exfHf>'e

men
Ik'-

S.

quoque erat Tavestochii, quod noKuraoni habebat, quia forte ei apponescrinium.

jrciW" XII
bttiir

palro-

hatur sanctissimi episcopi

Hoc

nn $er""il>iviiis

iiiimifif
'-

rv,fil 'liqniin
df) f-i-e ofii'*

iles (lcScillv

quoque usurpabatur ad confirmanda pacta conventa, ut Bartholomieus Iscanus, qui anno llGl Exoniensem episcopatum accepit et annos dein viginti tres tenuit (Ji), testis est. In charta enim publica, quam de decimis de Sulltj* dedit, declarat Richardum de Wicha
doaationem illarum decimarum super altare bcati Kumoni Tavistochiae per librum evang-eliorum

ratur per patriam... Et juratores fiicuut super

mauu

propria

obtulisse iu priESentia

V>\alduini, ab

anno fere 1174 ad 1183] abbatis, et conventus ejusdem loci et multorum aliorura. Ad hoc usque cBVum in nullis antiquis documentis occurrit S. Kumoni nomen, tamquam

sacramentum suura quod prsedictus abbas et omnes prsedecessores sui a tempore, a quo non extat memoria, semper usi suut praedictis mercato et nundinis apud Tavistok. Tunc iiaque abolita illa non fuerunt; quin eiiam Eduardus III inspexit Henrici I dipioma, quo mercatus et nundinarum jus Tavestochiensibus concesserai, idque denuo confir7navit{H)).Verum,

monasterii paironi, sed unius B. Marise VirginiSy cui locum ab initio dicatum fuisse perhibel rex JEthelredus in diplomate anni 981 Verum in bulla qua delestinus Papa III anno 1193 Tavestochiense coenohium a juris.

quum

veneratio sanciot^um

diciione episcoporum Exoniensium exeniit, paironus secundarius jam hahetur S. Kumonus. Legitur quippe ibidem (4) Monasterium de Tavistoch. quod iu honore beatte Maria; et
;

ah Anglis inter abominandas superstitiones reiata est, non potuere has nundinas non dijungi a festo S. Kumoui; adeoque nunc celebrantur diebus 17 Januarii, 6 Maji, 9 Septemhris, 10 Ociobris et \i Decemhris ipse hebdomadarius mercatus in sabbatum iransla;

tus est
10

(II).

Quoniam autem

S.

Rumoui culius eadem

riilii

iiiaxi-ie

iiiMii

Tavenb-

saucti

Kumoni

confesoris sedificatum esse di-

fere hahuit fata ac Tavestochiense tnonaste-

*inchieii*it
liaiir

sub cjusdem beat* Marige el Saucti Kumoni confessoris, et Sauctie Komuua; ecclenoscitur,
siiB,

rium, hanc demum concludemus sytlogen, paucis indicantes quae ahbatiBe fortuna fuerit.

cujus juris

existit,

tutela et proprietate
;
:

Licet itaque Cwtestinus

Papa

III, decla-

etinferius[^] Ad indicium autera hujus a sede apustolica perceptae libertatis tres aureos pro monasterio beatae

tantum manere ceusemus

rans Tavestochium juris sanctas Romante eoclesix esse,et,censu assignatoannuo,id sub iutetam etprotectionem sanctas sedis suscipiens, absque ulla controversia exemisset ajurisdi ctione Exoniensis ptwsidis (12), continuae fere fueredehac exemptioue lites et jurgia
;

MariiB et sancti Kumoni, oonfessorispraelibati, nobis noslrisque succetsoribus annis singulis exsolvetis. Postea, si recte observaci, num-

quam

ampiius in dipiomatibus Tavestockien

ita

ut ScBpius coacti fuerini Tavestochienses

sibus, in

Monastico Anglicano novo editis, Mariae Virginis nomen, quin legitur Rumoni, additum sit ; quin etiam in charta S. donationis, qua Joannes d'Abernon de Bradeford ^S die Maji, aniio reg'ni Edwardi tertii,
B.
a conque^tu Anglite vig-e^irao sexto et Francite tertio decimo, seu ChristiVyol, contulit Tave-

abhates ejus auctoritatem agnoscere [Vi]. Sed anno 1517, die 18 Septembris, novam butlam

hac super re dedit Leo Papa X\i\c&v<io, abbati Tavistoc, eximens abbatiam Tavistoc a
jurisdictione

quorumcumque arcbiepiscoporum,

stochiensibus maneriwn de Wyke, Ricardus uocaittrabbas nionaslerii S. Kuraoni de Tavystok

ita ui aiiquando in communi usu (6) prxvaluisse videatur solum sancti itlius vi^i nomen egregiwn uiique testimonium quan; : ;

episcuporum etc. ipsaraque sedi Komaiia; iramediate subjiciens (14); sed neque hanc con stiiuiionem invioiaiam servare voluii Exoniensis episcopus (15). Jamante Henricus VI anno regni sui 36, Chrisii 1457, licentiam concesserat \\Q) Johauni Denyngton, abbati
sanctique ecclesiae eccIesiaB beatse Mariae sauctique de Tavystoke, quod ipse i^enes doraiBuraoni Bumoni

doraus

et

tum

iilic itlic

florerei S.

Kumoni
|t6

cultus.

Verumiiieiiioriul

/hMoii Anel Nov

loii. 11.

'tl>7

(:i)

of

tlict.

of Kiit^larnl ariJ Coniwall

\o r-.yMfocA.- (12) Cfi Dccrc-

Sr-;*
IJt- SOI
PAr!

[.ypi.ly
7
IbKl

nag.

802.-00)

Ibia.

WiK () IMIb..l.VB.4%.- I9)lbid. pag m.'-[ii) UiCarlisle, An lopogr.

m-

- {^llllid.ps.
(8)

i(U)

(lib,V.lii7.l-(15|Monasl.Angl.Nov,.lomll|>gi!M el 4 2. Il6jrb,d.,.g. 50a. Ib.d. ,,ag- i92,-llB)lb.d.[m6. cU.

226
iCCTOBB

DE

S.

KUMONO EPISC ET CONF.

stoke, quae de fundatione nobilium prog-enitorum stiorum, quondam reg-um Anglise, et suo

V. D.

B.

pontificem modernum papam prosequi possit et habere IJcentiam ntendi mitra, sandaliis et aliis iosigrnibus pontificalibus

num summum

ipsiusmet patronatu, dedicata

habet(l).

existit, gerit et

et benedicendi

in

missarum solemniis

et gra-

Sed

viginti quinque annis post ita

tiisdicendis eisdem auctoiitate et modis, qiiibus

aliquis episcopus utitur; atque ita inter mitratas abbatias locum obtinuit Tavestochium,
stetit hujus asceterii gloria. ConHenricus anno regnisuiquinto, Chrisli 1513, Ricardo Banham abbati ejusque successoribus insignem gratiam ut deinceps

Nequehic
tulit

in devotione sua refrixerat idem rex ut coeultimum abbaiem . gerit Joannem Peryn duodecim monachos et ocio fratres conversos abbatiam in suas manus resignare, in singula
,

capita constituens annuum censum (2). Reditus tum erant 902 librce et aliquoi solidi.Anno ejusdem regis 31 accepit Joannes Russel mo-

essent de spiritualibus et relig-iosis dominis parliamenti regii; aique id a se fieri testatur

obspecialem devotionem, quam ad beatam Virg-inem Mariam, MatremChristi, sanctumque Rumonem, in quorum honore abbatia de Tavy(I)

burgum ei oppidum TavesiO' Oppidum saiis florei; de abbaiia chiensia (3). supersunt sedi/icia aliquot, pleraque ruinam
nasierii asdes,

trahentia

iemplum vero deletum

est

(4-).

Monast. Augl.Nov. lom. II,pag.805. -(2) Ibid. pag

cit.

-{.") Ibid. pag.i92.-(*)Ibid.pag.cit. et Cailisle, v- Tavitioek.

DE
B
J. V. H.

S.

ALLUCIO. CONFESSORE

IN DICECESI PISCIENSI, IN ETRURIA,

COMMETVTARIXJS PR.EVIXTS.
Unicus. Sancti cultus antiquus
;

descriptio territorii Pisciensis

ca-

nones qui de hospitali S. Allucii agunt.- equites S. Joannis Hierosolymitani hospitalem

domum

occupant.

uamvis nullum, quod sciam, MariyrotoOtltndilur

antiquita culfus S.Allucio

exhibHi

gium, sive universale sive locale, de S.kXlucio mentionem faciai, non est tamen^ qubd de ejus cultu aui sanctiiate dubiiemus

Qi

mus, conienti, utferet texius, notas quasdam pro opporiuniiate addere nisi ipse locus,
;

qui Sancto nostro

fuit,

naialis et emoriualis commentatione quadam indigerei, et

et

quum
situs

ejus aniiquissimus

cultus,

ut infra

omnem controversiam poCsesar Franciotii, qui copiose scripsit de Sanciis Lucensibus, altum quoque de B. Allucio tenet sileniium. Sed ticei arcios inter limiies circumscripia sit Sancti nostri veneraiio, iamen nemo, qui de eo sermonem
osiendemus, ea>tra
sii.

accrescens per annorum cursum Sancii cultus essei explicandus.

2

Domus

hospitalis, in
et

qua S. AUucius

se-

m Piieietui
territorio,

pulius fuii

cujus nomen refert, jacei in plerisque lectoribus ierriiorio Pisciensi Dictum territorium, medium inter ciignoio.
,

vitaies Pisioriensem ei

habei, hgerei in tribuendo eidem Sancti iiiulo, qui coeterum ei adhassit siatim post moriem,

dioecesim, ut

uiclare ostendunt monumenta infra edenda. Hasc autem Daniel Papebrochius nosier olim a Francisco Maria Florentinio, Lucensi medico, acceperai, qui inter hagiographos non infimi subselii locum occupai ob Martyrologium, vulgo Hieronymianum dicium, melius tamen, ipsojudice, Gregorianum appellaium, quod non solum accuraie edidit, sed noiis copiosissime illustravit. Acta 5.Allucii, a nobis exhibenda, coniinentur in insty^umento publico, confecio jussu Gulielmi Lucensis episcopi, anno\^^^] sedinter eademreperitur documentum, quo consiai corpus S. Allucii triginta annis posi obiium elevaium ei honoratiori loco reposiium fuisse. Quum autem praeter dicium instruinentum, vix quidpiam occurrat, quo Acta illustrari queant, longiori commentario supersedere posse(1) Sac.

Lucensem, ad hanc documenta infraosiendent, pertinebat. Franciscus Orlendinus, in suo Orbe sacroetprofano, ex UgheUo[\) aliisque, regionem opiime describii his verbis (2) Piscia
:

-p

inter primaria Etruriae Annonarise fzrfes^, quae

olim alendo imperaiori ei exerciiui destinata erat {'d),) oppida locum obtinet. Sitaestin Via Clauaia, ad Apennini montis radices ad occidentalera plagam, coUibus, monlibusque amoenissimis cincta, theatri gratam exhibens speciem.

Media sedet Lucam

distaus. Piscia

inter et

Pistorium
millia

xii,

Floreutia vero metropoli xxx

passuum
per

amuis eam

alluit secatque

medium

decurrens, a quo recens nomen accepisse fertur. Quamquam autera id nominis receus impositura sit, oppidum tamen ipsum ex reliquiis autiqui Fani Martis, cujus vestigia haud procul inde monstrantur, emersisse, ex majorum tradiiione velut per manus accepta, incolae existimant.

Quam

deinde tra-

tom.

III,

pag.

tom. IIl,.ol. 763et aeqq. (2)0rbis aac. et prof. \Z'23. et seqq. (3) Cir Gothofred.Cod. Theodos.

tom. IV, pag. 13.

diiionem

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBMS.

227
J.

A ditionem

variis argumenlis confirmare niti: ,

S.

AUucii, posita in territorio Uzzani, provinVallis Nebulse.,.

II.

tur Orlendinus qui porro pergens Ager, inquit, Pisciensis, trig-inta milliaribus circumBcribitur, invalles duas dissectus, quarum una ad Occidentem (imo magis ad septenlrionem) Arianaseu Rianadicitur, ab aquarum rivulis frequentissimis, quibus alluitur altera vero ad
:

ciae

Anno

nativitatis

Domini

1329, die xvii Junii

(5). Dicitur prseterea in Vita infra edenda num. 6 Sanctum ad honorem Christi omniumque Sanctorum et pauperum refectionem hospitale de Campo Loano,
,

qnod

in suo

tempore destructum

erat,

reaedi-

meridiem, a flumine, quod per illam interlabitur, Nebulse nuncupatur.

qiiodiimut
ciim

ficasse.

Campus Loanus quem Vincentius

donw

3 Pisciensis ecclesia, initio plehanise titulo decorata, et S. Marise Majori dicata ad diosce-

Fregianeiii in HistoriaS. Allucii italice vocat Campo aut Campug-liano. ubi hospiialem suam

domum recedificavit,hodiediciiur^\\\\herg\i},
seu S. Pietro
in

sim Lucensem, ut diximus, spectabat usque ad annum 1519, quo die xv Aprilis, ut gratias
referret suo datario Bathasari Turini Pisciensi,

Campo propter vicinam hujus

Leo Xplebaniam

S.

Mari/e Majo?ns

S. Aposioii ecclesiam, meridiem versus tribus circiter chiiiometris, ut ex mappa Attilii Zuceagni-Orlandini in Chorographia Italise
constat, Piscia distai
(*i).

in collegiatam insignem erexit, ejusque prgepositum ac capitulum immediate sedi apostolica* subjecit.

Verum non
adhaesit.

ita

mulista

tispost obiium S. AUucii annis, ab hoc Sancto

Quapropter altera bulla data mandavit xxiii Septembris ejusdem anni plebanum Laurenepiscopo Pistoriensi, ut
,

nomen

S. Allucii

domi

In

autem

tium Cecchi mitteret

iri

possessiqnem preepo-

situr^e recens creatc-e, Pisciensem plebaniam in collegiatam insignem erexit, aut fortassis collapsam instauravit. Vi priorisbullaeistius, quam Ugheltus publici juris fecii (1) conceditur preeposito ecclesiee Pisciensis 1" usus mitrae, etiam gemrais et lamiuis aureis ornata, dalmatica;, cliirothecarum. etiam g-emmis ornatarura, sandaliorura, et annuli et baculi et aliorura pontihcalium iusig-nium 2 facultas elar:

videtur Sanctus coitegisse personas uiriusque sexus, quas obsequium voiuntarium pauperibus et peregrinis exhibehant, et in-unum compegisse corpus
hospiiaii
,

domo

unde, ut
dictisunt.
5.

mox

ostendemus,

fratres S. Allucii
txvnriit
itt-

Quas vero rationes fratres S. Allucii moverint, ui, nemini hactenus obnoxii, miliiibus S. Sepuicri sese submiiierent, ignoramus. Vincentius Fregianeiii in Vita Itaiica S. A)suspicatur amorem omnimodse iibertatis in causa fuisse. Erant nempe iiiis controversiae cum plebano Pisciensi, quas ut ampuiarent potius quain soiverent jugum
luoii (7)
,

,,,,^,^

;>r7im

giendi indulgentiam centum dierum

et

decem
,

quadragenarum uiriusgue sexus fidelibus quoties vere poenitentes celebrationimissarum

et

miiitum
posi
ei

S.

Sepulcri subiere. Pauio tamen

,

divinorum officiorum interfuerint

3" fa-

hujus militias pertcesi

donationem

cultas benedicendi vestes sacras et consecrandi virgines ; 4" collaiio ionsuree et ordinum minorum scholaribus terriiorii : 5" absolutio per
se velpervicarios omnium peccaiorum, etiam sedi apostolicce reservatorum, ei reconciiiatio ecclesiarum et coemeteriorum pollutorum aqua lamen ab aliquo antistite benedicta adhibenda: 6" potestas condendi statuia, quse omnes fideles observare debebant attamen ad id requirebatur consensus capituli quod
; ;

suam irriiaripetierunt. Asipetiiionemeorum

rejecit Innocentius

Pp. III, quoniam contra excomse propriam turpitudinem perjurii

,

municationis et doli altegantes, admiitendi nonerant. Vult tamen Ponti/ex ut per istiu-

smodi donationem nuUum

pra;judiciura geue-

retur dioecesano epi?copo aut plebano de Piscia. Decursu temporis equites S. Sepulcri in unum

corpus cum equitihus S. Joannis Baptistx seu

Meiitensibus coaiuerunt. En vero quee ad in fratres S. Allucii spectantia reperimus nam c. 8 de Donat, corpore juris canonici ab Innocen{iii, 24 )'hiBC legimus responsa
, ,

si, bis

requisiium, dissentiret, solus prcVpositus condere et promxdgare ea poterat. Ex hisce vidonus territ07Hum Pisciense sua sibi propria jurisdiciione sub immediata protectione sedis aposiolicx usum fuisse, omniaque

tioIII,anno 1213: Inter

dilectos tilios hospi-

necessariaadregimen ecciesiasticum habuisse pr^positum Pisciensem una excepta majO'

,

hospitnlis talarios Sancli Sepulchri ac fratres super eodera hospitali qustione suS. Allucii possessoborta, quura iidem hospitalarii super
rio,

rumordinum coiiaiione, que,tesie Ughello

[%),

requirenda erat ab episcopo Pisioriensi, aut ah ejus capituio, si sedes vacarei. Tandem Benedictus XIII, die xvii Martii 1727 ecciesiam Pisciensem erexit in cathedralem et quas dio^cesim assignavU ejus territorium pcrseverat episcopaiis. Nam ecclesia hactenus Pius VII variis temporibus ejusdem ecciesite
:

quod serael et iterum, ex causis tamen dissimilibus, intentarunt, contrariam sententiam reportassent ; deinde ad petilorium recurrentes, proponere curarunt. Quod quum G.
R"'Ctor et fratres ac patroni ejusdem hospitalis, habito commuui consilio deiiberas-

quondam

sent, hospitale

supradictis,

ipsum hospilalariis supponere commiserunt in hoc tribus procu:

hoipiifili S.

canonicos, vestibus vioiaceis, privigeiio candeiee accenscV et cruce aurea decoravit (3). 4 PorroterjHiorium Pisciensesatis ampium
est,uipote

ratoribus vices suas, commiiniter statuentes, qui cum ut quod per ipsos fieret, acceptarent

eisdem

taliter statucrunt, ut

ad ipsum

ho^spi-

AUucii

quod ecclesias septuaginta trescom-

piectatur, variaque haheat utriusque sexus monasteria, nosocomia et xenodochia (4) inter

eonim nomiue tale aliqui mitterentur, assiguationem ipsius. Quum autem acciperent
qui

duos
ipsi

qucC iliustre est hospitaiis domus S. Allucii, quseposita est in Valle NebuLv, infra dislH-

tran-smisisient, illuc de suis fratribus donationem et assignationcm hospitalis

ctum Vzzani, utconstatexdocumento,servato

iegitur insiruin archivo Florentino, in quo

tum a magistro, quam a supradictis procuratoribuset aliis ejusdem domus fratribus receperunt. Procurator autem partis alterius ex
adverso
respondit
pag 507.,

mentum, cujus ciausula est Actum

:

in ecclesia

quod

prsedicta

donatio
Tos-

vacs. Sommi Pnnlif. lom- 111. Ercles. Flor. (4] Lami. V Pitcia.

(ti)

Ibid.

yn^.

l8.

Moroni. D.i d Lrud

I,

con

V" 5. Aliaciv.

(6) Iknclli. Dizion. gcogr. della 1. (7) Islor. di Sant'Alluc. pag.

moiium. tom.

pag. HVJ.

Octobris

Tomus X.

32

debebat

'

m
i.

m
; ,

S.

ALLUCIO CONFESSORE.
roandati excesserit
;

V. H.

quoniam debebat non immerito retractari a pr^dicto incoDsultis multis ex fratribus excommunirectore ac pautiioribus fratribus de re litiglosa in fraudem catis et perjuris, eodem hospitali plebani de Piscia, qui super
,

et arbitrium

fuerit

per

promulj^-atum unum clericumet duos laicos Genuensis archiepiscopi, licet ipsi de assensu arbitrium protufuerat cui causa commissa his dubietas fuisset Unde quum super
,

lissent.

ex duobut

cii-

moverat quff-stionem, fuerat celebrata. proponebat snfflcienter per 6 Et hffic omnia testium productorum. Ad hiEC dispositiones hinc parte altera multipliciter respondente ,
Attendeutes inde fuit aliquandiu di.sputatum. AUucii pro se, ig-itur, quod fratres et palroni S. imo potius contra se, turpitudinem allegabant,
videlicet perjurium
,

orta,

per apostolica'.
qualiter

sedis

oraculum

doceri
tibi
sit

petiilti,

super

negrotio isto

procedendum. Snper quo spondemus. quod si ex parte plebani arbitrium receptum fuerit, iudistincte ratum haberi deraandati apostobet, ac per hoc juxta tenorem Si vero receptum non lici'exseoutionimaadari.
vel faerit, refert, utrura fuerit

fraternitati tuiE re-

excommunicationem

et

non, de obserfuit,
ag-i

fraudem, non utique contra ipsos, sed ab ipsis commissam, et iutelligentes donationem, ab simplicem eis hospitalariis factam, puram ac
qnia uon deceptoribus, sed deceptis superius jura subveniunt; unde per ea quie contra factum proprium leg:iproposita sunt, se time defendere non valebaut. hospitale prsedictum cum pertinentiis suis hospitalariis Sanexstitii^se
;

vauUo ipsum pcena statuta. 8 Et quideiu si poena apposita

potest ad poenam; at
,

d"mpi,

,(.

si

nuUa

statuta fuerit,

quod staretur sententiae sed simpliciter fuit compromissum, procurator ad interesse polerit

conveniri,

quia juramcnto suo seipsum

persoualiter,

uon ecclesiam poterat obligare. Quod autem a duobus laicis et uno clerico
dicitur

Sepulohri adjudicare curavimus. Ita quod et n per hanc sententiara dioecesano episoopo Piscia nnllum praejudicium g*eneplebano de ratur quum res, inter alios acta, non debeat aliisprEejudiciumgenenire. Quandoqiddem in
cti
:

esse
,

prolatum

nequaquam obviare
dicti

videtur
scopi

quum

auctoritate

archiepi-

ipsa decreiali Innocentii III jus suum tum episcopo Lucensi, tum plebano de Piscia refuerii, recruduit servaium fuerit, recruduH controversia inter

factum sit, cui causa, de qua dicitur compromissura. fuerat delegata. Ah instiiuto nosiro aiienum esi, operose omnes juris anqui citatum canonem fractus invesiigare Unum dixisse sufpciai, ab illo exasperayii -icmpui ^ ^(/tc^o ^.^* -o..:, iempore equiies Hierosolymiianos S. Joannis
,

Zspiiaiarios ^cii Sepulchri et supra di'^ .. ....!,... .u..Ar.... onv.ii. cium plebanum, ut nos docet ejusdem Ponii1-2 M-, qu^ habeiurc. 9 de ficis decreialis anni
.

arbitris[\, 43.). Id
est,

autem animadvertendum

Hospiiale S. Allucu occupasse, ejusque adnn i^t.raiionemcamssimsse.EtveroequesFran nisiraiionem capessivisse.Etvero eques Franciscus Anieiiensis anno IblC, ui habeninoiss Danielis Papebrochii nosiri, corpusS. AUucii

quibus domus S. AUucii in prsesenii decreiali vocain addicebaiur hospiialarios S. Joaunis, dum in aiiera de xiii S. Sepulchro nwncwpa6an^wr". Ceriesdeculo distincise erani miliiix S. Joannis et S. Sepuichri, quxab Innoceniio VIII, anno 1489 in unum corpus redacise fueruni (1) proinde supponendum non esi, errorem aliquem in
hospiialarios,
, ;

hac inaiiari majori ecclesiie imposuit cum ex ANTiquo moscripiione. Ussa beati allucii IN NOVUM TBANSLATA ANNO SALUTIS

NUMENTO

MDCXVI. fllANCISCUS ANTELLENSES, EQUESHIEROSO COM^ LVMITANU.S ET D. JACOBI IN CaMPO CORBOLINl

NOVUM MENDATARIUS, EX ANTIQUO MDNUMENTO IN OSSIBUS, ALTARE INSTAURAB. ALLUTII TRAN^LATIS

VIT
9

ANNO SALUTISMDCXVI.

posteriorem decreialem irrepsisse quse, Innoceniio VIII receniior, in omnibus codicibus non reperireiur. Quapropier, quo;

uipoie

Hxcscripseramus,quuminiermedioami,

^uvi..
nUouu.s.n.u
<='";.->

cissimoeiaciuosissimofauiorenosiro,Dociore

aliud mihi non occurrit, censeo paironos hospiiaiis S. AUucii reiiciis fratribus S. Sepidchri, cum equitibus S. Joannis seu

niam

Peiro Cernazai Uimensi illmus Bemni comepiscopus Pisciensis D. Joannes

ei

revmus
,

municaia nobiscum

voiuii

documenia

ad

Hierosoiymitanis
;

rem

transegisse.

En verba

quibus reperire S. Allucium pertineniia ; in Papebrochianis ei correcttora fuit schedulis

Decretaiis.
iuas (nempe archiepiscopi Pisani, L,otuas fnempearchteptscopt Ptsam, Load 12^6 sedeniis (2)) ab tharii ,:*.._.. ;.,.;..*; n.,i .n.,^. cn...v exsecuquod quum super .v.pm,litteras inlimasti tionearbitrii, quod iuter hospitalarios S.Joan1 l^er 7 Fer

coiporejurin

Canonici

RosaU

im

nis

et plebauum de Piscia super hospitali AUucii latum erat, a nobis litteras acceS. pisses, partibus in tua praesentia constitutis, hospitalani a te exsecutionem arbitrii postuillud debere observari asserentes labant pro eo, quod procurator plebani spoute iu compromijuramento interposito arbitros compromittendi et quoniam dicebant sit transig:endi super eodem negotio (arbitrium) ad causam Plebanus proposuit recepisse. traotandara procuratori dedit generale man,
, ,

abundaniiora uirique proin, et dumeiaiiis ^ij^.^... ^-",aum ut,ti^ operam conferentibus suam, , r^ r^niHi-ni pr^seriim R. graiias gtatias ^Z;^/-'^^maximas Quas debemus, habemus maximas, quas ui pauio Porro quum consiei, S. AUucium, 1134 defuncium, infra monsirabimus anno U82 in deceniiorem locum non anieannum
ei
;
tii,
.

quemadmo-

^^

"^

iransiaium fuisse, concludit ingianeiiii:S).eumdemincommuni coemeteno Quod eaiedisiincie cum aiiis sepuiium fuisse.

Vincentius J^re-

nusquidemveru7npuio,quaienus,incommunt obiinueccemeierio composiius iocum iamen

,

quadraginia riiinsignem,exquo eruipoiuerii quinquaginta circiier posi annis: nam ui posi poiuerit, omannos cadaver aiiquod inveniri

datum, non tamen ei mandavit ut sine speciali mandato compromittere posset vel transigere super eo. Et
dlctus
fuerat institulus
iion valere
:

ninonecessariumesiMlocussepuitur^quam in^ noiaius fuerit. Id autem

accuraiissime
t
scripiio, in ipso sancti

jam suorum non de assensu canonicorum

praeterea procurator
;

et

ideo dicebat,

praesertim

quum

arbilrium procurator fines

ad Chbistum; VEMBKis Beatus Allucius migravit OCTUAGESIMO SECUNDO, ET MILLESIMO CENTESIMO REVELATUM EST CORPUS EJUS, IN DIE B. QUIBICI

AnnO DOMINI

iumulo reperia, habet: WOMCXXXIV, DECIMO CALENDAS

(l)Lunig. Codexllal.diplnmBl. lom.lV.col. UliS.Cfi Paoli. el Dicuon. Pell Oiitj. del sBc. Ordine di S. Giovaniu. ya^. 42

SEPTlMOqUM

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

SEPTIMOQUE CALENDA3 AUCUSTI HOC LOCO RECONDlLaudatus Fregianelli dicit (l),EEquivocum esse vocem revelatum, quia apud scriptores ecclesiasticos passim significat manifestationem rei absconditcv ope cujusdam miraculi
TUM.

229
ilCTliRB
i.

Vincent.Fregianeili inSancti Vita{h).Quamvis igitur ignoraretur Sancti sepulcrum, tamen

V.

dum apud
quam
veli,

scriptores profanos aliud non est^

rei occulta?,

communem poputi totius domum habebant e)usecclesiam,in qua acta pubiica, solemnitatem quamdam habentia celehrari oportebat. 12 Ast non ita diu post pacem cum Ftorenut
,

per remotionem quo operiehatur. Non videtur autem vox

detectio

revelatura accipienda in priori sensu,

quum

intra spatium
verisimile

quadraginta octo annorum

sit
:

Hnis concitiatam, seu anno 1344, denuo inventum fuit S. Allucii cnrpus et hujus quidem inventionis habemus instrumentum quod, quoniamVitam Sancticontinet, infra edemus,
;
,

iiQiirc

nnnu

{"iHdenuo \nVfllMUI,

omnino expunctam fuisse quod si prodigium aliquod intercessisset rem mirabilem non
non
S. Allucii

memoriam

notisque,ubiopuserit,iUustrareconabiinur.In eo instrumento form.ulam hahemus processus insiiiuendi circa Retiquias Sanciorum,nuper

inventas.

tacuissent scriptores. Altero igitur sensu intetyretari nos oportet revelationem,nempe S,

Imo quis accusare forsan

,

posset
sihi

Gutielmum, Lucensem episcopum, quasi

usurpasset jus

tumulo extractum, elevatum, et omnium oculis exhibitum fuisse, decfnliori toco 10 Nam spatio undecim dierum nempead cotnpotitiviy diem S. Quirici, seu secundum Katendaria Etrusca a die xvi Julii ad septimam kal. Augusti XXVI Julii ossa S. AUucii ex obscuri tumuli quasi carcere liberata cunctis apparuerunt debito deinceps honorc habenda. Nihilominus quamvis tunc inceptus cultus, B deinceps continuatus fuerit, tamen quum bellis et vastaiionibus Etruria conquassaretur, etiam memoria Sancti nostri denuoobscurata prsesertim quando anno 1281 Piscia fuit destructa fuit, ut testantur Annates Lucenses
Allucii corpus, e
,

sedi apostolicee reservatum.

venerat. Sanctor

Etenim Alexander Pp. III cap. i de Retiq. et (iii, 45) quihusdam exprobrat, quod bominem quemdam, in potatione et
,

ebrietate occisum, quasi

Sanctum (more

infide-

lium) venerantur

cum
"

vix pro talibus, ebrieta:

tibus percmptis, Ecclesia orare peimittat

dicit

enim Apostolus
possidebunt.
fierent,
"

Ebriiosi

regnum

Dei non

CEetero colere^cura etiamsi per

lilum erg-o non praesumatis de eum miracula

non

liceret vobis

ipsum pro Sancto ab-

sque auctoritate RomantE Ecclesite venerari. Innocentius III in Co7icilio LateranensilV, qui canon in corporejuris sequiiur canonem Ale-

Ptolomsei, episcopi Torcellensis, his verbis (2): Eo tempore (sciticet anno 1281) Lucenses congrregaveruntesercitum contra Pisciam etipsam

xandri III mox citatum, dicit expresse Reliquias inventas de novo nemo publice venerari
.-

prsesumat,
ficis

ni?;i

prius auctoritate Roraani Pouti-

expugnaverunt, ac vi praelii intraverunt terram, ipsamque combusserunt ad impetum Lucensis populi, qui refraenari non poterat.Causam autem combustionis ferunt fuisse, quia se subjecerunt
cancellario imperatoris Rodulfi, cui subjici non

fuerint approbatee. Difpcultati respondet

Vine. Fregianelli, acia episcopi Lucensis non

excessisse timiiesjuris ,quod habehant episcopi
istius setatis,
vit,

quia Reliquias quidem recogno-

debebant, nisi appareret conBrmatio ejiisdem per summum pontificem. Eodem anno totonderunt Bugianum in rauris, quia Pisciatinis videbantur favere in rebellioiie. Est autem Bugianum oppididumjuxta Pisciam fluvium; kodie vocatur Borgo a Borgiano in Valle Ne-

Missse celebrationem, quie indicia erant canonizationis sequipollentis,

sed

Officii et

non

prccscripsit.
et a'<

V^Additdein iestemPapebrochiumnostrum, citatum a Prosp. Lamhertinio de Serv. Dei

,

fimeopo

Luifnu reeog:i{uin,

canoniz.

et beatif. lib.

i,

cap. 10, nu7n

8,

do-

centem decretum Aiexandri non adeo ingide

servasse episcopos, nec putasse sublatam sihi facultatem circa inferioris ordinis cuitum. Verum non censeo ad istiusmodi regulam cvsiimandum esseprocessum, ab episcopo Lucensi institutum. Extra a07itroversiam posita
erat sanctitatis fama, qua S. Ailucius publice gaudebat, quam eiiam Innocentius Illaliqua-

Unusquisque inielligit, quoniam incendiaimpetupopidariexcitatafuerunt,neque domibus neque templis ut habent monumenta Pisciensia, parcitum fuisse, et corpus S. AlluC cii sub 7'uinis aliquamdiu delituisse unde ejus memoria paidatim evanuit. nliquamdiUy 11 Verum quamvis sepulcrum S. Allucii alivigenle tiret quo annorum spatio occuUum jacuerit, ipsius tjn viemo' iamen Sancti memoria nonperiit. Nam videdeliliiU: mus legatos Piscias et aliorum oppidorum anno 1329 convenisse ad S. Allucii ecclesiam, ut de pace cum Florentina repuhlica tractU' rent, siveistam ecclesiam non attigerit incendium Lucensium anni 12S1, sive eamdem denuo instaurarit pia popidi liheralitas. De ista conciliata pace agit Joannes Villani in sua Historia Florentina lih. x. cap. 135 (+). Piscienses, inquii, ut tandem post diuturna hella et multa damna,quietem nanciscerentur, convenerunt cum Florentinis, itt oblivione debutse
(3).
, ;

iti,

tenus sanciverat suis decretalihus epistotis numm. 5 et seqq. citaiis. Unde episcopus Lu
censis non aliud fecisse videiur,

quam

inqui-

rcre in veritaiem Reiiquiarum S. Allucii, in hospitali domo repertarum quod quidem jus
.-

ad ordinariam poiestaiem episcoparum etiam

hodie pertinet. Id fecit accurate Gulielmus episcopus quod faciendum py^eescripsit Concilium Tridentinum sess. xxv de invocatione
,

Sanctorum.
luilla

Sciiicet statuit sancta Synodus.-.

adraittenda

esse

nova
,

miracula,
nisi

nec
re-

nova.s

Reliquias recipiendas

eodem

lerentur offensiones

utrinque commisSiV; ut

cog-noscente et approbante episcopo, qui simul atque de iis aliquid compertura habuerit,
adhibitis in consilium tbeologris et aliis
viris,
jjiis

Ftoreniinorum amicos aut inimicosPiscienses etiam suos amicos aut inimicos haberent; 2it a Fiorentinis peteretur heili dux, qui Piscienregeret. Hisce legibus pax sancita fuit, ei quidefn, ut diximus in ecclesia S. Ailucii, quo legati convenerant, ut nosdocet

ea faciat, quae

veritati et

pietati

con

sem militiam

sentanea judicaverit. Tali ratione processit in causa inventionis corporis S. Eutropii

primi episcopi Xantonensis

(Saintes) Reverendissimus episcopus Rupeliensis (La RocbcUe)

(!)
loiii.

Muratori. Scriptl. tom. XI, col. 1293- Cfr Annali dltal. VII, pog 43B--12) ncpelli.Dition. gcogr. dclla Toscana.

Borgn n Buginiio

(3)

Muratori. Scrippt.col.G8ti.

(*J

Pa6f>9 -{S)P6.I-

'

230
AOCTOHB
J. V.

S.

ALLUCIO CONFESSOKE.
laudatur hospitalilas, cura D cap XIII in qua Evangelium autem et laborantvJ.m; vinctorum cap. xv, in quo Christus dilectioex Joannis nem commendat desumpta sunt. Orationes Omnipotens porro sunt sequentes Collecta exiraia erga infirDeus, qui Beatutn AlUicium concede, quffimos charitate gloriosum efFecisti, intercessioue ab omni sumus, ut ejus raeritis et liberati, cselestis mentis et corporis infirmitate raereamur. Per Dominum. glori consortes fieri Secreta Hostias, Doraine, quas excelsae mabenignus assume ut jestati tuiE dicamus
:

H.

nunc Eminentissimus D. Clemens ViUecourt, diei vi SepS.R.E. Cardinalis, qui decreto suo

Reliquias Stembris 1845 veras declaravit crypta ecclesix olim Eutropii. inventas in omma cathedralis Xantonensis , postquam Concilio Tridentino prseprwstitisset, qux a jure fecit scripla sttnt (1). HcBC eadem eodem in utroque Lucensis Guliebnus episcopus memoria a casu, agebatur de sancto cujus adeoque nulla erat sxculis in veneratione exsurgebat dubitatio de alterutrius cultu, qu3e
; , :

auctoritaiem
ut,

Romani Pontiflcis requireret, ad S. AUucium spectat, monstraquantum

'"'^^^

bunt instrumenta infra edenda.

.. .
c,p..-..Ao
'"!"

Beati Allucii Confessoris tui charitatem sectantes in terris, ad te, qui charitas es, per-

f""-

f^';""^^"; tis.quibusconstatcorpusS.AnucnannolM elevaium.inmagnodeincepshonorehahtum Melitensis,Franciscus fuisse. Anno 1616 eques

Antellensis
,

U Non immoramur ilaque

mereamur in cjelis. Per Dominum. P^^l^on^mmio Quffisumus. domine Deus no^ conferat, qua ut seterna f^ ster, ui sexeiiKi nobis prgeraia t,.: .'1;; mensa caelestis, quiEBeati Allucii paSti suraus,
venire
:

erexit autem talis inscripiio num. S allata. Quamvis tamen cultu Sancto exhibereturveneratio,isto
liturgico carebat, quo

S. Allucio docet ejusque aliare instauravit , ut

novum monumentum

Confessoris tui vitam etiam aluit teraporalem.

PerDominum.
17

En

porro

Hymnus quiad Yesperasin

a doctore

mh

J^|;7";""*

honorem

S. Allucii recitatur,quique

prxcipue Sanctos hono-

Ofpcio et Mtssa. Clemens Pp. XIII n Utrumque tandem concessit

rare consuevimus

scilicet

Grossi Piscienci compositus fuit Huc e sidereis, inclyte, sedibus AUuci, placidura, nunc age, verticem
Defiectas, merito

anno

xxiv Septembris, ad enixas ut ejusque capituU, dicitur, preces revmi episcopi, civitatis Pisciensis, ut posnecnon mag-istratus Oetobris ab utroque sit quotannis die xxiii. et dioecesis celebran clero ejusdem civitatis de comfestam B. Allucii cum Officio et Missa non Pontificum cura oratione muni confessorum sanctitate approet lectionibus propriis, a sua minori. A^ino dein 181S c^ie batis sub dupUci apxxviii Februarii S. Rituum Congregatio canonico recitari perprobavit et in Ofpcio
1764. die
,

dum

Tibi concinit

Sacrum plebs

pia canticum.

PriEsens excipias vota precantium Ante aram posito poplite civiura,

Coraraunis stabili quos Tibi patria Jungit foedere, poscimus. lapsis columen, tu pater orphanis Tu

Pro Christo

fereris,

certaque pauperum

Spes. et praesidium

quos dape recreas,

Et quos comiter alUcis. Noctes interea pervigil exigis

Intentus precibus, viscera debitis Et fraudas epulis, pan^ beatius Vivens angelico satur. advenas te vel tripUci novimus Per

misii

honorem S. AlVesperas recitatur Huc e sidereis: \ucii,qui ad

Hymnum

proprium

in

a doctore Grossi Pisciensi, ut scribit ad nos Tandem R. D. Felix Gialdini, compositus. vi Junii Pius IX, feliciier reg1851 die anno
7ia7is,

Usos hospitio, pluraque temporis

concessit, ut sub ritu dupiicis ynajoris

Jamdudum

vitio lapsa

volubiUs

totum proprium Officium et Missa celebraretur, ut constat ex decreio, quod recitamus.

S.Allucii cfllutn. Ctemtnle

Quum revmusPiscien, episcopus ac coramunibus sibl comraissi cleri propriis,

15 Piscien.
votis satisfacturus, constituerit

Passim templa resurgere. Per te nec studiis, neve laboribns Parcentem, solidae pacis ut arbitrum

Quajcumque irruerunt urbibus

Italis

Xlll,jamprobalum.

per cultu prosequi S. ac S. PoPraecip. B. Alluciura C. Pisciensem, lychronium Ep. M. Patr. min. princip., sanctissimo
xirao

ampUori seraDorotheara V. M. Patr.

ToUi jurgia sensiraus. perbrevi At quis multipUces carmine recenseat Virtutes memoret? Quisve singuUs Quaesint pro meritis addita

Domino Nostro Pio 1\ Pontifice manonnuUa propria exhibuitenunciatorum

Jam nunc
Tu

praeraia caelitus?

datis, solus potis es, qui frueris

ciEUtum Officiis et Mi.ssis addenda, utdeapostoUca benignUale singula approbare dignamemoratoque clero suo concedere. retur
,

emicas; Et septus rutilis ignibus fac, bone, supplices Hinc semper valido
Civespraesidiojuves.
Sit Patri

Sanctitas sua

attentis

expositis

aliisque ra-

tionum momentis animum suum movcntibus, Eituum referente me subscripto Sacrorum benigne annuit Congregationis secretario adeo ut in juxta preces episcopi oratoris
,
,

ac Genito gloria, Flamini honor et decus, Sit Sancto parilis laus, pariter cum Patre, et unico

Qui regnat Gnatoperpetuum Deus. Amen.

19

natalitiis

eoruradem

Sanctorum

Officia

cura

exeraplari Missis esse valeant, uti superiori in emendata adnotantur ; servatis correcta et non tamen in omnibus Kubricis. ContrarUs quibuscumque. Die 6 Junii 1851. obstantibus Fatati A. Card. Larabruschini S. K. C. P., J. G.
S.

repertus futt ^iaHa^dci adauitfBarnabitas inter poemata P. Reghensani Gestiat quisquis celebrare cantu

Ad Laudes hymnus
:

iste

Pauperum patrem, columenqae rerura, orphanorum Patrise magnura decus,

Dulce levamen. Te duce, AUuci, domus ampla egenis Languidis morbo patuit per agros, Te duce effulsit pietas, et almsB
Potiderapacis.

jirofiria.

R. C. Secreiarius. ut 16 Missa propria prwcipue in eo est, proximum : laudet S. AUucii caritatem erga atque hinc Epistola ex S. Paulo ad Hebrxos
(i)Cfr Recueil des procidurcs, part. U, pog 75.

^suris sedem

tibi saepe cessit.

Piscia

,,

'

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

231
AUCTOH
J.

Piscia et parvis tenuatus undis,

obitus et in translatione dictarum KeUquia-

V. H.

Ssepe et

expavit tremefactus Arnus

Mirapatrantem. Eulgida aug-ustam subiere formam

Templa
Nulla
et

te propter, scelera

exularunt,

rum, cum indulgentia episcopali quadraginta dierum concessa visitantibus dictam ecclesiam, tam in die obitus quam translationis, prout constat ex legitimo instrumento inven,

Hetruscas agitavit urbes

Ira furorque.

tionis corporis dicti Beati diei xiv Junii 1344,

quod asservatur
piscopalis
,

in

Cancellaria Curiae archie-

Dura captivis cecidere vincla, Otium fessi, miseri salutem, Per te et optatam veniam impetrarunt
Crimine sontes.

Semper

infirmis famulatusffi^ris

Lucensis in libro vel involucro actorum signato num. xv. CuUum autem hunc autiquissimum reddidit celebriorem summus Pontifex Clemens XIII, qui decreto apostoUco, a S. Kituum Congregatione die xxiv

LfiBlus, et nullos

reuuens labores

Nocte consurg^eus operam dedisti Omnibus aptam.

Saepe te propter celebrata fulsit Cliaritas; aug-or, metusatque egestas
Ceesit a nobis, rediitque dulcis

Septembris 1764 expedito, approbavit lectiones proprias, ab utroque clero hujus Pisciensis dioecesis recitandas. Et quum xi Septembris

1710

instaret

Ulustrissimus D. Carolus
dictse

Kicci,

commendator

Commendae Campi

Copia rerum.

Laus

sit aeternae

Triadi perennis,

Corbolini , ut sacrse exuviai in decentiorem urnam reponerentur, et in acta referrentur, secundum indicem a praelaudato D. commen-

Quae Virum magnis meritis onustum

Inter excelsas
Jnn 17955

Superum cohortes Arce locavit. Amen.

datore Kicci exhibitum, sequeutia duo scapuU, duo humeri seu ossa superiora brachii,
:

duo

ulnffl

Tandem quuni Leopoldus I Austriacus^ fratrem suum Josephum II imperatorem

20

varia ossicula componentia

seu radii et ossa inferiora braohii, manum duo ilii

,

seu ossa

laleris,

imiiatus, multas innovationes, in Etruriam induxisset, ac inier alia etiam ecclesias, ut rebatur, non necessarias suppressisset, etiam hospitalem S. AUucii, licet ad Ordi-

duo rotuli pedem, caput SancU. prout

bitur
:

duo femora seu ossa coxte, genu, varia ossicula componentia

in indice

descri-

ut dicta; uxuviae recognoscereutur, apet

domum

probarentur

debite

communirentur

ab

nemMelitensem

pertinerei, sors

mala

atiigit.

Sancti nostri venerabites Oportuit exuvias alio transferri, ut docet nos sequens instrumentum, quod ex italico in latinum versum lectori coram exhibemus, In nomine Domini. Amen. Anno Domini nostri Jesu Chridie xxiv Augusti sti 1793, indictione xi, hac KomanoetFerdinando lU, rePio VI Pontifice giopriucipe Ilung-ariae et Bohemiae, archiduce regnanAustriae, maguo duce EtruritE feliciter
igitur
tibus,

AniUustrissimo ac revereudissimo D. Paulo tuuc praeposito Pisciensi , ac tonio Pesenti

,

dicta

siurna vitta alba circumUgata tribus est, ut prout revera factum gillis clauderetur SS. Keconstat ex Easciculo recognitiouum
:

episcoliquiarum, qui asservatur iu archivo

paliPisciensi.

vero occasione suppressionis diD. eques comctse ecclesiEB S. AUucii, iustaret receptor dictae commendae, mendatarius et .. 22

Quum

j^^,,^^
f.athidraUm
p,-3c.cniem

factum
:

et

mentum

in civitate Piscia et in

publicatum est praesens iustruejusdem palatio

secundum mandatum supremum, contentum

in epistola

encycUca Secretariae
1785,

regiie, data viii

praesentibus ibidem nobilibus viris, Serponti, Vincentio, filio quondam equitis Caroli equitis SteAndrea, filio quondom
episcopali

Novembris
ad
tis

ut, dicta ecclesia spectante

commendam CorboUnam,

de suo quateuus
dictae

receptoris, et

procuratorum illustrissimi equi-

Ludovico phani Cecchi, Nicolao, filio quondam domini quouAngeli Simoniet Michaele Augelo. filio Cheti, Pisciendam domini Joannis Dominici
sibusettestibusrogatis.

Quoniam

in antiquis-

de Kequeseus consensu, possessoris dicta urna cum sacris ossibus commendffi committerentur S AUucU, in ea contentis D. Francisco illustrissimo ac reverendissimo
,

i!

Euangehstse sima eccIesiJE tituli SS. Lucae Martyris, juxta quam erecta fuit etHerculani posita hospitalis domus, nominata S. AUucii, ut nunc cathedrali Pisciensi in plebania
, ,

Vincenti, episcopo

Pisciensi

quffi

tamquam

fuit. Indepositum a dicto antistite admissa capUuIum dein reverendissimum stiterunt

constat ex

c.

Inter 9 Per tuas de Arbitris etc.

Pisciensis et magistratus ecclesiae cathedraUs dictae sacrse urbanus ejusdem civitatis , ut

exuviffi

dilectos filios 8

De Donationibus,
et

munitate
nis

Uzzanensi,
,

comhodie pertinens ad
sita in

ponerentur in
ipsa per

dicta

ecclesia

cathe-

draU;

quffi
,

instantia relata ad Regiam celsitusecretariye

commeudam Campi
lerosolymitanae

Corbolini sacr Religio-

dinem
datas

regiae

litteras
insi-

supra altari ejusdem reconhospitalis exsistit urna iu qua domus Keliquiae B. AUucii Conditffi fiunt iusignes miraculis qui clarus virtutibus et
fessoris,

xii
istae

Februarii 1780 consensit, ut

gues

ReUquiae
et
ffide

secundum

desidenum

dictorum capituli
tur in dicta
effidem

magistratus coUocareu-

cathedrali,

Quoniam porro
eraut

migravit
1134.
abolitaeccletia
S. Alluciij

ad

Dominum

die

xxiii

Octobns

KeUquiae

compouendffl

supra

altari SS. Rosarii dictffi

fuit,

cathedralis,

decretum

post mortem Hae porro Reliquiae statim e.xposit8e , aliquaudiu mvenerationi popuU. maudato ignoratae , iuria temporum dein Lucensis, Dulciui, tunc episcopi D GuUeimi
21

ut nova urna,

quam

decentissima confi-

ceretur, in qua omnia antiqua et supra,et extracta ex urua

sita

ut sacra ossa, mdicata,

compo-

et

recoguita,
et

secundum eum modum

D. episcopus prffiscnpse-

erat dicta ecclesia v..^*..-^sub cujus dioecesi tunc inventae in eadem ecclefuerunt conqaisUffi et ^olemni er antistite recogniUe. sia, eta dicto

nuem
rat,

III.

Revmus

approbat^
exnositffi
.

et

pristin^

venerationi

fideUum

instituta

die festivitate speciali in

locis SigiUo Revmi rubro circumciucta sedecim j^ ea legitimum sacra^"I^^J-p-^^^/^^,^^ ^^ P^^^P^ hactenus factorum ^ J^^^^^^ omniumque q ^^^

uempe

ex serico ut nova urna. ligamine

232
J.

DE
reponatur.

S.

ALLUCIO CONFESSORE.

AUCTOHR V. II.

Et quoniam nunc deveniendum est ad actualem traditionem praefatarum Reliquiarum Revmo capi-

rum instrumentum

VITA ET TRANSLATIO
S.

quod constitntus tulo faciendam; supradictis DD. testibus (prfficoram me et sentibus quoque Revmis canonicis et clericis
hinc est
,

ALLUGII

CONFESSORIS,

ecclesise cathedralis in aula epidecenter exposita erat dicta urna) Eevmus D. archidiaconus Ferruccius Ferrucci, Vicarius generalis Pisciensis, tamquam delegatus lllmi et Revmi D. episcopi ejusdem civitatis, idem Revmus D. Vicarius generalis

saepe

dictae

scopali, ubi

Ex ms.

Francisci Marice Florentini

medici Lucensis, collato

cum apo-

grapho

Pisciensi.

nomine supradicto
capitulo
Cathedrali

tradidit et

tradit
et

Revmo
pro eo

Pisciensis

Revmis DD. archipresbytero Joachimo Parideputatis gini et Decano Joanni Bianucci capitularem delibedicti Revmi capituli per
,

CAPUT PRIMUM.
Corporis inventio
5

rationem de die ix Aprilis currentis anni acceptantibus dictam urnam, sigillatam, prout supra, in qua repositse sunt sacrae Reliqui solemni a S. Allucii, ut, praevia processione
,

delegatio epi-

scopi Lucensis ad inquirendam

n palatio episcopali ad ecclesiam cathedralem et expositione per integrum diem in altari majori
dictae cathedralis,

veritatem.

translationis
Ecclesiae,

una cum Officio festivo istius secundum ritus Sanctie matris

reponatur in altari SS. Rosarii sub

In dam

nomine Domini. Amen. Continetur

in

quo-

De

tnuen(ti $.
ftt/i-

libro antiquo, pluribus inlocisvetustate

Allucii
guiit,

imagine dicti altaris, loco ad id praeparato, quateuus dictae sacrae ReliquisE a popnlo fideli possint coli ad gloriara Dei et honorem dicti Sancti. In quorum fidera etc. Franciscus Antonius Sorini Notarius.
aolemni pom-

consumpto, in quo non adest superscriptio, sed E solum adest sjgnum hocmodo, videlicetTl344),
cooperto charta hajdina descripta, exsistente in
archivio curiae episcopalisLucensis, inter caetera

ad folium

4.

23 Translatio corporis S. Alucii hic relaia,

Anno
et

nativitatis dominicae 1344, indict. xii,

pa

irantlatit

fuerunt.

quemadmodum

ea,

quam

infra edemus anno

die IV Junii.

Coram

venerabili in Christo patre

a,

134i factam, fuere celebratas mense Augusto nihilominus annua memoria feria i\ post do-

domino

fratre

Gulielmo

Dei

et

ApostoP. Topori

minicam Quinquagesimas recolitur qua die eadem Missa dicitur, qupe in ipso festo xxiii Octobris, una excepta, quie est sequens Deus,
:
:

gratia episcopo Lucensi, in castro montis Topai * constitutis providus vir fr. Petrus, rector hospitalis S Allucii b plebis Pi:>cise hujus ditEcesis c, exposuit, quod dum
licae sedis

Tauparii

cujus providentia Sanctorum tuorum ossa custodit, ut unum ex hisnon conteratur; concede
propitius,

ipse nuper
sisteret

una cum quibusdam honestis *

hospitalis
praedicti
,

exde-

'P.adii. clericis

in ecclesia

ut qui Beati Allucii confessoris tui

liberaverunt
praedicti

inter se de
:

Reliquiis S. AUucii

translationem agimus, ipsius precibus et exemplis ad cselestem patriam transferri mereamur.

perquirere

quum

audivissent alias

a fide dignis,

quod
illis

ibi

erant et fuerant

dudum
voan voltaiites
1(1

Per

Dominum. Ast

antequam anno

1851

afidelibus in

partibus veneratae.
S. Allucii

Unde

Pius IX cultum S Allucii amplificasset, alia ejusdem translationis erat Collecta, quamnobis exhibent Ofpcia propria Sanctorum Magni ducatus Etruriae, anno 1S37 Ftorentiae typis excusa, scilicet Adesto, Domine, suppli:

lentes* se ad viderunt loculum, in quo

altare dictae ecclesiae, ibi

juxta

Reliquias

eii

vcrten-

esse firmiter arbiirati discooperientes, qui erat arca lapidea, viderunt dictas sacras Reliquias, quas uon fuerunt ausi
et tangere sine consilio D. episcopi praefati occurrerunt* eidem R. P. et D. ideo supplices episcopo supradicto, quod sibi consulere et mandare dignaretur, quid in praemissis observare habcrent. Qui Reverendus in Christo pater et domiiiushujus Lucensis Dei et apostolicae
;

ruerunt. Quem loculum*

tes?

p. locum

quas in Beati Alucii Confesannua translatione lagtificas et concede soris tui propitius, utcujus translationem colimus, etiam actiones imitemur. Per Dominum. AntiqucB imagines S. Alucii non exstant quae anno
cationibus nostris,
;

*P. siipplicavcruiit

Commentarii prsevii patet^ hospitali domo ad usus profanos reerantf dacta, perierunt. Nihilominus ad fovendam fidelium pietatem, qui miro modo istiusmodi
134-4-,

ut

ex num.

gratia Ecclesiae episcopus, volens libenter, ut decet. laudes curiae sanctge * exaltare sed propter hoc nondi.^cedensasemitajurisc?,commisit
;

p, viri sancti

d
'P. Lapi

adminiculis juvantur, aeriincisa fuit qualiscumque Sancti efftgieSy qua exhibelur ut vir medicB aetatis, barbatus, veste laica, fere ui passim pingitur Ven. Benedictus Labre,minus tamen pannosa, indutus. Quod tandem ad Acta edenda spectat, non est quod eorum auctoritatem aut sinceritatemdemonstremus quum ipsa, ut lectori patet, ex suapte indole fidem sibi adstruant.

vener. "Viro Fr. Paulo Lapo*, Ordinis Praedicatorum, lectori iu philosophia, quod ipse iretad

dictum locum

et de praemissis

ab expertis per-

quireret veritatem perlitteras infraycriptae continentise e et tenoris videlicet

:

2 Pr Guilielmus, Dei et Apostolicae sedis dilecto nobis iu gratia Lucanus episcopus

,

fiirelalio'^
fjtiicopoum

Christo Fratri
lectori

Paulo

Lapo

ord.

Prajdicato-

salutem in Domirura, Jesum Christum. Ilis diebus nova gaunum nos diosa, aures mentis nostrEE escitantia, ad
in Filosophia,

CQ/

pervenerunt

qualiter

Deus

qui in Sanctis

suis mirabilis

semper

exsistit,

nec

sinit

sub

modio lucem, diu absconditam, sed de tenebris lumen splendescere jubet, in plebanatu
Piscia,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

233
tX IKSTBD-

Piscia

loco qui dicitur hospitale S.

abscondita produsit in lucem. Sancti, cujus titulo idem hospitale insig-nitum noscitur, modo mirabiliter propalavit, ut ve-

Nam

AUucii, corpus

dicta ecclesia dicti hospitalis integraliter contineri

:

imprimis vidit

unam arcam lapideam

qua aperta,
,

unnTu
PUllLICO.

ex parte
invenit

sinistra dictEE ecclesiae,

nerantibus
spirituale

merita

gaudium mentibus fidelium

vilia
,

ejusdem Sancti increscat tem,

duas capsulas li^neas quasi novas ejusdem quautitatis , et quamlibet cum sua clavi desuper posita, firmatas * cum tuppis ^,
quae claves et tuppae rubiginosai erant et antiquae et inusitatae formae.

P. (imaater

poralia,

et seterni meriti succedant prsemia consequantur. Verum quia de Reliquiis et veneratione Sanctorum sacrae sanctiones

Item inveuit duas

,

Patrum formam nobis praebent, ubi dubium ventilatur, pastores et praelati formam datam sequi cog-untur hinc est, quod
:

et qualiter,

ampuUas vitreas inusitatae forraae pleuas plus quam ad dimidiura aqua clara et limpida et inveuit lapidem marmoreum seu
;

de
tibi

tua prudentia et experientia confidentes,

tabulam, scripturam sequentem de verbo ad verbum clare, plane et apertissime continen-

committimus

et

mandamus, quod ad

dic-

tem
5

tum hospitale accedens, convocatis tecum discretis fidelibus, de quibus tibi videbitur, ad dictum locum diligenter de veritate sanctarnra
Reliquiarum (ut pie creditur) inventarum et quidquid inveniri sive per memoriam antiquorum, sive per scripturam et alia quseque signa nobis reprtesentes, ut juxta formam debitum, nobisque a sanctis patribus assig-natam, tantipatronimerita exaltantes, merearaur
,

+ Anno Domini

millesimo centesimo tri-

Sancli eoi-pu$.
h

gesiuo quarto k, decimo kalendas novembris B. Alluciusmioravit adChristum; etuille>imo CENTESIMO OCTUAGESIMO SECU.NDO, IN DIE S. QuiRICI
t REVELATUM E-iT CORVUS EJUS, SEPTIMOQUE KALENDAS AuGUSTI HOC IN LOCO BECONDITUM.

Apertisque dictis capsulis, qualibet

clavi,

invenit in prima in

cum sua quodam panno liet penitus incor*P. labcllicia

neo, seu tobaliiola * alba

ipsura
toti illi

patronum

et

intercessorem

nobis

et

rupta
ossis

ossa

videlicet

caput

cum

maxilla

patriae vindicare,

quod

totis

visceribus

desideramus ad laudem dicti Sancti, patrocinium nostrum et laudem Dei ad perfectionem

deducere.
Junii.
ifui

uno osse crurium , duobus aliis , * de spatula et pectore et duobus grossioribus brachiorum et uuo graciliori unius
inferiori

E
'P. ossibus

Datum

in Castro nostro Topari /'anno

134-4,

brachiorum dictorum. In
venit reliqua ossa

alia vero capsa in-

nativitatis

Domini

indictione xii, die 25

a praedictis, quje ad formationem corporis unius homiuis perfecte et

integre requiruntur, iovoluta in quadam tomultum anliquitate corrupta * et balliola
,

coinntiKic

Postquam commissionem

fr.

Paulus, com-

inqniBiiiouem

fr.Paulo,Ord.

PlMd
*P. add. die

missarius praedictus *, reversus ab exsequendo contenta in commissione praedicta supradicto

R. P. ac D. Episcopo Lucensi retulit, se vigore supradictse * coramissionis, in se factae, ivisse

'P.omit. corrupta

quodam

panno

parvo

serico
,

cum quadam

XIX Junii
'P. supra-

scriplx
P. perquisivisse

ad terram de Piscia et hospitale S. Allucii supradictum, et ibi quaisivisse * de praedictis

et se invenisse prout et sicut in instrumento, quod exinde confici se fecisse asseruit manu

desuper concruce parvula de panno albo Item invenit supra prsedictam arcam suta l. * directe in pariete dictse ecclesiie picturam ex antiquissimis figuris imaginem
lucii,

'im.
tara?

piclura-

dicti S.
suae.

Al-

cura

aliquali

historia

vitae

Item
*P. add. sas-

ser Nicolai ser Boudi publicum et authenticum quod instrumentum ipsi D. episcopo
:

invenit dictum hospitale ab eo tempoi-e, cujus memoria non exsistit, nominatum * vocabulo S. Allucii. Item invenit in anuali
dictae

pius

dedit et cousig-navit, cujus

est
,

videlicet
vir

quidem tenor talis In nomine Domini. Amen.

Paulus Lapi
,
,

ecclesiae

de

Piscia,

quod decima

kal.
obierit

Relig-iosus
*P. eo

Pr.

de Ordine

Novembris S. Alluccius, rector hospitalis de 'Adi. Campo *, terapore cujus Deus exaltavit locum
illum. Hcec

'P. plcbanalus

lector in philosophia, ex IT. Praedicatorum * factaper R. D. Fr. Gug-lielcommissione in se mum, Dei gratia episcopum Lucanum, super inquisitione Reliquiarum, ut dicebatur, S. Allucii, cujus nomine intitulatum noscitur hos* pitale de Campo, Lucanae dioecesis, plebatus de Piscia, ut de ipsius commissione et mandato

autem omnia inventa fuerunt per

dicti hospitalis

diclum fr. Paulum in ecclesia et etiam in plebe Pisciae, coram

testibus infrascriptis,
videlicet,

me

notario et
Petro,
'P.

D. Francisco
fr.

plebano plebis

S.

Mariae de Piscia,
*,

contineri
litteris,

vidi

ego

notarius

infrascriptus in

per dictum D. episcopum transmissis, tenor et ejus sigilli impressione muniti^ F. Gulielmus etc, quarum talis est, videlicet
:
:

Cantuccio rectore dicti hospitalis, Nuceio Bui Facino Vannis, NarBonti, Junctino Vaunis, dino Nacchi, Vanniuo Nicolucci, Hindo MarJoanne Guido Cei Beato Cautucci * chi
,
,

Turi

P. Calucci
P. Puccinclli

Purrinelli *, Dei

?i

Catucci, et Ceccho Mei de

Ttptrilwinte-

gcum

ut supra.

Piscia, testibus ad hoc vocatis atque rogatis, sub anno nativitatis Domini 1344, indict. xii,

Pisciam vig-ore 4 Qui fr. Paulus veniens commigsionis, volens plenius de prtedidictse
ctis

die xxvii Junii.

informari
,

et

contentis in litteris

suae

ANNOTATA.
cognomenlo Dulcinus de Monte Ordinis Prsedicatorum, sedem LuAlbano, abanno 1330 ad 1341, in opttmts
a Gulielmus,

commissionis cum pluribus

habita inforraatioae solemni fide dignis personis et maxime

terrae

antiquis dictie

de veritate sanctarum
dicti "w-.

Keliauiarum Reliquiarum
S.

ui QK-truaiur, iuvcutaiui^ ut dicebatur. inventarum

censem tenuit --

dicti A^lueii. fiit ad loca. et ecclesia. tihospitalis, convocato discretorum nuraero gratia aliquali, ibique S. Spiritus

P^t 1^:^ 1 Sanctus

b Licet vulgo

'i",

noster scribatur Al-

delium

iDVOcata, a quo corda

'

fidelium diriguutur,

quod exhibemus, lucius, tamen ssepius in eo, etiam Alluccius dicitur : retinutinstrumento
mus, quotiesoccurrit, hunc scribendi modum, num. 3 diximus. c Jn commentario prsevio

P. siguia

testificantia Keinvenit infrascripta scripta *, vitae viri S. Allucii iu praeliquias venerabilis

tom. I,col.825.

Sacr 11) UBlieUi. Ital.

quomodo

.-ST.0
UBNTO

Z^,

sis

AIAUCIO CONFBSSOKE. liaetHispaniaexplicarunt.SedsilueruntdeD (r^^ guomodo Piscienseterrttortum inittoLucen- l'^f"'P tamenregio dictorum Sanctorum QuMen g ^^ dem J^utnus, lanaem P-;^"- la a dicecesis, dein Nullius, tandem evtscovale

zu

S.

factum Majoris scribtt Joannes Lami W.

S.Marxae est. erecta ecclestacoHeg.ata catkedralem Ejus terrUortum dein

-^.^^^i^i^a

fuit, ut palet

ex muUis. ^^ ^

^"""^ ^j^^i^^ocaitone

erectis lemplis. Certe

^^^^/Jl^^^^^l

p,,,,-^,, joannes

Lami

in

nuntven e'eteaspassimostendunt,ohristian ne in posterum re Lion. detractum sit spius pr<.senti deoreto stataimus, ut antidetrlatur Ju Reliqui amodo extra capsam nullatenus ostendan?ur, nec exponantur venales. In ventas
:

^,^^^ ^^ J lllfj.^ZsQuiricuscolitur in Italia. r;oTX~^"wrrKS:asrp^ SW^-L(xv) ...,. ;.jn.c...n.n. tum apud Joannem Lamt
illa

d Innocenttus III xn conctlto Laeranensxv^ olaudttursuh cap. 02. guod tn corporejurts Venerat. SancL^ 45^.^c. 2 de Reliqutts et

ToMaZm

rMce

ecclesiarum. tres

numerat

ecclesias

dioecesi Lucensi t^^'^ "' in reliqua ^^

tum apud Franc. Ant.Zaccartam

(9

Ex

[^)

quzbus con-

Alluc tdtbus. td est ficitur, quod corpus S. die xv Jultt revelatumseu detetum. septtmo kal. Augustt seu xxvi Jultt denuo recondttum
fuerit.

autem de novo, nemo publice venerari praesumat, uisi priu; auctoritate Komani Pontificis fueriut approbat. Pra=Iati vero non permittant eos. qui ad eorum ecolesias causa venerationis
acc^dunt
fieri

k. Toballtola

adhibetur apud

ifrni^od Mappula vox MabtUomum tn Ordtne Ro.

mano
1

(10).

documentis ; variis figmentis aut falsis decipi.sicut in plerlsque locis occasione qu.stus
cinsuevit. /n casu nostro
inventis

non agebatur de quandoquidem de novo ReUquns

, ;

Part,ula crux expannoalbo super tobal. Uola consuta.vtdeturVtncenttoFregtaneUt(ll) irtsigne futsse Fratrum. hospttah domut tnservienttum. Nam ab obttu Sanctt seu ab

sciebalur corpus S. Allucii in ecclesta domus hospitalis quiescere adeoque recursus ad Romanum Pontificem non erat necessarius. Sed quoniam aperienda erat capsa el revelandum Lucensis officium corpus sanctum,

anno 1134 ad 1 182 nuUum exstat tndtctum. quod corpus S.. Alluc. motum fuertt.adeoque

quum
lucii

tlla

^tatenecdumxenodochtum

S. Al-

prMi

erat. inquirere

ne figmento aliquo aut falso documento deciperentur fideles quapropter vices suas delegat fr. Paulo Lapi. Ordinis Pr^dicatorum Cfr qum diximus num. 12
:

fratribus Ptsams S. Sepulchrtdonatum fuisset. videtur tlla cruxpro habttu tstius communitatts habenda. Stc eodemtempore milites seu hosptialartt S Joannts Baptst^,

postmodumMelttensesdtclt.TeutomcteTem.
plariicruces.sutsvesttbusassutas. gestabant: Melitenses qutdemalbas [l^ ntgras Teutonici (13), Tcnplartt rubras (U).

CommentariiprJii. e /n discurrendo per Acta nostra quandogue occurrent membra, qu^ medica manu indigent. Sufficiet plerumque probabtle reme-

dium in margineindicasse. f Mons Toparius seu Tauparius.in quo crat

parochia prxcipua SS. Stephani et Joannis ^Euang.. variassub se habens ecclesias mino. ad episcopatum Lucensem pertinuisse res
.

Annale apud Cangtum, Glossartum med. habet stgntfica. et inf latinitatts, h.v., vartas nostro stgmftcat Acta publtca tiones in textu

alicujus ecclesiec seu monasterxv per temporum digosta.

ordtnem
;.,

b Medtoa^vo.tmo

et

hodte ^^

,^

docet nos Joan

Lami

(2).

Hodie lamen Samhujus

loci

tiatensis

frequens Umitibus inquando de definiendis fit mentio, ter episcopatum Pisanum et Lucensem sermo est (3). Vulgo dicitur Montopoli (4).
est di^cesiJ:

^^'^^ta^^Jf cognomine genttlttto nomtna. ut vtdere estm nominibus hic recttatts. 5- -^;^trem ejus. de quo sermo

tibus Italta,. stngula

'^^n^^^^^le stngults

g^'^uvv^lxitaUcaeademacA.quaarc^
etcapILtaudi solent. Oper^ pretium fuerit anZdvertisse hac seras ct claves non solum
rubiginosas fuisse, sed etiam anno 1344 antiqu>e et inusitatce form, qu^ monstrant anti.

f'^^^'^':^^^'^^. raro ^^'^'oebaturgravtsdtfficMa^^^^^^^ consangmmtatts et /^*''" j'.^**"^ dis quando dubium altquod ctrca
matrimonii emergebat. In sacro

"t* i^^P^f
m

nomina

cet historta (15).

-^^'"^"^^'^"''CSsrX Sed '.''"'^^"'Jl num, quod

:

luitatem cultus. h /n apographo quod inter schedas ollandianas reliquit Papebrochius noster, scribitur iterato S. Allucius obiisse anno 1164, hoc numeris arabicis, hoc totidem verbis expres,

"^^''^''''^^'''^^^Z^t^Zinibus tmponeVetur lat^datusJoan. Lami monta profert sxpe '^^^^l^XaTLamL Deo Ajuti [U]. Deo Neri (16) et

sit.

Sed obslant monumenta Pisciensia et Joannes Lamiin suis S. EcclesixFlorentinse monumentis [i) qux sine ambagibus obitum Sancti nostri anno 1131 illigant ut dubium
, :
:

CAPUT
_

II.
. .

omne merito
i

excludant.

ejUS Yita S. Allucii ; approbatlO Reliauiarum. "

.
,

Quiricus, de quo sermo

gui adhucpuer, cum in CUtcta passus est. cujus meminit

videtur iUe, JuUtta Tarsi matre sua

est.

Jtem

Marty

rologium

Romanum hodiernum, die xvi Jtmn,

"g'" ^1^^^, d'=t iet qu.busdam m.racuhs^^^f f-^^f^,^ quam, .n chartula

retul,

se '-.'^';^

,iaTn de Vita

subqua

de ulroque commentati sunt nostri majores (G), eorumque cultum in Grmcia, Galil)

^'^^'^^''l^^X^ te"or ta^.B D. episcopo pra^sentav.t, cujus Conpes.or. videlicet Inc.p.t V.ta B. Alli.cc.i
:

^st,

Ecclcs

Flnrcnl

niotmm. lom.

I.

poR. BI9.

(2)

Ibiil.

nng.

513.-

(5)llnti. pa};.

VI l*arl.I, pag T..son,h.v. -

UiiicUi. Dizion. Gpogrnf, lielln K06. (6) Acl. SS. lom III Junn.pi.s.17 ol seqq. (7) Cfr Lumi. Eccl. Florcnl. munum. (8) Ibid. lom. IV, pag. lom. 111, Index EcJlcs. voO..,>ic..

^47.

5^2, TiHS cl Clr Uelicix Erudil. tom

(4)
I,

t:i)Tom

p..B

t.q-

Ec 1. " '^i', ' *=";' ,k j pag- 1207 (1/) ll)i<l. a2 i^"'lom. 11. pag. 1082.

..-,...,

DIE VIGESIMATEETIA OCTOBBIS.

In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen. Alluccius, servus Dei, pauperum Christi sollicitua procurator ad honorem Christi omniumque Sanctorum et pauperum refe, , ,

235
II IKSTHO-

B.

minente mulier cum duobus filiis suis ad Alluccium venit cui et dixit Domine
,

MKNTO
PUSLlUO.

pater,

P.

Campo-

liano

f>

quod ctionem hospitale de Campo Loano * in suo tempore destructum erat, resedificavit; ibique ecclesiam in honorem S. Lucse Euang-elistffi h Sanctique Herculaui Martyris c constituit multosque fratres, qui pro Dei
,
,

consolator orphanorum, eg"o cum filiis meis fame crucior et quid cum filiis meis comedara habere vel invenire nequaquam possum. Unde tuam pietatem siippliciter deprecor, quatenus super tantam * indig-entiam
, ,

* P.suprascri-

benigrnus
tuffi
riffi

respicias

et

manum

misericordiffi

ptam

in nobis ostendas. et

Quo

audito, ejus mise-

amore
d
e

prsedia vel uxores atque

filioa
,

cffitera-

tiliorum

P. suo

que sua bona cunctaque dimittentes in eodem hospitio recepit d. In monte Albano e, magna in eremo sito, ecclesiam aliam in honorem S. Bartholomsei et S. Clementis et Sanctorum S. Columbani et aliorum cum sumrao * desiderio mag-noque labore ordinare
,

stratorem

suorum compatiens, adroinicolumbina voce vocans ut ipsis

,

subveniret, dixit. Ipse vero

quam

aspere resi
:

pondens

nihil

panis

dixit se habere.

nisi Starium Cui AUucoius dixit

,

milii

Frater
:

mi, Deus est retributoromnium bonorum da secundura quod habes, et Deus miserebitur
nostri
:

curavit

ad honorem hospitalis et pauperum

,

potens
et

est

enim Deus muUipIicare

filios

susteutationem
perfecerat.

quod

in

supradicto

monte

nobis victum, qui pavit Israelis

serto
,

in de-

etiam in strata publica, aliud hospitale constituit, in quo multi pauperes quotidie reficiuntur juxta quod
;

Juxta

Arnum

quinque panibus et duobus piscibus quinque millia homines * satiavit. Ipse vero ministrans quam violenter * ad
qui
,

P.

homiDum

'P.

quammo-

hospitale

fluvius

erat

mag*nu8
:

peregrini
*

periclitabantur

ubi raulti ipse vero ad epi,

P, pergens

scopum Florentinum ferens* litteras, ut pontem ibi aedificaret, invenit nobilem cum.../"
in partibns illis exsistentes, qui

arcam pergens, ut eis panem daret, arcam usque ad suramum, ubi panis non erat niai sextarium plenara iuvenit. Quare * magno
,

teslus

*P-qani

de navigio et

pontem non permittebant. Ip.se vero Alluccius homines illos suis dulcibus et blandis verbis mollificaus sedavit; et pontem ibi
transitu plura lucrabantur,
ibi sedificari
,

hominum

nuntiavit; qui g-ratias ingentes Deo retulit, fidem et suam auxit, ei prfficepit secundum quod Deus nimium * multiplicaverat, pauperibus
tripudio

ad Alluciura revertens,

hffic ei

'

P.

An

mi-

lium?
in

larg-ius irapenderet.

9 Oculos cuidam, novitus

sceleribus,

*m

deorbato suis

omneM

itiut-

permiserunt. Unde ipse institutor priucipium pontis Arni fuit g et revera AUuccius vocatus fuit, quia ejus vita et conffidificari

misericordiam B.

Allucio petiit

tni
'

P. Doviter?

et

-.

qui oculos

versatione
*

sdduxit

allexit *.

plures homiues sibi advexit vel Et ejus vita et conversatio per totam

erutos recepit, et unde abstracti fuerant, reposuit, et luraen, ut prius, recepit. Quamdam etiam de Freg-nano n, ubi dicitur

foenariam

*,

a dffimonibus vexatam,
;

in Christi

'

P. Fena-

Tusciam et per maximam Lombardiffi partera, necnon per Marchiam, et etiam usque ad Eavennam atque Venetiam, et usque ad Anconam
mirabiliter est divulgata.
7
rifnu
/i

noraine liberavit

quae postea, quousque vixit,

rium

Deo

et hospitali

B. Alluccii servivit.
ire

die Faventiara
transitaret
,

disponens

Quadam quum Alpes

qui multoa

latrones ibi invenit,

Ab

ipso

enim

suffi

pueritiffi

ortu

pro

pascendis vaccis et bobus in locum, ubi diciipse vero herbas virentes, ubi vaccas et boves pasceret petens, inuudatio aquarum maxima cum turbinibus et
lur Turettum h iverat
:

jam expoliaverant et vulneraverant, qui B. Alluccium cura duobus suis videntes, insultum fecerunt in eum * qui latrones, statira compuncti arma deposuerunt et in terram se pro:

P. eos

tonitruis est

secuta.

Unde oranes
:

rivuli

ita

jecernnt et misericordiam de malefactis suis ei petierunt. Qui consolationis * verba eis

contulit, et eos

'

P. consola-

P.

fidd- el

sunt pleni , ut ad propriam domum nec ad quare latibualiam minime valuit revertere lum peteus *, ad quamdam arborera confuomnes vaccEe et boves eumdem, ut giens patrem, sunt secuti et ibi juxta arborem AIomnes circulum juxta eum luccius jacens et per totam noctem juxta eum usque fecere
,
;

ad
ei

Dominum

loria

convertit

et

illi

tradiderunt, et nihil mali alicui inferre promiserunt. Seounda et quarta carnem et et sexta feria semper jejunabat

munuscula sua

ad diem jacuere. Pater vero suns, Horao Dei

noraine, et
quffirentes,

sang-uinem, caseum et ovum non comedehat. Septem quadrag-esimas, quibus numquam comedit, jejunavit; et omni die corpus Christi episcopus o; et et sanguinem accipiebat
et ulterius Benedictus nomine p quidam Lucenses per totam unam quadragesimam eum habuerunt, et eum non

bestias in
'

eum et bestias maue quamdam arborem eum et modum circuli post eum morantes,
alii

familiares

Lucensis

juxta

priores

/'

pro

uullam Iffisionem prffi * aqua habentes et siccam terram ac si nil pluviffi advenisset, invenerunt, et cum magno g-audio ad hospitale
et
,

comedisse

testati
,

sunt.

Quamdam

vero

Fra-

reversi sunt

quia

filius

perierat et inventus

de raonte Calvioli 5, contractam sanavit et Finintende * de Castro Monte Murli r, similiter contractum sanavit et alium
xillam nomine
;
:

P. Serain^

tende

est; et ab hac die in antea totam hospitalis adrainistrationem ei tradiderunt i. Ubi multa per eum Deus miracula ostendere dignatus
est.

Erat enim
et

orphauorum

consolator pauperum viduarum quidquid enim inve-

pater

Lucensem, Ugoiinum, titium Pauli, de porta unius oculi, S. Gervasii sanavit: Cost lumen sic semper postea quem amiserat, restituit et transitum in hospitali fuit. Ciuzu3*etiam post
;

P. Ciro!us

B. Alluccii in
derio,

somniseum

vidit, qui tanto desi-

nire poterat, pauperibus dilig^entissime et mag-na reverentia tribuebat.

ac muffipf ici
bene/tt^io

cum

8
et

Quodam tempore pacem

composuit k
,

inter
:

Kavennam
ultra

Faventiam quadraginta horaines

liberavit.

Venetiffi

ut eum videret , accensus est, quod ad ejus sepulchrum ipse perrexit, et ut eum videret, ibi foveam fecit ; sed ad ejua visionem minime pertingere potuit. Sed malitia hoc et

vinctos in carceribns,
,

Quodam vero tempore Octobris Tomus X.

fame im-

non pro bono animo illud facere voluit: omnibns membris contractis, officmm Imguffi per33
didit,

; ;

236

DE

S.

ALLUCIO CONFESSORE.
aperte consuluit, D gavit, eidem D. episcopo priedictas * S. Alluccii a P.add. sanctas Reliquias eisque honorem debere fidelibus venerari surrexit R. vir D. Animpendere: et denuo ejusdem decretorum doctor pr^fatus
,

iitntoHBNTO
rOBLICO.

mortuus est. Rusticus etiam, post obitum suum, uno latere coutractus est, et sic ad hospitale pervenit, ubi servire promisit; et
didit, et sic

dicli

ajc per
cii P. illuininati tpiicopu,
ati-

liberatus

misericordiam Dei et meritis B. AllucDuo viri Seneuses ad ejus est

et sic

dreas

sepulchrum uon videntes ducti fuerunt, meritis B. Alluccii liberati * sunt.

difiiviria pe-

rith.

10 QusB omnia et singula suprascriptus in Christo pater ac D. Guilielmus, Dei et apostolicffi Sedis gratia Lucse episcopus, vidit, legit
et diligenter intellexit
;

dicta per D episcopivicanus,etconfirmando sua * ad archipresbyterum, et aUa dictum D. per qufe maniprobandum prsemissa induxit, praedictum D. episcopum debere, patuit,
feste

'

P. jura

imo

teneri ad

venerandum

dictas sanctas Re-

et

quia tempore

prse-

dictae relationis, sibi factaeper

dictum Fr. Paucontrahebat in

s,

lum

moram

et residentiam

P. add.epis-

castro suo ipsius * de Montopere

ubi * non

copi
8

'P. unde
*

P. providil

poterat sine difficultate habere copiam peritorum cum quibus deliberare posset , quid super praemissis esset ag-endum, vidit * super
,

per ordinem omnibus praefatis liquias. unanimiter consenserunt interrogatis, omues excepto venerabili viro. in dicto prsedictorum; ecclesiae S. Fridiani Luc. D. Joanne canonico differendum esse usque qui super prsdictis plenaria deliberatio sumead crastinura, ut

Et

sic

retur,

consuluit.

Es quo

his

supersedendum esse, donec Lucam accederet. Qui dum fuisset Lucae, quam primum
* juris canonici, divini videlicet et humani, quorum nominaet etiam D. Nicolaus, dig-nitates sunt hiec, videlicet presbyter * Lucensis, juris cunonici peritus ; archidiaconus D. Ciatus de Antelmonellis * Lucensis et plebanus S. Macarii ; D. Geus de Podio canonicus, rector ecclesiffi de Matracia *; D. Joannes de Serbano *,' canonicus Lucensis et plebauus de Sexto ; D. Joannes Motronus, canonicus Lucensis et rector ecclesiae de Aquilea; D. Bonajuncta Baldinelli, canonicus Lucen&is et rector ecclesise S. Petri Samaldi decretorum doctor, D. Andreas de Tuderto S. Joannis et ReparatEe, et viprior ecclesiae carius ejusdem D. episcopi t, D. Guido Corbi, D. Bonadoctor, canonicus dictse ecclesiae
potuit, convocata copia
:

R. P. Dominus consilium prsdictum

episcopus in
eis,

idem sequentem diem

ejus dicto
distulit,
et

habendum
quod

P. add. peri

rogans mandavit

summo mjme

ad-

torum

P. orchipre-

prsedictis sibi couessent in eodem loco, in forte Deus , qui illuminat silium daturi , si contingat. corda... aliudquid sibi* videre

P.

sit

sbyter

P. AnielmiP. Maliaia

nellis

P. Sorbaiio

12 Die vero sequenti, quse fuit... Augusti in eodem loco omnes prgedicti fuerunt, et etiam prior ecclesias S. Michaelis vener. vir D ..... Lucensis, canonici juris peritus; D. Fr.

ei

cuUui puezponen'

btico
dits

de Piscia et prudentissimus vir * de Camaioze, juris peritus, coram D. Hopici Coram quiprffidicto P. D. Lucano episcopo.

plebanus

P. Uospito

praedicta omnia bus ego notarius supradictus Domini mei legi publice etiam de mandato cunctis iutelligentibus. Qui .iuris
et

aperte

periti praidicti

D. Donatus prior ecclesise Joannes de Pisis, prior ecclesiae S. Paulini ; D. ' P.ForisporS. Marias Ferio portam * ; D. Joannes de Frilam diano *, canonicus dictae ecclesise, juris peri P.deS.Fictus *; Fr. Gratianus, conventus fratrum Prsediano * P. Opiso, guardianus P. addii diciitorum de Luca prior et Frum Minorum de Luca ; D. Andreas, abbas P. Guardiade Cantignano ; Fr. Robertus prior * FF. Ere-

more de Corelia

omnes unanimi concordia conepiscopo, quod quum praefattE suluerunt D. et, antiReliquise S. Alluccii essent antiquae,
veneratse pro sanctis , licet ad prjemalitia sens inventffi fuerint, quia latuerunt Reliquiis sanctis faciendo ipsis temporis, impendere , a fidelibus christiams

quitus

honorem

transitus B. venerandae mandentur, et dies fuitxkal.Novembrissolemnizetur luccii, qui

et

Al-

nusclfr.Opito

P. prioi- ct

mitarum, D. Lapus
,

prior

ecclesise S.

Petri

fr.

Rohertus.

majoris; prior et socius conventus

rectores melitarum D. Geraldus, prior
ecclesiEe ecclesise
S.

Prum
Sensii

Car-

D. episolemniter celebretur et quod idem jus ei * conscopus suas indulgentias, quas veneranexhibeat hujusmodi Reliquias
:

P. sibi

cedit,

P. addif. fr.

Vitapraeceplor
hoi>pitalis

* de Tosignano

tibus. In
;

dicti,

prffiqua quidem sententia omnes Et ideo nemine discordante fuerunt.

,

de
;

MaloDolle
siae S.

KectoresecclePetri

presbyter Benedictus, rector ecclesise S. Marise in Via ; presb. Magidlus ecclesiEe S. Baret plures alii rectores tholomai de Gallo
;

consensu et consiprffifatus D. episcopus de * et supradictorum lio sui capituli snpradicti ecclesiarum Lucensis
prffilatorum et rectorum sedens pro tnbunali. civitatis et dicecesis,

P. suprasiTipti

Cigoli

P. Fassigna

no

ecclesiarum Lucensis civitatis et diaecesis in sala palatii episcopalis Lucse coram se eis
:

publice et patenter exposuit narrata et petita per praedictum Pr. Petrum Rectorem hospitalis quod petens ab eis S. AUuccii supradicti infra se sibi consudeliberatione praehabita
: , ,

Dei omnipoteninvocato prius fideliter nomine Fe*c.rucis D. signo et facto venerabili tis praedicti AUuccii rectori hospitaiis S.

p. add.

sanct

tro.

lerent
11
vir

quid per

eum

super prsemissis esset

sua praesentia constituto, et AUuccii prffifati per eum ctfE ReUquiffi S. possint et debeant vecbristianos
alios fideles nerari pro Sanctis.

consuluit, quod di-

agendum.
Heliquiii ve-

Infra quos primus surrexit venerabilis

Ta$ ptonuntial,

D.
,

archipresbyter

supradictus

w *,

et

in ecclesia ho- XLdierumhn13 Quae reUquiae positae sunt * etquomodo f.eriil. spitaUs prffidicti S AUuccii, sicut

petiit

relationes, factas per dictum Fr. Pau-

P. supradi-

tus * P.delibcrale

recitari, ut omnes instructi deU* responderent. Et tunc ego notarius heratius infrascriptus, de mandato dicti R. P. Domini factas per dictum mei , pradictas relationes Fr. Paulum ipsi D. episcopo, pubUce, cunctis

lum publice

Paulum. in relationesupradictaperdictumFr. Paulus fieri fecit supradictum de quaque Fr.

p.

omW-

sicul

pubUcum instrumentum,
ctori hospitalis
,

pleuius contmetur Petro, reetconcedens licentiam dicto D. Fr.

audientibus, legi clare et aperte unde omnes inteUexerunt plenissime. Propter quod D. archipresbyter, canonici juris peritus , iterato
:

surrexit, et

probando per jura canonica, humana videlicet et divina, quse patenter aUe-

ad haec praesenti et possit et quod dictas SS. ReUquias audienti inventae sunt, si ubi sibi Uceat de dicto loco, transmutare, et maluerit et sibi visum fuerit, extra suam ad alium locum, dum tamen non pro honore Sandioecesim, magis honorabilem ex tunc, prffidicti*. Indulsit et nunc, prout
prffidicti
,

p.iKW.lianslerrc

cti

*^

omnibus

A omnibus

et singulis, qui

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. eumdemque locum ad ipsam ecclesiam

237
J.

accesserint,

singulis deinceps in pcrpetuum, in die translationis fiendae de dictis Keliquiis, qui et in die migrationis ejus ad Christum, et per octava, fuit decimo kalend. Novembris,

esse et qui ecclesiam a Sancto nostro fundatam haberet, et qui pensionem annuam Florentino episcopo deheret
solvere.
f

V. H.

vere paenitentidictarum dierum dumtaxat causa devotionis, qui ob bus et confessis et ex reverentiam Dei et dicti Sancti de suis bonis
,

sociis est set

Desiderantur aliqua verhat forsan cum aut fratribus quamqitam et tunc mancd locutio, quum pro exsistentes legendum es* exsistens, et quee sequuntur in numero 5m:

aliquid dicto hospitali contulerint, de Dei omnipotentis et glorioste et beatae MarijE Virginis

Matris ejus auxilio, ac BB. Petri et Pauli Apomeristolorum ejus et B. Martini, patroni sui v, poenitentiis tis confidens, xl dies de injunctis omnia, viin Domino relaxavit. Acta sunthsc

gulari ponenda essent. g Pontem, a S. AUucio mdificatum, dicit Placidus Puccinelli nomen Sancii constructoris retinuisse. Ast Vincentius Fregianelli ne* gat ullum documentum hactenus repertum fuisse, quod istiusmodi asserlionem confirmet. Existimat auiem, hunc poniem eodem
exstitisse loco
,

P.

fr.

P. Roberli

dictum D. episcosupradictum clerum dictopum, et datum per dicto D. episcopo, et per ipsum D. episcopum et supradicta indulgentia per eumEr. Paulo dem D. episcopum concessa, Lucoe, in palatio coram Raymundo Bunii Lucensi episcopali * Michaelis de de Monte Albano et Ser Joanne * et Ser RossePampilonia et Pr. Petro Boterti
delicet consilium petitum per
,

quo nune Pons Signianus

(Ponte a Signa) constitutus est : quia scilieet non alius pons in decursu Arni per dioscesim

Florentinam Florentiam usque umquam fuit geogra(5). Emmanuel Ripetti in suo Lexico phico pontem aliquem medio saecvlo xiii ihi'

dem

exstitisse docet

(6)

nisi vitium

sit

typo-

canonico Piscise, testibus ad hoc vocatis, xu, Dommi 1344., inmctione xii. anno Nativitatis Domini 1344, indictione pontificatus D. Clementis PaQiexxM^ B die XXVI Augusti, f
cio,

thetcB, ponentis xiii pro xii. patet ex Actis /vy/^.c;*. .^.y,M...*. nostris pontem Signianum toto sasculo antiuot/ -

pjE III,

anno

iii.

s^ptus mg annoim etiam anno 1836 novo opere constauratus,

quiorem

esse. Ssepius destructus,

structus fuit

(7).

Apud Dominicum Manni

ANNOTATA.
seu chartam pergamenam venit carta pecora dicunt Itali: atque hinc

exhibetur communitatis Signianse Sigillum, representans pontem septem arcuum, cum

inscriptione: Sig:illum

Memhranam

oommunis de

Sig-nia (8).

h Hunc locum
1797,

iialice Torretto vocat Vinc.

chartula pecuria, quatenus

Vita S, Allucii in
die xviii

Fregianelli, uhi erai suo tempore seu

anno

memhrana exarata fuerit. b S. Luc^ euangelistae Acta, suh

Octohris,

conventus FF, Minorum Capuccinorum

hodie Turricchio appellaiur, adjaceique loco natali Sancti nostri (10).

(9)

dedimus

Campuliano,

(1).

c Plures sunt hujus nominis

Italia:

Martyres in

crediderim tamen, SMerculanum, cui instaurata,esse sacra est ecclesia, a S. Allucio et Mariyrem Perusinum, S. Eerepiscopum culanum, cujus Acta dederunt nostri suh die quia et vicinior est locus martyMartii
I
(2)
;

Quod quidem optime cohasret cum reliquis circumstantiis, secundum quas S, AUucius
narratur fuisse in pueritiae ortu, quando exet bobus tra solum natale pro pascendis vaccis missus non fuerit.
Si verba, prout sonant, accipiantur, dicendum est, domum natalem S. Allucii esse ipsum dicitur, hospitale, quod, ui numero superiori destructum reaedificavit imo apatre, Hominei
:

rii et celehrior est cultus.

"

d Ea;c verha monstrant, fratres, a iS.AUucio coadunatos,injustum coaluisse monasterium: quandoquidem, quos in suum recipiebat hospitium ,dehehani praedia vel uxores atque filios, cseteraque sua bona cunctaque dimittere. Quse ahsolutissima terrenarum rerum demissio 'verissimam religiosse paupertatis imaginem
refert. Cfr.

Annot.

capitis prsecedentis.

Mons Albanus, cujus nominis plura sunt per Ettniriam loca, hic est ramus Apennini
e

initium aliquod instaurationi daium oratio,reducendus fuerit. Alioquin,prout fluit suo ad domum patererat fitius cum armento nam aut igitur muiita estphrasis, aut adhospitah mittendum est, jam tum aliquod administratio deinceps Sancto domui, cujus Hic loct ^ nostro commissa est, initium fuisse.

Dei

per Pistoriensem tractum extensus, ejus cacumina altissima Petra Marina et S. Allucii dicuniur Trihus fere milliarihus a summtmontis S. Allucii (Torre de S. Allucio) tn castellum, parte orientatis Montis Alhani est
tate

hospitales addamus, S. AUucium domossuas senxhus, in eadem non tam pro infirmis aut domopermanentibus, quam pro peregrtms et pauperihu^ fundasse. Muraiort tn suis Anti-

titulum gerit no>ni<? Tizzana, cujus ecclesia hisce in partihus nulla Bartholoma>i, sed
S.

monstrat, quitaiihus Italise Dissert. xxxvii medio cWO fuisse, hospitales hasce id moris atque subsiin peregrinorum commodum
sedes

mihi occurrit

ecclesia, quse simul cum S.Barpatronos hdberet SS, Clementem et tholomaio Columhanum: forsan patroni secundarii non
titulo ecclesia;
,

dium condere, ubi fluvii sine ponte, montium a viatoribus superanda erant... Quum quam nunc, in ferreis illis temporibus rariores,
altis

et

juga

montibus numerarentur domus,

et contra

nominantiir in

(3).

satis ptacet opinio

qua; facit S.

Mihitamen AUucium

fundatorem

Tizzanensis, Agerquidam situs in Monte Albano debebat olim eptparvos florenos scopo Florentino xv annuos Mons Albanus ad dia>cesim Ptecclesise
(4).

sylvae abundarent, infeliibi inhospiti saltus et hospitium illic nacti ces peregrini nuUum ferisque expositi via coacti fuissent sub dio, leve discrimen vitffi sunoctem ducere, ac non pontibus destituta, sl bire. Bursus ad flumina pluvia nivibusque solutis intumesce-

quando ex

Quoniam

storiensemperiinet,
locis

et nomen istud aliis

etiam

ret fluvius,

commune
ME

sit,

non ausim afiirmare unum

-

consistendum erat viatoribus, atque suadehat, ut idcirco christiana misericordia

(2) Ib.d. Oclol>..pag. 2S2 Acl. SS. tom. Vlll Tosc. V". At''am 47. - (3) Ripelti- >izion. dcll. mor,uw. tom. II. i) Lmi. Efd. Flor. rMoiM cl TVrrrmo. D.z.oo. fieogr. -di S. All. p.g. 3.

tomj

II,

mg.

H3

(9)

Ulor. dc S. AU. pag- 16.

- (W)

ipeUi

Mar

vo lurrichio.

pag 8C2

(B) Istor.

loco

**** 88
trCTOBB
J.

DE
...

8.

ALLUCIO GONFESSOB0.
tantumspecie in multisecclesiisnecdum
vi-

V. H.

^,*- n^ Hinc .. ^^' loco difficili pr^sidtum P^J'^*"'^ hosp istiusmodi hospxtalaru mttt.iin.r, HphnL etiam fiehat, ut isiiusmodi tiams^cularemsectarentur, quatenus armts

cohiberent unde desuis grassanles latrones potius milites aut equites , cursu temporis hospiialarii vulgo appellati sunt.

'^^-^^^ aii, multitudo populi Chriguisse. P"'*^^'.^"'^/';_, *_,' et ^nvpnp. et senes ot juvenes * stiani, in qua contineotur suDttanlJE discreparvuli, quoruin quidam non

L^^ erevit. ^.

__

tionis. ut

priori medietaie k Frequentissima erant in bella inier sxculi XII, quo S. Allucius ftoruit. iamen sciaiur Faventinos et Ravennates, quin Tolosanus, pax aliquando composiia fuisse bene longum Chrocanonicus Faventinus, qui nullo verbo attmnicon civitatis sm^ texuii, bellaniesconciltaiam git, pacem aliquam inter contrano continuuiu m^v^' AiiQVfi dum e contrario coniinuata inter fuisse
:

Quam

cautelam debitam circa usum hujus sacramenti adhibent, ideo provide in quibusdam sanguis sumenEcclesiis observatur, ut populo a sacerdote sumatur. dus non detur, sed solum Animadveriamus, 5. Thomam solum agere dequibusdam Ecclesiis, in quibus usus com-

^2a>nouecMlatem uiramque tiyawce

bella recensel.
:

habet cap. xxix sui chronici (2) Faventini et vitate Doraini mcsxxvii videntes antea se a prffidictis civitaImolenses quod in

Hoc unum Auno a Nati-

Bononia ei Ravenna) se non poscommode, exclusis Ravennatibus, sent tueri ita scihcum Bononiensibus pacem fecerunt;
tibus (scilicei
cet,

munionis sub utraque specie abolitus fuit. Enimvero primum sseculo xiii, et quidem ad finem vergente, lex communionis sub una specie panis per toiam Ecclesiam laiinam ^^^.-^. rpr^valuit (9). SaUs sU htcmdicasse canonem ufraque communione iH de mmmunione sub utraaue specie Conc. Sess. xxi, quo Ecclesia docet, totum et Trid. integrum Christum, omnium gratiarum fontem et auctorem sub una specie panis contineri. Quod vero speciai ad quotidianam ejus com^ .

munionem, ea signat

summam
S.

ejus sanctilib.
:

quod Faventini et Bononienses tenere, comitatum Imolae deberent communiter Bononiensi darentur duo pallia, siet ecclesise animadvertit cut etFaventiDffi. Haec pallia, ui erant (a), annis singulis offerenda Miitarelli ustbus variisque vel ex lino vel ex holoserico, Du inserviebant (1) ui videre esi apud Car. nos Pallium ei Palla Quamvis auiem
:

civitatem et

moniam nam ut dicii

.-

Bonaventura

deProfectu religiosorum cap. 77 (10) Sicut segrotantibus non potest una forma sorvari in
diversitadandis medecinis corporis, propter tem complexionum aut loci aut temporis pro aut diaetffi, vel aliarum con&iderationum, majori aut aut rarius aut saepius, aut
, ,

Cange

v^

quibus minori
ita et

quantitate,

eadem medecina datur

potest, ui lateai hujus pacis conciliaiio, fieri

pro Ravennaiihus Bononienses substituendi

sint, aut

eiiam agaiur de graiia, circa annumlUO iynperiiia a Gualterio, Ravennate gua canonicis Faveniihus archiepiscopo
,
,

de medecina spirituali, quffi est corpus curis Christi, intelligendum. Mundanis enim recipienoccupati rarius possunt se ad illud

dum

expedire,

quam

illi

qui tantum spiritua:

libus studiis sunt intenti

et alii

magis,

alii

eosdem
bus
1

restituit pristinis officiis et dignitati-

minus sunt circumspecti in su et morum, et conscientisB

Alii

custodia

vita

suse puritate.

(5).

Starium, sextarium aut sistarium, gallice

setier,

flandrice sister vel sester est mensura granorum. Apud Floreniinos starium geneum habehat pondus xl librarum, ut consiat ex transactione quadam anni 1236 inter canonicos S. Marise (quas ecclesia dein Carmeliiis

etiam ardentiori desiderio trahuntur ad alii vero illius salutaris cibi perceptionem quodamraodo terrentur, quum deberent acce:

Florentinis data fuii

(6)) ei

Raynaldum,S.Ma-

et consuedere ; et nisi conscientia urgeret, timor majoris tudo religionis induceret, vel acelongatiouis a Deo impelleret, valde raro sacramontum. cederent ad illud mirificum

riw de Paterno reciorem (7). m Censeo legendum noviter, quatenus aliquis in poenam scelerum recenter orhatus oculis, ad Sanctum recurrens lumen amissum

Vix tamen aliquis

et sanctus,

ita religiosus esse videtur

exceptis sacerdotibus, quin semel

in

comseptimana sufficiat ei ex consuetudine quandoque, vel municare, nisi specialis causa

superveniens, vel. ratio plus suadeat, iufirmitas
inusitatus singulariter festivitas solemnis, vel
sitis devotionis fervor et intemperata desiderii qui solus sufficit 8it pro illius susceptione ,

Q recuperaverii.
n Freg:nanum, quod eiiam Frig-nianum et Frinianura diciiur, locus est in plehaiu (nohis quasi deeanaiu) S. Joannis Baptistae Montis Rapuli, dioecesis Florentinge qui locus Monte
:

Kappuli aui eiiam Monte Trappoli nuncupatur ast patronus Ecclesise indicaiur S. Joan(8)
:

amantisauimEBardoremrefrigerare. Quiplura, scirecueaque ex theologica raiione deducta

pit de quotidiana

nes Evangelisia,

Ex his verbis manifesium est, S. AUucium sacerdotem non fuisse, sed laicum quandoquidem pro quoiidiana communione, celebrationem Missse quotidianam retulisset biographus. Quamvis perceptio Corporis et Sanguinis Chrisii pro communione sub una ian;

laicorum communione, conJoan. sulat Tractatum de Eucharistia Card. xvii. de Lugo. Disput. ab anno p Benedictus, Lucensis episcopus, obiinuit (11). 1118 ad 1127 sedem
q Montem Calvioli
Vatte
:

interpretor

Montem

specie apud auctores accipiatur non est tamen quod de una specie communionem Sancti interpretamur, nam Sceculo xii quo

tum

Arni inferiore ad ripam Calvuli, in dexteram (12) Italis dicitur Monte Calejus Samminiavoli, Monte Calvi, hodie in dioecesi
tensi.

TMons Murlus, Montemurlo habet ecclesiam

baptismalem in dicecesi Pistoriensi (13). qui 8 Montopere eumdem locum arbitror, Taupiarius dictus supra cap. i Annoi. f Mons
fuit.
vo.

vixii erant ecclesiae, in quibus hinas species

fidelihus prgpbebaniur Certe S. Thomas, annis 140 5. Allucio junior iii Pari. qusest. 80 art. 12 monstrat legem communionis sub una
.

(2)

(1) Anlif\iita<1'ltal. tom 111, col. 376. Edil. MciHoI. I7W. Miiiiiielli. Rr. Favenl. Scriplt. col. 55* (3) lbi<l. col.

roni. Dir,diErutIi. ccclcs.

sac.

Commumone

lom VII pag.651.Edil Rom- 1596.

190.

(till.i.l.rol

(;()0.

-(^ilbi.l.col.

427.-

(6)Eccl. Flor.

ton/l
III.

col

818.

(H)

7 (j^) Ojn-r. Ughelli. Unl.

monum.

(12)

Umi.

Eccl. Floicit

mnnum
pag. 843

lom

Ibid. pag. 401!. Clr Ui|>triii. Uizion. vo Jtfctfe Rapptili.

II. i>ng,

1(M6 (7)

(8) Ibid.

tom.

(9)C(i-

Mo-

Indexgcogr. Cfr Ripctli. vo Moxte Catwh. Lomi. Ibid. 1. c. Ripetli. vo. Monit AlurU.
t

(!>>

Videmus

, ,

,:

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

239
AUCTOm V. fl.

Videmus plures canonicos Ecclesias Luetiam oensis, simut esse rectores plebium urbem positarum hic mos usque ad ecctra
t
,
:

praeest officii
et

tenipus Concilii Tridenlini viguisse, patet

eo,

eoc

quod Congregatio Romana Interpretum

dicti Concilii ScVpius interrogata, uiro in loco

munere, tota de re sententiam voluntatem ejus exquirerem. De quo etiam scripsi ad episcopum Virdunensem, simulque ab eo petii, me ut doceret de his omnibus, an illa sic se habeant, ut canonici exposucrunt; et an ita longe absinta cathedralibus parochiales,
ut utriusque
et
officii

residere deberet, qui pr^ebendam canonicalem et beneficium parochiale simul possideret ,

munere

fung-i

non

possint,

an

ita multi sint, qui parochialibus prsesunt,

responderit

residendi obligationem urgere

ut, si in

magis parochum, quam responsum proferam ex epistolis Jtdii Poggiani, Congregationi ab epistolis. Poggiani epistolas, olim ab Antonio Maria Gratiano collectas, novis curis edidit Hieronymus Loncanonicum.
gomarsinus, Societatis Jesu. Inter varias harum epistolarum utilitates ,Hla spernenda non
est,

Unum

illis potius resideant, quod ratio videtur postulare, in cathedrali divinuscultusmag'-

num
sint

detrimentum accipiat;

et quanti

omnino

quod Poggianus primus fuerit secreta-

rius Congregationis Concilii,apud quem proin

solutio

variarum difficultatum qugerenda est. Epistola porro Congregaiionis directaest ad Cardinalem Lotharingiee archiepiscopum Rhemensem et daia v kal. Novembris 1564, adeoque iunc, quando a conclusa synodo Tridentina nondum integer annus elapsus erat, Sicverosonat (1) CaDonici Virdanenses, expositis per supplicem libellum difficultatibus ac periculis, in quibus assidue versantur ob imminentem in bona fortunasque suas effrenatam haereticorum cupiditatem, si decreto Concilii Tridentini de parochialibus sibi parendum sit, prffisertim imminutis propter bella superiorura temporum praebendarum fructibus, se necessariis sumptibus sufficere non posse
, :

annui priependarum et parochialium fructus. Quamobrem rogo amplitudiuem vestram illustrissimam, me ut tota de hac ratione velit admouere. Deinceps Poggianus constanter ad similes qudestiones respondit canonicos etiam Cathedralis ecclesise debere omissa cathedrali, in parochiis residere. Sed tandem hae miseride cessarunt, quando exsecutioni mandaia fueruni Concilii Trideniini decreta, prohibentiapluralitaiem beneficiorum incompaiibiiium. u Ntdla in prgedictis mentio fit alicujus archipresbyteri quapropter credo hunc archipresbyterum prsedictum eumdem esse ac Ciatum de Antelmonellis, qui dicitur num. sup, archidiaconus L&censis etplebanus S. Macarii. e Itaque in alterutro tiiulo scribendo lapsus
,

.-

Quare a sanctissimo Domino nostro suo tempore petierunt. Petitio autem hsec est, ne Canonici Virdunenses, qui
affirmant.

auxilium

tali

calami accidit. T Ecclesia cathedralis Lucensis olim S.Martino Confessori sacra fuit; atque hinc patronus dicitur quamvisjam Alexander II, olim Anseiyyius Badagius anno 1060 quum episcopatum Lucensem administraret eamdem ecclesiam, a fundamentis refectam , sanctisstmo Crucifixo, quem Vultum Sanctum appet; ,

parochialem in ista diaeeesi vel ejus finibus habeant, in canonicatu residentes, ac prsepoaito SU8B parochiali idoneo af. illi populo accepto
sacerdote
visitent,
,

lant

dedicasset

videtur

S. Martini simul retinuisse.

tamen tiiulum Hic Pontifex

:

mense

modo ipsi tertio quoque quam obtinent, parochiara,

:

in parochia cog-antur residere

neve ea profructibus.

pterea privari
Itaque,
iis

possint

aut

ejus

cognitis, ejus sanctitas jussit,

me

multis privilegiis Lucensem Ecclesiam, quam etiam Papa retinuit illustravit episcopo sacrum pallium et crucem archiepiscopaiem, canonicis raitras concessit (2). Tandem Uenedictus XIII anno 1726 caihedralem ecciesiam archiepiscopalem, nidia tamen ei attributa
,

ad amplitudinem vestram iilustrissimam Uteras dare quibus pro amplissimo isto cui
, ,

suffraganea, fecit

(3).

(t)

Tnm.

I,

pag.

791, iiU8ci820.

3:i9. (2) Ughelli. (SjOilcndic. Oil.. smi.

Ilal. sac.

lom.

I.

col.
III*

pag-lOSI.

et

prof. lom.

DE

B.

BERTRANDO
IN

ABBATE GRANDJS SILV^

OCCITANIA

CJOMMKIVTAIMUS
Unicus. Cultus certus
annn 1149.
;

FJR^EVIXJS.
V. H.

Vita monastica in Grandi-Silva

associatio

ejusdem

monasterii

Ordini

Cisterciensi.

phemeriiiibut
variit diebiM

d hanc diem

xxiii Ociobris

Menologium
appellat,

Cisterciense Chrysostomi Henriquez de

gloriosissimasque visiones, extra sensus factus, contemplatus fuisset, plenus meritis ad coelos
evolavit.

B-Bertran
<lu8, tnirriVtvit.

a:

,S. Bertraudo, queni

:

Bemardum

GaJ?riet Bucelinus in suo

Menoto-

sequens texit elogium sitio Beati Hernardi monachi, mag^narum virqui postquam miro humilitatis tutum viri et sanctitatis exemplo omnibus prseluxisset
:

In Grandi-Silva depo-

gio Benedictino sub die xx Novembris refert In Graudi-Silva Sancti Bertrandi abbatis. Fuit
prorsus sanctitatis Bertrandus admirandae fulgore coDspicuus, eoque GallleB universffi,

dum

240
iOCTOBB
J.

DE

B.

BERTRANDO ABBATE.
vacuum,
tione
veritatis

V.

inquit Vit viveret, notus. " Erat enim, splendissimum quoddam scriptor, velut sidus quarum numero et jnter Cistercienses stellas, decorabatur micans et Ecclesia

plenum, cunctis sine dubitaadstruit

dum

credendum. Fidem etiam suam

pulchritudine
lucens.
"

quando vix ullum refert miraculam^ omnemque narrationem suam inira visiones
auctor,
aliquas, quales Sancti frequenter habent, concludit : imo dolendum sane est, res gestas
S. Bertrandi vix attingi, ac potius

Profuit

non

suis solum, sed et cir-

exemplo cumjacenti undique provincise. quam plurimos e coeno vitiorum suoChristo lucratus, virtutum et vindicavit. Tanta autem in vita g-loria effulsit, nta morte Sanctorairaculorum

supremam
oftfwGrtn.
<*"-.

Antonius de HeHagiologio Sanctorum Ordinis redia in suo sub die S. Benedicti, hispanice conscripto, Octohris eadem habet, additque S. Berxxiii

rum Albo

adscribi meruerit.

Sanctiviri infirmitatem enarrari. 3. Grandis-Silva monasterium, sub primo abbate Stephano Ordini et Regutae S. Bene-

trandum infirmorum curam diligentissimam fastidiosisgessisse, eorumque sordes etiam magno cum amore tersisse (1). Hagiosimas Dologium quoque, germanice a monacho sub die nahergensi (Donawerth) concinnatum,
conscribit, tn XX Novembris elogium Sancti quod ad finitimos quo id hahet speciale prsedicapopidos excurreret, ut verbum Dei inceriam fuisse ret (2). Ex his satis liquet,
,

adscriptmn, dein sub B. Bertrando, hujus successore, institutum Cisterciense accepit, fundatum fuit a B. Gerardo de Salis circa initium seeculi xii. Quia vero de B. Gerardo
dicti

apud nostros,quamvis cutium pubticum obtinuerit, mentio facta fuit ad diem obiius,
nulla

sive ohihisce martyrologis diem sive cultus monacho coaevo contus : quamvis ex Vita a decessisse scripta, habeamus S. Bertrandura secunda, anno 1149, die V id. (xi) Julii, feria

xnkat. Apritis,qu3escimus, Appendicis loco Actis S. Bertrandi subnectemus. Decem, ait Gallia Christiana (6), a Tolosa et Moute-Albano (Montauban) et ab ora Garumnae sinistra una tantum distaus, Graudis-Silva conditur ineunte duodecimo saeculo, puta anno 1114, a B. Gerardo de Salis. Olim dioecesis Tolosanas, nunc
intra fines episcopatus Moniis-Atbani, quatenus ad partitionem Tarni et Garumnas (De-

dominicaliB. Signato ; adeoque ferian cum die xi Julii anno isto accurate convemt. Hxc tamen minime officiunt cultui B. BerSanctos trandi, cujus nomen inter prsecipuos recensetur in codice ms. Ordinis Cisterciensis
littera
dieXIJuliidefuiutut,

Seminarii Brugensis suh num. 131. Vita a 2 Quam infra edimus, S. Bertrandi ut paulo supra Silvensi monacho Grandidixi7nus,co3evo, composita est; et in Annalihus
,

Ordinis S. Benedicii a Mabillonio conservata ineditam dicunt conti(3). Hanc sc7Hptionem Hisioriee litterarias Franciae (4) nuatores
;

partementdeTarn-et GaronnejpeWmea^, clau' ditur. Etquidem Grandis-Silvamonasterium ante annum 1117 fundatwn fuisse, antiqua documenta monsirani. Nam anno 1118 erant jam ibidem fratres, quibus fundus donatur, utdocet nos instrumentum,quo mense Januario anni 1116, (secundum nostram temporis rationem, annum a kalendis Januarii inchoantium anni 1117) Oliverius de Bessens ejusque uxor Algardis, concedunt in perpetuum sine omni retinemento, Domino Deo et BeatEe Mariae Grandis-Silvse et Gerardo de Salis et fratribus

ejusdem

contrarium dixerant Benedictini decessores nempe Vitam editam fuisse a Mabillonio in suis Annalibus, et a Bollandianis sociis in tomo primo Julii (5) sed in hoc errant ; nam
:

tam futuris quam praesentibus, quamdam partem de Grandi-Silva(7). Donationempauloposi,Amelius, episcopus Tolosanus abanno \\m ad 1139 (8), consiUo clericorum suorum religiosissimo magistro Geraldo de
loci,

nuspiam aliqua de B. Bertrando Grandi-Silvensi mentio occuryHt. Errant quoque dum Julii 1149 assignant, diem emortualem quasi legissent v nonas pro v idusJulii. Tan-

et episcopali Salis ejusque discipulis concedit firmat quidquid ipsi a fidelibus Dei auctoritate

poterunt... acquisierunt, et deinceps acquirere ut ad honorem Dei et Virginis

ad hoc quidem,

dem

in visionibus,

a biographo
superat;

relatis, nihil

fidem

humanam

quum

videantur

C magis xgri, sedpii, somnia, utlegentimanifestum fit. Et quidem scriptorem monachum repetitae in Grandi-Silva fuisse, monstrant formul^, quibus Sanctum appellat patrem suum sic in ipso iniiio dicit Ad Dei oranipotentis honorem tradatur memorise id, quod de
: :

ecclesiam Marise et Sanctse Mariae Magdalense concessioibi sedificent... Quaro. et mansiones conditione facit Amelius, ut ad ho-

nem hac

norem Dei Regulam

Cisterciensium

B. Benedicti teneant more

.

nosiro veneraoiii reverentissimo et de venerabili patre nostro ejus paucis est ab Bertrando tempore mortis

4 A prim^va igitur fundatione j;^^;;;;;.^ Regu- 3^^^j,.^.^ salfem ab anno 1117, GrandisSilva, obserlam S. Benedicii more Cisterciensium Ordim quin 10,11^^'" propterea aeouii vare debuii qum tamen r- ^i siu a dicto anno jam accensenda
:

sua,td

_,

est

j -

ipsoreseratum. Qua^n deinpatris qualitatem

indecursuscripiionissasperepeiii,utdubium non sii, monachum Grandi-Silvensem esse lucubraiionis auciorem. Quod auiem scriptor sit coxvusrebus,quas narrat, manifesium ex Appropinscilicet verbis, num. 4 relaiis congregati autem hora mortis ejus quante
; :
,

fratres circa

eum (erat autem uox, puto, plus quam media) jamque ut nobis pro certo videbatur, certis indiciis

exanime
:

facto, psallentibus

Idenimserius,seucirca annumW^l Nempe 5"" fuisse infra monsirabimus. Ctsterciens circa iniiium saeculi duodecimi odoremlate sparstsinstiiuiio bonum Christi set,plurimamonasieriapureBenedtcitna Heusum ei gulam ita reformarunt secundum Cisterciensem, ui iamen sui consuetudinem ohedteniise aut juris remanerent, neque ullo aliquem subjeciionis vinculo erga abbatem Id pturimis tenereniur. Cisterciensem
facium^
,

Cisterciensi

fratribus, oculos suos aperuit, etc.Aderat igitur moribundo scriptor meritoproin num. i dicii
;

exemplis

quod narrandum suscepii, esse mendacio

monstrant editores amplissimae et Ursino Collectionis ab Edmundo Mariene ad tomum Durand editse, in sua Praefatione
pag. 630.

pag. (1) Vidsdcsanlo8delnRclig. deSan Benilo. tom. IV, tom. 140. (2) Kirchcn-Kalcnder aller HH. Ord. S. Bened. tom. IV, pag. 701. (4) (3) Annal. Ben 11, png. 26S.

Tom. XIV.
XIH.

_(g,Tom.XII, nag.439.--(6,Toin.
Ibid.insirum.col. lb.-t8J H-id. col.

coi. 127.

U-

(/)

sextum.

DIE VIGESIMA TERTtA OCTOBIUS.

241
*dctori
^

seoctum. Sic

anno 1120 fundatum est cosnohium S. Mariee Absise in dioecesi Pictaviensi, secundum Reg-ulam S. Beuedicti et inbtitutum
patrum probatissimorum, Cisterciensium monacliorum a magistro venerabili Giraudo (1) ad finem tamen usque monasterium istudsub
:

1130 et 1138, ut inspicienti lihrum manifeslum

est (7).

Utriitaqueanno iWiautlWUrihuenPontificis
epistola
,

^-

"

da
est.

sit

inquirendum
a>iociatum

Regula

et

Ordine S. Benedicti persevey^avit,

Idem colligey^e licet ex Bulla Lucii II pro mo^

nasterio Fontis-Dulcis dicecesis olim Santonensis in Gallia,. Cisterciensi Ordini num-

6 Imprimis certum est utroque anno Innocentium Papam, s3epeprofugum, Romae prsesentemfuisse. Etenim anno 1133, pWdie nonas Junii in hasilica Lateranensi imperatorem coronavit Lotharium [8); anno autem 1143 Romie toto tempore versatus diem suum ohiit
VIII kai.
sit

^""'

quam
verba

(2)

unito in qua observanda Pontificis Consuetudines, ad relig-ionis atque

,
:

humilitatis observantiam ab eo, qui prseest et

fratribus
,

similiter

secundum
aliis

gulam

et Cisterciensium

S. Benedicti Refratrum ordinem in

monasterio vestro et

subjectis Ecclesiis

institutas, nullus archiepiscopus

sua auctoritate infringere aut immutare praesumat. Sic quoque

Radutfus de Coageshale et ipse Cisterciensis, in Chronico Anglicano apud Martene (3) Ea tempestate, inquit, exstitit quidam abbas non longe ab Urbe Roma, OrdinisCisterciensis, sed Cisterciensibus minime subjectus. Manifestum
:

Octohris (9). Quamvis hactenus osqua lanx inter amium utrumque sententia tanien laudati Edmundi Martene prseferenda ex 0 videtur capite quod hulia solemnis, a novem etiam Cardinalihus subscripta et data kat. Apriiis 11^2, nuiiam suhjectionis Grandisiivensium erga Caduinum monasterium faciat mentionem. In ea quidem statuitur, ut ordo monasticus secundum B. Benedicti Regu;

lam

et institutionem fratrum Cisterciensium perpetuis in Grandi Silva temporibusinviolabiliter observetur: simul tamen decernit Ponti-

B igitur

est, more Cisterciensium vivere, aut ad eorum consuetudines reformari, omnino diversum esse ab ohedientia subjectione ac
,

fex, ut obeunte ejusdem loci abbate, nullus in Grandi-Silva qualibet surreptionis astutia seu violentiii prteponatur sed, inquit, liceat vobis
:

communi

concilio vel parti concilii sanioris se-

societate Ordinis Cisterciensis

adeoque, licet Grandis-Sitva in ipso fundationis limine Re:

gulam

S.

Benedicti tenuerit more Cistercien-

sium, propterea tamen ab isto tempore, seu ab anno 1118 Ordini Cisterciensi minime asso(4). Inquirendum itaque remanet, quo anno monasterium istud Cisterciensibus unitum fuerit. B Satis constat, triginta circiter post annis j-^ accidisse sed quo accurate anno, variant

ciata fuit

cunduEQ Pei timorem et B. Benedicti Reg-ulam absque ullius contrudictione abbatem eligere (10). Si igitur jam ah anno 1133 pontificio rescripto Caduinensimonasterio &\ihjeciiouem et debitam obedientiam preestare dehuissent Grandisiivenses, Innocentiana buila eisdem

deinOrdini
Ciiterctenit

iiheram abhatum suorum electionem non trihuisset. Quod si buila solemnis prsscessit rescriptum, faciie intelligitur, quomodo a Caduinensibus obreptionis
ficiae

vitio notata et ponti-

eruditi.

Edm. Martene Grandem-Silvam

Ci-

triUince denuo subjecla fuerit; ac tandem

stercienci Ordini adscriptam existimat

anno

Gr-andisiivenses ad obedientiam, Caduinensi-

1143 suh finem pontificatus Innocentii II, viii kat. Octobris ejusdem anni defuncti. Quod

quidem

ait (h),collegisse se

cis rescripto,

ex ejusdem pontifiad episcopum Totosanum dato

hus debitam compulsi fuerint. Quse omnia rite procedunt, quando rescriptum suh anno 1143 ordinatur simuique Grandi-Silcensibus via sternitur, ut excusso jugo Caduinensi,
:

occasione abbatis monasterii Caduini, qui abhas, Ordinis a Geratdo de Satis instituti pater, querelam ad sedem apostolicam detuierat de recusata sibi ohedientia ah ahhate GrandisSilvee, id est B. Bertrando nostro. Tolosano igitur episcopo his verhis respondet InnocenC ^iws; Adversus abbatemetfratresGraudisSilvae gravem querelam accepimus, quod Caduinensi Ecclesiae subjectiouem et debitam subtrahunt obedientiam. Quod si verum est, per apostolica tibi scripta mandamus atque prfEcipimus, quatenus ipsos ad obedientijim priefatae Ecclesiae
redire districte

sese Cisteyxio associarent.

dutem h^c ita se haheant, non consentimus tamen cum iaudato Edm. Martene, statuente, anno 1143 Grandem-Sitvam Claraevaili associatam fuisse quin magis censemus, id accidisse anno 1 14G aut sequenti{\\). Imprimis S. Bemardus Claravailensis ad Tolosates anno 1147 scribens Sit vobis, inquit, commen7

**'-

Licet

^^j^^^^-

^^

datus lator epistolEe venerabilis abbas GraudisSilvffi et

domus

ejus, quse et nustra est,

nuper

nobis et nostro Ordini ab

sife

ipso tradita, et Eccle-

commoueas.
facias.

Si

noluerint, de ipsis

tamquam de

vero te audire inobedientibus

Clarae-Vallis specialiter associata. Ostendite uobis iu ipso et iu sanctis, qui cum eo sunt,

quantum
rimentum

profeceritis

ex nostra
;

admonitione
quara

plenam justitiam

Ut igitur Caduini ju-

in operibus misericordisB

et date in eis expe-

gum
cii

certius excuterent, arbitratur iaudatus Edm. Martene, GrandiSilvenses suh Cister-

vestrae caritatis et devotionis,

jurisdictionem confugisse. Ut porro hxc conjectura valeat, certo constare debet, Innocentii II r^escriptum apostoiicum ad annum 1143 pertinere. Conjecturas autem videtur
pontificias consignantis

habetis erga nos. Quidquid illis feceritis, mihi factum reputate. Quum itaque dicat S. Bernardus, Grandem-Sitvam nuper, id est aut

ipso

anno scriptx

epistolse 1147 aut

pauto

ohstare auctoritas Galiise Christianse. titleras ad annum 1133(6); quoniam instrumenta secundum eorion chro-

nullatenus ante, associatam fuisse Ctaravatii, est sententia Edmundi Martene, admittenda associationem adannum 1143 referentis, Etesoiido quadriennio Bemardinam epistoiam associatio praecessisset : neque hanc ignorarepotuisseni Totosani, praesertim post prse-

nim

notaxin ordinans, Innocentii rescriptum sub anno 1133 refert, medium scilicet inter annos
XXVir.

(I)

Ampliss. Coll

XXVIII.

tom. VI, poi;. col. 13) n.id. lom. V,

(4)

(2)

Ibid.

pag.

el

Cardd. lom.

I.

col. l)7i.

(9) Ibui. col. 97li.

- (!0)GaIi.

838.-

lb..L

tom

Vl
,

Christ. tom,

XIIMnslr.
col.

col

IScl scq.

(11) Migiie, Patrol.

Pr^f. pag, XXVll. -t!i)Ibid.p.6^XXVIlI^lt>)Tom

lnstr,col.

XM

lom.

CLXXn,

437.

17.-t7JIbid.l.c.-(y)Ciaccon.Vila!Rom. FouU.

dicaiionem.

AUbTOBB
J

V. H.

tate factam.

Verum qmdem est. ^^^Silmm Ordini Cisterc^ens^umtamd^cjanm Manrtque hunc annum notat Ang.
1141. ut

'''^'

.^^stat

Fontem Frigidum ante alteru-

ad Ord^n^s -.n^Monn. 'Ln. 1 e. Ckronograpk^a nus.quamv^sgra^^^ma^;^^^^^^^^^^^^ Actts an. '^""/'^ ^ auctorilas, ut notavit %n Octobr.s collega noster diem et Sociorum ad non est. ut eam nemo pr^etergred. (1), tanta Manr^queassocta. \Ldeat nam tpse laudatus

^n^" B. Bertrando, tamguam abbati j Mmerico Narbonensi con^^''J^'^" um quidem est. in Cata.

^-flfj-^^^; Zl\Z,l, Pontis '"^

tnnoesai

Frigidi recenseri priqui anno 1118 '^''^'Juelnmento emptionis una cum

Rpmardum nomine
.

"Ttur au cogUatLn

^^j" J ^i.^dum suum Bernardum

.

mihi

tionem

dem

cap.

iamen probanda mihi vtdentur. isttusmodt mutationis rattonum

i^w^ ^-f num. 2 /,:,7J'",i^::;;';t: H -^f- adnotal reponti.refert qu^

1^!: fuTdoseLntem

nonperfecisse. aut

^.rfectum deseruisse. Nampost solidum tan-

momn^a

^''^'^'^^nZlfundus Fontis

fl^^^^^^^^^Z^

Frigidi con^dificandam ibi abba,,

mweccempla.qu^monachosprobostmpulertt.

^^tuTemesl

fovtjnquit. .nHniov .nh

monasterio Lsociaaonem, in laudatajam epistola S. Bernobis nardus scribit ad Tolosatas Osteudite

pter
;<;.-

cum

Ctara-Vallensi

'''.^f

''v^^^^'^'^"'" f^f/;;.

pSLm uiP
^,,
.

^-'*"V/f.X^.n dem ^^"^'^^

Fontts -^"i'^* Innocenttus Pp.

ifi ^*

monachis
r)

Sanctis. qui in ipso [abbate Bertrando) et

cam

.^"'^;".^^';,^-;/,

ex nostra admoeo sunt quantum profeceritis ^mot-i^ openbus^isericordi.. et date in eis

7 'j/^f^ji^i^^ lU ut '^"~'"

anrfai

Mascu._(,^

ron^ju^
elegerat
.

experimentum vestrae caritatis et devot.onis, quam habetis erga nos. Quidquid illis feccritis, mihi factum reputate. Gratia Dei et pax sit

--"^P^^jf^^rZt^ ab
officto

Tolosan^
benefictts

^^n ^,aone ^'Jfl ZZZucT^nZnZ se fecerat. ecc^M^asitc!. Jnd snum /

liscum. Amen^. F.indemultts Mtf^ndtis c auctum est monasterxum GrandtStlvense, et brevi tempore quatuor ad nova monasteria
fundanda deluxit colomas.
tgttur filta Grandis-Silv.fuit monaslerium Fontis frigidi (Fontfro)de) oltm
9

AUer
lat.
(i,

f^^^^^^^Z^^^^^^^^ 10), 2"''/

^<^^^^ SZ^oZt. a
ecciesiasiica *"";
.
^

(o.

ut benefi-

'si

quidL

de patien-

.(itfinniafetMjio-

Prtma

.., l-o" f"9M'.

dicecesis

Narbonensis. hodie Carcassonensts (Dep.. de 1' Aude). Plerique eruditi dicunt anno incepisse. adeoque ^tate GrandemStlvam, anno UU. ut diximus supra num. 3 inchoatam. superasse (2). Istius quidem assertionis su^e nuUum adducunt testtmonium idoneum quin et GaUia Christiana contrarium poiius innuit, referens bullam Innocentii II, gu* ca^nobio Grandi Silvenst confirmat iu pago Narbonensi locum fonfs Frigidi cum decimis et primitiis et omnibus pertinentiis suis, quem Aimericus (3), vicecomes Narbonensis ad Lificandam ibi abbatiam pro redemptione ani-

fjTJP^^-^ZI^Z^^^^^^^^ tta Sedts <'P?'^'-'^J' Terttus tandem J^"

sat
(y, i),

quo

'^'^ r-

\m

^'^9^dt'omM^^^

^vuideaccumonachis Fontis
^

i^-ant.

tam-

^'^"'^''^''''^^'^"'''^S adversus ^"''P"'!;^f^^^S.^.^ repere-

latam.et st ^."/^.^^j^^y laa(/ien$ Hcclestx Ag rint, ab admtmstrattone

"
.

removert curent.

"*'""*
,^

""TntHtT^uZsmmetfilia sz^^^^^ Gmndt. S.i^^ CaZeW.o cujs

tionem
xvi,

Incerjt^

fiUa '"""

^^"'ZTZc^t num. H Ca'"^' ^2"'

:

Calersmm

mse su
in

priEdicto abbati (Bertrando) et fratribus

contulit.
..

perpetuum

Porro in Vila infra

ele^danum.

S.
et

vam per
legimus.

viginti et

quum

Bertrandu Grandem-Sileo amplius annos reo^isse mortuus sit anno Christi

dubia ^'" ^^ " ^"^^ ^^^^^ Eccles poss.m d.cere, n.s. q"d tamen Ca ers siarum "avallens.um ^^^^ scriptum lego ."^^^'J^TnrJ^rens char,
'

sive&lerium aut j^^ ^^,^^^

explicavtt Gallta

CJ^T^^Z^IZLm
Pe

'-'^-/^t^.il

et^

DIEVIGESIMA TEUTIA. OCTOBRIS.

Ademariim
ibidem
fratres donasse

243
in confinioTarraco*
J.

Deo

et S.

Mari

et

SanctarumCrucium, situm
nensis
raus
et

lCCTOtC V H.

BertraDdo, abbati Grandis-SiWse et monachis,

Barcinonensis dioecesium.

Guliel-

Deo
futuris.

servientibns.

tam

prffisentibus

pro redemptione peccaminum soorum, totara terram, quae est inter Combam

quam

Raymundi dapifer et filii ejus Gulielmus, Rayraundus et Berengarins dederunt abbati

Grandis-Silvae (Atexandro,

B.Bertrandi suc-

et usque de Goyre et condominam Rossanellam Paulo Calertii cultam et incultam. ad rivum abbatem Bertrandura et monainfraadditur,

cessori) Ordinis Cisterciensis, quod in dioecesi Tolo.sana situm est, quasdam terras in raonte

Cerdaniolensi ad construendum
in

monasterium

chos Grandis Silvse hoc ipso ducoenobium construxisae. Nulluyn itaque tempus et /iliabium superest circa locum, addiaetionem monasterii Caleriii.quod olim {K\en%], speclabat,nunc Tocesim Rivensem GrandisStlvse, losana continetur .Tertia filia est post B. Bertrandi obituyn, nata tamen Albtensi. Candelium, nunc et olim in dicecest referenda est Eius fundatio ad annum Wh^) Raimundus de ex charta donationis, qua GuiranMonteacuto de consensu uxoris suas, Grava donant pro Gulielmus de

anno eodem

loco

Erat tum in monasterio Grandis-Silvae GuiUelmus dp Montepessulano, qui paucis ante annis possessiones

honore Beatae Marige

Virf^iniK.

suas abdicaverat et in fiUos transtulerat (5), ut monachorum Cisterciensium institutum in eo monasterio arriperet. llunc ergo futarum ab-

batem cum duodecim monachis

tribus conversis in locum, misit abbas Grandis-SilvEe
:

et tribus fra-

a dapifero datura,
isque locus

tum

dus Bec et Granremedio animiesuae Alexandro, abbati

et ejusdis-Silvx, qui B. Bertrando successit,

voeatus est monasterium Beatse Mariae VallisMutatus est deinde locus monastelaurcEe riisubinitio pontificatua Alexandri \il (ergo circa annum UGO) in locum vocitatum ad San-

locode dem loci monachis quidquid habent in qua donatione monasterium Candelio; eos
excrevit(\).
eique Valli-

ctasCrucesin agro Moatisacuti,quem monachis propterea vi id. Augusti anni 1160 dederunt Giraldus Aleraandi, Geraldus de Jorba, etGulielmus de Monteacuto... Falsaergo, qnae vulgo
trnduntar de exordiis istius monasterii, nimirum illud exstructum fuisse io expiationem gravis delicti. Filiaiioni Grandis-Silvis renuntiavit monasterium Sanctarum Crucium, quando congregationi Hispano - Cisierciensi associatum fuit Atque haesunt filiae Ecclesise

Laure*

in

Eitpan ia.

prodiit Vl E-r monasterio Qrandis-Silv^ Bertrandi quoque posi moriem, utvideiur, B. Hispanicum Vallis laureas seu

coenobium

nomen SanValdaura^, quod aliquanto serius Ang. Manrique ciarum Crucium assumpsit. adannum llbl cap, Yi,num.\ causam funarchiepiscopi Tardaiionis refert occisionem Gulielmo Raymundo de Monraconensis, a
cada patratam Eugenius Pp.
;

Grandis

Silvae.

ad quam expiandam

jussit

igitur Cisierciensi Ordini gio- '^^^ZZm, riam,magnum Ecclesiae emolumentum con-

UMagnam

lU

inter

alia,

ut coenobium

iuiii

pro sacnlegioper. Ordiuis Cisterciensi^ in quo

ju^e petrato, floreret religio, et

Deo obsequmra

exhiberetur. Ast proiujuria sacerdotio illata, videtur erronea. istiusmodi assertio omnino scripiores passim rejictunt

Eienim Hispani

fundaiio et faustum plerumque initium. Sed, ut in rebus numanis primitivus Reiigionis feraccidii, paulatim in vor intepuit, praeseriim ex frequentibus bellis Gallos inier ei Anglos, ac Aquiiania omnium maxime ex abbatibus, ut vuigo dici-

Grandis

Silvas

aliquis Gutaiem fundationis causayn. Certe de Moncada prodttorte lielmus Raymundus archiepiscopum Tarraconensem, Beoccidit
1194. rengariumVilademuls; sedidadannum Hissua Hisioria refert Mariana ^oster in

tur,

commendatariis, ex quorum, ait Concil. administraTrid. Sess. xxv. cap. 21 de Reg., fuerunt tam passa tione, monasteria non levia
temporalibus detriirientem menta. Etenim a saeculo xv uitra abbates habere coeptt progresso, istiusmodi saecuium p Grandis Silva ei per iniegrum fere herediiario quasi jure possedtt una familia videre est in Gaiiiae Chriin spiritualibus

quam

in

panix

lih. XI,

cap.

18,

anie

quem annum certe

fwidaiumfuiiccenobiumVaidaurense.Seriem C archiepiscoporum Tarraconensium orditur ab anno Jacobus Finesires Benediciinus occupavit Bernardus 1149 ad 1163 cathedram
:

Tort

quem subsecuti sunt Hugo de

Cervellone

quos tandem excepit et Gulielmus Torrosa, Vilademuls, a Uoncada tnterBerengarius Franciscus Diego Orfectus (2). Quapropter
dinis

monasierium, ut GrandtSilventian^ Catalogo abbaium Lante delia sium (6). Post Fredericum a Benedicto XIV Rovere S R. E. Cardinaiem vtrestcreatum die ix Septembris 1743(7).

Pr^dicatorum in sua Hisioriacomitum ejusdem Barcinonensium dicii, inter duos esse oriam nominis Moncadas confusionem dicendum de natumque errorem (3). Sed quid qua mentionem facit Eugenii III, de
bulla
exstitertt Manrique? Eienim siexsteipceyia, amplissimam collectionem deliQium.Equidem

de Verns, gnaiionis successit ejus cognatus Romanae, quiei tpsecessit Luauditor Rot.v pedum dovicode Crilion, inter cujus manus calamtabbaiiale GrandiSilvense temporum
tate

confractum est

(8.

15 Id

tamenfatendumest,sasculoprmerociavo satis pacifice convenisse Cistercienses

mona^fertofn.
"^7^-;..,,,.
^^.

isitusmoepistolarum Eugenii percurri; sed

di bultx,

tim decimo interabbaiescommendaiarioset gravta monachos GrandisSiivae.Erantoltm

dissidia,

quam nemo
.-

qiiJr

etiam

Crucinnt di
lur."

vestigium posteriorem opinionem. ampleciitur ettam FeV6 Quam opinionem sua Marca Hispanica (4) trus de Marca in 1151. mense Def^odem &nuo, inquit scilicet, accepit raonastenum cembri, initium hoc modo
/nHl,
,i..

nullum repert donec igitur afferatur, sequimur

citat,

parctsquoniam istiusmodi abbates

I76I

necessarta. simeprcvbebant monachis victui

Sed anno

omnes monasiertt redtius

cessit cardinalis

Lante monachts, eo pacto, librarum gaUtutquotannis vicena miiiena et Itberaabbatt carum, undeqwique iniegra Conventioni stare noiutt abbas
solverentur.

lauc tom

II

Pr.

col-

028.

(2)

HM.

PoMet.

t.rMf:"iVh.
MonlpeI.(om.l,p8g -(5) D-AiBreleuillc Hisl-de
.i8.lom.ll.pag.

,.m. ;.Soe.TA,chio!. du^miO, dc la^Fr.nco.

pag.

m.

34

Lud.

Octohris Tomus X.

244
mcTO
J.
:

DE

B.

BERTRANDO ABBATE.
;

V. H.

Lud. de Crillon (1) quod facile intelhgitur annos 1760 et ista enim tempesiate, seu inter
feracioreserantagri, 1780, cvltiores, adeoque pedetentim vero decrescehat auri argentique potuit, ut ac proinpecunias valor unde fieri lance olim divis3e, monasterii facultates cequa comtemporis lapsu accrescerent monachis, Continuai3e discormendatario ditaberentur. seminarium erant et perpeiuarum litium
:

neque magnopere cuexistimabant monachi agrorum randum sibi culturam, quum probe scirent 7ionsibi,sed
:

dix hujusmodi divisiones

omnium honovum monasterii indicta, alii ministerio monachi dispersi fuerunt instructioni operam suam sacro, aiii publicge impensuri. Ipsa auiem supeiiex sacra et profana Grandi Silvse puhlice distracta reiulerunt vicinse ecfuit (5). Spolia opima majorornat iempium de Sa. clesice nam ara venez, ara S. Bernardi Buitiacense, B.Marige Virginis cum piciura Annuntiationis Mariaiione
, -

tubtmtau,

*;w6onw,

exedrse Beiiemontense [Q). immobiiia qusecumque preiio Priedia vero centum millium lihrarum gaiiicarum, mone-

me

S.

Crucis,
et

Idetiam habehat incommodi commendatariorum ahusus, quod abhates regulares, quando mensam locupletem separatam hahent. in suis monasteriis
alienis lahores profuturos.

ta cariacea (Assig-nats) prohahiliter soivendo-

rum, empta fuerunt a judice quodam

Toiosa-

assidue residenies, reditus suos in ipsis locis expendunt ; unde et benefici pterumque hadum commendaiarii fructus percebentur ptos semper ferealibi, quandoque scandalose disperiiunt. Sed commendarum consuetudo tam altas jam sxculo xvi egerat radices, ut Concilium Tridentinum Sess. x\v,cap. 21 de Reg. optasse magis quam mandasse videatur earum abolitionem ; quamvis non defuerint
:

no, qui dein tribunaii Parisiensi, horribiii et cruento prsesedit (7). Hic porro cum sociis ejusdem furfuris aitaria, claihros, exedras

chori suh hasta vendidii sed iiices3e servabantur rndes fere universse donec anno vii cerse gallicce [anno vulgari 1799) monaste:

rium, ctaustrum ei capiiuium suffossafuerunt dein ipsa ecciesiay postquam itnpio ritu Dege Rationi hacchanaiium istorum tempore
:

|.

patres, qui decreium

decommendis,

ut ajehat
(2),

Nicol

Psaimasus, Virdunensis episcopus

iamquam indignum tanto consessu, prorsus rejiciendum arhitrahantur, et innovandum potiuSt quod alias statutum fuii in Conciiio Laieranensi quinto, secundum hultam Leonis X {:i). Sed prxvaluii usus, donec communi
iionee

iitatmn fuisset, anno xi [vulgaril^^i destructa fuit. Ita demum omnia devastata fuerunt, ut nullum sui vesiigium reiiquerit celebre Grandisiivce monasterium, et cum poeiadicere liceat Ipsse periere ruinae (8). Fortunam ccenobii Grandisiivensis prolixius soiiio exposuimus, tum quia gioriam B. Bertrandi attingii, ium ut aliqua memoria exiremae calamiiatis celeherrimi asceierii super;

anm

calamiiate pleraque absorpta fuerunt. calamitas monasterium 16 HiBC eadem

stes

maneat. Paulatim istiusmodi monumen:

1790,

Grandem-Silvam peniius abolevit (\). Etenim mense Maji anni 1790 magistraius Butliacensis (Bouillac)

confecii inventarium

omnium
malevoli,

quas hactenus t07'um memoria ohliteratur dehemus cl. viro Jouglar, acaderetuiimus, mico Tolosano, qui petente pro nobis R. D. Lamousque, Virdunensi parocho, heec nohi-

rerum mobiiium monasterii. Ast

plerumque olim famuti, in vidgus sparserunt monachos pretiosiora quseque ahscondisse, et sic spoliatam esse rempubiicam. Re ad supe^ riorem magistraium districtus Granaiensis delata, die xiii Novembris ejusdem anni nova inquisitio facta, et primo quidem mohiiia, in
invenlario consignata, intacta repereruni dein per plures etiam dies omnes domus an guiosscruiatisnihil occurrit,quod calumniam contesiareiur. Itaque monachis reliquerunt
supeiieciiiem domesticam ei

scum benigne communicavit utrique graiias hahemus maximas. Utinam simtlibus adju:

mentis labores nosiri hagiographi frequenter suhievari possint ! Facili sed uiili opera
,
,

universalis Monastici iineamenta saitem traderemus. \SDe B. BeTiT&ndo nihii magnopere dicendum hahemus. Unumaddendumvideiur;sciad licet, verha sunt Menoiogii Cisterciensis

^^

,,;.

'^^"j^j^j^^ ^.

^^,^^j

diem xx Novembris, raonachos suos ad omnem

pietatis et virtutis

sacram

cgetera

vero omnia, aurum, argentum, iapides pretiosos nationi, ut iunc dicebaiur, reservata volueruni. Inierea Grandisilvenses consuetis
officiis

rationem informasse etdivini semina per circumjacentem regionem verbi nbeiTimo cum fructu passim sparsisse. Quamministevis autem sacri ad exiernos exerciti
rii

quieievacabani, quando certiores facii sunt, omnia bona mohiiia ei immobilia fisco
reipublicse addicta,

nuliam mentionem faciat Vita, non duhiiamus tamen, quin verum sit Menologii supra Gerardi laudati eiogium nam aiumnus B
;

venum exponenda. Quum

igitur die xiii Februarii 1791, commissarius, miiilihus stipatus, OJnnem supeliectilem abia-

turus, adveniasset, Grandisilvenses, ne jure suo cedere viderentur, omnes domus adiius

in zeio de Salis, magistrum imitatus fuerit ut iiquebii ex animarum, qui maximus fuit, hisce Actis Vita Gerardi, insiar Appendicis auciores Galliae subnectenda. Eadem habent

occiuserunt Quum tandem portge jamjam perfringendcC essent, quini vei seni monachi e porta iaterali prodierunt, coniestati nomine
.

Christianx, quum dicunt{Q), divini verbi mium praeconem Bertrandum totam hanc regioiiem suispraedicationibus illustravisse. auiem, quando heati viri ohitum in
:

exi

Errant

annum

communitaiis su3e, se paratos extremaquceque pati potius, quam consensum quemcumque prsebere alienaiioni aut profanationi quod si vi agere vellet supeiieciilis sacrse commissarius, sere campano convocaiuros vicinos, ut suum sibi jics sartum iectumque conservaretur.Hisce quidem miniscessit tunc commissarius sed tamen non diuiurna fuit Grandisiivensium quies. 1 7 Eienim sequenti mense Martio subhasia.-

quoniayn ex 1148 consignandum opinantur certum est, illum die \i Juiii 1U9 Viia coxva

vitam ciausisse suam. Mirum videhitur, Beeorum nedictinos scriptores ignorasse, quse prsecipuus aucior, Joannes Mabiiion, tradian forsan postrema grandis operis derat volumina oscitaniiori calamo compiiata fuetidem runt? Cultum liturgicum iestaniur
:

scripiores
se

addiique Menoiogium Cisiercienspeciaies Antipag 235.

ad diem xx Novembris

Snc. d"Ar(1) JoiiRlar innnnK''. df rirnnd-Silve.Mcm <lc la (2) Huro. cli^ol. du niidi dc la Ffancf lom. Vll, pat^. 194.
,

Sacr. AnlK|. nionum lom.l,

Conc.

coi.

221-

(4)

i08. (3) Labbc, lom. XIV Mim. dArcb^l. du midi dc la Fraoce,

jiag.

(5) Ib.d lom. VII, pog. 222clscqq. - (8) Ibid. pag. pag. 234! - 17) Ibid. pag. 235. Tom. XIII, col. 130.

(fi)

Ibid.

334-

i}

phonas

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

A phonas
Collectam in Grandi-Silva exstare, coram haberemus, hic exhiquas beremus. Pereuniibus enim locis in quibus beati viri colebantur, perit paulatim eorum
et

245

Virg-o Maria, sed

quo ordine

et

quomodo

ig-no-

Avctodt

lihenier, si

tum habemus. Ipsoque

terapore tantam g-ra-

*""""

tiam in conspectu Domini meruit invenire, ut adhuc mortali corpore degfens, Dominum

memoria. Hodie
teriori

si

paucula monasteria in

ci-

Jesum videre
quura
ubi
prgedictffi

raeruerit.

Europa excipiantur, vix

,

alia exsistit

in loco moraretur,

Referebat enim, quia vocabulo Tuscio b,

et vespertina sole-

quam ecclesiarum cathedraquaemultis Sanctorumofficiis oneranda esset ut usus esset Sandis, qui dioscesim illustrarunt honor atque hinc temperandce videntur illorumquereiae,qui dolent obliterari
liturgia localis
liiim,
,

visionis

meruit g-ratiam, esset-

que

in

conventu fratrum,

mnia

quodammodo

Officium feriale : nihil enim religioni et pieiati decrescit cultu publico eorum vir^orum, quinon solum magnam patrise

Dominum adstantem sibi ante faciem suara. Quumque nimium miraretur, vidit ipsum Dominum Jesum coram unumquemque transire aestimabat aiitem Vir
ageret, vidisse se
:

sanctus

quod transeuntera Dominura unusquisque videret. Psalmus aulem, quem canta,

affuderunt gloriam, sed

ficiis

eamdem etiam

bene-

bant, erat
3

In exitu.

"

Ps. CXIll
''''''"*'""',.

cumuiarunt.

Postquara pastoralis curae onns susceprioris studii

pit, et licclesiam Grandis-Silvie suscepit re-

g-endara,

amicam

sibi

quietem

De

felici

obitu Bertrandi, abbatis

- Silvae et

omnino px

toto retinere nequivit. Multis itaang^ustiis, tribulationibus,

que necessitatibus,
loco
loco

Grandis

de

visis

in eodera loco insurgentibus,

coelestibus,postejusmortem in
ipsius monasterio
factis,

optimum duxit
fieri

suspicatus,

locum mutare in eodem

detrimen-

et esse seraper religionis

AUCTORE ANONYMO CO^VO.

^ EcQ ms. Aurece Vallis apiid Mabillon.

tum propter impietatem et stnltitiara hominum, circa se habitantium. Quapropter de eodem loco discedens, Siciliara usque maximo

]i;

cum
tum

labore devenit

ubi divinam clementiam

implorans, quatenus eura iu

omne bnneplaciin

voluntatis suae dirigeret, ostendit ei Doet ioci qnalitatem,

Annal. tom.
Sincfre narral leiplor

VL
tradatur
et de

minns locnra
turus erat.
locura
fuerat.

quo ven-

Quo quura
invenit
,

pervenisset, eo
sicut
sibi

modo
ut
ei

Ad omDipotententis honorem quod de reverendissimo memoriie

Dei
id,

esse

ostensum
,

Conversusque

ad

Dominura

quxdatn

venerabili

patre

nostro

Bertrando

tempore

mortis ejus paucis est ab ipso reseratura. Erit per g:ratiam Christi euira ut confidimus
,
,

ostendere dig^naretur beneplacitura voliintatia Dominus, eura in illo loco suffi, ostendit ei

dig-num prsesentibus, posteris profiiturura, utile mnltis, mendacio vacuum, veniatis plenum, cunctis sine dubitatione credendum. Qui praidictus et venerabilis Pater quum per viginti et

minime posse permanere; sed ad inesse mig:raturum, locumque et

aliura

locum

loci qualita-

eo amplius annos Grandis-Silvge rexisset Ecclesiam a, gloriosum perficiens cursum, multis

filiorum

suorum Domino jam prgemissis, feliciter pervenit ad palmam, et bravium supernffi vocatiouis, diu multumque desideratum, Christo larg-iente, percepit, Quique etiam, qualis

tem, sicut prius, ostendit illi. Ubi quum pervenisset, sicut sibi ostensum fuerat, invenit, Evolutis autem duobus annis, ex quo abbatiam egressus fuerat astiterunt ei per somnium duo monachi sui, quos iuabbatiacum aliis reliquerat, et librum Job tenebant coram
,

eo dicentes,

eum

multas tentationes

et turba-

tiones esse passurura.

Quumque
:

haec Vir sau-

ctus fratribus retnlisset, ait

Ag-o gratias Deo,

de vntuiibti.

conversationis et sanctitatis fuerit, intimatur. 2 Fuit enim animi simplicitate incoraparabilis,

quod sicut

prffidixit

Post haic ad

ita passus sum. mihi propriam ecclesiam reg-ressus

,

cordis munditia priEcIarus,

abstinentia
cunctis
in

prseditus,

mansuetudine
deditus,
et,

et

lenitate

araabilis, patientia fortis,

caritate

prsecipuus,

tribulationibus, angustiis ac necessitatibus undique augustiaretur, et ob hoc auxilium Dei imploraret, ostendebat ei Dorainus,

quum

hnrailitati

ut sic cnncludam,

his

omnibus

aliisque virtutibus Dei amicus in-

ventus
nus,
tiara

mortis suaB quibusdam inquirentibus se fratribiis, quateest. Ig-itur

ante

unum diem

a se seraper auxilinra adfuturum, et quod de omui tribulatione eura liberaret. se multoties corde 4 Prffiterea dicebat
,

'

prT'*t

si

aliquando aliqnam familiaritatis

g*ra-

arenti et frigido ad sanctura altare accessisse ad sacra mysteria peragenda et inter ipsa
,

de lancto

coram Deo meruisset, pie

:

ipsis reseraret;

hurailiter

sum

interrog-antibus tale dedit responNon sum illius meriti, ut fiuem meum

Dorainum Jesum apparuisse aliquando, ubi dicitur in Canone

sacrosancta

mysteria

sibi

aliquando rescire potuissem. Sed quum prEedicti fratres petitioni suiE humiliter insisterent, tandem instantia eorum compulsus, boc modo respondit, dicens, fuisse sibi non minimum studium in initio conversionis sute, quatenus Euangelia per singulos dies sancta meditatione percurreret, omnique puritate vitam

aliquando vero in fractione corporis Christi videbatur illi, Do"

Hoc

est

Corpus

meum;
sibi

"

minum proximum
ab
illo

fieri,

ut ipsi

videretur

osculum

sibi dari.

Interrog-atus vero,

quomodo
rificato.
"

et in quali corpore

Dominus Jesus
in

ab ipso videretur, respondit,

Asserebat

corpore

g-lo-

quoque

se

freqneuter,

dum

suam oustodiret in lantura, ut nullus coram salutationes parenipso verba ssecularium

,

cordiam deprecaretur,
attolleret,

per viam arabularet, et Christi miseridum oculos ad coelum

vidisse
coelestia,

et

quod maxima

tum

narrationes somniorum referre praesumeret. Qua sancta observatione ad hoc usque

ut ad invocationem nominis Domini Jesu facile imbres profluerent lacrymarum. Quo in tempore apparuit ei beata et g-loriosa
profecit,

claritas de coelestibus ad se usque veuiebat. Ista omnia, quae dicta sunt, sanctus Pater

noster non ante sciscitantibus reseravit, quousque fidem dederuut se super hoc nulli hominum, quamdiu ipse viveret, locuturos. Ap. propinquante

^
ktlCTOtlK

DE

B.

BERTRANDO ABBATE
\. cTYinrli bu usmoU

congrepropinquante autem hora mortis ejus, eum (erat autem nox, puto
gati fratrescirca

latere

nou potuit; tamen praeventa ^^^.^.^_ ^^^^ ^^^^^

P==^

COTO.

plus quam media c). exanime facto, psalyidebatur certis indiciis eo quam fratribus oculis suos aperuit o lentibus vultu l.tissimo et seren.ssimo oeulis,
:

jamque, ut uobis pro cer o

^^'\"

gratis
5

i^ter manus et de manu eonquirentium. callida se"'^f^^^' semorum, o^^^^^^^i ^^^^^.,_ ^^^ duct.one j^^., ,,; ^,^,;.

f^^^^^j" ,dis pravitate seduxerat, h s

'J

jut

obUu

Ante duos meuses dormifon.s su. quum retul.t gravi molestia febrium urgere ur

astuntes respexit

^^^^^^^^^^^ biduum veniam

,,,^;,,
^ioria;
,

petivit,

ad

'

-^^"^^..^P^^^dia.^nterea miserfcors Deus.

quod nocte per somnium apparu.t e. glor.osa glor.oso ^net perpetuo Virgo Maria cum residens ctissimoque conventu ad mensam ea, B. De quumque ingressus fuisset coram .pi Genitrix et piis.sima Yirgo Mar.a .nv.tare .nd.^num tal. eum ad mensam ille vero se
,

^^^^^^^^ ''X.l..^ "'^''"ij"';^ ,,3 s. m 0PP0

pietatem ^i nominis sui de

pr^Bparavit.
sanctis-

^i^ericorditer

^*"^
D.e

J^P .taqu

'7^^^^.;^,, P ,, eKcessum unde.

s.m

^_^^^.^.^^^

invitationetestabatur.Sequent.noctequumnc
plene dormiret, nec peu.tus ^'^'';.^^'; ^^l"^ ' d^. hujusmodi se vidisse vs.onem d.cens \ Jesum talem loco Dominum
, .

^^^.neU "''^;^"'' ^^,,^ nonam ^eg q"

ndhuc
^J^
^'^^*

in cella prob.tionis

labori

se,

J^^ -

.^^ ^^^

ante le

inquit,

tali

in

tum suum resedit; et cunctis exenntiIjJ^lt^nanens et remanens, omnibus ^u^-^P^^^^^^^^;''

.^d neque se voc.ntibus

sicut ipse

est pius,

dulcs atque m.sencor^

.b,

erantque
vacua.
:

quam

pIurimiB mans.uncula.
itaque, s.cut .pso

sed

^^TlZTL

admirans
audivit

retul.1,

Dom.num
:

PO^t-^u
a^^que

B pnEcip.eutem

Loquere. At .lle. Dom.ne s.b. quum s.m nese.us ait, quid loquar aut unde d.cam? Cu, Dom.nus Tauet ignoraus, quid tummodo loquere, ego te ...struam qu.d Hinc autem loquer.s, ''bsmtl..um ..omen
. .

reddere voluit. Perturbati ll^l^ll^'''';^,^, accedentes , et nomine "'''"^;' ^ ? i^elamantes. quum nullum ab P pr.o -P ^J.^ ^^ ^^^^^^^ ^ eo ep i^ ^^^^^ propinet eum morti fll'^.^
.

Xi^oZeruk
^^f;^^^'^^,,,

^;^

^^^^; "

^"'"^^

'""'^f,;"

q,, ^^,^ U, quodam

pervc.is.ent,
in>BStimabiIi

d,cas.

referebat, ejus. ro^t hiEC. sicut ipse

culifi

mausmnecclesium

ilUe

multimode liomiuibus replebantur,

et

^^'"^l^^^^l^,,^,, euncta transscenmentis excesbu ^u ^ ^ ^^ ut cunctis dens, paulatim excessit in tautum,

aperte claresceret,

qusf.

mansiuuculiE circa claustrum

tactum

et

visum corporaamisi.sse
:

cKpu((iir(i.

videbantur. 6 Auuo ig-iturdominicffilucaruationisMCSLis mole^tia praig:ravutus ad diem vocacorporali

tionis pervenit

lem eum omnino procul dubio

uam

in excessu fuit, mauus oculos ad coeUira ercctas teuuit, faciem et ad

quamdiu
Deura

infloxibiles et

scriplum est

et quia veraciter extremum diceate Domino " Glorificantes

: :

sajpe elevaus.

SQuumque,

praesentibus cunctis
"

sic

cum
Do-

invoratione

,,

,.,(,^

me

g-lorilicabo
.suee

mortis

Vir sauctus tempore honorari a Domiuo. Nam meruit

;

"

ideo

gemitu loqucretur,

Domine,

inquit,

i,6tti,o(ii(;

abbatem long-iuquum et alterius pruviuciiE, sed ejusdem religionis, tunc ei Domiuus quum misit ad ejus obsequium sepulturEe , vlcini abbates omnes dees^ieut. propinqui et
Ingressum itaque ad se praedictum et veueraIdeo te misit bilem virum sic affatus est obscquium milii exhibeas sepulDomiuus, ut C tura;, Quam verum iu hoc dixeris, venerabilis
:

mine, et diutius haec diceret, Abbatem vidcret; ab eis, utrum domnum quibusdam vi Audio, " inquit, vel sicut Audio iUum " sum fuit, sic respoudit vix aUquid lohffic per spatia et moras Post primam luterroquebatur. Ilffic tamen post Domine, mqmt, -atiouem sic locutus est " et post pauBertraune, Domine Bertranne; Doraine,inquit,sancteBertrauDe. " Uilum
: :

interrogatus

nam in raorte exilus approbavit ministri el officium tibi exhitua etobsequium

Puter,
rei
:

QuJE
biEC

postquam diutius dixit, tacuit. ejus glonuuc, Doraiuum Jesum, nunc

lacr^^mis sae:

Post

buitsacerdotis. Te euim defunctum ex.-poliavit, Domino animam, lavit, exstersit et induit; et ore proprio commendavit. Obiit terrie corpus

riosam Genitricem cum fletu et loqnebatur pius invocabat, ct sic

,

"

Do-

autem sanctus Pater v idus

Julii, feria

ii

d,

obiPraidictus itaque et venerabilis abbas post sanctissiini Viri quum se sopori dedisset, tum
vidit

ut ipse

Uujusmodi visionem. Qfiinto idus cnim, postmodum referebat, greges ovium

mine Jesu non sum non sum, inquit, Domine non sum dignus Dciudc post aUJosu, nou sum diguus. - Nou locutus e.t quantulum spatium sic non dixi. - Ad uU.mura dixi. Domine Jesu,
dig-nus
:

ego peccator,

vero,

cuuctis audieutibus

atque vidcntibus,
-

veniente.s iug-rediebautur p^r viridarii loca, et

admiraus ha-sitabat, quid

o-reges;
et audivit

sibi vellent ovium vocem dicentem ^ibi Oves isttE, quas vides, horaines sunt, et Abbas ipsorum duxit eas. Vere quorum curam vivus gesserat, non miuus post mortem suam eorum se
:

dulciet daravocerespondit: evigilans, Et quasi de gravi sorano

Deo

g-rat.as

apoi-tis

ocuUssuppUcaus, circurastantes
terrogantibus itaque
,

respexit. in:

ubi fuisset. respondit doranum iuquiunt Vidisti In gloria. " cohortatur vos Abbatem? - Vidi, inquit, et V.dis interrogautes
,

curam
;ioi( fno> "^"'

g^erere

llomo, Christo amabilis multis

muUum!

"

Iterum

tuii

filii*.

modis evidenter ostendit. et 7 Deuique postquam sanctissimus Paier Domiuum, antiquus hostis l*astor migravit ad

inuuiunt.

Dominum Jesum?
vidisset?
inquit
.

Vidi

"

mqmt.
si

interrogantes Iterura. sicut prius

eum

do-

minum Abbatem
pinnt
:

quorumdam fratrum corda

lit
:

corrupit et subversed ad hou, quod volebat et sicut volebat perducere statim , omuino nequivit. Et alios

quidem ordinem deserere,

et alios
:

ad ordinem

apud Deum mul. muUura. et roncinatur vos de Ordiue et Retum. Mandavit itaque vobis et ipse erit teneatis Ugione. ut curetis et
,

"

Vidi

et

l^^J;^^^^^ /^;;^'^ cohortatur vo.

remissiorem decUnare suasit

sed calUditas

ductor vester ante

Deum. Quod

si

fecent.s

manaai

, ,

,, ,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

mantlat vobis et hoc, quia ubi ipse est, et vos Vidisti Dei pervenietis. Dicunt ei iterum Genitricem ? Vidi, inquit, et roncinatur vos multum coram Domiuo. Quomodo, inquiunt, autqualiter vidisti domnum Abbatem ? Splendidum, iuquit, ipsum indntum sicut ad Mis:

247
AOCtOkK
COATO.

nimioque frigore
cant
ipso

nomen

uUum

et pallore constrictura. Voiogeminando, nou taraea ub si potuerunt habere responsum

ejus

dominicum

corpus

suscipere

vellet,

requi-

ruut, eisque anuuit, se suscipere velle.

Quod
lo-

quum
cutus

fuisset aliatura
est.

voce tuuc recepta,

,

sam,

et multitudo, quee cum eratiiiduta et dulciter psalleutes per^ebant.

ipso erat, albia

Interrog-atus

Cognovisti, iuquiuut, aliquem iu ipsis

Nul:

Salvatorem ipsura ravit, Ciiristi corpus suscepit, et a timore suo

reoreatus
est.

Redemptorem et confessus est, crucem adoesse

ei lum, inquit. cog-uovi prater ipsum. Dicuut nobis, domnus Abbas? NiNihil aliud maiidat Ad quid, hil, iuquit, nisi tautum de Ordine. Deo Gratias? Qui rerespondisti inquiunt, Quali prsePrjecepto. Dicunt ci spoudit
,
: :

Tamen adhuo domum

,

ple

nam

dietnonibus clamabat

et

a
,

prsesentia

ipsorum

formidabut. Interrogatus
.'

quid sibi

velleut daeiuones,

Uuum,

inquit,
.

homiuem
miser,

hinc abstrahere voluut. Et dicebat miser

cobpit
!

cepto?
qui

'

haec viderat
prior

Sed j:im pleuissime ad se reversus, nihil amplius de his, quffi

;

qui ad

Deum

venerat, nunc a Deo

vult separari.

viderat, ulli

hominum
priEc^epto

que
posse

voluit indicare. obedientiiP putaret,

Quumse

diceud " liaec et hujusmodi praeseutiam magis magisque pavere daemonura ferre non sustinens.
,

constrmgere, quautenus cuucta Domiui quffi vidersit, reseraret, ille timorem " Timeo, inquit, offensam Domini opposuit. Iterum, iterumque moi, si amplins dixero,

eum

fugisse testatus est

10 Sed ad aspersiouem aquse bcnedietfe eos et per domum necessa,

nipparet

habUu

riam

/",

.-

domum.

interrog-autes,

si

aliquid amplius ipsis

:

nus Abbas mandaret; respondit

domTantum,

magnum

egressi sunt Circumstantes autera ostium domus, concitaverunt quem strcpitum

per

quam

intraverant,

h^c is, iuquit, de Ordiue, ut custodiatis. Post qui viderat, viribus corporis destitutus satis

etiam alius oovitius audiens, satis exterritus est. Sed qui haec videbut, magris timebat ; ut

ostium

clauderetur,

clamare

coepit.

Asper-

admodum quum in
ille

SPgTOtavit.
ec-clesia

De

hinc vero die octavo,

,

adveuisset

cum

caeteris

Ps.

Lixvn,

laudes Domino rcdditurus, , caneretur, - Atteudite , ^ e, post iniestimabilem odoris fraleg-em grantiam nimium adrairans, subito et immobilis vidit

et

jam psalmus popule meus

aquas benedictaa et diviua virtute fugatis dsmonibus, siluit et quievit. Post paululum vero locutus est, admirans quosione vero

que,

"

quomodo,
coslum.
"

ait,

nunc ascendunt duo An-

domnum Abbatem
et

transeuntem

Inter hcec ccei^erunt oculi ejus deficere, vuitus quoque coepit in pallore mutari. Pallore enim vultus et tactu vense
g-eli in

per medium chorum

,

hoc in prima visione quia multi de Ordine et monasterio dixit, nisi domuus abbas retinui^set. recessissent Nam ipse domnus abbas retinet vos, et huuc,
eg-o qui fug-erat, ipse reduxit. Nam et retinuit me, dere volni, sed domnus Abbas HiBC mirauda quidem sunt, sed mirandis am-

cum mouachis

aspectuque oculorum se mori siguabat Abbas omnes novitium ciruderat

,

disce-

cumstabant, eumque inori existimabant. Nec mora, oculi ejus venustiores sunt redditi faciesque hilarior, et omninm circumstantium oculis facta est g-ratiosa , corporalem visum
atque auditum orauino
amittens. Sublimiter

plius
tp-oni euid'ii

miranda succedunt mendacio quidem vacua sed tamen veritate plena. Gran9 BeatsB memoriiE Bertraudus, abbas
,

namque

et mirabiliter iu exstasi raptus, ocu-

lisque sursura

inteutis

dulcisouum carmeu
,

dis-Silvse,

quorum
,

vivus,

ut supra diotum est,

audire se dixit g. LiEta quidem atque jucuuda, nec raiuus miranda sunt, quae sequuntur. Et
:j!itis

curam cuidam
(;

mortem suam uovitio apparuit. Eodem quoque anno se similiter alii uovitio uou miuus g^loriosus
gresserat

corum

post

admirans

video, inquit, o
:

" Quam praeclarara Doraiuam quam oruate cantat. " Paulu

:

manifcstavit.
in

Quum
iu

iiifirmitorio

idem novitius, matutiais cantatis cum duobus sociis

eodeni
vig-ilias

suis fratribus,

celebranti-

bus, ad

stratum proprium

rediisset,

aubito

vehoraenter audivit o.^tnim domus necessariae ingredientium turba i^remereconcuti, ac si sed latrones esso credidit, loqui voluit, tur
:

lum siluit deiude dixit " Ave g-rutia plena. Quo dicto, siluit et post cum admiratione " Nunc video Domiuara D0.ftram F dixit deinde Mariam et ubi ? iHam video in coelis, quemdam hymnum et, quam ornate cantat Dci Genitrix! " Ista videlicet hoc modo Beata
:
:

narrabat, nou taraen

coutirue, sed aliquan;

tamen distulit, et silere Mpml se omnino domum intctuit, Qui vero ingrediebantur, ubi idem ad cxteriorem riorom replentes sed anteqnam in jacebat, exire coeperunt idem novitius ut exirent exteriori domo et quos latroprsesumpsit adventum eftrum credidit, malignos spiritus esse cones esse
sta, , : ,
,

taraen tulum silentii moram intei;iOnebat nuucamplius uno modo quia nunc paruni
,

silendo

tacebat.

Modicum

siUiit

et

quem

hymuum
dicens
:

cantaret Beata Dei (ieuitrix, apcrnit,

Ave maris
liulcis est

stella. " Siluit

:

parumper,
cantat,

postque admirans,
et,

nit

"

Bene ornate
istc.
.*

quam

hymnus
:

Aliquanin ter-

gnovit; coepit anxiari

et

tremere

palleacere

vocavit Dimio frigore adstringi. Socios sonitu petiit, et, quanporrexit, lumen

Modo e.st diu quievit; et deinde dixit " et ait : " Monstrate tio versu. Quievit paululum, ornate cantat! " Quo cam mihi, et, o quam
dicto tacuit. Postea dixit
:

>

candelam

tum
ita

potuit, in lecto surrexit.

Quare

socii sui

vithvmnum
dicebat,

Beata Virgo Maria.

Modo cousumma" Quanao ista

ecclesiam

videntes conturbati, pallescere, anxiari accurrerunt, et abbati et fratribus

,

tunc mnuibusdam, qui cum eo ecclesiam moreretur quod socius eorum ffressi sunt eum non et Currunt fe*tini
,

nuntiaverunt.

gaudium, quod faciebat, oculorura veet vultus ipsius gratitudinem, gaudio flebat, et cir. nustatem? Nam et pric cumstantes pr gaudio flerc cogebat. inscms hoc nrVu. 11 Quando autem loquebatur
quis dieat
,

raortuum

sed

pcne

mortuum iuvenerunt

faciebat, nec

prffisentes attendens,

nec ad interrogata

,;

248
AOCTORI inonTHO. COTO,

DE
respondens
raptus.

B.

BERTRAXDO ABBATE.
Qui fuit Deus. Quo dicto tadein dixit cuit : et post Euangelii finem sic locutus ait " Modo osculatur bonus homo librum. Paulisper tacuit, deinde dixit quam specio: :

rog-ata

extasi

nam omnino erat in ; Ut autem praesentes ex parte

agnoscere possent ea, quae in spiritn ipse vinonnuUa more suo ipse inscius dicedebat bat. Sunt autem talia, quae ipse dixit, qualia quae subsequens sermo narrabit. " Video, inquit, cruciculam parvulam valde perpulchram, et quidam bonus homo tenet ipsam. Modicum siluit, deinde dixit Sanctus abbas Bertrandus, o quantum gaudet atque laitatur.
,
> :

" Post modicum iterum sum thuribulum dixit quam ornatum thuribulum Ista quum diceret, quis referat g"audium, quo ipse gaudebat? Et vero supra humanum modum
!
:

i<

facies ejus erat jucunda,

erecti, et

g-rati

ocnli

sursiim

lacrymis faciera rigans. grata suspi-

celehranlit.

cum quanta
qui aderant,

devotione coepit exhortari omnes,

in

sunt
et

et

Chiisto

teste

mendacio carent,

gloriam
o

prsedecessoris sui
:

veritate plena. Et, o Christi ineffibilis bonitas

Qui autem

ista

videbat, ait
!

O quam
:

pul!

chrum collegium

quam puchra

societas

"

Sui hoc quoque dixit Paulisper tacens illo. " Modifratres de Grandi-Silva sunt cum cum siluit, deinde ait Sui fratres, inquiens, de Grandi-Si)va sunt cum nostro abbate et
,
:

B coUegrium ClarsevaUis. " Admirans quoque potest inquit quam mag"num g"audium habere ClaravaUis Ad modicum tacuit,
II , ,
I

postque ait " Modo induitur, et, o quam pulchra sunt vestimenta ista Quo dicto, siluit.
: !

Deinde " quam ordinate, ait, incipit iste boQuievit nus homo, Gloria ia excelsis Deo tacens, subsecutusque adjunxit, " et iu terra, " ingeminans, pax, inquit, hominibus. Quo sic et dicto siluit. Sed utinam sicut verba gaudium posset referre, grataque suspiria.
! ,

immensa pietas, quae quum unum ad ineffabiUa contemplanda sustuUt ipso mediante, ut ita dicam, mentes eorum, qui ad aedes coelestes sublevantur. Nam mediante eo, qui haec videret ipsins ineffabilis Missae beatorum spirituum participes se esse factos, ac si superisanimabus sanctis interessent, gavisi sunt. Sed ad narrationem suam sermo recurrat. Postquam enim dixit, qui haec videbat, quam ornatum thuribuUim! " Temperato usus si Per omnia lentio, secutus adjunxit et " Sanctus, Sanctus, moderate tacens, dixit Sanctus. u Quievit et tacuit deinde cum gau,

dio ait

"

Benedictus,

qui venit

et iu
,

voce
;

exsuUationis id ipsum

Nam

vere g*audebat, vere g-audebat

flebat,

et

prse

iugeminans dixit " Benedictus, qui venit in nomine Domini " Quo dicto, quievit et tacuit usque ad " Pater noster. " Temperatoque usus silentio, ait
:

Diu tacuit, totus ia exstasi beatorum spirituum laudibus intenraptus tus, per moras et spatia laudum, quas audiebat, quffidam et parva nonnuUa in ore suo dicebat,

gaudio

Quod iterum tertio repeteus: Dona nobis pacem. " secutus adjunxit Quod quum dixisset modico fucto sileutio " Nunc serviunt duo AngeU, admiraus ait
"

Agnus

Dei.

"

et ait

"

Cum

Spiritu Sancto

quod quum

duas tenentes
dixisset,
"

adstantes audisseut , angelici hymni uUima esse dixerunt. Modice spatio quievit, et pos" Quam ornate, inquit, puer quitea dixit dam incipit Epistolam. Ad hsec circumstantes nimium admirati, Missam esse dixerunt
:

ampuUas. " Post Dominus vobiscum "

: >

hsec
et
in

quum
voce
est.
"

exsuUationis adjunxit

Ite,

missa

Magnifice gavisi
spiiitibns

sunt, qui adstabaut,

Isetati
:

beatis
et

vocem jungentes,

bunt,

laetantes respondendo
tias.
"
:

dixerunt

"

Deo gravidebat,

sed, ut

verum

fatear, Christo teste, tantae di-

gnitalis sunt
MQlemnUer
'

isla,

ut

numquam
forte

aut vix

humano

dixit

"

Post quae omnia, qui Benedictus Dei FiUus

silentio
,

hffic
:

sermone digne eloqui possint.

12 Verumtamen, ne
utiUtati
,

toque

usus

ait

"

temperaModo exutus F
"

muUorum

ista

pauperculus donante csetera. Itaque quum dixisset, quam percurrat ornate incipit quidam puer Epistolam, subjunxit " Ab initio " quo dicto tacuit usque " Et in pleuituet ait circa epistolae finem dine " et cum admiratione haec repetens " Et in plenitudine, inquit, Sauctorum. " Tempe Adorate Domirato usus silentio, dlxit
:

nebula obUvionis Deo abscondantur sermo exhortationis

,

est. etc.

ANNOTATA.
Quum, ut biographus habet infra num. 6, Bertrandus diem suum anno \\4,^ clauseB. rit, consequitur ex regimine viginti et eo ampUus aunornm, non diu ante annum 1 129 gubernacula Grandi Silvensia capessivisse. b Tuscio videtur initio fuisse monasterium duplex, virorum scilicet et foeminarum. Et virorum quidem fuisset monastica monstrat professio in eo suscepta a Grimoardo, B. Gia

uum. " Quod quum adstantes audissent, et uUima Responsi istud esse dixissent, in voce
exsuUationis et admirationis iterum dixit boni homines, " Quam ornate incipiunt duo Nunc siluit, deiude ait AUeluia. Modicum
: : ><

dicunt versum et cum ingenti

"

et ait

"

Vidimus Dominum
istud

"

raldi fratre, ut habet hujus Viia num 15 : ibidem quoque num. 12 dicitur fundatum Tutionem ad momaVmm veW gionem, ita ut Tutio
es^e/ raater et caput Ordinis Fontis Ebraldi.
solis Virginibus cujus mentionem nulcessit prolam facit Gatlia Christiana agens de vincia Burdigalensi. eliam horam c H<c verba, qux rei gestcB oculatum qut assignant, ostendunt testem aliquantutum ducertus de substantialibus, accidentalibus. bius h^ret in

exsuUatione
,

repetens,

Vidimus
,
;

inquit

finem

tacuit.
"

Dominum mo... cujus " adorate Hoc modo retuUt

,
:

Brevi tamen post tempore

monasterium

deinde dixit Dominum " Quam ornate miransque,

cto, Liber
tacuit,
;

"
,

AUeluia.
inquit

"

Addi:

incipit

quidam bonus homo EuangeUum.

et

Quo
:

cum
prae

IsetiUa

iterum dixit

gaudio repetens Temperate ber, inquit, generationis.

quod

Li-

siluit.

dAnno

; ; :

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

249
J.

Anno 1149, signato liUera dominicali B, feria u incidehat in v id., diem xiJulii, e ff^c ad amussim conveniunt inter se,
d

Etenim
citiis

allucinationes

turbatse.

magis suntmentisperAnimus^occupatus plerumque exer-

ADCTOM V. H.

monasticis, hsec
:

coram exhiheri

sihi

f^am

dies

undecimus post ecccessum Beati

:

vi-

ri,inciditinferiamquintam, simililer etocquo ad Matutinum iavuspost hunc diem

canitur hic citatus psalmus pule meus, legem.
f

imaginatur nam quee animo plerumque observantur sano, kasc saepe segroto obtruduntur. Juveni.

nam

novitius dicitur, ritus sacri

fuit, ut

Attendite, po-

novum

quid, adeoque extraordinarium obji-

ciebant: quo latrina.

ta haberet
:

factum
nec

mente alta reposfebrici-

Domus

necessaria, id

est,

mirum proin eadem

g Quee deinceps ad finem usque narrantur, nihit

tanti occurrisse, et quasi ex ordine enarrata

fuisse.

mihi videntur

habere prodigii.

DE

B.

GIRALDO DE

SALIS.

CONFESSORE

CASTELLARIIS IN DICECESI PICTAVIENSI,

B
iKKOMCXl.

antiquus; Vita conscripta a monacho Catella- ^ Unicus. Beati cultus fundatio novem monasteriorum. aetas riensi
; ;

fi.Girnldi cmI-

(ui cerfuf:

-V

e B. Giraldo de Salisnutlus,

quem sciam,
:

atque martrjroiogus mentionem fecit ejusdem, die xx censeo ^flnnc factum

Aprilism^i defuncti, memoriam amajorinec mhus nostris omissam fuisse,quoniam Prxtermissos aut in alium diem Rejectos ter ei nomen ejus occurrit. Non credimus iamen denegandum, locum in Actis Sanctorum esse
sciquia signa cultus evidentissima adsunt nwm. 33 translatio licet soiemnis corporis elemtio supra Vit^e infra edendse reiata, et in vasculo deauraterram, repositio capitis to,actandem costa sacri corporis, seorsim
; ,

1)

erraverit hiographus in causa Caduinensi omninoverisimiteevadit, scripsisse circa finemsceculi xiii, ut notai Edm. Martene in capite Vitx (2). Ex altera tamen parie adeo accuraie descrihit, qiue periinent ad Casteilariense asceterium, ut monumenta coseva coram habuisse et studiose fuisse scrutaium ambigendum non sit unde sponte quasi sua
:

nascitur conjectura,

hiographum
:

Casleila-

servata, quee, ut habetur

num.

-^2

diebus do-

fidelibus minicis ad capellam sancti Geraldi Ad populis,iilicvigilantihus, deporiahaiur.

riensem monachum fuisse caiculo probai Edmundus Martene (3), atque etiam admitiimus Si itaquencevos, ex male ordinata chronoiaxi natos, corrigas, tota narratiorecteprocedit.et res gestie veriiate nituniur. Cceierum affeciat biographus siyium suum verbis similiter desinentihus, quod
legenti facile occurret
fit,
;

quam suo etiam

hanc porro diem ponimus B.

Giraldi Acta,

atque hinc frequenter

cujus quatenus magister faerit B. Bertrandi, hacdie memoria eiiam, ut supra ostendimus,

vestiat^ ui phrases suos adsciiis verbis sed arreptum tn unumtamennonseiectum,

minus rea quihusdam hagiologis, quamvis

cte,

turba hucadducam ex num.

Pallidus erat et macilentus,
Parcius,

ceiebratur.

Neque istiusmodi prcvtermts-

carnem

spiritui

[:iubjiciebat,

nostris : siones vitio vertidebent decessoribus Beatis ,quorum cultus agitur enitn semper de inter angustissimos fines circumscripius fuerit

quam

necesse esset,seminecis artubus [iudulgebat

[tate,

ad quorum proinde notiiiam devemre non poterant, nisi speciaiiter admonerentur

quodfrequenlissimenegiigi,nostra nos quoquxdem tidiana experieniia docet. Et nos

rutilavit virgiuiCorporis et mentis perpetua ^

Et mira

se armavit a&peritate

Omnes

prxteriisset B. Giraldi memoria, indicasset. nexu nohis discipulus magistrum edendam, habe2 Vitam S. Giraldi, infra

msi

felici

mus satis proiixam

lenii

coniwi-

accuraie scrtptam si tamenexpungisneevos aliquos chronoiogicos monasterno et quce narrai de Caduinensi post fundaiionemanms num.22, quasi sex exorbiiasset. Hjectaet
;

sensus corporissic eraut mortificati Ut in mortem vitiorum videreniur conjurati. passim Girau3 Gir^ldus, quem biographus Gyrandum appelat, ortus est, ait, de dum aut vocubuPetrag-oricensi territorio, in vico, cui

jamanormaregulari men a^a^ara faciunt,

nomilumestSalis. Dupiex est auiem hujus est locusnanis vicusin Petragoricis ; uter quis definierit. ialis beati viri non facile Cassinianas consuUnus abaitero, simappas
lis

ut scriptor duobus disiare videaferes^cuiisa Giraldo nostro

fundatione tur:etenimoctoginta circUer a tramite defiexit annis Caduinum a recio constat ex nempe tempore Innocentii 111, ut 146. qu^data hujus Regesiis iib. i, epist.
fuit VI id.

situs

Bergeracensi o-Qv^c),aUerinSariatensi (arrond.de Sarlat) Quoniam tamen vicus Bergeracensis,

adjacet,

aiter tn XXVII fere chiiiometris distat ; Berdistrictu (arrondissement

Maji 1198
,

(l).

Quum

ttaque tantum

multopropius monasterio S. Avitt existimamus.Dictt hunc beatonosiro nataiem 4 puerum Giraudum enim hiographus num.
coll.

(1)

Migiie,

ttaiv, tom. rrXIV Palrol. .

coi. i.6ocol 128.

(2) i
i

Amplia. r

tom- VI-

col.

990.

(3} Ibid.

I.

c.

Pomino

'

250

DE

B.

GIRALDO DE SALTS CONFESSORE.

in partem iaboris associavit.WBMva esi,inquit ejus biographus, Batdricus, Dolensis episcopus (t>), illi, muUosdebere collig-ere. ipsisque

Domino oblatum,
J. Y. H.

suscepisse habitum reg-ularis

erat

canonici in monasterio S. Aviti. Non longe raouasterium illud a viUa Salis et a domo parentum. Ast S. Aviti loca quinque in Petragoricis inspicienti vel obiter Atlantem

Cassinianum occurrunt.nempe

S. Avitus Do-

minorum,

S.

Avit

le

Senieur, 5. Avilus de

Riperia, S. Avit Riviere. S. AvitusLeydensis, Avitus Villariensis, S. S. Avit de Leyde, S Avitus de GrHveraeyrns Avit Villars et S.
:

dare manducare, ne forte deficerent in via; quidam enim ex iis de longinquo venerant. Vocatiautem suntcoUecti iUi, Reg*ulares, qui more primitivffi Ecclesiee vivere satagebant regulariter. Factnm est igitur exaraen iUud, ad-

volansde mundi lenocinio, canonicorum congregatio.

Hujus concilH primus

effectus fuit

quin autem hic agatur de S. Aviio Domino-

rum dubium

esse

non

poiest

nam

istic ali-

quando exsiitit collegium canonicorum, ut constatex Actis S. Aviti Eremiim ad diem coniroxvii Septembris (1) et diuturna fuit utrum ssecularium an regularium esversia,
colsei.Tandem anno 1292 decisum fuit, esse ex hac iegium s^culare (2). Constai tamen canomcorum Viia S. GivM\, collegium fuisse

fundatio S. Mariae de Rota in Bosco prope CrerfomMm (Craon dep. Mayennp), quie ad finem usque permansit canonicorum S. Augusiini. Posimodum iamen Fontem Ebraidi (Fontevraud), quatenus saliem ad fceminas
spectai, sub

Regula S. Benedicti

insiituit (7).

reguiarium,quum aperte dicat biographus habitum canonici nosier, Sanctum induisse

re-ulnris in monasterio S- Aviti,

Pari modo B. Giraldus et ipse canonicus regusub Regula laris, monasteria, quae insiituii, fundavit, quas dein ad ObserS. Benedicii vaniiam Cistersiensem transierunt. Presse magisirum suum Robertum secutus
quoque
fra
est B. Giraldu^

quod post me-

dilm s^culumundeeimum accidisseexistimo. quaiuor Porro vilia S. Aviti Dominorum

R
Bergeracensi distat chiiiomeiris a viila Salis hanc viilam evadit verisimillimum

eieni^n si ea quse in Viia indandanumm. 7 ei H cum Roberti austeri:

taie,

quam

ferantur,

Baidricus Doiensis exposuii, confacile cerniiur, discipulus magistri

unde
irea

annum

fuisse S. Giraldo naiaiem. scilicet 4. Tempus mortis,

annum
;

1120 co-

suiimaginemaccuratissimeexhibuisse. Bal(8i,ciU- ^ dricus quidem B. Roberium depingii vix cioindntum, lectisternium prffiter humum
lautos et noscentem, vinum omnino, cibosque Quae omnia ad amussim saginatos nescientem.

1070;

quo iempore in nnoscimus, sed ignoramus adeoque quot Giraldus lucem prodierit B. Conjectare tamen itcei adsevixerit.
annis

vitam nam nium usque non produxisse

:

dis-

Arbrisseilo, anno cipulus fuii S. Roberii de ipse ad decrepitam Ma1117 defuncii (S), qui quoniam supre^ tem pervenissenon videtur biogra:

praedicaGiraldo communia erant; his adde in B. Giraldo nostro B. Rotionis instantia, ei 1,1*..- v^-y-.. berium expressum invenies. D n' Robertus, sic B. bi6 Ut magistersuus, B.
.f

'""J*"* "<"''

^^^^.^^

mo morbo imminente,
phus co^vus
tionem
(4),

ut habet ejus ad populos, qni ejus prJEdicaet

perffebat: quod multis precibus postulabaut, virum indicat robust^ adhuc

avide

desiderabant.

desiderantes

raldus piMWma Gin.ldi biografuqiebanl ab eo conversi. B. conversi ad DnmiVhus num. 12 multi, inquit. coeperunt ei olferre nura per ejus ministerium. eoenobia, possessionesetpraedia ad construenda monasleria pro viris, duo fundavitque septem

fundavit ewnobia.ad

g^ <^on-

laborisgenus
aitera parie

senio fractum Ex valetudinis, adeoque nec Giraldus. qui magisiro suo B.

autem pro fosminis. Nominavit

Caduinum
,

pri-

inum
Absiam

Grandis-Silvara

secundum

Dalonera

tZs

C TsuU ^ quando

dic^tur^n V^!oium annis supervixit, adhuc P-erumfu^s^^ nun. 5 et 4,

se

tertiura,

Bornetum, quartnm,

Alodi..

quintnm

B. Roberto discvpuluw biographus noster, G.randus citatus, inquii apnd eum puerpraeconiotautiviri, festinav.t
Suscipiens dvoioneet aUcritate
Tiotas faciebat

dedU.^

Tntionem et Bibionera ad Alia duo nominavit *. Chronicum S. Maxenmonialium rpffionem

septimum.. Gatiniae sextura.Castellaria

ligionen.

fernla posset matunus fnveniH.ut-^-^ tanta

erudiri.

autemsenex puerum cum

c^on^. ToZTRoberto^ortaiore, habiium

parvulo vias Domini

--^

P^

^-^3^^ tandem^
:

reauiarisB.GivB\dusin monasierto Roberium, se7uTcepitBxhisceconjecto, B. qu^nj^^-^ ';ZU^rium fere, B. Giraldnm admissa qua conjectura narium obiisse commode.procedit. Robertus qiacZZZaxis natu^ annos Christi 1040 ei 1050

S. Avttt

tmtZ

annum Malleacense dictum. et iii vulgo pludesinens. adeoque cosevum, Christi Szc adscribtt Giraldo res fundaliones B. centes.mo vi- F enimhabet^S): Anno raillesirao Salaobiit... Eodera teinge.irao Giraudus de plurima ctenobia de.ustr pore inchoatn suut territor.o Tolos LtioneGiraudi de Sala. In honore S. Mari. q..od u uracoenobium in fm ,.bi V^^rans^^^^ vocatur Major Silva, .ud c Agennens. e.t a Stephanus. In pago Gundura * .n hono e S^Ma nobium,vocatura In ter abbas fuil Bernardus. ria- ubi primus

WM

Franci. ^^^^ %ioria ut mints U17 sat virium habebat ^mpenderc 5U anno suam operam terio apo trio aposioiico
liter.
,

-^^S
annum

* in honore B. Mna=^ Jb vocatur Cadunense E..?li' Helias. In p.gTO priraus abbas fuit
vocatur Bornet^ !,ensi est aliud, q..od
territorio civit.ti.s

;ro

mracor.c.

civitatis

est

^J^^

c..^

s n^.litej

^-,,^^1^, circa
potuii.

10/0

rdiatura.ubiprimnsabbasfuitW.nelmu^^

B RoZflersari

Si modesie acct^

P-^.f' Bst aliud in "' Alodus* ubi prirausabbas '"'?; vocatur Santonen terr.tor.o In It post Giraudus.

^""^^

u,

AlUud.

ni... r,g,.ian.

bui adicn-

.^^stolico ^^
, AC.

socios minislerio, tmpendere.ettam

.11

fiu';

SS. inn,.

S.,... ..S-

^^lj''

- ^, gl|; ^*^,

II.

pag 2iy.

Tom.jX, pag

'll.r::[;^ns:.i;::mF^i;^..pa.o^-

CasteUarium

:: ,

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBUIS.

abbas Castellarium nuncupatur , ubi primus In nemore Gastinensi est aliud ad Aimericus. primus du S Benedictum de Pino * vocatum, ubi nemore , bbhs GuiUelmus fuit. Aliud est in
est BonieVallis* nomine. In pago Lemovicino * vocatum. ubi primus Rog-erius ftliud Dalum *, ^^.l fuit. Est aliud ^.Tinhinm Gastrcnsis *. abbas *..:* i?.4. i:.,^ coenobium Gastrensis

251

B. Giraldus factus erat

annorum undecim.
:

Remanent duo prioratus

S.

Corbasim, doraus

J.

1*011 V H.

S.

Benoit

pio

MariiEetS. Nicolaosacrata, cu;wsmen(ionem nuspiamreperi. Castalensiscontraindioecesi

Bonnevaux
Dalon
Chaires

Guillelmus. Est alia ubi primus abbas fuit vocatur domns Dei in Lemovicensi pago, qufe Goffredus primus fuit. Castalensis, ubi prior Corbasim vocata Alia quoque domus Dei Nicolao sacrata, ubi pnor Beret S.
, ,

S Mariffi nardusprimus
leacense.
7

fuit.

Hactenus Chronicum Mal-

tndicel ihronicuni MaVeit

rente,

Quamvis scriptoris testimonium, quatenus co^vi, prxferendum biographo S.Geraldi,

videatur ducentis fere post annis scribenti,

hujus tamen potiorem rationem habendam censemus, qui indubie coram habuit documenta antiqua, nullierrori obnoxia. MalleaTucensis quidemduo monasieriapuellaria, nostro et Bibionem omisit, et Beato tionem aliis adtribuit fundationem coenobiorum, biographi sescribendam. Etenim catalogo
addidit quentes Malieacensis fundationes Tenalise, S.Benedictt Fontis Dulcis, Gondonii, dePinu, Bon^-Vallis, Castrensis prioratuum Castaliensis et Corbasini. Porro nullo
,

Lemovicina, vulgo Le Chular (7), prioratus origo mihi similiter ignota est. Sed esto utrumque locum fundarit B. Ginldus, biographi fidem non inficeret, quoniam de iis ccenobiis egisse credendus est, quee in justa monasteria excreverunt prioratus auiem sunt potius monasteriorum rudimenta, quee facile a scriptore omitti potuerunt. 9 Manet igitur, a B. Giraldo septem viro- tUenotiei X,!^(,j/'j' Turum et duo foeminarum monasteria fundata lionem el Bim fuisse prout ab ejus biographo enumerata ionem; sunt sciiicet, ut habet num. 12 Vitas, Caduinum primura. Grandis-Silva secundnm, Dalo tertium. Bornetum quartum, Alodia qniutum, Absia Gatiftiae sextura, Castellaria septimnm. Quibus addenda su7it duo monasteria puella: i> , :

ria, Tutio

et Bibio.

Ex

hisce verbis oriiur

imprimis quxstio, anenumerata monasteria virorum ordine chronoiogico hic describantur. Certum quidem est Casteii\ria fuisse ultimam fundationem B. Geraidi, anno, inE quit biographus num. 23, raillnsimocentesirao quod constituta nam decimo nono factnm jam Casteiiaria, ut ibidem dicitur locum
: ,

argumento constat, ullum ex istis monaGiraldum de steriis auctorem habuisse B. Quod imprimis spectat ad FontemSalis. Mabiilonius in suis Annalibus Dulcem Mon:^sterii originera lib. Lxxii num. 17 dicit
certo
,

Absife

de

eremitario
,

abbatiara

constituerit

Salis Chronicon Malleacense S. Gerardo de AVillelmo de domestica vero loci monuraenta Concampotribuunt. Quam in rem in sua Apfundapendice sub lxxxi adducit diplomata

tionis

Recte igitur monasterium istud Gonbiographus e suo Cataiogo expunxit. De quod dicam, quum, ut scribit donio non est,
(1).

raonumenta (2). omnia illius Attamen Angeius Manriquez in perierint. U23 Annalibus Cisterciensibus ad annum
Gailia Christiana
cap.

non indicat posteriorem esse Absiensem fundationem Casleliariensi, ipse etiam vir sanctus eremiticam coluit vitam, adeoque et eremitoria in decursu erigere potuit, in monastica dein instituia mutata. Dein quam attigimus in B. Bertrandi actis controversia num. 6 monstrat, Caduino primatum quemdam super Grandi-Siiva obtigisse. Ex quo mihi satis verisimile est, si Casteliaria excipias ordine chronoiogico monasteria a biographo recenseri. Existimo tamen prius fceminarum quam virorum mO' nasteria instituta fuisse idque satis certum
B. Giraldus
:

videtur pro Tutione.

Nam

ejus fratres Gri-

num. Gondonium
4.

8 sine

ambage

dicit

Gundum seu

neam
linece

originem

iifuisse filiam Caduini, et ad Pari modo Pontiniacensem periinere. Caduino debet Bona Valiis et cum eo

moardus et Fulco adhuc juvenes erant, quippe qui, ut ioquitur biographus num. 13, de scboeorum lis ad propria facerent reditura, quando ut ibidem Giraldus ;am Tutionensis frater
,

Pontiniacensi adscripta fuit (a), quod 1120 ideyntestaturAng. Manriquezadannum

cap.
1.

dicitur,vuigo appeiiabatur. Deinpauio supra, num, 12, Tutio mater et magistra Ordinis,
Fons-Ebraldi vero filia Tutionis, quod observadonec propter tura est Hliquantura teraporis, compnlsffi sunt aqnse penuriam Tutionenses

num.

i.
.

in variii

dix

fttihm
dut-

f\tii-

aa Porro Tenalia quge numquam transtit Benedicti Cistercienses, sedsemper OrdinisS. debet, permansit, originem suam Fonti-Duici
8

mutare domicilium
tuerat pater
raater.
;

et

intrare

Fontis-Ebraldi
est,

Chrtsttaut nos docent monumenta Galiiae Monasterio S. Benm (4). Idem dicere licet de Christiana S.Manedicti de Pinu, quod Gallia

monasterium. Ex tunc irritatum

et raater
filia, filia

qnod

sta-

vero facta est

ri^ de Pinu, appellat (5) primus abbas hujus co^nobii

:

nam

auctor

et

qui, ut loquitur charta caiionicis S. Hisiorem vitam ducere' volens. a ipse canonicus obtinuit
larii

fuit Gulieimus, concordise (b), religio-

Pictaviensis ea lege, locum qnemdam, qui dicitur Ferraria unara thuns B. Hilaut singulis annis libram preces pro defunrio per.snlvendam ferrent ac
ctis canonicis
.

Scimus autem fundatum FontemEbraidianno 1100 awH 101, idafprmat chronicum Malieacense seu S. Maxentii scriraa-ister bens 18): Eodem anno (1000), Rotbertns incepitlocum Foncoepitdig-nosci apud nos et monachos Evrardi * aedificare, et fratres et
tis

F.bralHi

adunare

funderent monachi Ex his satts deberi Guliquide constat initium ccenobii post monacho, qutn iielmo, oiim canonico, Castrenstsaualiqua B. Giraldi mentio fiat. si fidem trtbuttem abbatiain Petragoricis, minorttae jam ante

in pluribus sua religiose vivunt eXc.Num Tucum vivente et mortno apud Tucum dicere sed idem sit cum Tutione, non ausim
, :

locis,

qui sub disciplina et tenent Ordinem, eo

id elucet

pr.vcessiss Tutionis fundationem

Fontebraidensem.necprimatumamtsissemst peouriam unde initta Tutioms

propteraquffi
:

mus Joanni Dupuy annum 1081 fundata

fuit

quando

sciltcet

referenda sunt. Tutio (le Tusad sxcuium Engoltsla Charente) in dicecesi son Uep de Fontis-Ebraipersiitit sub Ordine
xi

mensi,
(7)

U Long

U:^-t .M. ';Tmi'% >b.d. I.c,up..

Octobris

col.

578.

Bouquel.

ficc.

num^ Bibl. lu.i. de Fr. lom. IV XII, pogde Hist. dc Fr. lom.

13422.

()

D.

40*

35

densis

Tomus X.

252
Aocroii

DE

B.
,

GIRALDO DE SALIS CONFESSORE.

tJicensi.squerimoniam ejusindiscussam praeteriri non ferens, jussit, ut vicini senes in medium

densis in archipresbyteratu inquit Mabillonius lib. Lxxn Annal. 4-2, Ruffiacensi. Unde errant quidam, dubiiantes, utri dicecesi Santonensi aut Engolismensi adscribani (1). Quod

deducerentur

et si

vidissent vel audissent,

ad Bibionem spectat nullam ejus mentionem uspiam inveniy atque adeo parthenonem interiisse existimo.
*^

^uinuM*

^^ Atque hse sunt fundationes S Giraldi ex quibus etiam argui potest, quse fuerit apostolicorum laborum circumscriptio omnia etiim monasteria si Grandem-Silvam ad Tolosanam pertinentem excipias, inira provincias Bituricensem et Burdigalensem continentur. Nunc ad singula coenobia deveniamus, Caduinum monasierium hodie Peiroprae omnibus reliquis corensis dicecesis p7nmum ponit biographus noster supra citaquippe quod anno 1113, tus, nec immerito secundum Chronicum Malleacense (2), inchoatum anno ll\ b jam a Giraldo nostro ad monasterii formam redactum erat, ut docet
: , ^ : y

istam aliquando quis utrum eonira liorainum incoluisset, ab eo coram omnibus requirerentur. Requisiii senes. responderunt, eremum istam retroactis temporibus solitudiVerumtamen nem hactenus permansisse
.

eremum

quamdam eremi particulam retulerunt quemdam rusticum, Robertum de Lag-e nomiue

jam pridem coluisse et decimam prasdicto monacbo tradidisse. Atque hinc querela decimatorum, quam Roberius rusiicus redimere debuit preiio trig-inta solidorum et .sex nummorum. Hisce demum omnibus absolutis, donatio perfecta fuit. Satis igitur manifestum inter donationem fundi ei ynonasierii fit erectionem tempus aliquod ftuxisse quapropter etiamsi Dalonensis donaiio omnes
,

alias

nos insti^umentum

datum

B.

Benedicti die

fundaiiones B. Giraldi py-secessisset nullatenus sequeretur, Dalonum ante Caduini et Grandis-SiiVcV consiituiionem ad justi mo,

festiva, quiuto idus (xi) Julii,

natiooe quiuto (3); in eo enem Robertus de Arbecello coucedit et irrevocabiliter tribuit nuUo pacto, nisi solo caritativae germanitatis amore retento,

anno ab IncarDomiui millesimo ceuteciimo decimo

nasterii
dicit

formam redacium

fuisse.

Dalonum
3,

Ordini Cisierciensi anno 1120 adscriptum

Ang. Manrique ad hunc annum cap.

7
;
:

num.

domino Gerardo de
que
filiis,

Salis,

venerabili mag^istro,
ejus-

socio suo, iuter necessarios amicissimo,

imo conservis, tam extemporaneis quam successuris utrumque locum in Silva Cadunensi situm,... quem ipse Gerardus cum
suiscommilitionibus acquisierat et acquisitam aedificaverat. Non ita diu post CaduinumCi'
sterciensi Ordini

muliis opibus accrevisse inira breve tempus videtur nam quum, Dalonenses conquesii fuisseni apud Aiexandrum Pp. III, ut habeturin Decretalibus c. 9 de decimis [ni,30), quod monachi Ursitenses decimas auferre
conareutur, respondet Pontifex, ut inter se pacifice super decimis componant. Nara, mquit, quando Romaua Ecclesia Ordini vestro privilegia de decimis dederat, ita erant rarse

adjunctnm

fuit

filia scili-

Hugo illuc misit cet monachum suum anno inquit Henricum Gallia Christiana (4), 1116 ast Angelus ManPontiniaci, cujus abbas
.-

quod exinde nulll abbatije vestri Ordinis sed nunc poterat de jure scandalum suboriri tantum aug-mentatse sunt, ac possessioniin
, :

rique in suis

Annalibus Cisterciensibus sub

anno 1120

cap. i num. i, Cisterciensem associationem ad annumWl^refert. Arbiiramur,

Galliae Chrisiianas, fontibus

bus auctae, quod multi viri ecclesiastici de vobis apud nos querelam ssepe proponunt. Hoc monasterium, sicut pleraque alia, commendatariis traditum, midium decrevit, suo libros annuos 1500 referebat.
et

abbati

historicis vici-

niori credendum esse ciensibus; prsesertim

quam Annahbus Cisterquum Ang. Manrique

Borne- Bometum, 12 Quarta S. Giraldi fundaiio fuit

:

fateatur ibidem, sibi adhuc fund;ilores ig-notos esse, quos cerio recenset Gallia Christiana. Cieierum in computandis annis alicujus funC daiionis monasiica?,ejusque exordiosignando, multiplices sunt varianiium opinionum causse, indicatde ad diem xx Octobris in Aciis

Engolismensis tum, olim et nunc dicBcesis chronicum Malleacense ad anejus initium num 1113 reponit: Anno, inquit (7), mcxiii Cadonio et Giraudus de Sala raonasteria duo Bovneimcevit. Ex hisautemverbisneutiquam
constiiutum deducere licet, jam ab anno 1113 monasterium. Nam ut fuisse Bornetense agentes, non supra monstravimus de Caduino adjusti monasterii coniinuo incepia fundatio
,

BB. Gaufridi

buerii, adibit

quas Caduini reiigiose asservabatur Sacrum Christi Sudarium. Monasteet Serlonis,

lector, si lu(5).

rium abbati suo commendatario annue quinGrandem-s,i-

vam ntm

tt
,

Dah-

quemillia iibrarum Galticarum referebat. y^ De sccundo monastcrio, a B. Giraldo ^^^^^^^^ Grandi-SHva, nonesi quod pluribus

agamus quum
;

quas scimus, in Aciis S. Ber-

trandiexposuerimus. T^rtium itaque monain dtcecesi sterium est Dalonum seu Dalona, esi de Lemovicensi et quidem agi coeptum Giraldus quando ejus fundatione anno 1114,
:

noster locum agrestem in Daionensis (b) verum docet iiber fundaiionis fuerit dicioanno, non iicel donaiio celebraia
,
:

donum

accepit

ut

consiitutionem atiingit, quum perfectionem biennium ab ejus iniiiis ad Imo si insirumenio, operis intercurrerit. adhibeGallia Chrisiiana ediio (8) , fidem primum 1125 uitima manus mus anno Anno Domini mccccu Borneto imposita fuit. nos GuiUelmus. epiin raense Decembris tenu.mus scopus EugoUsmensis, vidimus fundationem raopalpavimus et perleg-imus quod fundav.t anno Borneto nasterii de Honorio secundo in Urbe praeDomini Mcxxv, episcopus l.ngosideute, dominus Geraldus

pro Cadumo

lismensis

coenobium videiur continuo erecium

nam

intercessit donationi. ut ibidem dicitur,

mo-

nachusquidam Turiuriacensis, Constaniinus connomine, locum Dalonis in sua pertinentia Lemostitutum calumnians episcopus autem
:

legatus et in quodam monaster.i supradicti Chartario fundationis cura monastehabebatur. Et ut diligentiori ^piscopo foveaEugolismensi
,

S.

R.

E.

rium ipsum ab

dilectus ^1-^^^-^- ^^^ '^^^: tur et\ueatur, abbas , cum con primus ejusdem monasterii
,38.

i)

Acu SS to.. Vin OCl..,

P^B^OM

Ga.,.

Kec. des H.l. de Pv. lom. XII,

i.ag.

WV - {*}

ro.n.

II, coi.

fratrum suorum, episcopis niensi episcopo meisque successoribns incensi, smgulis cessit quartam partem librffi inspexit ratam annis reddendam. Qui chartam sextus, sehahuit Guillelmus, hujus nominis
silio

DIE VIGBSIMA TERTIA OOrOBRlS. remlihrarum IStOO, secundum mihi Gerardo Eng-olis-

258
alios 4000
(7).

tVbTORt
J.

14 Sexta fundatio Beati nostri est rium Absia, quod hiographus num. 6 dicit Gatinise, chronicum Meileacense in nemore Gastinensi ponz^ Duplex est
:

monaste-

H.

^^^.^

dem Engolismensem
1415
(1)
:

tenuit ah anno 1391 ad eptscopus et qui fundasse dicitur

autempagus GaWastinensis alter noiior suh stinensis seu civitate Senonensi (vulgo Le Gatinois) (S), qui
inier civitates Aurelianensem Parisiensem alter vero in Pictonibus, a Cl. interjacet
;

Gerardus seu Giraldus de Blavia, hujus minis secundus, ab anno 1101 ad 1136 (^)- ^^ chronico Malpo7^ro instrumentum istud cum Bornetum, leacensi conveniat, dicendum est, et eodem a B. Giraldo anno 1113 inchoatum,
duce, ah aliquot fratribus

no-

Guerard omissus

(9),

quem

recenset Hadrian.

mum

jam excultum., deanno \\%hperfectamformam accepisse:

Valesius in Noiiiia Gaiiiarum sub verbo Pictones (10). In hoc minori pago sub paga maoiim Rupellensis, jori Pictonico, est Absia
:

hodie

Pictaviensis dioscesis.

Initium monaxvui.

GuiHelmus, adeoque qui primus dicitur abbas

sterii refert ejus

chartarium his verhis (U)

supranum, ut hahet chronicum Melleacense, suhsellii pr^positum. CaeteQ,esse inferioris

Anno ablncarnationeDomini mcxx, epacta

rum Manrique

agunt et Jongelinus nuspiam quatenus ad Cisterciensem Ordide Borneto, nem pertineat, quod tamen affrmat Gallta Christiana (3). Communem calamitatem sucommendaiariis traditum, biit Bornetum lihrarum quibus annuatim quatuor millia
,

concurrente iv, indictione xui, fuud;itum est coenobium S. Mariae Absiae in primam abbatiam pagi Pictat-iensis secundum Regulam S. Benedicti

patrum, probatissimorum monachorum Cisterciensium, a magistro venegratia Spiritus rabili Giraudeo *, cooperante et auctoritate virorum in magna gloria,
et institutum

.g^^^^j^

Sancti

reddebat.
Hoiio.

religiosorura

soilicet

venerabilis Guillelmi

quintum monasterium, a B.QitMo fundatum, quod hiographus nosier voduplex est cat Alodia cujus quidem nominis scilicet Virginum in diwcesi Lecosnohium
13 Sequitur
:
:

Borneti Gisleberti et abbatis Cadunii et abbatis multorum, tam religiosorum quam etaliorum

clericorum

movicensi

virorum, de quo nobis sermo, in Benedictino Piciaviensi: utrumque in Ordine

;

asad finem usque perseveravit. Pictaviense (Lez Alleux, ceterium. B Marise de Allodiis sed incerto Dep. des Deux-Sfevres) a B. Giraldo, nuspiam de ejus tempore, fundatum fuit inveni. praefundaiionis tempore quidquam Chronico Malleacensi supra ter ea, qu^ ex Petrum et reiuiimus. Abbaiem autem posi habuit Grimoardum, B. Giraldi Giraudum Castellariorum nosiri fratrem, quiexpriore
:

nobilium personarum. Et sub vui idus Aprilis, feria tertia una die, clerici insimul ante Palmas, primus abbas et habitu consecrati in mouastico sexdecim Giraudus, postsunt: qui videlicet magister praefatum religiosum quara discipulum suum, moribus invalde virum et per omnia bonis fratribus sibi coramissis abbatem structum
,

scilicet

ordinasset; ut

ei

mos

liberumillis tradens struere, locum hunc

erat libere abbatis indo,

mibusetnecessariis rebus optime ad servien-

dum Ceo magnajamexparteexstructum,

verum
haberent,
;

ut

hancahbaiiamdeinderexit,donec\\^OPictaviensis episcopus electus fuit.

regem Christum super se seraper caput monuit ut in virtute Sancti Spiritus

viverent,

Quam

eleciio-

secundum propositum supra dictum

nem aliquandiu suspensam

:

hahuit Ludovicus Bernardus epislolam 34.2 VIl quamobrem S. episcopum, dedit ad Joslenum,Suessionensem adheerentem, ut Burdegaiensem regio lateri

Ordinis S. Beneprfficipiendo rogavit. Ahhaiia suo libras 2000 reddebat. dicii commendatario Sepiima tandem heati viri Giraldi funda15
tio fuit

^^^^^^^^^^^_

ccenohium Castellaria

quod quidem

archiepiscopum, qui electam pari Pictaviencanonica sium pace et voto et voce personam consecraverat, apud reg-em excuset libertate Grimoardi laudavit Innocentias (4). Electionem altera nd clerum et 11, datis duabus epistoiis, C populum, altera ad ipsura Grimoardum, qua
hortatur, ut in his quffi ad episcopale satagat laudaofficium pertinent, semetipsum faciat euangelistse, minibiliter exercere, opus subditos vero suos pa-

ante Absiain fundatum

ciausit

videtur, licet ultimo

quatenus ihidem loco positum,

diem suum

Nam,ut num.

prascedentt monstra-

initium sumpstt vimus ex chartario Ahsia monasterium, ast Castellariense anno num. 23, circ. festum secundum biographum

mO

eumdem

sterium

suum impleat:

commissa sibi a spirituaDeo Ecclesia sub sua providentia tam

ternis affectibus diligat
;

A-exxiv Augustx anno Domim S Bartholom^i quoque centesimo decimo nono. Idem millesimo enim Abquum monstrat reliqua narratio ut de ereraitano peterei B. Giraldus, siam id est, ut imttum daret
:

et ut

abbatiam constitueret,

liter

temporaliter augeatur intenta anipossessiones mi vigilantia studeat providere episcopatus,qusedi6tracta bona ipsius

quam
et

suam jusio ccenohio, jam quandoqutdem frairihabebant Casteilaria; expleto Absia. opere. ventuse,
buspromisit,
r^r.-estitit,

regularem formam

qnoque

Quod quidem vnm ad eorum monasterium. con-

noscuntur, vel illicite alienata esse

diligentia recuperare laboret
(5).

cum omni Hoc quoque

cujus vtx monasterium absorbuit commenda: erant anno\n&, quoBenedtcrudera reliqua monasticum edxtinus Beaunier iihrum suum remanehat cendit ^Q).Interea commendatario laudatum scrtptosus annuus secundum mox

quando Absi^ in infirmtiate Casieilariaquedelatus. ibuiemsemstiiutus. suam. Non vtdetur

ZLrotus, vitam finivii laborantem luiemverisimile, supremo morbo insudasse beatum vtrum. nov^ fundationi
Quamvisautem Absiam anno
1120

Casteila-

r^aannopr^cedenti,Ul9jundatahabeamus,

-(tJ) Recucil des archevfich^s, tom.

I.

pag. Ib9. -(7) ib.a.

i.c.

adeoque

254,
AOCTOtl
J.

DE B.GIRALDO PE SALIS CONKESSORE.

terno sale. Fulco dicebatur ejus paler Adearambo inclyti ac locupletati. genedis mater qui famosi juxta nomen magnorum
:

V. H.

Ssnum C
,

adeoque de alterutrius prioritate dubium nultmsuperesse videatur; nihilominus hiogra27 Castellaria dicit locorum suonovTsimum, pauperrimum et, quantum ad rumuovisMuju 'V if \^;.v t vil si mum. Quas verba biographi, vii.o^ i^ tpotiim lecium
-,

rosi et

rerum Castellartensium

scientzssimi, ita tn-

terpretor, ut licet fundatio Castettariorum anterior sit in mutatione vitae eremeticse cum monastica, tamen ipsa loca regularia imperfecta reliquerit moriens B. Giraldus, perfi-

magni et spat.osi sunt iu medio hujus mans nmhn milites ea. conditione, chnstiam profesf amoo miiiies ex -uuvi de quibus sermo cinnp , rplie-ioai devotione reiigiosi utvu h sione sed usque grandis restat ad interpretandum
, , ,
:

ad

ordinem

prosecutoris duximus reservan-

dum.

cienda post obitum

quod etiam indicat vox omnium pauperrimum monasterium. Confirmatur etiam ex num. 29, quo dicitur in diebus Emerici seu Aimerici fralres factos monacbos
:

igitur parentes prKclaras tres quiapriEclara tria luminaria, prfficlare soboles, Giraugenuerunt, omnes futuros ad eremum, primum , Grimoardum secunvocantes
Prfficlari

dum dum

et ipsura primura

abbatera

loci.

Ad annum
,

Fulconem novissimum. Sed usque ad tempus sustinendo de duobus uUimis fratribus. in Giraudus sic a quodam commendatus est
,

usque 1121, quo Aimericus cc^pit necdum quamperfectionem acceperant Castetlaria, justi monasterii a B. Giraldo vis rudimenta
jacta
fuissent. Castellaria (Les Niort) etiamdep. des Deux-Sfevres. arrond. de ad dioecesim Pictaviensem pertinet, fuitChatelliers,

versibus

Giraudus gente generosus. corpore, mente, PetragoriB pago fulsit, quia lucis imago. spei In&eniosus ilaque puer Giraudus magnae
litterarum et laudabilis iudolis,
studiis tradi^

num

Claravatque Ordinis Cisterciensis, et tinese Ang. Manlensis, ab anno 1128, ut monstrat vi, num. 6. rique ad eumdem annum cap. Comme7idatario ohveniebant duodecim millia appotibrarum Gallicarum, Coronidis loco extenderet comnere liceat, quam tate sese usus universim in Galtiapr^ter

erudiendus in scholis. tus est a parentibus primogenitus in multis fratribus &, Erat enim est artibus liberahbus ; et ante eos traditus multo post fratrem sequi ad schoquibus non unicuique secundum las fuit maxime curae timere Deum et tempus suae genitura^. Domi eos devoab orani peccato docebat
;

abstinere

mendarum

Ordinesmendicantes,erantmonasteriadotata adeoque saecu1644, ex quibus commendata,

laribus distribuenda
:
,

tissima mater:inscholisdisciplinametscienmagister, in quibus tiam monebat eos sedulus cunctos cosetaneos suos eni-

omnibus supra
guffi

erant numero 1214 monasteria suh abbatthus recontra virorum simititerregularibus erant 114 -.prioratuum numerus (1). gularium ignoratur

tantum eruditione Imtuerunt in brevi, ncn quantum unctione Spintus

raagistrffi
,

Sancti.

hortanteB.
,

puer Giraudus, compe2 Keligiosus itaque

nober,ode

riens in

utpote

VITA
B.

animo mundum domus ardet et ignis instat a sapientiam, congruentergo coepitsecundum de lotenerae, revolvere in corde tem ffltati tam non et unica, quae mortis
positum
in

mahgno,

ArbnuUo,

quia

ffica

GIRALDl DE SALIS.
'

accutimetergo:etpostmultos cogitationem
circuitus, sacra lUusantiura aut defendentiura infantia, demum petere stris pueri deliberavit fecissetque desideno satis. deserta vel ereraum
:

iUa singulari

scripta ab

audore anonymo, Camonacho stellariensi, ut videlur,

circa finem sceculi XIII,

EX

MS. CASTELLARIENSI,

ffltatis. Animus teneritudo non obstitisset ecclesias aut circa circa tamen cum Martino aut ^tate teneUa semper intentus. adhuc in abbatias benedictionibus dulcedinieditabatur, raire in devo^ quod postraodum exsolv .t Bis prfflventus eventus. Et vidit, quod to tunc rei probavit apposuit. et corara Deo acceptura
:

es.et

bonura

AmpUssim. Apud Edm. Uarune

"

^^-^S^^fi^SSS^tZ
nationis.
,pirhrissel Arbnssei illis Robertus d 3 Erat in diebus et eonversatione quidam , vir speotabilis c: buj"^ .^1 venerabilis acoeptat.one Deo et immaculata rat coram
"''"'"
^

ColleCt. tom.

VI.

^^_^,^_^,.

CAPUT PRIMUM.
studium; Beati natales; liUerarura ^ ereCanOniCalUS regu.ai .= ,*.. canonicatus regularis; vita ^.

Lni
gio

munda

et

Lni

populo. soUicitum se <^f^^l''^JX t ergo de caducn s^culo' nequam. Is ^^^

,uca; pr.d,caUoes
cesi Pictaviensi.

to"i-uransparum.ex.docoid s^^^^^^^^^ - "^.y^, ^^^^^ ^i^.^bat animamm

.

d,-

^^-^tSX:!^^'^^- '
^' epnnubia, sicut

l^tatChristovirgines.aUiciensadspin.-lia
R"^'"'"
"''''

^^^^:^^J^Z^,<^.

D. Giraliius. inogro Pf'rocoricni' l.bus parenii'obi-

ortus est de P^trago^ iraudus igitur noster

territor>o.

^ricens.

t
b
in

Salis

et

hsc

cu. vocabu um terra natalis a fuit tanto viro

in vico.
.

Sl^51^:.~tferv.^^^^^ tis-Ebrald. locum V '"'"^'^^^^/^i^tquebatur edoct- -- I)om.n J^ ^^^^^

.piritu, et

ac nationis, cervicos.tate non plu natali cis C^terum de mans de ma aliquid tale, quam p.sces traxit
bell.cosffi
eccle.. lom. Migne. Dicl. d. g6ogr.
1,

nau^etalitus medio perversa;

est

per

multum

tempor.B,
fero-

navit
col.

7i5.

(1)

, ;

PIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

, .avH apud eu.
viaeiur ^^""^.^

25^
AUCtOH
CIITIICIIMI ABORrMO.

'-->.
i'

ut sub

tanU

^uU

^^ ^^^^^^^^^^^ ^^'
consilio, a

aasiduua

X^'v". . x^

Z^:^^:^^::^ Zer^ U.ore. 6 Domiui.

910, queuji.uuiH
4,
:

tipii;

cum deSuscipiens autem senex puerum animi, per dies aliquot votione et alacritate qui dum notas faciebat parvulo vias Domiui uUenorem, et eremum teuderet adolesceret , fervorem, Videus pater in juvene tam intejiaum
persuadere coepit ei religionem laxiorem de consilio coegit renitentem. Suscepit ergo oblatus, UaRoberti puer Giraudus, Domino Sancti bitum regularis cauonici in munasterio monasterium illud a louge erat
,

tum quia eum sitiebat ,uia pr.a.caodo popuU, audire HcenUu. tu. cumulatius mereri volebat cumulatms , tum quia eremi cultor optabat, latiora decUnans, degere angustius sancta quippe rusticitas prodest sibi soli, sed docta caritas proximo et sibi. Ardequo
exierat,
:

et

bat in claustro, sed non lucebat mundo pericUtanti, quia non erat in ioco lucendi videbat messem multam, sed operariorum paucitatem et mercedis ubertatem. Egressus est igitur, ut copiosiora sibi vindicaret merita de paupere
: :

canonico factus pauperior eremita

et secuncoe-

Aviti d.
villa

Non

dum
pit

Dei

manum bonam secum ampUare

domo parentum, placuitque taambobus commodari Domiuo praedilectum tantse opiuionis sobolem lentum. Quo teuerius
de Salis et a
dilig-ebant,

Dei cuUura et religiouis geutem et locum. Ex tuuc mutati sunt vestes et cibi.ex tuuc solUccepit e. citius et arctius vacare Deo et sibi
7

JereiD.

eo amplius de ejus conversioue gaudebant. Ubi sunt, qui carnaliter amantes mortuos munfilios SU03, plorant iuexorabiliter auper do , ut vivant Christo ? " Nolite flere lugeatia super ait Jeremias*, ueque

Imprimis totus erat

in

ciUcio,

tolus

^.^^^^

cruce et martyrio; miuimisque in potu , et victu et vestitu, paucis erat et macilentus , carcoutentus. PalUdus

restrictus fuit in

cibo et

moriuum,

nem

xxn,io.

eum

scilicet

egreditur a Deo, fietu, pluugite eum, qui per peccatum, quia uon revertitur ultra,
uativitatis
suffi.

quam ne- e parcius seminecis artubus iudulgebat cesse esset, corporis et mentis perpetua rutiliivit virginispiritui subjiciebat,
,

nou videbit terram

Parentes

tate et

gaudebant, Giraudi, divino mancipati servitio, sicut et caeteri qui nou fletibus tabescebant ,

spem uon habent,

lancteqae ui-

omnes mira se armavit asperitate sensus corporis sic erant mortiticati , ut in mortem vitiorum videreutur conjurati. Omuibus diebus vitae suae, sestate et hyeme, sanus
:

lugressus

est

Giraudus coenobium
virlutum muUiplici
:

cum
flore.

et

spivirginitatis odore, referto siucero peotore ritu mansuetuainis,

et patienMira iiU erga cano^icos reverentia humanum ultra tia, subjectio et humUitas modum et iufantiae metas vivebat in cougre-

semel et nou plus comedebat lauguens et incolumis cilicium ad carnem geresolvebat jejubat, semper ad occasum solis arcto et aqua brevi cum modico pane
aeger,
:

nium

legumiue

perticiebat

prandium

pauis

hor-

sociabiUgatione justorum, ordiuabiUter sibi, Deo j velox ad audienproximo, humiUter

ter

dumet ad bona, tardus ad irascendum. et ad ac circumspiciendus i^ala, summe vqrecundus

et

prospioere ad verba; dqu circumquaque

:

carior, et deaceus quanto nigrior, tauto sibi albior, tanto sordidior. Vix sal etovuni quauto piscitangebat aut oaseolum, vix quaudoque improperando quia culum. DeUcata gulae ura negabat, et inter coenandum sua fleUbus admiscebat rigabat in pulmentis legumineis
. :

evagari non curiose per visibile quodlibet etfro4les super sjngulos coUocare nou oculos iota aut apicem non sanctEB Regul* AugMStini vel seniorum praeterire, non mandatis divinis non iu elusionem disoipUn sub. contraire repenre uon terfugium, ut assolet, aUquando
,
:

ut omnem adaquai frigidae vel vini liquorem, Ssepius intactas epulas misit nullaret saporem.
plenis vino, egeuis, ssepe esuriena ministravit bibiturus ad horam, per infusionem quod erat

haberi C evanescere iu cogitationes, non veUe admiratione. Erat in in ostentatione, non iu

saporem. aqusB tollebat colqrem, dulcorem et puvini virtutem sic enervabat, quia Semper Suabibere orimeu reputabat iramane.

rum

supenonbus omnibus debita Deo timorem amorem, spiritui prohonorem, cosequaUbus corpon prio fervorem, pudorem et decorem
,
.

puero

justitia

gratuita

per

quam

reddebat

sed non perdebatur ei aliquaudo coutrarium, Adam ejectus est suadebatur; dicebat enim et redire nos oportet de paradiso comedendo,
;

^Tln^ diacretis
viUs
pUis!

candorem

et

moerorem. Quis

umquam
,

vidit vel

temporibus cilicium et cappa indumenta, cappa grossa, rudis et fueruut iUi

et hirsutis insita in sui novitate asperis alimenta et quibus tegeretur,

^ t.(ifu

virtutem audivit columbam simpUcissimam aut verecundissimam aut respicere attoncte convitiose, aut ridere excusse. uut cachiunare fulgonbus coloquiotiose? Talibus virtutum
,

Habens

r^m Deo et AugeUs radiosus erat,

apud socios coegerunt gradatim flagrauter gratiosus. Et duiconaeum ad Ordines ascendere usque ad trepidatioue et humiUtate cordis nam ex
et

NuUam corpori laxans his contentus erat. tribuit, quum a quosaepe novam pauperibus quia veste nova sibi collata fuisset ,
nuam
vestiri erubuisset.

Munditia. vilitas

ei

placuit;

tum

8emperabhorruitpre6byteratum,dicenssenuUe

d.aconuWa-

.<u.,meremo

augere reatum. per longum tempus 6 Giraudus sic habitans regulans poextra formam sseculi, in medio
,

numquam ; supaupertas sibi semper, sordes ostentatiouem fugiens, nerfluitatem vel gloriie necessitatem vel exilem ua. solara recipiebat Quid dicam susteutatur sustentatiouem. dixero ? Utrumque si
tionem au det^tationem
veritatem enim dicam. De aon me poeuitebit; mandicitur, quod veuit nec Johanne Bapti^ta plane nec vest.eus. Hic ducans, nec bibens, jejuna et nuda autem frigidus et madidus
,

aatatem, cogitavit puU. ut ad virjlei^ pervenit qu* fueraut parvuU addere fortiorft ad ea tempons mteryaUo Visitaverat plune^ iu Ulo

Kobertum. reUgiosum

et

famosum magistrum

membra

deferens ultra

humanam

cousuetudi-

nem,

8uum

puriasimo ejU3 pectore et biberat de

: ,

256
4DCT0IS
ClSTIRCIBNSl

DE

B.

GIRALDO DE SALIS CONFESSORE.

lere, destruere
,

ANONTMA.

nem, dapessuperDasetseternasconcupiscentias eitiebat, Angelorumquedulcedinem. Vivat, qui voluerit.ut manducet Giraudus manducabat, ut viveret, Solum tempus perditum reputabat, quod in sumeudis cibis et potibus expendebat
:

disperdere

et dissipare,
,

ffidi-

ficare

pellibus
ceis
eonttmpUUiofii

vervecis contra frigoris instantiam pellicorpus algidum teg-ebat nonnumquam

,

numquam.
quoniam raundo
erat

9 Et

penitus crucifixus

vaeat;

fixus , totus rapiebatur supra sidera pectore suspirans ab imo , divina revolvebat in animo. Ex compassione mortis Domini et

prava in directa, et aspera in vias planas. Exsultabat ut g\g&s ad discurrendum per terras et vicos. urbes et castella parare Domino plebem uec palpabat; perfectam. Irascebatur vitiis accendeafficiebatur personis, quas amabat inflammabat tepidos pung-ebat bat gelidos hebetes aoueimproboa, stimulabat pigros bat in arguendo libere, non noverat metuere.
factitans
,
,

plantare et renovare

peccatoris populi, necnon ob prolongationem iviaduationem coeiesiis pairiffi miseriffi, dilationem coelestis patriffi cum Maad pedes Jesu lacrymabatur ria Magdalena .__.;jf^ : *. t^., ^^oTia T^pr. quotidie. O quoties totas noctes ducens perDomine Jesu vigiies in oratione coram te totus a se alienatus et in sagena tua bone

Diceres ignem urentem in consumendo vepres securim et asciam in dejiciendo vitiorum supercilia superborum. Explicabat peccato,

prohibitiones et originem ^ -..o pssent, quid deberent agere. mandata, ut docti hsc nnirl p.avere. Poet hffic more bona; volucris ad quid cavere. nidum revertebatur in idipsum, latebrasetad

ium rum

seriem o^..^..^

et ^^

Beati sunt, qui te audierunt et in amicitia tua

decorati sunt.

tractus.

sffipe

Angelorum penetrabat concen-

multoties tus, incerta et occulta tuse sapientiffi manifestasti contemplanti , visiones et con-

ANNOTATA.
a

ceptiones

meditanti, aperuisti inspirasti copiosiorem ia intelligentia Scriptusensura manurarum, reseratione figurarum, scala et

ei

De

loco natali Salis

egimus Commentarii

praevii

num,

3.

ductione creaturarura

Quidquid enira

aliis

tribuere solet studiorum exercitatio et tuus sugtatio in lege Domini, hoc Spiritus

medi-

b Hic et passim occurrunt centones e sacra scriptura, in sensu accommodato accipienda :

nec semper
alio
feliciter.

Christum hisce verbis,

:

gerebat

juxta quod scriptum est, magistedocibilis Dei, quercuum et fagorum clamat Deus rio didicit, quia omnis creatura
ei, et

erat,

autem prorsus sensu indicat Apostolus E Eom. VIII, 29 dicens Quos prffiscivit et prffidestinavit conformes

me
ei dein

fecit.
scientiffi

pr*dt-

10 Giraudo itaque

innatffi

acqui,

imaginis Filii sui ^ multis fratribus. ut sit ipse primogenitus in egerunt nosc De B. Roberio de Arbrissello
fieri

eadonisub Vttro episr.opo Pictavienti.

acumine vigente silffi et infussE, triplici ut in eum Spiritus Doraini repente

,

irruit
prffidi-

iri, die,

quo colitur, xxv Februarii

Aviti aclum
3.

(1).

d
e

De

ccenobio 5.

fuit

Commen-

omni nacando portaret nomen Jesu coram carbonculus, ardetione et gente. Lucebat ut
redolebat bat ut carainus, fulgebat ut sidus, calido, acuto, mout nardus, ex zelo caritatis coarctabat eum bili, fervido et superebuUiente; conceptum sermonem spiritus uteri sui, nec luculenter poterat continere. Disseminabat ergo Dei per universam reet eleganter verbum capturam gionem, et laxabat prudenter retia in lucrum animarum per varios actus. Erat ob omnibus omnia factus, replens euudo patriam, nec erat qui se euaugelistffi faciebat opus ejus. Benevolos instrueabscondereta calore etadulans bat,discolos arguebat, nulli palpans
, ,

tariiprasvii

num.

Licebat olim monachis ex canone 26 Con895 (2) pro lucro anicilii Triburiensis anni a suo monasterio exire et mffi vel aniraarum
consentientibus episcopo, abin aliud intrare, hac facultate debito modo bate et fratribus
:

fuisse

usum

Quod dubitemus. quandoquidem Innocenetiam smculo xiii 31) dicit : Regular. (iii tius in c. 18 de suo transeundi Monachus, postquam a prffilato licentiam postulaverit, ad aliam Religionem
:
:

est, B. Giraldum nostrum, non Eadem licentia persiabat

ex

1 '

debita parcebat, pro oranibus orabat, oranibus ffitatem discernebat, non sexum, reddebat, non

prffijudicat) absoprivata (quffi publicffi sanctioris vitffipropositum lutus"" libere potest proterva indiscreti conadimplere, non obstante
le-e

non personon fortunam; non couditionem, et tota diligentia operam nam sumraopere sapiebant, impendebat, quomodo et qui non
:

desjperent ; et saperent; etquinon sapiebant, gaudebat cum qui desipuerant, resipiscerent;

tradictione prffilati : sibi abutitur potestate. amittere, qui concessa Romanus Poutifex , qui supreQTum etiam obtinet potestatem. archiemara in Ecclesia cedendi licentiam ex Discopis et episcopis sine difficuUate conce,

quia privilegium meretur

operam dat
utilisiifnant.

gaudeutibus etc. prfficonia longe la11 Audita sunt Giraudi vulgata in episcoteque, et celebri sermone audientia. Primus doprffilaturum
porura et minus Petrus,

n prfficlarus, dextram dedit vita et scientia committens ei vices interminabilis caritatis, Similem auctoritat.s g. bmiuem ordiaariae auctoritatis g, ordiuariffi

Pictaviensis

episcopus

/;

vir

fusrcausa petentibus hu^ noverint universi , qu.bus dat Quocirca se ad ^oncessum usmodi privilegium est transeundi tal ter po concedendam Ucentiam quia sicu subdi stulantibus de jure teneri humilitate et pur.tate debet tus a prffilato cum po.tulare , ne bonurn transeundi licentiara contemnere videatur; sic profecto
:

obedientiffi

suas et episcop. comm. eauctoritatem quam plures vit et discpl.n. e ^erunt ei, dare legem Optune sanctum in populo De.

P
l^

prffilatus
...
.

subdito sine difflcultate et , . -. *_or.Mi iir.pnt. ftm indulerere. t^.^^eundi licentiam indulgere, q"^'^^ ^^ p.oposi.um impedire divinitus plJiegium. de quo agit Inno"^^

prav.tate

minare semen ferventem enim noverant spiri.u

l'^^^^' >-P-'"^-

S;-rm'ei E.
(I) Acl.

(2)

non

talent..

^5:e^^

^M yap. J ri...
^^ .
Conc. col. 45*-

,,,,, ut

quibusdam mo
Hospitalart.s e

^^^

^^

...-.utpos.,uama,.-

SS. lom.

III

Feb., pag. i3.

Ubbe, tom. IX,

quis

DIE VIGESIMA TERTIA. OCTOBRIS.

quis professuB fuerit apnd eos, ad alium

2B7
ftOCtOBK
CISTSftCltNII

locum
vitse

navis. Traductorem navis exspectarunt diutis-

possit, ipsis invitis arctioris etiam obtenta transire. Operge pretium fuerit decretalem epistolam, prout in jure continetur, cum ea, quae in ejus Regestis lib. xi epist. 178

non

sime, sed adveniente nuUo fiere coeperunt amarissime. Flentibus illis et conquerentibus,
,

ANOltTHO.

advenit eis
esaent

homo

quidara

facie

ignotus, et

salutatis eis ex more, ex eis sciscitabatur,

:

unde

reperitur (1), conferre. Pictaf Petrus, kujus nominis secundus, viensem sedem ah anno 1087 ad 1115 occupaImpense fovebat monachos unde Ivo
vit (2).
:

De Petragoricensi pago, inquiunt, ad

et domini

quem

Carnotensis ipsi exprobrabat,quod clericorum ordini injuriam inferret, eosque monachis subjugare studeret (3). g Hic imaginem quamdam vicariorum,qui

Giraudi Tutioante discessimus, fratres nensis, a quo paulo sumus. Quumque hoc dicerent, subito navis a portu soluta est. Quod videntes duo fratres,
et tendimus,

timuerunt ampUus, verentes, ne propter aquae impetum navis descenderet inferius, et habere

non possent ulterius

aliter
;

sed Dei pietas longe egit

vulgo dicuntur generales, habemus quamvis ista tempestate id genus officii apud episcopos
:

nam

navis per

rectum

iter et

ad eos usque

medium alveum habuit celeriter. Quod ut

nondum exsisteret.

ignotushomo
tens
:

vidit, stupescens, ait: Vere, vere,

ut apparet, o pueri, diligit vos Deus omnipoingredimini uunc navem, et ducam vos

CAPUT

11.

usque ad ripara. Revera, sicut promisit,

sic

per

aquam nimiam pueros

viam suam

transvexit. Egressi de
;

navi virum illum ulterius non viderunt

sed in

Varia construit raonasteria; parentes et fratres ad vitam monasticam traducit

claret.
Varia
iltria
'

miraculis

unde etpsalmos cantaverunt et ad suos usque incolumes pervenerunt. Hoc multis audientibus Giraudus narrare cousueverat, quia iu spiritu in iis omniIsBtantes abierunt,

bus interfuerat,
rat.

et de se virtutem exisse senseest,

Sedjamtempus
duobus

ut quod de parentibus

et

fratribus

Giraudi

promiseramus,

monacon-

ttnii:

nterea multi conversi ad Dominum per ejus ministerium, coeperuut ei offerre, possessione& et prsedia ad coustruenda coenobia, funda-

vitque septem monasteria pro viris, duo pro

foeminis.

Nominavit autemCaduinumpriraum,

exSOlvam. emetad 14 Fulco ergo, pater Giraudi, modo asper IZTatUclm modo lenis secundum exigentiam teraporis ^uam aiirabit postqunm vixerat in populo, per concilium tilii vale fecit saeculo. Quum enim ageret in extre,

Graudis-Siivam secundum, Dalonem tertium, Bornetum quartum, Alodia quintum, Absiam

Gatiniffi

sextum, Castellaria septimum

ibi se-

pultus est et requiescit in corpore, apud superos in anima ; sicut dicitur, ab orani opere, quod
patrarat, die septima requievit. Alia duo nomi-

mis, suscepit Religionis habitum et post crementum meritorura pervenit adhuc juvenis ad obitum, et beato, ut credimus, fine cum Domino requiescens, mortuus est adolescens e. Mater vero, viduata tanto compare, consilio Giraudi
monialisfacta, habitum meruit immutare, et ut

<

navit Tutionem et BibiODem ad monialium religionem a. In Tutione introduxit et inclusit moniales pater devotissimus, et cum eo sacra-

confessaestmaterfiliis,
vita,

dum adhuc

esset in

hac

excepto solo filiorum patre, omnino viro permansit incognita. Clara conversatio duorum

tissimus

ejus

priEceptor dominus
:

Robertus

omnibusconsiderantibus esse potesl speculum

et

cujussupra raeminimus instituitque Tutionem esse matrem et caput ordinis Fontem-Ebraldi vero filiam Tutionis ; quod observatum est per aliquantum temporis. donec propter aquse penuriam Tutionenses compuls sunt mutare do:

exemplar morum.
^^.^^

,/

15 Grimoaldusautem, deposito saeouh habitu, professus est cura capellanita apudTustonium

translatus, factus est prior apud Castelf, inde larium, et post mortem fratris electus est abbas

Gnmoat'
f

,/,

j,

micilium et intrare Fontis-Ebraldi raonasterium b. Ex tunc irritatum est, quod statuerat pater, et mater filia, filia vero facta est raater. In Bibione vero prae cseteris locis animse fundatoris complacuit, quia locus ipse pauperrimus
fuit; frequentius
ibi

inde compulsus assumptus est Deus Pictaviensis urbis poutificium g. ad

AUodiensium

locum frequentabat, crebrius

omnipotens, quam grave damnum! Non quid ibi gesserit, in cathedra illa per annum, raalitia dicere nonpossum, qui raptus est, ne ant quia tantoviro mutaretillius intellectum,
vixit

Deo

festa celebrabat. Tot fundata per ejus

dignus non erat mundus

qui

si

durasset per-

industriam loca sancta fuerunt, quorum nonnuUajam alia gpDuerunt, et matres filiarum instituit fieri meruerunt c. In quibus omnibus victu etvestitu modum vivendi ad unguem in secundum Regulam S. Benedicti nibil minui,
:

amplius, est, se dantius domuisset. Saepius protestatus exsulem fore leprosum, quam abbatem; malle

fructificasset uberius,

carnem abun-

quam prffisulera. Quuraque vel martyrera coelorum, ageret in extremis, ter viditregem
,

nihil superaddi, nihil iterari, nihil omitti prae-

semel

Mariam,

Christi

Domini Genitricem

ceptorum, nibil converti vetitorura, necsupra cogi, nec citra cohiberi. Sed jam ad historiam
veniiimus.
froireio peri'
*< hberat;

apparentem, audienara pluries ante viderat Transiit autera sextokalenratque loquentem.

raoniales Fontisdas Augusti, sepultus apud Domino concurrere Cui sepulturffi Ebraldi. Burinterfuerunt tres archiepiscopi
,

13

Quodam tempore

fratres uterini Giraudi,

Grimoaldus

et Fulco de scholis ad propria faciebant reditura, et necesse erat per Charantoopposita nis fluvium d transitura habere : ex

faciente,

tres Turonensis degalensis, Rhemensis et Meldensis et Novioepiscopi Suessionensis,

:

vero parte fluminis sine nauta et remige stabat

0) Migue,
Palrol. toin.

mensis
tom.

legatus unus, scilicet

dommus Gau-

CCXV.

col.

14!

(2)

Gall Christ.

II, col.

1167.

- (5) Migoe, Horol. lom. CLXIl. col. 48.

fridus,

556
iOCTO!
eis-iBBCiinai

DE

B.

Carnotensis, fridus. epiBcopus

GIBALDO DB SALIS CONFES80RE. nem inchoavit excellentius terminavit. Non D et cum plebibus Sodomse flammas, non argenti
>

et

tn05nio. Piilconem:

Andegavensis. innumerabilibus consul novissimua flliorum, eremi16 Fulco vero,

et beato fine

^g.ypii ollas.non

apud Boscavmm h, ticum habitum suscepit quiescens, pervenit ad bravium

bonis actibus longi itiner.s ramificatus a tam spatium;non debebat vir aliquo degenerare, sed gloriosa propagine in ambuet fratrum fortiter fn viam parentum Boscavu ubi in capitulo lare. Sepultus est pauperibus eremitis, dc primis loci iUius erat aliquantis. Post multemporibus
nost decursi in
,

respexit et insanias falsas. auras, non vanitates Ascensiones in corde suo disposnit, de virtute supremum tecti pervein virtutem ascendit, ad Graduum intonavit. Vestis ejus canticum
nit,

erat cilicium, potus aqua,

legumen prandium, crux et martyrium nec seger nec incovita ejus incolumisnilumiB ciliciocarebat,necsegernec inomnibusgestissuisHilasemel comedebatj
:

et ibi jacuit

tum vero temporis ad tant

et ejus in eccles.am,

sanctitatis reve-

prsesentabat, immo rionem redolebat, Antonium Totus ardebat, et alios Christus in eo vivebat. nunc Joannes in eremo nunc accendebat
: ,

si

translatum est corpus rentiam honorificentius

dum

levaretur,

mventu

Paulusin publico, faciebat et dicebat; super montem excelsum ascenderat, unde Sioneuangelizabat; muUos inflaramavit, convocavit, multa loca aedificavit, in quiusque ad miniraum bus normam Beati Benedicti ordiuavit. Quid plura? Christum servandam

nec ac caro carens cane, est integer et iltesus,

multosad

ere-

hesterDa

quasi sepuUus fmsset vestimenta sunt attrita, adspicientes stupore cirexterna * die; quod Fuerunt qui de pancumdati sunt assistentes. iUisaliquid s.bi sc.ndeniculis et commissuris
rent, et in bursis pie diversorio sequestrati

mum
iota

retinerent.
,

'

Q">qf scissuras .Uas vellent inveuerunt omnes toUerepro Miqui.s nihil Dom.no facin bursis suis ; a
,

Christum amavit, Christum praedicavit, evolavit. Si quid tamen rubitus ad Christum maicontraxit, vel imperfectura
iraita-

einis

aurum

B tum
Hsec

viri

Keliquiarum

in oculis nostr.s. est istud et est mirabile tiUorum gloriosa fuerunt parentum et

praeconia.
monialibut

Jam nunc ad

Giraudi insign.a redeaet

Ponlit-Ebral
di

T7Giraudo

lonturam

twdel:

rcgnum Dei igitur prsdicante contigit dum ad modiota fratris confirmante, P^-dication.s graUa deniales Fontis-Ebraldi
cUnaret, insgressusque ^^'P'"'"^ .^'^; "^. abom.nab.le mon lieribusiUis Deo et Angehs suorum tortura et c.rcum'

Lrita, vestris purgetur necessonum sed etlacrymis.Si hoc noii est ei vestra i^evertetur E evolavitad Chri.tum, oratio in sinum vestrum. Giraudi ,iran.in rioquidam rwu,,A\ ^,^^. ,^.,,^^^^.^^^ 19 Erat in Periculo maris Z mare, oppnmebatur ,j,,p,,,o. di<;cipulus,et cadens in naufragii iUius mng.stn r.w.eimfluctibus. In articulo

beneficiis. orationibua

meminU. -agistrura
:

advocavit,

Mox

iUo^^^^^^^^

.-"."-

mante. apparuit ei vir reverendi ecce adsura. ht conbenigne Quera invocasti, repen tempestatis voragme. tfnuo Uberatusa
se
in

l^^^itus.

d cens

strum Nam crioium phaleras et man .cas d tu"a. more meretricis a e-us. I. spe prtendebat posterius. cornua rat.onab.hbus besti.s iUis ctis ergo cornutis blandit.is; sc.eba primo eas attrahere pit homi...s an.iaum, ut esse

viro Dei quod ih euangelizanti per provinciam invUare eum ad quacumque vUla, qui priraus

Utore. Erat

irretractabilis

consuetudo

Quadara d.e viUam hospitium. annueret ei. pop^^^^^^^^^^ Maxentii erat intraturus.

Sti

gentibu.. sicut et cffiteris

verbum vU<b

prffidi

namque generosum durtu ?otius quam

traha.ur

et sol.tar.am

caturu

die inv.tnns SanSed fatua mulier. iUo

abbatissam, prius aggressus est per .psam, nec fac.le fadlius vindicaret a as dissensum , ub. cap.t.s

sc.ens.

quod

membra pr^starent Dom.na prrambulum viderent consensum munusculum peto a abbatissa, unum [nquit
.

negaveritis. , vobl, qua.so,ne C O'?- ^o'. assensa, .unt etreUqu id>psum habee" ercens

Assens.tabbat.ssa

jam prsventum seesse ab una foemina

et

Unguam. quam
eis
:

in tal.bus sat.s

hat Ti^^ertam. ed.dit

apostoUcum formam
.nqu.t

ITimolli

11.

9.1 l'clr.lll, 5

- Non in tort.s, muUe^bus .^positam * auri et arge" ^r^.bus aut circumdatura Apotol hac scriptura Petr. et incipi^ns ab detis m.h. in cont.il^nnit nt Binffulse

:.SrnescapiUo?capitis

vestri.

Quomodo
quod

pervert.. S"^' ?^t,,,it mulieris condictum G'r"d"=' "^'"^^^; ^^,^ juxta pos P ;^^ ^discol. tectum ,^,,, ^en.tur ad lectum

per

eam me

sanct.moniaU foem...a toTeraudum est in matrona.^ Sp.r.tu Apostolusdamuat in sseculari su^ge-nU os G.raudi o -acitante et per Sa' et pro lege de.ntondentur univers repente; moniaU inposterum eepsstatuitur.uta nuUa
/ama
iitneti-

clausodie. laqueo oculor..m

accessit ad

1^,

^---^^; ^^.fficens
^^^

ei

^^^"''^'''''"'Zs vos .nlatus o Date.inquit.locum.e vob..cum me ad dormie..dum Sanctus Revera

ita.

vertite, et

^^^

^^,^,,,

inquit

.^^^^^^^.
ioquit,

^e
,0

dorm.re
i

'';
,

^Tr:::::aGiraudipr.conia.ibetit^
GuiUeimi. P.ctaviensis

tali* crt$cetile

eP-oP^^^^V/^^^^^t.
:

'"^'f^^ locum .sturn^ Et et ad tempu paululum ad hoc opus^ E^

,erim
*"
et car census .n domo,
.'"=-

rrecedite, 'Ue

^^

^^^^^^^.
^_^^_^

^^.

larum abbatum
reUgiosiSBsimi

;o" non gimus summatim, '''f^'^^^;^^s. non h..tonam ^s.m

fpistolam succingimus,

'f^^^ZL-^Mi^nAi tanac fa""'^-^^' ^" imus

,,dentes per
pal-

atnum. ^-^

pLr

ad eremum

8ubUmiuB

.ngressus -^,', '"f^ rLbio. subl.m.ter degeDai rel.g ineremo; exceUenter

:

-'--f

cubavit in me^"fj^, ,oeum s.cque ' e..orsus lium, ^'^^^i,^ uospit, et d^"-^*'' dium, mecum quie'""^"iji, n. nuno vuU.s bic
est
ita
:

S^Cu^r-te^^dTVprium

Jam

s.

^^.^^^

vixit

PIE VIGESIMA TE^TIA OCTOBRIS.

259

scite, et

usque

in

mane mecum

dormite. Ceret

in diwcesi Petrocoriensi,

conditum dicitur

ACCTunD
CIStSftCIENIl

mutatur ffitur^pedibus Sancti provolvitur,

nensimproba mcretrix,confunditur
in

compunei

anno

Ldetur, atque
perduciturm.
ftilinclione
incendii

Fonte-Ebraldi

recipienda
fue-

1 154 (4). Sed id de justo monasierio intelligendum est nam Fulco, B. Giraldi frater non videtur ad Ordinem Cistercienseni pertinuisse, sed inter eremiias vitam finiisse.Bos:

raundum. qui dum runt bospites Giraudi per dum dohospitium prsedicaret, pra^buerunt adjutorium. Inter c^temificaret, impenderunt
;

20MuHiquorum Deus

tetigerat corda

cavium

sgsculo xv\

commendatum

fuit, et ih

ruinamabiit. Nam, uthabei Gallia Christiana (5), coenobium ab haereticis,commen(latariis abbfitibus atque a toparcbis de PuyguiUera omnino dircptum
fuit.

praestitum est meritis ros fuit unus, cui Ginuidi

Ardebatvilla, discurtale bencficiuitiaemunus. non erat spes, quo rebat favilia flante aura, Videns ille salvaretur aliqua domus in iUa. deesse consilmm, bonus hospes, humanum patrocinium Giraudivinum rogitabat adesse
:
:

iOlimapudOccidentales universim mosnon

erai, ut Vtrgines

Deo

sacrie tonderentur; sed

sponsarumritu, quasiChrisio nuptas,crinem soluium gerebant. Tondebantur virgines lapconstat ex concilio Germanico annt
sx, ut 742. can. sura
(fi),

de, inquit, hospes bone.

comraendo

tibi

domum
eam

quo nonnis velatise^ in crimen

meam, ne flammas
Bicto citius flamma

ingredi patiaris

et fug-iens abiit et recessit,

:

poenas, rafornicationis lapsis, prseter alias impomiur. omnium capiUorum capitis

epist, Asi moris est, inquii S. Hieronymus in yEgypti et Syri cxLvn ad Sabinianum (7),

flammaaudomusintegra et iUresa remansit domos vicinas,et grassata tem diffusa est super domum vero bosincendit a dextris et sinistris contnstapitisomninonontetigitigrnis, neque vitnec quidquam molestiamintulit.
;

monasteriis,

uttnm virg-oqviam

vidua,

quse
omnes

Deo

voverint, et sceculo

renuntiantes,

deUcias sjeculi conculcarint,

crinem raonuste-

.3

ANNOTATA.
acDe fundatione horum monasteriorum prgevii num. 6 et seqq. tum fuit Commentarii Commentarn hoc texiu deduximus

rium soservatum capHliiium aut vaniiaiem aut redoleai, monet S. Augusiinus in cordiam

matribus oflerant desecandura.

Ne tamen

sanctimoniales (8), epistola ccxi, alias cix, ad habeant, nec capillos ex uUa parte nudos ne
foris vel

spar^at negUgrentia,

vel corapouat

b Ecc
9

num
rio

monasieTutionem antiquiorem esse anno \mfundaio,adeoFontis-Ebraldi,

xi pertinere.

monastica disciindustria. Cc-eierum hodierna moniatibus inter' ptina omnia capillamenia idem in Regula Fontis-Ebraldi
dicit.Atque

Que ad sxculum
c

pr^minum. Monstravimus Commeniarii

fundaiis a B. Giraldo 7 varia coenobia ex Malmonasteriis prodiisse, quw Chromcon sine intermedio leacenseperperam beato viro
tribuit.

servandum prxscribetur nam capiUos Ut numquara sinant crescere (9)

:

xvi dtcitur

suos,
*

Bedtribusvicibusin anno radentiUosnovacutandant * per totura usque la sive forcipidus

ad testam *. liaque dumB. aui niales Foniis Ehraldi egit,
Giraldus

tOQdeaat

apud mo-

cutem

d Charanto
in

la

Engolismensem

flumus, qut Charente fluvius^ qm pagum percurrit. et apud Santones

.

__

jamaprimm^

Giraldi, in extrerais, ut e Fulco, pater B. ReUgionis habitum dicit biographus, suscepit

Oceanum

novi ^ReauTadeflexerant. quod in rerum Beaius autipse estjut ipse potius Beatu. tate verisimilenon est,

^fZl^^Snon

influit.

noster condendi auctor fuit. Piciaviensem occuk Gulielmus I sedem

moisiiusmodiconversi a sseculo dicebantur aii Joan. Mahoc, nachi ad succurrendum. Ad usque tempus, sed ad s^culum billon (1), homiundecimum, mosobtinebat, utssculares habitum monasticum nes, in extremis positi,
induerentur,

pavitabannonnadmniO).
1

Pericutum maris

est

monasterium

S.

Mi-

dif^cesi chaelis (Mont-Saint-Michel) nunc Constantiensi (Dep. de la Abrincensi,

et

ohm

remauerent. Quam nasticffi professioni obnoxii Damiam Peirnm Damiani in Opuscuto in rem citat S. dicit OpuscuXVI cap. 2 (2), quod perperam

cum

eo. ut, si revaluissent

mo-

Manche) in confinio Britonum quia rum In Periculo maris appellatur, chiliometro flucitbus bis qualibei die uno fere ut tncauti et man. maris undique cingitur ; ita imi siquiforie deprehen^ 2Z;mar m^^^^^^^

Normanno-

l^nar^j^us

^^^^^^^^^
(11).

^^^_
fe-

lum

XV.

ac Tusno monaf^ f Tustoniumidem est Annotato quod propterea diximus tn riwn

'^^^Si ^'^^
ctt if.

jJpvadere

SimHis casus pericutum

Uscipulu., cujus

ereptu.

adVitam

Bertrandi signato liltera\ etfcemtnarum fuisse duplex.virorumscihcet Capellanus presbyter, Capellanita idem ac
S.

'""^'T^l

^^^^^1^^^

q^^

sola fuga

plerumque

^MarTdebTleahL mrum pramonitum se /0^^-'. ^''J^f/^f^^7.^ rfi^enrfum

Dei acius haberetur.

_. ...*.n-'/ Peins fio invasit DyyftMQ de 1140, sedem Piciaviensem ni mrnobilts Chasielerault, hujus nominis
.

Hoc tpsoauquidem genere. sed ambiiiosus. consecratus fmt trrttem tempore episcopus die xxvi moardus dominica Sepiuagesimse anno 1141 congrutt obxit Januarii, quidies
, :

<<^

autemyikal. Augusti anni

nm^),

Itaque

fuit in sede Pictaviensi pontifex octodecim. mensibus Cavum, BoBchmd, h Boscavium seu Boscum

Grimoardus

H99 co.

S!xil,

XI,col. 311(11) Ibid.tom.

W -

Ibid

*0)

IMd. tom^ tom. XXXni,col. 061.- (9) col. U7^. Gall. Chr.t. tom. II,

36
Octobtns

CAPUT

m.

Tomus X.

260
AUCTORB
CISTSRCIBNSI

DE

B.

GIRAliDO

DE SALIS CONFESSORE.
me. Dicebatautem Grandissilvam. Revera sicut dixit, sic factum est. Nam Grandissilvae incolae receperunt Bernardum sicut Ang-elum Dei, et
in obedientia perpetua
!

INONTHO.

CAPUT
tellariorum,

III.

se subdiderunt

ei.

Post fundatum monasterium CasBeatus,

graviter
;

Deusomnipotens quanta fecit servus tuus in regionibus illis, quanta audivimus et cog^novivimus ea
et patres nostri etc. Ibi pater sanctus
hostise,

de sexta quasi parte unius

sing-ulis integrara

tamquam

infirmus,
cte

illuc defertur

san-

hostiara perciperet, totum

conventum de Corona clementer commuuicavit;

ibi viride

obit ibidem

et

sepelitur.

tantem de
S,

folium potenter exsiccavit, ibi insulgrossitie colli equi sui prudenter

coufutavit. OmnibusGiraudusinterfuit, vidit et

Bemardo

Dilatabatur Religio Cisterciensis diebus illis,

et

audivit, et ad virtutem stupuit b. Sed

jam ad
p""

t*

ClaravaUemi

a comite Campaniae fundatum

est coeno-

bium

Claraevallis. Ibi ordinatus est

Beatus Berac
Claraevallis

nardus in abbatem primarium,

sing-ulariter triginta

et clarissime

novem annis

Pictaviam stylo redeamus. 23 Post dies illos PetrusDuvar, unus de discipulis Giraudi, venit in burgum S.Maxentiic diebus quadragesimahs jejunu, etquibusdam
honestioribus, caritate

/'"'m**-

;'^'"" Caiui.

rexitmonasterium. Singulariter enim effulsit in Ecclesia Sancta Dei, et post Apostolos ing-enio ac stilo,facundia ac efficacia, disciplina vitae etdoctrinaescientiae, opere et sermone. virtu-

eum detinentibus,

retu-

tibus

in orbe secundus

ac jubare miraculorum, nuUus in ei. Ipsefuit, per quem patuit sophiae, praeco Dei, doctor fidei, citbadoctrina rista Marise. Iste est Bernardus, cujus videre

morum

lit, quod venerabilis Guillelmus episcopus domino Giraudo magistro suo tolam dioecesim suam exposuitot obtulitad currendum et aedificandum reUgionis locum, quo congruit,et ipse

libenter annueret et adjutorium impenderet. Quumque diversi diversa, et illa edicerent loca,

demum quidam

intulit Castellaria, utpotepra-

t:-

faciem totus desiderabat mundus. Ipsius erat potissima cura salus animarum, conversio peccatorum,fundatio abbatiarum, dilatatio religiosorum. Hacdecausa circuivit mare et aridam, deveniret et universam pene nationem, donec

tisetsilvis, aquiset fossatis et vastis solutidi-

E
^

nibusabundantia d. Adductus ad locum,disoipulus venit, et vidit probavitque, quodaudierat,

rediensque ad magistrum exposuit, quod videmense rat. Excitus Giraudus his sermonibus, burg-um, sermonem fecit ad Majo devenit ad

provinciam Burdegalensem et Narbonensem. Hac occasione Bernardus et Giraudus viderunt

se

mutuo

maunain

et facti sunt deinceps cor unum Christo, glutino caritatis et potueet ani-

populum.videre Castellaria exivit in crastinum, primum meruit et ea die primus in terra illa etsic reversus est, unde feceaccipere donum,
natalitia Perat exitum. Circa vero Baptists Duvar cura duobus aliis discipulis ad trura excolendum destinavit, et circa festum

runt esse contemporanei sex annis vel septennio a. Quum enim Bernardus abbatizaverit anno Doraini millesimo centesimodecimo quarmillesimo to, et Giraudus obierit anno Domini

locum

S. Bartholomffii

centesimo vigesimo, constat verum esse quod diximus de contemporaneitatis termino.

traditur. ted
ffUBo, fuine

22

Non minus
;

adhaesit alius alio,

vidit

quam

fer-

/amiUarit:

rum adamanti non minus mutuo alium unus, quam se duo Cherubim

et ag-novit

ad consolationera eorum domipium, eis num Giraudum, virum justura et Pacta autem sunt mittens, in priorem ordinavit: millesimo contesimo h^c omnia anno Domini die cum Giraudus secus decimo nono e. Quodam

obumbrantia propitiatorium. Si videres Girauintrodum, deducentem hospitem sanctum et suorum nidulo, ducentem in monasteriorum arcam diceres redivivum David, deducentem Illustres itaque viri foederis Domini in jubilo. Giraudus, in unum cong-regati, P Bernardus et simulveniuntCaduinum: Ordini enim Cisterincorporare monasteciensi volebat Giraudus magisterium ; sed vin rium, juxta Bernardi non domiillius loci, filii Belial,
habitatores
nicis sed epicuricis

locum Absite peteret f. Castellaria transiret, et jam locis fecerat de ereut ibi, sicut in multis fratres illa vice
mitarioabbatiamconstitueret, ^^^davitque non visitavit, ut consueverat.
tribus,
fra*

exspleto Absia. Absienses, sicut et exspectarent. Clerici enim eremits, Dommo faCastellarienses erant et Uaque perv Llantes in puritate vit.. AbBiara devote fratres desideraverat, nit etqu^ circa

ne transitura ejus ^gre veracms opere, eum venturum,

ferrent, sed

inclusi

ovilibus,

propter

^rSrea
itVatum

et asperinovitatem ritus, vilitatem habitus abhorrentes jugum Ortatem victus, penitus remiserunt dini8,illointempore Sanctum Dei

tyronera suura ac operura numerosieraeritura et virtutura remunerare, triticumque t^e rerum, volens

Dorainus

t^

-r

vacuum

honore, dicentes corde, etsi nobis, scientiam non ore Bemarde recede a apposuerunt adviarum tuarum nolumus. Bt
et sine
:

septuplum in l^orrea 0^^^^^^^ uuntium, 'grelare, per febrem -^-^^/^;, ^^ eo i infirmari, et cum Renente coepit v:c>s.m
fun't

infirmati

vehebatur hucSanctopeccare, roncinum, quo

:

universi

nondum enim visitaverat cauda truncare sicut postmodum, Caduinenses oriens ex alto. Pontiniaco. Bernardo nuando conversi sunt sub pedum suoergodefinibusiUisegrediente, et iU.s excutien e rumpulverem in testimonium
blande.

tamen sc eZntT non coinfirmaretur ? Ipse citer esset facturus, Deus bat quM de eo
'ne sciebant.

cum

eo.

e deeubuit lecto tanto patn mfi. Quis non

E.ierat sermo inter

^^;^
^^

--'narrnt":raWanrcS.o.
soens qu f ur ^^_ Lerat. Giraudus i^itur super eum. tractLe ccpit promiserat, per seip&um
sibus

Giraudus consolabatur eum civibus iu nomine Doinquit, recedamus ab his tantum mini,etdabovobis domum meliorem, abjecerunt, sea ne moveamini. Nou enim vos

Venite,

-^''-XVm

DIE YIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

261
iOCTOflf

tUuc ieferiur;

de promisso inter discipulos, quos ad hoc convocaveratin unum. Qui omnes voce consulueruntunanimi, competentius, sive viveret sive moreretur, eum esse Castellariis, quam alibi. 5 Filius ergo veritatis, nolens irritare promissionis eloquium, accersiri sibi fecit domiqui tunc aderat, nomine Tirolium, et adporrexitque ejus preces in ejus sinum Dorainum, ne eum dimitteret in juravit per

hsec est via, et non est alia super terram. Can-

tabant fratres

Dum

terrae,

sanctum Pascha celebrantes Giraudus etsi non cantabat, non plorabat tamen quid enim ploraret, qui veri phase, id est transitus ducebatur ad solemnitatem ? At quoniam ea, quae de ipso erant, finem habent morte mo(testamentum enim hujus mundi
,
:

CISnRCIINSI

iNOBTMO.

><

rieris ")

reg-ioue hominura Gastinensium, sed transfercoram ret Castellariis, intra concessionis suas, testibus factae, dominium. Accepto mandato

dicamus, quin potius lugeamus tanti musica siquidem in patris pretiosum obitum luctu importu na narratio. 27 Anno igitur gratiae millesimo centesimo
:

*anctobit.'

vigesimo, duodecimo kalendas Maji,

id est, vi.

mane

facto, Matutinis

nondum

finitis,

Tirolius

gesimo Aprilis,
inter

feria tertia post pascha, valde

electis rectoribus in
'

^estatorio feretri

Girau-

diluculo, Giraudus, plenus dierum et virtutum,

dura eduxit, atque discipulis Castellariensibus dominica in Passione gaudenter induxit^. Qui
veniens tanta fuit infirmitate

manus discipulorum migravit ex hoc

primusque suorum appositus
,

saeculo,

est po-

^avatus

ut do-

minica Palmarum ad processionem

fratrum

non posset incedere,

deficiens,

nisi

bajulatus. Corpore

pulo, iraponens eis singulis, qui aderant, mainter verba orationis nus et salutans eos ultimura Deo reddidit spiritum. Mox persin-

mente

fortior erat et potens.

Quum-

que lang-uor ing-ravesceret, dissenteriaque degratias ageret, ficeret, atque in omnibus Deo

gulos illius albae septimanae dies, una vox unus coDCursus discipulorum lameutantium populorum, virorum ac mulienon vocatorum
,

oratorium die Paschffi portari se a discipulis in Deo confitens et Ibi Christi confessor fecit. Dominidiu moerens, signum crucis adoravit,

rum

simul in unum divitum et pauperum, nobilium et ignobilinm irruentium et se et suos tanto patri commendare desiderantium
, ,
:

que corpore et sanguine egressum suum roboravit factusque ad horam in excessu menj

qui videre vel tangere tantara sanctitatem poterat, beatus erat. Adfuit domiuus Guillelmus

tis et

evanescens Domino circumstantibus

:

ait

secundus, Adelenius nomine, Pictavieusis epiinconsolabiliter flens et ejulans scopus h Ostendite mihi et ex praecordiis clamaus meum ostendite mihi dominum dominum
,
:

Volucres video. Dlis non intelligenvoluet sciscitantibus, quffinam essent tibus subjunxit verus bonae an malaB cres visae Visitare me venit Dominus Jesus Israelita
in latino
, : :

raeum

Christus et

eo Petrus Pictaviensis scopus et dominus Robertus , eruditor meus. Virum incomparabilem, qui in die mortis

cum

epi-

intuens eum ita vilibua et ita Auferte, inquit. panniculis laneis involutum clericaista hinc, et induite illum secundum
:
:

tus

sui

diaconatum,

Factumque
.

est

ita

et

non

est derelictus a

beneplacitum est seipsum deducere

in imperio.
af

Domino Virum, Deo habitare in eo,

!

in
et

quo
per

factum est iu die octavo Paschae

sepelierunt

et iutroducere

cum

Angelis

corpus Giraudi in Castellariis locorum suorum novissimo, pauperrimo et, quantum ad

tectum, vilissimo, sed religioso, in B. Mariffi oratorio, alatere altaris sinistro. 28 Dum sepeliretur Giraudus a ministrisin horam oratorio, erat populus foris expectans

fratret hor-

(a(ui,

quia 26 luter haec Giraudus, cognoscens moreretur, fratres, qui aderant, rogavit solliRegulam pracecite, ut sui memorarentur
, :

inrjut ipui-

P"

ptoris almifici, B. Benedicti,

admonuit

susci-

exsequiarum
:

adjunxit pere , et per sanctam obedienliam fratribus tenere. Quid plura ? De locis suis ac
diligenter ordinavit
,
,

mirjE pulchritudinis

araicos et hospites
:

Deo

pro eis supplicans comraendavit ne se aliter quam pauperes fratres sepelirent, vel ad sui

apparuerunt illis super oratorium pendenvidere meruerunt, tes in aere quas non omnes est, Quse tam diu mansesed quibus datum et qui virunt, quamdiu exsequiae duraverunt
:

et

tres cruces

'J^^'

tnmulum

vigilare aliquos sinerent

iraperavit;

sicque bajulatus ad lectura remeavit. Interea ut fratres ei suaserunt, sed non persuaserunt,
aliquid ovi aut casei gustaret in adjutoriura suse infirmitatis, seu praecipue ob reverentiam paschalis solemnitatis. At ille, quasi indignans

satiabantur. debant, mirabantur, nec aspectu ^ ernt rucaeteris amplior etexcellentior Media iriduae reliquae ad similitudinem

bicunda candida. Quid inter dis, una viridis, altera

;

hffic,

fratresanimadvertitis?

Magnum
:

porten-

Ah, ah, miseri, onerosis consiliariis, ait illis et ego quia talia consulere praesumpsistis
: :

praecipio

vobis

Mansit ergo
populi sui,
tur,

ne aliquid secundo vivus in medio disputans et suadens de regmo Dei,

,

tale

comedatis.

significatur tum', abditumque sacramentum et a mundanorum corde quoddam divinum meritum peregrinum: excellens, ni fallor tanto et tam privilegiato signo qui servuli enim crux meruit a Domino decorari. Quura
,
,

illo die et

qui linguis horainum et

Angelorum loquere,

Vix

explicari sufficeret
,

cum

quantis

la-

omnis amor crux est a cruciatu dicatur non poquando desiderat hoc quod assequi et sui et proximi Dei test. Tres ergo cruces, eum Dommo dilectiones. Purpurea crucifixit
,

hortamentis ad populura, mentis ad seipsum oblectamentis ad Dominum devenit ad extremum vitae terminura, imo ad initium, secun-

per
sibi

amorem
per

transitoriae

asperitatis
;

nivea,

electionem

virginitatis

sed cseru-

lea

proximo per aedificationem

:

utilitatis,

met

dum

illud

Salomonicura
incipit.

"

Consummatus

homo tunc

Nunc ascendebat ad Doei

:

struendo de credendis et banus super Esther Per

agendis. Unde Ra-

virorem

fidei

minum
nisterio

cura Moyse, dicens

Pater sancte,

candorem

castitatis construitur

fundamentum
crucis referunt

miserva eos in nomine tuo, quos acquisiisti

humilitatis.

Quidam ternanum

meo.

<

Nunc descendebat ad populum

:

compatiebatur propter ad peccatores, quibus

oflFensam Dei,

In disciphna suum cum Apostolo dicens quia quam suscepistis, perseverate, fratres
.

metum

inferni et

metum

coeli.

AUi ad

erat, sfficulum proprium, cui crucifixus

quoad

"

m
ADCTOKE
visnnciiiiBi
&NONYBI.0.

DE
divitias,

B.

G1RA.LD0 DE SALIS CONFESSORE.

dationes multipUces descrihuntur
;

quoad

ad languebatex Dominum Christum, post quem ex miseriiE duratione et crucis recordatione,

delicias et bonores. Keliqui
elorlEe dilatione. 29 Aliter ipse

quin

ta-

men

ullo indicio significetur S.

Bernardus

erucei portmtotm.

exposuit dormienti, post quadam apparente per visionem sibi eriro cogitabat, consilmm pede re' quam faoere terrendo probised ne facere deberct tiit sciscitabatur frater fratrem Post boc buit. Magister, est vivens triumpbantem, dicens quod cruces visffi sint veraciter credendum ipse respoudit \ ere ad exsequias vestras ? Cui dubitatione credcndum cst et absque uUa quibus datum, secl videriut eas quidam
, , : ,
:

Sanctus crucium mystenum suo Qui episcopo Grimoaldo, fratn apparuit i. A Giraudo mortem

m^peragrasse, aut Aquitaniam anie annum monachos monasterium aut vel per socios partibus. aliquod ^dificasse iis in Sancti Maxentii (St Maixent. Dep. c Burgum ad Pictaviensem des Deux-Sfevres) etiamnum Castellaria sex fere ab eo dioecesin pertinet distant. chiliometris septentrionem versus
:

d
e

De fundatione

Castellariensis monastem
prdevii

egimus Commentarii

num.

15.

Ex

manifestum

temporisserie,particulatimdescriptay omnino est, biographo, binis li-

prseluxisse cet s^culisposteriori,

documenta

Castellarien' accuratissima, prsesertim circa plura in sem fundationem, de quo monasterto

quod

nonomnes

ostendit

dilcctioue virtutem

uamque Domim.s, quanta agnovenm sanctffi Crucis

ibi tres
viridis,

decuy^su narraiionis refert.

apparuerunt autem
lorls,

cruces diversi co-

abs iprima quidem s.ff-^avit tertia candida mar.ynum cord.s nentiam carnis secunda beatitudinis. Et bc tertia gloriam aeternffi corpore sufficiant. Sepulto dicta de crucibus
:

quarum

nu:.

secuuda Purpurea

De Ahsia monasterio egimus Commentarii praevii num. li-. Maji seu g Anno uao, duodecimo kal.
f

solemnitatis, XX Aprilis,feria tertia paschalis

ohiit

dicttur: Beatusnoster, utinfranum.%n ad amusstm exactus et hic quidem computus Passionis qua Beatus est. Itaque dominica
,

et sie-nato monumeuto jacuit ibi decem septem riis

,

in veteribus Gastelia-

Castellaria translatus est

IV Aprilis.

incidit xn

dxem ^
i

duabus bebdomadis.
fratribus
in loco,

Nam

mensibus cum ex tunc t.-ans at,

quo nunc degunt, tr.mslata cum conventu anno graest gleba sanctissima vigesimo pnmo, sex a ti miUesimo centesimo corpus Giraudi tncorrukalendas Octobris est de loco pr>mo ptum et integrum delatum ubi bitumiuato reconditum est et sarcophago tamen petrmo oratorio est abbatur modo
,
:

h Errat biographus noster in isto ut habet quem Adelenum cognominat, seu, hicemm Gallia Christiana {%), Adelelmum
:

r> iGtdielmo,

ab obitu anno primum\\%^, adeoque quatuor

,

aliquo lap.deo ft. nondum incboato vel ^dificio kalendas No em Hoc anno, undecimo scilicet decessit, eique Emencus bris, Giraudus prior successit l. in Petragoricensis in regimine sunt monacbi et ipse diebus istius fratres facti

Pictaviensem B, Giraldi annis Sepulturm Beatx conscendit i^S). Qui igitur ^delclmipr^nostriinterfuit, Gulielmus,est primus qui eanidem decessor, hujus nominis 4): et insn sedem a 1117 ad 1123 occupavit fautor futt. Fontis-Ebraldensis
tutionis

cathedram

?r/.im vidimus

Annotato g ad caputn

Gr^JoaTdus, frater B.

taviensemadie..^'^J^^^^^^^^

^^^^^^^^^Z
u-^/

primus abbas hujus

loci.

Demum
,

annograt,^

mMiW^^iQubernavtt. btquiaem
plus ^ianepiscopo apparuerit.

quam anm m.
el

nono, adjuvante millesimo ceutesimo vigesimo circa corpus vicinia tota

'gZiinlercruZmappariHonem
tationem cucurrerunt.

^nterpre-

fratres et exsultante ecclesia, pertecta sanctum inchoata est petriua septimo et anno graest autem anno trigesimo

ti

sexto miUesimo centesimo quinquagesimo

dedicata a Cbalone,

Adriano

summo

antistite,

Pictaviensi pontitice Gallia Ludovico

regnante, assistente glona, gaudto et divitiis bate, pleno dierum , applicemus calamum ad honore. Sed jam nunc per G.raudum et revelata sunt
,

domno Emerico prtmo

ab-

quo ohiit B^ Giiai V A die XX ApriUs 1120, Septemhr^s Octohris seu xxvi dus a/v hal et d,es sex Ua"^rruntrnenses septemdecirn bebdomad,s. aueerror est in duabus Pictaviensem sedemduo- ^ ^lChaloseu Calo
:

,usfanZ anms et

mensibusdecem tenuU.

ah anno 1155 ad finem

anm

1157

(5).

erqu-

gessit,

post obitum.

CAPUT
ANNOTATA.

IV.

post Beati obitum Varia miracula

B. Giraldum a S Bernardum et ^^coJos fuisse. .uatenus eode.^ esLEUn^m controversiam rint, extra omnem Cistercium anno 111^!^^;"^. S kernardus an Giraldo nostro. suseodem tempore cum no lUO r^f taWen.mno^a adhunc

We

eatenus

patrata. ejus intercessione

Evrardus -niscator quidam,

Plumb,ah Puardo. Primoeremita degebat.vict,,metve^t.ummam..^arte.^^^^^

-

-^^XZ^r.. b ato
^.^ia

-'-

^^/'"^f
in

'

qua^rebat. S"t>^^ et rete quod niadesceu Docturnis hor.s.

ou
.^^_^

locumW,

Giraldo. S. *^^"'^.,^^^^^

fundationem

provmcia Burd-ga

fons expansa reliquerat

^

^-'1

d.u .onensi, sed nec uis. P-^^^-^^J,^,,o ab qu^ ^^^ quapropter traditione desumpta auctorereferuntur,ex f^^%^'r,'" ^^ g. Ber-

expandtt rel.a s.ne hora, pendentia polum

B.dera

^ m

^^.

^^^^^^

'^

habemusj^^ Xccuratissimam certe et fu qua varza ejus xtxnera nardi Vitam, in

sunt.

cumspicit lunam e ^^^ neccan ,erenaetclararut,Uvre ^^^.^^^ al.quem resonar ,^^^^^^ ^^^^ aut strepitum api'

lambentibus
col. (5) Ibid.

litora fluct,bub,

Ii72.-(t)

lb,d. col

1171.

^^.y^jjj

0,AmpUs.Co..loo,.VI,coUmM^lTo..II,col.li7l.-

DIE VIGESIMA

TERTU

OCTOBRIS.

263
AUCIOKB
CISTSRCIBH9I

A nuiUum
senum

mare. Et

dum

noetis, aspicit in visu

inuumerabilium ecce processio nive candidior

et

in ecclesia lUa 32 Jacuit ergoGiraudus et marmorco altaris sub lapide lapidea a sinistris

ANONTIIO.
iioua CaMteltariii erigitur

tendens versus partes Buper aquasmaris, quasi et post primos emergunt alu S. Miehaelis. Post tantus aut novi, nec
alios
talis

aml^ulans juvenum apparet Evrardo,

clausus in sarcopbago petrino, viginli octo anius lato et biluminato, centum religione couusque ad tempora clarissimi et viri domim Ihospicuissimi ac prudentissirai

fortiter sijril-

semper scaturiunt decurs.s, grex visus est alibi. His

vir ve-

m^
et

abbatis

c.

Ipse auno

gratiJE

miUe.imo

ducentesimo quadragesimo

octavo,

puriti-

tot"^,'l."'"'/'"' nerabilis canitiei et habitu.,

ab '"'^" P^^ Dus et atbanaticus, semotus assistens Evrardo maregradienssieco vestigio

dicens salutato
loci
:

regimen abbatiffi. catioiie B. Mariai, suscepit suum inbaerere Domiuo et apposuit cor
GiraudQ
erffa ^^e^

Vade, ait, et uic Matutinas? Nondum, inquit. Modicum fermentum tom.^^.^ parie uosua ei ex parte nostra transgressor tam massam corrumpit; item
:

diuturnus? Valet,

''abitator Valetne Bernardu.s aa inquit. Surrexitne

servo ejus

propter

quod apposuit

Dominus. eum ^^^ corsuum x.uu.....=,

^^^^.^rn suorum
propter

et benedixit coet in temporalibus et

/Egydomui Agy--^ i,-,t^aubus. sicut beuedixit in spir.iuaiiuua. 0....^.ifhocogitav.t cogitavit abbas ThoEt Joseph. ^^ ^^
ptii

unius factus est et peregisti, quse servitia minus plene peragis fcenore, bona multa nisi restitueris cum multo omni tempore quod perdes congregata in quia jam rumpere defraudasti, cito restitue, mortis tuse. H.s auditis, tentat Atropos filura sum Ecquis es, domine? Ego ait Evrardus: Tutione. D.x.t. et .1 co fiquit. Giraudus de pulsata pede sicco. Tandem B socios insequitur Bernardus hora co.ionica frater e prsBdicata audit et agnoscit, quid ex P^^''^".^^,
;

omnium

reus.

Defunctorum

mas secundum manum

Dei bonam secum cultum d.v.nun,. sc.liaugmentari in duobus Castellariensis temp 1. gencet in ampliando

Im

etlocum,etinelevando

in

subUme a
l.om.-

terra

xdificatioiiem Giraudi corpus ad v.debasiquidem et intolerabile num. Durum terre..orum humilitate tur abbati, in communi depr.mi pulveris ossamenta

vUcerum
celsis

sordis et

tantiviri,

quem collocaverat Dom.nus ... pr.nc.p.bu cum p.iucipibus, cum

Et sicut concepit,
s.c et

ex-

po^

exsecutu
fi

pul. sui.

uuntiat Evrardus:
et corrigit, et,

errata

cum

ttet.bu l.mat
rest.tu.t^

quod minus egerat complens vitam tepidus neque tardus, et non non diu vixit, sicut languoris cruciamine
in
:

n""tque
est vehementer,

oMali, >'9>minil pcrirla

oKiiKl " Dea

Sanctus v.cmi ilUus re31 Consueverunt abbates Giraudi annuatim concurgionis in honorem

jirajdixerat.

centesimo II.0 tempore paschah, abba, sui vigesimo d, fc^. fratr.bus mas.'adjunctis secretioribus ad sepulcrum in altum usque
. :

Domiui mil.es.mo d. aut m quadragesimo "oncreg.m.n.

tknuocorBeati

fiiiii

trnn$fertur:

quum

inven.sset.

^^f^^^^^ l.cet cum

dfffic:Uate.desideratumthesau..m:etpanm^^
holosericis. se vavit

mortem:

su depos.t.on.s. Inter rere ad festum sanct vir -^^'''^'",^/^ csteros semel adfuit
omnia
laudabilis,

?"

involuta et munda ut decuit ossa ^'''' '"'"'"'^ ''" ^--'fi''^

Dominus Joannes de La en

iUud Boscavii, qu. regimen cio primus abbas mortem marad susoeperat, quasi duceretur

pore

vas

pro

capite

fabricasset

det quod et

festum tant, patron., tyrii 6. Venerat ad impos.to curabat inflexibiliter et valefacere cujusquam acqu.escere regimini, nec in hoc
Expletis
,

sed

"----rr;eLZm:,;r:--o: "

C :rVbTrum ^

coiumnas sex codem loco, ub, elevato .. in fapTde s^ursum est pavimento. Factumque
s^uper

volebat pe.suasiom. instabat iste ut abso bant ad diem festum, omnino d.ssent.ens, vetur sed pater abbas VoBoscavium reverteretur. uers abat ut ad pater volebat pr.cise remanere, fi utrumque remeare. Dum inter obnTxe ffliuin hunc modum, G.rau:

qu

pert.ne-

SeX->u-

ruerat sub

i-^

die

ilia.

Nam

pretioso

ad -ct.us sub!rore^olloca.o et operculo corpuic ^ pipvato omnes funicun

E
lus
n"s
fixit

"'rr'unu^"r:pt pr,Eter unum rup

unt -bito. et ass.sten^^

^^^^^^

vl amicanecteretur
nodum.

in

inte.-pellatur arbiter

dissolv.t perplex.o-

Sf^raS,turr
'^'^Xl^^S^etdivimus
gestum.
rela,ju$ convilia-

^there abbas, sursum cor >n Sancti Boscaviensis pectore, lacr>.B.. devoto atquefideplena,
patri
,

Nam

accedens ad

monumentum

Fu

communi

dixit

Sancte G.raude

tion*e^d'g,J.Q,u-pr.dic,,.sSan<=t.tum.
quot d.e
j.^^,

(ur.

abbas.

,t ^elociter

pfisuiv.. trouo Uirauao .^*.,^. opd seu j *r.tn^iw incus c^^^ videtur adstantiuus julus esse etprnitur propr.a. sed montuad
.

id

est,

absque ju^u. h
t

veritus est
in Sanei
:

iTe
r,

non

se

rediturum

die

tertia

poUicetur.

Quserunt

fratres.

^"^rl^prlrXfimmarrvUia verbis iropruuia

,...
Pro
et

non

i.pu-

anipntiam

nescio, ^"/'

sanctifaci^re.

^^i",; J^^^ /, i,,,odi P^_

'

oportet nos accelerare

blasphe-

defungUur.

et

Castellariensi

P^^.^^^^^/^g^"^^ sepelitur ^^*^";/'

audi.._.

mias

virum
'

a^ctum
"*,

^^^^^^^^
'

et de n^^^^^^^^ erunt, sic 'iderunt quffi scripsu Sed jam, omissis,

die.

^t

de

eum
^^^

3^^"^

^*"

!'
^t ex

te erat

Colinus dor-

^^"^'TJIu ^.^^^ ^^ ^ju^jUi

r
fiuo,

a^^^^^^^^^ ff

-^

eirauaus.

veniendum. ad nostra tempora

264
AUCTORB
CISTBHCllNSI

I)E B.
:

AHOHTMO.

Giraudus, dicens continuo tromittas de iDJuriarum mearum ultione, quia potens est Deus punire aemulos meos, quoties voluero, gravi animadversione. His dictis, Gi-

GIKALDO DE SALIS CONFESSORE. Numquam te in- illuminantur, claudi cousoUdantur,

tur,

surdi ape-

riuntur, muti loquuntur, daemoniaci serenanguttosi mitigantur, frenetici et epilepticl

reducuntur, blasphemi
desiccantur,
paralytici

benignantur, tumidi
confortantur, morituri

raudus disparuit, et mitas lethalis arripuit sed horrenda morte

luit.

blasphemum mox
;

infir-

qui inde non convaluit, peccatum blasphemiae

praeservantur, mortui spiritualiter suscitantur.

Simile cuidam

accidit Partiniaco/;

quum

Sancto Dei convitiaretur ore maledico. Ibant enim ex more quidam Partiniacenses sabbatis

Libet nunc inserere pauca de muUis, aUqua de universis. In parochia de Marcheisi k homo quispiam claudicabat uno pede, nec nisi super quem vulgo potentiam vocant l, baculum
,

ad B. Giraudi Vigilias et iste miser, constitutus in via, irrog-abat etperegrinis injurias, in ipsa et Giraudo blasphemias : nec impune
: :

poterat incedere. Hic habebat iu eadem vicinia virum aUum, qui neptim abbatis cujusdam Castellariensis duxerat in conjugiura.

nocte

blasphemus febre corripitur peracuta,

;

Compassus iUe passionibus

die inter

convicini,

quadam
:

mors expectatur in continenti secutura nuUa facto, hora noctis quieta est vel secura. Mane
confessacerdos accersitur, viaticum petitur, more bortatur, sio permittitur; confessor ex reconfessus tanden externiB * blasphemi Veniam cum lacrymis cordatur. Quid plura? et deprecatur, emendandum se poUicetur clemente respexerit, perequod si eum oculo
;

quidam
quisieris,

Est famiUaria coUoquia dixit iUi sauctus, nomine Giraudus, sepuUus

,

in Castellariis

quem

si

devote visitando re:

hesternx

grinus ejus
in

et

servus erit in perpetuum, chorda

,

ab incommodo tuo salvus eris et ego in pignus et obsidem me tibi constituo, quod requisitus patrocinio non deerit tuo. Quid plura? Oportet eum credere, qui discit, siout philosophus in Elenchis dicit. Credidit homo sermoni, quem coUega suus dixerat, et
,

coHo visitaturus sanctum ruisset suspendium. Mira res

inferiores

tamquam me:

votum
dus
luit

emisit. In

crastino, via arrepta,

clau-

qui paulo ante

et obses

descendebat in secundum causas per virtutem Giraudi certifiinteritum, nunc experitur antidotum. Infra paucos
cationis dies

situverunt

ambo pervenerunt ad locum, vi- E Sancti monumentum, seger convaet

ad

perfectum,

dimisit

ibi

poteutise

veniens

ad Sancti sepulcrum,
promissionis

resti

in

coUo secundum

votum;

et

qui

vehiculum in testimonii documentum , Ucet quobus annis portasset incommodum. 37 AUo tempore Petrum, cognomento Abrenuntio, necessitas revarciendi tectum
,

soU vix sufflpaulo ante merita Giraudi sibi dogmatizaverat impucere, etnuUi aUi valere
tiatprffipotenter.

supra

J^p;"^;,;";. co(meie(jo-

pinnaculum
gente, in

cunctis annundenter, amodo Christi amicum

sutrini statuit; qui, casu continimmane praecipUium subito totus

duni;

ruit, iUisitque

Apparetmonacbo Catiellarietui

Desjuvre mona35 Erat frater GuiUelmus paupens hochus CasteUariensis et magister testimosenior bonae vitae et laudabUis
spitii,

ad terram caput ejus tam vasuper quem Ude, ut iapidem prsegrandem,

corruit, plus
terrse
tri

quam dimidium pedem

casu adfuit, et ait
:

cogeret

viscera subintrare. Ingemuit

ipsius

Pe-

nii.

Quadam

die, caeteris
,

dormientibus,

dum

pater, qui

monachum ignotum pergeret ad ecclesiam obviam habuit, reverendi vultus et habitus

" Benedicite, dixitque ignotus domestico quia nec " Dominus; ilU non respondenti, ait ignotus abbas nec prior conventus:^', erat sed abbatem " Ne loqui timueris, protinus ei intimabis parte mea salutabis et sic ex reUquo soUicitudiOuod potes, facito, et de
: : :

commendo Giraude, tibi, etc. Mirum

raude, tibi

Sancte Gisancte fiUum meum

:

auditu, sed

verum

conquassatus gestu, vel dictu vel eventu. Sic ad ponitur in lectisternium, gestatur artifex saexperitur Giraudi beneficium
:

hospitium, dies revertitur nus et incolumis infra paucos artificmm. A ad consummandum inchoatum Joanni, cognoest istud etc.

'

nem
pro

protegosub meo

ego namque abbatiae dereUnquito mihi : qui locum et gentem te anteDeum vigilo, dixit noazilo. - His auditis
postea. nescis modo, scies autem eum, donec ingressum ec:

Domino factum mento Margnac

carpentario contigit simile

constituto in campaniUs enim plures fabri Ugnarii

cacumine.
iste

Quum
i'

campanam mmounus, mcaute prolapsus est ad

L ego'aum,tu
ad ejM tepul-

Et lUe. Quis incognito: Quisnam es tu?

rem

iu

sede sua coUocarent

e

Exiens sequebatur mausoleum clesiam videret intrare Giraudi quia B. Giraudum vidisset, ettunccognovit,
qui hffic et iUa sibi dixisset. circa Giraudum age3G Interim dum haec Thomae operam ecclesia bantur, per abbatis et altum in dies auprima in longum, latum

erwn miUti
nmntur;

a-

medio omnium ante majus aUare usque ima, stetitque ruina novissima. Qui dum pr^ceps ad pavimenti Manam et G.raurueret,invocabat Virginem dum servum Dei i^ iP^"^,* ^^'^V"^"'.' compat.entes ei. In tant conclamantes eit remansit m ^e^t^^ casus fractione non
stabiUtus,
: :

Lbatur:

omne conceptum et perfectum est positus est G.raudo fenovationis opus ; et transpost ciborium ex retro altare majus venerabiUor locus. Ib
verso

^^_ ce cutis vel capUlus d dentis caro vel pilus, besti^, nec alud excoriat^ res, esse caput Quid die. interitus sperabatur ipsa

nuam

Zo

Xe
Utus
sia

de

coUocationis lateribus

aquilonis

Giraudus post

in recto diametro

Domini miUes.mo censentem diem. Anno Agnet.s se?mo septuagesimo septimo,

est,

qni et

ad onentem transpr^-. permanet usque

adstantium et vanam nlura? UUra opinionem vice plurium, evasit homo iUa spem quam preces et per B, Giraudi carnis interitum mirantium stabat in conspectu n^eritum prostraverat ^^^bat vir^ homo, qnem ruina
; ;

;rm
ritiE

Vidi e^o hominem fraciura necaverat. evuisionem recoUocaverant nostea cui post

cuX h,

reno^al sium Simone

Giraudum Perfecta est circa Burdigalenet ab archiepiscopo

i

eccle-

Sci^orium cum

Giraudi merita

qua dedicata; refngerantur, febricitantes

rite

per

cffici

toionis raminUlis. iii-,!U in ca- idutBtotin m^^ca^ quoque CasteUanis ,-,,, ,.m... 38 In veteribus

capUUs. et aUquo pr. pote vestigium perpendere non

OCTOBKIS. DIE VIGESIMA TERTIA

265
AUCTORB
CISTBRCIENSI
,

radiarc?

^cioonitnrimitus. pella lapidea. \^ ^^^ ^^'^^^!^' per crebra miracula fiunt d^vmitus vices ibi radicare * ^^^^;^'^^^^^^^
.
-

rr-

^""ZZ^^

Kom

essct

minaria.
loci

ita

^^^d

et

'^^P^^^^^^J^^^^^^^^^^^
'

ibi

et impingebat in militum hospitium portarum per medium momacerias ^P oBtia et ^^^^^.^^ ^^^^^ ^^^^^^ ^^^^^^^_ ^^ tius a vino intrans completorium et clamoribus improbis iUudens psallentibus Domino.
,

ANormo.

adjacentis

<^i>^

f;^''^

lampas

cermtur
ibi

humano. Est
et linteis. in

^1^*1^^"^"'^^^^^^ stramine lectus lig-neus cum

,

ministerio

Eadem

quo

esspiut dicunt, Giraudus

in

nocte tentus est et ligatus a suis siluit , excepto quod exarando cum quinipulo o, ^^ ^ _ ^__^^_,^,_ ,_., l,^^^ f^^y^ per hospitium irruit. Mane facto,
:

parietes,

ravit.

quem Deus
iUffiSum

medio flammarum sme

iuceudio
sui.

totam capeUam lUam tectum et laperimeret, in tantum, ut etiam lectus et altare quearia flamma consumeret, quod nec cum ornamentis suis evaserunt ita Tantam siquidem virignis babuerint. menti
conflagratione
,

Quum

conservavit mentis servi veheenim subitum infortunium

aUquantulum serenatus orationes fratrum et capite Keliquias Sanctorum humiliter petiit

, ;

nudato, pedibus et cruribus reverenter adiit sanctuarium Reliquiarum in oscula ruit et usque hodie perfecte convaluit. Sed venit
, ,

odorem servo suo Deus tutem super quatuor elementa quod rebus ejus nuUa creatura, eo contulit.
hoc iniuvito, molestiam intuUt aqua in indicio, cendio, aer in trinffi crucis prsecipitio, fratrum navigio terra in dupUci obtulit. Sed nec ejus per omnia se
:

abbas Thomas verens ne ex visis motus reladuci jussit beretur in amentiam, quadrigam grangiam. In crastiuo iUa nocte ad proximam egerunt abbati, revertentes ad propria, gratias dominus eorum Giraudi mentis
, ,

quod modo

sed ignis in

valedixisset infirmitati. , ^, rtitu ' mulier. mul- ^' 40 Erat in partibus Ulis misera

voluntati ministerio coelum vel quinta essentia ejus se volucrea coeli et tales volusubtraxit, quando
cres raoriturus aspexit.

Duos etiam
:

infantulos,

emortuos susut circumstantibus apparebat, ut ei deservire bajulorum citavit in facie coelestmm, trina rerum machina.

unus dementorum mater filiorum, quorum lunaticorum. tiam diuturnam incurrerat, more memorias maPer omnes sanctorura famosas circumduxerat donec ter filium ob salutem de Cella, per sanctum per Dominam nostram appliTheobaldum, tandem ad S. Maxentium
;

'

j,

cuerat
neret

Quumque

filius

sine sensu perma-

mereatur

dmentet ta-

et ad pleniorem terrestrium et infernorum puerorum usque dictorum fidem, duae camisiae hodie pendent ibidem. demens et fre39 Conivadae in Archesio m, foemina, adeo ut in admodum erat
:

netica

flumina. Haustagna sese praecipitaret et in intervaUis aliquam vel exilem rierat in lucidis quasi a cunabulis de Giraudo memoriam, et fanaabbatiam. Quodam die ducente noverat auimum ejus subiit ticam impetu sui spiritus fluvio contiin^redi abbatiam a parte muri murum quum id gui, et accedere visa ad usque per stagnum medmm,
, ,

hoc, qu circumduceret ulterius. Audivit muliercula, et Giraudi cognoaderat pauper quffi accedens verat praeconizanda miracula. loquamim et ad Ne, inquit, ita propius profiscammi, Giraudum, hic propinquum S virtutem experiemmi. En et pro certo sancti ilinere, et ego vos mtrodu, :

sicut

prius, juravit mater.

quod non

ipse stat in vestro cam usque in ejus

sic

factum

est.

nemore. Sic dictum Quum autem mater cum

,

est,
filio

appropinquavit nemori
furia atrociori,

torqueri ccepit patiens solutisque casu, quibus con,

tingebatur, vincuUs

dem
bore

fessus et

versitans per devia, tancompos resedit in via sub arlentius

non liceret nisi dedit in fluvium. ad coUum prsecipitem se homines, non secus quiclViderunt miseram
longa pertica, piam operis actitantes et missa sciscieam miserentes tandem extraxerunt quod per quid qurebat respondit
,
:

Post

hffic

cum uno hUorum

,

vidit fiUum quiemater perveniens ad locum, secum vidit et gav.sa est tum et cogitantem

multum

Quomodo, quid actum esttecumPEt

: ,

inquit,

est tibi, tih,

et

fiUus ad matrem_:

(;

, , tantibus, cupiebat. maceriae S. Giraudum adire ruinam ducentes Etporrectasibi misericordis dextra. solitariam staS. Giraudi,

nomine Quidam sauctus, Giraudus

,

sanavit

eam ad cappeUam
:

et ipse vero consideraverunt tuerunt intra At iUa viso grainspexerunt finem rei extra. inobierat, manus mbato, in quo levita sanctus
,

ego ad ejus ecme perfecte sequimini me et Quid plura prclesiamvosducam directe. matre venitur ad cedente filio et sequente
nec a ecclesiam; nec a dextris etciebi ,
.-^j.uiu

siu.stris obli-

^"^^^^^Y^;^;

referuntur actiones, J.evertuntur in patriam.

foras eiecit

quo occulto prod.gio coiuber sancto inventi sunt subSancti cubili et refecto quibus ejectis, tortuosuset bufo perfecte ab iUa die et demceps foemina lecto. ex toto. S.m.le et compos mentis eifecta est Amb.erre nocuidam militi, Petro de accidit alienationem ment s xnine, mine, qui insaniam et amor.s un.us foem incurierat ex vebementia in cub.le ex '^^'^compassa. i <^^^'^' ^^ abru nffi. Huuc soror post duos ligari fecit. Sed pto projecit et v.ncul.s aufuruptisque
:

et nescio,

fisitare^solent

semel in cum J"'^'^ ; juvenes et virgines, senes "^ cum oblat.onibu nuatim videmus occurrere
,

Sanctam Dei eum muneribus iUius prosapiffi anno. Tempore aliquo

:tsubsibiloaurtenuisintelex>musab t suD
qu bus

-"^^^ quo

i,

eonspectu

vircaducum

mens.bus, sustinerent singulis

^^J

^^.^ temporibus mor-

menses, fracto jugo, ibi ab.gebat musgit usqueMirabellum n. et fl-bellum Inde fas de furnariis circumducendo
lucidorum ^-'-^'^^^' hauriebat per vices B-"'''""; diversorum interpolationes Tandem appl.can pcicsii""prosequens peregrinationes. >a>.PTi-

-brans haben CasteLriis equos, et lanceam uoi

.,

duxit ocuios suu uiiiev--

--

AUxatiin

niiffirebat,

266
40CT0Rt
CltTMCIftHSI

m
ad abbatiam
:

B.

GIRALDO DE SALIS CONFESSORE.

Spe concepta
est

suis 96

convertit ad divinum.
S.

salutis,

Oiraudi opitulatione

sanatura rcduxit ablutionis, et potatus latice sacrae

est
.

ut

enim puer aspersus

solent hujusraodi patientes Revera, inquit osculan Reliquias et in capella veteri nohas cturnas excubare vigilias, et sic reverti com,

mox

depulsus

potes

ad

domos

proprias.

Credidit
et

homo

omnis dolor

inflationis.
,

febriritaiu

in vasculo sequestrata, Costa Giraudi conservatur quae diebus dominicis honorifice populis illic ad capellam S. Giraudi fidelibus

42

vig-ilautibus

deportatur.
hospite

guodam
,

die

lata et

relata ac deposita incaute

dam monacbo

furata est a quoqui , ut praesumitur,

r.

sermoni, quem raouachus in dierat, implere efScaciter Reliquias, quiajejunus, verenter osculatus est munus nocte sequenti et obtulit devotionis vigilavit; mane facto, costam cum lacrymis nou reversus, devotus adoravit; et amplius patriam reraeavit. Kon omisit ex sanus in
dixit,
:

quod auanimi fixit. Re-

pedem excutere sitiebatde Religionislimite Mox una sententia majorum excommunicatiopronum nna cura filiorum supellectilem
,

observantiis verbum oranibus, quas audierat. apicem ; propter quod vel syllabam, iota vel

manum

Giraudi per manura Dei

bonam secum
,

scrutantium, cultantium.
principaliter sicut rei

una confusio latrouum

se

oc

sensit adjutricem.
vir religio44 Dorainus GuiUelmus Figace timoratus de Claravalle sus, mansuetus ac Pictavia Rehsemel exierat, gratia visitandi in coraitatu alium raonagionem, babens Britonem. In via, chura, noraine Guillelmum
,

-mbuuu,.

Nam

in

tanto

facinore

latro

habuit complicum patrocmia, probavit eventus per inteuta jurgia.

inintellexissent, sigillatim et per scrutinium, videns latro nihil

~j;;-

Quuraque
suffi

gulos fiendum
abscondit

industriae

prsevalere

latibulum,

costam

vehicuin choro super stallorum multos circuitus, cum exaultalum. Ibi post
,

non exstinctus qua arabulabant, nocte ignis servitorum, omnem propinquam per incuriam consumsit et pedem GuiUelmi dormateriara
,

H locumsuum

inventa est, et tione universae domus costa qui dicerent, restituta. Fuerunt

quod costam

latro extra

monasterium

efferre

pluries voluit,

sed Giraudi virtute obstante,

viri

Augebatur in dies dolons mientis non succensendum acerbitas proficiscenti qui Euerunt, qm censet rem naturalem patienti. succensum prosacro pedem igne t
exussit.
,

^ E

dicerent
pter

de S. non valuit. Duo applicuerunt in egressi gratia venationis unus urebatur B Giraudi nemore, quorum a long:o tempore quotidian* febris ardore. Is peregrinus et offerebat ei quafratres
,

Maxentio,

tetram valetudinem

horroris caliginem
,

et

angoris
in

qui crescere videbatur

im:

mensum.
ubi
fulgidis,

Sic

fideliter

imbutus

tandem applicuit Castellariis est de Giraudi virtutibus

fuerat Sancti

tuor

quatuor denanos nellam in illa bora, obtulit quintum ex devotione. pro redemptione, et et

uumismatum munus. Ingressus ergo

ca-

cepta

Ex tunc secundum

spe congloriosisque prodigiis. Qui Sancti mausoleum. in crastino visitavit ad dies antiquos convaluit
et
,

Ouo

continuo quasi tristis hoc monachus, qui mife coffitativus. Notavit ab eo, quidnam aderat, et sciscitabatur
facto,
esivit
forte
sibi contigerat

ambulans suis perfectum, iutrans cum iDeura. Benedictus Dora exsiliens et laudans Caste locum et gentem nus, qui non dcseruit tantum ac talera nobis credi-lariensium sed
,

boramque
et
ibi

Dormite, inquit,

ut cognovit febricitantem, illi accessionis exspectantem, ait grabato Sancti paululum in

:

dit

et

domesticura suum. civem Sanctorum et Saloraone sapientiam Begina Saba hausit in

HeLiuBinHelia,etJud.i;nRomanispo.
Assuero ^.^^-^-^^.;^: tentiam -.Esther in Bei.ella Panlo sanctimomara xnotheus in Angeii misencordiam fi^laadites in David
: :

requiescite;

et

ego vobis

promitto,

quod

inde

surgetis

cum

Compulit eum

oppido
:

P^^f^^^t^^^^f j^;;,^; facere, quod hortabatur

reliquit

^
rt ejnlepticu

et post soranum precibus violentis verbum Po"icent.s Benedieura febris juxta Fiho Manae et inquit, S. Giraudus a ctus vestr^ obtemperavi prubenedicta bora, qua fui ita sanus sicu denti^; quia numquam cum fratre laudans et sum bodie. His dictis remeavit gaudens, ad propria quidam sacerdos, de versus 43 Adolescens ad abbat.am. Chavigniacum. venerat semel en Giraudi meraoriam Erat ut visitaretB.
,

fn

ChrUo

l.titiara
et

fiant

Si

pe7Dominumnostrum Jesum Christum Deu .im%ei, cum quo vivit et regnat

nrffidulcis

nobis omma ista GiperiUustris pr^sentia

:

sed

orama s^cula Spiritus Sancti per in unitate sseculorum. Amen.

ANNOTATA.
de quoagitur a Plumhus (Plorab),
est hact^-

^^^'^'^^]^''' ' .^'^' epilepticus vel caducus Introaperuit lacrymab)liter. uni nostrorura

ductus

ergo

monasteriura

et

compunctus
cir-

vit^ nimium. de raedio corde pr/t^dio

rumstantium rnillplmum

--f^^^^^.t" quondam abbatera Boscavu

colloquiura
et

virum

s,

St r^ecretum
roremque
ei

con^s.^

monastern xn Pertcuw mentio S. Michaelis seu sumus supra AnnoZ7ris. de quo locutijam

'TD:tli^a"oseuBosco.CavoMeAnnotatllcapitisll. SUet
Gallia
^jt^ra
isto

mab

HernLhoat
,eere tam

primo abbate .etse Joanne de Calencio anru> 1330

a Bertrando, qu^

" ^

^Tmt
de

eir

reverend>s

Linari epileptico'"Jf^^j^/; t? ' qu.so, aliquid t ndUe mihi, monachus Eeliquiis. Et

teniplum

Chrisl. (1) GftU.

wm.

H,

co\.

t06.

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

267
J. V. H.

pedum templum Castellariense absolvit, 1277.

abbatiale tenuit (1). d Hic ynanifestus est error aut
:

est regio

lais appellata,

m anno vulanno
1248,

qudedam Mirabellesium le Mirebacujus caput est parochia Mirebeau, quw forsan Petro amenti refugium
preebere potuit. Quinipilus, idem, ait Glossarium, ac Canipulus, est ensis brevior aut cultellus: unde
Gallica vox canif.

nam qari aut in anno regiminis regere, vidimus, Castellaria ccepit utsupra imtio hsec verisimile est, ab ipso statim
nec

adeoque molitum fuisse Thomam abbatem errasse amanuensis, in anno vulgari videtur millesimum ducenet ponendum esse annum septimum, gui cum tesimum sexagesimum
:

p Domina nostra de Cella (Notre-Dame de la

Celle)

De

vigesimo regiminis recte concurrit. tractu, istis sase In Pictaviensi prcBsertim mos erat sarcophagos super columnas
culis

monasterium in dicecesi Pictaviensi, Maxentio alibi actum est. Ast major est difficultas in S. Theobaldo. Hic eremita ViS.

quin tamen istiusmodi indicium esset sanctitatis aut cultus vatio

lapideas erigere
f
;

ele(2).

centinus in Italia variis in locis Galliee colebatur sed si lexica topographica consulimus, ejuscultus Gallia Septemtrionali et Orientali
:

Partiniacum

(Parthenais)

etiamnum

%n

chiliomedi(xcesi Pictaviensi, sexdecim fere eapropter sdbboio petris Castellariis distat sequenti die aut regrini Beatum adibant
:

diem continebatur; ut cseterum Acta ejus ad illustrata monstrant (4). Est in hoXXX Junii Calvx-dierna dioecesi Lingonensi, districtu

montano (Chaumont) parochia nomine St-Thiebault, olim prioratus

feria

Regulas b. hic alludi adcaput xui QU0Siteniiuminuiuiv(4,f post ^"quo silentium indicitur /j^'^^ ComBenedicti. Benedicti, jussione pleorium, excepta necessitate aut ^^_^^^P'^^.^_ n.,w.iry>u,m.nnaabbatis:quapropterdicitur,Gutllelmus?nona-

U donum redituri.

quum

g Credo

memorias

Ordinis 5. Benedict%, autem materdicatur per omnes famosaa filium ob salutem circumduxisse
-_

potuit, ut fieri j ,

Mortum

etiam ad Lingonensem diixce^^ :, simperegrinata fuent. Chavigniacum, quamvis hujusmodi nomta ChaviQniacum,qum
,

ignotus nullum chus non respondisse, quia gerere videbatur. regularem

magistratum h Id est die

i

xxviii Januarii.

q Chavig-ny apnis varia sint loca, quas gallice censemus iamen hic Chavenay znrfipellantur, in dioecesi Pictaviensi, distrtctu
cari,

(Rochechouart) occupavit ab 1275 ad sedem Burdegalensem

Simon de Eupe-Cavardi

locum Laudunensi (Loudun.)

r

1279aMn280(3). mcognitus k Marcheisum, vicus mihi

tractibus Pictaviensi et

in

infrequens erat medio aevo sacrarum habeReliquiarum ablatio , cujus exemplum qui clam abstulisse dicunmonachis,

Non

mus

runt nomina Marcays

et

Petrocorensi accurMarquais, qu^ pa-

rochiam

in textu

1 Potentia est potence, bequiUe.

expressam indicarepossunt. fulcrum subalare gallice

,

in Scholasticae , et tur corpora SS. Benedicti et transtulisse (5). Hinc ynonachus in Galliam potuit sperare se apostata, fugam meditatus,

gratiam initurum eorum

apud quos

Relt-

Archisium ignota miht tamen monasteno contisunt loca videntur cunabilis noverat nua siquidem foemina a

mEt

Conivada
:

et

Quias deponeret. seu Bosco-Cavo egimus supra s De Boscavio,

abbatiam
12

muri, fluintrare volebat a parte Cassinianusmappastgnata xiocontigui. Atlas

et

AnnotatohcapitisII. divinus et S. Antonn t Ignis sacer, etiam grassabatur per Galliam s^culis vocatus, Glaber quem ex XII. Morbum describit
XI et
;

mentionem Fnullam similium nominum Castellaria locum et sitvam facit qu^ juxta S.G\xdX^\designat. n n-^ loca in (jattia,
Mirabeau. Mirbel varie scripta: Mirabel hodierna Pictaviensi Mirebeau. In dioecesi
.
.

excipio (6), his verbis: multos. tam Consumpsit quidam mortifer ardor mediocribus atque de magnatibus quam de

Theophilo Raynaudo

n Hujus nominis plura sunt

meminfimispopuli.quosdam vero, truncatis ad futurorum exembrorumpartibus,reservavit

plum.
826

(41 Acl.

SS. .(om.

Jun

psg

(5) Cfr.

Rey-

87

Octobris

Tomus X,

DE

S.

JOANNE DE CAPISTRANO
CONFKSSORE ORDINTS
FF.

MTNORrM

VILLACKI

IN

PANNONIA

.1

V. Hi

S
CCCCI.VI.

I.

Sancti elogia in Martyrologiis

Romano

et

Franciscano

Vitae

compendium

biographi.

ncepta sxculo xiv ac consolidata Ordinis Sanrtn tlrijnFF. Minorum S. Francisci reformatio larit Obn"}' prsBj^vulgo Observantium dicta, auctore vantix i(H'pnarrat Waddinsertim Paulo Fulginate, ut iiK rt imprigus ad annum 1368 x (1), annitentibus Senensi, et, cujus Acta mis S. Bernardino Capistrano, mire, hodie edimus, S. Joanne de xv effloruit non solum C s^culo pr^esertim ac mteminentis sanctitatis, sed et scientise
Inter

plurniws

ano,xiuAugusti;Bernardinus aFeitria, xxviu Septembris;Bernardinus aFossa \uNovemb.; Ferretti Anconitanus \iv Novembrts.
Gabriel

2Horumomnium,

si S.

Bemardinum

Se-^;;;;;';;;

;;',/,,,^,,,,.

excipias, antenensem, cujus discipulus fuit, quetn S. Joannes dc Capistrano, siqnanus fuit promiscuesecundumopportiinitatemet Joan-

,,j.,

.-

nem Qium

et

Capistranum appeilahimus. Ejus

eio-

hisce verbis facit

Martyroiogium Ro-

nisterii apostolici gloria,

Eo enim

swculo,

Lnum .ApudVilackum
,

prxter taudatos sdnctos viros Bernardinum eUoannem Capistranum, quoriim aiterhodie. Romano inatter die xx Maji Martyrotogio reformaiio, seu Obscribitur, numerat hwc
servantiaRegutaris,interSanctos,abumversa coiendos, SS.Petrum Ecciesia Deireverenter Maji,Didacum,die xiii NoRegulatum diexin
xxviii ejusvembris ac Jacobum Picenum die Varii autem sunt, quibus cultum dem mensis. ecclesiasticum, consentiente Ecciesia, impenMartyroiogio dere licet ut ex Franciscano

in Pannonia, Sancti Capiatrano Confessons Ordims MiJoannis de zelo cathoUcffi fidei Dorum. vitffi sanctitate et qui Taurinum arcem, illustris propagands

validissimo

Turcarum exercitu

protligato, suis

precibus

ct

Martyrologium

miracuUs ab obsidione Iiberavit. Franciscanum omtssa iibe,

,

enucieatius virtutes et ratione Taurinensi Apud WiUackum in Pannoiabores expiicat: Capistrano Confessoris, nia Sancti Joannis a
eruditione et vitm sanctiOrdinis Minorum, qui
tatc clarissimus,

iunumeros

constat:

BB.Matthxusde Agrigento,iL\Nn\ Januarii; Antonius de Stroncomo wiFebruaru; Marcus de Monte Gailo xxviii Martii,Angeius
a Ciavasio, xii Apriiis; Jacobus lilyricusseu Archangeius de Bitecto xxvii ejusdem mensis; sJuiii; SimonaLipnica,^^-in Jua Calatafimo deMotieiii;Joannes deDuhia,xi%Juiii;Petrus
Annal. Min.
EJil. lotn. VIlI, pag. 20'J.

^^^f ^f; jfj.^^^' rcduxit ad catUoh^reticos atque schismaticos pro Eceles.a perfunmaximis licam lidem, et

miraculis quievit in Domiuo, ctus laboribus, mortem celeberrimus , quem in vita et post Maximus, SanAlexander Octavus, Pontifex

ctorum fastis adscripsit. '^QuandoquidemmuitactvartadeS.Joannecuju.,u^^^^^

Rom.

1755.

(1)

Capistt^ano

270
AOGTOU
J.

T.F DE

S. S

CONFESSORE. JOANNE DE CAFISTRANO JUA^i

^_^_

V. B.

civitates

ferme ^^^^^^^^ instrumenta per omnes constructaque in unum contulerint,

Scriptortbus Mi Waddingus in suo Hbro de Cpi-^tranus s.ve norum adumbravit. Joannes oppido haud longe a Capistrano, Brutiorum

fuit pyra sub dio concreraarint. Tanta ut oinnes .lUus hominis fama et sanctitudo,
inffenti
,

naurbe. nobili g-enere ab Aquila Marsorum trecentesimo octuaffeanno miliesimo tus Bernardini Senensis disimo quinto, Sancti exonentis scipulus, socius, et in regimine
bis generalis Eeg-ularis Observantiae successor, et viriliter devicarius, magistrum intrepide

maxirais celebrent temporis scriptores eura Elavius Blondus , Silvius .Eneas encomiis , .-.-r ScheydeUus, Hertmannus o u Cardinalis Cusanus, rairacuUs Trithemius et Gregorius XV
i

abbas

Apostolicam celebemet meritis erga sedem

mum
ortura,

vitam,
et

Nos Beatorum adscripserit catalOgo. mortera per quartum, gesta et

sestum tomum Annahum
prasclaris
distri-

fendit, adjuvitque in

promovendo

latriae

cultu

nuintum

post mortem nominis Jesu. Deinde ut sexto obtiSanctorum numero referretur anno in et despiparvis nuit. Pusillam et humilem Observantium cabilibus initiis succrescentem adversariorura familiam, multis impetitam
, ,

vitseque sanctimobuimus. Factis etiam accessit eminentia. theoniffi, doctrinse muUa scnjuris utriusque peritus
logiffi et
; ,

telis,

in mulverbo et opere potenter defeudit, longe Uiteque propag-avit tasque provincias et doctridata poiissimum norma regiminis Quarto. Nicolao Quinto et CaUinffi. Eugenio in reformansto Tertio raagno fuit adjutorio moribus, et fug-audis e multis
dis

in rebus decernendis psit in quibus prudentia elucidandis utrinque eUicent. et sapientia iu Qw^ Waddingus dicit gesia S. JoannisCapisvi, distribuia in tomos Annalium iv, v e^
trani

h^cinAnnaliumsecunda,quauiimur,
ix,x,xi,xii et xiii

ediiio-

hominum

disperiiia sunt. ne per tomos " a Waddingo auciores, ;P ";; bPrcVter laudaios f ^*f scripserunt, variialii de Jounne Capistrano ^J^^^,
'

provinciis

hsereticis,

commissa

sibi

generalis

Nam ut omiitamus aut hagiographos Ordims

;

socU: mco-

inquisitoris fidei potestnte.

Octoginta sex loca incrediEratricellorura , in Italiae perniciem in Picenoet CambiU numero coalescentium Patrura pania combussit. In Floreutiuorum
,

Minorum, qui omnes Sanctos et Beaios sodaaut hisioriographos, les suos complexi sunt originem et incremenia Ordinis suniprO' qui Vitam conscriS. Joannis Capistrani secuti
:

inHsdeEara,

Fridericus consessu velut sol quidam refulsit. obtiiraperator, misso .Euea Silvio , Tertius, Germaniam mitnuit a Nicolao Quiuto, ut in populos docturus , et principes ad
teretur
,

oculaii pserunt imprimisires ejus socii, tesies denegari non gesiortim; quibus proinde fides maxime qimm sint viri propter mopotest,

unioncm
rus.
et

Ex

magistratus obviam procedebant,

contra Turcas excitatuomuibus civitatibus et oppidis clerus sed et ipsi reges et auUci ,
et

beUum

rum gravitatem integritaiem sumynecommendabiles ei pleraque eoruni dicta testimoet

nio,

utpostmodum monsirabimus, exierorum

hominum

vexiUo, pturi, cantautes etpassim repetentes

dictus, qui

cum ReUquiis et tamquam Angelum revereuter

:

Crucis
susce-

"
-<

Bene-

nomine Domini. In Bohemia, Moravia, Silesia Hussitas iUorum fautorem et antesignanum, Joannem Kochezanam, repressit. pseudoarchiepiscopura Pragensem
venit in
, ,

confirmentur. Tres igitur Sancti Joannis biographi non solum co^vi, sed socii Chriindividui sunt Nicolaus Tellus de Fara, Hieronymus Uiinenstophorus de Varisio ei quidem Nicolaus de Fara prcVier
sis.

Et Vitam a

se

concinnaiam, scripsit eiiam duas

Adamitas, lurpissimum et obscoenissimum haereticorum genus, in insuHs lascivientium, penitus exstinxit. In llungaria, Polonia, Bohevarias Austria prffisertim mia Germania C hsereticorum sectas calamo, verbo, inquisitoris auctoritate, qua fungebatur, perpetuo insecta, , ,

altera, direcia ad fraTusciae,operaet miracula, tressuosprovincise enarrat Viennse a S. Capistrano patrata dabiin decursu hujus Commentarii
epistolas, in

quarum

eamdem

refereniem mus. Quod ad alteram spectai relaiam eam prmlium et vicioriam de Turcis tn nuspiam reperi sed hxc eadem a Nicolao
, ;

tus,

plurimos ad Christi tidem convertit. Judseos

consistere passus,

lacunam

repetuniur, ut Vita S. Capistrani luculenier epistol^implerepossini. deficientis

ait

j,

nuUo modo
:

eorum coercuit

Rudi quidem,

Hermann

(1),

sincero

plusquara quadraginta miUia infideusuras Uumetschismaticorum EcclesiEe cathoUcffi aggregavit.

tx BiUUoihtcn

perscribitstylo...

omnia ejus

scripta
;

tamen ab omni

suspicione debent esse aUena

non

est,

nam credibile virum tam reUgiosum cum gravi suffi

Waddin^irxhibetw.

4 Turcarum imperatorcra raagna classe et ducentorum ferme miUium exercitu, Europae imperium sibi promittentem, fortissimamque Albffi UegaUs in lluugaria arcem, raunitissimum Christianorum propugnaculum obsi,

vanis uUra debicouscientise onere, Capistrani Hic postraodum, turavoluisse laudibus studere. proredux, anno H77 factus fuit
in

ItaUam

vinciaUs vicarius in provincia

Vesiinis
(2).

S.

Bernardmi, zn

coUecta crucesignatorum et rustidentem captis tormentis beUicis et copia corum impediraentis, turpi faga profligavit. In cujus
,

Sancti aw,.W|-f^Christophorus de Varisio, alier )udicio J^ biographus, ordinaiiorem meo nostri

conscripsit Vitam S.Capistrani.

Fmt

Chrisio-

rei

memoriam CaUistus
,

Tertius,

Augusti

quo tantae

victoriSB

octavo idus nuntium acce-

phorus,

tesie

Hermanno

(3),

ex praeclanoribus

pit, celebrari jussit

festum Traustigurationis. Sexaginta annorum provectus setate, quotidie

conac fere sine intermissione prsedicabat undique ad audiendura centenis currentibus
,

in Germaniam Capistrani sociis, qui ex ItaUa comitati. Iste ob virtutura pergentem fuerunt et agendi suavitatem provinciae

exceUenUam
Bohemiffi et

aUarum

tunc adhuc conjuncta-

hominum miUibus. Atque usque adeo oranes movebantur, ut foeminse abusum in ornatu.
(1) Capi.irun.

Capistrano rum, Wratislavife in Silesia sub S. vicaelectus fuit in provincialera anno U53
riura
,

quoniara tunc

nondum Observantium

triumphans, pag. 629.

(2) Cfr

Wadding.

CapiHr.n. ^-'^^'|^P;6^';^^ Annal. lom. XIV. pag. 178.- (3)

superiores vocabftntur

Coriventualibus non esset bicipites conveniens, quod provinciae viderentur afliita Ui^ nationibus prssides. Hic vir

^^1 DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBIUS. ni dejecii, fugasibi consutuerunt {h).Fuit dein ministri. quum Ordo a a Calixto III in Hungariam missus ad perdivisus, nec esset
:

ADCTORK
J.

V H.

quirenda Sancti miracula quam missionem secundo ei injunxit anno 1459 Pius II.
8 Sed preeter hos c03evos,etiam posieriori- p""^ '*JJ^^^^ hus saecutis fuerunt qui gesta S. Joannis Ca- ^^^.^* ^^^ pistrani illustrarunt, maxime quia numquam ,on^, interruptus fuit labor ejus canonizationispro- Svan-Bapt.
,

habere

usque ad ciebalur, ut statuerit cum iisdcm capitulo Verum quum mortem perseverare. celebrato anno U6S,statutum eenerali, Mantuje

fuit, ut

Poloniffl provincia AustriJE, Bohemise et

si

intres divideretur.
fuerit, atque

itasummo

Pontifici

visum

quum

viris doctis et in

regimme

ex suis natioualiexpertis abuudarent, ipsimet elegeruut. bus, remissis Italis, vicarios

Dwn

remitteret gubernacula istarum nationum

Christophorus,regimen suum clausit singulisverima epistola, qua ab omnibus et humillime petit ^dectaniam, flexis genibus,
visitare

puldier-

rans insuper se intendere peccatts Sanctam, in qua Salvator nosterpro vitam in pa^e nostris mortuus est et ibidem m cujus terminaresuam, nisi Deus, inqutt (1).
,

Terram

movendw.pr^esertim sub LeoneX,GregorioXV et Atexandro VIII, ut infra latius explicabitur. Certe anno 152^, seu paulo post ohitum Leonis X, prodiit typis Vindobonensihus Vita S. JoannisCapistrani, forma, ut vutgo dicitur in Quarto sed hunc lihrum diu et undique qucBsitum,hactenusreperirinonpotuit.Aliam Vitam Neapoli edidit anno \hSd,/r.Ludovicus Ccelestinus de Monte Corvino seu Leone qui
: ,

Barberiut,

anin continuatione Annatium Waddingisub virdoctus appellaiur. Hujus Vitx, no 1590 (G) qua caremus, meniionem facit alius Sancti

manu

vise

hominis

positae sunt, aliud de

,

me

de-

biographus
;

creverit.

Utrum Christophorus quod

inten-

constat. Obitt debat, impleverit, nobis non ordt[l]. C^terum licet Mediolani anno U91 Vitam, a Christophoro elanatiorem dixerim tucubratwnem boratam non est tamen, cur B Nicolai de Fara respuamus, prassertim quum varia habeat, qu^ apud Christophorum
,

Salvator Massonius Aquitanus, qui gesta Sancti itaiico sermone exposuit anno 1G77 licet hinc inde, forsan vitio typothevaria, tw, minus accuratus sit, habet tamen quseque in qux frustra apud alios qusesieris,
,

Mc

Bieronytnui

Vtinentuet

Petr^de
^'^'''

so-

non reperiuntur. Utinensts tnter so7 Quamvis Hieronymus ^.^^ ^ Capistraui a Waddingo (3) non recendubium,quinetipse ^^^^^^^ ^^^ ^^^ ^^^^,^ Hungarico comitatus fueSanctum in itinere Tagliacotio, m epistorit, id testante Joanne
la

hoc Commentario summse nobis erunt utititaliber quod dedtcatus tis. Id singiUare hahet Bernardo fuerit Urbano VIII a Laurentio qui, avisui lucubraMassoni,pueroseptenni, Baplista iionem obtutit Pontifici. Joannes Romanus, duplicem Vitamedidit, Barherius, vero anno, latine quidem anno 1G62 italice ab quo Sanctus solemni ritu canonizaius fuit
,

Aiexandro VIII, 1G90

ad

hoc, ni fallor, stiet beneficits,

quam post obitum

Sancti viri scnpsit

:

et
,

mutaiusmuitipticibus miraculis

infra edemus, his verbis

Huncfelicem obitum
politius sciret descri-

multo ornatius. multoque

suee coltatis. a Sancio ium sihi ium familiee ad omnes nwneros ahsotuta Barberii narratio
est ; et si

Hieronymus Utmeubere venerabilis iUe frater, dicendi genere praeclarus, sis vir siquidem in
qui

quid in infra dicendis de eo occw^et,

quemadmodum patrem beatum incolumem

stilo politissimo

magis ad complementum rerum gestarum, quam ad earumdem castigaiionem pertmebit.

sua lingua suoque scribendi

caritalis obsequiis suo decoravit. ita cunctis ipsum infirraum mdefesse sinu. suisquebrachiis E^dem laudes scribendi

Eusebius Gonzalez Ordinis Minorum de hisObservantia in suo Chronico Seraphico, iongamVitam S. Joanpanice conscripiofiene
9 ni^ Capistrani texuit
;

Etueb. GonzaIxz,

Amandru

Sermann,

fovit atque nutrivit.

Hieronymo etiam ab biographorum stilus aliis quamvis aliorum quorum scribendi nioprceferendusvideatur,
eleqanter impenduntur
et facilior

nam

in referendis ejus

C dus mihi simplicior

appareat. mhactenus hilominus ne quid desit eorum, quae prout corinedita delituere, prelo dabimus,

quxvulgariter tngesiis paginas 211 formae, insumpsit. Usus aiiorum tafolio appetlatur, scripserii htborihus uipote qui anno 1774
,

storiam Sancii universam nitide

ei

dittgenter

ahundantercomplexus

est (7).

Hieronymi rectum nobis obtingit exemplar,

,

presse selucubrationem, prassertim quum ahquando vestigia quens Nicolai de Fara etiam quartus 5.Cahunc elucidare possit.Est honoelaboravit pistrani socius, qui aliquid Pelrus Suproniensis, quem rem magistri sui, dxcn cseterisSancti viri soctis

copiosissime de S. Joanne Bohemann Ordinis Minorum Observantise, quandoquidem voiumen mix exprovinciatis , implevent sub majoris forntcV 840 paginarwn Historia Capistranus triumphnns, seu tituto Capistrauo. / fundamentalis dc Sancto Joanne
egit
:

Sed omnium AmandusHer-

Waddingus cum

virum religiosum

et

doctum

(4):

opettam

suam

vero est laudum Prfficonizationem inscripsit; et quidpiam movereposeffusiomi^ suspicionis S. set,nisi aliunde de meritis
strani

pra^apua hoc lihro reperire esi et iltustrare res gestas Sancti explicare au^ occurrunt in initio singulossuni. Profecto capitum prxfationes, a locts com-

documenia,

torum fere carmtna munihus pterumque deducix,

fre-

in fine mutitam. conservavit nobis epistolam, ae Marck^aa Joann^ r;;;; aa

abunde constaret.

^^^'fj:^^^" Tandem Waddingus

narratio tanguescit Vequeniia, quibus ipsa Lviejuscemodisunt,ut nullatenus

lumhi

8^^.^

utilitati totius operis

quidpiam decrescatld
operi. certe eru.

Capistrani

quam in dccursu "^^/''~taliik^^^nMmus.EvocatusaSan^^^ro^

,

Tagliacotio de supremo

morbo

S.

io^^^^

Zi^^s^^^^e^juUicio,
,

quod consequentem Vttx objici polest exhibeat sed secunfoUus Jarrktionem non
; :

Turcas ex Italia, eum. contra P^-SJ^^^lscomitalus est, P*'' <-^"^ ^"^*. parva navicula exer

sum innumerm Mahometams

cilus.

apparwt

'^^^Zriarum unde necesse est, ut nem suam dispertiat quatenus vaearumdem rerum repetitiones,
.

virtutum species lucubraUo-

quoperternti

et

clamoribus S. Capi.traXXII.

^,^,.jj

Qccasionem exerendi se prse17}

pflg

3'7

V. Gonialcz. Chron. Scrarict. Pnrl.

0)C..pislran. "'""'P'I*'S-,

*;-^^%-g

8.
lO)

-(*)
Aonai,

II""*.

pag.

el sc.ni.

pag 80.

(b)

b3U. flermann. CepisU- pag.

hentf

,;

272
ACCTOBI
J.

DE

s.

JOANNE DK CAPISTRANO CONFESSORE.

regnu

V. H.

lectornon ; adeogue et bent , .^p. r.crrn^ gestorum sertem Qestorum serxem et ...> ./... hisioricam 5aiisc/are U.ioricam scrtptor : xum perspiciat, Idem vero censuit operis sui suhjunxit Chro-

^^ ^^^^ ^^^^ Franciscvs /,

^^^J^^^ .^
^

^,^^^^

^^

^roz. j.ept^.raf

fine Capistrani, quamper notaxira Vit* S. Joannis tamen est singulos evolvit (l). Severior annos CodiceCanoJusti Fontanini, qui in suo

Quapropter in

crisis

Varia enim Waddinlum, ut legenti manifestum est, apud gum exstat vestigium et hujus narraiionem
,

singnlare habere, quod copisi bene merainerit, in Annalibus Lucae Waddingi. ose nou ex.^tat habet liermannus, quorum nul-

nizationum

(2)

dicit,

Hermanni librum

nihij,

siepe complet. Fefellit igitur

Fontaninum,

vi-

quodpactumperstabatsubLudovicoXIV,sub quo Alexander VJII anno 1090 ccelestes honores 5- Joanni decernendosab omnibus fidetibus esse pronuntiavitJd certe conferre quidpiam potuit, ut Fratres Minores modestius sese gererent in promulganda Sancti gioria. Huc etiam facit, quod anno 1690 vix dum compositx essent graviores controversia^, sub Innocentio XI, anno 1689 mortuo, excitatse. Inter tot autem monumenta rerum a S. Joanne gestarum eos solos biographos edendos ex integro selegimus
alios
,

rum doctissimum
quidem in

in hac re ynemoria; cut

disciplinis historicis,
est.

vixumquam

ermau<.
Jtficft.

Sinttff

propagaretur quidemjure merito licet enim variasFuropas procurandis regiones pro negotiis Ecclesiee ^ obierit, nutla tamen gens tantum dcbet Jo;inni quandoquiCapistrano, quantum Germanica
tius
:

unice credenduni laudatum, 10 Pra?ter Amandum Hermann ejusdem nationis Germanicie operam atii lasuam contulerunt, ut gloria S. Capistrani gentiles sitos et id inter
:

iaborum autem scriptores soium elucidationis causa adhibebimus-.memores enim sumusconsocit, et

siiii,

qui fuerunt Sancto comvi et hactenus inediti delituerunt

vati,

a principio hujus ope?ns consianter serquo Acta Sanctorum, iit in fronie singuscribitur,

lorum tomorum
et graecis

damus

ex latinis

dem Sancto prwsertim

debeat,

et

compositum
,

et Turfuisse crucesignatorum exercitum cam, Germanix impendentem, fugatwn fuis-

aliorumque ^'entium monuraentis, servata primigenia veterum/scriptorum phrasi. Hcvc tamen omnia ita prmtanda sunt, ut ipsa Sancti aiicujus Acta cotnpleiam omnique ex parte absolutam ejus imaginem referant.Hwc iis dicta sunto, qui censent res ceeterum notas et omnium manihus aiiquando tritas, a nobis

Et vero suis non defuisseparlibus Germaniam, monstrat zelus, quo causam ejus canose.

omiitendas fuisse (6). Porro imminenie Viennm Austrise Turca, InnocentiusXI annolG^^S
jusserat ut ad avertendum tantum maium, prseier alias suppiicationes, in teniplo Aracccliiano Roma; publiae venerationi exponeretur super aitari maximo efpgies S. Joannis
,

nizationis

quee per annis fere Ib^ ventilata

etiam fuit, constanier protnovit , monstrani ejus viriuiibus conscripti. Jam supra libri, de diximus, Viennx editam fuisse Sancii nostri
ac deinceps non defiteruni, qui laudes ejus prsedicarent. Sic anno 1091 prodiit Gr{eci3fi in Styria germanice Doscri ptio vilE, virtuium el miraculorum Sancti PaViiani

anno

\^):i'6

Capistrani
tibus
["i)

cum iuminibus,diunoctuquearden-

et

Ma7'ise

parta victoria, festum SS. Nominis quotannis Bomi^iica infra Ociavam

Viennce Austriae deCrechia librum formcC dit anno 1754 auctor Inyig-nis Thaumaturj^us maj07ns sub tiiulo
tris

Joaunis Capistrani

{;^).

Nativitatis ejusdem Virginis celebrandum inut legere est in Breviario Romano. stituit
,

Qiuc hactenus de biographis iS.Capistrani com-

mentaiisumus, maxima exparte debemus

,
,

be-

'OJounnesCn}nsivtLm\s.Sednecposiremishisce iemporibus obliierata est Sancti inter Ger-

manos memoria. Nam Monachii in Bavaria Petrus Hermanus anno 1844 Sancti nostri
Vitam, germanice edidit eodem quoque idiomaie idem prwstitit August^ Vtndelicorum anno lSt7 Michaei Sinirel. Ita ui grata perC maneat Germania Sancto tuielari qui eam
;
,

nevolenti^ et amiciticV viri insignis, doctoris Petri Cernazay Utinensis qui donec vixit, nuiiis sive iahoribus sive sumptibus pepercit, ut operi Bollandiano utilissimas suppetias feret.Deus ipse perSanctorum intercessionem
sit

merces ejus magna nimis

ab atroci iyranyiide olim

e(

immunem

servavit.

% II. Locus Sancti natalis; paren- ^

tes;

Mimrila

anoni/mu>

Neque Beigium glorise S. Capistrani obiitum est nam coram habeo Synopsim Viias, flandrice conscriptam et preio daium anno 1758 a quodam Minore anonymo qui etiam
1

annus

et dies

nativitatis;

gesta in juventute.

refert sub invocatione Sancti ereciam confr^alernitaiem ut infra docebimus, VexilHferO'

,

Capistranum oppidum
,

in Apridio
,

XJiteri-

Naim
"'''"'

Ca}-

ori regni Neapoiitani

dirjecesis

si

mapsolum

rum civitatis
sive post

Aiitverpiensis

Quodad Gailiam

pam ecclesiasiicam. inAtiante hisioricoSprunneri

speclai, ignoro

an

aiiquid- speciaie sive ante

num. lxx consulo

AquilancB,

canonizaiionem ad promovendam S.Capistrani gloriam priestiterit. Waddingus quidemdocet. Arthurum a Monasterio Viiam Sancti compendiose Gaiiico sermone scripsisse (l-); sed hitjus iucubrationis in specie non memiiiit laudatus Waddingus in sua Bibiiotheca V" Arthurus, quapropter credo hanc

natale et cognomen S. Joanni prwbuit. Joannes Bapi. Bat^berius in Vita iiaiice scripta dicit \^\,Capistranum ad diccccsim Sidmonen-

sem spectasse. Verum quidem esi Capisiranum ad Aprutium Uiterius, teste citato Barberio, pertinere Sutmonam autem juxta Orlendium (9) ad Citerius. Nihilominus constans
,
,

qualemcumque Vitam

y^eperiri inter eas,

quas

est

scriptorum sententia, bulia canonizationis

, ,

At,w/tt/Mo ^.M,/toi,w/ t^.fic jin/Lcu*cy/c(.-uuu(uit.^yj. Fioribus Sanctor-um RibadineyrcV addidit (5).

Quod mitius mirandum

ab obitu Sandi

aliquot annis incepit rivalitas inier

,

est,

quoniam

conprmaia confirmata tapistranum opptaum inira Capistranum oppidum intra dicecesim Sulmonensem licet propter abbatiam S. Petri ejus territorium
Ann. lom. XII, pag. 4|R, dc Brux. ((i) r,if Jourii.
("i)

sit

ut vulgo

(1) llcrinanii. (Inpisiiaii. U'iiini|i)i. jmg. 8liO cl srqii {2) Pag. ;()(. " (:^} Mviii.iuihI Paniiihraii^, id c>t DciKltwiJrdigc BfM-liroilmti- voii dio LeWii. Tug-udc urid Wnnilcr crLcu drs II. VuiUis J.iiiimi Cii|iislraiii, i 4o. - (i) Wadd.
:

Cfj ^ihl. Miiior.

iTiumpli.

IV,

i.a-.

752. 1824.
|ini;

IStiO.
I.

{7)

\''. Arifntru$. IK-rmniin. CnpJBlr.

(8) l*g.

O')0rbissac

ciiirof.

lom.

dicitur.

DIK VlGfeSlMA TERTIA OCTOBRIS.

273
LUCTORt
J. V.

dieiiur, nuUius, contineri

(1).

Bulla quidem
:

manicas provincias \n Italiam tendens, Germilitem sihi adlegii {\Q).Et hactenus sequa lance utraque opinio se librai. Verum si attendimus,S. Joannem nostrum, aliquot post annis, summamapud Ladislaum regem, Caroli Dyrrachini filium, invenisse gratiam,
satis propendeo in sententiam, qua Capistrani pater parti Dyrrachinge annumerandus dice-

H.

Canonizationis aperte dicit (2) Capistrani, Marsorum oppido in agro Aquilano inque episcopatu Sulraonensi ortus est Joannes. Sic
, ,

manum

utcumque expUcaiur error, qui in Sprunnerianam mappam irrepsit. CcVterum esi locus non ignohilis, muro, aii Hermann [31, et arce
circumdatus, qui,

oiimfamilias

Henrico Bacci (4), tunc vero, quando aucior scribebai, anno 1629, familia s cxcni capiebat, Anno 144-7 ipse S. Joannes suis prdsdicaiionibus concivesCapisiranenses exciiavit ad sedi' ficandum fratribus suis convenium, qui inditeste
cxlii,

retur.

Nempe

Ladisiaus,

memor

ohsequii,

parente prgesiiii, fiiium pro patre remunerari votuerit. Si conira Capistraui pater factioni

Andegavensi adheesisset non sai facilenohis persuademus, Ladislaum, conira morem re;

cio

columbarum, post volatum quiesceniium,-

gum, immemoretn

injurise,

otim impactas,

ZZ'!^dZ]

constiiutus esi in loco,a conjuge comitisCelani concesso (5), ut infra pluribus explicabimus. l^Parenies,07nnium consensu, S. Joannes naciusesi nohiles. Christophorus a Varisioin

fiiium inimici sui, Joannem, adhuc juvenem, tantis honorihus, quos infra exponemus, cumulasse. Unde mihi verisimilior est senieniia,

patrem

S. Joannis Capistrani et

germa-

Vitaedendanum.i.Deqno,aitfoppidoCapi'
sirano) parentes Beati Palris nostri, Pratris Joannis, moribus et vita et parentela perspicui, orig-inem traxerunt. Ast recentiores omnes patrem Capistrani alienigenam referuni
,

num

natione fuisse, et paries Caroli Dyrrachini secuium. Et quidem lUri faciioni, quee

fuisse, qui

cum

Ludovico Andegavensi,

filio

Joannis

II, regis Gallix, in

regnum Neopoli-

Neapolitanum regnum dividehat, adhieserit S. Capistrani pater, nullus coaevorum manifestai posieriores autem hiographi, legentes hanc miiitiam tempore beili Andegavensis accidisse, facile eam Andegavensi duci ad:

tanum armaius venerat. Causam belli, late Ludovicus Muratori in suis Annalibus Italias subanno 1382 expositam (G), paucis indicamus. Joanna, regina Neapolitana, ad partes Urbano VI Clementis VII, a cardinalibus Quapropter Urrebellibus, elecii, deflexerat. banus VI,tamquam supremui regnidominus, reginse exauctoratce suhstituerat Carolum Dyrrachinum sed Joanna regina, condiio testamenio datisque publicis litteris, heredem regni sui insiituerat Ludovicum Andegaven, ;

sciHpseruut.
\h Aliud produnt iidem hiographi nempe patrem Sancii nostri nomen Her seu Ilera geniiiiiiuyn hahuisse (11). Iler germanice
;
,

E
notMn patria germanicam

origmemmdi-

quemadmodumet
nus
:

flandince, significat Domi-

fieri potuit, ut

unus alterque commitito,

ex Germania

accitus,

herum suum

taii tituto

eompeilarei, qui tiiulus, italicis aurihus forsan insuetus, quasi nomen gentiliiium familise

sem. Uterque igiiur rivalis, collectis copiis, jura sua defendere satagebat. Paulatim tamen deferbuit heiii ardor, et uterque partem regni occupavit ac heredihus reliquit. Pater aulem S. Joannis ab omnibus perhibetur, quasi partes Ludovici Andegavensis secutus fuerit, quamvis ipse gente fuerit Germanus. Attamen Thomas Catane (7) vult, invitis, ut
ipse fatetur, plerisque aliis, pairem S. Joannis Gailum credere, quia opinatur Gaiiorum exerciium ex Gallis coaiuisse. Ei certe Anda-

acceptus fuit. Casierum et id nomen, famiiiis quibusdam indictum, adhuc retineri, nondiffitemur quapropter si quis nomen Her
:

patri S. Joannis gentilitium fuisse defendere

vetit,

iris

non repugnabimus. Porro nomen maomnes iraSanctinostrinemoprodidit dunt, illam oriu Capistranensem fuisse et
:

gavensem ex popularihus suis copias conscripsisse extra

genere nohilem, ejus morum integritatem uno ore iaudant cujus indicium est, quod, mortuo marito, ei Joanne nostro infantiH eloquentia suadenie continentiam , ipsa in viduitaie sancia permansit usque ad mortem. Cateneus dicii Joaunem sexennem patre fuisse orhatum (12); Chrisiophorus de Va;

duhium est: quin consequens

C iamen fiai, virumnaiione Germanum adlegi non potuisse prccsertim quum iiia ipsa tempestate Lando quidam, comes Germanicus, multosconterraneos secum haberet milites,qui
:

Qui diim adluic puerurisionum.i, habet lus esset, patre, viam universa) carnis in:

g-resso,

orbatus,

matri superstiti, quasi

jam

se futurum
caret,
coepit

prffidicatorem

evanyelicum iiidi- p continentiam vidualem prasdi-

nunc huicparti,nunc illiparti,secundum spem majoris pecunias, adhasrebant {^).Imo hoc ipso tempore Joannes quidam Theotonicus inter
duces Ludovici Andegavensis numeratur (9). 14 Ratio itaque aCataneo allegata, non saiis *'^" ^idetur, id negemus patrem S. Capiani!lZTeu~
lonicuifuent,

Sunt biographi, qui scrihunt, Sanctum ante mortem patris Perusiam studiorum
care.

causam fuisse amandatum {V6]:ve7nim

id

nonconvenit cumdiciis ChristophorinUm. 1: Traditur dehinc (id est post persuasum malri

siatum

strani

Germanum

gentefuisse,

et

Germaniam

(pnrr vin-

oT"*"'"

**'""'"

patriam parcnti SancH gnamus. Verum alius nos pungit scrupidus videlicet an dictus pater Ludovicum Andegavensem secutus fuerit. Quamvis enim Germa
nostri lihenter assi:

vidualem) artibus liberalibus irabuendus, in quibus super omnes coffitaneos omues suos adeo brevi tempore profecit, ut ing-enin mirarenlur. Postmode ejus subtili

dum
tur.

ad civitatem

reru^inam,

ut in ea juri
,

poutificio pariter et civili studeret

destina-

nus miies Gailica signaseclari poiuerit tamen muito piures Germanien exercitu Caroti Dyrrachini fuerunt. Nam cum magnis Hungarorum copiis Dyrrachinus Verona Neapolim venit, et sine dubio ex Hungaria per Ger;

emiCerte neque hsec super cOcetaneos

nentia, neque omnium admiraiio xenni ohtigisse credendum est, aique coievi
se-

puero

testimonium abundedocet iitterasi oAwmm Ca-

pistrani, jus

utrumque PerusicV addidicisse.

fl)

Gmsimini.

D</in<iar.

rlol

lo^no
llal.

di

'*'>''''

lfa,:.

El Lul.in. Notit Fonl.uin. Co.ie^ lanouiz.

Abbat
i.ug

j.ag. /9.
(li)

Just. "la/7".'
15!)

iiSS.

.-i.pislr.

'un.i.li.

Ncap. Apu. I.HC. 3 (i) Bnnis aesciij.l. fefjr.i Ther. omimiit. Hal. to.n.I>i. vol. I, (.ag. IU.-(..) tom. Aiiu. lo.o. XI. j.ui;. ol-J.-l(i) Ai.nal.. <! Ilat.

;|iev.u.n.
\\ n;i'l'"K\ III,

'"^'l' U|..si.nnn, 590. Edil. M..im!C. ITtH. - '') \'t!' '' ^|.i. 28b (it) Mtiraton. Ai.iial. (l'lliil. lom- VIII. pa^. 2. lIO) XXI, cil. ii O^^Mi.ral Scrii.lt. ifniin. Ilul. lom (11) Masson. Vila, [n. Mn.al Aiin^l. loin. Vlll,i>s 3^3 (li) Vila iiag. 2. Barber \ it. DarLer, Vil. hal. i'ag. a.

pas-

iml

pg.3.

l!o)Ma*>o.i.

|.ag.

16 Cataneus

^'^
iUCTOBR J. V. H.

m
Nam

S.

CONFESSORE. JOANNE nE CAPISTRANO

,
.

nCataneusdicit paulovostpatremeiiam / X
.

^, /v vc//7r instar

cuh
et

habendum esset, fiaoen

,

j ^^^^itn

/Ptate

^ laboriosissimam imssionem
.

beatum virum in D

""""""r"
veraf.

:'.r W'r

mutat^onem Z?ra ostendemus. su. Vit.

accicrate.

ipse Sanclus

narrans

u
d,-

'"''f''J^'%'gnter admitto nam annus

:

^^^-P^-"f

~
;

aominicali E. kaiehat

triginta.

illum
rasse.
stini

Idem agens de paire suo, varios fiUos, prseter Joannem

refert
,

gene-

hebdomadis. ditXXlVJuqui dicunt, ^anuu\ ipio Capi. 18 Vero propriora habent,

esse (9). Idem censuectum anno 1385 natum hoc anno (10) sed detn rat Waddingus sub natalem sequentem mutata senientia annum 13S6, quando de Sancii obiiu statuit, videlicet
:

Quod Ccvterum indicant verba CceleLudovi-A di Monte Corvini, citata a

:

strano

Massonio (2) Inter alios filios latine hunc beatum Joannem verba iiahca Massomus reddo. Et paulo infra laudatus Capistrano, familiam refert (3), mortuo S. multiphcatam ejus remansisse, eamque adeo hodie (id est anno 1627) fuisse, ut repleat cognomine terram Capisiranensem, sumpto Tedesco in memoriam sui auctoris Ger:

habuit pater

saiis firmum haegit{U) Utraque senteniia

bet

fundamentum. Scihcet quadoquidemapud Capiomnes certum indubitatumque sit, S. obiisse xxiii Octostranum diem supremum pro anno natah brisanni U56, opinantibus
quse sic ha1385 favet inscriptio seputcralis,

Del

quod nomen itahcum Tede.sco indicat. Addit vero Massonius (1) Quamvis autem non omnes eamdem domum, adhuc qua S. Joannes uatus est, quseque

mani seu

Teutonici,

iu

exr^istit,

aliqua

incolant, conservaturtamen hactenus supellex istorum temporum. qufe, tam-

menses iii, dies xxii. bet{ny Vixit annos xxxci, illum natum esse die Ex quo consequitur, Verum omnes, quotquot vidi, II Jutii 1385. natalem in festo naiivitaiisS. Joandiem ejus etiam ilh qui, probabiitus ernis Bapiisi^,

incolis quara usui Sancti olim deputata, ab instar habetur. Qxiod si vera sint Reliquiarum H asserta, (etcivemAquilanum, Capi-

Massonii potuerunt) strano conterminum, fugere non habutsse omnino verisimile esi, S. Joannem propagaruni nec alia fratres, qui familiam traratione exphcari potest Capistranensis del Tedesco, quasi ex ditio circa familiam Sancto patre S. JoHZini&prognatam, adeoque Vertimtamen Ryacinthus Sbaracognaiam. Waddingidileain Supplemento Bihliothecse Sanctum ex nobili Chiolorum familia orcit tum (5), quin tamen assertionem suamveram
.-

Junii assignant, reporore calami, diem xxv faciendam non esse nunt Censeo itaque, tanti tumuloiminscripiionem sepidcralemMrdius testimonio ipsius S. positam et standum esse
;

Cnpistrani, qui in epistola,scripta

adMarcum-

JudemBononiensem, vicarium generatem, Maji U55 dicii ;In festo nativiburgo kalendis tatisS.JoannisBaptistae intrabo septuagesimum
N. Francisci intrabo quacitant dran-esimum in Keli^ione. H^c verba

annum

in festo B. P.

Amandus Hermann{n) et Lucas Waddingus hisceverbts, (U) seddamno nostro,conientt nec eamdem reUquam epistolam omittunt
:

esse, osiendet.
ilnnol386,

diem, quo natus est scriptores: S. Joannes Capistranus, variant

17 Circa

annum

ei

contigii. apud aUos scriptores reperiremihi istius epistolse exhibitio 19 Verum iniegrse ad fidem facead curiositatem magis, quam Waddingi et Hermanm fidem quum

id teatattde.

ret

quorumproinde sententias Ordinis Minorum in sua ricus SeduUus Seraphica (6), censet Sancium anno Hisioria
.

exponemus Hen,

nemo

illos essetnlefacile elevet, aut falsos

re

Chrisii 1393 lucem aspexisse. Idquemonsiranititur ex eo, quod Sancius septuag-enarius

Adeoque ex fraoenda epistol<i suspicetur. nmeniosupracitatohabemus S. Capistranum S. Joanms Baanno U55 in festo nativitatis
piistw

anno 1456

'^'

obierit sed admissa aetaie septuagenaria, quam allegatis testimoniis firmat sseipse Sedutius, jam non uliimam decadem penultimam, periicuH quarti decimi,sed ad neque nere debet S. Joannis annv^ naiaUs hallucinati Sedulii errorem prwtendi potest esse typothetae tum quia ipsemanifesie conatur opinionemdicentium,Sanctumanno 1383 aut 1385 natum fuisse, refellere, tum quia sermonem suum his verbis concludit (7) atque
: :

setatts seu die xxiv Junii, annum complevisse, et septuasexagesimum nonum

proindeque et anno seSanctoemoriualis, septuageQuenti,quifuit

aesimuminchoasse

.-

simum

menses complevisse, cui si addamus attingimus completos, ires et dies xxx non Bx quibus XXIII Octobris anni U56. diem Junn anm 1386 xxiv conficitur Sancius die aspexisse. Sepulcro itaque tn-

primam lucem

adeo uatus

est

anno

i:t93

circiter,

non 1383.

Satis igilur constat, ipsa

rationummomenta,

scribidebuisset Vixit annos lxx. ponaiur quatuor mendies XXX. Quod vero non septuaginta vixtsse, ratto sibus supra, annos dies comdies trigesimus, quoobiii,
.-

menses

iii.

est.

quod

a Seduhoadducia, Sedulii opinationem funditus destruere. Salvator vero Massonius an-

pletus non fuit quapropter sem, deficientibus aliquot horis,

,

num

Sancti natalem anno 13fin consignat, dicens (H) Ad lucem hujus mundi venit Beatns Pater anno redemptionis nostrse 1365 die xxv Ju:

vit.

adannum
rexit,

quartum mennon compieWaddingu8autem,quiortum 5. Joannis ChrisH 1385 consignaverai{\^). mo-

nii,

dum

die sabbathi, hora xxi diei, id est secunhorologium vutgare, hora circiter quin-

errorem suum cortus testimonio supracitato, sub anno U56 sancti viri obitum dum

tavespertina.

De dienatali agemus

infra; sed

quod ad annum speciat, omnino labitur in errorem nam 5. Capistranus, nonagenarius fuisset, quando arduum cruciatse prsedicanquod dse et dxHgendse munus suscepisset nullus cerie biographorum tacuisset et mira: :

ut supramonreferret {U). Cxterum quum, noncastravimus, inscriptio sepulcralis vitio nulta idonea ocreat in enumerandis diebus, errore annos currit ratio, ut defendamus, sine

xtatis sculptos fuisse, praeseriim

quum

nu-

meriinusitato

satis
:

more sculpH sunt ;nem-

pe xxxci pro lxxi

quamquam ex

schedis,

(t)

VilB paR. 3. Bsrlicr. Vit.

ital.

png. 3.
l.

c.

(2)

Vil. pag. i

(3) Ibiil. pan!. 5.

40l.-(6)ras ^93el41H.
Viiapeg.
4.

(4| U>id.

l.

(5)

Masson. Pc.

l7) Mas^oii.

Vii.

c.

\8)

(i^) (IS) Pag. 7 XII. pag. 4l3. pR 6 Waddins- tom. (IK) Ibid. lom. IX, pag. 0/. Annal. lom. XII, pag. lOS.

- -

t9)CatBu. Vit.
I-

ijag.

2 Uarbcr. Vil.
7.

2. Vil. ital. pag.

HermanD. pag.

lt.

pag.

(16) Ibid. lom. XII, pag. 405.

(10) Annal.

lom.

nuper

DIE VIGESIMA TEETU OCTOBMS. criter famosis ad eum nuperex Bungaria ad nos aP. Colmanno
,

275
J

Rosii transmissis, insculptum dicitur

vixit
so-

rent.

ANNOSLXX, MENSES

III,

DiES

^nuJtaut crror

pro consilio recurreabsoluto decennali legum cursu, contigisse arbiiramur; qua opinatione

V.

II.

Aique

heec,

teslum in numerandis diebusexsisteret.Sed omni exceptione est timonium ipsius Sancti

nihil nos laudis Sancto detrahere putamus.

Nam,

debet. majus, nec cuicumque alteri cedere Joannes Capistranusjw20 Quo tempore S. absolutis veniles annos agebat, missus fuit, studto studiis humanioribus, Perusiam, quse anno, legum florebat, In ea enim academia, Clemenie V ut notat Raynaldus xvii, 1308 a

ex num. 16 elicere est, annos natus triginia Minorum habitum suscepit, adeoque haoc supra ipsos scientise magistros eminenut

civium favore juveni necdum tricenario concessa, tantmest gloriee, ui majorem ambire velle, insiar miraculi habendum esset.
tia,

fundata,
delicet

et

anno,

teste

eodem scriptore

xlv,

adjectisvi1321 a Joanne XXII ampliflcata, medicis et philosophicts, disciplinis

utriusCapistranus noster egregios doctores ut est. Certe ipse Capistraaus, quejuris nactus

Salvator Massonius (1), tesiatur se audivisse Petrum de Ubaldis, celeberrimum legum interpretem. Sie parte tertia Speculi Clericorum haec verba, quas ex Uassonio ciio, habet (2) Ulustrissimusdoctormeus, Dominus Petrus de Ubaldis de Perusio. gerraanus illudomini Baldi, strissirai et famosissimi doctoris,
refert
:

Quapropier concursus civium ad Capistrani exquirenda consilia in hoc credimus incidisse tempus, quandojam aLadislao rege administrandcV reipublicx admotus fuerat. umma 22 Jam supra num. 14 animadvertimus, fciude; benevoientiam, Capistrano a Ladistao rege impensam, aliquod fundamentum prxbere Dyrrachino opinioni, qua paierSancti Carolo Andegavensi adhssmagis, quam Ludovico iia sisse dicendus esset, adeoque biographos quando dicunt, patrem esse explicandos, ut Joanniscwm Ludovico Andegavensi NeaS.

cvi,fii

nec non et domini Angeli de Perusio. Eodem quoque modo in Defensorio Tertii Ordinis S. Francisci citat

magistrum suum Peirum

:

de Ubaldishisverbis (3) Mei eximii illustrisque doctoris, Petri de Ubaldis de Perusio, germani illustrium et clarissimorumquedoctorum
secuD. Baldi etD. Angeli de Perusio, vestigia
tus.

Ac tandem

(4)

lllustris,

inquit, et

famo-

polim venisse, id iia intelligendum sit, quatenus Andegavensis irruptio occasionem de E conscribederit, ut miles, etiam Germanicus retur a Carolo rege adversus Ludovicum quo sensu verissimum est, patrem S. JoanLudouis Capistrani, virum Teutonicum, cum Neapolim descendisse, eo vico Andegavensi tamen consilio, ut Ludovicum a regno orceservaret. Bac ret, et jus Caroli sartum iectum
regis beratione facilius capimus, quomodo nevoleniiam ac^uisiuenY Capistrauus. quando patrem in filio, cwterum egregio, remunera-

sissimus dominus doctor meus D.

Petrus de de Perusio in suo tractatu canonicatus Ubaldis episcopalis. Petro de Ubaldis adjungtt Barbe Carius frairem ejus, Angelujn, tanquam S.
pistrani

doctorem
inter

[h].Et

hunc summi nomims

liie,
,

virum

fuisse, testatur consultaiio ejus in

rerex intenderit. Porro explicandum restai, quotemporeet quomodo Ladislaus rex Joannem nosirum ad adniinistrandam rempubli-

vefitilata

Theodorum

Marchionem

cam Perusi^,

SaMontis Ferrati et Amadeum, comitem in Historia Montis Ferbaudi^, ut videre est ratiBenvenuiideS. Georgio, apud MuratoPerustrium (6). Porro Hyacinthus Vincioli Dominicum Manni (7), agens de apud
:

quae esi civitas juris pontificii, adhibere'potuerit. Ssepe Ladisiaus, vario obsed Perusinum tentu, Romam occupavtt debet tempus, ejus regimen in tale incidere Capistrani conchronotaxi viiae S.
:

quod cum

nus, opere Ad celebrioribus jurisconsultis in suo Observaimperialium constitutionum libvos iv 'Rn^du^ ?etionesrfe hisce refert sequentia
:

ciliaripossit.Nullum autem aptius teynpus 14-12, setatts invenimus, quam annus vulgaris Eienim, ut sub hoc anno Joannis nostri xxvii. xv Junn inter scribit Raynaldus (V>). die
^
III

rusinus, ex

Ubaldorum
fratres,

familia,

Angelum

et

Joannem XXIII

ei

Ladislaum Neapolitanum

Petrum habuit
-.
:

itidem jurisprudentia

inter aiias pacompositum foedus fuit, quo

"

plura et scripta unusqnisque eorum celebres ibidem exhibiio, videreliquerunt. In sigillo,

oppignorabaniur civitates ctiones Ladisiao

Beneventum, Asculum, Viierbium, Perusia,
.-

re est
21

Ubaldorum arma

geniilitia.

rimum obtigisse

juris dociorem, et quamvis aliorum taBaldi celebrior videatur fama, men fratrum laus ap^d posteros obliierata Penonfuit.Imo ipsum Baldum aliquando ex taudato interpreiatum fuisse,
rusicB leges

Ex hisce videmus,

S. Capistrano celeber-

XXIlIsolveret ducenta ac donec ipsiJoannes miilia qu^ pecunxa juxta viaintiaureorum 48.000,000 francos effi-

hodiernammonetam
(10).

cerei

23 Atque

puad hoc fere tempus revocanda

,

uidc
IttO

a Ladit-

Mannio habemus, docenie. Baldum TicinumaJoanneGaieatiode Vice-Comtitbus Unde conseanno 1391 evocaium fuisse {^) nostrum, tunc temports sequitur Sanctum
.

Perusia

reipubliccV initia capessendc-e isiud Capistranus nosier. Etemm 5t..c./)t7 siaiuxnon potest, um ciiius

tamus

quam

regejudta

tempus mulio

piennem,Baldi discipulum non

fuisse.

Nam

Matem nnnoren^ lum studium, tum propier ut multo tardtus, qnta nem- neque vero curreni^ss^cr. infra, anno
,

roronier decennale ejus

graviarum

disctpiina-

monstrabimus

S. Capistranus brographus cennLm impendit, ul hahet ejus num. 1 Ad c.vtaChristophoruo ^^ ..-.Christophorus de Varisio .c in ea jun pon ,fieio tem, inquit, Perusinam, ut Mans.t studeret, destinatur.
:

-.

.__

-j^,-^^/i addiscendo

lUrtque juri ^i.t.rioue deifl/*'j

pariter et civili

et in tantum faibidemdecem ferme annos, ut omnes, co,.s, .0 cultati illi operam dedit
.

indigentes

mediodimissis doetoribus, non

Franciscanum amplexo concedendum est. lumutreut ''"'/^''fZtZiaritatem captaret. tum 9JlLad'larJ^^^^^ a summa regni offic.a autem anno 1412 tamqmm ZendcZstatuto soitdum ZaTgrati^aqud regem concU,at.T. ^tatem simulque habemus quadriennium mirelur eum regimxnx Jcannis talem, ul nemo

"

li

XVI "

instiiutum ''

O,Vi..pa8.7H2)''''''^V-"l0l's^.I;-"^'''xxi";

frpl,rH

rd?..Luc.-17;V'-(..' AcaJ. dc,

.n.c

e.

-/a^-^^aX^^r^^' u,^i..^:.Jc... .0. V.., V...

Octobris

Tomus X.

27
AVCTOBB
J.

DE
viiio Capistrano

S.

CONFESSORK JOANNE DE CAPISTMNO

..
/.

o.

nmnescaus^istiusmodimuiationiset

verse,

V. H.

Neque

nos/ro ^eriendumej^^

lu^

^uod iussu regis sm ^^^^^.^'^^^^^^^^ pontifici.v erat ditionis

rZ7errenarum homini

cordato indigitent,

22' causam
J^^^^Uus. j

assumpH hahiius Minorum

Del Pozzo, celeher
,ui ah anno tractatu de

ctismanifesiurne.Ukancj^^^^^ ^e9'time,L.au temporarie, atiamen

^f

Li^Jo

inZat Paris de Puieo seu

un

ad U93
,

Quampotuisseinnoxieiudicisofficium ohxre. omnium judtcio pervis auiem regi servirei, tpse tamen fidissimo et proffigalissimo Chrisiophorus hxograJoannes, ut tesiaiur omnia tanta sapientiaet prudent.a
,

ratione adeo,ueJom^^^^^^^^ slao regi cessisse : ohHgaium, suo coron^e Neapolitanse num,ortu

syndicatu

in

"^bojsequitar modo refero kisverhis,qu^ ex laudato Massomo habeas unum memoraU) Et volo. lector, quod

notabilis qu.stio

num.

biledig-num in

Rex Ladislaus mquin regni et finum de prodifacit unum comitem per judices maguBe tione ; et facto prooessu
simili.
curiffiVicariffi, inter

phus num.

cuncta disponebat, peragebat, tanta maturitate pun.ebat, tanta tantaseveritate justiti^ raalos fovebat, ut circuradeninue cleraentia bonos in dies regi

quos erat unus judicum, .^^^^^

qui retulit tunc* frater .loannes de Capistrano, decapitationis, p^na regi, quodcomes erat in

quaquefaraaejusdivulgaretur.et
efficeretur. carior et farailiarior

tamen
sit

co.uiiuitur.

%A.lncorrupium jusiiti^ studtum

ostendtt

judic^s officw Capistranus, quando Perusi.v Factumex Waddingo refero[\):

non demnari ad

innocens et liberandus. Juspropterea rex coraitem decapitari; et filium condecapitari, sed sententialiter ficte
filius erat

fungehatur.
Obtulit ei

quidam vir potens magnum pondus, si capitalemferretsententiammquemjurisdictione dam suum inimicnm, sub Joannis

aun

vinctura,
qiiod
si

et

in ejus

subselliis

judicandura

deinde ad supplicium , decapitato patre, liberaduci cura patre, et, patre, fiUus pra ri. Et hoc facto ; decapitato quod illico mortuus est. Propter timore pene Joannes de Capistrano. tunc sasculans frater conscientia mag-nae curise existens

mortem

et

judex

aliter faceret,

minas mortis

adjecit.

At ille tem prae

et ventaintrepidus solam justitiara hohabens, non solum oculis

quod .innocentem condemnaverat mortuus fuequia ex causa condemnationis

motus,
rat
;

adivit

regem

nolens et renuntiavit officio,

,

minem sententiam

mortis non tulit, verura.

amplius

servire

i?e/>rcompertaveritate, insontera declaravit.

Deo
S.

et

sed dominis temporalibus mendicantium intravit Religionem

fuit vir

se

qutillua turquoque a Salvaiore Massomo, narraium in adolesceniia sua a senihus

testaiur
(2),

Francisci, et

magn

religionis et

raro

quod nempejudici Capistrano non conincumheret damnare accusatos, non

ra:

nostris intelmirffi sanctitatis, ut in diebus Hactenus Paris de Puieo. leximus et vidimus.

nini ex injuiti-

26

H^c

eadem ex

citaio

Paride
in suis

narrat

a /.omi.mm,

fessos,

ad torturam verum exiorta tali ei incerta illi tione reorum confessio dubia Quam dubitationem ui ahquando
videhatur.

Joan. Vinceniius Ciarlanti

Monu-

Ipse Capistradiscuieret, iale iniit consilium. clam omnu8 secreio ad equile descendit, ei

nihu^ ephippium aufert scondit. Post agazonem

secreiisstme absuum vocat , et ut

et

Samnii, additque nomen Comitts Ladislaus Artus, Comes S. Agaihee (5). fuisse, Thomas Cataneus, in Vita S. Joannis (6). traalibi, gcediam, jam saiis atrocem, novis, nec circumsiantiis, adorquod sciam, veperiendis
mentis
nat. Videlicet

Ladislaum regem voluisse

,

filn

equum

sternat, injungit. Faraulus,

hrem
:

re-

unici necem, ut

herus dux, lameniatur ephippium ahlaium multas minas, ineum furti accusat, post Tormenstructa tite, ioriurx appUcarijuhei.
sed crescente ta aliquandiu innocens sustinet, confiteiur se furem, ephipdolore, famulus
designat z pium, inloco quodam occultum, quum minime isiic reperiretur, denuo
sed faieiur se tormeniis exagilaiur; ac demum pecuma ephipcuidamnominaio pro tania experientta vendidisse. Capistranus, hac
edoctus,

feudum derelictum nempe jus regium postS. Agaihw commitaium,ad Ne vero injusia damnaliminio devolveretur.
infamiam nominisuo inureret,adhtbmt cu)us Capistranura, virwnjusium et prohum,
tione

admiiieresenteniia, licet severa, ah omnihus tanio sceleri iur, Sed Capistrano recusanie,

P pium

adminiculare; rex, sperans, ficta condemnaetiam stne tione et mortis simulacro moriem, adhibengladio, filio comiiis subsecuiuram, quse, ut vidtmus, pr^cipit simulationem,

dam

resarciio

damno

illaio,

pcemiens

funestum exitum sortita

est.

Capistranus

a talihus facti airocis, siaiuii sihi deinceps

adminiculis detegendi criminis ahstinendunu

profitens

auiem, psenitentia sive Neapoli exiit: sed reco, facti pceniteniiam denuo sive fingens, judicem Curise
allexit

moius,

nemine conscio

vocatio S III. Mirabilis Sancti

ad

Ordinem FF. Minorum.

R$rum huma~
TKirum

conferendoeidem novamac supremam omnium digniiatem, prsefecturam scilicet

judiciorum regni. Hcec Caianeus, qui fontem, Equidem ex quo hxc hausit, non indicat.
,

Ad gradus

honorts aliiores coniinuo eluciahaiur

Capistranus,

jamque pactis spon-

puella Perusina, salihus cum diviteet nobili mundanis dedere congitabat, toium se rebus et huquando repenie alios induii animos, nomen dedit, mili Sancii Francisci insiiiulo varias adduSalvator Massonius docet varios quse quidem xisse causas tantsecQnversionis
;

quemadmodum et credo, similes eventus narraiuin torturse experimentum, num 24 disposuisse Joannis nosiri animumad meliora^ veru^n, nisi et tuiiora capessenda consilia :
fallatnosreliqua viiceseries,

nequaquameum

sine amhagihus ad induendum S. Francisci hahiium, ui mox videhimus, induxit suhitum facinus.
%1

inter se minitne

pugnant
et

sed recie inier se

conveniunti imo

convenire debent,
68, Cfr B.rber.

quum

Fienim

in hoC conveniunt

omnes

cosevi

(il

Ann.L iom. IX.pag.

Viu

Ual.

pg

6-

- (i) ViU pas-

e t sec,.-()

M.. hUlor.del

Sannio.pae.^IO.

(2)

Vila pag. 7.

tS^Cfr B^osr.

Umv.

.upplia.eDl >- Po.zo.

() V.l. .Ul,

pag 7.

biographi,

DIE VIGESIMA TEETIA OCTOBKIS.

277
insidiis strudis, captus

vitss proxibiographi, occasionem mutandee mimam a captivitate Perusina et visionibus Inesse. rabilibus in ea kabitis, derivandam capiiquirendum porro est in tempus istius iandem in modum, quo vitatis, in causam ac

incurrit iras,

et,

rm-

AQCIOItl
i.

V. K.

culisque constricius fuit ineunieaut currente priori semesiri anni 1416,

Ttcliuiapad'-

29 Ei certe posito isio anno captivitaiis, tempus est sufpciens, ut reliqua, a biographis

lur.prrftui.

ex eadem elapsus
cisci

sum

S.

ad Ordinem S. FranWaddingus, erronee accesconfugeret. H14 Capistraoi ad Ordinem cum anno

est, ui
:

narraia, riie consequantur

mensium

capiivitas

tentata fuga,

nempe aliquot actandem

kisceverbis componens, causam captivitaiis partes secuexponii (1) Ladislai, reg-is Siculi. et jus dixisse studuisse tus, Perusinos apud quos illi injustum diximus, habuit invisos, Voluerunt
;

reg-isjugum excutere et ad Pontificis bellorum obedientiam redire atque hinc nati compesceret, dura strenue tumultus, quos ut

Romani

nrbem capilaborat Joannes, a Perusinis extra (oppidum est quarto ab urbe tur, et Brufam
mancipatur. Ibi lapide) ductus, duro carceri jacuerat inglorius, qui imperiose g-loriari diu pretio redimendum, solebat. Sperabat ille se vel

redemptio concessa, ui Sanctus kabitum Minorum assumere possei. Quas quidem omnia ipsius iesiimonio egregie confirmaniur quod conservavii nobis S. Joannis Capistrani, Salvaior Massonius, prout illud scripserat Jacobus de Franchis, civis Aquiianus hisce verbis[6): Dignum et justum est, atque conveniens de B. Patre Joanne de Capistrano nunc primum dicere et proferre sermonem suum. Sed
rog-o vos

omnes legentes aut audientes, ut verba

ista accipiatis

cum
:

illa

simplicitate et veritate,

Ladislao rege, sed fruvel prece liberandum a in carceris squalore stra multis enim mensibus
:

cum qua dico quia non qusero hominum gloriam Deus testis est neque ad hoc loquar, ut humanas amicitias habeamus, sed ut seterna fruamur laetilia- In conscientia animasmeaa ve:

oportuit mereri.

Animadvertendum imprimis aliam Ladislaum regem initio augusii (aliis anni UUsupremum diem diem signantibus)
obiisse
(2),

Dicam ego quidquid de B. Fratre et Joanne de Capistrano mihi locutus est Tertio Orquando me et uxorem meam induit
ritas hcec est.
;

eique successisse

summo

populi

dine

nomtms applausu sororem Joannam, hujus moriens Ladislaus universas regni 11 (3) Dein
.

Prancisci, 1447, die xvii mensis Januarii, Christophori ciin festo S. Antonii*, in horto S. dixit et narravit, et Pennae ista omnia
S.

'abbatis

vitatis

nammense partes pacaias religuit anni fcedus cum Florenttms pepigeejusdem versabaiur, castra rat t initio julii Perusiee
;

Martio

et quando quia vulgariter recitavit, quomodo vulg-ari sermone scribam fuit Frater,

clTcclus?

affectus*

deinjuxtaNarniam meiatus quandopaucis laborans, Neapoli posi diebus, infami morbo

;

redux moritur (4). Ex quibus pace, qualem stum est, moriente Ladislao in tempora ferebani, univeragiiaiissima keec sum regnum composiium fuisse.
saiis

manife-

sua, videlicet de verbo ad verbom omnia verba Narraiionem suam idiomaie italico dicendo. vero prosequitur Jacobus de Franchis, nos verba laiina facimus. ejus scis quomodo per fr. 30 Domine Jacobe scriAntonium Tag-Uacotium ad me Aquilam
,

et,

apparente

S. Francitco
coiifirmalutj

psisti, ut venire

vellem ad oppidum Pennae,

^uam carcere
cluriiiinio

28

Ex hisce consequitur, mea senientia,

,

ca-

vivente Ladislao ptiviiatem S. Capistrani accidisse, qui certe passus non futsrege non et amicissimum ministrum set, fidelissimum tunc, quando Perusise foedo carcere deiineri casiro liberarinullo aqens inclusum Brufano illa iempestate non negoiio potuissei, Dein Perusinis rfe injusto regis ju^o r aqebaiur pro obedientiam excutiendoet ad Pontificis Romani dicii Waddingus nam legitima redeundo, ui jurisdiciio Ladislai, utpoie erai in Perusinos supranum. 22 diximus, tiiulo oppiquam, ut
;

munquia tuetuxor tua volebatis relinquere Minor, uxor vero tua Monialis dum, tu quidem
esse

eadem epistola multa alia retulisti, et porcertus fuisti nemini, nisi mihi de quibus quamvis. fuisse quidpiam raanifestatum,

et in

titori,

fili m'i,

monuissera

te in

ponte

S.

AntonU de

Tocco.

Chrognoraiionis obtinebat, et, ui monstrai com^um (5), nicon Eugubinum, rebus hisce acclamarunt XIX Julii H15 Perusini die et dominum suum Braccium de Monione, 1424, mortuo BracSeptembri

me dubitare de ista re, postea evenit. recusatura erat consensum, ut me venisse, ut aliquid Nunc autem dico tibi. et utrumque vestivi habitu boni operarer in quo plunmi TertU Ordinis S. Francisci et Enitere observare Kegulam, fuerunt Sancti. volo tibi vocatione tua; et T,er.sta firmus in gratiam Dei quaudo et quomodo per dicere rediturus eram Auno 1416 factus sum Frater. Capistranum, ad conquiren, ,

quia uxor tua

in patriam

meam

primum mense
cio,

MarPerusia ad obedieniiam Poniificis,

tini

rediii{Q).

Quoniam

Joannis nostri in tempus

incidit,

igitur captiviias Ladislai regis non

matrimonio necessadum pecuniam, ineundo juris licentiatus et ernm riam* quamvis essem kabei per circiter tri-inta. lialicum
;

pcrdenori
pro nostro

annorum

reponenda

tempus quando factiombus comrespublica Perusinavariis Eugubino movebatur; quodin citato Chronico anni 1416 accidisse, legitur primo semestri bella in comitaiu Perustno
est potius in illud

quum omnia

tranquille procedereni;

convento, ad ixiieram: denari per lo nostro cerie htc pro nostro conventu pro pecunia
:

convenlu

quum

iniestina
:

exarserunt (7) quo nempe tempore una, ei Braccium laiesias ei Ariminenses. ex adeoque et ex altera parte armis agehaiur, su^ Joann^ Joannes, qui negotta regimv aliarum facitonum Neapoliian^, tuebaiur,
.3S8.- {ijM"-'- ',,*" 7', (1) Annal. loo.. IX, pe, pag. /2(*) ** ' = 13) Ibid. lom. IX, PJ.B 7-

tnter

Ma-

ahquo monanonagit Sanctus de conventu cogiiationes quam lonchorum, uipoie cujus istiusmodi consxlio nissime tunc temporis ab aberant:sedpoiiusconveniionematrzmomalt, italica agit, et quam vox de Qua paulo infra Lextco Itaest in etilmsigmfical ut videre
lico-Gallicum Albertt.
olufo eliain

tZ,

quod Potestas Perus a> redemplwnt* 31 Accidit autem . redi- pretio, et quia diu d.stulit discederet a civitate, v.car.um. ejus elegerunt me Perusiui
Murfltori,Sfnpil.toin.XXl,toI.'m
(6) Ibid.
coi.

9H2,-

^1%]
^

(7)lbid.

tol.yBB.-l8)ViUpag.2b.

'

unusquisque

27H
AUCTOns J V. II.

DE

S.

JOANNE DE CAPISTRANO CONFESSORE.

caesane raea,

Joannem appellaUnusquisque me dominum

bat,
quffi

g-loriabar in et inter alia

rem

contexta. et ad raoerat quasi fiii^ aureis calamistrala, ita ut pulchram roeie

patriiB

supererat,dedi paupeoranibus persolutis,quod Jesu Christi. Perusiam vero rediens cinxi ribus in qua omnia peccata meura mitra

caput

erant, vitae meffi inscripta

et praepostere equi-

forraam xhiberet.
:

Ego Ycvo(JacQbus de Fran-

Quomodo pater, alione more chis) reposui caesaries ornatur? Et Capistraui quam Aquilae est, me natum Capidixit: Verum quidem baro ultramoutanus , strani j ast pater erat
(Andegavensi) qui venit cura duce Avenionensi sicut Capistrani me et alios et ducta uxore
,

miserum et fallacem tavi in asiuo, ut hunc mundum confunderem. Tali modo equitando
per vias Perusinas , pueri certatim in me omuesque me projiciebant lutum et lapides credebant, et isto opprobrio onustus araentem
,

adivi Fratres
Sit benedicta

ut vest^m
ista dies
!

eorum assumerem.
Credo

me

fuisse illo

Deo
fui

exorto bello inter

temporibus phicuit, filios procreavit. Istis Malatestas ct Perusinos ,

.

tempore anuorum trig:inta, et nunc anuis triginta et uno Minorita sum. Diguetur Deusnos
beraper facere suam voluntatera. Hactenus itaticum, pergit laudatusJacobus latine sequenti

et missus ad curai>oneudam pacem adveniens, ferramento quaquamdam turrim constricti fuere draffiuta duarum librarum aliud nutrimentum mihi conpedes mei, nec In cessum fuit, quam parum pauis et aquffi.

ad

cogitare tanto infortuuio coustitutus , incepi altitudide possibilitate vitandae mortis, et

nera turris supputavi. Forte
liim

habebam stragudeuti-

llem i^ostquara me et uxorem racam recessit Ordine S. Francisci induit Pater, et ivit Capistranura, ibique post temB. pus infirmavit. Eg-o autem, istis temporibus rediens Aquilam, visitavi ipsum, prout decet et pertinet, confortans eum ad sanctitatem, dixi-

modo

tertio

tor;ilem,

quam,
in lora

deficiente cultello,
:

que

Nescimus voluutatem Dei, Deus dedit noBernardiui, dabit etiam corpus

Eg:o

bus discerpsi

quffi

coUigata, adjuncto

bis corpus S.

etiam caputio [insigne doclorale iyiterpretor, Oallice Chapcrou. quod ex sinistro humero

tuum

34 Respondit

pro nostra salute. B. Pater et dixit

non

^X''""*'

mapisirorMmTjendeftaOasoloadhucdistabant, B quanta est altitudo vS. Christophori. Non agitur

hic de statua S. Christophori, vulgo colosscea in sed de eedificio conventus Pennensis cujushorto erat coitoquium bi Hoc fune ad pinnum muri firmato, de,

morior in istis parlibus. Tunc ego replicavi dicendo Cum fiducia loquar, Pater, tua pater:

Odi
IIO'

\li-

quod S. Bernardinus fuit Senenmortuus est Aquilae, fortasse tu niorieris sis, et Senis. Coram omnibus fratribus dixit et narravit: Ego non moriar iu Italia. Et multa alia
nitas bene scit,

("

scendere, prout melius potui coepi, sed resoluto

caputio

in

tcrrara

Llecidi

Yractoque

uon potui ; imo coUipede , ferramentorum strepitu excitati cudentium denuo cai^tus fui , et in infimam stodes ubi aqua raedia erura attingebat, prseturrim, cipitatus, et catena ferrea per mediura corpus
procedere ultra
,

quae propter brevitatera taceo. Unde , *Murc. vere convenit sibi prout dicit Matthseus * Orania bene lecit, surdos fecit audire et mutos o7.
dixit
:

VII.

loqui

? "

Item convenit
Apostolis *
praedicate

sibi
:

quod
turae.
//

(lixit

"

dictum Jesu Christi, Euntes in universum

'^J*^"'

mundum,
"

Kuangelium omni

creaPa.XVII!,.

ila

constrictus

fui

ut

erectus

in

pedibus

Etiam dictum Prophetae sibi convenit*: In oranem terram exivit sonus eorum, et in
'

sture cog'erer, iusuper et diuruura frustulum

finera orbis terrae

panis et paululum aquie

Post triduum
,

solum

praebebatur.
,

deficientibus

viribus

obdor-

mivi
vidi

quando dorraiturienti videbatur mihi

strepitus excitari
,

verba eorura. Item convenit * Quasi stella raatutiua dictnra medio nebulse. Missus esl homo cui noin men erat Joannes. Convenit etiam diclum EcEccle.-^iastici
:

Eccli.L.6.

ma^nus
et

et

experg-efactus

clesiastici*

"

Dilectus

Deo

et horainibus, cujus

Eccil.

XLV,

solis , totam turrim illuminanlevando eaput ad gratias Deo ag-endas, tem, p vidi Miuorem slig:matizatura in pedibus, qui quum illum brachiis complecti voluissem,

radium

memoria in benedictione bus de Franchis.

35

est.

Hactenus Jaco-

Quamvis jure merito habeamus tam,

"' -;

vere ingitt-

quam verissimam

disparuit

et reclinato capile

inveni

me

ra-

sum, prout nunc me vides. Manifeste cognovi, bunc Minorera fuisse S. P, N. Franci.-cum. ut Perspexi tandera esse Dei voluntatem mundura relinquerem et illi soli servirem. Quapropter statim petii liberntiouem raeam
,

narraiionerh. a Jacobo de utpote quae Franchis nobis conservatam S. Capistraui proex prop7'ia confessione

ilimr:

dicendum tamen est varias circumdeat stantias intermedias, brevitatis causa omis;

quam redemi

prelio qujulringentorura ducato-

rum, quie pecunia hodierna moneta sutnmam circiter fr. 160,000 efficerct (1) enormis redemptio virum signat primarium, quodceete:

sas fuisse. Unum tamen est, quod ab aliis passiiu relatwn, vix cum narratione S. Capistrani conciliari potest. Videlicet, ut nar7^at Amandus Hermann (2), aliis biographis
concinentibus
ingeniosa inventione sibi nullo advertente cuipsi constrictus compedibus, evasit ex carstode, cere. Ast iibertas baec non diu perseveravit. Nam dum per agros et compita vagaretur ,
(^)
,

factus cst liberator,

rum
rcHci'*
i|)o..f..,

reliqua historia istiusmodi tiberationis apertius demonstrabit.

Ii3

Statira jus^i vendi

omne" meos libros et

;

ves-

timenta qua; habebam et Capistranum redux, quiaeratmihisponsajurata,eidem raturafixumque consilium relinquendi mundum et Deo serviendi aperui.el illa.meis precibus inducta promisitsenuptiis,renuntiaturam;sed deceptadein nupsitduobusaliisettandem leprainfecta fuit. Keddidi tum illi tura matri meae pretiura dotis
(1)

qntereretque Ibcura, ubi vinculis se exsolveret, ferramentii de pedibus decutiendo , resooantibus ictibus, ab agricola, in iUa vicinia comanimadversus fuit , qui ingentem morante
,

excitaus

clamorem

insinuavit

profugum
,

hinc certiticata

potestate publica

prsemisso satellitio,

Joaunes , iterum captus, ad carce5;)8.

Mcm.

(le

TAcaa.Jcs
\vm.
I,

li.sci iin. el

de savunts

(li

pag. 2'J8.

U. Ik-s-LtMlrp., ni.^m.

t5.

l5j

Wa.Uling lom. IX.jiap.

lal.

Cnlaneo Vila, pog.U.

l:i.

[J)

Cuinstr. tiiumi)li. pag.

bmljer. Vil.

[lug

(i.

Vil. iial. [jug.

rem

; ,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

279
J.

A rem

reductus, fortioribus coDstringendus magis aspiraret ris, ut ad libertatem tanto Joannes ad carcerem fuit reduChristi...Post et ag-gravatae, ctus,... poeniB fuerunt duplicatae compein turrim arcis Brufse inclusus,

fer-

litermore Franciscanorum religioso detoasum,

quod quum experrectus persensisset rum, inquit, contra stimulum calcitrare *. Dominus ipse est Deus, omnia quaecumque voluit,
:
.

Du-

AOCTOM. V. H

'Act.iX, a

atque

fecit*. Mirabilis facta est scientia ejus, ex

me

'Ps-CXm,

constridibus quadraginta duarum librarum custodibus bene erat Ad hgec forinsecus

ctns...

confortata

vallatus, et intrinsecus

fame cruciatus

in cor-

panis pore; nam ad vitEE sustentationem parum sufficientiam subministrabatur aqu, vix ad
et
illi.

non potero ad eam, nibil hic amplius sperandum... Et totum Deo ac Divo Erancisco firmum se obtuUt. 3S Hsec, ut dixi, satis convenxunt cum narest.

et

^^^^^^^^^^^^^

itquocontilio

36
est,

H^c narratio eatenus ornamentis vestita quatenus vagationem per agros adjungit.
oninem spem

Ipse certe Capistranus asserit lafugx sibi prgeclusam fuisse ex eo, quod ex procedere popsu fregerit pedem, neque ultra excitantuerit. Clamorem ruricol^, custodes prohabiliter etenim satis tis, tacet Sanctus talem fugam moliuntur plerique noctis tempore, quando a solis vigiliis militaribus ca: ;

ratione ipsius S. Capistrani prsesertim si aitendimus verba, quibus suam conversionem refert. Etenim post visionem S. Francisci, post rasam mirabili modo C3esariem, addit Perspexi tandem, id est post iteratas monitio:

nes, esse Dei voluntatem, ut raundura relinquerem, et reliqua, qutV legi possunt supra num.
32.

Quapropter assentimur Christophoro de Varisio, particutatim eamdem conversionem Nondum tamen inquit, referenti num. 5
:

post apparitionem S. Francisci, ex

praemissis

vere debent fugitivi. Adeoque verisimile non illa letate, est, ruricolam aliquem, turbulenta conoctis tempore domo egressutn, videre et

visionibus, quid circa se ageretur, intelligens, a mundi blanditiis revocaverat, aut ad Religionis

ingressum quoquo modo raentem declina,

gnoscere potuisse fugitivum. Quapropter verisimiliorem arbitramur narrationem Jacobi de Franchis, etiamsi ex ipso ore Capistrani non procederet.Neque duplicem fugam, unam per agros, alteram ad pedem castri facile nam post priorem fugam, de admittimus agunt pluresbiographi,in arctacustodia qua
;

verat :quia vere difficileest, eos, qui se divitiis ab ipsis amplius et honoribus subjecerunt quam violentia maxima resilire. Tertio itaque

quum

sesopori dedisset, nihilque prius de quacuraque Religione cogitasset, volens clementissiraus

Deus per evidens signum eum ad

Reli-

ita vallatus fuit

custodibus, et arctatus in victu, ut omnes fugiendi vixpriecluderentur. pedetn adNeqice altera fuga post fractum ferrea, ut ipse mittipotest,tum quia catena

gionera Eidducere, disposuit, ut de vertice ipsius dormientis capilli decidereut, ita quod, vertice
capillisprivata,

coronam ad
:

instar

Fratrum Mipostea toto

norum gerere videbatur

tempore
vitae

quam
:

sua,

in Religione exsistens, in

post
et

neque Sanctus narrat, constrictus movere se poterat; tum maxime, quiapost ad sedendum triduum de redemptione agens, eampaucis diebus consecutus est. Omnino igitur

signum miraculi semper habuit nec novacula ad radendara coronam,manu Dci dispositam,
ullo tempore, diim viveret, fuit necessaria, 39 Qui dum a somno evigilans, capillis pultcriptere.

standum

narrationi ipsius S. Capistrani etiminanda sunt ea omnia adjuncta, quas

est,

cherrimis, in quibus antea,

juvenis, magnam vertice iu modum

tamquam decorus

cum
vuriivaria,

stantias,
ptista

sententia cum dictis possunt. Joannes BaCapistrani conciliari Barberius, cum quo etiam reliqui con-

Sancti relatione consistere nonpossunt. circum37 Quoad reliquas conversionis

hx

facile,

mea

consolationem habuerat, in coroniE se privatum sentiret verba prima facie quasi indignatus, in similia Religioprorupit Quum nuUum alfectum ad habeam, miror de te, Omnipotens Deus,
:

nem

hisce verbis refert (1), conversionem eadem turri fBrM/^; juxta ipsius piam In (3) VirgiP acquotidianamcousuetudineraDeipar

sentiunt
:

quod me invitum reUgiosum facere proponas..." Quum ergo divinam voluntatem paulatim
agnosceret, ^_^
,

F contiSpiritu Sancto inflaramatus, ^ ,.

t voluntati divinffi toto
;

nuo voluntatem suam

Dis ac
(vet

immaculatffi Mariffi Officium recitanti potius post recitationem obdormiscenti)

coelesti

Ordinem corde copulavit et ad ingrediendum suam Francisci de Observantia mentem Beati

totaliter

indutus, virquidam Ordinis Minorum habitu

incliuavit.

Luctam

igitur,

Orevem

necDon

lucidissimoque splendore circumdatus, in aere apparens, sic eum aUocutus praestolaris, " Ouid stas, quid moraris, quid est monitis obsequere et internis vosuperbe? Dei quid cibus acquiesce. Cui Joannes horrens, " ut faciam? Ad quem iUe Nonne vultDominus,
:

Capistranum, quidem, sed vehementem, S. ohtemperaret, experDeo vocanti

antequam lum fuisse,

aocehis verbis biographi coeevi

mur aum rnur dum

:

agens, diversos
gitat

^nverizone ipse Sanctus de sh (/yce uwtv^iv^ motus uno verbo tndianimi

evolvit
;

vides,

cernis
scipe,

Nonne quid Deus de te facere statuit? defero? hunc suhabitura istum, quem

quin tamen nar coxvi contradtcat, Ut rationi Christophori

magis quam

itaque

summatim

omnia

comptectamur

mundum, quem faUacissimum

et

probasti,

reUnque

religionem mgredere. Ad quae hic sermo moestus Joannes, " Durus, ait. est abdivivere et Ubertatem perpetuo
:

carcere detentus, omnxS, Capistranus, duro illuminatur, quefugcTspe pr^ctusa. ccelUus

in claustro
cari
;

numquam ego
prfficipienti

de his jam cogitavi

atta-

etpostvanosconatus ad effugiendum votuntati humivocantem, tandem divinw se ^ranc^scxmsUet arduum S.

liter suhmittit,

Deum

men Deo
coBlesti

obsequendument.

Etsic

austerttate florens, tutum, tunc pr^sertim

nebrarum nonuuUas mentis

indulgenti, fuit

solita telucidaque dispareute visione, obscuntas; ubi post carceris rediit

amplectitur.

conet corporis agitationes, corpori quietem aliquantulum fusione repleto,

ipsi

mauu

coelesti

caput m.rabipag.

(1)

Berm...n. pag. IB. Cataneo

VUa

i.Bl.

10-

(2)

V.L

lat,

p^g. 7.

IV.

282
..cTo
J-

DE

S.

CONFESSOBE. JOANNE DE CAPISTRANO

tuam
honorare personam, de cujus circuraspectione plenam in Domino fiduciam auctoritate Domini Papse, cujus oblinemus de ejus spepoenitentiarifie curam gerimus, et mandato, super hoc viva vocis ciali et expresso committinobis facto, discretioni tuae
volentes

V. H.

nOctobris :sedneque multo scilicet usquepost aut 1420 videmus S. ia^dius nam anno 1419 mrias lialiae regiones deinceps Bernardinum ac ettam ipse preedicando discurrentem (}), vix diaconus ordmatus, adverOi Capistranus, incumhit. NihilomtVei pr^dicationem jam nostri cum S. Bernus ex hac brevi Capistrani intima amicitia.undenardino commoratione cumquesancta.nata, etiam communicatione Bemardinus lahorum accrevit quatenus S eximiam de Sancto nostro opimoet
,

oraculo

mus, qualenus
idoneo
Ordiuis,

tibi

et uni alteri
,

dumtaxat,

et discreto

presbytero

professo dicti

quorumcumque
te et

confessiones per te eligeudo, liceat utriusque sexus, ad hominum

magnam
nem

eumdem tuum socium ad confitendum

,

concepit

fovit et, data occasione,

mam-

venientinm

audire

ipsosque

a casibus et

Capistranus magistrum suum.viventem quidem strenue contra adverprdesertim sarios defendit, et mortuum sua sanctimonise h07iores ,nempe opera ad sumtnos
festavit; et

vicwsm

dumtaxat reservatis, absolpeccatis, episcopis curlibet poeuitentiam salutarem, vere et eorum

quodjuxta qualitatis excessum, injungere ad satisfactionem si quibus ob prfemissa que satisfaciant competenter. tenentur obnoxii uostro sigillatas Trffisentes inde tibi litteras, tibi concedeniu testimouium duximus
: ,

Gonad canonizaiionem, promovii. Eusehius S. Bernardinum tunc cathedram zalez dicit

theoiogiai occupasse (2): et vero

quum,

ut

sigillo,

habet Barherius (3), intra unum annum ut plinas theologicas iia addidicerit Sanctus, soliiudini, magister haberetur, iempus isiud litteris et scientiis necessarise impensuyn fuisvero tanto se facile nobis persuademus. Quod compendio usus fuerit S. Joanues, temporis pr^ter graliam quamdam specialem,a B. Virdisci-

das.

apud SS. Apostolos, v idus V anuo viii. Julii, Domini Martiui Papse Voctavus, die xi Novem49 Annus Martini complendus, signat annum vidgarem

Datum

Romffi,

''^l'^^^^^^^^^

hris

^.^^

ad gine impertitam, emolumento etiam erani studia theologicam eruditionem acquirendam tum philosophica tum prieseriim juridica uiriusque fori, in quihus sanctus vir excelle,

adeoque novennio in Religione necdum absotuio,3o&nnGsjam tania gaudehat fama, confluerent; ut ad eum Chrisii fidetes undique quoque necessarium fiebat, ut ampliori
1425
;

unde

bat. Adeoqvte

monium
no
(4)
:

vere dicium exisiimamus testiBernardini magistri de S. Capistralu quo alter diu uoclnque vigilans

pr^ c^ieris faculiaie ahsoivendi fruereiur. Quam famam ex ministerio apostolico, quod jam ante exercuerat, derivandam exisiimamus ac proinde ad annum circiter 14'20, quo
;

ipse S.

ad thefiloQiam
in/brmtt(,

laboral, Joannes dormiens apprehendit. 4S Absit autem ui S Bernardini magisie-

Bernardinus prsecipue florere ccepit, quando et comes ejus, ut superiori numero dicium esi, assiduus fuit. referendum esi. Id
etiam notatu dignum in litteris Jordani Cardinalis occurrit,quod tum S.Joanni Capistrano tum socio, per eum eligendo, facultas conce-

rium intra angusios unius anni terminosconstringamus id solum,ut supra insinuavimus, fixum maneai, S. Capistranum S. Bernardino magisiro usum fuisse, antequam. hic curriculum prxdicaiionwn euangeiicarum qua? ad obitum usque inierrupt^B non fueruni, ingre;

mimKerium

daiur absolvendi pcenitentes a casibus et pecQuod amcatis, episcopis dumtaxat reservatis. utrum faculias ad biguum quid sonai nempe
;

soios papales

an ad episcopales

solos casus

deretur. Sed sancta necessitudo, qu3e utrumque iniime conjunxit, vix unius anni spatio coaiescere potuit quapropier omnino consen:

timiieiur:

nam

roce^, episcopis durataxat reser-

vatiii, inteiiigi

possunt, quasi, concessis casibus

timus Waddingo dicenti (3) Joannes dirigente Deo, naetusSanctum IJernardinum.virum ^ omni opinione majorem, tanto magistro plurimum profecit, ab hoc sole trahens colores omnium virtutum. Assiduus comes ejus fuit et a quo magnam liausit sapientiam auditor, et sanctitatem {Q). Nequediutius Ordinisprselati tantum lumen sub modio deiiiescere passi sunt. Positus autem super candelabrum,hrevi iantam iucem sparsit xd Pontificis etiam
: ,

papatihus, episcoporum potestas non atiingereiur.Quapropierinquirendumest,quidfacultatis in simiiihus circumsiantiis Romani Ponimperiiri consueveruni, Ipse porro Waddingus ne longius excurram, exempla exhibei quibus manifestum fit casus papales reservatos mansisse,dum laxarentifices istiussevi
,
, ,

tur reservationes episcopaies. Sic anno HIO Gregorius XII concedit Joanni Poloni et aliis fratrihus Ordinis Minorum facultaiem absoU

oculos perstrinxerii cujus quidem rsi luculentum nobis iestimonium prxhent litierae
;

vendi quoscumque Rhutenos Lithuanos et Tartaros a reatibus laicalium homicidiorum, nec non a peccatis euis omuibus... uisi talia
,

Jordani
sis,
:

Ursiyii, episcopi cardinalis

Albanen-

fuerint, propter quie necessario sit sedes apostolica

S. R. E. PGeniientiarii (7), sequentis ienoris (8) Jordanus, miseratione divinaepiscopus Albanensis religiotjo viro fratri Juanni de Capi-

adeunda

(9).

Similiter anno 142G Marii-

nus

V S. Jacohum

de Marchia munit priviie-

strano, presbytero professo Ordinis Fratrura Minorum. Grata tuae devolionis obsequia et
soUicita cura

gio aposiolico,quatenus heereticos in gremium Ecclesiae recipere,eisque ahsoluiionem impendere vaieat, nisi talia foreut, propter qute sedes
apostolica esset

pauperes

quibus erga Christi fideies et qui ad te undique confluunt indefesse, et te quotidie occupant, non immerito deposcunt, ut apostolicae sedis munificentia se exhibeat erga te liberalem. Hac igitur consideratione inducti et per hoc
,

merito consulenda

(10).

Ex

et

paenitentes

quibus omnino iiquet, in hisce facultatihus casus papaies reservatos perstitisse unde et S. Capistrauo concessam solum fuisse potesiatem ahsolvendi a casihus,episcopis reservatiSf censemus.
:

[i) Atfl. SS, lom. V M!)i. (.i.g Bcraf. Vom. V, ihik 28 -(3} Vit lat. pag. 17. t) Aiinl. lom.

260\

luim. 12

-(2) Cronica
(i)

Ca(.iir. tiium|ili. p.R. :^0.

(7)CfrCiarnn.
(81

VitE Pontl. el

ilul.i.iig-

27.-

X, img. HO

BaiWr.Vii.
Hciin:>ui).

CniiUl. tom.
Ibiil.

n,col.7ty.1>{J.

Annal. lotn
Ibid. lora.

tti)

lom. IX.

ri41.-(10)

X. pag. 91 X, pag. lOa.

(9)

DIE VIGESIMA. TERTIA OCTOBRIS.

lizavit, Uzavity

28
;

Joannis V. Aposlolici labores S. " )istrani per Italiam. Capi

QuamvisconsultissimumsitinnostrisCom' temmentariis historicis sectari ordinem S. JoaDnie poris, hwc tamen est actorum
Capistrftni conditio,
et

refellantur

quod

certe

efficitur,

J.

AUCTOBt V. H.

soHtar,us
^^

p^^^^^^^^^^^ sine reprehensione egit, b2 Quamquam igitur prsedicationis curriculum S. Capistrauum ab ipso suo tyrocinio

^^j^,

^ ,,,,
p,,diro(ioni-

pottus quam ctanatius servata, confusionem Quapropter^ Quapropter satius exisritatem affunderet.
,

taborum

utpropter ministeriorum ,obstivarietatem^psa chronotaxis

inchoasse negemics, ipsa tamen rerum gestarum connexio demonstrat, non mutto posi susceptos sacros Ordines prcvdicationis officiumeidem injunctum fuisse.Describit porro
Joan. Cochtseus in sua Historia Hussitica, ex Bistoria Friderici III, ab Mnea Sylvio con^^'P^(^)' 9""^ ^ Waddingo cito [^), vitae preedicatione Germanica ienorem, quem in..'^ (enorem,'^ , ^ ._.... i-.. Joannes observavit, cuique non absimilem Italicam exisiimo. Qui eiim, inquii, Norimbergse
.

6" '"'

i..^.t^^^o'i^i^nriOSartlCUr, timoresgestasSanctinostripervariosarj .^t^f..^'M,i'nfiru7ndtvidere, munerum dividere los secundumvarietatem dispertir,: potent et in plures pro more actx mlm ch.rodeinde lectori exhiberi totius uno seriem rerum gestarum

^T^riicu-

(erat

emm

Cochlxus ex agro Norimbergenaffirmabant, horainem fuisse

notaxis. Igitur agemus 1 rfe oblutu quis complectetur. prxdicalione per mrias S Joannis Capistrani prxstrtU pro Jtalixprovincias 2" de iis, qux illustraltone Or defensione. propagatione et exstxr^ de Observantia ri" de
:

qum

si (5))

viderunt,

corpore pusillum.aridum, exhaustum,solacute, nervisque et ossibus oompactum; laetiim tamen,

et in labore fortem et

strenuum sine intermis-

sione singulis diebus prsedicantem, iitque altas

idelegatiombusobilis a^per Bohennam: maniam: b-per Moraviam: Austrxam 9" per B 7<. ver Poloniam 8- per dee,us Hungariam 10- de ejus obitu U utiturChmstophorus Hacce divisione
;
:

sectmFraticellorum patione perniciosissimm per Galliamet Ger-

dinis

Minorum

materias, profandasquesententias declarantem.

Vitie ejus

institutum in hunc modura fuisse, describunt. Vestitus dormire, ante iucem surgere, Matutinum, Laudes, Primam et Terliam orare, divina deinde celebrare. His peractis, ad populum laiine sermonem pronunciare, eum

scriptis.

de VarisiO, biographus Sanctvprosecutus Sancti pro ordinaiissime ordinatissime res gestas .j.. a vi^jvdiratione itaitaque prxdicatione
.

coievus,

qm ommum

postea per jnterpretem populo exponere finito sermone, ad coenobium sui Ordiuis redire. Sexta
:

^^

est,

Auspicamur

parliciilulhn
txpoiiitur
(fnij)U( iiuo

incipit

constat. quo accu'Tl Non satis clare nohis *.'"" Capistranus P;;f rate tempore S. solitudine delidiu suas inceperil neque tuTsseexLtenusdictisliquet.CerterpseSa^cRohyczanum adversus Hokyczanum in Apologia sua
:

^^^^ corapletis, infirmos visere, diu apudeos morari, manus omnibus imponere birretum quem ilU S. Bernardini et in linteo cruorem,
:

mortuo
HibuS.

naribus fluxisse ferunt, singulis aegrotantibus admovere, precari supplex pro ome
per
/ra/ian..-

tus

ad principes

Bohemim directa,quamexmoei

VZTH:rZ:Z.:aperted(cU,.,,^e^^
Francia, Italia, riandria.

53 Exin coenare, deinde his, qui ad se accedemox Vesperas di^^^^^^^^^^^^^^^^^ prabere ^^^ adsegrotos reverti, atque et, ^.^ corapletis, adagrotos reverti. lis cere,
;

Burgundu,, Alemancontinuo euaugeh. niaiamtrigintasex annos stbi sexaginta ses annozasse et paulo infra. epistolam ruresse^tatem: e:r his habemus scriptam a apologeticam anno H52 fuisse et hab^tum SeraphrJoanne nostro. nato 1386 vidimus) tnduto. cum anno 1416 [ut supra verba e,us adlUesi
:

cum

his usque ad noctem se exerct-re dcmum Completorio et aliis delectis precibns expletis, corpusquieti dare, qnod sane minimum erat, et somno ferme nihil indulsit ad revisendos Sa:

Sedetiam consequilur.

ipso tn ram interpretamur. statim ab suas accepxsse, nem ingressu prwdicationes vitm nuUatenus nuod cum reliqua narratione infraannum tyrocmn loncordat.Nam certe non egit Capistranus. humd-

Reltgio-

crfeScriptnraecodices.pu.sillumtemporisfurari, Ingensprofectoet per divinam gratiara infatireguabat, gabilis in modico illo corpore virtus nec Eetas frangere potuit. Et quam nec hibor ut etiam non inteltalis erat ejus pronuntiatio,

emendationem ligentes ad lacrymas et vitffi ettSi igitur ex hac descriptione provocaret. nattva sunt, minamus, quse soto germanico

j,

nempe concionem

lalinam, per tnterpretem

concionatorem limis impensus

ciniumaliquamora

officiis domj^^']^''' ^ P'l^Zt concedenda est tum ut

utsatheologicisimbuereturdisciphms, tum
cris ordinibus initiaretur,

ieutonice reddendam, et ejus birreti ac cruorxs dini Senensis, vita, non dubito ,quin eamdem agenporrectionem, servaverit S. Capistranus staiim
:

durante S. Bernar-

quum prxmo

post

cathedrse susceptum diaconatum xgitur sunt ccepit. Emollienda admoveri quod jam a tmgmta verba eo sensu.

euangelic^

Sancti in prwdvcatione sexannis operam' posuerit col-

dirationem apostolici prxsertxm ab imtio sui ministerii magtsnuum quam proxime imiiatus fuerii apud de quo trum suum S. Bernardinum, tempus legimus (0), illum nullum
neque tantiUum absque fructu elabi perraissise, vel Sed, pergit, vel orabat, otio commodasse.
sermones texebat, vel
libros scribebat,

Waddtngum

ZuZnt.sive

debUam supellectMem

concionandi offlc^um^Tio ligendo sive ipsum tnterp, etatto vero hxc verborum cendo Et scopo ^'n ^ancundequaquequadrat cum

quorum

magna
diendis

servatur aut aucopia Senis religiose

intendebat.

pr^stitueral :vvdehtusinsuasibi Apologia pro re , ne 'iei cet.homini. pro veritate vitiisexstirpandis et v.rtutibus uro iustitia pro
satis

objxci^sse^ Staudis ;fr,anti ^)Probra ava,trs quod hw calummm ipse esse.

provinok

xxxvi euangein quibus per annos

exoriente sole. cupeccafa deflebat, et qurebat Salva[enaresurgentem e sepulcro hora secretis vacabat orem. Quotidie uua nuUi ad eum padevotionibus, quo tempore
II,col.l78. Analccl.Monum. omnii avi. lom.

proximorum indigentiis Petrohom.num galliciniumcum Apostolo Post Magd-

1)

Rollar.

Anri.l.lom.X,pag-in.

^^^^^

Octobris

Tomus X,

284,
AQCTOKl
J.

DE

JOAMNE DE CAPISTRANO CONFESSORE.

V. H,

heecquoqueeji^discipucus.b.
prr$erii' St'
nii e( I/iii',

^^^

pienitudine potestatis. qualenus multa

possitm,

sequenti

singularem dbsolvendi a casihus obtinuit reservatis, ut supra num. 48 ostendi, verisitnile nonvidetur, facuUatemJum quia

fructum
si8

colligi,

speramus

in

Domino

{b).Dipio-

ma isiuddatum
Maji, anno

fuit in Castro Aversae, iiimen-

quod Ordinisprxsidesy decurso infraannum theologix stadio, [vide supra nuin. ^l) qua
ratione

tum a Waddingo
tur,

(6). Quoniamiamen tum a Massonio (8) ciiaquasi extractum e registro Joannm II

Dominil427
{!),

annum

xix labentis seeeuli atiingi-

mus, per solidum quinquennium Joannem, ad opus euangelicum optime instrucium, voluerint abscondere.Saiius igiiur exisiimamus Senensem prxdicationem ad annum 1420 affigere ;quatenusper unum alterumve annum S. Bernardini in peregynnationibus et prosdicationibus socius,

anni 142M, hoc ita inielligendum existimo, quod inceptus episiolarum codex, vulgo Registrum dictus, anno 1423, reliquas deinceps
regalesordinaiiones,adeoque et diplomaanni \m, complectaiur. Verum ex hoc eiiain diplomate liquet, quanta jam facundix, zeli et viriulum fama florerei S Capistranus^^Ma^rfo undecimo a suo in Religionem ingressu,
,

ium demum

propriis, ut

VeroiiM^

autem

vulgo dicitur, alis volare incepejHt. Difflcile foret Sanciiim sequi in variis prsedicationibus, quas coniinuo fecit percurrendo
lialiam universam a finibus Sicilise usque ad fauces Alpinas. Isiiusmodi laborum vestigia
exstant fortassis

iam
tur.

gravem provinciam

ei

commiiteba-

57 Refert

Amandus Hermann

(9),

Sancium

etiamnum

in variis lialica-

rum

vlninitj,

a biographis nequeanobisullo modo invesiigannegleciis, dis. Sic amicissimus nobis ct. doctor Petrus Cernazai suis ad nos daiis litteris v Jutii 1853 osiendit ex libris rationum municipaliumS. Capistranum, S.Jacobum Picenum et B. Bcrnardinum Fettriensem, Utinxaliquando concionatos fuisse, siquidem expensa hac occasione pecunia in rationem adducatur. 55 Sedquoyiiam isiiusmodi iocales pr^edicacivitatuyn documeniis, sed
tiones,

Veronce prasdicasse anno 1427, annosequenii cathedram euangelicam ei desiinatam fuisse Ferrarise, sub ipso iempore, quo isticcelebranda erat <cumenica synodus, tum adversus schismaticos Basileenses, ium pro concordie dia Gnecorum cum Ecclesia Romana prima sessio hujus sijX Januarii habita est nodi, quse ociava ejusdem mensis convenerat. S. Capistranus huc invitatus fuerat, sed, inflrmitate cogente, binis episiotis apud episco:

pum

Ferrariensem B. Joannem de Tossi;

plerumque accessorie, occasione

ati-

niano, se excusaverai, qui die xi Januarii Sancio respondei sequenti epistola (10) Reverendo in Christo Patri ac religioso viro,
Fr. Joanni de Cupistrano, Ordinis

cujus prodigii, alleganiur, eas omitiere coacti sumus, contenii narraiione eorum iaborujyi, C qui sui memoriam ampliorem reliquerunt, Waddingus anno 14o0 fundatum dicit con-

Minorum,

uti

meopatri colendissimo, VerouEe. Reverende in Christo Pater et Domine mi, post comraendationes
etc.

Hodie
et

redditoB suut

mihi duae
aliffi

litterae

venium Minorum a
et

S.

Joanne Ansani seu Lan*

(3),

vestrie,

super eadem materia

litter

ciani, in civiiate archiepiscopaii Apruiii

quidem sub iitido S. Angeti de Pace, memuriam constitutje a se pacis iuter Ausani
cem
iufestantes.

in
et

reverendissimi in ChristoPntriset domini mei, domini Cardinalis Bononiensis, quibus tum quianon multum necessariura videbatur, tum

Ortonae civitates hostiliter ac crudeliter se invi-

iempesiaie Italia universa frequentissimis etaii^ocissimisvexahaiur factionibus, nec ulia erat, aut in qua cives inter se vindiciam iniernecinam non exercebant. Ut auiem istiusmodi odia cruenia, in succedentes generaiiones Sccpe propagaia,

Ea enim

quia adeo eram occupaius iu prceparatione mulqui torura pro susceptione duorum pralatorum, temporis repentino irruerunt adventu, nullum

componereniur, non solum mira dexteritaie opus erai, sed eiiam auctoritaie ianta, utcommoti civium animi dicenii acquiescerent.Quas

spatium otio dabatur, aut quieti. Nunc itaque, utcornostrum liberum et quietura reddam ab meueo, quem sustinet, agoue, caritati vestrae aperio, et quOd sentio patiendo, tem raeam compatiens primum ac dolens de segritudine vestra et molesiiis quibuscumque, suadeo vobis, ut quiescatis et carnis curara agatis diligeuler in necessitate, quara nerao umquara.
teste
tis

pauper, vix obiinebit, nisi sit et sanctimonia insignis ei dicendi copia efficacissimus Eodem modo Sanctus odia sanguinolenta, quee inter Reaiinos et Caialicenses exarserant,sua facundia et prsesertim stupendo miracuto restinxit. Miraculum refert Chrisiophorus biographus num. 51 (4).
et
.

dotes vir retigiosus,

cxierum humitis

Apostolo, odio habuit, sutficienter reparesitis

potentes et validi ad tolerandos labores in Christi ministerio et cultu

deperditas vires,
religionis,

nubis

nequaquam molestum
convalescentiam

erit

patienter

exspectare

ves-

tram. Farari*, 58 Interim, daute Deo, per aliam supplebi3I et seii. (5) WaJiimg. Ann. lom. X. |>ag. ri(i.-()i} Ibid. (9) pag 3fiB. psg. 86^. (8) Vil. p3|;. 6U. (7) Ibitl Capistr. Uiumpii. pag. B5. {10) ibid. 1. c.

(\)

Burber. Vit.
I

lial

pi-.

o2.

\i V _._ JT.. .. (3J Annnl. lom. X, pag. 172.

Ulan. Vu..pag. 38. - (2) Ca|.islr. pag. -^(2) Cai

2S. Gnnzalci. Chron. lom.V, pig. mump. pag. 85t. ,.., >. ,,., (4) Cfr Barbe I'. Vit. ital. pag.

....

tur

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

^^^
j"^**^

tiir

satis

commode

in

molestissimum

mihi

imo ministerio verbi quod paternitas foret ,

,

populo id raagis videmus expedire. Venite igitur confidenter, et sitientes agros

nostro

vestra se periculo exponeret. Excusatum vos sufficienter reddam apud illustrissimum D.

Leonellum, et prohumanitate sua, non dubito, suscipiet excusatiouem vestrara. Quum fueritis
valetudini restituti, venietis ad
liter

hujus agrestis soli principali rore coelestis verbi, spe mercedis seternae, curetis irrigare in quo illum (qui discipulos suos in mnndum univer,

sum

ire et
;

agendum

uti-

care jusslt

omni creaturae Euangelium praediquin non solum uni civitati verbum

Patribus negotium universalis ecclesiae, et docendum plebem istam. Concilium Dei gratia hic Ferrariae suae continuationis die octavo praesentis initium suscepit, die vero decima feliciter eadem gratia celebrata est prima sessio. Orate, precor, ut prosperos

cum

aliis

salutis,sed pluribus hinc inde discurrens, et ovem deperditam reperire salvareque quaerens,

euangelizare curavit) iraitabimini

electionis,

et sui vasis

successus et laetura exitum sortiatur. Adventus Grsecorum in dies, acsanctissimi Domini nostri celeriter exspectatur. Oro caritatem vestram,
ut
in

ApostoU Pauli (cujus soUicitudo quotidiana non unius, sed omnium Ecclesiarum erat) vestigia sequamini commendanda. Nos vero ad hoc, quod vestra sancta intentio prteoptafinem consequi coramodius valeat volufavores vobis dare, dante Domino, tura,

me commendatum
Christo
Fatri
et

habeatis reverendissimo

mus

domino meo praecipuo,

ex

opportunos. Datum Tridenti in castro anno Donostro Boui ConsiUi , die ni Junii
invHameAmini 1438 60 VocaniiepiscopoAlexandrononsegmter uxandro epianima- $copo, annuit S. Copistranus sed mediocri agrum ingratum rum, ut videtur, fruciu episiola, excoluit. Id saiis aperte significai Ociobri ejusdem anni conantistite mense
:

corde veneror ac diligo, Domino cardinali dig-nissirao. In Christo Domino feliciter valeat P. V. et Iteta gaudeat sospitate. Es feraria xi Januarii 14?8. Hujus epistol^ scrijHor Joannes Tossinianus inler

quem

sincere

colo et

Beatos computatur ejusque Acta dederunt nostri majores ad diem xxiv Julii (1), Ferrariensem cathedram ex Jesuatorum Ordine assumptus, tenuit ab anno ]^olad]UQ {i). Cardinalis vero Bononiensis de quo mentionem facit epistola, non alius est, quam Antonius Corarius, ex fratre nepos Gregorii XII, qui a patruo suo episcopus Bononiensis an,

ab

uicumque egregium operarium consoiari, excusare, imo rationibus undique qusesiiis niiiiur
scripta,qua popuii sui pervicaciam
et
,
.-

ipse intricatus cpisiolasstijlusana-ielatem proui in scopi manifestat. En epistoiam , VenerabiU et Amando Hermann legiiur (9)
:

epi-

no 1407
fuit
:

tam
sit

R. E. cardinalis creatus propter sedem, quamvis numquam adiei nomen Cardinalis Bononiensis inhseet sequenti S.
:

JoanreUgioso, tamquara Patri dilecto, domino Ordiuis Minorum, sacrae theoni de CapistranO,
logiae professori.

VenerabiUs

et religiose

tam-

Erat quoque abbas commendatarius abbatix S. Zenonis Veronensis dioecesis (4) unde facium est, ut tunc Cardinalis Bono(3).

dignorum quam Pater vita et vos, tamquam virum inteUigentes,

dilecte,

relatibus fide

scientia

niensis Veronas ageret (5). Caeterum frequens erat Sancti nostri cum eodem Cardinali epistolare commercium summumque ejus desi,

verbo sanae doctrinae et ad exemplo bonae vitae.populura civitatis nostrffi coU potest) pacera (sine qua pacis auctor rainime qua Deo placere imet caritatem mutuam (sine (qufficunctisholopossibile est) obedientiamque
perfectura
,

derium Joannem semetvidendi, antequam ex

hoc

caustis praefertur et sine qua

valet)
tes

Deo placere nuUus

mundo jam
,

scederet

(6).

in senectute constitutus, diQuod itaque B. Tossianus S. Ca-

quam aUs virtuhumiUtatemque et cffiteras virtutes et mores non subsistunt)

(praeter

pistranum interpretem adhibeat apud Cardinalem Antonium Corarium, id ad frequentes uliro cilroque datas litteras referri etiam
potest.
Tridenti,

inducere, optimos-assidue, fervide etprudenter sumus saUitis conari coUocare, laetati et in via
in his

quse dicta sunt nobis, Deoque

deorum

59 Quamplangit,S. Ca\)\stTam infirmitatem apostolicos B. TossinianuSt ea illius labores

etDominodominantium gratesetlaudum praenobis subjecto, conia de dono nobis et populo.

spiritus perdivinitusconcesso, in huraUitate cleraentia confideiites. solvimus copiose, in sua perticere dignabitur quod ea, qus per te coepit, vepribus et spinis discordiarum et gratiose; provenientibus odiorura ac superbiae, et exinde vitiorum et inobedientise, alii.sque rebelUonis iu agro domiseminibus.quse inimicus homo

non diutius

interrupit.

Etenim Alexander,

episcopus Trideniinus, gente Polonus ex duEcclesiam cibus Mazovix, qui Trideniinam episcopus, qua adab anno 1424 ad 1444 qua remeministraior, reiinuit (7), quum vellet

dium opporiunum afferre civitati ,cujus maia omnimodam ruinam minabantur, 5.Capistraanni advocavit hnura mense Junio ejusdem Honorabili, inquii {S), teris benignissimis de Capistrano, ac relig-ioso Patri F. Joanni
:

triticum, praefatis nico superseminavit, evulsis, virtutum et vitiis eradicatis, oppositarum

sincero nobis in sincere dilecte, ac religiose Pater, in Christo percepiraus, vos ad veniendura relatu veridico

Christo dilecto.

Venerabilis

faciet probitatum crescere muUiplicarique inmensura, mmorieum ipsi ^^^,^^ ut eveniat ])ersuadere popuio
. .

61

Quod

huc ad

nostram civitatem,

et

verbum Dei

fore inpopulo proponendum et prsEdicandum quod tanto magis grate audiviraus, clinatum
;

reddant verbo Dei dignos, margantas, nec uec veluti porci conculcent Sodoma, ex.istant, sicut sine semine verbi Dei. efficiantur; sed magis stuet Gomorrffisimiles suo adversano deant esse ex Deo, et non ex

sspe placeat, ut

se

quanto vestram honestatera ad

id

faciendum

magis idoneara

fide digrnorura

vestri notitiam

ignoramus, ethuic liabentium, testimonio non

(1) Act. SS.
Ilal

ipsa perseipsam Satana, attento, quod veritas auquod qui ex Deo est, verba Dei testetur Dei audire verba " et propterea hi, qui
dit,

tom.
II

Jl., pag.

785

et .cc,q.

l2)
(*)

Batr

lom

col.
id.

FrnU

rC

Fr Jcsc lom. X, rag.

Legend. tom H. col.' 7CS.- (3) Mazira '^<^- () W-dd:ng. Ann.l. lom. XI.

BS

,-

(3) Ibid. col.

29.-

Ugl.en. Liacon.

nflc

IS

loro. 17) UkIicII. Ital. Siicr.

V,

col.

G63
'l^-i-

ct e.iq.--

triumph. ^8{?f Hermanu. Ci.p..Mr. Cfr Barber. Vit. lal. pag. 41.

V^^'

^"

dedig-nantur,

286
AULTnRB
J.

DES JOANNE PE CAPISTRANO

.

CONFESSORE.
;

V.

II.

Deo sed ex diabolo suut. dedignantur. non ex publicationibus verbi diNec vos vir bone a tabescere faciat aadient.um vinrret^alat aut ut cervicis durities; nam aut aut parvitas nonaeloquia. hommem no tis sacra tradunt dimississe, et iu deserto oves
,

^ nu7nqu ex suis circa clerum Trideniinum capere posset imo laboribus, emolumentem nikil obstat, ut tempus aliquod excolendo agro
Tridentino impenderit, et uberiores fructus retideriL Tali ratione conciliari possunt et epistolaAlexandri episcopi et assertio biographorum, quae prima fronte non facile concitiantur.
irt

Sa

o-em

deperditam unam duutaxat ovem

quiesi.sse
.

lalem.

et.am duritie non obstante

parva

licetstilla.nonvi.sedassiduitatestiUandi,
experto, sicquo veris.mile cavare cernitur ab aliquibus fructum tacere, est saltem vos in quffi enira sunt verba Dei; licet duris. Ignita

63 Uti supra diocimus, difficile

est,

aposto-

palria Ca-

piftrano.

et quantumcumper vos propalantureloquia, sufficiunt emolUre; que ferrea Iiominum corda molimina Spiritus Sancti nescit enim tarda sequeretur in mateet si fructus non
ffratia
:

non ria subjecta audientium. et verbum deficiet in efficiente

pinante..

tameu mentum

Quinimo

divinura proquemadmodum ratio in

licum virum, ubique Verbum Dei seminantem, prosequi propterea tamen negligenda non sunt prasdicationum ejus per regiones italicas vestigia. In patria certe sua, Capieo strano prasdicavit joannes anno 1447 ut cives conventum Ordinis habere successu, voluerint. Fundationis historiam exponit Waddingus (6) quam infy^a, ubi de ejus pro Ordine laboribus agemus, latius proseque: ,

.-

oratur, sinura orantis, eo, pro quo raeconverlitur; sic praedicationis exsistente, pra^dicanin ritum. auditorum ineptitudine

mhabUi

mur. Quum porro anno 1451 ad imperatorem Fridericum III in Germaniam properaret,
biduo in territorio Brixiensi

j^

tem

revertitur,

quoad fructum,

ita

ei
,

retri-

moraium sanctum virum tanta, ait Aynandus Hermann {!), hominum multiludo excepit, sicque circumvcnit, ut ultra viginti

butore
prfflmiis

omnium
:

bonorum
vo.s

concedente
iUe, in cujus

qui

milliarumerarentur in

exuberautibus facia gratulari quibus

laboratis iu

ipsum

pradicantem

vmea

campis, quae abeuatem dimittfre noluerunt, donec praedicantem audirent et benedioentem

viderent.

domo

patris sui, in

qua mansio-

Verba ad populum fecit,ei e

sug-g-estu

gaudiose, a nes multte .ynt, abundare faciet ad quorum labores vestri. uobisque ct cunctis, notitiam quosin vinea Domiui Sabaoth facitis et laudeb immortales reportabitis pervenerint, operibus gratiasjac Altissimum in his vestris faciatis; apud per cunclorum ora glorificari nobis cujus clemeutiam. et nos et populus
.

descendens, ductus ad multitudiuem lang-uentium, ultra viginti perfecte sanavit. Praeeunte fama, ingenti populi maf?istratusque applausu exceptus est in ipsa urbe Brixiensi
:

pra*dicare vellet, nec tantam multiludinem, non solum ex oppidis vicinis, ve-

sed

quum

rum etiam ex

subjectus per oratioues vestras

affectuosis
suspiriis

commendamur,
;

deprecaraur

parati

ad

Cremonensi, Mediolauensi capere poset Bergomensi illuc confluentcm, ad campum platea set amplissiraa urbis
ag:ro
,

vubis,

grata et
tro
ntli

Ordinique et monasterio vestris quaeque accepta exhibere. Datum in Castro nos-

apertum extra portam S. Apollonii progredi oportuit. Convenerunt ultra centum viginti
quinque millia auditorum, sive potius majori ex parte inspectorum, quibus suflaciebat saltem a longre vidisse, vel prajtereuntis vestem
attigisse.
-

fotian

iti-

itr cltricoi:

Novo. die xni Octobris auno Doraini 1438. asserit tamen, G-Z Joannes Bapi. Barberius ingentem apud Trideniinos collegisse animarum messem S. Capi^trauum (l); quod quidem eiiam Thomas Cataneo affirmat quasi id ex
,

Hxcex Amando Hermann.

, ,

Juverit

episioiis antistitis

Tridentini constaret

{Z).

Verum satis liquei ex supra fructum qualemcumque exstilisse ast cerie non tanium, ut dicipossit, civitatem Tridentinam aliam induisse, correctis pubiice moribus, faciem. Nikitominus fructum, de quo agunt Barberius et Cataneo forsan relatus fuerit tardius ,quando mense Aprili anni 1439 interfuit synodo dicecesanae Tridetiiin^, in qua iraciaium ad clerum kabuit, qui est inter Speculum Clericorum ejus opera sub tiiuio
citatis litieris,
,

auditorum numerum, hic animadvertisse imminuendum F millia excedentem ceniena copiose nobis videri tum quia agitatissimum
:

morbis pesiiferis aevum nequaquammuitiplicando populo favebai, tum, copia, quia, concessa etiam tanta hominum
bellicis

motibus

et

condiiio, ut ea erai ista iempesiate viarum locum non undecumque accessus ad definitum numerandis plebis facilis esset. Preeterea in facile turbis, experientia docente alicujus
,^

exaggerationem irrepit error, plerumque in tanta migrandie : hodie, quwn sit excw^rens
loco

seu sermo habitus ad clerum iu Tridenlina sy-

ad locum commoditas, vix undecumque

nodo dioecfsana anno llo9 die xxii Aprilis coram Alexuudro, duce Mazuviae, episcopo Tridentino. Hujus quidem synodi nuilam mentionem invenio in synodographis seu Germanis seu Italis. Quamvis auiem S. Capistranus
,

lapide ei ferro straHe, vix

umquam

definito
evol-

tempore ad locum quemdam tena millia hominum. Heec explicatius

conveniunt cen-

cum variis Ordinis Minorum viris, quorum prascipuos enumerat Waddingus (3), Concilio Florentino fuerii prassens , nihil impedit, quominus Sancius die xxii Aprilis 1439 Tridentinae quoque synodo adsiiterit. Nam prima Sessio Fioreniina celsbraia fuit die VIII Octobris 1438 (4), postrema vero die XXIV Martii U39 (j) unde manifesium est, saiis temporis Sancto superfuisse, ut, relicta Florentia, Tridentum sese conferret, mag:

venda censui, quia in Viia S. Capistrani frequeniur isiiusmodi numerorum excessus deprehenditur 64 Apposite ad ea,qu3s dicta sunt de numero auditorum,occurrithascipsanarratio de prasdicatione Brixiensi S. Joannis Capistrani. de facta ab auctore synchrono Chrisiophoro italico idiomate MemoraSoldo, qui scripsit
bilia

Hfixir.

ande Bello Veneto ab anno 1437 ad ipse Christophorus spquatem se num (8) tmporis,dequoscribit,ostendit,quandoagens (verba ejus de S. Capistrani concione dicit,
1468
:

(I) Vil. ital

pag.60.-l2) Vit.pag. Si.Cfr Wadding. Annal.

li.m
UMii,

Xr.pag.oi. -(SJAonal. lom. XI, pag. i9.- \4) Labbe, XUlConc.col.54. (ti)lbid.col.32. (6) WaddiDg.

(tl.Cfr WaddinKAnna!. pR. 3l2.-(7)Capiatr. triumph. oaR (8) Muralori. bcnpU. lom Xf, Annal tom H, pag. 79. lul. lom XXI, col. 790.

italica

: ^ italica laiine reddo) (1) bentemhsec esse testem fide

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. nuntiavit populo, Et scitote, me scri:

28?
kVCTOU
i

dignum; naui huic Quse igitur praedicationi praeseus aderam elc. Capistrani, Brixix narrat de prmdicatione S. Seanno 1451 facla, coram audivitetvidtt. possum, prcedicationis, quantum riem hujus tamendeverbo ad veraccurate quidem, non
Die ix Febum, ex italico latine reddam (2) l'rater quibruarii 1451 venit in hanc civitatem Francisci dam, Joannes Capistrano Ordinis S. advenit. occurreruut de Observantia et qna die equites, rectores iUi obviam civesfacile trecenti
:

ostentaturum die dominica proxima pileolum S. Bernardini universo populo et partim propter ostensionem pileoli, partim propter miraculorum famam (quee longe
se

V. H.

plura narrabantur,
fuit

hominum

quam reipsa erant) tanta frequentia BrixiyB, ut ex teritorio

Brixiensi quatuor

confluxerint. Multi

exquinque horaines undique quoque ex regionibus BerLaiidensi goraensi, Abduensi (Geradabba) Cremeusi, Cremonensi et Mantuana, imn et ex
,

Germauia,
bruarii

ista

dominica

die,

quaefuit xiv Fe:

1451,

lirixiam venerunt

et ita

civitatis, et

perviam S. ducit). qnando ad

fcEminepede8tres:advenitautem Kuphemia (gw^ Verona Brixiam

S. Salvatoris

lum emporium novum, sed omnia

loca,

non 80ex qui-

pervenit, vide-

bua conspectus patebat, impleverunt, ut dictus frater ad suggestum pervenire non potuisset,
nisi ipsi urbis rectores et cives primarii

ac equitum. batur exercitus civitamirandura, rectores et populum Neque minores, obviam isti tis. tam majores quam

magnus peditum

eumdem

illuc

deduxisseut. Juxtu suggestum erectum erat tribunal, in quo magistratus et nobiliores

famaeorum, Fratri processisse, nam prajcedente ac in ipsa Eoqu Patavii, VicentiiE, Verouae, gesserat, ferebatur Sanctus et prae-

consederuut. Quandoascendit suggestum, valde rairatus est stupendara turbam hominum

mana Urbe

operatus, cellens verbi divini prsco, et miracula ceu caefos et aridos ac qui sauabat intirmos,

mortuos suscitabat

etc.

mam

raotus

erat

in

Propter istiusmodi universa provincia

vir Brixiae

fa;

et

numerus audientium ad... pro queestione quamtruhominum. Damnose tinafhus excidit aut a scriptore omissus est E numerus auditorum. Verum considerantibus omnes auditores aut in solo emporio aut in
aestimabatur
illa die
,

magistratus providit abuudantiori annonaepro

toto illo tempore,

quo Sanctus

mora-

turus erat.
/rudU,

taberuse 65 Insuper prsecepit, ut offlciuae et publicotum ipse clausae manerent, ut suraptu

difficile ejusdem prospectibus constitisse persuadebitur, ultra quinquaginta aut sexaeteginta millia emporium capere poiuisse amplitudinis locus nim spatiosissimse jam est capax. Caetevet triginta millium hominum
,
:

quum centum

parareutur. tusfuit. Fcria

alerentur et varia alia priE. Sug-gestus iu foro publico eollocaalii

rum extraordinariam confluxisse popuiorum frequentiam, monstrant, tum quas jam dicta
sunt,
67

iv,

die s Februarii, tribus

jam

decem millibus ante solis ortum boris, plus

tumquiesequuntur. Ft scitote. me, hffic scribentem,

:

esse

t'''tocul.tu,.

homiuum convenerant
quanta esset
diurno

unde conjicere

licet,

tempore

coufluentium

audiendum, quam multitudo, qui nou tam ad Kectores nostn cum ad videndum accurrebant. illum exconingenti civium turba deduxerunt stipatum quin. ventu S AppoUonii ad forum, subsellii, e quagiuta apparitoribus, viris primi erant equites, aureis quatuor,

testem tide dignum nam commoprssens, putabam elegisseme locum supervenieute plebe, tam dum et tutum ; sed
huic prffidicationi

quorumnumero

a populo opcalcaribus insigues, ne videlicet unusquisque enim eum tangere,

nisi me conferta erat homiuum turba, ut, adjuvisseut, et super capita trajiamici mulii fuissemsufcieutes densae turbae eripuissent, neque ego solus in tanto periculo focatus aUi,qui vix constitutus fui, sed multi etiam pileolum pt-rierunt. Isto mane monstravit
:

non
S.

primeretur; quasi autetiam laciuiam habitus abrumpere, magno itaque quserebat fuisset S. Petrus deductus fuit. labore illa die ad suggestum comitati sunt Sanctum ad
: ,

popuBernardini, quera quum monstraret, inclamavit tantus erat lus misericordiam Dei
:

populiclamor, utcoelum rumpi videretur. Absoluta praedicatioue, veste

S.

Francisci

induit

Finitaprffidicatione,

xenodochium majus,
[ ^

paratum, in quo cives quam eum moraturura credebant. Sed uuspiam habitare vohiit. conventu in suo S. ApoUonii tiintae mulDeinceps noluit praedicare in foro,
ipsi

convertequinquaginta milites, quos VeroniB ipse ad S. Apollonii coDventum, rat quo facto, propriam domum aliorum uuusquisque ad Sequenti feriasecunda, die xv Fereversisunt. SS. Faustini et Jovita {qui sunt
:

bruarii, in festo

titudiuis.

ut ipsi videbatur, incapaci

in

ac

prom

iutelares) praedicavit urhis Brixiensis Sancti

feria lertia ante solis
est,

suggestum
jussit, ubi

emporiura novum arcis transferre sabbathi conferiis quinta, sexta et

hosce tres

et Mantua Venetias

cionem ad populum habuit. Intra

in
:

Quadragesimam
adimperatorera nhori de Soido

multitudo, dies tantaconcurrit populi

stuporem raperentur triduum contium ex variis morbis, intra istud ascendisse aestimatus fluentium ad bis mille ad bonusiste Frater irapendebat se
fuit

utomnes numerus laugueu-

non tamen

ita

ortum Mantuara profectus qua m urbe per totam eaque absoluta, prsedicavit iu GermanijHU abiit. C/tns^onarrafionem dedimus fuse, ut verba verbis redderemus,
; :

iUomm

Qnotidie frontes sanationem, signaudo illorum

et Filii et Spiritus Bigno crucis in Nomine Patris Bernardinum. cujuspiSancti, etinvocando S. instrumento,meleolum manu gestabat,istoque omnipotentis et ips.us gratia JesuChristi

quia consilium nosirum biographominis exiranei xsiimatam facere rum Sancii historiam. u.^u.eu. annoUol, Vicenlinos. Veronen-

erat, reiaiione ho-

ZTodem

ses.

Patavinos et Mantuanos pistramim. toto(r miVacto,

excoluisse

La-

diante

flebant prod.gia. Joannis sanctitate, insignia

uf ttribit

"."j.rST.rs:
(1)

str=
^nl 67 eol. 807.

=r.'<i--
col. 866.

Waddingus l3). notariis diligenter Nicolao V impetraVeneti quoquea Pontifice

publ.c.s. ail

conscnpta

"'
ipsos

irvi XM. Muratori.ScripU. lul. lom.

-(21lbid. K^)

(3)ll''ll-

28S
iOCtOBI J. V. H.

S,

JOANNE DE CAPISTEANO CONFESSORK.

nem qnoque
spiciunt,
farasB et sestimationis

maniamprofecto. Idnihilominus hicdandum sancii existimamus, utpote quod ad gloriam quapropter eiWadvirinonparumconferai edendum dingus, ex quo iliud exscribimus, Dilecto filio Joannide Videlicet{\]
:

in rem ui effectum sorttreiur serius advectum, quam Aprtli in Gersuum S. Capistrano jam mense

Mediolanensis. Poniificem conienderat summis votis apud provincias S. Joannes quam ut et Hlasadiret sed poniificium ohtinuerat diploma,
ipsos haheret.

bonorum

re-

Dux quoqv^

libenterintendimus, eaque favoribus prosequimur opportunis. Dudum siquidem ,

quum, Don

sine

magna animi

nostri

displi-

notitiam pervenisset, aliqua centia, ad nostrara in tua Castellana dioecesi contiVenetiis ac

ffisse

ex

quibus

nonnularura

personarum

utriusque sexus, tam ecclesiasticarum quam saecularium fama et opinio graviterdenigratur,

pro

quorum quidem

pleniori informatione veri-

tatis, tu, frater epii^cope,

censuit.

CapistranoOrdinisMinorum. Dilecte

fili,

salu-

tlbus super his habitis

intendisti
;

ut accepimus, diligrenprocessibus, sollicite

tem

et apostolicam benedictionem.

Quum

nobi-

lis vir,

dilectus filius Franciscus Sfortia,

dux

neque tamen, ut nobis delatura est, praeterplebanum quemdam, ea, qu objiciebainfectos reperire tur, haeresis labe aliquos alios
potuisti nihilominus tamen non parva personas hujusmodi, licet insontes et innoxias, ut asseritur, famae et sestimationis earuradem ja;

totaque Mediolani, ac populus Mediolanensis, Dei verbum audire desideret, Liguria ex ore tuo

quod nobis admodum indubiesperemus populosillos, tuisprse.dicatioelecturos nibuset monitis imbutos, viam salutis ut caritatem tuam hortamur in Domino, esse quamprimura postpositis omnibus, te ad iter qnadragesimae dirigas; nam quum tempus
;

placuit audivisse,

quum

ctura prosequitur, quae etiara in dies, utdicitur,

veheraentius invalescit. 70 Nosigitur, quiexdebitopastoralisofficii

potest, elap.sum sit, nulla te occupatio detinere tuam a tam salubri ut credimus, qus mentem operepossitavertere. Datum Romae apud S.Pe-

etscandalis obviare, et ne boni et innocentea famae ipsorum detriraento mulctentur, quantura

^[XuZ
,or^

cum Deo possumus,

procurare deberaus,

1451, trum, sub annulo Piscatoris, die x Maji

pontificatus nostri

anno

v.

Sed

ut paulo

supra

horum consideratione inducti, dilectum filium Joannem de Capistrano supra memoratum ad fraternitatem tuam duximus cum prsEsentibus
dirigendum, eique coraraisimus
quaienufl
et

diximus,
atiigit,

epistola poniificia S. Capistranum

mandavimus
vossimul de

Germania consiitutum. JJnde suspicaiur Waddingus (2) litteras apostolicas

jam

in

eodem

tibi

assistente,

fuisse concessas, ui Mediolanensium precibus videretur acquiescere, licet Pontifex horainem

in

hujusraodi escessibus et personis diligenter inquirere et investigare curetis perutile enira

:

fore, etneg-otio

hujusmodi conveniens essepu-

Germaniam

destinarit.

de preedicaiione iialica

Atque fere sunt qu3e dicenda hdbemus.

sanctimonia, famae integriprastantate, scientia litterarum et doctrina

tamus, virum

vitse

VI

Legationes
apostolica

pro

sede

hac re associare, cvijus consilio et auctoritate, veritate comperta, et excessus hujusmodi corrig-ere, bonos atque innoxios, siqui
tem,
tibi in

obitae.

ob haoc causam notati sunt, eorum

faraae

et

Joannes Capistranus non solum pr^dicanAh Bugenio IV imu( C'ini <::>.do ver Italiam verbum Dei, ut supra
S. lauT enfio

JuirintaMO

osiendimus. aut Ordinem suum defendendo '---^-~ et propagando, ui infra laiius expiicabimus, operam sed Ecclesiae Dei strenuam navavit
'

possitis. Nos sestiraationi reddere et restituere vobis de hujusraodi excessibus inquirendi enim puniendi, atque eorura occasione incarcerandi, atque corrigendi et eraendandi innox.os autem et honores indebite infamia notatos, ad famam
:

insuper variis pro sede apostolica legaiionihus funcius esi, quse hic, tacentibus ut plurimum hiographis cosevis, necessario exponen-

restituendietinstatum pristinum reponendi; excommunicatos seu irregularitatis vinculo

hujusmodi ex causis
randi,

irretitos

oraniaque

alia et

absolvendi et libesingula faciendi etex-

dm suni, ut tanto magis ejus in Ecciesiam sanctam merita et magna apud Deum gloria elucescat. Vexahaiur illo tempore Venetiis Ordo Pauperum Christi, qui vulgo Jesuati vocahaniur, olim a S. Joanne Columbini
fundaius, ei gravissimae criminationes ad aures Eugenii Papee IV pervenerant. Missus est igiiur a Pontifice Joannes nosier simul cum S, Laureniio Justiniano examinaturus, inquit Waddingus (3), scandala et errores,
quffi

sequendi, quae

in prffidictis et circa prsedicta

:

connecessaria fuerint, seu etiam opportuna 11etc. invocato etc. plenam et tradictores damus et concedimus, auctoritate apoberara tenore prffisentium, facultatem. Vos
stolica,

igitur

negotium hujusmodi
amplectimini,

sic soUicite etdili-

genter

ut ex vestris bonis et apud proficuis operibus, post aeterna prsraia, non iraraerito coranos et sedem apostolicam etc. mendari possitis. Datum Bononiae anno
vii. 1437, v idus Augusti, pont. etc. anno
tjuo

B.Joan-

malignorum

invidia fingebat in Jesuato-

rum

sodalitate grassariet libellum

quemdara,
<

ab iisdem inscriptura " Speculum simplicium animarum. Diplomaponiificium, S. apistrano honorificentissimum exhihet iaudatu^ an<

Joannes Tossinianus, de quo jam num. 58 locuti sumus, quam ex Jesupra suatorum Ordine ad Ferrariensem cathe71 B.

ne* 7"om'0-

dram assumptus

Tialisia

Venerabili episcopo Castellano (4) {episcopatus iste a Nicolao V anno 1451 in

:

in tanto periculo fratres suos, Jesuatos Venetos, non deseruit. pro veteri cum S. Joanne Capistrano
fuisset,

Nam

titulum patriachatus Veneii fuii erectus) ac dilecto filio Joanni de Capistrano etc. Ad ea, qusepacem et quietem populorum, conservatio(l)CpUtr. triumli. pag. 61. Cfr
pg.

amicitia

precihus

et

litteris

religiosce

sodalitatis

famee

urgebat, ut consuleretur,

Litterarum fragmentum exhibet Waddingus (5), quod et nos damus, utile ad quapn^. i5.

m.

Wadding. ADnal. tom.XII,

(2) Aniial.

tom.Xll, psg.7d.

(4) Ibid. I. c.

{) Annal. tom.

XI, pag

!<

(3)

Ibid.tom. XI,

ietncumque

A.

DIE VIGESIMA TERTIA. OCTOBRIS. lemcumque dilucidationem queestionis. De laiee fuerunt. Verum,
Ubro, scribit, miror valde, quod si plures de quibus dicitur quod per percipiant tam mamservos Dei legatur, nec paupeributi Jesuatis. festos errores. Nam de duxi vitam fere per vigmti cum quibus meam Deo, quinque annos, testificor vobis coram et recte quod ipsi judicio meo sunt boni viri ambulantin via Dei juxta doctrinam euangeerrores
, ,

289
ut eventus probavit,

,""0

in illo sunt

vere delatse fuerant ad Papam Eugenium graves qucBrelse, quse, ipso fatenie B. Tossiniano, aiiquaienus verae erant licet jam ab annis abrogatx. 73 Indagarunt igitur duo sanciissimi viri, Laurentius Jusiinianus et Joanues de Capistrano viiam et mores Jesuatorum, et post Severam inquisitionem certiores facii sunt,
;

^.j^^^,

licam et apostolicam et

traditiones Patrum.

nihit in insiituto

Jesuatorum reperiri, quod

Numquam aliquid senai inter eos erroris, sed et simpliciter fidelissimi sunt, tenentes pure Sancta Mater Ecclesia, tenet
totum,
et

non undecumque cum regula

veri et boni conveniret. Quapropier S. Laurentiu^ Justi-

quod
et

subjecti

obedientes preelatis Ecclesiarum,

Pontifici et constitutioni-

nianus sequens edidit decretum, quod ex Waddingo, ut reliqua hactenus, cito (5)
Laurentius
Sedis

maxime Romano
Ecclesiaj,

Justinianus,
episcopus

Dei

et

apostoUcae

bus

comraunicantes persaepe sacrababent sicut cteteri fideles. Mores suos menti?, nec aliter aliis doffmatizant bonestissimos castitatem. nisi bonestatem et iUibatissimam fuerunt ahas aHquae mortificationes
,

gratia

Castellanus.

gnum arbUramur

veritati testimoniura

Condidare

Fortasse

factae in sociotate iUa, quae

videbantur

fiabere-

pro hismaxime, quorura vita et religio perfecta aunt, et continui in dorao Dei labores, eos comraendatos facere. Sane quum honesti et reUgiosi viri, fratres vulgari vocabulo Jesuati

iDhonestatem, et famiUaritas habita

.fuit

sub

et spirituaUtatis cum nondevotis muUeribus, ex qua convernuUis et fuisse exiude satione auditu audivi, exorta

obtentu reUffionis

nominati, quoruradam fuerint detractionibus infamati, quod videUcet in conversatione eorum suspiciosis raoribus et reprehensibilibus
utereutur, ad nos et ad veuerabilem dorainum Minorura, fr. Joannera de Capistrano, Ordinis
hereticiE

scandala: sed,daute Deo, amuUo Tantum est, quod res est optime reformata. tempore raeo; nibil talenumquam factum fuU
sed

temporecitra

pravitatis

inquisitorem,

hnjusmodi

omnia per

Dei g:ratiara directa sub

reU-

giosis
'"''*^-'111.36. XI.

moribus beue composita. Si quid scrupuU de societate iUa habuitP. V. de materia nimiam * '/c.iderelig-. dom. in6*"et"ne ^^^ jj^ similibus aut de quovis aUo cong^^
fido,
si

rumore delato, voluimus nos arabo de veritate informationem luculentam suscipere, et optimorum reUgiosorum, apud nos conversantium

dante Deo, vobis ad plenum satisfacere,

quando dabitur, me eamdem PaternUatem caritati poese ore ad os aUoqui. Committo eos
vestriE,

etquampluriumaliorum informatioue et testimonio fide digno coraperiraus, ipsos, videUcet Jesuatos, nuUa suspicionis labe respersos.quinimo perfectos insna societate mores retinere,et moribus iu omnibus Sanctae Romanae Ecclesiae
cousentaneos et concordes esse, ac ipsiusinstituta devoteservare et in omnibus sectari.
74 Quare ne facile in posterura detractionibus hujusraodi facuUas libera tribnatur, volentes praifatorum religiosorum fam elhonestati consulere,

oranseamdem, utvitam innocentium

hronmUat:

faucibus ena latrantiura et calumniantium in Cbristo Dopiat. Valeat P. V. E. feliciter Ferramiub, cui me ex corde committo. Ex 1437. Eilius ac servus Septembris
ria
III

decerniraus eorum landabUes

mdemabomnicwipa

P. V. Joannes episcopus Ferrariensis. Ex hac epistola liquei,qu3e fuerint ab advcrsariis objecta crimina Jesuatis : erant

mores
in

et

ut et ipsi

vitam prcesentiura tenore declarare, quietius Domino nostro Jesu Christo

et eorura reU-

posterum valeant famulari,

scilicet

tunc omnia suspicionis plena propter grassantes per universam Italiam errores Fraticellorum, adversus quos, ut infra monstrabimus, 5. Capistranus^everam exercebat censuram. Forsan suspicio excrevit, guod,
ut constatex Vita fundatoris Pauperes voca-

giosa

conversatio nostro testiraonio faciUus nostras elucescat. In quorum fidem prae?entes

Utteras
fieri

jussimus, et secreti sigiUi rauQiVenetiis,

mine roborari mandaviraus. Actum

in

episcopaU palatio
11

CasteUano,

anno 1437,
di-

indictione xv. die

mensis Octobris. pontifi- ^

nostri Eugenii,

rentur

[l) et

Venetiis in loco dicto, Societate

,

catus sanctissirai

Domini

Pauperum domicilium
manavit, statuerunt
(2).

unde

et

cognomen

Ceeterum Jesuatis fa'

qui vebat S. Laureniius Justinianus, utpote W^, anno et ccemeierium fratribus construi anno WSQperet eorum sacellum consecrari
misit

vinaprovidentiaPapjelV, anno vii. Cuperem equidem tractare de calumniis in Ordinem Pauperum Christi, seu, ut vulgo dicebantur Jesuaiorum impactis sed desuni mihi apoio:

giicpro Jesuatis vonscriptas nec quidquam

simplicium reperi circa libellum, specuUira inscripium. Ipsecerte B. Tossiniaanimarura neque nus videiur ignorasse opusctUum.quum probet aui improbei ; sed simpticiter idem sunt se valde, quod si in iilo
dicit,

Ipse porro B. Joannes Tossinianus non videtur undecumque certus de accusaenim tionibus, Jesuaiis impactis suspicatur crimina obtendi.ut via suppressioniOrafpcta dinis sternatur; atqueideo citat binasdecre(3).
:

mirari

tales,
ta, et

quarumprior, ex

libro

sexto depromp-

errores, quaies proferuntur,

.-

posterior e compilatione Gregorii IX,

prohibent muliiplicationemOrdinum y^eguia-

nemo legentium eontroversiam de adeoque iiios perspexerit retinquit. Cceterum libello quasi in medio

rium:subqua quidem

prohibitione censendum videbatur insiitutum Jesuatorum, funcondaium circa annum 1360(4); adeoque post

Lugducitium Laieranense iv anni 1215 et decretaies quibus dici^ nense ii anni 1274,

VitamS.JoannisCoiumbiniiiia, guam edtJuiU {6),antiquiorem dere nostri addiem xxxi Appendictbus exhibet Joannes Mansi in suis additque Jesuatorum adBaiuzii Miscelianea, qua cerie Reguiam, hacienus inediiam (7) in
:

J.

tDCfOkl V. H

SMada<s Mansi 1426 approbata Tn circa annum

oslendit

eademRSufuerit
1).

trZiZe
.

.ntra nullatenus est. istos viros a sua if'"'jflf,ldecZ'"'^ tam longe altquod fundaut atroces calumnise

cUmsse mentum habuerint.

aJveriu
iffi*-

imo Bati'

Ume

ci^processerant.utin ceJrato vnhal. Julii

congregatt eo auda 75 Episcopi. Basilea^ conventu suo xxx.v.

^^,^^ pontiftcem (H) E.r h^s accura(e <ocu<um ^^" ^(, on sa<!S quando sub anno ^^^'/''^J.^g,^, Capis.raui ducem Me";, ^cit. opera S. aUoqum Euh^l^^en.erL. PhiUppum Mariam. Bur-undum Phihppum alte Burgundum Ph.l.ppum alteinfensnm et

'^^0

mO

f
et

^^- ifen8,.m e-enio

rum cum

aliis

multis Felioianae parti detractos

im Eugemum Pp.IV
1

Llararint Romano

pr.va^ pontificio *!-. jure

v ne le.nceps pro Papa tum. inhibuertnt,ue,

Romano

Pontrf^cem %umSabaudi^ ducem. summum

ge.Tret 2) -.et "''^ P Ame xxx. electoribus (.1), nressi ordinatis

l'ontifice se

Eug-enian* adjunctos fuisse. nequeenim tunc, quanomnia erronea sunt suum extulerunt. indo Basileenses Felicem Maria Eugemo Pontifensus erat Philippus secutus neque partes Felicis umquam fici Philippus, Burgundioneque tandem
:

H^c quidem

est

constUuerun tTvNovembrise^usdem anni

num

duco- vulgo

Bonus appellatus, umquam

V (.). assumpto nomine Felicis lalius evolvere^ esl hanc Iragoediam ZtiZ nullum tunc qmdem animadvertisse.
sufnciat Pontificis legatum, Basiel adfuisseliomani conct. hactenus observatum .n

Nostrt rnst^-

adhsesit. faciione Felicianas

llNam
aitinet

quod ad Philippum Burgundum certum est, Eugemum Papam sumilli

r--^^^,,^^^^

^^^

maslaudes
nonis

tribuisse in epistola scripta

9H,,ii,du.

cZtamoL
plena.

^omana erat ulfZumenicts. guando sedes

Nam

llures

dirimendam

Constantrensxs synodusmer^ controverstam ponttfces dubios ad convocalaluerat.Deinconvenj.

Septembris 1439 ad Carolum VII, PhtFrancorum regem, in qua eum exemplo Romanx Ecclestx parem lippi provocat ad -> inquit (10), . . sermndam .ervanaam obedientiam. Rem se E ^^^^^ ^^^ ^^^^^^^ g,,^^_ ^^^^^ ^^^^^
, -

.em.

e^^^^^

Me

acephalus triginta novem

?""

^.

pj^j,ipp,_ ,,u^ Burgundiae, consan-

.,^,3 cuineus tuus qui per suas praecepitsubgravibuspoenisin suis dommns,

,

patentes litteras
conventi-

;,,.,u,nc.a.c,-a,a..^^
sepiuaginta episcopi facile ecclesiast^ca in
eo
{Q). mnjio horrendum

ue uUis

litteris

illius sceleratissimse

latos

dominia illas culffi hiieras, auderet deferre. Ei biduo ante datas episiolam scilicetdie n Septembris, alterum
aliquis obediret, aut ad sua

S/'..pu'&^L

magis ZkismaJergebat, ^^-^^^-^^^Zei christianitaieuniversa.etprmeritmnaM suoquique turbaia, principespro lis undigue partx favecommodo ei emolumento alteruiri
ribus, ribus

ipsum Philipscripserat idem Poniifex ad pum[\\),quaeumdem meritis laudibus cuDei perstiierit mulat, puod fidelis Ecclesi^
ccepisti, suscipiens Continua, ait, igitur, sicut

priofiereni pe)ora rentet novissima,Ecclesiw imminenizous malis xmmineniibus Ui autem ianiis

scutum

et defenpi-otectionis unitatis Kcclesiae

^^ sionis nostrffi auctoritatis

adversus obstmatam

,, ,perte vides, Eccle

occurreretEugeniusI^a<.n.^^^
cis et

Capistranum concordim adhibere voluii iUum mtsit legatum suum nostrum. Kaque Phiitppum Maad Mediolanensem ducem, verebaiur ne riam de Vicecomitibus, quem emm Phtinpartes antipapa> abiret. Fuerat olim mfenlippus Maria Eugenio Pontifici inimiciiias habuerai, circumsus quocum scriptas iamen intra civiliumac

sumsum_ frOeTsibi lacerandam et scindendam siam Dei sibi )acer^ndam tandem,ut apud regeset
pserunt.

profanarum

rerum
piincipfi mulfoi,

timites

afque hinc futurus pseudoconjectabatur.

papxFelicis

V seciaior

Horiatur faUum Wncipes.potissimum apud carissimum nostTum,Carolum,FrancorumregemiUustrem, Basileensium ne quidqiam proficiat aaat fidelitateerga Roma^ maligniias. Aique in tenamEcclesiam perseverasse Philtppum, Burgundt.v, Benestatur scripior Historiw monstratque exeo, diciinus Plancher (12). Philippus c-wm.^"^^- F quodquumannoXU'^
lico Sabaudo, fiUo

in eo reposuerat Mariae socer, quem, ut scribit Felix, Phitippi

Amedei seu ^ehcrsy.

Ludovicus die x Julu ejusdem fcedus iniisset, fcdere publicis tesiatur, d.cto annTtabulis Philaelphus, a Reynaldo sub anFranciscus Zllatenusdlogariobedienti.,quam^^^^^^^^ atque mente no H39 VII (7) citatus, eo consilio '"^ Phiiippus tum ejusprovtnci^ t^ admisislC^ roboreperstare rem tantam {supremum pontificaium) atque eam in suo meniur futurumdubitasse fatentur oranes,quod miuime ad ducesMe-^ SSm^.o' ^.- S. Capistrani rndrcatrn cupidissime seqnereset, ut se gener bic quam non dillanensem et Burgundum necessitudine, tur.... Sed Philippus MarianuUa iegtiimo Ponitfite, alterutro defeciionem a munenuUis precibus, nuUa ingentissimorum mag^s -oluntatem utmus^u Eugenio IV;sed rum ac praemiorum spe induci potuit; ut amanccepia, quse fortassxs confirmandi inre bene obtissimo et bene merenti socero in hanc diem inter se emolumenex collisione pugnaniium sequeretur: inteUigitenim primam sibi necessitudinem esse cumDeo,nec plus cuiquam debeaut prsemia, re, quamDeo, nec uUa esse munera asedeAposiolicamissionem quamdamperaDeoquecomparanda. Scripta est cum virtute gendaminSicilia, testatur ^P^^^^^/ ]2^^ anni hsec Philaelphi epistola xvi kal. Julii verbis, qu^ ex ^fdtng' S. Bernardini his obi14-40. ( vero ipseEugeniusPapa datisadPhifeUcem S. Bernardini ref^o (H) Quum

nMultam

quippespem

S-.^.^

HppumMariam
UbbeConc.

liiteris

die\%iFebruarii anno

|l)Blm. Miscell lom. IV, pag. 566. Etiil. Luc 1761.- {^) (* (3)Und col. t>34. lom. Xll. col.fillt. Bgl. Gall. Ibid. col. 63G cl scqa (5) UnRiieval. Hisl. dc 1 tom. XX. piB. 588. du. rens. 1827.- (] Ubbc Coi.c. lom. VIU, vbB- -^**XIII. col. 818. t?) ConUnuat. Bnr. tom.

naldCBnt. Baron.lom. Mll

Pr,--^i*

__ ,,5, |bid.

tum,

DIE VIGE8IMA TERTIA OCTOBRIS.

A ^ tam

291

ininsulaSUicieetuncexsisteus,ex manPap^ IV, senancr memoris dato sanctae memoriffi Eugenii f^^L.^rn T>erffens festi-

lium, Fr Joannem deCapistrano. Ordinis Minorum professorem, omnium pr^dictorem exsecu-

00
^-

"

r";^!''; Br;;rrrro..M. legationeapo-

ITMamm

adeoque Joannes,

torem auctoritate apostolica deputamue, institui.us .or,..J..: concedeuteseide. ple. nam et hberam potestatem, tam per se .psum

llSfZ^sinSicilia
amici sui Dernujut Im^ci su^BeZZini

quando patris ac morsei innotuit, circa

iniulam navirnn^ulere

quam

per idoneos religiosos sui Ordm.s vel

alter.us

man. ZreZlToZr^oZTpZZc^^^^ votuL gare aeouu. wm* 7

per eumdem quum sib> vsum fuer, , deputandos, inquirendi, admonendi, exhortandi et^sol.,citandi Vineipes ae pr.iatos. et domi-

S, fr;r5ra\Xt4u%num rex,
xn

nos tam ecclesiasticos quam saeculares prsediotos, ut omnia et singuia pr.d.c.a faciant

locum Jiln j^;'

"^

^'7;^f^_
investitu-

'-^--^P^"^^J"J^'^^^^^^^

j^,su Joannee regin^.obiisse.Quamvis id miiisteriigenus magrs ad coercitionem mali,

acTZetfalZTc^rn tZZe 'ZTnntZTecontendebat i

"^'^

quam ad promot^onem bom

ea tamen dexteritate
et

rnstilulum

s,t

obtinere.

moderatwne tmposf

muS^.TiirEuaen^^^ cZtroveri^mZTpleldopi^

tum
Felice

M-

IhTsZcoZonereinprocinctuerat; quando

offic^um e.ercuitS.C.,.U.uus,utsirnul devios ac errantes ad ovile CkrtsHreducere conaretur. Tali ratione anno jMarx U50,

KaTurnTrar/um
"S^^SZm,
(1).

r^ovi^

misit Cardinalem

quumjam

Urbemrelicturus erat.provocoius

:;sr.t^rr::?^sri:=^

Mtssus itaque /uerit S Cap.stranusjn NeapolUanum regnum stve u <^onc,lu> ut.componalem Mediorotam adjuvaret,sive res ecclesiaslicas per Stctltam sMs dtssidns.

M'

/
^^

^^^g^, ^octus

^fZlsaZuior factus cx ampla notitia '";.;".*'' ^^';%g prmfidebat. nullo f""

'^^""'Jfj'^' arLimossuperaturum se palLtram ingre^ rani^tranus et rabinus, cut nomen J" -'^"- Oat^^^Z^l' cZamTa^^^^^^

ordinaret.Id ^^';-^ ^iiciiia fuisse,quyc ^-^' P^, mts mensibus anm 1444 annipra^cedentts negemus. maximampartem Unum negotio absolvendo impensam fmsse

^^^^ m

"Z^L^SZ^I^Z

,uem taien ammadverlamus, Barbertu^n^ Uennann (3), non satis sequitur Amandus
nobtsex^ accuratc loqui. quando Capistranum cum rege Alphonso agenlem hibet, Panormi

"^^^^TdtsmlatolJnoccepit commentando a
<^j;;;-;;. ^^J^^^^,,^ ^,

, ,.

Nam

ex Hteronymo negotiorum tmpedjmentts rnvoZurila. tantis ut de rehquenda lutus fuit rex Alphonsus qmdem potueritW. terra firma ne cogitare Qu^ igitur Barberius refert de konombus

opprobrium christianx '^^Z^i^ssime Zorquebat. Jam vicio. quando Joan^^^'^'^J augurabantur juda^i
;

quantum assequi

licet

^^^JTaucis e ^oste

^'^^Cplaoere ""^otauZinJciis
onm^Ous

nos opor. S.Capistrano exhibitts, tnterpretam 9^ tet de regis vicario .^'"f '3"J^,^f humilxtati debita. detra;

^j

~
,

verbis rationes. a Gama^^^^^^^^^^ ^^^.^^ posse unam religionem quse

;

splendescere debet. ut ab
?, ^ossit
;
.

id

enim ad

ju-

laude, S. Capistrani

monslrandum vir sanctus ad llf.J^^,o^^ta,qummeritosuadentveram

J^^^^.^^ ^^

^,,,,.,,,. jj,.

''IZ posthac

aJr... J,-

i. ,,m,c

ctumvelimus. r jw., Judxi va79 Accusabantur illa tempestate exardescebat l.apiriorum criminum. in qux
strani nostri zelus.

TTV :;:;:.'""

vulgo admitte^'^risttanas^ta^ rentur Jud.i intra civitates mortis ac sepulturx Domtni testes

Nam

licet

religionem idque prsestitit esse christianam ese^ lum ipsum g,jo, i ac efficacia. ut socios quadraGamalielem. tumejus " ^^^.^^^,- ,, aare et
:

quam

fugoChristi ly
eos
'

resurrectionts. nostri. adeoque et ejusdem

Capistranus colta subdere. Ipse S. initiavit religwnt chrt,,atismo .^ ^^^^^g ^^^^g ad obitum fideles

1?

illorum

tamen vivendi modus quibusdamlegi-

huscircumscribebatur-.quas summtstineaSanctt Chrt^^omentis adumbrat biographus a^-.nempeprohtbehorus deVarisionum nomen Chrtstt, bantur JuZi blasphemare Sanctorum.usuras ejus Genitricis et aliorum
a christianis exigere
-.

^^arunt.
^

. i.eformatlOniS, j ^. y ll.iiii^i<^ ' Observantium dictse.

VUlgO

vtctsstm ch, istants 'nedcctnasrectinterdiclum erat, a Jud^ts balnets cum ttsdem et pere, communibus uti frequenttsstme tum lis imtlia. Ista quidem a principibus pr^scrtpta Pontifictbus tum

^ f~!'J^'^^^ rm.n<a P^go

rus

Francisci,

qux vul.

o.. .......

^ocatur. anno kabuit. Nume"^^^^omc Jff^^""^'" cepla.lenta ^^^.

im in.
^

.-

."'

""

incassum. fuerant. sed semper V. Eugenti /^^^^^';- ; Nicolatls Papa

Quapropter

"'"^^^^^,, Jispersorum, erat f^^.t'"-"'?" ""^^^^^Xt iis'terio domestiexiguus,

"^^"^^"f ^^^^^^^,
'^^-Jl^,
^

.n?m

paucissimi erant
(tr.bus

primoponttficatuss^c^i^^^^J^^^^

^^^^1^^^.....^...^.^^^^^.
erant celebraret. Pauci. etiam

Xulis'lleatinis

kb^;rd:i^-;-=
(I)

^ :-r'^odVi..
,,.

, , .om III, ,, 2S 2^'' ZurU. Ann.l. Je Ar.gon, i^-

(2,

cfr k, nnal.

XI, p.f. om. IX, p.g 382-

m-

(f.)

ViUi..l. p.g.

W.

-(7)An.t.

Octobris

Tomus

m
auCTMS
J.

DE
Bernardini

S.

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTR.KO

constitutus. sacri concilii

I)
,
.

V. H.

quatuor coelestium prserinMi ante adventum Senensi., Joannis Cap.strac

num

nenr
cuUum
dium

et Jacobi Pice.u lU Alberti a Sartiano litterarum sturegiminis normam et

Nicolat Rudol83 Sequiiurdeinconsiitutio vicarium generalem auctoritate tpsius phi in clausutts, qutbus adconcilii, addiiis iisdem

r.

iiaclitum

pm-

,.^

r;ve^runt.Primisatores.sUtut..^ invexerum. xx.u.. .^"^^'"Vrr.ilntiffi 8b rerum agendarum et .cient abjecti, humiles. cavern.s et eremitosolitudinibus, expertes, in

semoti. non tam alienas r^s a mundo rerum coelestinm consnas cnrabant animas, inces,santeraddicti. Simitemplationi et pietati Obse^^anlium imagmem de-

quam

vicarium ministraiio toiius reformationis ad pertinere declaratur. generalem, sic elecium, ^^ ^^^^^^ -^ concilium. quod omnes et sm^ ^^^^^^^^^ prjEdictarum provi conventus praedictarum provinciarum.quoguli
ties

majori vel sauiori parti fratrum, in eis exsistrictam Observanstentium, placuerit, ad hanc
antedictis se subdere, tiam se reducere et vicariis hocliberefacerepossint.^^arfem/acw^to^mpMlisfrairibus conceditur, contradictione cujuscumque non ob.>taute iia tamen, ut fraires et conventus, exceptis conventibus, quos specia;

lemprimorum

pxngit sancti nostri biographus,

Nwolaus de

Fara num. n.Ad

annum usque Hlo, seu pe^

videtur rerormaannos quadraginta septem arbitrzo Ministri solo iio Observantium in steiisse quageneralis Ordinis S. Francisci
:

titer

nominat decretum,possint remanereimquilibet provincialis minister provincia-

jn eontiUo
Conitantienii

propter eorumdem res, utcumque quum non paucos, sed iimide, procedebant, in ipso Ordine eosque poientes, experirentur adversarios, Constan82 Asi dicio anno 1415 concilium
iiense, sessione

tranquiile,

mediate sub cnra rainistrorum provincialium.

Eiiam
dise et

rurapriemissarum (nempe Francix, Burgun-

Turonum)

vicario generali sEepedicto

pro

sua

regimini etarquo Observantium reformatio subtrahebaiur Mebitrioministrigeneralissubtraneoau^^^^ biirio ministri generalis B nim guardiam et fratres "^^^^" 5"f Constaniuum Oalli^ supplicaruni Patribus quatenus de opporiuno remedio tiensibus (2), impedimenta, eis providerent, ad removenda ex Observantiee adversabantur et
.

sede apostolica vacante

xix, die ix Kal. Octobris, decreium edidit,

(1),

dnos conventus iu sua provincia maneudum, fideliter assignare debet, aptos ad cultu divino, munitos libris et aliis rebus pro quoties ab eodera vicario per litteras aut alias Tanin suo principali capitulo fuerit requisitus.
prifisenti

,^~

pro/iid^^wr
atiis

tam provincialibus quam

Observantix quibuscumque, guibuscumque, ne fratres Observantiw quos incolunt, expellant, aut de conveniibus, itlorum mobilia alio deporieni, quodsi factum
fuerit a quindecira raensibus citra vjoleuter,ai restitiitionem obligeniur : vicissim inierdici-

Qux siricix

quibusscandalapullulabantJtaqueconcilium conventuum decernit, fratres priedictorum provincia, cbgere de sua posse, in sua quilibei Observantia unum fratrem idoneum,
Btricta

provmciie quem, inscriptis ministro illius dictus minister iufra triduum sentatum, ipsum suum vicarium post hujusmodi prsesentationem debeat,ad ipsos regeudum in solidum constituere omnibus vice ejus, et eis providendum in
loco et

prae-

iur frairibus Observantiae ne alios ejusdemOidinis aut eleemosynas aut oblationes sibi dandas impedire audeant. PetrusVanden Hautem Breviario hisiO' Obserrico Ordinis Minorum (3) dicit, nomen
,

fratres

'^'J^^^^'"'''

vantium reformatis adhcEsisse per decretum

Concilii

generalis

Coustantiensis de ix kal.

Octobris

quibuscumque et

ipsis

modis, quibus ipse minis-

ipsum decretum, Sed Waddingus, idem exhihacienus citaium. U15;

esi scilicet id

posset ; ita quod ter provincialis etiam providere in nullo possint de ipsorum fratrura regimine
vel custodes, se iutromittere dicti provinciales cura et correctio eorum ad ipsos vicarios

bens

(4),

7iegai tunc

primum reformatos

id no-

et minis sortiios, seu ab hoc decreto initium fundamentura habuisse noraen, regularis Obaberrei, operosius servantice (5). Uier a vero
>

sed

omnino pertineat: excepto, quod ad su supecognitionem minister provincialis rioritatis

ipsos possit,

si

voluerit, visitare in propria per-

sona, et tunc punire de consensu raajorum et discretorum conventus, in quo fiet haec visilatio,

Peirum non inquiram.Unum animadvertam, videri omma Van den Haute particulaiius sen- Y scrutatum, idque asserere, postquam jam Waddingus: detnteniiam manifestasset suam de neque hunc,contra ac eodem locofacit,circa
varioserrores, ullamsuae negationis allegare

quidquid punitione dignum repererit quem si constituere renuerit raodo praedicto, ex tunc constitutio ejusdem praesentati ad vicarium mi;

nislri generalis,

inferiusannotatum, dcvolvatur

raiionem. Atiamen negandum non censemus, Ordims jam priBcedenti tempore, quando de agebaiur, Observantiae ei Obserreformaiione
fuisse; vantium nomen quandoque protatum reformatores id solum intendebant siquidem primsevam eorumque sequaces, ui Ordo ad reduceretur sed Regulsi su% Observaniiam
:

et pertincatabsolute.

Qui quidem

vicarii hujus-

modi trium provincialium {nempe Francias, Burgundise et Turonum) possint et debeant una cum fralribus discretis, sibi subditis, forma solita in electionibus Ordmis servata, insimul
eligere inter se

sufficientem et

unum alium fralrem, ad hoc idoneum pro eorumdem vicaet totiusstrictaehujus

riorum correctione
vantiffi

Obser-

simplici negatione contentus , ante tempora nullo argumenio monstrat , Constaniiensis nomen Observanttge Concilii tamquamsingularem deno-

Waddingus

adhibiiumfuisse,

m praedictis provinciis meliori regimine

per eos in
scriptis

quem

ministro

generali

Ordinis, qui erit pro tempore, humiliter pris-

Minominationem, alicui divisioni Ordinis decretum rum propriam. Cseierum credo esseprimumdoeumentum, quo
,

Consiantiense

sentatum

ipsum minister super illos suum vicariura constituere infra triduum post iUam preesentationem benigne debeat et caritative ahoquin, ipso triduo transacto, sit et habeatur
, :

Observantium reformatio arctiorem Ordtnis ei naiivo proprioque compagem disrupit Aniiquius quidem i7istrujure uii coepit. Michael reperire se existimat
;

menium

vicuriua ipsius generalis

{\) Lablie,

auctoritate

ipsius
IGti cl

Angelus a Neapoli in
Ibiil. lg -575.

Chronologia

histo-

scqn.

tom. Xll Conc.

Pag. tUl.

(5)

col.

169.

(2) Ibirt. col.

(4)

Anuul. lom. IX, pag. 571.

(5)

rico-

DIE VIGESIMA TERTIA. OCTOBRIS. A ricO'legaUs Ordinis FF. Minorum (1) in bulla nium charismatum

293
dafore incitante Domino,
ACCTORg
J.

quadam Gregorii X/, concedente indulgentiam plenariam habitantihus in variis locis, sub obedientia Paulutii Fulginatis sed de istiusmodi bulla altum est apud Waddingum in suo Regesto pontificio silentium, quamvis ipse minime taceat litteras indulgentiarum,
:

sing-ulare gerentes affectionis

adminiculum,

et

V. H.

per hujusmodi Religionis propag-ationem et vestras raanus suos in coelestibus thesaurosrecondi satagentes, nonnulla illos leg-itime spectantia loca vobis, pro vestris, seu aliquorum

quando occurrunt. Exemplo sint indulgentias centum dierum, quas Gregorius XI concessit visitantibus ecclesiam Stronconii (2), quse ad
reformatos pertinehat (3). etiamindulgentiarumconcessione, facta Paulutio ejusque sociis, nullatenus indicatur reformatio in unum separatumque a reliquo Ordine corpus coaluisse, regimenque utcumgueproprium habuisse. Quapropter, nisi alia ostendantur monumenta, decretum Constantiense

ex fratribus Ordinis vestri usu et habitatione, pia largitione dare et assignare propouunt vosque in tribus saltem ex locis eisdem, praefa-

torum

et

aliorura fidelium concurrentibus suf-

Prseterea, posita

fragiis et obventionibus,
coeraeteriis,

domos cum

ecclesiis,

et aliis

campanilibus, campanis, hortalitiis oflficinis etc. Quare pro parte vestra

nobishumiliter fuit supplicatum, ut vobis loca a fideiibus eisdem recipiendi, necnon illis domos cum ecclesiis etc. hujusmodi construendi
et

sedificandi
,

sive construi

et aedificari

fa-

habendum videtur tamquam primum,

ciendi

licentiam

concedere de

benignitate

mMeparatio**''*''"*'

quo reformati seu Observantes jurisdictioni directie prMatorum Ordinis suhtrahuntur Sb Quamvis autem proprii regiminis ini;

apostolica dig^naremur.

Nos igitur etc. hujusmodi quoquesupplicationibus inclinati, vobis loca ab eisdem Christi fidelibus, illa dare et
assignare volentibus, recipiendi, ac in eispro
praefatis
siis etc.

nm areUqw HnYn Ohscrvantes Synodo Constantiensi in acceptis referre deheant id tamen animadTt

vertendum

restat, lihertatem Constantiensem intra Galliam fuissecircumscriptam. Sed,ait

usu et habitatione domos cum eccleet aliis officinis hujusmodi coustruendi

et aedificandi, ac construi et sedificari faciendi,

Waddingus (4), placere ccBpit ubiqiie relig*iosum regularis Observantise institutum,Constantiensis concilii auctoritate

ut praefertur, plenam et liberam, auctoritate

.apostolica, tenore prjEsentium, licentiam elarg-iraur. Et insuper fratribusOrdinis Jiujusmodi, eisdem construendis domibus pro quos in tempore morari sive residere continget, ut omnibus et singuUs privilegiis, Ubertatibus, immunitatibus etc, praefato Ordini, ac aUis domibus per sedem praefatam et aUas quomodoUbet concessis, uti, gaudere Ubere et Ucite valeant, eadem auctoritate concedimus pariter et indulgemus. Non obstantibustam fel. rec. Bonifacii

confirmatum,

et lau-

dabili sectatorum conversatione confirmatum, ut omnesomniumreg-ionum urbes etoppida ulconstruerent. tro eosadse vocarentetdomicilia

enim tempore majora ccepit incremenOhservantium reformatio et ad varias ta provincias propagata fuit. Sic Martinus V, adhuc Constanti^ agens, x kal. Aprilis, anno I seu \^\^,petente Gandavensi magistratu, concedit ut conventus Ohservantium in dicta civitate constiiuatur (5) id iamen adnotan-

Ex eo

Papae

VIU

etc. cjeterisque

coutrariis quibus-

dum

est,

Gandavum

scribi in dioecesi Traje-

cumque. Jure tamen Ordinarium ac parochiaUum etc, inomnibus super salvo. NuUi ergo
etc.

ctensi seu Ulirajectina, ad quam nuw.qua^n speciavit, et ejus Ecclesias aniistiiem dici Fredericum, quivere ilia tempesta Ultrajecti
sedit
(6)
:

Datum

Seturiae, Taurinensis dioecesis,

xv

kal. Octobris, annoi \idest, xvii Septembris

im.
87 Hc-ec

dum e conirario
illa

aut saliem

Gandensis civitas, pars, in qua conventus Mino-

tamen,

quaniumcumque

uiilia, diff^mdere ca^"'""'

rum

jacebai,

ad

Tornacensem

dioscesim,

quani tunc Joannes V de Thoisy regehat (7), pertineret. Gravissimus itaque in rescriptum
pontiflcium
irrepserit error
,

necesse

est.

Paulo serius

cesis

idem Martinus V, Bernse diceLausannensis agens, ad petiiionem Pi-

manca iamen erant, quoniam hactenus sub regimine praslatoruni Ordinis non sine muitiplici impedimento vivehani reformati Observantes.Angelus quidem Salvetus, minister Ordinis in capitulo generali, Forolivii anno 1421 ceiehrato,electus,vicarium eodem anno in
provincia Tuscicvei S. Franciscisuper fami-

j,

ponis deOzera, comiti Themesiensis,episcopo

Quinque-ecclesiensi in Hungaria injungit, ut curet conventum pro Fratribus ObservanticB construi (8). 86 Tandem die xxii Septemht^is ejusdem anni, Martinus Papa reformationi Ohserindulsit, ut, petentibus Chrisii fideconventus sui instituti construere poslibus, ipsa Constiiutio (0) Dilectis filiis sent.

liamOhservantium constituit S.Bernardinum Senenseni{\Q) ^SedFamilia, aiiMich.Angelusa

Neapoli{\\), Oh&evvantlse adeo temporibussubquod ex prsecepto et ordioatione Domini Martini Papae V, generaUs ipse minister (Salvettus), nec non et Fr. Antonius de Massa,
creverat,

'uiie

vantium

En

plures ejus successor, super ipsam famiUam instituerunt. Nam in duabus supradivicarios (quaepluribus annis simul sub uno capite
ctis

ministroetfratribusOrdinis Miuorum, de Observantia nuncupatis. Prcmptum et-benevolum

libeuterillis

steterunt) institutus
;

fuit

S.

Bernardinus Se-

favorem impendimus, in quorum habetur desideriis, ut sub Religionis habitu devote Domino famulantes, merrantur g-loriam

Marchiae et nensis praefatus in provincia vero fuerunt. Quamvicariiinstituti CJfiteris, siuguli

vis itaque istiusmodi nes uiilissimx essent

vicariorum

instiiutio-

perpetuse claritatjs. Sane pro parte vestra nobis nuper exhibita petitio continebat, quod non-

ad fovendum succresfamilix fer^orem, pendebant tamen centis

qui et unius hominis et obiium freipse per frequentes eleciiones instituios a se quenier muiabatur, quin et prassides pro nuiu et voluntaie Observanti^
unice ab
arbitrio
,

nuUi partium diversarum Chr^sti fideles, omYos, vestrumque statum et Religiouem,

ad

(1)

Tom.

I,

pag. 98.

[% Waddmg.

Ai.iial.

tom. IX, pjgl,

(71 Gall

Clirisi

Nov. tom.

111, col.

lom

par-i^^^^

230. - (8) Wndding. Ann. pa6,297.-(10)Chronol. hisl.

l.

tom. -lb)lbid. p8g.290. (6t Gall. Chnsl anl.

pag.H^y-

ord.Minor. pag. 97.

(11) Ibid.

c.

abrogare^

u
ADCTotR
J.

V.

II.

";;, "^^:' observantium res in incerio

posHa a corporesuo frZ vSat insuper Ordo parUer Z^^.ul.am ^'rorum fctr^n.
elsanctitalisfamapra^stanlium
88

"^''^L^dere se simularent Dein

.

fnisira o(ni-

Ad k.c

fere^

^^mpora referendaj^
M.chael

id etiam honnnes. grassante f^c^esu^^^^r^jrop^ ^_. facile suspicionem propler ^^ aliauo errore oualemcumquein divtis factisve affimiatem impingere. Sic quanclo swculo xvi

;-j;,,,,,.
, .

est,

in alios

Witibu$

iinitabatur. Etenim Angeli de Zoli (I) .6 vicariatu Bemardino Senens,.

Ang aNea

CM.qui
adm-eab
o

qusestxo Proteslanardeniissime vexahatur ut narrat in Btstoria Conct-

tium PauluslV,

Ctiui

reponUcon anno 1427 ad U30, successa. UzzaDO P de versiam. Fr. Nicolaus f^it'"''*"'^" fu, Unst J;^^. Bernardini, vicarius ium S. Bernaraiui. vicanus nium Civ.tella, Fr. Angelus de Bost quem successit Mart.uum V apud comitatusAretii. Quotempore
, '

S.

xiv. cap. 2 et 15 Cardinahs Ui Tridentini lib. habuit vel tnter purPallavicinus, suspectos Polum et Moronum, atque tiuratos patres incarceratum vohuncin castello S. Angeli permansit donec a Pauli suc{uit. in eoque ^ ^.^ ^^_ ^.^^,,,,, g^^tbus crinuna-

^.^^.^^^^

a CouventualiFratres familiiB (Observantium) suspecti, incusantur. bus tamquam hsresis an-^ Vita Sancti nostr.

^^^^^^^ ^;^^^,. ^<

^^^ it,gerrima,inventus.ecarcere ^ .^ ^ itaprtdem. quum Socxa

Communistarum

fcedoe

doctrmx

ThomasCataneoin

abrooatus fuit. pecuha aulx interpretationemconveniente. tumquiaMarrium vicariorummagistratus, ., ^ ,.. n^tn est tnttto anni causaacta pslinitio anm iinus V. apud quem Febmap sequentis, nempe die xx ^^^ltTa Observantibus impaca obiit. Qu^vero

1429 assignat{l].Atque hxc circa annum 1430 ; videtur tenenda. nempe generali istius anni. tum quia in capitulo HeOrdine universo in unam

num

epocha et.am

agitarent episcopo ;^ ,,;,, Europce ^ ,^,^^ ^^ig^te ex tituhs clertcahbus comsocia^^^^ ^^^ ^;^^,, xrarium, mr qmdam

^-^^^,^

^;

communismum

subodoratus
stt,

est.

Qj^^,,-^ nihil

magis naturale

quam
;

ut

com^g^p^ra quxcumque habeant serarmm

rnunv, c*^ ^*'-' "'''"' ^^^ ^^_^^^ membra sustineantur ^_ 1 ...,.,. cuna. e]us cipue in Ecclesia Deijam ab ipsis communi clerus aleex fundo quodam

^-

etprx-

biiis

suum

retur.

erat h^eresis cr^minaiio,

errorem Frair^c^o-

vtdebxrumfuisseexistimo-.nam.ut mfra Piceno posuerantet suum in

gVlIl. S. Joannes

suscipit de-

mus

nidum

sesepropierexternam

quamdam
narrat

ausierxta-

fensionem reformationis.
Observantium vivendi modum enaix Poniificis ^nt, tamenad aures Martini V Quapropter Papa mandat Obpervenerunt.

7:ZeLnos
ous
(3).

S. Francisci fiUos
1374. ui

essey^or^

bantur.Jamanno

Waddm
mo-

paupertate, et fictarelif,none, ementita

fallacibypocrisislarva.
ciliassent In

quum egregiam con-

Sm

c^edquocumque tandemmodocriminationes

^^-7^,;;;,
^^_^^^^^^^,,^

populo opinioDem. iusultare Franciscanis, ea dis omuibus coeperunt objicientes eis vel urbe (Perusi^) degentibus,

servantibus

Italia^,

vestes, vel cibos ampliores ^edes. vel molliores pr^scriS. Francisco lautiores, quam arcta a permittere. Atque eo pta paupertas videretur et insolentia, usQue horum pervenit temeritas Fratribus, quorum induut perlranseunlibus

compareant, Francisci trans Typendente, conventum S. berimassignat.Vromvie,aitJoannesBapiiia

Rom^

ut personaliier omnes eisque pro carcere, Itte

Barberiuiin Vita Sancti

iiaiica

W,

obed.e-

siavelsudoriola ad
plateis

coUum
,

paterent, in ipsis

an hffic illa vitiE secundum rranciscanffi austeritas? Aut an gestare ? His liceret C Francisci Kegulam hffic modis ita exprobrabant Minonbus,
interrogarent.
aliisque

manus corampopulo

iujicereut

extractoque Imteo,

assignato constituruntreligiosi viri, et inloco novitate fuerunt. ma. ti.attoniti etiucertirei coasc.euti^ ^u^ xmequia securi puritatis et et tam repen ma. fnTagare nou valebant tant^ ^ivin^ se volun. calamitatisorigmem. Interea contmuis apud Deum pre
tati

accommodantes,

non parum devere a prima Ordinis semita

sectatoclinantibus, ut solos se S. Francisci ostentariut, etMinores apud rudem plebem

ope cibus instabant. quarum qu^ Ulos, ut acUe et BoUicitudinem, motus Cum usdem mclusub credere est. lorquebant. quasi Joanues de Capistrano.

mitigaban

ammi

j^

nuoque erat

S.

Titasin

Ciii'e '(iinti(lUI.

tantum deduxeriut populicontemptum, utin publieum prodire aliquando timerent. 89 Quoniamvero Observanies publiceprofimitigatebaniur voluniatem observandi sine in tioneRegidam S. Francisci adeoque ejus
,

dux istius miUtise bene vultu dium prodiens. hilarl

p orupit
:

ordinat^,

et

me

b^c verba

FUii

Fratres et

Patres, non es

Cium.nosinhocsanctolocoessein^supremi no.tri ex manifesta voluntate diviuari non posed quouiam hactenus ris et i-expectaU pr^ tuerUorigo tam repentini

pu.to

habituausteriiaiem,

et

taiem

omnimodam

rerum usupauperfieri non poierai, qmn

in

vivendi raoblique perstringeretur aliorum Hegulsemuliiplicimodorelatio, quirigorem imo fieri non poiuii, ui Obser:

^uperest, aUud nobis remedium nou Deo nostram omni fervore Suam ut causam nos agacommendareperseveremus; si enim
ceoti

xaverant vantes,nactioccasionem dcprxdicandi suse alios Minorttas, eorfor)nationis merita

;

mustamquam

fiUi,

'^'^
:

rumquelaxiiaiem non

insectati fuerint.

Ex

enascebantur dissenstones, <luo deinde facile aut occuttum belium erumpenies: in apertum muex quo porro sequebantur accusaiiones criminationibus non tux, in quibusaliquando ut parcebatur. Atque hinc facium exisiimo, quidam, rati insuam ignominiam Minoritse
mChroDol.hUl.Ord.Minor.pftR.97 9Z.~[Z) Add.. lom. VUI, pB- 299-

et hoc benigne aget uobiscum Quautum ve ad ccelum spectat. ci^uumet humanas V^^^^^^^' et ad causas secundarias sehgatnr unus, meaest opinio. ut e nobis instituti committatur cui cura defensionis qu spont^ nempe ad obviandum confusioni, nascitur. " sua ex varietate opinionum prudentissimum Joan-

'^^'^''ZJTvL'quidem pr

91

Placuit

omnibud

r2^

ViU

iui

pg.
tf.

V, pag. 42. Goinalcz. Chron. de S. r*ranc. lora.

(*) l*"!'

42 cl q.

nis

TERTIA OCTOBRIS. DIE VIGESIMA

^^
AUCTORK
J.

r animati , rati nis consilium; et bene ad rem arduam tractandam ^^^'\ unanimiter Joan ee non reperturos. acclamarunt. inxe cutorem consilii
.

virum

^^^^

^ ^^^q. ^^^
^^^^^^
gubti^^^^^

instituit luendis diem Pontifex dixit, et judices Vocati in judicium concionatotres Cardiuales. congregares multi et qui potiores erant in

V. H.

tione,

actoremque egitepiscopus quidam ipsius

,

Ordine Oi desistebat adversarius (ex

jnstituti

laxioris vita olim

sectator. multis

scopaXum assumptus) ^^^^^^^^^^ ^! et

^^ Pontificis . insusurrare auribus tandem ut eum les attulit rationes,

Joannes Caobjectis criminibus. Diluit universa patrocinio iuuocenpistranensis, suscepto in se

^^^^ eaque facundia

dixit, ut

omnes oblectant.

^_^^^

ad causam

quo

citius

"P^];'^^

Cardinalibua committendam. locum aptum igitur Cardinalibus ad

^ultitudinis oapacem, accusati, mansueti ut
iffnari
rei.

'^'.^tibus ^onvem
^^J-

sugConspicati judices, adversos affectus bas accusationes, conati sunt dissidentes gessisse Ursinus, Orconciliare. et Jordanus Cardinalis
^^j^jg protector,

ad praudium episcopum etCapi,

propter cathedra orna tLaccuJator,' conscensa

rationes

f P^^-^^^^jJ^ columb^ et bactenus quam vocabantur. Pr^ia

,

Xt^

tam graves et t.m adduxit ^f^'^'''''^^ et fallaces, erroneas, male fundatas ut Cardmale attohoras solidas
per tres
niti
.

stranum invitavit. rauum ,,. _ ^,,,.^,^,_,, Excitarunt 93 Pergit autem Waddingus (2) ad concordiam et Pontificis animum hffic quam etiam unionem Ordinis meditandam
.

aitSanciu$
J^.^^^^^j^ ^^.
,,,i

summe
ut prius

Postquam UntUue argumeutis remanerent. e cathedra descenup ?ovina ?elle vestitutus, triumviratus acces.it ad pedes sacri dlset omnium sodaUum, suas joauuca, uv nomine Joannes, ut ^" t..in=nnp Ttarpar quatenus, utnusque pardeduceret rationes, t;= r.rniipntftr flc compenac compeuB tis libratis argumentis, i^ argumcu..^, prudenter -^ et a;^.. suam fiibi efformarent opmionem, onnm sibi diose sessionedecretoriamsententiam ediipsa
;

stupefacti

et

confusione

oppleti

tot

fuit, cupiebat Capistranus, auctorque ad plenissima comitia, vocatis omnibus vitffi ageretur de tollendis laxions
,

corruptelis

deinde arctissimo fraternitatis . conjungerentur. uniusque regiminis nexu Ordinis Patnbus Probantibus hsc praecipuis in pleno consistorio et S B E Cardinalibus. ad ^^^^^ ut omnes convenirent
statuii statuit
. ,

B u. Pontifex roniuei .^ ^^^^ ^^^^ sequenti. quantum ^^^.

^^^^. .^^.^^^ ^^^^.^^ ^^^.^j^
consilio
,
.

^^^^^
.

^^^f^^

celebrari jussit

Assisii

hac

quandoquidem ipsa qu^s^m instrumeutorum mspe^ limpida est, neque mdiget. Sed uc4u^ diuturno laborenor^innlP*! rectione neque V.. re r controversiie Cardmales controversiee Cardmales.
cere valerent
;

Antonius de Quia vero minister generalis , magnam Massa , laxatis habenis regiminis , segreadministrabat causam Observantibus adjunxit cuuiujuu.....^ Religionis, ganai gandi se a communitate --..o
e_

nimium p niuiium pertaesi nmium pert^si

.
.

sponderuut esse
11
i(rnue

horam

^..on.ln prandii

adeoQue s< adeoque se

ei

^.^^^^^ lielmum
...

Gup^^^.^^^ ou^^iuuj, vicaria potestate, fr. rouiii.cA ^^cium, ''-. r provincifE Januse , in , Casalensem

92

imo

Znl

factus constantispro justitia et veritate tamen et humiUter. reposuit, modeste

se

Verum animo non

cecidit

Joannes

qum

Bomana oo.wtrnm pt in Romana cuna et saora theologia magistrum et generalem, sine cujus consilio procuratorem usque innovare assensu non liceret quidpiam
.-1
:

Zo^are

n^andoquidem

ut Cardinalium clementmm audientibus prohxam inedia

advTr-sari. adversarii

rmenrel ^t mendacem
non

---- --^^r^ry^;:^
xtab
cuit
:

orat.onem orationem

molesta

generalia. ad futura comitia n, hal. Maji (xx.x Vbulla data vulgan anno 1430 coni.0 xi pontificatus seu

IgUur MarUnus

ApMnno
juxta.

Ordinis, ut ^^^^-^^^Z^^d^^s...^

"" r. l,..,,,^.

.r>rn.le

tuissei, uiguaio-.". mprope argumenta et ;rnnpretorauenda breviter scihcet non hoc adversario adducta

debita m dicto SS-enu.^.rd,snc^rideh.ta.n.c. Luit, desiderium eordis nostn

o"dinereformatio

fieret.

qn

amarum, sed dnlce

fore

i"-,

resumpsit -P"-;^-^; quendi facultate , argumenta adversar verbotenus omnia nes singulis ejus Proposit>on.b.

cardinaUbus sermo

^t data libera

f ^^^ "/

lo ;

exitat, Ordini conveniens nobis -rata et ipsi der. fructuosa (.). Mutato : chrUtLo pop^ulo et con Pentecostes capituli loco et die. festo substituU Ass^^^jH Ztui Araco^litano

^<^\-^^

Tm

diem Sanctx

omnibus

et

tZjunii

anno ipsum mvn- F pr^ter generalem

tllo Trinitatis. incidentem

-^^^^^^^^ conclusionibus et argnmentis dextentate et sc.ent.a faciUtate, gratia, tanta calumn.iBque conv.nrefntavit ut et falsitatis et judices susp cerur pr^latus accnsator, prsser tenacitatem, cerent tantam memori* imparatus de Joannes ^ ..:_ j;<.o<.,.orp p.os-eretur. o.mu
: ;

':trZ.:i^nulomJesetelectores^^^^^
admittendos decemit

"^"""f^X

rquum

<^--^^

rlZt
Jtno

Fr^tres
sflent

et,

al

ind.cto perntrique parte pac , aborarunt conciliand

^* ^ Cap^^ranj^ ^^^^^

,,;

,onstat

emmabunde
^^^.^

^^

^^j,,,

rationem suavi eo,^. num. ' co^vo et testeoculato

professione
-P<^

'

^" deorom^^^^,,
nsurrexerunt
in fami-

nam

sub anno

U29

ffjf^ f" 'Jordinis

quam

Varisto agnosceret, ";"^^'';,7exper entiam ver.tatem per exp jbuB. qui 1111 contrariusesseetmolestus impetraverant

buUam

division.8

eaque objeceruni, q sai^nt Romffi,

296
AUCTORI
J.

S.

JOANNE DE CAPISTRANO CONFESSORE.

,

V. H.

per exquirens nebant. Unde modos omnes et reformationem in toto quos et unionem Martinum Summum Ordine inducere posset, cui relaxationem et diviaioPontificemadiit; pericula , quae ex jpsis sequi nera Ordinis et reseravit, liumiliter ab eo possent. ad plenum malis Sanctitas sua provipostulans , ut his

96 Has autem, dicitur in calce earumdemf D constitutionesetreformationes per nos, Joan- ^;^^r
et reformatorem maUnianJ^" apostohca factas et auctoritate prsefatum ordinatas, alta et intelligibili voce, in pleno ut moris est, capitulo, ad sonum campanse, etiam multitudine copiosa Kracongregata ejusdem Ordinis, propterea ibidem exi,

nem Cardinalem iegatum

Regula ab omnidere dig-naretur; quatenuset servaretur et unio inter Fratres bus in Ordine
haberetur.

trum

Cujus
,

petioni

tamquam
,

sanctae

Papa condescendens cuidam et reverendissimo Cardinali (is fuit Joannes Cermntes tiiuli S. Petri ad Vincula (1) ) causam
rationabili

stentium, de verbo ad verbum per organum venerabilis et religiosi viri fr. Joannis de Capistrano, ejusdem Ordinis professoris, leg-i et
publicari fecimus, et ad perpetuam rei memoriam per Generalem ministrum , custodes ,
discretos
,

commisit, mandans, ut praelatos Ordinis conOrdinis g-regaret et de reformatione et uuione dans eis super praemissis omnem provideret;

et

omnes ac quoscumque Fratres

omnibus
Ordinis praesentes, absentes et per omnia , prout

et relig-iosos dicti et futuros,

in

autem jurisdictionem et potestatem. Quoniam Minorihus invidiosa erat Ordinis plerisque

Ordinisprasdivisio, fieriprofectopotuit, ut
lati

superius iate scripta sunt, sub pcenis, in iisdem contentis, inviolabiliter teneri et obser-

Joannem nostrum ad comitia delegarint,

quod rati ejus consilio et opera discuti posse, Franciscano, schisma. imminehat instituto
Ast altera ex parte idem Christophorus affirmat, dum de praemissis iractaretur, adeoque jam inchoata essent comiiia, a legato vocatum fuisse fr. Joannem de Capistrano et districte ad obedientiam ei injunxisse, quatenus ea qu pro
,

mandavimus et per prsesentes mandamus. Post quarum quidem constitutionum reformationum et ordinationum publicatiovari
,

nem

et lecturam,
,

omnes
alii

et singuli ministri,
,

custodes

discreti et

in dicto capitulo

existentes, tam nominibus suis propriis, quam suorum conventnum et Fratrum praesentium
et

jj

futurorum

dictis constitutionibus, ordina,

tiouibus et

reformationibus

tamquam

legi-

prtemissis necessaria sibi videantur,

cotm-

solerter

et

jpio

describere vellet. 95 Adfuit igiiur alterutro

S. Joannes, et ita adfuit, ut

time, juste et sancte factis et ordinatis, non libere et sponte, coacti neque circumventi
,

liQfio.

gotiorum auctor et dinalis enim, prseses capituli, ejus poiissimum consilio et opera utehaiur ad controversias componendas. Deposito propter laxiorem vitam, remissum regimen ei supinam socordiam (verba sunt Waddingi (2) ) Anionio de

ex tiiulo comitiis praecipuorum nepromotor exstiierit. Car-

sine contradictione aliqua in pleno capitulo acquieverunt, et in eisdem ac eorum singulis, in

omnia consenserunt, alta et voce unanimiter clamando et dicendo Consentimus in eisdem, in omnibus et per omnia; et volumus stare et viver et mori
omnibus
:

et per

intelligibili

in dicto Ordine nostro sancte, fraternaliter, secundum coustitutiones et reformationes prsedictas. In

Massa, omnium suffragiis electus fuii minister generalis totius Ordinis Fr. Gulielmus de
Casali. Vir erat, inquit

quorum fidem

et

testimonium,

etc.

Waddingus

(6),

doctus,

Anno a Nativitate Domini 1430, indictione viii; die vero txi mensis Juuii, pontificatus prajfati
D. N. Papae XITI, praesentibus, etc. Anno et indictione supradictis, die vero xxii ejusdem mensis venerabilis et relig:iosus vir, D. fr. Gulielmus de Casali, piectus in g^eneralem, prae-

facundus
tia

et pius, victu religiosus, incessu gra-

vis, in reg-imine

prudeus, industria et experien-

huic muneri idoneus, uti annis ferme tredecim, quibusprffifuit, comprobavit. Hisaccessit, quod Observantum familiam valde semper dilexerit et frequenti

beneficiorum obsequio sibi

juramentum in forma de verbo ad verbum prout erat in quodam parvo libro F

stitit
,
,

r devinxerit. Unde factum, ut facilius Cardinalis praeses inductus sit ad tollendos universos Observantum vicarios, illique iubentius se immediato ministri generalis regimini commiserint
et Ordinis adhaeserint

Constitutionum antiquarum dicti Ordinis. Et insuper juravit ad sancta Dei Euangelia, manibus suis corpbraliter tacta, tenere et servare omnes et singulas Constitutiones et reformationes, noviter in praefato Capitulo per reve-

versi Ordinis

communitati. Hanc unicommunionem voluisse S. Capi-

stranum, iestatur nohis Chrisiophorus a Varisio, num. superiori ciiaius adeoqueet efficaciter eidem alloborasse cum Cardinali prae;

rendissimum P. D. Cardinalem iegatum factas et publicatas, in omnibus et per omnia, sine ut in eisdem plenius aliqua contradictione
,

side

nullum est dubium praeseriim quum Cardinalis Joanni nostro curam commiserit definiendae quatn accuratissime reformationis sub qua consenserimt Observantes perseverare in communione regulari cum reliquis Fratribus ejusdem Ordinis. Opus
; ,

quod numquam proourabit per se, neque per interpositam personam , revoneque cationem dictarum constitutionum
contiuetur
:

et

alicujus
faciet in

earum

imo eas

servabit, et servari

non

est hasce constitutiones , a 8. Capistrano conscriptas et a Cardinali approhaias, qui eas cognoscere voluerit hic exponere
;

futurum, quantum in eo fuerit, sub Juravit insuper non impetrare poena revocationem dictarum Constitutionum , nec absolutionem liujusmodi juramenti in toto
perjurii.

vel in parte

nec

tali

revocatione vel absolu-

tione uti

quamvis

sibi

motu

proprio

con-

adeai Waddingum (4) et Michaelem Angelum a Neapoti (5). Constitutiones Martinianee

ut dicit

cedatur, praesentibus supra scriptis testibus,

etc.

Waddingus

(6),

appeltaiae fuerunt,

quatenus sub Martino Papa et Mariini au ctoriiate compositde ei liiieris munitse fuerunt,
U?

^lHaec prolixiuseoDponenda esse censuimus, guia quinta firmioribuspromissiset juramentis corrohoratavidebaniur,tanio ciiiusdilapsa
legal.

qmbutqae hnvi intervali*

-(3)

loni. X, jiag j^'|'"8-(2) !l>id. pag. 1*9. Ibid. 1. c.-(i) Ibid. pog. ct seqq.-tti) Chmjol. hj.t.

Anm\

U8

Ord. S. Franc. pag. 90 et seqq. H4

liiO.

(0) ^
\

Annal.

toro.

X,

pag.

sunt.

DIE VIGESIMA

TERTU

OCTOBRIS.

297
kUCTORt
J

sunt.

Nam,

ut narrat

prius dissoluta comitia,

Waddingus (1), non quam maturius expen-

(8),venien3,mortuo haud multo post Martino V, e XIV Cardinalibus, qui tunc in conclavi apud

V.

II

sis (onstitutionibus, ccBperint poenitere pleri-

que ex Pratribus
oare, qui

et in suas partes alios convo-

Minervam aderant,Pontifex creatur. Ex quibus verbis deducendum est, S. Joannem Gabrieli

Legaio pontificatum Bononise prgedixisse. A.Iterum est, quod Waddingics dicat, sanctum haec preedixisse profecturum in regionem louginquam Barherius vero in Vita italica regionem mediocriter longinquam (9), in Vita autem latina vago modo regiones nonnuUas indicat (10). Et vero si per longinquam regionem iextus Waddingiani provincias ultramarinas aut ultramontanas intelligere quis vo;

interpellarunt leg-atum, ut a praestito sacramento vellet absolutos. Ne laquearet animas, propositi minus tenaces, jusju-

demum

randum relaxavit pro firmiori tamen decretorum executione ipsum conditorem, Capistra:

socium adjunxit generali ministro, cujus impulsu et consilio secuudum hos canones Ordo uuiversus reformaretur. Ita termiuato capitulo et demissis electoribus, generalis mi-

nensem

nister

suo collaterali Capistrauensi coepediscursus inutiles et runt multa corrigere vagationes imminuere, proprietatem eradicare,
,

cum

luerit, is cerio errabit,

quum

iempus, ianii

itineris inter prsediciionem ei evenium sufficiens, non intercurrerii ; prceseriitn quum et

pretiosa alienare

superflua resecare

curiosas

vestes et caputia abscindere, aliaque hujusmodi

restituendas Relig:ioni

pridie mortis Martini V, Romae exstit erit ut habet Pontificem allocutus dixeritque
,
,

munia praestare. At

cito

Chrysiophorus num. 89
sequeniis aurorge
,

Non

videbii lucem

Et quidem ministri fervor, ut mense tam cito deferbuit B post prsestitum solemniter juramentum,quod supra retulimus, sequenti, nempe vi kal. Auin ministro deferbuit zelus et fervor.

gusti (xxvii Julii) ejusdem anni et mitigatse fuerint a Martino JPapa Constitutiones capigeneralis absoluius fuerit a vinculo juramenti pr^estiti [l). Sed mortuo die XXI Fehruarii anni sequentis seu 1431 Martino V, electus die ni Martii Gabriel Condolmerius, sub nomine Eugenii IV mitigationes
tuli et ipse

" satis consiat hyemali exieram quamdam provintempore Sancium ciam non visitasse. 99 Porro quamquam summa esset Eugenii Papse erga Joannem benevoieniia, non iamen noluii enim statim ejus petitioni acquievit
:

'>/''*?"

^^^^^^

consentire in resiitutionem vicariorum, qui singulariter Obsey^antes regerent, sed abrogatis mitigatione et absotutione, a

Mariino V

concessis
et

[W) ,universum Ordinem ad siaium

et absolutionem, instante S. Capistrano, irri-

tavit et revocavit
ses,

(3).

Ante aliquot nempe men(4),

ait

Waddingus

Gabrieli pra;dixerat

honorem hunc Joaunes Capistranensis. quem sumraopere dilig^ebat. Profecturus euim in regionem longinquam vale dicto Gabrieli, summa
reverentia pedes osculatus
est.

concordiam, proui in comiiiis generaiihus anni H30 erant, redigere tentavH. Sed isie conaius suo caruit effectu. Eienim anno 1432 IV kal. Maji mitigaiiones Martinianas admisit,et absolutionem,ab eodem Pontifice datam, raiam habuit sed simul non indulsit solum,
:

ut

a suis regerentur vicariis Observantes,

Rei novitate

verum

excitus Cardiualis, interrog-avit, cur ita prseter

antea solitus manum dumtaxat Respondit Joannes, se venerari sacram osculari ? illam, cobIo cognatam, neque quam in eo videbat, dignitatem, amplius visurum nisi insu-

morem

fecerit,

ui generale ipsi inter se soli capiiuium Bononiie celehrarent, in quo negotia novellae familiw iractareniur ejusque constiiueretur

administratio

(12).

Gonzaga

(13), et voluit,

Insuper. ait Franciscus ut Beatus Pater Joannes

premo
petitab

Ecciesise fastigio.

Euge-

niolVf

98 Tertio ab electionis die, nempe vi MayHii, dum Eugenio congratulaturus accedit, colloquium hoc propheticum Pontifex ei in mentem reduxit promisitque veterem amicitiam macupere jori fore lucro fovendam. Id solum se
,

Capistranus ex apostolica auctoritate coramispatres sariatus munere super prsedictos omnes fungeretur. Quod et sumac fratres Observantes mo omnium illorum applausu per integrum septennium, ab anuo scilicet 1431 usque ad an-

num

ut Regularis Observantiffi amplexaretur affectu, atque familiam paterno habebat in pristinum restitueret statum, quem
dixit Capistranus,

Videbatur generalis minister miuus ab Observantum neper id cessitatibus curare quamobrem Beatus Pater ^ Joannes Capistranus prsefatum Patrem Sanctis1438
fecit...

tempus

nihil

simum

ac

summura

Pontificem,

Kugenium IV,

ante celebrata comitia generalia Assisii, anuo

proxime elapso. In hac narratione guiedam observanda occurrunt. Imprimis Waddingus qua cinullo verbo indicat, quo loco seu in fuerit vitate hcvc prophetica verba elocutus in Vita S. Joannes ast Joan. Bapt. Barberius
:

(o), Sancti italica dicit, id Senis accidisse Et quidem ut Vita vero latina, Bononise (6). scripserit Barlatine accuratius quam italice Gahriel Condulmerius vix berius, facit, quod

caihedram per solidum annum Senensem IIU 1408 , videlicet ab anno 1407 ad tenuerit
,

vitse tunc in gravissimos mores. atque dicendi sauctitatem, humillime facundiam gratissimus erat, quam secumque de multis, Franciscauum convenit, vero de perinitorem concernentibus, prsecipue transgressionibus, culosis MiuoriticjE Regulae recta gubersui Ordinisreformatioue, deque de obuixe per Deum, nandi forma disseruit, illique ut si pauperperque omnia sancta supplicavit, gregi, in veram suffi Regul culo zelotypoque ex injuncta observantiam iuhianti, prospectum uuum aliquera probum pastorali cura affectaret, P^^;"'"'' ^;'" qui m.iversie Cis,

riorentiffi

Hetruria agentem, cui ob

difrnaretur.

<^^^usr>ar^gratusi,).adeo^^^:n^ 1430, non videiur, moram postmodum anno

quo amica protraxisse.
pr^dictio facta est, in civitaie

^trn^
tantum

montauffi

t^lnL fami

Ob^^ser.auti

aposto.ica au* utin uno

parum

prffiferreturque, ctoritateita pr^esset,

contrario autem tdem

vel altero casu

tum

ipse

tum

sibi cre"'"

V legaiionis Gabriel sub pontificaiu Martini Bononi^, e qua, ait Ciacconius munus obiit

subesset. Hitim orex ffeneran ministro

ToO^Quod

sibi fidere vellet

oblaturum se

-"'r ifrt(0"(n"

(Sllljid. (.Bg. 178.

(4)Ibul. Pi;-

77-

_
*jl, ^(w.H.st

Pontt- elC.rdJ.lom.

11. col.

Ann.!. tom. (11) \Vn.l.lM.B.

36. 868,-(9) Pas^^2. --{10 P g. N- pag l>8- (2) '"' P-

.c
J.

V. H.

CONFESSORK. JOANNli ut ^ JOANNE DE CAPISTRANO imphcah. 298 ^^^^^ ^^^^^.^ nuUatenus goi vjrum tanto munere Bemardini turn apud ^^^^^ ^ quidem sulB Beatitudini ^eajg v.dehcet Patrem Bernar ^^ ^.^^ ^^ ^^, ,5, ^^ ^^. Ln>um, veuerabilem . quem quacumque except.on ^^ ^^^,^^ (g, ^ i,^. dinum d^ Senis, .J judicaret. polhc.tus est Cujus ^^ ^"JJ .,,.to .e.apmm occu.rt(. Formulto majorem .pse '^"7* ^" persuasioni morem gerens summus (s cumjue indulgere co-

nF DE

S S.

hone^ts

Patri Pon r^ reverendissimo

Fr. Gulielmo de

san

Patrem Bernard.ut e vestigio pr^fatum comm.ssar.um s.ve v.carium num de Senis suum supra omnes generalem cum pleparia potestate regular.s Observant. Eralres Citramontanos, ill. pareinstitueret, cujus prsceptis
pit,

Csa

ministro. pr.cetotius Ordinis genera.i

^-;) Dnvnpensus
negot^a,
'
'

("'^'^/^"''J^^

*"~ ^^^Jg m
^
'

m
g

^ totam Ilaliam verbo

deJ ^lne magno animarum^^.^ ^^^^^.^

^^^^ .^^^^

Ucet momentosa, avellz poip,e

alumnos,

-^g g Bernardini alia movetur ^^^^^ ^. Bemardinus. an

obsei-canlium (1) de quo quidem Domimcus de ^^ Q^.cr^antes. suo Orbe Seraphico (8) conten-

dtin,i

s."-.rdj,

rent. dictisque audirent.

gesta sunt, utpote capitulo Observantium

Cuperemequtdem vel primo lioc summa lineamenla eorum, qum in cu-

Vicarius ^"fj^^-^^ capfstranus fueritprimus ">

9enera

^ juspr^cipuus auctor fuit "f^; ^ adumbrare^ Sed, quos annes Capistranus tumOrdtntslnsto. coram habeo, tum Sanctt
,

--

fjtnatis

dt^S^^
vxcartu

ricinihilspeciatimautparttculattmreferunt. Observan Waddi^gus (1) Fratribus. xnqmt,

:

capistranum fmsse prtmum 141.3 eralem Observanti^, anno ^^^^^^ ^^^.^^^^^ ^^^^ ^^^^^.^^
.i^oroso Pontiflcis prBcepto

et commun.bus sufbus. ut maturiori consilio stabiliend et propaffand^ fragiis. qu* sua. conducerent . d.ligenter exa-

JJ~;^ 0!^"
.

J^

; .j^_i,<,^ gmeralis, statim post

disciplinoe

mngis

minarent, facultatem indulsit a patr.bus Convencomitia generalia separatim circa festum Pentecostes, ad tualibus Bononia,. s.b. su celebrandi et const.tuen S. Paulum quales ante cap.tulum Ass^i vicarios,
.

(Kugen.us IV),

Ma..berti pro Ultramontauis ^ .^ observantia vicarios generales, ^"J"^' ^^"^j^^ p^.tjfieia auctoritate confirma-

B Joannem de

Capistrano in Cismon-

J^Pf
v.t

q"= ^"^

,^^

^mnia

similis fuisset

instituti

deligebant. Ast

Waddingus ne verbo qutdem

^ndulgenttaponiniicat, utrum Observantes Quod lamen affirmat Mtch. tificia usi fuerint. adhucdum Lgelus a Neapoli. addens exslare
tifice

ad idem ofesset ^^3 f^cla. Habendus certe ^"""'; "^^^ si mca P i^us vicarius, S joann^^

^^ S.Be^'^^^

Xi electio
^4

et institulio

brevta.a ^omanoPon. in loco Capistraniduo tn capttulo ad patres ipsius famzhw,

congregatos, transmissa
(i).

.^^^^ ^^^ pra^iaturapoZtainfamaia Observantium, aut saltem in ? "/ fXn, ^ed Antonius officium con^' ,,qeproximumgenerale(10)

^^^f "^ f^^^^^"^^^.^^

seua4

quxnvel bremter

" a.,.

earumdem htterarum tenorem ^ndtcf EugemusPapa Ob101 Eodem tempore.quo

convemendtxn geneservanlibus facuUatem
delegit stbt suoque rale capitulum faciebat, Zeciahobsequio deputavit ex Observantium Waddingus (3), viros gra-

"

fliha .e.,Uuit
rito;.

^ujus auctomtate ^iclriatum generalem pro'l^^^^^ZZ ^ ? in promo"f "''Xj , ^st et idem '''/"''; ^^.atisse, urgente impri^J^^,";. honeS. S^':""'^^ "' guicerto certius mxs ^'^'''"ZLctl^oM^ul ut Gulielmus S. Ber-

"^'^J

^Q.Jd vero adspectat rigo-

eruditos ct .n rebus agend.s peves, in lege Dei quorum opera uti i.osset in negof.s ardu.s
et

^-JX S^ quemadmodum
,

ab b^magnis. qu cogitabat, ut Ecclesiam

'^'^.^'^^Jl^^ZTeret '^'"*"" "^XrftJscontfcus admotusfuit. postea ab "'<'" ^^^^.^/^^.^ "

ipse

concilio. et Orientis ticorum erroribus, indicto Turcarum tyrann.de conscf.p christiauos a prsemuniret. Restitutis vicari.s et redacto

f Co"/7Jn
'"''V. """''"'^''

^Mstri geneinstitJionis
S. Ber*'

milite,

regimine delecti sunt ad fo.;mam pristinam obsequium Joannes Capistranen.s, Pontiiicis Frimadicius Bonon.ens.s, Jacobus P Jacobus
e

estpmmus vica-*"* j^^^^^^^^^^.TS,. Algelus a Nea-

1 ^laS

'^^^^^^

(11)

Aut igitur

^^"7;^'^^^

cenus Yanentis Umber et Etruscus, Bartl.olomus viri utique doct., et qu. LudovicusBononiensis egregiam posuerunt operam Pontificis pio stupromovendo. Mirum videbitur tnter sex
;

Monte

Prandono, Albertus Sart.anent.s

, ir^u^^^^^ poh ,f i}^)'"^^''''^'^^ circumstanliis rerum

"^f

officium

^rimatusque iste ^^.f^J^^ll^^^^^jy^ ^?;"';' ^[^^S^cz/Pn^mdiim Bono^/^'^"^^? anno H46, Eugenvus ^'^"^. "^" Conventualibus
.

sS obetaZsa

dto

viros primarios, e

famUia Observanttum

as-

^^^''''PZTSrUri^ue et
moms,
^'/^'^'^jf

sumplos, ad obsequium Pontificis, S. Bernartolius instttuti pr^cipuum cotumen eumdem in specie S. Joanuis Capistrani, uf ac non annuprcecipuo honore et amore colebat,

famiUeB suos sibi "^f,"i6[cu;s tamen opi.^"''^^''^"^(f;' eltgendt *"';", 'tultt patro,

dinum.

fmocumZdato num '^-'^'Jl-^^^J^';^''^^'^^I^^^^^ITnZpoU censeo S. Ber-

et merari. In eo cerle elucebant omnes ammx tantum ministerium necescorporis dotes, ad

-f.^f^^^^^^/^X.eu, generalem
"""^lf^^^aumL adjutor et Observantm^ " ^'^ qwnquenmum datus futt -s.
'"'^^'1

successor post
capis-

sarix

causam tamen omissionis non inveWaddingus quidem (i) seviratum designio. natum fuisse, restitutis v.car..8pr-omnctar-um..

Bemardinum guberacicoguc si constaret. S. alicui provincim prmfectum fmsse. Ponhficts ralio aperta pateret, quia nempe ad deputandi erant viri expediti, neobsequium

nensts
^'

"\^"Zelus

^,,! g. Bemardinus Se- -^^J^^^lX. """ Uet senecta gravalus.

nanL

'^'fj^f;^'^^^^^^^^

pon-

^"'""^^^^f ttficto, dtet

^J^^^^J^^^^'* nostrum xn partem laborum

MTorn.

^X^rXts IMO (A J, ^-^

Joannem
et visi-

(5) 179. (*) "".d.l. c. p.L. 9. (3) A.inl.lom X. v^imV,.d,S.Bcrnord, SS. .onV' V MBji., 1>8.2S7-.-

\l

' l'B.,;2">^ . 51 el I7e.-(I2).1'"" |,\ ia "^^ ^'. P'6.g*"l ,m. XI, pg. !< ^{^ ^.ddn^e Annal.

'

BIE VIGESIMA TEUTIA OCTOBRIS. Waddingianis. Nihilominus A tatorem ac commissarium instituit Fratrum Waddingus (5), ad Pontificem regularis Ohsermntix in provinciis Januensi,Mediolanensi
Bononiensi.datis litteris in ccenobio Capriolfe prope Senas, die xiv Februarii\U\{\] Voluerat scilicet S. Bernardinus onus, humeris jam fatiscentibus graet

m
,

delatam

ait
J.

V. H.

electionem, etsi

displicuerit, confirmavit

Mariam, ducem Mediolanensem,

reconciliatum,
nobili
ofi^euderet,
si

tameu, ne Philippum paulo ante

subditura
sibi,

natum

familia, a

suis consodalibus ele-

vius, deponere, atque a absolutionem petiverat.

tus, ut ipse

dicit

(i),

Pontifice Eugenio Sed Pontifex veriOhservantium familige

naufrag-ium,

si relictis

aut relaxatis gubernarigor

solveretur,
et

culis, reg-ularis

discipliuae

Sanctum adhortatur, imo injungit

ui pietatis studium
in prififalam

mandat,

familiam ejus-

ctum, gravi famse injuria rejiceret. Jussit porro, ut familiam Observantum ipsis regcndara coraraitteret, et in duas partes divisam, citra montes traderet Joanni Capistrano, ultra Joanni Mauberto. Hinc conventum est, sequestribus Cardinalibus Morinensi, Firmano, Tarentino et Cumano, de mensura poiestatis^

que omnes

et sing-ulos,

ac oinnia et sing^ula

loca, intra Italiam constituta, juxta ofl3cium ei creditum exercere pe^-g-at, nihil adhortationis, nihil disciplinae, quod ad hujus sanctas Keligio-

prffitermittens.

incrementum pertineret, Quia tamen, inquit Pontifex, cura hujusmodi familiae ampla esse dig-noscitur, pro meliori et expeditiori incumbentium
nis conservationem et

hujusmodi vicariis tradendcB: quibusquxstionibus compositis, Fugenius Papa dedit huilam, in qua commissam ah Anionio de Rusconibus idrique vicario Cis-et Ultramontano potestaiem, mutatis mutandis contine
tur, et est tenojns sequentis.

provisione

unum

sibi

coadjutorera, instituen-

105 Ad perpetuara rei memonam. Pratrum Ordinis Minorum, in vinea Domini Sabaoth Altissirao jugiter famulantium, merita pronierentur, ut eis in his, quae divini cultus et reli-

apotioiica$

dum et removendum ad nutum concedit facultatem. Constitutus 5.0apistranus S. Bernar^ dini coadjutor, satis intelligitur reliquisse Gulielmum de Casali,cujus erat socius rupto enim foedere, quo in unum ccctum coyivene:

gionis ac regularis Observantim augmentum respiciunt, praecipuos favores etspecialia prsesi-

quantum cum Deo possumus, irapenda- E mus. Sane pridem ex nostra dispositione dilecdia,

rant Conventuales et Observantes, qiiod, ut supra vidimus vix anno pe?'stitit, curam totius Ordinis dimitiere debuit Sanctus noster et ad solos Observantes suam restringere sollicitudinem. Cieterum fieri non poterat, ut
S. Capistrauus et socius ministri generalis,

tus

filius

Antouius

de

Rusconibus

sacrae

theolog-ise professor et generalis minister ipsius

Ordinis, ex certis rationabilibusque causis, aninostrum suumque moveutibus, dilectos

mum
filios

Joannem de Capistrano domorum,

loco-

faventis mitigationibus Regulse

et

coadjutor

S. Bernardini, profitentis et promoventis accuratam totius Regulde observationem,duohus

dominis diu servirepotuerit.

rum, etconventuumCitramontanorum, necnon Joanuem de Manberto ejusdem Ordinis professores, doraorum, locorum et conventuum omnium et singulorum Utramontanarifm partium dicti Ordinis, sub sacro ObservantiEe nomine
constitutarum, vicarios generales fecit, constituit et deputavit, prout in litteris dicti generalis ministri plenius continetur, quarum tenor

'

^ Tv JX. ]^
lis

C JoanneS r i c LapiSiranUS b. T
'

^^
II

constituitur Vicarius
.

Genera-

,.Christo sibi carissimo

^'

vei-ijo

ad verbum sequitur, et talis est In :_!._ Joanni de Capistra^ T.^:^r^..:* Fr.

;

II

no, Ordinis

Minorum, provincite Pennensis,

Observantium.
nempedie

" Tr. H

Antonius de Rusconibus, sacrse theologiEe magister ac totius ejusdem Ordinis Fratrum

Elteto e

Con-

veii(unlil)ii$

Defuncto suh

mininro genero/i,

initium anni H4-2, II Februarii,Gulielmo de Casali,generaii ministro (3), Vicariatum geney^alem Ordinis simul cum officio praesidendi capitulo, in an-

n
"
II

Minorum generalls miuister et servus, tialutem et pacem in Doraino sempiternam. Quum

pridem, v videlicet idus Julii Sanctissimus Dominus noster Eugenius Papa IVdesaliite
etconservatione Pratrum in debitaobedienObservantia, tia, acregulari, quam voverunt, quummandare posset, sua F considerans, mihi,
benignitate suaserit, assistentibus sibi KR. PP. S. K. E. Cardinalibus, videlicet Tarentino,

H
,1

sequentemPatavii indicto,contulit Eugenius Papa in Albertum Sartianensem. Etenim cupiebat Pontifex hunc in minislrum

num

/;

generalem assumi, utpote quem judicahat aptissimum ad diversas Ordinis partes in unum corpus coagmentandas inter Conveniuales muitis annis conversatus, ad Observanvitamduxetes deiniransiverat, apud quos laudabilem. Repugnabant rat undequaque autem Conventuales virwn sibi prxponi, e discinovelia familia eductum et rigidioris iiaque eiegerunt Antoplinx exactorem nium de Rusconibus, Novocomensem, dociri:

II

II

"

Cumano, Morinensi et Firmano, nec nou R. P. D. Joanne Siculo, abbate S. Pauli de Urbe et quara plurirais reverendis ministris

i.acvenerabilibus sacrse theologice mngistris etaliisprobatissimis Fratribusdicti Ordinis,

ii

/*

quatenus, considerata multitudine Fratrum etdiversitate virorum, pro bono regimine et

nanon^ninus quam genere

iilustrem. Wadfuisse electiouem dingus dicit turbulentam {^,nequeprorsus dissentire videntur Conimaventuales ; siquidem in opere, exhibente

//

,/

/,

Conventualium, gines Generalium Minorum ad efpgiem Antonii iegitur electus, composito

tamen gravi
suborto
:

dissidio,

inter

eosdem Fratres
convenittnt

gubernatioue ac manutentione et augmento omuiumetsingulorum, prssentium et futurorum in conventibus, domibus vel locisdevoqui de Observantia nuntis ejusdem Ordinis, Cismontauis cupantur, prffisertim in partibiis vicarium unum generalem coramorantium, constituerem, cura plenaria facultate et au Citramontactoritate in omnibus provinciis

qux verba

satis

cum
pag iOO.

nis,

ad

quam

generaiatus

ofiJcii

cui

indi-

(I)Wadding.Annal.tom. XKpag. 137.-

(2) Ibid.

(3) Ibid. Dig. 186.

-(4)

Ibid. pBg. 176.

{) Ibid.

1.

c.

Octobris

Tomus

41

"

gnus

DE
J.

8 JOANNt 8. JUAiNi

CONFKSSOBE. DE CAPISTEANO
^^

iOCTOHt V. H.
..

fd

te

espresso, oculum nomine proprio

men

,.

,.

vel vel peccatis suis, poenis spiritualibus uibus

omues

privandi et suspendendi ^^^ ^idebitur, singulos Fratres hujusmodi ab om-

.
tl

minUtri gt-

neraii*

nem
;;

u .

al.am su^ Sanaccipiens. cup.ensque ctTatis pro mandato ac etiam nmandatis apostolicis obedire,
hujusmodi. et

omnem

,.

..

specta tu(E vitae siuceritate,

morura

grravitate,

discretione pr^Ecipua, in commissis bonam Ordinis refbrmationem,

.,

circumspecta sufficieulia multa, prudentia ferventi caritate ad

fuerit'

excommuuicatiouibus, suspentemporalibus, transgressiouibus Regulffi et stasionibus, irregulantatibus et censututorum, casibus, absolcoucessis vel reservatis. Ubere ris mihi dispensandi, quoties opus vendi liberandi. quoque ab hujusmodi absolvi, hte
:

fidelitate,

in

.regendisHcad mellorem
..

exequendis promptitudme, frugem redu^endis

faciendi etc. quoties tibi berari etdispeusari ad omnes provmcias et videbitur oportere vicariosOrdinissimiliter. quoties et quando
" tibi
.
.,

visum

fuerit, et

denique multiplici ,;Fratribusaptitudine, tua cmnibus te insigniter decoprobitate, quibus

Romauam
Deo
in

ad meam praeseutiam ac curiam accedendi et mittendi

ravit Altissimus,
.
,.

nihilominus confisus consiho cum Domino, communicato etiam paginae profesplerisque ministris et sacr Ordinis Pratri. soribus et aliis probis nostri sanctum S. D- ^ostri bus, qui reverenter hoc institutiom de te propositum laudarunt, et
:

.,

quoscumque volentes fugientes a saeculo et Ordine deservire. tam pro laicis uostro

quam pro clericis ad habitum gratias, recipiendi nem nostrffi Religionis vel m poste- g Fratribus a me coucessas eisdem
et professio:

rumcoucedendas.
cessi

si

tales,

quod

abslt,

con-

. fienda^
..

consensum prabueruut Te meum et smgulis carium generalem in omnibus

vi-

provinciis, ac vicariis et

eorum conventibus

super ac locis partium Citramontanarum nuncipatos, omnes Fratres, de Observantia capitulum usque pro prffisentes et futuros ad
..

coucedere coutigent, aut in posterum Observantia regulari distrahe per quas ab autquaescandalum reuturFratres hujusmodi. comraisso parerent, haben . in regimine tibi quoslibet et voloproinfectis: contradictores
..

et aUa rebellespercensuram ecclesiasticam remedia etc. per mvoiurisetdictiOrdinis

.,

ximum

geuerale, instituo
;

et institutum detibi

nuntio per prEesentes

committeus

plena-

vel sfficulans, catiouem brachii ecclesiastici compescendi cougregationes siopusfuerit,

:

rievicesmeaset dans tibi liberam auctontafacultatem tem et potestatem ac omnimodam

dictos Fratres, meam super omnes et singulos partibus commoin praefatis Citramoutauis capitibus " rautes ac commoraturos, tam in membris visitandi, publice et private

..

vicariis in provinciis et sive pro electioue jectis,

omnibus

tibi

sub-

pro aliis facieudi, peopportuuis facieudi, sive fieri iUius provmciffi. a ministro tita tamen Ucentia
in quo hujusmodi

vicariorum, sive utiUbus negotus et occurreutibas

quam in

cougregatiouem fiencontiquoties

vocandi, citandi, inquirendi, examiuandi, procedendi, judicandi, admonendi, termidecidendi, sententiandi, approbandi,
naudi,
" "

gerit, "

ipsam celebrandi et faciendi, ministri eamdem fien per vicarium ipsius

vicarii

reprobaudi, corrigendi, arctandi, detiuendi, puniendi, carcerandi, a carceribus libeFrarandi, ad actus legitimos restituendi,

TotTroviso, quod

a Fratribus pro-

..

tres "

provinciarum et vicariarum hujusmodi

et
:

eUgendi, prsevinciarum, seu pro tempore sententurmiuistnsearumdem. qui mmistn teneantur eosdem contirmare
iufra

^^
^

triduum

coUocaudi revocandi
tibus

commutandi
liceutia

expellendi

et

Fratres, de

Ultramontanis
veuientes

parrecire-

ab acetiamquodguardiani, quoties eosdem more consue"ipsisFratribuseUgicoutigerit,

provinciarum to amiuistris capitulorum tabula definitionis iu

praeseuteutur, et

cum boua
;

"

piendi

apostatas omnes,

ad

Ordinem

descn-

dire

volentes, cumpoenitentia, quae tibi vide-

bantur

bitur
" "

injungenda, reducendi, et acceptandi: Fratres Conventuales, dummodo suis ministris nou sint rcbelles et ab eis licentiam
petierint
,

ac

poenitentiam

non effugiant

de Uceutia tapramittitur, subjectarum me ad hoc tibi propi.menmei, qui ex nunc exhibeo. aut altenus tium et favorabilem
,

omuium provinciarum

congregationem insuper geueralera et vicariarum tibi, ut

delictorum, veraciter cupientes ad meliorem " frugem se trausferre et vivere regulariter, re cipieudi

ininistrigeueraUs,

si

quem hujusmodi tem-

107
^. JoBDDes
"

"

Officiales et

praelatos quoslibet,

tibi

subjectos,

quum opus

fuerit aut casus exege-

" rit,

privandi, absolvendi, depouendi et resti tuendi, vel alios loco eorum, si tibi videbitur, instituendi, de consensu tamen Tratrum eo"

pore duraute, et speciaUter ometfacieudi: et generaUter in spirituaUbus et tenapo nia aUaetsingula Fratres et loca raUbus, circa conventus. orfacieudi, gerendi. exerceudi,
-

fieri

coutigerit,

congregandi

rumdem locorum

in

quibus hujusmodi

ofll-

hujusmodi admiuistrandi et stadinaudi. disponeudi, facere possem. si per tuendi. quse ego ipse quseomnia prseseutibus sonaUter interessem
:

ciaies aut praelati existunt, vel saltem majoFratres, conventus, w ris partis eorumdem

^haberi

volo

pro

sufficienter

expressis

et

declaratis.

Easdem iusuper auctontates

ei

domos
maudi

et loca prffidicta
,

prasentia pariter et

per gratias, potestates et facuUates.

me tim

"

informandi et reforsubjecta absque socio vel sine licentia de " \Jtramontanis partibus venientes puniendi " etquosnoveris habiles ac idoueos etiam ad " sacros Ordines usque adsacerdotium inclusive promoveri faciendi, ad confessionis et pra dicationis officia promoveQdos et promotos,
futura, tibi
:

Fratnbus. coucessas,velearum partem aliis idoneos, super quo quos ad hoc judicaveris commitendi vel tuam ouero conscientiam peripsos tuos commissanec non
,

concedendi

rios

mitti et concedi faciendi, " portunum videbitur.

quum

tibi

op-

109

"

Mandans propterea omnibus

et sin gulis

,,

DIE VIGESIMA
fiearivi ffweralii

TERTU
et

OCTOBRIS.
scientia,
si

301

II

gulis Fratribus

in praefatis

Citramontanis

nis instantiam, sed de nostra

II

partibus commorantibns aut commoratuns, prselatis et subditis, ad mandatum obedientiae

ex certa

mera Uberalitate supplendo omnes et singu-

i<ICTOir

4. V.

H.

los defectus,

qui intervenerint in eisdem auc-

salutaris, in virtute Spiritus Sancti, qua-

II

tenus,

omni appellatione postposita, quam nullo modo facere liceat, toto tempore dicti
vicariatus
in
officii, tibi,

confirmamuset approbaraus, ac prsesentis scripti patrocinio communimus. Nulii ergo hominum liceat hancpaginam nostrae
toritate apostolica

tui
II

tamquam
:

personse

confirmationis, approbationis et communitionis

meffi,

omnibus

et per

omnia firmissime

II

"
//

et nulio et humiliter pareant et intendant vel cpusa quaesitis, possint ipsi Fracolore tres ad fug-iendam poenam excommunicationis et carceris ac privatiouis offlciorum senet omnium actuum legitimorum latffi

Datum Senis, anno Incarnationis Doraini 1443, kalendis Augiisti, pontificatus nostri anno xin. Quia tamen minister generainfrigere etc.
lis

in supra ciiatis litteris yiuUam faciebat

mentionem

de

monasteriis

et

monialibus

S. ClarSBy adh3Brentihus Obsewantise Regu-

"

tentlEB
,

aut ad snbterfugiendum correctio,

"
n
>i

II

II

II

et nem examinationem reformationem tibi subditorum vicariorum tuam sive obedientiam, ad conventus et loca, tua curae non commissa, confugere neque si jam confugerint, vel deinceps confugere contingeret, ministri, custodes, guardiani seu quicumque alii Fratres tibi non subditi cujuscumque conditionis, gradus et digni, ,
:

Augusti ejusdem anni hunc defectum supplet , ac S. Capilari, aliis litteris, datis vni

strano

eamdem
,

modi moniales
;

potestatem tribuit in istiusearumque monasteria ac

,

eam, quam eidem in Ft^atres et eorum loca contulerat ita ut esset etiam monialium vicarius generalis cum plenitudine potestatis (1). Sed ante istiusmodi delegaiionem, jam erat pro monialibus S. Clarse commissarius generalis Joannes noster. Cujus rei lucidentissi-

tatis existerent,

" sui et
I,

sub poena privationis olficii excommunicatiouis latae sententiae et

privationis

omnium actuum
illos

leg-itimorum

II

miuime audeant
ceptos
,

recipere aut forte re,

mumhabemustestimoniuminepisiola,adS.Coletam, monialium Clarissarum reformatricem, daia Bisuniii die viii Novembris 1442,

"
//

vel
,

in

posterum

quod

absit reci,

qua tamipsiS.

Coletse,

quam

ejus confessa^no

//

//

retinere coutra tuum velle piendos tibi, ut praemittitur, subjectovicariorum rum. Nolentes propterea, quod aliquis me
,

vel

Fr. Petro de Vallihus concedit, utpossint eligere unum vel plures fratres Obser^aniise, in visitatores conventuumjam erectorum aut in

II

inferior etc.

quacumque
,

dig-nitate et aucto-

posterum erigendorum. Imitamentum hujus epistol^e eo luhentius infra damus, quod et subscriptionem manus propriie Sancii nostri habeat ei directa sit ad S. Coletam, quee,
ut

//

/.

de cura et regimine ac ut tibi gubernatione omuium Fratrum prajmittitur, in Citramontanis partibus subritate praefulgeat
, ,

/.

ditorum

//

//

/.

//

durante tempore praelati vicariatus tui, in aliquo te quomodolibet impedire, aut te aut quibus commiseris, inquietare, seu quovis modo molestare praesumat, sub poenis et censuris prselibatis. Eeservata ta,

omnes norunt, Gandavi diem suum ohiit, S. Capistranus aliquantum Dicitur tamen Regidam voluisse primwvam mitigatam
,

/'

men mihi
subdilos
,

potestate,

te et alios vicarios et

incisam cuS. Ciarse (2). En epistolam ligno jus autographum exstat in thesauro Reliquia^ rum conventus Gandavensis, apitd FF. Mi-

//

quoties

casus

exegerit

et op-

//

portunum videbitur, personaliter dumtaxat

visitandi,

I.

corrigendi
quae circa

puniendi et alia

fa-

//

ciendi

/-

//

II

hujusmodi videbuntur opportuna; salvo, quod contra te, iionnisi ad aliquam poede consensu vicariorum nam, saltem gravem, procedere non intendo,
,

quorum benevolentise nores Ohservaniias iranssumpium dehemus. Ipsas litteras ante dabimus formisordinariis. ChnstoDeodavoi^ Sponso Sorori Coletae Ordinis Sanctffi Clars in nostrae carissimae filiae frater Joannes Virginum
,

sede apostode Capistrano Ordinis Minorum a

vicario generali lica et a reverendissirao patre commissarius saluCismontanis

/'

-/

C
r/

'/

non tamen similiter contra alios earumdem partium. Non iutendo tamen per concessionem hujusmodi quod tu aut Fratres praefati, de Observautia nuncupati, loca Conven,

in provinciis

tem

et

pacem

in

paterno

afi"ectu

Domino sempiternam. Cupiens p te in Domino consolari omnes

H
//

tualium possis seu possint recipere. Tu vero tam diligenter , tam provide et sollicite ac
vigilanter studeas prasfatum vicariatus
offi-

patribus miuistris gegracias a reverendissimis Petro de et coDfessori tuo fratri neralibus tibi
Vallibus, necnon confessoribusconventuum rorum per te aedificatoram eteciam aedificandorum concessas et approbatas per prasentes raso-

"
//

cium exercere

ut

prseter

seternae

vitae

"
..

/.

praemia, valeas apud 8anctam sedem apostolicam , me et totum Ordinem merito commeudari. Vale in iJomiuo Jesu et ora auno pro me. Datum Senis, die xiii Julii

ac ralificatas et confirmatas tuo pra^sentium teuore decerno insuper tibi et tenore concedo quod dicto confessori eodem
tifico

et confirmo,

//

Domini 1443.
110

"

et nostri Ordinis fratrem probatSB vitffi possitis testimonii, vel plures nominare boni

unum
pro

elittm

pro mo-

Nos

igitur salubrem et necessariam et

inlifcmt S.

plurimura fructuosam ipsi Ordini et Observanpraedicto generali tise Kegulari dispositionem, a Joaune de Capistrano factam, minibtrode dicto et attendeutes, ac ipsam apostolicis favoribus
prffisidiis stabiiire

cupieutes, vicariatus hujus-

modi coustiiutiouem et deputalionem, de praepraemitdicto Joanne de Capistrano factam, ut Joannis vel titur, motu proprio, non ad ipsius
alterius pro eo nobis super

exercendae tam supersoquam super fratres rores dictorura conventuum degentes cui vel quibus in dictis conventibus uominatis praeseutium tenore sic norainato vel concedo et eamdem facultatem et potestatem concessa denuntio, quam prffiper prsentes visitatoribus prffidictofati generales ministri conventuum alias concesserunt, mandans
officio visitationis
;

rum

hoc

oblatffi petitio-

vei fratribus per obedientiam salutarem fratri nominatis, ut officium visitasic nominato vel
mea.. di S. Caienn. da Bologna.
^.-22!.

(1)

Waddmg.

Ap.al. lom. XI, pag. 179.

nou

H-

(2)

Melloni.AUi

et

tionis

L..

,.^

ir ar:.
cipif-

nus

comn.Lum 6i muns, quo difPcilius,eo

diligentius exercere coepit,

omnes provinctas

viriutes omnes visilans, vitia eradicans, ad prxmio, malos poena afficiens, excitans, honos subditos vilx suse et quod efficacissimum est, exemplo ad accuratam suscepti integerrimc-e
insiituii

ante anHisiorico Ordinis Minorum dicit (4-), rem fuisse coinmiS' num 1517 nec nomen nec digniiaiem, sarii: sed iunc exoriam hanc corporis Religionis generah quando, totius
Cis- et minisiro insiituto, aliernaiim ex isiavice familia, pro iHa, quce iramoniana eiigebatur ministrum generalem non habebai, regeret, commissarius generalis, qui illam sed mimstro iamquam prcvlatus ordinarius, gerens. Vegeneralisubjecius, ac illius vices magis quam re punomine

Ui-

locum Aramcceli, prxcipuum Fraamotis trum Minorum in Urbe conventum, ^ conventualibus, Obsci^vantes mduxit datis

cogens, Jpso porro generalis Obseranno, quo officium vicarii noster, Eugemus vantium accepit Sanctus

observantiam

Papa

rum hxc
qnant.

in

diplomatibus, qu<B

apud Waddingum
(1)
;

in Re-

gesto Pontificio legi possunt

commisitque

h^c Petrus Van den Hauie, dum quodam officio, creaio anno dicit, agii de novo de hac ipsa ordtna1517, ei paulo infra agens affirmat pro qualibet fami' iione S.Capistrani,

inter se

Nam

conproieciionem dicii convenius senatori et Accepta, pergit Wadservatoribiis Urbis (2).

lia fuisse

generalem
:

curiae officialera

cum

titulo

commissarii
ter

dingus

(:^),possessione, B. Joaiiiies Capistranus

bueruntsuosprocuratoresetagentes,
nominarentur
(5).

hainde ergo, ait, Observantes licet au-p

sedes resarcivit,

templum

polivit, suis concioni-

restauravit; bus celebravit, lapsam disfiplinam nliis proviuciis viris doctis et reliet vocatis ex
esi in giosis, in vertice romanffi majestatis (id supra quod Aracceli exstructa est)

X. Conventualium

conatus, ut
subjiciantur,
CopifuIumOft-

Observantes

sibi

capitolio,

eminentfm speculara contra Ordinis adversarios constituit atque supra excelsum candelabrum clarissimam sui instituti lucernam accendit. Ex prwcipuis nalionibus patres aliquot

repellit S. Capistranus. * r

^lapsoferesuivicariatus

EpLauus
stes,

convocavit

Romam

triennio, 5. Ca- rv-' in conven- reUtra.

discretos constituit, qui et suse geutis negotia curarent, et adventantibus satisfacerent conterraiieis.

capiiulum generale Obtuni Araccelitanum Pentecoservaniium,indie,ait Waddingus,

Duos deputavit commissarios, qui duarum familiurum ultra et citra montes res
pertractarent, praiscriptis unicuique rebus et

Eo
(6)

xncxdeniis. hoc ayino 1446 in diem v Junii a conventuaseparaiim in capitulo quod

permiserat libus celebrari

Eugenivs Papa
deposuit, ei

terminis su

commissionis,

Ab

illo

tempore

Joannes

vicanaium suum
.

prudentissima ha;c rerum dispositio perduraatque vit, summo utriusque familise cousenau
;

coram

Pontifice

qui omnibus aciis capielectus fuit vica-

binc origo buraenda est biparlitis auctoritatis inter Observautes, quam prius integrara exercebat solus procurator generalis. Cuncta haec
rata habuit et
fex.

tularibus inieresse voluit, Primadttus Bonorius qeneralis Jacobus de pieiate et mxracuUs niensis, vir docirina ,
illustrisil).

commendavit Eugenius PontiPetrus Van den Haute in suo Breviario

AnCaverai autem Ponixfex ne conventuales, qui ei tonius de Rusconibus ei generaie aa ipsi sub idem tempus capitulum
251.-t7)llMd pag. -(6) Waddi.ig. Annal, lom. XI. pag
'

(hWa.iaiug.Annal.lom.X!,pK- 478H 5S0. -l3)lb.d. pBB.244.-W Pg 23.-(ti) Brev.

l2)ibi.l

l.c.

hisl. p.g.

246.

^^^^^^

DIE VIGESIMA.

TEETU
cito

OCTOBRIS.

303
incredulitatem.
>

A Montem Pessulanum

in Gallia celebrabant,

cum nomine exues

J.

derratrumde^bservantia regimine uUuteuus seintromittereat, nisieomodo, quo fuerat Senis concorditer ordinatum, ut diximus supra nummA^^eiseqq. {\). Nihilominus Antonius, minister generalis, noluit Primaditium, ab Observantium familia electum, confirmare, quia, ut asserebat, capitulum sua auctoritate convocari, ipsoqtce prxsente celebrari debuisset. Mgre iulit hujusmodi arguiias Pontifex,
utpote qui Primaditii electionem auctoritate apostolica confirmavisset litteris datis pridie

Atque dein haec ipsa verba in iiiteris, tificem Nicolaum datis, in memoriam revocavit.

ad Pon-

taCTOBt V. H.

Et vero praefidens videbatur vaticinium, ut qui intra menses admodum quatuordecim ex canonico Bo7i07iiensi ad summi poniificatus apicem ascenderet
:

tiam probavit eventus

veram iamen prophedie xxvii Novem:

non.

h3e ipsie litlerse

Maji a Waddingo exhihitis (2). Sed sua non carent difficultate, quam ab historiographis Ordinis Minorum solutam non invenio. Nempe qaoniam Euge(VI)

brisli^o creatusepiscopus, diew Martiili^l electus fuii summus Pontifex Thomas de Sarzana suh nomine Nicolai V. 114 Statim porro ab iniiio vicariatus sui ofpcio voluit Sanctus, ui studia litterarum inier Ohservantes fiorerent ac propterea in
:

fudia

litera-

ria yromovel

Consiitidionibus, anno 1443 editis, praescripsit

(0),

omnibus

vicariis, suae curffi coinmissis,

nius electionem Primaditii confirmat vi Maji, jam ergo capitulum illa die celebrabaiur ast alt7'a exparte, tesie Waddingo aliisque (3), idem capitulum convenisse dicitur sub festum Pentecostes, eo anno in diem v Junii inciden:

inquibuslibet partibus Cismontauis, quatenus, habita uotitia (de voluntaie Pontificis et Car-

tis,

adeoque

toto

antemense Eugenius ratam

dinatium), quamcitius poterunt,quiIibet vicarius iu sua provincia determinet unum vel plura loca juxta possibilitatem et aptitudinem Fratrum provinciGe, in qua vel in quibus locentur Fratres idouei ad docendum pariter et
discendura, qui i^roficere valeant,
primitivis scientiis (liiieris

habuisset electionem, non tam factam, quam faciendam. Censeo itaque expiingendum fesium Pentecosies, et substituendum iniiium

nedum

in

Maji tamquam principium

capituli, in con:

philosophia), sed etiam in

humanioribus et sacra pagina, Deo

ventu Aracxlitano celebrandi errorem vero derivatum censeo ex more, quo consueverani et consuescuni Minores hahere festa pentecostalia tamquam dies specialiter deputaios ad comitia sua celebranda atque hinc factum
.-

duce. Kt hoc
fieri

cum

affectu et sine dissimulatione

debeat per quemlibet priedictorum, ad me:

ritum obedientise salutaris

res

ut tam praedicato-

quam

confessores, sine defectu et errore,

existimo, ut scripiores. quum viderent capitulum generale mense Majo congregatum, id

ad Dei gloriam et animarum salutem, eorum alias erit in praeofficium valeant exercere judicium conscieutiarum vestrarum si quem: ,

ad festum Pentecostes ex more, erronee iamen, traduxerint. Similem errorem redarguit Waddingus in celebr^aiione capituli sequentis seu anni H49, ui infra num. 115
monstrabimus.
tUctionem Nicolai y prMdicit;

quam

promoveritis ad

offlcia

prffilibata,

nisi

et idoneura et sufficientemoccupari permitguardiani non occupent nec

Vicarii

quoque

in tant Fratres idoneos ad discendum, neque

^ 1(1 ^

eit

trans-

scribendo * neque in

aliis

laboritiis,

nisi

in scribendo

113

Tempore
;

triennalis regiminis Jacohi

quantum
sine
est

inevitabilis necessitas suaderet.

Non

Primaditiiobiit Eugenius,scilicetdie\xiu Februarii 1447 guo tempore S. Joannes Capisiv&uns AquiltS in Vestinisagebai. Cum fratre autem Nicolao Teutonico pensum sacerdotale persolvens quum ex pia consueiudine ac summa erga sedem aposiolicam reverentia, Officio divino adderet coliectam ordinariam proPapa, ad illa tamen verba: famulum tuum Eugenium subrogavit nomen Nicolai seu
,

quorumdam obmurmurationibus recepta

;

Sancii nostri ordinatio utpote qui timeperiret rent, ne per scientiam et eruditionem vera. Sedvaaurea simpliciias et humiiitas iimorem monstrant plurtmt

num hunc fuisse

doctrina viri et familia Observantium illustres, qui ab ipso minus quam sanctitatc

non

tempora Ordinis principio ad usque nostra ^ discutiendas istiusmodi dtffi' -----floruerunt. Ad /v^^- ""-'""
^h^nt^it fracta-

rUu prophehco mr sanclus prsemderet

prcediceret,

et

'"^^ P

futurumPontificem appellandum fore Ntcolaum. Etenim intervallo dierum .( ,. j j rr i dmdecxm, seu a die xxni Fehruarn quo obnt Eugenius, ad vi Martii. quo Nicolaus electus fuit, fieri non potuit, ut Aquilx, in cwitate Lx miUiaribusii) Roma distante uterque

%'2 '^^^ , Determinatiombus Qusestii3-.Doaw

_,.,,,,

^^^^^m quandoquidem,

ut docet

.,^ njj^si (7), nnumcircaRegulamti.riancisci.wu^^^^-^^vi' .^ apostolica; Sedis missioae j^^J^^^

"^' prxdtcatioms 0P' ^t confessionis fidelibus ' ^.'ilatem impenaauL, vuiti^ii^^'-'' ^- -^" tmpendant, concludtt ^. Doctoi^
.

^^''^

-^

evenius

sitnid igyioraretur; certe isto xii die-

studiilitterarum,
experientia,

rum intervallo, prius innotuit obitus Eugenii, quam electio Nicolai ac proinde ista mutatio
;

cum

optime, ut monstrat simpiicUate et humititaie

quw

w..7
stt

concilxari potest

(H).

Quidquid itaque

de

in oratione supracitata brevi post Eugenii obitum tempore, probabilius ipsa die xxiu Februarii, accidit. Sed summum pontificatum ipsi Thonise prsesignaverat S. Joannes quion enim ad Thomam, sedi Bononiensi v kat. Decembris 1445 admoium (5), gy^atulaturus acce:

Armandum de controversia, olim inter Mabillon agitaia, h^ec nuiiatenus Joannem

et

Ranai

studta titteraria

Ordinum Mendicantium at,

jferum Miea-

anno 1449 vicariaius sm ObservaniiumconvocavUtnconventumNemoioctm S. Francisco ottm conConventuatium ad cessum ei oh desertionem autem %n ceieOhservantes devoluium (Oj. Id Morho suo brando capitulo singutarecontigit. CosmasMeperdies xv impeditiscomitiis,ne
ris de Mugeiio,
^
to-n,

Primaditius \\h Jacohus

absoiuio fere

hw jfeneroi.-,

triennio. capttulum

deret, nihii simile cogiianii dixii virsancius:

"

Ad

cardinalatum curris, et adpontificatum

>

fesiinas.

Ruboresuffususepiscopus,\uivana
,

isiiusmodi prwsagia omitterei Secundum nomen tuum, Cui Capistranus nunc exhihes, sed iia et ,ca.. iua Thomam ie ua ^v fides c^ ^
:

admonmt.

(,)

Wddin6

25i -(2) HHd pag 255. A..nal. tom- XI. ,3g.

;^-';,^*, -.i.:,..;,. vTl. ,,.g.5^G -,)

chronoI.OH. Minor:V.dd.ns.
<j'^

m ^
iocrom
J.

DE

S.

JOANNE DE CAPISTEANO CONFESSORE.

,

convenerant, diceus, cujus expensis

iur. petiit

gramre-

^y Ouamvis auteni Conventuahum rum. W .^^^

tenta-

nihilominus fra-

V. H.

nempe

Primadittus Vtcarzus, ut liceret v^llas Fratribus per castella proa^^masque necessarxa qua^rere. Ast sibi in posterum ^ratres Cosmas bono animo jusszt esse ^ ne qutdpzam, duranttbus curaturum
,

'^"^/""; .^;^J
^^^^^^^^^^^

solvi ccepit,

non quidem

etiaL ad longius tempus ^^^;'"-' /^^^j^^^^.' die xviu Uajx 1449. domu set il). Tandem uthabent, aU V post pascha, non vero nica Marianus et Marcus sub Waddingus
(2).
,

^^^eral S. Capistranus, ^J^^^Ted in Ultramontana nam eodem mcolaus Vadpeti^^'^f "i.^^t./z^.c.m&.e.. Anna, ministri provin^^'SoTinisde S. concessit, utObserclSto^n
:

^ "^.
^^^^^^^

varUes 5;

suum

S^^

ejus

'^J

j^isdiction^ ^,,^,,^, ,^,^

mcafestum Pentecostes electus fuU Uerum Cismontanse S. Joanrius generalis famiiix

,

Obnes (^apistranus. suorum comitiorum initia, ne Conservantes capitulum ventuales eodem tempore suum electioni celebrantes, impedimentum aliquod
Preevertisse existimo
,

Turonensiin GaUia (5). Orisi^^hipropjijoi ^'^^{{'^.J ^ ^ 117 Erat id pro Observantium familia vulnus, in reliqua membra vitium pauiatim in-

f XrfL^

pridie kal. Septemdefeniii^

Objicere possent.

Electionem S. Capistrani
Nicolaus, sexto, post die,

confirmavit

Papa

serturum, ut monstrat Waddingus ad annum 1454(6). Sed maxime damnosse Obserquibus concessio vantiie erant rationes innitebatur. Etenim Nicolaus Vastellana
,

Maji ejusdem anni ad Antonium de Rusconibus, ministrum generalem,

datis litteris xxiii
etc. sequentis tenoris (3) Dilectofilio Antonio benedictitili, salutera et apostolicam Dilecte
:

Papa insua
decess07^em

bulia dicebat,
,

Eugenium

prse-

sinistra, ut verisimiliter

creditur, inforraatione circnraventum, Obser-

onem. i'rofecturus ad capitulum dilectus ad prajsentiam noI^r. Joannes de Capistrano

filius

vantes jurisdictioniministrorum subtraxisse; conventus et fratres de Observantia simulate ut senet contra eorum mentem et libertatera,
tentias, censuras et poenas, in litteris Kug-onii

p stram

se contulit,

et,

ut nobis enuntiavil

se

vicarium electnm fore ac publicatum, ipsum, reliattenta suae praesenti vitffi honestate ac auctoritate nostra coufirmagiouis observantia,

contentas evitarent, vicariis de Observantia, non sine suarura scrupulo conscientiarura obedivisse (7). S. Capistranura fugerenonpoterat,
infligeretur per insinuationes, faciieque prcvvideistiusmodi prastextu conscientise bat ex hac iibertate

vimus

et pro

confirmato haberi debere deceret g:rate

quantum vulnus Observantix

,

nimus. Tu erg-a illum benigne fac

suscipias,

sibique favori et prasidio,

nostro

intuitu et suis benemeritis, esse velis in omni-

vestita,

bus. qujB ad

eum

et cseteroa

de Observantia

speclant,

nobis rem gratam cupis efficere, ac euradem confirraes nam quo illi te favorabilioi-era praestabis, eo nobis gratius futurum
si
:

existimes

si

vero contra

fieret,

quod non

cre-

dimus, tanto uberiorem assistentiara et favorem consequetur a nobis. Datum Spoleti die xxm Maji, pontificatus nostri anno iii.
fratrc9
i.ioi,

regularem discipiinam enervatumiri. Quapropter, ut malum imminens a famiiia sua averteret, jussit Capistranus fratres suos orationi etjejunio instare. Prae omnibus ferventissime Deum deprecatus est Franciscus a Papia, cuiappay^uit Christus, et moerentem Ut quid propter ista consolatus, dixit (8) turbaris ? Cur tantopere commoveris ? Cujus
:

//

est

fraudti
talot.

accu-

MaUh.

110 Ftorentiam igitur, qua in civitate circa festum Pntecostes, illo anno 144-9 in ipsas kalendas junias incidentis. capitulum generale Ordinis celebrabat Antonius de Rusconibus minister generalis adiit S. Joannes Capistranus. Et quidem Antonius ratam habuit electionem Capistrani in vicarium generalem sed simul capitulares eegre admodum ferehant, familiam, numero, sanctitate, principumfavoreeiopinionepopulorumiltustrem, adeoque viis omnibus e gremio suo divelli tentandum sibi existimabant, ut hsec divisio, Eugeniana preeseriim bulla,quam numnu 1 05 et seqq. attulimus enata et confirmata, tandem tolieretur. Conventuaiium conatibus favebani quoque non pauci inter Observantes, severioris disciplinas et arctioris paupertatis pertsesi. Prasiendebant sciiicei Reguiam S. Francisci exigere, ut omnes Fratres haberent ministrwn generaiem, cui tenerentur obedire. Quasi vero ad sedem aposloiicam non pertineret dispensare in iis omnibus, qu^ ab eadem auctoritatem suam mutuata sunt hoc est nempe ut recte animadvertit Waddingus (4), excolare culicem et camelum ^lutire *: nisi itaque S. Francisci Reguia extollatur supra canones universaiis Ecciesiie, denegari non potest Pontifici potestas relaxandie Re, , :
;

hoc opus ? Cujus famiiia ? Nonne mea ? Ego prosperabo et crescere faciam in gentem ynagnam, quee prcV multiiudine numerari non poterit. Quis e tot diversisque nationibus sodaiitium hoc coagmentavit ? Quis adeobrevi
tempore, tot contradicentibus, multipiicavit ? Ego feci,ego ab inimicis defendam. Qui vos conturbant, non facient impune abhacvita resiiientes posniiebit, sed perseverantes bene habebunt pro desertoribus aiios substituam, quieorum coronas suscipiant " Hisceverbis ipse S. Capistranus confortaius, Ponttficem adiit, artes adversariorum detexit, contra
: ;
.

caiumnias obarmavit idque tandem obtinuit, ut Eugeniana bulla suo inrobore in Cismon:

tanisperstaret. 118 Neque sua Ultramontanee {amiiise conMorsilia desiderari patiebatur Capistranus. Vicario generaii , tuo enim istius familiee

iun"f

Joanne Pieroche seu Mauberto, diexxiv 1450, Athi in Eannonia (9), Theodorico Aurigse, provincige Franciie vicario, commisit Pontifex curam convocandi
generaie, quod
costes,
et

regendi capituium

Barcinonem ad diem Pente-

anno 1451 in xm Junii incidentis convenit. Monuit autem S. Capistrauus paut prudenter eiigetres Uitramontanos quas ex Waddingo litteris rent, datis
, ,

subjicimus
lectis

(10)

gulee FranciscantV, utpote quipossit, omnibus fatentibus, leges ecclesiasticas solvere, secun

vantise

dum

opporiunitatem personarum

et

tempo-

patribus et in capitulo generali liarcinone congregandis. Reverendi in Christo patres, prs,

Reverendis in Christo difratribus Kegularis Obser-

(!) GonzUR. Orig, Seraiili., pag.23t. (2) Auii. lom. XII, pag, 2S. -(3) Wadding.Aiin. lom. XII, pag. '29. (4) Annal. lom. XII, pag. 31. (5) Ibid. lom. XI, pag. 290. (6) Ibid.

(S) Ibi.l. pag 3l.-(9)Anii. (") Ibid pag. 33. pag. i!l2. lora. XII. pag. ().j. Cfr Hai!.sii Auclar. SS.Belg.ad XXIV Aug. llO) Ado. lom. XII, pag. 109

ceptoresque

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

salutarem ceptoresque mei praecipui, gratiam
et

305
tanta fautrice adjuti, sine
observetis.
iOCTOlt
j.

ante professi

estis,

V. e.

pacem

ia

Domino sempiterDam.

Intellecto

macula calumniae

Erigite

itaque

semperque superiori tempoie obitu recoleud patris nostri memoriffi communis

venerandtE ut debui, non potui fr Joannis de Mauberto, propter suarum virtutum non condolere, tum tum proprffistantiam et vit sanctimoniam,

animos, araplissimi patres, et pariter imploremus merita vetustissima patrum excitemus

,

gratiam majorum nostrorum

caritas

praesidio

quorum

adsit sanctae vestrge congregationi pulcberrima

ptercommunem utilitatem, qua privati sumus. accidisse Equidem ad summam mihi censeo

quam quam

esse orbatos, qui moestitiiim, tanto patre nos

euangehcarum, communis pater. pastor ovium Christi optimus dux magnie sortis exercitus
:

quam persuadet religio adsit pax, natura ipsa proclamat; adsit concordia, christianum nomen sublimiter edocet; adsit veritas, quae suis viribus nixa, omni tempore superat, vincit et triumphat ; adsit denique
, ;

unitas,
tia,

quam

parit Ecclesia

quam

prajbet gra-

mihi conejus saue obitus tantam exstiterat quod nesciam, quid tulit molestiamet dolorem,
quidve acerbius pogravius. quid difficilius,

quara tribuit Christi Domini ac Dei nostri summa benevolentia ut pastorem utique reli;

giosissimum

et

sanctum eligere

possitis,

ut

quum tuisset afferri. Quamquam, naturam ac humanarum recoUigerem, et contemplarer , ratio ipsa
fragilitatem

me ipsum
rerum
facile

vobis utilitati et praesidio, nobi.sque commodo et jucunditati sit futurus. Valete in Christo

Jesu, et

me

vestris sficris orationibus

quam
arbi-

miuuitetdelinivit dolorem
.

meum

tum

vero

diligenter commendate,
trata vestro,

meque utimioi

obiisse maxime quandoquidem illum non amoena paradisi verum potius revixisse et ad persuadeo, sed cerspatia evolasse, nou solum
tior
adbonatn elcctionm Vica-

dum

mihi vita comes. Venetiisxiii

Aprilis 1451. Vester, etsi iuutilis, fidelis tamen coadjutoret servus, fr. Joannes de Capistrano,

sum. Sed de

his hactenus.

rn

protrahatur sermo, 119 Et ne noster niraium quibus necessarius sermo havenio ad ea, de digna relabendus est. Certior factus sum fide institutum atque colendissimi patres tione, vestrum sancitum esse, utgenerale capitulum ommno Barcinone, futuro festo Pentecostes y<...^.^ paire novoque pastore celebretur, pro novo patre uuvuhuc
,

Optime , ut videtur cecidit in capituli py^aesidem, Theodoricum electio

manu

propria.

Aurigum, qui commissaynum suum pro natione Hispanica instituit Alphonsum Boro-

xium

cujus labore

et

industria confirmata

fuit Regularis Observantia in regnis

Hispa-

niarum
(^

(1).

attuiit laetitiam et eli-endo, quod tantam mihi

jucunditatem.

utidcontraomnempris

^^, VanOS SanCtUS tundat COnvftnt.U. ventus

quaeso, dolorem consoletur. Sed animadvertite, esse virum utique patres, vobis eligendum integrum, pium, eruditum, expertum

Observantium

in iu Italia;

et

Tertium Ordinem
suscipit.
.

in tute-

bonum,

atque sanctum nam sic omnes pastorem eligatis. Spinut, quales estis, talem concedat Sanctus vobis, illum invocantibus, tus vosgubernet; pacificum virum, qui unanimes
;

ratio persuadet,

lam
L

...

dolescentem Observantium famttiam ^. ^inenjw

Capistranus non solum rexit sua
et

rt

ConiiwUui

Cfl*

iVjoannes
prudentia

clementem, subditorum prupossit compati Infirmitatibus omnia optimo et madentemque, qui regenda denique, qui obturo consilio regat justum ac servanda Religionis stinatos zelo tuendse
;
;

qui errata fragiliter remittat, et

ab adversariorum obtrectationiqu^etiam, ipso in Germania existente, bus,

vehementius creverunt, vindicavit ; sed prgepromovit. terea domiciliorum midtiplicatione Germaniam conUtomitiamus fundatos per hic loei tanventus, de quibus infra agemus, et monalium ascetena eos conventus

percutiat.

Vos autem velim esse intentissimos,

sit

ut

eligendus ardentissimus

zelator totius

tum

Observantiae sibi nostrffi familiae, quae

nomen

voluntati fratrum vindicat, adhareatque semper uno animo unoque in Italia, adeo ut semper una nobiscum corde, tum factis tum opere vos
sitis.

suos agit referemus, de quibus per Annales Waddingus, ad cujus narraiionem vtx Lucas aut hiquidpiam adjiduni Sancti biographi
storici

Ordinis.

Admoneatur autem ut de omnibus occurvel

quie ad dedecus rentibus aliquo pacto totius nostrae

,

incommodum
accidere

S Capistrano supranum 63

Primus conventus, quem a fundatum novimus et de quo

nos acturos promiswius,
est

familiffi

pr^dwaitone Capistranensis. Etenim Sancti

construere asce:

possent, reddat nos curiae Romanse tiores , ut nos propiuquiores remedio opportuno prov.dere.

Italicos diligentissime cer-

excitati ejus cives, statuerunt terium, posieris eiiamprofuiurum

quumque
xn aperto

valeamus

de

Inveniet sane
tutelara.

omnes nos semper

parratissimos

familiae defensionera et ad votaetad utriusque

fMendam
hortatur.

...

120

Hac quidem omnia

si

recte

fecentis,

ambigeretur de loco, Sanctus, qui eedtficanaere pr^dicabat, dixii, conventum iunc super audxendum eo loco quo columhv, requiescerent. tt nx tium capita volitantes, incertumque volatum, tandem

mst vagum

utraque familia.ffidioptimi patres, reflorescet

aarumsubsiiteruntjuxiavetuscastrum,quoa

Ecclesia, congau. ficabitur sfficulum, Iffitabitur congratulabitur Christus, col-

ad comites Celani

pertxnebat. Istic ergo

^e

debunt Angeli,
Iffitabitur

iUa quoque cujus pio gremio B Erancisco nihil dicam, in excrevit, jucundo prfficoaluit et

unus Deus; sancta et invidua Trinitas pudicissima, ut de Mater Dominl

fundum concedentu nublico, comiiibusCelani coenobium, in eoque sacelbus exstrucium est titulo postmodum msigne,
lum S

nostra Religio quod ut Euangelium Filu, flidio vobis aderit.

Capistrani conservantur, ejvs in cujus thesauro hactenus sacra et diplomata scripturm, jocatia seu vasa

pontificia.

In Registrosecundiejusvicariatus

(4)

Ur Wadding.

Aan. tom. XII, pag-

HO

el 42.

reperiuntur

,,

806
AOCTORK
J. V.
II

DE

S.

JOANNE DB CAPISTRANO CONFESSORE.

cum
opi/ictbus.

reperiuntur pacta conventa

ubi montirulum Castri Veteris,

fertur, serenis-

conventum fabricaluris Hisce ad}tcit Waddtndie XXV Jutii H49 (1). partern i-strur,tentt, ,uod 'guspr.cipuam Celam comxttssa dedtt. Cobella seu Jacoba, ^anctum .trum gZdgue summum ejus erga nos ex Waddtngo ll!^^umJndicat.Memet

e,us

simum olim regem

tanl.

'."2n
.

3" ad^debeirnd^m ad "^

Desideriura fec.sse baBtiperfidos intideles et Sar; ,;

r~,

nhab^an
^,^

^ civitate. quae

F'<1"; '""

^.^^^^^

V^^^l^^^^^^^m ^^^ necessariis s, e^domorum cu^^

^t perfectionem dicti loei. eccleet con|,ruenti-

fundatur a

Comiim^
lani;

Ce-

hisceaciisinserimusi:!). . ^, comitissa Celani etc. 122 Cobella de Celano, seternam et omnibus Cliristi fidelibus salutem Imraensa Uei sinceram in Domino voluntatem. perspieua recensentes, nostri beneficia mente
-

^^ ,^,.^,,i, p,,.,^ Observantia nuncupantur, dicti Ordinis, qui de perpetuo exhibendura, omad divinum cultum auctoritatis plenitudinem offerennostrse

nem
tes,

perrautationes, donationes et concessiones,

gratiarum actiones quas, quales et quantas nec mens nostra debitas Altissimo referamus, potes^t, nec lingua proferre, concipere
debilis

quosUbet nuncupandas aUenaseu quasUbet et hinc inde factas. pro dicto loco sedifitiones, homines dictae terrae nostrae Capicando'per
strani, prEedictofr.

nec manus
tanta

articulus desigrnare

quum

tot et

Joanni velalteri cuicumque

bus contulit succesmisque antecessoribus dona nostra tate fragiU sive, nobisque pariter hac

temporipristinis vetustissimisque nostris raagnificis escellentissiretroactis,

jam

persouae directas et coUatas , recipienti pro Ordine et Fratribus antedictis, ferventiori de.

animatae aftceptavotione accensae et animosius

munera non

raediocria

praestitit

dignative

multiplicibus nostramque personam ac statum a periculisetdiscriminibusdig-natus est, iteratis

et

mus, coufirmamus, approbamus et omnibus modo, jure, via et forma, quibus meUus possumus roboramus ei ex certa nostra scieutia
:

sed

meritis, frequentibus vicibus, non nostris exuberantissima bonitate liberare. eju9

nostri pectoris, toet ampUssima UberaUtate quidquid ad jurisdictionem nostram tum et

et Quare ad bonorum cunctorum temporalium largitorem nostrie mentis oculum spiritualium

jura spectat et pertinet et ad nostrse curiae aut posset quomodoUbet pertinere. contiiigit
sive

ratione tertiariae ex
et

viribus elevantes, nostrique ingenil aciem pro erigentes, obnoxias nos ipsas recognoscimuset
strictius

nobiUum

feudaUum,
,

aUenatione rerum sive quibuscuraque

obligatas

avide cupientes

si

non

pares

et

condig-nas,

quales debemus
et

et tene-

mur, saltem impares

diebus
vitae nostrae

imbecilles cunctis

praedicto fr, Joanni aUis ratiouibus et causis, concedimus, donamus, recipienti, ut supra plenarie recedimus, tradiraus et integraUter ac nostro GaUiani, laxamus.etc.Datum in ca.stro

gratiarum actiones reddere pusillam nostram valetudiimmortales juxta nem et virtutem et quas per nos ipsas condignas laudes exsolvere nou valemus, per suos devotos famulos, suoque cultui dedicatos anhe;

annolH? diei mensisDecembris.xi indictione. 124 Vicinum Capistrano monasterium funnempe 1447 davit S. Joannes anno eodem, Aquilana verbum Dei quum enim in civitate tultt, seminasset, eum inter caetera fructum
i

Aquil;

lamus perpetuisteaiporibus explicari

ferre,

ferventi

Francisci, jamut Virgines tertii OrdinisS.

desiderio intendentes, ad hsec possibiliter

opem
non

jam Regulam

curam

gerere,

openim

prfcstare, nec

S. Augustini sub regimine Pr%dicatorum solemniter professurae,

consilium sequanimiter et auxilium exhibere, optantes bona temporalia in aeterna prffiraia

FF. muquorum eorum, tato consilio, et de licentia S. Clarge asintererat, arctiorem Regulam

commutare.
ad prece
S*

123

Unde ad perpetuam
Christi

rei

memoriam,

uni-

Capifitrani;

versis et slngulis

fidelibus,

ad quos

praesentes nostrae patentes Utterae et prsesens authenticum privilegium pervenerlt in futu-

rum, harum serie notum facimus et testamur, quod de licentia, beneplacito et UberaUssima
voluntate mag-uifici et exceUentis domini consortis nostri, D. LeoneUi Acclozemora, comitis Celaui, strenuissimi miUtis et armorum capitanei etc. VenerabUis in Christo pater et fideUs-

asstgnationem sumpserint (3). Eam autem ex testamento parlhenonis (nam fundatio integro fere jam sub Clemente VI id est ab Sancto nostro praecipue esse sa^cuto existebat) V, monatribuendam monstrat bulla Nicolai in qua dicuntur ist^ fceminae sterio concessa,
honeste, caste, laudabUiin congregatione satis ex eis sincentatis et ter et devote, aUqu etiam vixisse, ad perfeviro-iuaUs pudoris integritate

ctiorem

statum
dilecti

arctioris vitse

simus crator noster ac soUicitus promotor ad atque praedicator et exercitium virtuosum

,

nibus

ac frugem meUoris necnon aspirantes, consiUis etpraedicatiode Capistrano, filii, fr. Joannis
,

exhortator noster ferventissimus et devotus ad

professoris, inductas, Ordinis fratrum Minorum, Ulo S. Clarae profiteri, et iu

primam Regulam
piscere.

capessendam gloriam sempiternam, fr. Joannes de Capistrauo, Ordinis Minorum, suffuUus auctoritate apostoUca, nobis evidenter patefacta,

ferventius concuperpetuo Altissimo famulari

Ac dictum monasierium

sic

erectum

recepitseu recipi fecit

quemdam novum locum

Christi

sub vocabulo

seraphici

Confessoris

regimini et gubernationi Vicarii provinOrdinis Minorum de Observantia Anno porro ci^ Pennensis subjicilur (4).
sequenii,

Fratrum

B. Francisci, sub cujus vexiUo et Ordine ipse idem fr. Joannes, in Observantia Regulari professua
,

nempe

1448,

dum

S, Capistranus
,

exhibet Altissimo famulatum

quem

gloriosissimum
,

B. Franciscum

et ad Confessorem devotionem prEecipuam geri,

Christi

mus

cordialem

in

pertinentiis terrae

nostrse

Apruiios ad proultro citroqueab Urbe ad canonizaiionis S. Bermovendam causam de nardini discurreret, convenium Fratrum Ursiniw seu Orsonise (Orsogna) Observantia, m Aprutio Citeriori, 3ere oppidanorum sedtfi-

Capistrani, in loco ubi dicitur PaUimbara, apud

candum sub
(3) Ibid.

titulo

B. Virginis Annuiiaix,

(4)

WaddiDg. Ann.lom. XI, pag. 312.

[i) Ibid.

\.

c.

pog.

322.-

(4)Ibid. pag.l3.

admisii

admisit{l).

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBIllS. Datum Eabriani, Eodemcirciter tempore inoppido

anno ni

807
Caraerin. Dioec. anno Incaxid.
AUCTOMI
J.

CamplidicecesisApruiinee (Teramo) in Aprutio

nationis dominicffi 1449, pridie

Octobris,

V. 4!

nosterconventumFratmm licentia Pontificis Maximi, accepit, civibus CamplensibuSj fundando novo convenUlieriori, Sanctus

imo de

126 Quamvis autem illimitata videatur pontificia concessio viginti conventuum, td ubi'

n tnufn

Crt-

tuiimparibuSfConcessum fuit, ut quamdam vineam, ad ipsos pertinentem, venderent, cujus pretittm construendo asceterio insumere

cumque
est

construi possint restringenda tamen ad familiam cismontanam, quam tunc regehai S. Capistranus, ei ad quam solatn ejus
;

bulla Nicolai V, Joannes Capistrain qua expresse dicitur, S. mis habere auctoritatem ad fundandos conventus, quamvis tttnc quidem vicarii generatur.

Dehac fundatione exstat

se extendebatjurisdictio. Probabiliiervi istius indulii, in insula Creta, reformatus fxtit, pe-

tentibus civibus et rem urgenie Francisco Dandido, Sancti familiari ei amico, conventus Minoriticus, quem Waddingus, tam in textti quam in margine, in oppido Cylei eonstituii

lis
Trojt

officium non teneret (2j. 'Wo Idem Sanctus noster, iierum vicarius generalis, anno 1449, in mandatis dedit Joan-

ni de
geli,

Monte Alcino, vicario ProvinciseS. Anut

Nam
riy^e

erronee, vitio forsan iypoihetee (6). Cyleum oppidum in Creta insula repe: :

3edificationem conventus Trojse, quee civitas est episcopalis in hodierna provincia Capitanat^e, olim Apulice Dau'

curaret

nonest sed

est

scrihii

Gonzaga

(7),

oppidum Cytaeum, id recte quod Celiarius in suis

;

ni3e

(3).

Eodem

quoque anno

S. Joanues

capiiulo generali Nemoris

7^ogavit

Romam
/.

rediens,

Marianum Senensem,

U. docio-

mappis medium inier Orientem et Occiden' iem in limbo septemtrionali D'Anviile autem in mappa, pro Historia antiqua Caroli Roiiin confecia, Orientem versus in eodemiimbopoHasc inier geographos diversitas derivanda est, ex eo quod antiquiores male Cytasum oppidum cum urbe Candia, vere in media insula constituta, confuderint. Asi Cyiseum
nit.

7-em, ut in loco Sense Longse,

quod oppidum
:

li

Tuscise est, conventum wdi/icatum vellet annuit Marianus, conventus erectus, mutaio priori iitulo S. Marise de Monte Batbino, S, Bemardini nomen assumpsit (4). Quum autem plurimge civitates conventus Frairum de Observaniia sibi expeterent, aique grave

quandoque

tum Romanum

pro eorum singulis indulexspectare, Nicoiaus V, sibi gratulatus Ohservantise propagaiionem, concessit Sancto nostro, ui in viginti locis conesset

oppidum est hodierna Sethia, ut videre est in Atlante historico Spruneriano (8). Quod vero Cyi^ensis convenius idem haheatur ac Candiensis, monstrai Gonzaga iaudatus dicens : conventusCytaei (vulgo Caudia) non ignora:

hat certe Gonzaga, qua in urbe situs esset con venius, quem tam ipse, quam Waddingus,

ventus erigendi faculiatem expeditam haheret. Bidlam,Sancio inscriptam exhihemus ex Waddingo (5) Dilecto filio Joanni de Capistrano, Ordinis Minorum, de Observantia nuncupa:

torura, professori. Inter ecclesiasticos ordines,

in

signant commodissimum Observaniibus, illuc in itinere Hierosolymiiano uliro ciiroque appeilentihus. Dein, tesie Joanne Cotavico in suo Itinerario Hierosolymitano (9), Candiee est insignis S. Francisci hasiHca, cui adjunctum
est

domo Domini

mlUtantes, id ex benedictione

coelesti Ordini tuo et illius Fratribus

magis ad-

scribitur. ut efficax testatur experientia rerum, quod ubicumque degunt, populos ad salutis

Minoritarura raonasterium penimplum atqui uierque historicus Franciscanus, Gonzaga et Waddingus, dicunt conveniwn Cy:

gratiam evocant, sibi proticieutes per vitaB meritum, et aliis nihilominus per exemplum.

Quum
Christi

itaque, sicut exhibita nobis pro parte tua

ssepe contingat, nonnullos
fideles ex devotione,

petitio continebat,

taiensem tiiulum S. Francisci gessisse unde duhium non esi, hos scriptores Candiensi civitaiinomen Cyia*i perperam affinxisse. Retinuit tamen Candiensis conventus aiiqua annua iegaia, prseter morem Ohservantias
:

quam

a dictum
allici

Ordinera habent, tuisque sermonibus

terrena in
coelestia

ad

commutandum

etc.

loca

^ quaedam

pro usu et habitatione tui Ordinis fratrum fundarent construerent, etc. Nos ig-itnr quaetc. tibi,necnon pro tempore exsistentibus ruracumque provinciarum, juxta morera Fra-

trum Minorum, de Observantia nuucupatorum, Yicariis, viginti loca, ubicumque consistentia, cum ecclesia, campaniUbus, campanis, hortis,
hortaUtiis et aUis
necessariis
officinis, sitibi

quod sed hujusmodi moderaiionis raiio est, aiioquin difficuiier vitam sustinere Fratres parum possent, inter gnecos schismaticos anni amicos, et optimates laiinos, poiiori solitos (10). parte in suis viiiis rusticari mandaiis 127 Franciscus a Saxoferraio in Cardinaii Firmano, Ordinis Miacceperat a norumproiectore, ut moniales Ordinis S.Clar^,prcvseriim provincias S. Anionii, quse read puhlica Veneia olim fere claudebaiur revocaret pristinam disciplinam reguiarem atque hinc facium est, ut dictus Franciscus, cooperanie imprimis S. Capistrano, monastePerusinum Montis Lucis reformaret.
,
:

Perxm,

vel iu aut iUis aUas canonice consignentur, vobis ;d congTuentibus et honestis, locis ad eosdem Christi fidelcs forsitan assignandis per domibus, ecclesiis cura campaniUbus et officinis hujusmodi fundari, construi et ffidificari facieudioecedi ac recipiendi et perpetuo retinendi, requisita etc. concedimus sanorum etc. minime

rium
ad

Quodeffecium est,regimineaConventualibus Ohservantes transiaio. Quaetamen moniain

Et insuper universis et sing-ulis Ordinis Fratribus, quos in locis hujusmodi dicti omnibus pro tempore residere contigrerit, ut uti etc. valeant et singulis indulg-entUs etc. concedimus:jure etc. salvo. NonobstantifacuUatera.
etc.

reformationem admitlere recusarunt, dispersas fuerunt. alias domos Conventuaiium esset jusio monasteno Quapropter, ut suus numerus virginum, et moniales, reformaiiotnsirw amplectentes, haberent vitae novx
les

nem

ctionem

et

exempium,

monasterio Fuigmate

bus

fel. rec.

Bonifacii VIII etc.

NuUi

erg-o, etc.

Perusiam sorores Lucia? educt<e fuerunt xxii Decembris 1449, una viginti quatuor, die

2 Ib.d. pag. Wnrfdins- Ann. lom. XH.pag. H. r.-(5) >^'d- P^S^ ^j^ ei K10.-13, \U. pg. 31. -(4) Ib.d. l. Scrapb. pag. 9.- (8} ^tr (6) Ibid. pag. 67.-1") De t>r'6(I)

Tab. LXI.I.Xn, XII, p8g.67.

(!>)

Pag- 7.

(10)

Wadding.

Aiin.

lom.

42

cum

Ociobris

Tomus X.

ftOCTOlt J.

Sulmonensi abbat>ssx ,, Maraarita

1

mu-

(r'emo
iv

V. H.

^.Xra

ZnSTrigor

hoc Brevi in tantum crevtt et sanctitat.s disciplin.

plures. gu^ad fun7amautel eo prodierintmonasterraEuguH-

Martyrologio Fran'''^.^aem Ordinis Breviario. ejus -s^^^^^Zlem xxn Octobriskabeatur.

k

,^

.^

Ma?'

rMas
^ur^^

^^ ^^^^^^^ .,

rZ cZeevocatx.
rj.>.* ^.
/i*

dZaaut

IretinU

reformanda, Biturgiense

MonUsfalrependerunt alns sororxbus

et

benefia mginatibus acceperant

,,m Or.iii.em

Terlium

Ordmem

S.

Prancisa

q'^
,

defendit, edito libro,

quem

'"^.''P"'
:

?'

sorium Tertii Ordinis, a S. ^^-^'^^^^.^^^''^^JSto

mcrifaceret, per

Eumdem Ordinem.utomnes fidfl^'ml] Poloniam ei

Oermamam,
mefaZs:Zv^^^^<^r.u.^^^^^^^ Waddxngo Waddmgoi^.a^ _ Uult. exstant, Multa^ exstant._ teste i^-f^fl Ord.nis ad S. ejusdem ^-Vf^^^^^^-Tne^oSa cii ^a "?"" U, quibus Sanctum consulunt

j^^anlaz de Gtelinquit, et alii confundunt ]^''l%^^^,^,^ T"j]^.^i^^, ae Gielnow) cum Lad.slao hunc fLa ^.^.^^^ ^ ^ ^^^^^^ CapistraB. Joanne Hungaro, quem diximusa ...._ /-i,^^ii o-uftrrtianum. IlleexCracoviiB guardianum. lUeexno constitutum Minoritis connumeratus tra hic intra Polociam adventum Capistrani in Poloniam est'- ille ante guardianum egerat ia convenveteranus miles CosleoetBitonoinSUesia;hic sub Ulud tibus Cracovi^ Cetempusstudebat in academ.a naGielnovius anno rum B. Ladislaus

^^.^^^

UW

Augusti 1462 tus (9), in consuetud^nem cum ^^ ^, (lo). magnam haber-ejuverm nonpotuU negue

Ordinem Minorum

Capis.rano

suafunas proferam, C.-^-;-;^ f^' /^^i Keverend.ssimo in '"f t P*" Waddingo nfr.

Fratrtbus octoginta auindennis pnepositus

W JoannideCapistrano,hBret.ca=pravita.s
: ^

l^ais

nostra. ^' '="^! quisitori, unica^ spei

1505 cuL fuU obiit autem anno E habuU ^Lue eus immemorialem ratum videre et Senedictus XIV. ut 'J^j;^
:

millima subjectione

cum

f"-."^ deh.ta o^^ed- tm e'

'^^^''^'f^'''^^

debetur 7Xm^rio Franciscano. S. Capistrano Jremr o

^.agnifici,

quod Aqm-

reverentia jugiter preambula,

BinChristoimsanctepater,etconsolat.onostra oculorum nostrogpiritualis, lumenque unicum scire ncn abnuat, rum. Pia vestra paternitas 1.:^ pKQfrnm pt. RnroSoroquodhaecsanctacoDgregatio Fratrum et tertia Regula Seraphidi ruin Poenitentium de omniFrancisci, quam Doramus
_

SeZTLmuLdo corpori S. Bemardiniapud ^^"^jj.^^^';. ^^, sepulto J;

'

custodes constto._ Convenluales g Sernardino, ^ ^.^ _^,^_ Observantes verum his moletuti fuerunt

stum erat in

alienis

xdibus habitare.

Patris uostri

sui verbi eloquio potens in regno Polonire ignito plantare, erigere et semiper V P. innovare, dignatur pariter imbre suo-

functiones, angustissimo sacello sacrasobire decreverunt Observantes custoproptereaque permitdiam sacri corporis Conventualibus Aquilanus, Consilio obslitU magistratus
tere.

nare dignatus

est,

rum

irngare inaccessibilium charismatum

et

et

nuanto ulterius, tanto plus

hilis

melius.

ipso

intra eamdemecstatuitque insigne sacellum Conventualium fabricare. Dmihf?

clesiam

au-etur spectaDomino cooperaute. crescit et et fratris Ladislai de patris

et religiosi

supervenerunt molirentur Aquilani. anno 1 54 script^, strani Uttera^ Cracovia

SCj^

conventus Ordine Minorum, guardiani

S.

Ber-

congregationis, nardini, visitatoris dict nostrae prffisidiis et documentis vitse salubribus suffulta tanpariter et esemplis, cui pro

commendabilis
tis

nostro Ordini favoribus, laboribus curis, buio

Quibus eis in memoriam xde magmfilem olim factam de ^dificanda dedicanda: invocationeS.Bernardim ca, sub ause quinque milha in ouam operam dicU rege^Alphonso. Neapolitano

revocat constitutio-

ZZZab
pertrasse.

futuro per ipsum adhibitiset in gratiapi V. P. Jequas et condignas conspectu

adhibendis, m

uvihus. reliquam pecuniam a

rum
C

Attamen actioues impendere non valemus. relicto iu refuV. P. super eodem patre, nobis et illi grates, giura et sohitium singulare simul, meritis irapares impevestris et illius

maxime obstmctts. conferenS. Bernardino suam addtdam esse. Capistrani epistolw

mm

dU concionando

S.

Jacobus Picenus

et^dt-

utcumque

ficiumanno 1454 inchoatum mentum suum anno Uli (H)-

acceptt compte- ^

pendimus, Deum pro felici statu vestro et imprecantes, voce concinna, votoque concordi

illius

nuippeadnostrorumnemopotestaddere
.__ 31

pleni-

"%

vestra -ii,,..Tn quoties vita tudincm gaudiorum, nnntif"^ vit.ft fausta

COnVentUUm J- ""^^ ^^^- FiindationeS ; rii-vnmoniQ p.f Polonia. Germania et rOlonia.

. ^

quia vlauditibus nostris pereipitur insonare, vestrum nostrum vivere et lucrum, et vere reputaraus, etc. Vadissolvi vestrum nostrum

in

leatV. U. P. sana,
Cracovise,
ip^so

Iffita

et prospera,

Datum

LJnia

die SS.

Fabiani et Sebastiani

constitutus, ageret pro templosui Ordinis in civiiate M^^f'^:''^

wdificanao

/^^^^

Martyrum (wJanuarii) annol455.fr. Bartholomaeus, indig-nus "Fratrum et Sororura poenitentium OrdinisS. Francisci minister. am Ordinis S. mLadistaum.dequo tn epistola agttur,
!(

propagandam defesse lahorabat ad suam in regionihus ^^Pf.^^^^^"f^^

ramham

/'ofontu

Hungarum appellat Waddingus, eumque,pe~

ritum regularis discipUmemagistrum, Guar-

dianum

dicit a S. Capistrauo prxfectum conCracoviensis anno 1153 (5). Ractenus ventus quidem recte sed errat, quando sub anno
:

.uihus e. VigiUus ^ut^i^ramonstrabimus, versabatur. "' '"/^^;"" conscripsU hteonscrjpsU )n Greiderer. qui accuratam Franctscanm, docetnos^^ stor,am Germanix primum futsse qut Obser S. Capistrannm

rna.da^Jont^l^o^ 1451

vantilm

Regularem

1462
facit

hunc Ladislaum Hungarum

eumdam

duxU (12',. rivLnol43.,v...Ua,^Sep.m^^^^^^

u

Austr^am tn^o quod Lufee Frobe, inquU. sc.o

tn
"

cum

suo

homonymo, B. Ladistao de

Saorffi

Ueligionistl3),

b.

.lacoou

(S)

\m.

i)ag.269.

l.

c.

1) Ib.d. |.ag.
l

la.

(0)1 .d. tom.

(7)

Acl.SS. lom.

Maji-, jmg. 1.00 el se.iq.

XI

(8)

r";J 5il l,pab-^"-

lom. (13) Cfr Watfa.T.g. Ai.a. '

^'

X-

i>g-

^''.

cllia

chiB. ( seu

piceno )

309 DIE YIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. moniana sit Germaniai tamen quatenus procopiam elargitus sit, tres
:

iOCTOKI
J.

conventus in Austria acceptandi et Fratres de at nuUum Observantia in eosdem inducendi vestig^ium apparet, hunc favorem effectu suo potitum esse. Primus hac in re honor S. Joanni
de Capistrano, anno 1451 in Carinthia, Styria et Auatria appulso, competit, quem Fridericus III imperator per suos legatos a Nicolao Vpetiit:et, Alberto, Austriae

vincia Austrise a S. Joanne de Capistrano, vicario generali familide Cismontange fun-

V. H.

data

fuit,

ad hanc quoque diem perpetuo spe*

^,

ctavii.

opem adjuugente
licos

circa obtinuit, ut varias controversias, inter catho,

initium

duce suam anni 1451

et

principes

ferventes

compesceret

haeresi

Hussitarum, sese de die in diem magis diffundenti,frontemopponeret. Peracto Venediem tiis paschate, illo anno ultimam sedem, XXV Aprilis, nacio iter Germanicum, de quo

132 Non diu post fundatum Viennensem conventum, inchoatus fuit Claustroneoburgensis. Est autem Claustroneoburgum (germanis Klosterneuburg) oppidum Ausiri^ uno et medio milliari germanico, occidentem versus Vienna distans (7). Istic olimerat parthenon virginum canonicarum, sed sseculo xv derelicius, cujus bona ad canonicos ejusdem

'g^^.^

plura infra dicemus, arripuit et die ut constat ex epistola Nicolai de Fera, alio loco exhibenda, Neostadium intravit vir Dei,
ix

Junii,

professionis devoluta erant. Igiiur quum illuc venisset S. Capistranus, pra^positus, petentibus civibus aream eedificando conventui Observaniibus cessii. Decanus Passaviensis,
,

familiae CisinontancV

vicarius

generalis

et

sede vacanie, ratam habuit donationem equentibus litteris (8) Udalricus Burchardus, Dei gratia Ecclesiae Fataviensis decanus etc.
:

commissarius pontificius. Mox Viennam Austrixappulsus, ita civitatem universam suis concionihus commovit, ut non solum foeminse

religioso,

in

Christo nobis sincere dilecto

fr.

vana

et lasciva

ornamenta

fecerint missa,

^
coiwentus:

sed induxerit etiam multos adolescentes ad valedicendum mundo, ex guibus plures per alios Ordines dispertivit, quinquaginta vero

Joanni de Capistrano Ord. FF. Minorum Seraphici Confessoris S. Francisci salutem et sinceram in Domino caritatem. Quum ex relatione vestra suscepiraus, certam aream, situatam in

Novemburga

Claustrali,

quam

olim inhabitare

Vienneniem

suo retinuit insiituto. 131 Pro hisce noveUis plantis excolendis Fridericus imperaior S. Capistrano obtulit, quem vellet in civitateViennensi, locum. Sanclitsvero, ne magnse urbis impedimenta cur-

sum

vitatis

incipientium retardarent, selegit in cipomoerio locum solitarium, quem sorores Teriii Ordinis hacienus incolebant his aliotranslatis, ipsehumile S. Theobaldi do:

micilium die xxn Julii' l^^ol cum sociis occupavit,acnovi conventus Guardianuminstituit Bieronymum Medioianensem, tyronum autem maglstrum Michaelem Siculum (1). Gon-

consueverantsanctimoniales, abeisdem dereli- E ctam et desertam, ita quod nulius in eadera appareat habitator dictara aream et relictum locum per priepositum et conventum monasterii Novemburgensis fuisse et esse vobis et vestris fratribus, sub Regula B. Francisci dictis de Observantia, ad inhabitandum concessum, ineodemque Deo perpetuo famulari nos, quanut concessionem ipsam tum in nobis esi auctoritate ordinaria, qua ad prseprsefertur, sens, sedeepiscopalivacante, fungimur, approbamus, ratiticamus et in Dei nomine confirma, : ,

mus harum
viffi

testimonio litterarum.

Datum

Pata-

zaga in hoc a reliquis

:

historicis abludit,

quod

dicat, Viennense tyrocinium a septem candidatis accepisse Septem, inquii (2), Austriacos

Decembris an. 1451. In horto ejusdem conventus exstani hodiedum, aii Vig. Greiderer{d),duo horologia solaria,du7'otapi deincisa, ab ipso Sancto,ut diciiur, confecia,
die XXII

bonSB exspectationis juvenes Minoritico habitu induit, coeterorumque Franciscanorum catalogo adscripsit. Unde istos solum sepiem invenerit

133 Ejusdem, imo majoris, antiquiiatis est conventus Brunensis. Inier urbes Moravise

Bi-unentam;

primum
eam

sibi post

Olomucium locum

sibi vin-

Gonzaga, non facile divinaynm. Qui enim numerum iyronum exprimunt, de quinquagenario conveniunt (3) alii vero (4) nullum n numerum allegantes, insinuant tamen initi:

dicat Bruna,

fluviis Sioarta et Zitta,

prope

se commiscentibus, affusa. Fratribus Minoribus, ait Vig. Greiderer (10), de Observantia viam aperuit S. Joannes Capistranus,

um

tyrocinii fuissenumerosum:'Vd.xii^m, ait

infudit

Thomas Cataneo, benedictionem

huic primo conventui, per
S.

Deus

Moraviam virtutibus et miraculis irradians, qui anno 1451, circa festum SS. App. Simonis et

Capistranum fundato. ut intra brevissimum tempus numerus eorum, qui se sub vexillo S. Fraucisci militaturosspoponderunt,ad ducentos ascenderit. Swit
Sietiam nonnulli, qui scribunt, Michaelem primum conventus Viennensis cutum fuisse Guardianum, Hieronymum autem Mediolanensem vicarium et noviiiorum informatopassim rem(5) sed Vigilius Greiderer, qui eo ab anWaddingum ad verbumexscribit,in
:

Juda

(xxviii

Ociobris), BruniiR, in suburbio

anteportamjudaicamdistrictum pro conventu erigendo suscepit, aceum, partim ex publicis, partim ex privatis civium facultatibus conditum, S. Bernardino Senensi dicavit. Inter benefactores Fratrum haud ultimi censentur piscatores Brunenses, a S. Joanne Capistrano amant, litteris beneficis, quae filiautia vocari
beati
SS.
redditi.

Sauctus

Nomen Jesu

muro civitatis vir incidi fecit, vaticinans, civi-

iesignano dissentiens, videtur monumcnta aut

propius inspexisse, aut habuisse abundaniiora (G]. In hoc autem suni unanimes, ut Viennensem conventum habeant tamquam primum, q^iem Observantium familia in GermaUltrania acceperit : et quamvis pro lialis
Gtcider. Gcrm. Franc. tom. I. pag (5) GreJdcrcr.l.c.Wad.l.ng raph. |>ag.
(i)

tatemtamdiu a nullo hoste fore subigendam, quamdiu hoc nomeu in prsfato loco oculis de Caobvium sit.... Cella. quam S. Joannes
frequenpistrano aliquando in hoc conventu successu teraporis in sacellum mutata tavit, Jesu, muro fuit, ex quo prospectus ad Nomen
(6) Gcrm. l^^^^^

iU- (2)
Am.al
pag.

0"g. Se
loin.

Frnnc. lom,
^,^^

I.

pog.

<U.
I.

U8-

1.

OsiorklcUcy. __ ^gj^cr.ijer. Gctm. Fr. lora.

;

not. . (7) rrt. IV lom N

MnnaD. ViPKlld.

pag. ^^0.

(i)j

OI.c-

Vii. lai.pag,93. ,,ag,y5.

-(i) Cai.meoVu. -

.lal.

il6- Ba.bcr.

.6

Vil.

ilal. i>ag-

111-

(i))

Wadiling. tom

iUitum,

nF
iintum, patuit.
J.

CONFESSOKE. JOANNE DE CA1'1STRAN0

rec^^fl^^
,
,
.

H^c

aliquatenus

V. H.

fent

..

clum

Zn ^-- - iTiXT L11 ^^1. Oclobrxs. seu crrca fe^um

die

Lvio cognomine oppidum

^er^n^icis

V^a
esl

flieiMefii; novem ^' j^rsus oce.

est

xxvu

Simoms SS Apostolorum
TnsMisse.

et

Jud.-B

Brunm

^,^^y^^

^^^^^

^^^^
:

S.

^'^''^'l^^ZJi " de narratione Christophorx ^"f Moravicam Zulati. ,ui

<^'-^

t ^Us
'

'"'"

inscrtptw Hoc ^culpta ^-^f tenefaetorum mouL"terium per eleemosynam

^ p

eapistranusiedificavit

Bene/adorespr-*.
laniones
.

locorum e ordinat. ut singulorum porro^ res gestas particulaHm num. 13S Yit^ ^n/ra ''^"''f ^^""^^"Xrf"^, usque .*^,^' a die xvni Octobrxs f J^J mensis constituit in J^'-""'T''J^'Z. Dom.m de ttos qu, injuii, civitas est Sunt J"^ semberg) et est do Bohem.a. "^ Mra\oppida duo. alterum ' nominis

P-^J-^^Xum d^erum descMjn

eipu^r7feruntur

sutores et

(9).

Quod

Haribus duians. S. Capistranum <,, sep.m<Woa?./ monstrat e)us HUcfuisse die x Octobris 1451
gp^s^oto^^j^emJwrpaarf Atfui/ano^ rfaia.
^^/^ .j^^

mcertz ierlia pertinet , .^^ ^^^ .^, ,,, ,,, i. 9,^ germanicis V.enn^ versus occrden'^^^^

quam

Traddm^us

(10).

Quamvis aulem tunc

Brunx

"'.' posteriorimanifeste Moldavum /tuvium de Christophorus. qui proiner agit laudatus nec quod tempus sperare nec quod ad locum
adjacens, in
:

Bohemm

exstruendi Obseranitari poiuerit consilium sortitum tamen suum sortilum non vantibus conventus, Zntibus conventus. ...,,..,_,, annum 1460, quo, translata esteffecium ante
.

ciat

B rfw5,circafestiim. satis indicat, pernsse mstrumenium fundaiionis. Zwellensibus, a Vig134, Ex Annalibus SanOiippoUjCapistrauo laniim; Greiderer ciiaiis (1), legiiuraS. monasteria tria in Austna fuisse Ordinis
,

memoria. suamadeopartitam, non tam ex dehmtquotidianis notis desumere Quamex Apostolorum SiSi itaque circa festum SS. Brunensem accemoniset Jud^ conventum est, in Bohemia perit, id prcBstiierit necesse quasi Brunie consistens, neuiiquam auiem indtcandi moprxsens. C^ierum ipse vagus

potuit;

maxime quum narrattonem

Templariormn asdem parochia, ipsum parochiale templum una cum domo ruinosa Fratribus adscriptum fuit ad quem fundum accessey^unt deinceps aliee domuset horti, juad
:

sto

titulo Ecclesia ex hac dedicata, vulgo J5. M. V. Purificatas nuncupaiione B.Maria deCandellariis audit ejusque sigillum exhibet eamdem P, Virgi-

conventui sufficientes

8ui

fuudata

Loysii, uiium adS. llippoiyti. nlterum fundationem interlium Engenbiirgi. quorum quo primo venit in Austriam,
:

nem, dextera Filium suwn, sinistra candelam\jestaniem. Canonica Claustro-Neobur^ gensis et coUegium Viennense Societatis Jesu censum, quotannis pendendum remiserunt Fratribus ; canonia quidem sub onere trium Missarum, Societas vero cum caunon tione, quamdiu a Frairibus alienatum
fuerit[i\).

lac

Porro tam

felix fuit progressus Obser-

guitw /undaJ,^^-;,^;,,,^,,-.

fraannum U51,
ratio dictat.

vel anno U5fi, quo

obiit, factara fuisse, ipsa

Accuraiius definiri iempus ha-

rum fundaiionum vixpotest quum

tacoxva plerumque
et

monumen-

perierint, haeresi, bello

San(2). In fundahone (germanice S. Polten). vni mti~ thippolytana distat opliaribus occidentem versiis Vienna
incendio desirucia
id

pidum,

animadvertendum

occuy^rit,

quod

vantix Regularis in Auslria et provinctis conterminis, ut Nicolaus Papa jam iiieunie unam anno U52 istos conventus jusserit in bulla daiapridie non. coalescere provinciam, quoniam Martias anni U51, id est anni 1452, initiwn anni a die xxv sub isio pontificatu apostohcts Martii ordiebatur. Hisce liiteris Ohservantes (12). quod abdilaudat Pontifex
catis
tariffi

,-,

Udalricus a Nusdorf episcopusPassaviensis, cujusjurisdtctio\^), sub ah anno U51 ad oppidum Sanihippolytanum tunc erat ne (namnunc est civitas episcopalis), simul cum Auprieposito canonicorum regularium S.

mundanis

illecebris,

cum

additione
in

voUm-

\m

paupertatis, virtutum

Domino

humiUtaStlei or-

tis spiritu

eshibeantfamulatum:$M0<^2swper

gustini querelas

Romam detulerit episcopus Observantes sine ejus consensu quidemquasi

;

(.

novam fundationem auspicati fuisseni prsepositus, quasi eadem fundatiojuraparochta;

salubrialaborumstudia pro augmento ipsms fidei thodoxjB impendant, incessanter in suarum penculo hostium parUbus non absque Pontifex pevsonarum prifidicando.itti^c^a/ dein ejusque Fraires, per quonostrum

Joannem

rwm

lia la^sissei.

Et episcopus sat facile acquievit Obsercaniihus, qui usi fuerant bidla Euge-niilY, concedenie facuUaiem erigendi, ordinariis etiam non conseniieniibus (4-), viginti
convenius
erat
cis
,

plurimi, etiam uobi- 1 ecclesiastici, diviua lUules et poteutes laici et de ipsorum strati gratia ^noTQS,(Hussitarum) saucta Rocordibus penitus depouentes, quod profitentur mana teuet et profitetur Ecclesia,
prffidicatione3

quam

inier quos et Santhippolyianus

et tenent; ac
fidei et

quidem ex

eis,

majori ortUodoxffi

-Amoidem UdalricusObservaniibuspauante obiium mensibus coiicessit fundum,

eUam

religionis zelo accensi.

habitum

ad Ecclesiam Passaviensemprtinentem{b).
Astgravior fuit controversia cum prxposito canonicorum circa jura parochialia, iterato Romamdelaia, quam diremiianno U60 Cardinalis Bessarion, iunc in tus (6) hujus controversiie
;

{Ohser&3ceperunt ac profe&sionem Ordinis Unde factum est, ut prffivaniium) emiseruut. Joauues, apostolicaauctoritate suiiuUus
dictus
in

Germania leganon meminii Athertus de Maderna, quamvis fundaiionem conventus referat (7). Asi posieriora iempora tranquilliora fuerunt,quum anno 1643 pra?posiius instaurationi ejusdem convenlus munificeniissimecooperatus fuerii
(l)r.crni. Fraiieisonii.

perperam Austriara. Styrias {cujus loco (U)) et Islriam iterato inirudit Waddmgus loca, conMoraviae purtibus nounuUa Fratrum venventus ac domos receperit, spereturque
vitae quod per ipsorum Kratrum fervorem et assiduae fidei sauctimoaiam ipsorum^ pnBdicatioues uou modo errantes ab etiam veritatis lucem reduci, sed erroribuR ad imitationem quam plures ex eis ad bonorum

aimiUter,

(8).

ibid.pBp.ol^, \>ag. 2*6. 32iel V24. ^5) llund. nKHio|..Si>lisl.. loiii. I. pag 472. - (^Jt Greid. Gevm. (4) Cfr WaJJiiig. Ann. lom. XI, llisi. LBUon Fr. lom. I, pag. 318 - ^ (0 l"l . VB- ^*'. - (7)

tom l,v)aR.322.-(2)

Cfr.

S.

^)G""^ 5!'9 Hipp.lon. U, p.g. 22. - (8) Ibid. pBglom. I, Z^- 3i2.- (t<J) Ann. l""-- ^"' P*, ^79 Germ.Fr. tU(12) ib.d. pai;. i\i)Gre.d. Gcrm. I-V (om. I. pg- 524.

tl3)

Ano.

loiu. XII, pag. I5ti.

poterunt

poteruntincitari.

311 DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. Minorum: adeoque ChroniciverbainterpretaQuapropier Pontifex erigii

AUCXOftB
J.

imposierumerigendosin vicariam proviilcialem suh jurisdtc

dictos conventus et alios
,

rinos oporiet, tunc lemporis Conventuates

;

V. u.

dC'-

sertum dereliquisse conventum suum quod

si hsec interpreiatio licet prohahilis,

tione vicarii generalis familise Cismontan^ Inierea eodem anno 1452, die xxvu MajiMci-

minus.

arrideai,

Bonodente in vigiliam Pentecostes, Marcus eleclus fuerat vicarius generalis (1 ), niensis quipro novaAustrideprovincia suum commtS' sarium instituii S. Capistranum. eoque impeGabrielem de Verona, qui paulo post
dito,

dicendum erii hactenus Ambergx nullum fuisse claustrum Observantium, quod quidem satis insulsum videtur, quando sermo est, de novella plantatione, nunc primum. t

Germania emergente.
l^^

ExGermaniavirDei tandem

in Polo-

^j,,. funilanlur

vicarius provincialis eleetusfuit

137
favet.

(2).

niam devenit,quojam ab anno

1451 a Shignea

conventut

Quam

lateei

quam

velociter Observan-

tium familiam propagaverii S. Capistranus, monstrat altera hulla ejusdem Nicolai Papse, vir data IV non. Maji U-53. :tenim sancius
Austriae Pontifici exposuii {Z), in Bohemix, Moravix provinciis quam plurimos litteraet tissimos viros diversis temporibus, et ultimo

Olieschniga cardinali et episcopo Cracoviensi per litteras, quas inter alios refert Joannes Dlugoss, ejusdem cardinalis secretarius et famitiarHs, in sua Historia Poionica (5). Ve-

Cracovieniit

rum anno primum

liu ejusdem seeculi huc

appellere potuit S. Capistranus. Feria ui, inanno quii laudatus scriptor (6). imo fer. iv,

circadiemS.Stephani,proxiraedecursum,quam plures magistros et baccalaureos in theologia, acclericosnumero sexaginta quinquevel circiter,

1453 litiera dominicali G signato in die S.Auingrediung-ustini {xxvin Augusti) Cracoviara tur {legati Poloni^ cum S. Capistrano) itum
:

terrena

totaliter

abneg-antes, et

Jesum

nostrum in mendicitate B Christum Salvatorem volentes, ad habitum Ordiais seu Reliimitari gionisS.Erancisciserecepisse, pluresque alios,
devotione inductos, recipi ferventer exoptare, quos ob locorum reg-ularium defeclum acceppoterat. IgiturS.GapistTmuspeiit, ut

autem est praefato beato viro obviam, non solum ab omnibus ordinibus.sed et sacerdotes univerai
urbis Cracoviensis, cum Bionibussacris et vexillis, obviam

magistratibus procesilli

profecti

personae (Waddinsunt... Centum et ampiius sacram Religiouem suam ingus hahet rxxxC7}] episoopus sunt. Sbigneus, cardinulis et
gressjE

tarenon

sihi potestas fiat accipiendi et

dictis provinciis

erigendi in
con-

Cracoviensis,

locum

in

Stradomia

(suburbio

earumque confinibus

ventusFratrum ac etiamoccupandi conventus Conventualium inhabitatos vel quasi. Unde Pontifex petitam gratiam concedit, ut nullo deierminato numero domos erigere possit, sub hac sola limitatione, quantum necessarise etopportunaesint, super quo ejusconscientiam oneratam declarat. Hanc tamen concessionem nova provinfecii Nicolaus Papa ea lege, ui Observaniium cia ad Cismonianam familiam
pertineret.

FraCracoviensi) pro conventu et raonasterio Observautia, ia trum Joannis Capistrani de palaarea Germani sui, Joanuis de Olieschnica, et, coustructa ec; tini Sandomiriensis, erexit Nativitatis S. Mariae clesia lignea, illam in die Septembris) in houorem S. BerVirginis (vni totius urbU, nardiui, omnibus processionibus

ipsum Cardinalem
consecravit. quie

tkut
per

el aliii

138 Neque intra hasce solum provincias instituii S. Capistrani zelus propagandi sui

Geima-

circumscriptus

fuit.

Nam

SchedelH Chroni-

niam convenlibut :

cum, in vum, habet

annum
(4)
:

1460 desinens, adeoque cose-

Item eodem anno (1452) venit ad partesAlemanniae quidem frater religiosus de Ordine, nomine Joannes de Capistrano, natione Ordinis Italicus, cum multis fratribus ejusdem
de Observantia. Hic per

conducenUbu, biennium, suraptibus est. ejusdem Cardiualis, coctili muro ornata et universi poTanta fuit civitatia Cracoviensis egredientera puli Polonici caritas erga illos, at et uberibus lacrymis, omnes et personis propriis longissimura ordines et oranis status horainis ad portam, aliqui ad duo milliana spatiumextra conventu prosequereutur. Ex hoc deinceps Minores Obsercantes institutum prodeunies
et Fratres

post

suum per universam Poloniam

propagarunt
{S).

mirabililer

omnem

terram Theuto-

C nicorum
lao,

prffidicando discurrit, habens auctoritatem praedicandi ubique a praedicto Papa Nicofecitque quaedam prodigia apud infirmos.

additWaddingus(9}, 140 Relationi Dtugossi seraphico indutos a inter candidatos, hahitu baccalaureos et S Capistrano, fuisse muttos et aliuniversitatis Cracoviensts

et

Variavien-

Vienna, et ibidem instituit TibolMinores sub Observantia ad S. Fratres Capistradum extra muros Viennae. Item idem

Idem

prffidicavit in

nusinstituiteumdemOrdinerain Amberg. ubi jussit et prius nullum claustrum fuit. Idem praedicavit, comburere praecepit, ubicumque unde aleas et chartas una cum taxiilis

magistros insignes, quibus nuos nohilitate et divitiis quanformam vitx monstravit ipse Sanctus, laudaius Dtugos^ doQuidem, ut animadvertii a die S. Augustmi sus(\0), Cracovix mansit deciraum diem raensis Maj usque ad quintum

muliis aliis curis anni sequentis. Quoniam conventxa^qui detinebatur, guardianum novo

omnes

ubi incivitate Ratisponensi etNurembergensi, magna multitudo alearam, tunc praedicavit,

chartarum
fieri fecit iu

et taxillorum fuit

combusta

sic

plerisque XoQi&.Aliquam difficulta-

sme tem facessunt verha, quibus Amherga antiqua documenexhibeiur quia,

cmnputabai,prsefectt Ladtsocioginta incolas nunx. U^ ao iawn Hungarum, (pxem supra de Gtelno-^ dtsLadisiao ejus homonymo B. qtHhusdam mdeImximus Incredihile etiam die xxvut Augustt, in fesio
bitur,

; claustro ta,aVigilioGreiderer allegata, ostendunt,sxconventum culojam preecedeniifuisseeo loct

Sanctus Cracoviamingressus,miervallo dierum non solum ohtinuisseconduodecim

S AuQustini

ventum, sedeumdem ita Sepiembris consecrari potuent

P"- '^i;

apparasse, ui die vni

ecclesta.

Sea

M*

Ml

nair

iiH

{2)

Greid,

Germ.

Ff. loni.

I,

TJJ';^" "^^.isT-

(^Va^u^^^

ut

31
lUTOM
i.

M
et

DES.JUAiN.NrS JOANNE

CONFESSOBE. DE CAPISTEANO
>

V. H.

supra citato ut ex Dlugosso conventus -/"?-guam

habemus, tam

^ ^. inaoecturis.lecturisetaudituns.quodinnostra

p "

P-^-^^

fccZia

satts guidem rudi labore, ut nata fuere, dicens m.^'^^'^^^^^ Instiiat Waddingus. Bernardin. KAPTm rream sub invocatione S. ^dificium adjecU ue,uod efec m circa habUaliom pariler lignea. qum
:

/''JX

domini ostituti venerabiles yiri et arohidiaconus et Andreas

^,,,3^^

Ss ="
; extr

plebanus P^^^

vratislaviensis Bccles.iE canoniMauritii ecclesi parochialis S.

frater in Christo

Vratislavienses, mu^^^^^

noo
P

^^^^^^^ Capistranus, et .b.dem

runt tuguria, ^des excttaretur 7ratrum, donec firmior i-oque nostro debetur^ Tfflctbant. Sancto Annx Varsav,^, quem fundatio conventus S. allectaconcxombus Alna, Masovi^ ducissa. coram Cracovrw auetvirtuiibus ejus, qwxs sumplibus sws a funaadierat et inspexerat. mento excitavit {2).
.

Sbe", maturadeliberatione pra.habita,pura, ^t donatione cesserunt ^

.rrevocab
^'
i

"/^f^^^

dolo

.uccessorum suorum nominisponte aut metu inducti, sed

ta

^^ P^^

Jd^^unt^^ ^P ^v
.

P^ .esignarunt

venerabU. et

^^^^^. ^^ ^apistrano,

Ordmis

.m>m ,0.,.. inMoravia^O ""ui Eodem anno 1453 anno HSi '""""' Oiomcensi. Fzdetoet conen(i rftc pnnczpe 0omcti, S. Capistranus, p^^d.cac.a( de qudem d desideriumreliquerat.qmn tunc constitucndisisticFratribussutscogUassem tocum reversus anno 1453, deretur. Ast illuc mcenia. postea^^ar^^. "Zepit, olim extra conclusum. C^fe* 0'""' inlra muros

^,^ .,t datumes^

Jesu Christi. ^^ seraphici Confessoris Observantia, auotoritate BeaU Beati Francisci de , ^^^^, .^ ^^^.^^^ ^^^^.^ ^ providentia Papaj V, ad perj^i.oi,; divina

"'fX

^~J^.

petuumDeicultumexsequendum.monastenum extra muros nov= plantation.s,

S.

Bernardiui
,.^

.^^^^^^

^^ terminis,

l.m.t.bus d.ct

_^^.^

^f ^ struxerunt-.etquammsexmenteSX^V^^^r^^^
ecctesia titulum S.

urbe. conventum et censes cere suo

^""^
^^^^
:_

m.

zella.

^^'^//^^^f^^L^^ tamen quumanno 1468 ^'^"j "' ^" ^^. PcrrartensrsetSedtsapoo episcopus
(3).

lic^ nunttus

eam consecravU ttMum

^^^^^^.^^. Mauritii s.tum, et ed.fibabitatione fratrum, qui de ,,eupantur, Juxta tenorem littepaterr..tatem apostolicarum, per suam exhibitarum:recipient.(utha>c .everendLimam aliaininstrumentopublicodonation.s, ass.get per nos et honestcs ao ^ationis et introduction.s dominos consules c.v.tat.s Vrat.seircumspectos P et

^^^^ factorum,quantum ad nos

posuit immaculat^ Bernardim Virginis et S.

''T''Tlneoa7eZ eoautem (4). In

'"f.'

sunt

^^j^^, eonsules pertinebat. continen ur oblat.oexpressa) omne jus in primitiis,

^^^^

censibus, proven-

Irant Waddingus
nilius Oreiderer,

f^jSl i quod duplcem Olumucn Observantiumconventum.alterun^ab Jonan* S B ma *no L.nc!a(a Co06paoc a aUerum, quum ex tpso
;

(^)-

tZ
tum
et

et emolumentis constitut'"^^- obventionibus ^^^^.^ ; ^^^,^ ^t eorum sucquod

^^^,^^
supra

^.^^. ^^^^^^^ ^^ ^^^^^.^^^

mento constet, unum ^"'S";,, vtdelu, .vulduplicem tulisse titulum.mque.ut tmmaculata Jrem ita ut vonventus nunc ab Toncepttone.nuncaS.Bernardtnopromtsct^

'^'"''''JXnt7m

S. Maur.t.. .nde ^^ ^^^^^^.^ parochialis hortis et areis un.vers.s et domibus,

plantatum s.ngu P "'"J. tuTuZ super quibus oedificatum et .^ ^^^^^^^ ^iigeari po^ ^f^^^Lium memoratum, competiit aut

Erroriansamj^^tsspo^t^ appellaretur. a^une Olumucensts <^onventus,ohmexly (uod oonsMutus,vmxum civitatis mcenxa

intra

3
nm
.n ^

eompetre
^ p

futurum, poterit quomodolibet in et singula pura nitus dempto ; omnia ^.^,, ^, ,,^ ,0^^^^^^^..

dic3-'.ocumoccpac.^eato,
gc

ncccmnum era,

<

J^^^ '^"P'"""/"'

monasterium memoraejusdem perpetuo trans'conventum ex .ntegro fundendo, libertando etquitandoac

ret

Zne

tn Olomucensi d^ici. altum est nec ^ecuncUaUmentis Bohemicis silentium, vesttgtum conventus Observant,um

m^

"",tN hilominus

,'^"""- hinc inde pro se ac nostro- '"'

circa

J^^

"^'^^ecessoribus

pr^missa

et

cujus reperire
142
vit S.

'^^^^^f^^^^J^.....^^^ omnibus

et singulis

est.

\n SiltM.

06sca<tm

famttt,-B vtam

,i^ ^,^ ettamstra-

anno Capistranus in Silestam quando

benePTcentionibus, defensionibus, privileg.is, ^,i, eanonici et civi^^^. ^/^^^"'^pe^ia ibus, restitutionis in

l^'^^^"^
f^''

-?SSt^=T:;^:^= Fundum
Zta^rindiemrAprilis.

dedit capi-

-u p^^^uSsu^. arti^set impugnar. seu quomodol.bet

nostrce

mWrauZvZse.inquoco.nobiumprimo uZumlriginta, quos Sanctus secum addu-

punctis infringi, de vr^e^ annullari : quibus omnibus et s.ngul.s

JZrfratrum cLax. Ne autem successu ZttrSfiteTmolesta. orirentur. Petrus II ZZ"wratislaviensis episcopus, sequentes
meras
P
frus
,e

rabilium virorum.dom.norumcap.tul^Eccles. pr^v.o Vratislavien.s.s longo tractu*

.ntercedenconsensu et voluntate ac beneplac.to pr.sen tibus.auctoritatem nostram ord.nar.am perpetu s interponimus.par.ter et requ.s.t.
tibus

.^^^^_^,^.

Dci

amen. dedit (71 In noiiine Domini, gratia episcopus Wratislaviensis,

:

!r

memoriam. Tenorc praesentiuSverTsrecognoscimushas nostras litteras

'petulm rei

ev^ temporibus duraturis. In cujus fidem et am nostras htteras dentiam certiorem has nostn, necnon d.ctorum quam capituli
nostro,

i3g.

282.

(3) lia\. Sacr.

lom.

11,

col.

5&5

- Grcid.

Gcrm.

term. Fr. tom.

I,

HS-

""'

V>)

>""

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. utrumque conventum Andrese A dominorum Conradi archidiaconi et
Sorkaplebani
ecclesiaB S.

313
in

unam

coalescere

*y"oB
" ' '

Mauritii,

extramu-

ros Vratislavienses, sigillis majoribus'jussimus in communiri. Actum et datum Vratislavi dictam nostram Eccapitulo majori, quod cirea BB. Canclesiam Vratislaviensem post festum Cantianillae Martyrum,id est, tii, Cantiani et revolutione celedie ultima Maji, quod annua ibidem brari cousuevit,anno 1453. Prsentibus

communitatem, ad S. Jacobi constituendam. Utrinque decreto magistratus repugnatum est et Observantes, reiicta Wratislavia, ciam discesserunt, non redituri, nisi post muitorum annorum dbsentiam et quidem in alio fundo a civitate donato, in quo eccle; ,

sia sub titulo S. Antonii

fuit[Q].

Patavini 3edificata
^

mavenerabilibus legalibus et egregiis viris D. sacrijuriscanonici gistro FranciscoWoitsdorff, Nicola Tempildoctore, scbolastico, magistro
feld de

Brega S. theologise professore, cantore, Andrea Sorka, Georgio Octavio mag-istris, Joanne Stock medicinae, NicolaoWolff decretorum Joanne doctoribus, Hieronymo Beckensloer, deBladen. Joanne Steynkeler, Joanne Pasisterith,

Wratislaviensis anno, initium datum est conventui Oppaviensi. Est autem Oppavia [germ. Troppau) urbs princeps hodiernac Siiesiie Aus145
triac3e

Eodem quo incepit convenius

^^_^

ad MoriB

in

Oppam

confiuvium

[1).

Cives Oppavienses,excitati a duce suo Guliel-

mojamannoUblinfestoS. Matthxi AposXXI Septembris, instrumento publicopro se etposteris suis promiserant unum autpiures procuratores constituturos, qui Fratrum
toli,

Joanne Schefeler,

magistris, Petro

War-

tenbergdoctore, Paulo Gleycuitz licentiato in liberadecretis, Balthasare de Paulacve, artium Andrea Wayner, S. theologiae lium magistro, professore, et Nicolao Teynanni, magistro in
nostrae artibus, prffilatis et canonicis Ecclesise ad sonum magniB campanffi caVratislaviensis, Christo pitulariter congregatis, fratribus in

necessitatibus consulerent, ut nempe hi diviuum cultum ferventius exercere valerent, occu-

pationibus omnibus extraneis omnino abjectis

ad Jesu Salvatoreuobissincere dilectis,testibus,

noniiitemognaconfrover''"' tia

Id instrumentum non solum probavit Joannes XII, dicius Haz, episcopus Olomucensis (9), sed iitteris publicis indulgentiam ^ XL dierum concessit, omnibus Christi fidelibus
(8),

praemissa fide dignissimis. istiusmodi i^^^ Quod autem

^^^ (am faciH et

fundationes progrederentur, triplana

jectis, et aliis

utriusque status et sexus,suae jurisdictioni subomnibus Christi fideUbus quibus-

huendum imprimis
auctoritas

erat virtutibus et prgediCapistrani, sed aderat simul cationibus S. Romani Pontificis, qui instituto

cumque, qui pro sustentatione dictorum Fratrum pauperum alimenta, seu pro fabrica

Observantium quam maxime favebat, ut monstravimus ex bulla Nicolai Pp. V, cujus compendium dedimus num. 136. Porro Wraquos tatislaviensis conventus a quibusdam, fundatus mennon citat Vig. Greiderer (1).
:

eorumdem oratorii et coenobii ministraverint, ac manus porrexerintadjutrices, toties quoties ea feceriut. Datum et actum Olomutz, anno
Domini 1452, penultima die mensis Januarii {\^).Idemepiscopus S.Capistrano peromnia
favit,

eumqueab omni semper

injuria vindi-

diciturannoUbZ. Sed perperam namimprimis ex Chronicis Silesise coaevis constat S. Capistranum Wratislaviam appulisse mense Februarii 1453 (2), quod etiam confirmatura Christophoro de Varisio, dicente, Sanctum
advenisse feria
ultima die carnis Rosttzius privii.sew, w^ habet Sigismundus
tertia, idest,
(3),

cavit{\\). XJnde concurrente utraque potesopemque opportunam conferentibus tate civibus, brevi in justum monasterium, 5. Barbarge dicatum, excrevit ista fundatio ut
, :

ineojamanno\4,l^ comitia provinciaiia

lebraripotuerint
(12).

cei^AusiriaEn-

\^GAnnoH^^Udairicus, comes Ciliiensis, quem in belio Turcico inimicum et rivalem

Joannis Hunyadis, Capistrano amicissimi, reperiemus, voiuit Sancti famiiiam fovere construendo conventum in oppido sum ditionis per Enzerstorff. Porro hujus nominis varia sunt ioca (13) ut vero ab homonyAustriam mis locis distinguatur, Enzerstorff ad Mon:

..o^^.
,.

coxvus, die xui Februarii

qu% dierum

notw in solum annum 1453 conveniunt.

Dem

Sancti laudatus Christophorus, individuus seqq., per singulos dies comes, numm. 143 et ttinea n Januarii ad mensem Martiwn 1452

Q rarium S.Capistrani accurate quo manifestum est, Sanctum

se.

describit,
isto

ex

temporis

attigisintervalto, Silesiacos fines nullatenus

tem (Germ, Enzerstorff am Gebirge) appeiia- F disiat.Comes tus, duobusmilliaribus Vtenna

inconcussum, conventus Wratislaviensis S. Bernardini fundationem cu)us fata ad annum 1453 revocandam esse ex parie laudatus Vig, posteriora enarrat cui UtuGreiderer{^)etopus germanicum, ad descriptionem Siiest3e Auctarium lus videtur acathoiicus, adeoque ad (5) Auctor criminationes trutinam examinand^ essent impact^ pr^sertim quxdam Observantibus quum hic ipse eonventus dein Lutheri asseLutheri reclisadjudicatus fuerit. Sed ante controversia occeperat ; quanbeiiionemjam

Manet

igitur

fundum ac
tiis

in eo aedes
istic

quasdam assignavit
;

pro cvdificando
sis,

conventu

sed hisce tni-

de loco

repagulum posuit parochus Modiingenut tantasque Fratribus molestias intulit, consuiendeserendo S. Capistranum
abi-

dumduxerint. etab hoc responsum, ut

passus est rent, retulerint. Id segerrime iitteras apud B. PaUdalricus comes, per fratnbus trem institit, ut perseverantiatn
inquit (H), aliqua fueeadem per Dei grarint obstacula, possumus et dicto monasterio de

injungeret:

Quod

si,

sunt, subjurisdo nempe Observantes conaii Conveniuales, ad S. dictionem suam cogere occastonem Jacobi incolas: quo ex dissidio Wratislaviensis, voluii nactus magistratus

tiampenitus amovere amicitiam quietebene providere.tuam erga nos

pro qua nos specialem et solitam ostendite, vestra habere etiam poteritis ad beneplacita fer. n post doparatissimos. Datum Vienoie
Hist.

laiz.

irage zur Bcscieiimnb *""

^
.

^
loni.
I,

(lO)Greid lom. II. pag. !71. als lilS -- (t5) Mariun. a SS sacr. K.leriscy, lom. VIII, pag. 387.
lom.
II,

paR. 171.
llisl,

Mmav.

__ iTMIenel.

Silcsio-

(u)Grcia.

pog. 330.

minicam

DE
AUCTOnt
J. V.

S.

JOANNE DE CAPISTRANO

CONl.J.SSOEb.

inramis P""""""' ''''^;' "^^"2 voto cessit, et jussu Ubh. Epistola pro anno To.l^^^r.uiiBn.erstorfrO,^^^^^^^^
iinica

aliisque inde exor>ent,bus inadeerescebat. His a"^= omma, dat.s litten

Capistranus,

Ladislai. regis Hun cedenie con/!rmatiOne perstf

Bohemim oaMTmum comoiium, mortuo sme ^

et

ducis Austrt^,

0 ro*"av>t

rem.
r

d.stincte recensuit.

di,ne,ue

fibis

lui-cgi""' mod.s, in mtegru

^^ tantis obviaret incomde^^^^^. ^^^.^^^.^ ^^^^.^

UMricocomite,

V^ennadtsObservantium convenlum situmsuum debel

iZZdiis, adauctum

ab ejus heredibus, laxatu fuit. Feldperga quo-

Zoppidum no^em milliaribus

S
Joanni Capistrano
:

quod erat camobium,

libere

ipsi

tradiderunt

(1).

olim Conventuahum Sancto sponle et Habebat simMer Ju-

_ ^_ ^.^__,^^ Tfi.,nn Cavd.nalem F.rmanum, Eusenianis. Mox ad Observant.bus palam adOrdinis protectorem. propit.um... pro suo Tersum, Conventualibus ardentiorem, etpro ea, qua apud zelo ali^uanto audenborem ded.t omnes poUebat, auctoritate, rel.g.osum comobjectis his. que in

,.,,,.

epistolam, misit institutum.

14.S

demburgum, norum.sed paupcrculum

civilas Styriw.
et

conventumMf
a

P^<^."

Conveniualibus inhabiiaium, ministrumgeneralem Friderico cxsare apud Mozanica. de Mozanica ObservantiOrdinis. Jacobum Ordims, Jacohum Conventuales, /undos et

quem, instante

O&s^

eruditioni hagiographiae si ipsam pr.stitissei Waddingus exhibuisset. C^terum non .,^(^, epistolam coram magnopere offendisse nnaU, videtur S Capistranus ndm, qum exstant

eiZZ

Rem

graiam

r^~

.i,.:^...^..^f nnnom.-,j.nitates communitates jirxdia ohtinuerunt hequi deinceps in Ohservantes etsutorum,

permiserunt

.".

lamonum

S"r ^^'^'^J"^ ^irummagnamet mrummagnamei

CardinalemFirmanum:

auiem Junefieipermanserunt {l).Sanctum

demhurqi versaium fuisse Judemhurgo mus ex mriis ejus epistolis, attutimus supra num. 1, Palmarem
daiis

aliquandiu, hahe-

Cardmaautem m^^i^n. Cardinalem gratiam. Erat episcopatu ejusno Firmanus. ab lis vulgo dicius,Domrmcus mlnis.quem administravit, Romanus mortuo Cardtnobilis
:

ostendunt satis, heaium retinmsse iniisse et retinuisse apud "'

ex qua tempus nativitatis investigarepoiimnusRcliqionem accurate S Ataue hi sunt lahorum fructus, quos 5.0apiOhservantium familia stranusni promovendo
insiiiuto collegit.

et

ingressus tn

Capranica, protecixone Ordtms Sera^ nali Cwsarini in vtro loqmtur subsiitutus fuil. De hoc
phici

Mainardus Geminiacensis,
hujus

S.

Aniomm

bio-

oraphus, qui inter pra;eipue recensei, Dominicum virtuteprffistautem etcaritate virum

terisreliquit(4).

San'cti

amicos E F.rmanum,

magnum,
quamsibi

etintegritatisnomen posnui celebre sanctitatis

Magnificam

salis.

Xm
tagil,

Omni ope

et consilio sa-

S. Joannesaverterepenovellse reformationi ricula,

t3rS=- SlK" f -nymnasium

essevoluif.exquo

inforr riens .;,;,"tr^^^ dein Coltegium Capramflorens, processit{b). cense, hactenus Rom^ Capistranum spectat, Angetus, Quod ad S.

imminentia.
T-^Mm curis promovendi instituti mcolaus Jjoheund^ legationis, Uobeund^ legaiionis, quam Nicolaus
sui
et

ei

0.1.0 Pa,a

expUcabzmus ..M'"oO,- commiserat, quamque infra Capistranus tmpenderet, ifrt)on(i(/W8, totumse^. Joannes Ohservatiu^n. non quiescebant adversarii inquit Waddingus (3), Nicolaus Quum enim,
deteriori consiUo, Pontifex pio pacis studio, sed

Reatinus et Carepiscopus Asculanus, postea germanus, testatur, dinalis, Firmani fraier germanum suum ssepe ac se bonffi memorise referentem audivisse, non =P Francisc Eeligione B. Francisci per BeUgione

^1^^-^

^^^^^J^^^^ puLe se aUerum in

sublatis censuris,

ab Eugenio

latis in eos,

qui,

quem fr. Joanni de Capissua tempora vidisse, et vit^ perfectione vel trano vel sanctimonia ministrationeefficaciori pr^ferendum verbi Dei inquit, infinitas ejus lauarbitraretur. Omitto,
des quas recensere

euperioribus, ad Conspretis suis Observantiae transirent, et in illos, qui transeun-

longum

esset ac fastidioprffi-

ventuales

sum

et imprimis

supervacuum apud iUos

divinae

liberam fecisset tes reciperent aut retinerent, et ubique hujustrauseundi potestatem, passira

sertim.

modirecursusfiebantet discursus,

Si

quidem
ut

grati^ et virtutis mevirum coUatae atque infus^, longe sanctum Quod iiaque nievi f sunt, quam ego.
qui

Uus

conscii

dum

praelati, errantes corripere tentarent declinarent subditi, fugiebant suppUcium

fuerit in

dicta

epistola,
,

si

Cardmalts

di-

ad a quibusbeuigne recepti, bene Conventuales, habebant, atquc ut ampiius aUicereutur, laici sacerdoad clericatum, clerici ad sacerdotium, et prsefecturas honores tes, etsi irameriti, ad assumebantur. Deiude muUis ex his in coBnobiis

gnitatem
amiciiia
tis

pensemus
et

hoc

delevit

Firmam
.'.
^,,.^.,0
,,.,

magna de Joanne

nostro sanctiia-

suorum inau149 Verum suis fratrumque

opinio{Q).

aUquot coUocatis, novum quoddam vitse reformatEe genus sub omnimoda .superiorum ConventuaUum potestate componebant.Rursum
Observantibus hos in pnpulopiaEferebant,quipreUpe quos absque aUqua Kegulie offensione vivere divulgabant, giose sub prselatislegitimis iUos vero buUarum privilegiis a vera superio rum obedientia deviare.Demum faciUus etUberiusConventualesad Observantumdomicilia et consortiaaccedebaut, quorum assiduocommercio et laxiori consuetudine moUiuscule spiritus
(DGreid. lom. I. pae. 3.- (i) Ibid. pg.326. - (3) Ann. o15 lom. XH. pag- 212 (i) Cfr Aci SS. tom, I Mj., pag316.

striisnoncontentus S. Capistranus. scripsit r,rovinciaru7nvicariis serio ct diffuse occurrerent, et discrimini ui tanio rerum Ipsecerte auxiliatores adhiherent.
r>rincipcs

ommum

impetraimperatoremadiit, aheoque litieras pericidum imvitad NicolaumPapam,quibus Frtderxci minensaverteretur. En epxsiolam suisreimperatoris,prout illam in Annalibus Tatn etc. mWaddingus (7) Beatissimo
fert
:

noster V. Beatissimc Pater, Domine laudabiUs sit, quanreverendissime, quam

colao Papffi

reUgiom tumque fructum attulerit christianfE de Fratrum Minorum, qui novena plantatio
650. (fijHcrmaon. CapiUr. iriumph. p8g. pag. 262.

t7)Tora.Xn

(5) Ciaci-. Vita:

l^onU. el Cardd. lom.

11, col.

5.

Observantia

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

Observantia
latet,
S.

di6
J.

FraBcisci nominantur, nec B. V.

Nam

sanctse

antecessores ignoraverunt. quum gratissima essent in conspectu sedis apostolicse bujus plantationis

nec

vestri

dentur. Credimug equidem S. V. quaecumque agit, ad utilitatem reipublicae convertere, ne-

V. H.

que sine magno

ratione suae

existimaveopera, congruum ac necessarium hanc fructiferam et runt vestri prffidecessores Deoacceptam vineam vallo ac fossa munire, circumdare sepibus, etomni prsesidio tueri, ne Fueillam aper de silva exterminare.
posset

consilio ac matura delibementis conceptum efferre hoc tamen, instantibus dictis Conventualibus, per S. V. super Eug-enii decreto factum dici:

tur.

Gravissimum

et insupportabile, ut intel-

ligimus, Fratribus de Observantia videtur, fa-

miliamque illam omnino pessumdat, nec possibile creditur,

Romani runt attentissimi super hunc greg-em studuerunt, Pra;sules,modisque omnibus cavere
ingrene veras Francisci caulas lupi rapaces abducerent. Dederunt derentur, aut inde oves
privilegia, prseigitur huic plantationi multa apostolicas, mirjE protectionis buerunt litteras
et

eam durare posae, nisi V, S. consilium mutet, etquae vestrorum antecessorum provida meditatione statuta sunt, iis cur-

sum
tur

esse decernat, confoveatque suosfilios, et apostoUco munimine tueatur. Cogitantes igi-

indignum

esse,

eos,

qui

pro

Regula

digni favoris multitudo Fratrum ejusdem Ordinis, non tamen ejnsdem vitse, qui Conventuales appellantur,

plenas.

Quuraque

magna

suscepta et jurata vitam ducunt, neque a dextris

Regula B. Francisci fundatoris nou modice declinassent, vellent tamen totum Ordinem regere, ac ex ipsis ministrum nutu eligere, qui religionem universam suo
ab
institutis ac vera

ueque a sinistris declinant, iis subjici et obedire compeUi, qui longe a Umitibus vitae, quam professi sunt, abierunt. Affecti quoque
huic noveUa; et salutiferae plantationi, cujus

provida vestrorum antecessorum ordinatione cautum fuit, iis, quide Observantia magistri dicerentur, quique verum iter sui
regeret
;

profectum et augmentum magnopere cupiraua, ejus autem ruinam veluti christiano populo damnosissimam forraidamus, S. V. obnixe
exoratam*,
eique
affectu,

sincero

et

ardentissimo

fxorgmusT

sequerentur, fratribus, generalem vicarium concedi, qui hujus devotae familiie curam geimperio reret, neque Conventualiura Fratrura

quovis modopossetimpediri.Placuitetiamantecesaori vestro sanctae memoriai

quatenus Eugenii decretum in suum pristiuum valorem reducentes, ac privilegia et indulta quaecnraque Fratrum, deObservantiavocatorura,confirmantes,indemnitati et stabiUtati Regulae ipsorum ac famiUae

suppHcamus

Eugenio IV de-

cretum interponere, ne quis ex Observantibus

ad Conventuales migrare posset, anathemate in eos promulgato, qui hoc attenFratribus
tare

providere etopportuneconsuleredignemini. Id erit nobis prosingulari et amplissirao munere,

et

apud omnes perseque gentes V.

S.

commen-

prgesumerent. Fuit igitur haec novella nuUo plantatio in haec usque tempora pacifica, turbine agitata, famulata est Deo in seditionum
caritate
^ut ad
l'onti

non

ficta.

ficem

ram,

150'Extendit palmitessuos in universam termanipulos in aream Domini multiplices

;

dabUur, qui frugiferam et acceptam Deo tamiUam inprotectionemet tutelam acceperit. Datum exNovaCivitate die xJanuarii 1455. 151 EpisioU-e ad Poniificem addidit imperator alteras litteras ad Cardinalem Firmanum, protectorem Ordinis Minorum, ut ipse

ri

iidCardiiiam
Piriita-

tftii

quoque Observantium incolumitati consulerei (1)

attulit

Bernardino

multum haec sancta fumilia subdivo Senensi, quem V. B. coelestibua

Sanctorum

multum
vitae

adscripsit ordinibus, ampliata est; etiam sub venerabili ac mundissimae

fr.

Reverendissimo Patri etc, CardinaU Firmano etc. Reverendissime pater et amice noster carissime. Scribimus S. D. N. Papae
:

super quodam

negotio,

concernente Fratres

patre et optimo prsedicatore

Joanne de

nuncupantur: S. Francisci, qui de Observantia

inteUeximus enim, quamdam bulhim fel. rec. Eugenii Papce IV, in favorem dictorum Fratrura F concessam, uovissime per sedem apostolicam sive revocatam sive suspensam esse. Quae
resprffifatis Fratribus
fert,

atque profecit. Omittimus, Italia, quaeve in cseteris regionibus per quEB in C Fratres hujus plantationis geruntur, quos ubique viara Dei in veritate docere non amCapistrano crevit
fr. bigimus. lu hac certe Germania nostra sequuntur, plua Joannes ipse et qui eum

rauUum

nocuraenti

af-

utilitatis

attulerunt,
:

teris

exponi

etenim

vir Dei

assidue,

quam quum quum vitia

nostris

possit

lit-

praedicet

hic
vir-

fulminet,

ad pcenitutes extoUat, mortalesque omnes neque quidquam sit, quod in ; tentiam evocet reprehendi ejus aut sermonibus aut actibus sintque omuia opera ejus digna laude ;
possit,

ac famiUam eorum Quum autem V. R. P., sicutaccepimus, protectrix extotius Ordinis fratrum Minorura eamque potissimum pertineat de feUci sistat, ad statuetutiU progressuejnscogitare, statuimus
detur.
et
vestrffi

penitus dissipare vi-

digniitioni

circa

idem scribere. Ro-

gamus
apud

non

facile

dixerimus,

in

quanto tum populo-

Uam

quatenus igitur et attente petimus, promovere, famiS. D. N. scripta nostra hanc de Observantia commendatam ha-

rum tum principum favore ac devotione noteneatur, cujus in strae nationis hiec faraiUa
dies augeri supposita
et

opera pietatis cre-

animadvertimus. Sed accepimus novisinstigatione Couventualium flime, dictiOrdinis, Eugenii antedicti decretum seu
scere

omni conatu bere, privilegia ejus confovere et quando nihil est, quod assistere veUtis sibi et chriex ejusoperibus nisi fructiferum exeat, nobis populo salubre. In eo autem faciet stiano
;

S/V. ex
ac

R. V. P.
et

singularissimam

complacentiam, et

buUam
sisse,

nonnulla
quae

ejus effectum suspendisse, et aUa privilegia eidem generaU conces-

Deoremgratissimam et christianse plebiutilem Datum ex Nova Civitate die x Ja.

acceptam.
nuarii
1455.

Quibxts

petiiionibus,

tiam
(I)

Fratres Observantes ad obedienConventualium reducere ac trahere vi-

perstaret
dedit

auctoritas,

Cvsar in

ui sua mandatis

Henrico Senfleben, suo apud Ponti-

Waddiiig. Annal. tom. XII, pog. 264.

43

ficem

Ociobris

Tomus X,

J.

hUcTOBB V. H.

ut sedulo
t^lu^o

cum Joanne Car^^

P^^^^^ / Sstum
^ ^^ NieoUo
sanctamque
con^
b

esse B. P. nostro,

P-

vajal

H^spano a

S. dinalis diacono ,,,jcei datam, '^"fj'Pont.frce ad

epistolam C^saream
15.

fertur euim, i,^ Eugenii prEedecess.netitatem ^""^ '^^^^^o.^^ de Observan.,

Mmm Syltijui

Simul^neajpu^l^^^^^
pro /^^^^^j^^l^-^jg

Sanrfum

^,
0&-

*- ^*^""
pend.sse
;

episcopus.

Ca^^arem

ob^oa^-^y~l

caus^e

quod m>n me

rmiut;
lernc
^^1^"^'!

i-et, nisi. ut ajunt,

^^^^^^

^^.^_

,,

,a Cardina
setmstructus
1,, et

servantmm Pfl^^^^^^oectorem. lUteras lemFvmanwn. Ordmisprv ^^^

dedit.

^^^^,
^^^ ,^,^,4,,,

.^

subdola

qn

adeo honorifias

'""'J;,^'^^^,^ universa^ e,us /amtlt^. ^^;';''^.^^^;. Sunt Commenta,.osr,^ in hoc -^J^;^^^,;^,;,, ^ero tenorxs '"^" " humilem
,

,,

rt"5ra supra
lirir

,:e post

^""^'rtrrra"nbenteC.sare recommendatmnem. V--";;;;^. recommendatKnem^^!

ac
ne?otia Fratrum

^-'^^ ^aperto est Fratrum Vita horum emergit. abscondi supra montem non Potest eivitas quasi lucerna ardens est hcec familia nositr Domm.,

i-i^

m ^'^r

^_^^^^.

.-^ ^^
-Ber^^^^

obser^^ ^^^^^.

'cndelabrum, cande lanrum,

JiCC esiauj,

4-

qu=.

domum

est

lu.."

-i

silere;quiatamenobmemor,m

t';:"n;ur'm'r;om;.mere;co.or :^;:;::..?amin.,neque^-r^n.mea
'^^^

=ut

"^^C^riS^:
et

ao piis esset in me auxiU, adSvant! Utinam

i

-^ibi

copia,

a iquid 'H

posset
1

:.

patrouicmm meum, deneffarem nan

;

^[^umipsepeccatoretmHuitat^c
quorum v.tam ca.tam diligo tamen eos, est >n quia quanto mmus video
damque
;

us,

ex-^"^^^^,,
,,, ,,,
rffisidio pr >di

^,, apostol.c. sed.

,.

me

muniatur.
^.^.^
^^^

,aprop..o
.

tirtutis,

tanto

eos

juvare

est, ut J^j"^ quorum probitas iu aperto horum sa em com Lis actibus Ueo placere, u ''^acceptus. Sicut reddar "''entus. S.

f '^^.^^^^^
emm
'

, ^^ ^^^^ qu.dquam de prima sede ^e^atus censere, aut mortapera judicare in terns ^^^, d^ee^^ -'l^^

^^_,^,^,,.

J^^ "u"^^^^.^

^^^^^

^^^ ^^^^^ ''''''\^'

ve.stram

^endationibus pavidi et pus.Uanimes ?es fortium virorum

in priBl.o

b^^^"'"
salvantu.

."^'

virtute

ita

^^^^ dignationem ^^ J^ e* mei.secretum aperuerim, amini 1'"vestr. palam f esapienti.

an.mos. navicula prudentes ac et iu B Petri servant re^ ignavos nau vecordes atque qu hoc Religio B. Erancsc. Tget facit en.m ve luti ha.c ludObservantes habetur chr.stiamiUtura manus undique lectissima nunc istam nunc exercitura
:

Tu

rira

memmi me factu nam et hoe jurasse pontificalibus m>t,are rum' quum sacris cum vestra d.gnat.one eTo' ut aperte loquar

crediderim,

vetmente' timeo, ne
mriat
si

uovitas

hxc seanda um
^

ad ConvenFratres de Observantia
.

norum iUam partem

lustrat

tuetur, arcet insidias,

.mpetum
v.gi-

s'

migrare permittuntur

armata,semper.n fran.nt Uostium;semper ,.egot,ioest,nobisutotium par.at. lia^sl.mperin sub Bernard.no m.u x.c.--.- Senensi,

diiljl

li"ril

quantum 153 Scimus quanmm curiiE, Ilierusalem cur.iB, jam supern Ilierasalem
..

hc
auauquan-

Rdig

i^_-i..;^

Eccle.ia>

n*>,nlif^jw cathoUcai
fr.

Tirofuerit. profuerit,

liotum primis non intelligo servanda qu^ - scriptum scimus, et reddito puberes. Claudenda sL mentis promittunt intentum, aperienaa, g. ducit ad ^ Pl'^;Xt vitam. Sunt pr^terea, ut fama qua. de ^,,^,, fratrum, qui
:

hoc en.m .rnVovete esse -

fumque modo sub

Joanne

de Cap.strano
Ilehg.o al.ud

^^^'%^^^ -^ ^P^ J^-^.u.tnr

Obse^^f.^^^
^

quid h^c utiWatis attulerit. Et Euangequam qu>B jubere nov.mus agit, ex agro dom.n.co tribulos lium ? Sentes ac semiuat. z.zan.am ae veUit, semen bonum d ex erm.nat pr.cid.t lolium sarculo veritatis libidines, i^.x^ iiommc, tulm.nut ' 'ecebra avar.tiam, peiiii avantiam, pellit fu odia fustrang-ulat, ambitionea stra..gulat, amb.t.ones et od.a ,nl,n,tates voluptates stimulum adigit ; i"-naviifi ac socordiie p-at Kccl.six diebus singulis os et aperiens in
; ,

pl na es^
''t'"'

"^"'
^J
,

Q"; ^
tuale
v.der.

h.s tota Christianitas muloffendere est leve tantam ^^^ ^^ , contendere. ^ Conven''^^^ ,110 plures esse
;
'^,

^^^,^^^0
'J,^^

horum perspicaciorem
;

pr J ^^

omnibus
p^^jest

urb.bus aumr

~:r;^-
patent,
iura liEduntur,
:

^^^^^^

^^^^^

^^.jent.a aest,'t;equ.scientia

suum, pcenitentiam suudet,

Uffic

et

viam Domini

sunt opera Fratrum, in veritate doce\. cui Observanlia nuncupantur. Nescio, Qui de qu^non.untomnmo Credo, hffic nonplaceant.
priEcisa
;

Monasteria Conven r^-I^ientia proficit. cern.mus, Observan lium commiuui ac rnere tum auBe..turetflorent;h.s P".=>P"^ ^"7;'^

omnibus horum ab Ecclesia membra. nec me dubmm gratamesse conversationem

neque pontifices aut al.i V^^^^' his paroch.aUum !dversantur. Nihil enim ab oneri subsidio pleban.s, non
Couventuales sunt sepulcrali coutendunt cupiunt, nunc de jure omni populo sunt ob quas res acceptiores Conventuales Taceo de Observantes quam ipso nomlne designatur.
vita
dispari,

autem

nuno

offertona

apostolica nsChnsti habet, quin sancta .sedes

et Bomani prffisu es mililibus afficiatur ; nam huic familiffi privilegia coutunuam pluriraa hostium quibus ab iufestatiouibus

qu^

Urunt,
(l)

Wttdding. Ana. lom.

XH,

pag. 26i.

Mihi

, ,

PIE VIGESIMA TEBTIA OCTOBRIS. 156 Eodem tamen tempore A Wibiprofecto nonvidetur, Romanum Pontifihanc familiara contristari debere. Et quoniam vestra dignatio protectionem Ordi-

817
in id incumbe
J.

4DCT0B1 V. H.

cem

nis
sibi

Minorum
scribere.

in se

suscepit, prsesumpsi hjec Intelligetis ex litteris Cajsaris

bat Calixtus Pontifex, ut controversias, inter Conventuales et Observantes continuo motas, tandem componeret. Quapropter litteras die

pro convent^talibut

quKttionem

animum ejus: utile censeo provideri. Vt. Joanpopuli Germaniffi quasi nes homo Dei est prophetam eum habent; posset, quum vellet,
:

XXIX Juiii 1455 ad Baptistam de Levanto , Vicarium generalem Cismontanum Observantium dedit, quibus mandabat, ut ipsecum
vicariis
aliis

elevatodig-ito

magtiam turbam

facere. Sentio

ex

iis,

quse penes

eum
;

sunt,

quod de bulla Eugenii

;

fertur.

Sed

fegre sibi esse, homo sapiens

spem vultu simulat premitaltum corde dolorem quamvis scio constantiam ejus immobilem, neque timendura esse, quae semper apopriestolicae sedis dignitatem ac eminentiam Decet tamen retrocedere linguam. dicavit Bummi Pontificis providentiam iis benefacere eosque consolari, qui de Romana Ecclesia sunt bene meriti. Qualem esse hunc patrem Joan,

Cismontanarum provinciarum et Fratribus idoneis conveniret ad capituium in conventu S Francisci in civitate Assisiensi, et ibidem simul cian Ordinis ministro generali et aiiis Conventuaiibus, ad id vocatis, de pace et concordia universi Ordinis tractarent {6). Aliquot post mensibus Cauixtus bul-

lam dedit xvi kai. Novembris (xvii Octobris) ad preeiatos cseterosque Conventuaies qua
,

nem cum

nemo qui sapiat, Haec bona venia dixisse voluerim: vestra digoatio, quae libera voce dico, in partem recipiat meliorem, meque suo more commendfitum habeat. Kx nova Civitate, die x Jasuis Fratribus
, ,

inficias ibit.

eisdem prafcipit, ut omni gratia, raetu et cseserio teris animi passionibus procul amotis Observantihus deliberent de puritate cum Regulce restituenda et redintegranda concordia (7). Ad hunc conventum, qui decretorius videhatur, Capistranum nostrum vocaverat Baptista de Levanto, ut personaiiter tantis malis, quse Ohservantihus imminebant, op,

B
morfuo Nicolao,

nuarii 145.5.

tuccmor

155 Verum omnes ad sartum tectum servandum Observantium

hse curge atqxte indnstriae

portunum repaguium objiceret pro summa enim, qua apud omnes valebat, auctoritate sperahatur Sanctus remedium aiiquod inven;

Caiixtutiii

institutum effectu caruerunt suo. Nam hcB Nicolaus litterx vix Romam attigerant,quum diem suum ohiit xxiv Martii 1455. Y

turus. Ast respondit, puhlica rei christianse negotia prxvaiere pecuiiaris instiiuti controversiis
:

Pp. Ejus successor Calixtus III, electus fuit viii Apritis sequentis. Audita ejus assumptione,
olim a S. Vincentio Ferrerio preedicta
S. Capistranus
torias
{\)

erat

enim tunc

totus in conscribendo

Judemburgo

litteras gratuta-

dedit Kalendis Maji ejus zelum ad fortiter gerenquibus incitat dum adversus Turcas bellum, commendatque Religioet qnauta potest, efficacia,

ad Pontificem

cruciatorum exerciiu adversus communem cssierum sibi , christiani nominis hostem iaboribus fracto, integrum non annis gravi et magnis esse ex ultima Hungaria Romam coniendere. Nihilominus pro conitineribus versatione familicV Observantium, quod ponam et ipse humiilimas ad tuit, prxsiitit
:

ei

obnixe

Pontificem scripsit
ipse itnperator et

iitteras, et curavit, ut

tum

nera

qnam Seraphici patriarchfe Erancisci Observantia nuucumaxime 1'ratres, qui de Cui respondet Pontifex per breve,
,

tum preeiati et Hungarix, suam exhiberent pro Ohservanti(8).

proceres

pantur

(2).

bus intercessionem
157

nd emp\tt d(-

datumsubannulopiscatoris,die^%JidiiHb6,

Et

S. Capistranus

quidem

die xxiii Se-

ridi'.

grattsstmum sibi fore coram videre Capistraorati^simum inquit (a), num, nihilominus considerantes,
locis C Quam salutares fructus istis in intentionem poterit operari, quodque ad Deus

ptemhris 1455 eco Chanadiensv Eccles,a (9), ^H-^,^^ Cbristianitatis, utpote qux quam uUimam Christianitat.., ulpote qum a
ad plus Turcis perfiditisimis distet milliaribus quatuordecim, appeiiat, porrexit epistoiam accepisse litteras, in qua dicit se a Fratrihus singultibus, atplenas moeroribus lacrymis et angustiis, eo quod ad ^inistnra F suspiriis et

per

le

nostram parandae expeditionis

in Turcas,

ad

quam indefesso studio inteudimus, permaxime

inceptum ferconducit, te istic esse, opusque devotionem tuam horventercoutiuuare, ideo et in virtute sanct obe. fili.

que

tamur, dilecte ut donec dientiae tibi perprffisentesmandamus, mandatis habueris, ex isto aliud a nobis in quod, promuigato inclito regno Hungariffi [ad
(4)) mr Caiixtum in Turcas beilo, se contuleratesse utihor

informationera sua Sanctitas mObservantium clinata videretar ad irritandum decreta, coramuni etiam concordia

seraulorum
salutifera

et con^ensu generaliura

atque provincialium

et concessa, miuistrorum, cognita causa, tradita a Domino Jesu Christo mhiloyninus Sanctus

proximis, et locis iufidelibus

possis,

ubi

putabit decisuin
in Poutificis

luidquid in his et in aliis

nuUo modo

priEdicando et

sed monendo , tam pr^latos quam exhortando

discedas
, ,

quibuscumque Sua Sanctitasenodabit, confi^us

conscientia et sanctitate, justitia potestatis plenitudine, quod diet aequitate ac

regni prtefati barones, principes saeculares et omnia priS. Petri devotos, istos,

vinum cultum
cardinaiem

populosque grntia coelitus tibi vatim et publice opereris fidei chrustianffi data quiE ad conservationera arbitrans. eversiooem infidelium conducere
et

sancts catholicje fidei mystequam minuerc. Ad ria dilatarepotiusintcndat, Firmanum apertius Si^psit
et
.

Simili

Decembr^.ej^usaem Decembris e)usdem stranura direxit, viii id. stranum direxU, vm td. pr^edecessorum ^""'2{^"\ anni, quibus tnnota^: et innoiat: ,.i.. nlim concessas confirmat tates olim propagat^onem famtlt^ etiam illas, qu^ ad i-ii, ..^^iit.wi pertinebant a Ohservantium 'noTtineoant (5
.

modo Pontifex

aiias iitterasad Capi-

<vgre ferebat, se Capistranus. Xn principio concordix inler exciuso rem gravissimam commissos tractari relioiosos su.v cur.r ,euyj^^ y^^^ ^^^^^^.^ ^ ^^^. fuisse unde lomo, cala,

tfZconcreditum 1^'
-tw* x

^'^^"''y^^J.n^.nius.seaniusconcor"^l^tisTmpendenticonscius.segniusconcoratmZmovebat. Quapropter S. Jacobus

na2iri,

lolu

XII, pag. 2lti cl s.qi.

(') 1^.

pS.,i.

- (t)

If''.

?,"g. toi<.
^
*"

(S) IlM.i.

8 Ib.d.

m- 281 .

pag

2M.

-[(i) Ibid
(i Ib.d.

pag. 2(i7. -t7)IUi.

l.

c.

professus

818
^
IJCTOK
J.

^^#

nmnino

om.^.o coso: , s. ^^ ,.e .. frBernardmusuomme.SenensisnatiOBe.yene; oui ut priEclaraj egregms prsediin volis sibi esse,
ir-

^''"

V. u.

'''"TplmceTneOOti-"^

P*'"^^'-^'-

''^;

'S
letani;

Ouot

di

post'Missarum celebrationem

rrS>i:i;i;,'cardinalis, non inter''--; i.A:r1^\^ , aa ^

ro^^t-rut^eTd^^itLumspiritumprodern

Zl cum -l^l^lr
rimum Deo
pTrso.

plateas audlentibus

et dacatus Sp Tusci^et Lombardi eCesias t.ta ..tia. ut ecclesias et tanta grafa. et frnctum pluimpleret, et

Hic

semme per enm offerret ex verbi quemdam scilicet melUfluum adut creditur. p.a

nvenit
nblitt

modum.

mtent.one
Jesu

ut scilicet

mellifluum nomen
in eordibus

quai

fi::Sallsu.gestionibush>cnonacqu^^^^^^^^^

Vexatam qua.sUonem iande,n

Cal>.tus

solv^t

utcum-^
'"".

Fapa per

-^S.
i*^-'

scnlptum in magna ^e t Nam adopopulo ostensnm, faciebat abula devot.o. simpUcibus videretur are Hoc etsi

ratum

fidelium

moales-

piet^m vel

rml

Cto(oannu.ad.. xxv

X/^';: Sr ^ -'^.^'-'^-2r .a^ opon.V^;o5;-P'^*--2.

- rat. mandaioponu/to.if^},at

nem

afferre, sapientes

arbitrabantnr >dolola.

triam,velsaltem.ad_snpe^monemtend^ ::r:;SuU::.;;e;e^rentur illaa lit... scilicet pe-as. sc.Ucet Jesum per eas

moribundus ^P/ " loninus etiam J/^^/^';. atiguando constitutionem Cf''^"^^"'?^-

;r^^
mine

eandam fore id testalur '^UacouL ,ui de SancU

:

nobis

Joannesla

'quam 'si.nifieatum S. Bemar* ,. Christum. aliqui praedicatnreb j,j,,,,_ Imitati sunt enm 159 tabulas cum .llo noOrdinis Minorura. tales
.
.

conscripsU. i^osrnfra Ibitu commenlarios Wadd^n

-"-"^f ^

ferentes et in proce.-^sionibus
,

cruci, quse

Habeturapud Z:>Zr::UsenimnabeturapudW^^_ aabimus:in Hs enim P-W:^-^'^"!!'!"'!?:;::^^^^. ;:;;.;. ad bmias Eugenianas

far^lixt

Fratres Hungaros solum edituram. Pra.aixit deeessuros Calixti a familia nro ter buUam buUam Calix.i. Ad generalem bat tamen
:

Cd

Jere-

h^c laUus evfOr^nis historiam perl^nel, Cap.s.ram pr-oindicasse sufficiat. S.

comprobatam fmsse. pheU^veritatem eventu

Te more'an.efertnr aliis contentiones sunt magniE m ij^^h"--' aliis reprobantibus ?::etumc^mendant.bus._a^i3reproban.us; factum commendantibns, ad exaltationem ilUns no. nuum etiam aliqua Bernardinus proferret, quEE minis prajdicando ad videbantur inniti. Demum veritati non his fuit. super curiam Komanam citatus per maPapa, habita prius solemni Martinus

pr^ferentes. llinc ort

^J^Z^in"o,^..

{fistros et prffilatos

tionis,

periculosa

adinventione ostensa , prohibuit iUud

,

discussione matens et raut superstitiosa et illa

amphus
Bernardi.

XIV De

cultu sanctissimi

No-

fieri

nus',

Bernardino minis Jesu, a S. JoS. .oSenensi propagato, Senen. propagalo, et a ..

acceptavit

-
L.-.n.,

necpopulissic humiliter nmndatum filius obed.enti, observavt. Quomam et integre

ostendi.

Qnod

^^^S^Sr^S:^::certe s.

anne

Capistrano a calumnns

canonivindicato ; deprocurata

S.Bernardim. zatione ejusden.

Ciillui,.SSmi>

Bemar. ^^^ ^^l %.e -?----;=

.|.
?";

um.

idoi^--;;^:-;:;^;:^^^

S^Sj^S^^-S^ ^ ^ Observantrum famlije ^^ lcapistrauo f fXa q^od omnis nominebene mnd^cat non ultimum stbiocum procuravU,
..^.rc.terasut.tates.^as. Joannes
no.eUa:

""^
ope-

S.Bernardtni,temereaccusati,suscepta

fensio,
.

promotio. Scihcet ut ait ni-atio et cullus _" .. _. t i.>7 fnl T-lernardinua Bernardmua Waddingus, sub anno U27 (5), ageiis Fesularum. Y\o. guardianum
,

em-evost mortem

P~f

~
de-

J^; "^'^'=

virtuosa nuemadmodum adoras Jesum Jesu adorare non '^^^^^l,, tu debes nomen carne, u saporem , ,, sed sanorem ; vel colorem
si^

J^^i,,

virtus

in

Jesu,

m m

s Pt"ram
ti^i

on
Je^u
e

SeDeD8i.s.
reulise

primum ad effugandas varias corruptelas sauctissimramenlorum et irrevereutiffi erga

cordibns cordibus 'mum" Jesu Christi noraen, firmiusque mum Je:;"cbrrsti nomen, firminsque Rprmnnis .lif etnflift pt. sermoms studio et potuit

qu.a nomen sed significatum . Kedemptorem signifieat Salvatorem,

Dei.

Filum

Pauloinfra agens de stren^.

ut profa-

imprimendum,quo
_,

f '-- ~, Xwa^^HWo.,

et populos , couaiu caepit cju 1**^^ w^cona.u coepH ejus laudes celebrare. -- r-^ Demd^e ^::. vocis ^<>n^r..tinnpm excitare. Demde ;. venerationem ad divinaj alias civitates, hoc anno (1427) discurrens per

''^'''^^'^'''ZTculorumloco.numismataaurea norummunuscuwrumLu.u,..^ darer^ ^'Qnata, darenl -^^^^^"'ZZine Jesu signata,Hpvot one nomine argentea, mjmi vel argeniea, ___ _ ^^ devotione ex infautulus super se
:

Z
;

Viterbii, sermones quadragesimales habebat

et
alibi etiam sub tinera concionum, quod speclaudam reverenter cerat, populo tabellam in qua pictum erat et religiose proponebat, sacratissimum Jesu nomen, solitteris aureis uudecuraque circumdatum , idque
felis

vel auro non qu.a sit de argento msitam et puer ^roDterVirtutem ilU nomini possit comprehenin dies diseretionis con Jesu, et de lUo
VtTt ::
:

inouit

sed

Cens

radiis

adorabat. populus, flexia gcnibus, devotissime sanctissimi Nominis culiu per S. BerDe nardinum innovato hisce verbis , quse ex
,

dere devotionera picturarura. repr^s^^^^^^ tinuo recordari ad-instar Virginem vel aUos Sanctos, tantium nobis B. memoriamipsorum pictura.solum fiuntob

norainis

qul

A.mando Hermancito (6), scribit S. Antonius: Eo tempore quidam fuit Ordinis Minorum ,

^''mEZ^enteita.ueS.Bernardin^^^^^^^^^ cultus,sanctissimo nomini Jesu ^^f^f'^^''^' relativus.quatenushonoraiurpropteripsum,

'8S!'s.s-;;M.rtiar ss.

&.:'^s:x>ii-*"""';Z

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

319

A quem in mertioriamrevoeat,Jesum Christum, Dominum nostrum. Cornelius a Lapide, commentans in verba S.Pauli ad Philippensesu, dictt 10. In nomine Jesu omne genn flectatur,
Jesu, aeque ac imago quaelibet. Est enim ipsum quasi imag-o sive person, et reprsesentatio rei nomiuatae. quaenominehocsignificatur. Prior modus est,
Dupliciter coli potest

graecas litteras 'Uaoui; efficere

numerum

888,

ADCTOkl
J.

seu ter octo, videlicet simplum, decuplum, centuplum, seu, ut ipse Beda ostendit, nume-

V. H.

rum

nomen

et rem undequaque ad perfectionisfastigium assurgentem.

in.ooim
aniiquUate;

IQ^ Istiusmodi vero titterarum et

numero-

rum combinationesVen. Beda

longe antiquio-

si

meusferatur non

in

nomen,

sed in

Christum,

nomiue repraesentatum ; ettunc proprie et primario colitur Christus,aeque ac honor imaginis,

si utimaginis, fertur in prototypum. Posterior, veneremur in se, ob respectum ipsum nomen sic tamen, quem habet ad rem nominatara
:

ressunt, utpote quas apud primaevos patres reperire est. Certe Epistola CathoHca, qu^e passimS. Barnab^s Apostolo tribuitur, adeo-

que StVculo primo prodiit, jam tales calculos exhihet. Ex sigtis \\\ et T prohare conatur efficaciatn circwncisionis ex fide in Messiam

venturum derivandam

esse,

nec quidquam

enim
quffi

honor debetur. Potest enim refertur, ad religiosum alicujus cultum propter id, aliquo etiam modo ipsamet coli,
aliquis ei
res,

sine Christoprodesse. Discite igitur, inquit (^), filii de omnibus abunde. Abrahamus, qui pri-

mus
in

ad quod refertur velquod osculamur ipsas imaginesChristietSanctorum, rem 60 quod sint ipsorum imagines. Quam in canonico exemplum, quod adducit ex jure scimirifice ad queestionem nostram spectat, canonem 2 de immunit. eccles, in 6 (iii. licet cecumenicum Lugdunen23), quo concilium anno lll^celehratum, pra>scrihens, ut seh,
humilis et demtus sit in ecclesias ingressus, illud, quod dicit Convenientes ibidem, nomen aliud sub cceIo uon est super omne nomen a quo fieri creest datum hominibus, in quo salvos nomen videlicet Jesu Christi, dentes oporteat,
:

repreesentat. Sic

enim

dedit circumcisionem, in ^pirituprospiciens Filium [tege Jesura cum Oxoniensihus editoribus, Menardo, Davisio etc.) circumcidit, narrat accepto trium litterarum docuraento
:

enim

Scriptura, quod

Abrabamus

viros e

domo
jj

sua decera et octo et trecentos circumcidit. [Pugnavit quidem Abraham cum vernaculis ccc&yni contra quinque reges, Genes, xiv, 14; an vero iidem, nemine dempto aut addito, circumcisi fuerint, non tradit scriptura.) Quse ergo illi in hoc data est cognitio ? Discite:
prirao,

decem
;

et octo

dein trecentos.

Decem

autem

et octo exprimuntur perlH, I decem,

octo

habes Jesu.s uomen

quia vero crux

peccatis qui salvum faciet populum suum a exhibitione reverentise specialis attoleorum, in nomine lant, et quod generaliter scribitur, ut

in figura litteraT, quie designat

numerum

ccc,

habitura erat gratiam, idco ait et trecentos,

Ostendit itaque

Jesum

in

duabus

litteris

et

Jeau omne genu

flectatur, singuli singulariter

crucem

in tertia.

Scit hoc, qui insitum

agunturMisinseipsis implentes(precipue dum gloriosum illud nomen, sarum sacra mysteria) recolitur, flectant geuua cordis

doctrinaesuaeposuitinnobis.

donum Nemomagis ger;

manum

me

accepit serraonem

sed scin vos

quandocumque 8ui, quod vel capitis

161 Sed
est,

iuclinatione testentur.

el

radicem

cur, ait

Itabei

suam

Salvatorisnostri

Molanus{\), intertotnomina istud prae reliquis ita in honore

dignos esse. Ad hos t^^ecentos octodecim vernaculos frequenter atluserunt patres, quum auctoritatem Concitii Nicieni I, totidem episcopis constantis, adstruebant. Lege S. Amhrosium in Prologo ad lihros de Fide ad

nonsolura in pictura et festi institutione, nominatur sed et dum nominatur ? Dum enim externura reverentiffi signum exhibemus
Jesus,
flectendo

genua aut caput aperiendo, dum vero

ratio est,

Deus nominatur, nil tale fit. IIujus saquod Jesus sit proprium nomen Christi, qui redemptionem estoperatus, lutem nostram et
perditione et graqui liberavit nos ab sterna perveniendi ad vitam aeternam. tiam promeruit

Gratianum num. 5 (4) S. Liberium Papam, epistota ad episcopos, universos{^]. S. Hilarium in lihro de Synodis num. 86 (0), etc Paschasium Diaconum in Prgefatione lihrorum de Spiritu Sancto (7) etc. Iste numerus pa- p trum Nicosnorum tam vutgaris erat, ut eodem concilium Nicxnum sine amhagihus
;

indicaretur.

En

lapis seputcratis
(8).

ex Arin-

De

illo

ergo beneficio, quod longe

maximum est

ghiojih.hcap. 26

praestitit, interorania, quae Deus nobis

agimus quando honoramus nomeu Jesu, gratias Deo,

quia illud neficium
;

BONUTA HIC KEQUIESCIT IN PACB DOMNO XXXX ET D. MENNA (^VM VIXIT ANNOS

nomen

quum

clare ob oculos ponit illud beJesus non sit aliud, quam Sal:

qvM

vixiT AN... E(0

SI

(Aabeat anathema

A JUDA

QUIS ALTEUUM (/i)OMINE;l) SUPER

(Matt. i, 21) vaior, ut Angelus ait faciet nomen ejus Jesura ; ipse enira salvum peccatis eorum. " Hactenus populum suum a verha Ven. Beda, commentans in

Vocabis

FOSUEU...

ANATHEMA

(/i)ABEAs[0 A (id est

(s)

ah

(9)

TRICENTi

DECEM ET OCTO PATBIARCUA; DA SANCTA ESPOSUERUNT

[is)
[is)

QUI CAN0NE8
CHRISTI

Molanus.

Lucx

Vocatum est nomen ejus Jesus, priusquam in quod vJcatum est ab Angelo, hujus nominis utero conciperetur, post datam
II

EUANGELIA.

21

mPostapostoticospatres,inter quosmerito S.

Barnabam annumeramus,

citanaus
Scccuti

^^^^
^1^^,.^^^,

Cujussacrosancti interpretationem, addit (2) etymologia. sed et ipse, nominis non tantum
:

nuem

litteris

comprehendit. numerus perpetu

Ostendit detn nostrffisalutismysteria redolet.

P.
'235
E.iit

Atexandrinus, nobis occurrit Clemens Siromatum )I0) eptscriptor, qui Hbro iv II exscripsisse quodammodo stolam Barnabc-e ergo in astrouomia videtur. Quemadmodum
lom. LXII. Pa-h. o,cr. - (91 Miiraloii. r,no
Kvi Uis!*eri. aaaii, - (lO)Clem. opcr. vH Ea... Mcd,ol.*!75'J.
(8) col !>. Anlicl.in'-<l.

De nnm^

s.cr. 1..,^.

Lov.^. 1771

Ci)

Migne

no-

^ublerr. to,
j,

llu:.o\:m
9, pag.

^.'''.^oh

'.)

U. d

lm. Vlll. Ep. Uher.

col.

686. Edil Paris. Hiil.

habemus

iDCTOftK J.

V. H.

^^^f'"!' ""!'". nullos rcpcrirc est. qut ''^"^'""fjlf puerj fi tamquam ^ns^P^dumet^
^.f

-; Quintoaecimu v^n^' ^'"^' nominisJesu, et quosdam in isto sanciissimi erroris suholmsse. cultu quidpiam mQuodquidem merito mtrum viden de- ^^ bo.tes agressuis numeratis. V ^nlculis quum S. Bernardus tantts encomus ^^.^J" het oitmaximumeorumnumerum. Dicunt speciatim in sermonomen istud cumularit, ad si.ni t,pum, quod et S. Bonaventura non :"^;ltLrcr;:idem nexvinCanticai^); elementum, quodMgmb de Laude Melliflui filuram attinet, esse solum speciale opusculum cruoxs, grmce conscripserit, sed ejusdem moecentos {ncmpe i, ^P'- nominis Jesu ca, '"" tcc^uLindU. I'^>" -t<^- ^'ergo Abrab nogrammaie, tamquam scuto gentihtio usus Significatur Nihilominus ad prascavenda care nomen salutare. fuisse fertur (5). nestiooseteiconjunctos,,uod^^ malevotorum dicteria.,-, Martinus 7, ut narrat ^ ,. et nomen Dm.m attinet, quia ad signum ^anus in Continuatwne Annahum Cx^ eos, qa> P='';;''^"~ v, ^ussU pifugerunt, et superasse Z-is Baronii ad annum M19 et Pl"""''^^^ imaginem Cruc^fixt apin captivitatem c^un-. ommi. Jesu f f^'^""'!'^' atque hinc derivalus usus dtcUur qn! eos sequebantur. ^1 pingcre facite '"^^^ composit,ones iLLiend^ ,in mcdia littera H cruczs. ^mpon^^^^ \lZn^ur Zrlnten,m.quiBre.iar,oRom.r^u-rUu^^^^^ ^_ j^^^^,^^^ Spondanus l c ci^'*^'' origincm tstiusmodtpicturaquam frequens sit f f' '^0". tans Sigonium. dicit. ex consiho dato cmtionum apud SS. -^'7^ derivandam
.

DB

S.

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTR-VNO

-.

Sf,

..
:

;um

^.1

tandi modum ad td '"'"''"; lem traducant. Verum ,f"J; O"'^*'^. coactifuerc Patres; ^" ^el invil,.
hmreticis
rent.

rum aam

^ZZ^m,

Zn

qui conqucstus est apud S. Berquod. abrogatis ludorum et aleaconsueverat, instrumentis. qu^ pingere
opifici.
,^j,^,,,,

^'''^^'XTJLerte"''' tentibus, ut cliristianam

Quapropter ipse

ct

quibusdam

J^^ ^^^ autem a sancto viro

mox

'^^J^

"''"f antequam ^nterpretatwnemnomnmJ^^^^^ poneret,agitdehaclMerarumetnumerorum <^dvcrsar,os f^cque^^. eombinalione. apud

et

""^!

aleret. Roc remedium nempe in circulo radiato nomen ^^ aeinceps pingeret exemplar. quod sua manu j,,^_ secundum >

rf,

fa.naiam

tulit

^^^^^ ^ Bernardinus. Res pro

longe

voto cecf

^^,(i6s undtque ad emendam

subjungit

(1)

tioseutuntur
hiEresibus,
iis

ii,

Z^M;:::.^^cei.ostiummomioni.
ZsTrivandus
. "'

recte

Quibus en.m '>P-^be ' ^^J^ qui suam "P^"'"/'';"" ' t.one utetur is, qm est cogn
est

fJ^J^
^^^^f ^^

majores

inde

pecunias,
retulit

,,J

et

tabellis lusoriis,

tum usus comUnat^onum

narrat Sigonius "l^. u opxlex. Historiam vere .____.^ Bononiensibus i,__,..,7,.. smcommentario de episcopis ast nutlo modo aut (ti) U-J3
lib

IV

subanno

""'

i.

liiierarum tum numerorum. non est. plurtbus do64 KuiK. porro loci XV ''

Spondanus, tnsinuat, verho, contra ac dicii Bernardini dedisse origmem id consiliumS.

istiusmodi picturis. quemadmodum et tnfra cumt r166 Hactenusdicta, Commentano ad "' dicenda, convenientius in posita fuissent. Acta S. Beryiardini Senensis
.

cument^^Jnsirare, quania
IrimisEcclesi^

m ---^~
hoc Sacro.an-

s.vculis essei

Jesu nomen, quod ctum ut Beda loquUur, Ecclesr^ Dociores etiam eUam succedentes s^bi fff^^J^^^^l lempore prosecuti sunt. Sed quo

sM

summo cultu
S.

,Zdoqu,demha^c magisexobliquosanctum 9 ( ^erum quum ple^';"'

Bernardtnus Sencnsis cultum deprmdxcarecwpU, donominis Jesu populis exhxbendum non cuitque eidem honorem deferbueratsed rpsa solum devot^onis ardor

^anctr^m^

^,.
(7)

^ai^^^Z

commentario BerAppendice (8) ea huc ejusque

,.

J
5.

'^^^^TaVSk quatcnus '';';~;;;'

^"^,/

Sanclus noster

obsolcta -^debardur antiqu^ pietat^s officia adversarn eo dcvenerant, ut Quin el Sancti suis koc 9lor^osumnomen iis, qui in domibus absosive pzctum retmerent

^Mcx doclrin^ et sanctiBernardini Sencnsis.

^;^;f^~',,,

sivescriptum, lutionem sacramentalem

Imo more suo nuum FF. Minores ostiattm pro

denegarent.

Bernardi^^^''^'^Z ad nonstrandum, S. Capistra^^^''^'p^J ^,aiccm S. Joannem dcprom, ^x penu sua. ""'J^. ^^^,

'^^^sfotioZno^erit P''''%~'.^ ^^^poribus

ImL

quwrUarenl. inclamabat plebecula in epistola ad loras Jesu (i). Sic ei Poggius equitem Venetum Franciscum Barbarum, Amadeus de Veerudiiissimum, quam ciiat Bernardini (:i), laudai BarS.
:

prmns

recentiora

qmbus ab usque ad smcula Ecclcs^^Jemj^o,^ ^^^ inquirere. nomen Jesusignabatur. inauirere.

in siglas.

netia in Vita

nomen Chrtsit barum, qMod in suis scriptis Jesu conjungat. Jam tandera, cum nomine
inquit,

gaadeo

Jesuitate.

quam

relictaiUa te esse chrislianura. rrincipns litteadscribebas

quidem te descirarum tuarum. Auimadverti imuudentia, qui noraini Jesu visse ab eorum
sectam moliesoU iuhaerentes, novam hEercsis
ejus nobantur, trloriamque in amplificatione rudera plebem, minis quierebant apud vulgus et Sed tu, ut decet cujus muneribus anhelaut.

commodior Qui quidem labor tanto documenia delibare ex mihi dit quod liceat ex collehactenus manuscripto, unxus overe vidimus supra num. iam ais meis. Porro primo Ecclesix sxcu162 digrammani a adhibitum fuuse: lo.nonpe a S. Barnaba occurnt td dzadeoque apud Mamachium annulari (9 6jnramma, signalum in lapide Jesu liUera sola prima nominis
ala I e consians, antiquitate par

nuH acci-

aut

saltem

sup-

var

est.
:

De

eo

sxpe

agit Clemens Alexan-

virumnousolumdoctum,sedsapiGntem,Jesum
verba, etChristum conjunfreus, non disjungis nou possunt. Ex hissaiis paict, quseseiungi sxculo insoliium quid, adeoquenovum fuisse
lllQera Opcr. udr.
C.IiG.

(10] drinus sic Pxdagogo. lib. p^salterium Verbum Jesum ail. decachordum elemento aecadisi' significat, qui manifestatur
:

Numqu.d,

Et

lib

IV

Stromatum

(11),

logus per elcmenlum beatum, Jesum, qui est

111, co\.

Mmt:. siguificat

summa, decanomen Verbum, ostendens,

Et in
M.j.,

Eait. Paris. 1641- -(2) HcTmi-nn.

lom V (7) Acl. SS. 408. Kd.l. Mcdiol. 1733. 28h. () (81 llMd, lom. Vll Maj 1>B. (10) PoB. '' rhrU.. lom, 111, p6, 23, Tab. 11,
nag, 2U7-.

Or

" (">

vCu

col

748: EJU. Bas>.n, 17B7.

l6)

Sigonn

opc,.,

lom.

''"-'""

Similia

3-21 DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. minorum formas. Antiquissimum, quodquiA Similia circa primum elementum nominis dem hactenus noscatur, monumentum, gloEpiphanius, Hcvresi L proferuni S.

AOCTOM
i.

V. H.

Jesu

numm.

1 et

(1), et

S. Methodius,

Tyri epi-

riosoisto trigram:mateinsignitum, est

onyx

scopus, in Convivio Virginum, testimoniis {%). Exhisce veterum

sermonexn satismamnomine Dei est, monogrammal pro festum fuisse haSalvatoris nostri olim usurpatum
:

annularis, rudi satis opere elaboratum, in quo Petrus, supramare ambutans, a Christo attollitur, inscribitur vero duplici irigrammate nempe IHC et PET (8} sculptura vero
:

ctenus tamen hoc

aliis signis

monogramma

seorsim ab
;

repertum non videtur nam qum siapud Aringhium in veste S. Marcellim vicinam hahet II notatam gnatur littera I, inindumentoS.Pollionis (3), ita ut digram-

refert historiam, a S. Matthdeo xiv, 28 relatam. Id porro in digrammate altaio ani-

madvertendumestysuperinductam lineam

in-

dicare siglam,quatenus absint aliquot titterx. Et quideml et Wnutlam creant difficultatem,

utpoie qucV sint bin^v primie litierx nominis Jesu : sedsigma 1, quodhic pro more grxco-

maefficiatm
timl.

contra cumX, nomen Christi separaexprimente, aliquando occurrit, sive

-.

X sive

transversim

%
^C.

Ast idem moin trihus

rum C

scribitur, potest esse vel

media

vel

nogramma I frequentissimi est usus

multiplici vocabulo

ultima litteramCOXO, Quod vero littera C posiremum elementum nominis designet, ex

eo

compositis
i.-.
.

dictionibus,
siglis if

viutuvKt i.Ac/1 -, L. videlicet IX0Y1, D. N.

" . J.

De

IX0YC,

mum

manifestum fii, quod non raro postreCper casus immutetur ita ut in geni.-

chrisimo,

^ cruce

monogrammatica -^

et

B
Inworifl ligla

simiUhus, licet satis prope ad argumentum nosirum pertineant,dicere omittimus, quum recentius Joannes Bapiista de Rossi, archeocura logus romanus, admirabili erudiiione et III et IV Spicilegii deiis dixerit in tomo Soles7ne7isis ei in appendice ad dissertationem Caroli Vercellone de Bibliis Vaiicanis Alexandrinis.
167 Est
ei

tivo,dativoetvocativoscribatur\\\NseumX, .^ accusativoim. Quod si animadvertissent quidam, non insulse confecissent ex glorioso

trigam.maie sigtam ItlS Jesus hominum Salvator et hisce probrosiores inierpretationes. Postremi elemend per singidos casus immutandi ratio suammutuatauctoriiaiem ab antiquis monumeniis etenim in Kalendario marmoreo Scvculi ix, Neapolireperto, ad diem xxv
:

Decembris legiiur

m(natalis)\)^l NRl ll)U

digramma IC

m grxcorum mo-

XPI(0}e^

tempora netis saiis frequens, quod tamen ante repertumnon Michaelis Rhangabe hactenus
est
(4).

men

in

quemadmodum facile esi Christi nosigla X?Cper varios casus deductum

idem in Jesu nomine
{accidit.
(|^^^jj,y,

reperire, ila

Unde

nata esi inier eruditos qu<-siio,

169

Ex

iis

quse diximus, constat S. Ber-

utrumsit antiquius trigrammalWO seu II12, andigramma IC. Digramma primum medio
contendunt Alexius Pelli^vo enatum Antonius Binterim (6): quia Michaele cia (5) et Rhangahe antiquius non est, dum trigramma Nihiloin aucioribus yiumismatis reperitur.
esse,

nardinwn, quando coepit sanciissimum Jesu nomen laudihus cumulare ejusque promovere
,

venerationem, nihil novi in Ecclesiam Dei induxisse. Id solum animadveriendum est,

Sanctum piciuram suam fot^mis gothicis latieffmxisse unde et h^- graecum iitieram
;

minus pro antiquiiaie digrammatis facere videiur grwcorum mos imprimendi pani consecrando crucem xquilateralem, supra cujus
brachiis scribitur utrinquelC, XC, infra autemhinc^^^indeK^nempe^^iK:^, Jesus Christus vincit.

nam

h exhibet,^cujus hasta longior decussata crucem facit IhS sed quod gravius est sigias Bernardinianx, quantum monstrant eciypa primum elemenium est y, quod pro:

QucV formx, quoniam ad liturgiampertinent, nonfacile mutantur, maxime

jam cedere existimo ex male intellecta sigla, constat ex xnigmatis instar sxculo nono, ui Jeremiam Seepisiola Amalarii Metensis ad
cur nonensem (U), qua rationem exquirit, peraspirationem i'cWia^w?- t>5i- j JesuDomen uotis I. C. que videtur, quoniam gr^ci his illud nomen et leg-unt IHCOYC, conscribunt
;

(10)

apud

Orientales,

rituum suorum

retineniis-

Sigillo,quod Q simos. Cxterum qui plura de hoc

graci l(^payida appellant, videre cupii, adeat Sirmundum de Azymo et Fermeniato, Goa-

rem

in in Euchologio Greecorum, Renaudoi

oportere scribi per

I et

et C, sive S,

quod

le-

Liturgiarum Orientalium, MarClaudium tene de Antiquis EcclesicV Riiibus,

Collectione

De

historica Veri in Explicaiione litterati et utuntur Cc-eremoniarum EcclesicV. Sigla IC

quoque gra^coslavi, ut constat ex picturts, Tomi i quas edidit Papehrochius in capite Hsec omnia abunMaji de Aciis Sanctorum. ex Ecde ostendunt,digramma IC, etiamsi non prodiret, hahere iamen clesia primceva
sat

gimus Jhesus. Respondet Jeremias, scribendum aspirationis ullam reddat esse Jhesus, quin Amalarationem (12). Unde mirum non csi, adJonamprobabiliter Aurelianensem
grc-Ecas sat accuraie enucleans,

litteras

rium

inierrogavit, episcopum, recurrisse quem rectius videatur notis inferius fig-uratis quibus
,

pingi

vero nomen lesu IHC an IHS respondei

:

Jonas Sicut
:

SSmum

no -

remotam aniiquiiatem. Verum in monetis antiquior esi usus Jutrigrammatis IHC seu IH2, quod jam sub
168

nomen cumque latiua convenienti scribitur etH,addita convenieati latina scnbiChrisli ita I
turlHS
Convenientem tiiteram latinam, declina^ auiumo iiiam, qucV per varios casus in SigiHo OrJesu iur aut flectiiur. Societas
(13)

et

grtecis litteris et

aha quah-

stinianolhquiiniiiosseculi viii floruit, requa recenperiiur, et quidem sub hac forma, explicahtmus,\i)S CKlbtiora

irigrammata

dinis constanter retinuit

et

reiinei

tdem

irx-

lUSREX REflNANlIUM (7) qua

;

in scriptione

videmus mixtas liiteraum

tum majorum tum

nosiri nramma, quod exhibuerunt majores ad Acta S. Ignaii fundain Commentario

PoiK.a: .om.

p..t

m;^.

-k ~^> ^ ;;;;:

ve;.i: cfr

c.

ioris,

; .

AOOTORB
J.

toris.

sub die x.x.

JOA^^NE DE CAPISTRANO /bmalhS, m ^ Julii (1), suhhac

CONFESSORE.

DE

H.

auamS.Ignatiusadhibutt.
*
170 Aftund^

monstrammus mhxl
S.

novz

recentiutque

Zetf^cogaasse

Bernardinum,

sculpi aut pzngt ,uss,t, Tanctissimum Jesu

^
et e

aut

f^"

^"^

,,cris
'

argumentatiom^j,eerunt, variisque canonibus et Scriptur.s adversa

Beruardino ad singula respondocte deCamante Capianimadvert.t, omnem cdio et livore couflatam
verbis neque
est,

^^^^.^f

ZZauedebitumhonoremadhibendumdocutt Waddingus (2), malignorum OuTa vero, ait

^'""
est

Snum
eed

otiosa numquam "^"' ;a.va importunitas innocentibus edaci percita livore

--=

"" -

dente J^r eV p o eodem ^l^JZZuel. "''^

1"'PP'

~^^

in

scriptis

Lmparat

laqueos et insidias, niulti in sermone, accusaaudiebant, ut capientes et apud summum tionem struere possent

eum

Pontificem
collefferunt

deferre.

Adnotarunt calumniose quaedam

encomia, secus
catholic^
falsis
.

tandem

quod a recta ^depr hensum ergo ad se vocatum Srvia7etVo7tHdi^ benedictione. amplamcopiosissima impertiit Ubere circumquaque pnedinue fecit copiam nomen verbum Dei dulcissimumque
candi
,

sanctissimi
pr^escribat.

Jesu popuUs

ostentandi.
in

uoSs

Jesu

ajebant. pro-

latrquam

fidei

norma

Snetis
Juel^

a se excovocatisque sua se^itatis interpretationibus, h^resis auno (1427)

etiam

commentis

et

gravis pr^cessit ignommm innocentia. ubi ut in honorem sacratissimi iussit Pontifex, cleri tieret suppUcatio,

172Utvero

Urbe pubUce Ulms appareret ;,,

...0+'^"/'"'""
^^^^

nominispubUcetotius
:

testibus,

discrimen

hoc coram Martino

Pontifice

magno
ad

depictis hujus vocis in'subUme erecto vexiUo. quo tempore templorum ex characteribus

vocarunt. lle, ardore et dolosis artibus Viterbio statim Bernardinum hffic commotus. promptissime Romam accersivit, atque hic concion.bus intermissis praecepto obsecutus, tamen ob venit , frequentissimo in Urbem insequente. Ad populo reverentiam doctrinfle excepedesprostratum Pontifex acriter suos haberet. uti fmt ita res se pit,et, si quidem diluendam esse supplinarrata, dixit. gravi temerario ecclesiastae. nocio
vffiQue hffiresis

foribus
affio-i

domorum

frontibus et postibus coepit

mum
nem

erga sacratissicrevitque ubique tum tum erga sanctissimum praeconomen.

veneratio.

Gratum fuisset

lectortvel
,

com-

magistro interdixit sacns conexponenda, jussitque ne cionibus et tabella seria rei indagrme Urbe excederet donec Interea multi sil. aperte constaret. quid factum
,

et

tamquam

disputationem 'pendiose exhibere habitam, ex qua haurtre poMartinoPapa adversus S. Bernartuissemus accusationes, sed qum dinum ejusque discipulos prolatas prolat^ fuerunt tum in solemni disputatione hactenus latuerunt objectiones tuyn responsa
:

coram

itauCAmandusHermann,
hiaium utcumque

ut

sarciret suo

hunc histortae marte compo-

AntigesueritdialoguminterC^V^^tva'''''^ et quse ipsi ad remfacere nium, in quo retulit,

bismonumentaprwsertimcoaevaqua^renttbus. Eremitarum S. AuexOrdine Pra:dicatorum et satis scripiores, conAst in hoc conveniuni et sermones, quos in omnes libros ejus idolatria^, de quo ex gustini, troversiam intra crimen accurate inquisie160 egtmus, divinis Ubris collegerat, ex CornelioaLapide supra nwm. injunconsessu Docmmus supra et. instituto solemni runt circumscriptam fuisse (3). ut delat^ hseresis conaveriendam ctum' est delatoribus, num 65, Martinum Papam, ad ut objecta dilueret. jussisse, uicruvincerent, Bernardino, qualemcumque suspicionem viri in partem ffprimeliolur,appxngeretur 171 Aliquot sui instituti cisautcrucifixi imago sigl^ sed suo consodali auxiliatun venerunt , aniiquitate ^ abhorre, quod Neque porro ab Capistracirculo radiaomnium antesignanus fuit Joannes cui S Bernardinus siglam IHS et socms nus Bernardini discipulus quum pr^ier alia monumen^ to inscripserit Fratres comprovinciam hanc prffi reliquis in quibus tum sigla Xsu& ta, exstent monei^, regmse mendarunt. Praedicabat ille Neapoli corona sive quer- T Graiiano (4). tum crux in Dimisso sacro mic^lata Joannfle sumrae carus... laurea sub Theodosio juniore C nisterio, Aquilam abiit suas schedas et scri- ceasive utnequeistaveneraizo, divino
,
:

theologiae magistri, viri docti et S.

praesertim

suntnovidehantur.Qum quidem omitienda

jjta

allaturus. ubi accuratissima

et

characterum

sunt

furma

radiorum splendore Jesu nomen in et multis copulchra tabella depingi curavit, Aquilanis, Komam advolavit. mitatuscivibus tabula, Ad Urbis januam, erecta in hastam muliUe vexillarius, sequebaturque prcecessit
titudo

iiaque adhibita, novitatem aliquamredoleat. nomini probatam 6. tfer173 Quamvisautem post

(5)
;

a S. Bertwr'
dino;

impensosque nadini doctrinam et decretos nomini publice honores, sanctissimo Jesu

:

magna advenarum

et

romanorum, can-

sanctissimo notantium et psallentium laudes suavius. nil auditur " quo nil canitur :

quieverunt compositalis videri deberet, non sed, mortuo tamen adversarii ^^^^^j^f ^.f.'. Eugemo IV moUii novas machinas sub
pa,
sunt.

mini jucundius,
.,

nil
.

cogitatur dulcius
in aure

quippe
corde

-.

mel

est in ore
.

melos

in

ut refert Eienim quum anno 1432, Bonom^ Waddingus (6). 5. Bernardinus more bb^ verbum Dei pr^dicasset et pro
,

jubilus

ad

cujus

lumeu

nubilum omne

serenum. " Igitur, expUcato victorise praevexiUo et ducto agmine. veluti processit; et per menuntius, ad certamen undique diam Urbem iucedens, pio crescente ipso indicti congresad Vaticanum,
diffugit, redit

Jesu nomen laudibus exiulisset aliaris, ac'populus super iconem prsecipui viro tabulam honortfice ceptam a sancio fidet reposuerunt. Ast Ludovicus Pisanus,
inquisitor, jussit

clerus

et

exercitu,

ne

optis

sanctum nomen eradi, et omamentumque egregium a Bo.

popuU conspirantis SU8 die, pervenit. Tanta consessum in pietate commolus Pontifex
,

alium
fecit

diem, et Capistrano facuUatem pro Beruardino dicendi. Inito certamine

distulit

eranoniensibus confectum deformareiur, tmagtnem jussit so Jesu nomini subsiitui habuitinqut' Chrisii crucifixi. Res illa male abrogato ejus dequandoquidem,
,

sitorem,

[1) Aci. SS. .on,.

VU

J.., pa.

2.

- C2)

Annal.
{i)

ton,.

X,

pag.

U*. -l3)Barber.Vil. lilpg.37.

Du

CanBC.

Fan. Byz. pag. pag. 7.

U-

t)

Ibid. pag. i.

(8)

Ann- lom. X,

^^^^

, ,

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBRIS,

828
J.

tdbellam creto pr^ceperil Pontifex, ut super sigla rescriberetur. Aliam cruciLi deleta scilicet igiturartem exquisierunt adversarii,

175 Verumpromotorisofficium tuncquidem

Michaelemplehanum S. Adalberti Pranensem contra S Bernardinum et ejus fautoITvZceTei causZn coram Joanne a Casa ad carNova Ordinl pZdicatorum. recens

noninceptt nam apud laudatum Massomum (4) habetur eprstola crtrusdam Lem^jf^J^^^^ nenszs.data vin Majt m6. *?; f^^^f"/ de ongine, v.ta et moribus ante Rehg.onis inad S. Capigressum Bemardini, transmUt^t stranum qu^ ex quam plunbus not^sim.s 80;

trCTOKK V. II.

atremte S. Ca-

piitranus.

d!Z{2Tc^ssumpto

introduci curarunt^ ut,

ciis, tide

dignis et t.te co^taneis beato v.ro,

adolescentia et juventute

tstTnuP^^^
lertTuT^^^
vii

^' ^*"'
:

ZZfnZurRes hactenus belle procedebat Utteris

rescivit Pontifex, datis

percep.t.

id.Januarii

UU,causam adseevocavit
S,

(1).

rr''"* In hac vero causa promovenda non defuerunt sancto vrro a<lcersarn: ntnnum eienim S. Bemardini doctrinam insectati
fuerani, ut sine conty^adictione eum publico fidelium cultui proponi paterentur. Unde tot objiciebantur et tanta causx canonizationis obstacula, ui res quandoque plane desperata

Quare summis laudibus cumxdato causam dino, ad scrinium pectoris sui

Bernarevocat,

quoniam ait, eamdem ipsum Bernardinum a

esse dc ra8Joribiis:ei

citatione liberat, quasalutiferisprgedicationibusetaliis divinis tenus fuent ab auobsequiis eo liberiusintendat, quo tedictisodiosisimpugnationibus absolutus. Ab

videretur

et

quum ipsum
,

Pontificem atiet

quando e multorum susurris

oblocutionibus

BaEugenio repulsi adversarii, ad Concihum jam schismate, recurrerunt, ac

sileense, facto in 0 (2) deferente, ait

incertum pey^sentisceret tum se et S. Bernardini corpore in ignem inmagisirisui^ jectis, miraculo novo sanctitatis

sese obtulerit, ut,

Augustinus Patricius,

Concilii Basicanonicus Senensisin Historia ex Ordine Eremileensis cap. 79, Bartholumseo

B tarum

tabellse S Augustini, actum est de cultu Bernardinus Seneusis, uominis Jesu. quem Fr. est, introduxe qui postea inter Sanctos relatus absiiArelatensi asserente rat. Cardinali Bernardinum ab hujusmodi cultu post nuisse prohihitionem Martini Papa;, res indisciissa
,

experimentum fieret ea iamen lege, ut si Berflamma tam ipsum Capistranum quam S. suis E nardini corpus consumeret, id propnis sui sanctipeccatis, ilt^sa manente magistri Conditionem non admistt iate, attribueretur.
:

Nicolaus Pontifex, sed in lacrxjmas solutus, majorem deinceps de sanctimonia ipsius Capistrani concepit

opinionem

(5).

Vicit

iandem
urgenti-

Capistrani constantia,

rem etiam

Q^tQi^imxs&^.AstfatsoprohibitionemprsetenArelatensem, ex iis, qu% diximus, madisse

nd

qunn

deiii

cnonu-nocanoni:"lin nem promovii

nifesium est. prolongata 174. In hac porro tam fastidiose Capistranum magistro suo controversia S.
fidelem fuisse commititonem ardor monstrat ejus post mortem Bernardini
jgf.yyiardino
,

cujus titteras bus Alphonso, Aragonix rege, principtbus et exhibet Waddingus{Q),altisque Aquilana et anno civiiaiibus Senensi alque die Pentecosies, xxiv Majt, 1451), in

jubitmi Minoritts, adsiantibus ter mitle octingentis apparaiu in templo Vaticano, Nico-

solemni
iaus
ravii

V
'

S.

Beniardinwn

costitibus

adnume,

Catalogoadscriberetur,ejusque ut Sanctorum Biocidtus ubicumque promoveretur. deinde de ejus tn graphi S. Capistrani prolixe agunt stuprocuranda magistri sui canonizatione
dio- ut

quam plurima

ut Curavit deinceps S. Capistranus, iempla altaria dedicarentur

:

superfluum sit hiceadem recudere.Per anno S. Bernarsex continuos annos,id est ab usque ad 1450 opert alladini emortuati, U44
boravit.

magistri jam eriqerentur sub invocatione studio Sancii nostn in amsupra agentes de famitta,ostendimus vlificanda Observantium erecia templa in S. Bernardinx^

multa ab eo hujus Commenhonorem, et infra indecursu

exempla. tarii alia nobis occurrent

Christophorus a Varisio num. %% impensos fiasse, ponit septem annos huic operi

XV.

Agit

S.

Joannes contra
adjecii cup,,,.,,;,^.
rn,,,

incurise adscribendum die xx Ma)i H44, quo obixt puto, ejusdem mensis 1430, S. Bernardinus,ad xxiv

quod

tibrariorum

Fratricellos.

quum a

Admeritaerga Ordinem suum

mulum numZoconsistere
iricellorum
'"^,

solemni ritu canonizatus fuit supra sexennium quatuor solum dies excedant
,

5. Joannes de Capistrano

quando
se ve,os

eH.,m,

C adeo

ui ne in

S. Capistrani

sepiimum quidem annum labor prorogatus recte diciposstt Et

I

passus est qui s^culo xiu naU

ff'^r.Fra- .

.v, -

^uidlmpromoioremcaus^pr^cipuumfutsse,
iA.v\>vs,'>v^---

lnsiat'ex documeniis, quv cundtub cao ; * fragmentum nobis servavit Salvator rumque indictione Massonius ('6) sic legitur Anno,
:
:

^oru^^,^

^ Mmores cum ?f^^^^i^-", T^ lerna ^pvi.if^ Xc.plf unepropacirculatoribusconfundebant un^ ^^^^^ istis doctriFratricellorum turpitudo el falsa

apud tgnarum S Franciscifiliosetalumnos Etenim mutti, ex^''''''^'^VaT

Vaim

'ZZSt.^SoS^ndebant
lata

; ;

supra, die vero sabbati, et pontifioatu, quibus primo claustro conventus XIV mensis Junii in rel. vir Fr. Joannes de Aracoeli Romffi. ven. et

Ordinem redundabat na in ipsum Minorum Waddingus 0. Quapropter laudi adscribit Maret B. Jacobum a B Joannem a Capistrano
apostolicos chia. Minoritas.

Capistrano, Ordinis

Minorum de Observantia

vitae infrascripta causa inquisitionis

et miracu-

etc. Annus lorum Bernardinipromotorassertus indictio autem conditi insirumenti.adeoqueei exeo, quod dies sabac pontiflcaius eruiiur

'f reUqmas delev>'e.^anc n^as Fratricellorum Joannes Bapt. F>gna sectam ita describit Baronu sub continuattone Annalmm
nuemex

"""7

'

""'l

Tnnomi

Junii, requirat iiiteram haii, incidens in xiv

nZ

e<.

annum dominicalem E, qu.v ad sotum nultus annus alius tnterlAU mrtinet, quum
1449
:

et

legendum

aique hinc iiquet 1450 hac tittera signetur indictione xii, nt esse : anno 1449

communitatem nlla mnnera suso non rem facere aut civilia christiana p.etate ex.sticipere. satis dignum Annales promans lli qnantum Ferrariensium
-(7) Ann.l.lom. VI,

.nexseribo Fraterclorum, Anahaptistarum, omnm ad labes fuit revooantium.non pr^esse mpe

LV

lecfss.mas dunt.virgines.nuptas, viduasque

Ul.
^ss-

pontificatus Nicolai V.

V
col.

- IBQ

f2^ Lahlie.

lom.XIlI.Conc
'
=

p.g.

(li)

An-al. lom.

XH,

p.g.

mi. -

(^) Vii. nal- pflB

lo8--(*)

'"

^"^

P8-

44

instar

Octobris

Tomus X.

m
AiCtORB
J.

DE

S.

CONFKSSOEE. JOAN^^E DE CAPISTKANO

:

V. u.

sacris mit.abant, quibuscum instar sacerdotum Partus,

dlscrimine coibant. antistites sine ullo

Ecclesia Romana 178 Schis7na ab Quum sanctissimus verbis exprohrat hisce

eisdem

^^
;,,,^ ^^J^^

primum
audit^

statim, coacto jactabatur, singuhs ab se.e coetu in sublime extremum spiritum exha arejicientibus, quod venisset in ipso fug.entis ret cujus in raanus sacrabatur. I^raarticulo, is pontifex
feritatis

in

atque lucem editus (scelestum

in-

commentum

Nicolaus V anno mccccxlix Dominus noster Papa Novembri raisisset venerabilem pade mense Capistrano et me. ut redutrem Fr. Joannem de Majoreti sive Meilla castra hieretica

pagaiam,

ceremus
lioralffi

Massalii, Podii et Meruli ad

gremium

animulffi

latc triceilorum porro seciam Joannis XXII, data xiv fuisse monsirat bulla apud Baromum iv, kal. Martii anni 1331 profauiB multitudiQua dicitur, quod nonnulli de Fratricelli, seu Fratres nis, qui vulgariter

propagatam

postquam abjuraveEcclesi, uti reduximus; nostris, invenimus hos stultos manibus

:

runt in fusos in campana castri et insanos characteres, " Anno Domini mcccxix, tempore Majoreti

>.

episcopi Philadelphiae, pasfratris Gabrielis,

toris

paupere

vita, aut Bizochi, sive

Beghim nuncu-

.,

universalis, Pratrumque Minorum mi" uistri^^eneralis.Christus, Maria.Franciscus.

in insula bipantur, in partibus Itaiiae, necnon Narbonensi et Tolociliffi. coraitatuProvinciae, ac provmciis, sana civitatibus et dioecesibus partibus contra sacros cano-

Papa

vester hoc se vocabat

nomine pastorem
vocabatis univer-

PhiladelphiiE ecclesite,

quam

salem et ultimam ecclesiam christianorum. De Fratricellorum vitiis hsec subdit Testor co:

aliisque cisraarinis

nes habitum
rint.

novs

Reliffionis etc. prsesumpse-

Propterea Pontifex sub excommumcaiionispoenatalemstaiumethabitumprohihet,

177

ram Deo veritatem, vestros sectatores comprotot annorum contra in vobis vitiorum reperiri colbavi, in^entem
hiviem, atque in
villis et oppidis,

quam multa

inquisitione

dum homines

tt$ife.

Xyiote

Verum, spretis

pontificis decretis, pul-

aitioresque continuo radices hcvreticos insectari egii. Quo vero tempore hos in Piceno maxicospit S. Joannes Capistranus,
lulavit secta,

etfiliabus versantur in ag:ris colendis, uxoribus h^c adjivestros operari horribilia.

eorum

Ad

ciebant alia scelera

Praedicatores, inquit, qui

me

grassahantur. S. Jacobus de Marchia aggressus, eosdem non soium verbo confutare fragmenta aliqua nohis sed ei scripio, cujus qua^ monstrant quales Waddingus
tradit
(1),

procuratis e medio iu vos iuvehuntur, continuo ducatos misistis quibustollere. Quingentos Capiut interficerent Vv. Joaunem de

dam

strano

et

ducentos

alios,

ut

me

trucidarent in

essent sxcuio xv Frairicelli.

Imprimis

eis
,

vestium exprohrat Sanctus dissimidaiiones Sc-ecidares se modo reiigiosos, modo quibus meniiehaniur. Y,x\oh\^,inquit, aliqui incedunt

Joanui Majorata. quorum unus hsec revelavit Fr. coufessario alios centum quinde Esculo, meo aureos dedistis cuidam de S. Natolia,
:

quaginta
ut

tanquam
nisS.

eremitie,

uUquitamquam
.

Tertii Ordi-

Francisci professores, uti

raodo incedebat

occideret , dum prsedicarem in venit FabnaReatina; et pcenitentia ductus absoUitionem a D. Cardinale

me

urbe

num.

et

habuit

captus et deFr. Matthaeus, vester episcopus Nostri Papse Nicohii V. tentus in curia Oomini incedunt veluti siEciilares cum pileis et ca-

Firmano,

summo
e

poenitentiario et a

me. ProSi-

frequenter liberavit fecto peculiari providentia

AUi

me Deus

manibus satellitum vestrorum.

Ugis,

cum lauceis equitantes;

aUi portant claves

etmercesvilesadvendendum,aliiperegrinorum inmore domos penetrant simplicium et corda

habitantiumevertunt(i). Exponit dein, quomodo arctissimam paupertatem mentienies,

regiones inficte' miies doclrin^ etiam alias legimus proin Miscellaneis Baluzii hant adversus Gulielmum de cessum, instructum ^gidium Cantons a Cardi-

aiiorum tamen opulenticV inhiarent. ante anuos viginti quatuor prsedicarem

tris MeUoratffi et Massalii,

Quum

Hildenissem et nalePetroetAlliaco, episcopo Cameracensi, occurrunt, anno 1411 (3), in quo iidem errores
,

in cas-

et diruta fuissent

propter vestrum scelus, inveni, quod ad petitiouem vestram. GuUelmus, nobilis castri Melioratffi,

rum, etdominus Uaynaldus

qui se gerebat pro imperatore christianohaereticus, sacerdos

saecularis, qui se

gerebat pro Papa

habebant

triginta

duo centenaria ducatorura ad requisitionem horumFratricellorum. Etdam Braccius de Montone priEdaretur Recinetenses, prsedictus GuUelmusemitexillapraida quingentos boves. Quum autem porrigeret pecunias Hifi sunt,
:

grassantes prsesertim in villa Bruxellensi. attaque per179 Qui vero hasc monumenta cum currit.mirabitur forsan.tanta severitate Fratricellis.eiusdemquedoctrinceconsortibus extirpandi wstxactum fuisse.ut igne et ferro monachi, pr^sermarentur,adhibere7iturque exscindentim Fratres Minores, ad sectam Fratricelli se passim Fradam. Sed, quoniam mentiehantur cum umversi Ortres

ut dicitur

nuxhQrrenin

Minores

puait, pauperculorura fratrum S. Francisci sperans ex pietate et commiseratioue tans et iuquit Braccius, pretium condonaturum. At propterea accipiara, ut pauperes faciara, qui nihil debent possidere etsuramam nobis ven; ,

dinis infamia, facile intelligitur, secprceseriim interfuisse, perniciosissimam doctrinasm tam deiere: quidein perpenderit rempubitpiebem sparsas, facile perspiciet, ecclesiasticam cam civiiem non minus quam eaque hcereticorum istorum placitis convelti, spectare. Unde fiebat, prcvseriim ad actionem
,

Minorum

ditant paupertatem. Multas

enim pecunias ex-

puriabaut e Tuscia. corradentes viduas et muet quamvis aliis depriedicent caritalierculas et pecuniaa contemptum, per viginti quatem
:

ut ipsa societatis humancS fundamenia destruelabefactarentur modo sed penitus rentur.Etenimqu3edocebantFratricelii,qu3eanterioribus hiereticis accepta,

non

que

ipsi

ab

tuor annos, quibus ipsis preedico et adversor, non inveni quod eorum sutores par calceorum

posteris tradebant, exhihent sysiema

quod

donaverint
alieni

neque reUqui artitices quidpiam pauperi pro Dei amore erogaverint.

,

vocahodie Socialismum et Communismum sed errores annomina,

mus

nova quidem

tiqui,

Compendium

doctrinas Frairicellorum
pag. 1701.

(1)
.g. PS

Ann.l. ton.. XI. pag. 104. Cfr Bain.ii M,.ceU.' .on,. II, 395 et seqc;. Ed.l. Luc. 170. li) Ctr BulU Joanni3

XXU

p.

W^aain^ A.m. lornjl.

Bal. lom. ll.r6-2S9. Ld.l

Uc

^-

(3)

Misccll.

^^scribU

, :

DIE VIGESIMA A
descrihit nohis

TERTU

OCTOBRIS,

325
AOCTOIt
:

Thomas Cataneus,
, ,

S.Joatinis

Capistraui hiographus

scriptionem suam rem recentissimum

iisque colorihus deadumhrat ut quis scripto-

bonum, cujus omnes debent esse participes cur non est communitas virorum et muliernra
rera, et mulieri virum, quara

V. H.

Nam magis, Deus Creator, coaptavit viro mulieterram alterutri

sexui. Si vero omnes rei vilis, qualis est terra, domini simus, nec quisquam rationaliter dicere uuxx.... ..^uo, ..c. h^-h-"
potest, b.c a^ge.

quum tamen
fueritliher. fuerit liher.

Ex

legere sihi videatur jam anno 1691 typis excusus ivu,idtomaie iaiina reditalico idiomate lattna
.

ain.us,,uantur. possumus ejusverha (!}.

4pargeb<it

accuratiss^me

Herad finera verg-ente Italus mannusquidem, incerta; patriae, vulgo sed amicus deliciarum appellatus, pauper reliquam vivix regem decerent, statuit
180
Sfficulo

XIII

^nm .eus^e.. ,uo.^^^ vel vir de muUere, vel de viro muUer dicere poterit? Manifestum igitur est foruicationes, adulteria et his similia non esse peccata. Qua
porro ratione et ipsi credunt, ac credendo ipsi se suo errore reos constituunt coram Deo;

quae

tam
non

liraites intra sterilis inanisque desiderii omni indnstria et circumscribere , sed

unde poenas

aeternas incurrunt, et conscienUffi

arte ad hoc,

quod sors neg-averat,

eUictari. Tru-

consiUis, tinatis Ubratisque aequa lance variis conditione inteUexit aUud in rerura suarum quara dissiraulanon superesse remedium
,

torquentur stimuUs, quibus- amarescunt Ucitae ctEterum voluptates. Pergerent itaque in suo vivcndi modo, sed a dubiis caverent sibi. obdurastimulos rent animos contra omnes conscientiie aUquando iUos ilper verara fidem in Deum, qui

tionera et

quse imbeUium solet hypocrisim potenesse instrumentum, Ucet quandoque a quando aut viribus defiitioribus adhibitum, dissiciunt aut timent infamiam. luter varias
,

luminabit

et in

summa raentis

quiete constituet.

mulandi artes eam maUiit, quJE omnium

investigatu et detectu difficiUima,
I*

esset

suos se- fuMdamtma 182 Monebat insuper Hermannus turbarentur ex iis, quie videbant quaces, ne Imprimis enim et audiebant in contrarium. suis, E nobiles et divitcs loquebantur pro filiis
proediis quibus pecunias corradnnt et praedia timentcs Deum, dein multi sunt cumulant quantum qui clam faciunt, quod possunt et diviunm adimut legem
:

nempe

quae

esset

veritati

et

bonitati

quam

simiUima.
,

Assurapto iffitur cum duobus hominum g-eneribus amicitiara

contraxit
,

poenitentis austero habitu

cum
iUis

scelestis et simplicibus

his

legescivilessinunt, pleant et pervcniant

ad auream libertatem

obnoxiis

amicis deceptioni. Ac attente

,

perpendens istorum hominum tam inter inter utrosque discrepantium conditionem necessitudinis vinculum detexit. quamdam fore daranaudos Etenim sceleratis dicebat, Ulos propter opera, sed propterfidera non quidem poUtica nam actus sensuum quos vulgus
se
, ;
,

locutus mentis et corporis, de quo hactenus voce lacrimabiU et sono, ut ita fuerat. Post sperare se numerum dicara, asceUco, dicebat piorum hominum conscnpturura

magnum

fieret visibiUs unde tamen vera Ecclesia Dei pra Uraore persesuper terra, qure hactenus

cuUonum deUtuerat

ma^is quam cathoUca lege territum,fornicaesse peccata, tiones et adulteria appeUabat, non autem istiusmodi nisi credantur peccata. Quod

efflagUasse lumen, et brachio Moysis fisum ratumque consilium, ut

se rauUoUes divinum nunc demura sibi inesse

facinora

mala non essent, sectatoribus

,

suis

persuadebat quaque conformia primario prfficepto Dei imomnibus posito non solum hominibus sed qnod toUere creaturis , adeoque necessario
,

docendo hec esse opera unde-

servituti tot Fhaarmatus, popuUim electum Hjec summatim docebat eriperet. raonura comprobabat sceleratos scelestus Ule, suisque sirapUcioribus etiara insmuabat

exempUs, ac

ita ut tara facinorosi

demque

ex

quara rudes uuara eamistiusmodi doctrina deducerent

non poterat
aut

alia
:

quaecumque
id

lex abroffatoria

lege consequentiara. nempe, sub

euangeUca

prEEceptum erat. lex inscul//Crescite et muUipUcamini. - Haec quffi foecundatur amore pta est omni creaturse,
restrictiva

porro

communia, sicut in Eccleomnia debere esse possessiones et bona in communv nascente

sia

mutuoad perpetuandam speciera suam. Matrin monium autem, prout inter iegum angustias summa circumscribitur, nihU aUud est, quara
sed quffidamtyrannis, usu hactenus tolerabilis, potentioribus mratione carens, a regibus et soli ha* ducta,ut, exclusispauperibus, fiUi sui

nascehantur consequentiiB erant posita. Dein personarum conditionem

variffi

'secundum

Nam

ergo porro fa- f hactenus: S.mph^ facimus cere possumus. quod potest, quod hactenus vero ergo fieri dores
facinorosi concludebant
:

'n"atmen
ctrina,

difficuUer recipiebatur do.

'-..,

beantbonorum suorumheredes.
ciiTU
ipi'i

/m-

mon moHa'"

omnibus

terrara, datam 181 Sed imraane est scelus, quosdam sibi usurpare,
Adffi
filiis,

et ingremo expulsis aliis et natura squalibus

pnEStantioribus. Cur igitur postquara ahquanctione non elirainetur? Et aUeri eadem non diu unus boua teuuerit, cur successu teraporis conferantur, ut taU ratione omnium manus terrena substantia, quasi per fruantur ? Justitia orambus translata, omnes
sanctius

dominiura

ele-

tam opposita veritati diceret, ut vera et auditores. quantumcumque subito caperent, astute opere complenda tam communitatera novam subne.^tebat bonorum nomine nempe aliud nihil esse non re, sed
:

nec Hermani

ChrisU et apostoiorum esse quam doctrinara paupertatemeuangelicam; et multiphci

circa

exaggerebat pcrfectionem nodiscursu astute omniquantenus in sola renuntiatione

vffi

legis,

Todi dorahUi

cons.steret et proprietatis

unde

servaretur

unoquoque

prffividente
in-

eo, cui seoUm forsanjudicandum fore ab matrimonium ad hoc intulerit. Quod si

doctrina de comrauTponte sua enascebatur ut Reliquum erat

Se
n,L

abstergeret

omniura rerum. t.raorem etiam a suorum animis

.

iuriara

una familia pers.stere nstitutura fuit, ut in igitur est contrar.ura legi dorainatio tyrannica contrana est bonoi um naturjE, nec minus proin est oranibus commune proprietas. Si terra
;

wum civiUum
clesi^ jugo. docebat inter

et principura

quapropter pro

qui excusso Ecoraniura hffireticorum, terrenas Procalcau potestates

ChrisUanos nomen potestat.s

poUticae,
(1)

ViUilal.pag

t^-

J.

V. H.

Xrvig

abusus et corruuamcliu istiusmodi adv concludebat, nunc e"t. Sed euangel.ca, qua = paupertas tempus, ut Utes sonet et sibi '-npVtradita est, classicum aDeotrad.ta^ ,^ aueoin'"-" ...innps orbis cons>hum ,j consilium in principio
,

^^^inquisilorem pr^sertim guum S. Jaa.i. ad p.d.ca(zom J^;,,,,,,, veram fidem ^f,i^Uonem redeunttum ad gst tempore. scihcet anno ^,
:

'P^^^^^^i^Js. Albanensis
tuensis.

el

Anlonius Por-

'=Tm':s\uT:::s;:rrumt::

ambo

episcopiCardinales. commissa-

sed Josteaquam iTcu^ta s :rSi;se;t..^ustassentqueaureamiibe^^

gentes verita-

rii Ponlificis

omne genus hserettcoSancto noslro comrum, auctoritatem suam

contra
prxslitit

^i

Deumque
:

bvevi occasionem
.

P;^^
,

prodeundiinpublicumetinac.eapertacai^^^^^^^^ prodeundiin PUU110U.U proucu f om :.^riTn spnreto. quodabomsecreto, quod ab

,

victoriBe

facerent

intenm

municaverunt. qua fullus mulla tunc grassantiexsiirpationem hxresium recensita imprimis bulla um (4) Cardinales. concedunt Martini Vsupra allata, facultatem T Tp^^t^^^inollnQ contra h^reFratricellos pnnt.ra hffireinuumiiti.^'1'y iii (t-n..' in<iuirendi, vr.^ier * quoquo ^^.^^ ^ ^^^ ^^^holica dev.os a fide catholica devios
. 1

ad

J^^

et ticos ^^ alios
_.^,

^_ o/.7iy, modo, idque non solum

AnconitancE
viiaeum
4/ar(.7ii(t

et

in Komana, Marchiag, in liomana. Marchias. ducatus Spoletani provinciis

S.

Jacubo de

h^Lus
cellos

CataneL

(1),

serpseratf^ape^
SS. Joannes Capi^

cert^or r '^- ^;'^;_ quando Martinus V. suaque M'l^ Piceno delitescere

alias raundi partes et sed etiam per quaslibet et morari cognoclimata, ubicumque talesesse Fratricellos renovayerit. Missioneni conira

Zata

spargere. ju.sU. ut

B h^reticos inquirerent. eorumque ^';^^_ vigi

<Lirmrenl.
ue lupus rapax ai>v^^^^^-^ debet lanussiuie at,rndere ove. ^^^ o^^^' quas nocendi habens, inocuas milleariesnocendihabens, >uocuas iniUe anes contmue moiixur fallacns
. ^

IZTerjLbus

deMarcMa

usque ad Carunt subsequenies Pontifices, suum obiit S. CapiUxium JII, sub quo diem
stranus
:

i^

^--fsedes

Martii
lii
(6),

Eugenius quidem IV anno U3i kaL anno H47, v non. Ju(5), Nicolaus Y
Mariini pnedecessoris sui

Sme

Apostolica, inquit

(2),

conurmarufn,. confirmariint.

de Carecenter ad pontificatum as^^^^^ jjj^ ^^i^

Non

i^iui^

"ita liquide consiat ^^^ ^-^^

liiteras

decipere exquisitis adducat; sed deviiE aa ad puteum perditionis redeundes. viam verita s

gregem dominicum
aLoscant. Quum tfone Plurimorum
in plerlque

digna relaitaque, sicut tide displicenter mnotu^, nobis

q^'-^ ^^,,^.^^^^.^,^-

^^^^^^f^^^^^j,eiQnieipsoQ^v^^i\-^^orenovarisihi sumpiu^, pectnuii c^ow^-ui'-^^'""-' " ^.^^^ suni ^^,^^^ ^tiles mag-is utiles .^^^^^^ Nicolai ^^ liiteras ^^^^^^. V, quae visae ^^^^^ ... -_--. ad divinum cultum (7), concessit
et necessariifi

mund. partibus

scilicet reticorum, nefandi

Pratncell.,

--

della

nuncupati opinione.- vulgariter

tore zizani^,prohdolor!

operante saerurent, pestifernm

simplices animas suis tend.cu. ^irus evomens, simnlatae coloribus, sub praetextu lis et palliatis iUas ^terno decepit, sanctitatis. iUaqaeando transmittcre consumendas nos

absoiad triennium facuttates ampiissimas enormibus et vendi a peccaiis quibusdam tn privilegiwn occupandi viginti conventus Moravias (S). pariibus Ausiri^, Bohemiee et tnquiCceteru7H nullo verbo attingit ofpcium Sanvidereiur sitoris unde salis dubium exercuisse.Verum ctum sub Calixio Papa hoc
.

satagens igni

huic veneno quod extingui cupientes, mus salubri remedio occurrere

,

pestiferje, hieresis nefarise et labi affectibus anhelasupremis

hujus ministerii, sub dicio Caiiccto Chrisiopho. stem habemus luculentissimum, qui num. 135 dicit Videntes rumde Yarisio, Eugenius IV, Pontifices, Martinus V,
:

obiti,

e-

summi

et

inficiens excrescat ulne huiu^modi morbus cooperante Domino radicitus terius, sed

ipsum tam ervenNicoiaus V, et Calixtus III. agere et toetiteretdiligenter in causafidei

orbe generalem hiereticos exstirpare, in toto et privuecorum inquisitorem constituerunt, necessariis, munieofficium giis. ad hujusmodi
runt.

^ passim
tes

volenevellatur, salubriter providere

ac

strane),

quod tu (Joannes Capifide quem. ut accepimus testimoniis

eperantes
,

dignis. .e..:,uudi.ia munditia et

zelo, vit constantia fidei, religiouis

--

aliis iiliis

tis Altissimus t .\,;r.iti1inis et solUcitudinis

virtntum mermultiplicum virtutum meri. per tua. prudent,^ insignivit,

frucluose S. ijiarf:m<* Porro quam strenue ac officiigravissimi partesv^r'r. r.ZtZu. omnes -

186

^^ r/.S-'"'
'^^^''/'^;;^ j^^^;, numK/u

..

'"'^'"^ Christophorus Agebat, inquit. solers m

studium

. ,

labem hujusmodi

palmiexstirpare et orthodoxa^ fidei fructuosos conaberis. Facultatem dein tes transplantare amplissimam inquisitoris concedit iia ut
,

ujoffieium

et licet

omnes

hiereses

inmmTpere
paliter suis

in.equeretur, tres tamen. .ciUc^ temporibus i^valescentes

princi-

procederepossit non solum contra singulares

personas cujuscumque

dignitatis, si^s^us, ordi-

Lresim Fratricellorum de 0P'^"^' Bohemorum et h.resim Gr^corum

est

.^^^^

^ ^^ ecutus

nis. couditionis vel prffeminentise,

sed etiam communitates et municiconti^a universitates, quibus pia in quibuscumque UaUaepartihus addit potestatem subdelegandi voncessionibus
;

sequi videretur

Fuerunttempore Joannis quasOrdinem 1^1?. Minorum.

conti-a

XXU, dumpei
,

dam

iUum

constitutiones faciendo
'' .

et

Daia viros idoneos et subdelegaios revocandi. ix, bulla vi kal. Junii, pontificatus anno est
seuvulgari 1426. 1H5 Paulo tardius, id est, v id. Octobrisside miles litteras dedit Pontifex ad S. Jacobum subdelegandi potestas resiricia Marchia sed ex fuit, ut solum quaiuor socios, aique hos
,

(^) qui seminat ; decretalem, " Exiit aUquibus Decretalium positam libro 6 necnon altissimJB pauperdictis revocando quidam ut eis videbatur, derogando
,

"^

tati,

recesserunt, dicente-, Fratres.qui nb Ecclesia

Joannem Papam
tosad hanc

Ci:i))Isiinus

et haereticum esse mulet coeperunt ahos privatum esse papatu ; inducere et aliqua loca opinionem
,

ideo

-iojibid. pag.Sus.

t4)ib.d.pag.i66.-{si ib.d. pag. 191-

'^t) 'i''* P^b-

\"'

Bubterrauea

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

327

subterranea fabricare... Hos inquam, Fratriubicumque novecellos valide persecutus est eo3 moram trahere, illuc festinus properarat,
:

fratris ac Missis

ejusdem interfuerint
et

in civi-

ADCTOItl
J.

tate et dioecesi nostris,deOmnipotentis Dei misericordia, ac

V. H.

Beatorum Petri

PauU

Apostoloet

bat.

quibus habitabant, destruxit, multos effugavit, multos ad veritatem fidei convertit et multi obstinati qui converti noluerunt. ig-ne cremati sunt. Et licet

Multa eorum

loca, in

rum

ejus,

nec non Sanctorum Kiliani

Georgii
*Kunegunds,
sponsfeS.Ueurici.

Martyrum. Henrici Confessoris, et Radegoudis * Virginis, Ecclesise. nostrae Bambergensis

patronorum, auctoritate
et meritis confisi, pro

aliqui potentes

hac haeresi tenerentur,

circa
erat de

nulli

qualibet vice auctoritate nostra ordinaria, qua-

tamen parcebat. Unde

quae

Romam mag-nam
domo Columna,
timore carce-

draginta dies indulgentiarum, de injunctissibi

poenitentiis misericorditer in

quamdam dominam,quEe
domus
et ravit,

Domino

relaxa-

potentissima

est, sine

Propter

ad revocandos errores suos coegit. et mohoc erant et inimicissimi dos omncs quibus possent eum morti trased semper ei Dominus, dere, perquirebant pro cujus veritate pugnabat, astitit, nec eum in
, ,
;

aliquo offendi permisit.

Quadam

vice,

dum

per

quemdam

solitarium locum ambulare deberet,

hoc haeretici, insidias ei paraveignorans servus Dei, forte ut ei runt. Quod per longum spatium liberius orare liceret
intelligreutes
,

socios prtecedebat. Conspicientes hEeretici

fiolum

ipsum ambulantem, nec tamen quis esset, cog-noscentes, ad eum accedunt, et ubi sit Fr.

mus. In quorum testimonium praemissorura, sigillum nostrum praesentibus est appensumDatum Bambergse, fer. ivpostDivisionem Apostolorum, anno 1442. 188 Joannes Bapt. Barberius in Vita S. Capistrani, iialice edita (3), supponit Sanctum tunc Bamberg3e preedicasse, quando instituia per provincias Ultramontanas visitatione, reditum in Italiam parabat. Sed videntur hasc cum chronotaxi non satis cohserere. Nam mense Julio, in finem vergente, expectabatur Capistranus Bambergge, ut fidem faciunt litter3e Antonii episcopi mox citatw; ast primum iniiio Septembris Albertus Sartianensis ,
vicarius generatis, ad provincias Turonise, FrancidB, Burgundiae, AngticE et Hibernige qui visitatorem destinavit S. Joaunem (4) istiusmodi visitationes, pluquidem, si post
:

^""'^""J'''

B Joannes de Capistrano, furiose perquirunt. Ad quam vocem prima facie territus, postea in
Domino plenam fiduciam habens,
gis mori
Christi
:

eligens

ma-

quam

mentiri, alta voce,

,

exemplo

Ego sum

respondit.

Cujus virtute
,

rium saltem mensium moram necessario

quirentes,

re-

ipsi insidiatores

adeo fuerunt attoniti

facere potuerunt.

quod

Bambergam prgedicaturus venerit,

nihil

contra

eum

Interim

nonintelligitur,qua ratione Anionius episco-

venerunt socii, qui retro manserant; et ligantes eos ad civitateui proximam deduxerunt
ubi debitas pro malis pcenas persolverunt.

pus

tot

mensibus adventum sancii viri prmei

venerit,

quidem cum periculo

,

oblivionis in

Non

cessavitergo hanc pestiferara sectam persequi, quosque pauci ex eis remanserunt. Atque hi ipsipaucis post annis sub Paulo II ad unita-

tem Ecclesise redierunt

{!).

populo suo. Quapropter, deficieniibus documeniis certis censemus, S. Capistranum pinmum adiisse Bambergam, antequam se ad t ali provincias Ultramontanas accinxerit modo recte Antonius episcopuspopulumsuum media fere xsiate anni 1442 convocavit, et
:

XVI. In

variis civitatibus

Ger-

maniae praedicatorismunusobit

Albertus Sartianensis litteras visitationis ipsis kalendis Septembris ejusdem anni dedit, quas dein Eugenius IV confirmavit eiampliavit kalendis Decembris dicti anni 1442 (5).

Sanctus Joannes.
PrMiical S.

Capistraous

Jam anno 1442 Antonius de Rotehan, episcopus Bambergensis, S. Joannem de Capistra

no invitaverat, ut commissum sibi populum verbo sahdis erudiret. Ut vero dioccesanos spe lucri spiritualis alliceret, indulgentiam XL dieruni auditoribus proposuit, litteris datis iw post Divisionem Apostolorum, seupost XV Julii, guo celebratur : atque adeo epistola
scripta fuit die
ipsa Divisio dominicali D Apostolorum, illo anno, signato, in feriam iv incideret. LittercV autem sunt sequentis tenoris (2) Antonius, Dei

Aique adeo Bambergensis prsedicatio visiiationem proviniiarum Uttramonianarvm prsecessisse videtur. jEmilianus Ussermann in ^ sua Hisioria episcopaius Bambergensis dicit gestis Antonii parcum (6), se in enarrandis essedebere, ob defectum documentorum, quae
partim Bohemici et rusticorura tumultus, partim vorax flammae pessumdedere. OpercV pretium tamen fuisset, S. Capistrani prxdicationem instante episcopo factam exhibere,
, ,

tamquam indicium

curae spirituaiis,

quam
'''"'<'"

xxu

Julii,

quum

littera

popxdosuo impendebat Anionius. DurgmdiM 189 Eodem circiier tempore, anno seu 1442
seu 1443 sanctusvir coUoquium habuit cum Phiiippo Bono, Burgundiw duce, ut retineret eum in obedieniia Eugenii IV {cfr supra num. 77). Tanta vero erat S. Cjipistrani fama, nuptiis duui Philippi conjux, quam teriiis
inquit xerat, Isabeita Poriugaitta', plncari,

et apostolicae Sedis gratia episcopus Bambergensis. Pridem accepimus, qualiter venerabilis in Christo et religiosus Yv.

Joanues de Capi-

strano, Ordinis FP. Minorum, perillustraturus Bambergensit civitatem et dioecesim nostras

Waddingus

(7),

non potuerit.

nisi

maguis

iti-

ses,

ibique

verbum Dei seminare proponat.

Cupientes igitur ut, Christi fideles tanto libenconfluant, tius, causa devotionis, ad eumdem gratiiE uberius conquanto se dono coelestis refectos; oranibus christiani nominis
spexerint
confessis, subditis nostris, vere poenitentibuset seu prffidicationibus ipsius sermonibus

neribus accederet, aspectu consolaretur et inconstat fantulo filio beiie precaretur. Non

Phitippum ducem nobis, quo ioco S. Joaunes in Itaiia, an in Gaiiia convenerit, utrum unde conjicere non licei, quis iocus designandus
lix
:

sii

colloquio ejus

cum

Isabeila Poriugat-

si

tamen in Burgundia occurrit Phiiippo

qui
n

11

Dite
J.nrAo".

An Koc aiian Hii7. ^xv el Moroni. Dizioii ar. tom. XxVl.. pa,. 254 , (2) Wb..v FrM:;mIM- P^g.lXI,pa6.162.-(5) V.^.Ti.^H) tom.

(7)

(B] Il.id.

Bambcrg. pog. 201. pag. HiO. i6) EpiscopiU Annal. lom. XI. pig- ^7.

duci

DE
IDCTOttB

S.

JOANNE DE CAPISTRANO CONFESSORE.

sium Aquilanum
(5),

i.

V. H.

mihi dubium, guin in duci Capistranus, vix nempe Belgiul usque, ma^nis ^^^f^^^^f^ fuerit Jsahellam; c^j^' ^^\' prosecutus dxcto Carolo, f^^ detn nempe lene precatus est, naius erat die x NoAudaci, qui ex Isabella adeoque tunc novenmsaut 1433(1);
renz&W^
decennis erat. Fatendum nam chronotaxin non undecumque firmarx Junn U39 quum BasHeenses patres die x\v IV, eique deposuissent Papam Eugenium
,
.-

quem

si

adnumeremus, D

jam S. Capistranus tredecim kahuerit socioSf non duodecim, ut expresse adnotat. Hunc vero Amhrosium prxsentem fuisse morti
scimus ex epistola Joannis -w.., S. Capistrani Tagliacotii infra edenda (6) undepauto tardius advenerit in Germaniam Ambrosius
,
:

tamen

est

hanc

^\lTyEneas

Sylvius in Historia Friderici

(7),

^^1^?"

77/ imperatoris narrat

Ccxsaris legatos,

FeAmedeum, Sabaudite ducem, suh nonnne

quum plurimorum
apostolicae
vitffi

vocibus

V, confirmata ejus elecHone die Novemhris ejusdem anni, suhsiituissent {%), videretur Eugenius satis iarde Capistranum schismaticos in Gallias ad prcBOccupandos Verum Eugenius Papa jam ante aUegasse.
licis

xvii

pistranum) accepissent,

commendatum (Caquem virum doctum et

sectatorem rumor asserebat,

ad eum impetrasse, litteras Nicolai Pontificis ibi ex iter mandatur quibus in Austriam ilU
:

tum

epistolis turn
:

legationihus egerat, ante

hunc annum et quum ex altera parte Sanctus noster anno primum 1412 in Galliasvisiusus tator sui Ordinis destinaius fuerit, hac
occasione Eugenius videiur ad confirmandos principes etpopulos in ohedientia erga Sedem
apostolicam. Quapropter,

Minorum aberranarbitrio caesaris monasteria populis prsdicet et viam tia reforraet, pacemque Et paulo tnfra [8) vitse in veritate doceat.
:

Johannesde Capistrano Per idem tempus jussione Theutoniam ing-ressus ex apostolica et Stiriam venit in Auest, ac per Carinthiam Sanctorum Cui sacerdotes et plebes cum
(1451)
striara.

cicum
mxts.
cuni aliquot
tQciii in

iter

Franin annum 1442 consignari malulicet incerti,

velut apostolic Reliquiis obviarunt. eumque prKdicatorem, ut Sedis legatum, ut veritatis

maguum

Au-

tiriam veniii

1451 S. Joannes Capistranus Italiam reliquit non rediturus. Scilicet

190

Tandem anno

susceperunt,

aliquem prophetam, ut Dei nuntium vel Paulus et quasi vel Petrus

illac iter faceret,

j,

utdocet nos Waddingus (3), Fridericus imperator (hujus nominis III), missis ad Pontificem Nicolaum leg-atis, de gravissimis imperii rebus
acturis, oravit

aut alius Apostolorum Johanni occuraccolffi montium descendere, ejus fimbrias avide conrere, vestimentorum pedes aegrotos et male habentes ante
tingere,

omnee

ad se mitti

Joannem

Capistra-

eius afferre
tos

quibus plerosque sanitati reddi-

num, virum lEque doctura ac sanctum, cujus fama longe lateque diffusa, magnam indidit
spem, illiuspraesentia et consilio felicius posse terminari varias principum controversias, et
facilius ejus doctrinaacsanctitaterestituendam

Moratus est autem in Nova diebus aliquot, Civit^ie (Wienerisch-Neustadi)

rumor

fuit.

omnes viam Domini prsedicans, mortalesque

Interea ad poenitentiam vocans.
culorura
vocitant)

magna
:

mira-

fama Viennam

opplevit

advenisse

fidem orthodo\am Bohemis vicinisque provinrepuUulaciis, inquibus denuo magno impetu

bathffiresis perniciosa llussitarum. Interlega-

CfEsareara (sicenim

potissimus .^neas Sylvius paulo ante a Terg-estinoadSenensemepiscopaturatranslatus, etpostea adcardinalatum ac summum pontifitos

qm sanctum virum, Dei Apostolum, Dei in veritate doceat, morbos pellat, qui viam honores fugyat, abstiqui pecuniam spernat, tumultuantes ad eum nentia vivat, Concurrunt victuras putant, donec plebes, nec se tamdiu
visere hominera queant
cipes civitatis ad
:

Novam

Civitatem nonnulh

catum evectus, boc a Pontifice, Alberto, Austriae

duce, csesaris fratre auxiliante, impetravit sub hujus auni (1451) principio. Bzovius ad annum 1450 refert Sancti nostri iier Alemannicum, sed perperam ; Chrisiophorus a Varisio

eum

majores natu et pnnlegantur. qui eum Vien-

neve retro in nam adducant. Timebant enim Ungariam alio itinere, Italiam cederet, vel in

Sancii hiographus

et

iiineris socius, qui sin-

gulorum dierum gesta per ordinem consiC gnavit, dicit num. 115 Anno Domini mccccli,
:

rem : quara posthabita Vienna, proficisceretur loco ducebant. probrique sibi jaclur^ magn^ Viennam pe192 Invitatus autem Johannes, populi motus fit, tantus
tit.

. W^-

post festum Paschae recessit a civitate Veuetia-

rum,

inveniatur. Quacumque qua per Quadragesimara praecedentem faciunt, premere alter cum patratione multorum prodi- ac mulieres impetura praedicaverat laetitiie deaUerum, intueri virum, lacrymas giorum. Assumpsit autem secum socios duoccelum manus, votionisqne mittere, levare ad decim sepiem scilicei sacerdotes et laicos mittentem tanbenedicere venienti laudare quinque ndmpe Gabrielem de Verona, posiea vestimenta; sunt gere, osculari, qui prope Cardinalem, Hieronymum de Mediolano, NiAngelum Dei respiveluti coelo missum et colaum de Fara, Peirum de Sopronio, BerOrdinis, non cere. Apud Minores deinde sui Valeniinum de Tuscia, nardum de Mutina, Conventuales) excepBernardum de sua^ vitiE Fratres (id est laicos autem presbyteros publicitus est. Ibi cibaria suisque comitibus Neapoli, Paulum de Ferraria, Joannem de ^neasvitas tus ministrata sunt. Explicat dein Camplo, Michaelem de Perusia, et Joannem modum quem Sanctus in Germania tenuit: ast de Austria. Hos quidem ipse Christophorus hic hunc jam supra num. 52 exposumus, ut num. llfi enumerat. Waddingus a Christolaudatus repeii necessenon sit. Dein suhnectit omitiit enim phoro aliquanium abludit (4) vitam Sic homo quasi coelestem scripior (9) Tuscia, qui infirmiiate impe* Valentinum de immaculatam, absque sorde, in terris agere, diius, Italia excedere non potuit, ut refert peccato, absque peccato ausim dicere absque Christophorus ipse septimus sacerdos. Sed jactanonnulU gloriosum homiuum quamvis fratHbus laicis adjungit Waddingus AmbrO'
in
,
,
.

Tantus undique multitudinis platea concursus,utnulla capax transitus ilU est, vin

(1) Anhclni. Ui&t. G(^ii^'ral. ilc U maisou de FntDcc, loni. 1. pog 24^i. i2) Lalilic, lom. XII Oonc. col. (U'J el *i56. (3) ADHal. lom. Xll, pag 78. (4) Ibid. pag. 80 ^5) IM.l.c.

- {)lbKl pas r>94 col.nti.

i7)

^8) ll"d. col.

H. Kollar. Analccl. Vindobon. tom. 177. (9) Ibid. col. 179.

toremque

; ,

;,

DIE YIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

329
AUCTORt.
J.

toremque sui, ex rumoribus accepisse mercedem dicerent, quibus placere magis, quam Deo, studeret. Sed sunt iniqui judices, qui non
in melius,

(S.Joannem de Capistrano in Germaniam ablegabat, maximse immihebant populo christia*

V.

occulta sunt, interpretanturj quando, quae patent, omnia bona vident. Cur virum calumnientur , qui longam vitam in

qus

no calamitates, infiigendw per Turcas Mahumetanos qui christiame religioni ruinam minabantur. Boc ipso anno 1451 Mahumetes II, defuncto Amurathe patre, gladium inter,

pauperate vixit? Qui multos annos docendo

plebem absurapsit,

in abstinentia,

in labori-

necionis accinxerat, nihilque minus intendebat, quam ui in primario templo S. Petriad

bus, in humilitate perseverans, ac opera verbis aequans ? Qui nihil hujus mundi appetivit, qui uuUi fuit injurius, sed secuudum hoc suis

Vaticanum

equile, ut dictitabat, constitueret

suum

et caballi

sui prassepe in
.

summo

tempti

altari invenireni

Jamproximus CPolitanam

cultoribus ipse reliquit? Parva fuerit merces tantis laboribus laus humana. Stultus est, qui

urbem

propter rumusculos
flig-it,

hominum suum corpus

af-

suuraque ^enium fraudat. Eg-o sanctum et justum hominem, qui calcavit avaritiam, libidinem subegit, honores sEeculi fug-it, qui contra injuriam atque iram patientiam objecit qui fovendis pauperibus studiosum se prBebuit, qui nuUum superblse fomitem ostendit, sola fiducia futurorum teneri arbitror, re,

UCor.I, i2

^neai Syl_ _
viui^dein Ponlifex

tributiouemque thesauricoelestisexspectare, ac cum Paulo dicere * Gloria nostra hec est testimonium conscientiae nostrae, et de csetero reposita est mihi coronajustitife, quam reddat mihi in iUum diemjustus judex. " 193 Indicavit autem hoc perpetua hominis
;

//

//

appetebat. Excitus taniis periculis Nicotaus Papa, principes christianos convocare satagebat, ut, unitis viribus, communique consitio, tantam cladem a christianitate averterent, et perfidum hosiem in exiremas oras agerent. Sed sapientissimo consilio obstabant imprimis continuaia bella ium principum inter se tum poputorum adversus principes unde accidebat, ut inermes quodammodo popuii facilem se prgedam hosti potentissimo offerrent. Certabani tuncquidem inAquitania Angli cumGallis, inAnglia Scoti cum Anglis, dux Burgundise cum Gandavensibus in Beigio. Tantus ab iis fusus estchri, :

II

siianus sanguis, ut qui in his prsBliis caesi sunt, Turcicum ifnperii evertere potuissent

igBtitia

quem nemo mcestum

vidit, sed

vultu

nam in uno prseiio ad Gaveram viginti

et

miiiia

Piui//;

ggmpgr eodem, ut de Socrate tradit antiquitas. Sciebat enim, mortaU se culpa liberum, bonis
se operibus intentum, exspectabat dissolvi et esse cum Christo. Quod si mundi g-loriam quaereret,
sciret se

eo ampiius Gc(.ndavensium CcBsa sunt (1). Neque pacatius se res in Germania, Turcis

Deo uon
tristior
,

esse

acceptum

videreturque

saepe

conscientia? sti-

muUs
pti,

actus.

Nam
:

qui laudes sectantur

arbitrio,

huma-

nas, ex

aUeuo pendentes moerent soli sunt serviDei, qui perpetua quiete et animi tranquUUtate fruuntur. Qualem esse Johannem minime dubitaverim quem pusUlum corpore Viennae vidimus, 8Btate senecta, annos, ut ipse ajebat, quinque siccum, aridum, exhauet sexag-inta natum
,

sspe dece-

proxima, habebant in Austria optimates plurimi a Frederico 111 dissidebant [%); Hungari ei Bohemi Ladisiaum regem suum, infantem vix duodennem, repetebant, beiiumque, nisi traderetur, imperatori intentabant (3). Ex quibus omnibus facile intelligiiur,cur Nicolaus Pontifex, ut Turcicum jugum a po;

puio christiano aveyHeret, conciiiare principes et populos inter se sategerit, virumque sibi elegerit, qui, verbo et opere potens, intricatas controversias componere valeret. Di-

ximus enim supra num.

190 dupiicem fuisse

stum, sola cute, nervisque et ossibus compactum, laetum tamen et in labore fortem, sine intermissiorie singuUs diebus praedicantem altas atque profundas materias absolventem, satisfacientem auribus doctis ac rudibus

concreditam S. Joanni Capistrano missionem, scilicet terminandi varias principum coniroversias et devios ad uniiaiem catholicam reducendi priorem quidem procuraiionem maxime per Germaniam exsecutus est po: ;

mentes demulcentem, ad foedus, quo voluit, impeUentem. Ad cujus sermonem dieUm viC ginti et tringinta hominum milUa conveniemajorique ipsum attentione, quaravis bant non inteUigerent quam interpretem audiebant quum mos esset totum sermonem latideinde locum internis verbis prouuntiare postquam novum sui pretandi facere. At hic, Ordinis coenobium erexit, iu Moraviam profectus est etc. Hasc eo lubentius ex jEnea St/lquo vio, cocvvo et teste oculato, adduximus, jEnese efficacius refutatur judicium ejusdem ac aliorum, vanee glorise accusantium S. Capistranura, quia narrans victoriam ad Taurinum arcem partam, nullo verbo attigit Joan:

sieriorem autem in Moravia Hussitarum erroribus infectis.

et

Bohemia
t varii eitfi-

195 Priynaria tamen 5.Capistrani cura erat, mdbui verresarcire damna, quse per hcvresim passa bum Dei onerat fides catholica : quapropter in Bohe- nuuiiat.

miam, Hussitarum quasi arcem,

festinare

cogitabat.Sed virisBohemiseprincipaiibus ingressum Sancti impedientibus, circuivit ma-

gnam Germaniae partem

tibus pro

et in

piurimis civita-

moresuo verbum Dei prmdicavit. Circuivit, ait Chronicum Magdehurgense super terram beequaie apud Meihomium (4)
,

exercitus christiani ducem : unde non pauci, inter quos et laudatus jEneas Sylvius, deducebant, ideo Capistranum tacuisse de Hunyade, ut sibi soti victohonoremadscriberet. Quod quidem judi-

nemHunyadem,

(Germanicam), quia non potuit habere salvum conductum ad Boheraiara et fuit Erfordt, Nuenborg, HaUis et in Magdeburgo venit in introductus ab S. Francisci et solenniter
,

octava prcediarchiepiscopo et toto clero et populo, et in latino, interprete vulgacavit in Novo Foro populum et fecit comburi aleas purizante ad
blice
et
:

ricB

cium
turbata beUi$
*"epu6iica

latius

quando de hac ipsa victoria

Nicolaus

illicitos

multa aha vanitatis iustrumenta et ornatus mulierum et recessit dominica

scrihemus, confutabimus, 194 Quo vero tempore

anleGalli (xvi

OtVoJm; versusCerbestfZerJs/;
Leipzig
,

Papa
UM.

Wittember^
Fred.
III,

Meissen

Camentz,

fhriiiiana.

MaUh. Doring. opud. MencLeo. lom.

111, col.

18.

13)

ii)

n,col.l8Bel 206. ap. KoUor. Analpcl. Vindob. lom. Uer. Gcrmau. lora. U, pag. 562.

Budissen,

AOCTORt
J. V. H.

r:r?^n^r^^ie"^^^^ ("-o Bernardtm)

I^m
Bernardi Eeliquiis S. Jvei4

'"''r

p.gsupercapitainfirmorum po.catantum etintravitHongariam.

(1).

trx^
aB-ic .''^i,,,,

,ou possum non verer:

incredib
liter

^ ~ ^^
;

.mo,

erubesco, tanexili

"'
^<'^"'

i^'*f "'.tem

nuda

et

oratione

S XS-Ti./a-"^'~Lutherana per
^cripserunt hujus sectoe iriode S. Capistrano
..-.

"f%'.^'''':':Jt ^'"'''trh^r"si ,7.umdm emporm C''.'-'"''- f^^' "^^ti Germamam P W'- 2

LT

iUaM^emnonlitteras, sed libellum vldeatur. Quod quum iemBVnum requirere mente revolvo, mag.s mag.sque ipse

Kenter
^^stia
dore a

afficior, et

^'^^^'^'ZSt.

^erborum

pra^sertim quum >d nulla di.-nitate.nuUoque eloquent.a. splen:

An X^^^^^^^rTsZln. ;,.;;.. an.sarus in

me

^.^^^ ^^u^ cultas. neque otiura,

postulat, priEstatuv.

quanposse tractari facUe censeam me dicendi faest p^o^us

curut

^eaue veteres Waldenses, ros gremium, inter cives nos ^d Romau. Sedis nen.b.l penitus possetabducereconvertereque,

confidentiss.mus quum versipellis ita neque novos lluss.tas

quod, re. magmtudo Verumtamen quum erudi-

dicentes, sspenutissimosviros, extemporarie

verborum sentent.arummero longe ab ornatu

videretur. veb^u a X-isse pcBuitentia dignum m.lle

aleas, quarurn , picta, fntiUa, alveolas cbar.as lusor.as fuisse constat, et

nue evagari viderira, barum d.cendo tiamminusmolestefero, meamque in datur, et ipsa quod non rusticitatem. otiura,
rei

litterarum .nscien-

magnitudo non parum excusab.t

Sedquidverbisinsistomult.sPInd.getne
^,,,,_

Sentas
quam

?neplcopaHspalatiiarce.publ.corogo,pU.s

R ^

qumqueporro jamde S. Capistrano diximus, swnus.satis dicturi ettam de rebus ejus geslis qu^renvanum sotatium Sancto

bistrionica

gravitate

combuss.t.

tam exceUens, tamque ,.a<Ji<ahoc tam magnificum, pompa, orationis adju- "".-"., iUustreopusverborum non buraanitus, sed d.vimentis ? Quum iUud nam ^ nemo dubitet nitus faisse profectum
:

197

tZtrani
dum non

fuisse, ut

etiam extra
:

Hussmrum tZeret tum quia ipsorum redegit, tum qma multa millia ad unilalem permaem utrique reipublicse
nravissimam
inferebant lusus aleatorii, Capistranus Aoexstirpatione consulebat S. familtarum. Sanori integrilati el fortunx arbitramur, tiusigitur facturos nos esse, epistolam Nicolai de Fara, loci

opera non pwmtenda, Hussitarum reconcihalionem

quorum proinde

et glor.a profectotantaestejus munificent.a explicetur, semper et ut si etiam nudo eloquio posteris ejus sit colenda venea prasentibus et enim res gesta perporandaque memoria tunc .psa solet, quando per se litisverbisadornari carapus offertur dicend. parva est. Mibi autem ta ornatissimus, sed ampUss.mus^ modo
;

non

edendo hic qua agendi rationem magistri

ni,

sui, Capistra:

mira Walddingo

simplicitate exponit
sequenti

eamdem ex

damus

(2).

omnem ut difficiUus sit, rem meara al.qu.d ornandara orationem quam ad luculent.or, .Uustr.orquo uberior. ficti addere, FOtrab=.tur, de re videatur. Et ne sermo que vereor, opt.m. Patres. dicere incipiam. Non ex decessu Venet.asfomnia magnifica gesta Aleraann.a. vob.s enar-

veram expr.me

La

rum usque ad ingressum

:

XVII.
scribit
testis

Iter
fr.

Germanicum

de-

Nicolaus
;

de Fara,

rae esse sermonera rare voluero. longiorura iUis habiturum sed quum V^f-^^^^:;,'';^ non ad lUa, sed ad ea,

bere aures persuadeam, raeura serraonem quL in Aleraanniaacta sunt,

occulatus

discutiuntur

adversus

Sanctum

quorum-

dam
Uer Germani-

dicteria.
in

"ijr^Cficiscentibus nobis, partes, ut qu^dam ad bas Alemanni tres absolveremus, quampnapo^toUca admonita coraraotus est et taraxnum omnis populus

Eeverendi Pa-

,...p.".
,uo;..<o

cum

detcri-

everendis

Christo Patribus,

fr.

Ludo-

quam
?rnta

plutui

cjetens j_vvico de Senis, vicario, gnardianis Nicolaus fr que fratribus provinciaj Tuscise, Capistrano, Minorum niinimns, sa-

R'

seniorem cum bonorificentia sanctum losuumamplexus est, ut vel -"0;-;^-; ma

iraflararaatus et edoctus^ a Spiritu Sancto

de Fara de lutem plurimam

dicit in

Domino.

valetis. Si valetis,

hene

est,

nos omnes valemus.

ubet .psa ve-

co)endissimi ... oir.i.rU hpnevolentia, colendiss.mi Pastra singularis benevolentia, officio certioresvos efficere tres, ut pro meo admirebiis maguis, stupendis et

hauc patr.am .ngressos cos ex Italia in jmsse. triurnpho_ jori ori honore aut enira il^^^^^^^f^X^ , Magnificavit o'---" Aleraannos. -.^^^^^^^; u Dom.nus Deus "^^.tef apud Dora nus iJeus noster y

TOtos

rm" lum

Mo^davos, Boemos.

et

Hungaros muU.s
;

ra.ra-

debeam de
raudis
,

cuUs. signiset prodigiis

et .ta magn.ficavU,

quas excelsus Deus noster quotidie operatur ut per sanctum seniorem nostrum optimus Deus dives quam ipse cognoscatis
; ,

utjamuon bomo

sit

in

omnes, quam misericors

pius et cle-

lestisAngelusa cunctis extoUatur ac pr=ed oet^J _ tioue habeatur, Currunt equidem omues fere PP""/'^^.

ccbmortaUs. sed tamquara venera sumraa eum

mens, quam
diebus
istis

liberalissimus et munificentissilargitor novissime

norum,

mus maximorum munerum

sed etiam

solum apud ItaAiemannos apud Alemannos Moldavos, los, Boemos et Hungaros quam ut nostram .mprimi3,ac omnem cbristianam reUg.onem
inveniatur, non
, ,
;

ameutes pre et tamquam rorura post eum et non modo ducent.s nimia devotione efl^ecti,

Boemorum. MoKiavorum
;

et

Hunga

sed et.am trecentis miUiaribus remoti, proficisruutur. Oc.urP

qua-

ts, drmgen^^J"* Vs

inexplicabUibus
(1)

miraculis

signis

et

prodi-

cum processioues , .U. runt iibus. sus'^*.'.'f""^,,.'^ , lum.nar.D cruc.bus, rel.qu..s, vex.U.s,
tom. X!I, pag- 8i ct qq.

W^

Scripu. Kcr. Germ. tom.

II. col.

*M8.

(2)

AnnM-

vissimisque

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBKIS.

331
est,
J.

vissiraisque

hvmnis
floribus
;

et

canticis

pulsantur
herbi^ et
se

quuntur. lUud tamen memopia dignum

cti

ICCTOM V. H.

campanffi et or^ana,

ornantur
et

viae

* suavissimis

beatum

quisque

quod quatuordecim in sedibus manibus et pedibus, immobilesque omnino

per se

delati, contra-

tang-ere putat, qui illius vestimenti fimbriam de conflupntietosculari potest. Quid dicam

donmm

propriis pedibus abierunt sani

et incolumes, laudantes et

magnificantes Deum.

bus undique populis ad contemplandum ipsum

patrem, tamqunra cceleste oraculum quura etiam nonnumquam centum milquinquHgintamillia lia, nonnumquam centum

communem
:

hominura conspiciamus

simam

illara diera

ut taceam sacratis; Corporis Christi, qua creditur

Quid de oppido domini episcopi Gurgiensis dicam, quum ibidem duodecim miracula gesta fuisse, nemo dubitet ? Quid Frisacum, Judiburgam atque nonnuUa oppida loquar, in quibus Dominus multa signa ostendit, quorum nullum scribere valuimus propter sum-

procul dubio ac in inclyta urbe Viennensi lutersunt trecenta millia hominum fuisse ? nonnumquam sexaginta, etiam prffidicationi nonnuranonnumquara octuoginla millia
:

mam homiuum
cessum
esse
?

frequentiam et festinum dissexaginta

Nec minori laude comraemoranda

quatuor
miracula,

videntur

qunmquam si omnes quam centura millia intelligere et audire possent, nuUus iuveuicapere posset prse retur carapus, qui illos
:

facta in Givitate Nova, octo dierum numero, ubi iUustrissimum fiomanorum regem inve-

niraus.

liominum nimia irequeutia et mngnitudine. Quid de intirmorura multitudiue dicam, quum

milaliquando tria raillia, aliquando quatuor millia sint pariter exspectantes lia et quinque ab ipso Patre benedici, ac illius raeritis et intercessione optiraam valetudinem adipisci. 199ClamaDt stepenuraero oraues ad Deum

omnia, illud summa laude, gloria et magnificentia celebrandura est, quod viginti octo dierum numero, quibus usque
201
Prffiter hffic

iii

viti ei

nunc

hic Viennffi fuimus, ducenta

vidit.

jam mira-

Quid secula fuisse gesta, nemo non loquar, qua viginti cundam feriam Pentecostes infirmos sanos et incolumes abeuntes conspeximus, prffidicante
tecostes ?

Patre

Dorainica

Pen-

paitim a
popalo

loto

omnipotentera, invocant raisericordiara et clementiam, implorant gratiam tara magnis.cre"bris

infractisque vocibus, ut non modo tenera, sed etiara marraorea corda mollirentur. Pro-

Eodem namque die, quum, nulmiraculnm apparuisset, his verbis comlum " Ecce totus ipse munis Pater usus est Ego fessus sum, et nihil hodie factum. "
:

vocant

enira aliquando

communem

Patrem

vero respondi

NuUa

te,

Pater,

teneat

ad

tam incredibilem planctum, ut pree nimia lacrymarumafauentiasemivivus videatur. Quis istorum populorum sumraam devotionem
et fidem explicare posset
;

admiratio, voluit

forte

tiam

experiri.

"

Dominus tuara palienOmnes enim nos in sum-

quum omnis

locus,

apud quera morara trahimus,

rauttitudine

dies et noctes
?

mam admirationera vencraraus, eo quod prosigna videre pter diei solemnitatera multa sperabaraus, iUe vero increpans incredulitutem
fidei,

copiosa

circumvalletur
sitim,

Non
enim

nostrara, sic ait

equidem famem, non

neque
:

prse lecto
est

frigidam timent habere eorum fides adeo raagna, ut fateatur commuinvenisse nis ipse Pater, se fidem nuraquara Audent etiam et mortuos demajorem. infirmitatura ferre, ut caeteros, variis etiam generibus afi"ectos, silentio praetermittam

humum

videbitis
:

Dei propheticum,

quidsuspicamini ? gloriam et raagnificentiam raagni verbum non dubitetis. O vox aurea

!

homines raodicffi Crastina quidem die

non

humana

conjectura,

sed

utprffi. cqelitus profectura ! Die autera sequenti. viginti miracula, ut ipse nobis prffidixerat, dixi,

nostris

oculis

vidimus,

et nostris

mauibus

nou enim

fervor

et

devotio

decrescit,

sed

continue crescit et augmentatur. Kuraquara enim a tempore Apostolorum usque in hodiernam diera, tanta populorum comraotio audita est. Hffic assertio non solura est raea,
sed

vicontrectaviraus. Quotidie nova miracula confeci ex mirajam unum libeUum

demus
cuUs

gestis.

Tota Hungaria
est,

Turcarura commota

ut

usque ad fines taceara omnera p

omnium

illorum,

qui longe sunt

me

do-

est Alemanniam, Boemiam et Moldaviam ; hujuscemodi commotio, res iuaudita. enim

adhsereo, ctiores, quorum scientiae plurimum magnopere laudo et cominendo. Sed imo quorsum pergo ? Video, colendissimi Patres,

Tantus

gesta longo me sermone deduci. si omnia quia nulper seriem texere voluero. Verum miraculorum fere otiura relinquitur, ad
lura
sancti pelagus accedamus, ut uberes fructus quam praestantes, quam divmi senioris nostri, ubi iutelligamus. Tantum itaque loca,
sint,

qui continue inclytam urbem non mihi persuadeara, banc a continuo vitare, sed potuisse epidiraiam expeUitur. Numere infirvento omnis foetor jam inenarrabilis, qui undique con-

opprimeretur, est fcetor, ut nisi a vento hac in urbe regnat, ut faeile

morum

est

fluunt, acsi

adjubUeum

proficisccrentur.

fyMurtim propfer mi/Heula.

numerum miracula facta sunt, et miraculorura explicemus. summa 200 Relicta Italia, optimi Patres,

esse centa enim rairaoula facta hic Viennffi, et viginti octo dierura spatio in miracula, quffi in Alesunt trecenta viginti

Duparum est non

cum

gnam.
puella

magnificentia, transeuntiapud Pontiam, villam permabusque nobis quEedam iu confinibus Italige sitam,
gloria et Dei

jam mannia nostris manibus annotavimus nequivimus. ceara muUa, quae scribere nequaquam vldetur, 202 Silendum
;

ut ta-

quid
isto-

,.-'-".

Deus operatus

fuerit

ad confirmationem

visum, quidam mutus ei surdus gressus loquelam et auditum, qusedam clauda laude prosequar, quffi recuperavit. Sed quffi ubi ultra triginta miracula
cffica

Quidam baro, rum rairaculorum hisce diebus. miracula vere esse, crequum nuUo pacto hffic oanera suura Cffldere vellet. convertit se ad quffi " Tunc crodam miracula, ait

cum

et

gesta Villacisunt, excellentissima facta

referuntur, quando

iste

meus

canis

visum
!

fuisse

numero nemo

inficiatur?Ibi

duorum dierum enim cffici vident,

lo-

et muti claudi ambulant. surdi audiunt, TomusX. Ociobris

res mirabiUs et stupenda assequetur. " aperti sunt ocuU Subito his verbis dictis, effectus est. Quidam etiam ciecus

canis

et ipse

45

alius

832
i

nF ^
diceret,

S ^-

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTEANO '" cUruerunt tamen testis. Non

.
.

vel

,^iatus

V. u.

^iracula

S^-^^^^^l^^X^fZ!^
quum
iste

raculorum

gloriarn

arroderen.

MalUuas
'?
:

oppressus alius a curru

rPellere conarentur
:

'"'"';""'

j;;^ enim sunt s.gna

Conventualis

(1),

f> '['"'"''"^

'

XZ%.m rerum fu.urarum. Q^^g 'f Quulad L;nificentius?Quidpr^.tant,us

jBirabilius
f

"

'f

^.

Qbservantibus

mmus

amicus,

f^tfancto

Quid divimus
?

d.ci,

'^
et

-'"tj;^;;

excogitarique posset
talif

Magna

superioretemporegesta
si

stupenda in fo-e non mfi-

Fr. Jonostro scribit (2) m.ssus ad regnum ^^ capistrano. quidem tervens ad martyBol.emia^, primo salrecusavit intrare, n.si haberet

cior;sed

consideretur d.bg-ente

tam par

autem Rokenczan '^ll' ^^^^^,^^, Jobannes

.^j^^^^^

,,Hbendo asseruit

et pried.cando.

1"'''''^ vus dierum numerus, cB J^^^l c^miraculorum magn.tudo profecto istorum ^ reportatque s.b. '; ieris prsstat , f et Cantate itaque, Patres

^^"

Quod
4

tum

et

gloriosum.

Fratres
et

mei

colendissimi, canticum

novum
"

Ipse namnunc in Austna, ^ ^.^^^^^^^ Bohemiam, Thunng.a, Sles.a, l^^^ Bavaria, nunc Saxonia, Moravia prjed.cav.t per ^^^^ ^a\om^, nunc
es.^et

pra.cursor antechnsti.

^^^^

omnis cantate Domino

tate

"nntateetQ iterum atque iterum et liungaris Uomicite

:

Moldavnus cum Alemaunis, Boemis, -

terra, ^"^If,'^,^/;'^"

contentus. sicubi cum processionis non rec.p.ebatur. ,ulto tumultu

.^
.

^,,i^

^^

j^tumcumque
^^^^ ^^.^^

videbatur

coutemptum

^^^^,

tamquam
;

religiosis, obser-

..

excepli fne-

rini:

immortales optimo veniunt et agite gratias .mpr.m.s, seniori nostro B Deo nostro, pro sancto etproomnibusejussociisincessanterorate. Pater divina reve a203 Et quin communis
ut tione est certificatus,

ni

nomine Benedictus, qui venit in obv dicunt, quum e. sicut ipsi

exquisitos tamen c^^^.^^.^^^ prstendere ^^^.^^^ ^.^^ expetere, applausus ho^^^ ^^ cursores ^^^^^ ^^ ^^^^^ concursus procurare, pr:emittere et de factis mnlt.s
^^^^^^..^^^^^^

^j ^^.gnis
^^^^^^^jj^
.

miraculis per

fratrem

Johannem

^"sus Boem.ara
:

tte-

.llas scelestas heatproficisciad exstirpandaus eatte plurimi sunt all.gat. quibus

hsereses,

re iUuc cito nostros enim, nos priEsto fore

gressus dingemus

d.c.t

prsstantiora
crevit

quam namque numquam

visuros m.rab.hora et usque nunc acta s.nt^ ueredire

in

erant. fimbriam maguificare verbum sibi ^^jensus apparuit, ut ^^^.^^^^^ f,e non posset. Et ut ^J^^^^.^^^^^ locis profan.s, ^.^^^^^^^ ^^^^^ hominibus, in oum multo appa^^ ^^^ .^ ^^^^ civitatum ecclesiarum so^a-paratis, ubi tamen ^^^^ jgj^^j^^gtmonasteriorumerat numerus,M.ssa3
soliti

ItaUam,
^^^^^^^^^

nisi ex prsEcepto

cogatur. Prffiterea
'
.

sanctissimi tien oe volo vos cert.ores

Domini Paps

consueverat.
exaltato
^^-^^^

nec
et

in

aliquo loco,

^_
in

^^^^^^^
.^^

ornato, prajd.cabat.
civitatibus loca,

propheticum ,dem Pater his, qua; in modum ^ "^ ... c: -.,: T,.otrtT, Tipr htteras - Si qui Eratrum Pe^ noster protulit f ut .n ItaUam apostolicas operam dederint, effug.ent, s. tam .,...., redeam, iudicium Dei non ^iimar,.m et animarum fructum
:
.,

^^ singulis

magnnm

Omnem etmagniticat, ut mirabile dictu s.t. S. Bernard.no C miraculorum suorum gloriam

attribuit,

Dei honorem Qnare, optim, me, Patresrogo, impedierint. operam pen.tu vos magnopere, ut nullam Italiam cogatur revert.. Condetis, ut ipse ad et capelte struuntur insuper multa. eccles,i Bernard.n. nostn in honorem Sancti Patris sanctus senior ita magnificavit
.,

horam quibus a:grotantes et si quis contractus visitavit nuos tunc orta ex rumore vel claudus ex confidentia. melius stare, iUum prsemissorum, se putavit 1 ^^^j. ^^; eompulen.nt clamantes et
:

..nt conven.rent,

P^
_

fe^^^^^

^^^

^^^^^^^^

^^p^,^^
:

.^^

damandum

~^

f^^^^Hl^ tam

tulerunt eorum provocantes suspendentes ea in ec sustentacula, ,^, s.ncti Bernardini. Fama recidivantes ,;, eurati ,
^^
.

quem quidem

'

"^'^^^

^^^^ f,i,i,^.

repetierunt. Hic recep.t et loca pro con-

enim ut omnia sustentacula, et apdimissa ab infirmis sanatis, ponantur circuitu capellBe S. Bernaraim. pendantur in nuUa est religio ObservanIt aliud addam Conventualium, quis non cupiat betium vel
vult
:

nuncumonasterii.s, de Observantia domin.s et proiUis recoUigendispetiit a etobtinuitin provineia Sal^^^;^^^^^.^^^^^. ,; .u,^ magnara turbationem. xon^ '^';;'^;;\^^ ;,,,^ invidiose scripta
.
.

,nfirm, de nedictionem Patris accipere. Multi valeObservantia S. Uominici sunt m.r.face barones cstetudinem assecuti. Principes et venenobiles. nou minori devot.one et

/
'

J J.
5;
/

facile inficiabitur.

"="
o^

^^;^.,, gr.amssima Qbservantes contentio

Exardesceinter Con;

^^^

hisce

allaborantibus

ut

S. Francisct

rique

ratioue

amplectuntur. quam celen fac>am s. infirmi. Et ut jam finem dicendi sunt, Patres. pro s.ngular.bus s^uqu errata

prim^vam puritatem
iUis.

redigere-

Patrem

mor,busmudiisvestris, atque illustnss.m,s .nter.m et nificeutissime demittatis. Vos vero

corporis.

Itraniteniibus ^^ ^'^^'^^ tu, '^^JZ litiganlium

,,

Unde pronum .uodcumdue ab

'%,^J,.^ pec^um
.^^
'

parte fiebat, et sus^^id inalterutrms " conventualium

quod pr^stantius est. an.m^ me. profecto houa. valetudini operam detis. qua orationibus vestns semper memo,es in g,-atius, n.hil m.h, jucund,us quidem re n.h.l Crislo Jesu et p,.> potest obtingere. Valete in V,ennens,. iterum ora.e. Ex inclyta urbe me
et,
;

^^

^"(tam P ti^Uam perLbat

Matthias
.^

Dcering,

'^.^"^^.P^^^

^^^^^ gaxo-

Lovinciarum turbationem quodS.C^"'f f^^'XTo erat, quam ra enam ^'' ^

.

XXIV JuUi, xxivJulii, U51. 204. ifac(enus aicteH.>i^:

.hiMD6ring
>^iri

lalagebant introdu^ll^^J^.Zisrenovalionem, Conventuaceretoi _ ..^.-(,m

^^^^^^^^^^^ bancionosiru

Nicolaus de Fara. ancU biographus et rerwn ab eo gestarum

in Piaif. \
I-

libusmssimexosam.TriaporroprcVserttm

n
eum,

{\)

Mcnvken. ScripU. Rcr. Gcrm. lom. lU,

(2) Ibid. col. lU.

833 DIE VIGESIMA. TERTIA OCTOBRIS. EX MORE obviam ruit populus universus (5), eum, quasi martyrii cupidilaiem prius menNemo dixerii, S. Bernardum artibus quibustamenprofeclionem Bohemicam titum, postea

AUCTOIlt
J.

V. H.

seu refugisse, nisi securitas publicis litteris, altesalvo conducto, ei adpromissa fuisset: magno apparatu voluisse in civitatibus

rum

recipi, et

majori omatu sacris operari ac

:

prwdicare ac tandem fabulosas seepe fuisse, qu^ passim inter ejus miracula, sanationes
narrabantur. Quod ad primum attinet, falsa constat enim ex litleris Rockyest accusatio czan%,pseudo-euangelistai Bohemorum, datis
:

hos concursus provocasse, guum viderit plurimis miraculis populorum devotionem remuneratam legit. Atqui id ipsum in Capistrano nostro mirari licet tanta est inter S. Bernardumei Capistranum viisesimilitudo,

dam

xd alier alteri

opem

ferre

et

opportunam

re""'''*"'"

saft&aio aM^efestumExaltalionisSanctsECrncis, id est, die xi Septembris H51, oblatum fuisse

sponsionem preebere videatur, 207 Sic quoque legimus, S. Bemardum solemnes recepHones fugere quidem voluisse, sed raro id potuisse (C), ei Colonise Agrippinsc, qua
incivitaie, ut verbis Doeringii uiar, eccle-

*"

S.
ecc

Capistrano colloquium, habendum

et Pellitz
:

in

una

tribus civitatibus, in Trebonia Moraviensi,

Broda Teutonica

monasierio, adpericlitatio-

dilque Rockyczana{\]

Nec uUus

siarum solemnium et monasteriorum erat numerus, in platea sermonem habuisse, eo quod ecclesia populumcapere non sustineret (7). Multitudinem sanaiorum eiiam ViiaS. Bernardi
exhibet quum enim in territorio AuiissiodO' rensi febricitantium multitudo, sicut ubique solebant, a Dei horaine panera peterentbenedictum, Girardus quidem clericus ex castro, cui nomen est Claraiceium (Clamecy, in agro Ni:

quouiam nia pavor vestrura ascendat in cor ; brachio intendo gratia divina, siECUlari quoque sufficientissimos tutissimos, imo et suffultus fideliter vestra pro tuenda vita salvos conductos
,

crdinare.

Die x\ Septembris acceptat 5. Casimulque pistranus colloquium proposiiutn salvos conductuspro tuenda gratias agit, quod
,

B ejusvita Rockyczana se ordinaturu7n instnuat (2). Imo quum postmodum Crumlovium

designatum ad diem
xxviii Octobris fuisset,

vernensi) male sciolus et subsannans lidem populi blasphemabat. In ipsis autem verbis jt'"f blasphemiae, gravissima febre correptus, usque Autissiodorum abeuntem sequi coactus est vi-

pra^sens adsiiiit Capistranus. ui constat ex Chrisiophoro biographo num. 138 asi, ut

:

Dei, et poenitentiam ngens apud eum , ipsam, cui detraxrrat, obtinuit benediotionem.

rum

Tam

infraexplicabimus, Rockyczana non comparuit.

Dein Monianisiarum, ui habet Baronius

multis vero gustata ejusmodi benedictio cujus hatc reddidit sanitatem, ut solius Dei, notitia coraprehendi [8]. fiebant, posset
virtute

ad

rum

annum 250 xii eiseqq., iisque cognaioMarcionitarum error fuit, ita jnariyrii

et

Bernardo cosevis Alia plura ex biographis, S. oculatis, congerere posiestibus gestorum

fontes ebisemus, quw lector purius ad ipsos ideo delibavimus ut consiei, quanta bei. HiBC
,

cupidos esse, ut se tormentis sponie offerrent: adeoque S.Capistranus, eisi desiderio arderet
mariyrii, negligere nonpotuerat illaprudensive ab advertic-e subsidia, quee offerebantur alioquin noiam sariis, sive a patronis suis
;

aUcgataS.

Uemardi Vita

temeriiatis meriio incurrisset. 206 Secundum accusationis caputaDcermornatus, quo gJQ prolatum, cst apparatus ei populo recipiebatur et verbafaciens vir Dei a Ei profecto,si Sanctus indusiria

Sancium similiiudo adeosit inier uirumque alterum etiam reque quod uni objiciiur, in ipse se suts dundei. Cxterum Dcsringius admissa etiam quod nam verbis
conficit
: ,

fama

audiebatur.

recidivanies referente, narrat, curatos repetivisse; conseqmtur baculos, utplurimum, redditos tamen , aliquos fuisse valeiudinx miracula S. Capistranum ope-

adeoque atiqua
:

calumniam ^neas num. 192, refutavii C Sylvius, ciiatus supra quum dixisset, nonnuUos gloriosum hominem
verit.

honores, nonvaet arieambivissetpopulares accarei culpa ast si sponie delatos honores inquopeccaceperii, plane non persjncitur,
:

mxraculum ratum fuisse atqui etiam unicum docirin^ adstruerei sufficiebat, ui fidem sux
Sancius: priesertim quum ei dederit, qua^promuiis auditum et loquelam baculis non infringun* digia e receptis denuo
Ccscis visiim,

Doeringii autem

tur.

Sed de

his

jam saiis.

jactatoremque sui

habuisse

subjungii

sed

quae ocsunt iniqui judices. qui non in melius, quffi patent, culta sunt interpretantur, quantlo

S. Joannis Capi XVIII. Acta

strani adversus Hussitas.
Cypecialem,utjam diximus,missionemha^^^2";^;;

rens

excuromnia bona vident ac in laudes Sancii illum nuUura suinter c^tera testaiu7\
:

perbiEE fomitem ostendisse.

Ac certe majorts tesiimonium Sylvii tesiis auctoritaiis est Franciscanm oculati, nec alieruiri faciioni qui Conveniualis DQ^ringn addicii quayn quandoque audiiu Capistrani res gesias ex
, ,

ObebaiaRomano

sinistro

didicerai.

Oeterum
:

suni viro honores novi non SanS Bernardi Claravallensis, a Gunfrido,est in quam legere cti notario, elucubraia, Augusii (3) hiea Opere nostro ad diem xx Mathil(V). Anfrlorura reg-inam
:

iributt sancio adest nobis Vita

stranus ut reduceret Bohemxam regiolicmhcvreiicos, qui tunc per et sacra wque nesque finitimas grassabantur vertebant. Bohemorum ac Irofana sus deque errores paucis perslringit

Pontifice S. JoannesCapiad uniiaiem /utei catho-

auiem videmus dem tantum S.Bernardo

exhibuisse devotioDis

Bononiara (ad mare) exaffectum, ut venienti pedes oocurrerit, gravida tra urbem cum populo gravis. Pariier quoque tamen ipsa multumque Trevirensmm servo CbnSti
ingredienti

seu Hussiiarum Saganenstum in scriptor Chronici abbaium inquit, errores eorum Silesia (9): Fuerunt instar apostopr^cipui:priraus, quod clerici. deberent; quod vivere iorum. in paupertate nobilibus non parum acceptum
,

laicis, pra.cipue

fuit

opportunitate et unde gaudebaiit de nacta possessionibus clericos et monachos occasione spoliandi. Secundo docuerunt. etboniseorum

urbem

|.g. p36. 3iO.-t8)Ib..l '^8*8ie. lom. 1, pag.

5H,-

l9)Sleniel. ScripU Rcr. S.fc-

300.

- (5) Ib.d. PB- 3*- - ^*"

''"'*

l'"*i-

'^'^'
^

'

quod

nF DE
J.

S S.

CONFESSORE. JOANNb V JOANNE DE CAPISTRANO

^^
"^"
^^

.^^^^^.^^^ recentjor^s h^rests

licet

V. H.

pr^dicare ^"-J^Pquod quilibet posset Dei non esse aUigawm. dicente.s verbum rnm quod quilibet .uemli et

SoTe^nt,
Si

P.

Salvatons mortali, uxta .stud spt arffuere de tuus - etc. Quarto. neceaverit in te frater

aniniadveriere emnxisse. Ast simul errorum Luthero mani slravisse. et Hussitas terrasprxparatas fmsse. sementi germanicas

u(i ique reip.

;)e>-nicioiiiij*

2lOAnimadverterequoquejuvat,istiusmodi

^ecessitate

u.raque ommunione vulgar.um sub utraque specie de sub Qu nto, communionem quod tamen salutis as.eruerunt,

spece^

saue mtellecta, proba nulla sacra Scriptura. Philosophus pnmo pbitur Sed quia, ut dicit in Pnnc.i..o. losophicorum, parvus error ,^1; his supra memmat.s gnus erit ia fine; ex
erroribus innnraeros

rempublicam ecclesiastf doctrinas nonsolum appetere- etenvn st soh cam, sed et civilem conseqmtur. usurpatam. Deo obediendnm sit, eccesiastxca nuaiemcumquepotestatem swe vanas esse leges humanas.
,

nii;

lit sive civilis.

quodammodo

al.o. .^ex

pravato

j,rodeuuproaeunramis tamquam .an.is a trunco

de
necessUate

adeoque. doctrtnuatenus sunt injustelatx rebetltonem spectare. as zstas ad apertam suis stt spoQuum deinde clerus universus sacris actiombus aut nulli in
:

liandus bonis,

J-^^^^^^

tibus) iDciderunt.

fore 3ionem sacramentalem negabant purgaturium P^^* salutis:

conditionis. xtatis aul cuique. nulla facta liberum sit pubiice, quam

tam;
:

suffragia, dixeruut mania esse negabant mdu genitem fiunt pro defunctis simoniaco?, qui juxta ntias dicebant omnes ministratione darent in sacrorum
et
:

^^^J^ qu^

sexus distinctione. doctrinam aut opimonem. volueril, proferre arguere de peccato mamimoquemcumque errores universam festum est hujuscemodi
:

hominum
ter se

societatem convellere. necpropu-

tum

Ecclesiie

vel acciperent

x^arum:

B ^

item Sanctos hopresbyterisdare inUibebant eos d.ngere ot.onorare, et obsecrationes ad asserebant quum sum et superstitiosura esse item imagmes Sanctoalios juvare nequirent
: :

quidquam, vel pro ^^f^f^^^ et oblat.ones item offertoria, decimas

quin homines, monari aut promoveriposse, luctam prodissentientes in apertam

.

rum
eis

reverentmm exsecrabantur, nec aliquam nec etiam Keliquu. exbibeudam dicebant

,

sunt bella ista rumpant. Atque hinc nata universa et E intemecina, quibus Bohemia multorum annorum finitimx regiones per Quaratione curriculum funestatx fuerunt. princijies sxcuiares cur elucidatur

plane consistere perversas doctrinas in regnis suis errorum promotores,ut passi non sint, sed
, ,

errorr*,

.... ^^ Sanctorum. Missa et 209 Item de solemnitatibus sea esse curaudum aliis Sacramenbis nihil item sufficere iuMissasolam consecrationem obediendum fore item

m
.

ecclesiasticse lioreipubiicx tam civilis quam habuerint et suppitciis aflestes manifeslos

cerint

asserebant, soli

Deo

soctetas stare possit ab iis, qut ejus potest, nisi tutari se

Nulia siquidem humana

:

Quod
dat

auctorilas Papffi se non quam alterius presbyteri

ampUus
:

exten-

fundamentum

Papae nec alicui

dum,

si

malus

sit

item quod nec obedienalteri praelato sit dicebant. quod qui item
:

atque doctrtnx labefactant deducebant Hussilarum, supra expositx. eo sive sacerdos, qui pout nulius esset sive rex unusquisque pro ar-

pulum regere

possit corpus et

sanguinem consecrare
:

posset
,

ministrare et opera etiam alia sacramenta item quod corpus Chnepiscopalia exercere jejums posset stietsanguis a jejunis et non item horas meritorie susoipi indiffereuter
:

valeret. et nuiio ad alios iibidine suas actiones, bttrio et unde humanx dtrigeret : habilo respectu
,

societatis

necesse vinculum omnino dtsrumpt

(lUOt ul

co-

^'""u

canonicas dicere non

nec necessarium parva clerici eas omittendo. Ecce peccarent incendit. Et quia scintiUa quantam silvam regni Bohemiae ab initio hujus
sit
,

auctoritate apostohca S.~Joanne. Capistranus, NtcolaoPapa V munitus, destinatus fuerat a confirmabant et urge-

pro/liganda Ad hxc errorum monstra

fiimret,

Legitimam missionem

nullus

regum

hffiresis

videlicet anad hnnc diem efficaciter pro num U8V1, fuit, qui quidquam sed fecerit exstirpatione hujusmodi errorum

usque

qutbus banl voces ca^iiius deiapsx, /inem intimabatur. Itaque ,6 adBohemos

prof^to

a c^^are vema.tn JuUi, anni H51, impetrata

Bohemiam

ut plerumque, potius fautores et protectores, habuii, prcecipue Georgmm pestifera hec gens qui primum tempore Ladislai

Z^Zd

anteomma ^V^^^Zi adortrt nnieterrorismetropolim. Pragam

contendit, et
,

1?^

de Podebrath, multo tempore gubernator, post cujus obitum

mulrex ab ipsis BohemiB electus et habitus, tum earaaem hieresim fovit. promovit et ampUavit, uleo homines terrse iUius et non minus marchionatus Moraviie in infiuitos errores inciderunt, ut etiam

Joan.es accessum prohibuerunt et Georgtusde Rockyczana. pseudoepiscopus Bohemtct proLadt Podjebrach, qui regni gubernacula tenebaL siao. regeminorenni, num^ 205 Nihilominus. ut vidimus supra videretur Rockyczana detrectare cerlamen
.

uuusquisque, quacumque

ac h^resi hseresi aut errore deceptus, et depravatus regnis depulsus, libere sedem ab aUis terris et
cnTT, suam

triaproposuit coiioquii etmonaste raviensem, Brodam Teutomcam nobts tgnota. Peiiitz (1). Sed ex causa

loca.TrebontamMo-

rium

^^''''l^^^^^^

in in

nnncnmaue quacumque

maluerit, maluerit. civitate, oppido

tandem ei tanciemconvenia^ 7J-.^~^^^^^conventumest,

'placuit placuit
:

ut

aaaxem ad dier.
JudXj

nemine aut viUa (paucis civitatibus demptis) ponat, requirente, cujus sit sectEB vel erroris,
et

Simoms fesium SS. kposiolorum

et

suam

sine contradictione

cujascumque

te-

neat et observet. Nisi ex ipso Chronico haberemus, hsec scripta fuisse anno H89,arfeo5ue triginta fere anie Lutherum annis, credere-

haberexxvni Octohris congressus Crumlovn Crumlovium (Bomisch Kruratur Est autem nobthsst' mau) civitas principalis famili^

mcede Schwarzenberg

in circulo

Budwi'

mus

facile

prompta
(1)

fuisse

a penu Luiherana pleraque deauctoremque Hussiiarum

,

de Varisio censi (i]. Istic^ ieste Chrisiophoro Dei saltem adxe num, las ei seq. adfuit.vir Novembris, qutn Hocxviii Qctobris ad xv
Xlll, pBg. Topogr.des Konifiv. Bubmcu. tom. ^*^*^^^,^^^^

Wsddin6.Anna\,totD.Xn,pa6.'J2el sciq.-

(2) Schaller.

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBSIS.

88
J.

A kyczanacomparuertt: 'Jl^T"JZum Capigius Podiebrath^us. ^^'^^''f^^^crumlo-

l^^nlur dein verba Waddingi, num. 211

lata,

aU

AttCTOH V. H.

triZ^rai^i^uJ:^^^ubl,c.
pacis
turbator vitaretur

Waddingus (2):

lovii catholicus)

addit porro Rosembergius {dynasta Crnim' primus fuit, qui penculi Capi-

{D

qu^ secundum dicta corrigenda sunt. ut certJ^e.hoccanitenihUsit.curRochyc.ana iriumphum canere potuerit,quum ex adverso S.Capistranusaczcm tenuerit,Cr-umlovii agens
usque ad xiv Novembris. Quod vero tanta cum reverentia loquatur Sanctus de concilio Baside leensi, animadvertat lector, agere itlum tempore, quo Patres Basileenses adhuc isto

stranum admonuit. Ergo is locum, Rockyzana designatum. adire recusavit. Hic in absentem inveapud suos triumphabundus, plenas litteras ad Capistraoum
ctu8, convitiis

disputationi

vulgavit, quibus

famam illius et existimatiunem

communione cum sede apostolica persistebant ;qua ratione sanctus vir sibi conciliare Bohemorum, Basileensibus faventium
in

deprimeret.
eoUoquium eum Bochjesana

2nErrarevidetur Waddingus, insinuans,

S.CsipistTimumrefugissedisputationemCrumquandoquidem, utex Christophoro
loviensem; num. 205 ostendimus, per

a-himos satagebat

mensem
non

grum ibidem

perstiterit, dici
,

fere intepotest Ca-

adeo ut doctrinam de sub utraque specie tamcommunione laica quam falsam rejicerent, atque communicandi modum, in potestaie Ecclesiw positum esse
:

agnoscerent

(6).

disputationi desiguatum pistranum locum Rockyczaadire recusasse. Verum quidem est,

%U Quum
miam
,

igitur spes ingrediendi Bohe' tndi Boliegentemque illam catholicx unitati miam amiiia.
falleret,

tt

tpe ingredi-

nam litteris adCapistranum

circa
cie

communionem

datis collationem laicam sub utraque spe-

aggregandi sanctum virum

c<xpit

sic. [6), acceptam proposuisse, ut sic, inquit (3), et oppositis juxta se positis, quid sit ventatis triplebium salutis clarius elucescat. Proinde

regiones vicinas circuire, ut populos liussitarum erroribus infectos, sanaret. Quapro^

'

Amandus Hermann (7), quum E ^^ ^ /^ non valeret Capistranus ^^^ ^^^^^^^ directa via Pragam
iter et tendere, circa confinia suum carpebat ab oriente medium faciendo circulum . qui prohibitus. ab in Bohemiam penetrare fuit Nam Bruna exiens occidente est ingressus.

nam

disputandi patsestram proponit Sancto

,

nostro

Treboniam Moraviensem, Brodam Teutonicam et Pellitz monasterium. Sisce

redie %i Septembris 1451 scriptis, Capistranus novem post diebus, seu spondet coucilio XX Septembris, dicens (1) Quod in Basileensi huraeros supposueris ad sacrosancto
litteris,
:

milliaV Octobns, venit in villam Drasoff, xi Bruna et die x ac sequentibus in ribus a Eg-enburgum Austrige alios (Hussitas) coadu.

et sispe labores, rimatus sum et discussi decretum sacri necnon'et posttuum discessum declaratum. Basileensis concilii, iu tali causa

vidi,

navit

die

xviu

in

Crumlovio
,

priesente

mdubiquod authentica decisioue te suscepisse autem sit veritatis. quidve tanter autumo. Quid et ibidem et salutis necessario observandum,
in decreto sacri

catholicorum paD. Ulrico, viro principe populares innumeros multos nobiles trono donec E^ram perad viam veritatis reduxit ; xxiv Eebruarii, et civivenit. In Friberg, die Missinieusi a die xvui Martii, et a xxv
, .

tate

Constantiensis concihi

te sae-

autem penumero puto legisse. Collationem hilanque tecum habendam, prompto animo,
vultu ac
Iseto

Junii in ejusdem mensis usque ad principium Pontensi regni Bohemiae miro fructu civitate eumdem subiisse laborem comperio multis
,

corde affectuosissime opto panter

loco vero. die.
te,

modoetpersoms, amauinterventuris in actis, oro non te colendum dum. in Christi ventate

et soUicito.

De

ut patrem
,

destinqre. cum pigeat aliquos ex tuis interim possim et concludere de praequibus tractare
dictis.

trausmissis millibus ad castra catholicorum Prter urbem sggvegAiis. et fidelium gregi PilsPontensem, etiam attigisse Tachovium, Dubravius (8); et nam, Cadanam attestatur ilfirmatur, qua creditur. fontem
traditione

ab Urbe Olomucium. Roma determinandus communis C Locus est igitur securus pro quibusidoneu.s, accommodus et
Veni enim
et ultra,

de

longe

satis

circuiens usque

penessacellum xiv Auxiliatorura, Quibusitinerationibussiaddimus benedixisse. ciare videtur profectionem ejus in Siiesiam, Bohemi^ ambisanctus vir fines universse pr^emuniisse omnes vias, ne visse, et quasi
lum, qui
e.^t

quo divinae sacuraque adventuris in actu, iu manifesta iiat et irradiante fulgore,

pientiiE
salutis cunctjs clara notitia veritatis et via
sti

Chn-

errorisincendiumiatiuspropagaretur. peregrinatwnes apostolf %\^ Hasce autem caruisse fruciu testatur ipse cas suo non Universitatem Viennensem

^^^

^^^^^.^

^^^_^^^^,^.^

Sanctusinsuaad
epistoia

fidelibus illucescat.

incaitum

pelit

S. Capislra-

Dus;

Capistranura 213 Ex iis litteris videmus, S. locts, a Ronon admisisse uitum e iribus ut denuo ckyczana designatis, sed voiuisse die et modo dispucollatis constliis de ioco. decerneretur. Ac tum qui,

quam

refert

Waddingus

(9):

Postprffi-

quara.tH^ui^Moraviarasum

inj,^ressufl,

taiionis habend^e

dem Crumlovium propositum

.-

et

utrinque

vir acceptum fuisse existimo quo sanctus ad xiv xviu Octobris se contulit, ibique a die constitii Novembris, ut mox ostendimus, Ociobris disputatioadeoque dicia die xxvni
:

doctores. ut debui serastanti.sirai magristri et Bohemorura damnatas per pro viribus contra t.more rainis neque aliquo h^reses egi; neque sed prjEdicationis officio de.titi . umquam a ad studio quo va!ui. palara locutus. orani.
,

damnabilem opiuioncm. repellendam illorum esse ac salutem sub qui dicunt, necessarium me contuh. utraque specie communicare
.

nem

Capistrani, celebratam non fuisse, non qui scilicet vitium fuit sed Rockxjczan.-e gubematon, auctor Podjebrachio, Bohemi^ ederet, guo accessus ad tafuit ut decretum vemret, tampistranum, si forte Crumlovium
;

Sofactumest.utnonsohiramultibarones. phis quam quaet sacerdotes ad

nobiles.

sed manibus Hussitarura erluor milUa raeis in prter alios conversos . rores abjuraverint . qui

conversorum dosub ipsorum baronum

(DWadd.Ann .om.Xn.pag,!J4

-(2)Ibid l.c.--(5) Jbid

jjaj-

Tnumph

lom. Xll, psg

36-t8lUer.Bohen.ic.pag.237.-(9)Annal.
S**-

minio

J.

AUCfOR* V. B.

trnam ioctrmam

atbolic

ventatis
.

sic

sobne
j^;

et

- ^
minari,

cBUte ineedenauiu

^^^.^^

^ ^^^^q ^00^jg

",;^^'p?,i,erto articulo po.ita ad alii,.;,,, mndnm vel usum

Llem^'"DeVersrZ.tndoc'umeutaDoctorum
rori ne aUqu d Pe

Snea
Tm

obscuritatem in captionem et materiam de cobibitione cUa arposu.sfs peccatorum , in quo c^rr p ione peccata Omn.a verbis c" um super bis per eos, quopublica,
:

caMice tenendum est, prsmissas conclus.ones dum videlicet duas ecclesiastici v,n bona

du^imus exprimen.

n,ortalia

legern et secundum n terei^rationabiiner

et prajsertim

Leicobibeantur,corri.a>.uret^el^.nent^^

S;:r^;e;a^
....

"

X.X.

-^'^ S=r r
datur

et

p^sl

^^^^^^
c^cum ;:

quodque de(^uorum sunt administratores) sanctorum juxta administrare t nt fideliter ipsaque bona ab ah.s mjuste Patrum in.tituta vel occupan. Dicta vero non debent detineri dictorum trmm arcon-regatio declarationem '-" " *= .;t..ti SaoriE Scnoturaj mmSacr. Scriptur. innlV-entati
esse veras
BcclesiiB
. ,
:

S^: ^ s.;^
t>tur
~

a^ptt.

^>emi ibi 1sunt foss, ne bos et claudendiE occasio toUenda est^

^^_
,

_^^_
abusus

Deui.

XXII

et omnis be"ptu^ imus'ergo,quodsecundum Saera. Doc orum documenta sententiam, ^'clorum q"^ est tenendum catbolice
talis
;
:

eulor

^^^^^.^^ ^^>s videtur

.,^
l..a..r:

plure
;

^^^.^^^-^^^, liquas currere , est ,,g,egat>onis, quod super

^.^^,'

sic

""^

cata mortalia rationabihter

"'"^^ secuudum le^-em potest fieri coPatruin iust.tuta, sunt Dei et Sanctorum po es et el.m.nanda bibeuda, corripienda non ad pr vatas autem puniend. crim.nosos tantummodo pert.Mt, personas, sed ad eos babent in eos for., d.st.ngui iurisdictionem ordine observatis. C.rca
,

pra=sert,m

P"^'-^,-

J
:

l^f^^^^ i.tendit ambasiatores instantiam a

^.

deordmadictorum abusuum et sacro conc.l.o per suos in

et

solhc.tudmem

aa Hl.^^.^' ,

^^

^^_^_

^^_^^ smgulares

vellent in sacro ^^^^^ ,,fo,^ationes bonesto, ,,, ^odo debito et

^.^ ^.^^^^ ^^ ^.^
,

qu

concessa facultas. ;, ,, ^i. sacri conc.hi boc plaPra;fatis vero legatis concihum ad morum sacrum
,.
.

cuit

quoniam

ctione juris et justitis verbi De. materiam de pr^edicatione

posuistis articulum boc tum Dei a sacerdotibus
..

.u

qua
^^^"

teno,-e

" Q"";!!

et reformationem iutendit sohicitudinem adh.bere Dom.no) studium et

,

vult

(pr^stante
:

Domm.

et levitis .do..

iDsiQue

Ne ex prsdicetur. neis hbere ao fideliter occasio vagae et sumeretur verbo " hbere (ut sa=pe dispendiosiehbertatis,quam nec vos c.rcumstant.onandum est dixistis) intenditis, Sacr^ Scriptur^ -dicimusque, quod secundum sauctorumque documeDta Doctosententiam, quod verest rum sic catholice tenendum Domiui et levitis ad bum' Dei a sacerdotibus (ad quos pertiliocidoneis, et per superiores non taraen approbatis et missis, libere
:
:

Sm
"em Jm

lefjati,

quum omnem bonam

,

reforma-

des.deno iuSeclesia Dei fieri, toto qus bonam reformatiocupiant, ad omnia

Bcclesia,
,

adjutores^et concernunt Tandem ^^^^^j et poUiceutur. J^ ^^^^ Pe causis tidei ^^^. ^.^tiam, pro gratiam, nostquam, per Dei pro et erit pax boua,

coo^

abt omne behum

net)

sed ordinate et tideliter praedicetur, passim estprffiordiuasalva auctoritate Pontificis.qui

,

debet adbiberl cu us conservatioue expedieus, quod et.am lii ntia, videturvalde concernentibus fidem i non pr causis ahis, v.c.ms babent cum circumstaut.bus 'quas omn. v.a facti, et omnes partes ab
cessent

omn.s

di-

C
Eut$ilM

tor in cunclis, juxta

tuta.
2:i2

Sanctorum Patrum

insti-

sub Circa materiam ultimi articuli,

:

ms

de !SL coutroversiis concordia, vel extra ahas in sacro conciho vel judicio term.nenam.cabih compositione observant,a pacs, per tr Pro firmitate et
,

per d.etas

plact, vel

verbid expressis
lariter

"

Non

licet clero,

tempore

d"ctos legatos sacri

coucihi

dabitur

temporalibus sgecnlegis g-ratiae, super bonis

dominiari.
"

Meminimus, quod dum

in sacro

agereconcilio super boc disputatio

ad disputantur publica et solemnis, ille, qui exstitit deputatus, dum per sacrum concilium verbis duas conclusiones posuit sub his
l'rima,
clerici
,

quod voto seod hoc nou obligarunt, licite tempohabere et possidere quaecumque bona
,

non

religiosi

seu qni possunt

buUa firma et procurabitur omnes pnnc.pes sacri concihi ad Sripsius circumstantes et aha, qu et communitates opportuna. Pro pa te necessaria fueriut et dabunet marcbionatus. vero dictorum regni et ".un menj. sigihis firmis lur Uttera. cum man procurabitur pax et erva opportuuis
, :

coucihi et

omn.no man-

dabitur. et

P^.ff"^^ fuer.nt unitatis necessar.a tioue dictte pacis et

et

omnia aha

fieut,

qu

ralia

hereditates paternas et aliorum , si eis ex relinquantur, et alia boua, juste acquisita liciti contractus. donationis, vel alterius
,

causa

Ecclesia potest vel arte licita. Secunda, quod possidere bona temporalia^ Uciie habere et

mobilia et iinmobilia, domos, pradia, villas, oppida, castra, civitates, et in eis habere privaium et civile domiuium. llle siquidem ex
veatris ambasiatoribus, qul
cessit

easdem, dicens,
intellecto,

illas

disputabat, consensui sui articuli

;

firmata tuerun opportuna. Concordata et pU.re3 mag.stro pr^missa et supra scripta per congregatione regw et sacerdotes, a generah Moravia; deputatos, Bohemia) et marcbionaius nomine et maudato speipsius cougregationis dom,no3 legatos ciah iuter supra nominatos una et dictam generasacri'conc,liiparte ex per ex altera, et lem coDgregatiouom parte cum stipulat,oem parte ex utraque

manuum

verbali promissione,

bene

non contradicere

quum

ipse

super pra!m,ss,s faota. coUegio, quod d,citur In civitate Pragensi, in

cohegium

; ,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

83
j**^**^

A collegium

Caroli

anno Doraini mccccsxxih.

ultima, indictione xii, mensis Noverabris die Patris et pontificatus sanctissirai in Christo

providentia Domini nostri, D. Eug-enii. divina ad hsec proviPapffilV, anno III, praesentibus dis et honestis viris, etc.
udiitiff^

prsesertim ex pravitate interpretantium, fomentum subministratura erant heereticis, Unde sciens Scribii itaque Sanctus vir (4) cum pertinacissimis hsereticis non esse con:

tendendum, nolui
nisi

^U Hicc satis prolixe

exponenda fuerunt,

(Ratisbonensem), Qui V. R. Dominationi persuadent, ut sub utraque

in dictam

certo

quodam

modo

consentire

concenione

f:,S"'"

^^^^ ^^ Compaclatis Basileensibus sermooccurritincontroversiis CapistrBuum innominantur magts teret Bohemos, vulgoque Basileenquam evolvuntur, Videmus quoque, Pragenses, et timide rejecisse articulos
ses
qu^estevasisse potius disputationem quam hisce articuhs in ipsa visse. Acriter tamen de cegre synodo Basileensi disceptaium fuerat admisere patres : et theologi gra:

specie

ribus

communionem laicis concedatis, errojam consentiunt illorum asserentium damnatos esse omnes qui non sub utraque specie commuuicarunt et nunc non coramuEcce nunc ex Praga statuerunt ex nicant
, ,

nostris clamoribus et scripturis velle servare Compactata palliantes se propter hoc , ne

,

hseretici

usum calicis

viter et severe de

tribus reliqms articutis

dixerunt, quos optimis Ordxms Ragusio iim refutarunt Joannes Carlerius, decanus Pr^dicatorum, Mgidius
,

argumentis singilla-

et ad Ratisbonam se censeantur venturos asserunt sub vestra sponsione, quia intenditis eis concedere Compactata et ultrn quod mihi credibile non videtur quum nec
,

fel.

recordationis Martinus

nec

Eugeuius

Cameracensis et Henricus Kalteisen, pariterPreedicatorum, quorum traclatusponobis Philippus tius quam sermones servavit Verum quidem est Compactata

Ordims

nec S. D-N. id egerint u.sque in hancdiera. Si hoc se clypeo et galea protegere potuerint,

exemplum
similia
,

erit cceteris

christiunis peragendi

et se

rebellaudi

contra obedientiara
et

Labbe

et decreta sanctse Matris Ecclesiffi

iusur-

(1).

B Basileensia,sana

intellecta,

a
:

norma

ecclesia-

gendi in prielatos
plurimos
fecerunt.
infida,

sicut ipsi

deviare sed, ut fere fit, sticc-e disciplin^ non in detequando cum rebellibus transigilur,

ferali et

jam per annos g immani severitate

catholici
,

PrEesument
esse

etenira

se

Basileensium riorem partem detoria erant indulgentiaextimore derivata verba, ipsaque sttccrecredebatur unde accidit, ut malum exciderit, quam foverit, Bohescens non tam abutenttbus, mis nempe patrum benignitate laituspropaganerrores suos tuendum ei
:

non debere

pejoris

conditionis

quam
,

Boherai; undesiBohemi talia bona pacta ab paria dicent et nos Ecclesia susceperiut obtinebimus vel raajora nostri naraque prs,

ad

igitur decessores ecclesias dotaverunt, ad uos et dilipertinent ista bona. Videte, Domine,

dum TalesCompactatorum

consequentias BodeCusa, Cardinaits hemis exprobrat Nicolaus Brixinensis S Petri ad Vincula, episcopus {^),tneptBohemos legatus etNicolaiVad 14o-2 Ratisbonse data die xxvii Jnnn
stola,

genter atteudite, ne per hanc viam Pragam christiani populi et acquirere computetis amittatis. Scio, quid loquor, totum residuum
,

ponderis quid audiverim a nonnulUs magni horainibus. Dirigat Altissimus causam

iniquitas raea,

suam

apud Cochlxum

Nec, inquii, quemquam quod quum oratores tuuc Basileensis moveat, Pragae tractarent, ad concilii de pace Ecclesiae experimento compactiones deventum sit. Nam illum integram pacem compertura est, modum
(3)
:

neque pecoatum raeum neque veInnocens ego sum a sanguine omnium conEscusavi " dixit Apostolus *. strum Deum et scientiam meam, et excusabo apud quos susurrones audire Ncscio horaines...
:

aci.XX.2G

etunitalera cura S.
cigse

llomana Kcclesia uon

efi^e-

Parvi facite

omnia

quseipsi (Hussitas)
:

de Compactionibus ingerunt sciolorum confusionem Deus

roisit.

nam
illas

ad illorura
sic tieri per-

mellitisque vos delectet, adulantes vos fictis venenum aspidura insanabile sermonibus, ut suis continentibus, intrinsecus obtutatum,
falsis

suggeslionibus et

promissis V, K.
eis

D.

Neque
,

religiosus

atrano

vir

utique

Joaunes de Capizelum Dei habens cura

fr.
;

concedendum indueere moliantur ad

com- r
eccle-

rounionemsubutraque
siastica
et
cffitera

specie,

et

bona
,

scientia,

nec alius quisquam asserit, CompactioneshKresim in se continere sed coustanter neg-atur, in

eis

qu^

requirunt

in

dem,

talia

concedi, quae vobis

sedis grationem et dedecus apostolicae ecclesiasticte et contemptura vilipendium

ffnitatis

ac
di-

dein legatus falso suggeruntur. Monsirat Hussitis mate servata fuisse Compaciata ab

unde condMoft^compactiones

nihilsingularita-

..u-./.rN.Ca-

pisuanos-

tisBohemispraestare; sed solum coufusiouem alios seeorum, qui sua prgesumptione seducti, ore suo judicentur. ut duxerunt, exprimere UAdversusS. Capistrauura, qui apostoiiminister^t socius essedebebai,
,

Vere contra vos agitis, si vestro in Urbe, quod cedetis Audivi ex ore pro genefiexionibus non acceptatis canellum quidquara arduum in Ecante pedes, sed ut
clesia Dei agere valeretis.

talia con-

Compaciatis Basileensibus haBohemis proopinioneni, eiiamcoram bebat Capistranus. Btenim tmpedito

22(1

.or..fra(q.,

Quam de

^^,,,^^,1^

^m

legationis

fessus est S.
ejus

variis artibus incitarant

damnaret.paquasi Compactata ut heereiica eos tnvecttvis cem cum Bohemis suis conira Capistrano Cuimpediret ex quo suboffensus regni Bohemxm erat. Quare ex Ponte
: , ,

quidam Cardinaiem accusantes scilicet Sancium vt^^m Cusanum,

adPragensemciviiaiem accessu artibus

pseudo-euangelistss
,

tum Rockyczance

tum

gubernatoris et tutons Georoii Podjebradii ad conventum magnatum reani Bohemi^, bene longam verBohemix scripsit epistolam H52, qua gras^ videiur, tempore anni

sanus die titteras dedit ad Cardinalem Sanctus granUta quibus monsirat xvu Maji 1452, populo chrisixaenascitura damyia universo comprobeniur quomam, no si Compaciata
;

no ut omnesque santesperregnum erroresrefuiat, ad unitaiem Lcciesije. hortatur, ut redeant

Episiolam integram. utpoie extraxisse se Herman ex Javoriensi archivo

584
ct

quam Amandus

seqq.-

(4)

WadJ.ng. Anu. lom. XII,

|.t.g.

129.

4G

dicit

Ociobris

Tomus X.

'

8*0
llTCTOnt

TO

JUAiNiNi^ S JO\NNE

DE CAPISTEANO CONFESSORE.
i^

1. V.

B.

minus nolam lubentes dadicit (1), adeogue remus.sedtotscatethbrarwrumme,id>sut verborum sensum in locis rectum
plurimis

"""^^

PoioDiam quibus quidem omni;^ ^ i^us et principibus eorum,

tamen.notussum. ^^^^ sinon dem f ^^f^.i.^f^nja opponit porro -^"-n-

Srn.m. .-

^?'"-''"r dedU fragmenla chl^eo, gui aliqua ,endium ecckibemus. alteram lUarones et nohiles velint audire graventur inspicere, quot partem, neque Bohemi^ intulerit Hussita-

{i).com y^r"Vl^-

cSLiTJcontumeUis ^^P^^
Eockjc.^
notus

ad.ersarii sui
!

-;;;me

rnrna^jetU^,

hominum

infelicissime
^^

dic.s

,^^^^^^^^^

antecbristum

cjui

rum

nuaniaquemala impugnat hmresis. Dein Compactata

:

ht-

sce verbis (3) Si qui cum libellum, ad Rockyczasare voluerint, legant declaratio nam destinatum ubi diffuse habetur sed omnium suarum solum Compactatorum,
;

Compactais ee

excu-

est oculosior toto populo barones, Rockyczana omnibus universitatibus studiocathoUco, ac se doctiorem et ocu-

sum omnibus.

magmfici

et exoellentes

ruminfrascriptisjputat

losiorera, scilicet Romana l^rrarise, Bononifie, rura Perusii, Tlorentiae,

, ,

NeapoUs

faena-

iion

vanarum opiniouum. quibus conaturadcommunicandumsubutraquespec.e,

vi vel

populos allicere

suasionibus. l^ui precibus vel falsissimis a vestris magmquidem libellus, si diligenter facile examinatus et perlectus fuent,
ficentiis

quidem per tot anPadutB, Papiie, iu quibus verbum Dei praedicavi, norum curricula hiereticata, non daquibus mea doctrina non ut sUenet approbata est mnata, sed laudata muUas clarissimas urbes in tio prifiteream singuUs non pauciores sunt doctores

quarura

magis in deducus intelligetis, Compactata esse inlaudem et etconfusionem Rockyczans.quam quidem Compactatorum Quorum
defensionem.
j.

et doctissirai viri, tate de prsedictis.

quara in quaUbet universi-

numquam

sed peripse exstiterit observator.

Et beUua inseusata, tu rae Dicturus es forte seductorem appeUabas hic mibi sufremota testimonia adduco, quae
!

fidissimuspersecutor. Compactata

uamquenon

communicare omnibus concedunt indifferent.r distmsed conditionatim et subutraque specie, quidem apparet. Licentiam
cte, ut clare in iUis

ab Bmtiti*

jwrprrum
plicofu

tx-

Compactatis contmentur, servata sunt, quffi in vos ipsosin testes adduco. eadem vir a27 Pergit deinceps sanctus illum calumquas adversum

permisernnt, servatis servandis

sed

quantum

longmnon possunt. Si quis reraotis et propinquis et vicims. quis non credU, credat UnAn forle, quura essem advena,et Alemanna inclyta civitate Vienguaomninoprivatus, ab susceptus nensi surama cum honorificenUa
frngari
fui

suis

clarissimis
doctrinse

doctoribus et raagireUquijs

stris,

quorum plurimum indiget.

tinuos

Rockyczana
per con-

Mea
dies

doctrina,

quinqunginta
fuit,

epistola diluere,

niabantur h^retici. Ad mugit, fahe quulem, quffi in me Kockyczana

noBter
libellus

reliqua. znquit [^h

non haereticata
:

ibidem serainata, sed sumraopere commen-

sufficientissime

respondet

conventio, data ubi tanta exstitit populorum quanta nec audita, nec visa est a diebusnostris.

quamquam nimisgrave miM

esset

ad siugula,

beUua
essera

tu insensata, ta

me profugum
sortUegum. At

responquse stulli et malevoli contramedicunt,

appeUare

Utteras, per dere, et quse maxime ad quasdam nescio qui totam Bohemiam divulgatas, quas, adscribunt. perdiU bomines et mendaces mihi jactitavenm dicitur, quod ego me

quum

non erubescis et aUenigena etfacie incognitus,

die
,

quodam civitate Oloraucensi (sicut omnium fuit j-ndiciura)

cationibus

dominico
tunc
!

nostris pradi-

centura miUia personarum

Inquibus

haberespiritumprophetiae, sed et multa

*idinlismus
italicus

alia,

qu3e,utvulgo
quffi

dicitur,

os furni

non
a

diceret

Uugua viperea tu interfuerunt. pradicas? Numquid ab omnibus me profugum

O beUua

et

profecto, teste Deo,

numquam

me neque

AustraUbus

Oloraucensibus

Brunensibus,
de
Rosis,

fuerunt. prolata, neque dicta, neque scripta obtrectatores mei, tantum Sed animadvertant

Znaimensibus, raagnificis

dorainis

Egrensibus; Pataviensibus, Ratisbonensibus,

exceUentisssimis pnncipiD. Alberto, bus, D. Ludovico, duce Bavaria,

me eorum
'

susurrationes

aestimare

quantym

ab

iUustrissimis

mibi lutum, quod meis pedibus calco. Satis sed etiam sapientibus commendari est a peritismihi est, quod mea opera in manibus
:

simorum virorum versentur, qui multo mehus

de

mea

doctrina vaient,
si

quam Rockyczana,

judicare. Qui

totum populum cbristianum etcathoUcum, sub cselo exsistentem, maledicere et haereticare non erubescit, omnes inimicos suos appeUans, muUo raagis Joannem
de Capistrano
:

Brandeburgensibus, Joanne, marchionibus principe Fnatque ab iUustriss. et exceU. D. atque ab ommbus et derico, duce Saxouise, principum. singuUs civitatibus eoruradem feci, tanta cum bononapud quos transitum susceptus, quanta nerao reUgiosus

ficentia fui

raaledicta hac nostra state habitus est? profugum et seductorem nunUngua! tume

cui

si

omnes sapientes bene-

dicunt, pro levitate et stuUiUa existimabitur, si unus iniquus stultussenex maledixerit. Non

annorum est ffitas. virum 229 Non est dissimulandum, sanctum propriam primoobtutuvideriet late se in
cupas, cui sexaginta sex

-/.-(^e

pr#-

,....-"

improborum calumniaj iestimandae sunt ab

iis,

verbxs ad- ;--^_. effundere laudem, ei asperioribus

qui pro veritate, fide, reUgioue, pro justitia, pro viliis exstirpandis et virtutibus planiandis
certant.

Quisque pro suo

si

arbitrio in

aUum
quod

di-

cere potest,

placet. Satis mihi est,

in

infa-

miam, quam
nia, iu

me

conjecit Kockyczana, tota

ItaUa, riandria, Francia, Burgundia,

Alema-

quibusjam xxxviannos continuo euan-

geUzavi, refeUant. Uttaceum AngUam, Hispaniam, PorlugaUiam, Cataloniam, Dalmatiam,

Iriumph. pkg. 371. 12) Hisl.Uussit.pBg.37S.

priorem versarium insectari. Yerum quoad eamdem diluit, criminaiionem, ipse Sancius dum apologiam suam prosecutus, dicit (5) est Adhuc pro sua consuetudine Kockyczana quod haec omnia in murmuraturus in me et quod meara laudera et jactantiam dixi omnes supra nominati fuerint cseci et decepti. laudo, Qui me nec laudo, nec extoUo sed
: , ,
;

extoUo,

magnifico Creatorem
(>'

meum

Deum

(I) Capislr.

(3Hbid.png.376.-(4)Ibiii.l.c.

Capistr triumpb pag 377.

omnipotentem,

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBRIS.

omnipotentem, qui pro sua ineffabili clementia fortia et misericordia elegit minima, ut quseque

3
J.

agoque divinae su majestati inexplicabiles gratias, atque semper sum liabitumeis rus, qui me apud exteras gentes nuUis agaoscat Rockyczana ut meritis notum fecit
confundat
: :

simi fluxisse, Certe nostro ScBCulo, politiori et farsan maligniori,istiusmodi contumelise dedecerent virum, non dicam, sanctum, sed cordaium quemtibet, et ple?^umque id genus dicieriorum scribiiurientibus infimas notas
relinquiiur. Ast sasculo xv,

AOCTO V. u.

sanctnnteritendo acerbicai.

antequam huma-

salutem, et caeci Bohemi (quorum auimarum optavi in veritate et absque simuveluti meam,
latione, teste Deo) Fr.

Joannem de Capistrano,

non seductorem, non sortilegum, non profugum, non antichristum; sed nuntium et apopravistolicum commissarium, atque haereticae constitutum non tatis generalem inqiiisitorem solum a sanctissimo D, Nicolao Papa V, sed a quemadfelicis memoriae Martino et Eugenio, buUte autheutic, quae apud me sunt, modum
testanlur.

niores litterie, hacienus saiis neglectas, ingenia cicurare incepissent, vix ulla erat controversia, aliquaniulum ardeniior, in qua contumeliis, non tam in personas, quam in earum er^rores aut viiia conjectis,parcebatur,

Non

enim, prtestantissimi domini, ad

hoc Vestrum regnum profectus sum, nisi proptervestram salutem, pacem et tranquillitatem totius regni. Si quidem honorem quasivissem.
divertissem
Poloniae, ad

Et cerie ipse S. Capistranus, antequam Hockyczanam ejusque asseclas severissime traciaret, cum omnimoda mansueiudine ac hu~ miiiiate tum ad Rockyczanam tum ad Podiebradum scripsit (3). Sed quum videret vanos esse omnes reconcitiationis conatus zelo domus Dei incitaius,ut ab aliis periculum
,

averterei, severe egit

cum

iis,

qui erani hcere-

seos capita.

Neque hac

in re deviavit S. Capi-

utique

ad

sereuissimum regem
et Ita:

stranus a

norma agendi aliorum virorum,

Legantur
libri

Hungariam, Alemanniam

sanciiiate et doctrina iliusirium.

liam, a quibus suramis precibus invitatus sum regna, lata et ampla sunt mihi christianitatis

ita ut

opus mihi non sit, nisi pro communi vestra salute hujusmodi sufferre. Episiolam claudit S. Capistranus proiestando, qu^cum-

contra Jovinianum et S. Hieronymi Vigitantium, hasreticos, guibus iiquet acerrime S. Doctorem erranies redarguisse verum quidem est, Gidielmum Cave traducere
:

sayictum,
animi, sed
,

ijwo etiat

ex

capite

cxcu$a

que dixerit, ex fonte caritatis et benevolentis proeessisse. 230 Verum, quod cupiebat, responsum non epistolium, tulit sanctus vir : sed tale accepit Amandus Hermann [%), ob reverenquod, ait
tiam ejus nec Waddingus nec Sedulius voluerunt adducere. Ast nobis minime supprimenda videtur Bohemorum epistola exprobratoria, priesertim quum et excusandas Capistrani acerbitati viam nobis sternat, et cseterum

tamquam praefervidi et impotentis Hieronymum excusat Ey^asmus, ut

videre

apud nosiros majores ad diem xxx Septembris in Commentario Actorum S. Hieronymi num. 1298 ei seqq. (4). Et qui passim adduciiur exemplar mansueiudinis ei lenitaqui sola tis, S. Augusiinus, is certe non erat,
est,

doctrina hsereiicos, prasseriim obsiinatos, illuminaios vellei sed severitatem in eorum reductione quandoque exercendam esse,palam profiiebaiur. Sic in epistola ad Vincentium,
;

ad crisim circa Sanctorum Acta quid adversarii exercendam, intelHgere

uiile est,
,

Sanctis objecerint. Cochlseus exhibet epistolam sequentis tenoris (2) Religioso viro- Fr. Joauni de Capistrano, nunc iu civitate Ponti demorauti, Georgius de Cunstat et de Podiebrat, gubernator, consiliumque regni Bohemise. Re:

episcopum Rogaiianum, ordine xciii, alias xLviii (5) agens de legibus imperiaiibus, contra si, ait, terrerentur, et non h^reiicos latis
:

docerentur, improba quasidominatio videretur. Kursus si docerentur, et nou terrerentur, vetustate consuetudinis obdurati, ad capessendam viam sfilutis pigrius moverentur. Finit auiem

ligiose

vir, tua parte nobis

oblata epistola,

protixam epistolam his

verbis, quae Sancto

magis

(ut videturj libelli,quam epistolae

:

vicem

continet

minime

religiosi

viri

redolet natu-

ram
;

qua, salva pace, tam veneuosis exstat contexta sententiis, ut vix ab histrionum mori:

nosiro Capistrano, recte applicaniur, utpote qui semper se paraium exhibueyni ad suscipiendos ab hxresi reduces, in spiritu lenitaiis
(6):

Habesepistolamprolixioremf<>rta.sse,qunm

bus valeatdiscrepare. Certe si aucloritate apojactitas, stolica, quam in hac parte habere te
hffic

velles. Esset

in

autem multo breviorsi te tautum nunc vero etiamsi respondendo cogitarem

:

Sanctitatis tibi licere prsetendis, multum ipsius pietas tuo praasumitur sensui dissona, imo totaliter apparet contraria quae paterna
,

semper amoris viscera solita est exhibere. magister que dato, quod ipse venerabilis vir, Rockyczan metas in aliquo utcumJoanues de nec que excessisset, quod tamen uon credimus videmus; nihilominus aptius nos ubique aggredi religiosi decrevisseviri debui^setprudenturbulento tia; et uou sic animo invadere durus suscitat furorem. Traquod sermo
:

Nam-

puto nihil eis profuturam, tibi nihil prosit, non cum Dei timore et sine persouaqui eam legere rum acceptione curaverint. Ast S. Capi.strano aut interiorem Bohemiam adire non

Pragam licuii quw

:

deinceps per solidos quinquaginia annos bellis civilibus et externis agiiata et

vastaia fuit.

XX.
in

Gesta S. Joan. Capistrani

sciens,
o-ico

enim quodam more, Capistrane, boatuque obtrectaetore ampuUato tu, monache, necnon contra doctotua, Joannes, consueta, qua tione crudeliteret inanires nostros fidelissimos tam
tinuiuut etc. ter invehis, aures nostriE

Silesia, prsesertim

Wratis-

laviae.
tantis votis expetiiam

Quoniam
sam

quidem

"^;;^;;;'";'^,.

scripium

dure et acerbe 231 Uirinque, ut videmus, et jnirabitur quis, est diciumque

;

Bohemiam S. Capistranus obstinate occlu- pKuanu experiebaiur,aiio curas suas convertii: et

viri sanciistanias vituperaiiones ex calamo

,1}

imprimis Siiesiam, infecto regno finitimam,

beatif. ft

Capistr. iriamph. pog.

",%'677.

(2)

HiH. Huss p^g

378. 378

"'''''"[''; Csnon. SS. \ib. lU. c. il.num.rr- [?i) i2U, ^ a'lom.XXXIll,fol.3:'2. CrrDaron.ADn.bcc.au.

0)
SS.

tom.

VIII Sq,l.,

1..6.

Cfr Prosp Laniben.m. de

i6) Ibid. col.

3i7.

adire

m
,;ii
ArciOftK
J.

mx\m

aitWaddingus[l),

V. H.

majores '"1" /""^;"'

susceptus,

Silesi ^, Vratislaviensi,
in

<^'--^2Jtm

ejus occursum

rm

"eniam p<tten /-

accu,-rn,

guam

et obtt-

fiomam duohusfacU
sceleri. indutgent^arn

7s!a::lt'tZ
JuXorouorurn ^"''*
'

ul

''nHlre etiar. egit S. Capistr.nus quatenus esset mcrimina,

oon.-a

^-^ -

.couetaiur

et

brachio sxcu-

obedientiJus^^cunct,sejus^^docm^^^^^^^

ZT:^"S^e
TaensoL.
vel

aM^cebat. Mutuum prxmorab ipsis eevi chrtst^am

^S2:sis^--^^
9"' feral, uTmapis

ITLarserat ans, e;j-M'o<,

TpTaucoribus.
Tersecutio
,

odium christtanos
,

xnter et
et .seepe.

a(

arf
,.,,,

anm

""f.

^9'' P^'^ .^ Vamio, 0 utjam

;:;;;ors---"^---"r"""" ^^pe. accusationes

^^^i^nln-is.iana

iefoTone. fud^orum 'retfgione. i reLtgione. ^^^...jj^iinchrislianos recrudescebat ^nchr^sUanos

potest rn ut ^i^eri aliguatenus histortco de S. Floren Commentario nostro add^cmxvn OctoHnZpiscopo Trevirenst o reAslmces luculentas medto

m Zderuntjuda^ischristiani.
(3)
.

?:i

De

Li.ni.z, paragratis

-a
'

'.

Ztoriisomnium expulsiones spohationes nUatis judworum freguens erat ^ etZandoque inlemeciones gens. plertsgue LnTficum intercessio ne non ces:

Obme. sunt^n chrtsttafere provinciarum

Zosa omnino

deleretur

(4).

Merea

^ivi?at,bus, in via

--"".'^""^^^^: "' .'^"etTc v magn.ficam et inclytam ad Vratislaviam,

sabantgravtssim^ adversus

nes. et enormium '^Zctigue ab ommbus

jud^os crtmznapra^sertim usurarum ret

'-' J-;;,:
'
..

r uLa
_

Cvne pridiana tine ,,. .^,,i<nrivii. seu pr,d>ana dtes carnispriviv.

.

are9

rum Qua: cum '^"'"'^

^ M^y-mnrp.renosdebet, ;]:;:;i::s^ ivccmo.,^s....

,

concurrit.Vra xu> Februarn

,^^,, , Qermama horqmsitor quisuor aaversui, yi*;".. - ^rocxpro __^^.,_ .^ ^^,,^^^ ^,, ,a:prosacrilegia neanda e^ lenda scelera. omma Imsse h^ec brabantur. Non sane dicam late et incon istiusmodi crimmum cera sed juree.t9[

J a_

LZmHum "^^Zcis
.

mM^artbus Vratislavia novem certespatiumquam distat. quod

,

Zssedominabatur

opinio.

Neque

commodissime
ril'i)uiiu fliH'

intra

triduum

conficx po-

sancto. potest a viro. ettam qux universaliter vigebat. denii ut

cordato etpru

opmio

ittarum

^""riiSanctusvirVratislavixremansit usque anm. tum ut funfinem Augusti ejusdem

n^XsAcciraceret.eiusquefalsUa^emau unus perspzceret. Nov

exaoqerationem ipse

musguam

generalts esset sententtademuJU.

ad

conventum daret, soUdaretque morbo contrias, vires, longo et gravi tum biographus num. 161 Ipsa
reficeret.

Ordims

sui,

tudiZ sagarum. 2"^3 F^^^^cr^usjpee altamen

;

^,"^^5"

Addit

madverteretur experien sacerdos. propria Societatis nostrx

diligebat. >psa sola noluit propter sermones Patris, per h^retmo regi adU>.rere Georgio de Podjebrath ^ de ejus converBohemia., uisi prius constaret per c.tUoUcus verns declararetur
.ione,

Alemaniai civitatcs semper civitas i:iter omnes dum devotionem liabuit ad Patrem, maximam hod.e permovtem usque viveret, et etiam post >psam etiam inter alias cv.tates severat. Pater suam. Insuet d.cebat eam

istrusmo<^^ Uaedoctus. fatso plerumque

rd;=mbabu,tadPatrem^
maxime

minasaccusatas.tortase^^^n^J^^^ crimi-^^
^,^':^ .^ Jir. clutio
e^^^''''^

^
Z
^

^^^ na Us

,zofereperpetuOS, An vere late qmd in ^'^^f ^^/J^^.^ , ,,,,,es. f""^';^Xi,, /-eW Senenst.olm ^^^^ textus. a Sixto t^b^. ;^, Qrdinis S. Dom1^^
.;P^

f^^^lTo s u ^e P

'"'''"' "'^'''- '"

''"''

quod

apostol.cum Sedem. S. Cap.strauo

:

tamenadve.

^Jf
'

nienle.suaniHussitarumfactionemhabebant
na^n, ut refert Waddingus Vratislavienses quidam Hussitss et ficti catholici funebn (2), pompa ad Sanctum adduxerwit fe^^etrum, tn adolescens, roquo, simulata morte, jacebat ad vitam revocaretur, gantes, ut ejus precibus edoctus perfidiam , respondit
llle ccelitus

taUs sanc(a allegatos (5 apertustme ^ 7J., ,,,,ecinm quum smimou ^^^^^^ hac ratione expltcatur ^^^^ "^ manifestent. Atque tn ^/"'^J.^f Capistrano adhtbtta. S. Joanne seoertlas. a
^,,,^;,,,,,
.

persequendisjudxis (6). certe erant 2i'o Gravissima scelera acc.a6an(r, jud^eorum

.

,,primii.-

'"'l^'^'

f
"

9"'^"

Waddtngus

(7).

vendiderat

q-

"^;.

3eterUabeat portionem cum mortuts tn deridentes " Uussitx Sancti verba nwn.
:

hostias sacratas cdebaut perpositas virgulis

, :

novem

quas

'"'.

f;" ."'; ;^P'

I,

sanctitatem abiit, Ecce, dicebant, hominis defunctum resuscitare fugit, quia non valet ca-tu haberi nunc ergo videbilis, in hoc nostro
:

sanctiores. Jubent ergo

ex suis ahquem, ut

itaque suspiritwn vitalem infundat. Quum loculum accessisset, Petrumque boymator ad

MicliftuJ.Uisl.dc Vlll Uclob .unc. 23. -l4) t(r

Christ.anorum. " " Hio est Deus teutes '^e.nonstrav.t em,s=o A,que ita vere esse, iUe qu' sangu.ne ex formuUs copioso f^",'^ pro 'nq"'*"""^,^; intinx,t. Ke patefacta , subd. . comprehendit. tortur uere plurimos
,

dit,
hi

crimenque

fassos.

flammis subjecit
VII, p.S

(ta

.o, e. liU. Lisc .n. 186.

-(S)
''"8;'*,*ii

cc

irtm

Uoicl

1.

- (7) Ann.l. lom.

Ml,

l.aB

!"

gj.j_

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. A

est,

343

puconvidos iradidit hrachio seeculari agerenlur, niendos secundum leges).T)\im. hffic narraaccessit mulier, ab hebraismo couversa, projectam in vitque, se vidisse ab aliishebrffiis i^em sacram hostiam ter resiliisse illtesam, quee prolmus conversamque tunc vetulam,

bit (3), se intellexisse

Conrado Ctavaro placuisse Capistrano monasierium Op-

ex

nobili

AVCTOBS
J.

V. u.

poliense
dii

jam

igitur asdificatum siabat

cre-

Deum

indiverum confessa, reverenter adoravit, angulo segnati j udjei occiderunt et iu obscuro

eiiam dux, meraoria Sancii non excidisse, quod pridem scripserat, petens ut monasterium unde quoque vellet acceptare et suscipere inietligere, jam aliquo ante tempore de daiur quod proinde hoc negotio actum fuisse
: :

pelierunt.

chnInsuper dixitfuratos puerulum

commode ad

stianum

etdem optimis cibisimpinguasse, occiclavorum aculeos volutatum. cado,inter propmquas et ad dissej sanguinem sacrificasse corpusculum in penetrah; ;

annos, quibus Sanctus in Silesia versatus esi, nempe 1153 aiU 1454 spectare poiesi. Et certe Oppaviensem conilios

ventum iunc

iniiia

syuanogas misisse qui rei verUabus iedium condidisse. Missis, sunt corpora, distritem inquirerent, inventa
huitque
stranus.

mus supranum.

145.

sua habuisse, monsiraviAdidem tempus refe-

renda esi fundatio conventus Leobschicensis. Esi auiem Leobschicum [germanice Lubschitz)
nundinis Catmoviensis frumeniariis otim celebraiissimum, ulpote quod territorio admodum feriili cingiiur (4).

tamquam Marttjrum

Reliqutas

Upi-

oppidum ducaius

Combusii sunt rusticus et participes quadraginia unus, scelerum acti tn exira regis Ladislai dominium reliqui
:

judsei

exsilium.
tiente,

petente Petro Noach aut Noexercuit Capivack, Vratislaviensi episcopo, ejusdem litteris ad strauus. ut constat ex Viti, Sanctumdaiis feriaquinta ante festum S.

Munus tamen
et

inquisitoris, consen-

imo

Ei vero circa annum 1454 ccenobium inilium, saltemproFratribusdeObservantiahabuisse, ab ejus seiestis esi regestum S. Capistraui. 1454 cretario conscriptum in quo sub anno
tegimus
(5)
:

Loca provincite Austrise

et

Bohe-

mia^, recepta

cum
:

auctoritate R. P.
S. S.

fr.

Joannis

anno

1-153,

gat (1), domiuis capituli sum venerandissimi et prsecolendi Sacramenti examinare Corporis Domini nostri Jesu Christi termiuare, et remediis salutarioribus dignetur quidneexejus indecisa dilatione coutrarium

roid est, die xiv Junii quibus viris, quatenus, assumptis venerabilibus caEcclesiffi Wratislaviensis,
:

de Capistrano S. Bernardini,
S.

Vienna, locus
S.

Theobaldi sive
Jacobi, Bruuffi

Novumburgum

Bernardini, Olomucii

Bernardini, "VYraS.

tislaviiE S.

Bernardi, Cracovise

Bernardini,

OppaVarsoviae S. Bernardini, Betlem, Coslas, Eugen. Clupsicii, Leobschicii, Jamuicii. viffi,

dorffii,

Veltpergii. Judembergae.

mr

7..01

quum
pkureg per Sileiiam fundat
eonventui,

aut scaudalum valeat suscitari, complacentiam, bonis gentibusimpeugratam

dici,

in

Cxterum prsecipuus, ui videtur, vel ab Vraiislaviensis, uipoie iniiio fuU convenius

237
S. Joanne Cain quo celebrata fuere sub ipso 1454 comitia provinciatia (6). pistrano ano Hanc urbem etiam seleciam fuisse existimo, speraquia S. Viri erai amantissima, unde Frairibus batur annona pro susieniandis iot habemus abundantior. Amiciiia'. solidas iestes quas recilitieras civium Vratislaviensium, 1454 (7) Keligiosistat Waddingus sub anno in Christo Patn fr. simo ae venerabilissimo suo coleuJoanni de Capistrano etc. prfficeptori seipsos cum huraili recommendatione dissimo, mandatorum beneplacita semper pa:

mmti WraUt/mcn..>,

dendam.

sese non 23 Intra Wraiistaviam tamen seminando coniinuU S. Capistrani ardor in

Dei verbo
civiiatem

imo Ordine suo propagando adventaret Sancius, aniequam Wratislaviam

ei
:

1453

tum

dixerim. Etenim biographus iier Ltpsia VratiChristophorus variasa slaviam num. 159 et seq. describens, ubi naialitia festa ceiebrala Dresda civiiates, verbo Sagafuerant, urbes recensens, nullo probabditer, st num indicai, non omissurus fructus reSanctus ibidem, qui referuniur, Amanistiusmodi narrationem. Asi
spectes,

Saganam inviserat, die x Januarn defimquod quam verum sit, si tempus

non
facile

adomnia

reverendissimeque ratos. Religiosissime, nuntius, Noverit paternitas vestra, quod

Pater.

qui

cum

litteris

nuper vestris perrexit ad Pragam,

attulit litteras

tulissei,

Capistrani dus Hermann, qui adventum S. Chronicon Saganense, quoa adnoiai (2), citat omnia dubia toiie^e si coxvum sit, merito Vraprxsertimquum Sanctus Dresda

debet

transire cerie tislaviam proficiscens, Sagano viarum facitiiapotuerii, si forsan propter suoconctoIstic pro more

priiin^ sanitaii tam vuorum ludorum susiulU, vartosque in capUl quam mulierum ornaius, maxime

iem non debuerii. sui Ordinissonatu^ est, Georgio quodam, mos plurimos quoque infiy dali, interprete etidgenus restituU, aleas
:

Sabbatho rediens Vratlslaviam. bic coUigatas. mittiduas P V. directas, quas lamensignificamus P. V. quod post mus.' Dein oviculis fidelibus tabilemrecessum vestrum a disc.puU hujus urbis, ipsi sicut boni Christi lacryraando gemere; hactenus non cessaverunt patrem suspirant sed veluti post benignum pastorem balant orphani, post fidelissimum liberalem benefactorem qneruagnelli, etpost adhuc ita revera lamentantur
:

lantur egeui magisterio subjecti. fideles, vestro doctrinali uuc. ^emebundi cur nos, pater, deseen ^

mqu

tiis,qu.mirecincinnaiae..n^^^^^^^ modestiam [correxU. In eadem Sdesis^PJ^

vineia est quoque Oppolium f^PP^l")' "^^^^^^^ Capistrani tniuUu, <^onvenV^i

Timemuren^m,

ne.

^^^^^^^^^ ^^j.^^j^^,^ vobis absente, invadant

^^^^^^^^
.

^^,,3^

tem-

nos fore dereli. tribulationis conspicimus. pore tu

^^

Bernardus, S.

^^^^^ ^^^^^^ soiatiosum no-

mentali

tamen favore
1.

et

Gcrm. FrancUc. lm. nac 20; -() Grcidcrer.

(7)An.iom. XII,FtJ.20y.
'"' Biogr. cuj). Vll, pas^ '

l.ay.8l:i.-

paterna

844
AOCTOK"
J. V. H.

""^ S.

eatenus velit nobis desse paterna dileetione preeibus V. V. quatenu et. ^recamur obnixis

CONFESSOEE JOA^^NE DE CAPISTRANO ^. soMe ad vigiliam Vtrginxs assumplx D

.

^^jf ^ ^

,^.,_

^ ^,i^,

,, 1454, ?o po.i i.duKm, ,vi A5. a6e7n.,.

-^:S:rrS^^^'e^^P=
Lm^Ditate confortare

XXl. GestaS.
^^^^^^ strani
'^^

Joannis CapiPolonia.
S. Capi-

gratiose V6lit.s, pr^ser-

in

contra machinat.ones intirn pro avisamentis quasperceperit \ 1. fidelium hajreticoram, si msidias velle callide struere contra nos eos manifestas. l.x dolosas, vel etiam instantias prffimonitionibus conquibus vestris salubribus poterimus, sicut et. stantius sinceriusque agere agere mtendimus, Christo auxiliante, fideliter praecipuam et V. P. sincein quo nobis fiduciam et intern^dile. ram caritatem exhibetis, imo lacrymae. verbis valedictionis signum, quod commixtEe, pabenedictionis vestrae
ctionis et

^jix

germanicas terras aitigerat

<^^n

tunc soitum PolomrunlPoloni. Etenim qui

stranus,

quum

ejus prgesentiam expeite-

Casimirus IV, datis liiteris feria ni in ^ig^^^o, Naitvitatis anno 1451, invitavit in Polo^ Sanciie Mari^, Sanctum ejus excitandam diiigeniiam (3),

cum

obtinebat,

niam

ad imprimis Romani Pontificis consilaudat suum m nationes lium qui abunde favorem
et

renovetis. Cupimus lam testabantur, in nobis pro defensione fidei caY P feliciter valere
tholicJB per

qua

in civilnli:

in/imus diu-

(urnam mo-

ram

traxii

tempora diuturna.Ex Vratislavia (xxii Julh) anno 1454. die S. iMariifi Magdalenie civiiate 238 Quie demum pro Vraiislaviensi compendiose exhibet egit S. Capistranus, Hermann (1), nisi quod, forsan

dum progentis Slavanicas efiudissecognoscitur, quae in regionem dissimiBoemicae reductione, haeresum dogmata sectalitudinis abiens, varia

cognitum et probatum, batur virum oiim sibi insignem et stupendis operibus divina mente trausmisit. Itaque rogat, ne
(Capisiranum) gravetur Sanctus in regnum
est. inquii,

suum

declinarei

Amandus

vitio typothet^,

XV pro XIII majorem seu Introductus solemni ritu in graS. Joannis, post Caihedraiem ecclesiam a daet oraiionem, habiiam tias Deo acias et popuspare Weigel, gratias vicissim clero precaius esi, ac universis bene
lo

ingressum sancii vtri tn diem Februarii 1453 consignavent.

regnum

Poloniae, tenacifide catho-

licam

reddidii,

religiouem observans; est et ducatus genitor noster, claLithuaniae, cujus populus Polouiffi rex chririssim* memoriffi Vladislaus, cultura ad uniusveri stianissimus, ab idolorum Utriusque dominii Dei ag-nitionem reduxit. te gestit videre, et nostri populus mag-nopere

Posieradie, quxerai dies Cinerum, in foro Salis, sia S. Elisabeihx, acdeinceps capactssimo, lapopuli undique accurrentis Friderico nomine, tine, fraire sui Ordinis, inierpretanie,sermoejusverbaexcipiente et

m eccie-

tuam priEsentiam summo

siae

desiderio et

summa

terrae Rusprece exoptat. Sunt prieterea nobis etsi tidem profiteantur chrilatissimiE, qus

nem

habuii.

fuit initio

catus fuit Annuniiaiie, id

:
<-'

Principium conveniui datum Quadragesimse, qui rapiim asdifiquoniaminvigilia B. V. Maride

est,

dudum stianam, in sectam tamen Grfficorum et illorum ritum pertractant pertracta sunt nec tanto tempore, quod atque custodiunt etabEcclesia latina scissionem
:

earumlapsum

xxiv Martii, erecto choro partes in Dominica Quasireiiqux ecclesiae

secutum est. a caligine cffiremoniarum mterpositi (quamvis in multis conciliis fuissent aut avelli. Hi omnes F labores) poterant abstrahi

suarum

modo,idst,\iUApriiis, consiruciae fuere. Primam hanc fundationem rudem et extemporaiem fuisse conjicimus eo nempe modo, quo Cracoviensis convenius ereciionem exposuimus supra num. 140. Frucius praedicatio;

utnon despicias visiut spiritu te interpellant, sinum unitatisEccletare lUos, ut aggregari in possint. Exstant multi, per te siffi Sanctffi Dei pellecti, renuntiare qui sola fama nominis tui et ingredi viam, quam sectse et ritui,
veteri

nis prsecipui fuere, exstirpatio vigentis h3eresis Hussitarum, et combusiio supelieciiHs

monstraveris,

repromittunt. Si te

Boemorum

mundi muiiebris, quaienus haec admuliipiex peccatum homines passim prolusori3e ac

iUorum salute omnes sollicitat reductio, ut pro duice fuerit; et pericula subire, adversitates Ruthenorum te moveat devotio.
multo magis
sit

vocaret.

Dominica
isio

Jubilate, seu tertia post

Nam etsi utraque

tibi -ex

pascha,
ceniii

anno, die xxii Apriiis, ad S.Vinquee est abbatia Ordinis Pr3emonstraiensis occasione anniver^sarii dedi-

gens caiigine error.s velata Kuthenorumtamenfaciliorem reductionem

^dem,

.caiionis

isiius

ecciesiee

(i)

ei

osiensionis

Reiiquiarum, ad frequentissimum popuium concionem habuit. Quo etiamdie,duobusque sequentibus ad populum, et fer. vi sequenti, seu xxvii Aprilis ciausis januis ad clerum universum seecularem. et regularem verba salutis direxit, Biduoposi, in Dominica Cantate

quomultis respectibus persuadeas : simplex, rudiset niam natio boni cupida est. expers, quae errores omnis mundanae doctrinae tuetur; nec illos nisi suos debili oppositione illius ntua cousuetudo quaedam et ingenitus sunt. recognoscere summi in quo nutriti

amor.

unitatem fidei vetat. Poutificis auctoritatem et tamen omnes hos nodos et uno sole
Dissolves

operumct meritorum tuorum. inveteratam

sipabis et secabis calignem. 24U Veiiiat caritati tuae in raentem

dis-

seu iv post pascha, xxix Apriiis una cum Petro Novak episcopo Nissam, insigne Siieunde 3eger et lansias oppidu7n,se contidit vigiliapentecosies,, xix Maji, Vratisiaguens viam relatus, curare corpus debuit usque ad diem \\i Augusti ejusdem anni, quo cum Ora;

Apostoviiat-,

lorum. quorum vestigia imitaris, plures lustrarunt et forma, quorura nonnulli veritatcra Euaugelii et doregiones, serendo

exemplum

toribus regis Poionise Cracoviam ahiit, istic

(t) CBpislr.

Tu ctrinam Christi, ut aliquos lucrifacerent. quodammodo de praemio laborum tuocertus

lom. M,pag.

inumph. pag, 430.

(:2)

Stenzel.

ScnpU-

Siles.

1. -(3)Woddin6. AnD.tom.

XII, pag- !>

rum,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

345
*octohb
^'

A rum,

venire pro salute

multorum populorum,

in Poloniam attraheret, dicit se in eo esse, ut

conversio ex te pendet, non fastidias. Cogita, quantas animas inferes coelo, si adveneris quantas detineri a Sathana permittas,
;

quorum

conventum Fratrum de Observantia fundet,

^' "'

si

venire differas, Accing-cre igitur, vir oplime,

jam ecclesiam quamdam assignasse, inchoando conventui opportunam. Hac quoque, pergit rea;(3), consideratione iterum et magnoet

ad neg-otium istud, ad quod te vox multorum nationum vocat, ad quod et nos tuam caritatera precibus nostris invitamus. Persuadet hoc caritati tuse professio tua, persuadet zelus

pere exposcimus adventum vestrum

dicti Fratres

quo et (jam Cracotiae morantes) pro am,

pliori perfectione vestro instituerentur

exemplo

et populus regui nostri praedicti gratiarum et

animarum
Deus
xxixSeptembris

compellit
residens
jj^g^^i

amor

fidei
,

et caritas

consolationum

spiritualium

qua

misericors

ipse

in excelsis
S.

mandat

et

imperat.

Pro festo

^^^

^.^^^.

Poloniffi

Michaelis proximo *, quam ducatus

,

Deus per vos tam abunde dignatur operari, se etiara gauderetesse participem. Data fuit epi'
stota Cracoviasfer. vi inter octavas Visitatiouis
B. Mariae, id est die vii Julii 1452.

mag-ni LithuaniEe

praelati

et

harones parla-

Quantum-

mentum
g*ni

celebraturi sunt, res arduas et

momenti, quse

trahunt, discussuri. tentem Deum singulari prece orare velis, ut

gratia Spiritus
tes et corda

mabellum aut pacem secum Precamur te, ut omnipo-

cumque cuperet

vir sanctus regi et cardinali

Sancti

corda prielatorum et
,

baronum nostrorum

visitet

conciliet, ut concordi et

eorumque menunanimi

facere satis, tamen ne tunc quidem, atio avocatus, ut exponit Waddingus (4), in Poloniam digredipotuit. Sediandem anno 145li ceWiorem spem fecit futuri advenius, ut liquet ex quam epistola taudati cardinatis Sbignei
,

voto neg-otia regni et ducatus ordinent, confi-

3
9uod
irtr.ini-

ciant et decernant. Datum in Grodek, fer. ni, in vigiliaNativitatis S.Mariae, anno Doraini 1151.

Etenim quamvis dupticibus Capistrani titteris omnis dubitandi ^ ratio de futura in Poloniam profectione discussa esset, iimebat tamen cardinalis, ne
recudit
(5).

Waddingus

ttoimpe

lum,

]^on potuU quidem illo tempore S. Capig^j.^^yg^ inissus a Ponlifice ad Fridericum csesarem, ut dissidia Bohemica componeret, obsecundare desiderio regis Polonice. Ast quo
24,1

casu aliquo impediretur

ast cumor, qui

ad

eum

perJatus est, Capistranum viciuam civitadioecesis suie

tem Vratislaviensem
esse, etiam

ingressum

tempore heec scribimus, Ruthenis hodiemis, inter primatesrerum politicarum in Christia-

quam optabile foret hodie, ut sanctus vir, relictis Bohemis, labores suos laborumque fructus ad conversionem gentis Rossiacee impendisset. Ludit nempe divina
nitate sedentibus,

reliquum suspicionis exclusit. Imo Sbigneus, quipost festa paschalia cogitaverat se in interioy^em diwcesis suge partem transferre, subsistere statuit Cracovix, missurus
in

occursum ejus qui de

viatico et reliquis

ad

providentia in orbe et sua novit tempora et momenta, quee ut quam celerrime adveniant,

ex corde cum ecclesia catholica precamur. Quamvisporro reas Casimirus iter Polonicum S. Ca^isXram, summis etiam precibus urgendOy non destitit tamen obtinere non potuerit
;

istud novis petitionibus sollicitare. Eodem fere tempore ad Sanctum scripsit Cardinalis

Data legitur epistota die xxviii Martii, adeoque isto anno fer. IV Majoris hebdomadis. Nihilominus S, Capistrani Cracoviam profectio usque ad mensem Augusti anni 1453 procrastinaia fuit. Cujus procrastinationis causa forsan fuerit matrimonium inter Casimirum regem et Elisabetham Alberii Austriaci filiam itlo tempore Vratislaoice conciiiandum. Certe Joannes Duglossus, tunc canonicus Cracovieniter necessariis provideat.
, ,

Sbigneus Olesnicius, episcopus Cracoviensis, virum religiosissiQ quem Ciacconius vocat (1), viduarum patronum, in mum, pupillorum et
egenos liberalem, Ecclesiae vindicem et defensorem acerrimum, reipublicas studiosissiraum, minarum ac perioulorum contemptorem.ra^em decebat virumcum Sanctoagere,utlaboranti PolonicB manum admovere vellet. Certe Cardinalis datis litteris die xv Aprilis \4^b2signiproficat se jara alteras scripsisse, quibus et elicuerat. Quapropter missionem veniendi multa enim repeto, inquit (2), promissum
:

sis,

posi electus Leopolitanus 'in Gallicia archiepiscopus, a cardinale Sbigneo deputatus, ut S. Capistranum Cracoviam deduceret, scribit in

sua Historia Polonica

lib. xiii (6):

Rebus

matriraonii consuramatis, legati Poloniai Gracoviara revertuntur, ducentes secum in comitiva Joannera de Capistrano, fratrem Ordinis

Minorum, virum
tertia, in die S.

excellentissanctitatis

etferia

Augustiui (xxvixi Augusti) CraCvacoviK in-

coviam ingrediuntur. 243 Itum autem est, pergit Dlugossus, prafato beato viro obviam non solura ab omnibus
ordiuibus, sed et sac-rrdotesuniversi urbis Cracoviensis,

^^^^ p,.,rf^car,

concurrunt, quse mihi et verba et animum subministrant benigna et suavis responsio, pro:

cum

magistratibus,

processionibus
profecti sunt
:

pitia ct

clemens repromissio tua,

non mihi

sacris et vexillis,

obviam

illi

solum, sed et serenissimo principi, D. Casimiro, regi Poloniffi facta, summi Pontihcis Nicolai

civesque, raares et foeminae, suscepturi illum

Pp. Vjussio, tufficaritati mea instantiu scripta, et pridem mihi litteris et Urbesignificata. Conqueritur dein Cardinalis, quod, neglecta Poionia, quse primum adventum ejus suis et rega-

ad duo milUaria gregatim.cfauxerant. Obviam Casimirus universa civitate illi effusa fere
,

quoque rex cum Sophia regina, genitrice sua et Sbigneus cardinalis et episcopus Cracovien-

tandem tuicipitur,-

Misniam sanctum virum praeadierit ast sperat, brevi sentia laetificaturum omnes. 242 Ipse Casimirus rex, iteratis litteris
libus
litteris
:

subnixa, exspectavit,

cum magno numero totius railitiiEct c]eri, cum in campo ante Clcpars eum excipiunt, et civitatem introducunt. magno triumpho in Magna fuit de ejus adventu cleri et populi
sis

'

exsultatio,
sui
fuit

unde

et

5. Capistranum expetiit, et ut potentius

Vua: Ponl. et Carrtd. tom. Ann. lom. XH. pag. 138. - (S)
(11
II, col.

eum

effusus.

Pro

omnis sexus in obviam mansione sua domus

II, col.

910

Ib.d. pt;. liU.

(2)

Waddipg.
(i) ib.d.l.c.

iti)

Ibid. pag.

162.-(6) Hit. Polon. lom.

121. Edit.

Lips. 1712.

Georgi

, ,

346
AOCTOKK V. n.

DE
in

S.

CONFESSOBE. JOANNE DE CAPISTKANO

con-

Geor^ii Sworcz,

circulo Cracoviensi

j.

Inata

est

.-

Adalbert. throet circa ecclesiam

in

aliosipsum SoHnnemnostrum, benedictionem nuptialem cardinalem dedisse

asserentes.
'

alios

Sbigneum D

nus factus:

quo quolibet die

antequam

advenirent, lecta M.ssa, verintensa frigora suo, spatio duarum bum Dei in latino, more audiente et nullam horarum, populo vulgari prsdicavit ea prudentia,

245

teniionem

conBtenim laudaius Hermann refert, archiepiscopum primatem et inier

tieuedietontm
nufitialem im-

p,,,,^,,
,:

locicompositamfmsse rardinalem episcopum

nauseam sumente,

prsditus, ut mente eloquentia atque doctrina prffidiloqui videretur atque Ungua coelesti duabus horis in vulgan catioqne sua aliis contmuis , qi.atuor hor.s contmms , sic quatuor horis resumpta est vero ge^ duravit prsd.cat.o. Ub. quoUbet die. ecclesiam S. Manae ad nives adveniunt. in 1 la sacrarium, thronu.s coUocatus Virffinis, prope pnmum qualibet, pr^dicatio, est, et pro die lingua , contmuata. vulgari latlna. deinde in die S. civitate Cracov.ensi a
: :

Itaque hxc paier (Capiareae hisceverbis: mihi conferat, quod vos prostranus pr^^ens) discordiam conferre detreciatiier vestram sribunt chronica Minorum Polotis " Et sic revera S. Capistranus sponsos

ni%' ""^!

iia

ut

ZZperilo, itngua: f
>
^

^ gdsbigneocardinale.ulriusque interprete. Verum alii chrono-

^ ^ ?,-^/V/,m,> nuptiahs mim benedtctioms -^iimtinli^ 7.jm. aravhi Poloni sieriumunicardinali Sbigneo adscribunt, eo

Mansit autem in quindecimum diem Maji, Aui?ustini usque ad multitudinem mfirflubquotempore magnam claudorum. aridorum et alns c^corum,

citatus expomt, nempesensu, quem Cromerus sacram functionem nempe ui demandatam ipso archiepiscopo primate apistranus S fautori suo Sbigneo detulerit.
,

morum,

inspectante popu languoribus oppressorum,

curavit.

o,

consentiente, videtur Eauidem id verius exisiimo dedecere, ut cardinalis episcopus in omnino inspectante nobiliiate et po:

emm

niffi

Propterquoduniversum regnumPolosed etdevicinisprovinciis.maximahomi-

vropria dicecesi, mUo universo, vices

subsellii egerit

cappellam tnferioris
aliquo religioso, sancio

num

necessitates et multitudo et ad curandas

coram

infirraitatessuas, et

ad videndum verbum Dei, confluebant.CentumetampliuspersoDJEsacram

Kelifenonem

Quidemeimiraculisprobato,ast tamen simllici presbytero.

suam ingress^

sunt.

nactenv^

Neque ipse S. Capistranus minisieriumaCardinah exhiberi tam humile nequead id honoris fasttgium, qua exsibi

ec

malrimonio

^^U\'sMia

habet alius historicus Poloni^

rejio

quiinpriori sub^qualisMartinus Cromerus.

quum de nuptiis partesxculi xvi floruii. Hic, Elisabetha Austriaca Casimiri regis cum
ageret scripsit
(1)
:

potest, extolli se passus celsius vix cogitari Capistrani adversarn, sxpe fuisset Quin et arrogatoiam de fastu quodam, sibi

conQuesii

in inaressu civiiatum

quam

in

pr^dicattoms

Contentio inter archiepiscoet Sbi-

Sprowski) pum iGesnensem Petrum

Leum

de nuptiali ceremonia, cardinalem aradminister esse deberet quod ille uter eius cardinabs et hic chiepiscopus et primas, ct ubi hEC agebantur episcopus Cracoviensis ut diu agitata, convenit tantem
fuit
:

modoicfrsupra num. 204) non ordinemcelebraiam, moniam, pr^teromnem coadjutores Capistranus duo sibi quasi in qua primaiem Poloadjunxisset archiepiscopum donanLetepiscopum, galeo cardinalium verioremeorum tum, Quapropter censemus, cardmalem opimonem, qui dicuni, Sbigneum

tacuisseni cere-

esset.

Re

Joanni

Capistrano

eum honorem

deferrent.
.

non ignobilis de soErat autem is Italus qui se Observantes et dalitio rranciscanorum, facundia Bernardinianos appellant, doctrina, ut poUens usque adeo vitae et sanctimonia eam comprobaret. Suscepemiraculis
,

Casimiro regt et Ehbenedictionem sponsis hoc porroconnubto sabeth^ impertiisse. Ex gemtus fiHus, S.Cas^m^ru^ Z^ii^t secundo majores nostri ad dxem cujus Acla dederunt
(jue

BuiiitaItKrtiim

multi.s

rat

maautem peregrinationem, Boemorum, religionem reducendorum xime ad rectam Boemos non et quum in ea re apud
ffratia
:

'\^6 QLVa(em temporein Polonia degebat neglexit, qumsm erant S Capistranus, non qutdam docior

rum

Sbigneo cardinaU acci(1453) Cracoviam, efi-usa tus anno superiori cum sacerdotibus obviam orani pene civitate ipso etiam rege et regma, et episcopo atque foro, acdeinde hiberno advenerat. Et posita in

multum

profecisset, a

Erat muneris contra Hussitas. aRockyczana Paulus Pragensis, ZdeciU ium ut sancto ^ Zvideiur,in Poloniam miss^cs,

ium ut ejus viro insidias strueret, labefactaret. Ast tnszdzas candoauctoritatem

rcapistranus.
ei

^npr^df

Hussitarum e^ploratorem^

promlnere

tempore
,

cathedra, quotiin sedeVirginis matris

:

populum concioneshabedie per interpretem ad wgrotos divina virtute sanabat bat et muUos

Irehendii, et capiur^ Ipiscopum urbis, Sandomxrx^

inquisitoris,quo f--9ebatur>^^^^^^ sum monuU Sbxgne^^^^

tunc agen

Lx (4

auclorquefuitSbigneo, ut caenobium, omnium arce ad aupriraum in Polonia.suo sodalitio sub

ergotunc stralem portara urbis conderet. Huic solemest negotium novos conjuges ritu datum
ni coDJungendi.

haudavit plurimum C-P^^^^^^f^^^xxn Januarn Sbigneus, et datis Sanrfomirm Comraendandus e Plu iJlitteris, dicit (5) extirpat one zelus vester in h^resium
.

Sed

quum

is

neque Polonicam

Sbigneque Germanicam linguara calleret, ac functionem adjudicaret ; Sbigneo muneris ejus cedente archieneus, utriusque linguae peritus, peregit. Archiepiscopus vero, sacris piscopo, id
operatis, novura
cinxit.i?ec(e
(2j,

riraum hactenus m captione pro debito officii vestri. demonstratus- Fercremagistri Pauli dePraga Poloni^ ^\^''''^^^ buerat siquidem iu regno magistrum Paulum h^Cracoviensi praefatura
reticis BoeraiiB favisse.

de ex Vratislaviaqua

reginam inunxit et diademate animadvertit Amandus Hermann aliquantulum variare inter se scriptores
,

hseresiarchJE et aius dara litteras Rockyczano fidei sanctie seotatoribus suis in contumeliam clandestme tuet ex Vratislavia scripsisse ,
gisse.
fioat
(4)

quemadmodum
litteris.

certiet V. P. me suis itaque fuisset via ahcui Aperta

Wdtliog. Annr lom. Xll. pag. 194

(^) Ibid.

c.

{\)

Dc

rel).

Uiumph

iag.

Po\on. ,.6- ^3- E'Ul. BiniV ltI5S.-(2) CapUtr. -461. - ^3) Acl. SS. lom. l Marl.,paR. 327.

raagno

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

A magno scandalo,
neus
si

347

vir ipse,

tam notorie

erro-

suas

et facultates

ad allevanda gravamina

*1'CT{*1
J.

et infamis, in civitate Cracoviensi fuisset

toleratus; praesertira ex quo erroribus suis

non

quce illos premebani{2). Displicuit certe equiiibus Teutonicis,dominis PrussicB, importuna

petitio, ei ut fere

V. H.

contentus

in

doctrinjim

et
:

praedicationem
et docto-

V.

P. iraproperiis utebatur

quura non solum

meo, sed etiam aliorum prudentum

inOrdinibus militaribus, supremo Ordinis magistro, Paulo de Rusdorf brevi res ad

fit

inviio aut saltem tacente

doctrina et praedicatio vestra non aliud resonet, nisi plantationera morum et virtutum, et liferesum vitiorumque exstirpationem, nec ab aliquo sanae mentis corripi

rum

judicio

arma

spectavit, et bella crivata exarserunt,^).

possit.
linjuir

247 Cessit itaque mihi in mag-nam gratitudinem praefati mag*istri Pauli captivitas, quara

etiam in V. P. absentia, solo supcriori rumore coramotus, ego eram pro debito pontificali facturus. Scribo itaque venerabili Paulo, vicario Scabo et voladario meo, ut pro custodia prsefati

detenti dillgentiam faciant operosam, ne arte, dolo vel ingenio erg-astulum evadat. Ingredi

autem Cracoviam

iufra dies paucos proposui,

ubi in hac causa omnis assistentia mea V. P. pro honore et favore fidei sancts non deerit, nec
potevit ipse detentus

nibus
et

uti,

ut judicium de

quibuscumque intercessioillo justum non fiat,

juxta vestram et aliorum doctorum sententiam

decretum.dante Domino, exsequendum. Da1454. tura Sandorairiffi, xxu mensis Januarii. suam impenSed quando vir sanctus operam mitdebai, ut hasreses ex Polonia eliminaret,
iehat fratres suos in

Insuper inhiabant priedx opinicV Poioni, utpote quibusper Prussiamlatusaperiebaiur accessus ad mare Balticum et ad civitates maritimas, emporia oputenta adeoque pro Poionica reipublica incrementum viritim ei diviiiarum. Ut taniis malis viam occluderet Ludovicus de Erlichshausen, qui post Conradum homonymum suum Paulo de Rusdorf rnagister Ordinis Teidonici anno 1450 successerat [\), ad sedem apostolicam 7'ecurritf ut Pontifex rebelles ad debitam obedientiam reducerei et vero circa finem ejusdem anni misit '^icolaus V legaium Ludovicum, Silvensem in Lusitania episcopum {')!, Hic autem, convocatis Elbingam partibus, frustra conatus est confroversias, aliis aiios criminantibus componere. 2^9 Demum in tanium efferbuit conteniio, ut Prutheni [consutio uior hac voce, necum Borussis hodiernis, sub monarchia domus Brandeburgicae viventibus, confundantur) supremo magistro separatos exhibuerint ad
:

cujutorigore

'"'"'

Prussiam

ei

Rasci3e,qu3;

ad sepiemtrionem Servi^jacei, provinciam, %U populos in fide caiholica reiineret et ad

meliorem frugem reduceret. Ipse vero Pra-

gam, adarcem RussiiiCcB superstitionis anhelabat (1), quod iamen illi attingere datum non fuit. Interea ingens illi siruehatur calumnia, quasi nempe Casimiro regi auctor Polonicse fuisset, utpro Prussis, sese corome
,

respondendum de criminibus, sibi objeciis, non solum coram Papa, sed etiam coram alio quocumque principe. Adhgec excanduit Ludovicus supremus magister, reposuitque caverent se quoque stare judicio Ecclesiss autem ne, despecta ecclesiastica sententia, excommunicaiionis posnas incurrerent. Dum vero hsec Elbingee agerentur, Prulheni veriti,
:

ne magisier imperatoris tutelam invocaretf

dedentibus, staret, et bellum equitibus Teutoinferrei, nicis, qui regionem occupabant quam calumniam sequenti ad truiinam re,

eumdem

prgeoccupaverunt et obtento a Friderico csesare diplomaie die viu Februarii 1451 confoederationem suam ratam retulerunt[^). Atque ita, re infecta, legatus abire
:

vocabimus.

XXII. Diluitur accusatio, quasi S. Joannes Capistranus, dum omnia pacem inter Christianos
suaderent,

coactus fuit. Scripsit itaque magrnis cnm mterminationibus, ait Gaspar Schuizius 0), Papa Nicolaus tara ad Ludovicum ma^nstriim, quam
raag-isti um quiad episcopum Warmiensera dem objurgans, quod legatum sacrosanctae sedisex Prussia, re infecta, iraprobfibili exemplo
;

j,,

auctor belli

inter

dimissiset, nequc in rebelles subrlitos, etlmicis etiam deteriores, aniraadvertisset, ex quo suspicari lireret, ipsura ejus

Polonise regem et equites Teutonicos exstitisset.

Btiiihuihr
"'"''

conspiraiionis fauseverius, nisi

torem esse
hostis

mandans

itidera

Komane

EcclesiEe et apostolicie sedis

jjtin

Oasimiro

accusafine preecedentis diximus, tus fuii S. Capistranus. quasi suasisset regi, ut bellum Ordini Teuionico seu

apostata haberi velit, utinposterura mandatis ejus accuratius pareret. Nihilominus perseverarunt Prutheni in sua confa'deratione,
et

quum

coniroversiarum arbiter constitutus

Crucigerorum inferrei.Ad diluendam calumaltius niani necessarium est controversiam quin consilii nostri sit, rerxim gesrepeiere
;

fuissei imperator Fridericus, ipsi imperiaie judicium recusarunt, ac tandem die iv Fe-

bruarii,seu fer.

summa

tarum seriem universam exponere; suffecerii lineamenta adumbrasse. Anno itaque seu 1440, secunda dominica Quadragesim^,
civitaXXI Februarii, convenerant Elbingam, non procul a mari tem PrussicV occidentalis,

ii post Purificaiionem S.MaPrutheni confosderatim islam ri^, anno Hbi

faciuntobedientiam, Ordini Teutonico debitam; ac posi bimesire spatium, nempe die XV Aprilis renuntiaiionem suam confirmant ac subjiac CoromB Polonicse sese dedunt
ciunt (8). 250 In hoc rerum statu Casimirus, rex PoPrussia ad lonix, veritus, verene an ficte, ne reialios finitimos principes in detrimentum conftrderatos publicx Polonicee deveniret, admisit (9) ; bellum in Ordinem Teutonicum.
69. -(8)Georgi8ch. Rogcst. 6i5 ct seq. - (7) Ibid. pBR. (9)Uisl. deTOrd. Teuton.lom. VI. tom II, col. Ilti*. om.

Baltico jacentem, nobiles

et legati
,

quarumdam

sed pauciores

civiiatum quam spera-

convenium rant, numero, novum indixerunt Werdam ad doin vicinam civitaiem Mariee minicam Passionis, seu xni Mariii. Quo die

communi
(t)

consitio staiuerunt conferre vires

Hirt. de rOrd WuddinR. Ann. lom. XII. I.g.l9-7.(2) ..d. pg. M27. - (4) (3) T.uL. lom. V. vag. KO o. seqq.

ll.id.

lom. VI. pag.^iO.

(8) Ibid.

PB- e*.

(6) b"*"

P''^-

pag.

lU
47
spretis

Octobris

TomusX,

,.

nF

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTRANO

f.ameio /?rm.em ^^''ifZ ,uLfyrtZ mnam belli <i''7'''7" insMuti non est, nobts, conlroversrje nam enarrare sufPcit
:

vZL

magnificata

est, et

exaltata tua ceU.-

ex parentela '^0 creditur mullipliciter, tum tudo cr ,. ^^ ampliatione tui ^^^

exposuisse.ut i,7.a ,7a ^^^'''^'"j^tVfiZ parte staret judicare valeat. utra ex

morfo,

civitatibus et ultra. dominii in septuaginta Qo

^usZLsa
m.<
lenisset.

gante. oonlroversia

aaeo,ue ,uarn cupandu Cap.stranus. , 'P^o S. Joaunes '^f

belli
aO.

et^
^^^^

inrneris

et

nomen tuum
.

^^^.^^^^
et

sangu.nemu^u.^e

l\^J^, piter

longinquas. Crevit cedrus

V^-V^J
"^

.^

aucloritate. qua apua derivatam existimo ex

Or,ginem '"7'^.;

."'^S

sque ad ccelum
J"

^^,,,,,,,, valida et pervemt in tines terrse. et potestas tua

Casimirum regem gaudebat. P^^^"'/^;"^ rex '"'"'- '"^7^"' jectura. qua censebatur tum est ip Joanne , racturum fmsse. Ce, ''/ Dlugosso coxvo. et. plus quam P'"
lonis favente
(3),

r.olus Deus hominum regna ^i, dominantium cuncta cuicumque voluent ^^^^ con.-^tringit, et
ad ccelum ereCi et mandatorum ejus -taue cernui in obedientia
majestatis oculi disnensat. Sint igitur tuse Deum intenti. pervigiles ad
:

serenissime rex, diffneris ergo, excelsus, Kex regum et Do-

in

^'"f admittenda aut repcienda

"^'Xnotm dl f""^"'" "^.

^'""
^.^'f/J".

ditione. multum variasse ''"^ff.^LZZn JoanneMnlammsem nalem Sbigncum et quantum episcopos. qui soli.

quoniam quon am

cujusquam non substrahit personam

^^^^^^.^^^

^agnitudinem

alicu-

i-.a-

tes fuerunt.

^f dissuasisseregt, ut <^onsensu sed plumum sufTag^a dedilioni impert^ret

:

potest, ecclesiastic^

"--f

contrarium elicuerunt (* 0"";'" ^^^ Sbigneocard^nali S.Capistranus intimus erat

ipse fec.t, quouiam pusillum et magimm juxta merita vel demerita itVmnes =equaliter ^jur reverentia quanta i^^^^\ ^Pj^^^^ f^,,, ,osilium, quod imnomen amplecti rendo"'digneris christianum penuo inimicos autem

,,servare

amicus.juxta conjecturam, oi^-^^ZZ:: concludendumforel regemsupra expositam, ,, " sLtum Cardrnali auctorem f-^ssMa^

cru u

Jhr

t!

dendMtionis-.contrar^a^taqueeUMur
Casim.m '"5" '"^ \^' nec ex amicilia tum ^'^rilenttamj.-gnei cardinalis in allerutram Jistrani concludere licet

inqui,'amus.
at

~^

confusione ipsog Deus v nter est. ,^ ^^ ^^^ ^^^^^^^ ^ ^^^ ^ um q .^^^ ^^^^^J. ^^^^^^.^^ ^^^^^^^^ facto conp,ivilegia. inconsulte jam de ce^t ^P " ,^ ^^^^,,^ ,,,ca, et ad juris
._^

.4

q-rum

tinis interitus,

quorum E

quam tandem

sententzam i^^^^^^

rmunis c^^^^^^^

Lmam
^^

redige

ne forte irascatur

^_^^^

^^^^.^.^

pnncipum

et pe-

ntirfftr

^^''
s.cnpi,,..,.

conse?2seni S. gapistranus. licet proba251 El quidem solis conjecluris. calumniam diluere non btiibus !t fundatis.

ex. ^p vm J"^^^. reffnaque transferat ad eant de via iusta ^ conscienti^e

"-"^^^^^^^^^^^

"
;;r;:::;." '

ZttSk mcotausPp.Yomnemoperamsua,n

CaptaquidemaTurcisannosuperiori, \mi. ad Koc comneavit stat.m

^'."' ^'^"''''.\'''

tu. majes-

" ,,fi,,

^t n^entem pctius,
libentius.

utpae

'l'^^^^^:^,^:^,'^, rrctus coudas -1"^"

qu=^
J^*^'

concdiata.coUatis inter christianos principes

I^;^'^;/'^^ Ji^^^t^Xm tui pectoris 1^;^. ' salutem

ad

armis. TurcaexEuropaablegaretur-.certum Capistran. erga Seproinde est. pro nata S. obedientia eum neutiquan dem apostolicam etTeuto^ faver!potu.sse bello, inter Polonos adeoque, si quid priestiltt, td nicos exorto, pax firma solum sategisse d^cendum est. ut inter parles liliganles constUuereet sincera sit indolis. ut. lur Quamvis conjectura ejus

"'''".opriam

sternam
profelicita-

ac

7^ii, eetum ^''*'"""^;'';,'^^, mP tem '-^;^

^J, ^^^t^i^C^rsubmissorum ^"^^ ^ triusque

e
.

i,enpopulorum.
i^

^le

feUc.terqu

[f^.^i^
.

^teruum.

Ex
s.s

^,5^, n,en-

velociter. f '"';' eallmo currente Apnl.s .^f^^^f' ^^ de ^^^!^^ sacellanus, ^,. jo,,,es ^ Hum.l.s servu. et

'"^

C deficiente omni alio argumento sufficere acabunde videatur, ad omnem enervandam

.

C^P'f^''; ^^
253 rate

monucusationem; habemustamen llterarum faciunt. Nam habenmenia. qu^ rem certam Apostoda eratin die SS. Philippi et Jacobi kalend^s Maji, conveutio, ut lorum, seu ipsis itague S. Capiait Dlugossus (5). generalis iv kal. ipsius mensis litteras Crastranus
:

P"'f f '''"P^^rtlnTZelelranda cscendum

'

H^c

,^

.^ regem delata eo accu- ""ad paJJ^

"''^''""^-

n,

erat. certe

eamdem
bat.

ea.

'f;''^"!";;j^,d<ia reprobaqua

Porro res mcola,

'^'''

P^^^^;; .^^^^..../arfat*S. Capistrac/aas

"^S /^6^ ^J^j^^^^J^rCncororrfm

'

covia ad

regem dedit, quibus eum ad justiliam et pacem colendam quam efPcacissime hortabatur. Non e^t, inquit (6), fidelis servuli,
diligentis

conqueritur de Octobr^s '^^^jj'"'^^ x.n ^'[^'P^^^^^^J^I^^^^J^^ JZore.quasi (7) Joanne Lulko. '"?' /'^ "'^
suo cons.l:o

amici utile consilium regibus vel

[^"^' ^^^'^''^^-

PoZi Lressus ."^'^'^" '"JeTc uscumque

principi substrahere.
;tra>

Nec ego

fidelissimus ve-

d.cent.s ^^^'1^'''^

"^Z^TJZit oZ

potlus

majestatis cultor abstineo ab exh.bitione saliberrimiq,.e consilii. Deo grati, vestr sani glorios^eque ..aluti proficui, neenon ethonori.

^''^'^'^^''''^JZiiL retot"> PP-*''J-'^^"' '"f^ ^^fensi d,.obus verend.ss.mo D. C^^^^'"^;'^^;"

-^'^^''P-^.^^P'^

aliis

quam fam.B vestri nominis, tam pr^sentibus accommodi, ut posteris reliquendai. feliciter nec christiani nominis dignitas non torpescat, decus regalis culmivestr sacra^ majestatis
nis diminutionem

cons,l.ar..s

-if
S.

/""^^"o '^'^^^^^f
='"^^^'

jud.cum V.
mento

coTulu quod ad am poduceret ; et

'P^^

J
-f

iP/'f"\'"' ^r^T.rto/em
l.gatus,
^^ ,
.';,<^';,

'\"

pacejuraofferret ad re-

aliquam patiatur.

conciliandum subd.tos

cum

/J^^^is su.s dom.n. CruAdd, tom. Xll.png

..
1**

rOrd.Ttm. lom. VI. ps. 21 - (i) Ibld. pag. 12U.-i3)ll>,d.lom.V, pg.4. -U)U,5l. Poloo.col.t31.
H)
ir,l.

dc

- (H) - ^?)

n>i.l.

PB- !i197. lb,<l. p.g. 11)5

(6)

WBdding

cifens.

,:

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

349
sexus nulla hostili injuria
.1

Sed consilium meum Bon tenuit, sicut nec de privilegiis Judieorum, quorum copiam V. S. transmisi cum aliis libellis contra hffiquod reses Rockyczani et sequacium. Scio Dei g-loriam et salutem propria uon quffiro, sed
ctferis.
,

setas

et uterque

rrtoitt

V.

II.

caruit.

et incestata omnia, et templa quidem studio ionge majore patratis nulla

PoUuta

piaculis accessio fieri potuit. Palaeolo^us Con-

stantinus

animarum. sus, et per Germaniam circumlatus ad archiepiscopumetiam Moguniinumpervenerat. Quapropter ad Moguntinum scripsit S. CaHisivanus Passavia, die xxvi Novembris U^4>,

Gliscebat interea

rumor

invidio-

ab Helena genitus, ut honestius occumberet, inter confertissimos hostes dimi,

cans, csesus est et solo paludamento

agnitus.

Urbs

igitur,

tertio salutis

quadringentesimo quinquagesimo anno supra miUeaimum, exacto

famam vagari, se ab archiepiscopo incarceratum, eegreex mandato Pontificis libertatem

obiinuisse: rogat itaque

Romano, non sine maximo christianae reipn bHcB luctu, barbarum et profanum imperium
subivit.

eum

vir sanctus,ut

Capiivf t'P.,

digneiur apud optimates et praelatos imperii, prsesertim Saxonise ei Bavarise iestatum facere ejus innoceniiam et suam benevolentiam (1). Atque sic purgata manet imposita Sancio calumnia. 254 Interea dum pro finibus regni amplifi,

Ad ConstantinopoUtani tium, omnium fideUura animi

255

excidii

nun-

e( Tiirrtt

tiiii

vrt^

(7<ri|-

consternantur,

Ititnilulif

instantem proet praecipue finitimorum, qui intuebantnr. Nicolaus, Pontifex pius ruinam maximus, studiorura parens et cathoHcae plebis

pastor

pientissimus

qvium

Pannoniis

admodum Mysiisque
jam
tur
,

candis digladiant principes christiani,iique in primis, guibus summum erat periculum, univers3e chrisiianitati ruinam minabatur hosiis potentissimus, partis victoriis, exerci' tuque, triumphis assueto, superbus, Mahog 7netes 11, qui anno 1451 pairi Amurathi successerat. Is tertio imperii sui anno, CPoli poiitusest. Quum Amurdthes ad CvoiHm (hodie Turcis}iski-SeTa.i\),oppidum Albanias superio

timeret, quibus amiesis. de christiana repubUca actura esse rebasacrosanctae miUtiae saluberrimum pro, ,

mulgavit edictum

qui quo quidem omnes tesseram in Turcas ultro sanctissimae crucis

fiumerent, gratuitaque stipendia facerent, in-

tegra deUctorura
vit.

omnium immunitate dona- E Quin et Joannem Capistranum, e Samniti-

bus editum, ac divi lYancisci sapris initiatum, excitanpraeterea virum sanctissimum, et ad

copia ei vits probidos ad id populos dicendi

ris

ut res, inquit Bonfinius (3), repetatur, in obsidione gravi morbo corripere(2))

altiuscule

tur, AdrianopoUm transvectus, auno sahiejus fiUus, tis MCCCCL, diem obiit. Mahumetes,

es Othomanni genere septimus res, Turcarum imperium suscepit patre majoribusque suis
:

Uugaros, tatenimis idoneum, in Alamannos, qui ad salutarem expediPolonosqne miserat, homines hortiouem sacris declHmationibus Hacienus Bonfinius, quem ideo citantaretur.

dum

duximus, ui sacras

quam obeundam
per-

rebus beUicis, animi magnitudine

ritate,

ing-enii fe-

consilio, caUiditate et gestarum gloria long-e prsestantior. Potitus rpgno, quum longe majore regnandi cupiditate aestuaret , cum

habuit S. Joannes Capistranus, missioms Grsecis tamen spicua constaret lectori ratio. ut impendentem caianon defuerunt monita,

mitatem averierent,
sticam ceriius
el

et

per unitatem

ecclesxa-

despote et Palaeologo imperatore pacem

fecit.

poientius prsesidium ab Oc-

Mox

in

Asiam

trajecit, et in
;

tyrannura, castra

beUo, magnos in profligavit. Pacata provincia, ut grandia cobpta, quae mente conceperat , prosequeretur
se

Carmanum, Iconii quem semestri fere raovit Asia tumuUus excitantem,

cum

exercitu in

Europam

revocavit

et

prsesixcidenialibus obtinerent. Id inter alios Nicolaus V, qui epistola sua, data v. id, tit prophetico Octobris 1451, spiritu quodam eorumque iriennium conversioni Graecorum, reconciliatione prxsticu7n Ecclesia Romana exelapso, ficulneam infructuosam
tuii,

initam
violare

cum
ccepit

imperatore
:

despoteque

pacera
,

Julio

Caesare

Euripidis dicta secutus ssepius usurpata, Licere

a
jus

quandoque imperandl gratia violare. Imprimis, uU beUi seraina sereret et Byzantium simul obsideret, ad Bosphorum Euxinum geminas utrinque arces
tate perfecit,

quo ad scindendam prdsnuntiavii. Has iitteras, direcias exhtbet Consiantinum PalMogum BaroOdoricus Raynaidus in Continuatione pergit, 1451 ii. Si saniore, porro nii sub anno
,

miraque celeriet Moeotim obstrueret: omniaque auxilia non modo a Pannoniis et Mysiis sed ab universa denique Scythia prohiberet, Imperator, ne sociarum
stntuit,

ut

urbi

Pontum

proceribus tuis et populo amplexabens, haCPolitano decretura unionis fratres nostros S K. E. bebis nos et venerabiles occidentaU Ecclesia Cardinales cum universa

usus consilio

cum

honorituo et statui semper intentos. suscipe:-e recuunionis decretum cum populo compelles nos ad ea providenda, quibus saveris,
bonori nostro pariter proviet saluti vestrffi et

Sinautem

aditus provinciarum obstrueretur , prilitteris, dein legatis queri coeperat obauat nihilo segnius coepta iUe prosequi, querimonias, muUa dissimulare, purgare dire
sibi

mum

pr^dixerat Bessarion deatur. Similia grsecis 1439, ipseGrwcus in oratione, habita anno
cap IX
tia et

se quandoque, et nonnuUa causari Palaeologum , graviter lacessitura

demum
,

aperto Asia et Europa, marte petit. Confestimque ex

solum Quis enim, aii, nescit, quod refugium erat latinorura amic. nobisrelictum re sperantiunio cum eis futura, hac
(4)

quas poterat copias

inscius
,

et

auxilia coegit,

haud

quant

urbis

obsidionem

molire-

hostes devmcere.nos ipsos tueri posse et deterrebat et cjus Ouodque hoc solum hostes nunc ? Quare si contra nos furorem refrenabat

bus

et

tur

urbe, tertio sui regni anno, potitus , quinquageoimo obsidionis die et diripit, omnis cffide grassatur, cunctA magna

Mahumetes

nostrffi caprivabimur, quo fugiemus?Quinam Quis malorum exitus ? lamitatis finis erit y

256

Sed vane omnia teniaia fueruni

i:i8|.

-.persti-

(l)Wadding

Ann.
II,

tom.

II.

Erdbescbreib. lom.

pag. 3474.

- (3)

P,6

ncr. Hungar. pag. 40.

V^' ""^rX

Edil.Fra.Kof.

(4)

Lal.be

lom. XIII. Conc.

col.

4<.

terunt

S50
cTo.-

m
-j

S.

CONFESSORE. JOANNE BE CAPISTRANO

verbis votisque coEuangelia. Non inferiores reliquerunt ambo Pontifices Niconatus suos nunliisque ad omnes ; laus V et Calixtus destinatis classicum christianos principes communem reipublicee christianas

obstinatione, et terunt Grceci in sua

^is
fiQsiifjus

/ V.
$umme

H.

extrema porro h^t supervenit catamitas. Quamvis

Ecclesise accidissent
,

cHiproin paT
nec*.-

nihilominus
inge-

in

cladem 5 universus ad tantum se quoque hac calamitaie muit ac intellexit, PontifexNicolaus, qui labefactari. Imprimis classem instruxeetiam ante captam CP. cceteraqueauxiliaparaverat, utmonstrat rat

adversus legatos vero apohostem cecinerunt inter sibHocumvindicat 5.Joanstoticosprimarium

:

uesCapistranus, ut sequenti exponemus.

Odoricus Raynaldus ad annum inter se conprincipes chrisiianos ad pacem hostem ciliandam et arma in communem etiam dedit prtd. vertenda adhortatus, bullam aptid Raynalkal. Oclobris, ejusdem anm,

14-53

n et ni,

XXIII.

Principes

Christianos

accendit S. Joannes Capistra-

dum

IX, in

qua

expositis calamiiatibus,

univers^christianitatiimmineniibus, et, certo futuris, adcito et strenue occurratur,

msi

nus ad bellum sacrum contra Turcas suscipiendum.

Litcrit^ai S.

juratregesetprincipes
factffi

in

vim profes.ionis

baptismatis, ut in sacri susceptione

ad

et fidei acdefensionemchristiana; religioms cuilibet de necescurrant, declarat etiam esse

Quum, ut supra exposuimus, bellum, quasi

civile fureret inter

Capislranum

in vim fldei su^defenomnibus viribus et toto posioni religionis

sitate salutis, ut

omnes

tentatusuo

fortiter et

perseveranter assistant.

sit ingenti Ast quum ad ea conficienda opus prxscribit imprimis, ut omnes pecunixvi, dequibusfructus, ad cameram aposiolicam saucto beneficiis provenienies, huic cumque aliqua dimiintegraliter et sine

Casimirum, Poloniss daiis. Teutonicum, Cardinalis regem et Ordinem CapiCracoviensis Sbigneus litteras ad S. xvi Augusti, 1454 dat, in stranum Cracovia pergit quibus, exposito belli Pruthenici siaiu, ex Hungaria certum nundicens[2): Pridem uostrum et ad E tiura, ad serenissimum regera relatione nos missum, excepimus, cujus non
tantum sed etiam
litteris

praelatorum et baro-

operi totaliter,

nutioue serventur.

dein modo, inienexcommimicationisp(ena, tata in fraudatores

Eodem

num

Hungariae certificamur, quod Turcarum

Roomnibus Cardinalibus et prcvlatis curise decimam de omman^ prxscribii integram nibusquibuscumquebeneficiis.Demumeadem omnxaomdecima, sub eadem pcnna, gravat majora et mitiora, curaia et nino beneficia quocumnon curata, ssecularia et regularia, censeaniur nornine. Tandem interdicit que aut sub prenis gravissimis , ne commeatus

imperator cum quadringintis millibus pugnanHung-ariae tium in terram Rasciae et confinia Suaderono, descendit, et castra Albam regalem, obsidioue Olubecz, sita supra vadum Dauubii,
vallavit.

Nec solum

terrestri exercitu contentus,

etiam classem, quo terribilior fuit per Hunin uudis Danubii posuit. Habita providendum huio perigaros in Segediuo ad deliberationes culoso malo dieta, et post multas
ratio iuiri

obsessisappareat,

hostibus afferantur, ac obtestatur omireugam, nes, utpacem generalem, aut saliem

arma

dini resisti viribus

bellis

tniminef.

observeni. Calixtus 257 Neque segnior Nicolao fuit Aprilis 1455 electus, statim Pp. III, qui VI id.

que

praestolari

qua posset tautae multitusupenoribus italanguidiset exhaustis. Decreverunt principum aliquorum regum et

nou

potuit,

Hungarorum

soiemnisevotoobsirinxit,omnemseadhibiiurum operam, ut Turcariim gens aut deleatur

aul convertatur. Voii formulam Waddingiis, ex quo eamdem mutuamur (1): Eg-oCalixtus, Papa III. promitto et voveo sanctissimaeTrinilati, Patri,FiUo et Spiritui Sancto, DeiGenitricisemper Virgini, Sanctis Apostolis

exscripsit

promissa asserunt, sperata subsidia, quae illis praedictorum et interim obsidionem castrorum mihte con.->eutcumque perferre proprio enim judicant impossibile, rere cum Turca mauus regi noSupplicant quoque magnis instantiis ferat opem, ne, ipsis stro, ut eorum angustiae cogatur. Jam victis, Turcas vicinos habere
:

quod coelesti Petro et Paulo, totique curifB proprii , si etiam ad effusionem sauguinis opus fuerit, dabo operam et adliibebo omuem diligentitim, quantum potero, juxta consilium
,

discenunc domini Hungari melius experiri bona ex domino Vhi- f reque incipiunt, quanta quantum fines eodislao rege acceperant, et

rum

venerabilium
ratione

Eratrum meorum

pro recupe,

formidolosi creverant, eo vivente, et quam quantum solo nomiue regis, et erant Turcis morte in periculum adducti ejus

nunc

spreti et

civitatis

ConstantinopolitauEE

qu

heu! peccatis
Christi
diuboli,

hominum
et

temporibus occupata
Salvatoris

exigentibus, nostris eversa est per Jesu

inimicura
,

etoccasu. 259 Esset

nostri
et

filium

quidem res permaxime salubris fidei sanet necessaria, regem nostrum ferre ego cura pluribus ad quod ctffi et ipsis opem
:

Sbigneu$,
curdinati*

Ctacovten*'h

Mahoraetum

Turcarum dominura;

aliis

animum

suie

serenitatis
et accendo.

multiplicibus

pro Uberatione dein captivorum Christianorum, necnon ad exaltationem fidei orthodoxffi, ad exterminatiouem diabolicse sectse reprobi perfidique Mahomeli in partibus orientalibus,
ubi

respectihus instauro

Neque enim
circumspccia?

maxime lumen

fidei

occubuil.

Quod

si

laude regni hujus et gentis ejus circumscripta*, aliumregem exstare video, qui terrestri Turexercitu res fidei et catholicorum contra quum cas posset et facilius et fortius adjuvare
;

oblitus fuero tui, Hierusalem, oblivioni detur dextera mea, et adhaereat lingua mea faucibus meis si non meminero tui , et si non proposuero Hierusalem in principio laDtitiae mese. Sic me Deus adjuvet et haec sancta
,

nonsolum gentesregni etdominiorum suorum,

sed Polonos, Lithuanos, Ruthenos, Valachos, robur posset in resistentiam etiam Tartarorum traducere, et adrainus de ducentis

Turcarum

millibus exercitum conficere, nisi res Prussiffi,

yag. iOl.

iD Ann lom. XU. pag- 243.-(2) WaddiDg.Ana. lom. XII,

quibus

,:

quibus omnis actio

tinereut.

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. et Januenses, adhucbelli desua impedita est, eum
jam
licet,

351
reliquiae

manent

(2)

kUCTORi
J.

V H

Neque

enira

rebus Prussi*

imperfectis,

obsidioncm castri Marienboren sine firmiss.mo solvere. neque terram Prussi*

exercituali pra;sidio

nec Januenses hi sunt, qui contra Turcos t^htributa pendere g-naturi credantur, quibus
dicuntur. Veneti
sere
(3)
:

cum
si
j

Turcis foedus
se

percus-

relinquere

quomam

et

et

quamvis ajunt,
fide,

magistercum iUis. qui inclusi s";.f ""^subditis et fidel.busD.nocffiteri auxiliatores non om.t erent
stri rcfris

pro Dostra

cseteri

sumpturos arma christiani bellum

gravissima

inferre

qnis hanc conditionem imTurcis indicant plebit ? Vocare uunc, rogare atque excitare Ve-

eum bella. postquam intelligerent, cum uxore occupatum. Despotus Rascia. lis esse
et
filiis,

extern... bel-

netos oportebit, qui ceteros imitati essent,

si

Huugar.am oum i et Rasci deserens, Huugar.s deHu g omni supellectili veuit, expresse omn. supellect.l. vem t, T"^carum sm v, nuutians, potent.iB
in
sisti
;

suas primoribusque suis terras

.\lba-

pax eis cum Turco non esaet. Quid cum Italis facies, quando du navales potentia;, etquidem majore.s, desunt ? Rex Aragonum, quamvis est
potentissiraus et ad P^^^

commune bonum
.-....,

ardens,

non posse et vel eum aui dominiasuaabinvasione hostili tueantur, animo feeumTurcis deditionem facere, sequo
rant.

^^^ et terrasque suas ^^

I _....._ nn1<>..i 1.r>11iiTvi t-ioT-olo nnntro Tiit*. ijviua K/^in"^ t.. ^ LlaUU uuciuiiciiu ^^^^^ ^.^^^^ ^^^^^^^ contraTurcosagitabit.Summi Pontificisquanta sitclassis, ^^^ agitabit.Summi Pontificis quanta sit classis.

non ignoras
pars.

(4).

Deficit igitur uobis altera belli

Nam

quura lerraraarique vexare Turcos,

sanctissimus D. uoster res fidei esse velit, pacem impriet catholicorum salvas ad consurgendum mis in Prussia provideat, et nostrum. misso sibi pecucontra Turcas regem naquo possit Tartaros, suapte

Itaque

si

propositum esset, dificientibus Italis, nihil est, quod de maritimo bello speremus.Patebit Asiaet si terra bellum geratur, nis llellespoatus infinitas ex Asia copias ia Graeciam Turci tra:

ducent.

niali subsidio,

accersere, turaTurcisinfestos, in suisubsidium administrando etenim et animet ct inducat in Turcas, Tartaras gentes,
:

quara multi sunt >"c(um In Hispania nosri . * ; tantur. voluntate et opireges, potentia, regimine, ^
2G1
,
.

/.r-

gerendo bdlo coutra

uione dispares

primo ordiue, quas habet orbis robustissimas, opponeretrex, ut canibus primaque acie Turcis Turc sint viribus multo canes vinceret, quum
inferiores
:

neque illi, in extremo jacentes occidenti ad septemtrionem trahendi estque quod agant cum Graaatensibus sunt domi (5). Rex Francise, etsi toto regtio pepuhl
: :

inte^ro exerdeinde cum vivaci et dimiautos Turcas irraeret, resicitu iu fessos et adjutono supeeorum potentiam cum Dei

duam
etne(i8 \v'-

frangendam^^m'profecto ad debellandam
aue Turcarum potentiam
et

hostem, marinas tamen oras iuquietas habet, nec militem extra regnum audebit mittere, dum classes, ex Anglia repentinas, timet (6) Anglici nihil aliud animo gernut, quara ut repulsam ex f rancia viadicent. Scoti, Daoi
:

imminentia pe-

Sueci

Norwegii,

in

ultimis orbis

oris siti,

necessaria erat ante ricula avertenda.

omnxa

nihil est,

quod extra domura queant. Teuto-

vera sinceraque concordia armorum contra principum, ex qua dein societas coalesceret. Sed communem kostem impendens.odia summa pernicies. omnibus valebat. Quantis bellis tntriexstinguere non

christianorum

nes, inter se divisi,

civitates

uuUa ex

parte cohsrent
;

cum

priocipibus dissideot

et

ipsi

inter

se

principes Suitenses

tenentur.
tus

nuUo cum ducibus

:

concordise

vinculo

Austriae ve-

christianitatis regna, cata essent omnia fere epist. cxxvii ^neas veris coloribus depingit Germania agebat. OhnSylvius. qui tunc in habct caput, cui pastianitas,aii(l), nullura
rere

odium tenent (7) episcopo Moguntino infestus est

Lutzelburgensis inter

coraes Palatinus archi(8)

:

ducatus

regem

Bohemiffi et du-

cem

Burguadiffi

htigiosus

peadet,

quamvis

omnes

velint

neque summo sacerdoti

:

p nequc
ficta

dantur. Nulla iraperatori, quffi sua sunt, tamquam obedieutia est reverentia. nulla

Novembris iu eam suot ad Kalendas usque sexagiata rem iadacise (9). Duces Saxouiae de habent. Vra- p Bohemis litera castellis cum requisiti per Boheraiffi regem,
tislavienses, homagium facere recusarunt, nis. ad
se rex

Papam imuomina, picta capita sint, ita respicimus. Suum quaeque civitas peratoremque dotot sunt principes quot regem habet quot regunt mus. Quomodo tot capitibus, sumere suadebis f christianum orbera, arma in bellum cunctos (Age, uicito,} concurrere dabis ? Quis ordo m ieges V Cui ducatum disciplina ra.litar.s Quce
;

ReHgioni S. Manffi proficiscatur. Prutheni, qui prion subjecti fuerunt, excusso

Teutonicorum
iugo

is ad regem Poloniai defecerunt (10) conjuge sacranunJ regionem ingressus, cum accipit. Li-nicenses, quos
:

exercituerit

Qu^

tantura VoV^ln^J obedientia ? Qais pascet * varias lingaas. <1"'^: Quis intiUiget f ^^j f. amicabit Gallicis, Anglicos sos mores ? Quis Aragonensibus, qu.s nuis Januenscs coujunget Bohemisque conc.l.abit? Teutones, Hungari-s,
Si
:

sub.re rex gubernatori dederat, Ladislaus nec Pudw-censes * parere iuffum recusant sunt, quarav.s domino de Rosis voluntarii ad eum perUneant. In Austna dono regis baronem Eichzinger domi:

menta

fideUtatis

-Budxvicenses.

nihil quieti

est

naotera spernuat, civitates frequeotes aguatur (U)

:

ainant, seditiones

Waocho Boheraus
reg.onem

ducis. facile succumnaucos contra Turcos undique sunt confunderis si muUos, bes inspice christiaPerge ultra, atque
an-iIstiiB.

cum duobus

milUbus
:

latrooura

nitltis

valtum Pacata,
;

adversus exteros arraa

iaquis. Italia cst, facile sumet, domi quieta.

inter

Ntcio, quam quieta

(iKii

regem Aragonura

io Vieona crebra fiunt longe lateque vexat in famam ven.unt. In incendia, nec auctores sunt .nfens. Hungaria prffilaU et barones quondam gubernator Joanni Vaivodffi, qui regn.que capitanei nomeo tenet, fuit

nunc
PdH

P,.ii Basil

77
il*Iial. (2) MuraloM.Aiiiiai.

AmslL'1 1742.

(7)Anal.Viii<i..li

lom.N.po^t

17.

noz.am. '-" /,?''^'''^T^xxU cop 10 Nom. VU, pag.2ti7.

Anatec.tom.lI,col.

19!>.

maximam

352
AUCTORK J. V. H.

DE

S.

JOANNE DE CAPISTRANO CONFESSORE.

Dominus noster sanctissimus, utarbitror, complacentiam habebit. Unum volo dixisse, quaminvenietis in vis Minervam docere videor via nonnuUos principes, qui, quum enmtves:

maximam partem
investitus a

occupat. Giskra Bohemus,

in rege de territorio Sepusion possessionem venire per JoanHunffaria ad

impeditur. Despotus Rasciae, auxilia regis Hung-aTarcU unitus putetur, Turcos asserit bello paratos (1). riae petit, et Hungrari moventur eed Nibil tamen ad hsec coucordiam cum habituri potius inducias sive bellum creduntur. Ede hoste, quam moturi quid sperannunc in tanta rerum varietate, Episiolam scrtpsit sit. timendum

nem

quamvis

Francfordiam petere ac reipublicas consulere, negligentiam suam sub umbra imperatoris excusabunt, dicentes, non
tro

sermone

requisiti

quidquam boni sperandum quia non sit futurus imperator.

esse

in dieta fieri, His,

oro ve:

dum

aut

nam stram sapientiam, toto conitu resistat cffisar, quamvis non ibit illuc urgentibuscausis,

Julii, 1454 jEneas ex Nova Civilate die v notatur annus 1444 viiio iypothet^ nam qui
utoperam m- irrepsit.

tamen mittet legatos ac prffisidentes cum plenissimo mandato, nec ex latere suo quidquam deerit et si principes convenerint, qui
:

eonferat

prolixtorem 262 Prxter insiitutum esset in monstrandum, commeniarium excurreread

sunt

propinqui, res
lllud

tum habere.

poterunt honestum exiautem existimo plurimum

'

quam vera^ essent difpculiates, in conciliando omnium priyicipum chrisiianorum foedere

occurrenies propierea in calce paginm adnotavimus auctores aliquot, qui ideni tesiatum faciunt Quod vero ad annum pertinet
;

conducere, ut, si fieri possit, marchio Albertus * in conventu adsit, qui est activus princeps, et

Brandtbur-

multum
judicio
:

eloquentia

potest, essetque

hic

meo

is,

eligi

deberet

est

qui dux belli prse cffiteris enim providus in consu-

scriptse

epistolde,
:

is alius
illo

esse

non

potest,

anno exspirabani induinter regem Bohemise ei Burgundise cise duceyn, ut docet nos supra indicata HistoB ria ducatus Luxemburgensis Joannis Beradeoque huic anno iliiganda est tholei (2) autem eo epistota citata JSne^ Sylvii. Quam qitam gravis et adduximus, ui inielligatur, impedita fuerit tegatio, S. Capistrano a Imprimis Pontifice Nicolao commissa (3). fuerant in diem comitia imperii indicta

quam

1454

nam

lendo, celer in agendo, fortis in periculis, et in omni re expertus. Non dico nunc plura
:

comraendo

me

orationibus vestris,

quarum me
nd nactm.mxlinic fiine pet

dignum
264

fieri

expeto.

1454 ; aique S. Michaelis, xxix Septembris summis vir sanctus ut illuc se conferret jEneas Sylvius, ut consiat precibus flagitat
,

nacia sunt co' mitia Francofordiensia, exponit ipse S. Capistranus in sua epistola, ad Nicoiaum Pontificem Francofordia rfiexxviii Octobris 1454 adeoque uno fere post inchoata comidata iia mense. Raiionem primum reddit, cur festino gradu Olomucio Francofordiam perrexerit, et laudata jEneas Syivii, oratoris caesarei prudentia et solticiiudine, exponit principes Germaniae, casterum tepidos, imo
;

Quem porro eventum

ichiinKem.

ex ejus litteris, datis xxvi Julii ejusdem anni, quas ex Waddingo citamus [4). Jmprimis diiuit paucis verbis JEneas accusationem impactam, quasi male de Capistrano locuius fuissei, profiteturque sesemper eum-

frigescentes,

cegre

tulisse

tardum nuntii

apostolici

dem magni

fecisse ac dein propius ad negotia accedit. Scis, inquit, quo vulnere nostro tempore christianitas percussa est in Graecia.
:

adventum, eumque, nempe Joannem, Papiensem episcopum (6), cardinalatus honore insignitum non fuisse (7). Ast tandem per Dei gratiam et ante ipsius legati vestri adventum, et post obtrectatoribus ipsis

sic

satisfactum

est,

ut,

me

legente in po-

Nunc

dieta tenanda est Francfordiee ad festum

j

S. Michaelis

ibi tota

Germania convocata
lidei

est,

pulo copias bullarum Cruciatae {quum plumbatas habere non potuerim), diligentia, sollicitudo singularis, et sancta V. S. provisio ab

actura de

modo

tuendae

nostrae,

vindi-

candique Salvatoris nostri injurias. Ibi ego te mag*nopere esse cuperem, ut torpentes excitares Jinimos tua vivaci facundia. Nam quod
Prag-am
ire possis,

omnibus fuerint summis laudibus commendatffi. Hebc autem non recito, B. P., ut velim teneri quid grande hic a me factum fuisse, sed ut intelligat V. B. continuam fidelitaerga se meam, meque praetermisisse cuncta, ut debellationi tanti hostis Christi fideique nostrae vilis ipse intendam. Et certe, B. P., omittenda sunt omnia, et huic validissimo hosti, qui christianum nomen delere protinus jurejurando pollicitus est, tantumnam quum apud raultos modo insistendum

sommium

est,

et te

deci-

tem

piunt, qui aliter suadeut. Tua prsesentia in p Francfordia esset supra modum utilis ; nec ego suaderem te ire in Hungariam praedicaturum crucem Christi adversus Turcas Hungari enim nihil aggredientur adversus illos,
:

nisi et

c&teros christianos concurrere

Ideo

intelli-

gant.

fordiensis

maxime instandum est, ut Francdieta bonum habeat exitum. Id puto

si

appareat,

in

prffisenti

dieta

magna

fuisse

conclusa, mihi vero aut nihil aut

parum boni
apud No-

futurum,

tu

iilic

aderis.

nomine
opinio.
Francfordi
tt alibi

caisaris

eo

Ego, ut arbitror, pergam, nisi mutetur

conclusum

exstitisse

visum

est.

Et advertat,

obsecro, S. V.

hi dietam

tertiam

vam

jEneam

263 Annuii peiitioni S. Capistranus, et ad rescripsit se Francofordise affuiurum, ut satis constat ex altera epistolaejusdem ^neae, data xxvi Augusti 1454 (5) Gratissimae et jucundissimae fuerunt mihi litte:

Civitatem ad festum Purificationis Virginis etatuerunt ; quo fit, ut ante mensem

Tffi

vestrEB paternitatis reverendae, atque optimae, quibus intellexi, suasiones meas de petenda Francfordensi dieta in vestro conspectu placuisse. Puto, vestrum iter non erit inutile, et
(i)Cfp supra num. 259.
|>iig.

Augusti proximum, sicut germani principes mihi ipsi testati sunt, nuUum posse Hungaris prffistari subsidium, sitque prius a Turca depopulata vel expugnata Hungaria, quam Teutonum prsmissus exercitus in Germania congregatus. 265 Interea quid Hungari facient ? Exspectabiturne primo subjici Turcis, quam secum
pag. 202, pas 202 " nd an li
" "

**)2.

(2)Hi4t. rtu imH.ciu

(3)

Baibcr. Vii.iial.pag. .pag.

LuxcmD. Luxcmb. tora VII, Vli, - ""' 158.- [ijAni [4jAnu.tom.XIi,

"

(b) Ibid.

pBg. 205.

(ti)

Cfr

^- -(?} Waddmg. Ano- lom.

Raynaldi. Conl. XII, pag. 203.

pro

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBUIS.

353
? "

Multi multa pro sui conservatione pacisci? his diebus dicunt; sed oratores Hungarorum his verbis usi snnt

nem sanctae fidei deberet expendere

pluriesmecum conquesti, . Quod potuimus, acceptare

licuit

sed septua-

ad mmus gintamillia expeditorum hominum subsidium spera. vere prosimo a Teutonibus pr^standi subsidu bamus. " Si ergo tarditate vel treugatiat; inter llungaros et Turcas pax quamquam v^ tibi, Italia vm tibi. o Roma Et hic promiverum sit, oratores Hunffarorum cum Turcis nuUatenus sisse, novas treugas tamen se servaturos mihi
!
;

Sed quid responderim publice etprivate,quid respondeam (quamquam nuUam super hoc excusationem acceptent) scit Deus et anima mea. Haec omnia pro conscieutia mea. pro honore V. S. eidem significasse volui, utae veritate informata, possit

lUCTORS
i.

V. H.

honori suo, ac tuntae necessitati, caiamitatibusque populi sui consuUius providere. 267 Eodem fere tempore, nempe iv Octohris

quare Sanctu ooncn

inituros

fore

id

declaravere.

si

queausiUum
est.
13.

P., si

expedicns sufficiensigitur contributum. Necessarium longinguerram vultis habere

fuerit iUis
,

ejusdem anni, quo heec ad Nicolaum Pontifi"'"^^'l"^^"*^^ cem scribebat, ad Philippum, Burgundise ^"-ITopud"' ducem, litteras dabat S. Capistranus, quibus pumppum, ejus fidei ardorem paratumque ad sacrabella

animum quam maxime

ait (I),non desino

ingenuam ac

laudabat. Admirari, virilem coustan-

quam,
dietara

et

populum christianum defensare

in

hanc

Nova

Civitate breviari, ut lu

kalendis venturi
exercitus

Maji ad altius
exercitui

Germauus
sit

tiam serenissimae D. V., qui in majori discriin mine se ardentiorem atque prsstantiorem non cessat. dies magis liberaUssime offerre

Hungarorum

unitus.

PrjEterea dubitant aUqui Germam coQtra Turcam non S. V. huic expeditioni maxime, R. D. epiesse ferventem, allegantes prmPapiensem (qui certe inter hos

pnncipes.

Hortatur dein, ut in suscepto consilio persesuwprsenpi verei, et nobilem palmam domui alteris litteris, eodem, ut nonpatiatur: Idem Turcarum videtur, tempore daiis, inculcat, cum quadringentis miUibus imperatorem
,

scopum

bene se gessit in cipcs egregie peroravit, et non vidisse adventu huc suo) S. V. faciem V. S. excusatione quasi pro quadam re levi, seu

Rasciae terrara

jam

invasisse, erecta cervice,

putantem
:

christianae religionis

nomen prorsus

horum iUummiseritad dietam. Sed maximum Itahs terrestrem vel dubium est, nuUum ab

addit exstinguere (2). Et paucis interjectis, reUgionis salus, Totius christianae Sanctus
post
:

marinum exercitum

fieri.

et

quum

exercitum

Deum, a tedependet in te oculi omnium percutiunsperaut, quiTurcarum ictibus modo

tur,

GeneGermani fecerint, ab ItaUs non deludi. commiclades christiano populo raUs namque V. S. est, rationem natur, cuj us pater et princeps

solum certum exspectant auxilium christiauissimum in praesentiarum tibi tu solus tauta vindicas nomeu. Stude igitur, ut de hac
abs
:

te

Deo
conciliandam;

pro nobis omnibus redditura.

26ti

Ego enlm,

potestas auri et

consumptus senio, cui argenti non est, pro hac mactsi

pro conservatione gnificentia nominis Christi, constitui vitam expoproV. S. honore, fidei et cras effundere sanguinem
nere',

exspectatione nemiuem ffUhit opinio. enim Deo acceptius , quidve tibi salutarius a tam pertida esse poterit. quara liberare fideles esse causa, ut tam imoppressione, quamque rauUitudo afaucibus Satauae

Quid

meusa animarum eruatur per auxiUum tuum

quas Salvator

proprium

abscedens hinc, serenissimum

imperatorem eum, quoad potero, expergeDeo duce, adibo,

propulsaturus ; facturus, infestaturus , peramplissihostis expugnationem ad tanti
,

sed prenoster non hircorum aut vitulorum, sanguine suo turpissima crucis tiosissimo

quum

morteredemit? Hoc

erit salutare

mam nationem
exercitum
proficiscar.

Alemanaiie majorem duodecim decuerit equitum,trigintaque miUium peditum

obtuUsse.
a rege
,

sauri tui, qui iu ccelis seretur, aeternum, sum fructiticabit, qui servabitur in

semen thequi in immen-

qui denique inter

Angelorum Sanctoruraque
Hjec ent glona,
hffic
:

Deinde ad

Hunganam
.

agmina coronatum

te statuet.

^ ^ Hungarorum

saltem ut coerceam

consUio et princ.pibus requisitus reiteratis precibus repentmi iUos, si potero, ne

qua nullis sjbcuUs carebis

laus
:

mgens,
hoc per-

quam omni

posteritati tuae relinques

Quod si cum Turcanoxum foedus ineant. buUam penes me habuissem, batam cruciatffi
S.

plum-

petuumerittuum atquetuorum ornamentumet superionim regam et decus, quod omnium

principum, qui
adversus
infideles

pugnare

aut aUas de V. grandi bono majus re fuissem doctior factus, Domino, addere poforte bonum, concedente voluntas Dei, Vetuissem. Sed de omnibus fiat et
itteris

voluntate super hujusmodi

constantissime consueveruDt,

memonam
et

oblit-

quodque teratam resuscitabit, ut acceptumque futurum est.

Deo gratum
acceptms,

nihil

erit et oratiombus Btr^ igitur Sanctitatis consolari ; hos Germanos Hungaros

nihilQuegratiusexcogitanpossit. adhor- Burgund.. mEtmerito quidem hoc laudis et Capistranu aa. ulebatur S

ad exped.tmnem p ncipes, commuuitatesque ac serenussi-

Lusmodi commonere
mumimperatorem

solUcitos.

quotidianis e.hortatmmbus

nuntiisquesensatissimis

diligentmrem efflcere

Nam P

B.,

omnes

priucipes,

omnes dommi,
:

encomio ducem, cognomenO Philippum, Burgundiw Bonum. scribens. Eral enim /f 'f ^'"'^' testa. cxxvi,, data v /( 1454. ut epistola sua unus super omnes autur^neas Sylvius (3). Burgund ce dux dandus priuceps Philippus, votationis

fous'-undus generaUter propnos sudore., pro yolumus contra Turcam filiorum nostrorum Ir a nostra bona, panem

dicit

Quomodo

u. Britannico bello impl.ca qui etsi esset pro salute pooonventum, qui catus tamen ad indictus, nolmt excusar,,
;

summus Pontifex in exDonere, quandoquidem ap.dibus

erat puli cbristiani reipublic* deesse

no

congregat.onem

uit

Ss

quem rsauruin S^etri expendit,

VII
... 9flS

calceet in grossil muris,in

"uL commxne bonum

Jr^sentia noluit esse
-

m defensio-

tractare v.debatur, sua privatam. Ven-t .g.tur

-(21 !bid pag 207.

- (3) Opcr. p^g

6!(y.

Ratisbonam

"

354
ItCTOB J V. H.

DE

S.

JOANNE DE CAPISTRANO CONKESSORE.

270

Turcos in Ratisbonam. iturumque se contra*

persona propria poUicitus
rex Hung-arise vel alius
;

Quando proprior imminebat

capta

est, si

magnus

vel Cffisar vel prmceps exer-

calamitas, PhiCPoli, universse christianitati

^*^.^^""'*' lippus Insulas Flandrorum ad ornatissimam '"'"'" ludosque equestres convocavit festivitatem 1451. tam nobiles suos et die xvii Februarii quam reliqui nobiles, concepto expressis ipse voto, promiserunt, res suas, vitamque
,

minus, missurum, si quas neque his ip rebus excusatum posset, copias nisi tale sibi superveniret im66 habere voluit, quod tota christianitas legitimum l.edimentum, Quis hunc satis commendare pnnci-

citum duceret

sin

ve7'bis

repntaret.

duci timendi sunt Turci et infideles cffiteri,quam prodepulsandis Burgundiffi.Nemo tamen est,qui sollicitior eo atque compriraeudis hostibus fidei homini ? Non cupido reperiatur.Unde ista mens opesintinitffi: non rapiendi hunctrahit, cuisunt quibus frui victores puspes uUa voluptatum, provectior et si dilicias lani, qui cbtcuaiii y tam qut e7t

pem

posset?

Nemo

inter christianos, cui

minus

ipsam profundere ad delendam Turcicam gentem (2). D. Plancher in sua Burgundiae Historia non videtur, satis presse momenta chronologica observasse, quando Jnsulanam
solemnitatein sub anno, ui in capite paginge notat 1453 ordinat (3) quamvis enim Oliverius de Marca hunc annum indicet (4) notan:

ILm Jo

vel

domi amet, nusquam majores, quam

non augeudi
cia aut Asia

reperiat

dominii ratio, qui se novit in Graeposse. Sed est

nequaquam regnare

est, quod curreret usque ad xxv Martii ad Pascha, adeoque ad secjuentem annum, nostro, pertinet festivttas. Dein idem 7nore /,c/rn nfii-tinet festivitas. Detmdem D. Plancher indicare videtur, votum ducis e comitiis Francofordiensibus manasse (5) ;

dum

matrem hic religiosusprinceps.amatEcclesiam esse, dolet, suam cupit fidei nostras consultum
:

perperam quidem, guoniam

hiec comitia in

quum audit christianum nomen blasphemari in B raiseretur infelicibus auimis qui dietenus
: , ,

hal. Octobris 1454 indicta fuere, uti habemus ex epistola J^nea* Silvii, num. prgece-

captivitate a barbnris rapiuntur.

ir.nffnoperuwi

denti citata proinde voium Philippus ejusque nohiles septem jam mensibus emiserant.
:

269Pudct eum. ignominae,quamTurci nobisinpotestmens, ferunt:est enim nobilis animus,non uata.non alla meditari:nihil turpe alto sanguine potestgeneiosusspiritus.Videt se douoDei
ferre
praefeampliesimis et populosissimis regionibus non multisque beueficiis ciimulatum ctum, in se vuUingratusvideri :recoguoscit munera facultate diviua esse quam plurimajvult pro sua
;

Id quidem verum est ,Philippum voium suum sub ea cautione edidisse, quatenus regi Gallise Caroto VII placerei, ei promncUe Burgundipace fruerentur, ut habet citatusOliverius Marca (6). jEgre pyHmum rex Carolus consensit, tum quia rex Galliae, supremus nullique obnoxius est, adeoque decretis comiiiorum imperii, qualia erant Francofordienac dein quod ad desia, obtigari non poiest
CcV

de

patrissui, quem vices reddere.Meminit Joannis captivarunt. Turci pugnantem pro fide catholica

majoCupit ulcisci paternum vulnus,imitarique pro fide orthodoxa rum suorum vestigia, quos opera coustat fuisse ardeutis.simos. Hujus igitur

cimam spectat, ab omnibus ex concessione Romani Pontificis exigendam,juris Gatticani

habehatur, decimas, rege invito, coltigi non
posse.
fidei

factum est, quod in conventu Ratisbonensi nonnuUi articuli conciperentur, quorum ego copiam
rectoribus uostrse urbis feci. Nec me dubium tenet, quin tu illorum notitiam habeas, Nnm et
illustri

Nihitominus rex tum ex zelo catholicse tutandae tum pro sua cum Philippo duce
et
et militespro bello sacro decimae sotvantur (7). Sin-

amieitia, concedit, ut

conscribantur,
;

dominio Venetorum, apud quod nunc

trahis, articuli

gulx quoque provinciw symbolam pro bello ducatus BurgundicV sexaginta contuterunt
millia tibrarum sancivit, quae pecunia, quoniam medio saeculo xv valebat ut unum ad triginta
(8).

moram
r.

per suos legatos hujusi fiat

scemodi missi sunt; quorura

nihil erit nostrse religioui

exsecutio,

timendum. Caesar, hujusce rei cupidus, novum apud Eranckfordiam concilium iudixit id futurum estui kal.
:

summam

1.800,000

francorum

Octobris.
transferet
,

Caesar aut eo se, curiaraque

suam

quantum in Hactenus jEneas Sylvius. se erit, coiiventus. Et vero Philippus dux ordinem equestrem
sutlultos, mittet,

aut prsesidentes , neque negligetur,

plena potestate

hodierna dieefftceret. Ab Artesiis petita fuerant quinqitaginta triamillia librarum, conF senserunt autem comitia in quadraginta tria Belgicus symbolam millia. Clerus quoque suam ad promovendum beltum sacrum conquo Caliistus tutit, ut constat ex diplomate,
111 Philippo duci concedit, ut possit percipere plenam et integram decimam ab omnibus beneficiis saecularibus et regutaribus, dux vero peexemptis et non exemptis comitiis Flandriae, propter damna, tentibus
:

amio mate

VellerisAureiinstitueratBrugisFlandrorum, 1430, ad summi,w^ ipse dicit in suo diptoatque omnipoteutis Dei, Creatoris ac Redemptoris nostri,laudem et gloriam.atque venerationem SanctissiraseVirginis ejusMatris.ho(1),

noremque
clyti.et

divi Audreee Apostoli et Martyris infidei nostrae christiause

ud

sanctsequc Ec-

clesiae tutaraen atque exaltationem,virtutumque

ex bellis exorta decimam mitigavit (9) e^ exsecutionem concessas decimae commisit Joanni Clerici abbati Ninoviensi (10) et Paulo de Rota (De la Roe), iamquam suhcolle, , ,

acmorumingenuorura excitationem atque augmeuium, Adeo ut Philippus equestris Ordinis sui institutione eo collineasse videatur ut essent viri, quibtts summae curas esset,

ctioribus,utconstat exredditione receptorum, facta die xii Septembris U60, qucV in archivo

regni conservatur sub num. 16,100. Quamvis autem in hisce instrumentis solum agaiur

Ecclesiam
gare.

Chrisii

et

tutare

ei

propa-

de Flandri3p parie, qude ad Cameracensem

dicecesim pertinebat,

dubium non
d

est,

bulla

Ilisl,

(^) Plancher. (^)KalMhmnig. Vellus Aureum, pnK. IS. de Bouiy loin. IV, pij;. 2S3. Ulivicr dc l.i Marchc. Collecl. rfcs nu^m de rhist. dc Fr. I sirifl. lom 111, (8. i^9. CoUcci.dcsChroii. Bclg. tom. VI1I,V8- 173 - (3) Pag. 28. pag. [i] Pg. 489.-15) l'ttg. 285.-(H)Oliv. dc U Marcha,

iSit

Itellc^-l.cii. inmJli-m, .^iianB. dc I*Acad. dcsliiscrip el tom. m.pag. (9) Invciil. dcj. Archivcs do la riplg. p{;. 273. (lO)DcSmcl. Co: p chroii. Flaiidr. loni H, pwg "li' 98.
'

(7)

Plaiulicr p}; 2Hii

scq Prcuv. pap, ccsvi.

(8)

papali.

OCTOBRIS. DIE VIGESIMA TERTIA

^ ^^y,.. nrovincias A papaKseseexendenle ^f^^f/^^^^^^^^^ Phihppt
,
,
.

355
J.

epistolee

^rincipatus

^^'"^'^"^^f quin ^^^^'^^'^'<^'^^^^^^^^

"X"tm

ftanariw, ^^^^^^^^J^'^^^^^ norro decima pro mtnore parte paWe fl^^ diwcesim iorna /onoema^imaejMS
partstenses censem spectante, protulit libras
seu, ut habet septingentas viginiisex, solidos, aut stuferos noinstrumentum, virlandros denarios sex, gux quidem pecu-

Belgium

et

Burgundiam

vemdecim,
efficii

et

nostram monela^n, nia secundum hodiernam

circiier fr. 27,U5l
(1)

notam chronologicam, subnectit subministrat nobis codex Florentinus libUothec^ Medice^. scilicet pridre kal Januar^i H55 (7). Post gratulationem igitur ^ergit ^neas (8) Non eum sine mapno metu, fJKf i/ ^ y 't XU'H;i*>J y-') J.H./U ^uui .^"^ "'"r' ..^ ^ ^ v.or^.nfnr. ne ruant aedificia nostra, quae apud Francofordiam ereximus. Titubant, ut video, mentes polang-uent reges torpent principum uavicula piscatoris. grandioribus elisa puli procellis in mediomari penedemergitur; flant vela, binc illinc contrani venti, scinduntur

V.

II.

quam

: i

'

moliebatur, bellico

quem apparatm cumulum adIngenti,

pietas debatPhilippiducis nosiri, flagrans Terrx Buliario in loca Terr^ Sanvi<v. In

frangitur malus,carina debiscit, nuUaremigiesse vibus cura, neque magistro spes salutis cediOmiies, quasi attoniti, tempestati detur

mus. Opus igitur

nisi

erit

sermone tuo,

calcari tuo,

Nicolai V, Sanctie exstant liiter^ aposioiic^

subplumbo

datee vi kal. Augusii

H4S

(2),

qua

incendeudi sumus, ig-ne tuo, excitandi, urgendi, benefacere, noslropte ingenio

nihil est,

ui eidem concediiur muliis cum laudibus,

fatisceniem, ecclesiam S. Marise in Bethleem, Idem iesiamenio suo jussereparare possii.

compellimur atquc quod de republica cogitemus, aliquando vigilemus. utinam vel compulsi ex Aderunt hic nisi fallor. ex Alemannia,
, ,

Brugisrerat, ut, iniesiinisadS. Donaiiani cor suum in ecclesia S. Sepulcri condiiis,

Berosolymce componereiur.Quodexsequi quando duii ejus heres, Carolus Audax,
inultis, ait
13

ex Boemia. ex Hungaria multi proceres advenatque ex ipsa Gallia nonnulh quoque,

:

Itaha

siucor,

tarunt

gotium

neageturtueudffi religionis nostrae conclusa sunt quffi mediata sunt, quae

roiivoraiUnr
tn

Qu^resmius

(a),

nobilibus comitan-

tibus

Jerosloymam delatum fuit, dutis l-Yatrinam bus Minoribus ibidem regiis muneribus vivens semper cordi habuit, sua; qui ea loca morte manifestadilectionis argumentu etiara in xii.Tandemuimagismagisque glisceret ardor hellicusinTurcas,cceperuni iunc spargtfochrtlia,qua;vulgo dicuniur volaniia, quibus hosiibus fidei immisiiani pericuiorum, ab opeila, neniium, commonefiebant. Taieserat ediia sub iiiuio Mahnuug germanicis iypis
: :
:

Francofordi*, in manus recipientur. prxseritm ob2^2 Qux vero impedimenia

sunt, ne confwde^-aiio
coalescat
et

.Vofim Ci-

omnium principum
capxai
Si
,

et

riviiafei.

incremenia
episiola
(9)
:

designai

timidos et d:scor.7ieas eadem tuo fuunostri duces inveneris, tunc des populi clamabis, ac cessatione o-eris officio. tunc sine accusabis tuba exaltabis vocem tuam quasi criminaberis, avaritiam
:

ignaviam, superbiam
detestaberis
inffipestes,
:

hffic

sunt enim trgs pernic.osissi.

si

quffireligionem nostram Turcorum

so-

Tiirken Moniium der Christenheit wider die conira Turcas. Libelius hic Bamchrisiianis Phtbergwtypis Pfisieranno Ubhprodiii ac

Quod si hura.les. gladio pene subjiciunt. exercitum tac.le liberales easemus, si

fertes,

cogereraus, qui

lippoduciinscribitur. Qusesivera sini.ortanticipamgines iypographicie duobus annis

dcesunt,

Non inhdelium potis esset audaciam aiieram scrtbti Uadiuposihancepisioiam, J^neas, sciliccidie ^ui
proterere.

nedum Turcorum,

sed

omnrum

quum plerumque anwo 1457

iiltgan-

turm.

ad Sancium nosirum archteptscoFebruarii 1455, qua nunitat (10) cnm v^ens<i^^<^ o.,iionpumTrevirensemiU)

XXIV. Spe

confederationis in-

^1^^:^':^^ ^-.-p^

terChnstmnos principes adversus Turcam fallente, S.

JoanneS CapistranUS
gariam se confert.
Po*'

2^;^^^^::^ "J^^Ter aTt EXStc^^vttLus spe.a.ur. r...

ea>rerurn
et

in

Hun-

Personaru,n^a^(p^j^^^'^

m^lQuadragestma^.hdc anno
Februarii incidentem.
Videtur

rf<e.xxn.

xnterea S.

Finncvovii

jn

fnditnBin coviiliit,

pistraDUS

Francofordiensibus comiliis multa, ait S. Ca\chrislophorus a Varisio num. 171, N,hilonnnus, fecit pro causa fidei.

SJXnus
Novam

ulnemquod maxime optabat NicolausPapa.

peprincipescUristianiuniverstcollattsarims, fehcem Turcicam potentiam infringerent omni ex parte non est. Igisortitum
,

ZLv

exguisivisse ^an conta Civitatem se conferret gu.rsttont respondet Cui

^^^'^^^ZZ

exHum

festum Pumfi. lurin diemnFebruarii 1455, B V. novus conventus indicius fuit

cationis

g,aFebruarti[\%), semper Cap.strani S. tamtorecxsarea, maiestati tamen adhuc pauct conve^ Tjentlm; guia imperatoria subUm.tas.ut.quum nerunt. suada gres.us^uos d .

consisteret.

Zviusdie^n

pHmnr; Boemi

venerint, huc

in Nova Civitate (Wicnerisch(5) habendus meridiem Wustadt), chiliometris un Vienna ubi erat anliguum palatium sdistante,

gat acsermonibussuispvincipes

et plebes

ad
q.r, nt fX nio-

''^^na^ii^^^^^^^^-euiusnotamchro.
Jllnt^amomtsit Waddtngus (13), V.enna ultima exBandTnio damus, nempe
bTuariU455
(14),

versu

uuamque
-

n.in.f .lifii"
iii.

principale.
-.

Quapropter

S.

Joannes noster

stero exhibet imprimis fettcem tn S Capistrano gratulatur

videtur, Viennam advenerat, circa festa, ut ordine prmpoNalalitia nam Waddingus epistolam Mnex Sylvit, qua

r;>orfeS.Cap>stranus, ru-

^or

Tm

Viennensi u*f*ti**<^ ingressum Vtennensi civitate -"if

(6) *

"
;

sed nullam

C.vtateNu^a quum non videatur in oratoribushosp.tar, posse or,es priucipes cum

iri
,,

Viennam ranslasse.conventum ip.^um

,.-

,uuiin

Inm lUpag-^*-**'"'''''"^/

_f.l,

Ann Inm.Xll.naC.iiO.-

COl.

bb3.

4Q

prO

Ociobris

Tomus X.

356
lOcroRB
J

DE
commodo
suo.
:

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTBANO

certo edoceri
ruit,

pro

PetU proinde,

V. H.

quidfactuopussit gubernatorts tum Vienn^ Ladislai regis. baronum; ex Hungaria Bohernix, et plurium
ast exspectarn, solus episcopus Varadiensis, tempore, c^eteros.ln fine epxincerto tamen noDDuUos Hoemostoi^ subnectil, quasritare pomg-ere, rum, summas preces divo csesari impetrent, ut ad et gratiam

interea nuncitat adven-

esse

promptissimum D regem suum ad idbellum Trevihabere paratam jamque classem

:

oratores se plenius consulrensis et aliurum facturos, quiB veros chrituros etdemum ea Affirmaruut Burguudi, quod stianos decerent.
alias

promiserunt, ducem scilicet suum in Christo militaturum. Cipropria persona pro postea legati admissi, omnia se factu-

vitatum

quibus
S.

favorem

ros promisere
aliis

et

numero sxiv

fuere. et pro

petentes couD. N. litteras, summo studio Rochizanae, tirmationem nefandi hseresiarchtE, et hoc Prae:ensem,dirigat inarchiepiscopum
:

quoque maudatum habuerunt. Sed quum

Pontificis Nicolai

obitus

uuntiatus est, ha;c

eipeditio

pacto

nam ab anceciderunt Bohemorum conatus ad deposito Conrado Westphalo, nofere U21, electus Muglitz 1561, quo Antonius de
:

fieri

posse unionem Ecclesiifi.

Sed

irriti

est. ad die vii Apriiis 1455 -^icoiao defuncto successit voio quod supra Caiixtus III, qui, emisso
,

annum sequentcm dilata

annum

num. ^57 dedirnus, se suaque dedit sacrum conficiendum. Capistranus

adbeiium
noster die

fuit, archiepiscopalis
:

Pragensis sedes exstmmedio tempore Ecciesiam cla videbatur Pragensem vicario nomine rexerunt viginti,
sibisuccedentesadministraiores{\].Nihiiomisepul nus Ilussitcc pertinaciter Rockyczanse eg-o confractum quod, ait Baldinus (2),
cro,
vldi,

imprimis Calixto summum I Maji gratuiatus adhortatur eum, ut chrisiiayiipontificatum, laboranti omnem operarn omnesque facultati

taies

impendat. Vere, ait

(4),

puto,

gratins

esset Petro et

Deo

acceptius.quod in hac evidenti

necessitate, fidcique periculo

liciB

ornamenta basiet Pauli

^

infulaset

pedum pastoraie

insculpicu-

Salvatoris et Apostolorum Petri

et

conflarentur

distraherentur

pro tuitione

pf f"er

priii-

rarunt. 374 Convenerunt inierea in Novam Civifatem non tam principes, quam eorum oratCres;

quandoquidem, ut refert Raynaldus adan-

ecclesiffi christianiE religionis, qnam si omnes palatia fabricarentur Urbis et Orbis, turres et mundo et coraponerentur lapidibus pre-

auro

num 1455 i, qui in conventu dignitate emiTrenebant, erant Jacobus, archiepiscopus Baruthensis e virensis, et Albertus, marchio domoBrandeburgica.Aderat quoque Joannes, legatus sedis apostolicee, quem erronee Tullensem episcopum vocat Raynaldus, quum, ut ipse paulo infra noiat, hujus sedis episcopus esset Gulieimus du Filiatre, qui ab anno W^adimhanc tenuit. Errori itaque sive scriploris sive typoihetse suhsiiiuendus verus
legati tiiuius, sciiicet episcopi Ticinensis sive Papiensis habei enim Itaiia Sacra (3), Joan;

tiosis.

lixti

Indicat aliquaienus Sanctus, quae Cavidecessori, Nicolao V, objecta fuisse

dentur.Is enim morti proximus adconvocatos Cardinaies sermonem habuit, in qua se de xdificiorum muliitudine et magnificeniia excusat.^^uucyinquit.ut habet ejus biogradiluenda phus, Jannotius Manettus (5), ad
lEdificationum

nostrarum objecta veniraus. muiiis verbis expiicat raiiones, quibus Dein adductus fuit, ut varia gedificia construeret nempe ipsam majestatem urbis pontificaiis, quanto popuiis ianto esi venerabiiior,
:

qux

nem

'

Medioianensem pynus episcopum Constaniiensem in Normannia, dein anno 1454, v non. Octobris, caihedne Ticinensi impositum, iegatione functum fuisse ad Fridericum imperatorem, ad conciiandas gentes adversus Turcas. Quem porro e/fectum habuit conventus, in Nova Civitate celeby^atuSy docet epistoia /Enese Sytvii ad Joannem de Carvajal, Cardinaiem diaconum S. Angeli data, quam apud Raynaidum ad annwm 1455 1 ^e^o In Nova Civitate, anfio MCDLV inconventu coram caesare, quum principes et leyati qui aderantad rem inchoandam,
Casiiiiioneum
,
,

magnificentior

modi

ac dein tuitionem et securiHujustatem Poyitificis popuiique Romani. profusionem minus probapecuniarum

;

urgentiorem batforsan S. Capistranus, qui coram spectapopuii vhristianinecessitatem aiievandam npvum Ponbat, adeoque adeam incitabat. tificem Caiivtum
^

276

Eo

vero efpcacius

opem sedis apostoiicse

S. Cflpistranus
Piml*fici:

ait (6), siecutarium principum animi.^nm, nec sollicitudo his in partibus nulla est cura
:

torperent impiorabat vir sayictus, quo magis F

vocareutur,

primum

contentio orta est de praeet post

sidentia. Trevirensis archiepiscopus

dextris csesaris

locum volebat,
;

primum a cum alii

D. episcopus Pasatis laboravit reverecdiss. reverendiss. D. Sepieusis valde insudavit et pericula taceannensis, mei autem labores de Boemia, de Moravia, de tur De Polonia, Ratisbouensem. deinde Au^tria de Bavaria ad

electorum

leg^ati

episcopus, Papse lcgatus, pri-

mum locum sibi

tumest,
esse
in curia

dcberi ajebat,etoratorAlphonsi

regissupraoratoreselectorum. Ibicommemora-

ad Viennaro, ad ad Erancofordienscm dietara. prssentia sacri impedietam NovseCivitatis in quod ad ultimum conclusum est, ratorjs*

sHin>l<-.

concst

ventuTD

Romanadebitumbonorem non

rius ante

Germanis datum, quandoet vicecancellaUomHnorum regem sedere sit ausus,et

:

regi Hung'ariie,cui interreges quurtusest locas,

sit

locus inter ultimos ("ardinales datus

et ipsi

eleclores netiuaquam inter Cardiuales

efftctum
>ioi(
:

accepti.

potest, sed anno pro praesenti anno nihil tieri Domini se difuturo ad festum Asccusionis Pater beatissime, mio cunt velle parare et gemitibus serere lacrymis et siugultibus Grfficorum et Rascianorum. qui populorum et permittente Deiforte judicio disponeute sive
praspropter eorum errores et schisraata, iu bruta uam uutn ci vcuuuiuan sunt ., ^^ dam ducti et venumdati ^^a^^ tamquam nuptis animalia miserere puellis virginibus,
:

OrliuiiiU'

275 Hisce itaque tricis coeremoniaiibus aliquandiuimplicatus conventus, tandem adnead negotia devenit

epistoiam suam prose; etenim cutus jEneas: Bohemi. inouit. etUnns-nvi in jEneas Bohemi, inquit, et Hungari dies exspectabantur. Orator Alphonsi regis asse:

Itaiiffi Italia viduis, viduis. orphanis et pupillis; miserere toUe raoras ne et omni populo christiano
:

cl

il) Biilbin.Mi$.cv\l. hiM. Bolicm. Lit). VI, T,ct\i\. HiLhurd, Uililiulh. suf. \o. l'ri.guf.

ysvi

II.

p-.it;.

G2

^.ag.U/.

(3)Toin.

1,

col.

UU2. -

{i]

- i2) Balbiii.Utnl. Waddmg. lom. Xtl,

II. col. ^3) Muraloii- Scriplt. loin. 111, iiarl. iiug -itT. .- ^ii) Wadding. ivm. Xli, pag. 247!

949-

tarditate

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBBIS.

tarditate

357
J.

nos etiain par occupet perniinteritus, quasi tempestas ingruens ad pusillus et inuciem et ruinam. Utinam ejro
providentiffi
tilis

nem

fines

Christi noraine subintrasse, et

hujus inclyti regni Hungarise in usque Jaurinura

V. H.

verbum

poasem me, nou dico

,

clypeum

vel

thora-

*Ginus

cem

bavatum * vel quid minus sub pro Cbristo pntrnantium pedibus equornm
sed
, ,

postusupponere et conculcari. Ssere quippe

latus

sum

nissimum D. regem,
prselatos
tara

per sereet frequentius requi:-itus principes et cteterosque

ecclesrasticos

Salvatoris seminando, laetus audivi, ab indeque etiam circumvicinas partes ejusdera regni et loca insigna, ut populus pabulo sanctae praedicationis et exemplo iustruatur, iovisere, petit igitur episcopus ui Joannes Agriam, quse a S. Stephano, rege apostoliro, fun,

data,

inter alias

Ecclesias

cathedrales post

Hung-ariam

Rasciaraque petere,

quam cum

sseculares

exhor-

tatione D. iraperatoris et et norum legatorura apostolicorura, Papiensis instantissimis et efficacissimis

reverendorum domi-

Senensis
litteris

cum

metropolitanam sanctam Strigoniensem Ecclesiam minor non est, accedere dignelur, 278 In suam etiam dicecesim virum sanctum episcopus Channdiensis vocabat Peirus Ecclesiae su3e archidiacono, qui misso scilicet
, ;

^J^^^^^^ ^p,_
opii,

DD. Despoti Rasciani

et

Joannis Hucaeterorumque

niad, gubernatoris Hungarise,

advenium solliciiaret dierum spaiio, nova

et interjecto

paucorum
:

sum, baronum, quibus me iturum poUicitus aliud susceperim in nisi a S. Sede apostolica
mandatis. gressurus

novoque delenuntio, canonico Ecclesic-e suw, insiitit gaio

episiola,

utque efficaiius urgeret,

dicii, se in

domo sua

Sum itaque nunc in Budam ante festum

itinere pro-

Pentecostes

(hocanno in diem xxv Maji

,

incidentis). Cani-

submitto culus igitur et vermiculus T. B. me ut de vita et morte pusillffi pedibus T. S. et mea miseriae meae disponat ad nutura utatur ad libitum voluntaservitute
,

hospipropria prope latus ecclesiae S. Georgii Capistrano, ^uaw tiura bonum^am pro ipso fecisse (fi). ejus fratribus disponere et ordinare de Huyiyad, comes Bisiricen' quoque

Joannes
sis,

inutili
tis
striffi,

exercitus christiani adverbrevi videbimus Joannem nostrum sus Turcas ad se vocat in Hunyad, ium ut commodius

quem ducem

Judiraburgi, provincise Au1455 'die Apostolorum Philippi et Ja-

Ex oppido

locum coUoqui possint, lum quia pestilentia

inficiebat.

cobi

(i

Majz).

ligno

Castrum enim Hunyad aerc maquandoqutdem videbatur vitiatum

;

277

Quum autem ad queecumque paraium

Capistranus, ut cladem a

Joannis Hunyadis uxor urgentissimis

litterts

sese exkiheret S.

cipes

necapudpriU' Christiano populo averteret, ardorem. qui neceseum reperirei fidei

prss-

commeaiusque sarius fuisset ad milites sancius vir in Hungariam, cui prse parandos, t^roximo immic^ieris Europge provinciis e cogitabat. Dionysius, nebat ruina, se conferre Strigomensis,liiCardinalis archiepiscopus
teris

inierpellamuliiplicaiisque nuniiis Sancium conferre, ui nurum suam, comiiis bat huc se laborantem, cuCilicV filiam febre pesiifera precibus voraret. Verum, quo tot iantisque ntpote Sancius venire nequivit

cabatur

Bernarad Sanctum daiis in fesio S. ni ante Pendini seu die xx Maji, id est, fer. fausium in Huntecosien, graiulaiur eidem simulque peiii, ui qariam adventum (1),
n-ressus

parte necessaria cuius prxseniia, altera ex primarii virt utrtusque esset Buda>, ad quam republica convostaius ad deliberandum de Budensis conventus fructum cati fuerani.

Ordinibus exisiimo, episiolam, ab

Hungariw quaeidem expodatamad Calixtum Papam,

siatum nunt miserabilem reipublicse

ei as-

ad

mora
tibi

velit,

Strigonium dirigere sine longa quoniam suramura gaudium ent

conversatione et cousolatione
fer. vi

sumpiionem ad supremum

ponitficatumei-

dem qraiulantur
Quantum, ajunt
tio

data

est die xxi

Juln 1455.

posse

mutua

(7),

nunc

et

quara .xtreme

'

gaudere. Aliquoi post diebus, nempe seu die Maji ante fesium SSmse Triniiaiis, ut moram faciat XXX rogai S. Capistranum, notabilis prffilatorum, in Oppido Jaurino, quia regni frequentia in fabaronum et procerum ipsius regni habecienda conventione in facto minori veneraiione Sancium bitur (2) Nee de Hedervara episcopus
coluii
,

christianorum condipraesidio S V. ffirumnosa

indigeat
,

non tametsi B. V. attentionem legatus apoiis, quJE lateat, amplius tamen ex exconventuNovffiCivitatisnovisstolic^Esedis potest ubi pnst dam- t sirae retulit, intelligere et spes decepta. hoc
.-

num

opportunitemporis
est,

solum actura
laetaretur.

ut hostis noster nihil

actum

Ladislaus S. SteAgriensis (3), qui feria iv posi festum

SeptembrisUbbSancto phani regisjd est die v commendai cognatum suum, Joannem, filtum oculorum caligibani de Lossoucz {V), nebulis quatenus pro ejusdera nosorum infectum...
debilitatis

,* habiixs, ^'.M">n>'o'.u^hiiic comitiis, in Nova Ctvitate Capistranus, loquunseverius, quam ipse S.

79

De

tur Erani

nempe Hungari, quibus proxtme

.-

addunt {^) imp&idebat malum quapropter casus calamitatis chrisAccedit huc recens
:

visus

perfectamedela etrefocillat.one artificem, dedignetur Deum, omniura

,

sui

tianffi

prffimissis meritis precari ut sua omnipotentia ejusque orationibus mediet intercessionibus,

qui necessitati communi HostisTurcus. mox ampUorem causamadjicit. ivisse pra^conia de viribus ut didicit, perperam commcvendis, apparaet

sublevandffi

armis christianorum

antibus

quod obstatremoveat,quod deficit, et perfectse samsuppleat. visumque restauret restituat. Rogatdetn, tatisbeneficioeumdem visitare velii Ecclesxam
;

tus

id,

ut

quamprimum

suaL
Junii

Tribusante mensibus,
scribii

supplicavi. Eiemm prout, ait, pridera td est^er. ^i postfe-

stivitatem vivifici Corporis

Domtm seudtevi
(5)
:

paraverat, contul. ad ti quosadresistendum tum invasit de novo duca nocendum. Itaque Sch, hryapud vulgum in ea parte, qu^ pr.d. et raubi solito more !h "ominatur, opportun.tate accepta. pinis vacans. demum, oppidum IVovaborda appellatum.

omnes

tara concitat^

quam

coempt^e poten^

S
arcem

et

Ladislaus episcopus

De

muTorumnarratione

sanctitatis vestro. devotio-

oppido primura facile ob^idione constrinxit ipsainsultibus et tormentis c apto, posteaarce

:

se^. .2^8 ^.^^^:^r-?f^..^i^^'^^s.^'r^^^^^_

cl (')

,;y.S'^?;rx.r,.'5i^^-^-^li;--

BE
tVCTnHE
J.

CONFKSSORE. JOANNE DE CAPISTRANO

et ^^.^^^._ ^pj^.^p^ Varadiensi,

V.

II.

potitus est. Misit demde, pulsata, paulo tardius oppugnandas ca^teras arce8, V<^r^t^^^J

qnibusdam

ad

ded.t.onem tnm ducatum iHum m brevi etsi relatione tara Quajres profeoto grande tamen revera vu parva videri possit,
a<=<='P^^^:
,

baronibus diffnioribus regni

^'

Quomam tamen
oussaPon-

=j<,opm Vararfiensem. 9" '^.^^^^^^^^interepistol^communis sub-

nus ex ea suscepimus
lius

patri*

status ducalis in Rascia, argent. copiosa minerarum auri et

IIsc erat arx cap roDU hsc certe patria nutr.x et Irucuu solo fertil.s,

1^^^^
J'

apparet. censemus hanc qualemenltgentiam causx chrislianx non

ociss
;

q"^" ""^
pra.c.puum

xime

ferax.

Noverat hostis

ipse

iUum

contrar.um o noverat et sua; impugnation.s cog,.itum mox prscedere cem. quem callide
' ,

durautis

defensionis nostra

nervum

^ ' _-. 1, :.tnv rnfil!S_ T)nOIs ig.tur easus^P et cassare properaverit. rum cumulo oppositus qu.d q'^."'' eiuem ex.gat, S V pectore comraiserationis et parelinquimus, quie rel.g.os. g.stimandum flect.coep.t ad cordis sui judicio prius

""^f^

f^^^^P^^^^^^_ ^^^m Hungari mpra Nocaptam tradidisse ^^^^^^^^^ appellarunl 7._ au e< argenti fodinas, quas domino Turc.v aH y_ ^^^_^,, oeutum et vigmti ferunt suo annuatim, ut reddebant. Dein Pontifici millia ducatorum Capistranus rationem, qua christiam,
,

prsesertim quum Sanc asserat, comitia quam .^.^ ineadem epistola Adjungit (2), civitatem Raprocedere.

J^

evolvit

consuli posset taii periclitanti

nempe Joanse ob.

gubernator nes Hunyades, Hungarise

terni

pietatis

commercia, quam roga". B. V. 280 In hoo dumtaxatuno

filiali

soll.c.tud.-

...

nem cum

ut .n confidentia i.dmoneutes,

opportumtaprosecutione voti sui salutiferi , non neg^^g^J concessi adbuc temporis tem concesM adhuc tempons ^^^^'^^J' latius hoste siraiiem nec opinetnr, fortificato
prffisenti

positurura in lulitsuissumptibus et expensis millia equitum, suo armis et exercitu decem arbitrioelectorum.LarfiS^ausgMogMe rex Hunequitum gari^ pro reliquo regno viginti i?asc2^.quaravis valde damni-

millia^espotus
tifice viginti

rara

exsurgendi redituqui est apud nos modo, nara sicut nemo

^^^x\x&decemmilliapromittehant,DetnaPon' .^^.^ equitum, a rege miilia equilum, arege Arago-

commoditatem

num

Europam
ita

judicet adhuc liberari posse non nerao futurus est, qui judipost pauUilum

cet

Nos interim

solita constantia,
,

nobis erit possibile

,

quantum parabimus vires omnes

,

decem pariter quihus dux Burgundiae millia petebantur; miilia partim conjungere cogitahat viginti omnibus comequitum , partim peditum. Sic
et

civitatibus ItaliiB

putatis, ait Capistranus, essent

confidit ipse

dcliberamusque ad conservationem nostram etiam cum damnosa mora S V beneficia inter has expenostra exspectare. Ilabemus idoneum ctationis angnstias confortatorem Capistrano, Orvenerabilem Fr. Joannem de
,

mensestantum non ferre, quod in Europa locus

;

centum millia ; Joannes {Hunyades) intra tres conflictura contra Turcum merit,

ubi rechipse

dinis

Minorum,

partibus qui, peragratis multis

nare'valeat caput ciete. unguem cognoscat potentiam Turcorum. atque medullitus mtelUinfidelium.

maxime quum

ad

inde per bileAlemanniffi. adierat Po)oniam, regressus, in Ausiara ac Moraviara iterato has partes, clarus striam concessit, tandem ad in doctnna, apud ubique in fidei zelo, clarus conditione rerum nostrarum ex-

rorumque rationem ffat cum hujusmodi

hellandi.

j p.nti/?"^
,,,...

prssentia omniura istorum aS'^ Proinde iu asseruit hodie; dominorum et baronum hoc

armatorum sperare quod cum tanto numero

etiara recuperare

nos vero pro Hujus hortationibus neoessariis clarissimus. hujus devotione refisermonibus recreamur, familiam totam ciraur, hujus denique merito hactenus nobis caram, de caetero Ordinis illius nostro, carioremaraplectiraur. Utilisest statui nec minus gerendis rebus spei opportunus quam maxime necessarius hunc sua virtute nos singuli testimonio S. V. favore dignum, digniorem, in eoque et cura eo
,
:

stipendia pro

pr^dictis

Hierosolymara, nec peteret nisi pro equitibus

,

tribus mensibus.

qnod ad pardestinaret T. aliquem Cardinalem

Expediret

equidem

tes istas,

tamquam

pr^sidentera

tali exercitui
.

^el si ^umma cum sufficienti pecuniarum K, H.L-arvideatur T S remhauc committere providenStrigoniensi. quum virtute, dinali
tia et consilio

plurimum

consuUum
Joannes
*,
si

esset.

valeat, bene, ut reor, ipse Obtulit insuper se

uj.aJ

denuntiamus

ejus prototam illam familiam, quoad omnem commendaraus. profectum B. V. devotissime regni HunEpisiola: suhscripserunt primarii optimates, eieterique prslati garix episcopi et etbarones regni Uungariae, primum Jaurini,

omnino

bellatores sint,

non pneri,
per.e-

experti, ad sedviri strenui et in armis et idonei, per annum Quendum Christi hostes perseesset, cum taU exercitu

annos,iu opus

verare. necalia

fOilMintiw
iiii

tio-

nunc Budse congregati. 281 Episcoporum subscripta nomina sunt,

Dionysii, Cardinalis archiepiscopi Strigoniensis, Raphaelis, Colocensis archiepiscopi,

"uud excercitum etiam ipsiu. ret quod talem TaU igUur modo cJ/sUpendiis communiret.
per

conHdens stipendia requirere, ipsius Turc*. conquir de bonis et dominiis iur

Ladislad, Agriensis, et Joannis Varadiensis episcoporiim, Quee causa fuerit, ut inier tot Hungainx episcopos, quatuor solum ad Ponnon faciie tificem epistolx suhscribserint devinaverit quispiam. Attamen S. Capistranus
,

^^'l^^ serenissimum regera Aragonum t ma et ipsum Joannem Pe^J.terram. certando,

et

clepoidit spes esse posset, et recuperandi debitum pnucipibus acquirendi dominium possidendi divitias mchnstianis, nec nou et dilatatione sancts catuo-

fidelmm cum ampla

licffi

inlittetns,

uno ante mense datis, aiiquid cau5 aperii, cur forsan segniores aliqui in
conveniendo fuerint. Non sine, inquit (1), invidia fuit etmurmure, quod in coetu tautorum dominorum aliquibus minoribus ex parte T. S,
praesenlatffi sint Utterffi, et potissimis fere ejus-

fidei

gloriam ei orthodoxie ad ffiternam

T. S.

immortalem

nominis laudem

et

memo.

Sanctuseji riam sempiternam. ^'pu^oiam dedit lAa-J nppido regni Hungariae, xxi Juni Jaurino, quo scrteoc adeoque Budensis conventus
;

mensis pserunt Hungarix magnates, unius

(1)

Wadding. Ann. tom. XII,

pug. 2K2.

(2) ll.id.

pag 253.

spatio

DIE VIGESIMA.

TERTU
operi

OCTOBRIS.
per

859

hinc spatio et Jaurini et Budee sedit ; aique [supra num. rationem hahemus, cur dixerint primum Jaurini nunc Budae congregati.
280),

evangelico

Valachiam prsefecit

j*''^^*".

S. Capistranns

Joannem de Gezih guardia^

num Thuissinensem,

XXV.
per

Labores S. Capistrani

Hungariam
;

et

finitiraas

provincias

conscriptio militum

pro bello sacro.

Prwdicat SanctuM

Temet-

waru

-xnter medias tamen curas provocandi reges i: populosad bellum sacrum, non negligelet anibat S. Capistranus ministerium verbi et Quum enim belli initi-um in marum saluiem.

annum sequentem prorogatum

fuisset, ipse

Hungariam, prxsertim qua parle

fines

Tur-

ut cicos confingebat percurrere caepii, tum apud multos labefaciaidm fidem caihoiicam restituerei, tum ut corrigeret depravaios populi mores. Soiutocostu Budensi, Temesvarium et Lippam, adjacentem Marusio flumini, abiii.

in TransiivaniaFr.Michaelem Siculum; serioque egii ium cum episcopo Thransiivaniee ei cumWaradini domino, utJobagionum {genus erat silvesirium hominum, quodper Bosniam, Croatiam finitimasque provincias diffundebatur) conversionem curarent. Quod vero omnium maximi erat momenti, perfecit virsancius, quando Vaiachorum pseudoepiscopum, nomine Joannem de Capha, vulgo Wladicam dictum, summse apud populares suos auctoriiatis ad Ecciesiam reduxii. Eienim a Joanne Hunyade captus, custodiee S. Capistrani commissus fuit, qui eum, diiigenter examinatum et in fide instrucium, Romam misit, absolvendum etprisiino honori resiiiuendum (5). 285 Joannes nempe Hunyades, liiteris daiis in festo S. Dorothce seu die iv Februarii 1456 Castellanis Castrorum Soiymus, Hunyad et
,

'XXZ
,.fj^cii;

Deura et eorum vices gereniibus, jusserat (6), w^omnes presbyteros Valachorura, per Wladicam ordinatos, et in terris suis exsistentes,
comperta prius legitima comprobutioiie et veritate, quod per dictum Wladicam in presbyteros ordinati sint, et ante hoc presbyteri non fuerunt, qui ad praedicutionera et salubrem
adraonitionem
relij^iosi

Est Temesvarium sedes episcopalis dicecesis Csanadinx, eoque circa medium Sepiembrem appulsus videtur Sanctus. Ardebant Lippenses cives audire S. Capistranum
pr^edicantem, eaque illecebra eum inescare studueruni, qua optime sciebant eum esse alliciendum; nempe muliiplices fuiuras conversiones fidei et morum, si illuc conferret Matihasi sese. liaque feria v anie festum S.
Aposioli, seu die

^,

fratris

Michaelis Zekel

fidem suscipere nolueript, de bonis suis expellant etejiciant, tales presbyteros in praesentiam pvopria dicti fratris Michiielis adducere faciiint
in persona.

xvui Septembris 1455 sedirigunt e/sisioto (1) Reverendisqueniem simo in Christo patri D. Joanni de Capistrano,
:

Aiiquot sciticei ante diebus ipse Wiadica, jussu Joannis Hunyadis, captus fuerat, uti habemus ex ejus epistola, ad 5.Ca-

domino et patri lionorando, Orationes. iii Domino debitas pro vcstra salute et vita. Reverendissime in Christo pater et domine noster
honoraiide. Quia his diebus certissime audivimus, ut venerabilis V. P, ad oppidum Themesvar pergere, et nos, quasi exsules, a praedica-

pistranum daia ex Themeswar fesio S. Antonii seu die xvii Januarii ejusdem anni. Die Wladica est inquit (7), hesterna ille perfidus
adductus captua in hunc locum, libenter vero misissem, ipsiim post vestram paternitatem etiam ig-noramus, :id sed equi sui erant fessi, et

quem locum ipsum ad

tamen tione ipsius V. P. relinquere pretendat V. P. Isetanter anirao exsultanti nosadventum expectavimus, tamquam patris nostri honorandissimi; possumusque notificare eidem V. P.,
;

V. P. mittere debearaus. V. P. dilig-enter, quatenus mox, Ideo petimus ad visis prffiseutibus, veiitis nobis rescribere,

quem locum ipsum mittamus ad vos,

quia. prout

quomodo

in raedio nostri multipagani, schismatici et increduli exsistunt, qnos ipsa V. P. potest ad fidem convertere; licet nos univernon saliter personali praesentia ad V. P. ire

nos assecuravimus V, P.,peramplius ipsum in Quod isto regno permanere nou permittemus.
indicavero Anionius, cujus festivitas supra xvii Januarii cultus et non tur, sii Eremita, quoPaiavinus Ordinis Minorum, xiii Junii celebrandus, liquet et epistola sequentannis U7i yade dominu-o tidata abeodem Joanne Martyris{6), proximo post festum S. Vincentii qua Ambetusio Caseu XXIV Januarii 1456, merario suo, prxcipii, ui Wladicam capium custodiat juxta instructionem fratris Bartho-

non omittiraus {distat nempe Lippa quinque milliaribus germanicis noIV>ne5ua/'io) sed tameu ipsos inoredulos C biscum ducere non possiimus, quos nos ad fipostpendimus, et
:

ire

dem

christianitatis

converti

optaremus,

et

ei

Lippi,;

sermonera ejusdem V. mus. 28i Ei vero suos effectus sortitum fuisse

sancti viri adventum,
iestatur

P. audire desiderare-

lomaei.

2S6

Adductum Wladicam Fr.

Bartholo-

Waddingus

messemmier dicens (2), ingentem collegisse schismaiicos, quostam Temeswarii Valachos

mxus brevi tradidisse videtur S. Capistrano Ecclesise qui eumdem in fide instruxii et
adjunxit, ut habet epistola ad Cardinaiem Firmanum data Buda, xv Aprilis, u:>e>,quam
hic subjicimus
in uecessitJitibus
(i)
:

quam Lippce est in propinquis oppidis ad veram fidem reduxit prseseriim quum, aucto:

Ea mea semper

flducia, ut

provinciam ablegaset pseudoset gentis archidiaconum Petrum qui neque bapiismum neque presbyteros, dogmaia Ecclesiie Romanseadmitientes, hanc imprimis geniem impie seducebant. Aiiraooit Waiwodam ad caihoii.:am fidem Petrum Moidavise (3) cujus dein opera
ritaie regiafultus, exira
,

ad V. K. D. confujriam. Vrm-

fMCio. sentium latorem idoirco commcridatum opera g-ratiam a S. D. ut V. R. D. ope et princeps schisN. obtineat. Nam quura esset luet hajresiarcha inter Valachos maticornra

seu ducem

schismain
*

ista provincia

Utauiem
(1)

vera fides efficacius

oppressum futi (4). prmhcareiur,

Ibid
I

foverentur ^chispartibus mata et errores plurimi in infimis disponente Domino, illumiregui Uunfjariffi, ad me ductus, sponte abjuravit
fideles,

sub

umbra

illius

natus

est,

et

Wadding. Ann. lom. XII. pag- 2(J0 " (2) lb.d.pag.ol5 (3)lL.I.c. - l4)ll.id.pBg.3lb.-|5)

c ei

_
seq

(fi)

Ibid. p>g, 51G.

(7) Ibid.

1.

c.

c. (8) Ibid. 1.

t9i

Ibid. l.c.

oiDDes

360

DE

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTRANO

submitteDS se obeEcclesi^ etquon:

omDes
J.

errores et schismata,

V.

ren fJsacrosanct^Roman^ dlm rgerebatprocpiseopo.

sed neque cogno-

:f

consecrabat Valachos suo ea confirma^us. quum exaramarem eum modo Effo l!o. Ego autem, omnibus ^a-araent.sEccles.

l^iLci^

sedisapostolicffi veritatem,

neque

cundis innuraeros pxcitatum fructum allaturum et crucem sncram suscipiendam et aniturum ad

c^terum hisce seintelligenduni. Promittit Raphael archiepiscopiis, raullitteris

Igo tem^re

in

et pertinentibus et aTticulis fidei

ad sa utem er-

lucis. quum januis veritatis et ^^^, es.e_cognos<.ere^^^^-;^\^.f ^^^ cum oranibus suis ^^ et baptizatus est ad

deviare comper.. Apertis autem are et penitus

mosepergendum contra fidei christianas adverBujus epistolse subscriptio utilis sarios ^^"^_ cognoscendum episcopum, T^ZnoZn ignorLt Maihias Bel in suo ^TsL^oonio Colocensi et Vacciensi. Etenim
.

--

Wf^^^^^^^^^

Colocensihus, divinando
et tenuisse,

Z^^rum

de Rozgon post annum 1435

ptori.Quodcuravifieri.

^utelarasecundumforraamiuris.Quamobrera
sanct^ Sed.s apostonecesse est, ut auctoritate re V.R.D. .d dignitates. Ea de lica restituatur Jcsus larfacio quara Christus

annum 1464 (o) pontificium fuerit, usquead opportune Raphael hiatum hunc suo verum
:

,^M,rf.a, occupasse.

nisiv^er-

commissura
gissimo
fidei

ffivo tueri

quamV

successit

Wladica, cum auctoritate Ropopuama redux, ad conversionem suorum miUxa allahoravit,etaddecem riummultum aposiohcse hominum suh ohedieniiam sedis dein processerunt, ut presredacta sunt. Eo
:

catholics et R. D. unice

dignetur, ad conservat.onem pauperculffi familiffi nostr^,

episcopis episcopaiu complet. Similiter in laudaius scriptor lacunam haVacciensihus quia nempe nomina het ah anno 1435 ad 1458 non e diplomatibus ernta episcoporum
;
,

commendo. Remewvoto

nam

Quas igiiur ex Waddingo aliuliannum usque mus, epistola> monstrant, ad Vacciensem sedem occu1456 Raphaelem
sunt
(6).

paSSe.

^^SVidetur autem

S. Cnpistranum

rt

j
,

licet

rumdem adnf
,,^,, ,,^^,^_
j,-

omnium
:

voiis expeiitum,

non potuisse

flagi-

Romani et hyteros ritus Ve. ^ sihi mitti postulaverint {\). S Qm^ir^^o paulatim tnrumfelix ille animorum status Legimus enim in Htsioria
tepuissevidetur.
Societatis nostra>

Minores ahquota

staiim tanti episcopo et populo

morem

ge-

anno IQUpatres nostros collegio excurin Valachiame Camenecensi miserabilem Valachorum inrisse, et reperisse Adeo verum est, scitiara, maxime sacerdotum.
(2),

nam Franciscus de Oddis, episcopus rere Julium voAssisiensis [1], [quem perperam qui tunc temporis Cardmah cat Amandus (8) ) a latere Sancti Angeh, legato pro hello sacro mense, nempe assistehat, integro fere posi
die XIV Junii, scrihens, dieit

ex suhurhio Peirovaradtm
(9)
:

Credo V. P. jara

scire,

Re-

rogatua ob
aepo CoUtcen-

plantatam a sanctissimis viris fidem, Deus ipsetnnuo rigandam, ei orandum, ut dignetur. crementum dare propmquo 287 Porro ut excuhias magis ex ageret christiani nominis hosiem adversus S Capistranus, enixe ejus adventum efflagt-

conti-

verendissimum D.

Legatum me huc
tihi

raississe,

etmissionis causam

manifestam

esse, et

proinde nihil circa haec meD archiepiscopusColocensis instantissime et nuntios, ut persuaderem egit per litteras

immorandum

censeo.

cum V P quatenus omninoiUuc

votis satisfaciat;
illuc comitabor.

se transferret.

Ego

et Vaccie^isis, iabat archiepiscopus Colocensis Herczegh de Zekckio. Etenim Colo-

optimi pr^lati humiliter rogo, ut tanti viri et V. P. et si opus fuerit. cgo

Raphael

censi dioecesi e

proximo imminehai Turca

Adhsecquaeso,

quampnmum
coramenbonura
beneplacita,

vir quapropter cupiehat archiepiscopus, ut certissimum praesidium, sancius, tamquam

adesset, SsBpe, inquit
(:J),

rescribe

Me

tuis orationibus ex corde

do

paratus

continue ad vestra

suppliciter rogavi-

mus, utP. V. vellet hanc nostram Ecclesiam Bacchiensem visitare, ubi raultura animarum fructum colligere posset, et de propinquo invigilare, ne repente Turcae invadant

christianae quem Deus ad commune reip. Petrovaradiconservare dignetur. Ex suburbio episcopus Assisii. filius, ni XIV Junii, R. V. P. Jumt,idem post diehus, scihcei xix Aliquot

jr

has terras

christianorum.

His octo diebus sitibundi praecommoti stolamur adventum V. P. et hac spe nuraero conpopuli circumvicini huc in tanto annonae volarunt, ut jam desint victualia, et ob
caritatem possit rationabiliter timeri, ne fame multi pereant. Oramus itaque instautissime, ne

plehano suhurhn episcopus insiat, ut paiente descendere ad tres cwtBetrovaradini, velit dominto tatesetrehquasvillas, qua> sunt suh

ahhati^ S. Mari^ ^'^^'^'f''''VriZl vicc verbum Dei (10). H^c eis vel una tantum valle Unta appelahhaiia, etiamB.M. V.in PetrovaradtDanuhio adjacet, prope
lata

amplius
affectu

differe velit

petimus
fer.

et

gratiam hanc, quam toto avide exspectamus. Datura

num

ecclesiastica ut monstrat mappa Spruneriano Ctrca Hungari^ in Atlante

regm

in Apathy

u w

in die festo S. Crucis.

Festum

Ztl

qui anno 1450,

est In.entionis S. Crucis, dies >u Maji. ;v.^/,r o,v,v./iM _ i^rLfi uti liiiera dominicaliC signato,
.

iaemiempu!>, v.-.'^^^-^ ideltempus, videlicet ne,n Domini. ^

fSihfnxifinsts. Siklosiensis,

*!"/' m dicecest quam civitaiem, in (^^ Quam ctvttatem, ^^^S",

Waddingus perperam
bt-

j Mnni<itraius /^-,-f ^
,

i~-

Casierum in feriam secundam incidebat iieraio Sancii viri quum laudaius episcopus adventum urgeat propter easdem raiiones,
atque haec episiola scripta
sit

S. Capistranum, ut klas vocai (H), invitai quamproxiapudpopulares suos, periculo

Quinquecclesiensi,

ex Baccliia die
(4),

Sabbati, vesperis Pentecostes

id est

xv

mos,seminareverhumDeidignetur. 289yerum hisce

_^

^^^^^^

Maji, satis manifestum est, festum S. Crucis de 'e^usdem Jentione, die lu Ma^i occurrenie, non vero de Exaliatione, qu^ xiv Sepiembris, isto anno feria tertia occurrit, esse
lom. XII, pBR 317 -(2) HiM. soc Jesu. Parl. V. lom. 11. \\a^. 4*7. i5) Wadd. Aiin. lom. XII. pag, t5)Bel.Noln. Hung. tom. 111, li)Ibid pg. 35t). 3i9. pag. 853. (6) lUid. i'g. 1 IS.-t?) Iial. sacr. lom. i, col. 42.

^^^^{^ZT.'oZ^^^^^ potentissxmxs, vtx ^''i^'''''''/' P.^^l^^^^^^^^

^"

'"""^"

---'

Cardinalislegatus, dteu eum dedxt Ittteras, quthus '^^-^J'^^^^^ DominusV.r. vocahatur (12): Etsi sanct.ssimus

m ^^^^~
(9)

/^

(l)Waddmg Ann.

(SlCapislr.triumpl.

XII,

pag^SO.

331.

Ur Hcrmann.

pag HIH.
Ib.d
l.

pag.

M9.

- (12)

- (11) Ami. lom.

Ibid. 1. c.

W mld.nK.

Ann. tnn

\M.

p-:-

scripserit

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

scripserit, ne

361
AUCTOIt
J.

ab HungariEe partibus

durante

jus

magno hoc
esse
,

christianitatis periculo, discederet,

ego quidem credo,

ut
illuc

sujb sanctitatis intentiouem

versetur circumspectio vestra,

ardens pro fide Catholica desiderium jam pridem noveram. Ea me siquidem fidf^s et devotio compellebat ut audens et libens unico in terris Christo meo semper occurren,

V. H.

ubi majora detrimenta hosti et potiora compendia fidei possitis couferre. Pro certo novi, quod utile satis et proficuum erit, si V. P. velit Vieunam ad imperatorem proficisci, quia
celerius et
in majori numero mittet suura exercitum Germanorum. Eg-o vellem, si fieri

tia

intiraarem. Feceram sedulus et post quinque litteras quum exspectata consolatione privatum ac vel minima me indignum
;
,

responsione

conspicerem satis me quidam mceror afllciebat. Ecce moBrenti et laboranti mihi in metus * christianorum, a Turcis sex
,

metas?

posset, te habere iu pluribus locis, quia novi,

quautum valeas quautum fructum

et

possis

apud

onmes,

et

milliaria diatanti, traditum est prima Decembris a sanctissimo meo breve, datum xx Julii,

ubique facere. Dig^netur, obsecro, me quamprimum mouere, an possit ad imperatorem ire , et quantum crevit numerus cruce signatorum. Omnipotens Deus V. P. conservare dignetur ad opus sanctum euangelistae, in quod vos segregavit. Mitto V. P. copiam Utlerarum Scanderbeck, ex quibus percipiet, quibus copiis et machinis se praeparet ad resisteudum Turcico fuV. P.
possit
rori.

quod
sine

me summo
laetitia.

et

ineffabili
,

dio et
T.

Praecipisti

complevit gauPater Sancte ue

,

B. speciali

mandato ab Ilungariae

regno et ab infideliura circumvicinis partibus me abseutarem. Dantur mihi interea a R. D. Logato litterse, vocantes ad praesentiara suam Budaj pareo a remotis per friffora, nives,
;

glacies et ventos festinans

suae R. D.

Vale, ex

Buda

ii

Junii.

Verum

consilio

ctatum,

et

Budaraque ante adventum appuli. Praestolor exspedemura una cum serenissimo rege
,

B repetendiViennam

intercessit

Joannes Hunia-

sexto Februarii reverenter suspexi.

des, et statutum fuit, ut S. Capistranus

Hun-

gariam non desereret.Scrihit enirn Cardinaiis legatus ad Huniadeni (1) Quantum ad venerabilem patrem Joauuem de Capistrano attiuet, nos decrevimus eum rogare, ut iret ad imperatorem, apud quem nunc sunt duo Austrite
:

Hic vero E quanta de benignitate, pietate ac sanctitate T. B. necnon de ardenti desiderio sancto
,

siquidem intentinne mecum retulerit, alias enodabo. Dantur mihi postea a tua clementissima Beatudine duo brevia,
voto, ac divina

uuuni

VI Februarii, x

Novembris datum

alte-

duces
fidei.

et

alii

proceres, et sperabamus, quod

rum
bea
ta
,

XXII Februarii datura

cum
per

bulla plumpraedecessores

eos induceret ad multa faciendum pro negotio

concessiones

mihi

Sed quia vestraE illustri dominationi videtur contrarium expedire, scribimus eidem
patri
,

T. S. indultas confirmante et robante.

Quan-

hisce

rebus sim
in

corapletus

jucunditate,
T.
S. credi-

ut

consiliura

secundum vestrum desiderium et faciat. Nos judicavimus quod uou

,
,

tum ob ardentem tum caritatem

,

populum

tura ob siagularem

in

me

erat adeo necessaria illius praesentia in parbus iuferioribus Hungariae, credentes quod ibidem Huugari facile posseut ad bellum vel

indiguum, servum suum inutilem , sed fidequa me tam lera ineffabilera dilectionem
, ,

pie et paterne alloqueris, P. B.

tum ob conconservatio-

auctoritate vestra, vel proprio

incommodo

et

firmatas gratias,

tum deniqne ob
S.

Turcarum timore

excitari

et

propterea non

nem

pauperculje familije

Fnncisci, nequeo

curabaraus, <iuod ibidem laboraret; majorem ab eo sperantes fructum apud imperatorem.

S^d nunc vestrae dispositioni condescendimus, eum vestro judicio committiraus. Quia igitur nos pridie ad dictum patrem litteras dedimus per pecularem cursorem quem ad hoe solum conduximus, et hodie uobis epistolam restituit, quia eum illuc non invenit, dignetur vestra illustris dom. ei litteras iuet
,

P. B., nequeo, inquara, fari. Et haic me sola cura mordet, hjec angit sollicitudo, quod his tantis pro rebus unde referam gratiarum actiones non babeo, nec sola cogitatione concipere qualescumque tamen possum, ingeutes valeo refero et immortales. 291 Laborat indefesse E. D. Legatus et
:

fnltut eliiim
iiimiato

mirum
Eg-o

iu

inodum
,

pro

religione christiana.
,

Pon-

autem

etsi

prius Jaborabam

eo nunc

C clusas
parte,

mittcre, et uos,

quantum

est ex nostra
assistat.

faciemus,

ut ibique vobis

Ex

_'U| '.Oi.tilio II.-

lerccttil Jif,-,
1(1

Ihntindf.

Buda, XV Juni, ea ipsa hora, qua vestras recepimus. 290 Dum inierim omnia ad bellum spectabant, et Jouunes noster militem crucis impositione conscribebat ipse Joannes epistotam
,

quo certior a tua sum de re jam coepta et causa nulhiteuus postpouenda. Aoceperuut quam plures et prtelati et baroues rfignum viviflcae
ardentius

operabor,

factus Sauctitate

crucis,

plures siguamus.

de iuferioribus mnr.itudo, et in dies Ego omni devotioue adjecta

dedit ad Catixtum III^ qua missionis HungaPerabunde his prsericse rationem reddit (2) teritis diebus mihi declaravit K. D. S. Angeli
:

crucem, a T. S. benedictam per manus R. D. Legati suscepi, suseeptaraque usque ad effusiouem sanguinis, etsi centies per diem opus
fuerit, servabo.

Ex Buda xxiv

Martii

1J56.

dignissimus Cardiualis, a sede apostolica Legatus, quanta dilectione et affectu tua beatitudo, Pater Saucte, in die tuae per Spiritum Sanctum assumptionis, illo prsesente et audiente, quatenus commiserat, ut ad gaudium mihi scriberetur quod et per fratres meos iilo tempore
;

iubra, postea, uC mrise inier nationes distinyuerentur diversi coloris['6). Quiaigitur ab ipso Pontifice misCV-wa; bettisacri initio erat
,

mihi signiticatum fuerat. Exultavit inde spiilesideritus meus, quum Christum D(tmiui
,

ratum cunctis gcntibus, assumptum

intellexi,

crucem suscepit S. Capistranus et bellura sacrum potenter promovit, plerumque depingitur, Sanctus tum crucem in pectore gerens, tum veccillum, C7^ce insignitum gestans nempe quia, vexilto praeeunte, Sanctus ubique cum crucesignatis in pugna adversus Turcas,
sarn
,

eum
(l)

praecipue nostra setate necessarium, cuWa(l'ling. Anii. lom. XII.

(laR.

ut narratJoannesTagliacotius,infra ciiandus

(oJtfiEncjcIop. Culhol.lom.

351 -(2) Ibid. pag.oSa. XVlll. i)ici. ilos Croisades,

v. C''.

num.

DE

S.

JOANNE DE CAPISTEANO CONrESSOEE.

Porro Eusehius

um iU.appamit.
J. V.

Scribit

ZZale.crucern.aPontificea^3o^n.ernrn.s. Legato in dextero humero et a Cardinali

sZ

aLamfmsse coloris
TtAmandus

coccinei WPorrotraHermann (2), cont.g^sse har^

:

i Quadragesisuceptioncn crucis Domimca 1456 ac demceps m seu die xiv Februarii Sanctus, ,.hin,ip hpllum sacrum promulgavit humeris ritu solemni.

de Turcis victoria XXVI. Plena ad Nanderalbam seu Belgradum precibus et opera S.Joannis Capistrani refertur.
cairKui Calixtiii
,.,^.

tucernaTpeter,tium
nrris

^uamvis

mulla magnaque pro defenstor^

III ;;/

monens assistTret. quandocumZZavlrlqZutsibi TJZsHvocatus. Quo autem tempore S. Ca-

ZtTuTindutus,

afPgebat

^L.n.quos

{Jpopuli christianiadjutores assumpserant.

operis
i^ter se

moUrenturRomamPon-

,.,*,

.;-;..

IZrZladopus belli sacri parandi

^cwnbZtLudovicus
Z7r7lchaAquilejensis
(3).

totus inet

prznctpes plet^rpescebant tamen sa^culares num. 2.54. d^ccirr^us, et. ut jam supra rique.

Scarampi. Cardinalis
a Calixto

Papa ZTZtusfulatclassi.inTurcasmittend^e:
.vi Aprilis l[t7er7siatur ex Urbe datis Sanctum, ut, qandoqmdem 1456 4) Lrtai^ur pars navium in Tyberim deduiam muy jam maana .'' ,__ ^^^,^^ ^ ^^ Mediin hostem per mare Medicta

fovebant dxssensrones.InteChr^st.am. ^, Mahumetes II. infensnsvmus tntemorem Gr^czs demct^s t^t^s hostis bellumque xn constttmt aggredv

maximas
.

Europam Hungariam

quamprimum

autem humapugnanttum vimbus, con^o modulo utrinque ^i^^natum de re christiana videbatur verum
Iranstulit.Ltbratts
:

terraneum dirigenda et cit omni diligemia

et reg-es

sit,

sicut hactenus studio curet prmcipes

fe-

uecessarium et meritonum hoc ut, depobellum excitare, eosque exhortnri;

ad
sitis odiis

animo non quam omnia humana subsidia, quantum in ^ belli robur

ipso erat,comparasset,prcecipuum qu3erendum edixit. Quaproin Dei adjutorio die SS, kal, Jidias 1456, seu ipsa festa pter III dedit ad Petri et Pauii bullam

cecidit Calixtus Pontifex, et post-

et dissensionibus

contra

commu-

hostem accingantur; uera Christiani nominis debito cum expeditione ita ut in tempore
^uj
tt ipte

Apostolorum
ecclesiasticas

personas

ubilibet
(6),

0-

tnnio

(id liel-

maritima siut parati. Calixtus III Ixtteris 292 Eadem fere scribit ejusdem anni, classemque, jamIV Maji
.

christianum constitutas

in qua

lum parabol

datis

nendos docet. ut vitia, flagelli dent et ad orationem confugiant

,

orbem fideles mocausas, emenper

:

jam
tiat

maritimx expeditioni paratam, annundilecti fiUi Continuo, inquit (5), testimonio

Cardiuahs, nostn Joannis, S. Angeli diacoui intelleximus, quanta et apostolicffi Sedis Le^ati,
dilife-entia

ac imprtcelebrantesspecialem mis,utsacerdotes omnes paganorum, collectam recitentpro coniritione populus cujuscumque sexus et omnis
et dcin ut

incumbas non

solum ad
sibi

solerter

hujusgeneris orationum et iudulgeutiarum esse possit, praecipit et mandat, modi particeps

ut in siiis-uUs ecclesiis
et

juvaudum
sed cffitera

muuns
hoc

legatiouis
,

injunctse,

quarumcumque

civita-

perficienda

quae conducere

ad

sanctum

opus

fidei

existimas.

Quod

persuadebamus, certo, etsi ita esse nobis zelus nostram in te tamen hujusmodi tuus et cui. dilectionem adauxit; et quamvis tibi
sit debita, que christiano haec communis cura devotioni tua gratias agimus, nihilomiuus

locorum, inter nonas et vespetum, terrarum ante pulsationem vesperarum seu ras/videlicet medis hopropinquiE saltem per intervallum
ei
ra-

campana singuUs diebus tribus vicibus una audiantur, pulsenvel plures sonorose, ut bene Angelica Salutatione de tur, qucmadmodum pro hinc factum est, pulsari consuevit. Atque
sero

teque hortamur,
eine

ut,

quemadmodum

coepisti,

Dei

viriliter

intermissione prosequaris, adjuvans. Habes

causam hanc autem duces

uthuicputsationinomen campanx Turcicse, prsescripsit Turkenklok adh^serii. Insuper primis domimcis cujusut singulis
Pontifex, solemnes que mensis,supplicaiiones
et

tuorum legatos istic nostros, qui fervori tuo phirimum fidunt, et quibus adnitentibus sperandum est, cum gratia Dei, per

laborum

cum ctero
,,,n,m
j.r*-

populo instituerentur. 294 Plus profuere fusse ad

Deum

preces,

^^,io/-e,,,,,., .cioru,,

vos simul fructus salutares esse consecuturos. Itaque instate pro viribus et certate certamen hoc bonum, quod vobis Deus proposuit, ut

quam armaoperose,inhostemparata;eiemm

demum covonam

glorisB

mereamini accipere.

Et quia novit devotio tua, quanti existimandum sit robur Hungaricum, et quale esse consueverit
dilecte

Quotquot de mctoria scripserunt , immanisstmus. instar habuerunt, quod hostis suorum nutriumphis superbus, miHtumque manu stupenda pra>potens, levi

miracuLi

mero

strage devictus

hujusmodi casibus, ideo cura, ut opera, exhortatiouibusque tuis prsestetur Christianitati obsequium hoc benein
fili,

placitum, quo certe nuUum esse tibi gloriog.ius aut majoris apud Deura meriti poterit, Nos autem in praeparanda classe vigiU cura intendimus, quam absque crastinatione indubie in mari poni jussimus et ponemus.
Roraifi,
ris IV

Ui porro deviiemus earumdum rerum frequentiorem repetitionem, seligimus, quointer auctores tres prsecipue est,nempeAntomum rum narratio explicaiior ipse Bonfinium,qui initio ssecuii xvi florens,et 1427 17), quee gesla sunt vidit,utpote natus anno
sii.

et

arte

et

Datum
ii.

apud

S.

Petrum, sub annulo piscato-

Maji 1456, pontificatus nostri anno

a testibus ocuiatis 'frequentissimis Huic subjungimus Joannem Tagtiacotium, ei pugOrdinis Minorum, qui Sancto adstitit Non minoris nanii ei brevi post morienti. Fara, esi narratio Nicolai de
aucioritatis

dtdicit.

qui

et

ipse socius S. Capistrani fuii

q^o-

niam tamen Viiam Sancti edimus ,pecuitarem ommiii^ejus de victoria reiationem consuito
spectat, mus. Quantum ad JEneam Syivium repemuitipiiciter jam a nohis laudatum
,

|iag.

Chron. Scrnf. lom. V, i>ng. 129 - (2) Caj>islr. Uiump. 527. (3) De rubeis. Monum. Aquileg. col. lOHi. {i) Wadding. Ahd. lom. XII, pog. 323. - (5) Ibid. pag. 534.
(I)

((il

Apud Uaynaldi.
univ.

Conliinial. Baron. ad an. 1456, %

XIX-

^7) Bioyr.

v Boii/ini.
ri^nus

DIE VIGESIMA
rimus compendiose relatam victoriam, guam
ejus iierbis,prout occurrunt in Vita Frederici

TERTU

OCTOBRIS.

363
J

garicarum Decade iu,libro vmmutuamur [%).

Mahumetes, grfficorum imperio nimis elatus, spes multo majores concipit, suas vires emensus, navali bello se Italis inferiorem esse non ignorat, a soUicitanda mentem amovet Italia se terra praepotentem intelligit; IUyricum et Dalmatiam, reguUs obnoxiam et in pagos parvaque oppida difl"usara, quotidianis incursio:

AOCTORC V. H.

ITI imperatoris,abipso conscriptam (1), ante alios referemus. Mahumetes, inquit, congreex Thracia per Tribalos (Bulgaros) in Hungariam properavit centum quinquaginta millia puguatorum in ejus exercitu fuisse, tradunt. Inflatus opinione sui, tang-atis ing-entibus copiis,

toque tumensexercitunon dubitavit, Hungaria

brevi devicta... Italiam terrestri itinere petere. Sed parva urbs conatus ejus retinuit Tauri:

nibus et labefactari et facile capi posse intelligit: despotera*tantum, Ungarumque veretur, quum auro raiUteque utruraque praepoUere
sentiat.

Raaci

num

appellavere majores, Belgradum Galli, Hungarl Nanderalbam, Germani GriechischWeissemburg, ad confluentes Uanubii Savique
sitam.

Quos

si

expugnare contingat, auda-,

cius reliqua adoriri posse retur. Itaque supe-

riorem prius

Mysiam ingressus
,

fodinas art

genti, quae despotis erant, occupare nititur

qMaincompenquu"..."-/
dtoie ^escrxhit

295
gtatuit

Hanc primum oppugnare Mahumetes

,

Novum montem
,

Trepciam

et

Prifren

eju8

propter

opportunitatem
.

transcundi

MneatSytvitu;

fluminis.

Johannes Capistranus

uorum

professor, vitae

Ordinis Misanctimonia clarus, per

oppida argenti metaUorumque feracissima obsidetetexpugnat. Despotesgraviter angitur, quod ejus viribus obstare non potest; et opimi proventus pretiosaque sibi vectigalia intercepta sunt, in munitiora se castella recipit et
,

idem tempus Hungaros in arma publicis sermonibus excitabat, qui ubi appropinquare Turcos accepit, nihil moratus, in
lit,

Albam

se contu-

haud parvam cruce signatorum multitudinem secum adducens. Johaunes quoque Huniades, contracta raptim militia, eo profectus est.

Lcgalus
Ladislaus

Cardinalis * Budse remoratus est, copias

pliores cogens.

Rex

*,

amubi adventum Turcorum

,

certum esse cognovit nec vires sufficientes Hungaris esse, quas tantam vim ferre possent, nihil fidens Hungaris, quorum mobiles animos norat, neque satis tutum manereBudae arbitratus, sub specie venationis Buda egressus, in Austriam rediit. Interea Turcus, apud Albam castra metatus, summis viribus eam partem oppugnare coepit, qua planus aditus fuit, locatisque tormentis aeneis, prioris muri magnam partem disjecit. Vacuum haud parvum spatium intus erat usque ad alterum murum ibi cruce signati diu pugnaverunt, tandemque hostem repulere sed, instante imperatore urgeniterum irruptio facta est iterumque teque repulsi sunt; adeoque cruce signatorum impetus invaluit, ut non contenti defendisse muros, hostem in castra rejecerint. Fugiebant Turci
;
:

Ungarise vicina ut sua cum Ungaris mala communicet, quos propugnatores optimos sfflpius esse noverat. Differentur mox usquequa- E que ruraores , Turcam ad Albam Grfecam quam Belgradum nunc dicunt, in dies castra moturum. Mnximam fortunae successum audaciam addidisse, ni occurratur, cunctapropediem ruitura, neque ullam ab hoste veniam tolerabiConstantilemve conditionem sperari posse nopolitanam cladem oranibus exemplo esse. qui ad protegendas "*'"'"' ^"" 297 Corvinus autem
,

inferions ijnganae oras regia auctoritate constitutus erat,

et in puero rege ac pernicioso Comite *. parum sperare poterat , in tanto tumultu, neque anirao excidit, neque consilio defuit. Iraprimis Capistranum ad hanc obsidionem sibi collegam adsciscit; ut alter hu-

....-,.

x-i*

victoria

fero-

Ciliensi

manis, divinis alter viribus niteretur: consulit, quid potissimum videatur agendura. Ille bono

animo
cruce
Fico

quando non mediocrem esse jubet signatorum exercitum e Gerraania se

,

conflassse fatetur.

Quamvis

haec gens,

Unga-

ex proposito
tractos

extra oppidum longe prochristianos aciem immitterent , quse

,

ut

reditum in urbem prohiberent; exin a fronte et a tergo egressos invaderent. Furentes cruce
, '

ab antiquo sit infesta bello, in communi minime defutamen causa et necessitate turam arbitratur quin et totam se Ungariam, post CPoUtanam captivitatem, in Turcas f
, :

signati, ac victoria exsultantes, in

quod

prseci-

concitasse gioriatur. Interim Corvinum caetera, quae ex usu belli sunt, curare jubet haec se
:

pitarentur discrimen, non advertebant. Vidit

ex muris Capistranus transversam hostium aciem, insidiasque cognoscens, revocare suos coBpit. Quum parumaudiretur, praeceps in pugnam dilabitur, atque inter duos acies tclaque
volantia currens, clamoribus ac signis cruce signatos redire coegit, qui vocem Huniadi nulape Turci latenus audiebant. Fraudati magna rediernnt. Pugnatum est a vesperis in castra parte ceciin vesperas: multi ex utraque

in tempore auxilia daturum pollicetur; demam ad hanc capessendas immortalitatis oc-

casionem incendit.
spectatffi virtutis

Is veteranos oranes et alios

milites cogit, classam mira

:

Danubio parat quando Turcam quoque multa in Ponto * navigia parasse mandasseque, per exploratores acceperat, xit Istrum * propediem subirent et, ubi castra
celeritate in
,

'Euxino

Danubium

usque

Poo^ esse senserint, ibi consisterent. Calixtus petifex, qui Nioolao successerat, imminentis

prsestandere; plurimi ex Turcis, et ii quidem varia sententia est tiores. De csesis hostilpus quidam supra xx milha cecidisse tradiderunt,
alii

uon ignarus, Joannem, S. Angeli Cardinalem, virum sapientia et magnanimitate

riculi

prsBStantem

Qermaniam Pannoniamque
gentes
,

ad

summum

iv millia cesa tradunt.

:

nobis infra verum esse videtur majus tanto exei-citu ea videri clades potuisset;

Quod neque enim in

Hactenus

miserat
taret.

ut

septemtrionalis plagffi
in

quautum

in se foret,

dirum hostem conci-

Interim rumor aff^ertur,

Mahumetem,

daranum
luculeniiut
Bonfiniui,-

abire

Mahumetem

coegit.

auperato Hemo,

per Triballos et Istrum cen-

jEneas. subnecttmus.An296 Luculentior est, quam quam ex Rerum Runtonii Bonfiminarratio,

(i) Kollar. Analccl.

tum et quinquaginta millia hominum ad obar?dendam Albam duoere. In summa rerum omnium trepidatione versatur Ungaria. CorvinuB
rum.HunKar. Dccadcs,
pftg.487. Edit. Francofurt. 1581.

Vindebon. lom.

II,

col.

460.-

(12)

Re-

49

et

Octobris

Tomus X,

iOCTOBB
J.

V. B.

Sl ?
.

comCtfbus

xnilitibusque

rnt Tardinalis

BudiE

substitit, ut

oueratam apud
adeo

;>P;^^^^<,,^^ equitum agmiua utrum. drat-^^^^j; in dextro otegebaut

fus
,

'Z. audUo rsierr un

:f Bud uam
Uquere,

elr tteraT.r-m_^,t?tu.^3e

Cili. co^ curaret. Ladisiaus et

^^"0

,i ut Co^^^^^

Hic Capistranu^s in l.vo pr.sidere.

.p^^^^^^^^^^^

eS vLua;

urs7m;-iata ve^aticne, continuo se receperint:

eirciter triginta

Buda

crucm.um ampie.us ^c

qum

destitutam re; arcem omni pr^.idio

diSm
suo ad

qu diebus

et.am host>

.pre Corvinus

o^ acerrime
et

profanis bostibus maledipugnare, ac exemplo

AUxm obti

Alba obsidetur, quod ''I98 ATurcis interim >n

Danub.o , emis incumbant, Quod ubi factum est, mucominus dimicent.

et,

pugnam Ungaros

incendere, jubere

ut

suffrogante

idibusJunii*accidisseferunt.Urbses
,

XIU

Junii

a Sa UB DHUubio Savus iHabitur^ angalo angulo sita, ubi Danub.o "^^^^^^^ occasu vero Savo Ltemtrioue Danubio ab :CrTr.To;7pr.sidet.locoetarte 'T'^._ ... ^nnti Tir^sidet. loco et arte civitas m amadradices montis

tuis t
vi

utrinque coUigant. Cornavigia catenis _^ toriam navim msiUt, sequuntur

f
^^^^

^n it^ima:
vallo, fossa,

effunditur ; crasso nis utriu^que ripas ob^firmata. a continente

mu

Turcasque saucios Danubium deturbant idem ^^!'J^^ rervens ubique coUuctatio reliqui faciunt.

^^^^^^

dupU"
:

rnflurtiSus

mo.nibusque ""'^f ^..f ^j^^^ a tera exercitum dividit tes in duo castra alte^ *;; er Savum, quibus Baas^us A.a. "te ^'^cra quibus .pse 5ra,ter Danubium . tunc belUca a tormenta casiris luiui.^.c. locat. iocat. In suis castris circum* fronte disponit, locum vallo fossaque c.rcumvaUo dispouit, hostium foret oDnone eruptionibus
'

utrinque' cadunt, et quum cernebatur, multi csede competerent, cruore Dadira se omnes inficiunt. Quum secundi amnis

nubium totum

Turcarum subsidio nostri niterentur, ilU obstanti inclinant , cffiduutque

:

clftssem
fluvio

venit

cedere coacti, fugiendum intercepta navigia , ^c prsEsidia confug-ere. ^^ ^^^^^. ^^ ^^^^^^^ Albse ^^^^ fugataque classe. quum
:

proras avertunt

multa mter undisque de-

'''P'' liuB: reliquam ^^1^^^^'^^'^^^. '!; J complere videbatur. Quum fundit, quffi omuia fere castns urDem a continente contiuuatis efferri infernque pusset obsedisset, ne quid Quum etDanubium classe compleverat.

^^^^.^^^ appropicquasset

eam

reserat,

urbemque

in-

^,j^is, militibus, commeatij^^^.|;^^^ oppidanos ^ eomplet, saucios legrosque

^^^.
^

Savum

expugnatio

civitatis

iusanam

machinarum

^^^
cum

obsessorum

^^^^^^^,3^,^111^ suggerit validissianimos recenti victoria in-

ob itmeris magnitudinem postularet, ac lUa possent, boc bardifficultatem aimcuimic facile trabi non machmas comraento usus est; machinaS

^^^^^^^^ ^^ ^^
1

propugnandam

civitatem,

una
borr^naqueur^,^^j^y.^.
.

Capistrano, viro sanctissimo,

,

omnes

^^^'^^-

barus animus
diffregit.

antequam

iter iuiret,

ut m levia

fru-

300
sis:

per ardua loca veherensta redacta^, facilius superiorem Mystiam ventum tur: mox ubi in Chrysonicum statim e contlato are inest

voto
fuit,

, ..*inm protugaiaecias Mabumetes ad nuntmm nrnflio-atffi clasgravius inquit, nostro tamen Quamvis superomnino potiemur. Quod e classe
,
,

ria.

incendi jussit;

atque

ad

stauravit.
Bet, et

Quas quum urbi propius admovisobfir-

ad expugnandam

urbem

auimum

obstinatissimum mtendit.

munitionibus, quibus opus erat,

Ouum

masset,

adoritur ; quatit moenia. uihil oppidanis otu jam ' uic uwv^i^u^j".'die noctuque urbem acerCorvinusetCapistranusurbemacerindulget. Corvinus et Capistranus

mos oppugnationem
'

retulissent, Amurapaterni sibi amici Albana obsidioue mentliem olim septem in

ses trivisse, ac irrito

.
.

. .ncc^rt L..ontitint plARSPTn. 1 _1 rimedudumob8e8sames3e,seutiunt;classem, seUngaris cruce signatisque completam arcem cundo amne deducunt. ut Albanam mgreaqua terraque obsessam, facto impetu
1

tandem conatu abusse ; an^ e multispaternosmanesprobns atfecit, multis naternos uiuuco y"* ^ _____ Ai^y^ nrhp tlOtlturUm urbe potiturum ^^^^^^^-.^^oi se diem

.__

^^^^.^^^^ ^^^

Asiaticus, Basdeus forte aderat

urbem assiUiaUlUr. mUUlll Ofy^iwf "l"-'' diautur. Quum appropinquavere. - altum lapidibus, quati, arcem, jactis in

duo

sublidi,

regionem, sulphureo"
,

late

fumo

magis assentaretur. poUicetur, quando f fi^minere victoriam veteri arte ac ceperit -^^ ^ ^i "J _.,^;tnm neque prseditum npnue munitioue quaque maxima strenue validius muniri, magisque
^iorioso principi
j ,
.

cali-

ab Ungaris
protegi.

gantem
cantur.
deiiru

perpetuas servare tenebras conspimiseratione

correpti

299

Sociorum

qui

animos mrircarum acerrima obsidione torquebantur, "'". sane concipiunt et ad certamen irrigeutes qui relitantur. Trecenti e Polonis erant , sompta crucis gionis ardentissimae gratia , Germanotesfiera, stipendia faciebant; item qui sacram expeditioingens numerus,

soleaut; quia Gracis oppida eloquu sapienbus non immerito.nonsolum disciplin^ glona suo ti^eque verum etiam turprJterea mult^ dirut^ jure tribuitur 'q^^ta solo mceet jam res, complet^ foss^

quam

nia forent

dum

esse

accensus,

his verbis affirmabat. Mahumetes, omnes arma sumere in sequenti die

proinde

baudquaquam

d.ffiden

rum

nem

ultro

susceperaiit

et

certatim utrique

Torobsessis accurrendum esse censebant. crepitus seneorum ad Segedinum mentorum classe, usque exaudiebantur. Quare instructa seeductis terrestribusque copiis iu aciem
,

iubet;acvelutidecreverat, numquam In tot ordmes constituit, donec Alba potiatur. prffilmm condigerit exercilum, ut perpetuum acies instaurare tinuare, et ita fessas subinde oppidani deficere possit, uti, nulla quiete data,
cogerentur.
neoconA D^c dies, octavo j^ 301 Sacer divo Sixto erat ille propuquo deturbatis dudum idus Augusti
,

cessare

cundo amne descendunt. Mahumetes suam cUissem opponit occiirrere ausus

, ,

his
.

ne

quid

laboranti civitati afferant subsidii.

Col-

gnaculis
obrutis

latis in

Danubio

signis, fluvialis

pugna conse-

ruderibusque completa patentibusque moenibus

,

fossa
,

ei

hostes

ritur. Effertur

immensus utrinque clamor, et crepitantium fragore tormentorum Dauubius

occasu nidani ^

solis
,

et

quum

urbem adoriuntur. Obstant op; completos inuumera multitudme

DIE VIGESIMA. TEETIA OCTOBRIS.

tudine campos ab arce prospectarent, constrataque late mcEnia cernerent, salutem desperare cogebaatur. NuUa major spes et consolatio succurrebat, quam, desperata corpornm salute,
E. Turcis plerique in
altis nonnulli turribus vexilla regis

365

forum signa inferunt,

in

lUCIOIK
J.

V. H.

conantur

quae

adhuc

deponere moenibus integre

vexillo

superfuerant. Subeuntem

cum

Turcam

pulcherrime mori. Joannes cum divi Francisci coUeg-io crucigeros ad salutarem pugnam hortatur, et servatoris nostri crucem amplexatus ac supplex, Dei praesentiam opemque poUiceappetere magis, quam formidare gloriosam mortem visi, ad pugnamque promptissimi, Turcis occurrunt. Unum his oberat, quod animo potius, quam corpore armati erant. Gladiis tantum et lanceis obnitebantur, pauci se
tur.
Illi

memorant, qui ut signa sui regis, ad irritandos in urbem sociorum animos, qui nondum
intro penetrarant, pinnaculo turris imponeret,

turbaret

ad exanimandos Christianos Ungarica deturrim altissimam repente subit hunc Uiigarus illico subsequitur; et antequam
et
,

patria signa deponeret,

fastigio colluctatur
:

hibere non posset,

cum hoste in turris quum alio modo id prose cum Turca, quem ap-

galea et thorace protexerant. Dira nimis et cruenta supra murorum ruinam pugna conse-

prehensarat,
dedit.

ex altissimo vertice praecipitem

summa vi utrinque pugnatur. Hostilis clamor, tympana classicaque coelum sonitu et fragore complebant. Rudera magna ctEde foeritur,

303 Corvinus, in
gio,

summum

periculum addu-

iu& ducatu
CapistriDaet
fJunyadit

ctam urbem conspicatus,

accito Michaele Zila-

dantur

quando illi vi iugredi , rejicere connituntur. Corvinus, ubique laboraretur acisti

,

avunculo suo, et Ladislao, Canisa, item Sebastiauo Rosgonio , CEeterisque fortissimis

proceribus Ungarorum, ab arce ruens in forum,

currens, nunc verbis, nunc

factis

omnibus opem

Turcas inclinat: hi tanto furore congrediuntur, ut multis in platea vicisque csesis, extra moe-

suggerit: timidis et ignavis inclamat corripitque strenuos extoUit , fortissimos quosque commendat et hortatur, ut urbem hanc, chri,

niaextemplo
adjutos
rati,
,

rejecerint. Crucigeri divina se

adauctis

animis

extra

ope moenia

propugnaculum tueantur: sciant sibi cum his rem

stianae reipublicae
toties olim profligarint, vicerint et

fortissime
esse,

prodeunt

et in

hostes saeva cjede grassautur.

se iterum iterumque rejectum

quos
tot

Mahumetes, ubi
terga vertit
,

ad interne-

esse cernit, extemplo

cionem saepe ceciderint

superiore

et
:

in

Danubio

pugna

confecerint

non deesse

divi-

nura auxilium, Jesu Christi prsesentiam, sub cujus nomine, ductu, auspiciis dimicatur. Mox

fugam simulat, et plane ac eos educit. lostant a tergo crucigeri et arrideute victoria pellecti, pertinaciter insequuntur. Jamque ad Bassei Asiatici
castra pervenerant, quae in Savi ripa collocarat;

cum globo veteranorum instructus, usquequaque discursare, instaurare ordines, pro fessis validos, vivos pro mortuis, pro sauciis integros,
pro inermis armatos, veluti opus erat, suffiquandoque, ubi plurimum laborari sencere
:

Capistranus , prospectis ab arce Mahumetis insidiis, confcstim suos exclamat, ut retro cedant.

Quum
contra

prse strepitu

et

tumultu magno
exau-

exaudiri non posset, a tergo receptui signa

dat

illi,

victoriae intenti, nihil

inter confertissimos sese succurrere tiebat ingressos rejicere hostes, et hostes inserere, imperatoris militisque optimiofficiura praestare.
, ,

diunt, hostilia castra adoriuntur et incendunt.

Turcit fruttra
obnilentibut^

302 Contra Mahumetes a tergo suis instare, retrocegrandia militibus praemia polliceri dentes revocare in ordinem, e^ quandoque falcato ense caedere, orare, ut strenue pugnent,
,

Patercumsacerdotum collegio illuc per medios ensesab arce decurrit, revoeatque. Mahumetes, qui ad machinarum bellioarum munitiones confugerat,
respiceret,
,

quum Bassei castra cremari diripique cum equitatu, quem a tergo reli-

exclamans, eam jam urbem captum iri et suos intra penetrasse^ proinde ut, facto magno

agmine, progrederentur, hortari. Variante diu fortuna, pugnatum est, quando Turcse saepe in urbem penetrarunt, et a Christianis non sine magna utrinque caede rejecti. Supra cadavera,

murorumque ruinas
victoria,

dimicatum

diu, nutante ancipitique et hinc veluti spes utrin-

ut reditum oppidanis obstrueret, eo querat succurrere contendit. Ad haecjamdies inclinabat. Corvinus, desertas a Mahumete muuitiones et bellica tormenta conspicatus, cum sociis ex urbe prorumpens repente capit : machinas aeneas, adacto raoxclavo, partim obstruit, inutilesque reddit, partim in hostes convertit intenditque. Turca, rejectis a castris crucigeris,
, ,

qui, a Capistrano revocati, facile cesseraut,

ad

que surgebat, ita extremis indefessisque viribus pugnabatur. Ssepe Turcae cum maximo impetu
in

irruperant, saepe etiam rejecti, arridente subinde Marte, instaurato cuneo, amissam obstinatissime victoriam repetebant. Ita-

urbem

munitiones redit; eas a Corvino occupatas comperit. Quum, instante crepusculo, recuperandi gratia praelium instauraret, obversas in se maa quibua quum gravissime chinas invenit socii laederentur, ingruente nocte, se in poste;

que quum pari

Mahumetes

utrinque puguaretur praesentaneum concilium init,

spe

riora castra,

non sine foeda fuga,

recepit. Alii

pectore aaucium sub papilla, iu castra

retulisse

pedem
Uberant.

quam

validissimo potest,
,

agmine

in

urbem

ir-

memorant.

pertinaeissimeque tenere. Quod si nequeat, hinc rejectum', fugam simulare, qua mox oppidanos allectos in campos educat

rumpere

cendit.

304 Corvinus, munitionibus potitus, eas inQuum, adurgente nocte, machinastene-

erumpente a tergo dimissa equitum multitudine, reditum intercipiat, uti a tergoet a fronte Christiana gens juxta csedatur. Quare validis-

as exportare nou posset, occlusis foramiuibus, irritas praestitit; victorque ac ovans iu urbem

simum agmen

instaurat.

Superata mortuorum

in civitatem, strue, quae in ruinis excreverat, irrumpit penetrat in foinclinatis oppidanis, in medio foro praelium redintegratur.
:

Turca, ut se ab urbe ssepe rejectum et munitionibus exutum conspicatur, intempesta nocte versus Macedoniam iter intendit. Beferunt nonnulli, eum, a sagitta
rediit.

aciaticis castris ac

saucium seminecemque
quantisper jacuisse
:

in castra relatum, ali-

Turcas ad Sarnon oppi-

rum,

et

dum,

iUCTOU V. H.

ValTU
num
,

interitum c^derentur.
:

Ad

Sar,

obsuhme
duras^^^

^_^.^^

^^^

p,,j

IZ
l '

Kurkutoam, Mtus esTe Ccsam, mcenibus fuisse trulefec tum, sub hnrti nm n omnes ab hoste itemque munitiones

e nroterrs

aliquantulum respirasset quum >1U percunctatum ^^tu u sse et cunctos Basseum Asiaticum nondi ^en partem exeroppetiisse, magnam

de

^^^.. ^^^ ^^^^

ejusdemmenszs.

pr.etorianarum

2d-^- ^'^,';, ;,p(.,t rf.>. s.^ < V^.. ajuo^' ^ui nec cum vi ^,,i^,, d pomt, nec ^^; ^ Bonfinius victoriam quo

^fj^'' xx ^'
.

'

concor,V, fuit pugnatum, ^6^,^,0 idtftus Jumt ,^^^

"Itum

a^s

;^C hominem.
;

ut ai.nt
pra.

ingemuisse, nt veneuum,
propinari sibi jusserit

''''^^~.
tam

-qu-^o '['"'J' ^^f ^^^^ -i,,/...

^ie
^^^^^,

Turlugusti soluta fuit c^de

.uadra.esimoobsid.on.s

AlbamUberalamfutsse.

quod q"-^;^^'"

:u::::;^^:s::^^srn:qL

eiato

rirvenisslquamconster..tusabu.et^qu^ animo venisse, quam ^""parva

^ S

xxvn.

victonam de
,

Tums

nnpllan a P^^^^ lUr., Orbis edi.era app se Terrorem >anu fusum f"^*"'^"'=^ fa munitiones

'f

^^^^^^^ ^^^^^^^ mC.pit JoanS. Joannis nes Tagliacotius rei gestae Capistrani socius et
testis oculatus.

rt.

Alb...

T.,.m """

"'S

^oannes Taqliacotius

Ordinis

Minorum

f^^-^Zr-

prodidere, vis.nti m.lmillia periisse qui quatuor tantum Ja nonnuUi nec'desunt, Sed quanta .Ua clade. riUia fui.se affirmant. Turc regis fuga tes.atur. i? p t ntissimi
hoTt

um

TpZ} sorelindtviduusS.Cmstr.n.soc.us^ exhtbebf Jusobitum pium late. ut tnfra Marcha ad S. Jacobum de

Zs,
descripsit.

q"u"pe'in.entem

et

Juaidiffitentur; eo die ciP,.os fu.sse Quam christianorum manu corpora quia multa mortuorum d.v.na pofuere. qu. : :: vulner; comperta reputaban tur. vi cecid.sse

incredibilem fuisse nequa e^; quin et eoruin ex sepl"

seu Picenum retulit cujus ipse ettam lestts ITctoriam Albanam, Hungaricas altquanum Tculatus fuit. Res suam totctraUusZpetit sed narrationem
;

epistola. tn fine

muila

T,Zlni
tius

fTstantiis vestU. ul lectori servavtt nnudicemus. epistolam. qualem o^olvere.S^JaWaddingus integram corant Papa eo ternpore Picenus a Calixto

grave fuXurum

quamUumana

Zbus

Capi'Xnus

pot.t., etCorvinus,insigni victor.a

Pontificem de hoc 5:rse uterque ad Galixtum uterque Utter.s tam clan beUo scripsere: suis

Marchiam Ancomtanam missus fuerat in excttaretad Zclquvrovincias. ut populos

acuendam

belZZcLtremanuquepromovMr^
dfOjf^'^^ ConsuUo ilaquead ejus augendamque IHitiam ^"^'".f/.f ""^^f;,^. transnnlttt TagUaco rationem ad Jacobum
(l), tius. Etsi, inquit

Snorislnoriam
alter

sibi

vindicare nit.tur,^quum

fecer.t. Pr mentionem aUer.us min.me se regn.s. quam potius stantes nimirum viri

defraudari patiuntur. debita manu alter nuum duo duces, alter oratione, hoc sanctiss.mo viro strenue dimicarit, idcirco ut in eo pr^l.o pleriquc factum arbitrantur, humana; vires, quod lurdivinte potius, qu:.m

laude

Verum

non

C8B

non inticiantur, enituisse lium id atrox et inauditum

quatuor
fuisse traduut.

videre.itur. Prae-

fuit,

quando hor.s
uUa, pu-

intermiss.one et viginti, sine

Paternitatem, omn. Tiinr Vestram rudissimo calamo non namen eompletan., meo doctr.na acc,p.:mt q..um de vestra "ndTa-ere veneravestra natura ac univers : tlmen quia ferven Uor r dd. u ac bilis sen^ctus eo tetior tempo egesta magnalia, priBsent.que quo Dei vel inaudita crebrius legit

^^^'^^^^'^l^l ^doctr.nse

t^J::t
dteenfur.

"---

pugnatum mBonfiniusinhacsuonarrattone Cormextollitprxvinum, seu Joannem Hunyadem primarium; quasi cipue, ewnque exhibet, Aln e imo unicumparlse victorix opificem. partem S. Caspitrano contrario principalem oratione, sed adscribunt. quatenus non solum manuque triumphum pepererit. et concilio

utcumque exarare et scribere de Turcs senem : to2: Dei gratia habit

-^^^^^^^^^.L .lUus m.rab.l.s

:

videlicetinitium, processum P"'*;;\^^^2^, regno Ilunganse liab.ta nT. ouidem in inclyto

Tajud
c

oculati, Capistrani socii, rei gestx testes

:

Je acclamat.one nom.n.s ss.m.B Crucis, cum tr.umplus -e cruciata,, cujus victori. ex pa. , attribuitur majon soli immortali Deo e ora ferventissim s "'^""^bus et meritis ac

sub vex.Uosa,. cTstrum Nanderalb.. .

et phis tribuunt Sancto, quam Corvino parliales quipropter Ordinis consortium non possrnt. duUum busdam videri possint. dubium tamen <,, qut vifitfirtf.p.r Crucesignatorum ^tii' potener utJiiy/iwt,!.'/ M."t, ^"- i est, (lucaiwit est. ducatum (^/ Capistra T.M- ... j/, ^ii^hny^niiiyvii-nf allaboraverunt, ad Cauistra-

licet

y-i

hosii vincendo num pertinuisse.

Dein Bonfinius, quamvis et prcesens tamen prcelio non fuit ; COievus,

Joann.s de Casp.trano nibus beatissimi viri, Fr. comm.ss.o..e sanct^ Ordinis Minorum, tunc ex cruces.g.iatorum in Sedis apostoUca; omnium S d-s aposto t' ssistent.bus v dicto reg-uu uu^id ^^ ^^ d.cto re , Joan ^^^^^^^.^ ^^^_ ^ iUustns domini D. favoribus et ^lavuuuu^ c^ pr^sidiis n-nhprHungari^ regni gubernis de Hunyad, pr^fati Sylagis. ^an et magnifici D. Michaelis

natoris

quxnarrat a

magis eripsecoram aspexit. Atque hincin aliquos num.m quando qua^ido dicit num. 301 dev. grores incidit ^v. g cretoriam pugnam accidisse in festo S. S.xU,
testibus
didicit,
:

quam

castellam. deralbensis castri diligentissimi Pater, multo ora07 Sed licet, devotissime agere possunt^ ^tque ^enosms noc alii natius atque .eriosius hoc

'" -

^^^

^^^

seuvi Augusti quo die nuntius victoriae, xxii

:

^T^' WUs m^^^^^^ eodem beatissimo viro,

divfna disponente cleuivi f

(1)

Wtddiug. Add. lom. XU, pig. 3ai.-(2) Ibid.pag. 340.

mentia

DIE VIGESIMA
tunc me stare contigit, vere et siucere hoc referam, nuUi verborum blaudienti venustati inha;rens, sed soUus his-

TERTU

OCTOBRIS.

367
AVCTORI
1.

mentia

et V. P. impellente,

bantur. Nec mirum, quum gustata coUoquii sui dulcedine et puritate sermonis, et doctriua
salutari percepta. nec

V. H.

uon miraculorum

clari-

torise

veritatem simplicibus verbis describensInstillet mihi peccatori Deus ipse clementis-

tudine apertissime visa, omnes in ejus admi-

simus rorem gratise

et

suae,

ut quae oculis vidi

rationem vertereutur. Fulminabat contra vitia, virtutesque inserebat clarus atque gratus
;

mauibus coutrectavi, valeam digne, con-

in

omnibus erat cunctis priucipibus.

se

et

bea-

scientiose ac veridice referre, ut et his, quffi

tum

putabat, qui vel

dicturus

sum coram Deo, sanctum

et terribile

staret, vel

cum

eo loqui

modicum cum illo aut eum audire po-

nomen Jesu

mag-uificetur, fideles, iu illud ar-

tuisset.

dentius accendantur, beatissimi P. fr. Joauuis devotio, zelus atque fervor, et obedientia ergo

iu hujusmodi honoribus, sibi invito exhibitis, humilis corde dicebat Non nobis, Domine , non uobis, sed
:

Semper tamen

sacrosanctam
victoriae

Romanam

Ecclesiam celebris redperceperis

datur. Accipe igitur, optime senior, praedictge

seriem, et

quum ipsam

populis tua solita ferveutissima voce publica

illara
S.

prouuntia.

Capislra-

308

Quum

anno Domini mcccmv de mense

nomini du gloriam. Et quum tunc rex abesset a regno, essetque ipsius regni gubernator etdefensor illustrisD. Joannesde Huuyad, tantam iste devotionem pariter et amorem concepit in ipsum virum Dei, fr. Joannem de Capistrano ut qusecumque essent pro regno
,

Dum diviiiit Novembris ipse beatus Pater in Bmgariam ditftum.

cum

sociis post

tractanda tam in secretis,

dietis
,

quam

in

publicia

Prancfordiensem dietam Norimbergae vehementer in mag-no fuisset dubitationis agone, quonam se praedicaturus conferret aut ubi magis christiano populo proficere posset, nocte
,

ipse

cum

aUis baronibus

huuc voca-

bant, admittebant, proferebautque, nihil sine

sequeuti

quum
,

post

matutinum
dedisset
,

oratione

3uo consilio agere volentes. Post multos suae ferventissimffi prjedicatiouis sudores post uberrimos fructus, per Hungariam mirifice
,

prjEmissa

se sopori

vidit
,

moitem
sed sub

perpetratos, favore ipsius D. Joannis contuUt

se

v-

suam non sub sanguinis

efl^usione
;

ad partes, Transilvanos, ad Valaohos, Rus-

nara miro modo sanguineo labore futuram ad martyrium fervebat. Quum vero celebrando ibi die sequenti attente oraret, cuperetque
scire,

sianos schismaticos et Patarenos; ex quibus

quonam

proficisci

deberet. audivit va:

per spatium trium mensium undecim millia sua prtedicatione, suscepto baptismo ad unitatem et obedientiam sacrosunctaj Romauffi
,

rias in ecclesia voces resonare

"

In Hunga-

Ecclesiae reducta sunt.

riam, in Ilungariam; et dura praedicaret in platea ante majorera ecclesiam, idem in aere saepius audiebat. Sic ex dubio surgens, decrevit

trum

et

Quorum etiam magisfautorem, post corabustiouem habitaHunyad

et

tionis suae in

suorum bonorum

di-

riam

secundura voluutatem Domini iu Hungaproficisci. Serainato itaque verbo Dei per

et

reptionem, sua disputatione convictum publice coram baronibus et praelatis, in forma Ecclesia;

Romanae Budse baptizavit de assensu R. D.

enumptacru'e.aiioi

Alemanniam
vantiae
Ecclesiae

regularis

ibidem plantata familia Obseret reductis ad unitatem

,

Legati.

Romanae

quasi sexdecira millibus hae-

Crucem, sibi missam a S. D. N. Papa CaUxto ill per mauus R. D. Legati, Cardina;iIO
\\s S.

reticorum Hussitarum iu Bohemia, et mirabilibus fructibus in Polonia, Domino concedente, peractis, de Mense Maji anni sequentis mcccclv advolavit in Huugariam, cujus natio statim in
ipsius ingressu

mirum

in

modum commota
tamquam

est.

Recipiebatur ab omnibus

alter apos-

tolus

et licet ipse,

honorum

despector, saepis-

Augeli a latere mcccclvi, die xiv Pebruarii, videlicet priraa dominica Quadragesimaj cum maxima devotione et urberrima lacrymarura effusioue, post sermouem Budae suscepit, priedicansque cruciatam et crucem distrubuendam, tam per breve apostolicum, quam per concessionem ipsius D. CardinaUs cura
plenaria auctoritate
contra Christi inimicos assumpsit, paratus mori propter ilalacrUer lura, qui pro humano genere iu cruce mori

sime decliuaret a via, mutaretque sui accessus vel recessus propositum, licet etiam ex quadam
honestissima
servaret
puli
vel

suo

delusione praefixum diem non horam, quibus exspectantes podesidei-io frustrarentur et ipse ab

hujusraodi honoribus tieret alienus ; nihilomiuus quod homo tacebat seu abscondebat, Deus uam iu ipsis ingressibus clerus, promebat
:

dignatus est. Nam licet praescivisset, se martyrii corona sanguinis efl^usione privandum nitebatur tameli animam suam pro auis amicis ponere et martyrii aureolam per labores adipisci. Crucis assumptionem Hungaris prae,

^*'

solemniter oruatus Cardinales, archiepiscopi , episcopi, abbates et ecclesiarum prielati cum

,

dicabat,

eamque illorum humeris solemniter

,
,

cum Sacramento Eunou siue multisiuminaribus ac popuarborum, candelis utriusque sexus cum ramis humilitatis lis accen.sis, sonautibus campanis, maximis hoamaturi obviam venientes, cum
Keliquiis siEpenumero et
charistise,

indefessus affigebat et parameutis indutus cruce signatos, ad propria remittebat, monens,

ut sibi assisterent, quandocumque essent vocati. Fiunt interea rumores per regnum, ac divulgatur, Turcas ad castrum Nanderalbffi classe et terrestri exercitu mira potentia veneo habito, posseut alias christianopartes occupare. Id crebris litteris et nuntiis a D. Michaele, ejusdem castri castellauo , B. Patri nuntiatur. lUud castrum erat
turos, ut,

noribus

cautibus

alque fietibus

eum

introdu-

cebaut. Priucipes, barones, nobiles atque plebeji eum summopore diligebaut et honorabaut quorum tauta multitudo coofluebat ad eum, maxima platea ut uou nisi latissimi campi, aut eos capere valerent. u{ifj(ufi popu a remo309 Quum proponeret eis verbum, '* coniuterety popuii venientes, non ut ad partibus
tissimis

rum

sermonem unius

mam

horie, sed tamquam ad masiindulgentiam catervatim currere vide-

regni fiuitimum et principalis porta ad Hungariam, cinctum aquis Savffi et Danubii, pergraudium flumiuum ad duo latera. Quod quidem caslrum Turcffi semper conati sunt ab Huugaris auferre. ut liber per illud ad Hun-

gariam

eis pateret iutroitus et exitus. Festinat

B.

,,

368
AUCTOtl
J.

DE

S.

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTRANO

eis

V. H.

Hungaros ad crucem invitare eorum mentibus crucis mecrucem imponere, contra Turcas arma lemoriam imprimere et fere
B. Pater

vare

maximam crucesignatorum quinque mensium ac suorum prffidicatione conmultitudinem sua

nuisiverit.

Sicque factum

est,

ut per

spatmm

^uw^u^. y^ veiuium quoque figura insignivu cruce insignivit , vexillum Bernardini prius munitum sive depictum S. cum cruce optime disposuit , dicens Ex crucis virtute crucis inimici confundi
:

quo in

ad usum nobis atque conteri debent, omnia, charactere sint insignita, saeconcessa, crucis Mihi autem absit glopius illud replicans cruce Doraini nostri Jesu Christi. riari, nisi in
:

Quum autem tam

D.

litteris

quam

nuntiis

illustris

Joannis et D. M.chaelis

certior factiis esset,

tia

quod Turcae cum mira potenvacuum appropinquassent et castrum ipsum

ut,

sollicitarentque dodefensoribus iavenissent,

ad castrum Sicque sollicitatus a castellanis cum prsefatum properat cum crucesiguatis quinque naviculis, non paucis etiara per ter,

mini

omissa praedicatione,

quam

citius

rara proficiscentibus

ad

quem tam

castellani,
laetitiae

posset,

defencrucesignatis festinaret ad al.oquin in brevi Turc^ sionem ipsius castri. panter et potirentur ; vehementi fervore

quam

cives, a

longe videutes,
,

signis

cum

in castro ostensis

obviam

sibi veueruut,

ac

illo

ipsum cum dictis crucesignatis gaudiose in castrum ipsum, vexillo prsecedente, secunda
die Julii,

cruce tigna
ret.

sanctissimo zelo repletus est. crucesignatos , 311 Advocat , quos potuit animat quserit victualia naviculas
dispouit
,

videlicet

in festo

Visitationis intro-

duxerunt.

Jam ex

suo adventu gaudent oranes,

:

periculum christianos, praenuntiat futurura sicque, omissis sermochristianitatis

totius
:

nibus,

cum
,

signatis

crucehis navibus et cum paucis in nomme versus ipsum castrura ,

qui in tristitia raaxiraa fuerant jara timidis dies Iffititise advenit': jam eo praesente, a Turcis non timent jara laetos dies ducunt, qui tristes
:

B Domini

navigio descendere coepit, non sme enim validam moestitia cordis. Considerabat immanitatem videbat potentiam et

Turcarum

succurrentium paucitatem

et

inaptitudinem.

Nemo
arraa

erat in

Huugaria, qui contra Turcas

Turcas habuerunt. Veniunt interea nuntii jam prope esse nuntiantes. lU. D. Joannes gubernator, quum esset in oppido Carim, quod Distans a Nanderalba est ad littus Danubii quatuor milliaribus Hungaricis, infra ipsura ne castrura, adversabatur Turcarum galeis
, ,
,

sumeret ; rex , baronesque dorai sedeCarira cum sua bant; D. Joannes in oppido

Turcarum imfamilla consistebat, inde galeas ne transirent, nec periculum impediturus,

stabatque minens novam moram patiebatur aliunde jucundus , quod beatus capitaneus
;
,

ascendendo transirent, nuntiatque beato Patri, ut ex personis, quas ipse secum duxerat, partem in castro dimitteret, partera ad eum desnara ipse D. Joannes cendendo conduceret
;

sui

attaraen tempus advenisset moBstus, quod, omnibus dormientibus, Turcae

raartyrii
,

vigilabant ad excidium christianitatis et ad confusionem nominis Jesu Christi. Flebat

, ruinas christianae christianorum, et praecipue Hungarorum, destructionem dicens : Jam tribulatio proxima
,

nerainem At Pater D. Joanni morem gerere volens, desic crevit castra disposita ad eum descendere eodem die, quo intravit, celebrata Missa, quod fideet sermone exhortatorio, ad custodiam, utilitatem et ad martyrium facto litatem
;

praeter

suam familiam tunc habebat.

religionis

lamentabatur

post refectionem
signatis onustis,

cum

tribus navibus, cruceversus D. Joannem descen-

dere se praparat. D.

Autem Michael
,

Castella,

est,

Quera Deus ipse volens, complevit eura gaudio atque consolari Quura Ifietitia, futura sibi rairo modo prsedicens. enim Pater ipse cum tanta defendentium paucitate per Danubiura descendendo ad oppiet

non

est,

qui adjuvet.

"

quara nu3, sciens, Turcas tam per terram rogat Patrem per aquam cito apparituros Turcas, ne recedat; in Danubio enim obviosfore utilem in castro quam dicebat, et magis eum saaqua esse. Sed ipse, volens D. Joanni
in
tisfacere
et obsequi,

dum
!

Petrovaridini sic mcestus deveniret, celebraretque ibidem attentissime orans, ut Deus

erga quem miro modo

afficiebatur, coepit descendere,

causam suam

tueri dignaretur, et

quod

chris-

lianorura ingratitudines non

est sibi, celebranti
clausis,

atlenderet,

visum

pro honore Dei pericula contemnens.

et

jam sui corporis augmento fidei catholicae p

Jam

ferventius solito

manibus junctis, occulisque quod quaedam sagitta, ccelitus emissa,

ante

martyrium

sitiebat.
^^^j^jjf

velociter

eum

in

qua

litteris

super altari mitteretur aureis sic legebatur. " Ne ti,

et 313 Sed Deus ipsum ad sui honorem factamagnificentiam conservare disposuit quum que est manus Domini super eum ;,nam
,

meas, Joannes, sed securus, ut ccepisti, descende ac propera, quia in virtute nominis raei et sanctissimae crucis victoriam de Turcis obtinebis. " Quibus exhilaratus Pater abjecit moestitiam, terrorem amovit, neque ex tunc tristis aut moestus visus est. Quam mirabilem
,

lucidissimus ac circa horara vespertinam aer vehementius suo clarissimus esset , solque
calore et
ffistu
,

quietissimus bus, 8oI obBCuratur

incenderet, et Danubius flueret aer densissimis obruitur nubi,

flant validiasimi

venti,

visionem publice in sermonibus praedicando publicavit, suo confessario apertius revelavit,

fratribus saepenuraero eos confortans, in
recitabat.

mensa

tonitrua turbatur ac coramovetur Danubius, densatur et tanta obscuriresonant, pluvia navi se non tas, ut unus alterum in eadera inviti. Quividentes, ad littus conducerentur
,

de re moesti laetitiam sumentes, ad sequendum tam auimosum conductorera sese

Qua
,

accingunt

secum parati

in

carcerem

et

in

rediit bus ad terram deductis, mox serenitas prius, facta et tranquillitas in Danubio. uti galeae locum Et ecce illico Turcarum
est.

mortem
$9cvrumque
viclortMf

ire.

312 Cujus visionis laetitia percepta, et ex ea futurOTum certitudine declarata, reliquis, qui crucem non habebant fratribus in humeris
,

ipse Paler suis

altaris
,

manibus

afflxit, et

quam

sacerdotis

omnia tam paramenta rubea

tam valida putandum terapestas repulerat- Quid Reverende Senior, nisi quod et censendum, Deus omnipotens fidelissimum servum suum virad conflictum et contritionem Turcarum
occupant, unde Patrem beatum
aliud est

tute

nominis Jesu, sub vexillo crucis, reservare

DIE "VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

vare voluerit? Non enim permisit Deus, utilla caro, adeo laboribus, vigiliis et abstinentiis fatigata, esset per martyrium ganguinis, sed per incendium meutis laureata, et ipse marspirityr desiderio, post g-loriosam victoriam paee redderet, et tum Deo, plenus meritis, in expers corona; martyrii non esset. Liber autem amaoibus Turcarum, castrum nocte repetiit. Mane autem sequeuti, scilicet tertiadiemensis, ex ecce Turcarum exercitus apparere coepit
:

369
ADCTOU
J.

carum mediam lunam habebant in campo viridi. AnimaUa continue ducebantur ex Turcia,
Bassia etex Bosna, onusta sagittis, arcuDuset victuaUbus nara abundabaut cameUs, bobus et bufaUs. AniraaUaexiUora Ugna portabant. Currusaenei, ferrei atque Ugnei, quibus cum maxi;

V.

mo

quibusnonnuUi, abipso esercitu amoti, vicinos

castro hinc inde discurrendo se fecerunt, quasi vellent christianos irritare. Quos quum ipse

ingenio maximas bombardas traxerunt, numero comprehendi non potuissent. 315 TubjBet aUa sonorum instrumenta innumera erant. lUuc praegrandes Ubros, caeremonias eorum continentes, pannos et aUa ad eorum diaboUcum sacrificium concernentia portave-

mUita ehri
itiaMt.

Pater videret, miro Eamus ad eos, quis

modo

incensus, ajebat
?

me

vuli sequi

et similia:

ad granum terendum, cUbani ad panem decoquendum, vasa diversa, ad eorum usum spectantia, infinita erant quEB omnia ex
rant. Molie
:

non autem

invenit sequentem se, illa fiduciaac

iis

muUo

pUira, non uno, sed pluribus diebus,

desiderio martyrii plenus. 314 Quarta vero die a remotis castrum obsire$,

dere conspiciunt, sicque in paucis diebus omnisTurcarum potentiaibi locata est numc[uam
:

non sine maximis laboribus iUuc adduxerunt. Canesetiamadchristianorumcarnemvorandam, foeminascMxxx formosas ad eorum virtutem
efl^oeminandam advectasse, relatu verissimo audivimus. Equites, pedites, fossores, maglstri

enim, ut ex ipsisdidicimus, astute, ita fortiter aliquem locum, sicut istum, nam centum, sexaginta Turcffi invaserunt millia.miilti autem dicunt, ducenta milliaTur:

ita potentialiter, ita

B carum
illuc

bellantium de electioribus et fortioribus convenerunt, secum camelos et animalia alia innumera, macbinis bellicis onusta, ducentes. lUic pisides, scopetas et spiiigardas numerare

Bombardarum nobiliores et poteutiores ex omni dominio Turcarum iUic erant electi. Viceimperator, qui cum primisexercitibus venerat, principes ac proceres ilUc constituebantur cum
tauto apparatu, ut non ad obsidendum castrum

iUud, sed ad

expuguandam Hungariam

et

aUa
*

nec bombardas maximas, quibus similes numquam visBe sunt, quai non solum castrum, sed altissimos montes, ut pul-

nemo

potuisset,

regna tumquam victores se conferentes*. Audivimus enim ex iUis, qui fugerunt ad nos, ipsum

supjUe vide-

reatur.

maximum Turcarum
prophetam Mahometh
rasse,

et per

iraperatorem per suum salutem suara junesciens

veres, erant,

contrivissent.

Viginti du8B
fere

praesertim
in

se ad duos

menses, capta Hungaria,

;
,

quarum unaquaque

xxvn pedum

Budae coenam

habiturum

quod

longitudine erat, quas non sine maximis jngeniis et expensis iUuc Turcae deduxerunt j uon de minutis , quae transferri poterant etiam et septem aUas erat numerus. Detulerant macbiuas, quibus miro modo maximos et rotun,

omnia, quee portare fecerat, ad utiUtatem et

triumphum christianorum, ad Turcarum autem

excidium
et

confusionem eraat cessura. Sioque

Turcarum

castra locantur non valde remota a

dirigeretet a-

castroBelgradi. 31G Imperator autem ipsorum eminenti loco constituitur, quem circumdant atque vaUant pro sua custodia cum tentoriis et vexiUis
nimarct.

dos lapides in altum ad interficiendum homines die noctuque sine intermissione tam in castro,

quam
tam

in civitate projiciebant,

quarum

lapides

horribiles, licet iuter

stantes, et

homines, strictissime in domibus, hominibus plenis, sse-

quinque raiUia Janiserorum, quos itaUce

visionati
"

>

Pro-

pissime caderent,

numquam tamen

prfeter uni-

(-,

cam mulierem occiderunt. Quod puto uon parvum fuissc miraculum,quum uocturno lempore ab iUis nuUo modo possent caveri tempore au;

qui nobiUores, fortiores, erant. electiores et iutimiores ac fideUores ipsi sexaginta quatuor Per aquas etiam ascendentes,

vocamus

galeas

cum muUis

scaphis et navicuUs in ser-

tem diurno, audito strepitu perraaximo. seu facio signo in majori turri cum campaneUa, person, mansiones egredientes, segregafimque
in aere lapides, qui ex vehementissimo impulsu per grande miUiare itaUcum inaltum jactabantur,qui etiam, quum ad diotam terram caderent, deglutiebantur a terra, nec ampUus videbantur. Munitiones tanhis ta et tam diversae, ab eis deferebantur, ut replerentur. Maximepriegrandiserat pluraloca intereos ecclesia, distans a castro uno milUari itaUco, quse ferebatur S. Mariae Magdalense. stantes, respiciebant

vitium galearura deducebaut, quae a D. Joanne nec ab aUisin transitu oppidi Carim irapediri poterant ; in quibus galeis homines diversae
navali exerlinguje, variaeque nationis in beUo armorum, vesticitati erant. In his multitudo

maraentorum et rerura pretiosarum servata quidem galearum fabricatio nebat ; quarum irapumirabilis erat et nova, quae ar^ificiose ad expugnaudura disposUae, non ut guandum et per aquas voligna, sed ut velocissiraae sagittae Inter quasquffidam aUis major ac velolabant.
ciorapparebat
;

Ista vero ecclesia pulveribus bombardarum, funibus grossissimis, ferrameutis, et omnibus, quEe ad expugnandum necessaria ducebantur,
repleta erat
tentoria altissima, praegrandia et miro ac pulcherrimo modo disposita, quae tanta erant, ut potiusiUa maxima terra nubibus coo.-

hac tautum singuli nobiUoarmis et vexillis res et astutiores cum multis aUis audacior erut, et stabant haec siquidem christianis ad illudendum sive insultandum juxta levitatem currens per modisffipenumero cnm apparebat hffic denique oranium aliaSed imperatrix et gubernatrix exstabat.
:

in

rum

quidquid ad ut brevius dicam,

tentoriisplenajudicaretur. VexiUa incomprehensibiUa, magna, alta et varia, ac

perta,

quam

secundum conditiones et dignitates Turcarum. Insignia autem magnadomini Turdiversa

ipsum castrum et Turcarum astutia a multis temporibus poterat quam per excogitare, illuc tam per terram,

expugnandum occupandam Hungariam

aquam

870
J.

HF b. I^E S

JUAiNiNr. JOANNE

COXFESSORE. DE CAPISTRANO
^^^^^ .^

Petrovaradino, nuntiat

S.Capiranu,

V. H.

*.wri nnndum

loca firmaverat, stabantipsffi

^,

civitate. galeae remotae a

crimini pro

rog-ans eura, ut tanto dis- ,,^1^" ^^^5^^^^^ relig-ionis, amore Dei et fidei catholic*, ac pro m,u.

XX VIII.

Describit Joan. Ta-

Turcis gliacotius victoriam de

honore suo velit assistere. Turcarum recesserat posttransitum galenrum raanebatque cura sua sohta ex oppido Carim, qaadam secura planiethonorabili famiUa in seraper fait fidei catholicae maxilicet
tie

Qui quidem dominus

qui

mus propugnator,

et

navalem, et cruce signatorum

defensor ac guhernator

acerrimus regni Hungrariffi quia tamen apud re;

fuerat, false-

giam majestatem exosus redditus

mOreS integerrimOS. muieb micgciiii"

Dei crucesignatus T-mperator autem popuU videret PaterFr. Joannes, quum iipsebeatus plures diejamcastrum obsessum, et Turcas parantes ad espugnatim advenientes ac se valerent Hungationem castri, ut, eo obtento, eorum potentiam riam occupare, cousideraus aquam, quam per terram, et ingenia tam per defendentium paucinecnon crucesignatoram ubique cruce signavetatem, decrevit eos, quos Sicque quarta die mensis ipsius,
rat accersere.

Helictisin ca-

etiam de baromque crimlnatus, qaia nuUus, imminens et magnum peribusreg-ni, ad lam tantam Turcaculum movebatur, quia sciebat, inermihus crucesignatis rum poteutiam ab superari, tum etiam quia seipsum

^^^ ^^^^^

tro Albano

quibutdam
Prairibui.

huic rei assis^^^^^^^ nolebat crucesig-natis Ucet maximi doloris aculeispun^gj.^ ^g^uetat, Nanderalbam ad Hun^^^.^^^1., quia Turcae per introirent. Nam hoc castrum, licet per^^^-^^^
:

^.^^^^^

^^^^ .p^j^g custodia,

j.at

regnura Hungarige,; erat tamen ipseque dominus* praefeceeidem castro D. Michaelem et D. Joanuem
^^

Corvinus

celebrata Missa, et sermone

et

pubUce

facto ex-

B nem

ad virilem defensiohortatorio ad custodiam assumptis secum quatuor

et resistentiam,
,

Georgio et Francisco fratribus videUcet FFde Ragusio et Ambrosio Hungaris, Alexandro

dimissis Aquilano, reUquis in castro

gag^dam^ Pulsatus tamen litteris et nnntiis ac Patrem, quem miro pj.ecibus, venit ad beatum --^ -_....*. u E modo honorabat et amabat post raulta verba, omnibus quae scribere longum esset, tandem, defensionis assumpsit conpostpositis, causam veueruntque pariter ut tam homines crucesig: :

nati,

cum

be-

naviculEC, quse possent haberi, ad Salankemen congregarentur, et ipse beatissi-

quam

nedictione et eshortatione etpietatis ; inde ad Petroopera misericordisB navigio sociatus duabus navibus varadinum

ad martyrium et ad

mus

admoPater scribit litteras, mittit fratres, prselatos rogat, ut, quotquot net barones, ipse veniant. habent. crucesignatos mittant, ac
Ipse etiara personaliter contulit archiepiscoreverendissiraum D. Raphaelem dixit imminens pura, eum sollicitans, eique prrocipipericulum. Admonentur crucesignati,
se

castellani

non sine maximo periculo

se velo:

Bachiam ad

Ne dicens castellanis citer contulit, prius sed resistite fortiter, quia, Domino timeatis,

spatio favente, in brevi temporis

..

tantam cruceadvocabo, quodTursio-natorum multitudinem nobis mancffimagnopere stupebunt. Deinde martyrium nos, si davit ac persuavit, ut ad dabat taraen daretur occasio prsepararemus et quod iusistereoptiraam spem boni successus,
;

utomnes ad tursub excommunicationis poena, eis spes victonae, Salankemeu conveniant.Datur sicque fama per datur et desiderium martyrii,
totum regnum diffanditur. 319Reverendissimus D. LegatusdescensuTus
addefensionem
;

mus
mos,

operibus misericordiae

Audite confessio-

praedicti castri, disponit

:

arma,
tra-

J^^^^J^^^.
ninin ordinat

vulueratos etinfirnes, sedate discordias,curate imortuos, prsedicate resistentiam sepelite

et fortitudinem
:

vosautem, sacerdotes, cavete,

ad perne aliquem Turcarum percutiatis, nec sive ad occidendum lapides aut sacutiendum
gittas, sive etiara

arma

aliis ministretis

nec pa-

retis.

Arma

haec vestra contra iniraicos crusint,

advocat crucesignatos contra Turcas, hebat animat famiUam suam descendere, invenitque victualia; sicque paratus Petrovaradipramittit D. episcopum Assisii ad fiat certior, uura,tat ex ipso de occurrentibus Jam mnuutietque ipsius in brevi descensum. prsesignatum crucesignati ad locum
cipiunt
divites ac convenire,jampauperes excitantur, undique volat,Utterae nobilesdorai sedent faraa
;

Budffi tunc

moram

cis Christi

orationes,

sacrificia,

opera

misericordiae
tio.

Fratribus vero

gulam, Deus eis

Sacramentorum administralaicis ego non pono reaut aliter maudo, nisi quantum
ac
iuspirabit.

crebrffi

mittuntur

Sed hic etiara nota, seipsius

sanctissirai

nior amantissime,

zelum

nisaccensus, ettam bibendi, tianos videns, neque comedendi,neque D. auetiam dormiendi curam habebat.

defensioet Pater ipse, zelo solemne periculum i"/^^^^^'

Patris erga animarum salutem. Quum enim ad dictura oppidum pro congregandis hominibus ascendendoaudiret, ex quadam viUa, non mul-

neque Patris natem Joannes ad exhortationem ipsius viciniores viculas advocat, et sic per decem dies
adveniunt crucesignati. Interea Turcae ma.tissime castrum obsederunt, disponuntur locatione, ut ex taU ximae bombardai in trina
sequaredispositione quilibet murorum solo bombardse communes tur. Inter eas locantur custodiam et defen-

poten-

tum remota a Danubio, homiues a facie Turcarum aufugisse, spiritu divino inspirante, contradicentibus nautis (nara magnus timor de
Turcis proximis erat) ad illam villam divertit qua circumspecta ac perluatrata, iuvenitquam-

ac majores ad

majorum

dam
'Salankeroen?

puellulam, filiam schismatici

ibi

oblivione

sionem

expuguantur

turres,

reiictam,

piens

quam ipse, animarum zelator, accisecum per navera, ad Salahamen* deportavit et spirituaiem patrem et matrem adinvenit, quibus alendam tradidit et suo tempore
maritandam,
318

dejiciuntur

et per Bpatium ferme omnes muri castri solo

propugnacula decem dierum

ffiquati

sunt
;

restabant tamen terribiles lapides

turres interiores castri

in

nam

una percussione maxi-

mam

Quum autem

intrepidus et soUicitus ca-

,;

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

A raam
partera
ficilem

871

murorum quantumcumque difmajores ita ips destruebant. Ac

,

vium

obsistenles

cum

eis

pugnam

capiebant.

Ucitrfm
J.

dispositse et

arum

ut quamlibet ^alocatae erant solua puer ad libitum vertisset. llorum

Sed veniens semel illa ornatissima galea, de qua supra tactum est, piena vexillis, sonis et
Dobilibus Turcis, et
christiauos,
stris

V.

II

omnium

magiatri erant Itali,

AUemanni, Hun-

quasi dicerent

cum eorum actibus ridetts Jam estis in no:

doctissimi gari, Bosnenses etSc-lavi. Isti erant

tametelecii ad recte percutiendum cum eis, deerant, qui portaquam cum bali.stis ; uec
rent cum maximis corhibus saxa, nec qui de pulvehia rotuudos disponerent lupides alii ministrubant; fecerantque ante res, alii ignem
:

manibus, jam Deus vester non potest vos juvare,jam evadere non potestis, jam Hungaria
est nostra

etc.

terribilissiraus

lapis, e

deus omnipotens quidam majoribus bombardis

!

exieus, ac castrum et civitatem transceudens,

praeter

voluntatem emittentis

decidit super

ea

maximam

terrae

congcriem

ut

tam

pro-

illam illudeutium ac jactaiitiura galeam, quse

jicientes,

raiuime cturno tempore,

laborabant.
ac tandfvx

stantes, a castri bombardis qui mag-istri tam nola;derentur

quam

mox, nemine evadente, partim submersa

partim subraergenda

est,

quam

diuruo, in projicicndo

quumomniii
dctperata vi-

dcrcnmr,
*

latebros

^20 Nos autem etsi in die ad signum camsive ad testudine.s sub panellje ad lamas * portorum atque fenestraarcubus ostiorum rum confug-eremus in nocte tamen diviniE dispositiom nos committebamus, exspectantes martyrium, et gladium aut lapides Turcarum coufes^iioni snper dos. Tuuc, Pater reverende,
,

cunfracta super aquas natabat. At prtesto fuerunt civce, qui ad can\ Davigantes, omoia vexilla, vestimenta et ea quie tam cito submersa uon fueraut , iuterfectis iis,

qui vivebant rapuerunt.

Quem
,

la-

et

fletui

insistebamus
sacriticiis,

tioni,

tuDC

tunc spirituali locutunc orationibus, tuuc

pidem, houorande Pater, per manus Doraini, emissum qui se speruentes nou sustiuet cafuisse puto. Audieus autem pius Pater strum bombardis horribiliter expuguari, et magis ac raagis Turcarum auimos immaiiissiaudiens etiam mos coutra illud accendi
,

galeas ipsum

jam
,

transitum tenere, nec esse

,

peccatorum nostrorum contritioui opcram da-

aditum
nec

ad

castrum
mitti

nec

posse alimenta,
prffisidium dari

bamus, tunc strictum silentium servabatur. sacrum tcmpus o dies plenos spirituali Erat tamen castellauus boni animi, moestitia
! !

obsessis tcrris

neque

etiam
galeis

eis ^ubveniri,

uisi

rum

fugatia

ex Danubio

pnus, Turcatrausitum
.

sperabatque

praesidium utriusque Joaunis, Ne timeafrequenter ad nos veniensque ajebat. Et quum semel in ecclesia tis, essemque qufficratin castro, eg-o celebrarem,
:

recuperareut, consulit D. Joanni, eum sollicitaut, ut quotquot naviculas e vicinis parlibus

/.

posset habere, in Salankemeu faceret aduuari, cui etiam ipse dominus prius vacaverat.
lllico

ecce raaximus communionis Turcarum percussit lapis majoris bombardae bomiues, foras tectum ipsius ecclesiBe, ex quo solum reliqueruut. Postea, acfugientes, me parameutis, ad eos contugi ceptis omuibus
in

factum

est

nara in paucis die-

prJEcinctu

bus, quasi duceutae naviculse, ad usuin homiuura deputatae, illuc conductae sunt ; quae ,

multis raagistris adhibitis, ad

et
dispositae.

impugnandum propuguandum extemplo cum assibus * sunt

Replentur arculae
:

'

assrrilius?

et tunc

in

palatio

ereximus

altare

et

ibi

sagittis,

balistis,

oratioiies. tiebaDt sacriticia et Interea spes restabat. nubium

Suia per Ba-

beatissimo

scoppettis atque pixidibus congeruntur saxa, fiunt propuguacula, victualia immittuntur, et

electis ac fortibus cruce siguatisreplentur. Qui-

cruce signalorum insiPatre congregationi Turcarura impetuosissime stente, ecce gale Dauubii ascendentes, ac velocissime a latere sicque spes occupant transitum Danubu ueque subventionis adimitur
;

praeidii

et

Joaunis auxiamplius beati Patris Dcque D. Etsi vero uos ad martynum lium exspectalur.
,

bus prgeco Dei post exhortationera, prius factam ad defeusionem tidei christiauEe et plenariam remissionem omnium peccatorum et ad martyrium, uon aliud, quain Nomeu Jcsu invocandum et acclamandum, tam iu aqua, quam in
terra, prsecepit.

F
.

'

cramus omues unauimiter dispositi essemns Erat jam tam in castro, in maxima moestitia. pestis valida et penuria

quam

in

civitate

maxima. ueque
poterat
portari.

ei

alimentum per Danubium

laetitiara.

Galeae vero sparguntur per

322 Mouent utrique Joannes nocturno temcastellapore, uon sine periculo Turcarum IV proxime futura, videlicet die Dos fer. naves parent atque XIV mensis, quot posscut, ad et quum ipsos descendcntes
disponaut,

iiigmfem Tur

'^^^"''^"-

Danubiura, ostenduct selis bomiues, jam toribus, descendunt ex excutiunt paleas, purgant tricant frumenta. porlautque ouerant ex eo scaphas ticum
, , ;
,

Mdbsrent

lit-

paucis diebus omues iUud ad castra sicque hortritico, aveua carapi, Danubio juncti,

cum dictis talem locum viderint, etiam ipsi confestim quadranavibus ascendant. Qui civiginta naviculas coaptant, et eas .solum nara licet hugubernandas bus tribuunt suut tamen jusmodi cives sint schismatici et ab eis magis. quam Turcis inimicissimi
:

erant, evacuantur; qus deoque, quibus pleui aperte videbantur. Post hoc

Turcai timent sunt etiam doctissirai Istis igiturdictffi sagittarii, nec terga vertunt.

ab

aliis,

omnia ex
galeffi

castro

lirmaut

se

super
juxta
:

castrura

ad

unum

miUiare Italicum.
'

quamdam
;

villam

Scmlinuiit

haec siquidera v.lla, quffi appellutur Semly* nunc autem civitas fuerat ut apparet. magna teropore in vilsuperiore ex incendio Turcarum

antcraO.Joannaves corapletiE fuerunt. Ipsc confidens ia tali navicularum nes quia non inferiorum. apparatu, tam superiorum, quam

disponitunammaximaranavem,

quasi rectri-

lam redactu
..c.,./-..
P../.V fortuito

est.

tmitm,

ex his gnleis nonnuiiaB humano subsidio adversus castrura , sive crebro desceudebant Dav.cul^ c. poti^scivitatem. et aliquando
:

Ul

Destitutura

jara

erat

castrura

oram

coadjutricera omnuim cem conservatricem et armis. plumbis, munialiarura, replens eam familite. In hac tota tionibus ct personis suie in hac contidentia et orams spes posita erat, omnibus disposecuritas poncbatur. Quibus dies staluta advenisset, supermquum
sitis

50

res

Octohris TomxiS X.

DE
AULTOftE
1.

S.

CONFESSOKE. JOANNE DE CAPISTRANO

ipse

D
Cui domino quum

V. u.

yersus Turcas an.^ resnavicul. sic armat, .ose descendere magna custos, proteremote ducitur navis Pr^cedit Pater. patronus ctrix et auxiliatnx. inde omsecus Danubium

decapitari.

'-^^^^^1.^'^^.
;

aiceretur dTeretur

"

Carcere

ac

vincuUs vincuhs
.

afflictos affl.cto.

tenearaus eos a quot diebus

forte bapt.za-

crucesiffnatorum, ingerenda vis.b.hs ap^ pro contidentia vexiUum vir Petrus autem . nobilis paret Ipse vero D. Joannes Lius alacriter ferebat. equitibus ad custorerootus cum nonnuUis

Xs

[rnterar;^^^^^^^^^^
majorura tenere Inui sunt. et
,

raox capitis feris ac avibus

dereUcti.

abscissione

vorandi

diam navicularum per terram irridentes quas quum Turcffi vidissent,

strinxerunt se,
et,

descendebat

Tampo

reraotissimo

Nemo tamen
.

lUas,

domnum
contra

in

modum
.

mi

lirmaverunt rantque se ad resistendum

.

se

invicem

pontis fortissicolUgentes pa.

tius de zelo

crimmetur sed pode crudeUtate cathoUc^ et de immicitia fidei

christianam

offendentes
est.

reUgionem
:

credentes

as

laudandus
ut enim
eos
"

omnino

lucrari.

Navicul^

autem

civitatis

visis superioribus,

jam

rite.

moseascendere ccBperunt.
se Patre atbleta et

celeriter et aniJam fremente intra

baQuod autem irnsive dixit ipse ptizandos post mortem Turcarum eosque sciebat duritiam
, .

eos dixent

numquam

convertendos,

et

iUud

baptizetis

3
dfirruerBfff'"'

Jesu invocante, inD. autem Joannes cipiunt christiani beUum. ex advertebat. ne subsidmm potenter etastute galeas mitteretur. aut ne castrisTurcarum ad terram occuparent. TurciK, de aqua saUantes. Eesiper terram evaderent aut etiam ne altero nec unus ab stunt Turcffi christianis

Nomen

abscissis capUibus, erat quasi diceret. Danubio. Haec dixenm, submergatis eos in

optime

Pater.

ad

excusationem
sic

magmfici

D. Joannis.
,
.

303 Pater beatus , ad Uttus manens , crudirigebat cem vexiUi in faciem ipsorum Dommi. fugite quasi diceret : " Ecce crucem mde " discurrens hinc partes adversffi
:

solvitur.

redeam 324 Ut ad histopiam est Danubius, Jam spes favente, recuperatus Iffitantur, qui in tristitia datur obsessis. jam jubUant qui racesti manebant fuerant, jam jam obsessi bombardas timent
,

Domino

copiaque
jioiiJT et

att'

ma-

fAinarum
cltriniams bcuplctavii.

iam parum

ruin^murorum
pluunt victualia.

jam castri reparari debebant, descenjam tritica et vina

;
.

modum

et mvocans juvenis Supervenientibus sanctissimum Nomen Jesu. quadragmta. undiautem ex civitate navibus undique navicuUs cmque Turc^ vaUantur, molestanguntur, undique etiam ab eisdem involuntarie ab mvicem quibus solutis et

robustissimi

advenit sicque tam dunt jara spes evasionis signa Istiti^ ostencivitas, quara castrum hic, Pateroptime, dunt Turcis tristantibus. Et omnipotens Dftus ostennota', quod volens

tur

separatis,

jam veniunt ad manus.

et

Resonant

non humana industria fien in Danubio liabihanc gloriosam victoriam, est. ut lUa navis tam 8ua permissione factum parata. et in qua tota tam raagna et artificiose
dero, sua

manu,

et

inaximi strepitus, scopetta:

pixides utnn-

humana
viculis

ad coeque exploduntur, voces ac clamores ensibus et gladiis ac lapidibus lura dantur

,

naquara spes posita erat, potius incepto beUo, ex impauperura, jara

sese

beatissimo Patre mutuo percutiunt ad ccelum oranle manibus junctis, ac ocuUs suam tueri elevatis, ut ipse Deus causam
j

in auxidignaretur, invocando Nomen Jesu etiam in ca.stro Uum christianorum. Oratio fiebat

assidue.

Solvuntur

Turcarum
,

galese,

bombardarura prudentia accensis pulveribus ^esistunt interea Turc^^ tota combustaest. Non sed muUo ardentius ab expugnatione castri, festmanyd ruinam musoUto. diu noctuque Turcis et vexiUa lUa rorum et turrlum circu. um Michael per capta quibus ipse D. cinxerat et ornaverat
;
.

l'ro

C
.

baUsparguntur per Danubium, impetuntur sicque per spingardis stis, arcubus atque spatium quiuque horarum duravit bellum
tara atrox in flumine.
bello. visiE bello, visie

Quid muUis immoror

castrum audaciam coraconspectuTurcarum. ad eorum lace ata ictibus bombardarura primendara Parantjam deciderantetconculcata jacebant. portant fimum cilignamina Turc^, paleas
ura
.

suut tres magnae Turcarum Finito suffocat^ cum personis, quatuor capt^ galeje cum omuibus munitionibus et ornamentis reUqutE autem galete remigantes veeorum
:

lociter

descenderunt ad locura, ubi prius

personis fere

ste-

neresque ^^^^^^^" uLsque coraponunt. et magna ei f^^^^; "t fossata quffi bustaque cumulan \^^^^.^ ,,pierepie l^ta erant, valeant ,^^^^^^ Uberumaditum ad casir tis, .^^ ^^^ se ^^s^^ sic impii, non sic,
,'
.

---/-^^Ptna
.

non

terant.

mortem. Suffocati to^ qua; autcm superfuerunt galeae, ita dequod numquam ampUus biUtatae fuerunt
:

omnibus vulneratis ad sunt Turcaj uUra quiugen-

quem

"" ,^pp ^ S:2^;Sru;^.-est.supertrinalc..

'

projicit

ventus

^^

^^^_

t.r

tione locHtiB

chrislianis

obesse

tuerunt. Prijeter ea,

uec Turcis prodesse poquffi hic christiani lucrati

sunt, duo nobiUssima vestimenta, longa usque ad talum, et artificiose ad pugnandum disposita,

ac vallat foss.s custod>t cumulis sic firmat* ac ab e s dicam. mund> vmbu ut tolius. ut i,a Ut .11 c re auferru violenter non potuissent Pater opt.me, unde diverticulum fec,. deam,

ac terrarum

''^^2

quodam ex
,

cruciferis beato Patri prffi-

victoria, non sme facta in aqua hac cautrique Joannes, ''"lent la^titia intrantes

max.ma

sentata fuerunt

simo

domiuo

quae adveniente reverendisdono dederat. sibi Legato

,

strum, vident

murorum ruinam,
et

cons.derant
et
;

Turcarum immanitatem

propos.tum

au

llic inter alios

duo nobiUssirai Turcse juvenes

,

qui postad Patrem beatura ducti fuerunt quara neque persuasionibus. neque precibus, neque blauditiis neque etiam minis baptismum voluerunt, missi sunt ad D. Joannem. quos quum quasi pro triumpho victorise
, ,

J''""^^ ^*; exhortationem Patris accingitur an.matur repletur fortitud.ne , reparationemi

ad verbum Patris. intraverunt, quum v. 325 Sed eo die, quo nonnuUos Turcarum deret ipse D. Joannes deambulare, quasi vellent irr.oirca castrum
.

l,io.

"""
V"'""

,jali
II.

urbe.

tare

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBRIS.

mandat ipse ad certamen farailia armari ac cwm dominus aliquos ex sua inter quos quidara de intimioribus eis bellare " -1 n.* veniens ad Patrera ipsius, nomine Forcas petivit benedictionera, quia vellet ex precepto
tare christianos
, :
.

373

ferentes

Vexilla
altero

signum ab

autem ab uno latere crucis Beatorum Francisci, Antonii.

J.

V. H.

domini sui cum Turcis bellare. Pater dixit sibi Es tu confessus et communicatus? " dicenti Ita, " benedixit. At ille exiens et strenue se
'/

aut Ludovici, aut Bernardini fig-uras habebant, ut exhacinnueretur, abillis eos crucesig:natos coUectos esse, qui Ordinis erant minorura aut ut inteUigeretur, iUam cruciatam solum pau;

perum

et

eorura pauperem

non divilum esse, et capitaneum vel hoc faciebant, ut confor:

habens, interfecit nonnuUos Turcas, tandem nimium et ipse fuit interfectus, cujus mors

marent

se

cum

vexillo Patris eorura,

vel ut

horum Sanctorum

patrociniis sub eorura vexil-

fuitdomino suo molesta. Dixi

nonuulli nonnulli
veritatis

haec, Pater,
suui, sunt

quia
,

luimici iuimici

ausi

uiucic dicere

iUum ex

priecepto beati Patris ad

pugnaudum

cum Turcis castrum exivisse. Oranes autera, qui erant in castro, ex prseseotia tam D. Joan perfusi uis, quara beati Patris g-audio magno
manebant. Ipse vero dominus, emissis omnibus crucesignatis, qui in castro fuerant, aUos vulneratos autem et inrecentes intromisit firmos ad superiores civitates curandos pie
:

Us juvari mererentur. Nec deerant cuiUbet turracB varia B.juwi,iiu instrumenta ad animos tu.iuto v<.i.a sonorum .110..^^.... ..u u.*^^ excitandum ibi tubae, ibi cornua, ibi tympana. ibi cythara, ibi carapaneHse, ibi sonorum strepitus, resonantes potius ad alUciendum animaUa, quam homines Patri autem duo tubicines ex mandato D. Joannis erant; iis enim
:

instrumentisipsi vigiles, soUiciti ac Iffiti reddebantur nec prius se locabant, nisi prius ante
;

beatum patrem, ostensione

processionis,
et

facta in

modum

destinavit, et navigio deferri fecit. cura tres suis verbis consolatus est, simulque
ipsis

Pater fra-

brevem ac levem coUationera sumpsit.

recepta benedictione ab eo, locus ac deputata mansio eis ab ipso pntrono populorum deputaretur qui etiara ita Iffiti
:

securitatem lleddidit moestis laetitiam, pavidia ; et animatis ac iustruet dubiis certitudinem

ctis

omnibus, sicut prius

fecerat,

me secum

ducens, quem inspiciebat forte debiliorem omfacta nibus, ad locum de Semly, ubi victoria concitus remeavit. In hoc siquidem loco fuit, crucesignati convenire debebant ; in hoc Pater

jucundi ita ferventes veniebant ut non ad bellaudun cum Turcis ferissirais sed ad convivia celebranda currere viderentur sicque per novera dies undique venientes, sexagiuta millia crucesignatorum coadunata sunt.
ita
,
.

j;

327 Qui omneb in Hungaria tam per ipsum beatum Patrem, quam per socios suos Hun-

^'//^',|J'^^^^

suum teutorium fixit, in hoc

ipse D. Joannes, re:

garos

crucesignati

fuerant
,

Ucet inter eos

Poloni, Sclavi et

paratis muris, constituebatur

et est iste locus

essent nonnuiU

AUemanni

circaDanubium.circa castrum.et ad conspectum Turcarumobsidentium. Sed ea nocle lapis majoris

bombardaececidit in stramine, in quo manens in castrosemper in noctequiescere soUtus eram. QuidPforte ipse Pater, praescius futurorum, me propterea eduxerat ? Non dubito;

Bosnenses. Quibus nuUa erat otiosittis, nuUa moUities, nulla impudicitia: non ibi ebrietas, commessatio, non inhonestas, non concu-

non binarium foerainarura; non ibi verborum varapina non nitas, non ludus, non furta, non murrauratio, non de absentibus detractio, nou
;

quod

iUic fuissem, ex iUo lapide procul ducur bio occubuissem. O immanissimi Turcae,
si

susurratio,
ibi

non contumelia inter eos erat sed frequentia; devotio, ibi oratio, ibi Missarum
:

prius illum lapidem noo projecistis, ut mihi Pater beatissime, cur me corpus contrivisset
!

nam

licet

ad Missam beati Patris phires con-

venirent, qujelibet

tamen turma suum

sacer-

iUlcstare non permisisti,

utampUus Creatorem

meum non
partim extia

ofl^endissem.

habebat, a dotera saecularem vel religiosum sacrmenta crebro recipiebat. Erant etiara quo
crucesignati, complures sacerdotes et religiosi officia cantates. frequenter Missas et divina

eamdem
nurifur;

(it/>'

326 Manebat autem bonus Pater in dicto crucesiloco advocans, exspectans et recipiens gnatos, jam undique, etiam a remotis partibus,
advenientes, quia beato Patri, et non aUeri, obediebant, tamquam eorum capitaneo, imo

tamquam

vicario Jesu Christi.

Nec mirum

Ibijejunium, ibi fidei firmitate crebra amore fundendo ibi depropriosanguineChristi ibi Nominis Jesu frequens firma propositio, Pietas intereossuraraa erat nonsilentia,

proclaraatio.

nam
tati,

ad ejus praedicationes et monitiones excicrucem ab eo sumpserant, secum in car;

cerem et in mortem ire sibi poUiciti et eum videbantiuterhominesevangelicam vitam

quia

prodigia facere, ducere, super infirraos mira sursum vitam suara pro Cbristo ponere, quae pro regni sunt sapere. non quffi super terram, propterea omnes Uberatione indefesse laborare, et ut apostolum, sibi ei obedire atfectabtint, missum, miro modo diUgebant et timecoelitus

deerat, mendicitate nulli quibus jam victus vivebant magna luter et eleemosinis abunde pax, raagna concoreos erat patientia, magna habebant obedientiam, suramam omnes dia obtemperarent. naralicetnon nisi Patri beato unus alteri ex caritate ohedieinter se mutuo aqunra, ad ignem, eos bat. Pater autem si ad sine tnstitia misisset, ut novitii religiosorum

proptam obedienparuissent: et ut ipsorum Patre clamante, oranes tiara breviter dicara,

claraabant
in
;

crucesignatorum bant. Ipse enim erat omnium impcrator. judex, dux, capitaneus et rector, advertendum est, hic, dulcissime Pater, Sane omnes ex litteris, nuntiis et ruraoribus

sive Patre sive raanibus elevatis,

modum

crucis extensis

manente
:

et orante,

quod

ad beatum crucesignati commoti, properabant constitutum, miro, dePatrem, in prEefato loco modo venientes non turraatim
votoet ferventi et omnes, sedex singuUs patriis
:

Patre erigente sic ipsi faciebant; Patre ambulante. vexilla sua erigebant oranes tamen vexillum iporanes et ipsi ambulabant Kigor Patrisconcorditer sequebantur.
, :

vex.llum

sius bcati

etiam

justitiffi

locis

iUuc adprae-

aliquod
Quaelibet ^

deUctura

servabatur perraaxiraus irapunitum abibat

nec
Iicet

ventabant singulffiturmae,

suum vexiUum

turraa sive populus

suum prafectum
haberet.

874
haberet,
J.

DE

S.

CONFKSSORE. -lOANNE DE CAP1STR.VN0

V.

II.

tamomnes causae ad ipauraPatrem deferebautur. judicem. Quara ad coramunem facinus tamen eorum publice grrave 8i quis
aliquod coramisisset,

communi

judicio publice

XXIX. Joan. Tagliacotius vadescribit, rias industrias

mulctabatur, ut
egrtgie 'e exetrenr.

m Quidam

aliis

praeberetur

exemplum.
furare-

quibus

recuperato passu Dadextera. Alteri, quura, panes carius solito, mox nubii, clam venderet crucesi^natorum, omnes ut ad notitiam venit Danubium projecti sunt et nisi iUius in

tur

ex eis fuit sibi abscissa auris raox, inscio Patre,

quum nummura

Capistranus cruce S. Joannes signatos animat, et exponit im-

minentem

civitatis

ruinam.

panes ego cum quodara

alio fratre,

Georgio nuncu-

et ipse submerpato illic adfuissimus, fuisset verberatus. sus-fuit taraen diversis flagellis

Nolebant quidquam
mitti.
tes

crucesig-nati

intereoscom-

quoa
"

dicendivino cultu adraoverentur,

Venimus ad sang:uinem fundendura, justum et habemusque conductorem sanctum, male perpetrare ? Erant pium et debemus talia erga Deum, quia pro suo et mirabilis caritatis
ostenditur illud Ecclesiastici verificatum
:

erant. Ex quibus honore vitam deponere parati

T.Totandura insuper, Quod Ucet hoc in loco copi.^us popuius cuuveniret, nuUus de baronibus ilUc comparuit prteter iUustrem et gubernatorera regni, prfficlarum D. Joannem. sua famiUa. Nondum exerutdictum est, cum et Angelos citum instauraverat (testor Deura mentior in priedictis) Ucet cum ejus, quod non eodem tunc teraporis aUqui de suis subditis et

PaucinobHu
^ '" <7'iari;

Ntam

be-

Frcii.

habitantes qualis est rector civitatis, tales et fere sexag"inta miUia X.2. in ea *. " Quum autem advenissent , pra;dicnbat eis

B cundum

judicem populi

sic

et

ministn, et

vassalUs ac uobiUbus raauerent ; sed ipse cum aUorura sasuo consiUo et auxiUo loco omnium et iUe maguificus baro D.Joannes tisfecit.Astitit
de CastiUis et banus de Borogh, comes perpetuus Machoviensis, uecnon coraitatuum de Orban Fosega coraes hic enim ratione banatus
et
;

crucesignatorum

hortabatur ad martyriura, defensionera christianEe ad constantiam et ad iraperavit omreli&iouis ac sub voce praeconis
Tir Dei

viam
:

salutis,

recederent, sive nibus, ut sive venirent, sive percuterentur, Nomen Jesu percuterent, sive non esse in frequenter invocarent, affirmans, prgecepit cura inimicis : aliquo aUo salutem pugnare, nec insistere rapinis
Christi viriliter

erat E iUuc adventavit cumnonuuUisequitibus; maguum euim Nanderalba sub banatu suo hic et optifervorera ostendebat, vir sani consiUi
:

mffi discretionis

ac devotionis. De nobiUbus et charactere cUentibus, etsi multi essent crucis Hungaria eos sub in.<igniU, quia raos est in veeorum dominis ad raiUtiara proficisci, non
sed, ut nientibus dominis, nuUus eorum venit, comparuerunt. Sed orasanius dicam, perpauci erant populares, rustici, nes, qui oouvenerant, clerici scholares, studenpauperes, sacerdotes, diversae reUgionis mentes raonachi, fratres tertii Ordinis S. Francisci, personse

autspoUis.

"

PropelUte,

dicebat,

Turcas
:

non

sinite

ab

eis christianitatera
;

occupan

insistimus superabifacile vinciraur, si spoUis insequaa Tnrcis, si propter rapinam eos mur dabit iUos Si propter tidem beUamus ,

mur. Deus

manibusnostris, et cuncta eorum boua propter Christum viriliter punostra erunt nos. gnate, et viaebitis auxiUum Doraini super contra nos detulelUis superatis, quJECuraque
in
:

dicantes,

pauca arraa vidisses. Non deferendis victuaUbus, non lauequos, nisi pro eos, qui loricis se ceas ibi vidiraus, nisi apud
eremitiE. inter quos

rint,

possidebimus

estote fortes in

beUo

et

operireut. Videbantur

tamquam David armatus

gladiis, fustibus,
:

pugnate cum anUquo serpentc, et accipietis C regnura ternura Confiteamini peccata vestra
:

contraGoUath; abundabaut

summus

Pontifex dat vobis

omnium

pec-

erant luter eos fundis, bacuUs, sicut pastores spingardse, piumbat*, baUstffi, arcus, scopettffi,
si vidisses uncini ferrei ad rapiendum. O septem dam priorem Ordinis Eremiturura cum zelo fidei et araore F fratribus sui conventus, qui, habitu , accmcti raartyrii flagrantes , pUcato cum scuto ad humeros, gladiis, galeis protecti ad martyrium, prs devo-

catorum plenariam remissionem. O filii mei et devotissimi Hungari, o pauperes ad Turciam, adTurciara. Monebat insuper eos, ne aUquera
nisi

quen-

nobiseum

Quicumque Turcas raolestarent, dicens etiara contraTurcas assistere volunt, amici nostri sunt, Rasciani schisraatici, Valachi, judsei, hieretici, et quicuraque infideles noeos biscura in hac terapestate esse volunt Nunc contra Turcas, amicitia coniplectamur. contra Turcas pugnandura est. Sicque Pater, hsereticae pravitatis generaUs inquisitor, Ucet
:

quomodo currebant
tione fievisses.

Quorura umniura Pater ipse bearector. est, erat ductor et tus, ut siEpe dictum ut altcr Movses. ut aUer Josue. expuces^abant interea Turc^ ab

s.Cap.stnnu,

hujusraodi
rit

hominum perversorum semper

,

fue-

incipiebaut, sicut -3gnatione castri. sed timere quando ex caex ipsismet poslea didiceram,
stris

Vao Nou

aoerrimus persecutor, esstirpator et conqui contra Turcas arma eos taraen fusor
;

suraebant, nolebat tunc aUqua raolestia conacclaraare turbari , faciebat eos stepissime omnia in latissimo carapo Noraen Jesu. Haec
fiebant, Turcis

ex castris et obsidione spectanti-

quos uon videbaut tot crucesignatos inerraes, sed totum paucos aut pauperes, nou et mumuudura, omnibus armis pra*fulgidum Hdunatura se vidisse putaverunt; nitum, ilUc totius Patreiu etiam ipsum arbitrabantur quanto jam Deus mundi imperatorem.
, !

bus

et audientibus.

tunc timore concutiebantur ad destructionem castri

,

Ideo festinabant
prffitendebantque

Iffititiam

rum.

crebros

muns fecerunt, indicantes ex hoc, jam castri nocte destructis, se victoriam habituros. AUa
capitaneus

terrorera christianochristianos terrerent, Quodam sero, ut in castris et maximos ignes sparsim

aUquando ad

, ,

DIE VIGESIMA

TERTU
modo

OCTOBRIS.
exibat castrum
;

375

capitaneus Dei in castris suis plures ignes accendi jubet; populi autem obedientes tam
copiosos et varios ignes fecerunt, ut tota illa

modo
:

docebat,

modo

iVCTOU
J.

V. H.

monebat; modo hortabatur, modo corrigebat,

mag-na planities christianorum unicus

et

maxi-

modo etiam imperabat suique oflficii erat tam castrum, quam etiam castra populorum
custodire
;

mus

namque vir Dei, Turoam " Ig^ne nos, conversus ad raaximura maxime canis, terrere voluisti; igne cremaignis apparet.

Ajebat

pouens

custodias

faciens
:

fieri

vigfilias et

mittens exploratores

hibores, su-

dores, occupationes et ciiras

beris, ig-ne

expelleris et
ita

fug-aberis.

"

Quasi

praescius

futurorum

dicebat, sicque con-

tantas habebat, ut nuUus ita robustus, prifisertim hisce diebus, inventus est, qui cum eo perseverare
posset;

populum ac persuadebat omnibus, sed raaximum ne Turcarum imperatorem canem dicerent jegre ferens, si alio, quam tali nomine nuncuparetur. Sequenti sero audiuntur in castris Turcarum varia instruac tantam ab eis menta sonorum pulsari
fortabat
,
,

non

quidem

equites

eum

in

tantis
et

laboribus sequi

poteraut;

fortissimi

as-

suetissimi laboribus

deficiebant.

Quid plus?

Iffititiam

fieri

ut potius

victuri

quam

vin-

D. Joannes Gubernator, videns eum in tantis laboribus occupatum, et quod ei cura omnium incumbebat, meliorem, quem habebat, equum iUi dono dedit, qui adeo suo assiduo labore
fatigatus
est iis
,

cendi existimarentur. At ipse cruciferorum imperalor, sancta invidia accensus, imperat voce prfficonis, ut quicumque haberet instrumenta ad sonandum sive ad terrandum, post

paucis diebus,
sine

ut in raedio

populorum

nou

maxima admiratione
decoriatus exstitit;

omnium et compassione, et quum jam ex assiduo

debuisset

labore

remissius se

mediam
diem
,

noctera

sonent

terreant usque ad

et

qul

iustrumentis

carerent

scuta

baculis et lapidibus validissime percutiendo, strepitum ing^entissimum et pavidissimum

facerent. Lucescente die, omnes, erectis vexillis, in conspectu Turcarum g^audio laetitia-

habere, in dies mag-is ac magis fortior apparebat. Missas singulis diebus cum tuum " Ne despicias populum CoUectis Domine " etc. ut in MissaU pro Quaoumque Hostlum nostrorum tribulatione; aut
:
:

que

exsultarunt;

somnem

sicque totam noctera inducentes, non tantulus paupulus, sed

quaesumus, Domine, elide superbiam, etc. ut ibidera coutra Persecutores et male agentes
;

aut

Omnipotens

scrapiterne

Deus

universus

mundus cum

diversis

et

variis
ibi

iu cujus

manu

etc, ut ibidem contra Pa-

instrumeutorum

sonis et strepitibus

ad-

esse visus est, Itaque sonantibus tibicinibus, alii cantant, alii clamant, alii choreas ducunt,
alii
alii

ganos, quotidie celebrabat, hortans populum, Patrem, senio jam confectum, inut prius.
defessissimural

beatum virum, omni ho!

ad ccelum manus
saltant,

cum

clamore

elevant,

sicque faciendo

minuunt auda-

nore et reverentia prosequendum O athletam Christi, nullo labore victum Licet enim setate
!

ptruniveita
fattra accendi
'"**'

ciamTurcis, pavorem incutiunt. 331 Sicque talia multi Turcae videntes et

audieutes fugicbant, dicentes
:

reticiebaris,

continuis
:

tamen laboribus numcaritas,

in te

quam
fiducia

senuisti

in

te

spes et accen-

"

Recedamus,

permaxima;

in te tides inexplicabiUs, in te fervor

ille

quia ecce totus mundus in auxilium venit christiaoorum et, ut videmus, nostram derident potentiam. At ille immanissimus canis, magis ac mag-is ira furiaque in christianosacceusus, ardentius solito jubet continuari bombardas festinatque montes terrae castro
;
,

in te zelus martyrii,

sissimus indicibiUter vig-ebat. 332 Stabiit et ill. D. Joannes

cum

D.

Mi-

lerrenturqui-

sequare
et

imperat subterraneas
pro
fossatis
deferri,

fieri

cavernas,

chaele; et quidquid ex machinis Turcarura nocte ruebat, in die reparabat. In tentorio suo assidue pernoctabat, laborabatque indefesse pro castri conservatione; et quotquot crucesignatis pro defeusione castri indig-ebat, aut per se aut per nuntiura beato Patri intiraabat.

^'J^^''*"*

cong-regata

replendis

juxta
statuta

fossata trahi

atque

ut

his

die fossatis repletis, plano gressu liber eis ad castrum pateret ing-ressus. Hic animadverten-

dura

est,

quod

his

uudecira

diebus

post victoriam navalem

in hoc

loco

quibus beatus

Pater assumptis defensoribus , per Danubium aut per portam posteriorem castri ad castrum F deducebat, talique modo castrum illis diebus
servabat. Qui D. Joannes, licet ruinas murorum non desineret reparare, tam ipse, quam Michael, credebant , castrum iu brevi ad

Pater cum crucesignatis, ut dictum est, permansit, crebro castrura ing*rediebatur, emittebat e castro debiles,

D.

pusillanimes. intirmos,
si
:

manus inimicorum deventurum

tiant beato Patri
:

idque nun-

vulneratoset pauperes;

qui

autem mortui

qui

sciens,

quge ventura

introducebatque noerant, sepeliri faciebat constantes crucevos, animosos, rohustos et Michaeli commendabat. siffnatos, quos D. marQuibus, ut prioribus, custodiam castri, constantiara prsdicabat , raonefatyrium e
ciens eos,

erant, procurabat ab eis auferre timorem et tribuere eis spem victori* et liberatiouis, hor-

tans

"Non
Deus

insuper eos ad reparationem , dicens timeatis, magnitici Domini, potens est

:

liberare

populum suum,

"

ct

similia.

ut

castellanis

obedirent,

et

sic

remeabat. disposito castro, ad exercitum castris habuit autem exercitium in

Quale

facile

perpendi

potest ex
si

jam non sumebat; jacere volebat, nuda

lectus erat : ex sole
si

quod cibum hoc quando causa quiescendi

,

Notandum est hic, quod reverendissimus Leg-autrumque Joantus his diebuslitteras dedit ad nuntians, ne aliquo modo connera ex Buda, enim in sererent bellura cum Turcis; ipse
motus ex brevi descenderet cum valida manu, inermis et inusitahoc, quod tantus populus diceretur : tus ad bellum ilUc congrregatus
timebat enim, ne omnes in manus Turcarurn
devenirent.

terra lassato

corpusculo
calidissi-

sitiebat, aut

vinum

mum

cum aqua

turbida et foetenti bi-

bebat, aut ipsara

puram aquam. Somnura non

esset septuagenarius, in

capiebat;

et

quum

, in laboribus , in juvenis. erat robustissimus

vigiliis

malis suflerendis

Rationabile et opportunum viut talis descensus cito fieret et manum sum, validam afferret. Ex hoc Legati praecepto aUqui
detractores

Modo

intrabat,

beatissimi

Patris

arguunt, ipsum

376
ADCTOKB V. H.

DE

S.

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTRANO

.

J.

ex boc, quia divino insum fuisse inobedientem gessit cum Turcis. O si cruimpulsu bellum quid hujusmodi mu cesignati victi fuissent, attendunt, ipsum dixissent? Tales non
contra
tione,

L.n

defenditur

sum

certus, quod

Deus

oratione quod Bolum ex industria,

praedica-

^^^ ^^^^^^ ^^ advocavit e foris quaVerumtamen F^^^.^^.^ qui fortiores, ^^ crucesignatis

caus

^^^^
^^

^^
^J^^

tuebitur. .^,^^ ^^^^.^^^^

confidentissimum

Legato,
fuit a

Patris tota incitationeet laboribus tanti Certe obediebat R. D. chrisUanitas Uberataest. tamquam summo Pontifici; sed quia

fideliores et

amantiores videban-

dum muri
beniei tolo

At-

Turcis provocatus, gessit beUura contra lUos. ideo, ut moxdicetur, moenia solo sequata SSa Sedeccejam omnia quasi plumbea turris iUa masima et

Deo impulsus

et a

IIU vero ita toi beati d castrum introduxit. sequebantur, ut non ad eorum vexiUum
viri

san-uinem eifundendum

et

moriendum, sed

rquantur,

TurcBm

sunt.jam vigipermediumscissaest,in qua mauebant ad evitationem fiebant les et in qua signa turn maximum bombardarum, At quia ex aUa cornu verha formando
canera ^ cura quodara

ire videinvitati tam^^quam ad epulas divitiaa obtinendas. maximas bantur, vel ad quum Pater intromisisset , Isetantur Ouos castrum et civitas signa lietitiffi

fameUci

omnes

et

nuidam deridebat. castris Turcarum

tribus
ictibus

et

ex ea nonnuUa

damna

fiebant (nam.

me

prjesente,

borabard^

quidara

sacerdo.,

Turcas capeUanus castri, septera Turc^ castrura expugnare jara crudeUssirai statuunt. Jam pr^cocura tota eorum potentia maxiraa dona uizatur, ut primis intrantibus
et tertiis et sic

mtereraU)

Timebaut tamen permaUbenter ostendunt. Pater autem omnibus, ut solebat, xime omnes. soUicitam custodiam, exbortationem facit ad ad defensionem, ad constanad martyrium et emisit debiles, vultiam et adfideUtatem; pusiUanimes et inutUes; infirmos neratos, ut civitates curandos autem ad superiores
, .

prius

fecerat,

nonuisi

Nomeu

gradatim, tribuantur, secundis deUberant; videbant idque cito se facturos multienim.dietim exercitum christianorum videbatur eis, quod et, ut dictum est,
plit-ari

pr(Ecepit, prffidicens

restautibus vero trausmisit Jesu invocare et acclamare eis, in hujus sanctissimi

:

de Turcis ommno Nominis virtute christianos autem Michaelem cavictoriam habUuros. D. exbortatione ad steUanum omni. qua valuit,
praedicta

totus

mundus

illic

contra eos veuiret. Sic se

die, in

animavit
et

commendans
ut eis
loca

ei

cruce-

omnes accingunt, ut sequenli

S Magdalense
id
fiat.

vigiUa
pixi-

siffnatos, ac diecns,

defensionis

Jam bombardae et

statueret

castra discurrehaut soldes silebant, jam per Joannes, et consideratis, D. UciU Uis visis propugnafidei fideUssimus regni et cathoUciE nimium omissa murorum reparatione ,
tor

ad fatigatus, de nocte venit "Ecce, Pater, vicU dicens:

:

beatum Patrem,
sumus, succumde ipsis

Erat autem ipse strenuus et armis exercitatus, D Michael vir regm, animosusetbeUicosus, qui tum ratione Joannis gubernatons, cui attitum ratione D. videUcet Joannis nebat (nam uxor ipsius Michaelis) tum D EUsabeth. soror carnaUs est et famse, acernmus etiam ratione sui honoris
assi&naret.
.

jam pluries bimus omnino Turcis quidem aUtriumphum victoriffi reportavi. et armatorum, non quoUes nou ex muUitudiue induexforUtudine beUauUum, sed diligentia,
stria et

castripropugnatoretdefensorerat dictum e^t, U. Joau Erat etiam ibi, ut

335
miles, nes de Gest, nobUissimus
et expertissi-

^^^;^,^^,-.

,^^.^

inus in castris defendendis,

uio, astutia
et sagacitate

vir

quidemmge.
Fratres

pra^clarus.

nuUum eorum io re raiUtari. Nunc autem industria, nuUaque astutia ingenium, nuUa offendendi neque contra eos mihi est; neque
dcfendendi
potui, feci;

astuUa eos

contrivi,

scioque raores

argumentum mibi
nunc omniuo
deficio,
:

restat.

Quod

castrum ampUus defendendi reparari.jam muri omnes p non potest ampUus

et

nec est via jam castrum

quibus, ut pnus. autera ibi quinque reUquit, openbus miseriPater pracepit, ut instarent martyrium. si Deo placecordiffi et reciperent tempus corons. Quibus ret; quia jam instabat data tam et beuedictione omnibus rite disposiUs

destructs suut, jam Turcis aditus rauUitudipatet; nos pauci sumus ad tantam habemus . inernem, et inexpertos homines baronea mes,' pauperes et debiles ac timidos nos ampUus possuquid conveniunt
turres
:

castro,quamibiexsistentibus.acpubUceetalte vexiUo prae- F factaacclamatione Nominis Jesu, christianorum, in eadem eunte, ad exercitum securus et J^cundus planitie commorantem
rediit,

tes

non

Cui Pater consolaUonis ait timeas. timeas, magnifice domine, potens est

mus?

"

Ne

Deus iuermibusTurcarumpotentiam cumpauciset

._.^ superare,
.t..,^ ,uf..,i.. et inimioQssuos inimicossuos castrura defendere
>

complures muUeres coutulerunt, prsse de civitate ad castrum se ne simul cum ans tim poUores et virgines, tutius darentur aut in raptum
die

spemhabeus in noncoufundit. Quo

confideQeo, qui in se

in !^

pr^dam P^*^^"^/"^^;"

J^dicantes ^um ratione tum

confundere. 334 Voluit Deus

$ed Capistra-

haec dixisse
et

magnificum

nuB proximum
liberafionom

dominum, ut futurum

promidif,

exceUens miracuUira menclarius, cerUus et mirabiUus mortaUura dextera Dei factura Ubus appareret, et ea, quae
erat,

^um tum rauone non c^edebaut ca fratrum, tum etiam quia defensonbus a Patr^ strum. quod tantis m manus Turcarum
crucesignatorum
, ,

castro

.^^^ esse

quam q

iu

civitate,

munitum er^.

faciUter

nou bumanae, sed divinse potentiae adnou scriberentur. lUe autem castrum ampUus pro intravit. sed iu ea nouuuUi de sua famUia defensione manebaut, Ajebat namque ipse " Cras omnino castrum non erit dominus
:

miretur, optime senior, deventurum. iUa nocte remanuod beatus Pater in castro maximura habenere uoluit. nara exercitum obedieutera. Attcndebat

Nemo

bat.

ex

iis.

secus

nulU. nisi sibi qui foris eraut, dare V^^^^^l^^''''''^^ quia si opus esset. Et
,

pugnautibus

exercitus

nostrum. sed TurciE iUo potientur. His Pater auditis, Isetus e contra ajebat D. Joanui " Ne limeas, imo erit nostrum, erit nostrum ssepius repUcaudo, causa Dei agitur, nomen

ne si qum nuorectore ac directore indigebat, absente. cui, ui UUgii iuter eos oriretur, eo ra deferebant dictum est, oranes tautum
,

ignarus. contierat inordinatus et

scandalum

cruciatse redundaret. Prffiterea

pu-

gnantibus

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

gnantibus
exterioribus
in

377
ADCTOtt
i.
:

castro

spiritu

et

oratione
;

Domine,

vero
,

corporali
lios
,

praesentia

illos

et similia stabant et populi cum eo orantes. D. autem Joannes, ut dictum est,

V. H.

oratione juvans

praeceptis suavissimis

corrigens

et

terrens

dicebatque

assidue
" etc.

castrnm amittendum omnino credebat. et revera humano judicio amitti debebat. Tentant
et tertio circa

Salvum

fac

populum tuum, Domine,

mediam noctem
:

ipsius beatis-

Turcae, Circa vero lioram tertiam ipsius vigiliffi pro castro capiendo comgeneralem pugnam praemitmissuri, secundum morem ipsorum eorum tunt orationera , funduntque preces

simsB Magdalense
riis

veniunt universi

cum

va-

instrumentia etmachinis, vallant undique

Mahomet. Per spatium itaque non permodicum pulsatis prius variis sonorum
diabolico
,

potius instrumcntis, altissime vociferantur, ut vox hominura crederemugitus boum, quam

tur.

castrum, acerrimam incipiuutpugnam, mortem non timent , et impugnantium jam infinitus qui et erat numerus. Resistunt christicolae percuti et mori pro Christo affectabant, TurTurcas lapidibus frangunt et cas repellunt
, ,

cantus laudum in castris acclamatione Nominis Jesu christianorumcum

Sed

fit

e contra

vexillis erectis

fit

et in castro altissima vocife-

perimere non desistunt. Juvabantur vicissim sed et mulieres (non foerainae sed leaenae videbantur) accinctae et quodam virili more houeste utentes, viris pugnantibus sagittas, lapi: ,

ratio,

disponunturque cruciati super ruinas murorum, accingentes se ad prffilium parati Yitam pro Christo ponere nec ab assignatis
.

dea et alias machinas bellicas ministrabant, animum viris tribuebant defendendi pariter
etoffendendi ; vulneratos exmuris ad interiora castra trahebant, ferra sagittarum ex vulneribus manibus et dentibus extrahentes, exercitatae diu in tali arte belligeraadi

locis

donec aut mortem pro Christo obirent, aut castrum liberum ab hostibus viabire
,

apparebant;

derent.
in oppugnantei

TurcaB

dem

336 Et ecce circa horam vespertinam ejusdiei turmatimTurcsecummagnis clamoirruentes

quae etiam, non more foemineo incedere.sed volare per castelium satagebant nec mirum
;

ribus

appropinquant castro, quam leoues rugientes parati ad pradam terallii fasces lig-naminum, alii stramina, alii
, : ,

tam-

perche la necessita fa buoui fanti uecessitas facit bonos milites. Nam iu tali exercitio pudicitiam, castitatem et virginitatem earum

ram,

alii

fimum,

alii

cineres in fossata proji-

defendebant.

ciunt, alii asseres lignaque jactaot; nonnulli etiam per cavernas subterraneas venientes. ut lupi rapaces, famelici, ad murorura ruinas adventabant; sicque et replere fossata et ad iUa

XXX.Narrat Tagliacotius, partandem liberatam ta victoria

,

venire atque descendere satagebant. At crucesignati pro muro constanter manebant, sollicitante
scopettis

Nanderalbensem

civitatem.
,

castellano
,

pixidibus

balistis

ac sagittis

bombardis Turcas vulnera, ,

Sed
*--*
i

jam j"*"

christicolae

bant, interficiebantque. Sed a Turcis fossata tamen fere usque ad raedium replentur; non
aequaliter

amplius

contiuuo pugnantes *
:

Muri$ exterio-

resistere

non possunt

jam
et

labore, riimper Turafflicti,

'p"J,""*'''"'
,

vigiliis et percussionibus

fatigati

pugnam

circa

ruinas

murorum

Turcffi iueunt, ut formicae, in fossatis stantes,

et ex quibus etiam nonnulli erant mortui sicque Turc omnes redduntur debiliores
:

quB enumerari non

petizant:
jiciunt;
alii

potuissent, sagittant, scoalii

lapides,

saxa mauibus proalii

turmatim, renturque
stri

alii

terras fodiunt,
alii

cavernas

laalii

raorepercnterentur planitiera primi cacastrum sive , intrare incipmnt et illam occupare, licet
licet

multi

tentes faciunt,

ruinis trabcs inclinant,

:

cum

difficultate.

Hic notandum,
:

illud

castrum

ascendere nituntnr alii lanceis, alii jaculis, ensibus terribilibus christianos percualii remotius stantes, vetiunt sed et sagittarii
,
:

Nandeialbte esse tripartitum priraum contisunt net maguum circuitum et planitiem, hic
casae habitabiles

complurium nobilium. Hujus

nenosas sagittas jacere non desistebant, alii et unico alii tres sagittas in qualibet vice
duas,

saarcu miro modo jacieutes, adeo quod aer usque ad gittis condeusari videbatur; sicque

priraam horam noctis atrociter pugnando camulti strum intrare contendunt ex quibus
,

de primi castri muri destructi erant, et quum ad civitatera et p hoc sit aditus sive descensus sine quo aditus ad alia duo castra interiora, et hoc Turcae potiri posset occupare nemo alia conabautur, hoc intrare, hujus planitiem ocSecundum est rainus sed apprime
;

cupare.

interempti
fuerunt.
precibut etjut.
III dirijpif.

multique vulnerati a christianis

^ ,

difvaliatum a iatere primi magnis fossatis et munitum, ficillimis turribus et propugnaculis

in

ipsi essent a37 Christianorum autem, licet pauci tunc propuguaculis castri,

muris et

Turcis et occiderunt ; superemiuebant enim obruebant. Quibus amosolum lapidibus eos maxirao eorum damno iterum
tis
,

non sine

castrum irruerunt, et alii undique strictius durius et acrius cum christianis cingentes, pugnantes, post multorura coedera intrarunt Nomine castrum: sed crucesignati, invocato vehementer, per quos, Jesu, irruerunt in eos
repulsi sunt. muU*is etiara interemptis, confuse

nisi ad quod de majori planitie non est aditus et per pontem elevabilem. per unicam portara De hoc secuudo est aditus ad tertium raulto turminus, sed difficillimum; in hoc est illa supra timere " de qua ris, quce vocatur Noli in dictum est. In hoc suut regise mansiones
;

loco mumhoc sunt munitioues, tamquam in hicsuntfenestraealtissimffi versus citissimo; per quam vitatem; hic est porta posterior, potest ad civitatem et Danubium mdescendi
trari
:

Clamor

pugnantes erat maximus namque nomen diaboli Mahoraet exteriores

inter eos

Reliquiae, hic hic libri beati Patris, hic hauc portam, occus majores bombardae per per salvari patis castellis, possunt horaines
:
:

interiores

nomen Jesu
:

Christi

acclamabant.
crucesignatis,

hanc
mitti
tur.

obsessis in civitate
;

possunt
castri

prffisidia

im-

Stabat ipse Pater cum cffiteris populum tuum, orans et dicens " Salvum fac

hic stabant fratres, hic

omnia servabanpenitus solo sequabantur

Muri primi majoris

878
AOCTOl" V. H.

DE
''''

S.
.

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTBANO

^uabantur;
rum,
licet

Ucet

aliquffi

..,,^.d turrmn. part.culse aa

non posse eis amphus obpro hoe timerent, v ^^^^^^ edocti, arr.piunt mvirgarum, viminum et numeros lignamimum, combustibilmm fasciculos, sulpbureo aliorum ignitos super Turcas, tam in igne accensos, et quam per rumas asceudenstautes fossatis quasi unita manu, projicmnt, ac pariter,
,

J.

ex icnw"^

chriitiani fer-

ro

tes

relinquebaut, sed lioca ds "signata, non cessasoUto se haberent cet r mi sius fa introitu magnum ^^ ^"'^ ^ rutinhocin.ro.tum.n..mdeT
' <

si

O omnes fasciculos unica omnipotens ^^ullus poluit fugere afacie Deus in fossatis, qui euumeiguis omnes qui erant
manu
tenuissent.
I :

baut in hoc ^\^^^ stragem. macellum, inaximamque planitie fere Bept.ngent.

.n
castri

^^^^ n^iuime potuissent,

igne consumpti suut,

exterioris

'hirc

S^m
Crsas

supervenientibus qui juvabautur a credunt, jam s,.per castrum se habere bauder.a murorum ruinas figunt
.

remausit. Qul descenQui uec uDus cec unus eorum vivus omnes pavidi retro cessuri erant ad fossata, erant, et qui ponserunt qui autem iu castro acerrima illa pugna nitebantur, tem occupare
:

jam val.d.ss.m ?am evocant exteriores, locis non recedent.bus, christicolis de

cla-

videutes se

maximi ignis flammis undique

:

St

"ui viriliter

resistunt

pugnam
,

estaurant^,

impediu.itque pro ''"^"^ '^"''l'.^ ,J''''hTa d>rt'q"e ^" Quod videntes D. Michacl bon.,, D. Joann.s, omn.bus s^mul et homines navibus po castro interiori, in QUffi erant iu portam postenorem case ipsos per et Dauubmm satagunt tH minoris salvare exeuud. uou pat et quibus janua ntrant fenestras se ipsos spoute hat pe altissimas ex planitie oxtenon prl'cfpitabant. Mulieres coufugerant. resolut.s crmibus. Uluc iaboriose etTurcarum " Heu Turcas fugimus, dicentes . Fratrcs vero geadvenimus. ad manus iam operta orando martyrn flexis, facieque nibus sicque castrum tam corouam exspectabant poexterius, soli cruces.gnat|

vallatos, dimissa pugna, castrum egredi cum maximo clamore satagebaut qui, quum timore ^^ quadam caeciiate percussi , et confusione ^ et ^^^^^ de murissaltare, pieni" crederent se evasuroset

prosiliebant iu ignem,
.^

consumptique ibidem ^ reliqui vero, remauebaut: ^^u ^ ^o, qui talem saltum
crucesignatis in plafacere pertimescebant, a aunt. Qui autem nitie primi castri trucidati adhuc in fossata non descenderant, et qui diamiuistrabant, bolica instrumeuta intranlibus
^.

8^

mugitus ad coelum dantes, ad loca bombardarum, tamquam ad arcem tutissimam, currendo

se contulerunt.

interius.

Mutiplicabantiu tasidebaut et tuebautur. licet multi a men Turcae in primo castro, occiderentur. crucesignatis in ipso ingressu audiens jam Turcas caD autem Joannes ipsura esse derestrum intrasse, et ex hoc jam dicit beato Fatn lictum, concitus ac moeslus derelictum est. jam TurcEe, Heu jam castrum possident illud. Pater ut ego semper dixi, ab eo receautem eum coufortans, ac silentio cruciferorum elegit, dens, iterum multa millia secum ducens, in castrum per portam
, :

quam

jam omnia Turcarum caeorum conteritur slra tristitia complentur jam non dedejicitur audacia, superbiaque Recedamus quia eos sunt, qui dicaut inter Deus christianorum pugnat pro eis. Jam non et alia cantant, jam non vociferantur, jam tubffi Pater non audiuntur. sonorum instrumenta putaraus, illura iguem advenisse, senior, unde ad intercessionem nisi de sinu magni Dei
341 Quibus
visis,
,
:

Tum.ireriW""'

orabatuna beati Patris, qui sine intermissione ut Deus tueretur causam suam et cum populo,
salvaret

populum

suum

't

gloriosa

Maria

ac

illos

eos ad constanpo<5teriorem intromisit. animans exercitum rediens, facto, illico ad

tiara etc.

Quo

omues ad expeditionem

posuit, ac eos vigilare oratione vocali et orare praecepit; ipse autera Dei ipsi Deo soUicite comet mentali causam

adjutorium Magdalena, quis te non credat in super ruinas murorum ad ignem christiauorum quis dubitet te projiciendum non adluisse tanta meruisti iUius causam defeudisse, a quo gloriosam castn recipere beueficia. Hanc tam quae praliberationem et victoriam uavalem ,
r"

ter

sensus prudentiam et ranonnisi tionem Deus fecit, reverende senior, omnes debent beatissimi Patris

omnem humani

mendabat.
tl

meritis ipsius

\QM iBfcrio-

ra propugnaeula d*/endunt,

Turcse jam in ipsa primi multiplicati essent . viderentcastri planitie populo que castrum ipsum solum ab inermi occupossideri, credentes jam primum ab eis

3*0

Quum autem

adscnbere, cujus felici prudentia, ferventispersuasione , confidentia et cura est, ut tam Hungana, sima oratione. actura
,

solertia,

quam

patum, irruunt
vatus, ut

in

poutem

qui non crat ele;

secuudum castrum possent occupare nam alia via, quam per pontem ad illud ire non poterant. Adsunt et crucesignati iuteriores, maxime illi, quos ipse Paterpaulo ante
,

nationes christianorum a roanibus nara si ipsum caTurcarum liberarentur manus devenisset , pnmo atrum ad ipsorum dudeinde alias natioues procul
alise
:

Hungariam,

bio occupassent. Fit

maxima
:

laelitia

castro,

et in castris christianorum

redeunt, qui ca-

introduxerat , forlissime eis resistentes. lUi autem crucesiguati, qui per circuitum primi percussioni et castri erant , tirrai mauebant
,

strum reliquerant
psit
,

et alii
:

Michael animum resumnovam induunt constautiara et

;

fortitudinem
fuerant
;

jam exsultant
raulieres
,

qui in

tristitia

neci
est,

Turcarum
ingressu

insiatentes.

pontis

acerrima

In hoc siquidem pugna comraissa

circa

jam

timore

solutae, laetan^^^^

tur; fratres vero

maxirausque conflictus. Quum autem auroram crucesignuti qui in circuitu castri viuereni ei auaireni, aut-ruexterioris erant, viderent et audirent, acerriextenons
,

Deo gratias agunt. 342 Lucescente autem clarius

, .

die

appa,

^^^^^^^^,j
,,

^^"'"^,

raampugnamfieriiuponte,etjam maximam
Turcarum multitudinem esse in planitie et Turcarum jam fossata Turcis plenissima viderent cresceretque festinanter numerus intrantium, ac
, ,

aptrucidati rent Turcse combusti simul et fossataque undique sparsus paret cruor "--- -^ pa'^" \^ ^. ,_ ^. cadaverum curaulis plena videntur consumplos, viminimo spatio multos, igne consumi cadaverura Imer disses, nec pr multitudine
,
.

^,,,aj"c'"

hic transitus sive aditus erat. Hic potentiores,

audaciores

DIE VIGESIMA TERTIA. OCTOBRIS.

audaciores Turcae profecto occubuerunt. Christianorum autem vix sexaginta coronam marlyrii pro Christo adepti sunt; multo plurea
Tulnerati et percussi exstiterunt; nec mirum, nec tam acerrime, tam constanter, tamque infesse
inscii

379
J.

cum
,

Turcis

pugnaveruut inermes

et

nisi
si

quantum

desuper miuistrabatur.

sione suos repetebant. Alii, idem tentantes , ad acclamatiouem Nominis Jesu, quae fiebat a beatissimo Patre omnibus respondentibus aut cadebant de equis, aut ex eorum manibus lanceae laxabantur, aut equi sese ad terram sub eis prostrabant nec mirum quum ad hoc Nomen omne genu flectatur secundum Apo,

V. H.

addf

<lc-

oranes interfecti fuissent, nulli sanse mentis mirum eese deberet ipsi enim muri, erant*. turres, ipsa propug-nacula cnstri

Quod
ipsi

stolum. Pater optime, hujus sanctissimi Norainis tanta erat acclamatio, ut ad

beati Patris

vocem ipsius omnes simul respondentes, tonitru

alii,

sinicta

multitudinem sag-ittarura, quas ab ineunte pug-na TurciB ad castrum tam artificiose projecerant Tota illa raag*na exterioquod ris castri planities adeo sagittis plena erat, super sag-ittas pedes pouerentur ; et non nisi
Pater,
si

vidisses

facere viderentur.

344 Exeunt et coraplures

inscio castel-

(',"",(,'

"d-*

lano, qui licet Turcis approquinquarent,

tam

foeminae,

quam

viri,

eas coUig-entes, fasci-

culos non paucos faciebant, velut in copioso aruudineto parvae arundines coilig-i et ligari solent. Muri sive ruina murorum tanta sagit-

non tamen laedebantur, sed securi ante Turcarum oculos deambularc videbantur. Quos intrepide egredientes, ac sic ante arma Turcarum illffisos maneutes, licet homines apparuerint,
alii

ducu

judicaruut iUos fuisse Angelos, indicantes

christianis victoriam de Turcis reportandam,

allicientes iUo die ad pugDam. Beatus autem Pater, rector populi Dei, prsedi-

tarum

confictione

et

tanta

densitate
esse,

pleui

aceosdem

erant, ut trabes, et asseres et alialig-namina superemi-

studiose id

factum

putasses

cta prospectans, licet

mirum

in

modum
illos
,

fer

nentia
hic,

ericii

videbantur. Taceo de

aliis bellicis

veret ad martyriura
proficeret, dixit

revocabat

videns
nihil

machinis, quse numerari non poterant. Habes

ven. Pater, seriera liberationis castri, et victoriam, in eo diviuitus, factam, licet prolixius,' quam forte desiderabas; multa tamen

praeparari a Turcis insidias. Sed

:

quum

Haec est dies iUa

victoriae,

omitto

solura illa perstringo, quaa omni dubio carent, et quse ab aliis varie et ronfuse referri solent, ut, amputatofastidio,habeat V. V., quod
;

quara exspectamus; transeamus et asceudamus et ne timeatis populum Dei inimicum. " Quid aliud putandum censemus optime Pater, nisi voccm iUam divinitus sibi factam ,
:

*^

quam Gedeon
tecum
,

audivit

videlicet
,

Dominus
et in

Copislranus
inviiii

a rae postulavit. ;J43 Jam autera ad aliam victoriam venio

in
tertia,

virorum fortissime

vade

hac

fortitudine et fiducia liberabis Israel, id est,

//"-

extra castrum in

maximo campo,

luade.

victoria , raulto mirabiliori, quara iu primis duabus, Dei omnipotentia apparebit, oi^tendetur virtus sanctissimi Norainis Jesu et sanctissimffi Crucis, et

populum christianorum, de manu Madian id est magni Turcse, Qui quum ex paucitate et imperitia pugnanlium humiUter dubitaret,
audivit.
ties
" Ne timeas, ego ero tecum quasi virum unum. Madian assuraptis secum duobus fratribus
,

et percu"

quantum

ipsi

Deo

fuerit acce-

Sicque

ptus fidelissimus servus ejus, beatus Joannes ssepe dictus, cujus ministerio, jubente Deo
haec

et nobili

omnia

facta

sunt.

Sed hic notandum

viro Petro vexiUifero, navicula per duos nautas ad aUam partem fluminis Savae, in qua
turcze

primo, quod post castri liberationem optimus gubernator et defensor regni Joannes, ne gloMiria verteretur in confusionem, jubet D. aliquem castrum exire et contra chaeii , ne Turcas ire permittat; jubet et nautas, sub
poena capitis, ne per Danubium aut per Savam aliquem transvehant; timens ne tam magna c populorum multitudo inermis et indocta a furiosissimis Turcis, jam in rabiem et despera-

Pater fecit se deportari. manebant Hinc stupeudissimum miraculum notandum quum enim ipse solus cum duobus fraest et tribus, videlicet Fr. Joanne de Tagliacotio Aquilano per parvam transirent Fr. Ambrosio
,
:

naviculam, visura est Turcis innumeram ar-

matorum

quum
et

in

multitudinera contra eos transisse, ^ rei veritate essent solura sex per-

sonce, videlicet, Pater

vexillifero et

cum duobus
;

fratribus

tionem couversis, perderetur, credens etiam, Turcas iterum ad castrura expugnandum venturos. Adraonitus D. Michael circa custodiam castri, indutus lorica cum duobus viris quadam navioula nunc per Danubium, uunc per

duobus nautis
loco essent
:

licet

miUti

fratres in

eodem

nullus tameu

Savam vectabatur

esspectabat euira,

quonam

ibi erat prmfatus Patrc transivit Alexander de Ragusio. frater transisset, 345 Quum autem, ut praefertur cum supradictis fratribus et vexiUifero

tuno

cum

^,

rano

ingmU

rur.<.t-um nu*

incipit

beatissifine hec clauderentur. Venit ioterea vexillo, cum capitaneus , suo praeeunte

mus

oranibus orani exercitu cruceignatorum, cura non sine variis sonis, strevexillis elevatis,

pedes, de flumine ad fossata castri ascendere exiguo cibo nutritus, jejunus, imo plures dies hinc iude disfessus labore; nam tota nocte compressus vigUia ; multis enira

'"""-

currerat

Jesu

pitibus, constituuntur j

altissimis

acclamationibus

Nominis

omnes

iu

campo juxta
acclamatur

sicut diebus et noctibus ueque cibum , nisi sumpserat. puerulus, neque quidquam quietis

Savam
ju

et

Danubium,

prfficise

ubi Sava intrat

invasit

Hora

erat qufisi sexta,

quem quum

vidissent,

Danubium. lUic figuntur

vexilla,

Turcas. Turcas. Terror raaximus extra castrum forte crucesiVidentur interea quos g-nati, arcuUs sagittisque muuiti, contra maxima 'l\ircarum multitudo equestris Trruit lanceis protensis. Illi autem super quo-

et qui prirao qui extra castrum maneb;iut, tamquam ad Patrem, laeti, exiverant, mox qui erant in currunt. Quod quum vidissent, praeceptum eis non castro, licet exitus propter nonnuUi tamen per rutuas, aliqui pcr

pateret,

cum dam
tes

terrarum acervo stantes, tensis arcubus,

sagittis replebant
:

Turcas

at

illi

ictibus sagittarum confossi

terga vertencum confu,

aliqui subtus portam ad conferebaut sicque mulli beatum Patrem se primo ad fossata ipsi Patri junguntur. Qui

foraraina

murorum,

accedens, vidit mirabilia,

qu tam
51

in

nocte,

quam

Octobris

Tomus X.

, !

880
AtCTOAl V H.

m ^
in

^S

CONFESSORE. JOANNE DE cmSTEANO

quam

mane

faota sunt

J.

innumera, q". "'"^"t .P"cous de igne non ^^' '^'^'- C^^^^f jacebant, adhuc nocte pra=c maximum periculum, quod

Lrum
ravit

, , ''""l^/^^^^^^;

jesu
'^'iser'i

ad tertias tendit.
clavis

Quem quum Turc D

ac
si

obstrusis foraviderent sine resistentia,

ferreis. voc.ferantes. relictis

mimbus cum
q

christianitas evaserat dente tota

et junot.s

^^i maledicerent, s ^^^ aln

ratorem

bombard.s et mult.s ^^^^^^_ ^^ eorum imperedierunt.

Sanctum

et

manibus
dicebat:
e

et

oculis

sursum

e evat..

rbrPeum,

referendo et perti dedit incipere, dabit Qui

sibi .ratias

.n,tet s.pe

1^^^_^^^ ^^^^

^^^^^^^

bombardas ; quem quum seu fossata castri et magis timere videviderent, ma^is ac

rrV Constituitur

demum

inter

castrum

sanctitatis gratia nem et inermem, omn.s virtutem adm.rabicrucis amantissimum

!

^^.Z
terrebatque

tam ipse Pater beatus, lem, cujus charactere et vex.llum insicueteri cum eo stautes

auam
ffniti

Turc.

bo-nbardas . imperatorem et ad bombardas,, au ipboiu ad ipsorum chri_/ defendendum, si forte Jf r " .jr,HnTn. 'o''^ parantque se ad
,

se ad ^oca bantur, stringentes

mansionum

et

erant

cujus imago in J^

Sanctissimum Bernardmum eodem vexiUo depicta, nomen

eos stiani vellent aut Accip.unt eis auferre. das ab

invadere, '^' ^^ ^'''

coaptant. disponunt, pixidesque aQ numerus cruces.gnatorum nien crescebat nec P'.^" Patrem venientium '/ juncia ?,?p a miUia ex .psis Patn quin quasi duo tunc ipse nul um 1^^^^^* , i

""'JPf^^;. Cout nue ta

^^^ ^^^^^ ^^^^.^ ostendebat, quanta fuerit la^titia ipsi p^^^^^ ^^j^ y. quanta fuerit Turcis mcestitia, beato Patri quantumve damnum , de a^ta confusio ^ ^^.^^ ^^^.^ .^^^^.^^ disseretur. Sed

h,^

sint: et

quum
,

terpretem

quidam venerab.lis ^"1= 5"" nomine Paulus, "";;;"^ 'l^^^^^^^ cesignatus,

ecclesiffi

pracipue notandum est, quod quum nullique TurctE siut animosissimi et bellicosi, super^^^^^^ ^^^^^^^^ ^^ ^^^^^ contumaci beati Patris ^-^ eogebantur tamen a facie ipsimet postea fugere, eo quod, seeundum quod
fassi sunt,
^iri

videbatur

eis,

qnod a

facie ipsius

Alba.

fuit. Iste,

qnum

^'^f f '^'! devoaonem erira nnem erga diu habu.sset

'.
,

*!'

tam

exirent, lucidi ac radiantes radii soUs

Patrem,
totvitMr
iio.

in ista

tempestate
.pse

uumquam

^^ ^^ ^^^^^

ejus recessit.
ohn'

346

Quum autem

Pater, ductor exer

crucesig:natorum citus Dei, pra;dictam

mumquott
bell.
,

^^^^^ repercuterent, quod nuUatequod ^^^ ^^^^^^^^ valerent; sed neque vexiUum, apparebat: ideo a fac.e ejg pienum radiis soUs ^^^^. ^^^^.^ aufugiebant. AUqui tamen, pi.s^^^.^^^ ^.^^^ ^^^^ captionem bom^.^^
^^^^^^
.

tudinem sibi junotam exercitus victor.a non in multitudine

ad primam
in

videret,

sciens,

^^^^^^^^

^^^

^y,^^; dicunt, ut hic posui,

est, vex.llo P=edente sed de coelo fortitudo bombardan.m stat.onem , lento

^.j^^jj^.^^ ^p^^eas de u.ia ad

aUam bombardarum
^j..

fuisse ^^^^.^^^^ fugientes, ex singuUs divisim

sustentatus baculo ffradu pedester,

quodam

quo designatum est

baculo,

Nomen

Jesu (quo qu.-

dem

tam

in equitando,

quam

pedi-

fatigatus ex tam tando beatus senex utebatur) continua, d.scooperdiutino labore et vigiUa

^^^ expuisos , .^^^.^^ ^ ^ mtinita vidissent , Patrem cum quum Turcie contra eos armatorum multitudine flumen fossata stantem, eos transire, ac ipsum, juxta vexillo ereinvasurum cum tanta multitudine,
_ _

^^^^^

^4

acclamando tus capite cano, fortissime

,

Nomen

cto

quum

in veritate

adhuc nou essent duo

primus ire coepit. Quem sequebantur Jesu crucesignati, quos quum forte miUe homines videreut et auTurca;, qui ad primas stabant, ad secundas territi, inde recedentes,
dirent,

millia,

omnes simul

territi...

Rehqua

desi-

mutilatss episiolm resarcire kalendis Decempotest bulla Calixti III data

348

Damnum

^J^^^^^^^^,

confugevunt
ta;

sicque primffi bombardae obten-

bris

sunt et captse.
tetitiam

Qus

visa;, in

admirationem

et

omnium

co.iversa; sunt. Si qu.s

ipsum adbelad regem mhiopi^, ut et In ea quidem, axt Fonlum sacrum animaret. vigmti pugna Turcorum circiter tifex (I)
,

(,

ple..um, tunc vidisset beatum Patrem Istitia qu.s r "'^^^' l'^. et exaUantem, jucundum rum valorem digno pretio ffistimare ? Certe si Turcarum uihil pr>eter has primas de bon.s
fuisset

fuga defece_ quatuor millia c^sa, totidem in incensa, ^^^^^^^^^^^^^^^e "^^cTdrntes castr"a ^

^ombarda;

magnum honorem et lucrumcessissetinclytoregDoHungar. Qmacquisitum, ad

P/
^", ^""^
.

captae circiter trecent,

'

baUstarum

j^;,;

^^ceVda,
j^t^

machinse ad navig.a per instrumenta fabricata ad

,

transvadandum, signa miUtaria

,

et

bus occupatis, ad

l.as ipse

lurcarum

spol.ator

non indefessus proticiscitur. Similiter TurcE. neque Patrem neque valentes Nomen Jesu,
vexiUumsutterre.sineresistentiasecundascum omnibus att.nentiis relinquentes, ad tert.as se
contulerunt.

'y^i/^gti,^^,t,

^^tuor navigiis nostros viginti capta apud

qua;

super

^jf '^0 ?
J

'

"

modo dux tanti ^ecdum superbi t^ j^ quum ad Sophiam urbem

Turcus
,
_

"^^^

""^^^^^^.^^^f

n s.m.l.s leon. factus Pater autem r.,. operibus suis, post .ngent.s l>t.t.K s.gna , pr^oculis Turcarum ostensa ad tert.as, qua,
347
,

diversis
in

mun.ta erant

custod..s, profic.sc.tur,

sua manu ^ propinquis suis siue causa ^^ ^7'"\";,^ , ^espotus in provinca perem^- W multos tibus adha;rens perquire^" ^ ; diligenter , exj mulrecepisset ^^^
,

;,1,iem versus

quamplures
,

^J
^^^^.

quarum
et

des

earum custod.a p.x.machinamenta servata erant varia

statione pro
;

^^^^^^

^^

^^^^

"1
'

.^^.^

redeuntibus. idemque

referenvel

eratque htec terrarum congerie fortiss.me c.rcumscr.p a. At ipse capitaneus.ntrep.dus. advocat.s pluribus, ad direptionem et lucra uu.mans, ve,

statio

undique

foss.s

vallo

et

^^ .j^g
vel

^j^^

compert..m
rece-

Oninamur,
P;'^;-/ ^. ""eris uiici,u

ipsumcsesum;

^^^^ t^^^itum, in aliquas latebras se f P^d tamet.i multi referant, non

,;;

tamen
Capi-

xiUo prteeunte,

oum

elamore val.do Nominis

>il

^^^1

Joannis de

(1)

llayDuWi Conl. Boron.

0. 1*56, S LXVII.

strano,

DIE VIQESIMA TERTIA OCTOBRIS.

381

strano, Ordinis

Minorum

professoris, qui

om-

fuisse,

sed Dei

qui per

pauperes et inermes
:

/^^^
' '
.

nibus rebus interfuit,

facti

sumus
ita

certiores.

interpretari nos oportet, quasi ad hoc tisgiie tempus Calixto non constaret de sorte imperatoris Turcarum : id enim ex epistola S. Capistrani, infra

Postrema

Pontificis verba

cedimus Huniades minihuic assertioni, quamvis et strum se victorise, non auctorem dixerit. Idem

rem christianam

salvare voluerit

citanda

concludere necesse esL

Imo Joannes

de Thwrocz, Hungarus C03svus in Chronica su^ gentis, quam ad annum 1464. perduxit, post incertus hwret quid de Mahumete II stragem Nanderalbensem actum sit. En verba Qualiter autem Caesar ipse (magnus Turca)
,

judicium protidit ^neas in sua Uistoria Bohemica cap. lxv (3) Huniadis, ait, et Capistranus huic bello interfuere, uterque rem gestam scripsit neque alter alterius mentio.-

nem

fecit

alteruter

solidam sibi

rei

gest

laudem usurpavit. Ingens dulcedo glorifie, faciquam contemnilius contemnenda dicitur,

spreverat Capistranus saeculi pompas, fugerat delicias, calcaverat avaritiam, libidinem subegerat ; contemnere gloriam non potur
:

(1)

profundis ejusdem noctis sub tenebris, castro

de sub eodem, fuga lapsus sit, pro comperto ad laudem tamen 0ei et liabet dicere nemo quod confusionem sufficit csesaris ejusdem cunctis bellicis spoliatus apparatibus, omni: ,

busque machinis et cff.teris tormentorum g-eneribus, quas et quae illuc advexerat, relictis, immensam suae gentis post csdem propriam posterum hujus in patriam rediit. Sed et in
per quempiam sui in prsegrata ei fuit numquam. Quidam B tamen de ejusdem caesaris fuga ita dixere
castri

350 Fuerunt haec, ait Prosper Lambertini ,,, l. c, stremie a Petro Francisco de Rubeis, o f-dfi prmo'. olim Fidei promotore, opposita dum agebatur de fama sanctitatis tura Dei servi, nunc Saucti

Joannis de Capistrano.
deri potuisset,

postulatoribus responII

Pium Papam
viri

nequaquam

memoria

existimasse, dicti

sanctitati substantiale

sentia facta,

praejudicium fuisse allatum ex praedictis, quas fecerat, animadversionibus. Citat

aliquod

quod
bello,

videlicet

ipse ctesar

fervente atrociori

dein Mne^e librum, Historiam rerum ubique

Paucis post i, in quo dicitur diebus obiit Joannes Capistranus, inter divos ex hominum opinione relatus quibus ex verbis

suos ad certamen cogeret, sag-itta cecidissetque in pectore fuisset vulneratus , mox semivivus ; ac sui eum rapientes, inter manus ad tentoria detulissent, etc. Ex hisce

dum

gestarum cap.

liquet,

diu incertam remansisse sortem Mahumetis II; adeoque Calixtum nihil certi haurire potuisse ex liiteris S. Capistrani.

monstratur, sanctitatis famse detractum non fuisse apud Mneam, ex eo, quod Sanctus noster atiquid gtorise in victoria Nanderatbensi sibi adscripserit. Ut

verum

fatear tex:

tum

XXXI.

Confutatur calumnia vanae glorise, S. Joanni Capistrano impacta.

indicatum non reperi neque ad excusandum. si quid estnasvi. S. Capistranum undequaque aptus mihi videtur quamvis enim ex communi opinione Sanctis adnucitato loco
:

merandus

esset, fieri potuit

ut curiosiores

objtciavan
(jhrix iiccuia-

-rjenimus nunc ac capitalem criminatioj0^^5er^/Hi ab promotore fidei, dumdesancti canonizatione quasstio haberetur. Nempe accusatur,quasi, omissoJoannis Huniadis no-

f.oS.Capis.

yi^Yfi^

S.

Capistrano objectam a muttis,

indagatores talem quandoque culpam inveniant, qux Ucet vulgus lateat, tamen solemnem canonizationem merito impedire debet. Mallem igiiur ex Mneee scripiis alium producere

textum, queyn supra num. 192 citavimus, ex quo manifestum fit,scriptoremjudicium ptnstinum omnino emolliisse Quamvis, inquit,
:

mine in epistota, ad Calixtum Papam ipso C die Victorim Nanderalbensis scripta, uni sibi
triumphi gtoriam arrogare per Lambertini, seu Benedictus \IV, in suo opere de beatificatione et canonizatione
tentasset. Pros-

nonnuUi gloriosum homiuem jactatoremque sui p ex rumoribus accepisse mercedem dicerent quibus placere magis, quam Deo studeret. Sed ocsunt iniqui judices, qui non in melius qu quaudo quae paculta sunt, interpretantur
,
;

nwm. i, adducit Sanctorum Sylvium, postmodum summum PonjEneam occasione victotificem, nominePiumll, qui
lib.

cap. 4^

Hisce videticet verbis jEneas, quss temere atibi scripdelet omnino

tent,

omnia bona

vidcnt.

serat, qu/sque,

rix, a christianis adversus Turcas reporEuropa cap. tatae, hsec scribit in libro de victoriae tres Joannes habiti VIII : Auctores
(2)

Csterum

/Enea duce, aiii rescripserunt. causse Capistranianse postulatores

:

legatus Cardiualis {Joannes de Carvajal).cuj\is Capistranus, auspicio resgestaest, Uuniades et Capistranus qui prffilio interfuere. Verum neque Capistrani Huniades neque idem Huniadis mentionem fecere in eis litteris, quas de
,

atium adhibuerunt modum ad deiergendam ailegando labem, Sancto inspersam nempe epistoiam,causamet fundamentum ioipsam Huniades tius criminationis, in qua Joannes
appetlatur Turcarum terror et fortissimus christianorum propugnator; quas laudes abunde indicant nihil invidix in animo Sancti viiH anno insedisse. Ipse dein Catixtus in butia, quum sotemniori ritu festum 1457 edita
,

obtenta victoria, sive ad

Romanum
:

Pontifi-

cem, sive amicos scripsere per suum quisque ministerium Deumdedisse christianis victoriam mens affirmavit. Avarissima honoris humana gloriam partifaciiius regnum et opes, quam Potuit Capistranus patrimonium contem:

indiTransfigurationis Christi cetebrandum

ceret,in

memoriam partse victoria; Nanderal-

tur.

nere,

voluptates calcare, libidinem subigere ; Dicat forgloriam vero spernere non potuit.
sitan aliquis,

partam (victoriam), praesentepaCapistrano. Ordinis riter quondam Joanne de profeesore, viro optimo, et meFF. Minorum
bensi, dicit,

ritorum apud

Deum

et

non

suum

illi

honorem curs
ton..

nomen
(2)

Christi Jesu, in

homines eximio et quo salus nostra con,

i,

Sch.aod.n.r. Scrippt; Rer. Hupg.

pog- 27

Op.ro. pag. 403. Edit. Bll.

(3, Ibid.

pag. 138.

sistit.

3SZ
AOCfOns J. V. II.
sistit,

BE S l^E S.
fiducialiteretassidue

cum omni popuo

*^^^"*',

CONI^ESSORE. JOANNE DE CAPISTRANO procurator,.Ioanne9 de Hunyad, B ^^i,,tisfidelis

j,^^;'

circumsepto, voce "^^^^i^^^

/linc

laudatus Prosper Lamber sannec obstare debere , tini, non obstare servi Uei. sanctitatis ahcujus ctitati aut famtB scnpta eo ab auctore, licet gravi. si aliquB de
concfwrfi^

prmceps, dodo ^^^^^ gigt.icensis. Serenissirae comes Bistricensis. post serv.tiorum mine noster gratiosissirae
.

meorum humilUmam

361
:

Suiicii

provenit, quod Deo a cujus misericordia eramus tnsumus consumptijin tanta enim angustiis constituti, bulatione atque in tantis posse ampUus resisti ut omnes pulaverint non Huniaaes, Turcarum potentiffi atque ipse dux cbnstiaet fortissimus revera Turcarum terror judicaverit deserendum norura propug-nator, Ita enim fortiter esse castrum Nanderalbae. arcem fenssimi et incessanter expugnabant B Maliumetani, et tot raachiuis muros diruebanT. pu^naterribiliter coutra nostros
:

sunt accusatioms dedesunt epistol%,quse causam diepartcV victorise Capistrarunt. Igitur ipso htteras [i) nus sequentes ad Galixtum mistt osculabeatorum. Beatissime Pater, post pedum altissimis exsultationem. Gloria in gaudium et
:

Sed hxc omnia enucleatius producendas proindeque ante omnia

evolvenda

recoraraendationem Perrecolimus. quomodo et prius etiam scripsisse Turcorum cura quaUbus mqualiter imperator Nandoralbenseobsederat, ut iuriishoc castrum ingenia ocuU horainis v.derint, numquara taUa cogitare potuisset. In tannec aniraus hominis

tum enim

castrura vestri serenitatis

cum bom-

simul fecit. usque ad-terram bardis destruere non possum castrum fossato, quod ipsura

cum

campum. diccre castrum, sed ipso castroab proprio capite fuiraus in nostro
initio et

Nos en.m cum

non

sumus.

nunc etiam tempore expugnation.s, et * et destructo ipso castro, Tandem acto

'fiacto?

nam,

post horam vespertiipse imperator Turcorura XXI *, incipiens circa ipsum caferia quarta

Julii

vulgo sturmam *, strum pugnam manualem, tantum, ut pertotam noctem, et feria incepit in duraverit, ita ut quinta usque ad horam prandii

Miirm,storm,
DSlillltUS.

duabus vicibus cum ipsisTurcis in ipso pugnaverimus.sicut in uno campo cie ad faciem
quos propter factionem et destructionem muri, concedente.Tandem conseraper vicimus, Deo extra irruimus tra ipsos Turcos, Deo auxiliante, Turetinsurrexiraus, quod ipsum imperatorem
ejecericorum desubcastro prsedicto et campo etiam quod bommus, tamquam debellatumj obtinuerimus bardas suas, Deo concedente, quinta ante sero pugnam cura ipso quoque feria Turcorum habuimus. Tandem ipse imperator
:

castro,fa-

adeoque
bant,

prsenostrs defecerint, et Sed in medio cipui milites fuerint consternati. nos Dominus nam ex

utjam

vires

tribuliitionis vivificavit

urbe expulsi,
aimi inimici
iusidias,
,

quum

ut nostris

iortisdolose recederent exeuntibus pararent

,

ne ullus D. Uuniades jusserit non cuexiret ex nostris militibus castrum de prEecepto ejus crucesignati,
etsi
;

raverunt tamen

in magao se posuesed irruenles in hostes S. servus, runt periculo. Ego vero miuimus V. possem, in quum illos ex rauris revocare non campum prodivi, et hinc inde discurreus , disrevocabam, modo auimabam, moclo
,

verecundia de nocte confuse et cum magna convertit. abinde in fugara se Tur353 Itaqne numquam alias imperator

vicioriam,

modo

Et pouebam, ne ab inimiois circumdarentur. salvare potest taudem Dominus, qui tam bene
multis, dedit nobis miimraasericorditer victoriam, el fugere fecit exercitum, et nostri omnia nissimum Turcarum
in paucis.

nunc corum in tanta destructione fuit, sicut chronicis in tanta verecundia, quod in est, et quod non legitur. Sciat etiam vestra serenitas, debellata; aUi pars peditum suorum est
major
etiam
capitales et

principales

homines

sui

quam

in

manserunt sub hoc castro minibus et familiaribus magnum

interfecti.

In ho-

daranura

illorum

tormenta et machiuas totam christianitutem pudiabolicas, <iuibus tabant sibi subjicere. Exbulttn ergo V. S. in Domino etoft*erre illi jubeat laudem, gloriam
obtinuerunt
et

ita sciat habemus per ipsos inimicos. Pro eo praBsens ipse impevestra serenitas, quod ad

tam maxime est destructus ipsum insurgerent et confu-sus, ut si coutra erat. ex tunc, Deo conchristiani, prout motum
rator

Turcarum

honorem, quia feeit mirabilia magna solus. Non ego inermis et inutilis servus, aut paupoperes et rudes crucesignati, V. S. servi, Domiuus laimus no:,tris viribus haec facere.Deus illi gloria in exercituum fecit hsec orania
:

obtinere poscedente, totum regnura Turcise quia omnem suam potensent valde leviter,

tiam

sseculorura.

Haec ecribo

breviter

et

raptira,

defessuB. rediens ex pugna ; cito scripturus magis distincte, qu (acta sunt in particulari. Ex Nanderalba, in festoS. MariffiMagdalenae, ipso
die gloriosissiraiE victovise.
tl H"iiiaili$,

hoc castro. Perprius euim galens puguam ante prffidictam pugnam, cum ex quibus galens quam hubuiraus in aqua requse enim ex ipsis plures obtinuimus pradicta feria manserunt, dum contra ipsa, sese m mquinta, pugnaturi videbamur, mox eisdem saUentes, igne gamconverterunt, et de vestra serenicomburi fecerunt. Licet etiam exercitualiter penes
amisit sub
;
:

quidem ad Calixtum Papam epistotam suam direxit, sed ad regem suum. Scripta est Sabbato proximo ante festum B. Jacobi Apostoli, anno Uo6, signato
So2 Joannes Huniades non
littera

tas

omnibus
pro

scripserit,

nos

dominicati Cyadeoque die xxi v Julii,seu biduo post partam victoriam. Est vero ienoris Serenissimo principi et doraino sequentis (2) Ladislao, Dei gratia HungariiE, Bohemiffi, D.
:

serenitatis defensione rtgni vestrse quatenu=. venire; sciat tamen vestra serenitas, homines crucesipenes nos solura fuerunt *. Proinde pet.mus gnati et Joannes de Korogh quatenus velit vestram serenitatem diligenter

'

Ihiiig'

mittere

Dalmatiae, Crootiffi, etc. regi, Austrise quoqne et Styriae duci, necnon Moravise marchioni, do-

mino nostro
tDWaddioB.

gratiosissirao. eximise vestr se-

fidelem et certura hodestructionem minera Teutonem. qui videat apnedicti vestrae sereni et factionera castri serenitas castro vestra tis, deque ipso quoque quia quid sumus de eo factun, inforraet,

unum servum

nos

Ah.,. lom.

XU.

pag-

371.-

(2)

Hr.y. Annal.

regumllung tom.

III,

pg. 180.

non

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

383
IDCTOItS J.

A non possumus

quoque dicere esse castrum. Nos vestrae prompti et parati sumus illam fidelitatem
sereuitatis observare,

quam promisimus

et

nunc

exitum bona fide diligenterque, ut narratum est, perscripserit. De Cardinali autem nuUam fieri meationem, mirum videri non debet, quod
ad eum, qui belli tempore Budae excubarat, nulla gestarum rerum pars omnino attineret.
qiue utrumque Joannem Intimse amieitide conjunxit, testimonium suppeditat altera ad
,

V. H.

sabbatbo, promittimus. Datura in Nandoralba, Jacobi Apostoli, anno proximo ante festum B. Domini mcccclvi, die xxiv Julii.

naiioms /tunex oy^v

mdpatur fU

? particulatius victortgs Nanderalbensts

Eqmdem tnneulra
maoria.m ZtlT^Z:^
sjieclal
,

f'""

CaDistranum

iSr^ir:^^^^^^^ '^'

nuidem eamque Deo referl acceptam. Dicit qmdem

desperasseHuniadem,tpsumnempereceraTu. rcarumterrorem, et forttsszmum ckrrstianorum propugnatorem,sed id facU,utmonstret ^ictoriam non humana ope sed De. aucc.lto relatam fuisse. Certe S. Capistranus ne ve

dumosculabeatorum.obed.entiamhumilhmara et devotam us.ue ad mortem erucis et supp.icii sievissimi cu uscumque. Quia ubi aliquid desupplementi ideo quod fict, ' - l" ^'mprehendere in die non po^ p
;

gonos
fUe ^^^^
"^1

p^

'o^^'^

D
s

et

mm

^^^,^i.
^^^^^ ^^,;.

^^.^^^^
no-

minimam
fuisse

glori^ parttculam stbt vrndtcat^ Huniades expresse scrtbit, penes ,psum solum

l^sZ^J^J^^^^Z^ ,^J^ ^,bita clariori

'["0^^ crip.ibilia ^. '^^'^^\ t rb j^ ment^. e'
.

sint,machin=B.instru-

hommes

post Deum crucesignatorum extracastrum quam sevedecretorta rissime prohibuerat Humades fuit sea eu/e . /Mif. sed eamdem nec ordinamt Capistranus
, 1

crucesignatos .adeoque nsdem mctortam debert.Ipsa veroerupUo

paraverant,
.^q^

"^^"

^
"

'^^ P^^^^^freg-ui spoua

ad

^^
t
:

^p^^ ^^^^^^^

^, trausferendum naves et cymba. ^^ transvadandum gentes,

^^^^^^^ ixKiu^a,

,4
-

nec prohavit sed, ut dictt, quum crucesignatt prcBceptum Huniadis non curarent ipse eos imprimis revocare tentavit, quod quum minus succederet, tunc in campum prodivit, et ex quod potuit, necessitate factus imperator
;
, ,

non permis """ f^i m.

scribi
tui,

tamen ea, qufflsiffillatim de n possunt, nunc suppleo, uon vacans ornaecce

.,.

,.^

sedsimplici veritati.

Nam ubi

dixi,

raulta

millia ex eis iuterempta sunt, illustr. D. despotus, qui licetcum nostra fidenou concordet,

pr^stitit

ad matum avertendum

et

prcVcaven-

secundum inteutionem tamen V.

coutra Turcas, nobiscum reverendiss. D. Legato
vig-inti
:

S.

convenieus

dum ab insidiis structis. Ipse etiam Mneas, ut monstravimus supra num. 295, fatetur, Sanctum conatum fuisse crucesignatos ex impedire acie revocare; sed quod factum erat,
nequivisse.

est,

uuntiavit pridie

et

mibi, quod ultra

Forsan sincerior
,

esse potuisset
,

crucesignatos Huniades fatendo castrum in Turcas erupisse sed id faextra gloria in tetur Capi?tranus, adeo ut omnis Deum, viiUoriae auctorem i^edundet itno lauimpedat Huniadis prudentiam, eruptionem sciebat insidias. dientis, quoniam paratas Dein non aliud in sua epistola retulit S. Capistranus,gwam quodJoannes Tagtiacotius scriPipsit litteris, supra relatis ad S. Jacobum certe omnis triumphi gloria cenum, quibus invidise C soti Deo adscribitur. Tandem nihil
se invito
: : ,

quatuor millia in die belli nece perieruni et a certo tenere se asserit, quod totidem et ultra iu itinere defeceruut, semetipsos inter se trucidantes, sicut terapore Gedeonis
et

uon

uisi

rum cum

diviuojudicio ipsepriucepsTurcasuis iutimioribus, qui remanserant,

bellatoribus,

postquara ad Sopbiam

stupida

fuga devenit, intendens suos ministros, qui supererant, corapescere, ne ultra pertransirent, mauu propria et suorum carnificum plurimos
interemit.
.

* quod 356 Superaddit etiam ipse despotus, l^^^^J,^^,^^ vices gerens ipsius dam- ^,^,,,, principalis Vayvoda,

quibuiparti-

habeinter Capistranum et Huniadem fuisse cui fidetimus ex retatione mortis Huniadis, noster, ter ad exitum usque adstitit Sancius porro neuter ut infra latius ostendemus.Quod

prienatissimi Mahumetis, magni Turcse, qui Scythia, ubi est auri fodina, quae sidebat in

^'

erat, et

de jure pertinet ad ipsum despotum, capiteminutussit gladio ipse et uxor ejus ab

his,

qui jiire subesse dicuntur despoto

sui

tenent
.

CardinaU aliquid dicat de Joanne Carvajat, non est ipse enim proLegato, criminandum quid humanx cul, sciticet Budse, agebat : si
.-

tamen adhuc
quae auxiliante

castellani quinque castra

Domino, recuperare sperat

favore

tamen

et praesidio V. S. et R.

D. late-

crucesignatorum victoria habuit, ab impetu

ralis vestri

Legati.

repelendum

Ex htsce Cardinati Legato attribui potest. audiendura non esse, constat,Mneam Sylvium
quando
sive Capistrani. sive

est

gui profecto nulla rattone

ipse despotus, quod

Ultra haec etiam nantiat quum quadraginta explo-

ratoresraiserit,adexquirendum, quid de imjam quarta manissirao Turca acciderit, quum

pars
redierit, et oranes

Huniadis tnanem

testautur
,

quod om-

aitft-iK

ad Pon-

gloriam criminatur.
utrisque litte355 Simile judicium, recitatis in Annatibus reris protulit Georgius Pray Non video, inquit, quid ea

tificem litte
ri*.

nihil certi de nem diligentiam adhibucrint potuerunt ; ex quo ipse desua vita percepere

gum

Hungari.v

(2).

iu re

quando Capistrauo fraudi esse possit auxilio eam verbis, manifesto numiuis disertis et Hunyadis crebro, nee
,

ipsura esse morspotus vehementer opinatur, B. P.. quccl tuum utinam ita sit Scripseram, quadraginta quacongressu in primo nostro sed et ita fuit tuor galeas numeraverara veritate comperta, sexaginta
! : . :

victoriara adseribit,

postea, clariori

sine laude.

qua

prsestanti^^siraus

vir

ornan

uterque comraanicatis poterat, meminerit; ac ad rejjem poutificemque nou inter se cousiliis.

ex quibus pequatuor reperimus numeratas; reservantur nos adhuc viginti septem nes De muUitucoraputatis parvis cum magnis.
tom. XII, pag. 372

modo beUi
(H M.chaud

initia

etiam ac progressiouem. sed

IX, pag.

lli.l.dcsCrois. lom

lld

scq. E-iil-

*Brul 184? -(2)Tom. ll\,m-

^'^)

^-^ldn.g

Ann.

dine

884
ATCTOHl J. V. H.

DB

JOANNE PE CAPISTRANO CONFESSORE.

coagulandum

armatorum. etsi multi dine autem excercitus centum vig:inti millia ; asserant, quod fuerunt postquam d.sreverendiss. tamen D. Legratus, mecum pro mrjori parte cursum habuit una malignautium exercitus locabaspatii

soUicitandi sunt de novo Pater Beatissime, dum fornax principes christiani reges et
:

ebullit,

tur

centum judicavit, quod verisimiliter millia esse potuissent in sig-nis quinqua^inta castrorum. Scripseram in secundis
tantorum de
trigrinta

in

quo

aurum,- dum debilis fervoi^viget in populo chnstiano, est hostis et bellica contra perfidos excitanda sunt arma Vestra igitur Sanctitas jam ad beneest
infideles.

duabus bombardis , quia tamen omnitunc plures non videram, postea magnis, ultra trebuscomputatisparvis cum
litteris

quse manu centas reperimus, et de pixidibus, partibus nostris vocantur exploduntur, et in

ficopettEe,

de repertis
:

numerum non babemus,

sunt. Pater B., quia quia actum, Justiniana lex dictat Nihil videtur idcirco quum aliquid superest ag-endum ; " nunc dies ecce nunc tempus acceptabile, ecce

multiB occultatae

placitum imperet, quid Eeclesiffi suae gnetur Altissimus conservare longiora. Ex Salankemen Sanctse per tempora ex hac epislola eluMCcccLvi, XVII Augusti. Bt Sancti nostri humilitas nullo vel cessit mira victoria habuisse levissimo verho indicat,se in qualemcumque ac similiter iterum partem cujus obitum nolaudat Joannem Huniadem, Pontifici. Habemus igitur in hisce
di: ;

agendum. Quam

tum

facit

salutis populi

christiani

ecce nunc tempus

D non
V.

progrediamur, implendi desiderium V. S. ut Graeciam et Euronedum ad recuperandam sanctam pam, sed ad recuperandam Terram omnipotens praestabit Hierusalem quod Deus desiderio V. S. faciliter, si a concepto sancto unum piissimum a piissima Hoc
:

litterisnovumargumentum,quomonstreturin aliquem animo viri sanctissimi non delituisse invidias sensum Quod porro sive superbi^ sive deobituJoanluculentius ostendetur, quando 366 agemus. nis Huniades num.
.

cessabit.
in

zelantissimo R D. Legato veconcedatur , ut tantummodo de stro benigne vel decem millia saltem , duodecim
S, et

tide

Et vero ipse Calixtus Pontifex, respon- nikUiibi ghmissas, nontam '> anogat. dens ad litteras, a Capistrano suorum relatioex hujus,quam ex Legatorum se dicit quantam in Nanderalne didicisse Sanctus. Hasc bensi victoria partem habuerit Dilecte fili, salutem et aposto- E enim habet (1)
358
,
:

licam benedictionem.

Non dubitamus, quin ad

Italia

Turcos consequendam hanc gloriosam contra

ac opere victoriam devotio tua verbo
:

vestris stiequitum, armatorum more Italico pendiistransmittatis qui si per sex continuos vestris devotis filiis crucesignatis
:

magnum

menses cum

et

cum

istis

illustribus principibus,

ift-aelatis

Hungariae nobiscum et baronibus hujus regni speramus tantum in exercitu perseveraverint, abuude de bonis paganorum acquirere, quod
in

deicribit Capi

straDUs,

posterum per tres continuos annosaliis expenspoliis omnes sis non indigebimus, sed eorum implebimus abundanter. nostros excercitus 357 Esse idem D. despotus vehementer afaug*menfirmat, quod magis in praesentiarum fidem christianam, pagauosque tare possimus
deprimere

euim ex relatione adjumentum praestiterit Legatorum nostrorum, multorum, et imprimis intelleximus. Quare quos iUic habemus, saepe largitori tanti munenuum Deo omnipotenti, habeamus, tuum quoris sempiternas gratias studium mento commenque in hoc fervens animi fidelium ad damus, cujus opera et
sic
,

et c^tera facta resistendum sunt confirmati pubUce profuerunt. sunt, quffi privatim et benefactorum tuorum verum Habebis horum cui h^c fiunt, nosque

remuneratorem Deum.
tanti

operis

numquam

erimus

immemores.
,

quam

alias

cum decem millibus bellatorum temporibus cum triginta millia qui, ,

Hortamur autem devotionem tuam

requirimus.
veres, et

et ex corde

vissemus. Ecce accedunt ad hoc desiderium qui pro B. D. Legati ardenter omnes isti Chrisli nomine et pro obedientia V. S. ac decrucis vivificae characterem vota reverentia
,

tem
ptor

suscites spiritum

nunc maxime tuum; quum Kedempraebuit

perseut constanter in incoepto communem saluad

se

sui noster misertus populi

suscipiunt. Etsi vero ita placuerit Altissimo, quod de medio sustulerit a nobis illustris-

ampUssimam facultaducem victoriJE, datque partibus nommis sui f tem renovandi iu his
irapietas susunde illud barbarorum dies et ^ioctes assistere nec cesses tulerat Joanni. S. Angeli diacono dilecto filio nostro ac sanc a apostolic^ sedis Legato

sancti,

simae memoriae pugilem invictum, sanctae fidei catholicae hostibus formidabilem defenso-

rem, D. Joannem de Hunyad, ex hac jam vita delapsum xi mensis hujus ex peste, substituit tamen nobis non imparem sibi virum, Nico-

cardinali,

opera ejus

laum de Huylack, sub cujus dominatu valido

et

potenti ipse

idem Joannes cum quinque

gratia tuo juvare; hortari barones data, pr^latos, Christi. tibi coelitus "* regni Hungari^ PP^^'' nobilesac totius quam ad vos Christi,
zelo

sequantur crucem Jesu

vel sex

suam militiam inchoavit. Est Wicolaus prmceps uiusins, namque idem ipse Nicolaus princeps illustris.
equis
in magnificentia excellens, in consilio providus, in gerendis cautus. virilis animi, in fide

fervens, in V. S.

obedientia humilis. sui honozeli.

misimus, instent ^^^1 jam ctumqnehocsacrificium,quodaIefac^^^^^^ ctumque uu^ -^avwei cunctis fiutpariiurum sit regno prsaicto ^^^ secuntatem. ^^^ delibus perpetuam operamur, quod possum '
victo
,

ac perfe-

-y

ris^mulatoret magni

potensin opere et

sine intermissione jamque ad orientales

partes

sermone. qui inter alios principes. prslatos et barones bujus regni de principalioribus reputatur, et de eo gerunt magnam expectationem, et famam laudabilem sibi attribuunt universi, secundum quod officium in hoc regno hereditarie possidet in banatu. Nunc ergo,
(1)

Legatum cum Maji elapsi, ut antea obtulimus, qui navigationem classe nostra emisimus, exercitui sumprosequitur, daturus terrestri

'^]^

"]^^\

mam

Horprosequendae victoriae occasionem. litteras et nuntios tamur quoque in dies per potentatus fideles, nostros omnea principes et

Waddiog. Ann. lom.Xll, pag. 374.

qu

qui ubique aliquid posse

,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. omnes principes videntur, ut, ex quo

:

385
iCCTOIB
i.

Deus iter salutis aperuit exsurgant potenter ad contereudum penitus infidele genus in quo,
dilecte
fili,

christianos hortatus est, ut, compositis domesticis discordiis, conjunctisque viribus , in communem ehristianitatis

V. H.

Datum

cooperare nobiscum, quod potes. Romse apud S. Mariam Majorem ankal.

no MccccLvi, vin
CafixM
P<-

Septembris (xxv Augmti)

ii.

pontificatus nostri
2>^%
po, innovato feilo TrantfiguraliQnit

anno

Aliis dein liiteris,

datisxvikaL Octo,

hris (xvi Septembris) Pontifex potestatem simutS. Capistrani circa spiritualia ampliat

hostem irruerent, et Ecctesiam Dei ab omni deinceps metu liberarent. Verum torpebant omyies fere christiani principes, neque atcxi{ium atiquod e/pcax magnopere exspectandum erat. Exarserant inter Fridericum imperatorem etLadislaum, Hungai^ise regem, inimicititV; quia videticet Ladislaus rex ex
cassaris tuiela vi et dolo subductus fuerat, et

quealiquain mandatis dat pro nobili viro, comite Joanni "Vayvoda, seu Huniade, cujus
hactenus mortem ignorabat (1). Ut porro portentosx victorige perennis exstaret in Ecctesia memoria, Papa Calixtus instituit, seu potius innovavit festum Transfigurationis, celebran-

in apertum bettum prorupisset controversia, ni Catixtus, anathemate inientato eos ad

,

pacem qualemcumque adegisset. Querebantur

insuper Ecctesix Germanicas jura sua Imsa, et Moguntinus archiepiscopus (is erat Theodoricus de Erbach) segre ferens ab eo subsidiariam pecuniam pro betlo sacro cogi, ausus est a Pontifice ad futurum concilium provocareC!), In Gatiia nihito meiius resprocede*
bant, ut queritur Catixtus:
stianos,

dum in
'

toto

orbe die vi Augusti, guo nuntium

victoriee accepit.

Bullam

institutionis refert

Raynaldus in continuatione Annatium Baronii ad annum 1457 lxxui. Ast in hoc variant quod aliqui prima?vam ipsius scriptores
,

Ex

ipso., inquii (H),

festi

institutionem

alii

ritum solummodo

regno Prancice quod praecipuum

est interchri-

sotemniorem festi, jam ante instituti, Catixto adscribant. Waddingus variis argumentis evincere conatur,festivitatem ipsam a Catixto occepisse, et si qui citantur scriptores, Calixto

parum
,

vel nihil fructus sentitur;

neque

crucesignari

imo nec

prffidicatam cruciatam,

sed solum, ut ajunt, de decima collig-enda do-

eosdem interpotatos pronunVerum Edmundus Martene in suo tiat (2). Tractatu de Antiqua Eccleside Disciptina
antiquiores
,

vehemeuter dolemus. Quin et ipsam decimarum coltectionem favore regio non

lemus

et

in divinis celebrandis ofpciis (3), longe antiquiorem Calixto hanc festivitatem monstrat,

magnopere fuUam fuisse, habemus ex iis, quae supra diximus num. 270, de decimis Burgundicis [^). Angiiam agitabant et turbabant nimis factiones domesticse Lancastriensium et Eboracensium, ut inde adjittOiHum aliquod sperare liceret (10). Hispania suos habebai Sarracenos seu Mauros, quibus necdumptene debellatis,alio mitteresuos mitites non poterat. Lusitania tamen exercitum in Italiam destinavarat, sed obsiantibus Itaticarum civitaium motibus, domum suos mitites
revocare coacta fuit (11). Non est, ut hasc omquoniam ad Acta nia latius evolvamus utpote S. Joannis Capistrani non pertinent
, ,

tum ex Eldephonsi episcopi libello (4) ex quo haberaus, olim tres die Transfigurationis domiMissas in Hispaniarum Ecclesiis celebraniciE
tas,

perinde ac in Natali Domini,praeceptamque

fuisse

omnibus
:

christianis

illa

die

commu:

nionem

tum ex Wandelberti Martyrologio, versibus ubi de eadem solemnitate agitur his passuri crucemque n Idibus octavis mortem
Christi sancta caro
in

ffitheream

dedit ante

fi-

[guram.

"

vetusto Missali insig-nis EcclePrseterea manu exarato. sisB Turoneusis, ante annos 800
reperitur idem festum

cum Missa

In vigilia

Transfigurationis. Sed et Petrus Venerabilia loquitur, in Statutis de festo Transfigurationis

Unu?n sufaddidisse ad monstrandum socordiam ficiat chrisiianorum principum,nempe eo devenisse Pium II, Calixti III successorem, ut, ad say^tam tectamque conservandam fidem caihoquap.

post ejus obitum acciderint.

tamquam de

festo

antiquo

et
:

pas.^im

cum

ticam, consilium inierit convertendi

Mahu-

C summa
statuit,

solemnitate celebrato
ut

nam postquam

meium

eodem modo

recolatur, quo Puri;

ficationis B. Mariae festum

tuti

rationem sui sta-

bene ^ II ad Christum, demonsirata inanitate Corani, chrilonga, stianx religionis veriiatem ostendit, eique
et in epistola

diei soreddens, quia, inquit, " uulli alii antiquus et et lemnitati inferior dignitas multarum per orbem Ecclesiurum
,

promittit
hibet

impe?num

fetix,

diuturnum

la-

teque propagatum. Epistolam integram ex-

modernus

Raynatdus sub anno

1461 sliv.

Sed de

quam Epiphaniam et honorejam dictae TransAscensionem Domini memoriam recolant (5). " Unde
usus, quae non minore,
figurationis

his satis.

praeposterus

Prumiensis festorum SS. IriDei improbat celebrationem

nitatis,

omnino videtur zelus Pothouis Domo presbyteri. qui iu libro nide

Conceptioois B.

gXXXII.ObitusJoannisHuniadis
seu Corvini, cui assistit S. Jo'

Transfigurationls et
(6).

annes Capistranus.
ngentes spes, quas,ui moxvidimus,principum vecordia fefettit, excitaverat paria ad Nanderaibam victoria quas tamen ipsae videbrevi elanguere obiiu utriusque ducis. Jaannis Huniadis seu Corvini ei Joannis ticei
s,>,exvirCarix eonce^^^^^ ^^.^^^

Marise

non solum apud cujus mentiouem faetiam apud Griecos, utpote die et constitutio ciunt eorum Meuologium hac imperatoris, quae repentur apud

Transfigurationis porro solemnitas Latinos celebris exstitit, sed

Emmanuelis Theodorum Balsamouem

in

Nomocanone

iiiVirlorin
>'<(>niimefi(un<,

ptincipet

'X:rrum

ad

Edm. Martene. Photii Tit. vii cap. i.Hacienus Calixtus Papa ratus, tempus 360 Insuper Turcic^ potenti^, advenisse confringend^

Capistrani.

ctausit XI
U.sl

Et quidem Huniades diem suum Augusti, contracto tethaii morbo ex

XXI. [.;;. 43- Ed". Piri. ^^^^ dAciglcMom. V.i.aK 18i ct scqq tdil. VII. j.ag. lH) Manona. Hist, de fc.s[)an. toni.

de lE;;!. Gall. lom.

Liiigani. Hisl.

aOl
max. PaU. tom. ^Xl.
|.ag.

Lovau. lyi.
{(ilBiblioll..

&Ui.

(^ "y'''^

310. Edil. Valcnt. 1791.

barbarorum

: ;

386
AVCTOn J. V. H.

S.

JOA^^^E

m CAPISTRANO CONFESSOEE.
fluxa quso, patiamini ^Xo J 5^11 est, quod qu.dquam *^7 quidqu af:J, est
:

u^ ''''^^^ ja,-Sarorm carfat^r,ftt, E)us us exhalahant fwtoreryi, exhalabant fwtorem. E ^resa/erm ac t,estiferum : i;l:^.^^-^ ^e quid, at rum Decade in. ^i^'. vm [1) adjici. ne mulposset felicitati

hic et caduca
praeter _

.^

. ^

j,ihil

^-^^^"^r/ri~
:

utrTusQue ducis post diebus, divina

ItmUsDonmodomortal^

;Xm

utrumque

Corvinus id pnus ";?ria dooavit. At labore longo mtolerabihque qui est, quippe
relli

be-

Z r ^^;
r

Maitavimus hic satis ^^bet superos exi,^^1^ prffimia apud

bom.

"PJJ^ ; "^^^^^^^ commoda a divina libera^^-^; ^^J^ ^,,,, qu. sunt perpetno duratolida mortalium
f,

incidit,

corumjussu,
fuere,
in

defatigatus, qua paucis diebus ^^^^^^P^^^^^f^^^f 'f;^ quorumadmimculacuncta rnta

in

^stuant.simam febrem

^ .^ 1 ^
.

rrecte

sapitis et

fa^lU interturbatque. fortuna.

^^^^dum ^e- t^^_^^

esse magis,
.^^^

quam miserandum
feci,

^^^

^^^^^^^^^ grat.ssimus-

sacra stipeudia auspiciis acra stipendia nue que, .^e, sub cujus
veteVani

Semlyn oppidum amicx con

ulere
to

benignitate se corpusque falu duo, redimeret. Aderant lius a languore juv animo et robu.to corpore

mu

to

tionem induiget;
emerito

miseratus, mihtise vacasui labores et qu^ diu proposuit, nunc

tribuet:

ubi

coeli

magna pr^mia

promde hunc

dislaus, feroci

nis,etMathias,adolescensdmnoingemoe
cognatorum pr^stanti indole prffiditus item non mediocris. Capistranus numerus
j

et

paUentissime tolerate. Si necessitatis abitum in hac pompa et emisquid abituro muneris esse censetis, quod sione Corvino tribuendum vestigia, dulces filii, futurum, sit graUssimum
paterna virtute, glopaterna sectamini, cum si superare hceat, riaque certate; experiamini. interceptum est Turquod mihi per raortem conticiteque. Id fircarum bellum continuate gloriosum exisUmate. quod mum. constans et atque Deogra- ^ honestatem foveat et pietatem, divino cultu et rehgione ti^simum reputeUs. In quod mihi assequi non licuit, persistite; et gloriam comparate. deleU Turcarum nominis quidem et indecorum est, stuNe indigtium juxta atque legadiorum miliUjeque paternffi, Idque foriunarum hereditatem accipere.
:

amicorum dies, Saevit ipsa febris in a iHtere non discessit. despesavitiam remittit et nuUa medica arte eluditur opera salus et medicorum ratur viri ut hortatur Capistranus demum Corvinum vocalioms mquando divinffi fortasse tempus
: ,

ataret,

testamentum

edat,

humana

disponat,

saluti consulat. et, qujfi

pertment, veluti sacra parct, ne minus nunc.

olim industrius et
imprtmit Joan. 0uniadt5
infercepit,

ad animi emigratioaem munia jubent, cuucta

quum opus
ille

est,

quam

prudens

sibi esse videretur.

362 Arrisit ad hsec vir

pia patiis
cousilia

fortissimus, et
.

commendavit

se

tamen

cunctamulto autehac disposuisse, reputavit, qui ienavum et imprudentem iUum prae formiadextremum vitiE. ut sui compos
dine raortis
stulerit.

respondit

nemo

diesse posset, officia ista

,

"Ne me

inquit

-.

velim

usque

imprudentem, Capistrane. adeo incautum et hc ad mortis putes, ut qu^ probe suades, distuleagonem et tempus emigrationis ipse
nra

tarum degenerando per negUimprimis precor, ne paternum nomen dehofrenUam et ignaviam imprimis facere jubeo. nestare videamini. Te minor es, eo Mathiaduleissime, qui natu quo cogit. 1 romde sperare melius bona indoles de te tu quoque omnes, Corvini memores: valete
Capistrane, vale
;

preces pro salute nostra, pias

et
.

multo ante hac cuucta constitui facerent, comparavi diu, quffi ad emigrandum condidi, et quid hberis et testamentum diu * legandum quid diis immortalibus amicis
j ,

jam

effunde. supplicaque; imperatore meruimus

quando sub eodem

ad accipienda

mecum

8it,

facultatum sat bene, ni fallor, pro

copia

animi provisum existimo. Curam salutemque Uberis delegandam esse cenmei nequaquam templu, fuudavi. sui: pro facultate nonnuUa et pietain pauperes quae humanitas erogavi
,

r.r^rrir^.*'~ mox
Iprensavit. Kxoravit
eos
.

*""

imprimisque
GenUri^^^^

cSranum.

ut in

proximam div.

Jem

ad peragendum, quod comparaC instat, iter, viaticum quuque mihi spes ingens tum, firma constansque fides, et vulnera tot accepta pro fide orthodoxa
tis^ratio jusserat
:

et

esset, DoEucharisUam accepturus et quum erat venire indignum min'um ad servum. quod ^dem ad Dopaterentur, sed ipsum m minime Tnum Ltroducerent. Tran^^^",^.

ad rem

deferrent sacram faciendam se

et

item' et

toties exlaboresque, et praesertim divina mihi me sperare juploratabeniguilasetprsesenUa

..

misera vita bet:haudinscium.Corvinum,inhacmiseravita bet haud inscium, Corvinum, in hac

:

numinibus, aniraam efflavit, tisQue extemplo desideriura Hungans pe?petuum quoque sui ^ 1 it Diem igitur obiit salutis anno quarehqu.i. 1 mil*^"^^^^'^ ^^^^
1^

-^^-^^ Euchanstia. placa sacris operatis accepta

mortalium

tot

insidiis

peUtum

tot pericuhs

uinauagesimo sextosupra
^^xx^

fehcem demum et tempestatibus agitaiura , inventurum. Id unum me angit. et quietem cruciat, quod pro temporis angustia nondum
profus^ iu me divina beueficenUffi saUsfacere licuit.VeruminhocJesuChrisUservatorisexuberans clemenUa pietasque succurrit. quippe qui sine anirai versura a rae satistieri paUetur. Totamvitara sub ejus ductu auspicusque
mihtavi quamquam sUpendia gratuita facerem. multo plus tamen rependit in vita, quam merita postularent: fidelissimi veterani fidem
;

lesimum

qu

sicut legarai

Septerabris *. Corpus . et rpransylvaniam delatum,

,,,id,
augusii

^""^
^j^

j^^-^

^^

fymiarat, magnistatura sane

,

Karisburi;

^'l^' fico

'^^uum
^

Vir fuit
^apite

^ ^ ^^^^"^^.^^'^oTore ^?^'^""
'J;^;.

^^"^'^

subnitentibus

crispis crioculi ;
facies

^^J"; ^ f et ^^^"^;*

'

'

g obtutus, suifulva et .^^, ^sque adeo pulcher gratiam, ginirularera praferret

j;;;; et ^^'^^'^
deraum

"

; membra -pon.^

cuncta reverenUara postularet consenUebant. -^^^

:

m^^^^^^^

dux
fui, aitlil(en(a

non deseret. 363 VoB autem

ille
,

filii

amicique carissimi

^^^^^^^^ ^ poUens. aniraique viribus aeque

feU-

no.
11)

Pag. 491

Edit. Francof. 1381

cera

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBUIS. cem virum

ac
!

387
AUcrnas
J.

cui

cum

singrulari virtute vivere,

victorise

postea habita clariori notitia

;

datum est. Dum vixit ab omni periculo Pannoniam, christianamque rempublicam liberavit. Quare promulg-ata morte, non immerito per universam Hunga-

summa

gloria mori

nunc suppleo adeoque non exspectarit Sanctus per dies quinquaginta (a xxii Julii ad x
SeptembrisJ ut supplementum daret quando large sufficiebant dies viginti septem (a xxu
;

V.

II.

riam ab omni

aetate ac utroque sexu est diu publice deploratiis. Aliqui propng-natorem fortissimum , milites invictissimum imperatorem, omnes patriae patrem certatim lugendo

Julii

ad XVII Augusti), ut omnimodam rerum gestarum notitiam acquirereposset. Tandem Joannes Tagliacotius Sancti socius ad mortem usgue^ in episiola de obitu sancti virit
,

ing-eminabant.

Quod

sibi beneficiis

llung-aros

immortalibus obstrinxerit, et et gratiae prae gestarum rerum gloria sibi conquippe quam post ciliarit rei exitus ostendit
:

quautum amoris

Ladislai regisinteritum, Mathiam, ejustilium,

regio

piiiiime

diem

luum
fti

clanlil^

haudquaquam genere natum, et adhuc puerum ac rerum impotem, omnes una voce regem exclamarint. 365 Quum adhuc animam ageret, Capistrauus ingemuit
mortituae, qui,
tissimi ducis
:

infra danda, dicit num. 386 S. Capistranum die i Septembris ex Salanhemen in Vilack esse profectum, atgue istic usgue ad moriem permansisse adeogue ex ufrogue hoc capiie, non est a mense augusii dimovenda epistola S. Capistrani ; ac proinde tenendum est Joannes Corvinum die xi augusti
,

obiisse.

dieii Augti-

"

Invideo

" inquit,

"

Corvine,

consummato quoque prastan-

autem historici cossvi unanimes sunt in exponendo luctu, quem S.Capistranus unde denuo in morte Huniadis expressit
366 Reliqui
:

umnio

/uulu

Ca{ii9lrani.

oflicio, et fuso fugatoque hoste, Terrorem orbis appellabant, ne qua tua quem felicitas labe inficeretur, extemplo ad superos

longe abfuerit a Sancti conficitur, omnis invidia aut inanis glorix circa animo Nanderalbensem victoriam captatio. Dein

guam

evolas,

potiris.

bus,
est,

si

amplissima utriusque vitae gloria nos miseros, qui remansimus quiquid nominis recenti victoria partum
et
!

superstibus facile id fortunae inconstantia periclitari potest. Utinam te subsequi sitmihi fato datum, ut qui pariter sub coelesti imperatore

amico laiides scribi- E cujuscumgue suspicionem omnino dituunt.Joannes de Thwrocz, gui librum chronica* Rungarorum obiutit
tales tribuisse defuncto tur, guse

omnem

livoris

canceltario regis
:

meruimus, una qiioque in coelis triumpharemus. Mahumetem, ajunt, adnuntium

Corvini
xisse, et

Mathise Cof^ini, Joannis fr. Johannes de Capifilii (3), dicit (4) ultimis respiraminibus laborantem [Hustrano

Quum
;

mortis

confestim
a

oculos

humi
illi

defi-

mai^em) intuitus est post dationem Deo factam, hoc

xisse fertur
:

illius

flebile

recommencarmen di-

conversum

in hicrymas, dixisse, ne-

minem umquam

mundi

principio,

sub

corona regni

Salve aureola cceli, cecidisti exstincta est iucerna orbis. Heu

aliquo principe fuisse merito ac jure sibi indolendum, cui tantam ex accepta clade

lurpitudinem amplius ulcisci non liceret. Viri fatum universa deploravit Europa. Calixtus,
audita morte, non parum lacrymarum effudit solemnia quoque justa in divi Petri basilica
j

corruptum est speculum id, quod inspicere sperabamus. Nunc tu, devicto inimico, regnas cum Deo, et triumphas cum Angelis, o bone Johannes. Profecto si guocumque ex capite
suspectus fuisset de invidia S. Capistrauus, Thwroczius, Hungarus, patrise amantissi-

christianse fidei defensori persoivit.

Hucusgue

mus,
lasset

vel verbo aliquo

:

ambitionem

viri sugil-

Bonfinius, qui, nisi error typothet<B obrepCorserit, certe fallitur, dum dicit Joannem Septembris diem obiisse vinuyn quarto idus
:

nam ex
gusti,
, '

epistola S. Capistrani,

data\.\nau357, affirvita

quam supra dedimus, num.

mat

D.

Joannem de Hunyad ex hac

jam

delapsum xi hujus ex peste, Nihilominus Joannes de Thwrocz, in Chronica Hungaro-

unde datur menti coxvorum insedisse. Petrus quoque Ranzanus, qui funeri, Rom^ pro Corvino Capistrano celebrato, interfuit, eadem verba a pronuntiata prolata recitat (5), nisi guod ea ante dicatpost mortem, dum Thwroczius guanta esset inter mortem ponat. Tandem
Capistrautrumgue. Joannem Huniadem et Huniades testatum fecit, num amicitia,ipse sxbi in quando sanctum nostrum prmcipuum

intetligere nihil simile

rum

cap. 56

(1}

habet, obiisse

Corvinum

mille-

simodominicselncarnationissimulquequadringintesimo quinquagesimo sexto anno virgine suo SBthereo solem hospitaute in cubili, id est quando sol est in signo zodiacali Virginis,seu a die xxi augusti ad xxi septemhris, adeogue, quoniam agitur de idibus,gui in priorem memensi dietatem mensis incidunt,obitusCorvini w..w.. septembrisassignandusesset.Similtterintemseptembrxsassignanause^^^i.oun...... pto Brassovi^ seu CoronensimTransylvama, H56 Joannes Ilumaparieiinotatumesti^) pariei. * moritur, similiter Capistrades X Septembris videantur satis nus. Verum guamvis hsec epistotam S. Capifirma, evanescunt legenti Augusti nisienim strani, scriptam die xvii -,...wdicamus diem scriptx epistolae, erruiu.n^ erratam i*.^^.-,/ Joannis nostrt tnconcussa ^iuctor tas^ pcrstat Quominus porro in subscrxptxonem epistol^e obstant verba irrepsisse dicamus
:
.

Decade
litari

habere volmt. mortis articulo hortatorem supersiiies^ 367 Huniadi duo fuerunt filii alter, aii Bonfinius Ladislaus et Mathias natu major erat, miiii lib. viii{6), qui
:

D>iorm
nint
}or.

Hh-

iiindit fitioFi'i(u fiin-

disciplina et virtute

praestans, item sin-

magnanimitate prjeditus gulari honestate et vero minor,ad mtijora fortasse,quam erat:alter " ^idebatur patri demum uterP t/ '^^^^; ne mi^ima quidem in re a paterna

--

^^-^^^^^^^^^^^

atlongiore vita

'iv

uJus

autmajore

gloria fuocturus esset, Capistranui,

est. velutidivinitus afflatus, optimeaugeratus aditurus, utrumque NamquumeumCorviiius

'

secum Rpmner

filium duceret,

Capistranus

Mathiam

aum ^m

sinistram Ladissibi ad dexteram, ad admiratur huem' ^atu collocabat ^a o ^^^J^^^^^^^^^

:

.eiscita-

errorem

^^^''^^l^^^^

274. Hung. tom 1, pag. 27^ Scli^vantncr. ScripUo9.-li) Ibid. pag. pag. 886.- 13) Cfr ib.d. pag. (2) Ibid.
(i,

R"

374

_()

Ibid. pag-

389.-(6) Rer. UuDgir.

DedM, 52

pg. 493.

DOn

Octobris

Tomus X,

33^
J.

DE

S.

CONF.SSORB. JOANNE DE CAPISTRANO .. ac

.

--
c

rn
te

virtutis

fldei.

quam

c.tero.

V. H.

tur -:'

:uf::r ::la^^retioneconticiet.^^^.^-; suiaaiui

'*r:feSropugnatorerit acerrimus; orbis principes vivele >i-it omnes

am apud

"-

-^ 'r

^^'-

^,

,,,,,^

ed vita,
si

Proinde ^ue": eonatur.

nemini
Si

fjiii

softem pr^evide-

immicovc

omnia tua sunt.

r5"T^rar";/.s *-^

U57 (1 anno r;'f?7Lprobavit. Nam, defuncto Hunxadxs Ladislaorege. Matkias,Joanms anni se.uenlrs rex ''f^^X-'^^ J<^nuam annum usque 1490 eligitur. et ad
Hungariw
^'"- 'P'"-'^ regna'''^. ""'

r^orctrrirc^^siUo adibidiniauscul. ne Corvmam qu>Bso et obtestor,

'^^rul *7"''
te, rex,

debet^ Pl^.-^/i.e iu,primis commendatae^se lium q ^,,^ dehonestandam ^^^

essj ce e se censeas.

J^

suo jure mortalium

cmque

fide-

major. rmmatura 7us Ladislaus autem nalu

P"""'" '?"!'

ut par est, majestati ^^^ ^^,,,^, .,^quam ^^.^^^^^_

Me

igitur,

rfe

Nempe cruentarxmt utramque fannliam mnderalham Ladislaus rex post liberatam una cumcomite Ceh^ redux,
in

pa^r., arf filios

iransierunt ac tandem

ruTmunu "erere et bonoesse Dum moraillic trahitu, comes

irritare, ia Ladislaum

animo jubet. Cili regem soUicitare cuncta noa

in

desinit

Hungaria Futakum, oppidum

in agro Bachienst sttum, frequentissimum convenadiit, atque istuc tumindixit. ^ i:i\

.

contra juven.s cr.micriminatur. Quotidianis pa^ interficiendo com.te irritatur, de

Ob non admissam rmultitudinem, audax

areem armato-

Ladisla>

ternos

LaditlaMS, Vt-

ricuni Ciifil-

m,

Bonfinms (~), 368 Ladislaus (Corvinus). ait arcem et inferioris Hunf.^ari^ qui Aibanam pater, potestate tenebat, ubi
oraseadem, qua
ad Fntacum regera appropinquasse sensit, obviamcucurrit, non sine validissimo equitatu Excipitur iniraico mali pateretur. nequidab

-r.

amicos consulit --' Veteiam, episcopum V=-f a Math.a consiliarium, qu. de.nde quondam archiepiscopatum evereffe ad Strigoniensem auc^or gratia. ne cd.s
;

impnm.s Joannem

"

ctus est.

is, relig-ionis

haberetur,

se,

ut id

Albam aregegrato vultu, auditque eura ad spolia et propediem esse venturum, uthostium
etiam, ut castrorum vestigia recog-noscat. Hic quos regis raultis, sibi caveat, admouetur a consilianonlatebant. ac edccetur, a Cihae cosibiredditum mite regis aniraum infestum venire cum Alamannoregem idcirco Albara
:

sifactum foret, c^ter. suadent trucidandum inimicum dit ins.d.mdestmatum recentiores

:

nequaquam suadere respon improbare non posse

fiat,

Verum

detecta.

facinus maturarunt. palat.m 370 Ladislaus gnatam

.

oca(i.i;

com.t.s

uobilissimo

Gararum genere
Ulrico
despot.s

nat.,
filia

nuper deuxor e.at.

snonsarat

rum crucigerorum manu,

tegendam
illis

ut, ejecto ipso. pro-

arcem

tribuat,

omnia oppida,

praefecturaset magistratus,

qui in raanu sunt

Hungarorum,
illud

his exactis,

Alemannis comittat
,

ut Covvini potissimum peragat atque liberispaternam oranem abroget potestatem esse auctoUlrioiim demum raalorum omnium
:

dominumrelat^ac
.acris aberat.

perlecta-,

rem. Perturbatur his dictismisere Ladislaus taraenpro virilisua odium dissimulatet sese
;

Martinosacer erat
tns

^t Pjoceres *, ux aouiiiJ

-^e. qm
v,

""*;/;*^. '"11
^d^^_
xi

NoTcm-

^^nnn.-

bris

Lhabebaut.Comes.maUconsc.us^^^^^^^^
anne
;
prodiret,

aliquanuiu

coercet,

Communicat

haec

araicis

Hungarc-

proceribus, quibus iufensum coraitem senserat. intelligebat, et ad quos hsec pertinere

rumque

Commoventur nihilosecius illi, et inimicum censent. ex occasione omnino perdendum esse pervenitur. quam validisAd Albam tandem
adventanti simo Ladislaus pr^Esidio teuebat regi patefacit, ipsum p,.rpuratis et arcem
:

munitus. ; ricata tuuica .ncensuB. occur Ladislnus tunc, Utter.s deat. ^^"''";";^";':' oste n "uio' proditorem coUoqu. P "', ac postulato
^^^^.
tatis

-teq--^P

^^^^^,^^
.

Utter.s

exc
,|''; '

necem, nunc
^'i'

^^jj^jur
^^g^^it
:

jnfen-

suppUciorum

'^"'"''^"Leminat. NonnuUi comijam d.em ^en.sse n^ di^^^^.^ i,cessisse,

togatis excipit
citer

reliquis vero armatis, qui cir;

qualuor milUa fuerant, portas obcludit

prasidiarios admonet, diu noctuque claudesti-

na armanon deserant, ne quid ab Alamannis,

sibi

tem P"fJ'^'"'' ^j^^^as cohortes in arcem euntj^etquod pr^ admodum .n^ ^^^^^^:,^^ ro^ad^i^^rU, ejus audaciam ^-'^^-^p,, ^P constat Uln=un'. cusasse. lUud plane
ex armigeri

infeusis

detrimenti

patianlur.
"

Claves
"

arcis ad
quit,
"

regem

defert, atque

Accipe,

in-

rex optirae, ture arcis claves,

quam

tanto

gld.o..n Ladisla. cP objecta contorsisse, Ladislaum. P^^^/J" ccep.ss et digit.s vulnus in vertice simul ,rn.|-e.

manu

(ni''li* iiifldii>.

sudore ac sanguine pater dudum meus e Turcarum faucibus asseruit, liberavitque. Quantae molis id fuerit, mors insecuta testatur. 369 " Satis equidera majestati tuie ac universo orbi paternam virtutem,

Obortoconfestim Camore. l-tantem etcomitem. acerrime

Hungaros

mu

t.squ

confossum vi.lneribus.obtruncasse. "Lsimulavit Laudxslaus

Vlrici irrogatam

Ai'2"""

- 5-- -^ ^o

fidem et intenos qui ex eo puto gritatem spectatam esse degeneres videamur, non ne superfuimus
: ,

Ladistao

et

^"^""''"'i^f "^a(.-.MalUm, Cormnx '".?"/'^^i,

ut patratas caid.s

me sppii<.-an(.6s.
g.pg. 9*-

(1)

Bynldi Conl. B.ron. an. 1487.

',

XVI.- (i)

Rer. llun-

ut

DIK YIGESIMATEKTU OCTOBRIS.

369
iOCTORI
J. V.

ut dudiim promiserat,

donaretur. gravi asse-

littera dominicali B,

super Eucharistiam inito, omnes injurias ac sancte et reverenter remisit, iDimicitias, ex Ulrici morte conceptas, ambos fratres adoptavit. ac Elisabetbam (Cormatrem) pientissim parentia locose
veratione,

cum jurameoto,

vinorum
37 1

semper habiturum esse recepit

ri

(1).

pascha incidehat in xvn Aprilis,die x\i Martii,adeoque LadislausCorvinus capiteplexus fuit diewuxaut xxivMartii. Tandem Chronologi Benedictini,eumdem morte mulctatum die viii Martii scribunt (7) nisitamen vitio typothetx viii pro xviii Martiipositum fuerit, quo casu Benedictini cum
Bonfinio convenirent; quodquidem satis probabile censeo. Itaquedupiex remanet sententia,atque interThworcziumet Bonfinium,uter

H.

ipn dein a

rfgt

PrudeHS matrona Elisabeth filii consiadilium dederat, ne umqiiam simul regiam

rent
:

verita scilicet

inconstantem regis amcalamitate deleretur, Sapientisattritis,

mum, etneambobus una

Corvina familia omnino simum matris consilium spreverejuvenes, et ambo simulin regiamadmissi,carcere inclut/Mniwr.Tertiodie,tn$wi7Bo/iniWi-(2),Ladislaus, sententiamulctandus. prffitori Iraditur j
capitali
et

verum dixerit,discemendumest. Equidem in Thworczium propendeo, quianon solum cosevus,

quemadmodum

Bonfinius, fuit, sed quia

inclinante

jam

sole, praelato

puUo lugubn-

post tergum quevexillo, in plateam, revinctis paeducitur, quffi ante Sigismundi manibus, crinibus, arduo latia late diffunditur, diraissis fortasse a rege capite, et aurea veste, quam necem prodit huc et acceperat, incedens, ad
:

insuper in ipsa Hungaria scribens, faciliorem habuit accessum ad monumenta patria dein quia abundantiori verborum ambitu indigiiavit, captivilatem tunc incidisse quando quadragesimale jejunium jam medium cur:

sum teneret imo

;

illuc

gemebundam plebem impavidus

inspicit.

si diem decollationis inspicimus, feriam nempe iv vel v hebdomadis tertiee quam proxime mediam quadragesimam habemus. Filius Huniadis natu minor, niortuo Ladislao rege, anno U5S Hungarise

Quum
^
sisset,

procesad locum, morti prsestitutum, mox crines coUigere jubet lictorem

:

rex

fuit,

defunclus anno 1490.

pauca pro

sui

purgatione locutus, et genua

:

flectere jussus, paruit

nuUumque

trepidatio-

prsetuUt. Praeco. qui nis umquam indioium nihil damnatorum facinora ex more pubUcat, enunciavit, msi aUud, impetralo silentio, infideUbusque reges tales pcenas e perfidis Lictor a preetore glasuis exigere oportere. juvenis strindium in cervicem formosissimi commiseratione ac metu juxla gere jussus, caput ictus tres intuUt, etnondum
,

XXXIII. Joannes Tagliacotius initia supremi morbi S. Joannis

Capistrani exponit.
Omniuiti lucitm

correptus,

vulnere laesus absciderat,imo ne lethaU quidem tria in constanter generosus iUle juvems erat adtertium quum cervice vulnera acceperat.Sed erectus deorum procubuiseet, mox vi magna
:

Bonfinius (8), defuncto Corvino, numquam arapUus ridere visus est; veluti qui sub iisdem auspiciis miUtasset, et insigni victoriae potitus, triumphante coUega, fraudaretur. Noctes debito triumpho ipse insomnes exegit, inler contemplanaUquot dum cum Deo ssepe conquestus. quare cum

Capistranus.

ait

Untiliime
morbuiii

hominumque

justitiam appeUat, se non ultra

;

coUega
subinde

sibi obire

non Uceret. In languorero

quartum Ucton a Uctore peteudum exclaraat esse; miraculum pro lceso ex lege interdictum
innocentiffi

corporis inoidit,
:

quem ex

iUius do-

lore contraxerat

elusis

medicorum
:

adminiculis,

numine

intercessisse.

Ad hc non-

palatio, prffinuUi proceres, qui e Sigismundi Ladislai necem sideute rege, spectabant . el ense cervianhelabant, Uctorem increpitant. quinto ictu cem repetere jubent. Quare vix quatuor de obtruncatur infeUx, anno.-> natus

post diebus ad triuraphandum accitus, paucis ad Vihichum. in Sirin Domiuo obdormivit miensiagro.in divi Francisci ade coUegioque

opinione est. Inter deos. ex hominum quotidianis in humana auxilia votis rehitus, magnitudiiiivocatur, miracula, templo affixa,

sepuUus

triginta

sQn viginii sex.

Eadem

fere habent

nem

nurainis plane testantur.

Jam

superius

capue pir^,>.

Ranzanus [4.] Joannes de Thworcz (3). Petrus et jEneas Sylvius (5). auctores ctSVZ Optime quidem conveniunt circumstantiis ,mortem Ladttati in omnibus comitantibus: unum est.in quo dtfslaiCorvini
;

usum indecoindigitavi profanarum vocum more Sanctos dicerum, nempe ne catholico

virtutibus christianis insignes puram eosdem deos appellat : id est scilicet
ret viros

hsec contigertt. ferunt nempe circa diemquo idtbus Martu, seu Bonfinius mox relatus dicit
tertio

usque affeclatiniiatemfere ad blasphemiam Bonfinium, referunt pium S. Catare.Prxter infra edendi. pistrani obitum ejus biographi,

Ladislaum ^^ die mensis xv, captum xvii aut xviii Martn raulpost die, id est sive Ast Joannes ctandum pretori traditum fuisse. stylo quidem fucato, dtcU (b) Thworcz
:

Sed omnium accuraiissi^ne

hasc
,

omma

de-

de Geminis igitur

fratribus,

curiie reginae intra

ambitumexsistentibue, tempus instabat, jejunium se observansciUcet quadragesimale prope ad raedium. fena setes suum devexerat
:

dum

" Oculi claro cunda proximo post dominicam id iUustrata, meridiem constituerat soUs radio redacti /uerunt captivitatem est Coy^ini in terttam Qua-

qui Sancio scripsit Joannes Tagliacotius eidem morienti adfuii. socius in Hungaria, hinc inde pro Oportuisset forsan ejus textui aliquas adnoiationes adnectere more nostro Vitis edendis occursed quoniam similia in contentt aliquas runt, consulto abstinuimus, gratia tn margxne interpretationis voces eptstolam, ad adscribere adeoque proHxam Picenum datam Fiorentta dte
.-

.-

feriasecundapostdominicam anno dragesim^ seu, quoniam

0, Rer.l.u6.r.,,.g.7..-(|)
.l:id.

distinctam nonsolumsuis exhibemus. Wadnumeris, sed e , seriatim

S Jacobum

xFebruariiim,

1457. notato

dingum exscribimus ^9 _
(7)

(9).

P^f

*f

-5)|*"-

pBp. S8.-(8) Rcr. L-arlde.^nf. Icsdales. tom^ II. S*lom. XII. iV>J Annal. Mung. pag.

m. ^

m-

374 Reverenda

890
IDCTOKi V. H.

DE

S.

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTKANO

quippe

J.

S. Capislrani

ad
(t

S.

Jacobum

Borum
tori

Christo patri et optimo 375 Reverendo in Marchia, Ordmis Mi^eniori.fratri Jacobo de ac divini verbi pr^d.caprobatissimo,
prffichirissimo,

nutnvit. Adhos infirimim indefesse fovit atque ad me, hujus beatissimi potius, quam
farauli Doraini totius vite

decursum etmortem

hlarchi*

%cr\beM

cotio

Frater Joannes de Tag-liaOrdinis miuimus et indignns ejosdem

devotam commendationem tara humilem quam Admirabilem ac obedientiam. et promptam habigtupendam de Turcis victoriam, diviuitus beatissimi viri. fratns tam per merita et opera

signa, ad ejus meritoac mirabiUa prodigiorum facta, exarare spectat. Quirura invocationem aggredior, conbus tamen silentibus, hoc onus sUraulo punctus, a qua prsaUectus, et scientiiB sffipenumero rogatus a muUis, ut dictum est, compulsus. Ad quod utique faciendum atque

Pater, Joannis de Capistrano, Reverende mandatum tua; paterniveraci, sed infimo, ad juxta tuuro pustatis prosecutus, poUicitus sum ejusdem beatissimi patns simum desiderium venus, exitum ex hoc mundo ad ccelum

stylo

suramum invoco
,

opificem, qui suos servos, sibi

jugiteracfeUciterservientes, in vita claros, in et post humanas conditionis morte clariores

debitum clarissimos efficit, redditet ostendit. 376 Beatus igitur iste Sanctus ac fortissimus

felicem

''^rtmZ'l'ci.
/o,i(o

paternitati quam abaliis dici possit. etiam tuae detractioms perstriDgere. Non enim parvie couvmcitur, divinara bonitatem reus esse

Dei athleta. mirificis et quidera innuraeris ope- 6orm rum meritis locupletatus, ut passionum et patienUse raeritis locupletior fieret, divinadispo-

Tob.xH,

7.

contra possit promere, siqui divina mysteria, quum Ilinc Raphael Angelus leutiopriEterirevidetur. et confiten ad Tobiam * " Opera Dei revelare
:

nente cleraentia, diutinse ac gravissimae infirmitatis est molesUa circumfusus. Nec mirum nam Ucet senio defectus esset, et a suae conver:

honorificum esse
Ps. IX, 2.

hinc etiam psalraodicebat * " Confitebor tibi, graphus canendo corde meo, narrabo omuia mi

ajebat

sionis

priraordiis cunctis

passionum molestiis

Domine,

in toto

ferventissime corpus suura exposuisset, aciUud incredibiU labore, abstinentia, vigUia, jejunio-

rabilia tua.

Cupiens igitur T. P. morem grenonnullis utriusque sexus devotorum rere, et a compulfideaum SEepeuumero requiaitus, imo ego qui, divina dispouente ciemensus, ut ipse

que continuo spiritui subdidisset et tenuisset, priusquam tamen Crucem assumpsit et Cruciatara prsedicandam asummo Pontifice CaUxto AngeU III per Reverendiss. D. Cardinalem S.
accepit, tantis passionibus et laboribus hinc inde discurrendo, prEedicando, crucesignando, commonendo, se ipsura condidit, dedicavit, ut in prte adiniratione ocuU raentesque omnium

servi tia.hujusprajclarissimi viri ac fidelissimi finem felicissimum Dei rairabilium labornm oculis conspexi, et omnibus et singulis

propriis
ipsius

finalibus actibus inierfui,

debeam

suae

transituminfirmitatis primordia, successum, Patrem luminum. curqueexhoc mundo ad gloria ipsius et renti et indubio calamo pro

ipsum converterentur. Hinc nonnulU Sanctum,

emisaUi Apostolura Dei, aUi Angelum coeUtus, lUo autem tempore quo sura appellabant. iramanissirai atque potentissirai Turcse castrum
,

Joon. Tngiia-

codw

expo.ii';

ad posterorum exemplum describere, laudetur tim quum in his oranibus Deus ipse qui suos faraulos sibi servire magnificeturque, et usque iu finem facit perseverare. 375 Accedit quod quura a Rev. P. fr. Marco Bouoniensi, generali vicario, beatissimus pater ex Cracovia litteris peteret,

praser-

Nanderalbense obsessumtenuerunt, raiUtarem

industriam induens, in laboribus forUssimus juvenis apparebat. Nam quum esset crucesiguatorum rector, dux atque imperator ad
,

fratre

ut ego cum Ambrosio Aquilano ad eum ex nativa

eumque defendendi castrum ipsum causa praecicrupue deferretur,nec aUeri quam sibi soU ipsi
quiescebat, cesignati obtemperarent.numquara

noslra provincia conciti veniremus, et fratres pro quibusdam legitimis causis vellent nostrum fratres, dififerre accessum, tu, Pater, auimasti

laboressubibatinaestimabiles.raodoeques.modo sudoribus plenus, jejunus, infatigabiUs

pedes.
die

ut nos sine dilatione " iii erunt.qui clautrera mitterent; dicens nostro fratri Joanni. et libros dent oculos Patri suos ad suam provinciam reportabunt. " Quibus verbis, a te Aquilae dictis, mox ad eum per obe:

ad euradera Beatum Pa-

velociter noctuque per castra christianorura sumeret, a discurrebat. Si quando, ut cibum habeo ciaUiceretur, ajebat * " AUum
sociis
:

^,
^^

^^
'

bum

dientiam nos
patet,

ire adstricti

sumus

quffi

verba, ut

vim

prophetiJB habere visa sunt. Sed haec

manducare, quera vos nescitis. " Nam suumque omne sua mens, suura desideriura, Cbristi fidera posset serstudium locaverat, ut castrum defendere Turcas vare iraraunera regnum Uungariae lUsesum confundere, ac
ibi
,
,

narrare et recensere
Ps. xiix. tG.

mea prohibent

demerita.

custodire.

Timeo equidem, ne illud mihi divinitus dicatur* " Quare tu enarrasjustitias meas,etassumistestamentummeum per os tuura. Tu vero odisti disciplinara et projecisti sermones meos retrorsum. " Negat hoc inscitia raea. qua timeo, ue banc rem meus potiusattenuet, quam explicet sermo. Exslant et qui hunc Beatum Patrem melius me noverunt, et qui ejusdem singuia opera plenius euarrare sciuut. Sed hunc felicem obitum multo ornatiue, raultoque poU.

377

Quum

autem ex necessitate sumere

ipsi
:

ci-

lu

bum

urgeretur, panis durissiraus

cibus

caUdatereratetmensa nuda humus nou ibi vinum non cula, non recens aut frigidura appouecarnes, quas semper abhorruerat
,

et Ucet bantur, nec varia cibaria parabantur; indigeretque, ut mons septuagenarius esset, sua mira est senura, Uquidi aut caUdi cibi,

Nametsisemel abstinentiae virtute superabat. reficeretur, aUis temporibus cibo tenui in die
caperet

tius sciret describere venerabilis iUe frater Hie-

brevem etiu nocte post orationem et studium

ronymus Utinensis,
,

vir

siquidem in dicendi ge-

somnum, hoc tamen tempore

tres dies

ali-

qui quemndmodum Patrem nere prseclarus beatum incoluraerasua lingua suoquescribendi stilo poUtissirao decoravit, ita cunctis caritatis obsequiis suo sinu suisque brachiis ipsura

quando

sine aUcujua
,

cibi

et

pocuU

adminiculo transigebat

noctes

ducehat

m-

audieusomnes. Me adstante, coram pluribus iUustrem D. Joannem tibus, Quum soUicitaret de

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBKIS.

391
kucro
J.

dixit, quod de Hunyad ad causae defensionem, noctibus, in septemdecim diebus et totidem vix septem hoouibus TarcsB illic steterant,

eum, quoniam co^novit nomen meum. Clamavit ad me et ego exaudiam eum cum ipso
:

V. H.

sum

in tribulatione

eripiam

eum

et glonfi-

wsdormierat. Suos

socios.

licet juvenes,
:

superavit nes defatiffavit et laboribus Sfficularitira poterat resistere , nemo fortium equura, sibi lam fortissimum ac velocissimum
frigora admirabantur. Calores intentissirai inquietudo noctem sol per diera, luna per
,

omjam

omnes abeodem domino donatum, mortuum

, ,

cabo eum. Et licet per illud tempons spatium quo Turcarum obsidio efferbuerat, paplunbus ter ipse beatus dictis et multo labonbus, anxietatibas occapationibus variisque passionum molestiis et anguslns affi,
,

ceretur, nocte illa

cum
,

die sequenti,

in

qua
,

victor exslitit

tanta ac talia passus est

possit

ut

labor indefessus, continua, assidua occupatio, fuere. In trino etiam causa

suffi

nemo
virum

dabitare
raartyrii

hunc
habitam

beatissimura
feli-

corona
,

laureatum. Post
in

infirmitatis

conflictu,

quo Turcarum potcntia tam in aqua quam in terra succubuit multo laboriosius ipsum namque spectasolito se fati^avit: ad
,

cem

illara

victoriara

praedicto

castro,

iu die Sanctissimse Magdalenae, sexta die mensis Augusti immediate sequentis, coepit

bal

in

castrura

crucesignatos

introducere

ipsosque tam 1 ipsos gubernare, ipsis 1111^-^1.^, [ IPSOS ffuoernare, ipaio imperare, Hic Nomen Jesu intus quam foris ordinare. . lULuo v^ ^ u: non hic altissime proclaraando magnificabat; Nomen a christicolis innisi hoc sanctissimum
,

beatus pater vi febrium et variis lassati corpusculi doloribus in eodera castro laborare ', ^ ^ ni,..k*o n ac desftuu Quo empore lU.c ^^''^^batR D
.

Tn.n4.if. Legatus,

Parrl nnli* .S Angeli. Cardinalis S. Ano-pll.

JReTOtnbatO Ue aegrotabatque

ft

lahoriba

aggravatum.^

vocari jusserat. 378 In his omnibus diebus , quibus se incredibilibus laboribus exposuit. nuraquara certam namque judicabat visus est
tristis
;

Joannes de Hunyad, peste ibidera qui postea die xi ejusdem mensis suse clarisgimae vitae diem clausit extremum. Aderat
iUust. D.
et D. Joannes, episcopus Varadiensis,

D. Mi-

victoriara de Turcis reportandam.

Qui quum
prolixara
ajebat;

persuaderetur
ferebat, radi
nisi

ut barbara

quam

chael Sylagy ejasdem castri dignissimus casteUanus, et multi alii proceres, qui tantura ilUc foetorem ferre non poterant. Nam post

permitteret, nequaquam,

ingentem iUam stragem, ex cadaveribus mortuorura

post

victoriam

me

radi

permittam. Os
ut repli,

horreuda

suum adeo 'pulveribus

plenura erat,

invaluit, ut

nemo

abominabilisque molestia vix esset, qui ex hac non

adhibitis catis vicibus vix , variis reraediis adeo purgari valebat. Linguffi quoque ejus ut eara inhaeserant ipsi pulveres tenaciter radere oporteret : similiter et pala,

infirmaretur. Ut de

me

ipso loquar,

quum ex

maodato D. Legati pro mensura castrametationum capienda, ad evitandum foetorem per

iUara

magnam

planitiera,

ubi Turcffi cecide-

cultello

tura

prffi

multis
et

pulveribus

nigrum atque
;
,

rant, Iranseundo extra

obscurum
desideriura

quidem
cibi

foetens jara devenerat

Alexandro
tantus

ex quo nullius
,

aut

poculi

sicut

non

me

castrum cum fratre de Ragusio eques proficiscerer tantaque foetoris horror invasit
,

gustabat.

occupatione defluentes lavari nec mutari sibi poterant valebant. sudores rainime sudario abstergi jam prse nimiis Jara cutis ossibus hsrebat, ardoribus erat nigrefactus. Invaluerat
,
,

ita nec naturalera saporem dePanni quoque prae sua continua prseque loci ineptitudine nec

abominatio ex couspectu cadaverum, iUicjacentium, me ab.sorbuit, ut non sine muItipUci currendo ad caet poenoso voraita, vix vivus strum remearem.
380 Jara campus ille magnus nocte feris dieque rapacissimis atque iunumerabiUbus Revevolucribus plenus erat. Haic omnia Senior , scripsi tamquam praearabula rende
,

.9-

u(e ps-

"'*'""''

solis

tamen tantum martyrii desiderium, ut quara-

quam

esset certus, se

non per sanguinis

relicturum
,

effa-

segrotationis beatissirai patris.

Quumque
ut
vix

ipse

sionem hunc

mundum
desiderio
,

flagrabat
ipsis

beatus vir sic infirmaretur

aliquid

vitam suam in persecutorum gladio. C juxta suura inteusum desideriura anima non raartyrii tamen praemio non caauferretur

tamen anxio

laboribus finire

ut

si

non suraere posset pro sustentatione naturae, plenus ab operibus piecessabat fervore fidei
raodo cum D. Legato, modo cum aliis e.xstirde fide defendenda, de Turcis penitus etiam pandis serraonem habebat. Visitabat sustentadie noctuque baculo D. Joannem
tatis
:

reret.
in

morlem

re-

toivnidum divinifus CQQnO'

tcil.

379 Fuerat quippe sibi in Nurimburgensi quod in brevi non per civitate revelatum
,

tus,

martyrium
derium
in

sanguinis, sed per raartyrii desi-

suaque visitatione ipsum rairum in modum confortabat, quem omnium, qua potuit
,

Hungaria vitam

finiret.

Ipsum

divina clementia illEESum servabat ; iutreque pericula, neque tempestas Danubii

nam

ne-

verborum efficacia ad bene moriendum induxit. Quera enim beatus pater dilexerat

sanum
debilis,

multo

raagis

diligebat

infirmum

non sagitts, pido nocuerunt; non bombardm, neque tela Turcarum, qu* neque scopetta, viciundique in eum congerebantur, ipsura et Turcis in fronte exercitus positum,

adeo quod,
dictura

licet et

ipse

infirmus esset et

caritatis et amicitiae officia ergaprffi-

dominum nou

dimittebat.

Quum

au-

num
in

"

P. xc,

14

inter attum super quodara terrarum acervo locationem et Turcas ultimam bombardarum quammanentem interficere potuerunt. Et tnmquara ejus fervorera Quam ob niraium Turciirum oculos aignum ad sagittas ante Jesu, raodo maneret modo clamando Norneu nulUus tamen elevando oculos manusque sed neque ejus elevatum ictum passus est verificatum est iliud * " Quovexillum. In eo speravit, liberabo eum protegam
,

angeretur doloritera molestis sui cum Apostoio * " Cupio dissolvi bus, dicebat vanis esse cum Christo. " Et quamquam
corporis
:

-piiilipp.i.Sj.

et

persingula ejus membra poeDalihus angustiis

diffusis,

tur,

alter
lica,

corporeis viribus destituerespiritu fortis et fervidus proponebat , ut patriarcha Franciscus, pro fide cathoin dies

se facturum

proque peccatorum conversione ingentia modum ad sitieus mirum in miro desimartyrii palraam consequendara
; ,

niara in

me

derio ad humilitatis redire primordia, et corpus.

392
kVtrnn*.
i.

DE ^^

JUAWWli. JOANNE

CONFKSSORE. DE CAPISTRANO u

V.

tantis laboribus ous officia pietatis et ad humilitatis stmas ftinas vire8 P p,,,g f.^^_ ^^^^. rrancisd fa:Z:.:^:;5;;;r;erus Beatl

consumptum, ad pr-

F^

D. Joannis de ,^ta- nuntiavitetmortem et magnifecit apud eura^'c promovit H^^y^J^^^^ Pontificem iUustrem D. Nicc dem ^^^^^^^^j^ ^^,^ aUerum Joannem de

Qoumque ctus imitator. corrupto aere pene ex e

rentur
.

ex l^orrendo f^tore.

omnes Uhc .nfirma.

Hryadpro
zelo

fide

catboUca fore .^P^^^bat ^am

S mTy dicitur ante v.ctor.am crucesignati locus est, ubi morabantur, et ProP^ ^^ convenientes, ^"f victoria hab ta Danubio de Gaieis Turcarum homines prius habi afuerat; in quo Ucet ex mcendio esset civitas non parva,
,

qui suadente D. Legato, ad locum, ipso se contuUt. Iste cum

quam cum maximo Damque iste dominus

si
;

potentia et

mdustna. Mandabat
exercitu

veUent apTurcas , ad limites Hungariffi, quem etiam beapropinquare, impuffnaturus Utteria ad causam fidei et tus pater verbo et

ad

rent,

in viUam parvam tamen Turcarum destructa, bac eadem tcmperedacta est, a qua etiam aufugerant. homines a facie Turcarum state

et

reUgionis capeBdefensionem cbristianffi animaverat invitaveratsendam saepenumero aUquando gravion nue AUquando demum premebatur, et molestabatur vero leviori dolore febnbus. a variis et acuti^simis
,

tamen assidue

^grotare coeperunt hic tanta ribus D. Legati ut si incommoditas erat et ineptitudo ,

:

quam HicaUqui tam ex Fratribus

beatum virum
,

e:^

f^^^l"

NuUum
Qui
et
ioci

prseter
et

quum

me missum ItaUcum babebat, aUquaU infirmitate moleslarer,

dioerem, ut sicut seu solatii gratia sibi

loci

quis

vidisset
,

senem

mnr.

aUos

nmm
^

debilem

acutissimis

febribus

labo-

rantem, ac nihil set admiratione vel Ugnum, nuda bumus, pro cervicaU lapis tapetum super lapides erat, ac pro stramine Et quum hic locus, pro tegumento manteUus. desertus, et undique ob ruinse vetustatem socius munum, apertus esset, factus est pater muscarum, noserpentium, lacertarum atque dies in molestia ctesuue ducebat insomnes, corponstransigebat:et Ucet a pnmortotius
diis suff. conversionis

degustantem, maxima fuislecto perfusus. Nam pro

sanUatem etiam ad recuperandam mihi in partera deducto dixit non destinaret; - FiU, noU me f^^eUnquere sine lacrymis nemioem prffiter te babeo Ita-

me

solus sum, et morituro, assistat , et licum qui mihi, forte meos, et curetUbros, mihi qui claudat oculos sed reportandos concessos , ad provinciam
:

mihi assiste. Si sanus patienter me sustine, et ascendemus pro coUievadara Budam simul
ffendis

auimabus.
,

"

Haec et his simUia vir

beatus ajebat fore vioinam.

nesciens

Nam

adhuc mortem sibi Ucet cerlum haberet, se

suum omni absmaximamque et pene tinenliae lege frenasset, in potu sanus incredibilera tam in cibo quam
corpus
;

sanguinis effusione morituin Hungaria sine infirmitatis evenrum, ignorabat tamen suse

tum.
_

hujus temperantiam servasset pro sustentatione mitatis tempore vix aUquid adraitterevolebatjcuisiquando ipseLegatus
misisset, aUquid, in suo tentorio praeparatum, reverentiam paululum gustans, mox illud ob
sociis impertiebatur.

taraen

mhr-

..

XXXIV S. JoanneS CapiStra^ ^ n ^ ^omPfluc; ra. cactrann^l intiriDUS remediis td stranus infirrous remeQHb

ret;

Vilakum abit;
visitatur.

rege

Fra(rum.oluii prospicit.

SBlankeroen

^ C Paterautembeatusin domo plebani diverten^egrotus, quia tes. Hic tum pius Pater, licet
;

sms Videns autem D. Legatus jam ex decubantes, et famuUs aUquos ex infirmitate ne ipse in timens i.ii.v.,= - -r-- -comeciu alios aUos moerore confectos Patn, beato Patri, ut a^grotaret, tali taU loco lEgrotaret, persuasit *n_i u^smnn * TiiTi "ornTiprnnflft recuperanda civitatem Calanchemen * pro ad se sanitate et pro majori loci commoditate dictam civitaconferrent. Sicque pariter ad tem ascenderunt Legatus in majori ecolesia,
ftsi
. ,

Hungariae

autem mihi, sed TJ onsolum .^f^^pC^^^^^ f '"'".

omnibus

sibi'

moesse

^^^^^['l'^^^^^^^

iN

^^^'''='
,

reretur
:

''"V^^Pf"" ^epeliendum in loco

'^^^J" ^'1^^ cui quum emel d ce prox.m.ora m q"'!^

'^^^Ztm^uM em
^^

^^^^^^.^^

posset sepel,n,
inter

-^'f" d'cebat^^u^

^^ak
:

esse

^c captum
volu^^^^^^^^

aliquos socios habebat

nos, decrevit
licet

infirmos,

aliquos sa-

<=^^ ^'"7^'^"'
'

^^'^-^^^^"^^^Vt/um ^'

-cio-

omuium

saluti providere.
,

Nam

aliquando plures

aliquando pauciores

haberet,

erant

tunc tamen duodecim sooii sibi ex quibus Hieronymum Utiuensem

,

bunc " ^^'"fJ^es dixisse, hUDC que, ^^* e!?o ^tarem ""^"""'^^'^Jlne ego starem iu tenendum . teneDdum. quousque fe _ locum''jf ibi ossibus mew hoc reguo. SepuUis igitur s.cque dimittent Fratres locum iUum non

m _

Bernardum Mutinensem et Ambrosium Aqiiilanum, juncto eis fratre Vito Viennensi, pro eorum servitio, ad locum de Aconya sanandos fratres Georgium de Patavia et transmisit Laurentium de Transilvania cum libris Bu:

Fratres

commorautes, erunt in lucem^ populorum - .P=^' in couversionem tem ^^ laiia uiai= >, , p trem talia dmsse ut ra dici dici, beatum Patrem
ilic
, ,

f -

D. N.colaus, quam ^ centes , ex sua ^/P""^

..oeres circumadjaPJ^^^g^^^j .^tholicae

dam navigio asceudere fecit fratr.s ConradumdeBavariaetEpiphaniumdeStyriacum

:

causam defendendam
^^'^*"
'"."=''

et

pacem m^^^^^ nacem inter se

ser-

aliquibusfratribusHuugarisadlocumdeVilak
ire priEcepit. iUic

autem
dixisse

^'"^^ffic beatum
'

^^^ virum
^^ ^^^^^

eum exspectaturis fratrem tunc interpretem Franciscum Hungarum

:

P'';'^."f '^l/^^.^di v
,

ut s.cut

houores pro
^

Alexandrum Kagusiensem
n.ut.
viter,
!

et

me secum

reti-

posse aspernabatur inter ^clum^t-cos et

piissimum patrem Infirmus erat graet alios, ne infirmarentur. curabat, alios

vero infirmos studebat liberare.

honore careret. pend. pote^t quee fuisse des.der.um ut

,

/enitus ^ V^ mfidete qu bus e^^^^^^^^. Ek ^^^^^ noc ^v viventem

^^;'^'^^

^m

uo.x/,,,..

U,Uci..
"'

484 Ex hac civitate litteras ad Papam segda8 dedit in quibus continebatur verus T,,,,^ numerus interfectorum , et damna Turcis .Uata. ac bona eis ablata in victoria
,

Turc

ah. \'^ J^"^"" '"^f nequ.verunt, saltem in p facere ad libitum exercerent.

el

^^^^^"^ ^^^^.^^,,

^nortunm

jud. beatissimum de sepuUur clect.one

^'^^'^re

393 DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBRIS. 385 Et quum in hac via inter schismaticos tam A prffisumat, quum et nonnuUos Sanctorum aUquam et infideles conversaremur tanto in eum Veteris quam Novi Testamenti ob amore ac reverentia ipsi movebantur, ut ad vel divino instiactu id
,

i
,-^

V. H.

pud omnei
veneratione
'

ratiouabilem causam,

ipsum

inter legamus. Nam quum ahas sepeliendis IraPratres de sepultuns sive de ajebat de se vir tribus coram eo sermo fieret. istud perditionis vellem Deo plenus Corpus
feciase
:

eum videndum,

clausis casellis

dimissisque
,

laboribus, catervatim concurrerent

et alieni

a pietate aliqui eleemosynas, aliqui habitatio-

nes eorum tam

sibi,

quam

sociis offerrebant.

loco sepelin per terram trahi et immundissimo beatum omni confusione dignissimura. "
,

Quibus

piiis

Pater

damna

inferri;

non sinebat a sed si quando aliqui

discolis
praeter-

superbmm omnem virum humilitate plennm ante mortem abhorrentem Atque ita Deus eum
, 1

euntes puUos
stulissent
,

mox

et post

ipso dici raortem exaltavit, ut vere de

:

pecunia
eis

eis

aut animalia pro pabulo abbeatus Pater aut reddi , aut satis fleri jubebat, prsedicabatque

Mtith.
rt-

posset

"

Qui

*. " se humiliat, exaltabitur

viam

salutis, et

xxm, 12
in firmui

mtdiit deiti-

tuiiw:

384 Ad cumulum autem angeretur, excrescentibus passionibus nimium remedia raedicorum poterant innulla tamen medicis, abhor(caret enim llungaria
,

meritorum

ctsi

fundebat.

Quum

prselibatum

pabulum salutare eis reautem per quatuor dies ad Dominum tam Legatus, quam

ipse vir Dei pervenissent,

eum

multis rationi-

veniri

ret et raedecinas)

cum ^^^^^
potu m -f

P^J'\^^^^^^^^

pter Christura omn.a tam in c.bo quam

'"^^*^^^;^^^^^^^^^

^-a^

bus ac persuasionibus ad causam fidei capessendam ac defendendam simul induxeruut; p7^eipue tamen ipse beatus diserte aperuit. J.anta a Deo, a Summo Pontifice et ab homi^..^^ ^^-^^^ ^,,^ ,, f,^^ ,,^ ^,atia refun^^^.^^^ ^^ ^^^^^^^ ^^^^.^
p^o posse facturum repromisit' Qui
'_

nentiam.Quiquuraprecibusetpesuasiom^^^^ ut carms alliceretur

,

^^^^^^^^^^

B pr^parati,

"^;^^;^^^^^^

qunm

eos

^
""

V^^^^'^^'Zt'^^^^^^^ clegUbtHvu, satisfactionem rogantis iUam

ui. ut

savenenum reliquam deposuitj nam quum infiresset, nus carnes coraedere solitus non

honorabiliter excepisset, post multa coUoquia, ^ ^_ ut ad suam civitatem de Vylak pro sanitatJs
. .

mus

etiara

illas

abhorrebat.

Rigorem autem

munere obtinendo gavit. Erat enim

infirmitate

se conferrent, instanter roet ipse D.

:

Legatusaliquali

justitiffi

cum omni

misericordia sic tenebat, ut

affectus

praecipue

tamen

ipse

persona correcta offensa, oranino offendentis hic quffidara fratns nesciretur. Nam quum

nescienUbus noxa ad eum deferretur, mox, quantumcumque famiUansociis, et quidem clam districtissime bus, fratrem delinquentem
corripuit.

D. Nicolaus flagrabat desiderio, ut saltem ipse beatus Pater, cui plurimum afl3ciebatur pro sua devotione et sanctitate ad Vylak proficisceretur, ut ibi vel .^anus evaderet, vel, Doraino perraittente,

mortuus
desiderio

jaceret.

Quod

uti-

Hunc

correctionis
;

modum

pralatus

semper egregie servaverat

atque adeo delinfficiebantur.

quentes miro modo erga eum ad D. NiIngenti etiam desiderio detiuebatur Hungari versus colaura proficisci, in metis

que desiderium consentaneum erat. 386 Licet enim ipse

ipsius

heatissimi
p,..-pua-

vir Dei

summo

studio,

^^,,,

^pj

t>ii-

Bosnara
solito

esercitualiter

se

habentem

more

reverentia a cunctis coleretur, ipse fo/aum, Vtlakidynaitam, tamen D. Nicolaus eum Sanotura tenebat et appellabat. Nou mirum ergu, si civitatem

summaque

ardentius quodam elephautis contra infideles Post aliquot dies, vinbus aniraabatur.

suara

ipsius pra&scntia et sepultura decorari

affectabat.

suadente sibi paululura utcumque resuraptis, Nicolaum pariter D. Legaio, ad prffifatum D. ipse cum D. Legato ire decrevit. Cui qnum

Cui Pater acquievit. Mane aulem sequenti ipse D. Nicolans cura suo exercitu quiilluc recessurus, missis litteris ad Vylak, Patrem beatum illuc de probus significabat,
xirao iturum, venit ad

gravatum es diutina iufirraitate non possis. et adeo extenuatum, ut stare proposito ipsum amop His et similibus a suo ^ allegantes pericula mortis, vere conati suraus, viam infidelongitudinem itiueris, patriam ac

contradicerem

Ne

facies

hoc, pater;

vide-

eum

petenda; qui ad

eum

exire uoluit,

pro benedictioue nec eura

mus enim

te

intromitti jussit, donec Oflacium. quod cum autem socio persolvebat, complevisset. Nos
assistentes

timebaraus
raagui

ne
,

tantus

dominus F

aut

ip.iius

proceres

qui foris equis

pennnam libus plenam, calores intensissiraos, sociorum displicentiam et eorumvictualium,

pestiferos. bed dera intirmitatem et pulveres hoc sibi respondebat fervidus Dei famulus, ajebat, me Conscientia, Deum inspirasse.
>

discretnm insidentes patienter exspectabant , indiscretione culparent. Absoluto pHtrem de tamen Officio, non quidem tersira. sed tractim
exiens ad prseHactenus cum Deo exivi Officiura dicendo locutus sum, ideo non autem cum tua ad tuam dominationem; nunc magnificentia ad libitura loquar, Qu quidem verba tam ipsi doraino quam cajteris in audientibus in admirationem fuerunt et ac morose
dictura
,

sicut sui raoris erat

,

dominum

dixit

urgente. et Legato suadente,

oportet.

ire

me omnino
et sociate
"

Utinam

in

itinere, in
!

hoc opere Dei. in

filii,

hoc exercitio obirem me Deus enim nos sua gratia tuebUur.

,

Venite,

Qui

Quum

versus eumdem Dominum non qu.dem infirmus, non extenuatus, non corpus habeDB coUapsura labore et infirmitate militaris et qu.dem videbatur; sed juvenis recens ac fortis e expeindustriosus, sanus, adeo ut uullus noditus cunctis apparebat,
ire

coepit,

post iedificationem, et benedictione accepta, dominus aliqua verba, ad invicem habita,

recesait
:

strum

equo non enim ipsum valeret; ad eum pertingere martyni des.denura se'd .elusfidei et Juus, ubo aiquidem itinere perpauco ferebat.In hoc paululum solitis passionibu.s

quantumcumque

velocissirao in

quam quo die tam D. Legatus Vylak iter dirigentes, Pater sanctus versus civitatem intraverunt. LegaI die Septerabris domo plebani, Pater autem in loco io
,

tus

Fratrum

de

Observantia,

quem

ipse

ante

victoriam ceperat.cui BeatffiVirginis

est. diverterunt.

vocabulum

rit?

contentus est
refevatus.

*.

modum Gavisa est ex hoc mirum in gaudio permaximo perfusi sunt tota civitas,
387
Pratres,

AtCTORI J. V. u.
(pii

de Patrem jam habentes Fratres, beatum licet >psurn habeLTperieulis egressum

,

a4

CAPISTBANO CONFESSOEE. nF S JOANNE DE DES. JOAW^t ..3ihacinfirmitateetproeoramsolam.ne D

.

t^'""^

communem comedere
^

solebal.

Sanctum

jn

luum ca -

$trum irani(rt,-

autem D. N.colau Tent Patrem ad suam civin Leffatum et beatum non votum suum, se contulisse,
iniirmum.
Sciens
,

fatem

^a

muTo' post
Stravit'^

et ipse,

dimisso exercitu,

eamdem

non tam

terra ut eos honorifice .n sua

xciperet.
t.''in

^|ro. quam Patrem ipsum beatum

sua civitate

---<> ^^^^ --"^^

,"

iJ";^^^^^ , ,oquiis divinis non et>am , quum semel qu.dam ^J^^^^^ =" coram Eratr.bus peccasset, ^ ^""' nrffilatum P jubente, se f^^^ toc delatum, ipso culpa coram Fratribus in dicta f a p um ^^ ^^^^^^^ ,, exjustissimum Patrem ceri,;?. q rigorem m.ser.cormori et iustiti

^^TuL ~'
"s
erat

S:retn;;^CJt^^isepeliret.

Nam,

loquar, licet
ten-is

ll'\ngaj;^ ut solum de regno suis mag-mfici barones alii

^-l^s^^r:::: ='ante pr.ci.t post Natm:

::::-^^-

huncbeatum virum vivum habere

in

desi.

tatem
tit

nam nocte sequente ,e Ldixit revelatum exstiVirginis Mariae oranti

se

dcrarent et

ob mortuum, hic tamen dommus

pr^cipuam, quam

eum

conceperat, devoin sua civita e

qa'od

tionem et singularem aut infirmum aut mortuum

conabatur.
Sciebat

amorem,

servare

mento

cularibus nuod, deposito corporisonere,

?etur relinquere. batur do.ore quo^^^

moriturum, omnino ex hac infirmitate quam ss^penumero tam Fratribus L^tabatur nimmm. viris revelavit.

namque quodam fidei et supersuiUus.atus, iUusiratus, per eum superstidevotionis dono 1t In^ftT^h^fl mgentia jubente, posse adhuc tem, Domino
fieri:

mundum jubedemum perfundeMaximo

pro Ch

isti

amore n

^^^^^^7^^
^^^ ^.^.

et per

eumdem defunctum
coufirmari
;

christianam
meritis
et

fidem
tegi-

ampUus

suis

J^-^^^.^f^^^

fuit, et

quia

B precibus ipsum cum

necnon certum

re sua adjuvari et pro-

Lgo
sti

meo

frustratus

sum
--

desiderio

Quum ^
tuum

habebat, hujus

tanti

ut?m qais

sibi diceret:

Adhuc
m)hi

forte

sanctissimi viri sepulcro per

omnem
,

christia-

complebitur desiderium,

alias ^is vel ter fui^

!

nitatem

suum nomen efferendum

,

suumque

atque multipliciter dominium ampliandum Cujus quidem magnific domini decorandum.

Hei oleo sancto inunctus. Cur hoc mihi aegatum ultima est infirmitas. inter mfideles mori pro Christo? Totles

H^c mea

jam

prajcessit

beati

Patris retinendi deside-

beUo morti expositus,

quacniners

et evasi,

ut nunc tam-

rium.

Nam quum

adhuc segrotaret beatus

in lecto sine gladio

moriar perse-

ascenderent Fratres Pater iu Salaukemen, et cum libris et aliis navigio versus Budam pertiuentibus, quamrebus, adusum Vratrum navicula secus Vylak visa est, prseprimum ad illam moniti cives jussu ipsius domini, in illa corpus armati coucurrerunt, credentes,
deferri. Qui beati Patris mortui sive morituri non crederent. arreptis glaFratribus

cutoris? n Gaudebat ahas licet, ut dictum est, vitae advenisse; et

,

tameu

termmum sus

sibi fuerat a

Domino revelatum, se m proximo assidue moriturum sine sanguinis effusione ut ipse martyrn precabatur tamen Deum
, ,

dabatque pro posse merito dignus efficeretur, gladiis impiorum occumberet. Sed
operam. ut

quum

diis et

ensibus evagiuatis, omnia diUgentisrevolverunt. Ut ad propositum redeam, sime Nicolaus, humanitatis beneficiis eis exhi-

non poterant, quod iniqui in eum facere muUiplex mfirmitas longa molestia, atque nam per totum mensem Septembrem, fecit
:

D.

incederet, tanta Ucet baculo susteutatus

in invasitffigritudo, ut quisquis
prse

eum

bentis,

admouuit suum vicarium, videUcet ut tam iufirmo quam sano D. Laurentium vigiPatri necssaria ad Ubitum ministraret, atientissime , ue infirmum Patrem laretque
,

eum

respiceret,

compassione commoveretur. serenissimus rex La. vUiiaturaU390 Kodem tempore

audlta beati Patris infirmitate
bis
,

dislaus.

de-

'*-''

r.se

alio

transferri pateretur

similiter

si

obiret,

nec extra civitatem ipsius corpus efl^erri solemnes exsequias cep mUteret, sed mortuo dispositis, lebraret. Quibus rite ac secrete
post

per-

scendendo per Danubium, eum et praelatis tis principibus, dominis

cui Pater sic de strato se fecit, sed secunda vice

cum mulvisitavit;

debiUs, utcumque

valuit,

obviam non valens

longam cum beato Patre confabulatiobenedictione capta, concitus ac Ijetus

exsurgere,
fidei

nem,
ubi S. Capis-

tranas, tnien tiiiimv devo(ioni

ad exercitum remeavit. 388 Quum autem vir beatus ad locum desideratum, dispouente divina clementia, perveuisset,

que
ei,

in ceUulam veuientem, ad defendendam et ad bene beatecausam aperiens vivendum attente commonuit,

eum

maxima

fuit consolatione repletus

vacani

qui

Ucet adhuc

variis febribus,

et

quidem

continuis atfligeretur, et, fatiscentibus

bris,

memremis-

maximo

Ificeretur dolore,

quum
,

ipse in bius iiifirmi ac senes soleant vivere ac ferventior exsistebat. dies spiritu fortior Missas namque a primordiis suse infirmitatis

aul dicere aut audire nitebatur

si

ob debiUlatem celebrare

maxime

in

quando Yylak
alte-

morituex iUa infirmitate omnimodo maximo maerore perrum. Quod audiens rex, et post verba fusus est, simiUter et barones; exeuntes, osculata manu. consolatoria ab iUo receden. lacrymis omnes perfundebantur, ac dicebant O regnum desolatum tes aUi faciemus sme " O nos miseros! Quid AUi " Magis ab hoc viro solo Alii Patre sancto? armajuvabamur, quam ab iufinitis miUibus ad invicem saepius repUcatorum. " Et simiUa
se
;
!

>

bant.

non

posset, ac ecclesiam veniens,

manu

assistere jussit

Kex autem non solum suum medicum verum etiam eidem, etsi to, ,

lacrymo&is oculis cabat. Numquam in sua iufirmitate divinum si quando circa vit suae dimisit Officium
rius,
:

devoUssime communi-

tum regnum exponi deberet

strari praecepit
:

affatim

mini-

sic

et D. Legatus

suum me-

termiuum, iUud non potuisset exsolvere, ipso jubente ac attente audiente coram se illud dici faciebat, Nonuumquam simul cum Fra,

mederi dicum cum omnibus neceasariis sibi diUgenti cura aolertique studio, vafecit. Qui
riis

ab remediis dulcibu&que blanditiis, eum Quibus ipae infirmitate relevare conabantur. continuo

DIE VIGESIMA TEHTlA OCTOBRIS.

vultis, di Facite quidquid continuo dicebat vobis pro posse, cite quidquid placet obediam
: ;

395
4OCT0llt
J.

sed

hffic est

mea

ex ultimi infirraitas, et
scitote. "

hac me

loincederem, caritate plenus me ad eumdem quum non libenter eura dicum transmisit. Sed mitterem, non quod ego eum crederera moritu-

V. B.

moriturum procul dubio

gtavariitf'"tribwt.

rum es
ab
ait
illo
:

locum tenens 391 Sed et ipse Laurentius , omnia disponebat. cunD. Nicolai, accurate
.

"

sed quod timerem, me absentem moriturura. pius Pater mihi viVade securus, quia quum vit mese
illa infirraitate.
,

d.hgenter dicebantur cta, qu fiebant aut qu^cumque noverat attendens: civitas autem impertiebatur. CrebreVratribuH opportnna aut veniunt hujus infirmitatis fama scente barones nobilesque ad aut mittunt mag-nifici digrnissimffi ac devoeum visitnndum. acetiam
.

cinus terminus advenerit

te

revocabo.

te piissimum virum! quis te noufleat? quis desideret? quis tuae pietatis ac caritatis non

viscera poterit oblivisci

!

Heu mihi miserrimo

!

confectiones tiasims dominffi electuaria. eum a longre pia devot.one baria pretiosa ad missa renuemittebant.Ipsebeatus Pater aut

et ci-

heu mihi ingrato heu mihi peccato enim ab ipsius beati Patris couversionis initio, infinita miranda alii muUa et quodam modo
a divina opera, suis meritis suisque precibus mea tamen conspexerint clementia facta muUa privitas in parvo temporis curriculo gloriam, divina disponente voluntate,
,

Licet

horum aliis distribuebat bat. aut ea accepta P. fr. StephaVenit et K. nihil peuitus gustans.

ad Dei

Uungariffi tunc dinus de Vassan. provinciae ipsius Patris optimus rrnissiraus vicarius. vere socius fidelissiraus qui tihus et olim ejusdem ahquot visiquum post aliquot dies couventus speraret, nec rediturum
:

vidit. qusB

omnia sua opera gloriosa approbant

et confirmant, et

quum

his paucis vit diebus

quod propri proficere deherem. adeo deficio. Spes tamen mea est salutis videor obUvisci.
Deus, qui neminem, ad se euntem,
coufundit.
394.

abjicit aut

^ ^

tare vellet, et cito se Patrem adeo cito crederet

moriturum
:

petnt
.

cui iUe ipsius benpdictionem: morta videbis ampliusin carne non me

-'

Si recedis.
i

v.ven-

tem

verba parvipenderet. et signa hominis apparerent. in eo nulla morituri mortuum Patrem dopost duos dies sui itineris
"

Qui dum

Quum autem beatus Pater scit tam me praedictum Ambrosium recuperasse corquam diem cerporis sanitatem, et jam sus mortis
de Achya in neret adfuturam, ex dicto loco Francisci ad se nos festo Seraphici Patris receperat ex vocavit; quo tempore litteras luter sibi grata continentes.

,^^_

Xl

talia

retrogrredi coactus est, lenter audivit. sicque patres et fratres llungfaAstiterunt ei aliquot serveneratione et caritate sibi vi^, cum orani
vipntC'^

ItaUa

muUa

quas quidem Utteras

dini Aquilani. tunc

erant iUse suavissimse

S.

venerabiUs P. Bernaret adrairatione refertae

provincis

Bermndmi

qUOt.fraeti*
tieel

irihut

omnei,

febrium SEstuavit totius corpons doloriL. laboravitque maximis per totum conti.iuum fluxum passus bs adeo vero v,s hujus^

39e'continua autem

vi

^ ensem

septembrem

" ^odi I^ tamen "^ ^^J eo perventurus. Erat -^'^^f in diem quiatum idem fervor, eaeldem mentis tranquillitos, fervens eontmue ad dem devotio, idem zelus salutem animarum et et Dei nominis bonorem flu.us invnluit
,

feUcem obitum dig-nissimi vicarii, continentes Aquilani. qui de mense beati fratris PhiUppi civitate SulmoMaii proximo pnEcedentis. in migravit ad Christum. Has qu.dem nffi feUciter devotionis duleedme litteras prs amoris ac

modo legi et raodo leg-ebat, modo osculabatur. faciebat Nonclero exponi tam popolo quam
;

?b

eo, ut hcet s.bi mortem auctoritas fulgebat in infirmos tamen , ad eerneret imminentem etiam deductos, sua sacra eum venientes, aut
,

augmentum Tauta ian. religionis

efam

proviuciarum nuUi- etiam uobiUum nec umquara lUas legobat, copiam mitti jussit
, : !

.Uarum

manu

ZoB

C pore ^

quod quum eodem temoTleTerpeudi potest, diUctum ac gratum esset sibi nuntiatum,
socium suum, fratrem labon.ntem, ac, in extremis n loco de Achya mox devenisse Zela amissa, ad ultimum
,

autem

dimittebat Quanaut meli.ls l.abentes fafnerit hic v.r beatus

sanctitatis

signabat

et

quotquot tangebat

aut

Ambrosium Aqu.lanum

dicens " Heu quin lacrymis perfunderetur meus prolongatus est raihi. quia incolatus Ucet muUis laudum Hunc beatura fratrem efferret hoc taraen pr^coniis ipse pius Pater secrete dicebat Multa sinffulare de eo mihi PhiUppus eumulavit. pr^cisibF merita frater F continuara custod.am cast.tat.. pue ob fidem et carnquam obtinuerat de beUo et victoriara. st.mulo vixit. ra.ro modo Fuerat enim. quoad divina grat.a adjuquo. carnTs pulsa;us, de non homi^ victorevaserat: Deus enim vlnte
.
:

stratu suo genuflexus, lla nocte in est. oravit, et ita factum cum acrymis, p.o eo quo ora.io ab eo momento,

astant.bn.

nem
eum!

p.titur.abhorret.sed qui carnis iUecebras vocarnis sequitur et sua. qui desideria

luntatis.

""10 teCpo
fus
est,

is

stans

r stituta

quinque -1'-.".''"^,^, mo'x icfirmus, dom.n.o l.ber loquela, a mort.s

evaserit, sicut

ego

ipse

eodem mane.assum^
currens reper.
in
:

:
'

XXXV

Ingravescit S. Joannis
;

7 IX

ad

eumdem

nam

Capistrani infirmitas

fratres

Jermo'rt:.l

Jacentem
!

feretro inven.re

incolumem v.d. Tem. manducantemAdetmortem .pse propera" virum '.e beatum absentes tangendo tam pra.sentes quam ba et v.ncuhs languoribus et a mort.s a^torando'

observansuos ad regularem proxime ad tiam hortatur;

mortem

se praeparat.
igr(uiiKmu

prxttrliui
fterti

ii

"toS^Quo tempore
,,

rediit

ad eum

venerabilis

Quum

ex tta-

il^^mr
-i
!,

rehgios.tate ,.mn Utinensis, omni pr.clarus. sanus rsufflSia' quum eodem tempore

certitudiniiliter :o.. hpatim autem ipse beatus <="' ^,^0 Cpiiprox.mo .mm.nere s.b ^^___. mortem suam de

videret, corpus

suum mirum
ut,

passionibus%xponi,

in modum optabat palea concu cata at-

inteaer

et

excussa.

granum purum summ.

reg.s^la

A. Ociobris Toinxis

'

J.

V.

11.

wr"fiux"u7inferbuit nuxus
""""^,

permaximus, adeo

ut,

rm
Tt

an/uine continuo

sumeret, attenuato corprofluente, do-

creverunt per singula adeo horribilis et rnlsimi Tu bI: accesserat commocompassione audientes

membra m-

Jam cibum nuUum, jam ru:^..metrarosumebat,nulliuset,amle"en"uf

magna, ut

rmquam unicum visus est actum an.mo

Die autem
S.

agere turba-

potum

te-

.mpertursed o2. ut solent intirmi, passionibus permanebat. bab iliu cunctis suis

dormitionisqu.etemcapere poris a,.t q," ^b. tunc sunt patres Hungar.ie Ltes
assistebant

poterat^

Luc Euangelist, me

accers.to,

PP- ' ^* Alemanus Epiphan.us Hieronymus Utinensis, V.enna e Aquilanus, Victor de Ambrosius tamen D. Lauren pr^cipue alii
:

testes sunt venerab.les

moriturum prsdix.t, coclam se in proximo quibus potu.t, omne a natusque est verbis, Ep.amovere, ae, prssente Fr.

me dubium
phan.o,

liumesuam dexteram pouens super

:

complures

tius,'qui cuncta,

qu.

fiebant.

<=---^P;';'^^;
^i

riU , quid ros meos, dixit corde erit? " Illa verba mih. .n mortem meam
infixa

de te post

bat. Testis est

conscient.a mea,

qua

est,

supradictis quod in omnibus torment.s et dbus. angustiis, anxietatibus beatiss.m. v,r. non corporalibus poenis hujus
,

pass.on.bus, dolo-

fuerunt. Post dulcem perseverant.a et singulariter factam, de mihi patient.a, ac d.Ucura sociorum et
,

admon.t.onem

caritate, de

sed pot.us .nvalesolum iUas non abhorruit,

dur.or. invitabat, si qua esset Bcere eupiebat ac erat anim., perfectisadvenire. Imperturbabilis
i.lem intellectus,
,

Quibus post dulcem tres ad eum convenire. honorem et sermonem, post exhortationem ad observantiam regularem, timorem Dei, et ad

gentia in reportandis

libris, jussit

omnes Fra-

vox, idem sensus sima=que patientii^, et eadem mentis tranqu.ll.tas ac

eadem

jucunditas

idem ferventissimus Dei

zelus inerat
.

et

aniet

poterat, se culpagenuflexus in stratu, prout non sine maximis lacrym.s bilem accusavit, UllCIU a\.y^u.i?^' 1-, poenitenti precibus ac P. Guardiani

Fratrum

marum
sciebat

salutis

sicut prius

se commisit.

minus supervicturum oerto eo ampUus. quo se mitis conversatio, mi:

dulcia verba. paternalis amor, maxima parabilis discretio, locutio espetientia.incredibilis abstinentia. affisensata omnes sibi assistentes dita atque
ciebant.

guardianus ve- ipte vero fx398 Eratpro tunc iUius loci Ircnin $iina~ Dionysio, vicarms menla jtiitnnerabilisP. Pr. Micbael a S. uciaijiji^i. * utique timens Deum, ,.,, j(U^ Yr Michael Claudus, vir sui corporis pondus in quibus etiam dixit
-

uttfiuiipfaiil,

Pater reverende, lia96 Et ut verum fatear, continuis passionibus cet ex tautis talibusque

ipsum patientissimum
tum.afflictum et

virum taliter dimmuminui et affligi dunus con-

eis lUum proximo deponendum. commendans se omnia et socios suos; dixitque locum, simul recepturum. Quibus sacraraenta ecclesiastica multa disposuit, quidem Eratribus egressis, quatenus omma et commonefaciens,

statuens

sacramenta in nuda
quenti recipere
neri.
;

humo
enim

vellet simul die se-

quae superius tinue videreraus, considerantes, non poset multa alia, quie scribi posita sunt nuUo paclo poteramus adduci ut his sent
, ,

sic

jussit Fratres

admo,

ipsum moriturum crederemus mirabamur tameu, ipsum ssepe repUcare obitemporibus

Facta ergo dignissima prffiparatione contngeneraUter et speciaUter et tanta mihi confessus est, tione, tantaque teuaci memoria

tum suum
bffic

de proximo aflfuturum. Sed quum ego, verba, Heu mihi, repUcaret, et

, ,

imo pr ocuUs ut non praeterita, sed praesentia, habuisse videretur. deUcta

suis minutissima

quare toties mente infirmus sibi dicerem jucundus iUud diceret respondit patiens et
;

mibi, quia peccavi nimis " etc. responsa Legebat Utteras sibi missas, dictabat subscribebat. Et si qui ad vel propria manu visitandum admittebantur, facta eis corsenior
:

virum, omni sanquis vidisset hunc beatum senem septuagenarium, soctitate praeclarum, diutina lam cutem aridis ossibus cobaerentem, cujus corpus tam tabescentem
infirmitate
,

Heu

jam coUapsum erat , labore juugenuflexum atque prostratum manibus

quam

molestia

i^

eum

ctis, capite

propria remitterectione dulcissima. la^tos ad resolutionis tat. Et sciens vir sanctus jam terapus advenire, qundam die suos fecit socios,
qui ilUc crant, aceersiri, quorum sing-uUs post dulcia verba, vhscuIu quaedam sive alvcolos, confectiouibus et electuariis plena, distribuit,

nuasque quaeque memorantera, set eum, etiam minuta commissa pariter et omissa tam singulaque
et verbo ardenti inteUectu, tamque efficaci voce circumcoram Deo cum oranibus et singuUs Quem stantiis sacramentaUter recitantera sedendum invitacorapassione ad
!

discooperto tundere pectus, contiquis audislacrymas effundere !

qucB a compluribus nobiUum virorum et muUerum , auditii sua infirmitate sibi fuerant transmissa, de quibus numquam gustaverat,
,

quura

ex

dicens

Hoc

sit

vobis sig-nura, quod vobis sa-

rem, et quodara modo adstringere veUem nuUopacto hoc se facturum ajebat; eratque tam huraiUs accusHtor sui, ut alter David in
sua confessione videretur sed testor Deum cunctos Angelos ejus, quod Ucet se maximum peccatorum existimaret, nuIUus tamen noxae
:

nis ac Uberis evadentibus, solus

ego

et

in brevi

moriar.
nliqui dttpt-

rnnt profra*

397 Cujus verba Ucet nobis essent tamquam verba ApostoU et Ucet taleni distributionem

/cnJamwifiiiri/

miraremur, non tamen ipsum obire credebamus, et maxima inter nos erat disceptatio. AUqui enim dicebant: " Ipse jam ad nihilum " Restaurabitur, ex fluxu devenit; " aUqui quam sensu viget nam perspicaciori nunc
:

mortaUs aculeo, post ReUgionis ingressum, pungebatur, neque cum aUqua mortaUs culpa
foedaverat.

399 Hoc tamen

maxime

dolebat,

eum

pro
,

Uulijenlittlt

Christo nou fuisse martyrium consecutum nec plura egisse, quse per eum ad honorera

prius;

"

aiiqui

Jam

cutis ossibus haeret

,

"

Dei

et

saluiem animarum

fieri

potuissent

sicque varia

opinione stabamus

sed plures

quum

ex in veritate per quadraginta annos,

quibua

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS,

quibus Deo servire coepit, tanta per

397
J.

eum

in

climatibus, Deo diversis iUi non legasunt, ut post Apostolos sirailem pcEnitentias, nulmus. Et quamquam nullius iudigeret, voUut liusque absolutionis beneficio salutan, sibi etiam tamen, accepta poenitentia

mundi

favente, facta

profundissima , abundanti lacrymarum eflfusione ac composita corporis aptitudine recepit. Nam praimissa soUta Confessione , et cruce pluries amplexata atque deosculata, ac sibi a

V. H.

compluribus fratrum absolutionum beneficiis

impensis, tantae sanctitatis visus
supra. Qui
et
est, ut nihil

quam D. Le^ati absolutioms mulacrymis vix nus impendi. Ego autem prae
tam
papalis

quum

esset prse

nimia ac diutina

quidem acerrima

infirmitate

maUeatus

et

peccatis plenus aanid perficere poteram, nec audebam. Hac in

ctum verticem
crastino dicti

tungere

quassatus, se ipsura in omnibus coaptans, his sacramentis muniri ardenter affectabat. Si quis

festi

fiebant.

Qua

confessione

in terra, oraperacta, in eodem loco, videlicet supplex atque prostrationi se dedit et quidem Interea pro tus parans se ad Communionem. paratur fienda , in cadem cella Communione g-uardiano, mensa aUaris ; pulsatur. jubente refectorii, conveniunt ad ecclesiam

eum vidisset denudatum, profecto vidisset aUerum Hieronymum, aUerum Joannem Baptistam, solam carnis superficiem cum ossibus
habentem.
402

Demum,

ut ipse poposcerat

incipiunt
di$}ionit;

campaneUa

Eratres, obstruuntur cunctse boc offlciura ne sseculares irruentes, sacrura Laurentius , qui , suo solum D.
portffi

conventus,

Eratres Litanias pro animse Commendatione, et ad huraiU Patre devotissime prostrato respondente. In hac sacrafinem usque pie
,

mentorum
votio,

receptione tanta

beati Patris

de-

impedirent domino jubente, omnibus et singuUs interfuit,

;

tantaque

compunctio

cum

profluvio

lacrymarum
:

admittitur.
quzeum maMtma devoiiu-

M recipil.

circa

paratis, ecce 400 Et omnibus, ut moris est, Tertiarum, P. Guardianus, indu-

horam

Ungua minime valeat tantum acumen et perspicuitas explicari in eo inteUectus, tantaque omnium sensuum quamquam esset penitus vigebat vivacitas, ut,
visa est, ut

convenientibus, et Eratus vestibus, buic rei triginta, veniunt tres omnes, qui erant circiter Domiui et cura sacum sacratissimo Corpore quibus Pater, Extremae Unctionis

cramento
:

hujuscorpore diminutus atque exliaustus, in nam videbatur intirmus modi offlcio non jucunditate repletus, una cum minimentis tam aut dicebat aut respondebat , adeo ut
:

aliis

reverenter processit, aUis sustentatus, obviam dignus, ut intres " Doraine, non sum dicendo repUcando sub tectum meum " et scepius abundantiasimis. simiUa non sine lacrymis mensa anteQuibus sacramentis locatis in
,

in Litaniis,

quam

in

aliis,

non

ipse infirmus,

in dicendo, sed unus de sanis circumstautibus prolata corrigendo respondendo atque male quis peccatorum sarcina oneravidebatur. attenta raente non penset, talem ac tus hoc

quam amplius

procederetur

iterum

Pater

tantum virum

innumeris bonorum operum

suam, petut sanctus genuflexus dixit, culpam ut tantis sacramentis dignus veniara, rogavit, dixitque in orari efficeretur. petiit pro se
,

sanctum, meritis refertum, justum, pium et devotione, concum tanta cordis ac corporis recetritione et attentione divina sacramenta
pisse.

proximo

vitse

terminum immiuere.

Ex boc
-'

Ofpostulavit,ut,datis sibi sacramentis,dicerent usque ad Proanimffi,

ficiumCommendationis
ficiscere,

manibus 403 RecUnatur postea aUorura remanet Iffitus ac placatus, siepius stratu,
:

m
re-

tumffatrei

auima

addens

christiana, es hoc muudo, in agone mortis, vel Quum fuero

quum me

Tos lacrymas adorans sacramentum Eucharistiae,in nunc se cruce amarissimo

resolvitur fletu
;

sensero ad extremum vitae devenire, profunde faciam advocari. " Demum

servum tuura, Dopetens justus et mine, in pace etc, ut aUter Simeon vivacem claramque timoratus nec ob tam de hujusmodi vocera et sermonem expeditum
"

Nunc

dimitlis

nunc os, nunc signat,nunc crucem oscuUitur, nunc etiam debiU manu contundit

, pectus peccatorem sacramento, nunc cruci loquebatur, O Patrem sanctissise maximum accusans. armarium sanctitatis Vir fuerat ab mum 1 rectus et timens ingressu ReUgionis seraper et a malo, ut alter Job ; perDeum, et recedens immobiUs in Dei timore ut alter
!

morte in nobis cessabat dubitatio. videlicet, ipsius solum triamortem arguebant. potus crebra prffidictio, nuUa cibi aut de morte fluxuscontmua- E degustatio, et vehementissimi ipsius arguraenta non tio- cuncta autem aUa apparebant morituri, sed victuri bominis sacramentorum usque ad autem

Nam

bffic

receptione

obitum ejusquinque defiuxerunt multa mirifice facta bus quidem ab eodem

dies,

qui-

nuUo simul ac dicta sunt, quie

sileulio praeterraittenda.

pacto sunt

manserat

atque prsfectus. amTobias, fuerat vir justus qufficumque bulanscum Deo, faciensque omnia Noe ; et se tamen aUer prfficeperat ei Deus, ut humihmaximum peccatorem proclaraabat. Sciebat naraque hic !

Nara

infra prffifatum

venientes. et spatium singuli Pratres, ad eum gratis ab eo reddentes se culpabiles eidem

,

cum

oscultttione

manus benedictionibus mu,

socu niebantur. prfficipue tamen

et

sibi

assi-

tatem profundissimam
beatus
vir,

bonarum mentium

esse. ibi

culpam

suis bened.ctionibus stentes, ac sibi servientes,

replev.t.

fl t''nctii (jpe-

nbat

est. ae-noscere, ubi culpa non quibus fleQuibus verbis tauti Patris. qua etiam humilitate

muneribus, quibuspoterat, Utinensi, quem .nfarraus rabili Fr. Hieronymo solemnes gratissimum babuerat servitorem
,

Vene-

tibus,

quacompunctioue,

omnes

lacrymas conversi pariter adstantes in iUud Officiura facere possunt, adeo ut vix aUqui legunt aUqui gent Tandem incipiunt parant, aUqui flet.bus psalmizant, aUi aUa Patrem sanctum vesinguUibusque replentur, Post_h.c vem tur ad Post nffic
:

facultaconcessit, J'e:ni^^im.s litteras raerito ded.t etiam e refe.-tas ; tibus prffirogativisque

odem
ceos

mocio,
petenti

quo' sibi Ucebat,

BibUam aut
:

alium codicm, quem

et

rabiUterldmirantes. ^ nerabiUter admirantes. UncUon.s, q"d mira sacramentum Extremffi reverentia, hum.Utate et quidem incredibiU

Ubrum, alteri pannos uerqua ad provinciam suam b di.^tjam ^^^.^ ^^ 3,,^,,^ ^^^^^^^^^
,
^

suos ca aUeri indigeut. donavit nonnulUs etiam obe:

veUet

alter.

uai

suorum

DE
J

S.

.30ANNE DE CAPISTRANO
"" ''"^
j.^^.^

^_^^ ^^^_^_

^,^

. .m usQue adcompletamobeu.que P suorum ffuard.anum

V.
11.

liomreS"'"-

dientiam in""^^; ^^^o^j, duicedine , 404 Quos .<'"..':L'!rM.,thias dicens ter Matathias m

trausm.ssis

T ,?b"
r
rva

: :

sep e .anta cur se teneret.

Putaviensem Budam p, ^eorg^^^^^^^^^ Fr. Qeorgium volumina pene.s

^^^^^^.^
^^^^ ^.^.

^.^^^
^^^^^
^^^^._

^^

^._^^^

tamqu
in

rem

coHieruiit-

"ts

rgo-r^onfortamini
ncta
ati

et vir.liter agite

hos transm.ttenao
nullius

^.^.^^^

xandatn

Regula,

quam Dom.no Deo

Francisco

mai;

'^^T/efb

simo%atri uostro
replicabat.

r sJpts

promisistis;inlpsagloriosier.t.s^..

similia Et l'ros, ep accommodatos, reddi jnssit ^bi cont. h^resim Boemorum 'olaset opuscula. d.m.tt. voln.t provincia Austri. n^ a. in tam a ad usum .ps.us fihros autein et quse Ordine habucra ad Tapol^ica q'uam ab
: .

Demum Ub

f'^^' ipse usus fuerat in \. .^'^'"i^Trrfecit supponi, hos Ubros pulp.tis, .n colligafe suis manibus cnm iUo "''"'^f""X eum aUis ad eamlocato

^go"

7"

vit.

dem Provncmm

ac sic Beorsum ransle

^^^.^
J

.^^^^^ ^.^.^

r/srirrm^Ha
^";;;;!"^ulatim se ad sen e q .IpTs prosp.cens , sentiensque
,os
,

.tineat qu.
vit.

se-

uUimum
sibi

venire

'''rbtrj:d"'Mzrt^uH
Ctr:imUiterbullas.gra.i.s.f^ta^
apostolica et opuscula , ac brevia ips.us s ncU Taceat hic detractor ^dideat. concess.oue, d.str.buhujusmodi
Patris si ex ': ;'remissione et dispositione
;

cul.g-an p,,^, ch.istiani.ati et

jam

3:3;

^-^^-'^

";^

:^iu>. nostr=e: quod

ante

qus

,pse

Sr:rnorarmadvertissei,diea..te

Tm
bris

tr^ansitum
fr.

genuflexus

eum

ad,

iP-- t-era-

ZTe
m

Epipbanio

de Styria,
exstitisse

non

s.,.e

cre-

B Tl R P

Sede apospra^sumat rie iudicare ord.nand, ao hujusmod, tolica quam ab Ordine Pr^teplenam habuit facuUatem. d ponendi Levanto. pro tunc de

quum tam a

ac

.'

petii

ab eo veniam. recognov.
;

cuTpabilem in eum verbis consolatoriis ^rrtlns

,

qu.

manum me summe

ipsum suum coinpro reverent.a oartam missarinm. mittens sibi propnsB manus, albam cum subscriptione hunc v.rum. tanta Deinde non est censeudum. v,t,B in extremis su.b sanctitate fulgentem
generalis
.

Fr. Baptista Vicarius, fecerat

"S::^t'a:benedixit,s.md.sL.,.^-E ut Iratr.Dus rogarem Demum quum eum to| .Uis benebened^eret

;

dixit

Fili

nonnumconscientiam egisse contra Spiritus Sanct, ,d sancU viri ex instinctu

Demum

benedicam. " Me en.m abd xT et .terum tam benedictiones die prBter.ta sen e aUas sed impert.erat popuUs Frutribus quam lacrymis irrigatus er.gens func non paucis
;

e
d!x'it

ntcumVe
cui

Poterat

cbristianitat.
;

bene

quam

maxime compatiebatur

v.deba

rr.t
luicu.;,

agunt.quifialiisfacerenonUceret. obedienales et 3at,8 405 Mihi fecit litteras nt eos libros ad prov.ngratiosas, mandans, Ambros.o Aqu,lano fiam nativam, una cum Pr. Austr.ae deberem et qnidem per v.am
deferre
;

Ssibi muUa
d^ra
.

deberem me oonferre pr.mo et per Viennam quam ipse plantaverat. ut iUam provinciam
: .

Hungar.a, mu lU Videbat et regnum tamen m.ro cord^ iUis ner cula incur8,.rum m.n.bus orabenedixit. junctisque d sdeHo sancta fides cathol.ca nt ba tad Domin,.m, Demnm totam ReUg.o;

s^p.u mala imminere. quod

se va.etur

Gabr.el. Vevenerabilibns patribus fratribus provinci vicar.o, Chnstoronensi. pro tunc tamquam sn,8 phoro Varisio commendarem coadjntoribus et fidelibus sociis j indefessis mue.^=. ,.. T ipsis Ubr.s .f .ps.s libris defeBecundo, secundo, ut ab eisdem pro suo nom.ne caprendis favorem et auxilinm ep.stolam ad tarem. Scripsit etiam efflcacem Picktel Yiennensem , spectabilem D. Simonem devotione maxima affectum, ut sua opera,

prcipue tamen faem Vratrum Minorum, ocul...

immunis.

Xm m
''^^"

quasj^s.n^ benedictionibns replevit ell fluis nom.uando, sua manu ^ulas Italiffi provincias

lacrymos.s fV. Observantir^,

immemor provincs crucem faoiendo, non <==^" provinciarum Anstns ^^cnon suiB uat
,

.^^^

.^

observaut.a

Boemi.e,

"

sibi

tam p
t'"" 'i"

luuu&nm cuouciu *w" Venet.as mitsuaque indnstria eosdem libros

tere dignaretur.

Tertio voluit nos per Au aliquibus libris, striam ad Italiam redire. ut de quibus aupra, contra hffiresim Boemorum defeVieDnae deraissis, nonnuUos ad italiam maximo enim aiii^ i^f^.v".-"aliis reportaremus renuos uuui rendos cum nt detinebatur desiderio, ut dicti libri ad locum
,

et Fratribus ^ ^^^^^^^J^^ Benedixit tam viven''^titus quam absentibus. quam jgfunctis, tam prssentibus prsedicatione, seu oraicipue quos sua

dtem
"

receperat.

muUipUcis bened.ct.ou.s mu,0.^....

,.

uapisiraui ueicucmui. v^niu ^4...^, Capistrani deferrentur. Quem qu.dem locum, inceptum, .., ... ntnm sua opera captum et suo labore
,

aedificaverat illa iUustris et devotissima D. co-

fautonbus, muiios, " oiw ftrtvihim - ui .^'.^. factoribus et fau^r^. bene nominando a qua quidem nuiuiu.. - -1 -. poneDaniur, ^^^^J^^^ ' P^''"''" . conterraDei .u conterranei su. expertes fuerunt expe d.ct.one non f dictione _^^^^ .. ut adeo amaverat. etiam Aquilani, quos
:
.

bene;t;!:iixit cunctisfamiU. nost

ChTimitissa Celani, ipsius Vatris carissima iu prfficipua filia. et lotius familiaj nostr sto anno, benefactrix. In quo quidem loco, eodem
Patris admoipsa domina, per litteras beati amplam et pulchram nita, fecerat ffidificari

non memor fuer.t Wec usQue ad exitum iUorum fuit aliena lUa reab huiusmodi benedictione WiosLma et iUustrissima D. CobeUa, Celani

quod, librariam pro libris, illuc deferendis, nam dubito, id divino spiritu factum noa prffifala mer-. Patris iUo anno, quo domina '^;:^^ litteris V..^. _..-_*- ..^*. iiK^o;o facta. Pfttfr pst defun* tar-itt Pater est defuupulsata est! et libraria tam lougum terraotus sseeulo, et Ubri per

Z ;^:
rum spatium
terire

=
delati

quifiUi sui. Quffi comitissa; non equidem et ineuute setate nondem maguifica domina ab beati perpessa, consiUis ipsius

nuUa adversa
molest,is f-it molestiis fuit

viri inhfflrens,

"--. -^^
trem ^*^'"'*

advers.tatum ab omnibus suis beatum oe.. . auena^ qu aUena, quffi sicut hunc : in nrfPf^inUUm Pa-

-t

'*

^t uTv";

co^nsultorem.

.ta

atque in eadem sunt ornate locati.Nolo etiam V. P. silentio pr.

miram

ipsius beati Patris

diUgentiam

"= 'P^"""' :"^*'\;'^""X dem benedicatum '"^"'"^"l ^1,^,*';"'^ ,uos benes" otionum datione prc.pue ,nclus,t

'".^^tem, habet advo-

.: :

OCTOBRIS. DIE VIGESIMA TERTIA

suos fautores. coadjutores, \ factores, peculiares qui prffiamicos, attinentes, tam benevolos, quam hi, qui sentis vitffi munere fruerentur, ct omn.bus exhuc vita migrarunt. Bcnedixit in regularlter viventibus sororibus S. Clar, tamen hac hora ruit monasteriis, prJEcipue Aquilani, quod memor monasterii Euchari=,ti6e statuerat. Ilunc locum ipse non sine labore quo manu sua maxime semper amaverat, in
esset

399

alienus

factus est, et
sibi

nunc etiam
quod non
, ,

cst,

A0CTO1II
J.

episcopusScardonensis. Prsedixitillustri D. comiti

CilisE,
,

V. H.

quod caveret
Joannis

fa-

ciens

fuit interfectus

a D. Ladislao

fiUo

illustris

D.

de

Hunyad
,

in

castro

ad Itaham Nanderalbensi. Prsedixit nobis et quod inveredituris, totum iter nostrum,

niremus Fratres

in capitulo iu et

provincia,

et

quatuordecim sorores incluserat, adauctum est prjEpides fuudamenti. Demum in parvo tempori. fatum monasterium, ut favore ad nuraerum spatio sua oratione suoque uuctae moniales devenesexageniirium
rint,
iliJE

tamquam

la-

Ucet ob aliquas Hbri salvi quam ipse diserit, agere vellecausasaUter, non mus, omnino non potuimus, imo, uobis
portarentur:

omni sauctitate prsstantes. monastena benedictione non fuerunt aliena ab alii. tara ab ipso quam Tertii Ordinis monasterium pr^cipue benedixit fuudata Aquilae quod ipse in civiiate Elisabeth S. personis Ordims, atatuerat. Demum omtiibus quam in eorum domibus
, ; ,

Aquaetmm

procurantibus , quidquid ipse nobis priedixit, PriEdixit, procul dubio verificatura exstitit. Nicolaum de Fara post venerabilem P. Fr. qui Ucet a suam illuc venturum

mortem

nobis esset lon^iuquus, septima

tamcn

die

fr. Prancisco post mortem suam iUuc cum adventavit, et quem vivum videre Placentino Multa alia cupiebant, mortuum couspexerunt.

in

tam

in monasteriis
,

deg-entibus

manu

et ore

benedixit.

Qmbus

quidem benedictionibus multos stabam ego nominatim. Sed ut verum fatear, lacrymarum B ffenuflexus ante eum non sine sibi proponebam effusione. et quotquot ego
affectu simihter aut nominabam, toto cordis benedioebat.

ahos mclusit

motus. hac sua infirmitate, divino spiritu quorum aUqua adimbeatus Pater prEedixit, aUqua vero adimpleta prorsus visa sunt Sed hoc silendum non videplenda tiraentur.
,

ajebat, maguam tur; pluries enim consociis mortem persecuUonem inferendam, sibi' post qui eum viventem diUg-ere et quidem ab iUis
,

g
morilurien

videbantur. vario testimo410 Pr^dicta omnia, R. P.,

nio et tirmissimo juramento a consociis muniri possunt.

tam

a rae

quam

^^^

,,^^,,
... monxM gtavt ,1

Jam

ad iUa ve-

niendum

Vdiiis t^ YYYVT Varia Variis praedicit ^ \AAV1. Varid S JoanneS CapiStranUS San. -^^ ..KU maanim ad eiuS obit, magnus aa ejub
&r
;
.

conserquse post prJEdicta pro obUum dixit, familiiE nostr^ die ante vatione bcnedictiones prsehetscribi fecit. Nam post famiUam nostram, et ^^^^^ commendans Deo
est
,

timinendat;

ctissime

famUiam t^ami^^^^
^^^

tam Sororum
'

S. Clara;.

^^^^^^^ ^^^_^^ ^^

quam conti^^ ^.^.^^ ^^^^

videUcet
,

COrOUS fitpopuli COnCUrSUS* ^ ^

autem ad quasdam praedjctiones vita sua prophelicetiste sanctus in omni

ReUgionem nostram conseryant

gratiam
,

tenent et Zelus reUgionis

Deo faciunt,
fervor cantatis

et

ngor
.

Miilin d'

Ifo-

Veniam

lirmia 'I '/""

yii
iii.

fulserit, ut aUbi dicetur, X\m spiritu apertissime habuerat, socii, quos ante

Quae dulcissima verba ,..ipso covrectionis. -x ^ Epirbanmm de Stina. jubente, scripta perFr. dan et mini.strum viffilem ipsius custodera
,

etsicutvenerabUes
veridice

sibi

referunt

in

hoc

vitae

tamen

suse

termino raulta praedixit, et singuUs immemorem

de quibus

ommbus
conhteor.
milii

ipsemet legit. et postea dixit sunt in familia nostra, lisec Hsc servanda ego excuso conscienmonasteriis tenenda iu
fecit,

et

me

esse

Sed qusedam postquam mortem admeraoriamrediere. Pr^dixit prius ad iUum locum de Vylak suam in Hungaria, et prffifructu profectionem non sine uberrimo schisVylak, situm inter dixit iUum locum de profectum intidele., ad maxiraura maticos et de futurum. Praedixit, quura fidei cathoUcffi mortera suam nonpost
:

verificata sunt,

tiam meam vicarioAustri,

:

dicite vicariis
filio

nomine meo:

haiC

nensi
rate

perpendi quibus omnibus facile virum persimilem potest, hunc beatissimum qui moriturus extenJaeob patriarchse fuisse, uam densmanum in tilios, hfflc triaperegit: eis prsdiinstruKit, et futura
E)i.

hsec sfepius

meo Fr. Gabrieli Verocunctis Fratribus enar-

aiiis benedixit,

Bohemia nuUa loca

multos
riente
,

loqueretur.

xit

capienda et inter illos haereticos haeresi convcrtendos. Hussitarum ab

socios tuuc iufirmos, famUiam convaUturos. Praedixit

beatum Patreui fecisse certum mihi Manum autem extendit quando est' Comiili Fr. J oannes ? Quid erit de te, dixit.
Itec tria
,

..

Prffidixit,

omnes

se

mo-

nluribus etiam

Fratribus

m.umm

porrexit;

no^
,

Fr Georgium,quimo^est

custos dil.gens sui

stram

tunc buUam Eugenii redituram. bullas

;

CaUxti servantem

ad

!epulcri'du.citeramplexatusest...cVeneSopronio, s.o et P. V.ca rabilem Petrum de tu me non Fih dix.t rium. cuiabeunt. Patrem sanct.ss.mum ""debis amplius etc. O et adm.nmduml O ve e virum admirabilem -i ..ostra, familue zelatorcn uon solum mortem Qu ad etcunctorum fidelium usque grat.arum a^a.omagnificet? Qu.s tibi non non habeat ante Deum Quis te nes non reddat ?
: ,
I

buUam Calix Uungaros solum propter tamen buUam famiUa discessuros laudabat

a ^^^-^^^1^x71

amarissime CaUxti. Plangebat plangebat et iuertiam christian* reUgionis: a chnst.anitati stianorum: pr^dixit partem compatiens Turcis occupandam, et regno s^pius dicebat : . V ^ri
"Hlla
<lr

excidium chri-

regno Uun-

Hungaf a-

nj.t-

"lo9

Prffidixit

quemdam suum socium a

'"^^r:temh.cetmultaa^
admiranda, qu memona eum facta fmssent, non valeonecscio. circa
lefic.ente, sc..bere

-;^^^^

'laliljnt firt

'-

fitlirtOl.

(I;

etiam

venisset dies. in

qua

transire

deberet

,: , .

TiF S

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTEANO

et mer.t.s

400
IDCTOnB
J.

V. H.

ad gloriam pro suis laboribus dignam ex hoc

mundo

semp.ternam concumula
^e-nper .n eo

^^eceplurus mercedem
intellectus

quum

vultu Ambrosium pio ac lacrymabili appropinquans sib. autem "ntuebatur. Ego

ro'

commendationem
"it

complendam an.m. su fxta promissa. ad m.h. d.Fratres advocar.

iutefferrimus

v.gu.sset

volens
,

rurdvelilQuidviB,
possumus facere?
-

Pater.

qidvis?Qu.d

Hle autem

manum suam
. ,

Toic
et

P.

Lllam
tur.

fur, et dicerem,hoc sarium:..Vade.inqit.fac Ouo J^-;;!-^ infirmitate obiturum enim jam ego eum ex illa

an.m congregati Commendationem non v.dere Quum mihi hoc prosequantur. non esse P tunc nece

refectorii

Guardiano. quod fac.at campacoadunenpulsari, ut Fratres

nunccapiti, nune ori apponebat. Pratres conven.unt, qui 413 Interea iterum Vesperis occupat. erant in cautandis

pectori,

nuno Imgu, nunc

fancfiiijmam

.,^

non

Lucas soc.us fr. prsBcijue P. Guardianus. pra;cipue serv.erat; etvip Vicarii, qui sibi
dentes beatum Patrem, oem.

credidissem juxta P^J^"'^^'"' d.ebus. die, sed neque

j'^^

^.

."""/"TronvFr. H.ro y

rn:

boc oeque patres iUius loci 0^^^^^^^ omnes ^"1^"^ ^^^^ bantur. Veniunt tamen mo
:

nonnulli voluiscaput, vel pectus interpretarl, sibi vel sent ^^.^_^ ^^^^^^^^^ 1'-'^ -.^!.!!:- ,-occupabantur. 1 le cupationibus circa eum humeros, iUe pannos calefricabat caput, iUe
ji.et

sic

manentem,

et

sua

"^;^;- ^^;

unatis ante

omnes

dixit,

se lUo die

omn

faciebat

alter vero

manus demulcebat
:

ego

';^ nioriturum. Steterat novem J^^' deg:ustatione;petebat tamen cibi aut poculi non poterat inveniri julep propinari, quod

di^^

quod hoc autem existimabam,

positus
in terra exspiraret

faceret, ut de-

neque

confici.

Commendavit

se
:

Fratnbus

et

sed tum dolore tum ne ob aliquam Iffisiouem Pater affectus tacui. Omnes tamen postea citius eVhalarei,

eos confortavit plurimi.s fecerat et vit eis socios, sicut

verbis

commenda-

locum illum,di-

manuum ind\cio, PaintelUgunt, ex frequenti transiturum. Accenduntur trem fore iUa hora
iterum candelffi
:

guardiane et vos aln cens : Demum pater meus, vellet hunc Fratres, Fr. Joanne?, socius induor, ad Italiam reportare ;
habitum, quo ego prohuibui
sibi, sic

aliqui sinu, aliqui conantur reliqni

aliqui Fratrum ascendunt manu, aUqui ore eum fovere

stratum circumeunt. Resu,

rogo V.

P.,

ut in isto
sepeliatis
:

me habitu mortuum, cum eodem mihi missus ex Italia, nam iste habitus fuit sanctissimus Pp. Caipso est crux, quam
in lixtus mihi
in ipso

quffi quum, fienmitur recommendatio animffi spectaute D. Laurentibus omnibus, diceretur, faciem ad ccelum, juntio beatus Pater vertit sursum respiciebat, git manus. fit letus, fixus

misit,

apposuit,
,

cavi,

cum quo

quam D. legatus sua manu cum quo Cruciatam praediDomino annuente et cum
,

et videbatur, quasi

vocatus vellet ire. Ego austabam, et rigans ora lacrytem miser ad pedes Ulud quod mis, mecum tacitus, repetebam
,

vexillo sanctissimae

fuit contrita a

Crucis Turcarum potentia potenti dextera Dei. Prosequa-

animse. " Sed mini uunc Commendationem Pater, scimus te non modicebantFratres: voluntas adimriturum, sed tu paternitatis stratum, Vatre plebitur. Sicque circumdant acceuduntur beatissimo attentissime stante
;

Quid faciemus, discipuli B. Martinidicebant Invadent enim gregem tuum lupi rapaPater ? tanti Patris, flebam et ces " Flebam mortem habebant. duritiem meam nonnulU illic oculos
-.

ubi Pate^tam fixe respiciebat. aave exstitit 414- Creditum procul dubio pro quo mori tam ardenter
,

,,/>,^^^^.^

nisse

Christum

" Proficicandelffi, incipitur a P. Guardiaoo christiana etc, quo non correscere, anima dicebat beatus Pater " Accipe cte legeute nostrumBreviarium, ibi est tale Ofacium bene correctum. " Quo recepto a P. Guardiano, Pa:

beatum Franciscum, ipse beatus affectaverat, ferventer secutus fuerat. et cujusvestigiatam

S Bernardinum, quem vivum
aite,

et

mortuum tam
.

tam gloriose prsdicaverat, vel ^ magnificaveratque. Commendatione finUa, tam

diffuse.

ter beatus
Commendatio

simul

cum

astantibus respondebat.
,

nuasi circa finem, spiritus

ille

sacer,

relicto
.

nibutanimx
factit

412. Stabat praedictus D. Laurentius nium, quffi fiebant, tacitus speculator,

omnon

corpore

feUciter

migravit ad coelum

ore

lam ut devotionem ex his conciperet, quam dout raperet corpus post mortem, mandata
mini
sui, videlicet Nicolai antedicti,

remanentibus. Quod clauso et ocuUs apertis pulchra suffi faciei venustate Fratres

Quum

ex

enim signum non perpenderent (nuUum

.
,

raor-

accurate

perfecturus, Portffi
;

conventus clausffi ac sernihilominus nonnuUi sfficularium vatffi erant in conventum opera et industria ipsius Laurentii et aliquorum fratrum intromissi. Exeunt Pratres ceUulam , Patre beato sensato manente et loquente , cum quo remanent praedicti fratres, lUeronymus et Epiphanius. Ego autem dubius et tristis cum fr. Ambrosio in

eum existiraantes tui hominis apparebat) iterum Comadhuc spiritum habere volebant
:

accurrens autem mendationem re.suraere sibi oculos, ego siraiFr. Hieronymus clausit comprimens superciliter raanu tremebuuda tamquam firmum habui ipsum oculos,
lia et

exspirasse

idque ipsura contrectando clare maomnes viderunt et quum adhuc juncti.s Eremita videnibus perraaneret. aUer Paulus
. :

CeUa mauens, de
bat. Interea

his, quffi occurrebant, loque-

batur.
:

Quo
:

viso,

omnes
:

in

luctUM conversi

fui!

cem
nunc

beatus Pater nunc se ad cruvertebat, nunc oculos levabat ad coelura,

apertis,
sic
,

" mus aUqui dicebant " solera obscuratura " Cecidit de coelo Ecclesiffi stella maAUqui

nunc

clausis brachiis,

manebat.

gna

cecidit

coUimna

Religionis.

"

Aliqui
infi-

Quumque
oculi,

perseverasset

usque ad horam vespertinam qua jam hora caligaveraut

,

...Cecidit

corona capitis nostri etc.

Jam

deles, hffiretici et schismatici

Iffitantur. " et si-

currimus, cujus labia movebantur , et loquebatur adeo submisse, quod vox ejus penitus non audiebatur
iUico vocati

ad

eum

milia.

Hora erat vigesiraa prima, die sabbathi.

;

cantantibus Fratribus Vesperas

lente

et

sic

vo-

^unc hunc, uunc iUum,.nuuc

fr.

Hierony-

Domino factura est, ut illo mense, iUo hebdomude die. et quasi eadem hora, quibus
obiit

obiit sanctus patriarcha

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. bite sepuUum videbat. Franciscus, transivit et

401
lUico fecii iUud

exhuseptem

J.

imitahic vir beatus Joannes, ipsius perfectus optime, tales tuospraemisisse tor. Gaude, senior

mari, sicque locavit iUud honorifice; misit in quamdam capsam ferream,

nam iUud

IDCTOBB V. H.

consocios ad

parandum

tibi

locum. Gaudeat

clavibus munitam, in pulcherrima capeUa in

tilium in sancta mater Ecclesia, fidelissimum

triplex Ordo coelis habere locatum.Gaudeat et terra habuisse in S. Francisci, talem et tantum

ecclesiaejusdem ioci. 417 Transiit autem hic beatissiraus Pater anno Domini mcccclvi, die autem xxiii Octobris,

(i<?

tfpultrum

miraculi$ fit
gloriotum.

pralapatrem, ducem. rectorem, fautorem et eumdem habere intercestum, etnuDc in coelis

sorem
oi cufui obi(inun(im

et

advocatum
ordi:

hora vigesima prima, die sabbatho ; sepultus et humatus feria sexta proxime sequenti, Post cujus transitum ilUccoepit coruscare miracuUs,

415

Quo visoD. Laurentins, quod jam

naverat ejus dominus, conatus est exercere namilli.quilatebant in couventu, irruunt voauferre, lentes illud corpus de manibus Fratrum Tandem nec, ut moris est, Uivari permittebant. sacrum vix opera Fratrum factum est, ut illud
sine pig-nuslavari paterentur; nec potuit fieri volebant procul dubio adstare. ipsis; nam apparent Exuitur sanctum corpus ; quo exuto, dumtaxatossa,peUibus involuta. Quisquis eum
vidisset,

adeoutad ejus sepulcrum, tamquam ad sepulcrum Apostoli, undique popuU coufluant nec mirum, nara per raerita istius Sancti post

suum

obitura,

variffl

febres variique dolores et

sanguinia diversae infirmitatesfugatse.patientes plagas et ulcera curaU : fluxum, apostemata, paralytici, rupti et morbo caduco Uiborantes, contracti, hydropici obsessi, araentes, aridi,
,

claudi, surdi, cseci et

lieres, a

muti UberaU sunt

mu-

non

ibi

carnes,

non sanguinem, non

facie. interioraillicest dixisset, sed pulcher in

periculo partus Uberatae. facUitatem sunt a pariendi babuerunt. MuUi etiaraUberati nonnulU a periculo et daranis,
variis pericuUs

apparebat. pulcher in oculis, pulcher in naribus

mortis

agonizantes et in extrerais laborantes

:

Quis

eum Martyrem,

et

neg-are audeat?

Quum

plusquam Martyrem de ejusdem laudura praevolente, faciam,

coniis scripsero, quod,

Domino

moxsani evaserunt et quod his omnibus majus Sancti vivifiest, duo mortui ad merita ipsius utrique Joannes. Quinque catisuDtetvivunt,
sepulcro,aut etiam penitus mortui, aut visitato hunc beaemisso voto per suos, apertissirae per

ejusdem

gestis praeclaris, undique dispersis re-

coUectis, efficaciam et veritatem

omnium San-

Uquido ctorum et Angelorum eum habuisse, lavabatur, si dici poostendum. Quum autem fuit test,-corpus, magis enim compaginatio aUqui tunicam, aliqui ossium, aUqui cordam. manutergia sive nasotergia subtrahebant nam cum tunica, Fr. Ambrosius cuidam, curreuti abstuUteadem e manibus. Quo utcumque pecumsilentip defertur tabernaculum iUud
;

tum virumsuscitati sunt.Qute quidem miraeula, clementam iu Hungaria quam in ItaUa, divina
tia
est. per raerita hujus sancti viri operata ergo V. P. venerande senior, Narrata ve418 Penset

paternitatis quantiE hic consocius tuae jmamento af~ ac sin/innac icriPater fuerit sanctitatis. Cuncta famiUffi calamo exarata, jttor. gula in hac epistola, currenti AngeUs vere commemoravi. Tes-

et nostrae Miiima

e$$e.

racto,

cuper occuUam viain ad ecclesiam, adcujus sexaginta quatuor cives, stodiam deputantur
et
concurriteivi-

ta$\mveiin;

quidem potiores civitatis. 416 Sed interea commovetur civitas tota tenascendunt mutant homines iu locum irruere,
:

coram Deo et omnes, qui lotem invoco Deum, qui perdit testessunt Angeli, testes quuntur mendacium praecipue .untomnes Sancti et Sanct Dei, MaB. Fraociscusetgloriosissima Virgo Maria, advocata. quod mea ria Magdalena. priEcipua
:

frangere portas. Tabernaculum autem Ulud locatur juxta aUare ; ecclesia panpost cujus locationem, antequam tfibulatio maxima, et d^tur, apprehendit nos facti qui ante fautores et amici exstiterant, pariter et infesti, de quo sunt nobis molesti omnium aUas dictum. Post consignationem Patrem spectaverunt illo eodem quffi ad beatum sic per incipiunt pulsare campanas , ac

mos simul

et tecta, tentant

quffi vidi et mambus in his oranibus et singulis, verifica sunt. contrectavi, prout posita sunt,

omni prorsus dubio careutia. Imo * plura intervenerunt, nus dixisse multa
:

coufiteormiquae
'

multo?

evanuerunt. Haec auob laborantem memoriam V. P. quam ahi qui tera scripta sunt, ut tam merito exaltare eum sanctum virura in terris vers laudis materiam. Kodesiderant, habeant

sero

solemnesque septem dles solemnes exsequiae tamen saceremouiffi ceiebratae fuerunt. lUud timorem, non crum corporis tabernaculum, ob statutum; fuitdelatum per civitatem, utfuerat morfieret, ex nimia et timebatur enim, ne, sic devotione corpus lUud pe-

ne forte inconhuiusmodi epistola devenerit, emendando, iUos terminos ffruitatem generalem de substantia fmmutando, aliquid iramutent tamen cuncta, quse hic

go tam V.

P.

quam

alios,

ad quorum raanus

prsdictorum: velim
posui,
legi.

audiri, corrigi,

eraendan

et

am-

dinata Hungarorum mutuo sese mnitus laceraretur, aut homines ecclesia Sed sic honoribus eximiis in
terficerent.

localum, maxima custodia audito, tamrex, quam prslati

custoditu

r.

Quo

et barones

tunc
dolore

inFuthakad dietam

exeuutes,

maximo

reverendissimusD. Leautem erat ibidem. Post septimum gatus. qui tumulatum lUud diem, mandante Legato, fuit Nicolaus gaudet et piffuus. Quo die rediens D. optaverat, habebat; et quod
afficiuntur; simiUter et
tristatur;

qui dictis interfuepliarivel dirainui ab iUis, aUqua ex his ab e.s audirunt. Licet ego miser clementia, plura, verim, atque. divina operanle conanarraverim. vidi, contemplatus quam hic reconil a armariolo tusque sum raei pectoris adglormra et 'utpostea valerem enarrare dere ChrisU et omniura SHUcto-

laudem nominis Jesu

fidei catholic^. ad rura ejus, ad confirmationem exaltaUonera nostra; sacramaffnificentiam et noet ad imitationem

tissTm^

cupiebat sepehre, mdecorpus, quod magnifice

nam,

accendendam, amphandam stram, nec non ad erga ipsum beaetconfirmandam devotionem

tissimum

lleligionis,

402
ADCTOHE
J.

V. B.

D-.rpm Fr .loanuetndeCapistrsnoi auffragiis ""'"'Iu et me. tis una cm

di^crimen
f n,.n,s

manis
t

ffloriffi

cupiJum
peractiE

qui

rei

Quam

prudentius

palmam
profiigut,
:

rr^n;

ner~-everHnter

rdecoLissisconterietdecomcustodin. \'aleat V P.
co.^^ co. lervet. ct Patris. ,.,;

Sebat'

consortis impatien.

""IrD us quam Deus

faciat videre canoD..a.

Ex

Florent.a,

.racungloriam adscr.bebat bo ts tib soli auditores e ros r.s exu dum qui asperis verbis adversantes impat.enter exccer^bat ci o CeraOBl, et sibi !.,- Tot, atrnniim

sepuaura. o. Capistrani dcur^ Sancti. turn Innotatis ad Vitam morlem acta post ejus Tornmentarii. Nunc ad

agemus

to^"^

rnonizatTon^m

rctardavit.

CarvaalnCardz-

properamus. ^

^nsptctend^ Zusaccusationes paulopropius nat^^ ^^^^ .^ ^^ ^^^^^^^^ imprimis qmd perltnet fundamento. Alque
_

captattonem, S. Cap.strano ad inanis glori^ jam criminationem refutavnmus

obiectam,

XXXVn.
S.
'

S.alim post

mortem

'^^^S.Zt^ZZ T^S
^^^^^^^^
,^^^,
r,..n.,ihil non bene ^^anihil nan hene
et

Joanm. prinCipesHungan^ inSianipiu

^r.wotinnA. ejus canonizatione.

^'^^^^ SS^^Zi^^'^'
$.

s^^eiseq.retuUmus^tn Cardmali honorifice de Cardinali

ea; su-

diversa loca consUtutt pistriDi mo' fralres, per mmta vtde^ lil rumore, crelre.rimJnoluerunt; quia ast brevt omZuZniverso orbi calamitas

Spario S. Ca-

Oparso rumori de

Joanms C^V^^^^^r^'^

421 Cxierum, inquit Waddingus (4), inviprarelatispatet, non tam temere, quara nec ad castra processisse tum Capistranum sed receptum inclacrucesignatis pugnam eam mdidit ma-se In acie tamen coustitutis forraidmem. Dominus fortitudiuem et hostibus
, ,

J'iho

generalis familt^ Baptista> Levantini,vicarn

ut felicius

XLntum,dataadomnesv^car^^^^^^^
tenorts (1) vinciales. sequentis mater am dolendi litterjE metB doleo. quod tibi tnst.s nuntm gravis enim et
:

sperari possit, g:loriosa obtiCalixto victogerit victoria. Porro ille retulit

quam

^^"fj
t

ministrlbunt

qu^ nec e^o tibi sum dicturus, s ut dicam et te cert audire. At oportet, velles Ordinis coronam et glosimum reddam. nostri ide Caristrnno novis

narrare n ec

quod factum est riam sincerobrevique epistolio, injuria, de quo nihil absque uUa Cardinalis procul a penculo Butunc referendum erat, qui parta vicet. uonnisi re gesta et ha^rebat,
dffi

toria

ahquando Belg-radum advenit. Quod vero

non
id vitio

iratus sit Capislranus.

tnbuendum

^Z\

migra.se, seupla^ n^istemporibasex hac ^ita quem.dmodum ab requievisse,

cide in Domino accepi. ipsis ejus sociis

V. Fr.

Jonnnem

Ejus sacratiss>mum

iracundi* gradus, aut non enim iracundia. sed habenda est (o). Non causa injusta. culpffi loco quare autquantum irasciquod irascimur, sed expendendum est. Capistranus

mur

diligenter

Hung-ariffi civitate apertiscornus in Huilach. depositum, sub quinquo seris fiime constat esse

doctnnffi eam'habuitauctoritatem in populo. ut cousilus ub.^equi et piis salutari obaudientes

, .

rannitura. Die autom aut clavibus diligenter et indecessit. Te itaque raoneo xxiu Octobris deprecor, ut a cunctis fratribus, stantissime provinoia degensororibus et domiuabus, in tua
(.fficium solemne facias tibus. ejus exsequiarum autem tibi adeo diligenti.ssime celebrari. Hffic

sordescentes juxta nolentes, aut iu peccatis mcreparit. arguerit Apostoli instructionem Amaudo cornpiebat, non objurgarit
acriter
: >

studio corngendi [&)." nocendi avidilate, sed impatienter exsibi adversantes

Ouod demum
ceperit

unum iUud exemplum

est rei,

aspenus

serio

huoommendo, non quia putaverim, eum

indigere, sed ut

cumh^resiarchallochyczanatraDsactae.QuisUei

jusmodi suffn.giis aut mixilio oxsequamur. ea.quaead nos spectant, fidoliter Exloco S. Mariffi de Angelis cxtra Me\;ile.

causam acturus. palienter

ferret iniqui seducto1

docinsidias, contra orthodoxam ris venenosas et contra Ecclosi^ miirinam insanos errures.
nistros

C diolanum.nonis
crebrMn(t(tui

ad rjut

epuJcrum nn
racwiit.

viri Statim autem ab obitu Deus sancii miraculis, redsepulcrum, crebris patratis cailitumque honores brevi didit gloriosum iempore decreti fuissent, si vipost mortem beati virt a>isset Nicolaus V, cui notissima facturum, erat sanctitas, ssepe professus id se
:

Februtirii 1457.
^

postreimpudentes calumnins? Demus

fragilitate

mo

humMua
,

leve aliquud

vUium
l^au-

traxisse

suhjectum. aut imperfectioni fuisse

sed esercet. non idsanctitatem eliminat,

si

Casuo tempore mortalitatem deponeret S. ' quidem non sine bonorvm. pistranu^(i). post admiratione honorem hunc nonnisi 214 consequi potuit. Obsiabat initio ahnos inquit Cardinaiis S. Angeli Legatus, queyn, habuit in epistolis Capi(:i), male

etiam exiraia virtute poicos iuvenies Sanctos. comparalos, qui tentalcntcs. et cedris Libani moveantur, vel graviori tionum motibus non flectantur el ad imp.-tu admissi peccati non
dispensatione ima incurveutur." Divin pietatis mens, proficiens ad virtuita permittitur, ut

lem
cti

sua melius infirmitate firmetur. * etsanObtenebrHDturstellai caligine noctis ;

justiliae.

^^^^

_^^^

Waddingus

slriini,

ad Calixtum missis,

suum nomen
dixit,

reti-

ceri, eique (Capi^trano)

soli

socios cecinisse

magnis jam virtutihus respleoobscuntate deanl habeut tamen de culpse vitffi claritate feriant. Et licet magna jam quod
viri, licet
,

triumphum. Tcmerarium

qui

creca

et

incomposita ex castria eruptione, quasi jacta alea , rem christianam in summum traxerit
l2) Ibid. lom. (tlWiidilioK. Annal. lom. XHl. vf c (5| C(r Xn.\..g. MS. ~ (31 Ibid nBg. <Ui. (4) Ib.d- l. Berm. LXXXII, il. Angust. S. Tbonias 22. q. 158, art. I.- (.0)

nebulas. velut Inceant, aliquas taraen peccati nolentestrahunt (7). Quasdaranoctisrcliquias, ^.^^^^^^^^^ oOsi422 Porro hgec Carvajalii Cardinalis

XVI
(7)

^iXXVin, co\ 307. cnp. 3. Cfr MiRmv Palrol lom. P-trol. tom. LXXV. Grcg. Main. Lib. IV, mor.l. p. 22.

col.

fm.
stentta

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBEIS.

stentia

403
aliquid

non diu nocuit

:

initio canonizationis

jiciebat,

impedimentis,

humani

se

&OCTORR
i.

V. B.

Capistrani

flnno 1457 in Budsepriedicabat,puellam,anativitatec3ecam,

nam S. Jacobus Picenus, qui Hungariam a Calixto missus,

passum

ostenderet, erat tameti et ipse vir sanctitate morum et zelo catholicse fidei coti'

spicuus.

De eo

scribit Ciacconius (^)

Sexeu-

^MamS.Capii^tran'ussMOa^/'acws<^"^^^^^''*^
comediam concionem produxit quumque reliqua turba professa ram rege, legato et
:

nium
sub

iis

in locis

(Germanias

et

Hungarias),

coelo insaiubri et inter g-entem illam lega-

tione functus, in catitris sfepe versatus, hostium

esset

miraculum, quod multi prxtereatestinotarium archiepiscopt Strigoficati sunt rogavit, utverba niensis. istic prsesentem, denuo coram puellce scriptis exciperet, et coram legato examtet deinde
;

irruptionibus, militibus, sua diligentia cruce

insignitis,

obviam

processit,

numquam
deseruit.

desertus

a suis, se ipsum
vis
illi

numquam

Prigorum

dentes ademit, nliisque multis molestiis

archiepiscopo

afBictus,

omniapro Christo

Eequo alacrique ani-

naret. Ita factum

coet tertio interrogata,

mo pertulit, vir
gnis,

doctrina ac sanctimonia insi-

ram

petivit

reregni baronibus constanter eadem Insuper eodem Waddingoteste{9,), (1).

magni cousilii, acerrimus semper hfieresumoppugnator, tota vita integritatis etcontinentiae laude praestnns.
teste Cardinali Papiensi,

qua decesprimus processus compactus est eo, exemplarservatur cujus sit urbe, anno 14-00. secundus facregia Parisiensi
inbibliotheca
;

In legationibus, quae,
triginta duae
illi

ab

Ecclesia commisssefueruut,

Romanorum
;

Ponti-

1461,iaquoea tusestineadera civitate anno quffi iUo patravit tantum hahentur miracula. Nativitaanno a vigilia Pentecostes usque ad Tertius factus Budee aucVirginisMariffi.
tem
toritate apostolica .sub

ficum non solum prsceptis, sed votis obtemcardinaperavit; plurimas composuit paces
litii

Ordinis libertatem,

quibusdam
;

ia

locis

amissam,

restituit.Pontificii legati auctoritatem

annum

1465 in quo refe-

retinuit, ac

in vita, runtur omnia ejus mirabilia, tum usque ad iUud tempus patrata. post mortem S. Capistram igitur nec decennium ab obitu terni processus elapsum erat, quando jam serius,idest sub Sixconfecti fuerant. Paulo anno 1471 toIV qui pontificatum tenuit ab quartus, reliquis major, inad 1484 processus per varia n-entem habet curaulum miraculorum. variis Hungacapitadistributum. Quintus, in auctoritate Leonis X factus ab riffi partibus Quinque-ecclesiensi et Sirmiensi et ab

tum

beneficiis populos affecit, de

:

prompto auimo exercuit magnis omnibus optime et quum multas regiones perameritus est grasset, magna semper pertractasset, nihil
praeter casti sacerdotis gloriam
tulit aedes....

in privatas in-

Habitabat aedibus

modicis apud

tempIumS.

Marcelli, nulla aulffiorum autvesfamiliae quoque is erat tis stragulse vauitate cultus atque modestia, ut in ea saucti senis
:

tentus, subsidia inopibus larga

tavit
;

dJscipUna facile videretui. Jejuniis semperinmanu suppedinia

episcopis

Quinque-ecclesienabbate de Gethlo, dioecesis

sis
'

labentibus

plures sacnis eedes restauravit; patrocitenuiorum causis fortissime

Tandem relationem omnium gestorum, et rationum pergit laudatus Waddingus (3),

praestitit.

Hilaritatem sempercoluit, quae tanta

fuit,

ac tam continua in eo
tare pia

ut non

miuus oblec-

alleo-ationemdoctammore juridico procanomLeoni X quidam juriszatione impetranda fecit pro canonizando S. BoconsuUus, instar iUius. de Pavinis componaventura a Joan. rrancisco fundamenta seu articulos in sitae. Eamdistinxit Primura, inquit, sexdecim, quos hicexscriho. ReHsionem Ordinis Menipsius Beati Patris ad mirabiUs dicetur condicantiura S. Erancisci
versio

festivitate horaiues,

quam adjuvare

videretur. Vere dignus Ecclesi et sancto Dei

famulatu,
tis

quem setas haec priacis Ulis nasceaEoclesiiE patribus sine injuria jequare potest.
Cardinali

Qui igitur in Carvajalio

mevus

cum

iUius praecipuo fervore.

Secundum,
Teret

doctrina sacra

cum muUitudine Ubrorum.

Quartum,

^ tium contemptus dignitatum raundanarum

ecclesiasticiarum.

superexceUentes

fuit,hunc delevit facile totius vitss integritas, imtituuntur A^l\ Cceterum ipso in Germania, qtmmanno Minores nonsolum 1461 reliquit, agente, FF. ^^^^^'"JiZ, instruendis processibus pro canonizatione ma- p S. Capistrani, quod in vasta regione sine strepitu peragi poterat,occupati fuerunt, gno sedannoJamWod, PioII, Calixti successore
instare favente, appertius pro canonizatione Waddingus cceperunt, Ipse Pontifex, inquit\ Poloniae, Bohe(5),iu Germaniam,et adjaceutia
Iluugariae regna, in quibus tot miranda patrasse dicebatur, mittendum judicavit opera virum probum, qui vitae, doctriuae et miraculomiffi et

insignia. Quintum, revirtutes et merita ejus Observangimen sanctum ejus cum regularis Sextum. patientia in liberatione.
tije

famUise persecutionibuspropterzelum Dei. Septimum, laboresmulti.morescastiet actus strenui etc.

Octavum, multa

gloria,

quam

fecit

cum

eo

etc.

Nonum,

sufficientia

in

Dominus openbus

rum

Decimum, fama celebris caritatis et innocentiae. pretiosa. Undecimura, beatitudinis ejus et mors
muUiplexsuppUcantiuminstantia.Duodecimura exspectata. maxima temporum mora, studiose

est iutegra referret mouumenta. Delectus Capistrani huic muneri Joannes a Tagliacotio, potissiraarum rerum, ab eo gesta-

olim socius, rum, testis oculatus,

do et

in longinquis illis regioni-

solemnis mTertium decimum, diUgentissima devotio pia habita. Quartura decimum, quisitio Qumpopulorum ad eum, semper excrescens. fructu3,subsecutus m tum decimum, muUipIex
Ecclesiacatholica.

busoptime versatus. Negotiofacilius peragenapud iraperatorem, reges et priucipes

illeadhibuit imperii promovendo, intercessores pridem Capistrauo Italiae praelatos,

plurimos

quasquecivitates, in quifamiliares, et nobiles

oplimo.

Sextum decimum.multorum diuturna. verorum miraculorum coruscatio autem Cardinalis S.Angeli mQuamvis obCarvajalius, ipsis, qua: canonizatiom
seu
,.,
.
I

Waddinbus praedicavit. Etcontinuo exhibet Angeli Capranica, e^iiscopi gus epistolas

Romana Reatini et urbis Bononiensis pro Ecclesia legati {6), Francisci de Monaldenlll.p>g.23.-(6)lb.J. 925 cl5cqq.-(8)Ann.loin.
I.

.m \I1I DOB. 5. 12)

Ibiil.

lom. XII, pag

4U.

c.

Octobris

Tomus X.

K4

sibus

DE
JIOCTO*
i.

S.

CONFESbOUE 30ANNB PE CAHSTBANO

^^^^^^^ ^^^^^^^^ ^^^

V. H.

norun^etConsu^-'-Bnonp'^^^^^^^ communis P"^'"' , et ,4,

^^^_

norum

^r.utatoru,n cv^tat^s
*a. omnes *!^ U';di ..>. i'/ad: viri
(5)
;

reg^^P^^fjfWf
'

prg.

P^^T.r vivente,
tali

si s

et " e uTeritis

^^^^,^ ,,,,^

f devot

one

cum omn ; u fiducia

precibus tota nos

^^^^^^.

unu,. m unum ;j- ;" ^^^^^e '"''"^ierxg^e

,. testes ejus

/?.

censemus.hasceimajl^

'''r^Zl':.ZurSuL"^TfZ:>mZurSupersanMs P^o^^^f^- ^,,^

cupientes, q>''. '' V^^^'^.'^"'' ai.te ^^^ P mus p. cedmus provectum aute '^f <lebemus,quemp>e cred dcbemus, quem p>e

conspectumg.or.a=u.b-.. conspectum

^^ ^^ ^^^.

" ""'Jf^^f;^ nore ^^^^ coronatum, c"!"f__f T/Lcefsitatibus ^^^^^,^3 -"";;;

^,,1 tus ita principatus ita

::sr:a:^ci:^::tes,pat^nu^se.
f uant
;irtutit

merasad Pium

Germani.., Bohemi.. .^-"^^^rjf^^^fZZ 'P"'^ C -t. /'f "\''f ''^"t*anum prec^bus peieban^ulf ene.^s ^^^

inaibum Sanciorum

,...().
TioritiE

viro gravi

cu.dam M dederunt fereadas obnt in itinere et docto, qui

Assisiat

inferrei. x^"

..

et precam^P ,ant suoru.n meritornm probant oper<i miii^ ffnorum claud. ambulant fnvocatiouem ca.ci v.dent. multi a d.vers.s .nfirma. wosi mundantur, et fuer.t Beatus igitur qui non t bns liberantur. .taque, do^

Quod a^

beatum minamagnifica.hunc Patrem

rndlatus .n

Patre isto beato Si

S;sindicavi(7).easquesubmortemcomqu e^ mendavit generoso militi reposuit, pauloque Germania redibat. lUe domi redi.t, ub. dccess.t. Jostin Germaniam sacrumqu.d to chart.s Lpotes, suspicantes, continen. caP-''-'-. ^schedis etpergamenis go reposuerunt, donec
claudebantur, decenter

eadem devotione dilex.st.s saa tantf mentis *^^^ mortuumdiUgatisac studio

laborate et opcm ^' sequamini. Instate, canon.zat.on apponite pro ipsius

.n yita

P-

tenter

B eainurbepar
monumcn.a
a

etOrd.n.s aliquot h>Brens d.es la .n domo perquirens, percep,.

pro viribus accelerate^ ramque promovete et potest, qu. beneficium In<.rats quisque esse impendit; q";"''^^-^, rrdasautltigatus Ex looo nostro de Zalard,
fecit.

diumoluit

nostram concernentes Bcriptu.asmultas, rem ut rogavi dom.c.l.iv.rum, Jrvari. Accessi,

forte ".PO^'"''^^' apud se neglectas. mihi ;; ben.gne. et capsu ille perquam Fecit

tenderet.

l=d.rUb;;;er.SummahetUie^ la.trad.d;tiibe,..r.Summai..t..aconpe^.
m.mque ^^>^^^^'^^'''-''''!-!:i.:t^^SZ pergameno e.avatHs, inagu.s
Lctas.
siLriUis

^\l\lathias, Uuniadis filius. ruerat. functiLodislaiannoW^ rex ^lectus ad omnesprinc^pes orthodox.v fi^^'2f'^^. Cap.t n meras dedU ad promoyendam S ^i^u^o ^^ canonizacioncni,
v/ v monstrent '" exhibemus, quo clarius
i
,

qui locode-

.,,p,..
.,
M..;,

^r^:: f^^^^- ' e.h.,emus.quoclar.usmonstr^tru^ulu^

;

obsignatas

et

dum

al.quas resero.

om

Cap.stran. scoJesvideoadeum canouizandi mu t Urbano VUL Pont.fic.

^umcolUmare.

osiendi.qui. cardinahbusviri.que principibu.

bus valde placuit communem sanctitatem nmu opiniouem circa Capistrani

conspicere, jussernntque in
reserva.M.

iUarum reg.o-

di^interpatremejus, et Maintercessisse et Sancium nostrum gloriam "^^^^.^ ; thiam parta^ victori^ f.^f En l^^ter^J^ in Capistranumr./-c^is... bus Da mat.B^ gratia rex Hungan^.
Mathias, Dei

^l Joannem Humadem

Croati^

etc.

un.versis et

s.ngu

.s

ortUodox^

commodum tempus
habi-

aliquando

fortassis effeet.,m

ducibus, ^^J-.^ljr^^^^";' .^^ fidei principibus. c.vi ] prioribus. jud.cibus, ac mitibus, antianis.

episiolas,quibus ostenturas. Juvat aliquas

sanciitaiis opinio,

Utumetcommunitatum
qui .ota successus. Nos,

rectoribus. pra.sentes

ditur non soium sed etiam tidet Joanne nosiro uhique vigebat, hxresi obqu.v varias civitaies,nunc
zelus,

queeje

salutem et P^osper^; visuris vel audituris.

a^

bemurperprophetamin

dom.num l^udare ^0^ Sauctis ejus d.guum

m^^^^^^^^^

arbitramur, er^ectlrationiimodebitum esse

noxias, animabat.
,t0ri.sna.
pWcu.,

AU JamimtioanniWoQ

Stephanus

de

Wassan, Vicarius Observantium ciaHungarix.adCobellam, Celani comittssam,liiterasdedit,quibus ejus tnprocurandiligeniiam acueret. da Sancii canonizatione sanctarum muRevocai imprimis memoriam sepuliuram Domini erant

in provin-

^tlaudemuspro r^ostro PO-ibUitat.s devotione omu poten em specialiori quadam

Deum

maxiine qua. operari dignatusest. ^tate per sertemporibusuostris.in hac nostra

in
iis.

vum suum

Joannem de Caboua^ memoriiE fr. Observant.a minpistrano,FF. M.norum. de

cupatorum.

quem

veluti n^"d'^^'^"^^f.'j''^

lierum,quxcirca
soilicii^,

ac dein pergit
aftVclus,

(8)

lUc Pater beatus,

salute

zelo tidei

christiauae accensus, ac pro

sanct.ss.rn^ gerrim^vit^speculum.et virum pro nostra ipse Deus glonosus conversatiouis, tamquam alterum quemet

diversorum perlusttuimarum comitravetorbiumclimata, aderam et ego in

tatu ipsius

quum

regui nostri gloria,

damApostolumuobis
lu-

ded.t.

Nam
dum

minimus

et indignus. cui assistens

vestra; maguificentias
lit-

uatale solum deserens, semiuans dis'animabu^diversasmundi plagas.

viris e beapro coliigen-

memini sajpenumero

teras dulcissimas, propria

manu

conscriptas,

ubique tam ferventissime

quam
;

devote

ver-

omnicum

beato fuisse consolatus, se coudelatas, quibus Pater ipse caritatis inditinerenonpoterat. quin vicari sciens, quiaquaeverbotenusostenderet,

honore

eidem Tatri

bum

Dei, perlustrare statuisset

post raultos

sanctse pnedicationis

sudores,

tandem div.QO

cium

cumque

scripta sunt, ad ipsius et nonnisi ex scripta sunt in epistola vestra, profevvore bonuj voluntatis et illibatiB caritatis

consolatiouem

seipsum contuUt Dutu, ut non ambigiraus, inanimi hocregnum. cnjus raaximam partem robore tenuit, ipse, sui potius. quam corporis circu.v.t praetamquam robustissimus juvenis docens de dicaus ubique. sme intermissione

DIE VIGESIMA TERTIA OCrrOBRlS.

^'^5

reffno Dei.
satio

quod docuit verbo Et quia id convermoDstravit exemplo, vitaque ejus et

,

acerrimi

Sathanae,

non discrepavit a doctrina

ejus, statim

belU sudores contritus exercitu a facie militum Christi versus in fugam, cum magna ignominia post ingentem

jy^"y

ipso suo ingressu, ejus diversas implevit partes dicti

in

sanctitatis

fama

regni nostri;

habebatur, et tam desiderabilis ab omnibus putaret, qui eum aut se ut beatissimum consolari potuisvidere vel ipaius coUoquio
set
rtxBung^Hx,cujMsUttrM

stragem, relictis omnibus pixidibus, bombarconfudis, machinis et aliis beUicis ingeniis, nocte recessit. Parta ergotaudem gloriosa su3 contra hostes victoria ab inermi populo Christi

sti

regnl 428 Tanta continue de diversis ipslus eum non solum nostri partibus coufluebat ad baronum populi, verura etiam prselatorum et ut quum proponeret ac nobilium mullUudo, ipsisverbum Dei, non eos nisi campestris vel valebat platese planities capere
latissima
:

{sitinermem dicamus populum, quem Chrifides praeclare armaverat) castrum ipsum liberum evasit ab hosUbus. Hanc victoriam

tam insignem bendam quis

meritis ipsius beati viri adscri-

dubitet

Postremo

vir

plenus

omnes enim,
,

qui

habebant infirmos,
,

duce-

bonis operibus, pro hac transitoria et caduca vitam accepit, ut non ambigimus, sine fine mansuram, animum coelo, corpus terrae commendans. Post cujus felicem transitum, in-

bant iUos ad eum, prout plurimitidelesiiostri recepta qui taliter ducti fueraut multos propria cum laetitia regratia sanitatis ad measse testantur. Sed vir iste bsec etsimilia cujus suis, sed beatissimi Bernardini,

miracula et prodigia, quai ad invonominis ipsius beati Joauuis et ad cationem votum ejus sepulcrum delatis, vel saltem per lunguialiquod, pro ipsius honore emissura,
tinita illa

non

ipse

birrelum

et

sanctas

Keliquias

secum

portabat, et super
bat, meritis
,

intirmorum

capita pone,

cujus ob odium vanae gloriie B pulveribus foedari abnuebat, adscribere pro huic viro sua humilitate aolebat. Non defuit in suo sanguine desiderium martyrii,
ferveus

etiam usque raodo, prout nonnuUorum faciunt fideUum nostrorum fida tesumonia nos sui famuii raeritum cerUores, nd declaraudum gloriam operari non cessat omnipotens Deus,
dis

et

ipsius clare demonstrant, sanctiasiraam

beati

laureandi,

non defuisset persecutor, qui in permisejus sanguinem saevire voluisset, vel

si

collegium assumviri animam, iuSanctorura Et quia laetitia perfusam sempiterua. ptam, omnibus diguum arbitrati sumus, Ulura ab
ho^Iiorari in terris,

quem Omnipotens

sic exal-

signum sioue divina potuisset. Sanctffi crucis Joanue Cardinali S. Angeli, a-raverendissimo
sanctffisedis apostolicse Legaii,

suscepit

quo

nostram electiotavit in coeUs, post felicem regise diguitaUs, divinitus nem ad apicem fuit, ut factam, nobis semper praecipue curae
viri cauonipro tanti et tam integerrimae vitfe apud sanctissimum Dominura nostrum zatione quod et summum Pontificem instaremus nostri, indubie fecissemus, si disturbia regni
:

suscepto, crucesignatus

care coepit. et

crucem parvo temporis spatio raagnam

ipse
prsedi-

crucesignatorum

multitudiuem sua prsediad excicatione couquisivit, illorumque animos valde saevissimorum piendum formidandura impeTurcarum, iuimicorum crucis Christi, solum audaces, verum etiam ut tum, non
leones, impetuosissime irruentes
in

quibus iUud hactenus diversiraode luessatum proposito non exstitit, nos ab hoc sancto dictis disturbiis tinem impedivissent. Oramus
iraponere. quo,

pr^dam,

Domino concedente, pro

insi^teraus.
ItaliiB

eju-

Sancio perhonof./rr.

audentes 429 Et
regni,
titudo

sdem
dicti

est in probeati viri canonizatioue, ut

fecit.

nostn quum castrum finitimum masima mulNanderalbam, Turcarum

infinitis

posito,

omnino

Hortamur autem
ut huic

vos,

ChrisUani

principes,

pixidibus

ac

bombardis

et

sanctibsimse

rei velitis

esse tanto favorabiles,

estis

omnibus ingeniis bellicis, quae ad espugnandum ipsum castrum infidelium astutise potueexcogitare, illic conjectis, obsedisset
runt

quanto sedi
Doraini 1460.

apostoUcae

propinquiores.

DatumBud, hacdie
430

xxii raensis Martiianno

cum
C

illustri

principe,

pia?

memorise

nostro

Eodem

circiter tempore,

nempe

tn Vo^^^^^^^

Hunyad, ipse doraino et genitore Joanne de paratus, Pater, pro fide catholica raori beatus cura inipsum castrura, tam valide obsessum, ea parte, qua crucesignatis introivit. Jam ex
bellum tam atros
,

cantatur minicaPassionis, qua ad introitum Martii, id est paschate Judica me, xxx

^,^

,^^

diem
lak

XIII

similes litteras

Aprilis incidente, Nicolas ad omnes principes,

de Hmj-

ad

acrius

inferbuerat,

murus

per ingenia bellica destruexterioris castri adaequabatur , fossata quoque ctus, sic terrffi
ita repleta

Capistrani diurgendam canonizationem S. compendiose enarratts e)us rexit in quibus, pra^dicta et multa aUa, meriiis, dicit (l) Post
:

Turcis
tie

et exitus erant, ut libere iutroitus jamque in ipsa externa planipateret,

abeodem
optavU,

rairitice perpetrata,

de in dicta civitate nostra

feliciter

plunbus meritis Uuylak, ut seraper

castri bis

pugna commissa

fuerat;

quum

beati vin exercitus Christi ad exhortationem Jesu, quod belUcum in ace.laraatione Norainis signum ab ipso beato virosusce-

migravit a sieculo. Post cujus apparere cpefeUcemobitum confestira signa hodiernum diem creverunt etadeo usque in sanctissimura sepulcrura, tamrunt' ut

adsuum

etmUitare
perat in

et bello acclamando, audacter animi potius, quam virium robore, maximo quam ferro, irruit fide magis pugnaturus,

tum ipse beatus in hostes in oranium in loco erainenUori, ut

;

Joannes,

stans

raambus pugnarct, omnes ad pugnara miles Christi pugnare provocasua exhortatione valenter immoremur? Post muUos tam Quid bat
(1)

Apostoli, undique populi quara ad sepulcrum miraculis non parvum confluerent; de quibus Non desinit Deus omniregistrura factum est. per servum suura fipotens operari miracula quibus miraculis, Ueet uostro. deUssimum. de

rum

detcntos, ob menta uuUos, variis languoribus

tideUura vcridica relatione propriis oculis nonhabeamus, vidiraus etiam

certUudmem

<00. Wadil. Aon. tom. XIU, pag-

ipsius

V. B-

P ""'^tnUe nun-patorum, t.acommun. er nu

abscessit...

in terris no.tris

Nunc

serenissimus 'l^''""^'",:^
et "'^^;' os, speciales

-'^'^ZSe^^^-^

etiam

=t

hered.tar..s

"ns

.tut.,

fructiferam,

wl's ad

sanctissi-

niorum quoque
'""".

et

teat,J.

^^^^^^^^^em
^^^^^^

i'^,!,;^^ niumB.N.Papamet..dcoueeiu

Cardinalium
^^^^..

"TrXis

dum

prohaccausa destinemus.
principri dn-

rduTlS^es
iit

u.-

aa luemu ad rmoriam nmnris fervore accendere, tantonos -^.^^^' .i^ '"'"^^''Xuio libenter colebaviventem in skcuiu
sinceris

^it. profe'si, quos nob s novimns ab experto. redncen e aifectibns

,

finpm

rfo

.&

rf..

quidem, qu.

'.\tm jugem

in j"'^ '" bac

'-

nostracivitatemoAltissimus per

prodigic ".''''^r-la^fpX-noncett, merita opeian beati viri valemus:

;.S,iu'" '"""; *'" "S

E

quaudoqu.demexd.ers

.^^^um

peque posit.s ^i sepulcrum conturmat.m ad lumen al.os altos a c^citate spicimusi.nterquos ^jj^te

^"""^J

VCos

Jare videndum
euratos,

"^:

^to

"lios

ab im^^^^
,estitu-

^uT
r

qua.enus apud S. V. niius

,

potenl.a ^lios paralys.

^l^^ress^i ^-^^^^^.f recto g ambuland.

P ene

restitutos,

ors.tan

"o..trarum

intnitu.
solitos,

negotium ea.K.n.zat,on.s apostol.c.m ag.taet S. sedem harnm precnm contigerit. etiam .n hn3U.mod proce.sus
si

coutractos et ar.dos

'"^^;*

^^^^^i^.ti

observari

favo.ab.li citius inst.tuere,

; extre-

clemeni.a .em beati.udinis vestriB d.gnedirigere mandare jp,ai^ committere ac sen.iamus exaud.his adeo nt nostram in ... h c ne intcr alios fors.tan ,rm'affec.ionem

sol ta

,r

=^

rn

insis votu

aa .psuui "-"'

^ueoCes
"m^s
t

rediisse,

y^m

toties

experti
n,-

repetitnros.repntemnrpossr.b._^ rein.Kr.i.". j,,,...,.,_.. re petitnros,

sunt. qu. U.. Xinns omnesGereg^ Eadem die Fridericus ^^ qua. apud nos mo enarrare, ^^,_ ^^._ f^siolam mnU. rm=:;X;-.-io:.apud..Mi- mani^. princives et civUates pro l^e.ho

e";eriu,ur

incessanter.

Multa

bene gratissimam pro s.ngula J^^^-^^,,,^ Octob..s -,^ .eeognosccndam,. Datnm x..v

-gum^^^^^^^^^^^^^^^^^

tiMii
iiiar

Germo-

frincipit

oannis Capistrani > 8 pubHca auclorilale confectum.

edm

quatenus oua eos adhortatur (3). bnjusvenerandi viri ac oper.s Tore t pro tam
rdipietate.propo.si.o ejus easdemhlteZxJEortanti imperatori, gm adPaparndestrnau^,_ seguenti
favores .mpen ere

inslrumenturn

ep^s.o.u cUata ep^stola altudan 7JroVUacZ>nses in citata vero mackc^ses conslal mihicerto non constat mihi certo aThocdccumentum, C Zhoc ""'o ""<- documentum, _._

re/eruntur omnis oeneris miracula

X
^

ulium

^"^

rasdenuo anno

^^,, ^rxbuerunt

uum

... mtracula, miracula, eo narrenlur in ^ ^^fnlur

ZuTXuot

ep^siolam diebus post scmpiam agt de hoc ^.2.,i Crediderim tamen ApriZel^^tr^r^entotum ,ura mensem conscripta fmt non ex-

Joal ^^^^^t IMeras ew ^ j"^ /7^^ gigismundus fratres /''"" ^f'Xi ^^J.^ ^,,, (); Rupertus ComZiZaor ^
vheni, Bavarix

bemgnas

<^t^2sZl

dux
(5);

et

adminisirawi

ZJsiMbonens,s

^ber^^^^^^^^^^,

iTull <iuo epistola Im, um qtna m procemio

e.-edem fere,

qu^
.

InZepistolaverborum form^ adhibentur

7Znenium

' Vitis """'' 'frrfipsum -' Saneli .nfraeden-

dis subnectemus.

"'^*,'^ ^^^^^.^^^gensis et ^'^ff'""^,,^ Conradus, dux ' '^.^^'.^;* ;"/ .^ (,, Leopolrensts (8 Petrus ^q^^J^,,^, palattnus Augustensts (' P"<^ cardinalis episcopus Olomucensts [n], Mis Cracoviensis (m,
i

pi

nensis

(12), el

Eystetensis

(13),

Castellam Cra-

cZensisU. eiLandensism,

PXXVIII.
a

Recitantur
et

litter..

^-^^^^^^Z^^SI^^:^^^-^^
r

Pnncip^bus

civjt^.^s
quibos caquibus ca

Germanise Germam
onizalio

datse, dato,

^-^^^^^^^^ p~??r;7w'; *.*.."<

^^^^^ ^
^,^^^, .^

necsuaspar-

desciverunt. do-

"' strani

S.

Joanms Cap,-

^"r urgetur.

^^^^^^^S^r^^TZ. Papam
^^. ^^^^^

^^^.epistolamad Pium Cum hamilUma obedieniia ac derunt (16) os-

de-

Ad

Pontifieein

Quem
_
l\)

canonizaceperant in procuranda

tcribunt, Fri-

tione S. Capistrani

primatum tum

reos

ad pedum devotbsima reverentia seipsos Domine culabeatorum.Beati8sime Pater et

(9)lb.d.
vioj lu.u
1.

dericM

II i

imptrator

(6)

tm. XUI. p.g. 161. -; (% '^''^..P^(M Ib.dX 18. (4) lb.d. pBg. 217. (3) Ibid. paK I8)lbid. pDg. 219. I7)ibid. 1. c. Ibid. p.6 218.

**^**

c.

(101 U.id,p.B- 220.

-(11)
^;f^

1-6-

22^

W.dd. Ann.

c-

i-

clementissime

'

OCTOBRIS. DIE VIGESIMA TEKTIA

denientissime.

^07
J.

Quon.am ve,^-^
,

.;. btter.s
i-*4.

Tinrtatoriis hortatorus

rario. qui iu vinea q ,

Csesarese raajestatis

nuidam

nobis qui ae S. Francisci , ex parte vicarii Observantia nuncupantur rogatibtis supeorum ffeneralis nobis devotis conversatione devot, ^icaruft. utde vita et
fratres Ordinis
,

nuper

vihiti exhibitis

^^^^

Domini Sabaoth tanto tem^^^ ^^^^^^^^^ ^^ ^^^^.^^^ quod pro diurno denario latoravit, ut sio ei, ,i in.,,m justitiae t.rihilfttnr. ii.afiti. tribuatur. suum est, secundum le^em Et Dominus Jesus Deus noster vestrara dig-ue-

V. H.

^^^^^^^^
1

memoria, Jo.nn.s ejusdem, qaantum exde Capistrano, Ordinis nobis <=o.t"ret l.t et veraoiter

tranquillo tur sauctitatem in statu prospero et Dalong-JEvo tempore feliciter couservare. et

simiquondam
perientialiter

fratris felicis

tum

iu oppido
S.

Liptzk auno
,

Domini 1462

in
si-

crastino
gillo.

BartholorasBi

rectoratus sub

t^t"''"!^ '^^^'': teratorie fidele perhibere

cadei<"

tempore P'i."<=^"^"^. remur, coram V.S. suo tam pio sanctffi intent.om, l-M Nos tamen ea , quffl annuentes desiderio favorabiliter de eodem investigationis indagine diligenti ""^monte. fuere eximio viro nobis cognita narrat.one h.8 Tecollegimus, pura ac simpUc. Constat en.m nob.s, nostris litteris recitamus. aU^ idem vir venerabil.s an e
, ,

quinquaginta fereannis erecta fuerat academia Lipsiensis a Fi'iderico Bellicoso, Thuringi<e Landgravio et Saxonice duce ; quam erectionem confirmavit Alexander V Pridie simiPisis die V id, Septemb. UOn (1). adPium Papam dederat magistratus Li-

tes

psiensis litteras, quibus

eadem referuntur, exqum academia recensuerat unum tamen inter septuaginta, quos plicatius dicit, nempe
:

quod postquam circumeundo quot annos in Alemannia

.

et loca

aUos Ordini aggregavit S. Capistranus, fuisse

magistevii
lionore
alios divitiarum

UipsiB

suis pva^dicat.on.bus varia circumlustrando obl.qu.s in via morum et doctrinis multos christ.an v.t^ ad at^ractibus gradientes et.am ad sategisset rectitodinem reflectere * personaUter decl.nanosinoppidum Liptzk meusem cout.nue pervit ubi ultra integrum quodam atque efficaci plac.severans, devoto evangeUcam atque doq..e exhortationis genere nunc arapostolicam dissereret veritatem
,
,

alios sanguiuis clantate, abundantia et corpons alios

,

claruisseproceritate(2). Magistratus

Magde-

mni^Us, ait e burgensis epis tolam Lipsiensem, exscripsit, die n Waddiiigus (3) mutaDdis
,

Septembris ejusdem anni. S. ta436 Dresdenses similiter testatisunt, splenet miraculorum pistranum sanctitatis haberi, ut in catalogum Sanctodore dignum

avUat D.,i.#,i.

nunc increpando, rigido, jam compunjam etiam blando, jam grato, numquam inctivo. semper omaibus nonnuUa theolog.c ve^ fructuoso hortatu, quasdam et.am reserando
guendo, nunc obsecrando
,

rum

maguorum referatur. Quia, inquit (4), merita perpetuo et facta, bonorumque laudes ut ipsa relanon condecet silentio pr*termitti,
tione continua in

eorum tcstimonium

et c!b-

ritatis

abdita christian* conversationis

regulas
,

juxta sa-

crorum canonum

instituta
,

rando:sana

doctrina

Ump.d.us declasobrio sermone constatus

f^ima veriloqua praedicet teris in exemplum benevoest, quod singulari in remotis; binc super vepriBhabita lentia ac consideratione

nerando pater ac devoto

fratre

Joanne

de

cionatus est ad

utriusque

populum

de Observantia Capistrano. ordinis Minorum.

suspensum, et ad sm attentione devoUss.ma mediocr.ter ejnendatum. exhortationem non

Nam

allect., hujusmodi suis exhortat.on.bus nobis plus quam septuaex infra breve tempus magistri, postpos.t.s hujus

nominatorum, secuudum suorum hmdubiUs, fam tuosorum exigentiara. vit^ commeudabilisque conversat.onis, redoleutis ipsum fusse attestadum inhumanis agebat. assiduitas pr^sertim laborum suorum
,

morum

vir-

mur
ruit

ginta scholares et Lndi phaleramentis

suis

su

Belig.oms hab.-

aUquandiu

nobiscum
per

moram

trahendo

cla-

et.am vulgu. tum assumpserunt. Commune multas admonitionibus compunctum

dum

qua verbi divini etfusiouem.

po-

ludorum

1;'^'; hactenus consuetorum obsc<Bn.tat.s pro^ multas etiam solatiorum mirum quon am bona) tinus postergavit. Nec jucundee eloout.oms vir ex m^laritas et omnmm ipso secundum iTbritL 'qu. in v.guerunt, fac.l us existimntionem splendide psalmistam, voc. su vocem efflcacius. juxta
.
.

multitudmera nlurima bona fructiticavit, reduxit, a maUs consuepuU ad viam virtutis

tudinibus
et

a compescuit vahujusmodi sim.Ubus taxillorum ludis et 1 et divino servitio

euormitatibus

tibus nocivis semovit, verum etam plur mis ; eondeceuter adaptavit

t

miracuUs resplenduit.

et

e(

magiittnttit

'trurStur
Lntiam
ter

gratia
,

duplici

insuper et

Cujus quidem hono de Capis rano celebr s nvcdi fratris Joanuis S.pedeseo fervent.us cu famam ad V. Quorum sin^ulorum re.pepimus pervenire. oppidis, fid.m orthodoxara

;Z

Liptientii^

miraculorum gloria
gata est. et multi
se habere.

vu de qu.bns fama d _ nos ^^e.unt expe apud

rina cum

aliis

idem ^^e ex.st.mat.one munere pr.Ed.tus, copioso Dei

sanctitatis titulo
;

Ug.o'-^"" -

p urim'orum '^"' miris eum l='"<J'b";^ Bdhuc vivens et ideo n''^ nec ^d s.dera sustulerunt; et J"^^^''^*; strenu.s labor.bu. pro suis tam insum bea t. ud.opera s,.perna= tfnt" eoUicitudinis 'taq- nostra et bravium mer,.isse. Hc

"^

quiflagitant humiUbu^. aond V S precibus ut catabus possunt.proiUiuscanomzatione prece. Sanctorum, nos pariter logo Lcribatur ebeatos dingimus. qua pedes

nfidentibus,

^- -^^r^

"^!-

devotas ante su^que Genitncis, suorura nus ad Dei laudem, necuou totius mU tau^^

2 .horumtestimonia.Beat.-mePae^^^

Sadctorum honorem. vestr. ^^^'''^'21 Ecclesi. incrementum memonam cauo naternitatis sempiteruam
. .

nLationi

et

pr^fat. sanctitati tanti

putns inve-

te"

permaguam saplentiam

-tr;ri^^r:tq=
SXSXr-lctminc^toope.
^l) CfrGcoreisch. IV*S-^-"^r\vT;ir^lom:^X"r l^' Europuefch.Hclikon,pS-W*l-

cui hanc , esaudire vestra cle nostras favorose orationes Quam Kex altissimus

rtSmenti.

-m

rel.q^^^^^^^^^^^

j:ranon

dedignetur.

coufortet

D
408
fr.Pt et felicibus
J.

successibus faciat
die

abun

V.

rarrDatuV^^esd.

..

mensis August.

frugem vit ''"^''"^,rta MuTti insuperob

^T^^SS^W.Batleniei

oppidi Lubanensis

notorieetmanifesteLubania>etalnsc.vita. conversa um :;lca jacentibus laudabiliter quam lur.ma Lse; docente,ue "PfHentia
,,a

P'""^'J ^ere Altissimus, ari^m^^,^^^_

-g

sign.t et prodi-

^.^^,^^

, p,,,

, ser-

Ha U.s anno Do^^..^cLfirmaverit... Datum

mensis S^Pt^-^^^r.s. mini 1162, V. die

:S':;:Z;;:e;fra.i.esinm..omu^
^e.u rum postiDVocatioDemNorDiD.s Patris Bernara.m op Domioi nostri, et Sancti ^ civ ta^ specialiter. a;un^ m ratum esse. Et ecclesiffi unum vicanum nostra Lubanensi apud dos pro tuuc super
,

Christi

Novxforensis dedere civitates

mSimilis tenons meras fP^l^^^l^^^ Brunen

2)
,

^,,,.
.,...,,.,

Wrattslamensts.qu^ td slsU.NissensisW. Tacemus, inqmunt, de

habe

OraiDis MiDorum
sustentaculis
uit sanitati...

ambulantem. Ceo s Datum auDO 1462. v d.e men Hallmsis dxcecesxs Septembris. Magisiraius explicatiusevolvit, quantos Magdeburgensis, sustxZDeiprouniversa Saxonia lahores
cunctacreavit, viro sua in dicto tam pra^claro cile. mirabilia ad osteudit, ut tota Saxonm tam excelleDter florum nidore suaviss.mo
iDstar

prop.t.o. res

Sts

cla,.stns, per pulcherr^mis ecclesiis et exstr..ct.s ,n pravitatem Tum contra ha.reticam cathol.c d.vinum augens bonorem quiuuo nu bus ^ f..r.rlmpntnm. Nec no,

speciale

(5)

cujus potent.se

nihU

est

&

tota'ejus%'iU ^

Sanctitatem vestram

minime

~:;t:^;:;=a"tamen.
LnctitBtem taceamus.

verius testimonium

sus

sanct.tat.s

ne

unum

rec.tainus

t^ti^n dum
:

venantium

frag-raDtissimo, longe velutique Christi odore Clamat tota SaxoDia. hunc lateque repleretur. fuisse, v.ta austeDeo et hominibusdilectum scientia prfficlarum. maturum. rura moribus exemplar praeimototius christiaDae religionis : nos vidiraus, hoc testamur Idem

apud nos

omne quod jam c.v ns, ut vetus propheta. ad punctum pr^d.x.t accidit, tati et nobis longum esset et ouod in scriptis redigere esse test.mo^ sanctitatls non modicum
,

esset,

pluribus pra^cedent.bus

an-

nium putamus. de quo

Vratislav.ens.s plebs

fulffidum. viarura disnam post plurima periculosaque quos propter Bohemorum insidias

spei anchoram hodie gaudet, et si

tamquam
:

crimina

ad sanctE

RomantE
salvo

ecclesiae

unionem conatus
,

est reducere.

sibi. ut fertur

negato
,

memoriae hommem conductu perdamDatse RockeDSHUo, multis heu erroriJoaDDem de sectatores a fide bus ferraeutatura. ejusque seraen in vacuum cucurrijset ne devios Thuringiam per verbi Dei non sine fructu aliaque vicina sparsit Misuam, Saxoniam Dostrum divertit oploca. Tandem etiam ad
! , , , ,

stabilivit. n prophetiam testantur (6) Quem hisverbisejus miracula ipsius merita, non soefam S. V. ob insignia humanis exutum, mainvita, sedjam ab

Olomueenses porro

lum

InTs miraclis
dare

et

prodigiis plurim.s

.n locus

sufficimus recommenflarescere scientes, con quum aperta miracula. apudnos

Extant ut pra^m^t alLando moraretur, per ipsum, elarissimistestimon..s, s. opportur acta.

pectoris pidum, nobisque ex piissimo doctrinam salutarem euangelicaB canolargiter conatu, zelo feret apostolicae veritatis miro

sui ar-

vido,

diamodestaque eloquentia prudeDtia sexus coserere non piguit Dam utriusque etiam de piosissiraura gregera louge lateque, coDflueutem divina remotis raundi terminis evocaillustratus gratia, a coutemptu raundi
: ,

apud S. V. liquide patebunt. s^mUes epno. ^uehisce subnectend^ veniunt Ossahatzenszs(S), Lcivitatum Misnensis (7), Turgaviensis (10 WitlemherHavnensis (9), "''^ hr^,Jmensis (12), Ezeellusten- F (11), (jrymmensis \'-'-l' nensis n\\ hm (14), Hallensts (15), sis (13), Magdeburgensis

qu^

A^

tunum

fuerit,

Lewenburgensis
burgensis bergensis
(18),
(20).

(16),

Ams(e<ensu
(21),

(1

0, Co-

Nurembergensis
Ratisbonensis
(23).

(19),

Ham-

J^^9f^*nn,o

vit, et

mas

ad amorem coelestium, regulas et norquibus id conarentur expositioues plur.mos .nsuper pluriraos insuper pervigili cura provocavit
, ,
, ; :

(22),

Cracoviensis
(25), et

Cosensis (21),

Uscowensis

Gobilini

(26).

Ji-^^

levitates

et

muUercularum
,

curiositates,
,

va-

nosque oruatus

moac alias turpitudines rumque anfractus apud nos penitus enervavit. Insuper et nota dig-num eg-it, quod usurarura quam etiam christianorum tam judaeorum
,

istx epistolx, circafi^tprincipium sequentis scrimanus non deveneVt^ ad Pii II Pontificis causas supra num. runi neglect^ delationis mora tn pro425 attulimus. Quamvis autem canonizationis tnjecla viae-

439 ferum omnes

-^-

movenda causa non cessabant tamen retur

,

aliqui ferven-

vorago, contractusque divinis non consentapenitus apud nos in exilium nei leg-ibus suut relati. Nara perfida hac judseorum geute. dum legibus hujusmodi divinis subdi noUet.
,

tiores

eamdem

urgere. Sic

quum anno U72

,

penitus

radicitusque

nobis avuisa

dicta

qutpTurcx denuo Hungarise imminerent, nemxne reiempore pe qui autumnali Hungarise ortsistente, magnam pariem mater vexaverani (27), Elisabeth
entalis
,

,.

DIE YIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

^^^

A Maihix
:

epistolam ad Sixtum clemenBeatissime Pater et Domine noster (1) pedam oscula beatorum. lissime, post S. V. Non latet Sanctitatem vestram notitiamfr pradicaJoannis Capistrani, quoudam eximii
. ,

Corvini, Hungariwregis, sequenfem IV Ponti/icem direxit

multitudo per hoc vel, vocante Deo. convertatur, vel

/"^"g

ruborem incurret, et sacrae christianae fidei honorem veritati prsestabit. Insuper nobis et regno Hunga-

saUem

in suis erroribus

riffi

in

hoc opere canonizationis rem valde

uti-

toris, laudabili

et celebri

memona dignam
prffico

ha-

beri.

llic

euim

vir vivens. in toto

orbe chri.
,

lem S. V. eflEiciet, et gratissimum munus eadem Sanctitas benigne conferet, quam rem per S. V. impleri et pertici
indubie confidimus et speramus. Non deerunt autem. beatissime pater, exhocregno etiam
adjutoria, quge ad

apostolicae largitionis

stiano

celeberrimus,

ut

euangeUcus

varias

mundi

partes

tam christianorum,

quam

scliiBmaticorum et hffireticorumeuangelizando ad sinverbum Dei pertransiit, et a fide alienos reduxit sersuis

ceram tidem quamplurimos monibus signis etiam nonnullis

:

claruit

adhuc

hujusmodi opus necessario AUissimus conservet S. V. diu felirequiruntur. citerque pro regimine Ecclesiae suse sacrosanmensis Auguctae. Datum Veteri Budae, vm die
sti,

inimicos, Turvivens et adversus crucis Christi

anno Domini 1473.

cos sffivissimos
lica

cum

scens, populi turmas ad

populo vulgari proficiviriliter pro fide catho-

pugnandum

assiduis exhortationvbus ani-

vaUdis mavit, ut intrepide et audenter coutra opponerent, ita simum Turcorum exercitum se depositis armis ut quidam de ipsis christianis, seu gladus manise munientibus. soUs ensibus

XXXIX. Retardatus per longum tempus S. Joannis Capistrani cultus

tandem a Leone

et

Gregorio

XV permittitur.
frocrauinati

Turcorum bus arreptis. fortissimas exercitus penetrarent et caedem maximam acies intrepidi
in exercitu

Supra num
nullum

425 hujus Commentarii ratio-

paganorum confligendo
:

efficerent,

Christo nonec se timebant morti tradere pro exhortationem viri prsfati ubi parta mine ad fugata grandisgloriosa victoria, et inimicorum fuit ex sima multitudine, lucrum reportatum minimum quibus ipse spoUis paganorum non victoriosa Joaunes, infirmitate correptus. fr.
:

nem dedimus, cur tot epistoU. canonizapetentes, tionem S. Capistrani instantissime

sint sortitas e/fectum.

^J^

Amandus Her-

ne mann, Sancti biographus, quasi veritus,

aliquid detriin canonizando beato viro mora S.Bomenti ejus famse afferret, yyionstrat (2). annis a sua morte naventuram ducentis et octo canonizatum, utpote quum doctor

simul
EUiaUtU, M-

et gloriosa

raorte

debitum

solvit

huma-

primo fuisse
iste fuerit

tamen 440 Hic etsi ex hoc mundo migravit, raortem, cre(/ur3i>m- Quasi vivens adhuc, etiam post (r. populorum turmis bris miracuUs coruscans , prsdicat per impensa eis beneficia assidue et ad catalogum Sandujus canonizationem universa ctorum per V. S. adscriptionem numerositas , non solum rcgni christianorum regnorum Hungariae verum etiam aUorum
,

nitatis.

miffi Parisiensis doctor,

sede

ampUssimffi ReUgionis caput, acadeS. R. E. cardinaUs, de optime Apostolica in conciUo Lugdunensi

meritus, adeo ab
fessores,

omnium

excidit

meraoria,

adeoobscurejacuit, ut neque

sui instituti pro-

neque consodales. raagistri ParisienCardiuales, neque demum ses, neque coUegffi Maximi. et praesertim iUe vere maxiPontifices summum mns, Gregorius X, aBonaventura ad

christianorum

popuU

affectu

permaximo

de-

siderant. Sed et nos

cum

fiUo nostro, lUustri

(,

pertici, maximo rege Mathia. idipsum a S. V. Quapropter eidem S. V. desiderio optamus. quatenus humilUmis precibus suppUcamus V. Romanae Ecclesis dignetur b. more sanctiE isaUquibus cathoUcis prselatis Ecclesiarum committere tius desideratse rei inchoationem reperta ventate qui, examinatione facta et de his, quae S V. valeant plenius iuformare necessano read canonizationem hujusmodi
, ; ,

et per celsitudinis fastigium designatus tantam gloin vicissim reciproco affectu iUe vita decessit, riam excrevit, sub quo ex hac se accinxennt, ejus procurandae canouizationi mira. aliunde virtutum meritis et

quem

quem tamen

poteraDt coelesti- j culorum siguis facile judicare Quam sanctitatis famam, bus conregnare. coruscantem, statim a morte S. Bonaventur3> co.wiis in Brevi luculenter expHcat auctor Lugdunensi Nota eorum qu^ in Concilio mense ait. anno (1274) et Eodem,
,

acta sunt
nali

(3)

et approbatis, quiruntur. Quibus rite repertis omni instantius S. V. cum adhuc

xv ejusdera. hora raatuti(JulioJ die dominico. meraorise fr. Bonaventura, Alobiit clar banensis episcopus. qui
fuit

rogamus

homo

erainent.s

prorsus cordis affectu. quem gens christiana

ut praefatum virum proclamat esse beatum

scientiiB et eloquentiae,

V. celebri adscnpt.one et sanctum. etiam S. eumdem in toto orbe in catalogo Sanctorum dignetur. tamquam vere christiano divulgare
re

prfficipuus.

quidem sanctitate vita,comraiseratione*acmonbu9

vir
affabilis,

.-

exceUentissimisdecoratus, henignus.

venerandum. In qua Sanctum ab omnibus clementiss.me beatissime pater, domine

ffrandis

revera honor Dei erit

venerabUur

Deus in Sancto suo, si enim et coletur ipse omnibus cultu devocanonizatus fuerit , ab fadei cathopopulus tissirao, etchristianus hoc plurimum firmabUur Snceritate per nihilominus gens sch sm^; et stabiUetur ; et corpus beat. vin quo um inibi. ubi

virtutibus plenus. Deo et hopius et misericors, doqui sepultus est ipso die minibus dilectus. Lugduni, cujus minico in loco FF. Miuorura Dorainus Papa cura oranibus exsequiis interfuit conciUo et tota cnna. Sanpr^latis. qui erant in Capistrani nocere non debet ctitati igitur S qu.v mdlam labem glo-

tardiorcanonizatio,
442

ri^S Bonaventurximpegit.
'

afC^terum retardatioms varn Hermann pneciferunt causas. Amandus rerum lmowo. --...
.

vartas

Csp|r.m s^ camitr.m
^
,...

co

um

lcet ^^m^ulatum
.

maxima

et

circumquaque
Citpislr.

puam
PB

r.^ .i^r^^i,.^ ^ar^tini. ad canonxzacanontzahabet defectus pecumas,

,

(I) Wailil.

-, viv nsc 72.-12) Ann. tom. XIV, pB- '* v*;

iriumph.

nU

(5) ^

Lbbe,

to.u. XI, pt^rt.

Conc. col.960.

tionem

, .

ftOCTOtt
J.

V.

II.

,.. necessari.: 00 n um^^^^ ''^-'^^^lttan umat n non

eanonizat,on. e.pensa^ collccteet p
^^^^

f. 4 ptstra.no CAfi^ DB S. JOANNE DE ,u. con^nuo mojur^ ferH ut dt

confessobe.

^"

;au,r,

quum

CapSi^b

indultum 1513 ,i,im sumps.y Joanuis xx. Octobris festum B. ac terntono .ps.us (Wtrano ia dicecesi on.nibus celebrari posset Sac

.ji.trahenda

Tnf O uurr
Bar.i.t<B (xx.
'
i

oTcii-uis

S.

Francisci n.iniet.

Ju-rNs:isB!zrB.L.^^^ ^^""tm am d^^nes tam frafes quam B rann ^""^'^r.n? quoad '"'^""" -pccuma^n, T rt"r:^usdem commun. Om':::;Vl7uoc^^^^^^^^ ^on,al^^ de ^^ Commun.
t

Ienera.i.s.ei<i^san.ita.p^^^
Ordinis.

'^^J^

levasse inler alia

da^

to ab

illustrissimo

quondam Laurent.o de
reU-

dum

ub

^.^^ ritu

^_^^^.^. duplici

Coufesso-

VyiacK, duce Vvlck ui

canonizat.ouem Bosnia,, ad ._:. T.,ic Hp namstrano;

rurnon

pontiiicum,
in

in

pr^d.cta d.e rec.tan-

dum- quoad Missam

Srs^umq-.e

vero, et.am ad sjeculares ecclesiis FF S. rranc.sc. ce-

vero Sanct,s. posse. ?ebrantium extendi S. Congregrat.on.s ,nnos mus. audita per

Hem

sr.:/,,

,..' "-;'"""
loco, eiar

eleemosjna; mille scutos Bomanos, ^Oncepsaccesju^ fuisse, ad ^uos canomzat.o pe, ftc> an lli^pecuni^; quibus numm. 9 et seqqdempoluit. Jam supra /uerunt ob,ect.ones et refutat^

^m

suprad.ctum einatione, decretum Quum plenitndine comprobav,t auctoritatis cbnst,ano quotidie in populo enim beati viri veneratio . virtutum ipsius augescat cultus et sequitur v,rtutes qus ipsas par etiam est. ut veneratio propagetur. Iranrforia pariter ac

apostol,cai-

Monte. ciscus Maria Card a

Locus t

s,g,U,. Jo.
,

e^olL

secret. Bapt. Kinuccinus istud, datum LhDecretum

r,--ioo xviJulnim.

e..,....w-

oppositcv. rnu<i3> Capistrani

laniem

Uo

X.

'Z^QuLv,s
nssimorum,

ZTcLak canonizalioms devotorum p.astuiei testes habemus mlgo ab nardi Tarlati

.

confuinsimulationes. alibi jam Capi.stran, relar-

autem .irorum c^terumgj-

sufHUerissubannulopiscatorisconfirma.,tj:'^^^^^^^^^ Gregor,us Papa ^,^ Greqorius sub his verbis (4) Domin, noXV ad perpetuam rei memoriam.
:

Irint tandem vicerunt vtro deferend,. %a e initium cultus, beato Cu,us natali, Capistrano %olu.n est in loco Berlitleras

lrdiTaHati.vutgo^^opp,oo^^^^^
Bibiena. Florentin^

Cardmalis oppido arngnns

dram

suos ffiterua; glostri'jesuChristi, qui servos coelis, vices, quamquam donat in riffi priBmio terris, ex injuncto nobis immeriti, gerentes in proourare officii debito desuper pastoralis eorumdem servorum Chr,st, detenemur, ut t^ne et ^^^,^^^^.^ .^ ^.^^ ^^^.^ promoveatur.
Sanctis suis. Dominus .^ g^^,., ^^i^. laudetur ^^^.^^^ in
fidelium

cognommatt

Quamobrem
vero

tenoris Bibiena, sequentis

9. Mariffi

divina misentione universis et singulis praeCardinalis de Bibiena, hdemque inspecturis attestamur sentes litteras nostrum LeoDominum facimus, sanctissiraum supenon anuo, X, Pontiticcm maximum, nem
in

Bernardus (2) in porticu diaconus

:

quorumlibet,

praesertim

sub

Altissimo famulaut.um Lavis religionisjugo hnjusmodi qu!E peculiarem servorum votis

supplicante id Tr. Chnprsesentes ipsi essemus, Observantia Porolivieusi, Ordiuis de stophoro Caut in dicBcesi territorioque

die's.

Silvestri

indulsisse,

quura quidem

vicario generali, festum B. Joannis de pistrani celebrari possit

annuimus. prout cultum respiciunt, libenter Domino salubriter expedire. conspicimus in dilectorum filiorum m,n.stri Sane pro parte Keformatorum Ordin.s generalis et fratrum nuper expositum fu,t, quod i Fraucisci nobis X, pra.,decessore aUasafel.recor. Leone Papa ut d.e indultum fuit anno Mnxv
in
dioecesi
et

qua poCapistrauo, attenta maximadcvotione, ita Beatum afflciuntur puli erga prcefatum
;

nostro B. Joannis de Cap,strano xx,.i Octobris festum territorio ipsius Cap,strani

in

quidera, utilliusipsius

festi

celebritati irapu-

tari objicique nihil possit.

Quod quidem festum

Octobris tara a celebrari debcat ad diem xxni saeculariipsis, quam a clericis etiam fratribus
territorioque bus, aliisque. qui volent, in dioecesi teraporibus; Capistrani et hoc futuris perpetuis

posset. Quum ab omnibus celebrari prpetitio subjungebat, fratres sicut eadem beatum Joanquem erga ipsum dicti pro eo, augendevotionis alTectu, ac ad

autem,

nem dam

gerunt,

contradictores

quoscumque sub excoramunicapcena poena corapescendo. In

pr^decessoris hujusmodi concessionem Leonis extendi summopere des.deper nos ut infra votis hnjusmodi. nos eorumdem fratrum
rent^*'" '

Christi fidelium erga

iUum

devot,one,n, V

tiouis lata; sententiae

quorumfidempraesentesmanupropriasubscnapprobatione ptasfieri et nostri sigiUijussimus .__: i-\* o-.. in palatio ;innfttnli{>n. Romae ;n Tioioiln apostolico, die
muniri.

^"*" annuere

^^^ Uomino possumus

illosque

benigne
et

specialibus

favoribus

Datum

IV Octobris 1515, pontificatus S.

D. N. Leonis

J*_,_,^^, ^t pnmm -''^""lares ^:..;;o.;;:r .eteorumsing.lar. excommumcationis, sus a quibusvis

,

tt

j>i)t

/lunr

divina provideniia Papae X anno iii. 444 Cultum beati viri auxit dein

Gregorius

5. I<('uum

Congrfgolio

otim XV, qui concessionem, Capistranensibus Francisci factam.aduniversumOrdinemS.Francisci factam, ad universum Ordinem S.

personas aliisque ecclesias icis pensionis et mterdicti, vel ab et pcenis, a jure sententiis, censuris causa latis , si homine quavis occasione vel

utriusqnesexusextendU: tmprtmts qutdem perdecretum S. Congregatioms muum.approbatum a Gregorio XV.uttestatur Cardtnalis Franciscus Marta a Monte h,sverbts anno (3)-. Quum a fel. record. Leone Papa X
_

.1*1

.'.....^.'aa\*o miirij>i-v>

Quibus quomodolibet , eftectum P

innodatffi

exsistunt

aa

^^^^-^
^""
^^

dumtaxat

consequen-

^^^^i,,^,,^ ^t absolutas

^*^^^

supplicationibns,

eorum no-

^/^^ ^"^e o
.ncUna^.
^-

,uper'hoc humiliter porrectis , P ^^^^^^^ ,,,,m

posi^^^.^ ^.^.^^^ ^^^^.^ ^^^^^^^_

1514 (imo anno 1515, codices ferani annum III pontificatus, qut
(l\Capi*lr. iriump\i.p8g.7B0.-t2) Wsdd. Ann. lom. XU, *il. Ut.pog. 179. (*) Wadd. Ann. p,g. 4(7. _ ^3)

quandoqmdem omnes

Card B^E. ^

lorum, a huiu
lom. XII,
]8g.

417.

BwW.

sons

DIK VIGESIMA TERTI.V OCTOBIUS.

soris huju^raodi de
coDsilio.

411
kVCTOBI
J.

mandato nostro visa fuit, concessionem eamdem ad omnes tam

totius Ordinis S. Fran-

V. H.

fratres
cisci,

quam moniales

quoad Officium de Communi Coufessoris

:

XL.

Jul. Caesar

Fagnanus, adJoannis Capi-

non pontificis in prffidicta die recitandura quoad Missara vero etitjm ad sieculures quoscumque, in ecclesiis fratrura Ordinis S. Trantenore cisci celebrantes, npostolica auctoritate,

vocatus consistorialis, pro canonizatione B.

strani

coram Alexandro Pp.

ampliaprBBsentium, perpetuo extendimus et Non obstantibus constitutionibus et ordimus.

nationibus
apostoliois,

VII orationem habet.

cseterisque

rontrariis

quibuscumque. Datum Rc.msp, apud S. Mariam Majorem, .sub annulo piscatoris, diexSepterabris 16^2, pontificatus nostri anno ii. Scipio
Card.
permitittw

Quem adioium Ordinem S. Francisci

tenderat Gregorius

extan-

Comm AUxividro Pp.

('//

XV,

S. Josinuis Capiiit

Ju/.

strani cultus novos stimulos addidit,

titr

CFngnanul

S. Susannffi.

446

Bx

hisce decretis
est,

manifesium

Gregorii formalem beatificationem in

Leonis

et

dem ejus canonizatio procuraretur. Joannes

latine Bapt. Barberius in Vita Sancti, orationem habitam in conscripta, refert consistorio publico, quando galero rubro Alexander Pp. VII decoraoit Paschalem de

causa S. Joannis Capistrani non intervenisse insised ejus cultum fuisse, ut vulgodicitur exceptum, quamilibus processibus, casum lib. n De tenus, ut ait Prosper Lambertini et canoniz. cap,xvu, servorum Deibeatificat. num. 1, pro Sancto nostro haberentur diplomata pontificia, permittentia, ut supra vidiB mus.ejus cultum. Atqui hinc nata est nova
:

Aragona, Cardinalem creatum die v Aprilis 1660(3). Orationem pronuntiavit Julius Caesar Fagnanus, consistorialis autseadvocatus, eamque hic ex Barberio exhibemus i4) Sua;

difficultas.

quam,

ut dicit laudatus

tini lib.

i,

cap. xxxii,

num.

3,

LamberProsper Botti-

rum virtutum luce conspicuus, spectatissirais illustrium meritorum tituli.s venit corara Sjinctitate

Tua, beatissirae Pater, venit

fortis.si-

nius, archiepiscopus Myrensis et fideipromoSancti tor proposuit in causa canonizationis in causa, quai per viam nostri ; nempe tuto

mus Christi athleta, Seraphici Ordinis decus, haereticorum doraitor, infidelium terror, chriCapistianffi reip. propugnator B. Joannes de
strano
;

casus excepti processerat, non posse deveniri ad canonizationem, quum scilicet duorum tantum miraculorum tertii generis approbain tioaccessisset. Ast S. Rituum Congregatio

venit non tam natalium

splendore,

quara rerura gestarum

gloria, et totius
;

vit

cursu sanctissime actje adrairabilis

venit et

cum maxime

causa S. Joannis de Capistrano censuit, decreto in edito die xm Junii 1679 sufficere, etiam miracula,quia ex sententia casu excepto, duo doctorum,innixa canoni 52 de testib. et attest.
facit, 20; binarius numerus pluralitatem quum citatus canon agat de inquirenadeoque
(ii,

inclyta proviuciarum Germanije bellicffitempestatis procellas aspicit, liunc ip-

surainse olimtuenda, atque hostibus propulresandis strenuissimum bellatorera inermpra

fortasse cordatur et memorat ; venit nec alieno masimoEccleRise catholicffi duce tempore, ut a miles invictissimus coronetur. caput 449 Oppidum est in veteri Samnio ad quod, fluminis, Capistranura appellant, Aterni uuus satis ut alia desint, quffi minime desunt, nobilitat Capistranns, qui nec
illustrat
et

expQnit.S. Cl-

do in vitam et miracula, duo miracula sufficiunt ad confirmandam sanctitatem alicujus honoservi Dei, adeoque ad deferendos eidem
res canonizationis.
At/mtii'1
riiiJi

pistranum.
oriu nobiltm^

CoUrcian-l'-

Porro ex illis decretis cultus 3 oHTinis nostri majora incrementa cccpit Ejus sodales hyranum, ait Waddingus (i), breviusculum
44.7
.

ignorari

nomen

patitur,
late

et

mansurum fama
et in

decus

in

longinquas

oras,

omnem
siqui-

posteritatis

meraoriam extendit. In eo

cui, teste ejus honore frequenter decantabant, Barberio (2), collecta seu oratio subnecteba-

nobilibus, dem oppido, parentibus in primis sed bonis luculenter instruotis, et fortunffi

tur
Z

utrumque damus

pietate

maxime concordiaque

conspic.iis,

auno
j

O Christi

miles inclyte, Joannes voce et opere Diebus his novissimis

Clarus apparuisti.

vits lucem sortitus christianffi salutis 1385 daturus nesciam ocorbi est Joannes, lucem Capistranensi matre, patre Germano, casus Andegavensium ducis in Ua;

qui in comitatu

Tu cruce Turcas fugas, Tu cruce morbossanas, Tu cruce cunctosjuvas Dux quibus fuisti.
Implora nobis veniara
Acfidei constantiam,
Christi legis custodiam

liam

cum

venisset.

Capistrani

sedem ac do-

ducta micilium coUocaverat, uxore indidem susceptis. Sed vix ille ingredi per liberisque
ffitatem,

vix'prima verborum tentamenta coet ad nari poterat, cum altffi heroicffique, indolis illustria emicnere properaotis

magna

prodigia

Quem
t
i^

vere dilexisti.

Ora pro nobis beate Joannes a Capistrano,

Christi. Ut digni efficiamur promissionibus qui Ecclesiam tuam beati JoanOremus, Deus,

doctrina rairabiliter nis H Capistrano meritis et tyrannisin sublimastiet per eum de perfidis tuos triumphare virtute sanctissimi Jesu fideles ut de inimicis nostns prffista quffisumus,
fecisti,

quibus informari artibus puehumanitatera solet, diligrenter rilis ffitas ad Italicas ante annos mature sapiens. excultus, eraporium diciplinarum Athenas, ad optimarum Etruscorura acauobilissimum, ad augustam ubi quffi statim et venit demiam, Perusiam qualis quantastudendivigilandique sedulitas,
;

ita

in eius intercessione prffivalentes mereamur in coelis. miari cum ipso

terris, prffi-

Pereumdem
Ul.

et quam laborandi conficiendique negotii, invictaconperpetuo ferme decennio, semper assiduus. instantia ? Diu noctuque accubuus, quantam brevi utriusdefessua, contumax ad omnis encyclopedia gloriam,
illa

Dominum.
(1)

que

juris.
lil.

et

Ann. lom. XII, pog. *20

(2)

ViU

g. 23^
col.

(4)Vit.

Part.

II.

pg. I*-

3) Cfr.
^

O.c.

Vit.

nom.

Ponii.

elUrdd. tom. IV.

7*.

55

primis

Ociobris

Tomus X.

^ /.APiciTUANO CAPISTBAWU DBS. JOANNE BE

*^^
V H.
.

CONFESSORE.
aut ^^, ^ovisse de facie,
facile

>...=

PVPctus

csl'^ et

apudomnes.q
de fama
et

promeruerat,
et

pHmisubique P'f P'^Srm

J.

;.ta simul,

q-d/-;;C
'bctu

t primumest. ,Li,as. ser-

"^-^lXr^b.ervabatur - omma omn ^^^^.^

^^^^^
^

cole-

^^^

^^^^.^_^.

monum

a comilas, quantu

oecess.tudmia et a

^i,^;

uiug ^t imiest.

"^'tl 45USed

Pe" 1^^""^'^'';.

-t

abseonait. hu-

mani^^^^^^^^^

p,gcrutabilesviaetuffi, tua?

-f^.^^nti tator adbtr m

Joannea acriter -a^.^stro^^^^^^^^^^ ut pro soc.o et ^^^^ ^^^^_

adCere perpetL visus

r
l

Tl[
!

ut

fit

p^ltifseditio,
tumultus

nescioquiBPerusiffi nxa, 'sive inter uobilitatem

fuerit.

sive

ISIZ
et

\leCm

Pacnndis

an.m.s

eloquentia,

cusubditur reus. arctam inv.d.am. pro pro gratia ioii u conilcitur, ^ed contumelmm beneti^MO.u.tinerecoactus serenitas. de tcmpe. ^'0.0 turbido quanta ergastu.o Ite Qua^ta tranquiUitas ? Nactus

re-ciliand. grati.

pra.cel. et authoritate Joannes dum s u-

det^iUprope

Tpmaue concedere. .^4;.: ineogucu''*sane prod.gio. Sltaetcoelo teste, iUustn sancftas est com- tim utriusque spetante populo, Capistrano nlm quod Seuensi. idem p'robata .uper utnusqne vertipllam est contigisse. ut de in foro concionarentur c^m. dum Aquil* per meridiem stella v.sa s. aud bus Virginis, sole, prope radios ipso meridmno e aculari Sed frustra pro egregns
;

dixcrim, clariores.

tot heroios conEomanam Ecclesiam meritis. sanctiss.mum Eugespicuumvirtutibus virum

ucem

in e.ptivitate

nvinculis annulos. n coronamenta, et torques

triumpbum, senatonos imperialia in comped.bus

;

n^us

Pontifex voluit Aquilanis. iUe episcopum dare ; siquidera

et

Reatmis

memor, quod

nusquam apparuit

nuam inter apparitores humanffi divinaemelms didicit. vel religiosius cum procul a libns, quam Que sapienliffi Utavit,
adoctoribus procul in obscuro susvinctusquedelituit.

illustnor, nulhbi ^el

famiUari dicto consueinresimili usurpare Bernardinum compevisse pr.BCeptorem suum respondit, cui Dominus totum,
rerat.

carccrum clau-

mirabiliter

corporean.moque 451 Abiit. excussis vinculi., Uei, veram libertatem iturus fihorum liber in

noUe se mundura ad dissemmanqua latissimepatet. suum attribuerat. un.us redum Euanselium angustis terminis coercen, gionis. aut popuU Atticus, aut EomautSocrate melior. nou iUe
nus, sed

mundanus

civis,

aut verius coelest.s

compos, et sibi redsublimis etalacer sui jam sed nou eo consiho quod ditus putriam revisit, desidem, otiumpleriuue faciunt, ut secessum ut segniter, et jucunde que moUe captaret. domesticis procuuni viveret sibi, ut rebus sed amplificaudisque curam intenderet, randis, ipsique et affinibu., ut vale ultimum cognaUs, et quicquid erat palriai, ct muudo diceret, adeo foenoris subita Iiciet penatum, et

oras et fama nomidiceretur. Ita dissitas late omvirlutis implev.t. .ta .n ni^ et admiratione exivit.uberr.ma ubique terram fructua ejus

nem

facta

annona divini

verbi,

muUisque adeo pro

ve ut. legationibus, ao militaribus re cathoUca functus, felieiter expedition.bus egregie. et

victornobiUs triumphavit. 454 Nam ut illa sileamus.

in

hiEretieos

fratricellos,

cum delegaiu esi cum ad PhUippum

sch.sma est
.n^
=^
J^<i>;^

, F..ropa

j.^,|pi,,

agrorum,
in

tatione divenditum,

coUecto pretio, elargiretur

omnibus pauperes seque terrenis negotiis totum manciparet. Inde exsolutum, coBlitibus Perusiam ille quidem continenter, ad notam,
palestram, sed quali et dilectiim sapientiae suae

Burgundi duoem ad toUendura qnarto general.s missus. cum ab Eugenio

quisitor. et vicarius

generaUs "

Lunciatus,

longe plurim.s saltem

r

Uqmd
ngen

facieetquantum mutatus ad iUo nosus et lacer, crine impexus,

Ve>te pan-

et sordidus,

cultu hurailis, incessu verecundus, factusque

compendium per. ad breve narrationis fero., elatusquc dum st. Minabatur ingenio e.pugnato Bizant.o .rape.-.. successu rerum. quidquid erat chnst.am ^ capite, Mahumetes,
profligatum absumpnominis victore exercitu Ungaria. lUiric.sque pertum iri. vastataque animo devoraverat n.hil domitis. quos jam in Italia, adeoque neque in Uermania, neque

undique ab imitationem stultitiae, asello inci^ dens, galericulo papiraceo caput intectus om-

nium
Talis

in se oculos admirationemque couvertit. uimirum hubilus decebat eum, qui vete-

rem Uomiuem exuenit cum actibus suis, et pevegrinus a coetu mortalium hospitari quffivebat
iu superis.
Ordini Seraphieo fionifn
dediite:

pietati et reUg.oni E,.ropatota nihil reUquum universa miserrimae .nundatiofore quominus fuissent mersa pelago obruta mergerentur.et

nis

4oi Et quidem hospitari subito coBpit, cum in religiotam D. Francisci familiam est cooptatus, ut nou humauam, sed angelicam plane vitam
agere in eo sc/bietatis consortio videreiur, sui contemptor egregius, abjectissima qufeque miosperrimo uisteria studiosissime consectans,
cultu, tenui^^simo victu,
cilieiis, jejuniis,

hauddub.e.

levissimo somuo, cui

nunc.us lUe .g.tur Joannes. postoUcus aecurrisset B. sacrffi inOermaniara,ass,.mpto in societatem a Picente. comm.ssan..s expeditionis Jacobo delegatur, qu. ad Paduni llomano hierarcha portitor.s daretur aa cura venisset, nec copia speciosi pedes essent cuannisi ut

Angelus

pacis. et

tri.jiciendum

quam

<

vigiUis, verberibus

macerare

corpus, atterere vires, deservire infirmis, assi-

Dens osgelizautium bona, priEClaro miraculo pallio.amnem cum,expanso super undas

tendit,

dere
ferre,

langueutibus,

solatia

afflictis

opemque

cum comitibus

incendi affectibus, diffluere lacrimis, precationibus pariter studiisque vacare, et tota

mente abalienatis seusibus

in

Deum
et

abripi,

maxima et unica voUiptas quam ille benevoleutiam sui

erat.

Sed quamvenerationem

advetransire fecit incolumes ; salutariet benefaco nienti in Austriam.tamquam obviain .n 8U0 numini. videre erat provolai.tes populos, gratulationem.et venerationem etfusos dynastis saceret cum popuUs dynastas, cum
dotes.

45& Aderat

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

H 455 aderatque omnis qui loquebatur in homine, tantoque cum ordinis multitudo innumera abjuratis pravaemolumento auimarum,ut Eccles>ae corpus rum opinionumerrorlbus, ad quotidie red.rent Hmc catervatim et ccrtatim dication novo amplissim^ illffi regiones P^f ad euan^ebi lumine illustrat^
,

413
simile
sit,

Aderat

concionanti

apiritus Dotnini.

que

sufficiat.

ut prodigii
potuisse

et facere.
J

AOCTOVI

H.

et .scribere

unum

tam multa.Etsane

GertnaniaPolonia-

cum

Capistrano tot longiuquas obitas peregrinationes , tot itinerum difflcultates

in

B.

exantlatas, tantum vigiliarnm in

supernarum
,

et sanctitatis

lucem patuerej hinc Poloumm venit ib.que bus literis expetente, in ille Iioincredibili

Casimiro ^^^^"PP'^:

frugem docendo, H>inum millia ad saniorem cum ad tants sanct agendoquc revocavit voc.s. solo vi moni^ famam non exspectata
,

cum plausuesceptus. quot

rerum meditatione consumptum audiamns, maceralumque ac prope enectum per inedias, corpusculum cilicia et verberum lanienas tantum temporis indultum concionibus, aniasserendis coelo, misque subigendis orco demum subseciva horarum .spacia quffi illa
,

possumus
plendisque

intelligere

lucubrandis
relicta?
varia,

libris,

im-

paginis

esse

quam non

pauca,

quam

tamen quam omni

et

aspectu

voluntam multi ad pcBuitentiam

,

referta sapientia

divini ingenii

monumenta
^,

resipisce. et sua sponte tariam accurrerent debeat. si fundare non renf^ Ut mirura esse Ordinis tot templa. suique illis provinciis in equisi nobiles Polonos totcQBuobia potuerit. qui militiam secum abducere,
tes
in

sacram

omnium imperabat
erat.
e( onttiium

animis

et

in

omnmm
-

circumferuntur? contractibus, 458 De censuris, de usuris, et injungendis, de poenis de casibus, et de poenis de matriraonio, de reinferni et purgatorii illustranda conscientia, de distitutione, de V., de ecclesiastica, de Conceptione B.
,

miracufi*

^^^^^^

gnitate

contra Hussicupididate, de Passione Christi,

fnaxime

'

flunjffliia

pro(u(i^ie:

amoribus i, * ultimum imminebat 456 Sed j^m Ungariae cum exercitu cenpericulum, urgente valido millium arraatorum tum et quinquaginta accitu Jridenci Mahumete. Igitur Joannes delegationeCallisti Sumrai Pont.ficis imp et eodem cruce, redit. acceptaque ab

ta8,inRegulamfratrumMinorum.

epistolte, et

totalia.utsuo jurevir religiosissimus egregius noopere et sermone, et canouista hominem a Deo missum, minetur, et passim catholica autoritatis apet prfficipuae in re principibus intime carum, imperatopelleut;
ribus, regibus

potens

Viennam qua uteretur

promilitari vexillo, ingentia suis

maxime venerabilem, etejus

octuoginta mi ha concionibus cogit agmina ad impulsor, hortator, cruce siffnatorum, ubique ardore pugnam ciere antesignanus. ductor et suosque in hostem accendere
si

omnivita.

quffi

omnem
ut

superet fidem, auste-

ritatis et innocentiffi.

novum

Christi Apo-

Angelum, magnis quistolum novum ubique et certantibus animorum veris elogiis,

dems ed

non manu,

Josue oratioue, quasi alter

et si>,ntu

Capi-

afFectibus,

linguarum plausibus prosequautur.

ille.

comes Bistncensis, stranus. Joannes Corvinus impulsoribus adeoque adjuauctore Caesare. auspicibus Joanne et Jacobo. et tonbus
suscipit.

Neque vero
sive

sive

dum

in

terris

ageret,

postquam

est translatus in

superos ad

propulsandique belli curam tutandse UugariiE pugnae Obsidelur a Turcis Alba.

acriter

pugnantur, impressioues impetus, Corvini manu ntione.

cousiliis,

clarissimis miraculorum consortia beatorum, destitit, et si quo in prodigiis clarere unquam potentia post Apostolorum alio divini operis mirabilis Deus sem. sese ostendit. et

tempora
per in

^^^^^ ^J^Capistrani
sustentata
vi-

Sanctis

suis,

in

uno maxime

ohm

vocibus,

precationibus

res

ctoria

hostis, parta soluta obsidio, fugatus una Ungaria trepidatiom et in

dis-

et

crimini

et

universa; utmerito

resp. excidio exempta chri^tiana pro graet suppUcationes

Pontifex Ecclesis intiarum actione Callistus ad posteros diem annua r dixerit, Ptsolemnem mandavent. At marecolendum celebritate meritis cumulatiorem virtus

prffisens Capistrano, qui enituit, enitetqne ad spiritu vaticinatus est plurima, etnrophetico possun eaquepatravit,quffinonnisi divinitus numerura queat. et quorum quis inire fieri salutem. auditum surdi, nuot per iUura ffigri cffici recepennt. recenmuti loquelam. visum

sere

cum quod miraculorum

ii
,

est

max.mum.

vel octo nuraerentur

quos letho ereptos, E

turajam turaiam

ccelo

quam

annis,

et

ff triumphales

, ,

^"\ ""37';*;';
victorem
.

reduxitin vitam.

laureffi

Corvinus gloriffi ple.reposceuBui' * ^^r reposcebant in superos. -*^ mgenti w. post D Joannes rtim inETentl .* B. TrtannPS cum nus nec multo accitus ad palmam populorum luctu, velut o et sepfduo toto

obdormivit in Domino, ferrea urna qmn lemnibusdatise.equiis, in cond.tum corpus clavibus nue obsignata incorrupt.:m et mol e, TZi post multos annos projectum, non proDanubium ad hJreticis in repertum est. cul Vienna

dionH". .,tui snpersiiu adhuc. omnm superstiti Hhnr ^.. ,^,,. .^^,,,. ^^ 459 Quffi quidem venerat.onem ^^, ^,,,,,,, rj^^^^anis agenti Capistrano numai'!^'-"" et.n ei ,HI,a<r. et sanct.mon.ai ^^^^^^^ ^^ sanctimoniffi fa- ....Hbamr. Lllicere tantam potuere, COllIgClc . 7vT;,^lonc V PnntlfpX ut Nicolaus V. Pontife. ubique tantam. se regnante, testatus sit aliquando, 81, Capistranus, eum se non au-

*'-

ir

im

ril

mortem
d vini
s

obiret

biteturum

quin

statim aris templ.sque et

donatlm

nctorum

honor.bus adseriptumque Sed qu d catalogo promulgare,.

nrsestare Nicolaus

V non
et

potuit,

Leo \

dK landetn
tK)ri6w.
ptii.

(a-

itri-

vitte rat.onem, 457 Hanc tam laborios v.x e.ercit. intuentibus er aspera qn^que

et

rarte

reddidit,

decrevitque
ritu.

celebr.tates an-

Dei rebus uU.s ^redMe -deatir. ut homo Nam magnum creaimie v Tnaffnum ;;c;:;;;.t.

:rr.
:r ita
*

rrudentia

qua opera. qua tatem traducere.ut lUud forpr^sentibus prosis. nec

et de

Zljo' ^"- una solemni ,^,,y^^,

temporum'

ternsque ';;'X_%cipua Deaiorum, v ,^^^tfl reservata

j elS

eompiau^nte cc^. in classem retuW "- , gloria nos rorum tamen g,,ia nostrorum
.

pst. est,

beatissime
tanto

PaZ

uT

1!: *^*

omni benemereri
insa

poster.tate.

Znem

?"" '"Sto magis couiuncta S^umrdelolaloretotcurisunusidem.

Im

cum

praclara sint etiam

in Dorum rndrEcclesi proponas

sic

virtutum laude speet virum tanta Aibum referas, et vene.

tu

supremam manum

open

teque popular.s
.

putandum

Berna^dini memoria arcta iUa coniunctio

subeat

et

quando
fu^t

an.morum

D
J.

V. H.

:rhl.ts fuus aLaV sitaue Ponfficatus tui

ma

inter

,u.

.n

''

pr^cipuss beatissimi tLTminos ranctoruinnumerum.religionis ^ ac saluti omn. HrlTpulorumpietati

au.au

-^^1

ZZ

P'^-^ l). oara.u

VIII, er e.inentlss. ejusdera causa ^iji

,

ponentem, prP^

.fi

gacra Cong-regjt^^nj habita coram

^j^jgnj

obtestari fervidiss.m.s teque precibus socium et adjntorem et comitem et cipulum olim deb. o san-

Senensem. huoe ccBloadesseD.Bernarainnm ..e d.-

Sss D.no;troInnocentioPapaXI, supra embrisl678,dubio,an

die

stant.bus

De

narratis Sanctitas

Sua tuto poss.t deverre ad

,

solemnem
ruature

dicti Beati

uum B. Joannem hoc jam pr.ce lent m rtis titulo. tot insignibus meritis, carere diutius ^^''"''.^'^'^ZZL German.a,. et Palom*
plices Cesar. omue.sque

Loceres

Fr.nc.sca.ia atque iterum petunt, humiliter hoc a te ac tot dynastl, qui pedibus advolut. . oracu^ : sanctissimis tuis exspectant. Responsum Pontiticim vocis

fam.l.a

discussa Cardmales, Sacr.s eminentissimi dom.n. unanimi voto censueiidemRitibus pra=positi, Suam quandocunque s.bi runt, Sanctitatem ad solemnem ejusdem libuerit, tuto posse Capistrano canoni.at.onem Joannis a

omnes

canon.zationem, et re tam consuUores

quam

beati

iuxta

lum Sanc,issi.D.N.D.AlexandriVIIPont.MaK.
Sacrorum .ituum
Cougregatio aud.at, et

re-

Romanse EeclesiiE ritum et devenire dispo.itionem sacrorum canonum Sanctum cum Deo reg-naneumque definire Ecclesise proponere cotem atque universali Sanctissimus vero, lendum et venerandum.
sanctiE
,

ferat.

declarat B XLI. Innocentius XI \ijl. innoceuiiua ^v* au^ nfn prOCeUI po&&c ad CanOnitUtO nroredi DOSSe LapiStraZationem B. JoanniS miracula, a ni- et referuntur Congregatione pro

rei

gravitate ita
,

exposcente
decrevit

divinam explo-

rare voluntatem
fragiis.

E QuiDus peracu oau^v..o ^v.Quibus peractis Sanctitas Sua iterum ^ Myrensi promotore fiauditis archiepiscopo ^^_ etsecretario ipsius Sacrs Congregationis,
ucuum ^^^^^
modi
vit

precibus, et suf-

^^^^^^^ ejusdem oLii.3'"" -I

Sacraj Congr^gationis ,

confirmavit et approbavit, uUimum , et finale

sed etiam hujus-

decretum solemms

S.kituum

expediri canonizationis pra^dicti Beati

manda-

bata.
fiuioccntiui
,\/ dtcernit^

Diel3

canonizationis S. Joannisjle UEtenxm pi?Sano, effectum sortita sunt suwn. Januarii 16G3, idem Poniifex, decreto xvii virtules declaravit, heatum virum exercuisse gradu heroico. Cujus etmorales in

r\u^coram

Alexandro VII acta fuerant

Bernardinus CasaUus hsec exphcat 462 Enucleatius aliquantum Hermann, eaque tanto luhentius

JuDiil679. CffisarCard. Fachenettus. Sacr. Uit. Congreg. secr.

rfc/!fi>iin'6ui

ipiiK

canoni-

K^incausa

Amandus

zalioni Acti;

adducimus.quantomagisnosdoteatipsisActis lUa, inqutt canonizationis nos carere. Sancta (Capistrani), ubi anima in coeUs regnans
(1)

invocabatur, non desinebat miras

impetrare

theologales

quidem decreti

luculentissimum hahemus in decreto Innocentii XI, dato testimonium Pontife^tuto xiii Junii 16-9, quo decernit
verhis procedi posse ad canonizationem his Cauouii^ationis beali Aprutinn, seuSuImonen. FranJoanuis de Capistranu Ordiuis Minorum S.
;

suppUcibus gratias,
et

ita

quod fama lUius per

cresceret
:

ItaUam magis magisque

quibus de

bite examinatis remissoriales Pontifex edidit Utteras

prsescntatis.

Urbanus Viii

cisci

Regularii Observantiifi. Reassumpta causa canonizutionis beati Joannis a Capistrano OrMiuorum S. Francisci Regularis Obserdinis
vantiae,

etcompulde fama < soriales Suimonensi juxta iucuria Romana et civUate Rituum regulasetdecreta, a S. Congregatione
ad formandum processum
prffiscripta,

quoniam aUo modo

;

virtutes ipsius

mediante commissione

manu

fel. rec.

lunoceutii X,signata in Congregatioue Sacra Bituum habita die ii Maji 1660, in statu, et terminis.quibusreperiebatur, in vim decreto-

quura tunc quasi heroicae probari nequibant sscui.a a feUci de hoc mundo duo fluxissent qu.. transitu ad ECternam glonara
peractis et anno 1025 bus exacte et rigorose Congregatioue recognitis, finitis, atque a S. bua tamquam rectis et vaUdis, tunc Sanctitas tribunali sub titulo ne"-otium commisit sacro ubi a tribus senioribus audi-

Capistrani

rumsan. raem. Urbani VlUsuperventorum;

coi^stito

et

ex processibus auctoritate apostolica confectisde iUorum validitute. virtutibus theologalibus et

dicti
17

moraUbus
fel.

iu

Beaticorara
100;3.

rcc.

gradu heroico pra;Alexandro VII, die

Rot^ RomaniE; Pirovano et Manzanedo toribus, DD. Coccino, Acta fuerunt ventilata et omnia et siugula
discus.a, et relatione facta

Januarii
iu

401 E\ iisnue nluribus discussis miracuUs

jioiif a,]c.ino-

ntsaiiauciii

tum cam

vita.

tum

post obitum, prseter pubh-

cum approbat.one quam rairaculorum, tam in vita tam virtutum Urbanus quam post raortem, magnam percepit
satisfactionem,

ac celeberrimam

famam, duo

in pvoccs-

gaudio repletus

et jubilo; ast

A.Capistrani

sibus novissimia Sulmonensi et

Romano

de-

ducta, tanquam concludentissime probatu per JuUi 1675, :jan. niem. Clcmentem X, die

mors interveniens omnes Urbano successit Innocentius

intercidit cogitatus.

hic sfiquaU

H
,

fuerunt comiirobata, uempe quintum in persouam Ignatii Bracci de Setia a faucibus mortis

cum /.elo ordinavit, ut sine interraissione causatam sancta prosequeretur, quod absque nenova approbatione S. Congregationis fieri
quibat
:

in peraonam Et sextum Bernardiui MichaeUs ex oppido Cervarise per octo menses corpore impediti, et viribus de-

iUico Uberati.

quare etiam ab
principio et

cum bono

fine

iUa fuit reassumpta usque ad nostra

tanti

tempora protracto.

Cur

autem

hujus

(^3piir. lriuu){tb. pug. 7tt6.

Sancti

; :

DIE VlGESniA

TBKTU

OCTOBHIS.
,

4I&
postulando,
in princ.pio
J.

Sancti canonizatio fuerit prolongata et jam dixi, ,ex suavi Dei contigisse providentia,

dilata.

debito loco et

modo suppliciter quatenus non modo in fine, sed

AUbTOtg V H.

qui suis temporibus generi Ecexhibet medecinas, ita etiam convenieutes constituit advocatos. clesiae
totiipfiitii

humano cougruas

hffic

examinareutur et dissolverentur objecta. Et ad primum libellum porrectum sua sanctitas clementissime

indulsit postulatis
,

euper:

lempons 463 Adveniente autem momento

divina provia Patre ccelesti coustituto, quo Capistranum coram S. (lentia constituerat

muudo

universo

t^loriiicare,

suavissimo dispo,

Ut addendo paternum etpastorale monitum in hoc negotio vires suas extendat, quum aliud non desideraret, quam canonizure Capistranum " in cujus rei testimonium sanctissimam
>

quoad suit modo, ut oppidum Capistranum et spirituale transferredomiuium temporale matur :id sereuissimam domum Medicffiam, gnorum ducum Florentiuorum qui semper
,

adducit Triuitatem.
se cuuonizaturos,
ai

Nec

miror,

quoniamjam

olim, tam Eugenius IV,

ribus, asseverarunt.

Nicolaus V eum illorum decessisset tempo-

quam

venevirtutes et miracula hujus viri fuerunt eadem dc rati. Tuac eminentiss. D. Carolus

465 Habito igitur gratioso hoc pontificio

asscusu non dubito, qum soliae dilucrit factas quas breviter quidem iusinuat in suo opere , et affectassem easdem liabere per extensum, ut viderem, quautum differam
oppositiones
,

"''''"

J"'*''"-

domo, S. R. K. aeterna memoria dignissimus couvertens, Cardiualis, ad majores suos oculos de iicclesia Dei meatquesublimiaCapistrani contulit cura P. Baraltius ponderans
rita
,

professo tholomajo Pettorauuo, nostri Ordiuis regis et D. Beruardino Barberio , reformato insinuando catholici iu partibus Italise ageute,
ipsis,

se

omni cooperaturum conatu

posse

viribus-

ab illo iu mea retorsione, sect. xxx producta quas enim conspexi ratioues, minus deducit, quam ego suppono tameu araplius et fusius qunmvis iu corpore processus fuisse factum mea opinione lougioribus objecta nou egeaut
:
:

que

processus ad optatum concanonizationis reassumeretur sequendum tiuem. in agentia ista successit

pro

concursurum

si

refutationibus.

Quare etiam,

atteutis rationi-

postea Joannes Bapt. Barberius, nepos prioris tamquam patrui hic apud eumdem Cardinaplurimum valens, ab eodem assecuratus
:

bus a Barberio et aliis productis, Sacra Congregatioanno 1662, die xvii Septembri.-' araplissimum hoc edidit decretum in causa canonizationis
:

"

lem

constare
tis. "

contra

Posse procedi ad Capistrani

ulterior.i,

et nihil

famam

sanctita-

fuit

de

particulari

commissione

a se facta

Sub eodem Alexandro VII, auuo 106^,

,

domiud comiti Montanti, qu familia S. Fraumontem Alverniie pro iuhabitatione conciiico

die XVII Jauuarii, eadera S. Congregatio ultimos

cesserat, tunc pro serenissima

domo Medica^a
,

esse validos et bonos, duos processus dixit anno et die xxv Septembris ac proinde eodem

ad

Komauam curiam
in
et efficaces

residenti

ut pro apo-

decretatum
tutes,
in

fuit et

theosi Capistraneo,
officia

omni

loco et tempore,
consilio et dire-

tam theologicas
lieroico,

resolutum, Capistraui virquam morales, fuisBe

,

intevpouat recoramendatio-

gradu

prout Cardinalis Pranciotti,

nes,

assumeudo semper pro

ctioue

prsefatum .loanuem Baptistam Barbecausam rium, qui per vigiuti quinque annos ferveuter et efficaciter, S. Capistraui hdeliter, parceudo uUis sumptibus, nec laboribus

loco absentis Cardiualis Pallotta . proposuit. Exhibitis porro aliquibus miraculis antiquis,

responsum
probas se

fuit

solis

anno 1064, die x Julii, illas non esse sufficientes, absque ta-

uou cedendo
4,64

vel

oppositiouibus, egit, usque

perfecit.
,

dum
,

pluusibiliter anno 109U

txhihetu

raen omni praijudicio publicte vocis et notoriie famie ipsorum. Quarc D. procurator Joauues Bapt. Barberius, volens susceptum in se nego-

HoG ut ordinate referam sciendum Urbano VIU Inuocentium X, et huic succesVII de famidisse iupoutiticatu Alexandrum liaChigiana Senensi, nomine Fabium, coram
,

lium

fiuire, perrexit

oppidum in duo recenter contigisse miracula, de quibus, ut

porplenius fuit iuformatus, supplices iterum Congregatioui pro novis litteris rexit preces S. fucrunt F remissoralibus, qnw beDignissirae sibi forearura virtute processus desuper concessa;,
niati,

Aprutium et inde Setium, Campania Romana, ubi audiverat,

Palotta quo emiuentissimu^ D. Cardiualis negotio Capistraanno 1G57 proposuit in " Utrum uensis canouizationis hoc dubium " eo quod illuprocedi posset ad ulteriora
: ,

ad Pontificem Cleraentera

perCardina-

strissimus

D. Petrus Pranciscus de Rossis promotor fidei, opposuerit Capistranum fuisse prajsumptuosum, temerarium et iracuudum a D. Joanue et ut talem statim post mortem
.

anuo 1676, lem Altieriura deiati et approbati Amaadus Hermann, diexivJuIii. Havtmus X, quod in qui citat dein decreium Innocentii
capite hujus dedimus.
ciiato 466 Porro, ut manifestum est ex ipso Clemens X duo probavii niiracula, decreto,
ac* r.frrumur

Carvajalio et Cardiuali S. Augeli, coguomento

iu

Hungaria Legato apostolico, redargutum celebris auctor prout ipsemet Waddingus,

.

Ordinis

iu suis

Auualibus attestatur

(1).

Quae

matcria
causae,
"

quum
"

decretavit

id

valde delicata fuerit, rationem habendam fore in fine proseest, causam canouizationis
iu tine illius

pro tunc

re/erre. Prtus quce operce pretium est hic laudatus Het^nann (3) hisce verbis refert cbirurgns a Auuo Doinini 1649 Ignatius Bracci, dioecesis, quum ad ult.raura Setio Terraccinai quuidevitaisusepervenisset. trausactis diebus
cira

l;--""-"-

queudam, quouiam

magis matuet S.

rari et vcntilari polerunt

puncta

Joannis

adjunctis acerbissimis et doloribus, 8Uincessautibus capitis et renura

raalign*

febris.

Barberius ipsemerita. Tunc su.citavit (ut D. pueri junioris (2), met sibi applicat) .spiritum
.

Dei mstiuctu defenqui non ^ine particuliari et generosius suscepil sionem hujus Sancti iusinuavit , se hum.hter advocatus

sceptione sacraraentorum uudemedicus, quo peracto, loquelamperdidit: Cimaroli, noraeu erat Marcus Aureiius cujus alia reslauraad videns iufirmi incapacitatem etantidota su<'^ipieuda, licenliara accepit,
tiva

KcclesiiB se munivit

tamquara

^l)Ton..Xn,pg.

!.- U)

arbcr. V.i.Uai. ppg. 237.

(31 Capislr. iriumpl.. ^

VH- 72*-

^fr Barbcr V.l. lul. pag. i*!.

iiuum

'

DE
416
OCTOB*
i.

S.

iOANNE DE CAPISTRAXO J0J^^;^^'J;, u^ persuadere nuiio

,
.

,.
i

t >ecum

.Min-

illi

^^^^^

V.

>.

infirmi

aoror

nomine
se

summo ^"''"^^^probravi t-t inffratum Beatus. quo potui, raoao ''J'^^^^ quatenus animum et ^^<^'''^ tredecira (imo quindecim
ejus

aa ab anno 16
puerat, P^^^ft
seuti
'

.^^^
>

i,^,^ ^t a prae-

tanalionit
Ignalii

^.^. ^^^^^ ^^,,. "'""" exsecuturum, quod proDiauu gavit,=e.ntrao.uu..^^.^- ^^^^^ ^^ ^^^^^ ^^^^^ gavit, seintra ^^ ='*'' inittebat. Prom.ss.s ^^' ^^^,^ ,,^^;,,

morbo Uberare^

^^^,^ oeo placuit

"rXbldrn;
:

itcr perfecit

ad

acceprl

P-'f '""'aT pfenam

n -is

ejus)

advenientem
""'' stranus

"m ^-^^^/^^^X f/^^^'

"'""'

cepi,

et inter

,ffeU. excla-

''"rldrcirua

ntm"am<,uamadi.-

--r^^^s^^^irroriorLtercapi.
,te
iu .etate quinfhoa.e ^..^^ieeteonstit..tus et MC.t ^;'^, quaginta q"'"^"^. *"^ dolore aut in.ter,

--Srr:=:^::S-t
Frinr^uri^.:::^:
liberaverat
,

"n,mnamnumquam antehacajuven^^^^^\^ ^^^ prosperum e.pertus mea '">

;

sum

alta

voce

j^^.

utrum

in

beat;ci respond.t,

patroc.mo >""/;."/*' "^gn.n, ter S quod s.c, per

'''''
^"

"1.=

::;r'r;:fv.M' p-.

TT^ Tg iuquam peregriuationem quinos aut senos

"

To a"a"--'l-"

0 '"*^"^*^"

"""r confe-

d.es. qu.-

corpo" FT^eipsalntra /mecommoratusest, numquam busapudmecommoirt

rP.afflictionisdedits.gnum.

u^n "^'' Barberius.

^"'^"l".^

B.mardw

rii"

-jjp-;: r:'.::

.tr:

C.i:"=lr.r:ur.:r='.s r;:.1;r::'i-w;-/^^^

g-.^rt:i:i^:':
S Toan..es, n sanitatem;

sl
.

quod mihi
-

-Pet-vent.s

sicut

eodem

ue

de.nde vestimeutis impat.ens, ad quasi mor^ ab q e i"tervaUo, evidens m.raev.dens n.,raviam, cucurrit viam. ut tale publicam puW cam quod circa hose

instanti

s,.pra

lect,.m

.n rc fu.t. se posu.t,

t. ^am .n
.n-

;r;:;rXLea4o.s.u.co.trac.<^
-"^^ri'^c'XSuoTem^^^^^ m.ser q ^,^,^.^_ liemans.t .j c
quarn ">ortuo u,e.^ mortuo n.ag.s , popularO^a. su
cul.s

propriis

^,^^^^ ^ ^,^ ^ ^.^_ ct a v.ntranseuntibus.

_

patefaceret, eu'um "muibus ..--uumm ante solis occaest, unaiu horam xii. ramxxiii lid^ .^_ Tx... lidest, uuam ram ^^^^ in,priiBte seauenti immediate sequenti
. i

^^^^
:

^^^^^^^^_

'"*"

8uml'eoutigit.

Die vero

nens

in lecto

/' ,hus ucp

'

mane line'et 1 Francisci

gratias

aliisque san. una cum sorore, amicis, ad eccles.am familiaritate junctis

.

permansit

pr.va

us,

ubi anno .ntegro fuit inferiorum part.um,

^^^^^^

quaeomn. motu
'dem teutavit
sistere suis,
,ur.

et sensu

^pi.s qi.
.^

liberator. Cap.strano se contulit. ut dicta eedes.a ejus be^ ageret: eratque in

'''^'^'^''''

^^-^^/J'";"",,,"

^ati flectebanA^^v.^ii.

nedicta imago depicta.ad

quam quamv.s unum

, .

fortissimum

milliare
.,0

distaret

tameu

nuai nud.s

lnf-<l.-Smn di euses,ev.dent.s.ma^^_^
me..=.=,--

'l'''^ "Z^it^s

otle^sionis signa.
, ,

festiv.tat.Dus i,ibus festivitatibus

iu ..

C mposUum
frarc'.

"on pedibus, non SibZ .._

'

utensbaculo, perrex.t, perageuB utens baculo, perrexit,

omnia sua TTiTii

mim omni cum

faciUtate. lacilitate.

ed ^'^^^'^"^''^.fCitus ac clamores edebat y ^'^'"^"'^.''^^^t^ugitus iugens do.or <^^^,^l''X::,,J,.o,ne

eidem Ignalto 408 Huic miraculo alterum, refert Joannes Bapt. jfanne e.hrbilum. . reddimus {}) Barherius cujus verba latine Z^ationi pr^cedentis miracuti) subcum juramento, ?ungo firma conscientia et antequam formaretur anno 1664

'"'^'7,,i serpentino

aridorum pedum
si,.c

et

-0^^

<='"^""^'
"''>

^^ x febribus omn.a med.ca fueruut

,

iBterm.ss. ne

<''^*'"'"

^o^d quum

processus pr^cedentis miraculi,

me

Set.am con.

-'^Vrft ud pr=stitit sace..um neque faditurum Capistrani

:

fde ad Joannem thaumaturgum emittendo votum.

xuterim vana bTa donec aliorum

cousi.io persua^

-t. ;:S':.:i,it:t's::." .r. :^.^^,

dolores, quoties saneuinolenla et atrocissimi movebat^ sive eques violenter se hc patiebatur unde mensibus aliquot

,..

,.

,,

...... ...

--

aiiiei^ 4

rr^des
Jam
a

^.^^V inconai vit, ut ^

^X

Bernardinum turba obnUeoB, clan.ans ac manibus

0)Vu

lu\.

p8-2*-

^) *>&.

ptg. 24.

introire

WE
.

VIGESIMA TERTIA OCfOBRlS.

unde aua^ J^";' ?"it,
*

4"
tOCIOBI
J

ntroue

. m locum ^.""'" .^<,rpt

,

ctus uberrimos opiime describtt, qui victorix

V. H.

tuor pra.d>cf s ut in ecc es.am

gioBi

^^^'^^^^^''J^^ZoZi -fl_ ^^'''^'^^''ll'^' ^^^TJ^L prod.g.osum Cap>s ram P> "'

socns

^'^"fj^f

auctor pr^cipuus habelur.rex Joannes. Ulteris.datis ad conjugem suam Mariam postcra dieparU trumphi. Hasce quidem hic dandas,

imposuerunt,

qm

inag.

quam
";"^^

^J^^

tabatur. ac pvostratus

^f'^''^
.

..^^^

per spatium unius Credo ^"'^*'^ ' ^!^^,;;; Kc qu^b^s Sa c ^,1^. tis dein duobus sacrar,.s, motu custodiuntur, illico sme quisB perpetuo duabua statu quasi mortuusremansit, ac eo in dein repente excitatus se perseveravit horis

""^^/^^^^^^f^per-

,edditalarbitramur,,juoniam tucutentum reipubtic^ christianw summum periculum tum absolutissimam

tissime evolvunt
,

j^opuli christiani liberationem

PP

[i)

Sit

nomen

christiauis viclobenedictum, qui Domini benedictum. aui dedit christianis victoriam, dedit tantum triumphum, quiintum nuUa

ipse facileetfirmiterinpedeserexit. " Tibi gratias Iffiteque exclamavit

:

acjucunde ago et esto

Joanues,
"

ante setas vidit. Omnia tormenta bellica, castra universa et infinita prope rerum copia nobis

obvenerunt: murorum propugnacula

et agri
,

benedictus in ffiternum, o mi

s:lorio:^e

quoniam me

sentio

omuino liberatum.
,

Quo

et in ejus audito, obstupuerunt circumstantes id recusavit, simul adjutorium accurrentes

miraculum admonens ne propius accederent, ut clarum et mauifestum nou interrumperetam eorum, qu^ dixit, lur. Ad contirmationem porro
gratiisDeo
et liberaiorisuoiictis,

ac circumjacentes cadaveribus oppleta sunt quod reliquum est hostium, fugit cousternatum. Nostri continuo camelos, mulos, boves et oves addiicuut: accurrunt quoque multi transplerumque apostatae ai:mis equisque fugge
, ,

optime instructi.

Demum tam
tam

subita
in

tam

suppedaneum

sacris Rehaltaris osculatus est, et, salutatis adjuvante, ex ecclesia quiis, solus, nemine
exivit,
et pariter cura

urbe quam prodigiosa castris adhuc trepidarent, incerti, an hostes in redituri repente non essent; postquara etiam
fuit victoria, ut

beUicam supellectilem ad decies centena miUia

florenorum
speclavi

omni

ag-ilitate
:

equum

nobis

dereUquerunt.

llac

nocte
videre

ac die sereversus est officium exerqueuti ad g-loriam Dei pristinum funestum et crudecuit, quasi uumquam tam lem casum expertus fuisset.
,-()usceudens,

domum

cupiebam:

coram rem, quam jam nostri pulverera pyrium

diu

variis in

ut locis incenderunt, ac tanta fuit commotio, uuiversale advenisse crederetur judicium

,

nemo tameu
,

Isesus

fuit

hoc

experimento
:

Joannis ^ XLII. Intercessione S. Capistrani parta anno 1683

de Turcis victoria bieskio, Polonise rege.
InUrcedenieS.
Capistrano, 6

id nubes formantur didici quod uUra uihilomiuus calamitatis habuit quinies centena miUia florenorum deperdita

qua

ratione

fuerint.

a Joanne So-

473 Visirus, veste, qua tegebatur et equo, reUqua dereliquit contentus cui insidebat heredi, cui omnia obveneruut. Quum in mihi
,

tcrxbiti

prima

fronte exercitus

pugnarem

et viiirum

inLenm
invocalo

num. nnocenthis XI declaraverat, utsupra posse ad canoni460 dixim-us, tuto deveniri

:
4

propeUerem, occurrit mihi domesticus famulus,

ejus introduxit tentoria, qute tanta Varsaviensis aut eraut, ut ampUtudincm urbis omnia imprimis or.LeopoUtauBe iequareut namenta et insignia mihi cepi ast vexiUum

qui

me

in

zatiouem B. Joannis Capistrani eamdemque j* ___*__^.-.rt.ihf.^/^c*Ar

et ipseperfecisset, nisi continucV infirmitates

ingravescenscPtasconsiliosuo ohstitissent. Et quidemquum anno 1683 Cara-Mustapha, su-

prcipuum, quod Mahumetes * ejus

virtuti crediderat,

'liujus

nomi-

fidei

et
fiislV

premus Sultaniminister,superata Hungaria, Vindohonam, Austriae caput, ohsidione cmgeret

atque summse calamitates universo Ponchristiano populo imminerent, laudatus prcvsidium ah eo iifex, ratus potentissimum exspectandum fore, qui olhn ardentissime
,

adversus Turcas dimicaverat,jussit,ut Romge tarimajori ceiehris templi Aracaditani Caexponeretur publicc-e venerationiimago Sgeque acnopistrani, igne midtiptici diurno Romanus cturno cottustrata; ut etiani popidus
excitaread invocandum heatum patronam indulgentiam txs tur, plenariam peccatorum heati viri concessit, qui per intercessionem

tn al-

ad sanctissimum Dominum cursorem Talenti transraisi. Nostra insuper per et miUia sunt raagnitica tentoria,equi primarii, orania vidi, crepundia pretiosissima. Necdum Kotzimi cepimus ast longe superant ea, quie pharetrae, carbunculis et quatuor vel quinque constant. saphiris exornalae, miUenis ducatis
:

Non
quod
esse

improperahis mihi, itaque, amantissima, mariti mulieres Tartarae solent, quando

,

sine manubiis redeunt

me generosum

non

tulerim
ditur,

miUtem, quandoquidem aggrequi enira hostem a fronte non

;

nihil praedae at-

nihil

manubiarum cap
visiri

re potest.

Mihi

prsecipuura misericordiam Dei imptorarent Virginis,in c(etamen suppticium in festo B. Et vero tos assumptce, celebratum fuit (1). nempe xii Septemhris paucis post diebus, Joanne exercitus christianus, ducepraesertim Potonise rege, insignem de Turcis
:

quoque obtigit persecuti sunt; ejusque vero quam proxime

fuerunt. Yicarius aUiqueprjficipuiducesoccisi auro ornatos MiUtes nostri multos gladio^. horetulerunt. Nox insectationem
,

equus naratus.

Ipsum

manubins

Sohieskio, perrennem mereportavit victoriam: ad cujus Imiocentius XI festum sanctis-

maxime quia stiura intercepit fortissime dimicabant, fu-iendo

:

Turcffi

et.ara

et

agrame

optime

moriam idem

domtntca simi Nominis Mari^e quotannts ejusdem Virgtnis infra octavam Nativitatis est in Breoieetebrandum, instituit, ut legere
,

recedebant. SoU Jen:sser. obsidionaU qmusi ne^ (Janissaires), in vaUo perierunt. Tanta veto glecti, in ore gladU
instructo

ario
"lajna u
,'0-

Romano.

Quam quidem
,as.

victoriam ejusque fru254.

(2)

Turcarum elatio et confidentia, campum adversus nos acie alii in apertum Vindobonensem dimicarent, aUi interea urbem certo abunde eis cominus oppugnarent. bt
fuerat
pogne, tom. U, pag- 15.
Edil.

ut. divisa

^ikio^ Polo*'

rtgt,

(|)Ba..Hr.Va.h.l

Salvanay. Hi.l

dc

Bnu.

1**il.

erat.

'

neratosest

qa>a

^.^^.^^ .^ .^j^.,^ ^^^^.^

at,
J.

V H

taros,
niis

^Uia Q"-^7Sf^^^.^^^ Turcrrum^^^,_ sst.mo

recen
^^^^^^^.^
:

in ar-

""'.ll. esf
:::

ac candidam

columbHm, super

stefsse

.,ut.t

^^.^^^

^^^^^
;

.asse

-.'-"";;,,;;: equidem centum miUia

fi-^^-^J,";;

omnem

tento,.orum

sse

feile

concesserim

nam

tr.a

immen^a

casira

^^^^^^
T

jationi prostabant

^'''V:.r d:r;Xundi
rstrt:
vietoria;

aecLemnt,

et

vid.ssese u 1-istiano Hungariam, Uostem inseotad^H Hodie in comites se prmc.pes proto procedimus Magnnm certe e.t I)e> benee're electores. nunc et semper. cui honor et ffloria fic um eoBp.t, visirusdesperare vu.tormm Ut ,"i'mum Tartarorum
volitantem
,

iUos

ann^onam

octiduanam

secnm

e^in

ocatistiliis.
..

amare
:

flevjt

duci snondit

Si potes. inquit,

salva

me

Cui rere-

Tartarus

"

Nov.mus

Poloms
ideo

rm
-"TetCarttcid^arnonpotuerunt:
eas sc.Ucet
,

9"^;

so^^ piurimffi,

repellere non valemus, sunt calores 'consulamus. Ing-entes ZZ's continuo vix temperare posLtivi, quos potu annona castrens.s deteg.tur

quem

uga

^mu
ut

Denuo

vere nescinm

qnid

tandem commeatns

hosti reman.erit
'"'"'

struthionem Z: Tm'p '"reuifgienscaputamputarijussit.ne

ria
i

visirus

v.-

j:

it

Sti::;i!:^pe-e^t.ranic.uatimd^j>

dereliquerunt. fn fuga pfrtvictori.relatio, et

unde belU.m red.ntegrare tormenta tandem quindecim bell.ca epi.acda opt.ma Uaeo
,

quam

publ.c.jnr.s
ep.-

,-.:., rurs=r^":^v"i:r
nacula oppieii-.""'
.
.

imo l^P'^" '' exornat. , leporar.a , nea, horti fontibus qnem milites o^'" -^"Pf;;^. et psittacus, c.rcum^ ... _..Mnt Urbem hodie circuui Tlrbera
,

dummodo facere licet, Bavarus et Saxo me regis ad reginam. t lam professi sunt. Per duo quocumque sci^uiv..... nu cumque secutoros y gressu equ.tandum er t, ut

adjungatur, esse

^mj^ia

celerrimo

^um tetrum
^^

IVrZnVrner.uX.
In

5 Uum
eeregie

xi

ad quinos

dies

resistendo

imperiale g.andibus est

con
horrende

.mparem

hominum, equorum et caoccisorum hominum. regera Galffo-i^ninR Ad refireni balmelorum odorem effugiamus. cuiprimctamquam regi chnstia
lia^scripsi,

ru.n neudentes propngnaculorum omnes, Cminout 'Milites

nissimo.
s

danda erat

et notitia partse victorise

tor.am prcst.terunt , J host.s terga Ubi "obis adscribunt. t Deo .n f onte (conflictum acerrimum ve,aere ccBpit equitatus reUquus ad divigebam)
et
fortiter
!siri

^"^

rs

christianitatis.

^^^J^

decim

passuum
descendit,

Lte

Abest imperator qu.nmiUibus; secundo Danub.o ne .n et inteUigo, forsan

ego

dex
Jibus

rum

corn..: sinistro et

advolavit:

medio jamjam ot.anBavaruset accurere princeps

Wad^ckensis

ali.que, et

me amplectaban

ur,

manus osculabantur, duces acclamamibi, regi suo strenuo, bant, reliqui .ps. Poloni mese mag.s quam bant. Extcrni voci
obediebant.
.

pedesque prenpa-

formulas aulicorum l.tari. Vindobonam meo conspectu minime gratias solemni cremon.a Deo properat; ut od. ist.u loco : etenim agat, proptcrea cedo quibus ad fastid.um usque modiritusaulicos, max.me v.sum. Tilius noster quara
,

rituum impingat

eum

satiatus

futrVLtt

I4t (1*

btratio.

Lotharingus et cornu conSaxo, qui heri, in extremo potuerant, me salntatum stituti, adesse nou [Hussards) aliquot Husserorum veuerunt slabul. coduce Lubomirsky turraas, sub prffifectus, Stahremmite, eis dederam. Urbis
475

Hoc

mane primum

'''Vl^OitaTepislola satis monsirat. fuisseimperatort Leopol-^ kium subofrensum tuncparlse et guidemjam

Sobies-

tiiliMcriii Vi'fl I.V

poilfi
.^^^.^_

dol

et

Austriacis

^.,.

sinistro

Zctori^ gloriamaregePolom^ad

Lotharvngum traducere

Caroum probabMer ahqm

Franc. Palma epzscopus fentabant Carolus infldeUum ^ta CoopLiensis in parlibus

rZ

bergius, bergius servatorem .mper.i ^^ amplectabantur, me anapieciauaniui , et o.-... quas adivi, eccleprorlamabant in duaDus, vestes osculapedes siis populus mauus , fervidissimas prorupissent acbantur , ac in

et

ipse

me

hodie

.nv.s.t invisit

omnes

^e^U^^^^^ . Lothlingum ref^end. urb.s

^/ "j^^^.,^
[Viennenszs) in obscssa,

laud^sm gestam narral ut triumph^

""^

^uxi

^m ^^

j.^nnes Joannes

oum

domui Austr.aca adInnocentius XI, Pontifex cons.liis su.s pertraxedictissimus, eo feliciter arct^utmissonuntio foeder.busGall.cis.
rat,

vigin.i

sexPolonorum milUbus, quem

lU

Sobieszki, rex

Poloni, Polon.s,

timuisclnmaliones, nisi imperatoris ministros qusedam nihilominus populi caterva , sent quod iniquo superu vivat rex " acclamavit, accepere imperatorii. Quapropter pran:

c^sare inier.t "c.t.am simam cum Leopoldo et Ba-

Yenere etiam

cilio

statim , relicta sus apud urbis praefectum comilante , ad castra reversus urbe , populo
, ,

urbano sum. Stahrember^ius minus beue cum utpote quem magistratu videtur convenire Imperat.r lmperat(-r nec apud me ncc nominare dignatus est. castns milllari a castris adesse ro monuit se nno milUan me mnnnitsp uno est epjstola, Sed ecce dies iUucescit, claudenda vacare. nec tuo frui coUoquio scriptioni
nec

idem tempus Saxon.ffi multique alii Roman. .mper.. varia. electores, suis cum cop..s, quorum duces atque principes exerc.tus ad omniumaecessione ehristianorum
s..b

excreverat. septuaginta armatorum millia habito cum csetens que Carolus Lotharingus, T .... m: ;*^n r^rtrrn p-SSUe^^^^^. J,^,,,,, ^^^ porro exspe-

Ita-

<^^^
tamen.
aideratis,

amplius
ef poliu

PJ^^^^.^^.^t,^ die xu Septembris hostes, nilul Ciananui lavuo, v^tv, ...[ vinprselium "^J^^^^Vffiliu^ exspectantes. totis virif minus mmus quam prffiiium _ ^ ^^ horarum cerfuit. Post plurium bus aggressus
,

licet.

opi-

ma,-

476 Multi e nostris iu praelio duos pnecipue amissos dolemus

ceciderunt
,

Turcffi,

multis suorum
castris
et

de quibus

reUctis

miUibus deimpedimentis
"tfr.6uu

ad

le referet

N. Dupont. Inter exteros prin-

oronibus. in effusam

fugam

abiere.

ceps Croyua occisus, ejus frater graviter vul-

478 Initium boc Leopoldi

Magni viotona-

(I)

Nom. HungK.

tom. lU. ptg. 362.

rnTu

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

9
J.

magis inexspectatnm .,or^- rumeolffitius fuit. quo Deum eo potis^imum tempore ut intelligas
: ,

es.e

imperii imperu et PolomiB Poloniae

hunc Beatum unicum patronura aTmorum amussim quod quidem ad amuss.m

;

AUCTOBB V. H.

omnia opitulari, quo humana praesidia nuntio, videntur. Accepto tam illustris victoriae cum farailia Cffisar Lincio, quo se universa tura ut cladis interea receperat, Viennara rediit
;

abesse

docet

liberatione

ut patet ex prodigioea miVindobonensi, et ex auxilio rabiliter Polonis praestito, quando ad Strigo-

experientia

niura

v^stigiasuisraet intueretur oculis,

,

tum vero

ut

suppetias principibus qui sibi tam prompte corara ageret gratias, prstulerant. debitas quiCfesan sertimautem Joanni, regi Polonise, arbitris, famiiiaper eam occasionem, remotis novis additis rius colloqui, prioraque foedera cnpiebat. Quo pactis iunovare constabilireque inter aul^ rainistros exorta

suramo versantibns in periculo Polonis, Deus.patrocinanteCapistrano, succurrit, Turcis nempe sine uUa railitari causa turpi fugae sc
,

committentibus. 480 Insuper quura nostri recuperarent Barcanura, Turcse, ponte mirabiliter rupto, partim submersi, partim armis trucidati fnerunt, ut

i^runtovinii*"'*

tempore non

plusquam decem millia perierint. Qua; quidem sufficiunt ad ostendendam Dei raisericordiam
et continuatara

levis

fuit disceptatio

salva de modo, quo Leopoldus, Polonum imperatoris dignitate sua Romani deberet accipere. regera, ad se venientem. amdiversa diversis suadentibus, Caesar Quura
.

protectionera map-ni tutelaris

Capistraui

quibus tantum honor et gloria. Monachii iv Octobris 1681-. Ego Joannes Ren
;

biguus animo hsereret, qusestionis Carolum Lothariugum delata fuit: is, tam
de re a gravissimis
T,

decisio

ad

electoralisconsiliarius ecclesiasticus, sacellanus auctoritate aulifi priraarius, nec non apostolica

levi

viris
,

eo temporis articulo
reposuit, illud

quam disceptari ffigre ferens ut Csesar in Joannis regis, raaxime convenire, rueret, sicque velut araici optimi amplexus suam eidem testaretur. Eodem gratitudiuem
,

insignitus , pro rei veritate seriem scripsi, pluribus spectabilibns juratis ac sufficientibus testiraoniis, liugua Alemannica legitiraecoUectis,

raunitam

legi.

subscripsi

meoqne soUto

jj

feremodoJoannis Sobieskii gloriam

.
.

ohliterat

Hermanus Mexjnert in Historia Statuum , (1) fructus autem mctoriae victorias 7 fy-urtwi fuctus Austriacorum h\
: :

'^f^^^l)'''^ enumerat vigintt millta boum ma\teT) ^...-..^ rt.^^, ^^min. sexlaria ^0^^^f trttici xexlaria (malter) tnlici ovium decem millia, ingenti copia annon!e,quse centum millia, cum corradendis monilibus et pe-

firmavi, proprio ac pubUco protonotariatus signo Locus SigiUi. Ego die xin Octobris anno 1684-. noJoiinnes Paulus Gazin J. U. D. et imperiaUs raunitns, pro rei veritate tarintus auctoritnte prEeraiam .si^uf. P'"^'^"-^ ^i'-^"* seriem prEefatam scripsi, pluribus speclabiUbus subscripsi, . juraiia testimoniis munitara. vidi, iuratis Lcoviui-ju..-.' " ^^ '^ '^, ^,y,,, ^, ^,m;,o signo firmavi, die xni soUto s.muu ac publico

>

'

meoque

xm

Octobris anno ]68k

Locus SigiUi.

JosephnsWigularis. liber

Ego Joannes baro de et in WeiaUs,

omnia

milites.

rapienda cunia occupati.civibus Viennensibus plurimorum ut reliquerunt unde faclum est,

:

et a serenissirai electoris Bavariai caraerarius

res domestica,
ttd jiotiorem
tibi

fame

el

peste labefactala, in

de consiUis aulicis, testor , hanc relationem corarauni B. Joannis de Capistrano esse a statua
famaverificatam. Locus SigiUi. Attamen ipse,

integrum restiluta fuerit (2). portentum suecessit, 470 Jnsigni victorix consignatum quod refert litteris
nublicis
et
,

in Vita S. Cnpistrani Joan Baptista Barberius

(3^

Amandus Hermann

latine nobts serva-

vit

dedi<-ato seraphico patri procul distante a Sche.sS Francisco , non Frisingensis, ubi dum a rehheira dicBcesis pientissima solemmtate giosis vesper cum frequentissimi popul. et fide et interventu cum omnium adm.rat.one et celebrarentnr " prod.gr.um. Erat .bi stupore sequens contigit seu , ut simulr.crum

die

quahter Not,um sit omnibus et sing-ulis (l) anni 16S3 in quarto Octobris praeteriapsi
eremitorio
,

Hermann, faqui portentum refert, citatus impugnasse et nunc tetur, factum nonnuUos naturaUter contiquoque sentire, potuisse hoc mei propositi non est discugisse ast, inquit, grased narrare gesta. Nobis certe
:

tere facta,

nuodam

tissimum esset portentum ad trutinam ligamenindagando exempli causa, an statua quasi sponte, erat.ut sua tis ferreis basi affixa motu in transversum volvi non
seu levialiquo argumentorum posset. Sed desunt nobis
ele-

vocare,

F
s^cpi..rs..

"^'mAmandus Hermann
tiumXI,
tum, firmissimam

refert (5). Tnnocenpromohisce et similibus portentis votuntatem, ut habuisse

exnositum magnificum lig-nea glor.osiss.m. planius loqu.mnr, statua qua; in bas. f.rmata B. Joannis de Capistrano,
,

erat

vectibus ferreis

una manu .mag.nem

vexiUum, sanct.ss.mo
sustinebat, ea sc.h-

Christi crucifixi,

altera

Jesu nomine insignitum, quo vivens ad Belgradum cet forma et modo, communem hostera an.macbristianos contra opere statua visa est, nullo verat. HiBc porro d alteram partem^d est huraano adjuvante vertere, figendo abOccidente ad Orientem se ac versus Hungar.am beatara faciera suam rs .t.t s. u p horis in .sto
, ;

honores solemm Capistrano Sanctorum decreto Congregatioms deferret et quia ex canonizationem ecclest^ Rituum, ante ipsam roPetri consignari mtlle scuta Vatican.v S. ex hac ne mana (circiter fr. 5.400) debent, languesceret Capistrani apotheosis causa familicV Observanime Pontifex, inspecta proprio thesauro necessa-

ntu

ium penuria, ex

riampecuniam supplevit. existimationem suam erga Beatum virum caus^

idem Pontifex declaravit
,

Apertus ettam
quando

duabus

circiter

vocat.s donec, duobus robustiss.m.s

op.fic bus,

magn;
fuit

labore

ad

pristiuum
significatur,
in vita

stat,.ra

reducta

Zgavit, ut glortosum taiem etiam coram

,

Barbertus. eum procurator, Joannes Bapt. Jerusalern c^em hunc supem..

Quo prodigio
Joannes

quod

s.cut bea-

-^f^^^fl' coret quia impedtente ctesia pronuniiaret,

, ,

tissiraus

sua numquara labo^

et spee.at.m prsst.t.t rare desiit pro Christo, s.c Hungari^e propugnatorem, sese indefessura portento monstrare. hoc placuit diviDiE bonitati
,,

^^^'^: poris infirmitate.prolixioressacrse ad non posset hi tionis ritus perficere suorum , tn comexemplum antecessorum benigne reposutt

pefidium contraherentur
H33. ^^'""P''- I'^G.

274

{)

Cnpislr.

Uiumph.

m- '^^erabili.

(2{\lli:;a^277rSvn:.r;4'23"
Octobris Tomus

-'\t) C3P.U.

50

ASO
..

CONFESSOKE. . DE r^vPf^TR^NO C^"'-'r,^ , Christi Domini miUesimo D DE S. JO^NNE uu^---anuu ^j Joannes

macctmam
^ tr^c^

.7- vnnlifex. suam esse venerabihs P"''ll^-itandemcoililumhono-

( octoges.
,

,.V.H.

an^niprope,^'^.^^^^,

^^ecernereniur^

^^^".3 ;.rctus ''*'"

f

disciphnis et Uberalibus ehristianis . rempublicam gessit ; sed

a.iquando aliquando

ei ea^^j^;

r"-:Sari'pS'texomnibuscapitibus
.

Jerusalemdar.po.-."-- -^^^^^^^^ ,anc.m2aJerusa em da" p ^., Lap debereturJoanmCapjtrano^^^.^^^,^,^,^ deberetur Jo..nn. ,, rfo devolUonis rilum

in

'''^1

F^ancisci, rum B-^^ ,'^^%,,,entissimis

ministerium vomonit ad sanctius Kratrum Mmoeadem civitate Ordinem Begulari Observant,a qui a
votis expet..

vendum

"^"/"on,,/,^. asseruit. ^""^

.

<iui

s^pe

f"/.

,; ;,g

,o negotio

rum

probntus max.me ouoque experimeutis ^ Christi Domini miUesimo iptws est anno
alacr.s
,

quamvis repulsus

durisque et publ.c.s

:u:in;e,timc.clecimoquarto.Indivinisli.
?eris

Confessore Bermalnstro usus est Beato

canoniMs

obsiaret

^^^T,,,,,,,.

^^^^^^^,
Beati Petri
,

coram pi. memori. V in basilica nostro Martino Papa ant cessore strenue de^end
t,

eu^remque

principis Apostolorum, a ipse et sodalis Jacobus

e XLllI-CanonizatiomsS.Joannis

Alexandro Capistrani, ab
celebratae,

VIII

buUam
non

edit

Benedictus BenedlCtUS
1

XlH; AUJ,
,

alteraque n;fuit.

eaud quse edita SubnectltUI nn-P

.;,.

recordatiou.s decessorem Marchia per inclytce Sanctorum Confe sonostrum, NicolaumVin referendum curav.t, uterrum eanonem postea Sanctorum canouem, que deinceps iu eumdem nobis quampnmum q"i<lem a et Jacobus Johannisdoctr.na,, f^^,teDomino,referendus. et sanct.tatis fama in poenitentifE
,

asnerrima;
Italiam.

multas variasquc provmc.as, ^Ls e"e"ceDte, ad

Pannon.am Germaniam, Sarmatiam,

Canonizatk'

cf,

Irli;/1::~:rrryot:::!s ... Vin, ,u^cano_^ _^^,^^.^

_^^^ perfeciL TZ^X^oHU solemni tandem mens^bu cum medio
Quonlm autem
tr.bus

:pt.eLrib^snostris,Komani3Pontiac.bus,
Martinus YadcomManmus v aav^v.^midem. ''tslltm, quemdiximus,
iitna Ponti^^^^^,,..rf..

nescendam vcrbo

Lm
JusU Fontamnt Codice canonizationum
(1)

rem ^^^^et.cos generaiumphantem. contra omnes Reatinos et fi.nt.mos lem inquisitorem creat certantes
;
:

FraticeUorum seca Marchia iuqms; o^ iUum cum Jacobo feUc.ter de quibus Johannem, in.tituU
et scriptis

,.,....(
v.,

popnlos

servomm

Pei, ad

perpetuam

re.

memonam. Ra,

ut quffi convenit ^quitati tioui congrnit et conventu veneraKomanus Pontifex in plenario cardinalium patn.irfratrura S. B. E.

componil. In terris S R E. eloquii suavitate flagitante, .lohanua II regina citrl riiarnm, Ucentiam evcU.t. Decespravam
fcenoris

inter se odiis

armisque

bilium

diarum

archiepiscoporum
consilio

et

episcoporum

lici dormitionem, p>^que iorum nostrorum, Martini pr^dicit a memori^ Eugenii IV successionem
muuus pr^dicamli EuaugeUum
;

communicato, sanxit et unammi eorum obiUcetpostea ob cjnsdem Pontificis definivit, non apostolicffi de bis conscnptie

negotus ad Insubres. nuo pro maguiB Ecclesia. Rocusato AquUano ep|^licu bs ot aUos mittitur.
copatu,

obire

tum

literffi

fuerint

suum tandemconsequantureffectum. bonorum in summol*Me:>ia) lar"-itoro nmnium

antefatigioconstitutus,felicis rccordationis Alexander Papa Vlll. pro sua cessor noster, prjB omnibus pa^orali vigilantia illud unum animadvertit, ut pro dorao Israel
sibi

incumbere

speculatoris omcium impendens commissos ducerct in vias Domini.

populos

sibi

Hoc antem

Elorentinorum panou ces.at, inque pleuario qnidam fulget Rom^ sol trura conv^ntu: velut magistrura cum quadniiudffiorum synagogi^ ad veritatis profess.ouem linta sectatoribus UthJBreticosinsinumEcclesiae, et pnnreducit. redigat, Fndenco cipum animosin concordiam partes po.4ulaute, in GermauiJE 111 imperatore mittitur. V ^ ,. a prfEdicto Nicolao

si ex ritu et discipUna se prEestiturum putavit, et comprobatis eorum virtuS. K. E. recognitis cmteris antea ptffitibus, qui vitJE sanctimouia pietatis ardorcm eo magis in Ciiristi

Pannonia Adamitis. Taboritis,

Sarmatm . 4S5 In Germauia. Bohemia peregrinatione Ilussitis sexeunaU

et
,

tt

nm-nWM
.(..,

^^,^^,,,;,.,,

.^

Ebr^isque innumens

luxerant, quo vitam. a vins fidclium cordibus accenderet, universa Ecclesia luculenjustis pie actam, in areriret. Itaque cum aUis Dei
tius

doctrimE. sanctitatis ad christianam veritatem conversis , Dei glonam et miraculorum luce quamplurimos sanat mirifice auget. .Egros

spectandam chvistiauis jamdudum servis qui moribus vere

a Capistrano, venerandi babebantur, Johaunem Francisci, qui Kratrum Minorum lieati

muUis loquelam restituvt. mortuos suscitat christianornm rerapubUcam Denique totam Turcarum tyvericUtantem ab imraanissimo Israel murum ranno defensurus. se pro domo
,

Ordiuis nuncupantur, muUis a regulari Observantia et siguib percelebrem. rite magnisque virtutibus
in

opponit

dum

piae

memori* decessor
,

noster,

Sanctorum canonem

sibi

refereudum,

existi-

depreCaUstusPapa IIl, Johanne potissimura mUitum signo crucia christianorum cante

.

mavit.

i'.

XiV/

48 Capistrani. Marsorum oppido, in agro Aquilano, inque episcopatu Sulmouensi , ortus

Europffl iUustrium, expeditionem in Turcas Johanne statimque , decernit incubautes Moldaviam, vaPannoniam, Transilvaniam
, , :
,

lachiam

DIE YIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

lachiam instar fulguris pervolante cruginta millia christianorum conscribuntur, vexillum, ipso, parma fidei proteclo, cisque millibus boprffiferente, de centura et viginti reportatur stium, toto orbemirante, victona octavo idus Aucujus nuntio, Romam allato, meraorise solemgusti, idem Calistus ejus diei Christi Domini perpetuo
,

421
ADCTOHI
J. V.

septua-

nocentio X, Alexandro VII et Clemente X, tandem a Sanctie meraorias decessore itidem nostro, Innocentio XI, de beato viro in Sanctorum

H.

canonem referendo sancitum

est, repetitis pre-

cibus id ctiara postulantibus iUustris raemoriffi Leopoldo, electo Romanorura imperatore, Carolo II,

nia Transfigurationis
consecravit.

48G Johannes, his atque

a mnK'

aliis,

memoria

diguissimis,

praecUire gestis,

sempiterna ex cor-

Hispaniarum rege, et Coamo III, in Etruria sibi subjectaraagno duce. 488 Quura autera re iufecta, idem Innocen., tius. jubente Doramo, ex hac vita pie migrasset , felicis memoriae Alexander Papa Vlll ,
.

P''

^""^''-

-..,

\ldeeri tium Xldeere-

tam.

contracto, Vilporis fatigatione lethali morbo agro oppidum lacura, Pannoniae iuferioris Ladislao rege, aliisdefertur, ubi a

eidem suffectus
nibus
et

ex Romanorura Poutificum
coustitutiouibus, canorite

auctoritate, ritualibus
decrelis

servatis,

de

Johanne

Sirmiensi

que

^anctisque viris principibus visitatur,

Kc-

religioue susceptis, clesiae sacrameutis maxiraa prfienuntiaquai superventura eraut, et multis, Mapriucipes, viros, Ladislaum regem, tis,

Sanctorum canoni adscribendo provide cogitavit. Quare decimo scptiino kalendas novembres, anno salutis millesimo sexceniesimo nonagesimo, sui pontificatus secundo. iu sacrosanctam Beati Petri, principis Apostolorum,
basilicara

thiam Corvinum aliosque ad luendam

religio-

uem

voluntate Martyr, quinquagesalutis millesimo quadringeutesimo

et christianam hortatus. vir apostolicus Domino obiit anno pie in

sumraa celebritate
:

totius

Ecclesiae

RomantE profectus est

tertio
in

ubi seinel, iterura et

novembres. Desimo sexto, decimo kalendas exsequisein Pannonia, Germafuucto triduauae niaatqueltalia nniversa persoWuntur.Postob|miracuhs tum ffique ac in vitamultis magnisque
referendo Pro co in Sanctorura cauouera undique scriptum est ad sedem apostolicam Patavio, Tarviab Italiae civitatibus, Bononia, 111 Augustus etCasimiFridericus
claruit.
:

trum

S. B. E.

pleuario conventu venerabilium fracardinalium, patriarcharura, ar,

chiepiscoporum et episcoporum iteratis pro Johanne in Sauctorura canonem referendo ad Deum precibus, unanimi omnium acclamatione Parachti Spiritus et suffragio, post gratiam invocatam, idem Alexauder summa religioue
VIII auctoritate Doraini nostri Jesu Christi et Beatorura Apostolorura Petri et Pauli, ad hono-

sio

Asculo.

felicis memorife anterus, Polonis rex, a Pio 11. qui quidera cessore nostro, id postulaverunt
:

rem

Sanctie et individuoeTrinitatis, exaltatiouorainis amnera fidei cathoUcEE et christiani

perinsignmm JoPius, adhuc iEneas-Silvius.

pUficationem, Beatum

testis. eodera Fridehannis virtutum locuples Nicohio V in Germaa rico III rogante, illum Ad hffic Johanniam mittendura impetravcrat. comites palatmi ad Hhenes et Sigismundus, marchio Rupertu^. dux Bavaria^, Albertus

Johannem aCapistrano, Miuorum B- Francisci, a ReOrdinis Fratrum

guh\ri Observantia nuncupatorum
,

de cujus

virtutum

et

prodigiorum magnitudine cumu-

late constiterat,

una cura
,

aliis

Heatis viris,

num.

Brandeburgicus.Conradus, dux

SilesiJE,

Petrus,

Laurentio Justiuiano, Confes^^ore et pontifice, Johanne a S. Pacundo Johanne de Deo et

Paschale Baylon, Confessoribus non pontifici decrevit, et bus, Sanctum Confessorera esse
definivit, in Sanctorura

Vitalis presbyter cardmalis, S. K. E. tituli S. GermaAugustanus nuncnpatus, in uuiversa episcopi Misuensis, nia apostolic sedislegatus, Blisabetha aliique. Matthias rex et

Eystettensis, illarura partmm Pannoniffi regina, plurimieque apostolica sede idera poposcerunt. civitates ab

Confessorum catalogum eumderaque imposterum et canonem vere Sanctum, colenin tota Ecclesia, taraquam sancivit; dum, invocandura honoraudumque
retulit,
,

petitam ca-

nonizaiionem:

Quare tot tantisque viri Dei prfficonus, Ecclesiara ununa voce ad sanctam Eomanam permotus fehcis dique allatis et confluentibus. Papa X. per memoriEe antecessor noster, Leo cardmalem S. R. E. diaconum Bernardura nuucupatum, Bibienam S Marise in Porticu, raiHesirao qumgenteconcessit anno salutis ut Johannis p.s dormitiosimodecimoquinto,
4.87
.

atque altaria, in ad ejus honorem sacras aedes MissjE sacrificium Deo quibus sacrosanetura
et quotannis deciofferatur, construi ac dicari, novembres. quo die vir sauctus

rao kalendas

raeraonam , ut obdonnivit in Doraino, iUius recoh posse Confessoris non pontificis, pie
Sancti

pronuntiavit.

489
fflorise

Mox Deum Patrem

ffiternum,

regemque

(i^

AleXfindtn

futuris teraporibus a nis dies festus perpetuis apud Capistranenses clero SEECulari et regulari

Postmodum ahus dequotannis celebraretur.

quoqne cessor noster felicis

memori^.Gregorms

Spiritum, m FiUum, Sanctumque ParacUtum Deum et Dominum, Aletrinispersonisunum et pecuUan xander magna rcUgione veneratus,
Confessoris raenta preoratione per Johannis csterorum coraraemoracatus, cum ejus et super confessionem tioue ad arara maxiraara Missara celebravit, universis Petri soleranem

sempiternura Christum Dominura, ejus

matain.

Pana

XV

inque ejns

adscnpsit. Beatorum fastis Johannera Officiura duplex et sacrodie natali

in ejusdera

sanctum Miss^e sacriticium

cisci

honorem

Obscrvantiae Beati Frantoti Ordini llegularis ec clero in dicti Ordm.s et saeculari etiam
permisit. clesiis celebrari

aderant tanta, ca^reraon.ffi, Christi fideUbus. qui

Mox

sub

piiE raeraoriffi

plenariam peccatorum in^'^^"^'^'" .^^.^^fj''

sioneralargitus.
dri Papffi

aUo

anteees.sore' nostro.

et raultis viri

Urbano VIII. ex.mi.s virtutibus et miracuhs ad Dei

ritus et cauones apostolicarum constitutionum atque omnium approbatioue in examen vocatis, etiara sub feHc.s meraon^ et pr^conio receptis.

Ne vero ^^^^^^-^^tfi Ji ione defin.tione, decreto apostolico, c^ncessione adscriptioue, relatione. sanctione, propterea quod ab eodem ca.terisque pr^missis, ejussuecessoribuslnnocentio XII, Ue-

VIU

autab

raeuteXletlnnocentioXIII.piffimemoniERoma.
nift

anLessoribus

nostris

Romanis

Pontificibus.Ia-

m
J

DE

S.

JOANT^EOT CAPISTKANO C^J^"^^^^^^ i. Merulana. b. M^^^^^.;^^

,
.

pres-

hp more

Baptista,

tituli tituU

. ^"^

^ Yincentius, .^ ^ ^ Kgo Vincentms,

V. H.

'T

ouT

rritis

licet

impanbus

d.sponeate

J.^^^.^
Coscia.

^.Hfascu^

E^o
^^^^.^^^.^

Bomino.

^^^*'.!^_,,k,,. ^ctoritate statui-

tEgo

diaeonus
c^teraqae, l'.'''=t^""^J?!:"
,.

'^.ie, anui mil-

si

tales revera

P^P^^^ ab eodem Alexandro "^j^^^/^e ^ore et ae m eadem die conscnpts

raissent,ut

^otl^^t.
nunc
ri'u
loicn"'

-Pe^-

490Volumu3autem, ut

prffisenxes

^ m".
'

Carf^Velabro, diaeonus AgathiB Renatus S. Geo'-'' L.^rentins, S. dinalistapenBl-s^t^e i^ d, Aeriis. t ^''0" 't''.^ ad Montes, ^.^ piseium, diacoEgoCarolus S.AnfeeU curtius, S Eunus CardinaLs "'^^^^^'^o.igns. t Ego EaB C..rdma^ ^^^^.^^^^.^ ^^ stachii, '"aconus
1'

f^Xpamphilius.

Ego

.Toseph

ad

^'"^

EgoC"olus, S. Mari.de I^ff Abbatibus 01'venus ^^^^^,i3. ^ ^^

^r nitS

"

f
B
,

tZi^ ae BoU,nda, diaconns

Cardinalis

manu

^;:r;C uVpton.,
stL

subscripta, publici notarii ^.^.^tate e.^s,a. in

sig.l-

s;!:rKegi.2 sr.
dinis Seraphici dims Seraplnciconscrip

.....

constitut., -"-"'';'"";^^^;,' ^.rsicnbi

^;- ;;--7a,,^,. .^^ ^^^^^^_

/-^

:-:r;::.

:::^

-at

l^ne pag.na.
ac
ea-

Pr^Y\;%7ma

ejus

mulUpHciter

f m em omnipotentis

ausu contraire. S> quis ;ut ei tem^rario pr.sumpserit, md,gnat> hoc attentare et beatorum Petn
Dei ac

ejus se noverit Pauli Apostolorum

Datum Uoms apud

S.

mcnrsurum. Petrum, anno Incarnaseptingent,ss,mo

pontifi-

^traque scripmra cu--..-.^-"

Uonr

dominic

millesimo

^^/
!f,^,,,,

,,^^entis

eongru.t e(. Ration.

nonas Jumas, viPesimo quarto, pridie Benedictus rurnosra.m: pr,mo. t Ego

catholicaiEcclesisepiscopus.

JJ^xT

;;:;;rc:;ptionibu$ Car-

r
Jin.

nomina 491 Seouunturdein cruc^bus t^tuiorum ,1 'Zssis

e(

Cardinabum.

~au

"'
tatione

f^,iuidem felicisrecordat.on.s secum me . r-^^-essor noster pia decorem Ecc es.ae reeogitans spec.em,
trnctura, ipso snmmo -; =;^^,^, j,,. ^i.a 1110.--

Alexander

angn-

a>

Jjg

p-'-,

!.-.prf*^-

'tium iTomul

gari

Prnest>nus, CarEgo Franciscus, episcopus Laurent.us. ep.scopus dinalis Ba,berinus. t Ego Corsinns. t Ego Joseph. Tusculanus, Cardinalis Card.naUs SacnS Praxedis, presbyter
tituli

subnectimus: t afoenaum Cardinalium.

aj^

^^^etate refulget
.

'^^ip Jens ante mundi omn>po

eonlor

q"; ? const,tut.o,.em elegera

,

_^^^^.^,^ ^

hU, ad

^^^^^
s
.

S
mn

Antonius, titul, S. Cffites t Ego Philippus Cardinalis Gualter,us. f Ego presb'ter in cap.te, presbyLudovicus, tituli S. Silvestri de Mirandula. t Ego An"; " terCardinalis ncus ueiviiia"-" ter Cardinalis Picus CardiS. Balbinte. presbyter
.

^"',

'"^^^jem -e^a^

tonius YeWyi, tituli

Sp.ntnm q"^ .,,^,^1 g,-atiam per rem elect,^ _^_^^J.^.^^^ data un.cu,.iue distribuit, 3uxta ApoAlii quippe.

a^

-^

divina:

i^o.enitus ,n n.ult s editat,one pertrans.ens largitatis abundant.am,

et

^Z.^ltrfratj^

presentem ntiii.atem

eco-

Petrus MarceUinus, nalisZondadarius. t Ego Portara Utinam. prestituU S. Joannis ante Ego Melchior, byter Cardinalis Corradinus. t Mari Angelorura. presbyter Cardilituli

'jn"a"one Spiritus.
:

"

Ego Bernardinus. tiluli nalis de PoUgnac. t Cardmalis CardinaUs aureo, rPetr.in Monte aureo. presbyter S Petri in Georgius. lituli S. Georgius' tituli S^ Agnetis. Eg^o Scottus. sJttl t E;:
presbyterCardinalisSpinula tEgoLudov.cu.
iituU
S.

fides in

eodem Spiritu;
;

alii

in

uno Spiritu
ali.

propbetia.

ope-t^o sp.r.uum. alu .uterp diseret.

alii

^-t.asan.ta. v,r utum alu

-^-^
Jl^^^^

,,, ^mnia
et
^

ut

Apostolus
.

......

Prisc, presbyter

CardmaUs BeUuga

^ proseqvu ^_^^l^_^ ,^, ^,,, ^^^^^ ^^^^^^

idem Spir.tus

.cM^
,u^p^^^

^^^^^
psi

^^
et

Ec-

regimini g:ratula-

{\) Cnpisir. iriuinph. pg.

76S.

strano,

OCTOBRIS. DIE -VIGESIMA TERTIA

43
et apostolicam

strano, qui

potens

opere. ^iptis et

B^e

Tentum, ad perfectam

vivendi

iOCTDV
i.

pr^efulg.dus lap l,e<lumtamquamelectns et

s.

normam
evocavit,

mirabili

ins.gnium e^imiarum virtutum et Ecclesi decorasplendoribus venustam

miraculo-

ut

quodam et speciali modo tamquam lucerna, igne divm

excelsum Ecdesiffi
radios
catholicae
,

V.

fl.

^r

caritatis accensa, et super

Xtructuram,

sed

tamquam

-"^-

--^\'

candelabrum coUocata
et vitiorum

tenebraa infidelitatia
ac
long-e lateque

expelleret

veritatis

et eximise sanctitatis

temporiD i apparuit; deplorandisque ^ ^^_ ^a pesu leiicuei upi us feliciter opposi .^simul smui et .phi^ma .scmbOm ^oo TiPrniClOSlSSimUm reses reprimendas. P"=f '^Xrarnm Ty lurcarnm ^y r.n7T,npcendum excrcscentem fjlisccntium v.t.orum rrnidem pr^^u sandam, retundendam, collabentem et dTst dTon m vim ac disciplinam restaurandam V tJ et morum tunc v''!^; c ritatem, qu, f^|--f.*; J^J ^^.dem prsede igitur viro debitum
.

dilfunderet.

hujusmodi vocationis _^^^ evidenter apparuit quod gratia Dei Apostolis vacua non fuit ut cum Apostolia erga eum ^^^^^ ^^^ ^^^^ ^^^ ^^^ Cle ,:.,:.,. omnia " relinquimus ^Tr,ifl . Ecce dicere valeret dominicum ilUid coucilium seculus, " Vade,

Ab

ipso

^ :

>

vende, quffibabes

et

da pauperibus,

ut sic

sseculum ssculi. Gnaiustitia ojus maneret in

dam.Tanto veneration.s obsequ.um ces"r ratushumana,

ut
illias

sapientiam

dem

ejusnuntiaret Ecclesia,

""^""^ I'"?"'' temnl eumdem solemn.

i-^ter

quod cuncta reliquisrus autem non sufficere, sequeretur, quod set, nisi etiam Dorainura atque credentium, Apostolorum est proprie inter vitiB regularis sibi optimam partem ^rancisci Minores, de Observantia Fratres S.
nuncupatos, elegit. virtu406 Cupiens vero excelsam fabricam de fundain religiosa vita construere
''"'""
^^JJ;;''

decreto c "onizationis

resadscripsit.animo ex acl.onumque se. et miracula, vi am, virurtes suisque apostol.c^ exponere. ; em ummatim memoriam corroboad perpetuam rei morte pr^ventus, exipse. rare. Q"od quum onere et nos, qui eidem

sanctos Confes o tunc revolven., .lUus

tum

mento prius
dio ostentui

coffitavit humilitatis, cujus stuhaberi volens Perusi , ut, ubi

yZs

pTere nequiverit, sapient. arcano, Lnore, inscrutabili ^ternie

majori irrideretur THjigno honore prasfulserat, eircuivitcivitatem veste pannosus contemptu, crine impexus et sordidus, aspectu
et lacer,

narrat.onem successimus, hnjusmodi nostr s desumptam, pr^sent.bus nioratls Actis modnm supplere seqnitnr, Uteris, in hunc, qui

ex me-

factusque undique ad hurailis'et verecundus, stultitiae asello insidens, gestansimitationem

que galericulum papyraceum,

:

in

quo sua pec-

nrJcaTistmni.quodest oppidnm
reemttw
dicecesi

re.ni

natus Neapolitani sub parenhonest.s estDeiservus ex catholicis et anno a partu kalendas Julii tibus septimo octges.mo 'millesimo trecentesimo
Sulinonens.,
,

qui illum in gradu cata descripserat oranium. vel admirationem vel dignitatis prsnoverant, tamen sapiens ad irrisionem excitavit. Vere

Deum, etinterejus

filios

computatus, quando

apud homines haberi

militatis

voluit in derisum et in

vS^is

quinto. ablntusque

fuit

Lcedente tempore Indolem c nfirmatns.

aqua ^P'>^" ^ sacramento chr.smaUs

'

spiritu husimilitudinem iraproperii. Sic iu contrito veterem homiet in animo

nem

exspoiians

renovavit

spiritum
,

raentis

^^

r^

sortitus fUit, sanctitatis f..t..ra3

ad magna properana.tate spec. et ab ineunte

.

horaiuem novumque suae induitque novura Fratrura Minorum, quorum habitum dictorum
religiosje familiae,

ostendit.

Nondum
acU^^^.

trigesimum

ffitatis

suse an-

Lrasd.dicerat,etmorummag.s^r
magis

spretis secnnd.s- nupt. vidniB matri, nt, suas. addicta esset. continent.am

Deo
,
.

P.e

Xatus,

ecclesiarnm f-l"-;;*-" . vi. veneratione ass.duns, eam Sanctorumque ut singularem .n ea assumpsit, V ndl rationem pra; se ferret. et prudentiam ffitate pietatem
et

in

ctciliitidemingenio, arUum pra^ditus, liberalium

sed..lam

etpr.stant.memor.^^
stnd>.s
fel

citer

drdit in conventu S. Frannura agens, noraen civitatis, ac. de Observantia ejusdem cisci non sine sui et anno probationis expleto gaudio professionem emiconfratrnra ingenti ordinibus initiatus. Hausta sacris deinde sit superfnsus, exinde amarum novffi dulcedinis aureus Baby- t censuit, quidquid calix eo raagis divinoque inebriatus amore, lonis propinat; mentis ferebatur in Deum totus impulsu
,

civilis jur.s prudent. emensis canonici et un.vers.tate naoperan. .n Perusina

av
:

in

quibns gnl magistraU.s fa dle superaverat, ae

laurea .n^.qua meruit doctoratus co.taneos omnes

'tudiis
,

ffimulabatur Piu^Que houorera zelatus. quibus pergens de virtute m smata raeliors, perfcctionis metara attigit, virtutera, religios^ quod plantatura est secus
et

chan-

pe.ectu;

ubcres et egregios virtudecursus aquarura, dedit tempore suarura fructus jugiter

tamquam

lignura,

ras evocatus, justitiam

cum V^^^^^l-^^^^^.

tum

tem cumclementia,ju,-isd.cUonen^ populorum. harmon.a, ut

ratione

IZ
nmans

tali

copulavit

IZZZ

'''497

P-f-* -^""'"

^"'""

Ssai
vocatio
iid

pater insimul pra,c.pnum ntriusqne Sicili regis,

s.b>

effectus

'"fm eornmdem

enira in salutari Inchoatura prosequens, exercitium ardentius hurailitatis disciplina, super hu-

statu

,..0/...;

el e

inregulariB. Francisci

existimat.onem ^orem, snmmamqne

offlciis ctissirais religionis fugiebat, nihil

principaliter inm>^^^^"^bjfus virtutis basi se exercebat. hu-

nas laudes

-g- q"-'
'

Or-

dinem.Srriiji/K

^-Srrmt-:^'--^
":f
upe

cuni;

set"m suum.

ad tenebras huma-

^P^^; -;*^"'j,^^'^^ conteraptum desiderans ^^ rum plausus imP^J>^ ^^^P^*""^*cum T^^^ Pro iugeminans ribuebat majestati, Domine. o ^';ff pheta " Non nobis, ^ " LaudateDoh,n da ffloriam. " Et,
:

r:momng'entes. laudateenm
puli.

Vel

cum

Apostolo

omne. quod suf Non

infuleit,

suib eumque. uben grati

TcLtes

siTnus

ccgitE lliquid a nob.s,

'

m
g. V.

m
"

S.

JOATs^NE

DE CAPISTRANO CONFESSORE.

IQCTORe H.

nuam
est

Hinc

sufficientia nostra ex Deo ex nobis, scd magiii procedebant sui ipsius, uti

ei in dos curavit. Fuerunt simul et corporalia pr^slita segrospiritualia

tis servitia,

^ ^. .. praecipuis deliciis
.

^ D

peccatoris, vilipendium

ac mirabilis honorum et Tirslatos reverentia contemptus , et tunc maxime

ximum

pr^clara erga pro^ Ecclesiie mausuetudo, summa erga

,

eorumdem quoque commodo non,

nuUis
tis

erectis et ampliatis adnitente Dissidentibuspace, carcere detenxenodochiis. defunctis suflVagio , ac cunctis

,

ipso

libertate

aie

afflictatione cum vitus abstinentiaet austera suis crucifigens. semel in et concupiscentiis modicotantum pane et aqua, quandoque

Keatinam infulas recunuaudo Aquilannm et jug-i ne exsmgeret in spiritum, savit Carnem

Lnitatum

lacrymarum ope orationum piorum operum, quae pro animaaliorumque

,

afflictationum,

rum

salute jugiter Deo offerebat, prcesto fuit. visceribus ge- procanoni499 Caterum qui omnes in

autem vino

admodum

diluto

reliciebatur.

carpebat Humi super uudas tabulas brevem et orationisommum, reliquanocte in studiia semper incessi , bus traducta. Nud.s pedibus tantum assumptis. Kudi in senecta
calepodiis

socio,

gratiam repenrebai caritatis, parem quoque Senensi, suo magistro et dit S. Bernardino cui viventi , sicut in omni offieiorum

ZltntlZ'
,..

genere fuit obedientissimus et obsequentissimus, ita eidem defuncto non sine magnis labohouorem proribus solemnis cauonizationis
curavit
;

itidem

flag-ellationibus,

veste, frequentibus et dinsque laboribus itineribus, incessantibus ciliciis, aliisque macerationi,

incommodis

illiusque
,

bus corpus

suum

ita castigavit, et
illo
,

inservitu-

tem redegit, ut in

pellem exsiccato et potuerit; cupiscentiffi ardor accendi numquam domestico, districtie mortiticased de lioste nexibus alligato, semper spiritus triumtionis

ad ossa, nervos et exinanito, carnHlis con-

dignus discipulus duplicem, quasi alter Eiias, assecutus. Servum quoque suum fidelem et apprime prudentem, constitutum fuisse a Domiuo super familiam

spiritum vel similem, uti fuit imitatus , vel etiam

suam, plura, etiam

in Eeligione

vicarii generalis, officia,

Eratrum Minorum ab eo laudabiliter acta, comprobarunt illiusque singularem rerum gerendarum prudenpraefatorum
:

phaverit.
rat,

Qui autem carnem suam

ita

subege-

tiara

prosperosque
,

in

Domino exinde

per-

spiritumquoquesuaviregnlarisobedientise
:

in cujus jugo suppositum semper servavit narrassesufficiat, comprobationem illud uuura pareret, pannum ex quod ut ei, qui sibi priEerat. ineuuctanter extraxit, aqua bulliente manibus nuUam tamen passus laesionem, ut cxinde apsimul exprfeclarff. obedienlisB virtutis

bene etiam norunt illorum ceptos fructus temporum imperator, reges et principes, quoties illius

operam

et

concilium adhibuerunt;
nostri,

tum Romani

Pontitices, praedecessores

quolies eidem ardua inquisitoris , visitatoris, reformatoris, coramissarii et nuntii apostolici

pareret

emplum
f>j(ai et

eari'

498
tis,

Istis

et retributio. muuitus praesidiis,

viam justorum
servatis, nihil

munera cum amplissimis facultatibus delegarunt. Necminor fuit illius sapientia, et omnipraesertim vero sacra, ejus eruditio, gena
,

legibusque honestasine offensione cucurrit,

modcstiffi et pietatis

quam

semper

inejusverbisaut
in

gestis upparebat,

tatem et aedificationem
cunctis
,

quod pienon redoleret; quin

et

disputationes et opera etplurima tum in sebcuIo iugiter demonstrant, tum in Religioue editorum ab ipso librorum
ejus conciones,

monumentaabunde
500 Prse cseteris

testantur.

morum

suavitate

maturitate

autem

animarum peculiari omnipo- "'"

illis

if-

conac sanctitatem spirans , compositus versautium et audientium, imo dumtaxat respicieutium animos ad amorem virtutis et poenitentiam usque ad lacrymas attrahebat.
"Caritatis

tentis Dei providentia difficillimis

tempo-

*"

ribus Beatus iste datus non obscure dignosciut, spiritu apostolico ductus, cathedras tur
.

pestilentiffi dissiparet,

amore succensus, neretur ia terra, animo versuri videbatur in coelo binc iutimus cordis aflectus, quo efl^undebaturin preces, et rapido mentis excessus,
licet
:

corpore deti-

nimis excrescentem et ad longe majora properantem Turcarum tyrannidem retuuderet, catholicam religionem

C quo

ferebatur in

Deum,
,

in

divinarum rerum

propagaret et mores , malitia temporum deemendaret. Dissipavit enim nefapravatos Fratricellorum sectam haereticorum riam
,
,

fideique

mysteriorum, prajsertim vero IncarPassionis , Mortis Renationis, Nativitntis surrectionis et Ascensionis Domini nostri Jesu hinc fervidus Christi meditatione defixus
, :

nuncupatorum

quae pestiferum

virus

evo-

mens

palliatis

simpUces aniraas suis tendiculis et sub praetextu siraulatae coloribus

,

sanctitatis, illaqueando

decipiebat

illaraque

amoris ardor,

quo

suaviter

rapiebatnr

in

Deum quum
perageret,

sacrosanotum Missse sacrificium

Eucharistise Sacra:

vel iueffabile

mentum aliis

ministraret

hinc erga Beatissi-

iterum atque iterura repullulantem seu excrescentem profligavit. Perfidiam quoque HebrEBorum compescuit, quando a piae memoriae Martino V, Eugenio IV et Nicolao V, praedecessoribus nostris, haereticae pravitatis inquiconsiiiutus ci uuuuimai.ua, lu cu^, ^^ sitor constitutus et confirraatus, in eos, ex prsefatis haereticis et Hebrasis vel relapsos
vel Christi leges et

mam

Virginem. cujus fuit visione recreatus, uevoiio et veneraiio ninc uei cuiius, eximia devotio ei- veneratio hinc Dei cultus. plurimis ecclesiis ct coenobiis, Joannis opera
:

constructis,

mirabiliter adauctus

hinc, aliis

Romanorum
,

Pontificum

omissis, desiderium, quo flagrabat,

sto

Domino ejusque Simili iu proximum

omnia factus
,

pro Chrisubeundi martyrium. caritatis impulso omnibus nulla prffitermisit hujusmodi

fide

dilectionis officia, ut
saluti et solatio

animarum

et

corporum

itendidem prospiceret.
,

Nam

prseter

animarum conversationcs
intellexit

et

uberes

quos magna decreta perperam contemnentes in horreum Sanctse Ecclesiie congrecaritate gare non potuii, simili justitia et zelo aniraadvertit. Hujusmodi pariter et aliorum haereticorum, schismaticorum et saracenorum, non in Italia solum, sed in Germania et adjacentibus regionibus oppugnator acerrimus, et contra eos

euangelicae prsedicationis fructus, inferius relatos

,

pariter apostolica auctoritate inquisireliquit

super

egenos

et

pauperes

tor, nihil

intactum

ut quos sinu
,

quos cibo. potu, et vestituethospitio recipien-

excipere non valuerat caritatis

opere,

scri-

ptis

'

DIE YIGESIMA TEKTIA OCTOBRIS.

A.

425
salubriter ex/^'""'jf

ptis et

falsa sermone expugnaret, eorumque

dantem

et

quasi silvescentem,

dogmata

confutaret.

Quando autem iidem

;

di-

purgavit ac caritatis
nara frugem
reduxit.

instauratione
Vitfe

ad

bo-

sputationis

certamen adoriri sunt ausi, seu mira Joannis virefFugere non valuerunt seu
convicti fuerunt tute et pari illorura coQfusione sapientiae et Spiritui. qu^ valentes resistere

enim regularis
relaxatam,

censuram,
restituit, fortiter

in

Ordine

Minorum
sartam
:

ac

restitutam

suaviterque

servavit

tectamque monasterium

Don

minussedulam et loquebatur per os ejus. Nec reprimendo schismati eorum, salubrem operam dissolutvonem post translationem et
qui BasilejE Basileensis
concilii,

monialium S. Gulielmi Ordinis S. Clarae extra muros FerrarisB, raoribus deformatum, ne

ejus
relaxatio ibidem

mox

celebrandi conciUi

meraorato

Eug-emo
generalis

prJEdecessore factam, sub nomine servus contulit, et concilii reraauserant, Dei duci, ad quem tunc priEcipue quum Burgundise prtedecessore ablefuerat a prJEfato Eug:enio pseudo-pontificis gatus, feliciter suasit. ne ejusdera Eugenii veri Pontificis Amadei, sed

oculos offeuderet, ad pristinam revocavit disillorumque JudsEorum usuras ciplinam cum christianis commercia et convictus comvestitus, ludos et muliebres vanitapescuit
;

tes abegit, illorumque instrumenta, populis ea ultro in ignem projicientibus, non semel

partibus adhaereret.
pritterlim in

teste 5U1 More etiam Sanctorum, qui, sunt in bello, et stolo, per fidem fortes facti pauperhic et inercastra verterunt exterorum, verumtamen indutus ac senes,
rais

Apo-

publice concremata conspexit perniciosis disglissidiis evulsis, mutuam invexit caritatem virtutes, nequitiae pietatem, vitiis centibus
: :

infidelitati

rationem

cum

Dei cuUum et Nominis Jesu veneingenti animarum lucro et per-

fectu subrogavit.

religiosus

loricam
fidelium

fidei, et

vexillo crucis armatus, Turcas

cervicibus

insultantes,

et

extrema

5U3 Et quoniara qui fecerit et docuerit, hic lantemo"""" '"dimagnus vocabitur iu regno cOBlorum, talis
profecto

christianie
vit,

reipublicae

praeliando

minantes, proflig-apraelium Domiui, qui per fiin

delem servum suum

irarasuara.
iectione

eosdem Turcas

elfudit

Quumenim

ing-enio ferox ac

By-

imperiique Orientalis adzantii expugnatione, insolenter elatus ^lahometes, Tnrcadevoraret, et rumtyrannus, Pannoniam animo nominis esset, absumptura quidquidchristiani
iri

debet Jolianues, qui semina bonae operationis prmittens, uberes fructus spatio quadraginta annorum peract prfledietquasi cationis collegit. Ejus sermo efficax, ardens pertinaces aniraos confudit, dudici

'""'-"''

fucula

ros cmoUivit, devios

reduxit. rudes erudivit,

bonos dubios confirmavit, tepidos acceudit. petierunt panem, nec defuit, perfecit. Parvuli
qui fraugeref eis. Civitates, euanimperator, regescl principes Deiservum qui ut gelizantera certatim ad sese invitabant, satisfainnumerabili audientiura muliitudiui sed quum plunes ceret, non in ecclesiis solum,
in plateis

proviuciae,

populi,

irrepaminaretur, tumulo huic et alioquin refrenando sternaDei providentia rabili torrenti ejus servus, qui glorian datus occurrit humilis Domini nostn Jesu renuens, nisi in cruce ejusdem crucis vexillo, quod a reChristi

sub

lLl,etiam praedecesrecolendiE raemoriEe Calisto apostolici legati recepesore nostro, per manus plurimoscrucesignatos tum concionibus,
rat

campisque apertis munus pra-dica-

Multifarium itaque tionis astringebatur obire.

mirificavit

Dominus etiam viveutera Sanctum

tutn literis,

priefati Mahometis, cujus nuraerabili et victori ur-ebat,ex^roituilon^e impar etiam pr.-esentia Johannes taraen, ubique impulsor,

tum etiam nuntiis coUeg-it. Licet railitura numerus inautem horum aliorumque

et meritosuum, ut qui insignium virtutum quoexcellentia prjfifulserat, rairaculorum rura dono clauiture et particulari prophetiae

que

resceret
titatis,

adeoque iuvaluit hujusmodi sanc-

exsisteret,

hortator,

antesignanus
prssidio

et

ductor,

in

vivam

rum
in

Domini exercituum et non formidavit a facie vexillo crucis erectus, sua feritate confidentiura. ObsiTurcarum, in pugnJB acriter pugnantur, C detur Alba Grffica,

rati priEdecessores

virtutum, charismatum et miraculomemoconstans et communis opinio, ut nostri pr^ter illius operam,

spem sub

eorum literis dem mentionem peregerint

adhibitam, in pluribus arduis salubriter condignam et honorificam ejus:

aggressiones, eruptiones imnressiones fiunt, ^ __j n;.frini f^nnsiliis. vocibus et consiliis impetus: sed Capistraui res est, soluta obs.d.o, precibus substentata
.

itidemque clarffl imperator, Casimirus, meraori* Fridericus III Cardinales, antistites, Polouiae rex, S. R. E. Pol". ^. ^^^;^^;^^ ^^^^, d,; jervum

P""

fu"-atu3hostis,partavictoria, trepidationi, discr.m.n. et Grsc* liberatiouera christiana respublica un.versa, excidio exempta accenst.s, fidei propagationis 50-Z Simili zelo ei in reforHungar.a, Polonia. Russia, mnndt) Online Italia, Germania, rryuiui i; Valachia, et Moldav.a magno Transylvania,

et

persolam

Albffi

P^^t, i,oore etdevotione, verbo, scr.pvenerarenturhonore et devotione, quam pluries propaiavennt potis et opere iUumta.nquam Apostolum videT,uli quoque.ut
;

rent

nndique

ipso sanarentur, audirent, colerent et ab eique etiam process.oniconfluxerint,

plansibus et honoribus obv.am bus, aliisque

'^

scUismat.cos ervuB ^nnumerabiles

et

quam

X"ura

sectarum

h,ereticos.

Ilebr^umque

publica dispntat.one h.c rna-oga> raagistrura. ejusdem perficonvictum, cura mult.s

dia, asseclis
est, ejusque ad lucem.quai Christ.is Sanct.B Matns Eccles.ae .Hhodoxam fidera sub

tempus, Quo BJemenso, advenitacceptabile fortem, v.vum d.u s.t.hannes. qui ad Deum ^us^
verat ante ve'niret et appareret
i

SOrTandem

vitffi

h..jus

cnrriculo feliciter

m,

f.h,:

fac.em

n Urbe

unitate m. un tate

mtafacilitateetfelicitate, gratia Sanct.

convertit.

Tm TpCma'
-P"
m.no

coronam just t.ae post dem.posv gloriosacertamina correptus,

febre

obdtmitione
redactus,

certior emcitur,

et
s

Emendandis demmalitia tempo-

ad extrema

Ecclesias

sacramen

:ftir:tpr.c.aradevc^onen.mtu.men^
--VV^^T^r^ravit^r-obdormivit
^^i' in Carinthia
,

'rerr^f

maniis moribus,

atten e sua pra^cipua studia ?nra dej avatis,

in Dovigesimn die
tertia
*

crvertens,agrumdomimcum,vepr.bu8abun-

mMt Uuogi

.K
ftHCTORI
J.

S.

1.

0.0...

anno sa.uUs .in.si.o

CON^SSOBE .OANNK DE CAHSTKANO pa.^.ue <,u.,s

:

^^^^^^^^^^^

^^^^^^ simili

--t^proe^ ,,3to.iea .n^^

"^

V. B.

^:^frn>..-r..e.spopu,i.u.titud.
peou septemdialibus exsequn, ronfludt, ac
et

Junu

Cf soIe'mnitate -^i- -fluent.u.^d.celebratis

TOtione

;,^ ^^p^^^g^. ";'^",staret de validitute husimo qninto, " ^""'"^^^^ et de relevan.'^

d.sputatoqu. .

queciavibus
nores

m
.

Beatissima; Vir

quod abinde anms fuit. Fama praemolle ac traotabiie repertum devotione persanctitatis et populorum

pra.positi

au..M. r.--in

tumulatum

fuit,

^^ ^.^,;^

^i^^.

:r
fati
is

fat<e

crebreseentibus,feliois recordafon.s Joan noster, ut festum B. similiter prsEdecessor d.e vgeterritorio Capistran,,

LeoPapaX

qu iri^mlrum faucibus mort.s .Ihco hbede Setia, a Bracci personam Bernard.n, M.chaet

personam Ignatil

niTn oppidoet celebran posOotobris ab omnibus s ma tertia indultum ejusdem

indulsit, et

hujusmodi

rec^rdationis Gregorius Tessor noster. de S. E. E.

Papa

XV

etiam

prae.

per octo menses eorex oppido Cervaria, viribus dest.tut.. ope d.ct. Jore impediti et samtatem rest, ut,, Joannis ad pristinam X. s.m.I.ter memoria. Clementi Pap

sexto in

r
f
^..

pia,
.,

Car-^^'"^-:

proedeeessori

nostro, placu.sset _

Qu.

d.e se-

P;rmrJulii

T..,;:

o;=,ipm anni, ejusdem anni.

.

audita aud.ta
.

relat.one
et secre-

^ ^^ quam moniales totius Ord.n.s nes tam Fratres quoad Officium de Commum
pr!positorum, sacris Ritibus
Francisci,
<'"^.'''

promotons fidei dilecTorum unuiui^j dilectorum filiorum, i , icongregatioms, hujusmodi sentarii priEfat Congregaiion.s approbav.t et

Confessorum non pontificum Missam etiam ad sscutandum, quo vero ad Frain eeclesiis dictorum ares quose..mque. Brev.s per suas in forma Irum celebrantes, sexcen^ Decembris anno milles.mo die decima desuper exped.tas secundo tesimo vigesimo auctoritate perpetuo extenlitteras. apostolica

praedicta d.e reci-

sum ejusdem
confirmavit.

;!,,,- ,,; hu- <"""-""" quse .u nu 507Expletis tandem omn.bu^, ^^^^^^^^^__^ ex.gunt prsfata d.cU iusmodi Beatorum causis decreta, factaque caus Urbani praedecessoris per venerab.lem fratrem

dit et ampliavit.

305 Annuente

postmodum

s.m.I.s

recordaahi proah.

hujusmodi relatione episcopum Sab.nennostrum Paulutium, nunc basilio XII Apostolorum sem tunc vero Alteriis nuucupresbyterum cardinalem, de coram congregatione gene,-ali
patuin,
sancta; =^"
in

2.-'.- tionisUrbanoPapaVlU.pariter a, docuraenta, '"'"' praiter priEter antiquiora documen

nostro,

prEedeces.oie

virtutum et m.raculorum cessus super fama curia Bomana quam n servi Dei tam in
diccesi

F
t
^

et.am memori Inuocentio Papa XI,

apostohca Suimonensi Domini m.Ues.mo sex nconfecti fuere anno quinto, quibus per tres ca.. tesimo vigesimo

auctor.tate

'^^ I^ZuTTvr. ^t-'^"^

B.

^*^

^um
^

interventu oonsul-

oecembris auno
;

sarum

palatii

apostolici

aud.tores,

n.m.rum

J^"''

^iesimo excentesimo septuadubio An ,t proposito t..nc nartatis. posset ad ejusdem ^eanonizationem tuto solemuiter
^

Philippum P,rove. Joan. Baptistam Covinum, Manzanedum accurate

q--

num

et

Alphonsum

hnalis proeea.

-^

expeditiouem
-

decreti

. ,

f J^oque 4

prius in voce et

per eosdena comrccognitis et discussis, fuit facta de us, quae pilataet eidem pra-decessori continebantur, distincta in dictis processibus Promulgatis interira norelatio.
et

promotorc et re scriptis prJEdicto fidei

discussa, taraconsuUores

__ mature

fatiunanimivoto
centium

quamCard.nalespr^censuerunt, eumdem lunosibi

opportuna prffidecessoris decretis, toriis ejusdem Urbani

prffivia

particulari

coramissione,

manu

reco-

memoriae lunocentii C lend

etiam

praede-

pr^decessorem. quandocumque olemnera d.ct. Beat^ Ubuisset, tuto posse ad juxta prjefata S. R. E. ntum canonizationem, devenire, eumetsacrorura canonum instituta

dicta sacris cessoris signata, in Cong:regatione

que
et

habita die Ritibusprffipositorura Cardinalium ejusdera Domini milleundecima Mnji anno

atque

Deo definire Sanctura, cum universaU EcclesiEe proponere

regaantem, F coiendum

venerandum.

Quum

hujus simo spxcentesirao quinquagesimocausa reassumpta fuit in statu et tercanonizationis quibus illa reperiebatur. Qua sane
minis, in

priEdecessor,

rei'

vero idem Innocentius gravitate exposcente, dividecrevisset preci-

nam

voUintatem explorare
iis

congregatio

sub die septima Sesexcentesimo sexapterabris anno millesimo ulteriora progesimo responderet, posse ad septima Januarii anno et sub die decima
postquara
CPdi,
tertio conmiUe.^imo sexcentesimo sexagesimo die de validitate dictorum processuura. Btare ejusdem auni septima Septcmbris

propterea peractis, itebus et suffragiis. promotore et secretano audipriefatis

rumque
tis

die

decima

tertia

Junii

anno ejusdem

septuagesirao Domini miUesirao sexcentesimo congregationissennono memoratum ejusdera approbavit, quum ultimum

sum
^

confirmavit et

vigesiraa

etfinale decretum solemnis iusmodi expediri mandavit.

canoDizationis nu-

coram
etiara

similis

memoria;

Alexandro Papa
auditis

VU

508 Interea
sore

pr^fato

prsEdecessore. nostro,

consulto-

ribus,

constare dc virtutibus tam quara cardinalibus, et posse ad theologalibus

censuit,
uiteriora procedi.

prohantw
rucula;

nii-

506

Uemanebat itaquemiraculorum, ad

in-

nondura manu huic canonizationis negotio enixaspreces, admota, quura post vUirirEias et Sanctae Sedi anteacto et prJEsenti hoc saeculo regibus, antistitibus, porrectas a piuribus
similes preprincipibus et magnatibus, aUce nostro Leoces a carissirao in Christo fiUo
poUlo,
et

viam

universae

.i,riium cj^ruu^_ Innocentio pr^deces;., ;_nni-co iiltima ifii carnis ingresso, ultima ,^j,^v///,

tercessionem servi Dei patratorura, approbamortem putio, quorum in ejus vita et post
blica

celebcrrima fama, multipUclter suffalta invaluerat, sed desiderata eorumdummajori et legitima probatione, bini iterum,

quidem

et

Uomanorum rege

in

imperatorem

electo,

Etrua dilecto fiUo nobiU viro Cosmo duce, nec non ab rijK sibi subiectEe magno Ordine
III,

OrJine
sori

S.

dicti Innocentii
,

7 DIE VIGESIMA TEUTIA OCTOBRIS. consensu audito 510 Quorum unanimi prffiFrancisci D. Alexandro VIII, quum nihil aUud desideraretur eorum, qute nostro prsedecessuccessori
, ,

J.

V. H.

perfecii.

porrectEe

fuisseut
,

ac subinde venera,

ex Sanctorura Palrum

auctoritate,

sacrorum Urh:mi agenda

AUleranus tunc suus bilis frater noster CardinaUs, episcopus Ostiensis dictae S. R. E. congregationis Cybo nuncupatus. prsefatffi
prEefectus,
in

canonum

decretis,
,

prsefatse S.

R. E. anliqua
dicti

consuetudine
et

ac

memoratorum

praedecessoris deeretorum

praescripto,

consistorio

ipsius

Alexandn

prffidecessoris

habito die vigesima ejusdem Dommi miUeanno tertia Augusti summam prosimo sexcentesimo nonagesimo
secreto
,

cessor decimo

observanda erant, idem Alexander priedeseptimo kalendas Novcmhris

cessus,

suamque

et

aUorum coUegarum
,

suo-

anno mox elapso miUesimo sexcentesinio nonagesimo, pontificatus sui secundo, in sncrosancta B. Petri, Apostolorum principis b.isi-

eisdem sacris rum dictse S. R. E.cardiuaUum, sententiam exposuisRitibus prspositorum

set, cseterique in

Uca

quo solemni ritu cum venerabiUbus fratribus nostris, tunc suis, pnBdictajS. R. E.
,

eodem

Cardinales

unauimi coacto aUo pubUco consistorio quo ejusdem anni die quinta Septembris patmrchse, prseterCardinalesprEEfatos, etiam commoranepiscopi, in Urbe
ei

cousistorio prffisentes suffragio adhaesissent,

,

CardinaUbus

patriarchis, archiepiscopis et , episcopis et dilectis fiUis dictjE RomaiK-R uriffl

praelatis, oflSciaUhus et

famiUaribus

suis, (lero
fre-

et postea in

saeculari

et

regulari et maxiraa populi

,

quentia

mane

secundo et
petitionibus

tertio

archiepiscopi et
tes

et dilecti filu

aomanae

curiae

prseiati,

convenerat pro canonizationis decreto per dilectum fiUum nostrum ,

iteratis ]trirao,

B B

praedecessoris familiares ipsiusque Alexandri fiUus Urhanue convenerant, dileo.tus etiam consistoriaUs aulae Spretus,nostrffi,tunc3Uffi. et miracuUs dicti advocatus, de vita, virtutibus Capistrano verba fecisset, et

tunc suum, Petrum, S. Laurentii in I);imaso diaconum cardinalem. Utthobonura uuiicupa-

tum, nomine praefati Leopoldi, Romanorum post s^icros regis, in imperatorem electi
,

Joannis de

hymnos, Utanias, aiiasque preces

ritus

et

pi>st Spi-

Domine

prffifatorum
elecli,

Romanorum
sibi

reg.s, in

im-

peratorem

magni

subject Etru-

Sancti gratiam rite implorataui, ;id honorem snnctissimas et individuae Trinititis, ad

ri^ ducis deprecatioues

Francisci suppUces et Ordinis S. canonizatione ejusdem pro

exaitationem
religionis
nostri

tidei

cathoUcas
,

et

christiMnffl
lir.rnini

augmentum
,

auctoritate

priedecessor gradetuUsaet; idem Alcxander precibus prsetes aureBhumilUmishujusmodi canoin Ecclesia Dei
huit.

qnibussuprcmus
houor

nizatiouis

optahatur eidem noverat heroicis Beato Joanni, quem sicut arduo hoc mortainsignitum virtutibus et in de se ipso adversus Us vit agone eximias victoria^ reportasse, potestatem tcnebrarum populorum imitationem et ita dignum, ut ad
decerni

Beatorum ApostobTum Jcsu ChrisU deUberjitione Petri et PauU, ac sua, matura .aepius implonita, praehabita et dlvina ope arnecnon de praefatorum ejusdem S. R. E archiepiscnponim patriarcharum dinaUura,
<

et

episcoporum

tunc in Urbe exsistentium

consiUo, B.

Joannem de Capistrano una cum

normam, coronam
reciperet in terris.
invcnto Sp'ritu S. 'l

perfecti decoris jure

mento

S.rat.-unBB, Laurentio Justiniano, Joanne a Baylon, SanPaschale do', Joanne de Deo ac ctum esse decrevit et definivit, ac Sanctornm uiiiversaU catalogo odscripsit, statuens ah

rf-

quituo roiiirtto

judicium profern 509 Quia vero tantum prius ejus iuvocaretur nisi rite nequibat gloriffietuna cum SanauxiUum,, qui est rej aeternum regnat in cGelis, ctis et electis suis in
,

Ecclesia

omnes

idcirco

et

singulos. fideles
fuit

idem Aleim-

quoUhet anno die vigesiraa t.-rtia C-.pistrano Octobris, qua idem B. Joannesde ipsius mter in Domino, memoriam obdormivit pia devoSanctos Confessores non pontifices Patriset Pihiet tione recoU debere in nomine
Spiritus Sancti.

xander praidecessor tunc

pense. ut
ocationibus,
occidit,

bortatus

Araen. Quas sequuntur, sunt

eleemosyms, sole. christianae operibu5 a aUisque pietatis

Jejuniis,

clausulce ordinari3s.

qui

numquam
iUi

C suppUciter
discussis
tari et

inaccess lucis radios qoo implorare contenderent ,

iuteUigenti latehns, scruvaleret divinum beneplaci-

XLIV. De

titulo

Apostoli, S.

Joanni Capistrano qusesito.

^oannesBaptistaBarberius, non contenUs

human^

tum.Quin

adimplere momenti accurairao ad rem tanti

^--^;^

tissime decernendam,

fratrum suorum archiepiscoporura et uecuou patriacharura episcoporum, tunc in Urbe <=^^^^f;;"^: semipubUco e
,

eorumdem venerabiUum dict^ S. fi. E. cardmaUum

\ canonizationis honoribus, patrono suo .btentavit porro , Joanni Capistrano rfeia^is eumdem novo titulo condecorare, quatenus Apostolus appelladecreto apostolico etiam libellum suppUce^n Inretur Quam in rern
,

sententias

iu

aUo eonsistono
esse

exquisiturum igUur die vigesima

pr^mouut.
quiuta
dicti

Congr

gatt>
is

men

Se^

Lnc

cons.stono ad pterabns eodem semipubU.o praesentibus etiam indicto

efiectun
. ,

nocentioXHobtulit. Libellum eo exhibeat omhuc transferimus, quod simul a^^-xy.i^^xi.am^jc.. Est n:wm aJoanne gestorum
elapsogIorio.>iss.mi expositio raeritofacta anno universalem Capistrano ad cuUura Joannisa suspirata et applausa canomcura tantum
zatione.

lubenttus,

autem tenoris sequentis

(l)

Beatissirae

ater.

uostris

rU niemo.ati Cardinales
scopi

apo^olic* notatunc .uis, et sedis auditonbu., u^cnou palatu apostoUci

.

patna.chs

archiepi-

devot.onera causavit jubilum et

ta-

uUara
ui8

unam eamdemque aeuet episcopi ia B. Joanconveiaeutes. ad solemuem

Capistrano canonizatiouem suffragiis exisUmarunt.
p.oo^di

absque excepuone lem in cordibus fideUum et sexus, ut non desi.tendo con^itionis

(rradus,

d^

Apostolum ven eum acclamare novum

Dei,

posse,

png ''5(l)Cpislr. t'ium|l>-

57

suppUcelur

Oclobris

Tomus X.

m
kOCTOlB J. V. H.

0,113

"1Aunaiiuuo \i-i laudibus Jesu sanctissimum efferebat

Nomen

celebrandum hom.mbus Capistranus Angelus d^monibus tremendum. Utque venernndum et hominum coetus virentum viginti millium

6 Imoctntio

JUI

potens et efflcax esset contra deret. quam prffidicti Nominis malignosspiritus, in virtute et coram omnibusdiut adessent. nrtecepit tabelladepictum, adorarent.

^^dtmibus

ope.a^ quod aper e divma; ^nt iu terrisOmnipotentia classicos tuHnter alios -riptores ^
suis

SanctiB

Apostcnis

vinum verbum,iu

Blondus

in

regione
:

mi

Ital. 'H^

^^^^f^
decorat

queuti tenore

viro

nuDC

Capistranum ^P^'^" Joanne jotne ornatur celebernmo,

Ordinis, Capibtraneo^ c rr^ist aneo Scraphici

quem

frequentibus,

ir 'le

pist

r;

ac llrum' tempora rarum

fuit,

nlitSm

in vita

|;Lcurrendo S. tem.datam ab Alti.simo

ex sua

Augustinus

coruscante supra pote.ta

-,

variis formis bestuirum apEcce in ictu oculi ululantes damones naruerunt frementes et cervice facta reverenSnnumeri, inclinataque " tia, evanuerunt. .-hp^ipntinTn Pichi exhi5U Quantum conceruit obedientiam poultra quod sua elementis bitam sibi ab pluribus vicibus instanti tenti dextra in nubes et tempestuosas procellas disperserit novus Moyses fecit quoque hic
,

"

reftu.seitH s'^.^

eedaverit.

profundissimas flummis Sidecrescere aquas libero et veloci, trajiciendo eumdem passu

liani

-^l^^^^''^^^^^^^^^ " Dedit Do profuudissimascientia

:

comitantibus

duodecim

sociis

et

jumeuto

Apostolis Bupernaturam Linus potestatem eversuper d^mones, ut eos ut eam curarent.

terent,

ipsa super elemcnta. ut eam contemnereut . ut et super mortem , superlaet donis fuit Ii.deto pr^rogativis utsitraCapistranus, ita tivo gradu dotatus humans excedentibus vires cunctas cteturde ipsiusmetaddefectibus, cum natura- velejus miraabunde suppletis, ab effectibus miratioue rairaculorum potest bilibu. ipsius infiuitorum quum prsscincoutenturi et debet quisque innume^-abilibus cfficis, mutis, sur-

immutarent,

sunt verba pr^cisa mter relibris onerato,- hsc Profunlinuossupranominati Waddingi (2) fluvium Silianum prope Tarvidum trausiturus inhumanus portitor absque naulo
:

sium

quum

traiicere nollet,

ctuse aquaa extenhabitum, sacculo eductum, super minui et vada prtebeaquae dit Res mira! statim

paululum a sociorum conspesubstraxitoraturus-; dein S. Bernardmi

medium re coeperunt,ita ut vix et opposita parte Capistrauo,socns positisque iu

tibiae

attigermt,

dendo ab

triginta et plures mordis et claudis restitutis, approbatamrelationem MattUffii

tuos tecundum Kaderi revocaverit ad

novam vitam

lUud
ad

addam

expressum legi
et

numerum

de curatis
illis

parlim mortuis

partim morituris, ex

triginta, ex his ofacia vitffi revocatos supra surdis tercentum septuagiuta, aures apertas centum vigiuti ora mutis triginta sex, oculos

tribus,

vitia

pedum

vel articulorum correcta,

podagra seu cruciabili chiragra seu nongentos viturpi claudicatione lnborareut.

seu
tristi

pristinam asincqui sarciuulas ferebat. ad creverunt. Circa contemptum suram in altum periculum obomnimopropriffivitse, mortisque martynum dam gloriam Creatoris ita anhelabat timeudo venena, mquod uihil Capistranus expositam teuuit sidias. insultus, his omnibus annorum etmensium curnillam quadragintu respectum huimmura culo, omni momeuto citra Chnsti sanct^e fidei et fidei pro defensione cujus contestationem veritapropagatione; in prorupit in una sua Utera iis in h^c verba et "Te invictum Dei praeconem,
,

men-

Calixtus 111

giuti, aliorum
iuiri posse. "

morborum numerum nulium

iam camur

in vita

ratione B. Jacobus

Martyrem in Domino deprecum consideEt ponderans matura Marchia quam maxime de

fere

513 Imo urajterquam quod resuscitaverit peniMti(*- uQum quatriduauam, fecit insuperhngua solactentem rif, luta et belle articulata voce loqui ut Joannes infiiutulum duorum mensium
,

Regularis

discurreudo iu Chronicis Belgicis miraculis sub anno 1452 de similibus et aliis E.elidicere potuerit perceptis gcuerose quus secum detulit, singulorum capita quiis,
:

immineutia discnmiua, arduos conatus et magnus reparator Joaunes l quibus semper minime potuit se consubjectus exsistebat, scripsent Martyr tinere,quin ei compatiendo Domininostn Jesu Chnat ante tempus, gratia labores multos et
:

etpaxintemultiplicetur
tior

non dubito compaangustias plurimas te ferre tu^, annis multis sub equidem senectuti
:

tangeus, plurimus infirmorum sanavit, qua-

cumque

infirmitate

detineretur.... Quae

omuia

Erfordise, in ^Nurnberg et

llall prosecuti, fieri

couspeximuset mirati sumus; quia

talia iu
libris

numquam

de i.iquum Berpenpr.doa>huo praedominio absoluto super iniquum serpentem, non solum leberavit quemcumque obsesesto quam crudeliter fuisset vexatus sum, .t. nun, ..n.l.lit^rfni.t vftxatus: sed praecipiendo quoque in fervore spiritus 'omuibus spiritibus tartareis ascendere et adorare dignissimum Komen Jesus, ecce in ictu oculi ad conspectum centum et viginti milpersonar^m lium personarum subite sunt itlud exsecuti conformiter ad explicationem Waddingi in
sanctis legimus.

Si agitur

ultorumanuoruuijuew--i'f raultorum anuorum jugo mmproio significatum seu etymolo- ^^^^^^^ 51i; Quum igitur ....... non sit, quam nuutius addc ApOgica definitio* aliud loti b. JoanDei, ex omni capite et legatus surami mtitunesCapistranuslegatus et nuntius est Saulus. specialiter landus quum quasi alter endoribus, mediante uiviu ui^i"*" k,^,..^
.

suppositse.

'^^^^T^ irraaiauLiuuft irraaianiiDu-',

;

^^

'

i^.nnpispo AssiFrancisco A..1 Seraphiuo et ejus Scraphiuo ct cjus antesiguauo ut revocatus a suprema majestate, siate, sit militautem. pararet naufragantem Ecclesiam pra;domnui Ad hoc in signum uuius perfecti

corocuraviteiinvisibiliter formari in vertice

Mmorum nam ad modum Fratrum Minorum quod ei numquam vantia, absque eo

de Obseru per totam

^-^^
vitam

il)

WaddiDg. Add. tom. Xti, pag.

m. -

{^) Ibid.

1.

c.

i\

DIK YIGBSIMA TERTIA OCTOBRIS.

429
rationabiliter

tribus Chnadhibitus pro servitiis S. Sedis a inumeros perturbatores :sti vicariis adversus nempe a Martino V et apertos hostes ejusdem destructionem extitit inquisitor ad destinatus ab Itahse rratricellorum in variis partibus regna et quamEugenio IV directus ad multa reuuiendum plurimas provincias Europae ad catholicum gregem, jam manifpste divisum
:

vitam fuerit renovata. Abhinc

fuit

perpetuo

517 Virtute

horum

prorupe-

/"^'[f
i^reducenii
/.rericii,

runt pluribus vicibus Eugenius IV et Nicolaus V. " Si Capistranus decederettemporibGS

nostris illico
:

Sanctorum Catalogo adscriberemus illum " et hoc ob immaculatam et purissimam ejus vitam, in qua adimplevit omnes partes fidelissimi nuntii regis supremi, quando
reddidit suae majestati obedientem et

Basileensi, seductum a maledicto conciliabulo et adstitisset concilio Florentino postquam regno imposuisset frenum Hebrseis in toto

devotum orbem integrum, eodemque temporis intervallo superbiam consternavit Othomannicam

ante Belgradum sola insigni potestissimi Nominis Jesu, ad cujus invocationem cemehanturlegiones Angelorum, pro nobis bellifxenin-

Neapolitano
lao

et

demum

transmissus a Nico-

uUramontanas, tamquam balad opponendum se tantae samus paradisi opprimentium nostram varietati haereticorum,

in partes

numquam sanctissimam legem spatio quinque annorum, dofuit aut quievit flammam nec totaliter extinctam conspiceret Ad hoc efflciendum subministrainfernalem. talem benignissivit gratiam et fortitudinem
defatigatus
,

tium, super quod porteutum in suis antiquis GalUcis Annalibus disseruit Nicolaus Oilles : Etdictus Capistranus addebat auiraum chriarmoita ut Turcffi dixerint, tantam
stianis,

rum
illos

nnlraultitudinem se esse secutam, quod

lus ipsorura audebat retrospicere,

quum tamen

nemo

insequeretur prseter Angelos. Hari-

ter

mus Dominus, quod

ter sufficiebant

ubi

numquam

anteceden-

arma colligatorum principum

imperii

ipsa Martini V ad eos Capistranus sanctus facile per comprimendos, suae pientissirase fidei viva subjugaet

cruciata

in Chronicis Citizcnsibus Tiirtransmisit sub anno 1456 posteritati sunt circiter centum millia inferfecti carum nostra aet;.te Taurinum oppidum, quod

Paulus Laugius

prope

Albam

signum,

facinora fuerit verit voce, ita nt ob tam eximia B jam ab omnibus appellatus Apostolus, magnus
Dei, itepropheta, Angelus coeli, et nuntius simili et idoneo placuit Calixto III alio

Sav:que vocant, ad coufluentes Danubii christianis crucsia situra, et id factum est pugnantibus chngnatis, Joanne Capistrano, crucifixi ostendente et claimaginera
sticolis

mante

rumque
titulo
/i

eum approbare

iu

forma quEC sequitur

Hortamur devotionem tuam

quum

Re-

demptor

prffibuit noster, misertus populi sui, faculvictori*, datque amplissimam te ducem renovandi in his partibus Nominis santatem
cti sui.
"

o Jesu ubi sunt raisericoidiffl veni in adjutorium plebi Hue. tujeantiquffi, S. Anioattestatur Pro omni majore probatione tortia archiepiscopus Florentinus, in ninus, " (hricap. U, 1 parte Chronicae tit. xii,
:

Deus

dignissimo stianae cohortis duce

pra^sonte

(um pro Ecclitia

Dei,

consiste51G Dictae septemtrionalee regiones Suevia, Thuringia, bantin Germania, Bavaria,

Bohemia, Hungana, Saxonia, Austria, Bosnia, aliis vastissimis provmcus, rolonia, Russia et infiexpurgavit admirabili conversione
:

fratre Joaiinc de quoque venerabili religioso optimo et Ordinis Minorum, viro Capistrano ethomines eximio, Nomme meritis apud Deum in quo salus nostra Domini nostri Jesu Christi, omni poj.u o fiducialiter et assidue ab
consistit,

invocato, vexillo circumspecto, voce unanimi Crncis cura magn.s ch.mosanctissimie

nuas Maracius nitarum animarum cuncta testatur Joannes Bibliotheca Mariana pag. 13 " in sua
:

quoque ribus etlacrymiselevatoad

cffilum,

unde

inef-

natione Italus, Capifetranus, Ordinis Minorum, vir eruditione et ex nobili familia natus , innumerorum genticlarissimus
sanctitate
,

lium

judffiorum

haereticorum

et

schismati-

" etc. fahile advenit auxilium efncM/?d^ sirailium hero.cosi in prsraiura 51S Unde conversionura, quam plnnmi rura factorum et sunt in Mar.vn>lo,ao digne inserti e. registrati relati, et per indultum Spondano

^^^^^

Romanoac
,

corum reductor. " Et quod semper Capistranus nomine ApostoU veneratus sit etiam PapS Pius II in epistola attestatur
directa
:

a singulis

ingead Sanctum, ubi ex sua innata libenti animo " Videbit te nuitate hffic inserit ac velut Apostolum imperatoria
, majestas amplesabitur. Christi venerauter

a ApostoU iHaru.n parapostolicum vocantnr prohcue quisque obivit quas eorum tium multo maperpensis serendo verbum Dei, ita magni missionarn C^pislnm.
,

j..

joribus meritis

(cumobsequio

bens Caidinali Firmano simo encomio:

..

protectori
,

Idem scnOrdmis

tamen deba. lorerum gra.itudmem nuendo) videtur, ipsam agnoscarequirere, ut ipsequoque et debitum quum maApostoli Euvopie, tur dignus titulo
et

reverentia

sequenti digmsSeraphici, contestatur talem

Fr.

guaregna

Joannes de Cap.strano
/'P^^-

Idem
rum

conversse siut, prout

cuslos est ipsa

per n>^'"" et provinciai integra. ^f aptiss.me disseruit

Optima be.u-noo. memoria benehcorum et
: ;

homo

q"f' elevato tameumhabentjposset, quum vellet Postmodum facere. digito magnam turbam
:

Deiest, populi

Germani

S Joaunes Chrysostomus

coucludit ipsissimus Pontiin suis Cbronicis Per idem tempus fex Maximus, dioens cui Capistrano venit in Austriam. de

gratiarum nt perpetua confessio .n futur, obligetnr ad protegendam plns

.Ue v.c..,s.m

ZX

sanctam Ecclesiam

quemadmodum sumuB-mmocumappIausu hisce re.ro

,

expert.

ann.s

Joannes

sacerdotes et plebes

cum Sanctorum
ut

obviavere, susceperuut, et quasi phetam, ut Dei nuntium

eumque

magnum

Rehquiis aliquem fro-

'%?9trn^;uod alteri titu.us ApostoU introductor.-

,,.,..
,u.-f.r..
'..^
-

illac iter faceret vel Petrus vel Paulus terris agere, ccelestem vitam in

h.c

Z rcSUlLque
luu opposifum u t upFW"
^^^"
, '

InPtHt

nisi

primis solis incogn..as hd'ei ad partes

:

ignorantes

nam jam declaratum

homo

immaculatam absqne
aenecta*" etc.

sorde absque sorde. v.d.mus tate Vienn absque peccato, quem

quasi

ZUIa^m

labe

. .

X7obaWW^J^.P^i,^,

suo loco et sicut probabitur ^t,riPnt.ft et do^^^^ ab^xperientia e-X doctisCap.^ i,,emet sapient.sstmus^

430
AtCTOnB
J.

tractatuum uno suorum

intituluto

d.v.na voce expr.s

Sii::;-'T;.^s
Lcis Kuan.e>.U

^_^^^ Joanne.
pc^s..

^, u,

^^^^.^ plen.

V. H.

De auc or.tate dameutaU8s,ma

der.vat.m
et

Pap
ral one,

^et.

^^u.
^:^^..

^^^^^^
^^I,^

^^.ife-

^^^^^^.^ .^^^^

:r:

n turaiem

maledictam
qu.

et perversi, uu '^""f", , b^et 0. obstinati pi-avitatcm bserein-i urimit va 1'*'^';"^^ almm fiuem

urbe .mper.al. se Auanmadvertens ipse in Urbe nova m.rab.lem !tXa Neostadii seu neque jud.caus progred.
,

n~ ^uur

modo

potest.

Quapropter

trum "Uta.ionem
ul"rius,

Lud

cb

^^Zieret n

anteqnam prius orassel

fe^u.^ nutulmper

Dom.t.um, totam peudesiderabat

STet

nauc laxa.is haben.s, consequenter, laxati^ expleret cousequenter.

na?amcoucupisceutiamatquemaff.smag.q>'

rrreuaw"m

edu ambitiouem, tamquam

potens

obsecrav.t , ut ..bi dere vitam, oordintime ad quam ^S; >'"^ ^i^stare'di..,a,.etur.adquamma,..c^ ^.^jfestare diij..a,etur. se ^,ite Sanct Lccles.iE P gam P ^ , ^^^ ^^^^^^.^

":^ln.
falbitatis,
quffi

exsecrab.lis vj^^i

et^detesuO.;;-

manuesiaie ^^^^ ^^_^^^^^^^^ auaii

^^\'lT'r,,,i^endnm
o u

,,ara;quu.certum^-^^
teuebns obfuscaus et De. , P cognitiouem elhnicorum temporc perspeo nendo etiam eodem

o,aculo ad 13oh.mos, ad Ad
satione.
52-2

modum

" -'--^-^.^l-^^^rr resonautis tub.B respond t

-

,.

vm

P^_

eliam exsecutus est

Bobemos ab.. absque minima

..

Quod

terg.ver.,.

__ comtrausieus in reditu Nor.mn.i.sa missione in sacrific.o altdris bergam, recommeudatis

Terminata in regno Bohem.
,

s.bi

quia tnm
| .^

w-

Lc

.110,

quam
et

de infiu.to

"
,

suis ue;e.sitatibus
tioui
;

Mnrtvrum

Coufessorum

Jr

r?^

ethuico

f/.^,,,, 4 referatur , et mogo cvas.t

nmuguum
^^r'.b.
rum

defeusorcm Christi

quam pn^ lectione

.^^^^^^^

quod nou ibi ve.um m supremo Domino ipsum des.deret; Iluugaria maxima celeritate
,
,
:

insudav.t pr^d.ca^ luculenter .ntellex.t a ecce ex improviso

,

mox

j,

di.cooperta fuit

i-1 a

ex simplici S Chrysanthus falso. immediate ubjuravU uncti E"-^&elii exphc^^^^ audiens To quemfecuta fuit -^r abeodem S. Chrj factam tiouem, .uper iUud ab effica.ibus Forlunatus Clodova^us

reboantibus veibis ex auditis illis e coelo llungariam pergo, et uou lu Ilungariam. in Quum ob hoc non dest.amplius morari.
..

Joannes tissetab i.ichoato discursu

aliis

sensit se

mteg o lavacro ablui cum sacro regenerationis iutueus supra caput suo reguo. S. Kustacbiu.s
cervi Christi crucem,

aX ^Uombus.udductisaS.,^^^^^^^^
amplexus
e.t

impuls.vocibus cum iteralis Qu.d ag.s bus stimulari acclamantibus Ilungar.am ? F.uem quid agis, cur non petis
similibus
:

..

impone
stere

et

ambula.

"

Uude uuUo modo

coelesti,
peti.t,
,

resi-

unanimiter

dicam, quasi
rit

potens violentiae volando

ut .ta

cum

uxoic

et filiis

ZeUam
Dionysium

veram fidem Verbi incarnati. Josapkat adducii scriptor SS, Martinum facilt negotio ad
et

quautum maguificentiae

ub. ad Hungariam gradum exaltata fue-

/yuio Jifficilior

hxreliciirum

pergit. fidem conversos. Ac dein a jam Verum ex advevso hsreticum 5ZU eveuit multo maabstraherc,
ffu^taiis luseiviis

morum ipsius m.rabilis vita, ha^reUeorum, ardor et conversio amoris divini admirabili ejus in sius-ula diffusu referuntur cuiv.s lunolucem receuter edita, ut Vita, iu
absolutissimi Dom..,. tescat omnipoteutia
;

exemplaritas,

.ta

gis

arduum, quam valeat .ibieffingere maledimundana,utexperientia uos docuit ex

ctis
liaercsiaraeductoribus et pertinacissimis

creatura

ut sicut semper
praiceptive

suum

fidelissimum he.oldum

Lutberanorum, Arianorum, chis Ciilviuistarum, llussitaNeslorianorum

, ,

Jacobelliauorum Adamitarum, Taboritarum, Patareuorum , oppiessoribus Ecclesiae rum etaliis eju^modi bene trutinetur, sauct*, de quurum perfidia, si

Majus justltsime potest edici cum S. Auselmo " existimo, quum Deus voluutati mivaculum
:

salutem bellantium am se abseutare tempore ita pr^cepit non fortaUt o conclamato extrema; necessitatis a >"-evocalu dato sibi sacrosancto et Belgrado, Joannes, et nol. Esto constans, promisso Nom.u. F quia in virtute sauct.ss.m. timere, victoriam procul dub.o
, :
..

sibi remitteudum ob animarum, judicavit opportuuum

niei et crucis

me

quummordesertam reddit ;-ectitudiuem,quam reputuo vitam reddit amissam. Et tamen de iis sit) diatis ab Adamitis (quum sermo diabolicis sordibus, iuduNit eos poteutisbimus
Capistranus ad sese subjiciendum sine mora miti jugo sacrosancti matrimouii et ad agno-

Prout ct.am cout.g. , de Turcis obtinebis. Gedeon solis t"bus m.lquando quasi alter fac.le ... fugan.
..

militum Ubus invalidorum

exercitus vertit formidabiles

mannici

cum

udversan. Ottom.lstr.ge centum et plur.um

sceudum

unanimiter

cum

rcliquis

requisitis

^' 523 Et ubi pro duce Magis ignea, et tribus regibus columua

^^yf^^l^'^. uc
quoque
poiteuti.

pro unico et legitimo pastcre

summum
omnia

Ponti-

'^uuni

i'i/((J''

ficem llomanum. 521 Nihiloniinus

simiUbus dissima stella voluit piissimus Dominus

,

si

bec

hactenus
pio an-

un suum nuutmm aa verso. vere esBeJoaunem

mauifestare
juxta
partes ultramoiitauas, infectas et miserabiles Waddingi et

fium runvri
>io.-

adducla

uon

videntur

sufficientia

numerando

inter

Apostolos uostri

temporis

sequeutem
dicit

Capistrano, quum prsefutus titulus conveniat quibus nulli, nisi privilegiatis Apostolis , ex
euilibet a

ipsiusmet prodigiosissimi
itaque

relationem Capistraui.
:

Pnmo
itaque

Waddingus

"

Accepta

Kedemptore dcterminatffi eraut provinci, ut ubivis lerrarum anuuutiaretur sauctissimaeteuangelica doctrina, idem suppleat misericordissimus Deus, a quo ad conversio nem duorum specialium regnorum ariiculata

beuedictione apostolica
ficii

et

commissani ponuut
,

generaUsque inquisitoris potestate et felicius susceptum onus faciUus subiret

sanctissimffi perageret, Aasisium abiit imploraturus , in ffinis opem eo loco ^ ^
,

Vir-

quo

ipsius

"

OCTOBRIS. DIE VIGESIMA TERTIA

431
J

ejusdem Deiparae ipsius institutor Franciscus

meritis
licffi

nuam

magnammo ca^loegressioejusadinsignem luce

:

euangreconcepit ac peperitSpiritum peracta, postSupplicutione Teritatis. est. a .ume loco paululum progressus

defaltigando corpore sibi similis nemo, nuUus ipso in haereticis, schismaticisque inscqno:idis aut ardeutior aut fortior aut efficacior.

kUcrOKK V. H.

nullus ipsi aut in fide aut in opere aut iu miraculorum virtute superior et avidior martyrii

visa est que hanc missionem probari mecircumfusus, usque ad

namque

atque in
"

animarum procuranda

salute
a

ferventior.

mirifica

dmm dium
ita

processit 4.rlii.coruscans,processit; radiis corusc. n . milhare miUiare totus radn. coruscans, P

sanctimonia
relatio.

pr^monstvante Deo lucem ad longinquas ^^''^''''f^^^^^^^^^ copiose *\^^^*7"^.

^J

facta ab ipso

Cap^^tr^^

e' ....^gt.ata
^^^^^^^^

: ^^ Pla^tea^ Aqmlana, ab codcm Waddiugo viaemuUitudiue populorum, hora astante appaet sextam, ibidem Ucet inter tertiam
ruit
stelUi

porro Amandus Hermann, se ^^^^^.^ ^^^ relaturum, .^^^^^^^^ ^^ -^ ^^^^,^ .aiderat (1); et nos ab kuc transferenda supersedemus. utladam pote quam alibi damus ex Waddingo (2). %rgtt auiem Barberius Quantum autem ^^^. ^^^^ ^^^^^^. ^^^^. ^^J^^ ^^^^^^^^ ^^^ qualibuscumqne teudiculis in liberarido ex
525 Dicil
:

r u

J^^ZZim
.f,

priEfulgida
alter

in

quam

aspicientes
:

hostis infernalis,

nempe

vanitatibus superfluis

qui

aderant,

aUerum

excitabat

nec

muliercs, viros ab
ple describit

indignus thatameu eam tuuc ego ipse, qui Virgiueprffidicalamo praesidens, etiam de B. dictae bam Ouum non haberem de apparitione relationem fide dignam, per
steUsp.

deientionihus amAlbertus Crantzius in libro de Post sua MetropoU cap. 49, ita discurrendo rcUgiosus pater duos nnnos venit ex italia Cummovit usque Joaunes de Capistrano
iUiciti.s
: .

notitvam,

B intrase quaererent, perscrutabar, quum steUam tunc mibi supra caputaspicere non valerem steUse, quffi indicaverunt apparentiam ejusdem
;

dc

commotione

astantium

admiratus,

quid

gcadeo populum, ut omnia vaua Uidorum aleas, quidquid id generis est nera, scaccos. conferret iu forum, foemiiiff. ihoralia et struvana uuo cturas capitis et alia redimicula

super caput

Bernardini coruscaverat, ibiQuum caput dem evidentissime declaratam. limpidissime conerexissim, eamdem steUnm ex digratias agens et confidens
S.

Quum igne, inspectante populo, coucremarel. operata ergo ista sint egregia facinora, a Deo
per^oua uovelli Apostoli Capistrani, mevicem diantibus qnibus intuemur ad unam iniquitatum, immutatam horridara hyemem
in iu floridnm verparadisi,

spexi,

Deo

benedict* praesidus vina bonitate et Virginis successum et Iffitum etfectum in

cum

tanto

quidemstu-

me

iufaUibiliter obcanonizatione bancti Dei viri Domino dispotenturum. Itaque factum est, AquUa ad Sauex uentc, ut mane sequenti Romauam Ecclesiam gressus dingens,

feUcem

ha;c pore spectatorum, quod quivis Ulorum tam nocupiat aeternjfi memoriie mandari, ut obUvioue, fama nuUa umquam deleretur
bilis

uti
tse

historiae

ctam

praefatam slellam,

tamquam ducem
in

itmeris et

VittE

graviores, ad finem praenomiuaSuppViconscriptai abunde testautur.

comitem
erant.
(uwt icrip''*
tibrit

pluries

itinere

non ego solus

aspexcrim,
521.

sedquam
si

plures socn, qui

. .

mecum
x

Adeoque

ditfundereut per totum viva voce Ucam non conteutabanturpraedicare etiam quivis vosibi assiguatis,
in proviuciis, lebat specialiter notiticare

Sancti primitivi ApostoU, ut orbem fidem catho-

i-

,*

reflectat ex catur denuo sua Sanctitas, ut se matepiet;\te et recta justitia supcr paterna tam conspicuas et dignas ; que si fuerias Umpida mente et purissimo corde

rint

sua

ponderatae, speramus absque

dubio oonseqiii
Dci,

gloriam perfectam gratiam ad majorem

eam per literas distanubus et extraneis, ut re"-ionibus magis

posset

tranquiUitatem exaltationem sancta Ecclesiae et quum pro iisdem siue fiue sedis apostolicte, quemadmolaboraverit iste pugU indefessus.

mortaUum nemo Prophetae iguurantiam, secandum dicta c exivit .sonus eorum. et lu omnemterram
Ps. l%lil.
^i

umquam

objicere ejus
:

dum siuguUs
fidei.

innotescit.
:

in

berius. Revisa

Joauues Baptista BarAndreas Pierius, subpromotor

^.

^
j.r,uno,

tines

* orbis terrs verba eoram.

"

Cum

pari zelo

novu. Apo.tolus coucupivit novus Apostolus et fervore spiritus umcam et veram JOanuuo wmia*""" Joanncs omuibus ostendere prsscmaendo a viam iEterDjE salutis, quando
,

^lC^Annuente summo Ponti/ice, AntitulusApostoUCapistrauositcoucedeudus, propostta /uit. ^^^^^ ^ .^^^^^^^ congregationi videtur oppo^uisse jidex Diioprxsertimvideturoppoauisse (idei pro:

quaestio

^-3-^^
'^^^^^^

^^,^,^

^rmertim

per triDgiuta Doyem nuoticlianis concionibus, expurgaudam totaliter

annos proclamntis, ad

Europam

lascivus et ipsa a sacrikgiis, imo qu:.dmginta ocloessentml.siniquitate pecAti. posteritati, ut ad regusimos tractatus reliquit d.v.ua, ult a conlex diviua, ullra con lam illorum adimpleretur cons.l.orum sanorum cons.liorum sidcrabilem siJcrabilem uumerum ""'"""' apostolicarum, coucerneu et epibtolarum vere

"

solum dtfpcullamotor quandoquidem duas Brrberius, nempe Bapt. tes discutit Joannes Sanctis coUaium mitiiulum ApostoU, aliis debiiam duodecim Aposnuere reverentiam, modi titulum solum tolis Chrisii, et istius euaniis, qui primi lucem competere posse i^^^^^ intulerunt.E regionem .^ ^^^ ^ ^ attinet, facxlt io,,,, di^.cullate.n ^^

tium

i..teresse

publicum

privatam et uecessitatem epistola, directa ex sequenti

christiana; rel.g.on.s conscientiaruip sicut

ad regem Anprove.,.entes

gliaipossuntconcipiomnes
ab ejus quibus tractans

alite.

sanct.tate, de sublimi doctrin ct quarto libro sua= chroniin

Marcus

Uljssipoueusis,

tione. tile

effatusest:.. effatusest: .
nullus

plenus adm.raNemoipsoRomana^CuNemo .pso itomaua^^ujur.s

AposZgotioostenclit Barberius ifi).litulum datum fuisse us, . mloU vel ab ipso Paulo numerum non recensebantra duodenarium Necessar.um ir, ro scribil. lur sic Philipp. Epaphroditum. fratrem et autem e.istimTvi, meum, vestrum cooperatorem et commilitonem ministrum ..ecess.taU, Apostolum et

aut'm

Conferatur. meai mittere ad vos.

.^

s,

lubet

com-

c.v.I.sque rracceptior, nemo canonici

peritior, peritio

memoria

tenae.or.

atque in

hunc lexcornelii a Lapide in ^^_ ^^^^^^ j.^^, Apostoli ,am decorave210.

(3)

783. Copiitr. iriumpli. pog.

ratt

J.

V. H.

rZum

appellar. Apostolus meruit

e<c.

D,e

1^*"^

^^3 ^c., menses

.1.,

d.es xx.i

siuaruui .m.^.^, In Sanciano, A.toli Aposto i, Jesu, Indiarura \averii e societate ra.racuhs et donis Je^tium eouversione,

"

fioneiH
/lubuif-

nn

Gfre^orium f-^^^l^ R Qionibus intulerunt Apostolum d^ctum ^%agnum, Anglorum Lucio Papa seu auamvis Britannia sub jam recepisset: ieclio s^culo tertio fidem religionem christiaS Audomarum, quia apud Tarvanenses nam, prope destructam, Suitbertum similiter, quia
:

'^%i'''pr.vter hos citat Sancios, Apostoli titulo <^^'9^'l^^ EuangeUum ^^^ non fuerint, qui

Barberius ahquos

Joannis de Capistrano) creperTurpopuli devotione. Capta scente sempcr corpus

'ue^

.;- S.

casUrb ipMUterannol^t^m. ^-km-.ens.s * .n nloeum aUerum comitatus ZolafinibusTransilvaniffitranslatum

in
est,

'

fm Siatmaid eti
:

rinensis
.

nn

de.n

Na

nempe

S.

opp.dum hsres., sium*:atque, obrepente prius male hab.tum nfectoque loci domino, puteum .ps.us deinde projectum in
et

gyszolos ,

musum,

ccenobii, ingesto

magno lap.dum

acervo, de-

Ita tradunt Hu..gar. "ucto etiam conventu.

et

instauravit

S.

Hungarica
Dii

Isthuanfus .n H.stor.a confirmat Nicolaus Postquam enim Franc.sc. Pere(6).

collapsamapudBoructariosaliosquefimttmos tamen Congregaiio fidem restituit- Hactenus demandata Riiuum, cui causa cognoscenda
fuerai,

viri principis,

Catharin cOTjug.s etl.be-

rorum captionem

in arce Zolosii,

rerumque om-

EuropJE S. Camirum ; quum tiiulus Apostoli ambitiosior videtur pistrano tribuendus, provincxx, quse tamultx enim sunt EuropcV saliemcominus, partictpes non Sancti,
.

nullum responsum

dedit.

Neque td

uium

enarrat.subjungit

Ferdinand. reg.s direptionem per milites Fuere, qui e^^i^t."'"^^^"^' .

:

ea calam.tate meFranciscum ab irato numine corpus Capistran., sanctirito punitum, quod captoper Turcas S''". a motate celebratum,

borum
ad

Europmappellatione, fuerunt. Quodsi, deleta S Caprovinciam quamdam resiringatur S.

monasterio recond.tum, nachis in Zolosiano monachis aut ca=s.s. direpto eo, pulsisque ' in ^^^^a-uis modis profanatum,
'^''^f

quam Bohemiam, equa hxresim Hussitarum

:

prolundum" put'eum'' projici

hinc

ju."si8set.

et re vera exstirpare conatus est Sanctus noster in reduquidem operatus est gremium cenda Hussiiarum muliitudine ad quis caiholicse verum non facile Ecclesix
:

mulium

minus credibile coLiSiscOntur, Turcas, capta

ctum cum retinere. neque
pretio

redditur,

- Atque quod aliqui

Vill.ka duse corpus reverenter apud lionore per ullo. quantumvis

dicentes.

pseudoepiscopus Pragensis ad P Rockyczana, 1470 (1) finem usque vitse, idestadannum Prxierea nulsartam tet-tam servavit. lum hactenum allegari potest exemplum Sanctus altquts collati tituH AposioU, quando provinciam aliquam ab hseresi ad catholtcam
fidem iraduxii. Divinans igiiurdico,Aposioli iiiulumpropierrationes allatas S. Capistrano

hxresim, dixerit, exstirpatam fuisse

quam

CPolim missos rogaoratores. ad hoc ipsum se

rentur. reddere voluisse.

adhuc

quem tantain oladem timereab homine. per potestate honoriacceperunt. et malle in sua continere. quam iniinjuriis fice habitum ab suam pernic.em concimicis tradere. qui in reputo probabilius. quod tarent Ncque iUud ante paucos annos corpus scribit Rodulphus.
ab h^reticis in Dannbium repertum non longe a Vienna
ita

pr.jectum^ lllnc
fu.sse.

Quod

si

tributumnon

fuisse.

est,qui

fieri

per posset, ut adeo diligeuter

suis consodali-

^ XLV. De corpore

et aliis Reli-

quiis S. Joannis Capistrani.

Corpu. s. capisirtni
'"**
,

Vi7-

^jiiiakum, quod etiam Ui-lak vel Illok diciripa tur, oppidum est in dextera Danubii
comiiasiium, 3400 incoiis frequens et caput obiisse, ac tus Sirmiensis (2). Istic diem suum sepulc7^um nactum fuisse, supra num. 416
indicavimus.Scilicet Nicolaus, Villaki topar-

longa temporum intervalla e inveniri non bus piisque viris conquisitum. quo terrarum loco posset, aut saltem sciri, reverenter coU delitescat? Et qui apud Turcas annorum spatio confingunt, ut quid toto hoc Atque venerationis locum non indigitant ?
illud vulgaris

tantum

pietatis

loco

repono,

traditiom_ quodaliqui Hungarum adscribunt universam Hungariam a chntunc scilicet quum Capistrani corpus
stianis

recuperandam,

apparuerit.

(ll

Diclioii

- (2) Guibffl. Gcogr.v" Ioc. (31 A,nn. Miu loin XU, pag. 413^StCfr.Tlinoii. EpUomc. Ucr. Huuftlijlbid.pag. 4tt
Dubravii Rcr. Boheraic. H.slor.pag. 2S0.

paa

U7

- (6) Lib. XX.Hisl.de rob.UnB"530

pag- 384-

E'l'^-

Waddingus

(fonilo'"*"-

OCTOBRIS. BIE VIGESIMA TERTIA

,,.

m
J.

i^it

nr,iy,nfionem

Viennam con eorum, qui censeyit Illociprope videtur enim servari corpus S. Capistrani ignoraverint Itlocum quod
:

monte copspexi sat amplum et profuuaum fontem qui tam monasterio quam arci per
,

V. H.

medium desuper divisus, inservierat, quia simul in parva distantia monasterium et arx

inniti opinio in eo,

et

familia erant fiedificata. Sciacilando igitur a futsse Villakum unum eumdemque locum inhabitanPerianorum magnificorum, ibidem Villaki, nunc adeoque quum tegerent nunc tium, illorum quatuor per quam familiam duo Sanctum Iltoci seputturam habuisse tamquam ab olira omnes nostri fratres erant, In comidiversa toca indicata credideruni. an aliquid audierint de mactati haireticis quo primum detatum tatu Szatmarinensi corpore S. Capistrani, dum nostri fratres omcui nomen etiam tocus fuit Sancti corpus, est nes erant mactati, quo corpus hujus Sancti, est isiic per m-lak scu Ui-tak seu Illocum (1) adeoque --r ibidem iu monasterio jam dudum depositum, lUtUCUl 111 uiuiiaiji-t^i t-J J"'" '''^""^f "''X. aliquod tempus praedecesaflirmarunt. deveuisset; afflrmarunt, uti a suis pra=dec-,esViennam 9'^,^f sed quomodo Illocum prope vise corpus iu illum altum, enim hu- soribus habueruut, tale somniatifuerint, non capio nulium magnum et latum puteum projectum una quanms nominis siveoppidum sive viilulam, cum corporibus aliorum patrum et fratrum contum aut lexica aut mappas geographicas His auditis, fuisse: an omnium Deus novit. etiam xn Awsuiere potuijuxta Viennam aut patribus, ibimontem visitavi una cum aliis ad transiatiostria reperire est. Quod porro aliquot Calvi, , , ,
,

: :

'

^';S,^m
:

nem

llloco corporis S. Capistrani Viilako seu confirmai Joannes Szolosium spectat,eumdem

dem

in oppido

degentibus

et

Bapt

Trsziyanski noster in
his verbis
(2)
:

Topographia

ibat nobiscum nianis stECularibusi chirurgus, qui residentiffi quidam Calvinista

praBcipue

Hungarix

Szolosini (qui priECi-

inservierat.

^nns comitatus Ugocsiensis, ^ siii \oc\i^ est) ad arcem Kanko percelebre Pnfilus exciniana gens asceterium D. Fraucisci haeresis, interemtaratjsedrasitilluddudum coeuobitis. Eveptis, qui illud tunc incolebant, post Turcam, Sirmio positum. nit hoc paulo esse Eodem iu lumultu Szemlino allatasistuc D. perhibent argentea in ciata venerandas
injectiE sunt Joanuis Capistrani exuvias, quJE quum rehgiocum templi cimeliis in puteum, Calviniani. Insam domura armis impetebaut studio perquirebat thegeuti nisu ac siugulari Ordmis saurum hunc Austriaca sacri illius pactam a Leopoldo M. cum provincia post

versus Polomam

fontem pervenisse- "ftKnw unanimiter mus, facta omnibus exhortatioue.

532

Dumadmontem

et

omues foutem, ruderibus et lapidibus oppleet tum coepimus evacuare, et quo ulterius omnes odorem adprofundius deveniebamus,
,

invimirabilem sentiebaraus, mussitando ad corpus S. Capistraui. Interim cem: Hic erit

et sernoster Calvinista chirurgus resideutiffi dicebamus , vitor, nihil qu uos ad invicem

Hungarico intelligendo, prorupit in hffic verba talem odorem, quem idiomate : Patres. sentio
in

non sensi. Ad quem ego: Sileas, tertia die sitantum magis ejicias. Altera et Dum autem discessum paramiliter fecimus.

mea

vita

Turcis pacem

verum

irritus fuitcouatus,

quod
Id

magniticos, veram, rogavi prffidictosPerinianos

nequirent. immanes ruiuarum strues evolvi scribit Calviuianorum iterata confessione teuen heterodosis il is Ladislaus Turoczius,quod sspe
visaj sint

quorum

aliqui sat misere

cum

paucis dubditis

ad vetus asceterii templum supcoUustratorum magna luce monachorum non admiratione solum, sed plicationes, quibus vel isto quoque impleti sunt quin tamen

splendidffi

per eorum visere, eshortaudo eos. siquidem tanta strages et perfamiliam praedecessorum in nostros secutio in catholicos , priecipue Sancti facta est. et suppofratres et corpus

nendo

metu

perstricti
.eperiitu.;

exculiaut. lumine tenebraserrorum

Topographia Eungarxmtgpxsexad hoc usque C cusafuitanno 1750; adeoque de corpore tempus nihil certi habebatur in eodem prorsus Capistrani, et res
531 Citata

maguifici tnra miseri et egeui gratiam facti. velint nobis hanc temporibus patri prjefoutem prcestare, et ad evacuandum vestrorum unum subsidenti auxilium quilibet
:

moderuis

quod modo ditum aliquando dare certo scitote, per merita Saucti hujus depressi estis, Deus vos
et

Promiserunt sociorum ejus exaltabit.

:

et ali-

Joanni. describit ^^nbrosxus statu erant, qu^ easdem

Ordmis Podiebradsky, senex sepiuagenaris provtnctalem litteris datis ad Minorum, in

suum. Anno, inquit
matam. mihi
(3),

1672,

dum provmciam
refor-

iuopinata insurrequautulum laborarunt sed praesidentera, qui generahsctione Calvinistica. Trancisous Szegedi, horlector erat Joannes spinudura ad densi.siraas

Hunganie nostrara sanetissimi Salvatoris visitassem, et dudum concreditam.

antea de corpore
S,

rende vulnerarunt, vix socio. pruj.cerunt et nas, uua Cum suo Qui locus postea multis

mirum dum

in

Vylack

sima contra Turcas ad

Capistrani glmosi (faota v.ctona Albam Gra. am) m^^^^

^f^^^^:^,

iterura modo annis iuhabitabilis, nisi et cum timore paucis aunis habitaut. ab aliquot catholicis inserpaucis treraore aliquibus

vivis

reliquerunt.

ibidera

et

mus

devenisset. ^f^^\^l thene tali corpore et pressus, exspirasset metum Turcarum, Luro 6rdo privaretur, ob Vylack. ubi .epu ubique circa dictum locum cou vastautium.trHnslatum erat ad
,

ibique

ul

enon

viunt. Hic ultimo

i^.^uos.mul arx et mo dictus mediocris mons. nasterium erat, vocatur ^>^f^'!^'^ll'^^^^^^^ Podiebiad Pr. Ambrosms supra, Nagy-Szulos. annorum comsenior, txxiv sky Provfn^ia.
1750. quo ^'^tvlTuod vorro ab anno

uotandum

^^^

^"\P"^-

tam

oppidum Nagy-Szollos finTaTransilvani^. ad Hungarice scrib.tur. In quo

fuit,

suam

To- r.o mv.-

dktum. quia
Jppido
sterio

sic

dum

iiluc

pervenissem,

--' unum
mona
moder

J
(21

1- arce et xn^onticulum mediocrem adornatum ubi nostri Ordiuis

nis temporibus

mer^

hoc vine^ exstaut. In

usque dtem ^Trsztyanszki, ad hanc nullum Joannis Capistrani corpu. fl^HtS. auihenttcum : adeo^ docet instrumentum

aXa^^^^^^^

reperum

ms

ma

090,

(3)

HermaDn.

Capisir.

irmmp. pug. 790.

{)

^ /.*t>tqtraNO CONFESSORK.

irCTOBI V. H

S
^

;"m

nut s':c c^orpus

dein I...theraui

Suit,,' u. ...
'f^^'^,,
opinio,

a~ - - nempe AiKrj.

exemptum. ad hanc '^"'.Ti^^iie erflUtibus rstiusmodi erroris cau. t' ditur.

Sanctum
;

esse

guemdam
ep^scopus

cii.

"""Vd m

'^^J,,^^

Qrdinis

Minorum xmo

)tTetauumpleriquenescirent.unum

''l'

nJZZesse

Villahum

-'' 'fc7Ztr!riXrod^^^^^^^^ V^llako esl, exuvias Sancti falurenata

'^^P^^
^f^,;,.,,

Ge^maniam, Po/on.am,
;

et

Illokum

^f

ide

quee peragrasse ^^f,^"'',alias regiones conveniunt. convemunt. ''mTacclte Joanni nostro e quo h^c omnlaccurate Jofnni omma^^ ^^^^^^^^^^ ^ p,ovincral,s, laudatus P. Provincmlrs.

\tcL
licel

etiamconser^ translatas hodiedum supra vero absonum sit, .ari quod quam a monstravimus domesticis e monumentis cor-

omniadepromimus.addit: E. adverti RZicensis discursu

Znet

toto ep.seopi .U,s

m.n.me

eum

'*

qua veritmiiiIndine

lliEx hactenus

dictis

ommno

constat

Capistrani nus S. Jo..nnis

Zculum
'

No^triproinde
B auo

ad te&m ^9 deldmsse proxime pr,vterlapsum mqmrere. xnstituti fuil sedulo

hisce

Sancti illius, dummodo mamfeesBC notitiam non dees.^et, ValachmMvfestandi volnntas a S. Cap,,,. est Bistricium. olim , nor in qua no ^^^^^ ^^^^^^ ^^^^^^^.^^

j^

ZnMposterxoribus
occuUus

anms Mu^erU

'^
ail

Tcldl

Tslenvoleniia Patrum
S

Ex thesaurus detegt posset. Hungaria ad nos transm ' nuper ab nostrorum, videmus,
jie

fuit quapropter, reducta futt quapropter. catholic^ Ecclesice "fjj^^,-^^ Ecclesi^ divina d.spos.t.one falaudatus scriplor,

^^^

,^

,-,

ac mrracuhs ad grennum

ctum

Synopsim anno 1^03 editam fuisse

v.ta

ab un.one quod corpus iUins. mcol.s testimonium perfid.ie suse ad deCcientibus, in

est.

Toanuis Capistrani et quamvis aniiquissima corpus sancti viri ; homtnes xc in Sirmio vigens, ferat,
traditio,

adhucdum

lat^tare

aZrum ^tatem
tam
lati

excedentes

et

ante

medxum

c fidem ve..epartes, -ut ^el has devenerit f dum cathol.c. Sanct. correntur catholioam Quiescit porro sapus scienter venerantur. in Bistmcorpus ab annis fere ccxi,
,

crum

progemtoribvs s^cuhm xvui vita functos, a quodcorpusS. Joannis Cap>strani accepisse. Belgradi videnn et oscuin Szabucs quam

censi monasterio

et

licet

ab

isto

tempore

quod ad monachos ritus a rurcis ffrscinonunito.devenerit. redemptnm

fuerint; utpote
pretio

Ast hujus traditioms origo commodead sxcuvalde remota est, quatenus

enormi.
:

alii alibi sepullum XVI referripossit. Deinde conservatum volunt ex qua opicrum Sancti dubionantium diversitate, augetur etiam

Turcx el Tartari ferro smpius pessum dederint ab omni hosltlt tncursu illud una cum templo illassum. <iemner permansit ettam descrxJl Citatum Protocollum dat inclusumjacet sacrum ptionem arcx, in qua longitudiras qumque pecorpus. Est scilicet intus holosemco dum. ex Itgnocypressino:
.

et

igne Valachiam claustrv.m tamen

jirfre jirnptfr

fwpii* lacor..ijilionei, el

liiMlMn Franfiecanum.

vero '^-^ento partm undique veslita. exterius polrto obductaCoo deauralo, partim bene

rum
III

obscuritas.

Valaehia

Minnri,

sunt, qui putani, Biztrizoppidum, in sinistra cii, quod est Valachi^ situm, corpus S. Joanuis etiamDanubii ripa num in grxcorum monachorum acnobio asprnvincise servari. Id enim habet ProtocoUum an. 1851 cum Bulgiirico-Valachicae, S. Hrancisci
j;i5

Verumtamen

perculum

Sanctiinhabitu,

autem oonvexumoecupat^mago Franct ut supra dixtmus

,

provincia Capi.straua unitae. Corpus

a Turcis

redemptum

fuit per nobilem, Barkul appel-

^ latum, qui illud in monasterio Bistricensi Decapoleos, collocavit sub nomine S. Gligori
cor'Grsgorii Decapolitx, ut nempe videretur pus esse ahcujus Sancti. e Greecia oriundi. Martyrologio RoIstius Gregorii memoria in mano sub die x\ Novembris celebratur. Varia autem snnt argumenta, qux ostendunt cor-

figura. scano. qu.-e sicut reliqu^ '"'V^iZa gentoilc^sa,sedfabrimalleoexcusa;dextera tenetfascmm simstra dat benedictionem et deHnssel. in qua "omeninc^d^ defluentem, Crucifixi, Matris AdcaputSanctiestimago pedes exhibetur dolorosw et S. Joannis ad uxoreet prole, quatevrinceps Michael cum arcam circa annum 159S pretiosam
:

lus

donavit. Arca ctau.recondendo sacro corpori clavi aurea apertditur sera deaurata. qux quatuor velis xnvolutum tur. Jacet corpus flortbus; primum est rubri coloris cum aureis tertium quasi vindts quar: ;
;

ipse

grxci pus, Bistricii religiose servatum, non coresse alicujus Sancti sed latini. Imprimis barba caret, et pus, hactenus incorruptujn,

secundum flavi matervx et coloris tum albi coloris ejusdem usque ad collum descenalbi esl pileolus, qui
;

dit et infra

habetcxsai-iemmoreFranciscanorumrasam,, dum grxci sive sacerdotes sive monachi et cathoUc. nulriunt barbam et capiltos nutriunt et ne catholici
:

constringitur sigiuo corpore mhil episcopali obsignatus. In toto

mentum

nudi

cognoscerent ad se pertinere corpus. archieschismatiJusjussit eaput pileolo serico.debite sigMato. obtegi sed frustra ; nam

manus nigrescentes, subquaa'-'"-'" rumamen mgrean. rum tamen nigredine pellis apparet ,,,^. digxtorum una cum S^^^^^^^
est prieter

V~^'-^^
:

^;,^^^-

pLpus

rent. pedes

"PP^^^l^^.^^^^^M cum d,giUs qu^ omma ^onstrai

;

ossa
.

pluHrm catkoticiiamanlviderant tonsuram

m<machalem. Dein in eodem. quo est sepuLcrum. sacello. hahetur pictura viri. habitu Minorxtico induli; qu^ quidem imago plerumquevelataest:attamenante annos Ires mo nachus gr.vcus hanc discooperuit P. Ottoni Smeiczer. obtestatus ne eum proderet. Intra sepulcrum esl altera imago, habitum FF. Mi-

omma
tamen
est,

deUte

'=<>'^^;^r'TJZ^ZTsL zta certe deflmrt POtest-^"

.

hactenus vesttta maneant,

pMe Jdictum luum^t dictu

in arcii V^*' it>nt't, ju*
iciitiiiu''.

pneter manus omn.a velata ^"' .^Vvrg. iS^ Super pectore est ,mago B .Ma,

nisxriincisa.moregermamcoefformata.mar ginata vitroobtectaetomataquartuorvequinantiquts. que nummis aureis. non admodum

insup"'

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

A

4.8B

quoque crucicula insuper supra pectore jacet ^nore sculpta, qua saarqentea, catholicorum signat accedentes ad cerdos grxcus in fronte quoque sacrumsepulcrum.In eodem servatur banusBarkul instrumentum emptionis, quo Turcis redemtsse testatur, se hoc corpus a attulerant. Observatu qjillud e. Hungaria quod Mmorum Ordo
perdideril,

scriptor, ex nostris fratrihus.

Barat huti'

j"\'""5.

garice significat Amicus, et passim nccipitur pro Mendicantibus, Post aliquot septimanas corpus ad sutim pristinam sedem reportatum est. Hsec quidem de corpore sancto, Bistricii
quiescente
:

quce quamvis certa

undequaque

non

tandem dignum est, nullum corpus incorruptum Cap.stran.,?uorf Joann.s ""^^^f ^J^

quam

S.

rmt.jll^P^^ruU postquam ViHaci seputtum detegi potmt, nuUo certo indicio hactenus etiam hodrernus aTsum devenerit. Addit
custos sepulcri,

talem nihilominus prie se ferunt veritatis speciem, ut ampliorem, si (ieripossit, indagaiionem provocare deheant. 54-0 Quamvis igitur hacienus desint Reli' quia; corporis S. Capistrani, supersunl ianien alia, quihus in vita usus est Sancius, quspque meriio Reliquiarum instar in veneratione
sint,
^

Capinranitt
/{omjr.unt
r>>..
"'

$eripturar

'"""*''

monachus septuagenartus

dum

ecclesiaacturus nocturnas excubias in ingreditur, smptus '''''f J"^'" templum haMuje. arcL viros, ^ranciscano cantantes, sed subtto divinas

fZi
stitos.
.e, .o,.

habeniur. hnprimis Capistrani, in natali a Cobella, solo, intra ecclesiam conventus, insigne estsacellum, Celani comitissa,fundaii Sancio dicatum, in quo servatur ejus imago
miraculis, prseseriim circa energumenos, diligeninsignis ; ibique in arcula servaniur
diploter ejus scripturgs, jocalia ei poniificia

laudes

'^^tZterea,

cum conjug B descrpLe, pietatis causa una Sed m ipso ilinere Bislrzciumse contulit. Moldavrm, petms nuntius venit a principe Tartaros provtncixsum tmsuppetias contra piam peregrma^ Jnentes. Non sine dolore prtnceps, et cum tionem interrupit Michael Moldavorum, mtssa festinatione in auxUium uxore sua, accurrtt^ [nterim Bistricium immemor propostttzn Parta victoria, non erextt perpetuumpietatis sum monumentum supra descrtpstrnus^rIraUficam, quam prtnceps Valachix. cam Postea anno 17a5 grassante per Cnstantinus Maurocordatus sacrum corpus BuValachiam peste, jussit eptsco-^
.

tocollum, Imprimis Mtsummi Valachiee visitarunt. supra ZTlhdictus Fortis, donator arc^

ut habets^pe laudatum pr^ncrpes sacrum corpus plures

Pro-

mata

(1).

Romxpariier apudJoannem Bapt.

Barberium, procuratorem in causa canonizaiionisSanctinostri,asservabaturSanciimi' suam protreila seu bireiinum, quo calvitiem Nempe diciam miireUam, ab Ordine tegebat. Observantium dono acceperat Barberiuset aurum et gemmas wstimahai cujus

supra

Sinope multis infirmis saniias ?^eddita fuii. Barberii accidU miragidareindomodicii Seraphico P. fr. cuium. quod ex Legendario Mazzara latine reddiinus (2). MaBenedicti tuissemuscerieidex Vita, ab ipso Barberto

conscripta,

verum quod habemus coramexemplarinhacparie mutilum est quapropter textum laudati Mazzara afferieruere
:

mUS.
51-1

'^"i'w aitaetn

Foemina quxdam, nomine Laura Ca-

famina,

te,-anum

Is

translaltonem tmpedtre Imni ope istiusmodi obedire se stmulans

conati sunt. Episcopus Calugeros seu

(Bucharest) transferrt: Minorts Valachta^ Rebnicensis et nobiles

Vilerbio oriunda, milli quinquagenaria, 1679 e scala decem initio mensis Februarii cectdti. Casus circiier graduum relrorsum spaiio viginti quatuor tam horrendus fuit, ut

Zsuos

monachos tnvulgus
nullo vt levar

Zarsit, quodsacrum corpus processtt mense aprtlt Ztuerit Res melius princeps Stephant^s Tnn" 1 705 nempe quttm Rakovtcza. prectbus consortis
.-

horarumexanimis jacuerii. ad nosocomium Laieranense

Tertio posi dte

delaia, febri

siomacho.ab acuta ingeniicapitis doloreac prode. abhorrenti, laborabat, nec omni ciho
'

eptscopo Rebnt^ terinductus. strictisstmum dedisset, ut Sanctt exuv,^

.

^^^TZni

quando exiremis rani opporiuna remedia eatenus posi bmesire sacramentis refecta,
;

censimandatum Repugnabal Bukurestinum transferrentur et.ltcet omnum auidem et nunc episcopus.

Itaqueclerum Tandato obsecutus est. preces tndtxitet ^ convocavit. triduanas

Zimi
sum

timore perculsus. essent consternati,

t^
.

ex nosoconnodf spaiium convaluii, quatenus apud laudaium Barbemm missa famulaium cessabani capttts adirepotuerit. Interea non ad^ quidem subsidebant, quando
doiores, qui

Zebaul^nedecina: ^ed Laura,peH.vsa2 recusaba,unde mediorum,eadem obstinate

iia ut imtto

s2n::iritu.succoltantibuspresbyter.em^^
nachis
fecit.

que

magno plausu

sacrum pignits, extra cleruPopulus^ Rebnicium adventantes, trt

et

B'str'C,um

prectbus exceptt

Tuana dentl

stationeperacta,

transmtsmu^

BZurfsUnum

Maft sacrum corpus nuvio Alutha, die xvii erant prtnadvenit. Pr^esto
archiepiscopus ct^maulicis suis,
et

Juin ejusTtmalumrecruduit; siomachus, sandem anni nihil cibi ferrei ore et naso erumperei, ouis niqerrimus ex gravatum flf--^-^, 'corpus ^ngentt onere minisierium pedes, quasx necsuum deinceps Tandem x^ix Juln exirreiiti, pr^berent.

It

cum

TaTtiviribus,gemebundajacehai.Aux.tttm repe^ accurunt domesiict, eamque

Ziamat

'

Zltidudinepresbyterorum

monachorum, omnes summa TSsinlnterMis. qtd ecclestam S. corpus Sancti ad

ocutis,orespumante, ZTdtstortis horrende

Tnei^ul airoctter

ululantem.

^pr^
ad,unx,t

ibsgnatum

felebriate Aliquot pos dtebus Georgii deporlarunt. quod nbvolutum et Tssitprinc^s. ut caput. Videntesautem, erat.delegeretur.

Franc^^^^^^ V^^<^r.nacopola vocaius advemt extremaqusequepr^sagtebat, quo Bottonus

r^Zn^htusremediicapaxe^^^^^^^^^ ven Circaauroramxgramtnvistt Aloysius

tnctum

habere coronam esse ad inferius vestimentuM

et je^^^^rb^^

ZacZurgus.cuise

socitts brevt

morem rrun vaUie magnumer^ 'tZmconfectum. non dem nonorem katuerunt.^^^^^^ dicebant /^^^ f" Valachi promiscue aU Baratz, td est.
-,

TomlnZ

pertttsstmus Piconius. medicus

tentatis

tZporroea>

medicament.s nthtl

tn suanon ^Mareea^perlifttissent. edixere vilam revocare. V e^epot^stale mortuos ad intentattwt alt7am!ninstantiBarberio, ne

J.rioFr.iKe.c.Oclol,. p8-333.

catholicorumesU ex
(2)

istis

W.H,tins

Ai."'l-

Min. inm. XI, vi.

3-22-

(2)Lge.-

^^

quid

Octobris

Tomus X.

 . ,o*N, B. c.m""o
J.

co
SSB'

V.

il.

ll^^^^e^tZ^^rsi^-.uamtamlur^
pTes.exinst^tuto
jorii

tumjrater^ lZ"v>disse casum, idemque prxfectus, tum Zetudinario Araccclitano

misministrantes.asseruerunt. Bfrbermspotentjo 542 Dum h^c audirel
.

Lell^s^nfnS. Camilli de

animm

"um PfP""'"
antiquo

ahquancoen/m non haherel,

/^
CaBi^tranus
;

tamquam

hospi-

ra.idest. aelestia subsidta <^-''d^it. Domesticis itaque

'^'"^'^'^"

dem

nulla spes

humana

f superesset. ^e^':'^"

^f ^;

fj turl^^s^Ssu^s charactere sancttsstmum

lutherana lue infecti.

,.e

^an,U.sae^a
Jesu

No-

dum

^^^ Orationem proinde quinquies ni -recitarent

esse ad patrociniumB.

J-"-

^J

Domusvarns "^n.radiante corona cinctum. quorum plertque al^quando domimsobt^git.

'9-0,-abantmonumen.
ast

ll^Zcam

, ZnZasorbenda ^ doloresetspasmicessarunt,suavisqueobrepagonxam quem circumstanies si somnus,

:

quos Sanct^^ mcnoriam quinque ultimorum. cumResPOn^ annorum super terra transegit. aiw / Oratione consueta aetn <!orio et extractaet tnaquam Zoraex hahiiuSancti tradiderunt ^Uto ^egr.v

etAngeticam salutat^onemjn

iterumque oblitum tum calce iterum Sartortus nomitandem vir quidam nobMs.

neimaginem uts^Mmanis ut septimants P

r

J
ad ^d

detexit.atque deincepscuravit. terl.apome* smytc.t^ ^^ ._ . singutis ab hora ^. .^^^ ^^ .amdem horam sah-

-p

dum

^^^^.^^^ arderetMuum postmoWilehradensis monachos domus

interpretabaniur.Asi
ereciam.
reperii
:

mane factoM Lauram

accessUBarberius m^stus, eamque

et

m lecto

dicentem dulci serenoque ^vultu

est,

Interrogata a Barbequod mcsstus videaris ? quidem bene est veo rio respondit Mecum
:

Quid caus^

domine Joannes,

_ ;... ..../,ce,n,. A7oobtigissei.impensior cultus 1694 Berminiexhibiiusfuii nimirum anno abbas,eleganitssimum nardus Wiiehradensis altaris icone inerexiisacellum, in quo pro sanciissimum Nomen, radiis

^^^^"f/;

servii id

ipsum
;

volo tnduere sintlaudeset Sancto gratim mei indomosunt. vestimenta,utquw officii tmpedivit, peragam. Quodtamen Barberius
:

formce in parieiibus autem et coruscans t^imites Sancii nostri depictaest (i). hisioria primarta Mora^ piciuras possidet altera urhs meiropolitana tnsivix Olomucium, ^ede
nnis.

obtendens,necdumessehoramsurgendi.Quum moribundse tota nopostea ad f(minam, qux maassederat4escendisset,hxc dixxt: Vere

cie

exscribimus,

Amandus Uermann, ex quo omnia fere quaternas enumerat primam

:

gnus

prodigiosus est B. Joaanes quomam quin alxLaura tota nocie suaviter dormivit, imo expersenserit quid doloris aut spasmi
et
:

Obsupraportam urhis, qua ad conventum laptde exibatur, qu^ posiea in servaniium perseverat defuitexcisa,ei,ait, etiamnum
center renpvatam.

ui exstincto lugefacta, sedit erecta et vohiit, in lectum concederem-.potum mine,ei ego ipsa restinxxt. et suis ipsa manibus sitim
petiit
ptrftcie iioHn-

Aliera pictura exstat tn desiinata :tertta tn curia, ponderi puhlico qui senatorii, nomine Scebasta,

b\'6

in fuU:

ei

hxc narraret fcemina, tota vestita tcetabunda comparuit Laura: Barherio

Dum

lampadem coniinuo ardenportam domus tem quaria demum est supra

ante iliam nutrit
:

domo

civis

hmc omnia somnium videbantur. Tandem

cerius miraculi exclamavii sumego,ut ianio me digneris beneficioJB. Joanne.s dulcis patrone, quomodo umquam
:

speciali veneraiione {6). civic^, sed absque sacra percatix, quo Sanctus Aiterquoque

CiaustroNeobursolvii,servaturin conventu
nensi prope Viennam (l). ' ,,r/:,e;uesuoikesaurofraudatu^
r^
,

Deus

quis

,i...

rependam iantos favores. Vox miracuium sed et p inclamaniis non solum domesiicos, vicinos excitavit, qui omnes propere accurrerunt, ei quum siupore audieruni Lauram,
Dei
ei

Nam,

ui scribit

Waddingus

(o).

Posnanise in

;'-;^^",V

S. Capistrani &ene/zciHm extolleniem.

Eodem

cus Pitonius, qui,

temporis momento supervenit medipriusquam e rheda descen-

Observantes.vulmaiori Polonia. apud Minores monstra ur nuncupatos ffariler Beruardinos sanctusadbellum illud ^ veullum, cnm quo vir hucusque et cum Turcicumprocessit. Exstant ejusdem pileoli. reverentia asservantur duo eosdem patres apud alter geramis oruatus altercum ahis coenobioSamboriensi in Kussia,
,

deret, qucesivit ,num

adhuc in vivis esset LauEt quum audivisset vivere, e rheda se proripuii, et mirabundus vidii fwminam vira
?

eiusdemHeliquiis apud patres apud eosdem pradicta urbe Posnani^e. llursus

Societatis in su-

AUa

tancli

vam vegeiamque, atque faceie interrogavit, quid novi ex altero mundo retuiisset. Cui reposuii muiier Idem et ego atequoerere possem, utpote qu3e numquam ibidem fuerim. Ast nescio, cur me in lecium compeltant perfeciesanamei cibiappeientem. Medicus, exMirabilis Deus in plorata venat exclamavit Sanctis suis. Vehemenier gaudeo, Lauram detnceps nulltus medici ope tndtgere. Idem testati sunt parochus et chirurgus,quidein B. JoanneraCapiMranum, ut specialem sibi patronum, perpetuo habiierunt. Moravxa 544 Pr^cipuie tamen Reltqutee
:
:

pergameMmoritas Saraborieuses est libellus vetusti, itamnus compag-inis et characteris JesuChnsscriptus " MapassioDomininostri
:

tiestbreviter compilata ame Concionis thema dum autheuticos doctores. pulchernma : " abiit dilectus tuus. o Quo
>

Capistranosecun-

est

mulierum
etiara illius

" Aliqua et quseremus eura tecum. dilig-enier opuscula avide versant et

Primatu Pecustodiuut patres l^oloni, utpote de ^^. ^jg ^g^y Spirituali, de temporibus et PersemuDdi.Omnia ^j^^ione ^ntichrisli atque de Fine habentur mauuscripta Capi^ ^^^^^ aliquando, Deo dante, aliquali nostra
^^^^^'.^ ^^^^^ pvoditura.
(tS)

(2)

Heimann.
IbiJ. pag.

Capittr, triumph. 709.

^2) Ibid. j.ajt.

H02.

(3)

8U4.- t4)Gcnn.

Fraiicisc. tyiu. l,pini.32l.

Aqq. Min. lom. XII,

psjs.

*iy.

XLVI.

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBKIS.

437

XLVI. De

ScriptisS. Joannis

operaomnia, diuturnc labore viginti coUecta, notis illustrata et in tomos xvii digesseculum sta. Vixii autem Sessa usque in

annorum

J.

LUCfunt V. II.

Capistrani.
jUutffl

octavum decimum nam Bibliotheae tomus alier typis excusvs fuit anno
:

Siculse

auctor Antoninus Mongiiore

Saneti

1714, et dicit (2) Vivit

:

devolvimur ad -ram itaque acclM gressu

Romae

vir eeterna laude dignus, in

Urbe et Otbe

]meritameraria
enUPn""""'-

ad enumeranda

S. '-""'^^'^" "^"V,^. ejuS scrrpta

notissimus, raagna

veneratione prosequutus,

obselitterariis laboribns in catholicae Ecclesije

<^'X7Zoum

quium

Capistranus J..a verbo ^o.n.nes h!BC -A de Electione vero Sancli recenset sunt dignitate Eocles, ad ^ 2 Tractatus de Pap=e de Hussitas, liber unus 4 colaum V 3 Contra Ee,>,.one Concilii 5 de lttoritat'e ^aP-^ Chnsti Christi 7 de Paupertate 6 de Sanguine de Modo et reservatis; 9 8de Castbus PapiB 10 de Instru. e.ecutio,!is Testamenti simpUcium sacerdotum ctione seu Directione Sermohab.tus ad Speculum clericorum, seu synodo dicecesana, anno cleruminTridentina coram Alexandro, duce 1439 die xxn aprilis ensor.um Tridentino, VI B Ma.;vi.. episcopo .'^t'' Francsco >nf' Tertii Ordinis, a S. V^f de ipso jure latis; 14

'ZZi,
;

addictus, Sednaius Sessa anno 1610. septuaginta quaiuor annos factus, paraium opus prcvlo subjicere non valuit. Imo tot cuCapistrani ris collecta ei illustrata S. Joannes

opera vicissiiudineprobabiliteriemporum deperdita, non ita pridem denuo reperia fueruni. Hccc

enim ad communem amicum D. Petrum Cernazai Utinensem Paulus Beor-

Sma
U

Roma dte x chia Societatis nostrx presbyter, Capistrano monumenMaji 1855. S. Joannis de AraCoeli tainventa nuper sunt et in Romano
asportata reconventu MinorumObservantium Joan. servantur suntque ea ipsa, quae P. ligiose initio Autonius Sessa Panormitanus coUegerat habentque omXVIII et edere statuerat
;

0-

sfficuli

Excommunicationibus Ornatu mul.ecujuscumque ornatu 15 de 17 de Excommun.carum 16 de Matrimonio; poenitentiali 19 Speculum ione 18 de Canone

magistri sacri palania approbationem llmi P. possint sive in Urbe sive tii,uttypismaDduri
extra Urbem.

Su

Quod ut aliquando tandem

est.

fiat,

onscienti.

christoacdeBellospintual.; 21 Perjur.o de Blasphemia et Contractibus; Contract.bus 24 de

de ^-^^'^''^^^Z^lftJT:. de U.uns et n
, ;

Prirao volumini deoptandum sumniopere pagins sx; sed quum smt de opesunt in fine typis edito, facile suppleri
re. ni

fallor,

jam

et 23 de Bestitutionibus facienda proprio sacerdot. Confessione

partim suut poterunt. Porro opera hiccollecta, vero hucusque inedita ; iam typis edita, partim quidem quidem autographa. sed sincera

non

25 de

quum nuUa

ratio sit dubitandi de

dihgentia

SLuris;26deCasibusetPcenis.n3un.en^^.^
etpurgatoru; 28 de Cup. 07 dePoenisinferni Pass.one l.bri tres ; 29 de d tate e^ Avaritia, Spiritus Sanct.; 30 de Processione ;

sludio et fide

laudati P. Joan. Antonii Sessa De eo agU SbaPanormitani, qui iUa coUegit.

ralea in Additionibus ad

Waddingi Bibhothe-

Som

Mari. V.rgm.s; ?1 de ConceptioneBeatissim. Mmorum . M.norum;33 Commenurius ,n fiegulam Commentarius in Eegulam

;

ni

cam Scriptorum Pranciscanorum. bessa, Laudatus igitur Joan. Aniomus

548

3 32 Tractatus contra

P>''l'PPrJl'^!;^"r.mTeMinoru,n^r. r::d:.:;:;.:e;iu Ke..am

snuentem.etnovitates pern.c.osas
;

.n

Ord.nem

volumina aui inira 3---; subjicimus. su,j^cimus quorum elenchum ^ .S, ZJum llenckum desunt altqu^ catalogo
xvii
stituerat.

collegerat S. Capistra-

Jhiih.

Anlo-

vins Setta,

hic Hic

advehentem 34 AUer 35T;actatnsseuConcionator..Expo^ nlm Ecce V^go iUud Isa.a. cap v

.,

tractatus contra Boch.-

nuia in Waddingiano qu.vdam WadLuscula et vicissrm adducit nisialiocenseantur tilulo apud dingus. qux, Univers^ compHatwn

sitionessuper

Interrogatonum ; 37 L.ber concipiet etc. "; 36 conconscienti ; 38 Tractatus a ter de Cas'b^

,

Sefsa desiderantur. pra-fixus erat titulus

super totum V 1 R^ ""^ pend.um KesoLionum ; an omne J^^^^ mendacium aUum DecretaUum Qu.stio ^_^,. A^ocalypsim Q"^_^ '

corpore juns r.,nones extracti e

.

40

Com-

ftrano, OrdinisMinorum elucubratione P. Joann,s Anc sci operaomnia sacerdotis ejusdem Ord,n,s.
ni

Sanct. Joann.s de Cap.Observant,um S.Fran.

corpus

IdeAuetoritate Papa^etEccleTom. Primus. Dem

dePanormo

C:
^3

LseuConciHi.2DeElect,onePap. . seu

peccatum V

:
;

; ;

42 Tractatus ._.;.,. aominicales

-Pfit

P"-'^/^'^/
,

44 fest,v, f etjest^^^ Au, -;:

r, f^

,, , specnlum cle.implic.um sacerdo'1. 5 De Instrnctione ^ j^jg^^gatorium confessorum 7 Ani-

^^-^^^^

MissiE sacrificum. 8 De madversiones circa SS. De hocopusculo ment^o. censura.

frSstoi muit.
naies, dinales, x>t;uic='

^j::^:,^. Ecclesiarum
anti.tites, reges
t^

ad

Ecclesiastica fecisse videtur

nlmnon

Waddxngus.
,.*

De

ExcommumuaL.u^

Hp T?vnommu-

' unumcorpus n .tranra^- n " Capistran. hact^usm /,^

collecta

,rf,^

-^'-^^^^X^';-;^

deest in

Wad-

re'^:"no%S.fMtor'umObservantium,

c.ericorum super n.

438

^^
15

^*

/MuiVPIUNO CONFESSORE. 30ANNE PK CMISTKANO (^^^

r,

WacUUngo.
J. V. H.

Pe

Decretali.m Avaritia super v

mM

^^^^^

TuTo

^" '-'' "^"^ r.c.n.-.^ eon.ra 17 et Contracfbus. Miatem 16 De Usuris

/>^^

tetmo l Z Christophoro ms. Codex

Sopronio.

.Lc-ivla

de Capistrasubnectitur Vita Joannis socits ejusdem vtde-

va,inar^^
;

a quatuor

Fara, Ilieronyrnode Ut. de Varisro et Petro de

paginarum crciler

x^\ et Avaritia. IS in nHpnati De Cupiditate Signif^coutra de Verbor. J oannU XXII i r/ Tertu Ordims. 19 Defensorium Berbetallum.

'"551 Notavimus supra Antonium Sessasub '^;;-^^ inttr WadinS. Bernardim SeyuTn e( Seita num 47 recensuisse Vitnm diximus a CatalogoWadnensis quam abesse

Canouico-legales. iVm 20 CoXltationes num, 40 ^on.p udu.m ac apud Waddmgum corpus Dccre alium. Resohitionum super totum Waddtngo. Canonica. Deesi in
:

.dm

propter auctoritaiem seu dinoiano. Porro passim taciiu7miiatemWaddingi abjudicaiur Be^mardim. Sic ma)0C Capistrano Viia S. Commeniario prsevio e)us Actores nostri in xx Maji num. 6 (1). ex sUentio

ai

U De Forma exccutionis testamenti. 23 .^de^^ coosilii. Deesse

Quarta
per

De Ma-

Loi

modum
islud

in recenseat

Waddingo
liic

opusculum quum infra

rum, ad diem Uographi. ium Henrtci tum Nicolai de Fara pneseriim LuccV Waddingi, arWiUot et ynagistri suiVttam non Quunt S Capistranura
scripsisse.

Tomus

Matnmoiuo. Sessa iractatum De mss. secuDdus tribus voluminibus

netia

24 bpeculum utsupraconstai. Tom. Tertius. singulanter seu conscieutis. 25 De Poenitentia

Poenitenti*. Deest de Virtute sacramenti facienda proprio Waddingo. 2G De Confessione

sacerdoti. 27
:

anno 1744 notis iltustraVitam S. Bermardini, muliis prxfaiione eorumdem scriptoiam in cujus

SimUiier Amadeus Maria de VeFrancisci, Ordinis Observantium S. itahce composuit accuratissime

an omue mendacium Qu^stio t^\)QU^Uimomo. Dupkxtgitur sitpeccatum habemusquum opuscuium de hoc sacramento Consanunicum recenseat. 29 De Waddingus Waddxngo. Deest in ffuinitatc et Affinitate. volummibus tertius similiter tribus Tomusbic
mss. utsupra coDStat.
Jejunio. Deest xn 550 Tom. Quartus. 30 De cujuscumque ornatus. Usu

aucioricmsil&ntionixus ei Bollandistarum simtliter Sancto nostro ritate confirmaius, Vitamadjudicai.mhilomxnus tauda-

dictam

^,

Sessa supra sub mtm. 47 tus Joan. Antonius hanc Vtiam iniersinceraopera S. Capistrnni penes nos non est reponit quoniam autem quam nudus elenchus, inquirerenon
:

aliud,

possumus
suerit

inter genuina

Sessa in rationes, ob quas laudatus scripia lucubrationem recen-

et ttnimndvei

Cseierum secundum noiam

manu amiexempiart

liODibtiii if(u-

liranda:

Waddingo. 31 De De Blaspberaia. 32 De Oinatn raulierum. :J3 22 hos Perjurio. Waddingus sub num. 34 De coagmeniat. 35 duos tractatus in unum opus Antecbnsto. 37 De De Judicio universali. 3tl De
Bello
.-^pirituali.

Hxc

tria quasi

unum

tracta-

sub num. 20 exhibet. 38 De tu77i Waddingus censuerim, ac Waddingianum Inferno, idem et Purgatoni. sub num. 27. 38 De Poenisluferni
39
Apostilla

Cemazai cissimi nosiri doctoris diciiur Leo5. Bernardini adscripta, Vitce Senensis, petente nardus dei Benevoglienii BernardxS Capistrano. scripsisse Vitam S. Ildephonsus a S. Alogsio, ni ; sed ut habet morie anno 1446, id est biennio a

supra Apocalypsim B. Joannis

Leonardus Vitam abejusnaiiSancii, solum descripsit nunoad ingressum in Ordinem viiate usque est i.Causus rum, qua tamquam normam
pistranus, ut

Apostoli.

bus ut Sanguine
Chrisii.

Tomushic quartusquatuor voluminisupra constat. Tom. Quintus. 40 De

Christi pretioso. 41 J)e Paupertate 42 De Utraque Conceptioue B. Mariae

raiione conjicere

Hac totam historiam complerei. quomodo tnier duos licei.

iliverVtM, uf-

semper VirgiDis. 4:1 Contra Ilussitas etUocbezanam. 44Deveritate Pidei addii Waddingus RochezaQ num. 34 scriptum traciatum contra

nam.

num.

45 Contra JudtEos addit Waddingus 38 ft haereticos. 46 De Religione. 47 Vita Waddingo. S. Bernardini Seuensis. Deesi in ad studentes. 41) Alia ad 4S Prolusio seu Sermo Waddingo. qmamatoresSapientiie. amatores Sapientise. Deest in Waddingo, que-

scrjtio^ auctoresco^vosinceria remanserit animadvertendum est. ab 552 Id quoque qusedam opera, qu^ elencho Sessiano abesse Waddingus. Hic inter alia Sancto adscribit deRestitutionibu. habei sub num. 23 iradais sub sub num. 25 de Censuns. et Contractibus, sub num. 30 num. 29.de Passione Domini,
Sancti, si^b

J
^,

madmodum

sequens. 50 De promoveudo studio inter Miuores Observautes. bl Epistolae missivBe et responsivse ad Summo.s Pontitices, Cardiuales et principes numero L\xivet alitE u
et

de Processione Spiritus illud IsaiiE vii Expositiones concionatoriassuper ra Nos latent auiem . Ecce Virgo concipiet. " ^ ^^^ iractatus eliminatos vide-

num.

.i&

.~ex mus ex

Etencho Elencho Sessiano

: :

maxime quum
videantur

istiusmoditractaius delitescerenon omisit Sessa Lom' subalio titulo. Similiter

:

adprivatos.

piures fuisse epistolas Capistrani, prcesertim ad privaios scriptas, S. qu3e hactcnus deliiescunt; imo in decursu hujus Commenlarii varios citavitnus. 52 Sequuntur quffidam frogmenta praedicubilia, qute nobis

Certum

est

raentarium in Regulam Minorum, a temere prosub num. 32 allegatum certe non quandoquidem subnectat
cessit

Waddingo

Waddingus, JoanIlabeoms. MaWce.Nequemirabiiurquis,

suppfditiint archivium et reliquiarium uostri

oonventusCapistraui, quibus ulebatur auctor pro tempori;^ varietute. Coustat Tomus hic quintustribus voluminibusmss. utsupra. Tomum, ut videtur, pneliminarem conflare debebat

nem nostrumunum e primis, qui reformaiionem Ordinis Minorum susceperunt, simulque prohujus reformationis per varias Europ^

et per vincias propagatorem diligeniissimum reformaiionis genealiquod iempus totius

ium

Vita S. Joauuis de Capistrauo ab ipso Joan. Antonio Sessa compilata cum ampta coilectione iestimoniorum de S. Joaune deCa[I)

scrtpsisralem superiorem, commentarium Regulam, quam totis viribus insiause in ratam non cupiebat modo, sed muiiorum annorum indefesso laboreprocurabai. Supra

Act. SSlora.

Matj. pg.

num.
Stti9.

549

DIE VIGKSIMA TERTIA OCTOBRlS.

A.

439
AliCTflBE
J

num.

549 adnotavimus

aliquot opera

vams

555 Coronidis toco

Waddingiano et Sessiavideanno Catalogis proferri,quamvis eadem

probabiliter titulis in

,imuiq"^'e^en<eni' 'ypi*

a Sessa tur; quapropter ea inter omissa recensere nolumus. r^53 Quamvis autem multa S. Capistram

pium, quod in inlocis ,prxsertiminltalia, fieri consuevit. Joan. Baptista Barberius Capistranianx pietatis promotor ardentissimus, instituit pri-

apponimus exercitium honorem Sancti nostrivariis

V. H.

,\nwerpi*

in-

Aancd/.ono-

rnnconfra-

mum

inter domesticos parietes

,

ac dein in

""'"

"^
'

Qpep^ adhuc

manu solum

scripta in btbltothe-

publicam lucem cis delitescant, aliqua tamen noster in aspexere. Nam ut habet Possevinus jurts, Apparatu Sacro {\) inter Tractatus
Venetiis,

reiigionem publicam uiiliiatem produxit nempe quinque sabbathorum in honorum S.

Joannis Capistrani

anno VoHiexcusos,

exstant,

ait,

ipsius

Joannis
tiuli,

T.

ibidem
Consilii

pcEnitena Capistrauo liber de Canone de Excommunicatione, XIV, fol. iJ9o; de Matrimonio per modum fol. 3SS Papae et ix, fol. 77; de Potestate T.
;

quia nempe die sabbathi obiit vir sanctus ei quinque annis, nempe ab 1451 ad 1456 in regionibus septemirionalibus tum pro reduciione haereiicorum ac schisma,

ticorum tum pro dehellandis fidei hosHbus Turcis ingenti ardore ailaboravit heec religio in eo sita est, ut quinque continuis sabba,

Concilii

T.

xiii

part.

conscienti T. i, fol. Ferrarius fuere opera aliqua; 7iam Antonius excudit De AuVeneiiis anno 1580 typis suis qui ctoritate PapiE et Concilii contra Basileenses
:

32; Speculum 323. Seorsim vero edtta

i,

this quis

fol.

SS. Sacramenta recipiat, et quinies Orationem dominicam, Satutationem Angelicam et consuetam doxologiam recitet {i,)Mque has exercitationes pias Deus quandoque prodigiis et beneficiis

concilio suo .subjectum volebant

tificem et

Gregorio XIII dedicavit

Rnmiinum PonDein Spe:

cumuiavitM narratAmandus Hermann (5). Aniverpise quoque, quando mense Julio anni 1091 ceiebrabatur festum
canonizaiionis S. Joannis Capistrani vexiltiferri civitatis (vulgo Alpheren dicti) in unum
,

culum

cleriy

quod Ferdinando Medicaso, Car-

dinali protectori OrdinisMinorum,inscripsit: Defensorium Tertii ac tandem tertium opus, Ordiuis nuncupavit Joanni a Calusio,provtn-

consiiium coalescentes,sodaiitaiem quamdam, libesolis vexiitiferis eorumque uxoribus ei

ris

Deciw S. Bernardini ministro. Petrus vero anno 1583 quatuor huchinus Venetiis quoque Anticliristo, H opuscula de Judicio universali, dc
:

coagmeniatam, sub patriocinio

S. Joannis

Capistrani in ecciesia

FF. Minorum

Observayi,

tium instituerunt. Hiec confraternitas

ab

contractibus de Bello spirituali, ac de Usuris et publicijuris fecit (2). Prseterea in bibliotheca

episcopo Anivet^iensi erecta, et pturimis indulgentiis ab Innoceniio XII ditaia, prsseret tim commendabai viiam vere christianam, pietatem erga S. Joannem Capistraspecialem num cu;ms honorem et gloriam procurare spiendori debebant, maxime conirihuendo celebrandie .Nunc grafestivitatis annue
,

Paulo Beorchta scilicet nostro, supersunt typis excusa opera,

Collegii

Romani

alia, teste

Remissicontra Berbegallum, de Poenitentiis et lionestate clericorum , de onibus de Vita et his patet utitem positurum Matrimonio.
,

Fx
,

ejus

operam illum qui aliquando paratum Joan.

Antonii Sessa editionem in luce^n produceret,
thmi.aun,
qxti faiio

dumfacimus ad edendas

Vitas authenticas

oi-

tnbiiuiiinr.

TH&uwniur' insMpe?' 5. Joanni Capistrsno sunt citat Wad^i^^ scripta, qu3e ipsius non urbium civitatum et fii^^g-^s. 1 De Originibus oppidorum totius mundi. 2 De Arcliiepisco551.
:
,

protU eas ex codiciSancii, hactenus ineditas, habemus. bus

VITA CLARISSIMI VIRl

Relipatibus et Episcopatibus. 8 De Origine pro fide Jesu Cbristi et gionum militarium De vera DoEcclesiae Romanae defensione. 4 Constantini imperatoris. 5 De Vitis natione ait Sauctorum et Rebus Ecclesiae. Sed hfec,

JOANNIS DE CAPISTRANO,
Feliciter incipit.per

Fratrem Nico-

^ Waddingus, spuria suut et conficta ab mendaciorum architecto, qui sub Gregorio

tot
,

insig-ni

XUI

laum de Fara socium ejusdem.a

Exms.Aracoelitano.

quibus histonam imposturas et fraudes bonorum scriptoomnem vitiabat, fidemque

rum

enervabat, poeuu
Ciccarelti
,

luit capitali.

Erat htc
;

Alphonsus
,

medicus Umber cujus non solum historiam vttiafraudes et fictiones famtliarum bant sed etiam in detrimentum
vergebant : nam falsis exhibitis fortunas mvaoccasionem pr^bebat alienas familiarum nomencondendi, illustriumque
:

PROLOGLS
r>oUabeutem ferme

b.

instrumentis,

Dei oivitatem

in

hoc

secundumjus vigens spurcandi unde merUa In debuit mena capitali imposturas luere
(.i
.

pra.cmies summo stuac excellentes Christi fulseveluti columua> dio, summaque cura, corroboravennt fundariut *,

c L/peregriniinti sajculo, etsi plerique

magni
.

^^,^.^^.,

Allatius opusculum, Ciccaretlium scripsit Leo Animadversiones quo caremus,sub iitulo frHgrmeuta, ab Inantiquitutum Etruscarum Hieronymus Tiraboscht ut
:

solidissimisque

mentis, Joannes tamen

Capistranens.s
e

m
t,

er se

hos

divinos

videtur

universalis supra habet Biographia de conscripserat Commentartum peculiarem qui tarnen hactenu ^lrellio ejusque faits, ScripHs S. Joann.s Capicitaia,
delitescii.

ffhiramio edita.

Dom"nus

maana suam sancfssim.s rs' Ecclesiam Sauctam "^i^er.cordu. rec^o

orna't viris, ant,qu.

veluti ccBlum syderisolus *. quique

sua=

cousules non .ufamus mise a or et Per quem misericors Deus noster, i facU

mMa
no

Atque de

orie>is datus, quia visilavil nos

C.pislr..r.umpb.pB-8l('- '")"'''''"'=

ex

alto

strani satis sunto.

,c

.o,

III

ool.

'"

fcUCTOBI

Fara.

bem

s.pe cw.tatum Lculi vanitate lusu.,

pra.fec us est.

f^
lludis

Ir.

simo Christi prsecone queat .n

^a Centrr^tas
et

hec noomni genere

Fuit
*Dei

enm

contendere. gloria, cum vetustate doJoannes natura. virtute, lic

mag.strat.in qu.bue qu.dem e vUilicentiatus: et d.gn.tatis, ut mh.l " 11^"" ptsi aviuus >Mw etsi avidus honoris laudem et glor.am pr.Bter humanam pro;su dilectorum mund. csca
,

oppWorum regimini

m ,ure

sibi

cuperet vindicare

doDum

'

vcre

TV"

munus * ade; "cla'rus. ut se amplissimum su.s oeuUs, talem qui ptum existimare possit, .n quo rtantum vi.um potuerit intuer. , nostrorum majorum qui wisca iUa iUorum sa,.ctaque * heati appeUati sunt, recta fu e H.c
.

COnsuetudine.
3

injuriam NuUi tamen unquam

injustitiam
;

*-,_:*

fecit, nul-

-i

varUimasi.
,^,,.^,;.^
^unc....,

lam uuquam limo ffiquissimi

administravit, qui-

juris bilantiam
,

tenens, nec

Ze
eat
composuii;

modo verum etiam v.ta verumct vid ; Don sermone concinnav.t , qu.se excmplon^ tiE i-ectos instituit. atque * exemplar formuvirtutis
qui omnibus
lolius verita-

QUi in divinis

;1 beateque^vivendi ratio elu^it^ human.sque educatus .tu

nec mnoimpumtos delinquentes reUquit maUs vexan perm.sit a centes et innoxios renuebat munera, fa, spernebat pecuniam
:

pro potentis pro ventate fem cujuspiam pertimescebat. Sepro Deo suo non ^n.titia ' a quodam nobUi et nai-que auri pondus

mW
'

advehcns
addii.mox

W
B

omnibus omnis vivendi norma doctrm lamque proposuit ex * qu.que velut. .tel la test.monium habens nebuhB. pnmum ItaUs n,atutina in medio l^odemum * German.s Bosem.s illuxit
, ,
,

quem. sibi offerebatnr, si potente Perusino accusatum et injustitiam dam oivem prffiter sententiam ferre polh,

lonis et

resplendu.t , .nst.. Unga..is sicut sol ad regna De., serpopulos tuens christianos languores invictoque labore, a..iduo mone demonia v.rtute magna
,

carceratum,capitalem gladu si facere recusaret ceretur; quodque plectendum fore cito non animadversione se
dubitaret.
dicio

sohdus, juAt Joannes constantia

rectus,

animo intrepidus, nedum

mortis

in ca,

ptivum

aanans,

pellensque
,

indutus ex nlto

IlftliiE

inclita

nempe

cceU proles,

clarissimum nostn immensum Italis *decus, felix robur et gausieeuU sidus, Ungarorum magna Mmorum Turdium glori:. quidem chninvictus pugil. et murus
;

promulgavit. Erat enim tiam statim Ubertatis SicUiffi Regi, magnopere hic JoannesLadislao, morem gerere studebat, charus adeoque iUi
ut
sibi

Deum

non tuUt sententiam sentenmagis timens quam hominem,

sed

per

iustitiam

et

aquitatem
iUi

contmuo

carum

terror.

creditos

stianorum.

Humanitate autem
fortitudine,
fuit

redderet canores. populos prudentia, temperantia,

,

munificentiaque

ita

praeditus

CAPUT PRIMUM.
De
ejus ortu et s^culari conversa-

ut

omnium animos ad

sui

benevo-

tione

de vocatione

et

admis-

lentiam traheret atque Eo namque prffibonos, severus in impios. et latrones timore fures sidente et imperante, omnes abscedebant, respubUca perterriti, potiebatur, ut se nuoqne tanta pace et quiete

impeUeret, pius in

sione
Nateitur Capistr&Di,e(e2i-

adOrdinem Seraphicum.
telluris

feUcem arbitraretur simoregimine.degeret

,

quisquis sub ejusjustis-

prutiD sane
et

alumnus

in oppido

Dum

i\Capistrani d
Capistrano

claris
suffi

parentibus natus, plus

norainis famffi et
as-

agro

vmculum pacis ^jniTn in igitur christianae totaque provmcm Perusino solveretur ,

prffiter

mcarrm
^^^^^.^.

mte fducdliir;

genti

attulit quam dignitatis incomparabiliter et sumpserit; statura quoque etsi recta,

beUorum impetu premeretur; Perusmo quodam exsule clari ordinis

spem a

adversffi

F
f

me-

extra Perusiam urbem partis inopinato casu

diocri

consilio

tamen
clara;

altus, virtuteque excel-

sus

fuit.

Vox

sermo purus

lingua

capillo canus, diserta; ingenio acutissimus; calvus; fronte crispus; vultu ac barba; capite rubicundus, et serenus; corpore robustus;

/* ducitur. carcecapitur e; Brufam oppidum noctuque compedibus ribus recluditur, die fugam meditatur, et tenetur Captivus autem videri, per turrim se praea nemine credens effugit, et latitat, circumspe-

cipitat, cursitat,

longivenerandus venuata oribus brachiis ad genu usque protensis eximiarum magnarumque virtutum operationem
facie
;

aspectu

ctat
vires

fugam, tandem, ut
prffistat

potest, prosequitur;

pavor,

spesque

consequendffi

prffisignansatqueprffitigurans.

Bonarum
et

proin-

de

artium

studiis

ab

ineunte
fuit,
,

atate paren-

tum opera
ribus

dedicatus
et

optimis

moalacer

manus opem tulere: Ubertatis; compedibus in evitasse Caribdim, mcidit et credens jam impedimento compedum arreScvUam Nam iter, iterum ptum celer non valens continuare quoagncolo
dispositione tus. Divina igitur
cu-^todiis

imbutus
fere

educatus
,

liEtus et

semper

inventus
;

oleo

divinsB
,

Iffititiae

ab captus adcarcerem reducitur manitestavisus et vaUdissimo clamore dam

in

maxime perunctus
hominibus
,

Deo acceptus orbe. Ubi autem celeberrimus

dilectus

fomonbus
spe fretus
ut

detrusus, nuUa ampUus

,

grammaticffi

rhetoncieque

in

paternis

lari-

captiundffi fugffi

cum

diri

carceris pondere

bus adolescens adeptus est, quantum tiebatur ffitas, Perusium mitlitur, qui
ac excellenti ingenio poUens
juris
civilis
,

illa

pa-

premeretur, ciamavit ad

Dominum,

exau-

magno
sibi

tam magoam
in

et

pontificii
,

scientiam

tribulatiombus suis divit eum, et de omnibus loco liberaviteum*.^-dm deambulauti ilU et Officium compedibus vinculato,

*p,.,xxm.<i

carceris

brevi comparavit

modo princepa
etiam
et

ut inter suos coffitaneos non omnium haberetur , verum

Virgmis Mariffi gloriosissimffique Virginis pudicissimffi gloriosissimseque aere vir quidam, apparuit persolventi ,

manw
i

doctrinffi

merito atque

praestantia

Franciscanorum habitu mdutus,

ita

eum

crepando

DIE VIGESIMA

TERTU

OCTOBUIS.
ling-ua

441
persolvit
NlCOLAO Dt

Quid stas quid moracrepando* alloquens Cui Joannes ris, quid prsestolaria superbe? inquit, quid me ingenti terrore percussus
: , : ,

jam psalmos, divinasque cantilenas

,

vult facere
vides, quid

Dominus? Ad quem
DeuB Deus de

ille

te facere statuit?

Nonne Nonne
in-

de rebus caducis decantatque mundi delectabiliter consueverat loqui omnis quse meatis cog-itatio jam tendit in coelum
quae
; ,

prius tota

versabatur in

sseculo

:'

Christum

'-'''^.Tl;Zr^le^^Religionem suscipe, mundum relinque

,

^^^ZtiZl

jam inoboat sequi in manibus homiaum, qui raanibus dffimotenebatur prius captivus Inebatur in manibus dmoPHus partialis g maximus erat, num. Hic enim
Sicilise Regi tantumque optabai Ladislao placere, ut Deo suo non multum magni fa,

gredere.
incltuuiyet nii* rabiU vitiont

5 At

Joannes

in pii patris

gratiam se

reci-

admonitut,

ferret Religionis piens vocantis, licet moleste apparentis vox, ultraquod claustra subire et dura et acerba videretur

ceret

displicere
,

renuntiat diabolo
,

adhseret

Christo

credi

possit

sibi
:

respondit tamen
,

Faciam, quod jubet Dorainus, postquam ita est Dei voluntas. et hortaris illius pedes Et concito gradu properans ut
,

quandoquimutatur homo interior dem homo totus mutatur exterior, ^t de sua liberatione magis atque magis inde soUicitus, data certa pecunia, optatae tandem restituitur
Ubertati.
experimenttim
,

vestigio disparuit teneret, et amplexaretur, e potuit videre: ab oculis ejus , nec eum amplius

visumque proinde

est sibi

orbem quasi totum

et in medio caligine obumbratum aspicere , lucis quemdam radiura permatenebrarum quam quidem lucera multi populi,

PeAdeptus itaque libertatem Joannes rusium regreditur, et reUcta uxore nobili ac sed nou prsedivite virgiue sibi desponsata
7
,

fj,
(ii

humiina'

lumimr,
^^

carnali copula conjuncta A, reUctispatrimonii vale dijuribus, reUctis araicis ei cognatis

,

nere , ad multiEque

gentes confluebant. Hunc enim Franciscum virum, qui sibi apparuerat, Beatum credidit. Populos extitisse, semper putavit et Germaautem, ad lucem confluentes, Italos, Valachos Transnos, Bohemos, Ungaros
,
,

cens oranibus
solutis

quondam
,

sibi

pretiosis

his

laqueis
,

satque
vit
in

mundana dulcedine g
sua^

iUusus

irigesimo

anno

in

loco

Saucti Fraucisci

monte

laetissima jucun-

nerao silvanos, Ruscianos, Sclavosqueextitisse. radius vero lucis ipse propotest

inficiari
:

dissimaque mente se recepit. Ubi autera prsdilasidentis praesentiam adiit, sine temporis amore accensus, supplex tione, superuse patriae
recipi rogat, atque vestiri. Fratres

autem confacuUa-

coelesti lecto fuit Joannes. qui

doctrina illus-

stupendis miraculorum tratus, mirificisque ac

siderantes

homiois non medicorem

fulgoribus adornatus
emicuit.
(andeni graltx

memoratis nationibus
qui tam grande
in se

tem, quandoquidem tura doctrinae prsestantia,

tum

priEfecturie prius habitiB dignitate

omni-

Nec immerito redarguitur,

nbteciindann^

miraculum Dei potentissima

manu

paulo

bus uotissimus erat, ut magis ac raagissseculum calcaret, diabolum superaret, vomitum

abhorreret,

Francitcanum

Oidincm ingreii iiatfiit:

et despexerat. ante perpetratura, parvi fecerat dormitaret, crinibus non ranocte cum

Nam
sis,

Franciscanosed evulsis, coronam more homiuis, in se, non manu factam rura invenit Dei mystesolum sed summi artificis. Qui non perscrutatus, sed rium uon est admiratus, et
sffiCuU cffico

mis mortuus mundo, qui maguus celeberrimusque uon nisi proChnsti praecu erat futurus
priecordiis
,

saecuU pompis et houoribus intifieretque totus renuntiaret

batum eum suscipere decreverunt. itaque iUum ad civitatem despectum

et

Mittunt mitra

amore

allectus in

raagnum animi

Dicebat furorem est conversus, et concitatus. ut Religionem adirem ? enim velletne Deus,
:

titulo insignirer? velletne forte ut sacerdotii induar habitu ? Durus pro-

couscripserat peccata, de papiro, ubi omnia sua vesapiens se contemptum coronatura; tingit protilusanum, lut adolescentulum, ac prope ac luingrediturque urbem, sordidis ciscitur

gubribus vestimentis indutus

Num

monachali

fecto est
-

raihi serrao, respuit

,

mens

abhorret

conditio

nunquam

id denique facere statuo.

patet omuibus nomine et hospectaculum, et ubi iUustriori ibi mauifestionoribus ampUori gloria fulsit,
;

magis in iram et Et prorumpens magis ac clericus inquit blasphemiam, Numquam acerbum tamque displifiam numquam tam noaggrediar 6pus. Verum qui vocem
,

inquam, se intrepidus pricbuit, 0. muta tur in sapientiam tatem sanctam, qute

rem

fatui- j.

nobihum, uDi sempiternam circuit plateam perspicacissimum more studentium Italorura

!

cibile

luerat audire benigne

invitantis.

mox

delapsa

non prseterut visione, jussum mandaturaque Dei corripientis. Hic digitus

,

conspicitur a stujurisperitus sic confusus dentibus et doctoribus pergit sic coronatus et a plerisque derisus

ingenium exercuerat suum

:

dure aspereque Mittens namque et mutatio dexter^ Excelsi. Francisci legitimos protinus, ut potuit ad degebant, rogat non mediofilios. qui Perusii mitti. Interea ex quocri prece ad se habitum Minohabitus Mino .ello dam raantello vestem ad instar

ccfiUs corona. coronaconfusibiU. ut corona in maximum se peccatorem retur iramarcescibiU

:

rum

tandem ad eum expleat mandatum. Veniunt nec audent duo fratres, babitum deferentes. quandoquidem sacra Iteinduere carceratum,
liffio

vel sic pr^c.p.ent.s r iu"suis manibus parat, ut ,^

,

acscelestum se, ^^l^^^J"^"^ nte accusans fatetur. ut se quoUbet suppUcio agmina e.^^^^^^^^ san^ctorum et angelorum sanc orum ^,,^ ,,, ^agni facit exci^^^^^^^^^ Zut^str;;;epossitextoili.despici ^^^.^^. ^^^^ ^^^^.^ ^^^^^,, ^

cunctorum

XZr

--^

^^

non:m-atinterris.utlaudaribeuemereaturm
COeUs.

quoad v,ta comes ipsemet ee ipsum vestiens, Beati Francsc. voto fuerit, servare Reffulam ded,ut qui cor totum po licltus est. Quo fit, summo stud o cou
illud caverat mundo. .jam

hominem non

reoipii.

nisi

liberum

sed

Concursus

/.;i.Miim tandem und.que < '""^

,.

/..

quod vurabili'

,....,,.

EH^tr-=;s'tr;/^=
:rentes
,

secrare festinet Christo. funduntoculi, qui -''>"*t'""^

toris

Jam lacnm... amara

^'^'^"
'

rigatis
"

.enis

lacr.m.s

fleb.les

vnces dabant,

ameus

effectus et

sensu
.

offensam

fuerant

plunmum

^'t'. delectat. ,

:r:t:,'%ut. DebeUatoitaque.nJ^unc

,,

m
FdcoLkO O*

S.

^ o.dkstraNO confessore. JOANNE DE CAPISTRA^O

subactoque hoc

.^_^ .^^^^

s^oulo, hoo mortali 7^._, 'locommunihoste, "'.",. raodum H

.emorabili l'-^''' ,emorabili !"'>''
'''

optLa ''^'f ^ ^^^^.f V rom virtutum

>'-

semina,

qu^

frugiferam

f-^7 ad locum fatrum

^P^**"' ^P-''""'

''T^etvictorTevertitur, et ''^^''''"Xtor ^evertitur, l_^tus t v tr re

V?r';r'maL ton antiam magis

! bat

't

sed

ficte,

^^ ut

"ferrimamque jbj.^^ ^ "K""'"'''"''"' ' ^ .^ arftor bona nisi fructus a,bo qu.a on potes '^' P ,S ^j _. ram, ^^^_ ^.^ ^^._ ^^.^^^^^.^ ^,..
^^^^

indicant futu-

.;

'Matl.vti,17,

magisque probama^isque proba.

redargutus

ionos facere *; ^:,^^;,^^! *--(-- .'Xsrieri.endi ineoncnssa

"'

rpn,?atusru
u

recedebat,

'Tc '

permisinsredi locum uon

fi-''^^'-"\^\:"'d:me;ta, fuudame sol,diss,maque

%-

non modo
,

.J_^^

""T

:Sr.-- '--1:^ ergo a

mis. Exceptu.s
fratre

nor

amtre clamabat, sed humiUtHte mtr" quadam

geuuflexus ac
reoip.

ves-

S^lTomtT^pa-t.sedet rerum .mag.nem

iB,pe,ratlacri-

S^S:
Marco Bergo-

,traditurrig.di

Sr^S^rmuUis^e

mod.ve.ut

gerendarum. ?uaximarum, ab eo "''""^^"" ' ^ieierrlmam. Hunc ergo, cPr ^^f"""* ^" omissis, !,i,is et mirandis mu "s e teris et qu.dem dicend> ord.nem expo. adhuc longiorem m.ht.a. finem videntur, nov sua;

:Z

stuTare

Innnentes

ad enarranda

fortissima

mirifi-

Ci::Xmsc.^.aapprimeeruditns.tan.
vita,
f"''*' "^ !"^ perfectione primo anno te Nam a cunct.s a ^^ opera%fe^erU perfectorum vel u

'eZeJ niisgestajamaccedamusetvideamuUos, opt.mos et muretcognoscamus, quos frument. reddideruavissimosfructus granum

rit

mortuum.

reprebensu quadam laudabiU ad^cripsit, cou Lte sibi semper culpam

ANNOTATA.
a

B
lYima quoque vice, ^^^^^^^^^^^^^i. tnbus diebu. ciDum sumpsit Dominicum,

qua

^"

S. 5 iario prsevio nuni nostro, has, quas edimus, Vtb Pro more distribuimus, quam in codicitas alio modo pro^.-.^ --,/tuwtJ/itM.' haheniur videlicei captttbus .

Uographo Capistrano egimus in CommenJoanDis de

De Nicolao de Fara,

socio ei

\^ Ous

^'^^^'JuraMnhumilibusfratrumser^
ae iandttp> in,er Fratre tyroadmiittitur;
,ii

^^ss. mss. iucuOralucubrau^ioribus dispertimur universam lixioribus distribuiione iionem.Netamenlectorprimceva

: .

lu

in cibo. temperatiss.mus n verbo. parcus in tractus. religionem

tione

?nmus. inofficio divino piger, sedulus, iu vigiUa non

ut aUer Paulus ad
.

sollicitus.

priveiur,

humai.

quod et pro aliis yitts exhibemus ut uno quast obpr^stabimus capiium disiincto tutu utraque habeatur

eamdem
,

C wuT
'

dispositione T5e ejus corporis

'

Petrus ad sequ n^ p-ineeps Apostolorum denique ad graudia dum Christum vocatus

paratus, semper perficienda
semel.
vit
et a

couversatione. et saeculari
II

De ejusconvorsioneet

voca-

intirmus

emm

tioneadOrdinenS, mirabiUterfacta. ad Orlu De modo receptiouis

oninibus

medicis prorsus ubi audiecclesiasticis Sacramentis,

diffisus,

munitns

guardiauum prsecipientem, ut comederet, fisus m cin frustumnon parvum statim. peracto mandato.

carnis por-

dinemj
cerit

quam

priEclara jcfuiida-

prfectionis

menta
IV

in principiosui

no-

slttim

obedientis viribus, optimam valetudinom consecufuit miracnlose presto * discedere putabutur. tus ita ut qui vita incolumis abiemoxde lecto surgens sanus et
rit

vitiatus.

De
De

ejus vitae institutione et poenitentiae austeritate.

prsEclariri

quovoluit. Similiter et

ovum buUieus
:

operibus con-

prae-

C dum iterum
reiitur.

prster uaturae jura cepioris jussu comedeus. adde quod sensit liEsionem caloris nuUam more panni loti a novitiislavaex

fectis.etacumine inteUectus, deque profundissimae

et ejus memoriae thesauro, famiquomodo Francisci

nemoque pr nimio

calore lUos con-

manu praceptons, lingere auderet, lotus facie caUdissimo uxtracto. quodam panno ex Uxivio
etiam
apparere, nuUum exusta decoctaque faeie debuit combustiouissignum quoquo pacto prae penitus
se
ei profettioi'

Uam

semel ab imminenexcidio
mirifice

tissimo
liberat.
VI

nuUum

ignis passus est ardorem, et ubi

De accuratissima paupertatis

observantia et castitacustodia sui ipsius.

causis

tis et

tuUtA.
10

Neque

in Ordin't'i

COOplntur,

acerrimam rit. Nam uoveUus tyro

iustitutioue majoris
,

defuit antiquus hostis, qui bujus poenitentiam impedire non teuta-

VII

De

maximis.

ei

cum

sacristi^ offlcium,

diUgentissime gereret corpusquc in ipsa sacristia nocte oraret , ac psalsuura spiritui iubdendo poenilentiales personaret mos cum disciplina devotissime et rumore. iUi diabolus puveudo sonitu
adfuit

quatuorsuinmis bus commissis et suiE obepuldieutifle maximis et

viiiDe
cherrirais fructibus. obedieutia irratiouabi-

Poutifici-

Uum
bita,

creaturarnm eiexhicele-

ut vel sic

ab oratione et timorem ingerens fortissidiscipUna amoveret psaUentem; cui permittit mu^ Chrisli mUes dixit Quidquid
,
:

IX

etdaemonum. De quotidiana Missse

bratione, et

quam

miran-

da

in

eaostenderit Deus.

in

me Dominus.

nihU, nisi tati. Et constantisaime in diaciplina et psalmorum decanlatioue perseverans, coufusus et deviclua diabolus ubscessit. liaec sunt Joannis,

agere in me poteris placitum fuerit volunquod divinae

exeree
;

praedicatioX De efficacia suae et mirabilibus fructinis

bus

pjus, et unde principium novse rrancisci famiUffi.

Capdt

l^

DIE VIGBSIMA TEHTIA OCTOBRIS.

Caput
XI

443
AOCTOftl

De

pietate in pauperes etgratia

juxta Lexicon topograpkicum regni Neapolitani{1).

MlCOLAO Dl

summa, quam habuit

XII

De

ad pacificandos principes et populos. magnitudine ejus fidei et excellenti gratia faciendi

Est Perusium seu Perusia urbs^ caput

miracula

sibi

divinitus

xiii

De

concessa. oraejus etudio singulari spiritu prophetico, tionis et

Umbriie, antiquissima Etruscorum cimtas, est hodie sedes episcopi, quam occupat hodie, qui olim Belgio nostro nuntius apostolicus fuii,eminentissimus 5. R. E. Cardinalis Joachim Pecci, qui operis nosiri fautor perpetuo fuit. Porro captivitatem et liberationem S. Capistrani

exposuimus in Commentario pree^io

25
e(

Doraino sibi mirabiJiter a

collato.

numm.
f

seqq.

XIV

De egregiasiDgularique
tia

ffra-

Yj_

reg-endi subditos, sibi coUata et de divinitus

S.

Brufa, oppidum in provincia et delegain tione Perusina, incolarum HOO capax valle amoena et frugifera situm, quod coltes,
,

vinetis et olivetis abundantes, habet

inter
signi-

Bernardini

cauoniza-

tione.

XV De

ultionibus, quas fecit Deus contra suae doctrinae detractores.

Perusiam et Assisium (3). g Partialis vox infimse, latinitatis, qua

ficatur homo alicujus partis seu factionis siu~

diosus,qualis erat S.Capistranus in obsequium

VII

,.

et XVI De accessu ad Alemaniam

Ladislai regis. Cfr

,

Du Cange

Glossarium

Bohemiam,
in
cerit.

quanta his regionibus magnalia feet

xvuDe
xviii

insignioribus progressibus apud Polonos.

De accessu ad imperatorem et ad Uugariam, et de cruciata ibidem praedicata, et

VIII

de adventu Turcarum, et quomodo primum fuerunt

victi io Danubio apud gradum.

med. h /n CommentaHo pr^Bvio num. 43 7^ationes attutimus, quibus persuademur, verum ratumque, licet non consummatum, contraxisse E matrimonium Sanctum, quod aliquo modo uxocmfirmat biographus dicens ,reliquisse rem, non vero sponeam. De Marco Bergomensi scribit Waddini gus (4) Inter hos (Observantes) connumeran:

et inf. latinitatis r" Fartialitas.

dus frater Marcus Bergomensis,

vir multiplici

Bel-

TurcaXIX De secundo conflictu noctu facto , apud rum moenia Belgradi. de XX De ultima victoria obkenta Turcis in planitie extra
,

eruditione clarus in saeculo, initiatus in coenobio Montis Perusii, qui alios multos illius urbis academicos ad hanc vitam sectandam suo exemvixit, et plo allexit. Annis multos eo in loco clarus decessit. tandem miraculis Chrik Rem portentosam clarius explicat

Belgradum centum machinis. et xxiDeejus felici transitu quomodo fuit sibi divinitus
,

relictis

fere

ultimus terminus mortis

revelatus
,

scilicet stophorus a Varisio infra dandus Dum panni abqui lavandi 17 dicens num. stabant in est essent per novitios, ut moris contingere praesucircuitu novitii, nec pannos stridemebant, quia aqua prae nimia caliditate Accedenslaicus(Capistranipra?cepior) et bat
,

propter

quod

Spiritu Dei, ut

credeudum
,

est.

edoctus, t\ alns

xxu De

deferri voluit Vfilak. miraculis patratis post obi-

novitiis in pace dimissis

et negligentem.

hunc solum verbis somnolentum molestat, vocans eum pigrum,

Dein

tum

XI

primo de multis pamutis et csecis raliticis liberatis, deque aliis infirmitatibus malis a pleriset
,

pannum
sentiens,

calidi^siraum

projecit. accipiens, in faciem ejus

Cujus

calidi-

tatem

et

combustionem
e.sse et

coram

raHgi^

que fugatis.
n

credens totam faoiem stro humiliter genuflexit, tumen oculorum perd.disse

:

XII

xxiiiDequibusdam mortuis resuscitatis et multis aliis miraculis.

excoriatam

hurailitatis et pat.enti^ sed propter raeritum combustiouis prorsus hi eo signura

nuUum

xxivDenonnuUis

aliis

signis et

apparuit.

prodigiis, etiam post Joanpatratis. nis dormitionem xxvDeultione divina, ostensa in

CAPUT
De
ejus vitae

II.

quemdam
XIII \
iiitatis,

religiosum.ejus

ratione

de

ejus

detractorem,et muneresaa viro Dei illico ei impetrato et consequente,

defensione scientia; et suscepta

Urdinis Minorum.

qui contritue
c

resiliit.

Bccordium illud, a Waddingo Laborantem in hoc paulo aliier sonaU nempe et ferme
:

relatum{\),

Frum

peregrinat,onis

Dei c.vitatem hremores etc. Qu^ vero co labentem, quamvis lectiones.easdemin margine ,unt variantes signaias htlera W.
sfficulo

S^ranensis, in agro

Jo.Dnes. Ca,,iodore redolentissimus. Minorum exortus, defluxo

,

"

adnoiabimus, opptdum %n kpulia, d Est Capistranum

sancfmom^ jactis maximis novit atus annot Profess>o,,em fuuamentis. ad solemnem su...p.tur omnium sententia beuementus mens.bus ad paucis admodum
,

Tcursisque

deinul.v..8ru/-a-(l)An.Min..om.lX,p.6C0.

59

sacros

Octobris

Tomus

4M
tVCTOIt

Kicouo Fju.

Diaconus nrdines promovetur. costatim, ante su.,ceptum i p rffectus Cbri

,

autem

So;i"^designatur:e<.ai.up.*d.ca^.

iZrZ-ob'^

efficerelur. ubi

degend v.t
crebr.s d.s-

oratione prffidicatione aut aut iu leclione aut et cum versabatur consiliis aut in dandis eximiisque virtutibus esset effregiieque
:

e^Xnte.

surrexisset

et

omnis vit^ ejus

actio

tributa potestas, fberior sibi fuit

muUis

Itnl
a"tum
^tt

T^u^
licet

eliejuniiscastiganscorp.'.s vitam ^^'^^aens arctissimam

suum

et

pxcultus. ita ut

omnem

perfectionis

gradum

emperduxit.Namnudis pedibus,
in

calopod.,8 a senectam usque perrecontentus, ad juventute septem ere ann.s

tamen se nemividereturadeptus; beatiorem otium in negotio et negotium in qui

nem
otio

vidi,

sua

dlLlceatus

incesserit.

Equum

vel

asmum

JllT
libros

semper habuerit. In leee Domini semper

.^

fuit

ammus

... ejus, .(a.a.acr*.

-

nunquam

equitavit, nisi

vescentem pervenit reministri pro tot.us Ord.n.s esset semel B. b compulsus fuer.t, pos formatione. equitare imposu.t hujusmod. amen quadrimestre. finem nuUa vacuus fructu reddebatur
circulum l.gneum et habitu semper vestivit, die ac nocte ad nudam cilicium multo tempore pluma; nuuquam carnem deferens . in lecto
dormire
voluit
,

postquam ad .ngra comes a>tatem, etUcet, dum

obrem repertus quod fructum tursecusdecursus aquarum. tempore suo *. Nam sanctos suum dat in memoria eos telegens, tenacissimaque
nens
scripturis ita in diviuis

as.iduameditatio sua, quamquod vlantaest, ut Ugnum

-W
P-

, -

doctus supra hu-

manam
modo

qui seque^te Ordiuis reformatione.

abori

HumiU

v.l.que

et

opinionem evasit et peritus , ut non quotidiana prsedicatione , qua chri,

quadraginta annos frucstianos populos prope sed in plerisque et educavit tuosissime aluit
quos in libellis et tractatibus,
clesia reliquit

oblatum autem .n dom.bus evangeUzando prosfficularium, peregre dum paleas evacuar. semper ficioceretur, usque ad
nisi

amplissimos
effusis

et

sancta Dei hcplene gustantibus

divinis

suavissimos
fluvius

omni cum copia

inundans et esuperans scripturis, veluti magnus certe prselegentibus appareat. Multa

clara
viter'

^m

^"TrCarnes nunquam
miwmt ^-jitudine
affectiis,

aUquando, magna

coactus tamen a sociis co

"*""'"

medit. et quamquam edere Eugenii Pap mandato eo senescente, sicque uihilominus sumebat, cofferetur. parum ut tr.gmta illo mandato absolutus. fuit cito ab carnes comedisse sex annos iUum numquam ita limphatum biasserere valeamus. Yinum alus aqua, quam vinum, ab
bebat, ut polius

quibusdam mensibus,

prffidicationis

munere locuples fuit. Omnia examinata namuue firma, omnia librata, omnia maex sacris fontibus hausit. In
disseruit. et

gramultaque perutilia perite scripsit et non minus doctnnse quam qui escellente

nibus sunt

prfficlara

opera ejus.

Nam

opus in-

dignitate edidit, signe et mirabile de Ecclesise intitulatum, ubi Poutitici Nicolao V

Summo
sticffi

tutelam Ecclesianuidquid in laudem, robur, et

possit potestatis dici vel scribi fere
et
.

censeretur degustatum

tem sed ad
cinam

reficiendaa rationera; raedimitor, vivendi tantum traxit

non enim ad voluptavires, voluptatum do,

firmissimis sanctorum doctissime conjecit et Quod et sententiis munivit.

Patrum fundamentis

sumpsit corporalem infirmitatibus saepenumero afficeretur. multis iu beatissimi Francisci Tres quadragesimas presRegula expressas c, nec gravi iegritudine magnitudine lassus, uec peregriDatiouis

numquam

hcet

6U8,

nullo

umquam

rempore
Et cum

solvit,

quoad spiritum

reddidit coelo.

sibi ipsi esset rigidissi-

^ ^

cupiebat. mus, cunctis tamen bene esse semper quidem tribus vel quatuor horis se daSopori postea matutinale bat, licet siBpius duabus et Officium cum socio, mira mentis attentione cum honore et decora nimis pronuntiatione,
:

adeo ipsi summo Romano aureos famulo Dei Joanm constat, ut ducentos distribuendos librariis suo arbitratu donaverit, insuper conscientiam aliud Ad servandam confecit, ubi tangrande nimis opus orthodoxis conscientiae casuum ram rerum varietatem, et effudit, ut viridanum eruditionem et doctrinam omniumque ad an.m* florentissimum credas,
Pastori

placuisse

salutem

De usuris et contract.bus ampUssimum tractatum comusurarum etiam m

couferat.

utriusque s., ac posuit superc. omnibus item confecit canonico jure multa perutUia

Lo

dignitate persolvebat, et quamquam multis et arduis negotiis ssepe prsepeditus nuUa tamen
,

tam grandis occupatio illi obtingere potuit. nullasoUicitudo, nuUa temporis brevitas, nuUa
honestatis ratio, quse ab instituto peroraudi modo eum revocare valuerit; fitque proinde

aureus extat. inter qua., tractatus Censuris, Speculum voluit appeUari, de rum de confessione de , de Judicio de Inferno
.

quem

Clerico.

rerum geueribus, Blasphemia, deque inumeris laudatione et vitiorum detestaet virtutum

mea

sententia, ut

nemo

ailigcntius,

ratius

diviuum Officium dixerit, vinus Joannes dicebat. Officium autem Mortuorum.beatissimseVirginis Mariffi,Psalmosque Poeniteutiales Benedictiiraque d, quie orania
,

nemo accuquam hic di-

^^TrVon dicam
constat edidisse
:

pr^dicationes , sed libellos per ut non per annum, sed

.,,.,.,.
-cnp...

annos

et

annos

prsedicare

mos

in

Rochjzanum

quisque semper res possit acutissinovas. LibeUos pra^terea raultos Bohemos h^reet
,

multum

frequentare consueverat

si

quando

ticos. in

Berbagallum Hispanum

Vratis-

utUioribusoccupatus, etiam in festis duplicibus omisissct,postea in itinere positus pluriesatque

pluries replicabat.
vitffi

lavienses hcbrffios et judffios,

in tutelam tertu

Cibura per oraue tempus

suie.

raaue parce sumebat

cum

citteris

et si
set,

quando longiore itinere nimis fessus fuisparva admodura Ubatioue couteutus sero lassum corpusculum reficiebat. Ilac sane gratia maxima priEStabat, ut tautum vigilaret, quan,

Ordinis Minorum. quos longum con^^criitem divino quodam spiritu rare ob exceUentis ingenu de cujus ore, psit e scnptuquo mirifice prastabat, tanta
esset
:

enume-

acumen. rarum ubertas fluebat

ut de quacumque

et decisius instruebat,

re sibi proposita,

quse ma.

xime ad jus

civile vel

canonicum

pertineret,

tum

vellet

siquidem una vel duabus horis

sententiam. Erant statim probatissimam ferret

enim

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

enimhujusBei famuli verba tantae auctoritareligiosos, ut, tis tam apud saeculares quam
suscepto ab eo consilio,
tia sine

445
floreo evangelizans quaADCTOKI NlCOLlO Btt FiSi.

Quinti Uomae
priEdicasse.

in

campo

dringentas conclusiones semel in unaconcione

cujuslibet conscien-

stnwtiUm
quffi

uUa

hsesitatione

lucida

et

serena staet

magni timremaneret, Nec dedignabantur

expetere ; peritissimi doctores ab illo consilia oraculum et veritased ad hunc, velnti orbis doctorem, cuncti
tis

diximus, sed mirabiliora quae subnectemus. MartinoQuinto in Petri sede sedente, accusantur Krancisci Filii quod novitates in sancta Dei Ecclesia pericu17 Miranda certe
losas
pariant. Advocantur Romam centum quinquaginta Patres novje Francisci familiae. Conveniunt omnes in loco Sancti Francisci trans Tiberim, non sine timore stant sine pastore oves, extra Francisci caulam formidantes lupi opera abduci. Nondumenim modernusregendi,

obtervantium
/tmiftnm,

eximium

et

singularem

utriusque ordinis

confluebant

nec

et dubiis in causis arduis mirum, si tantum divina-

rumetlmmanarum
secutus fuerat.

scripturarum lumen conQuippe cum nocte dormiens cra-

teram argenteam viui de

manu

gloriosiesimfie

semper Virginis Mari (cujus devotissimus biet propinantis dicebat fuit) sibi apparentis
bisse

vivendique modus ab Apostolica sede concessus fuerat, majora namque capita ex Observantiumgrege non prffificiebantur. Spem ergo {vocati)

in reftuJ tiiiimii

3''

16
et

Quo factum

proinde

est,

ut,

licetmulta

varia

tum coram tum

scriptis iu

plensque

vultu simuiant, premunt altum corde dolorem. Cum autem, sic suspeusis mentibus,
vocari praestolarentur, ignorantes causam tantEecongregationis, surgit in medium Divinus

dederit, orbis partibus consilia fidelibus

num-

quam tamen verbum

revocare sibi necesse
tius

aliquando protuht, quod

fuerit.

Quin imo
sententias

ipse po-

mag-norum doctorum

mmus

diluit, de veritatis rectas ssepe improbavit et etdecem requisitus. Nam semel centum luce rogatu Nioolai Marchiouis Estensis, doctores, matrimonium inter illustrem Kranciscum Sfor-

Joannes, qui taU oratione patrum conveutum allocutus est: Viri Patres et Fratres, hunc in locumsummi Pontificis mandato nos accersitos

adquid autem vocatisumus, prorsus ignoramus; parva enim res non videtur, pro qua tantus Patrum coetus
fore,

neminem vestrum

latet;

tiam filium, etD. Blancam Philippi multis poldiolanensium ducis unicam filiam, scripturis contraclum, dirimi licitationibuset etLeonelloMarchionisfilio in legitimam uxo;

Mariae Me-

hic collectus est; sed grandis, sed poricuiosa nimis, ubi de nostra salute agitur Meaergo
sententia,

opus

rem
ta

jurissociari posse asserebant. Atmagnus tracJoannes, quid sentiret requisitus, in uno

contrariam sententatu prius edito, in omnes firmavit, ut dux tiam dedit. atque firmavit, et ita Blancsegenitor, nusquam ab eo discedere
ipse,
voluerit/'.

ehgendusest ahquis nostrum.qui, si nomine omnium sit respousurus. Nuuc autem perspicite, quem praeficere debeavetis. Et cum omnibus sapientissimus sermo Joannem ad responsa hementer placuisset, in danda aptissimum convencrunt.
fuerit,

poientfr oppu-

18
in

Una

itaque dierum,

accersitis

fratribus gnofam,

Memoria

pistranensi codicibus pontificii.quislocupletior? In divinis Omitto quatuor Evangeliorum voquis doctior? epistolas et lumina, taceo Doctoris Gentium recitare pocanonicas, qus omnia memoriter vetus etnovum.satuisset. Sileotestamenlum

praeterea quis Joanne Catenacior ? Soientia juris civilis et

locum, ubi tres Domini Cardinales aderant

maximo Pastore conslituti, surrexit in medium quidam episcopus, Francisci veste vestiqui, tus, sed ejus sequendffivia; parum amicus,
insublimi ornatissimaque cathedra pestilentiae sedens, armatuset accintus pertresautea menses
terrse

quorum tantam cras leges, sacrosque canoues, ut nesciam quis sibi familiaritatem habebat,
certe par potuisset inveniri.
coniiliarm
tihibelur:

ad expugnandam delendamque prorsus a facie Christi dilectam familiam, tam

memodivinum ingenium, et incomparabilem aperte indicant et deriae ejus thesaurum nobis Aragonum, monstrant. Alphonsus magnus, rex ReginiE Sicihae. post obitum Joannae Recunds, conflaret cum terra marique copiosissimum
exercitum, ut

16 At

quae et aliqua brevissime attingam,

grandia, tam enormia, tamque scelesta facuio{falsa ra in Dei servos per tres horas eructavit, omni veritate prorsus F tamen omnia, et ab
aliena), ut

nequando impudentius
vel effari
;

vel

turpius

audiri queat

cooatus est enim om-

nium hceresum,

quae hactenus in christiana

explicare, illareligione pullulaverant, causas sicutrauItiE pernition^emtandem faciens, qua

regnum

batsuum,sujEditioni

quodjuredicevindicaret; ab Eugenio
Sicilise,

PapaJoannesad Regem mittitur, injustumbelCapuamseconlum dissuasurus. Cum autem

princeps tunc aderat, tulisset,ubi Faventinus justitia, asquum nequaet interrogatus debelli

ciosaehaeresesquorumdam novitatibus fuerunt nudispeita novitate horum fratrum, exortffi humili veste iudutorum, et incedentium,

dibus resipiscepecuniara nou coutrectantium, nisi Ecclesia erant ob haec ali rent,insanctaDei
et eversiopnllulandae et excrescendae; ruinam templi viribus omnimodam hujus uovi

quam

resuondisset

accersiti

sunt duodecim

nem

doctores.quiDeifamuIum rationibus etarguigimentisconvincant, talia proferentem. His omnes tribus convenientibus, cum

suadens. deiu, quibus valuit,

j^^^,

turia unum arguissent ; taudem apoet quatuor argumentis singula in armariolo suffi stolicus orator, qui prius recondiderat. ineum deducta,
raemoriffi

mus

et opere spectatissi- ,^,.^i^_ 19 At Joannes, verbo litterarum i,di. sapientiae multae sacrarum et

^^

alumnus.
ctens
Doscit

cum omnia
memoria
cteteris
.

et

singula

maled.cta

ear.

tenacissima

perstrinxisset, genufle-

cum

humili

audiri prece de-

deinde ad smgula oer ordinem reassumpsit, omnia peritissime destruxit, et forrespondens Erat enim ita ei recens tissime confutavit g. apprehensio scripturarum. memoria, ettenax sit tempore Martmi quaslegerat,ut repertus

Et qnoniam
iUi

peractffi orationis

magm-

tudo 'non mediocrem

djxerunt
prandii.
sacri
;

molestiam
:

attulerat,

mulo

abeamus nequaquam

Hora jam est senatores et respondente Dei fa-

horam

fuisse^prapdn. quando

^
.
Fu>.

DE
*

S.

CONFESSORE. ....r DB CAPISTRA^ JOANNE nv rAPISTKANO sequente uram ^ nuUa sequenie Ordinis r , fructu redditum, fruciu reu ^^^^^^
insontem
,um cuum

tnUs ,ar>do tot et

'

^iPdictis in

-'f

-,-

omnt ,)z,g^an^"&ws, ^jj^g^yan^&ws, nullatenus con^^'''''^T^XJnHbus.

venil._

divino raut, dicend. ll""^ di incipiens, v episcop. e^or ^^ argumenta ab orantis "' ^^ singula

rm^spintu omniaet

Regulam Fralrutn ^^.__^ .,ens i?egMam Fra<rut ""^'^Waddinqus exponens f c. Waaainyu^ festo

?:at."pXomnes
tius

=.' t:^:?'^^
ratione
replicavit.

omn.um cum summa

conciusiones laude et admiDemum reepondere inet

et

senten-

MinorurnreferUJ-^^^
pitabKp.phama squeaQ

Jeiunent a ad Nativitatem Do-

vero q ""Cc "5'ira.-simam,,u.incinj.ni Sauctam 3 quadragin-

deducta cboaute ad prima

adversarium

^S^^^^^^^TT^h
^,,^^it,
; '
.

^ ^, ,,. X:::t':.d:;^rom^a-rutan.etre.
^ucrone percut ent
fellente.

atque

.tupetact. et

-^-^"2^

sacri

quivoluntane eaiu j.j adstncti, sea non s.nt atricti sed Domini et q"' 0'"" com.n. -etquinolunt, ' ,^ Domm. Resurectionem Eini jejualiam u que ad non teneantur, neT Aul autem temporibus tempore vero manit f.ria ieiunare
:

L^:rnte
corporal i corpora

a^if^^^^

rWnam

igitur hic

' habemus qua-

1"^

^^^""*

^imam
esl

scilicet et

tertiam

tZrZiSZ^esurrectionisDomi.

-^;e!=ur;^;:=5^is Unguu
Joauuis Capistranensis
Uberati.

Ipse

nTuraque

strict^ obligatxoms

tert^a

iroDeifa--l-^^ ipconfecta.pHci., una cum

die. in

-^"^episcopo. Domin
/.,

J^; de

ad Quadragestmam ecautem ab Epiphania prcecept, TsZucam.estconsilii, non vero

t^l\L
B
bilem
!

Protectons tunc EeUgionis

o

ho.pes

TrZex
,

Ss;statqueconviva.Overevirum^^^^^^^^

maximum

Dei servum
^e

o dignissi

quas enumerat brabat quadragesimas,

"^'"/Waddingus
;

accuratiss^me servahoc jejunium Franc^scus novemcele^ Capis.ranus. 5.

Wad-

ium
cLc

Q"i Erancisci fiUum!

magna

vene(5)

hanc vocem interpretatur

:

attoUat di^--/^ ' ratiune suscipiat, ^;^^;;;^! Qui coUabentem Fran sublimique fastigio? .nnoqui veritatem et erexisti.

Nocturnum B. Virginis paulo ante btographvs rum mdeatur nam

quamquamid

obscu-

domum

non permisist., cen iam suppl.ntari mnes a^tanto periculo To

qu.que
tu

--ma

cum

gloria Uberasti.

^^&^^^J^^^J^ babemu , t.b Limus. tibiingentes gratias omues devincto. con perpetuis sa^cuUs nos
fitemur.

Tibi igUur

Sancto frequentalas,enumerat inter preces, a Virgin.s Mar.a;. P.VjcOfficium Be^y\^sim^ sacerdos, Fabriani,societatis nostrx tor Al textum hunc multa debeo,

cuipr^teralia

eZZatiorem.

Soc
Nunc

speciosms? Quid enim hoc triumpbo e.ceUentms et congressu

certamine.

FrTnciscanis auadra-esimam.

plurtbus dicit.se audivisse a c^u.mAnm hacvoce signi ficar^

Non equidem repugno

tot

at-

^uis. mven.n posse Quid tandem his meritis Ubenus adhuc pulchriusdicam? Dicam certe

Tamensatismire

precibus intercalatur je-

prieclari.simis gest.s tui. etapertius. qu* de pauca jam att.g.sse prohteor. sentio, quorum pr^stant.ora et aUioranos confe-

scHpsit egimus in Com^""TDeS. Capistrani

mentariiprasviiioto^-s-hvu pendeat d^ssens^o xnter Teo: quo puncto jurisconsultos cxrcamatrxS Capistranura et BlancheeMaFrancisci Sforti^ et Marx^J^ceco^ 7^7^-e naturalis Philippi

ergo ad

professionis vota pr.nc.paUorentes et emissa

Jounnem ra examinantespauUsper. publicis et privatis hostibus suis

intueamur

l^S^
m7tis.

cum

vmUter

dxxervm Mediolanensium ducis. non

hislorici de isto

et strenue dimicantem.

Uutiquidem

-'-~-

ANNOT-\TA.
a Calopodium
lat.

tem

apud Du Cange Glossar. med. Ugneum, aut salk. V. signiflcat calceum pars inferior lignea est apud cujus
:

nemo quod eiusQuedimcultalibus agunt. sed explxcuxt scTamipsum nodum disputationis qu^stionem .loannes noster

Fraires Minores

calceamenti genus, quo, superioriparte pedis nuda remanente, infeHor ligno seu corio protegitur contra viarum
est

auTndtcavit.Ipse Matrimomo. quod p rfsZt in suotractatu de inter Tractatus ZSs excusum fuit T. ix Itbro caremus. sedhoc Juris Venetiis editos sua Historia urbis Joseph Ripamontius in
-.

MMnilib.
dTcens.

IV

(6)

dmarum

nuplxarum

asperitatem.

""^

atque b Ita tegitur in apographo nostro scimus S. Ca. vitii subesse suspicor aliquid pistranum vicarium Observantium fuisse sub ministro generali, Antonio de Rusconibus in anno 1443(1), et reformationem tentasse quod ut biographus nosier Ordine universo, hinc censeo refert, irrito conatu tnolitus est initiali literx hsubstituendam literamA.NeBerque hac liiera B indigitatus videtur S.
:

arcams,indtcat causas aliquas.prwtermissis Maria Franc.scum defe.-.is.e a PhiUl.po

sl^Uam. caus.qe.

ait. defectionis

magn.

la et ferehantur. Not.ss.m; . arcan^B qu..dam hom.num fu.t, quo-l celeherrima sermonihus inim.cum. l-mNicolaum Piccininum, Sfortiae extulisset; atque occu lippus Maria uimium illud.quod visimul tiore susurroniussitahatur

cecomes

filius, et Sfortia, ,iam p;.ter et

gener et

nardinus Senensis, cujus etiam socius et adjutorfuiiS.QB.\mU^w\\^{^),quandovicariatum generalem Observantium administrabat :

quoniam nempe quse apud Nicolaum biogra'

jurenuncupat., socer.adoplionis et sponsalium iucitamenta irarumsibi invinculaeacarilatis Philippus Mar.a vicem fecissent.Quum enim (u.si fortasse Frauciscum admin.tione virtutis adopmetu) iu nomen furailiamqueVicecom.tum
tasset, eique
;

phum sequuntur ,n<m.

iis

satis quad/rant

cum

ges-

S.

Bemardini

videlicet

laborem va-

graBlancara filiam despondisset uffensionum utraque vium atque quotidianarum

Ibid. pug. S6. i.
,. UII)

lora.

Ncapoii. Clironolog. lliBlorico legalis Ord. Min. (2)Ctr pag. 102. Wadding. Anii. lom. X, pog. 161 65. 0) (5| Ibid. lom. II, psg lUd, lom. Xf, pog. 137.
(I)

Ane dc

1,

Ibid^ lu. XII. ,.ag. 294. Thesaur. Aoliq. Ual. lom. . parl. I,

col.

.0.

Ap. firviOOb.

ea

nk

'

OCTOBBIS. PIE VIGESIMA TEKTIA

.

447
AUCTOkt NlC0L40 Dt

eanecessitudomateriamprsebebati desuccessor heresque Sfortia, quod gener et aulffi limme procul a dorao, procul ab
stinatus,

indigDante

GAPUT
De

111.

veuiret umhaberetur. nec tempus matrimonii essent baud alia potiores interim alii

quam

et

scilicet

comraendatione.

quam

od.o ipsius ei

vicissim suas babeffimulatu. Pbilippus Maria gravissime et conquecausas expostulandi

ejus virtutlbus;

de quatuor
in

bat

suramorum Pontificum
fiducia.

eum

rendi. sive culpa

erat in tiUo aliqua. sive.

nuUa

fingebatur suspicione patns innoxius. ut plerique lorum arte. vel etiam, nonnihil etpeccando credidere, juvenis peccare ob ea ipsa, queis
esset.

quum ^mu-

laedere
Iffidi

Ratum itaque, ut vulgo mairimonium Francisci et Blandicitur erat generi, socert, heredisC3e, si quidem nomina sed consummatum non Que intercurrunt
sese expostulabat.
;

seipsum cogebatur

Joannes , cujua ^^._^_^^ -r^ilectus Deo et omnibus in Chnsti ^^u iJinemoria in benedictione est, sibi ,;<.., ut coelestes thesauros penuria se glorians, comtanto studio paupertatera

mercaretur,

erat

temquoniam Franciscus querebatur Quum nempe pu3 matrimonii venire numquam.

,

non modo pleplexus est in omni vita sua, ut denegant, viribus necessaria

Philippus Maria, dux Mediolanensis, mam prolem non haberet varii optimates quorum spes ut ejus hereditati inhiabant (1)
, ;

legitt-

rumque nature vix ministraverum etiam extrema aliquando insipidusque potus, parcus enim cibus, verit
:

macilentum et exsanadeo ejus corpusculum

comites, suam gue reddebat,'ut ejusfamiliares

prwcideret, /iliam
cavit

in

suam cum hereditate coitomatrimonium Francisco Sfortia;

.

comteraplante. sffipe quotidianam continentiam posset tran.iadmirareutur, quo pacto vitam

orapaupertas gere suam. Et licet ^ancta in modum semuibussuis actionibusmajorem vitam actitaus^ per iUuxerit, celibem tamen rerum opcre suo mundissimus ex omni mviin peuuria abundantia temperantiam, et nuua quem sicut ctam patientiam servans, fcedav.t cupiditas. ita nec
,

accidxt B quod secundum Annales Forilivienses et PontreCremona die XXV Octobris 1441

mulo coucessis pro mulieris dote(2), episcopologtoCretur Henr.Sanclementius in nuptias iilas in annwn U63 monensi, quando
reiicit (3)

Eratxgi-

g Joanna, ut habet ad ann. HJ& Annalium Baronii continuator.

&

Odoricus Raynaidus
,

vitiavit l.biJinosa

sordida paupertas

anno, serumnis xu. decessit e vita eodem Ursino. principe Tarenob excitatos ab Antonio confe^cta, die punficat^ tino.motus. senioque Post cujus obitura Deipar^ Virgini sacro... jura ad sedem apostohcam NeapolUani regni
spectabant...

s|c cujus pietatis v.scera effusa. ut qmdquara fuere u paupcres Christi mensa superfuisset -S^^^\'\ J^^l"^^ iu mandant no ens
: ,

semper tribui et elargiri factura nuidquamincastrinumreservar.. Quo

,

L,

Neque Alfonsus. rex Aragouum.

copiosior.bus eleemout affluentibus eo dum sacr. fl..enta sinis ante ejus hospitium,

poterat. quum ejus adoiure ad iUud aspirare facta, tum juste rescissa ptio, primum inique

sive Renatus (Andegavensis) fuisset relinquebatur heres, Joannae testamentum, quo scribunt, aldulteverum esset. vel, ut nonnuUi nequeenira Joannahdurinum.jure nitebatur;
ne.;
,

peregre Pfofi^f^""^ Evangelii disseminando discurabentem magnam pauperum turbara tr, Si crebro -petens aluerit, iUud
:

s^epenuraero

^Raynaidus. Nihiiominus
helio se parabat,

legibus transfundere quibusipsaaccepisset tisec aUospoterat.quam competitor uterque

ciarium regnum

aliis

afflu.raus bon^s^ paLi paucis, s. fidiss.mam ' 1^^'" Fiebatque p.oinde, ut quam de cr ; Muciara babens, nib.l minus, ne e s.taU sicque su.s extrem.s 0 cogitaret, era ^ens.t prov.den

multi muUis

bus dlvinam clementiara

gesto; varia deinceps fortuna

et ut inter sanctissimos EvangeUc. expletor cos, velut verus

'^ccept.ss.raos De' "'

oqu'

parum P^ofuer^ Papa anno 1443 Neor donec tandem Eugemus C ^oiitanum regnum Alfonso /^^^.^^^
nostri legatio ita ut Joannis
contulerzt.

qu. subduntu., histantum duobus miraculis, aunumerari. (iic-u.ssime possit

,/,oijiliid-

\naxima ejuspartepotUo, Raynaidus sub anno 1443 Zvestitur^ refert a ^^ograph.nar^^^^^^ fZ. Cterum qu. tenactsstmam SanUt me
\yx>d

/^^ Buimt

unum voiebat,

'

"^tmcerai Jordanus de Neapolitanam promo. flioixad cathedram ab Innocentio

tus

Ursinis,

qm

a Boni-

Koma 21 Semel Dei lamulus ipse .,,,. auacryraante nimis clo cumquc hospit.um >> -mpe^f;; quoddara suis sociis ad f situm, ''^^^'"^ apud publicam v.ara e ud qu.cquam '"f^d ndura nec pervenisset .U^ hosp.tera d.x.t esset, conversus ad deque uo qu=eso omn.a uece.sar.a stra nobis

Neapol.m

ibd>,

0-

,j

,.

Mm

uon cures pLraio. J^am

forte

q"-P.';

sacram purpuram Vn pr7dl idus Junix 1405 tLiorOrdinis SerapHci

1439
(4).

dein

accepit
.

fu^t pro^

obnt xxix

Man

f;^"^ qu. pro ">b' "^ ^.n^ra lao ad nos =ero veniet, propheticara vocem o ^ facturus er.t. mc I Vn cpro festinus tabeiiarius prov.s.onem! fascemsan ,j^,,,u^ 1^''

^"^

""^* accepta sua l'f

Q.odarahyemaUtempo^^^
*'^'^"" Joannes Hononia

CS^

Regis servus f^.^ ^^^.^ ,^V^:. eisfranj

^-^'''^'^'^rrnr^^rcr^b^^pro. S::;etr:b:"quemdamhabuit,nonC.,da..o..I,co..7..XC>,Mo.o..i.D-,.io.d'Erudi..e,..

p3gMl--^^ Annal. d'll^Mom_lX (,) Mura.ori. XXI col. el ReV.lUl. lom. vil. Rom. PonU^f^^

t. Oriirii.

^^^

nuUos

448
iucTom Nicouo !)
FiRA-

panes ad se deferentem nnllos coDditissimos uturefobtulisset,sicBbejusoculisev^^^^^^^^^ amphus venieset. nec quo abnsset. 2t nec unde

cattiaiet

umma cura
wrtiffl'

tbesaurum impre"'nqull'io autem 8tudio difficil^ sibi comparavent pudicitiae

tiabil^
V_.-i:
.

rpertractavit, ut consftafoDes

quas

MartiniaBas appellamus. disciplmam eontmentes, vendi rationem et

.

omnem bene

IXto
Lilia.
vi^is et

dictu

est.

Nam

inedia,

algore.

s.t..

^..inlina. cilicio dificiplina,

carnem suam, cum

et ipse confecerit, *: .-<^-i; nni Jlielmum de Casali. qui

Ministrum Generalem Guinramento otum juramento totum Ordi-

suum
niffi

senconcupiscentiiscrucifigens. tanta ut omnis sanctimovenustate fulgebat,

nem

radiis fulgons Chrivideretur. cujus eor sicut ejus meditationem jHustrasti per continuam

et honestatis

exemplar quoddam smgnlare

reformare pollicitus fuejara collapsum, juramento numquam quffirere rat et ab ipso servaverit. noDDuUis solutionem: licet nihil fuerit. ut vel sic omnes

mensibus comitatus vcrbo et exemplo ad bene beateque vivendum

inducereta.

hatur : ita spiritualem et decorem. quibus sensibus pr^ se ferebat pr^stabat. ut mter multos adeo hic homo Dei extens facie incognitus. ab
religiosos existens
viBus,

lietitiam

in

omuibus

U Testis
ac

nemine docente, statim cum labore Ouisicut cffiterns virtutes summo

adeptus
cavit
fuit.

cognosceretur.

progenies , et fossa munivit, acceptissimam vineam. vaUo privilegiorum. ab multorum apostoUcorum

Franciscanorum est universa quam veluti frugiferam et

nova Deo

vnriai tuttrat
et

provinciat

summo cum
B

Semel enim

ilUbat^ castitatis glormm vmditriumpho certaminis sibi vehementissime tentatus,

ita

circumdedit. quam 60 impetratorum. sepibus Alemaniam. GaUiam, non modo per Italiam.

Bohemiam, Poloniam

et

XJngariam dilatavit

et

discipina oratione. necjenunio. nec flammamque hbiprofligare hostem posset iUum. ubi ffstivo dinis extinguere, in locum

et maximis ampUavit. sed bene multis summis manibus quaerentium animam ejus pericnlis de
ffique

cum nec

tempore

fratrum

tuuicae

purganturet excu-

longum tempons tiuntur, se immergens, per totus coopertus. immointervallum pulicibus donec pertam diu ibi nudus permansit,
bilis

fectam seutiret se
:

cousecutum et dsemoms. Quid ruit, ne cibus fieret ignis genere, quo inclitus referam de novo bellandi hostes usus est? aui victorin suos domestiros ardentissimis voluptatis flammis Nam cum ureretur, multaque spiritualia remealiquando
nullara sua dia esset expertus, sanitatemque flamma ffigritudo inveniret, Christi Jesu amoris

de adversario victonam horfierique cibus pulicum non

sergrandi labore liberavit et iUffisam schismatis ubi tempore vavit. Testis est GaUia, jussa, multa Basileensis. juxta Eugenii Papa negotia commissa acOrdinis sibi Kcclesiffi et complevit 6. Testis curatissime et laboriosissime illustris Burgundorum rex c, est Philippus, missum, ne schisqui hunc ab Eugenio ad se Amedei de Sabaudia d adhieremati Antipapffi et prffidicantem audivit, quique,
ret,

orantem

a in Eugenii obedientia

Joanne confirmatus, erga eum tantam fidem tantamque devotionem

duxisset tuDc concepit, ut pro maximo munere Testis est Alillum revisisse in domiuo suo. quem phonsus magnus. rex Aragonum, apud altissimas Ecclesiffi causas Eugenii maudato Testis est iterum sffipeuumero peroravit e. his qui sanam doctrinam non Gallia, ubi ah

succensus

ut

castitatem

immaculatam

sibi

bis custodiret, in propria carne non solum atque pluries accensam terque, sed pluries facem extinxit, ignem igne superavit, hostem

hosteque subegit.
belli

Viderunt hujus sffivissimi carne decocta signa multi ex fratribus. Vidi et ego hffic narrans meis oculis sanctarum cicatricum imitanda vestigia. Quid tandem de totius ejus viise honestate
praeclara in

susime&an^quosqueReUgionisinsUtutumdecolicet Christi raverat, bis veneno potatus fuit. reservatus. clemeutia liberatus, ad majora Marchia est ItaUa, quae tum in
25 Testis perniciosissima Anconitana lum in agro Romano
hffiresi

fratrieeltoi

rxtermmat:

FratriceUorum
:

f,

quos de

opmione

Quando nulli carnis voluptati animum dedit, quaudo otiosa verba et murmurationes, Q ut virus, semper abhorruit, quando solus cum
lcquarr'
sola

hujus opera vocant, turpissime foedata erat, quorum quidem hffireest et studio purgata
ticorum triginta sex loca combussit.

numquam

nisi in

propalulo visus est loqui.

Vas suum possidensin sanctificatione et honore. Nemo quidem de propria uxore, sicut hic de servanda pudicitia studiosus fuit; omne vitium excludens ab anima sua, ut virtutibus omnieuratreftrmmtiimem Or(iimc iciup/it<i;

relapsos igne cremari fecit, adduxit, ad Ecclesiffi sanctse sinum jurameuto celeberrimi viri fravero adjumento

quosdam nonnuUos autem

plerosque

unice semper tris-Jacobi de Marchia g quem pepulit h; et quamquam dilexit, in Gcfficiam servum miUorum impietas saepeDuraero Dei
terimere tentaverit
protectione, inter
siens.
,

bus repleretur. ^3 iSed qua digua laude promptissimam ad gQos majores obedieutiam prosequemur? Quo eioquentiae splendore summam vigilantiam in coramissisdeclarabimusVQuibustandem triumphis celeritatem iu conticiendo, mansuetudinem in agendo sapientiam in consulendo
.

Christi tamen munitus medias paratas insidias tranest servatus

:

semper
in

illffisus

tantaque

semel

quodam nemore Marchi Anconiturma obsertauae, dum a magna satellitum emersit altissima inundantia varetur, aquarum arma sumere voet tempestatum, ut, nemine
per lente, Christi servus, prfficedentibus

prudentiam

disponendo celebrabimus ? Ab obedienticB sane levissimo suavissimoque jugo non modo nunquam se subtraxit, sed voluntate
in
et voee

ma-

gnum

solus remansisset, incolumis evaserit, neci firmissima sententia

spatium

sociis,

cum

majorum suorum omni tempore morem

gessit.

Quut ingenteslabores, quot dischmiua, quot mortis pericula pertulerit, ut arduas sibi commissas causas expleret, testis est in primis omnisOrdo Minorum, cujus negotia dum Mar-

dandus. 26 Testis est omnis

rei Venetorum populus, j

fccifii"'^'

Venetifl

hfficompomt; ubi animffi simplicis exortam pestiferam Pap mandante, grandi labore resim, Eugenio extirpavit t. Testis est Predericus, modernus

Cffisar,

DIE VIGESIMA

TERTU OCTOBRIS.
in Ecclesia Dei et

449
AUCTOtt NlCOtAO DR

CaBsar,

qui hunc a Nicolao Papa impetratum ingenti g-audio eicepit, et non modo evangelizantem ssepenumero voluit audire, sed in rebus

mitteret, sub ritu majoris festi duplicis, dehinc

maximis tuenda orthodoxae

fidei

habere consu-

lentem ft.Testis estBohemia, testisestMoravia, quae, Hussitarum damnatiasima haeresi infectae,

venerandam celebrandam, instituitet ordinavit n. De his prsefata Ungaria te&timonium perhibens, nuUaregum, nuUaque principum ope, sed tantum Dei auxiUo, ethujus Domini famuU opera et virtute confessa est,
se fuisse Uberatam.

hujus industria et sapientia circiter duodecim millia haereticorum ad sanctae Ecclesise Romana
obedientiam reductos conspexerunt. Testis est Boma Gagellum /, Roman synugog^ magistrum, disputatioue convictum, ad Fidei lumen traxit, et cum eo quadraginta alii Judffii ad Christum verum Pastorem couversi sunt. Testis est Valacchia et Kussia in quarum oris supra

Ladislaus rex Ungarorum, et Bohemorum, et iUustris Nicolaus aUas Vayvoda Transilvauus, qui inter primores regni Uugarise primus semper habitus
potentissimus
est et

29 Testis est

luceurrtl,

mnimodt
liberat:

decem
ptavit.

millia schisraaticorum
fecit, et

non bene baptiveritati coa-

zatorum, baptizari

fidei

tandem ad subUmitatem regiam evectus, diademateque regaU decoratus et insignitus exstitit 0. In cujus domini regia (quippe in sede ejus propria de Vuilak) divus Joannes obdormivitin Domino, etibidem inaede praecelsae ViiginisDei Genitricis Marise.regise ipsiusde Vuilak vicina et fundata, apud Fratres Minores sui Ordiuis dietim miracuUs coruscans, glorioso sepulchro requiescit in pace. Qui ambo Ubera

rieltantt.

27 Testis eet Ungaria, quae cum validissimo ac potentissimo Turcarum exercitu terra Da-

nubioque premeretur, Calixti Papae institutione Mahumetnm, et obedientia crucem adversus divino sffivissimum Christianorum hostem
,

voce in conspectu praistantissimi D. Cardinalis

Sancti

Joanne torum copias mira soUicitudine congregante, ac ejusdem Crucis signo se intus et extra siB gnante et muniente, et proprio in habitu illud
gestante et circumferente, tamquam regis altissimi et Domini exercituum strenuus primipilus et signifer insignis ; non subsistens, sed
prseiens,
et

fortissimo spiritu praedicante, et crucia-

AngeU apostoUci legati, Ungarorum gentcm de Turcarum manibus opera et industria Joannjs Capistraneusis

erutam

exstitisse

professi sunt p. Testes denique sunt hujus eenctissimiviri obedientigequatuor summi Pontifi-

ces Martinus,

sciUcet Eugenius, Nicolaus, et

Dei, eis credi-

CaUstus qui

populum sanctum

non dicens

ite,

sed venite, zelans

tum, huic innumeris et ampUssimis indultiset privilegiis commisere, apud quos tauta fuit ejus
existimatio et opinio, ut vel nulli, vel pauci invenirentur, qui verius et exceUentius vindicarent

rem publicam magis quam propriam vitam,

inimicis

Crucis Christi

hostibus audacter se

ipsum objiciens, et spiritus sui robore, ac dilesuae ctionis fervore extenuante, classicoque
cominus cum hoste vocis, validissimo ac satellitibus Leviathan propugnantem et dimicantem animabat, corroboraadeo quod tunc castrum bat, et confortabat Belgradi opinatissimum et munitissimum, ut-

apud eos noraen

sanctitatis.
Poutificet^Eaflenttii

populum labentem

et

30 Nam Martinus hunc primo in toto terrarum orbe generalem hsereticaepravitatisinquisitorem designavit Eugenius autem non raodo
:

IV,

.Vicolaui

confirmavit, sed tot et tanta iUi concessit, et in Judaeos, et in haereticos, atque pro christiana-

rum animarum

pote arcemet asylum illiusregni etquasi antemurale christianitatis. in coufinibus Turcarum

incremento. ut alterum

salute et religionis dilatatione et Papam iUum crederes.

situatum, respectum magnum hosti de se favalidoque ciens, armis ac raachinis bellicis

exercitu circumvallatum et obsessum et fere

Voluit quippe eum aliquando Ecclesiae Reatinae Franciset Aquilanae pastorem praeficere, sed cana huraiUtate indutus, ut pluribusprodesset,

obtentum, defendit, recuperavit, et ne penitus iu ditinnem illius deC veniret, sudore suo magno ac streuuo perfecit

jamab

eo

expuguatum

et

maluit renuere pontificalem dignitatem, quam totiorbi praedicationissubtrahere ministerium.

Dicebat enira se nolle in tam parvis oris recludi,

cui ad
di

disseminandum Dei verbum totius munlaUssimum Dominus dedisset campum. Nico-

profligati

Turci$,

opere wi. de sub28 Debellato itaque hoste, et turpiter et profugato, ac confracta illius virtute castro Dopotentia, per eum (utpote cujus a decniris

devotione laus vero quanta benevolentia, et ex largissihunc prosecutus fuerit, non modo marum gratiarum concessione, sedetsuorum
constat. verborura verissirao testimonio liquido magna tamque sublimia de viro Dei Quitam de iUo Si sentiebat, ut diceret iuterloquens catalogo obierit hic tempore meo, sanctorum in eum concepta eura adscribam. Qua tanta fide aliorum prece. factum est, ut sua magis, quam
;

'Psal.cix, 7

minus confregit

in die irse

sux reges*)c^-

belhcis, strensibus peculiis, armis et machinis derelictis et obtninquibus hostis confidebat. quasiamens confusibiliier aufugit et evatis,
sit,

sicque

patriffi et

Iffititiam attulit, et sibi

genti illi jucunditatem et gloriam non parvam

comparavit, cujus

apudeamdem gentem ob tam

allectus fueritad

canonizandum SanctumBer:

benedictione est praeclarum facinus memoria in Quamobrem priEfatus et erit in sempiternum. celebris victonae Calistus Papa hujusceraodi

nardinum
rat,

q.

Nec mirum

quippe qui memine

ctus,

cum eum

prfeepiscopus Bonouiensis fuisset apostolatus apicito ad summum

sibi

venerandam abomnidiem, utobservandam et iUustratam fidelibus decerneret. et

cem sublimandum
xisse.

propheUco ore

prsedi-

bus Christi Transfiguralioue, non solum prEEclara Domiui victona glonosa, sedet ipsa, de qua loquimnr, Optirao, a quo salus omipsa eadera die a Deo data, pro refereuda Dium extitit populorum, Deo gratia, ipsam iUustnorem
inde omnipotenti

non minon flde et devoest, qui iu minonbus tione hunc complexus familiaritate eum minexistens, non solum sua ad celsitudinem apostolatus fice donavit, sed Turcas cruciatam prffidicanassumptus, et iu
31 Calistusquoque

et Calixlu$ lll

maximi >ancium fecerunt.

magisque celebrem reddere

Institueret et

com-

dam

injunxit, et

suorum prffidecessorum pnvilegia

IDCTOtl NlCOLlO 01
FiBft.

l,Sl.

co.~.vil

'.

m "
:.

_,^. ,i

Pl'""-, ,,., J.

r i.
figuratioDis

-sr c-

..'.^-s

'-"* '~-

S. Cpl.lr.nl ,

r*"'"

victo^*'*"^'^"^^^_t praelibatam

g ^^f.^Z xxviu Novembris, quo Marty-

elegant.ss .erit.et suo

mo

'>

^l

^^, ,,,;.
Bttoilit.

l>-'-'""TbiXr m'lau^.buB mis etmcredibilibuseura

prteclaras preclaras
re8 "'""" res ^""^ '
'aicendi 'dicendi copia.

dum

'TDeadvenlu
\

^^^^^

Sancli in Germaniam 190 et seq rnmmentarii pr^vii num.

egimus

""7,.,,"tia ^"!'f' entia enarrat;

^^jies
e^ili explicari ex P^ ^^_^

T^demrefert Waddingus i.aaem re/e

[ei;sed magtconversum, vocat

sedinplerisqueep.8toh.d^ et ad Firmanum,
'

--.-,^-;,'Xllun> --.-ir^fSlum Papam.

f^^l/^^tji^tdXrmann Gamahelem
A^J

deetinatis. ultra

f '/""f quod meo poB=U

suo marte judeeorum errores ^o dxalogum '"f "'^^^,/^,^o h^c conversio

prsd.cat, t sermone. laudat, 'l'^'^' J-^, , i.a Joannes silii8 iUumexipr.sciumsuffi8mpl.s8>md.gmtat.s.u

'^'"f^tT ,n^JisZam canonizato S. Beracctdzt paulo

'"P".S

stimares.

P^^if^Z.:,^r.Aeret S. Capi^' nardino Senensi, k^ annectertda est{% ea anno stranu. Alba .^rca. Albn BulgamBe^radum. aliis

\m

^Zurbs
ANNOTATA.
a ZT^c

eadm

in .^pitca<t. tradidimus

Commentariipreevii

num
"5.';2f

estolimmunitissima. ad conflluentZsavi et Danubii. caput Servt^ fV,t Itberata ZZincia a jugo Otlomannico liberationem. coo{9)Jstius Urbis Znn factam late descrtpst S
:

l^

\m

iTante
^

ToanL
^mperu

Tagllcottu. tn Commentartt

Lv^^m

pr^t

quamvts B.uSrt Brai-anto; ac populorum

iZPud^ne fm^^l^^^J.^ ^'*',ms mullos reges '^feptscopos misU (i). ^lm" (TBasHemse
legalos suos et

asEZmJnlVverum
7tofeLantipapa.
ir>so

legMmumque,
(^)

re,e-

habutt

temporefoedus renovaret \iA6, fiho, anno Sabaudo Felias antipapx

cum Ludo^^o

-^X

DomimaCanFestttm Transfigurationis non fuit. utpote quods^Bmtoniinstitutum Gulielmo Dur^andom uod imo tertio. teste (10), cefrar^tur TJoRationali Ub. vu cap. Augustt. Ast sse Sixti. seudxevi in feslo S. qur unc Potho Prumiensts cu trLdentt. Domus Z) (12) de Statu florlit (U). lib.

Eamur,

T^::ssl verUscautum fuU.

oonfi^^^

Jm

adres eccle mutattonem obedtentt^ sZltcas. aut ad

nuUatenus extendere sese
Pontifici debitse [3). Sabaudieedux, dvctus [sat d Amedeus VIll.

mutare quibusdam monasten.. hoc tempore .nducendo novas quasdam coTorem op.imum,
ce lebntates.

'\nquit. ergo satis.

q-d;--J-;

Numquid

devotiores

sumus?

pa.ribus doct.ores aut Superba mente pra^sum.-

c patribus. tandem.deposilo Eugenzo Papa IV ruenlibus, Pontifexelein apertum schisma dignitatemreluclans etlaquam
ctus futl
:

quum immerito) Pacificus, vitam amplexus fuisset,maior,eremilicam Basxleensibus die v Novembris a

anno Ub9,

qumquagenano

in talibus mus. quidquid ipsorum ahNequevero nos in hujusmod. rr^erivit illorum qu.ven quod '^d invenire possumus,

prudeut^a

dUiLntiam

prsteriisse.

Qu

hiec iff.tur rat.o

v.deli-

nobis induxit? Festum f tfcelebranda Transfigarat.on.s trSanct^Trinitatis, festum qnod mag..s a qnibusdam, additur his

D m

cnmabundus

acceptasse

dtcttur

(1).

Tolo

'ZZrodu-a^tt funestum decennio duravtt unestum

schisma. guod schtsma. quod

^ZZnm videtur, festum qnoque tamen quod

Sauct Mar.Sa ."r Mariee.

-~
Fst
__.

Concept.oms

mtremur,
dia.

'ZemsuaprudentiaetbentgnttateexttnxU .T..,...^ T/ nnr>r^fij>ndo duct Amedeo, seu concedendo duci

Nicolaux V. cardinalatum Sabinensem, Felici antipap^ cumpr(eminentiasuprareliquosCardinales, perpetuo tn terrts etleaatione seu vicariatu traHelveti^ et aliis Germanise Sabaudiie, Felicecreatos, ctibus;parHer Cardinales, a
suos Nicolaus Fontifex (5). adhuc conservapontificiam suppellectilem Agaunensi S. MaurMn xn
et

^^^ suo p.um, "^^TrcZnaZm Prumiensem, m scrtr:::rar conum ac "^"^^m ^^^^, Augustt v: Aunustiscridie Ma^jr^logio metrtco sub
j,

-"eT ip.m

"S:^^
Ex

vm

idt'"

Au-

-rtem P---.
novum non

Christi Sancta caro

theream ded.t ante hffu

-^J

nisli.

Roman^

Ecclesxie futuros sanctvtt Vidi anno 1824 ejus

quibus liquel

fuisse Prumiee

tam xn monasierio prxvn num, Valesia. Cfr Commentarii

77.

sedLoletum.festumTransfiguratton^tsdomt .dtcit ad diem v. Augusti nicve Albanus Butter s^culo fuisse celebratum id festum Roma^jam sermomim S. Leonis
V

Quaminrem

adducit

capite prwcedentx e Jndicavimus in Eugenium Papamet tato g, qux erant inter controverstee quibus Aragonem

Anno-

Maqni-.verumhicsermodiciturS.LeompeTfe. anliquiorest tstaceleram attribatus (U). Sed

britasinEccclesiaOrientali.utmonstrali>lepn.

Alf<msum
,JB'2r

l^.Prouv.

,.g.^n -(iiMun^^
64^XU,
(7)C..sU ^;''''"; M-B-3^^^^ - (9) Ur Ouilierl. v$. B\.

i.,nl.M,n. loo Xll. ,br, tom (8) Wdd Annal,

,15, D-Acb.rySpic.l.tom tom114) M.6..e. P.lrol.

11.

pa. S.

K<l.t.

"ns- 1723.

UV,

S.

Uon.. Opc..

col.

^^^^^^^

'

DIE VIGKSIMA TERTIA OCTOBRIS.

451
.

Morcelli

vni

(1);

quod prxstitit Calixtus Pp. IIL festum, et celeberapud Orieniales et antiquissimum seu rimum erat, et apud varios Occidentales
et latinos frequentabatur, solemnius

tam

octo

CPolitano\ s^culi vigiliam ei continuaguoniam hahei et solemnitatem (2). Id ergo

in Kalendario

sit; sic

In Spirltus Sanctl, inquit, virtute vobis praecipio, ut obmutescentes, me

ea au.i.uo co. eas aff.tus est
praedicare sinatis. Mira
certe res
et

AC1.T iK NlCnLtO DC FaRv.

cclebri
ratio-

dierum

meraoriadig-na, facto
nabiles
creaturse
,

prsecepto,

quasi

sui

Creatoris

fidplissimo
,

servo obedientes

vestigio siluerunt

nec

ab om-

nibus celebrareiur {:i). oBrrat hic Nicolaus de Fara biographus, cum Mathia Corvino, et Nicolaum de Vilak defunctoLadisiao, filio, qui,

unicam vocem amplius dederunt, quoad finem Dei verbum clausum est expleta autem
:

praedicatione, cantaudi
illis

licentiam Dei famulo

.

JoannisHuniadis fuit, conrex Rungari^ electus et coronaius Carolo Palma (4), fundii. Erat tamen, tesie
Nicolaus de Vilak,
vir
et

indesiut hactenus omui plebe Tiburnenter cantarec;fB peruni,

tribuente.

omnes

tina prffisente. Alio

iraculo
,

wayvoda
ei

Transtlvanise,

militix periius,

multis

cum Joanne

claHuniaderelatis oiim de Turcis viciorixs Cor-^ rus ast simul. ut habei Bonfimus (5), vinm familicvinfensus et infeslus. regi, cujus ddio aO p Ladislao, Hungaria^ liberabatur, vicioriam, de ingenii calamiiate accidisse, non Turcis relaiam, graiissimam
:

simili quoque tempore Lancianensis populus b \metiam m ecclesiam sancti tatus est. Servo Domini. ante exitu Angeli prEedicante, ubi cum ex frequenti fenestram cantantes et ingressu per templi
,

et garrientes

hirundines

multum

pnedicatio-

firmtE pernem perturbarent, jussffut silerent, et steterunt quoillico obticuerunt et sisterent

,

usque divina
33

prffidicatio

consummata
.

fuit.

Neque

silentio prgeteribimus

quod

di-

tiocJuM

anima-

Capistrano quod dubiiemus eamdem S. monadscripsisse nullum nobis documentum erroris Nicolao unde credo aliquid slrat allucina' biographo,jam in Nicolao de Vilak regi subrogandum P to obrepsisse ei Ladislao successorem Mathiam Corvinum,
est
: :

vina virtus in Angulono c, Christi ministrum opcrata

regio oppido, per

est.

tibui Lnneiani
et

Nam manu
.

Angulnni

tanta loci incolas Doraini facta super illius eorum exorta est multitndo murium in agris prorsus ut blada d singulorura
et frequentia.

esse ejus

Itaiix qui reoera ad principes 1460 (fi), in quibus scribit inter die xxu Mariii urgeretur alia, ui causa canonizationis meritis ipsius Hanc victoriam tam iusignem adscribendam quis dubibeati viri (Capistrani) Tnvcnvnm, tnteV^Sicet Nicolaus de Vilak sub vexiUo cruciset S. BerQuitn), potentiam Jesu cum valido clamore Nominis nardini prostravit. Christi inermis confregit atque procupr.vsiiterit S. Capistranus q Quce Senensis, canonizaiione S. Bernardini
:
: ,

dedit Itieras

corrodevastaret,etomuium arborum radices moleste ffigreflagellum deret Quod Domini

sunt a Dei famulo confessioue ad perprocessiones, et prffimissa sacramentura ; cipiendum Domini Corporis quibus suasa est et induota omnis plebs divinum Joaneffusa oratione per peractis mures, cessaverunt pericula, perierunt nem, maximo fossis sepulta

que populo ferente,

institutiE

multitudoque

eorum

randa
r

osiendimus in Commeniariipreevnnum.lU. episiolam, a Calixio III ad ta-

Uiramque

f(tore corrumpereest,nesanus aer iUorum prfEdicantis magis attur Et ut sanctimonia doctrinaque ejus nue magis iUis patesceret comprobaretur prffimaiori adhuc miraculo extra oppidum, contidicante divino Joanne
,

(8). pistranum datam, exhibetWaddingus vicioriam tribuiam fuisse b. s Sensus est id etiam conCapistrano ei Joanni Huniadi insiituenie fesium solemne
:

gUut

currendo versus bos quidam a longe

;

Jo^ulura.verbumDeiaudientem.vemr muhe prffignantem quamdara

qui cornu suo rem feriens, et
c
:

stat

ex bulla,

Transfiquraiionis dominicas post Deum dum ad ann. 14-57 lxxvh, qu^ \ayvodK Sofimns specialem meniionem facit acernmi decelebrismemori^.fidei cathoUca-. de Capistrano Ordinis frafensoris, et Joannis
,

apud Kaynai-

locum per secretum natur projecit quam tergum potenter e e^-an "post mortuam omnes cense^

rZ

astantes popuU oratione vocatusestDeifamulus, ut sua

C trum Minorum
torum apud

meriprofessoris, viri optimi et

et

;r
ble

iss^

Deum

homineseximu.

;;

sana pntabatur sed sentenUa pHv^^ta oonsecuta optimam .aletudinem super qua. adhuc hod.e
est)

dlctn ,niras^^i^ f^-na (^.od modo vtam surre.it, et non

:Lm

CAPUT

lamincolumem

enixa,

f-^^f

IV.

"'u Neque
,i^i

famuU

prffitereundum censeo sanctUatem, eximiam virtutem et

hujus Dote TeUiiia.

ejus impeDevariis miracul.s; de pr^dw no m d^mones de ejus

;

^;^f

/^^J^J^I^^^^L^S^i^-lita

in oppido

quo

'

Morliegno?

cationibus.
Joann.s ad i^-u. iffitur obedientiam non t.ntum hom.nes et suos majores suo modo laudant et ctiam irrntionabilia sed Nam Tiburtmo populo

Imperal lemptitati Ti'ju-

jrobatam nrobatam

PDeum

re.

confltentur mirificnm.

rhorto Minorum a semel

viro De. evangeli-

Zl

nimium sua prratVp-pe^iret"^.verasTrimtat.scultor

zante cumcicadarumcantu

adstantibus brevem -*-"^^^^"^^,f. circumquaque cum plue Dominum, et ecce remansit locus pra^d.oapenitus

intactuB

ina

ffi\

Wadilinil-

'^'^'^r^^'^^,cr.

" '"" "" "'^ ''"

60

Ann.tom XIH. P^K-IJ'"

tionis.

Octobris

Tomus X.


452
tionis, ita ut

neo

... nnpr B"

solum olu
^

illud cade-

rct

populo vero d'^^

est.

g;j

^^^^^ ^^^^_

Inem ^ Th,.

famulo pul.us, mandante Domini

est

ut

stipula

qu.

adeo

suo

^i.eulum

magnopere reperla
et raculi stupcfacti

yu.
'

risrmmofUstuporietadmirationi.
devotione ^ "^t ^tTut aUe-

^^-^f

'1;is,insuper,Joanneactupr.di-'-"-^
Minorum, delata est e. qucante .n tem^lo tempore ab lioste vexata : ,!?n mul.er, ion.o ,. ...iier, luuB dam m.>lier longo .^,;^;^^^;^;_'>,,.

Zr?P^-dAU.ssimusmuitabcne.c.a
pr.stattidelibussu.s
Koradini/

-~s.'=j- r;
madefiereut. H. autem
sent a Christ.

^,,^,,

,, cum volen te

^,_ elamare
_

-^^^^^'^.^;^

,,;,

sss Sj;.^:- :
gens autem
^*^

cu

pr
n
di"p

rece^^^

^^^

";
s

,^^0 die ad Domini

^^^.^^^^^
se

^'^:::"
Lucti inaucxi "'"
^u u

P^Pf.rdt
-;;

Ucognoscebatur

qu.

o'-do

discessuros,
:

"

exorandum omnes ad Deum ilUco

f.imuliis orasset,

ante

^"-^^,.,^,,^., ciu^u

adspenVtibus, geltibus, voce postea veterribili. tantum

Pcr .d qu.utpnus, sp ^Hr 'pTenai'is'usrefuls.t. urbe coeadem Tnnne in

vT Xvia

ruernt

uebul., solque,

"t-J^^t^m
Tltum ptum

-J^X
ClCaUa! u

composita apparebat. ^ffabaem'- ad cu/us pr.oei obediuut, parent, hirundines

iiaicu., i

r ir%;:::^;%-icante
eva.cli.antisvo,are,.

muUi^

^Tes
rTum
d^n

susc.latur, ^^,nn. mn ersuscitatur, moriun.ur, mortua muher

famnlatur,
;

"t-V

voca.i
fuit.

d^mones ap.a voce responhomo De. G quibus tantum hic

^rn

ferVori

quinUberatnsnon irmobsessuseumadiit, et esset singnla recensere IbierU. Longum patrata m.rahnnc arduum nimis cuncta per omn.a
s.

nt vel rare, vel

uumquam

qu.s-

locavit.

Demum

grem.o. nou ..ue in episcop.

cuiobrevinar,-ationecomplecti,qu maguum volum.nis corpus conconscribantur,

fieere necesse sit.

""Su^i:'::^^^
.

fUJl 3

sun
dicatio

vo

or 'u^bi^

respoudere. Aquilan'. g, ubi

ti

'p--^ --^"'^' Nam in platea ma-

Bene itaque squoque jure omniasibipare,.t.quiDomi..osuosemperpa. terror sui, calcator mund.,

ruit,

magnopere

tloruU.

gloriosissim. et potenti.

pr^d.caret, va Ud.s OhristiquoJam tempore omues vooaret, v.s. rnaque voce d,E...o..es
.

^^^J^ " de ex ej er^Ua Do'" ^^^>^ Nomm.s

Pri--

contemptur

daemonum, pavor infidelium.

'X

r.

respondcntes, qu.J.m lup.. qu. ursi, quidam ut ut oves, quidam ut best.arum damlt leones, quidam aliarum
et auditi

multi

ei

Joan-s Cap.Mult'a'quidem sunt divi d.gm. laude et pra.d.cat.one stranensis, omni .Uud summa sed nra;cla.-a ornamenta simi ejus habendum censeo quod de admi a'tione v.d.mus et obh.tione nu"d,tiana sacr MisstB
; .

,,,,,...
-^_
,,,_

ceulum excony.c.n.s C bnU.msuscipiendum convenerant v.delnr Silendum nequaquam

resionibus.
qu^od in

io"eterribiUbusvocibus,etnutib..sm..g.eu. pr.esentes, sed .n tesetf.ementes non solum hoc excellens s.nguremotL ag-entes. Vidit omnis Aquilanus populus r qne .ntraculum spectacnlum prope viderunt l.oc .u.mditum hominum, qui ud cceleste pamiUia
:

ognovimus. Nam pro se Maiu omnes d.v.nam orans ad placandum

et

delect.s popul.s

sanus, estatem, 'orpore

.

Missam

buscelebrabat quam ne^.yemis magnitudine

nee algons

-|"^; fo m.dine
ahquando

deter..itus,

omi ebat,

cum

pellicibus tecti algor.s rab.e frigidissima aura, pree

e tamen populi ^ene vest^. Polou.ai et Un in Aleman.a;,

llZ

ad

opi..Jo,jestum Gnardia Greli /., regio memor.a celebran sempiterua esse constat, cum mag-na popuibi divo Joanne. dum.Nam

frequentia lorum circumstantinm mulier, multo tempore a iUata est ei qua:dam pro cujnsl.bedsemone vexata et oppressa devotissimam effudis. ratione cum oralionem diemoiu mandavit, ut set in Chvisti virtute foemina;, utspueret; ab'illaexiret; et obsessa; nudam nigram et longam quiB cum lumbricBm mater.am statim conversa est in
;

pra;d.cante,

possent perseverare. fam a atandam vix regnofr.gQr.s ace.b,Tantam cuim in Poloni.B quut licet viaum et experti, non .n Miss* exor calefaceremus, et calicem offertorium , celebrante scd stutim post d simul n.inistraremus divi^o Joanne , omnia panno cal.d.ssimo, taconstringentes calicem servare sacramen^ men eum vix a congelatione senior sanctus cum ossemns, nec ob hoc quot.d.ana celebra summo omnium stupore a

lmus

ee^^^^at. tione discooperto capi.e

expuisset,

nuamdam quadram.

adi.istar maffn.

tax.ll. n.-

sciens dajmonem eri At Dei servus cellffi fenestram suspentergio alligaus, extra abire vellet, vanitatesqne dit Cumque tandem decevisset . cartas iUius populi comburere fucosque tabularia, taxiUos, larvas, soilicet, ex qu.bus similia, capiUos rauUen.m, et his magnum paratum erat, recordaesse, nasi-

ea non "Odo gu sed suav.s s,t Dom.nus , s:epissime eele. a te grat.a e* tanta spiritus sancti ut et futura lucuiUustrabatur aliquando pr=^ent,a absenlia quasi lenter praivideret. et 39 Quippe
.

cum quam

,u

0^^^ _^^^__

liquido

llorentino cum geneMustelli i, iu agro sito in M.ssa cert.or rale capi.ulum cclebraretur,
factus

intell.geret.

Nam

i..

loco

Nemor.s

speclaoulum

tus pendentis

ad fencstram dtemonis, jussit qui in iguem semel et bis projeeum atlcrri. et in altum ctus illico, ut serpens sibilando

ipsum prffiticiendum esse familiae Cismontana) strum generalem totius

fuit
,

m.n,-

quam

electignem de se

acceptasset, nisi '^

lactam nequaquam voluntatem per reveDomini lat.onem

, ,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS;

453
4DCT0RE
N|:oi.*o DS

lationem accepisset
in Turcas ut.caperet,

similiter

expeditionem
cele-

dum Nurembergse

loca, in

Bohemiae, ubi prope vig-inti quinque modo sunt quibus octingenti servi Dei nunc de-

Et braret k, per revelationem etiam didicit. commcmorem ut de multis unum tantum sroillud immensa laude et g-loria perpetuis
,

gnnt, ipse
Varisiensi

cum
w,

venerabiUs

vitae viris fratresciI

licetGabriele Veronensii, etfratreChristophoro

ejus dilectissimis coadjuctoribus, infra paucns

'

.,....rtc m.

oelebrandum videtur, quod in Ungaria huic almo viro celebranti contigisse rcfertur. Nam tempore quo Belgrradum, modo prffimisso Turcarum potentissima manu obsidebatur ubi et ipse Dei famulus erat obsessus, commonefactus est ab iUo fortissimo Cbristianorum N** in ripa ultra Damibium adversus
culis
Ducc

admodum

annos, a primo lapide

crexit et ampliavit. Inprovinciisautem Galliae,

SaxoniEB, Argentinae et Ungariae

itera

multorum

Italia
et

Denique in pariter ea quae comraemoravimus raulta,

locorum auctor ipse
loca ccepit
sit
fuit.

alia

ut vix ulla

in

atque construi fecit. Ita Ordine provincia, quae ab

foriaste

-pm-carum classem pug-nante, ut, relic;to Itelgrado, de quo quasi jam actura esse omnino
credebat,

eo

apud
,

se tutura

rediret

eo

quod

arbitrabatur
fieri

hostiura saevitiam
,

sicm.

quam debcre eo abscnte eas cruciatorum maximas copias quas in illos grandi studio provocaverat, cui divinus* Joannes talia verba respondit Kop-abimus Omni:

remissiorem praeseute, ob

magnura religionis non susceperit incrementum. Eo namquc tempore, quo hic vir Dei sacrara Franciscanorura adiit ileligionem, tam exig-uus nnmerus extabat eorum, qui professio-

nem
tur,
sit

servarent suam, ut iucredibile dictu videa* quo pacto tara cito haec novella Fraucisci

aucta plantatio.

42

Ncmpe

in
,

Italia

ut divinus

Joannes

/,.ir/e,iuipu-

potentem Deum, ut suam, de hoc, quod a nohis petis, patefaciat voluntatem. Cumque saepius orasset, et nec ex motu mentis, nec exteDeo riori aliquo sig-no iutellig-ere vnleret, quid

dicere solebat

ducenti Observantium deg-e-

''^^"1

bant, quaudo ipse iug-ressns est Relig-ionem, loca vero circiter triginta , tamen ita pauci

iuhabitabant, ut tribus unus satisfaceret sa-

g^ratius

acceptiiisve

esset

stare vel

abire

tandem cum divina

in sacra

mensa

offerret

sag^itta coelo delap^a in medio arae ante oculos servi altissimi apparet his aureis verhis iusignita et circumscripta Esto constaus, Joan:

nes.

"

Qua

divina

visione

et

praeceptione

confortatus, intelligrens de hostejam de proximo paratum esse triumphiim, firmus postea

dicimus tribus. quse in agro Reatino sunt sita, pauci quidem erant numero, sed pauciores qui scientia et doctrina parvi * et abjecti in conspectu prcestarent hominum, sed magni et accepti in conspectu Dei, utpote qui magna parte ig-uari estabant litterarum , spiritu tamen Domini et sancta
cerdos,

De

illis

'

liiimiles

ir

exhortando permansit. mirabilem et sanctimonia certe ad nostra illustrauda maxima perfuigfidum tempora coelitus mortalibus donatum, cui in sasacro altari salutarem liostiam offereuti
et

intrepidus

cgeteros

virum

ejus operatione minime carebant, relig-ione insigues, fide praecipui, paupertate divites, charitate ferventes, castitate nitidi, orationi super

raodum

instantes, seque

humillima subjectioue

superantes, vultu mortificati pedibus discalvestiti deceati , huraillimo habitu oranes

,

aug-itta de coelo mittitur, constantia litteris de Turcis victoria nunreis suadetur, felixque
tiatur.
maffnocum
fructuprxdi'
*"''"

missi, pavidi, trementes, exsangucs,

40 lusignis Domini famulus Joannes, ubi

Deo diabjecti, egentes multos autem lecti, mundo locupletantes, tanquam nihil habentes et omviro optirao, nia possidenies n*. Ili quidem a
Paulucio Pulginensi 0, et religiosissimo fratre

II

Cor.vi,<0.

prjnnum a suis raajoribus Christi praeco desig-natus fuit, ita infatigabiliter ad erudiendam Christi plebem prope quadrag-inta annos om-

Don tam religione

quam

genere clarissimo

nem operam
quando
sit

dedit, ut
;

nuUo

otio torpere ali-

visus

discretissimus iu silentio,

prudentissirausatquefructuosissimus in veibo,
plus habeus bouae et perfeftae actiouis, quam eloquentis et phaleralee praedicationis. Hicvere cui nomen erat fuit homo missus a Deo
,

duxere principium. multis va- ampHfi^at, 43 Hic namque Paulucius, cum quomiuus avocaretur riisque impedimeutis affectus iunumeris injuservire Deo posset F opprobriis sauciatus, quippequi mul,

riis, et

Joannes, qui rectas vias fecit in deserto, pariter raodo Italis, sed et obliquas direxit, quique non ducatum rectum praeet multis aliis nationibus Paulus, buit sequendae immortalitatis. Hic alter
contradiqui gladio verbi Dei, sans; doc-trinas fortiter percutere potuit, et obedientes centes,

pro propc judiciales persecutiones religione, pro Deo iustitia. pro veritate. pro Francisci Regula persuo proque servauda
tas' et
tulit
;

opera

tandem domiuorum Fulgmenconjunctus, licen7;, qui

siura,quib"^^^"^^^^^ erat Bruliam tiam'cum uno socio ac locum

inter

Cameriuum et Fulgmium situs est, ubi transigere vitam, arbitratu suo suam posset
Ministro impetravit. Ibi a Geuerali Ordinis religiosissimam vitam dueuim multo tempore parturivit. quos cens multostilios in Domino Francisci filios verosque Christi imitatores,

saluberrime instituere, portans triumphale Nomen Domini uostri Jesu Christi coram reg:ibus, principibus et grentibus Hic alter Angelus qui seternum evana solis 'ortu ascendeus qui innumeris populis praedicavit g-eliura judaeos schismaticos htereticos innumeros Pastorem, et peccatores ad Christum, verum
,
,

convertit, qui Francisci Relig-ionem non solum quoad primam sed quoad secundam et
,

Eratenim exemplo magisquam doctrina effecit. sanctie ct luidicie v.t Uicus. Honira igitur multi quidem hmo sanctissirao odore allecti post Christum, ejus jugura
iude cucurrerunt omnibus, qua; Iiabnbant) leve etsuave (relictis
alas

tertiam
latavit.
vantium /amidam,
Otiep

Regulam plus

caeteris auxit, erexit, di-

passim cxtendentes amplectentes. Qui omnes prtesidio , ad capienda

suas,

bonorum

provinciam Sanoti Bernardini, quae decem et octo nunc decoratur locit-, antequam et confecit Italiam exiret, fere totam per se Austriae ; et provinciam plantavit proviDciam
41

Nam

loca

acies sunt. HffiC saue priraa viros , egregios et singalares habuit multos pr^stantiorem nemised Beato Bernardino doctriua locuples, geuere no-

conversi

nera, hic

euim

bilis,

DE
bilis,
NlCOLAOltB

S.

i>TQTR aKO CONFESSORE. JOANNE DB CAPISTRA ^^j,,,

r.
.
-

i^^ii^,

pop^. D

sanctimonia .P/'''";^'
pra=ful^.dus

'

^aicaUonis

lisffralus.caruq

Florentims,

virginitatis

'^r'^j::Z 'pop^is ann.s, """"'"^" .V^^j;

f""- '"'"

'^""'Id Verum^en^^vero.
soU

,.

et sibi

--

a^cceptusque ratia diffisus, cogiofficium d.m.t.

;?r

'^^J^^^^,,^^,
K
^

Mf>diolaDeu8ibus

Bnxieubibus

,,,,^_.._
^^

re.no

S;.n.ine.unt^pcpJ..^ht^

rdie"reoram,Ussim.pUUe..latis.

m nne

^rSue
prMltrltrn

ad

Med

sezn

^bem -

"T ad audZdum rutaliquandovigintimilba.ahquandota.

aliquando quadraffmta m.U.a. aliKinta miUia. miUiahommum sum pr^.

siepe replerentur canipi hominibus verbum Dei confiuebant

coneionibai
habitit:

yuandosupra centum

SrLjrr.uipos^ua.aue.taEv^
.eli.

dieationi intcressent.

-P'\^t^:rfru.rber:iS;rthia.
euu.erare
n^"'"^"'^
.

, . .,. ^ . populorum tanta luit erga j ,,.(,. 46 Devotioautem ad locum jan,tchr,. de loco hunc Dei famulum, ut saepe

Antoniide ^""f':'/ac"bi u eMarchia., nensis, g, JacoDi j^iiorum prsedica-

S:'Vos^'uir''.o:.un.
Jul
tus
i

esset
.

dllcinouvaleretproptereorum multitudiuem suorum vcst.mentorum habeQui ut aUquid et hubitum sibi incidere rent et maoteUum .,. uHuuo anno

-..

---,,
,

ex qui se contulerunt Sores ad neuB etores aa Religiouem t friictuosissimi et

nobiles,

moU. studentes

"i^..

His n.m.rum evascrunt pru^dicatores. tantamque populo.-um ::n;eli.andi ratiam.

nonnuUi accept.ssimi

^-<''^^^^^^ tantam

^ tanta et eiv;tat:s et it.iia egressus est. ,,n.ln eo pr. q populorum mult.tudo. .n nr,. convieinorum eo amplissimo campo dicante convenit in portam Sanct Apollon, et
nui
est

-irrr^Suritr^.^^^

apud cnm in platea mensu.ata loci mag..itudine, nimia popuU mult.tudme urbis communi pra;

P8. XLTI,

;-rrssr?:::uaor^ ad
fere

uuUo pucto pooset, uni Dei famulus pradicare vigiutisex m.Uia ho. prsdicationi eentum et conspexenmus s. minum verissime affuisse Brixiensi sed ex Cremo. non modo ex
Qui

totum eomplexa
terra.

sit

suosque usque

ultimos

limites

oxtenderet palm.es,
fcecundata Patnbus,

tam cCBlestibus fuit m insignita consulibus, qui et tam prseclaris modo doctrina floreutes, nou omni sapientia et .celerum senti. cmnem Italiam. borrendorum jam fere omnes tribuli. obrutam, sed
bu8
et

Mediolanensi agroconve. nensi. Bergomensi, quisque vocem ejus aunerant. Neque enim eis videbatur. hom.nem dire valebat. sed sat tetigisse, arbores namque Dei vel vidisse. vel
in propinquis

baut, et

cum

dine aacendentium

sta. hortis ouerat homin.bus siEpe pr mult.tu.. earum rami frangerentur , et ex his
;

cUristianiSbimis Chrislianitatisoraaoplimis et

caderent

moribus

compo^suennt et et doctriuae prfficeptis et plerique po^^t dorUluraiuaveriut. Quorum

prod.gus mitionem muUis sigms, multisque

coruscarunt.

.ncolumes et IsU sum la;debatur, sed statim Domini vel aud.re vel sal. surgenles, fam.ilum SimiU qu.dem de^otem videre quiErebant. Ve.onense.s. Tarvisin., Patatione Vicentini .
vioi et

multi

nemo tumen eorum ob

ca-

45 llorum tamen omnium

nemo Joanue
Romanse

qmfvm
minutn

iifc

Capistranensi
curiffi

fratribus

acceptior.

prEesecuti Mantuani hunc eodem anno famulum multa Domini sunt= apud quos per
et etiam patrata sunt signa manu pu- ^ Vicentis et Verona= gesta. nonnuUa examinata et conscnpta t. bliei notarii fuerunt afficiebantur, ut prffi Ilorentiuique adeo huje irruentium popuiorum, vonimia multitudine per vel osculari leutium eum vel tangere
,

prod.gia,

quorum

millMrifrX

llO'

ijinui

nemo

nico nullus

gratiosior, in jure civiU et canodoctior, memona nuUus tenacior.

corpore laboriosior,
ticos,

in haereticos at schisma-

Jud^EOsque nuUus ardentior ; in Religioin mu-acuionis dilatatione nullus studiosior,

rum

perpetratioue

nuUus
iu

potentior, in
in

Keliyiuuem uuUus aptior,

tuendo martyrii desideno

urbem amic.s

Altissimi

incedere

nequiret,

BuUus cupidior
(jlarior

sanctitatis

fama nuUus
est
,

nisi vel accensis

,

esl inventus.
Italiffi

Quo factum

ut in
et

multis

provinciis, invitus,

maximos

medio quavel muUitudine armatorum tuor lignorum itaque honores munitus et protectus. Hos
facibus, vel in
,

summos houores

susceperit,

tantusque fuerit

ad suas praedicationes concursus populorum, ut Apostolorum tempora in eo lioruisse coguoscamus.

Ad ingressum quidem

ejus civitates
,

omnes

et oppida

commovebaatur

turmatim

ad suas prffidicaUonea confluentes, binc eteuim litteris, hinc oratoribus a popuUs accersiebutur, ac per apostolica

commotiones. vas ipse huhasque populorum eerte decl.nav.t miUtatis, Joannes, crebro lauda. subterfugit. furtim ae crehroqufi certe plebise nocte subtraheus bili quadam arte effugere prohibere nec bus Quando autem nec noPropheta saepe dicebat Non
,

Aerat.
bis,

tuo Domine, nom nobis, std nomtm

cum

M
P. cxi".

maudata, a masimis et poteutissimis viris impetrata, sape serrao autem pledibus pra'dicare cogebatur et vivus, et nou ia Uomini ernt iu eo efficax
;

gioriam. *

bumauffi sapienti verbis, sed in virtute Spiritu

Sancti

annuntiabat omnibus
et

regnina
confi-r*
sjuictita^

Dei,

Domino cooperante,

sermonem

'Huc.
1.

><!>

ttianifi

sequ^iihus signi^ * Qui Ucet

ANNOTATA.

|l

'

OCrOBRlS. DIE ViGESBU TBETIA

^^
,

AXNOTATA.

Trrbure (Tm.U) puloexosis.sulTeciifuerunt ait ^onza9a(V, . ^Fratres Minores, auno, xxv ex Alexandn 1\ deSeraphiei V.tris morte Majorz sacer. conventus hic S. Mer-iw
creto

Eral tunc in eadem domo Nicolaua Guiaoiais aauffoiuM, genei- BentivoUi comitis fiU. iilustris Rangonii apud Mutinenses neque a longe suapiHano, nihil tale scientem fratrem cantem, adorsu Gttbriel et amplexus, eodem parente utniraque ffenitnm appellavit, qui fratrem , indicavit. Exliilami Nicolaus, inopinato Joanues, qui affinem, fiU fratrium qui conspicuum nacti aunt tanla digiutale
, ,

comes

tvttMB NMft** DB
F>BB.

transnte. alonventualiins ad Obserr,antes

fieri

possit

avide
patriri

interrogaruut.

Revelavit

concessione conscendit circa der IV S. Petri cathedram aul circa finem anm finem anni 125*. adeoque dccursu anm 12 6 sequentis et forsan tn Tiburtims dederxt

lu^demAe^an. Pii IL Quoniam

iUe

crimen dicena, illum in ruricoUm ad a^ro Veronen^i adolescentulam ex quo se proiUicitum concubitum allexisse, genitore pecuuias matrem,

occuUum

genitum, apud
briei

submittente, adolevisse. /n

purpuramxit Gafuit in

decrelum pro Minoribus

c. conseguens testescilicet annum xxix auf xxs in est ut dicta fundatio

usque ad

annum

U86, sepultus
^

eodem Gonzaga

l.

defun^t^, astaphiciP'^'-''' iv Octobrism^

ohitxi inciderit.

ecclesia Aracoslitana{lO). egimus CamDe Christ(yphoro Varisien^

civitasest

Romanxs Kn^^r.nv^ b Lancianum. antiquis metropoUtana. in kprutxo Cxteruyn

sita.

mentarii pneviinum. 6. ^ h^ec ex Nicolao Farenst n Waddingus exscribit en e)us referens (U), paulo aliter
. , :

reani Neapolitani
c

H lubestmetropolilanmEcclesim Acheruntina-. Glossarium Cangn omne

inpromncia Baszltcata regrn olim episcopalis terr^motibus destructa, epxscoNeapolitani: ('^'^ pZcs anno 15tV tra.ulata /'/'7

Angulonum

est hodie

Anglona

cm(a.

pauci erant nuraero, huiextus : Patres nostri hominum, sed in conspectu miles et abjecti conspectu Dei, reUgione

magni

et accepti in

insignes, fide

humiUbus

et

sub praecipui, paupertate liabitaculis degenpauperculis

divite.-,

M.J)u^ta
:

castitate nitidi, tes caritate ferventes, crebro jejunanteg, supra modum instantes inv fiemula humiUtate so
,

oratiorri

signxficatxone genus tritici unde eadem gallica Bled. lica vox Biada, hodiedum ad regnum VaUis Tellina. etiam
e
.

xta-

vilia

comedentes,

ccm superantes

nudi, facie sqalUJi, pedibus

,

Lombardo-Venetum pertinens versus. tise meridiem xn Valle hujus nominis opptdum i Nullum suspicor. utscr,Tellinareperio: errorem
.

adjacet Rhse-

trera^utes, exsanpannosi. dimissi, pavidi locupletantes, Les e-ent^s, multos autem possidentes, omnia tamquam nihil habentes et

solapaupertatelocupletes.
o

Paulus de Paulucius Fulginas. alns

Morbegno, juxta Abbendum sU Morb.uium,

Aprutii Vlterxorxs. sAquxlL- in civitate BernardimSenens.s, corpusS. iacet hactenus

auctor reformationts Trincis seu Trinciis, Observantia dxcitur Seraphic^, qu^ vulgo de

obiit^^u Septemb^ns
descripsit

1390.

magmficum erxgx [ncuus honorem templum magistrism IrZit S Capistranus (3). Pro San^

Waddingus (12). notani Ordzms recensetur; sed ut Beatos cultum non habet ut tt^ nosiriiV^Vhactenus
,

Ejus res gestas Aquibusdam^nter

bZIL ausAquilanam
'

amo,-e.

magni semper fecU

lut ex
ediio

UarUjrolog^o
iypis

cimtatem eo cxrcUer

loco

tit/im

h
i

ubi olim Amiternum CUer^or^s GreU, oppidum Aprum

ZZ

anno\m
,

/^---^--J^^^ Hantcquiams.AHamen
fomm^
B.

qui Trincian^

f^^stor^am

6000 incolarum.

Nemus

MustelU scribU codex

.-nflubie ^^^'*^"^;^^

TeZsatis tZmexhibet, capUe ad suscrtpt^one irradtaio, cum

TrincisFulginat. (U).

Pauli vmacolumine descripsit,

:

^-^--;~ PauUis de
k.i

W/ifl!//m-

suiu conventus jam ui ^ rnnventtiaa Convemuw 1'12 S. Francisco collatus anno ineo ^ ZusadObservantes translatus
. :

MataflruntannoV^^^^com^iageneraUa
Cap.strauu electusfuit S. viearius generalis

dum
""

oSlrLLmCismontan.fam^^^^^^^
k Id acciditanno
1

1L 1

at

SerravaUem, prov.nca;

S.

1151.

^ tn legaiivnK nnhriel Veronensu,

M'

g^,a.

tl'reiularrobservantia.

Pul-ineum et Spoletanas. inter siW adbffirent.bus ubi cum fratribus Oonzaga e con-

F^""'" Came^

:::::^^lnem

BruHan.

nepote ^^^Trncis cx fratre Pauti

'"^ ^ qunm
.IH),

'^'\uTiTraTsavanus. snb

archxepxscopo
,

tH^
^

e-tn.ctum s,.m. dJcet conventum

pr<l'ot. opp.d.. td

"nT LanZwr^ "% Colocensi{G),anne iii "' " Vrlettpassxm "rm, ZZ^^Vassim
creatus fuu

Agriensisepiscopus (T , ^y cardinalis

ptibuspiorum virorum
firwiaam(i7)-

e^

Aunu-

"r 'TsVu^^
K^)

<^peUa^pelU.-

^'^'^ZZZnl^re.lstanter

tum

in

,,^_,,^^-, ^i^_^dusest.Sc%'

boapitio ?to reciperetar

opportune retexn.t.

,,... o,.o..

ix. p6..

,,

cxB. iDCTOBB

W.WL.0 DB
FABi.

CAPISTKANO CONFESSORE. DE S JOANNE DE lucerna! lucerna, inquam splendens D 49 nonnumquam auditorum 8 Deexaggeraio candelabrum sanctum, cujus lumen su- "(um. prmmt num. ba super quandoquidem ad Ung-aros J"""^'^'"' ^^ynero egimus Commentarii
456
,

perterminos

terras,

qv^ altunde kabemus apographum c^eterum

;

^^tXrwm monumentorum
kabemus, qusequeipsius

nullum quidem

usque dilatatione
agit e natura sui,

perveuit. Quod enim lumen nempe quia habet comrauni-

socii, tesies oculatt,

cabilitatera in sui diffusione,

semper enim ge-

supplent, quse reiulerunt testimonia, abunde Veronensibus ex documeniis Vicentinis aut miraculisadrecenseri possentad fidem ejus
slruendani.

nerando se multiplicat, donec totum replet hoc egit jubar praefulgidum, hemispheriura
,

vitie coelestis vir,

opere diffundens lumen pietatis. per dilatationcm boni operis et

suum
Tunc

euim

CAPUT
De

V.
StudlO
fidei.

genere moris unumquodque pcrfectum cognoscitur, cognitum habeest, cura bounm dilatatar, et ad alios diffuntur, habitum ut a diverticulo reditur. Sed de his satis
in
:

petatur
din-ressi

fabulatio

sancta

redeamus

unde

eiuS pietatis et paClS

sumus,et calamo metiaraur reliqua jp^iuspietatisacsanctitatisopera. Quot gladio

vincuUs affliQuot hostes et sibi mugendos tuo adversautes effecit araicos? Quot oppida,
amraadvertendos
.

uc uidguii,uvAu^ de magnitudineetpOtentia ^
ProBimo
patien$.

et perpetuis
?

iste liberavit

votix-

qua rdentissimam autem ejus charitatem sermo certe non oranes complectebatur , animi explicat perspecta enim est omnibus sui qua ad Christi pauperes compassio intiraa

quotve urbes intestinis discordiis laborantes, ad pacis servanda perpetua foedera reduxit? Quot intestina bella compressit ? Inveterata
odia extinxit, rixas fugavit, seditiones compescuit, pacis, amicitisB, concordiae et benevolentise

eorum

ferebatur, quibus non solum ad relevandas inopias, calamitates et pressuras. sed

sanetum

semen
ira et

serainavit

Aquilanam
jj

ad erig-enda construendaque nova doraicilia maxirao adjumento et incitamento fuit. Nam et opulenin Aquilana urbe hospitale insig-ne construi fecit. .Hospitaii autera santissimura
ctffi

namque urbera ab
reg^is

furore Alphonsi Mag-ni,

Arag^onum, qui, maximo exercitu conflato, ad illam delendam sese accinxerat, auliberatam urctore divo Joanne memiuimus
;

Mariffi alla

Scala, quod Veronae celebratis-

bem Sulmontinam e, diuturnis

diis ag-itatam,

intestinis discor-

simum est a, uno consilio foecundissirao, quod ediin suum favorem multis lucubrationibus
dit,

ejus dormitionem

duodecim miUia
Si

ducatorum aureorum
pauperes et
,

acquisivit b.

prseter justitiam

incarceratos male tractatos audivit

mos
,

prin-

hujus Dei servi opera usque ad vidimus pacatam. 50 Ortonenses et Lancianenses populos multis bellis, et injuriis lacessitos, hujus item studio ei industria cog:novimus ad pacis oscu-

et inler

dii-

$idente$

cipibus
ipse

et ssecularibus

potestatibus
fuit,

quibus

lum eductos. In cujus

sanctas concordiai testi-

semper carissimus
si

pro
;

ralione libentissime supplicavit

eorum libesi bona pauorphanos,

si

raonium coeptus est locus

luit appellari.

apud Lancianum,
de Pace vof

quem Joannes sanctum Ang-elum

perum dirimi c,

viduas,

si

opprimi ad ejus aures perventum pupillos fuit, scutum justitiae et innocenti semper se
opposuit et
in eja$ utiliia-

fecit.

Uuo tempore Ortonenses/^miraculum non parvum videre meruerunt, quod subnectitur. Cum enim de componenda pace ageretur, et finem optatum quorumdam impedimento adipisci Joannis labor nequiret dum ante Ecclesiam sancti Thomai evaugelizaret,

4S Et in his relig:ionis et pietatis operibus

tem

perquara sedulus et officiosus

ergii

fuit

non tantura

gentes suae patriae, sed erg-a omues miserabiles persouas et segros , maxime dorae-

dixit
,

quidem
confici

sticostidei.

Nam
et

et in

Ungaria constitutus,

et

omni adstanti populo Canis est pacem quam vobis suademus, hunc quidem canem non permittit
:

qui

perambulans
instituta,

evang^elizans, inter vit^ suae

omnes

vestris oculis videbitis.

Quibus verbis F

curara de infirmis (motus tenerrima

,

dictis, et

compassione

et

viscerosa pietate erga eos)

specialem habuit.

Et itera hanc biudabilem consuetudinem habebat, ut sing*ulis diebus

qui per medium Dei currens, acclapopuli audientis verbum mantibus omnibus prai nimio stupore, Misericordia, Misericordia, ita statim evanuit, ut

niger cauis

affuit,

more boni

et pii

medici, bis in die, completis

Missa, post

nec unde venisset, nec quo abiisset, quisquam

scire potuerit.

prius divinis offlciis et celebrata

habitum ad ])opulum per interpretera sermo-

nem

postque

corapletas
,

boras

canonicas

Urbem iusuper Reatinam g, dringentorum hominum necem

51
,

post qua- adpacemcomet

multa

'''"'

sextam videlicet et nouam infirmos visitaret, uou perfunctorie pertransieus, sed diu apud

commissa belia, hujus Domini farauli opera non ignoramus cum Cantalicio concordatam ;
utque hi populi meraorabili laetati sunt miraculo brevissime enarremus. Dura enira pacis quidam de Civitate tractatus haberentur Ducali h a qnodum partiali capite crudelissime cfcditur. Inflictum autera vulnus ita ma,

moram trahens ac manus nranibus imponens, biretoque sancti Bernardini quam penes se babebat d, eos conting-ens, deprecaillos
; ,

batur Dominura supplex pro omnibus

Dejnde

coenabat, et interea ad se accedentibus audien-

tiam benignam prfiebebat, moxque , completis vesperis, ad aegrotos revertebatur, materna

viscera g-erens
eis,

gnum
tum,

erat,

ut et cerebrura

crinibus obvolu-

et scissa

ossa cunctis aperte paterent,

operamque suam

irapen-

Cumque
et spes

racdicorura auxilia nulla suppeterent, nulla de vita relinqueretur

dens

usque ad noctem occupatus, dehinc, ut erat ofliciosus, ad alia officiosa se convertebat, et sic diem piis et sanctis exeret

cnm

his

humana,

vocatuscst Joannes, pacis mediator, qui amaritudine totus confectus

accessisset, crines
,

ad segrotum

cum

citiis

concludens quieli lantisper corpusculum

dabat.

primum

a cerebro separat, constringit

8uum

manibusque

propriis

insanabile

vulnus.

'1

DIE VIGESIMA TEUTIA OCTOBUIS.

vulnus. deinde fusa oratione dicit vulnerato salu Christi Jesu Nomine surg-e, et esto
:

457
AUCTnnB
NlCOLilO DE
,

,1

nus. " Mirabile certe dictu, evasit moincolumis, qui omnium judicio citissime consolidata sunt riturus credebatur ; sicque sanata divisa fractaque ossa, atque carro bene

sanus et

bus visum tribuit, multos claudos quibus gressum impetravit, muUos surdos, quibus auditura prffitjuit, multos mutos quibus loque-

Faka.

lam

reddidit,

aftlictos
,

plerosque

et

variis

segritudinibus detentos

Quo ut solum vestigium remaueret cicatricis. miraculo viso, adeo viscera oranium stupendo tranad servandam pacem sunt commota, ut postea multo quiUa quies et benevulentia sit
ten^pore inter illos

quibus bonam valetudiuem contuUt. Quae quidem miracula ideo silentio hoc in loco prsetereamus tum quia Joanuis detractores ea Sancto adscribant Ber,

subsecuta. Tantam enim

quandoquidem ad tactum suarum nardino etsi non omnia , facta Reliquiarum raulta fuisse contendant, tum quia ne longiori ora, ,
,

huic

coelesti

viro

contuUt

Deus

gratiam

tione lectorem fiistidiosum

,

molestumque red-

ipse uniendi placandique discordes , ut plus verbo effecerit, quam plerique resosimpUci
adiaque piivatareitinxil:

damus. Ad enarranda quie post ipsius dormitionem gesta sunt, jam festinamus, quibus
sole clarius

nantibus concionibus. 52 Omitto reUqua, qui magnum volumilongior nis corpus facile non expUcat, et ue gratiiB hujusnirais nostra evadat narratio
,

patere

poterit

quam multum
P"eon mw--

desipiunt, qui ita de divo Joanne sapiunt.

rairabilem quatriduanae pueUse resurrectionem omuino praetereamus , quo

At

ue

modi

sibi divinitus coUatae

exemplum unum

Apuli declaret magnitudinem. Tres fuere in quorum unus undeciadolescentes partibus

,

mum

alter

quintumdecimum
attigerat

tertius vero
:

pacto idgestum sit, brevissime demonstreraus. quiE Provinciae Austriae suprema Vieume civitas est, quam majores nostri Plaviam dixerunt, clari-ssimo Christi pnecone, Joanne,
,

decimum octavura
'

annum

his igi-

cum
dio,

incredibili

populorum frequentia evan-

'^

addisenioT

v4I proveclioi-

tur ladendi causa in campis convcnientibus, locutus est * ad socios, eUgendus est unus nostrum, qui cseteris praesit, nunc ergo decernite
,

gelizante, pueUa trium

annorum cura dimiunica raatris

filia, in

nomiue Catharina
,

i,

viUa quadara

qu ab
vocata

oppido, quod dicunt

Clara.
Petri
sartoris

eum

in

quem eUgere dominum prseficientibus

debeatis.
;

lUis
dixit
:

autem
"

Lach k, duobus
sua genitrice,

milliaribus Alemanis distat, a

Ego

quidem vestni sententia jam vos autem mihi parere debetis

lestissimo innomiuabiU vitio

prteesse debeo,
" et

conversus
,

ad juniorem, diaboUco spiritu ductus

de sce-

uxore, amittitur. Duobus autcm diebus apud amicos et cognatos quaesita, nequaquam invenitur. Sufibcata autem ab hauriente aquam

eum

requirebat.

At iUe

tantum abhorrens facinus assentire

decrevit, sed

avuuculo de puteo extrahitur, atque atlUctJfi matri defuncta prsesentatur. Quara ut pri-

nequaquam

cum

crebris adula-

mum vidit,

disit

germano suo

Audivi, frater,

morte tionibus suaderi flectique non posset, omui bestia saevioribus afi^ectus est. a sociis, aperieutes Martyris corpus (sic squo jure
,

hisce diebus venisse Viennara

Qui

dicere audeo) viscera

bus in spinis

glomeratis

primo extraxerunt hepar toUentes,

,
,

qui-

ctum virura ItaUcum per Deus muUa operatur miracula, rogo te ut hanc defunctam puellara iUuc deferamus.
,

qupmdam sanquem Omnipotens

Spero enira
tuet.

quod

ille

eara nobis vivam resti-

coserunt et cum domum rediissent, casu inciderunt in interfecti pueri patrem cui et dixerunt " Est nobis bonum hepar coctum, vis nobiscum tabernam adire et iUud jam come;

55

Quo annuente

currura
,

ascendentes,
die a

rciuiciwui/;

Viennara pariter pergunt

sufibcatione,

quartaque

demus?
nes
:

" Quo annuente, pergunt pariter omubi autem ad mensam perveniunt, inscius pater de hepate comedit fiUi fiuita autem coUatione dicunt ei " Quod edisti, hepar
: :

sancto viro post Missis celebrationem in aUaris scabello, stipatam in eccleMinorum multitudinem populi, evacuari
sia

expectanti, ut inde in

campum,
;

qui est ante

scito tui

fuisse

nati;

Quibus

dictis, {-eler-

templum, ad praedicandum exiret, puellam mortuam coopertam obtulerunt quam cum

tetigisset et

rimo cursu fugientes, statim abierunt. Pater autem, dictis non facile credeus, percunctatus
de valetudine

benedixisset

una

cura

ca?teris

infirmis, qui altari

propinquare poteraut, ad
:

latum

fuisse Beainter spinas conglomerata. Hunc itaque iUic evangelizaret, ita tissimus Joannes cum

tandem mortuum et juguab UUs comperit. ac ejus viscera

filii,

evaDgeliZiindum statim se contulit gratiae et beexpectans seu expetens, si quid quidquam aegrotantium Dominus elarneticii
intirraorura gitus fuisset. Nam mane priedicatione , nequaquam tioni nisi corapleta eorum revacabat; sed tantum ut devotioni in via evitare non valebat, sponderet, qnos simpUciter tangebat. Mater auvisita,

nihil

divino verbo ad pietatem et raisericordiam iujuria , tamque fiexit et induxit ut tam gravi hostiirrecuperabili damno Isesum cum suis (quud dictu mirabile est) reconciUarit et
,

bus ad sanctum pacis osculum couduxerit.

53 pjde autem plenus
vetustissimis
iUis
ita

profecto fuit, ut

fide nJxui.ttii^^^ ^^_^_

'raeuia"pa"rl'
"'*

beatissirais

patribus

iUum
prjEter

benedicendo mucti Bertem secedens, ad quoddam altare ulnis tenebat, dinardini puellam quam in quod eamque vivam invenit
, .

scooperuit,

comparare minime verearaur. Nara hic

vimus,
in

superius enarraea rairacula, quse incidenter

faclum vidit, stupendissimum miraculum. ut audita. Quippe furtiter coepit sed non clamare
,

monte Tusculo puerum mortuum

,

cum

Celani comitissara , a suscitavit. CobeUam a mortis faucibus eripuit. physicis diffisam, quemdam Aquilauum, qui desperatus,

rent cura fiUo resuscitata et ad propria Ueta nimis revertitur. germaiio

similiter ch.mamulti populi vi pressune capienda loca properareut, omnesque ad

Civem

fenestra altissima se de conventus Minorum fere mortuum prfficipitaverat. confractum et

Uberavit.
vitae

PueUam

iu

Alemania quatnduanam
cfficos,

multos restituit. Ut sileam

qui-

hoc mirabiU -e.n.J"""" provmciara faclo sciviraus, sed cum sin-no transeuntes per Moraviie proficisceremur , Lach, cum parum ibimemoratum oppidura
56

Nos vero Vienrae

nihil de

in

dem

dem
NlCOUO FiM.
DB

sisteremus,

'"j

primatibus illms 0PP.-i'.

1 -"^

^ genitrice

t.one

et

de

^3 quoque vir sau,

^J,,

3enio.

^''"'"'"^^^Tf ";] faciendum

<l"ia

plenaho-

'dem asseru ^^^^ Binata semper " '" ^,^''; jj.a^untis. ordinem semper

f penaipsamir.pu
ita ut
,

^^^^^^

non r"*""-/'^* ?;' ^lg^ nguUrem ego admieujus veoustatem t,^ s J^^^,^ ^eu iuterrogavi S^^^^^' neratus J.t-t respoudit ^^. P^^^.^^^^. a-tea x

n'm
iste

diendum verou.u^..

elegantia, per

quaquam
que
Post.

'^^^^J.^^^^
;^f."""" us
ets^e.

evasisse.
Cl.risti

Quant
priBco

D" /^"'
.

^"'%';*

f oua

,j,atium

pr^d.cafouem
,

quidem

completa

visitavit

saDCtitatis

^^

miraculum

mulfs

s.b.

^^^'^^'^l.^^ L7os"ad propria

^.raoulis

cumulatum,

fperidquilauiui ^'.'''"^-t^a^DeilCr iViennensi a Dei n^ gd dem tempus, quo ^'<=*;^ "^ Uq e ^"^ffesto PenteAdveo.ente vitam red.it. ^^.^^^.^ ^^ op
eostes

-^^

-J^^ei^lS:

ri'is

^, ^e putemus ea Ao ne facta ext.t.sse BeltiV.-nardini tantum

_^.^.^.^^ dimisit.

"Ton

sui^

dui per

fn ilerisque

dormitionem Bernaroperatum fu.sse, iUum Dominum non est qu. .ufiltalia= partibus,
^"*'^
^"^'^

cum max.ma

et

^^^^^^^^

mis, quod post

,rum

copia,

r" ^s:^'"'-c
est

0---;:::;^ a'more
sociis

solito

patravit.

ir.euumm Semel en.m

loei

cum

Ou.dam autem ex

v.dentes, t..m

En^i: claustrum q/emdam amentem

Sv um

.. amicus deambulare^,
cu. .ntl^

.ik.i.

habuit,
,

eberr,mam diem sine deflux.sse, uullumque

abiisse

signis et

prod.g.^

coBperunt murmurare

-Sro^-"^^"X. quibus uo
:

S Zm^

M...X.,. 3i

ZbUasUs *
riam
Dei.
"

g Crastina enim die ; paracta praeu. J' Postera vero d.e

!
,

eb.t.

crone
sex Ulo

cum

tetigisset

uonnullos i..t.rmos,

suuuin b.retum compatiens prxcordiis suis man,bus >mpoataue ejus capiti mox divU.am v.rtuquod ut iUe acc.pit, et validam mentemsentiens bonam, rectam Aljo sanitati restit^tus. m ad ptus est et Apuli^ part.bus dum nu^que lempore in anuos tam Aromatarius per multos
,

nuidam

um

propr.a red.ere, mirifice sauati ad

fuerant lumine p,-ivat,,

unus

bri;rrir;r;t^voixp
:^::r:;r::i4.-etvirib.c.nino
destitutnm,

ex quibus

t.-es

surdus,etaltermembrisdest.tutus,.quorum per cv.tatem ,nmiraculorum tautus rumor uuUos locus .n Z:^. ut hora vespertina qu. male hareperiretur,

Minorum couventu bentibus nou repletus

57 u:.e

esset.

""""""".

;:r.,7-"
,..cnm,

ex multituLiberatis itaque uouuuUis coemiterio et in super,or, qua; evat in ad eccle^ claustro, venit taudem el inferioH plenam non quam ut vidit intirm.s
siam

Q^-fj^^Jm omuem languorem riannercule? lacr.m.s explicasset, cum ?rum pe ordinem

"

dixit ad

eum

"

Qui cum

se

Christi

commendavit. famulo devotissime

:

- Si volnntate Cui Joannes dixit ita .nfirmus pe oretum esset. ut semper

d.v.na de-

ma

s.ng..los nimia multitudine confidens habens iu man.bus tactu solari, biretum ut coepit eos beued,cere Sancti Beruardini, ad dimitterentur. et jam fessus vel sic in pace vultum co.,templ>.ntes ceUam rediret. At iHi tang. vultum Angeli desiderantes eius sicut

assentires? ueres ex animo

"Ad quem.Ue.

prs

Utiaue

Pater.
"

prsco Tunc evangehcus

IdSit

.7 :ppe^.erequeam....Vdquem
..ConfideinDom,no,qu.ae Seifamulus E consequer.s majorem gratiam onge

q..'''-

^-''^"
"

Pt nie

""""r^m Ut saltem ad eccles,am.

^^"^

manibus

implnrabant, plorabant plenus Joaunes bevotioue omnes, etvir Deo est a,.tem eos replebat. Factus nedictionibus mult.tudine, omui planctus adeo magnus iu

vocibus ven.,.m sancti viri, altissimis quidem prffi u,m,a de-

5i"ic.';:ix=:;:;.s-..
peragere.

ora..e8 accens. v.deut Spiritus Sancti gratia vocibus , mag.s atque rentur , et cum infractis lacrymis De. servus magis cresceret plauctus , quas. sevix domnm redi,t nimis resolutus,

ANNOTATA.
a

m.vivus. In infirmitatibus convaluesione, multi de suis Deum in famulo runt et ad propria Itetissimi,
suo gloriticantes redierunt. autem sequenti ^** ^oete
Veron.. lom. U,
,

ipsa

quidem lac-ymarum

effu-

Anno

ui 1329 Martinus Scaliger,

scrm

Tocum ad construendum
ad ann.1324 reponit
^'"- *""
*'

ecclesiamQUseS-m
{^)

riadeaaScalaap,ellaiafuit^BanM

turba

magna
"^"

Joan.BapLda Perstco

iunmfi;

(0

1.ior. d.

m- 3-

^*

l'^"'* ^

"'*"

^***'

Forsafi

DIE VIGKSIMA
,

TERTU
zaga

OCTOBRIS.
(9)

459
milliaACCTOM
NlCOLAO DK
FtRk.

Grandis, Forsan, ut hahet Persico Canis primo dedit quem Mastini patruus, locum nepos. CjBterum dein suis xdificiis adornamt
,

eo sensu locus S.
est hospitale,

Mari^

della Scala dicendus

reltgiaii-

guo hospitio excipit suos

eta Cremona xiv tantum ribus distat Fratrum conventus ad Franciscanam provinciam Brixiensem pertinet in quo aluniur ahunde xxii fratres, quia, teste laudato scinpiore soium fertiie omnino est,
,Tix
: , ,

osos

nam nosocomium

aut xenodochium

ejus inquitini Fratres ingenti

amore prose-

Quando fuisse, nuspiam reperi. ducatorum aureob Istaduodecim millia

quuniur.

ssecuti xv in recentiori parte seu hodiernum trigesies majorem, valorem

rum

habent

CAPUT
De
studio orationis
phetiae
;

VI.
de dono pro-

0) 360,000, id estcirciterrr. hodiernis franlihr^ ^.m^ ^quivalent nim duhito , an Fr. mcocis iaO,000. Vehementer non fuerit aut ejus laus de Fara deceptus tantam pecumw scripta male transsumpta ; ohvenisse vix admitti potest. vim uni loco corruptum,censeo, et legenc Hunc locum dum iBstimo : Si bona pauperum d>ripi-Glossad Birretum apud Car. Du Cange latinitatis h. v., interpretatur
:
,

3,9ii0.0il0

e(e-

de ratione gubernandi

subditos.
perficiendi d h^c autem et ad omnia ejus etsingularehabuit i\operastiidiumsummum qui sicut probatum habitum ad orationis virtutum cultum semper habuisse
o...-Ji^j^^^^^^^^.

rium medicB
capitis

tegmen ad capitis formam strictum senium et inQuo forsan S. Bernardinus oh

:

,po,

omnium

capitium regutare firmitates utehatur, ne

offenderet

magis quam

foveret. In

Vtta ^.

arma se inventus est, ita continuae orationis coninduisse est compertus, in lEternorum
templatione cor suum semper prseoccupatura illecebris mundissitenens, et a saecuh hujus mentem sibi prssermam pudicissimaraque
vocalihus conditiovans. Qui etsi orntionibus semper efferre Dequiret, divinis suam

B Bernardini,ah AmadeodeVenetiaconcznnata,
in conventu leauntur, similia hirreta servari (in hodierno statu S Spiritus Eegii Lepidi lacui PeruMutinensi), et in conventu vicino

nem

Suimona,cuiu7iita est FcclesiaValvensis, immediate suhjesedes est episcopalis, S.Sedi regni Neapotitam [3); cta inAprutio Ulteriori oppidum Captstranum, in dicecesi
e

tamen meditationibus alere et sagrinare corponuo studuit animum ejus, medullatum suo offerens. sacrificium Deo ris et anim^

couti-

Ouo factum

jacet ilta

natate Sancti nosiri Joannis.

f

ctvitas epiOrtona ad mare Adriaticum, Aprutio Citeriori regni Neapohscopalis in Lancianensi, qut Urtani suh archiepiscopo ionensisEcclesixperpetuusestadministrator asservatur corpus b. In ecclesia cathedrali Thomce ApostoH (4-). , episcopalxs, g Reate (italis Rieti) civitas suhjecta, in Umhria, in S. Sedi immediate
. . .

invictum spiritum ab mentali non relaxans. in oratione vocali vel contubernium, tantam Dei sui notionem et venerit, ut prophetise spiritum et amicitiam panderet, et funactus, muUa mirabilia abdita prfiediceret. Hic est enim, tura multa praevidendo sponsse conversionis suae nui circa iuitium religionis suadens, de horriingressum
est,

ut

suffi,

venturo, commibiliDei fla^ello, super eam perpetuo voto virginitatem natus est, niai suo consecraret tantum im-

. antiqua regione Sahinorum i^). ^, Aprutio Ulterioriad h Civitas Ducalis in leucis Reate, Velinum fluvium sita,quatuor proprium sita cujus episcopo suhditaerat, donec anno \^\'^ aliquando hahuit episcopum, EcctesiceAquilanx (6). a Pio VII unita fuit in finiLach interpretor Laha oppidum i quoniam <^ versus Moraviam hus Ausirix quum Vieninfra num. 5G dicit hiographus proticisceremur, na in provinciam Moraviae oppidum Lach; transeuntes per memoratum aliud opptdum hujus Nullum porro etc
,
,

suam Domino

mortali copulanda sponso

,

Quae sancti sponsi tannequaquam exhortatione suasa, mortali horrendissima lepra dem conjuncta sponso Martini Papi aulam percussa est. Hic est, qui legit coelo cadens vidit, ubi exiens, fulffur de lucem surg-entis auror * non videbit * factum est, ipsum propter quod, ut presto
:

/j^l'-'";

'brev.pcst

Romanum
^"eTHic

Pontificem moriturum

liquido co-

nominis,
reperio.

Nicotao biographo more germanico aspirata, Lach sonarepotutt. Est

medium inter Viennam etMoraviam Laha autem cum littera h fortiier

in loco Ma,ii,>oV, est, cni ornnti ante altare AquiU^ a partibus. nostro sancti Angeli in Hic est qui est erigi et coelum flecti. terra visa apostolatus celsiEugenii ad

assumptiouem ante prjESCivit, tudinem pUiribus mensibus Senensi & prophetico iUique. adhuc episcopo
,

homini

quidem Carinthxam, quod oppidum Illyria> versus mensam Frisingensem olim ad episcopatem sed quod in Moravxam aheunpertinehat (7); poterat. tihus occurrere non e Perperam Waddingus dicit puellam k hahuisse mairem Cathasuscitatam,
,

Itaio facile Locopohs, Lach, L.al<, Bischofs-Laak,

ore intimavit.

Nam

semel

dum eum

visitasset,

familiaribite, pro ea incredibili

quam secum

mortuis

rinam

matrem cculatus.pueltam Catharxnam,

ramvocet1

(8);

quum

noster hiographus

testts

Cla-

Brtxia.axt OonPratalbuinum oppidum,a

-, >^-

in longinquam reg.onem habebat, valedicens procidit, deosculatusque abiturus, in terram Quamobrem admiratus epiest pedes ejus. Domin. famulum, scopus valde, interrogavit Non credo amrespondit quare sic fecisset, Pont.ficem, H.c nisi Romanum plius te videre. missus ab Eugen.o Papa ad est insuper. qui navale beUum Alphonsum , Aragouum regem urbem Caietanam hacum Janueusibus apud
:
.

sa

.oyen-ge,

_pa_g.

"^-J^^L.:

il c/.wli,

..clcs.

V.iul.nona.

Rcl.g. pag- *>>

^^

biturum,

Octobris Tomus X.

m
iUCTOU
NlCOLAO DE Fiii.

Z ^r

is

ne-pV

tu

pnnc.p.bus cum omnibus

consiliis.

dum ab
ver

n meis'acquiescas luis, li' *"

Qu

=.

properans. ad bellum

sia-

P^^ ^^^ .^^^^^^ ^^^^^ ^^ ^,g '-"'" r ... mar. li^* maB"" b v ,,.,..* ;^i*r QrroKot quodlibet violenter agebat

^^^.^^^

^, ^^^dlibet nitebatur in ^
,

refluxu

vero

* nt. ut

aquam

totius

pelagi

secum

traheret

vicit

Bugenio /^>

T^i^t:rr^":iuonemEu^

occiduum. Qu.d bffic vehnt, postremo flumen propulsate. spiritus indicet attendite; quid Stigmatum seraHac die in festo sacrorum nostri inclyti PatnarFrancisci
,

phici sancti
chffi

Christi

impressione signaculorum prius audierat de servulus tuus in ccelo praeJesu, vidit

dum

interpres

exponeret

quod a

me

lium
las-

magnum

luna Stupefactus et admiravictoriam referebant. ignorans, audivi, sol a tus quid hc vellent, abyssus multa! * -Paal.mv, 6 luna superatus esi JudiciaDei

et stellae.

inter solem et lunam, et stelcontra solem irruentes,

rLr^^ar^tu.^ojubi..
B
:eutiaetfreuentiapr.latorum qu* sub ccelo est, ^^"^""J. Ec -enerandumque cuncU. Sinum colendum, Hic est,
nationis,

acomns

quod non Iterum vox Incomprehensibtha sunt intonuit spiritualis * abyssus abyssum invocat. * Itejudicia Dei percepi. rum explorabam et conclusionem hanc nec et finis properat serviet minori Major est conamplius quicquam. Hffic ille, cujus

tamquam

altonitus

deplorabam

decernens. esset astrologus hoc

: :

Rom.xi, 33
Psal.ii.1,8.

clesiis

mandavit. denunciavit atque

dere et enodare.
65
Prffiter

;uloconostapudBurgumSanct,bepu. qu et glochri

expleta prffidicatione in

laudem

iamiatLim.%irginis Dei

ejus, in in die Assumptiouis

Genitricis Mar.^, mensa .edens,

et aliud adjicimus, quod ex ejus ore audierunt, mormulti ex fratribus Cum Dei servus talibus DuUo modo silendum.

bsec

(Uinmaifue
iitamiluUl,

quod in UnJoannes in Oppido Temesvar l, situm est, triduo gradum sisteret, gariffi plaga

"a.le:LilliusUa=fratrisAlbertiSarth,ane^ tramite ad cceIus recto sis g beatam animam angehca namque Istiss.ma
i^ig^rare vidit.

Hieronymo Utisemelque cubaret, solo fratre singultibus non nensi ejus scriba comite m,
parvis dormientem

Ua

facl quadam. me
,,

et

complunbus fratnbus

Hieronymum

excitat,

quem

suspiciens aftatus e.t^ praisentibus, in ccelum unius fratns nostn ad Video. inquit, animam sspe vadit, en properat evolare.en

pectore bonus socius suspirantem ab imo observat; ingeminat plansentiens, curiosus

cordis mcectum senior sanctue, et crescente raucus quidam in gutture murrore, crescit conjectans mur amarior n. Riget Hieronymus in vocem proadversi contigerit quidnam Requiritur a comite quaenam
:

coelum

replicans. -

Cumque

statim in Eomandiolam
facti

proficisceremur,

certiores

sumus

elo,

quentissimum et clarissimum miracul.s claSarthianensem, qui et multis Assumption.s an.mam Mediolani ipsa die
ruit,
cobIo reddidisse.
Airotoo K,

illum virum

rumpit

fletus.

moestitia

defuncto Eugen.o 63 llic est insuper, qui,

assumpt.onem Papa, Aquilanisevangelizans, summum apostolatus apicem duoad

Nicolai

premat; plangebat Dei famulus Pater.'' Hieronymus Quid incommodi accidit, sed tantum singultus, Quo nihil respondente, augmenlacrymas et amarissimum planctum fratres, qui intuentes eum,
; :

cui

et populo bus modis vaticinatus est h. Nam disserendum prtedicans, ssepenumero inter deNicolaum universalis Ecelesise Pastorem et sociis quandosignatum ease denuuciavit
. ,

tante, accersiuntur lacrymarum rivulis

undique perfusum, quaen- K famuadmirantur, consolantur. Af Dei tant, prosequens luctum acuta lus, miserabilem
,

persolvent.quidem secum divinum officium Begina, orationem illam Deus bus. post Salvt!
:

omnium tuum Nicolaum, quem Pastorem

fidelium
prsecesse voluisti etc.

Pastor et Uector

famulum

EcclesiiE tuse

miserere, Domine voce clamitat Miserere, populo redempto preDeus clemens, miserere per vulnera tiosissimo sanguine tuo. Miserere tuam ; et singula tua.miserereperCrucem recensens diu uovissemae passionis mysteria
, ,

palam

prffinuntiavit.

chtiiiuiiix'.

64 Ncque tacebimus mirabilem visionem, quam Ungaris evangelizans vidil quamque dignissimo CarD. Dominico de Capranica i,
,

clamare non cessavit, respiranimportuni, quHBoam tem demum prsfistolantur compulsus, molestiffi tristitiaeque ratio, quibus septuagmta " Etsi senex et decrepitus
raiserere
ait
:

dinali

Firmano, Keligionis protectori

:

manu

propria significavit

oujus veritas, ut

magis

bffiC uuius annorum videtur * forte delirare, Divin Majestatis vera sunt. tamen sub oculis

videor?

elucescat, ipsius Joannis verba per ordinem inquit, alisuut ponenda; " deterrebat me ,

quantulum mens ambigua si describerem conan silerem vicit tandem zelus antiquffi V. D. fidentite k, quam secure gessi in R. quod vipotius exprimere quam supprimere anno sancti Barlholomsei in festo dissem
,

et tantas Tot enim adversa, tot infortunia, tot quassaturas et augustiaa mundum calamitates quot et in uno brevi momento contemplabar,

quanta ab initio non fuere, et omnibus inquit, voindicio eventus erit, sed minime, Quae quidem probis excidant verba mea.

Uis

prffiaeuti

in

Alba regali

praedicans

multis

militibus christicolis, interprete,

quod edixe-

quamque aperte phetica vox, quam clare parte fuerit expleta, et quotidie maxima ex adimpleatur, ex bis, quae post dormitionem
,

Joannis

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

461
NlCOLAO OC
Fak.

Joannia gresta sunt, quceque geruntur, constat.

Quae an ridicula et pro deliramenti'* sint habenda, edixerunt experti. Dicant qui sentiunt,
dicant Ung-ari, dicant Anglici
,

ad bene beateque vivendum, lacrymis prae nimio spirituali gaudio perfusus, declaravit " Majora, inquit,
tres et filios suos exhortaretur
:

dicant

Itali, di-

operabitur adhuc Dominus per

unum mem-

cantetGermani.
ntem eomitf
Ctli*,

brum istius
mag-nus Joannis
occi-

Religionis,

quam

a tempore Beatis-

66

Nam

post Domini famuli gloriosum obi-

tum, qui eodem anno subsecutus est, Ladislao , filio ille comes Celiffi a Huuiadi, ad Belgradum, volens occidere,
Ladislao

simi parentis nostri Francisci feoerit, usque in hodieruum diem. Et praevidens ingentem illam persecutionem, quam quidam, qui exierunt a nobis, sed non fuerunt de no-^tris, in
creditas sibi oves excitaturi eraut, lacrymosis
" Vae homini illi, qui Dei familiam fuerit perseciitus. Neque enim nescivit Venetorum extinctam devotionem quam vaticinatus est omnino post medium quadragesimae reviviscendam, aquae, inquit, mult non

ditur n. Pro cujus ultione Ladislaus ipse, a

,

Ung-arorum

et
;

Bohemorum rege

oculis adjecit

septuaginta millium BudiB capite truncatur Cruciatorum exercitus, in Turcos coadunatus et collectus, ad propria cum omnium ingenti
dolore licentiatur. Ladislaus
pitur.

mortem timens,
a

ab Ungaris fugit; a Bohemis honoritice exciIn

Urbe sua Pragensi

quibusdam

baronibus miserabiliter interimitur o. Post quadraginta dies a famuli domini dormitione,

in festo Sanctse
Barbarffi p,

hora, in toto Siciliae

undecima noctis fundamenta terrae regno

potuerunt extinguere charitatem et dolentibus sociis illum dimisisse devotissimos Liad indevotamque gentem guriae populos Venetorum venisse, quae de audiendo verbum Inducias Dei parum curare videbatur disit:
,
, , >

contremuerunt. Civitates multae, oppida, castella et arces corruerunt et dissipatae sunt, ac super sexaginta millia hominum uno fere momento mortui sunt q. Sequenti anno peste crudelissima Italus et Alamanus populus percutitur r. Postea Calixtus

usque ad medium ' quadragesimae,- frangentur postea, tregusa;." Sic factum est. "?"" 69 Nam loqueute uno puero muto per ta- ^*^*""
fecit

nobiscum Domiuus

Fapa Alphonsusque,

ctum manus ejus, ea praecise die Jovis, quae quadragesimam mediat et liberato in conspectu populi, sequenti secunda feria, quodam
,

potentissimus

Aragonum Kex, moritur s. Rex Francorum et Anglorum mundo eripitur t.

Incendium maximum
bellorum
in
Italia,

Al-

manibus et pedibus contracto, qui de merceria y in sede delatus fuerat, cui neque gradiendi neque manus aperiendi vel movendi
facultas ulla erat, lacrymantibus priesumma devotione adstautibus cunctis populis, tantus

mania, Ungaria. Anglia, Hispania,

e vita discedunt,
livor,

et

Aragonia

conflatur. Multi principes, raultique

magnates
,

mutantur domiuia
;

crescit

regnandique libido

filius

in patrem,

ad suas praedicationes Venetorum plebis concursus factus est, ut ad praedicandum in am-

pater in filium,

germanus

in

germanumarma
Sicilias

plissimum

campum
sic

Sancti Pauli egredi sibi

aquae multae Venetorum,
ar-

sumunt: premit valida fames

regnum,

necesse fuerit, et
uti praedixerat,

dautur quseque pretiosa pro cibo ad refocillan-

non potuerunt extinguere

dam animam.
pnttm
prulio,

in

Post quinquennium a dormitione Beati Joaunis , fiunt iterum magni terraemotus in

67

Aprutina
creditur

provincia

nulla

taraen crudelius
v.

dentissimam charitatem ejus; qute tam magnam devotionis flammam enixa est, ut nec irruenubi servari posset illaesus a pressura volentium eum tangere, tium pnpulorura
,

quam ^Aquilana plaga

Regnum

vel osculari

nisi

manu

forti et

accuratissima

totura bellorum impetu ita miserabilipossint de eo, ter premitur et oonteritur, ut non decantari. Nam intus pavor, luctus carmina

tamen
nisi

opera

quorundam officialium, quos ad custo-

diam ejus personae statuerat illustrissimum dominium Venetum. Quid multo ? Tanta enim
fuit

fames intrinsecus. Quis quot et quantos consumpsit faP enim explicet mes, devoravit gladius, pestisque deglutivit, etnunc, dum hsec scribuntur, deglutit? Periit jam certe hc anno et in hac Aprutina provingladius
foris, pestis et

in

hoc

clarissimo

centia, tanta

mentis

sinceritas

viro bonitas et innoet puritaa,

oratio,

tanta animi mansuetudo et perfectio,

ipsum ad devonisque vis tanta, et *quoties se lacrymarum cmindetionem excitasset, statim

ret

praesertim locis, ubi cia medietas populi in his

corruptus aer viguit los mors repentina

et

sicque plenos manipufuribunda coutinuo

,

ut et nullum metit justorum et impiorum genus impune evadat et cum haec hominum
:

imbres; et eorum, quffi vel facturus aut per revelationem , vel scire percuperet, apparitionem, autper Spiritus autperaliquam infusionem intelligeret Dei voluntaSancti

esset

et

complura alia mala gesta sunt, qiiae calamus non facile explicat, nondum tamen finis sed quotidie novie clades, novsque
advenit,

Semel quidem dum Komffi prffidicaret devotissimffi foeaudiens vocem exclamantis

To

'^J^;'^^^^^*^ p,,-c,

minffi,

nuntiantur, ut strages et ruinae christianorum beatissimi Joannis Capistrasic propheticus qui (ut superius nensis sermo adimpleatur, meminimus) ideo hos miserrimos eventus vehementer defleverat, quia, Christo revelante,
praenoverat, illos
futuros.
proprtom

quae nimio divini poterat, intelse ipsam continere non censa, quid in brevi de ligensque cordis secreta, et

amoris ardore suc-

omnino

in christianam
.

plebem

coram omni mulea facturus esset Dominus, eam. O mulier prffisto te titudine dixit ad omumo moPfffiparadomum redituram . quia complevisset. viri Dei jussa rieris Quffi cum Dominum Dornimis mox migravit ad Iffita
raitionem

68 Neque

eum

latuit

sui

corpons domicire-

nor(em

ii

Bungarin

quod antequam Italia egrederetur, Neque gnumUngariffi pvadixit esse futurum. quos sua prffidicaignoravit uberrimos fructus,
lium
tio in

etiam Nicolai Papffi , dum majestatem, m Nova Cicffisaream moraretur Papiensi . apostolico lu Oervitate, episcopo legatus prffidixit z, De qua cum

apud

mania legato,

Germania

erat paritura

evangelizana

cum

sed iUos Venetis in loco Artiniaew. confra;

insepertabeUarioscertior factua esset, fratrem Joaunem spiritum Nunc vere scio, habere

dixit:

462
enarrare, et

DE

S.

,,oTRA?iO JOANNE DB CAVl&i

V "

CONrESSOBB.'<

N.COL.0 D. ''"'

arduum Dimis sub

,

rl
'

go

prffistita

Dommum

reve ationes

depromere

il?

fToui

ejus familiaritate

^^''^^'^^^^'^"Tus vel parum usu.

,,.......-.

-.

^^^^^^^ ^^^em terraQ documenta ub.que f.ctionis viam ,um ill""""'^"";;' Xverunt. qui Francisci ereru^t? qui tandem ^^"r-fm Cd"m?m" ever^am lere " innume"""'" exhibentes 1"'^ ^"^''' felicia
, .

^^^ florentissimff. lucentia ante "; du u-inaria magna morum et doctrm qm maxima ,m Q.U "

mir,

om.

-"P"P".-

habuisse. vaticinandi gratiam

gabernaruUi
OfdiniB adlilOflM,

;f Sr^^r^Sm:^

re.enda Dei .-

^^ XZT^^-^^ ^-^^::^
tere

asad

ccBlorum

^r

nemo ut.lm. Iran gessU, ut.nemo melius, o"";?"'; ciscfnovamprolem eo rexerit, no^tr' m'mer.bus rveritque.Ma.imis enim Dei pr^_ eccles a.t c s instruls atque pra=ditus, ut ad P _ acceptusque fm^ latis adeo .-atus

V'"'^^'l'<'''--r -^,, t,^,am exivit.

Ps.xvm.i.

"
u
,

B rnurdinus autem
.

aliquando Joanms

S;;:^:m ver:
bo calt.tl

iamquorumdam,verumRel.g.ou.s
qu.rentium^^^^^^ inve adjumenta postulata

P^^TN.m ut pr^dicandi modum disceret :: -"^i-- -""^; Z^^e^ZZ^:^^^ uno anno secutus est. J^;; iste pacem .nter d.sIHe^P

Bernardini discipulus et

eve..e ::;::::;Letins^tutum supp.a^;^

^J

pr^dicabat,
et

^;Xler7sstudio

vehemeuter mm.s

^^^Z^T
beaL
est, et
,
,

^t

^^. ^^^^^

Pi.uui, 8

semper pra^sidia et v super gregem suum g^ ner.t. lUo namque insidiantium rabies Dulla lunorum lante improborum nulhlve excogitata llumnia nocere potm^ hominum mahtia ahquando ag^ facta, sunt p Quin imo sBgitt^ eorum at incrementum empe eorum.*etvexatio le Columbina P^ofeeto snnph
,

?rnTs
s

corruscareque m.racusibTsubjectum, obiisse

in capsaque fecit gnurhonorifice coUocari munita recludi atque fenca, ferreis catenis -^--^^. ..^^^; ^iracilla dihgentissima

inieiieLtS

Bernardinum
sacrum
pi

mox Aquilam pmfectus

tuht Rehgioni. vesUtus omni vit* ratione sic vir iste sanetus in Rehg.on s gubernHcuhs fuit. ut in gerendis careret, idem ub Dulia serpentiua sapientia

scribi:
fficac

quorum magn.tudinem

ut vidit et

am

nium Romanum

Eugecanonizationem ejus apud promoPontificem. primum

principes, et

que apparens, severum et conversionis s b genus, quod ab initio suae plus solvens, studensque
delegerat,

rigidum vivend

vretutaUi
.

popuU eam

pro-

amari a subjectis

numquam quam

timeri

et re

magis
periec-

solertiqne studio inctavit. moverent grandi hxboraret, cum percouVerum ne in vacuum beneplac.. suorum orationes Dom.ni

fratrum

quam verbis, iUorura mentes ad vitffi in eonsUiis lionem instruere. Qui sane nuUam
imprudentiam,
viam, elationem
in

um
erS

expostuUisset

omnipotentem
nis in

ipseque vebemcntiss.me Deum obsecravisset , apparuit

,

nuUam

stultitiam, in cogitatu
,

in verbo inconstantiam

in

ignare gerenda
.

moribus corruptionem

potestate

dejectionem, in teliin adversitate , laudis ostentationem citate honoris vel vanffl

visus est exhibuisse. sanctimoniae vitae 72 Cujus eximise virtutis et

prosequendum sanctum mcboaanctus et ad replens eum mam opus muUum animavit. Eo quidem tempore, quo credibUi consolatione. ingressus est quidam ex socu

quadam

cella oranti

Bernardinus

b^c agcbantur,

t bi et dixit: Dommus ce^lam viri Dci, cui Sancto Bernardmo ego cum parca" frater, ^unc

omniliut rarui

I.

tam

prfficlaram confratres sui attendentes

tamque insignem imagmem

,

si

fien potuisset,
prEefe-

QPTmonembabebam.

"

ReUgioni semper generalem pastorem amphandoque Q,uippe cum in tuendo cissent. polentiorem iUam, nuhum aptiorem, nullumque
eo

quadam ... e.,m canoi)i:rtiOQuamobrem e.cessiva vem S. Ber.ta ita postea soll.c.te , nnrdini devotione aceensus instanter et Eugen.um e ita demum
,

tventer. ^Ucolaum

omma ahquando invenerint, cui adessent verum. dignumque pastoaffluenter, quse ad preesidente, rem pertinere viderentur. lUoenim
omnes summa pace, summaque Keligiom iUo loquente, omnes suse bantur denique pugadversantes mutescebant. lUo
;

quiete potie-

fecer t aa "^ nuosdara ep.scopos deSancto Ber qua; multis .n loc.s miracula quidem ep.scop. c.rQui n r'eferebantur. Dei untes una cum viro em..es -""--J''^-; duos processus so onpida et castella , Angelus d D. confecerunt. Postremo

^P- /^^Std'

'

m nanaum

Td
Tm

pZo

hb

nante consiUo
ritate

et

et bonitate

sapientia, prudentia, auctopraecipui Religionis , ju,

^apranica tunc
rr,

epi-oP- ^^'"'-"^
Sanctge Crucis in

^f^J.^Jem H.erusaiem

titnU

SsirsVrd.naUs,virtuteinsign..^ma
prisc.puus, Pe>=' '"'; celebris. sanctitateque per com.te v.ro De.,

BtitiBB et veritatis

bostes semper

victi

fuere.

Vivens autem mortaU carne, etsi tamen divi calumnihtus et accusatus saepe honore, fuit ab Joaunis hngua, summo cum Uberalus et falsae criminationis
.

sauctus

Bernavdinus in bac innocens et sine macula,

rrocessu

Bernard.n^exam Crate-t, singularemque de relat.onem natis jam miraculis ^"^'^'J;

l"^""^"^

cum

varialoca,

omni

feorde

etaccusatus debeepurgatus. T^otatus quidem quas de resi pro bis maxime prsedicationibus, Jesu, ejusque exceUcntia, et potentia Nominis babuerat, a sculplura ad cbristianos populos quam a et defensatus nuUo fortius adjutus enim pro Bernardini aaepe fuit
,

post in'"f colao fecisset, tandem anno ab ejus sancta <lo"^^ labores. sexto
viri Dei opera.

' ^

Beato .m Sanctus Bernard.nus

Catalogo conscriptus est Romx to generale cap.tulum celebrantibus fratribus con sacro famili tiusOrdinis, utriusque

anno JuWe.,

ve.>tu Ara; Cceli cc.

Joanue

tulelit dispuliivit

pro eo ad ignem obUgavit, saepeque maximis periculis pro illo se objectavitaa.

,

Bffipe

se

75 In ipsu
tione. visis

autem miraculorum 6'"'''"" Joanquibusdam miraculis manu

.mina-

lumrito ini*^
tiria prOCtt-

rat.

nis patrat.s.

qu.

v.r

Dei

Sancto^ascnbe^b^

DIE VIGESIMA. TERTIA OCTOBRIS.

m
est,

Cardinahs. neBernardino, ea memoratus D. miraculis annumequaquam BeatiBernardini

rari

niae

regno

sita

cum

ludi

multa instru-

kUCTORt
NlCOLftO Dt

menta ad virum sanctum portarentur comburenda, contigit, ut camini fuligo copiosa, igne accensa, magnam ignis flammam in domicilio,

permisit; sed

cum Bernardinnm maximo

Pontifici canonizatione

dignissimnm asseruisCapistranensem Joanset, et Domini famulum haiasmodi nem, adhuc in terris conversantem, bpnpraentum titulo singulari praestantique quidem professus est. Per hos
constantissime annos, quibus pro

quo Joannes coUocatus fuerat, emitteret. Quod ut vidit qnidam aemulus, detestari coepit

populum credentem, ludum tam

;

esse peccatura

et existimans,

magnum domum illam

et

obtinenda

Bernardmi ca-

omnino comburendam, pro eo quia tabulana

ibidem servabantur, igni annihilanda,
lus dictis saucti senioris nimis esse

contigit. ut nonizatione Untopere laborabat, qnidera maxivir frater Thomas de Florentia, Reatina sanctitatis. in urbe
mfie

popu-

vircutis et

**

moreretur dd ; per cujus merita. tierent tionem cum multa sig-na, etprodigia Bernardini ci.non.zatio vel timens, ne Beati prsecepit impediretur, vel nimis retardaretur,
iUiin virtute sanctae obedientiae, nuUa amcariatusgeueralis officio fungeretur, promptisplius miracula faceret, qui sicut exhisibi vita simam obedientiam in liac regnans, raox sibi buerat, ita in ccelestibus dictu miraYiro Dei Joanne mandaute (quod perpetratione destitit miraculorum, a
bile est)

et invoca.

prouum ad diedomum propriam comcredendum, eodem bustam fere totam vidit, domicilio famuli Domini
illseso

prorsus

et

intacto remaneute.
est

Quamobrem desinendum
carpere,

omnino obtrectatoribus hunc sanctum virum maledicere, vel

eo quod vi-

quem

Christus benedixit,

et tanta

gratiarum ubertate explevit.

Quin imo admo-

nendi sunt et invitandi, ut laudent et benedicant, ne sicut vestimentum, ita per tempua deficiant, et, ut lanam, comedat eoa ipsi tinea. llle namque divinas virtutes annuntiabit

hominibus, qui maguifice

Dominum

in

g
Sanctiverbis
refragauie

qui, ut
'jQ

meminimns, multis antea

signis et pro-

digiis coruscaverat.

Quantae autem virtutis

hujus

viri

Dei

exercueygrba extiterint, quantamqueultionem de servi sui intequi rit Dominus in eos, his advertere gritate maligne locuti sunt. ex quas nonnulli (ut mdupossumiis ultionibus,
sunt. Vir quidam dignitas decoravit, cui non fuit, et a viro credenti miracula Sancti Bernardini. mortuum septuaDei, illa suadente, petenti, aliter nuUo ginta horas, sibi probari debere,

Laudeservis suis Doraini, humilem, pium, mus et uos famulum vidimus hoet sanctum, quera saepenumero fugientem, et in faciem laudatura nonnores
voluerit laudari, colique.

numquam

lacrymantera

laudemus, inquam,

bitatissimum

est)

experti

quem magna

virum omni virtute prsstantera, affectus suos et bene regeutera, et animo suo peroptime ego omnibus, rectissime imperantem. ISarrabo Deum colentibus, quanta in Germania per

servum suum Joaunem

vitffi

ostensa sunt diebus

pacte

fidem
:

respondit

ginta horas

Joannes Kesurrectio Christi per quadra" probKtur vera si alicujus mortui

dictis adbibituro, talia
;

mese. et intelligite, pias aures, qui haeclecturi estis, maguus et excelsus Deus noster in

Praebete

itaque, obsecro,

adbuc

quantum

fidehssimo

servo suo Joanne magnificandus,

sit,

laudandusque

vera resurrectio dici non coneeptuaginta horas non probatur facta, non fuisse, veram stat, Christi resurrectionem inesse asserere, nemo est qui
potest,

quia post

ANNOTATA.
cona Qnamvis multi sint hujus nominis existimo agi de conventu S. Angeli ventus, CaLanciani seu Ansani, qua in civitate S. Ortonenses conciliata pace inter
pistranns,
et

quod impium
ficiatur

fidelium.

Et

in

spiritus

fervore

Cave a judiHo Dei. adjecit, ter illi dicens, minantis vocem non formiAt incredulus ille equo cadente, dans, non post multos dies, auum diem clausit extreraum ee. oppressus, de illo, Alio quoque tempore murmurantibus et cuidam lasciv. cuidam petulanti sacerdoti

Lancianenses, Ansanensi senaiu petente, de conventum fundavit sub titulo S. Angeli

Pace{\). biograb Memoria lahitur hic Nicolaus nam Gahriet Condolmerius, postmophus dum Papa Eugenius IV, vix anno integro

quam vomuiiari. in ampla urbe Germaniie, contigit, ut cum alter ab cant Ratisbonam.

sedem Senensem, ab anno

:

1407

ad 1408

ept-

prfficipue exeeranda ludi cupiditate didicisset

tempore S. Capiscopus tenuit (2) isto vero adhucdum deditus,spirttum stranus. sxculo
Rettpropheticum non hahuit, seraphicam anno 1416 primum secutus. Cfr Comgionem mentarii prsevii numm. 44 et 98. per obitum Joanc Eugenius IV, devoluto regno nm reginx ad Ecclesiam Romanam

moleste segreque scelera qufedam oriri solere. quandoquidem in

acerbum sermonem

ferens,

prorsus tot capiludis totus mersus erat ; negat peccata, neque ab hoc talia ludo posse oriri

minuere. cum sit animi sui libidinem velle Alet ingenii acumen. ludere vitse solatium et aduUedum vanitates mulierura
tera vero
rinos
intelligeret

Junii Neapolitano, bulla, data iv idus

cavit,

14-35,

capillos

damnan,

msana
;

mente gravms

veritati officiosa detrahit

ecce

sibi

arrogaret

dictumregnum ne quispiamprincipum ad sed, inquit Raynaldus

. ;

maturopessumdantes. sequenti duo, veritatem momento subitanea morte cornocte eodem correcti, quseruerunt. Ueliqui autem timore
mulie. Queluaicrasuppellectilia, procacesque omniaque igni pubres iUeccbras obsignarunt.
blice

huncannum^
imperia
sidiis

nam

xiv. sprevit Alfousns Eugen.i Capua suorum sectatorura inursit

concremata sunt.

Jeopu^iun-

quo servus 77 Alio etiam tempore. evangelizabat, quae in Polo^j^j^^^,,,oviensi

Dei

ex sumrao pronem sed repente ipsius res lapss sunt subprfficipites speritatis culraine Philippus Mana. Memisit enim Cajetanus subsidiariam Genuensmm diolanensis dux,
;
:

jam

intercepta,

Cajet* obs.dio-

classem,

quffi

navali pralio

tanta felicitate, ut
Ilal.sacrllI,col. 870.

Aragonium fudtt Alphonsus ipse una cum

]Gonz.g.DeOng.Sen.^h.ReI p6

i.2.-

(2)U6l.clli.

rege

40CT0t NlCOUO Dt Fiti-

=
m
tes.

principe plurim.sque Navarne et Henrico

''f^^^JlZnftamen

dies

quadragmta unus:

--^^ /.-P-fl^-r-''-

S; ,io,rap,.s_
m

_
m

^^

^^^

^,.

A.ei(inum, Ben..en<m, A.cu< ^P^d^^t^U^ ru..a.,u. aaas ci.itates.

Aonores detulit Nicolaus
V.

ano 1450

iie .X.V

Ma,i

eL

Justum Fonta ZnLalionis reperitur apud

Ejus Acta ediderunt xx feslum celebratur.

3*'-;*rrsub dxe quo nostrt u/r/ Man (3) buUaca

:

sola ecclesias fuisse eversas, kominum viginti

'

cimlate i\ea

mdha potiwnu loZna ,_,,_._ ^uwtnuam numquam "/"r^ calamitatem

subiisse
(12),

per-irsse.

tstud re.,

., scrtbrt Mu^^^^ ^^^^ continuasse

^agnamque hommummumiu:

haSZl

TZrcum

Sancti Sepulcri, civitas episcopah ortretio, quam sede

1515:

Etrurt^

est.ul quidam dinem rapuisse unde factum Pr^d^catorum. Joannes%aptista Ordinis

rZiLeoX anno

qu,busdam

est

ant^qua

pubhceprsebarbatus etnudipes. Placenttm instare certissime, dixerit. finem mundi

'TB:\ZT:sShianensidi.,mussupra

annol^^^consummandum xxviii Junxt s Rex Alphonsus

.

Calixtus Fa-

^"^^^^$^:3^ Commentam
egimus de ejus electione

prmvn

m III Augusti 1458 VII, Francorum rex "-'Ca^^vn. Francorumre.

VI
.

obiere.

Carolus VI, qui ^^^^ ^^ ,^ ^^^ fl,cus

t

^xnJuln ^.Julii Anghs impe- *

Capran.ca agunt T.;cL.a. nominico :nat-sarn.oim

Ciacconi
(6) et

rab.t,^^i^^ tS^T^^J^^X
^^'
;^

Moroni 0)

f^'^

.,

j,^

retinuit

quo sensu

't^.*n.u.(8),c.an.

epistolam S. 0.,.

"'' De qua speciaUv^,^agatb^9ro,h^_ chro

non
faciie quis dixerit
.

Capramca die xvin strani ad Cardinalem paulo aliter qusedam Septembris H55 datam,
:
;

Deterrebat me quanrululuin nrofert, videlicet describerem an silerem vimens ambiffua. si atque confidentia, quam secure cit tandem zelus potius exprimere quam diu gessi in V. K. D. vidissem ia festo S. Bartho-

certum estex anno 1461 facttones, nicis Bononiensibus, decertabant, casaux de regno Neapoiitano Aquitano posutsse, et ira sua in terriiorio quo magna strages signa contulisse, ex

'TF:Ssiiquet,eoiocofuisseconvenverum suspzcormaie ium fratrum Minorum: tnter loca Mmoscriptum nomen,utpote quod
rum,aGonzagarecensita, non reperxatur is priestquidemconventus, Arzignam, sed adeoque a [^h) mum anno H94 fundatus
: ;

supprimere, quod anno prssenti in A ba lomffii (XXIV Augusti) mullis milibus Christocolis, Refrali prffidicans quod edixeram. declarante, de interprete.
proximis periculis
fidei christianie etc.
:

Biogra-

allerutrum, phus iegit militibus chri.sticoUs etenim si multis ut lubet,, admitti potest certe milites millibus pr^dicavit Sanctus, ejus auditores, ad bellum saerant
:

Nicolao designarHnonpotuit. ad pacem comxTreuo-a sunt induci^ sive

passim

crum

conscripti

si

militeslegamus, iinume-

interrumpendam. ponendam, siveadstragem Cangium Giossarium

Videhancvocemapud

rosijam aliquot millia contplectebantur. promncias Hungaricse, 1 Temeswar, caput /luminenomensortitursuum, queeaTemesio C civitas episcopalis sub Colozcensi metropoii, ad fluvium Bega sita.

medise latinitatis. laudatum mox Congtum est Y Merceria apurf mercesdivendit, quu UXortijuA, qui "ov.v.uxorejus, u**t- minutas

.u.Mercenus

appeilatur. Hic

tamen xpsum

De Hieronymo Utinensi, Sancti socio, egimus Commentariipr^viinum. 7. comiu Scilicet inter Joannem Huniadem,

mercesvenalesexpolocum: in quo istiusmodi nebantur, interpretor. episcopus erat Joannes Castf z Papiensis Constantienst in lioneus Mediolanensis, a

tem Bistricensem.et Uiricum, comitem graves diuturnxque exarserant inimicitiae. Ladisiaus, Huniadis filius, patrem vindicaturus, Uiricumoccidit, in fesio S. Martini, Ladie XI Novembris anni 1456 ipse vero disiaus, jussu regis, capite truncatur (9).
Ciiias
:

Normannia
transiatus
:

1454 sede ad Papiensem anno anno 1460 xviii obiit Cardinaiis

kai.MajiWaa De hac
\i\i

..^ toto controversia late egimus

Ladislaus rex, inquit

Timon

(10),

delicium

humani

jreneris appellatus, florentissimo aevo

{annos scilicet xvu natus) xxuiNovembris

exstiuguitur
;

U57
Un-

dum

Avistriaci,

gari, albis equis insidentes,

Bohemi sponsam illi

et

CardinaAngelus Capranica, dominici primum Siponlis, de quosupraannotato\, cathedram tinus, post Asculanus episcopus sequenti conscendit; Reatinam anno H5U aut obxit Cardinalis a Pio 11 anno 1460 creatus,
;

quaere-

1478

(17).

creaCQ In hoc capituio minister generalis

tus fuit

rent in Gallia.

Decemp Festuni S. Barbargs in diem iv bris occurrit adeoque a xxui Octobris ad iv quod Decembris sunt dies quadraginta tres
; ;

Angeius SerpetriPerusinus,quivicaCapislranum
(Irt).

rium suum generaiem Citramontanum constituit S.

lom. IX. pBg. 261. -(t2) llnd psg. ^^*^{:~\\^) ^.^''^^"^t ^' 7J^. Bolocna an. Mnialnn Scripli. lom. XMIl, cnl.

pag. U3fi. iKiR 821.

Cnnc. tol. 991. - (2) Acl. SS. loin. III inm- V Maji, pau. 2:i" pl \om. VII Mbji, - (4)CodexConsim.pa};. 16i rSJMoioni Dizioii. (6) Vil. Hnm. l*onU. di Erud. Eccles.v. Burg Snu SrpuUto elCardd.lom. U,col.832. l7)Moroni. Diiionv Capmuivu. (9) Timon. Kpilom. (8) Ann. Min. lom. XII, pag- 285. llO)lbid. l. c-lH) Ano. d'lul. Chronol. Uungtr, pag.TS.
(\) l,bbp.

lom.

XU

I5>lliid,

Mui.lon.S.i.pU.lom.\Vlll.cM.758.-(15)UcONS.Scrap^^
Rcl. nag.312.

(Ki) Ugholli. Ul. sacr. lom.

I.

col.

UU.-

(iTlCiaccon. Vit. Uom. HonU . VI Cardd. (17] UIUCCUll. T II. tWlll. Ulin -cl v.m. -,\T.AA > I Ifl.^ VII ..on K% (18) Wadd. Annal. lora. XU, pag. 63.

!0m.

II, col.

1U35.

dd

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBRIS.

465
*wctom
p^^^^

xxxi B. Thoma ageiur ad diem ulpoie cujus cultus probatus fuerit Octobris, a Clemente XIV. uti constat ex Martyrologio

dd De

isto

sus

tracti

Romano-Seraphico. De illo late agit Widdmgus insuis Annalibus (1). narrat (2) ee Waddingus rem paulo aliter ab ipso Capistrano scilicet quasi incredulus
exegisset

nec non et duo manibus et pedibus conpedesque ipsos in modum crucis Iransversos habentes et quidam vicarius cathedralis ecclesise, qui, gutta percussus, divinamulto tempore celebrare non poterat, optimam valetudinem de suis infirmitatibus consecuti fuis,

sent, tanta ibi accensa est erga

tionis

virum Dei devoab

illis

novum miraculum

in confirmatio-

flamma, ut

alter Apostolus

crede'*''

nem eorum, qum a S. Bernardino patraia quem in sensum incredulus Sancto

-.

retur.

fuerant credam, nisi nostro dicit: Ne quidquam tibi ut per septuaginta iUud fecerisexperimentum, Ast saltem horas defunctum revoces ad vitam.

80

Quo rumore per

celebris

vicinas regioues

diflfuso,

't'"*!

adeo divini Joannis apud Carinthios,

et Australes

Stirios,

"

opinio crevit

ut inde

multi populi
ei

cum
,

ornatissimis processicnibus

ex responsione S. Capistrani liquido constal, incredulum peiiisse ab eo, utprobaret, veram fuisseresurreciionem mortuorum, quastnterevenisse, cedente S, Bernardino, dicebatur, Capistrano patrandum, non per miraculum, a Bemardino sed per mortuum, ad viiam a S. post horas septuaginta, Quam in revocaium rem opiime respondei Sanctus exemplo Resurrectionis dominicae.

accurrerent

ad
:

cantantes et dicentes
in

nomine Domini.

Csesarem proficiscenti Benedictus qui venit Ibi autem imperatoriam

,

visitavit Majestatem,

ab eadem imprimis,et a
et

Ladislao,

Ungarorum

Bohemorum Rege g
,

et baronibus atque ab omnibus principibus eorum, ut Augelus Dei visua est et auditus, locatus egregie , honoratus magnifice et fre-

quentissima procerum visitatione et populorum ad praedicationes couventu. Qui cum

multum per

id

tempus

orationi se dedisset,

CAPUT
B
Iter

VII.

petens a Domino, ut viam suam secundum suum beneplacitum dirigeret, tandem per revelatio-

nem divinam

didicit,
ibi

ut in Bohemite

regnum

Germanicum

et

Polonicum

iret,
;

ingentia
facturus.

ad Orthodoxje Fidei exaitatioibiquemuiti

"tiracuUi cla~

nem
81

ac miraculum in eo patrata.
rriitrico C-

tionibus

Consummatis itaque nonnullis prasdicain Nova Civitate h apud Caesarem

,

cum
10
inuiioHie,

nonnullis signis et prodigiis,

tum

Caesa-

"'

^elebre itaque, ac gloriosum Joannis nomen (^cum ad Friderici Caesaris notitiam pervenisset a,

ris

tum

Vienuensium

oratorum

preoibus

o *

'

venissentque

Romam Eneas
,

Silvius

Senensis episcopus

&, nunc maximus summusque Romanus Pontifex et CiBsaris gerillustris Austri dux c, Albertus manus
,
,

advocatus, Vieunam profectus est ; que uoa est de formosioribus, et famosioribus Germalitterarum et divinarum arniiB civitatibus tium florentissimum gymnasium habens, ad
,

quam

et Csesar ipse

accedere voluit,
audire.

et Christi

impetraverunt a imperatoriam saris nomine, ut servus Domini qui etsi antea ad evanffeliadiret majestatem zandum Ungaris proficisei decrevisset, missus
;

Nicolao summo

Pontifice, CiE-

servum

sBepenumero
,

Ubi

quantum

Joannes profecerit
et Iffitanter

quam

honorifice habitus

tamen a Papa in Germaniam antequam in libentius accessit. Ungariam ingrederetur

,
,

exceptus fuerit, difficile profecto enarrare est. Nam ibi religiosum locum pro suis fratribus recepit, ubi postea centum de-

cem

et octo

commorati sumus

ibi

studentes,

Cum
*

sumasset,

conig-itur Venetiis suas prsedicationes apostolico quadrag-esima ubi tota

,

baccalaureos , et doctores multos ad divinas religiones concitavit , nonuullosque Fraucisci

veste
suis

c omnium

perlustrata prsecepto coactus est, praedicare , parte Provinciffi Forlivii d, verbo Dei nobiliori cum multis signis et prodiffiis, atque incredibili
et freillorum populorum devotione

manibus

vestivit.
coelesti

Ibi

populum
aluit

quinquaginta diebus
ibi

doctrina
et

summo cum omnium

gaudio

stupore

multorum miraculorum
Sffipe

quentia,Villacum,primumAlemanni8eoppidum quod ducit ad Ausatis populosum, in itinere, Qui tum ob apicem sanctistriam, se contulit e. prsclaram faejus, tum ob miraculorum
tatis
Foro-JuHo

gloria claruit, ibique Ungaris, Moravis, Austraconflueutibus

libus, et Bavaris,

uon modo amplissima comhomiuibus stipabatur tota, sed munis platea ut jubileum celecivitas ipsa ita replebatur,
brari crederes.

* Alemanise confinibus factohonore a Villarum magna Istitia, mag-noque operante gratia, censibus susceptus, divina qua praedicare supra viginti infirmos primadie, latino utens eloquio, cum interprete,

mam,

io Forlivio

Qua

gloriosa de eo per

omnem

Germaniam fama volitante, cum ad probanreductiouem. dara Bohemorum et Moravurum qui Hussitarum hairesi maeorum, inquam,
Romani Pontificis obedieutia recesBohemiam se contuserant, in Moraviam et summis acperinde, licetcum raaximiset
culati, a
lisset,
vitffi

coepit,

miritice liberavit

in0.r.aniam
pro/Scuctmr
s.capis^'"'"''

genera is Vigebat enim ibi qu^dam ita vinbus in qua homines ilh ffigHtudo
79
,

f.

pericuUs,
et

omnibus membris ad virum Dei nisi delatus

propria
pestifero
rediissent
,

destituebantur

ut

nemo
ad

num

magna hffireticorum tam buroconversioue nobilium, quam plebium

proficisci potuisset.

facta,

Ouorum cum quatuordecim

morbo

suis pedibus

Istissimi ab hujusmodi grabatis liberati , dimissis

vel

-^edibus,

quibus ferebantur, iUuminatique

qui

baxoBavariam, Misnam, Thuringiam, Frauconiam, Sueniam, Silesiam. Poloniam, tanta ceviamque quatuoranuis perlustra^set, procedebantobviabantque polebritate adeunti omms omnee, abeuntemque comitabatur
puli
ffltas,

duo

extitissent,

lumen cceH videre non

magis venerati ut apostolum Dei haud

surdus, alter podagropoterant. atque unus

(!)

fuissent.

Tom. XI, pag. 292.-

(2) Ibid.

pag. 412.

82

Nam

DE
Nicot*o pB
tt a principi
-

S.

JOANNE DE

CAPlbiit/v

prodigia, ut

supenus

-m.ff^

bui, prMlal!
el

accerse tionibus 8vid.ss.me

clarissi.n. clarissim._

^
^^ .^

poputo

ad eos P^fi^^^^I^r^rprincipes. sed eccleP^

ea^calares s.cu^a>
,, et

siastici P'-'"'*"'"

""^

^
.

^^^^ ex.,in.na a

,^^^_

^^^ ^^,^^.

F^^^

^^y,^m .^,^^.^^^^
hym,,,.

[-^''^ZZtZ^us '^^*"
tot et ta. ta ">
Cl.r,^t. rificas Cl.r.^t.

P^^^erea et religiosa loca hic m.J'7en.ora.is regionibus

ccetus

cum

cruc.bus

^eiillis. v.u. ' Beliquiis, ^

is

etcantic.ssp.r,tual.b

pul

= ^.^^.^^^ p- jedificari carav.t, P^ g^^j fidei

ut

sum,,,. incre-

^^.^ ^^

^u^

d.v....

cuH.^. ;
^^^

t:,^

'0^^'" panis et organ.s, [ ^ catbedrales e>P'^^ veneratione ,',t,do T. 5" '; ecclesias conducebant, "j"^" ^ D- beuedictione, a laudamus. susceptaque ,^i.

,entum ""'>'b"
admirat.o...
;

,t incredibili

q"'
.1

rTcusantibus Bobemis.

^ropol...uam

\'^^;*'p,agensem lam

mg

urbem

adire

^^

^''"TinTartist^r^evertebantar, m ^ua .*
cil.um
grat.as Ueo agentes max.mas
civ.tat.bus terris et
,

et

^^.^

j^ ^,3

Sirerai V^JZ^rle m Stitu

ejus dormitionem. tabular.orum, a' tem vanitatum,

Srl...veh,caloram,etal.c.um

ao m

cce e

_^^_^^_^^

viseremeru.sseut.Poste

aaute

,^^^^^^^^
^^^.^^.^

quae in Germania .psa nest.fera n.strumenta, non est mei ingenn exph^u cano t.ad,di., Norimberga sex vidissem
care. ca

Nam cum
ix*"

.1....;:,

lonA^ nd

nommune

.u^.^ plateis, av.a.ss.m. ';;?"

Pl'^'^'^!'~
B
scultare f-""

, r^uloretquiuqu, ^^

etiam igne, spectan^ rce^era perpetrabautur, pr

ihus CU..C..S
,

consampta sunt

putav.

"'"^^^^^PTbus libentissime sta-

Sraor;;utr;:esSrasset,quod.oanues
gaud

S^a

tot tnvenu. mult.tudine in tota Italia

ingenti

''1;^Tmale 83 i^lirmo^
"='r
?
'fe;:

ttticiptur;

rngut

velin habentes, quos plateis collocabaut ^nblicis drca horam ve-

sYiTd dicam

de

maxima Juvenum

turba
allex.t

. P--.

drebL

obsequium his tu ons nuos Hd Christi de mortis memor.a rtrax,i? Cum enim iUe prLipsiensi ardent.ss.me
'n uuivers
dicas
,

Tvis

oratione, et quotabat prsemissa

terra

ad.o animos
,

omnium ad mund.
ceutum

con

m; tum provocavit ut infra paucos rdeu." ad varias religiones quorum prope sexag.n a Se s cc.ulerint, pluvestivit, vest.ssetqae
ipbcx.au ^pse Sse F^ancsci
res.
set.

et v.g.nt.

SS:::

^e in h^reUcorum ne iu ha.eticoru^ dncettur duceoaiur tenonbus terionbus minis qui TT.inis et r<;..era deveniret; pertursuscipientes, adeo .itum de multis loc.s San. ui ervum Domin, Et quamqaam omnes pepu r nt et fngaverint. Moravii pr.nc.pes, pr^Alemanni. Bohemi. et ca-

cXu;:;am cat^^^^ ^

^TIZ

n 10 Q'"^ d"

7-- J^il^^eorum
^^'

veste

;,., npnuriaurohibuis penuria prohjbuis-

-"f ^ ^i,

eo

Vratislaviensi loquar.' ubi, .^ ^^^^,,^ ^ancti Bernar"^P ! ^exaginta fratres collocaP ,, ^.^^,.^^^ , s^culo edux.t x.

J^

fatfmagnates

et populi

eos d.co

qu.

fidem thoncam profitentur tnoiiLam y

Egrenses, Ambergenses, Ma, eburgenC KoHmbergenses.

Z:^JZ^ Sses
A tamen
,

hunc veluu

ccelo

^^l-erint, Briudilexerint, Bnn,

Cracoviensi ? ex qua ''^^f^^^..^''de urbe studentes extraxit, ^t trigiuta ^^'^'l prope_ceu ^^ _^ induxit. ^^,.^ ;--:m^ ccetum .^^^^.,_ quorum

ra'd%r

Olomucenses Znoymenses
l,

lue

Cmni

De

Rosis

Patavienses

n
' ,

oc u>,g,nta in

ibtle..:recepto.

novo loco sanct. Bernarsummo omnium gaud.o

Polon.s
re-

rtiralsit

m
n

BaVratislavienses. Australe. ses Lipsienses, fere SilesU^que Mi^nenses. Corlinenses,

ft^am
l\

.n qui po.-tea non solum construxerunt . sed ;;>'- religiosa loca Buss.a famosum U..poli, quod est in
i.,

y
.

dux Bavan m popuU omnes, Ludovicus Brandebur-

0;;"^^

y.

ni
Ka.n

plantave. Tartaris vicinum locum, ibi variis genenbus .olinguarum

marchiones Joaunes et Albertus duces Saxoffensesn^Yridehcus et Gulielmus Burgiensis, quo devot.orem niae 0, episcopique habeat in terris pudicissima
nescio

Tgen
86

".sntnumestlumenCathoUcfide..
"^bem
stu-

^^
.-J^
.^^

Magdeburgeusis r, qui Maria , Eystatensis q, Germaui VratiMaviensis s,. et primas est splendidius Bamburgensis t et Olomucensis v Monacenses, Augustenses, et honoriticeutius, maximi, et Francfordieuses, et Herbipolenses licet non eo processionum potentes populi non rainorem et fastu occurrerint,
,
,

quem

quidem Cracoviensem muUitud.ne refertam dentium et doctorum r Casimiri, Polonorum ^ cum rog.,tu inclyti solum omn.s non
,

__,,^,

^^ q^j,,, ,,.

^ puiu.

Tm

snleudore

nihilominus devotionem ad et frequentiam. Tanta \)um Dei ostenderunt

audiendum

ver-

ornatiss.ma proc s' rex ipse cum reg.na sione occun-.t, sed digniss.mo Card.naU Craco sua et SlMgueo, factus extra civitat.s moen.a viensi aa ubviam benevolen>a.,ta devotione tantaque
eo..as

vir l.ei accessisset, studentium et doctoet clerus atq..e

omnis

ei

cum

^__

esf qu. tia'eam cumplexus

illum
r,t,>,aerit

est

enim populorum commotio

sanctimoniffi ejus
vitae et

in tota

Germania
testi-

ad

ut "ovem menseB erudiendam Polonicam

,
.

miraculorum

gen.em.

facta est, ut ssemonio per divum Joannem quiuquaginla miUia sffipeuuraero penuraero miUia sffipeuumero supra centum
,

^"^^ q'"'" ^"P" 5ominu.soperari dignatns est. fu.sse constat exBininata et annotata

>u,

tum miraculis

q" P"

ceutum
per
ficii "^

sexaginta

D N.iolaum Cracoviensem

juns ponu

conspemilUa hominum, Erphordise maxime, ximus w.

quotid.an.s prsedociorera eximium, tura

dicatiombus.

DIE VIGESIMA TERTIA. OCTOBRIS.

mensibus factis quod doctis admirationem non mediocrem aceeptusque attulit et stuporera ndeo grratus fuisse alterum Apostolum his visum fuit, ut
dicationibus
,

467

novem

illic

sisset

spiritum

cujus sanguiuera in sacrifi.

cium judffii obtulerunt et ad aUas vicinas synagogns raiserunt corpns vero pueri sanctum intnli parte domus sepulturffi dederunt,
:

Fari.

credas.

rum

ludoInde taudem, combustis multis multitudine ploinstrumentis. discedens,

et

Cujus

pertis,

rantis populi stipntus,

Cardinali, cujus

magna

a sancto illo viro laus est in Puloma,

devota foemina docuerat, requas meis oculis vidi in manibus sancti senioris, factum est, ut consiUo Joannis, ad
reliquiis, ut

Ladislaum, regem Ungarorum

et

Bohemorum,

Chnsti in aedificandis ecclesiis nulriendisque alendis, invitus comitatus, perpauperibus et

lustratis multis

mngna peritia digesto transmisso, sancitum fuerit per regem, ut omnes tiUi judffiorum a
septennio citra baptizarentur et a christianis nutrirentur bb reperti autera in crimine, una
;

oppidis

in

Vratislaviensem

bb

urbem
Wratiilavir

rediit.

crilegi convietos.

enim illa pulcherrimu etdevofructus ejus tissima civitas, in qua uberrimos quae, faciem produxerat prffidicatio bis jam non poterat satian, ejus videreetcontemplari
87 Hffic est
,

cum
teri

rustico christiano, igni traderent\ir

cffi-

vero extra regia dominia in perpetuum exiliura destiuarentur. CombusU itaque fue-

evulsa, in ejus quseque, quasi ex sua sede gaudio tanto omnis tatis et sexus occursum nunquam videretur et plausu tertio venit. ut summa aspexisse, cum tameu bis antea

runt unus et quadraginta. Magister autem synagogffise ipsum nocte strangulavit, et ad .simile faciendum omnes animavit; rex quoque

iUum

Ibi enim et incredibilihonorificentiasuscepit. excellensde Eucharistiffi quamve

quam grande

bona omnium accepit, imitatus Albertum patrem clarissimum, Komanorum regem, qui pro simiU scelere in provincia Austriffi duo milUa Judffiorum, una die unoque domiciUo inclusorum, comburi
fecerat.
^^j,^,^,

sacraraento miraculum contigerit, villa, non quamur. Knsticus quidam fuit in multumaVratislaviensi urbe remota, qui pe-

breviter elo-

cunia corruptus
de pixide
vendidit.

novem consecratas
,

hostias

furatus

judais

Vratislaviensibus

Quas seniores judaorum super pan-

virgas habentes lineura ponentes, einguii scelestissimis manibus perirapurissirais et

num

89 Consummatis tandem nonnuUis prffidinon sine cationibus in urbe Vratislaviensi Joannes, asceningenti dolore iUius popuU, urbe dens in provinciam Moraviffi rednt, et iu prffidicationes peregit Olomucensi nonnuUas per eum, ubi cum miracula, aUas ibidem gesta comperisset , calumniatos fuisse hffireticoB
,

cusserunt

dicentes
"

"

Hic

est

Deus
est

stianorum hic christianorum.

(sffipius

replicando),

chnDeus
per-

dixit

" Si

quis hic adest, qui superioris tem-

pore

dum

vobis

evageUzarem minus

saui-

Quod

tantura nefas

cum

copia miraculosus petraretur, coepit in tanla ut panous iUe sanguis de hostiis emanare, tinctus redderetur lineus magna ex parte venit (quod diu celatum et utscelusadlucem non pertulit), statim caesse, divina justitia judseorum familiffi, quoptivatffi sunt omnes auctore divo Joanne, jure officu

tatisffigeraccepisset, surgat, et testimonium Dei perhibeat veritati. Et ecce surrexit, viro coram omnium muUitudine, quiprffidicante,

dam

dicens

Infirraus

erara

quando

hic

ffigritudine Pater nobis alias prffidicfwit et ita

affectus, et viribus

pedum

<lostitutus,
;

ut per

rumnnnnulli,

generalis inquisitoris,

quo fungebatur, cum

,

ad torturam positi simus, verissime miraculnm

runt.
levere ani-

fuissent

sicut

expres-

me ipsum incedere non valerem delatus auet signatus, tem ad eum et sua manu tactus quo et soUis abii fui statim sanus factus fieri voluit, " Id enim Dei famulus ideo vohii.
,

fuisse affirraa-

88 Hajc

madvfrlit.

seniorem . meraini, dicens hactenus existerat judiEa, judaismo sex dum adhuc essem in inquit ignem non vidisse multosjudffios ad
:

agerentur venit ad sanctum quffi quaedara mulier christiana

dum

veritatis testimonio ut hffireticorum calumniffi per eum ad araputarentur et pia eorum, qui pectora in veritate fidei unitatera redierant Roraani Pontificis obedientia ma,

orthodoxa et

gis tirmarentur, Hussitarum

erronbus nulio

annorum,

parvum congregatos,

deferrique

quamdam

ho-

quidam stiam consecratam. quam in medio ignisprojecta rant ea enim ludibrio parte Iffisa statim est,'sed in nulla ex sua secundo et tertio simihter miraculose exivit exUiconjecta integerrima de .gne
;

furati fue-

F unquam tempore amplius adhffisura. .,. enim hic vir Dei in h.imiiitatlsabysso 90 Erat sua opera, quffi '.-^-ut omnia fixus et fundatus sibi adlaudem et commendationera

humanam

scriberent, divinffi maje.stati

:

attribueret

sffipe

in

ignem
,

vit

Quod stupendissimum

et adrairabile pro-

Nonquia sufficiencum Apostolo ingeminans cogitare aliquid a nobis, tamqu.m tes simus Deo est. * Cujus M.Cor.m.5. ex nobis, sed sufficientia ex licet vihs quidemhumiUtatis magnitudinem,
'

quffidam vetula, digium ut factum vidit adoravit eam et dixit terram iUico procidens Domine, Deum esse, vSalvatorem
;

vestis,

comtemptus,crebrffilacrimffi,

honorum
reve-

fuga

dignitatum renunciatio
prffilatos
,

summa

rentia iu Ecclesiffi

Credo
tota

te

meum
te

esse, et

mente
et

Messiara, quem exspectamus, fidoro. teque ex toto cordeve-

huraanitate in
adjiciemus,

omnes

officia

suavissimaque satis superque

singulare exompUim dedarent; unura tamen

neror

colo

Christum

Jesum Dominum
ffigre

quod eam ^^"^^'"^

.^"

meum' Judffii interfecenint, et m tali iUam baculis statim et angulo sepeUerunt. Addens se domus sublatum
,

autem

hffic

ferentes,

^^'^^^'''^%\lentissime extitisse liquido huraiUs De. servusaN.colao quidem, dum

rael

/"J^^st ^'

vidissepuerumchristianum, furtim nutritum clam a Judffiis, deliciose

et

impm-

deSteUa. armorum impetrasset pnssc deponere bulo suspensos abhorrereque ccep.sset sepulturffi tradere,
et

imperntore,

qumque

pati-

magno. mnltitudine clavoffuatum, in cado positum, transfixo et perforato,

rum undique

clavorum acumma tam diuque inter densa laceratum. donec beatum emiconfossum et
Octobris

.psum se suspensorum strictissime in vincens, aUerum complexus caput totum

aspectura mortuorum horribilem
Bpiritus fervore
.

eius ^^

ventrem

immisit

qui

nuUo
62

prorsus
foetore

Tomus X.

to
kOCTOfll

suavitatie statim odore

^r^y\

.^.,.

^^^^rihit Viailius Greide-

Nicono
Faba.

M
maximam
^,,,te
sensit

divinum
,

apostolicam virum

^-;tr

gentes ^ui '^P^ exteras cui apud

^^

odi.

^^"^"L^rpiTma giorum
summa
odor.

UvT^i;:.!

pr^staturpote-

^"^P\'f '^^^

Franciscanorum proUs,

^^^^^^^^^^^^^

sacrum
,^^3 iDColae brevi

a^P^"'^^^ '

alto

conceditur grana.

ximus

ANNOTATA.

ad numeaUouo,, a.nos ad :^rcCJraH;r"erpost Sol.m.nno.Turducentesimume.creverunt pugnatorum nuimmanem carum imperatore, admovente convenanno 1520 VienniE meruni priBsine hostibus milite. fus a christiauo ab Ottomannis superved"um fieret, dirutus, eo remanserant. fratribus. qni in n "ibus, Septembr. .n c.neres redain mense

trucidatis.
""^^^

Bartholomseus Piccoio h ^neas Sariws

\^^

Obstabilem sedem nacti sunt

^4

ll-^8

'''"'"

''"

'"""T"'
fraur.

.."^SwiXSi.. dXa<^-ArchiducisAu.<W^.-

raZZcolarum fere 5,000. De es. .<-> ,. ... n.c.

:

CorUnens^bus

^:f

7umpsisse
:

/f(>s era<

iForlivum provtnc^a tum quia hujus nomims Jio^e

rnes(. Ferreti). sed habet codexmanuscrrplus.

nomine. quo tamen Tiaoppidum Korlinum devenisse non factle admiseS C^stranum mediis populis nullus sermo fiat
ro

^"'f

quum

de

legendum Forsan Koblinienses

est,

m eo scv-

nThabebatur-tumquiaVenet^tsinAustrzam provzncta Mcentibus occurrit imprim.s

lcetmido est
1456 mf/toaiws

anno conventus Observantt^.

(6).

-rbsprmana VoriJulii (Lerrioul). cuius infradenuo occurrxt Forliest Vtina. Paulo

fm,9U0dinconfiuibusAlman./.a6e<u.,
adeoQue
e

RosemberXDominidenosis. seu farmUa

.-

gicaillustrissimaest

ejus

specrmenalmod

confundendum cum Tmacum hoc non est^^t^.nU Snvirf.t n.nxtri. macum

,

Forwn

Julu indicat.

Balbinus in .*"" ^ Inebet Bohuslaus de regno Bokama^ Zelskistoricis ^^lf!"!^, Rosemburg^co. de Wahelmo spatium viginti ^!'''l2l7nTra mensis

^^^^

Villacum, de quo in textu. exordia Dravi /furioris Carinthi^, versus autem in Austriam neeuntibus vii situm
:

est

oppidum Supe-

'tMcus. de i-oloquiturbiograp^^us Ba^^^-o-LandM.usju

videtur esse

transitus. cessarius est per Carinlhiam Capistram hasc erat,

Dux
et

tPrxdicandiratioS. sermone ad populum ut ipse quidem latino

ex Henrico
fiUa.natus

est

Alberti Aust,it Margarita anno et vivere desnt anno

.

UM

Sanctum tum m GerC Idconsmterfecisse Bohemia et Ungaria Nicolaus mania, iumin biographi ssepius, quodsemelam-

haberetur alius e fralri' dicens, uteretur, sed lingua verba reddereL bus, qui dein vulgari

etreliqui madvertisse sat est, indtcarunt. Posthumus, quta post g Ladislaus, dictus regiam coropalris Alberti obitum natus est, 1453 cinxit. Nam sibt nam primum anno Cxsar regnum Hungariae arro-

gubemacula s^epit y ^''^^mertus anno U69 Joanm dtnusit. ousedeinanno 1486 filio suo anno U55, ag. ktcloct Z^deZcJoanne, nato de Joanne.dtcto nonpotest: est vero sermo (eco

^lchZsta.

Borussica ongtnem du ouo hodierna domus discendzs mmzs

filio

Friderici Nuremburgtct

%)

quoniam autem scientiis

cogentepatre.
cessit. et

amuserat.

^-/^^
UU

Fridericus gare constituerat

proptereaque Ladislaum,

obscums vxxxt lur^ f""""^'^^^. loquitur Oio guellM. DeistoigiturJoanne

capttadhucin infantia hasrentem, honesta Hungaris coactus, vitatedetinebal;donecab 1451 regem restituit (i^). Quum itaque anno

'r^^^^Z^axoni.
obiit

du.. natus

apud Ccvsarem admissus fuit S. Ladislaum quidem, sed necdumregem,adire

poiuit.

Capistranus,

filtam qui uxorem duxit Annam. vitafunctus anno U8-2 llO). peratoris ^ Burgiensisnon pQuis sit iste episcopalus
:

U6n

fratrem '^abuittert^og^^.
Alberti

im

nominissunt oppida; dequo (Wienerisch-Neuhic agiiurest Civitas Nova leucis galltcts secundum stadt) decem fere mappas Vienna meridiem versus disians iniiium sumpsii amio 1192; et frequenter sseculoxv inperaiormn auiafuit.
h

MuHa

hujtis

divinar-im:quumnulltm hujusnommis episcopatus stat in tota Oermania ad Ufrl '1% q Ab anno ^^^^''"^l' vn Joannes III ab Bych.

ex-

diensem occupavit pius et zelator animarum(\\). ., ManBeichlingen sedem Mag r Fridericus III a
. Parl.
.iii.

II

m1.""5"
NoiJbov.

Antiqu.l

deburgensem

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

deburgensem ab anno 1445 ad 1464
tenuit,

469
iUCTOI* NlCOLAO 01

pius et operibus poeniientise deditus, dignxtatitulum Primatis Germani^, quam habebant decessores, iemjam a longo tempore nominisuo adjunxit (1). Wratislamensis episcopus erat Petrus Nos

primus

CAPUT VIIL
Iter

vag, qui ad anno 1447 ad 1456 sedem a malevolts, licet muUis litibus implicitus Ecclesiam redegti (2). tamen statum
:

tenuit

m
Hungaricum
;

meliorem seu de Rotenheim t Anionius de Rotehan Bambergensis fuit ab anno 1432 arf episcopus 1459 videtur alchimi^ studio.cseteraprobus,
:

promulgatio
5

belli sacri

victoria navalis.

fuisse deditus

(:i).

coadV Paulus Migliiius obiit anno 1450, prsepositum Olmujutorem hahuit Joannem, superstes censem, qui quadriennio decessori
fuit,

Postquam
Poloniae

AdvertuiTurigitur Christi prffico. mirifipus Jo''. ^'"-'i*Austrise, Boliemis et annes, in provinciis

adeoque S. Capistranum colere poiuxt (4). eduni, sciltcet Alii, qui eiiam familise nomen ac Haz, dicunt vita functum xxix Maji 1454 fautorem praecietiam fuisse Sancii nosiri
(5).

magnum

relig-iosorum coetum ad di-

^^^^^^^

vinumcultum coadunavit, locaque plurima eis secreauxit, tum Eneae Silvii, tunc imperialis Constantinopolitanae tarii, exhortatione , tum cladis nunciat dolore provocatus
miserandffi
et

puum

tn Erfordia Erfurth oppidum celebre tam quam in spiriiualibus archiepitemporalibus

compulsus a, conventum christinnorura prinMoravia cipum, Francfordiffi designatum, ex

hodieest scopo electori Moguntinoobnoxium, regnt urbs primaria provincise Saxonicee anno 1392 Borussiw. Habehat universiiaiem Quod ad fundatam, anno 1810 exstinctam (fi).

ternrum discedens , per maxima et latissiraa omnium spatia laborjosissime adiit b : ubi cum ulciscendam animos ad tuendam fidem, et ad
injuriam,

quam

pro amissione Constantmopovictoria chri-

numerum auditorum

quem exaggebiographus,vide num. 63 Comrasse puiamus

spectat,

litanae urbis

Turcarum grandis

ardentissirais praestianffi reipublicse attulerat, aliquot dies excitassct et indicationibus per

^
vu.n

mentarii prmvii. CapiX Conventus Wratislaviensis a S. ^Wtinotundatusperstiiitusqueadannum^h^l^, tanquo Fraires a Lutheranis ejecii fueruni
.

* et fl.mmasset. sperans iUos eas maximas quas Unsummas copias in Turcas couflaturos,
e vestigio gari polUciti fuerant, in Austriam animandum sicut per descendit , ad Ungaros accoperevelationem a Domino Nurimbcrgsec prcfecturus. Multi enim principes, rat, postea muUiquechristianorumpotentissimi popuU ad,

dem anno

1679. derelicto legiiimis tabulis

veierim07iasterio,novu7ninira mosnia civxAnionii consirui ccepii. De tatis, sub titulo S. Vig. Greiderer (7). his laie agit olim Russix y Leotiolis Lembe.-g. caput sub corona rubrcv nunc vero regni Galitise, habebant Observantes Austriaca ea in urbe conveniumprimarium, a Gabrielede Verona
,

Capifundatum, vivente, ut paiet ex texiu, S. admiiii non poiesi,quod insinuat strano unde Greiderer, abs dubio incepisse anno
;

spoponderant. versus Turcas se pugnaturos aUera dieta '-^r^l^^ 92 Verum cum designata esset tum pro prseti- ^^^,.,,-,^ apud CEBsaream Majestatem, tum pro compociendo exercUus imperatore, pace, ut. domo pacata nenda inter Christicolas ad capesserent reUcta, Ubentius omnes arraa tunc Srnensis Dei famulus Eues Silvii.
;

eandem

Vigilius
(8).

episcopi,

nuncautem Romani

Pontificis

summi.

1465
z 14-92

Casimirus IV, elecius anno 1445,

,^^^

....

obiit

Eugenio Euoenio IV anno pap.vFelicisVdeflexii,autsaltem^n^rduas ^ paries medius sielii cwterum V^^^>fo^^''> 14o5 (J). pauperes effusus, obiit anno parvulos invibb Docent passim theologt,
:

ejus nuptiis benedixii Cardinalis ab aa Sbigneus Ohjnitz, creatus H39, postea ad partes anttS-

Capistranus.

contuUt ex Vienna, ubi litteris admonitus. se orauium Ifetitia et accepsecundo, cum sumraa
sanctura seraen tatione. per multos dies hostis sed ut .'Ognovit. antiqu. seminaverat,
verbi

^e Dei

^P^;^;,^^^^^^^

institutam >n Turcas in rebus ra.ximis

ipso modo seLctandis tuend^ fidei. sed in primum. quis secundura apud dendi.utquisnam

'^y^^^^
^^^^^.^^^j^^^

pr^ter mortis artis parcniibus infidelibus, non esse quia si insnticulum, bapiizandos potestaii parenium tutionis chrisiian^ causa '-- '^'-^ quoman tnjurta eripiantur, est manifesia
;
;

uira

^"~
:

habent tn filios si jure naturali potestatem baptisma reddaniur vero pareniibus post

^^^^ christiauorura principum

concordare * iUud evange- ^--n q"^^^ ..dUus. qui - Qui major esset potulerat .,,,,,.,^ ^^ ^^^. ^^^^^ ^^^^ ^
es.et habiturus
, : ^ ^^

fere desperatus. re^

aposiasiee pericumanifestumet certum esi parvuU Excipiiur iamen casus, quo lum injuria sepajure sive sint a parentibus sive traduniur {\\), christianis educandi rati ei dissolvxiur patria ImojuxiaJoannem Voet

rogatu Cs^aris ronventu cepto et reducto prius quara pr.raum ludimburg^ d, ad Uugaros Transilvanise . Rasch-pque trausivU Valachiffi ,
:

poteiias per deporiairom Inania, ubi exilium biograpbo expostialis est casus, a 1 21 AtQui

exiliumpairis,maximexnGer-

W;^-

; U^ites perlustravit. facientem v.dissent, multa signa et prodigia Apostolum mDei Christique Angelum ingentibusque apparacredibiUbus honoribus, tibus ubique exceperunt. ^ Can.siranui populos ad au^^^^^^^ ^^_ 93 Ibi quidem innumeros ons ,^ Dei ex remotiss.rais

Qnem cum

i.

popuU

Xti

tus]quandoquidem decreio Hungaricis omnesJudm,sepris Bohemis ei

perpeiuo fuerunt. tennio majores, interdicti

L^^dislai^regts ter-

diendum

verbum
ibi

confluentes. ibi

stipatos

ampUssimos campos
processiones
.

gentibus,

ornati.ssiraas
(ft\

ibi

tti4

Ihid

tom HP8K .28i

"*>

Cincron-

ropal. BnmlK-.R. pg.

-^'

*'^*l
i

J ,om

II

pofi.

7r-(6)

vGilljeri. Dici. G^ogr:.pli.

tr/uii.-l/t

"""'

luitomL'.. .d

P.ndec..

I..b. I.

U.. vu J ,

^^^^^

"

,.

D
AVCTOMt
FflCOLO UK

30S Ls

clencos et clericos,

ei

--- ^.^.^^^^
c

l.t

ve^
ij,

ctus.Classis

""!?
rumm

ducTs

ma

melodia. resonaotes. Et

qua " quatuor tr.remes ^^^^^^^ ,, 1?.^.^ haDeDai, appellamu.

,

""tef n

-.

^^^^^^^^
^^..^ ^. ceptis aliis mir

Galleas

rrnui caroncam profiteCur fidem. non susceperml

honorificeatia
;

hanc

""^rubraulim Domini (-onstantiam pr.mo MU obsessum '"i-yi

ftrt

servus

Bel.radum
adhor-

et

virtorian

nauo/em r*fert.

devotione ct honore et sanctum. omnes ,1exceperuut, omnes illum prsd.canPatrem appellantes et

retameu

Ungan

tatus est gavit. ut

o-"^ j Xr cum cruc.atorum

'

^^

Salaukemen naviexercitu red.turus

Belgvadum

l'^!"-'^';

rr
es ^^

lum beatui
.

Per id ^-x- ;fl,>tnQ PTJinrU victoria inflatus grandi v.ctor.a Tu"car .m imperator, Gr^corum. ex c.mpams Coet extrema ruiua machiua. ingentes coustrux ,
staatinopolitanis
confecit. bellica instrumeuta et inuumerabiiia

Bey quidem tempus Mahometh uTe: t^mpus

pr.d.c.sset an. ^iebus

"'^,'J"tente sibi .Uustri

potentis-

J-^^^Xrrt r ^" ^- ei cu,. .^^,^,^ "ra^fcop a

sima

rToV^ne Hunyad,

,.

^^^^

crucesignatorum classis erucesignatorum class.s Turcarum classem

per Danubu.m traduclassem potentissimam maximum exercitumque terrestrem

!::rt:r-eSa"^o%iriliter et stre^ ripa orante et val.Tvo loanne in Danubii pu^Jesu.

di

Lavoc
nfra

ceudam
et

copiosissimum conflavit. Quem puguaturum pro co-novissent, adversus eos multas dietas celebraruut, conigeud.s copiis certe excitator, quibus divus Joannes. impiger
.

cum

UDgrari

nantrus

quinque horas omnem max.ma c^des expuguarent. Ibi enim olassem ore glad.. Turcarum multique in
icta est dat Bunt. Tres
.

Jesu, aeclamante. Belgradensihus . d.m.carunt etiam

.,

Turcarum

triremes

in

aqu.s

per.ere

excidii tanto periculo, affuit, licet, immineDte pr^sidia majores nulla adjumenta. nuUaque

R natu attulerint miseris,

prffiter

illustres viros

cujua Joannem Huuyatl regni gubernatorem / nunc Uugariie sedet regali filius Matbias in de Rorogh h, qui perpetuus solio g et Joannem admoet bi quidem cum pauca comcs
vocitatur

dum
et

oceepio Oii-

manu comparuerunt. intellexit, Ubi autem Beatissimus Joannes 94 Apostolicum legaCardiualem Saucti Angeli.
militum

lum
tulit

i,

Budam

venisse

iUuc se statim conet Christi

,

et per ejus

manus

Crucem

a Calixlo Papa transmissam

et praedicaudae

potestatem devene^ Juatuor in christianorum propuls la.n atroc. bello ?un Eeliqu autem E nunquam ampl.us obesse un ut christ.colis guquidem illustnss.mus potuerint. PKraverat pe.-grandem navem quamdam bernator regni --"'."'' n.uHis propugnaculis '".f^n!: At .po spes locata v.deb.tur. christianorum imprudent.a quos^vissimo congressu, te machiuarum pulvenbus carundam. igne in miserahiliter. comburente dente. et plerosque cri^c.ain ea des.gnata et liedente, multitudo Ug est. Ut daretur .nte torum, egredi coacta
i

apostolicas litteras cruciatse auctoritatem, per qu aceepit/f. Hac itaque die, sibicreditam,
fuit

felicem

.ed d.^.na iUam victoriam, non humana

fuisse

prima Cominica quadragesimffi

suscepta potestate
,

l,

aposto-

ad Crucem vocem suam maximam imitaudum accipiendam, seque paucos menses turbam christianorum infra incitavit, quoad ailexit et incitavit et lo fortius ccelum ipsum orthodoxam fidem tueudam mense Junii binis ccfilestibus lubis, de quasi Turcarum adante per multos dies suo modo binis enim apparentibuB ventum clamavit C cometis. una ante auroram quae prse sui magnipost tudiue omncs orbis natioues terruit, altera
exaltare incipiens
,
.

lica

guasi altisona tuba

potius virtute christicolis .ntrom.ss.s novis recentibnsque et licet statim prist.num statum ad bellator.bus reintegrata
extiterit,

concessam

communis tamen omn.bus

fuit.
,
.

v.ctor.iE

triumphus
gressus

m ex Danubio Turc.s in97 Profligatis itaque senior sanctus. p auest Belgradum

:

Ihlgradw"

i"-

dentibus pr^e gaudio cunctis, uovos recentesque ratisetdebilibus omuihus,

bellatores
viriliter

qui. em.ss.s vulne-

intromisit.

Mane autem cum ad

^ qu* in castra redi.t, hortatus fuisset eloquiis. Ibi enim sexagmta apud Danubium posita suut.

resistendum populum ^l"!^^^^;^^^^'^^^

occasum, quSB etiam similem mortis umbram praeferre videbatur w, coepit Dci famulus
Bolis

bouJK csse spei.quandoquidem.Cbristo revelante de Turcis praemouilla-s fortissimam victoriam

conveneruut millia cruciatorum a religiosi, qui sacrameu xnuUi sacerdotes et fere diviua. luermes tameu iUis ministrabant corpons quibus autem inerant omnes erant.
vires

et

cum

ei^

strarecognovit.
fOi /iOr/afu>'
ii(

pro fidep-<-

95 Qujimobrem omnes exhortabatur. et singulis palam priedicabat. Nolite timere, pusillus grex, uolite contremisccre. Dabit

gestabant. arcum et pharetram. et scutum tauta multicruciatorum Gaudet Dei famulus. om,

gntiil

quidem

facie complectitur tudine visa, et I^ti.-sima imperio negautquo se ues, pareut cuucti ejus

Deus nobis optatam

de inimicis nostris. quam praecurrentia astra designant omninu futuram. Accelerante itaque Turcarum
victoriam
iraperatore versus Uugaros.festinat Joannes ad

aUum

habere ducem

praeter

Joannem
Et

Capi.tra-

ueusem devotissimae

gentes.

quamquam

exeroitui pr^princepsbeUo, christianorumque

fectus esset fortissimus

tutelam christiause reipublicae , hinc litteris, hinc nuutiis crucesignatos convocare, ipseque cum nonnuUis Belgradura. ad cujus expugnationem Turcae se prieparaverant, navigavit mngno himore.incredibiUiiue Isetitia susceptus.

Turcarum dcbellator et tamen gerendis malleus, Joauues Hunyad, nihil instaurare acies, s.ue rebus consulere, nuUas
Dei famulo valebat, Joannis ui98 Porro tanta Uugarica gens et nou modo pistranensis auspicio ducebatur, ebulUt sauguis, robustissimi juvenes, quibus sea esse jucund.or et maturus labor solet confecti, hunc senes et aetate gravescente
.

,ffHO

/"'

^WTurcie

m Julii

Belgradum primoalonge,

deinde, ubi omnis appUcavit multitudo, terra Danubicque propinquius obsederunt. Erat quidera

iUorum exercitus centum et viginti' milUum beUatorum, equis, cameUs. machinis, cur-

sequebantur ducem, huuc imperatorem

sc-

cum

pro ^

Christo morituri

aut victur.. Ipse vero

VlUl!>aiKlA ii:.x>.*** OCTOBHIS. DIE VIGESIMA TERTIA -'--

471
Nicoiao Bt

veroDeiservusinstautia omnes piu ^^^^'^''l^^^^^^^ pro ;^T,i>Mi et hostus tionibus, Rt bostiis incumbens, proque communi omChristo. pro propria,

4-

*-,Hnna<;acrisora-

pUnities primi castelli a Turcis, perveniturmagnis poutem pontem secundi, quod mngms ^^e usque ad /^ que h ^ ,___, ..,,^:k,,r m, nro., ^,^_:,,.^. turribus et provaUatur fossatis, etdifficiUiihis
,

Fam.
a leeundo cajfi-iJo,

nium

salute ad

propellendos

hostes

magua

pugnaculis. TurcaB

autem

non advertentes,

jomwnrepil-

animi virtute

incredibiUque spirilus nec rairapellebat ; docens eos animabat et ante pugnam aed pinis nec spoliis inhiare, viaconfes.ioni, sacnque
orationi, devotioui,
tici

fervore

muUos adhuc

busceptioni vacare,

con/Ii ( an(

cium lac"-

toque animo pugnare. crebro ab omriosisimum Nomen illud Jesu acclamandum in Crucis hosnibus christicolis castri8,sive in bello nisi tes. nec aliud, sive in ora volitandum. Jesu Jesu per christianorum apud lUo^ tau09 Erant autem Joannis verba singuU quasi de opinionis, ut
tffi

Instituerat

rectissimo mcorrupenim glo-

circuitu christianos remansisse iu Tureaa pontem, nou elevatum stan- lit. primi, irruentes in primo, intem, casteUum secuudum, fortius iu pritrare sataguut. Qui autem remanserant in fossata mis moeniis, ignitos Ugnorum fasces

dique^neto

immituut, quae Turcis pleuu erant, casteUum contendentibus. Turc itaque, flammis
ingredi

undique vallatos

se

conspicientes, in

fugam

valentes, aut igue se vertunt, sed egredi non per consumebautur, aut a tergo a chrisUanis,

pontemexeuntibus. gladio interficiebantur_Pugnatumestenimfortissimeusque mane. Tur-

ffistimationis et

etobservantia Christiore iUa summa devotione Omnibus quidem umca suscipere vidercntur.

carum autem tam magna

fossia

ciedes facta est, ut

conspiceretur, et in undique effusus sanguis

vox

extttbat,

sacrum inclytumque mart.ynum

permultacadaveraTurcarum apparerent;
erat multitudo, ut chnst.auis christianotranseuudi aditus non esset
:

W.

suscep-

turi

W.disces

sari

a suo cum eo Ubentissime suscepturos *, nec quoquo effusionem latere usque ad sanguinis quandoquidem ad opus, pacto disoessuros * gloria dignum, atque sane omui laude omuique praemio destinatum, eonim coelestiingentique suasos et concitatos inteUigebant
: :

quorum tanta
liber

rum

vero, pro quibus

Dominus mirabUiter ea

vehemeuter Jesu, nocte,orunte divo Joanne,et pugnavit, vix sexaginta oc" acclamante.
Je.u
r
,.

cubueruntp.

_
et

animos

obsidione, ut muUi, fiebatque proinde, manente suraptoque sacro viatico, praemissaconfessione viro Dei susbenedictionem. flexis genibus, a

amore accensi, ciperent, et ad pugnam Christi gloriosa inclytaque morte proficiscerentur, ac capitaTurci praecidentes,
occumberent.Quorum
lauceisque fixa in

die, divus Joannes 102 lUuscescente itaque Sava:, etm castraomnia posuit apud flumen Belgradum loco.ubiDauubio juugitur. Nam vocant. quod et quod Nauderalbam Uugari dixerunt. his duobus flu-

landtm

f-Arutiani,

latini

minibus cingitur

aUum

spectaculumquechristianoruro

toUeutes in terrorem apud Belgradi

casteUa babens, unum .nter Sola jara aqua SavsE aUeri coujuuctura. mediat. christianorumque copias
^, tria

Albagrecam

Turcarum Videns autem

senior sanctus

quosdam admo-

vaUum
f(

ferebaut.

qw omtiM

lOOQuidmuUa"? squatis
moeniis, fractis eversisque

pnmi castelU magnaex parte tursolo

tiraore percul-

dum paucos
et

irru.sse cruce.ignatos in Turcas

machiuas,regius guberuator ribus per ingentes

adeumnoctevenit, incredibUi
W.Vicli
CQUS
sU'

sus

rum
iam

Pater,in TurcaVictique sumus*.inquit, casteUura cito veuturum est potestatem hostibus. Nos ad ingrediendi aditus patet
"

hostium magnam vin iter .rruente raartyrium flagraus, repuUsse, ad Ha.cest. inquit, .Uad.es. se SpirituSancto et non transeamus quam exspectabamus, sseperogato, quanVuayvoda

muUitudinem

>-

annuente Joanne
coutra ejus

subjiceretur qu.squ doquidera poenae capitaU

s
-

tantam multitudinem inexpertos Christi servus, magis beUatores habemus. " Cui homine contidens, d.xit inDomino,quara in qum UoNeformidetanimus tuus, Domine,
:

et

inerraes

pr^ceptum Savam

transusset ju

sitomuem christianura ^rvus transire, nec servatura

exerc.tum SavamChr.est

humanum
timebat
;

minuseritnobiscum, qui potens

;

est

subigere

et enervare uostros hostes.

"

Tunc iUustnssimus
die

gubernator:".Crastina, inquit. Nequaquam. respondit nonerit nostrum, . nostrum et lUud nou Dei faraulus. erit quidem Uaque v.giUa

casteUum

pr^valuU d.vinum p ^ceptum, ubi nocteob^ gubernator, ne victona ^nr^egius d e. et .n calaraitatem tenta verteretur in ped.bus ...erTurcarura equorum planiiesub conculcandum ob m Pedestrem exercitum ero mandaverat.ne ulU de c.

m "

aufereturauobis..Adveniente more le s Magdaleuso,factaprius oratioue circa horam vespert spurcissimi Mahuraethis

mqu' -tionem perra.ttente irretcurahostibusbeUum in.re. Doraino.utvelsiciudivoJoannev.rtusmag.s

nam, Turcce

pugnam

ineunt

cum

^^bnsUan

^^^^^:^"aque

facto atque irapetu maximo ingredi contendunt fit inura Turc.s fos^a "rque^cdes, replentur a U^ Pnmam utrinque pro vinbus ^
,

castellum pr .atrox cruent

~
Xui

omnfs chrietianorum Dauubio. quem iUustriJoanue Vuayvoda iu chnpotuit. Ub. autem

raachinarum .taUopugnare coaperunt.
ohibitio tenere

Dei ad vocem farauU remanente exercitus

riioito

etiam
flt*-

Joanne

?iiod,iii
'a$

fur-

Vt^.quos

pugnatur

Lue

noctis horam.

Pot.tur

pnmis moeuus

Lfm

TurciB

terga verteutes,

reUque-

SisTurcarum
ftTubes pluviam,
dabant sagittarum

virtus, et ut

ccelum n.ves hostium Ch.^ti ar.us ita .^v^s. muU.tudinem.

!

pavore correp i,e;ti dolore et v.ui ""^ Capistrauens.s , ut innnncs

D-; v.^_
evcj..^^^

mum

rnrera

"m
mittitur

ommpoo Dei raanum belli genus imraensam clementiam Salvatoris

SiniristUnoru.potcs,aten>

unquam dereUnquentem ad

se toto

,.gno repletus g"'";' ^..^^^ , -dd tr^^ A lamatur -dentior animos.or,ue ^

Tdrcarura -uUi^^udme ea teUura orani obtinetur pugna crudeUssiraa,

--

472
ADCTOKt
PIlCOLkO Dl

HF DE

S S.

JUAtvivt JOANNE
. .

CONPESSORE. DE y^ L-i- CAPISTRANO

POtent.aBimum regem
discessisse,
,
.

Austrah sede non

suos fortis-

coDtremiscere videretur.

Erigit -

tandem auo-

TkKk

nimos Domim famulus rum commilitonum sua. Adhortatur omn drcissima oratione dicebatque illis Ecce
ad
fidei

defensionem,

nunc tempus
SCor.Ti,*

acceptabile,

ecce

nunc

dies salu-

tis

Htlt.x, 28

corpus, animam autem timere eos qui occidunt * - Sicque his et aliis sinon possunt occidere scripturis. quibus majorem milibus verbis, ex affluebat.multorum cordaad pugnam in modum ad bellum, sed et animabnt, ut non
eicitabat

* Occurrite inimicis crucis

Christi. Nolite

* dimisisse et solum cum W.domi fimos miUtes domum Belgradi venisse, sed suafamiliain auxilium Capistranensis opera rusticos antum Joannis IV.multo quos arma sumpsisse ncuUos* in eum posse firmissima sententm laciUime superare
'
.

Joaonem Vuaivodam

imperatore, sub"'foflmo necato Grfficorum

actis
GriBcis, victaque

ingenti ttra~

ge

el titHici

stantinopoli haec

tam

Constantiuopoli, Con- apparalm insigni, tamque excelsa

irruvnt, el Piomcn /eiu

viderentur. ad nuptias pergere fitpersex 104Con&ressusitaque sievissimua vim potentissimam infe-

urbe per
fensa.

male dechristianorum ignaviam superbia elatus, omnem meluciferina

occidentalemque
,

ridianam,
et sibi

P^^^^.^/^^^^^
diffidebat.

horascontinuus*;

incUtmant,
J^.conli-

nuas

eemel - Ne vaexipsismortisfaucibus revocaretur * neci dederis Ad Pater W. vocibus das Pater, ne vadas respondebat: 'W. addit martyrium aspirans, " ad hoc veni . Et ut in manibus omte ultro: qui vult fugere, fugiat. fortissima nium pugnaret, oratione voceque B et clnmando, ut alter Nomen invocando
:

pro viriruntferoceshostes:certatur utrinque Josue cum ut alter bufl; Deiautem famulus, procedebat buculo substentasuisbellRtoribus, eratThau, quo eos anitus. in cnjus summitate redderet ; qui dum mo^iores, audacioresque instantia,repetitisvicibus*, consocii sui
;

subjugare invictissimus imperator

nequaquam
suis

At

Christus Jesus Dofidelibus

minus

noster,

qui

cum

usque

adsfficuli

citus fuit,

pomconsummationem rogavit, ut non defiqui pro Petro

seraper esse

voces sua *. quique semper exaudit ad se, nou passus Ecclesiae suae E pie clamantium Ttadominari barbaras nationes, non
ceret fides
sanctae

Luc. 1X11,32.

Germanorum * lorum.Don Gallorum. non

lentissimi sui

ro-

*W.addU
non Romaoo-

11''

invocatione excelbustissima raiUtia, sed sola rum Nominis, opera et industria fidelissimi servisui Joannis,

Mahumethis,

atrocis

Jesu interpellabat Moyses, pro Dei populo divinum cum undique sagittae volitarent, auxiliura. Et vulnerarent, multosque necarent et laetaliter

hossimicruentissimique* Christiani nominis contrivit.salvans populum suum, tis, superbiam * Nomen suum, ut notam faoeret potentiam

W.

crudetia-

<:iinique

ir.propter

per

eum tamen

Christi protectione

munitum,

lUffi-

fluam.

sum, intactumque
*W.
Jesu
repetil

semper

reliquerunt.

Fit

martyrium 107 Joanni autem breve

:

dene-

ruinn iiffinmt

caedes omnibus tandem Turcarum cruentissima acchim:intibus, terga vertunt christicolis Jesu* pro eis pugnante, minhostes, christianis, Deo
fice

gavit.neUngaria^interiret qui periculis Martyrii non abstulit; quippe

*W. corouam tamen

rica

Hungagens

qui cum praevalentibus, cedunt inglorii, gloriosi et viginti millibus venerant centum terroreque infortissima enim csede percussi,
:

innuraeris inter qui missiUbus, qui sagittis cucongredientes cuneos, mori pro Christo
piens, ultro sEepenumero se objectavit,

quique

Nominis gentissimo, incessabili acclamatione

*re1ictique

numquam sibi in tota iUa Belgradi obsidioue oelerrimis discursibus, iu soUs pepercit, in
in siti, fame ardoribus, in noctibus insomuibus. adeo multis, ut tenue corpuscuet laboribus plusquam dici possit, exhauserit. IIsc

W.

relictis* Jesu cousternati, dissolutis castris, millibus interfectis, relictis viginti quatuor instrumultis maximis machinis et bellicis

lum,

fugam mentis, mirabili artificio extrictis , in turpissime dantps, per viara, qua Iseti venese vulneratorant, moesli cumcentum et ampUus Et qui omne rum curribus ad propria rediere. Eomanuni imperium suffi ditioni subigere arbitrabantur, novem diebus
prae

enim

felicissima

gloriosissimaque

victoria,

de Turcis, auctore divo Joanne, quadringentedicant quid velint, millesimo septimo r Mariie Magsimo quinquagesimo Unganalalitio obtenta divinitus. per
dalenae
ros fuit;

et nullo alio,

nimio timore pe-

dem
tiotteiq\u f''(III

ifrriiot.

TV.rogiUlunt

nonfixerunt. 105 Tautus namque terror eos iuvaserat, ut timentes ne facies terrae in eorum oeulis peri*. Vidcbatur ret, nihil prater fugam cogitarent copias a tergo quippe illis maximas militum sentire, cum revera nullus christianorum planitiem, ubi atrocissimum est, postrcmum egressus

qua die Joannes Hispanus, Canlinalis diSauctiAngeli, Apostolicus legatus, Buda

scessit
;

Belgradumque tandem perveniens,

,

bellum commissum
fuerit.

Neque

in bello

W.iirtta

totuschristianus exercitus fuit, sed vix* quinque millia, ct, ut quidam affirraant, tria millia
extitere,

pecuniae inopia soluta cruciatorum castra adjumento famuli invenit. Quaelicetper eum, fuerint, morte tamen Dei, reintegrata postea tum Joannis Vuaiwodse quae vigesima die Joanuis subsecuta est post victoriam s, tum qui inde ad tres menses spiCapistraneDsis, Ciliae, ritum coelo reddidit, tum etiam Coraitis Vuaiqui Belgradi a Ladislao filio Joannis
,

qui victoriam fecerunt. Quis igitur unquam bellum tale aut quis vidit huic audivit

fuevodae gladio occisus est t, iterum dissoluta judicio Belgradum re,necunquam eecreto Dei
praeteriere v.

simile? utpauci
fortem,

admodum

agricolffi,

fossores

etaratores fere inermes,

tam grandem, tam

exercitum effuga-

taraque copiosum

reut, multitudinem tantam interiraerent, copiamque tautam vulnerarent. Multi quidem ex nobilioribus Turoarum ceciderunt. Imperator autem * eorum, in latere sinistro cuspide *
eliam.
TV'.

cno^ci::^

percussus, prae nimio

stridebat suis,

doloris rabie,

dentibus

scopeto

*IV. hujus-

modique

hujusmodi * lamentationes ingeminabat. Me profecto non marchio, non dux, non princeps, non rex, non caesar, sed ruricolse, aratores terrse, et fossores, vilissimum

hominumgenus,

profligavere.

Sciebat

nam-

que Vladislaum, Ungarorum

et

Bohemorum

ANNOTATA.

473 DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBKIS. sit nomen loci, nullum istiusmodiin HungaANNOTATA.

a Conventus Francofordieusis celebraius

mense Octobri 1454, ut constat ex epidata stola S. Capistraui, ad Nicolaum Papam

fuit

ria reperi, Forsan legendum est Bodrogh, castellum, cujus, ait Bombardius (N), nec rudera novit aetas nostra, quodque nomen dedit comitatui, cujus non undique certi sunt limites (9). Joannes de Borogh, qui solus in

iOCTOKt NlCOlAO DR FiRA.

die xsviii Octobris

rai, ut, ait
fieret

(1).

Waddingus

etbelH altrices

Convocalus porro fuemiUtum l. c, delectus pecuniae stabilirentur. Hic

sed vario et instabiU principum suffragio, aversisque a Pontifice et imperatore animis, quos dicebant aurum corradere, non beUum gerere veUe unde utrique

tandem conventum

est,

armis adversus Turcas cum Huniade processit, vocatur a taudato Tagliacotio, Commentarii praevii num. 329 (10), coraes perpetuus de Casteliia etbanus Maclioviensis, necnon comUatuum de Orban et de Posega comes j
hic

maledicere,

legatos eorum contemnere, Burqui proni ad expeditiouem gundos irridere

,

enim ratioue banatus Uluc adventavit cum nonnuUis equitibus; erat Nanderalba sub banatu suo.
i

videbantur. Casterum. quam divisi essentprinad cipes, quam agitata Europa universa. Sylvius, (apud Rayvivum depingit jEneas

Joannes Carvajal Hispanus, ab Eugenio

IV anno

naldum ad annum 1454

Francofurti orator.

lunc csesaris Nicolai Va calumniavindicat Franciscus Philelphus in Callixto III xi kal. epistola gratulatoria
iv)

1446, licet episcopus Palentinus, diaconus Cardinalis S: Angeli creatus, obiit

Memoriam
,

annoWHn).
k De hac Crucis impositione
belli
et

prxdicandi

sacri auctoritate agit Joan. Tagliacotius

210,

Martias 1456 inscripta,quam recitat Raynaldus ad annujn 1455 xv. b De laboribus S. Capistruui, pro republica christiana exantlatis, late egimus in Commentario prsevio
xxiii et seq^

Commentarii prxvii num.

1

cApographum nostrum habet revalationem

factam Uurimbergae sed perperam vitio calami nam Joannes Tagliacotius quem Commentarii prsevii num. 308 retulimus Novemaperte dicit, id Norimbergge mense rediret a comitiis Francoforbri 1454, quum
:

diem dominica prima Quadragesimee in xiv Februarii tncidit. m Cometa, qui anno 1456 populos terruit, B videtur iUem, qui vulgo ab Edmuyido Haltey Anglo suum sortitur nowert (12).

Anno

1456 bissextiti, paschate in

xxviii Martiioccurente,

n Satankemen oppidum est fere

:

medium

inter Petrovaradinum et Belgradum, ad Danubium situm in mappis topographicis re-

peritur, in quibus Salarkement, Sznlarkement

diensibus, accidisse. haso d De recepto Judemburgensi conventu, provincia Austriffi et habet Waddingus (i): In Conventuales custodia Stiriaebabebant Paters pauperculum et pauJudemburgee

Plerumque perperam scripta sunt locorum nomina, unde ea in lexicis, quse coram habo, viderenon potui.

Salankamen

scribitur.

Id
p

est XXI Jutii.

Magnum

Chi-onicum Belgicum, rei gestse

coenobium impeculorum tVatrum domiciUum. Fridericus habere iu terris suis hereditariis rator, cupieus conveutum aUquem Fratrum Observantium,
exposuit desidevocato Austriae ministro suum domus Jurium et utriuque couvenerunt, ut

coxvum,

hisce verbis victoriam christianorum refert (13) Victoria miraculosa coelitus datur cbristianis in Ungaria trans Uanubium fugit contra Turcam, qui perdidit muUos et timore horitium perculsus, dura nemo turpiter,
:

demburgensis eis tradetur. Transactionem Ordtratum habuere tum minister generalis Pontifex. Est autem Junis, tum Romanus demburgum oppidum ad Muhrum fiuvtum
situm, 1500 incolarum capax (3). Rasca per eam e Rascia, sicdicta a fiuvio majorem mfiuit, labente, qui in Moravam Serviee urbesprmregio est septemtrionalis
:

eum eum

persequUur. Sola manus Domini terruit iu die S. Sixti [imo in die S. Magdaleme), et ubi S. Joanncs de Capistrano praesenti fuit ibi trepidantem ad perseprnvocRvit populum

quendum

infideles

fugieutes

et

facla

est

uUio magna. Dixerunt ipsi Turcie, tam immeuvisum, ut sura nuraerum armigerorum a se ideo, respicere vix auderent post tergum
;

C cipux Alba Greeca

rfrm(4).

[Belgradum)

Semen,.

sancti oranibus fugisse. Fuerunt vero est, vietortam soli Deo Angeli. Hinc videre
relictis

appelta{Joannes Huniad, etiam Corvinus anno 1454 die xxv tus initio sxculi xv natus,
; :

t-egecapHaJanuarii constituitur a Ladislao jam etiam )ure neus generaUs exercitus (5)
'oerpetuo

tributam passim fuisse. qBetgradion, sive Albam Grsecam ad consitum qmdem fiuentem Save in Danubiuui fiuvium medta sed urbs inter utrumque est
nonjacet; habet Danubium ad ex tabults nem, ad orientem Savum, ut liquet
geographicis.
r

septemtrio-

comes Bistricensis creatus fuerat. biographus noster Breci post partam, de qua

ut xnfra indiloquitur, victoriam, moritur,

e rexeligttur, diey.^i-iJanuarii anni sequentis quadraginta duos glo-

e Malhias Huniades, Joannis fihus, U57 Ladislao t-ivis xxiu Novembris

sublato
rege,

BiographusvictoriamBelgradensem anno 111 repetit dt1457 illigat, quod infra nunt.

tertia Octobris 1457.

sabbatho, vigesima cendo S. Joannera obiisse

Mendosam
ipsi

esse lectionem

anni^.vns^cutiy.s,sive

biographo sxve

regnumqueperannos
riose tenuit,

vel exeopatet, eius librario adscribatur.

quoU

biographus Rorogh, reJoannes Tagliacotius, forsan Koro.-h (B), nomen est Si istius Joannis clius Borogh (7). vero non est, quod divinemus st
scribil ut habel hic. alibi

U Uoc nomen varie scribitur;

nam

prieter

vigestma tertta istoanno lvii sabbathumcum Dein omnes atu btoOctobrisnon concurrat. 14o6 graphicoxvi annum Sancti emortualem butla Calistatuunt; quod etiam coafirmatur festum Transfiguratio(ti ni, instituentis
Tonoer H.n.g. paR- SSi
-(i>)

gentilitium,

Ibid

I.

.-(10) Wodd
Theol.

Ann
U.cl.

Cfr"B^i/u'ir'-ir

M'gne- Encyclop

fJroZZlolM^^^^^^
toni. 111, pog. 416-

R".Gcvm.

6cr.,.i.

jjj-^

KS:.OANNEnECmsmNOCO.^^^
474
tDCTOBB

ad
1457.

regularem

Observantiam

non

mediocri
mor.ente,
fratres

Hkolao DM
Faia.

Iwrf Raynaldum

m qua

J-''^'"

ut vel labore reduxerat.

sic, ipso ib.

110

umquam tempore
relinqaerent,

Observantes
locusque
ille

To.^XrJr^^^^^^
ZmPapamexSalankeraen.^^^AugusiM
apud Raynalduman. masautdiemparta^victori^auldtemmortts^
accurateintercurruntdiesvtgintt:quaetam eadem vtctor^a ro^ione tribus mensihus ab pauto tnfra S. Capistrani. ut
distat dies obitus

divina esset eariturus, sajculis laude

um non

nuU.s

ub.

tam

;::u:;.riuT :quod
si de-

^orporis

tUesaurus
suis

eratcollo.

im ^ ui

^^'^%,i,,ipitusque ^ ^Jf '^^^ ^u^c^

qui

Ungurorum
Scnpturarum Scripturarum
,.u. perpulchra

|^

didissima

sfficuu nostri stella s^culi nosu.

, ,

armarium
corona
:

Minorum spes enim unica,

.

omnium
et

Germanicarum

nationumineolocata

fiducia

altum premebat

'Ih^Z:^:^
Ladxslaum

Crli^ iCiUey) a Ladistao

animum, qui pneripiedolorem, affligebatque

Joanni f^^^^^^^ff^ rege gubemator regni

amtcittam

primum functo substitutus. erat, simulaverat, et quod magts emfiliis filiurnadoptanatu majorem in
verat

cum

moliebatur (1). struebantur, scetescii insidiarum, quse ipsis prseveriendas ratt. ^n festo stas machinas obientu S.Martini, die xi Novembris 1456. sub
donegotiorum traciandorum Udatricumin

Huntadts necem interea tiberorum autem, secreto conHuniad^s

et quandoquidem batur exercitum mtueincredibilem christianorum venire ; ideo cum sancto batur continuo ad se " Domine si adhuc Martino , ssepe dicebat : necessarius.non recuso laborem, populo tuo sum

ob sui devotionem

fiatvoluntastua.

tntevfen)enHt-

nimium miseros even110 Deflebat autem

tus

*imu precet,

mum alticiunt,
iis,

B occidunt (2). nusrextandem,

V

muttis vutneribus infliotis Dissimulaium atiquandtu factdie xvi Martii anni sequenet

Ladistaum capite plectendo ultus

:

esi (3).

quos prffividebat procul profluentibus Ob 'idque divinam indulgentiam, Parce, iusedulus lacrymis, interpellabat tuo et ne des E populo quiens, Domine, parce ut domihereditatem tuam in opprobrium Miserere domine, misenentur eis nationes. miserere christiano populo rerere nostri
:

dubio futuros.

Mancus videiur sensus forsan scriptum

prffiteriere.

erai

cetur,

aut quid simile, quo significrucesignatos deinceps Belgradum

aitigisse,

numquam

Domine dempto pretiosissimo sanguine tuo. et mieericors non secundum Deus benignus secundum peccata nostra facias nobis, neque Sicque nostras retribuas nobis*. " iniquitates conabatur lacrymis futuras pressuras redimere

Pa. ci. i-

CAPUT
De
Sancti obitu
;

mens

IX.
de quibusdara

coDJuncta, sacra, perenni studio supernis nullo pacto otiosa ut mole corporis pressa ejus erat divinis videri potuerit, sed solatium
,

laudibusvacare,missasattenti8simeauscultare, commuconfessiones frequentare, sanctissime

nicare.

miraculis, post mortem patratis.

Die VI
(lu-

111 Et postremo stipendia

vitffi

flagitans,
(I

SS.Siicra-

Divus
ror,

itaque Joaunes, christianffi

Turcis,

fidei

de-

jam

solvi

se

gavisus

confiteri

novissime

ntenlti rect-

guttifebti i"nligna eorte.

lensor, infideliumque
prolligfitis

ingens pavoret ter-

liberatisque Ung-aris,

pru.

febribus, irrevocabili tluxu vin idus Augusti torqueri acriter coepit a. Quam aeg-ritudinem,

comcommuuicare, perungi et animam Deo non in moUibus, mitti, nou in strato, non in voluit; nihil miuus deliciis, sed in pavlmento Saucta quam cffiteri, pro se ipso deprecans "
:

nimiis laboribus comparatam, laudans et maDeum, septuaginta octo dios 6, g-nificans

patieutissimo certe
pertulit

ora pro Maria, ora pro me, Sancte Abraam plaudentibus et " et cffitera referens

me,

animo,

et

licet

elevatis vicissitudine

hactenus dissolvi apprime affectasset et esse cura Christo, saepeillud propheticum ingemiHei nans prolongatus est, habitavi cum habitantibus multum incola fuit anima mea. * Cedur Cupiebat tamen pro orthodoxffi tidei exaltaad tione adhuc aliquantulum supervivere, expeditiunem ad Christi hostes destruendum semper aspirans decernensque potius in
:

* manibus cum digmcunctis adstantibus attentate et reverentia

tior, et ita attentior

vicissim

ut minus bene proferen-

"

mihi

quia

incolatus

meus

tem,
sffipius

*P^. CMl,

hebdomadarium ac barbarizantem e itfioorriperet et emendaret. Sabbato

tertia Octobris 146?

*.)

que vigesima

cum omnea

per confratresdevotosque Ordinis atquc suos, benedictiomorbem dispersos, multis divinis

bus replessct,

dispositis

cunctis erga socios

cafitris

vel in bello obire

quam

sancto
,

proposito resilire.

A qua quidem sententm

etiam propositis multarum miseriarum incommodis, numquam suisocii eum revocare potuerunt, quoad usque natalis glorios Virginis dies c de sua dormitione divinum oraculum

suos necessariis, vivas, signum.perfecte mentis compos ac sensu llieronymum Utinensem, cujus relaIratrem parte tionem in hoc viri Dei transitu magna ex

dum primum vesperis daretur

imitamur, nutu vocans auxilii ferendi gratia, titusedere voluit, et incUnans ad pectus suura

certiorem rtiorem
tnttarett^i

fecit.

109 Ut autem per revelationem cognovit

mrietn ral
iiu vofimtrii.

ex illaffigritudine se ex hac luce discessurum ; deferri in ffiterna tabernacula suscipiendus voluit ad Conventum Minorum iu Wilak, quem
,

bans caput, suaviter ore sensim aperto inter illius ulnas exanime corpus reliquit, plenus dierum * et operibus bonis. ii^ Cujus transitus fama totum perlustrans oppidum, adeo populum omnem commovit ^^ turmatim festinantibua cunctis beatum
(2) ibid. pag.

,f.t/miilielius
,.laci'lr

mo'*-

ciufnr.

(!)FeBler. Geachichle derUDgern. lom. IV.

pag. 847.

832.-^3)

Ibid.

pag 861.

videre

,,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

videre corpus, fratribus periculo
sit

175

in longiim

remeavit.Ncc minore laude

tur, quofl Laiirentiiim,

memorandum
ultra

videuti-

tntliiv

cxsc-

producere funus. Defertur itaque ad ccclesiam, quo plebs omnis collacrymans accurrerat. Exsequiis * solcmnibus. liymnis.buidibus, dignisque
lionoribus,
sing-uli, pro cujusque dignitate, complent. Servatur in medio chori, undique ardentibus facnlis, et luminura copia, alternatis excubiis et callida cura timore suffurandi, inhumatum per aliquot die-s clauditur postremo

Pap dictum. civem

HCCTOII NlCDLkO DE

quede

Viiilak, constat

cum

annum

csecus

exstitissot et coutractus, ita ut, nisi sustentacu-

quia?

lorum adjiimento, ostiura domus egredi non posset audito tantorum gestorura rumore,
,

Beati Patris auxilium

cum

voto invocat^se, in-

vocatoque illico valetudini restitutum fuissr- h. Et ut illius dona uberiora appjirerent, Margarita,

Inmmis circunisepta, catenis clavibusque munita, bentum illud corpus, moUe, flexibile, ac peromnia tractabile. Quod ad octavam diem uos veluti pretiosissimum thesaurum
jirca ferreis

uxor Martiui de Vuilak, filium habens par-

vulum, a caduco morbo vexatum, mox ut illum flexis genibus et lacrymis ad sancti viri tumulum ferre devovit, incolumem accepit' cujus

videntes, et prie

summa

devotione osculantes,

nuUa

spes crat recnperandie sanitatis.

diveriomm movborum

at([ue multis lacrymis respergentes, ita etiam flcxibile, tractabile et nuUum prorsus habens

116 PrsEterhBEC, etiUud est memorabile, quod

Barbarffi, uxori Balthasar pelliticis de Vuilak,

malum odorem invenimus, ut vivere quodaramodo

siatim poit

contigit, qute per

vidoretur.

ntortem
tiulii

Hiitvi-

113 Ubi autem spiritum Dco reddidit, statim miraculorum gloria florere coepit ut qui forraa
:

justitise, veritatistuba, perfectionisnorma, virtutumque et charisraatum domicilium, extite-

annum incredibilem deniium dolorem et validam in coUo paralysim passa, itaut nec caput erigere, nec coUum vertere valeret emisso ad tumulum proficisceudi beatissimi Joannis voto, statira optimam valetudinem recepit. Qua vero laude prosequar, quod
;

rat in vita, rairaculorum etiam fulg-or fieret in quem Dominns tantis coelestibus regnans.

in filio ciijusdara Georgii, nobilis gnnere, dicti

Nam

signis et prodigiis h;ic in peregrinatione illustriorcm effet:erat, illustrio rem reddere voluit

Scheurak, magnura et singulare liberationis signum ostendit, quem, in extremi-s agonizanlem, beatissimus hic vir, precibus matris interpellatus, qu ad ejus tumulum venit, ita
adjuvit, ut rediens genitrix

post dormitionem cum supernis h;ibitantem

Angelis etSanctis suis in

qnorum

rairaculorum
his,

m;ignitudinera

etsi

magnum

volurainis corpus
pro,

incolumera
ViUa, non
11

invenerit filium,

domum, sanum et quem in Athya

i,

non

facile explicet, reliqua

tamen ex

muitum

a Vuilak distante

reliquecuratiOM:
cUudi,
'

pinquornra jurameuto diligenter examinata qiiie ad uostram notitiam pervenerunt ex registro civium Vuilak, ad id per magnificum et
illustrem virnm D.

rat semivivum.

Nicolaum Waivodam spequo extracta brevius cialiter deputatorum Dei laudem, et Joannis sanctae poterimusad
,

Quid uxorem Pauli pellificis de Futhack k loquar?QuidGasparem, filium Valentini Pasga de Chitel * l, qui omues caducum morhum patientes, alterum per decem annos, alterum ajuventutc sua, vexatos, eraisso voto adeundi
sepulcrura sanoti viri, ope illius peroptimp liberatos ratum est? Quid Valentinum, Zabodic-

CJre{,

k
B. Ghiicl
t

vitEB

insigne testimonium in
f.

medium

affera-

raus
elarescit.

lU Cum
in

igitur dc

more

coelestis viri

corpus

publicum prolatum esset, conflueretque passim populus videndi osculandique illius

causa, ducta est Elisabeth filia Balthasarpelparalytica, et lificis de Vuilack collo et capite
tres

tum, de Vuifalura * m, lum.ine oculorum tres annos ob quamdara Eegritudinem privatum etiam. invocato demura illo, recte illuminatum

n.

Wifalu

annos penitus

ca?ca, quse

mnnus

sacras de-

functi osculata, statim divini Joannis virtute, liberata, et visura recepit et a paralysi exstitit qucmMdmodum ejus genitor coram designatis
testibus
dictus,

conspexerunt?Quid aliara Ellzabetli, Petfi Zebeer * de Zegedino uxorem, claudara miscrabiliter ab uno pede nltra annum, adjuvante utique illo, liberatam? Quid insuper Benedictum.filium Georgii, Vuzear * dicti, de Vorqui talem infirraitatem patiebatur, ut naturae secreta per uriualem viam egrederenfacto tur, quique, cnra laboraret in extrerais, defereudi illum ad rumuvoto per genetricem famuli Dei, mox bonara valetudinem con-

B. Ezeleer

U. iluza

B.

Vornea

ves*

0,

jurameuto firmavit g. Petrus Leep de Vuilak filium habens quinque anno, :

rura,

saevissiraum ulcus ita patientem, ut bibere nec edere aliquid valeret emisso voto viadimpleto, sitandi tumulum viri Dei, illoque

lum

secutus est
118 At

ipsum filium sauum et incoluraem Helena, mater Joannis lapicidce de Vuilak,

uuius pedis officio destituta, ejus, divina fac-to voto accedendi ad sepulcrum Joanois merito douante, optimam valetuope, dincm statim adepta est. Filium Michaelis, qui Tegzis dicti, de Vuihik, quinque annorum, annura, et postea febre tertiana per medium quotidiana, ita affectus fuerat, ut nec bibere,
unius

recepit.

manus

et

agonizautibus illum opem attulisse non satis est, surdis etiam viderent, et mutis constat, ut loquerentur et Qeorgiura de Bede, virum utique dedisse. Nam nobilem, septera et decem anno? penitus
claudis, caecis
et

mtrdi,

surdum, nihilque audientem,

veniente, hujus
titisse,

nisi

nutu inter-

sanctissimi viri

sauatum

ex-

nec comederc valens. raorti vicinus censeretur, parentumprecibus invocatus a faucibus mortis
eripuit.
imprimit
toki;

emisso ad eum Stephanum vinciam Bachiensera percelebreest. Sergyartho de Bydizrenthmiiklos, qui insuper quatnor annos caBcus. mutus ct surdus cum sepulcrum vin facto voto adeundi
extitisset,

voto, per totam pro-

Vil

maxime

B. Pholach

* nuncupati, de 115 Filia Antonii, Portolab adeo gravata jaceVuilak pestilentico morbo
bat, ut

Dei,

sanatum conatat in via, dum ad persollingua lilius venduro votum deferretur. sicque

nuUa spes relinqueretur humana

recu-

delata fuisset ad perandae sauitatis, quae dura beati viri, subito annihilato et dissitumulum sana et incolumis pato apostemate, ad propria Octobris Tomus X.

auditus iutegre resoluta fuit, aperti oculi, et ut plenara de omnibus gratiam restitutus, videtur, quod Niirapetrarit. Nec tacendum
colao, fiUo Mathiffi

Lede de Keniieres, notum

63
est

"

*
avctou
NicoLko bk

est accidiBse.

^^"^^^.^.tus, ,iga,quadamrepent,o,mfi muatep^^^^^^

et P" '1"^'" loquelam am.s. ambulare, nec pedibus
,

^ Qu.

CAHSTBANO DK S. JOANNE DE Zegedmo, incideret '" cum in nemore

j

CONrESSOBE-^^^^^^
^^^ ^^^^ ^^^^
1"' ^

destitutus, nec

loquw

^oeem

eraittere

va-

^,^,bia

flectere,imo

"--^"-^'

'^^'"!!:'r"
^st

^''J^^^^mvev

Xrm

idem

et lacry-

Y^tercesBione beatissimi '^-' ".'' "": est consecutus. va "'am vaTe'tudinem Joanu.s optimam ejicellens munus vulet non Silendum efam ^^ quod civitate Warade "^'

i;^.o,incoiumUati
ore et ut. qui clauso st.llatione aUtuutum

iptime redditus. Ua

diens. r ^^''^''^^'

n|^*. Pc a ^f "^^J, vus ^^,, contulit, qu ^ Joannes ,,,,,. 'rtiln e d -^

et

Xrfbu!

"

Pocbaji

iZdentibus

Su uLlum
evasent.

outritus liquoris,
.ervi

mox. emisso voto ad Dei, ^^^^^. ^^ <^^^\:^'^^^^^

stabat,

"^*'lTncTde culando '"""^

genua perin,anus nec manibus co00 valens,

^to
_

statim gradiendi
ad.er.t.

Quorum

famamanimadverteu3
o^titoris de

prodii,norum vulgati..uuam Dorothea. uxor Emenci

tide et

Themes^var p,

an.mo

recto

raSV: Ee Neque m
,

a:cep.t.ltautsu.spedibus

ser" Domini

tumulum

um

pra

aouum

cto^ocukshHbu.sset.

quibusdam pellicuhs con emeuse . ita ut per tres

vuilak ab

ffigritudine,

Kadas. tacebimus liUum N.cola. quam d.cunt b.pam,

mu

t!s

rmisso
stiifio
/&rci/n'

prorsus videret, adhibitis remediis. nihil veviri tumulum, e voto adeundi beati

clarissime illummata fuit.

valetudinem etiam hquido desperatis optatam Mar^aritham. uxorem attulisse. Nam

coustat

autem. deque vita 119 Febricitantibus

jam
; ope

mortuum,

ita

ut nec plangere, nec

prope Bachiam q, veheBenedicti de Chika ^t quartams sumeutissimistertianis febribus. et fecola^ticam, et annum tortam,

\Z7ces

reddere. nec ubera seu m.nutas

valeret,

tris su<^ere

sanum

et

muma. .ncolumem v.r

D
ta

pramodum

lougis et lethahbus uxoremPetri de Zeleuus, tribusque mensibus adeo febribus agitatam sublata esset recutumefactam, ut omnis spes supphciter invocatus, ma.

v.vota erexit, et qui utr.,m e ad parentum poterat, cognosc. non excessisset vel viveret

delatus ad sacrum convaluitet revixit.

Joannis pignus

mox bene
S..

Non Annam. uxorem

perand

sanitatis.

B.

B.

HoDgo Uazam

filium Lifice hberavit. Mathiam * de Karom \ decem annorum ZoDgo

.

Benedicti

ab
,

ineuute setate caduco

patris

morbo

affectum, ita

ut

esset morti. ad cousumptus, jam propiuquus restituit sau.tati. Bene-

votum

perfecte

etiam obt.ceb.mus, monis sutoris de Vuilak, bracbiis et ped.bus ram, supra tres menses puerperio. cu. neque moviribusdestitutam ex sedend. erat neque vertendi neque vendi deferebatur, delatam d aliis acultas. sed ab crasti mirifice adiv.t. ita ut in eius sepulcrum cognosana ab omn.bus
,

dictum. dicti
aeffritudine

Mathiae
,

pressum

genitorem. graviss.ma caputque ita inflatum

num

rediens libera et memorati Simon.s, quem, sceretur. Non filium rogatus idem patevn.s
,

oculos nuUa sibi esset habentem, utaperiendi omni infirmitate exoratus eripuit. facultas, ab uaVetri institoris de Zegedino, a
Blasius, tilius

contractus.et retrotivitale manibusetpedibus

quoquo pacto se posnecflectere. necextendere apertisque ocuhs , sursum set, extensopectore. vix jaceus,osque clausum tenens. adeout
fixis.

lignum, rsum curvatus.itaut.tanquamaridum

n uno pede contractum suppliciter invocatus, apud precibul votoque Non Adr.anum, fil.um eius tumulum sanavit. plagam TbaeUs de Sisig *, quem miserabilem adeo ut pat.entem, in facie et tumefactionem possent, ad matr.s votum lliusoculi videri non illius v.ll>B incol.s.nocuratum esse, omnibus
tissimum
122
fuit.

B. Ty...h

ad violenter valeret aperire

sumeudum

lac.

imo

mammam sugere uon valens, per dies sexdecim et spe vit privatus, C continuoque deficieus, ex curvatione sub quippe qui putrefactus tum conglobatione manuum et pebrachiis, tum ex hujus saucti viri coelesti virtute ad
dum
erat,

Non Bartholomeum, morbo laborantem, Peczki quem caduco

.;, T>PTtietrii de 'p"'P" filium Demetr.. ae pj

'*"

Ssanitati

per

mammas

simi Joa,.nis ope invocata

bea.s^ sugere non valentem matrem, pr.stm^ per

,

redditum esse <=> ? "V * ad ,d ='""' .^'f ^ ^^,.^^^ PetrumfiliumHelia;Eedzzek*deS..sigh

patris
morti proximt,

votum iutegerrima

sanitate potitus est.

B. Hamfs.

fihum Joan120 Quid multa? Laurentium. * appehati, de Zegedino, jam agonis, Nemes non posset, utrum nizantem, ita ut jam discerni lacrymiset voto viveret, vel obiisset.parentum
vitffi

restituit, sed ipso

emisso voto nequaquam

mirabiliter puer persoluto. post nounuUos dies

atque recidivavit, graviori ffigritudine affectus, febnbus vexatus, ut vitalis in

ita

vehementibus

eonon

seutiretur spiritus;

quam neghgentiam
persolutione

mortalibus per eum fematris preces et vota a amplius spes erat bribusliberatum,cui nulla fiUum Jacobi Ibotn .^ j,ff.i devita Non Dionysium, quatuordecim ann.s.nlade Fannuslaun *. a dest.tutum ut tuitateagentem, et ita viribus rper^t pedes, tnbus extensus super manus et f''"-^*^^^; habens annis, gradiendi nullam preces v,ro De. por ad votum matris, et quem multi v.derunt Non rectas, liberum eva.isse, v.Ua B. B.s,u Blasii * sutor.s de

Magdalenam.

filiam

parentes lacrymis multis et voti

1
fl.

sacrum pignus ;',; redime,.tes. stalim redimentes, filiumque ad ._:i, .i-vP-,^T^tQr -.niinTiTiitn-m a viro Del eraDei graconcupitam deferentes,
celeriter
,.im tiam
feliciter fehciter

moesti impetrarunt, imnetrarunt, itaque qui mcest.

Iseti

ad sacrum Joannis tumulum venerant,

et

annum passupradicta. acutissimasfebres ultra excitatus precsam, sam. quam propinquorum iUius , _..,.:_ sanav. ; ^^A v,i Qiii!; nedibus ad ubTsTs p b^us d bus, paulaUm , suum ,^ incedere valuit, beati viri 'ucedere vaiu tumulum beat. v.r. ^^J^^^";; sanitati integre pristinsB

W-P-^^^^^^d

P^

votum persolvens,
reslitutaest.

>

6.

Bukor

perjucundi ad propria cum hberato simile manifestum est diere. Cui miraculo fiho Stephani Bakardi * de contigisse Joanni,
fiUo re-

123

Non Helenam, uxorem

/lyiropic". Brivii * de vui- B.Briwvi

..

lak. per ^ '

annum oculorum lumine

privatum,
et

477 DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. annum tcrribilibus febribus agitatse et ad hydropisis morbo miserabiliter languescenA et extremum jam perventas, atque quasi eraortem, quae cum devotissime tumnlnm beatistuae, tribus vicibus ad sepulcrum divini Joannis, simi Patris adiisset ab eo optimam libera, ,

AtKTO
Nl<.OLiO DK

Pui.

tionis
B. Vuraji

gratiam

sortita

est.

t^Tec

EUsabeth,

a matre voto
contulit.

delatse,

optimam incolumitatem

uxorem Georgii Vsaii * de Schitoleze, quinque annis caduco morbo vexatam. Non Catharinam,filiamMichaelis Piilki * de Siisig-h, setatis xiii annorum, aliquando quartanas, aliquando quotidianas febres cum vehemeuti dentium stridore supra sex menses passam. Non Urduobus ansulara, filiam Cosmse de Siiaig-h
,

Agathae, uxori Gregorii pellificis de

l.Pnsrii

Harsam prope Vuilak, ob quaradam plagam apostematis in pede dextro super manus et pedes gradienti, emisso voto adeundi tumulum
,

ejus.munusIiberationisdonavit.Michaelemque,
Stephani de Bacuh *. in extremis laborantem, ad votum patrismirificeadjiivit; etqui infirmus per raensem jacuerat, sanus peroptime evasit, et una cura patre beati viri turaulum
filiura
'

B. Bancbii

nis quartanis febribus tortam.

B.Neraeihi

Non parvulum

iiiium

Georgii

Kalmar de Kemethi *, non

multum
tuum.
'

a Vuilak villa distante fere emorNon Mathseura, Osvaldi filium de

suis pedibus visitavit,

B.

Raatz

B. Zheuulcs

ex opposito Vuilak t, curvatura dexut erigendi brachium adeo habentem non illud ad os nu.squam ei esset facultas eumdem postea ob gravem quamdam aegritudinem duobus mensibus caecura factura. Non Catharinam, filiam Michaelis Raakz * de villa Thanevus * per tres menses pergere non valentem quibus omnibus ad vota parentum
Pesth,
trura
,
:

ANNOTATA.
dicit

a Febres hasce pestilentes fuisse, aperte Joannes Tagliacotius in episiola ad

S. Jacobum Picenum, quam in Commentario in ea scilicet num. 380 prasvio dedimus Quum, inquit, ex horrendo foetore et ex cor:

rupto aere pene omnes infirmarentur, suadente

integrae sospitatis

munus Beatissimus Joannes

D. Legato, ad locum
ipso se contulit.

qui

Semly

dicitur,

cum

B
ameniei,

impetravit.

Sembj interpretor Semlinum,

124 Sed qua digna laude celebrabimus quod uxori memorati Mathaei Osvaldi de Pesth
contig-isse
dicio,

in adversa Savi ripa oppidum, inter uttmmgue fluvium Danubium et Savum ad con/tuentes silum.

adstantium jusegritudinem nuUo pacto mortem in brevi evasura sancto oleo jam uncta, facto pro ea voto ad tumuhim Beati
,

clarum est? Quce

ob

quamdam

viri,

mos

convaluit et pristinae fuit incolumi-

tati

Quid insuper ejus filium .loannem, amentem factura ex quadara intirmitate, loquar? Quid alterum filium Eraericum, adeo magnam lupiE plagam in ore habentem ut in maxillam digitus immitii potnisset ? Quid euradem puerum, graviori segritudine interveniente, auditum amittentem ? Quibus famulus
restituta.
,

b Ab VIII id. Augusti, seu die sexta ejusdem mensis usque ad xxiii Octobris sunt accurate dies L\\\ni, prout annotat biographus. c Satis notum, festum Nalivitatis B. Marise Virginis die viii Septembris celebrari. d Monstravimus in Commentario prxvio

num. 528 Vilakum

subiisse

jugum Turcicum

et corpus S. Capistrani hactcnus delitescere,

numquam

forsan inveniendum.

Doraini sanitatem peroptiraam largitus est

et

e Barbarizare est barbare toqui, scribere, aut pronuntiare aut etiam agere. Cfr Cangii Glossarium in Siipplemento Manuum plau,

a patre invocatus, ut tertium filium, Petrum, facto voto deferendi in morte agonizantera
,

sus,

quem paido supra

,

refert biographus. ita

,

intetligendus est

ut significetur

Sanctus

iUum ad tumuhim

ejus, vitae raox restituerit,

quandoque manus junxisse, quandoque etiam

V. g.

qui nec in crastinum supervicturus sperabatur. Nonne et Helenam, uxorem Joannis Co'

easdem ad coelum eievando, disjunxisse,

Loflhi

* civis de Vuilak, pestilentico morbo, visu, auditu carentem, et loquendi facultate privakii

ctam, sudario, quo tectura

pus,

fuit Beati viri cor-

ut ferventer orantibus accidere soiet. f Instrumentum, pubiica auctoritate confectum, continens wzracM^a, posf 5. Capisirani ^ obitum Vilaki patrata, edidit Joan. Bapt. Bar1662. berius post Vitam Sancti latinam anno promisetijpis excudere supra num. 431 Id

antequam

fuisset
et

tumulatum,

se devotisiste

sime tergentera
aliique varie
afpicti
ti

lacrymis osculantem,

integre liberavit?
lauUu-

125 Nonne Eiisaheth, uxorem Nicolai sartoris de Vuilak, in morte agonizantera, et candein manu tenentem, adstantium omnium sententia ad horam supervictiiram quorumdam suasione viro Dei se devoventem,

ramus ; quoniam vero Nicoiaus eadem refert, actum denuo agendum non arbitramur. Ex
instrumento hinc inde aiiqua decerpemus hic autem procemiuni ponimus sequentis te^ Noverint uuiversi, ad quos prffisentia noris scripta devenerint, quatenusnos judex etjurati ac etiara cives ejusdem, sub civitatis Wylak protectione magnifici domini felici dominio et
: :
,

reiiimun-

(ur.

lam accensam

a mortis faucibuS

mox

eripuit? Ita ut perfecte

sanata, in crastinum emissum votum resolvere inchoaret. Nonne dictae HelenjB filium longo tempore febricitantem et nuUo remedio sanari valentem, ad raatris votum incoluraitati restituit? Nonne etiam Agatham, filiam
,

nostri Nicolai de
:

Wylak, Wywodte Transilvani,

notura facimus et testamur, quod constituti pater Fr. Jobeatse memoriffi olim veuerabilis de Capistrano, Italicus, Onlinis Obser-

annea

meraoratoe dominae, per triduum freneticam jacentem et semivivam, sine intellectu inania loquentem, ad matris preces et votura curavit? Eamderaque Helenam veheraentissimum
,

tribus diebus dentium dolorem patientem quietis locum non inveniennihil gustantem, tumulum tem, seque sancto viro apud ejus
,

Fratrum Minorum, post raulta et strenua partes opera, ab eodem per diversas mundi post multalaborum suorum merita, perpetrata. regno post prffidicationem cruciatffi in hoc post debellationem Turcarum, in Uogariffi
vantiae
,

hoc Nanderalbensi

castro

divinitus

factam

commendantem
B.

Vueres

beth

filiffl

sanara statim efTecit ? Elisa, Joonnis Vuerenus * de Vuilak per

,

ductore ip?o cruce signatorura capitaneo ac vexillo crucis ot cum acclamatione sancum
ctissirai

Nominis

Jesu

assistente

ei

bon

memoriflQ

ivirnKB

Nicouo BB
Fara.

ritos

r cx na ^.^i.,~ ;>,;niip ib.que feliciter migrav.t ad c(Elum ac gloriosus de S. Maria= apod Fratres in ecclesia
_

sira

.j,,

^aeoque fimenie mense Aprxh

reauiescit

quos .pse taha Observantia ejusdem Ordinis,

ibi

instrumentum ^^^^ ^^^^^^^ ^^^^

^^.,

1*;;
<.

ante

prffivideub, UUc divino Spiritu revelauto, Obiit autem ipsius obitnm iutroduxerat.
,

miraculis refeNicolaus biographus vn

anno U56

die Octobris

xxiii,

(id est hirca

horam mediam
Papm
tertii,

hora vero xxi teriiam pome^

^^^<^'^2Tn pnmo (zmo

remlis

coram
-.

certe habuit

instrumenlum Vf

Mianam)
domini

pontificatns die sabbati,

Germani^ et Un anno secundo), Legato vero domiuo D. Jo^une Card garia^ revereudissimo Bohemi^qae regnante Uugari^
nali S. Augeli,

Callisti

anuo

pl<^rumq-^_^ordxnesa^a. lake^rse nam eodem raro nsdem fereverhs. Hones refert. et non quod mentioIdsveciale habet instrumentum,

juramenti et ssepe testes neni faciat pr^stiti

miracxdi adducat. obrepsisse dubium h Aliquid vitii scribenti Nec minore laude est non est sensus certe
.
:

Ladi.lao rege. Quod autem F^^<^^",;' ^^^ voluit, noumsi divmitus miui apud nos qniescere

memoranduravidetur,quodde Laureut.o, Pap

dicio

factum esse arbitramur

nam qnum h^c

civitas

cive

utique

de

Wylak

constat

cum

Tnrcarum

sitque Schisferitati viciua exsistat,

vallata, dignatus matiois et Patareuis undique

est omnii.oteus

Deus

illic

servum suum

cousti-

viveus fuit inhdelinm tuere ac locare, nbi sicut

et

Vilakense sic uUra annum etc. Instrumenlum Papa dictus, de \uilak, Laurentius, sonat (1) plateapiscatoruraprffistititjurameutum code * deputatis una oum Emerito
:

Etnericot

h persecutor

Turcarum
sit

debellator. ita
:

eorum-

ram testibus Dobas de eadem platea

et

perpetuns terror nos autem devotiouom et devotam fiduciam tantam in cum infidelibns habemus, ut propter eum nihil ab diebus timeamus. Nam qunm superioribus personis et igne et tota patria spolitata rebus Turcse deveconsnmpta, ad nostram civitatem dispersos propter vmnireut, invenirentque nos
dera mortuQS

ot Michaele piscatore, Jacobo piscatore cum uxore Petro Baconi tota platea piscatorum sua KUsabeth, et etiam
scit'

et testificatur ipne
ita fuit

anuum

Laurentius, qui uUra paralysim passns. quod devenit

potueruut,sedcivitate demias.nihil nobisnocere retimidi. ad sua fugientes, iutacta dimissa, nou nisi meritis et intercessione dicruut quod
;

istius beati viri fratris

putamus. Post cujus miracula, ad tumulationem apparere coeperunt civitas nostra cum qute non solum universa
adjaceutibus partibns

Juannis adscribeudum felicem obitum iUico ante

et in ocuUs, et contractus totaUter iu pedibus dostructus et obcfficatus, uUra annum ita fuit uesciebat exire quod etiam partem domus suae nou poterat nisi per susteusine ductore, et duci sepulcrum beati Putris, tacula. Emisso voto ad et sanitati optimje restitntus est imniediate sustentaculis ambulat, quocuraque vult

absque

siraul et sine ductore, et

toris exercet.
i

cum

aUis artem pisca,

commota est sed a reraopopuU ad ejus sepulcrum, et tis contiuebaut Beatum, sed adeo catervatim, ut non ad ipsura adaUei-um Apostolum currere viderentur. Nos
;

non longe Vilako occidentem qum bellum versus sita, ut constat ex mappa 1788 exhibet. RussoTurcicum anni
Athya
est villa

altera k Futhak, villa Hungarice, in orientem Vilaki sita. Danubii ad

1

ripa

autem taUu videnles, considerantesque contisigno. nnnra populorum concursum et miram

Chitel seu Ghitel

7iec

in lexicis nec tn
desit

mihi mappis invenire, prsesertim quum

lexicon Rungariee, licuit, neque Vifalu seu UffaUi neque lexica

muUis iuscibendura ac notaudum duxiterea neglectis, C mus rairacula, quffi postmodum ad intercessionem et merita ipsius Beati fierent ne tam a Deo quam ab hominibus de tam solemni dono, fidei
cura dimidio.
;

rum coruscationem prodigiis post annum

,

cerlificati

de hujus viri

map-

pas ostendunt.

Hungarige oppin Zen-edinum seu Szegedin influit fluvius Maros. dum, ubi in Tibiscum

christiauffi

coUato. ut ingrati notaremur. Deputamus ergo nos cives, de raaudato et voluntate egregiorum virorum vicebanorum, raarchionensiura et judicis curiae
,

Neque hunclocum reperirepotui. indigerent, sivero minora loca, qux notitia interpretetur tector, me non
tens pr.-etereo,

Quoties

invenisse.

vices praedicti magnifici

domini uostri D. Nicolai gerentiura, aUquos cives bona; famffi et confecientiae, bonique testiraonii super auditione et examinatione ac testidantes eis ficatione miraculorum futurorum facuUatem tam ex parte curi omnimodam
;

p Themeswar seu Begam fluvium in soio paiustri, sedes

Temesvaradmura civitas ad
est epis-

copi latini Czanadiensis. instrumentum apud q HiBc clarius habet Benesciiicet : Margarita, uxor Barberium {%),
dicti

quam civitatis,

et

iUam auctoritatem, quam tam

curia quara civitas dare potest. Hi autera sunt Guido Italicus de Aretio notarius et civis in Wylak, MichaelGapharmercator et Utteratus, et
Bartholomffius

in ^sSardonis de Chica prope Bachiam etc. Est tantia quatuor milUarum a WiUik autem Bachia seu Bacs urbs episcopalis, cujus

sedes hodie Coloczensi unitaest.

r

Arcupa
jiissa

sive

arcuum magister

Hujus nominis variee sunt urbes HungamiiiiaricB: Petrovaradinum, quod vix tribus
ribus
,

qui diUgeuter
tate

cum
,

complentes, qusesita verijuramento tirmata, rauUis adhibitis

testibus

miracula

quffi

obvenerunt et qu
viri

usque

in

hodieruum diem ad ipsius beati

U.

quod triginta quatuor,et Varadinum Magnum inter quod iriginta milHaribus Vilako distat hsec duo posteriora seligat iector.
:

Varadinum in comitatu Biharenst,

{l)Pg.6. -i2)Pag.

sLupft

DiE VXGESIMA TEHTl.Y (ICTOBKIS.

Lnpa, apu4 Cangium Lupus, est carcinoma seu cancer, morbus plerumque gravissimus. t Pest est villula ex opposit^ ripa Danubii, versus septemtrionem, ut constat ex mappa, exhibente Theatrum belli Russo-Turcici, ins

479

Italicis,

quse a die praecedenti

usque ad ho-

tUCTi.Rt

ram missarum

fuuctu jacuerat, delata per g*enitricem ad sepulcrum Beati viri, divina gratia, Joanuis virtute interveniente, spiritum
vitae

NlCOLhO Dl Faba.

suscepit.

Haec enim, cura ob

in

hominum
introduci
pig"uu.s

cepti

anno 1786

et

ad annum 1791 continuati.

nimiam pressuram mane non potuisset,

vita

capellam

ubi

sacrum
est

re-

quiescit, extra coUocata

pannis invoUUa,
ut
sancti inter-

omnino privata

hora autem vesperarum

posita est juxta sepulcrum,

CAPUT

X.

cessione ad vitara restitueretur. Dictis

vesperis,

autem

oraute

continuo

pro

ea

matve, et

devotissime illam beatissimo Joanni commen-

Continuatur relatio miraculorum.

et multis mortuis restituisse vitam,
etsi

dante, coepit puella calefieri et moveri, sicque

statim suscitata

est, et

receus effecta

c.
viirii e

129 Filiura item Pauli,

jl

nobilis g-enere, ad

fauci-

tnortv

(ii< i-

tatt,

Pftrw

Viida.

supra duodecim, parentura juramento, constet, tiunc divum Joaunem a mortis faucibus liberassc ; septem tamea
in priEsentiarium ad fidelium consolationera iu medium adilucemus et explicabimus. Inter
,

Atig-noramus. Nam

non

votum

defuuctum potius quam vivum, a mortis faucibus liberavit d. Catharinam inpatris,

liu
I

mortit e-

cpli;

super, filia'm
quifi

Gregorii Castellani de Vuilak,

Clementis "Viida de Cliazar, extitit primus. Hic enim cum caduco morbo pluribus diebus die hac nocte vexatus fuisset,

quos

Petrus..

filius

defuncta etiara credita est, ad matris voet lacrymas a morte suscitavit. Sed qua B Thokan laude prosequar Blasium, Ilorogh * dictum, et Pabianuni de Buda, quorum alter veheraen-

tum

tissimo intestino dolore

pra;ventus.

ceciderat
colore

quasi

mortuus
:

sine

loquela et

sine

tresque dies

mammas

sug-ere

non valuisset,

jacens
tutus,

alter in taU vitae extremitate consti-

audito miraculornm beatissimi Joanuisrumore, defertur a parentibus ad ejus tiimulum. Cum autem ad primam plateam de Vuiilak pervenis-

ut

facta sibi aniraie commendatione,

sent, puerura pannis

frig-idatum,

et

involutum mortuum, indenigTatum iuveniuut. Quod

accensisque de more candeUs, non nisi spiritum exhalare expectaretur. Facto voto pro Fabiauo a suis, et a Blesio pro se ipso, medicatione interna arabo Joannis patrocinio Uberi, Quid uxorem et iucoluraes mox evaseruut. Advigam, filiam cujusdam nobinobiUs Lucae

cum
"

vidi^set mater, viro

suomaximo

fletudixit:

ctus est.

Eevcrtamur, et sepeliamus eum, quia defun" Et palpautes iterum puerum, auresconstriugeutes,

Us Nicolai

que, nares et ceetera membra mortuum omnino judicant. Pater vero, fide et

animo

erectus,

"

portemus, inquit,

eum ad

de Addam, et Ladislaura, fiUum Joannis institoris de Themeswar, jam in mortis articulo agonizantes, loquar ? qui nuUa vivendi spe freti, ad propinquorum votaa mortisjanuis
eruti sunt

quidem Deusperejusmeritaillum nobisredderevivum.

tumulum bujus

sancti viri; potens est

f?
,

Et euntes raasiraa cum devotione coeperuut circuire sepulcrum, facta autem trina circuitione, puer in omni sanitate revixit pulcher,
Laurctifii
fienMAjitt,

130 Qnid Ladislaum Bancha, tegritudinem

virum

nobilem

de

iiUi

quamdam
,

horribilem

receus, et delectabilis a, 127 Andreas proinde, filius Laureutii Benukii,

quam dicunt decem mensibus patientem vorabatur, lupara, a qua paulatim ejus caro remedium cuique nuUum adhiberi poterat Quid Nicolaum Vulachum * de ViUa Jubogh -,
fir

.^

li.

WaluTubaji

clum

per sex anuos caducum morbum passiis, sing-ulis mensibus cum a quinta feria usque

pestilentico

morbo adeo affectum

in parte sini-

B.

vindemiarum tempore, ad diem dominicam validius solito opprimeretur, contig-it, ut qua,

stralnhumeris, ut ex ejus inflatione et iu gutture et in pectore usque ad supercilia videretur

'

Domiuica in matris bracbiis expirasset. Quaraobrem misit filiam suam in campum pcst patrem, ut adsepelieudum filium rediret. luteautem lacrymis multis divinum auxilium im-

dam

die

'

deperditusPQuid Dorotheam, filiam Stephani de Rees *, perseptem hebdoraadas, ut truucum immobilem jacentera, .sine visu tameu quinuxorem decira diebus. Quid Catharinam Laurentii sutoris de Zytzegh *, quiuque men,

'

B. Recs

li.

.S)ibzeegh

Joannis intercessione, filius erat et sibi restituatur vivus, qui jam fritridus oratione, nigrefactus. Mirabile certe dlctu, fusa
plorat, ut

divini

etita sibus gravissima aegritudine cruciatam, viribus destitutam, ut in manibus et pedibus

nec

volveudi,

nec

sedendi,

nec

ambulandi
'

coepit

albescere

puer et

oscitare,

manusque

movere, et autequam pater rediret, et vitam adeptus est, et bonam de pristina aegritudine
sBuitatem. Filia insuper Nicolai de Petheno, cum ab hora vespertinu usque ad matutinam mortua jacuisset, voto et lacrymis matris vitam

ullaesset facuUas. Quid Ursuhim, uxorem An*, a cingulo iufra dreffi Hathas de Korusko aridam eftectam. et viribus destitutam, adeo quatuor menses nec verti posset nec

R. Batlias

de

Ciintlia

utper

lectura egredi, uec

ub aUis

dtiferri?

Quid Ue-

nacta
12S
fideBorogh.fi'

est,

beatissimi Joannis iutercessione inet tilium

vocata mirifice opitulante.

Varadino, lenam, uxorem quondam Jacobi de pedibus contractam, ita ut nullo ambobus vel modo per quinque menses incidere posset
Ladimovere genibus, uisi dehtta ? Quid * de Zegedino, supra quadraslaum Bagar aliquando tribus, ginta annos morbo caduco die quatuor, aUquando vicibus, in aUquando propmquoad tortura? Quos omnes, tum tumulum tum ad ipsorum vota adeundi
se
*

Puerum

generosBB

Domin

B.

Bogtr

Ua Baiuabf
de

Elisubeth,
milii fovea
tse,

relictae

mag-nitici

D,

Boz!~

Borogh, perpetui

Comitis de

Joannis de Castellis , de
vi-

t/ach;

mortuum omuino extractum,

invocatus vir sanctus a patre

pristinae

cum

voto

visitandi sepulcrum ejus,

magnifice

rum

fi<

Hozyun

gax

comde Hozzun&. Filia item BarnabsB probatur millianbus bach *, distante a Vuilak decem
testimonio restituit; sic dictae comitissffi

eiu9,

infirmitatibeatissimus Joannes a suis

et

bus potenterliberavit
'''''''''

optim valetudini

re-

131 Quid

480
AtJCTOIIt

1^.

NlCOLAO Dl
muttiplici
*

^'"^us
B. Baray

S:::r^viS

^ CA"SANO JOA^-NE ^^^_^^^^ Saga de 0" Valenhm ^ ^^^ ^^^^^ uxoremSte-. n.r Claram constitutam^ qu- P^, p.ellari merum' annum c.cam ^f ^^ TLT*Klr ob ubera buducta mariti ad -anu effec7Bm'? Qu^ '^-l^^^l^^^Z., nec matris

S.

CONrESSORK

^ ^^^^^^^^

fassaestabeaca.i.ines

discessisse, ut vi"u um e e^b^as adeo stei.am v.dere ,n quali Bibi lucidam der secnndo autem ma^ s circuitu tumnli c.rcnm.ens p etertio tandem est fl nminata munnssortita est. Cujus m, a-

^f ^ ^ Vic^am
d

de..u.ire va...rat.

rucam,

filium

Joannis Magni de Chee

'

*, s>-

0. Ehed

So

^Tvidendi
cu.i novitate

est adeo popu.us gav.sns

sit.

Vu

.alc

.,...

Quid pr^eterea Oa.H Soka * m Pes h e .oqu- CatlLinam, ocu.o c^cam per tres opposita Vnilak, .mo
dictu ^t d^ici.e profecto

Bodo.a..o,nne. B. Hcus de ubere vu.nus ^^ SadogazzODta:"e* l>orribilem u..um humanum non ,t habeniem, et remedium de Fy. liberavit. lUasii Sake=>

Zrs.ti'' H::t^ de
in

vi,.a

dextro

hebdomadas, cui voventi

visitare

tumu.um

eircuitionem circnitionem clar.ss.mum ,.i,. U viri post trinam lumenJoannesinvocatusredd.d.t.Qudbtepna '->"";*'" nobi.em genere, septem

'-

bea-

ocu.o orbatam, sanav.t. Phizeeffh fi.iam, uno sei.atoris, ad prop.n. linmim filium Joannis

nventnt^m

n.orum vota ^

'^Z.^.r. q.n
.

et .acrymas ._.-**;o ^itisKimp sententia citissime

va.etudini rest.tu.t,

eratnecidan'

um,

Etobe h

relictam

^^^^.^^^ ^^^^ apparerent, Nico.ai Zeeleb* de Vui.ak,

Zclc

0. Riich

B decem
ffheer

oculo ob * cjBCum nobilem de Enoch gritudinem effectum ^ Qmd Ur.uquamdam caduco morbo uxorem Galli Banchi lara Navcxatam ? Quid Laurentius de
;

We

uumquam
suo

fuerat locnta,

em.sso voto in corde

beati
v.ri

adendi sanata

sepulcrum
est, et in

Joanms,
conso-

mox

omnibus

membns

lidata.

annis

bres per

quartanas fefilium, vehementissimas quibus optimam annum patientem ?

^

B. Hcroz-

turo

valetudinem exoratus contulit. Varvi, IS^Quid Margaritam, uxoremNicoUu raanibus et pedibus arideviUaKerezlhuur* fere ob hujusdam lumineque oculornm jam infirmitatemprivatam? Qnid Fabianum modi

ANNOTATA
a Refert hoc

miraculwn Joan.Bapt. BarheViiee

riusad calcem

latinx in instrumento

B.

Ucwer

B. Nislone-

jaraexveheKeever*. de plea Kyssevvas *, agonizantem, et frenesi menli pectoris dolore

nomxnaios testes, authentico [\]'.et prmier reciiaium fuxsse coram dicitur prodigium ubi fuerunt ultra duodetoto popnlo in ambone,

zas

filium, N>colaborantem. Quid ipsius Fabiani adeo afflictum, laura terribili morbo caduco tumefactione ut ex magna gutturis et faciei viderentur, quos Joannes duo ova

replicatisque v.c.bus cim millia personarum, parentes gratiam, fiho iureiurando yiarrarunt Nicolaus hiographus suofaclam. Quod porro mortuosad vitam revocatos dzcat,id

duodecim

ejus oculi

divina ope,

voto visitandi sepulcrum ejus invocatus, constat fuisse liberatos. suppliciter Necpraetereundum quoquo pacto videtur, quod

cum

ita inielligendum.

in Mathia,
est.

filio

Nam

hic,

Lucae Zugia de Zatha, gestum per medium aunum gravissime

memoret ifrumenniam hiographus posi confectum potcst, uietahaet alibt tum scrxpsit. fieri pairaia
miraculaintercessione S. C^v^stv^m

quatenus tres solumcominstrumenium Vilakense sedquo:

sicque caduco morbo die noctuque vexatus, ut brachia et pedes dissiccati consumptus
,

^""TTnsirumentum Vilakense
:

apparerent,
curvari,
os

nulloque

pacto

fiecti

posset aut

autem

ita

clausnm

erat,

utetiam

raculumsequentibus verbis ecclesiasticis quf.m fidelibus tam

prffisentes litteras

Omnibus

refert hoc miChristi

sfficular.bus

vel vini C gladiodisjunginonvaleret, sed lactis nutritus est, menses vel aqu stillicidio per tres aa scapu.ncnrvatnm co..um coUum vero ita jam incurvatnm erat, ad
las

nostras

inspecturis, Lhsa-

in extresquamffi sive saoiei emissione, ut puer quem lacrymis deferre ad beati mis laboraret,

fiUus Gaspar fi.ius '^^^l^^ ^^^^ZT^^nni. (.). et Orban et Bosena coraitis (2). caritatis affectum. sincerse eius salutem et ad confirmanNos notum facimus et testamur absoluto viri tumulum parentes devoventes, Capistrano gloriam, quod dam B. Joannis de savolo, cum bis sepulcrum circnisseut, mox quidam fam.Uaris certa relatione percepta acceperunt, et num in omnibus suis membris exercitu, quem fecimus contra noster et in qui etiam loqui non poterat, statim pisces ad
,

constrictnm et P"trefactnm

et

cont.nua

magnifici domim Joanbeth relicta quondam perpetui de CasteU.s nis de Borogh, comitis " "^ ""'^ ^,;^ ^eenon comitatuum de
'

comedendum
liberuii.

petiit h.

Turcas, exsistens,
in

quemdam parvulum suum

,

u. B.
ij.

Turuz 1 tiruz
de piaica

133 Ac idem singulare munus consecutus * de Lenest Lazarus, fihus Petri Cherenuk nativitate febres lazlo *, qui cum ab ejus

S. LBdislsi

passus fuisset et caducum morbura quatuor mensibus, nullaque jam esset, ex vicinorum sententia, spes consequeDdae sanitatis, parentum voto adeundi cum eo et imagine cerea

fosquamdain profundam cavernam sive misit, qui parvulus sam, mUio impletam immediate pras vupore ipsius miUi suffocatus per spat.uin fuit, adeo quod nemo in eodem horarum cum dimidia spiritum viduarum ventem sentire potuit; pro quo extrahendo quemdam hominem per funem in ipsam fo-

tumuUim

beatissimi

Joannis

emisso,

statim

veam
potuit.

extrahi misit, qui simiUter de ipsa vix

B.

Anuiai

de Zepor

sanus factus est ab omnibus infirmitatibus, qui etiam lumen unius ocuU jam amiserat. Quid muUa ? EUzabeth, uxorem ^gidii AUansi de Zopor *, de salute diffisam, Barbaram fiUam
(i) Vil

Videns

tunc

idem
e

famiUaris

noster

dictum parvulum suum

esse,

Christi,

medio sublatum invocando Nomeu Domini nostri Jesu vin recurrit ad merita beatissimi
cl liiuum. pag.

Ul. iMirum. pg.

t8.(2)Cfr

supra, C3p. thi,

Au-

nol.

/.

79

Fr.

Fr. Joannis, se devoto suum sepulcrum: et statim,

,

481 DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. in Vuilak, quem quindecim annis vetaverant, astringendo visitare coacti sunt dimittere, quam primum ad sepulmulta adstante

AUCTom
NlCOLlO Dg

hominum copia suspirium maximum dedit, quem citius de caverna extractum omuipotens
reddidit Deus ob merita beatissimi viri vitse a Nicolai biopristiniE. Di/fertinstrumentum dtgraphi narratione in eo, quod Nicolaus de fuisse filium Eltsahethse
cat,

crum

beati viri proticisci devoverit.

Nec mi-

nori laude celebrandum videtur grande munus Uberationis quod Agnes , uxor Nicolai Rusa de Batha *, ad suorum vota nacta est. Uaec
,

B. Bathftka

enim,

tisset,

mtraculum Borogh instrumentum autem familtaris dtctge refert ad filium cujusdam

, ;

suscitatum

per annum a dsemone vexata delata in curru ad turaulum viri Dei, nolo ire coepit terribiliter clamare , nolo pacto ad sepulcrum iUius monachi ; aliquo

cum

exti-

Elisabethce.

Cseterum

asphixise simile est

liquet,

et et

matum;
non
c

unde,

quantum

de prodigio

sictaUa sEepius repUcando tantum strepitum impetum fecit, ut in plano campo currus

satis constat.

Hoc prodigium

refert

instrumentum

iisdemfere verbis (1). instrumentum, d Hanc sanationen refert

,

penitus dirumperetur et frang-eretur. Tunc muUer naturali voce clamavit cum lacrjmis dicens " Ea Uberata sum per Dei gratiam et
:

insinuando,puerum anniculum,mortuo quam tamen adhuc vixisse (2) vivo similiorem dicit convaluisse, sanatum fuisse quapropter puerulum. acctdtt e Cfr Instrumentum (3): miraculum
nocte post die XXIV Octobris, scilicet sequenti aniii H54, imo 1456. diem obitus B. Patris

et osteniUius beati patris, fratris Joannis pedis digitum. unde exiverat dwmon, dit eis
;

in

quo vestigium parvi apparebat vulneris, de quo sanguinis cruor efauebat. ruerunt niMvota lorainns oranes ad tumulum beati viri sua ad propria cum Uberata solventes, leetissimique
foeraina redeuntes.

ordinem Cfr Instrumentum secundum narrationis (4-). aliter gCfr Instrumentum quod paulo nomina sciticet, nobilem Ladislaum profert Bumhii testatum fuisse curationem suam cof
,

Blasii

uxori '^^^^^'' 136 Pariendi etiam gratiam Susannae, nobiUs ex oppido Vuilak, concessit inpassa, vocatus. Nam bffic bina vice abortum

exeuntibus foetibus modo naturae contrario

sine bapUsmo id est per pedes, ipsisque natis in periculo tertio labomorientibus, simiU

ram

variis testibus, in specie coram Anna, uxore nobilis viri Nicolai de Banchii (5).

h Cfr Insirumentum (6).

cum magna devotione beato virose commendasset, mox infans ingressus est mamoternum uternm et egressus est, naturae
rans,

dura servans, qui pedes jam extra

miserat.

Quantum autem

praesidio, et

GAPUT
De nonnuUis
mitionem
fleieno contracta;

rit

XI.
pro-

aliis signis et

digiis etiam post

Joannis dor-

patratis.

xam

viri meritis vero quid hujus sanctissimi

J adpropellendas

divina ra^^que alias infirmitates

a multorum corponbus valuent virtus,

ple-

demonstremus. brevius, quo valuerimus.

Nam

multis aUis caecis et articulo morbum patientibus, atque in morUs Serghyartho constitutis. testis est Stephanus cum per quatuor de Bodyzemthrayklos *. qui fuisset, emisso annos, cfficus, mutus et surdus mox hominis Dei voto visitandi tumulum gratiam: nara cum a suis miriticam impetravit est Ungua duceretur Vuilak. in itinere resoluta apertique sunt apertffique sunt aures ejus. intirmitatibus ocuH, ita ut perfecte Uber a suis uxor Ladislai evaserit, Testis est Catharina fiUa parvula fuit uno Roboz de Candentz, cujus pnvata, quam, anno prorsus lumine unius ocuU sepulcrum beaU viri devovit, ut deferre ad
, , , ,

adjumento affuecaducumque mutis

'

B. Bodeaen-

'melos

Hispan de SymelHelenam, uxorem Stephani ambs ei manus conchen cum in puerperio curva.a, exu miserab.Uter curvatsB extitract^etinflatae ac miserabiliter tracti^etinflate valetu.linem per tres aunos tissent, nullamque
recenissent,
beati Joan^is

Testis est Valentistatim accepit Uberatam. utroque ocuio cfficus nus. clericus de Temeswar, quartanis febnbus afmultoque tempore, et a.lcundi '^^^"^^ili^tim ut votum emisit

prffisentmm facto voto visitandi viveret . statim dum adhuc

,

^*^''^ ^ ao ,que sua Joannissacium p.gnus, l^ 4

"

t^' <1"'

infirmi-

convaluisse mag-na ex parte terris conversantem non potuit visitare in ad.ens, ab sepulcrum in coelestibus regnantis libera facta est, ita ut omni sua infirmitate et contractionem .nvecuius digiti aridilatem vivaces evaser.nt. Valennerant, flexibiles et per annum grav.ss.ma tinnm de Zegedino affectnm, ut n.s. al.orum ad-

constat, et quse

tate l.ber factus 137 Testis est

est.

quidam dc Varadino
comitiva,

qui ,, efil,,.,..

bracl.ium, quod conspem amisit loquelam et relictusque apud Qu.ntractum fuerat factum, conc.tat,.s verb.s nue Ecclesias a sociis a:

Roma

rediens

cum maxima

prster

majoris eccles.se, P Valentini, canonici Jo."''; ""^ artibus, ut se beato gistrique in qu. cum id et voto astringeret;

ma-

Kritudine adeo

mendaret.

"

posset. et sangn.n.s iumento in lecto volvi non quo nullo huincessanter patientem, a fluxum ope beat. viri mano auxilio poterat liberari, adeundi sepulcrum ejus

et.

brachio

adeptus ^s statim loquendi gratiam sed ut a me remanente sibi infirmo,

invocata

cum

voto

valetudiuemoptimam adeptum
..o.-,...

fu.sse perceleB. Hunii b

a. so..ao.

vi. ^"irDlones etiam hujus mirabilem puls. N.colaum dum ab eo tutem declarant. dmmon.a carpentarium. habentem

'Z^^X

pri^parata, eeita ut funeri raret in extremis.

34.

iti,

Ibid. pag.

Wsent

D
.. N...o
F....

eam ad io voto deferendi conversent cfl'l^'^' ;"' iH adhuc in terris pra=sent.am beat aperuit et oculos m matr J ^atim
,

3ant.s per
infra

' , .""".".tek nd visitandum nostea postea^ d 88cepit;sicutprop.nqu, r-'sicut propn "

,

paucos o." pwco^^'"'

;

^
j

^^^^ ^^^^
^,
^^^^ ,,

P^r'':; .; ib^ contractuB nibus et r"'!."'"'

ad p.rentum
videtur,

""*
^.^^

1"'"'"""^'

i,

ivooata ope, evase-

sscepit

^^^^i

ide laude

maximn

Jacobi de ^'T; Pose-a, uxore

'7^
xu

Testes

sunt,

Haciii de u.or Joannis

surda.ub, surU... ub. dela

optimumand.tumrecep.t

de- "^ _^^^

,,, .,ed

quor.snm nor.nm pergo ^

^^^^^^^

^^

lahornwt'-'.

B. Hclye Hc

Kyralgen

r:"Baccbi.sis^jamn.H, t^:. ,n.dparentumv.ta-d-m^o^^^^^^_

de

r
et

^r -t -t
IvrZ non

rs^:arrri'rviSa.quamdiedntmye,
^tb.,

3.

^enter

r^r P^':^ ^"" '"2 gasflxu.

infra
ertia tert

^^-^^n

solum cadueum pas. jerat sM

-S^carcere ree.sum^^-u;^;X: ^y
fnrtissime

B. Achia

vmculatum

reup:ojicieud..m,
septies

aiquc lu , potentissime mvocatu,. Ube-

diem

noctem

morbo vero caduco ^^^t,. .lestes

h

^-^i Neque

si.n^P -

cujusdam
eonstitutos,

s^sr^^vi^

;
,

iinilnquealii

^:f-

iiiraiiCur:
li.

Huiih

B. Erdocli n. Lythoi

Erde .M nob.l.s v.n de

V

----s
B.

bea'^^-^^X^'":^^^ et lacrymas, d .psorum P''^'^";"^ revocnvit exoralus. B ''"'"" Hemeth - de

qnorum

Eyga
"

B, Ncmclli
B. Lytlioi

tTtUm S:.::t^:rdeMUi..
agoniz.antes
q""-''

B
de

art.^

^ r,m trdorem de^Sa^ia quos divina

aij
,

iguis

.^[^'^:, Jm d! .itandisepulcrumejus, '^"" "^

morti.s fauci^ ^^^

,s crutos.
B.add.Scmh
gcurgh.

--

-V

qu dlm

i^.^per * villa

''TI?It-"d;:iml^ qu* prope ApatU,, Jl

pedibus, and.en=

nc ndio circumdatum nemo non v.d, Uberatos interv ntu , opc Alba undique combure,^N m cum Naudor suam. sncerdos domum egred, ^i volens hic parte flamm,s valex con^piciensque se omni
.

Joanms

acced p.g-us \,,edere ,ox ut ad .acrum

,,qualiterconvaere^^^^^^^^^

^''"'

miracula,
devovit,

flex s mortem, ut pnmum, exsp^rtaret priEter iturum ad beat. v.r. tutenibus devovit se

atXi

a ut. flaute in

eum

valido vento. n.h.

rnemhrU de

valeoremeare unu Matbis de Diasiu^, fiiius i<iQ TpRtis etiame:it 139 Testis eim ^^^.^ Chanadien-

r:'.'^uX';ivannumnonpotui.etde

-r-T^^clernrUc^^rrersr^o: nul q paulatun defic.eba.

rnud sepulcrum
ejus, coucep.t

^^j^i^^i^,^

n.in.um re, fac.at fastidium legentibus

magm

quandoquidem C ^erT t ot itaque dorm.ente, aderat faculta. eo nuUa sibi d,cens

,
.

Zl

erga eum uin audebat se constr.ndevotionen,, sed uon egrediend. lectum

vir

*"l42 Et ut

Snf e"sire!titisse,
adht

Zv

qui j.u ol.si Joannis nostri smuU post mortem, ,7,11')' I'"' ea QUffi gesta sunt IllKllt"'.'
,

qu.
,

gessit,

dum

nnar:

ei

in

somnis

sanctus

:rvtBlasi,detua.gritudiueUben.n. votum venire ad tumulum ^^^^. " ^"'

'

ac
'^^,

Inr

itiner,s '""S'* dire d.fflcVeret ob .^l Vu.lak, mox vigiuti miUiar.bu,. ab bat en,m statim m.r.fioe ire,

Ix

^l^l

ut devovit ad iUud

unfusttractoris exemplum exarstt amore servi divma bemus in quem pe.-vejam ad calcem et nos n Uo ut ne'ic fortass.s, q"niamus,qui diutius viru
iAr.iiti

antque peregrinaretur consu n terris sanctimonia obloquun, Qui de viri

hic descr,-

fuimus.

Procurante itaque

f
e

"

ri^ltnanno,quodebitum^.umadicamdeAdviga*tilia
de
.'

et qu.d de Adon * nobilis" vixi Nicolai 0. Ail.in Qu.d de UVuaskapuu* n.Thpifi"*' Bla^io Tberet de agone constiVasxapil Budal qui in mortis biano de Pei ad eornm vota viri ^t, intercessione Quid iUud item, quo uxor, restituti sunt. v"te a.gr.t,^genere nobiUs. par,
B. AgMbii

"nOQuidP

carnis persolvit,

lak iam fere ut vei

conventum M'"''"''^^;;^^ statum dissipatum, ad regularem

Itre.

L,

Domiuo in3p.ran
,

u^.

pra-pararet corpori domicilium

ub, lep^

Prancisciparentis degerent

majorem

in

modum

cujusdam Luc

'

B. Raii

et.am periculo laborans. par. d^ie mortisque quod Pau o Qu.d vero Ulud ope Uberata est. acc.d.t? * capellano in Kaniisa sacedoti, v.de-

ligiosus de genere Franciscanorum de Deo e. parum custos ilU pr=esset custodi*

;

^-l^^^^^f ^*;/. sancto oper., ^'"'1'" qu cuiu

;

filii

"

nne
tur
,

ita ut sme affectum intestino apostemate posset in ahud aUorum adjumento se nou viri tumulum cerlatus. apud Beati
,

magnum. et memoratu 1-to jHceutem quem quiuque aunos

.

dignum

nom.n, confidens, cultores in vinea form.dans penu recusabat, victus extremam auc^orrt e coactus tame aP^^tolica ;
riam qua Domini

conduce^e

fumulus erat suffultus

agrum

murmurat, obloquiDomini omniTio excolere longo post

turdeJoannissanotitate. Sed non tempoTC,

vertere

A tempore

ut

spiritum

DIE VIGESIMA TERTIA 0CT0BRI9. parium edidit ac reddidit coelo Senior

;

443
proptere.a hic loci fmbetur
AOCTOfll JtK)M.tO DK

acerba Beatus, corripitur ille divina ullione, attractusque pene scilicet anhelitus pressura, omnino susuffocatur, et de salute desperans, donorum gratia coelestium
bit
in
quffi

jam dicti Blasii. Jd omnino constat ex Instrumento VHakensi{;l). c Instrumentum Vilahense habet perperam
(3)
:

Blasius, fihus Mathiae, de villa cujus dioe-

raentem Joannis meritis

:

fide

postulautibus elar-

cesis

Ehiapodiensis.

Melius noster codex

dicunt

gitur

visitandi contiitusque etsupplex, edito

Blasius...

mortis faucibus sepulcrum voto, mox ab ipsis male dicti ab bonam valetudinem revocatur, ct de Saulo factus irapetrans veniam, salvus, tumulum homiuis Dei, est Paulus, veniens ad

ioii^.,icrir'io-

adoransrevereutervestigia qui detrahebat sibi, pedum suorum/". pro nostri in143 Ex quibus omnibus, qua^ parvitate descripsimus, ammadvertere genioli jam possumus, sanctimoniaB Joannis
liquJdo
in poeniexcellentiam et quam severus fuerit passionum, motentia ad calcandas iUecebras altus, virtute conribus admirabilis, consilio

Kuun, dioecesis Chanadiensis. Quamvis autem istius vilUe, sicut fereomnium viilarum Hungarise, ignoius sit mihi situs , sive quia manca sunt, quibus utor, lexica et mapp^, sive quia ex variantibus lectionibus in margine annotatis, male scripta sunt loca id tamen habemus, villam pertinere ad episcopatum Chanadiensem {Hung Csauad) est civitas ad Marisium
de
villa,

quam

sub metropoli Colocensi dum fluvium sub nomine Ehiapodii nullaper Hungariam
sita
;

Fidei tutor, spicuus, doctrinse maximus index, auctor , caritate dives , haeresum Keligionis expugnator, fide prcipuus, pudici-

occurrit dioecesis. d Zagrabia [hung. Agram) civitas episcopalis sub metropoli Colocensi (4).

summus

spiritu tia nitidissimus, Christi

plenus, p euus,
fide'is

pau. pau

Custodix in Ordine Minorum vocantur plerumque illse provincice Seraphicx paries, qus regunturab uno, qua prselato ordinario.
e
'

-"

pertate loeuplex culorum fulgor,

comm.sso
morte

raet

"J

^inistro provinciali

(5).

Minorum singulare decus

:

ornamentum,
stratum jam

vita clarus,

clarior, bea-

Bavaria Sancta '""/J^J^^^^^^^ j^^^J^ , savaria f Matlhieus Raderus in 5.Capi8trani miracula compendiose enumerai
Expressura legi numerum de morituris. Ex curatis partim mortuis, partim ex vii revoeatos supra xxx illis, ad officia aures apertas surdis ccclsx ; ora mutis his
hisce verbis
(6)
:

titudineque clarissimus
sit,

profecto

cum demon-

hunc divura Joaunem noa

dormitionem claudos,

modo

in vita, sed post

contractos,

sanasse a paralysi, et a caduco morbo liberasse, caecos illuminasse, periculis praesercarceribus eruisse, a multis
et

aridos

XXXVI
bili

oculos cxxiii

vitia

pedum

vel articu-

lorum correcta, seu

cMx:;
;

tristi

podagra, seu crucia-

vasse,

pariendi facilitatem prfiebuisse,

mutis

chiragra, seu turpi claudicatione laborarent

et surdis

auditum

et

sermonem

coutulisse, in

aliorum morborum

nuUum numerum

vitam revocasse, articulo mortisconstitutos ad multos suscitasse, innumerosque lanmortuos

cuiulniii).

iniri potuisse.

guores fugasse. H4 Quae omnia,

mfiiora

VITA

etsi

magna miraque

smt,

tamen

pr^dicatione vivens gesserit

,

et prsestantiora fuisse, quae sua nemo dubitaverit,

tot loca

S.JOANNISDECAPISTRANO,
Utino, Scrifta a Fr. Hieronymo de

Religionum ut divinarum sanctarum christianum cultum et construxisse auxisse ad pacem et confirmasse, populos et principes

amorem

inflamraasse

a vitiis

et

scelenbus

ex ms. Araccelitano,
quae ^ Incipit Epistola prooemialis, mittitur a vicario provincise

sprevisse, tot revocasse, dignitates et honores verborum ac vitae sujb testiperituras auiraas liberasse. servasse Uugarosque a Turcis

monio

Nam
mutis
disse.

ea pluris facio,
linguffi

quam

surdis auditum,
reddi-

Sancti Antonii

fratri

HyeroVitaro

usum, mortuisque vitam

hanc Accipe itaque, Pater Sanctissime, comes laudationem, quam tui qualemcuraque

nimo ad componendam

quondam

tui itineris >Iicolaus, iu

tuorum

de S. Senioris nostri Joannis

Capistrano. Secunda verb Epiartistola capit totam vitam,

prffi-

cudit, suis clarissimorum gestorum raeraoriam summis maxiquidemviribusimparem,etpro tuis exilem ac minimam. Et

misque meritis benigno prasidio

in terris peregrinantem,
te

culatam
in

per peccato serva, ut iUe tandem,

me

exci-

tamen capitula ad

per

rubricas

facilius

inve-

regna pervexit. Amen. piat qui te ad coelestia Joannis de Capistrauo per Explicit vita Beati deNicolaum de Fara, ejus socium,
fratrem
scripta.

niendum.
^ntimo
viro religioso,

OConymode
ANNOTATA.

(Funfkirchen germa' a Quinque Ecclesiee civitas episcopalis sub nice, Pecs hungarice) metropoli Strigoniensi {\). prsecedenti acium estde b Scilicet num. oppuio WiSuzanna.uxore Blasii nobiiis ex quwiniercessioneS,C^Y>^^ivaui fehcxter
lak,

roceno proviuciEE mihi, imo sitienti meritus b, S. P. D. Cupienti opportune se nobis aliquid litterarura tuarum, sanJoannes. portitor librorum
obtulit, Frater
ctissirai

tpimia Petn ac venerabili patri mino i.Frater Petrus MauSancti Antonii vicanus im- .
m

~;;;,-

Senioris nostri,

quem cum

e vestigio
,

offendissem,

raunus

litterarura

tuarum

bi

forte adesset, petii

mihi

dari. Scripserat au-

gram

(8)

V.n dcn Haule.

Brevier. hi. Ord. Min. pDg 285

Octobris

Tomus X.

4B4
lllkHOXVHO
Utiitint.

PE

S.

CONFKSSORE. JOANNK DE CAPISTIUNO

D
I c.

CAPUT

prosapia ^'"'ZtZSr^.^T''^^'^"'^ De civitate et ;:r""^ "*" Tll studio virlutum ac rerum

facundia, et vlriTucioritas et scribentis
copia

Sanct,
;

de

htterarum
de ejus in

cum in mehsc poUicebantur;verum parvum volumen htteradium deductum est jam. dico.
rum,
et

in habitu

sseculari

Religionem ingressu.
probata veritas, utarbor quoniam de Ebona fructus bonos faciat ficus msolens coUigi spinis uvas, vel de tribuUs honestas * Quo fit ut plerumque genens est ingenuam quansoleat
'.

ante ipaarum reserationem.

Le

Avidissimus tam^" ;^^^^'^ obsiforte alife ^^^si^ legens contemplor. ei iterum nullaestmentio. PaUenter ;rt^dirf,erentu.
allit spes.

Capislrani

T-^stin primis

satis

'ofu. iiofaiii;

f^res^^^ meobjurgantem, imo amantem

fu^itrmulta
legisti, tanta

forte celebr.ta. ac

MaUli.

VII,

eis llori;. non quanta ab sed magis quanta flna^unt.

gesta magmfica
fuit in

cnbendo
viris

digoitas.

Ornamenta enim scnptorum

consueverunt eam

dignita-

propaginem proferre conferat postum enim virtntis et honestatis Joanne satis exploravera nobiUtas, in
teris

iUustribus afferre

sidera tem mortuisque, et faciunt ut pro vetere consueccelo. Te igitur hortor, patiaris virum, ccbIo B tudine bonorum non obmutescere^
,

micantia

oppido c^teris tumest. Qui cum Capistrano, non * agri tum situ, tum amcemtate loci eius nobiU oriuudus, plurimum a
inferiori,

ejusdcm?

foret

datum,dicere

(uti licet) in terris

Te decet
invitat,

consuetudo labor; te bonorum maximoin munere amicitia nostra hjec

iste

honestatis traxit priscor-um lare dignitatis et Capistranum, dixerim verum. tua bona venia, nominis Joaunis attuUt, plus tibi decoris et

sibi dari petit.

Quod
:

si

currentem forte exci-

nuam Joannicontuleris

quod cum non

inter

stimulavit conscientiam. tarem. da veniam posterum digmssimas luene si tacerem. in scripta sunt. rem pcenas. Rapidissime hffiC sapiaut, sed ut amon et elegantiam

Non

ut

conscieutiffi

tutusest

constipaream, terminus scribendi Pater Ex optime in prandiolo. Vale

Vicentiam die 28 loco S. Blasii prope

Martu

teneres titulum, prima terrarum loca clarum quo passim per faotum est Joannis virtute. Sed uec abs te orbem frequentius nomiueris. non et ab ineunte ffitate defuit virtus. Nam sub pffidagogo infimorum studio parentum solers institutis. ob ingenu optimis educatus usque adeo innatam memoriam

acumen

et

H57.
Bieronymi te(pOii*umt fun

Vtium S.Capi^lrani offfi-

Petro Mauroceno, % Venerando Patri Fratri de Utino humilem ac dePrater Ilyerouimus commendationem. Kogiirunt me suaves

UberaUbus argumentum, Joannem firmum reUnqueretur evadere debere. Cujus rei in virum perfectum ^tatis neminemfefeUit exitus; athujuscemodi
,

profecit

discipUnis

ut

ommbus

votam

ut litterm tucE, percolende Pater,

religioso, sed

ad

te

de viro

ejrregia

inquam

divino, defuncto seniore

qu boni.s profecta sunt radicibus, forent.singula tamen metst memori* t.adenda

,

ta-

principe, litteras nostro, olim facile Minorum Honesta poscenti libens tibi facerem darem'. responderent, et ingenii satis modo, si mihi sed cum ad ingefacuUas, et copia dicendi
;

recensere non est sententia

ne sermo proUxior

itaque decor quidam fastidium pariat. Fecerunt venustas indoUs, nec spectabiUs, teneraeque gravitas ornatum adolescentu-

nioU mei exiguitatem me refero, mox equidem perhorresco, cum plane cognoscam pr^stantis ampUtudinem viri toto fere terrarum orbe
,

non et morum perjucuudum. et ita perlum, atqueomnibus ium, ^^u. g:[meritum latum. Gralior ^^^""^.7' ^^^^^ virtus veniens e corpore virtus. pulckro "' J
est

vesim

celebrem admirabilemque, vix posse laudari enim insulsus irabeciUis satis et admirari. Quid siquidem parerem miet aridus ego audebo, nime diserto inter satyros moneuti poettB * Sumite materiam verbis, qui scribitis aequam
:

4
ipse

Quam rem nonnumquam

inter

loquendum
:

adoletctHtto,

apum
Horai.
art.
iic

Viribus * et versate diu, quid ferre recusent

" memorabatur pater, asserens timore, p pudore, quam pareutum innato quodam bonis quandoquam eram moribus imbutus ad lionestatem quiaem si quapercipiebam, qu^ exsecrabar, ut adeo vitae minus pertinerent,
!

lam

Quid valcaut humeri

^.

poei.V.38

Quare, Pater optime, non exiUtate mea, sed ornaUssimi cujusvis oratoris facuudissimique peritia pariter et eloquentia viri ad diviuas tanti patris hiudes receusendas opus est. De
cujus profecto singularissimis virtutibus, etsi pUirima essent dicta, sano indicio, longe tamen plura forent dicenda; verum ne rae tuis
meritis ingratum, hiboremque fugientem accuses, satius esse duxi, pro modulo meo tuis
votis

perfusus rubore, quam odio vitiosi sermonis, Hffic pudici ^ouverterer. primum iu fugam fuerant indicia animi. profecto. decorique priIneuntetandemadolescentia, post artuim
'

operam mordia, majorum suasu, civiUbus quantum scientiifi brevi comparaverit, ubi
quentior solicimdo demonstravit. cosevos inteUigentise palmam cum
gloria.

dedit,
ire-

Nam

inter

teneret,
is

morem

gerere,

quam paucula qusedam

adipiscenaa; laudis uoctes incumipse pra;dicabat, tantopere dies et utmerito jurequeoptimo studen-

quemadmodum

bebat studiis,

iners silentio praeterire, ut saltem ex paucis his. pro tua iunata virtute, soUta prudentia,

ac inveniendi faciUtate,
tare.

muUa

queas excogi-

factum est, tium priuceps haberetur. Qua de re verum etiam ut nedum auditorum plurimi ssepius doctores cousilium exposceudi gratia,
,

eum
5

ut
prae

adire minuserubescerent. vin, Uine itaque tam diu crevit integritas popuUs civitatibusque cum regeudis
et

reip-

9'*'"^

admotu$;

omni laude

admiratione

prffificeretur.

Qm

magno

servandae justitiae

zelo

acqm-

rendique

DIE VIGESIMA TERTIA OCrrOBRIS.

rendique nominis grloria, velut cseca solet liumanse laudis ambitio appetere, tanta proposuit gerendis in rebus uti severitate, quo nec suorum cuique, nec ipsi sibi pro aequitate parcen^
'

485

dum
rit,

statueret.

Quam rem

nec surda

prffiteribat

*<'CTom pondere compressus, decumbit, et calvitium, IliEno^vllO ,.- viad mstar coronse, deferentem poluciti memoUT,fjeNsi. rem fecit. Quod intelhgens plenius, et despon- ordinem Misatam sibi nobilem pradivitemque virginem, tioritni itigre' fttnTnnin patrimonii inro etomnia r\Qtrimnnii jura, r\an nnn At niHPf W <*'> cotiBtiiuit. nec non et quEevis
,
.

aure. Sed quid

divini sententia consilii statue-

ssecuU blandimenta penitus ahdicans

velut

sublimi

enim in advertendum est diligenter. gradu g-loriosusfixisse fastu.stabilique

arbitraretur, conirainopinatasors, dissiconsilia, factiones in civitate

Dum

adolescenlulum ae contemptum, ac propeinsanum finxit ac ea de re araplam sibi mitram

:

pedem

pans hominum

qua reum,
in

se

scelestum, se cunctorum

se quolibet supplicio

criminum dignum accusaadjiciens,

sor-

cedit, suscitat, insurgit turba, furit, pars altera

ret, paravit.

Quam

capiti

mox

fortan

com-

(ledibusquc

reum mortis civitatis rectorem clamat, captivat pedifuror insanus, vincit, carcerat manicis * stringit detrusus carcere, jacet inbusque qui imperiose gloriari solebat; oppro:

didis ac lugubribus vestimentis indutus, ubi

clarius

nomen

ejus et dignitatis amplior glo-

glorius,
briis,

improperiis, injuriis a mutuis et subalternantibus laceesitus vigilibus, qui vicissim exprobrabant, impingebant, angebant. Perfe-

ria fulsit, ad plateam civitatis suh solis ortu condescenintrepidus, inverecundus tendit densquead angulura querapiara prsetereuntihus singulis. accurrentihusque ad concionem a raane usque ad vesperam se spectacuUim
:

rensattamen, Ijetabalur Joannes magnanimus, gloria tunc ab Arag-onum rege prffifectus, pro
serv^tffi in

praehuit.

Quibus autem mens insanior

derisere
,
:

erat,

quem

spiritus irapleverat,

illusere

dominum

fidei

quacumque

vel

araentera, dixere fatuum

infracti

sed

immohilem con-

turpi, morte,
i,icurtif.e( in-

occumbere.

earceratur;

impetum 6 At nbi sedavit populi furentis vigidierum intercapedo, diminutis turbarum nacta temporis industria, liis, sugg-essit animi opportunitatem, utcumque tetrum evadere carcerem. Successit optata sors, quffi protinus alto, indulsit eum per turrim repere, atque ex teste, praecipitari. Dedit vires timor, nemine compedibus manibus * opem tulere serpit,
,

animi videre, cognoscere, adstantiam mirari opere pretinm fuit.Consummatis denique miseriis, ad legitimos vocantis Seraphici Patris fiUos Iseto animo se recepit. Qui precihus ejus havicti, hominem, trigesimum ffitatis annum Ohservantiam gaudentes bentem. ad regularem
assumpsere,

ANNOTATA.
a

*iic

III

iiii.

Potiniie hic
tll *Ctll""

fugam, cursitat, effugit, latitat, cirumspectat immortalem En prosequitur; sed proh Deum
!

De Hieronymo Utinensi egimus Commen:

compedilius

invisus agricola per devia fugientem, ac

pedum

tariipr<vviimim.1

ac inter prc-ecipuos fa-

manus

eic.

continuo suspiobstaculo laborantem, cernit, adhuc cognoscit, exclamat : catur, vinctum accurrite, accurrite. effugit oppressor
,.

Heu

miliares S. Capistrani eum resenset Joannes Tagliacotius in epistola, quam de sanctiviri dedit ad S. Jacobum de Marchia, a noobitu
bis in

patriiE nostrse,
illico

proditor factionis.

"

Obriguit

miser Joannes, cujus animum injuria impiger rurisuccendit, arreptoque fossariorf,

:

colam impetit, comminans " Nisi Subcorum nequissime, hic te morti tradam. " juratquecogenti rem nemini ticuit trepidus ille,
pandere.
ri laiidetn

sileas, rusti-

Commentario exhibita, in qua num, omni reUgiositate et Z9'i Hieronymus dicitur sufficientia praeclarus.ei infra num. Utterarum refert,Sanctum Hieronymo Utinensi,quem

H-

7
bfliile jioti'
lUH

Abiit celer hic viam

suam, evolat

ille

ad

gratissiraura, soinfirmus hahuerat servitorem dignissimis leranes Utteras merito concessisse, refertas dedisse facuUatibus, prierogativisque eidem eo modo. quo sibi Ucehat, Bibham
;

civitatem, captivi

fugam proclamans,
,

insur-

etiam aut aUura codicem,

quem

vellet,

concito C git manus, furens subsequitur gradu tandem compelassum hffirentem vepribus

b Petrus Maurocenus, promncise

S. Anto-

captivant insanientes. reducunt, teter. arctioribos gravioririmo carcere decludunt, compedibus " Clamavit ad vinctum
riunt
:

subscripsit articulis nii seu Venetse minister, quibus concordia inter Con-

Observantum
et

ventuales

Observantes concitiabatitr

(1).

recensetur Inter viros, doctrina florentes,

busque

Dominum cum
*Ps cvi.

bus eripuit* altam Joanenim Omnipoteus regise potestati prajstandam, ut quod nis fidem, majestati suaj pro sempiterna facere decreverat
pro inani
efficeret
,

"

tribularetur et de necessitatijam desperantera. Surripuit

nobiUs VeWaddingo [V, Pe^r^s Maurocenus, provinciae S. Antonii, qui hoc anno (1461) netus

perfunctu* est vieariatu Dalmatino.5w6 [;i) comporro 1475 eumdem dicii Waddingus a quoprovincia Br%missarium Brixiensem,
xiensis

annwm

gloria

dilectum ea de re sihique
,

exordium sumpsit.
capttum^
vero sedistributa fuerunt, quse=

comparem
militiffi

dicium iacentem

quem Franciscum signis, ob amons insuffi donaverat summo demisit olimpo ad prfficipui
Seraphicum
,

cPromoreapponimus Ordinem
prout ab Hieronymo

tenehrosam expergiscens Franciscus Tristemque Joannem liherandus sequans, inquit. hic Me propediem dexter^ excelsu " digitus Dei est et mutatio agnus se dedens, ne Mansuescit ferox leo et ut

domum

ffiternje lucis in tenebris, qui radiis oppido fecit illustrem.

:

que ad pauciora contrahimus quens :

est

PROLOGUS.
Caput
1

De

civitate et prosapia San-

cti et

studio virtutom ac
in

quicquam merandus militim

reuititur, liberaliquefide

su^connupere(,

Utterarum
culari.
II

habitu

sbb-

se dedicavit,

quamdm

igitur, grinaretur. Pacatis libertati tuantibuspopulis,

Deo auctore. tumul,

De

zelo justitiae Sancti in rigoroso regimine civitatis,

8Et

sibi coronffi

Joannes donatur. datur exequatur ut militffi promissa carcens diri stipendium. Nam
XII. pag-

et ejus

incarccratione

et

fugaa

carcere.

( Wadd. Ann. tom

^?- "

(2) bid.

lom- XIII,

pag

195.

t3) Ibid.

tom. XIV, pag. 12.

Capot

ACCTOIK BlIllOKTMO

Capot

De

ad carSancti reductione concerem. et rairaculosa

IV

De

versiooe ad Ordinem apparitioneS. Francisci. abdicatione spontanea,

Set
[is

non mjuna. graves Tam faturam pr^dicereot. a c^tens novelpatres per^dtempus Ordinis probationis

virtutum semina.

qu^ messem

opti-

ac

omni

renuntiatione,

etconfusibihfuga ad Ordinem. probationis V De anuo

.

S
tum

qui neque singularem voluere expenentm neque mortificationum

;

nequpo.tremodiscipUnarumaspentate.quem-

et

mel-

admodum

constantia fabih fructu ac post ejus prffidicationis

professionera.

VI

De

dihstudio orationis et

ipsum ineffabUem vamquippe contuebantur perspicuum husuique coutemptorem, acernmum voluptaac niilitatis imitatorem.

reum

sed venerabih quadam Limpidms mansuetudine usi sunt

fieri assolet.

Lum

VII

De

gentiadicendiOfficium. prustudio lectionis, et

dandis, dentia in consiUis
et

domitorera. Professo

tandem sacn

prae-

committitur accuratius, uT)i conium Evangelii non est mgenu Quantopere errautibus affuerit,

numero

Bohemorum

conversorum. miraculovni De ingressu ejua, Ungase antea osteuso, ad Valachoriam et numero rum et ahorum intidehum,
ad fidem Christi converso-

namque mei docere. Exortum veritatis callem. Christi doctntenebris, quod demonstravit, edocuU, nam, apostohcam vitam
fuit

lumen

la

servavit.

Quisnam
qui
tot

ut

ille

nostris emicuit

scecuUs

uberrimos in Ecclesia Dei christianam rehgionem fructus produxit? Quis abundantms cumulatiusauxit? Quis Ordinem sacrosaucta Roraana Lcpro

rum. IX De assumptione

araphavit?Quis
clesia.

humiUs

pro veritate, pro fide

fidelius

pro ^quitate.
certavit? Quis

prffidicationis CruciatiK, et

pro

confluentia ac fervore po-

puU

ail

eumdem.
castri Belgra-

animarum salute plenas virtutes, tandem gloriosius nomen ob pignora sibi mento vmet pecuUaria laudum
dicavit? 10 Fateantur
statura,

X De obsidione

apparatu di, numeroque ac machinarum Turcarum

et sancti Seuioris

aemuU necesse

est,

pusillum
sui

aufteram ducii vifaiii.

altum consiUo, celsum virtute, mu;

subvenin

tione.
XI

De

desiderio martyrii

refertum. vel raro nere et gratia divina neminem sed similem vel forsitan invenisse plurimls celebri mesepositis in prsesentiarum

persecutione

Turcarum,

xii

cum fugam darent. De gravissimis languoribus

et

compassione

cordiah

fidehum populorura. xiuDeplanctu super quadam visione, divinitus viro Dei

revelata.

parvula quaedam moriadignis. summis labiis non parvo cesserunt ornahbabo. qu sibi Chnsti Jesu mento, cseterisque ad gloriam emolumento. Postquam paracletus susalutari ad reUgionis perna gratia vocatura ignivit

cuUum.
vendi

quis

mensuram

rectltudinis aequo vi-

tini

consultius. constantius.

modestms

XIV De

transitu

su mortis

et

dignitatem ffiquius prosequutusest.Namcum ex earum natura non ex opinione. sed

rebus
constituerat.

fratrum mirabih lamento et extoUentia exceUentis-

idem ubique

erat.

prout rerum

simarum virtutura ejus. XV De exsequiis septem dierum,

et corpore condito ac

condetra-

postulabat. ISon tum et temporum necessitas auctoritas ab sequo movere poenim dicentis aed quem faciUs creduUtas non seduxit, tuit vivendi fiducia Uberum fecit beneque

servato

magna animum

XVI

De oblocutionibus et
tem.

ctionibus Patris post mor-

XVII

De

plagis divinffi ultionis

potissime cnmmis ventate qui idcirco scelestis pro expertem errantibusque odiosus, presertim intideUbus formidavit instantem toties necem nuUibi irreprehensibiUs vitae conscienenim
,

intrepidumque

audaciam

\
'

in detractores et

postmor-

tia prffistitit

quapropter coeUbem vitam nuUa

tem.

xvui Conclusio operis.

voluptatem, vitiabat cupiditas, quem non ad ratio. reficiendas vires traxit vivendi sed ad

d Fossarium seu Fossorium diendum. Cfr. Cangii Glossar

est ligo
h. v.

ad

fo-

NuUaideo

imraunda, nuUaparsordida, simonia languida, nuUa simpUcitas angusta, unde seven nuUa tantem exiguitas
fuit paupertas

animi modestia suorum fugacem

*,

aUorumque
Quosocie-

,^^^^^_^^^^,

PAPTIT TT L<i\r U 111.

-,
.

vitiorum honestum correctorera

^.^^^ ^^^^^ ^^,^^^ pertransiens,
tatis ffiquam

effecit.

humame

1-

De

ejUS VlVendl
1 'i.

modo

tiellglOm D^Krr^r.
-

est,

consuetudinem eo usque sequutus utomnibusprodesse, nuUinocere, nocentes

pj.Qijjijg^g^

ne* deinereSSU in
'J'

Hungariam

prohibentes justa deprimere, deprimentes iniqua diUgere, extoUere, complecti,

invariabile sibi studium fuerit.

etobsidlOne BellOgradienSl.
"'"' fimtMn f)t'0^eilione
tari,

t>^U^^.i;^r.o;

^^ ^^
vitffi

quorsum evadam

cum omnis

ejus

, oralione
i,diil.-

"""*

-Kxa^isans ergo in portu perfectionis, quam Wpie quamhoneste.quamprudenter, quam ^

veraaretur actio, aut in oratione aut sermone , aut lectione , aut piis actionibus et
prfficlaris.

Neque mihi persuadere vehm

se
,

beatiorem

1^1,

,, ; ,

DIE VIGESIMA TERTXA OCTOBRIS.

487
proficiet
tUCTOII
Utinihs).

qui otium in negotio , et negotium in otio semper habuit. Laudatur enim orandi cura, quffi sibi prae cunctis mortalibus communi judicio cordi fuit, et ut pra-

beatiorem vidisse

stolum praestolarentur. Cui denique scenti ad Ungarise metas, et Christi fldem,

veritatis
cianti,

lumen permagna auctoritate nun,

ingentem patriae contemplationem , boc tamen memorandum est, cultum divinum caeteris semper negotiis praetulisse. Fuit quidem vehementior
tergrediar
tacitus

illam

ccelestis

Bascianos

usque adeo tunc inter Valachos, tum coeterosque schismaticos, cooperaDei.

tu8 est digitus

decem

millibus

ut ex his longe plures ad orthodoxam fidem suis

bortationibus allexerit,

quos

ex

infidelibus

'foria*ed-

d^ndwm ""' denaw"' diTinutn

officium

cura et attentior auris ad verborum integritatem et prolationis rectitudinem in persolvendo *, sed ita persolvendo ut neque neuequc tcunjv/.neque temporis soiiicnuuo goiium gotium neque soUicitudo
,
, , ,

Christi baptismate renatos, catholicos fieri mi-

nime

neglexit.

I* Interea vero

dum

abundantius lux

veri-

mittiiur
6i(/uni

ad lacrum

tatis tenebris prfficelleret, ~ ^

unde fructus ube-

eUiviDas
Laades

t^evitas .,.....

instituto
,

perorandi

neoue honista ratio quspiam , a^ =.,io quoad modo suis , n.m,i(i

ab
fiftri fieri

potuerit

Neque

temporibus illum posset revocare. potuit quaevis urgens necessitas, postlassum corpus vel habitis divinis laudibus
,

minimo cibo, potuque reficere. judicabam esemplar in sene, vel sospite vel segroto, quod numquam libaminis nec liquopuram, ris, vel medelae quidquam, numquam
loturam os
riosa
,

Neque vulgare

riores ad bene beateque vivendum provenerant AposUngariam, regione e reerione descendens ad Unffariam, ab Apos tolica Sede Legatus, Sancti Angeli Cardinalis, ad praedicandum in Turcas, saevissimos hostes, Crucem, Capistranum advocat, etmerito nam sancti Patris auspicio tota fere geus Ungarise
:

ducebatur. Itinere longo tandem adventanti,

ApostoliCie Sedis

imperio

promulganda

cre-

aquam
soUta

insalutata Virgine glo,

ditur cruciata, quara ad raartyriura flagrans, animo laeto, senior admisit. At ubi proraulgare ferveutior coepit,

hausisset. benedictione Quod et jam vitae extremum agens, deficiente jam officio linguae , ut valebat , bleso et anxio

cum

divino siquidera praesagio

ore
sit.

cum manus

elevatione

numquam omi-

pracurrentibus aatris, cometse potisturraas gentium undique confluere, simura duceque sancto Patre et mori et vivere unica

atque

voi erat; commune

vero

christianae

gentis, exci-

inuientiitexcolendi$

1% Diutymitatem

studiorum suorum

dium
serans

in

medium
,

inde-

^^^

^^^ bfcvis orationis promere, quibus lon-

senior

crebro ferebatur-. commifuturorum malorum divina

:

^"""'

gam adjecit vigilantiam. Non enim quidquid residuura erat momenti vacuumsinebat quin:

revelatione praescius

Expergiscite, oranes

vehementer, ad consulendum malis, repetens

imo

vitae

necessaria demere solitus est, ut plus

quam

temporis pergratae lectioni commodaret. Ex cara librorum suppellectili nimirum tantum suavitatis et solatii capiebat , ut in dandis gerendisque rebus plane constaret consiliis
,

ssepissime quadam ingenua pietate Utinam superventurae christianis pressura in hoc misero corpore terminarentur omnes et periculo capitis mei humanum genus salvum
: ;

fieret

"

Admirabatur itaque modum gentium frequentia, tam parvo capiut variis tulo tantum salis conditum esse
operse fructus.
,

mirum

in

Sed proh dolor! accelerante nimium Maumeth Bey, cruentissimo Turcarura imperatore, valida, fortique manu, Nanderalbara
15

prxdicandum,
et miiffoi, li-

cei infiinM

tondilionii.

hominum

seuteutiis, casibusque diversis per-

fecta responsa darentur, nuUatenus refellenda; hinc ejuscemodi vigiliarum fructus digna prodibant opuscula. Quae quidem usque adeo per-

castrum, Ungariae januam munitissimam, invadit audacia. Nuntiat senior binc littehs
inde festinantissimis tabellariis, ut cruce
gnati, et
si-

dulcia sunt plene gustantibus, ut vix satis inde saturari valeant; hinc praeterea recondita docerectaa "bant sermones uberes et profundi, qui
in deserto semitas faciebant; pariter et obliquas, non exquisite, sed fructuose dirigebaut. Tes-

regni
blicae

quorum interest, verum etiam totius

periculo nihil

non tantum

inclyti

christianae reipu-

morentur adesse.

Nam

bellihostis infensissimus tanto apparatu, tot instrumentis, tot bellatorum copiis prope-

cis

rat munitus, ut de nobis

actum videatur

esse.

testatur enira Italia omnis, testatur Gallia, ubi tantur Alemaniffi partes, testatur Bohemia,

Ad hanc excelsam vocem

turraffi,

irapigrae infiraorum

nefandissimorum hiereticoruiu circiter duodecim millia daranatas Hussitarum hcereses, reac jectis erroribus, ad abjurandura perduxit,
sacrosanctae
salutari

pauoi sed potentum vel nemo vel concitantur , ut indubie concitantur , et ita
coelestis

ignis

incendio aiter

alterum cora-

Romanae ac gremio coaptavit

universalis Ecclesiae
;

testatur etiam ardens

inhiberi, moverit. Minime quidera potuerunt quominus impotentes, invalidi, cum senibus mojuvenes ad sanctum Patrem pro Christo
rituri

po,(mui(o<
exo.riia/oi la-

bore,,inaun*"""*"*

Polonia etc, opera 13 Testatur deuique ejus lucidissima constitutus, dcvota Ungaria, quam, Venetiis corprophetico priBdixit oraculo, domicilium quam affuerit eventus, suifuturam cui.
poris

aut victuri, etiam insalutatis immendomesticis, festinaverint, proh Deum affatim arsit ignis! ne quicquara
secura
,

sum

quam

probavit a.

Nam cum haud dubium

sit,

gen-

Persarum foematres Ungarorumque uxores, inferiores b minis Astracis * bello fiierunt saluti, filios umcos, timentes enim comrauni
coroplexus et oscula, virosque, dato viatico, in ubertim. ruentes. properare profusis lacrymis blasphemos, impellunt-

*Arsaci>

tem petulantem Cererique Bacchoque nimium decorem minus invigilare, justitiae et aequitatis
vertere; servare, booos mores ad corruptelara viti surrexit, ut pleadeo severus, et acer in Et rumque effrenorum habenas cohiberet. quid aequura quid sit imiquid raodestura. exequeren^ exequ^ieutandum intelligerent, observarent,
,

sataguutcontraCrucis
que; hi vero alacres emicant.
16

imperturbato auimo

tur.

Ea

facta proptertanta expectatio pass.ra

Quid muIta?ConveniuntcopiffiSubCruinermes, sed quibus inerant cis vexillo, velut -pharetram cum scuto
^;/?^^^^^^^^^

rot tcriplot

in

aiietn
Cii;

produ-

p.tris militaturi.
^^

est, ut

regione etiam Uugaris convicinffi

sic

San.

gest^^^^^^^^^^^

ctum Patrem.

enim appellabatur,

ut

Apo

^^^^

vuUu complectitur

'

iinperio
.

incunctanter
.
.

parent,
1. ,n-

^' ^^^

-^ ^^emin^ /^^''t^^ taeveneji^, ^ I

^'^^*?

^^''^^

^^^f

Turductor exercitus, ^ liml Turcarum debellator

prsficeretur
,

.lle

magde

CffoZ::,uando
I

dixerim: Cr-assusbellum Parthis

^nn

facile

Joannes

n^de
f"du
st
il'.

nmil tamen

dubio strenua virtute, a cujus procul consultum onilio.periculiB egregrie gerendis rebus consulere
senions opera

Bizarus (2). if uti narrat cskari^Magdalen^intercessioallegatur, e,us festimlate, diximus. o^ia ut alibi dieAuJulii.partafuitvtctorta.

acies absque rulias instaurare sagax multis immoror? Castello vatbat Quid vigint. mtlhbus solo centum

To is terrestri sex.ginta qua uor expeditornm, Danubio

,

CAPUT

III.

X^^^-:^^^^^^ bz=:e^:sr=^s
ri"
Tur

Desupremo morbo,
pultra.

obitu et se-

Turc, arcetamen cruentissima potiuntur castro

l>,m,
itquUuT'
,

solo priscorum ejus bellis iU^es^, pro v.r>bus c=^de moenia, certatur utrinque

^quan-

mmus laboHrium; ast acerba valetudme, ipsum viii idus Augusti visitare bus comparata.

JN

vicionam con-

'"iTo insolitum ". ,''',

oinnipotenteni
ijostris
!

belli

genus

manum
Quis
calli-

coepit

diuturnis

enim febribus, irrevocabilique

Iiucm fidem

christianam!

ardentissimos audivit s^culis ab merexpertissimos pugnatores dissimos,

octo a incessanter tortus fluxu dies sexaginta succedentibus haemovoida. his perinde
est

rum
ilium ctura

ab inibus fere ruricolis. pastoribus summo Ubus

propelii,
et profligari ?

aratonbus, ab humidedecore superar

,

arenarum dolore, gravedine, lapiHi et femorumque longiturna fraaculeis,

glonfi-

cedunt mgloru
, ,

bis oppido potiti

sunt

gloriosi

terga

qu dant

consternat. sto'qai Orientem pariter et re uniugam amant, qui nomine orbem fuffant hanc versum fere terrarum dsmo. Magdalena, quB septem

subjecere

et Quae cuncta laudans aemper suis assignans dementis, can^ Deum atque graviter magno toleravit animo. Et quamquam expeditionem tamen hujusceffgrotaret, ad
,

nobis Maria victoriam, Uumano quinia vicit suo natalitio coelitus imploravit c dem ingenio perditam, veniam indulget Profligatis igiturinimicis,

aspiravit, decermodi in hostes fidei semper bello pro proraus, vel in caatris vel in nens quidem sena qua Christo mortem oppetere, miseriarum incommodis, propositis tentia, animum revocare nequaquam valebamus:

eius

qui ad extremum sibi fatigatus senior, celernmis sibi pepercit in Bpiritum

usque

numquam

discursibus,

solis
siti,

ardoribus

in tenebris

Virginis die, quoad usque natalis gloriosae oraculum certiorem de dormitione divinum coUigens constitutos terfecit b. Qui jarajam prateriri nequeunt, laetus arbitno minos, qui
divino nixus est. 19 Unica
pietas

fame et quibusprohnimistenue corpusculum multis, hic autem Dommi penitus exhausit, Negavit
ineomnibus, in

calamitatibus

tamen altum premebat animum adjuquod cum non parvo intueretur

,

^^-C^P'''-

^^

^o

manus

palmam seniori, quam pndem cuneos concupitam cum inter congredientes

martyrii
penculis, jacuassequi peroptaret, consulto se
lia, missilibus,

religioni, omnisque mento se fore christianie nationum ad tuendam spes Germanicarum locata fuisset, cathoUcam rerapubUcam, in eo

innumeris sagittis exponebat;

quse plurimos
liter

dum

Isederent, necarent,

Iffita-

vulnerarent, illaesum iutactumque

cir-

cumflantes reliquere. Pracedebat poterat cum quam audacter omnibus prior, ut christianos audaciores baculo festinus, quo consociorum redderet. Qui dum saepenumero, mortis faucibus revocareex ipsis
instantia,
" Non vadas. Pater, non tur repetitis vocibus ad hoc veni, " Pater, neci dederis * vadas,
:

nonnum-

Martmo senmedio sufferebatur, saepe cura populo tuo sum netiens. " Domine si adhuc fiat tamen cessarius non recugo laborem eventus nu" Deflebat nimiura ^ voluntas tua. futuros. Ob hoc seros, quos novit aUquando
,

enim misericordem Deum, profluentibus inquiens " Parce mis interpeUabat sedulus des heredi. Domine. parce populo tuo et ne ut dominentur eis tatem tuam in opprobium,
, :

lacry-

nationes.

*aid. te non

respondebat.

miserere nostn. Miserere Domine quem tuo christiano Miserere populo tuo
, ,

pretioso

sauguine

redemisti.

Domine

Deus

ANNOTATA.
horum verborum, quas tamen manuscripto accurate leguntur, est in codice
a

Non

facilis

peccata benignuset misericors, non secundura iniquinostra facias nobis, neque secundum breviter tates nostras retribuas nobia. " Et quibus hujuscemodi Scripturarum pias preces,
affatim exuberabat, imis praecordiis cando lacrymosus offerebat.

interpretatio
$e suspicor
asseruit,
,

librarii oscilantiam subrepsis-

Deo

plarHajna. ca

et

legendum censeo

.-

Cui

quem

eventus probavit. eventus probavit prophetico oraculo eventus, fidem eo sensu, quo dicimus probare alicui

Nempe quatenus

20

Nec mirum

nam cum

crebro divinarum h

dumtarevelationum particeps fieret, unara aUenum. xat impraesentiarura expUcari non sit
Proficiscentibus

lt"'"

suam. b Post Alexandri Magni mortem

,

uobis

reraotis

partibus

Arsaces

Bactrianus,devicto Seleuco Nicanore,regnum Persarum suum fecit filiisque et posteris reliquit hereditarium unde ejus successores
;

Tansilvanis , Budam gatum , praecipua ratio

ad Apostolicse sedis Ije.^,jgnuBrii

quaepiam obviavit * aistere gradum in oppido idibus Januarii Temesvpar ad triduum necesse fuit. Senior

(t)BiEarus. Rer. Persic. hisl. ve-

8* 1^1 ^^***

pag. 85.

vigil

BIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

489
inclinans ad pectus
suaviter, ore sensim
AOCrOH
HiiRonnio
UtiKmisi,

vigilnimium,interdumcurissolutus,

sibi quie-

gratia, sedere

voluit, et

tem indulgere
:

solebat, cubat,

me

solo comite,

meum

titubans caput,

iftfMmw.
foTit

sopiatur

eregione pedum ejus me sterno, opprimit me somnus levis patrem, qui semper spiritualibus innitebatur, puto dormiturum ; an dorpaulo post, vel mitet an nepiatur * ignoro ^gy-^g^ soporatus eg-o suspirantem ab imo pectore sentio, singultus cum lacry mis affluenter
:

aperto, inter ulnas mihl exanime corpua reliquit. Heu diem amarum, heu lacrymabilem

horam, heu lamentabile tempus Quod putas illud saxeum cor a profiuvio lacrymarum abstinuit? Ejulabant Fratres, lamentabantur FraI

tres,

emittentem observo, ingeminat, cordis moerore, crescit quidam raucus in gutet,

crescente

ture

raurmur amarior. Rigeo conjecturans quidnam adversi acciderit. et tamcn noto in

;

vocem prorupit
qusenam

calaraitas premit
doloris
;

planctus, prosilio sciscitans, ? Deflet, et rursus ;

beatum corpus deosculabantur Fratres, quod tametsi recena antea pulcherrimum, formosumque fuerit, ab cujus scilicet ore, ut privatim sic et publice tamquam ab angelica facie contueutes praetendebant *, longe tamen exhaustum pulchrius et formosius, et, utarridens, videbatur.

'pendebMt?

Causam

enarra, obsecro, Pater

? "

23
orbati,
"

Querebamur
singulares

singuli celeberrimo patre

titulos

""'^** ^*'*-'

Lamentatur

currens fratres advoco festinare heu quid est. " Contuemur |laaccelerantes, undique perfusum, quaeritamus, contrecrymis ctamus, consolamur miserabilem prosequitur
"
;

commemorantes.

Nos

miseros, deflens unus inquit, quo pacto

oecidit Ordinis corona, quae prae cunctis

veram

Ti

luctum aucta voce clamitans Miserere, raiserere, raiserere, Domine Deus clemens, miserere populo redempto pretiosissimo aanguine
:

Religionemornavit, ad cultum divinum cultores et agros multiplicavit, ad bene beateque vivendum omnes zelavit. Succedebat alter
:

"

Quis

ille

quadragesimum
aeque
ut hic,
?

religionis supera-

tuo, miserere per vulnera tua, miserere per Crucem Sanctam tuara. raiserere per mortem

vit

annum,

quis eo

numquam
et iuof-

existens perseverantior

Et eo recto
? "

tuam.
tera
prxdicii:

"

Etsingula novissimae passionis mysteprfiestolamur importuni

?
:
:

fenso pede pergente honestior

tertius
:

Sed narrat

ria recensens, diu Miserere clamavit. Respiran-

demum

Quaenam

Quisnam Ecclesiam Dei tam dilexit ferventer ? tam tutatus constanter ? tam auxit

molestige tristitieeque ratio

incunctauter.
"

"

Verum
"

faris

inquit alius, sed

praebuit

fflnfoMiian!

Etsi senex ^l Importunis compulsus ait septuaginta unius annorum, et decrepitus judicer fortiter * delirare ; hiEc tamen sub oculis

quis

mortaliura

immaculatam

Deo

divinse

majestatis
tot

necessaria

sunt

tot

Quis judEeos, haeretifidem ? Capistranus. cos, schismaticos fere innumeros perduxit ad fidem ? Capistranus. Quis Deum abuudantius
prsedicavit,

enim
ras
et

adversa,

infortunia, tot et tantas

Deum unum

et Chrisli fidera ? Ca-

calamitates angustiasve

raundum quassatu-

pistranus.
qutEso,

Hunc mihi

dicendi

locura dari,

uno brevi momento contemplabar, quot quantae ab initio non fuere, et omnibus
indicio

his

eveutus

erit,
?

sed

rainime vobis
quae

proximus petit, potitum anuo, statura pusillum, viribus vobustum, ingenio promptum, studiis deditum,
laboribus indefessum,

septuageslmo primo

excidant verba raea

inconsiderati,

Nihil tunc pendimus

moribus corapositum,

verum

enimvero

postea

gesta sunt, quteque geruntur, au ridicula habeuda, edisserant et pro deliramentis sint
experti,
'Ma.la ex
reiiibui

sanctimonia probatum, sui similem profecto vitsE vidi neminem. Probe laus fert quidera humauis unico cibo sanctimoniam. Nara in
dietim
bisse,

h*ijrcu-

quorum posteritati plaua raalorum monimenta extabunt *. Significavit namque Deusinterdum servo suo Joanni, quae oportet
fieri cito,

refectum
in

fuisse,

continuo jejunas.se,
^i-

carnes sibi abdicasse,

purum vinum non

jacuisse,

plumis uumquara

parce

sed de his satis. Ob hoc enira lacrymis afficiebatur, futuras pressuras rediraere mens sacra, perrenni studio conjuncta superintenta. nis et salutaribus hostiis, cumuiatius Non enim mole corporis pressus, potujt otio-

comedisse, plurimum laborasse non humani sed

angelici muneris esse reor.
prfficlarum esse
constat,

%^u Etsi cuucta meminisse

Patrem
,

fas sit,

nonne

ijmiaudttdo'""""'

aliquis ait,

Beatum

ejuserat sus videri sacer animus, sedsolatium raissas attentius audivinis laudibus vacare,
sanctissime scultare, confessiones frequentare,

ut virtute cateros, sic et diguitate qui cum austerus judicaretur, prffistitisse et majorura verbis obnoxius fuit, sed
;

communicare
(andemSa-

c.

22 Et postrcmo stipcndia
nicare, perungi,

vitie flagitaus,

jam
non

nedura se tracuiquevel minirao ex sodis hurailem usque adeo observavit, ut didit ? " InopijE jura voluptates necessaria vitse rainistraret, quo
vix

cramaxiHmMniiuf.

novissime, goiyi gg gfavisus, coofiteri

commu

etanimam Deo
;

coraraitti,

in strato,

nou iu moUibus. nou

in deliciis,sed

pavimento voluit

uihilominus quara Cifiten, deprecans Sancta Maria ora pro pro se ipso et catera me Sancte Abraham ora pro rae, elevatis ordinata referens, plaudentibus et
vicissitudine
rentia,

diligentiusreprimeret.Nam irapudici vel iuhopercepit ah. nestianimi vestigiura de sc uerao libct, maceravit quando. Quodque jam dicere diuturna horndi ascarnera, superque carnem
peritate cilicii, ac

nonnumquara,

dum acnon-

bus urgeretur

canstiraulis, advertite quffiso,

manibus cum dignitate

astantibus
attentior,

et reveet
ita

genitalia decoxit. . Piane, denti ferro ipse sibi desceudit olimpo, qui non disserit aller, surarao quantura divina Deo merit.s gratua.

cuuctis

tautum

profereutem ac baratlentior, ut rainus bene hebdomadarium s^pius corripebarizantem Superfuit nobis post htec ret, emendaretque. durataxat ovi vitello ao tndies ^eptem, uno .gitur grauis confotus. Sabbato

gratitudiue miraculis clarus.

Quera ea de

re

venerabantur. Hunc nioamabant, appetebaut. princ.pes. huuc Papa, eteuim reges, huuc

nuraquara

videntes, solo

sanctimon,^

test.rao-

huuc naliones cura

votis

litteris,

cum

nuntiis. orna-

bus uvarnm

dura quo seraphicus Pater, ac perfecte ment.s compos daretur signum,

pr.mum

vesper.s

vocabant et. ut eorum tisque oratoribus avid. apostolicis mandat.s .mpetieret satis,
;

sensuvivax,

me

nutu vocans, aux.hi

lerend.

''^^'''''-

23Teates

ftOCTOBt

BlMOHTHO
UTtnBNSI'

consuetudiDes nim sunt aocepto '' romanorum, qui popuPontmc summorum Pon" ficum privilegiis,
,
.

J'" Xvit
,'

^"Z

^^;."',;:

>^'*"' ^
t bu.b

Eruantur lumen terDum. rumpBntur > 1. Sctentur. ipsis

'"-??"
t exteri

de-

fricdicant:

"aturcom-i--et grU indulfs ^t' ^^^ ,^^^^^^.^^ ^^^ Cffisaree, qu. P ^i^piitudine majestasummaBe.publ.cffi, PW com^^
g^atia
tis.

TestiB

divi

':uus rumo bus

quod
q

virtuti debent. vitio ^t turbi^.^^^_ ^^

,,

mimicos, ^ fm ^^^^7^ vultum etenim tantum senior '^"V!^" T,,iebatur uti decet. I^"^^"^
et justitiam
.

P' p,ectebantur_

'"^P^TeScMi -gcs, mustrlssimi T s^^ ncly^

g
t'am
fast.^ii

ecclesia.

s"cu"hs '';r''au;m sffi^ stici, quam

magnates. qu.

veneratione serva-

irascebatur justus ^^^^ bonus, q";';'"'"^^,^' minime tamen odit et J^ ..^^r ^t asserebal) oculus cari"'f ^uidem malis nonnumquam "^a'' tatis. ^^"f ^ Tali namque ex

numquam.

p.
eorpu tn '" tnulo clawii-

..

..-

pro

'"
,j.,
t^-

<ur

commov.t, civitatem, omnes ,m perTustrans beatum v.turmatim, "inrt "emianimes nob.s s.t pe adeo sitientes, ut der corpus
cu
in

26

Jam

celerior, transitus fama, facto

dum

|-xrrr*,.;.r;x!r.; est
^.

^^ji^; idubitatissimum
alter

funus. Curamus longum producere

L.,...

b:. 'srs ...,..

e

r"rd osruT cu^;

Zsq
honoribus
:

f hymnis,

=
dies
ferreis
si

laudibus.

=
cup^d

^>' ^"^"^

-X:
or

^^ cum

dam

ab execranda lud. scelera quj. ^,i,,e,eret, prcipua , ^, ^^^^^^ ^^^^ ^ ^^^^_ ^ , ,. ,^ ^^^.^ ^^^^^^

EEr-s%s.,'::;rvrp.r

rr..l; di

singuli

chori frjmtate compleut cop.a, alterfaculis et luminum adeutibus vigilum cura,t.more n,U excubiis et calida

cujusque medium, und.que

-!- t.rr"".;;;.'"S

durmulierum
Pet

fucos damnari,

inteU.genativos et adulterinos insana mente garr.ens,

detrahit. veritati offlciosa

Oiudic.a De. abys-

Lff rau^co^poris
servavit.

bosce

inbumatum
c
r-

lu

Postremo arca,

lam.n.s

clavibus quinque mun.ta, ..umsepta. catenis et per mur;;;pus mone. flexibile. ac iilud corpus molle,

ventatem multa, ecce, duo mutuo mei Deu.) sequenti nocte (miserere dantes -'^e momento subitanea

pesaum-

eotm

runt.

^Z; tZl
l.ia

"acub..e
intrepida,

ac

v.veret.

co^^^

Couterriti_novitaterehqu.,qu.qu.lud^^^^^^^^^ iUecebras I^ur^m^uUe^esvulcano public qu. vu.cano pubUc

^",^;^::

-t

membra

sigiUata. continet rr .i^m^aqueornatum sepulcrum bauc

et miracula graUffi e d. ubi signa mag.sque in dies mag.s, plurima

^St-ntavere. p^^sJn^

''7l^::Zt7'Z\..
maUgua viro integerrimo irascatur, Dominus
lervi decuitlaudari.

consulant, qui de
.n servis su.s

;-.-

TusUnet dona Dei

loquuntur, ne amore

quem
.-

di(un(r ob-

j(..
clum

ia..-

corruscant, florentique 27 Sed quia invidelur prffistanti mortahum cura, imperfecla ^irtuti i non abest jemulorum, quibus minus pensi

vobis non imponerem solabor tamen conarer pandere si cuncta exemplo detract.oms beato viro defereutes

Modum

edaxQue
vel

livor

ffiquitatis

inest.

Criminantur enim

su-

cuSspiam. qui cum reUgiosus

: iSse Deisitdeferre. Zelans * ^ ,iivinnTn senior tum 'l';"^"^' ^^^"^
^'

esset,

etmmus j

surrones,

quam satis est, laudis hominemque subiracundum propriae cupidum, ui..u..-> -r * uec enimvero, nec quemque moveat ?uis'e. Vero enimvero. fuisse. :*.. i-,Vn no^niam nh initio SffiCUsacuin.t.o Bon insoUta labes, quoniam ab orbem invidia diaboU mors intrant m
seniorem,

qua= serv.s ^geret, uovit aUquaudo,

mirum .n n.odum cul^ nonnumquam cooptatus ^,^^^,,^ quodammodo

lorum

"^"''^ "'^

terrarum. ejus sunt

sequuntur, qui ex parte nec prudenti sensaloque v.ro novum hoc, ut et Capislranum. nequicquam ms> ^ordentes^muiu laud.bus Dei gloriantem.
et

eum

.nP' landem Dei et popuU Yor loci prxBepugnat '''feiebrius ^d.ficat.onm cel br us^ ^pj^^^^^ ^^^^^^^^

"

'^'

"'Tad

P^'^."^-

,n ^'""^;"^^^"^'"',';.!"'

dans
^ur,

^'""^^''eo^ducere, inopiam formiseni^ris agrum Do--^us^

^^,,,,,
:

,,urat, ob.oq.u-

leutur,

"

quia

si

me

persecuti sunt,
"

et vos,

inquit

Veritas,

persequentur.

Varendum
:

non

quidni detractoribus quibus et ipse senior, " Demorti proximus, ignoscens, ait palam nonnulli, et mordebunt improIrahent mihi
perautes, sed

po^e

haud longo post temrecte sentit d.vina correptus defungitur seuior

;

uU.one detractor, acerba arctatus, pene sutfocatur

anheUtus
:

pre. ura desperat an.mo

grat.a,

cum

sit

gloria nostra testimo;

nium
. .

conscientiffi
"

nostrae

Domineparce
venit
in

illis

obsecro.

mihi 28 Sed cogitanti mihl

his s.cu.is u'os.r.s in

meutem. mentem,

subit in mentem coelest.um potusenior.s fide quae meritis beati Joannis et ^UPP'^^' ^ lantibus e.argitur: contritus ab .psis voto, ^'"^ sepulcri vo o, sine mora visitandi

donorum

modum

gratulari, quia

Jes-

^^^^^^^J^^^^l^t;:.:::^ ^^^^ ^^
.nerunta.s.
^^ Habes
s.bi,

est^t ^^r?re:uni=t:ro;:::-^ :^s:lf .us fa^us et adoraverunt vestig qui detrahebaut

p.ane intuUi sumus
;

et et ita

sumus

intuiti

lucere. ut glorificarent Patrem, qui in

coelis

pedum suorum.

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

Epii99"i-

401
AUCTORK ChristoproA VaSUIO.

Habes ig-itur, Pater observande, brevi tabella quaedam de primis institutis, de consilio
31
vitae,

de bono progressu, et de profectu

otii,

de

peregrinationis fine senioris nostri Beati, quem in cOBlis sanctum, licet appellare, festino exarata calamo.

VITA
n
^* v\J\.nniO n.

TAAMTVTTQ

Neque sum
,

inscins

quantam
meis
viri-

PAPTQTPAlVrA UiiriOl Iliii^U,

susceperim provinciam

qui

rem

bus imparem. imprudens ag-gressus sum, ut viri integritatem minuam, cujus equidem praeclari gesta mag-na complereut volumina; malui tamen pro raeo in te oflScio, etiam cum rei
defectu
,

ScHpta a Fv
risio,

ChristophOTO d Va-

ex ms. Aracoelitano.

quam
:

penitus insolens neglexisse.

voto tuo aliquantisper satisfecisse , Tu vero, Pa-

Joannis Christophori de Varisio,

socii

teroptime, quod minus rectum factum est, refice quodque diminutum pro tua singulari prudentia,

Beati Patris Joannis de

maturitate, dicendique facilitate, re-

Capistrano, in Vitam ejusdem,

staura. Vale.

Ex conventunostro
e.

Saucti Theo-

baldi

in

suburbio Viennensi quinto decimo

calend. Julii

H57

PROLOGUS.
Venerando
Patri Fratri Gabrieli de Verona, Epinoiaad
|P'--

ANNOTATA.
a Si S. Capistrani morbus
VI
viii id.

seu die

Augusti inceperit, ab kac die ad xxiii B Octobris procedendo dies habemus omnino septuaginta novem. Forsan ita interpretari oportet Hieronymum biograpkum, ut valetudo die vi Augustf lahascere, at sexaginta solum ante obitum diebus penitus ingravescere coeperit.

Ordinis Minorum, provinciarum Austri, Bohemiae etc. vicario dig^nissimo Frater Christophorus de Varisio a, ejusdem Ordinis minimus et indlg-nus promptam obedientiam et oranem subjpctionem. Justa P. V. de.sideriura, Deoauxiliante, Vitam etCesta beati Patris nostri Fratris Joannis de Capistrano ad finem deduxi. Et quia ad hsec me insufficientera cognosoo esse, cura tantae sanctitatis vir requireret aliquem
'

Gaf.n>/<m

'^

'

ae verona.

"
*"

b Scilicet festivitas natalis S. Mariss Virginis celebratur die viii Septembris. his aliisque textibus satis constat, Nic

virum

doctissiraura;

qui ejus gesta ordinato

Ex

colaum de Fara aut ex Hieronymo Utinensi aut ex antiquiore lucubratione aliqua verbotenus deprompsisse Conferantur, si lubet, postrema heec verba cum iis, quas Nicoiaus habet supra num. 110 qu3e infra num. 26 narrantur, cum num. 122 Nicolai pcena, re.

compositoque eloquio describeret, precor, ut singula perleg-atis, ut si quid minus (ordinate?) illnd aut minus bene positum invenietis
,

eraendare et corrigere pro voluntatis vestrae arbitrio dignemini. Hunc aulem ordinem, ut Primo de in procesau videbitis , observavi
:
,

ejus in sa*cuIo couversatione. Secundo, de ejus

ad Religionem conversione. Tertio

dc novi-

cum eadem

ligioso detractori S. Joannis infiicta num. 30, historia, a Nicolao num. 142 relata. Atque hinc multis in locis obscurus sit per Nicolai verha ssepenumero affectatas Utinensis obscuritates
,

tiatus sui probatione. Quarto, de ejus profes-

quum Hieronymi

textus

sione et praedicatione. Quinto, de Judaeorum, hacreticorura et schisraaticorura persecutione,

Sexto

tione. Septimo, de

de aliquorum miraculorum perpetralocorum et fratrum raulti-

elucidare utcumque iicebit, d Textum, prout erat in codice, correxi,ut-

plicatioue, et Sancti Bernardini canonizutione.

Octavo, de multiplici sibi facta revelatione. Nono, de scientiae irradiatione et multiplici dispositione et plurimorura opuscutoruin corapositione. Decirao, de ejus
et

pote qui nulium sensum eontineat. Ita intsrarca circumquaque sigilP pretor hiographum membra intrepida, hanc lata continet (sancti) (arcam) ornatum sepuicrum sustinet. Quas un:

ad Alemaniara missione,
ct

provinciae Au.-^tria inceptione,

rairacu-

cinis inciusasunt, iucis causa, addidi. e Initia conventus Viennensis ad S. Tkeo-

lorum operatione. Undecirao, de ejus ad Unga. riam ingressione, et Turcarum devictione, et

felici

haldum dedimv^ supra in Annotato capitis VII Vitse, a Nicoiao de Fara conscriptae.
i

ab hac

vita migratione.

Duodecimo, de
''

ejus miraculorum post ejus obitum perpetratione b.

CAPUT

I.

^'^r

Sancti natales
tio
;

liberalis

institu;

res gestse in saeculo

in-

gressusin Ordinem Minorum.

Prope
civitatem Aquilanam, in qua veneraJj;;?'';;^;;

;/
fi(,;/,,.(ju.
,aiu$,

conditum est, qjioddam onpidum munitissimum et decorum, nomine Cagistranum, existit. De quo parentes moribus, beati Patris nostn Fratris Joannis,
bile corpus Sancti Bernardini

et vita et parentela perspicui,

originem traxe65
runt.

Octobris Tomtts X.

m
tccto
Chbistopho-

S.

mANNt

m CAF.STB ';J^
P
^.^.^ ,^ ^"'"',

,.., ,..

I,

Ro * Vamsio

,atri superstit,

quaMjam

se hituru

catorem euangel.cum 2treamque Wandis pr.d>^-. nentiam vidua em allicere caper^t, aUicere. ''^""'"buT n Tlium virum

.3

ut ex iUis , et vexationibus tionibus luoque uuui^-Deo capeserviendi ^^ ^ YJ^^' tcU^^^^^^^^^^ erud>retur et ^^^^.^ ^
.

n ::^t:rar::S^-tumest.ut.paratu
''"^"-

^^^'-^^"-''"^sr^H^rc^u:;:^:;

^llr^Su

eni-

se

ma,num

tUe-

r:;uel.itiar^iconvinetum;n.n^^

^Z
tati

et. .anU.n ^|ac^. deeem ^er-.-uos mne. "eu"- u iUi operam cled,t " ^^^.^^^^^^^ n,ediocriter
r':::.
P

^^^^^^ ^^^^^^ ad serviend.m^Deo .cUna-

f rr-

"
"J

rt^sed contiuuc per

liberari
et

recurrerent.

sr-ai -^:^ -rmuudS

iaest,Uu.anamglorjam^^>~
et jure doctoran, uisi

tnstibus AtSmisericordiarum, qui. modo suos ad serviendum sibi vomodo l^tis, electos necdum per vmcessat cernens, quod
care nou
;

ad

regis suffrag.a a vmcul^ redire sperabat. pristinos bouores

bimui miut

cula

mens

ejus fuerat

immutata,

ccEpit, quibus-

dam
5

electi ejus in obserevelatiouibus auimos

ri

"rSm
Itir,-

quamdam, forma tamen puellam

despon.a

quium iucUnare.

carceritn

successura erat, hereditate paterna carnss.mum ei fortuna eum Arrideosque

V I

tT

fecit

et magua lUi muffistimationis committeret, vero ^^-'^[^^ nera condonarct. Dum regimen ageret tan a tatum et oppidum omum per^gebat. tanta sapientia et prudentia tanta seventate x^aluntate cuncta disponebat, clepuniebat. tanta ^enique

regni m tautum amici.simum regi ilHus non modic^ civitates et cast^a

ut ei

ergo vice, cum in amaritudine ut mons est bujuspositus esset, diversaque, cogitaret, appamodi virorum incarceratorum, babitu fratrum Minorum ruit sibi quidam virum Dei oculos dirigens: quem

Quadam

detruiitWf

indutus, iu cum intuitus

fuisset
est
,

ejus demollitum

tauta teuevituame cor ut oculi ejus quasi

^'^

prorumperent, et de vifluvium lacrymarum

sceribus cordis ejus

mugitus

et suspiria
,

uon

dubitet modica redundarent. Quis Serapbicum Patrem Franciscum iUum

tisse,

fratrem
esti-

iustitiffi

malos circumquaquc fama meutia bonos fovebat, ut canor et et in dies regi

eius divulgaretur,
familiarior efficeretur.

qui de tanto

magno

Ordinis sui mcreideo ad

cunctis sibi prospere

ita

'adie: sxcu-

ab ommbus , succedentibus bunorabatur qui ejus amicitia jungi ut feUcem se crederet, ejus. ad mundum et posset: ex quibus mens minus ad ea, mundi honores totaUter dedita, sed post ipsius mundi Quae Dei sunt, intendebat; uoctuque, blauditiasumbulaus, Loc solum diu terreuo placeret, quaUter secundum * regi suo
eatagebat.
3 luerat

mento,perhuucfiendo, gaudebat, et ad fidelem fiUum ipsum consolandum, tamquam diligeutissimse Regul* suae et

/uum futurum,

advenarat. Udemobservatorem, a Deo missus ut sibi videbatur, quidam Que quoque tempore. carceris exibat, qui -luoradius solaris dc rima

iUummare dam modo totum mundum

ciebatur.

conspi-

suaque iu lumeu gentiura, vir Dei futurus erat sanctitatis et pr^BC ara

Hoc absque

dubio significans,

quod

lum
tt

qitumomnia

tamen

ipsius prsecordus tanta

ad

miriticavUa,e^empUs iUuminaturus doctrina mundum

esset.

Nondum
circa se

protpere iwc
cfderenf,

ut et illis juxta pauperes et tribuiatos miseratio, factltatibus suis suffragaretur, et

quid tamen ex praemissis visionibus.

posse

cum

dulcibus verbis cousolaretur. ed ab eo nec prece, tiffiadeo ipsum ytfecerat, ut odio uUo modo nec pretio, uec amore , nec civitutibus et oppidivelli posset. Propterea in securitas vigesibi commissis tauta pax et
dis

et zelus justi-

ageretur intelUgeus, a ingressum, mum revocaverat. aut ad Religionis quia vere mentem declinaverat

mundi

blanditus ani-

Quoquo modo
difficile

et honoribus subest eos, qui se divitiis

jecerunt, ab ipsis
resihre.

ampUus uisi violentia maxima

.
.

potiretur, et, bat, ut unusquisque re sua secure solet, cuioumque, etiam iu maniut vulgo dici

6 Tertio itaque

cum

hilque prius de
set

quacumque

ni se sopori dedisset, vimne Religioue cogitas- (ui,

in qUOy^-rl'*'*

tectff

bus aurum portanti,

tur.
'/-elo

iter

trauquiUum

prifibere-

enim

justitiae ejus latrones perterriti

procul abscesseraut, fures quoque et preedones necuon aliarum rerum invasores a patria exulaverat.

eum

quibus decoraverat Altissimus. Ita euim pru-

per evidens volens clemeutissimus Deus Religionem adducere. disposignum eum ad dormientis capiUi ut de vertice ipsius suit capilUs pnvata deciderent, ita quod. vertice Minorum gerere

Taceo caeteras ejus virtutes

corouam ad
videbatur.
suffi,

iustar

Pratrum
.

quam

postea

toto

tempore

vitffl

deutia, temperautia, fortitudo, liberalitas et caitcrsB virtutes

maguiticeutia,

in religione existens

in

siguum mu-ara-

juvenem iilum enarrare velim, adornaveraut, ut si siugulas protimeo quod sermo noster nimis iu longum
tendatur. qui sua , * Volens igitur misericors Deus, -i-- V oieus igivui ***. singuUs mundum miseratione , mumlum in smgulis . a>tQtiV.M^ nr^r annr't.nA KUOS visitarC UOU CCSSat, ffitatibus pcr sanctos suos visitare nou cessat.
4-

culi

pemper habuit. Nec

ei

novacula ad

Dei dispositam, ullo dendam coronara, Qui tempore, dum viverct fuU necessaria. pulchernmis, dum a somno evigilaus, capiUis decorus juvenis in quibus antea, tamquam

manu

trMvalenie $U'

.itocmHfa:liDll. cdone,

ineflubili ineflabiU

magnam cousolationem habuerat in "''&"';'" eousoIat.onem:iaDuera.,u m modum coronffi se pnvatum ^entueU

,

vertice
pri

in hoc

mllo tempore

caritas refriguit. et in

iu quo jam omnium omni pene statu abun.

facie quasi i-"^"'''"^-

rupit

Cum uuUum

^'^'''f Jfj ! ^,^^ affectum ad Bel^giouem

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBRIS,

habeam,miror de
te,

493
ADCTORI
CBtlSIOFllO110
^

omnipotens Deus, quod

"

me

invitum religiosum facere proponas.

Ne-

ipsum detinebant, immisit, ut rei veritatem, an sciUcet vere vel ficte inhoc negotioprocede, ^

V.VUJIO.

debeamus, an ficio quidhorum magis rairari dulciter vocantem. an scilicet Dominum tam servum tam fortiter renitentem sed utrumque
;

ret, inquirerent.

in

quo

Accedeutes itaque ad locum, detinebatur, solerter ab eo Indagare

merito possumus
vocatioue

admirari

scilicet

nimiam
et

coepernnt, quare tanta fraudulentia, puta per reUgiosi habitusdelationera, eos decipere niteretur, quibus ille
:

clementiam Domini vocantis, qui ex hac grandi

"

Non ego

vos decipio,

mundum

illuminare decreverat,
servi
reniteutis,

neque

maximara humilitatem

qui

indig-num, ae divinis revelationibus judicabat visionibus, ad instarnonuec facile hujusmodi nuUorura superborum, qui per ea decepti sunt, fidem adhibuit, sed docente Apostolo prius

iJoan.iv,!.
ip$e$ibives-

moris mei fuit siraulare, sed aperte in omnibus rebus. per me gestis, pro" Facite Fratres aUcedere. " Addit quoque quosdeObservantia, qui harura rerum expe-

umquam

probare voluit utrum ex Deo spiritus esset an

"

rientiam habeut, ad rae venire. in quibus et vos fiduciam habeatis , et ilU vos an fictitia informavel vera sit vocatio mea, plenius

non.
7

bunt.

tem minoritieatn coniwi.

ergo divinam vocationem paulatim agnoscens, Spiritu Suncto inflamraatus conti-

Cum

nuo voluntatem suam voluntati divinse toto corde uopulavit et ad ingrediendum Ordinem
:

beati Francisci

de Observantia

mentem auam
prfficordiis

Vocatur interea non parvae EEstimatioet vita venis Frater de Observantia, moribus qui eum noverant, pronerabiUs, oranibusque gratissimus et pter ejus vitfe sanctimoniam adhuc sibi acceptus quietiam servi Dei, dum plenam noticuncta prospere succedebant,
"
:

totaliter inclinavit.

Exinde

totis

modum omnem

cogitare coepit, quoraodo tam sanctum propositum quod Deo inspirante, Qui firmiterin mente conceperat, adimpleret.
,
,

tandem custodera

carceris ad se vocans, eum quibus valuit, rogare coepit, ut sibi precibus, paunum grisum, quo indui solCDt Fratres de

carceris et tiam habuerat. Veniens ad locum quo male facto habitu nescio videns eum " Qualem, inveUgionis indutura, subridens Joannes, Religionis habitum quit, domine circa eum assumpsistis ? " Cui omnia, quse
, :

manu Domini

facta fuerant, et eo

modoquo

Observautia Sancti Francisci, forfices, filum, etacum ad carcerem deferret, proraitteus ei omnia et plura restituturura, si Deuseum a carcereliberaret. Annuit ejus voluntati carcesuas macustos, quieum propter virtutes
ris

cum contigerant, a principio usque ad finem reseravit. In testiraomultis lacrymis plenarie monium quoque prpemissorum, caput, sibi dicorovinitusin vertice depilatum, in raodum demonstravit. nae, etiam Pra're MiDeo devotus, noTeprobatur; 10 InteUigens reUgiosus iUe tictitiam mutationem iUam mirificam non nec prsfataa visiones sed verissimam , esse raente non pafantksticasesse, sed divinas, eos qui vinctum eum detirum exhilaratus,
1

xime diligebat
ipsi,

et, res postulatas sine mora , carcerera detulit. Quibus susceptis, sibi eiad

prout raelius scivit et

potuit,

habitum
quibus
illacry-

prffiparavit, et, exutis, sseculi vestibus,

indutuserat,

matus,

cum maxima habitum, quem spiritu

:

devotione

Sancto decre-

nebant festinanter seriem per ordinem

nique

adiit,

et

eis

totius

rei

enarravit.

Subintuht dequia in

tante.prseparaverat, induit firraiterproponens illum araplius dimisin corde, se nuraquam futurum se ex hoc judicans Seraphici

"

NoUte

in

aUquo dubitare,

surum,
aimili

simuhuione aUqua veritate toto corde sine intendens omnino. despectis couversus est,

Patris Fraucisci imitatorem verissimum,

quem
fecisse

mundi

et carnis

deUciis.

Domino

in

Ordme

modo priraum habitum

sibi ipsi

et

imposuisse
8 Hffic illis,

prffidecessorum qui

scriptis

edo-

pro ipso nostrofidelitermilitare. Et si vnlt.s, donec, quo fine negohabete me obsidem inspiciatis. Quod si verba
,

cemur.

tiura terrainetur

eum
:

in vinculis

detine-

mea

( aliquibu.t

tamtn fallaeiam nupiranribiii.

bant, audientibus, proferre coeperunt

subridentes sirailia verba " Novimus nequitias et

:

precor vos, ut vera fore non ambigitis, nostri eum Ubernm di- f amoreDei, et Ordinis

in vanum laborat, creastutias cordis ejus et per dens per has malitias nos decipere nostris eff^utictiones de manibus
,

hujusraodi
gere.

muUipUcabimus

ei

custodes etvincula,

eum de etvidebimus, si machinatioues suffi nostra poterunt liberare. " Referunpotestate auditis, mos turhffic verba viro Dei, quibus
precibus, quitotum ad orationera se dedit, et Domino coraraendabus valuit, causam suam sanctam " Tu Domine, qui hanc diceus vit
:

sanctam et a Deo sibi inpossit. " voluntatem suam exequi spiratam et eorum sunt corda His auditis. emoUita fratris, quara serv. Dei tamipsius venerabiUs eum Uberum dimi eprecibus acquiescentes, itaque pnoribus ve.t.bus, runt. Reassumptis in qua omnium quasi ad civitatem Perusinara, cum dicto Fratre pervem notitiara habebat, et domestici gaudio panter
mittatis, quatenus

Quem

videntes

admirationerepleti,

quaUter ex

mambns

ho^

iramittere dignatus voluntatera in cor raeura vode me servo tuo, pro tuffi hbito es, dispone moriar, sive carcere luntatis, sive enim in

soUicite stiam evasisset. ideo perv.n.t, non dictam autem civitatem visendis amicis cura esQuod ei ampUus de totahter jara in raente sua
eet

perquirebant.

Ad

cum raundum

duo minuta. quffi extra eum, tuus sum. Tibi voluntane animam habui, id est corpus et
,

onclasset.sedubipriusperdis.
Deum
conversiouem
et

prffibuerat, suassuperhiffietvanitatis exempla

obtuli,

et

enimmihi

quantum possum offero. Neque ignotum est, quod cummeadser-

Ter nauditamad

mund

humiUtat.s ablectionem, exempla

prffiberet ct

hac rehg.one devoviendumtibi perpetuo in ampUus. neque noUe adverim, neque velle singuhs altissime Deus,
jacet;
fiat

ergo,
"

TlN^o^i^st multos ergo jam ad ingressum Ordmis , tns ex alto, dum

cupiens pro Nom.ne otaUteresset dispositus, saturari. omet iUusionibus Jesu opprobriis fe^eet multa plura. quam a peccata sua.

dies virtute

arma-

.-rop..

voluntas tua.
inetnta$ com-

^_ suo, non 9SedquiaDeoerat cur de servo qu. in corda eorum post multum temporis
,

C.VPISTBA^ DES. JOANNE DE

,,,,iiiceat.

Fratres gemitibas et la-

majora perpeirayv.
poLit.

-,.-

depictametscnptam cap.t. viliqne ^"bductum

ferventer im "'" ^^^.^

r:::C:-^er^;atea.icuiterannueloqueretur, """="="_, ,": S-.ulei.oque.tu.e^^^ ^erba Dt, et, ut dulua u Ouantas lacrymas, aquam propos.to revocaret,
ei
.

Uo

^^^^

^d

oreces

ut

eum

Sert.'qu7legit.intell.gat.lpsevero,qui

frsnirtum jam SP'" ""^

g-ustaverat,p.opterquem om.i..

Xnit
^rius

ii

n^ojo fractus aut

mu-

edbeni.ua voce,dem.ssisocuper..s-

eum

uoveraut, ^""1''"

"/"'J^idum

s
er^e

eam

-^"'^T^^^LX^Satut^liaam inrisum.qu.eum .nsanire p

veroiuamaras ^'^"y^^' ''^^

ersio-

em

perfecte

i^telbgebaut

^ovebantur. move
;^ ^,,era

Pueri et,am. post

eum

fet'"

supra spoufum suum posse, firma nuUateuus immutare uudatum, uumquam al.um quemse^ponsioae astriuxi., maritum. C. .pse v.nd^ .n
,

virg.n.tate erudire ccepit, ut in dcserviret.lntell.gens .taque, eTIltissimo firm.ss.mam pet.-am

pamducere

velle

prom.ss.ou eam, si coutra c !m Dei super prophetaudo pr^d.x.t quodet rcrret, futuram
;

factum

est.

Nam, more

muliebr., .ustab.l.s effe-

damna ionem alium

B

superduxit,

cum quo

fi.

defuucta . Smbabuit,qu. brevi tempore correpta, fiual.ter, languore Ipsa vero, diutiuo
tus

Soadet omnmm

Peccatorum genera sup r fur ^, tormentorum ego P--^^^;latrones. et homicidas .^^f^ cum judex t qui^^m fervorem
:

an talia coramisisset

delicta,

nu
t

invnlpseente,

consumpta

est.

Maximus sum

devotionis

essent. cognovissent,

e^us

sanct
eum
addutri-

voluutatem,

tamquam

viri

prudentes. laudave

pr^conibus, qu; runt, increpatisque

hominem, ."".. '-" irveTetrindue.^^ Et quiasce. ;lt:p super.dificar. uon Sdefici^"te fundamento, a conversion.s exord, in ipso su posle f.au s maucipavit qua omnes se devotioni v.rum pra.d.^ eumfuturum magna. sauct.tatis Pass.onem .n ssp.us Christ.
; ,

r^Sergo 15Coep. ergo

famulus Christi

.n

anno

..o-

.i)ic(ii'toiiia,

xerant, abirepermiserunt. prffimissum est. laSaturatus igitur, ut

,i.m FF.

' "'"'

bulationibus.

derisionibus et

iiorum

dique porapa c.lcata. ad civitatera Perusmam rum de Observantia extra ^^ntem dicjtur . in positum. qui loous ad Egidius. socius Beatilranet Beatus frater perpetrasse legitur. procisi. multamiracula Fratrum advolutus, huperavit Ubi pedibus

opprobrus munlocum Fratrum Mino-

Nam cebant. pectus. et terram la corde rumi..ans, maxiUas, d.sso . et, quas. total.ter c r^isprofundebat. susp.rabat. Ge .rgemit.bus veUet. maximis nominabat afiec u et Dei maguo tricem vero salutabat scieus cum AngeloGabriele crebr.us Virginis glor.os ad auxilio

Lo

neminem absque

iZl
ram, tautk

vero huu, pos.e'pertingere. Quant.B

quatenus ei sacr^ millime supplicare coepit, et in numero donaretur Religionis habitus

.

fuer.t Hatis et patienti clarere potest. lucule,.ter

scienti.e.

x Pauc^ qu^
et

re

L=^^'^

prudenti*

^agac.tat^ tan

Pratrumponevetur.CuiPratres

(qui

neminem
al-

Keligionis ingressum blauditiis solent ad

C pedum nuditatem. maximam rerum egestatem hujusmodi ad plenum dech^rantes

etca^tera

orationes. disc.phnas, licereljejunia. vigiUas,

t..,uereputationis in Rel.g.onem , ^^''""'/"""^"it p uemiui. nostr.m nus Fratres, qui qu.n prober.t. parcere eonsueverunt,

"m

Ltrauti
litate

rruteus-largente..ssit,utipsum.nhum.
cuiusdam fratr.s fundareut sub regimine
a.c

an taha paratus

sit

sustinere.

interrogant.

magna,

a..steri.atis

et

Quibus iUe, mirabili ignis

divini caiore succen:

jucunda, respondit sus, hilari vultu, voce

Pa-

dixistis, sed ratussum non solum quffi saUite nostra pro nomine iUius, qui pro majora vohiit, hbenti morique in hunc mundum nasci,

muUo

diligentissimam posuerunt /; qui modos omues exqu.ren., eum Igere Ipit, e humilem et patientem effice

sauctitat.s v.r,, curam c.rca

perquose..m
et

in

religiosis

moribus
et

ergo emfncrerabat,

uovas

erudiret. , ei poeu.teut.
disc.pl..|as
al
-

Quotd

in

'/uo

cui^

animousque addiem ISUis auditis. frafres de

mortis metEsufferre.
ejus

"

Sonebat.
q"ando

Nam

aliquando

tam magno

jejunia, aliquundo

solum

-um

pau-

tiiuzii'1"

ftrvo

rejectis vestibus fervore plurimura consolati, habitum cum ssBCularibus, sacne KeUgionis

magna

devotione contulerunt.

et raiUtaribus

effecerunt. armis insignem Christi militem fama diffunditur, divum SUitim circumquaque Juanuem de Capistrano reUgiosum effectum.Cuadmiratione po^ta, jus rei causa, tota civitas, in
nihil

iute.dum, ut geuuflexus et aqu pot,.m, bu in mensa '^ede. terra, coram fratribus mort.fiwt.one comederet, et alias hujusmod. etpCEnitentiasinjungebat.
,

sc.ol.tats ei 16Sed servus Christi, omuis ita illifratr.la.co mundanse sapieutiffi oblitus, l.tterainomuibus parebat, ac si vir magns
extitisset. turse vel minister ge.ieralis
,

de hoc celebri facto loqui vinarradebatur. Sed et sponsa ejus. de qua supra iu multas erumpens tumest, hoc iutelligens, lacrymaspropter niraiumamorem ejus. quoipsum teuerrimediUgebat. accurrit ad elaustrum

aUud

nisi

quod priemissa omnia tales ettetoauimo perficiebat, sed ut

nitentia; ssepius

ITopie. gratauter non solum

e,

p.

injungereutur,
est.

suppl.caba
consn

festina.et

ut eicum sponso suo, qui omniadere-

a c,v,bus etprudenti^vel scienti habebatur

Quia,utsupratactum

vir

magm

.,

\\

DIE VIGESIMA TERTIA OaiOBKIS.

Fratres A et aliis, ad eum pro cousilii venientibus, qnin ipsis ejus iuterdum neg-are non poterant habita praesentiam exhiberent eis itaque post frater iUe laicus. ne furecedeDtibus,
,
:

496
IV

Caput

De ejus professione et
dicatione.

prse-

AlXTORI CbrI9T0PH0-

Ro

Varisio.

V De Judaeorum persecutione.
VI

De

persecutione

hffiretico-

consilia

mus

aliquis vanse g-loriEe

mentem
:

ejus invade-

j^^
VII

rum.

ret,tamquara prudens medicus aggrediebatur.

De persecutione schismaticorura.

ipsum verbis agrestibus dicens jam credis aliquod e.-se, cur nou manebas
'-

superbe,
in
Tiii

De aUorum miraculorura
petratione.

per-

siBculo,

hujusmodi vauitates sequi volebas. " dicebat; Et multa alia super ipsum clamaudo pauper novitius, et humilitercageiiuflectebat
si

iv

IX

De

potestate super aquis.

X Quantum pro Ordinis uuione

laboravit.
XI

sustinebat. put inclinaus, omnia patieutissime

,1

axuteritau>

^-

Q^adam

vice

dum

validissimie

eum

febres

Quantum

soUicitus fuerit in

praehUione pro Observanxir

P*""''-

ipse detinerent, nec sauari posset, coepit frater adhuc ignisorbitiunculam quamdam, quam

Quantum
S.

tiffiaugmento. pro canonizatione

tam, lEstuantem et calidissimam ad discipulum

ffig-rotantem detulit, et ut
sic,

Bernardiui fatigaverit.
Patri fa-

tam ebuUientem,
perficere volens,

xm
VI

De muUiplici beato

ebibat, iujungit.

Quod

iUe

cta revelutione et futuro-

eam sic fuet in sancta obedientia sperans, mantem et calore stridentem ebibit. Mirabile
certe dictu
!

rum

reseratione.
et

sorbitiuncula, sic
ei

per obedientiam

XIV Sequuntur aUffi visiones revelationes.

accepta, nihil

omniuo

nocuit, et febres to-

XV De beati Patris
radiatioue.

scientiffi

ir-

vero interrogaretur, an taUter effugavit. inquit, illam bibere timuisset ? " Credebam, Unguam penitus comburere quod et guttur, et debuisset, sed de sancta obedientia confidens,

Dum

XVI

De pUiribus

et gravibus di-

VII
XVII

sputationibus.

De nonnuUorum

opusculo-

iUam, natura abhorrente, recepi. " Alia vice dum panni aliqui lavandi essent per novitios, novitii, nec ut moris est, stabaut in circuitu paunos contingere praesumebant quia aqua stridebat. Accedens laicus prffi nimia caUditate credendum est, edoctus ille et spiritu Dei, ut in pace demissis, hunc solum et aUis uovitiis somnoverbis molestat, vocans eum pigrum,
,

rum

compositione.

xvni Debeati Patris ad .\lema-

VUI
XIX

niara missione et mirandorum operatione.

De

inceptione

provinciffi

IX

Austrise.

XX Prosequitur peregrinationes, augentur signa.

XXI De accessu ad dietam
tisbonse.

Raet

negligentem. Deinde pannum caUdislentum accipiens, in faciem ejus projecit cujus simum
et
:

XXII

De

caUditatem et combustionem totam magistro humiUter genuflexit, credens et lumen oculorum perfaciem excoriatam esse
didisse, sed, propter
patientiai,

sentiens,

coram

receptione Pratrum fundatione locorum.

xxiii

De ingressu ad regnum
lonise.

Po-

meritum

hurailitatis

et

XIV

Ad dietam

Franckfordien-

nuUum prorsus in eo signum comapparuit. MultipUcibus aUis modis bustionis evidentissime per ipsum fratrem comprobatus, demonstraquantjfi sanctimoniae futurus esset,
vit.

sem contra Turcas. XXV De beati Patris in Ungariam

ingressione.
,

XXVI
XXVII
XXVIII

DeTurcarumper
De
felici

ejus

ora-

De

suo
^'

ipso fratre laico siepemunero magistro Deo omnipotenti gratias ago, referebat
:

tiones destructione.

xin

ab hac

vita migra-

tione.
r*

quod mihi de taU magistro providere austerus non fuisset, numest, Quiu si mihi ita

dignatus

De multorum miraculorum
meritis beati
ejus
Patris post

quam

virtutem Patris aurea rerere potuissem. Haec fuere Beati fundamenta, hsec columnae marmorae, super quispeciosum ffiditiciura postmodum con-

hurailitatii et patientiffi acqui-

obitum

perpetra-

XIV

tioue.

bu6 tam
struxit.

XXIX De mortuis suscitatis. XXX De liberatis a raortis

culo sive periculo.

arti-

ANNOTATA
XV
:

XXXI De contractis sauatis.

xxxii De deticiennbua in visu, auditu, loqu da sanntis.
XXXIII

jam egimus a De Fr. Gabriele Veronensi Nicolao de Fara AnnotAadcap. iv Vita^, a a de Uographo Christophoro
conscript^

prsevn Varisio egimus Commentarii

num,

6.
..

Chrtb Apponimus indicem capitum,prout deWarisio Vitam, a se conscriptam, stophorus quam distributionem pro more distribuit redegimus. nostro ad pauciora capita
;

De patientibus morbumcaducum. diversis XXXIV De cnratis ab aliis

infirmitntibus.

XVI
c

XXXV De quibusdam
culis.

aliis

mira-

PROLOGUS.
Capot
I

Qu^re,

si lubet,

qu^ deistiusmodi

spon-

De

ejus in sculo conver-

satione.
II

salibus 33

diccimus

Comment. pra^vn num.

De De

B. Patris ad

ReUgionem
proba-

caret Cangii Glossarium d Hoc vocabulo

in/im^latinitaiis.

conversione.

medi^et
:

Jam ahquousque
ex Itaita tranbono regtmtm
sario

111

novitiatus ejus

tione.

Qaliia obtinuit, ius civitatis in ; virum, slaium ubi significat

iOCTOKI

jO A VaHISIO.

Sr
cujusUam

:^-tr;u.l^:. "

1.,^^...
,

civitatis

situs e.t

'

*"f:

;r

Tanc fratres Observantes olim

r'
.

Submit tamen

rusdam de FranciBcana ^^-^^^^fl:^^^,, jux afflrmantibus. eam .Kn atnue mordicus

arona
,

PX"Lu:1rae"run.iens. xinio

v,t:a fo.e devi-

com-

^-

amplectendas. ex divinis Sed ^''"^^^^Jif^^^.^^entissime demon.,trabat. sermo contemptibiBeUmUator. ne ejus ^ solum pr.d.caba sed muUo Us haberetur. non peragebat. _,iora opera perfectionis

srnem"actan.acsol^^
:

" ^rUnde diversas

civitates

ut in

illis

divina

minimevivere ^'i^ me vivere

quapropter <i"^l"'ropter

^^^^^T^

per ustrans non equ . eloquia funderet, continuo quovis alio utebatur jumento, non asino aut sibi concessos, suis sedsoloslibellos, ad usum circumquaque portaet ,

humeris imponebat pro donec senio et arduis bat

fide catholica
ali-

prjEpedilus neg-otiis,
ler

necessitate cog:ente
est.

Lere compulsus

Post longos et fer-

ventissimos sermones. ri.et clamorosis vocibiis,

nihil

licet

ex mot.bus corpofatigatus,

plurimum
reputans
.socio
,

tamen sacculum suum,

qui ad

se

fecisse
et

capiebat

cura

ostiatim neces-

secutus saria mendicabat.

Beatum Franciscum,

mensam divitnm quanOoque invitatus, K tamquam sibi gratiopanem tamen amore Dei,
rem
pedibus, mendicabat. Ambulabat nudis
invalescente frigore, calceanec' quantumque cilicium quoque asperum per menta portabat, corpusculo imposuit. sedet niultos annos nudo enaret vitffi parcitatem quis abstinentiam ejus
rare valet
?

tionis

vi Monte Pe fratrum de ObservanUa

Onutyronis magister fuit '"f /rcapistraui inguit Waddtnlaicus, friu deSeggiano ""t""^' ^"^-l P^udentissimus^
,

pnin(iam

Satpiu^. C? quJhabet Hieronymus

num.
9.

Utinensis supra

CAPUT
T.

II.

ingressus est us- ,ummom 21 Postquam Kelig-ionem nisi semel in que ad ejus obitum, numquam vice in modico cibo condie comedit, et ea sex annonim tentuserat, quod vix infanti usus est, nisi carnibus sufficiebat. Numquam aut cogeret obedientia. aut urgeret necessitas, aliquando, eum prse Timentes autem Fratres
nimiis laboritus, et n^^^^^^^ Pontifici Pontifici. ut eum interdum caverant ir,teTinm summo quas in tanta praecipcret carnes raanducare amaritudine sumebat ut parcitate et cordis quara ad iUarum usus potius ad poenitentiara, videretur. Propterea refectionem aliquam esse continuas disciplmas et ieiunia panis et aqu^, faciebat, ex quibus alias carnis macerationes sub rationis freno ducebat, domesticum hostera servire spiritui. His naraque Y et carnera cogebat his arraatus virabstinentiae raunitus angustiis, verbum cum orani fiducia proponebat
, ,
,

De

f c;..no Pt eiUS profeSSlOne et

nrssdicapraeaiCa

debllitate deficere, suppli-

tione.
K dveniente professionis ':;::;:;. AseraphiciPatrisrrancisci Regulam.
^
.

tempore, quia juxta

finito

/in.

laudabihter probationis anno, novitii, qui sunt ad novitiatus vixerunt. recipiendi anno Domini servus profeesionem a , rogare coepit eisgenuflectens, et lahumiliter Fratres, coram ut eum ad crymas abuudantissime fundens, dignarenturj spd se nihiprofessionem recipere ^ lomiuusindignum assereus tanto Dei beneficio, esset peceo maxime quia cum ipse maximus
cator

tutibus,

et Dei, Doraino cooperante * sequentibus signis. mante

sermonem
,

confirMarc.xvi,20

rnm

zelo ar-

non merebatur in soeietate servorum mentium est Dei computari. Et quia bonarum non est, de ibi culpam agnoscere, ubi culpa
,

22

Nam

turabomnibuB,
merebatur
:

audiebavirtute indutus ex alto a populis beatam invitabatur

;

(ii-iifiKiniO

(OtijWff""-

se reputabat illa

civitas, qusR eura includere

roultis

transgressionibus,

in

anno uovitiatus

negligentia, commissis, puta de inobedientia, de multis se accusabat. l''ratres vero et cffiteris humilitaconsiderantes ejus profuudissimam vivax, et tem, frequentes oratioues, ingenium
libenter,

a propter quod aliquae civitates ut aa Ordinis eum, Papa, aliquffi a Protectore impetrabant. praedicaturus accederet , ipsas undique populus ad ejus serraoConfluebat tanta rauHitudine, ut vix

ardensdesiderium, eum non tam raagno dedesideranter, ad professionem cum

siderio receperunt.
efpoijcianovit oiceiwioni.

quam

nes, et ssepius in capere posset. ecciesia aut platea aliqua eura quinquaginta milUa, octo-

Nam

ssepenumero
,

buMincorde

*"'

19 Post professionem ex humili factus est humilior, ex devolo devotior, ex ferventi ferfrequenter enim scopebat doyeutiasimus mum, lavabat scutellas, serviebat Fratribus. et
:

centum millia , centum ginta millia millia in ejus sermonibus compuquaginta homines a tabantur, apotec,/ abstinebant festum agelaboribus ac si aolerane aliquod horreo Si uberiores fructus , quos in
retur.

quin-

'.,(Ute

claudc-

tiantur

alias humilitalis opera verus Francisci et A.ntoiiii ac BonaventuraB imitator exercebat.

(1) Orig.

Domini congregavit, enarrare voluero. discurviderens per oranes christianorum regiones,

Vlll, pig. 300.

Sernpb. Relig. pag- 158-

(2)

Aon. Min.

lora.

(3) Ibid. lora.

IX, pag. 359.

licet

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

licet

497
AUCTOII Christopho
10

per totam ItaUam, per

Franciam,

per

rant, conscientia cogente, reddere festinabant.

Almaniam, per Poloniam, per

Ung'iiriam, per

SimiUter
tricio,

Bohemiam

etc, fateor imperitiam meara, quia

muUeres, reUcto mereaut nubebaut, aut aliter Domino serinhonestte

Vaiisio.

nou sufficio, et magni voluminis Uber capere ubique capitales iuimicos sermonou posset nibus, precibus, minis et modis aUi:^, quibus
:

viebant.

poterat, ad amicitiam deducebat.

pacem aC eon-

26 Tanto fervore et clamorosi vocibus contra aleatores et aUos lusores exclamabat quod quasi iu omnibus civitatibus, in quibus
prffidicubat,

et

aUarutn

23 Et utinteUig-atur quanta in concordandis inimicis erat sermonis ejus efficucia, accidit ia quadam civitate liaUae quoddam nefarium ne-

cartulse, schachi, et

tiones

congregabantur omnia tabularia, aUorum luJorum invenquibus congregatis et in cumulum

gotium, auditu horrendissimum. Duo pastores,

reductis, jubebat Pater sanctus igne succendi

in pnesentia uuiversi populi, ut sic diabolus,

cum exarsissent in quemdam puerum, gregem custodientem, nec eis super

ffitate

provecti,

iunomiuabiU

vilio,

Ephes. V,

(j.

fiiios

hominum

propter quod ira Dei in venit diffidentife, " * conseu-

tire

veUet; indignati UU, puerum coeperunt, interfecerunt, ventrem aperuerunt et hepar

,

ludorum inventor, confunderetur Deus glorificaretur, et homiues a ludis arcerenlur. Et quia hujusmodi actus Deo erat gratissimus, placuit majestatl suse qusedam mirabilia iu
,

ipso

actu demonstrare.

In

quadam

civitate

cum

corde

et
et,

decoxerunt,

aUis iutestinis recipientes inaudita rabie, a diabolo expueri, ut

Italiai

dum

prffimissa

ludorum

instrumenta

urerentur

manducaret, caecati, patrem invitaveruut. Comedit pauperculus pater ignoranter iutestina tiUi, et iUa fore bona et ad comedendum dulcia laudabat. Sed quia nihil
eis

cum

qusedam

ad majorem diaboU coufusionem, cartae turpissima deemonis imago

, ,

papyreBB depicta

super comburendorum
erat,

in-

strumentorum acervum posita

quam

ve-

occuUum, quod nou

reveletur, post comestio-

hemens fumus, ex tabulariis exiens, dinem aeris, cerneutibus omnibus,

in aUitu-

elevavit,

B nem aufugerunt

sicarii ilU.

Non

redeunte vero

quam
tute

puero, hinc inde qusesitus, mortuus et evisceratus invenitur. Manifestatur deUctum, et ru-

altum consceudeie prospiciens, audieutibns oranibus, maudavit diceus lu virin

:

Domini

uostri Jesu Christi prjjecipio tibi, ut

:

mor non modicus

injuriarum
condonatio-

intouuit.

2i

Quantus

fuit dolor patri eo

,

maxime, quia

ad locum, a quo recessi^ti, festine revertaris non sit mora. Et ecce coram omnibus imago
ipea,perrectam fumi

intestiua

nem.

quanta indignatio comedib contra malignos istos, quanta deuique iracunfiUi

Uneaminignem

decidens,

combusta
27

est.

dia universi populi contra eos

nuUus sanaj ambigere debet. Veniente vero sancto meutis Dei ad civitatem iUam, accedunt ad eum malefactores ipsi humUiter ei casum, qui acciderat, exponentes, quatenus eos cum patre pueri
,

Dum

in

quadam

mine Ratisbona, de hac materia prsedicaret, et populus tuvmatim ad incendium tabularia deferret, quidam sacerdos non parvfe aestiraationis
,

civitate Alemaniae, no- per tiaiiam, Germaniamei

l^l^a^.

invidia raotus

coepit viro

Dei delra-

et

cum

tota civitate concordare vellet, offeren-

here, et quosdam,
pare.

tes se

ad

omnem
,

poenitentiam, et vitam

suam
,

quod stuUe facereut, increjudicia Deil iUa uocte qua detnjxerat,

omnino

emendare
audito

promittentes.

Obstupuit
eos

raortuus

homo

Dei

tam

nefario deUcto

vehementer reprehendit, nihilominus, pietate

motus, ad poenitentiam
illos incitavit,

Prsedicante Patre inventus est. nomine Beato in quadam civitate Poloniae Cracovia, et portantibus (ut moris erat) homi,

miseri-

cordiam Dei
inter
eos,
et

magnam
patrem

asseruit,

et vires suas

interfecti pueri,

necuon

nibus instrumenta hidorum ad corabureudum, ut a casu ignis pgressus modicum accidit ista domo combureret, in qua congregata de
,

civitatem interponere promisit. Quid plura ita

ferventer de

eraut tabuhiria.

Quod cernens quidam

orani-

pace, de dilectione inimicorum,

Dei, de extremo judicio prtEprtesentia totius popuU,
plo-

G de misericordia dicavit, quod in

bus detrahere coepit, asserens, hoc accidisse propter peccatum creduUtatis, quia populus
nimis faciUter oredebat, ludum tam magnum fore peccatum. Cessuvit parvo tempore ignis
iUe
,

rantibus omnibus, pa^er defuncti pueri dictos

fugam tiantfarum lOEculati-

homicidas in signum pacis amplexatus est. 25 Ubique ergo terrarum considerans, quod

et

eadem

die

doraus

detractoris

quasi

];'

Dominus

noster

Jesus Christus
prgedicans in

veniens in

totaUter igne consurapta est. Alia iu diversis mundi p;irtibus hujusmodi signa visa sunt :

mundum,

attuUt pacem, recedens de

,

mundo
docuit

reUquit pacem

mundo

sed praemissa recitata sufficiant. Unum tamen omittendum non est, quia propter eju.s ferventissimas
diversis

pacem, inveteratas inimicitias ad pacem redusit, et diutinos rancores ex cordibus hominum extirj^avit. Hoc egit non sohim in singularibus personis, sed etiam intestina beUa, ex civitates contrariis partibus orta , sedavit
:

prsedicationes

contra

lusores in

mundi

civitatibus,

contra

omnium

conseDsum, facta sunt statut^i, gravibus poeludere nis roborata, ne quis pubUce ad aleas lectores intelhgant prsesumat. Ut lucidius

quoque, mutuo Utigantes, amicas

fecit

sic et

quam

civitatem Aquilamim, cui a potentissimo rege Aragouum excidium parabatur , suis preciet laboribus a periculo Uberavit. Non buti
erant, sicut legitur de sancto Francisco, verba ejus mauia nec risu digna , erant meduUas ideo muUi obstiuatissimi cordis penetrantia
:

ore vivns et efficax erat sermo, qui ex Dei Joauuis procedebat ; quantum Deo servi gratus existeret, censui silentio nou pra;terire

quiEdam facta
viaa sunt.

mirifica, quie in ejus serraonibus

2S Semcl,
caret,

dum

iu

quadam

civitatc

prsedi-

Ufo ttiam per

i^gna

verbum

ejus

muUitudine populorum
,

de quibus nuUa spes sermoniconversionis habebatur, ejiis ignitis

et indurati peccatores,

latrones, bus poenitentiaj .subdebantur. Fures, rerum aUeuarum detentores in usurarii, et injuste tulediversis' mundi partibus , quod

pulaudiente, super caput ejus tres aviculaj ilUis iucognitffi cherrims, alias in partibus volitare cffipein aere, ipso hoc iguorante,

populus runt, nec inde recedebaut. Admirans iUas, alter aUeri digito demonstraavicuias
bat.

,, :

498
lUCTOIIl

DE

ll!i

o. S

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTRANO V ^^gj..^^

hoc
easet^
^^

CM.STOPHOVabisio.

disparueruut,
Alio

aspiciens, cum tandem super caput suum qu=e pro mus aviculas -d.t ingenti gaudio sunt nec usquam ampl.us visffi
et gt

divinus prseco, quid bat. Mirabatur

^^^

^^^

^^^^

gj^g eloquia,
in

-^rt-o.uo

Jo-

comprobat. 1 ^. j.^^^^ ^ ^^^^.^ populus obstinatus esset, nec

.^^^j^

Unde, cum

quadam

*""'

<=^^'^^^J^ ^^J;, aliquo ad^.^er

tanta
toto

se corrigere vellet

pro paoe tcmpore, laborante eo

inter
,

^^^^^^^^ ^^^itudine murium multudine

illo

divino

judicio jud.cio in

Aquilauos et ^.f f; c.v.tate T.burprLdicaretque coram rege in clamor.bus .nsta.-icadffi garrute adeo

regem Aragonum

territorio crevit,

quod omnia viren-

quodnonmodicumimpedimentumeloqmo i"^"^ f"""':. .<=^^; u pans,inNomineDomini nostr. Jesu Ch s^^.,

bant divinopr.stabant,quas

La

consumpsit. Recurrunt ad amitia et radices prius nogligentes fuerunt, emencum Dei, qui ut Deum pro eis exoret, dare promittunt, et oravit Deum, ut plaga

'^^^-~,^_

mandato tacerent imperabat; quo amplius, durante sermone, omnes, nec aliqua

obticuerunt

tt

prodigta
b

audita est. valle TeJma 29 In partibus LombardisR, Morgobegnuum b quod iu quodam oppido, et evang-elizaret prsco minficus,

mures mortui ceci^^ "a et et -statim omnes es a-t ^^,^.,,.,, quod quasi multitudme, ^,,^ ,,,; toderunt in tanta Timent omues ex tam terram operierunt. mortuorum multitudine infetanta murium jubet fos^as fieri, et ctionem aeris, sed vir Dei sepeliri. Sicque factum in illas mures omues qui prius verbis credere noluerunt,
est

dicitur,

cum

populi congregata essei. in circuitu multitudo et dens^ire et aer obscuran, coeperunt nubes populus quando in campo prsedicabat, ccepit

Yiso

fmuram pluviam

Nec tamen quisquam a Dei aviditate audiendi verbum una cum populo, loco recedebat. Quod videns
pertimescere.

ad

Deum brevem

oratiunculam
,

fudit,

et ecce

circumquaque pluvia cadit

et

solum

illud

quod postmodum credidetantum miraculo immoror, si singuki, qu runt. Quid ulterius acta sunt. narrare voluero. iu ejus sermonibus dicendorum nimietate taedium audiTimeoex ergo devotis lectotoribus generare, prffimissa quanta fuerit virsufficiant. Ex quibus ribus quantus fructus secutus tus verborum ejus, E poterunt. Bene itaque Minister sit, elicere
,

auditorispatium, quod a Beato Patre et ejus immune a pluvia mansit. Itabus tegebatur,
illud que nec minima aquae gutta solum quemquam audientium madidavit neque rivulis prse ruentibus aquis extra circulum in
,

Antonius de Pereto e, cum * de eo prophetaesset Pontifex anni illius esset novitius, eum ad se adhuc
Generalis, frater
vit.

-Jo-n. v,.M

uimia pluvia decurrentibus

Tangunturnovirum Dei vitate miraculi stupefacti, tauta ad eum (licet invidevotione sunt astricti, quod memoriale tum) pallium, quod gestabat, pro coegerunt. Quod usque hodie ipsis relinquere
c.

Qui, cum person eleganvocans, et in eo considerans ferventissimum, scientise pulchntiam, zelum acumen intellectus dixit " Si vixe-

tudinem,
nostri

perseveraverit, rit juvenis iste et

erit

Ordinis

magna

corona, speculum, et exemplar

populichristiani.

eum magna

devotione observant

et

ex eo

ANNOTATA.
monstravia Commentarnprcevii num. 18 epistola, ingressumejus mus ex ipsius Sancti ad diem iv Octobris seu ad festum S. Franreferendum, adeoque ejus, ahsoluto
cisci esse

multa Dei beueficia meritis beati Joannis demonstrata sunt.

tooperunle

au Similiter in

quadam

civitate Ungariae

noraine

Taurinum d, factum est cum praedicaret coram ipsius civitatis antistite et innumera multitudine populi, quam nulla ecclesia
capere potuit,
supervenit
tantse pluviie

novitiatu, professionem

in-

undatio

quod omnes adstantes madefiebant. an recedere vellent, interrogans reQui sponderunt se velle unanimiter libenti animo pluviam sustinere. Hortatur ergo populum, ut Deum oret et statim, dictis " Pater noster.
,

eos,

ad diem sequentem, quandoquidem v Octohris P. 1455 scribit se ingressurum in festo S. anno religionis. Francisciannum quadragesimum b Morgobegnuum, Morbegno interpretor, oppidulum in Valle Tellina ad regnum Lom-

U\1

pertinere

C Ave Maria " et duabus coUectis corda fidelium et pro " Deus qui
:

scilicet

serenitate
et,

hardo-Venetum hodie pertinens. cVexatissimus est textus biographi nostrt; quapropter opportunum duco, eumdemper
narrationem, a Waddingo factam, interprefinibusLomIn Valle, inquit (l).Telinain
tari.

aeris

immediate

ce.ssavit

pluvia

dispa-

rentibus nebulis, sol, ut prius, immediate reSimilia per Beatum Patrem nostrum fulsit.

habuit ad bardias ad oppidumMorgeni sermonera

Antonium leguntur
praedicantis,
aliis

facta.

Eodem tempore

in

dieta civitate Taurinensi inter braciiia

ipsius

coram epiecopo et quarapluribus inumera poprffilatis ac baronibus ac

mullitudine
,

Exorto repente ingenti obscurato aere, turbine, condensatis nubibus, populus celeriter veltonitru frequenti, dum ne abiret. Dicto let elabi, vir Dei prfficepit,

populum

in

campis.

puli
ita

quidam
Pater, et

passer

advolavit

domestice
incitavit

quod per
qui circa

potuisset. Subrisit

dum

eum comprehendi eum ad evolanambonem volitana

obediena hffisit, concionem attente Absoluto gravi in circuitu nimbo decidente.

excepit

iterum ab eo vocatus inter ejus brachia sepostea in gremio epicundo ae coUocavit scopi, admirantibus omnibus, se posuit. Si
;

qua vero

aut se corrigere de

sermones ejus contemnebat, vitiis non curabat, pradicante nuntio Dei futurum super ea judicium, uou longo tempore civitas illa manus Dei ssacivitas

campo, aermone, reliquo madefacto et lutoso quemtota coetus area sicca remansit, neque moles ofpiam auscultatorem tanta aquarum stupefacti , fendit. Tanto miraculo onuies revertentem proseplurimi in Lombardiam cuti sunt, et pio furto apud se retinuerunt
ejus

sunt cousecuti.

cujus attactu varia beneficia nostri utcumque correximus ferebat enim Itaque nec

pallium

Textum biographi
.-

vientiaevadebat.
Aqq. HiD. tom, XII, p^. i08.

minima aquse gutta solum iUud, neque quem^

\\)

quam

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBIUS.

499
AOCTARt CHRISTUrHOHO A V*il!SlO.

quam audientium
:

madidavit. Recentibus ipsis etextra circulum in rivulis prfB nimia pluvia decurrentibus posuimus autem Itaque.
-.

prinoipes et civitates adibat ssepenumero, et jam cum lacrymis eos rogans, ut chrisfianos,

madidavit, rnentibus aquis extra circulum in rivulis prffi nimia pluvia decurrentibus. d Waddingus civitalem, in qua prcvdieamt
S. Capistranus

baptismate Christi sig-natos, ab infidelibus judseis molestari non permitterent. Sic in diversis

mundi
judaeis,

partibus christianos quam pliires, qui a praecipue per usurarum voraginem

Varadinum

dicii

(1}

Tauri-

nam

enim, de quo agit hiographus est ipsa

,

ubi ipsum Nanderalba seu Bellogradum aliquo cum otio prsedicasse nuspiam legimus.

vexabantur, ab eorum manibus eripuit, et diaboMca illa privilegia, in Judaeorum favorcm edita, infringi obtinuit: sed in civitatibus, ad quas praedicaturus accedebat, si fuisset ma^na
copia judaeorum, libenter eis praedicabat, claris-

Qu3e paulo infra de avicuta referuntur, etiam Waddingus l. c. Varadinensi episcopo attrihuit.

e
cto,

Antonius Angelus a Pireto, seu de Perreitem de Birretis (variis enim nominihus

scriptores venit)

apud

anno 1405

electus fuit

simisdocumentiseisdemonstrans, legemeorum et priEConia Prophetarum in Christo completa esse, etillum Messiam, quem adhuc venturum expectant, advenisse et ipsum esse Filium Dei verum, natum ex Yirgine, ex eorum Scriptu;

minister generahs totius Ordinis Minorum usque 1421^ (2), et in ministeriatu ad annum quo ohiit, perseveravit (3).

ris

evidentissimedeclarabat.

34

Cum

aliquis

autem jndaeus secum de

ftalioK convertii, aliot

veritate fidei conferre sive disputare cuppret,

facinoriiitt
puriiri eurat!

patienter, et benigne

eum
,

auscultabat, et ei

CAPUT

III.

post longos sermones veritatem fidei unicse et

orthodoxae
eis
in

declarabat

et

ob hoc multos ex
in fide

diversis regionibus,

christiana
:

B Gesta sancti contra judseos, hsereticos et schismaticos.

et ad baptismi gratiam perduxit maxime in civitate Romana, in qua principalem eorura Rabbi, sive magistrum, raodo prffi-

fundatos,

misso, baptizari
ctalur,

fecit.

Ex

cujus exemplo plaprffita-

Ardens
licet,

vir devotissimus zelo orthodoxae fidei,

iit

res alii,

veritate comperta, relicto judaismo,

praenotatum
contra tria

est,

omnium maloesset, prae-

ad Christum sunt conversi, sed, sicut

rum et peccatorum extermiaator

cipue

ctum

est, judoeos leges sibi traditas

non

ser-

tamen

g-enera

hominum

scilicet jadaeos, hoereticos,

et schismaticos ex-

vantes, nut christicolas aggravantes, indiciunde de multis bili fervore persequebatur

:

candescebat, ut aut eos ad fidem converteret, aut legibua subderet, aut penitus eradicaret.

civitatibus eos expelli, aut alias puniri fecit. In quadara civitate Slesije quce Vraiislavia
,

Considerans enim perfidissimoa judsEOS,

post

vocatur,

quoddam horrendum

facinus judfieo-

aliaseorum malitias, et durities cordis, jug-iter

mellifiuum
et

Nomen Domini
Genitricis
,

nostri Jesu Christi,

gloriosse

ejus

Virginis

Marise

Nam muUi ex rum eis quemdam puerulura, christianum rapientes, et in quodam loco secretissimo se abscondencontra christianos invenit.
tes,

bla^^phemare

tanta

super eos indignationc

ipsum puerulum, diu tortum

et afllictura,

movebatur, quod eos, si possibilitas affuisset, a toto christianorum populo repulisset. Animadvertens tamen eos, inter christicolas positos, in testimouium mortis et sepulturEe Christi, non prseteribit g^eneratio dicente Salvatore haec donec omnia fiant, et ob hoc Ecclesiam
,

ut Deo sacriticium oiferrent, tandem occiderunt, sicque occisum sepelierunt. Aderat tunc
in

hoc nefario scelere quaedam puerula judiea, quffipostraodura divino intuitu, cum esset provecta^ aetatis, christiana est eflecta. llaec accefuerat

deusad patrem, quod perjudjeos factum

ipsos,

licet

perfidos,

sustinere circa vivendi

C normam,

eis traditara,

modis omnibus, quibus

reseravita, Mittit Pater pro consulibus civitatorquentur, tis, vocantur judaei, examinantur et
veritas panditur, et finaliter, in hoc scelere

poluit, laboravit, ut statuta ecclesiastica, con-

tra eos edita, in toto orbe terrarum servarentur. In ipsis vero statutis ecclesi^sticis contiuetur et prascipitur districtius,
utiuras exigere

quod

ipsi judEei

culpabiles, qui quadraginta numero vcro omncs de erant, creraantur igne. Aiii judffii, civitate expulsi sunt. Igitur universi
reperti
solo e.ius nomineaudito,
prae

non possunt

a christianis,

quod

vehementer pavebant.

eorum familiaritatem vitnre debent, quod non recipiant medicinas ab eis, quod non vadantad eorum bnlnea etc, multa in decretis
chrisliani
et decretalibus contenta, ultraque multa alia, per bulhis publicas, in favorem christianorum

timore munera ofTerebant, Aliquando ei subridens, ea capere nolebat ac recused ipse

sabat.

Verura hffireticos eo magis, quara judffios, insequebatur, quod eos Ecclesiae I)ei plus no;i5

fnrreiicot fluo-

lUf,

coutra Judasos impetravit. Quse omnia prtemissa in civitatibus, ad ;i;i

dt eit leget.

cere cog-noscebat.

Non

cessabat, fidei chris-

tianiEzelantissimus, hflereticos in singulis provinciis inquirere; ex quibus alios

quas decliuabat, non servari

si

conspiceret, et

admoncbat,

sive prfficipue, si contra ea, sive per priucipes, civitates , sive per alios per praelatos , sive

in fugam alios capicbat, aut captivabat, alios diversis poenis afl3ciebHt. couvertebat, et alios

quoscumque

privilegiatos

fieri intelligeret,

non

Qnod

vidcntes

summi

Pontifices,

Martinus V,

'adde pO!se

attendens personas principum sive aliorum, sed principes, zelo populi christiani armatus.contra et contra priElatos, contra cives exclamabat, * declarabat. Et, si praetalia nullo modo fieri
dicatio pubiica
AnD. Min.

Eugenius IV, Nicolaus V et Calixtus III, ipsura diligenter in causa ulterius tam ferventer et toto et hffireticos extirpare , iu fidei agere inquisitorem congeneralem hrereticorum
,

orbe

non
XII.

sufl3ciebat

personaliter

hujusraodi stituerunt, et privilegiis, ad

lom. IX. DBg. 267.

offi-

(1)

lo.n.

pag.

-(09.

--(2) Wi.ad.^Ann.

(^) Ibid.

tom. X, pag.

tti.

66

ciuin

Octohris

Tomus X.

T.F S

JOANNB
A.e.at

m CAPISTRANO CONreSSOBE.
soler

D
h.resis
toti

iucroni CHBISTOPIIOBO A VaRISIO.

6

eium

necessari,s.

munierunt .

pesff

...
a....

malorum ^ror Brirum iUam non super

JnnAo nota
eo

multum me

est,

c
8

Bolen^orum eth^rcsim v.ges.mi Zest Fuerunt tempore Joanni.

h^

de Opinione h^Breesim Fratricellorum Gro^corum jnsecu-

tamen sc.endum est, qu.a rxlndere curo; hoc cons.sUt prmc.paUtoresis in duobus

um

secundi,dum persequi videretur contra illum cons trum Minorum. quasdam

decretalem tutiones faciendo, et
ficminat,
.. >.

Ordinem Fra|-

Ex"t

qui

sim^ paupertati, recesserunt nuidam fratres. qui ab Ecclesia Papam hiEreticum esse et dicentes, Joanuem

m ine.Ubro decretahum positam ejusdictisrevocandojnecnon altisaliquibus derogando, ut eis videbatur,

communicare debere sub christianos omnes cnvib 4" ^^^^^^ pvaelatos ' t. utraque spec.e secuuuu rehg.osos, nou posse haEcclesi^ clericos et et propter hoc omues bere bona temporaUa.
ccclesias

er

de necessano Primo quia asserunt

salut.s

in

et coeperunt ahos ideo privatum esse Papatuj inducere, et ahqua multosad hanc opinionem
c. loca subterranea fabricare tempore multos 36 Hi in brevi

exarserit et pubhce proQuantura contra ipsos esset in Itaha. et postclumaverit, cum adhuc ahis pervenit et nuam ad partes Bohemiae

usque spohaverunt et destruxerunt, detinent. eorum hodiernura diem bona

sequaces
error

F,.Mc.H.

habierunt
eratct
est,

et

hic principahs

eorum
fuisse

quia dicunt.

nuUum

verum

adjacentibus partibus. ad partes Moraviffi ad civiest Veniens enim dicitur, per nonnuUos batatera, quffi Bruna monitus est, ut verbis manroues et praelatos prsdicaret; mitibusde eorum erroribus
suetis et

toti

mundo cognitum

et per couPapam post Joannem prffidictura, epi:^copum sequens nullum esse leg-itimum
.

annuit Pater

sed postquam ad

ambonem per-

et ideo ipsi cum aut prielatum iu Ecclesia Papam ordmant eorum sequacibus elig-unt Ecclesiam in et alios priElatos, et
,

super eum. iu virum venit. facta manu Dei quidera obsti- ^ aUerum mutatus est. Cognovit clamorosis vocibus nationem eorum iu spiritu. et eorum errores eos haereticos uomiuando
,

episcopos Asserunt etiam ipsis consistere fingunt.

licere

non
ali-

ecclesiasticis prfiblatis aut

clericis

deducebat, quanta-. confutando, ratiouibus claris dementijE qui hujusmodi sunt temeritatis et
haireses amplexantur. 39 Coepernnt igitur

multa quid proprium possidere,et quod quasi terim hac erronea secta excrevcrat,
in
,

aUa.

In-

quam priucipaUoribus civitatibus ItaUa; infecti. Ipsi quoque plures hoc hieresi eraut acceperant, in PratricelU sic dicti ahqua loca portantes habitum mouaquibus habitabant.
chalem

reses et
tari

quamplures omnes hffi- ^;';'*^^. prscipue quibus erant mnexi, detes- ^,-,.
abjurare
corara populo. Inter quos

iare,ad Be-

cucuUatum, similem nostro in colore, profitebansed nuUam Regulam approbatam perseHos, inquam, Fi-utricellos vahde tur.
et

Benesius de Cerno, una quidara Baro, nomine de quo, quia magnae cura fratre suo extitit, cathohcorum sestimationis erat, corda fidehum
exultabant. Exinde ad
:

et

aham

civitatera

nomine

cutus

ubicumque uoverat eos est eorum trahere, iUuc festiuusproperabat. Multa destruxit, multos loca, in quibus habitabant,
: .

moram

in fide firmaOlmuts processit ubi cathohcos damnavit, multa miraculosa vit, et hsreticos veniebant hseregessit, ex quibus catervatim
tici
,

et in

manibus

suis

pubhce abjurabaut.

convertit, effugavit, multos ad veritutem fidei

et multi obstinuti,

quicouverti nohierunt, igne

cremati sunt.
txtoiaiiatia
fjecii:

'61

rentur, uulU

Et hcct aUqui potentes hac haresi tenetameu parcebat. Unde circa Ko-

se amodo sponsione firmissima promittentes, servaturos. oranes Romunse Ecclesiffi ritus gubernatorem Venissent muUo plures. nisi per erat, qui Bohemi, qui iUius sectffi principaUs

postea in

regem

est

assumptus
prohibiti.

e,

dominam, qus erat C de domo Columna qaae domus potentissima est d, siue timore carceravit, et ad revocandum

mam magnam quamdam

,

gravissirais

fuissent

sub pcenis Eecedens de ^

baro-

errores suos coegit. Propter hoc eraut et ini-

micissimi,

et

modos omnes

quibus possent

eura morti tradere, perquirebant; sed semper pugnubat astiei Dominus, pro cujus veritate Quadam tit, nec eum iu aUquo offeudi permisit.
vice.

magni Moruvia, sub conductu cujusdam intravit Bohemiam, et nis, Domini de Bosis, f, confundebat ibi muUo plus invalescebat et demonslrabautur divina virtute iphaereticos dietim prodigia, sius meritis miracula. fiebaut
;

dum
ei

per

quemdam soUtarium locum am,

sunt. multorum haereticorum corda moUita ducenti Ahquando enira centura. ahquando veahquando terceuti ad abjurandum hffireses

hulare
iusidius

deberet

iateUigentes
:

hoc

haeretici,

quod ignorans servus paraveruut Christi, forte ut ei hberius orare hceret, per longum spatium socios prsecedebat. Conspicientes ha;retici

sunt in partibus Bohemiae partibus sciUcetin Cuipsiaco, g, in Ponte, et in Moravia. in Misna, adjacentibus, puta in
nerant.

Hac

acta

oilesia.

ipsum sohim ambulantera ad eum nec tumen quis esset cognoscentes accedunt, et ubi sit frater Joaunes de Capi, ,

40 Audiens

autem Papa Nicolaus V fructum

,

"Uo,^^^^^^^

,,

..ciiioi

maximum
misso ad

quem in iUis partibus faciebat eum proprio nuntio, coucessit sibi

et

^^.^g^,,,,,,,

strano

furiose perquiruut.

Ad quam

vocera

prima

facie territus, postea in

,

fiduciam habens
mentiri, altu

Domino plenam magis mori quam voceexemploChristi Kgo sum,"

eljgfus
:

plenam auctoritatera in casibus papaUbus, hcentiam dispensandi in irregularitatibus. nec non interessentibus ejus sermonibus, multos
annos indulgentiarum
elargitus est.

Ex

his

respondit. Cujus voc-is virtute ipsi insidiatores

adeo fueruut attoniti, quod nihil contra

retro mauserant, et

eum

dissecabantur corda Bohemorum hsereticorum, fremcbant, ut apri, et stridebant dentised bus in eum quffirebant eum interficere, civitanon vulebant, quia doraini temporales,
;

facere potuerunt. Interim venerunt socii, qui

Uguutes eos, ad civitatem proximam deduxerunt, ubi debitas pro maUs poiDas persolveruut. Non cessavit ergo hanc

tes, et

omnes

viri

cathohci, ut

pupiham

euni
ei

conservabant.

Sed

quod

non potuerunt

facere,

601 DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. conciUum sed conciUabulum merito poterat A facere, fecerunt ejus imag-ini. Ipaum namque appellari. Hi, nescio quo spiritu ducti, quemquandoque cum muliesuspensum per pedes, cum diabolis publice depin- dam Amadeum, quondam Sabaudiaj ducem, ribus, quandoque xerunt. Ultra
haec

AUCTJnK
CnitiSTOPno-

RO A

Vari&io.

cantilenas derisorias de
fore

ipso cantabant sacerdotes eorum, ipsum amichristum, seductorera et diabolum incar-

reUcto ducatu, vitam hseremiticam ducentem sive simulantem.in Papam temerarie elegerunt.
cujtis electio,

natum,

iu

ambonibus

prffidicabant.

Dum

haec

referebantur viro Dei, subridebat, et ut Deus Scrieis parceret, junctis manibus. exorabat. plenas ei longas epistolas, mendaciis

bebant

et injuriis,

quibus

strenue respondebat, ac

mendaces eos fore et hffireticos demonstrainjuriis, bat. NuUie igitur fractus aut mutatus
perseverabat iu assertione veritatis catholicai, quaerens omnes vias possibiles, per quas eos

quia potens erat, et muUorum iUustrium virorum, puta regis Franciaj, ducis Burgundiae, ducis Mediolani etc. consanguinitatem habens, magnum schisma in Ecclesia generavit et Papam Eugenium una cum CardinaUbus non modicum perturbavit. 44 Cognoscens ergo Papa Eugenius quant

J'^;^*^7"|.*

prudentiae, quanlae sagacitatis, quautae scien- ^y

tiiE,

quautteque virtutis
in

Capistrano

toto

Sanctus Joannes de populo christiano habereinjunxit,

ab
redueerc tategit:

hjEresibuB

et

potestate

diaboli

libe-

tur, el per obedientiara

ut prius se

raret.

ad ducem Mediolani, deinde ad partes Francircuibat,

transferret, acturus quse sibi Deispiritus pro defensione sanctffi Ecclesiffi agenda suggereret. Veniens itaque Mediolanum ad ducem, in quo Romana Ecclesia plurimura periclitari timebatur, quia ipse dux tiUam antipap
cJae

rogans et supplicans, ut sibi liber aditus ad Pragam praeberetur, de qua haereses ortum habuerunt, Kochizzana et in qua dux eorum et patriarcha h, prout adhuc inveteratus dierum residebat
41

Unde hinc inde

pnesenti moratur. Sed ipsi velle potius in civitate Pragensi intromittere centum millia dsemones, quam ipsum, procaciter responderunt. Videns ergo eos induratos et

majorum

in

duxerat in uxorera, tanta prudentia et spiritus virtute eum aUocutus est, quod pro magna

diaboU manciobstinatissimos, ac Salvatorem in. Evang-eUo patos cousiderans,

obsequio

ne Amadeo consentiret, et non solum ipsum ducem, sed immutavit et ducissam, filiam Amadei, in indignationem patris sui vertit. iusnper in toto popiilo Medioparte

mentem
:

ejus,

dicentem
.Eccli. XXII,
ti.

Non effundassermonera, ubiuou

:

estauditus. * Et iterum

Si

non receperint

lanensi ita ejus praedicationes fuerunt acceptse, quod maximum de ipso populo fructum reportavit.

Mall. X,

23

* vos in una civitate fugite in aUam i reUctis cumulato eis inerroribus suis, raaximo tamen abjuraverunt, tum fructu, tum propter eos qui etiam propter stabiUmentum fideUum, tum extirpationem aUquorum errorum, propter

Deinde ad partcs Franciffi se conferens, potentissimum inter aUosprincipesducera Burcui ita sapienter, ferventer et gundiae adiit
:

clare de diguitate

Romanae

Ecclesiffi, et

de uni-

partes Ucet non omnium in Bohemia, ad aUas Ungariae se transtulit. Prius tamen prophe Ex quo ego Pragam intrare tendo dixit non possum, brevi tempore catuli mei intraet bunt. " Catulos appeUans discipulos suos receperat. Sicque factum eosquos ad Ordinem Gabriel de est nam venerandus pater frater
: ;

co Papa, utverosuccessorebeatiPetri,Eugenio et de maximo periculo schismatis peroravit,

quod
et in

ipse

dux insaniam Amadei detestatus est, uuUo se veUe ei consentire autauxilium

j.r,.

praebere proraisit.

vicaVerona, socius ejus dilectissimus, nunc frariusprovinciae dignissimus. cum uno aUo itaUco, et venerabiU patre Bonaventura tre Hohemia, qui de Bavaria, fratre Francisco de defuncto, nec non fuit miles in sseculo, nunc Michaele de fratre Angelo de Stiria, et fratre post breve terapus intravit, Hussia, Pragam locum Sancti Ambrosii pro usu fratrura
et

45 Tantara denique ad beatum virum dux et ducissa devotionem coeperunt, quod eum tamquam aUum Apostolum, aut Angelum Domini reputaverunt. Oportuit quidem ipsum Jid prearabulare, ces ducissae per longissimam viam unicum benediceret, firmissime ut filium ejus
et amici credens, ex benedictione tanti patris

r^^.^^
,,j;,^

^.

Domino consecureturum gratiam. Transiens tandem ad alias

Dei
filiura

suum magnara

in

j,

giones

et

illarum dominos, Spiritu Sancto coo-

C nostrorum
Grxcorum
eiiam errorei

recepit.

cmfutaviu *ttdde eodem-

ad Ungariam pervenisset, erroribus haeresiinvenit ibi muUos Graecorum modo *, quo in Bobusque involutos.lncepit et breviter per hemia, contra eos inclamare, muUi conversi sunt, muUi exejus sermones etmuUi captivati. Inter quos unum
42

Cum

itaque

quidquid perante et virtutera praestante, ab eis obtiuuit et contra antipapara strenue postulabat Iiicrum anidimicavit. Maximum nihilominus vitffi sauctimomarum per ejus sermones, et omnibus, tamniam reportavit. Audiebalur ab et a siugulis houorabaquam servus Altissimi, legatus ^acrosanctai Sedisapostotur,

tamquam

Ucffi

dignissimus,quapropterAmadeus autipapa
sibi adhffireutibus

pulsi,

etincarcerarijussit, eorum episcopum captivari convertit, et nisi superveetad verara fidem nissentTurcajquibus fuit postea usqueadmordicturus sura, raultem occupatus, de quo infra

cum dam

oportunitatcm omnimoaut exquirebat, quia aut eum expeUeret,

iter

Quadam die dum de terra eradicare valeret. obvios sibi comniissa perageret, suum in causa
qui cum verhabuitcontrarios et schismuticos, invadentes, et raultas mmas bis contumeliffi creaccepto proposito. perturbare
inferentes,

de eisindubie reportasset. to majorem fructum

*vh\$ma. Bnsi'e

orfum,

universaUter 43 Nunc quomodo schismaticos potero modo, rese. oppugnavit, breviori quo recordationisEngenu IV, rabo Tempore feUcis successu Basileffi generaU couciUo.

congregato

temporum per Eugenium

ipsum

revocatum

CardinaUbus, uno A quo recedentibus est omnibus principaUbus excepto A, etaUisquasi lestimationis, et pauci
prielatis,quidara parv

et quibus ipse benigne respondens, teuebantur. eis insiuuans, proerrores, quibus eorum securusevategente se Domino, rainas et sibi commissa Finita ergo lcgatione sit laetus et gaudens ad optatum finem deducta.

debant

ad partes
*

ItaUje

nuX

remanserunt

ita

quod nou ampUus

Pana Qui eum ^ ^ ^

remeavit, et ab Eugenio miserat, honorifice susceptusest,

ANNOTATA.

502
CHBisTOPnoBO A VaBISIO.

^^"^"

ANNOTATA. AN.NUiAi^. *
,

nfffSoneuniversi Ordinis, .mdam fratres ,. ''''ZCie^rlaH suntEtenimdocebant.M^/.,,,, ini.iin nefarie ^nlerpre.a.^-.^,,.^ ^^^^^^^^ ^^^
Spirituales

hanc

.,

iudxos

vel

ab

dicebanm

^^-^^^
^t Apostolis imposuit
(18).

ipsis ,..

'^'"'"^"' Zuilse nem usque exosos '^^cusaU ^'^ ^^^.^ f^.runt nonra , tempore ''*"'f poslenori ^^^ .^
)

christianos

(1

esae
._^

wre

et FP'^
^j

Chnstus
^^

m ^'P

"'"^^^eribi fecit

E"''"^'''

I^a
.

C''^'"<''-"'"

Unde *"^

iaminoperenostroexsia

suspectos
'"'^''^-

jm"'*"^''

1/

Reffula S. iJ^/anciSci

i.n...an^

^-XlJ^TprZ^^^^^^^'
ta,u^^^^^^

'^^"'"re
Ckristi

t pZrTe''^ ^t

ipsum. ,uod

rum eMentur.

EuangeU^^i^^^^^^

tu

annoXW

|Ve,./ie,-M4-.

Tl^e-

sol tidei eteccie

^^^^^^VriUsanno ''''l':id'R^Z^ sui

^^^

^l^^^^^atLg^lr

porcorum et Joannes

XW
K

fera-

eliam in
12S

Bamria Sancta

pro/ert abos pue-

!"?"'*-

^^y

Taiud.is
puerum
,

occisos,scUicetMonachnanno Hen anonymum et anno 134.

^^^T.^M^ summu
Zrl^us
''

^^

potentia atque opibus ^o..m obtinuisse, ex An^ ^,.^^ , ^^ ^^^^^^

e

-cum (U)

m^sion^

anno la*" liSK /1S1- et in Palalmatu cra';yma4)./nHispaniafliron2/musBtaca

^' ral^rZrm.

V.

.ui S. Capistrano

plur^mum

/<.
.^

mA.,oncnens.Co-mcnano ;; K
refert

passionem pueri Dom^mct

d^s^

^-

^ragorn.^^^^ S::<:;j,Tc;^i;;^..i^-acc....
Acolol. rege
re/er( Ferreras (16).

*~

^ 6.adml

^^^f/ ,Zorennis,

^^ cus<ad(. ^^if/o Lad^sla^ 9. tempore Bohe.m^ lutoru regnum

Jam ano U3U pienam

siiorisper quaslibet Waddxngus (17.. Capistranus, ut lesiatur l^xnt, qu. sem lconsiiiutio Nicolai III cap.ni sexio decreialium nat, reperiiur in auiemde(v, U). /n ea Signif

poiestatem rnquzmundi partes acceperat

defun.to adnunistravit ':^;;ine'adnunistra.it ; defuncio anmtentt Ladislao, eodem anno, line liberis salutatus fuU. et Bohenu.

^^nc

a^vm ann U

Znlsitis,

rex 11ad annumusque regnum Rosemberg etiam ho {Familiade Rosis seu

tenuit

Austria. die esl vrincipalis in

de Verborum
cretati

epistola dicitur,
:

Regula

et vita Ira-

prius Cu.ps.acum an nomenloci ut dici nonpossU. guomam vero legi debeat arTupsiacum

Tsatis

duL scriptum

est tn cod^ce

sciUcet trumMiuorumUsecest obseryare vivendo Christi Euaugelium iri Jesu

Dommi

Nos-

ZtrZ\n

consistere paulo nuidem abdicatio proprii quod fratres tam C infradeclaraiur in eo, niliil s.bi apinspeciali quam in communi, necdomum,neclocum,nec al.quam proprient,

proprio et in castitate in obedientia, sine

qu^

topographia ^ohenu.reper^o^^ utra svt bona otiose quwrerem. districtu esl. mro iaerm. Bviick) duplex uterque locus exv- y pasnensi et Ellobogensi

^^J^^ m

convemat ^guuZt, necd^xer^m.utr^magis

nr^dicatio Sancti nostri. cognomen ^Tjoannes de Rochyczana,
districtu a nataliopp^do in

Pdsnens^ soM

suum

propnetatis vem:addii dein, quod abdicatio tam in .peciali. huiubmodi omuium rcrum m)U mentoQuam etiam in communi, propter Deum Cliristus, viam peret ria est et saucta. quam exemplo ostendens, verbo docuit et
fectionis

paupereshabuit parentes. '^l^^^m^'^f>:^ promotus .brem lioad Ulterarum sludzum

ut orator mmo loquentia adeo mluit depu Basileense conctlum regni Bohemim ad capztulo.acom anno 1435, renitente
tatus.
tiis

U^

confirmavit,

quumquc primi fundatores

mili-

fonte liauseraut, lautis talesiie, prout ab ipso doctrintE ac vitiB voientes perf.*cte vivere. per Hanc consiiiutioexemplain eos derivarunt.

regni Ecclesiam Pragensem

acceperil,

^u

nem eum quoque in finem dederai dicentes, quod Papa ut confularet quosdam Deum i^roprietatem omnium taliter propter
sui vel tentatoabdicantes. tamquam homicidse sic committant se res Dei viveudi discrimini
:

Ntcotaus

fautorregendam mortemusque.annoUn(2'.>]. ^^_,,,,. Scripturm Sacrx verbaafterun i Qux hic desumpta.parlim lur. tamquam exEuangelio margine Ecclesiastici. uli

quam tenuU ad

^"^

euiu se ipsos

committuut

divinffi

Providentiffi

habentur in libro notavimus. ..in tuigo k Cardinalis Ludovicus Alamandus, perseveravu. Arelatensis dictus, inschismate
.._
VII "'

(1) A.l.
,.
II. ..I

6S lom. Vlll Oclob., vag 23.

..
Ktii

11

(2) n.i.l.

lom
"/

III

(\

lliiil.

lom.

AdiiI

|iK-

.Uusu.lonuni,l-8^6t.7. - (16) H-t;, '1"^^' MM..lnm >-. V''^- \on\ n.i POR. -22. - iP)An..
ilil..U

1^^'
at:

^74.

u.n.

11.

l'=^,.;f'

7 ('f

;'

^-i'

'

'cl.n^-'-'-

Pompn'

3)

Tom.

Il,pa6. 174.

- ^U)

Ibd. pag. 17.-tl^ H.sp.

lcr.

tom. II. l^o) ^ Colum..ic r.aid. p{;- '31 Opcr. IS. pag. 7. Topograh. dcs Konigr. Bobmen. lom.
.

pseudoponttficis

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

A.

503
iUCTOIII

pseudopontificis Felicis V, seu

:

baudi auctor fuit Arelatensem cardinalatuet quibusvis

;

Amedei SaquapropterEugeniusPapa
aliis di-

raagnificus
,

dominus Petrus de Caponiaccipiens pluribus ex admiratione oschis tendit, Hic homo comes et miles existens,
vir
.

Christopbo0 A ViKISlO.

Florentiae gnitatibus privatum declaravit 1440 v kal. Junii exstat deposttioms anno
sententia

apud Raynaldum anno U40 iii (1). Amedeo Nicolaus V, composita Ute cum
etiam Arelatensi ablatos honores
restituit

in

anno U49 (2) pace obiit mense Septembri

:

et dignitates sequenti porro anno

(3).

testes sunt etiam hujus miraculi testis est consanguinei ipsius liberatse et plures alii. Simile huic factum est Venetiis in magno conventu Fratrum Minorum. Ubi dum continuo prffidicaret, et Missam devote celebraret, qua, ,

dam

die circa

medium quadragesimae
,

f/,':ipso

missam celebraute, adducta est in ecclesiam horribiliter obsessa. Quae quaedam mulier
adeo clamocorpus Christi elevaretur quod omnes in rosis vocibus perstrepebat , ecclesia , quasi vocem dsemonis audientes ,

CAPUT
De miraculorum
dMmoiici exerctt

IV.
perpetratione.

dum

jubet

maxima formidine tenebantur. Finita Missa, eam ad se duci, quam addnctam, signo
Crucis muniens, coepit in altum saltare, faciem
exterrainare,

Ouia

omnipotens Deus, qui Sanctos suos,

in ccelesti patria, sed

mperium:

uon solum

etmm

in

spumam

dignatur, vidit vita prffisenti. gloriosos facere uberes, quos serfervorem masimum etfructus

biliter clamai-e, nec poterat

de ore mittere, et terrieam multitudo ho-

minuin detinere, quin

remansit.

in

aerem saltaret tandem

:

reportabat, vus suus Joannes in horreo suo

decrevit

divino nutu, expulso dsemone, quieta et sana 48 Item quaedam. nomine Margarita, uxor cujusdam Ueorg-ii de Larmera, cum esset an||'*''*-'
_

per aliqua evidentia omnia, celebrem ostendere. Et quia si signa est, per diviua clemeutia per eum operata

eum

toti

mundo

quffi

siug-ula describere vellem

nimis in longum

norum

xiv.

fuit

a quibusdam maleficis, ita

sermo traheretur,
:

et

mihi ea iu

uuum

cuUig-ere

impossible esset supplico devotis lectoribus, contenti. Sane ut de iDfra notatis velint esse dignis scripta reperietauquidem, ut a fide
divi,

graviter eorum maleficiis. prestigiis et incanut nuUo raodo stare molpstata

tationibus
,

posset sine

maximo tremore
faciens

corporis. Gestus
,

etiam aliquando
atricte

terribiles
,

cum

ita

brevitate,

quo potero, reserabo- Quam-

quam autem diversis etmultis signis claruent, eum mirabipraecipue tamen circa tria Deus arcendis daemolem demonstravit, videlicet in et in transvanibu^ in sanandis corporibus, vir, Deo plenus, in dendis iluminibus. Cum civitatis pr^dicaret, majori platea Aquilanae quasi sexaginta miUibus persoadstantibus ,
languentmm, narum, et ibi esset multitudo etiammultitudonon pauca daemouiatorum, et
in ipsa priedicatione

una manus claudebatur quantumcumque fortis illam posset

fuit

quod nullus
aperire.

Patri. mox ut Haec per suos praesentata beato signata, et tacta in capite, extit.t

ab eo perfectissime sanata.
tiens

numquam

de

praeterita
,

amplius senmolestiam. intirmitate

,

AquUanus quidam Zotz nuncupatus aetatis deannorum xi, vexatus a daemone, ad hoc quasi amens, omuino se ut incedens
venerat.

suspendere

sermonem, cum
dicens

ad daemoniatos couvertens maximo fervore clamavit,

milii,

aut praecipitem dare attentaret noctuqvie diligeuquod fecisset nisi a suis diu

Respoudete
o

vos damoniati, in
dicendo.

Nomine

Jesu, trina vice

;

vocem
;

virtuosissimam

vocem divinitus C lum quierantpriBsentes

mento responderunt,

vocem terribilissimam emissam " ad quam nou

1

o
so-

devoti et sensati, sed

eadem hora et moetiam diemoniati absentes, sicubi fueruut in comitatu

Aquilani. et Faliacozs-Celam a. Hoc testantur

Qui cum maxima tissime fuisset custoditus ad virum Dei devotione, maximoque desiderio tuuc praedicantem, Aquilae fuisset deductus jubet iu camera fratribus ac datus duobus Patris custodiri. Proficisoenti residcntiiE beati sancti Juliani autem beato Patre ad locum interea infirmus a suis cu. .

extracivitatem
sius

e.

stodibus derelictus, de
,

quadam

feuestra ip-

supervenientes, diclorum comitattmm.incolffi,

istam Qui conscientiose asserunt per diemoniatis qui responderunt auditum a

xxviii milliaria Italica b.
du^f

vocem

fuisse

ptem, se quasi exanimis, et omquo casu factus est -t spiritu destituuibus membris, viribusque
tus
araittens

sealtitudinis quasi passuum camer ceoidit in via iapidea, ex prscipitans,

omuino

loqudam.

Ad quod

muIiVren

A<fuilK et
XtlllS,

Ve-

Valentina de Quaedam mulier nomine Sc^mpa c, horr.b.hter quodam castro dicto

47
.

obsessa a malig-nis spirit.bus. dicens ^e^ba ternbisibiinvenire remedium, inhumanos. Audita fama lia. etactusexercens Aquil* pr^dicabat beati Patris, qui tunc inj^^cnio fuit ad eum labore et

nuUum

platea concurrespectaculum muUi ex vicina quod non esset mortuus. runt, admirantes. portatur domura, plangi,

poterat

tur

Imponitur feretro funeraliaque parantur. quasi mortuus qui multum tnst.s Mittilur interea ad Patrem, infirmum perrex.t. ad eftectus, iUico ex loco genuflexit, oculos ad cffiAnte quem dcvotus
,

cum maximo deducta. Qu cum

praesentata esset

ccepit

lum

levavit ferventer et

lacrymab.I.ter

pro

, altissime et furibunde ut vix a et dilaniare ; adeo totam discerpere signo Crucis super facto multis tener! posset ;

clamare

ac se ipsam

etiam qui aderant laiutirmo orans, omnibus I=tus post paululum , pater

crymantibus,

rm,moxadse
infinita

coram rediens extitit hberata multitudine. In cujus libehominum

vocavit. ad cujus vocem surgens, ter intirmura paulatim convHlescere iufimus respondens

rationis
r

um

ex proprio

lapiUum marmosignum, quemdan^ qu.dam ore pro7ecit. quem

(2) Ibul. u>in.V,

T'jubet
surgat.

lecto ut se erigat. et de Dei bonitatem divinam in servo

^...^-

deinde.

Pari. 1827.

pag 11

(5) H.st.

de l'Egl. Oall. lom.

\X, pag

41J5.

Edil.

farauU

m
ACCTOftl

nFS JOANNE DE CAPISTEANO

!

CONFESSORE.
cum
inter

CumstopHORO A Vabisio.

O sanctitatem Ofamuli Dei potentissimam stupend.ss.ma l servis suis

L n^
p
I a d

pera

Erexit se

memsensu, sanitat^ ac !^^rt ierat proximus. pater. ut de lecto Adjiciensque br Lsti u?u^
osil ret
:

ill^sus

sanus

et sanatus

qui

ecto

miraculum mirabile cumulatum infirmitate. saltavit, ac si non de

!

adharet, etdevote minum pannisBeati Patris deoscularetur, totahter eos illo inadvertente, amplius sent.ens talis Ubera facta est nihil vir Dei vix adhuc molestiam. infirmitatis
.

bilei

quffi

nimiam pressuram

ho-

Dum

somno recrcatus. Burrex.sset d quaBi de domum recte et ordmate b^ d scurrens per sive amentia sicque omnis fantasia quens eo pen.tus recesZra aliis infirmitatibus ab
;

sit

totius

admiratione cum gaudio simulque cum Sequentique mane su.s ped.civitatis.

ecclesiam
sancti

annumcomplevisset.nOrd.ne, quadam tertium ambulans. obvmm habuit vice perclaustrum totaliter in capite nuemdam mente captum, compassione compat.ens destructum cui nimia plene confidens, accessit ad et in beneficiis Dei suum capiti ejus .mponens. ad biretum
;

bus ad

veniens, devotissime

Franc.sc. conc.tus Dei, audivit Missam

eum et rest.tutus. Cum mentem rediit, et sanitati est anno Domiui miUesimo quadr.ngenbomo Dei,
tesimo

vm

quinquagasimo primo

in

civ.tatem

qua

et corpor.s perfecte bus infirmitatibus mentis usque ad finem sanus esse alienum, vixitque tota civ.tas Aqu.sapiensque. Testatur hoc obsessi, testantur et Fra_ lana testantur amici camera custodiequi eum in pradicta tres
.

audita,

omnibus

patuit,

ipsum ab omn.-

tanta devotio ad Brixiae advenisset,

;

ipsum erat, ad Apostolum Dei popuut undique tamquam accurrit et.am lanlorum turba concurreret quoa per septem dies pius ffuentium multitudo, beneficmm colvisitans, multis sanitatis
Pater

bant.

laZl

demoniato signum dum beatus Pater cuidam ipsius demon.at. rana B Crucis fecisset. ex ore dimisit. Quam ranam exiliens eum liberatum per Fratres socios apprehinc inde saltantem eam hgar. fahendi jussit, et in una petra loco fecit observari. Sedeciens
in

50

Non minus a

prsdictis aud.vi recenser.,

,.

latum est. n quemdam a nat.vitate 53 Septimo die reperit manu palpans, et ejus ocucaecum quem sua
oravit, utvisum rec.peret. losfricans et liniens fuit tactus illa manu At ipse cfficus. mox ut interrogatus a multis benedicta, clare vidit , per quomodo visum recepisset. respondebat, Joannis. Crevit devotio aucta Patris

^;^^
E

merita

quodam

et alise bant in proximo tabularia, aleae,

tes

modo. quo supra ostensum

est,

vamtacomburenda.
in

Jubet Pater ranam ligatam

jactari, quae inde exiliens

afi"erri, et

ignem

Lombard.ae. est populorum Valle Ciciliana in Apruti g, annoBlasius de adeo quod rum XIV, mutus per septem annos, exprimere, ductus est per parenaffluentia
totius

nihil posset
tes suos

batur.

ignem evadere niteprojici, quie Jubet eam iterum in iguem

mox
cie

in

magnum fumum resoluta, etmaximum

,

se sub spefoBtorem relinquens, demonstravit extitisse. His evidentiss.me diabolum

patet

ran quomodo
,

in arcendis

dmonibus
in

cla-

ruerit,
Heate virum,
eapite vulne-

51 Sequitur

nunc videre quomodo

sanan-

ei fuerit. dis corporibus gratia Dei tradita

Quod

rafum,

ut clarius pateat,

primo, qualiter infirmitates

capitis. et successive

aliorum

membrorum per
suiit,

ordiuem, meritis ipsiua, curat

enodabo.

Tempore quo

ipse beatus vir,

cum

ingenti prae-

quidam dicat acceptatioue Keate, accidit. ut Manzania, de civitate Ducali /', ex sui imvir prudentia, ob quamdam commotionem , quse

ad Patrem. tunc praedicantem in opMedio h, dioecesis pido, quod dicitur Uocca de ut facta orat.one Aquilanae. Qui primum in l.ngua consignatus est ab eo signo Crucis infinita hominum multiet in fronte, coram loquendi recepit, tudine. facultatem et gratiam locutus est, quod a nemine et sic postmodum judicatus. Puer ipsum extitisse mutum, fuisset nomiue, fiUus cujusdam noquidam, Jacobus aetatis Capistrano mine Ciriaci Corivini de rupturam habens talem. ut ad unius mensis modum mirum tres usque annos crescens, remedio subveeummolestaret; nec ei aliquo delatus est per venerabilem domi,

niri posset.

praepositum ad oratorium, ad Beatum domo residebat; Patrem, qui tunc Capistrani in

num

quosdam partiales.adeo fuit in capite percussus, ut ipsum caput in duas partes divideretur, apparente ab utraque parte
erat inter cives et

statim ut fuit signatus,

recepit,

sanum

praepos.tus

eum

sanumque

restituit

iis.

qui eumattu-

lerant, qui

usque hodie sanus

et integer perse^

cerebro ac defluente ; desperatus est a medicis, et mors ad horam expectabatur. Commovetur

tota civitas etei

magnum

excidium parabatur.

Nam
cum
tur
:

divisa erat in duas partes,

quarum una

anno54Andreas. Joannis Colffi de Aquila, plagas, vermirum quatuor habens tredecim perseptem bus infectasa genu usque ad iha,
;

fi^^l^^Ji;

vulnerato, altera
sic

fuisset.

vulnerante teuebamagnaefPusio sanguinis indubie secuta aa innrTir Uei Audiens hoc vir Dei concitatus ad intir

cum

menses continuos, ila claudus eflectus est, per paambulare omnino nequiret delatus
benedirentes ad prajsentiam Patris. ut eum icu.c, o^ j... i-x__ ^* hum.l.ter 'r,t Oui cere dignaretur, &^^;"^'^ manibus extendens puerum in terra, et suis '",'6"*.

ut

mum

propevavit, remisit

cerebrum

in partes,

caput conjunxit, sicque qui morti proximus erat, derelictusque a medicis, ex frequenti visi tatione et contrectatione patris sanus in brevi
evasit, stupentibus

nm ^^

loca tangens et benedicens, sanus effectus Quaedam puella, nomine Maria, filia Benedicti

i.^^^J^^^.t.," est.

omnibus civibus Reatinis.

Patroche de Pupleto
setatis

etaliis qui

dehac re firmissimum testimonium Propterquodmiraculum pacati sunt perhibent. cives. nec aUqua sanguinis efl^usio secuta est. Vixil vero homo ille usque ad decrepitam aetatem. semper agens Deo et Beato Patri Joanni
de Capistrano gratias. 5i Lucia, uxor cujusdam nomine Patriarcha, de AquUa. gravissimo capitis dolore et nimia

annorum

Aquilanae dioecesis , octo, tam deformiter clauda

i
,

ut usque ad verecundiam suorum claudiab eo caret. Haec missa ad Patrem , mox ut

est,

omni signata est et manibus contrectata, ab civideformitate et clauditate liberata est. In

tate Brixiae
.

AquilM /irmi-

nam, gravittr
/aborantfm,

quidam Christophorus, dictus Zopetus aetatis annorum viginti, a nativitate claudus, non valens sine ferulifl ambulare,
tertio

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

tertio

505
CbhistophoRO A
jjj

siffnatus

est a

Patre,

abjectis

ferulis

mirabilem
bitur.
.

fecit,

rectus, retro se, illico fuit liberatus, ambulans jubilans. Aliqui dicunt, quod voet sanus, et

Cum

duobus miraculis demonstra_, virDei de partibus Franciae, ad quas ,

.
1

VaIIISIO.

itaoicuf

ab Eugenio Papa Quarto propter schisma mxs- p((u,^

Bus fueral, ad ejus mandatum Romam rever- quauata teretur; applicaretque quodam sero ad Padum, fluvium nominatissimuminltalia, rogavit nautas, ut propter

a lensferulas projicere, cecidit, sed elevatus velocius Patre, quarto signatus in fronte coepit admicurrere. Ita quod in magnum risum cum
Baruli para-

ratione convertit adstantes. 55 In Apulia, in Terra Baruli, Tranensis

diffi-

eum cum

lyticum.

per multos cesis k, annos tali infirmitate premebatur, ut nec per nec volvi se moveri, nec etiam in lecto surgere

quidam

vir aromatarius

potuisset. Audito
vicarii generalis,

adventu

fecit se deferri

beati Patris, turic et poni in

cito transducerent quibus iterum atque iterum rogatis, nec sine pecunia volentibus, illis derelictis ad alios venit, qui eumdem sermonem sibi responderunt. Jam sol occiderat et nox sequebatur. Cum pater, propter fluvium deambulans, non sine admiratione tantae duritiei nautarum,

amorem Dei

sociis,

ecclesia,
sic

unde erat transiturus. Quem videns contractum, motus misericordia. dixit ad

:

perveuisset ad queradam locum ubi in extremitate fluminis sumraitatem unius navicul,

eum, astante pressura g-entium cule quid est hoc? " Qui narrata
sua, se Patri

"

pauper-

ffigritudine

jam diu sutlbcatce, conspexit. Spera habens in quo prs seneDomino descendit de asello
,

mendayit.

cum Ad quem
,

lacrymis devotissime comPater Dic mihi, si Deus

:

ctute et longitudine itineris utebatur,

dicens

ad tres socios quos

filii,

secum ducebat

"

Oremus,

quod semper remaneres infirdisposuisset " eo modo, quonunc es, esses contentus? B mus, Bt ille " Utique, Pater. Adjecit Pater, Quam gratiam vis a Domino ? Lt ille " Ut ita convalescerem quod saltem ad ecclesiam, et ad meam apothecam possem quocumque ambu Confide in Domino, quia 'jare. Cui Pater
: :

siccis

ad Deum, qui potens est super aquas nos pedibus deportare. Et oratione facta, et creditis " Habetis fidem dicit ad eos facere, quod ego famirabilia Dei, et vultis
:

magis habebis, quam desideras. " Et apprehensa ejus dextera, erexiteum. Orem stupeno miraculum omnibus manifestisdissimam
!

simum

illico

suis pedibus stetit, et

domum,

ciam, et dicara ? " Responderunt : " Habemus, ** credimus et volumus. P^dumtraji58 His dictis, deponuntur sarcin, tollitur Capistrum aselli, ligatur sumraitas naviculae, uon sine raaguo labore. trahitur ad littus Cumque scapha videretur penitus marcida, ut plena luto atque arena. et ita disjuncta
, ,

ac si uumquam aliquod malum habuisset, reyersus estcunctis, qui aderant et qui ei obviabant, stupeutibus. llle vero omuibus dicebat In hachora possum currere perduomilliaria."
puoum febricUantem $anat:

inter asseres faciliter posset

immitti

manus

accipiuutscutellam, quara pro usu iu itiuere solebant portare Fratres, evacuant uaviculam,
projiciunt liitum

cum

arena.

Quo
:

facto, raagis

56 Antouius, filius Petrarchae de Aquila, cum esset annorum xii et per sep^em septimauas gravibus febribus teueretur, nec aliquo reme-

ac

magis fissura apparebant yiculam iu aquam mitti. O virum magnanimum! O virum insignem et omni laude diguissiraum! Sic
facta
et
fuisset.
stetit

jubetPater na-

matre sua, dio sibi posset subveniri, ductus a Lucia, non sine mHgna difficultate ad nomine ecclesiam sanctae Marise de Colle Medio, ubi
prae tunc famuliis Domini residebat, et cum ire non posnimia geutium preasura ad eum

disposita coelitus pro

scapha, ac si noviter usu humano

devotione, set dictus febricitaus, cum magua Patris, petiit se cooperiri manad consilium
tello Patris,

Jubet igitur famulus Dei naviculam asellum onerari, imponunt in eam sarcinas, faciunt, illa fixa stante desuper ascendere et tamquara si rationem habuisset. Postremo
ipsiquatuor ascendunt, qui, raandante Patre, ilUs baculos, ad viam deputatos, accipientes, autera oculos pro reraigiis utuntur. Elevans per tam amin coelum. ac signo Crucis facto per tam profundam ac plissimura fluviura, curreutem aquam, sicco navigio ad
velociter
aliara flurainis
et f partem concite devenerunt navicuia quae depositis omnibus ad terram, facto suo servo Dei pro ponte data fuerat, quis hic a est. iterum submersa officio quis lacrymis pra: gaudio continere valebit sanctitate tanti viri dubitabit? Quis
:

Bozano deferebat.

quem quidam frater Blasius de Quo facto, puer convaluit,

et

priores, et febris discessit, vires redieruut

cum colore pulcherrimo, liber ambulavit.Cui yisum est, quod maximis compedibus exivisnumquam set , et ab illa hora in posterum notarius passus est. Nicolaus aliquid mali Rocha de Medio, Aquilanensis di(domini
,

iufirmitJite ita procesis, ex diutina et gravi nihil ximus erat morti, ut, amotis medicis ,

sepultura agealiud nisi de funeralibus et ejus

retur.

jam de

Quem

attiuentes,

tamquam mortuum,

eum non

ad virum deplorabaut. Miserunt nihilomious tunc Aquilse moram trahebat, ut diDei, qui
,

mum;

obsequium

praedicabit divino munere plenissiejus cui creaturae etiam insensatjE in tributum . obsedivinitus
,

etiam

gnJretur venire ad dictum infirmum ut. agouizantem, quem ipse semper dilexerat, et plenariamabsolueo benediclo, impenderet impetionem quam prius a sede apostolica Qui respondit non esse opus sua
.

jam

quuiitur et fHrauIautur. prffifato beato 59 Non rainus mirabile, quod Danuhio ostendit clementia Salvatoris. viroin

.,>pe,taie,

,;^^,,,,.

Da.,uOio o>ta.

Cum enim

traverat.

visitatione,
ries

quia non moreretur. Et hoc plumoreretur, replicavit, acilicet, quod non

pulsareut, ut veniret. Sicque factum moriturus judicaut ille, qui in proxirao pristinae redderetur sanitati. horam,

Nandoralbensis oastri Juln, cummultis Cruce signatis, secundadie ivisset, et eadem die, ex 14.^5.
in subidiura

annoDomiui
iUis accepta

quadam

raultitudine.

vellet

cum

dumeum
est

tnbusnavibusdescendere ad
stianai fidei fuit seraper

iilura.

qui chri-

maximus propugnator,

balur ad Ecce ergo quomodo

tus divina refulsit.

m sauaudis corporibus virin fluminibus

dominum Joannem de Hunyad, gubernatorem Bistriciensera, qui regis Ungariae et comitem mirum in modura afficiebatur, qui servo Dei
in

57Qualiterautem

Deus eum

quodam oppido

dicto

Cominum moram

tra-

hebat,

.co

C..
..
.

v..,Mo.

mu^ eontra Turcas qu. cum hebat, insistens dum contra pr=-d.ctum opp ,itdine galearum terrestr. exerc.tu jj,doralbense ascendebant vespe arum veniente. Circa boram terram vent.. turba D flant

506

T,F S "''

JOANNE

m CAPISTRANO CONFESSORE. ^nAprulio

J
a

UUerioriinvenio Va.\si<:ihfi.mi, in guo varim sunt ^^ ^^^^ dislrictus. ^^^ ^^^.^^_ ^ . ; ,,,, j,,^^.
,,

IJ

plto

Lce

aer obscuratur, ita nubius cum pluvia

nlterum

in

mari

densissima, ut unu minime videre valeret et

,

nt ipse Pater tintaTempestas secuta est, et coactris est cum navibus.

hi?occarfeMerfio.Koccadi Mezzo, duplex ^^ ^ Aprutio Ulteriori est U>cus, huius nominis in ad districtum Aquiianum, alteunus nempe perlinens (6) quorum adSandemetrianum Aquilanse di^cesis itmites niamautemmihi
;

Et ecce Turcffi tempestas repuoccupantlocum. unde Patrem intellig-., quod Deus lerat.E^ quo sane datur
subito facta
est tranquinitas.

erram descendere

hic intelligendus ignoti sunt, uter locus definire non habeo,

_

sit,

servam suum omnipotens, qni fidelissimum fauciper tranquiUitatem. a influmine Padi. in Danufluminis eripuerat;
busrapidissirai

locum ctrca AquxNuilutn hujus nominis ast in Aprutio Citeriori est oplam reperio mdum,muriscinctum, ISOO incolascapiens, appeliatur (7) ast Popoli aut Poppolo
i
:

bioetiam,per tempestatem
Turcarum manibus
liberavit

a
in

s^viss.m.s
illa

quod ignotum mihi

pertineat.

est,

an

ad dicecesim Aqutlanam

ipsum

multorum, in ista reservans ad ledificationem Turcarum. Voluit etiam d destructionem laboribus. vigilus, Deus ut illa caro. tantis noa per martyrmm fatigaia abstinentiis
et
.

^^Barutum^-BHTleiiSi.portusadmareAdrtain Apulia, cum ticum et civitas episcopatis miliibus incolarum (8). octodecim
1

Capi.straiiu.s,

sang-uinis.

desiderium mentis post desideno spingloriosam victoriam martyrii

sed per
.

Bemardini,

discipulus et amicus S. procurata summo studio ejus-

dem canonizatione, ubique ejus mode propagavit quapropter

:

cultum

omm-

quse patrabat

tum Deoplenum
Turearum
nitinui evadit.

redderet,

60 Potest
licet

ex prffimissis miraculis, quae paucis in comparatione omnium

itaque
,

intercessioni Reiiqmis discipulus miracula, adscripta voiebat, tum ut Sancti magisiri

facta sunt, perbeatum Patrem divina virlute sanctitatis, quanti meriti fueintelligi.quantfie
rit

pro majon apud Deum. quae etiam miracula

vivente sancto Bcrnardino l. est. quod cura multa beatus

^ venerationem magistriextenderet,tumutin Ideo biographus sua se contineret humilttate, Bernardmo. refert, etiam vivente S. hoc loco

parte ncta sunt.

expropms adeoquenon tam ex hujus, quam operatum esse mtrameritis, S. Capistranum

cula.

Nec omittendum

quaecumque pro ffidifiPater miracula, et alia recitaret; quidam catione populi in arabone propter nimiam grosejus socius et confessor temerarie eura judisitiem etruditatem suam, gloria vel jactantia iUa cans ex aliqua vana a)iquando eum absolvere noluit in ,
proferre

GAPUT
De
ejus

V.

ferebat confessione. quod Pater patienter Quodara in hoc nou esse culpalibera. sciens se
Patre, quaeetiam terapore, segrotaute beato aegrotans. ipsum dam magna domina, similiter ab infirmitate visitavit, firmissime credens
liberari
,

pro unitate Ordinis, et pro Observantise propagatione

laboribus.

si

benedictionera siatim,

Patris

pereipere

^am

quantum

posset.
suniita

Quffi
est.

aceepta

benedictioue
confessor, sta-

J ausiliante Deo. dem faciliter cognosci

ravit,

Ordine fecit, demonstrandum est. Qui qui-

profectum

~-

poterit, si

consideretuerit,

Quod videns idem

Oidmis labomus, quantum pro uuione ipsius

tim pOBnitentia ductus, eo quod Patrem judicaverat, et eum absulvere noluerat, procidens

ad pedes Patris culpam suam

tentiara egitetrecepit.

dixit,

et poeni-

quantum soUicitus in praelationt' ejus proviquantum familia Observantiae, per nec non quantum pro profecerit
dentiam, canonizatioue sancti
,

Bernardini.

pro

gloria
^,

A^NOTATA.
Tagliacozzo , oppidum a Tagliacotium Aprulii Uiierioris xvui mHliarihus Italicis incolas Aquila meridiem vetsus dtstans 6,-6m habet (1). b Ceianum oppidum Aprutii UiterioriSf
, ,

se fatigaverit et ad houorem Ordinis Uei Francisci corruquia quasi totus Ordo sancti reperiebatur, qui perat viam suam, et vix observare veUet. Quidara puritatem Uegultie hoc inteUil^-atres iu partibus PranciEe

autem

o-eutes,

etpericulum auiraarum
prolessionis
,

sibi

conspicienies

suffi

imrameus memores,
et
,

propetacum Fucinum, trium miliiumhominum capax; Taiiacotio decem miitiaribus

Orientem versus distat (i). e Scampaviiia, ut cidetur.juxta Aquilam. d Veneliis S. Capistrauus quadragesimaui egilanno Ub\,inde in Germaniam, petenie Friderico III imperatore, profecturus (3) isto igitur anno miraculu7n iocum habuit. e LocusSancti Juiiani in dioecesi Aquitana.
:

coeperunl

Kegulam

velle

observare.

seu Civita ducale, urbs episcopalis, ab anno 1S18 unita sedi Aquiianae, in Aprutio Utteriori, vix trnum
iCivitas Ducatis, Citta

Cain semper persequebatur frairibus paJacob, multasmolestiasamalis propositum suum liebanlur, propier quos Saucto edoimplere nequibant. Unde Spiritu Marcoucilio Coustantiuensi, a cti. buUas a obimuetinoPapaV, et a couciiio BasUieubi reformare posseut, ruut. ut ahquos couventus quod neque aut millis Kegulam ob-servare; ita Ordmis aliquam minister, nec alii prtelati
exercereut a. 02 Ceruens igiiur Pater, Ordinem
v".
K<i(.irrf...i.a.

Sed quia b^au Abei,

casibus, eosjunsdiciiouem, exceptis aliquibus

divisum

millium incolarum capax

(l|

(4),

Rnmpolili Beograt.

vc>ta.i0 ^3) Wada. Dixion dErudii. Bccles. V. Ciiiu-Ouc<i(e.

TtujUmcotto. Aiin. loiu. XII, pag. 7.d'l(ttl

\.

(2)

Ibid.

^6| Ibid. v.

Hurca di Mtzzo.

(']

l''^-

i4)Moioiii. (3) HnmpoliJi.

Poifjii.

(8) UniJ.

V.

tiaiietii*.

esse;

esse
covjtmrtii
rtbut
Pi.
vi-

et

mente revolvens.

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBRIS. si aliquando videbat quantum sit bonum

fratres
sute,

507
aliquos conventuales nimis longa capucia deferre clam
iocrt^M

et

quantum jucundum habitare unum, * coepit scissuram matris

in

dittbrmia,

ampla
illa

et

bo"' v!nKio.

sacro-

accedebat, et

priBcidebat.

cwii,

fratrum suosanctffi Religionis et discordiam Ccepit etiam in immenso dolore deflere.

rum

65 Sed in brevi raentita est iniquitas sibi. mi;iuro9ene raHvimriut Nara ministeret alii rainistri, qui tara ferventer

illo principio,

antequam
.

veritfttem per expe-

corara

legato

apostolico

constitutioues

^.

et socttis.frv-

_,^ flnt

molerientiam agnosceret, contrarius esse et qui bullam divisionis Fratribus illis stus erant impetraverant b. In Italia siquidem sub junsetiam fratres de Observantia, sed

ipsas servare. et a subditis servari facere pro-

miserant
et

primi

ab

eis

recesserunt

et

ne

servarentur, impedierunt.

animo pertractans.
,

Quod videns Pater, Ordinem non posse re-

ministrorum cum Unde tionibus et impedimentis permanebant. exquireus per quos et unionem modosomnes inducere poset reformationem in toto Ordinc
dictione
set,

maximis

tribula-

formari

considerans nihilominus quod pau-

perculi fratres Observantes a Conventualihus ex quibus iu molestias raultas sustiuerent

,

obsequio diviuo et observatioue Regulae pluriraura impediebantur

,

Martinum sumraum

relaxationem et plenum cula, quae ex ipsis sequi possent, ad postulans. ut his reseravit; humiliter ab eo quamalis sanctitas sua providere digrnaretur, Keg-ula ab omnibus iu Ordine servatenus, et Cujus retur et unio inter fratres haberetur.
petitioni
,

l'ontilicem adiit, cui divisionem Ordinis et peri-

doluit,

se

umquam

contrariura fuisse illis Fratribus Franciae, qui bullas a Conoiliis, et a Papa pro eorum quieta irapetraverant. Cogitabat tamen Pater diu
vita

nootuque, si forte viam aliquam reperire posobservantia set, per quam Ordo in vera Regulae
posset uniri.

tamquam

sanctse

et

rationabili

66

Interea mortuo Martino,

creatus Euge-

rff.,rmauo.

Papa coudescendeus. cuidam reverendissimo ut praeCardinali causam commisit, maudans,

reformatione latos Ordinis congregaret et de dans eis super provideret et unione Ordinis
:

prEEmissis

omnem

jurisdictionem, et potesta-

nius in Papam, qui magnara fidem adservum utebatur, Dei gerebat, et stepe suis consiliis quo cum semel dolenter de relaxatioue cura interroganti et divisione Ordinis loqueretur reformare, responquoraodo posset
,

ntmientai,-

Eugenio
dit
:

si tria

erit P. de ordine tolluntur. statira

tem
SHnorum Or
do reformetur, el

63 Exequitur ipse legalus

maudatum

apo-

pro-

ponit

congrestolicum, priElatisque Ordinis, Assisii reformatione Ordinis diligatis, de unione et legatus gentissime pertractatur. Vocat interea Joauuem de Capistrano, districte ipsefratrem quatenus ea ei injungens

diOrdo reforraatus. Cui Eugenius subridens est frater Joannes ? Cui iUe " Quid xit beatissime, intelligo Per primura P., Pater
: :

pueros, pcr secundura

,

P.,

ad obedientiam quBB quo praemissis necessaria

,

sibi

videbanvi-

tur,
vendi,

solerter

describere

vellet.

Escogitans

intelligo tertium P ordine tolluntur pueri, in Ordine. " Cum nia, subito erit reformatio perquireret Papa Eugenius de reforma-

pecuniara.

petulantiam , per Si ergo de petulantia, et peou-

igitur

igitur zelantissimus Pater

modum unum
;

omnibus communem, posslbilem et faquasdam cilem, a quo nullus excusari posset

Constitutiones,

Dei didicistione ulteriori Ordinis. et a servo hujusraodi in set, impediraenta reformationis principaliter iu rainistro generali
rainistris
,

et

quae hodie Martinian vocancomposuit, et easdem legato praesentavit. tur,

consistere

cogitavit, bonura fore

si

aliquis

generaidoneus frater de Observantia minister

lis efliceretur.

Quaslegatus

ita

rationabile,
illas

claras, et possi-

biles inspiciens,

coram omnibus

Fratri-

alta et intelligibili bus. insimul congregatis,

placuerunt voce legi praecepit. Quamplura etomnes tam pralati, quam omnibusFratribus, mivelle servare promiserunt
subditi, illas se
:

generalis. a, pr^stMmm 67 Moritur interim minister agente coramisit minUtr, gauremotis et, beato Patre in '"" beatffi meEugenius vicariatum totius ordinis ^ Alberto de Sarciano, viro raagnae
,

moriffifratri

: '

velle servare, nisterquoque generalis se illas posse suum illas servare et in toto Ordine juxta
facere,

tota Italia nomisanctitatis et scientiffl ac in quod postraodura in intendens natissirao generalera elicapitulo generali in ministrura quo non cadit folium Deus sine
: .

sub maximis

posnis, et

juramentisspo-

pendit.
Coniiitutio-

omne$ recipiunr
;

beatus Gaudet legatus gaudet Pater Fratres bon voluntatis, gaudent et cffileri negotium esse complecredentes, jam totum inceptum. Queb omtum cum nondura esset
Ci
,

e. Sed in raelius mutavit, de arbore, hanc senteutiara sperabatur. fuisset subsene unde reformatio quia si dictus frater Albertus quuta ruina

geretur

fuis^et in rainistrum

diligentius, et studiosius nia ut raaturius, apostolicus miperficiantur, mandat legatus fratrem Joannem de Upiuistro generali, ut et in Ordine reforstrano pro socio recipiat, regat. se ipsius consilium

generalem eleclus, et voquos reforraanluissetreformare conventus, ad fratres de Observautia dos recepisset raeliores conventus reformati suis. et neo sic

de locis defecisset. Fuit igitur fuissentet Observantia electus uuus magister ex Conventualibus

mando
lis,

juxta

simulat minister generaAsseutire ad hoc se

assentit et Pater,

illUUi ftc"'- "'-*** ministrum generalem quia 68 Videns itaque Pater,

/*. "
/

nihil profice- '^v^'-^-;;;_

rialem ui-i-

protestans tamen

quod

si

ministrum generalem habere agnosceret, ab eo

vellet.

simulate

in

hoc se

quam

citius recedere

de Observantia per Con ^^^^^ 06riHmpro ret et quia fratres primo a ,^a.w.6; multipliciter turbarentur, ventuales geEugenioobtinuit, ut per ministrum

Redeunte itaque

legato

ad curiara
.

Papa neralem
neo

tieret

idoplenaria commissio alicui

creministro geuerah remansit Pater cum et proraiss.ones jusjurandum dens quod juxta reformationem Orlegato f-tas, ad

coramD.
ipse.

dinis

^^^'^'\JlJ^^l hoc stud^se ministrum sequens, super

Unde
forfices

intendere

deberet.

invigilare.

in

mamca

portans,

de Observantia, super generahs ita quod minister de Observantia, intromitteret. Facta est ergo nihil se de eis Apostohca beato Patri commissio auctoritate quffl provism ad tempus Joanni de Capistrano, pro majori quiete et duravit, postmodum pace 63
fratri

omnes

fratres

Octobris

Tomus X.

.E
.

S.

JOANNB DE C.PISTEANO
penes

^^^^^^
sentiens
. '

^^^.

per niaximoi
'iimi/lcaUt.

^FratrumdeObservantiaobtinuit, pace.psorumFrarumae ^^^.^^..^

cuju i ^ bat. ^^H-^J^.^Z^

vehemeuter

p^^^
Franciscus
^^

TTr,;. ''-'^.^""tr et qu d ipsiLgulis tribus quo P ^,^. constituerentur ^^.^^^^^^_ ann.sunumvcanum ge et ^^^^tj^
qui P^^^esset
tot.

""-";" '.f/^^tus
memo
qnod
<">""''"'

leprosos
,t
fer-

.^^^^ ,;,,,,

famin ae

i^,,g

carnem

'""'

zr^-ZZs --.
ofllcio> 7U0 Bucceuor

::nZT^lT::Z
Bernardinus

1^.^....^.,

-- --" -c^^r-r^o^i^srLS!;::
,

eum qui in eum jam diu X^nd-ebarascendens,

^alam ad
,

,^"'\:;ervitutem redigere, ^"''' ' '"'

cum

"reiergoinprimumvieariumgeneralem
electns

S.

Bernardim,

^mc !r t

qu. Sanctorum adscr.ptus, est Catalogo v.cariatus glor.ose

;

rater

de

Sen.s

qu

^,'^;,:^ n
lUum
quod
quoq J ^us au

^uavitatis immutavit , ^^^^^ ^^^^. ^^^

ita
f ^

exped vit Non provisione perseverat. ervan^a snb hac oaliqui mal.gn. ob ut g tur beatus Pa.er, prodivisionem in Ord.ne quuntur, aliquam d.^^ omne studinm et omnem cu Ivit sed uu'-tur P out ut Ordo 'g"entiam adb.buit, v.car.a u monstratum est. F.n.to clare supra
,

annos'officium familia uostra de Obet usque bodie

"'jt.npore. dum
1

uavissima pertractare. Al quidam de princ.pal.on-

P^^^^^
^^

^uj

^^^^.^. p^pjer ejus demer.ta ^.^.^. ,,,eret, sequebaU.r

^^al ad patientiam

qu.bus p^^,,_ ^ii, omn.bus, Quo d.v.so eum inducens.

f^^^J
r.ta

^t sanctissimis

man.bus v.scera et

^^.^^^^^
^

et ohai,de dispersa recolleg.t,

eum 1'ater noster eU aucti Bernardiui, post hinc .nde per omnes eitur qui iu iUo triennio, ad exhortaba.ur Jratres Lvi'ncias discurrens, ad SancU Franc.sc. oDServauuam Regulam ._;_ J;..irm oii nimiCanobservandam ivcg^ ,ji~ipand.m.can inobsequ.o d.v.no, ad
, . _

sepel.v.t. j^i^ guecensus

,^^^^^

^^^

fumilixOb-

dtligenter el Tratribus, priElatum non prlatum , ^^^ ^^^ recurrentibus, necessitatibus nec _ ,^^^ Regute tenorem, se ostenn,iru\ai teuorem, juxta

ad eum pro

su.s

gftwinluvi di-

(eiifut,

perseverandum

dum
B ^

viriliter

contra hostes

omuium bonorum
et

scihcet carnem,

mundum,

enim, sicut de saucto

d.abolum. tra Anton.o leg.tur, ben.

,

sed servum, protervos, rebelles , aut Si quos tamen dit i_nven.sset . rehcto , sseculares scandalizautes per super infundebat , ut vel
oleo

gnus

aliquasConsUtut.one forrpieudis, fecit e.iam '" ^ " proLjori.nstrucUonePn.trum,mqu^us instructione Fratrum

pro majori Lsistit quasi -edulla

.n

admouendis fratribus

severus

in

posset ; et s. qm austeritatem eos revocare ejus et sanota documenta forte monitiones absque dubio jud.c.a Dei in

vinum

non audivissent,

omn.um

Con
;

^revi experiebantur. ^.^^.^^^ priEdicator sissimus ^^

Patris

luter quos qu.dam famor, contemneret dum verba contemnere , , _

'tToJaans
Otdini* cri'
hii,-

namque verba ApostoU

* in soUioitudme
:

dicen-

caitiiatein

Oui ';Vmor
tis

prffiest est

et lUius

s'ententi.,

lOlil

pastoris excusatio,

qu. d.cit Non potes esse et cum lupus oves eomedU

,

toU mundo in fabulam ruinaik passus sua m in secunda electione datus HiEC eadem multa ampliora pervicarium generalem, et
est, et

brevi et ei obedire nollet,

temporepost

^'73

ergo attentms, et ompastor nescit. VigUavit ne qu.squam uem soUicitudinem apposuit diaboU lasubditis etiam minimus de sibi recta vivendi aut aUas a queum incideret Ex boc noctes ducebat in-

guberper ejus p,-ovidens fuerit Observautia constabit, si mult.sive regimen, clare

Quautum autem

profecerit,

et

adaucta

domicilia

Fm-

(runimuiliplical

nium

plicaUonem

Lumsive

locorum et .ndulgen, suo .n t mp e Pnvilegiorum

fratrum
. ,

norma somnes

deviaret.
et

gemitibus

inenarrabiUbus a Deo

poslulabat, ut

ipsum cum sibi subditis regeSuper omnia tamen sauret et guberuaret. qu corona et glona ctissimam castitatem qua cessante. totum spiest omnis ReUgionis, servandam fore verbo ntuale ffidificium ruit,
,

itnpetratorum, inspicere religionem .ngressus enim quo beatus Pater e h.nc espaucissima loca de ObservanUa,
et pera pr;dicare'c<Bpit. d.ligentia

quis veht.

lempo

nde

dispersa

reperiebantur.

At

postquam
sa.Kt
^

Bernardini et ipsius, una

cum

^a-icto sen.ore

et

exemplo monstravit.
niliil

Tam
,

honestffi

siqui-

adhuc
ita

superstite,

fratre

Jacobo de March.a
chr.st.ano-

C dem

ReUgionis

ut post iugressum erat conversationis nec verbo, nec signo, umquam,

rum

omn.bus multiplicata sunt in reperiatur Provmcm. vn ut vix finibus

,

In hoc erat ejus nec opere inhoneste egerit. ut nitidissimam castitaprincipaUs conatus InterrogatusaUquando a Fra,

tem observaret.
tribus
,

quis fuisset major

:

labor in

Ordme

rratrum Minorum de ipse Pater uon rstructa nou reperias. Nam verum et.am prov.nc.as solum recepit fratres, prov.nc.am Pennen de uovo fuudavit, sicut

Observant.a

nua loca

respondit

In hoc majorem laborem habui,

cogitationes statim repeUerem.
"

utimmundas

prov.nc.am BoUesem. provinciam Austri, infra Polouise etc. de qu.bus miffi, proviuciam

Cum adhuc in flore juventuUs esset, et eum indicibiU imraundffi cogitationes impeterenl,
capiebat, fervore succensus, faculas ardentes
et in corpore suo extinguebat

sum

dicturus.

nia, in

quod quamsemper in ejus diu vixit combustionis signa quiescentibus corpore apparuerunt, aUquando suam omnino redigeret in fratribus, ut carnem et m servitutem spiritus, se totum denudabat,
:

it

ah.s par^ A.genUna. in Ungaria et in mon.ahum sancts Ubus mundi. Loca simihter sanc et TerUi Ordiuis Clarffi de ObservanUa nullaessem, aut pauca, aut
.

74 Recepit

eUam

loca in Francia,

in baxo-

in varii ehri(ianicifii

provinciit

rranciscij?,

cum bed ei magnum numerum excreverunt. in mundo pubhca est multitudo FraUum ita toU
ut

puriUo loco, ubi fratres ab immunditiis vestes extendegant, quod expuUgatorium dicitur se
bat, ut sic a

vermibus tribulatus, se humiUaret

die

Currebant .esUmonio meo non indigeat. muudum civitate in civilatem turmatim de prod.g.a, qu reUnauentes, videntes signa et
per

et lentationes carnis evaderet,

eum

quotidie

fiebant.

71

Quadam

dum

per viam ambularet,

viginti,

aUquando

triginta,

Unde aUquando aUquando quadra^

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

309
ADCTORI Chkistopho-

coran\ omni populo ad Ordinem acceptabat. Ex quibus multi tam per sanctum Bernardinum , quam per ipsum, in viros, exsanctitate, scientia et doctrina conspicuos,
g-inta

ANNOTATA.
a Initia reformationis Observantios expo' suimtis in Commentario prsevio num. 81 et
seqq.

Ao k Varisio.

tnuUotqutt
lanctiiaie in-

creverunt.
75 Plures

equidem

ita sancte vixerunt,

quod

,igM$,reeipit;

post

corum mortem miraculis

etiam clarue-

frater runt, uti Frater Franciscus de Papia, frater Philippus de Aquila, Gabriel de Ancona, animam, frater Albertus de Sarciano cujus dumPater in remotis ageret, viditad paradi-

nis sed

b Mens S. Capistrani erat non partem OrdiOrdinem universum reformare qtuipropier necessarium erat ut omnes Minores iisdem subessent prselatis quando autem decursu temporis perspexit generalem refor;
,
.-

sum
fuit

Hic ad iustar tubse coelestis totam Italiam suis gloriosis sermonibus illustravit,
deferri.

noetiam in terris iufideUum, cupicns pro martyrium ^ed, Deo aliter mine Jesu subire implerenequivit. disponente, desideriura suum
:

mationem impossibilem, tunc, ut habet graphus noster, separationi consensit. c Cardinalis, a Martino V deputatus,

bio-

fuit

Joannes Cervantes, ut narrat \Vaddingus[\). d Gulielmus de Casali anno 1442 diem suum
obiit
e
(2).

raagnffi scienFrater Nicolaus de Auxirao, vir

tifE,

et tantffi sanctitatis

et honestatis,

quod
alii

omues aUos praecellere videbatur,

gia opuscula corapilavit

et plura egre-

Multa etiam

Albertus de Sartiano per litieras apostoiicas, datas anno 1442 dicxv kal. Augusti institutus fuit vicarius generalis totius Ordinis
(3).

et Fratres, sanctitate prsclari, prcedicatores famosi in Ordine, diebus nostris cladoctores

descripta, adpraepjus nota sunt, iu libro vitEe sensnominarenon curo. priviligia proaposto76 Privilegia quoque, et beneficia Ordine ol'ttet diligentia beati Patris,
n(,

ruerunt,

quorum nomina, quia Deo

et

Angelis

iln comiiiis genet^alibusPataviinnno 14*3 elecius fuit Antonius a Rusconibus, doctrine

etsanguine
iUustris, ait

Waddingus
ut

(4).

Scripsit

S.

Capistranus,

noiavimus

Commentarii

prasvii

num.

546, Defeusorium

Tertii Ordinis, a S, Fraucisco instituti

lica,

soUicitudiue

farailiffi

multa
Pii

extitere.

Nam omnes
articulo

Fratres
,

auctoritate
Calixti,

summorum
moderni
in

Pontificum Eugenii
raortis

h De his viris agit Waddingus et quidem Phiiippum Aquilanum vocat accerrimum vi:

ab

omnibus censuris

et peccatis plenarie

absol-

Pontificibus vuntur, ab ipsis quoque sumrais nostra: concessa sunt, multa privilegia famili et famiquibus et ora lemulorum obturantur, quoi servatur. Sed qnot labores. lia in pace quot injurias pro defensione ipsocalumnias. viderunt, privilegiorum passus sit, qui

tiorum insectatorem, et meliorum cUarismatum diUgentissimum aemulatorem cujus meritis, divina opitulante gratia. pUirima coutingunt
,

miracula(5)

simul

Albertiveroa Sarihiano Opera Vitam speciali volumine edidii Romx Pairicius Duffy, Bibemus iandem Nicolaum de Auximo scribit Aibertus supra iaitdatus, hominem reUgiosum et doctum et
:

et

rum

testiraonium

perbibere

possunt.

quoties

frugi acsancta

fama celebratissimum

(6).

eum lacrymantem et anxiatum cum cognosceret quicquam mali

inspeximus,
contra faminon parcebat
alio,

tuenda. liam attentari. Pro ipsa laboribus. nonjejuniis, nondiscurvigiliis, non

sibus,

CAPUT
De
laboribus,

VI.

non

cuicumque periculo
et

sed se

totum quodammodo eviscerabat,

corpus suum

eum^ue a caiMnnxit vindtcat.

exponebat, ut familia in proficeret. ret, et de bono in melius divina auxilia eiet 77 In cujus defensione

observantia permane-

pro canonizando S. Bernardino Senensi impensis ; de dono prophetise.

quantos labores, derisiones, et molestias,
a/oKuo
s.

plures ministrl miracula non defuerunt. Nam familiam totaliter evertere generales, qui banc divino judicio, quando et eradicare conabantur,

sperabant, de jam intentum suum consequi dum se raormedio sublati sunt. Quorum aliqui
ti

sociisui. Beruardino pro canonizatione sancti Beruardini. verborum ^*"""pertulerit, prout potero. brevitate

Jam

persecutione.

conscientia de proximos cernerent, stimulata nostrse facta. culpam difamiUse

aUqui ex nobis, cerecompulsi sunt. Exiverunt ex nobis; qui velut ingrati sed non fnerunt penmere matrem suam Observantiam
fiUi
,

Beruardino aperiam. Iter agente ipso sancto cura jam versus Aquilam. ut ibi evangeUzaret, ab aegritudine fluxus civitati appropinquasset, vix ad civitatem invasus est. Qua invalescente,
in die sciUcet pervenit, ubiinfrapaucosdies, dum in Ecclesia cantaretur:" PaAscensionis, tuura horainibus* a, 'joao.xvn.e ter manifestavi nomeu

protegente, ipsi conati sunt sed, Deo victoriam reportavit. remanentes, famiUa DonzelU vocatus, quibus unus frater, Joannes et scientiae, dura buUam, magnffi reputationis famiUa impetraiam, per Patrem pro defensione moliretur, repentina morte, cognita
:

confusi

Cujus obitum feUcem Deo reddidit spiritum. tota commota est. Ponitur civitas audiens, visitandum corpusbeatum inecclesia, ad quod
etiam omnis populus convenit. Quidam
rafirmi

beatocorporiappropiuquantes, iUud

cum maitaque

infringere

tamen
est

prsBventus ut credo, culpa sua piissimus Pater ita lacryCuius obitum

prius.

contigerunt; volens o-na devotione et fide clarum, vita toti mundo fecerat Deus, quera in
in
rita sancti

raose deflevit,
induxit.

quod

etiara alios

ad plorandum

mfirmis. memorte facere clariorem. multis Bernardini invocantibus, pleuam saest.

nitatem largitus
79

Fama

igitur

tam stupendorum miracudiffusa,

^^uifomoccun.r,

lonim ubique terrarum

p86.182.-(6)bd-P8-**-

etiam ad bea-

^^^SSt^i^i^^:^^^^'^^-'^-

tum

510
iUCTCU
BO A VaBISIO.

T.V S JOANNE DE ^^ ' '^^'^^^ ^^"

CAPISTRANO CONFESSORE.
^

tum

TTirarium ffeneraleui, et .,r,/. viua.i ^ & Patrem, tunc ._..,,:a

m
.

'r"' :tCr"e pTetus est. ^8ud.o et mro-^

Aiini

Prop.er <,uod a

n aut per se, aut per sequa .^.ausffi diabolus. pi _,,:,. ,.r,ri rlpfnpnint oblocuto defuenint oblocuto. non cessuoB. insidiatur; qui buic divino open coutradictores res et quorum aliqui fuerunt pr^lati
.

^-"~=^:;=.?s -=^^=
tanien
l-'

Intercessare non poterat. lacrym.setsu.piri 3 ^^^^^^

^-

adversarentur, r:
,

/^tiain

mali fratres

utiinplere"iiCor.xi,26

rnc^rtpru^r^r^a^uon

pnvuti miliaritate et auxilio versus Aquilam iter festi^ea sumpto spiritu, sancto

s esse,

fleo,

quia.cioeum
,

.in^ in in

tur aicium ivpuo^* V * repulsas, quot exprobratiotribus * " Et quot

"'*"'"""'''"

Propter

me

et

famiiiam qu. a^

sumus.

raudem

Quoties desperanes quot injuriassustiuuit? hujusmodi negotium non yerunt Pratres. quod semper constantissimus perficeretur sed ipse Deo et in Sancto Bernarhabens iu
:

cumlacrymis visUato rusIrrTpuit, ubi ' sermonem p- nor devute pertractato, fecit e P--ittens quod ulum. eis tirm.ssime

spem quodcausamsuamnonreUnqueret. Unde diuo

fuit,

Ko
^
niiM(l te$U

saepe dicere consueverat

"

Beate Bernardme,
.
,.

infracertum dierum

termmum multo majora

oraprote.
83

Quadam

vice,

dum

tot contradictiones et

.-

oblato le

ipii)

crioribus essent visuri.

culorum.il'*titJi

sius P'^P"lus ^picere sed,

ipsum cuno8U fcipectabatinfraterminum prom.ssa conmirabilia a Patre

.nira

impedimenta

Deo ita faciente, nuUam anxiu est. Quade re eCpus id demoustratum firmam babeus tuTpater, spem uibilomiuus

dei succensus, Bernardini, et pite corpus beali

conspiceret, zelo charitatis et fiAccisummo Pontifici dixit

:

inecum

iu

iguem

projicite,

:?omino.Vodeumintamsanctoo^^^^^^^^
uU.ma^ noureliuqueret. Et ecce. iu
.ta^^^^^^

si peccatismeis divinam inteUigite. mur. voluntatem

attribuite.

ipsum una et si comburimur, autem lUaesi serva" Ad quse nimium ad-

termiuiaperit Deus

manum

misaricordiae suie,

pparcut ejus beneiicia, et ocuUs suis aspiciens cumulaumr. Qu^ Puter grratum lore dUigenter corde ruminaus,
et

miracuhs miracula

verba Papa, continuerunt. mirati, vix lacrymas 84Eodem tempore quoddam solemne mirademonstratum est; dum Beatus Tho-

et qui

cum

eo eraut,

)ic

interdicta

"iraculornm
fiirulinle

culum mas de

B.

Plorentia.

frater laicus,

canonizationis beati Deo credens. quod causa summo pisesuU, LliriBeruardiui propoueretur Aquilanis, et quasi de
sti vicario,

sauctitatis et abstinentia;,

maguae qui longo tempore

vir

Tliiiuix de

Florriiliay

ab infideUbus
feUciter

in

carcere detentus fuerat,

quffi

coufortatis certificatis. coucito insa cauonizatione

Komam
v.si-

prope Aquilam sita est, civitate Keatiua, Clarebat quampUirimis miraobiisset.

valentes cuUs; adeo quod muUi infirmi, non sepulcrum Beati Bernardini gratiam apud ipsum Beati Thosanitatis oblinere, visitautes

gradu appUcuit.
Tavit, et ei

Et Eugenium Papain

nardiui fiebant.

Bermiracula. quae meritis beati eo pereseravit, humiUterab

quateims iu bac pia causa tens et suppUcans, veUet, ut beafavoiem benevoium imperliri Sanctorum adscribetus Beruardiuus Catalogo
retur.

Timens beamtB corpus, perfecte sanarentur. peripsa miracula ne tus Pater noster Joannes, Sancti IJeruardini impediretur
canonizatio
.

npud Eugeiiiuni /
1'

SlPromisU

"'cuTio

(fet ej>i$

nizaoonem,

stiturum el sauctitati suib muUiterim etiam scribuutur

favorem se hoc dUigenter acturum. iu

prifisul

omnem

prffl-

In-

insonuerat quod jam in curia Romana vox Observautia volunt de Ecce omnes Fratres accessit adsepulcrum ipsms facere miracula, cum esset Ulo tempore vicarms
: >

Beati.

pUces

Utterse,

tam

a reg-e

Aragonum, quam ab

eique, o-eneraUs, taUa verba dixit

boc idem, quocl i^at.r. commissio Iribus Cardipostulabant. Fit ergo misenaUbus. qui duos veneraudos episcopos au vera essent miracuUi, runt ad inquireudum, medio, moquse dicebautur b. In hoctempore Eugenius et Nicolaus in Papam eUgitur c;
Aquilanis, in quibus
ritur

dura vivens semper

fuisti obediens,

BeateThoma, nec um-

quam

prslatorura

jussibus

coutradixisti,
prfficipio
,

virtute igitur obedientise tibi

qua-

C coram quo Pater

sam hanc

cauonizationis causam soUiimitatus, caucitat. Qui prffidecessorem suum delegavit. qui tribus CardinaUbus
insimiUtcr duos episcopos pro miraculorum miseruut. Deinde idem Nicolaus quisUione duos ahos episcopos ad huju.smodi iuqnisitiodelegavit. Postremo, praemissis non con-

obstmeas, tenus ab operatioue miraculorum Bernardini impene canonizatiouera Beati mu-acuvere stupeudum, et celebre dias. " admirabilem Post lum ! vocem beati Patris cessavit a miracuUs, nec
!

uem

F ipsum praeceptum ampUus aUqaod signum apud ipsius tumulum demonstratum est d. canoPater, donec tnndetn 85 Non cessavit ergo piissimus Hi2HOiiiitO('jubiliEi, quando Bcatus Beruardiuus in anno unrt concursus popuU es omnibua
.

erat

raajor

tentus,

specialem et conscientioaum cpiseopum misit qui omnes una et conper cordi voce retulerunt maguaUa Dci, qua

unum aUum

mundi regionibus,

in die sancto Pentecostes

servum suura Sanctum Bcmardinum operabaet $ui>tt-tli*

imjiftlimentii^

turclementia Salvatoris. Pa8'2 lu his omuibus legatiouibus beatus ternoster praesens cxtitit, qui nec ad horara, nec ad momeutura quiescebat, aed totum ejus studium. tota vigilantia , totum desiderium sui ad in hoc ferebatur, ut canonizatio sooii
finem optatum haec causa per
sed per

laudem et solemnissime canonizatus est ad Yirginis, ad honorem gloriam Dei, Beataeque bonorura, et decus Ordiuis, ad consolationera confusionem vero malorum ct seraulorum. ad NicoNec ommittendura est, quod, dum Papa zelum, simlavis viderct iu servo Dei tantum dixit ei : pUcitatem, inuocentiam, et fervorem
.,

Quis

pro

canonizatione
? "

vestra

laborabit

duceretur.

Nec putanda

est

Cui humiUimus frater refrater Joannes et peccatoribus sum " Peccator spondit
: .

uuum vel duos annos durasse, septem annos contiuuos, in quibus beatus Pater non habuit requiem. Sed modo ad curium Romanam, modo ad exquirendum miracula, modo ad Cardinales, modo ad epiacopos, modo ad aUos discurrebat. Et quia omni

qui taUa non debentur. " Episcopi quoque, Beati mittebantur ad exaraiuandum miracula quam Bernardini. ex diutina conversatioue,

habebant cum servo Christi, considerautes non ejus honestam conversationera, et vitam

humanam,

quse sed divinam, et divina opera, per

\ per

eum

fiebant, aliquibus

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. Martini, Papae V " Nos dixerant

:

511
esse vicinum.

Vocans eum
no i
VARiflio.

volumus Domino uostro

Papffi

dicere

quod

Martinus ipse

et

quidnam

in raptu illo ha-

cum Beato Bernardino

Joannes.
iupe>''*i'

canonizetur et frater
poBse, aut nar-

buerit, interrogans,

dum
,

sibi reserare noUet,

"

"*'

86

Fateor,

me nuUo modo

rare, aut describere in recibeatoPatrifactas; sed sicut superius secundo* descnpsi ; ita tatione miraculorum
et

revelationes

smgulas,

timens ne eura perturbaret, tandem ab eo coquod viderat cum timore narravit. actus Quod et ffictum est. Nam in brevi moriens
,

nunc hic

sibi viginti quatuor revelationes,

sed veram fuisse visionem non fantasticam monstravit. Quintam visiouem habuit de ipso Maitino Papa infia breve enim tempus ab eo
,
:

rogans moustratas divinitus, rcferre propono; velint quout ex his elicere

devotos lectores, modo spiritus Dei
,

recedens,
nisset

cum pervequemdam locum, non louge positum ad

aliqualiter ffigrotante,
:

quce ei futura revelavit,

corde ipsius habiiabat.

Primam revelationem

dum in babuit adhuc siecularis existens. Qui prout supra memoratum carcere detincretur, mundus obscuest, videbatur sibi quod totus masima premeretur. Per fissura.s autem ritate carcore excarcerid quidam radii solares, de multitudo ad carceeuntes, uude magna populi ut vel saltem ex ipsis radiis a
remveuiebat,
,

ad urbem, vidit fulgur velocissime de coelo cadere. In quo legit " non videbit lucem sequentis aurorse. " Quod et factum fuit, nam
nocte sequenti obiit ante vel circa
00

medium
EyiqenioiV;

Sextam vifiionem habuit de assumptione Eugenii Papae in Papam quia ipse Eugenius cum adhuc esset Epii=copus Senensis raagnam
,
:

farailiaritatem habuit

cum

carcere exeuntibus,

lumen

videret. Quffi Tisio

eum

vi.sitabat scepius.et ut

adeoque viro Dei moris sui erat.coram

:

B
cslitu*

ad Or-

suisque ferveutissimis bene completa ang-eUca vita et rimandis operibus sermonibus mundum, jam senesceutem, et peccatis pluribus oflfuscatum , quantum potuit, illuminavit. S7 Secundam visionem in iisdem carceribus
est, a prima, habuit, quae talis fuit post octo dies devote Officium Beatae Virdum vigilaret, et

omnibus praelatis ecclesiaslicis se humiliare, quando ab eo recedebat, ei manum o.sculabatur. Semel ergo dura ab eo licentiam peteret, volens ad quemdara locum remotum se transferre,

impulsus a Spiritu

des, et eos osculatus est. Super

ad ejus procidit pequo stupefactus

jj

rum vocinur;

quautum ginis exsolveret, super caput suum, halevare mauus, 'apparuit quidam in potuit mcrepare bitu fratrum Minorura, qui eum Frater " Quare non proponeret, esse
coepit
:

Minor? Nou dubium, quod

hic fuit Sanctus ingressu talis filii ad OrdiFranciscus, qui de plurimum gaudebat. Et de his

episcopus et cur hoc fecisset, interrogans, respondit " Non credo amphus te videre nisi Papam. " Mortuo ergo Martino, ehgitur in Papam Seneusis episcopus, qui vocatus est Eugeniua Quartus. Septimam visionem habuit in moute cum enim quadam vice, pro Sancti Angeli
:

aliquibus Ordinis negotiis ab Eugenio Papa mitterelur ad regera Aragonum, devenit ad

nem suum

duaburf revelationibus supra in

principio le-

quemdam locum
cupatum;
tiis,

in

moute Saucti AugeU nunredditis gra-

ubi

post prandium,

fl

B. V.

ref"

riUtitur;

gendaepositum est. nostro, 88 Tertiam visionem habuit in loco locus dicitur ad qui extra Perusium posito adhuc Montem. In eodem autem loco, dum
,

in

choro remanens, causara suam,

fideliter

pro

qua mittebatur,
bat. Et ecce vidit

Domiuo commendafratrem,

quemdam parvulum

esset novitius, et

quadam

vice dormiret, appa-

mulier, habens ruit ei quaedam pulcherrima vestimentum, velut nix byecandidissiraum quae habens craterem argenmali tempore manibus suis et liEta atque jucunda
:

quem terra sursum levare, et cCBlum ad suscipieudum eum se incHnare videbatur , cujus
visionis

mysterium, quia aon

intelligo,

nec

aliis

declarare prffsurao.

teum
facie

in

'

appropinquans

ei

porrexit
,

ei

bibere.

Octavam visionem habuit de ipso rege J^^,^d^ Aragonum, dum ipse severissiraus rex vellet j-/,o,njr .var91

rtaiArago-

Virgo extitit, quam Hffic nimirum mulier Beata venerabatur affectu de qua semper maximo niraia delegebat aut praedicabat ita ex
;

super insurgerc coutra Januenses, consuluit

in

;,,<,,

cum

votione

iu lacrvmas resolvebatur

quod vix

verba poterat proferre. Non ergo tantum diquod ipsa Bcatissiraa Virgo, quam creditur Beato hgebat, sieut de suis uberibus ita, et huic Beruardino scientiam iufudisse, prsdicandi, et dubia solservo suo gratiam ministravit. In omvendi incratere argenteo
nibus ipsa audire
necessitatibus

dubmm,

hoc beatum Patrem ei suasit, non semel vel bis, sed sffipenumcro quia futurum erat absque dubio ne faceret: Qui non attendens ad suffi personse periculum. propositum suura Patris pra;sagia, volens
tanti

civitate

Cajetffi.

Qui F

captus est implere, a Januensibusin mure

et

pvo triumpho

traditus

est

-luci

Mediolaneu-

eumdera Patrem tansium. Qui quidem rex in ut recepit devotionem et dilectionem ,

tam

ad

eam

recurrebat

et

cum nou

tardabat.

Quadam

vice

dum maxime
rum

sgrotaret, et se

omnino montu-

quidquid ab eo peterct, statira Cardinam habuit de assumptione Nicolai ad dum enim vocaretur nalatura et Papatura
;

obtineret.

No-

oculosad eam, crederet, levavit mcntis potuit humiliter eam exoraus, devotioue qua suorura contritionem Ot sibi verara peccatorum impetrare dignaretur. ante mortem a Filio suo sangumis Non tit mora, et ecce iuundantia
.

essei episcopus ma-ister Thomas, et creatus et visitavit eum vir beatus, cui Bononiensis.

dixit

et veram contntionem de naribusexivit.quod perfectam corpons sanitatem peccatorum. et _

electus hodie episcopus Bononiensis carremancbis sic uon es congratulor, scd et papatui festinans. dinalatui appropinquaus et credere nollet, Ad qu^ verba , dum rideret,
:

"

'-

dixit Pater

Thomas
credendo.

es
"

tu;

nam Ihomaa

uuiwo durus

fuit

in

Infra duos annos

pt*dici(

iiii-

iHm

Martitii

IT.:;^^.

in quo raptu

didicit

obi.um

9i

Eugenii, Decimam habuit de morte

et

electione

iUCTOit
C..TOPi.o-

o
morfuo
,.

ter Officium

cijuaie ah
cuiu pr

rp

^.

quod Missam
^j^^n,
^^

cei

^==9^3^
i.

accepto calice,

.-..,.

Itim

tonicus. Finito orat.onem trum diceret omnium fi"^''""!

,

Omcio

nonaum
^^^

Papa

se.

^^^

ut flaretur sibi ^
^^^^

vinum

Deus

Jtmulum

tuum Eu-

pro sacr.fic.o,

-r:':t!:S"r"aSaum.Etipse "=
^enium

^;-;''-;; j^eari

vellet, dixit

^ZC^.^
^"^X^^^" Hoc ^om-"-

f 'f ^

'^"^it

^'^

^
^

^^^^^^^ hostium. et ipse

"

"

"k r^dT subridendo

:

Ltm ^r

et Eugenius esset mortuus. dara'vf ei quod pom_ane t:^:t:.l... H.c eadem dix.t

EKO Si S. Patri ,i,it Patr. J-^^ ione? 01 tian^do dixit Tunc Pater v^os CaMt.en..

Post nnraquam ero Papa.

-'^f;;'; J';,rsivisti

me

finire

^^'
Missam.
Pater

^^X

ero
de-

Tnterpretatus est ^"- r

ipse

'

^^^J,

^--^,
e

F^h

f^.S

^.^^^^ ^^,.^^^ ,,,ere caUcem ^^^^^^. ipse Christus non per

m-ty-

^^^^^.^.^_

^^,

des.denum

^^^^^^^^ suum

factum est, quia mortuus est qu.dem, nuos habuit contraTurcas,

facere decrevare. E ts c propter maximos labores,

fidem Papa cepit magnam us qui Nicolaus grat.as et multas etlevotionem ad Patrem.

sednoneffuditsanguinem _ habu.t eadem aie m 96 Sextam deo.mam devote celebraret et eodem loco dum enim os en,

^^.^^^
^__.

Deum

"
ij)iicopo/um

^^ilonum
A mieo;

Aquilana. d>7; .,'^"; Roca de Medio fam.l aB Amicus, et hic multum vocabatur D. quod fu usemel pra^dixit, at Patri. Cui quod .n brev, Aquilanensis episcopus,
,

eligendo <frUndecimam habuit in quodam qu.dam Aquilanum Fuit en.m in Episcopum

,e

s.b. clar.us obnixius exoraret, ut "' ^" ^*""" ' dere dig-^w-^'"^ '""" pnus pr.us ~ --^^ sibi in ^.ssa, ^^^ ; Missa. quam viouui dPberet ^.^^^ ^^^ deoerei, visum est ^eb > ce ebraverat. p,dicaret , oiohrc.vornt
'

'q"

q
^^
^J

resonaret d aer voc.bus

j^

re

rus erat

hod.erna d.e eompletum est; prout emp hae. D..odec.mam episcopua enTscopus ipse testatur 1 .; mnritnra. Cum S;.de\:ada..uUeren.orU^^^

inpellerent , quibus v.s.on.bus soci.s dixit soc.s , et totus ^^ \^^^^ exhilaratus , tificatus est _. xin.nnam. . versus Ungariam. ! Jam i'ter nostrum Ungariam mirabilia, ac omni

Ungariam. ^^,^^^ ^um

I"/J^.g^""' Et et.am s.b. retardantem ad

cer:

Vng.^

enm

pr^d-a^^t

cuTu. aderat Lnes^a mulier

cisci,

concum maximo bommum devota et in sermone qu^dam

,

Tertii

Ordinis

^^-f.^^^^succensa, et mgent quae nimio ardore

inter

capta devotione . Be clamare ccepit. Ex cujus alta voce ad Patrem admirationem versus es . clamore populus in

populum

erexit et

cordis mteUigens, Famiilus autem Dei. secreta disuper eam futurum eeset, et sciens quod

xitei

doraum rediens, prffimorieris. " Certe para teipsam, quia omnino suis, domum reversa, mirabiUs Deus in servis prseparavit, quiemox ut laeto anirao se ipsam

"

O muUer

cito

Veniens igitur ad per divinam grat.am admiratione dignissima, qu.eoperatus est, et postea in paucis diebus 'f^,'^. desidcrio, P^o" vU in nace, Martyr in Dec.mam sept.mam habuit luo dicetur. imperatorem apud Nova Civitate. Ubi dum et.am esconstitutus esset, et .b. Fridericum Dom.nus Apostolicus quidam legatus Pater e.dem Lcgato Dixit scilicet Papiensis. Papa Nicolaus est morrtifico'vos, quod C nun. ergo tempus venerunt tuu. " Infra breve N coPapam retulerunt. iUo tempore

S
tn

asseruerat.

qui quo Patcr eum deunctum lum' esse mortuum, ebat Unde miratus ep.seopus, d.

vit in Doraino.
ohilum luiim
tn fluttjona,

Venetis, 94 Tertiara deciraam habuit

prffidicaret

siquidera ibi in quadragesima , et post Pascha ventuiDffenti acceptatione

cum cum

Jam
97

volo credere fratrem

Joannem habere

spiritum Prophetia;.

rus

bus AustriiB

regem Romanorura, m commoraatem, pluries socns m ossa mea. mensa dixit " Ungaria babebit ambulans per totam Sicque factura est. Nam
esset

ad

parti-

' Decimam octavam .1^'^^"'* ?^"^' ' ; .n Alba Begal., in cimam nonam in Ungar.a, De qm

i,.o

fere

finaAlemaniara, Boberaiam, Poloniam, ad Ungariam ibi defunctus est Uter veniens Quarquadam in civitate, quae dicitur Vuilak. ubi cum decimam habuit in Nova Civitate,

coronar /. quo solent reges Ungari<B Dom.n.eo ipse scr.ps.t bus duabus visionibus P"'t;''^ Firmano, summo Cardinali ^-tectori Ordin.nc^^ Pap, et .^^^ ^ sunt ad Utteram, quffi taUa an ram s. ^criberem aUquantulum mens ambigua, confidentandera zelus antiqu^
.

^^^.

silerem, sicut

tara

pervenisset ad

regem Roraanorum
iter

et in du-

bio esset positus, quo

suum

dirigere de-

beret.

certificatus fuit

cum

suum

versus

Bohemiam

inpulsu, quod iter extenderet, quia per

^-^^^'^L, quarasecure gessi quod vidi .em primere.quam supprimere, in anno pr^senti Lto sancti Bartholom^i
AlbaRegaU pr^dicans
sticoUs

m ^^l^Z
in

ipsura bonus

fructus aniraarura secutus esset.

interprete,

quod edixeram

^f

^^^.^^^^-^^^^^^/j^;;;.

decla
,

multi, reSlcque ad Bohemiara perrexit; et sicut in supeerroribus, conversi sunt,

Uctis rioribus

monstratum

est.

Nurembergie, 95 Quintam decimara habuit

'!a!.X<'"{r^one;

i^

de dieta, quffi fuit revercelebrata Francfordiae pro causa fidei, agone, SU8 fuisset. In magno erat dubitationis quonam pro majori gloria Dei iturus esset. Super quod, ut raoris sui erat, divinum voluit auxiUum implorare. Unde injunxit sociis, ut qui-

conventu nostro.

dum

fi^ei fante de propfnquis pericuUs decertantia, quatuor flumina invicem Vidi secundum ab ocnuorum primum ab orieute, * q^^^^^"^ cidente, tertium a meridie, /^l^" mari nitebatur septemtrione, et quodUbet in reimpetu fluere et refluere. magno cum agebat, ui violenter

Chr.sUan..

fluxu

autem quodUbet

aquam
strerao

totius pelagi traheret occiduum. Quid haec

secum veUnt
:
^-

^^^it po-

attendite.
A-

Ouid

spiritus indicet propulsate.

libet

eorum

tria Pater

Noster

et

totidem Ave

98 Sequitur deciraa nona

lu festo Sacr^ ^J^i^-.

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBHIS.

513
itcto!
(,

A rum
nostri

Stigmatum
inclyti

Serapliici Patris Franoisci

cum

poneret, quod a

cum interpres exprius audierat, de impressione sigoaculorum Jesu Christi, vidit servuPatriarchae,

me

omnibus, et crederet Observantiamjamdestruxisse,repentmamorte prseventus est, Observantia in suo statu remaesset acceptissimus

vabisio.

nente.

lus tuus in ccelo prselium

et

magnum

inter

solem
contra

lunam, et stellas. Luna et stellaa, Stupesolem irruentes, victoriam deferebant. quid hffitf vellent, ignofactus et admirans, est. Judirans, audivi, sol a luna superatus
abyssus raulta tamquam attonitus deplorabam, quod non esset astrologus hffic spiritualis, discernens. Iterum vox intonuit judiciaDei, abyssus Incomprehensibiliasunt
cia Dei
, /.

de redu- " " ^''''ctione Observantise ad pristinum statum, et de "'"* *''"<' confirmatione Bullarum Eugenii. Dum enim tempore prsedicti fratris Jacobi, ministri generalis, famiha Observantium multas pateretur
101

Vigesimam quartam habuit

conversiones et BuUa,

quam

ei

dederat Papa

Eugenius, fuisset immutata, flevit pius Pater, et a iacrymis cessare non potuit. Tandem ad se reversus, et in spiritu consolatus, dixit: Familia

XI et

33

?TxuJs

abyssuminvocat* " iterumdeplorabametconclusionem hauc percepi, major serviret minori,

et tinis properat.

Observantise

numquam

in pace

erit

donec Bulla Eiigenii iterum contirmetur, et in

brevi,

Haec

illius,

cujus est condere

et enodare.
eireaehir$tia-

99 Vigesimam habuit in Ungaria.

esset

Nam cum
,

Deo concedente, iterum confirmabitur. Mortuo ergo Calixto Papa, in brevi, qui Bullam ipsam immutaverat, electus est Papa Pius
Secundus, qui BuUam Eugenii confirmavit, et familiam Observantium iu statum pristinum
reduxit.

mtattm
vir$am,

"-

tria de apud episcopum imminere mundo praedixit, videlicet proximo maximam humani sanguinis effusionem, ma-

Vacciensem

prfEciximorum aedificiorum subversionem puorum virorum defunctionem. Primum completum est iu Turcarum occisione secundum
, ;

ANNOTATA.
Bemardinus Senensis anno his~ U44, signato littera dominicali ED, g paschate in diem xii Aprilis incurrente: fer. IV igitur in Vigilia Ascensionis Domini, erat dies XX Maji in primis autem Vesperis solemnilatis cantantur verha, ex S. Joannis Euangelio desumpta, ad Magnificat. b Commissariipontificii in causa canoniza' tionis S. Bernardini fuerunt Cardinales Nia Obiit S.
sextili
:

in civitatum,

oppidorum

et

terrarum multaet alibi;

tersi-

B rum
cut
et

evereione in regno

Siciliae

tium in
fuit

magnorum virorum

interitione

Guberuator Ungariae, rex Ladislaus

cseteri.

Vigesimam primam habuit etiam

Zalonlisein Ungaria, in oppido, quod dicitur succurrendum camen. Cum in via esset ad in proximo Btro Nandoralbensi, quod a Turcis

obsidendum

erat

duceretque secum paucos

redCruce signatos, valde lentus et subtristis pr paucitate Cruce signatorum. debatur eo quodam mane, visum est

Gulielmus iituli colaus tiiuli S. Marcelli Martini in Montihus presbyteri et AlherS. ius tituli S, Eustachii diaconus W). lieraio
,

Celebrante ergo
ei,

quod quiEdam

sagitta, coelitus eraissa,

in

m
:

eadem causa, mortuo Eugenio IV, a Nicolao V commissa fuit Oulielmo d'Estouteville
Gallo, Jacoho

momento super
teris aureis

altare appareret,

qua

lit-

Ursino Neapoliiano

et

Petro

scriptum erat: " Ne timeas, Joanconstans esto nes, sed securus descende et revirtute Crucis victoriam de Turcis quia in Cruce qua exhilaratus Pater,
portabis.

Barho Veneto, Cardinalihus, qui

ficiendi pr-ocessus et testes

curam conaudiendi deman-

Ex

Turcis omnia sua insiguivit, et victoriam de

reportavit.
eirca diem obi-

darunt Antonio, episcopo Urbinaii et Joanni episcopo Pennensi Fehruarii c Ohiit Eugenius IT die xxiii Thoma de Sarzano, 1447, ejusque successor
{'i.).

Vigesimam secundam habuit de obitu quo mortuus est suo Eodem enim anno
100
,

assumpto nomine Nicolai V, electus fuit die qui anno jubilasi VI Martii ejusdem anni
:

Verona, vicascripsit V. P. fratri Gabrieli de cuidam fratn Itario provinciae Austriae, et videre volebant, ad lico, quod si eum vivum prsdicabat, descendeeum, qui tunc Budse descendere differrent , per
rent.'

1450 in die Pentecostes, seu xxiv Maji, astanMinoritibus ter mille octingentis Fratribus in Catatobus, solemni ritu B. Bemardinum

gum
d

Qui duas alias

dum

De

Sanctorutn intulit (3). * B. Thoma Ftorentino copiose agit

.

litteras

eos vocavit,

eadem verba,

Waddingus

(4).

Immemorialem

ejus cuitum

et littens per ut prius , replicando. Insuper nuntiando. nuntium addidit similia verba eis beato Patre Descendentibus insuper ipsis, et a receptis , infra breve

cum magna
tempus

charitate

migravit ad Doraiuum. V.ge. habuit in aliquibus general.bus simam tertiam iu brevi morituros, si Ordinis, quibus nuntiavit persequi tenlarent. Cujua fratres de Observantia
feliciter

prohavit Clemens XIV, et in Martyrologio Seraphico sub die xxxi Octobris legitur se~ beati quens elogium: Reate in Umbria natalis Florentia, qui una cum sancto Joanne Thorase a Capistrano in Paliestinam, mox in .Ethiopiam
a
aliis fratricura fratre Alberto de Sarthiano et Christo ab intibus profectus, ibique multa pro redux, virtudelibus paesus. tandera in Italiara

inobservantes, atrociverba non advertentes et tempus breve de medio ter saevientes, infra frater Jacobus de Mosublati sunt et priEcipue cum humiiiter et benigne scnpsiscui
:

quievit tibus et miraculorum faraa clarus, Clemcns ejus immeraorabilem cultum pace ratum haquartus decimus Pontifex Maxiraus
:

buit.

zanica,

ObservantiiE, set ne fratribus pr^judicium deriset ipse iu ret!

:

gravamen

infer-

eAmicus Agni fiiius episcopatum

Aquxia-

.,

suum

beati

num

super omnes molestior Patris monitionem, et infra paucos dies. Observantibus extitit sed

ante, scilicet

administravit ab anno I43I ad 1472, anno 1464, Cardinaiis a Paulo II

(6).

creatus

-(5) Iml. sacr.

lom

l,

col.

391

cl seq.

,/lK;:^r.:^^i^i^i--"^^'---"^-

{Alba

\.s..o.^^^-^o.ns..^^oco^^^sa^5U
<

,,hn K.nalis

Stuhlweissembourg. cMtas

eloquia, Deo imbutus eructabat

,

et

if^'^^"^^ sapientilms

et insipientibus acce-

.""--

Z^T^JX:.^^^
cingunt reges. sim diadema

^jrr-.ti^Cresl.^U

professionem

raSis ne.otii;,.aut intirmi^ate

^**

p
'"'PMfc(i

CArUT
De
Scitntiatiut'
'

VII.

SCriptlS eiuS SCientia et

beati Patris

ruhbnS.

^"'

tpm suos ita aequii lance l^^am ratio:.is deduTtTstu

diversis

l^-^^-;;;tett
,;_.....*

~--

mundi partibus

.tR in tota
v,^.

Italia, in Francia,

jam
J

Hriapp"me
ii(ruc(i.i,

jivinas revelatione .-^^ gcientiae perspicuitate ventat^ pro lefens.cne p, ies d>sputaticnes i.d utiUta em opera
.

mult

universiiauuuo

-^-

rctoribus,

numquam tamcn

.n

ahquo puncto

fecerit,

quanta

prfficb.ra

fidenu;

ed.derit,

enarrandum

est.

Cum adbuc

s^

Perustudens in unwers.tate juris canon.ci et c.v.l.s sina, adeoin utriusquc habeut omnibus ra.rab.l.s
nlaris esset,

facnltate profecit,
retur.

cv .u....--. ejus consilia et sentent.as _ versitatis studentes cons...a

Non dedignabantur doctores

et al.i

umb

quotatione a errasse probaaut in aliqna falsa nimirum in alleffat.ombus bacr quia est abnndabat. Fnerunt aUScriptur^ et jurium qui iu admirat.onein .nquando viri doctissimi, quotationes conacr.psernnt, et ducti, singnlas diligcnter conspeNeru..t, utrum bene aUegasset

sed

numquam eum errasse quisquam

m ver.tate
01'iniiitn

quoque d.m.ss.s sequi. S.calarcs recurrecausis pro consilio ad eum ineorum

bant,

docto

^j^t^ depreh^^^ lOeCumtantafaciei jucuuditate ^^

et sp.r.tus

m\n-

ipsiusresponsaitaveraetfirmaputantes,
In

alacritate

ac

edita fuisse.it. a quovis jurisconsulto fuerat opinio divultantum enim ejus scientiie ipsum i-raetiam in auno novitiatus
si

solumintelligentesverba

quod non verbnm Dei propouebat, sua, sed et.am non

fO!iiu(t(;

eata quod non poterant, quin ad importutres kbscondere eum siecub.rium precesjuberent nas muUorum s.Epennmero Ulis consiUa, qus requircbant , sicut etiam superius declara;

inteUigentes, vnUum numquam in ejus serAngeli, conspicientes, Plerumque dum monc ta^dio afficiebantur. Uohem.a;que, Polo-

snum, tamquam vuUum

.,

,X;;ram
daf,

communicare tumest. Ordine profe.ssus et, 103 At postquam in Sacra, Scriptara. spatiosum et amcenissimum in quo tam cont.nue, campum ingressus est, quod .nfra breve et soUicite laboravit,
viril.ter

prsdicaret .n Alemania, qu. regnis iUiterati et rust.c, niffi et Ungarise et muUeres simiUter latinum non sciebant, sermone non recedeipse loquebatur a
,

donec postquam interpres sed frequentius bant cxponcbat statim v.d.s. Ju^dixerat, popuUs magna parte ad propr.a tenses popuUtm pro quasi majorem devotionem dere ac remeare,

Spiritn tempus multo plus, Spiritu jure profeperfecit, quam prius m pr Jtante, '^ . T \,L, <,;nlrlpm ita certus et expertus cerat In Biblia siquidem celebratur in ea, quin sibi maerat. quod nihil etiam Sententianifestum esset. Magistrum Scripturae dilirum et omnes doctores Sacr percurrit, nihilque quod ejus studio

v.rtutem Sancto virtutem

^^LovisuetgratiosoaspectuPatnsqu^ .n "
in

^^;'-^^ i.terpretis h.bentes. verh s ="3"=^""'^ non ^q=^::ipi^iadeclo.debet...n piuv.a u ^^i .^debet, S. quando nix vel
,

reccdebat, sed propterea fervens populus suorum perseveusque ad finem verborum

^^^^,^^^^^^ 107 Quasi in omnibus invitabatur ab epi- ,.,Hada,: tibus ad quas declinabat, sermonem eis convemen, faLupis ci. scop ; et a clero, ut P'=/^^^^. a>fnlanbus. '^'""l ; exclnsis ssecularibus, je o tem facer t. Ipse clenc ^^^^^^ ^^^^.^. . lai^i quid fac.unt nuia nescire debent laici, 4 quia nescne deoenx ,...., pr^di^ tatu ^^^^i. de eorum ?ta religiosis et clericis et de maxime de honestate servanda, cabat et virtntibus observanava tia fugienda, cteris fugiendis. et cum tanta dis, et vitiis JjJ';""'. uec non tervore sp.n gravitate ac humiUtate. teunumquemquc juxta eorum

prmcipahbus

civiia

gentissimo

dicebatur. Exmde notitiam effufferet, per eos celcber habebatur, celeber liabebatur, de diversis orbc in iQ toto orbe conflnebant, .in^ partibus ad eum pro consilio ?... .. i:.,. Mniin^ p.lariusduba solvebat, clarius dubia lus eo melius, uuUus declaranuUus luculentius casus conscientiffi de mente extirbat, uullus efficacius scrupulos
pabat.
lOt

tl tll"t

pllVOr-

Numquam

etiam de eo compertum

est,

lii coniitjtj,

quod aut prupter timorem, aut

aliam

amorcm, aut

quamcumque causam
veritatis

veritatem supaeque
feriebat,
,

fus,

presserit sive tacuerit.

et parvulis

Loquens enim magnis

jaculis sive

qnod licet quantumcum tumargueret, et nuUius vit.a, suscipicbant tamen on. que mlgni, palparet,

Sive

euim

loquerelur prajlatis Ecclesiffi

sive regibus, sive principibus, sxve divitibus, omnibus veritatem aperiebat pauperibus
; ,

nuUa
crisis

adulatio
in

uuUa simulatio, nuUa hypoin

verbis suis aut

gestibus depre-

hendi poterat. Yidimus

eum

aUquoties

cum

tam senes qv.ani nes tam pralati qnam subdit., eju' indocti, verba juvenes, tam docti quam ac si non ab hom.tam benigno et grato animo, vero prolata fuissent. bxtra ne, sed ab Angelo prsd.capopulo iUos sermones, unmquam, cum vergere in scandalum clen aliquid. quod
bat.
posset, narrabat.

tanto fervore et caritate vitia

aUquorum 'ma-

gnorum virorum reprehendere , quod etiam igitur ad fletura eos provocabat. "Non solum
sanctis

prSBd.cabat, 108 In ambonibus, quibus proponeintricati terdum fingebantur casns

; ,

;...'"

"

^^^^^^^_,,pj.

^^,.,cl<-

operibus el angeUca

vita

munitus

sed et divinarum Scripturarum

Giogr.
1.

scientia

per-

quodammodo ind.ssoluhantur quSBStiones dilat.one Mes quas omnes mox sine temporis
solvebat
*.

,...*-

,..".
.

(I) Gi\bcrl. Dicl.

StvhXmtiMmho^rg.

. , ;

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBRIS.

scientia ita ut mirabilis sua solvebat insuper pro defenbus videretur. Multoties et finaUter sione veritatis publice disputavit, sevictoriam reportabat. Cum adversariis
:

515
AOCTOfll

omni-

tu8 est Papa, stupuerunt Cardinales, et tota

civitas

commota

est.

Differtur in crastinum

Cbilistophono A Varisio.

disputatio, conveneruut semuU, congrregantur cives, prffilati advocantur, ordinatur circulus,

de

mel

in proviucia sancti

Angeli in terra

h, quse.

dam

mulier concubinaria, quffi in loco i^norautiam quorum. sepeliri nondedebat, per inde sepulta esset, et Patn

sacrato

recitantur articuU, tiunt argumenta, ac Patri omnes ad eum ocudatur respondendi locus
;

los vertunt, qui

omnes eleganlissime conlutavit

dam

respondit, eam transeunti hoc nunciatum esset, sepeliri. et in loco profano debere exhumari, erat, quia molesta pluribus

in coemiterio

errores ac defensavit articulos, .lec in tanta urbe inventus est, qui sententiis et conclusioni-

Cujus sententia,
qui prius forte

eam

in coemiterio

sepehendam

bus doctissimi viri coutradiceret. Erubescunt iuaestimabiiem sanaemuU, veritate lucente. o prudentiam zelanJoanuis sapientiam cti
!

ordinata est. censueruut; disputatio pubUca ita causam venin qua Pater doctissimus, prffisentibus et tatis deduxit, ut, omnibus
tacentibus.

muUer
jecta
alii, in]U$le

capitibus demissis, irapudica proexhuraata, in campum, ut bestia,

immo

tissimam o charitatem ferventissimam Wl Exinde prsecipitur processio veneranda ad honorem Nominis Jesu, quod etiam in tabula depictum pro vexillo portabalur, ex tunc
!

defend't et

promulsat;

in

ipsum Nomen

in

tantum devotio aucta

est,

ut in ecclesiis, in pluteis,

privatM, red-

sacratum
et

extra locum 109 AUara, in civitate Aquilse per umversalem .sepuUam injuste ,

sit.

supra portas et ostia honorifice ubique depingerelur, ut domorum Paveneraretur. Non rairum ergo si beatus
ter

dendam, denonitrat;

pubUcamdisputationem,Ucet

ipsa civi-

suum raagistrum

fratrem

Bernardiuum

tatesit

masima

prucopia virorum doctorum,

dentissimus Pater
sacro sepeUri, in

exbumari, et in bco Blasu ecclesia sciUcet sancti

fecit

gravissimos tanta diUgentia adjuvit, per cujus miracuUs, etiam ad cauopraesentibus

labores,

nizationem

promovendus

erat.

Plures

aiios

B eiusdem

civitatis.

invitus, cum sale discretionis couin eo mirabilis scientia, sapientia et naturaUs dita Inerat etiam .^ibi infusmne, proiDteUectus cum divinse ^ratiae
:

ergo umquam, nisi vigebat namque eo disputabat

Nemo

sapientisfratres, qui ab smulis vexabantur, docusimus Pater defensavit, et per evidentia

menta

contradictores plus veUe eapere,

;

quam

oportet, demonstravit

et

maxime

in civitate

pter

ne ingratitudinis apud veritatis amator et defenesset erat ubique Domini nec non consor et zelator honoris Cum enim temservator famffi proximorum. frater Bernardmus de pore Martini Quinti fervent.ssimus, S6nls, tuncqnidemprffidicator Confessor prsclarus nunc autem Christi sibi ab aemuUs, mUrbe prffidicaret, essentque ipsi articuli impositi, qui, ut vidia motis. aUqui statuta est dies hsresim sapiebant
quffi.
, ,

Deum

reus

in Mediolanensi, in qua viget copia peritorum quidara malevoU sermoniomni scieutia, dum Sarciuno contrabeati Patris Alberti de

bus

Pater, ita clare dicerent, superveniens egregius nuUus ampUus latrantia ora conclusit, quod
Actn cunciiii contradictor apparuit. pradicdsset, Bit*ilefti \V6 Xn civitate Viennensi, dum eo damntt: Basileense praesuraptuose egisse,

conciUum Quod FeUcem Antipapam

asserebant,

pubUciedisputationissupereisdem.
S.

vivente Eugenio pontifice.eUgereprsesumpsisset; quidam vero doctores, hoc mouniversitatis principaUores contra hoc pubUce disputare leste ferentes
, ,

Btrnardiab atcn'

num

latione

hxre:

leoi vUidicai

Romani 110 Interea quidam Joannem de Capistrano ad Patrem fratrem pr^dicabat, m.serunt, nui tunc temporis Reate statueidem diem disputationis nuntiantes principaUs erat : tam Quorum ariiculorum idolatra esset, ex eo ouod frater Bernardinus depictum. por^^ot^en Jesu, in tabula
nuod
ut

dictos articuloB

minabantur. Quod

dum

veridice Patri nuntia-

tum

replicav.t, et esset, iterura, sua et auctoritatibus verba adeo rationibus

quod dixerat,

ad quod Ucet doc^ores prffidictos taraen qui nuUus disputandum invitaverit

firmavit.
,

contrarium

assereret,

ausus

est in

pubUcum

Burgundiae, aunarere. In partibus

dum

com-

pubUce faceret adorar. Quod taret et a popfalo devenit, videns mjur.am ad aures Patris
christiani

Pr^suUs Eu^^hii xni^saHus dumriii

esset, m..

nominis

et

maUtiara

^mulorum

Lter iUius paovinciffi insolenter acqniescere nolen3 tc monitionibus Patris et argumenta

v.vens. verbis

ac succurrere vilipendium prtedicatorum, Uce ^^^oio..^ Ordinis nostr. grat.a plenus , ao divina pse Bernardinus, defenBun.m doctus , confideret s^centia ^l '0 impositos false sibi

vo-

^TILaJ
articulos,

."

scientiara credebat per suam subterfugere, et errophistica raanusPatris Vocatus ergo per Patrem, J. suos defensar^e. fratrura etaUorura, arma cum m^gna comitiva hoc Patrem debere ter-

Bernardin. c^^^^^^^^^^ rdo :ui mogistri, fuit, accen discipulus et socms muUos dies tabulam m qua Ts fecit fieri pulchrara parafecit depmg.. Nomeu Jesu orntissime lanceam et, assumpt.8 vinue ha^tam, sive pnedicatione Romara advolalocUs, omissa
fratris
, ,

fetentium,credensex intrepidus Pater rere venit. Sed

scientiara, et

eura errare conarmkministri parvi pendens. auctoritate summ. vicU, et sicaministeriatu,

Prfiesulis, deposuit.
inuUit
/;f)'il

ticet

ne-

Pater quot.d.e lU Licet vero zelantissimus declaratum est, superius prffidicaret, et. sicut hinc inde d.scurrendo

imp/icofa

iu*.V'itio
fiiot

contcri'

^o

comrauni

buno

l,u l*b'Oi.

cul(um $Smi

"^Ul Cumque
t

statuto die disputationis

portatti civitatis,

Pas.c

NmJmi

Setu

tabulam.

[aWet; nihU Stos Tractatus

rsnit

tamen

se fecisse

reputans

venisset

tfd

ornarra Noxnlne^^

sicqne in hasta Ugav.t,

concu^^^^^^

Nam

queradam

comad utilitatem "torum tractatum pulchrum

composu.t.

^^tra

div.na grratm fre^ buscivibus muUissicque: pnbUca^ Je^ armatus, per us et^^omine cum tah vexiUo

in aUur. in hasta. levavit

rtc^nis
Simimer

Ste
Ltodis

Tr^Lx^iti viam civKatis

\

S^alatii
Octohris

perven.t. sancti Petri usque

iriaud^

tractMulos in confessione de fnterrogationibus conde restitutionibus et fi^tidis,' tractatulos de excommu. pulchrum tractatum "*^ tract bus ^ nicat.onibus 68
;

infe'r.i.et purgatorii cas.bus conpUires tractatulos de mjunde pcenitentiis

Tomus A.

516 ""
.

ADCTOBI CBilSTOPBO-

,ecit

librum de auctoritate

Ec

P.='

^^^7^,,^"*" quadrage.ixnampr^ceden-

no A Vabiwo.

IZZZ^
r. tTcos
et

Lum

contra h.reses Hussitarum tr ctatum epistolas con ra et egregias contra Huss.tas edidU;
;

^ffAnZuamverode ^^*
decim

Italia recederet, duo- a..mpm,

t ,?pV Fra res

itineris sui t .

me

socios

Christum -ocuMdu.*,^. ^^^^ ., ^^^.,^^

,

n.axime

SemSelemtverona.FratremmeFratrem ua

1'ratrem Nicolaum
vicarii

n^^Tt '*
;um
mTl taT;

Specul
ro

clercorum.

sermones
Fecit

rCa ^"'^^'^^^^^
f Jlt:! -^::^"^^!::^.^ phorum d
^^^^^^^^

httSfuerunt postmodum de tara, fli Tr.trPTr, Pfttrum Petrum

de So-

'quos pr^dicavit populis.

vlg lanti^Btudio et

:r:o:gumlo;:r';n;m;.re
per prd cta opera hinc inde
reTcr pta
,

diUgenti -ra, c. Sunt autem

P'-.<=';;j,,rBernardum de Mutina. Fra^"^^^" ", promo, P-...^ ChristoT>gcia ,, Tuscia, Fratrem Fratrem Bernar-

mundum a mms
hononfice

,^

et

in plur.bus

librariis

I^nirta CoffitanssequidemamatorDei.oportemporis str. sugulofde dispensatioue

^>^^;^j;,^ Fratrem >

>;-

S
ct
.

M>chae^e Camplo. Fratrem pj^t.em Joannem de ^

-Pe.s. duo. sciUcet Frater
^^

simamreddererationem,tantadispensat,one minimam ejuB pa^s d"sponebat. ut nec

quibus ^Ji.Ycr ^u tna la cos %x ^ ^.^^^

infirmitate pre-

'

tculamabsquefructupr^teriret.Et.deoprtracta legendo. laborando. et dicando. orando, agro Dommi componendo, tus supradictos '..._.._. :,..h,t .. insudabat. vigilautissime

Sed Frater Chr. "l^^^^^X^,,, remanserunt. adepta samtate vent, n ^^^^^ ^^^^
st

pho

^^^

^^^^^^^

, ,

P^^^J;^^; J.tem invenit. Verum qum Itahas perpetrata ^* PJ* ^iii, civitatibus

m.rab>l>a

annotata.

Lam

stilo et Pluribus, diligentiori

sermone
o

B
a Quotare apud
h. v, et inf. laiinitatis

Cangium

in Glossarto med. significat aliqu^m h-

egobreviorimodoquopotero. ^onsxriptasuntc; a recessu a Vee?"ummarie gesta per Patrem ingressum in Ungana. Bolum ne:i.s, usque ad s.ngucivitates, et non nomina
principaliores

hrum

et versicuos seu tractaium per capita textu, quotatio, distinguere. In nostro autem accurate citato Glossario, est

Lum oppidorum,
brevitatis gratia.

et

villarum recUare curabo,

.

Qu^B vox deest in versiculo ahquts lociiare quo capite et quo jurts, sive tfieoiocus sive S. Scripiurae, sive
aige reperiri potest.

prodtvirtute fiunt signa et Christi, in cujus

117 lu

Nomine

igitur

Domini

=,-! Jesu nostri Tp<!ii

'n

G"'
cap,.,

^^,(,,,._
,.,

S'::'
?;,tat
nati

b Texius noster omittit S. Angett, Quaid accidit. Caeierum provincta tntelhgt poquanium ex Francisco Gonzaga ex parte, sita est (1). test, in Aprutio, saliem egimus de operic Quantutn poiuimus, late

nomen

terrse,

if-Um;;abaiamagnaBolus.ingrecWitate Capnohs d L;ur'pelagus. Primo in quidam mutu=> a na Aprilis mccccli,

die xxii

Vlin

annorumxx pariter et surdus, croculis -;?- f-run-destitutus, cum

In Portu Gruario
e,

et alter

die ultima Apnlis,

xlvi Comhus et scriptis S. Capistrani ioto si tubet, adeat lecior. mentarii prsevii, quem,

paralyticus, unacUud^ ^nuB contractus, unus palmum

tibia per medium cui elongata fuit /d.e castello Sancti Viti :raUBunt.In nativitate contracta a

pnma
tres

CAPUT

VIII.

queedam ludi\t duo muti

Maii
tres fuerunt

et

-rdi

na^;^e
Utmensi

n.ff.

sanati.

In civitate

Itineranum
miracula
/TKrilonK fri

in
,

n Germaniara

^i et

contracti die IV Maii, quatuor '

membns, una

in itinere patrata.
"

derico mip*-

raforf.

.p,ostfelicemet Deo gratissimam sancti BerPnardini canonizationem in anno Jubilei per Papam Nicolaum ucicuia.i.aij, cum beatus rapam iMuuiaum celehratam, ^.u^ v...v Pater vicariatiis generalis officio fungeretur,
.

et n,utus per duos annos f^^l^^^^.^ ^^^, Ibidem Banantur ^a trahens post se Pe^em. susten * die Maii quatuor claudi, sme quarta tacuUs non valentes i.ciem babens idc guttosi, et una habens nativitate. duo ^u;;-'. sana ob tortum, .an i ^ v.i,, .,c efam ac etiam ve am immobilem, quinque non valente Maii sunt Ibidem vu die pedes

Sta^iuo

.^^^"^X^Z.tl

ad partes

Lombardiae
,

et Marchiffi Trevisanae

re

croculis

ambulare.

se trausferensi

iu

omnibus civitatibus

visitabat, inaudita et

quas stupendissima miracula

,

retractos

ex divina largitate, tum meritis sancti Bernardini

,

et

tum

ipsius

beati

Piitris

sanctitate

monstrabantur.

Quorum rumor

et novitas per

omnes ferme mundi regiones

cum omnium

certitudinem admiratione delata est. serenissimus imperator, Fredericus, audiens misso domino Enea tunc rex Romanorum Senensi episcopo , nunc Papa Pio , ad Nico,

Horum

duo. tertius vero mmo Ue'B, portati in grabatis uno oculo una c<cus ab in cathedra, unus In nativitate, Uberati sunt. surda et muta a unus per h, x Maii. c^ftate AuBtn Forijulii croimmobiUs, tres claudi substentaf annum brachium imhabenB

tres

"ua habeuB contracti membris et

quasi

cuUs

per annos plunmos, mobile, et unus surdus

et baculis,

unuB

laum Papam Quintum, magnis rogatibus postulavit, ut vir Dei retur.

ad ejus piffisentiam mitteScripsit ergo summus Pontifcx beato

optime fuerint sanati. ,, cum quajdam n.ino.i,?tena Clemonse h xi Maii 118 * ad Clemonam sasurda per xii annos in via Minorum die xii in claustro natur. Ibidem setatis vmUs, duo surdi et muti a nativitate

'

Patri, ut celebrato festo Paschse, versus partes

Alemanise

iter suum ad preesentiam regis Romanorumdirigeret.Igitur anno Domini uccccli,

sine baculis ire xxxvi podagrosi, nou valentes habeus ab uno oculo, unus, vix splendorem et cruribus immobilis
et

unus assideratuB

(t)

Orig. &ertpb. Relig. pag. i20. et leq.

sanantur.

sanantur.

Eodem

die post

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. lis, unamuta et surda prandium sex, non

617
kUCTOK

aliis valentes sine baculis ire ex podagra et unus mutus et surdus a nativilanguoribus, potens extentate, unus caput nec brachium i,vano ma'habens >. dere, una cffca ab uno oculo, una

per viginti annoa, curati sunt. Ibidem, decima Junii, quatuor attracti, alii in pedibus, alii in manibus, sex claudi,

CaiuTopHok
>'tRIS10,

quorum
g-atse
,

tibiae tribus

mirabiliter fuerunt elon-

xiu attactam, liberati sunt. Ibidem septem surdi, una tres claudi, et podagrosi, baculo, non valensloqui, neque ambulare sine annorum a nativitate vix splendorem unus XII In villa videns, mirabililer fuerunt sanati.

num

Mau

Puntafil

l,

die xvii Maii,

unusmutus

et

surdus
via

a nativtiate, una penitus

et

caeca, nihil videns,

In una clauda, relicto baculo, sanantur. multi sanati sunt, sed prse quoque in canali
conflueturba et multitudine, quae undique etiam propter festinantiam itinens , bat. et
scripti

duo surdi et muti a nativitate, unus caecus, unus surdus, quinque omnibus membris destituti et omnino immobiles, sani abierunt. Ibidem, deciraa prima Junii, tres claudi, unus podagTOSUS, unus surdus, et unus caecus ab uno oculo, sani facti sunt. Ibidem, decima secunda Junii, tres surdse, una omnino immobilis, unus attractus in manibus, et una prosanantur. pter dolorem corporis destituta
,

Ibidem, die

non fuerunt.

maci,

vigilia san119 In Villiaco m, xvin*Maii, in civitate exortus morcti Bernardini, in eadem utriusque bus inauditus, paucis diebus multos comedendo, bibendo, cosexus extinxit nam
:

decima, in die Pentecostes, cum advenii^sent circa quatuor millia infirmorum, nec quidquam, memoriadignum, actum fuisset, contristatis quasi ex hoc Fratribus, Pater in fervore spiritus dixit " Modicse fidei quare dubitastis, ecce secure volo a canibus
tertia
:

comedi

si

cras
"

non

videbitis

mirabilia

et

rizando,

sive alia faciendo,

subito cordis dodestituti,

: :

gloriam Dei. Junii, quatuor

tate,
st;.^

omnibusque membris immobiles immoDues et moribundi ad terram ruebant dies, juxta robur ^c per 'uq^ot boras sive emittebant. complexionis, dolorose animas compieAiuuio, ^ UUmi'1'S.a.'"""' ij ^u_j cathedras
lore correpti,

decima quarta quorum unus a nativicaeci una surda, et unus membris destitntus;
Ibidem, die
, ,

i:iuu. sex claudi

^uu.u^ ^. quorum uni

attracti
;

elong-ata ^.-^^^

est

tibia

Quorum

plures in gprabatis, et super

....

sunt cum semianimes adduoti, domum rerersi quibus quatuordecim inter mares gaudio. Ex
in et foeminas, pro mortuis

per E permaxime, duo immobiles, una hydrop.ca opt.me se omnino UKoroti Qiint. ThifJpm- die decimaauinta Junu. decima quinta Junii, liberati sunt. Ibidem, una caeca penitus, duo membris destituti, sex claudi, quorum unus ferulas reliquit, et duo-

qumque

portati

morbo

delati, pro-

crucis signo et de surpriis pedibus, acceptis dimissis grabatis et g-endo Patris prcecepto,
cathedris.
,

qus adhuc in testimonium penden etiam .mrrentes sunt in ecclesia Minorum omnium adstantium incredibih reversi cum
fletu et stupore.

bus fuerunt mirabiliter elongatffi tibiae, et unus immobilis, sanantur. Ibidem, diedeciraa nntivitate sexta unus rautus et surdus a quinque claudi, quorum unus reliquit frrulas, etalteri elongata esi tibiamultura, unus surreptans dus, unus membris destitutus, una
,

Item duo csci, unus surdus, in mambus, unus podagrosus, unus attractus pedibus, duo in manibus et
in modum habentes pedes immobiles, fuerunt liberati. Ibidem transversos. optime Bernardini, vicanus XX Maii, in festo sancti ex effectus ad celebrandum

valens, fuerunt sicut serpens, nec se erigere

^^^**''*

alius attractus

crucis

122Ibidem, die decima septiraa, una caeca, una clauda unus immobilis, una muta, et
.
.

*.

mutiamiracw^^^^^.^

una obsessa

fuerunt

liberati.

Ibidem, die

brachio, dicima octava, duo destituti, unus in unus surdus tres alter omnibus merabris
,
,

ecclesiEB inutilis

Quo viso miraculo, gutta, fuitoptime sanatus. ut vix Pater oppressio tantafuit turbarum
sanus
soribi
Siroburga,
Jiidemburgi

claudi, relictis baculis, die

sanati sunt.

Ibidem,

cum

sociis

evaserit.

Et ideo aHa facta

decima nona, tres, oranes destituti viribus, unus claudus, unus surdus, una podagrosa
,

episcopum Gurduo c!ci unus ex tres membris dest.tuti duo vel surdus una consumpta vr.bus ex morbo priEnotato, duo claud., tre atSutino flux,. sanguinis, una renum dolore quas. tracti et assiderati per.nax.me gravata deficiens. di.. noctuqne

non potuerunt.

apud 120 In Stroburga n, Maii censem. vigesima tertia

,

omninoliberantur. nou sine baculo incedens, Trinitatis, una Ibidem, die vigesima, in die

surda et muta a nativitate , destituti, duo quatuor surdi, septem membris duo pedibus et manibus, pedibus tantum unusclaudius, nec aliqua totaliter paralytica, attracta mauibus, sinebaculo incedens una non possent aperiri, per magnam vim
,
.

una CKca,

et

ita ut

sani abierunt.
p

Apud

intermed.as

c.v.tates et

una paralytica
sine
sia
laesione,

unus

qui a nativitate non

Judemburgo p. puta in 1'risaco o, in sed propter .t.ner.s signa ^eruat multa potuerunt. usqne ad yelocitatem notari non quo Pater Novam nenuUimam diem Maii gloriose et honor.fice a q applicuit
viUas
, ,

minxit, nisi guttatim. et

et sic

cum

dolore, statim,

urinamemisit in copia in eccledie,

omnes fueruntsanati.

123

Eadem

qu^dam

puella

xvn anno,

--- -

Satem
ser

rum

omnibus jam destituta viribus

attulerant
,

velut

nirmo Romanorum
Nova

rege. Frederico su-

scep^us. In

Ma... Civitate ab ultimo d.e

parentibus. et qui mortua, jacebat in terra, de sepultura cogitantibus,

eam

septem cseci quorum usque ad sextam Junii decem et sedecim surdi unua a nativitate etsurdusa nat.v.tate, mutus octo claudi. unus pedibus. alli m man..
.

Patris dicentis " Surge qua9 ad unicam vocem ambula statim snrrexit, in Nomine Jesu, et de faucibus de somno veniens, non
: :

et Quasi

omnibus viribus ufrllqt qu^tuor cum al..s immobiles Situti. et omnino

Mtracti

alii

in

^t a"

tlrim

'-r ifv.irUtasurdi. quinque

T

civitate. di.

nona

et recenter currere. mortis, ambulare ccepit. ""* vigesima prima duffi ec^. Ibidem, die destituta in brachio immobilis penitus, una fuerunt. agitata doloribus, liberati continuis tanta fuit multitudo sequenti triduo

Ibidem

tl cci

quatuor para-

;yri:n:rv:ienlso?e.unaomninoimmob.-

infirmorum, quod non anguhs terat,sed,occupati3 omnibus

solum

visitari

non po-

con-

618
vix Pater
CHBISTOMIO-

cum sociis cameras

guM etiam Lak

scribi non potuerunt n priB pre.3ura. prope ovitatem Lak ^ TiTlllis diebus, mulier Hofflein, quaedam

am

. ^ . .,.,__ r,..,-. rebusgeslis insignes. hnpri. eliam liUeriset seu fl<"". tf"f mis Gabriel de Verona. nalum producit Waddmgus ^.

:>tranub,

a^

MeQilime

Quum
ctos.

ejus parentes justo

matrimomo

jufi-

,n

yiUa dicta
tar'et

Sr noCe
.

Tbatl

p"

panes c.roa mer.diem

in m

ejus
.

Ca^thanna

cum'dimidio, cecidit cum dimidio, ^ediovUla.,

'rosa

,, puteum, qui 1"'

duorum annorum
est in '

ErUitioms norum Observantum

Moroni in suo Lexico exlubet Cajetanus ecclesiasticse (2). Ordxnem Mvingressus. vicarius fuit

"

episcopu^Albensis provincise Austrise, dein Bungarxa. ^ Transylvania. Agriensis

jacuitusqueinsecundamjer.am
mat'er extractam,
ntio

"^'"'-"''-^.'"^jfdolo Quam^^^_
as.umpto secum Lau,

cum

LTute. Cum

portaas se fratre.uo,Vienaam adiU, nemme lameu hoc defuuctam iiUam Fatrem, necad vero venisset ad
venire posoet
a

anno U86, Tandel Aracoehtano FF. sepuUusque fuit in iemplo Farensi (3), ChristoMinorum. De Nicolao Utinensi (5) phoro de Varisio (^), Hieronymo egimus in Coramentario Petro Soproniensi
Cardxnal^s
obiit

Rom^

eumpropternimmmpres.uram potait, appropinquavit ei quantum

quo una

reliquis vario haprsevio num. 5 et seqq. De Hermann in Capistrano bet citatus Amandus

ac

cum mia mortaa,

abscondita

nardini, et inspiciens
nihil
dit,

faciem fibse. eamque nimio gaudio attonita, viventem ictuens, prffl remeavit, et quod accidicens, ad propria

et accepta bened.ctione sancti Bersecedens ad capellam

triumphante
c

(6).

Qu%

gentiori

in Italia patrata sunt rmracula, dilidicit stylo et sermone conscripta esse

;

biographus
litescunt.

sed hactenus, quantum

scio, de-

E Supra Annotato a diximvs, anno 1451 pa;

renoMindtr-

omnibus enarravit. quinta, tres surai, 125 Ibidem, die vigesima una ambulare nequiens dufficaecffi, una clauda, die vigesme baculo, sunt liberati. Ibidem, penitus Cfleca quatuor annis, aima sexta, una,

schaoccurrissex\^ Aprilis adeoque, siquidem biographus nosier num. llSpost festum Yenetiarum tesiePaschffi recessisse a civitate
tur,

die v.gesnna unaclauda, liberantur. Ibidem, csca, liberi abieseptima, tres claudi, uua octava, duo surdi, runt. Ibidem, die vigesima sanantur. unus baro claudus, una obsessa, duae caecffl, una a Ibidem, die vigesima nona, nativitate

annorum

di^o claudi,

unus attractus

viginti, triginta .-ex surdi, manibus et pedi-

non bene sibi consiat, quando jam Capriolum itinere germanico constitutum, Aprilis seu decem ante pascha diebus die XV agro Briappellere facit. Dein Capriolum, in Iseo) situm, xiano ad lacum Sebinum (Lago nimium videtur inspicienti mappam aliquam deviare. Quaa recto versus Austriam itinere malo tn hyepropier quee Caprioli acta sunt,
prsedicavit, ut transferre,et memoria, narralWaddingus[l),

destitutis bus. unus assideratus et abierunt. Ibidem, die ulviribus, iucolumes

omnibus

mem, quando Brixiensibus

fefellisse

tima junii, sex claudae, una cseca, una viribus, sanancta monstruose, duffi destitutae quatuor surdi, tur. Ibidem, die secunda julii, unus ctEcus, unus claadus fuerunt liberati. et Ibidem, die tertia, duo surdi, tres membris una ciauda, tres viribus destituti, una caeca,
attra,

Christophorum biographum mihx

Christophorus, fingere prseseriim quoniam divitnum.praec, infirmitateprsventus ut ipse ac proin pauio serius secutus sit Sanctum, quayn ocularis pro isiis initiis auriius magis
iestis fuerit

Ibiattracti manibus et pedibus, liberantur.

dem

die quarta

tres

pedibus,
et in

du

claudai,

manibus et quarum una erat curva

attractse
,

do-Veneti,

versus 45 chiiiometris Africam distans est sedes episcopi (Sud-Ouest) Uiina

:

LomOarPortus Gruarii, oppidum regm

una manu contracta litum habere non poterat

ctus,

unus, qui anbe-

Concordiensis.
i

semiauimis
destituta,
,

effe-

una membris
,

et viribus

sa-

, Lombardia sunt ffujus nominis varia in Limenem qui ad loca : putem hunc indicari,

..

nantur. Ibidem

die sexta,

tres surdi

csecus,

una viribus

destituta,

unus una clauda, una

a Portu Gruafluvium septemtrionemversus

rii 10 circiter

immobilis ex podagra, una paralytica membris, omnes sanati abierunt. Ibidem, die se-

unus caucellarius curiae Possonii s, valde monstruose totus inflatus a medio

plima,
statim
pristinse

chiliometris distat, et Austriam ingredientibus occurrit. Forojug Utina (Udine). capui provinciae archiepiscopi, incolas et sedes
iiensis (Friuli)

capit viginti millia

(H).

sanitali

restituitur.

Ibidem,
attracta

\LForumJulii
colonia)cajDM^

(Cividale,

olim Octavianorum

die octava,

una

cseca et clauda,

una

quondam

provincise,

cuinomen
:

manibus
nantur.

et pedibus,

una clauda

fortiter, sa-

indidit
i

vox Croculus susteniacula interpreior Supplemento Croceldeest in Cangio, qui in lam habet baculum pastoralem episcoporum Krulc. et abbatum. Teutonice Kruck seu Clemoua, perperam scripia vox, Gemoua, k seuut habetGonzaga, Glemona: locusprovmci3eForoiuliensis,incolaruni^bi}ii.Quodautem

quatuor incolarum

mtllia conttnei[^].

ANNOTA.TA.
a Anm 1451 festum paschatis extrenium limitem attingebat, scilicet diem xxv Aprilis : adeoque quum infranumAil legimus, 5. Capislranum jai extra Venetias egisse die xxii, aut errorem quemdam obrepsisse in nume^ ro, aut Sanctum non absolvisse integram

quadragesimam
b Inter
eos,

Venetiis,

dicendum

erit.

quos sibi socios adlegil S. Capi-

non hoc oppidumsitCiemono. biographi nostri, secundum mapest quod dubitemus, quoniam pas topographicas,medium jacetinterUtinam Maji, ut et Puntafll seu Poniebam quo xvii dicitur, Sanctussecontulit. Gonpauloinfra
;

\\] \nn. imn. XIV, pag. Hermann.Cftpitlr. pBg. 023 ptg. t>27.-V<') ^^i(l- pBg- 631.

2U 12) V. Ranyaiit Gabrieff. Cfr

(i) Ibid. i?) Iliid. pag. 629. ^'^^- ^l seq. \S>) lb><l- pag*

(8} Raropoldi. lom Xll. pag. 79. v. Urfifir. (9) Ibid. vo. Cimiialt.

*7)Aiin.

DizoD. Geogr.

zaga

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

i

519
4CCT0kt CaHisTOPaoKO A VaRISIO.

zagainprovinciaS.Antoniiseu Venetaagens de conventu Glemonensi, dicit fundatum anno 1486 (1) ast biographuSy qui scripsit vivente Pio IJ, adeogue inter annum 1458 et 1464, dicit miracula palrata fuisse in cUnsiTO Minorum; unde fundatio Gemonensis adante.-

riora tempora pertinere dehet, alias Ponteba, in 1 Puntafil, seu Pantafel, extremo limite Lombardise et CarinthicB seu
provincise Labacensis, xxxv chiliometris septemtrionem versus distat. Viliiacum (Villach) oppidum Carinthise

densdenique, quod multi raagistri et studentesnotabilescupiebant ejus esse discipuli, ccepit cogitare, magnum futurum lucrum animarum, ampliationem divinicultus,et honorem Ordinis, si aliquis locus de Observantia reciperetur. Alloquens igitur super hoc serenissimum regem Romauorura, Fredericum, etcives Viennenses, post multa loca, sibi per eos ostensa, placuit ei locus sancti Theobaldi pro habitatione fratrum de Observantia a, illumque, auctoritate
apostolica
fultus,

recepit

anno

quinque millium incolarum, non confundendum cum Vilacko in Pannonia, loco emortuali S. Capistrani.

quadringentesimo quinquag-esimo primo de mense Julii. In quo quidem loco Sorores Tertii Ordinis beati Francisci prius

Domiui

millesimo

habitabant, qutE, retentis omnibus

translatEe

mappis n Stroburga oppidum aut non occurrit videtur autem vel lexicis mihi properanti S. Capistrano in Austriam locus medius jacuisse inter Villiacum et Frtsaco, de quo infra. Ast episcopo Gurcensi (Gurk) locus erat Strasburgum, ad Gurcum /luvium, hic probabilius indicatum. Eccstat apud Matth. Merian. topograph. Austrise (2) descripiio et imago hujus castri. Istius temvilla in
;

earum possessionibus.ad alium locum

sunt.

127 Cceperuutergo post loci susceptionem,

muUi od Or-

multi studentes confluere, et ingressum Or- ^"1.""' dinis hnmiliter petere. Igitur infra paucos dies, plures raagistri baccalarii, et studentes et alii per Patrem cum magna devotioue populi ad

Ordinem recepti sunt. Et sic in nomine Domini Jesu Cbristi, haec novella plantatio,

B poris episcopus erat Joannes V, cognomento Schallermann, qui ab anno 1436 ad 1453 sedem tenuit habuit sibi beneficum imperatoremFyndericum Ill,cujus preesentia in
:

provincia

AustriEB et Bohemiae incepta

ipso episcopali palatio Strasburgiano 1444

recreatu^ fuit
liometris
stans.

(3).

FiHsacum reperioin mappis

i>0 fermechiViUiaco septemtrionem versus di-

a noua Julii, usque penultimam multa miracula monstrata ad sunt, sed solum infra scripta notata reperi. E Scilicet decem surdi, duo caeci, duae destitutse, sed una brachiistantum, quatuor claudi, quorum unus cum extremitate, unus tantum
est. Infra istos dies scilicet

p Judemburgum, oppidum Styrise milte quingentorum incolarum (4) dicitur etiam Judenwiirg, Occisio juda^orum, quia anno 1S12 christiani in festis natalitiis omnes judeeos
:

digitorum auxilio incedens, terram attingebat, duo attracti, unus manibus tantum, duo immobiles, sed unus iu pedibus tantum, quatuor non valentes

ambulare sine baculis,

et

unus

sine ferulis

cum

multis

aliis,

optimefue-

trucidarunt

videtur esse

Idunum Roniano-

runt liberati. 128 Inter quos, qusedam,

nomine Margha- ondnnnnt

ibidem tniraruii;

rum

(5).

q Hujus nominis varias sunt civitates et oppida in Germania (Neustadt) in textuautem nostro agitur de Nova Civitate, xxsv chiliometris Vienna Austrias distante, quapropter et Qermanice Weinerlsch-Neustadt appella:

et rita, ex fontis bibitione maxime mflata, nuUo valens curari medicamiue, ran&s discolores gestabat in corpore, e quibud consumpta paulatim deficiebat sed, signo Crucis a Patre suscepto, paulo post ranas, quas per
:

tur.

Nova

Civitas vocatur, quia saeculo xii

quinquennium in ventre portaverat cum nimio dolore ac labore in magna quantitate per
partes
Iseta

finiente gedificari ccepta, habebat palaiium regium, in quo nunc est schola militaris.

inferiores egessit, et virtute roborata,

efficitur.

et sospes

Deinde

recedens de

Hoflein prope Laak ad Tasatn /luvium, secundum hodiernam divisionem, ad Morar

viam
s

pertinet,

in

extremo tamen limite Auurbs primaria

Vienna Pater, et veniens ad Lak civitatem d, ibidem unus contractus membris, una transtixa in brachio cum cultello, una multum contracta in manibus, subito sanatur.
tres surdi,
liquit

striamversus.

Posonium

(Pressbourg-)

C Hungariae, in qua habentur hodie regni comitia, residet primas archiepiscopus Strigoniensis (GranJ.

129 In civitate Brunnaec, die ultimo Julii, $imililer Drunn' quinque claudi, qu-jrum unus referulas, tres

manibus

dostituti,

et alter

in toto corpore semiauimis, in grabato portatu8,

vicarius scilicet Ecclesiae principalis,

imraobilis,

duo

sine baculis

una nun ambulantes,

duae destitu-

CAPUT
De

sanati sunt. Ibidem,

eadem
sine

die,

IX.

tse

in manibus,

cta in

una manibus, uua

sine baculis

non contra-

baculis non

ambu*cootrQda,plitea ?

fundatione provinci Austriacae

Fratrum Minorum Obser;

Ibidem prima die Augusti * Gabriel, infans, Dorothe filius, de contracta portaantiqua in Brunna, agonizans, a matre
lans, liberati sunt.

vantiae

et

de miraculis

in

Mora
Fundato pri
*"o conventu

via patratis.
nona
Julii

faciente Patre, accensis caude* adspicitur, et post hoc omni destilis, spiraus tutus vigore, et pulsu cessante, a multitudine

tur

sed

moram

circumstantium mortuus judicatur. Tunc oran-

-|-nterim, scilicet u

usque ad penul-

Itimam
quod

^etnnK,

Pater, ejus, considerans zelantissimus Austrise et in aliis ciroumjain partibus

nullus erat locus de Observantia, noverant j vised nec quid esset Observantia,
centibus,
(I)
) 13)

matre, et meritis sancti Beruardini, et et post beati Joannis, ut puer revivisceret, moram, puer quasi excitatus a somodicam mno, hilarior apparet, qui prius mori credebate tur.

Unus brachio

destitutus, qufledam,
(ti]

inMar.

pag. &9, (2) Tom I, Orig Serauh. Relig. pag- 3t2. pag. B27 el Mananu. Fidler. Austr. cr. Pwl. lU, lom.V,

tom. I, jpig.43.seq _(4) Cfr Merian. Top. Auslriie, V, pag. l22. Fidler. Aul. 8icr. Part. III, lom.

cedens

&2U
AOCTOll ChkistophoKO A VaBUIO.

m
Tbidem.

DE

b. S

CONFESSORE. JOANNJi JOANNE DE CAPISTEANO

monstruose.

ceden8 clauda

pedibus revolutis pedis ex brevitate

una
facti

^^^^

est, ^^^^^ i^portatus

mcolumes

attracta, et

unus sine

una manibus non vadens 8abaculo

venit pro continuo

voto

di ultima

'"m
una

secundaaue:usti,quinquecci,

juiii

Ibidem. tertia au^ust.. opt^me fuerunt sanati. nequiens, unus clauuna siue baculis ambulare duo Ibidem quarta augusti, dus sanantur. una ex clauda. una tota destituta, una cffici debihss.ma, infirmitate, in qua jacuit, longa auRusti, unus clausanantur. Ibidem, quinta brachio cffica, una dus du surdffi, una ambulans sine ieruhs, destituta, et unus. non

totaliter

membris

destituta.

duo claud

;:ctrrdoro'::::tsnatusest.-ibiden.,die unus csecus, sex Lesima quarta, octo surdi, non euntes sme bacuhs, unus
c audi, quatuor nativitate mutus et surdus a

cp.t dicere

die, una liberantur. Ibidem, sexta quorum alter tantum in casurdus, duo claudi, Ibidera, pedis incedebat, liberantur.
cffica,

unu^

Joannes v.ges.ma etipsedicebat.sanantur. Ib.dem ei surda ac muta una deuna quinta. una ca^ca, claud.. dusB in s.ngula in brachio. duo stituta surda, et muta a nat.v.:nanu attract. et una sanantur. Ib.dem, d.e tate octohabensannos. una cffica. quatuor surda et una sexta,
vige'sima plauda liberantur.
surdi, et

etpostmodum qmdqu.d d.cebatur

cumine

die septima,

quffidam,

LudmiUa nomine pede

sanatur.

tres

septima. duo cci. -'-ran134 ibidem, die vigesima unus mutus et surdus a nati'

plano ambulare non valens, manibus.una dieoctava una attracta nimis in valens, in curru adambularenon
surda, tertia

Ibidem

Ibidem, die vigesima ocvitate. liberantur. claudus, duo destituti, tava tres surdi, unus alter in omnibus membns, unus in hrachio, unus non vadens sine baculo.

ad XV

duo non iSllbidem, nonadie, unus surdus, wguin curru, unus valentes ire, unus portatus tres claudi, una habens destitutam manum, B contracta in lecto portata, etquidam. habens
duae paralyticae. una tur Ibidem. die decima, quarum altera cfficae. brachio destituta, du unussurdus, liberantur.lbi. vidit, et

ducta, liberati fuerunt.

portatus in lecto, Ibidem, die restituti sunt. bonae valetudini surdi, duo viribus destituti,

vigesimanona,tres ambulantes sine baculo, unus suret duo non

pedem

et

genu retractum,

mirabiliter sanan-

duset mutus. a nativitate videretur, sanantur. verbum, licet voces audire quiedam caeca, duo die trigeaima,
Ibidem. surdi quatuor
claudi,

numquam

locutus

una

manu

attracta,

numquam

ambulantes sine quatuor membris destituti,nec

ferulis et baculis, tuti Ibidem, die

uua dem, die undecima. tres surdi, modo ambulans super calcaneum, dam miro decima secunda. quisanati sunt. Ibidem, die
pordam, viribus omnibus penitusdestitutus,
tatus est
cseca.

csca, qui-

dus.

duffi cfficffi,

optima; sanitati sunt restiultima augusti, unus suret una obsessa, curantur.

in

magna conca cum

et

lecto,

una
die

septembris, unus claudus, Ibidem, die prima liberantur, Ibidem, die secunda, surda.

etuna
tue.

unus podagrosus,

una surda,

Iseti,

dufficaecffi.

tressurdi. unus

membns

destitu-

Ibidem sanitate, abierunt. recuperata muta, et surda sex annis, tertia decima, una non ambulans sine baculo, sanati et alia, surdi, sunt.Ibidem, die quarta decima, quatuor
duBB cgecee,

et

sine haculo, unus impotens ambulare

Sanantur.

naiuB
re,

et

unus septem annorum mutus voces quidem videbatur attendeIbi-

^ Brun- denuoBrunreversus est ad Rmn 135 De Olmutz iterum ^^ septembris duo csci, nam et ibi, die octava destitutus una'surda, unus in brachiis

suut. sed nihil loqui poterat. sanati Assumptionis dem. die quinta decima, in die per multos anbeatffi Virginis, tredecim surdi receperunt ethoc, ut nos, optimum auditum veritaconfunderetur surditas Hussitarum, qui
:

baculo, optime libeetunus non vadens sine decima, duo surdi, una rantur. Ibidem. die in brachiis, una clauda, ca^ca, duo destituti tribus digitis manus, duo contracti, unus in
alter in toto

brachio,

sanantur. Tbidem, die

undecima, unus
quffidam clauda

caecus penitus, et

unus surlatere
et
;

tem audire contemnebant. Ibi etiam recepit cum. quem inhabitant fratres, scilicet locum
lo-

die decima secunda, dus, sanantur. Ibidem.

sancti Bernardini d.
Otomucii a
sviii

duguKi

e, unus duo non ambulantes sine nativitate baculis, et unus non sine clamore a civitate Olmutz/; die deaudiens, sanantur. In cima octava augusti. duo sine ferulis ambulare non valentes, et tertius sine una non ambulans,

132 In Oppido Vuyschau

nativitate,

surdus et

mutus a

ibidem, die sanantur. Ibidem. die clauda ex utroque latere. annosus surdus optimum auvigesiraa,

ab utroque decima sexta. una surda

fortiter

una p

quidam

ditum

recepit.

136 De Brunna ad

Znaimum g

Znatmiaui perrexit. et z--^^

duo surdi, ibi.dievigesima tertia septembris, sustentat.. ire nisi ab alio valentes duo non

et totus viribus destitutus.sanati sunt.

Ibidem, die decima nona, duo surdi, unus podagrosus,

vicarius scilicet Ecclesiae cathedralis. et nihil

una

contracta
effecta
;

manibus

et pedibus,

et

immo-

bi\is

ex infiatione in oculo uno videns, statim sanantur. Ibidem, die vigesima prima, tressurdi, quidam.qui numquam ambulavit, habens pedes
in Crucis

quaedam, nomine et, candel.s proxima. in lecto portatur, morti longa infirmitate accensis. custodita, quffi jam et ui eratquasiconsumpta. tacta per Patrem, statim surgens et optime
surgeret, hortata,

Dorothea.

modum

transversos,

quorum unum

adstantibus gradiens sibi ipsi et omnihus

numquam

pro sui sustentatione in terram fixit, unus csecus, una habens manum penitus aridam, et quaedam, in manibus ita contracta,

quod per

magnam vim non

adepti
sunt.

poterat aperiri, sa-

Ibidem, die vigesima nitatem secuuda Joannes de Carnonia paralyticus sanatur.

admirationem facta est. et sic omnes tres surdi, sunt: ibidem, die vigesima quarta, infirmitate, Uetunus mutus per annum ex quinta, duo berantur. Ibidem, die vigesima daemoniis, unus surdus. claudi, unaobsessa a valens, unus viribus destitutus nec ambulare segaudent. Ibidem, die vigesima sanitate
nativitate ptima, dua; surdae. et unus qui a die non ambulavit, fuerunt aanati. Ibidem,

sanati

ad n leptem
brit

133 Ibidem, die

cseci,

vigesima

tertia,

quinque
quo-

una

surda, tres viribue destituti,

vigesima

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBRIS.

521
AOCTOII CHiiSTCPao10 A Vabisio.

vigesima octava, quatuor surdi, una

destituta, in curru portata, et

membns

vice

cum incolis 2300, xxv chiliometris Brunna

Olmutz (Olomutium), urbs primaria Mo-

una sine baculo decem annorum surda et nou gradiens, et una muta a nativitate et in manibus contracta,
,

orieniem versus distans.

f

ravise, sedes metropolitana

cum

suffraganea

liberantur.
^d F Octohri,,

JEcclesia Brunnensi. Gilbert in suo Lexico

quatuor prima Octobris alter non ibat sine surdi, duo claudi, quorum
137 ibidem
,

die

semagnis doloribus sanautui. Ibidem, die omnibus viribus corporis descunda, quffidam, impeditus in lingua tituta, et uDus semimutus,
,

geographico (2) dicity etiam Wratislaviensem episcopatum sub metropoli Olomutiensi con* nam juxta stitutum esse sed perperam bullam Pii VII, datam xvii kal. Augusti 1821 Wratislaviensis Ecclesia est immediate Sedi
; :

sanitatem consequuntur. male loquens semper Ibidem die tertia tres surdi, et quartus baculo non incegravissime audiens, unussiue et mutus dens, uuus decem annorura surdus die liberantur. Ibidem a nativitate, optime
et
,
,

apostoiicge subjecta

(S).

g Znoima

(Znaim) urbs regia Moraviee

ad

Tayam fluvium, lvi ckiliometris Brunna occidentem versus distans, incolas habet quinies
mille.

Francisci, quarta, in festo beati Patris nostri unus per octo annos non valens duaj surd, os ponere levare brachium, nec manus ad Jacobus, hoc die sanati suut. Quidam, nomine testimonium reddidit, quod cum blasphe-

h Egenburgum,oppidum Austri3e,Moravix conterminum, circiter laoo incolas habet in jecil eo fundamenta conventus Observanti^s qui anno U60 perfectus S. Capistranus
;

de se masset Sanctum Bernardinum

est

(4).

et

Patrem Joan-

uno oculo, nem, tertia nocte excfficatus fuit in sequenti in somniis viditbeatum Panocieque

CAPUT
De
hemia
-pv
e

X.

coDsequutus trem, sed tamen nullam gratiam est.ibidem, die quinta, quidam habens maDum aridam, nec a,liquo modo daudere valens^ clausit et libere ex contrectatione Patris statim
movit.

^;aPiiliQ prseserum \U D(J miraCUllS, nrfPSPHim in Bo- E

patratis.
Cn.miot.n,

^admoEgendum ""'"' bnrgi mult

tt

138 De

Znoyma ad Egenburgam
septima Octobris
,

gressus
triginta

Egenburga

Jjdie
nialis,

ivit ad Czunethel a, et ibi, secuuda Octobris, quaedam modecima

direxit, et ibi, die

curantur.

brachiis, udus claudus, unus sex destituti octava, penitus immobilis.sanantur. Ibidem. die baculo dod vadeos, una unus presbyter, sine

viribus destituta, duse pueilfie claudffi,

sanatie sunt.

De Czunethel

ivit

ad

Krummau b,
ipsius domini

in Bohequae civitas est domini de Rosis et est

surda,

una trahens post se pedem omnibus viribus destituta, sananperterram, duo surdi, sex claudi, tur Ibidem, decima die, attracta, tres a nativitate, una pedibus quorum

mia, et conduxerunt

eum

tres

filii

du

claudae,

llenricus, Joannes, et de Kosis, scilicet qui nunc est episcopus Vratislaviensis Judocus,

DD.

c.

libedestituta uua quasi immobilis, viribus eet duos sacerdotes rantur. Hoc die relatum Deesendorf, et dominum scilicet plebanum de Patrem Nihilspurg prsedicasse Joaunem de seductorem esse, nec ei tidem adJoannem statim hibeudam sicut caui uni et ideo unus,
,

uaus In via autem, in quodam oppido , una a nativitate bilis. per octo annos surdus, miserasuper extremitatibus digitorum pedum sanati. In Krummau, biliter ambulans, fuerunt
die

no-

per infamiam ; alter in adulterio depreh^nsus, vindictam Dei gravi infirmitate per dolorem

brachiis decima octava Oclobris, quaedam, duo sanatur. Ibidem, decima noua, destituta, et una unus, siue baculo uon vadens, claudi, et cum digito pedis terram tantum attingens ambulans, sanati sic super iliis miserabiliter

undecima, tres consequuti sunt. Ibidem, dJe infirmitate consumpta, surda, una
claudi,

abierunt.

una

non valens siue baculo

;

aliqualiter ire, sauati

sunt.

140 Ibidem, die vigesima prima, videlicet nuUo modo valens ambulare, pedibus quatuor auDis destitutus, una surda, una in Ibidem, die vigefortiter clauda, sanautur :

qmdam

locijwcmi*.

ANiNOTATA.
Theobaldum Deconventu Viennensi ad S. prsevii num. 131. eaimus Commentarii aut Laab, oppidum tn seu Laa
a

b Lak,

extremo Moraviam, ad Tayam fluvium. Moravim, c Brunna{hvMmx)urbsprxcipua

Z1 m\) incolarum.

versus limtte septemtrionali kusirtm

Olomutienst, habet episcopalis sub metropoli

nou ambulaus, sima secunda, unus podagrosus habens ^eptem plagas una clauda, et una optime sanati pedibus cum dolore continuu. quatuor ibidem die vigesima tertia sunt ambulaus in digitis caeci, duo surdi, et unus ibidem, die tautum iriginta annis sanantur duo cwci uuus surdus, duo vigesima quarta, membris, ambulare claudi, et una, destituta ibidem, die vigesima sanantur

Don valens,

honoremS.Berd Conventus Brunnensis.in Brunensi constructus nardini in suburbio ne Sueas, Br^nast eumdem anno 1043,
fuit

clauda, portata m quinta. quiuque surdi, una revolutis, sanati curru una incedens pedibus
:

solo ^quavit obsidentibus, auxilio esset, indemnes fecti magistratus. Anno dein 1649 Observantes, conFratres

nam

vUIa eadem die, quidam sacerdos de sunt cum quitide sua reiulit, quod CoDUotz d iD Czdudam ru:iticus de ipsa villa sermonem sermonem clamancum post

thel audisset, et
"

tem

idem magisiratus

cessxone ecclest^ S.

quot conventus legitimus

e

Mart^ Magdalen^ etaUquarum solo resiitutus fmt domorum. in

(1).

opptdum MoraWischau (Wmchcovium)

populo densisset Jesus et Maria cum lecto sequeuti uocte et blasphemasaet . mortuus iuveutus est, in masuftbcatus et hoc audierunt. ffuum terrorem omnium, qui peuultima Octobris, unus claudus

Xbidem
u..

die

.^}X^^^^i^^^'^' =.----'-"
^m.
gre.i.m

Gera^r.h. ^'eUa^S.^Ch.B^^^.

XIX,

com

"

RU V 522

._.
CeawioPHopathovi*

eu

doloribus
3

a natnuaie, ab uuo oculo

-^^X
DE ^
t;rj

o. S.

JOANNE -v^"
p

CONFKSSORE. DE CAPISTKAKO die

.

'^

sunt Ibiclauda., liberat. u una caeca, duL' protomartyns

gjephani

rl

liherati n* i;uaQ*

ibidem,

vigesima

tert.a,

'"*-. /,'';;;. ,",:rb.J."

\"'";traZ dtro etunainbracniuu
destAuta et aesiderata decima quinta no-

unu8

CIV.S. contrac^^^^^^
.'^'

p' ' P'-^^^.^! '^

podagrosus. "3:^ f^p-"mL

nobilis

^^.^^

^^ ^.^
di-

nativitate

""""'taest

^die SancU Thom.

r.S';rat:ti:li^-^-hio,unasurda,
liberantur. In d.e C.rcum^i., da optime :i:roni:un;:urda,unadest.tuta.nbrachio, non ambulantes unus ahuna clauda, duo non brachio destitutus, et alter
,

Jn

et in

rebaeuloBanantur.luoctavaSanct.Stesine baculo, saambulare non valens

alii

ti,
bia
tur'

Zni secunda

dauda

nan,u;: plures

ed obtinuerunt quot e^ concursus ut tantus fuU populorum eco esi etiam per tegulas Pater apparebat Bened.c a s t periculo. ret^ullo ^stimato cu potuedevotiolideo signan non llemanorum
. ,

^-mm

eurru delatus, per et una, cui

ianuarii mcccclii, una surda, totus, in unus in brachio, alter ambulans s.ue bacul.s, uon

una

uuam palmam alougata fuit tiadstantium stupore, sananoum omnium una

,

clauda, una

Sanctorum Innocentum In octava surdus in brachiis, unus

desti.uta
,

RaUlbono!

vigesima '"?42 In castello Wisihoffen f. die surdus, unus claudus seounda novembris, unus nativitate, opt.me unus surdus et mutus a e

ib.annorum undec.m sanantur a nativitate scilicetEpiphani. die dem die sexta jauuarii.in destitutus brach.is uec valens
:

Ja iuda, unus manus. ultra os erikere

et

unus surdus, curati

/.,

Ratisbonaduosurd: qu^edam leruut sanati. In totaliter contractam tabens sinistram manum destitutus, sme baculo
:

HOlinetz "-iTSr^^^ ad oppidumpnntTBCta nOU 143 ve U6 una contracta non februarii

in

."-...
"

unus claudus. et unus 'b.dem, vi^ fuerunt non ambulans, liberati tres surd., duae gesima sexta die novembris, prior in manibus tantum destitut et attractiE, quod si debu.sset etiam in pedibus, adeo
altera

uua clauda m.serab.l.ter, valens evare brachia, d.e. sanantur. Ibidem, secunda rnus claudus, duse non ambulans, unuBclauls sine baculo extenbrachio, non valentes uno
contractrin
surdi , Tere braehia. duo vix audiebat e^"'!"^''^^; dextra aure sanantur. De He s.ntz dum habens auditum, quarta feibidem i Jer^exit ad Zuitaniam

quo, prima

tecisset unum comburi, viribus suis non tantum, liberatur in pedibus taota

pas-

l-^YXsr. ''"^
.

8um

bffic

Putri, manus ejus, qu8e sed paulo Pfst oblata poterant, contrectans, per nullam vim aperiri nervis et exinde statim exteudit, crepitantibus eas aper.re, claucoepit
:

prae leetitia

lacrymans, sua; et alia quae dereet movere pro voluntate poterat, sanantur ibidem, ex infirmitate irenon destit.iti in s.ngu .s die vigesima octava, duo nou ambulantes, unus nuUo bracbiis et duo
:

rruar" ^-unus surdus tate

an^ntur
:

''l-^^'
et

'^"^"'"'/"rnltiv!^^' una surda a nat.Mtate,

quatuor claud , ibidem, die sexta, in utroque latere. ouo^um una a nativitate P^um auj-s, Tus s"rdus, ab aure dextra

modo,
Egraa/intno
vembrii
9

alter sine baculis, sanantur.

ivit

143 De Eatisbona

ad

Egram

g,

et in

penitus eaeca medio in una villa, una vetula Patre. accepta simplici beoblata, :bla ta, transeunte Patre,

sanatus ut t cbum sumere non valeretcl-da a nativitate -^"^^^^"JTna

t

-^^^^^

quidam quo viso optimum lumen recepit credens intra semurmuraverat, balistarius, qui perterfieri per Patrem. totus Ulia non posse coram omni et quasi exanguis efFectus,
:

?:

ur= :-decima
septima

Ibidem multa

aiia

^^^r^zrss;-.etij^-"f
februaru
,

die

""'

Titus

et vemam populo culpam suam recognovit Egra, unus In petiit ac henedictiouem recepit. viginti annis hahens medium diffitum manus vi extentum, tactum attractum.nuUa umquam
,

manu

cerum liquefactam, videbatur; et unus, qui sine baculo ut sibi smbulare non poterat, fuerunt sanati ibidem,
Patris extendit, quasi
:

clauda, et una una totaliter ecuB et decima octava. unus surda a natm_ una contracta in uno brachio. brachio 1 beran contractus in uno tate, unus una a natmta e ibidem, die vigesima, tur nna contracta , elauda in utroque latere con in uno brach.o brachio, et alius similiter prima

d^e Ib"iem, die surda, sanantur.

unue cfficus, die octava decembris, duo surdi, et una hydropica, etclaudus, et alia clauda,
non valens
ire,

Uberati suut

ibidem.die nona,

die viges.ma tractus. sanantur i>idem duo, et surda , et una contracta in uno brach.o gibbosi et contract.. frater scilicet et soror,
:

uno

in brachiis destituta,

una habens pedem

in terram povalde tortum, nec planum valens Ibidem, die viet una clauda. sanantur. nere, unus surdus, quinque gesima, unus caecus ped.bus. claudi. claudi, unus attractus in manibus et pedibus,
,

A%tr. non valentes ambulare sine baculo, optime duo i-.i~,n nnlamtoo aTn>lll1nrP 9.iT\9 haCUlO. ODtime

secunda die vigesima plebanus vUl Neurm dominus Franciscus, quod nec m.n mum chen. adeo podagrosus sa '" eurru passum facere valebat, delatus Fr.bergam. ad natus est. De Hemnitz ivit "'"^ _-; .^ Alaii<1iia non aiuDUclauaus claudus nnn atubu^^'v.h^nfriW xvlii februan. l, unus ibi,
sanati sunt.

Ibidem

^^^^

DIE VIGESIMA TEKTIA OCTOBTIIS.

A lans
tur
:

523

sine baculo,

et

una quasi

cseea,

liberan-

ibidem, die secunda martii, una podagrosa, nullo modo incedere valens, liberatur ibidem, die tertia, una miserabiliter clauda,
:

sine

baculo non

ambulans, sanata

est

ibi-

dem, die quinta,

nativitate, et

du

claudse,

quarum una a
nativitate,

duo claudi, unus a

ivit

secunda duo unus surdus, imerantur ibidem, die vigesimatertia raaii, unus surdus octo annis, et unus claudus, non arabulans sine baculo, sanantur. Ibidera, Dominica infra octavam Ascensionis r, quidam sacerdos claudus, nuUo modo ambulans slne
Ibidem,
die

H9

vigesima

*f"n"

claudi, dimiBsis baculis, et

:

wbisio

*"

sanati sunt.
Ififfur

baculo, liberatus est.

Ibidem, in die Pente-

147

De Friberga

ad Misnam m,

et ibi,

costes, duge surdae,

nona martii, unus csecus totaliter, unus per claudus, trahenssummitatem pedis dextri una clauda, sanantur ibidem, die terram, et decima, unus claudus et una contracta, scilidimiscet sine duobus baculis non ambulans, et una surdus sis baculis, similiter unus ibidem, die undecima, surda, sanati sunt ab unus claudus et viribus destitutus. et una
die
:

dus, sine

dem,

die

unus caecus, et unus claubaculo non vadens, sanantur. Ibiquarta junii, una contracta in uno
In ipsa civitate,

brachio, liberatur.

cum
,

esset

vicarius generalis, et appropinquaret festum memor bonitatis diviuae per Pentecostes

.

quam

raissus est Spiritus Sauctus in discipubrachiis in los, coram fratribus, adstantibus vertit se ad quatuor modum Cruci? extensis,

dimissis baculis, sautroque latere clauda ibidem, die duodecima, unus claunantur et duce condus habens pedes in modum crucis,
, :

tractae,

una

in digitis alia in bracbiis,sanantur.

Ibidem, die

decima, una contracta in ita manibns et pedibus et penitus immobilis,

tertia

Orientem et Occidenet Meridiera dicens Septeratrionem tem Vosestismihi testes.quod oranes fideles, in oranibus mundi partibus existentes, ad nostram confraternitatem recipio, eisque, quanpartes mundi, scilicet
,
.

tum

possura, participationem oranium bono-

una surda, et una ut in capisterio n portaretur, ibidem, die quartadecima, sunt cffica, sanati miseraclaudae, quarum una a nativitate
:

Tum

eoncedo.

"

ANNOTATA.
Egenhura Czunethel, nuspiam in finihus verum ad occidentem est Zwetgi reperio distans, cui adtel 60 chiliometris Egenhurgo
:

duffi

biUter clauda, et unus de Ordine immobilis. delatus ad Patrem, sanati 0, penitus duo claudi, sunt ididem, die sexta deciraa,
:

Cruciferorum

quorum unus

sine baculo

non ambulabat,

et

reversus ad unus surdus. De Misna iterum vigesima secunda martii unus Friberg-am et Friberga ivit totus podagrosus sanatur. De quoddam oppidum, dictum Sayda p, et ibi ad una duo surdi die vig-esima tertia martii et unus podagrocontracta in bracbio dextro
, ,

divinanjacet ahbatia Ordinis Cisierciensis loco sermone)n hadum restat utrum de iali
-.

heat hiographus.

hDuplex
in

esi

Krummau,

(Croraloviura) ai-

terum Cromlovium Bohemicum hic inielligendum

esse,

Bohemia, in

Moravia

altcmim.

paiet,

quia hiographus aperte docei,

,

sus, sine

baculo non vadens, dimisso baculo,

ivit

esse civitatem in

liberantur.
in eivitate
PonteriiJ

in regno Bohemise q, martii quinque claudi

ad civitatem Ponteusem, et ubi vigesima sexta quorum quatuor non bacuhs ambubmtes sine baculis dimissis septima, unus ibidem, vigesima sanitisunt bacuhs poda^Tosus, nullo raodo sine duobus manum erigere non vaambulans, et etiam ambulans sine balens et unus claudus non ibidera, die vigesima sunt

148DeSayda

Bohemia. Hoc oppidum, Budwicensem perimens erat ad circulum RosemhergtaB,ut olim familic-e de Rosis seu
seputcralia monstrant varia monumenia Rosembergica ibidem exsistentia (1). A domo impetransiit Cromlovium suh Rudolfo AustriaccV (2). Est ratore ad jus familiae alterumCromlovium.in Morovia oppidum,
,

[% quod ad Lichtensieinios pertinere ad de Rosemherg ah anno 1456 c Judocus

videtur
tenuit (1). 1467 sedeyn Wratislaviensem invenio ; nisi forte sit AKonnoiz nuspiam scrihitur Duplex Kaunitz, quod etia^n Kouic^ in circulo Caurnominis villa
.

culo',

hberati

octava

teruna clauda non valens tangere pedis, etnonvalens ram nisi cum summitate cffica, sabranchia ultra caput, et una
, ,

elevare

est

hujus

nona, quatuor nantur: ibidem, die vigesima non ambulant sine baclaudi, quorum duo
culo
claudi.
et

zimiensi et in circulo versus etiamKnuiiz.quod Cromlovio orientem

Czaslaviensi.

Est

liberantur

quorum

tres ibidem, die ultima surda una unus a nativitnte,

:

sanati sunt. Ibiuna contracta in manu, una clauda hberata dem die prima aprilis, non quinta, quatuor claudi,
est

Ibidem, die

ambulantes

sine

baculis,

nna contracta
:

brachio.et unasurda, una a nativiuDdecima,dufficlaudffi. quarum annis poriatur una immobilis septem tate ibidem. die decima tercurru, liberantur in quarum una a nativitate, claudie, tia Quatuor in brachio
:

Uberantur

ibidem d.e

""Tpaitovia (Klattau, Gluttovia) descrthtt cognominis, cujus fata luculenier JarosiausSchaller[o), Wissihoffen seu Wtssenhoff Castellum in mihi nonoccurrit fen in mappis et lexicis inter Klattoviam et Ra:

capuicirculi

mediumjaceredehet
tishonam.
ff

Eara (Eger, Bohemice hahet oppidum Bohemi^ incolas

, Chebbe) celehre
,

cxrcxter

ILn

mitlia

hisioriam exhxhei laudatus

duosurdi,duffiContractffi,quffilibet ibidem, die decima sexta. uno. sanati sunt brachiis ad Patrem, imraobilis portatur in
:

^Tudlinetz oppidum divinare pauloentm guum nimium incerta sit lect^o

;

^on ausim

una duo

ratisunt:

in brachus, claudi, tres contracti vigesima pnma. ibidem. die

libe-

infra

eumdem locum suhnomme

est

Hels.nt/ no.

unus

tatuminvenio,

duodecim annis claudis

misso baculo, sanatur.

in

ntroque

latere. di-

i^queincognita mihi

Zuiiama,

ntst

limite occidenfortesitZmit^n in exiremo

lom, Xll.p-g 6.-{6) -l5)Top. dc.K6.Bohm.
Ibid
ton..II-

S"iptu fs^Srpig' ?r-(i) S-"'-

Si.cs. lora. \,

P-g.t.9.

69

tali

Octohris

Tomus

5^

DB

S.

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTRANO

D
f
.

Id ad fluvium cognominem. tali Moraviie quadringenZwittavia Hi/Kridlalis est, quod Egra distet: quod tamen

TfieMiomlis

oTTT XI CAPUT Y
,

eo. i^oda dievi aliqmtenus dissolvitur ex Februarii.ut habelbtograLlnrii ad ni

pZTiwc^co.actorumSanctinostrinuiia
estmenlio.

pe

ejus

miraculis

n Germania.
^''''"* ope['"'"'"^^^'

KamnJtz, oppidumtncir' k Puto legendum (Leutmeritz) (1). culo Litomericensi [Friedeberg) nomen sat commu1 Friberga est Friberga tn ne variis oppidis Germanise sigutdem Lignicensi Silesise et
:

T>e Ponte vocatns est perDominum Nicolaum

J_yde JJde
Uusa. Cusa.
quffitenebatur Ratisbonse
tinus
recessit,
et in

...w uu caru.umcm oco... Petri ad cardinalem sancti Viuculaet legatum Apostohcuma addietam,

^^^^^^^^^^_
^,

cum Bohemis.
vig-esima

Fes-

distructu recte interpretatus sim

septem diebus venit de

et ibi,
se-

Hemnicium

biogra-

destgnanhi Fribergam Silesiacamexistimo chiliometris tam Qu^ Kamnitzio centum Friberga Misnam imt distat. Quia tamen

Ponte ad Ratisbonam.

cunda

die junii, duse

contractae,

Sanctus, etiam Friberga

Saxomca

esse po-

meri. circiter chiliometrxs test. oppidum^O inteUi. loci diemversusdistans. Utrum hic

cbiisetin gressu, alia sanati sunt. Ibidem, die vigesima tertia, quaedam contracta, non valens levare brachia usque ad os, sanata est. Ibidem, die vig-esima
quinta,
lis,

uua in braimmobilis, duo claudi

Pauto xnfra qendum Fribergse mtracula leaitur S. Capistranus

sit

definire

non

valeo.

duse contractffi, quarum una immobiabsque duobus baculis non ambulare va-

censeo ponendum operatus die xviii februarii, Camnitzii adhuc versxviii februarii ; quia mosa6aiMrxxnfebruarii, et dein Friberg^e
xviii februani, ratus, post indicatum diem transitur. saltu ad diem n Martii uno quasi

lens,

unus contractus in brachiis, unus claudus, non ambulans sine ferulis, et una clauda non ambulans sine baculo, una surda, unus
claudus, dimisso baculo, sanantur.

De

Ratis-

mMisnaiUeisieu) una a primariis Saxooltm cinix urbibus, ad Albim fluvium sita, porcellanorum vasovitas episcopalis, nunc

rum fabrica

insignis

(2).

seminibus n Capisterium est vas purgandis autem textu idipsumquiapium.lnnostro dem significat sed hoc instrumento, defi;

ad Ambergam b, et ibi, quarta die annis, nuUo raodo julii. unus claudus octo sanatur. Ibidem, die sine baculis ambulans, quinta, una surda viginti annis, et unus csecus, liberantur. Ibidem, die undecima, quatuor surdi, quorum unus a nativitate mutus et

bona

ivit

surdus.et unus contractus in brachio dextro, sanati sunt. Et ibirecepit pulchrum locumubi
Fratresstant.
. .r ^. a De Amberga ivitad Novum Forum c ad illustrem dominum Ottonem Ducem Bavariaerf
^"^".(d
^

ciente forte alio

ut conti^actam

meliori, usi sunt homines,

ad Patrem ferrent.
: ;

151

d
'

Cruciferorem triplex est ordo scilicet in Belgio, qui in Italia, nunc suppressus et in Bohemia, quasvulgo nunc renascitur
;

cum

quia prseter crucem etiam stellam in hdbitu gestant. De hoc poS' tremo sermonem hic insHtui, nuttus dubito prsesertim quum Ordo iste nonsotum in Bohemia et Silesia exstiterit, sed excurrerit in
Stella

dicitur,

etpostea adEichstet e. Et in iis duabus civitatibus multafacta sunt miracula, sed, propter negligentiam scriptorum, iUa notata non resigna tamen ibi reUcta sunt baculi. De peri
:

Eichstet ivit ad

MelHtam civitatem
.

sciiicet

vigesima juUi unus Nurembergam tres claudae a quatuor contractus, portatus

ibi f, et

Poloniam

Luthuaniam, ut testatur Bottandus noster (3) unde et in finibus Saxoniae ante Lutherum cruciferos fuisse, verisimile
et
:

bacuUs , tertia siue ferulis quarum ambulabant, et unus claudus ambulaus non cum ferulis et duo surdi sanantur ibidem,
duse sine
:

est{^).

p Sayda oppidum Saxoniae 35 chiliometris

Friberga Saxonica distans, incendio anni C lS^2ferdestructum. q Triplex hujus nominis in Bohemia occurduo in circulo Pilsnensi rit locus (Briick) et iertius in circulo Ellbogensi (6). Quis (5),
:

dievigesima prima, quatuor claudffi, sinebaunus culis non ambulantes, tres surdse, et sine duoclaudus, sine uUo baculo, et aUus
bus,
die

ibidem, nou ambulantes, sanati sunt id est. in die Mariae vigesima secunda,
:

horum trium
dicam
r

in texiu indicetur,

non est,quod

sine Magdalenae, quatuor claudi, quorum tres poluerunt ambulare, alius ambuferulis non valens lans cum manibus ad terram et non

erigere
bissextili

U52, signato litteris do. BA. paschate in diem ix aprilis minicalibus incidente, dominica infra octavam Ascensionis Domini currebat cum die xxi maji, Pentecostes vero cum xxviii ejusdem mensis.

Anno

brachium,una caeca,una contracta, non in maexiens Iectum,unus surdus et contractus

nibus, Uberantur. .vonmftcjr claudi, 152 Ibidem, die vigesima tertia, duo quorumprimussineduabus ferulis, alius sine

baculo uon

ambulabant,

unus
:

caecus,

uuus

Suspicor, aliquod vitium irrepsisse in numeris, a biographo allatis, quoniam ante domi-

ibidem, die surdus, una vigesima quinta, duae surdae, unus contractus
surda, Uberati sunt
claudi,

nicam Ascensionis seu xxi maji, jam egit de XTLi, XXII, xxiii maji. Quod si post xvi maji, num. preecedeniis strictius ponamus intervallum, habebimus v. g. xviii, xix, xx Mc^i et cmnia recte fluent.

in

unamanu, duo
una

cum bacuUs ambusurdus,

lantes,

cseca et

unus
:

sanantur.

Ibidem die vigesima octava, una surda, per duodecim annos, sanata est ibidem, die vige-

simanona
,

tressurdi,

duffi

cffic,

quarum uua

duosine a nativitate, quinque claudi, quorum alter sine baculo non ambulabant, feruUs
(11

Top.

(les

Kon.Bohm. lom. V, pag. 210. -(2) Schumann.

Afewicn. (3) Act. SS. lom. 1 Hart., Dic. des Ord. relig. v<. Cronier.

LcKic. Ton Sachsen v* pag. 520. (*) Higiie

.5) SchBller,

^qoi

||
'

Top. Bohm. lom. IX, p&g. 180 n%a. iil. r

cl

2i8.-(6)

Ibid.

unu9

"1

, :

A unus surdus
sunt
:

et

una

cseca in

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS. cem Saxoniffi et uno oculo, sanati

:

525
ibi
.

die sexta septembris,

.
,

ocTom
tRRlSTOPHO-

ibidem, ultimadie

julii,

quatuor surdse,

una clauda, omnino non ambulans, una cffica in uno oculo, et unus claudus, qui absque una
ferula non ambulabat, liberantur.

anii
viiiaugMtt,

153Ibidem, prima die augusti,

tres clauda,

anjtulare non valentes, quarum una etiam erat in manibus contracta, et una surda, liberati sunt ibidem, tertia die, duoaurdi, unus clau:

dusnon ambulanssine duabus

surdffi

ferulis et duffi

sanantur

ibidem, die sexta, tres claudffi,

sine baculis non valentes ire, duffi contractffi, una in brachio, altera totaliter, portata in lecto,

etduo

surdi, sanati suni

ibidem, die decima

non viseptima, unus unaclauda, dufficontractffi in dit, uniissurdus, manibus, quarum una etiam manum non potecacus, qui viginti annis
rat levare, et

quatuor claudi, duo sme duabus ferulis, unus sine uno baculo, et alius sine duobus ambu* lare non valentes, duffi claudffi, una cum duabus ferulis, et alia cum baculo incedens, duffi contractffi, una in uno brachio, alia iu duobus, duffi surdae, et unus surdus, liberantur. Ibidem, die septima duo claudi cum duabus ferulis, et unaclauda, cum uno baculo ambulantes duffi surdfe et unus caecus in uno oculo sanantur ibidem, die octava unus claudus, non nisi cum duobus baculis ambulans et unus surdus, saaati sunt, [i)idem, die nona, duffi claudffi, sine baculo non valentes ambulare, sanantur ibidem, die decima, una clauda cum duabus ferulis, et unus claudus cum uno baculo ambulantes et unus ccntra, ,

,.

,.

Vaiio.

una cffica, liberantur. Ibidem, die decima nona, una clauda, sine una ferula ambulure non valens, unus claudus sine duabus,
sanantur.

ibidem, ctus in dextro brachio liberati sunt die undecima, tres chiudi, unus cura duibus
:

ferulis, alius

BmbergM
g
f^

Nuremberga ad Bambergam g pervedie decima quinta augusti ibidem Et nit. est in solemnitate Gloriosae Virginis Mariffi id
15*
I^e
,

cum una, tertius per duodecim annos jacens in lecto, et sine ulla ferula noa ambulans, sanantur. Ibidera, die duodenima, una contracta in brachio dextro, et unus sex annorum, qui numquam potuit aperire manum
sinistram, sanati sunt.

quinque claudi, quorum tres sine ferulis ambulare non poterant, duo sine una, unus cffiet una cffica a nativate, cus in uno oculo tres liberantur. Ibidem, die decima sexta alii sine sine duabus ferulis unus claudi baculis non arabalaotes, duo surdi, unus cffiseptima, cus, sanati sunt. Ibidem, die decima
h,
,

^
'"'"
'

e"uU,nii,$ 157 Ibidem, die tertia decima, una clauda

absque uno baculo, et duo claudi, quorura unus sine baculo ambulare non poterat, iiberantur. lbidem,diedecima quarta, unus contractua in sinistra manu, unus surdus, una cffica in uno non amoculo, unus claudus, et una clauda,
bulantes sine baculo, liberantur
:

""'

duffi claudffi, una sine ferulis unus mutus duabus, alia sine una non ambulantes duo quorum primus sine duabus ferulis claudi ambulare non poterat, unus surdus et unus die liberantur. Ibidem cfficus a nativate decima noua, una contracta in ambabus mauna nibus, unus contractus in uno brachio, ambulans et duo clauda cum duabus ferulis
,

ibidem, die

decimaquinta, duo claudi, quorum unus cum duabusferulis, alter cum baculo ambalabnnt, quatuor aunos non et una contracta, quffi per die sanantur. Ibidom genuflectere potuit
,
,

decima sexta
sanati
sunt.
,

unus aurdus

et

una

surda
est

De Jenis

iteriim reversus
ivit

claudi ambulantes

cum

baculis

sine ferulis,

liberati stint. Ibidem, die vigesima, duae clauferulis, et unus dffi ambulantes cum duabus

de Erfordia Erfordiam Deinde ad Ualle n, deinde ad Magdeburgh Lipsk. deinde ad Czernist o postmodum ad ad via, scilicet, ab Erfordia usque Et in hac
;

ad

Mt-rsberch.

claudus similiter sanantur.

Coburgi, Erforiix
'

cum duabus ferulis ambulans,

ivit

Lipsk p

et in aliis in prffiuominatis civitatibus,

pluribus,

155 De

Bambcrga

ad Coburgh

i,

et ibi,

ignoro, multa misunt, sed randa et prfficlarissima opera facta

quorum nomina

vigesima tertia augusti, una contracta in brachio uno, tres claudi, non sine ferulis duabus ^ ambulantes, et una clauda, similiter duas ferulas portans, sanati sunt.

scriptorum propter negligentiam et defectum reperi, baculi tameu et snbst^ntanotata non

Ibidem, die vigesima

demonstrant cula alia, in ecclesiis pendentia, veritalem. rei

quarta, quatuorclaudi,

quorum duo cum duauna, et alius

ANNOTATA.
piscatoris filius, cognoa Nicolaus de Cusa, natali Kus, qui in sinistra ripa men a loco situs, cirMosellx e regione oppidi Bernstall versus Tre^ chiliometris orientem
citer

bus

ferulis, tertius

cum

cum

ba-

Coburgh ivit culo ambulantes, sanati sunt. De est locus noster de Observanad Arnesth k, ubi sunt, sed non ibi multa mirabilia facta
tia.

Et

fuit,

sia
/

ecclequi scriberet, sigua tamen adhuc in civitatem apparent. De Arnesthad inclytam

l,

Erfordiam
claudffi,

et ibi

et unus claudus

prima die septembris, duffi cum una ferula am-

a)ino UIS viris distat. A Nicolao Papa V Petriad Vincula creatus, Cardinalis tituliS. functus est multis legationibus apostolicis
obiit

XXX

die secunda, bulantes, sanati sunt. Ibidem, in bracontractffi, una in pedibus, et alia duffi
chiis,

unus claudus, cum duasunt. Ibidem bus ferulis ambulantes, saniti cum baculo, et duo die tertia, una clauda ambulantes, saclaudi, cum duabus ferulis Ibidem, die quarta, unus surdus et nantur! ambulans, saunus claudus, cum una ferula

una clauda

et

tinatus

Tuderti (Todi) xi Augusti UOl (1). primarta Palab Araberga (Amberg) urbs chiliometris Rattsbona Superioris, lx

Capistranus septemtrionem versus sitam. S. Obsercivitate conventum FF. fundavit in ea sacellum. tn monstratur vantiie, ac ibidem quoSanctuscelebrassetraditurii). Forum (Neumarkt) Palatinatu
chiliometrts occxdenSuperiori, circiter xx
c

Nomm

nati sunt.
Jen,

ad ducem Wilhelmum, duiUustrem principem ad Jenas 156 De Erfordia perrexit

(1)

tem versus situm (3). mdetur esse Otto Mos* d Otto, dux Bavarix,

to. CUw. Horoni. Diiion. d'Erudii. Eccle,

- (2) Geogr.

U.coo,oB.ern....^,.-t5,..dvoVe^^^^^

T.vvt< mr rAPlSTBANO CONFESSOEE.

IJCTOBI

CuiSTOpao10 A Viiuo.

^^

\ Z

Rh^no alluuntur, loca

et

castra.

^(,0 /ra<r.$

aliquandiu admimstravit

(1).

conventuum ,!^BS"JS;;r:".?"-"" D fadatione

Mellita civitas appe/fa f (;wriVre>n6er^a

San-

i^nonesU^uoJcarn-,^^^^^^

ctus Poloniam percurrit; cofordiensibus comitiis

Franinte-

rest;
A

Hungariam

ingreditur.
ma- HpMmiraab -'-1^.,

dLipsk autem veniens,

est ausceptus

an^^c/uos

patis,

appellabatur iVom. iVora Bamnca caput circuli cognommts. estoue hodie olim eptscO' ^ Bamberga (Bamber^) cm^a^ regni Bavari^' hodiearchiepiscopalis

Aximacum

devotione, praecipue autem

alma universitate illa studentium

omnmm facul-

Qum sutJraganeos habet

h Error in
tur.

episcopos Eichstatet

tensem, Wirceburgensem

Spirensem,
vide-

numero dierum obrepstsse

tatum,etaIiquoties,eorura devotione allectus, majori, cathedra magistrali in eorum coUegio magistris et sublimatus, eircumsedentibus salutaria, ad salustudentibus in suo ordine, maximo cum tem animarum spectantia monita ergo ibidem longo temdedit. Manens
fervore

Nam
ast

hic loci dicit

biographus die decima

quse etiam ex pore, faciens mirabilia,

negU^

solemnitate gloriosffi quinla augusti, id est in

gentia scriptorum non

nisi

summatim pauca

CapistranocMraVirginis Mariae infirmos a S.

tos

num.prxcedenti,
;

moram suam pro;

ad usque decitrahit Sanctus Nurembergae subnectitur Ue mam uouam aug-usti statim Bambergam perrexit, adeoque Nurembergaad
si

duodeacriptareperi, die ac mense a scilicet duae contractae, quarum una in cim claudi, portata fuit, aUa in uno brachio con-

grabato

tracta, tres surdi,

et
et

gusti Nurembergas

morabatur tamen xv jam Bambergie agebat. Reejusdem mensis 152 occumt, cotenti vero totum numerum quomhit esse inter vi et xvn Augusti, hiatum singulis nuegisse Sayictus videtur quod si
,
.-

verba sectamur,

ille

ipse qui die xix au-

uno oculo
sunt.

cfficus,

quatuor surdae, unus in quinque claudi, sanati

ntconventwn
fu,^a.,i;

baccalau159 Et ibidem multos magistros, facultatum, et noreos ac studentes variarum

tabiies inclytosque viros

ad Ordinem suscepit

Augusti meris decem decerpamus, xvii xx Augusti comvn et ita porro, ac inter ix et modum tempus nanciscimur pro itinereBamerit

bergensi. Nuremberga circiter chiliometris.

i

Bamberga

distat xl

Coburgum caput ducatus cognominis, ex

Quorum ego a circa numerum septuaginta. aliquos duxi in maLipskusqueadViennam quotidiano, forte gois frigoribus cum jejunio nonnuUi jam sunt raortui. Reliqui xxiv, quorum Jacobus de adhuc supersunt, sciUcet Frater Oppaviensis, Frater Glogovia, nunc guardianus nunc guardianus Lubsiensis
qui fuit primus Erater Franciscus de Silesia, SanctEe Eadegundis, receptus, nunc guardianus

Bonaventura

princicujus principali familia prodierunt pes hodierni Belgii nostri. k Arnest interpretor Arnstadt oppidum
,

principatus Schwarzburg Sonderhausen tum quia nullum mihi occurrit iniis particujus nomen sit Arne.st, tum bus oppiditm C quia, S. (apistrano, euntiCoburgo Erfordiayn,
,
,

guardianus LanFrater Paulus Wisina, nunc de Pretin, et aln o-niensis Frater Christopborus
couventu Fratrum plures. Hospitatus ibidera in Conventuales post recessura PaMinorura. qui reformaverunt viventes tris se ipsos laudabiliter exemregulares institutionis ipsius

ii

occurrere debuit Amstadium.

secundum
160

prwcipua civitas Thuregnum Borussicum pertiringix, hodie ad

1

Erfordia

(Erfurt)

inducti. plo, et exhortatiouibus

secumque De Lipsk tandem recedens,

-^_.

net.

m Jenx (Jena), urbs in magno ducatu SaxoWeimarensi, quas habet academiam celebratissimam. u Merseburgum (Marsi-sew Martisburgum), in hodierna provincia Saxo-borussica, civitas olim episcopatis cujus titulus, prsevalente tutheranismo, extinctus est (^i). Halle (llala
,

etiam plurimos ducens novitios plurimos, Ucet recessum suum ad partes mi^erit ex Lipsk ante Fratibusde Observantia educandos.
superiores,

Eodem ergo anno

mcccclii,

gravit multas Dreser ibi nativitatem

civitates, scilicet

xx novembris, peraCrym, Torgo, Domini excepimus.

Saxonioa) in y^egno BorussicV

'

hodiemo

et

ipsa habet academiam, sticdiosis frequentem. Magdeburgum, urbs olim archiepiscopatis, arin hodierno regno Borussix, satis nota
.

Hanitz, Cametz, Budissum, Corlicz, muUa et Leraburgh b. Et in istis civitatibus sed^ Dei stupenda demonstrata aunt opera scriptorum uegUpropter intensum frigus. et
,

Lubanam

Coltheberg c gentiam, notata non fuerunt. In duo claudi, una duobis die tertia februarii
,

chiepiscopum habuit S. Norbertum, ibidem

defunctum anno
Czernist,

1134.

nomen incognitum,

nisi Zerbst,
;

oppidum

in ducatu Anhallino significet

et

ambulans nisi annis non ambulans, el alius uon per quatuor in summitate pedis, et una infirma ibidem, die quarta^ hebdomadas, sanantur una una contracta, non valens se inclinare et
:

,j,oJpi>""
deett.

re ipsa eunli

Magdeburgo Lipsiam transeun-

sanatGBSunt.
Ifil

dum
(I
)

est

per dictum oppidum.

Gcrm. imp. pag. 235.

De Holtherbergh

venit ad Lignitz
y'*

rf.

et

Imhoff. Noiit.

(2)

Toloer. Hit.

paUL

pag. 74.-(o) Schumaon.Lex. von Saxen.

Afai

uburg.

ibi,

,: :

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

ibi,

527
fcOOTOU
10 A V*tl8W.

quogue

decima februarii, dute contract, una sirailiter et alia curatse sunt. in manibus Duo claudi, et una clauda. multum distorte amdie
,

bulans, sanantur. De Lignitz, peragratis nonnuUis aliis civitatibus, in via oecurrentibus, venit tandem ad Vratislaviam, mag-niticam et inclytam civitatem, tertia feria, id est, ultima
die carnisprivii

Susceptus u Deo, et populo ductus processionaliter ad ectam magDifice, clesiam cathedralem, ubi post ejus susceptioe.

Cracoviam civitatem dirigit o. Ibi anno Domini mcccclhi, duse caecae decem die secunda septembris et alia a nativitate in uno oculo, tres annis, claudffi, quarum una sine baculo non potuit ambulare, tres claudi, quorum duo sine bacusurdus , lis ambulare non poterant, et unus quinta, una contracta sanantur Ibidem, die

Sbigneum

n, gressus suos versus

"

in pectore, tres

cfficie,

quarum

duffi in

singulo

oculo, quatuorclaudi. quorumtressine baculo

nem ab monem

episcopo
,

et clero, post

longum
,

ser-

factum a quodam doctore iterum reducitur taudem ad hospitium, sibi praeparatum cum indicibili omnium gaudio. Ibidem die ultima februarii, qusedam nobilis virgo sex viginti annos nata, ita confracta a febribus, quod uuUo modo ambulare posset, delata ad Putrem iu lecto, una viginti annorum podagrosa et destituta viribus in grabato portata, claudus unus, qui sine ferulis ambulare non potuit, sa,

non ambulabant, dimissis baculis, sanati sunt. 165 Ibidem, dieseptima, unussurdusin aure, unus claudus, una clauda, et una surda, liberantur. Ibidem, die octava, duo cffici, quorum unus in uno oculo, et alter in ambobus, et etiam unus surdus, et unus mutus, una clauda cum
baculo ambulans, et unus surdus a nativitate, clauliberati sunt ibidenj, die duodecima, duffi baculo ambulare non daj , quarum una sine
:

etCracowm

potuit,

una surda, duo

:

claudi, unus, dimisso

nati sunt.
Wraliilaviam.

baculo, sanantur
,

B
g

una muta, una ciEca, uua contracta iu mauibus, et unus claudus liberantur. Ibidem , die nona usque
162 Ibidera
die tertia raartii,

ibidem, die decima quarta, duo claudi, dimissis baculis, sanati sunt ibidem die decima -sexta uuus contractus in manibus et tibiis, unus cfficus et unus claudus,
:

ad diem vigesimam
claudi
et
,

scilicet

in

festo sancti

Benedicti g, duae surdae et duo surdi, quinque

demisso baculo, et duffi claudffi, liberati sunt. Ibidem, die vigesima prima, duo surdi, unus
iu

duo

contracti,
,

unus

in toto latere

dextro
mensis

alia in brachio

sanautur; similiter
,

una aure, unus cfficus, duffi surdie, quarum una a nativitate, et una contracta in manibus,
tres cffi166 Ibidem, die vigesima octava, '"''Y'"' "<'""<> quarum una ab una aure , surdffi, tres
--

'adde.

unus non valens spirare per nares sanatus est. Ibidem a die vigesima usque ad finera* duo duo claudi quorura uuus dimissis baculis et pedibus, duse claudae, contracti in manibus una cajca, unus graviter intirmus, duo surdi, una alia cteca, uuus contractus in brachio unus claudus et una contracta in ambabus manibus, sanati sunt. Multa plura, in quadruplo numeranda, ei prieclara opera etiam pa, , ,

sanantur.

cffi,

sanatffi

sunt.

Ibidem.
duffi

uUima

septembris

unus unus claudus,

cfficus,

surdae in singula aure, et dimisso baculo, sanautur, sive

liberantur
Cfficus

clauda,

cum
,

ibidem, die tertia octobris, uuus uuus claudus, et una nativitate ambulautes, liberati suut baculo
: ,

trata sunt in ipsa, quiB per negligentiam scriptprum non fuerunt siguata. Propter quae ipsa
civitiis

ibidem
sine

die

ibidem, die decima,

duo surdi, sauautur septima duo claudi, quorum uuus

,

inter

omnes Almaniae
mortem,

civitates

semper

maximam

devotionera habuit ad Patrem,

et

dum

viveret, et etiam post

usque hodie

perseverat. Pater etiam inter alias civitates ipsam raaxime diligebat, et dicebat eam suam. Insuper propter sermones Patris ipsa sola noadhsrere Georgio de Badbrath, haretico
luit
'*

ambulare, sanati suida, una sunt: ibidem, die duodecima, una unus contractus et cffica, et unus hydropicus, annura scilicet sacerdos, qui per
baculo

uou

valebat

iu

brachio,

C
utti

ejus regi Bohemise h, nisi prius constaret de conversione, quod catholicus versus declarare-

tur per apostolicam sedem.

lonvenluf

1G3 In

eadem etiam

civitate vel suburbio

ibidem, die non potuit celebrare, sanati suut unus cUiudus. una coutracta m quarta decima ibidem, die brachio, et una cffica, liberati suut P quarum uua m decima octava, quatuor ciecffi, quffi unooculo tantum, una surda, uuaciauda, pedes, unus, qui nou potuit non potuit plauare infirmus, ambulare, dimisso baculo, et uuus
: :

PF. coit*irMitur;

ejusrecepitlocum, qui mccccliii, in die paraDosceves i, conclusa praedicatione Passiouis in civitate per Patrem, et Jesu posito

sauautur.
167 Ibidem
,

die

decima

iiona,
,

duffi

cscffi,

mini iu
tres

per Frasepulcro, deferendo ipsum sepulcrum civitatis et cum maxima comitiva populi
cleri processioualiter ordinati,

unainunooculo ceciderat, et du

propter igu.-m

qui

'/

meniein

illo

solemniter tralaudem et gloriam Dei ditus est, et susceptus ad cujus titulo est conseet saucti Beruardiui, in Lipsk ct In quo positi suut uovitii, in cratus.
ducenti usque hodje, et proregulari k. Quo ficientes in vita et Observantia vulnerato ad mortem, de cuidam
alibi per

sorores etiiun cfficffi, sauata ...^uenn*. a juvendie vigesima prima, sunt- ibidem, offeusa videus el una. tutes unus parum ibidem, du vigesima sexta,

pede, liberautur: uuus claudus, hbeuna cffica parum videns, et

rati sunt.

una mIbidem, die vigesimaoctava,

et

eum

vestiti

in loco

Domini

cuius vita spes

nuUa

erat promissus per

alium

destitutus in brachio, firma, uuus nobilis claudus. nou parura videus, et unus uno oculo ""^"^" valenssiue baculo incedere. f*^'^^iu mambus. Ibidem, et uua clauda contracta
ter

amicum suum.
tusesset^

scilicet

qucd

si

vsitaret Ece e-

pr.m.
pede
^

pr.stma. resftu.i.m saucti Beraardiui sanitat.

,>.!..

Po/oriiriH

migraC,

^^^=^
minum

Taudem mitatem. quam

164

post

longam

et

gravcm

...
mtir.

tacu.

Pater passus est '" d.cta

cm-

k::: Craooviensem. Cardinalem, epiacopum

rtr

z t^zl
teraanatur.

l^^l^^^^^^^^ZLs

^^.^ ^ ^^^^^^ ^^^ Deo dare , nucte se r^ninit laudem ' 'f ^^^"f^^ ^,^,f,eti oculorum visitare ecclesiam san-

""^'^'^'^,,;^,,,,, ju<b c>ca3, ab^-cm

uua

in

^^^^.

..... ^^.

et

... .... .miu.

168 Ibidem,

528
168 Ibidem
die Quarta,

unus surdus, non

sine sme Dacuiu, 41*"* _,_^^ ...ntn. .4 clauda, sanantur. conctractus, et una

Dp Rith.. De Bitho-

hom

Z^.=

::;^sa.Ware.san^isur.:^^^.^^^^^
Uberantur: ibide. d>e rnuTwr buVdr^utus, non valens ,inus viribus destitutus,

rum

una pedem ad terram ponere "IX ambulans supra summitatem pedum,

'nec
',!^d

^ L

valebat, eanati , et ibi duo surdi

et ibi duo claiidi, quovenit ad Oppel r; duabus feruUs ambulare non unus sine sunt. De Oppel venit ad StorUcz

quorum unus

a nativitate. et

peragratis sunt. Deinde una surda, Uberati ad Vratislaviam, ubi civitatibus, venit

muUis
Tipr

Z Lnf

M,Tus curabaeulisambulans,

et

alms

multos dies

stetit.

aiS'ambu,are

sine

baeulo,

liberat,

""tT

Postea accersitus per

dominum Eneam, ^^^j/et

auJ^urd-

tertia. una clauda, twdem, die decima pr.ma una ibidem. die vigesima

tunc episcopum

Senensem

Scem

et octo

annorum -da a

nat.v.tat

rmriie^-r

rr

^-

rr.rt
Beato

stolicum, celebrata est contra tam quae Franckfordiae Silesiam, Moraviam, AuTurcks; pertransivit celebrata dieta, et striam, partes Rheni, fidei t, habit.s revefecit pro causa
,

nuncveroPapam Pium

legatum apoII ad d.e-

'

qua multa

S^-ie^^rSsi^^^^u^ votum
sub 'S modut^^^ucis
oeulo, fecit

supra, ut iret ad Ungalationibus, de quibus reversus est Viennam, et postea riam iterum In prsemissis vero patriis et ivit ad Ungariam. mirabilia et stupendissima gesta
civitatibus,

unde 3 rbatconfiteripeccatam: toto corpore,

Cracovia inflatus est

Bernardmi, qma Keliquiis Sancti ^u us^i-nari receden d

ductus er^o

fncurrua^P^trein,

et

ab eo signatus, sanafebruarii

negligentem et pigritiam .unt quffi propter eis) notata non fuescriptorum (Deus parcat et etiom signa runt sed totus mundus. testificantur veritatem.Haec ecclesiis pendentia, beatissimus et toto orbe vesunt quae gloriosus, virtute, Pater, divina in se fulgente
,

pafratKf

'"'ief A secunda dio

Pater stetit CracoviiB
die no a a reperi sine

usque

dum

nerabilis partibus mirabiUter egit. Vein his Germaniffi animarum, sed etiam rus medicus non solum

infra scripta miracula

et

corporum.
172
, :

Deus ad Sanctum Bernardmum, mundissimus esset corpore, per fratrem suum debat. Cum enim perPatrem, sanata est. Uaa propter nimiam delicatissimus nihilominus et priussign.ta una habens dolores m ocuhabebat in infirmos quam iaflata in gutture, m ocu- compassionem si potuisset, sanitati restituere, in coUo, unatumefacta cupiens omnes, lis unaiuflata non valens ulceribus plenos, snrdus in una aure, unus lis' unu. non horrebat leprosos, non clauunus c^cus. unus surdus, unus quomodocumque deformes, sed eorum ambulare, noD alios, lippos oculos terambulans, unus contractus m dus cum baculo ulcera manibus contingebat, ambulare, una destiimmittebat. tracbio, una uon valens gebat, digitos in aures surdorum diabolis, hornobsessa a quse poterat, ut tuta in brachio, una Et omnia pius Pater agebat, una surda m una esset decrepitus, una c^ca, tiliter clamans, infirmi sanarentur, Ucet jam cum duobus baculis, una et quotidie pradicaret et libros componeret, aure una ambulans surda, unussurdus, laboraret; nihilomicontracta in brac:hiis. una consuleret, et diversimode considerans aestus, non in uno bracbio, domina Cracouuus contractus nus servus tidelis, non manu, scilicet smistra, populi, non iniviensis contracta in una timens frigora, non pressuram nimia charitate accensus, una caca in uno oculo, dus contrasiones ffimulorum, una surda, manibus et cum ^ brachio, alia in manu, omnes ctai, una in uno visitabat infirmos, tangebat sccum defesanati suut. Reliquiis Sancti Bernardini, quas facta sunt Cracoviffi, C sibi attnbuej^Q jiuita alia signa rebat, devotissime siguabat. Non
,

mense. Qu^dam mufacto voto Uerinfatuata,.percutiens homines,

Nec mirum si tanta per sanctissimas omnipotens manusejus monstrata sunt quia
charitati

yir(ri6ui,

ardentissimae ejus

correspon-

';~:;.;

forte in septuplo,

hic propter defectum non sunt. Multa etiam scriptorum signata facta sunt, hinc praeclara et miranda miracula

qu^

et prodigia bat miracula humilUmus Pater, Bernardmi, cuSancti quffi fiebant. sed meritis

jus biretum

Criicoviae, ad inde in Polonia, Patre existente invocationem Sancti Bernardini. Nam plures plares a faucibus mortui sunt resuscitati
,

secum portabat, et cum eo Quoscumque signabat. sanctum epi173 Imitatus nimirum illum in Dialogo. scopum. de quo Gregorius refert
aegrotos
.

p-''-;;"
"^.UiaU

""'

mortis Uberati, plures cEeci iUuminati, carcesunt, qua rati liberati, et multa alia facta uarrare non curo,
illa referre
,

qui

cum

intentio

mea
et

sit

solum

ob hoc multis miraculis claresceret et accipiebat calintirmi ad eum confluerent

cum

ministerium Patris facta sunt. In hac inclyta etiam civitate sibi oblatum per dorecepit novum locum minum Sbigneam reverendissimum Cardinalem et episcopum Cracoviensem, cum solemni
quse per
,

manus

ceum

prffidecessoris sui, et
,

cum

illo

tangeus

infirmos

dicebat

meritis eos ipsius praede-

cessoris sanatos;

hoc modo sub prsdextu calcn cum sanctitatem suam abscondere desiderans virdicat, miracula non tamen ipse Gregorius sed propter humilitatem ipsius tute calcei
: ,

processioue et immenso gaudio cleri et populi. Et ibi coUocavit magistros, baccalaureos, stadentea, et aUos, quos ibi recepit ad Ordinem,

sancU episcopi

fuisse facta

u:

sic profecto vir

iste beatus, licet

miracula meritis Sancii Ber,

nardini attribueret

et

cum

bireto

ipsius se

numero

centum triginta. 1q hac etiam civitate regem et reginam desponsavit, et aUa plura laude digna egitp. De Cracovia venit Bithohom q, et ibi duo claudi, non ambulantes
forte

abscondere niteretur, fiebant propter ipsius maximam fidem

tamen mirabiUa
ardentissi,

mam
tem.

profundissimam humiUtacharitatem demonstraet hoc ssepius claris indiciis

,

tum

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

idCTOKB OillSTOttO10 * Vaisio

59
IDCTOtl

tum

saepe infirmi, cum bireto consequesignati, nuUum aanitatis Bernardini postea revertentes et
est.

Nam

Sancti

terrarum, quasi supranotatis, ad quos declinabat, esibant clerus el populus.

ChiistohoHO A
Vaiisio.

mares

et foeminffi,

bantur beneficium; sed

juvenes et senes,

cum magnis jubiUs et canticis

manibua
minei

Patris contrectati, aanabantur.

174

Sicut

enim supra tactum

eat,

multa

spirituaUbus, beatum virum et Dei nuntium, tamquam aUum Apostolum, introducentes,

reUgiosi. sacerdotes sfficulares, vestibus sacria induti, sacras Reliquias defereutes, caeterique
clerici

miracula ante mortem

Sancti Beruardini per

Nec hoc ipsum Beatum 1'atrem facta sunt. quod intendo in aliquo Sancto ideo scribo, Patrem BernardiQO derogare, aut illi beatum
nostrum
et

tamquam bon pecudes

superpelliciis

induti, postv|Uosvulgue, quiUbetinsuis turmia

se juDgens.processionaUterdevote cura melodia

praeferre,

cum jam
suum

ipse sit in coelo et

veritatem referam, in terra canonizatus, sed ut

est, tribuam. Novit Sanctus Bernardinus multotus mundus, quod diversis mundi tos mortuos suscitavit, et in

ac devotione

ei

unicuique quod

dedignabantur

prffisules

occurrentes, susceperunt. Non civitatum tanto Patri

et facta partibus multa mirabilia ipsius meritis etiam, quod sunt, et quotidie fiunt. Noscat multa meritis beati Patris Joannis de Capistrano et adhuc continue post facta sunt, ipso vivente, Nostri Jesu fiunt, ad laudem Domini

obviam ire, non aUi prffilati, non domini temporales, non cardinales, non reges et regiuffi, sicut Cracoviffi factum est. Ubi sereuissimus
tlominus rex Poloniffi et regina, et reverendissimus Cardiualis, ac universus clerus et

populus per

longum spatium humiUter

ei

mortem
Christi.

Amen.
disponente Deo,

obviavcrunt. AUcubi vidisses scholares praecantus cedere et suavissimos, more angelorura,

varie decantare.

Fienno parat

laboribus fideUsimponere, ei per simi sui Beati Joannis finem aliquse supra plures revelationes de quibus inapiravit, ut iter suum sunt posit*, divinitus obediens versus Uogariam dirigeret. Unde divinam adimplere cupiens, Pater, voluntatem denec non per martyriura vitam suam finire fuerat siderans, festinus de Francfordia, ubi

175

Jam

AUcubi omneo virgines, in unura congregatffi, aerem suavi melodia replebant.

178 At ubi vir Beatus sic susceptus, Christi, tates ingrederetur, memor verborum
Vei. " Primum quffirite regnum qui dicit cum univcrso clero primo ecclesiam visitabat

civi-

ubtque

cum

frelu

advoin causa fidei dieta celebrata, Viennam Theobaldi et Bernarlavit. Ubi in loco Sancti quem ipse receperat, moram trahens per
dini,

plures hebdoraadas

cum

fiUis

suis,

quos ipse

Post cessationem laudnntium iu cffiterorumorganis et musicis instrumentis, prffiraissum est, facta reverentia prique, ut mum, ac oratioue brevi. serraouera. per ipsum temporis consequentiam, abet

populo.

factumsecundum
solvens

Hebr. 1.1,7

charitate ad Ordinem assumpserat in maxima gaudio spirituaU conversatus est. Deinde et professionis eos exhortans ad observantiam matutinaU Officio. nostrffi et Regulae, dicto In cepit " pro themate verbum ApostoU themate " * Ex quo discipUna perseverate. usque meUiflua fundens, protraxit sermonem ac auroram, Regulam, observantiam morum ad
:

cum gratiarum
ac

actione se a populo,

refectionem cura suis quietis hospitium Quando vero domum egrediebatur aladibat.

qua tera die, et per orane tempus,

,

moratus

congregabantur princiest, in aUqua civitate, eum conducentes paliores popuU et cleri lurainaribus. sive etiam nonnuraquam cum

cum

ceremoniarum commendans omni efficacia provinciffi, spiritue, quo valuit R. P. vicario Verona commendans Patri fratri Gabrieli de propheprovinciam, qui et amUt, et fratribus, " Quia amplius praeventus, dixit tico spiritu " Scio enim non me visuri estis " addens venturi sunt quod post mortem meam aUqui
:
:

celebraudam Missara, sive ad visitandura, prffidicandura. sive ad infirraos nonnuraquam ab utroque latere eorum inter deducentes, mabrachia cum omni reverentia
iret

ad

xime tempore hyemaU,

cebatur.

et pluviaU, sic et redu-

179lnhisomnibusnon extoUebatur animus yrxdicat, gloria aut reputatione ejus neque aUqua vana diem humi- F
in propria eflrerebatur, sed de die Deo. repiicans lioreiTectus, reddebat gloriam versiculum " Non cum Propheta frequentius sed nomini tuo da nobis Domine, non nobis.
:

constitutiones, et afferentes aliquas doctrinas, non credatis eis ; ceremonias, non credatis eis, " Si Angelus de coelo venerit

addens etiam

anathema
profeetionem

sit.

beato. vi176 Sicque iUacrymantibus Patre

cario provinciae,
gitari
valet.

luam

fratribus singulis

quis co-

"Coojuugens conteraplatioui: Laugentes et coUaudate date Dorainum omnes

<

gloriam

'.

?=*.

cxm,

nisi

pietate

Christi

perfusus,

eum omnes

populi

- Sffipe

etiam post tantos

-Ps. .v.. l

ultimum hoc

et

amarum

vale.

Cum

ergo aurora
perfusus

Quasi tinem daret, genua

fiectens

intrabat ettam muUiplicea honores su^ceptos, revolveus fragimox cubiculura. menteque

oves sigiluberrimis lacrymis. pastor bonus,

Utatem

est, latim gemebundasosculatus Vemt igitur ingressus Ungariam petiit. bium w, ubi ab episcopo primum ad Taurinum populo procesTauriuensi et universo clero et cum solemnitate, aicut sionaUter, magna per universam, aUis civitatibus Alemaniam

moxque Danu-

in muudo quffi peccata et commiserat, innuraeras amarasque aliquando planctum, gaulacrymas effundebat, risum in prffiter hffc diumque in mcBrorem vertit. Sed potent propter quidpensare (taceo exprimere) hffireticorum, pericula viarum et latronum,

auam

receptus est. Ut autem detur inteUectus, riam Dei et Ordinis honorem Beatus Pater noster cum Quanta solemnitate partibus, ad quas declinabat,
in

posteris nostris ad glo-

rairificum Hussitarum prfficipue. salvum et fuit quo de civitate in civitatem conductum,

aasociatus-

omnibus

a matena discesusceptus est. Ubet pauUsper prout possumus decladere, et compendiose,

mflunyoriim:

'^m Nam

in

omnibus

civitatibus,

oppidis

180 Vidisses namque in ejus ac si cuju^ ^;^^p^^;^ tum fletum omnium, et planctum primogeuitus obiiaset. Nam Que pater vel adventu cumulajuxtaquantitatem gaudii in tam amabiUs Patns. batur moeror in receseu beUicos.copiose Vidissesdenique turmatim viroa

recessu

tan-

^^^'

X,E S.

JOA^NE

m CAPISTKANO
Curo

^^'^'''''^^^^^

silesi. oppidum.

CTow-

citus

tam

eq
instructos.

ttum.ru

r;=^.Tr ;=-.-;;= -rTrP'''" "~" '" """

via

immeri.o ad per Koman studiosms

-^ f
fide e

^';,^

,,,etico-^,

(ur.

Quod

h Qeorgxus djBaclbJ

et^-^^ZdM
,

idest. Georgius ^^^^ ^^^^^^^_

Pum -^"""'^T^riCopisitum autem

T:urirevange.i^avit,perBg..v,^^^

'P"*^*'-!

'^f^.^^faTannum

sU Uo regno potitus
i

Ungariam. omnes
,

'"^, '^^^'J^r.evelationes
/.

^P^Sraphu^

^"J^^rn.

UiO

;am
j,

haUwt supra "emoratas

J::^:Sna^r;:.;-on
B
n

g,^^^^^^_ ^^ ^^^. repe. notata.

anno 13 ''''''TJ^^LZZceves occurrebat

-X^^.^ I^^J/^Jj;^,^
A'^.''<'"!,

ANNOTATA.
riiPs et

promensis patratorum

."'"''l^TnSursive

el obUvione sive

''^'"'TortuTisconlntus WratislaJorum Observantias. ..--

^J

Tdee

lu.atum. relin.ui-

Oc(o6Ws m'Oca.'e

li^^et.quumibidemperse

,atrimonio

prodntS Casim^^'

TaMerroremopemavparumcorr^gerepos.

Hff^neu

Tumus Etenim

si

S.

Capistraui .."'-''

sbrgleum cardinalatum legattoms munus y ZaenioTvacceptasse, imo

ab

tlpZreliqu,sse

rn Crym Sa^om^.^^vm auemlocum Grimma opptdum ^metris Lipsra orientemversusd,^

et contulisse se

'^^jJ^rEugenit

conlineret. Id certe

apud

f'~lfjj.,,,,, ^imm

religiostsszmum

Hinc

in Torgo. Torgau.

"^^"^^1'^^

"^^^lZL 'Lduarum patronum ac defensorem

Itlalem. Ecclesi^ vindrcem

rnegen^

occurrxt; sed Hanitzseu Kanitz in mappa non

varios hu^us lexicographus Schumann quorum unum . vicos.

nis recenset

dMu

nom-

Budissino situm (1). quumlatvne Camen^ Kamen. credo.preesertim scr^balur (i). tia et Camitium mihi Budissum seu B*'^^''' B^"/; Bredissum. mehus Go U^. oppidum; hinc CorlUz

Sequitur

Cametzquod

archiepiscopum Gnesnensem uter eorum rxtum f|j^;^ J^ Cardinalem, ^[^b^fneum perageret. ^ .^^^^^ pr^rnas^'' arch^episcopus et

Vj>cj

^J-^ J,
"JiZni
^t^J-

.^

/^^'^

caX^Jis et Cracoviensrs episcopus. convenerun^ Satr. esset. Re diu agitata Minorum. tunc

ubv

h^c

zeu.

tandem Lemberg. reU^ Quandoquidem num, Lowenberg. Ligmtxum ,n S^lesm dicitur Sanctus Dresda ivisse.considerantialiquammappamfac^le indicavimus loca reclum Uer
I,6ana Lubau
et

muenum

J Se TBiJhohom. J f^^fUpo
vit=B

Capistrano Ordinis et san,_ f,,ndia

poUenti.
;,

eum Uonorem

deferrent^

Cracovu.
J

patebit.

qu^

invemo

tt^nere locum. qux medius debuU. non ahum -^^ ^acle '' ^ Beuthen
,

J^trictuS^lesise Lignicenst.

exhibere Dresda Lignttium.

(1)

.V ,.Ka

Schum.mi. UiiV.

voi, S.chscn, v- K.....1J. .-,-(31Sln.tl.Scri,iU.tcr.Silo..lom. I,p.6. > /Yiin.l Scrinu.tcr. Silc. lom

7;:t;.TX!^"^.'i;fcri.5;'!:"fei...i:^"i."-

Oppel

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS

Oppel (Oppeln, Opolia) oppidum SUesix cum Borussic^ ad Viadrum (Oder) fluvium millibus incotaritm. septem circiter mappis neque tn s Stortitz locum neque in
r

531
&UGTOaB CBtiaTOrHOKO A VaILSIO.

vi Annot. f. Hungarias Albam Regatem esse civitatem

Jam supra

indicavimus cap.

hodie Stuhlweissembourg,

lexicis

Strelitz

opptdum reperio ast medium invenio Beuthen si autem inter Oppotiam et

; :

y Zegedinum, Szegedin, una e prxcipuis Eungarige urbihus cum 32 millibus incolarum, ad con/luentis Tibisci et Marisise (Tlieiss
et

hunc locum

rit

cum quod non videtur satis concordare gres. Sancti, vix umquam suos agendi modo
sus repetentis.
t

Capistranus

ut indigitat biographus, oportutt Oppoliaitluc retrogressus fue-

Maros).
z

garici,

Buda (Budin, Ofen) urbs caput regni Hunquam Danubius db urbe Pestho (Pestli)

dividit.

concilium apud Franvenisse Germanorum delectus militum fieret et ut ibi

Waddingus sub anno U54

,

refert

(1),

con-

CAPUT XIII.
De
Victoria Nanderalbensi et de felici Sancti Obilu.
imperator inimicus crucis Christi,
llngariffi
Turcii flun-

cfordiam

stabilirentur. Sednegotelli altrices pecuniie prospere successit. vario, inquit

tium minus

Waddingus (2),et instabiliprincipumsuffragio, iraperatore animis, aversisque a Pontifice et corradere, non bellum nuos dicebant aurum utrique maledicere, legamovere velle unde tos eorum conteranere
;
,

Burgundos irndere

videbantur. Tanqui proni ad expeditionem dicendique virtute, ^ncEe Sylvii facundia

quia EtTurcarum, cum magna potentia, juxta

illud gariatn invndentifitit.

tempus. iuclytum regmim

bullo

navali

dem

praedicatione atque igmto Capistrani assidua priorera belli gerendi arserraone, omnes in renovato Ratispouensi decreto, dorem rediere, ilungaris equitum decera mi>l'"^'

tissimus Pater
et

invadebat, zelanet terrestri violenter licet jam esset

fidei christianae,

promissoque

duorum auxilio. ExWadpeditum pr^vn numdinao attulimus Commentarii

triginta

incompos viribus, decrepitus Crucem coutra hinc inde prsdicando tamen maximo reducendo ad Turcas cum fervore
,

d.scurrebat

m /um
m

epistolas, scriptas

tum ab ^nea

Sylvxo

adlocum 5. Gregorn u Alludit biographus Liber2 (3). in quo narrat, I Dial. cap. monastern, tinum, pr^positum Fundensis quocumque ibat, Bonorati prsedecessoris sui, portare consuevisse semper caligulam iu sinu
:

a 5. Capistrano.

torest, quam gravia noster pro nobis passus cl>r.st,an=e mett^Martyres' pro defensione quam multis miracul.s v.v^ fidei pertulerunt, Jesu Christ., e.tra quam

memoriam christianorum

quantum Salvator

dissima et una fides roborata per omnes Sanctos est salus oinformabat, ut cog.tarent q insuper

tn

sit;

Zio

canes

illi,

jugiter

nomen Dom.m
,

''^^"

muliere,ut exstinctum roaatus aliquando a hmit timerevocaret puerulum ad vitam pr^sumeret, doie6a^ ne ne inusitata
bat enim
-.

der.dent phemantes, tidem Christi

eccles as

subveniret vicxt tandem orbat^ muUeri uon et super caligulam de sinu protuUt metas ejusque oralione pueri pectus posuit
:

profanant, non abhordestruunt, altaria sacra altaribus, Deo d.cat.s. super Jente" vi gines christianorum truculenta deflome, sanguinem red.gunt eos in ^"vitutem rab.e efl-undunt, vro Mahometo a diabolico fidem suam autem. plenam,
eis

exstincti

a^ma

pueri

ad corpus

rediit.

Sat^s patet
tap-

tmditam,

spurcitiis et ig..om.n..s

Christophorum biographum, qui pr^posttus erat sum, episcopum dixisse,

memorxa

-r^jsTr:::: Uuit^n^ quam

hominum
tam nobilium,

hriitianO$ a((

.g..ob,l.um,

artna

''^t^linumseu^uthabetOrteliusinsuo

Sdi^iTum, quam pauperum,

^^

^eje

j;;^ C Hadiernum Belgradumvelsecundum^^^^^^^ Octobrts

,

Theatro geographico

^^"^

roloQium Romanum ^^o Belgra. Tauriuum uu&nui"' ^" " cTauTnum castrura. Utrumporro quod rnfra dubtum dumindicetur, mihi facU ralbam nZ. 182 Belgradum nominet saltu Sanquasi uno elsatis mirum videatur orientaem tranlimitem extremum
.

ad dtem

xxiii

Jer a^tor
ejus, licet

Crucifi.i

e.

san^^^^

-e."F-= eam sempe Ax

,n

rubeam.P uihilominus Crucem

*"/^''; Angeii sancti Angdl card.nal.'Tn'c devote ,enter et

CalixP^^^^^._^^

^^^,^_

L i^
.

et

gato Ungaria., reveg u^que

ctuTad
stvTsse-

dlum. civitatts aZTgua sit Taurinensis videcquomodo alter .^i^eo.quomodoferj.. Zaltero tamen non Ifjlro amen qu. habebat

indvcatur num. imo post Taurinum Zegemsanctuslisitasse Albam Regalem, ex hoccapte Budam. Verum quamvis

rurrte^To--sequutus
^,8 c

tndM

pro infinitasque lacrymas iicorde d^tulerat, in corae ae non nisi cum gffuderat, cruc.fixi Jesu enu

ucem

fuerat, et

eam

jug.ter

amore --

hunc locum, Terfretari possimus ,7fe7ttsnosterhabet.propriumeptscopum.

j;; ^^ ^Vi.am finiret. O coram omn. Christi ^^f^^^^J^ Passione fievit, et ad flenP^'^'^^''^*;
quoties,

cum

"^^

.vulus

^
H
ifin

7urci. ... /^..-1 Tk-.!.. ceoar. V. Tauritei. _-(4lOrlel.Thlr.geogr.v.

Ann. Min.r.

.0..

Xn.

PB^^^^^^^^

111,

70

plo

Octobris

Tomus A.

roft
-

DE

S.

COm^SSORE. _ ^^^ JOANNE DE PAPTSTRAA'0 turbatur Danubius, tur

bscuratur aer
,^

ita

quod

^umcruri.
,,,^^^

ACCTOIt CbsistopbokO i
ViKlSlO.

rj

^s
se

ipsius counimati et de sanctitate ad partes Vn-

c-PU
J^^^
^,,

^^^^^^

^^^^^^_

ru:^^^^^^^^^^

^ari*

quanto

citius

Turcas foTum ut contra BOlum, ,.

non transferentes pugnarent, sed ut

;

^,, ,,etu. dignoscitur. ad lUud opp.dum christiani iUa die

-^^;^^,,

pnriim ClVl-

aevci.iioo ^^^

fi,sent

omnes una cum Patre

of.r1pm

die llhld obse-

X
velut

abducebaBt populu- christianim

pecora luactabant
et et
.

et

et

flumii>a
6,

maMma

IciLt Danubium
navibus

Zavam

po.ent.ss.m s

oinia in priorem per rectam v,am ad nurdimisso oppido illo, quos intuentes Nandoralbam descenderunt magno gaud.o suscecum
:

statim reformantur

s.c-

ita bene muuitis occupaverant velutlocus.^velm|> quod aquam etterram, .nteutus eorum cooperiebaut. Et licet sed totam c Ungar.am, esset. non solum cona.um tamen tune occupare

habitatores castri,

L,

perunt.sperautesse ab eis .__ recepturos ,.,_ merita Patris auxilium

et

max.me

propter

^ 'S

^^^

,nud

stianitatem

e,J

Ingresso ,,^ ,UitibuB ChnsU castrum , ascendit cum soc.s ad supe^^

^.^^^^^^^^^,

pj ^ens. v.d.t
;

xnagnum,

etimpetumfac.ebaDt,utca.trum
et

fortissimum
6e

^^^^'^^'^^r . fi.^.ter op^uante occuparent c- quo habito, totam Ungar.am habi faciliter aditum in

^^^^Ts

Turcarum tentoria, multitudinem, consideciteorum innumeram et elevans et arma bellica rat bombardas Christum orabat . Docoelum. ad
;

_,...._,. terram replentia prospi-

oculos

in

imprimii
deraVtami

Nan

figunt tentona 184 Circa ergo illud ca.trum coDducuntnaves.dingunt disponunt machinas. pr^parant pugns "ecessana
acies. et cetera At contra christiani.
licet

causa tua agitur, defende mine Jesu Christe, inspiciens castra " Sero facto, causam tuam.
intuentur

sine compnratione
et

propugnaHunyad, code torfortissimus dominus Joannes regni Unganae Bistriciensis et gubernator mes ponentes, et in f ad in Deum tamen spem
christiana: erat illustris vir et fidei
tris

dux Turcis pauciores, quorum

capitaneus

innumeram luminarium multitudiTurcarum jaculam E nem unusquisque enim gestabat et, flexis m ardentem in manibus
, ,

auxilium ducis et rectons terram genibus Mflhometi postulabat. ^"""5.precabatur dicens 188 Sed Pater Deum
:

sanctitate confidentes, se

possunt. ad resistendum Patrem confudispoDunt. Omnes igitur ad non longe a castro Nandoralbae giunt. qui tunc consihum ac quid facto opus sit. positus erat omnibus suis in ejus exquirunt, promittentes acquiescere et jussioues ejus im;

sffivissimis

prout melius Turcis

allide fortitudinem et ro Obsecro, Domine, Unigeniti Filii tu. bur eorum, qui fidem Mane facto, ecce Turcse, destruere moliuntur. avide sitientes, jun-

'

sane-uinem Christianorum etbombardis s.m.Eentes machinas machiuis, innumeris. tam fortes en.m multiplicatis
liter

erant machina. et

consihis velle
plere.

bombards, et tanta eorum castri paulat.m ruebant; multitudo, quodmuri ipsutn se prspararent. ut jam ad capiendum l.ca-

a Tureiiob'

$mam.

clypeo, sed 185 Pater vero non basta, nec armans eos, exhortabasermonibus optimis,
tur, ut in

Quod cernens
bat

Nomen

Dominum Jesum Christum spem po-

usque ad nerent, qui se pvomisit fidem suam defensurum, Nec terrerentur multitufinem

Deus, ita dine inimicorum , quia potens est supersalvare in paucis, sicut iu multis. Et

incitabat. Deinde baculum suum .n quo dens de castro. coepit et post se vocans signum Thau apparebat , portam est cruce signatos, Christi milites, id castri jussit aperire.

mult.p Pater, voce magna ad clamandum Jesu- et csieros cum magno fervore descen-

quam mainduxit exempla Sacr Scripturae, hbris Machabaeorum, xime exempla posita in " quam fehces qui in hac pugna adjiciens
:

supra cuncta remanserat, turrim castri. quffi adhuc robm-. non et videns Turcarum prospiciens De. , de tur . y intelligens autem myster.um

Sed

castellanus

Angehs cum Christi morientur, quia statim ab Martyribus, qui pro fide mortui sunt, Sanctis His et ahis divinis eloquiis

valida voce clamabat

nolite exire,

Non

exeat.s, Pater.
"

quia omnes moriem.m.

fidei

coronubuntur. animatus populus christianus, sine omni timore anhead bellum contra inimicos crucis Chriflti
labat.

189 Interea dum hffic mus miles iUe magnus

,

agerentur, serenissi

,,
,

0-

_^_ ^,,.,,,^.

propugnator

,,,(0,

sspe dictus Joannes gubernator Ungari cujus hostibus agebat Bavale belU.m cum
, ,

onini eonulu

hberandam
dtmonttrat;

186 Prseparantur interea naves, ut velocius christiani ad succurendum castro Nandoralbse descendant , cum quibus et Pater omnino

suffragante, Turcaaudacia et divino auxilio aliquee comaliquae submers,

rum

classes,

ut dux exercitus, descendere disposuit. Intelligens

tamen

a referentibus

multitudinem

Turcarum

el
,

innumerabilem animadvertens

Exiens >g'tu^ bust, aliquiE capt sunt. J" paucis cruce s.gnat.s, tamter castrum cum populum, claquam alter Josue prscedebat

tristis aliquahter christianorum paucitatem est, timens, ne forte propter peccata effectus popuh christiani, victoriam Turcis a Deo, cujus

" Jesus, Jesus, Jesus; d.cebat clamare non poterat, et ubi amplius l.atres qui cum eo erant : " sociis Buis.

mans quantum

poterat

..

judicia abyssus

multa, tribuatur. Sed dum Missam celebraret, sicut supra notatum est,
revelationem

habuit , ut securus descendequiavictoriam de Turcis reportaret. Ascenret, dens itaque laetus navim et proponens iUa die cum cruce signatis apphcare cuidam castro sive oppido, Cominum e nuncupato. 187 Sed ecce venti validissiml surgunt

Interim sagittte et clamate, imitamini me. " circa caput Patris lapides, a Turcis projecti. nocere. potuerunt. In volitabant. sed nihil ei Christi. vers. sunt
virtute igitur

Nominis Jesu

an.mat. prohostes in fugam. quos christiani alioB occiderunt sequentes, infinitos ex eie Sed ei duxerunt. fugaverunt, et alios captivos etlueorum vulneratus, vix tandem imperator
,

sc.licet eere potuit. Munitiones eorum etiam, machinaa,

DIE VIGESIMA TEHTIA OCTOBRIS.

533
UCTOII
,

machinas
xerunt.

tombardas

currus

equos

chri-

labores aut
cere.

stiani capientes

ad castrum cura g-audio dedu-

visus est divinas alia negotia laudes ad instar aliquorum transcurrendo di-

0A

Chhiitoi>bo-

Varisio.

Quidam vero ex Turcis captivi, dum interrogarentur^quare in fugam conversi eunt, cum tamen tam potentes essent, responderunt
:

Tandem

invalescente

corporis deficientibus,

viribus morbo utcumque tamen* ele,

*udde se

"

Quia aer plenus vocibus clamantibus

vans, et super stropodio k sedens. unum de sociis, fratrem scilicet Hieronymum de Utino

arMtnliberat:

Jesus videbatur. 190 Cum in capitulo generali, celebrato in Monte AWernae, ee:o frater Cberubinus de Safactam, xia hanc victoriam, divinitus a Tatre

ad

se trahens, et caput

suum

in

ejus

gremio

reclinans perprius

ecclesiasticis

narrassem
nostri

f,

affuit

quidam venerabilis Pater

,

Ordinis, prsedicator famosus de provin-

munitus, devotissime reddidit, cui fidelissime servivit tori suo plenus Spiritu Sancto ac bonis operibus et martyrii palma coronatus quia et si sangui,
, , ;

sacramentis felicem spiritum Crea-

cia Calabiiae,

hilari confirmans omuia viatoribus " Cum praedicarem animo disit subjechristianis in quadam civitate, Turcis

qui

nem

cta,

per quadragesimam, et quadam vice asvicvim, sociatus christianis ibam per quemdam deferens baculum cum signo Thau manu

in martyrio non effudit, propter tamen nimios labores, vigilias et tribulationes, quas in causa fidei oontra Turcas passus est, gravem infirmitatem incurrit. de qua et mortuus ambigat, est, quo fit, ut nullus sans mentis

eum

martyrii

habui obvium insperate

, ;

quemdam Turcum

qui mox, me intuitus stetit, fremens dentibus turpissime hi vero qui me associabant, locuti sunt ei lingua sua, quare ita fremeret

mino, sed et tyrium concurrentes causas pensat. 193 Flebant vero adstantes Pratres pro
obitu tanti Patris, lacrymosis vocibus dicennos deseris Pater. aut cni nos " Cur tes relinquis. Quis jam familiam Obserdesolatos
:

qui non

coronam consequutum a Dosolum effusionem sanguinis, desideriura martyrii et alias ad mar-

\ibiiancteohUy

dentibus? Respondit

Iste est

unus ex

illis

nos qui volitantes in aere cum talibus baculis tanto exercitu in fugam ab Ungaria de cain Ven. stro Naudoralbse verterunt. " Et iisdem exposuit pie. quod Angeli Dei ministe-

vantiffi,

quam

tuis laboribus

plantasti,

fovi-

Pater

ex divina voluntate sic eis apparuerunt, rogans me multo sermone, ut narrarem

rialiter
aliis,

tuebitur? Quis pro nobis coram Papa et sti Cardinalibus respondebit? Quis aniplius adversariis

noslris resistet?

Hffic

et

similia

ut baec victoria

oommunis
:

foret pro ho-

nore optimi Dei et laude

historiffi dictffi.

et

quia consonat

Nam

possibile est,

quod aliqui

au, verba Pratres in referrc potuerunt. Beati Patris dita morte Fnitres filii, Sed super omnes novissimi ejns
toto Ordine constituti
,

videntesin aere fratres cum baculis, alii vero converteex virtute Nominis Jesu in fugam haec celebris et mebantur. Ilabita est ergo moranda victoria in virtute Nomiuis Jesu per
preCes
et orationes

scilicet

Austriffi, Bohemiffi, Poloniffi.

tamquam

Beati

Joannis de

Capi-

et Pater, tamquam indigi, deplorabant de quibus genitis, in ipsa ffigriludine niaxide ultimo curam commendandi eos prsla-

juniores

auxilio tanti Patris pUis ca;teris

:

mamhabuit
tis

Beatae Mastrano, per intercessionem etlam Magdalenffi, cujus festum agebatur eodem riffi
die,

uinmum ^ger

anno Domini mcccclvi. pro191 Finito belio, etTurcis procul fugatis, curas et vigilias, et pter immensos labores, sustinuit penurias, ea alias tribulationes, quas Joannes senex, exhaustis viriservus Christi, naturalibus, ffigrotare non mediocriter
bus
coepit.

Ordinis et prfficipue venerando Austri, Gabrieli de Verona, nunc provinciffi dignissimo. Cui et illotemPoloniffi etc. vicario
pove, quo mortuus est,
:

Patri frutri

eadem

scilicet nocte,

dixit " Constituo te comin somnis apparens meum, et tribuo tibi omnem auctomis.arium autem tunc ipse Pater ritatem meam. Erat

Gabriel in partibus Poloniffi

qui, audita post

Dixitque sociis

"

Adhuc nou sum

cer-

morte

Patris,

et facta computatione dierum,

tus,

utrum hac
certificabor.

die

vit socios

suos,

Fratres Ungari,

ffigritudine moriar , sed tali Qua lucescente , certificase esse moriturum. Et quia tunc sub vicario nostro gene-

ea nocte pro certo didicit, Patrem visionem habuit. qua dictam 194

mortuum

esse,

reddebant in susrali existentes, se difficiles cum tamen cipiendo conventum in Vuilak, Apostolicas. jussit BuUas
super hoc haberent conventum zolantissimus Pater, se ad ipsum " Si in illo moriar, Fratres de deferri, dicens
:

Sed et omnes prffilati quffi Patris domini temporales , et civitates, intelligentes ejus obinotitiam habucrant, lamentum faciebant. Pro quo

ecclesiastici

!.('

oniiiibu*
lio-

ordimbu
Horatui.

tum

multum
multis
et
;

et in

locis

quampluribus dommis

prffilatis,

civitatibus soieranesexequiffi ce-

lebratffi

sunt

non quod putarent, eum taUbus

indubitanter omnes

dimittent. Observantia amplius ipsum non

indigere,

cum

crederent

zelus, mirabilisfervorviriDei, o immcnsus

!

quem hahuit ad Observautiam Qui

licet

mon-

ai convenn..,.
VuHoci.drfer.

turus esset, Observantia stabilire. locum per ejus mortem in ergo ad locum, in Vuilak po19^ Delatus
valida fluxus ffigritusitum, per plures d.es obiit) laboet Sanctus Bernardmus dine(qua retinere posset. ut nihil penitus ita,
ravit:

cupiebat tamen adhuc istum etiam

signum araoeum in coelis coHocatum, sed in tamquara veri filii hffic ageris et dilectionis, qua ipse sanctiis bant Et merito quidem pater. Unde adhuc omnium
,

verus homo omnibus vocabatur. vivens Pater sanctus ab - Snnctus diceretur

fuit

Incommunienim dum
Paterhoc
rei. et
fecit,

rij,.K,r;

de Capistrano

de Fratrc Joaune vir intelligebatur. Obiit ergo

vel dixit
;

semperDeo infirmitatem patientissime, sustinuit nec umquam ab oraffratiasagens, offloium, usquequo os tione vacans, divinum Solebat quidem ipse aperire potuit, persolvit.

Beatus, anno communis omnium Pater

die vigesima tertia

Quam

Domini MCCCCLVi,

Octobns

t.

ANNOTATA.
a

beatissimu8Pater,quoadu8que
tacute^^dicere, nec

Ordme
et

fuit,

Jam

alibi

Angeli, egimus de Cardinali S.

tractim divinum Officium devotissime

pon-

umquam.

propter ahquoB

Joanne Carvajalio, ortus, b Savus, in Carniola

Htspano.

maanmam pa^

^^
....
\0

CAHSTEANO confessokb. capiste.no _ ^ ^^^^^ p,o6a6iJit libra- D S. JOANNE s JOAW^^ DES. JOATCNE CE ..... .,.nu^.Estetahuser, DE

SJyr.^

^"?"::l

CuftLm influit.

'".*""

S.xia hanc Jra^rcherubino de

t?( f c"w.

/.ffr^ur-:

cum

ego

v.ctonam...
hic si-

""TvZZtaGlossar^o
Cangium stram^rea apud

Cangiano

ctoriam

et

anic ^-

v"

Strapodmm.

^^

Cap.sUan, corporis S. Joanni.

JuJa hujus

^^

apucJ

non 7"""'J,';,^;s occurrer

yy

r-am

f *f '5;?.ar/a deia(a
^^^.^...g c\pisti!ANI,

/'(

Haftei

pomi.

i^fii'

y^ii constituiuyn fuis-

porrv

QU^in

ECCLEaiA

Ifi

W.BROWN.SC.

CAPUT
SancU
Sepultura;
Plll^; ejus

XIV.
miraCUla
,

miraculis clarere,

ecce diabolus

invidia mo-

aa

in VuilaK, tus, incitavit quemdam plebanum [e quipnusabOrdine nostro apostataverat;

^^^

^i,.^^^

,,

omnis

apostata est perse-

ilimulam lumuiura.
u

q"tor H.^^^.

tarsuiOrdinis), ut scriberet cuidam ^^^^^.^ ^^ q^omodo ^^^^^^ .^ ^^^^.^^^

S.C-pistr.-

x^ortuoBeatoPatre,etcorporeejusinhu.

VrAtrPS rnrnus Bcati Patris

inhumatum

tene-

nuv'"- l"lmatO)acente, cumjammciperetaliquibus

(1) Fesiler.

]l^^'\''^Z v^^ rent, ei eum piu

faciebant.

Gescbicle dcr UDgera.lom. IV, pag.

W3.

Cuj'l9

OCTOBUIS. DIE VIGESIMA TERTIA mus eum, quia mortuus est. Volentes auCardinalis proesset A Cujus scripti8, ipse Dominus tem certius agnoscere, utrum mortuus ut eum vocatus, districte mandavit ratribus, puero manuum et pedum an non. stringebant ^raquam citius sepelirent. Cujus jussionem memdigitos, nares quoque et aures et omnia
tres

53b

AtlCTORI

CHniSTOPBOna
A

Vausio

adimplentes,

eligentes

potius

obedire

sepeherunt. nuam sacrificare, eum dolenter Dominus Nicolaus, Audiensautem magniticus Vuilak esse Patrem sanctum in civitate sua festmanter in remotis esset,

vox apparebra, et neque sensus aUquis neque soUicibat. Unde mater pueri, llelena uomine,

mortabat maritum, ut revertentes sepeUrent

defunctum, cum gaudens de tam pretioso et ad civitatem suam

tliesauro,

tuum suum. Cui maritus

tar
;

"

Profectonou rever"

quoniam Deus omnipotens potest nobis

reddere per merita ipsius Beati Joannis.
viri

quem

properavit.

Dominus ad Ingressus autem civitatem

sibi

largitus fuerat,
lo-

eum

Venerunt igitur ad sepulcrum

Dei,

et tri-

cum Fratrumsubitoaccessit,
desiderio sanctum et osculari. Sed reperiens

ardenti flagraus

tangere illud corpusintueri,

eum humatum,zelo

busvicibus cum puero, sic infrigidato, tumulum circumeuntes, in uUima circuitione puer puer rerevixit in omni sanitate, estquehodie
centissimus et sanus
Qui- Andrtat Bntkt 198 Secundus hoc modo suscitatusest. 'BenuLii N. Broki *, Behii B. dam, uomine Andreas, fiUus LaurenUi caducum, quoper sex annos patiens morbum diebus coutinuis, ita eum Ubet anno quatuor vexavit die ac nocte, ut
prffidictus
c.

ccepit FrahoDoris Dei etbeati Patrisaccensus, sanctum pignus in tres arguere, quare tam cum Fratres terram posuissent. Cui rei seriem

ut reserassent, mandavitfamulissuis,

sanctum

eshumatum cum recorpus exhumarent, quod supra terram verentia magna per multos dies valerent, tentum est, ut illud omnes intueri
aliqui etiam

morbus

eum, prsnimia devotione continet ductibilia gebant, cujus membra ita moUia seddormiens crevidebantur, ut uonmortuus.

ita quod septies invaderet quarta die Quo viso, brachiis matris expirans moreretur. patrem fihi in dolorosa mater mitteus post senem, ut, eique nuutians rei gest

eum

debatur. miracuUi do' diebus plunbus, po196 Elapsis postmodum retcre ineiptt. quatuor clavibus situm est * in capsa ferrea * adde corpus locaobfirmata, et in quadam capella
et seris

sed antefacta fovea, sepuUurffi traderetur fiUi veniret, mater, stans super tequam pater ct suspijam iufrigidatum corpus, cum fletu
;

camnum,

riis

tum, cum

noctuque multis luminaribus die magnificus Dominus ardentibus. Cum autem legati perNicolaus prsdictus ad praesentiam Itaiia locutus est Vos venisset, audacter ei supra hommes usurarios et malos frequenter tumulatis, et loca eminentiora ecclesiarum qui tanta bona operatusest.
:

per merita vin fiUum. Quo Dei, Fratris, Joannis, vivificaret coepit albescere, facto mox fiUus denigratus manus movere et ante
invocavit

Dominum,

ut

coepit oscitare,

coepit

adventum
estd.

patris de

valuit, ncc in

campo. puer integre conposterum aUquid mali passus

,

d
Catharina

hunc servum
hoc
iu

Dei,

sepelire jusastis contra justitiam sub terra nuUo pacto sustmere meo
:

modo. 199 Tertius suscitatus est hoc Antonii Crochu de dam, nomine Catharina,

Quaer^

Crochi:

dominio Beatum hopropono. " Mansit igitur corpus staut tactum est, et conditum, norifice
tim muUis mortuis Yita.
firmis
coepit

doloribus pepent Capistrano, cum maximis penitus exauimem etmortuum.Cumque puerum convenerant, muheres quamplurimffi, quffi
prae

clarere

miraculis

^am

banlur. cula miraculis

scribere

surdis auditus mpignoris reddesanitas meritis sancti populus, et miraConfluebat uudique

ctEcis visus,

compassione lacrymarentur Beati Joannis recurreflexiE, deinde admerita Beate Joanues ore runt,dicentescordeet quae Deus pertua menta miracula,
:

omnes genu-

tanta sunt
" et

addebantur.
in

Quae

omnia

si

facit, fac, ut

puer

iste vivat,
:

et ex eis nonpossent. Kecitaboergo aUqua sequenordo servetur, ut indicendis aliquis de morC tem modum servare studebo primo Uberat.s a mort s de tuis susdtatis, secundo
; :

veUem

magno voiumine

contmeri

tur

dixerunt " transeuntes. hoc inde pro eleemosyna Pratres, ostium cura aUisprffi videntes etiam ipsi ante quo facto, puer compas.ione genuflexerunt. gaudio . bapt.zatus est cum ingenti
;

saUem baptizePater noster. . Duo etiam

ut

revixit et

articulo,

tertio

de deticientibus in visu. cadupatientibus morbum hPratis quinto de infirmUa^es aUas ^e^to de patLtibus e m mn-acuUs b perpe de pluribus aUis septimo
moriui viit
reddid; PetruB puer
*

quaro de contract.s sanatis, auditu et loquela U-

vivit receus et sauus voeatusque est Joannes et Quartus servi sui Joannis. ad houorem Dei et

hoc

modo suscitatus est. Angrlin de Capis raGemma. uxor Juvenahs dolor.bus angeretur, no cum intolerabilibus

Qn^dam nomme

'^m

suscitatus Primus ergo -ortuus

est
.

hoc

Viida de

Quidam puer, nomme Chosar *, per longum ClemenUs Vuyda de morbo maxime ac noete caduco

modo

Cbazar N.

ubera '

Petru

fiUus

devota Beato Joanni necposset parere, mente totaliter et peperit puerum ,e commendavit, pr.cesvero muUemortuum et exUnctum ad convenerant,obmeritaBeati illuc
:

Tum

qu^

ToZ^s
'^

revixit, iUa nocte

et

^apti-t-

et

vo^^^^^^^^^

die

veXtur, utnec

matris

poterat

sugere

est Joanues,

adhuc

superstes et

elegan.

m
itli

ig.tur fiUum ignorabant. Voverunt Fratris Joannis. de[Tinmnlnm famuU Dei, vexatum in pannicuporta^e! involventesque votum perficiendum ; r/ rcBuere pergere ad platea civitatis Vu.lak. eumTs en fn prima reet discooperiens ^aur "oUicita 'de puero, et den.g aTr teum mortuum infrigidatum. marito a ostendensque eum

mort. potms eia sed dietim deficiens quo P-e-tes qu^ oximus quam vit., de

imminenli

"oo Eo^um
fuerunt,

primus

articulo liberati morte liberatit vero, qui a mortis quidam fihus cujusdam Scheurftk N, fuit,

facerent

Georgii Henurek *. agens, fn ex tremis

qui dicitur Turcus,

qm

II.

Athya

Fo

C "E3^r=,"'^i:

fvU ad Vuilak, per fiUum agonizantem resepulcrum viri Dei, orationem quo cum pervenisset. n'qu ns reversa, fiUum, domum
:

morti erat proximus concito gradu quo mater anxia, miUiare Unganorum ad

toteUter,

^
fudit

pro

-:

=-^ p- "-'-fiUo,

et,

536
....
C...STOP.O-

nF DE
incolumen

S S.

CONFESSORE. JOANNfc DE JOANNK V>^ CAPISTBANO

..

^^^^^. ^^ ^^^^^^ ^^ ^^^^_

yumet

repent

becundu

fmt
fi-

'

'"'""

ijg^ iDfantul..s, Valentini de Thitheus ?ius cjusdam

os
.a

noviter in luee editus

^ \^^,^^ / h "to vu
,

g,vi infirmitate oppressus amarieatus, ad

., -"''""'

"bera matris

*, habens diebus sugere obstructnm, ut novem prox. nequiret, essetque morf

.^'^^

*^J''=''^;;

.h

o%uam magna

sunt

mus

,iriDei,osinfantismoxapertum est,etubera /. Tertia fuit qusedam, nomme sanatus suxit distande Circo, proj.e Rachiam, in Catharina

facto voto per

ma.rem ^ jepulcrum

"^"^J^reoram te, P-- ^.^"^^^^^^enire super domum meam P^ "^^^ ,,^,^ ,, ut per meritasan:

Domine, quia tanta

J^ ctiJoanmsre .j^,, ^'"^ Joanuis restituas

^ii^i

et

hunc
,

filium

meum.
tris

Per invocationem

namque

beati Pa-

milliarium a Vuilak, quffi per tia quatuor mflata tresmeDse.sitaoppres8a fuita febribus, esset de ejus vita mirabiliter, ut nulla spes ad crastinum, quam mater devovens

multa alia beneficia prius voto se obligans, insequentibus videbitur. Et deferre, eum, sic agonifilium ad sepulorum juxta votum detulit, ubi puer mox
zantem,
sanitati

receperat, sicut

usquead

tumulum
.\aren-

integraemox Beati Joannis, sanitati

restitutus est n.
fuit quffidam

204 Decima

mulier, uxor Ni-

rt

agonia eon-

restitula est ^.

ZT'
VuroDt. B.

parvula. filia cu201 Quarta fuit qusedam * qu^ jusdamHeli^, carnificis de Canmenez, continuos, morti patiens febres per duos annos vel modico erat vicina, nec sperabatur,

Vuilak. quae gravissima "^^^^ colai sartoris, civis de *xxm aprilis

tuiHti,

infirmitMevexatiafesto sancti Georgii*usque jam loqui non potead festum sancti Jacobi *, ultimoque vita; articulo posita, agonirat
:

*XXY

julit

in

iam

temporis spatio supervictura,

pater deferre
*

quam devovens beati Patris, mox a ad sepulcrum

supervicturanon zabat, etamplius est caudela accenMulieri sic agoiiizanti, data

sa,

sperabatur.

Quiutusfuitquidam puer, Laurentius nomme, cujusdam Joannis Names de Ze^edino, B filius agone infirmitate nimia decumbens, in qui
nec cognoscebatur, esset. Pro quo doloutrum vivus vel mortuus g-enuflectens et rosa mater, Elisabeth nomine, Joannis eum deferre proad tumulum Beati effectus est miltens, mox puer recens et sanus
raortis

restituta est h. febre liberata, integ-rae sanitati

sed mox voto mentis ratione utens, ad facto pro ea, et ipsa, Deiconvolavit merita et imraediate sani-

more

solito,

in

manibus

viri tati

restituta fuit.

Et die sequenti sepulcrum

constitutus

erat,

beati Joanuis
vit
0.

gratias agens
fuit

Domino,

visita,

Uudecimus
Mathias

quidara puer quatuor

annorura,

Chrianno Domini mcccclviii, in festo Corporis ecce Sed cum votum solvere ne&lexisset, 8ti. BeatSB eodem anno circa festum Assumptionis
,

nomine, filius cujusdam qui patiens Lucffi Zucegnya, vocati de Zatba morbum caducum diu uoctuque per totum medium annum totus erat consumptus, pedesque
etbrachia exsiccata fueruut, et velut lignum aridum extenta ita manebant, ut curvari vel palmae vevo manuum, flecti minime valerent
;

Mariffi,

puer

graviori

infirmitate

perculsus,

pene deficiebat. Pro quo pater et mater ejavotum lantes pariterque genua flectentes, puerumque mox sanaipsum renovaverunt,

ita ut aperiri

non possent ; os quoque ejus clausum ita erat, ut non nisi cultello similiter nutrieaperiretur per duodecim hebdomadas
;

tum ad
tes
:

beati Patris

tumulum

detulere, dicen-

aestimamus, ac si beatus Joaones tilium nostrum a mortuis suscitas"

Non minus

batur autera puer cura raaterna de stillatione aquEBvel vini, vel brodii^, aut lactis inos ejus nec duodecim septimanis continuis, quibus

set

i.

jilurimiinfanlei:

Bahor B. Bakardus N.

202 Sextus fuit rum, nomine Joannes, filinsStephani Bacher* de Zegedino, qui infirmitate oppressus gravissima, per octo dies agonizans jacuit, et tam-

puer quidam quinque anno-

vocem aliquam emisit. 205 Quietiam collum

illa Iffisione

vi infirraitatis ita

ha"^'^^^J^J^"^ p""-v-''

ut ex bebat constrictum ad scapulas hiErens,

quam morluus spumas ex

factus insensibilis, nec

ore emittebat,omuino
in
illis

connexione coUum et scapulae agebat putrescerent. Jamque puer in extremis parentes ad tumulum beati agonizans, quem
et

octo diebus

Joannis
tione
;

de Capistrano detulerunt
illa

cum

devo-

C aliquam vicem

quo mater ejus, Sophia nomiue, votum emisit, quod deferret

emisit.

Pro

vice

aliqualiter convaluit, secunibi

do vero rursus

eum ad tumulum
ut

viri Dei.

Mirabile certe
coepit, et

mox

votum

eraisit,

puer loqui

eadem

portatus in festo Sanctorum Apostolorum Petri et Pauli anno Doraini Dei viri MccccLVii, cum eoque sepulcrura
circuraeuntes,
est adeptus, et

die sanus elfectus est et incolumis k.

fuit

Septimus

Barnabas,
polalcm
i\e

puerulus quidam undecim meusium,nomine filius Valentini Pataris, de villa Thythenus*, qui infirmitate gravissima tentus,
quasi mortuus jacebat
:

sanitatem plenam puer coepit loqui, qui in xu hebdo-

mox

Tilla Theuilc*

ita

utnec vox
;

ei erat,

matre madis verba non protulerat et petiit a comedendum. In omnibus autem pisces ad peroptimam sanitatem fuit adeptus, ut nul;

uec sugere ubera matris valeret

nihilque in

60 appareret vivi liominis, sed potius mortuus

et liusin eo infirmitatis vestigium appareret hodie est puer usque hodie sanus et de eo
:

ab omnibus judicabalur. Quem parentes, ad sepulcrum beati Joannis deferentes, mox in tantum convaluit, quod puer coBpit ubera matris palpitare manibus, eademque hora fuit
I

magnum gaudium qui sic eum prius

habeat parentes, et omnes, despectum in infirmitate

plene sanatus

l.

febrifnueorreprt,

203 Octavus fuit puer quidam sex annorum,

1 viderunt q. 206 Duodecimus fuit quidam, nomine Fa- propterdoiobianus Keever *, norainatus de platea Kylko- ^^HiZ^i, b. lonck*, in Yuilak, qui niraiam patiens cor^l-^^^^
b.

nomine Petrus,
de Syzeagii,

filius

Heliae

Redenk,

vocatus
per
vivere.

poris infiaturam, vi doloris frenesim

et

incurrit, .j^jsioneMi

qui

febres patiens validas

dies plurimos, amplius

non sperabatur

"*

Pro quo parentes ejus, votum facientes ad beati Patris sepulcrum, illucque puerum portantes, mox integr fuit sanitati restitutus m. Nonus fuitquidam puer trium annorum, no-

mentealieuatusest, coepitque, uti proximus morti, agonizare. Pro quo uxor sua, nomine Helena, beatum Joannem, supplex facta, genibus
flexis, et

fusis lacrymis,

exorabat,

ut

apud

dignaretur, ne maritus ejus in agonia positus, moreretur.

Dominum

intercedere

Mox

DIE VIGESIMA TEKTIA 0CT0BEI8.

537
lotiiccTortt

Mox
Be

vir convaluit, et juxta

,

votum

uxoris, pro

Sancti Joannis tersum fuerat defuncti post

factum

Beati
si

Joamiis

sepulcrum sanus
quid mali passus

visitavit, ac

numqnam

onem juxta morem Ordinis noslri, cum raulier HO ipsa auxiaretur in partu, hac tobalea se prscinxit et
sine orani

CHtisiopao4
VaKISIO.

fuisset.

quod per hebdomadas sustiuuerat. Hujus Fabiani filius, Nicolaus nomine, aetatis annorum quatuor, a caduco morbo liberatus Joanest facto Toto pro eo ad sepulcrum Heati
Dis,

molestia peperit filium

pei( infeetij

Cherenuk

postmodum pasTertius decimus fuit quidam pueruSU8 est r. filius lus, duorum annorum, nomine Lazarus, ^ Petri Nerek *, in platea sancti Ladislai, in
nec quicquam
Iffipionis

masculum, qui adhuc vivit puer recens cc. 209 Decimus septimus fuit quidam puerulus duorum annorum, filius cujusdara nobilis de Erdenud *, qui cum in agone mortis existeret
,

Erderud N.

Erdocb B.

voto faclo pro eo per patrem ad se-

pulcrum Beati Joannis, mox sanitati restitutus imo tamquam de morte ad vitam susciest
;

Toroz B.

qui patiebatur febres quotidianas a Yuilak sua nativitate, et morbum caducum a Nativi,

tatus

cujus jara animffi exitus expectabatur y.

tate

Domini usque ad festum sancti Georgii s, excaeca et propter aegritudinem in uno oculo est, necnon adeo maceratus et exsiccatus tus
corpore, ut nulia spes de ejus vita habereturj in tantum, ut prohiberet maritus
in toto

Decimus octavus fuit quidam parvulus filius cujusdam Heliffi de Lithoth, qui cum in agone
mortis esset
,

facto pro eo voto per patrem

ad
M
Lichol N.

tumulum

Beati Patris,

mox

sanitati perfecte

restitutus est,
,

matrem pueri curam g-ereret, ut " Noli enim matri

,

Catharinam nomine
citius
sollicita esse

ne ejus moreretur. Ajebat

,

circa

eum,

ut citius moriatur (quia plus mortuus quam vivus reputHbatur) noli ergo eum impedire. Verum audientes miracula, quas tiebant circa

Decimus nonus Demetrius nomine, de Litoth *, fuit quidam qui cura esset morti proximus votum faciens viri Dei visitare sepulcrum, sanitati restitutus est aa. Vigesimus fuit quidam Dionysius nomine quatuor annorum filins Jacobi de Lavilaya de Aquila, qui ex intirmitate pestis ad extremum veniens vitffi, adeo morti proximus
et convaluit z.
,

sepulcrum Beati Joannis, devoverunt filium

erat, ut

suum
facto
,

illuc

deferre

cum

cerea

imagine;quo

mox puer

couvaluit et a caduco morbo

liberatus est,
est
mnti
cibi

visus quoque clarus restitutus

de funeralibus et sepultura delatus a Patre in brachiis ad hic ageretur Fratres et signatus cum quibusdam pannicuquibus Beatus Joannes utebatur et ei lis

non
:

nisi

impatitnUty

usque in hodiernum diem t. decima fuit quaedam nomine Elisabeth, uxorcujusdamEgidii de Zopor, quse quadam mirabili infirmitate ita vexabatur in corpore, ut xv diebus nec cibum sumeret nec potum cujus vita erat ab omnibus desparata,
ej

comraendatus, subito convaluit.

210

207 Quarta

Vigesimus primus

fuit

puer quidam,

aifui$

ni/fivca-

(ui,

nomine Parascensus,

ffitatis

duorum annorum,

qui cum filius Oeorgii Marcellarii de Aquila, puerili gradiens et incedens per domum, more
cecidisset in
satis magnffi portats

*Stgbu de
Ciien N. Sa-

non amplius credebatur victura. Haec, spe sumpta in Domino, devovit se Beati Joannis visitare sepulcrum, si convaleret; quo facto, convaluit et sanata est ab omni infirmitate, venitque magnificans et gratias agens Domino u. Quinta decima fuit quredam nomine Barbara, adhuc puella filia cujusdam Valentini Baylyas de Elienn *, cui cum mater Helena nomine, dedisset corticem ovi ad ludenet
, ,

pelvim, plenam aqua, bb pro pannis lavandis, staretque in ea, capite dimerao, non per raodioura spatiura, adeo quod jara totus dealbaaccurrensque ejus tus appareret, claraabat,

quamdam

bb

matertera
,

nomine Martha
,

subito

levavit

quo levato inadvertente dicta Martha, eura in ipsam aquam. iterura capite demerso cecidit Joanna, periculum Mater vero sua, nomine
et genuflexa ac mortis filii perpendens, anxia ad meritaBeati Joanperfusalacrymisrecurrit gloriose Beate Joannes de Ca" nis dicens orans pistrano, tibi coramendo filium meura dignetur, ut filius concedere te, ut Deus tibi sameus nunc non submergatur, evadatque et elevato puero dixit puer facto
: ,

ghyas deGycn
B.

dum, particulam

illius corticis in os projecit;

quse intrans guttur, nec deglutiri poterat nec per ejici. Vesabatur ergo puella, ubera matris

integram

hebdomadam sugere non

valens;

itaque agonizabat, facta nigra tamquara moritura , venientes etiam honestae matronffi matrem puellffi consolabantur, ne se affligeret de morte pueri, ex quo remedium fieri posse cernebatur via humana. Verum mater,

nus."

timeas, quia nihil mah n Mater raea, non rem omni adrairatione dignissi habeo.

Quo

non

mam
211
ria

sic stetit puer,

ac

si

numquam aquam

anxia mente recurrens ad Beati Joannis sepulcrum, si sanitati redderetur; mirabile dictu, eximox, voto facto, cortex ovi de ore puellae
est w. vit. et perfecte liberata decima fuit qufiedam 208 Sexta
tnpar{u faboranfei,
,

attigisset sanus et

bene

coloratus.
inttttlniM

Vigesima secunda fuit quffidam, MaManicinffi nomine Angeluccia, Joannis

:

Mr-

rupti curanlur.

de Aquila
bili

cum

esset quatuor annorura horri.

nomine
*,

per sexura ininfirmitate affecta erat.ut

'Burtii 0.

uxor nobilis viri Blasii Kirchii cum bis abortivum peperisset, et foBtus quffi sed cum pediex utero non recte egrederetur, mortuusnasceretur; tertio in simili bus, acsi se commenlaborans periculo, Beato Joanni

Susanna

testina emitteret.
vitffi

Ex quo deveuerat ad
,

talera

lare

omnino spiritum exhaextremitatem Quam intuens mater. jam revideretur.

ut

accensa candela, sicut volutis oculis, et manu devotissime mos est, genuflexit, cum lacrymis
:

davit, et

eum
:

invocavit, ut
certe
,

liberaret

mirabile

eam a jam

tali

periculo

foetus

pedes

emiserat, sed ut

mox

B. Patri raulier se
et

com-

mendavit.
in ventre

puer

retrahit pedes

revolutus

capite prior sanus exivit et inqui et vivit usque in prffisentem teger natus, eadem nobilis domina diera Alia quoque vice posita, cum haSusanna, in periculo partus

recurnt, dicens U ad merita Beati Joannes illas tuas sanctissimas prffiBeate Joannes per faciebas, et per iUos sanctisdicationes, quas inadvertente alisimospedes tuos, quos, te et per tua sanctissima osculata.
,

cum

quando sum
merita oro

ut ut tua intercessione facias, unicam babeo. nunc non mofilia mea, quam tantum dolorem, et ego proriatur ne patiar
te,

beret apud se

quamdam

tobaleam, qua corpus

mitto'depingere imaginem

tuam pro mea

devotione

CQQ
*

OE
A^rr,m

S.

CONFESSORE. .OANNE DE CAPISTE.NO

"

meam.

Quo cum lacry-

iDCTOKl

''^Tu^lXZTo.
'ht 7.abat
fecte

Vil0.

subito q. agonipererat. convaluit, et mortua i.ene et rene in ^^^^^^^ ^^

^

CAPUT
Contracti,
caeti,

XV.
surdi, epi-

hberata

/?^

"

.3^^, ^omine Fran^''''"'*" '"

^ E-^ ^'^n'7ilu gravi apoinfirmus esset tam u .a quicum Aquila, cui cum ^.^^ ^^^^
'

ta-^

rauti,

leptici curati.

stemate P^"-^"/"^""

'

.f,''

.c esset

amplius
nec
rimo Primo
1

^"^'rtiuf^irS^^otordZtum/oan-

igiiur igitur

sanata

est

qudam domina

Coniracd enn(i:Bar6ora,

-eptus suX a^moHis fauc.busdeprehend.t. '""" Su^-- ^" ''^P""^ ANNOTATA

Helna,

iftranf ;::r5c"apistrani

Zgensejlfamaacincrucesignatossumma

'T rS

Joannes Carvajalius. I^egalus iUe erat a Teaalus xae invidiam excitaNanderalbensis et /ona NanderatOcnstsec \-ic<or.a :

mvolub.le esset immobile sive potius ad tumulum faemittens reddTtum votum mox ab omn.bus visitandum
pslus
,

muli m

Doiiini

^^^^^^

secundo sanata est ^^^.^^ Margbarita uxor Matb^^^

^^^^^.^

nSS.- '7-SS'^5
ZZgTmus

documento Vilakenst.ae quo detirompla esl ex caput ix VM^.a in Annotatis ad Qu^ sunt varand f-a^a conscript^. marg^ne sub svgla in iV^-^otoo. in

JSur^J^od^
duos

menses

contracta

IjSmr 1 ;:d nec omn.no

per
esset
,

CZ

ambulare

crum Beati

v.s.tandi sepulvaleret, facto voto integriie san.tati remox

Joannis,

to Lhon.. Nindtaftmu.

.-

Instrumento in Barierii

m>

''':toTmit:n^refertNicolausUograBarbertum (1). phus supra num. 126 e< Mcoiaus su6 num. d ^/iHud fta6e<
127,

quaedam nocujusdam Joann.s lap.c.dae mine Helena, mater infirmitate pressa, de Vuilak, quse quadam
sanata est stituta est 6. Tertio
,

unius

adjutor.o et unius pedis pedem levare ut nec manum nec privata, ita per longum tempus posset, sicque desolata

manus

fuit

ouemarfmodum
e
f

e<

Barfcenus

(2).
(J)-

CA- iVtcok! C/V Barberium (i). Nicolaum num.123, ff Cfr

Vilamnum. Ub
e

Luit
,

gi palris

nomen

aliter

Barfeenum ,k\ (5), profert. nempe Mi-

BeaU Emittens igitur votum v.s.tand. sanitat. .ntegr Patrissepulcrum. immediate sauaque ad et coepit ambulare
fuit restituta,

chaelis Viissrii de Syligb.

nomen est Anh In/an(i apurf Barberium Cangium Glossar.med. na [^YCamifex.juxla lamonem aut lalinitatis h. v. significat
et

inf

sepulcrum venit. c. t .<> est qu.dam Lauren213 Quartus sanatus Vu.lak .u habitans .n tius, Papa nominatus, Qui cum jacu.sset per a,^platea Piscatorum. pat.ens, ped.bu. num et amplius, paralysim ooulorumque lum.n.bus s^ erat contractus ig.tur votum ut nil videret. Emittens
,

Lanrentitu.

fihd Georgii
Pflp, /Vico-

Cfrmcolaumnum.m,eiBarbertum

(7),
.

orbatus,

ei Barherium (8 k Cfr Nicolaum num. 120, num.m, et Barberium (9). 1 Cfr Nicolaum m CfrNicolaum num.n\,etBarberium{n). BarberiumiW). n Cfr Nicolaum num.m,ei Barbertum{ni Cfr Nicolaum num.n'o,et

ad sepulcrum Beuti Joannis admin.cul.s amrecepit et absque baculorum

,

mox

san.tatem

bulat, et clare videt, et cum artem piscaloriam exercet d.

aliis

p.scator.bus

Quinto sanata

parvula, filia Georg.. est quffidam puella

Papa

festo S. Georgii

usque ad festum
Julii

S.
,

Jacobi,

seu a die xxiii

sartoris.

Aprilis ad xxv

per dies

uxor Nicolat nonaginta ires infirma jacuit

contracta, .ta ut dicti de Moho, quse existens geu.bus mamamplius non valeret, nisi in em.sso pro gradiendo ambulare. voto

busque

ea per parentes, quod

eam deportarent ad
sanitat.

se-

Cangium h. v.. est )uscup Brodum, juxta signifilum carnium elixarum; unde eadem
Gallis Brouet. caiione esi Italis Brodo,

pulcrum Beati Patris. si Sextus sanatus Lr, mox sanitatem recepit e. Parvulns, de opdictus est quidam Nicolaus. contractus .n ped^

rest.tuere-

Nicolaum num.l^^.et Barbertum (13), Barberium (H). r Cfr Nicolaum num.\n,ei nataliiiis ad festum S. Georgii, s A fesiis currunt seu a XXV Decembris ad xxm Aprilis
q Cfr
dies
t

pido Kazoin, qui existens um vis.tare epu bus et dorso , et emisso est sanitatem afeptus ^^ Beati Joannis, statim nomme sanata est quiedam 2U Septimo Zeleer *, de Zegedino, Elisabeth nxor Petri
,

f
Elimbtlli. Bt-

centum

viginti.

Cfr Nicolaum nwwi.133, ei V Cfr Nicolaum num. 133,e< J5ar&erium(16).

w

Barbertum (15).

Sr oontracta
unius anni.
ita

in

spat.m .,,.. uno pede ultra nequiret, fac o quod ambulare

CfrNicolaum num.V^^,eiBarberium{\l). X Cfr Nicolaum num.m,ei Barberium{\^). y Cfr Nicolaum nwm.138.ei Barberium{\^). Barberium{%i)). z Cfr Nicolaum num. 138,e(
i,2,CfrNicolaumnum.\Z^,eiBarberium{n).
:

In quamdam bb Texius nosier habebai magnam portatam pro satis plenam aqua verbis tnbuepaonis etc. Ut aliquem sensum In quamdam pelvim plenam correxi rem,
, :

aqua, satis magrnse portat, seu capacHaiis.

ViloUl.lmlrum.
p.. 8 p.g. 21
rairsc. i.g.

cou t.nuo Dei voto visita^di corpus famnli est p. Uciavo sanitatem in suo pede consecuta Bened.ctus Mosauatus est quidam nomine banqui cum .n .esto nos, dictuB de Erdeve, anno uoad mensam cti Michaelis sederet infirmitatem, MCCCCLv.i, in hanc ceciderat mini tota aresceret, quasi ut una pars corporis sui manus quasi imessentque unus pes et una e quasi una ex par mohiles, atque os ipsius 3' ac tractum ad aures protensum
,

usque

(II

(5lb.d
i9
lln,l.

-WlbM.

(0) Ibid. p.B. 15.

(V) llnd.

" lb,a. p.g W p.s.11 _ (nj ly. ,..6 17. - 1 IbiJ. ps.
18 -(2) U"'! Pg- J;

(12) Ibid. p.g. 51 .(Iflllbid irtft 47.

03)
16

'',''i/'6
ll>id,

poS

*\Z '"'(.'TJ^b^f *' -"

LVV

kq

"

(10) Ibid.

,,ag.4*-(n

"b,<i

VH

*"'-^'^

turpiter

DIK VIGKSIMATERTIA OCTOBRIS.

valeret hic turpiter erat, ut nil penitus loqui quod sepulcrum Beati faciens votum intra se, rediit deJoannis visitaret, mox os in locura prius, pleioquendi libertatem, ut
:

539
IDCrnilC

brachium dextrum ex infirmitate quadam ita obfirmatum et involubile, quod ori dextram mauum applicare nequiret per duos menses,
facto

CBttlsTOPHOso k Vnniito.

voto

ad

bitum. et

nariam
Sanctae

recepit.

In

novembre

ante

festum

Joannis,

mox

visltandum tumulum Beati integre aanatus est o. Quinto

,

Elisabeth

ad

tumulum

Beati Patns

decimo

sanata est quffidam puella

,

nomine
add. S.Rltx

duci
A
gmeriett$.

se

sanatus faciens, die crastino perfecte

penitus a suo corpore

cujusdam filia Catharina annorum novem Michaelis * de villa Hanchuus *, quse tribue
mensibus ambulare nequiens, viribus omnibns deatituta, statim ut raater ejus, Elisabeth nomine pro ea ad sepulcrum Beati Joannis
.

extitit, et ariditas ipsa

fugata est h. puerulus, bme215 Nono sanufi est quidam qui a festo Natiricua nomine Zalon Kemen, mcccclvi Virginis anno Domini
vitatis Beatffi

Zhewies B.

volum
bus

anni seusque ad festum sancti Bartholomei pedes contractos, et velut nuentis i, habens

emisit, sanitati restituta est, et pedigratias suis ad sepulcrum venit sana

,

agens Deo p.
Ur218 Seito decimo aanata est quaedam, nomine, uxor Andrese de Achas de sula Otrainach , * quse cum per quatuor menses immobilis, exsiccata fuisset, tamquam truncus latere ad aliud propria nec se posset de uno movere vel volvere , neque etiam ad
virtute
Vriula.Belt'
nn,

aridum lignum
lare

effectus, nihil valebat

ambu-

Heati Joanhic facto voto ad sepulcrum

'Bathas de

fuisset, continuo intenis cum illuc ductus Decimo sanatus est ffram sanitatem recepit.

Cussthi B.

quidam puer, nomine Blasias

institoris

filius

Petri

de Zegedino

septimo tam valida et pedibus contractus jaceret ut mauibus et veluti truncatus, dorso curvatus retrorsum,
,

qui ^tatis sn^ auno percussus est mfirmitate,

,

maopera naturae ire, nisi ab aliis portata, in Christum Jesum per angustia posita xima pristinsB merita Beati Joannis invocavit, ut
,

inflexibilis per

omnia

effectns erat.

ejus vita erat inutilis, nec spes de

0^^^^ uUa habebaBeati Joanrestitutus

et
,

redderetur sanitati, ac sic

cum

cum devotione uua ^ sepulcrum Beati Patris matre sua, se ad

et

tur

Quem

devoventes ad lumulum
,

devoverunt,
gratias

nis deferre

mox

sanitati existit

Ursula restituta,

mox sanitati pristinffi ipsa cum matreque sua Helena

q.
,

estque puer delectabilis resu.citatus a uetur quasi a morte

ad videndum

te-

parenti..

busA.
Uargfiriio.

Annn,
Czepleci

Pochaji B.

quBdam muUer 216 Undecimo sanata est Cleuxor cujusdam Augustim Margarita. d.stante villa Pochzai *. plere nominati, de HtEC XXXVII miUiaribus ungancis. ab Yuilak fuerat, ita impotens percussa ffravi infirmitate ut septem annis effecta
ad ambulaudum manibus integris non nisi
,

Decimo septimo sanata uxor cujusdam fuit quffidam vidna Helena pedes habeus Jacobi de Varadino, quae ambos jacebat omniuo destituia viribus contractos penitus quidquam sex mensibus, non valens raambus nec egredi lectum, etiam Deo egit
,

ambulare. pedibusque serpendo

hffic

nisi

per alios ducta

et
,

Bicut pueri faciunt voto totiusviltenotitiam: quiE facto

pendo,

pedibus sergrad.ebatur, ad

visitaudi sepulcrum Beati convaluit, ita utsustenlata Joanuis, aliqualiter sed, voto duobus baculis paulisper ambularet, sanata est iu tantum, ut curpersoluto, mox

faciens

votum

vemend.

multitudine rendo ambularet coram

sine sustentaculis r. 219 Decimo octavo sanatus est

hommum

samtati taliter Joannis ad tumulum Beati longo sola peditando de tam fuit restituta, ut sepulorum votum imspatio ad Beati Patris etiam sana, quas ad
,

quidam puer,

Lurat Joan-

plens, veniret,

manibus
l.

os declinare nequibat,

cibum sumebal

dam

mulier,

Anna

sed aliorum mambus Duodecimo sanata est qua;nomine, u.xor S.moms su-

SWp/ioChed, * qui cum ne. Lucas. filius Magni Joannis de nim, siuistro tam valde, ut Ehed B. esset contractus in pede valens ChK B. terrara tangeret, non vix cum pedica

omninoerectusambulare, sedmanibus

et pe-

pariendo filium masoutoris de Vuilak, quse pedibus et toto corpore

voto per matrera dibus in terra gradiens, facto eum ad sepulcrum et patrem ejus portandi sanitati integrs restiBeati Joannis, continuo

movere C impotens fuerat in tantum nequiret et ambulare min.me se nequaquam d lactare non valeret, s posset, et infantem voto, ad tuH>ec, facto
effecta, ut

lum

manibus

et

tutus

ambulaus^. Decimo nono sa^ noraine Bentzeti. natus est quidam, Joannes hic habens uuum Hagorelgii * prope Posega.
est, perfecte

Bonccsii 8.

Nagvhulg C.

de

ali

eum

nutrierunt.

fecit niulum Beati Joannis se ped.bus ven.t quod die crastina, suis ronvaluit, quamquam qu.nsanata, ad tumulum, integre

deferre ubi s.c

ita ut nul o modo flec quovis modo nianus .jus aut aut curvari posset. commeudans, Patri Joanni se ad os duci. devote statim sani. ire promittens, et ad ejus sepulcrum est. Viges.mo s.natus

brachfum exsiccatum,

nihil que men-bus autea pede conmulieris hujus, qui uno filius quoque

amb..Iasset pen.tus,

tati

perfectffi

restitutus

est quidam Stephanus.

filius

N.colai Zecgech.

pro eo, san.tati rest.tutraclu; erat, facto voto

est juvenis qui^"aifTertio decimo sanatus quatuordecim. filius Lazastlani dam annorum sanctus Joannes, vulgo de viUa, quffi dicitur viribus totaliter s.c erat Zentivan vocant, qui

de Oncha, qui cum, ciente.contractusesset in una

infi.mitate

qu^d^;^/-

manu etinuno
sanaUargarita.
Clieca,

m
jutieni \iv

pede ta ut iUis in nullo Joannis. ad sJpulcrum Beati

uti posset, facto voto

mox perfecte

nniintNiH.

lialiluus. Ca-

iharina

destitutuspertriennium, quod ^ "" ^^^" extens.s man.bus ped bus

sanata est qu|edam 220 Vigesimo primo uxor Nicola. Parut * de nomine Margarita,

Criia"

dia

Kerezthuut Kerezmuu. k
pedes
^^^^'';. ^^^
^^\^.

*, -,

qu habens manus h-,

ar.da et

pam

B.

erigere poterat, sed sehic facto voto visitandi ferpebat in terra, erectus Joannis, iraraediate

^^^jj^^^e clare
.^

., , nev.dere , 'Heroztuin 0>

^^^^^ ^^^^^^^ ^^benon cognoscebat res

erat irapedita,
in

uulcrura
su
r

Beati

xU

ambulans, et sine raolestia

vo

um

^irigens,

ll^v

t^

est qu.dam Quarto decimo sanatus

^",7,^,,

%,, etiam

iu

^f^^^^^^^^^^^

,J,

M7tth.us. mius Osw^^^^^^^^

VuiiaK biuro in opposito
Octobris
,

^lT'^:^
qui

atia

magna

conetituta.

aDguformaret, hc, obhgavit v.. voto se

71
lare

Tomus

X.

640

DE

S.

JOANIOE

CONrESSOEEm CAHSTBANO quem

._.

tare

-P"'^-^ BeaJa'risJ^an^^^^^^^^
ad .pul-

SecX anno Domini -ccc.vu.

"uoU^a^cirL^mT^nr^lene^uU

rU-nt,s ::r s:::::r 'enu.ciam

mo.
Conciu, de C^echa uxorMutlhei de
et Offeua ..,

^b^mnibus pr'i^erata ad .aud.um

.

Beati D pater ejus ad tumulum batur vovens. mox loquelam reouJoannis deferre integr restitutus es aa. Jerav t. et sanitati Mattha^us, films Oswald> de Quidar^, nomine iu opposao Vu>lak, quaPest tra^s Dauubium, pressus. vsum perdam iufirmitate gravissime hic. facto voto ad tuses ^ d^derat ^^^^^^^ ^^^^^^ ^^^^^^^^ ^^^^^^^^

-" Jl";;;;p^^^^^
est

nomme
San

g.
^

^^^^^^
.

.
Vuilak
,

villa

^.^.^ -^

quodam

q. --, ctrLue.ta m ^J^X"mensesitanridaetabunotauumlat

n.h.l Pe-'"^ IbUis etfecta e.set. ut nec sme ""-"'^ aut exercere posset.
'

^o
,pd ap

.l

X^.

loquelam

in gravem .nc>pestilentico pereussa, vsum. aud.tum , j^g^^it.tem ut in ea reeolens suumitteret. Hxc intra se
,

de '^'f;^ vemeus cum magn^ tate valeret comedere. 1"* res votioue ad v.dendum .i^ ?"= 1."-^^f" Beati Joanms, et ^"8, usum fuera..t rtat depo

pud 2,^^ ^P se da
^^^_

esse,

quo corpus Beat, Joanms

^^^^
,

^^^^ ^^^
,

se

tenebat

aecipiensque
^^^^,^,,;^

lUud suda-

Cap.^tranum aiebus elaps,s. 'ue.ant x u^ Sancti l.rauc.sc..

ad locum

num

et

secum

.ll.co

'if^^^^J.

'^
et

^^^^
est,

^^^.^^^_
et visus.

osculataest, et
tat, re=,l.tuta

V.ges.mo v.gint, annorum, ^^";'\"^' qu^dam vi.go

est.

cum >^'^^'.'S^''''\^f'''ZTZi est terlio Bana a

J,a.fil,aJoann,sTeutoni.c.v.Aqu-.^brachio pateretur emitbraohii ur.aitatem, fdeo ut to^^-^t ipsiu. ofterre ac Joauuem

loquel auLad.slaus .nfans recepit cc. d us beneficium , _,^., ^utom, ,,, , de annorum, fiUus Beued.ct, trium baduobus mens.bus Keluud*, uno oculo amplius v.dere non potmt tusest. et cumeo
stituta
_,

.^_.^_^^^^^^^

^aximum

dolorem

iu dextro

tet votumad Beatum

suspcuder uuam magmem
aute ipsiu.

medieorum csc.tatem, causante medicamine curare ipsam vopro quo faciens pater ladam inflaturai

nec quov s arte curari nequiv.t,

imagiuem

sive

faguram

cera., ilUco

sauata

est, et

num-

?um ad tumulum iUuc portans, mox

Beati Joannis, eumdemque est resUibi sanitati iutegra^

,
.

^^

Quam rdicto

leZ qua.

ex

coucepit, ad

devot.oue quam ex ^"^^-"^ .mguhs diebus ipsui^ Beatum

. et

brachio postea

qmdquam mah

lUS ua. 1 TT Stephan. de lla.a , 224 Clara qa:dam, uxor ^^ __^^^^^^__ habitantis in v.lla quEe .^^5 incomitatu Bachiensi,
dicitur SanctaCatharina,

d"itqu-^que Aater uoster

turati 911071
,.,..,/...-

totidem

Ave

amborum oculorum
med.. ann..

^aM^Quidam

Vuilak, Balthassar. pelUlex de

,

.., G.rj,onu.
"'''"

uomiae i^l^^*>e^^ ' habeus claudam tiUam capUe , tam valide p.,rulYUcam iu coUo et etiam oculorum lumen vexatam, ut vi doloris mtegros. Ua ut mhU rmi.is.et per tres aunos p.r .ororem .uam manu penitus videret. sed quemUbet hac ducta duceretur ad locum
:

spatium privata lumine per ad Beati videbat, H<ec se vovens fecit ad illud per pulcrum, duci se
rit

nil

Joanms semauus maet

et

fi

iisui, et

circumiens semel sepulcrum,

v.dere

abscess,t, oculorum ipsius obscuritas

coepit
;

rius vidit,
tio

rursus clasecundario vero circumiens iliuminata sed terextitit

magisque

uoudum ad corpus Ueati Juauuis, dcfundevote deosculaus mauus tradUum, et et sauata. et e.t a paralysi mox Uberata cti reversa recepit lumeu oculorum
sepulluiffi

habens omn.no oculorum lumen, nullum rediit domum suam et visus impfdimentum. agensDeo. etBeato Joann. line duct'ore. gratias uxor Lad.sla. Koblo.
ee.

intcgrum cep.t rursus circumiens,

ambo-

ee

amborum

V
Bcle 0.

siue ductore. estque ad domum sola Gregorms manu ducebalur y. Kob.Us quidam, * vocata. ex quadam niuomiue. de viUa Bede effectus, ut nil peuimia luhrmitate surdus fuit auribus, sed si quid

quae

pnus

.nte^ in uno oeulo per habens filiam parvulam .lla.n

Catharina qusdam.

EzoboDzii *
1'

vov.sset, grum annum exca^catam. cum mox .Uusepulcrum Beati Joann.s, deferre ad
!f

tus audiret in

ambabus

facieiidum

ci

lu.muabatur,

mauuum

tantum

"'^'I^l/^omine Catharina, in dam nomine Galli de Roca*.

chiensi

relicta oujus. ^,

com.ta u Baoculo per

j.
^ s.

uulibus di.cere poteindicus, et quibuadam cum xvii auuis passus rat: quam surditutem devotioue visitare essct coulmuis. vemt cum sanitatem lieati Joannis. et statim

sepulcrum
recepit x.

pleuam assequulus

est ac beueticium auditus

hahens detectum in uno quod ''ib.l v.deret, tredecim hebdomadas, ita Beat Joan cum vovisset visitare sepulcrum plene ipsum c.rcun.i.sset, Dis et tribus vicibus mac.>la iUuminata omn. extitit uno oculo Bla^'"^^ Vir quidam uoW.s disparente 99.
,

.(.^|,i,.

fn/rnliiiUS

UZ

VuValeulinus, Sabo * uomiuatus, de

IIMI/U,

lumeu sic amiuifalu *. tribus aunis contmuis peuitus videret, nec serPt oculorum. ut uihil
valeret

Nat.v.Ut.s .n v,g,l.a noinine, de Knoch, dum men familia sua cu-c" Domini MCCCCLV.u cum incurr.t >nfarm,totem sam pranderet, repente
f"':"; oculorum qua dietim crescente J" nec .ncedere penitus videns omnino nihil propra.
, ,

*Fal)0 B.

remeduim aUquod

inveuire, facto voto

,

ViWu

visitaudi

et comsepulcrum beati Joanuis mcccclvii, in festo Apostopleus auuo Domiui lorum Petri et PauU, iUico lumen recepitplene *, videns z, FiUua Mathias /.ede de Keyerea

u.icifc llenicres B.

Nicolaus nomine,

iu

silva

quadum

existens,

amiseintirmitate gravi priEventus, loquelam contrarat, et pedibus ambulare uequierat. clus ergo jacebat per quatuor hebdomadas. nequiens, uec neo nec cibum l.ec potum sumere nequieus, nec os
._ 11 nii4 Vnj-i/1 fti>iiTn TintpiP valens aperire. stiUicidiis brod.orum nutrie:

...i

i i..i

in domo valens sine ductore. etiam Joann.B voto ad sepulcrum Beat. Hic, facto oculorum consecutus coniinuo clarum lumen m.U.ar, sepulcrum triginta est. venitque ad Ungaricalia hh. Serggartho voca 226 Stephanus quidam * quatuor ann = e.at tus. de Bodizethniclos, ccus. surdus et Joannis, ^-^^-^^l-^J^r'^^ ^oportare ad sepulcrum Beati
.

^^^^

'1''""",'*,',''

,,j.
.,^_^_^^^,,

^^^

^if-' ,,8.

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

complent, ipsum deducentes in ipso itinere perfectffi sanitati restitutus est, ut aperte omni videret, loqueretur perfecte, et sine haberet loquelam, estimpedimento planam que modo sanus, qui olim ut truncus inutilis. Antonius Pasqua de Zazenths, de Aquila, seta-

541

tum

die ter vel quater, ac etiam

quandoque quinftO
;

tCTORK

quiescaderet, a morbo ipso vexatus, frequenter etiam cadebjit in aquam vel ignem hic, audita fama miraculorum, quae fiebant meritis Beati Joanuis, voto se obligavit sepulcrum
ejus

A VABIItO.

vero Lxv annorura, ab uno oculorum totaut cum liter ciECus per tres menses, mox
tis

visitare, et, incepto itinere, sanatus est PP de morbi ipsius vexatione pp. Et Joannes juvenis, filius Jacobi de Puslan Zentmichal, * pa- Pujainh

lacrymis quemdam paunioulum, quem Beatus Pater in tergendis oculis habiierat, devote osculatus est, et cum eo signatus, perfecte est illuminatus et ita clare videt, ac si nihil mali Clara, filia ei accidisset. Qusfidam, nomine Jacobi de Cigno, de Aquila, tetatis annorum quadrag-inta, tali infirmitate depressa est, ut
per septem septimanas omnino non loqueretur, nec tantum poterat se movere, ut manum
ori

tiensmorbum caducumtribns annis

facto

continuis,
V?

apponeret. Haec, [ad instantiam suorum, in tacta et consignata cum quodam panniculo, qui fuerat ad usum Beali Patris,

domo sua

sepulcrum visitandi, integram sanitatem adeptus est qq. Mulier quapdam, Ursula nomine, uxor Galli de Banthia, per contlnuos quatuor annos morbum caduoum patiens, in ultimo anno frequcntius et gravius ab ipso morbo puniebatur et vexabatur, oadensque volutabatur horribiliter, hrec in mense Februarii anno mcccclviu, faciens votum visitandi sepulcrum Beati Joannis, morbo ipso liberata est, nec quidquam mali
voto Beati Patris

postea passa est rr.

pristinae sanitati restituta est, et ab orani infir-

mitate liherata,

Uberoli eptlepiiciijua-

per tres menses passa est, per septem vero septimanas loquela prius privata fuerat. * 227 Uxor Pauli pellificis, de oppido Tutal,

quam

ANNOTATA.
H Pleraque miracula,hicrecitata,depr:jmpla

sunt ex instrumento Vilakensi, quodjam ssepius citavimus. Nicolaus de Fara biographus

contiuuis annis quatuor patiens

morbum

ca-

Fulok n.
II

ducum, venit et a morbo prsedicto plene

tumulum

Beati Joaunis visitare,

extitit

liberata iu

'Pasga

<ie

Ghiicl U.

Gaspar, filius Valentini Pasge, de Titel, * a juventute sua morbum caducura patiens, cum votura fecisset velle visitare sepulcrum Beati
Joannis,

kk

mox

liberatus est kk. Filius Benedicti

Zongo, de Covonz,
valide, ut

aetatis decem annorum, caducum a juventute tam patiens morbum

jam morti putaretur propinquus, nec

uUo posset remedio juvari, facto voto pro eo adsepulcrum Beati Patris, perfectffifuitsanitati
cujusdam Andreae de Magna Villa, Joannes nomine, patiebatur morbum caducum, cadebatque quandoque in raense semel, quandoque iufra octo dies, quandoque post triduum, faciens ore et oculis tam terribiles et
restitutus
II.

miraculum sanatce Barbaras retulit supra num. 116 (1). b Hoc miraculum omittit Nicolaus^ recitat autem Barberius (2). c CfrNicolaumnum. \\^,et Barherium (3). d Cfr Nicolaum num. 115, et Barberium (4). e Cfr Barberium (5). f Cfr Barberium (6). g Cfr Nicolaum num. \\l,et Barherium (7). h Cfr Barberium (8). miraculuni -.afesto Nai Neuter refert hoc Virginis usque ad festum S Bartivitatis B.
iholomiei anni sequentis, seu a die
viii

Filius

Septem-

bristisqueadxwv Augusti habentur dies'6b\.

k
\

CfrNicolaumnum. m,et Barberium[% Cfr Barberium (lU) qui ponit distantiam

;

horribiles actuset gestus, ut adstantes timerent et horrerent adspicere hic faciens votum, quod
:

Vilako XXX solum milliaribus. m Cfr Nicolaum num. n\,etBarherium{\\).

n Varia esi hic

kensis,
falva,

loci lectio

Instrmnenti Vila:

quolibetanno visitaret sepulcrum si ab ipso morbo meritis ipsius liberaretur: mirabile certe. post factum votum, ab illo die
beati Joannis,
ita nim
EU:abeth,put
rtWiu
viii

ex integro referimus (12) Barbara, uxor Jacobi Thoth de villa Januf-

quam

hic

IJberatus est,

quod

nil

penitus haberet im-

testibus, fassa

pedimenti
aH' "

mm.
,

Ttontrji.

*VurajJ tlcS'
hilolcsc 0.

228 Elisabeth quaedam, uxor Georgii Usay, de villa Sabrithoza * nominata morbum caducum patiebatur per quinque annos, quae in ultimo anno, scilicet in mcccci.viii, aliquando in terin hebdomada ter vel quater cadebat

juramento coram prajdictis p quod filius suns, uoraine toDionysius, aetatis quatuordecim annorum, extensus taliter erat destitutus, quod serpebat
praestito
e.st,...

ram, miserabiliterque vexabatur; hffic in carnisprivio dicti anni votum faciens visitandi
sepulcrum
Beati

super manns et pedes, nec erigere se poterat, intirmitatem per nisi ab aliis juvaretur, quam passus fuerat, sed, facto voto ad triennium virum Dei per eam , immediate erectus rst, sane et recte incedens sicut prius hoc ipsemetjuvenisrite dicebat, hoc etiam ad notitiam
;

Joannis,

mox

pradicto

totius villte S. Joannis devenit. Cfr.

Nicotaum

morbo plene fuit curata, et iraagiuem ceream secum detulit, veniens ad ipsum sepulcrum nn. Puer quidam octo annorum Franciscus no,

num.

122.

Cfr Nicolaum num. 123,e Bar&ermm(13). et Barberium{\4). p Cfr Nicolaum num. 123,
130,ei Barberiu7n{\b). q CfrNicolaum num. n^,ei Barberium, qui r Cfr Nicolaum num. Jocobi de Varadicit Helenam fuisseviduam

Zcucctcs B.

Zeuclenus, * morbum raine, filius Antonii de caducum continuo patiebatur, facto voto pro eo
liberatus ad sepulcrum Beati Joannis, continuo

00
tadiilnui.
Jourinfjj e[

Vfiula.

estoo. Segedino. 229 Ladislaus. Bogar dictus. de raorbum juventute per quadraginta annos a

dino{\^.
s

caducum tam

horribiliter paliens,

ut in

una

CfrNicolaumnum. \'6'6,et Barhertum X Cfr Barberium (18). \Cfr Barherium[\% Christophorus

X.

,,v

il).

cir-

!1
pag. 2U.

Ib.;!:

^g- 57.-U;

ib.|

y,

50.-1.7,

ib.d. ,.,.

.-

(9) Ibid.

pag. 16.-110)

lb.il.

tl I) ll^-d.

pag.

->2.

Il8)lb.d. pg-li-(iy)"'^ PS^**'

cumsiantiam

^.Di!TUMiJO CONFESSORE.
612 "

Barbe.ddit in Instrumento
f sto

P"

"^,^;

d.

FiUus Emerici

pellificis

de

,0 h Vmuio-

Z^crum v,sitasse m
''''""'
r

Pens^^

^.^,

fuisse exemp Christophorum usum

^^XS

vatus, ut velut truocus

^^i

i^^oh.hs i^''"^^^^"^
J*^"""'*

potum

in os

porri-

ontto oppi*'

'^

'""'''r^Hnn.mmanibus

alebaturetlevaba.

'"^.

yBa.6.r.um (2)
BarUrtum (3).
^j,,.,
(4).

tus est

..

Zege Emer.cus peU fex de

y Cfr

tam bens rupturam

gravem

,^^_^

.^^^^^,^^
*geDua B.

:a'&sr:r.'/ii^^^^^^^^

Barber.um^^ Z CfrN oZm num.m,et Barber^um{1). ,,Cfrmcolaumnum.\U,et

rgSr^* re::r:rn't, ut\ec quoquam ad geu ^^^^^^

sm
.^^

,.,,,

^^

2;g?:sr:s.t.MB.^en.g,.
llc'rmcolaumnum.Vi6.etBarber,um{n).

^0-,^...^
^
(^itus

^^ ^^^^^^^

j^^^^.

j^^

. v.a
f

... Doraihta cuxor Emer.c. .ust.. rri, Margarilt Srborotbea qu^dam, o.v.tat.s, fehruilant, Tbemesvar, Mia jud.c.s toris de uUra spatmm ann. pwr cuneeropercussa mitate gravi
sanuaieui
ufi

"^'-&-

'uiuT

Barbertum kk cV Nicolaum num.m,et Cfrmcolaumnum.\n.et Barberium 11

ii

Cfr Barberium

(Vi).

.,11%
4

uSs

jamque oculorum lumen amiserat penitus n.l v.deba tnbus mensibus

poterat arte curari

111,

(15).

"rmedicorum

qu^

vot

Z CfrNicolaum num. m.et Barbertum{n). Barberium{\^)B

num. \^i\.et Barbermm{\9] pp Cfr Nicolaum
{iO]aa Cfr Barberium .et Barbertum[iV.. C/V Nicolaum um.l31 ?r
.

Beati Joan visitare sepulcrum se adstringens ocul.s postea est. nuUum n!s mox iUuminata qu.dam

::;Z: impedimentum
uxor Beuedicti

,.

MargaHU

00 Cfr

Sartoris,

CAPUT
De

XVI.

in distantia tert.ana ultra intentissimas febres Vuilak, viribus consumpU annnm patiens. pene erat mcd.cam.ne qua: de nec uUo poterat juvari sepulcrum Beat. Joann^. vote vovens visitare Puerulus qu.dam. mox fuit integre sanata h. * uom.naf de Vu'Uk^ filiusNicolai, Zadori

Bachiam,

de Chicha ;* prcpe quatuor n'U.ar.uin a

'Sarilonisde

Chica 8

k
'Radosi S.

Radasi S.

infircuratis a diversis

quadam plaga

feroci,

lupa "l'f

mitatibus.

inuectorepercussus
infirmareutur. ac

est. ,ta

tres aies quod per \;;/^;,

Zes ipis a dicta infirmi.ate eousummarentur

m Vu.lak,
,

vorarentur e .ta qu d ex

Curali,uleeroli

Ozeep

*de

platea Renugelheu,

pueri.

*Leep K.

in gutture percu8sus, qlirdam ulcere pessimo nec aquo. deglut.re posse

-j':::Sor?rmX"-uiprom.t.n.es
rlm-Ci
portare
'

Patris

Uaut necpoculum

-Pholax

&

nuidquam sumere. semel intirmnate pr*postmodum invasus fuit ab suus aMrinxit se visitare dicta; pro quo pater quo completo, puer sepulcrum Beati Joannis. restitutus fuit a. Quaedam integrffi sanitati Antonii, Porkolab* filia cujusdam
iuvencula,

curatus

vahdms

unam ceream

Prololab S.

nomiuati, de

Vuilak apostemate pestilentico morti proxima ; sed percussa, ita ut timeretur habentes et devotionem parentes ejus, .pem
in meiitis

portatus ^ te integram recep t slnulcrum mox eanitatem pr.d.ct. vestigium cicatric.s Ua q"od nuUum i. corpore remaneret niafl-ffi iu eius nomu.e. nfantulus^quidam Adriauus ^';i^ M.chaeUs L.er.e etdimid.i. fiUus
.

muabae fiUus si^^em-um sanaretur imagme ad puer cum cerea

:

fac^tes. et imaginem, una cum

puero

i[nni

",
ft-

Btirharael

unius anni * per de viUa FuUergh.

Ciuha' ina
briciianiitf

mensem

put.ens

.nila

Gyar* B.
Tysligh B.
Nnghfilw! N.

Beati

Joannis

duxerunt eam ad
ibi extitit,

lumulumBeati.statimergo ut

apo-

=ro^::r.:^s:'-^5]^

quidam qumstema fuit anuihilatum b, Puer Michaehs, Teg^ue annorum, filius cujusdam
zeo *

ReRti*

ti.

uomiuati, in Vuilak, de platea Sancti per medium Ladislai, patiens febrem tertiauam ut qui ita viribus extitit deslitutus, annum, non valen^i aUjam putaretur morti proximus,

S.r'^r;:=fr^x
-pulcrum v.n D,^U e.\;o voto visitandi et i. 1 ue a q tim eadem hora sanata eujub
annorum, hlia Catharina, tredecim
Michaelis

quid sumere alimenti,

nec quoquam ambulare,

quem

dicm*
rioui,

'A

iiic

nomme, filius 251 Puer quidam, Benedictns nominati, de Vorcuiu.dam Georgii, Horozar

pareutes ejus voverunt ad sanatus beati Joannis, est contiuuo

sepulcrum
c.

Z
nes,

ta7p;mebaiur.nfirm.tate, quod secreta tali premebatur infirmitate.

*.,
elVii
:

quartauas. quandoque septembris usque ad

PiskidcViUadicti*,passa2a men quol"i.a..a

,

SjligbB
Pylki 'leS)...h-V.

mensem

apr.l b
-

du

o(rrp(lprPntlir.

"--!/"rrrr :toT: Uelena, pro quo, extremis essetque jam

in

=:
-(7
b.d.

^^/-^J^-lir.^iram per matrem. ocnuiti=>u.o

vUebrium molestata
.:.,>

est, et ?::rCrioannis sauataest.etnon-P;;u; crum Beati Joannis sanata fiUus

nomine, ad sepui- amp non piius

matre sua, facieute

111 Jslini.ni.Di2ion.

votum ad Beati Joannis

^e reRno de N"pol..vo. .vn
ttii

est

m. Quidam puer,
J-

gwgr.

A()

-(inlbid.pag 5(i.-(l2)Ibid.p:.K.
*'-^-^')

\\^1

\iU

pR. 10 28.

^^) U...1.

pag. 10.

Ib.d

pag

13.

p4

8 Ibid.pag 3().-0J)

ibid. pag.

38.

\10)lb.d.

r.r IJ.-U!

''..x-

P6-

""

>

" cujusdam

OCTOBRIS. DIE VIGESIMA TERTIA ipsum demonstram V . iinnhinin Dan^b.um mulieribus suadentibus hoc Matthei de Pesth. trans ^^^^ ^^^ ^^ ^^^ f^^^^_ A cujusaam s habeaa ^^^.^^^^ opposito Vuilak, Emer.cus notn.ne in ^^ ^^ ^^ quamdam ,,logam in ore q"^ 7"'^,^,"^; ^ ^ u ejus piaga sanata est. nec minus ind.r aieous, ^ ^^ ejus plaet ^i.w nUcaucer nuncupatur, quatuoraeCim cant personEB, quiE eam noverant piaga ___.! consumi videbatur plaga .. ...mi irir^Phntur: mortuis t. quod cancro maxiUa si resuscitrtta esset a gam, quam digitus immitti ponomine, uxor vero ita magna erat, quod 237 Mulier quffidam, Helena Beati Joanuis, mfacto voto ad sepulcrum terat. Ysspan *, in Dimelchen, quadam
^ :

&4&

iDCTOnt

CmoTOvioKO A
VAKlfttO-

HeUnay Va/fnfiniu cetitracli,

Stepliani
firmitate

mox
^athurl Lu-

sanatus estn. quatuordccim an234. Quidam, adolescens diuturna febre concussus. norum, de Vuilak. a

pressa, ut in puerperio

ambas ma-

'Hyspan de
Siraelchem
.V. fi-

dum votum

ceroii

factum fuisset ad sepuiEjus quoque crum Beati Joanuis, sanatus est. phrenesi et menti soror. Agatha nomine. a
pro eo

inflatas et miseranus habebat contractas et operari incurvatas, ut penitus nihil biliter quovis modo nec puerum enixum

posset,

0. AgatUa insaniasanata. facto pro ea voto pellificis, de Harsau, quadam, uxor Georgii quodam gravata prope Vuilak. apostemate amiserat virtutem. ut pedis dextri. omnino aec nuUum iliius pedis haberet juvamen baneti a festo quovis modo ambulare valeret Domini, sed facto Nicolai usque ad Nativitatem

Hcec, vigubernare per tres anuos integros. Joanne, voverat prassenvente adhuc Beato Post votum visitare. sed uequivit.

liam ejus

omnia opera ejus tameu tantum convaluit, ut quamdam mauibus posset exercere, quamvis haberet. Jost contractionem digitorum adhuc
visitans, perfecte vero eius sepulcrum devote
facti sunt. et sanata est, et digiti flexibiles quiomnino liberati v. Valentinus

voto ad

Beatum Joannem

ejus sepulcrum visi-

extenti et

Bhumii fl. Bancha V

quidam nobU.s, tare, mox de viUa Batboe. * decem Ladislaus nomine. sive cancn penamensibus infirraitatem lupsB voto
sanata est p. Vir
liter patiens et

dam.

infirmitate Olas dictus, de Zegedino se poterat gravissima oppreesus, nuUo modo auxilio, sansed aliorum volvebatur
,

vertere,

curari

nesciens

facto

visitandi

sepulcrum Beati Joannis

est.

et

..npleto,

continuo sanatus
infirmitate
et
,

Hic etiam Lad.slaus ab

in

idem tempus incessauffuinisque fluxum per uUo poterat curari auxiho Ter patiebatur. nec audieus ea, qu apud sepul-

medicorum. Hic

quam
.

patiebatur
voto

una maau
,

crum

uno pede

similiter

facto

sanatus

tionedevovitse sepulcrum
ei restitueretur.

operabatur, devoBeati Joannis Deus visitare. m san.tas

Mirum
est.

dictu.

tertia die pervisi.Uarimui

Btntdictt
tricHai*'

(e

A-

contecta.

*235 Benedictus, quidam puer filius Petri febres quot.d.anB. Joannis de Athya, patiens ad mensem marl.., usque a mense septembris per facto voto pro eo totus erat consumptus,
,

fecte

sauatus

et sanus aepulcrum
,

tavitio.
238

matrem ad Beati

Patris

Sadogazonlhelrk B.

Bodogazronihelek N.

ibidem, sanitati integr r. A*f amplius a febribus vexatus , Bodrogog.otttelkon uxor Ladislai dc dam, vulnus quoddam ho pat.;ns inubere dextro po decem annorum, nuUo ribile per spatium noctuque medicamine , sed diu rat juvari f<Bt.d.ss.ma ex sanies et imraunditia cruor

JP""'^'^"',^, '^^^ fu.t ^^^t'*"'"^' "^^

, c 1 famulu Martinus quidam, de Vuylak, domini Nicolai de provisoris curiai magnifici ambulare non poterat, Vuilak, sex mensibus sine adnecdelectoexire.nec in illo revolvi usque siquidera a planta ped.s

el

Barbara nri>li.

iulorio alieno

^f

totus erat destitu. ad verticem a parte sinistra contractus h.c duoruin tus viribus, factusque
.

baculorum

Joannis sepulcrum, adjutorio aliorum illuc

Beat. adminiculo visitare tentav.t tamen potu.t sed minime

i

fuit perductus.

Cum.psum

^rnarest,ipsaqueveuiensadsepulcrumcum
gaudio.omnibushocrec.tav.ts. no v.dua. EU.abetn 236 Mulier quaedam

UaeffluebantpU.ga incurabili. P^P^^' b ra t J-/^ despecta et mulier ipsa e.at omnibus .n t-;^^' etali.s importabilis.H^c. "^^f horr.dum etfecta et velut cadaver nosita Beat. Joan. sepulcrum ac raose ven.t visitare .ntegral.ter horrenda illa plaga nis quo facto
.

san.tatera i'^^'''"'^: juvantibus. mox ergo gaudens tttque sanus doraum rednt, cepit, et baculos, cum quibus n.tebaijratias agenset tumulum relinquens .n tur ambulare, super

que esset

ibi

tumulura

circuit,

al..3

sanitatis y. Barbaraqustestiraon.ura adepta; i..de Zatha, in grav.ss.mam dam uxor Galli

dU

iofirraitatcra

nihil

aliment.

sumere
ut

pote.'atmultisdiebus,jaceb.tque
truncus, movere Iqucnd perdiderat
se nou valens,

.n lecto

usum quoque
-.

duabus

hebdoraad.bu
'"'^" ''

verum 1-^- ="' '"*

"!....

.,"1.
ux^

.'

!:'"'';";.:;.
timebant actum
.

sepulcrum s. non vovitBeatoJoanni quo raanibus et gen.bus aliter, saltem cum reaccep.t et comeloqueudi facto beneficium
visitare
:

""

''

dif ^tque
de pe^ore. pei
illum faoere
:

ita convaluit. ut

quarto die per tr.a

vie.taret.
muliir fcmorhoiitaj StepA^iiui paralylicut

mluiarlungaricaipsum sepulcrum
Beato Jo:mn. ^gratias agens Deo. et
'239

uieuiu 4--i-^ -

ove^
"r^ ^
'

plaga tamquam feajparebat etiam ipsa .n '' P ^... ,., .,ni.eretur in ea velut

plagae, tiebant in circu.tu

san.e

fluen-

2^9

CuthaLiua C

^^f^^.^P^bans
^'^

ae qutedam, rel.cta retri , , ufi^ ^^^^^ duobus et.am gravissiraa

,

^^^^^

^^^^,,,,,

consumpta,
etiara

et viribus

>"".f^' 'ut quj omn.bus dea H tuta. Inl

erat videndi et aud.end. P''J''' a 1in latus habebat nec se de latere ficio .n movendi hc. cum esse auara facultatem Beatum
.

angus Ua

posita,

cum

suspirio fleb.l.

"oannem invocavit, et visitare, quo ejus sepulcrum

promisit,

s.

sanaretur

facto,

mox

54.4.

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTEANO

ritia

paucis diebus, integraliter valuit, et, evolutis

CHl*TOrHO-

0 A Vll>10.

sana

xxxn m.lhana ipeum sepuicrum per visilavit .. Stephanus Ungarica peditando per octo aDDos lutegros nuidam. nobilis vir,
infirmitate

olimBenedicti Stephan. de Aqo.la. totaliter infirma, ut nec ner tres septimanas

relicta

Quadam

detinebatur

graviss.ma,

Domini MCCcCLVin, cima Watiin ultimoanno in Domini validii.sime fuit inflatus vitatem nec se posset corpore, ut nec ambulare
,

toto

perfuit, et Beatus pro suo usu habuerat, niculos quos ipse mox extitit perfecte sanata, ac cura eis signata, ambulavit, ac si numquara mfiret

quoque modo necse movere posset adrainiculis. H^c commen"ne muHorura quem devota semdansseBeato Joanni, erga devote quosdam pandeosculans

adhibitisque diversis medicide loco movere. gravabatur, et proficiebat, sed magis

nis
nil

postmodum mata fuisset.

audiens de rairacuhs, inflatura crescebat. Hic Joannis tumulura, lUuc fiebant ad Beati
QUffi

cujusdam magistn Joan242 Lucia, uxor per duos menses de Aquila artiticis nis infirraitatem passa est,
,

ueia Joannu
el

FrancUetii;

se

devovit iturum, continuo convaluit

si
,

sanaretur. Quo facto. est et integre sanatus

Quamdam maximam
hffic

nec poteratsibi ope

constringens se

aa
puerfebrici-

patiens febres tertianas lani, mnlier Laurentii Naclkeri *, paralytica, curari non poterat, sed per annum integrum, alia eundi imhunc devoventes padietim consumebatur potens, Beati Joannis, voto Naghcrii B. rentes ejus ad sepulcrum
:

ambulansquocumque libere, elnuUum prioris aa. penitus signum inflaturae annorura Puer quidam septem 240

habens
films

medicorum subvenin: voto Beato Joanm, quod

pauperes, face-

reficeret tres in die obitus sui

Missam, ac suum diem, retque celebrare unam statim ab celebraret ut diem dominicam, Tncii de f uit Uberata. Joannes omni infirmitate Aquilanu^, ab ilibus usque ad Pa^anica, civis per integrum annum talum vehementissime
,

Nagheer N.

et sanus puer sanatus est completo passus est. amplius febres rediit domum, neo fabn, de ZegeHelena quiedum, uxor Joannis infirmitate, omnipercussa
,

dolore, et sibi nulcruciatus est intolerabih

iUico

lum reraedium

dino

gravissiraa

omni fortitudine busviribus erat destituta, et modo nec manus levare quovis privata,ita ut
posset, nec se de latere in

yoto ad Beatura imaginem faceret detis Uberaretur, suam Maris de Pagamca, pingi in ecclesia Sanctae majoribus et potioribus ecclede

reperire valens, constnnxit se Joannem, quod si suis meri-

latus volvere
et

sme

qujest una civitatisj quo facto, lUico libeiis Aquilanae

die sequenti, absratus est, ut postea, sciUcet incederet dolore, quocumque veUet, que aliquo Joannis de fihus et sanus. Franciscus,

adjutorio aUeno

siquidem manus una,

pes

corporis insensibihs erat, unus, et pars totius habensvitam. HffiC, in angustiis

tamquam non
posita,

hbpr

devovit Beati Joannis sepulcrum

visi-

bb

tare et

mox

sanitati optatae
,

restituta est bb.

gravissimo et Estnlo, Aquilaehabitantis, sive pestifero, taliter titico morbo pestilentiae,

ut non nisi per novem dies infirmatus est quo facto voto per mortuus judicaretur, pro Beatum matremejus, Gentilenam nomine, ad et a faucibus mortis convaluit,
,

raor-

*SeDtgeurg B.

Margarita quaedam erat pnZanthgierg* vocata, pedum suorum adjutorioperquinqueaunos, necampUus vata haec auiam habebat spem convalescendi quse circa sepulcrum Beati miranda
;

uxor rabiani, de viUa,

Joaunem

iUico

extitit hberatus.

diens

Joannis

quo facto, m quamvis non integre tantum convaluit, ut ubi raox sasana, sepulcrum tamen visitavit, est consecuta, ut cum nitatem tam iutegram magna laetitia coram multis diceret Jam ita8anasum,ut currendo valeam ad domum

tiebant,

devote

vovit
;

quocumque

modo

ejus sepulcrum visitare

Martini sar243 Margarita quaedam, uxor habensvas unum vini fratns torisde Vuylak,
circuU,

vas ruptum

non

dimitlit

liquorem; is*

vasis omnes uanlury puCT sui in ceUario suo, ipsius vi- fatun$, hgabatur, rupti fuerunt, ita quod quibus

num

nec sperabatur, quodahquidremaneret. Quod videns muher,

abundanter effluebat

flexisgenibus,

meam
latio

De quo magna existit ffimucum vociferatione Nominis Jesu usque

redire.
cc.

BeatumJoannem invccavit, ut statim darano custodire dignaretur eam a amphus effluxit, quousergo vinum stetit, nec hgan P vocato artifice, vas ipsum
:

ad sidera
Stephanxu saeerdoijfwcui,
^j^nrt gravi-

que muher,
fecit

241 Vir quidam, honorabilis aacerdos, Stephanus nomiue, plebanus Nagkerii, infirmi-

dd.

Puer quidam
tilius

undecim

annorum,

dd
Dobo8 de Percn B.

Thomas nomine,
dicti,

Michaehs, de Kosde*

ita tate gravatus per dies plurimos in ocuUs, Ur^volnerata, infirmus, utperpetuam caecitatem timeret erai Afaurilia vidua incurrere. Qui vovens Beato Joanni visitare

sepulcrum

mox oculorum integram

Domina Agnes
,

recepit

sanitatem, et in toto corpore integerrimae restitutus esl sanitali.

mtelde viha Petzken. fuit infatuatus, habens, lectumque rationabilem omnino non mirabiles et sed diebus octo continuis gestus faciebat, ac colbrutales mauibus et pedibus facto voto pro eo torquebat

lum

mirabiliter

muUer

conscientiosa,
tia,

et tertii

Ordinis de Observan-

degens in monaslerio Sanctae EUsabeth de Aquila, cum ex quadam superveniente necessitute festina incederet, accidit, ut percuteret

pectus in uno ligneo

palo inadvertenter

Joannis, mox per parentes ad sepulcrum Beati sicut prius, restitutus est ee. ei sanus sensus, uxor 244 Mulier qusedam , Agnes nomine, obsessa Rusa de Baihka* per unum anuum nec liberari poterat vexabatur a daemone quorumvis auxiho, pro qua vir ipsius et fratres
,

Agne otiew,
Jiimiinet ejA/effiVui."

'Bathaka B.

Batha N.

adeo duro, ut una

curvaretur.

pectoris costa

vehementer

votum emiserunt, quod eam ad sepulcrum

Beati

Kx quo, ita infirma facta est, ut superveniente quadam corporis totius inflatione mirabiU, omnino crederet unum latus destituta omnibus merabris, se amissuram hEEC commendans se Beato Joanni et devote
:

Joannis ducerent. Quod cum implere conarentur, ducebant ipsam in curru, et dum essent in quodam planissimo campo, mulicr fortiter ip.sa voce terribili et rauca clamare
coepit, dicens

emittens votum, facere depiugi ipsius Beati imaginem, si a dicta infirmitate evaderet Ubera.

Nolo ire ad sepulcrum monachi, nolo ire. Et hujusmodi verba dicendo, fecit strepitum et impetum, adeo quod cur:

mox

integre et perfecte

fuit

Uberata,

rum

in plano
:

campo

totaliter dirupit et con-

nuUum

in posterum

senliens dolorem.

Mau-

fregit

quo

facto,

mulier ad sanum sensum

rediens,

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS

545

dicens Li rediens, gratiasagendo clamavit, Beati Patns. berata sum gratia Dei et meritia unius digito Monstravitque ia minoris pedis
:
-

ritis

ipsius Beati fiunt.

tam

circa ejus sepul-

crum ad quod visitandum, usque hodie de

diversis partibus

iDCTOKK CuBITOPaORO A Vabwio.

quoddam vulnus. ad
unde

instar lenticulaj

uums,

veniunt.

quam

in aliis

innumerabiles popuU conmundi partibus, Divino

nec ampUus ipsam mulier ipsa testabatur Joanne^, vexavitdiemon, indecumque esient ff. Balneo.Aquilaneusis, antiliusChristifloreUi de vexatus cum mcre:

dffimomum, sanguis fluebat, etinde exisse

quod vero consiUo factum esse non ambigo, sunt judi, Beatus Pater in Vuilak, in quo sehaeretici, et schismatici, atque christiani

puUus

est,

ut ex hoc deraonstraretur
;

ipsum

norum undecim
dibili

tremore,
ut

a dffimoue faciebat aetus

fuisse oranibus coramunera

cUristianis qui-

et gestus ita

horribiles,

abomiuabilis omnibus redde-

retur,

batur.

siam Sancti

ac tactus quo Pater ipse Beatus cum quodam pauniculo. Uberatus est. Soror ad oculos utebatur, iUico
rrancisci
in

habere videet quasi morbum caducura ad eccleHic ductus per patrem suum
Aquila,

dera eos ad fidera animaudo et contirmando, eonim errocffiteris vero eos convertendo, et Decebat confutando. res atque perfidiam ejus sanctissimas oraUones etiam ut. qui per

prffidicti pueri,

habens anuorum novem

asta-

tem, simiU infirmitate per annum, tacta cum incolumis cum admiratione omuium sana et
evasit.
leitei

pressa et vexatione panniculo, pr^dicto

uon Turcas devicerat, in opprobrium eorum Pater ab eis sepeUretur. Suscipe ergo, longe indignus Beate, quieso hoc muuusculum, quod otfert, et parce discipulus et tiUus tuus tibi negUgeutiae etc. Orare pro me,
ignorantiffi et
tilio

tuo,

et his proviuciis Austriee.

Poloniffi,

Moraviffi

Bohemise, Ungari,
fundasti,

viae, Stiriffi, Carinthiffi,

Massolabonbus quas de tuis

Silesiffi.

miVocu

lorum in Vilako adducwi

tur.

245 Quidam Bartholomffius quandocumque patiebatur infortunium. quod postquam attinei tiUus ex usore, nascebatur

de Brixia hoc
-r,

\.

non desinas Dominum no?;trum Je-

sum

Christum. qui est benedictus in siecula et Pauli sseculorum. Amen. In vigilia Petri
1489.

gebat decimum quintum diem. Ordine, qui dicitur tur. Hic habeus fratrem iu ei infortunium revefrater Audreas de Brixia. dixit: Astnngas te lavit, qui compatiens fratri hoc Beato Joanni de CapiaUquo voto propter
strano,

iUico

moneba-

ANNOTATA.
Nicolaim de Fara biographum in Vita latisupra num. lU. et Barberium habemus argumentum, quo na (1) Hic novum nostrum haostendi potest, Christophorum aliud exemplar Instrumentt buisse coram solumindicat,Petrum Vilakensis, nempe non quod et Barbefuisse incolam Vilakensem. habet.sed addit.eumdem exemplar
a Confer

sanctitalem pridie novisti. " ipse BarthoInterpositis autem paucis diebus , ac uxor gravida ejuspater et fratres,
cujus
loraaius et
ejus, coucorditer voverunt, quod tiUus per tres annos conperviveret, facerent eum si Sancti l^ancisci tinuos deferre habiium imagmem depingere vero esset fiUa, facerent non muUo post ha:

si

su-

rianum

ip^ius

Ecce pulchrum et alabuit tiUum ex uxore sua Paet merita ipsius crem, qui per gratiam Dei sanus. Haec suprascnpta tris vivit rectus et Vuilak apud miracula quae facta fuerunt in Capistrano diUsepulcrum BeaU Joannis de per viros consciengenter fueruut examiuata

BeaU

Patris.

habitasse in plntea Kenugethen. Nicolaum num. Uo^et Barbertum

(-2).

b Cfr c Cfr Barberium

(3).

dCfrBarberium

(4).

qui addit cognomen

Georgii patris fuisse Horozar.

fiosos et

bou^ fam^

cives

in

VuUak

sciU-

cet Guidonera

ItaUcum de Aretio, Arcupnar Nam viZaffar, et Bartholomeum Vuilak dommus e dens magnificus civitatis m.r.fi a^ quod Omnipotens Deus
patronus:

M.chaelein

qui addit prodxgxum Vincula, seu die i Augusinfesto S. Petri ad

fi.

eCfr Ba7^berium{^)f Cfr Barberium (6).

Cfr Barberium
contigisse.

(7).

ii

U5S
i

et \ CrrNicolaum num. U9. et Barbe,-tum{n.

Barbenum{^.
{W).
el

.^.

Cfr

mcolaum num.
istud

miraculorum C cives ad exarainationera opus diUgenter hoc pmra quotidie fiebant. qui
executi sunt.
scripserunt,
et

servumsuum

d.sposuit optimo^ per prodigia.

k CfrNicolaumnum.
1

m .etBarberium
.

121,

qu

Miraculum

omittunt
123.

Nxcotaus
et

Barberius.

^ec

aUquod
;

n.-'^-^"^^:^^,^;^

num, Cfr Nicolaum

D^i,p. BarOe

nisi habitis

receptis

urameutis

V^^J^^^^ Hcet
et
P'"^"=

"TcfrNicolaum num
Cfr Barberium

124. et

Barberium[VlV

semper intervenerint,

ipsi

tameu
.

tres

num,.,.

(13),

qui sanatum puerum

quam defuerunt. ^
Epilogui
.

d. facta in 1 alia, 24 Miracula etiam, cum P''^;"^ P'-^;;: gentissime exam.uata ->' gentLrme exammata sunt pftnacriDta vera o _^*;o ot e^

=-

Lt.n.bus
citer.

testes

prolmtatem Sed ut evitarem nimiam m de miracul.s facUs, et juramenta, tam

etjur

.s

^^-a

ac eidem sotum annos ^ocat Bartholom^um. duodecim tribuit. et Barberium{Hl 1 Cfr Nicolaum num 125, 1 jj v.Z>.cem6m. ...<^ n^av^ht^iv: uxnueaa rfi.

^&^^s

'

Un^arfa quam iu Italia, a:temm'raculaqu.facta.suntadieo^^^^^^^^ d.e x^'" Octo Quifuitanno Domini mcccclvi qu.nquages.mo a quo tris usque mccccl.x, sumus .n anuo usque nunc, cum jam "ouo t ApriUs, multa plura CCCOLX.U prima die

pra^termisi, pr.Bm,ssa

Afesto^S^^^ ^^^ ^-'^xxv e,usdemm "S'S. Nativitatem Domini, -^!!; novendectm hxc tnfirmitatzs currunt dies Vitakenst non occurduratio in InstrumenXo
:

"'q
r '

Cfr Nicolaum {IS). Cfr Barberium num.m, Cfr Nicolaum

num.

130, etBarbe<-ium{\h).

el

Barbertum{\1).

\%'Nt:^:ZZ'^^.^tBarber.um{\.).

L|.

(7| n,.d pg. 89. Ibid. p6. pig. 20.- (lU)

13.

"--("I

- 21 1,1 '"
'"'"

.28.-112)

l''"l-

sNCfr

<" C,,.Too.o -^^ ^fr addit ^""""^ 1) .,e ote. Valenttno fu " ' ^ -. omin, cognomen ,-, " nm'",
'
:

"-

S;.o;;;
.

5-^

"'*%r arnp.emus
"
*,, ut ta, nt

m n disponas pro arbitrio paratisveuiendumparatis. r^^rrutemsmperad ^'^jiendum tao, me " '= dominatio
Dediej De die

minven ^.^^^ '"'

, Cfr

n/-^BnrheriummBarberrum 2).

currus duo ^''"""; P'J^"

,=

.;;= c soomo r, pro soZ et

animadvertat
,t ,

Plnra scriberem,

meis omnon omnia ore ad sed

libris

proficisei

'
aa

Cfr

Nicolaum nwm.

131,

e<

Bar&e-

TIs

clm una tecum

fuero.

quod

citis

7nuwi(&]{p). bb C/V Barberium Cfr Barberiu7yi{l)cc

^^CfrBarberiumi^). ee C/r jBar&mMm(9). Nicolaum num, ff C/r

135,

Barbe-

vero excellens dommafo non g Ivlberis. Tua perjucunda spero re.fm magnanima eritet div.na grat.a op^ assequemur, eJim quod ea negata fuerunt. Nam tuUnte, quse ceteris nostersms ad.' "''alus et excelsus Deus operibus. Nobis autem

Sndis'et
fflolestum

rium

(10).

minime

stupendis sit adesse

bumano

stud.o et

rgen

0-

APPENDIX.
EmstolaealiquolS.JoanmsCapifaimliam Rosemberstrani,

meo eepi ab amico "i-" factus sum, Certior

adhuc acBesponsivas litteras nullas causam .gnoro. Bokyczano,

quod congrega .onem

Bohemorum, qu bt prope onnuUam baronum

ad

non libenti an.mo, m Olomutium, accessit utex meis litter.s .ntel^alr D^putationem. neqne denegaIre potuisti,ill. non denegavi,
bo,

gicam

directae.

dummodo congruitas loci

sui

tributa

s.t.

etper.-

fesimorum virornm errs sum, quod pro

pulchra

corona. Sc o et b
Huam
'

,ti

ad ^^^-%l'^^;::SZZolica optime gicam seu de R<""' ^^opterea studio ^ meritam, et guam 'ljn'>P^^ ^,,nivo suo
colebat

-j,-Vt-'it Ejus qu. * flect. pos.it. eTs potius iUe frangetur, ut venus d.cam cav.largumenta, rationes, et refellemus. et dicta facile taUones auctoritates
eundum
doctr.n^acillorum sententiam mea. .ntendo seconsent.ret. Non enim Quiesceret et numero lo>;c. (log.c.) 2um garrulare, ut s.pe ju. a congruis et deb. .8 faciunt, sed ut omnia .gnorantia> et Omnis dicibus determinentur.

^'^'''^f^^J^tZZt
et

celsiss^mus

rXr 'S

SS ms
iT

ACs adncim^

Sanc^t confirmant

t>inelucidant. |J

SrislocusameremotuseBt,simecumd
congruolocoetde
viris

s6chronolog^co dislribuHs 9a.dar.. *c(a zHuanno(a(.on

interventuns

actu

Bpittola!-

"TWC

rtectoret

domine, ac Magnifice et excellens mi singulanss.me !

benefactor

Nam.hujusmod, ac us non nfenire noluerit d. viros, sed apud eos anud vulgares et indoctos et authentica est senteut.a quorum probata et -us m
^^ctoritas. fieri debet,

prsemis?, ?mma ac debita commendatione honoratam semper ""h drr.ta dte. quam sunt mih. l.tter dom^-

ouibus

omnibuB

tuo

Sed de iis l^opt.mo et fiae hs.

mo

sum bubituvus,reddit

ouse

auidem quantam

Iffititiam

quandoquidem ita tene e consequi possem, paratis.imum ad n^e .ub u. 5 o" ptissimum,ilu NouenimaUud Ltelasuscipiendum temvenio. quod in te omnes uno ore nisi
expectabam,

sternum, et me ut quamChristustueatur suscipe.Proead.gmLis Bub tuo prssidio pater dom.nus mer.to reverendus quam a assecutus est. plur.mum 7od;c'us filius tuus Deo grat.as .mmensas congratulor. agoque tribu.t. Bogo vero, illam sibi
in

:Sioutar. Valeat

excellens

dommat.

tua

Omnipotenti, qui

Scaut,
^Sum
C

fferunt et

scilicet

nomen.

extollunt, chnstiania. ut claris.imas et egre-

silentio pr^teream cetera , gias v.rtutes tuas verum fatear, difficile tot et tantffi sunt, ut

L^

virtutum genera ad dictuesset, et licet cetera

cuiusvis prindpis

utadsubli-iora iUum toUat. ^te omnia bona ^eretur. bonitate et virtute opt.me p.otector rum atque iterum vale, m. 'mmoraber s qu mittere non et pro me cito Czbettel desiderav.. bx iam teoum fuisse diu veloc.ss.ma. Zwettn

"^;.

ornamentum accedant, ma-

ximum

nomiuis omma decus tuum christiani Placuisse excellenti dovincit superat et calcat. magnopere gratuminationi tuae Utteras meas longe magis gaudio me affecit lor sed illud ad te accessum soUicitas inJredibili, cum meum tot miUia animarum pereunad Uberandum sathanse gutturi prda et tium quffi quotidie quod firmissime assecuturus es
cibus fiunt.

?; "Lellentis
pistrano
fico et

lieet orator fidelissimuB,

Octobris 1451. Manu servus dominationis inutilis oannes d Ca frater

minorum n'*'^''""^-/ '^'"^" ;,,i!f U'"=o de ^^ excellenti domino dom.no

etc.

Bosenberg
tur.

suo protectori et
et cito

pra.cepton

singularissimo fidelissime

obs.gnen

ANNOTATA

sum enim
die post

crastiua in Zwettl a, profecturusque

b.

absolutam praedicationem Weytram quousque tua exceUens Ibi namque expectabo Si quidem fena miserit. dominatio pro me futura tui ad me venennt. quinta proxime

insigne monastea De oppido Zwettel. ubi exststn. rium Ordinis Cisterciensis hactenus Christophorus a vamentionem etiam facit
risio in Vita S. Joannis

num.

139

nomentaconjicten-

menoppidi malescribit Czunethel

.-

(i) Ibid.

\.

c.

14) Ibid.

pBg.

W. -

^tt)

ll)id.

pg. *>

W "'

'

do

DIE VIGESIMA.
,

TERTU

OCTOBRIS.

647

A do tamen diximus Annotato a esse cum Zwettel quam conjecturam undequaqu

:

lo-

D
ANNOTAT.V.
a Quid sibi velit hic loci RosabeUa
cile

Christophoconfirmat prsesens epistola. Nam Capistranum die decima secunda rusdocet, S.

Octobris.

qua ipse die ad Udalricum Rosemopebergicumscribit, in Zwettel miraculum Krummau seuCrumratum fuisse^atquehinc lomumprofectumfuisse. Ipse Sanctus locum Nihil porro sciptionis su^ indicat Czbettel. scrtitalos in locis peregrims mirum,viros
bendis ssepe seepius allucinatos^

non fa^

Weytram

est

Weitra

oppidum

eunti

utpatetex Zwettelio Crumlovium occurrens, mappis topographicis. in Annotato c De Crumlovio seu Krammau X Vitx Christophori a Varisio ac-

dixerim. Rosa quidem est symbolum silentii seu secreti (1) sed in tota epistoia nihil occurrit, quod secretum requirat dein dicendum esset simpliciter sub rosa. Putem ta~ men, episcopum alludere ad familiam Rosembergicam, qu<e Rosam gerit in scuto gentilitio,pr3esertim quum illo ipso tempore, qttO epistola scripta fuit, S. Capistranus in familia
; ;

capitis

tum
d

fuit,

egimus in Commentarii prxvii numm. %\\et constat, S. Joanseqq. Ex hac porro epistola Capistranum nullatenus refugisse pubtinem

De hoc cum Joanne Rochyczana

colloquto

Rosembergica Crumlovii versareiur. Jta ut sensus sit, episcopum salutem dicere Fratri Joanni in Domino Deo et in familia Rosemburgica, a Deo deslinata in salutem Bohemiae, Porro ramus Bohemicus familise Rosembergicx periit initio sseculi xvn morie Joachimi Udalrici, qui sine prole obiit die xxiv Januarii 1604 (2).

cam cum Russitarum

nem,
tpiitoia
II.

antistite disputatioet in Rosabella

b De castro Strasburg actum fuit supra in Vita Christophori a Varisio cap. viii Annotato n. c

2.

Omnem
cum

in

Domino

salu-

j.

tem'

sincerissima caritate. Venerabilis ac

Ibidem etiam nomen Joannis episcopi

EpiStota Itt.
!

tuae medilectissime frater! Licet fraternitatis me tibi non imraerito ferventisritamultifaria

gentilitium et anni regiminis indicata fuere. 3 IHC. Beatissime Pater a Ad osculauda ve-

siraa caritate in

immeDsura

astring-ant, conso-

lationis

tamen tuae scripta dulcissima, mihi nuperrimeunacuraReliquiis sanctissimi condelefessorisBernbardini praeg:ratis ex Vienna
subminisgata non modicum fomenti continuo quoties illas intueor aut recolo, trant, adeo ut modica reciproci nimirum scintilla non
exardescit.

sanctorum pedum. Caritas, quje debita estomnibus Christi fidelibus, eo vehementius ad has comendatitias me coegit, quo de virtute
stigia

integra illustris (hujus domini) cum magaiticis famam et prEEstantissimis Uberis certiorem

apud me experientia

fecit. Si

enim cum omnium

.amoris

Nec tamen eadem primum me mo-

perora volaret, iUustrem et exceUentem dominum Uldericum de Rosenberg eum esse, qui
sestuanti

verunt, ut pro tuis successibus hoc quam potius prima die tui recessus a me exequi, orationes pro te Doceperim studiosius gratas, quotidie effundendo, nec

Deum

orem,

Bohemorum

perfidiae,

castra, terras,

civitatesque insano impetu devastantium, jam modo per triginta sex annos nuUo victus terapparore restitisset, solusque inter latentes

mino.utinam

hon.tns'

ordinaria mihi de hoc contentus, sed et cunctos publico ad idem lege subjeclos dudum edicto Quamvis autem eafaciendum sum exorsus*.

pasrens, sese, castrorum et civitatum ruinas ad effusionem proprii sangumis vesus, usque

rum Jesu
mauEe

demscriptatuaplurimum jucunditatis attulearaplius in dies Isetificat quorint. multo tamen percurrens, nedum de tidiana uovitatum fama
tuissuccessibusprosperis.de quibus soUicitus

et universalis Ecclesiae

Christi fidelem, et sacrosancta; Rolegitimum filium

indefesse proclamaret,

omnium

in se catholico-

rum provocavit affectus, oranesque eum benemagis virtuti volentia prosequerentur ; quanto
quisque debitor, omnique ejus demens, voto propitius et pro dignitate honesto mihi, per mensem cuique, quemadmodum si duminationem supeiUustrem
fieret

sum

C nue devoto singulis praemissis Deo citur Dehisigiturac grates sincenssime ac fraternitati tu denique
inceptum

qu perquirere, sed et Dei magnificentia, ejusdem sanctissimi Bernhardini, tuomeritis conspiministerio. mirifice clarere

mecum

cumapudejus

rioribus diebus

quareferocondecentes,hortorque in Domino, Dei opus indefesse, ut facis, ^g^us receptum* viriConfortare in Domiuo et age
prosequaris.
litpr

laborarem, Juste quam liberorum experientia patesceret.

igitur coactus, licet
QostriE florem, si

et fidei et

secum pro reductionedeviorum coustaQti* tam parentis,

nou invitus
,

hutu- fidei

''

sanctie honore, pro Dei et Ecclesiae suae in iUius prsesidio animarumque salute, confisus cenvirtute cepisti, quatenus in cujus nomineet proinde feliciter coronan metuplicato fructu sterno, quo una lecum tuis rearis in regno illo desiderio xstuo conorationibus vogo suffultus, pugil Christi invicte regnare. Vale vir Dei, Datum in castro tuique pariter benevaleant. b die sedecima mensis ecclesiffi in Strasburg Johannes Dei graOctobris anno Domini H51. c. A tergo. Venerabili
tia

quid parvitas mea apud Sauc-

titatemtuam valet, bcatitudini tuwcommondo esse in;ijor, ea commendatione, qua nulla possit utvidelicetcumejusfidelissimi oratores apud gloriosi Sanctitatem tuam fueriut. iuomni tam
prodomini honestatis etpietatis votooamdem
cleraentia, et pro raea pitiara sibi, et pro innata persentiant , revertente.-que

commendatione

EpiscopusGurcensis

Christo fratri meo canssimo, ac religioso in generali ordmis Johanni de Capistrano,

fratri

votorura sponte sua currentem. et ao raasanctae fidei tutela magis effectum, pro augmenta virtutum concitare possint. ffis ad tua beueficiorum et graCui quicquid Sanctitas mihi ipsi factum putabo, dum-

compotem

Xm

contulerit,

Fratrum minorum de Observantia.

modo comendatiooem meam Valeat beatitudo eamdem non fuisse vulgarem.

intelligat
nui. M.scell. Hitl.

apud

Schmjdl fto.r (2) Cfr Diclion. de Tr^voux, pBg. 371 el BaUnBohem. Soc. Jeu. lora. U. Histor l.rov.
(II

Bohem. Decad.

II.

72

tua

Octobris

Tomus X,

. :

548

BE

S.

CONFESSORE. JOANNE DE CAPISTRANO

Ex Egra
cinxerunt.

A tuaclementoimaadvota

coelorum.

propria me subscnpsi. nes de Capistrano manu Domino nostro Nicolao A iergo. Sanctissimo

die 10 Januaru, U5^ftin regno Bohemi creatura Frater JoUanV- S clementiae inutilis

Unde factum est, ut dexn xmpera- D et Boke^ torjuvenem Ladislaum, Hunganse

mi^

bal Henricus
bis

regem.confoederatis, inter quos emtneRosembergius Udalrici filius,

,

redderecoactus fuerit,

Bellum brevibusverDubravius in sua Htstorta Boexplicat

Papse Quinto.

ANNOTATA.
aSimilem huic epistolam, eisdem titulis ptam verbis, mutatis solum
conscrt-

hemicalib. xxviii {!). et Modesti celeb Festum sanctorum Viti habemusporro ex Christobratur %v Junii phoro biographonum. 150, de Ponte vocatum de Cusa, cardifuisse per dominum Nicolaum

,,_,.,

dedtt
,

ad regem Franci^

Carolum VII quam Quxcausa propierea edendamnon duximus. iam instanter res famili^ fuerit, utSanctus apua iMcoiawn PonitfiRosembergicae, tum apud Nicolaum ^y^^^v* eemtumapudregem Carolum commendave.

Capistranus. die sequenii, seu

xi

Januarii,
,

legatum apostoUS. Petriad Vincula et ad dietam, quffi tenebatur Ratisbonffi cum cum Bohemis. Festinus. ilinere intra septem dies videtur die confecto, Ratisbonam advenisse
nalem
XXI Junii,

quandoquidem die xxu ejusdem referumur jnu u^i^^vxA, ,^...^.,. j.^*.. ^.^ mensis referunlur miracula ibidem patrata permansit autem Ratisbonae ad iv Julit, ut
/^/.,/./,/*. inudnfux biographus. Ceeierum loquiiur laudaius hionranhus. Cceterum con-

. . ^ rit,prorsusignoro.

EpUiotaJV.

substitisse b Egrx toio mense januario ex Chrisiophoro habemus S. Capistranum et 144. biographo, capite x vitse numm. U3 humili et et excellens domine 4. Mag-nifice sadevota recommendatione praemissa gratiam sempiternam lutarem et pacem in Domino
,
!

ventus

isie

Raiisbonensis parum contulit ad

pacem conciliandamcum Bohemis. Namcarapostolidinalis Nicolaus Cusanus, legaius Ratisbona cus, epistola daia xxvii Junii 1452

ad hohemos

B Ordinaveram
trffi

virorum ratorum

transmittere Afagnificentiae Vesmulta nobis nuper occurreutia ex littens Pragensiura, Bohemorum et confcede-

docet eos debere omnimodam obedientiam prgestare Ecclesise Romanee pure dein et simpliciter absquepacto et conditione
(2),
:

cum

eisdera a

sed celeritate itineris

CompactatainsequidemhfBTesim non continere ; sed dicil, ab omnibus constanter negafalso tur, in eis talia concedi, quae Bohemis
suggeruntur.

facere, occupatus, hoc solum volui M. V. notura legato heri sero a reverendissimo domino quod Bavariafc et ab illustrissimo domino duce Alberto Ratisbonensi domiet comite Reni, ut in dieta Dei post festura Viti et Modesti b, si

In Commeniario preevio numm. 211 ei sedulo seqq. monsiravimus, S. Capistranum

e

nica

qu^sivisse coUoquium cum Rockijczana, sed non convenisse de loco, ulrique parii iuto

honorem

debitam non desinam interesse obedientiam diligo quod ni pro qaadara adjurationesuscipio, tamet sanctae Matris Ecclesite
, :

quapropter Sancius cupii,adversarium suum adesse comiliis Raiisbonensibus,pro concorenim dia Bohemorum convocaiis absente
:

quam

si

reputeut

meam

ibi

praesentiam oppor-

capite

Hussiiarum

nihil

stabile constilui
Bp.xoia r.

tunam. Festino igitur gresgus adeam, et vestram ibi spero adesse prffsentiam, ut filii vestri
doraiui llenrici

poierat.
5

cum domino

venerabili decre-

ac

1HC Magnificeetexcellensdominedominc benefactor et priEceptor mi singularipsirae,

torura doctore vestro Wenceslao,

quem

et

mei
in ea

nomine

advisetis, ut

nomina absolutorum

humillima commendatione pramissa, gratiam salutarem et pacem in Domino sempiternam,

dicendi gecura omni officio obsequendi. NuUo quanto gaudio, qnantanere consequi possem,

commissione per dominum plebanum vel per eundera dominura Wence^laum secum deferat. Contido eteuira, quod ibidem, Domino concedente, nostram conscientiam pro fidei veritate

que

Iffititia

fuerira hisce diebus affectus, audito.

cum
felici

pacifico imperatoriae majestatis consensu,

et

sacrosanctae

RomauEe

Ecclesiai

obedientia
,

debita

sufficieutissirae declarabirau.^
,

veniat

adventu serenissimi regis Ladislai suam inclytam civitatem Viennensem a,

vestra et
bant,

ad
uti

aut non pertidi^siraus Rokyczana

quem ad
c.

hunc locum

dietfe

strictissime

advocavi

mea desideria non parum expostulaquemadmodum ipsi imperatoriaemajestati tum

mirificos

Nuntii festinantia silentio prsetereo, quce fratri Nicolao de Grezeregiuae Vicario ministeriali Bohemiae V. M. intimanda coramisi. Vnleat

meislitterissuperioribusdiebussignificaveram:
qu8B res

fructus

toti

Kcclesiffi
sit verisi-

sanctae Dei et populo ipsi christiano

V. M. feliciteradgaudiasempiterna. Ex Ponte regui Bohemiffi l^hZ die 7 Junii festinanter. VestiaeM. D. inutilis servulus et orator Frater Johanues de Capistrano ordinis miuorum raanu propria me .^ubscripsi. A tergo. Magnifico et exeellenti domino, domiuo de Kosis, etc.

militer paritura.
tantae
tulari.

Nemo boni avidus est,

ut per

qui huic

novitati non debeat vehementer congra-

me dicam, ita Isetor, nesciam quid gratius, gaudeo poquidve jucundius hoc tempore facile mihi
Egoenim,
et exulto, ut
,

tuisset afl^erri;

quandoquidem ea firmissima
divinitus uobis datum, ut
in

mihi spes

est,

eum

ANNOTAIA.
a Conjicio,

liberet

popuium suum,

umbra mortis

seden-

tem, quoriira

raulti satante

faucibus quotidie

Sanctum

hic agere de motibus

:

Rungariciset Bohemicis volebani nempe hse genies suum habere regem, quem imperaior Quapropier Fridericus reddexe recusabai Hungari et Bohemi armis negotium i^ansigendum censuerunt et Civitatem novam
.

prteda fuerifit; revocetque devios ad unitatem christiauae religionis, a qua jam tot, abjecto
obedientiai jugo, miserabiliter discessere
:

ut

plorandum sit tantarum auimarum jacturam, iilarura prtesertira dico, quae in medio nostn
pereunt, haeretica labe foedatae pro quarum quia houor et regis et salute consequenda
, ,

prxcipuam
(1)

post

Viennam

urbetn, obsidione

Rer.

Doliem. ScripU. pg. 234.

(2)

Goldast.

De

rgno Uohein. Appcnd.

col. 139.

vestcr

p>

DIE VIGESIMA TEBTIA. 0CT0BBI8.

549

magnificam vester agitur, aliqua ad vestram dominationem scribenda necessario censui , maxime cum didicerim veridica relatione die celebrandam esse dietam Viennensem in M. D. causse fidei, Martini b in qua et vestra agendae, maximo adjuni fallor,

ctenta sancta sede apostoUca obtinuisse, quae numquam adeptisunt, allegantesCompactata, quo fit ut quse numquam observarunt d
;

nuUa

secura

pactionis
si

foedera

sint

ampUus

componenda, sed
sanctffi

fideles

haberi et reputari

cum Bobemis potennt mento raaximoque prssidio adesse

sivoluerint.

volunt, pure, et simpUciter obedientia sacro-

eara Voluerint quidem, dum ad intelligam, ut esse rera tantum incitatum vos sed sola recordatione .

nuUa commendatione
indigeatis,

submittant quibus cum sciat ipsa alma raater debeant nutriri fiUi. Si quidem. aliraentis sui de tide oranino tractare volueriut, sacra regia

romanae

Ecclesiae

coUa

Ecclesia,

quam, pro singulari vestra in me si tambenevolentia, scio, nou parvifacietis,

majestas ad

maximum

Pontificem

cui fidei

quam

cbristianissimus dominus, ut hactenus rei Bohesemper cum summa laude fuistis. studio pensare morum gravitatem diligenti

Dubitabat enim M. D. regiam m&suam obejestatem accepturam Bohemos ad aut nuUam de fide menlionem factudientiam,
volueritis.

causa spectat, iUos remittat, in nuUo verbo medium inter se obUgatura', non tamquam componendae unionis ut de utrasque partes obstinalione percetero, si in eorura anliqua voUierint. iUorum reductio, evaginalo
:

sistere

poUicitationes ram, aut quascumque voUierint quemadmodum miserabiUs

ad uUionem gladio, merito aggredi possit Dei cujus tutelam, hostiura Ecclesise sanctae sicuti sui clarissimi majores, si sua raajestas. effecerit . maguo et dignissirai orani laude
: ,

prffimissuram

mundus agere consuevit c non cogitans, qu statum perDei sunt, sed quse ad suum solum Primum quidem summopere tinere videantur.
;

intrepido

animo

susceperit

queraadmodum
speramus,
illorum

eamdem facturam
non
solum
,

procul

dubio

fiorentii^simam

gloriam
raa-

obedientia, laudo et approbo, ut, adepta Ulorum deinde compocausam fidei majori faciUtate

resuscitabit

sed eorum

laudi et famae

nere
si

queat.

Secundum

evangeUum

nemo

gnum addet spiendorem, acquiretque sibi et immortale. Vestra posteris nomenseternum et

autem M- D.
postulo

damnet: nam verus christianus est. qui non iUis, sibi obedientiam pramajestas
fegia
stantibus,

quam peto et essummam. Bohemorum consequendse

si

eara operam,

poUicita fuerit , nnmquam eos de permittere, moleatare. neque molestari fide ampUus excoreductione quffl spes de iUorura non armis, gitanda est ? qui jara per 40 annos,

saiuti dederit,

tantum laudis
nuUis
siecuUs

et
sit

decons est
ea

adeptura

ut

ampUus

non doctorum non palpabilibus argumentis non divinarum rerum sententiis,

,

quid preces meffi caritura; quaraubrera , si D.eamdem,omm valere potuerunt apud V. M. et obsecro. obteinstautia. qua valeo. rogo

clarissimis

aed ad magnitudine flecti umquara potuennt, punctis totum excusandas excusationes in Quis Ulos ampbus eorum studiura contulerunt regis arrais tuehumiUabit, qui suam causam Equidera. si id faclum buntur et protegent? ad quod Deus avertat non solum
fuerit.
,

tamquam storqueinDomino, ut causara fidei, plusquara vestram. summo rem vestram, irao
studio

summaque diUgentia commendatissi.

.

mam

suscipere veUt

quodque

ut

facuitis

Plura quaeso. etiam atque etium supplex quje hoc hujusmodi re scribenda forent a fratre praetereo, sed ea omnia
,

m m

loco silentio

sed rauUos fideUum unitatera non redibunt, dominio ad eorum regio ex catboUcos suggestionibus atldusectam suis diabolicis omnibus regi^e majestati, et vobis
cent, sacrae

ostensore e socioPetro de Sopronio harura vestr^ M. D. explicabunnue raeo fideUssimo * mihi ipse fidera .ndub.am cui rogo. ut
.

'addt:

Inm-

tur,

maculam

raagnara

et

notam

ascnpturi
,

adulaservus loquor enim tamquam fideUs cum domino suo. Siquitione nti nesciens . pontificausam fidei in pectore raaximi

qusm siuguUs raeo nomine exponenin omnibuset me seraper disadhibereveUtis. Commendans quid carura. si qu.d gravestr^ M. D., cui si
pus.iUtas qnid acceptum mea debitum poUiceor , munotest iUud orane * quara Ubenter ottVrens. Xaleat ^ .s mearum Christusserap.teruo digneD. vestra. quam tamquara fidelissimo ma^cipio. tur tueri, et me.
efficere

tum

si

dem
cis

'udde:

precum

non

dimiseritis,

spondentes, quidquid

UU

^ petierint, gloriara ^ parum deoigrabitis, Deum ipsum Omnipotentem gravissime

ris

et splendorera

vestrum non

et

infaraiEe

tanturaque dedeco.allatun vobis vestra sponte

offensuri,

Te tro u i^'"' ^^'^^^^"' servus

quantum M. D.

vestra,

qu semper summa

1452. V. M. D. mutiUs ^urgensi /-10 Octobris, Frater Joanne^ Ucet orator tideUssimus

^^

'^''''n

^"fv'

observancum laude et christianffi reUgionis ut de statu dopassa est: tia vixit. nuraquara nihil dicam, qui pro raini regis in Boberaia

deCapistrano

absque ecclesiastica obeCogitate .gjtur lientiafundatus eritinarena. vobis consuh e. consiUo diUgenter et maturo ut c(BlemundiaUs gloria vos moveat. Non non corpora perdatis stem et perpetuara eorura ammarum uteorum animarum ;cremini hominum, ut lucreraini hominura

eorum

infideUtate

propria me subscnps. A dominis. Magnificis et excellentibus teroo Kosenberg ac Hennco ejus domino Ulrico de benefactoribus et prsceptonbu. fiUo. suis colendissimis.

manu

ANNOTATA.
Posthumus, quario fere mense patrisAWe^^^^^^^ post omurn lll~\Zldi,ario regna Hungaris. et annum us.ue .laUs
a Ladislaus

ut mven.ant bona, camiui ut mala faciatis. sed offerenfbus priore Turerror erit pejor majestati. ita aecepregi niis obedientiam
.

,e.aitionis

:-=--;:"-::

BohelZomnua. ti^j: omnua.

s!um
Tus-

Ad A. Fridericimperatorts Tuod"cZum sub tulela Hungari et Bohemtregem MuU \uando

----:

te

sid.gitus .ll.sostendeatur.promittatis; quia suscipiun., un.co verbo datur. totam manum quandoqu.dem ea se jamiUena addentes
:

..t

nihil.quodadfidempertmere

VI-

Tscentulum CiU^.pueroavuncut.ilh luteU mrici, comilis

adosedtandem armis coaolus.regem Sevlembris 12 com<n.sU die tv

Fr.ler.repetierunt. Tergiversabatur

DB
i-j

S.

JOANNE DE ''^^^^^^'^'l^^sT^^^^orum
'"1'"
,

adh.rentes

Wsos D

Viennam Wo lU Ladislaus extra eo tamen Pf Ulricus. ut '^f,^,^, (^). Sed '^-^^^^^^^^^ ^'^'""'^ ^'''^""'

Tt^tS ^ erat, tnquii

fuit

vipnnam cum puero

per-

quorum caput famuappellabatis *'';" non esse, exclaraastis ? ^^P^di^num infamiam vobis uma^ui SLgn -do-:^-' quantamcis vestns victotam inim

''^^reXexTmortrm
:fa^l^^i^r!Ji ^b

hantrse.ceptus
el

^^^-"PrStUrnstis. quantum^

ZunaenUornniumexsuUatione,-6).De>u,c ingerui u
Capistranus
,

ipse

l^^J^Xr^, a veiir
f

abstulistis!

Ub. ant.qua ,Ua nuadraginta annos cum tan-

"r^tia

,t- tamen

^-^^^
et

CS.Tmoaiiu9eP-<'*"""''"'^^"rri
ad\omitia convenerunttum
omiores
(4).

vestrum
fP'" ^^

sLptibus, sudoribus sanguinem effundendo. vestrorum

,'vTg?Uis.

^^^^^^

^^^ ^^^^

,b. honor

ubi

/,

jEneas vl docet nos

Martin. seu
.

ZTiatZZ^^i^^-'^mvembris U52
Treano

cCoronandus rex g^dtgereestapudGoldastumCommentaro slatuxeccleBohemi^ (5), promzsU

Ladislaus,uramento

^^^^ " ^^ jn puncto vano

^^^ ^^^
=^

ajjnum nomen, ubi mentorum

.

quodam timore penere

et

\^^, p.^pe
,

erat filius vester magn.fi,,^a cum v.ctona vos

TiZL ets^cuiari acpopuio -"'^^f^;/'"^

Hussitarumfautores,

Xiura,libertates,prsscript,ones,pnvilegia
: coisue;udines.Qi6u..a,..6..^^^^^^ etiam suee hseresi Ja

rat.onabil.s vos co^^^ ^^^ ^i^q^^ vobis parata erat, credite '^ebat. Jam victoria g finem hsre.ibus btinueratis
,

-^^

iinebatis

si

conf^derationem cum

^4

Tap stranus, ..

Id ttmmt ra rege esse impendendum. coronam vix temere nam

:

h^ret.c.

miissetis, quae

nuUo modo
,

ho-

Jxerat
7.,.,, &ra4K.

Ladzslaus

guum eum admonuU

a.(^u(6),

f
u^^la.P

^^^ ^^^ ..^., ^^.^P imo si ceutum ,,,,Hngit, quin ^ vobis non apposuissetis
^.^^^ ^^.^ , ^^,.^
,^^^^^^^
, ,

Porf>Wmsprommormquorum

sua Historia Bohermca iua ^is^orifl Bohemica

nou non

B ullimum

erat, de

corroborando Kokyczani ar-

chiepiscopatu, 5.U de

imponendo sedi Pragenst

sed itaque de ventate derevocare , quod fecistis et ^^^^^^^^ ^^^^^y^ sit In mal s promisistis. cum scriptum turpi voto muta in promissis scinde fidem
^^^ervare
: ,

Hussitarwn antesignano. egimus d De Compactatis

nrwvio

m Commentm xo

swora

Sopronio mentto facta est e De Petro de Commentarii pnevii num. 7.

finibus

numm.

219 et sqq.

decretum. " Sapientis etde bono in melius. Uum de malo in bonum,

;

est

enim mutare

consi-

ZpWtoia^ VI.

Magdeburgensibus versatum tln S. Capistranum habefuisse mense Octobri Christophoro num. 157^ mus ex biographo doet excellens

Siitaquerectamsapientiam imitari sequimini vestigia chridividite vos ab eis sed dedecus erit stianorum. NuUum tibi Ecce honor sempiterna laus, sempiternusque emaet civitates, totaque A
,

voluentis,

omnes principes

6 IHC. Magnifice husingularissime mine benefactorque mi salupraemissa, gratiam mili commendatione ac pacem in Domino sempiternam tarem et placeat in exdesiderare in terris, quod
.

domine,

dicentes: Cecidit pro^ nia vos in ore habent domus de Rosenberg strataque est gloria spes in vestris genero-

absque

hactenus vestra gesta omnes cathohmente revolvo, quorum apud memoria, mecum ipse cossolemniscelebratur valens extmplango, lacrymarum cordis non Quis vestrum honorem dUi. guere rivulum. emittet? Quis a geus lacrymarum fontera non Quis ve_ lamento potuit cessare permagno? ^ stram audiens infelicitatem a suspiriis facile detestabilem poUicicessabit in gemitibus?
cel8isa'

iUud

Ast sola in remansit, et quam maxime sissUnis qui magnum apud magnificodomino Henrico, victoriam, vindicat nomen propter
ictu.
flliis

Dum

omnessibi

prfficlara

quam de
quentes

serenissimo rege
fiUis

vit.Vestri8enim

omnem

^-^fl^ adhsrere debetis reUnconfoederationem h^retico^

;

!'^'\^^-

^um, cum nuUahaberipossit q^^^^^/^^^^^.f^ veU et si totus mundus palliata excusatio negUgere p vestram salutem se damnari, vos saaMultas habetis excusationes non debetis. iUorum ctissimas, quibus ab ^^f^^^f^^^ cum sit.s declarata. potestis. Primo quidem consiUum incredibile facinus tationem itaque Utterarum de veritate .^^^^"^^^Ved e sathanicum Dominus et baro, natura generojure ipso mpedi cundo, quod de dominio, et hseretico se submisit sua quod illud lu sus, homiui viU propterea yos non debetis nemine cogente. Vir famosissimuB sponte renuntiastis, etjam me Pj murus manihus fiUorum infami factus est subditus homini cum rebeUibus Ecclesi^ sente &:tertio, quia non quondam catholicae fidei haereticorum tutelam quarto, qum vos non Ucet foedera inire tantorum nobilissimorum filio!
!

suscepit, pater

rum, scuius inviclus, timuit, ubi non

f uit

timor.

nomen prseclarissimum constantissimffi domus de Uosenberg ! quis te ad tantam evexit

lucem? jSonne Deus?Numquid vobis, magnipraesidio et adjutice senior, semper summo majestaa? Monne vemento non adfuit divina
strffi

debetis .^"^"J^oquia UUcita po quia infamisessetis: sexto, septitno , qma missio non debet observari
:

esse

fautor

1^^^^^'^."^.,:.

dux

senectuti sapientissimos dedit

filios,

qui

omnibus excommunicatus. octavo, quia non vultis esse gloriosum vestrum cathoUcnm et nono, quia qum decimo non vultis perdere
ab

catholicis

reputabimin

regevestros labores sufferrent, guberuarent

nomen animam vestram non

sed coelo. Et sic

gehennffi, vultis tradere

rentque dorainium vestrum , protegerentque iUuda faucibus draconis? Cur igitur absque vestrorum consilio fiUorum confoederationem
iuiistis

cum

his

et

cusaUonibus
etiamsi

ab Uiis vos dividere

multis aUis exP0te"ti8 ,

cum

haereticis

quos semper

8ummo

maledicamini, liusest, ut a paucis hffireticis

396.
J*-

mUUa
-

sigiUorum appensa fo^ent^Me-

(i)

Aa.

Silvii. Hil. Frid. 111.

pag. 393. AQalect. Vindobon.

(3)

(4)

Pag. 407.

i5)

Tom.

11,

pg

291.-

p.g.^7.

quam

quam

toto christianorum

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBKIS. Imo hoc tome Rerum Bohemicarum coetu.
defutura,
:

551
lib. v,

cap. lu

(2)

erit prseclara laus

vobis

uumquam

hsereticorum ut exosus et inimicus dicamini

turpe

est. ab illis omnia, qu ad honestum. Longior fiam si hujusmodi re sese offeruntur, in scribendum
,

laudari, vituperari

autem

perscribere vellem,

Fiuem et commendans vobis honorem vestrum ciam ut verba mea ex animam vestram. rogansque,
suscipiatis, is chariiate. qua dicuntur, uti nescio. Loquor qui adulatione

itaque dicendi fa-

octoginta barones, equites nonnulU ac civitates Georgium Podjebradium. gubernatorem regni jam ante coustitutum, rursus ad annos duos proximos contirmant. Si vero RosembergiuSt jam ante missus ut excluso Ladistao Posthumo, sceptrum Bohemicum Alberto I, Bava,

rise

duci, offerret

[Z),

Georgio gubernatorn,

enim tamsum, Vos fidelis cum domino suo. quam servus saluvestramque autem, si vestrum honorem

Hussitarum tur, qua ex Udatricum

cathoticge

fautori, adhseserii, facile cemicausa S. Capistranus acrem ad hactenus rei Rosembergicum

,

dederit.

cum universa familia sua vindicem. Tandem exprohrat forsan vir sanquibusdam
,

tem amatis, is eritis, murus ecilicet sanct

male factorum. Quod
feceritis,

quales hactenus

fuistis,

ctus Udalrico, quod consenserit

fidei catholicffi, et invi-

ctu< scutus evectorque

si

bonorum

et corrector

promissionibus rei caihoUcse instaurandse minimefaventibus, ut dictumfuit in Annotato

c epistoliB superioris, in b Id eiiam testatur Balhinus nosier

summa cum
afferetis

dihgentia

sua

tholicis

honorem omnibus magnum

vestrum recuperabitis, ca-

gaudium,

Epitome Bohemica ex mss. duohus Rosensiid Udalricus bus, S. Capistranum id effecisse, daret ac pietatis studio sese totum quietis
:

augebitis, adversariis moestitiam et dolorem acceptissimam mih quocharam et

Deo rem que vestro

laudatori apud

omnem populum

tribus filus, quare pater (Udalricus), vocatis

efflcere ponihil jucundius, uihilque gratius sum in meis prsteritis, ut, qui vestras laudes persecutus, dicationibus et litteris ubique

praesente B. Capistrano xni

,

mendax non
niar

judicer, sed verus laudator invefestina

Novembris 1451 gubernationem valedixit curis omnibus ^ majori natu fiUo, commendadoraus Henrico, Udalvit (4). Atquehincconcluditvirsanctus
et

apud omnes. Haec pauca

scripsisse

manu

incorrupte

volui

ut

cognoscatis,

me non
Litteras

esse

vestri

immemorem

effectum.

permagnas superioribus diebus ad

qualiricum non habuisse, ut vulgo diciiur, capesseret; tatem, ut adhuc rempuhlicam proinadeoque sua se senteniia non ohligari, deque esse revocandam.

quem ad Vienvos misi per fratrem Petrum, fasce litterarum nensem dietam transmisi cum Moravi et ad omnes potiores Ungarise
.

Prodigus, qut c Is erai Alhertus, dictus

imperatori,molesitas fratri suo,Friderico III quadragenario mutiiplices facessivii {h},Ohiit non iam suts quam anno 1 463, fundaia,

Austriffi,

nec non ad regem

c.

imperatorem

et

major

suum germauum
poteritis,

Ex

litteris illis

intelUgere

a rege cum

quid mihi videatur sese faciendum fraliohemis. Ego admonitus per

Frifrairis imperatoris sumptibus,academia Brisgovia. burgensi in

iUam accedere sutrem Gabrielem ad dietam vestrum llenpersedi. cum didicerim. fiUum bonum, ut ad iUam ricum dixisse, non esse vocatus a rege, proficiscerer, quia Georgius,
audiens

me tamen me

venire recusabit. Si advocaverint, labores non recuibi

biographo Christophoro habemus, longo num. 158. Sanciu^n Lipsise mansisse mense Septembri tempore. scilicet a medio Quee pon^o usque ad medium Novembrem. vult, civitaies, quo se conferre sint sex ill^ Novembris id tamen certum, xxii non dicam

Ex

adesse

demum sabo. Interea hic evangeUzabo, d. At si iUos Ulas sex civitates me transferam noUnt, ut puram cives invenero timidos, ut evangeUzem , ad civitatem veritatem
ad
Christi

Wratislaviam demum rus nominat num IfiO carnisprivii.seu xiwBet>ruappulit ultima die Chrisiophorus num. 161. arii 145a, ut notat
:

quee Christopho1452 visitasse varia oppida,

in DomiVratislaviensem proficiscar. Valete C no et scribite aUquid, quod dolorem meum ut faciatis etiam atque quodque mi'tiget
.

Lipciens. ipsa die etiam obsecro. Ex civitate

7 Hu- P singularissime mine benefactorque mi prmissa gratiam milUma commendatione semp.ternam. salutarem et pacem iu Domino
!

Octobrts. Dies S. Ursulae est xxi doMaguifice et exceUens domme, IHC.

,

inutiUs servus licet Ursulae e 14B2. V. M. D. Frater Joannes de CapifideUssimus orator teiyo. subscrips]. strano manu propria me exceUeuti domiuo domino Ulrico
.

Hac hora

Pragaab non esse bene informatum

tini,

vestra ex redditas sunt mihi litterJB iuteUexi aut vos ex quarum lectione
his,

qui dicunt

Magnifico et et prsecepton colende Rosenberg, suo fautori

dissimo.

ad dietam Marme accedere debere Vienuam Ladislai ad me perveseienissimi deferentes, nondum accedam, vocatus. nerunt a. Non vocatus, non summa non recusabo. Misi Utteras
nostri aut nuntii, Utteras regis

ANNOTATA.
Rosemherg, quasi Udalrico de Rosis seu de gloria et factiont hseredefecisset ab antiqua Expostulationis tamen funtic^ adhwsisset. plane liquet. Idscimus Udaldamentum non teste ^nea Sylvio
,

Capistrnus hac eptstola a Eccpostulat S.

cum

laborem usque ad micum copiaad omnes a maximo socium et fratrem Petrum misique

nimum

meum

quibus facile inteUigere poteras detulit, ex opus sit. Post hoc audito
uistis,

h,

qui

meas etiam ad vos longas

lit-

quid facto

m ricum Rosemhergium lvii (1), futsse cap. sua Historia Bohemica accommodantem hominem semper se tempori
:

proin

fieri

Pragse potest.ut comitiis regnt.

1452 celebratts,xnterfuerit.

Vtio mensts Maji

in guibus. ait

Bohustaus Balhinvs

m sua Epu

totam acerbo novo. quod per ad vos refertur,statim etiam longas devobis animi me. distuli molestiam litteras dare non me sed propter c, non propter exponens quiB satis apud omnes gloriam nominis vestri. Moderna nova , qu cathoUcos decUnavit.
, ,

jam Alamamam

HisU g^n. de

l8

mais d'Alr. tom

I.

m-

< * <!

apud

^
652

^rnVaXt'si'':urJne
fieri,
,

>atent

cpt.en.

S:'^o;p::vc';;;:;^pi-i^-.n'ficu^-

He iUis certior habeant quod hom.ue dtat iaut meudacii ritatis aui satis suoerioribus litteris

ut perBp.cerem

qmd

ve-

3
laud

. vester

rr:cMis'TfflicXmvobisperui.qui

Vra islaviensem.
et

dominus Henr.cus, qu. m.hi pr.sulatum atumptionem vestram in Qu res ut vob.s semp.tern
gloria^ cedat,

exopto.

Nec

dub.to,

ZZ rsolari;

vobiscum
,

pBlpitare sed consolatio -"^ '"

d.

E.pecto en.m

a Salvatore sed eam expectabo ritur vera cujus veutilaChristo nostro Doiino Jesu
.

^"-^

eum Deus

ut ita disposuit,

huuc pr.mum gra-

dum

Tum inmanusua

et

permundab.t aream
'^

dedignemini hcc benefic.um Dei reTs Non non subterfugere d.spcumere, ut videamiui qucd gratum est omn.bus rouei;. Dei; et
vestris,tam regi
nitamiui.

hoc ad alt.crem ascendehaberetis, et ab

'^: suam et ccngregabit '""''""J""" comburet igui .nex reum suum, paleas autem aderit.s, tum nguiWlls in dieta Viennensi

quam

ceter.s

ucn renuat.s,

vestrorum cons.l.o semper invos majorum processerit,

obsecrc.

ut

recuperet.s honcrem vestrum

,

Fostquam

res

ordine

quem
et

acile

assequemini

si

n.ea super.ora
.

omnes

prffistare

se

poterunt

ad

tempons

^cnsilia, et

quidem a fide'--J

^^

vestra ad g.ud.a semp.Valeat magnificentia ab ec, qu. dec.p. terna, MeUbus promissa summa ver.tas est. Ex non potest, quique post festum Omn.um Lipzk ipso die dominico M. D. Fidelis servulus V

amico

vestro profecta,

-^J^' ^\V''''y''~

.n v.rtutem. opportunitatem.Ibitis de virtute recuset.s, quod Deus consilio non

majora ex parvis vcs disposidecernat, ut ad vcs fidei nostr magno tum comperiat. Sperc, et prsstet divina bon.tas a. fore,
additamentc

Meo quidem

Sanctorum
propria

e,

et orator Frater

me

excellenti

domiuo

Joannes de Capistrauo manu Magnifico et subscripsi. Atergo dcmino Ulricho de Rosen:

U52.

majora longissmo sevo. Valeai fi. P. vestra ad resurrectionis, 1456 b. R. V. Ex Buda, ipsa die de orator fidelis frater Johannes

servitor et

Capistrano.

manu

propria

me

subscr.psi.

teroo

benefactori et prfficepton coberg, etc, suc

lendissimo.

Reverendc in Christo patri et Dom.no electo Vratislaviensi dominc Jcdocho de Rosis, suo dcm.nc ac diguissimo commendatori
.

f autori priEcipuo.

ANNOTATA.
viris quorum fuitm pnesentibus summis Silvio in Historia Friderxnomina ab Mnea abfuit autem S. Capici lU recensenlur (2) Novembri istius stranus, qui toto fere mense '"",;,", stranus. ((ui '"'"/o'- "",
:

ANNOTATA.
quidem
a S. Capistrano conceptasnon undequaque implevit Judocus,episcopusWraNam. ut habet Nic. Henelin sua
a Spes de se
tislaviensis.

celebratus a Conventus Viennensis

Silesiographia renovata
t ut
r-ni-nore

cap.vm
,

(4)

V.r erat,

anni in Saxonia versatus Christophorus biographus

est,

ut docet nos

num

156 et seq.
consilta-

Insonuerat forsan auribus ejus

vox

riorum C^sarianorum non vocatus ingerit, aut

ditor
(li).

"

Qui se tractibus

stultus est, aut pro-

^'^'lJ^'^^^^^^.J,^^gnln^, animi ma1':*"''*;;^ ^ f^fe^tera quoque cmni laude gn. et l'terdl._s^_ac^_caeie ac vanetaU crapul^ ^^ ^^^.^^^^. dignus; excepto quod plerumque coudienda eduliorum, qu^ saccharo esset deintemperantius aliquando

vasto

et

opimo

sic

eloquentis,

j^h^

curavit,
Silu.

actum b Petrus nempe de Sopronio, de quo CommmentaiHi prsBvii num. 7. fuit

Udalrici Rosembergii revoOciocat prxcedeniem epistolam, datam xxi verbis confirbris,eamque severis quibusdam
c

Postquam

Georgium Podjebradtum
penitus
descivisse
,

Romana

Ecclesia

et

Inmemoriam

Hussitarum religionem quam arma sua impacomperit, tam consilia

vido pectore contra die VIII Mariii 1456
\ii
,

pubUce

professum,

iUum expedivit^^W vivere desiit Niss^ die

mat, d Palpitare idem hic

diri
:

loci

ac palpare, b!an-

deesi hic significatusinGlossario Cangii.

e Dies dominicus post festum Omnium Sanctorum anno 1542 erai dies v Novembris.
(DFesslcr. Gcscliiclc. der Ugcin. lom IV, pg. 74i. |3) Ibid. (2) RollBr. Arial. VindoJon. (om. II, col. 457.

Decembris 1467 (5). scripta fuit,aies b Anno 1456, quo epistola in diem Resurrectionis seu Pascha incidebat
xxviu Martii.
,.oUlO.-(4)Tom U.
SeripU. lom.
I,

,.g-

116 IS)

Sommersbcrg.SilcsRer.

pag. 67.

DK

DIE VIGESIMATEKTIA OCTOBRIS.

553

DE

B.

JULIANA DE BUSTO ARSITIO

SOROKE CONVEKSA ABBATI^ S. MARI^ DE MONTE SUPKA VARESIUM IN PRISTINO DUCATU MEDIOLANKNSI

COMMETVTAItlXJS HISTOIMCITS.

1.

V. D. B.

Cultus B. Julianse
;

fontes historici

ortus
;

virginitatis proposi-

tum

persecutiones in

domo

paterna toleratae

accessus ad

Sacrum

Montera.
et oculatse testis sunt,

iHlfO HDI.

promiitaolim
eit

Papebrochius ad diem sextam Aprilis quum B. Catharinae Palantings, fundamonasterii S. Marise de Monte, illv^traret, ubi vemt ad eam partem quse est de beatis sociabus B. Catharinset heec ad tocum, quo B. Julianse sepultura expticatur, annotavit (1) Quomodo iilem corpus anno 1650, 23 Octobris translatum solemnissime sit in aliura locum, ubi posset etiam ab externis conspici et honorari, exindeque
tricis

etiam plura bonss

ad hanc diem B.JulianiB Vita, qii

adhibuit ; verum alia Quse inter primo toco venit Historia originis B. Mariss Virginis de
notse.

sanctissimam Vitam

Montesupra Varesium,quamanno\bHti/pis B
Medioianensibus edidit Pauius Moriggia,
fatiscentis

tiunc dte

M
coli-

Auguiti
fur.

decretum

ut,

quoniam

dies obitns festo

Assum-

ptae Virg-inisimpediatur,

deincepsquarta domi-

nica Octobris B. Julianae sacra esset, dicemas ad dictam 23, quando de hac translatione agetur.

Borum itaque promissorum fides hoc volumine ad prsesentem diem solvenda est licet nunc beatse virginis festum, ex quo tempore Ciemens papa XlVejusprobavit cultum, die Augusti agatur. Ad hanc porro diem in Supplemento Marlijroiogii Romani pro Eremitis S. Augustini, ex quo ordine erat pientissima moniaiis, hsec leguntur In mo-

Jesuatarum ordinis preeclara columna, vir pietati natus ac iiteris secundo locooccurritejusdemSanctuariumcivitatiset dioecesis Medioianensis, inquo descripta mnt omnia corpora sancta et reiiquise sacrge, quse in ecciesiis dictse civitatis conservantur tertio ioco obvium est ejusdem Summarium rerum mirabilium civitatis Medioianensis, anno 1602e( 1009 typis expressum (2); quarto loco citatur ibidem Petri Antonii Crespii Castoidi, sacerdotis Medioianensis, ex oppido Busto Arsitio oriundi, Insubria, in qua ea, qu3e ab nascente Medioiani urbe usque ad
;
;

annum

1614 in tota Galiia Cisaipina ac non-

nuitis aiiis orbis partibus gesta sunt et

qux

nasterio sanctse Marise Sacr; Montis supra Varisium beate JuHanye a Busto Arsitio virginis
ordinis nostri, invicta animi fortitudine, admirabili patientia et assidua coelestium

varii scripsere aut sparsis monumentis tradidere scriptores, in unum coliecta r^eferuntur et quinto ejusdem Historia burgi Busti
;

Arsitii; quse

ambse scriptiones nondum

vi-

contem-

platione celebris.
et

de cujui re

buM gciiii ege

nin( compture$.

2 Quum per decretum de die 26 Augusti anni 1758 coram sacra Congregatione Rituum introducta est causa confirmationis cultus B. Julianae ejusque magist7\v B. Catharime Palantinse (utraque enim causa ad finem usque eamdem tenuit viam), pro more confectus est brevis commentarius de vita et cultu utriusque virginis
esse in iimine confitemur;
:

dere iumen (:i). Atque his tribus scriptis et Benedictse Bimise commentariis ita non usus conest Petrus Augustinus Crespius, ut hinc cinnam narrationem componeret ; sedmodo quaiicumque ea interse coiiigavit, verbotenus

eadem 7'ecitans. Ipsum tituium ad imum marginem dainus (4). Habemus demum in Histo
ria Montis Varesiiseu Vita B. Catharinsede

Paiantia,

guam ex italico

Tettamantii

{b)iati-

nam
liauffi

fecit

eo destitutos nos

Papebrochius, breveju ipsiusB. JuVitam. Aiia pro re nata indicabimus.

Benedictse

verum

alia

prxsto

Quum autem

Bimiw commen-

^.^
y'...

^..^^^

nobis sunt documenta quibus hanc lacunam

implere possumus. Habemus enim imprimis lectiones ii Nocturni, in ejus festo recitandas unde sine ex decreto S. R. Congregationis negolio cotiigere licet quie in ilio cominentario
.-

ex quo reiiqua scripta tamguamtotidem rivuii dimanarunt, operx pretium fuerit hocioco exhibere quxdehac virtarii fons fuerit,

j.^,^

^.^ipiu

Bimia,

J"[^'^"^'^l'''
/>'(!)/. r

explicata fuerint. Deinde Vitam ejusdem beatm virginis tenemus, quam Petrus Augustinus Crespi coilegiatx S.

In gine perhibet Philippus Argeiatius (*:) Vansii, cui nomen 13isuburbio, in^wiXoppidi mium Superius, orta est Aloysio Bimio patre
:

enar-

canonicus curatus ecclesiae Joannis Baptistee de Busto ArBenedictse sitio cotiegit ex mss. codicibus Bium^ seu Bimise, primx post fundatricem abbatissai, et aliquandiu B. hAhnw^prsefectx. Neque hxc solum scripta, qucV dc raanu coxvse
,

Benedicta; quaj iu ipso juventutis flore oblectamenta despiciens , licet a nobilissimis clam adolescenlibus ad iiuptiaa expeteretur Montem, Varisio imrainentem, ad
,

mundi

niireulibus

ubi

Deipar*

Virg:ini

diciitura

templum macon-,

gno populorum undiquc

confluentium

virginibus cursu frequentatur, secedens, beatis

donno
..ll

al,l.a.lessa

la

,e,o. e

da

auiior. dc^n. d.

bcata Caticrino. fondalricc di delto monosMc: scnl da Pict.o An..>h....

fmo.o nona.tcro

.!i

S.

M..rM dcl Monl poslo

so,.ra

Varcsc

Bjliliolbcca

H..tor.delSacro M>.i.ic sopr;. V..resr. cn(.lorum Mcdiolaneiisiutu,

M.biio. I(>U.

()

loa,. II, coi. ni-.

Catliarinffi

'

564
40CT0"
V. D. B.

T.V B DE B.

ARSITIO. TTITTANA Db JULIANA DB BUSTO

_^_^^^ ^^^

^^

^^^^^^ rnilliariorum
dtcizs satts mtel-

Untibus, comitem

se

adjnnxit, nihil venta

;

d'nO

habitu ibique sacro suscepto structum, adiit, suffragns communibus nauTo post antistita In eo munere constituitur. ^'^""^^^"^/^f;: qui Christi sponsas custodierit, lantia creditas auxerit, qmbusque census bu8 curis coenobii sacras ampHaverit novis molitionibus ffides non plurimum eloquentia valeret,

quo annoa horrorem axorum et specus potius quam morcoelestem ategros quinque egressa. aemvitamtraduxit. Inde anno U76 monasterium, eo i^onte conAu^usti
in

Mominum
Ztum
fSierii

Galleratam atiingas,
(3).

oppidumplus qumquxes

Quumex

illovicotunc genus tenue futsse et ignonon est B. Juliau^

pauperes iantum agrxcolas tn temporis habttasse, dtcendum

iradit Bzmea JuUan^ I7e c^terum aperte Stxt^ pap^ fuisse. In brev^ patrem rusiicum memorandum erit, expHcatius IV auod infra

Puresellis ; ?worf agnomen diciiur Julianade conjicit Petrus Angumaterni generis fuisse

Cum autem

solum monialibus, sed

et laicis

homimbus

ccb-

pr^cepta s^pe tradere lestibus monitis vit pont fex Eam quoad viveret Leo X

stinusCrespius; addens saeculo xvu obiti,et Crespium, qui ineunte affirmasse eamex sanguine alios senes sxpius Bognoniorum, opuleniw ohm inter Bufuisse

Petrum Antomum

consueverat. maximus monasterii P^^^^^^^^^ .^^^^^f 't^^*' Martu 15 3 Mediplomate dato Rom^ die 17 pr^clare &^^^>^^ atque ^"^ ritis tandem ^\"f Januani 1519. Scnmigravit in coelum die 19 Giuliana monaca nel psit La Vita della B. sopra il Monte monistero di Sancia Maria

'Tlnf^rnadomo
utor

parum

opis reperii

^-^;v^
Inm violare ^^^JJ^^^
,../,(.

enim, Tettamanin verbis i*t<-' JJ Juliana. i B. JUUauti. Pater ^ filiampridemassuetamdelectanimpense

;

muj,

divino verbo audiendo, r-i.Wapasacris frequeotundis, assuetam recolendis ChTistique' crueiatihus

presso rarese.

Eam mauuscriptam
Picinellus in
eg-o

esse

in

mereatur Argelaiius. Quantam autem fidem uno capite colligi potest. tonex hoc B Bimia ipsamet se triginta annos BJnmeturscilicet

Ambrosiana testatur paff 78 Ulam tamen

non

vidi.

Athenso, ffactenus

pane et rlo etiam quadra^esimas non rainus quam alios domeaqua. interimque denique certam nulhs mor- E sticorum laborare multimodis per nuptiis implicari
totas ducere
;

^^^^
SacroMott-

totos

diu in ejus dormivisse liame fuisse sociam, arcanorum, quea latecella et multorum ejus et dein protehant alios, fuisse consciam ; quod suis ocuhs non statur se nihil dicturam, ex ipsiusmet non audtverzt
viderit, aut

ad hoc ut manquin immo abquantum consentiret admittere crudeliterin facie verdo in cubiculo clausam satag-ens qua minis qua beravit, unum iUud

talis sponsi

decem

aniios exagitavit,
j

ad verbum fere decomm.eniartts, nist sumpta sunt ex Bimiie B.Julian quodhxe, melior utique testis.dicat durasse annos, non auiem poeniteniiam decem
colaphis extorquere. H.-ec

quod

suspecta esse nequit, ore Ei certe mendacii taniopere suis viriulibus claruequippe qu^ nuncupeiur. Sed hcBC rit ut a pluribus beata sponie sua de ea sdepius hoc loco
sufficiant
:

deinde patrem decem eam annos exagitasse in fitiam fuisse crudelem non solum patrem
;

sedmatrem etiam; quam aliquando,

illo,

sciltcet

recurret infra sermo.

Sotcilur
Jiilisna
It.

octodecim colaphos ei impein cubiculo ommbus, Ucei utrique parenii in iis gisse

nnnO
I

lucem Porro beaiam Julianam primum consentiunt Moriggia et vidisse anno 1427
4

qux salvis Deijuribus fieri poterant, esset. Post ad parendum promptissima

semper
id

li27 ex ru.
colU Cattin*

Patiperum
propr
Stti'ui'i

Ariitium;

Petrus Antonius Crespius. Inier natam jus seu Arsiiium ei Galeratam eam aperte tradit Bimia et Tettamaniius fuisse quas vulgo ei quidem in mapalibus casisve,
dein Cassinam

Busium Ma-

certamen. sic relegens, in virg-mitate spius, Bimiievesiigia ettota mente Christo sponso fimiterconstituta virtutum exersuo adhffirens.omnigenaruraque
citium
ret,

habet Petrus Augusttnus Cre-

Pauperum

appellavere, addit

amplexa.omniam exemplaret speculum

Petrus Anionius Crespius. At Teitamentius, quianno 1655 Hisioriam suam Montis Sacri edidit, monet alios fuisse qui eam Cassinae Vergherame oriam esse seniirent. Dispuiavit C sub idem tempus eadem de re Peirus Augw stinus Crespius contenditque natalem ejus locum certissime priorem fuisse vicum seu

factaest.

Dum

rogabat Deum interdum ardentibus suspiriis habitaculum aniinvcniendi securum

ffratiam

mentem

vaca. domesticis occupatiombus servabat ; et in Deo coUectam

consecrata secure mffisu8e,inquoei prorsus

vi-

veret.SacerMons
erat.

ei

maxime

in votis et

amonbus

Cassinam Pauperum quoniam inter Bustum Arsiiium et Galeraiamnullus alius tunc habitabatur; atque olim vicum hunc, Bustiensibus finibus conientum, ex iribus tanium constitisse casis rcliquias vero, quse medio sseculo XVII cernebantur, recentiores esse, ut ex earum aspectu patebai. Hsec autem loca ad orientem hiemalem lacus Majoris siia sunt. Sienim Mediolano pergas ad sinum meridio nalem isiius iacus priusquam Galeratam venias, transeundum tibi est per parwciam V... .,. " UUitcCtU/CttU/'t, l/t*vy" vjiivivi,. ".." Casiellaniiam, vulgo Castellanza unde si ad
; , ; ,

saltem decimo In eo enim jam a seeculo quo consecratum exstahat, in templum Deo
anie

hominum memoriam

singulari venera-

tionecolebaturatqueeiiamnumcoltturBMamons ille aspervatde ria Virgo. Est iamen inaccessus. Adjacei et sxculo XV erat fere Galeraiattur Vasesio ; ad quod oppidum ex

in septemvia viginti circiter milliarior^m, Pyramidis formam haOet, trionem vergenie. cedtficaii %n ita altus ut fastigium templi, laeus cacumine, 662 metris superius sit aquts tocus adeoMajoris (4). Horridus tum erat ille

que viix j--,

soliiarise

agendas perquam opporfi

occasum sesquimilliarium deflecias venis D..-.j..^ <ln.'/V*.*ii ffiVP millibus Bustum Arsitium /1\ rfiinrtonim fere vnilHhllfi (1), duodecim ei plura habens incolarum nunc frequens
,

tunus. cum Audiverat autem B. Juliana, sic pergtt 6 Au illicpoenitentemCrespius, asperrimam

intertt !'

Bimia

templa et oratoria qu3e interaedes S. Bemardini in vico Cassinse Pauperum[l).Inde orientetn versus redeasoportet, tUper Castellantiie
;

autem, que vitam ducere B. Catbarinam. Hsec No1437 Palanti^ in dioecest circa annum undectm variensi nata, amissis parentibus et
scqq.
Tillc

(DCuidedemranRerdBnsUyiHedeMilaueldanslcMilunais. tora. 11,

|>ik.
litt

dc

(3) Ibid.

pg. 05.

- (4) Guidc

-(ii Milino sacro.

I8tl5, pag.

106 et

MiUn

el

dans

le Milai.uis,

lViran|er .Ian*l3 .le tom. U. pog 2^^-

fratrtotis

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

555
tOCTOII V. D. B.

frairibus

rium

sororibus, prohibita monasteMediolani ingredi, die 24 Aprilis anni

et

Eucharistiffi

sacramentum, dein statuam B. M.

fratre interfuit sacro-

Virginis,

1452, amws vix nata quindecim, Montem Sacrum conscenderat, ibigue exstructo aut re-

et devote cum sancto missBB sacrificio.

Sacramentali etiam

parato suis manibus tuguriolo, ex Christt

Domini

difficillimum viise dehis itaqueingenus auspicata erai. B. JiUiana, nootu anirao tellexisset aliquid Yolvebat id genus solitariae vitse vere bejitum et eese, utpote expers muudi tribulationibus su procu. portum animanim, salutis
patieniis

amore

Quum

confessione peccata sua expiavit eteucharistico epulo animam refecit, Deo gratias agens de acceptis beneficiis et aliis deinceps accipiendis. Porro, ut flnem fecit orandi, fratri suasit ut in

aecurum

randiECupientium. Hsinc beatitudinem utconsequeretur, amabat iu mediis campis laborare; quod dum faceret saepe oculos convertebat ad Sacrum Montem, secum sfepe dicens Levavi
:

vicinnm hospitium secederet, cibum potumque sumpturus; ipsa vero, digresso fratre, ad eremitorium perrexit B. Catharinse. Pauloaliter hsec Teitamantius in hoc maxime diversus quod narrat antea nihil scivisse B. Julianam de B. Catharina ;domi eam instinctu intemo monitam solummodo fuisse Sanrum Moulem adiret, ibi inteUectura, ubi, quoraodo et qua
;

oculos

ut spero montes, nnde Solebat etiam veniet aliquando auxilium mihi. parena paterna casanon procul abire, uisi a cavens sedulo ue lilium odoritibus sociata;

meos

in

in societate

Christo famulari et in Montc audivirise de B. Catharina, qualera et quam sanctam vitam iUa iu vicino ageret. Sed

deberet

ferum virginitatis in se conturaiuaretur sciebat enim ejus candorem nonnuuquam hostiUbusaggressionibus impie obscurari. Ut muliecupiditate bri rerum novarum videndarum trahebat numquam in vacua erat, sic moras iugrediebatur doviis publicis, neque alienas
:

a Crespio, Bimiiecommentarios proxime quente, discedere non ausim.

se-

11.

Viginti

duos annos

cum
E

B. Calharina de Palantia vitam eremiticam sanctissime coB. Juliana ; dein fit soror conversa, vitam amplexa molit

m03, explorans aliorum dicta et facta; sed recta pergebat ad iedes sacras, Deo ibidem pias
suas preces obl-itura. Interea sentiebat se in et dies magis raagisque amore Dei accendi coelestibus donis et studebat summa diligentia
gratiis respondere.

Ea de causa sapius quam

ct

nasticam sub regula S. Auguorandi ejus; stini; virtutes

aute orabat

Deum

diviua

meditabatur;
;

eacram Eucharistiam percipiebat frequentius quadragesimse et adventus tempore jejunabat, pane et aqua contenta aliquando cubabat humi cilicium gestabat et corpus flagellabat
; ;

modus, dictus

vestis B. Mariae

Virginis; pientissima mors.

r-^remiiorixim, quod B. Catharina incolebat, jifcaverna seu stabulum poiius erai quam
O.Juliano lO-

liam

sf offtrt

crebro

copiosas emittebat lacryraos et car-

R. Catharin
tlfl

uem
pioficiteit'

adversus spiritum rebellantem domabat. Interea intelligebat magnum animse suae

;

in Sact uni

Uontem cum

periculum creari iniquitate patris qui, quod matrimonio alicui, a se proposito, non consenserat,

quinque cubiculum, iribus brachiis altum et positumque e regione iempli B. Maiargum, rixVirginis (1). Ut ad id venit B.JuIiana,
veUet, januam pulsavit et interrogata quid mea, veni ad tem humiliter respondit Domina quia a patre meo multas accepi
; :

Pii^iiiria,

uHi monelur
et

aeeipitur,

(.7;pX'r
iiincre.

eam

odio habebat. Sed interna voce a

Deo monita est ut Sacrum Montera couscendecum habitante ret, ubi diviuie su^ majestati tranquiUius famularetur. Vespere illic socia itaqueanteS. CaUisti, papae etmartyris, festum C {agitur id die 14 Octobris et annus W^^ ex Tettamantii testimonio tunc currebai) efflagiest, licentiam tavit a parentibus, ut credere et in fasciculum collegit adcundi Sacri Montis

hunclocum,

nubere contumeUas, verbcraet colaphos, quod quippe quae virginitatera meam noluerira, raortes UDeo. eujus araore centenas
obtuli

benter subirem. Muitum

primo mane e res sibi carissimas. Postridie evocavit fratrem germanum, qui eum ad gomno Sacrum Montem comitaturus erat; secumque
ferens

berarete manibus huc venirem, poinitencuit ei mihi revelare, actura de meiserraU.s insolitudme. tiam tecum peto a te ut me in sociam aut ser-

genitoris

eum oraviutme limeietdemum pla-

Quamobrem vam tuam recipias

illam sarcinulara, citatis passisugbus se dedit in viam. Ut vero iter [quod ex audiverat suaderilspiritualigestu, aliquando

modicam

bus

exercitiis sanctificaret,

semones miscebat
iu

quatenus a palris mei virgiuem et purara me contvrannide Uberata, Christo. B. Cathanna, servera sponso raeo Jesu inteUigensque hsec pia et ImmiUa dicta, audiens pueUee, a Deo lufervorem pauperculffi hujus respondit ei sequentia, qua Bimia
, ,

spiratffi,

cum socio de fuga Dominae Nostrse

et de aliis sacris historiis;

.Egyptum

servavit, verba

atque ita ad montis majori ardoreexspiriclivum perveuerunt. Hic iUis coUoquiis incensa, coepit dicere de

num

Filia mea, consUmm huma. majorem auctoritatem habet quam non

:

quodSpiritus Sanctus

tuaUbus

Christo

Domino

Calvarise
;

montem cum
fecit
et

crucis

pondere ascendentc

atque haec

cum

eo

dat et omnibus qul glons. Necesse cupiunt servire Christo, regi tentationibus carms, raundi est ut te prspares maUgnissimideemonii non uthisconsentias
tibi

et

animi sensu, sine quo pium

virgineum pectus Finitis hissermoDidehisvix cogitare potest. cacumen. Ingressa bus, attigerunt Sacri Montis teraplum, profunda corporis autem celebre pnmum venerata est sanctissimum
incUnatione
dei (i) Riccardi, Sioria

hoc fiet si, ; et sed quo faciendum patiendumve tibi fuent, quidquid te veniet laudem vertas Jesu Christi, qui aique tu,ea8 Ulas tentationes
melius possis eas evadere

expugnaturus
sic

sustinetts

viriliter

cum

boua

patientia,

Sanluari pid cclcbri, lora ri.pag. *1.

Octobris

Tomus X.

73

consequeria

T,v
li

BUSTO ABSITIO.
, , Itala
;

nondum eral B. ..d '^ monialis sed tunc " clausuram regula-

^"'"*''
AOCTOU
T. D. B.

''"]

.dhortatiouem.me.cama.ou
dixit
.

^^^ ^^^ ^^^

Mater

et tantope fervida suut, ^eum diviuo

"^^'^^"e

iuflaiumuruut cov

vertendumet^arn^ summo ^"'^. '"'''' tes deductas

'VJneliamiuncaquaspercanates ex
"O"^'""^ ' <""" P"'ibus nunc unwersus
J B.
Callu,.

S
' '

irtlue momales

Ital^. Ad-

cupiam omu> ''^^^^^^XLe Precoritaque ^--'='''

,ervire iu tua

-^"^^;/^,;^-

^^cordus Chri.to Jesu

te,

J.^^^utatusestW. monstamquommhortum ^ ^^^^,^^^

n Erat

l^t^^^

'"10, annbi

^'i";;^

quapropter, ait Tet-

annorum
''''""u" ic

(aii(um nata

"^-"^^^
;i?e
in

omuipoteutis ut ^'f'^'^, mea. P<='- '""e"'^j;"tio et societate. mater ex tu -"^^,^^ ^,,, ^ea, me nou e.pellas

pXe

"'"'.^"f

,",;^ Jil^dius explicat, Catharina Jacturam temcommuuicauda ipsi literarum

icpfcmderim,
iiiitruilur dc

wiriutumeiir'ilio.

Ad 4U

reposu.t B^

P"',ia

Oratiouem Dominied satTs habuit

Ejm

ftu-

ult(o,or(i(to,

et al.quuu

um

ora. et d^

^^tSone auimum P

me. etdein redibi ad

petut a liana rursum

^^_^^ .^^^^^

tuum. g j.

:r

umsiuteAugelicadicendameipr.scrinouuuUas
quotid.an. usus devotas edocere, tantos .n hoc

ipiri(u< tabg-

^^ ^^^^i.j^ mundum sineret ad jfl''X^,^enteT eam fladomum, ubipater ^^3"%^^ persequebatur

;

^^^^-^^^

utsenon

KeTe et alias

S
n
'

et narravit

e.

Xlatioues. tribu
|.

non vulgaris spem

eamdem ca. unculas ut sauct.naon.^, iofacientem progressus, magistr suie daret. Et vero
cup.d.ss.ma proficieudi in sp.r.tu

erM JulLa

^ra

et persecutioues,

luuc
rii

B.

Cathariua recordata

1"^;^^^^ e
'

jUau>e,
_

Sonem

ad Cathariua supplex accedebat deoque siepe labons ad suam ,uillam enua ut ne ta^deret Chr.sto necessarii, utque omuem

coUtur

et

^iuxa Pf
pertul.sti ^

"J,

p,o.

se vellet nlacendi ratiouem

quam

accura t.ss.me

,,,,

'-'fT"/"/'!! di^

impu"il a mea,
'^";
;

docere Igiturquadam

die Cathar.ua declarav.t

quas ^ guationes B
^lacet

q^are

summam discipliua. et perfect.o..s e chr tiaua. ipse Dom.nus Jesus nob.s quam ea coutineri,
ntiescri^it.
:

Jnationibus, qbas mihi te in soc.etatem

"Pfff

^/^^"p^o meam pr 'amore

'

Li

recipere.

ejus tibi

7'^^^,",ff,ctum est nomen .mpouere. ""j; ,

et pro

sum ^u ndum -=
mi^
s

me qma ^'gula, diceus Discte a corde hac ergo v.a seet humilis
:

""'^^

^''"^'^i/S:r

"raI-/nX- iVa^a

"'!"""'" P-^o^^^-^ ^P""^"""' hora tam vellet. Atque ex ea aliquein facere ut qu.dqu.d ag est Juliana, id aggreessa humilitatem saperet. Interrogata e diceretve, sc.eulectioue tam salutarem

S
aut

nlh,s libri iu

ul qoam d.c. potes ad Teamanims, et Trro,r..-o- ua.aiHiie idem Domum, .nqu.t, sl^ "' P. e-^sa fratrem "^'''^ matrem repen, cu SMo<. hic et domumet h.c ''\''" ., ego euim ^^^.^.^^u^ere.Pergit jusductu speroau.mamsal\am

rruo i/to desumpsi, et

^7o Ularata
'

Tettamantrus
a
,
.

..,<i
;

supra

Juam exemplis de rebus xn scrxEccealtem quid iisdem fere puerit.a oran^ TsrZuerxt Bimia A prima Sercitilamplexa erat J"!*-'^^ ^^ ^^^'
s
:

e,us esset adepta, respoudebat, "am adeo pleue humilitasque uou tam quo caritas

m cujus

libri

legebantur descript..

yr,,."""l,.L ...^m--i""'-

:r;:tgrasimpeudet^tes^po-

;,,o

m
:

/mc

modum

Petru

^^S^"^^'^^

sptw

7; major libera, tncepit importuuo patris imperio s.h. servire, propouens adhuc alacdtate Deo speculum mag.strs su
ante oculos tamquam quibus ue latum e^ mpla, a

luclusa,

aspera .Ua ^"1 *'"*'^ ''

quidem nnguem
Qorf

deflSbat. Et quum

humilis esset corde, ocul.s

desinebat

inhxcverba BenedictUbiru
:

i
:.V
:

mode

a. discreta iuter

loquendum,

fac.e

pud

.entrtstui. sive adderentur

quM

^n hono-

Tsuffu^a,

uumquam iu publicum bus gravis, prodibat ad pauperibus peregr.m nisiquumiuberetur statuam Nostr eraudam sacram Domin. V
,

in

corpor.s mot.gressu omnibusque

rem

offerre. Qu adveutaBt.bus. aqu^ potum noUes addit eam plus ducentas narratBimia.

ub.

ubi aqua stetisse iu coUocutorio, tubitum irei. l'otuit .^^^^^ cubitum iret. roiuiv itaque

porr.gebatur
.

se P"' P,^* "^ setfiuem, convertebat , dicens oratiouem P--P""'^ 1^^! tatiouem auxilium adipiscend ^'''''''.''\^tlZei potus et ex.m.a c.b.. terea in ea singularis Cum ea fm per P "^' . somui temperautia.

non. Christi dicla, sive aliquaudo. quum Atque

orat.on.

tos_

panUenii' B-

J"^

,101

vitam ereflj''-

mrficoTn

nuiu quiu

autiquus et .--

invidia sua in ejus astutifsimus dsemon, pro

progressum, occultis lufelicem et contiuuum etiam flagellare, sed sidiiseam tentare atque hinc intelnequaquam eam subvertere. Atque Julians, quam liqitur quare in imagine B. xvn AgnelUus fecil.et inqua

Quadr^g et- Adventu= giata Quadragesimas Quadrages.m^ trigiuta, nasfscilicet per plus et numquam si'mul numeratis), ^rQSageuis
vidi

eam vespertiuam '^'\-'^^V^J'ZtZe adeoque neunaquidem sumpta balan.t.de- quos m

quatuor anuos, intra quadragiuta eam vixit, non r"te^ benedicto hoc loco carnem, n.s. b.s tau

Marron

medios^culo
ipse

Julianam duobus exhibetur, cernere sit B. ex lagena fundentem : quod peregrinis potum cerquum vestibus monasticis induta facere

Mons sacer cum omnibus

suis xdipciis

nuam mauducasse teutaretur; praitere nempe quum morbo aliquo sabbato .^.ng" ^7^ Liis quarta. sexta et 'l'^^ bebdomadum jeiunabat semper. " caseo, ^
ovis, butyro et abstinebat plane ab

um um

j;

apparet m monianitur, non parum mirabile

(I) Ricciirdi,

Op

c\\.

lom. U, vag. 41, 42, 47 el 48-

iliis pervig:

A
pervigiliis

DIE VlGtSlMA TERTIA OCTOBKIS.

autem festorum B. M. V, non secus
ac in pervigiliis Natalis Domiui, Ascensionis, Pentecostes, S. Michaelis et aliis multis intra annum jejunabat in pane et aqua. Neque liis

667
kUCtOU
V. D. B.

ad Nemus.Ast hicanimadvertendum omnino est ium ex Tetiamantii, tum ex Petri Augustini Crespii testimonio constanter in libello

supplici monialium
lianae

tamen impediebatur quin semper

in utilibus'
:

aliquot exerceret se operibus, dicens

Qui non manducet. LingufE autem suae tam laborat, non

diligenter invigilabat, ut

et in brevi Sixii / V B. Junomen ultimo loco venire, licei omnium prima ad B. Caiharinam accessisset. Jam pridem hujus rei causam indicavit Papebro-

eam

in jocis depre-

henderimus numquam, neque ctiam in simuladicta, tione; et tanta puritate sua proferebat^ otiosum ex ejus ore ut vix umquam verbum elaberetur. Brevioribus heec complectitur Petrus Antonius Crespius suaque
auctoritate
in

chius in annotatis ad Viiam B. Catharinaej quia scilicei tamquam soror laica inferiori in

gradu caeterisministrabat, achori

officiisUbera.

Neque poterat

confirmat

Jejuniis,

inquiens,M\\n,

multa

literarum plane rudis puella breviarium quotidie recitareaut cantare profecto nonposset. Hinc, ut num. 22 et alibi videbitur, vocatur a ven.
aliter fieri,

quum

oratione frequens, humi cubans, cilicio induta, terque quotidie carnera flagellis macerans.annos
viginti duos asperrim;im sanctissimamque vitam duxit. Sed quid Crespius viginti duos

annos commemorat, Bimia quady^aginta quatuor ? Re quidem vera Crespius quoque tradit B. Julianam quadraginta quatuor, immo potius quadraginta sex annos in Sacro Monte vixisse, quippe qui tradat eam a B. Catharina in sociam anno H54 pridie idus Octobris exceptam fuisse benignissime, ibique vitafunB ctam esse Alexandro VI summo pontifice et Ludovico XII rege Francorum, dominante
,

Bimia, secunda priorissa sua, soror Juliana, aliis monialibus dominabus appeWaiis. Porro prima priorissa electa est B. Caiharina sed viginti mensibus ei tribus septimanis posi, die scilicet sexta Aprilis anni WIS, pientissime
;

obiii in

Domino eique

successit

communibus

suffragiis ven.

Benedicta Bimia; sub cujus regimine mi?'um in 7nodum aucia est res iemporalis, maxime quod Gasparinus de Porris cseterique S. Matnse de Monte canonici prsebendas suas ihnovum institutum transturus, quse

Mediolani quibus indiciis annum 1601 indicatum voluit; sed intelligit viginti duos annos quos B. Juliana et B. Catharina in
;
,

neque minus crevit monialium numeanno 1500 quadraginta recensebantur. Hasc omnia vidii B. Juliana, prima B. Catharinse socia et deinde ven. Bimix amor et
lerunt
;

delicias.

Nov accedunl socir,

qux cum BB. el Catharina ^. ^ JuHana viuim

monatlicatn

eremo vixerunt, priusquam anno H76 religiosam professionem fecerunt. 13 Verum priusquam perpetuis his vinculis socias se obligarent ambae virgines, aliquot
Martii anni 1471, ut acceperunt. Dieenim habet Tettamantius, Benedicta Bimia, nobili prope Varesium loco et genere edita, in ipso suse tracta boni exempli odore, juventutis flore quem sanctae illae socise de se longe lateque fundebant, eis se adjunxit. Exemplum Bene,

Easc autem, qu3epost professionem facvixit cum ea annos adhuc viginti quintam que, quorum viginti ires eam sub suaguherPosinaiionc habuit, ita de ea proscquitur
11:

Ven. Bimir.

per (innor vi~

ginti trei B.
Juliaiia;

prio-

quam

Juliana religiosam vitam professa esset.ut antea semper fuerat obedieus et pauper, sic quanto deinceps studio conaretur tria sua
B.

,11, intigne de rjui viriufibui

amplectuntur;
B.iuliana
ftiit

$olum toror
converia.

vota observare dici nequit. Qaod enim ad paupertatem spectat, tantopere libera erat ab orani
affectu

dictffi

familiifi

panlo post secuta est Francisca ejusdem ac nominis Biraia; denique eisdem se quintam adjunxitquaedara Paula de Amurtiis de
Busto.

erga res temporales, ut gloriaretur et beatam se aestimaret quod nihil in hoc muudo haberet. Quare dicebat Nihil possideo in hac
:

Verum quum

heec societas religiosse

neque ipsa mea vita, neque possidere cnpio sum, quandoquidem me Christo tradidi et alienae
:

familix formam haberet, visum est nonnullis contra canones, quibus novarum religionum
aliis contra peccari introductio vetatur id vitge iisque gravissimis viris sentientibus pcenitentise gralicitum esse, dummodo
; ,

voluntati. Pudicitiara vero et castitatera cum Dei gratia seraper servavit usque ad raortem ;

hanc secuta regulara ut asperae

pceuiteuti,

qua

corpus affligebat, adderet studiosara fugara otii, diligentem modestiara oculorum, quos, ne hac demissos et illac vagaretur suus conspectus, tenebat, et praeterea orationem continuara, opesi aliribus manualibus intermixtam. Quod concupiscentiae ignis, penitus fere iu ea quaudo
extiuctns,

genus

tiaservaretur,nonautemattentatioessetnov3e
'

religionis.

Et hmc certe recta senteniia erat, quandoquidem vestigium non sii has eremicomodo vota religiosa fecisse qualicumque
las

publica.

Verumtamen postvisionem quamdam

nes

Catharinx statuerunt inira se quinae virgieremiticam suam viiam in monasiicam

in dicecesi MediolaS.

tum ordo eremitarum nensi

convertere. Vigebai

eam aliqnantisper raolestaret, subito dicebat ipsamet) evanescebat, adhibita me(ut Christi. ditatione et recordatione passiouis Jesu ejus virtutes obedientia Inter caeteras autera
peue inejus admirabilis non solum erat, sed quura enira sciret Christum Patri credibilis;

Ambrosn ad Ne-

Augustini sequens remus, ab anno 1375 S.

Ambrosianum Breviarium (l). Pro pietate petierunt sua iiaque in S. Ambrosium IV hujus ei iULt<c i* kj>,^v et soci^ a Sixto papa (jatfiarina Catharina
Qulam
et
i t
./

mortem, raorsuo obedientera fuisse usque ad inierat imitandi tera autem crucis, consilium -taraquam ducem suum in hac virtute ^111^"""*
eura,
,* rat.

regulam ritusque conareqationis habitum ._-.^...r ^ri r^a^h-r/yt^P de diel^ Novembris die 10 Novembns assumere quodper breve pontifex et Gaspamnus de anni H74 concessit
, :

quemadmudnm

in professioue

sua spoponde-

de S. Porris, archipresbyter ecclesix exsecutiom 1476 Monte die \^ Augusii anm confessione dedit,\uinas virgines generali admtttens et sum exniatas ad professionem nequaquamentm curm et regimini subjiciens domus a fratribus S. Ambrosu nova
:

Marm

nam
cibi,

Catharimioties meismet oculis vidi B. Catliariquoties comedendi alicujus ei dautem licentiam gustarat, dicentem : et deinde, ut de eo

mauducare; Dimitte; nolo te de eo amplius absque uUo animi motu aut querela atque ipsa faciebatjussa! caritas, 15 Tanta vero erat in hac Dei serva
tom.lll.pag 827ct828.

tritimonium.

VfHlvne
rbortU
itnm.

etttt

pendebat
(I)

moma-

S>U3,

Arthiepiscoporum

McdioUnensium

serie,

ut

55S

AKSITIO. DE B.JULTANA DE BDSTO

^.ao" V- ^

ea peteretur quod concederet; et quum coDtinuo, si posset, non pauperes sublevare propter penuriam nostram Sorores meffi, faciamus non possemus, dicebat etiamsi disaltem eleemosynam spiritualem ,
tit

vix

umquam quidpiam ab

bat eis ut

eam amplecterentur, quoniam

funda-

vero mentum est fabricae spiritualis ; quidquid maximse humilitatis faciebat aut dicebat. ipsa

Mariam centies ceuda nobis esset ad Virginem pauSalutatio Angelica, ut opituletur millies hominibus egenis^infirmis tribulatis et
peribus
tentatis.

adeoque interrogata aliodore perfundebatur; virginibus quomodo per quando a sacris illis ut Deo omnem vitse suie tempus studuisset respondit In libro humilitatis placere posset, viginti quinque annorum, et caritatis. Spatio
:

Deus

scit quoties ipsa sola

hoc pie;

quo sub regula

(licet

vixit iu

monasteno,

numquam

tatis exereitio coluerit coelorura

reginam

nam

ad

metam

vits esset tam debilis ut vix

posset)

quieti, surgequura perbreve tempus dedisset ad ecclesiam ut religioni pergebat

pedibus consistere

intermisit primas

bat noctu et
in cella

huic vacaret,

dum ego misera et manerem sed quum mane

;

negligens

tantopere inter impusuas mortificationes ; et hostem ornata erat fide et infernum

gnandum

surgcrem,
benedicta

inveniebam eam renidenti vultu in monasterium hac ecclesia. Adhxrehai enim aliquanlum extemplopublico;quseres hic td alicubi plicanda videtur, quoniam, nisi de translatione corports fiaU inferius ubi B.hyVmniRagetur.vixquidquamintelltgetur. CathaPorro in instrumento de miraculis B. Repositum rim-ede Palantia{\)hxc leguntur: CathannjB super erat corpus dicte dominae domin ad videudas lobiam, ubi stant dictffi
T,

ul Christus constantia auxerit multis donis et privilegiis; sponsam mortem et similiter postea splendue,

Dominus hanc suam

unde ante

rit variis

stupendisque virtutum signis. Quas conautem gratias et favoressibi in oratione ven. Bimise, cederet Deus.narrabatipsamet id etiam priorissw suc-e quemadmodum heec testatumreliquit. depinxit aliis coloribus B. Julianam
;
.

.,

17

Non

^;^;";;;;.
^^^^^^^^ ^.

Tettamantius

Numerabantur, tnqmt, anno

est intra missas in dicto monasterio, quae lobia lobia vero (ne heec vox impedt' ecclesiam idem sonat sit) apud Mediolanenses
:

mento quod apud Ftorentinos

;

log-g:ia

(^).

et

apud

sgeculariquiogente.simoreligiosaequadraginta, ctum Vettem vivebat Juliana, prima B. MariM,- ft. inter quas etiara tum pium invenB. Catharinffi socia; cujus hoc ^^2;^l'^l anno ad centum milUa (^ ,> ^o^tum fuit, ut quovis Salutationes Angelicas adnumeraret ad idem (, die itj ^u.

locus Gallos log:e, a thetdonico laube, id est sibi invicem substitui tectus (;i) literis b, f, e*.

nequaquam repugnantibus

[4).

/n qua vero

tempti parle lobiaillaconstructaesset.accipe res ab Antonio Riccardi, qui non ita pridem MonaeteSacri Montis breviter descripsit
:

facieudum etiam alias sorores prseeundo inNaTitans; unde videtur dimanasse quod a Purificativitate Deiparge usque ad festum multse tionis ad certa horanim intervalla
,

g."(jam
*^"

ejusraodi Salutationes recitentur

singulis

rium, inquit

prope basiliin Kpice Sacri Montis, in cam B. Marise Virginis exconcavis scilicet antiquissimse rupis, cujus
(5),

exstructum

fuit

attinquae denique ad praenotatum numerum ajunt, quamdam beatisut gant et vestem

,

simae matri contexant. Notabatur in Juliana singularis sensuum orisque custodia , cura

tremis saxis orani ex pnrte, raeridie excepta, donatum cingitur et insuperiibili iude clausura interiorem seu moeat. Ecclesiam autem suam

profundissima
simplici
:

humilitate

atque

obedientia
,

alia Spiritus Sancti

dona

ut pote-

nasticam habet super portam majorera sanctuacui nomen dedit rii, e regione altaris maximi, Marirt. Inde quasi ex alta i^orticula seu lobia B. adsunt raoniales diviuis officiie, quje in Mariano templo fiunt, et piis suavibusque psalmodiis

rant celari facile, quia erant inlerua, ab ea ne laudem sic occultabantur studiosissime
,

ipsi

humanam

parerent.
,

Taudem,
placuit

ait

Augusiinus
aponso
loribus

Crespius

dilecto

Petrus suo
do-

Je.su Christo

eam ex hujus mundi

,

educere

ad Eeternara paradisi

quie-

rehgiosum cultura funguntur,coelesti etterrestri ecclesiae gratissiraum. H^vc ilte ; verum ad res B. JuhHXim propius redeamus. -6 Quum Benedicta Bimia successisset B. Catharinse de Palantia in Montis Sacri

cui accessit tem. Abrepta itaque fuit febri a medicis diabetes dictus. Visum morbus
,

proinde
patre

ei fuit,

ait ven.
;

Bimia, tempus instare

petiit a

resolutionis

suse

quamobrem

rev.

B.Juiianaeximptoti timuioeit nov,tiu;

prioratu, non
.^

^uanium

Juliaua,

parvum adjumentum reperit tum ut ipsa virtutis tramitem

secundum ejus exempla
instt-

meuta

confessario sanctissima ecclesiae sacracum indulgentia plenaria. Quce postrecepisset,

,

quam
pietate

cum magna

hurailitate

et

duaiiont de
p,iione
e(

tenerct,

tum

ut

tuercntur puellv, qux, beatx nostne virginis v^taChritiiet fama aUectx, sat magno numero ad novum qnamr.onmonasterium conjiuebant. Eas ailUortabatur, ^imia, ad obedientiara, purilatem orreVopropo- "'^ *'^jiio. et raortiticationem sensuum, proponens eis aliquando pas;;ionem Doraini nostri Jcsu Christi
et

mansit quieta et pacifica usque ad noctem Assumptionis B. Mari Virginis;ita

ut triginta continuos
defixa
dies

mente

in

coelura

fuerit, interea ita cibo

parcens et potui,

ut vere credamus eam hoc temporis spatio non manducasse pondus unius solidi et bibisse parura tantum electuarii et aqufe. Ultimo
vilse die

omnia mysteria redemptionis

nostrge; et ut

voluit intcresse missae sacriticio

et

haec imitarentur et meditarentur, eas tam praeclare monebat, ut auditrices ejus non possent

non

satis rairari ejus

sermoues. Ipsa vero exer-

vestibus suis semj^er tecta, requiescebat pro sua consuetudine super saccum, foliis arentibus fartuin. llanc semper servans constan-

meditandi passionera Christi Domini faciebat fructu eaque animi attentione, tanto
citium
qua.si corara oculis corporis vidisset

dolores. Virgunculis
prffi

Domini sui curamendabat reUquis virtutibus humilitatem et suade-

autom

iliis

tiam et mentis elevatiouera, vocata demum fuit a sponso suo et B. Maria Virgine ad seterna gaudia et consolationem. Nocte itaque Assuraptiunis Virginis Mariae voluit supra nudam huraum coUocari et paulo post cum
v. Luuhe.~\i)iir
(S) Storio ilei

(1) Acla 8S. lom. I ApriK po};. flS2.-l2) Cfr Murali, DisMriuiinni sopra k- ntirliiu'i nalionc; thsv. x\m. lum. I, png. 211.- (3) Aiieluiig. Grommalijcli-WriliscliCs Worlcibutli,

Acla SS.
i

t>m. di

IX

Saiuum p.inelebri

Oclobris. pag. 308.-MBriu Sunlissima, tom. II,

pug. 42 cl 43, Ncapoli, ISiO.

inagna

DIE VIGESIMA

TERTU

OCTOBRIS.
actionem
^^^
;

'Sfi9

A magna
:

u. ^orCea anni 1501. TettamanUus xta de . serit Ibi [sciHcet zn nuda ^"'^) P^^^^^. manus 0CU1O3

melodia emiejt ^P^"*"^

^oir; Anp-nsti

dam hanc
^

qua commodiue

viciiu

kUCTOKI

V. D. B.

j^^^.^^^^

antecespopuli ejus fierent participes. De ea in yj^ qaaquaversum rumor. et intra

rumaliquotquietumsilentium.

Que in coBlum attoUens, etquasi coUoquens amanterque desiderato suaviter autem corpus relicoelo animamreddidit. terrs juvemh redditum quit; quod inter lavandum
decori apparuit
literis

cum ahquo dm

immutationem Bunia. quoque consignavit

;

quam

speczei

quod celebritatem hanc ,,tiduum..h singuUsdiebus jucunde pulsatae sunt campaante festivitaniE, atqusB etiam noote proxime igues artificiales et strepitem neque defuere quas viciui tosae pulvere nitrato explosiones, surgebat ceuties reddebant. Vix autem
.
:

pr^oesit,

montes

aurora, quando

campanarum renovatus sonitus matutinum signum dedit qui auavia concentus

;

lll

Sepultura

1 *'/^noe tranSlallOaeb
i.

Altaluii.. . saepiusdeinrepelitufi ei inierrupLua fuit. saepius dein repelitufi et interruptus erat a summo venera^.^ ^^^^^^ apparatus ita
:

CUlVI festura imaeineS antiquae. leSlUIU, UUdgiiico

.

protus approbatio, lectiones

priae.
Corptw,
trt

altaris gradua bili templo usque ad superiores popiUo ex tela serica cannpnr1<^hat ditissimus

pendebat Fimbriffi dida, idqueex utraque partecingebat. argentae aliaque ornaraenta, miti vento
aurae et
,

communi monioiium came-

lerioprmdemfdium

sic pergit Tettafragrans [quam framantius, Ucet suaviter ut arantiam testati sunt qui id sepelierunU

rpsum tunc quidem corpus,

unde mota circumcirca ludere videbantur argentea magisapparebant pretiosacandelabra

;

Tela et reliquus ditissimus apparatus. statua B. Mariae candida vestita erat

argentea Virgmis,

SuT^t
i(Bcu-

cum Bimia
Crespius),

auctor
;

est

Petrus Augustinus

iumivirranfcrturin cho-

communi est sepultura donatum tnanno autem 1547, die 12 ^^^ monasterium p^^^^g^.- (-^jo anno 1549, die 21 Fehruarii,
palpajuxta Crespium) adhuc integrum alque est ad chorum sancbile inventum, translatum eo timonialium interiorem diversumque ah num. 15, ab iisque pie honode quo dictum est 1644. Sed ratur, Exc Tettamantius anno post aucta fuit veneratio, quas centum paulo fuerat, Jafere annos ilHc B. JuUanap habita Crespius, qui ce\>a.X,inquit Petrus Augustinus librum suum ediditanno 1657, jacebat JuUachoro ubi moniales nffi corpus centum annos in depositum in honesofficiura divinum recitant, sepulcro, elevato aUquantisper super
tissimo

jucunditaquo haec quoque solemnitatis hujus videretur. Opportuno tempore tem participare

operierunt pluviaiibus albis sese in sacristia Sacri venerabiles domini praefectus, vicarius

rum

interio-

rem monialium; unde

expenili
colai

adMontis, Joannes Baptista Negri, parochus S. Ambrosii jacentisvjci Velate et parochus

Ni-

Cid Bi'

ipani

mmis[quivicus quoqu^ in vicino est), et cum ferentibus, et numetris, turibulaet naviculas porroso clero prodierunt usque ad monasterii venerabilibus discretis tam; ubi a quatuor moniaUbus excepti, ducti fuerunt ad chorum
interiorem.
^

panno senco uuduiato \esti- ^^,.^^, tum.palcherrirao serto coronatum, liliuraque f.iQf.emmonia' maximi pretii mauu gerens. corpus B. JuUa- num
20. Jacebat ibi

,ran,fertur in

nsR

terram

et

ornato lucidissimis crystaUis, quando

placuitDominoNostro indere iUustrissimo viro et Nicolao Zid, consiUario regis Hispaniarum consiprocuratori generaU rerum miUtarium, inter beUorum lium valde pium. Hic enim
,

qui conditum in oruatissimo loculo tapetibus Flansuper altissimum feretrum drensibus pretiosis coopertum et tela snperindutum argentea candida, distincta di,

tissimis

aUorumquecuriaUumnegotiorumimpedimenta
neque Dei, neque Sanctorum
oblitus, applicuit

cirnamentis , ad pendentibus. Circumcirca pavimentum usque stabantvenerabilesmatres, velo nigro subtili

fimbriis

variisque

et ad peetus descendeute

animum ad ea humana nemo

proposita, quae divina fuerint an facile dixerit. Quasi enim pietas

sublim iejus expUcuisset se in rebus heroicis et bua gestis, posuit ipse sibi ob oculos Sacrum

Montemsupra Varesium, ubi noverat absconditum

esse

thesaurum

infiniti

pretii,

corpus

scilicetB. JuUanae, virginis et monialis, quod C iUic jam centum fere et quinquaginta annos incorruptum jacebat et tractabile; et statuit nuUis sumptibus parcere quo ita ordinarentur in loca, ut sacrum id corpus repositum maneret clausura seu monialium choro interiori templi
et

tectse, funaUa acmauibus. Ingerebant omnium censa habentes animis nescio quam pietatem, mnjestate plenam, sacrae exuviae, conspersae floribus quibus praifectus et vicarius turis honores dederunt etquas duo parochi sustulerunt sub pretioso p baldachino, a quatuor monialibus sustentato aderant et ministri cum fumosis turibulis iudutae, et pueUulas, in augelicam formam qu* sacra fuualia gravia manibus tenentes pompa, in ordinem disposita, in viam se desolemnissimo dit. Tunc organorum conoentui factum est campanai integris motibus initium
;
;

tatis

simul ab externis conspici posset, qui eo piecausa accederent. Atqueineo consiUo tam constans fuit, ut, etiamsi a Mediolanensi agro
procul esset positus [commoraus nempe tate regia Matriti), numquam tamen id dimiserit; ne quidem inter mortis angustias. Cavit
in civi-

pulsatEe; tormenta sulfureo pulvere explosa , Qua et hymnus Veni, Creator cantari ccEptus.

via sacrura ivit

pretii et

agmen, ea tapetibus magni eximiis tabulis pictis aliisqne opurefcctocircum vestita erat tres transitum e:t qua etiam
;
,

lentis ornatibus

riura

autem

enim testameuto ut de suo solverentur expentranslationem fasfie, necessariae ad cogitatam

ciendam. 1' Venerandee itaque matres, debitam, ade<fie23 Oc(o6nionHii650 ptSB Ucentiam, non distulerunt multa magnitoiemnimmt quam ficentia prseparare hanc solemnitatem spirituaU et Sacri Moncommiseruut patri suo expertistis praeposito, rerum gravissimarum Constituta fuit dies 23 Octobris simo viro. anni 1650 (quse dominica erat) ad celebran,

arcus triuraphales aliaque artiticiosJi decora habebat. Ventum dein ad locum, ubi mirabile

surgebat

altare

hoc enim

supereminebat

colossea statua Christi Domini. coIumujE allis-icrum gati. Porro altari huic impositum fuit et breves corpus, et post orationes aliquot

psalmos

incenso

ture

honoratum

quibus

peractis id iterum sustulerunt duo parochi denuo et venerabiles raoniales processerunt

secundum

priorem

ordinem

hymuum Te Deum

560
AOCTUIK V. D. B.

DE
cantantes. Sic
in

B.

JULIANA DE BUSTO ARSITIO.

est in

Deum laudamus

ventum

dormitorium, ubi thesaurus. Dum situs etiam est sanctissimus vicinis monialium cellulis suavissimi auteme
effluerent odores,

ornatissimo altari repo-

accessu3 esset ad ecclesiam ; idque ea de causa a Trivultio contenderunt, quoniam sanct mulieris

corpus in suo sacello, in quo etiam nunc esse malebant quam devotione colitur pia
,

renovatae

fuere ceremoniffi

anteriores; et dein inter

cantatum psalmum

Vatde difficile mihi est non habenti Historiam vitffi et gestorum Joannis Jacobi Trialibi.
,

Benedictus Dominus de]RXum est sacrura corpus per alia exornata loca usque ad tertium est altare, cui item beata capsa superimposita
et reliqui

vultii,

cog-noraine Mag-ni
intelligatur.
1518,

quam anno

1815

duobus tomis edidit Rosminius,divinare

victoria
illic

qum
1465
ita

Ab anno enim
obiit,
ille

ritus peracti.

asportatum est coeleste quo nunc etiam asservatur {vide dicta num.
in

Atque hinc demum in onus ad locum

,

usque ad

annum

quo diem

semper

in castris versatus est

miles ut
:

15),

jure merito jusserit sepulcro suo inscrihi

validissima

capsa

ferramcntis
crystallis

firmata
et

HIC QVIESCIT QVI

NVMQVAM

QVIE-

munita vero mirabilem in

pellucidis

ornata

modum

laminis ex argento puro

ita disposita,

aliisque decoribus, atque

admodumdixi,
simii
foris

ut intra clausuram

quemmaneat et
His
fine

facile

honorari

possit.

moimposito, reductis fuit clerus a discretis et ad domininialibus ad raonasterii portam

calia
raissae

VIT. Putem tamen agi de rebus, quas anno 1499 feliciter gessit, quum intra unius mensis spatium wiiversutn Mediolanensem du' catum Ludovici XII, Gallorum regis, ditioni armis et pollicitationihus suhjeeit {\) heec scilicet proxime antecesserunt mortem B. Julianffi neque procul a monte Varesio contige:

solemnia

celebranda itura
et

est.

runt.
22 Dicuntur etiam , ait Tettamanlius, ad invocationera apparitionerave illius facta rairabiliaquffidam
:

Hocoflicio inter praeclaros concentns musicos

^'''^[^^J^ livjut

inler-

functus est prffifectus

de suggestu pater
lau-

cciiionein a?i-

Capiiccinns eleg-anti ad

populum sermone

quo pcrtinent duo beneficia

Vir nobilis,

davitB- Julianffi virg-initatem, paupertatem et obedientiam ; publiceque annuntiavit post absolutum incruentum sacrificiura oranibus facultatera

commemorata a venerabili Bimia.

ait,

factum
:

iri

corporis
Iffititia

uti etiara
est.

videndi et venerandi sacri cum universorum g-audio et

fuit ut

duas Labebat filias, correptas morbo, quem mortalem esse dicebant medici. Qui quum magua veneratione prosequeretur sororem Julia-

actum

Statutum etiara

quo-

nam, eam pie oravit dixitque ei officium ejus esse apud Deum intercedere pro illarum curatione
et

tannis B. Jnlianffi festivitas celebraretur quarta

dominica Octobris, quoniam propter occurentem celebritatem assumptje Mariae in coelum agi non poterat ipsa die, qua benedicta illa virg-o ad
ffiternffi

quietis

gaudia

in

Joanni$ Jato6i

Z\

Ex his

satis

manifestum

paradisum abiverat. est B. Julianffi

dein parum panni de ejus tunica sumpsit coUo applicuit utriusque suffi filiffi quae subito oplime convaluerunt. Mugister Bernardinus de Habiate, qui sororem Julianam sepeliverat, inciderat simul cum uxore sua in gravem
;
:

infirraitatem, et arabo valebant pessime. Ve-

Trmiliu
grala in

cultum statim post ejus

mortem

incepisse;

piit et

B. Juliaiinm

nnimi

en$<t;

cujus rei alia quoque prxsto sunt argumenta. Voluit imprimis celeberrimus dux militaris Joannes Jacohus Trivultius venerationem

rum, ut postea nobis retulerunt, ipsa beata soror Juliana eis apparuit aniraumque addidit, brevi scilicet eos ab infirmitate fore liberos et sic factum est per gratiam Dei et dulcis Virg-i,-

suam erga

B. Julianam

testatam

facere

nis Mariffi atque hujus

beatffi sororis Julianffi,

devotissimffi

virginis

quodin hunc modum narrat Tettamantius Mag-nusille, mjwiV, Joannes Jacobus TrivultiuR haud diu post Julianffi mortem plurima
:

cujus precibus et meritis,

sibi,

prout

illa

praedixerat,
ei

eveuisse testatus,

addit Bimia, optirao corde me semper commendo, Quae sequuntur , a Petro Antonio Crespio et Tettamantio et secundum eos a

voluit

magnificum
:

monumentum
,

exstruen-

fecissetque nisi pise virgines dura curare ejusmodi sepulcrorum ornatura paupertati suae panim convenientem arbitratas, rogassent ut

Petro Augusiino Crespio referuntur. Mise- ^ rat Carolus Imperator V in Longobardiam potentissimum exercitum, qui mense novembri Mediolano potitus est ; quo indicio annus
1521 significatur quum die 19 Novembris Columna et Piscarius, imperialium agminum duces, civitatem illam occupaverint (2).
,

impensas, in illud destinatas, converteret ad

propylffium templi pro sua mag-nificentia exor-

nandum quod
;

nes tamen

factum cernitur. PrasdictioB Juliana non in apparitionibus post mortem, ut Tettaynantii narrandi modo innuitur sed coram, dum viveret, ut testis est Petrus Antonius Crespius, Tettamantio nonnihilo vetustior et in aliis etiam referendis adjunctis ab eo nonnihil reet
illas fecit
;

Porro milites aliquot, quaquaversumprasdam qucsrentes, ut audiverunt quosdam sibi suggerentes in sepidcris Sacri Montis res summi
pretii absconditas latere, eo se contuterunt

atque unus, reliquis audacior,vi monasterium ingressus, sepulcrum B. Julianffi aperuit et

stans super corpus

ccrfens. Spiritu prophetico, aii ille, plura raa-

unum pedem
:

pectori, al-

gno Jacobo Trivultio pradixit et in prirais victoriamquam gloriose reportavit. Ejuscorpus in interiori monasterii sacello sepultum cum
;

esset,

Jacobus Trivultius, cui orania ex ordine

succeaserant, prout Christi famula prsedixerat, nonnihil egit ut sepulcrura extrueret tanta
,

terum faciei imposuit cujus rei etiamnum, ait Petrus Augustinu^ Crespius, vestigiura, ori impressum, cernitur. Sed ecce quod continuo contigit miraculum manum movit cadaver, templum suhitocontremuitet mons ita concus:

muliere
nasterii

dignum

verum

reliquffi

virgines

mo-

ab eo suramis precibus exorarunt ut porticum extrueret a qua per primariam partem

t^) JfrLaliiograpliic iitiiverftelle de Micliaud, tom. XLVI. pag. d5 et de Sismondi, Histoirc dcs rtpulliqucs ilalienncs du

sus est ut videretur perversis illis viris hrevi hiaturus eosque ahsorpturus vivos. Metu itaqueconculsi, citissimus passibus sesehinc ahripuerunt, millies maledicentes iis quipesmoyen-iigc, tom. IX. pflg. 235 et seqq. Bruxcllcs. (2) Cfr (le Sismondi, tom. XI, pag. 138. 1826.

simum

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

^^
AUCTOtS

k simum
toUm-

sibi

dederant consilium. Atque hsec

lares,

et poit

nm

tranila-

liontm facta

translaiioante factam solemnem corporis nem accidisse leguntur. narratad 23 Nonnullaqu^epostea contigere Augustinus Crespius, finem libelli sui Petrus (ut pinra est hocpnemisso titulo: Grati quas operatus est meritis B. JuUanae, credere (Deus Antonms corporis translHtioDem. D.
post ejus

singutarem konoremet adhibere. Patres nostri, ait Petrus Augustinus Crespius, sub

V. D. B.

medium

sascidum xvii scribens, erexerunt ei statuam naturali corporis maguitudine in loculamento sub tribuna pulcri S. Marice templi, quod est in medio burgo. Monialis specie exhibetur B. Juliana;
literis deauratis haec

et

in

stylobate exsculptis
:

medicus ordiMasinago, doctor physicus et Sacri supra Varenarius monasterii Montis quaeut ferrereltsium, fidem facit his verhis, in tatinum vertenda qua ex italico idiomate mouacha confuere: Quum soror Christina, Varemonasterii Sacri Montis supra versa vitse exad sium, per g-ravem infirmitatem

:NA

BEATA IVLIADE BVSTO. Postquam autem per sotemnem beatae virginis exuviarum translaiionem
leguntur

vicinarum plebium pietas magis magisque

excitata est,curaiores Bustiensiumpauperum et protectores bonorum Cassinse, in qua B.Jmliana in lucem ediia est, boni consuluerunt,

quo magis gratum

animum

de hac sua nati-

jam

destituta ita trema deducta esset, et viribus mihi aliisque eam luctareturcummorte ut

trausitura videntibus brevi ad alteram vitam commendavit se B. Julianse, ut ipsahaberetur, met raihi dixit; et statim coepit deuuo respirare, vires

vitate ei ostenderent, curare ut confieret nova ejus statua. Hsec die 29 Juniianni 1655 reposita est in Sacri Montis spelunca, in qua

B. Catharime sculpta effigies etiam cemiiur, et adjuncta lapidea iabula, aureis literis exsculptis

resumere et vigorem quo intra brevissimum temporis spatium ad pristinum stasit, tum et valetudinem redierit, licet auus jam quoniam hffic vera annos octog-inta nata. Et
;

hxc exhibenteiBEATIS VIRGINI-

BVS CATIIARINjE de palantia et IVLIANM DE BVSTO ARSITIO. Memini

supra num. lU imaginis B. Julianffi papyraceas, fact3s ab sculptore Agneltio, quam sub medium Sceculum xvii ex Italia secum asportavit Papebrochius et quee tunc temporis distribuebatur, quiyi potius vendebalur peregrinis
,

et tirmavi sunt, pree.entem scriptionem confeci hac die 26 Octobris anni 1650. propria manu

Ego physicus Antonius Masinago, medicus

in

dicto monasterio, affirmo utsupra. Quibussubet dit Crespius ab eodem con/ir^natum fuisse recognitum testimonium, eadem de re datum

a Christophoro Zavadetto, confessario ordinario monasterii.

tt

inliliro $vi'

24 Sed id
nitus

unicum non

fuit beneficium, divi-

jtiiori

rfeicri-

fta.

per intercessionem B. Juliana acceptum ; quin etiam compararunt sibi asceterii

incolse librum, cui insererent gratias atiaque

Atque adhuc in usu erat (1). Ad imum marginem hiec impressa sunt verba B. Giuliana nel v. monasterio di S*" Maria Monte sopra Varese nata Tanuo di N. Sal, mccccxxvix; se ne passo alla patria celeste Panno 1501 alii 15 Agosto.
hsec ilta
.-

ad Sacrum Montem accedentibus eadem ineunte hoc saeculo

Non putem tunc

quse beatai virgini in acceptis referenda viderentur. Reperit in eo S3epe memoratus Crespius sequeyitia, a pt^esbytero Joatine Baptista Prandone , recepiore (ita se nuncupat) ecctesi^ S. Marise in Monie. Prius est de die 29

aliquid simile in honorem B, Catharinsp de Palaniia factum esse; et quantum video, B. JuliauEe fama multo celebrior fuit et nomen magis placuit peregrinis quam magistrce ejus Catharinas: cujus rei (ni faltor) causa est tum quod illa vivens curam peregri-

Novembris anni 1651

in

Petrus Jj^ranciscus
vinisset,

norum
erat.

habuit,

tum quod ex

vicinia oriunda

Piatlo,

inquit, Varesii burgi incola, pergens

Mediolanum, quum

vicum Carone

aestu febris correptus est.

Sed ut auxilium B. Julianae invocavit, subito ad pristinam valetudi-

26 Exeunte sieczdo xvm et ineunte xix Sa- fortunatmcer Mons, non secus ac reliqua Longobardia, pU, monatiern

nem

rediit,

quemadmodum

ipse dixit

et ita
11.

verum

esse aperie professus, in praesentia

D.

prsefecti ecclesias Sacri Montis et mea infrascripti; et post me ipse cum juramento propria manu subscripsit. Ego presbyter Joaunes Ba-

fortunam maxime miseram expertus est. partes Quum enim has r ,. occuparunt Gatti, plet raque rnonasteria atiaque pta toca toidem aut destructa aut spoliata fuisse guis non lugens memoria recotat ? Hasc sors obtigit Sacro Monti anno 1 797, quo dispersse moniates, pars
.

"'

reUqwarum

''"

""""" ""

T_

xagtnta anni$.
-p

ter scripsi quse supra.

ptista Prandone, receptor dictse ecclesiae, fideliPosterius ita sonat

supetlectilis argenteie tempii distracta (2) et

Joannes Baptista Maderna, annos natus quinquaginta, habitans in Cassina S. Clarae extra portam Tosam prope Mediolauum quum annos multos fistulse vitio laborasset, visitavit corpus
B. Julianae et subito improvisae lEetitise motu correptus, abiit inde sanus et salvus, quemadmodum quae contigerunt accurate confessus est
in prffisentia

monasterium aliis usibus addictum est. Sancta tamen et taudabitiima pertinacia tocum qualemcumque ibidem sibi retinuerunt moniates unde in Duce peregrinantium per Mediolanensem pagum (3), qui anno 1805 Mediotani prodiit, legitur monasterium visitan,

M. R.

D. praefecti ecclesiEE Sacri

Montis,

mea

infrascripti et aliorum, et
est, ut

cum ju-

ramento testatus

infraapparet et explicatur in tabelia, prope benedictum corpuspeudente. Kgo Joannes Baptista Prandone receptor
dictffi

adeoque in ejus parte hospiiium publicum seu tabemam fuisse vey^um simut in alia parte nonnultas t^esidere moniaies. Simitia habet Carotus Amoretti,qui anno 1814 item Mediolani excudi jussit quar^
tibus tunc patuisse
;

ecclesise scripsi tideliter quae supra.

Ego
jura-

Joannes Baptista Maderna affirmo mento.

Julianie

cum

Itineris sui ad tres tacus (4) ubi narrat tunctemporis duo hospitia in pristini monasterii gedibus erecta fuisse in retiqua parte degisse suppressas moniates per quas non fuisse impeditum quin viderentur

tam editionem

25 Mutto antequam B. Julianse ossa transferrentur, votuerant Bustienses, ejus popu(t)

;2) [3)

BB. Catharinae

et Julianje retiquiae

unde col-

ligere est moniales iltas sibi retinuisse chonais, part.

11, pag. 72. (4) Viaggio da Milano Maggiorc, di Lugano e di Como, pag. 33.

HiUm, Voyoge dans le Milaaais. tom. I, pag. 30i. Riccardi, Sloria dei Santuari piii celebri, tom n,pBg. itS. Guide de rfilrangcr dan la ville de Milan el daus le MiU-

al

tre lagfai

rum

562
AOCTOM V. D. B.

DE B JULIANA DE BUSTO AKSITXO.

et

rum

proximam monasierii alam. Verum

frequenter enim et ecclesiam adibat et avidia-

postquam imperatoris Austriaci auctoritas sequenti restituta in kis partibus anno lrtl4 et restitutum etiam ibidem fuit vetus monaest, non sterium at quo anno id factum fuerit, Millin, qui anno reperi. Celeberrimus viator Sacro 1817 Iter suum Mediolanense edidit, de tradit, sed altum silet de Monteplura quidem
:

sime audiebat verbum Dei

titudinis

invictae pariter forprsefe-

egregium specimen exbibuit,

rocis g-enitoris injurias et verbera constanter perfereus, ne virginitatis propositum nubendo

violaret.

Hac de

causa, f?ermano comite, clam

aufugit et, ut inviseret Beatam Catharinam de Pallantia, fama sanctitatis percelebrem, mon-

monasterio (1) sed, ni fallor, Galtis illic adhuc dominantibus, Longobardiam peragravit annis ante anille auctor. Utut est, aliquot num 1830, quo circiter Epimachus et PaschaDescriptionem lis Artaria ediderunt novam
;

tem Varisium ascendit: ibi a Dei famula in sociam recepta et salutaribus monitis instructa, eximiffi perfectionis iter arripuit. Hinc singularie fuit ejus in cibo, potu ac somno sobrietas
flagris et cilicio corpus castigans
,

numquam

Mediolani et vicini^, prisiinam suam sedem moniales, queet jura plane recuperarant

quum eiiam in aliis scriptionibus en^atur, moniales illuc olim a S. Carolo Borromeo traductx dicuntur ex Torno ad lacum Comenchrisem. Eas nunc operam suam impendere conviciricibus et erustiano ritu educandis diendis Sacri Montis (qiaenunc parochia est) externis pueliis ex Poltjptychis Mediolanensibus annorum 1810 et 1856 colligo (3); unde spes est eas denuo suppressmn non iri a gubernio Pedemoniensi, quod jam in illis partibus dominatur, dum hxc typis excuduniur.

madmodum

illo

libro

(2)

traditur

ast ibi, uti

otio vacavit. Veritatis amantissima, ficta verba in pauperes vero summopere odio habuit quorum necessitatibus pro viriprEecipue
:

bus

cousulebat, peculiari caritate flagravit. LECTio v. Solemni deinde professione emissa

in monasterio, a beata Catharina sub regula sancti patris Augustini recens fundato, vota, a se Deo uuncupata, studio et cura singularl

servavit

Christi prsesertim [obedieutiam] , ita ardenter escoluit ut proposito exemplo hffic virtus admirabilis in ea fuerit. Precibus
,

ita erat

addicta ut, modica corpori concessa

quiete, orationi in ecclesia noctu etiam vacaret. lu adversis patientissima fuit et nuUum
irae indicium ostendit, nisi dum agebatur de rebus iis, quae Dei honori et gloriae adversabantur. Licet autem tam insigni sanctitate Juliana prsestaret, tamen exhibens se hilari et angelico vultu affabilem omnibus, in

Ex libris, quorum
satis iiquet
,

titulos

hoc

numero

retuli,

umquam

non tanium quam venerabilis sit sed quod res admiratione vere hic locus dignas habeat. Verum meum non est de eis
dicere
OiUfui opprobatio
et

lecfo-

%1 Superest ut tectiones II Nocturni,probatas a jS. R. C. pro ordine S. Augusiini,

ni jircpt MF.

referamics. Initio scilicet hujus commeniarii monuimus per decreium S. C. R. de die 26 Augusti anni 1758 introductam fuisse causam confirmaiionis cuitus B. Julianse et magistrse

omni sermone humilitatis virtute morum suorum probitatem eximiam diligentissirae celabat. LECTio VI. Lethali tandem aggressa morbo
extrema etiam
ginis

cunctis ecclesise sacramentis muniri vohiit et vitse die ad Missse sacrificium assistens, nocte Assumptionis beatse Mariae vir-

Caiharinee; hic addendum felicem eam exiium habuisse primo anno ponti/lcatus Sepiembris Ctemeniis papee XIV, qui die 1769 cultum iilum decreto publico ratum anni
ejus B.

humi

(ut optaverat) strata,

anno

salutis

habuii.

ordini eremitarum S. Augustini ut a S. R. C. obiineret iicentiam celebrandae riiu semiduplici ejus fesiivitatis: guce ei data est per decretum, die 11 Augusti

Eo

aperta

esi via

millesimo quingentesimo primo migravit iu coelum. Ab ejus obitu miracula uonnulla publicum quo postea comperto ei cultum conciliarunt riteque probato, Clemens decimus quartus Ju:

lianam beatorum catalogo indulsitadscribi.onATio Deus qui in dilecto Pilio tuo eximium hu:

anniW^ClemeniiXIVprobatum^^^etsimui
concessum ui sequentia in choro recitarentur: LEcno IV. Juliana, prope Bustum Arsitium in p lucem edita, inter ipsa infantiae primordia fulursB eanctitatie non obscura prEebuit indicia
:

generi obedientiai exemplum prffibuisti concede nobis, quaesumus, intercedente beata Juliana virgine tua, ut, quae a te jussa cogno-

mano

vimus, implere coelesti inspiratione valeamus. Per. Reliqua de communi virginum. Missa
Dilexisti.

Milannis. tom. I. |mg. '02 cl scqq. Miln dc scs eiivirons. ^ag. 21^. (3J MilanoSacro, iSiU.psg. 20ti;i8St!, pag. 196. (4) Novacs,
(1)

Voyagc

(iiins 1p
di.'

(2) Upscri[)l.itm

i'.t

Elemcnli della storia. dc sommt Pontelic!, pag. 170 cl 171.

edit. 111, toni.

XV,

-m^

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

568

DE FABULOSO

S.

MACARIO ROMANO
,

PARADISUM ET OLIM IN PATRIARCHATU OUI INVENTUS EST JUXTA CONSTANTINOPOLITANO CULTUS FUIT,

COMMETVTARIUS PR^VIUS.

Macarii S Unica. Gesta S.

Romani

fabulosa sunt.
et

An ipsa
Russos.

persona

sit

fabulosa. Ejus cultus

apud Graecos

'""'""

rtndumdfre-

vuf uff^ WveZTefamTeorum ^verum iiam

i7t

historiis expen^^J^r^.r.

vivere,
ivtvijin

dubium superesset an mderznt zmtla j

^ipnpmheneficumeoolimperaeradela-

m,ia,

"" '""'
,

rrnteger^nt.

nendum an

qut sancl^

?"/j-^

'7J lyumeliamcer-

'"^^Zm f/'^ J^""^;;;

tstTlabolZt ^srt^iuTprtZ^ndum

riam erigerent, parum fidei eis haberemus, cernisi amftestimo^^s, muHo melioribus. , , insuta optimum senem ^ ,,,,, ,,p,, degere. ad opUulandum naufragis^np^

^X^^Jetur

et

moLda lonnumquam

^^^^^U^^T^e
^t

sed ejus Mstoria cert.ssime

rnalefer^m

'^';Z'Zlalp:::^:^tZ 1>Sl:s^adLmpro,^t.d^u,.^^
ea attribuerunt
.

^ /,fJ^ Z.d^s. Z:
'

"""-

de cerehro suo protul^^-ff -f

; IJ ^bvlmhabemus

Baronium,

^TenteautseZZ

id genus prodigia

denlTase^Zentum illic esse venerabUem tnfm aui Tuum eos fame pereuntes videret

opes renantiasset, vitam egit opt.mam e suas d.spers.t, parfm autem partim quidem vivus moriens reliquit paupenbus s.mil.ter et am
;

T^goZaZissimJeos
ritetfoverit

Ido ZeLuando,

elceperit. nutri.edeinde eum sibi dixisse quoaerostatico folle vectus.

et

quidam t>omine Macarms ex v.cana; ConstaninItalise tius quoque, assessor prsfectorum et eruditiss.mi, qu. pervenerunt ad signes viri

Tdhancinsulam v^erit

magos
;

et

sagas,

UnTZex ZeZiZauM ent

auieZ

ea expulerit
et

postquam

TcZTliTa construxLse nuTpriLmin Europam

refecissent vires. se navem ea<tue

quos ex.sfmo opt.mam msftuend v.tam et vit rationem exercentes beatamque B^cs^^ nulli exitio obnoxiam exspectantes.

summum

pietatis et rel.ffioms

adhuc nunc

esse in carne,

redusse. Jam nLro sinarratiuncula hujus generis nobis ^^ZreturoJd7atuendum videretur. Im-

* annum 413 ^ "^"f .f"f nc ^f esto quod de alio /^ primum argumentum agatur Macario quam de Romano quum h,c.

SLnemrMfaretquin h.c plena esset Uulis7tmendaciisdeindeincertiessemus ^ui.umSaZ^smvxerint. an vero non miZsTaZlZintquamqu^vidisseperhiben.

(,)

utex dicendrs patebit. ante inchoatums^cu. lum iv ascesim znceprsse ferrelur Detnde MacariusPalladii.anfequum monachus factus unde est. vicariam pr^fecturam gesserat
;

ni..ori. L.u,iac, c.p,

36.

.lii,

m,

130 .1 132. .p.

Ro.w.,dm. Vi..

P..run.. ,.g. 775.

Octobris

Tomus X.

^^

^_^^^

5B4.
AUCTOBK V. D. B.

dicitur Macarius ex

DE FABULOSO S. MACARIO ROMANO. catcaneo tenus crinitus homo vicaria. Jam vero vica-

incredibitia

se qiium uix pueriles excessisset annos; qua Macarius RomanuSf fuisse xtate profitetur S. quum, a patre ad nuptias imputsus, domo Arhitratur aufugit et in sotitudinem ahiit.

Ham prxfecluram gerere omnino non poluit,

muita, mendacia impudeniia; attamen faiendum est ohjectam a Rosweydo et Henschenio difpcuitatem seriam esse et nutlatenus

contemnendam. Etenim

S.

Paulus sub aneaque ohiit

num

250

eremum

secessit in
;

itaque Rosweydus et (ni fatlor) omnes consentiunt Macarium Paltadii eumdem esse Apotoac Macarium, cui Ruffnus inscripsit
ei

jam

S. Macarius autem anno 342, in vivis repertus dicitur post Jutiani Apostat^ cxdem, anno Christi 363 peractam ; et

annos

nattis 113

giam pro Origene

versionem
(1),

ejusdem Principiorum seu etiam cui S. Pautinus Noet

quum
iniy^e

aliunde nuptiarum tempore, quas Roaetatis

,

mani ante annum

non soiehant
petiisse, ut
possit,

decimum octavum
adiisse dici

lanus epistolam suam scripsit xhix,atias 38 de quo eiiam meminit Gennadius cap.
Catalogi illusirium EcctesicV scriptorum
et

xxxvi;

perhibeatur sotitudinem

eam

ante S.

Paulum

ad

ted fab"lotut
ille

quem demum alludit S. Hieronymus in Apologia u conira Ruffinum (2). 4 Vet^um S. Macarius Romanits nonsotum
plane incogniius est aliis omnihus scriptoribus (et iamen multos habemus qui sasculo iv gesta et dicta et V insignium monachorum coltegerunt), sed inier fabulas a S. Bieronymo
videtur fuisse relatus. Quum hic enim in Prologo VitmS. Pauli, primi eremit/e nuncupati, qucvreret a quo monacho primum habi' tari cfcperit eremus (qucB qucvstio valde diversaesta dubitatione quiprimum religiosam

statuendum est eum vixisse annos ptus centum triginta unum aut duos. Maxima
utique senectus et vix credihiiis. Verum quum fahutatores illi prohe nossent passim eremitas

vir,de quo

S. Bierony9tlt IH

prolO'

iongissimam vitam vivere, certe deterriti non fuissent ab assignandis tot annis S. Macario. Sed nuspiam accuraie perhihent quo
tempore eremum ilte intraverit aut quot sed narrant tantum ipsius cavixerii annos
;

go Viix S.

PauU,

pulorum

vitam cotuerint), extestimonio duoj^um disciS, Antonii statuit hanc laudem S. Pauto eremitae dandam esse. Sed continuo
nonnutios atia jactitare; subterraneo specu crinitum calcaneo tenus liominem ante S. Paulum ascesi e^^emiticcV dedisse operam, et multa quae persequi otiosihi objicit
sciticet

candidos ut lac ; nimia oculos non fuisse apertos, eo quod supercilia eos cooperiebant; et cutem faciei ejus quasi pellera testudinis fuisse. QucV perpendens Rosweydus (7) fateiur S. Macarium cOcEVum esse potuisse S. Paulo ; atque
pillos capitis ac barbie fuisse
priE senectute

sum

est

incredibilia fiugentcs.

Quorum

sic

prosequitur erudiiissimus scriptor (3), quia impudeus mendficium fuit, ne refellenda quidera sententia videtur. Quibus verhis negasse censendits S. Hieronymus antiquum iiium

hinc forte etiam collegit S. Hieronymus fa. hulatorum iltorum (qui id tamen nuspiam produni) consilium fuisse ut S. Macarius haberetur ascesim incepisse ante medium ssBCulum III. 6 Senteniia itaque illa S. Hieronymi nixus Papeht^ochius in ayximadversionibusad Ephemerides GrcecoMoscas aperte in dubium
vocat an
S.

P'il>rbrocbiu$
dul-itdvit

an

S. Macarius

/lomrtnus

wmna-

ulius

aiiquis
:

umquam

exstiterit q-um

fuintt

quandoquidem aliter argumentum, Si enim prorsus non valeret votuisset tantiwi in suhterraneo specu non degisse iltum hominem, sed suh dio aut in

monachum

exstitisse;

tugurio non fuisse caicaneo tenus crinitum, sedahscissis capiltis et vestihus tectum ;hinc prorsus non sequeretur ewn anie S. Paulum non exsiiiisse. Coniendit itaque sanctissimus
;

Si tamen vere fuit Macarius Romanus et in Commentario de aliquis, inquiens (8) S. Pachomio seupotius in appendice de Pachomio Juniore longius etiam (si fieri possitj abiii {9). Ei quoniam, ut continuo videbimus, Greeci atiique Orientales, patriarckatui Con;

in terwi

stantinopoliiano suhditi,

S. Macarii

Romani

vir universam hisioriam

mendacium

fuisse

recolunt die 19 Januarii aut 23 Octobris, aique hinc repeti potest argumenium , quo saltem suadeatur

memoriam quoiannis

festive

dtque ipsum hominem

vivis.
ul rectc $eniit

numquam

fuisse in

Papfhrochiui,

Roiweydi el
tientchenii ju-

Sed expendenda videntur qu^e ad hunc locum notavit Rosweydus Talis, inquit (4), describitur S. Macarius Romanus hic post in
5
:

prcepropere procedendum esse in neganda iliius sancii exsisieniia et sanciimonia, uon ausus eam Rosweydus hsec suhdii excusat tameu Maearii Vitam) probare [S. quod passus sit ut aute fuerat impressarecudi,
nori
: ,
,

Hcio

reticio.

ejua Vita

Capilli capitis totum viri corpus

illc

eo qnod ad xxiii Octobris

sumptam

inde epitoet

operuerunt. Sed
rior
:

S.

Faulo Thebteo poste,

men

invenerit in Grtecorum

Menais

locum

quia vixit post imperium Juliani Tali capillitio habetur in ejus Vita
. . .

ut
et

Onuphrius infra in ejus Vita Cni tania capiitorum proiixitas erat ut corpus iltius ipsorum diffusione tegereiur. Hic etiam
S.
:

exinde citatura in DecretoGratiani. Sediu hoc minoris forsitno fecisset MeniEa, si visis quot uos vidimus rass. synaxariis, ubique istiusmodi epitouiendeesse cognovisset, adeoque uovitium
additaraentura istud censeri posse aeque ac alia
et ut plura
:

Paulo fuit posterior. cnjus et probata Vita. Quare ad aliam aliquam de fictitio oremita fabuhim D. llieronjmus hic respexerit $Mam sententiam catculo quoque siw probavit Henschenius (5). Contra pluribus locis contendit
S.
:

synaxaria haberent eam, nonaliud

inde

ricqueretur

(scriptcB

quam antiquissimse fabnlae nempe ante annum 3^0 quo S. Hiero-

nymus Viiam
hcec
7
iile.

S. Pauti edidit) antiquitus fidem babiiara a GrEBCorum nonnuliis. Atque

Papehrochius

((i)

S.

Hie?'onymum

illis

verbis

tamquam censoria virga sti-inxisse. S. Macarii Romani Vitam, adeoque vix in dubium
vocari sinit quin 7^eapse h,vc S.

Hieronymi

mens
esse
;

fucrit.

Equidem sestimo etiam rem ita convenit enim spelunca subterranea.

In aliam omnino sententiam concessit AtexanderPoiiius, ciericoy^um regularium Scholarum Piarum sodaiitii aiumnus; qui omnino noncogiians aut animo voivens an satisconstet S. Macarium Romanum umquam de genere
pag. 604.- (0)ll"d lom. III Maji, E|hemPridc8 GiiEco-5Iovc;c. pag. Mi cl xii cl lom 111 Muji. p(;. 51)9. (7) Vilae Catnini, ('J) Acl. SS. pag. 22. (SJ Acl. SS. tom. 1 Mnji. pag. xii. tora. lU Maji, pag. oSS et359, num. 2et 5.

II

i7

conira Ju-

liitavH
(u$;ieii

PoUtatio-

hti, (]Ha offtrt,

(1)\ilas rfttnim, pag. 231. Aiuiolulum (7 (2) Cfr RoswcvfliinscrniiaS. I'9ulini. np. MiRiir, Palrnloniii laliiia, lom. LXI.col. 8im. Roswf^dimi, Viia: Patrum [5} Ap. png. 17. (4) Ibid. pig. 22. - (5) Acl. SS. lom. I jBouarii,

humano

^^^ DIB VIGESIMATERTIA OCTOBRIS. exsisteniiam. Conunum quserens an ad confirmandatn ejus A humano fuisse adeoque id tra probandus omnino non videtur PapebromandacuUusejussit legitimus, hsecscriptis mimme chius, quum cuitum S. Macarii Romani illum Romanura MRcariura vii (1) recentem esse persuadere conatus esi. Non brseTeneranturLatini. Liceat tamenpernos ita est. In Menologio enim Basilii Porphyropropterea quoa cis eum colere. Neque enim geniti, anie annwn QS^ conscripiOt ad diem vulgus manamultadeeofalsa et fabulosa in Eodem die commel^Januarii legitur {'S) pohominis
:

v'*D*B.
s.

Macarii
ap..d

cuUui

^IJ^''"^"","*
J|,'"',.,, \j.

^t-

,,o/ogio

Ba*i-

sanctimonia runt, in suspicione

illuatre esstat

tu,

Hieronyrao nenda.-quodetamquam ex beato

:
'

teslimonium apud Gratianum

Sponsi vero. caussa27, qu^st. 2, cap. 26 desponsaverant, sibi . etiam inconsultis quas probantur continena exemplis et auctoritate Ut enim refert beatus . tiam posse servare. Macarius, prfecipunus mter Hieronymus,
/-

moratio sanctorum patrum nostrorum Macarii Romani etalterius Macarii /Eg^ptii. Sauctus Macarius Komanus, a patre invitus uxorem ducere coactus, ea relicta, fugara arripere suaeque
saluti consulere constiluit.
statira

Quare angelu^s Dei,

Christi eremitas, celebrato

nuptiarum con-

vespere thalamum esset iuffrespetiit es urbe egrediens. transmarina n surus, " Atque ut elegit. et ererai solitudinem sibi scripsent HieMacarii Uomani Vitam minime apud nos est atque esse ronymus, taraen tanti quos ut, debet ecclesiffi GraECfe auctoritas, ab anliqua certaque memona^ Grseci jam iude eccleprobante, certe quidem non rejm^-nante
u vivio,

quum

assumens, ducem se illi prsebuit et ad Pavadisum usque perducens, iu loco viginti ubi tres miiliaribus ab eo dissito collocavit illum monachi invenerunt, Theophilus, Sergius

eum

et

Hyginus, quibus exposuitqusecumque vide-

rat admirabilia et stupenda.

fietate

Tandem decrepita

raigravit ad

Dominum,Alter vero sanctus

ecclesiasticus

'lO

At liber

ille

non

est, inJ",^^''')*^"^^^^

sia Latina,

Latini loco

sanctorum numero habent, eosdem quippe omnino .suo stare velint

:

quies. Re quidem vera menoiogia apud Grascos non amplius in usu sunt sed otim in usu fuisse res cerlissima esi. Suadet id enim im;
:

quum una
ctorum

g-entium sancatholica Christi ecclesia. Plerisque fides, tametsi 6ua constat sanctitatis
sit

ubique

terrarum ac

aliis

eorum aliquando
est illud

historiis

nebulones
in

raulta

Klog-ium 7raoa!Joaatque incredibiUa affinxerint.

GrEecorumdie23 0ctobris

sanctum

Macariura

Uomanum

primis locutio ubique obvia 1/; a-jTr. iaiox j; *** ; Ettdem die commemoratio uvy;fjtr, rou ayiou quce in hodiemis Menasis post sancti N. odam sextam adJiuc legitur. Deinde non unum Basilii Porphyrogeniti Menologium exsiat sed alia plura eamdem fere habeni normam, maxime Sirmondianum, totum ex brevibus sanctorum elogiis constans. Tertio nil aliud est Menoiogium quampars Menaeo; ;

0w
plone
lunf.

ofzt?.iy x.cT-af/.ova;

tm ^ovw.

rum, qu3e

^^rofecto libri ecclesiastwi sunt

seic

vana

Quis enim nndta tolerari ignorat ab ecclesia Romana Alia quin quidpiam hine concludi possit ? generalis cultus alicujus san res est
8

Verum

hcec valde levia sunt.

quemadmodum Legendaria
;

Passionalia

Latinorum ad officium divimim itidemperadeoque inter sanciorum encomia iinebant

qu3e itivulgatis Menseis leguniur ei interea quee Basiiiano Menologio continentur, hoc

profecto
cti,

a pontifice Bomano aut ab ecclesia caalia cultus tholica solemniier approbatus particidaris, in singularibus aliquot tantum usiecclesiis (qualis Constantinopolitana est) virtutum ei tatus. maxime si absque praevio miraculorum examine, sed vulgi fervore aut singidarium virorum auctoritate introductus Errorem subesse posse cidiui huicpar;

unum

quorum proprie

discrimen quod in Menasis sancti, festivitas agitur, longiorem habent, alii vero sancti, quoVitam ibidem
est
;

rum commemoratio tantum fxt, atiquanto bremorem dum in Menologio ubique eadem
breviias servata est. Quario liberum olim fuisse videtur alterutruyn genus usurpare
;

sit

ticulari fateiur Benedictus

XIV (2) ei reapsubesse nonnullis tocis ostensum esi se sxpe

;

nam

Nanianos codices, quos illustravit Mingharetiius, venitnum. cxc codex chartainter

mxdio in Annalibus eeclesiasticis Baronii ei pluribus in Actis nostris sanctorum. Sed ut h^c evideniissima sunt, non diutius his im-

ceus, scripius ssecido xvi aid xv, coniinens commune Memeum Juiii atque id speciale

habens ui plerorumque sanctorura duo appoalterum longius, brevius alterum. Breviori autem, inquii illusirator (4), plures versiculi iambici et unus hexaraeter
nauturofficio,

morandum
non
est

est.

Verumiamen dimittendus

Poliius absque nota. quod paulo ante

citatum locum scripserii Papebrochium ad Ephemerides Grt-ecas seu Gywco-Moscas ^vbitratum esse Macarium huno Romanum eumenim dera esseatque Alexandrinum. Tantum abesi ut utrumque confuderii id contrascripserit Macarium Romanum nudum ibidem

prceponitur

breve quoque elog-iura sancti, qui

eo die colitur, ab eo quod in Bnsilii Menologio exstat, parura diversum additur. Demum, ut

pictum esse

viilosum instar canis, ut his signis diversus esse indicaretur a Macariis, Alexandrino et j^gijptio diciis. Cc-eterum ea omnia, quie S. Macario Romano adscrihunet

auctoritas exirinseca respuenda non est, Menologia inter libros ecclesiasticos nil duhitans recenset Leo Altatius (5) cui tamen con;

sentire nonpossum Menologia Grxcorum non alia esse quam quse Latinus Martyrologia aui Calendaria dixerit. Poiius enim fcquiparanda

tur,

diversa sunt ab aliorum

cognominum

sanctorum gesiis, ut cascus eum ab iisdem distinguerei; aiquehac quoquede causaomii' inutimus hanc partem, quum piane hoc loco
tilis sit.

sunt leciionibus secundi Nociurni et ieriise tertii Nocturni, quando commemoratio fa-

Politus ad 9 Non multus iiaque profecit

siabiliendam 5.Macarii sanctimoniam,nedum

commrntariis illiislralum, {{) Martyrologium nomsnum, 1) Dc se.vorum Dc. bealif. el Januarius ad d. 2, pag. i^. - (.>) Moi.ologium Grarfinoniz.lib.l. cap- xlii, uum. 'J el 10 corum.jussuUusilii imperatorisGncce olim cdiium, part. U,

^,,,,^, ^^_ poli celebratam fuisse. Quod ccepisse fieri miintrcou'' mxdio ante non ausim dicere, quoniam SM&-

cienda est simplicis. jam sseculo 1 1 Utut id esi, ex dictis constai Romani ConsiantinoX memoriam S. Macarii

Afi"d ftno
ftiavi Ciiltiia

pai!

121- (4) Giaicicodiccsmanu

siri)ili

lS)l>e l.bris eoclesiaslicis cios VcDetosasscrvoti.pap 395. Grxcorum disscrtationes dux. cdii. Fabricii, pag. 61 et eqq.

opud

Na.iios, potii-

carii

566
V. D. B.

DE FABULOSO

S.

MACAKIO ROMANO,
gaudia. Nos ita vitatad beatsB vitae coelestis miseri et bumiles monacbi Theophilus, que vos omnes et Hyginus, deprecamur
Serg-ius

c&TiiRomamnome^iabesta Calendario Consseculo viii conscripto et a

stantinopolitano,

Crediderim Morcellio egregiis curis edito. sxculo%, quum Russi certistaraenineunte

Constaniinopohsime Calendarium et Officia acceperunt aut saltem quw anie habetana Macarii Ro7nani bant inde auxerunt (1), S. commemorationem fuisse festumaut saliem
S3epius

accommodetis sanctissimos patres et fratres, ut narraturi sumus de vita et aures his, quae vobis Romani, qui conversatione Sanctissimi Macarii prope Paradisum ad viginti milapparuit nobis Ethocrogamus, ut tidem dictisadbibeliaria.
atis,

diximus in Ephein usu. Jam enim Gr^co-moscis, qua> Papebrochius meridibus

edidit, S. Macarii

fuisse crequi quidem multo melius uobis innoxios remanere, dimus sub silentii portu

Romani nomen ei efpgtem picia scilicet et hirsuli viri formam) {nudi Januarii ad esse; et quidem ad diem 19 quam ejus commemorationem et encomium
,

quam

falsitatis reos puniri.

prffititulati

essejam moin Basiliano Menologio scripia receniioribus Menasis, v. g. nuimus ; dum in Menologium suum in iis ex quibus Sirletus
hausii
ei

TheopbiHyginus, propitia divmitate lus, Sergius et abrenuntiantes sseculo, venimus ad monusteSyri^ in merium, quod est in Mesopotamia duorum fluminum Tygris et Euphratis,

2lgiturno3

fratres,

Dirunlur
^,,,, ^^,^.^^^

,,,.
M,-,potamia

'"MiWfpo,,

dio
in

quibus Raderus, Viridarium Sanctorum suutn scribens, et Rosweydus, Vitarum Patrum editionem parans, usi suni, S. VdJanuarii, Macurii Romani historia non ad 23 Ociobris legiiur. Quando auiem sed ad posieriori hocdie cceperii fieri deS. Macario mentio in ofpcio ecclesiasiico quis

quovir clarissimus Asclepion hegumenus & multorum extitit paler mouacliorum. Ibi denique conjungentes, a praenominato patre et omni coetu fratrum gratanter suscepti, acjugo reguIaecoUa submittentes,communi vita conversati

sumus.

Romano
dixerit
nseis,

Jd autem cerium in novissimis Mequm anno 1843 et sequentibus lucemvi?

derunt

Venetiis

expunctam

esse

non tan-

tum S. Macarii Romani hisioriam ad dies 19 B Januarii et 23 Ociobris, sedefiam omnem de

^uarehte Vtnppendf
ce txcuta
ti'.

eomemoinam. VI Quod qui hanc

rent

editionern curarunt vide-

est autem tempore longopost haec, 2yJ^^'J;^ ^ hora nona quadam die synaxi expleta c, acF cedentes ad Euqhratis fluminis littus, consedimus ibi, et aliquamdiu inter nos de sustinentiaet conversatione simul etlabore servomisero rura Dei disputatum est. Tunc mihi et resiu mentera cogitatio Theophilo venit dixifratribus meis Sergio et Hygino pondens, mihi adest, o fratres dilectissimi, cun-

3Factum

Velle

la in

meram fabulam hanc esse narrationem, cerie idcirco ab eis omissa est. An verocrediderint ipsam S. Macarii Romani personam
non magis fuisse

rerum naiura qitam Rodomni binsonis Crusoe a Quijoiie, apud Hispanos nominaiissimi,apud me amhiguum esi.Quod si quseratur measenin

Gallis celebraii, et

ctisvilaemeEediebus ambulare d, [illoque ive, Te, At illi ubi coelumterrffise conjungit e. fratrem spiriinquiunt, frater Tbeophile, ut amodo talemseraver habuimus, et priorem, et nobis euim separabimur uullateuus a te verbatuaplacent: idcirco, ubi corde concepierimus. perge; et nos in vjta et morte tecum
: ;

^
^

sti,

teniia, aperie profitebor

me

nihil

{ut satis

jam dixi) reperisse quare crederem S. Macarium Romanum umquam inter homines
recensiium fuisse. Aique hac quoque de causa commeniarium de S. Macario Romano nolui excudi inter Viias Sanctorum, sed in appendicead diem \\\u Octobris quamraiionem etiam ienuii Papebrochius in edenda S. Pachomii Junioris Viia, quod non gesia tantum., sed eiiam ille ipse Pachomius sibi fabulosus haberetur. Superesi ut jam sequatur Vita S. Macarii Romani secundum editionem Rosxceydi, quam ipse secundum antecedenies editiones Vitarum Patrum ei ms.
]

monasteItaque surgentes de loco, intravimus rium factaque vespera, omnique diurni oflacii clam oiatione completa, ceteris quiescentibus Post haec vero demonasterio egressi sumus.
:

cem

septem dies ambulunles, conjunximus Jesu Jerusalem f et sanctam resurrectionem crucemadoravimus. Deinde exeuntes Christi et
et

in Bethlehem,

vidimus

et

salutavimus sanctum

dignatus est, et ubi pra;sepe, ubi Christus nasci Magos adduxit, Christo munera defestella ubi anrentes et vidimus locum mirabilem, exercitus cceleatis, gelus cum multitudine qni locus altissimis Deo canebat
:

gloriam

in

codicem Einhamensem paravit.

adduumiliaria longe a Bethlehemsitusest ^. quoque Oliveti ascendimus, etipso

In

montem

VITA
S.

FABULOSA

pedibus loco sancto adoravimus, ubi Christus quando elevalus est, et a nube suscepstetit,

Jerusalem retus adscendit ad coelos. Exinde

versi adoraviraus
et

MARCARII ROMANI,
SERVI DEI,
est

Deum,

et coosignantes

nos

commendantes musuonbabentes

Christo et sanctis ejus, exivijam animum et mentem in

hoc SEBCUlO. 4lgitur nos (hristi comitante gratia, viam

contiuuo aggredientes, ac quinquagesimodie fluminis Tygris aWeum pertranseuntes, ter-

'""''^^7!!^"^2' apl,tlta'

Qui inventus

juxta Paradisum,

^cci$uteit;

ram Persarum

ingressi sumus,
et

et

venimus

in

campum magnum

planitiosum,

vocabulo
i.

Theophilo, Sergio et Hygino a.

Tlieoptiilui.

in quo martyr statam Julianum peremisse legitur

Assia,

Christi Mercurius apo-

Deinde

Sergiu et
jfinua

Gloria

et maguificientia

Deo

soli

beuignisin-

//>/-

fii<gurf

simo, qui per innumerabilia miraculorum

civitatem Persidis, nomine Kitissefodo k, inAzarias, trantes, in qua tres pueri Ananias,

iur reprHt$e

exempla nos tepidos

[IjCfr Pt^ciibistoriquci,

et indigoos quotidie

Misael requiescunt, non

longe

a Babylone,

MBCBriuro juxta Paradi

S.

funt

el

miru-

1%W, pag.340 etSil.

bile id tier

adoravimus

narrare.

567

0CT0BRI8. DIE VIGESIMA TEKTU

adoravimus
tes. et

ibi et in eodem Domino laudishymnum

loco

^^J^<^^^^^ offerentes, manPO^t

smusdiesaliquot. Inde
quatuor,
tes

profecti

pertransivimus

Pers.d.s

reg

protegente, lU^ D mu8. Dextera igitur Dei nos draconum sed et sibilos
:

ne^-,
ibi

etlndiiE terram ^"'""%

vero

'f ' neminem domum quam^a^- '^^ ^3^ 'l"";'^.;^ fecihabitatorem repenentes,

pertransivimus iUa continuos dies et serpentium per viginti aures obturanauribus liabuimus. et non nisi Vident contites iUa ferre quivimus. ternbilem, mta prodigia 8 Interea in locum incidimus

mus

post hjc d.e ap Et ecce tertm duo -ma..^;-^^^ t. """*'';;.''',. paruerunt advenientes tv-*."*- rnimnj mina. Nos vero ^i^^."'"'''
dies.
i

aUam erectas, ei abtiditmy rupes habentem asperrimas, in iTiptnm ab Nos ergo septem dies etinimadescendentes.
ibi fecimus,

ZTel^vimy^^-

SeuUra progredi non valentes. \ -i: apparuit o.prvuS oTi,T^-ii.tiit cervus ptima antem post haec die surgentes surgente3 rugiendu, aute uos ante nos ambulans rugiendo, quem facientes, muUo masecuti sumus. Iter autem invenimus ante nos rupes. Nos vero
i.

A iexatidro
indictmf

Miiqno^ vi*

iores

maximocumlabore
' tna mUba -l^" 'P^^ gregati, de suis quasi qua domum .n fdvfnernnt. Qui festinanter

et

angnstia exinde evasi-

plauum et mamus, et venimus in campum elephautorum magua multitudo gnum, in quo

stabat
:

eramus

orantes, per quntnor cuncti aspicientes,

vallo circumdantes,

nosque ejUBdem do

mu8 angnlos ignem cop.osum

''PP'"^"^^"*'

'""^^dspe. nitentes. Quod vivos nos cremare omexterriti, Chnstum ximus, timore valido invocavimus, et m med.um Tium Salvatorem Tunc ips. lingua sua

illorum iUffisi transivirainime nobis apparuit raus post hsBC itaque clemeutiam Dommi via Tunc nos cum lacrymis sine cibo per iuvocantes, et per novem dies
:

et

per

medium

tandem in lodevia ambulautes, conjunximus largum, qui fructibus plurimis cura planitie
cuucta abundabat.Jam ergo tenebraedensissimte nec aUquid lucebat, E loca iUa repleverant nos nised nebnlae obscurissimae erant. Tunc
:

rorum

luum'nvicem

-urmurantes, dmque c ntra neque nos illo., nec .p nos frendentes, cum possemus. compre
intelligere

prosilivimus.

nos ullatenus clau=erunt carcere hendentea nos. in obscuro tenebns, nou erai Spdentibus ergo nobis iu Nos denique "ufpa^em vel^aquam tribueret. Dei creator.s omlacrymis omnipotentis

mium turbaU et afflicti, cadentes in terram, ad cum planctu vaUdo orantes clamavimus
Deum.et
eodem loco dies septem coraplehibentes, nec vimus, non manducantes nec Nobis autem valde aflumen cceU videntes.
in
flictis,

^um

haud om.simu nium misericordiam iuvocare nobis ibi l.es a .quot, Jacientibus a.,tem nos fame et ..t. exainterim congregati. cum circumdederunt earc rem
.

et in oratione

persistentibus, post dies

septem

columba quse nobis appropincirca nos voUtans, pennulas forquans, ac diu

affuit
titer percutiens,

auasi ad
r.os

ambulaudum

nos
devia

nimes credidissent, adspex.sseut, apen nte Sed c..m orantes nos cum multum .nter januam ednxerm.t nos et loquerenter, uov.ss.me cum se murmurantes
:

confortabat.
:

Tunc
:

Deo agentes

gratias,

lio-uis

dein

iii.

lerrui"

acr.ter de fin.agrestibus csedentes nos octog.nta d^s sme et bus sui' ejecerunt est nobi= Deus. explevimus, sicut testis cibo fin.bus illis, iter tec.mus 5Ejecti .taque a
:

iUaque praecedente, per surreximus et ecce ante nos maximam initer fecimus Vivenimus absidam o in circuitu scriptam. gravisi sumus, dentes vero scripturam iUam.
et

coUaudavimus Dominum. Haec autem erat

;

scriptura

"

Absidara istam
iraperator,

fecit

Alexander

CA"ii'i'ior"-

dies multos in

orientem
et

et

devenimus

.n

runi

locum admiiabilem,
qui arboribus

campum

glor.osum,

n-uct.bus abundabat.

mell.flu.s altissimis plenus, et glor.ficanDenique nos

quando persecuPhiUppi Macedo Persarum. Qui terram tus est Dariura regem hanc ingredi voluerit, ad mauum sinistram rupivadat ad dexteram enim terra iuvia, et
:

teset luudautes
fluos iructus, et
fi

Deum. manducavimus

dulci-

bus

et angustiis est plena.

saturavimus nosvalde. Itaque

:

Chananseorum ingressi exeuntes inde, terram dicuntur sumus, qui ab aliis Cynocephali eorum valde m.aspectu et videntes .llos. in cum mulienbus su.set rati sumus jipsi vero oinpetris habitantes, nos parvulis, subtus in Christi nos protegente io non tetigeruut,
eratia.

9Nosigiturad Igevam intrantes, ambulavimus dies muUos. Et factum est post quadraginta
e.xanimes efTntolerabiUs fstor ; ex quo velut oravimus Doraifecti, et cadentes in terram, utjam clementer recipi juberet animas

ei

lotum judtcii pxnaruihy

humines
UHI,

et rpnlwn vubilOdies, euntibus nobis, venit pessiraus

I

num,

nostras. Post

modicum

vero surgentes a terra,

et
:

adspeximus locum magnum,

serpentium
in eo

muUitudinem
ex ipso lacu

tt

pygmMOrvm;

contra orientcm, Inde igUur profecU

:

cum

ignitoruni

et

centum etdecem dies, eos terram gennoslrnm fecissemus intravimus ipsa vero gens n uu<^ nominatur Pichiti tis uon plu. quam menstatura et aUitudme sua in
:

pertranseuntes, iter

planexierunt vocea, et audivimus ulutatum et

ctum magnum, quasi popuU innumerabiUs Locus iste judiet de coelo vox souuit, dicens
:

suram unms

Nos autem Deum timore perculsi fugerunt. Ubequi de iUorum manibus nos coUaudantes, acceleravimus. ravit,cursumnostrum quotidie
7

cubiti

habebat. Et videntes nos,

quo cruciantur qui cu hanc Christum negaverunt. Nosjiutem vocem

et

paenarum

est,

in

audientes, et pectora percutieutes

cum

lacry-

Post hsec

autem

devenimus
sol

montes
intrat,

laeura, mis ettimore nimioipsum transivimus monles duos altissiraos, et et venimus inter longa medio ipsorum apparuit nobis homo
in

hcwn beUiit iiiu

loc

aUissimos ^"'""'^

rla..e

uccupa-

("m.

, Qgc arbor uec herba nec a.p de .,._ innumerabiles, pt dracones. et aspides. ^T.ahiiPfi et dracoues pentes

lerribilesque, ubi ' ^ .,^,.nnt- ihiere-osercrestunt crescunt ; ibi ergo bcr1^1^^^^

non

statura,

quasi centum cubitorura, et ipse coustricius a;rei, tuLu i.eav., ^.coustrictus Jereis, toto ligatns erat corcateuis

PO-

unacorporisparte, Duffi autem catenffi de ,^^ ^,,,, ,u,,,, ^^-^^^^^ ^^^ ^^

668
vidit,

VITA FABULOSA

S.

MACARII EOMANI.
quasi crystallina videbatur
,

crudeliter
tiirm dramucone circumvolutanif

plorans et ejulans fortissime exclamavit: enim ab ig"ne cremabatur.

nos talia cerneremus, valde peret cooperientes facies, alongre ipsos
:

in

medio autem D

ipsius ecclesias altare honorificum, etdealtari

10

Cumque
:

timuimus

transivimus montes et ecce in alium continuo devenimus locum, ubi rupes multae et profunditas mag'naerat. Ibi etiam quamdam vidimus femiuam crinibussolutis stantem, toto corpore a maximo et terribilidracone involutam. Quandocumque erg-o ad loqueudum os suum aperire vohiisset,

aqua egrediebatur, quae lactis candidissimi colorem habebat. Nos autem aquam ipsam in veritate lac speravimus. In circuitu vero
fontis iilius, stabant viri sancti et honorabilee,

caput

suum draco confestim

in

cantabaut canticum cceleste, id est, voces Cherubim. Nos autem hsec intuentes, timuimus valde ipsa vero ecclesia a parte meridiana similitudinem habebat lapidisprasini pretiosi, a parte australi colorem sanguiuis mundissimi
et
;

08 cjusmiltens,

linguam ipsiusmordebat. Ca-

prffitendebat, a parte

autem

pilli aulem hujus mulieris ad terram usque descendebant. Cumque in illam mirantes et pavidi adspiceremus,subito de ipsa profunditate

erat

alba,
:

instar lactis et

occidenlali tota nivis caudidissi-

vallis miserabiles

audivimus voces, dicentes

tili

Miserere nobis, miserere Christe,

simi.

Dei altis-

Nos itaque vehementerexterriti, ponentes genua in terram oravimus, dicentes cum lacrymis Domine, quinoscreasti.tolle animasnostras, quoniam judicia tua oculi nostri videruut
:

stellse .super ipsam ecclesiam plus quam hujus mundi sidera lucebant, sol ibi septempliciter lucebat et calebat, quam in hujus terrjB regione ; alpes et arbores omnes plus altas et folia ac fructus plures et dulciores quam istius mundi arbores habebant sed et aves

mae

aves terrae istius omnis autem terra ipsa duplices habebat colocoeli aliter
:

resonabant,

quam

in tcrra.
VotatUia h-

res, id est

una

facies alba erat ut nix, et alia

quenda.

Surgentes autcm, ing-enti luctu, et moerore simul et timore venimus iu locum alium, in qno arbores multas et maximas vidimus,
1

rubicundissimis coloribus erat. Nos igitur stupentes, et in eodem loco adorantes, ac ipsos viros salutantes, cum timore egressi, cseptum
iter arripere
14.

E
'

habeiites

similitudinem
volatiiia

ficorum

in

autem
cceli,

ipsis

multa,

similia

ramis avibus

festinavimus.
dies,
'"minueu
''''"'"

Denique post haeccentumimpletisunt

voce

humana

foriiter

clamabant, dicen-

Parce nobis, Domine, qui plaomasti nos ; parce nobis, mis^ericors quia peccavimus ante faciem tuam super omnem terram. Nos autem oravimus, diceiites : Domine misericordistia
:

Dominus testis est nobis, quod nullo refecti sumns cibo, aqua nosfrequentius refocillantes
ut
:

cum

sime, ostende nobis ista, quae vidimus, miracula tua, quoniam ignoramus, quid sint. Venit ergo vox dicens Won eet vestrum nosse mysteria, quae vidistis viam pergite vestram.
: :

eccesubito euntibus nobis, venit populi innumerabilis multitudo virorum ac mulierura obviam, in unum conglobati non autem inter illos longiorem, praeterquam unius cubiti staturam, vidimus. Tunc miserabilis cgo peccator Theophilus dixi fratribus meis Sergio
:

et

Hygino

Solventes capillos nostros, venia-

mus
et

quatuor VI"'* cum ghdio rt

\t Inde igitur

cum

ingenti pavore egressi,

adversus eos, forsitan fugient a nobis, liberabit nos Dominus de mauibus illoipsis
et

dtvenimus ad locum honorabiliorem ac speigne viam mnciOMssimum, in quo quatuor viri stabant, nienie. habentes figuras venerubiles, tamquam mira pulchritudiue decoras, ul credi aut fari omnino
fafilc vix possit
:

rum. Quod cum

lutis

visum

fuisset

bonum,

so-

fasciolis

capillis

nostris,

irruimus

super eos repente, ipsi autem hoc cernentes coufestim filios suos arripientes, strideniesque
dentibus, citius aufugerunt omnes. Nos autem Dominum collaudavimus, qui eripuit nos et irauseuntes flumeu, inveuimus herbascandidas et albas, sicut lac, dulces velut mel,
:

isti

gemmis etlapidibus
capilibus

siquidem coronas aureas, honorifice compositas, in

et in

habebant,

manibus palmas

aureas gestabaut. Ignis vero muximus terribilio ante illos, et spathas acutissimasante se teuebaut. Nos vero ista cernentes, ac valido
perculsi timore,exclamavimus ad illos dicentes: Domini et servi Dei excelsi, miseremini nostri,

altas vero

usque ad
eis,

cantes itaque
saturantes ex

de herbis

cubitum. Manduac nos gratiarum actiones creatori

mellifluis,

unum

-p

utapathae ct iste ignis nobis non prjBvaleant nocere. At illi respondentes nobis, dixerunt
:

obtulimus, qui nos per tanta servavit pericula, ac gratuita nos sua gratia nutriebat.

omnium

Nolite timerc,

viam quam vobis Deus moustriivit, ite securi nos enim Dominus in isto posuit loco, ut viam hanc servaremus et custodiremus, usque in diem judicii, quando orbem
:

Nos interea iter agentes per devia, semitam invenimus speciosam et cadeutes in terram, adoravimuset collaudavimus Dorainum misericordem, qui eam uobis demonsubito
stravit.]

terrsB
eccleiiam cry-

tlaHiunm ad-

mitandam.

ac de iouge eos salutantes, pertrausivimus locum ip^fum et per quadraginta continuos dies
:

judicaturus adveniet. la iloc nos audientes a sanctis

15
viris illis,

Igitur per

dies plurimos

ipsam viam

Spetaneam
eunt.

S.

sequentes, tandera ad speluncam perveniraus

honorabilera.

Tunc

signaculo sanrtEe crucis

ambulavimus, nullum omnino cibum sumeutes, iiquam tantum bibentes. Arobulantibus ergo nobis, subito voces populi innumerabilis
audivimuspsallentium.etodorsuavissimnsquafii

membris undique muuitis, in eamdera iugressi suraus cryptam ; sed nullum ibi invenientes habitatorem, diximus inter uos
ditia
hffic
:

Mun-

Maueamus

venit nobis, et sicut de mellis favo dulcissirao os nostrum indulcoravit. Desuavissirao igjtur odoris nectare. ac coelestis melodia cantilenae sopor nos arripuit. Post modicum autem surgentes e somno, vidimus ante nos ecclesiam, mirabili

balsami optimi

de manu hominis. ergo hic, usque ad vesperum, et

est, nisi

non

et pretiosissirai

videre habebimus loci hujus habitatorero. Uis ergodictis, una hora, utpote lassi, resedimus, et subito odore suavissimo perfusi, obdorraiviraus.
tati

ornatu decoratum, ac pretiosissiraam, quae tota

Rursura igitur parvo intervallo excia somno, foras speluncam exivimus, et contra orientem respeximus et ecce subito figuram hominis a longe properantis vidimus,
:

cujus

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

lactis candidissimi CUJU8 capilli capitis, instar

^**

totum vin aut nivis, quasl in aera volantes, mox, ut nos a corpus operuerunt. Ipse autem
protiuus,

terram projecit longe respexit, semetipsum in elevans se, ad nos ita ac rursum

clamare ccepit
:

ex Deo estis, munite vos ad me usque Crucis siffnaculo fugite a sin autem ex diabolo, properantes
:

Si vos

sanctae

ergo cum mali aliquid patiamini ab eis. Nobis paululum exeuntibus, leones rugiendo pavore Dei extemplo advenerunt, et ipsum sanctum eos poadoraveruut. Ipse vero, manus super Filioli mei. nens, accolla demulcens. ait illis venerunt ad nos, boni fratres tres de saeculo nos advone faciatis iUis malum. Continuo et jam timere venite Fratres
:

cans,

dixit

me

tali voce affati Dei servo. H^c eo dicente, et noU sumus Benedic nobis, Pater sanctCi
:

turbari
Christi
,

quieidici(

aim hunc

di~

locuti silentio. Mane autem facto, factique tiavimus siquidem saeculo huic vano, sancte etdomine, obsesancto, dicentes Pater ad nos sumus monachi. Talia ut audivit, illico cramus tuam beatitudinem ut conversationem elevans, diuvenit et manus suas ad coelum aut unde tuam nobis enarres, et quoraodo huc, capillos ab tiusoravit et surgens ab oratione nomine voceris. edicito nobis. ^^^^^.^.^ veuisti, et quo nos, ac looreet facie sua toUeus, benedixit dedit responsum ,^^rrai$et 18 At Sanctus nobis tale capilh capitis ac cutus est nobis. Ipsius vero fratres et filii, up(iii/'uinquit, rai amantissirai Ego faciesque ejus barbiB erant candidi ut lac, w nalus et nu- icga.. v,.. .._ Mackrius vocor, in regali civitate Macarius vuuui, Ang-eli. Erat enim sicut lignum, sicut vultus qui inclytus fuit et in ;;;;^-f ^pr rdtuB, filius viri Romani, et secus aquarum decursus plantatum, autera pue- ^/^^^^^^^ imperiali pollebat civitate ^ Cum nimiaoculi ejus non apehebautur, senectute me renuente ac annos excessissem liles un^ulse cooperiebant eo quod supercilia eos uxorera, nolente, pater raeus desponsavit mihi long nimis, ac pedum thalarao B quoque manuum ejus statuit nuptiarum. Interea diemque circumbarba vero et capilli corpus ejus omne cum jam frequentia populi fuisset adornato, loquela illius exilis, et quasi de dederunt meus hilainvitata. et sponsa sedente, pater cutis faciei ejus quasi profunditate emissa hortatuu ad rior etfectus, cunctos inviiatos pellis testudinis/). voluptatem convivii. Omnibus autem, qui adeexorsus lo16 Tunc ipse cum lacrymis ad nos furtim jocis ac saltationibus intentis,
:
:

quoniam et .nos servi sumus Jesu Domini et Salvatoris nostri. Renun-

pavore nimio intrantes, nolite. Nos vero celeillum, et vespertina synaxi salutavimus radiherbarum brata, resedimus, glandes ac cum pro cibo sumentes, et aquam bibentes

cum

ces

sumus

viro

^.^^
t

est ita

itare viginli

milUaria a
Paradiio terrtslri

Fratres mei benedicti , unde estis? velundehuc advenistis? dicite nobis qualiter
:

rant,

exivi

et

domum

viduEe

cujusdam

familiaris

se habeat

geuus hnmanum, vel quomodo fides

,

intravi,

et si Sarraceni vel Ethnici Christianorum ingehactenus Christi populo persecutionem

ei runt q. Nos itaque ut interrogati sumus, dedimus simul diper ordinem responsum omnem centes angustias et pericula, quae per et quia voluntas ac deside passisumusviam,
,

ac septem dies mansi. Ipsa autem diebus

patris
:

cum

illa latitans

per-

singulis

domum
,

quffi de raea incuncta et veniens loquebantur quisitione repUcans dixit. Pater autem meus cum mihi

mei ingressa, audivit

me

undique requirendo non inveniret,

,

flevit

rium

esset ire,

ubi ccelura terrae

se

jung-it,

araarissime, sed et Octava exinde die

mater, ac tota id est, nocte dominica,

familia.

aperuimus.

Ipse autem ad haec respondens me. Ab isto ait : filioli mei charissimi, audite locoultraad paradisi loca non potest ire homo

raulierera illam salutavi, et egressus in publicanitie veviara, inveni virum quemdam

cam

carne vestitus. Ego enim peccator exiguus, cupiens valde in hac etiam volunta.te laboravi, terrte ac poli cerultra procedere, ut finem sed nocte quadam abstitit nere quivissem mihi in visu Domiui Angelus, dixitque ad me ^ Ne ultra procedas, neque Dominum tentare
, :

quasi ad ambulandum paratum uerabilem Quo pergere stantem. Quem adorans dixi sancte? At ille hilari vultu ad habes. senior
,
:

me

Quo tu ire desideras, conversus, dixit ire dispono, eo qnod itinera ipsa ego tecum mihi oppido sunt cognita. Tunc ego confortavero coepi hominem sequi. Per domos
:

tus,

prsesumas. Cui ego

ob caussam, inquam, mi Domiue, in antea pergere non licet? milAt ille De isto, inquit, loco viginti sunt Adam et Eva liaria usque ad paradisum, ubi Dominus ante in deliciis eraut. Posuit denique eumdem paradisum cherubim cum ignea rhomphea atque .volubili r ad custodiendum ad et habet a pedibus usque
:

Quam

exinde

intrantes

vicinas,

per

viam pauem

rogavimus accipere, et accepimus. Per pluperrimos autem dies ambulantes, tandem et intratormentorum venimus ad locum vos vimus angustias viarum omnium, unde
,

venire dixistis.

Cum

ergo ad trigiuta
venisseraus,

railliaria

prope lucum istum

quadam

die

vitae

lignum siumbilicum similtudinem hominis, pectus leonis, raunum sicut crystallum, cut pectus alihabens gladium ut servet paradisum, ne
:

sedentibus nobis, inter ipsa rautua colloquia

ego repente socius meus disparuit. Tunc ignaniraium tnrbatus, et quo rae verterera validissime. rus, cadens in terram, plangebam
Et ecce confestim sine mora
is qui ante dispaapparuit, et ita affaruit cum magna claritate Noli turbari, dilectissime, cgo tus est me enim sura angelus Raphael, in adjutorium tibi Altissimi. raissus, qui te hnc perduxi prtpcepto
:

itaque hffic quis illuc proxiraare valeat- Ego audiens ab Angelo, araplius non respondi,

nec ultra procedere tentavi. Igitur ego Theoista a philus, et itineris mei socii ac fratres,
colsancto audientes, prostrato omni corpore. Dominum et ipsura aervura Chrilaudaviraus
sti
tt

Dominns autem viam tuam prosperam

frcit.

saiutaviraus.

habere

17 Vespere

autem
:

factu, dixit nobis

Eratres
et

leoncs fami-

liarciyvespere
(Utn
eii

mei

dilectissimi, exite foras cellulam.

ex-

tyna.

spectate paululura

xin facit

habeo enim leones tluos, sero ad rae qui per diem foras ambulantes, subito venientibus, revertuntur s ; ne ipsis

Locasiqnidem tenebrarum, loca torraentorum. loca pGenrirnm pertransisti, in lucem venisti, fontem aqu vivse et loca justorum vidisti idcirco noli timere, sed surgens, viam tuam
:

proficiscere.

Quo

dicto,

rursus qui

apparuit

disparuit.

IDEgo

: :

570
19

VITA FABULOSA
Ego

S.

MACARII ROMANI.

no^rufn

el ti

gno etueii
$ipaiie

dii-

tuitus,

vero, interea viribue receptis, suringens ambulare coepi, et a longre onaffram illi Ave, per Chriclamavi, dixique
:

dias diaboli advertens, nec crucis vexillo me muniens, calceos levavi , et in speluncam

per stum, qui te creavit, ostende mihi viam, ipse autem concite occurquam' ambulem me per eemitam rens, ingressus est ante
:

angustam. Quem ego sicque duos complevimus subsecutus sum ambulantes. Die autem tertia dies, simul aspeximus cervum mirae magnitudinis a longe.

quamdam parvulam
,

et

Tertia autem jam die diabolum in decore vel specie iterum exiens, stantem mulieris, vestibus pretiosis indutse ego vero miserabilis nec eic quidem inveui laqueos inimici recordans, nec aliquomodo me signans, sed credens in veritate, quia mulier Unde huc advenisti ? aut esset, ajo ad illam
portans, fasciolo junxi.
,
:
:

Quem ouag-er videns et pertimescens, declinavit a me iterum egro solus relictus, ang-ustia;

hanc adduxit continuo flere amarissime

quis te
in

solitudinem?
coepit.

lila

Tunc ego
dixit

misellus, simul

cum
Post

illa
hffic

veluti compatiendo,

omnino non habens. Tunc conQuia adjutorium cervum clamans, dixi tra tulisti, per Deum te conjuro, semitam mihi mihi ostende. Ad hanc vocem veluti animal domesticum ad me declinans, angustum ingressus ad callem, post tergnm me semper adspiciens. Sicergo tres insimul ambulavimus
tus sum, viam
:

valde

ploravi.

respondens

Ego mieerrima, o pater sanctissime, filia sum quae cum me invitam ac nolenviri Romani tem desponsasset juveni cuidam uobilissimo
:

Romano, ac
nuptias ipsas

dies

nuptiarum venirent
disparuit.

inter

sponsus meus

Cumque
:

dies.

Tum

ecce quarta die

ribilem offendimus

immensum dracouem, mediam

ac terdisten-

tum per viam. Quem ut cervus vidit, repente fugaelapsus evasit. Ego interim timore valido

huc illucque eum inquirendo, ego gavisa effecta clam exii turbarentur, itineria et nocte eadem iter arripiens, nec aliquo modo habens, per augusta monducem tium ac vallium errando hucusque perveni.
turbati omnes,
,

perculsus, in terram cecidi ac tus in Domino, surrexi

:

deinde conforta-

me

signo
dixi
:

sanctffi

muniens, omnipotentem time, et Tunc ipse terribiliter de

crusis

ad

draconem
noii

Deum
nocere.

mihi

Hsec ego cum audissem, et omnia ita esse credidissem , simul et sponsam meam fore sperans aa per mnnus apprehendi illam, et in lacrymse vero ab hanc introduxi speluncam
:

^
'

terra se erigeus hu:

ejus oculis

nuUatenus

cessabant.

Tunc

ego

mana me
dicte

affatus est voce, dicens

Veni bene-

miseriis et lacrymis ejus compatiens, et valde

Domine, tu enim es servus Dei altissimi Macarius. Angelus autem sanctus Raphael, figuram et vultum tuum mihi demonstrans, prcecepit concite, ut tibi occurrerem, atque

super

eam
et
;

dolens, sedere

similiter

glandes

illi

eam juxta me feci ad manducandum

:

praebui

uon enim insidias diaboli intellexi, neque uUatenus crucis me signo munivi sed
similiter

perducerem in iocum a Deo

tibi

praeparatum.

sedentes
at illa

diutius
suis

colloquia

habui-

Ego

itaque quarto hodie die te hic exspectavi, uihil omnino comedens. Hac vero nocte iu

mus. Tuuc
gravari
:

coepi quasi de labore

nimio somno

manibus

mea omnia mem-

nube luciditisima et vocem desuper

sedentem adspesi, simul audivi dicentem mihi Accelera, ut eripias Macarium servum Dei qui adest, uttibi prsedixi. Quapropter surgeus, sequere me, ne dubites, sed veni et locum monstrabo tibi, ubi Dominum debeas coUaute
, :

bra mulceudo palpavit, et eo amplius somno gravatus sum. Quid morer? Miser ergo, qui antea numquam cum feminapeccare consensi. in somnis me peccatum perpetrasse cognovi
:

nam cum

subito

expergefactus

e
in

femiua discoopertum
;

me

somno, quasi terra jacentem

/^""""^J'""'
,^^^^^ ^^^^,

dure. His ergo dictis, quasi vir juvenis apparuit, et

inveni

mecum ad speluncam hauc usque

Cumque
ingressi fuissemus, repente
in

perveuit.

evanuit.
filura phanla-

ipsajam vero non apparuit. 21 Tunc infelix ego insidias diaboli sero adverteus, foras speluncam citius exivi, et pectus feriens, ingentes lacrymas fudi. Ipsi interea leones, qui

^^_

tarius, ^/'ui'"* '"

mfita
lifhri

le veniti.

ro tperie

dece-

parte altera prospexi duos leonis catulos jacentes mater autem illorum juxta illos mortua jacebat. Quam
20
;

Tunc ego peccator

mecum

aderant,

meum

intel-

'"

ligentes delictum, quantocius fugerunt a me. Haec autem cum cernerem, fugisse scilicet

jiluni f''iiiif't

ego foraa

ejiciens, aepelivi, et

Domiuum

col-

drw'e.

laudans, glorificavi, qui tanta in me mirabilia fecii, et de tam gravibus angustiis liberavit;
ipsos

autem leunculos, froudes arborum deillis

cerpeus ac
filios

porrigens, ut proprios enutrivi

cum \uctu nimio ac dolore, coepi Chrimisericordiam devote invocare, quatenus et mihi poenitentiffi normam ostenderet, ac leones ipsos redire juberet. Nec mora, clementissimus pater, qui me ad poenitentiam
leones,
sti

sicque duos annos

insimul quiete
ecce post haec
a servis Dei

servare
leones,

voluit,

illos

confestim
in

fecit

redire

habitantes

complevimus,

Cum
die

laqueus diaboli, cujus

ceseat invidia, affuit.

numquam

Nam

quadam, hora

quasi septima, e spelunca foras egressus, sole fervescente resedi tuuc subito subtile fascio:

lum

icetoculis delectabile, juxta

me

iu terra

hauc speluncam, humum pedibus suis ad unius staturam hominis aggerebant ego autem hsec intelligens, coUoteuus ipsam intravi fossam, ipsis imperans leonibus, ut in eodem me sepelirent loco, Quod cum factum fuisset, annos tres se-

mecumque

ingressi

positum adspexi. Ego vero in memet ipso cogitans dixi Unde in hac solitudine fasciolum ?
:

pultus in

eadem

fossa peregi.

Interea ingenti

pluvia desceudeute, rupta est spelunca desuper caput

foras

.f^stimans

lum

tamen quia in veritate esset fascioego miserrimus me sigao crucismunire quoniam quidem sacrosanctee crucis signaculum omnem inimici enervat
,

meum

ubi stabam, et

lucem

vidi, et

obliiusque
,

manus

emittens, herbas quse in circuitu

super caput erant, decerpsi et comedi. Tribus itaque annis evolutis affuerunt, leones, et

phautasiam, misi
reportavi
in

manum

et levans

fasciolum

speluncam. Altera nihilominus die egressus calceos z femineos reperi jacentea in terra sed nec tunc miaer ego iasi,
:

lumen circa me videntes, effodiebant humum, ego quidem toto corin qua me sepelierunt
:

pore sanus egressus sum, virtutem pristinam

in

me

sentiens.

Tunc

glorificans

Dominum

meum

DIE VIOESIMA TEBTIA OCTOBBIS.

^^^

meum Jesum

Christum

exivi -terra.

de spelunca _

poneusque genua mea in

dies et quadrag-inta noctes in permansiloco, coUaudans et

et

quadragmta eodem immobilis obsecransDeum,

mirabilem, qui dicitur Assia, ubi sanctusMercuriusinterfecitapostatam Julianum.etingressi denuo sumus civitatem Kitissefodo, in qua puePost ri tres requiescunt, nonlonge a Babylone.
hffic

misegratiarum aotiones offerens, qui tanta jugiter nobis peccatoribus ricordiarum munera
praestat.

ChrUtui

ei

ap-

paret in tpe-

respexi in 22 His ergo completis diebus, anguli ejusdem speluncam, et ecce quatuor valde: lumine coelesti resplenduerunt
luncffi,

spe-

Tigrim flumen pertranseuntes, quintodecimo die intravimus Jerusalem, et ad sepulcrum Domini nostri Jesu Christi, per cuncta loca Sancta Sanctorum orantes, gratiarum actiones Christo Salvatori

in schematevin. etTidi Salvatorem Christum ac in manibus virgam, quasi auream habentem personandulcisona voce mirabilem cautum

omnium libavimus, qui sua gratia incolumes servavit euntes et nos redeuntes. Inde igitur egressi, veloci cursu
et ad nostrum pervenimus monasterium nostrum hegumcnura, et fratres nostros omnes in pace et sospitate reperientes, per ordinem, et misequffi vidiraus et audivimus mirabilia,
;

tem
si

vox autem

illius

vehemens

et fortis.

qua-

explerentur. repente melodiffi ooelestis cantici dicens : Amen, et

mille

hominum

audiebatur.

Cum verojam
egres-

voxtribusvicibusinsonuit,
in

sempiternum amen.In ipsa igitur hora fethera, snsaspeluncaSalvator, scandebat ad eteccecontinuomaximaignis columna, quasi et facta sunt nubesvalida, intravit speluncam

ricordiasDomini, sed et vitara et conversationem beatissimi Marcarii illis enarravimus. Quotquot autem hffic audiebant, laudabant et DeoPatri glorificabant, et hymnum dicebant omnipotenti, etFilio ejus unigenito, Dominoac
Salvatori nostro. nec non et Spiritui vivificatori illuminatori animarum nostrarum, qui trinus
et

coruscationes, et omma tonitrua et immensffi proprias audivi voces coeli volatilia secundum Sanctus Sanctus, Docanere, dicentia Sanctus minusbeus. Ego itaque dum hffic cernerem,
:

nominatur, vivit et in personis, unaque Deitate benedictus et laudabilis, regnat ubiqne Deus nunc et seraper, per immortalia sfficula sfficulo-

magnitusimulque audirem, propter visionis valde sum, et in extasi raptus, dinem territus permansi, in terram, et octo dies inde
cecidi

rum. Amen.

quia Salvator mundi tunc namque intellexi, Dominus hancegressus speluncam beChristus
nedixerit,

ANNOTATA.
in Menologio BasiEdiiiones latinas Rosweijdum loco Hygini habebant Thiante
a

iUamque

sanctificaverit.

Tunc ego

propria ac introgressus in eam, pro ignorantia collaudans et negligentia, coBpi satisfacere,

Ea nomina leguntur

liano et in Menseis grsecis.

glorificausChristum salvatorem ac redemptoomnium, qui tanta rem nostrura, et creatorem patientia, et perduxit ad poenlme sustinuit etrursus talem mihi demonstravit cletentiara

mum
tario

ms.Einhamense Gunnura./n Commen' prcemo diximus terna illa nominain

; ;

historia literariaignotaesse
larvse sunt

coeterum merse

sunt, septem mentiam. Quando autem hffic acta aetatis vero quadraginta aninhacspelunca, vobis, velut finorura habebam. Ecce nunc charissimis.omnem vitam meam in veritate liis vel insidias malieuarravi. Vosergo, sipugnas

gnihostissufferrepotestis, considerate, et hlc

monasterium, nobiscum manete: sin alias, ad revertimini, etDominos sit de quo efrressiestis,
in itinerc vestro.
rrii
ni,

b Mensea %y- t/.; f^ovv;; rou ayio-j AaxXnTTtou, ex sancti Asclepii coenobio, Theodoretus in Philotheo,cap. xxv, meminit Asclepii admivico, rabilis monachi, decem stadiis a Cittica Zebinas sepultus et Polychronius ejus uhi discipulus videtur vixisse. Sed quum illi ^taie Theodoreti vixerint, antiquiorem ali:

quem Asclepium

fuisse extstimo, qui

huic

percjri-

bfnedtcfi a

S.

Uacario,

leombut duri
h\u,rtvtrl\in(ur

23 Nosaiitemcumista a sancto DeilaudisaeDomimus, cadentes in terram, glorificavimus facitmirabiliasolus, et ad sanctum num', qui

monasterio in Mesopotamia sito prsefuerat a quo et nomen accepit. HactenusRosioeydus.

PrcBterea Asclepius Theodoreii versabalur nonprocul a Cyrrho seu Cyro (1), nnc Cho. rossewKftris (2), f/i^aftws dietis ab Antiochia Syrise ad sepientrionem dissiio, et nequaquam MesopotamicV seu Syrise, immo Cyrresticw finibus
j

servumque
:

Christi locuti

sumus Macarium,

di-

ad

mom- centes

Pater beatissime Macari, ora pro nobis

adDorainumutad nostrum remeare possimus monasterium, atque conversationem tuam

sanctam per omnes Christi ecclesias percredimus enim.quia Dominusidcirco nos senior diutius super nos du\it ad te. Tunc
:

enarrare

comprehenso

ager

scilicet,

orationem
atque

fudit,, et

fusa oratione,
et

benedixit

osculatus est

Christo, ut in

commendavit pace dirigeret viam nostram

nos omnes,
;

quem incolebat, vicinus erat oppido Cirtieae seuCitiiccV [sic editiones Theodoreti latine ; grcvce y^i-TTav habent), alias ignoto, nisi sit prcBsens Killis, ad orientem Choros posita et olim CiWzhdicta (3). His itaque omissis. cer-esi jam medio sseculo iii monasticamadeoque ipsam ere^niticam vitam ftoruisloco se in Mesopotamia de qua re non uno in tx Octobris. dicium est in tomisvm et tempore cum c H?ra nona, qu3e sequinoctii pomeridiana convenit, passim iertianostra solvebaiur jejunium. Hinc finiebatur ad hanc sy7iaxis aut si synaxis non esset, cessahant oraiioncs ei reddehanturlibri. Videde hacre Rosv^eydum in Onomastico Vitarum Patrum, verho Nona hora.

deinde tradidit nos leonibus nos, quo eis, ut transducerent

et

illis,

prfficipiens

tissimum

usque loca tenepridcm septem dies, brarum pertransiremus,ubi Dimissi totidem noctes in tenebris jacuimus.

ergoa servo Christi sancto Macario, prospere adabsidam Alexandri pervenimus, ubi leones, reversi snnt ad salutantes nos, concito grandu
servum Dei.
I

fratrihu

l^* Viderunt

angustia 24 Igitur favente Christo Deo, sine viara, et introaliqua nostram ambulavimus euntesterramPersarum, venimus in campum
BuUoou. n.loire monastiaue d-Oricnt.
3r>(i

(t,

Cfr

liv

Il^

0^.

16.

iW.

ci .c.|.i.-(2|

KiUcr,Erll.escl.ro,buiis,

tom XVII,

K.Ucr. K.n.. XVH. ^. loo/. J^^^- ^l^;-^ ^y^^^

(.^)

-^'^""^' '^""^^- ***-

Ociobris

Tomus X.

^^

^ Qmnia

5^2

VITA FABULOSA

S.

MACARIT ROMANI.
Juliani apostaxisse videtur et in enarrando Magnum Carrensem et Eutx bello Persico

capita, inquit Rosd Omma hcec seguentia lunulas curavi pr<efigi [eaweydus, quibus stupendas dem nos uncis inclusimus), qu^ Uenmxs. peregrinationes, desunt continent exemplari protoEcoistimo tamen fuisse in suam de Macano histotypo ex quo Men3ea Men^isesse riam hauserunt sed omissa in
;

tychianum Cappadocem, ambos chronographos

et
,

guodadvitamUac^Tn non Spectarent. Certe peregrtnatioMenseahorum triwn sequentes Tropeia? verbis insinuant Kai m? nessatis his
:

ipsiusmet illius belli participes duces duos Persas, se habuit, hxc, ubi narravit suw proditores fingentes, ad JutiapatriJ num in Ctesiphontisplanitie castrametatum, Cum juramento accessisse, deinde addit[Z) obstrinxissent, imperator, dohs eoseseinhoc ipse cum exercitu hos itineris
-.

rum

delusus,

il avQpuTruv.

T:n

ot

iy.

Oy.ptv

0Ai6oaevo., xa/.Xex

ouuevot

'y.aLi

{^ot?

Eff^'^

or

rr,;

rm

a>'P'v

Sorav(ovw^^po.f.r..t: modo ab hominibus, exaliis mala expertisunt, nonnumquam ab herbarum modo a feris illata, Mepasturetardati. Quihus apparet
affrestium

iter auspicati

aUa

autem Desii sive Junii duces secutus est. Mensis quum a transfugis hisceinlodieseratxxv, cum desertum et aquis carentem per milliaria invenerunt ibi mcEuia quaeCL per errorem ducti antiqua et coUapsa urbis, oUm Bubionis

dam

viUametiam aUam,

qujB,

domiciUa

quiedam

mcommoda, nwa paucis hwc peregrinantium

escprimere. e Fuit vete7-um

narrantur, qu^aliquot sequentibus capitibus

adhucstantia habens, deserta tamen fuit, nomine Asiam. Imperator hic, cum exercitu coucibum, nec cidens. castra posuit sed nec miUti
:

multorum

sententia, adno-

ccelum

planam esse tatadhunc locum Kosweydus, aniipodes ullos esse utque tta terram nec mulalicubi terrsc jungereiur. Quin
;

jumentis pabulum in tam deserto loco invenire secundum Mapotuit, Et pergit dein narrare gnum Carrensem postridie imperatorem, milites hortaretur, incerta manu vulne-

dum

regione statuerunt ti Paradisum certa terrie Alcisublimiore, ubi coelum terra^ jungitur.

ratum fuisse exquo vulnere proxima nocte seu Alexandriobiisse. Chronicum Paschalc
;

mus Avitus lib.

3

de Genesi

Erg-o ubi transmissis

mundi caput

incipit [Indis,

locum Rasiara appellat (4) aut [ut in codicibus) Rassiam vel Radiam (5). Sita aliquot autem illa fuit ultra ripam orientalan Tigris fluminis, inter Eski seu vetus Bag-dad et prae-

num eum

coelo, Qiio perhibent terram continia jungere

sensBagdad,nonprocut ab oppido

Kafri, ei

Lucus inaccessa cunctismortalibus arce

Permanet. sentientes, Alios antiquos scriptores, similia vide in Kircmaieri tractatulo de designatos
Paradiso[l].

certeproximevico, Kafrisou dicto in

mappa

AsiiB Tu7'cicas, quam Macdoyialdus Kinner fecitet Guitlelmus Heude auxit (G). Rivopro-

fPhrasis istius sgeculi

Ibi denique conjungentes
;

sic ante
sic post
:

num.^-Conjunxi-

tunc fuisse Julianum testis est S. Gregorius Nazianzeyius (7). Dubium prgeterea nullus est quin Samara seu Samarrahreprxsentet castellum dictum Sumere secundum

ximum

mustandem, idest,pervenimus. ItaRosweydus alia exemplavide apud Cangium, verbo Conjungo; respondet gneco avai:i>-/vj^.[. Annotat dein Rosweydus ex hoc loco et ex aliis, qu^ in Onomastico ad verbum peregrinatio
;

Ammianum
(9),

(8)

et lo-ju.Ji

secundum Zosimum
NoniOuesi.

congessit, liquere

sxculo

quam frequens jam esset Hierosolymitana peregrinatio. Idera argumentum aliquot ab hinc annissingulari Commentario illustravit hudovicus
IV

quo postridie Jutiani mortis milites Romani, septentrionem seu potius caurwn* versus pergentes, accesserunt. Bi illa Macdonatdi mappa iter Romani exercitus, quanta accuratione fieripotuit, signatum est ; idemque prosecutus est Ritter (10) juxta Ammiani
et

Lalonne
g-

(2).

Valde animadvertendum sxculo \v jam singula loca accui^ate assignata fuisse, in quibus preecipuie Christi vitse partes et reseo pertinentes acciderunt. S. Eieronymus tum ^ in Epithaphio Paulx, tum in tibro de Locis

narrationes. Verum et Zosimi pars Tigris, cui Assia vicus et piaplaninities adjacet, prope cognita sit [11), descriptam invetiem illam ipsam a nemine anno nio. Inde tamen non procul transivit Heude (12). Deauctore necis 1817 Giiilielmus Juliani maxime varia ab ipsismet ejus mili' tibus circumlata sunt, TransfugcB dixere

Marcetlini
licet illa

*'

Beda libro u de Locis sanctis nuncupant hunclocum Aderseu turrim grehebraicis, et

se dicunt .Quaresmius,qui

Persis

eum a Romano aliquo

(13),

milite in preelio

occisum esse

et

gis et mille circiter passibus a Bethlehem eseorum dicta refert,

in exercitu testatur

hunc rumorem fuisse Ammianus. Christianos

;

affirmat tocum illum a Bethlehem distare ununi milliare et amptiusjn ejus ptaga orientali in eminenti esse situm, spatiosum esse et

hanc ccedem patrassevult Libanius (14) contraEutropius (15), qui se huic expeditioni
interfuisse perhibet, hostiti manu interfectum fuisse Julianum affirmat ; cui accedit

pinguem maximeolivis. Non est dubitandum quin in S. Macarii Vita idem indicetur, ticet duo milliaria a Bethlehem distare dicatur. hPriscus ille itinerantum mos prope notandus. Ca^terum signi crucis sat constat ex celebribus Tertulliani dictis
i

Sextus Rufus (16) hostium pro trucidatore designans,

lius Victor (17)
;

obvium equitem Sextus Aureunum ex hostibus et quidem

et

fugientem sed scriptores plures,etiam ethniaperte asserunt neminem fuisse inter Per sas qui hanc sibi laudem tribueret. Hinc Zosimus[\%) satis habet dixisse in ipso ardore prgelii gladio eum vulneratum fuisse ; et
ci,

quam

assiduus ess0 usus

de ea re. Joannes Malalas, qui sascuto v: aut

Faicis

vii vi-

(i) .\\}. Crciiiuin,

8torii.-i)i'U(n.

IV exerciVotionum
pIcrinn[;c<i cii

pliilologico-hi-

Terre-Sainlc avant les Crftuftdc*, Pari*. I8i5. (5) ChronnRraphio, lib. XIII, cdit. Bunn. pu^. 301 ct se<{. \i) Edil. Bonn. tom. I. psg. tti) Eiul. cdil. tora. II, paj*. IjS?. (ti) Voyape lie la cotc 551. de Maliihar h Consluntinoplc.triiiluit ilc an;ilnis, Paris. 1):(20. (7) Oratio in Juliaiium U, num. li, col. U81. (8) Re Gestie. hb.XW. cap. 0. (9) Lih. Ill.cap. 3U, cdil. Bonn. pag. Kiti. (10) Ertik.unde, lom. X, pag. 157 ct seqq. Cfr

(mK (i8. Dcs

maximepng. i:i7. - (11) Bubylomc elc. pag. 372,

i Consliintiiiople.

(12) Vovagc dc

Cfr Htcfcr. Chaldie, Assyne, Medir,

lu cr.tc

de Malahar

(U) Ap.Sozomcnum, 129'2. edit. Minnc- (IS) Breviarmm. lih. X, cap. 11'. Brcviarium. Ap. Haunsium, Scrippt. hisl. Rom. lalin
cop
6.

piif;.

268 etscim

(3)Amm.

Marccll.

AXV
I. col.

llist. ecc. lih. VI.'cop.

(ih)
veil,

tom. II, pag. Iti7. cap. 29, pag. 16i.

(17) Epiloine, cap. xliii

((8) Lib. III,

Ammianus

DIE VIGESIMA TERTIA OCTOBRIS.

subitum A Ammianus MareelUnus incertum et satelles impefuisse ictum. Verum Callistus,
herotco ratoris, qui ejus res gestas carmine temporis confectum conscripsit hellumque id
ctor. Tres

^^^

pueri sepuiti fueruntpropepristi'

nam Babyionetn, qucV in ripa occidentali Euphrates, ioco tunc Helleh dicto, condita erat
ita ut

commenarravit, iilum a d^mone transfixum Aliicontra a faceio quodamharmorat (1).

hanc baro, alii a Sarraceno quodam satis peractam fuisse volebant (2). Ex quibus de Juliani occiapparet iliiis nil certum fuisse Rufus ausore: nec mirum ; nam, ut Sextus dum incautius perag-men ctor est, /waanMS, pulvere, ereptus e suorum conspeerrat, excito

res.

hanc Bahylonem eum inteiiexisse diceSed quum ipse scriberet, nomen Babijlo-

casdem

nis datumjam fuerat Seleucise, quse in ripa occidentaii Tali igridis e regione Ctesiphontis jacebat; quin eiiam hinc jam translatum erat

ad locum, nunc Eski Bagdad vocatum, aut ad

alium huic vicinum, quiprsesenti
vocatur
(12).

cBVO Babilia

Quod autem iilud aut propinquum oppidum Juiiani atque etiam biogra'

conto per iha ab hostium obvio equite, vulneratus est. Piuriactus, ingninum tenus
ctu,

persuasum mis tamen, etiam inier ethnicos,

occistone fuisse, fuit divini aiiquid in hac

Callisium pauio ante audivimus. Marcellinus (3) noctu aniequam imperator oblatam vuineratus est terrificam visionem quoque increbuit commemorat. Rumor
fuisse
et

Ammianus

phi tefnpore id nomen jam haberet, constat ex Joanne Malaia (13) seu potius ex Magno et Eutychiano, ejus ducibus qui quum narrassent Julianum usque ad Ctesiphontem victorem processisse, addunt eum dein destinasse
; ..

Bahyionem usque penetrare,

itinere instituto

est aiia a Sozomeno {^) pro vero acceptus quemdam ex Juiiam visione territum fuisse

septentrionem versus, adorieniaiem Tigridis ripam. Porro, nisi dicas iter, significatum a hiographo, ita instituendum fuisse ut prius trans Euphraten et Tigrim peteretur Persia dein rediretur iterum per Tigrim et Euphraten ad pristinam Babylonem, atque hinc ^ postea iterum per Euphraten et Tigrim ireper tur in Persiam, dicendus est biographus Babyionem inteliexisse uicmiam Eski Bag-dad;
et

necessariis,

ex itinere in ecclesia dormientem. Sabbam, Prcvterea B. Juiianum, cognomento

longinquo Juliani casum cognovisse auctor Didymum, Aieest Theodoretus (5) similiter xandricV versantem, Sozomenus (6) et PallaTabennensi dius (7) et demum S. Theodoro Arsenoitarum, divinitus et Pammoni, abbaie
e
;
;

fi

etiam innotuisse Juliani funus et ex eorum ore eamdemaccepissenotitiam S. Athanasium scripto tradidit Ammon episcopus (8). Atque

quidem infra num. 24 Assiam, Kitissefodo Babylonem in ripa orientaii Tigris sita dubitandum fuisse manifeste affirmat ita ut
et
et
:

non
1

sit

quin ambas Babyiones confuderit,

aliquot
l

Non omnium Tndorum idem color;

hwc tam firmis constant

testimoniis ut

nemo

tribus ad jEthiopes accedunt.

cordatus de his dubitare possit. Jam vero quum in Juliani csede non communis tantum unus passer iiia Dei providentia, sine qua consideranda sit, non cadat super terram sed extraordinaria potius, qua res quasdam particulares singuiariter procurat, non ausim ego negare S. Mercurium, qui suh Decio
,

Ecce Chananaei Cynocephali dicuntur

Cynocephali maxime in Africa habitare per^ hihebantur. Simiarum genus videtur fuisse^

n PygmcBOS inteHigit, quos IndicV populum

essecredebantveteres,in extremaparte montium supraAstomos habitantes. Fuisse quoque
in Caria, Thracia et aliis parum notis iocis ferebatur olim etiam inter virosgravissimos,

Cxsarem
fuisse.
tore,

in

Cappadocia
,

obiit et die 5

Novem-

bris colitur
S.

divinae voiuntatis

ministrum
;

Ms. addit,

id est

arcum. Olim absis

et ab-

Non enim
Macarii
(9)

Malala
schaiis

id narratur a solo fahulaRomani biographo sed a quoque, a scriptore Chronici Paaiios

(10), et (ut

S. Basiiii Magni di enim S. Joannem

discipulo

omittam) ab Heiladio, et successore. Au(11)

:

sida ^eque erant in usu, Ita Rosweydus, cmterum ad Onomasticum suum remittens. procedit p Gr^ce in Menseis paulo aiiter Macaril delineatio sed idem piane est senS. sus, nisi quod de sotis barbaspiiis, non autem
;

Damascenum

Quod

autem nova non

tiqua,

sit

imag-inum inventio, sed an-

et sanctis eximiisque patribus nota et usitata, auscultes velim. Scriptum est in Vita atque in B. Basilii, ab Helladio. ejus discipulo

de capillis capitis, dicitur eos ad pedes usque descendisse ; contra non soia facies, sed totum corpus simile fuisse dicitur pelli testudinis.
Vide textum grascum apud Rosweydum, diciq Sic S. Paulus, qui primus eremita interrogavit S. Antonium (14): Narra tur, quomodo se habeat hominum quaeso mihi genus au in antiquis urbibus nova tecta consurg-unt; quo mundus regatur imperio; ansu,
,

sede episcopali successore, scripta, virum san-

ctum quondam adstitisse coram Domioae noslras imagine, in qua etiam Mercurii martyris laudatissimi figura depicta erat. Adstabat porro, supplicans ut Julianus, apostata impius, e medio tolleretur. Atque ex ea imag-ine quid even-

turum

esset didicit. Vidit quippe martyrem exig^uum ad tempus ex ocuhs evanescentem ac ne multo post cruentum hostem tenentem ita ut hac visione nitatur narratio de Juliani c^de, quam nemo patrari vidit.
:

dsemonum errore rapiantur. Commentario Perierii nostri ad cap, iii Genesis citat Rosweydus Theodoretum ^ Theodorum Heracleensem et Procopium Ga^ Z3eum, qui in eadem opinione de custodihus
persint aliqui, qui
r

Ex

Paradisi fuerint. Potuisset alios addere bene

multos.
s Per diem foras ambuiare dicuntur contra aliorum morem. Leo, ait Hieronymus in cap.% Nahum, semper noctibus circuit. Et Ps. 103: In ipsa (nocte) pertransibunt omnes bestise saltus.

k Conjecit Rosweydus per

Kitissefodo indi-

cari Ctesiphontem, qux reapse Persidis civitas erat in orientaii Tigris ripa. Sed in universo hoc ioco sibi non constare videtur auUb, Iir, ca|K 21, col. i33, edit. (\) Ap SoiTalem. Hisl. eccl. (2)CfrS. Grcgoiius Nazianz.Oratio II in Julianum, MiRoe num. io. t..m. 0(m.. col. 679, cd't. Mignc _ (3) Rcs GcsUe, (t)Hist. ccclcs. hb. Vl.cap. 2, cot. 1293. lib XXV cap. 2

Act. SS. :tom. IH Maji. pag. ^iSO. 332 (10) Tom. l, psR. 52.

(M

nist

()II.si. ccclcs.

ecclcs, hb. III, cap. 2i, pag U5. cdit. Valesii. (7) Pallfdius lib. VI, cap. 2, col. I29fi.

m
(8J

Erdkumlc. lo.ii. X, [\'l) Hutcr. Opp. fom. I, pag. 327^ pag, 215 ct seaq - (15) Chionographia. lib. XIII, pag. 322 rl seqq. (U) S. Hicronymus, Vila S. Pauli, cap. vin, op. Rosweyduiu, Vitte falrum, pag. 19.
I,

~ (H)

(9)

rhronogrnphia, pag. De imnginibus Orat.

Lausiac.cap.

iv,

ap.

Iloswcydum, ViU. PaU. pag. 711.

Finguntur

574

VITA FABULOSA

S.

MACABII KOMANI.
tuas. Ita

iFingunlur Jisecomnia accidisse plus octoregiam ginta annis antequam Constantinus Byzantium, sedem transtulisset u Certe frondibus nutriri nonpotuere leun indicem ? culi sed guid has fabulas
:

erant,

Rosweydus, Caligse fere militum D ad sandalia Cappuccinorum proxime

accedentes.

aa
dere.

Jam secundo vox sperare venit loco creApud ipsos classicos non uno sensu oc-

X ZouJaptov griBce in Menaeis. olim calz Ms. caligas nempe caligee erant te caligas ceorum loco. Sic Act. cap. 12 Calcea
;
:

currit illa vox. Hic locus in Meneeis grsseis paulo alius est ; sed quum etiam spurcus sit^ nolim ei describendo inhaerere
.

DIES

ACTA SANCTORUM.

Ss
.

DIES XXIV OCTOBRIS.

in
civitate T^agran in Arabia. g Cadfarchus, conf. non

COLUNTURSANCTI QUI IX KAL. NOVEMBRIS cii IVMLIl, martyres

; martyres^ m

.^rescius, ^Crescius,

S.
S.

Omnion,

Tw agroMagel-

S. Emptius,

pont. in Wallia septentrionali.

^lanoinThuIscia.

Cerbonius, S. Pamphila,
et socii,
S.

S.

Senochus,quietEnochus.
presb. et abbas. in

pago
e

Severinus
grensis.

Tun-

conf. S. Felixl, dictusTre-lpont.

virensis, S. Felix, episc. Tubzocensis in Africa et martyr Ve'

Turonensi. S. Maglorius, conf. pont. in

Arinorica.
S. Martinus, abbas Vertavensis, in pagis IVanne-

tensi et Picta\ensi.
S. Ebregisus, episc. Trajectensis ad Mosam. S. Martinus,qui et Marcius,

nusii in Apulia.
S. Severus, S. Vitalis, S- Felix, S.

solitarius

in

campania
episc.

Rogatus^

martyres
)]\icoraedise.

Romana.
S.

S. Papirius,

Fromundus,

Con-

S. Victoria,

S. FlaTianus,
S. Victor,

S. Claudianus, ^^ ^^^ S. Eutherms, (Hierapoli S. Flavianus, f. phrygia. ^^ \ S. Justus,

I

stantiensis in INormannia. S. Florentinus, conf. non pont. in pristiua dioecesi Tullensi in Gallia. S. Montana, virgo,in dioececesi Bituricensi et olim in

S. Victor,

S. Proclus conf. pont. Constantinopoli. ui^jiu^ 'u'". S. ETrrSu^m^^^ et episc.

Senonensi. B. Arethas, monachus Cryptensiset B. Simon, episc.

Viadimiriensis.
B.

Joannes Angelus Porro,

presb^conf ex rd servorum B. M. V. Mediolani.

Coloniensis. S. Arethas, S.

Reuma

et so-

PR^TERMISS) ET IN ALIOS DIES RELATL

Rodffi
scopi
Valerii, epiin Hispania translatio S et confessoris, facta Cffisarauffustaui

inter hestemos Praetermissos etiam agen-

dumfuit. Utrobique autem

hcec

memoria

anno 1651: hxcfere ad hanc diem Petrus sacr3e Sainz de Baranda in Clavi HispanisB ex Lamberti Ccvsaraugustani Floresii cujus Theatro ecclesiarum Aragonise in de S. Valerto, operis tomo u et is agitur HispaHiee uti etiam in tomo xxx Floresii xv et xvi Itineris litterarit Sacr^ et tomis Vill^novx. Atque ex his guidem fontihus plurimum aliquando augendus erit ComCwsamentarius, quem de sancto Valerio. olimdecessores raugustanoprsesule. dedere xx^"i Januanu nostri sub die memimt hac diCy qux S. Amandi, confessoris, Cheval, stgna' codicem Usuardinum D. du aliquot auxit. Is est tum c, nominibus Amandus, Trajectensis episcopus, de quo
;

corporis translationem, de qua fit propter dixerunt decessores nostri ad diem, quo vi Februarii. preecipue is sanctus colitur,
S. Long-inus,

martyrCEesareseCappadociiE, lau-

datur hac die a Rabano et Notkero; eumdem hesterna die in pluribus aliis kalendariis et martyrologiis reperimus, et noyinulla de eo

monuimus inter PrsEtermissos; alia in

brevi Sylloge de SS. Severo et Dorotheo; cseterum remittentes lectorem ad diem, qua de duobu^ Longinis dixere decessores nostri,

XV Martii.
benefactrix asceB. Ava seu Avia, monialis Dononiensis in Hannonia, laudibus terii
et

effertur hac die ab

anonymo

(1)

Donauwer-

densi monacho, scriptore kalendarii ecclepag. 21S. dei H. Bonediklus gclebl babca, parl. H,

S,

(1)

KirchenkalcDderallerHeiliscQWclcbeumerder Rcgc

siastict

,;

RELATI. PK.'ETEBMISSI ET IN ALIOS DIES Messana delatum esset exemptar Actorum D Benedicti. Deea dixerunt plane laborem in se siastici ordinis S. A hujus virginis, novum decessores sub die, quo vere pertinet, in Supplemento ad suscepit Janningus et XXIX Aprilis. Commentarium pr^evium mensem Junium memoriam celebratam 8. Joannis Damaeceni grsecum cum versione eodedit et textum nostri in sub kac die repererunt decessores rumdem Actorum. Quapropter amayidamus erat, Horologio Gnecorum, guod penes eos decessores no^ lectorem ad ea quse scripsere nostro ad De hoc sancto dictum est in opere opere nostro tum in serie dierum, stri in VI Maji. j.-*^ vii Junii. tum in supplemento ad confessons, otxm fieepiscopi et S. Renoberti, Badegundis reginae l07igum texitur sub hac
576
dioecesi Bisuntina bat hac die officium in ut mihi constat ex Breseu Vesuntionensi, Ferdiviario Bisuntino, anno 1590 jussu
illic est

'

encomium in Viola Sanctorum ejusque memoria etiam celebratur in Floriario

die
;

Orta nandi a Rya archiepiscopi excuso.

ea festivitas quod, irruentibus Neustriam Danis, {Bajocensis enim episcoRegnobertus,) S. Renobertus seu

quod penes decessores nostros

erat.

Verum

h^cpro

arbitrio collectorum utriusque ilest, guum beaiissimas lius operis factum

pus fuit Quingejum

Radegundis festum agatur

die,

ad quam

ejus spolia translata

S.

Vesontionis finibus sacra diem 24 Octobris zpsa reddiderunt. translatione insignem illic diem Sed de hisjam dixit Papebrochius ad ^^^ ^^J^quapraecipue colitur confesGilberti, Ordinis Pr^emonstratensis
in

in Actis nostris, ejus Vita illustrata est xin Augusti.

Apud Santones
pi,

translatio sancti Viviani episco-

ad
no

ait Saussayus cujus depositio solemnis, in suo Martyrologio Gallicahanc diem Augusti, immo ea est vigesima octava

Novemfonsoris et monasteriiS. Marice ad Claromontano abbatis, festum tes in agro notatur hac die in supplemenio Martyroregularibus et logii Romani pro canonicis
proinde pro Ordine Prsemonstratensi. De constituta ad prsesentem diem illius beati viri festivitate ita disserit D. Georgius

die,

Martysub qua de eo egit Baronius In Romano et de eo tractarunt decesrologio xxviii Augusli. nostri,
sores
Portu-

presbyteri, SS. Januarii ^ew Januariani, etiam Portunatiani, nati seu Fortunatii seu

Septimi seu Septimii seu etiam Septimini,

leciorum,

memoriam
:

Roggenburgensis abbas, in EphemeyHdibus Ragiologicis Ordinis Prxmonstratensis ad hanc diem Quam certum atque indubitatum
:

logium Romanum num Parvum, Ado,

guasi
illi

hodie facit Martyrocui praeiverant Romaet

Notkerus; Usuardus

Gilbertum obiisse 6 Junii, tam disceptatur inter auctores, qua die natalis S. Goest S.
defridi [lege Gilberti) sit celebrandus. Ecclesia cathedralis

martyres S. Felicis Tubzoalii, quin etiam aliqui censis socii fuissent Audactum adjiciunt. Verum Audactus
;

S.

Claramontana divino

oflScio

socius est alius S. Felicis, quocum .m^via Ostiensi colitur et in Actis nostris
ilte

Ro-

diem 6 Junii S. Gilberti celebrando assitrnat Mirgeus 4 Februarii adstruit. AnAubertus

dreas Saussayus et Chrysostomus Stella [Van der Sterre) 3 Octobris solemni et cultu et

xxx Augusti Fontunatus et SeptimiSS, vero Januarius, nus pertinent ad turmam duodecim fraillustratus fuit die

memoria venerandum

esse decernunt bertum. Alii ejusfestum ag-endum esse existimant 24 Octobris, qua in agro tlaromon1615 tensi, monasterio Novemfontium, anno iuventum, relig-iose elevatum et miraculose
S. Gil-

irum Adrumetinorum, de guibus in Actis i Septerabris. nostris fuit dictum ad diem erat Fortunati cum sociis festum inscriptum S. Breviaad hanc diem in kalendario veteris
'

rii Ingolstadiensis,

quemadmodum ab Hen-

ibidem schenio annotatum reperio. Puto agi

de eodem S. Fortunato iisdemque sociiSf de quibus in Actis S. Felicis Tubzocensis plura qua>sivimus et de quibus modo dixi
Augusti, in Prsetermissis alios coli die xxx i Septembris. alios die

honoTificentissime in altari sacrum ejus corpus reconditum fuit; ut pluribus videre est

apud BoUandistas ad
berti
,

6 Junii, in Vita S. Gil-

cap.
18,

per
760.

totum

et

prtesertim

num.

paf^.

Hanc porro de natali

celebrando
discre-

S.

Gilberti

promiscue

Apud

S.

Marcum,

translatio
et

sanctorum mar,

consilio provido sustulit capitulum generale , Praemonstrati anno 1738 celebratum , dum sessione vin ante finem lege perpetua valitura decer-

pantiam

differentiamve

tyrum Senatoris
Lucffiabbatis

Viatoris

Cassidiori et

lia in Martyrotogio Florenaliud est tino, edito anno 1486 quod nii
;

quam Usuardi Martyrologium

auctum
:

addita-

nuit

'

Oflacium S. Gilberti, abbatis Ordinis

" nostri,
II

transferendum et celebrandum in posterum esse die 24 Octobris, quo sacrse " ejus.exuvise sunt elevatse. Quas translatio uon solum a sede apostolica approbata,
eed etiam indulgentiis, pro bac die tantura valituris, est ornata. Csetera quae ad S. GUbertum spectant vide in opere nostro ad
V.1

meniis aliquot rio Usuardino, edito a Zaccaria (2) secundum codicem Pistoriensem. De his sanctis Marci et de eorum cultu in oppido S. actum est in opere nosiro ad diem
XIV Septembris.
8. Raphaelis archangeli festiviias in innumeris kalendariis, ofpciis propriis, et missalibus libris aliisque id genus scriptionibus

similiter in aucta-

Junii.

S.

SebastianjB, virginis et martyris Heraclese in ThxHciBL

annotatur

de

eo,

uti

de reliquis angelis,

commemoratio

et

taudatio hodie
;

fit

actum est in opere nostro ad diem, gua S.Michaelcumreliquamiliiiacoslestipotissimum XXIX Septembris. cotitur,
SS. Marcianus, immo Martinianus, Saturianus, duo eorum fratres et S. Maxima, virgo, qui

in majoribus Meneeis

Grsecorum

verum

quum ejusdem quoque mentio fiat

inpluribus faslis ad diem 7 Junii, brevem syllogen adhanc diem de ea exhibuit Henschenius (1) et quum postea in Bollandianum mxiseeum
(t) Att.

omnes

in persecutione IM.

Wandalica multa

SS. tom.

11

Junii, pg. 36.

(2)

Bibliolheca Pi-

sloricnsi, ptg.

pro

DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBRIS.

^77

exantlapro Christi divinitate assermda hac die in auctario runt,plurihus laudantur diximus aa Usuardi Bruxellensi; de eis xviOctobris. diem monachi et eremitae et aliqvxindiu S. Hilarionis. laudes paucis ad hanc
8. Antonii discipuli, Usuarctt diem referuntur in Hagenoyensi
.

usum
qu3e sent
ctas.

ecclesige

annis 1144, 1145

illo

Cameracensis consc7npto e 1146. Hsecet alia plura,

,

codice contineniur, utilia esse posillius ec-

ad illustrandam historiam

clesice,

ante annos plus sexaginta destr^-

S. Yalerii

B. Jacobi, episcopi

auctario in quo s^pe sanctarum beatissimo hoc libitu loco suo moia sunt, De xxi Octobns. diem viro egimus ad de et martyris Antiocheni,

nomina pro

gendum

martyris festum ritu simplici perahodie indicatur in Breviario Eborensi, quod anno 1548 jussu principis cardinalis Henrici,primi Ehorensis archiepiscopi, castigatione
diit.

conventu sanctarum undecim Qum, passio commemoratur etGreiionibus Usuardi Lubeco-Coloniensi Ursula et Comiiibus deque veni. De 5. titulis etiam B, Jabobo, ex commentitiis
,

millium virgihac die in edi-

maxima in lucem proVerum quisilleS. Vaterius mariyr ?

In supplemento Lusitanico ad Martyrologium Romanum nullus Valerius apparet

ei

quidem culius

illius S. Valerii

evanuisse

videiur,

dixisepulcralibus emerso, satis superque xxiOctobris. musaddiem

SS.

Severum et Dorotheum, ambos martyres, referunt hac die Rahanus.auctariaUsuardi et GalesiBruxellense et Grevenianu^n constiiuta eorum palasstra ab aliis nius ; Necomedise, ah aliis Hadrianopoli. Sunt
,

Missale libros deponenies certe ne umhra quidem S. Vaierii apparet in Ordine recitandi offi, ;

quum Eborenses Breviarium et Romana adrniserunt proprios

cii divini

quodpro anno 1617 ad usum clericorum Eborensium Thomas Alvarez capellanus regiics,disposuii; prseterea Florez (1), uhi recenset sancios, dicecesi Eborensi prop7:ios, omittens S. Valerium, hcec tantum SS, Mansium, Vincentium. dat nomina
: ;

autem iidem ac SS. Severus et Dorotheus, martyres Hadrianopoliiani, de quibus secundum fastos Hieronymianos diximus hexxiii Octobris. sterna die seu ordinus eremitarum S. Aug-uS. Joannes Bonus stini, qui Mantuse maxime floruit et coliiur, in Prsetermissis suh die 1 Maji ad hanc aut proxime prsecedentem rejecius est ; de eo dictum esi in opere nostro ad diem

E Sabinam, Christetamet Liheraiam seuWilgeforiem, omnes cuttos pro martyrihus in ipso deinde Breviario Eborensi, quod supra
indicabam, nullw sunt leciiones proprije in Officiis propriis, qu3e pro Lusilanorum u^u probavit S. R. Congregaiio, ne hilum
quideyn de

XXII Octobris.

demum Hispanix

In territorio Ambiauensi, sancti Domitii, episcopi et confessoris, commemoratio fit ho-

Valerio videre est ; in Clavi quam Petrus sacrse Sainz de Baranda paucis adhinc annis in lucem deditet quee potius Historige ecclesix
S,,

dierna die in Hagenoyensi Usuardi auctario; sed uno die iterum ibidem aberraiur.

HispayiicB et Portugaliee

dux est quam

Flo-

Diximus de

S. Domitio

ad diem
XXIII Octobris.

resiani operis indiculus, at diem quidem 24 Octobris venit S. Valerii festum ; at hic martyr non fuit, sed eonfessor et episcopus

B. Odae, viduffi, festum annuntiatur hodie in aniiquis Breviariis Leodensihm et in ediiionihus Usuardi Lubeco-Coloniensi
et

Cdssaraugustanus

nec satis antiquumid

,

festum est ,quum ortum sit anno tajitu-mlGhl

Grepri-

veni

de ea dictum est sub die,

est,

quajam

dem festum reposiium

xxiii Octobris.

In pag-o Pictaviensi,S.Benedicti confessoris memoria hodie fit in Ragenoyensi Usuardi auctario,Scepissimeagenuinodieaherrante.

quo ejus corpus iterum transtatum est, Quum autem Valerii martyres plm^es sint numero, neque ulla appareat ratio, qua priBsens ille ah aiiis distinguatur, nil superest

quam

ut

eum

in Preetermissis relin-

quamus, donec nos aliqui hon^ voluntatis

viri certa doceant.

De

itlo

sancto vide nostrum

Commentarium
xxiii Octobris.

ad diem

Item sancti
,

Dedicationis sanctae ecclesiJE Auriensis festum annuntiat eiiam hoc die Petrus Sainz de Baranda in sua Clavi Hispanige sacree;

hujus templi hisioriam qualemcumque dabii Joannes Munoz de la Cueha, episcopus Ariensis, in Notitiis Historicis de templo suo cathedrali, suh annum 1726 Matriti
excusis.

Vitalis hsec verba sub hac die leguniur in auciariis Usuardinis AnlverUghelliano piensi Maximo Lubecano Leydensi LovaAniverpiensi Maximo niensi, Alhergensi , Danico , Bruxellensi,
: ,
,

Aquicinctino, Daveronens?, Floreniino, in utraque ediiione Beilini et in omnibus editionibus

et

Molani ; Ultrajectinum autem auctarium habet Item natale sancti Vitalis;

:

Foro Cornelii, dedicatio majoris ecclesiae; ita Ferrarius in Caialogo generali sanctorum. Pro more talia inter Praetermissos indica-

mus,plura omittentes. Dedicationis ecclesiae cathedralis Herbipolensis natalis inscriptus est sub hoc die in Breviaviarnis et Ofjiciis propriis hujus dioscesis

Hageyioyense :ltem sancti Vitalismartyris. ContraGalesinius in Martyrologio suo,sancix Romanae ecclesias usihus acconunodato Hoc ipso die, saucti Vitalis etiam confessoria
(p7'^cessit

enim

S.

Marfinus Vertavensis

ipsa vero res a Groppio aliisque Herhipolensihus historicis fuse enarratur a nobis pro more in Preetermissis annotatur. Dedicatio altaris sanctorum confessorum Martini, Gregorii, Aug-ustini, Benedicti, Hiero;

confessor) ; in notationihus autefu ad catcem indicat Galesinius se hanc accepisse memoriam ex Martyrologio Romano, id est ex
Bellini de

Padua Usuardina

editione.

Ca-

nisius quoque seupotius Wallasserus S. Vitalem confessorem hodieeiiam in Martyrologio suo

Germanico nuncupat
,

ei

Ferra-

nymi, Remigii, quod situm est in dextera parte superioris scryptae ita legitur in Mar:

riu^

secutus Galesinium idem facit in Catalogo suo generali sanctorum, Atqueex

,

tyrologio

Usuardi,

cum
pag.

additamentis ad
1

hac recensione liquet in longe maxima parte

(1) Espaiia sagraila, tora.

XIV.

16 el seqq.

codicum

578

plo procul dubio Petri de medio sxculo xv fiorens, lib.

Catalogi

PRiETEMIISSI ET IN ALIOS DIES RELATI. cha reprmsentetur an metropolita, id aliun- D codicum nudum Vitalis nomen apparere de facile solvi poiest. In Sohomikseu synasaeculi xvi in uno Hagenoyensi, sub initium xario dicecesis Kioviensis, quod anno 1688 ejusdem scripto, mnrtyr dicitur et ad finem ad decessores nostrosmisit P. Georgius Dasxculi a Galesinio vocatur confessor ea^emvid, Moscux missionarius, iegitur ad prmNatalibus, qui,
;
;

xi,

num. 300

sentem diem ItemS.

:

P. Athauasii patnarchae

Sanctorum

scripsit: Vitalis con-

fessor quievit in Christo ix kal.

Novembris;

ubi inter eos sanctos recensetur, de quibus Peirus nihil poiuit invenire. An ita-

Similiter Kulckzyniaudatissimum opus de eccleskius, cujus sia Ruthenica nuper novis curis iierum edidit P. Joannes Martinof, hcvc inter aniConstantinopolitani.

que de uno eodemque sancto hic agitur paucis et si de uno, quis is demum est ? Ut dicam, quum nullus omnino cognoscatur die S. Vitalis confessor, qui uspiam hac
colatur,

madversiones in Ephemerides Moscorum

Martyri Arethae 24- Octobris tradidit (4) subjung-unt mei libri hac die Athanasinm, patriarcham Constantinopolitanura, qui cla:

cultus omitiatur, quod in Sanctisconfessoribusrarissime occurrit, ego pulem iemere adjectum fuisse confesso-

quum locus

ruit circa

annum

362.

Hinc ipse non spectat

ad sanctos Ruthenos, e qnornm indice eradeudus. Adest in Anthologio de eodem sancto

Thiiitdum

Vitalem autem illummariyrem Nicomediensem esse qui quum in pluribus Hieronymianis codicibus ad caput hodier; ;

turm^e Nicomediensis referatur, inter Usuardina additamenta acceptus fuerit ex breviato aliquo Hieroymiano Martyrologio. Atqite hanc jam pridem sententiam

nw

troparium et contaciura. Verum, MNojwzYwr Assemanius (5), ad annum ?62 uon Atlianasius, sed Eudoxiuspatriarcha (immo poiius episcopus) erat, idemque arianus nullus au.-

tera

aperuit Sollerius in sua Usuardi editione cui prmverat Florentinius in annotaiis ad

Martyrologium Hieronymianum.
S. UiivWalis,

vulgo

S.

Marsau, abbatis in mona-

sterio Pictavensi S. Hilarii,

cit

memoriam

fa-

hac die Castellanus in Mariyrologio suo universali. At quum hujus viri nomen in catahgis abbaium S. Hilarii non appareat
idque tamen a scriptore, cujus accuratio-

Athanasius pcclesiffi Constantinopolitanae patriarchaprfffaitanteannuml289. Conjicit dein Assemanius hic laudari S. Athanasium episcopum Tarsensem, ad diem 22 Augusii Kaiendariis inscriptum; sed quum hic neque pairiarchali habitu pingendus, esset,neque Constantinopolitanus dicendus venit demum in eam sententiam S. Procti nomini crassissimo errore substitutum
fuisse S. Athanasii

nomen aique
;

id

ipsum

jam pridem

videi^at

Papebrochius, quippe

qui ad latus Kioviensis Synaxarii

manu

nem nemo mnqua^n satis laudavii, recenseatur, non parum solliciti fuimus.Ad frustra
de eo qusesivimits per literas et in excusis libris. Restat itaque ut eum hoc locoprseiereamus, donecaliquid iandem innotescai, S Marcrenii.episcopietconfessoris, nomen/ioc dieoccurrit in UsuardiMartyrologio,dito Florentia' anno 14S6sm& titido Martyrolo-

sua scripserii S. Proclum, episcopum et passim patriarcham dicium Consianiinopolitanum, sub S. Athanasii larva tatere atque illum quidem Iiac die a graecis coli, hunc vero paiam ignorari. Neque ego duqualicumque meo catculo prohare. In alio vero Synaxario slavicoAaiino,quod otim iiem ad decessores nosfros delatum est, legitur suh hac die Arethas et Athanaaius martyres, iitulo martyris S. Areihse propter vicinitatem communicato cum S. Athanabiio hcvc
:

Sed id nomen non videtur expressum ei posituyyi pro Mag-Jorio cujus commemoratio iisdem verbis refertur in UsuardinisauctariiSyprccmisso interdum
gii Florentini.

recte

habitationis toco, in Britannia

loco quietis seucultus, Parisiis

aliquando atiquando

is error signandus, nequaquam autem mirandus, mulio minus pluribus

siOi sed

exagitandus

est,
'^
:

omni designatione plane omissa. Athanasius signattirhac dieposi S.Aretham S.

in
chii'\\).

Ephemeridibus grxco-moschis PapebroExhibetur ibidem non veste metroPapebrochius, sed

ista, (de

politica indutus, ut vutt

In Hibernia, Daluath episcopi et confessoris hiec toiidem verhis ieguntur ad diem prseseniem in auciario Usuardino Greveni.Pur tem eumdem esse virum ac Dalbach Cule Colla seu CuiiCoHaing in comitatu Corcagiensi, de quo

potius patriarchali, ui recte animadvertit

Assemanius

(2).

Vestisenim

mitra

pauca supra in Prsclermissis ad diem 23 Ociohris dixi. Certe Daluath facile

potissime loquor,) prorsus eadem est ac quacum ibidempicti suyit ad diem 18 /anuariiS.Cyrillus, ad 25 Novembris SPetrus,

dies

emergere potuit ex Dalbach ; prasterea proximi suni.

ambo

patriarchse Atexandrini ei demum unus aut duo payHarchse, qui intetfuerunt

senis conciiiis,

Aprum presbyterum et lectores Gyrum eeu Cyrum et VitHlem, de quihus in Passione

S. Feticis Tubzocensis mentio
,

fit,

substi-

quorum ibidem imago exponitur ad diem IQJulii. Verum tamenad

diem 26 Augusii, quo Russi Stretenias festum celebrani, id est obviaiionis imaginis B. M. V. Volodimeriensis, quse anno 1S95 in Moscoviam, a Tartaris itivasam, fetici
eventu iranslaia est (3), exhibeiur Moscuen' sis meiropolita eadem miira redimitus atque nunc etiam simile capitis iegmen gerunt metropolit^e russi. Licet Uaque eaj hoc
capite

et Setuendos esse Januario ptimio, qui una cum S. Felice in Martyroiogio Romano ad kanc diem taudaniur, monet Castelianus in annoiaio marginali apposito Martyrologio suo Universali ad

Fortunaio

illam

memoriam. Verum

in

Commentario

de S. Feiice ostendimus nil omnino esse quo suadeatur Aprum^ Gyrum et Vitalem secutos esse S. Felicetn, mulio minus martyrium fecisse sed simul conati sumus pa;

dubium aliquod nasci possit utrum in Ephemeridibus Papebrochianis palriar-

iam facere Januarium, Fortunaium ptimium immeriio intrusos esse in

lii5.

et

Se-

muUa
(5)

(1) Act. SS. lom. l Maji, pg. ,lvi.. clesiB! univcrsB, lom. V, pag. 316.

- (J) Kalmdarium ec(3) |bid.

(4)

Spctimcn
ccclcsitt

lom. VI, pag.

lendarium

cccleiie Rulhcnicae. pag. 100. uoivcrsx, lom. V, pag. 517.

Ca-

S. Felicis

DIE VIOESIMA

QUAKTA OCTOBRIS.

579

et in longe S Felicis Passionis exemplaria libros liturgtplura martyrologia aliosque

inter eos aneflaciuntquod praesens Lonanus

est numerari non possit. Neque denique Patricii, de quo 8. Lonanus. discipulus 8. Novembris Videtur ergo iidem auctores agitur *^/^ita esse S. Lonanus, de quo

m' Asia.
sterio

beat Chrysophone,

f^^^^^^^^^^a
;

dtem ubi in Gynecseo ad hanc

vocari
;

noTaL aJit eam

et

sororem Melissimam
S.
;

tsiseepistoL

ad quam Dionysium, Corrntkjocujus

--W--s^

m an-

S.

*^ Cluain-Eraird, cap. ^*J Ast quo auctores supra citati 2* Octobris.

Finniani de

lum

episcopum

et

hium libro IV f^isiori^''''^''':^^^^^^^^^ (iumBelvacensem libro ^Sp'.f'^'''^^^^^^^ Natalibus hbro iv Ca car> 112: Petrum de

>"^-~ ;^.
^^yt Baronr^^^

quumdieSt^ Februarii ad S. Finntanum scrtClonardensem venit, mutata sententta, S. Finmano, psit S. Lonanum, visitaium a
discipulum fuisse S.Patricii{l). Si S. Loitaque probet Cotganiconjecturam,
quts

nanum CluainTibrinnensem eumdem

ac qui S. Fintanum adeat in opere nostro hujus
S.

esse

convivio excepii, xs
^*"f*^^

tlgi Sanctorum,

cap.

tomo n Annalium ^^^^^^''^^'^^^''/^.1^5. l^^^^^'^^^^^ Christi 175, 15. Verum

ad diem Vitam (plura enim non novimus)

/5itti5

num

XVII Februarn.

simasit Chrysophora, 'l^^'^..'^^'^'^^'^ mx aln quam marnon fecerit et s^culo u

Colmanus.mac seu

Fiddicain.

memom-

mortem non tyrescolerentur. statim post honores nacta videtur publicos ccelitum meliorem assecuta soresse,nequepostea

Tibrindi seu TihriDLenani seu Lonani Cluana LonaniCluan-Tibrinnensis. memoni id est hac die in Martyrologto

ria celebratur

l^

Uaithm Kelly. Tamlactensi, edito a R. D. Dungallensi addtturCluIn Martyrologio in Cloin Cheallafrh; ain Tibrinne situm esse appellationem, repesed neutram locorum hibernicis, quos admanum

hodie zn MarCoetus, rarumnomen, legitur atque etiam xn Duntyrologio Tamlaciensi additur futsse gallensi; in quo posteriore majora dabunt forte episcopus. Lumina

Tamlactensi, iur hac die in Martyrologio nullo indicio addtio, reei duo Colmanni. Dungallenst; censentur in Martyrologio qucV prtdte de his repetere tantum possum Prgetermissis. de alio Colmanno dixi in

rioinlibris notus sit oportet vihabeo Hibemis tamen ^^ .^^^'^: nam cus Cluana Tibrinni, >^^;"f Martyrologxo ctorum, quem R. D. Kelly tradttur Cluana suo Tamlactensi addidit, Clontivrm
seu Tibrinni, vulgo Cloontivrin comitatu jacere in Fe^^onagK

aliquando hagiographi Hibemi. o Domair Findgani miec seu fiiii Airchinnigh Diamor seu Dymor seu Dhiamair. (id est de provtncia seu in comitatu Midensi et in hac dte in natione Lageni3e,) memoria fit inDungallenst Martyroiogio Tamiactensi sanparentelaomiiiitur. Licet auiem htc nequeo distinguaiur accurate
;

ctus

mom^

tam tamenpro consueia

notitiaruyn
est

Hibermca-

circumlacumf.^vx^notissimumposito.Ahbi Tibrinni inMartyrohis venit locus Cluana

scilicet loqio Tamlactensi,
:

rum penuria eum non

EpsEoain
o Chill Airthir.

prceierire.
irf

Joannes, epi-

ad

Colmani legitur nMartii. ubi hmc habes in Vitis sanCluanaTibrinni. Sed Cotganus Ua Birrinn, qui ctorum Hibernia^, cl. v. D. edtdtt breves anno 1849 typis Dublinensibus Hiberni^, etdemumR. D. Vitas sanctorum TamlaMatth.-eusKeUy, qui Martyrologio notitias sanctorum Htbermse, ctensi parvas perttnentium, ad tres priores anni menses plane loqui ad dictas adjecit, omiserunt Colmannis CluanTibrin.
:

Cluana Tibrinni

Martiiubi et ad Colman Bened.c

9

copus de ChiU

Airthir,

legitur hac die xn

ei

Martyrologio Tamlaciensi

Dungallenst.

venit inter Tn Vita tripartita S. Patricii dtcuntur, clericos, qui Roman perrexisse Kill-Airthir et unus Lugacius. presbyter de

X
in

S. Patriciidiscipulis{S].

Hancecclesiam
Colga-

Midia collocaiam fuisse tradit ilie tdem nus (4). Divinandum proponii qui cnm iste Joannes utrum episcopus
,

xn Hiberquadraginta novem sociis Roma S. Seet quem secum rettnmt niam venii

dies

deambobus

nanus in Inis-cara

sunt tta ut nxl nensibus, si tamen duo S. Lenanum seu etiam de ipso loco habeant.
;

pr^termiLonanum non omnino intactum

sit

VitaS. i^tnColganusO). Ubi enim (Clonenagh tani,abbatis de Cluain-Ednech qui die 17 Februarn in comitaiu Reginee), virum quemdam sancoliiur, obviamhabuit filiumCatheni, <pxi, ctum nomine Lonanum, convivium parasset S.FtnQuum aliquando audivit pugnam tunc tano ex hujus ore crudeiissimam in remotis partitemporis pugnari et suum arbus Momoniensibus eadem iUa die miserrtme tn

ac S. JoanKillAirthirensis, an nes noster, episcopus episcopus, vero honomjmus, Litmorensis Hibernicis tnscridie 13 Novembris fas tis id ad hanc ptus (6). Nemo, quem sciam,
(5),

idem

sit

Erca virgo, Daliobade Cuilmic Lurchare et mWr^g recensentur etiam hac filia Sinilli de Qutnam diein Dungaiiensi Martyrologio
.

diem

divinavit.

auiem

sint

aliis

detegendum reltnquere

B G?rTrdum
xii

mentarium

seu Gerbaldum, qui, Carolo Leodiensem re'ano imperante, ecclesiam Schonleben tn Anno inter ccelites refert

Ma-

et reapse facta esse silvis periturum, (qv^ locum hagtoleguntur ;) subjecit ad hunc sequens annotatum De araphus hibey-nus (scilicet Lonants) diversi. hujus nominis Maguir et Martyrolog^um afi-unt Marianus. Tamlactense; Dungallense, etMartyrologium 7 Februarii; de fi lo de Lonano. tiUo Darii, de filio Talmuigrh. 1 NoLaire, 24 Aug-usti
: ;

tnnumeraSancto Habsburgo-Austriaco,

rum fabuiarum penu; verum

Leodienses,

scrtptores

Cistercii,

et mutio minus honopastorem tantis non cumulat suum Hbus. * ^ _ Mansueti, qui monens futuram
.

ecciesta tllum

B.

N. Stephano, reordinis propagationemS. P. haec mtnori' facta, indicavit Telationesibi

:

vembris. Sed parentes diversi,

39i pag 354. nnm. i3.-(2) Ib.d^pag.
ct

ibi assigDati,

ad hancdtem bus typis expressaleguntur

Triaa Tluumalurga, pag. 130.-14)
'''''

398.-(3) Ap.

W-

num

1^7*3.
-"^^

fs)Tl'.SS. Hiberni. p-g-

^-(6)

l*-

P-Kg^^^'

"v^

Octobris

Tomus X.

580 i
in Kalendario seu

PR.ETERMISSI ET IN ALIOS DIES RELATI.

Usuardi Martyrologio paulo fusius in Menologio
turus in saepe dicto Martyrologio. Sed obiit vir itieanno 1579; neque novimus hacienus de eo ccelitibus adscrihendo actum fuisse. \n Apulia apud Vallem Asperam ad Tessam beatorum Joannje et Catharinae a Vino, sororumet teriiariarum, sanctitatem memorat hac die Ariurus ium inMartyrologio Fransed neutra coliciscano, tum in Gynecaeo
.
;

Cisterciensi ei

Cislerciensi Henriquesii aliisque libris, quos modo inB.Bernardo citabo, cuUum ecclesiaslicum numquam videtur habuisse. monaclii. maIn Grandi Silva beati Bernardi virtutum viri qui postquam rairo g-narum humilitatis et sanctitatis exemplo omnibus
:

praeluxisset

g-loriosissimasque

visiones

extra sensus factus, contemplatus fuisset plenus raeritis ad caelos evolavit; ita Henri-

tur honoribus pubticis. B. Joannes Thaulerus, ordinis Praedicatorum

quez ad hanc diem in Menologidfiistercien' si, plures in notis ciians boni viri encomiain stas. Similia tradunt Benedictus Cherle de Antonius Marti/rologio Benediciino Heredia in Vitis Sanciorum ordinis S- BeBenedictino nedicti; Bucelinus in Menologio
;

rerum ynysticarum scientissilaudatur ad hanc diem in Sacro mus, fuse Diario Dominicano F. Dominici Marise Marchese in Hagiologio Dominicano F. Emmanuelis de Lima, in breviori Sacro Diario Dominicano, Romce et Brescias anno 1758 ediio, ei in aliisid genus iibris. Veaiumnus
et
,

Verum aliique eayndem fere viam ieneni. cutlus vestigia non videntur ecclesiastici in Kalendario Cister; adeoque
eicsistere

7-um, iicei beatus vir praeclarge sanctiiaiis

fuisse videatur, numquam iamen nacius fuisse videiur hono7'es ecclesiasticos.

ciensiseu Usuardi Mariyrologio, ordinis Cisterciensis usui accommodato, minoribus typis ejus laudes celebrantur. In raonasterio Gandersheimeusi iu Saxonia, sancta; Gerburga,*, virg-inis et abbatisste; quas
Ludolfi Senioris, ducis Saxoniae et coenobii fundatoris, filia sanctissima dici meruit 883 et miraculis post mortem, quas anno hac contigit, effulsisse, ^nemoria celebratur

Josephus Maria Avila, rnortuus anno 1657, Eervandus Ovalo, iuortuus anno\i'>ii^,

Supptemento ad MenologiumBenedictinumBucelini: qua occasione qugesivi quanta potui diligentia an

die a Roherto Schindele in
ulla cultus ecctesiasticiexsisterenivestigia;

modum

ila ut, quemadsed nulla omnino reperi Mahillonius in saeculo iv Benedi:

tino et decessores nostri

ad diem

24-

Julii,

quo a multis Benedictini insiituti alumnis

ejus natalis recotitur, ejus

Maria a SpirituSancto, mortua anno 1550, et Maria a S. Antonia, mortua anno 1608, laudantur hac die ab Einmanuele de Lima in ^ Hagiologio DoJninicano 07'dinis enimFratrum Praedicatorum fuerunt decora. Venetiis in BritanniaMinori venerabilis memoria Armag*ilffi Nicolas, vulgo la bonne Armelle, famutse aliquando monialium Ursulinat-utn, aqud quas, posiquam plurihus doininis serviissei et die 24 Ociob^Hs anni 167 lin odore sanciitatis ynoriua essei,multo honore sepulia fuii.Ejus Vita sivpius ediia est; epitomen inseruit R. D. Tresvaux Vitis Sanctorwn Britanniae (1) Castellanus in supplemento addiiionum MayHyj-ologii uni:

nomen

in Prae-

versalis

(2)

tennissorum catalogo relinquere debeam. B. Matrem Beatricem, abbatissam, qua? fuit una ex primis monialibus congregationis Camaidulensis, dehitis encomiis hodie efferi Basilius Duverchius in Diario Camaldulemi, Cultus ecclesiastici indtcia non
apparent.
Pinciijs in Castella,

sed, licei statiinpost

fuerit, publicos

venerabilein eajn nuncupat mortem privatiin cuita

tamen honores numquam

ejus

habuit, neque causa

canonizationis

iniroducta
S. Candidse,

umquam

fuii.

mar-tyris Romanae,

die

monasteinmn

corpus hoc Cremifanense ipso

anno

ejus saeculari no7igentesimo, Chrisii

B. Antonii a Guevara, Mendonensis episcopi et Caroli V imperatoris aliquando confessarii, memoriam celebrat

illatutn est sotemnissima pjompa, comitantibus va^His artificum tribubus, piarum congregationum sodalihus, ordinis

\6n

hac die Arturus a Monasterio in MayHyrologio Franciscano verum laudatissimus vir honores ecclesiasticos adeptus non
;
,

Capucinorum
fanetisibus

religiosis,

monachis Cremi-

suo aliisque ordinis ejusdetn abhatibu^ et omnis generis nohilitate,

facihus instructa ardeiitibus.

cum

est*

In

ynedio

C In

territorio Eborensi,

apud Moutem Majorem

monachorum portahantur

sacras reliquiae

Novum,

in

conventu B. Marise de Gratiis,

B. Christophori Alcazarae. coufessoris, natalem celebrat in Martyrofogio Franciscano

Arturus a Monasterio. Re quidem vidctur a vicinis cultus fuisse et apud sepulcrum suum per Dei potentiam miracula operatus;

a quatuor diaconis iyi depicto et sericis velis circumdato pegniaie. Cor-pus iitud, e cae meterio S. Cyriacae e7-utum, P. Etne^^ico Capucino donaverat anno 1677 iliftst^-issi7nus d07ninus Aloysius Bevltacqua, tunc
plenipotentia7nus hinoce^itii papic XI in comitiis Neomagensibus, pro pace inter principes chrisiianos concilia7ida coaciis;Emericus autetn eodem anno, die 14- Octob^ns,

verum quum simul

circa

annis ante

15 U, Urbani VIII decreta, cidtus ejus supprimendus fuit nequc hactenus a

annum

claruisse videatur tninus quam centum

sancta sede fuit restitutus. Apud Caslrum Florentinum iu Etruria B, Donati aEerraria, qui circa annum 1^50 claruit laudes celehrai hac die Ariurus a Monasierio in Martyrotogio Franciscano;
,

verum

ejus cultus,

si

quem umquam habuii,

hactenus ecclesiae probatus nonest. Nazani iu Terva Laboris. beati Stepbani Molins, confessoris, encomiumfacit hac die Ar(I) Vie. des

ipsum sac7um co7^pus donavit reverendissimo domino Eremberto prxdicti 7nonasterii abhati; hic vero solemni pompa, ut diximus, ipsutn elevavit. Haec an^ioiaia inve7ii in scheda de manu Solierii 7iosiri inter decessoru7n reliquias sed pro more in Praetermissis colloco, donec doceaiur, quomodo S. Candidw 7nartyrium coemeiliud
, ;

terii fossoribus innotuerit,

an

ex

iitido
,

sepulcrali

quaiis

est

S.

Hyacinthi

SS.dc Bretagnc, lom.lV. pag. 573.-(2) MBrly-

fologe uaivcrscl, psg. 1008.

a P, Ma7'chio

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

5S1

an ex apa P. Marchio retectus (1) sed vere posito vase non gualicumque
,
,

sanguinolento, qualisest lagena

illa,

exhi-

hita a Boldettio (2), qu^palea obducta fuerat et inter claudendum tumulum versa;
ita ut

Dioscorum guidem ad concilium Chalcedonense secutus est, sed synodi defimtioni et epistolce S. Leonis ad Flavianum Consiantinopolitanum subscrispsii et dein Ale;

xandriam cum

tribus aliis episcopis trans-

collo
rit,

pars sanguinis effusa fuerii, pars vasis adhaeserit. Id ubi traditum fu^-

gressus, S. Proierium, archipresbyterum

quis vir cordaius,

quum

sciet in ipso

tumulo scriptum fuisse S. Candidam vitam pro Christo posuisse; aut sangfuine turaulum
maduisse, apparuisse cruoris triumphales notas;

Alexandrinum, Dioscoro in sede S. Marci subsiiiuendum curavit {^).Et quidem nonne Macarius, de guo hic in Prgetermissis, ille est Macarius episcopus, in quem Dioscorus asservatum inter composuit encomium
,

ossaomuia integra; sang-uinis plurimum inventum esse; sang-uinem coUectum teneri, quis, inquam, cum sancio Ambrosio (3) ea

codices copticos

quum

appellet signa convenientia, et cum S. Gaudentio (4-) passiouis testem ? S. Macarius, episcopus Tacu. Narratur de isto sancto quod multa miracula patravit; quod,

non

advectos (9) ? Certe muiise difficuliaies obstiterunt aliquandiu ne S. Proterius inthronizaretur, tempus non defuit quo Alexandriam adveneque absurda spes ejus nerit Macarius
;

Romam

erai sese, a Dioscoro missum forsan aliquidvaliturum consiliisapud S.Proterium,

,

quotiescumque ascendebat incathedram ad prsedicandum, scatebant lacrymae et fiuebant ex oculisipsius. Et interrog-atus fuit a discipulis ejus et dixit illis quod ipse videbat peccata populi tarnquam oleum super aquam in vase supernatans. Et vidit Jesum Christum et angelos ostendentes raala opera

quippe quem ipse Dioscorus ante discessum suum designaverat qui absentis sui locum
et viaes impierei.

Sed resfitisse S. Proteriumeipostea multa acerba a Thimoiheo jEluro perpessum fuisse ex historia novimus. Inierea autem, dum Marciani imperatoris jussu

jEgypH praefectus acriter ur- B

uniuscujusque populi, iramo ox populo, et dixerunt Quare, o episcope, avertis oculos tuos a tuo populo et non iucrepas ? ResponOportet ut episcopus cohi. dens dixit illi et si audient, bene facient; beat populum sin autem, saugruis illius erit super caput eorum. De isto narratur quod fuit in exilium amandatus simul cum Dioscoro. Imperator misit ille fidem, scilicet professionem con: :

g^rei novi patriarchee eleciionem ei monophysitarum contrayHos retunderei impetus,

nii
iile

mirum

si

male habitus fuerii Macarius

episcopus, nuilo alio consilio Alexandriam advectus quam ut impedirei ne successor daretur Dioscoro. At cujus sedis Ma-

cilii

lio

Chalcedonensis, ad insulam, ubi in eximorabatiir; et noluit recipere professio-

nem. Missus autem imperatoris interfecit eum. H^ec ad verbnm ex versione Martyrologii Coptorum, quod circa annum 1633 Romse laiine vertit Simon Moysis, Maronitae et collegii su3e gentis alumnus. Mariyrologii auiem isiius arabice conscripti a
Michaele, episcopo Airibae et Meliga?, bre-

cariu^ ille episcopus fuit ? Simon Moysis Tacu indicai; cardinalis Majus Atakuae, Ludolfus Kawi, quam positum fuisse dicit in ^gyplo superiori ad orieniem Niii. Equidem, si hac in re audiendus sim, imprimis animadverto particuiam prsefixam ta ad ipsum nomen non iia pertinere ut

viarium ab Josepho Assemanio factum dedit quoque cardinalis Majus unde apud eum (5) ad diem 27 mensis babeh seu Pao;

phi, id est 24 Octobris legitur

cti patris

Requiessan-

Macarii, episcopi Atakuae in

M^y-

Chalcedonensi una cum Dioscoro, patriarcha AlexandrJno, interfuit cumque eodem Gangras in exilium pulsus,
pto,

qui concilio

inde Alexandriam clanculum profeotus, Pro-

terium archipresbyterum asubscribendo tomo Leonis papse dehortatus est quamobrem a legato imperatoris comprehensus calcibus:

hujus naturam aui significationem immutet sic Tao-e^TTOT st idem locus qui Sombat (10); TaT:oOou/.ri, idem quod AttoOcuzt;, Boutidj seu Aboutidj (11), etc, illudque ta videtur esse forma aligua articuli definitivi feminini te seut; itautv. g. Tacsw; idem sit ac palma seu palmae (le palmier vei les palmiers) eiTacvv/;7t, palma seu palmsE Isi. dis. Et sane, ut ne ab ipso vocabuio quo deiinemur recedamus, Kooureperitur eiT/.oou Txwo-j ad significandam Antseopolim, civitatem Thebaidis primge, vulgo diciam Q&oa ^ seu poiius Kau-el-kebireh (12); aique hanc significatam voluit Ludolfus pro Macarii sede. Verum ostendit Champollion (i3)per Jy.oov seu Tzwou designatam etiam fuisse ci:

que impetitus

martyrii

palmam obtinuit. istam memoriam, quee poiius accusatioest, non integrum Michaelis episcopi opus esse,
sed partim Assemanii aut Maji. In halendario jEthiopico, ediio a Ludolfo (6), fit ejusdem viri memoria sed nudum nomen apparei in kalendario autem Copiitarum, ab eodem in lucem daio (7), legitur Aba Macar [in uno codice Mahar), martyr, episcopus Kawi. Imprimis Macarius ille diversus est a Macario, episcopo Cabassorum, gui
;
:

Monophysitarum Non est quod moyieam

viiatem, positam prope Alexandriam et nunc repraesentatayn per vicum Atku, auctum verisimiliier ariiculo arabico a quo:

convenit Atakua, qu3e apud Majum legitur. Praeterea multo verisimilius esi magnam necessitudinem fuisse Dioscoro cum vicino episcopo quatn cuyn episcopo ex

cum

Thebaide. Atque hsec,

latius explicui, ne

licet

fatear

me

divi-

nando aliquantum progressum

fragmenia

esse,
illa

pauio

qualia-

cumque
rirent.
ilii

historise ecclesiasiicse Orientis pe-

Non est guod dicam schismatico viro locum esse non posse aiium in

(1)

Monumcnti
1,

rlcllcaili

scqq,-

(3)CIbss.

(2}(ls^orTazioni sopra

clirisliane primiiive. pag. 238 cl Roma.piiy.l83. i cimcleri sacri rJi

Oric-ns Chrislianus, tom. II, col. !ifi6; Tillcmont. Mt^moires (9).\ssciiianius, ccclisiasiiqucs, tom. XV, pag, 774 cl 745.
n:l.i:il.AnB flninntnlic
..n.>

cpist

iledic.SS XL marlyrum, tom. XVI, col. ap. Migne. Polrologia, tom. XX. col 9B3, (S) Scriplores vetercs. tom. IV. parl. H. pnK. !i8. iC) Commentarius in hisioriam iEiliiopicam, pag. 396. (7) Ibid. pag. cii. (8)Lequien,

XXII. niim. 2. 1019. (i)Sermoin

ap.

Higne.

Palrologia,

A I (1

fnX

KsVll -^ tt^XW.flt .r.m)

t

opere

DIES RELATI. PILETERMISSI ET IN ALIOS

j,gj^

opere unuyn ex DonatistaFelicem AptuugitaDum, scripsit Barontus locoS. rum primipilis, primis editiomOus Felicis Tubzocensis in Romani, etiam in ixs quse a-

nostro

quam

in

PrMssis.

utique cardinaiis de NoalHs, libris

commu- D

sub die%1 Octonioribus, festum signetur annotaiis ad Passionem S. Etibris jam in

phii, editam

ad diem

16 Ociobris,

monui-

mus
diem

nos de S. Euchario diciuros esse ad

Marturologii
teris
vidit,

aposiolicis

omat^

sunt.

Errorem

^^'"

Octobris.

quum

annoiaiiones in idem Martyro-

Nortburgis, virginis ColoS. Noitburgis seu memoriam facit Ferrarius 'niensis, hodie

logium collegit. Romse militia Ouadragenos sexque, triumpho, Iwdie certamine claros memorat
et sanclo

Wandehertus in Mariyrologio suo xxv Octobris. pertinent ad diem sequentem

S. Bonifacii 1 Papffi

Meirico;

?nemona celebraiurin ka-

lendario

ab Trevirensi seeculi xiii, edito Prodromo historim TreviHontheimio in Breviario Aniverpzensi rensis. in aniiquo Adonisei Usuardi, qwis et in editionibus

insupplemento adMartyrologium suumOallicanum et Ariurusa Monasterio in Gyneesthujusvirginis culcseo. Muito iliustrior tussub die,qua deea dicimus, xxxiOctobrie. virginis et martyIn Scotia, sanctae Maxcntise Bellovacensi, sanct Maris. In Territorio
xentiffi

Saussayus in Caialogogeneralisanciorum,

Hxc

Barbantii ejus ^amuli. in Catalogo generali sanFerrarius

virginis
et

pararunt, atque Mosander ei Grevenus Martyrologium Germanu indedefluxiiin

Deeojuxta Martyrocum. dictum Canisii. dicendum poiiusesi cmhgium Romanum xxv Octobns. id est
stina die,

confes8oremetdiaconum,cM;M7-eS Cletum, annunTibure in Latio coluniur, liqui^ Castellanus. De et B iiant hac die FerraHus in Commeniarto eo nonnuUa dicta fueruni
qui ejus discipidus fuisse et Vita S. Petri, ecclesiasiicis colitur honoribus iradiiur ei feliciamter c^ieSO Augusti{\); aliaminus Septembris, qua die ad Prxiermissos

ctorum, bis eamdem annuniians sanctam, gu^ naiione Scoiica fuisse fertur ei apud Bellovacos marttjrium passa. Verum de ea dicemus sub die, qua in plerisque fastis sacHs occurrit atque etiam Bellovacis colitur, XX Novembris. nomen solus habet hac die Columbani monachi
addiiaGrevenus in suis ad Usuardum sed simui ejusdem festum indicamentis
j

proiulii ejus nomen Ferrarius etiam nosiri an vere enim dubiiaruni decessores
:

ibt

CletusTiburecolereiur. Res exira duagebabiumesii olim quidem ejus festum nunc vero ob iniroduOciobris turdie Directorits seu ctum fesium S. Raphaelis, annoordinibus divini officii Tiburiims, dieproxirum isac, 1811 et m-iinielUgo, me sequenti, qua idcirco de eo dicemus, ^^^ Octobns.

Stabuiensi, iur in veteribus Kalendariis, Hibernico et Aniverpiensi Verdinensi Moguniino aique eiiam in Vaticano, ediio ubi monaa Georgio post suum Adonem, ei in Mediolanensi I, chus ei mariyr dicitur, tiiulo venii. ibidem excuso, ubi cum episcopi Moguniino, quod anno 1570 At in Breviario Coloniensibus Daniel archiepiscopus iypis U- Ociovoluit, reperimus sub die excudi Columbabris ires lectiones proprias de S. Bobiensi; ita ut no, abbate Luxoviensi et dubium non sii quin agaiur de celeberrimo Columbano, cujus nomen inscripium est
,
,

S.

scilicet

confessoris, In pago Bituricensisaucti Dulcardi venit hodie errore unius diei in memojna eo agencodice Usuardi Altempsiano. De xxvOctobris. dumeritad Segovise in HiS. Fructuosura seu Fructum, memorat hodie spania raaxime cultum, Tamayus in Mariyrologio Hispanico. De eopotiusdicendum esi proximo die XXV Octobris.

vm Majorus martyr, servus generosi et nobilis pers-^cuTj-burtinae civitatis, passus est in pritione Vandalica sub Hunerico rege qui,
:

Martyrologio Romano ad diem, quo ejus xxi Novembris. iiiusirabimus,

gesta

mo

innumerabilibus casiis, aliquando trochleis frequentibus elevatus, lapides et silices ictu celeri dimissus, super sed et plures plagas lapidibus corruebat dumjam viscera pelleuudata esconfricatus,
fustibus quasi
:

SS.

Lucianus, Marcianus et Florua laudaniur hac die in codice Usuardino D, du Cheval,

signaio C.
eis

sent, et ipse

ad siugula constantior appareret,

Error

est

duorum dierum de
;

xxvi Octobris. saucti Bernardi, qui, ex primo In Uispauia, abbatc cOBQobii dc SanctisCrucibus in Catalonia ordinis Cistercieusis episcopus Viqueu-

ageiur sub

novissime gladio csesus est et apud eamdem urbem sepMltus. Licet hxc prseier morem pro Prseiermissis ionga, volui hwc integra

Petri de Natalibus {i)verbareciiare, quoniam ex eis emersit sancius, quem Tiburtini popularibus sms accensent, et qui ex episcopi jEquiiini Catalogo sanctorum transiGerma^ vii ad hanc diem in Martyrologium

sis

factus, spiritu

aposlolico plenus uc insi:

g-uibus miraculis praaclarus eifulsit

ita in

supplemento MariyrologiiRomani ad

usum

ordinis Cisterciensis ; ei similia in aliis fastis, Jam pridem in Prasiermissis ad diem

16 Octobris

nicum Waiasseri, dictwn Canisii; in Maurolyci Martyrologium secundum morem

sacrosanctasRomanseet universalis ecclesiie; item in Gatesinii Mariyrologium S. Roman3e ecclesix usui accommodatum; in Caialogum generalem sanciorumFerrarii,in ejusdem Catalogum sanctorum Italiae atque in Hagioiogium Itaiise, inde excepium: aique
in alioseiiamlibros.

diximus nos de eo aciuros sub

XXVI Octobris.

S.

Eucharium, culium in dicecesi Tuilensi, celebrani hac die Ferrarius in Caiaiogo

generali

sandorum

et

iyroiogio Gallicano.

Saussayus in MarEjus festum die 20

VerumPetrusdeNatait-

Octobris consignatum est in Breviario Tullensi,anno 1749 ea;cuso. Verum quum ejus in Usuardinis additamentis et in Martyrologiis universali Castellani et inParisiensi
(1) Act.

bus omnessuossequaces in manifestissimum errorem abduxit. Quum enim incidisset in hunc S. Victoris Vitensis locum (3) Servus
:

quoque Tuburbitause

civitatis

Majoris,

ge-

(2)

SS. loin. VI Aufiusti. pag. M, 63S. 636 cl 641.Calatogussuuclorum, lib. IX, ud 'ii Oclobris. (o) Hisloria

pcrsccutionis Vauilalicae, Ub. V.cati. 2, pog.'3, cdit.Kiiinaiiii-

nerosus

nerosua

et

nobilis

vir,

BIE VIGESIMA QU ARTA OOTOBRIo. lum TnbnThit&nstdepravatum; pro Christo quas

derit Tiburtinae

^**^

ita ut credi:

Qui postcaedes pertulit quis explicet poenas? frequenter innumerabilium Justium, trocbleis
elevatus, etC;

legendum

esse

et

ccrte

quumque codex ejus haberet

Ruinartius
generosi et nobilis vin. sex (1) etiam xn
:

ignoravit duplex fuisse Tuhurbin, aliud Majus, aliud Minus (i), atque hinc apud S. Victorem Vitensem hoc loco legi Tuburbita-

Servus... Majorus,

quemadmodum

reperit putavtt codicibus aut editionibus quodam generost et nobttis aai de servo
viri,

nomen Majoro nomine, dum proprium

Sed de his satis quum de S.Servo.confessoreTuburbitano Majore, dicendum eiHtjuxta Martyrologium Romanum aliosque fastus sub die vii Decembris.
nse civitatis Majoris.
;

esset

SeTvns.apudAfros minitne tnusitatum, esset vir. Vertet ipse nobilis et generosus similiterreperitquoquePetrusdeNaiahbus codice vocabuin suo S. Victoris Vitensis
n..oua

Eracliani episcopi

nomen in sola Greveniana Usuardi editione legitur. S. Heraclianum episcopum alium novi nutlum quatn qui
Pisauris colitur die
ix Decembris.

188, pcr..cu.ionis Vandahc,Iib.V j.p.2. p.gMorccll.. Afnca Chn(21 Ibid. pag 247. edlu Ruinarli.!
(1,

sUana, ,om.

1,

pag. 332 el 353.

DE

SS.

CRESCIO.
IN

OMNIONE ET

SOCIIS

EMPTiO, CEKBONIO, PAMPHILA

MARTYRJBUS

AGRO MUGELLANO IN THUSCIA COMMElVTAIMtJS I>R^VIXTSGrescii et sociorum cultu; de antiqua

V. D.B.

I.

De redintegrato SS.

Pas-

sione controversiae.

iNNO CCL.
ia.Crcscii et

lOciorum fulrui,
iii

Per negligentiam diu oppressa fere jacuit SS.

Crescii et

temporum calamitatem

et

hominum

exstitisse

Tlm-

sociorum memoria, donec tan-

Kxafere fcciefus,

dem sxculo xvii adfinem labenteresuscitanda

per universam dicecesim Florentieo contulitVictoria
*,

certum erat , quum Petrus Franciscus Giambuliarius in libro itaiico, il Gello, anno 1546 Floreniias impresso, apertenominasset Historiam S. Crescii (2). Reperta iiaque
Acta in ceieberrima bibliotheca MediceoLaurentiana ; item in metropoiitange ecclesiee
ilia

imt ve- visa est et

<'(,'u(<ini

dium
lur;

XVII renvvt'Vittoria di

nampropaganda.Maxime
Ubaldi de Robore
,

Ubaldo detla
ftovera

ducatus Urbini ultima Ferdinandi 11, magni ducis Etruhseres et riw vidua. Hsec enim quum statuisset plurium Thuscorum caelitum renovare et augere cultum Romanam sedem adiit petens ut approbaofficia eoruyn auctoritate apostolica
,

Florentinse archivo ac demum in bibiiotheca Alexandrina Sapientiee Romanse quas omnia exempiaria, variis licet e locis excepta, inter
;
:

se convenire

compertum
{3}

est.
,

Haic igitur, aiY

Jacobus Laderchius
presbyter
thenticis nis
tia
,

Oratorii
,

Romani
notis aucelsitudi-

ubi

Romam
,

missa fuere
ipsius

rentur; atque hcec inter SS. Crescii et sociorum erat officium. Pientissimis his votis annuit Clemens papa et die 6 Maji anni 1676

obsig-nata

reg-iae

Qomine super hujusmodi Actis de sentenperquisitus

fui,

ac

insuper juiisus
vel

ut,

quo liceniiam quotannis di 54 Octobris SS. Cerededit ut

decretum publice proposuit

scii

siquid aliud praeter

eadem Acta

apud pro-

batos scriptores, vel in m.ss. codd. de saucto-

martyrum intra Florentias mcenia et per universam dioscesim festum ageretur. Verum quod tunc concessum est officium, desumendum erat ex communi pluet

sociorum

rum martyrum

gestis reperiri obtigisset, dili;

rimorum tnartyrum; neque tunc ullavidentur fuisse cognita SS. Crescii et sociorum
antiqua Aria

genter ac sedulo adnotarem quod hac ratione facilius ab npostolica sede v.teris erg-asanctos martyres cnltus honor novo munere comprobandus censeretur, Nil novi invenit Lader-

chius

rtpeiitmtnr
a Ludeiiltio

tt

Acta (1). 2 Ast illa iicentia non ampiius sufficere visa est, quum denuo retecta sunt sanctorum martyrum ossa, et Cosmo III, magno duci Etrupiacuit templum quo ilia condebantur, riee restaurare. Quatnobrem Carolus Antonius abbasGondi,ipsius regiae celsitudinis summee rei a secretis curavit omnes bibliothecarum pluteos examinandos sicubi SS. Crescii et sociorumActa reperirentur; ex quibus deinde lectiones proprige conficerent ; ea enim oiim
, , ,

sed iiiis Actis tantum adjecit commentarium ut iiberejus maximie formee paginas
;

capiat 245.
3

Sed quid hac mole egit Laderchius? Quum

infehtUar

hic vir,iaboris
sis et

amans et sacras antiquitatis

eo iUustrmtur.

destitueretur judicio aut sensu quo vera a faidubia a certis discernuntur et cujus

humanae menti et assidua cosevorum et prudentum scriptorum iectione confirmantur, parum vero percipiuntur praeceptis aut usurpatione librorum, quibus vindiciarum et defensionum titulos prsefigere
ieges innascuntur
pag. 1I.J6. - (^) Acla passionisSS. Crcscii cl sutiorum tiiaiiyruni cx mss. codd bibliolhcc Medicco-I.aurcntianEC nicliopoIilanx ciclcaiie Florcnlinx ct Sapicntia; Kiiniame nunc |ifiiiiut>i cdil;i ci a Jacobo Laderchio, toiigtegaiionis Oratoni urbis presbytero, ascila et illuslrata, Fiurcntiic, 17D7. Pricf. pug. u.

Coinpr^giii iiiarliinr dilla cliicsa (1) Sloiia di S. Crciic dc" SS del niedosimo saiilo, posu in Valcava di-l Musdlo, scrilla da Marco Aiitonio dc Mozzi, caiionico Fiorciiluio, lellrc dclla lin-un Toscana nello stuilio di Fiienze c accadcniico dcllaCrusca air allezza rcale di Cusimo III, graii duca di To4cana.l7IO, pref.pag.xx. - (2) OrIendius,Orbis sacer ct profanus,loin.III,

amant,

584
lOCTom
V. D. B.

DE

SS.

CRESCII. OMNIONIS. ET SOCIORUM.

(3), sed in ejus tamen cubi- D ad lectorem aperte traditur) conscripta. Quam infelici autem eventu uterque laborarint (Laderchium inielligo et Capassium) paucis expHcat Joannes Lamius

amant, addiscuntur; multam operam posuit martyrum in colligendis ex aliis sanct07-um similta loca, quihus se palam facturum Actis credebat nil esse in Passione SS. Crescii et sociorum quod credi non debeat nisi quis aliorum sanctorum Acta prius abjiciat. Qua in re twn quod continuo fere dupliciter erravit Passiones, quse optiynee notse non recurrit ad
, ;

sius Laderchii est culo (ut in monito

Ftorentinus [4),affir)nans impetu disputationis

abreptos plus elfutiisse quam confirmnre rationibus pos.sent. Quin ipse Laderchianus Achates,quicumque is demum sit, anno 1711

sunt;

tum quod non

,

vidit aliud

omnino

esse

nomm

unu7n aliquem in historico libello difficilem locum esse aliud universam fere historiam
Felieiui ei addit egregiam appendieem de

editionem apotogias su3e fecit, in cujus prooemio fatetur se prius usum esse verbis amarioribus et acrioribus suamque scriptionem jure merito improbatam fuisse, licet alioquin doctrinam contineret bonam,uiilem et sanam; quamobremeam multum breviavitet correxit et, muiaio nonnihil iitulo {h),typis Florentinis
,

excusatione aut defensione indigere. 4 Ubi vero absolutum opus jam Florentise sub prelo erat, mandatum est mihi, inquit

floria pottfttt-

ma.

Antonius Franciscus Felici, natione Romanus (1), ut quam celerrime monumeDta omnia, perpetuum eorumdem martyrum cultum comprobatura,
iu

denuo excudi

voluit.

uuum

cone^ererem

atque ex his
li-

appendicem operi adornarera. Ego autem,

,

cet angustia temporis pressus, nihilominus in veteribus jubentis auctoritati eoncedens

Clemen$ pspa 6 Verum tardius venit modesta haec responXI tion vuh sio. Jam enim Clemens Papa XI statuerat reeilari ieetiolectiones proprias non recitatum iri (li); unde ne$ propriffli. nunc, quomamjam dieM Octobris festum S.

monumentis eruendis strenuam operamnavavi. Fateor tamen mihi haec sedulo vestiganti, prsesto fuisse abbatem Carolum Antonium Gondi, qui obsingularem pietatem, qna
hisce
,

tobris reperiantur heec

Raphaelis archangeli agiiur, ad diem 25 Octantum in appendice

beatissimos Crescium et socios martyres prosequitur, eorum passionis et cultus pervetustas

ad Breviarium Romanumpro magno ducaiu Festum SS. Crescii, Omnioiiiset Etruriae (7) Kmptii martyrum. Duplex. Omniade communi E plurimorum martyrum secundo loco praeter lec:

memorias,undequaquesummo studio

conquisi-

tioues

nocturni, quse sunt de Scriptura occur-

tas,quam plurimisin schedis religiosissime adservat. Hujus igitur ope erectus, laborem, quicumque iUe est,absolvi eo ordiue ut primo scriptores ac vetera martyrologia.quotquot mihi occurrerunt.quae de sanctis nostrismentionem facerent;deinde antiquas eorum imag-ines actempia eis dicata recenserem demum reliquiarum
;

rente, et orationem. ORiTio.

Qusesumus, omni-

potens Deus, ut beatorum martyrum tuorum Crescii, Omnionis et Emptii numquam nobis quorum venerabilem tribuis desit auxilium
,

celebrare triumphura. Per

Dominum.

A^27

ita-

que valuit hssc coniroversia ad gesia SS. Crescii et Sociorum ecclesiasiica aucioritate con-

inventiones et tran8lationes,quEeque eorum festis diebus olim recitabautur officium etMissam sub-

necterem.Quaj veropraesertim spectant ad basilicam iu qua SS.Crescii et sociorum corporaservantur cursim delibavi, quum de his longiorem instituntdissertationemMarcusAntoniusMozzius canonicus Florentinus in erudito Iibro,quo gesta

finnanda; sed coniulisse nonnihil videtur ad excutiendum pulverem, quo illorum martyrum fama sepulta fere jacebat adeo ut Laderchii et defensoris ejus labor non omnino in ventum abierit. 7 Duyn autem coniroversia haec ferveret ei homines doctos in varias distraheret
:

MocHhs, Or.
'^'"'""- ^'"'^-

eorumdem martyrum, italice reddita,compIectituT. Valde bona Felicii scriptio, nec a quo-

partes

quam (quem
Capa*iiu$
peiii illa
1111-

sciam)

umquam reprehensa.
fuit fortuna LaderFelicii appendice

5 Vei-um alia

omnino

absque tra et amicitia diligenter operi suo incumbebat Marcus Antonius de Mozziy quem deinceps Lamii exemplo Moctium appetlabo. Is vir, ut videtur, moderati
,

...,.,.,

cniuiet La-

,ni^,^eiiu$
de ss. Crescio
ei$oci\cri'"*'"

A t-iu

ju$to aeerbiu
el

chiani

libri,

qui simul

cum

ah

alio

mnr

anno

daciut jmpu^tiatur.

publicam venit tucem. Ut enim primum Gerardus Capassi,

1707 typis Florentinis in

laborem suum divisii in tres secquarum prima seu prxfatio modestam continet defensionem Actorum SS.
ingenii
tiones
;

ordinis

Servorum B. M. Virginis presbyter.

Justi Fontanini
,

Crescii

ejusque comitum

pone sequuntur
,

ex

literis

celeberrimi viri,

coyigregationem rogari ut clero Florenlino facultatem faceret recitandi quotannis Officium proprium,
intellexit

sacram

rituum

versione italica eadem Acta deprompta ex ms. codice archivi operse S. Marisf Florinegiexit autem das, coliato cum Strozziano

cum

.-

ex Actis a Laderchio defensis continuo strinxit calamujn et epistolam scripsit ad Justum Fonianinium, qua Acta SS. Crescii et sociorum et simul Laderchii annotaia acriter carpsit,nonnumquam ipsimet auctori non parcens. Ad htsc, ut exspectandum erat, non quievit altera pars aique anno \10^ typis iterum Florentinis editum est ad Capassii scriplionem responsum (2); cujus hasc est ratio utprius adversarii verba reciteniur atque ea deinde impugnentur. Hsec lucubratio non ip;
,

Mediceo-Laurentianum et apographum abbatertio demutn et ultimo tise Fiorentinae

:

venit ioco Historia tempii S. Crescii in Vaile-

cava agri Muciilani; qv^ tanto fusior est quo Cosmus IIl liberalior fuerat in resiituenda illa asde. Post Moctium illustravit adhuc SS. Crescii et sociorum gesta Franciscus Oriendius in Orbe sacro et profano, anno 173i Fiorentias edito et Brochius tum in Vitis sanctorum Fiorentinorumt tum in Descriptione Mucilii quse posteriora opera piuribus iocis a Joanne Lamio laudari video et olim in
, ;

(1} Antonii Francisci Felici RoriiBiii uppi^iKlix ad At-ia SS. Crestii cl sociorum marlyruni, ciiil a Jacolio Ladeicliio. conRregatioiiift Urstorii HumBiii |)rcsbyluro, pcrpt-lui eoruin ciiltU8 monmiicnla coni|>leclpn8. Kloiciiluv, 1707. [laj;. i.

Cff procemium sccundtE cdiiionis. (i) Sjiiciie cccesiae Florcnlinx muinuniciitM, loni I, pag. 59i. not. h (^)) Lcttcra ad un covoliere Fiorentino dcvoio dc' snnii niarlin Cresci e coni|iagiM, in isposta a<l alcunc dil]icidli'i e iliibicEze motivate
{3|
i

(l)

Lrttrra ad uii cnlierc Fiorciilino dcvoto do sunli niartir Cmci f. conn^agni in rispoita di qualla i.crila dcl I. Fr. Gherardo Capassi dell'oidine de' servi di Muna a Guislo FontaniDi

cniilio gl" Atti de'

medfsimi

santi

dali in luce ctc.

((i)

Cfr

Mozzi, pag
aposlolica

contro gli alti de' medcMini santi, dati alla Imc da Giucnmo Laderchi, prele della congregazione deUOratorio di Uoma.

XX. {7} Ulhcia propria sancloruin lum sin^ulis dia>cesibus magni ducaius
alii

u sancta scdt*

Eti uniE,
iii

quiliusdum

reguis et proviDciis Ilahx usiiue

tum hanc diem

toiicessa, pag. 391.

Musaeo

DIE VIGES1M.\ QUARTA OCTOBRIS.

ipse Musa?o Bollandiano serrabantur, Alque vesttgia sedemum Lamius, py^gedecessorum voluitjamad cutus, operam aliquam conferre sanctorum gesta, quse declaranda eorumdem eorum iterum edenda curavit (1), jam ad cultum expiicandum, lecto8 Utautem ex dictis abunde patuerit Crescii et Sori, his omnibus prasluxere SS. hic ciorum toties jam nuncupata Acta atque
;

5^
AOCIOM
V. D. B.
:

Naiivitate Domini, cap. i (4) quem in lectione vi officii divini in feslo Cirlocum cumcisionis dabit Breviarium Romanum. Prseterea num. S hsec toqui S. Crescius perhi-

seu

VII in

fOMiOMtS
ctor

011e$(

non

betur Dominus ac redemptor Jesus Christus,... ne sua factura periret et [ut] hominem, quem antiquus hoslis maligna fraude deceptum gloria immortalitatis spoliaverat, a laqueis mortis eriperet,... de caelis descendere... dignatus
:

ti

prntuxrriiit

$yTnbola Con-

tianlinopoli'

quidem p7^a>cipuus seupotius unicus fons est, ex quo sanciorum illorum haurire possimus
gloriosa facinora.

est.

H^c quiscripsit habuit procul

Leonisex sermone
(5)
, :

dubioprse

ocidis haec S.

(onum tlAlhanatianum, hy~

mnui Te Dcum,

Verum quam hsec controversa suni et quantum habent dubitationis quantum Necesse itaque imprimis est ut
,

Nativiiate Domini verba batur diabolus hominem

xsii seu n in Nam qui gloria-

sua fraude

dece-

inquiramus qu3e eis fides adhibenda sit et proin quo tempore fuerint scripta et qua auctoriiate. Censuit Laderchius ejusque defensor ea quidem scripta non fuisse ab oculato tesie, sed a cosevo iamen et paucissimo tempore, puta tribus aut quatuor quas annis, post S. Crescii passionem (2) seu medio sdeculo in Decio imperante
fieri potest,
;

ptum, divinis caruissc muneribus et immortalitatis dote nudatum durara mortis subiisse seutentiara etc.Demum quod Passionis auctor
in S. Gregorii
vel

Magni

dialogis versatus fuit,

ex hoc

liquet capite

quod S. Crescium, de

resuscitando S. Cerbonio seu Serapione interpeliatum, eodem modo loqui voluit ac S. Be-

contigisse

'

consianter

traditur

Verum

enimvero hcec nemini cordato probari po-

illorum Actorum scriptori prteluxerint symbola Constantinopolitanum

ierunt,
et

quum

nedictum abbaiem. Ecce afficta S. Crescio num. 18 verba Hoc non est nostrum, fratres carissimi, uon est hoc nostrum, sed sanctorum Apostolorum et successorum eorum est. Jam E audi S. Benedictum (6) Recedite, fratres, recedite; hsec nostra non suut, sed sanctorum
: :

Athanasianum, hymnus gratiarum actionisTe Deum laudaraus, orationes S. Leonis Papde et S. Gregorii Magni Dialogi. Ecce enim, num. 8, 5. Crescius 5. Omnioni rapa(ppat7rc/.w: exposuisse narratur initium symboli Constantinopoiitani, videlicetqualitercre-

dere deberet in Deum Patrem omnipoteutem, visibilium et invisibilium couditorem et in Do.

ejus, qui

Apostolorum. <"";'"' 10 Manifesiuin itaque est illa Actasdecuto scripta futsse, sed muitopost. Conten- Sanciodidt, \ii non dit autem Capassius (?) et consentit Moctius equii rcferri^ "* finem $*(8) ea liieris fuisse consignata ad fines exeuncuim, tis seeculi xi et ineuntis xii; quoniam sequentia in iis dixisse traditur S. Crescius Spiritus
:

minum nostrum Jesum Christum unicum fiUum quum sit Deus de Deo,... lumen de lumine etc. ptura similiter nasiano repeii^videlicet, num. 9,qualiter sanctam atque ineffabilem deitatis trinitatem in
;

Sanctus, confirmator et consolidator omnium, de quo aperte iu supradicto Psalmi versiculo

ex symbolo Aiha-

adjungitur Et spiritu oris ejus omnis virtus eorum quibus verbis aperte datur intelligi Spiritum Sanctum Patris et Filii Spiritum
:

rectissime

credi...

Filius

autem

et

Pater
esse

unitateet unitatem intrinitatecolendo venerari et venerando adorare debuisset; in quibus nemo non agnoscat triia hsec verba Ita ut per omnia, sicutsupradictura est, et unitas in trinitate et trinitas in unitate veneranda sit. Legisse simiiiter perhibeturnum.^ 5.Crescius,can^zeMm Te Deum, quippe qui exeo recitet Cui Cherubimet Seraphira incessabili voceproclamant.
:
:

quum, ut
ostenditur,
potest,

in

Evnngelio ipsius verbis Domini

sint,

unnm

nuUum dubium

quin Spiritus Sauctns Patris et Filii sit Spiritus; qui Sanctus Spiritus, paraclitus ac consolator, a Patre et Filio procedens etc. Ad qucB animadverteruni hsec scripta videri, quum controversia G^^^ecos inter ei Latinos

cnpfa
leonii

S.

9
S.

Quod vero

S. Crescius

seu potius ejus Pas-

exeunte sasculo si agitari ccepta est; maxime quod nemo ante SS. Petrum DamianieiAn-

Gregorii
yni;

Ma-

sionis scriptor S. Leonis Papas

moriter retinerei, muitis locis exempli gratia locus, qui num. 3 occurrii,
totus

sermones meliquet. Sequens

videlicet noster

selmum ex

Leonianus

est

Dominus

Jesus Chistus, qui ut horainem maligua fraude deceptum a laqueis mortis et inferni eriperet. de Celis descendere et nostram carnem suscipere dignatus est, non relinqueus quod erat,
sed assumens
tione
nostrse

verbis spiritu oris ejus ostendere conaius sit Spiritum Sanctum ex Filioproce- F dere. Sed.facile ex innumeris scripioribus demonstravit Laderchii defensor quanium haec a veritate aberrarent. Quibus ego unum

addam

quod non
intirmitatis

erat,

ut participa.
divjnitutis

ad sutB

potentiara nos sublevaret.

est

Desumptus namqiie
:

partim ex sermone xxi seu i in Nativiiate Domini, cap. u, ubilegitur (3) Verbum igitur
Dei
Deus...

S. Venantium Fortunatum, in Gaiiia transpadana py^ope Tarvisinam civiiatem natum, Ravennie vero instruciutn literis et Piciaviensibus demum infulis amictum. Hic in exposiiione fidei catholiccc, quani Muratorius primus in lucem dedit et qu3e continuus in Aihanasianum symboium commeniar-ius
est,

ait [9]

Non

erg-o

confundentes personas,

propter liberandum
:

ab

jEterna

ita se ad morte hominem factus est homo susceptionem humilitatis no^trae sine diminu-

tione

suse
erat,

majestatis

inclinans,

ut

manens

assumensque quod non erat, veram servi formam ei formfe, in qua Deo Patri

quod

quia tres personaeomnino sunt. Est euim gignens, genitus et procedens. Gignens est Pater, qui genuit Filium, Filius est genitus, quem genuitPater; Spiritus Sanctus est procedens, quia a Patre et Filio procodit. Pater et Filius
coaetemi sibi sunt et coa;quales et cooperatores,
sicut scriptum est
:

est sequalis, uniret

Momimciila
{-})

partim ex sermone xxvn

Verbo Domini caeli firmati

(!)

scqq.

LoUeiii

ccclcsio; Florenlinaj. loni. III, pag. uii ct ail iin cQvalicrc Fiorciitino. paf; 170el228,
opii. lom.l. col.llU e( i;i2, eihl.

II,

eda. 17ii. (5i S. Lcoiiis M.

Flaviaiium. cap. 3- col. 76S. (6) S. Gregorii M. Dialoei. lib. cap. 52. o()p. tom. II, col. 2(}t}, cilit. Illaurin. (7) Lellera tre>ci, pag. xi clc. \\a^. \\i cl ?.ciin. (8) Sloria di S (9)

Wignc (i)ll>i(i.

col.

il3. (5)lbnl.

liU;cfi. cpist. xxviii ud

AnecUota,

loiii. 11, |Hig.

212

ct

215.

suntf

586
V. D. B.

SS

CRESCIO,

OMNIONE ET

SOCIIS.
,

eius Dei creati.SpiW/u orts sunt id est a Filio numero sub singulari omn^ virtus eorum. Ubi
Spiritus ejus

nem rerum ordinem patrata

hic auctoritate niti debent,

firmissima
soet

narratorem

aoerte

dicitur, trinitatem personarum sunt et demoDstrat, quia tres unum

gravem lummodo habent virwn, utique

eruditum. sed
13
tot

annis posteriorem.
yfilnnt i.onnutti. nixi

unum

habutsset S. Cre^ Eoopositionem anie oculos stylr^ muUo sJbiographus nam licetejus quam S. Fortu amplior sit atque etam meltor sequitur xndeclahunc
;

tres.

Neque ego mirarer

si

hanc reapse

Quocumque autem modo hasc se habeant, melius his Actis certum esse videtur nullum
;

nu.

naii

proxime tamen itaque randa fide christiana. Nil

est,

me)u-

Passio sa>culo^i dice^cur dicatur 5. Crescii

ud ouutn Wi f
iocixu t$*tt
rl

^^oZfua sit,qu^rei proculduUo lector

quotemporeealiterismandatavideatur.Fqui-

propagaia sxculo "', exstare monumentum de Adem Flo. christiana Florentiee unde fit ut jam rrndx prxiiIII fide Crescii et rUKim fuiuet plerique occasione passionis SS. Miniatem ratione ^V Paulino sociorum quos inter S. ti Piontont. inquirant quo tem- S.Petriditcialiqua recensere fas est, Floren- pulti; pore primum evangelium innoiuerit Etrurisepopulis, Volunt plurimi tinis aliisque missos fuisse a S. Petro apostolo SS. Pau^
,

f^lOrtltUt Kiifj,

eo

tatinam

tin-

guam

callrnt,

Gre^orio M: ncH
vtieturS.

sermombus, condem ubi stylum. maxime in mihiaccedere videiur ad sidero. proxime is

mu^o fume
reeentior.

S Leonis Magni ubertatem latinum et pauetiameum passim esse vere

et

copiam. Video

linum et Frontinum, qui et Frentinus et Fronto ab eis Frorentinos aliquos bapiizatos mcsniaexcifuisse et parvam extra civiiaiis
:

cissimissordibusmaculatum.Nequeminusadsoium sams veradmiror doctrinam,qu^ non borumformulisexponitur;verum eiiam ianta

accuraiione
,

qui tatam fuisse ecclesiam, scilicet in colle Miniatis passionem Mons deinde propter S.
S. Miniatis dictusfuit.

Sed nullus omnino

hi-

profundiiate

et

amplitudtne,

storicus de hac misssione meminit ante celeberrimum Joannem Villanium,qui ab eneunte

SSMieronymum,Augustinum ut proxime ad Re quidem vera passim et Leonem accedat.

B
intelligiiuraliena

s^culo XIV usque ad

premere vesiigia et altorum

convertere; sed ne-

senientiasin

usum suum

mo

ego non ausim asserere loqus Gregorii Magm eum vixisse multo post S. diuturnam Langobartempora, seu quum per calamitates dorum dominationem aliasque concidissent literas sacrseet Italia

id prudenter fecerit.nisi

bonus fuerit theo-

Quamobrem

1348 mirabili studio in concinnanda historia Florentina chronica laboravit. Hic quidem se vetusiiora hsec nil aliud sunt sequi profitetur (3) sed quam qux in S. Miniatis iemplo tabulse inscripta legebantur et eam spirant geiatem ut
;

annum

non possint multo ante Villanium concepta

fuisse.

Utde

his ipse lector judicare possit,

ecce
di

illius tabulae

seu chronici verba

{4)

omninoin

profanx.
Plura icrip"(

nAsthselaudesnequaquamefjicereumquam
quanti poierunt uitantivaleat ejus lucubratio monumenium hisioricum coxvum sed ad sununum ui ea ilH tribuaiur auctoritas vulgo assignatur Actis S. Laureniii,
;

L'anno 62 di nostra salute, il sesto deUMmperio Nerone, da S. Piero, vicario di Cristo in vangelo terra, furono mandati a predicare il
Paolino, li nello cittk di Firenze Frontino e cristiani si riducevano quali con gli altri fedeli
infedeli, qui per fug-gire la persecuzione degP quel tempo qui erano grandi^simi perchfe in oratorio bo^chi e solitudini, dove cdificarono un

txpopuUirt
traiiiiot\c.

qux

omnium fere italorum marpaucissima tanium statim post tyrum nam. sanciissimoru7n aihleiarum trucidationem veiustioconscripta suni. Arbitratur Moctius
S. Sebastiani ei
;

rem Passionem praetuxisse S. Orescii biogracrediderit pho, quieam deinde exornandam

itafieri poiuisse
. '
;

apostolo. dove ad onore di Dio e nome di S. Piero ed in questo si congregavano a laudare Dio la porta fe il loro cimiterio, dove ora luogo grande santa, nel quel cimiterio v'e numero
:

t'

certum est, sed nullo ex caquin etiam piie reapse facium esse constat auctor ex populari traditione num.l^ videiur Sanctus autem Dei blande scribere, ubi ait
:

&ann. Addidisse juverit S.Paulinum eumdem esse ac qui habetur primus Lucendi coT^i

sium episcopus
apostolum

et

Fronionem eumdem ac

S. Pauli discipulum,

quem Petragoricenses

suum
ei

fuisse volunt et

primum epidici

eosconsolatus, talia >kktur protulisse monita qux inter certe nonnulla sunt, verbi gratia de duplici adcaslum via,una confessionis, altera
:

scopum;

utrumque a Florentinis

Ghristifidem in sua civitate sparsisse, quum Roma ille pergeret Lucam, hic vero in Oallias

martyrii, qu3e

nequaquam

in antiquo docu-

m.ento lecia sini. Uiut id est, scripsii martynonaum periissei o. ^^resuu rographus, quum nondum periisset S. Crescii

unde etiam concludunt primatum ecclequae sii suw esse proprium honorem, quippe --" S. Paulinusevanfundatafuerit,priusquam - funauiu/avr n.,/y/ *.^^^<^
(6)
;

gesiorummemoria.Nam,ut mittam quse Mo^*,o ^ ^,,v,>/V/t ctius de convenieniia

locorum cum Actis tradunturannotat, recie ab illo animadversum est intelligi non posse quomodo in his,qiue de capitis vulnere ei de sepulcrorum situ et conditione aliisque id gemcs perhibentur, nil peccaium fuisset (uti ex sepulcrorum et reliquiarum inspectione abunde paiuit),
if^^n-^-tiWi oiirn hts quas in htvni,jt>i-yt

gelium prsedicasset Luc3e,Pisis etaltbi. receniia smt, 14 Vfirum ouum illa omnia recentia stn mt Verum quum Hla

$td

pnrtm
; ffl'i'

fe-

mirum,

si

ex adverso, Orlendii

(6j

verbis uior,

liritei

conM^Vknt oA
S.

Kecordanus Malespina, antiquior Joanne Villacoaevus, nio, Leonardus Arretinus, Villanio

RomultAm,

epiicopt^m

FM$ulanum; divus Antoniuus, qui post praefatos auctores Chronicum suum adornavit et de ecclesia re-

nisi certa de

memoria

rebus omnibm superfuissei Libenter itaque consentio Lamio {i),recipienti adjuncta prsecipua Passionis
illis
(1).

busque Florentinorum praeclare disseruit, nullam prorsus de Floreutinorum baptismate, a

Frontino et Paulino primum administrato, mentionem faciunt. Divi Romuli, primi Fffisularum
antistitis,

SS. Crescii

ei sociorum^ resecanti auiem sermones longiores et miracula et quidem sermones hi secundum id quod ferebatur reciian;

opera et praedicalione

quemadmodum
proximos,

et Fffisulanos ita

et Florentinos, eis

primum

ad Christi fidem conversos affirmant,

(7)
:

tur, et miracuta, qua^, uipote

extra cotnmu-

sequentibus S. Romuti Viise verbis nixi

(1) Slorin di S Cresc, psg. xxiii <!t srqq.-^S) Florcntin eeclcMae moitunienta, lom. I, pag ftW et seqij. (5) llislorie Fioieiitinc, lib. 1, cap. Lvni, b. Muratori, Scuplt. ItaliSf
.

Cfr (a) IIhiI. pag. **2il. (6) lom. Hl. pag. ll^Oel iHI ***" Fogginiu Dc Romanodivi Petn iliiiereelcpiscopotu, paget scqq. (7) Ibid. pag. :2t$!).

totn. XIII, col.

t(o. ti)0rleDdiu9, Orbis sncer

cl

protanus,

Igitur

DIE VIGESIMA
IffiturB.Romulns,
iter

QUARTA OCTOBRIS.
trum
scriptis atque etiam

^^^
tCCfM
V. D. ".

una cum Marclutiano

constanl^r
.

erChariflsimo arripiens. verbum

ubique iam bene ubique prfficlicabat: xthi dictio expensa est ut^ a Florentinis et ab aliis Italis ndemaccepisquifere nesciebant a qmbus suum futsse adsent. S.

Romulum apostolum

struxerint.
si vel

Utcumque tolerabileid
auctoritatis essent S.

fuisset

minim^

Romuu

ex sinceris martyrum Passionibus cognovimus passimChrissancto inflammatos etiam taicos tianos communicandum cum genti fuisse ardore ad libus bonum nuntium) et evangelium ssepius propagaium fuisse per christianos milites, mercatores ei servos. Quamobrem, ut SS.PauPuteo lus et Lucas anno 6 Fraires invenerunt
,
,

Acta;seds^culo xiautxnab
qui latore concinnata fuere
: .

tnstgnifabu^

lis {iy),stc {ni failor)si

perspectum haberet ibique admonttsrasulis episcopum fuisse nactum esse, ex suoceredicem sepulturam in unwersa bro tot aliacommenta adjecit, ut altcu)us sit re hagiographica nulla forte mendaciis quam sancti Vita pluribus onusta Foggintus Acta. Quamobrem
illa S.
(1).

quum a^e^ S Romulum Fcequam

inaliis subsHtissent Itapoiissime Rom^e proximis, li% civiiaiibus, ibidem quoque reperissent fldeles. Aique hsec quidem conjecturis nixa esse satis video ;

verumtamen puiem firmiora esse quam quascumque ex SS. Romuli, Frontonis et Pauiini
Actis repetuntur. Abest itaque
lico

muUumque

Romuli

aposioabest ut denegem christianam fidem Fiorentise innoiuisse; quin iibenter a^vo

futsse admiitam jam ium ibidem versaios non tamen stahiles, sed poiius reepiscopos, periermt. gionarioset quorum nomina Quamquamenim tantus iilo tempore non
17

inter

Florentinos plurimam

sibi

laudem

nactus,

non dubitavit calculo suo probare

decessorem meum Conradum Janingum (2), ut dtqui his Actis non satis fidere ausus est episcopum fuisceret S. Romulum a S. Petro cevoillum ad se ordinatum multo minus eo
;

ctnidiliii

nif-

lius titadent
(II

Florentinos venisse.
^erm hic
vijriM vdrlur **' ad
fi'^'-^

quantus a jam iwiM *videaiur fuisse Florentix spiendor ea tamen ejus erai condttio rulo iUic fiiitae nonnuliis fingiiur, llirlflilitOt episcopis omnino negligi nonposset.Sita
ut

ab

15
et

Verum tuio omnino jam

tongius irelicet

sciiicet erat

ad Arnum fluvium

in agro fera-

gnnm
iuf
iii.

Sfiitt

ia

qusr )itoferun-

aperte negare S. Romulum, Fcesularum episcopum, S. Petri fuisse discipulum,quum paneex ejus epitapkio, collato cum orattone habuit gyrica, quam sseculo xi ineunte de eo

ad circumjacissimo et quinque publicis viis municipia et civiiaies exiium habebat.

centia
Iltinc

monumenfiiitiiiiut

Theuzo abbas, certissime constet eum non Ecce vixisse multo ante sseculum quintum.' messi potesl (;i) pars tituli quse legi adhuc QVI PACE QVIESCIT HIC ROMVLI COKPVSLONGA IN TVU SEHVABET AB ANNIS XPl CVM PRIMIS IVSSA
:

perviam

strata via ibaiur Faesulas, FavenLucam et tiam, Raveymain; atia Pisiorium, tertia Pisas, ^miiiam Genuam ;

rMllMlUl

enim

mare ubi obvia erat via Aurelia, secundum ducens; quarta Senam, Tyrrhenum Romam
;

LECTOR DOMINI ANNIS QVINDECIM IVSTHS

f-

CON-

Ciusium, ViUsinios, Falerios, Romam aique quinta demum Cassia nova Biturizam Ambro et Senameiex tribus his Areiium, Ciusium et inde Romam locis via Cassia vetere
et
(7).

IVVATVS TINVIS FROBATVSQVE FVIT MERITOQVE ^CLESI^ SANCT. DIACONIl ESTORDINATVS HONORE.

hiulca sunt, utnemo eaadhanc diem restituere potuisse videatur. Verum ex Theuzone, qui titulwn legit quum adhuc integer esset, cognovimus S. Romulum atiquot, immo triginta annos diaconi functum esse episcopatus et dein ad preshyterii vel

Reliqua

ita

aberat ut tanta ejus esset ampliiudo quanta in prsesentiarum. Ahhas siuenim Follinius (8), posiquam incredihiii ejus amhitus indagasset dio et labore prisiini reperit eam secundum Arnum exten-

Multum tamen

vesiigid,

*I*iaz2a
ito.

d'Ar-

officio,

promotum fuisse munus. Porro titutum, tam longum, tam barbaris versibus conceptum
t

sam fuisse a Faro Arni * septuaginta circiter metris ultra pontem sanctissimae Trinitatis; hinc ad septentrionem flectebaniur muri usque adviam Pulchrarum Dominarum*', unde ad Orientem ducebantur per forum Antinororum
*,

Via.lcllc

bcHc donnc
Pinzra degli

versus
;

potissime

monogrammate

^ ornatum,Sce-

peritus dixeculo IV antiquiorem esse nullus dissentiam a Fogginio (4), rit. Neque ipse

misericordix et caihedraiisvergebantpervias,quihusnomina Magazzini et Coudoita deir Angruillara ei a

;

cedicuiam congregationis demum citra forum tempii

AiiUnori.

^stimante S. Romulum, episcopum Fsesu-* lanum, eumdem esse ac illum Romulum, ad quem duas epistotas scripsit S. Ambrosius, eumque S. Petri disciputum fuisse dictum, C quodquiin templo cathedrah S. Petri FcBsutano stipendia merebant S. Petri alurani diceC/iriiMotirujii firjiiio-

recta media hac ultima via meridiem versus ad forum Ar^ti (9) : quo spaprotendebantur

sexa coniinentur meira quadrata ctrciter circuitus noejus gesies mille dum pra^sens et unum mille quadringenta sepiuaginta nies capiuniur duee fere (lO); quo
tio
;

metralongusest
leucai

niiH

j(/i(ii.

/?-

''r/iiim

quu-

'fH-ivriiin i/i-

(ierio.

bantur {'>) 16 Prudentiores itaque nobis videbimur, et Paulino, si, omissis SS. Romulo, Frontone universalemrerumconditionem inspiipsam ciamus, qualem ex libris sac^Hs et sinceris historiis eam compertam habemus. Porro ex Actibus Apostolorum, S. Pauli epistoliset ex Apocatypsi S. Joannis ptane certum est apostolos seduto

TusciB quadratae (U), seu qutnqua-

quadratorum; gesies centena nnliia metrorum Fiorentise area vicies (12) ianita ut hodierna quam oiim quumque nunc incoto

las

major sit solum haheai

miiieiy^i),

centies et duodecies circiter vixcredibileestplures quam decies

iliic

milie incoias

fuisse, etiamsi recogitetur

et

veterum ^des vaide exiguas fuisse

esse.

nunc
oppi-

functos esse officio, quod eis sciticet eos Christus Dominus imposuerat inter gentes easque docuisse ; misisse ahivisse
;

multos horios intra mamia dum deciesmille incolarum imperaniibus Ronostrx vatde conspicuum erai; adeoque

Verum

manis

quaquaversum suos
nere
instructos
:

discipulos,
et

eodem muinstituisse

episcopos

sedi. alios regionarios, alios certm affxxos antiquorum^paEusebio prieterea atiisque

(\)

Ex

phantasicT impetu in errorem abripimur quum, qucV ab antiquis laudari videmus, tanta ea fuisse arhiiramur quanta qu3e nunc
,

sptendida dicuniur

(2)

(^iFogginius dc ""mano Af 1 SS. (ora. II Julii, i.g. 255 scqq. () Ibid. iliuPctri ilmcre ct episiopulu. [>og. o08 n - (S) I1..J p3g. 360. -(0)Ac(. Aposl. xvi.ii, n..B. 352 1 scqq. chiia xxxv. l) Ur ir, (7) Meycr. Universal AOas, (yjUr ibia. Kiintozzi, Nouvcau uide <ie Florcnce, p3g. 17.

Dc Romano

Hivi Pelri ilincrc el r(i'^ciii.alu. pan.tJOS,

u _

ei (10) Guibcrl, DiclionhBire t^i^o Pianta ilelU cit& ii Firenze. U.z.i...ari(. Rr3pl.iqucctsUlisliqe. pag. 71^2. - (H) Hepem. n.jng. 2(f2 eeoRraiU fisico storico ae.llii Toscsna. lom. pag 20.> -(\o) ban(i2)Dccies lanlum babel Hipelli, tom. cit. tozzi, pag- 35,

magna.

Octobris

Tomus X.

77

18

Neque

588
itCTOM
tt

DE

SS.

CRESCIO,

OMNIONE ET

SOCIIS.

V. D. B. orgo Plo-

renliM pouci
4ttcribiiur.

Negue valde antiqua videtur Florentia, deguaqu"ppe scribat Frontinus (1) Florentia. colonU a t^iumviris {Augusto, Anlonio et Lededucta {annoante Christum U): adsi18
.

hmc anno iblFlorenti^ versatusesse Decius D nuspian. aliU tradUur guam ^nAct^sS. Cresed nullatnde pett potest ratio, cur scrtpt^s Uhs de hac re fides non habeatur. Integrum enim annum 250 Romae videtur Deet in vicinia commoratus fuisse cius, nisi forte in Gallias excurrerit (10)
scii et

S. Uineatxs

gnata leg-e Julia {qua certi agj^is statui juhebantur Hmites) centuriis caesariana jugera xx per cardines et decuranos id est singulis colonorum centuriis attributa viginti jugera, ducentisquadragintapedibus in longitudinem et centum viginti porrecta in latitudinem; eaque per limites, ameridie ad septentrionem
;

quo itinere Florentiam quoque facile venire

et ab oriente ad occidentem ductos, divisa. Porro frequentern coloniayn fuisse pro spatii amptitudine vel inde constat quod jugera tantvm 20 in singulas centurias distributa essent;

quum alibi centuritV essent 50 jugerurn, alibi 210, alibi 400 (2). Quee vero his opponuntur, ut major civitati illi attribuatur antiquitas,
vetpalam fabulosa (3). Pars populi Romaninova erat cotonia cujus plerique incolx adscripti tribui Scaptiee, anno urbis 421 a censoribus Pubt. Phivel incerta sunt,
civitatis seu

Nolim tamen propugnare Decium illis adhuc fuisse in partibus, ^wwm 5. Cerbonius mutio enim et socii mense majo occisi sunt est Decium tuncjam abiisse qui verisimilius ad Danubium adversus Gotihos ceriaret. Imperanie Decio, alios quoque martyres habuit Etruria verum quum eorum passio nil cum nostrorum commune habeai, satis fuerit indicasse eorum nomina recenseri a Tillemontio [U), gesta vero illustrari a decessoribus nosiris partim ad diem 1 Junii[\%)et partim ad 9 Augusii (13). Cseierum nil certius est quam persecutionis gladium sssviisse in
poiuit.
; ;

lone et Sp.
titulos

Posthumio creat/e (4). marmoreos, quibus Ftorentini tribu

Complures

universo imperio, Decius.

20

dum ejus

habenas teneret
Per$puram
couiendiiie
viii'tur

Scaptia dicuntur, in
(5).

unum congessit Lamius

;

Cave tamen ne omnes una tribu capias

.-

sociorum, quod ferealibi nuspiam reperiantur, disceptaiionem jam pridem fuisse inter CapasCrescii et

De nominibus SS.

LaS.

mnii nomen
dutii

non enim ratione sotius habitationis fiebat civium romanorum in tribus divisio sed pendebat htsc potius ab censorum arbityno, qui pro rerum opporiimitate,civium petitione atque etiam in pcenam [nam alise tribus aliis erant honorificeniiores) romanos variis iri' bubus accensebant seu etiam ab una deturbabani in aliam unde immerito miratur
:

sium

et

Laderxhium

finxit

Lamius,utipse

Crcscii mitrari-

huic intercedere videretur controversiae et de ea sententiam ferre. Quod ad nomen Criscus, inquit [14), ut in antiquis medii jevi instrumentis scribitur, nullus dubito quin detruncatum

eue

in

.\ci'iscliium

corruptumquenomen
litis

sit

integrura vero esse

Xcvischinm persevero, marmore Florentini mifidem jubente,

L. ACRISCIIIO. L. F.

Lamius Florentinos
bubus Arniensi
ei

reperiri adscriptos iri-

ARN

Romiiise (6) ; hae aeterum honestissimse, utpote rusiictV. Quandoquidem tribubus accensi essent Floreniini,jure suffragii [omnium opiimo civiiaiis jure) poiiebantur: nam tribus propter suffragia ferenda
insiitutss. Crevii

ACTHO. FLOUENTIA

EVOKAT.

TITI.

AVG. MIL. LEG

XXI MINEA
MILIT. ANN. XXSVl. VIX

ANX. LXXIX
M. ACRISCHIVS. L.
SAlilNVS
F.

plurimum nova colonia detrimento vicinarum Faesularum. Ab initio ejus agrum iam exiensum fuisse quam postea
fuit Florentina dioecesis censet

ARN

T.

F.

C.

Borghinius

eique assentit

Lamius

(7):

res incy^edibitis

plane, si recogiietur [quod modo monebajnus) singulis ceniuriis assignaia tantum fuisseju-

gera viginii. Thuscise metropolim Ftorentiam fuisse nonnulli voluni ei singularem correcioris Eiruricc sedem volunt insuper (S) sed infirmis valde nituntur argumentis. Quamob,-

inusuerat; quod deinde barbaris sfeculis depravatum mutilatumque est non secus ncBerta pro Alberta; Cicus pro Fi^anciscus Bindus pro Aldobrandinus Lapus pro Jacobus Vannes pro Joannes et id genus alia. Criscus igituT pro Acrt-

Apud

uostrates igitur id nominis

^c/iiws dictus est,

Verum meo judicio

hae con;

jectur^ pay^um probandx

Criscus reperitur, nil
et Crcscens.

rem

id

unum cerium habeamus Floreniiam

videntur nam quodin aniiquis monumeniis aliquando S.

insigne fuisse oppidum medio sseculo ni quum ibidem passi sunt SS. Crescius et socii atque etiam S. Mineas de quo continuo post diceiur,
;

ad rem

facit

quum

Criscouius et Criscens legitur loco Cresconius

^nnoSSO

in-

teremjitivi-

dtntur SS.
Cresciiis eti"
eii tt

19 In Passione S. Crescii aperte traditur Decius imperaiorjussisse ut sancius vir ejusque socii morie perimerentur quod accide:

Neque Crescii seu Cresci nomen omnino inaudiium est, quum in MartyrolO' gio Hieronymiano addiem\% Decembrisin'
ter

mariyrcs Africanos aliquis S. Crescius

seu Crescus obvius

est hsec

anno

tt

quenti SS.

Cerbonius
tocii.

tt

mensem octobrem anniChristi 249. quo Decius purpuram imperaioriam induit, usque ad mensem Novembrem
rit oporiet inter

anni%h\,quo
thos obiii
(9).

circiier in prselio contra Got-

Sedpropius deierminare fas est

iS.Cresciie^

sociorumpassionistempus.

Quum

sii. Neque magis insoliia forma quam Cresoonius; quod nO' men, aCrescus/or^e deductum, Africam quoque videiur habuisse pro genitaii solo. Nulia iiaque videtur esse ratio cur deserantur omnia antiqtia monumenta seu cur 5.Crescus seu Cresciiis habeatur vero nomine Acrischius

enim

duobus occisus legaiur ix kalendas novembris et S. Cerbon ius cum aliis sociis septimo mense post, scilicet iv nonas maji dubitandum non est quin illa martyria facta sint anno 250,
sociis
;

S. Cresoius

cum

fuissedicius.
21 Conjectatdein

Lamius S.Ommom^ nomen

DeSS. Omnionis
fi

fuisse OnionetD, in titulis grcVcis repertum,

Cer-

Verum neque hicnecesseesi admittere depy^avaium fuisse id nomen, quum Omnio facile
cl 1(.
piiK

bonii noinini^
b>ii.

Sclmnm.
0111

(1) Cil. Cctlario, Nolilin orbis antii|ui. l,.in, l .pa - (2) Discoisi di Vimenzo Itm^^him t.m l"
1

572 cJil

aiuioUn-

diDom.Maf.M^niii,tom.l.,,a(. ct ,(.,(,,, _ (,- HvRiims de Limilibus cuiisliUieiidis,p.iK. iri4,cdil.Gnc*.(4) Vnle \\m->,\T\\ Romaiia; Atiliiiuilalcs.lib.VI.cap.l!i.t,as ii;9 {5} Mcmorabiliaecclcsia: Florenima:,tom.l, pag.!2ci 13.- i) ibiU.pBg 13

['.hTilUniunl.

(7}Ibi(l.

Eiii|K-i. iiis

ims xvui. (8) Cfr Lamiiis. ihid iing. S ct C. ad iiinium _'i'.l ct 2sl lom IM
.

129clsc.i.|.Bruxclk's 1732

- (10)

lbid.pat;.!5lJ ct

1^1-

l!l)lbid. ii:i{;. Ui. - (12i Acta SS. Inm. I Junii, png. 33 rl scqq. - (13) Ibid tniu. II AuBUsli. \y.% iM\ pI Heqil.-(U)Memoralilia ceilcsisc Florenlinx, loin, I, pag. SDi.

deduci

DIE.

VIGESIMA QUARTA OCrOBRlrf.

58^
V.

A deduci

potuerit ad Omnis, qaemadmodum reprehenQuiirtio a Quarto. Nolim tanieneos dere qui Onnionem seu Onionem ejus fuisse nomenputani nam vix ulla soni audiehatur
;

sunt. Duw squillasvidentur pulsatse fuisse in solis fesiis dupiicibus ceeterum si quis videre vetit qualiter otim diebus dominicis,

me

B.

festis et ferialibus

ordo pulsandi squiltas et

Onio olim diversitas, quum Omnio, Onnio et noiisunt sancii Onpronuiiaretur dein alii nionesseu Oniones et, si aucioriias aliorum
; ;

campanas variareiur,is adeat capita cdxxxviii

sequns prioris partis et caput v posteroris partis Ordinis officiorum ecctesise Senensis, quem Odericus ejusdem ecclesiae canonicus anno 1213 conscripsit et Trombetlius anno 17G6 dedit in lucem. Certe hic ordo a Ftorenet

pensenda

sii,

Mociius ubique

italice

eum

vo-

S. Secat S. Onione. Alius S. Crescii socius, gentile rapion scilicet, diciiur in bapitsmo posuisse suum nomenei voluisse deinceps Cer-

bonius appeliari. Improbat volens Cerbonium depramtam esse

id etiam

Lamius,

tino diversus esi ; sed non tania in eo rerum generesotei esse diversiias, maxime si vicinee
sini ecctesiae, ui tur.

formam

ex Serapione. Verum neque hiec ferenda conjectura, quumsatis superque consiet olimsee' pissime in baptismate muiaia fuissenomina; Cerbonium seMCervouium, ut alia multa ab animantibus muiuata nomina, Christianis olim arrisisse. Sed praeplacei pauca de his iilum Passionis locum annotare. Emtii seu Eutii nomen non omnino insolens fuisse addit ipse Lamius; quod prolaio eiiam aniiquo
tiiulo

Et quum

in

magnopere curanda videaSenensem Ordinem incide-

rimus, hoc loco monemus ibidem referri S. CTescii festum inter S. Severini archiepiscopi
confessoris et S. Miniatis, et quidem his De sancto Crescio tres lectiones facimus. Alia in capiie 1 Felicianse appendicis videat benevolus iector. In Diario sacro Fioet

verbis

probat. Reliqua difpcultatem videniur

non habere.
De taneiornm

22

Quum infcrius integram Felicii scripiioCrescii et socio-

mowyrm'.nlitjut, et

nem dc gloria posikuma 55.

anno \^b'6aLudovico Sancioni edito, noiaiur SS. Crescii et sociorum festum die 24- Octobris; qua reapse ecctesicV, quse eos patronos habeni, idagunt; sed aliae ecciesiae id g in sequentem diem differunt propier occurrentem, ut num. 6 hujus Commentarii dictum
reniino,
est, S.

f-ectn-

daturi simus, pauca tantummodo hoc quas illic in annotatis segre dicerentur, loco, indicanda visa sunt. Tribus diebus iitorum coelitum festum consigyiaium reperimus, scihc&t 2;i, 'H et 25 Ociobris. Ferrarius in Catalogo generali sanctorum, qui in Mariyrologio

Romano non sunt, ex

;

tabuiis ecclesise S.

Lau-

rentii Fiorentin^ consignat S. Crescii /esiwm ad diem 23 Octobris eumque imitatas est Ca-

ad Martyrotogium Roynanum, ubi simul cum Ferrario dixit S. Crescii corpus in eadem ecclesia asservari. Verumtamen Ferrarius in eodem Caialogo ad sequentem diem seu ad 24 Octobris eamdem festiviiatem refert ex monumentis Valliscav3e in agro Mugittano. Et quum in Caia^ logo sanciorum Italise pauca de S. Crescio ad diem 23 Octobris perhibuisset addidit
sieltahus in addiiameniis
,

Raphaelis archangeli ndtatem, altiori Addendum non videtur hoc toco SS. Crescii ei sociorum dupiex agi fesiumin Valtecava; quod et otim fiebat in tempto de Maciolis de his enim dicemus annoiato ei cc ad capui iii Felicianse appendicis. De SS. Cerbonii autem ei sociorum festo, quod otim iv nonas seu die iv Maji agebaiur, vide numm. 5, 6, 55 et 56 Felicianae appendicis. Nunc eorum meynoria prorsus subiata
ritu celebrandum.
:

est ex Officiis divinis perstai tamen cuttus in reliquiarum veneraiione profecto decens es;
"

set et

opportunum ut in Vatlecava ineunte Maji iterum in eorum honorem fesium ageretur. Verum hsec ad viros attioris subsellii
pertinent.

hsc verba

In tabulis ecclesiae FiEsulanae a nobisuuper visis die sequenti natalem hujus martyris celebrari animadvertimus. Et profedo hsec genuina dies est, martyrio neynpe (ut in
:

ACTA PASSIONIS
SS.

CRESCII ET SOCIORUM,

Actis aperie tradiiur) S. Crescii et sociorum honestaia. Et quidem aniiquissimis iemporibus Florentise hac die agebatur S. Crescii festum, ut constat ex katendario, scripto in fronte Sacrameniarii seu Missalis circa an-

Juxta editiones Laderchii, Moctii etLamiiy necnon apographa FloF

rentina.

num

sit) ssecuto IX vet

(I). aui (si idem x secundum Lamium (2), et in ecclesia S, Barthoiomaei Florentina aliquando usurpaio. Utut id est, in itlo Moctii

1100, ui tradii Moctius

CAPUT PRIMUM.
Comprehensio SS. Crescii
niatis.
imperatoris, quum Crosciu, Igitur temporibus Decii contra Christi famu- m>mn>HtosEevissima persequutio,
s*'-,

legiiur

:C\ni

kal. S.

Crisci mart.

Ex

aliis
col.

et

Mi-

autem mss.

libris,

quos vidit Moctius

[3),

ligitur solemniter

actum fuisse S

Crescii /e;

jus

stum in tempto cathedrali Fiorentino in hu~ De enim aniiquissimo riiuaii legiiur sancto Crisco et sociis ejus novem lectiones facimus proculdubio easdem quas in Gloria posthuma ex Feticio edemus. Ei in alio iibro,
.-

los ret
,

iudicta
et

ubique fere terrarum dessBViCEelestis Regis milites per diversa

,

eii

comprehtn-'

exarato et in archivo metropolitano servato, cuitituius esi Mores et consuetuScecuio xiii

:

tormenta ad coronam martyrii properarent B. Criscus a ardore martyrii jam vehementer

nisset

diiies canoniciB Florentiuae,

ubi agiiur de a^re

campano

in festis sanctorum pulsando, hsec occurrunt Pro sancto Crisco duas squillas (4); squillae awiew, vox lialis adhuc usitata, eta germanico schelle derivata, minores campa:

succensus, Florentiam veniens, dum pervein sylvam, quae dicitur Klisboth b. a militibus ipsius Decii imperatoris, qui tunc Florentiae aderant, cum B. Miniate et quibusdam aliis captus, ipsam ad civitatem deductus est.
prttf.

\\)

clt 3ii Florcntina:,

Sloria di sanlo Cifsco, pog. 129. - {'!) Mcmorabiria ectom. I, pDg. b/O et 608. (3) Sloria ctc.

pag.

Jtii.

(i)Storia elc. pag. 129.

Quumque

590
fi,,e^c.r.n,

PASSIO

SS.

SQCIORUM. CMSCIl. OMNIONIS ET

inipe;tori
in flamraa ignis ooIumbsB, et super apostolos flammse ardore sancti ac visus est. Cujus apostoli succensi , quum verba
vitse

Quumque nunciatum
et

fuisset

L.C

..,'.

decaptione
ffavisus,

adventu eorum, non modicum

adapectibus adstare praeceet

suis eos

pit

Quorum nomina

reliffionem percun-

beatissimi clara

ctatus,

dum

fortes

in

fide Christi eos

cogno-

visset, diversis

suppliciis

maceratos in

imam
:

carceris custodiam

eos

detrudi praacepit

ut

aperta voce pra:dicarent, et inuuraerabiUum populorum turmas quotidie nostro Jesu Christo ad fidem, quiE in Domino ab infideUum turbis contudeducerent
et
est,
,

tempore accedente, fame, interim maceetiam atque carceris molestia tormentis et exquisitis ratos. ^ravissimis faceret c. Separatim etiam

algore, catenarum

meUas

perpessi, ibant et opprobria

,

gaudentes

quoniam digni habiti a conspectu conciUi contumeliam pati, Quos sunt pro nomine Jesu
sancti raartyres
imitati
,

miuos judicum,

et

"agebalur

A/.

acerbius torqueri saltem mutuis coneos detrudi pnecepit, ne invicem proposolationibus alterno sermone siiblevarentur. Angebatur gjtjs aliquo modo

tormenta carnificum, et omnia diaboli tentamenta pro nihilo computantes , ad seternaj vitajbeatitudinem per martyru coronam pertingere festinaverunt.

etenim perfidus imperator

fidei

quod christianae
martyres,
Chri-

asserlores,

beatissimi

omnium confitenregum eum dominum antes. eum regem mundus quem cali venerantur gelorura
stum Dorainum creatorem
,
.

ANNOTATA.
a

adorat, infernus contremiscit

ipsi

clara et

Hoc loco
;

edidit

Laderchius Crescius,
:

alibi

sima ratione dii genDavidicum in promptu-.quia omnes B sunt; Dominus noster autem tium dsemonia
;

deos, quos ipse aperta voce prffidicabant; et dtemouia esse, certiscolebat, non deos, sed comprobabant habentes illud

forma videtur in plerisque mss. reperia esse verum in aliis monumentis Crescius et Crescus dicitur. Putem genuinum nomen Crescium esse, g agens b Joannes Villanius, de eadem silva
Criscus

qus

posierior

.-

Jesus Christus ca^los

fecit.

3Unus

est

^nim Deus
Pater
,

Pater, et Filius, et

Audivi, inquit (I), B. Miuiatem eremitam prope Florentiam habitasse cum discipuUs ac sociis
suis
iu silva,
,

omnia creavit Timeant verbo, juxta quod in Psalmo legitur dixit, et facta Durainum omnia, quoniam ipse
Spiritus Sanctus.

qui

gotto

in looo ubi
civitati

quae vocabatur Floreutina Aremodo ipsius ecclesia FIo-

rentiffi

imminet, scilicet ad Isevam

et

Sml-EA

Sed quia dixit facta sunt, utique verbo ejusomniafactasunt; qui enim dicitur, verbum est * ergo qui * dicto cuncta efficit,
sunt.
;

Arni fluminis

adeuronotum* mosniorum;

quw

veiLorum
iiumque
dici
est

ipse

proprium
*

qiiod

M,

omnia verbo creavit. Filius, per quem omnia creata sunt; unde in eodem Psalmo Verbo Doraini caeli firraati sunt, caelorum de quo nomine universa comprehendens verbo apostolus et evangelista Johannes In
:
; :

ecclesiaS. Miniato al Uonie dicitur. Arilegit Ladersbot in hoc eodem Villanii loco Alogoth Capassu(S (3) et Arisgotto
:

C/UU5 (2), Passionaria dno Laynius (4); qui et addii xx, num. 1 et 2 et aUa EliLaurentiana Plut. Bibliothesboih vocaut; Vita B. Mineatis italica Kiccardianae manu exarata C06/. \xxv,plut,
CEe
0,

et Verbum principio, inquit, erat Verbum interet Deus erat Verbum erat apud Deum,
,
;

positione Verbi prcesentia

simul ac praeterita
erat
,

et ord. IV, depravate ac mcndose Glihoschi scribitur. Lis&0c7ibabet. ^'a^&oi/idiserte etiam Eiishoih diserte scribitur etiam in Actis S. Crifici

complectentis
ipsius aperte

quod

est,

jeternitatem

martyris Laurentianis ab Jacobo Laderchio

,

insinuans; et deinde adjungit: 'iujipU ex iW. Orania per ipsum facta sunt * ; pauUo post ntque ad ma- repUcando subjungit Et Verbum caro factum
:

Marco Antonio Moctio'] editis. Silva hsc jugum moutium et coUium occupabat qui nunc a viciuia Florentiae ad Empulum usque
\et

jorem ccrlitu-

dincm

est, et

habitavit in nobis

Dominus

videlicet

protendunturet etiamnum non

muUum

defor-

(|uo(l

verbum Dci
Filiui Dei >it,

uoster Jesus Christus, qui ut hominem raaligna fraude deoeptum a laqueis mortis et
inferni eriperet,

mato nomine

Vaiiishoiii (ut superius (5) videre

per qiicm o-

de

cffilis

descendere,

et

no-

est)adpellatur; vulgo autera Vaidiboite cnvcL ecclesia S. Donati, de qua pariter egimus superius

moia
sunt.

facta

stram

carnem suscipere dignatus est, non quod erat, sed assumens, quod relinquens non erat, ut participatione nostrce infirmitatis
,

Nolui haec occulere, quum unus Lamius videaturin hujus siivde siium inquisivisse sed muiium ahest ut his assenliendum
(tj).
;

SS. Trin j((iM

litclnraut.

ad suffi divinitatis potentiam nos sublevaret. 4 Spiritus Sanctus confirmator et consolidator omnium, de quo aperte in supradicto Psalmi versiculo adjuugitur Et spiritu oris ejus omnis virtus eorum quibus verbis aperte datur intelligi, Spiritum Sanctum Patris et et confiteri. Filii Spiritum rectissime credi Quum euim os Dei filius Dei, ne contrario
:

arbiirer ut enim omitiam nominum diversitatem, regio Vaiisbocti jacet ad africum* seu potius ad occidentem Florenii^e, dum [utdi:

Sud-Oufrt

ximus) mons indicatus a

Villanio eurono-

tum
c

respiciat.

ut

intelligalur,

qui et

Verbum

Patris, virtus, ac

sapientia

Patris

raultarura

sanctarum

Scri-

pturarum testimoniis confirmatur. Fili-us vita et Pater quum, ut in Evangelio ipsius verbis Domiui osteuditur unum sint, nuUum dubium esse potest, quin Spiritus Sanctus Patris
:

Deciame persecutionis hoc proprium fuit tormentorum diuturnitaie animi vincerentur, non ut inflicta poena perimerentur corpora (7). Imam carceris custodiam, in quam intrusi sunt sancti mariyres, explicat Laderchius (8), annoians carcerem fuisse exteriorem seu anieriorem, qui et pubiica custodia dein carcerem interiorem seu sedem intimam et demum locum Romm dictum Tutlianum, alihi baraihrum, aiibi latumias, alihi lacum etc. Videtur postremus hic carcer^ omnium teter^rimus, in Passione S. Crescii
;

et Filii sit Spiritus; qui Sanctus Spiritus pa-

racUtus ac consolator a Patre et Filio procedens (cum quibus unus est Deus, in Trinitate perfecta) super Dominum nostrum in specie
(i) liistom Flor.Ub. l.cap. B7,Bp.Muratori Scriptl Rcrum iloliearum, tom. XIU. col. 52. Acla SS. 'Crcscii el sociorum, png. 17. n%e, 47. ^3) LcUera ad un CQvnlicre etc

designari.
cdil.
11.

(Mf moraliilia

ciclefei Flor^-Dlinic,

1) iiid. j.ok.

8.

{(i) lbi.l.

poR. 70.

pog. ^90.
Cyprioiui^.

episll.8 clIi3,pBg ii3ci

109.-(8)Acta

(7) Cfr S. i.Cre8cii,i)ag.2t) et sc^iti

CAPUT

II.

OCrOBRlS. DIB VIGE8IMA QUAKTA

r APTTT IjArUJ.
c
S.

IT 11.

OmniOn,

r^

'

.^^;o CUStOS, CarCeriS PMcfnQ

ad aa

^^J Et proti ,.^^^.^ .^^^^ ^ etgratias agens Deo, elevavit eum. Dominus sancti nominis ^^^^^^ nu8 in oratioDe, ut ostendere digrnasui Yirtutem circa puellam daemonem ab ea expelleret, deprecaretur, et orationem, con^^^^^ Quumque complesset spurcisversus ad puellam, dixit O dsemon ingressus, imagmem sinie, qui hanc puellam
:

p^i^^^jpg^^a^^^ses;

in

nomineDomimJesu

Crescio fidera convertitur a S.

et prolixe docetur.

tibi, ut exeas ab Christi, quem colo, praecipio eam non ingrediaris, quateea, et ulterius ad sordibus emundata creato-

nus ab idolorum

rem suum
.i,nidiciusii/.

Y7xquibus atmeia ^nnu Exquibus athleta Christi *

VUaprodi'
?'"'

beatissimus Criuca.....^^^ ^^tormentis crudelissimi minis atque torment>s crudehss.m. scus, Xliscus,
imperatorisvilipensis,
laetus

agnoscere, et babitaculum fien meSancti Spiritus dignum F ^ .gg^ terribiU voce

,

qui in caelis est,

-a^--^^^;-

dum

carcere teneretur,

gaudens laudes referebat altissimo, pateretur. quia pro nomine ejus contumeliam
et

autem ^^^^^^ ^*,^^,,,,,. Sanctus eam, paellae tenens, benedixit Domini, manum patri suo. Tunc Omnion, graet

Hujusautem
"

homo,

carceris prsepositus erat quidam nomine Omnion a, nobilis et acceptus

lu-

Decio imperatori, qui etiam filiam habebat naticam, quam impius ac violentua possessor quotidiemiserabili vexatioue atrociter laniabat,

martyri suo Cnsco, tias agens Deo et beato Domino crederent coepit detesturi eos, qui non ipsecum uxore, Jesu Christo. Credidit autem
et filia ei

sanam

reddidit

omni domo sua,

et dato

nomme

suo
^^

maximepostquam martyr
fuerat
;

Christi beatissi-

nomen cujus per vocibuainsouabat, 08 puelljB daeraoa horrendis conquerebatur. et de ejus adventu non modice fierent, media nocte facta, quum g Haec dum ita jam vigiles obdormissent, lux immensa tene-

mus Criscus addactus

pariter cum eis baptizatus est. Crisco 8 Instructus tamen primitus est a B. religionem, quffi ad christianam ex oranibus, pertinent videlicet, quaet fidem catholicam
:

^^^^^^^

liter

credere deberet in
in

conditopoteutem, visibilium et invisibilium

Deum Patrem omni- ^

rem, et

bris longe repalsis, tetro in carcere refulsit. Et gloriosus miles catenarum vincnlis absolu-

Dominum nostrum Jesum Chnstum de Deo unicum Filium ejus, qui quum sit Deus
ineffabihter aute sfficula de Patre sine raatre omnipotens de luraine genitus , lumen de
,

tus et angelicis obsequiis confortatus, libero

incedens pede psalmum et hymnum Deo decantabat omnipotentissimo. Evigilantes autem custodes, quum tantam luminis claritatem non motenebroso in carcere conspexissent
,

sine prinomnipotente, aeternus, et immensus

cipio et sine fine
;

verbum,
;

virtus et sapientia

Patris, per

quem omnia

facta sunt, per

quem
vir-

universa subsistunt

cui

cherubim ac sera.

dico terrore perculsi in Dffimon quoque per os

fugam
puellae

conversi sunt.
sese
,

phim

ardere

incessabili voce proclamant, tutes caelorum contremiscunt, cui

quem

omnes an-

*mihi et tibi
est

M.

terribili seque tormenta intolerabilia pati voce clamare coepit, sic dicens Quid tibi et mihi est *, Crisce ? Car ante tempus perdere me festinas ? Adjuro te per ipsum, quem colis, ne hinc me expellas; et ne hanc mihi tantam
:

gelorum ordines obediunt, quem caeli capere et nulnon possunt cui et abyssus pervia est,
;

lum

injuriam facias.
S. OiDDion.
arcei-il
to$,pelit

Tunc Omnion

videns tanta Domini mira-

creatorem ac reparatorem omnium qui quum sit incomprehensibilis et quum sit seierno complectitur omnia gyro, seterno disponit omnia nutu. immutabilis Spintu est enim Deus cum Patre et
latet secretum,
,
,

Unus

cui-

bilia circa B.

S.

Crescio

Criscum celebrata, cucurrit ad etpedibus beatissimi martyris procarcerem, volutus, ut suorum criminum veniam mereretur,

DomiSancto, in unitate perfecta et ineffabili ; ac Redemptor Jesus Christus, qui ne sua nus
autiquus factura periret, et hominem. quem gloria immorhostis maligna fraude dcceptum mortis eriperet talitatis spoliaverat, a laqueis revocaret, propter nos et a potestate diaboli cffilis descenet propter nostram salutem de Spiritu Saucto ex beata et gloriosa dere et de fieri Dei Genitrice Maria incarnari et homo est. Tentari etiam, pati, mori et ad dignatus infernadesceudere, ut eis, qui in lenebris, et
mortis sedebant, su divinitalis lumen ostenderet, non exhorruit. Et, ut spem resurrectiouis et aeteruse vitae nobis attribueret, resurrexit, et ad caelos ascendit. Quem angeli.

tatem

orare coepit. Deprecabatur etiam, ut sanisuse restitueret, et dsemonem a filise visceribus ejus excluderet. Beatus vero CriSCU8, sereno, ut erat, vultu in
ait
:

Si

credideris

factorem atque
et

eum Dominum Jesum Christum, reparatorem omnium esse, et

respiciens,
,

filiaetuaesanitatera, inimico eflfugato, invenies,

pro quibus indulgeutiam consequeris. nunc Tunc Omnion, prostratus ante pedes ejus Credo Dominum aperta voce dicere coepit

omnium

peccatorura tuorura
,

solicitus es

umbra

Jesum Christum verum Deum esse, et idola muta et surda, qu8B nec sibi, neo aliis prodesse possunt

respuo ; pro nihilo ducens qui in cselis Christianorum Deum autem manens , te faraulum suum sic glorificavit, adorans, veniam de peccatis meis expostulo
, ,

potestate et maventurum et justos jestate magna atque injustos ignis examine comprobaturum

vestibus albis induti

,

eum

iterum

dixerunt.

totem

II,

peccavi enira multum in te, et in Deum tuum ; quia errore persequutus sum sanctos ipsius ; depreetin morteeorum conseutiens fui. Sed ,misertu8 mei, et cor te, Sancte Dei, quatenus nos misertus flUae meae, ad gratiam Dei tui inimico humani generis a facias pervenire , corde ipsius expulso. * Criscus gavisus de fide ej u s, 7 Beatus vero

Spiritum 9 Docuit etiam eum credere et in consolatorem, Sanctum paraclitum, verumque Patre et Pilio procedentem, qui in specie

<'^8*"^[^

ex columbse super

Dominum nostrum
caelis
:

in

undis

Jordanis apparuit, quando de

vox Patris

intouaus dixit ei Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui ; et sanctse Triniventuris ad tatis inaestimabile sacramentum

fidem

gentibus manifestavit

super sanctos
vero

,, ,

592

PASSIO

SS.

CRESCIL OMNIONIS. ET SOCIORUM.

locum beatitudinie a Deo nobis
promissffl volu- 13

diversarum eis quatenus vit

in linguis eisdem appavero apostolos igneis divioitatis flamma eos iUuminans, ruit et suffi linguarum affluentiam ministra-

mus pervenire. 12 Non ergo,

adversitatibus

fratres carissimi

mundanis
;

sine felle dolons et avem, qus felle careamaritudine peccati, per

Dominum

afflicti

scandalizemini

adver-

ret

procemitem atque multum mansuetum

;

dere ostenderet
ret

et apostolos

ad evangrelicam

accendeprffidicationem incomparabili fervore qualiter sanctam atque ineffabividelicet ;

unitate, et unitatem in lem' deitatis trinitam in et venerando adotrinitate, colendo venerari,

quamvis sint graves, mositates etenim istSR, meutaneae tamen sunt, et transitu suo requiem nobis prsparant. Consiet ffiternam Iffititiam quam vilia sint ea, quae nos gravant,
derate,

comparatione eorum, quse in

fidelibus

caelis sanctis

et

prseparata sunt.
,

Ista

etenim,

dum

rare debuisset,

transeundo pereunt , quanto , vilipendenda fuerint, manifestant. dum fierent, autem, dum in quiete et Isetitia persevetranseunt
llla et

ANNOTATUM.
Olon, Onion et a Moctius reperit in ms. vide Commentartum Omion. De hoc no7nine

rent,

felicitatis

supernse

amorem mentibus
igitur

fidelium

infundunt.

Accingamur

ad

prsevium^ num,

21.

quseque infima pro Beternorum nihilo computautes, ad solam oculos intendamus. coraprehensionem mentis
ea, quse superius sunt, et

CAPUT
S. Crescius

III.

NullEe nos carnales amicitiae retardent, nullus amorsfficuli impediat, nec corporeae afflictiones scandalizent, de sola caelestium dulcedine cogitautes.

cum

christianis

Flo-

13

Dum

hffic

et

alia

similia

beatissimua

'""'

ommbui

Dei famulus

rentinis statuit
gere.

Faventiam fu-

omnes,

et solicitudiue

prosequeretur , confortati sunt ^J^"'!;'""^^^ persequutionis rejecta, ^^^*

B
Ingrave$cei\'e
perieculioiie.

jjU

peractis,

dum

persequutin

adversum

ardor martyrii multorum mentibus insedit, non esse Considerans autem sanctus Dei et minorum jequalem in omnibus firmitatem, necessitati concedens , ex prfficedentium san,

xlchristiaDEE fidei cultores indicta, crudelissimisjussionibus saevissimi imperatoris quotidie

ctorum imitatione in hunc faciendum esset, dicens ait

,

modum
:

quid

Duffi,

inquit

magis ac magis ingravesceret, et christianse rehgionis cultores per domos et latebras subdum ignis tiliori examine disquirerentur ; et non incendeet aqua interdicereutur his, qui
rent

sunt, dilectissimi fratres,

pernam
ditur.

vise, quibus ad sugloriam gressibus sanctorum inten-

Una

confessionis,

eorum

videlicet, qui
ffiquo

tormentorum asperitatem sese

animo

Ihura
;

idolis,

in

triviis

et

spectaculis
B. Crisco

ordinatis

videntes fideles, qui

cum

tolerare dubitantes, quiete contemplationis ac fructu bonffi actionis ad ffiternam patriam

invigilant.

erant, sese in arcto positos, neque in ea civitate sesejam diu latere posse .-quoniamque mu-

Altera vero

est martyrii

eorum

qutedam, et infantes promifcui sexus erant inter eos, quos frag-ilitate sexus et aetalieres
tis

silio

asperitas martyrii deterrere poteral ; concommunicato, competens visum est eis,

ut pro necessitate temporis ac rerum ad alia

atii

scilicet, qui pro spe ffiternffi pora sua carnificibus exponentes, praesentis habitudinem despiciunt. Quapropter vitffi cum dantes locum persequutioni carissimi quibus fratre nostro Omnione dilectissimo commodum fuerit, abscedant. At illi genibus
, , ,

beatitudinis, cor-

volant

loca transitum facerent. 11 Sed quura discordia

esset

inter
ibi

eos,

monere Florcnfijr, alii

quibusdam
B. Crisco,

volentibus
aliis

remanere

cum

ejus affixi, ut sui misereretur, nec populum, quem Deo acquisierat, desereret, cum lacrylicet mis deprecabantur. Tunc B. Criscus nimio * ardore succensus, tamen et precibus et lacrymis eorum commotus, ne animos po,

abire;

nolentibus siue eis recedere communiter rursus ad B. Dei martyrem accedentesa, quid cousilii in tantis difficultatibus capere debereut, expetebant. Sanctus autem
Dei, blande eos consolatus, talia fertur protulisse
lite

mariyrii U.

puli sese exorantis confunderet, et ut animas, quas Deo acquisierat , custodiret necessitati
,

monita
terreri
,

fratres

et commilitones, no-

nec pavore ministrorum djaboli cordavestra conturbentur ; quouisim majores hostium tentationes majoribus divinis subsi*
diis proteruntur.

deprecantium concedens, juxta illud evangelicum Si vos persequuti fuerint in una cividimissa civitate Florentate, fugite in aliam
:

tiffi

b, pariter

cum

eis Faventiae destinavit

iter

Rccordemiui, quoniam per multas trib\ilationes oportet nos introire in

ad urbem.

regnum

Hauc viam ipse Dominus suis oslendit discipulis, admonens eos, ne, quum a principibus et hujus mundi polestatibus
Dei.

ANNOTATA.
a Detentio,

quamnunc
;

praeventivam dicunt,
facilis satis, ita ut

usitata erat

Romanis sed

opprobria et injurias sustinerent, aliqua perconscaudalizarentur praedicens turbatione

;

clementer sinerent amicos ad reos accedere. b Fuga non difpcilis erat, guandoquidem
S. Omnio, carceris custos, fidem christianam amplexuserat. Via jEmilia ducebat Florentia Faventiam.

eis tribulationes futuras,

et

dicens

Absque
consortio

synagogis

et

communi hominum
et

facient vos, et domibus,

et civitatibus vestris

vos projicicntes,
interdicentes
:

quaeque necessaria vobis et dum vos interfecerint, sesti-

mabunt obsequium
vero
tionis prffice\)ta

omnimodis ignorautes.

Deo Deum Hujus admoniservaverunt apostoli, eorumse praestare

,

que successores post vestigia quorum nos ambulare oportet, si ad optatam requiem et
,

CAPUT IV

vxka

OCTOBRIS. DIE TIGESIMA QUAKTA

17

Quum talia

eum amicU misera mulier gemens et la-

crymans

SEepius iteraret,

omnes, qui aderant,

'&Eru3i

CAPUT

IV.

S. Crescius mirabiliter sanat S. urbSUius luiiaij""-' ^Pr^ininnem SeU CerboniUm

^

* genibus in lacrymas conversi sunt; et aflaxi pariter cum ipsa muliere beatiasimi martyris misersfi athletam exorare coeperunt, ut
,

U.

emqe cum malre Pamphila

et multis aliis COnVertit.
pervenisset ad locum, qui dicitur in domo cujusCollis a, suscepit bospitium quae vocabatur Pamphila, dum mulierisviduse,

Del mulierismisertus, doloribusque ejus irremediaDoraiuo biUbus compatiens suis orationibus a .... .. .....- p-

o.

prugai S.Cre-

18

Tunc Sanctus Del gemltibus flentium

,

scium.

compatiens, toto vultu lacrymis suffuso

,

in

S.PampliilB

Quumque

modura hunc modum sese exorantibus respondit Hoc non est nostrura, fratres carissirai non
est hoc

cujusmiusjacebataegrrotus; et propositapace, In quamcunque juxta illud evangelicum Pax buic intraveritis, primum dicite
:

domum

nostrum, sed sanctorum apostolorum, Dominus uoster et successorum eorum est. colimus virtutes mulJesus Christus quera miracula mundo tas fecit, et innumerabilia
. .

domui; quum cognovisset

'ageas luppie

pacem suam

ibi

requievisse, juxta

scere coepit.

morem gratias Deo *, requieDumque ea, quae necessaria erant,

,

infirmos ex variis passionibus libeauditum, muravit, caecos illurainavit, surdis loquelam restituit claudos arabulare fecit,
ostendit
:

tis

prffipararentur

ipse

a colloquiis divinis

et

evangelica prffidicatione numquam cassabat. et oraAssidue etenim in psalmis et hymnis autem mulier, tionibus laborabat. Intellexit veri Dei et qui cum eo erant
B. Criscum
,

cultores esse, adoratores et christianse religionis pagana, sedule ministrabat atque idcirco licet
,

tetigit, mulierem, quae ei vestimenti fimbriam eripuit; leprosi hoc solo a fluxu sanguinis etiam multi et diversi ab eo mundati dseraones effugati et ipsi mortui suscitati sunt et eura raundo alise virtutes inuumerabiles per Hanc quoque virtutera, etsigno- G ostensffi sunt. rum faciendorum potentiam discipulis suis,
,

Serapionis, /t-

HiiUi,

gravi'

ler Mgrotanlii,

monita divina inspiratione, quodcuraque verbum ex ore beati viri percipere poterat, memori condebat in pectore. 15 Factum autem, B. Crisco cum sociis suis ut languor pueri ibi aliquandiu comraorante ingravesceret et ad mortem usque deductus,
eis
;

et

eorumque successoribus, sanctis videlicet painnumetribus nostris dereliquit; qui et ipsi

rabilibus claruerunt signis, dicens
: :

Et majora

unde beatum apostolum Pehorum facietis trum in Actibus Apostolorura inveuimus, solo
etiam urabrae suse tactu, a variis languoribus pluriraos sanasse segrotos. Et si volumus sanet facta eorum per singula scructos patres
,

vix
lier

extremum halitum

retineret

unde

et

mu-

conturbata erat, et sanguinis rore completa. Flebant propinqui jam fere amissara, et futuram prosimitatera domus desolationera lugentes quam sperato hserede statim vacuari credebant. Plangebant
,

domus

ejus tota raoe-

plurima invenieraus similia. Nos autera, minimi eorum comparatione sumus fratres
tari,
,

et amici,

cordantes

amicitise prseteritse patris pueri reet futura exspectatione se deceptos

,

ingemiscentes. Contristabantur et vicini miserse mulieri condolentes, et bonEe indolis pueri,

jam ad extrema propinquantis, inter verba singultu cadentia, sffipe rerainiscentes.

lanttafii rcBti^

nec eorum sanctitati uUo modo adaequari possumus. Sed quoniam tempus prsestat, ut virtus Domini nostri Jesu Christi manifestetur; separentur fideles ab infidelibus ut solitara et unanimiter eum ei orationem offeramus quatenus nominis sui virtudeprecemur tem super puerum istum osteudere digne,

tur.

16 Cunctis autem adstantibus

ettristitia fatigatis, et

jara mcerore

19

Tunc

prostratus in orationem

cum
,

ce-

(/ui

eam pra Deo

(ibiis

(uflDnem

de sola funeris impensa cogitautibus, accedens mulier ad B. Criscum c habitu iramutato, facie lugubri, voce miserabili,

teris fidelibus diutissime oravit;

et corapleta

vbtinet.

oratione,

quum
;

ceteri subjunxissent
,

Amen

eum

compellare coepit

ingredi ad

me

voluisti

Cur, o serve Dei, in ingressu tuo filius

:

meus

raoritur,

lumen oculorum meorum

extin-

guitur, dimidium animae mese a rae separatur, unica spes mea summo mihi cum dolore ecquis rae miseram consolabitur? aufertur
:

in quo accedens ad lectulum puer, in extremo spiritum ducens, quasi exapuer, Dominus Jesus nimis jacebat, ait Dei Filius, qui pro nobis de Christus, Deus, cselo descendere, et homo fieri dignatns est,

surrexit

et

quis subsidium meae prsebebit senectuti ? quis mese viduUati necessaria ministrabit? Ecce
viscera

ut ovem, quae perierat, horainem scilicet, qui suasu diaboli mortem sibi conciliaverat^ salvandum inveniret, et ad caulas patriae caeet,

lestis

mea per media discenduntur

confunditur
,

tota

dum

cseli

reportaret, mori, et resurgere, et lucithronum scaudere prieordinavit;

spes

salutis

et

nullura

mihi

ipse tibi,

virtutem norainis sui

clariticando,

solatiura relinquitur. Sed, o serve Dei, quoniam fidelem ejus ministrura te esse cognovi ; si vera

et vitara et sanitatem prJEstare dignetur, ut adstantes oranes cognoscant , quia ipse est

sunt ea, quae ex ore tuo audivi, et si vis, ut credam virtutibus ejus, quera praedicas, si quid vel Deus tuus, succurre raihi, potes, vel tu succurre mulieri audivi enim ex ore tuo, Deum tuum innuraerabilia fecisse miracula, infirmos sanasse, leprosos mundasse, deemones fugasse, igitur Dei et etiam mortuos suscitasse. Ostende
, :

Deussolus

in caelo et iu terra,

per

quem cun-

cta creata sunt, per quem universa subsistunt, et Spiritu Sancto vivit, qui cura Patre et gloriatur Deus per infinita saecula saecu,

lorura

Amen. Quumque oranes

respondi:;sent,

Amen, surrexit puer de lcctulo sanus, ita ut nec vestigium infirmitatis uUum in eo appareret.

tui virtutem

et

ut

omnes adstantes credant,

quia ipse est Deus, qui facit mirabilia in cselo et in in terra, unicura filiura mihi restitue quem

Unus est Oiniifi eon20 Et exsurgens ccepit clamare wfxiifur Deus Christianorum in cselo et in terra, crea:

ingressu tuo videor amisisse.

tor

5^4,

PASSIO S CRESCII, OMNIONIS ET SOCIORUM.

quod et S. idolorum vocabula, abjecerunt Serapion assumpto Cerbonii nomine fecisse hoc loco legitur. Pro more suo audacter nimis id impugnat Lamius Ludibrium.m^Mien^te),
, , ;

cuDCtorum, et reparator universorum. nec eum dii euim omnes, est alius Deus praeter colimus, vani sunt, et nec sibi, nec aliis quos beati prodesse possunt. Et advolutus g-enibus Oro te, Sancte Dei, ut ad graviri, dicebat
tor
:
:

tiam baptismatis

me

facias
,

pervenire,

Tunc

B. Criscus admonens eum

de Domini, catecliizavit eum. Mater audoctrina tem pueri, et ceteri, qui prius aderant moerenet instruene

debent eruditis, qui cum Actis [S. Crescii] adfirmant Serapionem antea vocatum quum aquis lustralibus tinctus fuisset, pristino uomine deposito, aliud adsumpsisse Cerbonium. Moris enim vix erat primis ecclesise saeculis
,

tes,

videntes

tanta

Domini mirabilia circa

puerum. per virum Dei celebrata, fletu converso in admirationem , prostrati in terram, coluisse peccassp, seque errasse, quod idola denique orabant, ut, quid eent confitebantur; ostenfacere pro peccatis suis deberent, eis Sanctus autem Domini, edocens eos de
deret.
fide

in baptismate accipere vel mutanomine interdum alicujus apostoU vel prophetse, non utique Cervonii,profano nomine. Verum nil excogitari potest falsius hac lege, quam proponit Lamius. Ecce in Actis 8S.

aduitos

nomen

re, nisi

HippotytiyEusebii, etsociorutn legitur S.Ste-

phanus Papa, Adriamet Paulinam

(apostoti-

et de religione calholica , et debuisqualiter vivere, et qualiter credere eis, Quo peracto, sent, indi.xit eis jejuuium b. Patris, et baptizati sunt omnes in nomine
Filii, et

ostendens

cum utiquenomen)

baptizans, vocasse puerum

Neonem,puellam Mariam (7); atque idem Papa, Nemesii filiam lustrans, Lucillam vocavit (8).
vero Theodosius junioruxorem ducturus esset Athenaidem, hanc Atticus, episcopus Constantinopolitanus christianam fecit et in

Quum

tidelis Spiritus Sancti, et apposita est

et S. Sera|iion

turba in Domino. qui sanatus fuerat, baptiza21 Puer etiam

,

vocatuf Ccrbonius.

tusest, et mutatum uomen ejus Cerbonius ; nam antea Serapion vocatus fuerat c : et baptizatns coepit mnltura proficere in doctrina Domini, et cum beato Crisco, in oralionibus
et vigiliis

perseverare; et neque diu,

ueque

Doctu ab 60 separari.

baptismo pro Athenaide Eudociam vocavit (9). Atia exempta vide apud Martenium. Sane amaverunt christiani apostolorum et martyrum nomina sed non minus eis placuere noynina animantium aut ab iisdem derivata; qualeest Cerbonius seu CervoniusM gentilibus quoque usitatum. Fuse de hae re dixit Cancellierius (10), ostendens hunc gentitium Romanorum fuisse morem atque etiam christia:

ANNOTATA.
a Collis ille putatur fuisse

templi S. Crescii,
:

ad lalus sinistrum quod etiamnum est in Valle-

cava de eo alibi latius dicetur. Imaginem locorum edidit Moctius. b Dejejunio, quod olim prsp.miiti solebat plura collegit ad hunc locum baptismati Laderchius ex apologia S. Justini martyris et ex Actis seu Passionibus SS. Susannas,
,

norum, ut a brutis nomina mutuarentur : verumenimvero heec omnium fere gentium consuetudo. Qvx)t enim per totam Europam sparsae sunt famili3e,nomina animantium habentes? Nonne silvatici americani etiamnum
ab ursis
,

lupis

cervis, aquilis aliisque feris

,

nomina sua accipiunt ? Porro quamvis commendarentur nomina apostolorum et martyrum, sive propter virtutum exempla (Uj, sive
propter propensionem et affectionem (12), quam nunc devotionem dicimus, sive demum propter securitatem et tutelam (1 3J seu patrocinium vulgo appellatum certum tamen et
,
:

Getulii, Sebastiani, Valentini et Laurentii. QucB ibidem vide. Porro jejunium istud non

semperseque diuturnum erat,alibi ad septem, alibi ad tres, alibi (uti etiam hoc loco) ad duos dies productum. c Hecte in hunc locum scripsit Laderehius (1) Veterum plures nomina g-entilium, p quffi a parentibus acceperant, in baptismo dese:

firmum sit heec haptismatis nominum muta. tionis non preocipuum fuisse scopum et finem
sed potius propositum fuisse ut significaretur novse conditionis assumptio , quemadmodum
servis quoque

ruisse et alia sumpsisse testes sunt Eusebius (2)

et S.

nomina

manumissis nova imponebantur quod qualibuscumque nominibus

Petrus Aulanus, qui, a Severo prsside

,
:

respondit interrogatus quomodo diceretur Nomine paterno Balsamus dicor; spirituali vero n07nine, quod in baptismo accepi,Petrus
,

fieri poterat.

CAPUT
SS.
Grescii,
in fide constantia

V.
et

dicor

ac

demum

Acta

S. Sozontis, ubi dicitur

ab ortu quidem TarasiuSi in divino quidem baptismo Sozon denoMartenius (;^), Augusti (4), Binteminatus. 7'im (5) alii quidem argumentum versarunt et multo plura adduxerunt ex sacraantiquitate
adolescens,...

Quidam

Omnionis

Emptii

etmartyrium.
impe>aiormimartyie';

loca.

erat

Hxc tamen universalis disciplina non quum innumeros idololatrica nomina

,

ura vero haec agerentur, et vir Domini B. Criscus, ut animas, quas Deo acquisierat, confirraaret, eodem iu loco moraretur, relatum
est imperatori,

If-a

retinuisse ex Martyrologio

S.Hieronymi constet. Laudandi tamen qui ut de martyribus indita sibi a Palsestinis disserit Eusebius
,

quod Omnion

quem
,

ipse
,

am-

parentibus nomina, ideo fortasse quod essent

Acla S. Cic*cii,

quibus diis plissima dignitate decoraverat derelictis, per ipse venerationem exhibebat, B. Criscum Christo credidisset, et confractis
di zione sopra diic isicrizionidclle maitiri Siimilicia, madre Orsu, c di un^altra Orsa. pag. <'i seqq, (1 1) bionysiu Alcnandrinus ap. Eucbiuni, lii. VH Histor. ccclea. cap. 2S cl ni Gciicsini, ap. Binleriin, S. Joannes Chrysost. Homilia tom. I. parl. \, pag. 41 cl 42. (12) Niccphorus Callislu, Vlll lib. VI Hist. ccclcB.cap. 22. -- (13) Thcodorelus. s,rmo de Grxcsrum affcctinnum curalionibus, ap.Maitcniuin, tom.l> pag. 73.

\\)

|>iig.

15i.-

('-')

Dc msilynbus

Pa!a'slin,

\M

(7)

pag.i cn,|. I, pag. H94. Ap. BaroiHum, ad anii 2S9. iiuin. .11 (8) Ibid. iium. 'i7i. (9) Socr&lcs, Hisl. cccl. Ub. VU, cap. 21. (10) Dis&crtaMciiiiitHbilia

fiHlr^iie fccl

Flori-nlin,

lom.

deorum

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

deorum
imaginibus, quas apud se habebat, B. Crisco et christianis adjunctus esset, etcum
aliis christicolis, civilate

im
D

propriarelicta, fugisfu-

mereretur; christianum se esse, necad injuriam veri Dei surdisatque mutis lapidibus deinceps cervices suas inclinare posse protestastere

set.

crudelissimus princeps nimio ira prfficepit milirore succensus, cum ingenti ocissime huc illucque tibus suis, ut quam virum et eos, qui cum

Ad

batur.

hffic

discurrentes,

beatum

eo erant,

attripersequerentur, potestate eis mvenireiit, eos buta, ut quocumque in loco nisi vellent dus statim comprehenderent; et, atque victimas

26 Tunc milites commoti, ut a deorum injudeoriis temperaret, eum adraonere coeperunt ; rum suorum injurias ad suum atque principis sui opprobrium nuUo modo se tolerare posse
dicentes. Beatus vero

tnrmenti
blandiliit

tt

m(-

niiiie vict%Uf

cervicessuasinclinareetthura
eis

tormentis immolare, diversis poenis atque

milites
perficientes

608 interficerent. Tunc detatijussasuiimperatoris, post aliquantulam ubi saocti gationem pervenerunt ad locum, perseverabant, a Dei in orationibus et vigiliis evangelica prffidicatione coUoquiia divinis et

numquam
S. Cresciu5,

comtnitto vovello

adventu

vacantos. de militum 23 Cognoscens autem B. Criscus (inquit), fratres, quia ecce Surgamus
:

grfgeS.

Cerbonio, c"pitur

coronam Dominus noster Jesus Christus ad Cerbonem nos invitat. Et advocans B.

martyrii
a,

injuriam fecisse sed idola sensu et intellectu carentia. At illi multo magis irati. et verbis et dentibus super eum frementes, feceruut eum exspoliari, et virgisincidentibusdiutissime flagellari; deinde atque fecerunt eum vestimentis suis reindui, repraesentari. Et repetensuis adspectibus eum miseriis tes admonitiones, et quasi condolentes ipsius, iterura hortabantur eum, tormentorum florem suse ne semetipsum despiccret, nec et demenaiuitteret juventutis, dicentes magnam spontanee pariter tiam esse bona temporalia

Omnion, nullam se diis respondit, quum non dii essent,

cum

ipsavita perdere, atque voluntarie

mortem
honore

monuit eum, ut secederet

et daret

locum per-

incurrere, praesertim

quum

in deliciis et

8equutioni,etutecclesiam, quam sibi Dominus coufirmancommiserat, ipse post ejus obitum

semotis, ipse ut do geminaret. Denique, ceteris desideccelestis, ad jam ssepe optatum robustus diperveuire certamen, cum duobus alus rans eo fuit cum scipulis Omnione et B. Emptio, qui conversionis, a militibus se requiren-

posset ffitatem suam peragere. Addebautprffisi saluterea minas tormentorum asperiorum, monitis non obtemperaret, atque nisi berrimis
diis

libamina proferendo, principissui gratiam

"''7 ^~

sibi reconciliaret.

ab

initio

tibus

non

celavit. Milites vero accedentes,

com-

prehenderunt eum, et eos, pui

improperantes
ei in

cum
:

eo erant,

vero Omnion, jam acceptis tormentis et opprobriis acnorfactus, coepit acertormenta quantumlibet rime eos increpare quam asperiora proChristo se magis amplecti,
27 Beatus
:

huuc modum Tuessacnqui deorum nostrorum cultulegus ille Criscus, superram evacuas, et cujusdam Jesu Nazareni
stitiosam et

timere,

vanam edoces sectam

b,

imperatoris

mortalibus, et

Per salutem quia nisi sacrificaveris diis imeos, qui per te decepti sunt, ad
Y

promissa atque blandiconfirmans ad omnes tias eorum se pro uihilo ducere; sed pro Christi nomine paratum esse cruciatus sese declarans de illorum amentia atque pertidia se
:
:

multo maxime dolere,

interitus, et
et angelis ejus

qiios aeternus exspectaret torraenta non deficientia, diabolo

deorum culturam
((

revocaveris, diversis poeniste

praeparata,

cum quibus omnes

fidrmjiyfi;

interticiemus. 2A Deinde ligantes

et eos,

stulti et insani, idola

adorantes, seterno crema'f.

eum

tetw

qui

cum

ipso

erant,

gravissimis catenis, perduxerunt eos

rentur incendio.

perdineruni

quidam

<1

phanum
It.

eo>

in quo ad quoddam fanum * ibi proximum, diversa idolorum imagines. Et introduerant compellere centes eos in templum, coeperunt advocantes beaeos ad sacriticia idolorum; et

plura alia audacter contra videntes eos fortisssimus Dei athleta emitteret,
28

Dum

hffic,

et

Crescius

'^^^^J^''

milites

eum

in fide christiana
acceptffi

firmissimum

esse,

et a proposito

fidei

detorqueri non

tumOmnionem, et quasi condolentes ei, affaut ab errore biliter eum admonere coeperunt,
immortaliuoviter suscepto recederet, et diis perferendo, ab eorum ira secebus libamina amorem sibi reconderet, et Decii imperatons pristina diguitate recepta, pristino ut,
ciliaret,

Crisposse, fecerunt prsesentari sibi etiam B. quod per se non poterant, saltem per cum, ut

eum

efficerent

cui et dixerunt

Sacrifica diis,

etrevocaaberrore, quos prffistigiis tuisadeoquod si nolueris, divercultura separasti et ita afficiemus sis tormentis te macerautes

mm

cum

remea. houore ad imperatoris palatium

munera ampliora, et ret. Prseterea quasi ex ipsius tiorem principis amiciliam,

imperatoris jussione,
tebant.
'diieclKinc
.1/

abundan-

Admonebant
et

amicabiliter ei promitetiam eum velut ex bene-

crudeli morte interibis. etiam illos ad fidem monfi miUtet 2!( Beatus vero Criscus, Jesu Christi convertere desideDoraini nostri animo, in huuc rans, benigno eos alloquutus miiites, ait ad eos : Miror, imperatorii modum

volentia

amicitia

propria

atque
si

suo

obsequio,

ad amplius et principis gratiam reverdeorum culturam,

solito ei

exhibituro,

prudentiam in tauta simiuteliigatis ima. piioitate perseverare, ut non lapidibus, gines istas, manibus hominum ex
fortitudinis vestrffi

teretur.
iilem fif
it

fabricatas, vel lignis, vel quibuslibet metallis divinitatis similituesse, et nuUam

deos non
ille

>
; o

25 At

beatus vir nullo

modo blandimen-

dinem
diunt
et
;

in eis

apparere

quffi
;

oeulos

quidem

Omnion.
tniiiti

quamacuUis promissis flectitur; sed in fide, perseverans, respouceperat, constanti animo

militasse imperatori, dit Jam se satis terreno sufficientibus jam honoribus et in ejus palatio abundasse at modo cceiesti se
:

tiseorum seducitur, et

neque precibus, neque

habent, aed non vident

aures, sed non aunon loquuntur ; manus et pedes, os, et

officio
:

tamen nullo membrorum funguntur

sensu et vita prseterea intellectu et ratione, tempore sunt carentes, et bnitis atque

omni

atque

dlvitiis

velle militare

imperatori, ut ad ejus gratiam

seternaliter consipervenire, et in ejus palatio

Octobris

Tomus X.

inferioetiam mortuis animalibus per omnia Nolite epgo ffiatimare resesse comprobantur. quodivinitatis ullum vestigium in eis esse modo 78
:

596

PASSIO
est.

SS.

CKESCIl,

OMNIONIS ET SOCIOUUM.
.
.

A modo
fecit-

buit

'

corpore

enim credendum attriquiquevitam et intellectum nobis officia in membrorum et siugulorum ratione nostro disposuit, ipsum vita et
et oculos, totiusque
, ,

Deum, qui omnia

athleta Dommi B. Cn- D 33 Tunc fortissimus malitiaperdu- Mwmoppo. intellig-ens eos in propria scus nec sermonum salubrium exhortaratos esse,

^ ^

^^

carere?eteum, qui aures,

corporis
partes constituit,

et auditu visu exsortem esse? Atqui atque omni sermone sunt, et nihil simulacra ista muta et surda mamfestum sive rationis ea habere
vitalitatis
fist
<t0

percipere, confidentiammo, tionem aure mentis sit vobis, quia chnstiani ait ad illos Notum quos colitis, adorabisumus- nec deos vestros, libamina eis exhibebimus neque sacriticiorum vobis, du suut mus :enim, ut jam saepe dixi
; -

simulacra,
repleta,

manu

et arte

hominum

fabricata,

non deitatis gratia, sed

diEmoniis foedissimis
cultores

idolorum

vanitate

in

qui coelum, et 30 Cognoscite igitur Deum, sunt, creavit, uon terram, et omnia, qujE in eis in coelis halapidibus, sive in metallis, sed
bitat
:

cum

quibus

etiam

eorum

etconvertentesvosadcreatorem vestrum,
martyres ipsius compellere,
ut, creatore

incendio; ubivermiseoffiterno damnabuntur exting-uetur rum non morietur, et ignis non et stridore dentium gemitu sed in tristitia et

nolite

vel argentum suoatque vestroderelicto, aurum insensatisUbamina profeadorent, et lapidibus rant, et ligna,

peccatorum atque idolocontinuo perdurantes, proferent. Ista vero. rum suorum testimonia
brevi

traftsitona sunt, et quae vos nobis minaraini,

manibus hominum

incisa, deos

certamiue

gloriam

et

aeternam vitam

g omni

esset suosfaciant, in quibus si ulla homuium cupoteutia, uon assidua egerent sordibus foedari, neque stodia, neque diversis ruiua aliqua furto vel incendio amitti, neque modo potuissent. Quare. quum detcriorari ullo virtute careant, et ex se uihil boni mali-

d.vinitatis

vobis gravius nobis promittunt. Undequicquid quia nos parati sumus fuerit, exercete vjsum omuia tormenta pro Christi confessioue su:

ad

stinenda. Similiter et ceteri

sancti protestari

E
-'^^-

coeperunt.
34-

Tunc

milites,

contundentes ora eorum,

et fustibus graviori-

Cresciui

quepossint; quid aliud faciunt, nisi quia eos, ostendunt ? De qui in se confidunt, deludi aperte Similes illis fiant, qui quibus scriptum est Quare, et omnes qui confiduut in eis.
:

jusserunt eos exspoliari, bus csedi. Quumque diutissime

B.

caiderentur,

l~'^ Emptius
tiiifitur.

cru-

deliler ocei-

Omnion,

in

confessione

Domiui perseve-

faciuut ea,
milites,

confugieudum est vobis ab eorum

Similiter et venerabilis rans, reddidit spiritum. gravissimas toto corpore fustium Emptius, dum

vestrum, cultura, ut revertcntes ad creatorem possitis evadere; certum est seterna tormenta simul enim, quotl omnes, qui idola adorant,

percussiones acciperet, gratias agens * Deo, quod inter ejus martyres adnumerari meruerit,

'

ageDtem

Jf.

beatamcoeloreddiditanimam. Quo

cum
tl fidet

auctore

corum diabolo
talia

seteruo

cremabun-

tur iucendio.
cona-

31

Quumque

loquereturbeatissimus Dei
:

itanliam
fnutif.

Tu coufessor, fratri milites dixerunt ad eum nobis minaris mOrti damnatus es, et tormenta adoaeterna ? Sacrifica diis, quos imperatores usque hodie colit etverant, et romaua religio
neratur.

unus immobiex militibus accedeus ad B. Criscum, gladio eum literin Dei laudes permanentem, et adsperpercutiens, caput ejus amputavit etperipsius sum estpavimentumsanguine sanctofum martyrum maneut ibi signa cruoris pluusque in hodieruum diem. Signaquoque
facto,
; :

Respondens autem
:

B.

Criscus talia

saurima et virtutes innumerabiles precibus martyrum ibidem celebrautur quod ctorum

:

retulit verba

sensu

et

iutellectu

Ostendi vobis jam simulacra carentia deos non esse, et

incomprehensibilissit, lapi-

Dominus noster Jesus Christus facere dignatur laudem atque exaltationem norainis sui,
ad
qui
gloriaPatre et Spiritu Sancto vivit et cuncta ssecula tur Deus in trinitate perfecta per beatissimus marSfficulorum. Passusestautem

diviuitatem,

quum

cum

dibus sive quibuslibet metallis comprehendi

non posse

qua ratione igitur compellitis nos,

ut Deum verum, qui in coelo est, derelinquentes, idola adoremus, et facturae hominum eacrificia proferamus? Quod nefas et crimen hoc esse,
Scriptura deuuntiat, dicens
:

tyr Dei Criscus

cum duobus

sociis suis, iu loco,

:

Dominum Deum

reNovembris qui dicitur CoUe, viiii kal. JesuChristo, pro cujus gnante Domino nostro terrena despicientes, coelestia suscipere

amore

Melius est ergo, et magis ratioui congruum est, utvos, idolorum errore relicto, ad Deum, qui vos fecit, couvertamini ut tormenta, quae infidelibus in aeterna confusione parata sunt, evadere valea-

tuum

adorabis, et

illi

soli

servies.

meruerunt.

ANNOTATA.
&Moctius etiam Cerbonem
loco Cerbonii/ioc

tis.

Nowii

mmii

34

Tunc

miiites

Diximusjam
:

tibi,

ut artes

loco habet.

magicas, in quibus confidis, deponas, etsacrifices diis omnipotentibus verba eteuim, quse
fitulte

contra deorum invictissimorum poteutiam jactantur , cessabunt, postquam tormenta fueriut adhibita. Velociter igitur conaule tibi, et depone vanitatem atque
et insipienter a
te

b Persalutemetcaput imperatorumjurare Tiberio, solemne Romanisfuitj licet idneque placuerit (1). Martyres idoloneque Neroni latricum id non habuere sic S. Polamiosna, per virgo Alexandrina, adjuravit praesidem jubecaput imperatoris ne se exui vestibus
;

pertinaciam, qua deorum omnipotentissimorum

clementiam inconsulte blasphemas, ut vel sic aUquantulum aliquantulum tormentorum, quae tibi parantur, minuere possis. In proximo estnamque, ut et tu, et socii tui gravissimis poenis atque tormentis,

ret (2) et S, Marcianus per salutem rum petiit a prseside ut se et socium

,-

imperato-

Nican-

qu8e sacrilegis et maleficis a legibus parata sunt, attrectati male dispereatis.

(1) C(r Laderchius,

mtiierei {^). i^i' ^h^^ ctttus drum citius ad mortem mitteret{l).Etipse TertultianuSf qui passim res indifferentes (t), idolotatricas facit Sed et juramus, inquit per genios csesarum, ita per salutem sicut non
;

estaugustior eorum, eorum. qu est auffustior omnibus geniis.

cap. 32.

AcU

Acu

MtriyruiD, pig. ii2

S. Crcscii, pg. \iQ.[i) Ruioart, (5) Ibid. pig. 552.- ^i) Apologet.

CAPUT

VI.

OCTOBRIS. BIE VIGESIMA QUARTA

PAPTIT
r.

VI.
,.;;

Sepultura S. Crescu et sociorum. S. Cerbonii et

Uilit" deft-

^f

mJirf vrii mariyru

, ^ , discedebat, pultura sanctorum martyrum non perseverans. nocte ac die in oratione ac vigiUis -- -- j.i<, Af F.vnnffehO Evangelio " autem, eo in doctrina et Factum est cresceret. et perseverante. ut ecclesia fidelium Et adsopopulus ei commissus multiplicaretur.
p.^f.
(Jiaiil

n u

^^^^. ^ ^^^^^^.^ ^.^^^ sanctorum UlUlUl ^. V frequen-.:.=....;..,^ frpnn.nroartyrum sepulcra, quotidie divinum
OliUV ^^^^

tantes officium.
^^^ quatenus crudehtat.s su^ Hpite B. imperatorem ad signum secum baberent, suum
Crisci.

TTis

ita

celebratis.

milites

~P*

relatum 38 Non postmultum vero temporis loci tota quodiUius est imperatori b deeis; et

^^uu,m dcaa(ui

mnt

B. Crc-

popuU multitudo
,

in

Dominum nostrum Jesum

tieulam,

Quumque re^redi properabant. ^^^'''^^'J^^ a. non valentes locum. qui dicitur VaUicula reUqu.as secum po ampl.us beati martyris confessor s sacratiss mi tare, dimiserunt ibi ^terno consi. Christi oaput. quod martyris
et

subverChristum crederet, et deorum templa atque statuas eorura conet imagines tens Unde iratus imfringens, ecciesias fabricaret. obseiUuc praefectura unura cum misit
perator

quentibus militibus, prfficipiens

eis.

UoincomprebensibiUsprovidenti Dei. sanctorum martysepulturae et venerationis nuUus. qui chnrum eUgentis. factum esse, potest. Postquam autem ambigere
8tianus
et
sit,

locum

comprehenderent eos quidera, qui noUent

bere interficerent
divitiis
;

christianos ibi

ut euntes degentes: et

diis suis sacnficia exhieos vero. qui sacnficarent,

miUtes. amisso
tis

maximo signo

suse crudehta,

B
cuslodirc W.

confusanctorum interfectionis cum sunt read proprium sione. ut jam diximus, (quem dominum; veniens B. Cerbonius ^resJi superius diximus ut Criscus

Qui vemenac muneribus ampUarent. sanctorura sanguinem etfuderunt; tes raultura cum sociis suis, et tenentes beatum Cerboniura sacnfividerunt, eos nuUo modo ad

postquam

sanctissimus sanctffi Dei

candum posse compeUi (quoniam circa genibus rum martyrura sepulcra eos flexis

.-ancto.

ecclesiffi

custodiie

reiinquere

tempus persequutioni volens, latitare, et ad animi fidehum noviter locum dare jusserat; ut adducti , quos terror ad fidem christianam ipsius moeror passionis persequutionis et consolatorem et confirpoterat conturbare deficerent), suscepit matorem habentes, non ceteris chnstianis ecclesiam. et congregatis martyrum corpora, et coUegit sanctorum divina revecommunicato consilio cum cis . locum qui VaUicu a ea ad
,

reliqu.arum exorantes invenerant, et sacrarura praecipue esse comcustodes et veneratores in eodera loco. pererant), fecerunt fieri foveam non longe a sepeUerunt in quo vivos eos sanctorum, et claudentes
,

sepulcris ceterorum
,

suse crudeUtatis desuper os foves praebuecunctis audientibus et videntibus nem

assertio-

runt.

39

Quod divina

dispositione gestura

esse

^" '"""

..

beatus Cerbonius certissiraum est, ne seiUcet

^;-

latione

detuUt

dicitur

ubi

crudelissimi miUtes
beati
Crisci

voluntate

quam visanctarum custodiam reUquiarum, moriens amitteret; et quovus habuerat. vel

divina 'coacti.
rant.
ubt 0. Cerbo-

caput

rehque-

rum

taverat,
et laudibus, dedicaverunt
;

exopsocietatem in vita sua indesinenter etiam in morte sua perpetuo

eorum

sanctorum martyrum exe30 Et celebrantes

consortio frueretur;

niusmarfy-

quias

cum hymnis

rum eorpora
etiam condir.

eorum sanctam diem sepulcrationis

pretiosis

et

tah or-

eorum corpora dine involventes sacratissima oratione eodem Unteis, cum timore et
ubi etiam in loco ea sepeUerunt, diversas martyrum meritis signa et virtutes Christus. ad laudem et Dominus noster Jesus

sanctorum

quibus in coehs per in terns per martjrium adjungebatur, ab his modo diveUerecorporis separationem nuUo beatus Cerbonius cum tur Passus est autem sub Decio imperasociis suis iiii nonas mau, nostro Jesu Chnsto, tore- regnante Domino saecula sfficulorum. qui 'vivit et reguat in
et

j.

Amen.

suorum fidehum gloriam suam, et ad exemphim dum exlarga conditons operari dignatur. Nam,
ac peste conbenignitate. injuria. tribulatione eorum succurntur; laus stitutis, orationibus

ANNOTATA.
vulgo Valcava a Vallicula, nunc ValUscava, Collem. dicitur et proocima est ad bellum verisimile est Decium ad b Valde ineunte anno 251. profectum esse

Dei nostri,
funditur
;

et

et

eorum memoria longe lateque diffidehum animl exempUs eorum

Gothicum

Quamobrem, quum
tium mensis

corroborantur.
B.
Cerbaiiius

37 His ita celebratis. ceteri

et cordis

cum

reverentia

ha^c /"^^^ ^^"^ ^^^?;,^^ f ad eum maji, oportet h^c scrtpto

nortim nujntrutr,

compunctione unusquisque ad proCerbonius propria sunt reversi. Beatus vero et.doctrina Domini. a sein sermone
ficiens

quum delata fuisse. Nil obstat, relationes fierent de rebus ad imperatores quee ad reos spectarent.
omnibus,

quotidianm

maxime

GLOKIA

698

GLOBIA POSTHUMA

SS.

CEESCII ET SOCIOBUM.

GLORIA POSTHUMA
SS.

CRESCII ET SOCIORUM
KOMANI SEU ANTONII FRANCISCI FELICI

Appendix ad Acta SS.

Crescii,

et

sociorum raartyrum,

perpetui

eorum cultus monumenta complectens.

Origo
/tujui

et
l

ratio

Quum
l^
, .

magnus

EtruriaB

dux Cosmus III

,

SS. Crescii ac

lionit.

ejus
,

sociomm. qui ina^oMugelmartyrii glona (litioni subjecto

CAPUT

I.

claruerunt

memoriam

in

sola

fere Tuscia

Scriptores et Martyrologia,
tyribus meminerunt,

qu3e

amplificare studesuperstitem. longe lateque martyrum Acta, jamdudum ipsorum ret e.x vetupulvere et situ archivorum latentia, Ladermss. codd. excerpta, Jacobo stissimis presbytero urbis chio congregationis Oratorii

de SS. Crescio et sociis mar- e

gestis invictissimoPrffiter antiquam, quae de
r,(/om,

profeexaminanda atque in publicam lucem clementissimi prinrenda commisit. Imperata diligentia, et sancipis fecit ille, qua solet, omnigenae eruditionis ctorum martyrum gesta
notis

rum

Etruriae

martyrum

Crescii et

sociorum
,

evasit ad nostra haec usque tempora

histo-

lectissiriam, contra tot saeculorum injurias servatam , tum in mss. ope

morum

codd.

ac iUustravit animadveradversari videbantur, doctissimis discussit. Ubi vero absolutum opus sionibus
.

si

quae historiae fidei

celeberrima bibliotheca Mediceo-Laurentiana, ecclesire Florentinae, et archivo metropolitanae amplissima Alexandrina bibliotheca tum in

jam Florentia sub

maudatum est mihi, ut quam celerrime monumenta omnia, perpetuum eorumdem martyrum cultum comprselo erat,

Romani archigymnasii; prfficlarissimi certamominis eorumdem sanctorum martyrum

nuraentum
historici
,

complures

etiam
iu

sequioris
,

aevi

probatura, in

unum coDgererem,
operi
,

atque ex his

verborum
:

licet

compendio

literis

appendicem
licet

adornarem. Ego autem

nihilominus
in veteribus

consignarunt

quorum ut

medium adferam

angustia temporis pressus jubeutis auctoritati concedens,

hisce

fe-

monumentis eruendis strenuam operam navavi. Fateor tamen mihi, haec sedulo vestiganti, prffisto fuisse abbatem Carolum Antonium Gondi, eidem magno duci summae rei a C secretis qui ob singularem pietatem, qua
,

ratio suadet. testimonia, instituti mihi operis hac de S, Crescio Johannes igitur Villanus habet in sua ac sociis verba, latine reddita,

historia

Tunc temporis Decius imperator

(id

est circa

annum a

aerae Christi

252, ut non
^^

obscure
licet)

ex praecedenti capite deprehendere Florentice moram ducens, persequutores

beatissimofl

Crescium

et socios

martyres pro-

sequitur,

eorum undequaque summo studio stas memorias conquisitas, quamplurimus in schedis religiosissime adservat. Hujus igitur ope erectus laborem, quicumque ille est, absolvi, eo or,

passionis, et cultus pervetu-

Germania adegit in B. Crescium, nobilemex suis virum, poenitentiam cum discipulis b ubi nunc agentem in Mugellanis sylvis c
,

^
^

ejustemptumconsurgii, 5.

Crescii Valliscavae
ille,

nomine preeyiotatum

ibique

atque ejus

dine, ut

logia

primo scriptores, ac vetera martyroquotquot mihi occurrerunt , qua- de Siinctis nostris martyribus mentionem facerent ; deinde antiquas eorum imagines , ac
,

socii per Decii ministros martyrii sunt consequuti.

palmam
roftin"

3VincentiusBorghinus

in

opusculo, italice

gj^.,-j, ,',,

exarato de ecclesiis, et episcopis Florentinis, addit ubi aliorum sanctorum meminit, hac

demum relitempla eis dicata recenserera quiarum inventiones et Iranslationes, quseque

;

eorum festis diebus olim recitabantur, Officium et Missam subnecterem. Qu8b vero praeaertim spectant ad basilicam, in qua SS. Cresci

Fuere alii, menta chartis proferuntur, veluti S. cujus corpus servat adhuc plebania
V3e.

quorum exigua pariter monuCrescius,

Valtisca-

deliba-vi

sociorum corpora servantur, cursim quum de his longiorem instituat dissertationem Marcus Antonius Mozzius caet
,

Petrus etiam Boninsignius in historia Flopostquam de S. Miniate, jussu Decii immo^tiO. imperatoris capitis damnato anno Christi 252*,
rentina,

pluribus egit, deinde ait

Pari ratione Decius

martyrio
ilte

affecii

S. Crescium et sociosejus;

nouicus
gesta

Florentinus

in

erudito

libro

quo

complectitur.
et vale

eorumdem martyrum, italice reddita Tu interim, amice lector, aequa mente excipe etudiorum meorum primitias
,

autem ciaram trahebat ex Germania originem, tunc in eremo cum S. Miniate degens, ac postea mansit aique obiit in agro Mugellano, ubi nunc exstat ejus ecclesia, S. Crescii
ValliscaveB iitulo designaia.

4 Ferrarius

OCTOBRIS. DIE VIGESIMA QUARTA

ft.rn-.v.niu,

599
^""^^^**

Oerrarius
Italiffi
:

vero in

Catalogo
de
S.

sanctorum

R'-

die 23 Octobris hffic

Creecio litens

mandavit Crescius ecc cum socits aliveniens in agro Mugellensi quum autem persequuquandiu hahitamt extionemDecius imperator in christianos compresatellitibus citasset, ah imperatoris chrisiianee hensus, una cum aliis ob fidei coronaiur in Valie, confessionem martyrio dicitur, ubi corpus a chrisiiams
;

Germania in Eiruriam

Tuscia passio S- Crescn Domini l Ib mart. et sociorum ejus, qui anno iyranni passi sunt sub persequuiione Decti uhi mecclein loco, qui dicitur Vailis cava, ms. Crescii requiescunt. In sia suh iitulo S. ejusdem bibliothecffi. cui titulus Psaliecod. rium Romanum,&\i\> die ix calend. novembns mentiopariter facta estde S. Crescio martyre.
tino terriiorio
in
:

qu^ Cava

plehis conditumest; quod adhuc in ecclesia suo nomini dicaia dioecesis Fesulanae Vallis
<^

Ordinis In archivo demum monasterii S. Salvii ad primum lapidem quod VallisumbrosEe Regulte S. Florentia distat, ms. codicem vidi abbatis, scriptum a Silvestro monaBenedicti
,

ad diem d pie asservatur, finiiimis populis accedentihus: anniversaria celehritaie

festum Fesuex hisi. Johan. Villan, et tah, ecclesix autem auctoris haecadnotatio lancB. Ejusdem In tahul. ecclesiae Fesuianw, a nobis leg-itur martyris visis, die seq. nataiem hujus nuper celebrari animadvertimus. Horum vero scriptonim teslimoniis suffragauturPaulus Minius
:

anno 1522, cho Congregationis Vallumbrosan ubi die 24 Occui prsepositum est caleudarium, Felicis et S. Cnslegitur SS. Vitalis ei
tobris
cii
:

martyrisg.

A^^NOTATA.
Boninsia Johannes Villanus et Peirus S. Crescii recensent gnius, qui martyrium anno 254 anno Chrisii 252, et Minius, qui Usuardi aiiorumque Martyroloatque etiam corrtgenda gia,qux illud ponuntanno 248, prohaiissimam senlentiam Jacohi sunt juxta S.CresLaderchii traditam pag. 5 Actorum siatuit imiium cii, ubi solidis fundamentis obitum imperii Decii, et ejusdem martyris Aquiiini consulatu. anno 249 sub jEmiiiani et Addamego rem antea inexploratam, Baronium nempe, qui in Annaiibus ecclesiasticts ipso Decium regnare ccepisse ait anno 253, et Eirusco filio consulibus Decio Augusto Januain Noiis ad RomanumMariyrologium senteniias, ubi lii. C nosiree favere
;

maledicenin defensione Florentinorum contra Michael Pocciantes in Vitis calumnias,

tium Septem BB. Fundatorum Ordinis Servorum B.

Mariee Virginis,
tionis

SilvHuus Razzius, Congreg-a-

B
-

rum

Etruriye, etalii.

Camaldulensis mouachus in Vitissanctoquorum verba singillatim

e.

hic recensere priEtermitto, ne iectori in re cui-

que obvia moram faciam

5 Gravior certe
Fif-

etauciarin

VtwTdi

atque antiquior de S. Creg^.^ mentio facta reperitur, tum in aliquibus vetustis martyrologiis, tum in aliis ineditis codd., quae nuper mihi datum pro libito contrectare in celebernmis Etruriae chartophylaciis.

Etenim
pr^efatiE

in antiquissimo

ms. cod. 8 plutei

16

rii die'6\

mmoCaivj.

Mediceo-Laurentiaufe bibliothecae, qui inscribitur Martyrologium Bedss presbyteri, viiu calendas Novemhris. Sanctohabetur rum Vitalis, Felicis et S. Crescii martyris. Usuardus/^etiam monachus in suo Martyrolo* aevo exarato, hsec scripsit g-jo, Caroli Mag-ni
: :

Phiiipporum necem ei Decii inaugurationem consuiaium incidtsin ^miliani ei Aquiiini Felicius. Verumquum seiestatur. Hactenus
Philippusimperator, procurante Decio, Veoccisus fuerit inier diem 17 Jmiiietl^

ron^

Nono calendas Novembris. In

et

terriiorio Flo-

rentino in Tuscia passio S. Crescii mariyris

sociorum ejus, qui anno Domini ducentesimo quadragesimo ociavo,suh persequuiione Decii tyranni passi sunt in loco, qui dicitur
Valcava, uhi in ecclesia' suh titido S. Crescii requiescit. Et in eodera Martyrologio idem Quarto nonas Maji. In terriiorio auctor Ftoreniino passio sanciorum martyrum Cerhonii et sociorum ejus apud Valtem Cavas
;

ulii ante Ociobris anni 249, neque sciantur Jamcarium anni sequentis Ronue mensem saiius est 5. factiesse martyres (1) ; multo anno 250 conmartyrium

Cvt^iiWetsociorum

signare. esse id assertum, scili\) Fiocci faciendum

cet S. Crescium

nohilem vix est quod nioneam.

c
tes

Germanum

fuisse,

Mugeiianx silvseprope Apenninos mon-

juccta

sepulcrum S.

Crescii

martyris

ei sociO'

sunt et de iiiis dicetur inferius. illic S. Cresrecentius inventum esse videtur (utaln hacium cumsociis posniientiam seu

Verum

j.

suh Decio iyranno. In altero aniiquo cod. ^ ms. aOplutei^l ejusdem bibliothecae MediceoLaureiitianae. qui iuscriptus est, MartyrolopiMm,haeo perlegi Nono caiendas Novemhris.
:

rum

Secundum hent) eremiticam vitam egisse. Cr. scius, dum FtoPassionem captus est S. Eiisboih ; rentiam veniret, et quidem iu. siva meridiem civi atis fuerii posiad
quc-e

quum

'

In Venusia

Aputix natale S. Felicis Itemin Tusciain territorio Floepiscopi rentino passio S. Criscii et sociorum ejus, qui
civitate
etc.

ut S. Crescius ta, ui aiihi diximus, oportef in Thuscia maritima. habitaverit dFerrariusinCataiogo SS. Itatise corri-

passi sunt in loco, qui dicitur Valcava, suh persequutione Decii imperatoris anno Domini
tt

gendus

esi,

ubi asserit, ecclesiam 5. Crescii

S!4S.

Va\htmbro

ePraeterea in bibliotheca archicoenobii Val-

aMa(-iuJrtn( V S. r

Crescium

lociot.

UsumbrosaB Martyrologium, typiseditum anno f Domiui 1186 Florentia; per presbyterum Franciscum de Bonaccursiis, diUgentia U. Antonii
Vespuccii cathedralis ecclesite FlorentiuEe prsepositi correctum, haec praesefert Quarto nonas maji. In territotno Florentino passio sanctorum martyrum Cerhoni et sociorum ejus
:

corpus Vatliscavx, in qua ejusdem martyris Fesulan dioecesi ; servatur, suhjectam esse fuisse constai enim, eam semper suh jure ut satis comprobani Florentini archiepiscopi, Fioplures ejusdem ecclesiae visiiationes a archiepiscopis institutse, quas inferentinis auiem rius referam capite iv. In tabulariis hicse vidisse ecciesi.vFesulan^,qUce scriptor
ipse vidi, atterius ejusdem S. FeCrescii ecclesixA^ Maciola appeilatge, qu3e dioecesisuhest, monumenia habentur; sutanse
asserit,

quxque

apud Valiem
:

Cavcvjuccia sepulcrum S.Crescii sociorum ejus suh Decio tyranno, martyris et Idem Nono calendas novemhris, In Floreu'
(i) Cfr.

exinde Ferrarium deceptum manifesle apparei. ItaFeUcius,

e Memorandus

Tillemoal, Empereurs, lom.

111,

pag. 128 et 155.

gOO
AUCTOtl
FtLIClO,

GLOBIA POSTHUMA
Fiorette

SS-

CRESCII
tio.

lihri Memorandus tamen videtur auctor

ET SOCIORUM. egredientem cum sociis suis Omnione et Emp- D

ingens sanguinis infecit indeque
;

italici

reDze.W.

ut

Fidelle cronache de' Fatti di toquitur, circa Orlendius

(1)

AUera extinctos, atque humi stratos eosdem martyres Omnionem et Emptium repraesentat,

creditur, etcuJoannis ViUani tempora vixisse hic sub annum 17^0 jus libri eooemplar, dum penes equitem Antomum scriberet, erat Marmium. In eo qutppe cap.

quorum

e vulneribus

copia dimanans pavimentum

Franciscum

reciso conspicihaudproculS. Crescius capite in postrema hujus tabulae parte tur- demum

10 leaebatur Decius

persequendum curasse
discipulis.

S.

caputejusdem

S.

Crescii diademate insignitum

Crescium cum ^sociis et Ordtms S.Frantermittendus Fr. Marianus Ohservantium, qui tn libro cisci Minorum Tusms de origine, nobilitate et excellentia omntum sanmonasterii cia^, in bibliotheca Ordinis Florentix Orlendt

Nequeprm-

duo miUtes triumvisitur,quod hastje prfixum ut ejus Acta aperte dephi iu morem deferunt, tabulis S. Laurentii clarant Reliquis duabus
gesta monstrantur.

ducentorum praeseferre visum

et

ultra
est

Totum hujus pictur opus anuorum antiquitatem

omnibus, quotquot inspe-

ctor-umejusdem

xtate servato, scripsit

tyrio corouatui- in

Cerbouius

cum

pluri-

iv Maji marbus iu Mugello apud Valleracavae basilicaque divi Cre^^cn sepul-

etiam calculum ximus. quorum sententia; suum principum pictor addidit Thomas Redi, Etrurifie
egregius a.
8

lus(2). Giambullariialibi

memmimus.

Altera

Imago

prostat

in

ecclesia

seu
'^/"^^^^^J^
,,,^

Martyrologium inter cetera,quae f Usuardi mentionem fecerunt, adnumeravt, S Crescii instrumentovisitaquodcitatum viderim in martyrxs, /actwaO tionis ecclesix ejusdem htoAlexandro Marzimedice archiepiscopo in epistola Vmcentn rentino anno 1613. el qui eidem visiu Rabattx Florentini canonici, altero ab ea anno exarata, tationi interfuit, codd. abbatis cujus apographum, ex mss.

nuncupato, ubi prioratu S. Crescii de Campi tabula Deiparam Virginem exprimajorisarae

raartyr Laurentius ; mit, cui a dextris adstat S. autem S. Crescius, martyrii pala sinistris deferens. Usec autem tabula nihil

mam manu

admodumantiquitatishabet. In ecclesia eidem

loco, qui nostro martyri dicata in

citur

exigua nunc

restat effigies,

Maciola diin gradu E

purpurea

SapienConstantini Cajetani, in bibliotheca pr3e ma. prostantibus,extractum tix Romanx vidi, mbus habui. Ceterum nulla, quotquot

majoris arffl, ubi idem S. Crescius sustinens exhibetur : veste indutus, palmam duorum saeculorum antiquitatem opus certe
redolens.

Antiquior

vero

ejusdem

imago

in

memorant Usuardi exemplaria S. Crescium ejusdem Mariyrologn sed fortasse in aliqua nomen editione.qu^ me fugii, mariyris hujus
recenseiur.

hac ecclesia desideratur,

intercidisse

quam pr
fit,

vetustate

manifestum

dum

ejus mentio

Hxc

Felicius.

mentionemnon

facit

Jn editione Sollerii ex codice Strozziano. Creg- Vallumbrosani nunc adhuc agunt S.

cii

Usuardus purus nostrorum martyrum. idem auctarium refertur

ab epihabetur in visitatione hujus ecclesia, Maii anni scopo Fesulauo facta usque sub die 14

IU2

cujuspicturae

opusjam eo

saeculo vetus-

tabulariis tissimum apparebat, ut constat ex

ecclesiae Fesulanse.

festum.

picto9PriEterea Georgius Vasarius in Vitis coenobio S. Miniatis rum parte II testatur, in

""'-

imminet, in sinistra ad Montem, qui Florentiae ab ecclesia in coenobium muri parte, qus

CAPUT
Antiquae
et

II.

pictura exdescendentibus occurrit, exstitisse Miniatem et Crescium martyres, pressos SS. additque parentibus separantes
sese

SS. Crescii sociorum martyrum.

imagines

picturae hujus

auctorem fuisse Andream del Operis Castaguo, ortum in agro Mugellano. faciendum hujus testimonium magni pariter quum scriptor, qui est ob ejus vestutatem
,

illud
Imogmti
Crescii
c'

tamquam
nec

aevo suo

superius refert,

sae-

j,

^.

>

sacello S, Cerbonii supra clivum, qui ecIn clesiae sanctl Crescii Vallis Cava; imminet,

culo decimo
picturae

sexto

floruerit.

cioruiiiii) Vuf-

cujus

monumenta

sequenti capite complectar,

lecava,

apparet,

uUum quidem quum receutiores aliqui,

parum

Ejusmodi vero nunc vestigium

venerandae

exstat vetus tabula,

cleaiffi

ex ara majori prBefatDB ec-

antiquitatia

studiosi, tectoriura

muro

su-

ubi olim aderat, illuc delata. Ipsius tabulffi scbema operis antiquitatem notat;lignea etenim corona suprema ex parte tribuspyra-

perinduxerint.

ANNOTATUM.
Hic ipse Thomas Redi invenit et delineavitimaginemmartyrii SS. Crescii, Omnionis chalet Emptii, quam Theodorus Vercruysse, cographus Belga, anno 1707 eeri incidit et et cujus apographa prsefixa sunt Laderchii sociis. Valde Moctii operibus de SS. Crescio et insignis hmc imago est, qua exhibetur unus miles caput S. Crescii lancea attoUens, et duo
a
alii conficientes alter

midalibus angulis gotbico ritu terminatur. Tres tabulam implent imagines. Medium tenet
Deiparae Virginis effigies, cujus coUo infans Jesus ineidens. Uextera parte cernitur beatissi-

musCrescius, militari veste indutus.cujusmanus palma, caput diademate exornatur. A Iffiva demum S. Laurentius cum crate repraesentatus. Inferior tabulse pars, qu praememoratis imaginibus suppedaneum et basim prbet, in quatuor parvulas obloogas tabulas discriminatur quarum prior S. Crescium exhibet, quem impii sateUites ad imperatorem in solio sedentem ducunt, ibique licet etiam e longinquo expressum intueri eundem martyrem, carcere
;

calce, alter clava

unum

ex

S. Crescii sociis

nam

tertius

jam morte

prostratus jacet pone S. Crescii truncaii cadaver, Tn abscedentia SS. CeThomns etsocii vivi detruduntur a turba in foveam et lapidi-

busobj^uuntur.
pag.

{\)

Orbis sacer ei proftuui, tom.

111,

ptg. llttO. (3) Ibid.

tU4.

CAPUT

III-

OCTOBRIS. DIE VIGESIMA QUARTA Stoldum Cennis, et mulios

^Ol
ftVCTOlt

decommunis, fidelitatem dtcto domino quia nonjuraverunt Charta manu Bonajunte MehoreUi
alios

pBuao.

CAPUT
F.Cclesiae in
et

III.

c, c P honorem SS. t.reSCU

episcopo. canonicorum anno 1289 m. Successi^e autem expuncto, ejus coUegio, incertum qua caussa, plebam n titulo cura demandata est presbytero, cuisuffraganturceteri de plebe sainsig-nito,

sociorum

MM.

erectae.

cerdotes,

mum
,

ir^roW^'.

Tnter venerabilia Iquotquot habent

antiquitatis

monumenta

et nunc tamen templi decus fecere semper, Crescu faciuut preciosa sanctorum martyrum Cerbonn, ejus Omniouis, Emptii et et

Maxiut in praeseus etiam servatur.

pem

ea Mugellani agn sia S. Crescii martyris, in Cava b dicitur, erecta utpote parte, quae Vallis

jure et merito sibi

Florentije suburbia, princivindicat locum eccle-

sociorum post tot saealiorumque plurimorum ossa, quEe gentes, tetraignorancula partim traducta per

quam
sfficulis

cliristianorum

pietas

plurimis Rbbinc
c,

quodam et tiEelabeinfectns, ac stupore veluti nostro huic vo reservata, veterno obtorpentes, populorum in dies exciEtruscorum pietatem
tant atque solicitant. inVaUecava et tinitimaverum Mfinitima 11 Nec Etruria modo , peregrinarum regionum gentes bis in anno

sibi
crisse

eodem ferme loco excitavit visus pro tumulo martyr ipse

quem
ele-

fuit

milites,

imperatons debacchantes etenim Decii revulsum voluntate divina coactos

.
,

mfixum ejusdem martyris caput, quod hast Florentiam remeantes, speciem triumphi in annalibus d, deferebant, ibidem reliquisse pra?nobilis tempU metraditum. Hujus autem
,

moriam

a primaeva

sui erectione

est reperire, nec mihi , versanti Florentiuse antiquitatis rudera

haud sex mensium

facile

veneratura, tionem suscipiunt, sacra pignora dominico die Augusti mensis, primo scilicet Octoquo basiliCEe consecratio recolitur o, et eorundem martyrum festa solembris 24, quo honorificentisnitas celebratur. Hanc autem simocultam apparatu, anno proxime elapso p
et tum licuit mihi coram intueri tum zelum in martyrum honore promovendo, religionem ac subditorum atque exterorum magnumque cepi pietatem animo notavi et cullus, nuUo non argumeutum venerationi.-,
,

principis

spatio
,

un-

quam patuit. Ejus mentio ab duodecimo 5seoccurrit, tum in culo ad nostrum frequenter
libro

membranaceo

in

fol,

max.
ubi

mens

archiepiscopalis

FlorentinjE

ejusdem

dicto e; feuda adnotata sunt, vulgo Bulletone Salvii, atque tum in vetusto cod. monasterii S. superfluum hic alibi f; quorum testimonia prassertim quum antiquius adferre
arbitror
,

quum tempore sanctis martyribus exhibiti neminem unquam ausum intra mihi iunotuit, basilicam hanc mortuis suis sepulturam dare
, ;

ut pro aetate

mentum

remotiori testes sunt. et instrupraecitatae visitationis archiepiscopi

et

ejusdem templi mouumentum ab anno Chriin archivo canonisti 941 nobis adhuc restet
metropolitanae ecclesise Florentinae, exstat tabula donationis qua Adonaldus, ubi Tassimannus et Atropaldus donant episcopo

Marzimedices unni 1613,

memorata supe-

canonici Florius epistola Vincentii Rabattfe

rentini; atque hunc laudabilem stremo etiam sseculo servatum, qui

usum

po-

eorum

a majoribus suis accepere, et 12 Intra hujus ecclesiffi

nunc sunt, fidem exemplo suo

^^[^^'^^ll
^^^^^^

I^lorentino

omnia eorum bona, sita in Comitatu Plebe S. Crisci Floreniino et Fesulano

,

*nunc Muycl
lo.

sila * sita Alpium g, et in Plebe S. Laurentii Mucillo; que bona deinde ab eodem episcopo eisdem donatoribus in perpetuum feudura con-

ambitum martyrii
SS.

palmam consequutos
et socios,

Cerbonium manifeste apparet; quum enim hi ad

fuisse
,

SS.

cessa fuere h, anno. ut ibi legitur, vero est concessionis chartula

94-1.

Confecta

illic

ecclesia et

curte S. Laurentii sito Muccillo, interveniente Ugone judice etnotario. Hoc autem monumenC tum Eugenius Gamurrinus, Casinensis abbas, indicat in sua de Nobilibus Etruriae atque UmIV, iu brife familiis genealogica historia tom.
tcelutM S.Crc icii

et aliorum martyrum corpora tumulata, continuas agerent vigia Decii militilias, divinis laudlbus vacantes, vivi in foveam, bus comprehensi, eodem in loco

Crescii

ab

eis

non louge a sepulcris ceterorum martyrum F conjecti fuere; et clauso fove excavatam expleverunt, hiatu, gloriosi certaminis cursum Acta referunt. Anno autem 1613 ut eorum
,

Eamilia Ubaldina. 10 Et certe ecclesia

prsefati
illa

Alexandri Marzimedices archiepiscopi

antiquitatis

sufie
i

prope bapjussu, ecclesiae ejusdem pavimento

vestigia adhuc servat, tum

in prsecelsa turri

campanarum k, quadratis exstructa lapidibus, tum in arcubus lateralium navium quorum

,

eorundem tismatis fontem alte eftbsso, ibidem reperta sunt, SS. Cerbonii et sociorum corpora
ut ex Visitationis
rendo, patebit.

monumento

inferius profe*'"'

antiqusB latitudinis adhuc

licet eos

signa apparent

l,

ad arctiorem mensuram

redegerit

curse, recens ecclesiae instaurator. Pietatis et Florentina gens quocunque temquibus illam pore prosequuta est, haud leve argumentum, dum coUegio canonicorum decorata , ut ibi

Verum, quum adeo venerabilis partim temporis edacitate absumpta

plebanorum iucuria labefactata amplius spectandum habcret,
,

basilica,
,

partim nihilomnino
ruiuosa
in-

quam

moenium
tervallo,

vestigia, nec

uUus

tot

annorum

divina mysteria, atque officia splendidiori apparatu celebrarentur , usque ab decimotertio

Christi saeculo reperitur. Hujus rei documentum superest in prsecitato mensse archiepisco-

ab immanibus forsan sumptibus sibi metuens, manus, unquam. proximum exitium

reparaturas, admovisset, magnus Etruriae dux Cosmus III , Dei gloriae sanctorumque venerationi adaugendae cotidie studens, in templo

palis

FlorentinBe libro , ubi par. 25. nu. 5. quidam presbyter S. Crescii canonicus recen-

setur

ibi

Presbyter Amadore canonicus

hoc restituendo. atque exornando regiam impendit munificentiam, adeo ut par in praesens
illustrioribus Florentiffi
tur.

Plebis S. Crescii de Valcava excommunicavit de mandato D. Andrese episcopi Florentini

ipsius templis videa-

Opera etenim Joannis Baptist Eogg^ini

architectorum

g(ji

GLORU POSTUUMA

SS.

CHESCir ET SOCIORUM.
inclusum, servatyris Crescii, argentea theca
tur, arse
jy

.ucTo

F-c"

et procuratione architectorum ejus principis. Laurentn canonici. abbatisDominiciZipoli S. acceptissimi , Etruriffi principibus

quod

festis

ejusdem solemnitatibus supra

vcnerationi ex-

mensam

publicse fidelium

familiaris

sinistra ecclesi navi,

qu ubique nm.s

pate-

ponitur. Urnse. quibus sacrae

omnes excipiun-

lapideas super pilas probat, dejecta. altera

AA. '^'""
,

clavibus obsignantur, tur reliquiffi, geminis Florentinus archiepiscopus requarum unam

tinet
,

vecta est. Ara 14

sanctis

postmodum

splendida
et

ac
soc.is

dives

,.

alteram

magnus Etruris dux. Hanc

martyribus

Crescio

sub

'

tota partim albis, apside ex integro excitata?, Super partim marmoribus constat.
coloratis

tamen regia ejus celsitudo pro sua parte custodiendam tradidit praestantissimis viris senatori

Ferdinando Alexandro et Carolo Antonio

ciborium ex albo marmore distinctum lapidibus. A effertur, variis tamen arse, et e regione ambarum lateribus majoris Utrumnavium duo lapidea sacella consurgunt. maurata parietem que eorum ovatffi figurffi supplentem, prominenlem corona. tabulasque Veutura Sacconius. decoravit Carolus
mensffi

gradus

abbaii de Gondis, eidem summs rei a secretis conditione insuper adjecta, ut iis deficientibus,

eidem magno duci ab eorum haeredibus clavis

restituatur.

Verum

etalia, (luae extra ecclesiam

,

hanc supersuut adhuc

opus
17
est.

raonumenta persequi
'S-Cer.

pictura

rerdinaudi Etruriae principis altero siquidem BB. Crescium,

cubicularius

Antiquissima atque immemorablli traditione constat Christianos summa veneraqualibet setate complexos tione ac culiu locum. qui nostro etiam hoc sevo S. Cerbonii

"'

Omnionem
,

et

Emptium;

altero

S.

Pamphilam

Cerbonium

cognatione expresfilium. celerosque ex ejus geminos gradus recursit. Ante tres aras super clathrus, a lateralibus templi

Sylva dicitur, a pr^citata S. Crescii basilica haud longe dissitus; communis eteuim opinio
ibidem S. Cerbonii domum olim fuisse, in qua S. Crescium, ob persequutionis furorem ^ delitesceDtem.aDeciimilitibuscoraprehensum, ejus Aclareferunt; atque in ea eundem mareat,

ritmarmoreus

sinistramque parietibus productus. Dexteram, alia sacella implent, ecclesiffi navim quatuor

quorum uuum ex integro

navitque

exstrui curavit, or-

summa cum

pietate ac munificentia

prffinobilis familia

Goudia. Sacrarium insuper quod piissimorum principum pietas additum,

supellectile. M;ignicotidie preciosissima ditat januam porficentis.-ima demum ai>te majorem
ticus se
suffulta.

Emptium et ejus socios Omnionem et a persequutoribus interfectos r, validissimis rationibus contendit prajfatus Jacobus Ladertyrem
chius in sua de loco martyrii S. Crescii dissertatione nondum edita. Traditionis hujus testi-

attoUit,

columnis ex Fesulano lapide

mouio factum
ibi

est,
,

ut ad tabernaculum
devotae

quod
tem-

oUm

aderat

populorum
,

turbffi

Coimo

///

opere 15 Januffi exterius fastigium, eleganti marmoream exhibel tabulam cum elaboratum,

longo agmine procedentes

statis

anni

hac epigraphe

poribus, orantes accederent. Et quidem egesta nuper eodem in loco circumcirca humo , pe-

DIVO CRISCO MARTYRl, QVl FT CRESCIVS, QVI CHRISTI FIDEM IN MVGELLANVM AGRVM INVEXIT, HIC CVM SOCIIS OMNIOKE ET EMPTIO ADIVTOTIBVS

rampla fundamenta patuere s

haud dubium
argu-

ingentis molis, eis olim superstructae.

mentum.
18

AB ANNO CCXLIX. QVIESCENTI TEMPLVM PIETAS POSVIT

ABCISSVM EIVS CAPVT

Quum
,

vero

Actorum
,

^** indicio deprehen-

A MILITIBVS IMFERATORI DECIO DEFERENTIBV3, VOLVNTATEDlVINACOACTIS.HINCAVFERllI.NONPOTVIT

PAVIMENTVMSACRAVITCEBBONIVSCRESCIIDISCIPVLVS

doraum fuisse ejusdem S. quae Floreutia discesecus viam publicam deutes Faventiam duceret; exiude rata indidatur
Cerbonii

genarum de

loco

isto

opinio evadit

nam,

quum

paucis

abhinc

annis

sub

pavimento
alte effode-

CVMSOC.QVAMPLVRIMISVIVISINFOSSAMIBIDETRVSIS

prgefatffi ecclesiffi

S. Crescii

humus

HORVMOMNIVMOSSAABALEX.MARZI-MED.ARCH.FLOR. C AN.CICftOCXlII. IIl. NON. IVL. INVENTA, ATQ;

REGOGNITA.

retur. reperta est via antiqua

Romana,

iapi-

KVNC AVTEM A COSMO

III.

MAONO ETRVBI^ DVCE,

REPABATISTEMPL1RVIN1S,ERECT18AR1SEXMARM0RE,

ANNO

ClOlOCCil

MELIOKI, VT VIDES, LVCI EXPOSITA

dibus strata, quffi.FesuIarum ab urbe progrediens "et ecclesiam hanc intersecans prope sacellum prfficitatffi familiffi Gondiffi, recta incedere visa est per eundem locum, ubi S. Cerbonii domussitacreditur, ac tandem per vicina Alpium juga ,'EmiUffi viffi sese committere.

^,

incwte

!<

iTiii

VENERATVBVS HOSPES INGREDERE, MEMOR, QVOD LOCVS, IN QVOSTAS, TERRA SANCTA EST. 16 At postquam singuiari munificeutia restituit, atque oruamentis tam splendidis auxit templi decus religiosissimus princeps honorificentiori locandas sede sanctorum martyrum quarum partem excepit iuexuvias curavit gens arca marmorea, sub mensa majoris arae
,

Pietatem igitur populorum, his et validioribus magnus Cosmus fundamentis innixam obsecundans, eodem in loco sacellum exstrui imperavit, S Cerbonio dicatum, in quo vetus
aliis
,

tabula S Crescii, cujus superius memini, adservatur.

etai<aptrti19 Alterum percelebre monumentum prope eorumdem Acto- '""" S. Cerbonii domum superest. rum S. Crescii testimonio erutum ; constat

exstructa, cujus os tribus obstruitur crystallisjallera reliquiarum pars clauditur cupressinis arculis, circumcirca auro distinctis, quae

enim prope eamdem

S.

Cerbonii ffidem idolo,

rum fanum

antiquitus exstitisse

quo

nostri

martyres perducti, ut vanis ethnicorum superstitionibus polluerentur et sacrificia facerent

super

Lateralia

in ciborii gradibus elevantur. etiam sacella partem sacrorum OBsium habent geminis in urnis variegato lapide exstructis supra marmoreum meuBse gradum locatis. In apside vero post majorem atam lapideo in loculo caput sanctissimi mar, ,

mensam

hinc e regione
collis parte

prffifatse

tellure late

domus, sed in editiori excavata. fundamenta

intersecationes, janua-

antiqui

ffidificii,

peramplo spatio ducta, appa-

ruere, ibique

murorum

rum

situs,

atrium et reiiqua signa eo ordine

disposita

DIE VIGESIMAQUARTA OCTOBRIS.

A
sit credendi, disposita inventa sunt, ut locus Hanc veteris idolorum templi vestigia. ea esse

603
per

pi
H

plebatus

S.

Stephani

concessionem
serenis-

AUcTOnC
FlLiitn

nonnuUa vero opinionem magis confirmant

:

//

e rudensacrificiorum ueui apta instrumenta, arse scilicet pegmata lapidea bus effossa quibus victimae htanfiffuram ppffi se ferentia,

factam nostris prog-enitoribus a simo imperatore Augusto, unico aedificatore dictorum monasteriorum, ut privilegia nosconcessionis

" tTffi
i,

manifestant,
et

volentes in-

d imponebantur

ethmcos m falxetprsegrandis culter. quibus haud levis est conjesacrificiis ibidem usos, fragmina, phirima deniqne lapidum ctura insculptos prffitequorum duo mutilos angues optimae sane not rebant t. Exinde plures
;
;

parva

item

vetustissima

/.

/,

viri

etin antiquitatibus eruendis facile adducuntur, simi in hanc sententiam templum iUud ^sculapio oUm credant.
ut

exercitatis-

nostrorum progenitorum implere, facimus et ordinamus has constitutiones et ordinatioues, itaut fiUos et desceudentes per nos et nostros quod sciUcet, " in perpetuum serventur aut nostrorum fiUorum nuUus nostrum, quae habeet descendentium debeat jura, mus in dictis monasteriis, et dictam concessionem aUcui personae vendere, donare titulo aUenare ; aut pignorare, vel aUquo
tentionem
concessionis
:

/1

/<

,/

//

symbolum serpensacrum. ^sculapii etenim immo ipsum deum sub anguis fuisse. tes adnavigasse, ibique imagine Romam Epidauro
cuUum.notiorex quam ut nunc aUis verbis
sit

n
n

et

/.

antiquis scriptoribus res est,

nostrorum descendentium, qui fuerit prode leg-itimo matrimonio non aUqua muUer nostrorum decreatus, nec scendentium postquam ad extraneum fue-

nuUus

expUcetur opus

n rit "
i,

Ad hisloriam
S. Crescii.

visum est mihi, adhaerere haud incongruum atque allatas ratiomonumenta, ^ quum illius autem, dum hsc scribo, nes expenderem nunc
;

20 Porro huic de

nostro templo sententise

II

nupta, possit in dictis juribus succejus dere, aut in dictis monasteriis aUquod convcnhabere. Et ad robur hujus nostrae presbyteri tionis juramus in manibus tui

//

Donodei, cuetodis dicti monasterii S. Domprumitnini, et tibi pro dictis monasteriis

tempU situ duobusaUis arg-umentis, ei ipsius hanc roborari video. Fnmo petitis, opinionem exstructum situnimirum, quod templura hoc aUero quod extra edito coUe appareat in urbem. A Grsecis etenim ^sculapu
;

i,

n n
n

timus per nos, et nostros fiUos et hieredes, ordiet deacendentes in perpetuum dictam obet conventionem perpetuo nationem,
servare, et
facere vel venire. Si quis vero

FlorentiiE

coUibus erecta, PluRom. num. 94 ibi tarchus testatur in quast. suhlimibus Grxci quoque fere locispuris,et sacmWa et Pausaposita jEsculapii habent Graeciie accuratissimus descnptor,

templa ut plurimum

in

li

non nostrum aut nostrorum descendentium ipsam uon observel convaverit, aut aUquo modo violaverit pro pcena Ubraa trafecerit, promittimus tibi miUe denariorum Lucensium, quam pcenaro
stabilem
tenere, et contra

nias veteris

quiUbet contrafaciens

solvere debfat
ecclesise

inte-

aedes, ^sculapio sacras, in in Arcadicis plures recenset. Extra urbem etiam ejuscUvo sitas

i,

dem

dei

templum habuisse Epidaurios, idem

Romanae, sub graliter, medietatem protectione dicta monasteria consicujus dictis mouastuut. et aUeram medietatem

et Pausauias Plutarchus auctor est loco citato, Vives Corinthiacis, et confirmat Ludovicus in S. Auguiii, cap. 12. in Commentanis ad Ub. pariter extra de Civit. Dei ; et Romas stin. Lycaouia ^Esculapii urbem in Tiberis insula testimofaisse, historiarum nostrarum

steriis.
i,

//

Et propterea tibi presbytero eo nostros modo, quo supra, oblig*amus nos et quae habehaeredes, bona et jura omnia, hujus mus, et pro cautela et securitate
conventionis et ordinationis tres chartulas Actum in pari tenore volumus pubUcari. Domnini anno Dominidicto monasterio S. miUeno centeno undecimo, cae Incarnationis

aedem nio comprobatur. Verum,

/.

C Mozzius brum, prope

Utmorubilii

de S. Crescii monumeutis adjacentibus basiUca, ejusque praemonui, Marcus Autonius fusius disserat, ut canonicus Florentinus, ideo ejus Udiera publica luce fruiturum, lecS. Crescii ecclesia,

quum

quincto kal. Maii, indictione.... Eg conventionis deus presbyter in hac chartula subscripsi. t Signa manuum Guicto- p me
et

Dono-

tor consulat u.

nis,

Roberti,

et

Loctarii

21

AUera exstat

Floren-

//

prffidictorum.

tinae dicecesi

subdita, iu loco. Florentia distat. peUato, qui ad sex miUaria oUm aedificatam et monatlanc ab imperatore constat x. cborum coenobia insig-nem fuisse prLEclarum monumentum superest Hiiius rei conventionis. fact a patronis iu chartula ex autoprapho, quod ejusdera, cujus exemplar, Erancisci Mazzinghi papenes hjeredes
exstat
tritii

de Campi &P'

"

Testes Bonaiuti, et Ubalde Quarade, et Manardus converso S. Domnini, et do Bononi Justino JoanneUo Massari de Campi, et Amicino manuura dictornm teTalenti. t Signa Inghilbertus judex, idemque nostium. Eg-o
tarius.
//

patronorum Lombardello Clerico

23 Quis autem

fuerit impcrator,

qui

hanc

s,

Cmcn*.

ElorenUni. a Erancisco Maria Ducci biMediceo-Laurentianae ex-praefecto hUothecae diUgeutisriimo archivorum, pervestigatore ex-

incomecclesiam, et monasterium exstruxit, opus hoc repertum hactenus mihi est nisi ferreplaceat ad Henricum I aut Ottonem III, iutra reUgiosissimos imperatores, qui plura
;

""*^"-

scriptum, mihique traditum,

<f eapit\tti

dignum

censui,

quod
22

iu
'/

posterorum

memoriam

derivetur.

Per

InnominesanctissimifiTrinitatis. Amen. hanc chartulam conventionis appareat

excitaetextra ItaUam monasteria ex integro ingentibus redditibus auxerunt. Anuo runt, et vero'H62, die20 Decembris, Johannes Neroarchiepiscopus Florentinus, ecclesiam

nius,

nos Guictone, et mi. et Loctarius

Robertus quondam Guillelquondam Raynaldi, patroni

hanc

parochialem,

prioriam

nuncupatam,

monasteriorumS. Domniui plebatus S. JuUasiti Lecore plebatus ni de Septimo, et S. Petri

Laurentii de Signa, et S. Crisci de

collegiatae univit mensae capitulari per liberam resignationem CaS. Laurentii,

insignis

" S.

Cam-

roUq. Raymundi MannelU, ejusdem ecclesiae prioris, ex rog-itu Ser Locti Masii notarii Flo79
rentini,

Octobris

Tomus X.

604
kvcroitt

GLOBIA POSTHUMA

SS.

CBESCll

ET SOClOliUM.
AJMNUIAIA. aNNOTATA

Fu-iuo.

sociorum partem crystallinas phialas, ossibus etenim vidi duas

in lib. 14 archivi rentini, ut apparet et 24. Keliquarum S. Crescii collegiatffi num. servat eadem ecclesia ; ibi

ejusdem

alterumque os cyathum, vemajus prajterea antiquissimum Crescii sanguine tustate'confraetum, sacro S. pignoni a perfusum quae preciosa martyrum plebano S. Crescii VallisrranciscoBarontini, Bomboui. hujus eccavffidonata fuere Boccho atque ibidem merita veneratione clesise priori,

eorumdem martyrum

refertas,

1748 egregiam hujus agri descriptionem edidit Josepfius Maria Brocchius (1); a

Anno

nobis satis erit ejusdem delineationem ex Lamio hic exhihuisse. Mucillum, inquit (2), provincia est Etruria; ad septemtriones, cujus ambitus Lxxx. M. P.censetur.EjuscoIlesseu magis tumuli planitiei aequor prope imitantur, montibus altioribus circumvallati.Hi sunt ad orien" tem Falterona, mons sublimis, ex quo Aruuset
Tiberis fluraina
scatent, quique
;

coluulur.
item eecleti*

Usunt

et in

Bancto martyri distans, de adquintum lapidem Florentia

:

Fesulaua dioecesi duje eidem erects ecciesiffi quarum uua.

Mucillum a

Ma-

nuncupatnr z. Ejus ciola a regionis nomine et elegans quaest. structura satis ampla
;

Alpes Caseutiuo separat Ali^euninus, quiE illud dividunt Penninse seu ab agro Bononieusi el reliqua iEmilia ; ad occidentem montes Verni"i, Calvani et Prati illud
et tandem ad meridiem Vallis MaMons Maurillus, Mons Asinarius, Mous Binaldus, Mons Botundus et Mon? Jovii a

ad septemtrionem

drato

lapide parietes

constant
Corinthii

et
;

quatuorpraeulta
;

claudunt
rinae,

ex quadrata deprehenditur aa. quibus ffidificii antiquitas tamenvetustiorem memoriam haud repen.
turris

decim rium

columnis
visitur

sustinentur
,

presbyteet

ordinis

campanarum

se attollit

Florentina planitie et collibus suburbicariis et Valle Sevis disterrainant. Fluvii plures Mucel-

Kjus

lum

irrigant,

quorum

priraarius Seve est, qui

bb-

quam ab decimoquinto
tabulariis ecclesise

Christi sfficulo bb

in

Fesulanae, ubi recensetur episcopalis hujus ecclesiae, facta die visitatio ejus cursE 14 Maii anni 1142, quo- tempore
prceerat percelebris

medium Muprope Montem Occidente in Orientem secat per cillum ab sxxvi. p. M. tractum, donec in Arnum illabitur.., In quinque territoria praetorum MucilCuculi scaturiens

plebanus Arloctus cc, ex pontifice maxicollatione ei facta a Martino V ecclesiam mo, annoChristi 1426. Hanc tamen ejusdem presbyteri per hberam resignationem factam, Arlocti, in manibus sanctissiraisponte
et per sanctilatem

vulgo Potestarias, quae ScarEa sunt vicariatus et territorium Scarpariae, territorium Burgi S.Lau-

lum

dispertitur,

parise vicario subsunt.

rentii,

territorium

Barbarini, territorium

Vi-

suam admissam, Xystus IV

mensse capitulari insignis

culi, territorium Decumani. Est et territorium S. Gaudentii ; est ei non praetor, sed simplex

pontifex raaximus

judex

prffiest.

Est et foedus Talliaferri seu pagi

coUegiata; sa;culuris ecclesiffi S. Laurentii Florentiseperpetuo univit, et adnexuit per bullam,

foederati ad Taliaferrum.iVwnc*

autem

diviclitur

datam Romae apud

S.

Petrum anno lucarnat.

Dom. MS2

idus Februarii, pontificatus anno collrgiatae 12, ut constai ex Bullario eju^dem pug. 190, et quia memorat8eerclesie jus tunc
IV

communiiates seu minores Mucillum quorum capitasunt Barbarinum,Burpagos, gum S. Laurentiiy oppidum S. Petriad Seve,
in sex

temporiserat penes nobilem et anliquam Neroniam familiam, ideo in hac unione ejusdem
espre?sus accessit consensus ; iramo eamdem Franciscus Neronius, civis Florentinus, studiose curavit, ut ex proventibus ipsius ecclesiJE dotaretur canonicalis praebenda, quam in dicta

Scarperia, Vallea et Viculus ; continebatque universitn anno ISIO incolas 40103 (3). b Valliscava, vulgo Valcava, ad ffuviolum Seve, in communitate burgi{A) S. Laurentii, a gtto distat milliaribus tribus, a Florentia octodecim. Antiquissima ecclesia baptismalis
est,

oHm duodecim saltem ecclesias filiales

(6).

(5),

a se pendentes, habens, nunc autem quatuor

C
e(

collegiata instituerat.

tanium
Fesulana dioecesi nuc

d< Uonifft-

25 Altera '-

puriter in I

enUiin dixcei

FenuUma.

Ai

meratur ecciesia, S. Crescio dicata, quae cle UonteficalU nunc.olim cleMezzuola (Ucebatnr, duodecim milliarium itinere procul a Florennam antiquum sane monumentum i\Qdd
;

Vulgo habetur heec ecclesia, si iurrim demas, Scvculo iv constructa. Sed hoc mihi

non

ejus meraoria exstat in coenobii Passinianensis archivo in duabus membranis, signatis,

altera Christi
prse

est credibile, quum (ut inferius diceiur) constructa sii super ipsam viam publicam y Fsesulanayn. d IntelUguntur Acia seu Passio S. Crescii.

Lamius

anno 1292, altera 1320, quas manibus habui, quum tertio abhioc mense innumeras ejusdem orchivi vetustissimas chartas ver.-^arom. Hujns ecclesiiB regi-

logum
t

inseruii suis Memorabiiibis catafeudorum seu BuUettone : in qiio (7)

ecclesise Flo-

qu3e dicuntur vide.

Lamius per Memorabilia

plurima

rentina*

men

pariter tenet

presbyter

plebani

titulo
reli-

Insignitus. In ea usque
quiae S.

snb

anno 1446

Crescii aderant, ut traditur in

visita-

sparsii de Vallecava et temploS. Crescii. Quod si quis ea legere velit, indicata reperiet ad finem iomi III in indice ecclesiarum, verbo S. Crisci ecclesiae, et in

tione episcopali die 2 Maii

ejusdem anni

facta,

exlabul. ecclesiai Fesulanae Nunc vero pars brachii ejusdem martyris ibidem servatur,

dono tradita a Julio Caccia

21 Octubris
melli.

senutore ee, die

indice geographico, verbo Valliscava. Insuper in iomo IV\^)y cujus pars tantum prodiit, hisioria kujus pagi seu potius catologus actorum, ad hunc pagum spectaniium, legi
potest.

anni 1650, rogitu Zenobii Cara-

g Errat Felicius referens

id

diploma ad

{W Detcrizioiic dclla pruviiicia ilvl Mugfllo coii lit cm ta gcogr&(>liKA ilt\ mi-dctinio. o^gtunUvi iii)'iiiilica (vmina ilplla noliiU-

UiminliaiUi Liiliaii iUu^liiila ron uiimiiaEioni, niinabilia ttcltsiae FlorcniHiv, Uim tl img. 7*20 cl
(3) Uetieui,

(1)

Mc-

scqq.

Uizionatio geograrico ruico iu[icu dcllB ToitCiiD.

tom. Ml, p5".fi2!icUctiq. (4)F;miIoiii. Nolizic Rioriche dcU i;i| Luiiiius Meinrtrohm. aic;diorse Fiornuiou. iia;;. )8-i. V. (mg- *^^|iag 1517 ct lli'3. l.) IU'|n'tii. Dizioniino. luni. l^ > (7) MciiiorBliilia clc. twm. 1, pag. 130. (8) Ibid. loiii. {)Bg. 17U cl aui|(l.

ecclesiam

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBUIS.

ecclesiam S. Crescii in Vallecava; perlinet Maciolis, quse licet ad ecclesiam S. Crescii in inAlbino,in Albio, inAlpibuset in Carza{\). et De hac ecclesia inferius fiet sermo. perpetuum concessio facta
est
sciet

60B
fcOCTOtl

MCLxxvii (15); item Martinus mccxvii. vi haL Julii{lG),annosequentiiV)etannoJACc\xm{\^); simiiiter Faiignusanno mccxvi (10). Stuidus,

Fblicio.

emphyteustm sed ad libellum seu in quartam generatwnem, et usque intertiam et canone duodecim denario,

Non in feudum

quidem pro annuo

supra nominatus, venit anno 1257. Rogerius vero anno 1310 ei 1320 (20). Atque hoc tempore vita canonica regularis ibidem adhuc duraJulii bat, ut ex sequenti diplomate die 18 honorem anni 1333 dato, intelligitur (21) Ad Dei et ejus Matris Virg-inis Mariae, ad honorem
,
:

rumargenti{i)turrim prima specie ani Moctius (3) tradit non tiquissimam videri; verumtamen eam quanta reiiquam basiittanta esse vetustaie

et

reverentiam beatorum siinctorum Crescii et

Cerboni,
plebis, et

patronorum

et

gubernatorum

dictffi

quorum

titulis dicta

plehes esse dici-

apud eumdem Moctium et apud Lamium (4). minorem \ Campanas duas habet turris his facie infelonge antiquissimam majorem
:

videre est licam. Cseterum totum eedificium

turinsig-nita^Hog^erus, plebauusplebisS.Crescii) eleg-it, fecit, assurapsitet creavit in canonicum

riori inscriptam verbis

(5)

t S.

CRISCVS.

Deo
forte liliera-

S CERBONIVS. ORATE PRO NOBIS. DEO t MENTEM SCAM. SPONTANEAM. ONOREM. DI^.ET. PATRIE. LIBERA; :

suura et dictae suse plebis dominum Panciam clericum supradictum praesentem etc. el assig-uavit eidem stallum in choro, locum in capiquibus tulo, et dormentorio, et aliis lucis, in communisest usus. Quos hactenus recensui-

lionem.

TOREM * et facie superiori M. ANTONIVS DE TARVSIS ME FECIT A. D.

MCCCL. TPRE
dicta S.

Agathm

D. P. BLASIL Infra crux cernitur et fusoris signum

basiiicse S. Petri
:

piebanos omisii Moctius; sed aiios recenset sequentes pierosque nobiies et non residentes. Et quidem quin per hos perierit 5.Crescii capitulum vix dubitandum est. Patronos tempii S. Crescii oiim fuisse episcopos

mus

^ campana; parvas
^"

'^*"'

,,,

r*,-

D ^/fi\ Romce (6),

rn^tyyrux Cosmus

TII. III,

Etrurise.aruina magnus maonus dux Etruriae, a ruina

simiiia inscripta sunt

quorum

hascesi causa

seu origo. Quum angelus custos S. Agathse ferretur ad demortuse clientis caput tabulam

vindicavit et ptane restituit id tempium, ejusdem patronatum adeptusest. Povio ut diebus festivis neque concionatores deessent, neque

marmoreamdeposuisse,inscriptamhislite7ns: M. S. S. H. D. E. P. L., Catanenscs, pavidi ne sua civitas Etnseis ignibus combureretur

confessarii qui pios SS. Crescii et sociorum

cultores exciperent
,

annexuit hanc piebem

:

simul interpretati illas sigias per hcEC verba Meutem sanctam spontaneara obtuiit, honorem Deo dedit et patriae liberationem impetravit; confugerunt ad ejus prgesidium atque eam adversus ignium vim custodem
et
:

coiiegio S. Joannis Evangeiist^ patrum Societaiis Jesu Fiorentino quorum erat vicarium eodem deputare {U^.SuppressaSocietate Jesu, rediit id tempium in manus Eiruriae

principum qui regio hospitio Bonifacii id adjunxerunt (23) et die 26 Martii anni 1784,
,

elegerunt (7). Hincpauiaiim coepit aiibi invocari tamquam speciaiis incendiorum deprecatrix et nomen ejus campanis cum eiogio ilio angeiico inscribi (S). late describit hujus templi forI Moctius

inamovibiiis parochia facta est (2i). Incoias nunc habet ilie vicus fere nongentos. Agitur tum consecratio factaannoViO^^Hli)}

sed

dum

vetus staret basiiica,

eadem

die cele-

mam; seduno verboeampingere licet,dicendo

scilicet

brabatur ibidem festum dedicationis. Vide infracap. iv.

p Videiicet anno q Hujus
170fi.

m
ut

veram basiiicam. Exstabat iiiud capituiumjam anno

eam

esse

1257,

ar% imaginem

edidit Moctius (20).

ex regesto episcoporum Fiorentinorum Joannes, constat. In eo quippe iegitur (9)

:

Tabuia exhibetur S.

Crescii

mors. Urna sub

episcopus riorentinus, exconimunicavit oranes canonicos plehis S. Crescii de Valcava, electos

altaricontinet, ut inscripta verba doceyit, SANCTOUVM CHRISTI

MARTYRVM
nivi cuEscn et sociohvm
o.ssa.

;;

imiiiv XV,

per dorainum Stuldum i)lebanum dictEe plebis sine voluntatc dicti domini episcopi, quia ad eum spectat electio plebani et canonicorum in dictaplehe. SubMCCLVii. kal. Januarii indict. VI * Anno V6Q\- capituium istud videtur habuisse tantum quatuor canonicos preeter ptebanum (10). Locus, indicatus a Felicio, integer

Inferius inscripta sunt hiecalia verba: CO^MVS III MAGNVS DVX

ETRVUl^K VT AM1'LK>UI
SPATIO COLEUENTVU ARAM ilANCSTRVXIT ET EXOUNAVIT ANNO CURISTI CIOICCCII. Eadem inscriptio repeiita est in duobusaltaribus tateraiibus, in quibus simiiiter reiiquias
inclusas sunt.
r

exhibetur a Lamio
in

(11) et aiibi (12}

revocatur

memoriam.

n Non tantumpost suppressum S. Creacii Vatlecava capituium, sed ymdto etiam ante quod nomen dicti sunt parochi itii p^ehum perstitit, dum canonici ibidem essent. Videiicet anonymus plebanus erat plebi.s S. Crescii adValcavarasubMc[xL]vi,idusJuniiiiid.[i]x(13); deinde Albertus sub mclxxii, tertio Octob. (U)
;

Hac de causa saceilum ibidem

et

excitavit

Cosmus III

sequentes inscriptiones appo(27)

:

nendas curavit

HEATA

PAMPHILA VIDVA IN HAC SVA OLIM 1)0M0

cil

loc. Memi.rabilia rir, im. I.('6 JiWS.^r-^) ViHc tl.idem, -{IMum.(iellfi cliii-sa di S- Cusci, i.ns- 4/ viiS, Su.Macli:|.nt;.i/ raliiha. lom.1.p^.MS--(Ji)Moclius. - (rt) Hoccn. Itf Oiiii|mi>is tommcnlarm. y\i vit-lKii, I he-

i\\

-^(S) SlHna

sauni* imi.untr.rii.n ;mli.|ii'li'li"i'- '"" 1- l'-'^:**^'"*'*;.!, bii.6-iS cl U.HI (7)Cfr AilaSS, n>m I Kfl.niani. iinj;. .h S Cum-i png. W.-19) S\>. (8) Miicliu". Slmia (iclla cliicsa - itU) ibi.l. lom : Luiiiium. Mcmoi-al.ilia."m. 1, |.ot;. il

'

'*

pag. cil.-(M) Ibid. pag. GIO.- (12)

Ibi.l.

u.m. IV,

paj;.

171.

606
AOCTO
PniCIO.
S3.

GLOBIA POSTHUMA
0EI3CVM AC 80GI0S MM.
!]!{

SS.

CRESCII ET SOCIORUM.
HIC

cy|

MVOELLAKVH AORVM

DIVINITVS COACTI DEPOSVERE HVIVS BEI MEMORIAM

POSTERIS RENOVAVIT

SE CONTVLISSENT HOSPITIO EXCEPIT

IBIDEMQVE IPSIVS BEATIS9IMI CRI8CI PRECIBVS E MORTIS FAVCIBVS CERBONIVM FILIVM RECVPERAVIT
BT CVM EO AC VNIVERdA

BARTflOLOMAEVS GALILEI PLEBANV

ANNO CIOIOCCII pristinum S. Crescii sepulcrum hxc Prope incidenda curavit Cosmus III
:

VETVSTISSIMVM
D. CRESCII

FAMIMA

MABTYBIS SEPVLCHRVM

CHRISTIAN^ FIDEI SACRA SVSCEPIT

PBO QVA PAVLO P08T OMNES SIMVL

EX ACTIS VISITATIONIS DIOECESA

AD PRAFATORVM MARTYRVM 3EPVLCHRVM

O&ANTES ETIPSIDECIANA SAEVIENTE

NAE ALEXANDRI MARTII

MEDICES DIEBVS IV ET V MENSIS
IVLII

ANNO

CIOIOCXIII

PEBSEQWTIONE KAETYRII CORONAM MERVERVNT ANMO DOM.

CCXLIX

lAH

SS.

AEDEM HANC PAMPHILAE ET CERBONIS DOMVM

B.

SANGVINE ASPERSVM Fossss, qua diu clausa sunt SS. Omnionis et Emptii ossa, impositus lapis marmoreus cum hac epigraphe MEMORIAESS. MABTYRVM B. CRESCII D18CIPVL0RVM OMNIONIS ET EMPTII. HORVM COBPORA QVAE
:

*''

CRISCVS

VETERI SVPERSTITIONE EXPVROATAM SVO AC 0MN10N13 ET EMPTII

HIC IN DIOECESANA VISITATIONE BE

PERIT ALBXANDER MARTIVS MEDI

SOOIORVM eLORIOSO SANGVINE CONSKCRAVIT EAMDEM EXIMIO IN TANTOS

CES ARCH. FLOR. ANNO CiaiOCXIII

III

NONAS IVLII

MABTYBES
PIBTATIS

PBTBVS NICOLLINVS SVCCESSOR NESOLI HVMESCENTIS

VITIO

AC

BELIGIONIS STVDIO
III

CORRVMPERENTVR

COSMVS

MAGNVS ETRVRIAE DVX

TEMPORIS INIVRIA COLLAPPAM REGALI MVNIFICENTIA E FUNDAMENTIS DENVO EXCITAVIT AC PRIMAEVAE VENERATIONI RE8TITVIT

IN ALIVM DECENTIOREM LOCVM TRANSFERRI CONCESSIT

ANNO

CIOIOCXLVIII

Prope locum, in quo reperias ciorum reliquise, hsec incisa

ET SOCIORVM

S. Certonii et\so:

ANUO DOM.
8

M D.CCVIII Hunc ambiium circumdari Cosmus III

hanc apponi epigraphen (1)
LOCVS QVI MVRI HVIVS AMBITD CONTINETUR

MEMORIAE SS. CEBBONIS MARTYRVM QVORVM SACRA COBPOBA HIC PROPE VETVS RE
GENERATIONIS SACRARIVM AB ALEXANDRO MARTIO MEDICE ARCHIEPISCOPO FLORENTINO INVENTA
III

voluit et

OLIM
SS.

NONAS

IVLIl CIOIOCXLVIII

PAMPHILAE ET CEBBONII D0MV8 PVIT IN QVA ET IPSI

CHRISTIANIS
SACR18 INITIATI
3S.

Prxterea ad gradum altaris SS. Rosarii:

EDVCTIS E PROXIMA FOVEA
SACRIS CORPORIBVS
tiS.

MARTYRVM
y,

BT

CRESCIV:^ OMNION ET EMPTIVS MARTYRIO CORONATl SVNT SVPER ANTiqVA SS. CERBONIS ET PAMPHILAE

CERBONIS ET SOCIORVM qVAE SVPEBA VERVNT OSSIVM FRAGMENTA AB HV MO SVPEBPOSITA PVBGATA ET

DOMVS FVNDAMENTA
COSMVS
III

SEGREGATA EX DECBETO MABTIO MEDICEO

ANNO

ciaiocxiii

AD LOCI VENERABILIS CVSTODIAM MVRVM EXCITARI IMPEBAVIT

AN, SAL.
M.D.CCVIII
t

HINC VBl PRIVS ASSEBVABAN TVE TRANSLATA SVNT

IN

SVPPEDANEVM
HVIVS ABAE
ciaiaccvi

Harum omnium rerum imagines reperies

(2).

ANNO

apud Moctium
u

Ex

Moctio

(3)

dabi^nus adhuc sequentia.

Diploma hujustranslationis edidit Moctius{4>). Demum ad valvas basiliese prascipuas sub

porticu
DIVO CRISCO MABTYRI QVIETCRESCIVS
qyi CHRISTI FIDEM IN MVGELLANVM AGBVM INVEXIT
HIC CVM 30CIIS OMNIONE ET

Antemedium
pavimento

altare extra clathros legiturin

:

hgec inscriptio

OCCVLTA VI
DECII SATELLITES

DETENTI

SACRVM D. CRESCII CAPVT DVM LANCEA INFIXVM AD IPSVM DEFEREBANT IMPERATOBEM

IK TYBANNIDI8 EXERCITAE SPECIMEN
(t)

EMPTIO ADIVTORIBVS AB ANNO CCXLIX QVIESCENTI

TEMPLVM PIETAS
POBVIT
149.-(3) Ibid. pag. IU9. (i) Ibid. pag. 116 et seqq.

Ap. Hoclium, ptg. 133 cl 13(.

(2) Ibid. p>g. 139,140

el

ABSCISSVM

^'^^ DIK VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS. tria sint stri. Quomodo auiem deinde facta ABSCISSVM EIVS CA?VT Gui^omonasteria penes Guicionem seu illa DECIO Lotharium A MILITIBVS mPEKATOUl nem, Roherium ei Lociarium seu

AUCtOM
Fn.icio.

DEFERENTIBVS VOLVNTATE OIVINA COACTIS

HINC AVFERBl NON POTVIT

(ut

PAVIMENTVM SACKAVIT CERBONIVS

CVM

CEESCII DISCIPVLVS 80CIIS QVAMVLVR1MI8V1V1S

DETRVSIS IN FOSSAM IHI

exdiplomate anni 1111 a Felicio edito, afprmani ea constat) melaiet,nisi quod ipsi progenitoribus a nescto concessa fuiBse suis Innocenquo imperaiore, Anno tamen 1198 Domnint ectius Papa III censehat adhuc S. sua (2)elesiam suh protectione S. Petri et

HORVM OMNIVM OSSA AB ALEX.

MAR7,I-MED. ARCHIEP. FLOR. ANNO CIOIOCXllI. HI. NON.

Nunc

ecclesia parochialis

est,

suffraganea

prioratus S. Stephani in Campis,

nomen

re-

INVBNTA ATQVB RECOGNITA NVNC AVTEM A COSMO III HAGNO ETRVRIAE DVCE
IVL.

hahens xnatinens, et ab anno 1795 parochum Colitur ibidem ante hominum movihilem. de Bono Consimemoriam imago B.

M K

0(8).

REPARATIS TEMPLl RVINIS ERECTIS ARIS EX MARMORE

zJamsupra, annotato g, ammadvertimus Maciola, ecclesiam S. Creecii in MacioHsseu Florentia ad viam Bonomenlapide a
.

..

ANNO CIOIOCCII MEUORI UT VIDES LVCI EXPOSITA

VENERATVRVS HOSPBS INGREDERE MEMOK qVOD LOCVS IN QVO STAS

quinto in Albio, xn sem, appellari quoque in Alhino, perttnere Alpibus et in Carza (4) et ad eam ad ecclesiam diploma quod Felicius num. 9 et quo consiat S. Cresciim Vallecava retulit medium S3eculum\jam parochiam hanc anie indicem ecexstitisse. Plura quivolet adeat

B
X

TERKA SANCTA EST

Moctius (1) sctsequenti diplomate nitantur. chartam, cujus hoc licet edidit antiquiorem SalvaIn nomine Domini Dei et est initium Holodovicus gratia Christi.
:

Hxc

forie

non sunt accurata satis,

licet

Memorahiclesiarum, subjectum tertio tomo Florentinae et Repetti Dictionalium ecclesi^ geographicum, physicum et historicum

rium

Thu^cise, v" Macioli seu Macciuoli. aa Turris ^tas deprehendi potest

:

ex

se*

toris nostri

Jhesu Lotharii Deiimperatorauf^astus, B. M. donni undecimo q. inquid ejus filius, annos imperii Ludovtci U, nona annus undecimus impem maximiLothariiU, initio ducto a
filiinaiu

domini. quenti titulo, parieti inserto anno. SEPTEMRBiS. TEMPORE. II. MENSE.
MCCI.XXIX. IND.

AMBROSII. .'LEBANI. FECIT. VlERl.

IU)C.

NOLAUIVM.

vcro preecvM oMN.Bvs.svis.cAMPANi^. Ipsum pariim xdificatum est cxrca sens templum

Decembris anm 850, et die coronationis seu 2 anno Chrtsii indiciio nona conveniunt cum Vonatianus qut861 Porro illo testamenio de dam preshyter fiUus Uttonis, disponii siiis in agro Florenmonasteriis suis
,

medium seeculum xv
bb Quoniam

(5).

Felicius non novit varia hude ea jusplebis nomina, hinc factum est ut antiquiora ssscuinstrumenta non reperit
lo XV.

Qui hcec volet adeat Moctium

(6) et

La-

tribus
tino

de monasterio S. Dommm, quod Juliani^difipater suus Sepiimi inplehe S. monasterio sancti Petri, quod ipsecarat de Signa a met Lecore in plehe S. Laurentii in exstruxerat et demum de moscilicet
;

mium{l).

laudabilis.

fundamentis

nasterio. S. Crisci,

Campis in plehe 5. eedificarii Stephani. Quis posiremum hoc Donatianus hujus non indicatur sed quum ac duorum ahoesset possessor, non secus
sito
, ;

Breve ejus encomium seu vitam qrio ejus face(8). In libello. scripsit singuhs continentur, indicatur bis olim tise Cvescnfestum annis in templo de Macioiis S. celebraium fuisse (9). est Novulae, dd Mons Ficalles etiam dictus Mociium oslendit Lautpluribuslocis post

celeherrtmus aqud cc Arloctus ille plebanus suis; vir casterum valde Thuscos est facetiis

Lamius

rum, censendus
(

est ipsemet ejusdem fundator Cerie conirariumostendi neautpater ejus. quitexcharta,edita a Felicto; quumtnea cuhet error, in qua quippe dtcatur

Binc B. Paschalis Papa II, conomnes firmans anno 1103 episcopo Fsesulano

mius

(10).

inter ea ecclesias suas et castella, recenset

immanis

plebemS.

Crescii sitam in

Novole

(11).

Multa

imperator unicus aedificator hxc monasteriorum. Vult autemDonatianus ut donec vixerit post monasieria sua maneant,
;

trium dictorum

alia referunt Moctius (U) et pignus acceperat ee Julius Caccia id pium

Lamius

(U^)-

moriem, ecclestam cum omnihus possessionibus penes ea leqe ut quotanms S. Petri Petri Romx,
solidos argenpresbyieri inde recipiant duos denams duodeex teos, singulos constantes monasterio mocim\ quodsi pluravelint, aut possessionesalienent, liceat molestisint, aut

ut fiant nisi ante aliter statuerit,

Cresciitn a Francisco Barontini, plebano S. brachii templo S. CreVallecava neque pars

;

acii

m Monte
nempe

sirumentolegiiur,
tyris,

Ficalle data est, sed, ut in mreliquia sancti Cresciimar-

pars ossis tibiaeejusdem Sancti{14).

censu nachis monasteria sua cum annuo ad coenobium Nonantalanum. transferre exempta Fiehat autem tota heec compositio ut monasteria et suhdita tantum eeclestae esseni
S. Petri

<Z^^^^^

Romanm
de Geni.bus

aut Nonantulanae S. Stlvedi S. (6) Sloria della ch.citt

AnimnHTo

nol-.l.bus

FWeot.n,.

ap.

LHn..um.

Cmci, pag. U7 ;qq-- <7) *l qqmoiabil.a fcdrsJK Florenlina:, ton.. I, pag. 228

not o
i) ZT^Te. li9ctKcpetu,l)iwonanodc.Toscan.v<.,

^^-

Moc'L's,ona

dclla ch.csa di S.CrcKi,

iiacuU.

p;|:

- (U) Moctius Storia dcHa chiesa di S.Crcsci,pB6.l5l. I, _M2\Ibid. pag. 151 etseqq. - (13) Mcmorab.l.. lom. - (U) Moctiu, pag. 157. DaB. 598 et alibi passim. P ^ CAPUT IV.

608
tiCTORI
FlLICIO.

GLOBTA POSTHUMA

SS.

CRESCII ET SOCIORUM.
"

aacra corpora SS.

MM.

Crescii, Cerbonii et

CAPUT
et

IV.

,1

/,

Visitationes ecclesiae

SS. Crescii
inventio-

"

asseruerunt pluantiqui acriptores etc. et exinde ob rimi sanctorum corporum reverentiam nuUus unquam ausus fuit nec in prssens audet

sociorum

quod

pariter

sociorum Valliscavse, et re-

H in

"

liquiarum eorumdem
nes et translationes.
n.iigui.rom
viiiiauone

"

mortuos sepelire, ut mos ecclesiis Mugellanse regionis aliis in est sepeliendi ; sed defunctorum corpora in communi ccemeterio reconduntur. Item exposuit, ob hanc inveteratam opinionem ac
dicta
ecclesia

anniim,

/^missis antiquioribus visitationibus sancti ^Florentini archiepiscopi in ecclesia instituerunt, prima occurCpescii Valiscavffi
,

quas

" n "

fidem

quod

scilicet dicta sacra

corpora in

dicta ecclesia sepulta jaceant, ab immemotempore singulis annis die primae rabili

rit

visitatio

archiepiscopi

Antonii

Altoviti
in libro
"
//

verba anni 1568, cujus hffic referuntur dicta plebe caput Visitat. pag. 125. " Adestin retinetur decenter S. Crescii martyris, quod
,.

concurrere solitos ad non solum homines ipsius dictam plebem omnium locorum Mugelli, et plebis, sed
dominicffi

Augusti,

II

in tabernaculo ad

dexteram

altaris

devotione ginquis regiouibus maxima cum multa ad dictam plebem,etquotidie confluunt oppressis mirarulavidentur, acpraesertim in
altare maa nequissimis spiritibus ; et sub Cresciietsojori sunt recondita corpora SS.

80

et

nedum

populi vicini,

bene claused etiam ex lon-

extraneos quoque, et praesertim comitatus et civitatis Faventiae, qui devotionis spiritu

ducti veniuut , ut dictos sanctos martyres, eorumque reliquias venerentur, et ut sese

" "
,1

"

eorum necessitatibus patrocinio ipsorum apud Deura commendent etc.

in

II

n
HflO,

ciorum.
27 In

"

eodem

libro pag-.

360 refertur altera

" "

aO " Et illustriss. dominus, auditis etc. ^eJiw"* vocato et secum adhibito maguifico Franci- dmniur, sco Philippo de Zetis perito caementario dicti populi dictae plebis, et praesentibus etc.
visitavit, inspexit

et diligenter
et

con.-^ideravit

visitatio

cavsB

ejusdem ecclesia^ S. Crescii Vallisfacta anuo 1590 per archiepiscopum

"
"

loca omnia
thaeo

et singula,

mandavit D. Matfaciat

Alexandrum Medices, qui deinde sacra purpontificatus pura insignitus ac demum ad nomine ; in apicem evectus fuit, Leonis " In tabernaculo lapideo qua hffic habentur
,

prffisenli,

ut efPodi
et

terram, et
credit
etc.

"

diligenter

inquiri,

inspici curet in lo-

" cis
/,

etc, in quibus posita esse

et

cor-

pora

reliquias
etc.

prffidictas

Quibus
rever.

" "

reliquia a dextris altaris majoris reconditur quse prima dominica capitis S. Crescii M., mensis Augusti, quse est dies cousecrationis
plebis, et die

" "

peractis,

incontineuti

dictus

dictffi
,'

octobris exponitur

super

altare

majus, et ad

eam frequens
,

Matthaeus plebanus fecit per dictum Eranope" ciscum Zetum caementarium, aliosque populo dictae plebis rusticos el ex u rarios "Cffodi pavimentum, et terram extrahi ante
..

I.

concursus
devotione
clavibus.

populorum accedit
,

et

magna

altare

majus

et

quum

penetrassent sub

et decentissime retiveneratur netur in dicto tabernaculo sub duabus tutis

"
..

"

dicto altari, invenerunt sepulturam fabricatam ex lapidibus, undique sculptam, cujus os tegitur ab alio lapide ejusdem longi-

"
t

1613

28

Ex

alio libro

Visitationum pag-. 80 ha-

"

II

tudinis

et

latitudinis, ac lapis qui inservit

dicti altaris;

betur infrascripta visitatio archiepiscopi Alexandri Marzi-Medices, qui sacra nostrorum martyrum corpora invenit anno 1613. llluAlexander D. strissimus et reverendiss,
II II

pro mensa

super

quem

lapi-

dem

" " "

II

H "
"
II

riorentiarchiepiscopus MHrtius-Medices nus, die 3 mensis Julii 1613 visitationem jam pridem incoeptam volens prosequi etc. eodem die supradicto ad parochialem eccle-

positum est supradictum altare; dictamque sepulturam invenerunt ubique refertam terra uda ac coenosa, ex aqua nempe, ^ quaeilluc dimanaverat a parte apsidis ipsius
ea
egesta dicta terrn, factaque in perquisitione , reperta fuere diligenti
et

" ecclesiffi; "

"
" " "
'/

infrascripta

ossa corporis humani, ut infra

descripta a

siam,

plebaniam
in

de Valcava

nuncupatam, S. Crescii ag-ro Mugellano Floreutinae

etc. Vidit in

habentur, medico physico

M. Benedicto

Ulivi,

"
"

dioecesis pervenit

tabernaculo
martyris, ut

lapideo a dextris altaris majoris reconditam

burgi S. Laurentii, ibi major pars unius ossis prsesentis, videlicet femoris, pars alterius ossis femoris, pars
:

"

reliquiam,
asserunt,

caput
quse

S.

Crescii

" ossis
" " " "
"
II

unius ex

tibiis,

raajor pars unius ossis

"
"

reliquia

quotaunis populo

femoris, pars

ossium
vertebra

ostenditur prima dorainica Augusti, in

qua

brachiorum,
ossis

minorum amborum una integra, pars

"
II

celebratur festum
bis,

consecrationis dictse ple-

spinae,
sacri,

et ostenditur

etiam die 24 Octobris, et

et

ossis

pars ossis sacri , altera pars pars trocantide majoris unius,

" "

tenetur in

magna veneratione,

subduabus

frustum

aliud

ejusdem

ossis

sacri, pars
ossis

clavibus includitur etc.

tus

spathulae, altera pars spathulae, pars

vtexinBitu.
meniit
rfiir,

decia-

"

Die vero ^ ejusdem mensis constituD. Matthseus plebanus exposuit, quemadmodum ab hominibus populi dictae
29
"

"
"
"

K.

majoris tibia:, alia pars ejusdem ossis, pars ulnffi minoris, aliud frustum ejusdem ossis pars unius digiti, quampluriraa frustula,

" " "

plebis

S.

Crescii

Valli.scav8e, et

aliarum
sed

"
II

ecclesiarum non
totius

solum

dictse

plebis,

ris.

seu fragmenta costarum, et tibiarum femoInventa sunt quoque dictffi terr im ^

MugelU
in

credetur, et pro certo habehis locis et inter pleros-

" tur, et " "

omnibus

"
"
'I

que homines fuit ei est publica vox et fama, quod in hac ecclesia S. Crescii Valliscava;
sepulta fuerint, et ad prsesens reperiantur

mixta nonnuUa aurea fila a, atque insuper cui illigatus pala anuli b ex ffire inauralo erat cffiruleus lapis, absque taraen anulo.
,

"

11

Aderant et sex parvi numni quinque, etffireus alter.

c,

argentei
31 Post

OCTOBRIS. DIE VIGESIMA QXJAKT.^

quM n
varii

609
fuerunt
praesente iUuprffidecesAUCTOtl
Fftucio

Post heec confestim dictus Matthsus cfiemeata plebanusjussit per dictum Zetum lapidem, " dum aliosque operarios extrahi quos ascenditur " suppositum gradibus . per appellatum, sub ad altare majus, S. Crescii tumulus, lateribus ob quo lapide apparuit
31
"

i.

pertfie

et

collocatae

//

striss. et

reverendiss. D. Alexandro Marzi

//

Medice archiepiscopo Florentino

"
//

sore die 4 et 5 Julii 1613, prout in visitatione facta ab ipso in actis dictse visitationis, exis-

" "

tentibusinarchivoarchiepiscopali Florentiuo.

structus, " "

..

limosa terra refertus, quem tergressus dictus Philippus cffimentarius, educens, detexit ramque udam undequaque quse ossa duorum corporum integrorum,
intro-

"
//

//

Et quia capsa prope fontem bapusmalem, in quasunt reliquiaeSS. Cerbonis et sociorum MM., propter humiditatem est fracta et consumpta ; illustrissimus dominus eam quam-

"
"

cum

jacebant, sibi ad invicem tantum erecto latere intercontigua, uno

capitibus
posito.

"

primum

"
"

reaptari, et lateres calce rauniri maiidavit, et de prffidictis fidem faciat infra

quindecim dies sub poena scutorum quatuor.

tcmpH parti-

Julii Die vero sequenti 5 dicti mensis petiit prosequi dictu8 Matlhffius plebanus et inquisitionem reliquiarum S. Cerbonii,

" "
..

32

"

dextris dicti

majoris

altaris

in

taber-

ii

sociorum mandavit

etc. et illustrissimus dominus plebanus etc, Et confestim dictus

/.

naculo lapideo reconditur reUquia capilis ut S. Crescii M. clausa in capite formato, dicitur, di cartone e geeso ; quse reliquia

"

dominica prima raensis Augusti, quae

,

est dies

jussit effodi

/.

pavimentum ecclesiffi circa sacrum baptismi fontem juxtamajorem ecclesiae januam a dextro latere, et quum fovea educta circiter, esset longritudinis decem ulnarum
alia reperta ibi fuere octo humana capita, atque insuper integra, alia in frusta redacta; magna ossium copia , ad plura corpora

"
/'

consecrationis dictse plebis, et die 24 Octobris, super altare in qua fit festura S. Crescii
raajus exponitur, et ad iUud frequens populorura

/.

..

coQCursus

raagna
a

cum
dicto

devotione

..

confluit, et in dicto tabernaculo couservatur

..

"
"

cum duabus
retentis.

clavibus,

plebano
visitatio,

E
tt

" "

tumulata permixtim quffi pertineutium Quibusperactis.dictus plebanus, videbantur. gratias agens Deo, quod non fuerit fraudatus
,

35
facta

Anno vero 1659

reperitur alia
,

1GS9

rura, et
clesiae

archipresbyteper Philippum Soldani Gherardum Gherardi, canonicum ec-

edesiderio, quod jam pridem habuit, inve" niendi, prout absque alio dubio sibi videtur, et aliis praesentibus videri credit, inventas
('

metropolitan

Floreutinae

visitatores

"

fuiasesacras reiiquias
SS.

omuium

praedictorum
corporis

Martyrum

nempe

reliquias

"
//

altare S. Crescii in sepulcro existente sub ecclesiae; iUas vero Omnionis majori dictee et Emplii, sociorum (licti B. Crescii, in sepul-

cro existente
/f

u
(/

penes et subtus gradus, per quos asceuditur eundo ad dictum altare majus; illas vero B. Cerbonii et sociorum ejus in
fovea circa et subtus fontem baptismalem, et proptprea dixit aliam inquisitionem non
desiderare.

electos a Francisco Nerlio, tunc archiepiscopo A dextris altaris Florentino, ubi legitur tabernaculo lapideo, quod clau raajoris in conservatur reliquia " ditur duabus clavibus, capitis S. Crescii martyris etc. ut assentup Niccoin praeterita visitatione archiepiscopi Corpora SS. Omnionis et Emptii, quffi lini. esi^e in prseterita visitatione fuit assertum propter " recondita aute altaris majoris gradus, humiditatem a moderno D. Plebano soli
:

..

/'

/'

..

"
I'

" "
/.

fuerunt reraota a dicto loco, cum licentia fel. record. archiepiscopi Niccolini , ut apparet ex ejus rescripto etc. et hodie adservantur

/lumaf jr jalebanf.
II

33

"

Et lllustrissimus D. mandavit, quateter-

nus omnes eas reliquias purget a limo

"
/.

" rse, et illas,

" " "

quae repertse fuerunt in sepulcro subaltare S. Crescii, claudat in capsula,

" "

sub clavi, a D. Plebano retenta in armario prope januam ecclesite ab ingressu in duabus capsis ex ligno, serico intus vestilis, ex quarum una cura vitris, ut populus possit veuerari
etdeosculari.

"
/.

plumbeis laminis fabricata, in ipsam capsulam plurabeam cum iutro clausis reliquiis collooet et reponat in ipdomet lapide, a quo sustinetur mensa lapidea ejusdem altaris
S. Crescii. IUas vero reliquias, quae repergradus, tse fuerunt in sepulcro posito secus quos ascenditurad altare majus, clausas per

36
"
'/

"

Corpora

vero

SS.

Cerbonis

et

soc. f^cu.

n
>'

MM. ex licentia, tributa ab eodem illustrissimo antistite, contenta in eodem rescripto, fueruut amota a loco, in quo primura adserper plures capsas distributa vabantur quarura una, quae est major, adservatur sub altari raajori propter defectum alterius loci quum a parte decentis, quae tamen capsa
,

"
"

" "

in

capsa lignea, laminis

plumbeis

fulcita,

n
" " "
..

"
" n
/1

reponat eodem in loco, ubi repertse f uerunt etc. Reliquias vero, quae repertte fuerunt in fovea, sub et circa foutem baptismalem, clausas in
simili

inferiori

non sit serieo induta monuit D. Plebanum prffisentem

dorainus
,

ut

eam

" citii,
//

capsa lignea, plumbeis laminis fulcoUocet et reponat juxta dictum fou-

..

tem

etc.

"
.-

aurei. infra raensem vestiat sub poena uuius sunt nuraero quatuor, et AliEB vero capsae varias reliocto aliae redactEe ad formas

Vitititaliones

inno 165(i

34 Sequitur alia visitatio Petri Niccolini archiepiscopi anni 1636, ut ex libro Visit. " Sub altaris pag, 293, ubi hsec habentur majoris mensa corpus S. Crescii raartyris in plumbea capsa, serico vestita, conservatur, et ante dicti altaris gradus sunt recun:

" "

quiariorum, in quibus quum deticiat sericum vestimentum a parte interiori debet pariter infra dictum terapus sub eadem
,

poena apponere.

/<

ANNOTATA.
a

/'

"
ii

dita

corpora SS. Omnionis et Eraptii MM. munita ; in capsa lignea, laminis plumbeis iuxta fontem baptismalem sunt recondita et

Aureafila inter ossa

S. Crescii

martyris

</

corpora SS. Ccrbonii et sociorum MM. iu re/'Capsa Ugnea plumbata; quae reUquiae

mirum non est, (juum antiquituschristianorum corpora una cum vestibus

inventa fuisse,
aliisque ornamentis aureis reconderentur ut
,

ahunOe

610
iucto..
^"'"'*'

GLORIA POSTHUMA

SS.

CRESCn ET SOCIORUM.
tumuiandis SS. martyrum exuviis imperatorisquoque,sub quo martyrio iidem coronati fuerant, juxta ilios numismata studiose reponere consueverant, ui docetnuper citatus
,

tr^ct. abunde probat Henricus Spondanus in cap. 4. num. de Cxmeter. Sacr. lih. i par. 3. ex schedisNicolai csetera refert 5, aique inter

MSS., Viterbiensis, ejusque Diariis Romanis in basilica S.Petrirepertam anno U^S

Romw

arcam marmoream candidissimam.continen, ,

cuppressinas utramtem in se duas capsas laminis argenteis coopertam signoque que

crucis

munitam,
,

id christiani fuisse

inielli-

cadaver gerentur; ibique unum,atqu^ alterum vestibus aureis induinventum utrumque

lib. tum; laminas argenteas fuisse pondo depurati ex vcstimentis conflatis 832 argenti
;

Paullus Aringhius tib. S,cap. n,etlib. Q,cap. gui exemplum addit S. Caii, papas et 23 martyris, in cujus sepulcro tria Dioctetiani, sub quo martyr fuit, numismata inventa et Marii Januariani pariter martyris, intra cujus ccemeierialem tumuium mneum quoddam Juiiae AugustcV, quae Severi imperatoris conjux fuit, numisma, egregio quidem artis
; ;

superfuisse libras

Uauri purissimi.Alterum
Fauno
et

idem
aliis

scripior ex Marliano, Lucio

exemplum

recitat

de Maria Augusta

opere exsculpium,laiebat. Hactenus Feiicius. Sed animadvertendum est S. Caji papge tumuli detectionem insignem fuisse optimorum virorum deceptionem quemadmodum
;

corpus in uxore Honorii imperatoris, cujus Paullo 111 reperbasilica S. Peiri sub

addiem UOciobris

in

Commentarioprwvioad

eadem tum est

in

marmorea arca cum

veste

et

intexium fuerat, pallio, quibus tanium auri combustis auri pondo circiter 40 colut ex iis ex crystallo lecta; pr/eter vascula multa

gemmis ornaachaie, aureosanulos, variis gemmas, aliasque 7^es tos, inaures, monilia, Vegio, preciosas. Et Baronius ex Maffejo canonico sub anno Chrisii D Vaiicana* basiticae
et
,

ac 395 iestatur, in monumento ciarissimorum conjugum Romanorum Prohiet piissimorwn ossibus inventam Probc-e, una cum eorum
fuisse auri copiam
histor. lib
1,

Acta S. Ursul3e,num.^?> et seqq. satis superque ostendimus. Neque ego putem numismata, in sepulcris reperta, certum esse temporis indicium. In annotato superiori iterum suggessit Feiicius S. Crescium domo Germanum fuisse; sedjam aiibi indicavimus id asserium niti monumeniis plane infirmis. In superiori capite mentiojam facta est reiiquiarum qua in ecclesiis S. Crescii ad Campos et Montis ^ Fecall^ adservaniur. Quibus adde in templo S. Marci Fiorentino, ut Ludovicus Antonius Gianbonius in suo Diario sacro ad 24 Ociobris
tesiis est, custodiri paries

ex aureis vestibus aliisque sepulcralihus ornamentis et apud Eusebium

;

Crescii,

H, constat Asierium, senatorem Romanum, Marini centurionis, simul atque martyrium pro fide Christi apud
cap.

capitum sanctorum Omnionis et Emtii et alia eorumdem sanctorum pignora pie coli in templo arcis Lutiani in Mucilto, ut Brochius pag. xxxiii
Descriptionis Muciili indicat
(1).

Cxsaream PaLvstinse subiissei, corpusiollentem, splendida et preciosa obtexisse veste,

aique propriis humeris deportasse, ac magnidecenti et sumpiuoso linieo involutum
fico

CAPUT
Officium
et

V.

sepulcro

Sigeberius eiiam in Chron sub anno H'21 noiat, a Paschale Ipont. inventum corpusS. Ceeciliee virginis aureis veiaium indumeniis. Haec Felicius.
condidisse.
b

Crescii et

Missa antiqua SS. sociorum martyrum.

In sancti Crisci martyris a.

LECTio qnum
ret,

Annotai Feiicius-.Anuli in christianorum

sepulcris condi olim solebant,

etmartyrum

quos Bosius in Roma subierr. se multoiies reperisse, et Baronius quoque apud Priscilias ccemeierium se vidisse tesianiur; imo Paullus Aringhius in Rom. subier. lib. 6,c. bO,iconem exhibet anuii, ex csemeterio B. Agnetis Via Nomentana eruii. Idem probatur ex nuper t allato exemplo Marise u^Ofns Honorii imperaioris

Temporibus Decii imperatoris, o//fcM >.Cres1. ciienociorum psevissima persoquutio contra Christi
'f'''""'

famulos indicta ubique fere terrarnm desseviet coelestis regis

milites per diversa tor-

menta

ad

coronam

martyrii

properarent

beatus Criscus, ardore raartyrii jam vehementer incensus, Florentiam veniens, dum pervenisset
in

sylvam, quse

dicitur

Elysboch, a
,

apud Spondanum. Quem usum proxi-

mioribus etiam saeculis servaium habes, teste inter alios Lilio Gregorio Gyraldo in lib. de sepulcris et vario sepeliendi riiu qui asserit
;

qui lunc militibus ipsius Decii imperatoris Florentiae aderant, cum beato Miniate et qui-* busdam aliis captus, ad civitatem ipsam ad-

ductus
ratori

est.

Cumque nunciatum

in urbis direpiione sevidisseJuiii llpontificis sepulcrum effossum, ex quo inter cetera c^sa-

de captivitate et

fuisset impeadventu eorum, non

modicum
praecepit.

g-avisus, suis eos aspectibus adstare

riani milites

anulwn

sustulerunt, in cujus

Quorum nomina,
fortes in fide

relig-ionem percunchristian.

pala sapphirus erat ingentis precii, quem Augustinus Trivultius cardinalis muitis aureis redemit. Ex hoc etiam S. Cresoii nobiiiias pi^obatur, quem claro ortum genere ex

ctatus,

dum

eos co-

gnovisset, diversis suppliciis in imam Cfirceriscustodiam eos separatim detrudi praicepit, alterno ne saltem rautuia consolationibus
,

Germania scripiores affirmani. A^iulu^ enim

nobiiitatis insigne fuit, ut

glyph.
c.

ex Pierio hieroHopping. dejure sigiilorum 146 iradit Aringh. loco cit. c Hxc iterum Felicius Sinumismata inter
lib. 41, ei
:

adhu^ exsiarent, exiis fortasse ejus obiius tetnpus aliero hoc monumento certius comprobaretur. Fideies enim in
S. Crescii ossa reperta
(1) Cfr

sermone invicem propositis aliquo modo sublevarentur. Ang-ebatur etenim perfidus imquod christianse fidei assertores perator beatissimi martyrea, Christum Dominum crea torem omnium confitentes, eum reg-em regum, et dorainum angelorum, quem cffiU veneran,

tur,

mundus

ipsi clara et

adorat, infernus contremiscit, aperta voce prsedicabant, et dice-

Lamius, HemoraLUia ecdc^lK FlorcntinK, tom.

I,

pg. 008.

bant;

OCTOBRIS. D!E VIGESIMA QUAKTA

611
Fklicio.

A banttUnus

est

Deus
,

etSpiPater, et Filius,

ritus Sanctus,

quem

sancti

martyres imitati,
et

imaginem Dei usurpando arripere ausus es, colo, in nomine Domini Jesu Christi, quem
prfficipio tibi,

et tomenta carnificum minas judicum compuomnia diaboli tentameuta pro nihilo beatitudinem per martantes, ad ffiternEe vitge tyrii coronam perting-ere festinavemnt.
tecdo
II.

ut exeas ab ea et uUerius ad

eam non

ingrediaris, quatenus

ab

idolorum

3S Lectio

II.

Ex quibus

athleta Cbristi

jam

atque tordictus bentissimus Criscus, minis imperatons viUpenmentis Decii crudelissimi lietus et gausis, dum in carcere teneretur, quod pro altissimo dens laudes referebat
,

sordibus emundata , creatorem suum, qui in coeUs est, agnoscere et Sancti Spiritus dignum habitaculum fieri mereatur. Tunc dmou emissa terribiU voce, cum ingenti furore abscessit. Sanctus Domini autem, manum pueltenens, benedixit eara, et sanam reddidit patri suo. Tunc Omion, gratias Deo et beato
Iffi

Carceris nomine ejus contumeliam pateretur. nomme autem prsepositus erat quidem homo

Oranion

Omion
qui

*, nobilis et

iniquus

etiam filiam quotidie atque violentus possessor laniabat atrociter, mamiserabili vexatione postquam martyr Christi beatissimus

acceptus Decio iraperaton, habebat luuaticam, quam

martyri suo Crisco agens, coepit detestari eos, qui non crederent Domino Jesu Christo. Crediditautera cum uxore et filia, et omni dorao eis basua, et dato nomine suo, pariter cum ptizatusest. Instructus tamen primitus est a christianam B. Crisco ex omnibus, quK ad

reUgionem
tis

et fidem

catholicam pertinent,

vi-

xime

fierent, Criscus adductus fuerat. Haec dura ita nocte facta.quum vigiles obdormissent, media tetro lux immensa, tenebris longe repulsis. miles cateet gloriosus in carcere refulsit vinculis absolutus et angelicis obse:

deUcet quaUter sanctam

et ineffabilem Deita-

trinitrinitatem in unitate, et unUatem in venerari, et veneraudo adorare tate colendo debuisset. His peractis, dum persequutio ad-

narum

versum
quotidie
latebras

christianae fidei

cuUores indicta cruimperatoris

et

pede psalB Doo decantabat. Evigilantes mum, et hymuum autem custodes, quum tantam lumiuis claritalem tenebroso in carcere conspexissent raodico terrore percussi in fugam conquiis confortatus,

libero incedens

delissimis

jussiouibus

^aevissimi

magis ac

magis

ingravesceret

christianae

reUgionis cuUores per domos et subtiHori examine disquirerentur

triviis et

iguis et aqua intndiceretur his, qui nou in-

non

os puellffi sese terardere seque tormenta intolerabilia pati,

versi suut.

Dsemon quoque per

cenderent thura idoUs in

ordinatis.

spectacuUs
qui

Quid mihi ribili voce clamare cospit, diceus cur antetempus perdere et tibi est, o Crisce?
:

41

Lectio

V.

Videntes

fideles,

cum

'''" '

me
lis,

festiuas?

Adjuro
facias.

tc

per ipsum,

quem

co-

Beato Crisco enmt, sese in arcto positos, neque in ea civitate jamdiu latere posse, quo-

ne

hinc rac expellas, et ne

hanc

raihi tan-

uiam muUeres qusedam

et jEtatis asperitas

et infantes

promiscul

sexus erant inter eos, quos

, ,

fragilitate sexus

tam iniuriam
leetio 111,

39 Lectio 111. Tunc Domini mirabiliacirca

Omion videns tanta beatum Christum cele-

raartyrii deterrere poterat,

beabrata, cucurrit ad carcerem, et ad pedes ut suorum crimitissimi martyris provolutus,

num

veniam mereretur, orare

coepit.

Depreca-

competens visum est consiUo coramuuieato necessitate temporis ac rerum ad eis, ut pro aUa loca transitum facercnt. Quo audito, beaEaventus Criscus iter cepit versus civitatem
tiae,
,

batur etiam ut sanitatem fiUae sus restitueret et dffimonem a visceribus ejus excluderet. Beatus vero Criscus, sereno, ut erat, vultu,
in

eum

respiciens, ait

Si

credideris

Domi-

perveniens ad locum, qui dicitur Colsuscepit hospitium in domo cujusdam Us muUeris viduge, quae vocabatur Pamphyla, cujus fiUus infirmabatur ad raortem, et data
et

nura Jesum Christum factorem atque reparatorem omnium esse, et filise tuse sanitatem, inimico effug-ato, invenies, et omnium peccatorum tuorum, pro quibus nunc soUicitus es,

pace

et colloquiis divinis

expletis, prffidictum

fiUum a

raorte et
,

ab

infirmitate

Uberavit et

C indulgentiam consequeris. Tunc Omiou,

stratus ante
ccepit
:

pro-

pedes ejus

aperta voce dicere

Credo

Dominum

Jesura

verum Deum

nec esse, etidola muta et surda, quie uec sibi aUis prodesse possunt , pro nihilo ducens, Deum autem christianorum, qui in respuo
:

et Cerboulus vocatus est baptizavit eum Serapion vocabatur; ex quo rauUi j nam antea crediderunt et baptizati suut, Et dum hac agerentur, et vir Domini B. Criscus, ut animas, quas Deo acquisierat, contivraaret, eodem loco moraretur, relatum cst imperatori,

quod Oraion, quera

Christo

ipse amplissiraa dignitate

decoraverat. reUctis Diis per beatum Criscum

credidisset et
christianis

coeUs raanens, tc
vit,

famulum suura

&:c glorifica-

adjunctus

adoraus, veniam de peceatis mcis expo-

stulo.

Peccavienim
quia errore
et
in
te,

muUum

in te et in

Deum
fui;

sucesset. Quapropter princeps, uimio furore potesiate tradita , missis raiUtibus ceusus,
priEcepit,

tuum,
ipsius,

persequutus sum sauctos

ut

ubicumque inventus
christicoUs suis
,

fuisset B.

morte

eorum consentiens

Criscus

cum

aut thura et
in-

sed deprecor

sancte Dei, quatenus misertus faciaspervefiUffi mese ad gratiam Dei tui nos corde ipsius nire, iuimico humani generis a expulso. Beatus autem Crisous, gavisus de ejus et gratias agcns Deo, elevavit eum,
fide

victiraas iraraolarent,

aut diversis poenis

terficerentur.

42LKCTI0
sui

VI.

Tuuc miUtes

perticientesjussa '"".

imperatoris. pervenerunt ad locum, ubi persevesancti Dei in urationibus et vigiUis

et

proslratus iu oratione, ut

nomitiis sui virtutem circa

Dominus sancti pueUam ostendere

ieciio IV,

diguareturet dffimonem ab ea expelleret, deprecabatur, oratio40 Lectio IV. Curaque complesset da^raon nem, conversus ad pueUam dixit spurcissime, qui hanc puellam ingressus,
:

Cognoscens autem beatus Criscus Surgamus, inquit, fratres, miUtum quia ecce Dominus noster Jesus Christus ad coronam martyrii nos iuvitat, et advocans
rabant.

adveutura

beatum Cerbonem, raouuit eura, ut secederet ecclesiam, et daret locum persequutioni, et ut commiserat, ipse post quam sibi Dominus
8U ejus

Octobris

Tomus

X.

gl2
IDLTOBt
FSLILICI.

GLORIA POSTHUMA

SS.

CRESCII ET SOCIORUM.
tura separasti
;

geminaret. Denique, ejus obitum confirmando csleceteris semotis, ipse ut robustus quum,
jmperatoris miles jam ad desiderans pervenire certamen
stis
sffipe
,

quod

si

nolueris, diversis tor-

mentis

'optatum

cum duobus

macerantes afficiemus. Beatus vero Criscus desiderans illos ad fidem Christi conMelius verti, benig-ne eos alloquitur dicens
te
:

aliis

discipulis

Omione

et

beato Emptio, qui

cum

eo fuitab initio conversionis, a militibus vero acse requirentibus non celavit. Milites comprehenderunt eum et eos, qui cedentes cum eo erant, improperantes ei in hunc mo-

ergo et magis rationi congruum, ut vos, qui vos idolorum errore relicto, ad Deum convertamini, ut tormenta, quse infidefecit, libus in seterna confusione, parata sunt, evadere valeatis. Tunc ajunt milites In proximo
est
, :

dum

Tu

es

sacrilegus

ille

Criscus, qui Peo-

estnamque, ut
leficis

et tu, et socii tui,

gravissirais

rum nostrorum culturam dam Jesu Nazareni superstitiosam

evacuas, et cujuset

poenis atque torraentis, quse sacrileg-is et

,

ma-

vanam

doces sectam? Per salutem imperatoris, nisi qui sacrificaveris diis immortalibus, et eos,
per te decepti sunt, ad deorum culturam revocaveris,
eos, qui

male legibus parata sunt, attrectati fortissimus athleta Dei beadispereatis. Tunc
tus Criscus, intelligens eos in propria malitia induratos esse, nec sermonum salubrium ex-

diversis

poenis

te

interficiemus.

Deinde ligantes

eum

gravissimis catenis et

hortationem aure mentis percipere, confidenti animoait illis Notum sit, quia nos christiani
:

cum

ipso erant, perduxernnt ad quod-

dara fauum, quia ibi erat proximum, iu quo

erant diversae idolorum imagines. Etiutroducentes eos in templum, coeperunt compellere et vocantes B. eos ad sacrificia idolorum
,

nec deos vestros, quos colitis, adoramus, neque sacrificiorum libamina eis exhibebimus; jam enim ssepe dixi vobis, quia deorum simulacra

manu

et

arte

hominum

fabricata sunt.
lecdo IX

Omionem,

afl^abiliter

eum admonere

coepe-

45 Lectio IX. Ista vero tormenta, quse vos nobis minamini, transitoria sunt, etbrevi cer-

runt, ut ab errore noviter suscepto recederet, et diis immortalibus libamina perferendo, ab

tamiue gloriam
mittunt.

et

seternam vitam nobis pro-

^ eorum
rem

ira secederet, et Decii imperatoris

ut, pristiua

amo-

Unde quicquid gravius visuna fuerit, E exercete, quia parati sumus omnia tormenta
pro Christi confessione sustinere. Similiter et
ceteri sancti protestari tes

sibi reconciliaret,

digiiitate

recepta, pristino

cum

honore ad imperatoris

coeperunt.

Tunc

mili-

palatium remearet.
lec/ici Tii,

VII. At beatus vir nuUo modo eorum seducitur, et neque preblandimentis

43

Lectio

contundentes ora eorura jusserunt eos expoliari et fustibus gravioribus casdi. Cumque diutissime caederentur, beatus Omion in confessione

cibus sed in

neque
tide,

ullis

promissionibus

flectitur,

Domini
et

perseverans, reddidit spirivenerabilis

quam

acceperat, constrati
:

animo

tum. Similiter

Emptius,

dum

Jam se satis terreno perseverans respondit militasse imperatori , et in ejus palatio jam
sufficientibus

gravissimas toto corpore fustium percussiones exciperet, gratias agens Deo quod inter ejus
confessores adnumerari meruerit
coelo reddidit animara. litibus accedens ad B.

honoribus atque

divitiis

abunimpe-

dasse; at
ratori,

modo

ccelesti se velle militare

Quo

facto

beatam in unus ex mi,

ut ad ejus gratiam pervenire et in ejus

aiternaliter
se

Criscum,

immobiliter

palatium

consistere
,

mereretur;

in

Dei laudibus

permanentem, gladio eum

christianum

esse

Dei surdis

atque

mutis lapidibus
posse
irati, et

nec ac injiiriam veri deinceps

protestabatur.
verbis et dentibus

percussit, et caput ejus amputavit, et aspersum est sanguine ipsius pavimentum, et per-

cervices suas

inclinare

At

illi

multo magfis

super

eum

frementes, expoliaverunt eum, et

virgis diutissime

eum

flagellaverunt, dicentes
esse

signa cruoris sanctorum martyrum ad gloriara atque virtutem norainis Domini et sanctorum martyrura usque in hodiernam diem. Signa quoque plurima et vir-

mauent
,

ibi

magnam
spontauee

deraentiam
pariter

bona

temporalia
perdere,

lutes innumerabiles precibus sanctorum mar-

cum

ipsa

vita

tyrum ibidem

celebrantur

quod Dominus

atque voluntarie morti occurrere, prEesertim quum in deliciis et honore posset aetatem

noster Jesus Christus facere dignatur ad laudem atque exaltationis * nomihis sui, qui

F
*

exaUatioDem

suam

perag-ere. Beatus vero

Omion, acceptis

cum

Patre

et Spiritu

Sancto vivit et gloritica-

opprobriis et tormentis alacrior factus, coepit

acerrime increpare eos, tormeuta, quantumlibet asperiora, pro Christo se magis amplecti,

tur Deus in trinitate perfecta per cuncta ssecuhi sceculorum. Passus estautem beatissimus
confessor
suis in

quara

timere

conlirmans
nihilo

promissa
,

atque

Domini Criscus cum duobus sociis loco, qui dicitur Colle, IX Kalendas
,

blauditias pro

ducere

cruciatus

sese

pro

Christi

omnes nomine paratum

sed ad
ffiternns

Novembris

regnaute

Domino

nostro

Jesu

esse declamans, illorum araentiara atque perfidiara se raulto

Christo, pro cnjus amore terrena despicientes, coelestia suscipere meruerunt. Tu autem Do-

magis

dolere, quos

expectaret interitus et tormenta non deficientia, diabolo et nngelis ejus prsparata, cum

mineetc. 46 In festo
suscensus

martyuis b IN primis vESPEKis. ANT. Beatus Criscus, ardore martyrii

s.

crisci

In ! Veiptrii

aniiphonx
b
*

quibus omnes
tes, seterno
leviiu viiit

stulti

et insani, idola adoran-

*, Florentia

* veniens, a militibus

lurcensus

t^remautur incendio.
viii.

Decii tiranni capius est

cum

sotiis suis. vsal.

FlorcnliBOi

44-

Lkctio

Quura
eos

et htRC, et plura alia

audacter

contra

forlissimus Dei athleta

Dixit Domin. ant. Cunque nuntiatum fuisset imperatori de captione eorum, non modicum

adstare

emitteret, videntes

milites

eum

iu

fide

chri-

gravisus

suis aspectibus

istari

* precepit.
etrelirelisioDem

stiana tirmissimura esse, et a proposito acce-

PSAL. Confitebor. ant.

Quorum nomina

pto

tidei

diraoveri non

posse, fucerunt

sibi

gione * percuntatus
carceris illos

dum

fortes * Christi eos

(in fide)

praisentari etiam

beatum
:

Criscum

ut

quod

cognovisset, diversis penis maceratos in ima

detrudi precepit. psal.

per se nou poterant, saltem per eum reficerent. Cui dixerunt Sacrifioa diis , et revoca ab errore, quos prsestigiis tuis a deorum cul-

Beatus

[detiudi)

Vir. ANT. Separatim

eos * precepit, ue saltira

mutuis consolationibus alterno sermoue invi-

cem

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

A cem
. ADgl>'''

^^^
AttfTOng
Fitict'..

propositis

aliquo

modo sublevarentur. _

perfidus Laudate pueri. ANT. Agebatur * assertores cliristiane fidei quod tyraunus dominum beatissimi martyres Jesum Christum Laudate confitentes. psal.
PSAi>.
,

carcerem, et pedibus beati martyris provolutus, * Ut suorum criminura veniara mereretur, cepit orare. y. Deprecabatur etiam, ut sanitatem suoe filiae restitueret, et demonem a visceribus ejus excluderet. Ut
^.

creatorera

Dominura. capitulum. Beatus

qui mventus aurura non abut, est sine raacula, et qui post quis esthic, nec speravit in pecunie thesauris
vir,
:

omnium

post secundam lect.

et
4t

laudabimus eum

? fecit

enim mirabiha

in

vita sua.
Byfnnv$.

^Y HYMNUS.

Beatissimus Criscus gavisus est nimis de * (elevait fide Omnionis, et gratias agens Deo, *Et pro- eum * * (virtiileni) tinus in oratione ut Dominus nominis sui (istenilere ostenderet dignaretur. t- Curaque coraplesset * fmanum) * teorationera, Sanctus autera Doraini puelle nens, benedixit eara, et sanara reddidit patri
suo. Et. posT TEKTiAM LECT.
i^.

Aunuas

Crisci celebrare laudes

Crcdidit

autem

Luce, quacelsosadiUtriumphos Yictor, ingressi, quibus ordiemur Cantibus hymuum ? Illedum sevoDeciiteuetur Impii jussu, jubar in tenebris,

Omnion

cura uxore sua, et

filia

sua, * Et dato

nomine suo

cum omui domo pariter cum eis ba-

baptizatus est in nomine Patris, et Pilii, et Spiritus Sancti. i. Instructus tamen primitus a

Quale

custodes stupuere, portis

tura fug-at obsidentem

Exitapertis.

Demonemjam

Oblincl

parentes Feminara, cujus doraus et salubres et iramensus populus Ambo, Abluit*UDdas. SitDeo patri, genitoque Christo, Flamini Sancto, simul exutroque, profecto, Autequara quicquara fieret,
Gloria
Tl

beato Crisco ex oranibus, que Christianam religioneraet fidem catholicara pertinent. Et. 50 1n secundo nocturno, antiph. Dum persecutio adversus Christiane fidei cultores indisanctus Criscus talia monita fertur ceretur
,

II

Noelurni

pertulisse*. psal.
nistrorura diaboli
psAL.

Cum

invocarera. ant.

fra-

* ftrotulissc
*

tres et corarailitones nolite tiraere,

* pavore mi-

(neu)

corda vestra conturbentur.

,

summa. Araen.
Crisce.

fratres raei, Verba. ant. Recordaraini quoniam per tribulationes multas opportet nos introire in regnura Dei, sicut dixit Dorai-

Ora pro nobis, beate

i^

Ut digni

etc.

ad magnificat, antipk.
atque

minis Adthleta Christi beatus Crischus, Decii crudclissirai vilipeusis, tormenlis

et in carcere teneretur, lcctus

dum

gaudens laudes Jhesu Chrireferebataltissirao Domino nostro

sto.
Maivlini
nui;

hym-

48 AD MATUTINUM, INVITATOUIUM.

Dorainum, In confessione laudis adoremus * Qui corona glorie raartyrem suum decoravit tono Iste Criscum. psal. Venitc. hymnus. In
Confessor. Criscus adKhristi, faciensdocensque jacentem Concitat cultura populos;

nus uoster Jesus Christus. fsal. Dora. Dominus noster. |. Posuisti Doraine super capitem. ^. Koronam de lapide pretiosa. post accinpamur * qautam lect. IV*. Beatus Criscus dicebat aA en Conjungamur ad eo * aque * superius sunt, * qurc * queque iiitima pro nichilo computantes solam (Ktrr* norum) Ad * solum conprehensionera mentis oculis ociitos intendamus. t- NuUe nos carnales amicitie rrtardenl impediatur *, de sola retardens *, nulhis amor
* :
:

'

('iKculi)

im-

coelestium dulcedinecogitantes. Adsolara. PoJr QuiNTAM LECT. ^ Bcatus Criscus una cum sotiis,

pedint

dimissa Florentia, pariter stiuavit iter * urbem. *

cum

eis

Faventie de

Cum

pervenisset ad

Hl

locum, quidicitur
hospitiura
in

Collis, in

Valliscavesuscepit
mulicris, que

Hospitisgnatum prope jam peremtum

Surg-ere cogrit.
Cog-it

domo cujusdam

Tocabatur Panpliyla, cujus

cebat.
t.

tilius

egrotus

ja-

ad raatrem viduam redire Liberum, tanquara valetudo nusquam stupendum Leserit. Tuscas facinus
Personat oras,

Intellesit mulier, beatura Criscwm, et

qui

cum

eo

erant,

veri

Dei

christianae religionis esse cultores.

adoratores et Cum. PosT

iras, Criscus extemplo, trucis hostis et cedes nihil expavescens, Vuhiera

Perstat, insigni sitit et

coronam

Milite
Sit

dignam.

F SEXTAM LECT. i^. Acccs&it bcatus Criscus ad lectus|jiiilurii quo puer iu extremo spiritu * ducens, lum, in Dominus exanimis et quasi exanimi * jacebat. * Ait meus Jhesus Christus resurgere te faciat. i. Puer surrexit de lectulo sanus, et exurgens ce* :

Deo

aittiptionx

reipoiiioria
I

Notlwni.

'

i|uani

Antequara Gloriasumraa. Erat quidara 49 In primo nocturno, antiph. horao nomine Oranion nohilis, acprffipositus habebat filiam lunaceptus imperatori, qui * irapius possessor cotidie vexatione ticara qua Beatus Vir. ant. Et attrocitcr laniabat. Psal. raartyr Criscus adductus raaxirae po^tquara uoraen cujus per hos * puelle deraou
fuerat,

Patri, genitoque Christo, Fhimini Saucto, siraul ex utroque, quicquam fieret, profecto,

pit

clamare

Unus

est

Deus christiauoriim
,

in
e( III
III

coelo et in terra. Ait.

51 In tektio nocturno, Antiph. Puer

qui

Nnrttir

sanus * fuerat, baptizatus

est,

et

mutatura

sanatu$

nomen

ejus Cerbouius,

nain antea Serapj^ion

erat vocatus.
rau^;, inquit,

iratres raei, quia

Psal. lu Domino. Ant. SurgaDominus noster

Jhesus Christus ad corouain raartirii nos invitat. l'sAL. Domine quis. Ant. Beatus autem
Criscus

cum duobus
Domine

discipulis

Omnione

et

Emptio a militibus Decii se requirentibus uou

ceiavit. Psal,
iu virtute. i.

fierent

'obdormisseiit

Quare freorrendis vocibus iusonabat. psal. ant. Hec dura fieret *, media nocte rauerunt. obdormisset *, lux imfacta, cum jam vigiles carcere tenebris louge repulsis tetro in raensa
Dominequid. ^ constituisti etc. coronasti eum Domine. 1^ Kt POST PRIMAM LECTIONEM. Tuuc Omnion, videns tauta mirabiha jy>. celebrata, cucurrit ad circa beatum Criscum
refulxit. fsal.

Magua
:

etc.

Post septimam lect, i\. Milites i^. Gloriam imperatoris dixcrunt ad beatum Criscum Tu mortis dampnatu *es, et lormeutu nobis mietc.

*
*

<lamn :i(ii%
a;tcrna

Gloriaet honore

naris ieternam *. * llespondens autem martyr oslendi vobis, jam simulacra deos non Dei esse. y. Melius est ergo, et magis rationi congruum est, ut vos, ydolorum errore * relicto, ad Deum verum nostrum convertamini. Re:

crrore

spondeus.

614
IVcVOBt
FlLlCIO.

GLORIA POSTIIUMA

SS.

CRESCII ET SOCIORUM.
adoratores, et cultores christJane religionis, AI" leluia. PsAL. Confitebor. Ant. B. Crisco cum sotiis suis commorante in domo Pantile, *ut

Emptius

diuspondens. Post octavam lect. i^. Cunque teatus Criscus una cum tissime cederentur Domini sotiis, beatus Omnion iu confessione veneperseverans reddidit spiritum. Similiter tradidit anirabilis Emptio * * Beatara coelo mam suam ad Dominum Jhesum Christum.

'{ficlumest)

lauguor pueri ingravesceret, et ad mortem * retiusque deductus vix extremura alitum Alleluia. Psal. Beatus vir. Ant. Actemneret.
des * raulier ad
bitu,

lialilutn

accedcns ad y. Quo facto unus immobilier in Dei laudem beatum Criscum permanentem, gladio eum percutiens, caput

beatum Criscu

*,

rautato ha-

'

accedenj

ex militibus

'

cuttodis

Beatam, Post >onam lect. Beatus Cerbonius, quem sauctissimus Criy. * relinquere scus sancte Dei Ecclesie custodire christiavoluit :* Utanimi fidelium, ad fidem non definamadducti, consulatorem liabeutes cerent, suscepit ecclesiam. f. Et congregatis
ejus ampulavit.
christianis
collegit beatus Cerbonius

*Iugubri, voce miserabili cepiteum compellere*. AUeluia. Psal. Laudate pueri. Ant serve Dei, in ingressu tuo filius meus moritur, et

Cnscuni
(facie)

'

C"mpellape

lumen oculorum raeorum extinguitur,

rnisera * consolabitur. Alleluia. Psal.
'

quis

me

miieram

Laudate Domiuum. An magnificat. Ant. Beatus

proslratus diutissime cum fratribus oravit et corapleta oratione, et * sotii subjunsanus surrexit puer Panfile xissent Amen

Criscus

'

(juam

sancto-

rum martyrum
'

Crisci sotiorumque

ejus cor-

filius.

Alleluia.

qui

* Valiscavae pora, et detulit ea ad locum, quod Spiritui dicitur. Ut. f, Gloria Patri, et Filio, et
Sancto.

laudks. Ant. dicuntuu ut supra. Ad BENEDicTUs. Ant. Puer postquam sanatas petiit *,

56

Ad

deS.Cerbonio.

luit

baptizatus

est,

etnomen

ejus Cerbonis vocatus*

*

52

An

LAUDES. Ant. sicut in primis vespebis.

est,etcepitmultumproficcreindoctriuaDomini,
et cum B. Criscoin orationibus, et vigiliis perseverare. Alleluia. An magnificat. Ant. Beatus

vocatum

Aym niM

HYMND3.
Criscus, athleta similis probato,

Omnetorraeutum
*

subit, et ferendo

gaudet

Claudet*. ut victor spolium reportet

Hostis iniqui.

Armat exemplo

socios fideli,

Cumque

premittunt animas Olympo Strenui, latum caput amputatus, Terrea vincla Solvit. Adscensu superas ad auras,
luttr et vita fruitur beatos,

Cerbonius cuin sotiis, facto martyrio beati Crisci et sotiorum ejus; corpora eorum sepellierunt, et juxta sepulcra flexis genibus stantes milites Decii eos invenerunt, et iu loco dicto vivos in foveam miserunt, et sic ad coelos per martyriura ascendere meruerunt. Alleluia. 57 MissA iN FESTO sANCTi Cmsci. Intkoitus.
*

Miita de
S. Crcscio.

Exultemus omnes

in Doraino,

et spirituali jo-

Pulget
'

vliij

et cinctus pia vermiclatis Tempora victis *.

cunditatelffitantesdiemfestum celebremus pro gloria almimartyris Crisci, de cujus passione gaudentangeli, et collaudant Filium Dei. Alleluia.

Crisce, coufisostibi, te precamur,

stitlincns

Kespice ettandem licetimmerentes Sustines *miti gremio, salutis

Porrige regi.

Psal. Exultate justi in Domino rectos decet laudatio. f: Gloria Patri. Guaduale. Inpostulanclita sanctissimi martyris patrocinia afi^ectu illi grates tes, toto cordis ac mentis
:

SitDeo

Patri, genitoque Christo,

tt

rtUqa.

Flamini Sancto, simul ex utroque, Antequam quicquara fieret, profecto, Gloria summa. Araen. bcata provincia 53 Ad BENEDicTUS. Ant.
Valliscave, o gloriosa ecclesia, in qua beati Crisci fulget * solemnia, beatus locus honorans

referaraus. y. Cujus vita gloriosa tantis mundo meruit corruscare rairaculis. Alleluia. ^. Hodie

martyr beatissimus Criscus inter verba oratio-

uisuitimum Domino martyrio spiritum

dit,

reddi-

'

fulgent

hodie pater adinirabilis in gloria ab angeimpelis susceptus est. Offeutouium. Flurainis tus Iffititicat civitatem Dei, sanctificavit taber-

martirem. Inolytus clerus exaltaus protectorem; felix patrone, succurre raiseris, ut felices jungamur superis. In secundis vespebis ad ma-

naculum suum Criscus

altissimus, et caelestis

^
*

quam

(ille)

gnificat. Ant. Gaudeat provincia, Cave vallis de tanti martyris Crisci gloria, qui * cum Chriorat * ccelestem Dosto tenet in coelesti curia
:

regni gloria sublimasti. Alleluia. Communio. Vale, raartyr felix, Criscus sanctissime, collocatus in loco pascue, et pro tibi devotoclero,
et fideli

populo

Dominum

deprecare. Alleluia.

minum,
Commemoro.
nionisei
tii

ut

populum

sibi

devotum aeterna

faciat

ANNOTATA.
a Lectiones S. Crescii, martyris supra editas,ex pervetusto codice membranaceon.b, plut. 20 celeherrimx Mediceo-Laurentianx
hihliothecee, cui titulus
:

perfrui gratin. Alleluia.

^^ p^^^ COMMEMORAT.
^^"^-

9S

MM. OMNION ET ENTII.

Emp-

scus

Cumquc diutissime cederentur beatus Criuna cum sotiis, beatus Oranion in confes-

Emptius

sione Domini perscverans reddidit spiritum ; similiter venerabilia Emptio * beatam ccblo

Festivitates Sancto-

Letamini in Domino. In sanct. mart, ^. Kt gloriamiui omnes. Omnionis et Empiii, totum ofjicium agittir, siciit in festo S. Crescii, et dicuntur Psalmi
tradidit
y.

auimam suam.

rum per anni circulura, fideliter transcripsit Franciscus Maria Ducci, ejusdem hihliothecx excustos, oh pcritiamin veterihus archivorum monumentis eruendis ubique commendandus.
subjecto

pluri^norum martyrum
Offiiciam

et

hymni

et i.

Hxc

Felicius. edidit

Easdem lectiones cum

55 In festo S. Cerbon: et sotii ejus totum

OFFICIUM AGITUU MODO INSCUIPTO. In PUIMIS VESPEHis.

Ant.

Cum

pervenisset beatusCriscus tera-

^domo

pore Decii ad locura, qui dicitur Valiscave, hospitium suscepit in doraum * cujus* vidue,
"""

Lamius. Annotata nuUa apposuimiis, quum eadem passim repetenda forent quee ad ipsa Acia diximus. b Reiiquurn autem Officium et Missam, ex veteri autographo, quod in secretior'i magni
ofjficio

2*
tUei)

Pantila nomine, cujus filius intirmabatur.

AU

leluia.PsAL. Dixit. Ant. Intellexit Panfilabeatum Criscum, et qui cum eo erant, esse veri *

Etrurijs ducis archivo adservaiur, exscripta, cum suis 7itvvis his adposuimus ,ut integra eis fides haheretur. Hsecdenuo Felicius.

DK

DIE VIGESIMA
"^

QUARTA OCTOBRIS.

^^

^
I

DE SANCTIS

SEVERINO TTJNGRENSI ET FELICE

TREVIRENSIBUS HABITIS EPISCOPIS

Unica.

De

primis

Trevirensibus

episcopis.
et

Confusio

episco-

porum

Trevirensium,

Tungrensium

Colomensium.
ex Mettensi.

An S
Unde

Felix Trevirensis exstiterit. ortus cultus S. Severini.

Nonne

fictus

.s.seve.u
Felix/.s.pe

j^ie I \Mosam

sexta felruarii, qua

olira

^""'tf,''!.

IJrum

solemnis fiebat in p^seillius urbis commemoratio,

.., Traject,ad ommum sancw-

M^linr

JJ^^^^J-^^^l,
aes
^1

qui Severini conditio, quippe ,,,,,. j, Lectionario

'"^

S"eri-

'^^i^
.,...

ouihusdam Trevirensis

dicccesis, ^,jcl.-

i^^^p^esso,jubeturhacdiee)us

rr:'"a..r
i,.

termiss^s ad illam diem Tra,ectensesvtndtcabant,adpr^ sibi quoque

J---XT-

"""Xy

sentemdiemadecessor,busnostrtszlluslran-

^ZTfilZtusLpliei.ommbusdeprompt^s E I g^ -^ Qfp^a, proprns arclnex^om lucem

^^^ ^706 in
:

^J

.,..

tui,n,

/ac/m in pr.-etermissxs d,ez ^^^l^^^i cu Carthusiani ^Z in auctario ms. Usuardino

jusdam Bruxellensis laudabatur S.

he^ermu;,,

et S.lelix episcopus Trevirensis et Tungrensis, Qui S. Felix ^bidem ad episeopus Trevirensis. translatus pra;sentem quoque diem sxmxliter

propria Sevennus. sequenti lectrone Trevirorum episcopus, sancto ^,^^^ in mar^^ .^^ episcopali digQitatesic ^^^ .. ^^.^^ successit, eo adhuc tempore. ^^^^^^ y ^^ episcopatum et martyrium vocari

.Ibus

J^_^
q^^^

t"^^^

est

diei uti etiam in prxtermissis

:

.^

antistitibus

visum

est.

Unde

april.ts,

ad quam hxc scripserunt

S. Felix,

episcopus
Florario

Trevireusis et martyr, celebratur

m ms

ad mortem ^^^^^^ ^_ ^^^^^^ ^.^^ proposito paratus, ad pontificium ^^^^.^^^ fubeundam

v^^,^^

^^^^
^j,^^^.^^^^^;^

ecclesii accessit. Severinus certe

sanctorum.VideturhicessesextuseoclesiaeTrevirensisepiscopusetsecundoCliristisseculotlo-

adrainistrationem ut egregia sua-

Annalium Trevirensmm sine corona martyru e med.o pag.187 ait movere abiisse haud levera ad credendum et ita absque raentione marruisse. Brovverus lib.
..

^^^^

.^^

resig-uato ad

ponendam

^,^^^

_,^

^^..^_ jj^^
,

frustratus

^.^ ^^^ ,3 e^.pe. quartum sui regiminis

,.

^^^^ ,^_ jam

coelo

maturns Maximiani
fuit.

.,

suspicionem

etLubecse tyrii refertur in Martyrologio,Colom^ additionibus anno 1490 excuso et a Greveno appellatur confessor sed d.e qvio
:

victimaapudTreviros
^J
^-

Potiori ita-

ad Usuardum Alibx iterum refertur in Florar.o, 24 octobr.s. nomen non apparet, Felicis illius
;

IJ
roiog
.^^

^^ ^_ coloniensi et Greveni edilione

,^^

j,^j.^^ ,^^ .^,. ;,, ^ie in

Marty

^^^^. ^^^ ,,,ti ge^^ ^^,^.^j,\^.

Eadem habet

autem

S.

liturgineque recenseiur in ulhs kalendams quod autem ad hanc diem C cis Trevirensibus LubecoM, ^^rvi^^.." .-V - .-- a Greveno et Florarii Usuardique auctore relatus est, h.Tc est causa Coloniensis
;

^J

^^^ ^encmii sancloram Ferrasanciorum ^^ mutuatus ex Natalibus ^^^^^. ^^. ^^^,^, qu; cum Trevi.

guod

solent homonymt, ubi natalis dies %la celebrioris alicujus die festo prxdicari ; Yeha^ Trevirensis ut non alia de causa S. nomen pr^senti diei affixum fuertt qt.am

meh

Tu.igrensem quoque, no.idum ab xunyieuacLu ^X^^^;,dn>in1stravit. hic iierum sub subMi.mmi^ Moneam necesse non est Sevevim I laiereuni- ,iiaMuni^^^^^^^f^^^^ gg i'e\iQ\s I et -''" "'-guxstionem de prxdicato apud Trcrpnsi eccies.a

quod ea

hxc

S- Felix Tubzocenszs coleretur. inanis est conjectura; ut

Neque

emm

nmus

l^ZJ ^
viro^
.^^
'

Verum quum h^c a

J^.^^^^^
,

coiiega

^^^^^.^

siveaniiquissiverecentioribusTrcvirensibus
fasiis ilitus

nomen PP-'; -.-ft-tnl sa^cult.n.exer.Uts,pr.TmtssohbrM legttur (1) ix kal dali ecclesix S. Simeoms
[Nov.] Felicis epi et Bonifac. PP.
;

," mihi absiinere ab ea denim Marx, tltiLuLpostea quidem edidit R. D.

^.
,
.

^ piorentius a T
. .^^

^, ,<ft,i,, ;;;;;;.,.. revirensibus colitur, ,,ii,, .i" S""-

^^ ^ .^^

--^^r^

,*pr-oci

"

'
.

,c/c..a.(zc^ et juris canonici tn .,

'^^^X

dubio

-^:,^2rJsVS' ardiauctobrematasuni{i)etquibusSSFehx,
episcopus Tub.ocens,s,et
inteliigunlur.

-/^-^^7'^F^er^

erudUam sedqnum coi^.c rfi..cWa/3)

Trevirensi professor
; ,

S-nci 9

iuct.brationem non iegertt muiioque

.
.

Bontfac"sPapaI eham potuit ut culius

.^

^ ,,
^.^^.^^

;rf

^^^^^^^^
^^^.^

^^^^^^^^
.

argumen^ ,^^^
^^

,,.

S.FelicisTubzocensis.cujusPassiomsexem. /ueruni, plaria per universum orbem sparsa

ibi

'J'/"^

aliquandiuinmluerttquemadmodumeum
ei

Tornaci cemus.
11)

Ultrajecii obtinuisse loco suo di-

' ^Ur.ishanam in ^^J ^;/';^^^^^ noluisse, aamuinjc

chrisiianm illis partibus in-

sieculo

^^

Honlheim. Prodromiis lii.loriiE ccclesi|B Irevirensis. UsuordibolleriielAdoiiis lom. I, pog. 40B.-l2)Crr eailioEies

-(:5)Gesf,h!elile dcs Erisufls (icoroiiad .licm 24 oclobm. " , jcqq. , 51, , ^^^^ ,

scoporum

616
ifCtOlt

TUNGRENSI ET FELICE DE SANCTIS SEVERINO

Navitus
,

I.
,

V. D. B.

quxpassim circum ferunscoporum nomina, S. Fehcem tZ: atque ipse palam profitebor eptscopum fictum I et Trevirensem

dictum eptscopo Mellensi et mihi videri ex S. Felice relatum esse (ut )am monui) ad hanc diem Tubzocensem S. Sevenrtrovler S. Felicem dictum et episcopum vero, simHiter I
;

Marcellus , Metropolns Sevennus, ^-,T MaximinuR Valentinus, riorentius, Martinus, Tungrensi ecclesiffl quorum octo ultimi etiam qui omnes diversis temprffifuisse noscuntur; propria provincia, sed et poribus non sulum in ultimis industres et illustres non in extremis et confessione quin et martyrio existentes,
,

aum

S. Seve Tungrensem, quem confuderznt cum ad pr.vcedentemdiem rinoColoniensi; de quo senlentta medm est actumest. H^c qurdem
et tnter eos inter eos qut adnuttunt

Trevirensem.

eumdem

esse

^;<^

solum vicerunt. Qui videlicet re^na etiam tyrannorum ecclesia S. Eucharii sepulli ;;ts7opi'" omues in ^P ^<=P' ^^, , ,^a.ice antiquo S. Ma.;<=^;^^

deesse Cal^^"^^^f e,,,,,^ fonte.

qmab-

jiciunt

\ersia nes in

conlio. omnia nomina, dequtbuset e fercapedtneque adhorret hMus

catalogxs. et facile reciptt

'^'fJ^wLedealteroquodamcodiceidem (^).S^cuto xu Pseudo-Metho. ^^^^ ./'^.^;^ ^J^l^^^ guatuordecim priora *^^ .^^:""^^^,,,,,,^ J^ Gestorum collector octo

JJXm
;
.

episcopomm

simul dxiecesibus preeepiscopos, qui pluribus

fuerini.

Fucum

res sciHcet iUe sibi factt, qui

metiatur ecclesix christiana^primwv^ mores legesque. Plane cogidum hodiernos primis temporzbus dicsceses

secun-

notnina posieriora nomzna po ex Herigero, ahbate Laubiensi, postea addiomitio sed accipe diti'6). Pseudo-Methodium S3sculi x exiremi, verba Herigeri, scriptoris De oclo episcopis qui B. Materno in sede
;

tandum non

esl

fuisse ; quod ne certis limitibus definitas Bppphanii controverCypro quidem, ui ex S.

sia liquet,ad

Tungrensi successerunt. lUoque humanis exempto {7iempe S. Materno), secundus ei cathepraesedit Navitus, tertius Marcellus, quarMetropolus, quintus Severinus, sextus Flotus Martinus,octavus Maximinus, rentius, septimus Valentinus. Qui quorum vel iraperatorum
drffi

(4)

finem seeculi iv oUinebai.Deinde

alii suhstidefunctis episcopis non coniinuo reiinquebantur sedes iuebantur, sed saepius ad vicinos episvacuse adminisiraiionis cura Generatim in tania operariocopos devoluta. poiesiatis rumpenuria potius raiio habebaiur

nonus temponbus, quosque g vel consulum claruerint liabuerit exitus, quotque sinvita singulorum
poutificaguli anuis administraverint officium

ordinis

quam

jurisdiciionis. Verbo ecclesta-

rum rum

prxsides modum habebant regionarioepiscoporum, qui nulli singulari loco more circum^aaddicti essent, sed apostolico percurrerent quam disctphnam centesplagas pristinaScotica seu Hibernica, alns
;

seu quantum tuB vel ubi quorumque sit tumulus ampliaverit ecclesiae suae reditus, quia quisque
totius Galliffi ab

Hunnis facta non solum nostrs aliorum ecclesiarum abolevit eversio, nec a sed
exactio. Hoc nobis lectoris alicujus requirat ecclesiarum copias certum tenemus , omnium

ecclesia

rum consuetudinum longe ienactor, diutissime observavii. Error is quoque co^nmums est
conscribendis sedulus olim fuisse ecclesias in
et

exuberasse circa ea scilicet tempora, quo divae memorise Eomano orbi praeerat Constantinus Augustus deinde filii ejus Constans et Con,

posteriiaii

transmiUendis

episcoporum
in ayiiiquis-

stantius.

suorum
simo

caiaiogis;

quumtamen

ecclesiee

Romanse

catalogo,

Libenano

vulgo nuncupaio, desiderentur tria celebratissimorum ponti/icum nomina Aniceti,Eieutherii ei Zephyrini qux nisi ex S. Irenaso, Tertulliano et Eusebio cogniia haberemus, densa nocte jacerent sepuUa. Hsec siquisprw
;

non perti5 Ut alios omitiam, uipoie huc nentes,deS,Sevevino jEgidius AurecC Vallis, commeniarii medii sieculi xiii scriptor, haec addidii Herigeri verbis (5) Quintus episloco
:

ponimeniariui
/Egidii Auret
Vullis. Octo

epifcopi,

Tm-

(jientet dicti

ceriorurn oculis habuerit,non 7nidtU7n confidei , ui hinc demetiatur episcoporum caialogis quo iempore christiana fides alicubi primum
Q.

sauctus Seve- ab Herigtrn. copus, quinque pollens talentis, suuctus Severinue videntxir tirinus antistes exstitit. Iste i.ul Colonienquo non est ille Coloniensis archiepiscopus, de em et Trevi' sed fuit alius ante reii$em ecclein Vita sancti Martini legitur,

planiata fuerit neque etiam mirabiiur unum eumdemque episcopum pluribus sedibus communem haheri, sive id fiat quod reapse in pluribus civitaiibus christianam rem aliquando
;

Subversioue Huwiorum imminente, ta'n adminieorum giraise. beatus Servatius, de quo dicturi sumus, F corporain urbe Tungrensi sepulta, apud Tratranstulit, et in cripta, ubi postmodum jectum

eum

ipse sepultus est,

reliquiis,

cum

aliis

multis sanctonim

quas de Tuugrensi urbe traustulerat,

procuraverit, sive hujus rei causa sint posieriores historici, qui quum spaiium vacuum viderent, id opplendum arbitraii sunt acciiis ex vicinia notninibus. Neque pluribus hiec prosequenda sunt ut inielligatur siaiui posse

honoritice sepelivit. dum quod bi octo

Non
jam

est

autem praetereunepiscopi etiam

:

dicti

Trevirensi ecclesise pr^fuisse leguutur

scilicet

primo icrx chrisiianic sxcuto fidem caiholicam apud Treviros seminaiam fuisse et tamen
in episcoporum serie hiatus seu lacunas esse
posse.
GeiioTrenVo

recitain Actis Trevirensibus paulo supra id innuitur ab ipso Heriquin eiiam tis gero. Hic enim, ubi prius narravii SS. Eucharium, Valeriumet Maiernum, Trevirorum oivitaiem ingressos, ut ubique Trinitas, quae ab
:

eis praedicabatur

rumfl
bieniii

Beri-

gerui Lau-

dcno-

Veniamus nunc ad Gesta Trevirorum, summo studio ei diligeniia ea nuper edidii PertziusMiec in eis legimus (1) Deinde, sciiicet post S. Maternum, Auspicius quid;im
4

qualiter

sub uuius veri Dei cultu innotesceret vere, sub unius ipsorum trium pontificatu alias sibi duas contiguas civitates addidisse,Agrippiuam cognoraento Coloniam et Tun,

gros

dein autem explicat singuiorum gesia

atrii lauclit.'

rcgimen tenult. Deiu insig-nes per legitimas sanctitate et gratia poilentes, successiones
,

extiteruntFolix, Miiusuetus, Clemeiis, Moyses,

Marlinus, Auastasius, Andreas,

tor, auricius,

Itusticu.^,

Auc-

et sepulturam in Ty^evirensi basiiica suburbana seu ccemeteriali S. Eucharii postea S. Mathiae et demum transit ad octo episcopos, qui B. Materno in sede Tuugrensi successe, ;

Fortunatus, Cassianus,, Marcus,

tont. VIII,
id.

runt; arfeogue Tungrensis, Trevirensis et CoVU,

471.
Ap. Clispeaville, Gesla iiuiiliGcum

(t)

Monumeota GermaniB.
cil.

Pcrliiusail

loc.-i3)Cfr

pss. U8. (2) C(r ibidcin. ;i) Ap. rcrU, lom.

{lag.

(9)
1,

Tun-

grensium, tom.

pag. 23.

loniensis

DIE VIGESIMA QUAUTA OCTOBRIS.

loniensis ecclesise hahehantur Herigero trxproprii utriusque
saeculi

617

earum

busprimis
teste, S.
J}ieta Eerige'

derse christianae ssecuUs

fuisse ecclesia, Dici itaque potest,

unasola Berigero

Severinus Trevivensis simul fuisse episcopits Tungrensis et Coloniensis.

6

v vita functi, argumento eumdem esse sanctura qui in TreTreviri virensi etiam eodem colitur. Equidem
hodie festum
S. Severini die

sub initium celebrant; haud dubio

antistitis,

OCTOtl

V. D. B

sequenti (impedi-

rifieilicetiola

Verum enim vero an admittendi

octo

illi

odo
rutn

ejtiicopo-

admiitenda poitniodum

sed a Trevinomina, episcopi, ah Herigero recensiti, rensihus tam diu ignorati ? Imprimis eos sal-

mentum ferente translatione S. Materni, quse nunc X kal. novembris solemnius celebratur),
etquidem tamquam episcopo et martyre sub Maximiano (ut in noviori lectione recitatur)
Treviris coronato, agunt.

iunt: retiquu

tem Tungrenses fuisse episcopos nemo recte negaverit atque ab eis Colonienses quoque
;

addita ntgli'

genda e utdentur.

et

Trevirenses christianos rectos fuisse plurimum verisimile est et quidem putem hac verisimilitudine motos S. Mathiee Treviren. ses monachos S. Severinnm et septem ahos, ab Herigero memoratos, in sua Gesta Trevi;

At identitatem festi etsanctisalvat aliud Calendariura saeculi xiii, quod raanuscripto Sanraaximiano (in quo Mavtyrologium, Regula S.BenedictietMenologium continentur) premittitur, in quo adsaepe fatum diem x kal. noverabris simul legitur Seveiuni
:

rorum

transtulisse.

Quod autem

illi

certissi^

EPiscopi. Translatio S.

Materni
codicis

in

Martyrodie

me Tungrensihuspnefuerunt.id quidem nititur uno Herigeri testimonio ; ast id tam gra~ veest ut, etiamsi solum sit, fidem mereatur.

logio

autem ejusdem

eodemmet

Nemo enim illo

gevo

adscrihendum

accessitt

plurihus munitus suhsidiis quam Herigerus^ ut diligenter annotavit recentior ejus editor Koepke (1), accurate recensens lihros scriptaque omnia, quse ad manum hahuit Lauhiensis ahhas sed neque omnia recensere potuit quum plura tacuerit ipse Herigerus. Hic autem in referendis rehus prudentissimus est et mirum in modum cautus. Ingenui sane,
;

CoLONi^ Severini episcopi. 8 Qui affirmaret nil honi inesse huic Honduhiopatheimii argumentationi, isprocul xquus dicendus foret. Meo judicio cerrum tissime constat Trevirenses a siecuto xi (m
kalendario, prasfixo Psalterio S. Maximini, quod i7ieunte sxcido X seu etiam prius scriptumestet nunc in musieo nostro servatur, nomen S. Severini nondum apparet) mea, inquam, sententia certum est Trevirenses
Scvculo XI,

re quidem vera

ex errore

il-

hllt CHUtiB
iiibitttHtui ett

cuttui S. Severini Colonienlis; led

ambo

eeile diverii

tnnt;

quo

S.

Simeonis Calendarium
rfie

et

inquit
fateri,

Koepke

(2),

est

animi

illa

quam

profert

confessio, melins esse "ig-norantiam verecunde

23 Octobris Psalteriumexaratasuntm, Coloniensem. coluisse; similiter S. Severinum

Et

irriverenter pro pietate mpntiri reapse illo ipso loco, quem supra ex eo re-

quam

s^culoxu,cujusanno il2S Computus

;

eccle-

episcoporum Tungrensium nomina tamquam certa profert, quod ante ocidos haheret bonum catalogum reliqua omnia aseignosciticet quo tempore floruerari profitetur rint quam mortem,naturalem an cruentam, ohierint quam diu episcopatum tenuerint
tuli,
; : ; ;

siasticus iterum S. Simeonis cum Calendario conscriptus esi (5) itemque seeculo sequenti, ut constat tum ex laudato ah Hontheimio S.

Maximini Calendario

tum ex Calendario Simeonis (6), uhi ad Libri hebdomadalis S. diem 23 Octohris legitur Translatio S. Mater,

quee gesserint

uhi sepulti fuerint. Unde simul liquet qudm, fidem mereantur Gesta Treviorum, quumhos episcopos may^tyres fuisse etinS. Euchariiseu S. MathicB hasilica sepultos fuisse testantur et simititer quid sentendium sit de jEgidio kure'se Vallis, uhi vult eos prius sepuUos fuisse Tungris et dein
; ;

jam rnoni et Severini epi ; etaddiem 24, ut instinMi.-Felicis epi et BomfAcii ?? Quod
.

Contendil

Bonlhlimiug
S.

Severinum

tioitrum cuni-

aS. Servatio translatos fuisse Trajectumad Mosam. 7 Monuit supra ^gidivs Aurese Vallis S. Severinum nostrum eumdem non esseacS. Severinum Coloniensem prtvsutem. de qno in
Vita
S.

dtm ei*eac
epiicopwn Co~
lonieniem, die

Martini leg-itur,

et

cujus acta pridie

il-

25 octobris
cHltum;

lustravit collega meus. Ast aliter plane sentit Eonthehynus. Servatur, inquit (3). in bibliotheca S. Simeonis Treviris Psalterium, saeculo xi(quantura ex forma literarum, membrana ex aliisquecollig-ere licet) scriptum, quodque quibus primis libris choralibus fuisse creditur,

tutum in Breviario secundum usum monasteroriumSS.Maximini,WillibrordietNaboris, anno 16U0 a monachis Sammaximinianis exMatercuso, quantum ad SS. Severinum et ita ut eorum num attinet. adhuc observatur nomina ad 23 inscripta sint Calendario, et ofpcium ex communi fiat confessorum cum oratione propria in qua amborum sanctorum conjuncta suntnomina. Deinde certum mihi S. videtur recte dictum esse ah Hontheimio Severini Coloniensis festum ex die 23 Octotranshris ad diem 24 propter concurrentem dilatum fuisse nam uhi lationem S. Materni
; ;

TreviS. Severinus episcopus Calendariis est sub die 23 Octobris, rensihus inscriptus nullus S Severinus apparet die sequenti; uhi
vero die 24 locum invenit, nidla amplius ejus quo quid ralidius fit memoria die praecedenti
.-

eadem

coUep-iata. circa

annum

104-2

fundata,

eadem usafuit. Huic priefixum Calendarium. exaratura. Cura in eo manu cum ipso Psalterio plurjmi diesvacarent, posterior setasneque una
manu, neque eodem tempore,
troducta eidem inseruit.
festa serius insanctis,

ad demonstrandam festi alicujus iranslationem, equidemnon video. Jamvero [utpronum erat fieri) quum paidatim ignoesse possit

rantia ohrepsisset quis S. Severinus ille esset, Tredie 24 Octohris cidtus, putatum est eum

E novem

quos

virensem fuisse episcopum

quierror extre-

mox meraoravimus

et qui tempore Hontheimii colehantur a Trevirensihus, quatuorso-

lum iu hoc Calendario conspiciuntur, boiunustautum primaevo charactere

ficilicet

et

inter

scriptus,

X kal. novembris

(23 Octobris) Severini

EPiscopi,

sine addito taraen Tuevikensis aut

mosceculoxv antiquior sit oportet, quum in Usuardo Luheco Coloniensi occurrat, dein Honrepeiitus a Greveno- Hactcmus itaque sed plane abeodiscetheimio consentimus dimus, uhivultsuum Trcvirensihus aut Tungrensibus non fuisse Sevcrinum, eosque hunc
;

etiam maiityris. Eodem die ecclesiie Coloniensis tamquam et Burdigalensis festum S. Severini,

sibi adscivisseex illa S.

fesli translatione.

Omnino non ita

Severini Coloniensis est. CogniI,

m Ap.
115.-{5

PiTlz. lom. Vir, pag.

Hisiona Tievucnsis

. -2) Ibid. pag. U4. dii.loniain-a. Uim.l. pag. XXIX.

lUct

Uoiillicim. I'io(lronius hisloria? Trcvirciisis. lom. (4) Cfr {(i) ll.i<l. p:.s. 599. aK. 583'ci 392.-(:.) Uuii. piitJ^ '

mu
ius

g,g
trCTOH*

TUNGRENSI ET FELICE DE SANCTIS SEVERINO

is eis

I.

V. D. B.

priuserat Herigero tribus swculis tus Coloniensis festura loco Quam S. Severini in ullis kalendartts Tresuo motum fuerit itaque festtvxtas S. Sevevirensibus. Dicatur aut Trevirensis, qusenunc rini Tungrensis ex errore esse orta ; die 21 Octohris agitur,
nil repugnabo,

Trevirensi, In Lectionario eiiam

anno 1645 n

typisexcuso,duplex
die

S. Severini Trevirensis

commemoraiio facienda praectpitur, aliera Decembris ve24- Ociobris, aliera die 21

;

immo probabo

sed nequa-

S.Severmura, nuam statuatur non exstitisse et aut Trevirensem episcopum, Tungrenses quam Colonon esse Qui nunc coUiuralium id apprimefalsumest. Quandonam niensem Sevenautem Tungrense cceperint colere S. iamen dicuniur, hcet num we latet coluisse
;

nus tur.Cerieuiriusqueeadem suniAcia; atan ui Honiheimius una eademque sit persona, alibi opportunius exammari aliiquevolunt,
poterit.

rum hxc posierior posiea suppressa est, quoniam S. Severinus, die 21 Decembris cevisus esi acS. Severilebraius, idem sanctus Burdigalensis, qui die 23 Octobris coli-

Trajectenses ad

Mosam

et

Leodienses,

qut id

eodem

fecissent jure, id fecisse

non videantur

umquam.

S. In antiquo Breviaro Tungrensi Ghesquiere (1), ad diem x kalendas Servatii.a^i festum ejus assignatur, ac prster

episcopi Trevtrensts,rerum ^.^'^^^ longe pejor est. Noiim renovare uni- ,,, p^./ condtiio episcopis mnmproduversam controversiam de aniiquis p^leros- '';";^''"^o. Trevirensibus ; sed candide faiebor non habet, mihi iis, quos Herigerus

iri:. /

\0S.

Felicis,

gueex

^^~^
lemi,.

Novembris

ecclesiastico ejus orationera propriam tres in recitandae lectiones quffide officio priEScrlbuutur eum attinentibus ejus gestisaliisquerebus ad

iiemdiitin5. Sevcrino,

qui 21 decem'
bril in

MarfjTre-

Verum timeo vehementer ne GhesquieconfuderiiS.SeyeTinum Tungrensem cum rus kal.nov. culio, S. Severino Coloniensi, die x quo tempore vixerit y Quod si quxriiur iot sunt senientice S. Severiuus, quoicapita, enim suas vendunt conjecturas ei diSinguli vinationes. Mariyr ne obierii an confessor
ag-uut.
,-

jeciuram eumdem ac S. Felicem licem I Trevirensem quo dixere decessores nostri Metiensem, de Martyrologio inscriad diem, quam Romano illum Fe21 Januarii. Jam monui ptus esi, Trevirensem e tenebris eductum licem I a Pseudo-Methodio cui animadverfuisse sioni hic
;

^nihique probari convideri aiiunde accitos Hontheimii (2) ei Perierii (li) S. Fe-

s.ReiixUet-

addam hujus

larvaii viri chroni-

rologiit inter
epico})0$

Tungrisneau Treviris sepidtus

aliter staiuunt,

fuerit, alii

quisque pro patria gloria

virentu recen-

dir.

certantes. Ast

hxc ne examinare quidem liomnia bet, contentis cwn Uerigero heec id unum animadignorare. Superest itaque vertere S. Severiuum nostrum diversum esse
episcoab alio S. Severino, itidem Trevirensi et a Baronio ad diem 21 Octobrisin po dicto Mariyrologio Romano laudaio his verbis

cum, quoolim plurimumniiebantiir,(eoquod Chronico, inspersum erat B. Mariani Scoii Pisiorio,) omnem fere qualiter ediium esi a quam adhuc servabat aucioriiaiem ob B. perdtMariani Scoii nomen ei merita, pene
disse
;

ex quo cnim tempore secundum pura liexemplaria Perizius B. Mariani edidit nunquam brum, consiai illam scripiionem sed usurpaiam fuisse ab chronologo Scoto, monacho aha eius opus eo infarium fuisse
quoS.Disibodi. Ceeierum sanctus illeJ^W^
Treviris fesiam diem aut commemoraiionem Floraria et Usunumquamhabuit;etquum

Treviris sancti Severinie liscopi etconfessoris. Innotis ad hunc locum docet Baronius se

hanc

memoriam accepisse ex auciariis Usuardinis, maxime Molani ubi ceriissime,

;

ardina auciaria,

initio ciiata, valde levia

smt

celebratur ut ex Sollerii ediiione videre est, secundus, episcopus Trivirensis. S. Severinus

(I)Act. SS. Bclpii, u.iii. I. p6- ^'* vireuiis diplomaiica. tom. I, paij. xxxii.

duhitari poiest an cultus eeclesiastici indicia, errores historici in lUo S, Eelice ahi quam

admissi fuerint.
IV scplembris. pag. 375.

l2|

Hiilona TreAit. SS. lom.

(5)

oDE

S.

FELICE,

EPISC.

TUBZACENSI IN AFRICA

ET MARTYRE VENUSII IN APULIA

V. D. U.

COMMETNTArtlUS PJR^VIUS
5^

1.

Variae

Actorum S.

Felicis editiones

et

classes.

iAKOCCClll.

Quom martvie voHjr aiixf

liodvixauine vix quidem umquam in \hac nostra collectione Aciorum sancto-

conveniat. Si

gnandi

socii

enim qusesieris sinine assian toliendi utrumque sua: ; :

\rum coniigit, maxima (1

ei

de sancto Felice
senien-

dere videntur

de sociis, ei quamquam commentarii, tiarum varieta^ beato martyri coeevi, jam pridem reperti aiqueinlucem editi fuei^unt. Quoi enim queestiones fieri queimt, tot responsa inter se diver* sa adeoque pugnantia data fuere ab hagiographis quse dissensio inde orta est, quod de nuWis/eVe 5. Felicis re&ws in aniiquis libris
;

adjungi

solitis, exsistii

monumenta si assignandi, qux eorum nomina passim quam maxiin quem diem me diversa occurrunt fasti martyrium referendum et cultus dissentiunt quam plusacri et passionaha
;
:

rimum
alii

quis locus certaminis

alii

Notam,
;

Venusiam, ahi alium obtruduni locum qu3e sedes S. Felicis episcopalis neque hic
:

absunt tenebriB

qux detnum iiineris ejus ex

Africa

niE VIGESIMA
Africa in Italiam ratio et guin immo consentiunt
,

QUARTA OCTOBRIS.
est ctassi.quod pro

^^

tempus: nequefnc^ dissenttuntJt^am

gramma seu imperatorium

40CT0IIK

V. D. B.

apemssime. Quid ergo? f. ^ua-^^Tmfl lahyrtntho ^to m licet. tuii hoc exeamus ^ostroidvngat^ vestigandum est, quodpassus invenerimus, et ducat quod si ^^^''''^'fjf^ usque rea^J^. mbus tenendum. ut ad fmem
;

futsse edictum nonis Januarii propositum Felicem capperhibeat, postridie vero beatum xvui kalendas Februarii capite minu-

tum

et

sistere liceat

^7>^;;'f tnterpolationum fore ut originem errorum. omma

vi^Mque hoc pacto

aliorumquesimilium n.vvorum,qmbus documenta macutanfere antiqua de S. Felice autem istud hujus getur, deteqamus. Fitum exemplarta reprobeneris estut ea Actorum non vero negtimus, quie manifesto studio, ei

Atque huc quoque pertinet Ftorarium sanctorum ms., in Actis nostris toties citatum, Canisianum et Marti/rologium Germanicum etquodei prxtuxit Usuardinum auctarium compenGreveni, necnon Mombritius (9) et Uttrajectinum; inquibus dium Passionisms. kalenomnibus sancti Felicis natatis ad xviii : Fehruarii seu diem 15 Januarii refertur das [nam quin etiamhucspectantquidiesequenti die in hoc rerum scvpe scvpius uno dissentUur
tityn.

corrupta fuere; aenti librariorum socordia genus editiones, in quibus id ut eas sequamur

genere)sanciiYe\\chobitu7nsignant,videticet in utroque Grevenus, Gatesinixts, Ferrarius Usuardinum Carthusiee

,

nxvorwn
tditioiiei et

7'eperire

non

est.

codicci mi.

Pattionis S.
Felicis

sunt Actorum cationem veniamus.recensendw venerunt, edittones. S Felicis, qux in lucem curts occupat in libro.anno 1525

2 Prius

autem quam ad hujus

legts appli^

impresso Parisiis, Jacobi Fabri Staputensis

cuititutus Agones martyrum
typis
;

Prima tocum

quem codtcem

manu excusum non habeo,sed exemptar Surii (1), quam exaratum. Secunda edUio est
in Annales ecctesiasticos
(2),

Catalogo.auctarium Germanicum et Cotoniensis Marttjrologium de Natatiqui his omnibus prxcessit Petrus excludendus est bus (10). Neque ex hac classe qitamquam non tertius codex Audomarensis februarias beati Fehcis XVIII seu XVII katendas studio, sed ohitum signet, sed ix id enim non negtigentia factum. Sunt et alia scriptoris
,

recepit Baronius, et qu^ tioribus Surii editionibus

paucts ynutatis, deinceps in recen-

maxime quod R nonnutla huic ctassi propria. statuat. sancti martyris patxstram Nolee Meneea vidi Secunda classis sola comptectitur 4
Grcvcorum.in quibus beati
Felicis natatis die

fla''*

mentemrecma

est.

Tertia est

sccundum Baromt Dachern qm

.

</rieun(.

exemptari.a P.Petro Francisco ChifftetiobJ. Felicis Spwtlegio (3) descripto, usus, Acta S. S. Felicis, Tubsuo inseruit sub titulo Pa=?.sio
:

certaminis dicitur 16 Apritis recolitur et tocus Lycaonia ; in retiquis civitas yEturum in

zocensis episeopi et martyris

eamdcm

repetiit

partim partim accedunt ad primam ctassem. ctassis confiatur ex codice ad quartam.Tertia Rube^ Vatlis et primo et secitndo Audomasingulare.quod rensi; in qitibus id observatur

{\)jnonLudovicus de la Barre Tornacensis inclusts ex editione nuttisinsertis et uncinis hic vero utin guarta, qu.'e est Baluzii (5) subjungit, Acta S. relicis annotatis ad Acta anttquis et ditigenter contulit cum quatuor btbtiothecse optimis codicibus manuscriptis
:

programma nonis augusti seu die 5 propositum fuisse dicatur et sanctus Felix Notre cxdie 30 ausus in kalendas septemhris, seu conveniunt cum gusti: in reliquis vero fere quarta Actisctassis primm. Demum classis Baronii et Ruinartn ex editionibus Surii. nocomponitur. in quibus edicta imperatona tegitnturet beatus Felix, nisJuniipromutgata

401 et 901 Cotbertina?, videticet 59, ai6.

qux

omnia

Dominicus

Joannes ad titeram denuo expressit Baluzii MisceltaMansi in nova

(6).

Quintam editionem eruditi secundum copararunt Angti atiquot juris fecerunt dicem Sarum, eamque pubtici

neorwn impressione

amputato

capite,

martyrium

fecisse

Venusn
.Anfiquioya
maififiotogiii

cum
gli

Actis SS.

Feticitatis etPerpetuse Oxonise

alii Ananno 1080; eam atiquot adhinc annis ordinem verterunt in suum idioma (7), ut

tertio kalendas septembris. ctassem spe5 Atque ad hanc aut ad tertiam diem 30 auctat venerabilis Beda, ad dictam Martyrotogio (11) scribens In Vei

Mijnanl fjut
iiifiifem iij
aitfliisli,

ante anno vindicarent. Verum jam pridem editionem adormarat C sciticet 1689, sextam
,

episcopatem a catumniis

sectae presbyteralis

gusti in episcopi nusiacivitate Aruliaenatale SS Felicis Audacti et Janujini (ivilatis Tabzocensis et lectopresbyteri ct Fortunatiani et Septimini
civitate qui temporibus Diocletiani in sua Mag-neliano curatore, inde raultis diu tenti a et in Africa vinculis ot carceribus macerati occisione j,^ladii conet in Sicilia tandem in snmmati snnt. Felix quinquaginta sex auno-

30

rum

Ruinartius. primam Surianam fere MarqucBdeinceps ssepius cum reliquis Actis renovata est. Baluzii et Ruityritm sinceris omni ex parte nartii editionem expressit DoDupinius inter Monumenta de schismate manus nobis sunt natistarum (8). Prceterea ad codicum mss. RubecV Valtis, I, II

secutus;

rura virgoobiit.

Suntautem

inter

Carthaginem
'

exemplaria
t

Neque

Ultrajectini. III Audomarensium. necnon Menxa Grxcorum qui die omittenda

,

* miUia passuum triginta quin- cam et Tubzucara pro more fere que. Neque abludit Rhabanus, prascedens et proin ad HQAugusti suo uno die iv Calend. in Vonusio {\'l)

Mig.

Tihiu-

hxc annuntians

atia 16 aprilis S. Felicis memoriam celebrant; nata sponte occurrent. pro re autem exemjjtaria omnia et docu3

Hxc

<iocumofita

menla alia enda sunt

in quatuor aut quinque distribuquarum prima continet ctasses

:

Jac. Faeditionem primam seu Parisiensem seu Dacherianam. quartam qux bri, tertiam

cpiscopi Tubrocivitate Apnliae natale Feliei^ et Fortunatiuni et zensis et Januarii presbyteri Dioclotiani Septimi lectorum, qni temporibus Mag-npUiano procuraa in sua civitate tenti inde multis diu vin tore XVIII ralend. juiii, carceribusmacerati et in Asia {immo
culis et

Africa)

et

in

Sicilia

tandem
:

in

occisione

necestBatuzii et quintam seu Angticanam, Uttrajectinum huic proprium non codicem

;

qucV alii recentiomartyrologi ad diem 29 augusti de S. res

gladii consuininati sunt

,H VilsSS.
no"
iS

.1 -24 .>r..l)r.v

(2)

Ad m. 303. num. cxvim

77. () '' J""'Uefor.ls of ihr ch..rch n

si.
,,BR.

l.b.

ll.cap.

Lixxv

-tUlAclaSS.lom

IIM.......
II. i'.'g.

5)

M.scelUnra, tom.
'r.t.rs fnrllM-

II. pnj;.

ZIl

Mmcs
X.

XKX -(1-2)

Cnnisi. lecliones

anUq. lom. M, nart.

339, edit. Uasnagii.

81

Feliee

Octobris

Tomus

620
ADCTOBB

AFRICA. DES. I^ELICE EPISC. TUBZACENSl IN

V.D.

B.

vide in Felice aut appositis ei sociis dixere Senoopere noslro (1). In codice S. Columhse
repenensi, dein Bibliothec3e reginae Suecice,

D
g 11.

Ex temporum

ratione osten-

30 augusti annunrit Holstenius (2) ad diem qucvpartim cum Beda edito,partim tiationem, cum Rhabano convenit iii kal. septemb. In
.-

ditur editionem

Surianam longe

Venusia civitate Apulias, natalis SS. Felicis episcopi civitatis TubzoceDsie et Adaucti presbyteri,
et Fortunatiani et

esse optimam.

Septimini lectonim,

jam si quivritur qu3e harum classium videatur opiima, consentiendum omnino arbitror Ruinartio (fi), Tillemontio (7), Remigio

lidHionem Su
*'ili)ngeei$e

qui temporibus Diocletiani in sua civitate tenti a Mag-iielliano curatore xvni kal. Julii, inde

^pii'"am,

fuc

1*"ppe conve~
'(
}

multis diu vinculis et carceribus macerati et in Africaet in Sicilia tandem gladio consummati

annorum virg-o obiit. Infra num. 27 ostendemus huc quoque revocanda esse Hieronymianos fastos et kalendarium
sunt.

Felix

lvi

(9), Butlero (10) et plerisquibus ha^c communis est qite recentioribits, sententia prgeferendam esse editionem Suria-

Ceillieri^), Bailleto

cum tem-

ore dati o

Diocleiianu
'dicti;

nam

quamquam eam ex

editionibus aliis

marmoreum NeapoUtanum
reeentiora
po$t fiom.

seeculi ix.

Porv. ad 2i
oelobiii.

Atque ego haud scio ex martyrologis, qui Bedse fere diem 24 verbis usi, beati Felicis naialem ad
6
sit

an quinta fjngenda

classis

corrigendam aliquando censeant. Argumentwn, ex ratione temporis desumptum, mihi prcecipuum et tanquam dux ex tenebroso illo labyrintho. Audiamus prius de eo Ruinartium
Acta
:

Non

rainus, inquit, inter se dissentiunt

Octobris distulerunt,
Venusice.
nusia, inquiens
(3),

eumque constituerunt His princeps prseit B. Ado In Ve;

edita in

assig-nando tempore, quo idem

civitate Apuliae,

natalis

sanctus Felix martyrium pertulit. Id die 18 kalendas februarii contigisse cum rass. codd. refe-

Tubzocensanctorum Januarii presbyterornm, et sis, et Audacti et B Fortunatiani et Septimi lectorum. Qui temporiFelicis, episcopi civitatis

runt editiones Acberiana et Balnziana quodad Skalendas septembres revocat editio Suriana ;
:

sua civitate tenti a Mag-nelet liano procuratore, inde multis diu vinculis

bus Diocletiani

in

quam postremam sententiam alteri praeferendam censemus. Cum enim edictum de combumense raartio quisquam sibi persuapromulg-atum fuerit vix ipsum nonni.>i anno sequenti in Afrideat quod taraen dicere debent pervenisse cam qui primam sententiam amplectuntur. Certum quippe est ex Actis Felicem apprehensum
rendis libris aniio 303 NicomediiE
; , :

carccribus macerati, et in Africa et in Sicilia, tandem in occisione gladii occisi bunt. Sunt au-

tem

honorifice sepulti inter

Carthaginem

et

"Uticam. Felix quinquag-inta sex anuonim obiit virg:o. A Beda discessit Ado in referendo S. Felicis et sociorum natali ad 24 octobris, non vero ad 30 augusti quoniam in assiduo
;

fuisse, statim

suo duce et comite Mariijrologio Romano parvo, ediio a Rosweido et secundum eum a Georgio, legerat ix kal. novembris Venusiae, Felicis episcopi Tubzocensis et Audactis et Ja:

promulg-atum

fuit,

atque edictum istud in Africa Surianse editioni favet etiam

:

ipse Actorurti contextus

Diocletiano octies....,

exivit edictum etc,

Tunc programma propo-

situm
:

est

ete.

In altera enim opinione hiec

nuarii presbytororum et Fortunatiani et Septirai lectorum. Notkerus, cujus Marlyrologium deest pariim ex Rhabano partim ex Adone, propius hoc loco adheeret Adoni cui omnino consentit Usuardus, nisi quod deteniionem in Africa ct sepuUuy^ai locum omittit. Maurolycus proxime sequitur Usuardum; si^ militer Baronius in Mariyrologio Romano, prieterita tamen virgiyiitatis laude. Atque hic cursim animadvertere est a Baronio in editioneanni 1583 seriptum fuisse Felicera, episcopum Aptung-itanura sed dein ad orain ex-

sumptum

verba: Tunc programma, deauno qui his verbis Diocletiano octies etc. desig-natur^intelligi non potest. Ilaec vero omnia optirae cong-ruunt cura Suriana seu Baroniana lectione. Nam Dio-

Masimiano septies coss. id est anno 303 mense Martio. primum edictura adversus christianos de libris comburendis etc. Nicomedifc latum est. Quod quidem edictum-ad diversas imperii romani provincias transmissura, mense junin in Africara pervenit eoque
cletiann octieset
:

in civitate, cui Felix episcopus praeerat, promulg:ato, cum ipse sacros libros tradere con-

emplaris sui annotasse Nullo modo dicendus Aptunffitanusjnam Felix Aptung-itanus, dequo scribit Optatus, snpervisit usque ad tempora Constantini iraperatoris. Ob variam lectiouem dicerem tantum episcopi Africaui qucee77tendatio deinde recepta est (4) sed nos de sede
:
: :

stanter renueret, ad diversa tribunalia, etiam trans mare perductus, tandem die 30 aug-usti

S. Felicis alibi, Iloc loco id

unum addemus minus antiqua manu Martyrologio Hieronymiano Fuldensi ad 24 octobr^is quoque insertum fuisse (5) la Venusia civitate natale
:

apud Venusium Apuliaeurbem gladiopercus.sus martyrium complevit. 77a?c ille. 8 Verum aiia quoqiie, et quidein multo graviora momenta pugnant adversus primam Actorum classem. Si enim ea audias, programma propositum est nonis seu die 5 januarii postridle captus S. Felix dein in triduano carcere positus quarto diepost seu die nona januarii missus Carihaginem sedecim deinde post diebus seu die 26 aut 27 januarii oblatus proconsuli, a quo sub finem mensis ubi duodejanuarii vehi jussus Romam cim dies inclusus carceri et dein missus quse navigatio post imperaiores navigare medium mensem februarium incoante hari nequaquam poiuit, et quatuor duravit
; ; ; ; ; ,
:

iilir

editioe$

afiiurda continent,

sancti Felicis episcopi.

II)

Adoms

Acl.SS lom. VI Aiiguvti. p^R. <0(i. _ (-2) Marljrolng. cdil. Georgii, psg. 543. Phsmo S. PfrpeVuac.paj.. 3IU;
siippl. Juiiii, (1(1. 4fi.

Acta SS.

Lecl anl. tom. II. parl. III, pajt. !Kr>.-(4 Ur Gforgius. MTl\r. Ailonifi.pDE. fiW. Cfr nnt n ad Marlyrol. roman. ad 2ioctoliris (!i) Ibid. pag. !i43ei7l. (()) Acla sinccra Martyrum. pog.343 el G7I.

i5) Canisii

Acla sinecra M;iilynim. pas- "^^i. Amstclnilami. I7!j. lom V, paR 665 cl seqq. |8) Autciirs crcltf. lom III, pai;. 480. ('.1) Vici lifs Saints, ociolirc. pag. XXV et375. (lUj Thc livcs uf ihc Fallicrs, cic. lom. X. pat;. 499, Lomlon. Ittli.
(fi)

(7} M(^inoiies tfcclijs.

dies.

DIE VIGESIMA QUABTA OCTOBRIS.

dies. Quibits expletis
,

^^
lUCTOItl
,

venit

Nolam sanctus

itaque Felix et brevi post decoUatus est. Sole

martyrium clarius est non potuisse fieri id et tamen unv ante diem circiter 24 februarii, beatt marversa illa Actorum classis reponit
.....
tyris

ad pr^efectum prsetorio a quo post novendialem. custodiam jubetur post imperaAgritores navigare. Quatuor diebus pervenit hinc navigio Catanam petit^ Messagentum

Romam

V. D.

nam

^^%--l^Z^^^^^ necem die octavo /^^P fj^f_,, januarn februarii, seu die 1 5 au/ 1 6 kalendas

Taurominium in Sicilia atque hinc n partes transfretat Lucani^ et Aputia^. ubi .J..^,,^usti civitatem Venusium nobili mardie 30 augusti civitatemVenusiumnobiHmar^
et
;

Eadem difficultaie laborant Acta classis teraugustiprogramma tix, quum nonis seudie 5

dupropositum et tamen beatum Felicemposi dierum inclusionem et naviplicem piurium die gaiionem tandem Nolae occisum tradant priejusdem mensis. Ha^c incommoda jam 30 dem mentem putsarunt Pagii (1) Mansii (2) tnense aliorumque. Quapropter statuerunt 303 edictum persecufebruario exeunte anni sed id tionis Nicomedicv fnisse propositum
, ;

die tyrio decorat An vere Venusii aique itla Felix dispuiabitur alio loco ; interea obierit S. id manifestum. , rationem, temporum in Actis Surnanis apprime cohxrere. Prxsiant hsec
alia

quoque laude iter videlicet sancti Felicis Sicutum habent et ultima ejusdem de custodita annosquinquagintasexvirginitaieverba;qu3e uiraque certissime iis inerant Actis, quee venerabilisBeda prsemanibus habuit. AUm edilionu 1 1 Oux auum intenta mente considero, non rationf s. Fe:

in civitate Tubzacensi et i^ tn cxvitatc i uozacen^i ^i postridie

;

captum S. /^

pnmcc
.

Felicem cujus captivitaiem durasse plus indie tegro anno, quippe qui martyynum fecerit 305. Verum enimvero in AnISjanuarii anni notatis ad sancti FelicisAcia planum faciemus
prius persecutionis Diocletiani edicium tempore anAfrica propositum fuisse verno ni 303; juxta id examinatum fuisse sancium
in

fuisse corriipta, quod l^eiicis,presoy ^^^ ^^^^^ ^^^^^^^^ Qy^^^ -evo ceieberrimum.
.

necnon festum.die WJanuaynijam antiquitus actum,librariimaie feriati ingenium presserint eumque eo induxerint ut S. Felici^, Africani episcopi,martyrium proxime ad sancti Felicis presbyteri natalem consignarei quin etiam illius certaminis gloria hanc donaret
,

Felicem; et demum alterum edictum H acerbius,in Africam ailaium esse ante iir idus novembris 303, quumjam pridetn in Italiam
,

multo

civitatem; quasi
aiiove
Felicis

aiibi quam Noise quam medio januario anni tempore

nuspiam

tt

pugnant

cum fOMIHt'"dine dctnaii

aZlTclL
10.-

hsec avecius fuisset sanctus praesul. Atque loco. suffciant hoc prtmam 9 Aliud pra;terea telum adversus classem in pharetra nobis csi,idque subiliam minisiraverunt de mari clauso et aperto, qum
eevo vigebant, consueiudines tradidit Ver aperit nius[^) hac dere sequeniia Ex ; hxc aiia Vegetius (4.) Davigantibus maria novembris usque in diem sexiduum
illo
;
:

et leges. Pli-

esset locus. Hinc in muttis Pasmss. trium se invicem excipiunt sionalibus SS. Felicium Acta.Neque raro inopere nostro animadversum est sanctos homonymos iisdem aut proximis coli diebus et secundum hanc legem Acta eorum aliquando deturpari et quidemin sequenti paragrapho, ubi agemus imprimis de beaii Felicis sociis non deerunt

nomini

hujus rei exempla.

die tertio

tnm iduum martiarum mariaclanduntur.Accedit

Apuiejus

(5)

Diem, qui dies ex

ista

nocte

nascetur, seterna mihi nuncupavit religrio;

,

quo

III.

An

S. Felix in martyrio
ei

lenitis maris sedatis hybernis tempestatibus et navig-.-ibili jam pelago, procellosis fluctibus dedicantes carinam, primitias commea-

habuerit socios; quare

additi
et

SS. Januarius, Fortunatus

Septiminus,
sium.
translatum.
Palaestra

rudem

ceiebrando navitus libant raei sacerdotes : de facit Apulejus. Atgationis natali sermonem

Venu-

Gorpus

Carthaginem

Que hinc apparet mensem januarium inopportunum fuisse iempus,quo edictum impera-

torum Nicomedia transvekeretiir in Africam mitiereiurRomam, et beaius el\\Carthagine Insuper hinc quoque labefaciatur ciassis Actorum secunda seu gr^vca, qua heati Felicis enim obiius die 26 aprilis statuitur. Sexta
triginta idus mariias, qua mare aperiebaiur, distat a die 26 aprilis: intra sex tanttwi diebus quod spatium 7ion ea tantum ponenda essent qucc numero superiori collegimus, sedetprogramma Nicomediense ferendum Carthagi-

Hocporro
;

de S. Felicis sociis argumentum implexum est nodis, siquod umquam quam maximis. Eos solvere ientacii TiilemonAnitius '6) neque mea sententia infeticiter.
,

De

S. Felicis

iociii ingen

tKnlenliarum
divenita$;

madvertendum imprimis

est in nuliis Actis

sed S. Felici assignari in niartyrio comites ; Surianis traditur in civitaic sua in Actis episcopati habuisse presbyterum Aprum , et Gyrumseu Cyrum, Vitalemque iectores ; in

nem et per Africam spargendum. Vix

vix quidem
,

aut ne etiamsi omnia waiures quam

maxime,
cludes.
Omnta fluunt inedilione iuriana;inqa

haec intra illos temporis fines consatis id

Sed

argumentum

persecuti

sumus. 10 Contra nullis id genus difpcultaiibus obnoxia est classisquarta,in qua omnia fluunt
^pp^j-ig_ Programma in civiiate episcopali sancti Feliois proponitur nonis juniis; posiri-

tum editis tum manu Januarium presbyterum, et Fortunatium seu Fortunaiianum et Septiminum de quibus ne hiium quidem quod lectores presbyier ilte et ambo lectores in Italiam cum S. Felice irajecerint. Nec mirum proin de solo
aliis

vero omnibus

exaratis,

IZitl^slZ'
'm.

sanctissimo episcopo memoriam fieria Petro de Natalibus Mombritio et in brevi quadam S. Felicis Passione ms., quam ex ms. codice
,

die capiturbeatusprwsut;tribusdiebuspost,

seu die nona mittiiur Carthaginem ad proconsxdem Anolinum, coram quo alia die sisticarceri. tur, et dein sedecim dies inciuditur Postea, idibus scilicetjulii seu die 15 mittitur
(l)Crilicc adaiinal. IJaronii, ad
11.

S. Salvatoris Ultrajectino excepit Rosweidus et cujus supra numero 3 memini. Contra in Meneeis Grsecorum raemoria agitur beati Felicis,Januariipresbyteri,Fortunat!etSeptimini,

50->,

num.

xxiii.

(2)

Ibid.NolasMaiisi,

toni. III,

pag.iia?--

(') Hisl. nal. 11, 47.

qui omnes simui capite csesi dicuniur. QuiMi59. - (S) Mct. XI, pog. 565. (4) De re milii. IV.
\ti)

moircs

eccliisiast. toin.

V. pag.

ii67.

buscum

g22
&UCTORB V. D. B.

DE

S.

FEUCE
,

EPiSC.

TUBZACENSl IN AFRiCA.
mariyres pertinent. beato Felici socii. 15 Atibi aiii assignantur SS. Fortunaii, Caji ei Anthes, In Aciis nempe leguntur qui die 28 Augusti Salemi coluntur, sequentia (6) Diocletiano et Maximiano impe:

buscwnconveniunt Beda, Rhabanuset nisi quoa iurologium Senonense editum Senonensi J^uuarn locum Adaucti nomen in videatur genuino occupet. idemque intrusum quid Adauctum omitextui Bcdx secus enim
:

Mar-

'upprintendi

For(una(m
Caj,,t ei

An^

'/tri,?uiSaier.

nilani MSi.

sisset

Fhabanus,c^terum Bed.v vestigus

i

in-

episcopus, et ratoribus... Felix, Buzocensis

cum

lunl.

civffiijS
fiipprimend'!
S. Adauctui,

lectio fuerit, jam la Utid sincera BedcV illigaiur sancti smculo VIII Adaucii nomen

presbyteri, Fortunatus, eo Donatus et Adauctus proconsulis Amagleniaoi et Antbes..- ad

Cajus

ulp"ie ailffiuf

Setki$ 'ocwi;

Felicis sociis, a Martyrologio

in

Romano Parvo
'

cum prffitorium adducuutur. Quos miuacibus verbis terruit.. vidisset,

,

proconsul
,

nisi diis

Adonianum,Noikerianum, Usuardinum,,

Autissiodorense{\)etBaronianumderivatum; quemadmodum lectori ex numero 6jiu)us Interpotacommentarii deprehendere licebit. statuet quolusti07iem esse manifestissimam omnibus omnino quisque, qui id nomen ab
ejus origo Aciisabesse recogitaverit. Neque III katendas septemaltius qu.-erenda est. Ad antiquissimis 30 augusti jam ab

detestati, libamina adbiberent. Idque audacter secundo ab et Adauctus via Ostiensi Felix lapide ducti, securi percussi suut. Fortu-

urbe natura vero, Cajum et Autbem Leontius, Apuproconsul, Salernum secum adduxit;... qui
liie

territi, fortiter dato deniiiue neo mortis poena reg-nura migrarunt quinto capite. ad csleste

bres sewdie

temporibus recolitur IlomtB viaOstiensi Adaucti sub beatissimorum martyrum Felicis et ^wo Dioclotiano et Maximiano imperatonbus; unum conpronum erat ut uterque Felix in

natale

confusio Fekalendas septembris. Prieclara duplicem habet faciem, altelix quippe iiie ram episcopi nosiri Africani atieram presMartyris Romani. Adauctus hujus
:

byteri et

est socius et

cum
:

eo die 30 augusti colitur.

annumerarefunderetur virum, et Adauctus sociis. Quin etiam tursancti Felicis Africani quod ad iUam diem in kalendario Vaiicano
,

Donatuseduodecim frairumAdrumetinorum martyres turma subtatus reliquos probos

Ast Salernitanos habuit Pinius noster (6). nolim, quoe misericordia ditUius his inhcvrere ge?it nequaquam confutaiione. olim 16 Porro ut lector comperiei quantum
,

E
>".

edidit Georgius

in Siabulensi, quodpuIn Martenius (3), legitur bticx luci dedit

(i). et
.-

FeIixnoi(*r

ilivfriiii tit
iib iilio

Auaacti. Apuleja passio sanctorum Felicis et

Ei quumhxc iiasehabeant,manifestumhiyic cvtas) quoque esi (quod cceterum BedcV suadei raiionem esse ut antiquiorem kalendariorum ad finem mensis S. Fflicis Africani nomen vero ad 24 octobris cui augusti legaiur, non
;

pronum

ausi fuerint librarii in sancti Felicis socios, erit ab eo qucvri an sancius illeFetix, augusii qui VI kal. sepiembris seu die 27
C6esus dicitur Vemisii et

Pelice

VeiiHiim:

quod ex tran$'
lafiorif,

posteriori diei

$upprimcn<li
SS. JnnufiI

errore an oscitantia prius subsecutis Mariyin Romano Parvo, dein in locumesse factum. rologiis Verum ut Adaucius cerio inier S. Fehcis
, ,

ad iurmam duodecim fratrum pertinet, idem sit ac sanctus mihi noster Felix. Candide dicam parum fratrum Acta (7) ea mihi placere duodecim videri referenda inter hoc genus scriptionum, qux cycli dici solent ei quibus mulia inter
; ,

iui, Fori'i-

t\al't

"

Srpli-

niinii*,

qt

de

comites recensendus non est, ita presbyter, nec Fortunatus deo) nec Januarius Septiminusquc lectores. Ad quam senieniiam
vi-

(quanium

absona in unum rediguntur cor-^ pus ; adeoque Passionem sancii Felicis nostri midtis prxluxisse locis iilorum scriptori. Veruyniamen non ausim dicere uirumque sanse diversa
ei

luniio lunt
4uoilecim fra-

Irum;

ampleciendam iribus moveor causis quarum prima est, ha?c nomina abesse ab editione Susecunda, ex nutriana, Cceieris tonge metiori; apparere sancii Felicis presbyterum Actis
:

ctum unum eumdemque

esse.

Primo enim
,

Felix iile Venusinus, qui inter dnodecim fraActis neque in, tres censetur, nuspiam in

Martyroiogiis episcopus diciiur

posi
die

quin eiiam

tis

et
ei

venisse in Italiam ieciores cum suo episcopo cum eo fecisse mariyrium teriia, rnanife;

Septiminum ejus venit nomen. Secundo non eodem occisi dicuntur

Januarium

et

unde Januarii, Fortunati Sepiiminique nomina hausta sint et Apro Cyro Viialique suhstiiuia Venusii scilicet adfinem augusti cotuntur Felix Januarius et Septistum
esse
, ,

hic scilicet die 27 augusti aut 29 (8), Tertio, noster vero constanter die trigesima.
:

minus, qui sub Maximiano Herculio passi sunt; unde facium est ut illis in partihus horum mariyrum Acta cum nostri sancti Fecum illorum licis Passione, aique hcec vicissim In Actis sciticet, Mariyrio confusa fuerint.

Arechis, Beneventiprinceps, corpora duodecim fratrum conquiri jussisset, reperi^ fuere prioris sancti Feiicis exuviae,

anno

760,

quum

verut in historia iranslationis his legitur Saucti quoque Septimiuus, Januarius et bis (9):

animadverFelix, cum in urbe Venusia g-ladii hactenus sioue optatura tinem complessent, illic

parum

probatis,

duodecim fratrum Adrume,

tinoruhi tegimus de Valeriano proconsule (4): Alia die abiit in civitatem Venusiam sanctos secum deferens, et s<inctissimos Septimum (seu Septimiuum in aliis), Jjtnuarium et Felicem,
,

post iutevrogationem Lbristum confitentes, juscivitate sexto calendas septembris sit iu eadf

locum a Domino merueruntj ?iiO tempore eoruni corpora conditafuere in temambiplo S. SophicV Beneventano (10). Contra sancii Felicis nostri gendum non videturquin ossa in Africam delata fuerint. 17 Sed priusquam hsec conctudam, recolligenda sunt nonnuila quse de multimorequietionis

[Miabilito trdi-

e genealogio
dor>imento-

deeoUari. Quis
,

auiem crediderit in eadem duos duobus interjectis diebus civiiaie martyrum maniputos eadem omniyio hahenies nomina, cuiios fuisse? Ne vero obhic jicias Fortunatum non coli Venusii duodecim fratriquippe adscitus ex reliquis bus ad quorum turmam Venusini quoque
, , :

Aciorum editione variorum et fortuna supra adstruximus, ut exemplarium genealogia, si ita loqui fas sit,
da sancti
Felicis

nostri

licc.)

comperia sii atque hinc propositam quaspristionem solvere liceat. Genuinum et esse exemptar Surianum marium fontem ad nauseam usque diximus. In eo prius
,

Ap. Mnrlene, AiialccU. tom. VI. col.7-26. rolog. Ailtiiis vaR 7^0. l3) Annlfctu, lom. V!,
\1)

(2)

Harlyti75.

tom.

col,

VI ISL-jilrnibns. img. 15. 1^1) Ibiti, tom. ^Ojlbid. im,;. 103 eiseij'1. Augusii, [ing. lli". l7) Ibid.
(i)Ai:uS&
UM11

|>aK; l Soi.t i.ag. 138 el seq.i.-[H) Ibi.l. pag. 152 <d. c(r <3b 15i. imt. (.- i*)lbnl (lag. i4'2cl 1. -(tO) Ibid. pSR. Ij.J.Cfr ile Vila, Anliciuil. Benev. clscqq U2 cl scnq. VJi toiii. II, 98. i>g.

mutarunt

QUARTA OCTOBRIS DIE VIGESIMA

.

'^^^

^M^ar>ii

7.nwsmz ^^^'"^^^P^^P^^'^
;

^...hideri in

Januarium. necnon Cyri et Vitahs ^^<^ '"^"^. Fortunat.im ei Septiminum ^^ '"^f viii in exemplari suo ssculo

^^"

Tn

immutaret, a ia?Me tis gratia codicum verba unde tuto supprimeret, alia de suo adderet
:

^ ^ ^

ZZposiiionem

Hoc

est caput.

pramm

xn^

itaquecertum terpolationem dixeris. Maneat

fuisse conjgaa" Felicis corpws prius Venusii ^^^^^^-^ c/im/ta^^^^. ^^^^ ^_^^^^ ^^ ,- ^^i,s hostihus et Constantino victore,

'"^""'^f;:^^. perit BedaMnos^culopostreperttAdoexe piar, cu* /u^c ad finemaddtta ^^^f.^ quw in omnibus codicibus mss, P^^*^^
Suriano legitur
.-

Completa Uac '^^^"^'

est

tusamilitibus, ibidera decollatus corpusejus positum est, ^,*/.^^'^"* almam Carthaginem per ^^l>^'^^^^f ^^ matris ecclesi^ tiUos perlat^
ei iu via

q^^

/_., um
'V^^

Deusserenassei ccelum.ejusdemTeMqniQ^adeoservos ^^^ps m^eprwm per religiosoB Dei antiquiiaverha et matris ecclesiEB filios [quse sapiunt venerandam)^^i\^i^^fuisseCar-

qu^ dicitur SciUitanorum.M.i legisset in exemplan '"j^^^^^^ ^"^^^^fglaaii consu potuisset Tandem m occisione
:

'""^twL emm n^o^

thaginem et positas in via qu^ dicitnr sumus, norum ac proinde {ut unde exorsi hunc sancium Pelicem alium esse ^.aeamus)
Scillita;

ac quinunc requiescit Beneventi.

^^
.^

sepuiu inier mati sunt. Suut autem hononfice faciie creaiCarthaginem et Uticam. Adeoque prtmarxum derim hxc ad textum pertinere finem muiila sit. ^iaad
,

Verumiamen cavendum
.^^ ^^^^^^,^

est ne,

dum

^ ^^,.^
rfi-

^,

^,^^.. ^-i,.

itaui ediiio

Suriana quoque, tuereautem nonausim ansequentia In eodem autem legerit Ado passimobvia,
:

FeUx AZ-WcanKsa sancto omnino illum abripiasVenupr^ii^^Venusino, ^_^ lenendum omnino eum Venusii fecisse qutbus ^^^^ -^^ ^^um Acia Suriana, in
.

multa tiunt mirahiUa et languonomine Domini nostri res uuiversi curantur in Deo Patre honor et Jesu Christi.cul est cum Sancto per omnia sffiB lausetgloria in Spiritu hsec entm, ut jam saeculorum. Amen
veuerabili loco
;

^^^i^^^^tegipotestnmvusMhabeant. Requi^^^ ^^^^ ^^^^aGrcecorum ejus necem inLycivitaie jElurorum ^^^^^^ .^^^^^ Lucania) perhibeni ; sed quum .^^^^1^^^^^ contigisse
^ , .

cula

animadverieruni alii, posierius aut Aoohabendum est. Acia simiUa Bedanis vidii lite qux menianis, sed corrupia magts, Felicis, Januarii, nceis Grwcorum sanciorum encomium Foriunati ei Sepiimini inseruit utexeo paiet, quod hos sancto ^P^^^^P^ [[^commemorai quoa buit socios ei iterSiculum Bedamsne an Adoniants auiem non definio stmiUa, /i<^c es^ quc-e adhibuit, fuerini
:

assumentum

^tsupranumAl docuimus,exceptasint ^^^.^^,.^ Venusinas immutationes passis nemenseogra^^ ^^^ dubiiandum esi quin ^^^^^iari usus sit mutilo hinc iiaquS ^^^^
;

^^^^^^^ argumenium

conficies.

Neque
:

pluri-

suspicionem, ^^^ respondendum videiur ad ^^^ ^^^^ ^^^^^^ verbisFloreniinius Incertura

^.^^.

ApuU, ^^ Sicilia vel Venusia, VenusUvenerationemac affonem compleverint. ^^^^^ accepisse. translalis fortasse ex Sicicivitate

J
^

^.^^

Acia, <^oncludiex causa, mhil sciUcei certi posse silentto. de reUquiarum translatione
ejus
sina, quie

VenuPostea auiemNonaU ita muiaruniAcia ut iter Siculum prxluxere Adoni,

J m

SenonenseMartyrologium docet. superius num. 5 hujus Martyrolo^^^^^ ^^^ ^^^^.^^^ videbiiur quin nodum
.^^^^^^
.

scirpo

^^^^^ qu^

pt^,.^^tinius

suppresserint,VenusiosubsiiiuertniNolam, etaUcubi,ubinullumcivitaiisnomenlegebaquod postretur, iierum Nolaminseruerint genus, ut ita dicam,palinlerpolaiionis

:

^ jy O

'

g^^Jgg

\\

episCOpallS Sanctl
.
,*

,.

ellClS

CUltUS.
s.

mum

M. Ru,. Vauuciiet

pabiie est sequenii loco: Completa ^.^^ ^"^^^^^"^* est, in Nolaj aeductus a miUtibus, ibidem [id conatusest[dieoctavodecimokalendasFebrua. ejus positum e t, ibique [in Nola] corpus rii*] Cartliaginem efc. ejus ad almam ^^
;

^uestiones reliqu% involut^e minus, quam ^ -, ^ carent.Prima est \ fj^^^^ f^Tetpro^^^^^^^ proconsulari certum vide'

Q ^^

~
"^^^^

Feliino

procui a Car-

''--'""'

reUquii

Itt:'"' ''''
.,iri(r.

U'r^^ '"
in

'"^-

^""^ ^''"'"!
etc.

'

Nola corpus

"T-^^ l^Z studioso stlenito presstsse

.

videniur ediiores (1). quin cerium 18 Verum id obstat nequaquam nono, ui ex Adone sacts sit omninojam sxculo

^^^^tus prwsul Carthaginem miscui quippe esset sus rreraaTproc^^ ^,ocul a Carthagine ^^^^f^ ^^m in Passione hsec teguntur Programma
;
:
-.

scrtosiendimus.etiam in codtcibusVenusims corpusVenusto relafuisse sancti Felicis

ptum

LnfutsseinAfricam,atqueettamlo^^^^^^^
v^seputiur.futssenotum,sct^^^^^^^

Utanorum. Quie quumtia ^*/' ^^ ^"""'Pr^^ a Venustms addtta terea credibile non sit iUa
fuisse

^_^^^^ Tibiurensi die nonarum ^,^^^^ ^-^ F^Ux episcopus Cartha|f^^.^^^^ FeUx profectus... Postera autem die ^ Tibiuram QuibusCarthagiue aUbi ex Beda recitaia conveet Tub^ J^^ ^^^^^ inter Carthaginem miUia passuum triginla zocam sew Tibiucam
^^_^^^ ^^^
.^

/ ICSyam .

^"^.^^^^^^

^^

amio 700 facam cor />' 3^ '^^f;'^^^^^^^ deportatum fmssenosirt Felicu Venusn adhuc ^^.^escereL doalierius Felicis AgombusMarSuperest tamen difficultas m Jacobo Fabro Staputenst Parttyrum. quos a siis anno 1..5 ecliiosjc^^^^M^^
;
:

PO^^^>^r''^^^-:^^

1^;^Z^
Earonius
(2)

;^^-,

^,,, conseniiunt recen-

aLunt, ubi de repr.senctvitatis nomine qu.vritur. tandohujus

^^^^^

sesiimavit esse Thibiram ser ,L,,, noiam satis: cui u.

,..,,.

^'^'J^]'';"^^^
'^'^^^^^^^^^^^^

Tillemontius (3) et aliquo signo

ZcuTZTJZ hoLnymis episcopis sitdts-

480.

(S)

Vies
I,

tlc

sainls,
.'IIS

Chriil. lom.

pog.

et

nat

624
AUCTORI

DE

S.

FELICE EPISC. TUBZACENSI IN AFEICA.

Tubabocensis
{duplicata sytldba media) Peirus de Natal.

V. 0. B.

Thubursicubure in nat proTibursica Bura seu provinciaproconsulari.etaliaaThuhursicain Numidia. Reliquosomitto. Priusquam meam aperiam sententiam,pauca de Baronii etMoropinionibus [nam caeteri nil definiunt) {\)apud dicenda videntur.Contendit Baronius sanctum Filicem episcopum Adonem legi equidem in editione Tibiurensem
cellii

Quee quum ita sint et quum prgeterea litierseo universa demum res eo adduci videtur utrum scribendum sit Tubjuca seu posterior Tubjiiza an Tubuca seu Tubuza
et z alternent,
:

fuisse

Plantiniana anni 1564 reperio Tubrocensem Georgiana in Rosweidiana anni 1613 et in neque signant lecanni 1745 Tubzocensem
;

tiones variantes

ullas.

Thibiurara legi
:

apud
:

Surium animadvertit dein Baronius de hac

forma infra. Subdit dein eruditissimus vir Ex antiquis autem mss. verior lectio ea mihi ubi probatur, quae habet, Tibirensis verum
:

pneplacet forma, tum quoniam haec vox non videtur esse composita et proin tres tantum ferat consonnantes, utpote ad ramum semmiticum pertinens tum quoniam ex Tubjuca cresci nequit laudatissima /ormaTubzacensis, contra ex Tubuea seu Tubuza. 24 Cgeterum nulla alia de hoc loco notitia, et fortemdlusibidem,quodvicus tantum esset, sancto Felici successor datus Re quidem vera ineunte saeculo waderat ibidem ordo decurio;
.

quoitwictttet loci iiliut

riviteguber~

ntum.

lateant codices, non indicat neque post ullusalius.Przetereaadversaturillisententise,

eum

num, exquoerat Vincentius ille Celsinus,qui dux et custos datus fuit sancio prassuti;aderat
et

quod Thibiris non in provinciaproconsulari, sed potius in Byzacena jacuisse videtur (2).
Thubursicubure, qu^ prseplacuitMorcellioMdetur constare ex tribus verbis Thubur, Sicca. Bura; quibus cisternam casae montanae designari putera. Ast in i^igenti formarum congerie, quos in codicibus reperi, nihit fuit obviam B quod MorcelliancV conjecturge faveret. dicehatu*' 22 Contra universus ille formarum elen-

curator

civitatis,

primus

in vincuiaconjecit

Magnilianus sciticet, qui heatum virum;ade-

rat et officium,quod intersua habebat munia reorum custodiam. Sed hsec omnia in civitati-

hus etiamerant minimis.Curatores nempevar ii generis.Alexander Severus fecii^Romsd CMT- E

atores urbis quatuordecim, sedex consularibus
viris,

quicum

prsefecto urbis jus dicerent

(4).

hMc

Tubuza

chus eo conspirat, ut sancti Felicis episcopalis serfisTubjuca dicatur, vel Tubuza, ita ut derivatum prioris sit Tubjocensis posterioris Tubzacensis, Scce catalogum carum lectionum
variayitium,

absimiiis[sinobHitatem forte demas]Magnilianus, qui suh proconsuleejusve legatojus

Non

curabatTuhuzge et reliquam rem publicam administrabat quo fere modo ii, quos nunc vocamus mnires, bourgmestres. Decuriones,quos
;

qux huic formx faveant

Ms. Cod. Colh. Ms. Cod. Colh.
930.
59.

nunc

consiliarii civitaium lcouseiWerscomxnxx-

Tupuza Tubyza
Tubzocensis

Beda,Mrlgm Rom. parv.Ado,

Mss, Aud. I et ii, Dacherius. Mss. Aud. i et u. Mrlgm. Reg. Suec.ap.Holst. Rabanus, Molanus. Maurolycus. Ms Comprend. ap. Ruinart.
et

Tubzuca
Tubzocensse Tubrozensis Turbacensis Tubzuzensis

naux) fere repraeseniant, municipia hebebant et coloniae, nec lantum metropoles {h).Officium ex appariioribus constabat aliquoi. Nulla hic iiaque majoris civiiatis umhra, nec species. Sedjam adcultum veniamus beaiimartyris. 25 Corpus prius Venusii fuisse deposiium,
deinceps vero delaiumCarihaginem
et

S.Felicls cor-

demum

put, Cartha-

ginem vectum,
u6ircpoii(um?

adviam Scilliianorum collocaium docuimus num. 18 hujus commeniarii.Erat quippeCarthagine suburbana ccemeterialis SS. Scillita-

Audom.ui.
iii.

Tubzuza
Tubizacensis

Dacheriuset Ms. Aud.

Tubizacum
Bituzacensis

Mrlgm. Carth. brit., Agones Agones MM.

Ms.
Colb. 401.

Colon.,

Mom-

norum martyrum basilica, in qua S. Augustinus sermonem habuit et quamVandaliAria'

ni initiofere persecutionis sihiusurparunt{S].
et simul {ut ex Adone ad civHaiemUticam duceret, ^cWWi^norum Martyrum dicia fuisse videtur non vero qua ad oppidum Scillam iretur. jEdiculam illic exiructam fuisse quas sancti Felicis reliquiis ornareiur, maxitne verisimile quatnvis visum sit Morcellio (7) eas positas fuisse

MM.

QucB via ad hanc aedem

(per metathesin) Ms. ColbAlQ.

liquei)

Tubizocensis Tubyzacensis
Tiptizceusis

Mss. Cotb. 59
Ultraj.

ei 93U.

^ Tubizantensis Bpit.

Ms.

Flor. Ms.
ratio

habenda quatuor Atque in his maxime codicum Colhertinorum, quiid habent singulare, quod in lis Tubyza, Tupuza non accrescit

prope martyres Scillitanos, id est in

silica.

eorum baEjuf nomen

ve(

wmus

probabiiner

per mutatum a in ensis, sed in acensis seu ocensis,i7a ut hincoriatur TubyzaceDsis,Tubizocpnsis.Tubzocensiseic; non secus ac Tambeae in Byzacena accrescunt in Tambaicensis (3). 23 Alteri formx, scilicet Tubjuca cum derivato TubjoceDsis, suffragantur hge reliquselectiones variantes
:

26

Nomen
;

sancii Felicis in kalendario Car-

thaginensi fuisse scriptumiradidii idemMorcellius (8) non recte. Re quidem vera addiem iii kal. septembris, quo sanctus Felix martyrium consummavitVenusii.iegitur in Carthaginensi kalendario (9) iii kal. sept. sancti Fe:

non

legitur in

Kalendario
CnrthaginenII.

Tubjoca;

licis,EvfeetB.egiol{e
Vall.

mzrtSed jampridem

ani-

Tubiooa Tubiocenses Tibiuca

Zubiocensis

Ms. Ruh.
Id.

madversum
quos
alii

fuii a Mabiilonio (10) hos ternos sacros pugiles esse ex sancti Saturnini sociis,

Beda.

Mrlgm ms.
Btouxav

S.

Maxim. Trev.

-noliiToxi

Men. Grasc.

Tibiura
Tibiurensis

{cmutato inr) Surius,

Id.

Alutinenses martyres vocant, alii quorum Acia ad diem xi Fehruarii edidii Henschenius (11). Quod itaque sancti '^eWcUTubzacensis,proxime ad Carthaginem sepulti, nomen in iilo kalendario non
Abiiinenses, ei
iiag.206
-- (7)
l'.l)

(l)Mnrlyr. Kom. Hil^i* ocl. nol. n. (2) Cfr Morcctli, AlricaChnst. tom. l.img 5i:i. - (3) Cfr Mmcflli. ibi.i pai'. .[nig 3i;>. ibi.l j.aj;! 504. - (4J Laiin)iidiu>, cap. xjtxiii. (5) Cfr Ecltul, Doclnna Dumorum, Knm IV, pn- Wi. Aci.SS. tom. IV Julii, (6)

AfiicaCbrisl. tom.
II

II.

png. Igy.

Uic. iit. -~

(*1)

Veti-ia AniiU*tlu, |m};. HiS.

Acl. SS. loin.

Fcbr.,

[lag,

^15

(10) Ibid el seijq.

i8)

Ibid.

DOl. 9-

legitur,

T)IE
legitur,

admiratioms aliquid men multum, quoniam fastt illi aliquot iocis sunt mutili, neque id genus kalendariis omnes sancti inscribebantur suhurbani quemadmodum ex coUatione catalogi sedicularum coeme;
;

VIGESIMA QUARTA 0CT0BR18. jam pridem id intermissum hahei non tanusti

,

623
est.

Contra Ve-

AUCTOIB

etiamnum

quee beati viri paisestra fuit, cuitus viget. Anno 1698. dum Janningus noster Romee versaretur, eodem miserat capi-

V. D. B.

tuium Venusinum ageniem

qui novas de

terialium Romanarum cum vetustis kalendariis facile deprehendere est.

tedin Neapo'
lltano

Romanis
in

S. Felice ejusque putatitiis sociis Audacto, Januario, Fortunato et Septimo leciiones, in

27 Contra legitur sancti Felicis

nomen

maret

moreo

veri'

kalendario celeberrimo Neapolitano, quod

culo IX

sse-

limUiter in

marmori incisum

fuit et cujus

Mazo-

BieronymiatlQ.

Ludovicus chius prius semestre novem priores menses. Ihidem (1) Sabbatinius itaque ad diem xxx augusti hahes Pas. S. Felicis epi. Neque dubito quin genuinis quoque Hieromjmianis latercuiis ejus adscripium fuerit nomen, quamquam id ex multis codicibus exciderit. Aherat id quippe ab iis quos
iliustravit,
;

secundo Noctumo recitandas, necnon orationem, procuraret et S. R. C. probandas proponeret. Quocirca vir iile a cardinaii Coiioredo ad Janningum missus, hanc ab eo scriptiuncuiayn efflagitavit, qu3e die 21 februarii anni sequentis aibo calcuio notata est. Lectiones desumpsit ex Baroniana seu Suriana editione, nisi quod haec ad /znem adjecit :

vidit Ftorentinius

sed in Augustano [3) (2) Romie, Gandentise virginis. Felicis. Gemelliui. Romas, Felicis et Adaucti mart. In Labheano (1) Romae, Gaudentiae virg-inis. Felicis, Audacti martyris. Felix. Gemellinus. Can;

legitur

didse, virginis. Similia leguntur in codice Gel-

quem edidit Dacherius (5). Ille sane ab sancti Audacti socio diversus, noster b Felix Tubzacensis est. EjutcuUaiVe28 Neapoli tamen jam pridem ejus cultus nuiii el alibi. cessasse videtur. Sabbatinius (6) certe, asserens olim S. Felicis nomen Neapoli fuisse celebrejinnuit id suo eevo oblioioni fuisse datum; neque ego ejus nomen reperio in kaiendariis
lonensi,
Felix,
'

Episcopo auo comites in itineribus, in quiestionibus carceribusque socii, et iu victoria pares fuerunt Audactus et Jauuarius presbyteri , necnon Fortunatus et Septimus lectores; quorum omnium sanguine consecrata Venusina civitas, ut erga beneficentissimos patronos suum mag-is probaret obsequium ad eorum festam diem quotannis rite custodiendam solemui se voto jam pridera obstrinxit. Venusii laudes prosequi
,

E
Ordo Acto-

hujus non
(7),

est ioci
(8)

eas vide

apud Ughellium

Oriendium

aiiosque.

29 Restai ut Acta S. Felicis, quae Baronio et rum edenSt~ post eum aiiis quoque criticis ynagnam par- lum.

tem ex commentariis proconsuiaribus accepta

visa sunt, iterum in iucem demus. Ut ex Boliandi aliquot schedis inteliigo , is in animo

et

breviariis Neapolitanis, quse

S-

ad

manum

mihi sunt.

Felicem hac die oiim cuitum fuisse Tornaci in Belgio constat mihi ex Henschenii nostri scheduia, in qua notavit a se hujus beati martyris festum repertum fuisse
in kalendario veteris Breviarii iiiius diasceut NeapoH, sic quoque cessavit jam ; sed pridem Tornnci S. 'PeMchveneratio. Idem disis

habebat primo edere loco S. Felicis Acta, qualiter in Nolse iaudem corrupta fuere deinde repr^esentare editionem Surianam seupotius Baronianam et tertio ejusdem Passionis com.
; ;

pendium secundum Menaea Gnecorum.

Ve-

rum enim vero Surianse editioni, utpote primigeniai, primum deberi locum perspicua res
est
;

nec,

tamen Noiana supprimenda

,
,

quae

cendum de

apud Trevirenses et Ultrajectenses. In Caiendario enim sdeculi xui exeuntis, prxmisso libro hehdomadaii S. Simeonis Trevirensi,ad hanc diem iegitur Fecultu ejus
:

licis epi et

Bonifacii PP. Simiiiter in Missaii-

et Breviariis, Utrajectensihus, tum scriptum excusis ssecuio xv et xvi, qu^. numero sat magno habemus, ad hanc diem celebranda prascipitur memoria S. Felicis et aliorum. Sed

hus
tis,

Dacherio Baiuzio Angiisque prcepiacuit maxiine quod hoc pacto de compturibus rebus, de quibus adhuc dicendum superest, breviter in annotatis agere licehit. De Menaeis Graecorum hassimus aliquandiu dabimus tamen et apponemus versionem, compendiose conceptam a cay^dinaii Sirleto, quod is Menaea usurpasse videtur, a recentioribus aiiquanto diversa. Plura monenda non videntur.
:

(2)iMarlyrol. Hic(1) Mai. ScripU. vett. l.im.V. pag. 63. (li)Acl.SS. post. siippl. Junii, roiiym. pag. 70i cl scqi;. - (*) Ibid. pag. 28. (S) Spicilcgium, lum. 11, pag. pag. 21

5i.

(6) II

vetiistocalondiir. Neapolit. tom. VIII, pop. 98.

cul.

(7) Italia sacra. iniii. VII.

IOj

el seqtj.

(8)

Urbis sacer

cl prof.

tom. IV, pag.

19(il.

PASSIO
S,

PASSIO
S.

FELICIS. EPISCOPI
TUBZACENSIS,

FELICIS. EPISCOPI
TUBZACENSIS,

Secundura editionem Surii, Baronii et Ruinartii a, seu

Secundum editionem Fabri, Dacherii et Baluzii et codices

anti-

mss.

quiorem familiam codicum Venusinam.

Ultrajectinum, Rubeae Valliset

tres

Audomarenses

^.

seu fa-

miliam codicum Nolanam.

Ape>\Gyrut
fi et

'ifa/a, cler-

Diocletiano

viii et

Maximiano

vii b consuli-

TubsacPn-

, Sjunii capiuntur;

bus aug-ustis, exivit edictum imperatorum et cassarum c super omnem faciem terrae; et pro-

I VII

n diebus illis, Diocletiano vni et Maximiano [3 consulibus augustis, exivit edictum eovel

/?""",",',',

Sc/.(imiriiu,

rundem caesarum

imperatorum

y super

le"iei\tiianua''
f""

pOSitum

t"piunlur;

:;

626

PASSIO

S.

l'ELICIS EPISCOPI

TUBZACENSIS.
terrfle,

et ciyitates princpipositum est per coIoDias suo cuique d loco. ui bus et magistratibus manu episcoporum deificos peterent de
,

oronem faciem

et

propoaitum est per

libros
et

presbyterorum

e.

Tunc programma

posi-

principibus et raagistracolonias et civitates. ut libros deificos loco tibus, suo cuique d episcoporum et premanibus
,

extorquerent de

f
g

tum
I

h
k

iuniarum Q. Tunc die perduci seniores plebis k. Eadem sit ad se profectus. Carthaginem fuerat Felix episcopus perduci. vero presbyterum ad se jussit Aprum Quibus Maget Vitalem lectores /.
et

Tibiurensi /^die nonarum est \n civitate Magnilianus h curator i jus-

sbyterorum
iu

civitate

Tunc programma positum est Tubyzacense ^ die nonarum januat.

riarum>i.

Tunc Magnilianus
jussit ad se

curator

ipsms
X

Gyrum

nilianus curator dixit

Aper
dixit:

dixit

Habemus.
illos

Libros deificos habetis P Magnilianus curator

perduci presbyteros /., civitatis episcopus Carthaginera erat profequia Felix Fortunatium presbyterum ctus- Januariura ad se perduci. Septiminium / lectores jussit
,

et

Date

igni aduri

m, Tunc Aper
n
?

Episcopum Quibus Maguilianus Hapresbyter respondit habetis? Januarius

curator dixit
: :

Episcopus noster apud se

lianus curator dixit
:

illos

habet. Magni-

Ubi

est

Aper

dixit

Ubi estf.? bemus. Magniliauuscuratordixit: Nescio. Marespondit Januarius presbyter

:

Magnilianus Gurator dixit :Eritis proconsuli p ratiosub officio 0. donec Anulino

Nescio

ergo

nem

reddatis.

gnilianus dixit Magnilianus diDuarius respondit: Habemus. presbyter, igni aduri v. Januanus xit Date illos lectores dixerunt Fortunatius et Septiminius habet. MiiguiBpiscopus noster apud se illos ergo sub officio o, lianus curator dixit Eritis rationem reddadonec Auulino proconsuli tt
: :
:

Libros doificos habetis, Ja-

o
-^

iWifridJe

(^opi-

fur S.Felix tt ntgal lacrOK

codices;

Carthagine Tibiuaram. ad se perduci tor jussit Felicem episcopum Magnilianus curator dixit per officialem. Cui
: , :

episcopus venit 2 Postera autem die Felix Tunc Magnilianus cura-

aPostera autem die Eelix episcopus a ejus adventum thagine venit Tubyza. Cumque statim eum sibi per Magnilianuscomperisset, Qui cum dicto officium pneseutnri constituit.
citius

Car-

,,.,.

^^.J^^

ufgattacroi
cudic.-

da libros vel Felix episcope q dixit Haquascumque habes. Felix episcopus curator dixit beo, sed non do r. Magnilianus qnam Priuss est quod imperatores jusserunt, ut possint igni quod tu loqueris. Da libros Melius est me aduri t. Felix episcopus dixit scripturas deificas quia boigne aduri quam num est obedire Deo u magis quara hominibus. imMagnilianus curator dixit Prius est quod jusserunt, quam id quo tu loqueris. peratores Prius est praeceptura Felix episcopus dixit
:

membranas

[Magnilianus curntcr dixit hujus civitatis. ad eum Tu es Felix episcopus Ego 1] Maguilianus episcopus dixit
advenisset.
:

Felix

curator dixil

J)a libros vel

membranas quaepi^copus

lescumque penes te habes. Felix Domini Habeo, sed non trado legem dixit colo. [Magnilianus dixit Dei mei, quera ego
:

Ergo mnjor

est

Ueus tuus
:

diis nostris? Felix

Domini quam horainum. Magnilianus Recogita tecum x.

dixit

Grnndis et metuendus est eprscopus dixit qui fecit coelum et terram, mare Ueus noster, Nara dii vestri lapiet omnia quiE in eis sunt. de quibus miinu horainum facti des suot eH Oculos habent et non vidcbunt
, ,

scriptura

et non aures habent et non audient ; os habent fiant, qui faciunt ea et loquentur. Similes illis Maglinianus omnes qui confidunt in eis p.]

P
'^

Primura curator dixit res jusserunt, quia nihil

:

<t

est

quod iraperatoest quod loqueris.

,

Quapropter trade

libros

omues quos habes, ut

igni aduri r. possint, sicut constitutum est Melius est ut corpus ^ episcopus dixit Felix meum tradam igni quam scriptura dominicae
:

per

videantur aduri quia bonum est Deo quam obedire perpetuo regi v et immortali, jubenti. Maimperatori hujus saeculi iniqua Jam dixi tibi quia primum gnilianus dixit

me

est

quod imperatores jusserunt quam ea quae Primura est loqueris. Pelix episcopus dixit
:

quara hominibiis prseceptum Dei Magnilianus curator dixit Interim obedire. quia si in intra hoc triduum recogita tecura propria civitate ea qujE prsecepta sunt hac implere neglexeris ad procousulera ibis, et ea
custodire
,
: :

quae

nunc loqueris. apud cjus acta

Posi diem
,,

<j>

prose-,.

^"^^'^mittitur Car-

Post tertiura

autem diem

jussit curator
:

thaginem od
prDconiuInn;

Felicem episcopum ad se perduci et dixit ei Recogitasti tecum? Felix episcopus dixit y:

Quae prius locutus

curator jussit
prffisentari

autem tertiura MagmUanUb sibi sanctum Felicera episcopura

cura
Felix episcopus
:

u,ittitur
^^^^^^^^^,

Car-

^d

j^^coti$iem:

Ad quem
,

sum

et

modo

loquor, et

fuisset adductus

idera

Magnilianus dixit

Z a

anteproconsulemeasum dicturus.Magnilianus curator dixit Ibis ergo ad proconsulem et ibi rationem 3 reddes a. Tunc assignatus est
:

ilU

"Vincentius

Celsinus

{3

decurio civitatis

Tibiurensium.

Deliberasti tecum quidnam melioris consilii Sermo meus videaris assequi? Felix dixit unus est iu quo coepit, in hoc etiam, Deo praesule, finietur /. Quce enim primo locutus sum hsEC et nunc eadem loquor, et ante pro: ;

4Tunc

DIE VIGESIMA

QUARTA OCTOBHIS.
ronsulem aUud
penitus
^,
:

6Z7

MagUanus

curator dixit
et
ibi

non sum dicturus. Ibis crgo jam nunc

r>

ad proconrtulem,

redditurus es in exa-

minerationem
tusestverbis
:

^.

[Tunc viros suos bis aUocu-

Quouiam FeUx episcopus juxta

imperatorum decreta ea, quae nobis mandare vodignatisunt, facere nuUo modo maturavit,
perducatura ] bis comitantibus Carthaginem gratias. Tunc desiFeUx episcopus dixit Deo b gnatus est iUi ductor, Vincentius Celesinus
:

huic negat sr iocros Ubroi

tradilurtim;
mittitur

ad

prxfenlwn
prrtorio;

deductus est ligakalendas julias. Ligatus Alia auiu carcerem trudi. tum y vero jussit Felix episcopus ante tem die productus est
;

Felix a Tibiura. octavo 4 Tuuc profectus est

noraine, decurio civitatis Tubyzacensis. Oiv4Profectus est autem Felix episcopus Ubi cum venissent, oblatus est

huir pjtiK/ue
li-galo rtegai

te

thaginem. legato proconsuUs

$acro ttbros

c.

Cui idem legatus dixU

(rddinirum,'

7
6

Quare scripturas lucem; cui dixit proconsul. episcopus dixit supervacuas non reddis ? Felix jussit eum alligaHabeo sed non dabo. Tunc e o. Post sexdecim tum iu ima carceris mitti de productus est autem dies FeUx episcopus hora noctis quarta, ad
carcere
in vinculis,

Quare FeUxepiscopus
do
vacuffi

supervacuas ? muiiiur Ro' sciipturas uon tradis quidera, sednon mam ad prxHabeo dixit
:

Anulinum proconsulem
i

^.

Cui dixit Anulmus

P

a nobis uUo modo eum legatus in ima carpossunt Tunc episcopus fuisset ceris mitti. Ubi cum FeUx deprecatus ingressus, Dominum Deum suura omnium creator et esT, dicens: Doraine Deus,

Scriptuvffi, quJE a

nobis
tradi

habentur, super-

frelum prxto$

non sunt, nec

jussit

non reddis Quare scripturas supervacuas

:

te-

conditor,

Domine Jesu

Christerf, ne

me

dere-

sum eas daturus. Ux episcopus respondit Non proconsul ad prTuuc jussit iUum Anulinus
miiti, fectum praetorio recipi et manr^fectusjussiteum suo carcere Post dies autem vincuUs Ugari. joribus praefectus post imperato-fi

testaraentum Unquas, quia propterteetpropter Miserere raei et recipe tuum hBc patior

idibus juUi.

lunc

dereUnque in hoc saeculo Domine, sicut prodignatus es. tecum merear suscipere mittere vivam, In te enim semper, Doraine,
spiritura

meum,

et

corpus mortale, ut a te,

novemQjussit eum
res
t

immortale.

numquam

navigare

habebit raors potestae hora noctis tem Post dies autem sedecim FeUx episcopus quarta, de carcere productus aspeAnuUni proconsuUs iUco est prasentatus Quod procousul dixit ctibus. Cui AuuUnus Chri. Feiix episcopus dixit tibi nomen est ? AnuUnus proconsul dixit ISon stianus sum. sed percunde vocabulo qussivi professionnis/*, nuncuperis. FeUx epitatus sum quo uomine dixi, hoc nunc et scopus dixit Sicut tibi jam sum et episcoiterum dico, quia christianus proconsul quod ei Tunc iratus AnuUnus
adversus

me

pus.

nomen suum

dicere noluisset,
?

ait

illi

Habes

episcopus dixit; scripturas supervacuas FeUx sed non (ut assens) superHabeo scripturas, nequaquam esse vacua * quas cognosce a me AuuUnus proconsul transtradendas. Tune
:

'

a.

non sunt . supervacu

Bal.

misit

eum Eoms ad prsefectum prffltoni adveuisset, Cumque Feiix episcopus ibidem jussit eum praefecto oblatus fuisset,
eidem suo carcere recipi
praefectus

g. et

aUiet majoribus vincuUs duodecim h jussiteura gari. Post dies autem post imperatores i navipraetorii

gare.

impp. nnvigiire,vcnit tn Siciliam, dein

Venustufii,
%lbi

examiita-

ascendit navim 5 Tunc FeUx episcopus navis diecum vincuUs maguis et fuit in capsa pedibus equorum, bus quatuor. Yolutatus sub in panem et aquam uon gustavit jejunus et in civitate Agrigento l portum perveuit,
/.
:

Tunc FeUx episcopus navem couscendit,

JMttttll }iOlt

lur a prxfecto prttorio;

y.

summo honore. exceptus est a fratribus cum venerunt in civitatem nomine Catanam Inde
ibi

catenarum durisnexibus colUgatus, et quatuor subsanio k navis quatuor diebus et equorura, panem noctibus, jacens sub pedibus quippiam bibeus. uon comedens nec aquae cognitor Jejunus autem venit Nolam i. Tunc venientem FeUcem epiejusdem civitatis m

fuit in tmprraloret
ntn'9'ie,

ve-

nil bi

Niilnm; u~

rxaminatur

> riignitore civitHiis;

k
t

l
'

neruut.
tupple trans

venesimiUter sunt excepti. Inde Messanam Inde Taurominium ibi simUiter sunt
:

scopum
ait

sibi prjesentari constituit

vincuUs grasic

vioribus

iunodatum. Cui idem cogmtor

Rhcsium

in parexcepti. Postea * fretum navigaverunt, civiiatem nomine Rulo *. Inde Lucaniffi,

tes

profectisuntVenusium. quae est civitas regioprsefectus u jussit Felicem nis ApuUffi. Tunc Felix, quare scriet dixit eripi vincuUs
: :

quomodo huc venisti ? FeUx epivoUut. Cognitor scopus dixit Quomodo Deus civitate vel apud in tua propria
Felix
Si
:

dixit

; de dominicas non das ? aut forsitan non pturas sed non habes? Cui repondit Habeo quidem, FeUcera gladio interfido. Prafectus dixit FeUx episcopus dixit voce clara Gratias
:

Carthagiuem scripturas deificas advenissses. Fehx ad me hucusque minime Habeo quidem scripturas episcopus dixit
:

tradidisses.

divinas

sed sicut diversis inquireutibus

me

cite.

Octobris

Tomus

X.

etiam tibi praerespondisse non nescis, hoc certissime manifesto, quia eas nuUo sens modo tibi. 82

628

PASSIO
Domine, qui

S.

FELICIS EP ISCOPl TUBZACENSIS.

Si scripturas trado. Cognitor dixit nolueris , i^^ipite plct-teris. deificas tradere

tibi,

me

dignatus es liberare.

modo

Plus paratus sum pledomiuicos sacrilegio * cti capite cognitor jussit ut tradere. Tuuc inemoratus sacraprsecepta imperatorura recitarentur; cumque a Vincentio scriba quje coustituta fuerant
Felix episcopusdixit
:

quam

libros

crilegio

Ral.

legerentur, coguitor dixit Quoniam iste homo tantum in eadem confessione perdurat *, se:

'

dunvii
lial.

Bal.

cuudum prseceptum principum* hnnc eumdem Eelicem episcopum gladio animadverti

constituo.
<apiie

'

priricipum

'tn.

mmui-

(urdie30a-i^'*"''

Et ductus est ad passionis locum (cum' etiam ipsa Inna in sanguinem conversa est)
6

6 Felix

episcopus elevans oculos ad caelum

rnptie

minHi-

dixit*

die tertio

kalendas septembris. Felix episcopus, elevans oculos incselum, claravoce dixit Deus, gfratias tibi. Quinquag-inta et sex anuos habeo in hoc sbbcuIo. Virginitatem custodivi,
o
:

Deus gratias tibi ago, qui per* quiuquaginta et sex annos in isto saeculo virgini:

i"f die 15 ja'iwifii: reli~

tatem

meam

in

me

custodire dignatus es, Do-

qui feruntur
'

nt'(hngiuem,
ila

mine Deus

cseli

et terrae,

Domini

nostri Jesu

'

peroiavil

Christi pater, propter te et propter

legem tuam

'fxl.

Rub.

Val.

y
ir

Evangelia servavi, fidem et veritatem prffidicavi. Doraiue Deus caeli et terrae, Jesu Christe, tibi cervicem meam ad victimam flecto, qui permanes v in sBternum :: Cui est claritas et magnificentiainsaecuiasEBCulorum. Amea.
:

et pro timore luo hoc patior, et cervicem

flecto

meam

pcr

omit.D<d.

ad victimam. Accipe spiritum meum de hocmortali sseculo. Solus enim es Deus vivens atque invictus et permiinens n gloriosus in
sempiterna saecula p. Amen. Completa hac oratione, ductus a militibus ibidem, id est, in Nola, decollatus est die octavo deoimo o
kalendas februarii; ibique in Nolacorpus ejus positum est, et reliquiae ejus ad almam Cartha* ginem per religiosos Dei servos et matris ecclesiffi filios perlatse sunt et positEe in via
quae dicitur Scillitanorum.

In

eodem autem

venerabili loco multa mirabilia tiunt, et lan-

guores universi curautur, in nomine Domini Dei nostri Jesu Christi, cui est cum Deo patre honor et laus et gloria in Spiritu Sancto per

omnia

saecula saeculorum.

Amen.

ANN
a
a.

TATA
'

Plura de his editionihus et codicibus monuimus in Commentario prasvio num. 2 et seqq et 17. Titulus Actorum in editione Baluzii et in codd. Colb. 59 et 930: Incipit Passio sancti Felicis episcopi Tubyzacensis, qui propter legem Domini decollatus est xviii kalendas februarii. Cod.
Colb. 401
:

Incipit Passio sancti Felicis Bituzacensis xviii kal. januarii. Editio Dacherii
:

.-

Passio

Agones Martyrum Fabri Passio sanoti Felicis episcopi Tubizacensis. Cod. S. Audomari 7;Vita sancti Felicis, episcopi Africani, raartyris, Passio sancti Felicis episcopi, et Cod. Aud. II P. S. F. raartyris. III kal. sept. Cod. Colb. 316 Rubeae Vallis Passio sancti Felicis epiacopi et sociorum ejus. Ex qua recensione satis Cod. liquet in genuina lectione sermonem non fieri de sancti felicis sociis unde perfice argumentum, quod breviier indicavimus in Commentario num. 14. b (3 Ineditione Surii legitur Diocletiano nonies et Maximiano octies sed inomnibus editis F et quidem hinumeri retinendi^ quum in decretum latum fuerit postriet mss. octies et septies die Terminalium,seu\ikatendasmartias anni '603. Manifesio librarius viii in viiii mutavit ei vii in viii nam in fonte editionis Suriana) prius fuisse signatum octavura Diocletiani consulatum, vel ex Meneeis Graecorum colligere est. Baronius in Annalibus (4) Surianx lectioni substiiuit Constantino Chloro et Galerio Maxiraiano quartum consulibus, quod cum atiis viris doctis persuasum haberei Diocletiani edictum anno 302 fuisse promulgatum. Verum hsec senteniia cecidii, ex quo iempore Laciantii de morte persecutorum opus lucem adspexit {%]. cy Velimperatorumowmi^wn^corfrf. /e^//Awrfom. et Rubex Vollis habent contra edit. Baluzii, Dacherii et codd. Aud.III. Unus quippe tunc Nicomedia; imperatore^ unus cgesar eademfere occasione Lacianiius (3) dixit duos imperatores. Equidem arbitror genuinam lectionem esse iraperatoris et ciesaris muiare tamen nolui, destituius codd.
sancti Felicis, Tubzocensisepiscopi, et martyris.
:

Dacherii, Baluzii et cod. Aud.III,; quocuraque codd. Aud. II et III Propositum, pauio supra. juridicum vocabulum est,quo significaiur publice etRub. Va^. affixo iitulo, decreto aut atio scripio aliquid in hominum notitiatn ducere. Libri deifici, de qui-

d ^^Cuique

editt. Surii,

busbreviposi,itemvocabuiumesi,quodapudsolos JCtos reperitur

senientia absotutionis Felicis Aptungitani,

videlicet

hocloco
(4).

et in

quam

a7ino 314 tulit JEiianus proconsul

Hxc

fortevox usurpata fuerat in Maximiani Herculii aut pr^fecti preeiorii literis, quibus Diocleiiani edictu7n in Africam mittebaiur. In Agonibus MM. teguntur libri rituales.
iitDecreia non

habemus iniegra. Ecce quae habet Laciantius

(5j

Postridie

[Terminalium

et

(I) Ad. BD. 302. num.cxvui. (2) Cfi AunoUU Baluzii, Mwc. tom. I. pBg 41,ciiil. Mansi. -- (5) De nioMe persec. cap. uv,cfrGisb.Cuperusad h. l.-^ljCfr S. U^Utus, lIiBl.

hli. 1. pag. 26; Gesin jmryaiiouis, il>id.i)ag.t6i pLTse cap. XIII.

(b)Dc

moile

exustse

homiordine aut pradu exusl,r Pf ,bjecti essent ex qnocumque dignitate, tormen .^^^^ j^^ .^.^^._^^ rebus nes carerent omni honore ac ^^^ ^^ adulterio, non de calereT, i. venirent, adversns.eosomnis actio prius ediclum. quo Chn^^^^ ),terent. Hoc <l^n'q" ''^^ destf abl.tis ugere possent, libertatem ^,.,,,.j, omntgue honore et gradu
.

QUARTA OCTOBRIS. DIE VIQKSIMA ,. edictum, quo cavebatur 'i,m '' cst ;. ecclesiw mcomediensts)
,

"''

ut religionig illius

slianinonaddicebanlurmortv,
tuebantur. Sed cesar

num

agfrredi par.t. '"!'<""<'"'' ministris pal.tio snbject

eunuchi necnti... ,^nus)... Potent ssimi quondam Fureba, erfro .'P;'"^ .1 exustionem rapti... Pleni homines ^ Comprehensi presbyten ac ""'^''- """^' ^ e.cogitabautur... Et jam litteriE ad Maximianum carceres ernnt. Tormeniornm ^^""^ '"^^^'^''^^^^efverant ut eadem facerent... Et quidem senex com^ ,.^^^^ fH.cam)atqueConstantmmrC/ ormj ^^^^ ^^^^^^^ ^^^^^ ^^^

''^JXZnus} x^ox^ ^or.^'^^^^!^ est edicti legibus. rGaimus ^''f persecutionis impelleret. occultis """"'X;,,d^ Nam ut >'>'",^^PX ^^im diebus inte,'ecti., alind rursum incendium

Aliter

Dioclet.a-

,S

molitus

est...

"ti.tis

EusebiusW. Maximianus (HercuUus) '^'''^reXnrclMant. Nonalilerdeulroqueedicto alterum edictun,. quom aomnni mart>um J^* quum mense dystro. Uiocie. ^"^""'"f ^^Cle ani,.1 ,.,,,g j {,, locorum Nonusdecimus agebatnr annus imperu
vocant, appeten.,. die

f'''"''---^

notarcntnr ; contra "^;^''^^^'^,^ rmansissent. Kt primum quidem libertate,.poliaren,ur, s. .n ch.st.an.B ^ quibns mandasTs li,er supervenerunt. t Sed non "^' u " P"^^^\ alt r,i in vincula de.nde ns ediCum hj,..<modi fi,. f'^. eceles.arum batnr ut omnes ubicumquc legimus prius edictum '^''XTlnT^ZVpaschai (2) co.-erent ir. B ve.o ,h,.s sacrifica.e omnibus mod.s nempe hac die affi^^^^^^^^^^^^^^^^^ .J paschat^^^^^^^^ ubique f-isse proposit^.m ^n festo [^^^ ^^^^,^,,,
' ;

d.pe6a(se6sj,raperi.l,aed,.t.^qubu jubebantur codices flammi. absum.

J~ ^leL^derad 1 ^
eccleffi q

soU.m uique dirui;

sacri

vero

plebej. vero

^d

,um estpublice A'-"^--/^passiomsdtestm,mneret{&)

;;~,,.,^ fortunam sequeretur. et tunc obnoxta inhisnuncnonhxrendum. Q""'" ^/^lf /'f,"f ^" ... Heyculii itaque voluntate et

^ ~

f^j^^,

'^^.^

Sed /jl^^L celebratum non fueritpascha. erat

usso

secundum ^"'''^1' etquidem secundum hoc, non vero

IZJrZ slZrPassio

Unde

intelli-

sTsZortemMit.Mensemartio missum
cam venerit, ad nos non
pertinet; multoque

iertium edictum in Palsest^nam

(6)

amn Afr^-

mmus quarium.

rDehocnomine

:XcommnZl

Commentarw num. 21 e< seqq ejusque formis copiose dictum esi in e. annotato e e patet) genutnam lect^onem fuse LndimJs (quod etiam
Y

T^

ullJsevteZrfs

celebrari. transtulit ha^c

ille

omnia ad mensem august,

xla ut aie no;

^T
,

Dadx (7). nniiione SS Maximi, Quintilliani et v>.,in Pauio AgonibusMM. mutavit curatorem in procuratorem perpera,n. Tacobus /'"^^0*"* Faber in 1 obvius. Centem -^"77^ ^f p^i-^ perpetuus curator colonia, Cirtensium, fuit
:

T;Seniores
seni
r

in aliis edU plebis editionis Surian^ mutati in presbyteros ad ecclesiastica apnd Afros .Cyprianus in ep.siola plebsL.9 vox

et

codd.Verum
(8):

Ftrmxltanum
"
:

Ne

Cvpr.aeiin capite alterius eptsiolx (9) Hironenda Legionem et Astunc. Uiramue Eelid p esbytero et p..b,bvs consistentibus ad 'uf Limaiensis, sancto Fel.c. co^vus Adh.b te coniungil miserrimus Purpurius. episcopus voeem .nquiran, d.l.genter seniorks pl.b,s, ecclesiasticos viros. et concrericos. tiquiens (10). et

e sa io

apud nos

fi,

nt per .singulos annos

senioh.s et pra.positi in
;

""""'^;";

ea quse cura, nostriB

commissa sunt

'^"^.f

,.,.,

I.

.;.,

vm m,

Ctr.

.1

Marlyr.

Patol.

M.t. P.lffsl. cop.

III

(7)

Acl.SS [nm.

II

Apr.li.. pg. 127.

,rlm,%c.

sic.

MM.

pag. 382.

se,,,,.

(t.)

Euseb.u.,

^^^


A qu
sint
.<
istffi

PASSIO
dissens.ones.

S.

TUB7,ACENSIS. -FEnCIS EnSCOPI

,

_ ,. ^xemp^a aua,

iurn y^-

pf italica.

Senior

momenti

esse lextum Surianum pnmtgemuj, sedcontra riora vertunturalibrariis,

Plebs,

ma^>me ed.Uo

videlur. colhge

^^^ "ZTjlZi^

dahit Cangii Glossarium adverha ,,0. ua prima specie nuUius ;,

:

'^

nonenim

clariora inobscuesse duxit

Baronius) Fortunatus,

^ ''' Y th Sept.m.nua Dacherius et Baluzius consen^f J^^ tampr^v>i Non eodem ub^.uemodo Januarionum laudat. et rortunin^^^-tl^l^lT Sept,m>no. '^ /; et tiunt in jHnuario, l'ortunat,o ,j ,, Rub. VaU simiUter "'^- J^ f num. Fortunatianus legUur m Agombus aliis.
.^

\lUnderoctumsitutAi>ToJn^u.vu^s,GyroseuC^^^^^
et

Merpretandum
^

.'

ZTZ

in Mrlgiis

Bed^.

Rabam

et

Men^a. Notkerus. ^^"^-duset

Contra MM-2'"t'RomanoParvo. Adoniset Senonenst o^ arbitramur.^V^^^ guof^llll^iZZmlectionem alu yort.n,t,^;gu^^^^^^

^^^^^^ ^^

niamilleFortunatusdesumptusexturba Dacherii et Baluzii editiones Sevi,mm,.^genuinumnomentertnmdetur; '^''Jl^Mer Agones MM.. Codd. Rub.Val.. fr'"*/'^^'^
^'

plari Chiffletii hinc eolligi po.est

quod

nostra vetera exemplaria (uno

no

excepto) et ed t,o

"''l^^^^^^l^tl con.tat sensum non esse inte^^

;^

dericorum responsioncm

T:^^1rTrtS,^!:.^'eodicihus
^q et 316 et
editio Dacheriana.

.01 et ..0

B Lerr^aalo MM SmTulare

etiam habet Sunana. Exc Baluzius sed onnttUur zn Agombus exemplaribus et^esponsio in omnibus nostris et ad finem ment^onem fierr de eH et proprium editioni Surii inc^denter

Eamdem

Legttureaaem ^-^S^Ilurl^^V^Z
;

'^oTouum
'"n-S

ab episcopo
id
es^t,

officium",ublicum

aderat quogue Cirtensibus extorti sunt sacri codices. nnmstr^ aut appar^curatorrs Edesius et Junius exceptores (1), seu
et

clericis

Diocletmni rso Quo tempore, addif, fuerunt et Ovtatus comparat persecutionem ex quibus in Prov.nca Procou.ular, infereutes bel .rchristLo nomini imnii crudeest, quid eorum operata s,t art.ficosa Omn,bus notum fue t A,;ul ,us in Numidia Florus. Et guidem hu,us uL n dern pluribus describit. Maxime Flori. mncmtegro fere decreta proposuisse et fectsse vzdetur. ior Quam Anulini. gui invilus imp^a in publico et guum Mensumus.Carhag^nenmen!eposlFlorum %iocletiani edictum affixit
:

fuSf

^^^"''^Z^tre

apersecutombus loco dtvzh^relicorum Carthaginensis ordims vxri de hac fraude narum scripturarum auferendos, et guidam Anulmus eis consentire. nec episcopi domum perscrumonuissenl proconsulem. noluit tamen Breviculo collalioms Carthag,nensts dret Tandum esse decemere ut ex epistola Mensurii et qui guin immo non ubique destruxisse videtur domos. intelligere est tertix cat) mh quamquam id lex imperatoris ferret et tpse busscripiur^ repertx erant aul putabantur erat Anulinusnoms decembribiis anmm. Anulinus id alicubi fcri siverit. In vivis adhuc sed ineunte forte anno sequenti (si fides habenda quum sanctam Crispinam examinavit {i) S.MammariiActis[5))diemobiitetloc,(mfecitMaximo. , ^^ , j-,- ,, exemplari inclusa uncinis. omnibus tnest codd. et editiombus. q l Pericope, in secundo

sisprLul

libros

basilica

Novorum

congessisset.

ii

excevta Suriana. ... ^ a sola editione Suriana ahest vl^Hxc alia pericope, uncinis inclusa. iterum
1.

et

quidem

-j

"^To Prius

et

primum neque ad numerum, neque ad successionem temporis

:

hic refertur, sed

ad

vra^stantiam ordinis quasi vernaculo diceretur duobus antiquis exemconstituium est, igni aduri. ll^c verba desiint in t r Utpossint, ui Haec i)aie tltos tgnt aduri. ullo incommodo. Supra pUribus Possunt autem omitti absque Leguntur enim in omnibus ediliomhus et codd. nosiris.et Baluzius.Nontamen omiiienda. sancii feWcis responsio ea exigit. Irnderi iis videiur titulus perpetuus, quo a u u Perpetuo regi etc. ah edtiione Surii ahsuni. sww^. yerwm vta: aut nevia: Probisaitem xro aliquando augusti enmpeiatore.s perpetui rfic/i poiius Consianttm M. filiiset deinquidem is Diocietiano ei Maximiano Hercuiio datus sed
; : .. ;

Avant tout

\n loi.

CepS

ty n 1 ^ Baluztus aa X V Hic iierum m^ulio plura in secundo exemplari quam in ediiione Surtana. 401 hxcverba Apud ejus acta animadveriit IIa;c est veru et germana lectio. Male in codd. 59, In omnihus codd. nostris Apud ejus acta. In Agonihus MM.i Apud Apud eum acta. et 930 eum. In Aciis purgationis Cceciliani (7) Nundinarius diaconus dixit Tu ergo respondisti apud acta, qi:oniam dedisticodices... Legantur acta et alihi simiiia, ei y / Iterum hic secundum exemplar uherius. l?'iniet in ediit, Fabri Staputensis, Dacherii

(6)

Baluzii;incodd. nos^n^

tinitur,

prseterquam inAud.

iii,

m&i" finietur.

VBj;

liatiilorc, np, Uiipin. 0|>|>. S. OplaU. Cfr Gothofie.lii^. iid (. TU. d- tininet.an. cli.<i.ii. .ciinanp( fff/o.t''ini.in pniiililln cl 0(11,2. -{''J Opp. S.AoBUsMni,tom.lX. col S67.- {4)Kiiimiliu8.Acl.Sinc.

[l)(;,'SU.IrSiham)
1U8.

MM
cdu.
paspsg.

li}

I7!|. (Si Vp. MHlMlloniiun. AnBlpcln. pag. pn-. i(!K cccli-^. l<iin. \. (Ir !a Bai u'. Cfr. Tillctnitiil. Mt^moiiTs
1(6.
-

(1110
IHH

EcklM-l.
(7j

IWlrina nunMMuni. lom.

Vlll.
lt>8.

r)!i8 cl

Ap Uupm Opp S.Optaii.pBg.

z
-if

Addil

OCTOBRIS. BIE VIGKSTMA QUARTA

^^^

A
et

Cod. ^'''J^iur '^^ .^"'"^"'"^^^^Baluzio. edit. Dacherii. - Agones rationem veram.

,^

Kddit Baluuus: Ita

.

Ms

Rui. Val.

et

Aud.

et

n habent

examinationem veram
zii

Aud. m 'J^ a^Quxuncinisinclus.mus leguMur

;

wrum hic annotat seguentta

' allocutus verobrepserit in codd. 59, 10 eo ad procon.ulem, lus eum '^f '"J^e^te mandare di,na sunt, facere converbis. In cod. Aud. '<'^'''t"o,um iussf ea qu^nobis n et Felix ^Pi^^P"^ bis : Quoninm Contra in Codd. Rub. Vat., Aud. . et

"' ^
'

J
^

editionibus Dacherii et BaluA<7ont6s JWM. e/ ^^^. ^^^^^^-^ ^^ depravatissima lect.o ^^^^^^^

.^^^

^-^

^i^um suum

iis

allocuta est

rh.^inernerducatu;. ^'"''''"^' tempsit, vobis ""'1*'^" Quippe

plane editione Surii omittuntur

tT^^Z.r::^g!^'reP^r

qux non conveniuntcumsequentibus, l/aatus legitur. Pericope Telix episcopus omittenda, Pr.terquamapudSuriurn retinendane an

^W/o "'"""

7^^i:^";-.Ce,esins omUtUur

in

ed.U.^^^
.^

^t

Balu.ii

et in

Agonibus

MM.

In

cod.Rub.Val.legiturCe\.s\n^-,^M-\^^^ universohocnumero , c In

^i^

rcU^ j^lurimie. Omnes ortai

.

ex eo quod librarius Surianus he^^^^^ Porropoco corruptelam reliqua eomposutt.

est,

^f^J^^^^^^^^Z^Z^tus ^egii

tegatoshabebatduos.

C''^-'^]

hanc habebal lesatus, atque secundum ^^ ^^^.^.^ .^^^^^. ^j^ ^g^^pertum ^^

:

niommentis marmoreis

l^^U^rum o^ronsili^^

neuter aliquand^ uteretur eosque

;

3 i

In omnibus 93S -na ritiLe.rf'' Meims a Suriana

-"^ ^ ;7t
'''^ "

Val.

etAud, -

^^ ^^^^^^^r^.^lnr^aS^lls
tecum

*f.^^

, r>eum oratio In codd Rub.

creator

"''^^"^ Deus

in codd. Colb.

omuium s^culorum, 5. 401 et 930

-^^^^^^ elm substituunt tecum priori lectiom, msi quod a te Baluzto qm gnatus est. Consentimus itaque

tere di.natus es, ut

--r

" 'n.

alferZ olutunt

^fl^^Jf^^Z

SqZtL

promUtere divideatur sinper^lpen In te enim,

sicut
:

^rivT^r; :^^;/:^>i^arrm=

adveLs me babeb.

potestatem.

Cum

Meliorem lectionem restttutmus

vocabulo.

ecc
.

Codd. Hub.
.

vai.,

aw.
Ipnem suam de moleste hahendis

.,,^

noyntifhiw)

..O.oclet.anusquid^^^^^^
'^hrts''^""'^'^^-;;^^^^^^

peratortamillamlegemedtctoswp

pr^provincralibus notam faceret (i). Pr^terea appellatio, et ad quam nulla erat fectuspra^torio^urzsdtcttonem fuisse posi'^''^f^^ '"^^'^"^^crajudicassent Adde in more
P

licebatabomntbusappelo.ejudt^^^^^^^^ i^rnutjudtcesconsulerentp,^^ea^^^^

^^ ^^,,,
J^
ma.tme
D,,letiani edictum perveob tertiam mtstt proconsul

"^
C'

': msset tn Afficam-

sanctumfeWcemadpr^fectun^pr^torto

f^^.^ rntione actum de B, Romano,martyre J/ '"^^f '2^;^.,,L, aeductus fuit. ;/ ^'^^f^f Antiocheno, qut. <^^ -- -*"'"t^ Dacne^ n ei na Censet Ruinartius in editionibus o^'m etiam tunc nrsefectum Bom., quodtnhac ^- -P-' ''^O^^^^J^ZZtlTeZTn 1}^^^^^^ ternportspr^fectumpr-^toroj^^^^^^ Bed., Rabant. SenoMaW2/.o;o,m " stat codex Surtanus ^'7'"' ^^,. j,. taceturiero Romanum ex altera parte f

Aiqueuunu^i^ AfSr tZeoSprocZTubt causas, etj^_

^ZJZZZ^tX^^^t^

>

nense Adomsetc^

^~

^Tusu

''"T

IZeZmii
IZreltZ

'ZemonU:l^UuU^^^^^^^

ZZ

quorum exLplaria Respondet ritssetnAfrica^atiamgue interpretationem nonrecte fluere. Fe hce arf "' diLur prJjectus Roma abt.tsse cumsancto

su^^^pTrSt^^lLsis^ Dacherius, Balu.tus, Rutnarttus tpsesequent.bus nos habemus. Ctamat Ruinarttt<s ex

rX""a'-"-

ordinarte, etsque jubenttbus sentennlibuscum prxfecti prsetorio versabantur <'-o.-;'^^.o Surtana habet contrararo

5
;

admodumprxfectosprxtoriofuisseinAfrica, sedpropra-fecto. r^M Rh Val n. quatuordec.m Corfrf. Rub Val.. Ttsuriunaedttio uosemdies Dacherianaetcod. Aud. <^n:nuo.iee.m habent AudiernAQonesMM. et Baluzius duod.cim Merteea Gr^corum pottebanHerculius, qui reapse tutu. tmper.o : JnteliiQuZ- DMetianus et Maximianus causaqu^ eademmdetur l^T-,ZTpLfectuspreetorioB. Ye\^<,ex^adimperatoresmUltt,
;
;

TJ:ri:b7antJtTdemChristianisacroscodices
-

r HlmZHonsulemmovit
,.
'

ad destinandum beatum pr^sulem

Romam
si

sctltcet

quod prtmo

tradere. sed

negarent, nulla certa .n

1891.

(2)<:t,

Eckl,cK

n.,c,n

",'"';;

r; n

,.'

L,,;,x

in -

("

Cf,

Goll,of,cdu.. loc

c,t.

iSl'

Mcm.

632
eos

PASSIO

S.

FETACIS,

KPISCOPI TUBZACKNSIS.

convenire cum reliqua illius aevi histodecemehatur pxna. Animadverte pr^vterea prsedare quo B. Feiix ad meridionales Jtaluv plagasmissus tradititr, ut ria kunc Passionis locum, Hoc ig-itur ;scelere perpetrato coram imperatorihus sisterelur. Scrihit quippe Lactantius (H
:

Antiochige versatum fuisse, (2) memoria est euyn peragravit Diocletianus igni tradendus esset Porro quum Diocletianus RonicE appropinquaret, guwnS. Romanus autem, qua sanctus Felix ohriiim ei ivisse Maximianum He?^culium nemo mirahitur. Navis augusti uhi quum eos non vehehatur, Sicilia: prius appulit, quod illic credehantur morari
;

Romam triumphans

ingressus

sit

die 20 novembris anni

30:t.

Interea vero civitates comptures

et certa ex Eusehio

invenisset, movit
y.

ad Bruttios.
;

k Faher Stapulensis edidit Sentina, sed forte pro ingenio Surius Capsa Dacherius SubUltraj. subscamsanno Baluzius Snb.sauin Momhritius Siibsamo Ms. compendium Passionis
;
;

'

Reliquse leciiones cey^tepravx, mutayidie forte in subsc-almo (4), quod spatium erat suh scalmis, seupaxillis, quibus alligabanturremi, inter sentinam scilicet el thalamum seu infimum remigum ordinem. Attiusautem id eratspatium, quoniam navis ex eo erat genere, quod grcvcis

quihus scilicet equi vehehanturet viri (5j. suppinmi in exempta/ In Commentario 2 <?/ passim ostendimus, manifesta corruptela de quo martyrologi antiqui omnes mentionem faciunt et rihus fafnititv Nolanx iter Siculum
dicehatur
1

i-7ra-/t.r/o(,

latinis hippag-ines

Nolam

suhstitui Veniisio.

Agrigentum,

Catana, Messana

et

Taurominium,

Sicilice civitates

B notissimae,olim episcopalesomnes, aliis temporihus aliis subjectge metropolitis. Agrigentum (Girgenti) nunc pars est provincix montis Regalis (Monreale) item Catana. Messana (Messine) capttt provinci^. Taurominii (YROTmmH] sedes jam pridem exstincta. In editione Surianaveri. similiter 7i07i legendum Inde Messanam venenmt. Inde Taurominium sed Inde T;uirominium venerunt. Inde Me.-^sanam nisi forte ita Messanense, in Mencvis Grdecorum pneteritum, abundet. Namsenimper mare Thyrrenum lataest, dein per Lyhicum, postea per Sictdum. Ad hsecverba Postea (trans) fretum navigaverunt, in partes iiucanias, civitatem noraine Rulo, annotavii Ruinartius civiiatis Rulo nomen in Italise noiitiis non haberi recte quidem ; sed legendum Rhogium, ui patet ex Actis amplioribus duodecim fratrum Adrumetinorum, quge ad sancti 'Pclicis Acta composita su7it ei in quibus legiiur As^cvndontes iterum navim, Messanam deducti sunt ; in qua parumper morati, alia accepta navi, transfretantes, Reg-ium descenderunt. Nomen Rhegii omnihus notum jacet hdec civitas e regione fere Messanse, ita ut freto Siculo
;

dividantur. m Baluzius, qui,

fjt

quemadmodum in omnihus codicihus familicV Nolange legiiur, edidit ejnsdem civitatis, /(^pc ac? i/^a verba annotai Tuvhwi me locus ille Nam supra praefectus Felicem misit ad Herouliuro, nimirura nt c;iuea Felicis finem acciperet in prsBsentia imperaCog-nitor
:

torie.

Ettamen cognitor NoIaniB

id ita intellig-i

civitatis judiciura sibi prae.?umit, et

Felicem capite plecti jubet.

debet ut cog-nitor dicutur causam istam suscepiste judicandam secundum prasceptum, ut dicitur infra, id est, ex delegatione Maximiani tum praesentis. 5z'm27ia aMemarf((J), qui, Su7'ianam editionemprobat, nil difpcultatis in his prgefectum p7^eet07no pey^-exisse ad imperatores, in quorion comitaiu solehat esse et ad quos sanctum Felicem /wuera^ ihidem autem prgefectum pro suapotestate ordinaria (quamquam gesiimandum sit prius eum de his locutum esse cum augustis) sententiam capitalem tulisse in sanctum Felicera 7ieque de his duhitandu7n, quum Mengea Grgpcorum aperte habeant sanctton Felicem ah eodem prgefecio mortis damnatum, a quo ad imperatores missum. C^teynim expungeyidus 07nnino cogrMov ?7^eejusdem civitatis ex quo denuo patet familiam

Verum

dvertii Rui7iartius. Tillemontius

reperit

scilicet

Nolanam

primigeniam, sed interpolata^n. Requidemvera Syminachus (7) nppellavit 77%oderatorem seu correctorem Aputix iitulo proviucialis cog-nitoris sed gevo Diocletiani nondum p7-ovinciarum rectores, nondum judices a principe delegati cognitores dicebaniur usque ad Theodosii et Vatentiani cvvum cognitores iidein fere ac defensores eijuris alieni procuraio7'es illis vero imperantibus, inductum id novum judicum genus, qui, quinn ex delegaiione principum sederent pro trihunali, cognitores dicti sunt; quod nomen adhgesit quoque deinceps aliquot provincia7^7n prgepositis (8). V n A7i7\oiai ad fuvc Baluzius Invictus et permanens; ita tres vetusti codd. Coth. Quartus habet, vivificans permanes. Edii. Dacherii, vivificans et permanens. Agones MM. invictus permanens et gloriosns, Codd. Ruh. Val. et Aud. i et ii consentiunt Baluzio. Nii dubitandum quin sancius Felix marty7-inm fecerit a. d. iii kal. septemhres, seu die 30 augusti. Cfr Comm- prsev, passim ei annotatum g r,. Animadveriit Baluzius in trihus codd. legi\viu,mquarioetinedit. Dacherii xix. In Agonibus MM. et in cod. Aud, iii tegitur xvin kal. febr.; xn codd. Ruh. Vai. et Aud. i, ii et iii kal. sept.ArfrfiY Baluzius in vetustis Mrlgiis passi07iem sancti Felicis referriadix kal. novembris; ei quidem recie, siintelligas Romanum Parvum,etquieoduceznerrorem ahiverunt Ado, Noikerus et Usuardus ; sed si vetustiores tnteiligas, scdtcei Hteron7j7nianos fastos, Bedam, Rabanum, Caieiidarium marmoreum Neapoltlanum, Mrlgtum Senonense etc. secus omnino in his enimpassio sa^icti Felicis signatur
esse
;

Actoru7)i sancti Felici?

non

a.

DIK VIGESXMA
A a
.;
iii

QUARTA OCTOBRIS.

633

kal. septembris ; quo die procul dubio 80 augusti et fuit eclipsis diebus 15 et 16 januarii,
est,

sanguinem fudit Anno 303. 304 et 305 nulla octobris quod propter verha. laaa lo s-uii-

.-

an?20iamM5. * .,. firuinem conversa exemplarium mamfestum est hic desinere sayicti r.vExcomvaraiione utriusque famili^ clausulam esse hagiagraphi, non vero sanctt martyrxs ; ^neucis orationem et verha y-u^ est etc. elicis oraiionem eivfi/uu Cui ^^ Fel , y- ^ Ruinartius. De hts, qu3e sequunturin altero exemplart, staatis dictum quamquam aliier statuit
_

fuit in

commentario praevio.

PASSIO
Secundum Mensea Grsecorum
auTfi
r,ii.koa.

S.

FELICIS
Secundum Menologium
Sirleti a.

a.

(I;

fxvivo; 'ATrptXtou)

fivyj^y]

roO

T-fi aytou

^^KVAOC,

iTriffy.oTrou,

'lai/ouaptou TrpeaSurs-

T-^ie XVI aprilis, sancti Felicis episcopi, JanuaJJriipresbyteri et Septiminii, Diocletiano et

pov, 'IioupTouvarou, xai ieTrTep.tvou. ^Tiy. Terpac aO/r,rwv ffuyxejcouuivcav

Maximiano imperatoribus.
^itpet

NOv
S. Felix -negat

ffuv;(opeuet (xupiaffiv

'AyyeXwv.

Tw oycow
Traffa;

xat eTi tv^c (3affi/etac Aio/.XyiTtavou

telibrefiicrot

Ma^t/j:tavou e^^XOe
)(ateff6at
tclc,

ooyfxa y.ara Tiao-av ywpav, tou

(3i6Xouc

iraditwuni:

twv

;*;ptaTtavwv. 'ATretic, r
'

1 Hi omnes cum imperiali decreto juberen- s.FeWxnegat tur g-entilibus suos libros tradere, sanctissimus $etibro$$acrot 'rtiditumm; episcopus id renuit eis verbis: Scriptum, inquit, est, prseses
:

ctoIyi

o-J-j

ey TTO^-t

"o^ BtOwxav Maptavo;

u?
o?

Nolite dare sanctum canibus,

V aXJ.ct; ypatfSTat,
Jri 7rapeffTy;ffe

Mayviavo;, avYip Tranfxiapo;

tov eTriffxoTTov,
y.ai

neque projicere
porcos.

velitis

margaritas vestras ante

^yi>.txa

'lavouaptov tov
'

TTpeffouTepov

^oupTOuvaTOv,
jSafftXtiiOV

leT^Tt^ivov
aTrriTei

xat

uTravayvou; to
TTap'

d6yfj.a,

auToie ra
tpyjffi

auTwv
a^TOV

|3i6Jiia.
:

'O 5e ayiWTaroc
,

eTrtffxorro^

Trpo;

reypaTTTat

'Hyefxwv,

Mr,

doTe.

uptwv To. ayia Tot; xufft ptr,de

ejuTTpoffGev
(3affi>lixa

piij>y;Te

rou? fxapyaptTa;

twv

y_olp(^v.

UaTY.v Toivvv aywviac, xav

eTrt<ppyic

TrpoffTayf^aTa. '0

apxwv
(JilY>iJ.a.

eiTrev

"Atpe;

Tctc,

^uipoloyiac,, xai Tioinaov to

tou

pot-

ffi^lew:, CTrei ^iff/j; tov ffe_a7toffTXw

Trpo^Tov avOuTraTov.
ffoi,

Kai
xai ev
d
pt-oconlii-

ayio;
Traffi,
T7j

'0

Troio;

eifxt, (fr,fftv, V

toiouto;

xai ev

auTW tw

j3affi?.i ffou eupG>?ffOfiai.

2 Tot
xptve
*

cpu/axv^ eyxMiffa; tovtov, dvntiiJ.ilr,Tov

Itm etprff-

eiaffev eTrt Vipiepa; TpEi?. 'EiS'

ctum prjtiurio
miltitur;

xai ^effpieuffa^ avTOV xai Tovq

ourwe e^ayaywv, eTraveffuv auTW, Tre-

2 His de causis vincti educti de carcere, missi sunt ad praesidem praetorii.

ad prrf.
nttttur

pg-at.

ffTeiy^e Trpoc

tov avOuTraTOv. Kaxeivo; TraAiv kc,ET(iaa<;

(puiaxyj /.aOiipS.t.

a\jTO\jq

T-/j

Kai

iue6'

vi/xepac e^

|3

e^ayaywv auTOu^
TrpatTwpiwv
*

^effpitous ocTreffTetAe

tw

eTrap;(W

twv

ou^ kyMvoq oe^apievo;, xal

TrafXTroAAa

ex(por;ffa?, pieTa ttoX/ii; otfftpaXeia; ev

fuAax-^ deivc-

TaTyjTouTOus a7reppnj>e,
jabetur
/toil

Kai

pteG'

Vepa;
eiffr,^v

dexaTeffffapa^ y klayaytitv, xal

mperatutei
navigare

eTravaxpiva^,
^edepievou;

auTOu;

ev TrAoiw fxeTa iTrTrwv,

oi

ev Toi;
Tioffiv

Troffiv

auTwv. KuXioptevoi di

dyiot v TOis

twv ^wuv,
eTri

airoffiTOt Tt ovTe^, xai

Tou udaTOi; otyeuffTot,

ffTOUv

tfJ-ipaq Tiacc^paq, cvx'^9'-'

ei? /tfteva

quatuordecim c eductos e alligatos pedibus equorum. Cumque santi viri volutarentur ad pedes brutorum animalium, jejuni ac ne aquam quidem gustantes Deo ipsi gratias agebant.
3

Quos post

dies

^..ft.fu,.

^o.^

carcere

imposuit

navigio

luiperatore
" 'ja'/

Tw Bew. Kai
d,
kdiit<iiBr,aav

cf.6acavTe;

7ro/ew;

Cum

vero pervenissent ab

urbem Tauromenem
,

Ttvo;

xpucptw^ uTro

twv xptffTiavwv.

'Exei)evxaTa).a6ovTe;.Tr)Xtv, Taupofievnvxa>>ouf/evr,v,

appellatam, in Lycaoniam dtJucti, tenuerunt civitatem .Elulorum e.

xai

aTTOTrXeuffavTe?
e.

ev

Av/.aovia,

rMov

ec;

ttoXiv

Ai/oupwv
r-iim

iiibu ao-

ciii

decotla-

4 ToTe ayiou; twv

TTOodouvat,

duffTyjVo;

exetvo;

iTzapyp^^ /uffa; Toi;c

oefffJiwv, tpwvvi itpatia Ttx^ epwTi;ffei; Trpo;

viros sanctos a cnmduo&ua 4; Tunc prseses solvens illos '<< decoiiavinculis, leniter et blande rogabat, ut libros

tw.

a-JTOvc, ETroteiTO.
ptvi-re

Twv
toi;

de avTi/eyovTwv,

fiy;T

/3t6Aou;

quos habebant traderent

dissent,
idolis
cari.

illi

vero

cum
illos

respon-

''""

eiiJw/ot; Suffai ^, TTpoffeTa^ev

auroii; fxayatpa aTroTpiy]0vat.

ctafftv, TTpoffyiu^avTO
*

Kai Aa^ovTiq ty.v ano.

Tac,

neque libros prodere immolare f, jussit prsefectus

se

velle,

neque
f

obtrun-

xat a7roTfi/;QevTe;

xetpa/a;,

Qu8B

cum

lata esset sententia, ad

Deum

TOVi, ffT<pavou; ex

xeip^; Kupiou eiJe^avTO.

preces miaerunt, e perceperunt.

cujusmauu coronas

caelestes

ANNOTATA.
ad manum mihi sunt in solis Chiffletiaa Indices plurium Menxorum Grgecorum mss. Januarti incidit, indicatur memoria SS.FeUcis, nis.dequihus s^e in Actis Sanctorum mentio
a
;

1>.^SSI0 S.
.

portunati

et

Septiminu

TUIi/ACENSIS. FELICIS, EPISCOPl prasluocerunt, omttti Fortu- D , , , j us, quee card ^ir est Annotandum ^ tn vvc mL;p cara. Sirleto p

nati nomen. Cfr

[3 -.

Comm.

prgev. 3.

e e. Cfr Annotatasuperiora superioraO h. rCfr Annotata

sL civitas Agrigentumsecund^m editionem

Dioctetiani decretum ferehat.

Surxanam.

primum

ROGATO, PAPIRIO, DE SS SEVERO, VITALI, FELICE, VICTORIA, FLAVIANO, ET VICTORE,

AKIYRIBUS MAK
NICOMEDIEXSIBUS,
ET
T)E

SS.

CLAUDIANO, EUTHERIO, FLAVIANO, JUSTO ET VICTORE,

MAKTYRIBUS HIEHOPOLITANIS IN IMIRYGIA,

V.

B.

Ex

fastis

Hieronyraianis aliisque Martyrologiis. Brevis disquisitio

de duabus Hierapolibus Phrygiae.

Cl&Cl kf<NDM

CCCIU IT CCCIV.

Bac

dje

tii o/>

Fi

iimuUier:r>y~

studium et eruditionem in edendo Hieronymiano Martyrologio _^ omnis semper praedicabit setas, hinos ho^^^^,^5 sanctorum martyrum manipulos selorentinius, cujus
:

omittitur, seu potius

:

ad finem additis verQ\M,cotlocatur in codice Antverpiensi bis Et seu potius Epternacensi S. Willibrordi, ubi hxc legebantur: ix kal. Novembris, Nicorae,

rj^tt^ir
mur(yiu. r^cenieiiKT, atfero
.Vico'11''-

quentibus refert verhis

In Nicomedia, Severi.

diffi,

Severi, Vitalis, Felicis, Rogati, Papiri

Vitalis, Fellcis, Rogati, Paperi, Victorise, Ela^jani, Victoris, lerapoli Frigiae, Cladiani, Eutberi, Flaviani, Justi et Victoris. Atque de his pro more nostro sigillatim dicendum foret sed quoniam inmultis codicibus amhae turmee confusse esse videntur, ita ut de unis dici non possitquin simuldicaturde alteris, a consueta
ilta

Victoriae; et iu Erapoli Frigiae, Claudiani,

gari, Flaviani, Victoris, et alibi Flaviani

Eude
i .iHUomtti-

Victore
2

di>nii<, (i/(f

tiieropoHlit-

na;

autem nulla mentio. In auctariis Martyrologio Bedse, ante tomum 11 Martii nostri editis et manifeste ex Hieronymiano Martyrologio exceptis, similis deprehenditur varietas. In Barberiano hasc
,

"'"

"''^"^,^^

^"j;",,'"/,'^.
,,rimH<.(..r,- i

regula

(quemadmodum
est.

alibi

quoque feci-

mits)

recedendum

Pon^o
est

difficultas /ere

unica aut prsecipua

Victore, videlicet

de SS. Flaviano et Hierapolitanis accensendi sint, an etiam Nicomediensihus. Floreniinius se in antiquissimo suo codice Lucensi Flavanium et Victorem cum Nicomediensibus reperisse testatur. Reperti etiam in antiquo Corbejensi codice, quem Dacherius edidit, hac forma In Nicomedia, Severi, Vita-

>Uiadeflsunt : In Nicomedia Vitalis Felicis, Rogati,- aini Flaviani. Ilierapoli Phrygiae natale SS. Clau'j^lZu diam, Eleutherii, Justi etVictoris; in Vati-

utrum

solis

cano

S Ctjriaci In Nicomedia Vitalis, FeRogati, Victorise, Flaviani Victoris; et nil de Hierapolitanis, qui etiam omittuntur in Atrebatensi, Tornacensiet Lsetiensi. Contra de Nicomediensihus hsec in his codicibus
et
:

licis,

habes

Nicomediu natale Rogati, Flaviani

et

lis,

Felicis, Rogati, Paperi, Victuriae, Flaviani,

MiihWs, additis etiam Feiicis et Papperii nominibus in Tomacensi et Lsetiensi libris. In

Victoris, Hierapoli

Phrygiai.Claudiani.Eulheri.

Flavini, Justi et Victoris.

Richenoviensis codex, editus a Sollerio nostro, hac quidem die integernon est, sed ad eamdem tamen classem referendus, quippe qui Flavianum Nicomediensem martyrem faciat hoc modo In Nicomedia Severi, Vitalis, Felicis, Rogati, Papiri
:

Corbejensi breviori Hieronymiano Martyrologio, edito a Sollerio, omissi etiam martyres

Hierapolitani Nicomedienses aidemannunVitalis, tiati hoc modo: In Nicoraedia Severi ohservatur in Felicis, Rogati. Eadem ratio uhi hsec Bruxellensi Usuardino auctario
;
,

occurrunt

etVictorini et Fhiviani. Et lerapoli, Claudiani,

Theocharii.Simih7er Ottobonianus quem post Adonem edidit Georgius la Nicoraedia, nat.

, :

passio sanctorum Felicis, PaperiEe, Flaviani; et in editione Lubeco-Cotoniensi ubi loco Felicis legitur
: ,

Apud Nicomediam,

Vitalis: Nicomediae, passio

sanctorura Vitalis. Felicis Rog-ati et Flaviani. /n his Victor inter Nicomedienses martyres

rum

non cemitur^ sed Flavianus. Contra Klavianus

sanctorum martyatque etiam in interspersis Martyrologio Wandeberti edito a Dacherio, additamentis lu Nicomeriia BanctiVitalis, Feliciset Victoris. Contra editio Usuardi
Vitalis, Papirii et Flaviani;
,
.-

QUARTA OCTOBRIS. DIE VIGESIMA

;^<.-m

635
AOCTOU V. D. B.

Usuardi Grevenianapeccat ^'f"^/'^"^. non tantum referuntur P'*^''^^;"'^^. politana et Nicomediensis ; ''''"/''"^i^i,^. iNic sequentt raUone
in ea

Pp.tur. seranda rinus ai.cufci et alibi Victor codicibus memo^ia^ jpo<e in melioribus neglecta. rata, neque a reliquis omnibus

ciena introducitur martyris. niedi, Severi

I"

N'=^%
"^^f

ranctorum
Papiri.

Claudiani.

^!'^^^'^^^^ Victori. ^^"''^'''' I't^: '^^"^^, Eucherii, J usti,

recensere

Vitali., Felicis

Placel

"7 dL, inquibus pal^strarum '^?"" ex his quoque suntquoniam '^/f^;^ a SoUerwpumcaJ^e %t. in Augustano. V.tahs lehc.^. legUur .x kal. Nov.
donato. avmn Just. l^utberi., Eo^ati, cfaudiani, Jbbeanus duobus ^''"^*";. f' "^rt Mi"^ qui habet: Vitahs,
:

demum

^'""^m^anoi f^''-"2''""'2

.,,_

co-

mar^ines marlyres admUtendx tyres veniunt, quseri potest utrum Admittendos esse ambos sint an expungendi. in paucWnuUus dubito, licet Victoris nomen
inter HierapoUtanos

4 Qiuimobrem. quod initio copno^^^^^ .^ ^^^^^^.^^^^ e< Victore, 3.6s

monmmus. de

atqu9 etiam

Flnviamisef
Viclor, iicet endeiit nottinn
jerttrranl tnler flit'ffl<t-

KinOl.

Flavian,. ribus libris legatur quam quon.am sunt h^c nomina. separanda non optvmsque ^l^o leguntur in integriortbus ^ , ^.^, amborum rdem est ^^

Imprums

^^^
^^^^^^

' '

ouime
Justi.

ZZs%en.

nomina hoc ordine

.

lamn. Euthen^ ,f f" Dacherw edtus eadem GeUonenSis. a exhtbet ;,V.ta Us, Fe c
'

Claudiani.

abestj^^^ Quod autem a pluribus Ubris piane mirum quandoquidem nomen, nil nmu-

Us annuntiantur eomcomedi^. semel ;'?<>

,^.,(,.,,j
;

;^

--

^^^

J^^^^ ^^^^.^

, Victoris

^.^^^^..^
.^

omitter^t.

persuadere potuerU utoXteSi ilaque pommus Havi-

Vietons ^P"'; ^"^*"^ Kogati. Claudiani. Kalendarium falso dzctum iia .^i l.isti Just Flav.an. ^ , ^^^,.^ Rrx,

didenrfumnonsscam6o^ai .< Victorispar W.-VW.W.VW aui et ViCLurib/Jw.* '; debere fnrlunam: si esse ^^^^^^ fortunam; rumque eamdem

TJplieis

nomina

continent.

1 Mm erost
dientem
('-

guis in

cifs7surpandt'plane
'notius

Hieronymiams laterhospes non sit rspro.

longe sxpiusm dein recogitamus Flaviauum accenseri Nicomediensxbus decurtatis fastis procul dumartyribus guam HierapoUtanis; Epternacen. hac die hio non magni faciemus toUuntur soUtarium codicem in quo sem Nicomedien.es et ahbi et \ .ctor
,

inom

}>erliiienl

tionZritopoLnominapas.^^^^^^
ouam
indebite

SS. Scvera?.
Vitalis, Fclix,

Rognlus, Vicioria et I'apirius, rujiU

nomini otign
nptid

iVicme-

dientesmJicatui

mtrusa futsse. lenen Nicomedienses martyres tmitZie videlur Vitalem, Feheem trn mse nempe Severum. Victoriam, Flavianum . -. xai Kogaiuui, Papiv^^m, , i nr^limis et quum reperiantur n optt^^J Victorem codicrbusLucenst etCorbejen^t^ antiquissimis

Fluviunus Obiisse ii omnes vtFlavianus annuntiatur. Diocletiam. quse vutio dentur in persecutione An vero hac die anni a03 Nicomediw exarsU.

CC, ^Xrem^A.^^-"-^-^;;^
.

marlyrium feccrint, definire non vidimus, ut ad diem 11 Octobris

^^^,,,
,,

prums Et quidem de sex """"jf^/XS potestessecontroversza,quumanuUsabs'n^

.

auctorUatrs. Ihris aUcujus ^^ qui 3"jf S. Severum videaiur ^^^''Jl^^^fJ^ est.omitUinmultxscod^cxbusjnfemo^n^^^^^

recogitet velim

medmm men^artyrium fecerunt, Ucet post et annunUentur 7em Octobms colantur '
5.

aw.m.- nam. b. Dasius. persecutzoms cajus, exordxo iUius

m
lii

.^^^^ f^,Us. Vxde quxad cUctam scrxpnmus. ^i^m de tribus ilUs martyribus facxUus Mustrarx HierapoUtanimartyres

sun( SS.

/^ .^^^^ ^^^^,.^,,3 ,,,,

Claudianus,
Butlierius,
Fluviaiius.
Jii>ui!.er
t

,^

drianopolitanum

^"^''"/JZpr^siron et facxie VO^^f^PP

fuissenoraen,duobuscontmuMu^^^^^^^
codtcibus, rens, pot.ssime in

3'*"^^
f U

quidem turma Ma ptane lulio codice, in quo dici^^ on fuerU. Secundus Euthenus Eugarium.i^leu"^^f mu^a^u.inTheo.harium, Eacherium; sed Eutherius iuculente
,

Vi-

lor.

Atnhx

t\'rmx mixtitn(iimiin(ian(ur
eiiani (lie2!t
(jc(obyi$.

non sint pal^str^ ;'2/;";; ^ocmsuperxx de J^ uspiam desideratur; atque

"^a forma ^^^^. ge

1

^^^^^^

,t

est. et

in longe piumbus codxaictus

dlda
;

sunt

qu^

Fehcs <^' ^^; ^"^" ae eo coUegimus.SS^ raper.u Pap.r.us, 9 ' *J; ^que bona est. S. P^perius et aiicuU ^^^^^^/^^cZliTnTn Casteuanus
,

^/f f

"""

.^^^^^ ^^,; ^^,.;,^ ^o,^,

I^ fna

Quartus esl Jus6t Flavinus et Clavinus.

sergi,, victor, omissi a plunbus. q annuntientur eorum no-

ZT^^ tu

pauiotamenrarius.legUur.

ZZ

xn optrmrs codic^bus
reliquerint.

quoque sua Absoluta Uaque hac

et aitbi

^-?:^r7 ^M"^-": Papyrium scribendum esse^sUcZmemorat,

Papinus <;cnt<.nun nomavit. Sed certissm. primum introductum a menest, Nicomediam annun Carbone, quem Dw ad

:::iumr^ens.cme. o^^^^^^^r^d^^^
in Hieronymiayiis

melioris notie codicibus

Tpapirio

prodidU. C kliiUprovincixprxtutsse '^rbnvnBUhyCumhoc magistratu suntnumi

utriusque termx nomina ad prodire, In Lucensi siio seu 25 Octohris mixta Florentinius: Claudiaui,Uogati, codice reperit Antverpienst seu relicis, YitaliSi in
Papiri,
ratiri.tehc.s, ^iiernacenst.-ClaudiaDi, Kogati.
et

dicm sequentem

Prusa-et extra Bithynii Nicsex.Nicomediee, Mastix Paphiagomx; nimnAnusi Ponti et

Libus numis

pr.rter

urbium nomen

inscri-

VitaUs Nil mirwn. fuisce ex mullts calenfasti videntur collecti sanctorum /esta. condariis; in quibus quum

Hieronymiani enim

VtuZeglurrMoxnmmoYKAvmmm
inscripta Pap.r.us ei Lapidibus etiam passim Paperius aut Papynus. tribus Papiria; nuspiam alzquando Romwplebe,a erat gens Papiria, more nomen ejus comWtentissima (2). Pro '-^^ Cnicatum cum irbems '.-'-;" .S.^ cave Uaque nomina adamantibus fmsse credas Ucet res rium ec.:gente Papiria cu,t<s loco V.ctoabsurdanonsit. S. Victoria,
:

non ttscurrentium natalium impedimento, demsempernotataessentdiebus^sednonnuriiproxime sdquentes Quam {ut nunc eliam fit) in translata, non poterat non fieri dies essent Hieronymiano diversis Quin in Martyrologio repeterenturnomina. etiam diebus eadem GDicuniurautemiimartyriumfectsseHteraali^e cognomznesci^ poli Phrygi.v, quodplures
vitatesessent,recensit^aStephanoByzantio{Z]
Grn.Pop.v..-l3)DeurbibuseM.opulis,pi.6. 321
ct

52. dit.

Ml rfr EcVhel. Doclrina romanarum, 569';_ (2)U. 1M..CUS, Lr.iconanl.quiuium

IJ-

numorum MtiMum,

lom.

P"
v.

Amslel..
^^

^.^

Octobris

TomusX,

, ;

636
AUCTORE

ET ALIIS DESS. SEVEEO. VITALI. FELICE

MARTYRIBUS.

V. D. B.

^Utra Bitraftoli

fuil tn-

n-,

(,..,....

Quarta
,,,

PlirygmPacatiuna^utraque aUqitando

Verum in hac Car.ffi. '""'Pff^^J ^aUemomisil Stepfianus, alleram scili-

ZTcivitate v/iA.i>i o plulonio dicere nolim nac civuaie eiusque f ,

j

habera epi$copot.

duhitandum nonest. Qux paucis saiis innotesunt. Jacet Phrygia, ut passim hahet adsescit, in Asia Minori et finiiimas orientem Galaptentrionem Bithyniam, ad et tiam et Lycaoniam, ad meridiem Pisidiam Cariam, Lydiam et Lyciam et ad occidentein Mysiam; ita ut omnino mediterranea sit, HelOlim vero mulia magis exiensa erai, ad
lespontum usque porrecia. Post varios casus,

;=S1^P^SSrriSl exphcanda

slrSLaeis U.osit!fuer^t

(0).

Situs

ejus probe nunc cogniius est et a multis ejus rudera fuerevisitata. Smith, Pococke, Chandler, Cockerell, Arundel et Leake nomine de-

signat Hamilion (10), qui ipse etiam haec omnia loca curiose peragravit et descripsit sed ante eos eodem jam se contulerat et forte

omnium primus viator Gallus, Paulus Lucas,

vetere nomine non cognito , praesenii , vocavt^ Baubourqueser (11), Dicendum potius erat Pambukkaleh, seu Kalessi, id est castrum

qui

anno testamento Attali, uliimi pergami regis, est; ante Christum 133 penes Romanos facta conjunxisqui, poslquam pariem aliquandiu
sent Cilicicv,

bombycis

copia crescii

eam dein suhjecerunt proconsuli

hsec guhernii forma usque ad tempora in usu fuit, Is autem Constantini provinciam proconsutarem in duas divisit

Asix ; atgue

provincias

et

utrique

natoreni; divisit etiam

suum assignavit guherPhrygiam in Pacatia-

quod in vicinia hombyx magna (1:2).) Jacet autem in angulo quem Maeander fluvius, nunc Mendere dictus, et Lycus, qui nunc Tchoruk Su nomen est, effingunt ita tamen ut Lyco muiio proprior sit. Distat autem a Laodicea, quse in laiere adverso seu meridionaii Lyci sita est, quin*
, , ;

que aut sex miiiiarihus

8

(13).

nam

etSalutarem, et utrique preefecit prcesi-

dem{\).Pacaiianaporroadmeridiemvergens, Laodicea metropoti, iriginta novem capiehat civitaies; Satutaris ad sepientrione^n, metropoli Synnadis,viginti tres.

eevo apostotico Christi fides Hiera- Cfin$uanadt"^"-y radices egii, scribenie Paulo ad Coiospoli

Jam

senses(i'^)

:Testimomum

enira

illi

[Epaphrge)

Hasinter Phry-

gix Salutaris
potis
(2)
;

civitaies
,

quam

licet

secundo venit Hieraretiquis geographis

perhibeo quod habet multum laborem pro vobis, et pro iis qui sunt LaodiciiE et qui Hierapoli. Hunc agrum coluerat ipse S. Paulus, quippe qui ad Tiium scripserit (15) Quum
:

ignoratafuerit, certum iamen est exstiiisse : enim Chalcedonensi suhscripsit concilio

'Acji/.to;

misero ad

e/a/iars;

tTrta/.OTio;

Tnc.

'UoaTToXcruv

TToXsw; <I'pj-/ta; iiaXourapia;

(3);

et in conciiio

Nica^no Ilpassimpost Bucarpias episcopum

renii
Mf/.ay])., 67rt7>co7:o;'Ie&a7ro).&j; (4),

dum

ihi-

dem

adesset alterius Hierapolis

Phrygias epi"Ppuywv

SCOpus, ^vAolaoq
inxpitx
(5).

ETTtaxoTTo; 'Uparro^.sw; tv,;

(6)

Artemara etTychicum, festina ad me venire HierapoUm. S. Philippus aposiolus ihidem eiiam iahoravit in vinea Domini et cum duahus filiabus sepuituram et cultum ecciesiasticum nactus est. De S. Abercio, qui sxculo \i floruit, de S. Papia, a S. Irenseo et Eusehio laudaio , et de Ciaudio Apoilinari, qui Marco Aurelio Antonio Vero i^nperatori
te

Mannert

sentit

Hierapolis

Phrygia; Saluiaris parvum oppidum fuisse,

utpote idlis vix notum; dum contra Hierapolis Phrygioe Pacatianae insignis esset civiias, ut

insigne volumen pro christiana religione ohtuiii, nil aiiud monendum quam quod inde satis apparei maximos viros primis temporibus huic ecciesise preesedisse. Ceeterum deiis
in opere nostrojam dictum estad dies 22 Octohris, 22 Februarii et 7 ejusdem mensis. Mut'

ex ejus ruderibus ad hanc usque diem cernitur, Meiropolis honorihus hasc

aliquando au-

cta est;ita ut concilio Constitantinopolitano II

suhscripserit Auxonon, misericordia Dei epi-

C scopus Hierapolitauorum Phrj^ffiiE metropoleo.s (7). Duas iiaque in Phrygia fuisse Hierapotes,

iamen mariyres hahuisse nuspiam iegimus neque scio an prseier indicatos aiii noscantur quam qui in Hieronymiano Mar- p tyroiogio ad diem 17 Novembris veniunt his
tos
'
;

quarum episcopos conlinuo confudit

verhis
et

Hierapoli natalis sanctorum Victoris

Marnjriwit
feeit hetitus

manipulu
BieroftoH

Lequien, extra controversiam est. 7 At vero uira martyrum nostrorum paleestra fuit ? Nil duhitans pronuniio Hierapotim majorem seu Phrygix Pacaiianx. Nam quoties

Alfi et

Romulse, quorum ^esta habentur;

dummodo tamen iterum

gise

de Hierapoli Phryhoc ioco agatur neve legendum sit Eleuioco

theropoli

Ph-ygix Paealiunir. '^iu*

/.a.f

memoratur

Hienipolis Plirygiae, cui san-

4&/r,v

Hier&poli$

ctorum martyrum nostrormn natalis affigiiur in Mariyrologio Ilieronymiano, semper Hierapolis Phrygiie Pacaiianx inteliigitur. Vitruvius,celehrati$simasilliusthermas
cap. 3 laudans
efifervet
:

quod ad dictam diem 17 Novemhris examinari poterit. Hinc autem apparet paucissima de hujus eiviiaiis
Hierapoli
:

historia ecclesiasiica noia

saevierint

Phrygix
lur. Ejut
ei

dicif Kii

iih. vni,

rud^ru

iii-

Hierapoli Phryg-iae, inquii,

*ttcantur.

aqua

calidae raultitudo; simiiiter

Apu-

esse et quse ihi persecuiiones jacere in tenehris* Verisimile tamen est martyres nostros Diocleiiano imperaiore vioienta morte periisse, tum quod plerique martyres, Hiero-

iejus de

Mundo

cap. 4
;

Vidi, ait, et ipse

Hierapolim Phrygiae
(!)

et

apud Phoiius cod. cxlii ex

nymiano Martyroiogio insctnpti, eo tempore viiam fuderint, tumquod aiiunde sciaturDioGrirrhen

(7)

Cfr Belloy. Olisrrvntioiis

siir Ic tilre ile S(Wii((in'i doiini^ k

pluMcurs pvovincc clr. MtWiioiica des iiisi-ii|ttiuus clc. (om. XXXV, pDg 6G1 cl Wi, Maiiiicrt, r.t^ojjrBplnc der Gricfln-ii

und Uiimcr,

parl. VI, li.m. 111. pag. 70 ct !.eiiq,; Ollarms cl ScliwarUius, Notilia: orliis aiitiqui, tom. II. pui;. 127 cl setp] Pilisciis. Lcxicon anlii|uilatum, Vo Plitygiu etc. {i) llicroclis grammalici Syncciicmus, ap. Bantluri, Imiicnuin Oricntale. toin.n. pag. 41. (3) Cfr Lcquien, Orivns clirisliBnus

tom.

I,

col.33,

338

et

065.

(tj

107. nnil Ilomer. purt. VI, lom. lU, pag. 10(5 (**) tlr Leqtiicn, Oiiciischrisliiinijs. lom I, col. 855. 'Jl' Ccllariub ct .^clnviirlz, Nolilix orbis antJniii. tom. II png- i**** cl 134. (9) Afi SS loni. IX Oclolins, pag. 4(t8. (10) Keiscn 111 KlciriJsicn. l'onlus uiid Armciiicu, cdil. Killor. toin. Ipag. 46S. (II) Ueuxitine voyaKC datis liiGriie, TAsic mincurc ctc. loin. I,cap. 33, pag. 2i0. (12) Ueiacn in Rlcinnsicn cic. lom. I.pag. 471. - (13) Ibi.I. pag. 408. (14) Coloss. IV.

(S) Hiid. col.

Lulibe. cullcctinconcil. toin. VII. cnl. 4f, 62 ei 527. (6) Geogrophie dcr

13.-(lS)Tii. IIM-2.

cietiani

DIE ViGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

687
et
Auciont

infesttssima. cleiiani edicia Phrygise fuisse

Quis enim ignorat iunc universam

ahquam
qu^de
7 fe-

Phrygiw

civitatem,

quum

nil nisi chrislianos

? Vide caperet, incendio fuisse deletam nostri ad diem his collegerunt decessores

Rufino.Restat itaque, quum nil probabilius nobis occurrat, ut SS. Claudiani. Eutheni, Flaviani, Justi et Victoris martyrium anno 304 Bierapoli perfectum fuisse statuamus.

brmriiexLactantio,Fusebio

V. D. B

DE

S.

PROCLO

EPISCOPO CONSTANTINOPOLITANO

COMMENTARIUS HISTORICXJS.
S
I

J.

V. H.

diebus celebratur ; natus videtur Sancti raeraoria in fastis variis ab infantia ; fit episcopus LyziCPoli, cujus Ecclesise inservivit
cenus, sed a populo rejicitur.

Procli
S. Procli
>nc-

CPolitani episcopi

memoriam

quum annosduodecimet menses tres episcopa- B

tumbeneresisset.inpacemigravitadDominum. sacris fastis 2 Ex hacienus tamen allegaiis neuiiquam deduci debet diem xxiv octob^ns ox*atrih~ enim alii, qui esse S. Procli emortualem. Sunt
,

moria
.
r

Ecclesi.v CPohtan.v sVpi. Kalendarium

tobris, habei
;

aaii hac die Mariyrologium S. Procli epiverbis : Constantinopoli

Romanum

to

,a

Steph.Morcelliediium,subeademdte,xxivOc-

Memoria

sancti ProcU,archiepi-

alios dies

SimaUer Menologzum hanc diem S. Proclnm repomt B<^ihanum in

copi 6onstantinopolis.

annuae ejus celebriiaii assignant, ediium Sic Menologium Horlogii Gra;corum,

ejusque

encomium texii

:0'

aytot,

^amp w^v

anno 1532, Sanctum celebrat die atnTr.v fxeraX novembris et quidem ejusdem
Venetiis
,

(jracrtv

venerabilem transitum quasi

:

illa

die

ZnH
ov^J.

2c..wtouT:rp;PXOuKa>v'^-0. ro. ytou

obiisset

asi

Horologium
,

Veneiiis itidem

;jvnvou.oX.co; eu.axoTTo; atpErtxcv rcov ket ar,ptx(OV. yat u^ aeyOsu Trapa

uTT.^ps-j-ev

^^-

A.aOcov

os

anno 18t5 edituyn celebritatem in xs novemtypothebris reponit. Quaproptersuspicabar, unam notam in numero errasse, omitiendo

tov ^.7ev Kcovaravrtvo.TroXet,

xai ry, xat TTpoaey^v eaurco t ?u ffyoX-Co>vxpovov rou TraTaeurriaavro, oe Ma^tf^tavou

avayvcoaet.

.ptapyou,

en rou Xe^avou urou

0ou

xetfxsvou

sv

rbu ieparetco rou aytwrarr,;

evOpovti^erat xar' uryiv ryiv

f.eyaX>i; ex/.X.ata,,

Kc.v.ravrtvou7ro).e;, xat ^poyetptCerat ;rarptapyr,;

et seu x pro xx novembris. Verum K', adeoque diem x: grc-ecus texius habet I', non utroque suspicionem augebai eiiam quod in noiatur ut profestum inHorologio iste dies sacrosanctae Dei Genitricis in templum:

tam

X,

gressus

ixzyaMv

^^doiJ.aoa ev

r-/i

TTpoeoprta

rou Kuptou yta7:eaTrr.rou acorviptou TraQou?

TroXtreuaafzevo? \{<jov XpLGTOv. Kat xaXwG
rrjv
x.at

--^^cov

f^era

yetporovtav, xt ttoW.ou,

^ta

m,

dt^aaxaXta;

urou
'

ery) Jco^exa xat f//,va; c;)9Xy)aa;, eTrtaxoTr>iffev

vaw haodov rn; uTrepayta; 0O. igitur festum ingressus S. Dei To-^o^^. Ipsum novembns Genetricis in templum in diem xi Menoiogia, incidere debebat, Quamvis aUa consulere licuit hanc celebritatem diet
rr)? v rro

qu^

iveTTauaaro. Sanctus pater rpetc xat reXetcoSet., pietate, sapieutia et virtute noster Proclus patriavcha Constantino. insignis, a Sisinnio, Cyzici creatus, neque a politano, episcopus quippe qui haeretici erant, clericis Cyzicenis, rediit, ibique dies receptus, Constantinopolim et lectioni vacans. Defuncto sihi ipsi egit Maximiano patriarcha, quum ejus reli,

quodsimiliter XXI ejusdem mensis innectant sub iitulo Prsesentatiofacit Ecclesia Romana, Mari in templo. nis Beatffi Dei Genitricis erroraliquis in aniiquius BoroUtrum itaque
:

autem
quiffi

in sanctissimiE et magnse Dei sacrario jacerent, in ejus loco patriarecclesije Constantinopolitanus electus, in throno

adhuc

logium obrepserii pronuniiare non ausim. SteId certum Kalendarium CPolitanum, a phano Morcelh ediium, istiusmodi festivitatem non recensere, quatenus necdum institutam (2). Hcec cursim dicta sunto. Monstrant
, :

cha coUocatur
aalutaris

hebdomada, feria quinta Domini nostri Jesu Christi. Passionis

in majori

non una die apud Grgecos fesium S. Procii celebrari. Quapropterex fediesobistivitatis die perperam deduceretur

c^terum

citati fasti

tus

nam

ui notant nostri in Historia Chro-

Quumque
,

post ordinationem praeclare se gesmultisque doctrina sua profuisset, exasisset annis duodecim ac tribus ctis in episcopatu in pace quievit. Ad hanc quoque mensibus. Menologium Grxcum cardinalis

nologica Patriarcharum CP, in iiminetomii Actorum Sanctorum Augusti{o),failuntur it,

qui sibi persuadent,
ejus in

Proclum ex hac vita raigrassexxiv octobris, eo quod die iUa festum Fastis ecclesiasticis t.-olatur. Sed nosquoS.

diem

refert

editum, sequens elogium Sirleti, a Canisio

{!):

tidiana

Eodem'die commemoratio

sancti patris nostri

ProciipatriarchaeCPolitani, qui sacrarum litiusignis, terarum peritia et probitate morum

annuam sanexperientia discimus festivitatem propter Reliquiarum invenctorum siepius tiouem, trauslationem aliasve causas
, ,

celebrari alio die,

quam quo mortui

sunt.

Atque

(1) Thesaur.

Mon. .om.

III.

pBrl. I, p.6.

m .-

(2)

Kaleod.

CP. tom.

II,

pag. 250.

(3)

Pog.

iV.

fUBC

638
cTo
J.

DE

S.

PROCLO EPISCOPO COjNSTANTXNOPOLITANO.

calumniis appetitum, adhibuisse ciistodem D cubiculi adolesceniulum, in primo setatis flore constitutum. Ast is ipse discipulatus in queestionem vocari potest quum pro eo non sat firma stare videantur testimonia. Id proin
iot
,

h^c
ut

V.

II.

quia, ratiocinatio hic esi tanto efficacior , celebratur S. Prooli vidimus, mriis diebus

festivitas.
variii diebu$

nctnittur;

Ephemerides grmcomoschae, a Papebroeditse, ad xx ^i^^Q noslro et Josepho Assemani novembris S. Proclum recensent quod quoque anno 1843. similiter prxstant Mensea, edita
3
:

examinandum
S.

venit.
S.

In his autem quod discipulus,Sctator et imitaior S.Joannis Chrysostomi fuerit ejusque corpus CPohm solemni pompa reduxerit; ac divinam materNestonitatem B. Maria> Virginis adversus
,

prsecipuae ejus laudes in eo sunt,

S.VvocWsub Joanne Chrysostoyno plerumque adducitur GeorgiusAlexandrinus.scriptorVitse S.Chryb Prcecipuustestisdiscipulatus

Chrymnf,.

""/'cipuiiu
'""'

sostomi. Incerta est ejus cvtas, quam Photius ingenue se nescire fatetur : opinantur tamen
eruditi eum ad sasculum vii pertinere et sua prxcipue deprompsisse ex Cyrillio Alexandrino, Socrate, Theodoreto et aliis quaprop:

seqmces vindicaverit. Duos irt/riinstar exempli, versus seu proferimus, AafATrpus pa.^& hy7nnographo conscripta (1)

rium ac

ejus

ter aliatius amplissimis verbis

vindicat ei

so-cxov e^Joy^anTa; zcn S^ocppovox; exnp^a?,

Xparov,
TYiv

tv]v

fidem

xopr.v Tnv

Iwvtov y.-jr^tjaQav tov 7:po

Kriff-

Ilarpo;, y.ai xat Aff7ro7r;>,Ttov zai Aoyov tgu ''-' avGpMTTOV yevouevov 5;).yiHa-t| icyaTtjiv 6C A^uac

tn

(7). Georgius autem biographus, apud Surium xxvii jayiuayni xxxii, refert, optimatem quemdam, e.x aula imperatoria ejectum, ad Chrysostomum solatii et intercessionis
:

fxn

rpaKSvra

^n xai yuv, TravaoifJcpts, rou

Jta^o/o? xat

rjCyyv^c> act^uffeu;- xai INfffropiov Trapatppova-NapiaTtov c;yivr/y]ffa; rwv xp'jtjavt'];

ffoif ou

S-&zi;pu/oi

o-uTTip

xai

r/;^ e jffcoeta; bi^Or,i

xat zaOe^pa;,

eTitff'

Ty)pt^uv otoa/ai; r/jc

aJ.yiQtta; Xpiffrou ro Trot^vtov

xai to-jto-j to yvoraTOv xat TiavffE^aff/^iov lii^s^vov,

wffTT-p /.offptov

causa confugisse quia vero timebat inimicos, si diurno tempore episcopum adiret nocturnam audientiam expetiit. S. Proclus, cujus erat adventantes ad episcopum intromittere, hominem aliquantulum subsidere jubet, exploraturus, num aliquis intra cubiculum cum E
,

Tp7rvoTaTov,

tt;

exx?.>:fft ajr!jw/.a^.

prassule ageret. Proclus per

GloriosM docuisti et sancte prffidicasti

,

Deiparam

intemeratam Virg-inem parientem ffiternum Creatorem et Dominum, Filium et Verbum Pahominem tris et tandem pro nobis sua voluntate factum, immutata permauente natura. Et im-

pium ac dementem Nestorium

nis fontes;

coufudisti.

i^x-

hausisti, vir venerabilis, pretiosos divini prajco-

foramen januse rimatus, videt aliquem virum gravem cum Chrysostomo colloquentem. Hortatur itaque optimatem ut parumper exspectet donec alter egrederetur. Sed colloquium secretum perseveravii usquead horam laudum maiutinarum,quas Chrysostomits frequentare consueverat igiiur in sequentem diem admissio
,

cujus confirmasti doctrina veritatis Christi

et

pietatis et catUedrse heres,

gregem
ct sanctis-

hujus (Chrysostomi) purissimum

vrriiim.Vft,-

CP. natui,

simum corpus tamquam g-cmmam splendidissimam, Kcciesiffi fCPJ reddidisti. 4 Porro nullus, quem hactenus cognoscamus,S. Procli Vitamconscripsit.Quod quidem

proroganda fuit. Tandem S. Proclo innotuit, virum cum sancto antistitem loquentem fuisse Apostolum Paulum epistolas suas explicantem. Ex hac Georgii Alexandrini narratione habemus, S. Proclura intimum fuisse S. Chrysostomo. utpote qui nocturno tempore aditum
,

ejus cubicuii custodiret

insuper vir qui

col-

summopere dotet Papebrochio nostro, in Tabulis GrxcoMoschis de Sancto agenti : Extunt,

ait (2), ejus
!

Opera Grffico-lHtrne edita utiuam etiam Vita Proinsancti antistitis gesta colligenda sunt ex Actis Conciliorum, ex ejus ope:

episcopo aynbiebat, S. Proclum vocat patrera. Oportebat, inquit, te, mi pater, neminem prae me introducere qua voce insinuat Georgius biographus S. Proclum tunc

loquium

cum

provectioris adolescenti^e fuisse.

6

ribus

et

iis

Ilistoriis, quas res ecclesiasticas

fit,

Quamvis autem admittendum videatur,

Chrysosiomo a cubiculo fuisse,

ei

'<

Aineo
dia-

iractant.

Atque hinc

ut

qux passim

refe-

S. Proclum, S.

CPoixano
J^"'"

runtur de S.
tia,

?voq\\ jiatrna, xlateet adolescen-

ut sxpius prgedicant laudes, in ejus

honorem

conjectmns magis, quam idoneis tesiimoniis assequi videamur. CPoli natus dicitur a quibusdam [^);et quidem verisimHiter siquidem cerio constat, ea in urbe et diaconum et preshyterum C7^eatum fuisse unde recteconjicitur et ibidem lectoraius officium accepisse. Quoniam porro hunc gradum ab ineunte, ut
: ;

compositse

prvfectior tamen wtas ei dene-

gandaest. Nam,utdocetnosSocrateslib. VII F

cap. 41, Proclus a primaeva JEtate lector fuerat, et auditor prfeceptoribus rhetoricie operam dederat. Quum autem in virum evasisset, episcopo
Attico frequenter aderat, ac librorum
illius

fiabet

Socrates

tib. vii,

cap.

4-1,

setate,

iv.

jrpur/,;

pronum est judicare,eum CPolinaium fuisse{^). QuoauUi/.ia;,

consecutus fuit S.

Proclu.s,

amanuensis JT:oy^ai^vjc erat. Progressum autem ad diaconatus etiam Ordinem subvexit deiude et presbyteriura sortitus, a Sisinnio ad episco:

tem tempore natus fuerit Sanctus, denuo conjicere nos oportet. Pemigius Ceiltier (5) et Tillemontius (G) 7-ecie statuunt, id non tardiu^ anno 390 contigisse, ducti hac ratione, quod

jam anno
S. Proclo
rit

'1-26 actum fuerit de promovendo ad sedem CPolitanam. Si iamen fue-

patum Cyzicenum ordinatus est. Isto autem tempore legitima adipiscendi diaconaium in Ecclesia grwca cvtas erat annorum viginti quinque,ut liquet ex canone 14 Concilii QuiniSexti, anno 602 celebrati (S), qui renovat canonem antiquorum Patrum, qtiatenus presbyter ante triginta
sit

discipxdus S. Joannis Chrysostomi, qui anno 404 CPotieoculavit, necessarium videtur

ejus

ortum decennio retroagere, atque naium annum 380. Eienim non satis probabile esttsanctumvirum Chrysostomumt
dicere circa
CfrNicol. nayasi. TriH.dcAfolylhiagi;L-f. Btl cai.iiuoin. Jmm. i-a^. xiv. ('J) Acl. bS. lom. I M;.ji in ca|Mle pag. Lm.~(.>| Buller XXIV ociobri. Mornni. Dizionar,
(1)

anuos non ordinetur, etiamsi valde dig*nus... Similiter nec diaconus ante vifrinti quinque annos. Si quidem S. Proclus S. Chrysostomi discipulus fuerii non exi-

homo

stimo.,eumAttico adhcerere voiuisse,antequam hic nomen magistri sui in sacras tabulas

U. Act. SS.
Vrticlu.

(8} Nisi. drs

Anr

Eccli^v. ti.m.

XIII.

Eedi^s.

lom.

XIV. pas

7U4.

i)a>i.

(7)

(IjTillciin-nt. Miii. Ecclis.

tom. XIV, pag.

704.

tom. XII, i.aE. 16. Edil. HamLurt;. Cooc. col. IIW.

172. {6) M( (6) Fnbnc. Bildiolh. gr Labbe. lom. (S)

mm

retulisset.

OCTOBRIS. DIE VIGESIMA QUARTA

reiuiisseJ.

Aigue

a^i, t <J ftmc AJ. / ^" Proclus

^-

depositionemabhorrentes.

iis

^^^^ commumcare
.

^^^^^^
J.

V. H.

,'..,,
"

notoruni, 9.ejusseiemuwr-pa6an<-

,uoCu.-(a quo Cysice.u. ocp,.,

priusjuam diaconus

f , pensamus, anno 426 ac/m /"^' "; f ^ .^^ clus Aico in epescopaiu CP. '"^'^Tnatalem noUs persuademus f'"'^'^' ''"''^ZZZi ^^loaremannum 380juam annum propius ad
xn 390 ccedere. prxm^ subselht muUi erant ^"^''f'^J^J, u Jesia r eminebant Proclus ' .s.nn.us f Post ob.tum Att.ci, Socraies Ub. t.i cap. 26 .ngen conX, irfs (.) Octobris 425 ^A-ca ep.scopi ^^0' f- /" tentio de ordinat.one

;-'^'"'-^/'

'

p/"

,copumS.

Proclo, rfia^imus

supmum.6

pr<(i. Vem.m clos in dissensionem

san^(c Wa(i<as duos iros

non adduxit. Nam guum

Nam

^^'^^''Jf^Z

metrovacaret Sedes Cjzicena, Hellesponti Jhedram Sisinnius amicum suum Proclum promovit. Mortuo, inquit So-

^(,, cr
o

;,j.

/ap. 28, Cyzicenorum episcopo, p . ^^^. ^^^.^ episoopum.

reli-

^ Q-^ ^/^^/^^^^^ C^ziceoi. ^^^^^ profectuac virum .

""; alium postulantibus. Q-d"-"^^^^^'>^'^'f qm Proclum, presbyterum cup.ebant; qu.dam un.versus po ulus etiam presbyter erat. Sed Prsva communi consensu Sis.nnium optabat ord.natusque est luit itaque studium laicorum i, con^"'^ " P^ " Sisinnius pridie kalendas mart
.

, i^,,-,,, nomine Dalmatium .^J lege, ^ d nav^erunt'. Et hoc fecerunt neglecta

Bententiam Constant.no-

J^ P
^^f

xime

duodecimus sequenti, qui fuitTheodos.i Junioris August. secundus, seu et Valentiniani

Eccleu^ crstantinopoli,et licet ^f^ ^'^^^e Proclus

J iXc
*"
^";;"f,

f^^.^^^P, ,, S,, f
'

,pi,eopi ordinatio.

neglexerunt, quod ea
lata pertineret,

am

Man-

"^ f"^

P^

.^^^^^^^^..^
fl6ruit.

^^^^^

"""%'r iut afiratyScSs mus, S. Proclum aO Attico aa

yjzeat/yt-o

srrsSrsS,
^/^e
VJ>.
.

j^Jendo

Eadem rnpa.. .....b

ora^nemvromotumfu^sem^^^^^^^
.

riente, dicitur Ecclesise

CPohtanx pr esoyje?

,.;.

75a.s^i5ue^
taa^im

.^j^ ..
:.'i::;.;;,
,
;

'/"f '^ /^ .^^'^Xs '''ZTrm.ToZo ;'o "iot ?* A"/- -^' P' "/^"f quum S. ^hrlostomus sedem obstat

^f mU pr^serUm
:

*'-'' ^:^;

mani/estant nam iTpZ^iZprZceditWusiuJjam ab an;

LoWuoT^sSL

Cyzicenus eptsco/.. 5. Prilus,

,S

me

CPolitanam ^ ru.scthcet ab anno

f- ^9^
C/''-"i' .98

(^/'"^''^"'"'J,2,^

intervallo

annorum

S. Proclus

adeono 35^6 sedem Cyzicenam occupabat (4) a.n,ere non po.ui. pr.sere annm 427 Sozomeno tim quod ante episcopatum, tesle
;

,.j

^^

a^ 404

Tu" g CPoti inier

QuoTaufemhalLt^us,
.

militavisset. ^^v 20 in palatiosplendide S. Proclum p-..^.^^^^^ ^.^ ,.,iij,ioss fucum facere

^^^ ^.^.

asceticus

e^usqv^

in
r,^i

throno CPohta.no ^.^^^^^^^*^*

Uorologium, quod Breviarn grseci msiarha-

snMnm

fnisse

temDoribus Theo-

miium Patri similem ^'^ ""'^f^Y Tf T^i^^^ .,mn1matiumah tialem docehatiatque hinc fit,utDatmatiumao

nonvero consubstan-

(1)

piTrprimo capillo

pra..eptoribus

elaboravit. In usus in arte dicendi potissimum lectorum ordinem .uve^ili admodum J^ate in

quebantur, satismonstrarunt. se ejus er, ombus obstinate adlmsisse^ .^^,-rfv eptspectat adjus ordtnandv ,i
9

Qmd autem

;r."'o .-.
;

J_^^^,,,^

^,,^

nP ,.Tibendis adiutor, .7-.vcp-/o; rwv J.oj-cov, et cura r Hic Paulum Joanni MaTpods d!cUtantem, atque arcaniorem revelantem per fpistoiarum

cundum Hervetum

Concilit

CP anm 6U,

quo

Ss gnoTarm

ep.scopus statuitur, ut Constantinopol.tanus

rx^iuTv-T:^Is^iotrnLlLcis^
cenrum
?uU "
ucessore ejus Attico episcopo orationum illius scriba Ovr.yp.cpeu, 7.ov
,

---

J-um

habeat priores --;; P^-,;eP>scopum eo^qu^ods,^^^^^^^^^^^^

^^
>

tiumnabelutpotequosenondefenderit^na.
''-^
accusa<s.
cat

^^-/- ^r '^''^t Ferum Paj.us m

k v...

ad suaCrxlica arf

^3^^

; "CTQuem
qu

illa in

divino vit instituto

eumdem annum
;

mus

.^*"

pi^lredientem

in diaconatus

gradum

sustulit.

imprimis

'"f qma eum referunt scnptores

ndlTStur ex Ins, S. Proclus

Ilmo

pertinuisse Cassrdorus lib. x Hiutnarrat

coa^vi Socrates lib. v

slorTTmpartit^ cap. 17 (2), Pascha in thermt ru^"onstantinian vocantur, celebravepresbyruu; c"un qu bus plurimi episcoporum, erorum et's c" 'ordinis 'lericorum commoti celesunt ^^ollectas seorsum per loca diversa vocati sunt unde etiam Joannit
brant'es

cap 8, Sozomenus l,b vii omnis .vtatxs cod.ces gr^c, cap 9, et omnes canonem Con^ et lat,ni. Quod vero Anatohus stanlinopol,tanumnonclaver,t,,daccuratum non est. Nam S. Leo in ep,stola cvi, ad Analo-

^Tnempeiniquam

S. Joannis Chrysostomi

tium data (6), dicit. '^^''"''^"ZTanintaut sexag,nla {ver,us ante annos sepluagmta. ut vulgar, 381 ad 451) a qu,habent ali, (7), ab busdam episcopis conscr,ptum. numquam a

PaV/ol. lom. LXIX. cul, 1178, U.CI.. Or. Cl,r,s., .om. I, col.

(3)

750,-

Ib.d^ co 1. 120d. (b) L.l.be. .on,,

11

()

Le

col,

,0U7.

CoM.
prffidecessoribus

640
iUCTORB
J.

S.

PROCLO EPISCOPO CONSTANTINOPOLITANO.

iis tamen, ut dixi, qui animi sensum ex verbis conficere interiorem norunt, perspecta statim fuit hominis levitas et violentia, cum inanis glorife studio conjuncta quippe qui ne brevissimi quidem tomporis moram sustinens,in hujusmodi verbaprorupisset; et antequam ipsam, ut vulgo dicitur, urbis

V. H.

ad apostolicse sedis traDsmissum fuisse Botitiam. Ex quihusverhis liquet, Anatolium canonem CPolitanum Leoni Papee suse defensionis gratia objecisse. Cxterum nostri instituti non est enucleatius evolvere initia et progressum patriarchatus CPolitani, quse fuse exponit Mickael Le Quien in suo proaemio Ecclesiw CP. (1). Non tamen sine aliquorum invidia gliscebat CPolitanonam id etiam 7'U7n episcoporum auctoritas in vitium adversus S. Chrysostomum trahebatur, quod ad alias Ecclesias suam jurisdiet re ipsa videmus, ctionem ecctenderet (2) sanctum virum, ut refert Theodoretus in sua Ristoria lih. v cap. 28, non solam regiam
prffidecessoribus Anatolii
:

libenter amplexi sint,

delibasset

aquam, acerrimum se persecutorem

Narrat dein Socrates, quomodo Macedonianos et Novatianos inseArianos,

ostenderet(5).

forsan hsec justo ctatus fuerit Nestorius acerbius a Socrate dicta quis censuerit : sed si consequentemNestorii actionem consideret,
:

facile videbit,

immoderatam non

esse severi""'"*"'
*""|
p*"'^''-

urbem, sed universam Thraciam, in sexprovincias divisam, ac Asiam totam ac Pontum gubernasse et exomasse legibus. Istiusmodi quasi usucapioni cumulum addidit l. 45 de Episcopis Cod, Theodos. [lib. xvi tit. n),quo
episcopis Illyricijubetur, ut, si quid dubietatis emerserit, id non absque scientia viri reverendissimi sacrosanctffi
stautinopolitani
lepris antistitis

tatem. 11 Ordinato, aitLiberatus Diaconusin Breviario (6),]Sestorio die primo (melius, decimo} mensis aprihs, Anastasius presbyter (amicus
etconsiliarius Nestorii) coram Ecclesia docens: * Dei, inquit, Genitricem Mariam nullus dicere prsesumat quoniam Maria homo fuit, etDeum
:

Urbis Con-

(quffi

Romie Veteris prajrogasanctoque

tiva laetatur) conventui sacerdotali,

judicio reservetur.

ab homine generari nimis est impossibile: Quod quum pariter audissent plurimi clericorum et laicorum multum conturbati sunt. Didicerant enim antiquitus, Deum confiterl Christum et niinatenus per dispensationem hominem a Deo separatum credebant. Tumultu ergo facto in ecclesia, Nestorius volens
,

II.

Episcopatum CP.

dejecto

firmare Anastasii
noraret,

sermonem, eo quod eum ho-

Nestorio et vita functo Maxi-

miano, accipitSanctus: canones

noluit arguere, sed frequenter hoc coram Ecclesia docebat, et agitabat quaestionem cum contentionibus.abne-

tamquam blasphemum

de
et

translatione

episcoporum

gans Dei Genitricisconfessionem.Pr^wMS quiin Nesiorii doctrinam publice insurrexit Eusebius, homo laicus, post Dorylxus episcopus ast, ut porro narrat Theophanes inChronographia{l),die quodam dominico (forsan die xxiv martii, vigilia Annuntiationis B. Mari^) ipso Nestorio EcclesiJB prtesideute, Proclus sacram concionem exponerejussus dixithomiliam in Deiparam (cizozov.ov,
:

dem omnium

laudata a Socrate

mansue-

tudo ad trutinam revocantur.

NeiloriOf

CP.

T^Mm episcopatu
maximam
Sisinnius,

epitcopo crett'
10,

Cyziceno dejectus, in operoso otio agebat CPoli. S. Proclus, utpote qui in ecclesiis Constantinopoleos coiicinando
g-loriam adeptus est
(3),

accidit, ut

cujus initium
tres.

Virginis hodie celebritas, fra-

quum

in

episcopatu

nondum

bien-

nium
riffi

explevisset, ex hac luce migrraverit (4). Postcujus obitum propter liomines, inanis g"lo-

studiosos, placuit imperatoribus,

neminem

ex Ecclesia CPolitana ad episcopatum promovere licet multi Philippum, multi quoque

:

Procluraordinari

summo
Erat

studio contenderent.
vir

Peregrinum Q satius visum

ig-itur
est.

hominem Antiochia evocare

ille

quidam nomine

Exinde impius Nestorius propter fastum et pravam fidemcunctisexsecrandusexstitit. Servata est nobis hasc homilia, cujus synopsin exhibemus. Prima verba satis indicant orationem, in celebri pro Marige solemniis conveniu habitam fuisse; et quidem secundum Annotatum, initium homiliw adjectum, dicta videtur in celebritate Annuntiationis tov ei/ccyyzh(7ixov, beatissimge Virginis ab An, ,

Nestorius, ortus ex

urbe Germanicia, sonora voce et expedita facundia atque idcirco illum, tamquam idoneum ad docendum populum,
:

gelo

accersere decreverunt.

mensium
tur.

spatio,

Elapso itaque trium Nestorius Autiochia adduci-

Qui ob temperantiam quidem a plurimis

quando Dominum Christum concipiens,vereeffecta est Deipara {8). Non equidem repugnarem, nisi Annotatorem fefellissei dies. Nam mense aprili 4-28 Nestorius sedem CP adeptus Proclo concionem iyidicerenon potuit, nisianno sequenti, quo
salutaise,
,

prEEdicabatur,

in reliquis vero quali ingenio etquibus moribus fuerit, ex prima ejus concione prudentioresquique statim deprehenderunt. Ordinatus enim die iv idus apriles, Felice et Tauro consulibus (x aprilis 428), illico coram universo populo imperatorem alloquens, oele-

dies Annuntiaiionis.\x-7 martii in feriam

ii
:

{9),

incidebat

dominico,

ev

adeoque, siquidem die quodam y-Ko. xjptaxr;, sermonem habuerit

dicendum erit in pervigilio, quod griecis hactenus solemne est (10), eumdempro
S. Proclus,

brem illam
tibi

protulit dictionem

imperalor, terram hsreticis

:

Da mihi, purgatam;
:

inquit,
et

nuntiasse. Sed ad ipsam homiliamveniamus. 12 Prselocutus qucvdam de solemnitate, qua

S.

ego

Proclusfe-

coelum retribuam mecum liareticos debella egoPersas tecum debellabo. Ilsec verba. licet quidam ex vulgo, qui hffireticos oderant,
;

naturaiiniversa xsultabat,agiiaiam qu^stio- i;i,'iaomifnem siaiitn adoritur hic uos, inquit {II), mo- hamque do sancta Dei Genitrix ac Virgo Maria in unum
:

COegit,

a-jvz-/.aXe<7Z

ya.p

r,ij.ciiz,

vuv

ivTavOa

dyiac.

[\)

Or. Chrisl. loni.

-^"

I. i-ol.

i cl sc(,q.
'^'

/;wi^j"i

*'""

^"-

(2)

Hermant. Vic

<Ie

Socrnl. l.h. VII. cDp. 2S.

(8) MisiiP Patrol.

lom.

Itl Jlart,

LX> m,

col.

97i.

(II) Migiic. Palrol. gr.

t7) Uist.

Dyzanl. pag. 6i. Edit.

gr lom. LXV, col. 679. (9) Cfr Act. SS. pag. 534(iO)Cfr Mcuxa. ad xxiv Marlii. tom. LXV, col. 682.

Venei.-

soroKOs

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

641
ftOCToas
J.

eoro/.o; napOevo;

Mapta

impoUutus

ille

virgi-

loco referiur

thesaurus , to E.cyaparadisus, unionis naturarum officina, Monstrat dein, aznpiov rr)? e.uaeco; ruv cpuffewv.
nitatis
,

spiritualis

secundi

Adami

adeoque inter illos fuit, qui non solummodo clanculum a Nestorii consortio
(2)

V. H.

se subduxerunt, sed ex religiosissimis bresbyteris, qui,

quoniam

in ecclesia Irene

Maritima

nudum, at nec ex muliere natum, Deum non hominem purum... Templum aii por7'0, non naturam quo Deus sacerdos effectus est; eum per misericordiam insed demutans Melchiseduens, qui est secundum ordinem

contra repullulans pravura dogma invehebantur, dicendi facultate privati sunt. Exponunt dein monachi, quomodo propter professionem
verrn fidei capii fuere et csedenie turha satellitum, denudati, vinctique, indignis modis ad palum strati vapularunt et calcibus impetiti
:

Joan

1,

14

dech.

caro factum est * quamquam vere Deus Judaei dicenti Domiuo non credant : gentiles mihorainis induit, tametsi
"

Verbum

fuerunt. Denique,a/uwi, ejiismodi nos in ecclesia injuste

formam

ab injusto

illo

perpessi suraus,

qu

Cor.

I,

25

iCor.

II,

clamabat raculum subsannent. Ob id enim genti" Judaeis quidem scandalum, Paulus: raysterii stultitiam. " * Nam ueque bus vero superet vim cognoverunt, eo quod miraculum numquam rationem " Si enim cognovissent, Dominum glorise crucifixissent. * Nisi enim Verbum uterum inhabitasset , neque caro ignomiconsedisset in throno sancto. Si Deo
:

ne infirmae quidem sortis homines experiuntur in foro civili, non dicimus, clerici et monachi et
archimandritse. Caeterum diu multumque ibi fameque tabescentes , sub custodia divexuti
,

non modico tempore fuimus

asservati.

Neque
:

illius furise his contentaj conquieverunt

ve-

ruro per tissimo celeberrimae civitatis

traditi

quamdam imposturam
:

magnificenprtefecto

hujus
,

niffi

in uterum illabi, quem ipse formarat, quoque probro hominibus ministrare esset quod si Deo esset probro ministrare hominiest,
:

sumus
:

ferroque onusti

ad carcerem

abstrahimur

hinc iterum extracti, catenisque,

bus

haudquaquam quum
egenus factus
is

dives

esset

pro

ut ante, impediti, prsetorio sistimur. Quumque ibidem nullus plane, qui nos accusaret, priEsto
foret,

nCor. vnK9 uobis

esset.

* Qui per naturam

impassibilis erat,

diam multis
Ttarr^y,

se

suam misericorobnoxium ttoXupassionibus

propter
,

rursum ad reorum locum a satellitibus reducimur hucque reducti, denuo ab illo in fa;

fecit.

Haudquaquam
evasit. Absit.

Christus ex pro-

gressu in Deum factus esset, ut docet fides, misericordia motus

Sed Deus

quum

homo. Non prfledicamus hominem deificased Deum incarnatum confitemur Qui ergo nos redemit, o Judaee, non est purus homo; universa enim hominum natura peccati at ueque Deus servitute oppressa tenebatur
est

ciem caedimur. 14 Quamvis, ut liquet ex textu, preeiermonachos etiam clerici a Nesiorio male habiti referaniur, opinamur hos clericos fuisse inferioris subsellii; neque iis accensendi sunt revevendissimi ^veshytevi,deqmbuspaulosupra mentio facta est. Poientiores erant, quam ut Nestorius tales tormentis subjicere auderet.

dejecto

Netioper-

rio, cleri

secufori.

tum

tantum

humana

destitutu.s

natura

corpus
erit

namque
trinitas

habebat, o Manichiee

Si alius est

Christus, alius

Deus Verbum, jam non

:

tacuissent monachi, primarios cteri viros indignis modis iractatos fuisse. Quamvis itaque S. Proclus immotus perseveraverii in flde vera, ejusque hostes

Neque casterum

sed sententia tua haeretice, quaternitas. Ex quibus verbis concludit S. Proclus , esse declaratam sanctam Dei Genitricem Mariam. Dirimatur ergo omnis

Sancta Trinitas

inpugnare non cessarit ; non tamen videtur usque ad tormenta corporalia pro veritate pugnasse. Episcopus, licet propria sede destitutus, corporales vexationes non subiisset,
quin memoria aliqua exercitss crudelitatis mansisset superstes. Nestorius episcopus, ut
Scepe
fit,

contradictio

ac Scripturarum doctrina illustremur, ut et ccelorum regnum consequamur

,

in Christo.
promntiai,
f ua

veritus

commotionem populi,

si

viros

demonMiiriam
:

13

Quamvis

nihil in specie

sciamus deper-

itrat

Deiparam

Proclus p7^o defensione casecuiione, tholici, dogmatis a Nesierio perpessus fuerit

quam S.

dubium iamen non

est,

quin Sancius,

talia,

primarios in monachos, populo plerumque minus cognihodie F tos, acuere maluit. Quod cseterum et videmus qui enim vutnus aliquod religioni
;

cleri ssecularis impeterei, iras suas

ipso Nesiorio prsesenie, prolocutus, hc-ereiicum pronuniians, iram Nesiorii subie^ pepercerit vir rit. Publico denuntiatori non monachos mussitantes graviS' superbus, qui

eamque

infligere satagunt,

ii

semper

in

monachos

primum debacchantur, ut quasi per cunicidos ipsam Ecclesiam pedeientim suffodiant, Et

videmus quandoque viros, apprime cathoiicos, istiusmodi moliiionibus non quidem aperte subscribere, sed tamen dicieriis quibusdam clanculo suffragari. Sed hsec hactenus. 15 Quum anno 431 ante diem wv junii exaucioratus fuisset in synodo Ephesina Nestorius, quatuor post mensibus ei suffectus fuit Maximianus, vir monasticam quidam vitam professus, sed in presbyterorum ordinem cooptatus (3). De S. Maximiano agunt nostri ad diem xxi aprilis (4). Sedit autem annis duoquod mirabile
est,

simis suppliciis affecit. Exstat in Actis conarchimandritae cilii Ephesini querela Basilii
et

alioquin probos

ei

directa.

reliquorum monachorum, ad imperatorem Quidam, inquiuni (1), e reverendissiNestorium, qui

(si

tnorluoqftf

morum presbyterorum numero

obtinet episcopatum hujus sedis

tamen epivocare fas est) eo quod Christum nascopum sanctam vero Virginem tura verum Deum
,

iii

Maxwiiano. ledcfi CP.

Deiparam esse obstinata animi contentione negare pergat, in publico concessu non iufrequenter coram corripuerunt, et ab ejusdem "communione desciveruut et in hodiernum usque diem desciscunt. Dubium esse non potest, quin
inier
heereillos, qui a communione Nestorii sesegraverunt, r^ecensendus etiam veniat tici supra exhiS. Proclus, cujus oratio, quam buimus, inter Acta concilii Ephesini primo
lom.
(2) Conc. col. 42S. (i) Aci. SS. lou..

bus, mensibus quinque et diebus octodecim

namanno\^\cathedr3e CPotitanie impositus, vita functus est feria v majoris hebdomadse, anno \'^^incidentein's.\iap7niis seupridie idus dicti mensis (3). Quoniam quidem etpost Nestorii

depositionem denuo, ut
I

ait Socrates{Q),

(!) Lal.be-

III

Sacr. hb. VI. cap. 55.

11.1.1.

roi. 9.

II

Apr. 847-

(3)
(5)

Ibid. Tract. prrelim. loui. Ibid Tr,

Aug. pog.

W. -(6) Lib.

VII, cap.

53el 40.

orta

642
lOCTOE
J. V.

orta

fuerat

PROCLO EPISCOPO CONSTANTINOPOLITANO. manum Pontificem agebaiur enim disceptatio de eligendo epi-

DE

S.

U.

Proclum scopo, muUis Philippum, pluribus imperator, ut omneni ; Tkeodosius volentibus perturbationis causam amputaret, incunctancorpore, praeter, nondum humato Maximiani sentibus episcopis praecepit, ut Proclum ordinarent, ivOpovitjai kTtTpe^iV- nam ad eam rera et
Coelestini
,

primaria, nulli

de sede Ast inferiores episcopi auctoritate patriarcharum, aut eorum, qui simile sibi jus arrogabant, transferebantur. Sic Aiiicus CP. Sylvanum, ui narrat Socrates (5), qui Philippopoli episcopus frigus regionis ferre non valebat, ad Troa:

alii subjecta.

episcopi

Romani

litterae

quffi

consentiebant , quas ille et allatffi fuerant, Alexandrino et Joanni Autiocheuo et Cyrillo Rufo Thessalonicensi miserat, nihil impedire

densem cathedram transvexit. ait Socraies 17 Erat autem

,

(6),

hic vir cu;u,inanue.

""*"'

docens, eum, qui alii esset Ecclesiae nuncuad aliam patus vel etiam episcopus esset kvOpovifjOeiq transferri Ecclesiam. Ordinatus funus corporis Maximiani itaque Proclus ait laudatus Socrates (1), procuravit. Sed
,
,

quisquam alrus, ing-enio ac moriqnaebus bonus; ab Attico enim inslitutua imitatus est; bona fuerant cumque in illo quam in clementia vero usus est majore
(Proclus),
si
,

Attico fuerat. Ille

se

namque

haereticis terribilem
:

hic vero omnipro tempore ostenderat bus placidus fuit, et hoc pacto se eos mag-is,

quoniam nonnuUi, ecclesiasticum canonem alCyzicenffi urieg-antes, Proclum, qui jam tum
prohibl8 episcopus nominatus fuerat, ordinari buerunt paucis hac de re dicere constitui.
,

quam

violentia

attracturum

prsecog-itavit.

exempla episcoporum, ah una ad alleram sedem translatorum et sequo largius concludit, apud majores promiscui usus rem
Citat dein
:

fuisse,

ddiQ^^opov,

episcopum ab

alia civitate in

aliam
ret.

transferre, quoties necessitas

si

postula-

Etenim npllam haeresim divexare volens mansuetudinc dignitatem conservavit salvam, ac veluti depositum quoddam Ecclesifle requa in re Theodosium imperatostituit rem imitatus cst. Nam huic quidem ratum fixumque fuit, adversus sontes non uti impevero propositum erat riali potestate ; isti parvi facere, si quis de Deo aliter, quam ipse,
:

Quod

de re

etiam necesse est canonem, hac huic Historiae iotexere constitutum

,

sentiret.

Ob

haec ig-itur imperator Theodosius

Proclum mag:nopere laudabat. Absit tamen,

ut S. Procli mansuetudinem in deteriorem partam interpretemur, eique, prout Socratis

omnino perspicuum
ab
illis,

fiet,

quam
:

falso citatus sit

qui ordinationi Procli intercesscrunt. Canon ig:itur ita se habet Si quis episcopus,cujuspiam Ecclesiae ordinatus,non perrexe-

'

adEcclesiam.cui ordinatus est.nou ex sua culpa,sed vel quod populus eum admittere recusaverit, vel ob aliam causam, non ex sua culpa
rit

profectam.hichonorisetministeriisitparticeps,

modo

nihil molestiaeafferatrebus Kcclesiae,

in

verba sonant, indifferentismum, ut vulgo dicitur, afpngamus. S. Proclus, placiditate magis quam violentia hdcreiicos attracturum se sperabat; quapropter ab omni vexatione abstinuit, donec ipsa fides catholica detrimentum nonpatereiur. Et cerie is, qui veritus non est, dogma catholicum, ipso Nestorio pr^senie,
vindicare, contradictoresque palam proclamare hsereticos, et episcopi sui, tunc quidem

$wctiitS.
Procius,

canon est decimus octavus concilii Antiocheni anno 341 celebrati (2). \Q Reprobabant certecanones sacH translationes episcoporum ad ditiores et konoratiores Ecclesias verum casus necessitatis aut utiliiaiis Ecclesiarum admittebant. Recensadhuc exstabat memoria S. Gregorii Nazianzeni, e cathedra CPolitana, quasi aliam sedem occupantis, exturbati vix enim ante annos quinquaginta id acciderat (3) propterea electioni C S. VydcM prselenditur consensus Ccelestini Papds: quem versimilius dedit, quando Nestorio deposito successor designandus fuit:nam iunc denuo, ut vidimu^, fuerunt, qui Proclum episcopum sibi deposcebant ipse autem Coclestinus mense julio anni 432, adeoque octodecim fere mensibus ante Maximiani CP. obituni, vita funcius erat. Prseterea inopinaio et mors S. Maximiani, adeoque et S. Procli evectio ad sedem CP. accideruni. Liquei enim ex superstite fragmento Synodic3e S. Procli (4), Maximianum subito a prjesenti vita migrasse unde Nestoriani audaciores facii sunt, et coacer-

qua congregalur.

Iste

imperiali aucioritate suffuUi, publicam indignationem subire, is,inquam,factus, Nestorio adhuc superstiie, cpiscopus veritatem catholicam non dissimulavii, et grassaniem conirarium ery^orem libere propagari passus non est. Proin verba Socratis recitaia molliori
inierpretatione accipienda suni. 18 A^gue id quidem tanio securius, quod,
aSocraie iau-

quumparemfacitVvocXoepiscopo Theodosium imperaiorem, ex alterutrius agendi in Jisereticos raiione,

""'

uiriusque mansuetudinem diju,

quomodo dicare liceat, Videamus igiiur Theodosius Nesiorianos iraciatos voluerit. Exsiai in Codice Theodosiano l. G6 de Ueeret*
(xvi, 5)

niano

iv coss.

rcscripium Tkeodosio xv et Valeniiseu anno Christi 435. Damnato

portentosffi superstjtionis auctore Nestorio, nota

vatae multitudines iu multis pHrtibuscivitatis,

Nestorium publico clamore reposcebant, et urbi ecclesiaeque minabautur incendia. pericula Qui tumidtus eiiam in causa probabilius fuere, ut Theodosius imperator promotionem
,

S. Procli accelerarit : vivebat nempe adhuc Nestorius, in JEgypium relegatus, defunctus

congTui nominis ejus inuratur gregalibus, ne christianorum appellatione abutantur sed quemadmodum Ariani leg-e divae memoriae Constantini ob simiiitudinem impietatum Porphyriani a Pophyrio nuncupantur sic ubique parSimoniani ticeps uefandae sectae Nestorii vocentur ut cujus scelus sunt in deserendo Deo imitati ejus vocabulum jure videantur esse sortiti. Nec vero impios libros nefandi et sacrilegi Nestorii adversus venerabilem
: ; :

orthodoxorum sectam, docretaque sanctissimi

coetus antistitum, Ephesi babiti, scriptos ha-

anno
est,

436.

Tandem animadversione dignum

a Cyzicena ad

in translatione S. Procli

CPolitanam scdem auctorem iniervenisse Ro-

aut legere aut describere quisquam audeat quos dilig-enti studio requiri ac pubere
:

(3)Av:t.

(li Lil.

VII,cap.3.- (2)C(r LBbbe, tom.IIConc.col.K70.

SS. lom.
II

fii".

tom.
*<

LXV,

coL

88(i.

(5) Ibid . I. c.

(6)Lib. VII,

Maj., pag. 372.

(4)

Mignc. Patrol.

"P

blice

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

***
J.

blice

comburi decernimus. Ita ut nemo in religionis disputatione aliquam supradicti nomiDis faciat mentionpm; aut quibusdam eorum habendi concilii gratia in sedibus, aut viUa, aut suburbio suo, aut aliquolibet loco conventiculum clam aut aperte prtebeat, quos omni
conventus celebrandi licentia privari statuiviolatorem hujus mus. Scientibus universis legis publicatione bonorum esse coercendum.
,

terea paslorali vigilantia et verbi ministerio pestem a grege sedulo arcebat NihU ilaque
.

ACC10II V. H.

est.
tis

quo in deleriorempartemincauta Socraverba accipiamus.

-
b

^-

Qonpfi pnkfnln Jifl OanCll epiStOla 80

ArmPATme

nios; CaUSa Athanasil, epiSCOpi

nonas (iii) augusti Constantinopoli, Theodosioxv et qui fuerit nuntiatus. i^^ieg^em hancsuumsortilam effectum videmus .exsiUo Irenxi comitis et Photii. quod Theodosius

Datum

Pprrhpni rerrneni.
synodo errores, certtusperzmere. flammts, ut vidtmus num. 18, Izbros Nestom addxxeral Theodostus tmpcrator. Nestoriam, ut legem latam eluderent , anltquwrum scr.ptorum libros

iii

^, TTt damnatos m Ephesma

,
.

Scribii S.Pi-

^^^

pervicacibusinftixit.utmonstratSynodicum cav 1S8 (1) simHiter et episcopi sexdecim ex citatum sede suaexsulare debuerunt.ut docet

sZoZumcapp. 182,
p...u,.

183, 18i et 190.

^uis erroribus affines. propagare cceperunt.

'

XEx7isman>restumfit.

Theodosii

man-

JludLm. a Sorate laudatam, usque ad Zertatem erroris disseminandi nequaquam

perv^Zacsevere
B
in eos

Inter hos pr^cipui erant Dtodorus Tarsensts et Theodorus Mopsuestenvseptscopt uterque

:

in

Scripturam fere umversamcommentatus

et

aclum

fuisse, qui

fuerat.

in pace Ecclest^ etvtta dtscesserat.

l7Za

fidei catholici

creare potuissent

aZes eranl pr^sertim episcopi, qui sub pelle Znaeran fupi rapaces. Porro qualis fuit

ZTerZrl
Zere

Theodosii
:

talis fuit

S. Procli

ZfscopZansuetudo

ut

nuspiam errorem
,

Haque eorum volumrna. m Syrorum Arme. norum et Persarum Itnguam translata. per omnes provtnctas chssemtnabant Nestor.am Qua quvdem arte duo pr^esemm commoda consequebantur pr.mum. non esse novum
:

grassari permitteret. Nullus

se

quem

quod docebat Neslortus

;

nomtatem

emm

ab-

sciamlabeius

communione
:

segregavit,

a":rrantibus

conniveret

dum tamen

Joannem Antiochenum episcopum accusaret MZZZdLconus et archimandrita socorMaxxmus aiaconus " ^sdam Nedt.v. qma. ut habet
storii sectatores.

horret EcclestaDet alterum. mros appr.me doctos et cathohcos eadem dogmata docu.se Sed haec, att Ltberatus rnsuo Bremarw (1). ubi agnoverunt Acacus Mehtenens.s (tn Ar-

metoJ

et

Eabula EdessiB

civitatis

in Syria)

tegrx

^''9'''' f^-J^nZdin quomam "^ ^"^^ "^ ^f commumoms grattam m sua Ecclesia
:

epi^copi. scripserunt Armenise episcopis, neTheM^psuesteni libros susciperent, tamquam V

l,i

quapropter suoseparare se moliebatur ast S. Cymlluser

receperat
:

f---J "".

Nestoriani

insi-

STtlbt

episcopis cflicia,

Versuadereconatur,utadep^scoptsu.c^n^

Rabulam
^^^ ^^

et

Aca-

^^^^^^

munionem

redeat. et relxqma dtspensatorie

o7e atque contentione

\eodorus
J

et

In CUicia Diodorus pontificatum

fecissent.

dissimulet.quia. ratione Ast

^J-^^-^^lXZol^is
adeumdem Joannem

--^

'

-'^^--

-^'

""""

^'"""'

^'^^'f^J^^-^^j;;^'",^" reprenen Antiochem moderationem. aperle

dit S. Proclus, litterts quum Ibas. datis.

Edessenus ep.scopus propensus in Nestor.anos erroaccusaretur res. quatenus tibros

Nam

leliquerant. Con^regati sunt, pergit Libera venerabiles Armenia; epi^^' ^3 presbyteros Leontium '''f ^=P;;^ J^^^^^ ^';7p,, Constantinopolitanum ^' ^^^"'^"^ ,^ libellis suis

^f^^J^^^ ,,^_

'^'^fllll^^^^^^ZZ Syriacum hnguam vertsset

TlZZi^...
^,etes, voi^n

Theodori Mopsnesteni, scire

baretur.

<f cahohc^ Pro^ Orimter^i dissemxnassel. neque volmsset Ib^ subscr.bere cli ad Armenios
detuXit S. 1-roclns ad JoannemAntu,Edessena chenum. sub cujus diceces. sedes

J^^J^T'

utrum doctrina Theodori, an Rabula.

a,Ar.,ni

C causam ^

Armenia, epi'' tll^nlZolL, accipiens Theodori volumen, Jll^]^^^^^^ , /

constituta erat. Monu.t autem memor .nqmreret forti animo in Ibam qm dwinam .ram exempli Heli sacerdotis.
.

Joann^M '^^H^^''^; et
mis scripsit ^^^ mtenm ^
,

examinans,
destinavit,
in

lomum Armequo posuit ad

qui

Nestorianorum
:

versutias.

incurrit,
ait

quia fiUis peccantibus aiosque pepercit. Heli, ad peccatam provocantibus

^^^^^^^ ^^^^^^_^^ ^,,^^^^^-,

Unum

non opetiaadlegemsacrificans, ipse quidem cooperabatu rabatur. qua3 pueri audebant; P"^">^ebat peccante vero illis postquam non secundum veram rat.onem, non p o:

(3)

a,tate

fatigatus et

P"t-J-

quem ^^ .j^.^-^^i^ incarnatum Antiocheno per Theodorum subter capitula, """ ^^ ^o, pro

et direxit

diacomim
ab h^re-

rMinen,em

^'^-J^- 7,
J^
^^'

quoniam

cognatum e.t... Propter Sibere flagUia agenti est ^"PP"""".' ^ '^' ^^' quod pariter iUatum Lauet e., qu. non Pb.b.ut.

dJam

impia fecerant, '<;' igitur a Socrate S. Prod. hberam interpretari nos non oportet ut dinem
erroris reUquer.t

/-

^ 5 p,elo ad Arme ^.^,,,,,, ^piantislitem dala et MopsueTtolaadsZctum stoia a ^enuntians. quatenus homo, ma-is autem fera, homif^^ aiabolieam, mentito nomine

3 eoncllio ^^'^^"^^^^^iberet. Atque hic est celeber Pe^

communi eum sns-

^ --/- ^^^^,

'

'^];'ZZ

^^ ^^^^^^

^Llorns

qui

schema

e.

nomen

episcopi ha-

^::r^S. 1^:^.=":
-ifi
(9, frit

IS-; ve.
(4) Ibid-

q^idem

et principa.iter

Pa.o

Baron.

lom.

LXVHI,

col. 990.

Octohris

Tomus X.

644
ArcioKt
i.

DE

S.

PROCLO EPISCOPO CONSTANTINOPOLITANO.

Photinoetcsteris
attinet dicimus? Nimirum quod ad rationem et impassibilem divinitatis, consubstantialem neque euim quum Verbum esse Trinitatem divinitatis pasdicimus passumfui8se,ratione namque divina nullam sum dicimus natura confitentes Deum Verrecipit passionem. Sed Trinitatis personam incarnatam,
:
:

SamosatenodescendeDS,
hareticis in libro Dostri Jesu Christi
-'

licet

V. H.

De Incarnatione Domini
in
toto

suo proposito inveniatur usus, et si quid pejus. jpsis verbis ctaudaciam et errorem Iste per machiuationem acuta sua, sicut diaboli voiebat omnes homines lingua et veneno, quod sub lingua
colubri.

bnm, nnam
iisqui

detn aliaspidis est, deperire. Proferuntur Neslorii impietas guoU errores, ex quibus

cum

fide sciscitantur,

causam afl^enmus
Volens

iutelligendi,

quare

sit

incarnatus...

nataest,utpoiequidiscipulus Theodon fuesuam epistolam perii. Tandem conduduni quemadmodum Nestorius manifeste tendo, ui fuit in synodo et nominatim condefnnatus pariier Ephesina ab universali Ecclesia sic nomine sacrilegiorem autea condemnalum sine
;

rationalem carnem destruere passiones, qnffi :-urama arx erat inoppriraebant, quarum novit ut ex Virgine, icarnatur
teritus,

formatur et habitu Deus Verbum et exinanit ipsi placuit ut homo: id enira semetipsum in forma servi, nuUam sute deitatia
ipse
,
:

Proclus Theodorum nominatim condemnatum secundum impiissimam omnibus,qni

velii.cum in Syria-et Cilicia ejus expositionem hactenus

sapiunt

et

doceuV\)Mulios

scilicei

Theodorus

et hoc modo circumscrjptionem admittens universo homiuum geueri tribuit, in salutem destruens, sed sua quidera carue passiones suam deitatem servans impassibilem.
:

tn ejus meirohabuii asseclas in Syria, quia in Cilicia.qma poii Aniiochia diu docuerat,ei iriginia episcopaium in ista provincia annis

de23 Kugiamusigiturtrubidos et coenosos

'^;''

sex exercuerat
tMplirat<lue

(2).

22
cius

Pnemissa laude mriuium cardinaiium

DomtfiC9

respondet S. Proac prxsertim theologalium, insistendo in docirina IncarArmeniis

ait (3), figura naiionis dominicx. Deus ipse, et omnicarens, sine initio, incircumscriptus, est adeincarnatum

cura Deo ceptionum rivos, hffireses, inquam, quoque nuper fabricatam pugnantes... hanc qua judaismum novamque blasphemiam magnitudinem, longe suquoad blaspheraiae unanimes State igitur in uno spiritu,
, ,

j^

perat..-

et iu collaborantes fidei Evangelii abadversariis; sed custodite traditioreamini quas accepistis a sanctis ac beatis patri;

nuUo

ter.

nes,

potensVerbumadveniens
rat eiiim ilH

posse,

quum
factum

vellet, et
est, et

servi accipiens caro

formam natum ex

ediderunt, bu/, qui apud Nicaeam rectam fidem Basilio et Gregorio et a sanctis ac beutis viris
et reliquis,

qui

cum

illis

eadem senserunt

se homiVirgine, ubique volens ostendere vere enim et habitus uaturam ipsam factbm

nem

nect^ssario
*

et iuitia

et

passiones consequun-

JntD.

i,

Philipp. 11,7

Scripturie vocitur... Fatemur igitur utri^que * et servi bus uteules, et carnem factum esse pie intellectae formam accepisse, * et utraeque per id quod salutis nobis suut semiua. Nam - iDdividuamsuramaeuniodicit, " tactumest, Ut enim unitas nis vim evangelista subiudicat. nam si unitates nou potest dividi in duas jam non eiit uuitas sed duahtas dividatur, est unum, numsic quod per summam unionem quam iu duo divideiur. Purro verbum, " AcceNeque " natursB immobilitatem declarat...
;
:

vitaB. Epistolx quorum nomina Proclus quxdam capituia su% subnexuerat S. ex Theodori Mopsuesieni libris exiracta,qit3e damnanda, taciio aucioris nomine, proponebat, verum hxc in omnibus exemplaribus desideraniur (4). Porro epistola Procli sc?-ipia diciiur consulaiu piissimorum Theodosii

suut in libro

Aug, XV et Vaientinianiiv{b). Verumidcoapiari non poiest iegi Theodosii, supra num. 18 intra spatium eodem anno daiie ciiaiai
:

pit,

enim ex

est, qui nullis exstantibus productus

nempe aliquoi me^isium Theodosius librosNestorii igni addixissei, Nestoriani opera Theodori Mopsuesieni in Syriacam, Armenicam ac Persicam linguam transtuiisseiit, ac per istarum gentium provincias propagassent
:

numquamiuitium habuitj neque ex aliquibus

exstautibus

immutatum illud incommutabile Quod si nonnuUis occasionem scanVerbum...

recliuatio daii praibent fasciw,et ilhi in prajsepi

augraenetiliud iu tempore secundura carnem lum, et quod in navi dormierit, et ex itinere io tempore, et quaeflit faligatus, et esurierit

episcopi synodos ad averiendam malam pestem celebrassent, legatos ad 8. Proclum CPolim direxissent; atque hic tandem dogmaticam scripsissei epistolam, pra^cipuorum episcoporum calculo probandam. Si hcec S.
Procli episiola anno 435 data esi, ne quinque quidem solidi menses supersunt ad haec omnia peragenda nam lex Theodosiana lata fuit 111 id. augusti. Sunt quidem suspicati mensem esse mendosum ei pro augusio legendum aprilem, qua emendaiionecensent, sufficiens esse omnibus peragendis tempus[^). Emendaiioni proposiise non repugnarem si cerium esset epistoiam S. Procli anno 435
;
,

cumque
veniunt

facto
:

secundnm veritatem homini con-

noverint, se,
;

dum

passiones irrident,

negare

naturam

dumque naturam uegant,

;

non

credere

dispensationem

non credeutes

vero dispensationera, daranum facere salutis... Sed illud prorsusraullorura serraone vulgatum
dicent et syllogisraos, araueorum telis infirmiores, texeut SiTriuitas est ejusdem essenSed Deus tise profecto Trinitas est impassibilis
;

scriptam fuisse

sed in fine muiila

est,

quan-

Verbum
passibile

in Trinitate spectatur

Verbum

igitur

est impassibile.
,

Quod

si

Deus Verbum
erucitixum

est im-

colligitur

ergo

alium

doquidem desiderantur, ut diximus, capituia anaihcmaiizanda dein non solum in Codice Theodosiano, supra ciiaio, sed in Codice Justiniani de Hoeret. (/. 5.) idem mensis augu:

esse prseter

Deum Verbum, quod

est impassi-

bile. Vere telam arane* texunt, qui haec dicunt; et Bcribuut in aquis, qui has inanes proposi-

lioues meditantur...

Quid igitur uos ad

ista

apponiiur ita ut difficiie sii, osciianiiam librariorum incusare. Quapropier malumus scriptionem episiolse ad Armenios in annum sequentem 436 prorogare.
sti
:

(1)

Eccles.

Mi^nc. Palrol gr. lom LXV.col. 83t .- \2) CoiUier. Aut, lom. X^ psg, iti9 l3j Uigoe. Pttrol. tom. LXV,

col
(5)

8S9.-(4]
Pagius
Crii.

Ceillier.

Baron.

ii.

Aui. Ecdcs. lom XIII. pag. 433, fjXv.-(6) IbiU. S*-

477.

24

Quamvis

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

24
onfe'?"'"''*

645
AOCTtiRI
J.

Qwamvw

autem, ut diximus num.

;

21,

quis adversuseos, qui in pace Eeclesiae defuncti

V. H.

Armeni Theodorum Mopsv^stenum,

ris

ut erro-

rum
bui.

omini-

patrem denuntiassent studiose iamen ah eo aut damnando aut etiam nominando abstinuit S.

quidquam de caetero prsesnmat (7). Ast prascipuorum anitstitum moderationem non probavere quidam controversia de Mosunt,
:

novas tempestates veritus. Quam agendi rationem probavit S. Cyrillus Aiexandrinus ad Sanctum nosirum scribens imperatorem, {!), a guibusdam interpellatum Theodori Mopsuesteut anathematizaret libros mag-num Di, ipsumque meraoratum virum per Orientem et in admivero ejus nomen esse
Proclus,
:

psuesteno ideniidem invaluit adeo ut S. Cyrillus, pacis, ut vidimus, quasi sequesterf

;

calamum

in

Diodorum

et

Theodorum

strin-

gere dehuerit, sed istud opus verisimHiter deperditum esi (H). Tandem agitaiam integro sseculo qu3estionem diremit concilium CP. cecumenicum quinium, anno 553 celebratumf
in quo

ratione haberi scripta ejus; sicut dicunt, contristantur omnes, quod vir nobilis et defunctus
in

anathema dictum
(9),

est

in

Thpodorum
(10),

Mopsitestenum
tizari.

quia, ut infra habetur

communione Ecclesiarum anathomatizatur.

oportet hffireticos et post

mortem anathema^^^^"

Propterea suadet Cyrillus Proclo, ut nomini Theodori parcat. Prudenter itague egerat sanctus aniistes noster epistolamque,ad Ar;

26 Notayn benignitatem S. Procli suis arii- '"*""'"!, ""' bus prasoccupare sategerat Athanasius, Per-

menos inscriptam, miseraiad Joannem Antiochenum, qui, convocata synodo episcopo rum orientalium, eam probavit (2). Ast interea percrebuerat, epistolam Procli adversus Theodorum Mopsuestenum fuisse direciam

rh^

episcopus. Esi autem Perrha seu Perrhe civitas episcopalis sub Heraclea metropolis' provinciae Euphratensis in Syria, adeoquead patriarchatum Antiochenum pertinebat tll).
Iste

qiiapropter respondet Joannnes{^), animam suamvulneratamesse, quia erroris arguitur bone de vita profectus, qni quinque et quavir,

autemAthanasius ejectumse maievoleniia suorum clericorum dicens, CPolim accurrit, remedium calamitati sucvapud Proclura quaS' g siiurus. Hic vero in synodo causam ejecti

drag-iuta aunis clare in doctrina praefulsit, et omnem haeresem expugnavit, et nullam alicubi

detractionem ab orthodoxis in vita suscipiens, et post post longi teraporis hinc discessum, certamina, post decem millia libros, admulta
versus errores
conscriptos, periclitatur,
quse

eumque ah objeciis cri' purgatum credens,adpatriarcham minibus proprium Domnum Antiochenum, Joannis
episcopi examinavit,

successorem, ablegavitcum synodicistitteris, quihuseum Antiocheno prxsuli commendat. Dei, inquit (12), amantissimus Eccle--ie Per-

hsereticorum, sustinere. Hic

per tran^ennam dictum esto, perperam a quibusdam Theomillium doro tributam scriptionem decem figura rhevoluminum (4} nam est simplex
:

rhenorum episcopus, Athanasius, incredibilem siraul et audientibus non mediocriler molestam

trag-oediam deflevit, dicens, clericos suos velut abjecta cogitatione subjectionis et putantes sibi sufficere voluntatem, ut essent sacrorum tyranni, expulisse

qu^evulgo synecdoche appellatur, numerus certus pro incerio ut satis constat ex

torica,
:

eum ab
;

Ecclesia,

quum

justa ratio
attinet, in

eadem

quapaulo infra dicuntur, Joannem adversarii decem millia adversus malameditari; in scripiuris antiquorum doepisiola, in

nuUa

subsisteret

et

quantum ad pos

etiara tam iramanem vesaniam exsiliisse, ut et curatores damnarint eum. oeconomos autem
.

ctorum decem millia talia inveniri, qualia Theodoro teguntur; tandem apud decem millia

in

patrum

Ecclesise consona decerptis capi-

EcclesiiB Dei, propria auctoritate constituisse regebat opiscoet ipsius, qui tunc Ecclesiam abstulisso. Petit pus, nomen e sacris diptychis

tulis inveniri.

Haec itaque vox

magnam multi^
latine di-

tudinem designai, eodem modo ac

peOr..riM
^fftnioi:

positum fuisse nomenT^odc.^Mopsues^ incuriosis a quihusdam, pacis ecclesiasticse istiusmodi imprudentiae innocentem Verum C se pronuntiat 5.Proclus, scribens ad Joannem scripsi Aniiochenum. Quando, inquit (5), ego aut Theodorum, aut tuae sanctitati, oportere
sunt, anaaliosquosdam, quipridem defuncti autnominatim alicujus mentiothcmati subdi, neque carissimus Theodotus,

cimus, sexcenta. Procli redea25 Vt autem ad epistolam S, capituns aojtcienais pr<^capitulis abjiciendis pr^mus, sciendum est,

laboranti .^uccurrtaque, ut Domnus sacerdoti cognitionem. ei quidem.qui calurat et post ferat patitur, si modo patitur, opera

mniam iUum vero,

qui

calumniam

facit,

si

vere

est

Domnussucalumniatus, abscindat. Porro ne ^'^\""^"'":7;;.:. ^,^,.(,^,-5 5,pa/Wrc-Aa^

TtTJlTZTZ^^^^^^ episiolam synodicam esse

lis

conscnptam, conscr^ptam,
arbUrecivitatis
-

subnectii: Nonigiturtua
tur huc venisse

religriositas

memoratum

Dei amanti.simum

praeclarae episcopum, utinjuriam sedi

nem

feci?....Sed

raetuens quosdam, Anthiochenffi inferret; sed gaudentes et passioni sicut ait, seditionibus tempus locum propri militantes daret ad quandoquidem clementiam et mansuetuirffi
,

diaconus taUa mandata qui a nobis directus, suo Maximo, percepit Pari modo diacono non probare, Antiochi^ agenti, dicit (6), se Theodon Moper Utteras didicit, quia

dinem

et

amorem

justitiffi

tuffi

religiositatis
.

nraedicare non cessat. .. Cyrtltus 27 Eadem fere scribit S.

Quod

quorumdara nomina praepsueeteni et aliorum

r. ad Domnumincausa Athanasii Perrhen^iV^.Uterlitem,nam condiHonate oue iaitur intricatam

^,ar,.6.

-.'-

i.U

ad

Z.3am .i.raveHnt. et eos, ,ui ,Ln

^f^ "^'J^LX
vendiderit.

["oTlbM

i.T.-")lM-

..l.881.-(8)Ccillier. Au. Eccle..

646
icto.

DE
:

S.

PROCLO EPISCOPO CONSTANTINOPO LITANO

Anasarbi,
tur Don convincatur.sicutprsedictum est, Athunasius quidem episcopatum ejusdem recipiat

^'

"

^endiderit.Sic Valerius, episcopus ego, quoniam reverendisdicit (1) Perspexi et Athanasius falsa docuerit Dei amantissi-

simus

sanotissimos archiepiscopos Proclum et ex fccripto Cyrillum. Mam et propria voluntate et tertio a beato Parepudiavit episcopatum, evocatus, audiennolbio (suo metropolitano) usus etiam repudio et propria declinavit tiam propriis volunUite, civitatem deseruit, et non a
II108 et
:

Ecclesam per sanctissimum episcoSabinianus vero pum Antiochiffi Maximum episcopus et diguitatem episcorevereudissimus
civitatis et
:

patus habeat et substitutus sit et pascatur,sicut reverendissimns episcopus Antiochenorum Masimus secuudura facultatem Vyrrhenorura sauctissimffi Ecclesia: disposuerit...

Sunctasynodus
:

clericis est

expulsus. Similia opinati sunt

(tota

alii

viginti

Domnus scopis visinti octo constabat) itaque senieniiam tulit sequenAntiockenus pr/nses
Mei quidem voti non fuit, taiem adepiscopum proferre sententiam quia vero versus aiienum exsancto concilio digue complacuit, secundum ecclesiasticas sislere Athanasium multis masanctiones ab epipcopatu, tamquam semper vero gnisque criminibus accusatum judicium et examinationem refugientem conomuibus firmo haec etiam egfo, et in hie, quee

duo episcopi

autem synodusepi-

Nihil justius, nihil iutegrius hocjustum judicium, ha;c justa sententia. Ai/ianasu' cawdixit
:

sam deinceps agitatam

fuisse,

nusquam

re-

tem

(2)

perimus |5). Quamvis porro SS. Cyrillum et Proclum fefeilerit nota eorum mansuetudo, non est tameUy quod eis vitio temeritaiis vertatur, tumquia causam, quee py^setendebaiur injudicata, ad legiiimum judicem examinandam iransmiserunt, tutn qui Orieniales episcopi, 3equo benigniores in

Nestorii antesi-

gnanos, ui vidimus in negotio Theodori Mopsuesteni, suspiciosum quid senteniiis suis

indebant.

communiter placuerunt, concors

existo, judi;

E
privilegio

cans eum alienum esse apontiticatu etpra;ciet ipsius pio Dei amantissimo episcopo Joauni provinciae religiosissimis episcopis, alium pro episcopum eo Perrheuorum sanctiE Dei Ecclesise
ordiuare. In Athanasii igitur
est
:

IV.

Ex

sedis CPoli-

tanae arrogat sibi Sanctus va-

locum sufjectus cui diu quieto Sabinianus monachus Athanasius, injuslfim esse non licuit. Nam suam depo&iiionem conquestus, ope Dioscori Alexandrini ei conciliahuli, vulgo lairocinii,
Ephesini anno
resiituius fuit.

riorum episcoporum
tus Trisagii

in

variis
;

provinciis institutionem
;

cul-

tenipus mortis.
OmtrovettiK
^^ ,^^g gp/j^,
lina,

in sedem Pyrrhenorum Sabinianus autem ium apud imperatorem ium apud Paires concilii Chal4.^9

cedonensis Athanasium usurpaiionis accusavit, quia. inquit (3), Dioscorus Alexaudrinus

auctoritate sua,

Consimili controversice paulo ante implicatumlegimus S. VtocM nomen in Actis concilii Chaicedonensis. Eienim Actione wBassianus questus

iusuper et tyrannide,

me

qui-

exiurbatum

dem a Perrhenorum Ecclesia, commissa mihi secundum cuuones a sanctissimo episcopo metropolis nostrsB

pkanum.
et

injuste e sede Ephesina sibique subrogatum Stefuisse, Uierque conciiio prsesens intererat :
est, se

Stephano, expulit
spleudidissima

e diverso

Siephanus quidem accusabat Bassianum, quod ordinatus non fuisset in Epheso, sed, vacante sancta Eoclesia, colligeus seditiosorum

autem introduxit Athunasium, virum depositum

in

Antiochensium

civitate

multis Dei amantissimis episcopis.

tfi^ieH9w u.

Unde

petit,

ut injusiitia, quam passus est, reparetur. 28 Patres Chalcedonenses, in Actione xiv,

*^**'
,

habiiapridie kal. novembris^hl, totius negoet in metii seriem exponi sibi jusserunl dium prolaiis ium epistolis SS. Cyriiii et Procli, tum Aclis synodi Aniiochense, auditis insuper episcoporujn.qui olimAntiochiee preesentes fuerant sententiisjudicavit concilium (4), Sabinianum, quoniam post depositionem
: ,

turbam, superingressus fuisset et sedisset ibi... Hoo ergo expulso secundum cunoncs et projeoto, ut merebatur, me; ait (6), quadraginta episcopi Asiani, sulfrugio uobilium et primatum et totius reverendissimi cleri et omnis
civitatis,

ordinaverunt. Qw^es^ionem alio prorsus modoposuit Bassianu^ dicens (7) Ego et canonice factus sum episcopus, et ostendo hoc, eta uulio depositus sum, nec accusatus ab aliQuo neque culpatus. Sed et ego u juveuili setate mea vixi paupenbus, etptochium * feci
:

^^^^^0,

Atbanusii reverendissimi ordinatus f st a provinciali coucilio, in I*errhenorum civitatis episcoputumanere debere. AiAanasiiaM^em causas
illatas

eo posui septuaginta lectos, et omnes languentes et ulceratos hospitio susclpiebam.

et

in

examinandas esse decernunt apud san-

ctissiraum episcopum Antiochiae concilium, quod

Maximum

et

Memuou autem, qui fuit episcupus, invidiam habens in istis, quoniam diligebar ab omnibus, nihil non egit, ut expelleret a civitate
:

cum

eo est

ita

tamen, ut intra

et immisit

manus

suas,

ut

me

ordiuaret epi-

octo menses, a praesenti dje numeraudos, exa-

minutiu

fiat

adveraus alius contra

eorum, qui dudum accusationem cum proposuerunt aut si quivis

,

eum

Et

si

quidem

de his ipsis instare voluerit. convictus fuerit, omnia atten-

scopum Evazorum. Ego autem nou acquiescebam sed ab hora tertia usque ad sextam coram altari me plagis afflixit et sanctum Euangelium et altare sanguine est impletum; His igitur ita gestis, ego sio permansi, neque
;
,

tasse, quae ei criminaliter et pecuuialiter sunt

illata et gestis

iuserta,aut unum ex illis, quod damnatione sit dignum, non solum eum alienum esse ab eodem episcopatu sed legibus publicis esse subdeudum. Si vero intra hoc tempus uon agatur adversus eum, vel, si aga,

ad civitatem vadena (neque penitus Ecclesi illi communicans, in qua nominatus fueram) neque ipsam civitatem videns. Mansi ergo sic
:

et coutigit,

ipsum

Memnonem

tinem

vitae su-

scipere. Post haec ordinatus est Basilius. Is autem evocans coucilium provinciae et agno-

[1|

Ubbe, lom IVConc.

731.-14)

lol.

736

() Ibid.

col.

7i0

lom. H,
I-

col.

9U.-t6) Lobbe, lom. IV Codc

col.

688.-(7)lbid.

(3) Ibid.col.

Ibid.col. 7S3. -{i)

Lc Quieo. Or. Chriit.

c.

scens

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

647
:

scens ab eis violentiam,

:t

quam fueram

passus,
iu illa

quoniam machinatio

civitate ordinavit

fuerat, alium episcopum, mihi vero red-

dd icommunionem
me autem cum multa

et' locum

epi.copatus.

Contigit Uerum et hunc finem

vit>e suscipere,

contra exceperunt clerici CPoUiani Philippus qmdam presbyter Sanct ""^^"'J"anues (Chrysostomus). ep.scopu, CPolaanus qu.ndecm ep.scopos deposuit profectus m As am et pro e.s al.o. ord,nav>t, et Memnon h.c
:

-J-J

necessitate et vi inthro-

populus Dizaverunt iu eadem civitale Ephesi episcopus ep.cop., quo.u etclerus et clerus et episcopi quorum unus

est. S,m.l,a Acttus. EcclesvxCP^ Ca^lvm archxdtaconus prolulU exempla Herachdxs et Basxl [Bassiam?) a beat^ me-

ord.natus

^^^.^

^^^^^^ ordinati

et

heatse

memoriffi

Olymp.us
inconciii"
Ais

h.c

e,s

cuueio,...

Qux htc vroferl Ji^jT^^J^ liJi et

rZodo
*

,. ae onntensu Bassianus hp consensu. populi. vera non sunt

dicit.

""'

nZZLsTemZoltToiympius episcopus
polis,
i

Plane contraria
..nrnfiit

Nempe

Theodosius imperator hujuscemodi ordinationi i"c <. . n .1 cooperatus est, et beat* mnor..B Cjr.llus, Alexandriuus episcopus. Exardescebat tntertm eptscopn 9;^"^-], controversta

^.

I.

nLiUi

ad electionem

morem

reclamantiOiis. clero

novi To: antislxlis Jipnes remans ^ ^^;'' J

t^^UtifEX^^^'^^^'^^ ^enientes,
1
i

^'-- *"^ prmeg.urnpr.tendente.

satius visum est,
trritata utriusque rivalis.

mT
rnu
tant.
1.

epi

tpi
'

P D cebam Quon.am ext Ouon am ext"

n n s?n hic, qnid fkcto est ! Solus quid possnm facere ?

J"

tfoUtano t.cQuare cradecretum ferendum

-^Tm

*^,i,, aicuni

stinum diem prorogare. Postrxdie itaque patres.

Basstam et ad novam elecl.onem Stephani. promotione,

rat r

ionem canonum
'

est.

ep.scopura

d.ponere
*''^='J^'^

solum ^^i^,
'

rrm. n n c.rcumdedit raans.onem, i" 4" cum, -'^dedit^rnarion m -""itu o e nescm, ^ - - ' ^t innume..a ooram tanta potestate et coram """.4" ^ q enudaus ^^-m Hoioseneu,

procedere iusserunt: Ua tamen. ut umqv^ conservarelur digmtas episcopi, et ex redtg-rat.aet <i6s ^fl/teW ^tfde, nutrimenti ducenconsolat^^onis, ann.s singuhs solidi aurei est exemplum. hoc so, van^^ i)^^^_^^ t. g,aDtur (7). Primum ^^^^^^ .^ ^^^^^^^^^^.^^

quxstwnem Inmsit^ Verum .. xmp^^^

^^^^^^

de privilegio

^^^^^^^^^^ ^^^^^ ^^
:

^^

puto '^7''"'-^^^'*'.;;^*^ ?ecti suu proiecu suuT in mult.tudo, et portante me, p: au trecent.. ecclesiam et ita cum dacent.s
:

tionem^..seu ulttmamdistulerunt nisx quod r, ,0 eniscoms Coensis et Sedis aposto'^"J^^p^lTs^^^^

homin.bus et me et f^-^ ^^^^"n^tlfo^i etinthronizat.ocelebraae,t./^utcan-a^om

simplicUer Bassmnus W*" "j;" ^"^^. tamen paulo ante d.xe titus est (2) prudenter qui me .^tUron^.verun Uuos eor..m. rat nesc.o ahos. hunc recor hic est Olympius Bassiani causa pessum .bat quan' :

'^*^^'s

P^^^^^
)us

^,^^^^^,,^ ,,, 3y,oa, Asiana .taque Asian^ eligat. qui debeat esse. Jultanus ' ^ q Ephesus erat.
..netropolis

:,rmtgulas quidem

neuter esse

^^^J^ ,

dor (3).
casse.

Jam

aopr.tendit, ^'''-

^" ^P quidem clerus et id <^P^f^"'J';J^^l"' Bas synodicas dedi.se ZsS. Proclun. litteras d.ptych.s retul.se siani nomen in sacris rec.tatum fu.sse [i). non ita pridem

tamquam

^XTZm ^JgX?^/
:

'^^'^iZdvMum S ^^7 Sn^lt synoi>\an.

^TeNo^HZtuti non esl fuere^
l"SesP'OS"lu^'

J neulum compeclemeutiam volebat. Id est, quoniam in hac

xxv...
(9).

secunda a Romana Sede digmtas CPoUtan^ assignata et specialim 0^0

Ecclesiee

du^ceses attributx Asianlet Thracicx eidem

per omnes am-

idemque

m.l.o Bass.am Videtur autem S. Proclus ab probasse ipse emmBas. promolionem non CPol.m lianus id insmuat. quatenus veme.^

^TLjus

canonis. cui contradi-

fJ^^Jf^
P;'^

,,npl.cando se negotio

^^ ^^^^^ ^,^^^,^ Ephes.no

susceptusfuitabimperatore,uu.?roo\nmet

^^

.^^ .'^f^Xi,,,. .d

Bassianum amicos fecit (5) antea .g.tur approbat.onem non erant. Satis crediderim. ,, ^ manasse ex gliscente jurisd.ct.one ep.scopoep.scop. rum CPoLtanorum, quam non pauc.
: ,

am.c.

Pg'l^fflYed.^ ^^ pertinere

genus controverquod jam

.

''^^fjJJ~^ ^J,

381 sanciverat.

Irquet ex ,pso oblique impetebant. Jd et.am negotio Ephesino.

de primatu se^ Actione xv., ut diximus. ad .f ^'l^^.ZZata fuit. ac ,n ea Sancti nostri aliquatenus expo-

^^^'^^i^mZJ,,, ^^,Uo

"
/-

, L.^,o
,,,

.'^"

'-

~';;~"^^d,,
y.p

dehemus ScilicetiegatiseuvicarnSedis

;,,;

ord.natwnem Bass.am vimnon habu.sse od 0scilicet et Stephani Quurn vam eiectionem procedendum fu.t. ^n,veratore^^ porro peterent iudices. ^ui Pro
crevissent utr,usque
. ;

P
a ca
.

.^^^

.^^^

"^nt'

tandem merosaiymitanai {W).

CPolitani

J Alexandro.^

Romanam
sedi,

de,n

tamquam

protectore.

<=onc.l.oaderant,j^^

mMomZs

decretum synod,

Ephes.na. sanct.svellent canones, episcopum Revereud.ss.m. .im Ecclesia. ordinari (6) ?

episcopi clamaverant
:

femZeZctarii iempor'J

anno 381 celebrat,v, opponecPol.tanm cathedr^ priepiscopum adscribebasit

Lianiepiscopi civitatem conturbandam episcopn., Ephesiorum Diogenes. Cy..c. ep.scopus fore. Quapropier
:

en.m In prov.uc.a dixerant, sih.c ord.netur alter

/am

^'^"J^XZnnm "^'^,P;\.^^"'" junior Roj J, ipsa '"Vj^2Z anebat potestas epi"^jjljj^^i^,^^ A,,>, Ponti
'^P;/;j"Zaratur.
et

Thraci^.
fimbr.as prsec. xn

et Leontus l^oe hbere d.xit. consuetudinem sancto T.moA episcopus Magnesi^ add.d.t ep-cop. fa urque uunc viginti septem theo ord.nat, solas Bas.l.us omues in Epheso sunt
: ,

Inte,-ea episcop. CPoi,-

^~^^";,,,,,<,;o.Qorfa^.m hocmimme JoanneJ ^ verba Eusen.onstrant

^l^^l^JJsanct.ssimi. d.latabant ^ ;^ ^ 1 ,idimus num.

itAncyrali ,

(atiuscodexhabet
otus
est, et

"^^^^^f] ^ sunt. Asi multte caedes h.nc orts

5-"--)/-

Actione episcop,. in hac ipsa

g^jj

DE

S.

PROCLO EPISCOPO CONSTANTINOPOLITANO.

cis

cT.

prolata,
clesi^B

non consentientis in primatum Fcdicturus

'

^'-

"

CP. .Effo, inquit (1), meum verbum, nullum in comraune praejudicium sum

alienum sensisse. Ordinatus autem fuit Irenseusa Theodoreto, decreto Phoeniciss epi-

desisto adesiderio ordinatiofaciens. Quoniam Petrus etenim episcopus, qui nis, rebus ostendi.

scoporum, quando mitatem et amorem

illius in

zelum

et

magnani-

pauperes et alias ejus perspectas haberent ac praBterea dovirtutes

Gau^ris est episcopus enim qui fuit, ego ordinavi omnis ante liunc Ancyra, decreta enim civitas ad me venit in Ego non sum ex portanles. Respondi eis dicens

modo

testatus est, de

gmatum

rectitudinem.

Quod ad

higamiam
;

spectat, monstrat,

Commemorabant qui ordinare desiderant. qui fuerant ordinati ab vero mihi priores
iis
,

Fcclesiam quandoque isquum tiusmodi irregularitatem excusasse et Diogenes Bera^ee, et Domninus Csesareas, licet ambo bigami, ordinaii fuerint. Tandem
:

aut tres. Ego episcopo Ancyranorum duos mihi dicatis, ego meipsum dixi QujBCuraque non conjicio. Po^t hiec veniunt ro:

addit Acmulta etiam alia hujusraodi minime ignoransbeatse raemorise Proclus, Constantinopolitanorum episcopus, et ordinationem ipse
admisit
et

injudiciura

gantes beatum Proclum. Et quum reverendisrtimus ConstantinopoliianBe

diceret. Phi-

Ipsi itaque orientales

laudans, et approbans rescripsit. si paucos excipias,

,

lippu^

eanctffi

Ecclebiffi

presbyter dixit
et post

Religiositas

sanctitatem tua scripsit de Callinico, ordinavit beatus Proclus. Eusetuam Petrum dixit Direxit beatus bius, episcopus AncyrsB me.^cripta; ordinavi eum. Hoc totiim Proclusad probaest, sed meae voluntatis
:

concurrebant ad exaggerandam aniistitum CPoliianorum potestatem, quorum ope sperabant faciliorem benignioremque accessum fore, ad ipsum imperaiorem.
'M. Similetn
,
.

48 his verbis
Christi o39)

casum refert Socraies lib. vii c. Proclus eodem tempore, consu,

*" *'"''" p'"**

vincm
^^^.

orcii-

allegatio
tio.

non

latu scilicet Theodosii septimo

decirao (anno
et

ut post hiEC inferam,

quod

peto,
in

vel id

rem plaue admirabilem,

qualem

Gangra, quod contradico. Profectus sum Sic evenit, ut moreinthronizavi episcopum retur intra paucos dies. Rursus omnes de ut tieret alter rogabaut civitate adeuntes Eadem uunc et vobis respondeo episcopus.
:

nemo umquam ex

veterihus episcopis gesserat,

aggressus est. Mortuo enira Firmo, Caesareae Cappadociae episcopo, Caesarienses Coustantinopolim veneruut, episcopum postubmtes.

Quumque

Proclus dispiceret,

quem ad

episco-

Ego non
iu his

desidero

ordinare.

Videntes

meum
,

polim et

rebus fastidium, venerunt Constantinodeduxeruut domnum Petrum qui

est.

patum illura promoveret, forte Mccidit, ut ad ipsum salutandum cuncti senatores die sabbathi in ecolesiam venirent
:

iuter quoa erat etiam

nunc coufessus

Hoc ergo
,

sit

pro meae

testimouio voluntatis

et

quod ego ordinare

si

Thalassius, qui provineiarum et civitatum lUyquum vero rici praefecturam administraverat

:

non cupio. Rogo autem nationibus non solvant

ut civitates pro ordi:

enim

non

in

Orientis quoque partium iidministratio ei ab imperatore credenda esset ; Proclus, ei

mox
ma-

civitate, civitatibus ipsis hi, qui eligunt a synodo provinciae comprobati, ordinantur a

num

pro praefecto praetorii episcopum Caesareae illum constituit. Quod Socrates dicit,
iiijiciens,

solvuntur substantise et hoc probatum habeo^ dequi pro eo, qui antc me fuit, multa reddidi
i

bita.

Ex
.

his satismanifestum

st,jamtunc

varios *p<co-

poi

graves in sacris ordinationibus irrepsisse ahusus quorum tamen emendaiio in ipso concilio Chalcedonensi procurabatur. 33 ^^g tamen quam hxc in Chalcedonensi concilio decernerentur et Ecclesiie CPolitanse primatus confirmaretur crescebat pedetentim prxsulum CP. auctoritas. Id videntur indicare verba Theodoreti in episiola ad Flavianum, ordine lxxxvi ^2) ; conquestus de
,

inauditam esse eleciionis formam. a S. Proclo adhibitam id quidem verum esio pro Oriente quamvis simiie quid in Nectario pr^iore acciderit, qui, ut aii Socraies lib. v

novam

ei

cap.

8,

raptus

populo episcopale
conseutiente

munus
(4),

sus-

cepit.

Addit annotator Valesius

,

id Ne,

ciario accidisse

imperatore

dum

Dioscoro Alexandrino, qui jura sedis su^ diiatare contendebat, dicitse ab eo vexaium, ex quo synodicis, sub beatffi memoriie Proclo

Thalassius subito electusfuissevideatur. Quidquid autem sii de Oriente, certe in Occi. denie jam ante illustre exemplum exstabat in S. A^nhrosio, qui, praefectus Liguriae et jEmilix, tnissus fuerai Mediolanum, ut po- F pulares motics, quos electio novi episcopi ciere debebat, compescerei quum subito, ut nar:

rat Pautinus noiarius ejusdem Sancti

(5),

in-

sanctorum patrum regulis inhserentes, assensimus ac de hoc iios semel et iterum increpasse, quasi et Antiochenorum, ut ait, et Alexauarinorum jura prodiderimus. Prseter
faclis,
:

fante prsecinenie, populus universus Ambroaberat certe sium episcopum acclamavit

.

proin allegaia hactenus facia scimus, S. Proclum ei aliis occasionibus auctoritaiem sedis su3e explicasse. Sic consensutn 5.ProcU obienepiscopi dii Theodo7^etus in causa Irena>i Tyriorum, ut ejus electionem legiiimam faciat, Tria enim Irenseo impedimenta, canonica objiciebantur quod Nestorianus, quod bigamusesset, quod a Theodoreio contra canones ordinattis. Difficuliates discuiit Theo,
:

consensus tum Probi, prsefecti prastorii, tum Valentiniani imperatoris, qui postea dixit, gratum sihi esse, quod judex, a se directus, ad
sacerdotium peteretur. Attamen non tam fausta Ecclesia; Dei accidit Thalassii, quam Ambrosii promotio. Thalassius enim quem anno 439 tex un. iit. vi novell. Theodos. prsefectum nominat ad Fuiychetem dectinavit, deceptus a Dioscoro Alexandrino. Ft quamvis in Chalce-

doretusepisiolacx,
data{^).

adDomnum Antiochenum Imprimis Caiholicum monstrai Ire-

donensi concilio erratorum veniam obtinuisset (6), postea tamen Eutychetis asseclis fa* vere visus est (7). Sed viris sanctis vitio verti

non

debet,

quod eos quandoque humana deci,

nseum, uipote qui non sciatur, umquam recusaase Deiparam appellare Sanctam Virginem, aut aliud quidpiam a decretis evangeli(1) Lal.be.

piai maliiia

aut

inconstantia inflectat

prudenter Fcclesia statuit, ut ad summas dignitaies per gradus quasi cujusdam tyrocinii

lom IV,

col,

816. -(12)Tlieo<Iorel.Oper. tom. IV,

(6)

Ubbe, tnm. IV Conc.

1,

col.

S07.

(7)

Cfr Or.

Chrisl.

pag.

Edii. HdI t774 -(3) Ibitt. |>c. Hisi. Aiinot. pag. 95. - (S) Higoe, Pttrol.

liW.

1180 --(4) Sccrat.

tom.

co!

576.

tom XIV,

col. 2!>.

ascendatur

UIE VIGESIMA

QUAKTA OCTOBRIS.
urbis episcopus,
pit

649
J.

A
Triiagii

ascendatuj

quod prster consneludinem

,

fii,

quandoque periculosum evadit, tuum 35 Dogmaticae quoque controversiae

,

quem etiam veneranda suscesynodus Chalcedonensis,ad Armenios; quura

V. B.

ex

Nestoriana hseresi natse in Proclus. Rem exponit Dionysius Paiavius incarnatione lib. v cap. 4, suo traciatu de Proclo Constautinopolitanam sedem obtinente, magnus terrae raotus non illa tantura in urbe,
:

implicatus fuit S.

contra Theodori blasphemias, qui quaternilatem pro Trinitate impie dogmatizavit, peteretur ut
scriheret
, ,

ejusdemque

blasphemias
,

dide hac sententia est locutus cens... Qnflero, unus ex Trinitate est, qui cru-

refutaret

sed per vicinas regiones, Orientis et Occidentis partem

adeoque maximam
,

bium hominumque strage horrore ac metu grassatus

extrahanc
,

ingenti tum urtum superstitum

,

est. Constantinopoledium ruinis coacti urbe cedere, litani, crebris

au alius? Et si quidem unus solujurgium. Si autem alius aliquis praiter Trinitatem, quartus est sine dubio Dominua gloriiE. ^awc Procli sententiam verbotenus in epistola ad Armenios non reperimus, ut recte animadvertit jam saepe taudatus Petavius
cifixus est
, ,

tum

est

in

Campo, qui

dicitur,

commorati

lib.

V cap.
(3)

3.
:

Atiamen sequipollens sententia

cum imperatore Theodosio Juniore ac sunt patriacha. Ibi, dum precibus ac litaniis assidue propitium sibi numen facere student, et imforte vehementius solito succussa terra,
minentia tum maxirae publicse cladis terrore e media perculsis omnibus, puer quidam
,

Quid igitur nos ad ista dicimus? Nimirum quod ad rationem attinet divinitatvs,
legiiur

consubstautialem et impassibilem esse Triuitatem neque euim quum Verbum dicimus passum fuisse, ratione divinitatib pas.sum dicimus.
:

turbavi abreptus subita et in aerem elatus, ut jam amplius non apparerct; cceleste ibi carmen, quo divinas laudes Ang-eli canebant, Sauctus exaudiit, quod erat. hujusmodi immortalis, mi Deus, Sanctus fortis, Sanctus serere nobis. Hoc ipsum docere cseteros jussus, in terram aliquanto post depositus ab omnibus est. Proclus, hoc audito, publice quodquumalacritate summa cantaripriEcepit; raovere statim terra desiit. Imfactura esset comme sorore Pulcheria edictum fecit, pei-ator
:

Quod si recte et catholice diciiur Verbum passum fuisse, scilicei secunda persona indi,

viduee Trinitatis, non videtur ratio improbandie formulas Unus de Trinitate pussus est. Caeterum heec eadem sententia quum tribuaiur 5. Proclo ayoattneP/).//l4) et Facundo[o], operihus difficite nobis persuademus, hanc in
:

Sancii nosiri otim iectam non fuisse

imo

forsan in capiiulis , epistolee ad Armenios subnexis , hgec quae citantur , repericbaniur; asi hcBC, ui diximus supra num. 23, in omnihus exemplaribus desiderantur.

Nonvacat

hymnus Ex quo per

ut

deinceps toto orbe caneretur. universas ecclesias usus invaluit, inut ab hoc carmine divinae ubique laudes munere perchoarentur. Puer, mandato sibi
iste

fortunam istius quasstionis longius prosequi. Scimus formutam ab Horinisda Papa rejec-

iam

ob inconsultam rationem ut habet Petapius lib. v. cap. 2, ac prjecipitem

fuisse
(6)
,

functus, expiravit illico, et in magua basilica, locus, quae Ireues appellabatur, est sepultus
:

ardorem inculcandaj novitatis

potius,
lidae

minimeque

uecessariffi,

intempestivse quara aut cal-

unde in altum sublatus erat.{/'>fia ^stov id esi. Hwc fere est, elevatio diviua nominatus
,

deprumpta sunt ex Theophanis Chronographia [\)aliisque scriptoribus. Scimusautem, Trisagium istud etiam hodiedum a latinis in
Ofpcio Parasceveset alibi usurpari.
(/Itod
III

aut errore conXs.m\usit?e. Quapropterquum brevipost eadem formula incredibili consensu probata atque recepia fuerit suum etiam
,

calculum adjecit Joannes Pp. II

37

(7).
obit ianele

Tandem

S. Procli meritis ei laudibus ac-

an~

1I4U

haretimdtlorqueie iulunCur

Futlo 36 Brevi inierjecto intervallo Petrus sedem intruEutychianus , in Antiochenam

sus, adccelesiem hunchymnum Qui crucifixus est pro nobis, est
:

jores

censeri debei translaiio corporis S. Joannis Chrysostomi, de qua tate egeruni nostri main Commentario pr^vio hujus Sancii
Lxxxviii

no ii6
jiitio.

metue

addereausus
miserere

ad diem

xiv septembris

(s)

aclum

u-

lychimni

nobis pe addito

^TxuooiOtiz dir.uac,' E/eyjaov r;ua^

,

Hoc nem-

sancti igitur non agemus. De tempore obitus egerunt quoque nosiri in traciatu aniistitis

Theopaschitarum quo imhutus ut ipsumerat, errorem propagare studehat non carne sed divinitate passum mei Deum hinc enata esi altera esse, monstraret. Atque Triuipropositio a Fullone prolata. Uuus de
;

de Patriarchis Constantinopolitanis

(9j.

Eie-

inquit Paiavtus , formulam istamTrJsagu nonnuUi l. c, cathollci iuterpolatara, hymni. a FuUoue mala mente
tate

passus

est.

CsBterum

sianim aliqui eruditi annum emortuatem alii sequentem 447 tuunt vulgarem 446, dum quod est prseferunt. Florum unica ratio occasione Trisagn conierrx moius, cujus accideni, suetudo iaiediffusafuit, anno 447 Proclus eidem supervixerit. Sed adeoque S.
,

partim'

ad

veriE

professiouera
,

fidei

paucis

deflexerunt; partim corainterjectis voculis sunt. Quia scilicet aliqui

ChronicumAiexandrinum seu Paschale,quod soium hunc annum refert, ia.di faciendum oppositas non est, ut rationes ab adversariis
deleat.

Habemus ex Menotogio
, ;

Basiiii

S.

mode

interpretati

intercalarunt. Christe rex

ahqui de solo tiaque Trisagium Verbo interpretabantur Fulloms apcatholict reiinuerunt

:

Orientales

pendicem, Byzantini autem ei Trinitaits honorem quod Trisagium in iotius prorsus rejeceruni. Quod concini putarunt
,

Occidentales,

n^is de Tnnitate autem spectat ad formulam.V

probaatiqui catholici eamdem Joannes MaProcli. runt nixi auioritate S. monachus hanc defendit, dicendo ('2): xentius Beatus Proclus, hujus Sed his paulo manifestius
passus
est
;

Proclum annis duodecim vero sedem CPotiianam occupasse eamdem quinta Majoris Hebdomadis, adiisse feria notavimus incidente in diem xii aprilis ut 434 15. Quod si anno Christt supranum. el menses tres, addimus annos duodecim juiii annt devemmus ad medium mensem verisimiiiter censemus b. 446 quo obiisse hunc proin annum in captie ComProclura sighistorici, quem hic claudimus, meniarii
,
:

mensibus tribus

navimtis.
fUl

A WT

(I)

IX B.bliotl.. Slax. Pall. om. Pg. 80, Ed.t. Povis -(2) col. 66.-- (4) niMiene Patrr.1 Gr. lom. LXV.

Ibui

A om LXV,

Ibid- lon. LXVI, tom. LXUI. a.l. Wl. -(7) CrM.enc. Pa.ro SS lom.lV Scut., p3K..685.

col

21..

gr.

col.

827-

Act, Sb. tom.

Aob.,

VH-

gg(,

ACTA SANCTORUM.

DE
J.

S.

EVERGISLO

EPISCOPO COLONIENSI ETMARTYRE

V.

8COLO
AOOITO.

I.

Sancti

memoria

in fastis sacris
:

nominis etymologia

ejus obla-

tio Ecclesise

Tungrensi

qua occasione inquiritur oblatione puero-

rum.
S. Bvirgitli

memoria

in

faftii lacrtf.

?\s.In Notis vero suis ad idem martyrologium Baronius dicit simile elogium in Adoniano reperiri.Sedneque Osuardus genuinus neque Ado de Sancto nostro agunt in eorum autem
;

Mi

artyrologium Romanum sub hac die annuntiat passionem Sancti hisce verbis Colonia; S. Evergisli episcopi et Marty:

originem indicat unde probabile quoque fit, 5.Evergislnm Tungris natum.ut fert traditio,
,

fuisse.
3

editor Butleri Lovaniensis

cosevis intelligendum est.

Acta S. Evergisli nulla exstare, scribit quod quidem de

;

Acta dupiMa.

Nam

apud Surium
in codicibus

leguntur, et alia
;

manuscmpta

Auctariis mentioS.

Evergisli occurrit. Sic in

,

editionis LubecoColoniensis apud Sollerium legitur : Apud Coloniam Agrippi-

Usuardo

nam,

natale
sagittis

S. Everg-isli

ejiisdem civitatis arcivita-

cbiepiscopi et Martyris,
interfecti.
,

apud Tong-erim

videntur tamen, quod majores reperimus nostrijam censuerunt (8), saeculo x aut xi conscripta, quoniam translationem, a S. Bruno- E ne I, qui Coloniensem Ecclesiam ab anno 953 ad 965 rexit (9), factam complectuntur. Omittit quidem SuriusTranslationem,quia,inquit, eam supra inveniet lector in Vita S. Brunonis,

Uic precibus Beati tem Severini archiepiscopi cujus primus archidiameruit audire in sublimi voces conus fuit
,

archiepiscopi Coloniensis cap

XI octobris.

37,

(imo

27) die

psallentium Angelorum. Addit porro editio Molani hunc versiculum Hic Tungris natus, Martyr fuit et tumulatus./n AppendiceAdonis, continente illos Sanctos, qui secumdum meliores Codices elinandi fuerunt annuniiatur Horum S. kvergislus episcopus et Martyr, (1).
.-

Verum aliis hrevioribusque

verbis

in Vita infra edenda,

iur, et

eadem translatio referab uno eodemque scriptore conscripta

videtur.

Acta, in rebus gestis a S. Evergislo narrandis satisjejuna, eatenus sincera censemus , quatenus nihil continent quod

H^c

tamen martyrologorum silentium nullatenus

cultui Sancti Evergisli, ut satis constat eccmultis Sanctis,quorum memoriam prseteoffxcit

pugnet cum
altera
ea,

historia
,

tamen Vita

eorum temporum. Ex inter Annotata dabimus

,

qu^ licet minus

certa, tamen, ui fere

fit

in

rierunt sed cuUus, Sancto exhibitus, in Ecclesiis Coloniensi et Leodiensi, quem testantur eiiam aniiqua Breviaria {%), sanctitatem ejus
.-

proclamat.
tiominit Hij'

mologia.

2 Quod ad nomen Evergisli spectat, varie apud varios scribitur. Apud quosdam, rarius

Legendis Sanctorum, celebratiora sunt.Simititer Historiam translationis S.Y,veTg'\s\\ Tungris Coloniam dabimus ex S. Brunonis Vita, quia Cornelius de Bye ad diem xi ociobris eamdem omisit, quatenu^ a codicibus melioris
notseabesset
4 Acta
(10).
1
T.n,(,ri,na.

iamen, Evergislus habetur

e Grgeco fonte

EJ6pyy;i detortum. Alii Ebregisi nomen idem ac Ebergisli seu Evergisti dicunt, quum 5. Ebregisum, qui Trajecti initio saeculi sexti sedit, cujusque Acta, quse ad hanc quoque C diem majores se daturos promiserant (3), licet sub die iv novembris obiisse dicatur, infra exhibebuntur, ubi et examinandum veniet, utrum Ebregisus Trajectensis idem sit cum

tradunt, S, Evergislum eo; genere Tungris, florentissima tunc illustri civitate, natum fuisse : ipsum ejus nomen, ui

num.

supra animadvertimus, originem germanicam indicat. Et quidem Germanos hunc tra- ^ ctumoccupasse, docet nos Suetonius tn Tiberio,cap.9.lxi Gernico {bello),inquit, f^mdvngints.

homonymo

Goloniensi

cujits pontificatus in

idem tempus incidit, an contra diversus.Certe nominis similitudo efficit, ut confusio nata
sit

miUia deditiorum trajecit in Galliam juxtaque ripam Rheni sedibus assignatis, collocavit. Eadem docet Euiropius in suo Breviario Historias Romanse Lib. vii, nisi quod qua,

qux cuique facia adscribenda sint ut in decursu hujus Commentarii deprehendemus (4). Gelenius alio etiam modo Sancti nostri
, ,

dringenta hominum millia traducta dicai. Sed Suetonio magis, rebus, de quibus scribit,
propiori,

nomen profert dicendo, Ebucrgesell (51, quod,

si recte

ab eo scribatur, significat socium Ebaronum qui Tungrensem pagum, in quo S. Evergislus natus traditur, occupabant (fi). Sed rectius forsan a vocibus teutonicis Eber, aper vadem sponsorem, et Geisael quod praedem
, , , ,

credendum censeo. Quidquid sit, hac ratione commodissime expticatur origo germanica Sancti nostri, quum spatio trecen* multiplicatis Germanicis torum annorum
,

accolis, stirps deditia

toiam regionem occu'

parepotuerii,

et

abolita lingua Celtica, Teuo;orene6w

cier.caivlof'

et

aniiquitus hospit^m significat

(7),

Evergisli

tonicam apud omnes vemaculam effecerit. 5 Parentes, aii biographus infra edendus, num. 1, S. Evergisli ipsum Christo serviturum

noynen derivatur, ita ui iamquam Eburonum aut Aprorum sponsor aut melius hospes prodeai. Hsec ideo posuimm, quia ipsum Sancti nomen teutonicum quum sit ejus quoque
,

f^^' perpetuo devoverunt, ac juxta ritum ecclesiasticum NazHraeum Domino mancipare disposuerunt. Antiquis

siquidem temporibus offerebant parentes quandoque liberos suos alicui

biicli.

(I) Dominic. Giorgi. Marlvrol. Adoiiis, pag G44. -(2) Acl. SS. lom.UI, pftg. 711 (r>)nntl. 1. c -t4)4-.1ribid. lom, V Oclob..pg.o num. 70 -(5) Admiraiiil. Coloii. pag ia\ u:.* I __j ... I a iit fci .i-i.. (ir ,..>_-_

39

- ... 1 -ii .m o. II i'l.... .-~> III ..kI KIK Ociob. pag. 31 iium, 72.<9) Giill. thrisl. tom. Iir, col. 45 llO) Aa SS. lora. V Oclob. pag. 701 et 779. el seq

vGoMii-UlDu v Gaitrlt\Du

raiicc. ("aiig^.

v,
.

G*i('*.

(8) ,~,

Acl. SS.

(nm V

ecctesiae

OCTOBRIS. ilE VIGESIMA QUARTA

XrTa^i";""?-^^^^^^^^ ct cap. i>J, etusque lorruii

,,i^prn.

cum

.a..n<...^.n.. pern^anere in rio, neene. Scimus quidem hunc canonem

651

10,

oblat.one. d cs(

ut

cum pane e vmo materta interpretatur Edm. ^'''^"^j,^';

";";,?
sxc olTerebant

Sacrificii involvebant
altuiis, et

""^"X

Romanam

^^ i),ocie<iant persecutione. sedem viginti mensibus tenuit, eo scilicet

.P^^^^J^.J^,, ,(

coram

ut ab regula. excutere. Benedtctus

testibus, regulanter ista die non liceret .Ih

^^'f

P'";*^

tempore, quo de impuberibus in monasterio ofTerendis agi nonpoteral (8). non perlmere.

^^'"^"^"'""iuiro '~^^" H^ftenus znsun^

Nihilominus Carolus Berardi.

dum hunc
tamen
^^^^^,

.^nonem Marcello abjudicat,

ostendit
^^^^^^^^

Disquistttombus monasttcis hb.

sit 3. (3)

^^^^^_ ^^
no
...

.aWaa,r-<

rcnitfiu*
fantili
:

"t^-J"^^ '" ''''ZtruZo7ul Zo6(a(or-um. m xtate ^"'^

et
:

Aurelianensi v

et

can. xv.ii S. Basilii

lacte depulsus, S. Willibrordus. vix a mona.*crio adhuc puer clertcatus i ff.pcnst

,,^,,. ad AmphUochium desumptum esse (9). ecclesiasti- ,^ ^ ^^^.^o ,^ hisce simUibusque

^^ ^^ ,o^j(ii

accepU tonsuram

pta professwne

mona-

^^

chum

se fecU esse

S.

Bomfactus Gejmam^

postmodum Apostolus, teste WUltbaldo, esset annorum circiter ?-;-

quum
qui

Hxc Dei se servitio subjugare studutt. ostendendam anttquam dem sufficiunt ad

ferendipuerosconsuetudmem.
qumstto. 6Scrf hinc enascitur alta
,
:

""^ t^.Li

mollienda esse, ^fj^^f ^f^^ JoW I/ aut creasse nam qut oppol^^^^bnefuirZ ^^^TcJnones etiam g^neralibus verbis nunUr canones f ^^ Brtxiensts, qui
;

v floruU cu^u^que Acta

ad dtem
:

of-

aabuntur. sermone^m dicU

,,oW..o

W^^. ife-

quam elucidandam censemus nempe quam

-^^^^'f 7/, elanguinei quique virgiuum nolo sibi tam nuerorum quam etiam puellarum
'l^^"^^l^^,^^^y^^^^^,^,_ de .u^; '^
qo<l alienis

ZC

postquam obligationem contraherent puert.

--

'^'^

^^^

t^actavimus.

'"'*""'

pervemssen. Edm ad maturiorem ^tatem oblaMartene opinatur, pueros, solemmler reverti ad ^^-ulurn^^^a tos. non potuisse quod regula que sententiam firmat ex eo. redeuntem ad --^;;^^. Plicat. puerum hcxtum fuxsset, t^l^^l, rire; quodsi id ilh culpam adeoque scientia id faciens, nullam
paren-

^^^'^^^ qu a res

^^^ ^J^.f;'^ continenliam non

possunt,
ini)

^^

^^^^^^^ voluntatis. S. Leo. in

Narbonensem ad
8,

tlZatt^nem"n.
'f;"/"''^"'
^^''^.^'^^'.ed
s

Caus. xx, qu^st.

,i^^qu^ non coacta; parentum

o^^^^^^^^

Judicio.

vi'rg,nitatis
si

Zpo

itum atque habitum suscepen.nt,

po-

Dem cc damnationem incurrisset eosdem suos offerentes.cogebantur tes.liberos obstruerent.ir vt^ exkeredare, ut hac ratione quod paren. ad s^culum (4). Uuc etiam facU tespossint dare. vendere. f-^^^^^^^ThriUo proindequeet lenzsstmo Chrtsto
jicere fiUos,

l^^^^JJ^^^ pr^varicantur, etsi conse"^'^'^^^^^,: ^^^, tiq,e non frauda-

l^^rTZevTl in proposito permauerent. III in ''^"Zlb; amn' Clementem (.n. 31) ^ondZucan. U de Regulartbus
ilrprefarS
'

Uo -<^7^t:ir;-/i Hxftenus etiam profert laudalus

mo ex
can.

"

^J^J ^
^, ..
.

Leonis verba. quasi de puella

^ ,^, ,,., , ,. ^^^^tt^^^^l^aparZtbus omruntur. non

Tract..disq..^I^r;^^^^^ fffZHoZmraLm xlviii <?"""'"

;J ^^ -"^ /" ,\"pZn de,7 qua>st. ^'""^'jlfZSi Quidquid horum au propna de^ ot,^ %' votio
Gratianus

^^^^

ipse Clemens.

dum

istiusmo-

esse vuU.tales
sit

etdem

^"'^^"

tacitam, conditiones, ut veram. hcet

IZfessionem exigere censendus

Etemm

ad a mun^^X fuerit.aU.gutumteneb _Promdebi aditum, ei o dum revertend. mterclud.mus Stmtegressu nes ad s>Bcul>.m interdicimus [ahi 111 dtcuntH tn C liter Oregorius crca Mogunlxno rogatus a S. Bonifacto parentibus oblatos respondetiV^ puellos. a vel fil.am .ntra septa Si pater vel materfilium sub reg.lar. r .onasterii in infanti. annis
.

Lnvidetur.tngut7,tamoa.<tc^profess.on,sa executere.quum eam non con.stet se posse jugum ^,fd^,eVcontradixisse,quumbened.ct.onemac. e

aetatediscretionis .-ec-

P^t-^^^^X^^^^
P ^

.i^

si

ratihabitione

contra dix.sse con'J'^'^,^ J^t quandoque '' ^^;'; estum fuer =J<="!; TZloZues^"^ loquitur canon^.x Conci-

f .f

;^^^^\ ^, In^-^^^^l '^^^ seu propria voiuntate

5
.elebrati (10)
:

Uceat e.s, Po^* diderunt disciplina. utrum annos eg ed. et quam pubertatis implevennt
qnia
nefas est, ut voluptatis frena laxentur.

^oum

omnino dev.tamus Ltrim'onio copulari. Hoc Deo oblat.s a parent.bus

filiis

^^^

...

e p monaster.um expetunt.seuaparentibusoffernn^^^ te perma- -P^^X^^ ubi non porpetuo ^^^^^\; in ea. qua iutravef;^^,^^_ .Hennium et postmodum secundum , permaneant

'

^gste

,....,.
I..-,

^A."''''-*1%X^"^^^^^^^^ Franc.SuarezT.nideRehg.liO.lv
num.
13,

pr^dicta jura '"'f^aendadefihts

qut oblatis in infantia,

POstquamad^^J^os

,estimenta reUgion.s manere ^^^^^ .elinquentes qu s^ de p

autamoUe ni.psius.inquoelegerintpe. aco.p.ant

;

loca. pro-

^^^^^. ^^^^^.^^^ transcende-

o^lahomdesefa discretronis pervenerunt. expresse "^ "'^ otBe a parentibus. proseqmtur Suarez serunt. Q.. Umitat.o, addatur 'quamvis non expresse J" jur.bus ^"^^^;^;^ ?etano iv, ex aliis

P"-'""

^''^

J~

P"e"^qu pu il Jquam

propriis tam i ,^ibus commutatis vestibus, convidL,

eo^munione priventur. Per jam tum fms-'Z^tsSnam animadvertamus.

- '-^-',-^

quibus conjugio copulan-

KeoT4S-S.S:r;;Sl
rapffituuoi-^fe
.
.

^0.
pag. 135 -(9)

.p.opna.m^mo.t,m.nna|e-(71MiRne.PoUoMom.
''^,,';,S..Gra^
(

IV nae B87

et

scq,-(21 Comaient.

Vet.Ana^cl pag^i6S. -^^J

Ib.d. l. c.

Canones.tom.il.

?.';'^riSp7788-(5)Hft'cn.pag.39.cfrM pag. 788[4|

Commcnl.

^^

^^^^

Octohris

Tomus X.

i.

e.

EVERGISLO, EPISCOPO COLONIENSI. incertum D legibus, quarum tamen initium triennium probandas, colas, per solidum in Commentario est, utmonstrat Gbihofredus susceptionem vestis nionasticas, quw ho-

DE

S.

ante
9

diemx professioni cequipollet.

variarum reVionum;

Eamdem

doctrinam tuetur S. Basilius

:

iv, adt. 2 de tiberali caus. Cod. Theodos.{tib. tamen certum omnibus est, tit. 8) (6) ; id

canone xviii suee epistolaead Amphilochium, Professiones, m^ui^ ord.c^c\ix,aliisn (1)

aetas rationis ab eo tempore judicamus, quo

sattem sub Alexandro Severo abnormem istam severitatem in vitam iiberorum abro-

gatam fuisse.
Procedente etiam tempore et potestas veyidendiaut donandi liberos patribus adempta fuit nam Diocletianus C. l. 1 de patrib. Liberosa quifitwsdistrax. {w ^^) sancivit neque venditionis neque douationis parentibus
11
:

parenfum in
liberoi.

complemeatum habuerit. Non enim

voces oranino in sed eam oportet
,

pueriles

his esse
,

ratas

existimare

quce supra sexdecim vel septemdecim annos nata fuerit rationisque diu examinata probataque perseve.

compos

et contendat, raverit. et, ut admittatur, precibus

tum
illius

oportet in sacrarum virginum catalogum

et ejusque confessionem comprobare punire. Mulrefectionem inexorabiliter

neque pignoris jure, aut alio quolibet modo, nec sub prffitextu ig-norantise accipientis
titulo,

in
est.

aliura transferri posse,

manifestissimi juris

referri,

tasenim parentes et fratres offerunt, et dam eorum, qui eas cognatione attin^unt, ad ccelibatum ante tetatem, non ex se ipsis saeculare quidpiam sibiraetproincitatas, sed
admittcre oportet, curantes, quas non facile aperte propriam suara sententiam perdonec
scrutati fuerimus. Sic

qui-

Lege tamen sequenti Consiantinus permittit venditionem recenter natorum (7), sub
ea iamen cautione, ut ingenuitatem suam repeterepossini, si vel pretium solvitur velservus vicarius substituitur.Paulo autem serius
gentes Teuionicse, quae maximam Europae partem occuparuni et excoluerunt, alios mores induic-e, leges romanas magis magisque emollierunt. Nampotestatipaiernae Germani e

quoque CarolusMagnus
cap. xiv {2)prohibet,

in Capitularn anni

8i5,

antequara illie eline infuntulaj ictatis puellffi, quam admittantur gere sciant, quid velint habent Leges Longobarordinationem etiam
;

quamdam

tutelam filiorum,
,

quam Muudium

dorum lib. \n iit i cap. 6 {6). Ex iis igitur qu^ hacienus diximus, quibusque alia plura
addipossent,satis liquei, etiamsi dareiur interpreiaiio siriclior tum canoni Toletano,

vocabant, substituebant ita ut, dum filii pareniibus debebant revereniiam ei obedientiam, patris esset officium curare ne liberi neque in persona neque inrebus aliquod de-

tum

episiolx Gregorii II supra citatis,

tamen

trimentuyn patereyiiur, imo ut ad omne bonum promoverent adeoque istiusmodi poteadvenieyite astate maturiore, in
:

sias

filios,

jus cerium ei stabile non fuisse oblaiioni, factx a pareniibus, quando ipsi pueri oblaii nonconsenseruni. Itaque Coelesiinus IIL qui c.xiy de Regularibus{uh 31) prohibet compelli

liberi, sibijam fere exstinguebatur, quaienus tutela non lyisufficieyites necessaria, aliena Wisigoihos l. u, digereni (8). Et uero apud

tib.iv,iit

u{^)sancitum
reseorum,
si

erat, ut, matrefa-

2" imminu-

ad vitam monasiicam filium impuberem, nisi ipse consenserit, non obstante oblaiione paierna, primus, ut quidam volunt (4), non fuit, qui aniiquum jus correxerit. 10 In prsesenii qu3estione id dein quoque

conmilias ynoriua, liberi in patris potestate

sisterent, et

novercam non super-

duxisset, ea conditione possideret , ut nihil exinde aut vendere aut evertere, aut quocumquepacto alienare pnesumeret. Alibi auteyn,

tivMpoteita411

animadvertendum

est

videlicet

antiquis

temporibus, ac prsesertim jure Romano,amplissimam, imo fere illimitalam fuisse paquapropter nec mirum triam potesiatem videri debet, antiquiores quosdam canones adjumentum suum in aliquibus a lege civili,
;

v (10) prohibebayiiur parentes exheredare liberos, nisi pro cidpis gravissimisy qu.v speciatim enumerantur ; riag-ellandi tamen, inquit, et corripieudi eos,
l. I

ejusdeyn libri

tit.

quamdiu sunt
nebit.

iu

famiiia constituti,

tam avo

quamaviffi, seupatri

j)r3ecipue

Romana,miUuasse;

ut diciiur

c. 1

de nov. operis nuntiat (v, 32), sicut leg-es dedignantursacroscanones imitari, ita et sacrornm statuta canonum pnncipum constitutionibus adjuvantur. Porro summa erat olim patriapotestas, ut secundum legem xxxuDuodecim Tabulariim [vel, ut habent alii, legem i
partis u\) haberet paterfamiliHs \n filium ins vitffiac necis ac potestatem ter venum dandi adeo ut prolem suam paterfamilias, filii (5)
:

non

Lege civiii capimus legeyn canonicam mitigaiayn fuisse, alisi tamen canones, supra citaii tayitam apareniiquando vim obtiyiuerint, ut oblatos bus liberos, etiam invitos, ad vitam ynonasticayyi

quam matripotestas matali modo emollita, facile

poiuerint adigey^e.

VI

Neque

id

prsetereundum

est,

ab

ayiti-

3" (X dittin-

ciio-iequ*

quissimis temporibus distinctionem exstitisse

iyiter virgiyies velatas et

temper

non

veiaias, ita ut

dum

tamquam dominus usum

et

j-em

abusum

teneret.

suam ad omnem Unde Jusiinianus

tario

illarum,ut yyionstraium fuit in Connyienad Acia SS. Martiniani ei Saiuriani invaiidee, nion. Uet.seqq.{U],yiuptiieessent

in Institutionibus lib. i, tii, 9 merito dicere potuit : Jus potestatis, quod in libi;ros habe-

harum
scilicei

tayy^en, illicitcV

quidem,

valereyit; qiiia

mus, proprium est civiura romanorum nulli enim alii suut homines, qui talem iu liberos habeant potestatem, qualem nos habemus. Ex quibus consequitur, exaggeratam apud Romnnos patriam poiestatemjam non ex jure naiurali fiuere,sed alege humana derivari. Atque hinc factum est, ui paulatim severitas patriae potesiatis molliretur et moribus et legibus ac prius quidem moribus, posterius
:

castitatis puell^ non contraxisse videbantur. Porro debituyn non quaynvis varia assignatur velandee setas, nulluscerte canon exhiberi potest, qui velationetn ante puberiatis seu discretioyiis annos, perut constat ex can. 12 de regular. (iii, 13),
vetatce soiemyie

imo astatem admoduyn maturam sic coytciliuyyi Carthaginen exigunt jura seni, anno 397 celebraium, canone iv (U)
mittat
;

proAt&eineautevig-intiquinqueaunosvirgines
-(7)Cfr.
ib.a. ,.a;-.^9l.

(i) Tom. IM. Opcr. pnR. 292. ('2] Ilanhclm. lom. I Conc. Gcrm. pag. 3S8. tfr ibui png. 410. - (5i Apuit Luulcbro^.Cod.
leg.
ril.

(S) Cfi

Eiclclinrn. Dculs.

Ii.

Sii.Ia

antiiiUBi'.

psg. OtiG.

(i) Sctiinalzgiuelicr

jus.

CDnon.

Uc re^ular. uum. iSS. (5) Ro&ini. AiHiq. Uom. pBg. fiTO et b9i. (ti) Codcx Theodos- lom. I. png. 4U6. JU.Lips.l73(i.

Inllu.n.o Rccl.tiig<scliuhu- ^^ !.:i, 352 ct r>71. Troiilong. tO) Liiitlehrog- Cod. duChnsl sur Ip ilio.l Rom. cii. v. (tl) A^'^, i>^ pag. 89. lcg. anti.i. pai;. 80. (10) U.i-t

und

lom.VII Ociob.

|.Bg.

37.- U2) Labbc, lom

II

Conc.

c.I.

Itiy.

cousecreutnr

DIE VIGESIMA QUAUTA OCTOBEIS.

653
J.

504 consecrentur eicona7tumAga/Aense anni quamlibet ..^ vTvrn.M/m/.Sanctimoniales.quamlibet can. XIX (1) s^amt^ : Sanctimoniales. annum yita earum et mores probati sint, ante non velentur Qum etatis suffi quadrag-esimum quum ita sunt, videamus quid interait iniermairimo velatam ei non velatam in ordine ad

absque conjugali necessitate se spoponderint

servaturos, hi

lOCTOR* V. H.

tamquam

arctissi appetitores arctissi-

mae

viae,

lenissimo Domini

jug-o subdantur,
'

ac primum subdiaconatus ministerium habitu

probationis suae * a vicesimo anno suscipiant.
probiuone
^
^^J^-^^^^^

Quodsi

nium contrahendum adeoque repetendum sse

,

inculpabiliter ac inoffeuse vioesimum et quintura aunum aetatis suae peregerint, ad

utriusque culum, Disiinciionem inier virgines

epistola devoti clare exponit Innoccntius I in

diaconatus ofBlciura,

t^i

scienter implere posse

ad Viciricium Rothomagensem cap.xn Chnsto et XIII (2), quod utrumque recitabo:Q\x^

cretaii
spiritualiter mipserunt.
et velari a sacerdote vel publice nupserint, inerucrunt, si eas admitvel se clanculo corruperint, non uisi is, cui se esse ad poenitentiam tendas enim de junxerant, de seecuIo recesserit. Si

ab episcopo comprobantur, proraoveri debent. Cavendum tamen est his ne quando su sponsionis immemores, aut ad terrenas nuptias aut furtivos concubitus uUra recurrant.
,

postea

Quod

si forte fecerint, ut sacrilegii rei damnentur, et ab Ecclesia habeantur extranei. Uis autem quibus voluntas proprin, interrogatio-

quaecumque, oranibus hsec ratio custoditur, ut

habeatur adulvivente viro, alteri nupserit,
tera,

nis tempore, desideriura nubendi persnaserit, ab ApostoUs seuteutiam * auferre

'""*'^'
^

concessam non possumus

nec
et

ei

ag-endse poenitentiae licentia con-

cedatur,

nisi
illa

quanto

uuus ex eis fuerit defunctus magis tenenda eet, quffi ante

ita ut quum perfect * ffitatis conjugio positi renuntiaturos se pari coniu sensu oporibus carnis spoponderint, ad sacra:

tos gradusaspirent.
14-

et postea ad imraortali se sponso conjunxerat,

Quamvis

in hoc canone Totetano agaiur,

^.^^,^,^^ ^, ^^_

humanas Duptias Iransierunt? Hie vero, necdum sacro veUimine tectae, tamen in

qu
pro-

de mout diximus, de clericaiu poiiusquam Everg-islusapweriYta nachatu, videaturque S.

h.e.

promiserant, posito vir^inali semper manere forte nupserint, his si licet vehitffi non sint; aliquanto temporc poenitentia est, quia

oper^ clero sxculari adscriptus; nihilominus signare nobis verba canonis preiium fuerit
concessam ab Toletani, quibus fatentur patres sententi -m seu UcenUam {nubendi} Apostolis isiiusmodili-auferre se non posse. Etenim si perspicicentia concessa sii ab Aposiolis, non devotio, ui loquiquomodo nuda parentum
iur,
iv supra tur canon xlviii Concilii Toleiani licentiam enerciiatus, aposiolicam num. movare poiuerit, sive de clericaiu sive de Quapropier arridei nobis agatur.
,
ti

agenda
sponsio

earum a Deo tenebatur.Nam

quanto magis

si

inter ho-

mines

solet bonffi fidei contrat-tus

nulla ratione

dissolvi,

ista poUicitatio,

quam

solvi sine vindicta cura Deo pepigerit virg-o, Nara si Apostolus Paulus, quffi a nou debet? dixit eas proposito viduitatis disce^serunt
,

MTim.V.

12.

primam fidem habere condemnationera, quia manris virgine.s ^quanto irritam fecerunt frang:ere sunt prioris promissionis fidem
,

nachatu

quffi

visffiP

Uac distinctione inier utrumque num ordinem posita, quam paulo post
lium

virgiconci-

Disquisisenteniia Benedicti Hafieni, qui in v lib. iv tract. i disquisit.

tionibusmonasticis
(6),

Romanum

anni

incerii,

sub Innocentio

posiquamutriusque sententix argumenta verbis TripUlibravit, tandem concludit his

:

Phil. Labbe (3). tamen habitum, ut conjicit apparet, i et u (4), aliquatenus admisit can.

his pueris cem effectum tum oblatio, Primus est, ut

g-ione recipi
et retineri.

soi-titur

paren-

non ineluciahilem
dens Ecclesix
13 Ut-oero

fuisse liberis oblaiis maquam prunendi in monasterio necessiiaiem, mansuetudo relaxare poierat.

possint a ReUSecundus, ut pater

potestate ad eos
et,

non possit ampUus uti patria revocandos.quiajamcessitjuri suo,

quan-

txtixiU.

fy""

Krtim

(n c/e-

ricatii,

Evergislum nosirum requaeum padeamus, atque ejus oblationem, biographusnum. \.\)ommo rentes, ut loquiiur exphcemus, mancipare disposuerunt, propius est, non tam vitse id etiam animadvertendum tnui verbis biographi presse n monastic^, sed,

ad

S.

filios relig-ioni tum in se est, per donationera Tertins est, ut donavit, et ipsa acceptavit annos puberneque ipsi sua voluntate ante iUa ffitate non quia in taUs egredi possint, ^ patris voluntate reg-endi sunt

tam

sua,

quam

pater

autem voluntatcm suam

"

Evergislus devotus fuU sistamus, clericali S. iUa setate parenies quandoque auod quidem Concilium Toteianum u, factitabant, ui docet canonem i eo tuanno 527 celebraium; cujus bentiusadducim.us,quod^neoqu^^^^^^^^^^^ nevideamusindicataeacollegtaecclesiasttca^
:

trmstulit, et ideo sine illara ffitatem, quaraexire nun possunt intra queant annos pnbertatis ex causa nnte
vis

Religiouem Eciigionis consensu

in

expeUi.

Eadem

tradii

Prosper Fagnani ad
%et seq. (7).

c.

Cum

virura

de Regular. num.

vulgoSeminariadicta,inqutbusabinfantiU ad usque presbyteratus ^tate nueri gradatim

N},

11

fSminviriuiibusscientnsqueexcoiendiS Toleianus stc sonat {o) exercebantur. Canon

:

Jug episCOporum Colonienu y f Tn n rrrpn ina lU EccleSiam Tungrensium ia Ecclesiam lungren<

.

parentum a De his quos voluntas manciparit, staannis clericatus olficio fantia; ut mox quum detonsi stuimus observandura. electorum contraditi fuerint, in vel ministerio

))rirais in-

sem
dus

diaconatus et episcopatus

dicenS. Evergisli; an Martyr

sit.

domo eccIesioe,subepiscopaU
posito sibi debeant
erudiri.

prffisentiaaprffi-

At ubi octavum de-

comploverint annum, roram cimura letatissuffi voluntas plebisque conspectu toUus cleri episcopo perconjugio ab eorum de expetendo
scrutetur.

occurrit alia nempe m DX.aS.Evergislus puorulus ab Acttsnum qm Tun:

eo.

Idicilur

-;urrx:r:":=^ '=-":r:::':::i':
.
1

Quibus

si

graUa

cast.tat.s,

Deo inspi-

Severmo Colohxc qmdem vox liensioblatusfuisse. Atque

cura pra^erat S. aris diff nitate et
P.rt
II

nac

Cfp 0. Edil. Colon. 167).

iitur.

654
AUCTOIt J. V. H.

DE

S.

EVERGISLO. EPISCOPO COLONIENSI.

quoque houore praecedere
:

titur,quum in praecedentibus dicatur, erudiiio pranni tradiius,lectioni assidens inde/essus, diolum protrahens, licet offendereniur parenalimento tes, in vesperum, tandem qux e ienui erogans quse omnia supererant, pauperibus xtaiem, annos vere pueriles prwtergressam,
:

reliquos

autem

episcopos nihil mag^ni momeuti ag-gredi sine ipso, ut vult, qui ab initio obtinuit, patrum ca-

non: velsola, qutead uniuscujusque parochiam

conferunt et regiones, qute
ei

subsunt.

Unum-

indicant
dicere:
possii,

quapropier malim eum adolescenprima liilerarum elementa edoctum, tem,jam

:

maxime quum

sine

his

probatx

liiteraturse et sanctitatis iniiiis explicari vix

cur S. Severinus adolesceniem secum Coioniam adducere voluerit. Sed eodem Actorum loco gravior sese exhibet diffwultas, nempeqmmodo S. Severinus Ecclesix Tungrensis talem habere potuerit soliiciludinem,
M^i>i/ufa(/yeere7tractaturu3destatuEoclesia;,

quemqueenim episcopum habere suae parochiae potestatem et admiuistrare pro uuicuique conveniente religione ettotius regione curam gerere, quffi sute urbi subest. Ut etiam ordinent presbyteros et diaconos et unaquicque cum judicio tractent, et uihil ultra facere uggrediantur sine metropolis episcopo ; neque ipse sine reliquorum senteutia. Id vero notabile in hoc canone, quod quum magnam metropoli-

primum

cxfratribus, qui dignitate et cura ipsi qui eorum accersiverit, Ecclesia; priEerat

tano in rebus arduis tribuat aucioritatem, suam tamen episcopis in regenda dicecesi illcesam retinquat jurisdiciionem, imo quum episcopi pro suo arbitrio agerepossint in sua
Ecciesia, metropoliiani

fidem ct quomodo in divinis cultibus se liaberent, riquisiverit. HcBC enim proprii episcopi
eujut trat oti-

tamen

nihil aggredi

debent inprovincia sine reliquorum episcopo-

ofpcia videniur. IC DifpciUiaiioccur^ridupiicipriBsertim ratione poiest.

Imprimis Codicis Ecclesise Afri-

cxix {\)sancit, episcopum,qui aliB cansecanon qucra locum aJ catholicam unitatem converterit, eamque per triennium, nemine repeteu-te, retinuerit, non posse conveniri: quod si sedes vacaverit, nou pra^judicetur matrici, seu Ecclesice
caihedraii, sed liceat,

rwwsententia. 1"^ Sed meiropoliianis compeiebat jusvisitandi Ecciesias suaeprovincice. Id lucutenter ostendit canon u Concilii Taurinensis, anno 397 celebrati [^),quo componiiur controversia
circajus metropoliiicum, inter episcojios Aresi quidem neuter tatensem ei Viennensem probare possit sua-m civitatem esse meiropoiim, ad pacis viuculum conservandum, consilio
:

ecunduni
gentei

tii-

quum

locus acceperit

episcopum, quem non habebat, ex ipso die intra Irieunium repetere. Constat certe ex VHa S. Severini, daiadieprsecedenii, num. % hunc
antisiiiem

utiliore decernitur, ut si placet

memoratorum
atque

urbium

episcopis, uuaquaeque de his viciniores

sibi intra

provinciam vindicet
constiterit.

civitates,

mulium

allaborasse,

ut

Ariana

eas Ecclesias visitet, quas oppidis suis vicinas

procul dubio has regiones infecerat, exstirparetur, vicinosque Tu7igros,viia funcio S. Scrvatio, ab interiiu vindicare potuisse proiri secundum citatum canonem Africanum, partem episcopatus Tungrensis, cujus cathedra jam Trajectum iranstaia fuerat, sibisaliem ad iempus retinere acsuccesatque sori S. hverg-islo reiinquere potuit
heeresis, qu3e
: :

magis esse
Codicis

Eodem

canonum

Ecctesia* Africanse

m.odo can. lu [h) con-

queruntur Honoraius et Urbanus episcopi, quod a primate Carihaginensi, prout teges requirunt, provincia Mauritaniee non visiieiur
hil
:

respondet Aureiius Carthaginensis, ni-

tali

modo

explicari poiest,

Sanctum nostrum

Tungrensem civitatem expropria auctoritate

pro poieslate irrumpentes corrupemendasse, Nihiiominus vehemenier dubito, uirum ciiaius Africanus canon umvisiiasse et
telas

de hac provincia in prsesenii siatuendum esse, siquidem viciua est barbarico ; &Q&,addit, praestet Deus, ut ex abundanti non pollicentes venirepossimus ad vestram proviuciam; cogitare euim debetis, fratres, quia hoc sibi et
Tripolitani et Arzugitani fratres potueruut exisi ratio pateretur. Sic quoque a primate NumidiiB, Megalio Calamensi, visitaiam dicit Possidius in ViiaS. Augusiini cap.S{i>) Ecclesiam Hipponensem, qua occasione, prseier omnium exspeciaiionem, de consensu tamen p Carthaginensis, secreiis litteris episcopi obtento,episcopus consecraiur S.Augustinus.

gere,

quoniam in eo agebatur maxime de componendo schismate Donatistarum, ut saiis manifestum ^st C ex canonibus pr3ecedeniibus (2) nam in iis

quamusu

receptus fuerit iu Gaiiia;

.-

agitur de episcopis, qui ex Donatistis ad catholicam uuitatem couversi fuerint, quibuscwn

episcopi caihoiici eamdem cathedram tenentes,

19

Commode itaque expiicari possei agendi

Ecclesi^

''"

lemptsnk

dividere

terriioHum

suum

consenserant.

ratio S. Severini Coloniensis, quatenus me-

"^ <^""0"'''

quam
Bcrtrtim

Qui rerum status, quoniam in Galiia numexsiiiii, similes canones, quibus Africa
indigebat,

iropoiiianus Tuiigrensis

eamdem

jure suo visitaverit

ficuiias,
sis,

et in

doctrinam ac mores

numquam

7^equisivii.

cleri inquisiverii, nisi alia sese objiceret dif-

Tun-

17 Satius igiiur esi

grenm

vendx

difficuUatis

ad alteram rationem solrecurrere, nempe adjus

nempe

conditio ipsius sedis Colonien-

meiropoliticum, quo Coloniensis cathedra in Tungrensem potiebaiur. Major, guam nunc esiy erat meiropolitaruni antiquiius potestas eamdem accurate describit canon ixconciiii Antiocheni, anno 3il celebraii (3) Episcopos,
:
:

inquit, qui suut in

uuaquaque provincia,

scire

opoftet epi.scopum, qui praeest metropoli, etiam curam suscipere totius provinciffi, eo quod in

metmpohm
qui
(I)

uudequaque
negotia.
II

concurruat oranes,
est,

habent
Labbe, lom.

Unde visum

eum

quXf ui quidam volunt, jus metropoliticum sdeculo quario nequaquam hebebai. Hanc opinaiionem solide confutavit duplic^ disseriatione Josephus Harzheim monstra' vitque adversus contrariae senteniiiepatronos, jEgidiwn Gelenium (7) Ignatium Roderique (8) et Carolum a S. Pauio (9) metropoliiicam dignitatem a S. Materno derivari. Preecipuum argumentum mihi videtur, quod Colonia Agrappina habeatur ab antiquissimis temporibus tamquam meiropolis Germanias
:

(3) Ibid. col. 5ti6,

(,()

Conc.col. l!28,-(2) Ibid. col. 1666 Ibid. col. (S) Ibid. col. 1076.

\m -

(7)

(6) Migne. Paiiol. Opei. S. Augusl. tom. XXXll.col.

ditio,

39.

Pretiosa Hicrothcca, pag. 29. (8) Sacr. Colon. Viadic (9) Gcograpb. Sacr. pag 127.

Eccl. ira-

Secundx

DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBHIS.

655
J.

A Secundx, ut constat ex Notitia provinciarum,

tempore Eonorii, adeoque finiente s^culo quarto aut quinto incipiente seu hoc ipso tem-

calum
virtlt

in iUa tempora incidisse, quibus pro sua parte quxsque laborantt Scclest^
et sepostto

V. H,

succurrebat,

quidem pore, de quo agimus, condita. Faleor civUes. nec a potestate has metropoles fuisse s^cularimanarejusmetropoliticumcircares
sacras
est

rtgore, falcem

suam

mtttebat ettam tlltcubt

'

.f;;7^rfX

"?'.

messts altenavtdebatur.

sed mhilominus Ecclesia Dei. cujus regimen spirituale pro utiUtate populi di:

sponere, consueverat ordinare, ut e^dem essent metropoles ecclesiastic^, qum civiles,

/''^'f ^'^^^'"f pr^bet s^cult quartthtstorta.Unumpr^^^^ ramex Thcodorelo Itb v. cap. 4 (1 1). Magnus. att, Eusebms rSamosa<em, tn provtncia Euphratenst sub tnetropolt Hterapolt eptscopus) ab exsiho reversus Acac.um, cujus celebns est
\

cwusdtsposilzonisratioeccprirmturincanonn Concilii Antiochem supracxlato, quianempti omnes, iu metropolim undequaque concurrunt

qui habent negotia.

^
^-

j,l^

Jam vero

Coloniensis me-

TovoUs

inter

omnes

c^eteras jure metropo-

S^r^set
omnZusad

nZrecolanturcMer^urbes

* - ore cujus rel.gmsa conversat.o nunc etaam Chalcid.s porro En eb.um et Cyri est omnmm nostra, (erat nempe Theodorelus Cyrt eptutrumque aam.rab.lem et scopus) Isidorum
,.
.

Znes^Tovtciarum captta in Gallta. in sera etiam tempora constitutas

sZesmetropolitanas reperiemus
:

divino zelo conspicuum

sed et

Eulogmm .Uum,

Elusa

enZ, Novelpopulani.-e metropoli, penitus per Normannos destructa, ,us metropolittcum

ad Auscios translatum fuit s^culo nono
.,

qni pro apostohca doctrma strenue decertavi ,... ab eodem feruut Edess.., d.vmo Barse mortuo. pasU.rem fu.sse ord.natum. Quum ^>-oetDo.

Ucha^

(1).

W...-....,<,..

"""

20 Obiiciunt

r,\?r.La.al

quidem adversm sententix pacamam Campani^e metropolim civi-

nudum !piscopatum

mansisse usque ad s^culum ., quod ad archieptscopatus dignitatem evecta fuil

provtnct^ Euphratensts oathed^j tmponere vellet Martm, tegula, tn caputa muliere Artana tmmtssa, finem viee confectt Hxc refert Theodoretus. Prxter canones certe erat. simplicem ^P-^opt.m^;"^^;^ ^ tica dtgmtate nulalenus '"^^"*'
,

J^^^f/.

adeooue metropoUm civilem non continuo nos inlucere eccLTasticam. Quod qutdem ei Romana Sedes, quatenus est Tatemur nam metroZutana in varias provincias, adeoque JurisdiLnem expUcabat suaTu7monstrant Jacobus Sirmondus (3), Pel^usde Marca (4) et Petrus Cantelius (5).

'^"'"'''"'".'^^''''''^^/X^rAi prtx provtnctse, sed et alienx. ^am Be>cea,

bIC

hodieAlepus.ad

^^'^'^^.^^ZZtlZZ poh Seleucta Pterta perttnebal(\il Ad tsttt^modi agendi rationem adtgebatEcclest^ catholic. salus.qu^in omnt republtca suprema
Ast simtle qutd tn Tungrenst Ecsc^mus qutdem succlesia accidere polutt cessionem episcoporum Tungrenstum seu Trajectensium non futsse magnopere tnterruptam sed nulla nos docet htstorta, qutd^ egerint, adeoque an aUena manu tn onere
lex
est.
: :

TZtSs
utlxls.

ZalropteraUegalumCapu^exempluminef. ficaxZMvidetur. prJrtim in Galliis. ubi.

qu^imque

metropoUs-

civilis
difft-

simuZZ
toa
ub

ecclesiasHca fuit.

Alleram

cMatenfacessit epistola xiv Zacharia^ Pa7radBSium%)' 5 Ecolesia Monsjunsucce.soefpetuis tempor bus Bonifacio et

sortbuSTnmXpolimconfirmatur.habens
has "uinque'civHatis. id est Tuni^ris, Colonam Wormatiam. Spiraciam et Trectis
se

sustinendo non tndtguertnt,prMnquan. succedentes do, propter bellorum tumultus et sede epsco. sibi barbaricas genies, vacante Ecclesia Tungrensisvtduata erat suo

paU,

pastore.

%S:^l,siumquImexsecutioncmhabuit, hrnJnhoHlum fuit Quum. fateniibus etiam

TjZMt)

Sed imprimis hoc mandatum

Unde ex labore a S Severtno pro tsta vXjuU Ecclesia suscepto, non conseqtatur btographum Tillemontius (14),
.

S-J^^f^^

^^
'i'^'^'^^^ ^^^^^J^'^^^^^^ lomensem perttnuissent.

Qux

hacienus evot

'iZriTl^opt^Cotfens^

SB^ -^^^-tZl^^^^'^ ,
P^^^^^rZ^^^^colomams^.,..
btographus J^^^^^^^Y^l^^^ u^ ZlTad^^cLtusofficturnpromLs fuit. Htandem ad archidiaconatus dignitatem
-.0,....
'

o'Zi!tl;,:^!ZLsn.tropc.Uicu.tpos.
sideret.Dein tempore S Bontfactt agebaiur de reformando Eoclest^
.

per multiplices

^'^'^^J^^^^^

'fZl

'''^^^f l"f

f";*?^Va!r

IterS BonJfacL morabatur

in

ci^itate
illa

Mo-

parochianorum

et ordinatio ct jur.^.a

ad arch.-

IZLmQullnia ostendunt.
lel^e consiilmnon
jus metropoltttcum
pro.,.r>,

tem. metrofuisse sedem

reparand.s duBdiaconi pertinent curam, pro suggent sacerdot. .^ pse cesanis basilicis ipse

non exercutsse.

ZZTmurls.
.oi'vi

eptscoporum Co21 Si tamen metropolttana dionitas in mente alicuus nutaret, Inniensium Severini et Evergisli poniifi.
cl5-2l.-(:>lDcSu..urbic.Eccles..om.lV,Oper.

TJl^lcMec^l peouniam de communione ipse

^^^"^.^^^''^''"'J^ZTLeTi delert acc.pit et episcopo .pse
proprias ipse d.stnbu.t.
et clericis partes '''^""^P'^^

H^c

S. Istdorus

Ht-

^*

P8-

'"^/-J: 7,7;
c,.

T8-2.-(lll

Mcn.

,,ur

.v. i

.ll.sl.

p. 29. lL"rx.^-xl^ 'cT9"i'-;7)ff.,os'a'u,elJlhL^, LXXMX, Mi6..c. P.rol. lom. 1(8) Tom. .11, co,. 630.-(9)

... LXXX....

896.

spalenstS,

656
AOCTOItl
J.

DE

EVKRGISLO, EPISCOPO COLONIENSI.

futsse ar-

V.

procedente chidiaconorum potestatem, quse, impediin tantum excrevit (l). ut tempore, eptscoporum mento esset recto regimini quaproptei^magna,pro arhitrio eptscoporum,

svalensis, quibusmonstrat

amplam

ut kunc aut D eorum impetret, ad serevocet, aut gratiam cum quibus habitaut. Igitur ex dictis iiquet, assumi a S. S. Kvergislum, laicum potuisse
alieno cive sancit concilium
(8),

ipsi

quum ad nutum anttstitts removert cum episcopomoriantur,liberamrepossintet sum episcopo guhemandse Ecciesise
fuit

pars ad vicartos eptiuris archidiaconatis dictos generaies. translata scoporum, vulgo

qui

Severino, et per ordinationem Ecclesiae Coioniensi adscripium fuisse. 21 Morttio S. Severino successisse Sanctum
certo alicui

''"j"

BecU-

nostrum apud omnes constat, quin tamen 'jf^X^^^"

anno
illigari possii ejus
;

linquunt

scopatum promotio tum quia,

ut

ad epividimus die

reC^t-^:<iul Td^gnUale arcLiaconi

tuiimus,pertineatadsiecuiumvu, quo scri proincumarchidiaconatu psitS. Jsidorus, ac non continuo quadret responEverg-isli

rini nura. 10 incerlus esi annus, <,uo S. Severinus obiit, tum quia ejus promotio ineaincidit

indtcare, demus S. Isidorum in sua epistoia obser^atum fue^ quidab antiquo in Ecciesia induxisse et si omni' rit nec quidqnam novi adhxbere possemus canonibus
:

tempora, qutbus, repubiica ecciesiastica perturbata, faciiis non erat successoris eieclio. Henschenius noster in Exegesi de episcopatu Tungrensi et Trajectensi, quam Josephus Ghesquiere adnotationihus itlustraet civiii

modam

fidem

tam

7'ecudit in Actis

Sanctorum Beigii

(S>),

Arabicisconcilii

Nic^i, certum nobis

et

foret,

dicit circa

annum

cccc S. Evergislum, patria

jam tum archidiaconum

esse dua.^ mauus episcopi,ut
ita

chorepiscopum
[^l),

Tuugrensem, Coloniensem episcopum, Tung-ros

excurrisse, idololatriiB sordeseliminaturus (10): quihus verbis satis indicat, incertum sibi esse

loquitur cap, bb

archidiacono tamen ut prxcipuus honor

. .

tribuatur.
,., qUQ ratinne
ckroCoionienn.onc.pa(.,

quamvis in Tungrensicte;^ S. Evergisl.is, d\acona^^^1^ notus, gradatim ad ordinem Severino Coloniensi. ^^^ evccius fuU a S.
discipiina, ut

serit.

tempus, quo S. Evergislus5. Seiyerino succesGeienius, nixus auctoiHtate Catatogi g ms., cujus aetatem non indicat, dicit (11), anno 408 pontificatum occepisse S. Evergriest, quod magnopcre repugnemus, quoque occurrit, quo id constanter sed nihii affirmemus, nisi quod sieculo quintojam in^ choato Sanctus noster Coloniensem Ecclesiam

Ferebat autem istius setatis episcopo, ad hunc quo quis promotus fuerat adeoque in Ecclesiam pertineret ejusque spectabatur Ordimbus alicui conferendis non domicilii, sed aut locus nativitatis, originis
:

slum.

Non

soium ordinator ejusque quibus prohtquidem est, exstare canones, pr^ter conscientiam bentur ordinari iaici legis obtiproprii episcopi ast in Galiiis vim videntur. In concilio i Carthagtnuisse non episconensianniU":^ canone^ (3) Privatus,
;
:

Ecciesia.

Verum

administrandam susceperit. 25 Laudatus Geienius (12) nos docet S. Evergrisl u m Juxta quosdam annis xv, juxta aiios l, sedisse. Auctarium Butieri Lovaniense tribuit Sancto quindecim. annos pontificatus, ejusque obitum anno 4iS iliigat, unde consequeretur initiuyn episcopatus cum anno 408
concurrere propterea editor Lovaniensis in Annotaio speciali satius duxit vitam Sancti nostri prorogare in annum 434, quatenus annus iste commodius quadret cum successione episcoporum Coloniensium verum istiusmodi ratio admittenda non videiur, te: :

'^;^*"

"P""

pus Vegelitauus dixit

Su^g-ero sauctitati ve-

clericum alieuum strae. ut statuatis, uon licere abaliquo suscipi sine literis episcopi sui, neque apud se retiuere, uec laicum usurpari sibi de
plebe aliena, ut eum ordinet siue conscieutia episcoejus ppi.scopi, de cujus plebe est. Gratus pacem custodivit. pus dixit ilsec observautia
:

stante Gaiiia Christiana

(13),

inter S. Everexstitisse,

Nam

et

memiui,

in rianctissimo coucilio bardi-

gislum
satis

et

ejus successorem, S. Aquilinum^

censi statutnm, ut

nemo

alterius

pkbis homi-

diuturnum interpontificium

uem usurpet

sed.si fortecrituecessarius, petat

Recoiit a collega suo et per consensum habeat. nempe Gratus, Carthaginensis prseses concir interfuerat (4) lii, qui et synodo Sardicensi

cui difficuitati addendum est, linum, apud alios nomine Solini seu Soiani p venire (14), ita ut propter nominis diversitaiem forsan aiius episcopus Cataiogo interpo-

eumdem Aqui-

C canonem xix

graeco exemplari xv) quo statuiiur, ut quicumque ex alia parochia voluerit alienum ministrum sine consensu episcopi
[in

landus

sit.

Constat igitur successionem epi-

ipsius et siue voluntate ordinare,

non

sit

rata

ov Ain^Wo eiM&. Nihiloininus isla disciplinain

Galliis

scoporum Coioniensium nuiiaienus perturbari, si obitum S. Evergisli quocumque anno inframedium sascuium quintum constituamus. Cxierum quantis tricis involuta sit istorum

non

obtinuit.

Coeevum habemus exem-

temporum chronotaxis monstrat etiam suo

erroreJosephusGhesquiereinAciisSanctorum Beigii quum enim agens de S.Servatio,dixisset S. Kvergislum auctorem ordinationis S.
:

in S.PaulinOyqui Burdigalsebaptizatus, a Lampio, Darcinonensi episcopo, ordinatus presbyter /Mi7(r)),L'a iamen couditioue ut ipsiEcclesiae Jiarcinonensi noM alligaretnr, uecinlo-

pium

cum

Ecclesise dedicatus esset

(6).

In conciiio

Agricolai, S. Servatii suvcessoris et circa annum 420 defuncii (15), nihiiominus scribenti

Arausicano i anni A4>\scite distinguii inter ciericum et laicum Oi^dinandos; nam can. viii (7) prxcipit, ne clericum alibi consistentem, non siufe consultatione ejus episcopi, cum quo ante habitavit... ordiuare prsesumat. Ast canone sequenti, in quo non jam agitur de cierico, sed
(l)C.frr. lOflic. Areliidiar. \\. 2:)).-(-i( Lulilic. lom. II Coin- rnl.:>09, l3)llii(l,il .7i5.-(i)llji.l. col 650 ci 671. ~ \'.*) Mi^tte. l^nlrol Pauliiii Opev, toiii. LXI, col. 105

de Sanctis Belgicis quinti sxculi probabiiius visum est, S. Agricotaum ante annum 400,

adeoque ante episcopaium S. Everg-isli, episcopatum tenuisse (16). Quai quum ita sunt, ordiinutili iabori satius arbitramur supersedere; quapropter nandi chronotaxim
llnAdmiiai.a Colon iing.59. l12) Ibid. I. c- (15)Tom. rol. 24. (U)lb.d. 1 c--|lS)Aci. SS. BuIkh, tom
).,)g.

III,
I,

(tf)

llh>).cl. lt)9.-

l7)LBhbc,
1.

tiiiii. 1)1

CiMic.

col.
iiag.

1U9.
423.-

l9U.-(lf))lbi().ptig. 459.CrrFoullon.Uist. Lcod. toin.iI, J>Bg. Gl

(8)il.id.

L c.-iy)Toni.

pag. a21.-il0) Ibid

et

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

657
AUCTOII
J.

et

Sancti nostri obitum laxe sasculo quinto

.-

et IX

adulto consignamus
rat Cornelius
esse S. Evergislum

in quod tempus conspi-

tiiulum iis eiiam tribui consuevisse, qui injusie ei sine causa ab inimicis suis necati

V. H.

De Bye, dum opinatur certum

ad annum usque 450 vitam
(l).

haud produxisse

Q^M s.yaU
loti

reperity

26 s. Evergislo nostro tribuit laudatus Corn. ^^ q^^ inventionem corporis S. Mallosi, Mar-

sanationem per pulverem, ex Reliquiis SS. Gereonis et Sociorum desumptum: et ipse quidem commeniatione bene lou' ga osiendit, utramque hisioriam, a Gregorio Turonensi in lib. de Gloria Mariyrum cap. 62 et 63 ?'elatam {2), ad Sanctum nostrum, nequaquam autem ad Ebregisilum, qui circa finem sseculi vi floruit Coloniensis episcopus (3), periinere. Prascipua ejus ratio est, quod Gregorius, qui episcopatu annis circiter vityris Thebeei et

fuerant {ll.Nihilominus docet Prosper Lambertini Lib. iii de Canonizatione Servorum Dei, cap. u, num, i martyrium esse voluntariam mortis perpessionem sive tolerantiam propter fidem Christi yel alium virtutis actum, in Deum relatum, quam sententiam probant

communiter

iheologi et in specie S.

Thomas

22. qu^st. cxxiv art. 5.

deducitur, S* Evergislus non esse proprie Martyr, quoniam latrones eum occiderunt, non quidem propter fidem Christi vel aiium virtutis actum, in Deum relatum, sed,prout dicii biographus noster num. 4 et co7ifirmani Acta Suriana, propter magnum lucrura, quod in eo adventasse sperabant
:

Ex quibus

quum

vero praeter vestem nihil

funcius, anno 495 obiit, cerie coasvus fuit huic Ebregisilo, ac proinde narraiionem sua77i texens, non dixisset de episcopo cocBVO, qui tunc hujus urbis erat antistes, sed magis,
ginti-

in eoreperiPsent... tristesaufu^erunt, nil

prseter peccata portantes.

secum

H3?c verba clarissime indicant latrones non tam ex odio fidei aut alicujus viriutis supernaiuralis, quam ex
cupiditate rei alienee scelus suum perpeirasse. Quse reliqua suni de culiu S. Everg-isli in Annotaiis

qui nunc est antistes,

efjicacius fuisset
:

quod quidem

et

verius et

verius, quia recie iempus episcopatus isiius Ebregesili indicasset efftcacius quoque, quia miraculo narrando tanto major plerumque adhibetur fides , quanto
;

exponemus.

prsesentior esitesiisproducius. Nolimtamen dissimulare, auctores Galliie Chrisiianee uni

PASSIO
E
S.

eidemque Ebregesilo, circa finem sseculi sexti

viventi adscribere legationem ad parthenonem Pictaviensem, qui anno ^90 perturhatus erdt, et miracula circa Reliquias Martyrum Coloniensium patrata, quin scriptores isii idlam rationem su3e opinationis afferant (4).
it

EVERGISLI EPISCOPI
AUCTORE ANONYMO

Tunjro

vroftctw,

27 S. Evergislus causa, inquit ViicV infra edendx num. 4, abjiciendi idololatrise foedita-

Ex

ms. Ultrajectino S. Salvatoris,

tem, cura pastorali soUicitus, Tungrim, unde traxerat claram originem, perrexit. Jam supra

CoUato cum editione Coloniensi

annil483

et

Suriana anni 1618.

nobili

num.

monstravimus, raiiones, propier quas S. Severinus manum admovere poiuerii gubemacido Ecclesise Tungrensis, eeedemet hic valere possunt pro Sanclo nostro, qui, ajunt Acta Suriana, pastorali eum perurgente cura et sollicitudine, sed patrii soli amore stimulante, fidei fervore inflammatus, ad Tungros profectus
Q
est, idololatriae

Evergislus ex
urbium maxima forma speciosus
tes

parentum

prosapia

S. Evcrgislut,

progenitus Tungris civitate, tunc temporis a. Quum post baptismura in se pro a:tatis moditlo
,

praetenderet iusignia grati et virtutis, paren-

sordes eliminaturus. Satis diu

idololairiam apud Tungrenses perseverasse,

ipsum Christo serviturum perpetuo devoverunt, ac juxta ritum ecclesiastieum Naejus

monstraiHenscheniusnosterinsuaExegeside episcopatu Tungrensi, tomo vi Maji pi-asfixa.

zaraeum

Domino maucipare disposuerunt

de sedulitate disceudi,

b.

Jam

vero

de moriira

guumtempore

S. Cuniberti, qui circa

,

annum
/

(5). adhuc vestigia i ^ idololatri^permanerent:gmnetrre<iuentes geniium septemtrionalium irruptiones fnori

625 episcopalum suscepit

orn^mento m.rau u -""'';;;; -7-/ ornamento mirabili non opus est dicere q-" """"^ m r t.tro^.f aa&iueus it iectioni .rd^n t nni namaue trauitus .esperum, ^^J^^'";',^^^,.^,,^ pt.,,i, ;

novis superaddiiis supersiitionibus, et deletis aui in durani servitutetnredactisindigenis, refocillaruni. Atque regionibus hinc facium arbitror, ut in variis

bundum paganismum,

ofl:ensi3

parentibus c,

et

parvo contentus

assuevit magis corpusculum sustentare, quam alere.-quffi sibi subtraiiebat, pauperibus cro-

alatronibus
occidiiur.

alteram ei quandoque teriiam conversionem celebratam videmus. dicaiur, 28 Quod porro S. Evergislo Martyr
indeprofiiiit,quod olim hic titulus tribuereiur

gabat. 2 Interca beatus

archiepiscopus,
devenit, ubi

Severinus, Coloniensium Arianam haeresim per univerexstirpans d, Tuufrrira Eufrata tritico zizania
et

.1

S.

Stverino

pie educatu$f

sam provinciam suam

perfidus
:

etiam

iis viris,

qui sanctissimam viiam agen-

superseminaverat e

tractaturus de statu

^^^SS^J^^^Ztr^^S^^Z
^ri ''7fi;'!',^S: pr.rOp-C;::^.'w:\^;;rlxX,:r.,.76.Vp,.;-.. To, ..., co,. 62b. - (^) Ib.d. cSrUi: r.ll col 621-14)
fi,

;;;^ruU-m.kspHmi.. .U.er
col

ineulea.t.

V oc."b-,p"r) A^- ss. !"":

J.n.ir,.p.g. 38 Hse,|.626 -17 Cfr. Acl. SS. lom, II ,7,r,.'u.o.,cruJ,..S.r;c.E,,.sc..,..,.X.....

y.

18b.

^^^^j.^__^

; ,

65S
AOCTOAE AHONTMO.

PASSIO
prffisentari praecepit,

S.

EVERGISLI EPISCOPI.
fievitamare. Universus clerus et populus, ad locum , ubi jacebat corpus tam sanctum , venientes , ipsum ad Sanctae Dei Genitricis
oratorium, quod tunc temporis fuit celeberrimum, detulerunt; et raissarum ac exsequiarum celebratione ab episcopo loci n et omni
clero rite
tiori

gaudio repletus, Audiens archiepiscopus,

sibi

eum

et

in

ejus sanis resanctitatis

sponsiouibus ultra
invenit.

spem mysterium
deiuceps

Ulum

vero

ardentissimo

inter dilectionis affectu affilians,

amplexus et admonuit et prooscula, ut secum pergeret, ornatum archieplcedente tempore, moribus

:

peracta, sanctum corpus in secre-

scopus

eum

gradatim ad diacouatus officium

incredibile est,

loco ecclesiae

usquc promovit g. Jam vero manqualem se prsestitit in Dei observautia in Dei tabernaeulo die ac nocte excudatorum, apparetin eo, hans quanti etiam esset meriti, quodam terapore die dominico ex
:

timentes ne auferrcnt, si neforte Colonienses iUud sibi gUgenter positum invenissent. Tantas vero
pulturae

honore

memoratae deposuerunt

cum omni
, ,

ae-

quod

quum

noctis hora more, orationis causa, in secreta cum archiepiscopo, solus saucta drcumiret loca cum eo in transitu beati Martini Turonensis ccbIo aumilitia dulcem melodiam in
coelestis

merita Beati Evergisli iu eodem loco ex illo tempore operatus est Domiuus, ut etiam dicerent incolae talem fidem iUis in coelis eum servare, quaiem ad eos vivus in tervirtutes per

dictus est habere. Quidquid enim ejua patrociuio petebatur fideli affectu, impletum
ris

dire promeruit h.
fit

est pio ejus effectu

epiteoput

Cotoniensis:

jam

Severmus Interea vero beatus pontifex Nec mora senex migravit ad Dominum.
ejus sanctitate,

prsesens

sed

nusquam

nec solum ubi colebatur defuit absens. Sane

Evergislus, exigente magna populo Agrippinje licet iuvitus , a clero et

electus i. Ex Colonise in archiepiscopum est virtutem proficiens, stahinc in dies de die in

ejus intercessione sunt caeci illumiuati, claudi restaurati, paralytici curati , leprosi muudati,

quae utique gesta suut, si quis voluerit literis signiticare , fastidium lectori videbitur irrogare.
Colonieusis

B tum

Quum

Ecclesiae quotidie in melius augmentabat, vero jam senili ffitate gravescens, dolore

capitis

nimium occuparetur,

loca

oraturus solito circuiens, ecclesiara

Sauctorum Sanctorum

Procedente vero tempore, quum Bruno, regnante fratre archiepiscopus suo, vigesimus secundus sancti Evergisli successor o, iter faceret in occidentem causa col6
,

ejuique corpvtt

Coioniam
*"'"'/"

Murtyrum Gereonis sociorumque Sanctorum solitum versum et mox in memoria

.1

ejus intravit,

loquii habendi

de statu regni apud priucipes

i

cipiens,

Exultabunt sancti in gioria genibus flexis, " Lsetabuntur iu cu" "

:

psallere in-

regionis illius p, forte in reversione, pacato regno, ad oppidum devenit, ubi corpus S. Evergisli jacebat q : nam civitatem longa vetustas
et beUorum tempestas cum nomine penitus delevit, et uovitas alio sedem episcopalem

divinitus responsum accepit quod divinum oraculum, viro Dei per spiritum revelatum, docuit, iUiu^ feriae diem fore, quo sancti reddebant Creatori, quod iu
bilibus suis

transmutavit.

Quumque

ibi

archiepiscopus per-

Martyres
eis
diei

non potuit mori. Unde usque hodie illius gaudia ita fecit incolis digne celebrari annua, ut omnibus Sanctorum fiat intercessio coutinuo. Sanctus vero pontifex ex Sanctorum
abditis

noctaret, apparuit Sanctus Evergislus, quasi paUiatus casula conscissa, qui dabat ei talia ut vestimenta mea sunt Videsne verba neglecta et a tinea consumpta ? Quoniam tu illuminabis lucernam meam, illumina tenebras
: ,

pulverem languenti capiti cum signo crucis imponens sanus recessit, veluti jam rei Postea vir
lolatriflB

pueriscens k.
Tungrii prsdicani.

beatus causa abjiciendae ido,

foeditatem
,

cura pastorali soUicitus,

,

Tungrim

perrexit. Ibi sane

uude traxerat claram originem cum omni auctoritate priEin

meas, nam hinc eripiar, et in Deo meo transgrediar murum. Facto autem mane, intellexit cum suis secretarUs, quibus dixerat visionem, Sauctum Evergislum propriam velle revisere sedera. Nec mora cum suis episcopus r perrexit ad locum, ubi jacebat corpus sanctum,
et

post

quoddam

altare de
,

quadam
:

fabrica,

meUus reformabat. Interea quum Dominus eum digne coronare vellet, accidit, ut quadam media nocte surgeret et solitarius secundum morem ad Sanctae Dei
dicans, mores
;

jam senio consumpta

flentibus incolis,
et obviante

elevavit

et

multis

"

cum

suis Colonise reportavit

omni

clero et populo in ecclesia

sanctae Caeciliae Virginis et Martyris,

quinto
s.

Genitricis monasterium pergeret oraturus

kalendas
vero tot

aprilis,

honorifice

coUocavit

Ibi

Ps. CXVIU.

62

iUud semper adimplens psalmistae " Media nocte surgebam ad confitendum tibi. " * Sane vero dum iter ageret psalmodians Tu autem,
:

Dominus quotidiana dignatus est per Sanctum suum conferre dona salutis fidelibus
gioribus.

ut praesentem credat unusquisque beneficiis lar-

Domine, susceptor meus es

exaltans caput

gloria

mea

et

meum,

"

aderant latrones, qui

a

ANNOTATA.
Tungrorum
civitas
,

de nocte surrexerant, ut jugularent homines, magnum lucrum in eo adventasse sperantes,

quemadmodum

et

unusque eorum uno ictu teli eum jaculavit, quo cursum vitae nono kaleudas novembris
consummavit. Quumque praBter simplicem vestem uil in eo reperissent, in secretiorem locum eum portantes ac virguUis, quas
feUciter
forte
tristes

Agrippinensium,AmmianoMarcelUno,s^culi quartiscriptori, lib. xv, cap. 11 habetur ampla

et copiosa

Tungrense excidium, Attita auctore,accidit medio seeculo quinto,ut satis indicat

:

in via

collegerant
nil

eum

cooperientes
prseter peccata

aufugerunt,

secum
,

portantes
a Jatronjbui
ocriiiitur,

Gregorius Turonensis lib. ii Hist. cap. 5(1): adeoque S. Evergislo, nato certissime ante hoc tempus, recte scriptor dicerepotuit, Tungrorumcivitatem fuisse tnnc temporis urbium maximeim. Hodiedumsupersuntmurorumpartes, quae monstrant antiquas urbis ambitum{1).Ini'
giogr.

5 Facto
lante,

infausta fama voautem mane omnis civitas, tristitia et metu repleta,

(1) Higne. Patrol. Opera Greg. Turon. tom. LXXI, col. 197. -lX)C(r Act. SS. Betg., tom 1. pag. 22^ ct HeUser. Dict.

du Umbourg,

t*

Twgrei.

minente

DIEVIGESIMA QUARTA OCTOBRIS. caput attigit, extemplo xn minente autem Atiilana calamitate, quam sedemsuam est. visione cognoverat S. Servatius,
Trajectum
transtulit, quas dein

659
dolor oranis exemptus
iUCTOtl

Leodium

tra-

ductafuit. ha&eC b Alter biographus apud Surium prole, ejus, Iseti tam optata num. 1 Parenles addiserunt, ut Christi perpetuo servitio eum ccclesiastico in clerum puer adscitus, illi more Evergisli, a inserviret. Quoad oblationem S. diximus Comparentibus factam, vide qxc3e
:

IMonasterium aliquando, teste Carolo Du Cange h. v., pro ecclesia Cathedrali sumitur

undepassim
vocatur Sic

in
et

Germania adhucdum
1-

Miinster

rum

Baldericus in Gestis episcopoCameracensium lib. iii capp. et 49 (3)

ecclesias caihedrales, Airebaiensem et

:

Came-

mentarii preevii num. 5 et seq. Suriac Clarius hsec exprimii biographus videlicet Lectioni magna animi num. 1,

racensem, monasterium vocat undehoc loco monasteriura SanctsB Dei Genitriois, ecclesiam Tungrensem, olim caihedralem, designat,

nus

ofcontentione incumbens, non sine parentum veprandiolum differebat in horam

Fertur autem, ui habet Chronicum Magnum Belgicum, a Josepho Ghesquiere citaiu7n{'^), honorem Beat ista ecclesia fuisse prima iu
Marise consecrata ex ista parte Alpium. Commentarii pr^svii nuwi. 28 dixi^nus, vitam quo sensu S. Evergislus nefarie post

fensione,

spertinam.

Colomensis d Qua ratione S. Severinus, prxcipuamin adepiscopus,procurationem poministranda Tungrensi Ecclesia habere explicavimus Commentarii praevii tuerit,

Mariyr sancie peractam a latronibus occisus, hodie Gto\xdicipossit. Locus sceleris etiam
[b). welsteeg, Callis Sceleris appeliaiur Joan. Foulion in n Mortuo Servatio, ait Harigerus aliique sua Hisioria Leodiensi (6], centum et quatuordecim totos an-

num.

15 et seq.

Actorum S. bee /n Co7nmentario praevio jam verini ad diem xxni octobris num. 8 qux de Eufraia, falsum videri ea,
docuimus
quaienus hwresi Arian^
faverit,

passim

refe-

eumsecuti, Clodovffii regis nos, addivi usque Remigii et tempora Tungrensem Ecclesiam proprio felicia
episcopo caruisse affirmant.

Hanc

opiyiionetn

yuntur Incertum est, utrum ille, qui dignitate f Kcclesiaeprfeerat, episcopus, et curaTungrensi nam tlla presbyter fuerit an simpliciter non faciie tempesiaie, perturbaia republica, mortuo episcopo alium infra tempus erat,
:

quod impugnat laudatus Foxdlon vel ex eo, S. EverSeverinus, ium isto intervallo tnm S. ministerxum gislus in Tungrensi episcopaiu concludit, nihil ^sacrum obierint, unde merito

legitimum subsittuere.

g Ut monstravimus Coloniensi num. 23 orrfmaiioneS. Evergislum secundum iunc viclero adscriptum fuisse,
setate infangentem disciplinam adeoque in aa fte/ < #,;, /,//n/c non fucrii, quo casu ad cterum nnn fuerit, QUO tili ationsus
;

Commeniarn

preevii

tunc quidem impedimenti fuisse, Ei vero haepiscopus Tungrensis crearetur. nosiro episcopum loci, itno, ut bemus e textu num. 0, voluntahabet Surianus biographus obsequia Sancto persolvtsse. rium debiia Brunone, qui ab anno 953 ad 965 Co-

quominus

De

lomcm^KHb loniensem

Ecclesiam ^^<^

archiepiscopus rexit, - ^
.

tia

pnepositi ejus Ecclesise,

qux nuspiam

petiia legitur,

ad Colonienses iraduci non pout ciiaio num. U tuisset. Censemus igitur, laicum exsiittsse, diximus, Sancium nosirum

demonstrant. Filtus tenus Sancti. cultum Germanix regis, fraerat Henrici Aucupis,
ter Ottonis I,

quandoeum S. Severinus assumpsit. in Actts S. h De hac visione egimus

ni ad

Severi_

xxm otobris num.

7.

Colomensis, Tempus moriis S. Severini i initium pontificatus S. Evergish adeoque et posse jam diximus certo definiri non 9. Commentarioprsevio S. Severint num coluntur, die, quo k kcta S Gereonis sub sanatioms (1), edita fuerunt ^octobris GregoriusTuS Evergisli historiam referi his Marirjrum cap. ronensis lib. de Gioria Agrippinensem urbem Est apud verbis (2) dicuntur quinqnaginta vin ex basilica, in qua
,

cognomento Magni. Secundum Evergislus, signatur Galliam Ghristianam SColoniensis, S. Bruno tri^enonus episcopus juxla consuetum aimus secundus (8) adeoque modum, quo successor dicitur numerandi sicut S. Linus sesecundus a suo decessore, Bruno dicendus est cundus a S. Pelro, S. Evergislo cptscopus ^igesimus quartus a S.
;

eo error biographi profluxerit, Coloniensem eptsco- f ouod unum alterumque ignoravertt, cujus dem lum intermedium e documenlis, nomen, hactenus incognilum,

Coloniensis

Thebffiorum pro iUa legione sacra Et qu.a aam consummasse. Etquia admimine martyrium mus.vo quodammodo deaura^ rabili opere ex Aureos ipsam basihcam resplendet, Sanctos

Chnsti no-

ncL

vocitare

voluerunt.

Quodam autem

postmodumrepertis,erutumfmt colloquii, habtti a S. Brup Stabilito anno annum, quo S.Evernone facile erit stabilire Colontam translatus futt. eislns Tungris in Commenlarto Cornelius Byeus noster, Oome. .^. .^ ^ ,^ ^^ ^^^^j., P^-^^lMZdcoUoquium itltgat anno 959. '" ''"/^ s%,'o, ga?enu. onso-

empore, Ebregesili

urbis erat antistes, erat "i^us quatiebatur ;

v^lla,

qu: tunc hujus capitis medietas val.d.s dolo-

episcop

^*"f ^-^2^ f
ettamdt^x tmposUt^.

P,"; lum ^^'"^P" clpurCofo,

Jn.i.

esset,

sed

autem tunc

teinpor.s

^J^^^''

^^^^^
teste

J^^ ottone LothartngisB , , pranctam.

^.^^,.,.,

^^ j,rfa

quo dolore, ut d.x.inus, Sanmisit diacouum suum ad valdeattenuatus,

oppido proxima
basilicam. et
;

^fo^^^^^^.^^^i^^^^r^^^,,,.,,,,,,-,,,,,,, nulcooru^ circa regni '^^/^1'lus

ctorum

puteus esse dicitur,

detul.t

quia in ipsius temph memarin quo Sanct. post

mionLEtenim

p^uXm

sacerdoti.Verumub.ex.nde

Ftodoardo co^o tn ncccci-.x Bruno .terum Annalibus (10), anno apud Compendium cum venit, et

<^.7f hutc trans vtdetur lamen annus apttor suts

fnm

Octobris

Tomus X.

flfift

PASSlb
,

S.
j

EVERGISLI EPISCOPI. *v,

-

AVCTOHB

,egi.a sorore ac nepotibus

ARonrHO.

qu^ rex pro quibusdam castns, receperat,colloquiura habuit, obsidiBurgundia ad fuludatis, pacem inter ipsos usque
bupque
cura matre rum placitum pepigit. Lotharius rex
in diebus paschae, regina Coloniara proficiscitur cum avunculo suo moraturus hac festivitate LoBruuone:dataque illi securitate de regno

J^othanusex -^l^^^^

tam aacer locus ad nihilum jam quasi D nocte apparuit ei S. Ever^i^.^ui ae^^^ ^e^ i^ sa ^P^.^^^^^
nttnd

^j^
:

dabut talia verba mea sunt neglecta et tinea consumpta? Quoniam tu illuminabis lucerniim meam ; illuraina in Deo meo tenebras meas nam hinc eripiar et transgrediar. * " Nec mora, episcopus,
"
:

casula conscissa. qui ei Videsne. ut vestimenta

murum
somno

/' XTii.

29.

acceptis ab avunculo thariense, et quibusdaro revertitur. In hac narradonis, Laudunum

omnia inveniuntur, quae biographus qua occastone noster circa iter Francicum,
iione

solutus, rem tem mane, bonae memoriae ad se jussitvenire Folcmarum oeconomum, quem in oraui negfotio remque consuevit habere conjunctissiraum
,

volvebat tacitus. Facto au-

nempe tractatus translatio facta est, adnotat, huc ettam regni negotiis ei pax inita;
de
facit
dicit tempus anni, nam, ut paulo xnfra corpus Evergish Colobiographus, sacrum (sxviii marniam advectum fuit v kal. aprilis ipseS. Bruno circa hos dtes tii); adeoque et omni ex parte quajn reversioue erat, quod Lodratcum narratione Flodoardi dicentzs, matre sua tharium, Franciae regem, cum Gerberga, S. Brunonissorore, Coloniamproincifectum, ibidem festivitatem paschalem,

illiexordine nuntiavit, et, nt illi in medinm consuleret, postulavit. Quimox dicebatad pri-

mam responsiouem, S. Everg-islum propriam debere revisere sedem. Lsetatus episcopus, tam sacri corporis Reliquias sua imperiali potentia propriae sedi se velle restituere suis nuntiavit
omnibus. Hoc vero
flebant.
illi

audientes, illud eis opta-

bile fore praedicabant, et

pene omues prae g-audio

Nec raara, cum omni devotione perrexit

cura suis episcopus ad locum, ubi jacebat sanctum corpus, et post quoddara altare de quadara
fabrica,

dentem anno 959, in iii aprilis. celebrasse. Hwc omnia inter se tam apte conveniunt, ut vix B de anno 959, quo transtatio cetebrata fuit, essepossit. dubium Evergisli, a Surio editam, q Post Vitam S.
codicibus dicitur : hoc loco sequitur in mss. sed eam de sacri ejus corporis translatione
:

jam

aenio consumpta,

cum omni

vene-

ratione elevavit, ac muitura flentibus incolis,

cum

suis Colonise reportavit.

mam

sedem ventum

est,

Ubi ad sanctissiingens concursus po-

puli factus est, clerus cum sanctiraonialibus convenit, uterque sexus concurrit, tota civitas uovis g-audiis exsultavit, sicque cum oraui ce-

supra inveniet lector in Vita S.Brunonis arcbiepiscopi Coloniensis die xi octobris et reipsa
:

lebratione divinse laudis quinto kalendas aprilis honorabiliter repositum est in ecclesia S. Caeciliae

Swrius num. xxvii historiam translationis quae tamen a codicibus genuinis exhibet existimat Byeus noster, maxime quia abesse Leibnitzius (l) in Vita S. Brunonis, e bihtiotkeca Guelferbytana eruta, istam descriptionem, cum textu caeterum minus quadrantem, non invenit (2). Utramque narrationem sub:

virginis. Ibi vero tot Dorainus quotidiana

dignatus est per Sanctum

salutis suae sacrae Ecclesiae

suum
filiis,

conferre dona

ut priESentem

credatunusquisqueadesselargioribusbeneficiis. Sequitur in Suriana Vita S. Brunonis translatio S. Patrocli,

in ejus Actis

retulit

martyris Tricassini,quam Bollandus ad diem xxi

jicimus pertinet enim ad Sancti nostri historiam. Porro Leibnitzianus textus post;

Januarii
fieri

(4).

Mirum videbitur lectori, nullam

quam
:

retulisset, S,

Brunonem plurima San-

ctorum corpora et Retiqxiias collegisse, adjunDe translatione beati Evergisli tertii git
ejusdem sedis archiepiscnpi quid factum sit hujus pii provisoris dispeusationc plurimi notura est
:

episcopi Leodiensis, sub jurisdictione erat Tungrorum civitas. cujus Erat hic Baldricus, eodem anno 9h9defunctus

mentionem

sive sii kalendas

majas

sive

xv

kal.

novem-

quem

in ecclesia beatae Cecilise virgiet divinae laudis

ita

niscum hymuis

celebratione
et colit,

repositum, plebsreligiosa

veneratur

adeoque eo vivente facta est translaannuente (6). tio, et, ut dicit Joannes Foullon, Brunonemineo Anidmadvertamus tamen, S. negotio non tam processisse ex auctoritate sua metropolitica, utpote qux impotens fuisbres
(5)
:

\c

ut prffisentem crederes beneficiis

largioribus

set,

quotidiana obsequiamutuari

(ii).

Ast haeceadem

abundantius evolvit textus Surianus, quo, ut conferenti patebit, usus est biographus noster. Baec igitur habei Surius Sanctus Bruno piissimus, vigesimus secundus S. Evergisli successor,omnium factus morum speculum bonorum nardus speciusa dedit odorem suum vere dux populi et soUicitus pastor gregis do.-

ut dicit scriptor lauinvitus Baldricus datus, potentia, si tamen hujus facinoris concedere debuit, scius fuerit. Ast haec minoris momenti quae-

quam

ex iraperiali,

cui

vel

stio est

multo majoris est rescire utrum S. Bruno Tungris abstulerit S. Everg-isli Coloniensiscorpus, anvero Trutmonia S. Ebregi;

minici.

Quum causa coUoquii habendi de statu regni apud priucipes regionis illius, iter haberet in occidentem, forte in reversione, pacato
regno, ad
gisli

Trajectensis.Ranc quaestionem declaratam videinproximo de S.Ebregiso Commentario. r Textus Ultrajectinus habet cum suis episcopis perrexit etc. mendum correxi scribens : cum snis episcopus perrexit, quoniam in prosi

oppidumTungrensium

devenit, quod

lixiori narratione, e

qua suam deprompsit

:
(

venerandos Keliquiarum
conservavit.

ciiieres Sancti

Nam

peccatis

Everexigentibus,

biographus noster, legitur

pus.
5

um

suisepiscO'

civitutem

totam

tempestas
tas -

cum nomine
sedem w.
ibi

alio

longa veiustas et bellorum penitus delevit, ac noviepiscopalem transmutavit. .^.^...^..v,^ v.u.:,^,*.wv.

peruoctaret,
il-

Ecclesia S.

Ceeciliae, in

quam

illatas

fue-

Quumque
ludque

ammum

summus praesul ejus multum

moveret, quod

runt S. Evergisli Reliquise, erat monasterium sanctimonialium, quod jam sasculo \\eia8 VO' cabatur, imout prima cathedralis a Gelenlo habetur{-i].ParthenonemnonsolumSancticor'
5?t7. pag- 180. (6) Ibid. paR. tSI (7l Admir. Culoii. pag. Call Chiisi. lom. III, col 773. Cf tameii Binterim. die Erzft dioz Kdln, tom. i, pag. 65.

I. (lag 28S. (2) Acl. SS. lom. pag.70l. (3) Scnpu. Brunsw. lom. I, pag. Clr IVrlz Moniim. Cerm. lom. IV, pag. 'i7t>. (V) Acl. SS. lom. 11 Jiuuir., pag. 2il. - (U| Foulluo. Uisl. Leod lum. 1,

(1)

ScnpU, Dninsw. lom

V UcMi

m.

pore

DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBRIS.

pore ditavit Bruno, sed etiam prsediis, ut liqtiet ex diplomate, quod Gelenius et baro de
usque ad annum 1802, quo
:

661
*"cTni.t

subregulaS,Augustini[^). Quod perseveravit

Mehring (1) ediderunt (2). Jstud S. Cgeciliss monasterium olim vult Gallia Christiana (8) virginum Benedictinarum fuisse successu temporis incapitulum sieculare mutatum anno denuo 1474 reformatum fuit in regulare
;

monasteriis periit [b) hodie vero mutato monasterio in nosocomium ecclesia pietati infirmoruminsermt{Q). AliavideinCommentariode
retiquis

cum

*""'""

S. Ebregiso Trajectensi,

{U Atlmii Colon. poK. p8g- 79. Kdii. 1836.- (3) Admii Colon. pag, riSS. "

057 C^i
Tom
CJ)

Dic Petcrs Kircbe flc. col 773(4) Gclcn. Mchring. Dic Pciers Kiuhe,
III.

|)Be. 83.

-(ejlhid. pag. 92?t Historiichfl Be*clireibung des ohen Erz-Domkirchc zu Kiiln. von A. E. d'K"*. \tti^ 3 ct

scqq.

DE

SS.

ARETHA ET RUMA
SS.

ET SOCIIS QUATER MILLE

DUCENTIS QUINQUAGINTA, DEQUE KIACO ET SOCIIS TRIGINTA OCTO

AZKIU ET CY-

NEGRANyE

IN ARABIA.
E
E. C.

COMMETVTARIUS PR.^VIUS.
1. Arabia vetus ethodierna. Arabiae Felicis
divitiae et

negotiatio
pristini

usquead primasaecula
splendoris.

christiana

rudera

et

monumenta

ANNO

uxxm
u"-

Araliia,

Arabix nomine incredibile est quam vasfa reqio venerit .Protendebatur enim in
olim

^yriam Mesopotamiam et ipsam ^gypduplex dis,, Et in ^RYPto quidera, Arabia Echhelius noster (1) una Suenda ..ilnqmt
;

geographi, Eratosthenes, Strabo, Phnius, in Felicem, qua appellatione designabatur ipsa pxninsula tota et in Desertam, qux vastas regiones ad septentrionemjacenles, de quibus
;

ZZ^L quiex
mar
Phacusa

Delta sursum ascendenti Nilo

et

rubro intercipitur, in

quo lapis Por-

nl rUes

fn it

gi.nitur... iUtera nomus fuit positus orientale Nili, cujus caput ra Delfa ad littus teste Ptolem^o. Pala:stinam ver-

diximus.complectebatur. Primus trxpartUam commemorata Arabta Pelr^a divisionem rubro versus sej>temr^onem ad^a{quee mari cet et ad Pal^st^nam perttng^t).mvexxssedv. citur Ptolem^us {^);verum Arab> qu est m Petra uno ante s^culo )am mentxonem habet
,

Vl^lTtamtr^terquam in

terras Philisti.

ZrtmZraZpen!trarunt Arabes, et pluhTJlTuHs "" Christum partem urbis ribu^ ''^'" " ante (jjv ArafcicB oi)<?ue depur C

"ll^eMeMrtltn^^^^
tata est
^"

nem

"f adluU. Or^entem '^^f^'

3), e<

^f^^Tndpuvhrate^n nua Syriam usque

"/'^^"
,,.^.

Dioscorides Anazarba^us (7). Ptoler>,a^urnseAraUbus cuti sunt geograph^ recent^ores trtparttta dtviso vel exceplis a quibus ejus ignorata est, vel neglecta. Recenttores tamen labiam feticem multum contrahunt, et eo
, ;

J,:,,!^; cumscrrbebatur '''^'^'''l^ZlTscZL occupabant ^'* trans flumen

, ,

^f

J^; f

eamque Xenophon zn ^^^^''"J^f^^ZTsl ^it Plimus dennue ^'^''^

;

nomine designant partem U lam pxmnsul^ tantum qux Yemana dicitur; quum ceteroqm ^ j^rabica Yemana feticUatem significet (8), etaliisArabia^partibus.puta etj et Yemana, licet Hadramaut, Asyr etc. suie difertMtate v7t?J non desint, reliquas tamen
,

^^''^JZcar,'^^
nulla alia

TttlLfaTuTuTZZTs^^^:^^^^^^^
T^Zh^sulalrabica qum

7ZZur7rZrq:amInZ'eamquevi.su.
pelficienon.quatJ^.m^^^^^^
recentesleucasGalhcasquadrai^^^^^^^ Oermanicai%,m (5). Quoa ui jaciaus
liaria

eos sleret. Geographi vero Arabes, et post jLld, RUter aU.qu. d.vis^cmes NLuhr, ac genalias non proferunt quam regtonum var^arum e qu^bus modo ahqua ^nd. t^um
;

Trpn>ni. P

de

Yemana noMs
.^^^^

in poste-

,,.,,,.
_

admiUatur, juverit memtmsse ad portum bicum. a freto Bf-el-^^<^rtdeb ommno quvngen^ Suez. protendi ad leucas

mareAra^

^TZa'e^dtcta
rnartyrn

^^^^ ^^ ^^^ ^^^.^ v,<.,.cD,<,Arabibus, Hamyar, oltm ^- "' nquaS. Areihas cum sociis .jnj ^^^^^^^ ^,^. coro

^^

^^^^.^
,

''/;'^r,^f^,;r/Lf,^l'o^^ fretum ur abeodem freto Babel-mandeb ad

.....,w,.
.,

tas. et

""TArabiam universam
I89S
cfr Weisselii.fi,

dividebant veteres

teogrlphLet historia a medio circiter S^J^^f^^^^^^^^^i ,t ^^xime ab hujus iniinnovata quodammodo sU, opus nostrum
tio,

Commenl.

in

Synccdemuni pag. 40

(VMo

iF^^Ii^ 570,ed^Ul773iWc.sseling.loc.c.i.

"^^^^^r^
pag.
.>2.

"-

'

,35

-'^^'^

-- ''''-'((j)

!_

Jomard, pag. 87.

'""'

- (7

Ur

Ccllar.

""' -'

'"

U)

Hoff-

^^^^^^

662
..cTOB.
E- c-

DE

SS.

ABETHA ET

SOCIIS MART.

NEGRAN^

IN AKABIA.
prosequitur
:

diutius carere non lumine novo quod accessit,

^osse

AnteiterenimNiehuhrnetsubsequenet

morato cardamomo, sic momo proxima gentilitas

divitias indicari

Cinna.

donec clarissimi viri ReisSacyns, F. Movers, Th. kius, A. Schultens, Fresnel et novissime A. P.CausWright, F. monumenta AraUca e sin de Perceval tot expenderunt, vixcretenehris erucrunt, aut nota esset Arahia, Quam dihile quam parum

Arabia quEe conveniret, causasque

erat, ni prius
,

tiumviatorum,

co-nomen
patia ergo

dedere. PrinciilU felicis ac beatse thus, et rayrrha; hffic et cum in illa

Tro-lodytis

communis
Arabiffi
si7it

thura, prseter Arabiam,

nuUis, ac ne

Quam ampl^

quidem universae. Et mox silvse aromatxcw, tradens,

;

oh
et

est. Quo neographicv inhierere hic visum viris doctis, qui rerum fietut qu^ solis fere hnguarum orientaliumperiti sint et plurium multorum mengnari, adhuc innotuerunt, ad

rem plus solito paulum

ejus anttquitattbus

schoeni viginti Silvarum longitudo, inquit, Schoenus patet Eralatitudo dimidium ejus. stadia quadraginta. hoc est,
tosthenis ratione,

leve perventura quodbeneficium non inopere tsto uitqua esse censemus lingu^, veteri regno mur. Nonnulla igitur de Yeman^ antiqua et prius nota, hiccongerimus, quum
tes sint
:

aUqui trigmta duo Quum vero stadia mille lequivaleant meiris nostratihus passus fuissent longae hae sitvie aromaticse

passuum quinque milUbus

singuUs schoenis dedere.

un
5

(3).

chiliomeiris circiier 148, latse 74.

sunt, tum recenter sed qua^ dudum neglecta ohservata,quibus illa tllustrentur. deiecta aut

par

Grsecos quam tiusloqui scriptores Latinos audiantur paulisper non est duhium
ei

Sed de
est,

veieri

Arahia
;

felice

magnificen-

^j;;';^;'"'''"'

meridiem hujusmodi ad occidentem et oceano Inmari ruhro adjacet, ad orientem protendiiur ad dico; septemtrionem versus camposque desertos qut ad interiores monies ^ sinumPersicumdeducunt.Dictaestet Sahcva, ob diviiias, vel Saha, quo nomine aniiquitus celehrata. Ut aromaia, gemmas, maxime est thuris ; propria habehaiur regio myrrh3e et
est
:
,

Situs

Yeman^, tum

veteris,

tum

hodiernse,

ipsi Arabes, qui licet de

rehus propriis agant, ab cxteris non vincuntur. Aucamplificatione

tores chroDologiEe antiquie
,

inquit

Masoud,

[ab Alberio Schultens laiine sive terram jussus), memoriEe prodiderunt, toqui uberrimam proSabctara fuisse totius Yemanae

Masudius

ventu,copiosissimamfertiUtate;maximeriguam spatiosissimam camct cuUam hortis silvisque;

pis.

cum

pulchris

sedificiis

et arboretis ordine

ac hujusmodi arhorum aromaticarum amplissimxqueerantsilvee. Calamum, inquit celeDiodorus Siculus, et juncum odoratum,

mulix

descriptis;

aquarum canaUbus frequentissiraam

ejus

ramque aromaticae naturse roateriam large

risexspirat;

pro-

quoque, et floribus distinctissimam. Iter addiUgenter equitanti patebat ultra mensem amoeno in longitudinem. atque in spectu hocce
latitudinem
equitaret,

omnis genefert; fragraiitiasdenique foliorum varii^que lacrimarum di^^iiUautium

odoribus referta est.

tantumdem. Qui autem

ita

vel

vel pedibus iret, procedebat Inter

Myrrham

certe et dlis gra-

hortos, inde a principio

tissimum thus quodque per totum inde Felix) vehitur, extrema Arabiae [id est Arahia casije et cinamomi, producunt. Costi iosuper et
et id

orbem

usque dura extremam oram attingeret, utnecsol ei vultum feriret.nec umbra ab eo migraret eo quod obtecta esset
;

arborura, quae ubiterra per culturam ledium et

genus aliorum gramiua

et virgulta tanta

profunditate et luxuriecrescunt, ut quuraapud deum altaribus imponantur,apud hos

aliosraro

queobtineretatquecunctacircumcingeret.Ergo vitam incolffi ejus lautissiraam et molUssiraam

unctissimo in statu lautissimoque degere eodem; cum curaulatissima abundantiaproventuura;et suavitate aurJE et puritate aeris, et aquarum large profusa copia necnon poteutia et concordi imperio, quo regnum ad invicta
; :

materiam largiantur et quum alibi exig-uae tantum particulae ostendantur, hic servi inde lectos domi consternant.
accendendis clibanis
;
.

.
^^

4,

Cinamomura

ibi rairifica utilitate prffistans,

^hZeZJii- resinaque
"<o,

Dascitur.

et terebinthusfragrantissiraacopiose Montes non tantum abietes et taedas,

affa-

sed etiam cedros, et quod Boraton vocant,

timproducuut.Multaetiamaliastirpiumg-euera
sunt fructiferarum,

qu

et

succum

et odorera

approximantibusjucundnmexhibent.Naturalis

enim terra genius vapores, sufEtibus odoratis aptos, in se continet.

Ideo nonnullis ArabiiE

culmen provectura. Non cessarunt ibi posteri Joctanis beatissimara hanc agere vitam usque- y dum immisitDeus iis Diluvium el Arim (4). /i;'(' c6 Quibus postremis verhis memorai Mamaxim.am, quse facta ["//g"^^' // sudius inundationem est in Arahia felice quando ruptaesunt catar- ^^^,^ ,.jj,um HomerUidis. ractce, quihus aqme coniinebaniur inter mon""" prope civiiatem Mareh. Hoc diluvium tes
contigisse voluni Reiskius (5) et Gossetinus (6) circa annum Christi 35, Sacyus inter annos
''/^^^l^^.Jf '""" """^"

locis,

terra foditur, suave olentes venae reperiuntur, quarum perquisitio ingentes passim lapicidinas suppeditat. Atque hxc qui-

quum

150

ei

170

(7),

recentissimus denique

Arabum

dem et aurum

Diodorus de Arahia felice

ihi effodi, et

{\),

addens
,

omnigenos lapides

quos twn coloris varieias, tum nitoris pelluciditas commendai;et pecorum in omni genere eam fecundam esse. Nec minus eam extoUwit
Straho, Solinus, et cui major fides est concedenda. Agatharcides, in Peinplo maris rubri [%). Plinius, Natur. Hist. Lib. xii, commeDiodor.Sicul.tom I, pag.161 et seii^i.AinslcIoilomi i746. LeleBochrt. Gco^r. sacr. lib II. cap. 2G{."JJ wcl. Pylhous g^ngr;iiilic, piif;. 71. Brusrlles. 1813; clr Ukeit, [i) MaGcogiaplm-. lom 1. pan. 2, \>^. 75. Wfimar 1816. sudius. Histoiia diluvii el Aiim, quo Siibxi ctcr<iD. Ap. A. vct. JueUiiKlaiimi, piig. tOI. (S) De Schulleiis. Uil. iiiipciii Arobuni rpoclia vctustis^ima. Sail ol Aiciit, ul ot, ruptura Ctltrraclx Marehcnsis, pog. 'i^. ^6) Kcchctchcs sur la g<)a

historicus A. P. Caussin de Perceval{^), circiter annum Christi liiO. Diviiias Arahum inieriorum his verhis innuit geographus

Arahs

Arabite populos snperabant

Eastu, jactantia et superbia reliquos (9). Fasium exin

hihebant
tione
(10).

primis
,

reges in

exstruendis

palatiis ac templis

tum in omni vivendi raExpensas regum in dies singulos

y\\

(2) Viile

graphic sy5lt'inulii|ue el positivc dcs ancieus. tom. 2. pag.l 12. des ArabfS (7) Mf^nioire sur divers (iviJncmcuts ile l'hisl. aviU Mahomel. Moin, dc !'Acad. des Inscrip. lom- XLVItl, pag. Kio. (8} Es^ai sur rhisl. des Arabes uvanl rMaiiiisinc, loin. I. pag.8 Fans 1847. (9) Ap. Boihait. Gco};[. sacr. (lU) Agalharchidc ap. Wiigbl, Early hb. II, cap. 26.

christiBiiiiy

in

Ainbio,

pag.

!);

Diod.

Sic. lib. 111, cup- 47,

pag. 213.

scrihit

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

6(33

scribit Heraclides fuisse talentorum Babylo-

Syriam, Paltestinam et yEgyptura

;

in

quo

si-

0
Mercn tipro
j-"' ""

lonicorum quindecim

(1),

nimirum
francis

argenteo-

rum

quse sequivalent

hodiemis
his

tum omnem eorum commercium in orbe veteri. 8 Hucusque dictus historicus sed iiiud erudito scriptori concedi non potest, Arabiae mercesproprtas nutias fuisse, ei quoa consequitur, nihil evexisse de suo.

133,900.

Omnes denique veterum laudes

inquit,

Natio paucis complectitur Diodorus Siculus.

hffic

Sab^orum,

non finitimos tantum

Etenim viatores

divitiis et Arabes, sed ceteros etiam mortales pretiosarum copia antecellit (2). quavisrerum coronidis loco, quam fertilis otim

Addimus,

sestimarinonposse fuerit Arabia felix, certo nuper ex ejus conditione hodierna. Ut enim Liebig, exhauriadvertebat celeber chemista terras pars superna, quam ve;

recentbs in Arabia felice viderunt myrrham (5), aloen (6), cassiam, quam a cinnamomo non videntur distinxisse veteres (7), thus (8), balsamum (9) aiiasque arbores aro-

matiferas

tur paulaiim ideoque non solum Juddea, getalem dicunt septemtrionalis nec Sicilia id sed nec Africa Sola sunt quod antiquitus fuere Romanis. ^gyptus, ubi a Niio rigatur, ex ejus aquis feriiliiaaltricibus, suam perpetuo renovat immeriioforte, tem. Dicunt tamen aliqui, nec vocant, Arabix veet puteos quos artesianos quorum beneficio tracius teri notos fuisse credideferiiles evaserini. Verum vix
:

(10) ac terram feracissimam (11) retulerunt. Quineiiam quod Herodoesse tus (12) et Pausanias (13) de serpentibus nar;

rant, sub arboribus aromaiiferis eas jacere, a diiigentissimo Sapeto in vicina Mthiopia est observaium (U). Denique ad thus quod
attinet, observai Chr. Lassen,

quem novimus

rerum Indicarum in pjnmis peritum esse, il' lud in libris Indicis dici Arabicum (15) j ac hodiedum dum arbor thuris Indis jam familiaris est, ac ejus ihus ab iisdem adhibeiur,
venit

aliquoi merim frequentesillic fuisse, quum eosnon diligentissimi scriptores Strabo,Plimorent

nius, Agatharcides etalii
(3).

tamen ihus Arabicumin portibus occidenialibus orai Ualabaricse. Nec vero dudum noverunt Indi interiores arborem suam, aut
quod ab ea gigniiur
(16).

Judasos quoque usos

mingtniiH
aniiqmima
Arobi* negoliaiione

cum

^Z^

Crediderunt Romani diu divitias omnes nec Arobiie fcUcis huic tcrrx proprias fuisse, aliundeesse advecta.Ideo suspicaHsunt multa subige^^^^^^ imperatores plurimi Arabiam infelici conatu. Nam, ut ait retentarunt, at scriptor recens, ai bellum Arabise interiori inferendum, opus est camelis midtis, et ut habeantur cameli,possidenda est Arabia.Duplicem porro negotiationem instituebant Sa7

esse thure Arabico docet tumnomen lebonah. Arabico \uban simiiiimum,tum iocus Jeremiee Ut quid mihi thus de Saba inter aiios * Tradit quoque Herodotus apud affertis Piinium (17), singuia miilia talentum thuris
:
'?

^^^^^^

^^

'

^o.

annua pensitasse Arabes regi Persarum nec inteliigitur quomodo heec omnia aiiunde coemere Arabes debuerint. Rom3e denique, dum
;

fiorebat navigatio
iocutio Piauti

maris Rubri et Indici, aro-.

^thiopia sibi bxi, alteramqua ex Indiis et qua psene silet himulta comparabant, et de tum acquistoria alteram qua tumpropria, Phoenicibus divendebant, maxime
;

maia muiia Arabica dicebaniur (18), noiaque

est

sita,aliis,

aniiquissimo commercio quod has duas pauca coliegit inter gentes exercebatur, non

Olere Arabice. Gemmas de reperiri in Arabia tesiantur muiii, sed iicei id similiauro dubitandi est locus (19), ter scribant pierique veieres
9

De

YerumenimveromercatumetdivitiasYe-

DemercatuA^..^.^^,^.

recens Phoenicum historicus,

ci.

Movers

{^).

Commercium kvahnm,
se, et mag-is

iiiquit, ydxn ut erat in

adhuc ob taotam antiquitatem

mance antiquse (sive tis quae ei propria sunt seu, aut in ea nascuntur sint adscribenda, magis est verisimile, mercibus etiam quod
peregrinis, guas

suam,

admiratione dignis est e rebus iu primis communicatione maxiinhistoria. Fundatur in

cum

vicinis gentibus unde-

ma

inter reg-iones

maritimastum

Asiae occiden-

quaqiie mutabantur) manifestum est fuisse admiratione digna. Audiantur de divitiis

talis,

tum

Africffi orientalis et Indise.

Nec Ara-

ob quas a priscis bia ipsa has divitias possidet, est consecuta regionis mC temporibus famam
ter ditissimas et felicissimas

Sabseorum iitter^ sacree-quarum ioco saliquot Saba, auuno ienore recitamus Sed et regina et ingressa Jerusaiem Salomonis... dila fama
-.

quorum

nec aurum scilicet ei proQuinetiam celeberrima ejus aromata adferebantur, pria non erant. sed e longinquo
,
.

regnorum antinec gemmas.

multo

cum

comitatu et

divitiis,

camelis portan,

Asia ulterion. Arabia, ex Africa. ex India et ex

quum media
orientales,
et

sit

inter

ditissimas
,

reyiones
artes

occidentaies illas

quae

intinitum nimis tibus aromata et aurum Salomoffemmas pretiosas, venit ad regem ceutum viginti talenta nem...Deditergoregi nimis et gemmas preauri, et aromata multa allata ultra aromata tam multa, tiosas; non sunt Salomoui. quam ea quffi dedit regiua Saba regi
et

Assyriam, Phoeexcolebant. puta Babyloniam, ^gyptum ; ac insuper ei ipsi desm niciam et ac simul traduntur nufficumque mercatui navigatioues sunt naves et qu^ ad longinquas negotiutione antiquitus necessaria. iUa tantum latere ad almd meremicuit, qua ab uno sui Qu^e ab oecidenle adveces transvehebantur. aut ab onente niebant trans sinum Arabicum, suis vehebant Arabes trans Persicum.caraxvanis perincultaetdeserta loca ad Mesopotamiam,
.

regum 111 Reg. X, 1, 2 ei 10. Divitias adtemporis maximas fuisse ex muitis tum Phxnicum historisiruitur (20). gestimatque attuiii regina Saba, cus 1 20 taienta auri quce vaiuissethaieris^,m,m (21). seu francis
Astae
11 580,000
:

jore

siquidem quidem concemonis vaiebat quam nunc Et

masive potius pecuniie vi decies tanto pius aurum sevo Saiotaientum Asiaticum fuisse itbra

dendum

est

<

Niphuhr

iSi*R^Uer r;i
eenVi-.
lil'-

c. paR. 20'i.-(9) n.t 5K8 cl se. q

^**

Nicbuhr. I. cil. i.ag. 204.- (H) Nicl.ub.. l. cH. ,.g.

V,8fij;.u .

" ^^V

- lU)Si.pclo

.ms..ouc

.-1.1-

"'S */:^ buhr. Dc,cri,no.. ae L^arabisclit-T Honilcl.

'^.

'!

nx

l>aris

1779.*!,;:;!:

i;^;';":,;.^^

^E^^tJ.5e: iVm^ XII,

.p.H.ter, lom.MI,

foS* VI 'pag

?28 --%) Haioes.

WelUud

ior

iv, ,,.g.

^-k-^

ib.d.

m-

rum

664
cTOKf
E. c.

DE

SS.

ARETHA ET
100.000.

SOCIIS MART.
soli

NEORAN.^ IN ARABIA.
juccta

rum U5et Altico duplomajus (1);

francis Gallicis

seu valuisse
Librse

Arabes camelis suis merces,

mu- D

minimutn

rumquo jEgyptusa

7'egnis orientis divideba-

enim Romanee 125 aequant chiliogrammata 40 ; et chiliogramma auri puri hodie venaie est fr 3,437 Sed recolendum est lihram auri
argenti 25, quum valuerit antiquitusinorientelibris argenti tantum 12.

tur, ducebantadmare mediterraneum, usgue ad locum Casion dictum Jovi sacrum (3). Siius erat non procul a Pelusio, ad montem
,

nunc valere

libris

Aliis scripturae locis non pauca de Arabum dimtiis et negotiatione leguntur : Eegres Ara-

buraet SabadouaDumiDoDeoadducent. Psalm, Inundatio cameiorum operiet te, Lxxi, 10 Jerusalem, dromedarii Madian et E|iha, i, e. Arabise occidentatis; omnes de Saba venient

pecusCedar, seupartis australis Arabiae desertge, congre-

uurum

et thus defereutes.

Omne

gabitur

tibi

arieles Nabaiolh,

t.

e.

Arabiee,
(i.

Peiroeds, ministrabunt tibi.

Isai. lx,

Ut

quidmihithusdeSabaaffertis?/e?'em.
tiatorcs

vi, 20.

Arabia et universi priucipes Cedar, ipsi nego-

mauus

tuae,

Tyrum

alloquitur pro-

pheia ; c-um agnis et arietibus et hoedis veueruutadteuegotiatores tui. Venditores Sal)a, et

Keema,

j.

e.

provinciee

Oman; iniermare

In-

atque inde mittebantur ; Phaenicum, vei ulierius vemercesin naves hebantur via terresiri. Ad hunc enim locum periingebant viae multipiices, quae a quavis Asiaeparte ad uEgyptum ducebant (4.) primo nimirum a r^egione Edom, serius a Nabatseis dicia (5), j-uxta mare rubrum, quae via et a deinde ab interiore et Sabsea deducebat 7nedia Arabia tertio a celebe^^rimo emporio in antiqua regione sinus Persici Gerrha itemque a Regma in hodiernaproDedan (6), vincia Oman, per deserta exiremee piniT^sulie (7); quartoa termino septemirionaii si^ius Persici, ubi Nabuchodonosor, qui ei Gerrhceos illuc ex Chaldaea in iocum Dedaniiarum transiulisse feriur, emporium Teredon xdiquinio a Babyione in Mgyptuyn ficavit (8) eratviarectaei brevisper deserium^quarnvis
ejtisdem
notninis
:

sinuni Persicum, ipsi negotiatores n tui ; cum universis primis aromatibus, et lapide pretioso, et auro, quod proposuerunt iu mercalu

dicum

et

(9) ; sexto alia erai eodem sed duplo l07igior (10) septimo, cetende7is, leberrima erat quas a Tyro et Da^nasco (11),

ceieris

minus nota

devinquihw Hiem cum chme M uu

Ezech. XXVII, 21 et 22. Sint h3ec certissima iestimonia negotia^j-^^^^. ^; divHiarum ArabicV temporibus pris' ^^^ ^ ^^^ 'videntur hic insuper summatim extuo.
\[)

juxia latus orieniale Jordanis et ^nay^is mortui, ascendebai in jEgypium (12), ac iis etiam inser^viebai qui a superiore Syria et Mesopo-

geographus Riiier et in primis nupei^s Phocnicum hisioricus collegere de

hibencla quse

Da^nascum venienies (13), ad aui jEgyptu7n pergebant (14) tum

ta^nia
;

Arabiam
et iis

qui
:

quibus Sabsei cum camelis suis negotiationem in Asia occidentali peragebant. Quo pacto non solum prge oculis erunt versiculi codicis sacri ei asserta scriptorum, at ipsis Sabxorum peregrinationibus quum Babylonem, Niniven, Tyrum adibant, quodammodo iniererimus. Periinentque illa ad Acia
viis,

Palmyrena (15) quum Palmyra cenirum esset viarum, quae a regione Euphraiensi media ad occideniem
via
vene7'ani

Damascum

nostra (a quibus disquisitiones historicas

et

geographicas alienas non esse notum

; nibus) poiissimum duplici quidem, quia ex ianta negoiiaiione Sab^orum

om~ ex capite primo

esi

cum

PalcBSiina

ei

Syria,inieiiigetur qu07nodo

sit factum ui ioi Judsei in interiori Arabia oiim habitaverint, et quidem ab antiquissi-

Syria cameli in jEgypiu7n perveniebani, per Galilaea^n sciiicei, Samariam et Judaeam, ei inde per orae Philist^ae et JSgyptiacae emporia, Gaza^n, Rhinocolura^n, Pelusium et Casium (17). Reperta est non iia pridem haec via a Robinsonio, seu agniium diversam non esse a via Romana qu^ in Peutingeri tabula signatur (18). 12 Praeter tna^e rub^-um terresires quoqite erant viae, quibus e Sabasa merces adregna
et

ducebani Phcenicia

(16)

octavo denique, via alia ex

A-inocct-

imudiextv-

sepiemttHonalia deferebaniur,

quarum una

"'"""

7nis temporibus. Quando enim martyrium passus est S. Arethas cutn sociis, regnum Homeriiarmn judaicum erat, ei judaeus erat rex

juxia

marerubrumper Edom, seu Idumaeam,

transibat,

persecutor. Deinde
negotiaiio

quum duravent
saecuia posi

dicta

ut dictu^n est, ei Peiram, regni consecuiis iemporibus civitaiem pri7na7'iam deveniebat (19). A Petra vero via wia per

per multa

Christum

natum, ratio percipietur cur religio christiana, pcene ab ortu suo, in Ay^abiam penetrare iicet pauca admodum supersini debuerii
:

mercttlum

monumenia ad rei veriiatem comprobandam. \\ Ab Arabia igitur ad Palxstinam, Phoeniciam ei Syriam, ducebani viae bene multae, quibus cameli aromata, gemmas, aurum et

Uoifcric

Suez
'

argenium in regiones illas deferebant. Et primo quidem loco merces multae deferebantur per mare rubrum ad sinu^ Heroopoliianum*et Mianiticum * (2), quibus septenitrionem versus terminatur, et quorum prior

fioUc <1A

kalts.

nimirum anie aniiquissimis temporibus asvum Saiomonis, magis erat usui. Exinde
,

Rhinocoiuram in ^gypium deducebai, alia Gazam, iertia ex orienie maris mortuiad Jerichuntem, Damascum ei Paimyra^n (20) quarta ad Gerrhaeos (21). Orientem versus Regmaeorum ei Dedaniiarum , Sabae07nt.m seu Gerrh^orum, ttierces si^niliter duptici via in Assyriam ei Persidem devehebaniur, aliera ierresiri juxia sinum Persicu^n, aiteramari' ti7na perveniebanique ad Teredon et Characem,in fronie sinus, aique inde vet per latus orieniale Tigridis (22) usque ad Niniven (23), Nisibim et Haran, seu Cha^^ras vel ad iatus occidentale Euphratis per Babylonem (24) usque Thapsacum (25) ei Haran referebanique cameli in rediiu merces alias in regionem
;
,

G63

(l)Cfr Acaili^mio dc lncriplions. Mi^m lom. XXVIII. pag. el scqq.; 61)9 et scq.; Du Cange. Glossar. iiif. grsc.

SUrlscq.

TaXavTOV.

E(c. - (-J) Strabo, I. XVI. paj;. 108U. *dii. Oxoniens. lliidem. (^i (4) Hcrodot. I. III, cap. tS. (5} Strabo, nag. et HUS Strabo, {6} Moveis. i.ag. 305

m\

iiag.

l()89etscq.;U8i XXI, \o; Ezccb. XXVII, 1520. (7) Kiucr.toin. XII, (taR. 12t>;Movers. pag 305, (8) Mover*, pag. - (9)I.b pag. 31)3. 308 (10) Ib. pag. 24K. - (II) lb. pag. 2M: Uiitcr.lom. XV, pBR 161 cl 34. - (12) Ritler, lom. XIV, pag 137. - (13)M. tom. XV, pag. 13; Movem, pag.

(15| (U)nitlcr, tom. XIV. pog.88ctscqq. Movcrs, pag. 245. (l(t) lliid el pag. 145: Uilicr. (om X, V.c 9.-(17) Uiller,lnm XIV, pag. 1090; Appian bell. civil pag. 157 ct scqq.; Stnik. Ga2u u. dic philistxiscbe Kiisto (18) pog 563 et sen. Jeiia 1852; Sirabo. png 107! ci scq. Umcr. lom XVI. pag. 1)4; Movcrs, paR. 290. - (19) Strabo, pag. 1093 et 1109. - (20) Plin. Ili^t Nat. 1. VI, cap. 32; Mover8.pa(;.29l - (21) Strabo, pag. 1 103. (22) Strabo, pae. 1047 el IOjI . (23) Cfr Nahum III, Ifi. - (24) Cfr Jerem. Ll, 44;EzclIi. XVII. 4. (2:>| Slrab. pag. 1059e(1051.
I

siuim

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOB^IS. Bomanorum expeditio, suam{\). Omnibus vero dictis vii$ soli fere
Arabes camelis suis, sive suas, sive Phcenicum aliarumque genlium merces deferehant [%]. Quam ob causam istud quasi monopolium ab antiquissimis temporibus in Asia
occideniali exercuerint Arabes, nullo negotio

665
inquit,
quffi

nostro

AucrnRB
E.

tempore, duce Mio Gallo, in Arabiam fac-t i est, permulta ejus regfiouis pecuUaria demonstravit. Hanc deinceps, ex iis quse observata sunt, describit, notatque inter alia, Regem apparalu maximo multa contiuue conviviacelebrare, et in iis pocula aurea usui esse

consequimur ab iis enim solis habitabantur tantx solitudines, qux a mercaionbus erant peragrandse deinde nonnisi a camelis, qux
; ;

ex

in reliquis Asice regnis rari erant,per eas pO'

terat transiri
LS
(3).

Ad aliaproperantes, aliqua hic de negotiatione et divitiis Arabum breviier adscribimus \" Nulla gens ante Christum naium, pr^ter Phoenices et Carihaginienses, adeo mercatui fuit dedita,quam gens antiquissima {Genes. \)Jectanidarum, sive sabeeorum ^et
:

quo confirmatur quod supra scribebat Heraclides domos esse ex lapide pretiosoconfectas [oif.r^an^ 6t ota Mzov 7:o/u7i/.ti;)(r-l};reg"ionem omnium feracem e9se,prffiteroIeum.Rerumaliieim* portautnr, inquit, alise miDime, quffidam iudigena sunt, aurura, argentum et plurima ex
;

aromatibus, as,
ca,
ras,

et

et styrax,

et crocus,

ferrum, et veitis purpurcoelatuet costus

:

aliunde habent (14). 15 Ineunte primo ssecuio christiano vivebat

et signa, et tabulas

)'>im%$

i*cuUt

ipsis Phoenicibus

Sabm

antiquiores

sunt.

et

Quinetiam ex Saboeis Phccnices originem duxisse perhibent Herodotus et Strabo (4-). 2

Novimu^ regem Salomonem immensas divitias suas, non solum exgentium devictarum,
ipsorum regnicolarum tributis collegisse ; sed ex mercatura quam exercuit ipse (6j, ut alii reges antiqui, et ex veciigali' bits mercium, quae ad regnum ejus perveniB ebant, aut per illud transibant (6)i Ad quee notamus, vectigalia hiec maxime ex mercatoribus Arabibus fuisse percepta deinde, conditionem regum Saba in pluribus conditioni Salomonis fuisse similem devicerunt enim et ipsi aliquando gentespsene omnes Arabise, necminus quam Salomon negoliaiioni fuere dediti. '6Scribit recens Phoenicum historicus
aut
; :

Plinius senior, qui simiiiter jEliumGallum in describenda Arabia se ducem habuisseproArabia fltetur (15) ; dicit porro sotemniter postferenda (16). Qu3S fuerit gentium nuUi causa expeditionis Miii Gaili aperte faietur
:

liristiania

Strabo Inaudiverat imperator eosjam inde a multo tempore ditissimos e.-^se, qui auro et argento et pretiosis iapidibus*arumata permutarent, et nihilin res aliuude importaias impenderent (17). Atque h^ec ultima iucidius expressit Plinius lu univeraum geutes ditissimffi, inquit, ut apud quas maxime opes Hoiuanorum Parthorumque subsidant, vendentibns tiuae
: :

mariautsilvis capiant, nibil invicem redimentibus

scribii lib. xii cap. 41
:

Arabicas gentes, quse mercatui erant dediise, alias omnes superasse copia auri, sicui ipsi Phoenices omnium primi erant copia argenti{l).Licei autem aurum magnam partem qucesiisse videantur Arabes ex Africa (8), in Homeriiidetamensiiam esseregxonem Ophir, ad quam ciasses Saiomoniset Hiram navtga-

Et argumenioest inter aiia, quod Verum Arabiae etiamnum feliciusmare est ex illo namque margaritas mittit. Miuimaque computatioue millies centena millia sestertium (z. e. francorum
(18).
:

20,000,000) annis omnibus India et Seres,

pffi-

ninsulaque
nobis

illa

imperionostro adimunt. Tanto

constant.flac c/ecaw^a, diversis temporibus su-

deliciffi et feminffi

bant, multi, post Gesenium, arbiirantur (9). Etenim, preeter alia plurima qux hanc in rem afferri queunt, in Homeritide habitavit

ut dictum, Arabiam bigere tentarunt reges et imperator^es (l'J). Arabum opulentiffi, inquit Strabo, testem lau-

dare

licei

etiam Alesandrum, qui eam, ut

fer-

tur, reg-iam efficere constituerat, post^iuam

ex
>'

Ophir, fiiius Jectan {Genes.\); nomengue mutuasse regionesaposteris Noe.passim notum

Indiarediisset(20).

16

Non

videtur Grsecorum
.

et

Romanorum
.

'tud>tmpott
'"'

estADeniqueilluddandum non

est histori-

navigationem co Phoenicum.priscis Arabibus Hujus enim asserti desideranuilam fuisse.

{;

peitOlK rn

conira illud nonpauca oppoSed ista huc non spectant. nere Hi Verum non solo antiquissimo eeco patriarcharum et regum Israel ac Juda celecirbres fuere Sabxorum, vel ui uno Scvculo Homericiier anie Chrisium dici cceperunt, tarum (11) diviti^ sed usque ad natum Salvatorem et ultra perstitisse eorum florentissimum statum certo discimus exStrabonne vivebant. Etenim et Plinio, qui tum temporis Arabia, praeter ea qua^ ab Eraiosmulia de ex relatu thene mutuaverat, hausit Strabo ante jElii Galli, quivivenie Sirabone, anno 24
tur probatio,
et

licet (10).

dominatus in Asia et Egypto tanium nocuisse Arabum commercio, quomam exinde eorum merces et in Eu7^opam vehicceperunt. Verum cladem ingentem regno Homeritico ejusque mercatui attulit ruptura catarractse Marepost quam civitas Saba, bensis, supran. G
, ;

'^"^"'"

"*
1

j.rri7i(iOiie

^,.aia
,irtecta.

feiirtt

seu Mareb,Homeritarum regia, derelicta est, et tribus muitse migrarunt versus Syriam et Mesopotamiam. In reliqua vero Arabia sensim quoque imminuius est mcrcatus ad tem-

pora usque Isiamitica, quibus interruptum est commercium omne Europ^e cum Asia et Africa. Quse auiem remanserat inter ipsas harum pariium gentes et muitipiicia inier
bella negoiiaiio,

reperta

Indias, ac renascente

via ad utrasque communione et usu

Christum, ab imperatoreAugusto in Arabiam usque missus est cum exerciiu, et pertigit Sabeeee regiam, ac Mariabam, sive Mareb, Proxima [12). IdStrabo fatetur
forteuiterius
:

Asiam intereiEuropam.pedetentimperire debuit, Arahiaque ad hodiemam pauperiem

reduci.

Ex

his

mirum non -

est

multu?n auri

ineunte swculo
pftc

vi

adhuc in regia Sabseorum,

mi
iT

(1) IMi...
i.

l.lJ.

XU.

IU7i, 1080, t09n eic; Muyeis.

c. i.g.
ei

Move.-

m m

Lc;Sl.bo hb.XVI pjg. 1^8 c. pog (3) tlr lu.n. XII, i-ae (4) '.Ir K.Uer 128 ct ^.-q. iSilllRes IX.26-28;X, lI--^2 -(6)
...

40.

(2) Pl...

1.

nal As.atiquc.t^ni.

III.

l)aK-'i02. el

pss.m

U A^ Vucr, tom. XlV^pg. 3Gti-431 scq.; H.Ue.-, Etudes sur lArab.e, p>g. 120 et

P.is 18i9. (10) Cir Jon.ard>

l.rdk. tom.

(U) Cuussiii. Essai tom. l. Si7. flieel^c^. ci pussim. lU. ^^"0' '7^'" ?" ti3. - (l2lJomnr.i, paR'"m^M:' -llSlVide iioln.n Fulroiicri. poR. IH2. - (H) Strabo. Iib. lib. \I, (IK) Piin XVKpaB. m*7elll2 Oion.i 1807. -(17)Strabo. bb \VI, pog. H07. (10) Ibid. cap. 32. (19) Cfr Jumard. pag. 1*2 et (18) Plin. hb. Vl,cap. 32. (iUJSirabo, pag. 1113. 157.

Ll

'

Ml,
seti

AOCTO
E. C.

NEGRAN/E IN ARABlA. DESS. ARETflA^ET SOCIIS MART. riticam scriptam quidem fuisse aliquando D adservatum fuisse :utex seu Homeritarum, 6ou(Trpo9y;(Jov, sed plerumque et communiter a edendis apparebit {\). Actis S ArethiB infra dextra ad sinisiram. Hara autem esse monudeferbuisset ium eorum Licet enim perquam menta scripta ceiebris quondam, et antiquisdifficiUimus omnx temmercatus, tamen quia simx gentis,negari non potest.Sic et aliaspteexercitus accessus mrefuii eousquehosiilis rasque genies paucissima monumenia scripta fuerant. Hodiedum sola comdirevii numquam anie ^evum Atexandri magni posteris splendoris monumenia (2). exsiant veteris mendasse cernimus et quod mirere, ipsi culgee

rudera

itineribusreceniibussediVisa sunt sciHcet tn ingentia, multaque civitatum ficia marmorea Wellsted inter quw nuperus viator
;

tissimi Phcenices
inter ei
praesiiterunt.

Carthaginienses, quos simititudo fuit, id raro Sabceos aiiqua

et

murummarmoreumconspexit dimtdn mxtadhuc, quiaaudaliariiAnglicii:^). Felicior viator Gallus Thomas cior anno 1H43 erat inspexit veteris Mareb, Arnaud, qui rudera aggerts Qu^primum Saba est dicia, ejusque

mra cbriitia18 Censuit laudaius Jacobus Bird (12) tnno antiquioHimyariticas annis ducentis scriptiones
ret

anie Christum
:

Himyariticadicti el erim, celeberrimi [lingua e. <?. el sed, t-eZ sed Manb, hodiema Arabica aqux coniinebantur inaffffer Mareb) (4), quo Repert^ sunt etznscrtpter duos montes (5). Himyariticie, e quibus solus
tiones

antiquiores 7ionesse; tHr.StmilitU' quineiiam primis seeculis christianis eas po- do linguM cum Mthiopica el tius adscribit quam sententiam, eodem anno missionarius Jo- rommuni ori1S45, proponebat eruditus

natum

non vidtn-

permult^ Marebensta, Thomas Arnaud, inter rudera

(6).

sexagintaexscripsitMGallixeruditsecommunicavit

B
II.

Lingua Homeritica, inscri-

ptiones,

communes origo cum yEthiopibus. Arabum idololatemplum Caba. Adventria

;

sephus Sapeio (U). Addunt iidem linguam Himyariiicam a lingua ^thiopica, seuGheez, nec vocibus, neclitteris muliumdifferre.Licet veroinscriptiones ptures deinceps interpretaii sint periiissimi viri Roediger et Fresnel, reiinenda est adhuc utraque senientia modo memorata, donec lux major aff^uigeat (14), Hanc porro linguarum similitudinem trihuunt eruditi non soli dominationi^thiopum iuHomeritide (15). aui vicissimHomeriiarum inJSihiopia,sedcommunioriginigentium{\&). Ciarissimus vir Carolus Lenormand, cujus nuperum obitum vehementer dolemus, coram
societate ethnologica Parisiensi, cuiprgesidebat, plurima argumenia protulii, obquae ge-

go utriuique
gentii.

tus Judseorum.
Scripturo Ei-

nus

et

artes

jEgyptiorum

et

jEthiopum Asia-

iica esseni dicenda, seu Indo-Semitica (1").

myarinca de

tantum fuU commercium Phcenilitieet Arabes, nemo mirabiiur 7X"ra^ Oces 1H37 a C. CrutPhanicumet ,.^5 inscriftionum qu3e anno 5yrortm. U^^^^owio ei anno 1843 a Th. Arnaud in Arabia Phcenicum felicesunt deiectx easdem esse ac
-^^^-^g^

Quod pluribus deinde felicHerque adstruere tentavitcl. Courtet de Lisle (ISJ. Adduntque
gentes Asiaticas in JEthiopiam,
ei

inier

inde in

TeTdZT'

ei

Syrorum. Tuitus id

est singulari disser{!], et

jEgyptum venisse, per Arabiam et fretum Ba-bet-mandeb. Ex quibus coyiftrmatur itla observatio eihnographica, gentium antiquarum negotiaiionem plerumque ex earumdetn
migraiionibus ortum duxisse.

tatione eruditus Gesenius

post

eum

cl.

De JEihiopibus

hsec inter J. Bird, de alphabeto Himyariiico Origo Semitica litterarum alia scribens
:

earumque deductio ex

Phoemcum scriptura,

ad diem 27 ociobris, quando Acta S. Fruneniii dabuntur ,poterunique ium prseter laudatissimum opus Josephi Sapeto,

dicendum

erit

infertur etiam ex iis quae refert Masudius (alias Masoud, scriptor Arabs) in Pratis aureis, itemque alii historioi Arabes, Joctanidas,
seu progeniem Kliatan, vel Joctan, qui Arabiam australem incolebant, ling-ua locutos esse Suria-

forte

jam usui esse inscriptiones permutise christiancc alixque quas Lepsius in Nubia collegit (10) etphitologiadhuc beneintellexisse
non videniur,
19 Arabiafeiix
est
b3e, filii

ni

seu

Syriaca, priusquara

scilicet

dialecti

ideopermulia s^cuiadicta quodin ea habitabat progenies SaSaba,

Sabxorum nlirjuilai.

Sa-

bxi Jrelanidx
ei

diversffi in

sent

(8).

liuguamArabicamhodiernam coaluisEi scribii Sirabo, inmari quod Ara-

Yectan,seuJectan,filiiHeber,quiper Sale et Arphaxad ex Sem, filio Noe, erat genitus (Genes. x,2b)
{20).

SabMi C-

rjilx:

biamfelicem adluii, fuisse colonias Sidoniorum, Syrorumet incolaruminsula; Arvad^^).

Credideruni

Sed eamdem Arabiam

aliquando

phiioiogi legendas

felicem usqueadsaeculumoctavumanieChristum incolueruni quoqueSabasi Chamiix, seu

progeniesSabae,filiiChus,filii

esse inscripiiones Himyariiicas asinisira

ad

Cham:quod apte

dextram

(10),

secusquam faciunt gentes Se-

miiicx omnes. Verum ex codice quodam Himyaritico bihlioihecee Berolinensis, feticissime reperto,ei cum inscriptionibuscoliato
illud

ostensumestanuperoetdiligentissimoArabum historico,A.P. Caussin de Percevat {2\),cujus opus viris rerumArabicarumperitisinprimis

piacuit{l-l).

Exquibus

conficiiur,

imperium

nunc

cerio consiat (11),

tinguam Himya-

Homeritarum,saecuto sexto,dequo scribimus,

(3)

V. Acta, n. 37pa(;. 11. (2) Cfr niUer, tom. XI! Jomard. p. \'ii. '1. 12S; Uiiier. lotii. XII cl Xlll passim, (i) Sary, M^m. tle 1'liislilul, lom XLVIII. pay 498 cl secjq.; UiUor. lom. XII. pag.TK. (5) HiUcr, ibid. pag, 703. ((i) Ibid. pii}-. 7-> ct Si, (7) Ueiicr ilic Ilimyar, Sprarhc uiid bchriU. Alltgimeiiit' LiUoMturzcitURg, Juli 1841. (8) Cfr J.Bircl,OnKUic de r;>lphabct Himiarile cl dc rlpbubcl Elhiopieii. lu nouvpUc'. annak-s di-s vnyagcs, 18l%,loin.II. pag. 190 fl8Cpq.;Sapclo, Viaggio. pu6.KIi.-(9) Ap Bird,l. c. pag. 204; Asspmani, Bib. or. lom III. parl. 2. pag. 0U3. Bird. (XO)
(l)

pag. 78 sqrj :FresnGl, in Jouriial nsialique, tom. XVI,pag. 266 (lI))CfrSapelo, ViKgin, pag. 8 el ct277. Pari^. iWO. cq. - (IG) Cfr Ludolf, Comiucul. pag. ^O, 57. ii8i Valc!.iiia, ad. lib. II. rap. 24 Sozonieni; .^api-to, Viaggio, pag. i-i7 -(17) Noiiv, Adiial. iles voyages. i84(i, lom IV. pug, 345 el ^eqq. (18) Ibid. anuie 1847. tom, I, png. 32 et setpi-.Cfr Lepsius,

ibid. iV^i^. lom. III, pag.33r); Joiuard,

Etudes sur l*Aiabie,

pag, 21M; Sapcto. op. Noiiv. Annal. cius voyag. Annde lom II. pog. \m, Cauitiu. tom. I, pag.78; Sacy. MiJmoircs de

\H\

htltfrat. ctc.

~{\'2) Loc.
loc. cit.;

tom. L, p. 2Ii3. (11} Caussm. lom, I. paR, 79 png. 202 cta0!i.-(13) Nouv. Amial, dcs vuv' Idem. Vinggio, p. B. (U) Cfr Caussip., tora. 'l,
cii.

pap, 161) cl ^eqq. Paris. 1839; Journal asialiiiue, loin, XV, p. 37(isqq Pnris. 1850, (19) Loc cil. pag. 339 et 3*3. (20) Cfr Cau^sin, lom. I, pag.."9 5q ; Calmei, Dicl, de la Bible \o iia(;(i: Bocliarlus Gcogr. sac. lib. II. coi). IS el 2r> sqq. (21) Essai sur bistoirc cfes Aiabcs sTunt Mahomct,lom.I, pag. 42. Paris IS47. (22)Cfr Journal asialique, lom. XVI, pag. pag. 26. Paris ItjtiO.

fuisse

DIE VIGESIMA QUAUTA OCTOBRIS.

fuisse totius orientis antiquissimum ; eorumque domum regiam^ quas ex Himyar Jectanida prodierat, et exstincia est occiso Dhu

69T
ACCTORE

ptoribus non multo post usurpari incipit. Primus scilicet Siraho, circa annum ante
jElii Galli in

C.

Nowaso, anno
Sab/e,
filii

525, diutius perstitisse

alia qusevis in orbe universo

littera ^i'h\x\,vel Sjin,5a&/E

quam Porro nomen (1).

Samek

et

Yeclan,ab Eebr^eis scribiturcum vero flii Chus,cum inde quee a reliquis genlibus negli-

gitur,ab Hebreeis sediUo servata est distinctio: Reg-es Sjaba et Saba dona adducent [Ps. lxxi), ut fert Hebrdica veritas ; id est, Reges Sabeeo-

rum Yectanidarum

et

Cusjitarum. Priorum

regina erat regina Saba (2), qucV Salomonem invisit; posteriorum aliquoiies est mentio in Isaiapropheta :'DeA'i propitiationem tuam^g-yptum, vEthiopiam etSabapro te (xlhi, 3),zrfcs^ Sabc-Bos Cusjitas et iterum Labor /Eg-ypti et neg:otiatio ^Ethiopise, et Sabaim, viri sublimes, ad te tansibunt (xlv, 14). Tn quibut omnibus
; :

Chrisium naium 24, narrans expeditionem Arabiam, hanc gentis appellationem usurpavit [1). 22 Ad 7vligioneni Arabum quod spedat, eo- forum idoMarum pars major, usque ad tempora Mahume'^'^J,"'J*"^"y tis,addicta eratgeniilismo. Uiebantur tamen ,_^^^, circumcisione, quum eorum multi ex Abraka esseni geyiiti, cujus omni asvo magna fuit veneratio inier Arabas (S) ei a remoiissimis temporibus Judaei multi in Arabia habitarent. Deos colebant permulios, et singulae tribus, imo domus, deum aliquem prae ceteris reverebantur. Schola qugedam philosophica
;

GallicE, triginia

abhinc annis, docuit genies

idololairas coluisse

Deum unum,

et

reliquos

distinguuniur Sabwi
bus.
videntur hi
ixculi cirei-

Cusjiise

ab jEihiopi-

deos suos habuisse tanquam inferiores et subditos quod quum universim maxime sit falsum,de Arabibus circa Yathribet Meccam habiiantibus, aliquousque dici posse videtur,
;

teroetoante

Chrislum
6!/iiniani.

"li-

graiie in A-

Verum post Isaiae tempora horum Sabceorum nomen in Bibliisjam non comparet, nec sermo est nisi de ilUs Sabmis, quorum nomen cum Sjin scribiiur. Quid ex eo inferendum ? Amiseranine Arabes Cusjitce appet20

De Arabibus omnibus idrefert Abderrahman'

Soyuti, commeniaior Corani (9), qui floruit ScBculo xvi(10);e^ Pocockius kujusmodi mo-

lationem Sabseorum, vel excesserantne e terris quas per multa seecula simul cuni Yectanidis incoluerant ? Mihi videtur solvi dubium, inquit cl. Caussin, ex eo quod communiter hodiedum admittitur, et a Ludolpho (3), quantura satis est,ostensum fuit, Abyssiniae

notheismi vestigia in Herodoti hisioriis sibi detegere visus est (U). In Hedjaz scilicet, provincia Arabiae, ad quam pertinet Mecca ejusque antiquissimum templum Caba, degebat Ismaeliiarum pars (12) progeiiies Abrahae, eoque de venerat, labentibus saeculis, ingens Judaeorum muliitudo. Ex veneraiione quae inter Ismaclitas erat igiturAbrahee
,

regnum

a colonia Arabica fundatum esse. Multum inclino in illud, colonos istos fuisse Sabseos Cusjitas, qui vel omnes, vei magna ex parte, propter bella. aiiaveadjuucta Arabiam derelinquerefuerint coacti. Essent itaque Abyssini ex Cusjitis Arabibus geniti, et cum Cusjitis Africanis per-

maxima,
erat ut in 23
sit

ei

ex doctrinis Judseorum, factum

crederent.

Deum supremum
nescitur primo

Verum

quam antiquum

AnUquHaCa^^^^^

templum Caba; nam primus ommum lilius mentionem habet Diodorus Siculus, qui post
csedemJulii Caesaris,paulo anteChristum na-

^^^

^".(, po_

,ueon:eorum

mixti (4). Inquirii dein idem scriptor in tradiiiones ipsorum Arabum ; reperitque genti

tum, scribere
ris
:

coepit,

et

quidem verbis obscuin

SabMUmu*.

Fanum

ibi

(inter Banizomeneos, accotas

Adiiarum qui

in Arabia felicejuxta Sabseos

maris rubri) sacratissimum,

sis

summa

univer-

Yecianidas habitarunt, et quorum rex Locman celeberrimum aggerem urhis Sabce, seu

Mareb, exstruxit, oninia qu3e de Sabcvis Cusjitis sunt dicta, ipsamque nominis omissionem a saeculo ante Christum octavo, apprime
convenire. Quse explicatio communitatis linguse, coloris (5), nominis antiqui (6) inter Homeriias et Abyssinos,ac dominatus unius gentis

Arabibus deinde ex Arabum ricum nullum habent Mahujneteantiquiorem, quinimo usque ad medium saecutum vni omnia memoriae mandabant ipsorum erudiii, et tun demum annales et hisiorias scribere coereligrione

habetur (]3). CoUigitur traditionibus (nam histo-

monumenta
'

in alteram, quem non infrequentem fuisse indigitant, mihi prm omnibus

SahKi Jeclani-

dr a ixcj
le

aii-

Chr. dicU

Bomeritx:

verisimilis videtur, 21 Sabcvi Yectanida* multis post sasculis,nec diu ante Christum, HimyaritcV, eta Grmcisac Romanis Homeritee, dici cseperunt. Cujus rei
hcBc esi origo.Rex Sabaeorum AbdsjamsSaba, qui regnavit circa annum ante Christum na-

perunt) (14), eversum fuisse templum Caba piuvia et inundatione, sub regulis Djorhomianno circiter p tis secund^ dynasti^, qui ab regnare cosperunt. Ex 75 ante Christum historicus, quo merito infert veterum Arabum monumentum aquis pluviarum dejectum et
et potenti valde exiguum, a gente exculia fuisse a exsirui non potuisse, sed aedificatum Hedjaz {\b).Nec Ismaeliiisprovinciae

Himyar et Cahlan, quosed post Himyar rum indivisa est dominaiio inter plures, maxime perstiiitque noter filios Himyar et Cahlan men Sabseorum, donec a rege Ariih, seu Aretum
7UU, filios genuit

rudibus omittendum, quod a recentibus antiquiiaium Arabicarum indagatoribus certo est demonperegrinatiostratum, Meccam civiiaiem, adeo celebrem saeculo quinto post nibus enim Christum antiquiorem non esse. Antea aedificata, nihil in valle ubi hoc saecido est quod conspiciebatur praeier templum Caba, de nocte Arabes per diem venerabantur manifeste recedentes (16). Ex quibus omnibus quae nonnulli censuere, ut refert concidunt
, ,

prior patri successit

tha,

ex progenie Himyar, uno circiter

saeculo

omante Christum, in unum sunt conjunctse Arabiee felicis. Exindeejus incolae, nes tribus nonjam Sabasi, sed Himyariiae sunt appel^
lati,

ac Homeritarum nomen a classicis scri'

CfrCaussin, Essaieic. lom.
I
.

J.Bruce,Cabam fundatamessea Sesostrt,rege

(I)

pop. 40, Jilcte.

2ti;

-(2)Cfr
I.

cdh. Bodinitiis. r.ongr.i^oc. lib. 11. - (3) llislnria ;Elhiopira, Iib

Caussin

lom.

pag.

Xn nac ;ri

41.-(8l

Caus.il.;tom,

Usq

I, cap. I.et Commcntarius (4) Caussin, Hist. cl 201 in hi-itor. p9K. 57 ei scan Sacy, M^m. lc TAcad. tom. L, dcs Aral.. lom. I, pag. U; cfr rArabie, psR. 174- Paris.' (S) Jomard. Essai sui pae. 28U, pag. 380. Jnurnnl asial iq. lom.
.

ci scq.

Caussin..om.I.p.g.27U.

Cfllmct. Dict.oniiaircdela hililc 171. 197. 27U. 27i I, pug. - l) '

^''

Cir-

l9)Ap.

-^^l?^'^

ir'!

1839;
ptg.

Aiiiuua,
(7)

in

XV

Uiodor. l.> C"u^sn...bid. pa-. lOIcai VIII. IsU.|.t (14) Cfr Sa.y. M--^'". d^ S ful. 11!.. in. cap ii 7.- 15) pag. 30 &u.; Caussm. t.,m. II. pag.

- \m

Paris, 18S0.

228.

Eic-

(0) Cfr LudoUii^,

Commenl.
I,

in hist. xlhiop.

lom V, rart. 2. lom.l. Idcm lora.l,pg.l7!i,<l)B.-(l6|Idem, m,

.

pe-

-3.

Ap. Caussm. lom.

pag.

6^^; cfr

RiUcr, tom.

87

jEgyptio,

Octobris

Tomus X.

68 668
AUCTOII E C.

DE ^^

SS.
=

NEGRAN.E IN ABETHA ET SOCIIS MABT.

r
.^

AR.^BIA.

Sr

ZTTrnXflZtlt^^^^^^^
;

Assvriorum fugerunt. Hanc sententiam et Julis .Ethiop^bus, seu Falasja. appoa* Antonius dAbbadie,

Bayt-AUah, anteMahumetem dicinm fuisse Arahum Paniheon; srmrd DoL nVDd sed erai Cab.v superposiia H6U deorum simulacra nam prieter laptdem mcircumposiia,
erani aut

eamque reiiquispraeferen-

dam
est

dicii (7).

deducere,

diversis senientiis pronum inquii cl. Caussin de Percevai,

Ex

arum{V)etsimulacraqu.T in ipsa .vde Vl^iUseusimulacro Ahrah^, veneratxom etiam Arahes pluriprani f2) Astra colehant alit planeUn II rnaxime solem alii lunam dentque stellam alii Jovem vel Mercurium, Sirium (3). Qua Aldeharan, vei Canopen, vel sive Ssab^orum, Tsahmorum,
;

cum

epluribus aniiquissimisque emigraitonibus Arabicas,v%dencoaluisse Jud^orum colonias sive dum cepisse incrementa turque nova subegii Pompejus annis 64 ante JudcPam Christum, sive dum eversa esi Jerusalem a Hadriano, Tito,aui castigati sunt Judasi ab
, ,

in replacitis

oui astra poiissimum est in Corano, etde dere- quorum me^iiio esi (1) Quibus non parum discepiaium ah antiquisMultifuere Judaei in Arabia 24 parie septemmaximein simis temporibus; seu Medinam unde trionali circa Yathreh,
;
:

coluni, videntur acce-

annis cvr<e christianse 70 et 136 (S). Aus vero accolcV sunt factae tribus Arabic^ memorahat superius Abulet Khazradj, quos
feda, circa

Judaeorum

annum ejusdem

aeree 30U.
i

Verum longe absunt Khaibar et Yaihreb, seuMedina, ah Homeritide. Quassiio estigitur quando ad hanc devenerini Judaei. Res certo non nosciiur, sed in hunc modum ab '""' ""
'

,/,'.

Xdum
i.ik,

nntetwc.iii
.Kne.

'i^idqmddi.
riit tcriptO-

penetrarunt postmodum in Homeritidem dicium mariyres, quos celeianique supra esi jud^o palmam bramus, sub rege Homeriiidis eorum adventu in Araesse consecuios. De Auotor hbri biam non una esi senientia
:

Arabum

historicis narratur.

r rr Rex Himyar,

^^, ,,.,,^^.
^.i.

seu Homeriiidis, Abu-Carib, qui regnavii ah annoeerse christianx '^OO ad an. 236, ^wwm

exercitum suum duxisset contra Yaihreb, seu Medinam, a judaeis reiigionem Moysis
edoctus est, ei e pagano factus est judaeus in quo universus ejus exercitus eum imitaius
;

exindedic.t Judseos Atagani, inquii Ahulfeda, aliisqne locis provinciffi habitasse iu Khaibar, Moysesexercitum misit Arabicae Hedjnz. quod qui in Khaibar, Ynthreb coutra Amalecitas, ejusdem provincise habitabant,
locisque aliis

feriur.

Deindoctoresjudaeossecumad Yema- K

nam

jussitque

omnes

in

ore gladii occidi, nec cui-

et muliis Hiynyaritis, ut idola coniemnerentacjudaizarent, persuasii. Hanc originem iribuunt scripiores Arabes, midtis

ahduxii,

quam
citus

dictus exerconcedi vitam. Exiit igitur Araalecitas. eosque devicit et omcontra

tilio

iniersertis fahulis,

judaismo Homeritarum

nes occidit, excepto

Judsei

reg:is,

quem

victores

secum adduxere
:

in

Syriam.

Tum jam

pars illorum sae(9). Certe eum profitebatur culo quarto, ut nos docet Phitostorgius. At vero vix dubiiem ego, judaismi initia in Homeritide sera chrisiiana muito esse antiquiora. Judwi pcene innumeri a sseculo anie Chrisium septimo, ut communis fert sentenquam iia (10), in vicina JEthiopia hahitahant;

Israel fratriobierat Moyses, dixeruntque filii quae vobismandata bus suis Non obedistis iis

eraut, ideoque

bus

auditis,

nobiscum non habitabitis. QuiRedeamus, inquiunt, ad regionem

8ubactam,cujusoccidimusincolas. Reversisunt habitarunt igitur ad Khiiibar et Yathreb, ibique adventum tribuum Aus et Khazradj, usque ad

quos inundatio catarractarum (Sahse, seu

Ma-

reh, altero sasculo post Chrisium naium) Yemanam relinquere cpmpulit. Alii tamen dicunt Judaeos advenisse in Hedjaz, quando de-

perpeiuum erat commercium. Idemque testaturde ^gypio Philo Judseus, qui scripsit anie hella Judaica Vespasiani et Titi, novamque dispersionem, ct cujus iocum in historia Judaeorum jEthiopias Non minus ei Arabiie neglecium esse miror
inter et Homeriiideyn
:

Nabuchodonosor et dirnta est Jerusalem (5). Idem de Moyse post librum Alaghanireferi Ihn-Khaldun^verum noiatum est ab ipsis Arabibus, ha^c convenire cum
bellati suut a
(^'

decies centenis millibus (1,000,000) JudiEorum, inquit, in Alexaudria et reg-ione circumsita

hahitant,

descensu ad Libyam

usque ad
,

rege Amalecita Agag, cui pepercii exercitus

regis

plurifines yEthiopise (11). Adde Josephum similia memorantem. Quum inhus locis super tot Judsei etiamnum diversis in parti-

uarijr; tipri-

milior ei(

tic-

Saulcontramandaia Samuelis (6). 25 Prassiantissimus inter omnes Arabum historicos, Ibn-Khaidun, qui variorum senieniias consignavii,

niiie ;">! rvcr-

has insuper profert

viia
;

lam HrenrioL
U Niihtichodii
noior
cep
-'

unam qua Josue, Moyse jam

dfi
iirctt

tttii

serunt.

fundo, Aynaleciiis intidisse dicitur alieram bellum quos pnecedeniibus adjungit, fugisse regem David ad Judseos civiiatis Khaibar, ibique paucis annis, donec ciesus esi Absalom, regnasse ex quo iempore ajunt scripiores Arahes, judsei provincias Hedjaz domui David et regibus Juda addicti eisuhditi remansere;
;

bus Arahise habitent, quandoque integros vicos occupent et subinde proprios habeant reaulos (12), fieri non potesi ui cum mercato- F ribus Sah^is, qui ioiam Asiam occidentalem peragraet AfriccB sepiemirionalem plagam et Mthiopia, in Arabant, e Judcva, JEgypio hiam felicem Judsei multi non penety^arint^

ex Actis S. Arethae aiiisque tutissimis monumeniis docemur, eos illic ineunte saeculo sexio chrisiiano toi fuisse numero, ut mox Homeritar^m regnum factum siijudaicum.
Utut
est,

teriia denique, quse

verisiinilior, ei ab

communior

est ceterisque

Abuifeda modo recensebatur, docet Judaeos advenisse in Hedjaz, quando eorum rege Sedecia devicto a Nabuchodonosor, eversaque Hierosolyma, ah exercitu

""^r
(6)

\U)

BrufP, Vov- '11 Ntiliio ft v\\ Abv9inir. Inm. I. paj;. 588. V. Acl. SS. inm. IX Uc. iag.'2l. n. 22. (2) ruiixsin, |)ag 270; Riltrr, tnm. XII, pnc 2t: A*>!irniiiiii. riironicon oru<i)t. IVlri Rnliel)!, y 2Sri sqq. Vcnctiis 1729. - (3) Pocickc, Spccimeit hittt. Arub. ap. Cau!iin, toiu. I. pag. ^i9; Asscinuni lof cit. pag. 25H. (4) Dllirbi-lol, v. Sofci.- \>3cmani, Bib. or. tom. Ill, purt. 2. pan- linjt sqq.: cfr CliwoUohn. Die Ssabicr und Ssabismt. Petcrsburg. 18S6, 2 vol (S) Abulfcda ap. Sbcv, Mimoiresde litt^rature tom. XLVIII, pag. tt9!t.
(1)

pag. Sftli. not.(K). {") Rcvne de rOnriil. I RcR.XV; Sacy. tom. VII. pan. 235. Paris !84S. (H) Cauvsin. tom. 2. pag. (141 ilc lilI<Jr. tom. ct^e(pi.;Sacy. pag. S9I>. (!1) Sacy.ap. Mi^iTi XLVIII. nag. ySl sqq.; Oiussin, lom.l, png 92 cl tom. II. pHg 647, (10) Sapelo. Viaggio, pag. iO el 5!i; d^Abbadie. ubi sopni.-ilDPlulo.Conlra Flaccum.Opcr.pug.D^l.Pari-iis 16iO (12) Nicbubr, Dcscription de rArabiC, lom I, cbap. IV, pag. 3li.

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

poris spatium,

6^9
pluAicTom
E. C.

nempe dierum tredecim, ut

,

S III. OrtUS relieionis Christianae ^ '. y apOSlOll

'

paulo nhns inquit mus (3), eos certe non e

,

inferius

demonstrabl-

Perside, vel e Clialdaea,

inter

ArabaS

eorum

^^^ ^^ ^^^^bia orientali veuisse perfacile quisque

percipere poterit (4) vel e terris Maaddenorum et Sabxa septemtrionali , quum ejus reges dona Messiee allaturi essent {Ps. 71) et aurum, thus et myrrha [Matth. n) ad nego:

Deorturetigionit chrittianJt in

Ina;

Aramogos ea

vefx regione

Priusquam de persecutione dicamus, quae hac occasione est ortain christianos, in qua S. Arethas ejusque socii martyrii corona donati sunt, inquirendum videtur quando-

nute

plw" f ^
"pt-

nam prima semina

jiatriiiui

tianturl:eipo$t
eoi

Baroniw,
et

religionis christianas ad Arabiam devenerint. Hucusque enimin opere ejus nostro, quum deficerent monumenta, de

tiationem Arabum spectarent, in primis Sabeeorum, supra n. 3 sqq. Ex verbis Baronii deducit nihil haesitayis Assemanus Mngi itaque in Arabiam prirai lucem Evangelii intu:

4Mna'W
alii.

regionis historia ecclesiastica vix sermo inductus est nisi brevissime ad diem 7 fehruaSarii, quando colitur S. Moyses, episcopus et ad diem 19 quarto sasculo,
;

^^''^^^''

racenorum, ejusdem mensis, ubi de martyribus plurimis gladio qui in Arabia deserta, sexto sasculo, Saracenorum occuhuere, nonnulla Hensche(quonius coilegit. Quapropter^hic supplere usque 19 historia ad diem

* .^Ut^ VeriiimileiA versavit soiita ,,^,j nueruditione et peritia F. X. Patritius, e socie- ,,erw(end.r xxvu, De f. x. Patn. tate nostra, ex cujus dissertatione *' inviserunt (6) nonnulia Magis qui Christum patribus hicdecerpimus. Recensitis aliquot

^SDenuo hoc argumentum

prxter eos quos num. praec. memoravimus, Etenim fuere in Arabia, inquit, quos Graeci et
ille Latini mag-os vocant (7), notu.sque magus quem Arabem Barjesu in Actis apostolorum (8), Elymas hanc fuisse arguit ipsa appellatio
;

niam de Arabise

vix redecembris, quo colitur S Gregentius, nostris desiderandibit sermo) quas in Actis Arabiae tur, in animo est. Et primo loco de

enim ipse Lucas

bes sunt in

apostolis, de quibus

busSyris collegit titia regionum certiora sunt

non pauca ex scriptoriAssemanus, aliaque ex nofacta, breviter

sint

raagum vertit (9) at Ara^ quorum sermone - elimon raa

;

disserimus. Ordinis igitur principes Arabia oriundos gi, quos patres non pauci ex Dialog. dicunt inter alios Justinus martyr, lib. adversus cum Thryphone, Tertullianus
;

ma-

gura Arabas amore sapientiae studiisque naturse monuraento atque adeo astronomiae non uno proditum est. Porphyrius narrat Pymeraoriae sapientiae sibi coraparandae causa ad

significat. Prffiterea nobiles

olim fuisse

thagoram Arabas quoque

adiisse(10).Saloraon dicitur sapi-

Judseos et

lib.

m contra Marcionem,
doctrinae
:

et

Epi-

phanius in Compendio

loco

illi

entiapraestitissecunctosbeneKedera.>i.e.Eilios ostenorientis(n), nirairum AvahHs, ut infra

psalmorum

Keges Arabum et adducent [Ps. 71). Quse de Messia Saba dona Baronius (1), tam esse intelligenda, inquit cominterpretes, quam etiam rabbini
inhaerentes
nostri

sapientiam Idudetur. CommeraorantprophetiE

plures

que assentiuntur

sicut et alia quae

:

quorum illi raaeorum (12) et Ismaelitarum (13), PetrEea sedes habuere (14-). hi Arabi in Arabia autem populus adnumerabantur (15). Insigne monumentum sapientiae inter Arabas obtinentis
fuisse veri superest in libro Jobi, quem Arabem eo enim libro In long-e sirailior opinio est (16)

Inundatio camescribuntur ab Isaia (cap. 4) dromedarii Malorum operiet te (Hierusalem), inquit Hieronymus dian et Epha etc. Madian, regiones sunt trans in hunc locum, et Epha, Petraeam ; inter quam et (nimirum

quamdam sasermones conferuntur singularem naturae totius. pientiara spirantes studiumque

Arabiam

Madianitis et Sab^am, pressius dictam,jacet

sirailitudines peti ex qua passira iraagines ac scriptor loquentes inducit, videas ab iis quos

qui fuit filius Madian. regio tribus Epha, omnisque provincia appellaturSaba. Gen. XXV) ex Arabia, Huic sententiae, magos venisse Baronius, aliasque addit rattones
^

simulque mentionem

coeli

ac sideruminjectara.

quam freatque astronorai^ notitiara proditam Sed et raunera a raagis Christo quenter (17).
oblatasuaderevideutur, uteos Arabasdicamus. p
regioMunera enim hsec fructus nativos fuisse oranico simile, venerunt, veri nis ex qua magi
in aliis regionibus, ne dicam indubium est. Sed profectos putant, in Chalexquibus alii raagos

adh^ret Rursus Balaara, qui de

ciniura hoc
licet ipse
:

stella praedixerat vati-

Orietur stellaex Jacob {Nu^n. xiv), Mesopotaraenus esset. Haran incolens

:

De Haran adduxit Moabitarum), taraen in Arabia me Balac, rex vaticinatum. constatea de oritura stella esse cujus rex erat Balac, qui eum raerNara Moab, tradit Hieronyraus (2) cede condusit, erat, ut civitasatqueprovinciaejus nominis iu Arabia maris mortui. Alns deinde deserta,ad orientera rem propositis et memorata ac exdicens (ut ipse profitetur
,

inquara. et inPerside, aurumnuUum ditur,effoditurtameninArabia(18},praesertimveefi^o-

dffia,

ro

<

Sabeosditissimos...auri raetallis
(19),

.>dicit Pli-

hanc in aut Chaldaeos, pensa sententia eorum, qui magos autumarunt his aut Persas fuisse idem scriptor ahsolverbis disputatiunculam
vit
:

quod scriptorum sacrorum auctoritas et myrrha comprobat (20). Similibus de thure satis est disputapropositis, de quibus supra Hebraice < Ketum, Denique orieus, inquit,
nius

dem

.>

tur(21)

Arabia usurpain scripturis sacris pro evincit Patritius,ac stquodmultis

Si consideretur

magorum adventus temDc lom

l.cbraicis. ct in

quos Job magnus miiiter mios orientis, inler designare. Denique , hffic (22), Arahas
fuit
l2.S*:Rosenmuller Schol.in *2 _{lb) Joscpb.Antiq-l.l. r \\V l4 18 - 10) Hnscnmriiicr, in Job. Prolego.. ^i; XXVU3 col 5^"J 17) Jol.: m.9- IX, 9: XXII 12; XXV
.

P.tnlms XV -i3)Adn. ln.34;seJCfr a.i anii. Baron. 3 ri.

III

(1)

Ad ann.

1, n. 2S.

(2)

hai*

De evangclns.
I.nuni. 27.

H.U 27 rao
n. iiut

?)

'tnm' .".
p.

^l

(4)

n.

2.

,a, .91

(0)

Patrams De
1SS3. --

v-

V A

-u ficl..

L.ber lU.

MSsqn. Fnburg. Br-gm,*

^ 5-

XX^V

,i; ni

Si: ex
:

S.a'^; Adi. Jui.sn.

MM
1.
1

\XV
V
;23-

V. Patncium..

6.^-\9, n..8, X. pnfi, 34 1. e.i

l(t

fii^ k**^

iiii.t.

IV

^Oal

n Vrudr

-{U)

c. j). 313, (iO) A,K Cyrnium Spanhc... 696 Abrt. l'i Jcrem. XLIX, V, Snabo. 1. XVI, pog. 700.

Jr'\7

Casaubon; (19) L. PvJh N vV\ 32 n. S; VH S 57. n. 6 1 - coll 10;VI, U. 14;Vs LXXI. S Izl n 18 - '2O) I Pa^ai. IX, I o,enm. (21) Gen. X, 50 LX ; E^ech.^ XXVn. 22piulolog. cr.t. ad Imnc V , Schol Inb.i. otGesen.Thcsau. (22) J(Jb. I, 3. n.2.
flRl Siral.o
1

r-nro I 20 20 XXXV S

2Uit IWnm. m hiinc XXXVH,9.I8; XXXVlll.

XVI,
I

loc 7,

Job.
32.

.31

1.

p.

777. 780,

e.iit.

sane

670
jkOCtOItB

DE

SS

negran.e in arabia. ARETHA ET SOCUS mart.

Kedem.
;>

E.

Sare

inquiU ut nomen sane satis sunt, pol.ssimum descripturis Arabiam oriens. in paires credatar. Alio loco (1)

muo

magos orituri Chri laudat, guiexistimarunt e vatian^o Balaam^i^h sUnoitiam hausisse Ba-

his 8. Joannes Chrysofidem deiulerint. De VTSdcipnns catechista hastomus {l^) Pe^rus exstitit verbi concionator, et betur et primus ecclesiam. eamque non ex Hieprimus coegit
:

(3) Eusebius (4). interquos sunt Origenes AmbrosiOiodorus Tarsensis[6), ^UusiJA jura Perstdzs Sed et

usn} t kieronymus (8). >">n ^m^ admagos sibi vindicandos P^^^^^ Arabia tandem Ex scribit tit i%et quidem magos probabile est venisse
:

habitantibus jurosolymitaniset circumcirca Libycis, dffiis,sedexParthis,Medis. Phrygiis. Romanis etahis. advenis .EffVPtiis, Arabibus. Domino institutus. oranium pastor fuit a Et qui cogere coepit oves. ex oinnibus nationibus postquam Damasci esi conversus,

5 Pauius
abiit in

Arabiam

(Galai.
ei

i,

H),

x^iuus fo?tasse scrxp^^^esc^^^^^^ quam e Perside (10). SciHcet

Itiani

masco vicinam, qux

sertte

pars

esi

nimirum DaArabxx de-

senserun ^^^^P-^ ^t^f ^^ est et qui in Jud.va naius est S. Justinus, MerpreiaUoeUampr^^^ omnes ^iate superat. phetiarum, de quibus ^'^'^^^/^^^f;"^:;, miht lahente a^taU mis favet; ac videtur

non pauci

iia

ipsam Damascum

quod et idque conficitur ium ex eo Arabicae regionis esse et twn ex verbis fuisse veteres asserant (20), reversus in Arabiam, et iterum

Damasceni, tmposum Damascum. Ftenim

Pauli

Abii

exinde incremenia cepisse Ko(in primis postquam tia, quod crederetur post potisstme mani in oriente invaluerunt et

altera sententia

Constantinum magnum) magos ad Pompet extra Persidem. Verum usque dominatu advenium in Synam, ex diuturno duhium. quin Medorum ei Persarum vix esi in Asia occidenfrequenter eos reperire fuerit Denique de Imgua ^ tali p^ne universa (U). ^ hic proponere If qua usi sint magi aliquid
:

nullos futsse

Syriae, Areise, regi ientiam pertxsi regum Josepho. AlteArabum, sese dederant, ieste Damasci, iiidem Arabis {l\) riusAreOe, regis Verum quum nememinii ipse S. Pautus.

hic in Arahia desciamus quanio tempore

seria
sii

gentes mult.-e a Judseis ceai Arahum scilicei Persae Hierosolymitanis inteiligehaniur [11) ;

et potius videatur vita soliaposiolatum parasse, nequtt taria sese ad voeari. nronter hxc ejus apostolus ^ alii non pauci ab Assemano (22) 3U Sancii verum inter Arahias apostolos recensentur quoniam suo temhic omiitimus nonnutlos, nimre in opere nostro de iis erit dicendum,

versatus,

^-^
^^^^^

^ ^^^_

^,^^^

chu$ regin^
^^-^^

non

maximam partem ddica prorsus diversa, hanc noIndo-Germanica sit. Coronidis ioco non omiieruditi viri hic adscribere
iaiionem tam Primus, ait Patritius
:

item, quuni lingua

eorum, a Syro-Chai-

mirumdeS.Tkadd^o
octohris
S.
;

aposiolo,

addiem^S
;

(13),

qui bos ma-

gos expresse reges adpellaverit.

scriptis

quautum ex
in

patrum,

qu

supersuut. eolligere est.

Joanne Thoma, ad 21 decembris et de S. ejusdem mensis. Hts omisevangelista ad 27 Assemanus SS. Matsis, nominat insuper Bariholomaeum, Matihiam, Phitipthxum, Thadpum et Timonem diaconos, Adseum seu
;

de S.

Andrea, ad

30 7iovembrzs

de

Arelatensis siEculo vi, fuit fortasse Caesarius

:

leg-imus Hli cujusoratione de Epiphauia hiec fortasse, esse dicuntur (U) . ; magi tres reg-es tum quia hujus orationis auctor non inquara, omuiDO certus, tum quia illud < reges censnspectum habuere Maurini, virgulaque
soria notarunt.

Quojaui neque illa ffitas scriexpressa ptorera illum suggereret, apud quem
regura adpellatio raagis designaudis adhibita Arabes reperiatur. His omnibus perpensis, si
fuerint magi, ut mihi verisimilior est senteniia (sive reguli, aut phylarchse potius, fuerini, sive non) crediderim e Nabai^is fuisse
extrerni maris rubri accolis (15), qucB gens

daeum, ex 72 discipulis, et Marim Ad 6. qui similiter cbvo apostolico floruii. eum in Maithiam apostolum quod atiinet, prsedicasse, mhiopia Mgypto vicina fidem levissimo fundanonnutli autumarunt, sed commeniario de mento, ut tomo sequenti, in Ara; at vero eum 8 Frumeniio ostendetur intulisse, nemo quod sciam

quemdam

biamevangelium preeterAssemanum adstruere conatus

,

esti^lA).

errat idem In Philippo diacono manifesie

scripior,

Ejusdem regionis {Hoeunuchus meritarum Arahi^ felicis ) erat

dum

dicii

ex

Chaldeeis et Idumasis coatuerat (16)

horum
,

lingua HierosoUjmitange
negotiatio

proxima fuit ac usque ad Christum natum floren;

quippe qui in locwn Sabieoiissima (17) um labente sevo magnam partem successerant.
s.

.Ethiopnra, ^tbiops, potens Candacis reffinae baptizatusest {Act. viu). qui a Philippo diacouo Africanam, quae- ulterior lu ,1-thiopiam enim appellH.tur. primus fidem India et Ab-ssinia Fruraentius. chri=tianam sseculo quarto intulit Candacis regmis jEthio-

ji

Namprimo, nomen
inferioris,
ieste

piw

seu proprie

dictse, adhcvstt,

Plinio

Reguare feminam

Candacen

PetruiAra
eatechiita

bum

mdiePenieeoriimdetnajjoKoioirecfH-

29 Utut sU de magis, de quibus certa conse^yj ^qjj coniingii, Judeei Arabes, qui in prima audiverunt nentecoste post resurrcctionem magnalta apostolos sua Itngua ioquentes Dei (18), etquorum plures inter baptizatos
,

ajunt,

quod nomen

raultisjam annis ad reffinas

transiit (24).

teiurS.
'"*'

Pa

fuerint a S. Petro (siquidem inter Arabiam desertamet peirceam fere conctusa est Judsea, etextam vicinis regionibus judiei mulii Hie-

rosolymam venerint necesse est), hi, inquam, adutramque Arabiam p^^oculduhio acceptam
{\) Potricius.
1.

Atque ejusdem nominis reginam scrimemorat Straho, qui diu ante Plinxum fuit, ut Lepsit (25). Eisurbs regia Napaia incolie psius docet, deinde Meroe. Regionis coeperunt sedm mox Nuhades vel Nubiidici seu inscriptione Aizanse, regis Axumiiarum, sxculi quarti, adhuc^ihioAbyssinix, medii pum nomine veniuni (26). Adverte secundo, MthiopiamAfricanam duplicem esse,ei Abys;

siniam respondere jEihiopise superiori, seu

tom. Xll.pas. 13S.- (17(
II. -- (nti llnmil.ll in Acl. aposl.

c. i.ag.

Cuutrs Ct-U.

Demoiislr. uvanK 1. IX, paulo (t) D. 60. |(0t iiiit. ('6] Orat, in saiicl. CUristi gcnpr(. \ 8. ((i) Ap. (o) \a ^ I t jo i\i\ 1.. Di.-... A r._ it\ 1.. I..Phot.um, cnd. oti fin. (S) In (7) In Luc. I. 11,^ *R M..tih.ll.2 (U) t9)L. c. pnK. r>17. -(lO)lb j.ai;. 3->5.
I.

1.

33(i. -

(2)

Niim.

XXIV,

17.

f*)

cum
Cfp.

-m

(IS) Acl. II, 13S sq. (20) Justiii. miirl. a'l"fi(^l) Tiyph. Mi^ne. l*iitroloB. t-iaeca lom VI, col. 6:)9 Eikheliiis. Uoclrina numonim. vol. III. p. 330. Vinilolionie
Ib.

I3(i.

la^-^K

(9.9\

Hihl. nnciil. lom.

IIL uarl

2. Uat;.

17 (2^)

Cfr l*atritiU8, 1, c. puc. 31*2. i. 22 ^(1 02 Cti- iiida. n. (13) L. c. 78; Acla SS- lom. IX Uetoltris. png. 51. n. 1. pae. 321. (li) Opcr. Augu*lini, cil. Mauriuor. tom, V. Ap1103. Mrm. 139. n. 5. - HS| Slrabn, I. XVI, p. peiid, 1.10] Qualremcre, ap. Hitter, ed. OxoD. Cfr 5upra a. U, 12.

m\.

australi.

DIE VIGESIMA QUAUTA OCTOBRIS.

A australi, quee etiam frequenter Jndia est dicta. Et hujus quidem j^thiopise apostolus fuit S. Frumentius, ut ostendetur tomo secL quenti adversus Nicephorum Calistum
,

671
kOCIOM
E. C.

nere prEedicationis, annos tres supra triginta;

quumque morti proximus

successorem
sestatis (seu
sibi

esset,

pracepit ut

ex urbe Hierusalem qusere-

rent. Decessit sexta feria

secunda hebdomadae

Thomam Wrnghi
i)e

aliosque.

nonse post Pentecosien, qua feria

Tim^ne

31

Timonem diaconum Arahise apostolum

a Chaldssiscoliiur), dielQ

diaconojhad^-

'^X

/'.'>
et

fiicinonposse,patetex iis quas scripsit Henscheniiis, ad diem quo coliiur, li) apailis (1). nec differi Lequien,quideecclesiaBostrorum scrihens promncice Arobise metropoli, Timon. Bostrffi -^^^^^^^ ^^yg p septem diaconis, primus
,

rum

393, sepultusque estad

majori Dorkense ecclesia.

anno Graecodexteram altaris in De hismonet Assejulii,

dLp"'" ^"~ ,-i:hiein Mf,opo(amt %trali

manus,

Amrum Matthxi, quisaeculi xiv chriMarim

refert

stiani esi scriptor ,siatum ecclesise Cascarensis, sedem patriarchalem Seleuciee, pallium

vel Bostrorum (u7^hs est

quondam

Moahitidis,

quo usum

esse

ad orientem maris Tiheriadis, dicta hodiedum Busrah) (2) episcopus factus est, si DorotheiTyrii, vel Hippolyti Thebaui

annum
setate

ohitus ejusdem,

diemque et ex rehus quie sua

,

nomine inseptuagiutaduorum Domini discipuloecriptis rum catalog-is credimus, qui grseculo cuidam Eusesequioris sevi sequius tribuuntur. Ceterum
bii Csesariensis setate nullus

a patriarchis Nestorianis inorienie gerehantur, metitum esse ((i). Arf nos speciant sotum qu3e de prsedicaiione Maris in Arabia
felice et in

civiiaie

Verum

in his prceier

Nagran Amrus narrat. magistrum suum et du;

ejusmodi catalog-us exstabat Domini discipulorum, velutipse testaTwv d' i'6'hixr,y.o'jTix. tur lib. 5 hist. cap. 12
:

cpspsrat (3). f/aOy;Twv y.y.rcJoyo<i fxtv ou5ei; o\jday.ri

De Ada^oseu Thaddxo, ex
aliquas paries Arahix

72 discipulis, qui

desertgp, attigisse vide-

cum Thaddseo aposB iur,etaS.Hieronymo diem 28 tolo est confusus, agendum erit ad
octohris
,

cem, Marim Salomonis, esilocuius.Nam hujus iocum profert quoque Assemanus (7) in quo nihil de praedictis A-rahise australis partibus reperire est.EliasDamascenus,noni sieculi scriptor, dicii fines tantum Arubumaft AdcVO et Mari fide fuisse imbutos (S); id est, ni fallor, partes quasdam Arahia? desertae, Scire igitur cupimus quo ex fonte hauserit

ut promissis stemus

decessorum
discipidi,

nostrorum (4). Adaso duo fuere Aghceus et Mares; posterioris prsedicatio-

Amrus, quse de prsedicaiione Marisin Yemana ejusque civiiate Nagran sive Negran, narrationi sui magisiri adjecit sed donec antiquiora ei iutiora non prodeuni monumenta Mari et fidere his nullatenus possumus. De
;

nem

sic

descrihit

Amrus Matthm,

alterius

scriptoris Arahici, Maris Salomonis nomine, qui claruit ci^xiter annum Christi 1135, epi-

Aghcco, discipulis Adsei, sive

poterit vel

Thaddm,

dici

Mares autem Kadani prJmum tomaioris est BahyloniBe) (5), inquit, deinde Mo{urbs dainae [i. e. in urhe duplici qua voce Arahica vicime urhes Seleucia et Clesiphon designan:

ad diem

2S ociohris, velsi

quando

ephemerides
tigerii.

ecclesise

Syrorum, seu patria-

chaius Aniiocheni, in opere nostro edere con33 Faciliorem fuisse Assemanum inaposiolis

tur) fidem praedicavit

magno cum
ibi

labore in-

SabKi,tive

Bo-

geutique cura;

nam

Persarum regiaerat,
:

magi ejusque urbis incolae potiori ex pavte et Cascarse (nomina sunt urMox Dor-KenE hium non procxd a Seleucia) et huic quidem
;

Arabise admitiendis supraest insinuatum; quodnon duhito pronuntiandum essecircaea quie de S. Maithseo scrihit Kx eodem menologio, inquit, Basilii imperatoris (9), et ex iis
:

merit* dieti
sunt quoque

episcopum bus ordinatus

instituit, qui

est

primus iniis regioniatque idcirco primas omsedis patriarchalis custos.

quff^

supra de ^thiopibus

et Indis

diximus, pa-

nium

tenet, estque

lam fit Horaeritas Arabise felicis populos fuisse ^thiopas Indosque illos quibus Bartholomseus
fidem Christiannuntiarunt (10). Homeriias hos fuisse Mhiopas, aut potius
et Mntthseus...

Demum
rumei
C
et

ad annunciandum evanet gelium cunctis partibus terrae Babylonis Persicx nimiutriusque Arachse (sive Iracse,
se contulit

sie esse dictos

a veteribus, concedimus. nec

Assyriacse) et Huzitarum

fm

Persic^eJ

JamaniB (Arahise felicis) et insulis et Arabiae marscenitic et Nagranag (in qua S. Arethas etinsulis maris Jamanse tyrio est coronatus),
et

inutileerit hreviter monstrare: ut iilustrentur et qucv superius de communitate linguse

ea

Ahyssinos, forte originis,eam gentem inter et disseruimus ac prseterea ui melius intelli- F

:

marislndiarum.
32

Nec

destitit

universas

hasce regiones
(i.

'^ZZITI
rahi^
de^^r,.r
fi

obire, et loca etiam, quibus Adffius fidcm

,

Mar
,

e.

dominus)
,

prrfic(i)uie

iktm vidtfur.

ibique invisere nunciaverat ecclesias exdocere baptizare catechizare morbos curare, signaque et prodigia
, ,

gantur qu(S Eusehius et Hieronymus de scripserunt. SS. Bariholonmo et Paniaeoio Homeriiarum, Arahia felixigiiur,scuterra jEthiopia ex Herodoio, aliisque plurihus Ita euim orienialis dici posset aut
,

Asiaiica

struere,

donec plurimos ad fidem convertit, partibus christiauamque religionem in illis

patrare
;

dividuntur, ipsa iuterdicti /Ethiopes bifariam uatura,Arabico siun{U). Siephanus de veniente '0,ar,&trac ^Qvo; AiOio^v. Homeritse,

rairifice

propagavit.

leuciam) reversus, demque patriarchalem fixit confirraavitque, <' P" pr^cipien. ut cathohcus alibi in triarchx Nestoriani orienhs Don

Modainam (Sedomicilium suum in ea se-

Tum

vero

urbibus: hahet gens J?:thiopum. Similia pluribus locis scribit ^Theodoretus, maximeuhi de Sahseis Saba qualis gensestP iTOiov Effriv yfjo^
2ao3t

rWf

f''^~^Z

to^ eos tsse ajunx

citra cii

mare Indicum. Nomi.

TrL^rcham
tur.

orientis

q"-

Modain. ..rnare
t

Quum

sacram liturgiam celehra

aut

^^^^^l^^^^^^^^Z. Au-un
arum. In
^^.^

^,,^.

.o.ione

.j^i^bilis

illa

;^S^::;^1^S:a^""-SS., .om.
11'

^l-.e.usstu.um,au.a.itChristus(I3).c.

J;;""'

''"B-fSSiBibl inon

.ora. III, par.. 2,

12; Luc

XI. 31.

34 Sicut

672
AiCTORE
E. C.
et Indi.

DE

SS.

ARETHA ET
et

SOCIIS MAKT.

NEGRANiE IN ARABIA.

thi-

opa
tndi

Africit

diaiimt

Africana, designata /^^ -/^^ tota ^hiopia UhM, Tabia resest manifesta.PhUostorgtus

ita Si Sicut yEthiopm, feUx et utrague regio

MaUa

Indi^ nomine Ahyssuna ^d

et ip$i.

testePhotio.HomeritasIndosvocavit: tap 6 Sabffios ait esse Hosautem Indos olira quidem genSaba, qu^ caput est totms
vocan. St lib.ui nunc vero Homeritas quam incolunt Homeritw, cav + regionem a Grsects appelArabiam magnam et felicem Theophanes, ad annum lariscribit. Similiter Homeritas Indos vocatis;

ipsam usque Indiam progressus (f^s/pt xai rr,^ Ivovffrt}.aa5vov //;;). Quippe complures erant Dei, qui divina etiam tum evangelistffi sermonis apostolorum succensi quadam amulntione conferre ad lEdificatioexemplo studiiim suum
,

incrementum verbi divini quorum numero Pantaenns ad properabant. Ex

uem

fidei et

ad

dictos,

ab urbe

Indos usque penetrasse dicitur (a; 'hoov^ V/.Ozrj quod adhytvai), ibique evanffelium Matthffii, ipsiusjam praevenerat, apud quosdara ventum quibus sciliChristinotitiaimbutosreperisse
:

^r^mundanwQm,
ineunte s^culo
vii

eet BartholomiEus,

olim,

utfama
,

est,

unusex duodecim apostolis, praedicaverat, etevangelium

literis, reli-

Pcoaa.ouc. !t

TheophylactusSimocatta, qut

Matthael

Hebraicis conscriptum

aentem

Cpoli scrihebat qu^dam ad Homeritarum spectantia referens,

Gpolitanisy.r.,.o. [1). HtsconsoCedrenus et veteres geograpju

querat; quod quidem ad prsedicta usquo tempora servatum esse memoratur. Hicergo Pantsenus postmultaprjEchire g-esta, tandem Alesaudrinae praefuit
scholffi
;

ubi partim viva voce.

Zt^cis

nani Eusebius, Mhicus et Juhus HoArrhianus, Nearchus, Mhiopas quoquenon norius (2) Verum et fuisseIndos,patetiterum infrequenter dictos scriptoribus ^iuoc^tv ex historicis atiisque
:

partim scriptis, divinorum dog-matum tliesauros exposuit (9). 37 Similia habet S. Hieronymus libro de scriptoribus ecclesiasticis cap, 36: Pantaenus,
stoicEB sectEephilosophus,

ct

maxime

ex

Hieronymo
nijsiHni eiie N.
ii'l

juxta

quamdam

ve-

6 TTorauo;.
TtiJ.vti

-Ivo^-v

ett*

Ar/uTrr.u (pepofXEvog, .5^

y..

terem

in

Alexandria consuetudinem ,ubi a Marco

Pantxnum
Indiam

rry

'vKeivn

yry, XP = Oa/aacrav.

r. l.

d).

evang-elistasemperecclesiastici fuere doctores,

Hrachmani-

ad Virgiln Georg. ii, 116: .'Ethiopiae accipimus. Indiara omnem plagam Joannes Asiie episcopus infra Idem docet hac de re latius dissen. 113; et legi potest Commeniario ad hirens Jobus Ludolfus in
Clarissime

Semus

" tantse prudentiae et eruditionis, tam in scriptufuit, ris divinis quara in sseculari literatura

ut in Indiara quoque, rog-atus ab illius gentis mitlegatis, a Demelrio Alexandriae episcopo teretur (circa

sioriam ^thiopicam
H. Uat{lixu$
nOii in

(4).

2>bRedeamusjamad

S.

Matthxum, quem

Botne-

ritide. tedin

Nubia fidem
prKdicavii.

evangelium Asiaticis Mihiopibus, aui Indis, scribit. \erum ohserpra^dicasse Assemanus eum pondera rationum hahere nulia,

annum Chrisii 190) (10) ubi Bartholomaeum, de duodecim apostolis, reperit adventum Domini Jesu, juxta Matthaei evangelium praedicasBe, quod hebraicisliteris scriptum, revertens Alexandriam, secum detulit.
;

vamus

Hos Eusebii

et

Hieronymi

locos recitat quo-

senquibus ad unam potius quam ad alteram propendeat; incauie enim secuiusest tentiam Tiilemontium, qui nullam jEthiopi^ Africaante niB pariem fidem accepisse censuii
S.

Frumentium. Legantur qu3e de

:

S.

Mat-

thsei apostolatu scripsit Stiliingus

noster ad

in quibus diemx-^isepiembtns, quocolitur diluit, sed non modo a Tillemontio objecta plurihus demonstrat qugea Ludoifo jam fue-

que Stillingus in Actis S. Bariholomeei, et contendit intelligendos esse de India Gangetamen et tica, seu Brachmanica, concedens Bartholomgeumprsedicasse. in ArabiafeiiceS. Quam in rem ostendit Indiam illam Eusebio Ad Hieronyet Hieronymo fuisse noiam (11). attinet, non novit eam tantum, mum quod
sed eam audivisse S. Pantasnum disertis verbisaflirmat Stoieae sectae philosophus Pantseerudinus, in^Mi^ epis^ 70 (12), ob prfficipuce episcopo tionis gloriara, a Demetrio Alexandriae missus est in Indiam ut Christum apud Brach;

rant proposiia, S.

Matthxum apostolum fuis-

se jEihiopise septemtrionalis, seu Nubise ; cujus pars olim Sennaar est dicta (5). Denique

juvat universim observare cum Ludotfo, veterum plerosque sihi Indiam finxisse prout libuit, ita ut illis India nihit aliud sit quam
''

manas

et illius gentis philosophos praedicaret.

ignota quaedam
jus

et

remota ausiratis regio, cutgnoretur{Q).

nomen speciale

Etenim,ut

addit idem, IndicC neque initium, neque finim

recte sciehani. Quocirca
saecuio sexto, de MeO" oO; drja
ytvYi

Qui locus Hieronymicumprsecedeniijungendus, in quo de India scrihens quam adiit Ubi reperit BartholoPant^nus, addebat duodecim apostolis, adventum Domffium, de mini Jesu, juxta Matthsei evangelium praedi:

scrihit Procopius,

casse etc.

Saracenis Arahise australis:

7wv
"IviJwv eotiv
:

apparet rx

Ewtbio

quuntur g:entes Indorum (7). 3fi Ast si Maithieum apostolum in Arabia prsedicasse ex veterihus monumentis non po' test confici, plura id suadent de S. Barthotomseo quem eumdem esse cum Nathanaele
;

ad Demetrium, episcopum Alexandrinum, et /lum HCiraiitlucmisswn esse S. Pantaenum. Secundo, cutu '/ ""** >, Hariholocertum similiier videtur ex Hieronymo, in ,.v..i. Hic viBrachmanica, et fidem annunhac ipsa India del"' inlndiatiasse S. Bartholomseum et repertum esse rin /rlliutll ejus codicem evangeliiS.Matthoei Hehrdicum. fir.rdirasie. posi alios late ostendit idem Stiliingus (]. Cui tamen posteriori conciusioni nonnulla Audiamus Eusehium res gestas narrantem ohjici possunt. Et primo quidem, S. BarPaniaeni, phiiosophi christiani, qui et ipse Arabise feliinter Arahise apostolos adcensetur Tantum iholomamm multorum consensu, cis dici posse apostolum et in ea praedicasse porro animiardorem, inquit, erga verbum Del evangelium ut mox ostendetur. Deinde, idem vir (Panta^nus) ostendisse perhibetur, ut ut si Indiam Brachmanicam idem adiit orientis nationibus (rci; et:' avaroXnc kOvtaiv) est verisimite, eam tamen non fuisse ejus evangelii Christi praedicator exstiterit ad
: ;

PoSt

llOS se-

Hoc igitur ex Hieronymo est induhitatum, legatos ex India Brachmanica venisse

38

ihi,

vH

in

Bo-

wet^ilide reperii rviinge-

,A.

1 11,

iit

..,

le-/

,a,

pnc.

HW.

(8}

Tom V

Aii<>u8t. 081".

7 cl seuti.

(9) Eiiseb.

Chri

dc sd.f.ciis. Ub. VI, :ied.f.ci,

seq.

tintinx 18*28. ,>g. 331. Bnnnx 18-28. -^ (i) Pag. 75 Si i>ag. 531 H) Pag Acla SS. toiu. VI Sppi.. pg. 2i)(j et setiq. (6) Ludoir. CommcDtarius, pag. 70. (7) De bcUo Pcrs.lih.l. totu. I,

^'^ \-vi. lom. XXll,

col.titi?.

.?.^''

''"**

^^

"' S'<l--lt2)

M.gne. Palrologia,

(9)

martyrii

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

673
&UCTOBB

A martyrii palxstram

quum Armenix kanc

;

gloriam trihuant plerique omnes (1) quo vocatos fuisse presbyteros Alexandrinos a legatis Indis (qui per mare Indtcum et sinum Arabicum, aut forte Arabum cametis vecti,

jEdesio et Frumentio, et per hos tempore Constantini eam semina fidei prima susvepisse, Indiam iltam ulteriorem, seu Brachmanicam, ab Abyssinia, quce et ipsa India est dicta, jam non distinguit. Quamquam narrat

C.

nemo est qui interrogare subit cogitaverit. Ex quibus sic Quidni S. Bartholoynasus codicem suum Hebrdtcum reliquisset inter Sabasos potius, seu
Alexandriam pervenerunt),
:

Frumeniium Alexandriam perrexisse

et

quum a

S.

Aihanasio consecratus esset epi-

Homeritas, qui lingua utebantur Semitica> Hebraicce vicina, et inter quos verisimile est quam inter habitasse mercatores Judasos
;

scopus, ad suam hidiam rediisse. Hic igitur peccat Rufinus et male intellexit yEdesium, S. Frumeniii frairem, quem Tyri atiocutus
tus esi.

Etenim ceriissimum est S. Frumentium Abyssiniae fuisse apostoium ui tomo

;

Indos, lingua loquenies undequaque diversa ? Utut est, S. Bartholomxum Indiam illam
attigisse

vium

est,

quse cis Indum ftuarbitramur Arabia trans fretum siin quam ex

,

sequenti uberius adstruetur. Hoc iiaque loco, qui doctis viris Ludoifo (I), Pagio (5) et atiis non paucis, posne inenodabiiis est visus^ parum Rufinus geographiae gnarum se ostendit.

et

Ara'>iM
-

nus Persici cui nomen Harmozon, vulgo Ormuz, vet per mare Indicum, facile pervenire potuit. Atque inde transisse eumdem ad Armeniam perPersidem etParthiam censemus quarum regionum mentio est in historia ejus martyrii (2). 30 lu Arabiavero S. Bartholomseum fidem
:

41 Ruflnumexscripsit Socrates pccne adverbum lib. i, cap. 15 Thoraas Parlhiam... obti

/fuDi imi(a(i

Tlveodoreiat.
."tfnfentia

nuit, Matthaeus .Ethtopiam

Bartholoraa;us lu-

cl.u.

diam, qu!E huic fiuitima

est, sortitione accepit.

iMronne.Bar'''"'"'"'"<Ho-

India autera interior, (qucie a Rufino ulterior rfict^Mrj.quam permultae gentes barbarae accolunt eic.

^,,,,^^^,^

apMioiu

- nunciasse docent antiqui scriptores plurimi,

g^ eorum quisquam id diserie negavit divisione orbis terrae, inquit Rufinus
cap.
9,
;

Rufinum sequitur quoque Theodoi,

phUoitorgto.

pUcatnr locut
Ru/S

In ea x lib.

retus

lih.

que ad prffidicandum verbum Dei sorte cum aliae aliis per apostolos celebrata est Thorae Parthia seu provinciae obvenissent ;

Persis, quujn Parthi tum temporis universum piene hoc 7'egnum occuparent et Mat;

thEeo^-Ethiopia, eique adhaerens citeriou India quas multo frequentius (i. e. Arabia felix,

amendans, cum Frumentio et Mdesio, quamque ulteriorem Rufinus vocavii, et Socrates interiorem, vocai ipse ultimam ty.-j ztjyxTr.v \v'ji.7.v .Indiam Brachmanicam non adiisse Metrodorum et Meropium, sed Ahyssiniam tantum, nescio qua de causa, censuit cl. v. Letronne (6), et omnium narrationes componi posse compa:

cap. 2'Z,magistru7n suum in nullo Indiamque quam adivit Mei-opius

quam

JEthiopia Africana, India est dicta)

Batholoraaeo dicitur aorte decreta. Inter

quam

ratis intersese vocibus Ulterior ludia, /. ivoV Tspoj 'Ivota, r. ff/a7/; 'Wliaetc. Qua in re inuti.-

Parthiaraque media, sed longo interior tractu linguis India ULTEUioK, jacet, multis variisque hi quibus cum aliis ap. et g-entibus habitata.

Plunium lib. vi, cap. 20, Indiam hanc circiter ad sinum usque Persicum protendii. Quam
vehit long-e remotam, nullus apostolicie praedicationis vomer impresserat, de quo dicitur in

nam hoc admisso, post lem posuit operam Cedrenum et narrationem saiis apertam Sozomeni, Meropium primum adiisse Indiam Brachmanicam, acin reditu (perviamconsueiam, sinum scilicet Arabicum) adportum
;

quemdam

Actis S. Thomce apostoti. Qua tamen tempore Constantiuitaliqmidam ex causa semina tidei

prima

Metrodorus quidam philosoperscruphus, inspiciendorum locorum et orbis

suscepit.

Abyssinix, seu Indiae Africanae appuiisse, omnia de facili intelliguntur, retinentque voces significatum proprium. Sed ut adS. Bartholomasum denuo oratio conver tatur, eum Homeritarum apostolum fuisse,
inter veteres
:

apertissiyne docuit Philostor-

tandi gratia, ulteriorem dicitur

trasse
etc.

Indiampene-

; '

in

qnu tHiiium

BracUiiinninracu ni-

cmWMdi Afncana, w
Mihiuyui, non
"* "^ iiilingHit. " '

Cujus exemplo etiam invitatus simili Meropius quidam. Tyrius philosophus, Indiam voluit, habens secum ex causa adire utpote duos puerulos, quos liberalibus litteris, propinquosinstituebat. Quorura unus qui erat etc. juuior,Edesius,alter Prumeutius vocabatur Rufinus dis40 In his aperte hinas Indias .Ethiopis sdh^tinguU, aliaram citeriorera, Arabiae australi rentem, ^wam respondere

gius de quo libro n, cap. 6 exerptorum hasc Aitimpius Philostorgius /ihabet Photius resis Arianas sectator, iuteriores Indo.s qui Bartholomffii apostoli prajdicatione adChristi V cultum conversi sunt dissirailera Filii sub:

stantiam

profiteri.,.

Hosautem

Indos, olim qui-

dem

SabiEOs ait esse dictos ab urbe Saba, quae caput est totius gentis ; nunc vero Homeritas
vocari. Philosiorgio
si

mimis

verhis,

at re

diximus,

ftdem prsedicaverit S. Barqu^ inter ci^^qIqj^^^us attcram ulteriorem, Parthiam, seu Persidem orientateriorem et cis aut circa tem siia sit et quam Indias Indumresponderehaud dubitamus. Deinde
ct in qutt
;

aperte consonat pseudo-Dorothcus in catalogo apostoiorum Bai-tholoma;us apostolus, inquit, ludis

qui

felices

vocantur flvooi^
etc.

roi;

xa/o-jy.tvoi:jcfat.acoi). praedicato Christo,

iisque

dato Matthaei evangelio

toris,

(7)

Hunc Doro

theum sequiiur Menoiogium

Basilii impera-

InscribitdeMeirodoro: Ulteriorem dicitur prsecedentibus de diam penetrasse quod ex id Brachmanica intelligendum est. Ceterum asserit Cedrenus ad annum disertis verbis Metrodorus quidam Persa. Constantini 21 prsetexm philosophandi, in Indiam
;

sxculo X conscriptum, in quo similiter in Indiam felicem S. Bartholomasus profectus

diciiur
(8).
.

inauit, sub contulit (3). Verum Rufiae ad Brachmanas Meropium eamdem nus in sequentibus, ubi scribit cum duobus puerzs

Indiam
-

adiisse
iT

^%Astasvo apostolico atiquas seminafidei in ex Patcesiina a mercatoribus delata fuisse prorsus Arabiam, ui supra instnuavimus, rarius quidem ad Syest verisimile. Pauto riam veriisse videntur Arabumcameli, ex quo hoc regno potiii sunt Romani, ut ex verbis
r5inappcnd. i:5 iii appciid.
K.briciurn Pris..s i(i88;cfr Sopl.ronius ap. 171 (8) I. paK.22b. Iluinburj.. Basiliietc. part.ll.pag 11*7. Ui

.s>mino (i-

^J^^^^,
^,, .,,(

quoque a mer>:atonhu$.

,97

(21

Ibid

c.

(31

Tum.

I,

^'^^rZ&'~^^^^^^^
;";

7^t)
(7,

Ad.

Bibl.oU. ecilesiasl. pnrs. Bil.UoU.. eccles

b.u. i737.

iEcorumiussu

;;
^i?U

'.H

Va.'!s

i835

Clu.ou.co. ,a.ch.le. pag.

Strabonis

e74
AUCTtHE
B. C.

DE

S3.

AEETHA ET

SOCIIS MART.

NEQRAN^

IN AR.\BTA.

StrabonisdeducitcLF.Movers{\), sed mox nundinas in decrevit victorum timor et ad raercatus celeHebron, quse ab Hieronymo heuimn^diciturit). aliasque, sese pro more
contulerunt. Scribit enim Sozomenus saeculo circiter V de loco Terebinthi, chiliometris

et auctoritas aliqua compeprovinciam Hedjaz, vel saltem in tebat in sexto loco proejus partem dictam Tekama,

Arabum Caaba,

dit

quadraduobus cum dimidio ab Hebron (3] et gintaquinqueversusmeridiem, ab Hierosouna eum duo^yia Quo in loco Filium Dei
;

AbdelMasih, filius Bakilae. Verum ibi cognomen detegitur, inquit veterum Arabum historicus (10), et vero nomine dictus fuisse Regnavitque ex videtur Amr, vel Amrus. calculo ab anno Chrisii 76 ejusdem historici ad 106. Cognomen auteyn vatde est notabile,

Abrahamo bus angelis contra Sodomitas missis, einasciturum preedixisse, apparuisse, et filiura veraxtestoturhistoria. lllic porro aestatistema^unt ejus pore celebrem (luotannis mercatura ulterius degant, Patetini, lociincolae^etqui
PhoBnicesetArabes. Multo quoque alii vendituri, tiandi causa eo conveniunt. partim maxima partim empturi. Quippe hoc festum
neg-o-

quum servum Messiae,

pr^ter idola Christum ipsum tum temporis fuissecultum in Hedjaz. Quod firmatur ex
re

Ex

quibus conjicere pronum

id est, Chvlstisignificet. est, inquit idem,

admodum
et,

sincera,

singulari, quam ex traditione ad iestes oculaios, ut ferunt, per.-

tingente, refert el-Azraki

et

imagines

scilicet

omnium

Judaeorum quiauctorem dem, propterea quod Abrahamum gentilium vero eo quod gentissux jactant
frequentia celebratur
:

Virginis Mariae, in columna Jesu Christi templi Cabae exsculpias, saeculis anquadam
telslamiticis ab Arabibus fuisse adoratas Harewi {n)et arecenti (11). Idem refertur ab
scriptore vitae

denique Angeli illuc advenerint christianorum temporis pro viro apparuerit is, eo quod tunc qui diu postea ad salutem generis humani
;

Mahumetis

(13),

natusexYirgiue, cunctis se manifestum exhiBn sententiam theophaniarum Filii (4). Dei sub lege veteri, ut id obiter dicam, probuit

IV. Homeritarum reges chris- ^

stiani
;

legatio Theophili Indi

positam yyianifestissiyne. De Arabum mercatorum itineribus scribit S. Hieronymus circa Hi suntqui pro locorum initiumsseculi v (5)
:

urbs regia Taphar.

qualitate diversis

uominibus appellantur, et a Mauritaniaper Africamet ^Egyptum, Palffistinam et Phcenicem, Coelen Syriam et Osrhoenem, Mesopotamiam atque Persidem, tenduut

In Homeritide ante sdeculum plures repersecutio exortaest Jud^eorum,

ges christiani fuere, ut osiendunt Arabum monumenta historica. Primus hoc titulo

sexturn, quo Homeritarum

^'j,'^_'jj^"
;^^J^

'l^[

guto m;

ad iudiam.

Ex quibus Arabum itineribus non

dubilamus quinsemina religionis christianse identidem in pseninsulam invecta fuerint maxime quando imperante Constantino in universo imperio multse ecclesias coeptee sunt
aedificari, erecti episcopatus
:

et

in orientis

dignatur sseculo ni Abd-Kelal, filius Amri Dhu-l-Awad, si Abulfedas est fides, vel filius Mathub, ut docet Hamza Isfahani regnavit vero in Homeritide ab anno circiter 273 ad 297, Hic reli^ionem Christi amplexus est, inquit Hamza (14), eam tamen occulens, nec palam profiteri ausus. Quibus addunt Ibn;

civitatibus

sed
6'.

Ei}ipohjtuf.

cUctut Por~
tueniii, nultiui civitaiit

non modo dominata est. 43 Attamen de paeninsulse Arabicae christianis primis Ecclesiae saeculis, vix quidfloruit res christiana,
et
,

Khaldun

aliique,

ad finem Christi conversum

esse Ahd-Kelal ab

ad aulam suam sent tum temporis chrisiiani in Arabia felice,

venerat
;

hominequodamSyro, qui sed quum non es-

quam novimus, praeter

lomxo
et

ArabicM epi-

copuK

fuit.

Nomina

rhri-

Ifiunatn Uitoria prouPTi

cfar

Bedjaz
I

$cuto

itiguti
f.t

D. N.

J. C.

B. V. inCaf>a.

ea quae de S. BarthoPantaeno collegimu^. Etenim S. Hippolytum, scriptorem clarissimum, qui colitur lixu Augusti et quem Portus Romani episcopatum tenuisse dixerunt, Adanis {vulgo Aden) in Yemana episcopum fuisse cogitavit quidem Stephanus Le Moyne (6) ex his solis Philosiorgii verbis (de quibus infra n. 52 redibit sermo) ev w " Pwfxaiwv e(j.7Toptov eruyya.vtv...

x.aXouci

ot

to X^piov 'Ai?avr,v,

evOa

v.ai

Toy;
Oai,

v/.

'Pwuaiuv

d^vv.vQ^uis.ivoM:. i^o:^ YtV zaQcipp-i^eo"-

Verum post Ruggerii dissertationem de

(7) et

sede S. Hippolyti
tes

disquisitiones recen-

Himyaritas,ejus cultu detecto, rebellasse, et Syrum, qui ab idolis suis eum averterat, occidisse {\^).Prius gentilemfuisse, discimus quoque ex inscriptionibus Himyariticis Marebensibus, quas Cruttendonius collegit ; quarum prima significari dictum regem, docefpost C. Roediger, inscriptionum inter- F pretem, erudiius geographus C. Ritter (16) Fulgentius Fresnel, et conseniire videtur inscriptiones interpretatus ex accueasdem raiiori editione Th. Arnaud{\l). Inscriptio Abd-Kulalam {F- Fresilta prima sic sonat ne^-Abd-KeIaIam)ejusque uxor commodaverunt
:

de

libro ^\hlo(jo^oju.tvaiv {H),id

nemo sapiens

existimabit.

Sed neque Bostrorum, metro-

mihi (noinen non effertur) temiplum, ac ejus Verba sua invofilii illud nunc mihi cedunt.

polis Arabiae,

aui alterius Arabise desertse civitatis episcopus fuit Hippolytus. Id eum

fuisse credidere plures,
siiPoniificis
;

catione diviuitatis firraaverunt. Fortunae bonis domus eorura potiatuv auxilio deorum. Fa-

ex obscuro loco Gelasedapteostendit Cotelerius Gelasii verba ex perperam intellecto Rufino prodiisse (9) In secunda serie principum iribus Djorhom, cui commissa erat custodia templi
Phaniczer, lom. 5, pBR. lU el 29! . {^) Commenl. cnp Ty\ ci in 7,ach, eap. M. (3} Cfr Hilter, ErdV,unde, tom. XVI. pBj;. 'm. (4) Sozomen. lib. !|, <-a,i. 4. i^l ^P'st. 129acll)ardoii. Mij-ne. Patroloi;. lom, XXI, col. U'' Vari sacru. tom. I. in Prolcgom. Lugduni Balav. J'2J ~ *^' ^^' ^'''^'"' ''"""' *'''E.a tom. X. a col. 595. la^ -t "'l'''"'>*"^ ""'* '^*"''^^"*' P^e- 55 ct seq. A ei9 i*'^"'"*^*'''" RcgensliurglSW. - D) Coiclenus.Monum.eccles Graec. lora. 11, col. 39, Cfr Da-Uinger, I. c. et M. P. Ctuice, Hist. de
(1) Dic in Joreiii

ctaque est hsec donatio mense Charib anni 537. Si hic filii Abd-Kelal,regis Homeriiidis, significantur, aera Arabica uiuniur, qum

annis circiter 200 ante Christum cceperit Etenim Marthad, seu Morthid, filius Abdr
r^glise
ile

Rome

sous

lcs poiitificflls

de S Viclor etc.,p8g. 522.

Paris 18:>6 -(10)Caussin.tom.I,paR.19B se(i.eli98. (ll)Cfr Burckhardl. Voyage cn AraUic, edil. EjTyi", totn.I, pag. 221; Hitlcr, toiii. Xll, pag. 311 (V2) Travels of Ibn-B;i1i)ula, pag. 5![\o) Noel Desvergcrs. Vie de Mahomct. pog 1^2; ideni, Arobie, pag X^k. Paris 1847. {14) Ap. Schullens, Imp. Joctan. psg. 35. (1!f) Ibti-RhBldun. ap. Caussii), tnm.I. pi^g' 107; Thalehii Tahacal-el-MoUili.el Liher Eiinucal Ibid. (16) Erdkundc, tom. XII, pag. 82. (17) Ap. Caussio, l. c.

Kelal,

Kelal, ab anno circiter 330 sed seras ritide regnavit [1]

-.

W6 DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBRIS. ticis muneribus et blanda verborum peruasione ad 350 in HomeArabum
regem
illius

Mahumetem

ante permultas fuisse advertuni eru-

gentissibi conciliare etatuit, atque

E. C.

diti.Decetero inscriptio

h^c,quocumquemodo

siiintelligenda, iis qu^ de conversione regis Ahd-Kelal sunt dicta minime adversatur; siquidem ut perhibent historici omnes, subdi^
,

ex eo statim opportunitatem nactus, religionis ibi semina spargere. Postulavit etiam ut Romanis illuc navie-antibus el reg-ionis incohs qui ad Christi fidem converti vellent, ecclesias
, ,

aedificare liceret. Dedit

etiam legatis

magnam
im-

/?(io

Uarlhad

eonligirsecfittent legatio-

nem

Theophiii

tos suos de ea celare conatus est. 45 Regnante Marthad, qui ab A. Schullens filio Abd-Kelat, et Sacyo Morthid dicitur evenisse dicendum est legationem Theophili, quem Indum vocat Phylosiorgius, Blemynyn
,

vim

pecunioe,

quam

a^dificandis ecclesiis

penderent.
stantino

llujus

porro

legationis princeps

erat Theophilus Indus. Qui olim

quidem Con-

imperium

administrante

admodum
mis-

juvenis obses a

Divffiis (vrapa tojv Aioirv6>v)

vero S. Gregorius Nyssenus appellatione /'.;) (2); qua uiraque

legati historia perpensa
,

{6 B?.,u,uj;

0;o?i-

sus fuerat ad Romanos.

et

universa
insula

quum ex

Ilorum regio Divus (Atco-^;} insula est. Incolie vero ipsi quoque Indi cognorainantur. Porro hunc Theophilum,

juvenis At^M, cujus incolse Indi vocaii fuerini , valde ad Constaniinum Magnum aliqua smus obses 7nissus fuerit in insula Indici natum Arabici, aut adjacentis maris
, .

cum
ad
et

diu inter

Rumanos
virtutis

tamquam

summam
;

vixisset, raores suos perfectionem formasse,

Quam senesse Theophilum haud dubitamus. Petrus a Bohien, tentiam primus proposuit linguae professor Regimonianus, obperitiam Sanscriticcealiarumqiiepluriumorientalium virisdoctisnonignotus. AiSouwero Philostordiciam Sangii arbitratur esse Socotoram insulam felicem; scritice Pvipa sukhatara, seu
,

veram de Deo opinionem amplexum esse Hcribit sed et monasticam vitam eum elegisse. et ad gradum diaconi promotum esse testatur,
Eusebio sacras ei manus imponente. 47 Sed bffic quidem prius. Postea vero cum ejin imfanii11 ad propalegationem hanc obeundam suscepisset, a suk gandum intrr communionis homiuibus episcopali dignitate hos hxretim

eum ornatum esse. Ceterum Constantius, cum eam legationem magnificam et valde gratiosam
ducentos equos ex Cappudocia generosissimos navibus impositos, muUaque alia
esse vellet
,

Arianam.

Indico, proex quo vocabulo Sanscritico.seu

insulce Dioscoridiisse censet nornen Grxcum appellant (3). Atque haec dis, quo eam Gra>ci

recenmerito probari videntur scriptoribus

tioribus
(4.),

quum noverimus ex Ammiano

530

Marcellino (5) legationem advenisse ex insula et ex Socoiora ad imperatorem Julianum;

dona, partim ad conciUandam admirationem partim ad alUciendos animos misit. Theuphigentis lus igitur, cum ad Sabffios venisset principi persuadere conatus est, ut Christum coleret.et a gentiUum errore recederet Et Ju,

muitos habuisse christianos. Non tamen AlS^.uv esse haniur erudito viro Letronne, qui diciam Dhaconjicii insulam maris Arabici, latitudinem 15 dak ad sinuyn Aduliticum et Blemmyes erant vei dici 40' cujus incolae
pro,

Cosma Indicopleuste {Q),eam circa annum

dffiorum

quidem solita fraus ac malitia, in profundissiraum silontium sese abdere coacta est iii (de Judaismo potissimum ab ineunie saecuto
post Christum natum in Homeritide invalesTheophilus cente, vide supra a num. 2i), eum operibus editis fidem Christi inviadmirandis ctam esse semel atque iterum 06tendii=set. Legapriuceps vero felicem exitum sortita est, cum
tio

(7);

poterant
yxlr)

(S), et

quae similiter

magna
et

esi

ut

Aioouv, vel Aia?5-^v vocat Nicephorus

(9)
;

[k^Ti ut-

qualemque hanc fuisse

ex Philo-

deducerelicet.HisprcVmiS' storgii narratione Arianorum historicus, narrans audiatur

sis,

pietatem gentis ilUus sincero anirao ad verum regione ffidiet tres ecclesias in ea
transiisset,
ficasset,

qu%

secise

sux episcopus Theophilus

in
et

Hoquae

meriiide gessit medio saeculo quarto; prosetum temporis esset regionis conditio
quens. , Constantium, qui ab 46 Ait Philostorffius, mi361 imperium tenuit leg-atos

non tamen ex ea pecunia quam legati verum ex us ab imperatore secum attulerant, ipse alacri animo ex privata sumpiibus quos
pecuuiasuppeditavit, adrairandisTlieophili operibusffiqualem animi sui magnitudinem conversione regis bere contendens. De qua Homeritarum infra dubitandi erat locus.
exhi-

qtii

a Conitanimpetalnrf
eit

(10

anno

;i37

ad

mitius

nd

Romeriiai:

quidem Sabsei nunc autem sisse ad eo-squi olim vocantnr. Est haef gens eorum qui Homeritffi Abrahae in quo errat ex Chettura nati suut V.n. 19,2.1. Regionem autem Philostorgius. Ambiam magnam et fel.cem a
:

48

Ex

iUis

autem

metropoli totius
ffidificnvit.

unara quidem iu Tapharon vocaut, gentis, quam

ecclesiis
est

Olteniilur

Tapharun
Philoitorgii et

Tapharon

hodiema Dhofar
.-

Aetoruin S.

nuam

incolunt,

et GFfficis appellari scribit,

od extimum oceae\ qua urbe olim

num
,

Sapertingere. Ejusque metropolira esse

,

bam etiam Mareb dictam

qua scribebat Arethx (Dhafar, Zhafar, Zafar), de saeculo xii christiano (10) Edrisius medio Ihasseb, ac oUm Dhofar metropoUs est tractus compucivitates maximas ac celeberrimas iuter habuere. qua reges Yemauffi seilem
tata est, in

profecta est. Regina ad Salomonem visendum gens es circumcidone et octavo Est autem ea
,

Conspiciebantur UUc palatia Zeidan

;

Sacriticant etiara soli et lunffi die circuraciditur. Judffiorura quoque non exigua etdiis indigenis. permixta est. Ad hos igitur lega-

ast nunc numpro incuia; decremuUumque sola rudera pristinae fortuuffi rehqums; vere. Servant tamen
,

muititudo

iis

eo consiho, ut ad tionem misit Constantius, tPaduceret. Proinde magniveram pietatem iUos

PhcEuice satis inatque agris cuUis et arbore sustentent. Edrisioprmvestruuntor ut vitam saeculi x,dicens Zhafar rat Masudius scriptor
fuisse
,

Homeritarum regiam
.

nthtl

tamen

lYVWIM

col

170.

(7) Cfr Hitlcr, K.(Ik,

Ham/a

pag. ^^-

W uom
-(i U--.
inlliscl.

^^^

^^_^^

^"'V^0''Vr;"n

AUc..humskunHe.

"1' Blc.n...y.->. pasOuatrcnifc.c. M^.iio.rc M.i I^/J Mon*<. r,- 1"K f. V.aKC..> . .i.i-<-ionc cdUoI.c (11 Giogroph.e dEdnu ecdes. I.l. IX. c,). 1-

l^ "
.

wi,

..

?THilt

Xm ca,'?./lV ";.!Tomus X.
Octobris

ln^.co,V

l.b.

ni. a,. M.6..e.

L..,p36.t4.Hans..36.

^^

^^^^^

676
..cTo
E. C.

DE

SS.

ARETHA ET

IN ARABIA. SOCIIS MART. NEGKAN.E

Firuzahadius dms civu " """ alteram prope Sanaa tates Zafar novit HaaraYenmna, alteram prope Mirhat in meminere, scrtmautia alque hujus plures nimirum e regione hentes mari adjacere
addens de ejus
siiu.
.

nica Edrisii et Ahuifedsegeographica YeDhafaris, ui in ejus iabula apprime conveniuni modo manx signatur visiiavii anno 1810 retat<E mensurse. Eadem Seetzen, fundamenia vidii aniiquissimi
,

Etenim ruderibus D

horum nullus ait insula: Socotorx. Verum regiam futsse. tx atiguando Homeritarum Ahulfeda ae Quibus Diawhari, et maxime tocuti (1). Quumque linislocispromiscuesunt
,

U. J. palatii ah Edrisio
,

memorati, et inscriptiones Himyariticas de quibus jam significarat Niebuhrius. Ad hanc Zhafar Himyariticam lihro Sahhlahh, spectai proverhium, quod in

viator

Mahumetanus Istachri, et maxtmeEbn nonparum extotBatuta, Zafar maritimam vir peritissimus lant. rerum Arahicarum Himyarttarum reFulgentius Fresnel hanc

QuicumqueZhasxcuti X christiani, occurrii Himyariticescire.seM 6ij.r,pC^tiv farimingreditur

:

Ismaetitas, debet; quo 7nonebantur Arabes suam Zhafare usui non esse. Iliud

linguam

Qui Qiam fuisse non duhitavit asserere (2). historiam accupaulo post veterum Arahum clartssimus A. /^. ratissime contexuit vir duUum istud geogra,

nominiscivitate frustra de tnaritima ejusdem

Himyainteliigere Fresnelliusvoluit.Eienim Zhafaris inierioris, fuisse iinguam

riticam

cerium
in

esi

ex inscriptionihus ab
(7).

infetici via-

CaussindePerceval, congratuphicum non contigit qua de re ex Verum xd nihxl laturpr^dictusa^mulusi^y solam numirahitur qui noverit scriptorem persedam hisioriam Arahum pristinorum tot eruditorum gui;ressanemolesta, ut ex
:

tore Seeizen iliic deteciis,

qu^ omnium primse

Zhafare vero

Europam pervenerunt

tentaminihus patet
ceteris

quam

nec plus assumpsisse e necessanum sibi ad finem suum

:
.

maritima null^ viscB sunt inscriptiones ; et lingua Ehhkili, cujus noiiiiam Fresneilio dehemus, quaque incolcV utuntur, non modo ab jEthiopica di ffert ,sed etiam a tingua inscriptionumHim7/ariticarum{S),7nagisaccedensad linguamHehrseorum etPhoenicum.Et hsec est causa, ni fallor, curidem erudiius vir, nuperius inscripiionesHimyariiicasMarebenses,a Thoma Arnaud ex Arabia allatas, interpre-

viderelur.
eue hodier-

vtdehor, 49 Quocirca temerarius non

si

post

namOhofar

Taphar, unius pcriti conatum, situm iterum expendere veiim;eo Homeriiarum, mox edenda magis quod ad id me impellunt ea muitifanam Acta S. \retbfe. in quibus de primo ioco, eos qui est meniio- Adverto itaque fuissedicunt,Phiiostorgtum, Taphar regiam exArabihus, auctorem Aciorum nostrorum,et
,

regiiB

ians,deliyigua Ehhkilitacerevisussit{^).

Masudium et Edrisium,nusquam addereeam qui maritimam fuisse. Dein Djawharius

primus confusionem aiiquam induxit, Itgna mariiimse ei etlapides pretiosas Zhapharis
Zhnfari atirihuens qu3e
et

Nohisiiaqu,hisomnihusdeductiseiexpensis argumentis, manifestum videtur, Tapharon, HonuEritorum regiam, esse Dhafar Verumevel Zhafar Homeritidis interioris. nimvero ut ad Philostorgii narrationem jam redeamus ex ea ei ex Actis S. Arethae h^ec exsurgit difficuttas de ecciesia quam Theo51
, :

^^^l'^^^.^^^^
,,_

phiius Indus Taphari a^dificavit^postsesqui-

in terris sita
(4).

sit et

Himyaritarum

fuerit regia

sic

Fulgentio

Fresnel favere nequaquam poiest. portu, Abutfeda, dum plurima de Zhafaris memorat, addit, seciindum post Istachrium, Edrisium, et in Tehama Yemanee sitamesse,

Quin

et

swcuium, nullam esse meniionem. Eienim in posieriori monumento hsec tegimus num. 38 Tum ve^x&n&rexEiesbaan ad civitatem reg-iam, Taquie ihidem in superiorihus num 35 et 37 fuerat et propriis manibus diebus phar dicta septem terram fodiens inchoavit, qu nunc
: , ,

milliarihus ac parasaiigisU solum, seu qux hodiernis Anglicis nonnihil Arahicis majora sunt, disiare a Sanaa. HcVC est igitur
,

Nuntiavit conspicitur, sanctissimiim ecclesiam.

antem omnia

ista

quaraprimum sanctissimo

tertiaei evidentissima ratio,

,

Edrisium Zha-

archiepiscopo Alexandriff, et per hunc impevero sanctum ratori Justino. Archiepiscopus

mentione far, regiam Homeritarum nulla civiiatis intehahiia porius aid maris, inter cli^natis serioris Ilomeritidis descrihere mox addere A Dhofar cundi parte sexta ei
,

queradara

quse ad (vel Zhafar) ad Daraar, milliaria '^C^ parasangas n cont7'ahit Abulfeda. A 24, seu Damar ad Sana milliaria 40... A Dhofar ad Mareb mansioncs tres quo loco notandum, mansionem Edrisii consuetis mansionibus
;

Ai^ihum ssppius duplo majorem esse (5) et celebretn viatorem Thomam Arnaud, qui anno ISl-i ab ipsa Sana profectus,Marehinvisit, hanc non attigisse licet camelis vectus nisi
, ,

orthodoxum virum episcopum ad oonsecravit, eumque misit ad Horaeritas et adveniens sanctificavit Elesbaan regem. Qui templum quod a-dificarat rex Elesbaan,et omnes Atque F incolas civitatum et viciniae baptizavit. ecclesiam Taphari a Theophilo ex his patet gravaie wdificatam, ui ex Philostorgio haud ineunte sseculo sexto ab idololaadmiitimus, esse, aui protris jamdudum solo asquatam fanis usibus addictam. ' vero, ec52 Pergit scriptor Arianus Aliam ^-;;;f in eo loco m quo xdificavit TheopMlus
et
, :

'''j;

ctesiam

itineris diesexto.
iHintvio,i

^^^^^^^JJ Romanum erat emporium ad exteriorem ocea- ^^^,1, verg-ens. Vocatur autem hic locus Adane, emp^-iM"-

num

50
1"

Quibus prxmissis

metnto inferimus

Ynnma-

Topharon Philostorgii et Actorum nostrorum, Himyaritarum regiam, esseipsam Dhofar, vet Zhafar Homeriiicam recentiorum

Arabum atque
,

esse.

sitam quo Dhafaris cujusdam rtttnas conspexit Niebuhrius (6) nimirum prope Jerim minime dubitans quin esset Dhofar vel Dhafar Yema_
in interiori
2

Yemana

Eam

iito

Yemanee

loco fuisse

quo cuncti qui ex Komanorum ditione veniunt, appellere solent. HaecesiAden hodierna; quse anno 1839, dum ah Anglis est capta, ex vasiationihus vicinorum Arabum, incolis non plusquam 6U0 crat frequens ast hodiedum ait 10,000 gaudet. Terliam deuique ecclesiam
,
,

^"^'^','^1"*^^,.^

(,.,.
^,';;"_J1',

,.aetoetta.

P/a7os(or^iws,inaUeraregionisparteexstruxit,
ubi Persicum est

emporium

maris

Persici,

quod

inibi est, situm.

celebre, in ostio Eic signt-

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBUIS;

ficari

77
y.ai

Hormuz
,

civitatem, seu

Harmuzam

in

xat Toj

Ttauw

Buyastruv zai TOU

Karamania scrihit Assemanus (1) et post um Neander (2) sed id certum non est, quum
;

&OCTOM E C.

y.ae.tou (3acri/.u;

(Saijt/euv uioc Qeou

non dicat Philosiorgius, in ipso emporio Persico ecclesiam fuisse exstructam. At Theophilus, ita idem prosequitur, quara apud Homeritas singula prout poterat et prout teraporis ratio sinebat,

Apiw; Araxr/,cravrMv xara xatpov tou eOvou; r&jv BoL-yaeiavtxr;roy

TMV

anffre(?.a/jtv

roy; yjaerepou;

a^eAtpou; iata^ava xt tov Adr,f^xv

ro-jrou^TroXEur^cat X. r. X. (4),

ordinassetet ecclesias dedicaSito-j

vr.rjov),

visset,

etornamentisquibnspoterat,exornasset,
{i-ni ty,\>

Id est Aizanas rex Axomitarum et Homeritarum et Raidan et .Kthiopum et Sabaitarum et

:

ad insulam Divu

quam

ipsi

patriam fuisse superius vit. Atque ad alias Indiae reg-iones perrexitj

indicavimus, navig-a-

Si\eQ{Zeila?) et Tiamae et Bugaitarum et Tocai [?), rex regum, filius Martis, dei iuvincibilis,

Rebellante aliqua occasione gente Bugaitarum,

multaque quae apud

emendavit, Nam et bant sedentes et quibus divina lex philus cum singula
,

illos

uon

rite

fiebant

misimus

fratres nostros

Saiazana et Adephan,
S. Ele-

lectiones evangelii audiealia quaedam peragebant repugnabat. Verum Theoapud eos juxta sanctiorem
,

ut eos debeUarent. lisdem prseter propier ac

Aizanas tiiiUis ornatur Tazena, paier

sbass, qui

regnabat circa

ritum

Deoque magis acceptum correxisset quoque dogma confirmavit. Neque enim circa divini Numinis cultura, ait impius
Ecclesiae
iste

scriptione JJlthiopica interpreiatus esi doctus missionarius Josephus Sapeto {5).En cujus initiu?n Per vitutem
:

annum 500, in mquam Axumi reperit et

(Philostorgius, qui hic merito impietatis

Dei qui estendit cselum et terram Domiuus aeternus, qui regem donstituit Tazenam, filium
Ala-amiedae,

et

mendacii arguitur), uUa egebant emenda-

hominem ex

Ilaleu,
,

regem Ak-

tione, utpote qui ab ultima antiquitate constan-

tissime Filium alterius a Patre substantiae pro-

B
,egationi$

fiterentur.

timpu$: advenitverifimi'

Uu regimnte Marikadi fiiio

53 Hanc Theophili legationem memorat Philostorgius medio tempore inter ea quse coniigere anno Christi S4rl,postquam Aihanasius AlexandyHa pulsus est, et annum 346,

Wakia.

priusquam idem Athanasius ad imperatorem

occidentis, Constaniem, Constantii fratrem, se contulisset. Quapropter eam circiter an-

sum, et Hamer {Homeriiidis) et Kaidan et Saba [tracius jEthiopici) et Selken et Tzaiom, et Ban, et Cassu etc. Aizanae porro titulo regis Hoyneritarum declarantur quse de perturbationibus Homeritidis, regnaniibus Marihado ct simul forte et Wakia, scribit Masudius accessus facilior Theophiii Indi ad terras eorum. Aizanas enim non multo post factus
;

est christianus, ui inferunt sc^npiores

ex

epi-

stola

quam ad eum ejusque fratrem Sazanum,

;

num

Christi 344 evenisse dicendum est, vel forte aliquot annis serius. Tempore autem illo interHomeriias regnasse censent cl. Caussin,

anno
tius,

Marthad, alias Morthid, filium Abdkelal atque hunc supra christianum fuisse diximus. Marthado adscribuntur y^egni anni viginti, nimirum ab anno 330 ad 350. Commendatus est a sapientia, animi magnitudine in pauperes erat misericors, in et potentia omnes munificentissimus. Non tamen perhi;

bent

scriptores Arahes,
;

christianum

eum
;

fuisse

narrantes solum

quam

tolerans esset
et
,

356, aui paulo ante, scripsit Constanimperator Arianus quam 7'eciiai S. Athanasius in Apologia ad ipsum Constantium (6) eaque inducere tyrannos Axumitarum imperaior nitiiur, ui Frumenitum episcopum, eumdem nimirum quem Abyssinix aposiolum fuisse diximus, mittant Alexandriam ad Georgium pseudo-patriarcham. Hucusque dicta,inquam, firmant aiiquaienus quse de Theophili iegatione sanpsit Phiiosiorgius de quibus hsec habet primus Philostorgii editor, vir eruditus, Jacohus Gothofredus:
:

cultus cujiiscumque

suorum suhdiiorum

Quam quidem
dixi,

quomodo per eum quem vellet, amplecieretur, modo imperiosuo

'

liceret ut unusquisque

essent dediti. Ideo dicta Theophili legatio retrahenda videtur ad rcgnum ejus fiiii Wa345 ad 370 renuperus vero Arahum gnasse hisioricus ab anno tanium 250. Eum Thalekia,

narr;)tionem n Nicephoro, uti ex Philostorgio mutuatam Baronius pro suscepta habuit ad an. 354 num. 11, 15, 16; quando nulli prasterea ex historicis idem raemorant.

Addo

Pliilostorgiumsibi vix in omnibus

quem Sacyus ah anno

scribit
(3),

constare videri, ut ex roUatione cap. 6 libro ii et cap. 4 lib. iii oolligitiir. Tandera non alio fine hfiec scripta a Philostorgio, quara in Ariano-

bius, in libro Tabacatel moluk, prius judaicde religionis sectatorem fuisse scribit, deinde
chrisiiance, ei
'

gratiam. Nos Philostorgiura sequamur, qui non oranino saltem falsus, vel in oranibus

rum

demum

inter

uiramque animo

eic.{l).

valde fluctuasse. Ut res se habeat, novimus fuisse ejus regnum ; et quidem perturbaiwn perturbaiionem hanc regnarite Marihado coe-

V.

Historia christiana tribuum

desertse
occidentalis.
et

quadrapisce scribit Masudius, atque annos

inginia perdurasse. Aliunde discimus ex scriptione Grseca medii scecuti iv, quam axumi deiexit Henricus Salt, tum temporis regem jEthiopias in Homeritas aut partem
Bomeritidit
Abi/t$iniK

Arabiae

S. Hilarion Arabise Petrseae

S.

Euthymius Arabum Scenitarum apostolus; hic fundavit

ecclesiam Paremboles.
Constantium imperatorem et Wakiam, rquem usque ad annum 370 tn Homeritide regnasse eruditi viri Sacyus et Causstnus ar-Y-xOSt
nn^c 18i5, lom.
^
-

ei

illorum dominatum esse. 54 En initium inscr^iptionis, de qua plura tomo sequenti

:

cortdiHo

tum

Aei^avac ^aGiliv^ A^w^ustra-y nat

0/JiyiptT6)V

{ivarehic de-

lemporis.

xat

TO-j

Pa-t')ay

y.xi

AiOi-

'^^;;;;^;^,,
^y,,,,,,^^,

OTTUV xai

2aaeiTWV xai rov

III.part.2. png

ZtXsr;

^.

rahi de$ertM^

fnBib Orient.lom.
der

602 -(2) Gcsch.clHe

de Ihir nm
lll.pag 182 cl pug

vol. XLVIII. pag. !i*;i.-(i) Valonlia, Voyogc, des Voy. scqq Lontlon 18091;} Nouv.Annules

Th.^ -' -"- ''^' n.v..,.rfn.. i.nA (7) Gotholrcduf. tod. Theotrol. Gr inm. XXV, rfl. Crir. 1740. dos. lom. IV, pag.()20. Lipsia:

II.

pg. .^00:

c r

l>,lm.Hnn

/'^;!-'"
f^^'

bitrantur.

678
arcTOM

DE

SS

AEETHA ET

SOCllS MART.

NEGRAN^

IN ARABIA.

conditione hitrantur, de rei chrislianie interiore prorsus nihil subministrant Arabia usque ad sseculi sexii imtium.

communicaret. Missus igiturab illis OrigeneB, Ncc multo post, perfeoto in Arabiara perrexit. venerat. negotio, Alexandriam recausa
cujus
o-ressus est.

monumenta, Aitamen floruisse illam

et

tis ScEcuIo quinio quae hinc Palaestinae Arabiwdeserteeparttbusqueenincra.a..j^.>u. Arabicv desertae partibus

adiacent monumejiia perhibeni.

^gypto

^Urn.^-P^-^'f^ ^^ZtTlLte. Nec dubium est quin

inier Araryito,

ob frequentissimum com^nercium baspxninsulse, et eos qui Scenit^ sunt dicti, inleriore et sureligio chrisiiana in Arabia
stentata ei propagaia

Macrino imHoe anno, inquit Tillemontius, ^;; ^ Getlius quidam ^^^j,-^ .^at e)usdem impeanno vero sequente, sub finem e^usdem omabatur Reanus [h).Captte rii, ea dignitate Eusebius de Be20 ejusdem tibri hsec scribii
;

Facla hxc sunt circa

annum

217.

Ardbix episcopo

Eadera tempestate

plurimum

sit.

Eapro-

dupter et quod regna Arabias desertx, quse ab Arabum hisdum floreniissima fuerunt,
toricis

excellentes fiomulti ecclesiastici viri doctrina Beryllus, Bostrenorum .. Inter hos fuit rebant prffiter epistolas et luin Arabia episcopus, qui
cubriitiones,

pr^iermiituniur nunquam (1); demque htquod ignorabatur, ut dicium est, eorum quee in ea scribebant majores
storia

varia quoque
dereliquit.

elegantis

ingenii
^'nsfona o^
';'j;';^jj;;_

monumenta
lum

dum

rem christianam, eimaxime hagiographiam mcontingunt, paucis delibare 7iecessariu7n

libri vi, Berylh^ Capite vero ^^ ejusde^n lapsum esse memorat et ab in hwresim
:

sum
De
cAftlOani

est.

56

Exp^ninsula Arabica, tum occasione

inier SalihUat

ArabiM dtaertM uifue

a<^

annuni cirdter

m,
B

rupturx caiarractee Marebensis [supran. 6), Arabiam tum aliis decausis, tribus varix in in deserta Syrix et regionem desertam, i. e. Euphraiensem, dictam quoque Iracam occi,

tmpe- ,, ^^ ^^^^^^.^ Origene correctum Tunc temporis i. e. Gordiano, Beryllus. de quo supenus MCHiomw rante episcopus, dictum est. Bostrorum in Arabia ^J.';;''"'ecclesiasticamperverteus reg-ulam, nova quseinducere conatus dara et aliena a tide catholica

denialem, atite aliis temporibus transierunt. Circa annum Christi IdfdSalihitce, seu Benuex Tehama, ad mare rubrum, veneSalih,

Dorainum ac Servatorem versaretur, nostrum, antequam inter bomines personiE difFereutia non substitisse in propriffi necpropriam sedpaternam dumtaxat divinitaest; ausus asserere,
:

tem

in se

residentem habero.

Quumque

ea de re

runt ad Iracam in quem ex majoribus fuisse sepiimii Odenati, celeberrimse Zenobise, regin^ Pabnyrensis,
;

qua regnabat Odheyna,

disputatloncs plurimi episcopi quiEstioues ac babuissent, rog^atus una cum adversus illum

viri,

circiier

ptures historici iueniur (2). Paulo post, annum 205, alii Arabes, dicti Ghas-

sanidie,

ex inieriori Arabia ad eam partem

deserti Syriaci veney^unt,

qux

Bostris est vi-

cina

qua ium praedicH Salihitee, seu eorum pars, Romanis jam subdiii, residebani.
;

in

Hos

Salihiias

christianos

fuisse referunt

Origenes, priraum quidem cum illo qusenara esset familiariter coUocutus est, ut vero bominis sententia exploraret. l'ostquam errorem ejus iiquido cognovit quid diceret demonstracoarguit allatisque raiiouibus ac quasi raanu aptionibus couvictum borainera et ad prebendens, ad veritatis viara perduxit, sententiam revocavit. sanamque pristinam
reliquis
, :

scriptores Arabes Ibn-Khoiaiba, Ibn-Bazm id est proet Masudiusi^, sed inielligendum culdubio de insecuiis temporibus. Ghassanidae a Salihitis devicti, iis tributum solvere

Berylli, Exstant bodieque, ait Eusebius, tura causa congregat edita motum synodi ipsius in quibus et qusBStiones adversus nuraenta
;

sunt coacti

et

ad vicinas terras transire

(4).

utrique sub ditione Romanorum gentilium viverent, fieri nonpotest ui hgegentes christianse fuerint anie pacem ecclesiae

Quumvero

illurapropositeabOrif?ene, etdisputationes in tunc ge.^la ecclesia ejus habitse, et singula quse sunt continentur (6). Habuit Beryllus Bostris

suam

ecctesiam

et

presbyteros

ei

ex

iis

quae

redditam.
/n civittiibu ArabiK tleierIM tKCulo
III

cisynodo dicuntur, videntur et aliae Arabiee jam viiates.puta Philadetphiam , Gerasam

57 At licei dicinullatenus possit eos univer-

sim christianos fuisse, erant tamen ex iis chrisiiani non pauci; quod certo novimus de
ab Ammiano Marcellino, non secus ac Gerasa et Philadelphia, Arabise civitas ingens dicitur, et ab Hierocte in Synecdemo, ejusdem metropolis, ab ineunie minimum sieculo iii suos uii discimus ex historia episcopos habuii Origenis. Hic enim, non mulium provecto
incolis civitatum. Bostra enim, qu6e
:

ehrittiani

mutli eianly
u( oitendiiur

tunc suos episcopos habuisse (7); sed forie fuerunt episcopi sine sede ei ex iis chorepiscopi quiverinominisepiscopi fueruni.ut quarioadhuc sxculo erat episcopus Asterius, qui Peirce degebat {S).Coacius esiOrigenes ei teriio Arabiam adire, iieruynque ob disceptaiiones de dogmaie ex quopalam fii iertio progrediente
;

^'

seecuio in

Arabia deserta, aui minimum in ejus civitatibus, permidtos fuisse christianos

:

Eodem
cap
87,

X^m-^ov ^, ait

hoc seeculOt pluries in Arabiam quam dese contutit vocarunt geographi sertayyi vet propugnandse fidei prsedicandse vei
, ,

Eusebius ejusdem idest,anno Phitippi imperatoris

tibri vi,
ier-

tio,velpaulopost,annoChristi circiter 246,alii Tursusin Arabia dogmatis cujusdara a veritate

prorsus alieniauctores exstiterunt.

catholicw siudio. De his , quum ad Arabise historiam christianam specient, audi-

Asserebant

endus Eusebius

Sub idem tempus, inquit

hisi. eccles. lib. vi cap. 19,

quura Alexandrise moniretur Origenes, miles quidam adveuiens, Demetrio, ecclesiiE episcopo, et praefecto JEgypti litteras a duce Arabiae detulit (napa rcu tt;? 'Apacia; rr/o-javjo-j, qui Romanus, non vero Arabs fuii) quibus poscebat ut confestim ad se Origenem mitterent, qui doctrinam suam ipgi

enim hominumanimasinpraesenti quidemsaeculouna cum corporibus interire atque corrumpi rursus vero resurrectionis tempore siraul cum iisdvm corporibus ad vitam esse redituras. Convocato igitur hanc ob causam non exiguo concilio {episcoporum sciiicet qitatuordecim) (9), quum iterum rogatus etiam illic Origenes illa coram omui disputatiooem de quaestione
,

multitudine instituisset, tanto robore decerta(S)

l2)Cfi'Ctusin,
V

Sucy, Nocl DesvprRers, WriRhl. UiUer ctc. imii. II, paj; 19 el qq. Biogr. Univ. lom. XXXI, Qiienalh. - [3) Cnussin, ib. paR, 213; HiUer, KrdkuDde. loio. XII. pag. 1U?<. 14)Cbusid, ib. pag. 2U3.
(ll
C.aiissiii,

Cfr

Mf^moires,

lomHI,

(iB.[>-22.

(T^Cfr Rurm. Apolog. lib tom. Xll. edit. Harles, poK,35 II. Mignc. Palrol. lom. XXI col.5tt9 -(8) OriCD Christ. tom. III, col.7:i5. ^)CfrFabric. t.c.
,

(dj

Cfr Faliric.

Bib.

Gv.

vit,

679 DIE VIGESIMA QTJAUTA OCTOBRIS. ac imperatorem iis quodammodo subdili fuerant senvit, ut qui prius in errorem lapsi ConstanUnum barbarx revererentur, qu^ ab hmresin tentiam mutarent. ConsuUo omisimus Arabum hisloncts memoratur phylarcharum Monoimi de qua pluribus disserit liber 'Mo^oDrtmum tempove , pridem facia conversio. hoc primum tempore Drideni facta conversio, ^_i. /Meri^ Monoimus /i.^^./ MM^nimus oufxevwv. Licei enzm Ara&s tamen constat contigisse vensimile est. Deinde concilio {},Uvoiy.oi6 Apa^) (1), wmtme Nic3cno, anno 325, subscripserunt episcopi aut eum in Arabia haeresin suam edidisse regni Ghassan, Nicomachus Bostrensis, Cypropagasse. Monoiraum discipulum Justim rion Philadelphise, Gennadius Esbundorum Tatianum, fuissedt. .
-

kOCMM
E. C.

(f

martyris, non secus ac dimisisse; ceres, sed pariter magisiri placita expositaenim doctrina Monoimi,m heecverzai x\jtoc, la auctor prosequitur Tanavo; 0,
:

ytvouivoz u.aOy;rr];'louffnvcu

zo-j [/.:t&7-j;vO=. /.

rj. (2).

(Hesebon), Severus Dionysiadis, Chilon Constaniiensis; ex vicina Phcenicia secunda, Magnus Damascenus, Anatotius Emesenus et Marinus Palmyrensis ; ex Palsestinee vero
civiiaiibus Arabicis
,

Bostris alii

conepiscopi, prxter Beryllum,

Petrvs episcopus

Aitae.

Bostrenspicuifuere, inter quos Titus, dictus nuperretecti sunt libn omnes sis{^), cujus depercontra Manichxos (4). quorum pars cujus item dita censebatur; ac Antipater, aliquot scripta asservata sunt (5). advene h9 Arabes Sahilitse, qui recentius
Snlihil"

Hi porro episcopi, dum Constantinus imperii monarcha est factus, magna potiebantur auctoritate et suge diceceseos geniiles mulios facilead veram fidem adduxerunt. Tertio, Valente imperatore, circa
liu7n, sive
ei

annum

^72.

Mawia

seu Mavia, regina Saracenorum occidenta-

incolere C(eperant, paulatim et ipsi civitaies postquam Zenobia Palmyrena runt, ei exiis, necnin ni ;i"' ut ejus triumphun omaret w.-*o (''/ w"- ab Aureliano (i; nuHa 'ii"~ Romam est abducta, reguli aliquot, seu phyGhasand\t
, ,

Ghassanidarum.a Romanis defecit,

sirenue bellum gessit, ui pacem proponere fuerint coacii (12). Cum Mavvia, inquit Rafinus qui ium temporis in jEgypto,

cum

iis ita

iifi/crm hiir
jruu

ronde/e

fiQifUi iinl:

grnt G/i"i'i(liJiiru*" '""uerii caet'''

perhtbeniur: larchx Arabum Syri^ assumpti fuisse dicunt, exquibus nonnullos christianos David, qui in primis quemdam Dawud, seu nonprocula Jerichunte, conseMedabcv{Q), inter Arabes derat; idgue ex ejus nomine, quadamtenus confirmaiur (7). Ghasinsueio,
sanidce, qui

aut inPalcVstina 7ersa6a^r,frequeiitibusbellis Roraanum attrivisset exercitum, et pluribus peremptis,reliqno3vertisset in fug*am,or;itapecem, non aliter se amplexuram promittit, ui^i Moyses

quidam noraine monachus,

g:enti suje ordinare-

tur epi.scopns.quiin ererao.pfirtibussuisprupin-

in Synam relata victoria de Salihitis advenerant principe Dawud, pr.v. illisphylar-

ex ipsa Homeritide
,

(S)

quH.vitamsolitariamdncens. meritiset virtuti-

bus ac

sig-nis, quae faciebut

Deus per illum ma-

eorumque quod chiam Syrim a Romanis obtinuerunt imperium ienenie Diopaulopostannum 292,
;

gnifice innotuerat. Petitioejus principi indicata

Romano,sine uUa dilationejubeturimpleri aducibus nostris, qui ibi infeliciter puguaverant.

61 Scribit Socrateslib.ivcap. 80 huncMoysen qui inter satictos colitur, et cujus Acta a
ro rumdcmepiscofiu.

Tribus Ghassaprincipes fuere, Djafna, seu nidarum primi Amrus, filtus Djofna, ab anno circiter m-, anno 248 et Thalaba, filius Amn, Djafna^,ab phylarchse qui circa annum 300 digyiitatem
cletiano, coniigisse censent.
;

Dein-

>rp$ rrget ha-

majoribus edita sunt ad diem 7 februdrii, gente fuisse Saracenum ex quo, uti ex narraiione Rufini paiet non paucos Valente
;

iiuerechri-

aanoi.

est consecuius.

Hos
et

tres christianos fuisse

scribunt Abulfeda

Hamza

Tspahanensis,

Syrta, adduntque monasteria condidisse in et Deir-Hind; utiet iis DeirHali, Deir-ejjub alia adqui deinceps phylarchiam ienuere his fidem adhibere vix ac ne scribunt (0). Ai

imperante nimirum versus annum 370, inter Ghassanidas fuisse chrisiianos. De Mavia tamen, num ante bellum cum Romanis chri,

stiana fuerit, dubitandi est locus.Refert enim Theodoretus, qui sxculo sequenti in vicina Syria floruii, Maviam post mulla commissa

monasteria vix quidempossumus. Licet enim etiam persecutionibus aliquot in s^Bvientibus annis ostensum locis floruisse paucis abhinc quis credat ab ipfuerit in opere nostro (10), principibus Ghassanidarum relzgionem
sis

pr^tia,

primum fredus cum Romanis

fecisse,

deinde
lasse

luce divinae cog-nitionis accepta, postu-

episcopum genti suee designari Mosen

in confiniis jEgypti et Patsestinxhabitabat. Contra Theophanes abinitio

quemdam, qui

V christianam exercitam tum esse monasterta, longemirabilius est, erecta esse memoraverint Eusebius, in vxctna quin id Palmtina episcopus aliique ecclestarum chrtstiam orieniis hisiorici? Non defuerint Arabtse deserinter Salihitas et Ghassanidas inter veteres incolas iae quum mulii essent regionis, et insuper christtacivitatum illius tractus Edessent^Menis Palcesiin^, Syriae, circumcinctt ei Persidis ( 1) quasi sopotamiw sed conversionem geniis ejusque
,

et

quod

christianam fuisse scribit

Moyse secum de-

ducto. inquit, multos ex Saracenis christianos christianara, geeffecit Mavia. lUam religione nere Romanam exstitis.se feruns inter captivos autem abduct;im, Saracenorum regi ob vultus suraraopere gratam, lioc pucto regni

speciem

potestatera obtinuisse (13).

Sed quod de genere

perhibet crediiu difficite videbitur. Numomch?nstiani nes reges Ghassan post Mawiam sed fuisse fuerint, certo comperttim non est
;

ilti

viverent

phyiarcharum,paulatimapaceEcctesi3econfactam esse cessa, imperanie Constaniino arbitramur,etcircamediums3eculum\vvatde

,

suadent ium helta perpetua cum Saracenis doHirensibus, quorum reges poene omnes, Mahumetis hypocrisis gentiles nec orta est Persarum erant subfuere, et qui imperio Insuper non seu Byzantitiis imperatoribus. condidisse pauci reges Ghassan monasteria
Itianos
.

fnuxtJHf "
C<titttaiiii<-0

fuisse promotam. In pnmts 60 Id vero suadent sequentia. orbis Romanus tunc factus est universus
. .

diti;\um fcedus

et

amicitia

cum Romanis

magiio. Af
loi regiiiii
G/tKHIIIitli"*

TZZl^^l^quZThlsZ^^^^^^^
f:mZZodoZc:Lessent.sedetsociiaui
dr. (I) M,g..e. Palral \\' "^ .o-.,.,-.1
Ib

Mau^am^r, P^^'"' ......,0..mamfeste docet omnes fuisse

sat
pag. 72 e scqq.; Pocr.Lke.Spe. de Iin/ra(ure. lom. XLVIII. <C8 el seqq XII. cLenctc p-K. 77 - (9) RiUer, lom. ?'"'". P '*:/2irv (IO)To,n, VIII Oc.oh, pog. *26 rl

um

cltn^lm
.Woy

ii'i,

tf 6'.

Um.. XVI.parl. 3, col. Micne Pairo Gr- lom. AVlii a coi.

.

f^^-J^^

m-

2
lib

p-b"

elseq!,.

VI. cap. 38. *^

- (13)

(.2)

RHnu.. bb. XI p. U; Theophan., tom. I. pag. iOI

Wmen.
prtscse

680
AUCTOU
E. C.

DE
(i).

SS.

ARETHA KT
in

SOCIIS MART.
64-

NEGRAN^ IN
ex

ARABIA.
S. Euthymiui, atter Arabvtn

prisc^ historiae

Arabum

primis gnarus

lioqui

ipsis scriptoribus facile percipitur.

Perductiad/i-

dem maxime

A.P. Caicssin 62 Ceterum quomodo sensim ad fidem sint tf^aducti docet nos Sozomenus his verbis inquit, amChristianam quoque religionem
,

405 ad monasterium Pharan, juxta viam quge Hierosotyma Jerichuntem ducit,

Awno

confugerat S. Euthymius

sunt Saraceni seu Ghassanidae, non multo ante hujus imperat.oris tempora ciijus res gestas describimus, nimirum Valentis. Traplexi
,

cerdos; ibique sanctitatis cotonia Araca'pisset, discipulos muttos nactus est, et in bum Birenvicina monasteria plurima condidit. Hunc,

monachus et safama quum florere

,

Sc*ni(aruih

apouolui.

I)e

sanctumque Hilarionem,

et

sanctum Simeo-

ducti sunt autem ad fidem Christi. colloquiis sacerdotum et monachorum, qui per finitimas ipsis solitudines philosophiiE operam dabant, vitffique sanctimonia et miracuHs fulg-ebant.

Narrat dein speciminis gratia Sozomenus

quo pacto Zocomus phi/archa, ejusque tribus, ad fidem devenerint Fertur, inquit, integram eorum tribum eo tempore ad Christi religiooem transiisse, quum ZocQmus, eorum phylarcha, baptismum hnjusmodi ob causam
:

Stytitam, tres prsecipuos Arabum Scenitarum apostolos fuisse haud est dubitandum. Quae in gratiam Saracenorum gesta sint a S. Euthymio, sic narrare aggreditur Cyrillus Scyihopoiitanus, ejus biographus, fide dignis-

nem

simus bonem

et

posne coaevus

Qu

ad veterem Tere-

pertinent, inquit,

nes antiqui accuratius ejusdem nepos, cui idem nomen est, celeberrimus hujus regionis Saracenorum prse;

consonaquidem omverum patres mihi narravere

suscepisset.

Hic orbus

quum
;

esset,

ad mona-

'fectus,

i. e.

chum quemdam fama illius adductus accessit, suamque ipsius caut cum eo colloqueretur
lamitatem deplorare
racenofl,

quam
retulit.

S.

colonise Saracenorum Hirensium Euthymius constituerat, rem mihi

et
,

coepit. Quippe apud Saapud reliquos omnes, ut opinor,

fit

barbaros

mag-ni

liberorum
dimisit,
,

procreatio.
esse jussit,

Monachus vero illum bono animo

et oratione facta,.

antiquus Terebou, junioris et impubesesset, a djemone percussus, tota dextra parte a capite ad pedes aruit. Ejus autem pater, Aspebetus vocatus, multapecunia consumpta, nihiloplus
Is igitur

avus,

quum juvenisadmodum

hominem
vero
,

poUicitus

adjuvit.
esset et

Porro hic Aspebetus

quura

g-entilis

filium ipsi

nasciturum esse
Postea

si

in

vellet credere.

quum

Christum Deus pro-

Persarum

vectig-alis,

nitnirum Arabs

et filius Zocorao reipsa exhibuisset natus esset, tum ipse sacramentum baptismi accepit, et subditos suos ad idem suscipiendum adduxit. Atque cx eo tempore tribum illam felicem ac numerosam fnisse perhibent,

missum

.fftVen5i5,inditiouemRomanorum ex foedere hoc modo venit. luitio motse tunc persecutionis in

Persidecircafinemreg ni Isdeg-erdis, annocirciter 418, quum mag-i omnes christianos capere

vellentjSubditorumSuracenorum praefectos ubiqueviarum constituerunt,ne quis christianorum

in Perside

Persisque (ex quo

manifestum ex Ghassani-

degeutium ad Romanos
,

confug-eret.
praeah ipio fundatn; occatiout

dis fuisse) ac reliquis Sarracenis formidabi-

65
fectus

Verum Aspebetus
exsistens
,

tunc temporis
in

lem (2). Phylarcha Zocomus, quem Zacomum appellat Nicephorus, idem indetur (;i) cum quodam Arcam, ex genere Thalab^eet Djafna, regum Ghassan, qui licet ipse rex fuisse non legatur, in alipua tamen regni parte dominatus forte est floruit vero ante Valentem, imperante Constantino Magno, aui ejus fitiis. 6;i Quoniam. de conversione Saracenorum Scenitarum ad fidem eorumque apostolis
;
,

quum hanc

christianos
civitatis
,

saeviiiom et inhumanitatem a

magis

pf.rttcutiom
lnirgerdit /c

excitatam videret, miseratioue motus nemi- ierri$ Perianem christianorum a fug-a impedivit. Quin- rumiUidiiceiierant immo commiseratus illis opitulatus est, quamvis a majoribus g-entilium religionem coleret.

Accusutus

ig:itur

apud regem Isdegerdem

semisicco
,

amonaehit.
Bilarion
$10 uf

S.

sumpto

filio

Terebone

cum

uni-

P"" uiia-

versa cog"natione
transfugit
fectu.^
;

mdarum
ttralium.

au-

^^j,^^j,j2j^5 fiQ(, Iq(.q^

spectant

hucquum qu3e ex
meus tomo
prgeS. Hilario-

et substantia ad Romanos quos Anatolius tunc orientis prae,

Sozomeno
cedenti{^];
nis, quee

recitavit collega

susceptos
,

Romanis

sancito

fosdere

tumpiurima ex Aciis
,

subdidit
foedere

ibidem suni edita. Scribit enim non hunc sanctum fundaimmerito Baronius menta tidei jecisse apud Saracenos (5); eorumque apostolum primutn dici eum posse arbitratur Tillemontius (6). Qu^ tamen de Saracenis Palasstinam interet jEgijptum habitantibus maxime sunt intelligenda in primis de civitate Eiusa in qua Say^acenos multos S. Hilarion ad fidem perduxit. Ad Majumse conversionem, non procul a Gaza, piurimum coniulisse etiam videtur (7); quam civitatem ex supra diciis n. 1 partim Saracenicam fuisse non esi dubium. E viia cessit S. Hiiarion anno 371, quo iempore fidem catholicam amplexa est Ghassanidaruni regina Maivia et exinde inter eos facili opera fructum consecutifuerintsacerdoies et monachi.Eaqueest ratio cur deinceps inViiisSanctorumPataesii;
,

atque Aspebetnm Saracenorum ex Romanis subjectorum (\ni in Arabia

morabantur, praefectum constituit, Ut itaque in Arabia tentoria fixere, adolescens visum,

quod
cavit.

sibi

per

somnium

contigerat, patri indi,

Hic vero nihil cunctatus

filio

accepto

cura barbarorum et satellitum multitudine, fide

vectus, ad locura soranio indicatura advenit,

ubi sancti viri Euthymius et Theoctisius habitabant. Fratres vero, barbarorura

turma con-

specta, timore correpti sunt. At beatae

riffi

memo-

discipulorum timiditate, ad barbaros ipse accessit, quibus ait etc Hsec beatae memoriae Theoctistus mag-no Euthymio in secessu deg-enti retuUt
Theoctistus
,

animadversa

.-

qui Euthyraius, reputans nefasesse divinis visionibus resistere, ad ipsos descendit, preci-

naeet Syri3e,vhide conversione Saracenorum

ad fidem

esi

sermo,de

solis

poene Saracenis

busque ad Deum impense fusis, signo crucis signatumTerebonemsanumrestituit. Tumbarbari omnes in Christum crediderunt, quumque iltos erudiisset S. Euthymius, ab eo baptizati sunt.

Hirensibus narraiio
l1}Tom.
11. |.8g.

sit

inteiiigenda;

quod a.>8

^,^8

_(2|So2..nieiius,lil.

VI. cap.

_
(6)

Mem
P*B

lXOaoU.,pog.

62. n

8.^

()

Ad nn

S72, n. 103.

''"

lom Vll. png. KC7. Pari. " ^^1- *=^ ^^^ " *>

170f>

(7

Acla SS.

I.

c.

C6 Aspebetum

DIE VIGESIMA QUA.RTA OCTOBRIS.

Jl)6l<" oriMiiolui' tfi-

81
iDCTeit E. C.

npul.

66 Aspebetum autem, cujus nomen Persicum erat, et quem nescio qua de causa Gr^ecum fuisse stribit Metaphrastes (U. transno-

rium

templa erigunt. Barbari autem quum rursus eos essent aggress.. aUos q''e> '"'"; muut, aUos vero captivos abducnnt; 1'^^^"
et

minavit Petrum
Post

eum

vero

quem et primum baptizavit. Marim quemdam, ejus uxoris

;

tem

m aUos vicos compellunt.

^e-nP^

V^^^

fratrem.ambos eruditione eximios et divitiarum alios spleudore floreutes, deinde Terebonera et quadraginta baptizavit. Quos quum apud se
dies retiuuisset,

diviuoque verbo illustrasset siv,e et firmasset, dimisit noa jam Agarenos, Sara tilios et Saracenos, et Ismaelitas, sed baptipromissiouis haeredes factos atque per

smum

a servitute translalos. raonaMaris autera, Terebonis avuuculus, e sed ssficulo rearapUus recessit sterio non
in libertatem
;

mopmato hocpenculoeyaseresuper ores quu^^ magna et graviss.ma fu.sset hiec illic barbaro rum incursio (6), ted mox redin68 Ad eumdem Aretham Thalabensem, et trgtatur. De regem Hirensem A$wad, referenda procul Aiig*o comiie dubio qux habei idem Metaphrastes num. 143 Pdrembole, it Asfiebeto, aive (sive Cyrillus, quoniam non Ha multa in mePelro, ej\L immutat ille) Quum vero tri- epiicopo. taphrasi sua buum praefecti Romano imperio subjecti, Arethas, quipost annum 502 Romanis subjcctus
:

dici poluit et dicitur

(7),

a Josue SiyUia coeevo

tempus nuntians ibidem vitae suse reliquum sua mansit, valdeque Deo placuit. Omnia vero ffidificanbona, quae quidem ranlta erant, ad dum et ampliandum monasteriura praebuit (2).
Recessit dein aliquamdiu quietis

et

Asuades, qui

perperam

subjecius hic

amore

ca-

contra dicitur, forie ex errore Meiaphrastis, beUura suscepisseut, per sose invicera arraa et pecunias Utudinera SEepe dispersi barbari et Aliquando et doraos evertebant...
diripiebant,
coenobii, ita ergo sedentibusnobis ante aditum quidara duo barCyrillus loquitur, accedunt chrisliauus, bari; cum eis vero aderat quoque Agarenorura qui Thalabas nomine, cognatus oUm baptizati ab Euthymio: adduceutes

ptus S. Euthymius; et bapiizamt. tos Saracenos iterum atque iterum

quum

rediisset,

mul-

ait CyrilIta erg-o his adraodura multiplicatis, castra (i5 otaq-opou; Traf-saSolus, et in diversa

raagnus Pater nosterEuthvmius mittensadJuvenalera.Hierosolymorumpatriarlo-j,)

fueraut

dilatatis,

cham, episcopi ordinationera

petiit.

Quod quum

Terebonis Juvenalis poUicitus esset, Petrum, anirais ad salupatrem, ut idoneum factum itaque Petrus ipsi raisit

unum e sua muUitudine barbarum dsmoniacum etc. Atque is curatus est ad S. Euthymti C3esus loculum. Aswad autem, rex Hirensis, veierum conjiciiur in Hisioria Arahum fuisse
Cyrillt anno 491 verum ex narratione mors diffeuno aut altero anno videtur ejus
(8)
;

tem ducendis,
in
(

Palaestina

priraus

castrorura
)

episcopus

imaMTioc, Ttov 7rapEf;:oXwv

otdinatur. Videre

vero erat barbarorura

zabautur, et quidem de Saracenis. rare docebantur. Et hfEc Omitienda non sunt hoc loco quse Cyrtl' 67 Coloiiid bc, in additis ad Vitam diclti Paremlus scrihit de Parembole h3ec quidem in kole, subverti- S. Euihymii. Desiderabantur lur n Sarme' quem edidii B. Montcodice Cyrilli genuini, Thalnhitii ni sua p.7a(ppaffe. Stfaucon, sed servavit ea in fl Birentibu ;

multitudinem , qui ad accedebant atque baptimagnum'Euthymiura omnium moderatorem Deum ado-

Parembolas, seu renda. Porro restitutas esse post direpiionem quae castra Saracenorum, liiterts tum temporis contigit, discimus ex Joannis patriarchse Hierosolymosynodicis monorum, adversus Severum hxreiicum Valens quibus subscribit anno 518

physitam

episcopus Tv nap.uo/wy
fuerii

Eorumdem cacomes strorum Saraccnorum non dubito qum

(9).

quem anno 523 Ang.-eus ille, filius Zet, S. Areths n. 2. hts memorant Acta nosira
Zet, ethverbis: Prjesente AngJeo comite, fiUo colototius castri, seu omu\s narcho christiano petro r.x^jrr. rapsf/So;./;;. De
niffi

meon,dictusMetaphrastes:cujusnarrattonem
ipsius CyriUi esse credidere

Baromus

(3)

Henschenius, Cotelerius, et

quod mirere, duLe-

miUtaris,

m;

dum posi

editionem Maurinam, ipse M. Anasiasn, Quien (4). Initio scilicet imperii bellum gerebaanno, ut videtur, 491 vel 492, Ghassanidas inter et tur in Syria orientali kswad demum victus Eirenses; quorum rex tempus Syriam tnvaei c^sus est. Circa idem Amr-el-Macsur, e gente serat Arethas, filius '" cum Arabibus Thalabitis ^

qut ante autem episcopo castri Saracenorum, addit Cyrtlbapiismum dictus est Aspebeius, synodum Ephesilus eum anno 431 adiisse prsecepisse S. Euihynam, eique discedenti

mium ut

CyriUura Alexandriffi archiepiscopum episcopum, qui orthodoxi et Acacium MeUtenes depuguaverunt, erant, et contra impietatem
orani

Kinda,

turnam vasiationem exercens, nunc se adjungebat Hirensibus, nunc Romanis

donec anno 502 Anastasius

Arabxbus

et fecxsse modo sequeretur (lU). Quod manifestum est. eum ex narratione Cyrilli

mus
vel

sunt Hirensium invasionem referenda

posi Cyrzllum
:

(5).

cum eo peptgit Ad horum Arabum Thalabitarum

pnesuhbus fuit, ^nQuinetiam unus e tribus delegarunt patres tum quit Lequien (U). quos

.uee narrai Metaphrasies,

quura AnastaSequentibusVero annis, inquit, accepisset imperium. lucur. sius posl Zenonera
Thalabit.v, vel

ad Joannem Antioad Nestorium, tum etiara ad synodura iuvitarent. chenum (12). ut iUos Oranibustandemdecretishujussynodisabscrinapsuo/v unr/pajx (13). psit nerpo; errtffxoTro; fiorenixssxma saiis innoiescit
:

Mque

gentles sLeraautemfecisseutbarbari, e. e. Hirenses, et raagnam partem

eversoUtudinisvasta.sentetdepopulat.esseuteve. soUtudlnisVastassentetdepopulat. essent tabe n^ula, Agarenovum terunt ipsa quoque

chnsttanorum. hJc coloma Saracenorum perEphesin^, vero ceiate synodi mulias AraUee desert^ ^^-^"^^^l.fl^lf ta^uiatum. '^....j, ^, s.vp.us

ex his

Eadem

jr
Saracenoi
Glia$tanidat
etcoluil S.Sfl<^

J-^-pos
""^^^

qu-*

eis

nuper magnus

fixerat

Euthjm.us.

rsrtSur^^ir rm:r"
Oilclk-rius. ilccla groeca. pag.
18;

."S..^ ..
11..

.^^ .^^^ ,, i^^i,^,paUstinxmonachusS.Sa-

b.K

civila$

^9 n 125,

(7) Bil>

Orieiil..

&Iedabalum
diidum
cliri-

ttiana erat.

^iijOrieiisClirisl. tom.

iorrentem

m
cMM ^" ^

DE

SS.

AKETHA ET

SOCIIS MAKT.
et sibi

NEGRAN.E IN ARABf A.
squalet

et iorreniem Cedron, Hierosolymam irUer mortuum, sub S. Eulhymio aliguamdtu mare vipicdt et ab eo missus est ad monaslerium Labente tempore cinum abbatis Theoctisti. ordinatus est sacerdosaSallustio, pairiarcha

patetque iter dierum decem, nimirum orientem versus, nec res ulla Palmetum commendat, nisi doni appellatio; quod nempe ipsum dederit Abocharabus, gratoque animo Cffisar acceperit. Uactenus de Palraeto
;

archimandrita constianachoretarum Paslsestinae, tuim omnium

HierosolymitanOy
et

mox hic locus Procopii (in quo nostri inierpreiatio laiina hinc inde Maitreii
(8).

Inserviet

scriptor : eo scribit Euttjchius, saecuii x eximius ille, qni (iesertnm oo^^trura iu Saba qai urbes convertit, ipsumque habitari fecit, pauca hic non e&t PaliEstinae stella (l). Gessit

Be

castiganda fuii) ad tempus consiituendum, quo historia martyrii S. Arcthae liiieris est

mandaia*
historicus, noZThTchr!'^' seu Abu-Carib, designare siiaoin7ra. men Abocharab, genus Homeriiicum, et imperasse hunc prin- h,a Pnriea.
71 /n

eumdem notai Arabum

in

graiiam Saracenorum

[t\,

sed

quum Qhasnusquam

sanidcV essent plerique ct christiani,

dicitur eum Saracenos convertisse ad fidem. Miror iiaque scribere cl. Thomam Wrighi
(3),

xisse civitatem

religionem christianam perduMedabam (supra n. 69), ad Jordanis nec procul a Jerichunte. orientem Incolebaiur enim a Ghassanidis et tum temporis dudum erat christiana (i) Medaba urbs

eum ad

tribubus Hemeriticis Djodham ei Lakhm, seu poiius hujus parti nam pars 'j^^^J^^^ altera Lakhmitarum, Hirse, seu Hirtas, ad ,nSifiai. Euphraiem dominabatur sedisseque in ter-

cipem

incHr.ioue,

est ultra Jonlanera nd orientem sita, ait Cyril^

Madianiiarum. Hunc Abocharab non dubiio chrisiianum fuisse, siquidem a Justiniano phylarcha est constitutus, non modo Phamiconis, sed et Palcvstin^ teriiae, in qua
Tns civitates Petra, Arindela, Areopolis, Elusa, alieequepiurim^, jumdudum facise erant epi-

lus Scytopolitanus, Arabiae subjecta, cujusincolse ad sanctum patrem nostrum ventitabant,

multa animae haurientes beneficia,

laurisque ejus

et coenobiis

scopales

frumpntum cum leg-umine

Alibi scribit

offere-

Insuper tribus filiorum Kelb, in Arabia deserta ad orientem Phceniqu^

(9).

B bant

etc.

(5).

Gdianum,

S.

Eu-

thymii discipidum, ab Antipatro Bostrensi Medabm constituium fuisse episcopum (6)

conis habitabai, et ipsa ch?nstiana erat, et Gr^cis subdiia, eorumve socia. Dicique haud immerito potest reiigionem chrisiianam in

quodpaulo post synodum Ephesinamcontigit. Infra erit sermo de S. Simeone Styliia, ^ui genere fuit Arabs (7), et floruit eodem tempore quo S. Euthymius.

Arabia Petrsea universa, quse ei Pal^siinis secund% ac tertia? et veterum Nabataeorum quarto terris respondet (\0),amedio seeculo dominari ccepisse (11). Attamen paulatim Arabes ad sepiemirionem pasninsuloe habitanlegem evangelii tes juxta mare rubrum
,

V1. Desertum Phoenicon ejusque phylarcha christianus Abu Charabus insula lotabe, ejus
;

sectaii esse vix

umquam videntur,

ei

prodie-

rant ex iis (U) Saraceni illi qui cirea annum 373 monachos 40 in monte Sinai occider^unt. Eodem tempore barbari Blemmyies ex ^-

regulus et episcopi; princeps

Arabs

et

poeta

Imrulcays,

gypto irruperuni in eremum ejusdem psead sinum diciam Raiihu ninsulce Sindi ibique vastaio monastenuncupaium a Suez
.

rio,

praefectus Palaestinarum.

cujus rudera hodieque visuntur, chiliometrish aportu Tor, sive Tur, ei 80 a monte Sindi (13), monachi interempti sunt 39. Atque ambo hi costus martyrum simul coluniur die
\\\ januarii. Circiter annum 395 a Saracenis gentilibus occisi sunt monachi plnrimi prope Thecuam in Palaestina, sex miilibus passuum

DonaiHr
,.wo(oi

iniii.ji(i

'jnier

regnum Ghassan

et

pgeninsuiam Ara-

"o'"p/wrni/oi

ahAbu
Chttrnbo.

X-hicam erai vasta et deserta regio, Phoeni^on scu Palmetum dicta, quse a regulo suo Abocharabo, vel Abu-Carib, Justiniano inipequee donatio et in Actis ratori est donata quas infra edimus, memoraiur, De S ArethiE, eadem in hunc modum scribit Procopius: Hoc littus orientale maris rubri continuo post Pa:

qua occasione ad meridiem a Beilehem sextam e coliationibus suis,cui tiiulus: De nece

;

j.^

sanctorum, conscripsii Cassianus. Exquainnotescit tum temporis illic multos Arabas christianos fuisse Quorum cnrpor^, ait Cas:

Isestinae fines

obtinent Saraceni, veteres incolae

Palmeti

(ol kv

rw

(Poivikwvi

ex Tra/atoy

idpvjzai),

quod in regione mediterranea longe ac late diffusum est, neque aliud quidqiiam nisi palmas progi^nit. Id princeps Saracenorum illic degentium, Abocharabus, donavit Justiniano Augusto a quo phylarchus Saracenis praepositus, regionem ab hostili vi intactam usque servavit nominis terrore siii, quum Eeque apud hostes ut
;

sianus, linet sciremus tam a pontificibus regionisillius quam ab universa plebe Arabum (in quibus noia progressam illius gentis, labente

inter subditos barbaro< formidabilis strenuissi-

rausque audiret. Et nunc quidem verbo tenus

Palraeti

tempore, versu^ sepiemirionem) (14) tanta ve neratione prarepta et inter reliquias martyrum condita etc. (15). Coluntur hi mariyres die dum XXVIII Maji. Qui circa annum 400 viiam soliiariam S. Nilus in Monie Sindi agebai (16), in ioci monachos irruerunt, manifesto geniiles crani ei rcgem habebani Ammaneyn, Graecis Cpoiitanis focdere jun, ;

dominus

est Cffisar;

reipsa potiri quo-

ctum

modocumque harum regionum non potest. Terra enim versus medium hominibus prorsus caret;

fugisse videtur

quod erudiium geographum Riiter (17) Regnabat vero is ad meridiem Pataesiinae tertiae, non procul ad
,

Elttsa

683 DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBRIS. A Flusa (1), vel, ut modo dictum, in extrema naverat et in eum etiam omnes, qui in senatum erant adscripti, alia munera conferre juspoeninsula Arahica. Hic tertius costus marty;

lOCtOlC E. C.

rum poeninsulae Sindi eodem

tes colitur, xiv

die acpreceden-

sit.

Januarii
est

(2).

Non multo

post,

Insulam vero cujus supra mentionem fecimus, non solum ejus potestati permisit,
,

anno

411,

nova facta

Saracenorum

genti-

ut

eam

sine controversia
alios

possideret

sed et

lium incursio in Palaestinam, quo tempore S. Hieronymus, Bethlehemi degens, commentarium scribebat in Ezechielem quo intermisso, fugere coactus est (3).
:

plures

vicos

adjecit.

Quum

his

illum

phylarchum, ut optaverat, constituisset, elatum et superbientem, et qui benigne eum talem, qui non esset iis
beneficiis ornasset et
,

De

intula

/o-

72

Eodem

sseculo, circa

annum

Christi 473,

tobe, eju*que

regulo
eeio.

insula Jotabe, in mari rubro, cujus mentio Amorerit infra in Actis S. Arethae, Arabi cuidam Scenitae ab imperatore donata est. Rei gestse seriem, ut innotescat quas tum conditio fuerit Arabum interiorum, qui ultra Phoeniconem et Taurenos montes (4) habitabant, exMalchi

Hucusque dimisit. exceperant, profuturus Malchus, extremi ssecuUquinti, judice Photio cod. 78, pnestantissimus scriptor. lotaben civitatem episcopalem fuisse Palxstinge credidit Lequien, quod ej-us episcopi inter episcopos Palasstinarum in actis conciliorum recensentur (tl) ; vel potius lotaben insulam
,

Septimo rhetoris Legationibus exverpimus decimo imperii LeonisMacelli anno(C/irw(i473),

:

prorsus ignoravit

inquit,

quum

ingens undique rerum pertur-

et suhscriptionem insul lotabx, quoe refert Anastasii episcopi legitur in Actis concilii Cpolitani anni 536,
:

nam

batio esse videretur, advenit quidam Arabum Scenitarum, quos vocant Saracenos, sacerdos eorum, qui sunt apud eoa christiani; ejua ad-

'AvaTT-aato^

eTrij/-OTro;

vr,tjoy

'iMTaS/]?

eamque

ventus hsec

fuit causa.

Quum

exortum mum bellum

esset inter Persas et

,

tempore Theodosii Romano maxi-

negtigere cogitur, Exquo factum ut Petrum episcopum, qui subditos christianos Amorcesi in insula lotahe regehat, ut supra a Malcho historico est relatum, inter episcopos
reParembotes, seu castri Saracenorum ki Saraceniin censv^it (7). Verum degebant Pal^stina prima, Jerichuntem inter et Jerosotymam, utsupra est dictum, prodierantque
,

foedere

rem transe^erunt. Eo

foedere cavebatur, ne alterutri admitterentSaracenos, qui in eorum fide et ditione essent,

si

forte

quis dificiens res noTas moiiri tenta-

Persas erat Amorcesus, genere Nocalius, seu Imrulcays, id est, Amr-elCays e gente Akit, ut videtur, et e tribu KindaAraret.

Apud

er regno Hirensi ad Euphratem nec ullatenus eodem episcopo regi, ac Amorcesus, insu^ Ix lotahx regulus, potuere. Hi tres igitur noti
;

hiee felicis (5)

is,

sive

quod nullo honore apnd

reg-ionem inco-

eoshaberetur, aive

Romanorum

Persidem relinquens, in vicinam Persis Arabiam migravit. Hinc excuTlere potius duceret,

rapina* et cetera hoatilia exercebat in Romanorum quidem neminem, sed in Saracrens,

sunt episcopi insulse lotabse quam kodie Tyran vocari ex C. Ritter discimus (^). Marcianus, qui anno 451 synodo Ckalcedonensi 473 subscripsit Petrus supradictus, qui anno missus est Cpolim; et Anastaah Amorceso
, ;

sius

qui
536.

synodo ejusdem

urbis interfuit

nos, quos passim ante pedes suos offendebat. crevit, Sic potentiam suam augens, paulatim ineulis, quse Romanis parebant, et unam ex
sibi

anni

subjecit,

lotaben nomine
,

qua expulsis
est.

decimarum exactoribus
tributa
,

potitus

Itaque

quum etiam ex proximis coUigens pecuvicis multas praedas egisset, non parvam
niarum
gui
et

Nonnosus apud Photium, cod. iii. ^f^^^^l" tum se, tumpatrem suum Abramen, seu Abra- (';|[""^^'' hamum, et avum quoque, cujus nomen non ,j^, <. ^^ Caysum imruicayi, prodit, a Justiniano missos esse ad Chindinis et Maadenis ?l.>^.vo>v ;^;;^;,- p;;'. quemdam, qui huncque ^, cayionJ. prgeerat Aai Maa(5/;vwv) in Arahia
74 Refert
( ;

summam

sibi paravit.

plylar-

eha in Arabiu

Peirxa

e$t

lOniltlutu;

deque iniulx
epiicopii

73 Deinde Romanorum Saracenorum, qui in Arabia Petraea sub Romagnomanis degunt, princeps (^vJ.apxoc) esse Quamobrem ad Leonem impecupiebat.
,

confoederatos

et

nere

suae) geutis ratorem mittit Petrum, ejus (/epc, fvln^ (TrsfxTret..... HeTpov errKTKOTrov 7; episcopum impe* ry)?eayrou). qui si qua ratione posset, ab cum imp ralore haec impetraret. Ut venit, et sermones ejus imperator verba fectt

[rw^ \Wk' r,tio Pmeopn, Cpolim accersitum, Palaestinarum prxfecturam ab imperatore admiat<rrtvtov) obitum nistrandam accepisse nimirumpost Christi 5a6. Abocharabi[n. 71), circa annum ciirxp Ex quo conjicere pronum est taysum vel sese finxtsse ; stianmn vei faotum esse,
;

Justinianus, utpote rei calhoitcas cknstianopromovendcv perquam studiosus ,

secus

eum

ratore

excipit, et

Amorcesum
ipsum

statim

ad

se

vocat.

Quod

sane inconsuitissime et sensit

si

et fecit.

eumdem tamenvidetur kunc Caysum Nonnosi Imriolcays^ ut esse ac Imrulcays (9) (seu esse J V. Hammer-Purgstall scribendum
,

rum pr^fectum non

constituisset.

Certum

(^.Xapyov}creareconstitui8set. oportuerat eum ut Romanorum ime lonffinauo hoc mandare, semper formidini esset... Senatui

Etenim,

ejxis

gentis

principem

(Arethx), c'ontndit),fitium Hodjr,filiiHarith

regum Kinda
carmen unum

et

Maad

pr^cipuus fuit ante

qux Arahum poeta Mahumetem (10); ei cujus

,

Lrium

inier Moallakat adcensetur,

illi

nuoQue

quem

indixit. interesse,

et

iUi,

quod

carmxna Mahuseu inter septem ceieberrina

rnete antiquiora,

fuit, sellam foBdissimum Romaoorum probrum patrioios jussit juxta se poni ante omnes quod christianus fieri persuasud

qu^ suspensa olim^ cernet^anMeccano.

{

ficta

causa,

stremo exornatam, auream, magnifice gemmis

rn
Cfr Tillemont,

aveTrsiaQyi yeveaSaO. Poesset (on Sn x9^'^^^^^^ eum, postquam ipse imaginem dimisit

te77ipio tur (moallakah, 5uspensM5)m Imri-al-Cays ll,gui Sed Imrulcays iste, seu Arabiae felicts ortunutpote Kinda, ab Sabseis carminibus, sed et dtssonon modo
1

dus

erat,

ei do-

tutis

moribus ac infelicibus

beliis

nomen

est

Mim. lom. XIV.

pag. 20*. Paris 1709.-

(yTdcal.
im VIII
nae

77U.
DBiE

^-(8) ErdLunde ,o,n^XIV P| ; f^^ pag. t.i,J2.s 51/. S23.-(01 CaussiD, tom. II
Ib.d.

L;\rU

I^g

'28rArrVs.oria

degU Arab.,

p^ l^ .p.

m')8i- cfr

lH) Hm.ner-Purf;stall.

- (11
al

pflE

An,rx D-Hcibelol. Bibl. Orieni. v.

H''"' k.u,

'

Octohris

Tomus X.

S9

consecutus

e84 e*
ACCTOKI E. C.

DE

consectdus: nec

NEGRAN.E IN ARETH^ ET SOCIIS MARTintulerint, sihique vicissim exmde vidermt D A-mrfzMorMm umquam aut ^*" historici omnes eorum fata
SS.

ARABIA.

-^^^^^^

Arabiw

{\)nominat),regnumac Aaarum Theophanes mores vero domtnationem potuit nancisci, Ad putem mahumetanos, qui ejus Quod attinet, scribere cceperunt, solum duobus post swculis
placere novimus

aut Maaddenorumjicet ^^J^l^^^l^ vet aauf? sianatus a patre Hoajr

'^
[h

prosequuntur, Rex Hirensis

r.

fuit.
,

Gr^corum
.

hostis infestus,
tertius
(alias

Alamundarus, hujus nominis AlMundhar At-Mundhir

,

Al-Munsir

III,) cujus pturies est

mentio in

sibi ef[inxisse qualxa its eos ac vitw ejus casus pnmis ac ex libris eorum, in

exKttabalaghani,cuivisinnotescerepossunt. sed in quibusdam Brevius quam Nonnosus, Imrulcays, scrzbit accuratius de Cayso, seu inquit,neiProcopius Quo autem tempore, Elesbaas) retrnabat m lestheffius (Hetlesb^us, Esim.ph^o, .Ethiopia,parebantque Homerit^ imperato eoslegavit Justiuiauus Juliauum ad ipsum ab ulroque peteus, circa annum 530, per commuuione, qua cum Ko:

infra edendis Actis S. Arethae. Hirensium porro regum aliquot chrisiiani fuere, et si Arabwn historicis quos laudat Ibn-Khaldun (4) fides est, primus evangeiio nomen qui Hiras dedisset Imrulcays, fiUus Amri
,
,

regnavit ab anno 288 ad 338. Quae explicanda potius quam admittenda esse ducimus. Etenim tum temporisjam /lorebat res christiana
in Perside et
tis

Mesopotamia, ut ex monumenGrgecis, Syriacis et Arabicis est manife(5)

;

ut pro religiouis

Maaddenis B profugum, exercitu ?ent. et cum valido

Persis gereumanisdevincti essent, iUos cum llomerit* vero Ca.sum tes bellum juvarent... regno.seu Madtamtide) patria (Maaddenorum phylarchum pr^pone.
e..

Saracenis lUis

irrumperent, suaque gente couflato in Persidem occidentatem adversus Almunseu in Iracam Hirensem. Vir eratCaisus

darumUl, regem
tuteprffistans; at

bellica virphylarchico sanguine prognatus et

et fieri non potest ut inde crebrae immissse non fuerint in adjacensrescintillse gnum Hirense. Regnante igitur Imrulcaysl, Hirae accrevit numero, aut manifesia fieri et inde nata est ccepit christiana retigio prdedicta sententia historicorum Arabicorum, qui omnes Mahumete sunt posteriores. S. Simeon 77 Quantum progrediente et prgecipiie srniffita^Ari in regno Hirensi, culo IV religio christiana b<*m Scenita^,','^'s^f"^ seu Hirtensi, floruerit, ignoramus ; sed or- rmu opoitodiente quinio celeberrimus erat in Syria Us,

stum

quooiam propinquum occide-

solitudimque ratEsimiphaei. vitam fugse postulatis annuit. darat. Uterque sane rex legatum remisit eaque se facturum polUcitus

man-

Simeon Styliia, quem in Arabia deserta natum esse diximus cujus columna, ut NiS.
;

UberaUter
implevit.
Arabia deitrta
occideutalii

tamen promissa et conventa neuter

Arabise desertx

75

Fx iisqua> hucusque de
:

consehistoriachristiana disputavtmus, duo $MCulit IV ei y primum quidem, hujus AraUse Saquuntur chriiliana ett Romanis erant subditi aut }.ci:.;Gh.n- racenos, qui triouia, niu., aiiique foidcre juncti, mox a pace eccleside christtanos fieri <.>uincoir,o. Q^^jg;g s^culo quarto rigine Bomeprincipes et ssecuto quinto eorum ccepisse riiJT. ipsam gentem, omnes, seu phylarchas, uti et
, , ;

cephorus aliique testantur, stadiis 300, seu chiliomeiris 54, ab Antiochia dissita erat, et ad quem confluebant ex tota Asia occideniali chrisiiani etidololatrse: quorum mxdti superstitionem ejurarunt. Ejus sanctitatis fama per omues oras voUtaute, inquii Theodoreius, qui

Simeone adhuc vivente scribebat, concurrebant omues, non vicini modo, sed ii etiam qui muUorum dierum itinere distabant; aUi paralyticosofl^erenteSjaUi sanitatem segrispostulantes... Sic autem undique venientibus omnibus ettota via fluvium imitante, hominum pelagus
illo in loco

Alterum religione christiana fuisse imbutos. primis Ghassanidas, eosdem Saracenos, in insuper plures tribiis minores et ipsos
et

videre est,

fluentes excipiens.
nostrae regionis,
i.

fluvios undequaque inNeque enim hujus tantum

e.

Syriae, incolae confluunt

Salihitas, qui ante

Ghassanidas phylarchiam
origine

Syrix
Arabice
tos (2).

tenuerunt',
felicis,

Sabssos fuisse

haec scribit Theodoretus), sed et IsmaeUtae (Saraceni), et Persse, et Armenii his sub-

(dum
diti,

exHimyar,vel Cahlangeni-

etlberes, et Homeritae, etqui iUis interiores sunt. Yenere etiam muUi uUimas occidentis et et Britanni oras incolentes, et Hispani
, ,

c
^

VII. Historia christiana Ara-

bum Hirensium

eorum

alio-

rumque Scenitarum apostolus S. Simeon Stylita.

De
tafe

flira,

cwi-

Arabica

ad up/iror^ibuTl^i-

K d orientcm Arabise desertae regnum aliud x\.Arabicum, acivitatercgia Hira,seu Hirta nuncupatum, Persis fcedere aut obsequio erat

GaUi, qui horum media obtinent. Sequitur locus F de cutiu S. Simeonis in Itatia, quem et Damascenus, orat iii de Imaginibus, ei synodus Nicsena secunda, act. 4, reciiant. Et post aiia pama, in haec verba Theodoreius prosequitur IsmaeUtae autem turmatim venieuac interdum et trecenti tes, ducenti simul miUe patrium errorem magna voce abuegant simulacra quae coluerant coram magno
: , ,

iUo

mimdoro
tt

ill

dediium, ut regnum Ghassanidarum Grsecis. Siia crat Hira ad dexteram Euphratis, latitudtne,
cul a

imruieayt.

quam

vocant, attingens 32,

et

non pro-

ruderibu^ Babylonis. Arabes Hirenses non secus ac Ghassanidie, plerique ex Homeriiideprodierant,ui apparet ex regni historia, eorumque reges omnes origine Sabaei, seu Yamanitse fuerunt (3). Quumque insuper p3eninsutde Arabicas adjacerent hasc regna Ghassan et Hirge, et ei multoties belta
pag. 18, cdil. Bonn. (2) Caussin, toui. I, icqq. ct (lassim; lora. II, [teg 202. Ifammer Purgslall, Lileralurgeschichle, tom. !. pag. 16. (3) Causin, lom. 11, pag. B el wqq.i RiUer EtdkuDilet tom. X,
(I)
1,

Kufa

Venerisque orgia daemonis cuUum ejurantes (hujus fuerant, nimirum Asiaramplexi jam oUm iis, notissimae deae Phcenicum, cui et homiOzzae, vel nes immolabaniur juxta alios Lat, quas ei ipsae mulium ab Arabibus colebantur) (6), divinis mysteriis initiantur, leges ab illa sacra hngua accipientes et paternis moribus valedicentes, asinorumque agrestium et camelorum esum respuentes. Atque hos

lumine

conterentes

quippe

ipse vidi et audivi,

cum

et

paternam impieta-

Tom.

pag. 7. 23,

{i\ Ap. Cau*sin, lom. 11, pag. i7. pag. 59 el sciiq. (K) Asscmuni. Bibl. OricntBl., loni. III, part 2, pag. 38 et seqq.; ((i)Causcfr Fabnc.Bib. Gr.; lom. XII, edit.Uarles, pog. 364. siD,tom. II, pog. lUl.; Usiandcr, pag. 472,483,491.

tem

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

685
,

A tem
sum
ftflfum gen-

abdicarent et evangelicas doctrinse assenpreberent.

quit

78

Ex

sequentibus apparet Saracenos

illos

nominibus credens surge. Ubi autem surrexit jussit ut phylarcham huraeris suis ad ipsum usque lectum ferret. Erat autem is
,
,

AOLTOKK E. C.

tium

hommes

^^g^^f^^ ^j^^ Scenitas,

*t^mpioet
pTxdicaiione

ex iis maxime fuisse guos hodiedum Beduinos dicimus. Srtq et periculum semel adii maximum. Nam quumjussisset ille, ut

corporeprsegrandi. Quo ille sublato confestim abiit qui vero praesentes aderant, iu Deilaudes linguas excitarunt. Ex quibus deducitur
:

ad me accederent et sacerdotalem benedictionem acciperent, maximum illos dicens ex ea fructum percepturos, hi barbarico impetu irruentes, alii a fronte, alii a terg:o, alii a lateribus trahebant, et qui remotiores erant, Buper alios conscendentes, raanusque protendentes,aut barbam vellebant, aut vestes discerpebant.Acmeprofecto istivehementioreincursu

hunc phylarcham Saracenorum ex Mesopotamia, et ut mox patebit, verisimilius ex ea

parte quse Persis erat subdita, prodiisse quam ob causa77i ex Saracenis Hirensihus fuerit, non ex Ghassanidis. Nam licet hi et

Eirensium terras
dius testatur
(2),

initio tenuerint, ut
et

Masu-

quinto

sexto sseculo viden-

omnes dissiDein monet columnam, quie talem frucium edehat et tantum divinse cognitionis radium barbarorum raentibus infundebat a dienecassent, nisi sublato clamore
passet,

cacibus

[iiuo TUiv

oi/or/.w^fjovMv)

irrisam fuisse;
:

superius scripserat Quamobrem quos reprehendere delectat, ut linguse eos oro frenum injiciant, neque illam temere ferri si-

de quo

et

turin Arabiam Petrgeam tam a septemtrione quam ab oriente fuisse rejecti et universim opinor Saracenos qui Simeonem Stylitam inviserunt ac ab eo ad Christum sunt conversi, magnam partem ex Hirensihus et imperio Persarum subditis fuisse. Quod ex his quse jam suhjicimus non parum con/irmntur. Sic scrihit Cosmas, ipsius Stylitee discipidus, in ejusVita, uhisancti miracula refert; est vero
:

nant sed considerent Dominum talia perssepe ad seg-niorumutilitatem instituisse.ArfrfwctV^tfe miranda e Bibliis qu3e Deus prophetas peragerejussit. Magis innotescunt Saraceniilli qui ad Simeonem concurrere (et, ut mox apB parebit, non tantum ex Ghassanidis fuerCf sed etiam et forte plures numero ex Hirensi'
:

Vita

h3ec

inter

monumenta pretiosissima

Syrise chrisiiance connumeranda. 80 Memorabile in primis exstitit, inquit, quod Antiochus filius Sabini, Daraasci praefe- rex Bii enHt, ii( nflrr( ipie ctus, aliquando eidem Simeoni Stylitce in multa Damatex prxhorainum frequentia narravit. Exquibus veri feeto, simile fit Simeonem tunc nondum conscendissse

bus),

ex

iis

qt^ subdit idem

scriptor
:

Nam et

aliud ab his factum est hujusraodi rogabat tribus (cj/y;) una divinumhominem,utphylarchEe suo deprecatiouem aiiquam et benedictionem

transmitteret

alia vero quse aderat tribus refragabatur, non debere dicens ad illum mitti benedictionem sed ad ducem suum illum enim
:
:

columnam suam seu id contigisse ante annum Christinati 423 quod mox pluribus osiendetur. Naamanes, ajebat pr^dictus Antiochus, Arabum princeps (seu Nooman /, rex Arahum Hirensium), venit aliquando in solitudinem Damasco e regione oppositam et
,
:

injustisaimum esse, suum vero alienum ab in* justitia. Post longam autem coutentionem altercationemque barbaricam, tandem in sese invicem irruerunt. Ego vero multis illos verbis hortatus sura ut desisterent
:

quoniam pax Arabibus cum Romanis erat, rae adprandium amice invitavit. Prandentibusnobis, et, ut assolet, multa uUro citroque inter
nos confabulantibus, incidit de Simeone serrao. Tum vero Naamanes Ast ego scire percupio, quem Simeonem appellatis, homihuncne
:

posse

namque virum

divinura ethuic et

illi

benedictionem impartiri.

negabant hac illum potiri oportere, et illi alterum hac fraudare nitebantur. C Minas autem ille desuper intentans, canesque

Verum

et hi

nera esse putatis, an vero Deum ? Quumque ego reposuissem neutiquam esse Deum, sed Dei servum Causam, subdit ille cur istud a Simeonis te sciscitatus fuerim, accipe. Quum
,
:

appellans, conteutionem

aegre
,

sedavit.

Haec

autem eo commemoravi
animi
seipsos
sic

ut quanta

illorura

fama Arabiam nostram pervasisset, coepissentque nostri homines ad illum frequentissimi

comraeare; proceres gentis nostrse suspicati ne istiusmodi commercio Arabes christiana
religione imbuti, patriara Romanis proderent, admonebant, ut quantocius eam peregrinatiointerdicerem. Quod et fecit et edictum in

fides esset ostenderera.

Neque
divini

enira in

insaniissent

nisi

hominis

"benedictionera vira

maximara habere credidisEx hoc loco et ex his quss de Naamane sent. narrat Cosmas infranum. 80, videntur Sce-

nem

nitm illi usi esse lingua Syriaca, ut ipse Theodoretus, vel ejus dialecto aliqua. Vide lihrum Quatremerii de Nabatseis, eonvertit ad 79 Vidi porro et aliud celebre factum mifidem: moxime raoulum. Ingressus quidam (erat autem hic etHireMibus. qyQq^g phylarcha Saracenorum), divinum caput orabat, ut opem
lysi soluta in via

generalibus totiusgentis comitiis promulgavi,

poenara capitis et universse familiae escidiura interrainatus , si quis tale aliquid deinceps
auderet.

ferret horaini,

cui para-

81 Sequenti nocte a soluto conventu me in graviter rtprt' hendUur et catentorio dormientera adoritur repente viri Higatitr a viio nec mihi hactenus visa species. Ju-

augusta,

sibt

de nocte

fuerant raembra corporis.

venes
didi.

quinque adsequebantur

satellites

can-

S.

Simeone;

Ajebat autem ad Callinicum, quod casteUum

Mesoest maximum (nonprocul a Carr^his, in hunc morbum potamia septemtrionali (1), in meincidisse. Quum is ergo allatus esset in ut majorum irapietatera abnegadium, jussit
ret.

Eo aspectu veheraenter exterrefactus ad At pedesviri procidi, metu paene exanimatus. Tune statim inclamat indignabundus
ille
:

exinde favet
chriiiianii.

populum Dei

me

arcere audeas, mortalium

Quod

ille

cum

libenter admisisset, obtem-

peransque jussaimplesset, rogavit an crederet Spiritui Sancto Patri, et unigenito Filio, et His, inEt quum credere se professus esset
:

nequissimePSimuI ad lictores suos conversus, pedesque jubet, quatuor quidem manus mihi flagris, hinc inde constringere; alterum vero
saevisitaut in lectulojacebam, nudum, quam qui me plorantem, sime cffidere. Nec aderat

(1)

Cfr RiUer.

Erdkunde. lom. X. pag.

U2

ct seqq.

()

SchuUcDsJoipenuni JocUn.. p.g. 181.

opemque

,,6
AOCTORB E. C.

DE
eriperet
:

open^que efflict.m
laDieua

IN ARABIA. ABETHA ET SOCIIS MART. ^EGRAN.C . uv, -,--; iiia tiaulo ad occidentem Hirae, ubi limes Pf-- 1,-^:1 Teserli. .dificavit has arces Noomanus deserti. .'tdificavit cffisUB
SS.

erat

donec atrocissime

ben

postremum ab illis loraeodem viro jubente, sum. Tum iUe exserto gladio riis dimissus lu subdidit compellans trucique voce me oratorio Siposthac ab vero ue quempiam ni eliam atque etiam caveto
. :

Amrilkisi. qui est Noomanus major. Causa ffidificandi hffic proditur. lezdegerdo regi Persarum, fiUo Saporis, nullus Uberorum vitaUs erat.
Inquisivit itaque in

locum cujus aer salubrior

Hirffi.

meonis avertas,

esset, eique dilaudata fuit puritas

dit

Tradi-

pareas. juro,

me

te

tuamque

dissecturum. ferro membratim

pericLilo

Tum

famiUam hoc ego meo

itaque fiUum suum Bahram Giur Noomano,

eique prfficepit

Khawarnacum

exstruere; stru-

codocius, lucem prffioccupo, nova et exiindicturus, in quibus funestum roitia

tiale illud

. esse religioni nomen dare. euro orare, christianffique Equidem nisi Ad bffic subjiciebat Naamanes ipse ad Simeonem Versarum reg-i subessem,

fas

edictum abrogavi; edixique cuUibet et apud deinceps adire Simeonera

:

Sindad viginti annorum spatio (4). jkfi7/eari6K5 tribus seu parasanga ad orientem Hirae sedificata est Cufa, ad latitudinem Zl^^utpatet ex accuratissimis tabutis

ctum

est super flumine

pit,

geographicis H. Kiepert ; et quum florere coeHira derelicta est. Adjacebat vero Hira flumini quod nunc exsiccatum est (5). Perhibent scriptoresCufcemultum floruisse litteras Arabicas, et ab ea dictos esse characteres
Cuficos.

accederemettieremchristianus: enimvero ex fustigatione coneo pavore atque acerrima

sequutus morbus

me

ultra

mensem

tenuit.

Nunc

edictum, inter nos uoslra ditione construuntur , atque sunt et imepiscopi et sacerdotes frequentes puneversantur; hoc enim edicto sanxeram, ut christianam cuique integrum foret, sivellet, nec ad antiqua sacra amplecti
vero,

post illud

ecclesiffi in

83 De Naaman addunt Hamza et Ihn-Khaldun(Q),eum, dumregia earessus est, prohibutssene qutsquammmislrorum sequeretur, et exinde de eo nihil jam audiium esse. Successit in regiam dignatatem ejus filius

Convtrtio Na.

"""""' n^j^
/jp

^^

s.s-meonii

""'" f?"

reUgionem
poenis

Almundharus, seu Mundhir

/,

qui

munus

Antiocho celebrandam narrante Oppido miram Dei bonitatem excitabatur subUme effert Domiuus, ajebant, virtuquam eidem tem eorura, qui pio perpetuoque studio
quispiam
cogeretur.
Hffic

universa

concio

ad

educandi filium Isdegerdis, regis Persarum^ nomine Vararanem,seu' Bahram,non secus ac

pater suscipere debuit.Ex quo firmatur quod perhibent historici,eum annis circiter duobus anie obitum Jsdegerdis, seu anno 418 regnare ccepisse. Non diu igitur Naaman, posiquam ei relatum somnium obvenii, illudque Aniiocho duci narravit, a conversione et fugaabstinuit. Etenimuiex Theodoretoet Tillemontii

inserviunt (1)!

Hucusque Cosmasin Vitama-

gistri sui Simeonis.

Noaman

fit

82

Nooman vero,seu Naaman, rex Arahum

scribit, ejus

e/iiltianui tt

fugit ah nula. Silui urbii

Birr., regiK

Hirensium.de quo

nominispri-

Noamantf.

mus est; quem scriptor Arabs Ahmad-elBauhaki, apud IbnKhaldun, et Persarum historicus Mirkhoud (2) non modo christianis
favisse ecclesiasque exstruxisse, sed et religionem christianam amptexum esse refe-

notationibus conficitur{l), S.Simeon Telaprimum in domuncula tresauuos iuclusus mansit, dein ad celeberrimum montis vertinissi

cem

runt. Scribunt plures eum ejurasse idololatriam, quod in idem recidit, siquidem, pro-

annum ^\Q,ibique ad eum maximus fieri ccepit, etiam anieconcursus quam noiissimam columnam conscendisset quod non modo ex Theodoreto, sedexomnivenit circa

pter adjuncia narrationis,

nemo umquam cogitavit judaeum ittiim factum esse. De illo singularia addit Nuweirius (3) Dicitur eum
:

quudam
circa
j

omnia quffi arcem suam Xhawarnakum bunt; ac An non omnia quffi video, brevi dixisse Responsum ei Sane vero. Ibi ille, peritura Etquid utilitatis, iuquit, in re quffi finiri atque
die ex alto despectasse in
;
/

periredebet?

Tum

exuto regno,

ciiicia

induit;

bus Simeonis biographis novimus. In columnam denique ascendii circiter annum 423, ut tanto populo confluxu ejus oratio minus impediretur. Inter annos igiiur 416 et 419 contigere quae narrat Naaman Antiocho duci. Ad p idem tempus referenda sunt quae scribii Theodoretus de rege et regina Persarum Simeonis apud regem quoque Persarum, mquit, ingens gloria fuit. Ut narrarunt enim qui
;

atque peregrinatus est per terram. Ejus

nit Adi-ben-Zeid,

memi-

quumait in carmine

meditationem veuit dominus Khavparnaki, quum die quodam prospexisset ex alto

Sane
in

ad eum legati profecti sunt, diligenter sciscitabatur quffinam viri vita esset, et cujusmodi miracula. Sed et conjugem ejus iijunt et oleum ab eo benedictura petiisse et tanquam

estqueductui recto meditatio.

Hilarabat
gni, et

donum maximum
ampUtudo
re-

eum

stalus ejus, et

domestici

omnes

accepisse. Quin et regis fama permoti, quaravis a

mare
et

fusum;

(vel flumen, Arabice bahr) late Sadirum.

:

magismuUas contrHillum calumniasaudirent,

et accurate

Sed religione tacto cnrde, dixit

nati viro ad

Quid

fortu-

mortem mox

redituro

percontabantur et re perspecta, divinum virum appeUabunt. Cetera aiitem turba. ad muliones accedens, et ad ministros
ac miUtes, et pecunias offerebant, et ut olei benedictionis participes fierent obsecrabant. Spectant ista verisimilius ad regnum IsdegerdiSt

Ad situm locorum quod spectat, quoniam nondum agnitus est a viaioribus collis, seu
agger, dictus Nadjaf, in quo xdificata erat Sira, juvat haec pauca adscribere ex alio auctore Arabe veteri Situm erat Khawarnakum ad distantiam trium ab Hira milUarium (Arabicorum, seu chiliometrorum quinque cum dimidio) et Sadirum in deserto vicino, nimirum
:

quiab anno 4U0 ad mensem novembrem anni 420 Persis imperavii, et chrisiianis, ut ecclesias aedificarent,

per universam Persidempermisit.Minus recievidetur Tiiiemoniius (H) ea referre ad Vararanem V, ejus

(6)

(1) St. Ev. Assemant. Act iDartyruni Oneiu. ctc, Inm 11, pg. 327 et scciq - (2) Ap. Du Beux. La Pcrsc, i>ag. 317. PaTI8 IS*!.-(3) Ap. SthuUei, M..tiumenln vciusiiora ArabiK. pug 48.- \i) SthuUcDS. \. c. iag. 6. - (K) Noel 0esvergeri, Anbie, pag. 77; Buier, tom. X. pag. 185 et seqq.

Ap. Ctustin. lom. H. paR. KS. {7) TheodoreL I. c: Micne. Part. Gr.. lom. LXXXll, col. U70 el scq. TillciH)Mmonl, Mira. lom.XV, png.SSi el 880. Paris 1711. moires, loni. XV, pag. 3l)8.

filium

DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBRIS.

687
AoeTO
E. C.

A
jnnirsionc

filiunx qui
ie

diu persecutor fuit, et quo regnanmagi a vexandis christianis omnimodo

cohiberi
Arabm
in

juniorem
"

Uitt^''*^
ac.vft''*^'/"-

Theodosium ad regem Hirensem Mundhir Ipertinent, quee scribit SJsaac monachus Syrus, sermone secundo de jejubella

numquam potuerunt. 8^ Scd a Veraranem, conira

gerentem,
ei

lurofiomon.s
jfinila

/'

nio Tristitiam auimique demissionem (m /toc jejunio) iDdiiamu.s. ne saccis in captivitale coosat periamur. Nemo sorio daranum inferat
: :

enim multa imminent omnibus damna. Nemo

sodalem molestia afBciat
quia undique cunctos augustias praemuut. In finibus nostris rex ethuicixs {Vararanes) adest. Locustse terras nostras
;

depascuut. Hagarenus [Mundhir seu Almundarus), velut lupus faraelicus in ipsis regioni-

bus nostris latrocinatur efc. (1). AMno422/a?dus initum Romanos inter et Persas, et pax diuturna consecuta est. Deinceps usque ad saeculum vi, pauca admodum regum Hiren-

Zuckin, prope Amidam, [hodiernam Diarbekr,ad fluvium Tigrim) sedpatria Edessenus, qui tum in vivis agebat. Anno Graecojmm octingentesimo decimo quarto, inquit, id est, Christi 502, die 5 octobris, sabbalo, Cavades Amidam obsidere coepit. Arabes cum Persis conjuncti, provinciara depopulautur, usque ad Coustantinam, seu Telam urbem... Dein Naamanem, Arabum Hirensium regem, ad austraHaranitas {circa Haran, seu les regiones Charras) invadere jubet... Die 26ejusdem mensis, Naamanes ad austrum profectus, ab urbe Haran usque ad moBnia Edessse, omnes circum regionis vastat.. Die decima januarii [anni 503), vel custodum socordia, vel proditione, ut alii suspicati sunt, Amida expugnatur, csesis pluaquam octoginta millibus incolarum praeter
.

eos, qui vel Tigrifluvio submersi, vel in puteos projecti, vel alio mortis genere absumpti sunt...

sium gesta ad historiam ecclesiasticam spectani.Vide tamen quse de incursionibus eorumdeni et Arabum Thatabitarum in Palasstinatn ac Parembolas dicta suni supra num,
496 Agarus, filius Arethse, et Gamalus {Hodjr, fitius Hariih, et Djabala], principes Kindee promnciee Arabiae interio67, 68.

Arabes Persarum subditi, id est, Hirenses, in Chaburam urbem, seuCircesium, ad Euphratem, incursionem faciunt, quos Timostratus, Callinici {alias Nicephorii, simititer ad Euphratetn) dux, egregie repellit. 86 Arabes quoque Romauissubjecti, qui TaaRomalabenses appellantur {dicere debuit Thalabitae isti duce^ norum fcederati,
:

nb Arelha duc,
II

Anno

regtBiren-

Nam

NaamanCj
Cavade, re~

et

Syriam ris, cuiNedjd, velNadjd nomen narrat Theophanesad denuo vastarunt, ut

est,

annum serte Antiocheme 5590. Deinceps usque ad annum Christi 505, quo pax Romanos
inter et Persas composita est, frequentissianno mee fuere Arabum incursiones. 498 Nooman seu Naaman, rex Hirensis, Sy-

Nam

bantur ab Aretha, rege Kinda provinciae Nedjd, qui cum imperatore Anastasio fcedus iceraf num. pr^c), facta in Naamanisditionem excursione, armenta abigunt, armentarios trucidant, Naamaniscopias iu interiores deserti partes recedere cogunt. Mense augusto anni
,

gc Periarum,

503 (Javades in Euphediam usque excurrit. Ibi

collatis

riam quoque, seu potius Euphratesiam invasit. Sed uii priores, etiam ipse a ducibus Romanis, clade accepta reirocedere coactus
est.

cum

Patricio signis,

Naamanes

in ca-

pite vulaus accipit et complures

ex barbaris

primo

conflictu caesiaunt...

HincCavades ad-

Tunc Romanus, Romanorum seu Graeco-Byzantinorum dvx, insulam lotaben, ut suo loco diximus, 25 ante annis ab Amorceso, seu Imrutcays, principe Kinda, occupatam, recepit. De quo Theophanes in hunc modum scribit ad annum preedictum Sed et lotaben
:

veraus Areobindum in urbem Edessam exercitum mo.vere decernit, impellente prasertim Naamane, Arabum rege, Taalabensibus mfenso.

Cui dux quidam exercitus Naamanis, chri-

stianus

quum

esset, Frustra, inquit,

Edessam

petitis, quffi divinis Christi

insulam, in sinu maris rubri sitam, vectig-alia magna Romanorum imperatori quondam pendentem, tum vero ab Arabibus Scenitis occupatam, idem Romanus peracerrima prlia ite-

missis munita,

nuUa vi veroNaamanes excandescere,

ab Abgarum proexpuguare potest. Tum

insanire, convi-

rum liberam Romanis negotiatoribus praestitit; eisquedemum insulam coucessit, in qualiberi

et ex merciQ suisque leg-.bus utentes habitarent busexlndia convectis constitutum imperatori

graviores Edess ciis Christum proscindere, et calamitates, quam Amida passa fuerat, commiest, nari qui tamen, accepto, utsupra dictum
:

vulnere recrudein capite a Patricii militibus est (4). Hujusmoscente, post biduum extinctus

hac insuia in classe Horegis ^thiopiae Elesbaan, quam contra judceum Dunaan instrumeritarum regem
vectigal solverent.
xit,

Ex

ad Abgarum nutla exstat, sed ut advertit Evragius tib. n cap. 27 Persarum conatibus tamdiu quum omnibus
Christi promissio
;

restitisset

Edessa, viguit

dudum

inter chri-

naves adfuere plurimse.

Dtrebu^riu$in A.w.in
deteria
et

85

Ano

500

novm

faciae sunt incursiones

Mev>

opotami'!

inewiUfC,

Arabibus provtnin Fho^niciam et Syriamab ^-^ Ncdjd, scu medicB donec anno 502 AnaAretham, medise stasius imperator, misso ad Nonnosi scripioris, ut Arabiai regem, avo
;

demum stianos orientis hgec fiducia. Anno Romanos, hi}b pax convenit Persas intcr et annum usque 522. Ab anno 505

duravitque ad suis, cohibiii sunt Arabes ab excursionibus Romanis (5); motesti tam a Persis quam a tamen erant interdum anachor-etis Syriae et
Patxsiinae, ut in eorum Vitis legimus. It titptione$ Hiren- Arabum Bi87 De irruptionibus enim Arabum trntium anno sium quw anno 502 et sequenttbus obtinuein SU^ et itquenm runt, memorat CyriUus Scythopolitanus 'ibut.
Vita S. Joannis Silentiarii; sedpro

referthic ipse apud Phoiium

{%).

pacem fce-

quidem, dusque composuit (3). Etjuxia istud opem ferre Romanis contra CavaAreUias qui nuper dem, seu Cobad, Persarum regem,

Romanos

erat aggressus, debebat. Etentm Nooman Hirensis, regum Arabise septemPersis erat addttrionalis poientissimus,
ctus
;

Naamane
Sakiken,

rege

Alamundarum

Sicicen, atias
:

503, quo juva^Ue Cavades eodem anno urbem expugnavit. De his multa Amidam Josue Stylites, presbyter monasierii

qui fuit quidem omHirensium celeberrimus, vanium regum staiionibus suis notissimus, sed non regnavel Sjakikam posuit
vit nisi

ab anno circiier 613

Eodem

vero

habet

,l)Ap.As.cmun.B.b. Or. tom

cod.

I.

pafi

227.

(2)

Pholiu..

!om.

I.

pog. t>72 et seqq.

()

Joaue Slyliles ap. Awemsni.

-15) Supra,

d.

W. -(4)

A^ernan.,

B>bl.

Onenl.

P"8'*8''

tempore

688
AOCTOnl
E.

DE

SS.

ARETHA ET

SOCIIS MAKT.

NEGEAN^

IN ARABIA.
suffusi, vale

tempore, inquit Cyrillus, Alamundarus Sicices, nui accepit reg-is anctoritatem in Saracenos subjectos Persis, invasit Arahiam et Palfestinam

modoepiscopi partis Severi, pudore

cum mag-na ira in Romanos, omnia diripiens, et multa hominum millia abducens in servitutem, et multa faciens nefaria, postquam capta fuerat Amida, quod initio anni 503 evenisse
diocimus. Hsec difficultatem crearunt schenio (1) et Pagio (2), deficientibus,

non dicto, recesserunt (4). Hanc historiam ex Theodoro excerpsere Theophanes et Nicephorus Callistus sed quum certum sit Alamundarum postea annos multos gentiliter vixisse,
;

Hen-

dum

de ejus veritate recentiores nonnulli dubitaAttamen Theodorus Lector scribebat de rebus gestis sui eevi, quas proinde multi nonam Alrant. Conveniunt etiam tempora
runt.
:

scribebant, monumentis Sijrnacis et Arabicis, ex guibus error Cyrilli emeyidari potuisset.

mundarus anno

513 regnare cospit, et Seve-

Quumque

per hanc solitudinem

fuerat custodia

multitudo barbarornm dispersa esset iique quibus mandata

solitudinis,

rlenuntiarent, ut
:

caveretur barbarorum irruptio in monasteria Maximffi Laurte patres significjirunt venerando patri /oanni, ut desisteretquidem iu soUtudine

rus hsereticus patriarchatum Antiochenum tenuit a mense novembri anni 512 usque ad septembrem anni bl7 Insuper Alamundarum christianum fuisse diserte testatur Abulfeda, additque Hirae ecclesias exstruxisse Ibi, in.
.-

quit, sedes erat

Naamanis (i)..., ibique christianam religionem amplexus Munderus, filius

i. e.

Ruba vitam degere,

et quiesceret in

veniret autem ad

Lauram,

Amrilcaisi,

Abnundarus
(5)

III, magrnificas

sua cella. Et divinus quidam Joanncs, qui per quietem divinam g-ustarat dulcedinem, eam lubeuter sequebatur, et uon
poterat in
ret etc.

ecclesias exstruxit

rei

Denique idem confirmat christianee conditio in adjacente Mesopo-

animum

inducere. ut

eam

relinque-

In sequentibus narrat Cyrillus quomodo ab incursionibus Arabum sanctus miB raculo servatus sit, donec S. Sabbas ei ad

tamia, cujus ecclesise saeculo quarto et quinto florentissimse fuerunt. Pauca e plurimis, lectu dignissimis, quw coUegit eruditus vir Josephus Assemani,hic subjicienda duximus,

ex quibus lux multa

historias ecclesiasticas

Lauram redire persuasit, anno Ckristi 509, postquam in soUtudine Ruba exegerat annos sex. Ex quibus discimus in Syrise et Pal^stinee desertis, etiam duni pax esset composita inter gentes vicinas, factas esse frequenter

Arabum septemtrionalium

affundetur.

VIII.

Propagatio
Chaldaea

religionis

christianae in vicina

Mesopotachristiani

Arabum, non quidem expeditiones

bellicas,

sed irruptiones minores ac deprdedationes non secus ac nunc fiunt a Beduinis. Et sic denuo firmatur, quod toties est dictum, Arabes deserti
Almundarui
iii,rexBireuiw, diHMt Hn-

mia
runt.

et

Hirenses

dudum

catholici fue-'

omni

sevo fuisse eosdem.

88 Circa

annum

513 Hirse regnare coepit

Mundhir

aUas Al-Mundhar, seu Almun^^^y^^ jjj fiiins reqis hnrulcays III et MaessemcV; tenuitque regzam potestatem ad annum usque 562, id est, ut Procopius loquitur, annos quinquaginta. Ab eodem scriptore qui Almundaro coasvus fuit, et a posterioribus Grmcis, dicitur, Sehikes, inActisvero S.Avethae Sahikes; nimirum, ut a cognominibtcs
III,

Saraceni

qui Mesopotamiam, ait

et

Assemanus,

De

conditione

Chaldaeam

Persicum mare attingebant,

religionit chri-

tura episcoporum Edessae ac Seleuciae tum mo- opotamia nachorum opera, ante annum Christi 320, ad Chaldxa et

siinn* in Me-

nimirum eorum sacra christiana transiere superioribus et ex mox pars, ut constat ex dicendis. Sozomenus (6) amonachis, qui in Me:

gentis principibus distingueretur.

Progeniem

enim ducebat, ut merito sentire videtur cl. Caussin {'6), ex uxore priore Almundari I, nomine Sjakiha. Almundarum III fidem christianam amplexum esse, quam postmodum abjecerit, non videtur posse negari. De eo in Q hunc modum scribit Theodorus, Lector eccle^ 5ia? CpoUtanse, auctor coaevus. Quum Alamundarus, Saracenorum phylarcba, christianam religionem amplexus esset, Severus [patriarcha Antiochenus, Eutychianus, seu Monophysita) duos ad illum episcopos misit, quod erroris sui labe eum inficeret. Sed Deus id prseveniens, ut pbyiarcha ab iis qui Chalcedonensem synodum
suscipiebant, baptizaretur, effecit.
inUio regui
fuitie cltrif

sopotamia philosophati sunt, notat " Syros fere omnes. et ex Persisac Saracenis quam plurimos ad religionem christianam traductos, a superstitioso

daemouum cultu

abstractos fuisse

(7).

narrata breviter crudelissima persecutione Saporis II. quae duravit annos quadraginta, et in qua tot christiani Persgeet Mesopotamii martyrio coronati sunt, haec subjicit de ejus successore qui ab anno circiter 380 regnare coepit Sub Avdasyivo, seu Artaxerxe, Saporis successore, pax ecclesiis reddita, etSeleuciensi throno [distabat autem Seleucia ab
Alibi,
:

Hira, seu Hirta, leucis horariis circiter 30), qui diu post Barbasemini martyrium vacuus
fuerat,

impositus
fue-

89 Porro

quum

ii

qui a Severo missi

tiamit.

rant, doctrinam rectae fidei dogmatibus advor. santem, phylarchae tradere conarentur, frau-

Tamuza, seu Tomarsa archiepiscopus quod vel anno 363, veljuxta alios 380,jposi obitum Saporis, evenit. Tamuzse in reparandis ecclesiarum ruinis operam suam im:

dem quamdam commentus

se
litteras accepisse,

pendit Brichjesus, seu Bochtjesus diacouus, qui

Alamundarus ad doctrinam eorum convincendam. Finxit enim

est

Mari Amroque, historicis Nestorianorum, teSaporis stibus, sub Bahramo, seu Vararane
,

Michaelem

quibus ipsi nuntiabatur, archaug-elum fato functum esse.

,

filio,

caesus fuit.

Quumque illi id fieri non posse dicerent Quonam igitur modo subjecit phylarcha,
ChristusDeus tantum existens, crucismortem sustinuit, si duas naturas non habuit quum ne angelus quidem pati vel mori possit
;

91

Eodem Tamuza
Salibae, seu crucis,

Seleuciensem

sedem
flu-

Pertide, jrculo ijttarlo.

regente, claruit Abdas Dorkenensis, qui coeno-

bium vium

apud Sansarum

condidit ejusque

discipulus

Ebedjesus.

qui alterum monasterium apud Hirtam {seu Hi-

Hoc
kA

ram, Arabum, Persis subditorum, regiam)

V. Bira. num. 62.

(t)

Acli SS. tom.

..... hist.

III

Febr.,

pae.

32

ei

ann
. lccl.

sca --

.. eccl.

...,. lib.

^i,

^jij

^^^,5,f^^^^

DcscripuJ

ul^l

(6) Lib. VI, caq. oi, cfr Ibid. cap. 32,33 et Bibl. Oricot. tom. III, pari. 2, pag. 898.

supr

exstruxit.

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

exstruxit. NabathsEos insuper
(i. e.

689
ftUCTORK

ut videlur,

extrema Abulpharagius ThaaArabia habitantes, quos

Taghlebitas [1 ),ad meridiemlracee in
labenses Scenitas appetlat (2), et christianos fuisse scribit) et Matoth ac Mesense [Mesena

insula est ad ostia Tigris

et

Euphratis, non
;

procul a Basra) incolas docuit aTamuzademum episcopus Dair-Meherakcreatus, in Meeene obiit. Vixit Tamuza usque ad quartum

quam Nestorianis, ut ex Abulpharagio discimus quo animo fuit per annos viginti, scu donec circa annum W.paulo ante Justini obitum,occwpit iterum beltum Romanos inter et Persas. Duravii autem illud usque annum Christi 533, Justiniani septimum, quo cum Cosroe I Cavadis fllio ac successore, pax
:

E. C.

iterum composita est. Istius principis, qui et Cosroes Anusjirvanus audit, et ab anno 351

annum

Vararanis

hoc est Christi 392. Post

:

ad 579 regnum

biennium vacationis sedis, Cajuma, anno 395 ineunte, Seleusiencem episeopatum suscepit quumque annos circiter quinque sedisset, in
synodo episcoporum, cui
S.

tenuit Persxrum, animus in christianos varius fuit, prout cum Romanis

Maruthas, episco-

pus

Tagritensis, a

Romauorum imperatore ad

lezdegferdera

regem Persarum, anno *.J99 in Vararanis demortui locum substitutum, legatus

intererat, sponte abdicavit, Isaaco sibi subrogato. Sapores tertius, Ardasjiri successor. nul-

lam chrisliauis molestiam creaverat.Vararanera autem quartum, ejus filium in christianos debacchatum fuisse, testaturpriBter Marira Amrumque Barhebrseus, qui Cajumam in eopersecutionis stu ecclesiam regendam suscepisse,
quiutoque post anno, reddita Ecclesise sub lezdegerde pace, dignitatem episcopalem sponte
dimidisse affirmat.

aut pacem cotebat, aut miscebai bella. Inter expeditiones quatuor inimperium Romanum quas describit Procopius tib. ii, in eos vel ipse immitis fuit, velejus minister, ssepe dictusAtatnundarus III,homo magnanimus.sed crudelis. De pace convenit pluries, et in ea quam cum Jusiiniano iniit Cosroes, anno 562, liberam fore religionis christianss professionem pollicitus esi, utexMenandro discimus:
Ilis

ita decretis et confirmatis, inquit,

separa-

tim pacta sunt intefposita de christianis qui in Perside vivunt, ut illis liceret templa construere, et sine ullo timore sacra peragere, et

nUo

quinlo.

92 Laudat dein

Assemanus multos
;

episco-

pos

el

monachos,quiin Mesopotamia extr^emo

inter quos enituit S.

S3eculo IV claruerunt

gratiarum actiones perliyranos Deo, sicut apud nos fieri solet, canere, neve cogerentur magicis caeremouiis interesse, aut invitos colere etvenerari qui apud Medos deorum numero habentur. Neque tamen ideo christiaui audereut conari magica sectantes in nostram religionem
pertrahere.

Maruthas, episcopus Tagritse, dictss hodiedum Tekrit, ad latus dexterum Tigris [latitud. 34o 35')
;

Obtinuit quoque,

ut

christianis
illis

cujus praeclara facinora, inquit

tidei

potestas esset mortuos sepulcrie condere, et ad nostrum morem jnsta persolvere (4-)

Demum
Depropaga"O'"' reUgio'^].'^

Bal^us, scriptor Syrus,m Romano Persicoque

imperio ad cathoUcie
Grgecis,

beueficium a Syris,

Latinis,

literarura

monumentis

consi-

gnata sunt. Quantum floreret tum temporis

religio

calholica

in

Mesopotamia australi

patet exsynodis ibi habitis. Anno 399, lezdegerdis primo, cetebrata est synodus Seteucias,

de Cosroe I scribehai Evagrius circa annum 594: Ajunt etiamiilum, subexitum vitae, sacro rege nerationis lavacro iuitiatum fuisse (5). 94 Audiri meretur de religionis chrisiiame conditionein m.ediaAsia, ineunte sascutovi, Cosmas Indicopteustes, qui diu mercatorem egit in India, Arabia, jEthiopia aliisque regnis, et

'J",""JIJ[

^,i 5.
i vi.

prsesente S. Marutha. Tum etiam Babylone, leucis non plus quam duodecim ab Hira, instaurata est ecclesia mlacu Danielis, ut vocabant quam Judm in persecutione Sap07'is II vel forte Vararanis IV destruxerant ; et ad tatus ecctesiiV ceenobium conditum. Anno 4-10
;

topographiam scripsit circa annum 540. Notandum vero est eum hsereticos non discriminare a cathoticis, et taudibus efferre

iterumSeleuciasfactaestsynodusepiscoporum quadraginta, prsesente similiter S. Marutha, uti et decem post annis interfuit synodo qu^ habita est Ctesiphonte, ad Tigrim, e regione Seleucix (3). Exquibus atiisque episcoporum
synodis apparet quantum saeculis iv et v in australi Mesopotamia, quee Arabise adjacet,
fioreret religio catholica.

solitum patriarchos Seieucienses, qui, dum scribebat, jamdudum facti erant Nesioriani. Quamobrem et ipsum horum hsereticorum placitis adhgesisse non immerito affirmant

Lacrozius
.

et

Assemanus. In Taprobaua
,

insula,

inquit, (seu insuta Indi^e hodiernae Ceylan ubi Indicum ad iuterorem Indiam dicta)

pelagus exstat, ecclesia christianorum habetur,

ubi
clerici et fideles reperiuntur
:

an ulterius

Nec magnum

de-

trimentum passa est ex persecutionibus lezdegerdis I, Vararanis v et lezdegerdis Mesed regnante Pheroze {Firuz), in II
;

vocaut, etiam, ignoro. Similiter in Male, ut (ti), ubi seu in Cauca-Mati, hodiedwn Coc/an veru, sic nuncupant gignitur piper.In Calliana [Calliani, prope Bombay) (7). episcopus est, Perside ordiuari solitus, nimii^um ab archiepiscopo Seteuciensi. Similiter in insula eodem quae Dioscoridis vocatur {Socotora), in Indico sita. cujus incola; Grffice loquunin

Mesopotamia disseminari coepere hsereses I^estorianorum et Monophysitarum :t quum Monophysitis faveret Grsecorum imperator Zeno,Nestorianos fovere ccepit Pherozes nec
;

mari
tur
,

suntque

distinguensMonophysitasacathoticis, persecutus est utrosque. Batasch 93 Mitiores fuere subsecuti f^eges

et

Macedonis
rici

coloni a Ptolemaeis Alexandri suocessoribus isthuc deportati cle-

reperiuntur, ex Perside, ubi ordinantur,

:

eodem transmissi
multitudo

ibi

et

iKcul

jei-

obsidente, vidimus Hirensium ducem unum e [num. 86) Arabum quidem post anchristianis fuisse.Et Cavades bOG^paceinita cumRo7nanis,seu Christi

Cavades, quo

Amidam

versatur.

etiam christianorum Cui insulsB adnavigavi ,

;

num

neque tamen eo descensum feci loquentibus quibusdam ejus incolis Graece ^thiopiam proficiacecolloquia miscui, qui in
Ilunnos, Perbantur. Itemque apud Bactros, Persarmenos, Medos, Elasas, reliquos Indos,
1829.-(!i) Etagr l.b.lV cap.28^hislmia. P3R. 365.Bonnic 667: tom. V, pag. 387.-17) R.lter, .b. pBg. (6) R.tler*. fidk.. tom. VI, pag. 29.

verum cum

chriGrxco-Byzantinis, universis regni sui

catholicis stianisfaverecoepit, magis tamen

(h) B.bl. Or.enl tom III. part. 2. pBg. 9^ etti07. (i) Exce.p.o e Moandr. Z"lll.art. 2%6. C!l etscq.i.

mm

mitae,

:: ,;

690
iucTo..

BE

SS.

ARETHA ET SOCUS MART. NEGRANiE IN ARABIA.

Etenim injuste contra chriatianos orthodoxos
ensesstrinxerint;
et

^^'

ecclesise mitas, atque in tota Persidis regrioae christianique poinfiDitae sunt; episcopi item multi, raonachi puli magno numero, martyres
et

quam assumpserunt Pagius

'solitarios

hesychast eremitas
,

{hoc est silentiarii

et

quo nomine

inclusos significat}

similiterque in ^^thiopia, in Axumi et in universa circum regione. Apud Arabas quoque felices,

qui jam vocantur HomeritaB in universa Arabia, Palffistina, Phoenice... Itemque in hy-

Assemanus. Sed versio accuratior Niebunon efficit sensum novum, quum sciamus Justinum juniorem fidei catholicae fuisse tenacem, et nisi Persae christiani magnam partem catholici fuissent,sic Sehochthen legatum coram imperatore non fuisse tocutum. Qugg si anno bll dicere potuit, multo magis vera
hrii

perboreis partibus... Hispanorum,

Eomanorum,

Francorum
F/jt eonditio
iniiioytchiima'
11,

etc, (1).

95

Verum quseritur num Arabes Hierenses

fuerint oportet eodem saeculo ineunte, dum Almundarus III lHrae regnare ca'pit. 97 Atque ex his aliisque hujusmodi satis fit

*"'*3*ofli-

authre-

*"*

q^{ Persis crant suhditi, cathoHci fuerxnt utrique archiepiscopis Seleuciensibus qui ab anno 498 vel 499 Nestoriani fuerunt {2).Quumhic de ineunte saeculo sexto ipsis in aret regno Almundari III, atque heeresis Nestorianse chiepiscopatu Seleuciensi

^^^^ subesseut
;

manifestum Persidis septemtrionatis chri- ",7"^' stianos diu catholicos mansisse ; sed eos qui nWmcreSeleuciae, sedi patriarchali Nestorianorum, """" eJ^ant viciniores, citius lue haeretica coepisse
infici.

Fuerunt procul duhio christiani Hi-

sermo sit, usurpare licet quae scribebat Papehrochius de fide Russorum, eo aevo quo nunc cum Graecis nunc cum cathoHcis sentiebant, pro libitu episcoporum (3) Unde iutelinitiis
:

renses dudum catholici ; nam fidem edocti sunt tertio, quarto et quinto saeculo, maxi^ne Hirae regnante Naamane seu Nooman I, ex-

lig-imus, inquit,

quam

nihil vulgfus

sciat de

tremo sasculo quarto quo tempore, sedem Seleuciensem ohtinente Tamuza (7), ab Ehedjesu apud Hiram, seu Hirtam, nionasterium aedi;

schismate. deque articulis in fide controversie, per acceptam a majoribus traditionem domi
potius

ficatum esse diximus

annum
inter

502,

Ahraham

(n. 91), Verum circa Cascarensis, cielihatus

ali-

privatim,
illa,

discens sola

quam publice in ecclesia atqae utinam integra, ddei

monachos Nestorianos instaurator,

est
,

quamdiu Rirae versatus

bit

et

suae

sectae

capita, quassunt ad salutem necessaria. Atque episcopi haeretici catholicoaddipotest,

doctrinasprxdicarenonomiserit.Dequoscri-

dum

rum sedes invadunt, vulgus non tantum non subito fieri hsereticum, sed nec schismaticum
usu venire etiam quas scribit Baronius de aliquo schismate monachorum Cassiinitio
;

et

Amrus in Vita Babaei pseudo-patriarchse Seleuciensis : Per ea tempora innotuit Mar Abraham , Cascarensis praestantium monachorum pater... Deinde Hirtam migravit, cu,

ju3 incolas

aiMr/;:Nonsimul,i5Mif,acabbasveIepiscopu8 ftliquis schismaticus est, necesse estoranessibi

subditos pariter esse schismaticos.

ab idolorum cultu reduxit {8). Circa idem tempus Mar-Ahas, Qraecis Patricius dictus, quem plurimum laudat Cosmas
Indicopleustes,

teger supra recitatur in hoc ipso

idque obiiniii,^li

Locus iwtomo [4-)^

majorum

superstitiones eju-

rans, Hirae haptizatus

est, et

anno
.

5;i6

electus

n ottcndHuy
in periidt

nis rcgionibus,

Similc quid evenissc in Perside et vicidocemur ex iis quse scribit Mcnander de Sehochte, Persa, et religionis christianas cultore ; qui a Cosroe I ad Justi-

est pseudo-patriarchaSeleuciensis De quotamen non cotistat, ab imtio abjectae idololatriae et antequam cum Thoma Edesseno esset versatus, cathoticum non fuisse. Sed audiendus
loco, de fid6 Persarum, Simeon episcopus qui Almundaro coaevus BethArsamensis

num juniorem
et Iberes,
:

missus esl, postquam Armeni a Persis deficientes, ad Romanos transierant cujus legationem anno Christi 571 contigisse perhihent. Ejus enim oratio, ui apud Menandrum cocevum legitur (5) ostendit {verha sunt Assemani senioris) (6)

hoc

cujus in superioribus mulioties occurrit mentio. In epistota de haeresi Nestorianorum, quxim scripsit paulo post annum 518, memorata gloriosa synodo episcoporum qua-
fuit, et

christianos i Persarum regione tum con^ stitutos,pleramQuepartem orthodoxos fuisse

Justinus vero palam dixit, se Persarmenios, qui a Persis defecissent, iu fidem tutelamque suam
recepisse,

neque si quis eos injuria afficeret, neglecturum, quippe qui eadem, quae ipse, de
religione
sentirent.

draginta ditionis Persarum, quae suh S. Ma. rutha Tagritensi esi habita et a qua fides orthodoxa sancita est Qiiam deiiique sequuntur modo, ingwi^ rataraque habeut trigfinta ac tres episcopi reg-ionis Gurzan (i. e, Khorazan,
, :

prope mare Caspium)cum regibus

bussuis
joris
;

et mag-nati-

Sebochthes

autem.

qui

apudPersas prudentia excellebat,

cum eamdem,

necnon tripfinta ac duo episcopi maArraeniae Persarum, cum marzabanis suia

est dignitaiis militaris)
:

quam
ret,

christiani, de religione opinionera habeetiam atque etiam vehementer Justinum orabat, ne ea, quas se bene habereut, moveret,.. Etenim ut Persarum regionem invaserint^sci-

(nomen

et

cum

reli-

quis episcopis et christianiareg^ibus

Idcirco

liCtRomani)eive\hrevUaimo\iineTe{u.i/.poTaTov
odomofAat, ut recte
00.)

Niehuhrius loco
,

f^^azpo-arov

processeriut

eos

corapertum habituros,

aegregavirousDOsacommunioneNestorianorum ab anno Pherozis reg^is vig^esimo septimo (qui in annum Christi 484 incidere videtur) usque in praesentem diem, eisqne anathema diximus acdicimus etc. (9).
"d^InhisepiscoposnullosChaldaeascatholicos oe
Aimund<t-

non alioritu religionem,

lere et amplecti. IIos
si

quam

ipse colat, co-

occidere susceperint,

nihilominus postea longe ipsis inferiores fore. Proinde iujuste contra christianos enses esee
stricturos,

qui

eadem aentiant cuiu

illis

.-

oy

Oviyeiv

T li^n.Babebat versio vetusCantoclari

&'<:'

taudatSimeon;etquumsciamus eumcaputorthodoxorum fuisse in dicta regione,verisimile est ibi praesules cathoiicos tum vet paucos jam fuisse, vel nuitos, eamque Nestorianismo magnam partem fuisse deditam tum ipsum Al:

roiii regtBi'
*^""'
''"'*""

mundarum III si initio regni, id est, circa ann.29. (S) Peg 3!5. Bonnic 1823.-(6t Bib. Orienl., l. c. pag. 91. (7)Bibl Orient., tom. IM,pBg. 613 ot set). -(Bflbid. p&rt.
2, pag. 873.--(9]
ItiiJ.

("nrTglnV');"*^"'(0)

^"\';';'

LXXXVIII.

Acu

SS. tom.

M.ji

pag. v. n. \^.~[i) Supni, pag 166

tom

II,

png. 537 ci sen-

num

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

691
;*

A numm,sacrischristianisnomendedit/uisse eo Nesiorianum. Aiiamen pr^ierquam de Lector, ex iis quee de i.^ nihilhabet Theodorus mnu naoei i neoaoru:> ^ ad hunc legatione Simeonis Beth-Arsamensis
,

liciter

-.

necdum enim

kvcrnti E. C.

J^"^*^^^^^^^^ totum ^'^'^''^^^'^"^^^^^^^^^^^

apipsum principem inferius sunt dtcenda,

diu;qmppeqmlongissime vitam prolusent(3). historicis Qua^ omniaexipsis Arabum htstoricis confirmantur (4). Hic obiier noio libros Procopii de
rehus Persicis vulgaios minime esse ante annum 552, ut Alemanus [^)auiu7nat ac insu:

et regno parebit eiiam in Perside australi catholicos, Birensi tum temporis non defuisse

saltem inter vulgus. Ad Almundarum expeditiombus suts attinet, eum deinceps in se exhibuisse nullaienus perpeiuo gentilem

quod

per libros tres priores de bello Goihico, vivente Theodora imperatrice, seu ante annwn 548 Procopium scripsisse {^); ac postmodum H-

Baronius (1) aliique, iestimonio freti Theophanis ,et Nicephori dieum simpliciter christianum factum esse orientis imcani. Quanta vero mala deinceps quo in perio intulerit ad annum usque 502, Hariih-el-Aradj, seu Areiha V, insidiis ab
dubitari potesi;
licet

mortem bros de rebus Persicis quum in his vidimus, ipsius AlTheodorx (7), tum ut mundari memoret quem post annum 552 Areiha et Ghassalib. IV Goihicorum (8), ab profuisse scribii. Sed ut ad nidis vexatum progressu his dispuiatis de
;

pria redeamus,

Ghassanidarum
{%),

mandavit

rege, ei structis, occisus est litteris Procopiusin hisioria belli Perstci Nam cum prudentia, inquit, tum
:

Ghassan et religionis christianse in regnis qux in operc nostro Hira,ei suppletis breviter
deesse

et rei bellicae peritia singularis, iu Persas fides, et

coustantissima

B rum

strenuitaseximia Alamundacommendabant.Pernnnos is quinquaginta

ad 502) (regnamt Mundhir III ab anno 513 dedit, et in genua, ut rem pessum Romanam ab yEgypti finiajunt, coegitsuccidere. Etenim totum illura contibu6 excursiones incoptans, Mesopotamiam pervonenter tractum usque in ferebatqne omnia, labat priedabundus, agebat
ffidificia
,

videbanturjam hisforiam ecclesiastiHomeritidis prosequimur at stquidem cam inier monumenia vix ulla supersuni, qu.v gesta (quum Ghassanidas et Hirenses sunt et cum tis perpefuerint ex Homeritis geniii lingua conjuncti), dotua negotiatione usu ei asseclas tn cebunt nos religionis christiame
;

qnaeque obvia delebat igni mynadas multrisabripiebathorainum. quorum maximam magna partem necabat ex tempore reliquos
.

Scvculis ly etv Arabia orieniali et australi poiuisse. Quod si diffialius fidet deessenon medi^-e Arahxse semina ad oram occidentalem viciniee iem- ^ penetrarint, adscribendum id est Mahumetem anie pli Meccani, quod dudxm Arabas celebre fuit. inter

r^-::;:^:::.''^"^^:^ repentetamque
unquaminexploratojsedtam
consiliura, ut plerumque in primis apposite ad

^ ,x. Converslo Negn,>esmna

arl ad

quando duces et cumprtEda jam se recepisset. nuntio, contra tendere milites primo rei accepto
assequerentur. instituebant. Sic ubi illum forte

tempus;

ejusque fidem christianam ejUSqUC Dhu Nowasus, seu

judffius.

Dunaan regnum Homeritarum

adipiscitur
:

obvertebat barbarus, et imin persequentes se

fit

imptrxo Ro-

mano

iiot^ff

adortus fundebat paratos adhuc inordinatosque facile ac profligabat. insectaP9 Factum estaliquando utquiipsum omnes in potestatem ejus venerint, bantur, vivi eliam, Demostratus non milites modo, sedduces Kufini frater. et Joannes.
(alias Timostratus)

Post ea qux de Philostorgio

historix christianx

meritas e Marthado rmuca aux de eorum regibus

dit

Theophili Indi itinere ad Ho- j;2L'fid' descripstmus et ,

,

et

v,,.,,..

postea pretio se redeLucffi filius, qui luculento

Arab^^ mterror^ prxter narralxousque ad swculum sextum:

molestiorem merunt. In summa.

passi
;

illo

hostem
quia

nem aliquam a

scriptoribus
illa

mahumetams F

nuUum Romani sunt idque eo fiebat, omnibus praeerat SaraC regio cum imperio uuus continentur, et
cenis
in

traditam. Contmet

historiam conversioms

'S^is

Negran, quam S.

Are"^^^

qui regni Persici finibus

vellet

pal.-eslram

gentilxtate adfidem esse novimus, a

irrumpere poterat. Nemo ciam toto cura exercitu milites Romani parent autera vel eorum quibus vel ex illis qui Saracenis, (hos duces vocant), Ghassamdts, pr^komanorum fcederatis. i. e. phylarch., cum sms copu
sunt et appellantur valebat Alamundaro se

quamcumqu.e

Romanae ditionisprovin-

^christxanam.

'" ^;",,^'' Tab,ms, hicnonestprxlermittenda. neftrt ml,bro sxculi noni scriptor,

Qux

Ucet

/-f

seu Taberita.

opponere

propterea

quod singularum ^^^'^^^^^^^J'^''^^^^^ Tihuscedebant.ldcircoArethamGabalffifilium

t^tetham

V. filium

Djabal.

III,

reg.

motuk,que,n B. I^^erb^^o^^^^l' Neciv<^s Nedjran,sen Tabari vocitavit ^ al j^^^^^^^ J^ ^^ ,,,,,, ^idnos Arabas, ido^ gran^^^^^^ ^^, -^^^ ,, ^,,^ cultu h.c Habebant. inquit, extra ^'J^^^^^^^ vaUe et eiXem arborem palmam. cra.sam solemne ^^;^'" festura {.^^ ^ie

Tarmal

*^

JusUmanus Augustus quamplarirais tribubus auxerat,novo inter pr^fecerat ac regia diguitate

Arabum Ghassan). Saracenorum

principem

-^f^^^^^^^^^ e^^^^^^^^^^

L.

arborem conveaUa-

^^^^.^^

et

iHam pannis opere

3b ea deponebant.

^^^^'^^^^^^

^1 J

,,,,extis operiebant

J.,.
ciip. ,

c.|,.

IB,

pag- ,*'

r; ^^*^; "-

'ue bello

Po.

l.b

H, e,,.3U.
B..II...

"4.88 e'w:AM.C>.ri>.i.u..y

i..

Ar.b,., p.g. !>, e.

pag 30U, eJ.l.

""xu-.,. Bonl..-

^'1'

XI *'

...R. l"!'

07. eJ.l

^^

^^^

Octobris

Tomus X.

m
itCTOBI E. C.

DE
;

SS.
et

ARETHA ET SOCIIS M AKT. NEGRAN.E IN AEABIA.

essent reveriti,

eos alloquebatur domum redibant 101 Accidit

quum eam

(1).

Ubrii Sirat
et
;

trraiul

Ibn-

posimodum, ita idem Taberita ut vir quidam Syrus, nomine prosequitur,

hak, in libro Sirai-errasui , similiter Faymiyun appellatur, e regione longinqua adveniens, viculum inter et civitatem tentorium

Khtidun

Faymun,

vel

Faymiyun (non vero Kaymun

ex
ge-

cum

litt.

qaf, ut legilur ap. Ouseley),

Arahiam, nere aposiolorum Jesu, venirei in terra Nedjran ut et incidens in lat7-ones, in

servus venderetur. Hic ejus incolas , ediio pr^seriim insigni miraculo, ab idololatria ad

unus, nomine AhThamir, missus a patre ad magum cum ceteris, ut ejus ariem disceret, juxta teniorium transiens, oraniem vidit et prostrafixit.

Quem adolescentium

dallah, filius

ium. Speciaculo moius, facius est sancti discipulus, unitatem Dei agnovit ei veram fidem professus est. Tum christiana doctrina plane
i^nbutus,

fidem veram traduxii. Sed hrevius quampar exest h3ec narrantur in iis gu3e ex Taberita cerpsit W. Ouseley; etjam, proiaiis nonnulauciore.qui hac lis ex antiquissitno nobis noio

magisirum

notnina Dei,

rogavit, quodnam, inter nomen magnum (3) essei, quod

.-

operahaiur mij^acula. Respondit magister mysierium hoc sublimiics est fiii fratris mei,

de re scripserit, deinceps sequpmur noiissimum librum Sirat-errasul, et praeclarum historicum Ihn Khaldun. Vivebat in Syria, tnquiunt
Jesu.
,

quam ui debilitati iu3e possit concredi. Verum Ahdallah, animum non despondens, quod curiose simul et ambitiose nosce appetebai, per seipsum reperire ientavit. Sumptis sagiitis, iis nomina Dei.quascumque sciehatinscripsii, ei unampost atiam immisii in ignem. Consumptee sunt omnes, una excepia, qiuv nomen magnum inscripium ferebai; hscc extra ig-

vir pius,

nomine Faymiyun

qut

mundo renuntiaverat et sectabaiur religionem

Sine iniermissione peregrinabatur ubi primum increbuerat aiicubi laus viriulum, aui gi^aiiae innotescebant quas orationibits suis ccelum rependebai, festinans alio transibat. Non edebai nisi quod lahore suo

nam

nem

se projecit, nihil iaesa. 104 Sic edocius est Abdallah

;

nomen Dei

i't

diem dominicam colebai religiose, ab omni opere manuali abstinens sese. B Vir quidam, nomine Saiih, quem magna inerat adeptus; cesserat admiraiio ejus sanciitatis et meriti, factus ejus discipidus, ejus sese devoverat ministerio. Quocumque Faymiyun adveniebat, mox curabat asgros orationum suarum
efficieniia.
in qua a 9U0-

magnum
vit

iliudque reperissese itiico nuniia-

qna Negra' nitarnm eonvei tio

Fay-

Wl Demum
tia

tracius fugiens, in quihus gra-

dam Faymij/un, Syro.

id faetuui eiie
ptrhiOelur.

ei molesiam creaverat celepartes Arahix venerat, comite briiaiem, in Salih quando agmini Scenitarum, seu Be-

curationum

duinorum, ohviam facius, simiil vum socio captus est. Abductique sunt ad civiiaiem Nedjeran, ibique divenditi. Traduntur hic eadem in diciis libris de idololatria Negranensium,
cultu arboris palmi, ac e Taberita descripsimus. Dein ita prosequuntur Empius est vero ah uno e primoribus civitatis, quocum habiiavii. In cujus domo, quando circa vesperam in conclave sihi assignatum recedehat, ei orare cosperai, conciave cotlusirabat lumen qitum semel nocte coeteste. Ejus dominus media prodigium vidissei, ohsiupuit, et quiet
;
,

suo magistro. Ita quidem est, fili fratris mei, respondii iile quod abscondebam invenisti. Retine tibi hanc scieniiam iuam,neque ea uiere. Verum dubiio ut consilio meo sis obsecuturus. Reapse ubi primum Abdalise occurrebat infirmus, Visne ejurare idolotaDeum. invocabo et iibi triam, inquiebat vatetudinem dahit integram. Acquiescebat seger, fidem profitebaiur evangeiicam, et mox Ahdalix precibus curabaiur. Sic Negranenses omnes, qui infirmiiaie aliqua valetudinis laborabant, sanitaii restituebantur et nomen dabant cultui Abdalias. Princeps, qui Negransedominabaiur, quum didicisset quan, ; ,

iiinjitni dtiri)>iiln

AlidnU

liofiiiimum
adicribttur.

tum promoveretur culius novus, accersiio Abdalia, Animos pervertis, inquit, eireiigionem patrum nostrorum conveiiere tenias
ideo mereris mortem.

Tum

dejici

eum jubet,

capite deorsum, ex monte exceiso et abrupto. Re peracia, surgit Abdallah salvus et incolumis. Dein projici eum jubet princeps in aquse

gurgitem
lah,

et

Contrame nihil poteris,

, ,

iterum integer excedens Abdalinquiebat, donec

et

hus sacris essei dediius, scisciiatus est. Respondii se christianum esse. Culius autem vesterinquii, ei^ror supinus est. Palmus isia vim nullam habet, et conciderei suhiio, si contra eam Deum cui servio, invocarem. Deus meus solus Deus esi, ad quem periinent absque divisione imperium ei majestas. Invoca igiiur eum, dotninus exclamat, destruat quod coti' mus nos et ecce tecum christiani sumus, Tum Faymiyun mundavit sese et prece fusa, immisit Deus ventum ureniem, quo palmus ad radices usque exsiccaia est et eversa. Quo viso ejus dominus, et post eum plerique concives ad religionem christianam sunt conversi (*2). Dicit vero Taberiia, arhorem cum radice et frondibus prece erutam fuisse e terra; et tanio miraculo conversum esse subito populum, dejecisse idola sua omnia, et factos
, ;

ahnegaveris idoiolalriam
prcEdico

reveritus fueris. , enuniiata fidei professione, quam sibi Ahdatlah proponehat, hunc strictim baculo, quod manu tenehat, percutit. Concidii Abdaliah exanimaius, siaiimque moritur et ipse princeps.

Deum quem Tum princeps

,

Negranenses igiturpierique,

iot

conspe-

ciis prodigiis,

veram esse religionem Abdattse agnoveruni et sacra christiana amplexi sunt. 105 Dicunt scriptores aiii apud Ibn-Khaldun et in lihro Sirai-errasul,Abdaliam, filium
Thamir, inier hsec prodigiosa experimenta vivum esse servatum; et Negranensium fuisse ducem ac pontificem, quando Dhu-Nowasus ut ejuraia fide Christi, legem Moysis ampiecterenturt eos cogere votuit. Ex qua sententia, quam tenet pars major scriplorum
Arabum,sequivideretur Abdailam esse ipsum S. Aretham nostrum a quo non abhorret recens Arabum hisioricus, idemque jam pridem docuerai Walchius [i Eienim satis veri simile est, inquitct, Caussin, Abdallam, fiiium Thamir, fuisse ex genie Hariih Ibn Caah,qu3e Negransejam dudutn pinncipatum gerebat; sicut
;
]

nmic
tleti

eiitn

eni' piii-

.tsarburnntur
ctiiM

Arc-

iba tnartyre;
Hiidf conreriio

rrpinet eirca
ri.

esse fervidos discipulos Jesu.

Sarrotiti alt^

ro, ex tiiitem
icrijitoribia

nnibumttanit
'

103 Legitur et atia historia hujus conversionis, in plurihus diversa. Magus diciiur fuisse in viculo quodam, non procul a Nedjran, qui ariem suam adolescentes civitatis
edocebat. Fir

quidem sanctus qui ab Ibn-Is-

(1) Tabriap W.OuseleyJrttvcls in vaiiou& countrics of ihe eut. iom.I, pag, 369 cl scq. London 1819.- (2) Ap. Caussin., lom. 1, pig. 12* cl Beq.-(3) Cfr Reinoud, Monura. Musulm.,

lom. II, (>Bg. 20. (<i) Novi Coinment. soc. reg GoUiogeosis, tom. IV, pari. II, pag. ti4. GoUing. 1774.

veri

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

693
;

veri simile est

Aretham, qui a Simeone BethArsamensi filius Caleb dicitur (1). ex mtror dicia gentefuisse. Hsec non improbo
S.
;

regni
480,

DhuNowasi

quem Sacyus ab anno

*g"^*

tamen a nullo historico Arahe Abdallam, fiIbn Caab, lium Thamir, asseri genti Harith
quce nolissima erat
storia

cujus mentio est %n hiMahumetis. Deinde resecandse sunt

et

Caussinus vero, qui penitius Arabum veterum historiam inspexit, ab anno 490 regnareccepissescribii. s.dmoxi. 106 Et qutdem Negranee et in vicinia mul- ,^^^,ctumcirtum propagatam esse religionem christianam ca an. 800.
. .

iunc

profecto stolidw hanc historiam

fabuLv quibus mahumetam adornarunt. Demum quum

primum censeo, quando rex Axumis, Caleb, aiias Elesbaas, aut potius ejus pater Tazena (7), profiigato Dhu-Nowaso, qui in

msi scribere non cceperint hisiorici Arabes [licet patrise annales pluribus post seeculis suspicor diligenter memorix mandarentur), Negranensium ad recentius
conversionem atvum quam par
retractam esse. Atdemuseumdem esse Ahdallam, filium Thamir, cum S. Aretha martyre, minime admittendum tibro tamen quod scribit Ibn Omar Sjah in
est,

Yemanx moniibus se abdidit, huic pa^ninsutge parti, ui deinceps videbitur, dominari c-epit,
QuodRomano Byzantinis imperante Anastasio,

qui ab anno 491 ad blS tenuit imperium,

etrenissein primis estverisimile.

De Himya-

riiarum enim, seu Himyarenorum conversione ad religionem christianam hsec scribit

Theodorus Lector, Historiee ecciesiastiae
11
:

lib.

Kitab-ennucat el-Mutriba, omnia gesta esse non multo ante quam Dhu Nowasus seu Dunaan cum valido exercitu Ncgranam expugnare tentaril, seu non multo ante annum didicisset vi523 Dhu-Nowas, inquit, quvim
:

Imraireni gens est Persis subjecta, ad extremos noti fines habitans. VA ab inilio quidem austri, qus ad judffii fuerant, jam inde a regina

Salomonem olim
sunt. Anastasii

rumquemdam
B

qui ex Syria advenerat... reliprop:.gasse, instrugionera inter Negranenses profectus est (2). Eteclo exercitu, contra eos anno 523 annos natus erat 95,

venit. Postea gentilps facti vero temporibus christianam relig-ionem amplexi sunt et episcopum acceperunt. Crediderim ego hic nihil atiud signifi-

cari

quam victoriam primam a

vet ejus patre

rege christia-

nim

S.

Arethas
sit

et si

cum Abdalla. quum is injuvenmagistrum hatute monachum Faymiyun Negranensibus et cum aliis multis buerit (3)
idem

Tazena in Homeritide reporiaiam, ac inde consecutam illic B

no Eteshaa,
religionis christianse professionem publicam,
ei

Negranenses factus sii christianus, sequitur sxcuesse ad fidem circa medium conversos exvei^bis S. RuIdque firmatur quum

conversionem mutiorum.Quam sententiam suadent alia non pauca ei maxime ipsa rerum series histomca, quse jam piulo altius
;

repeienda
107

est ei stabilienda.

lum V. m^stve Rumi, genere Negranensis et martybr:^, mulieres Negraris, quw dicebat anno
:

CUristianam me esse, et nenses alloquens meos nostis (4); tum ex genus, et proavos jamdudum dominatu regum Auxumis qui christiani (5). Firmatur vero maxime erant dich loco synaxarii mhiopici,
e

vet DhuDunaan, Syri Nawas quem GrcBci plerique Dimionem vocant, ut dictum est, anno circiter

Regnare

ccepit

DhuNowas

o""
^^;^"J^'; ;')'"""'*'*
"^^"J^

490.

Non pauca de tllo perhibeni scriptores^ mahumetani; et quum auctor fuerit martyrii
Negranensium, quod non modo
in

Arabia,

notabili

sermo. SanSenkessar, de quo infra redibit Aretham tyrannum Dunaan seu

est, ex sed in oriente universo ceteberrimum meretur. su^e gentis historicis innotescere Hxc primum de facinore quo regnum obii-

ctum enim

Dhu Nowasum

hisce verbis alloquentem hic et octo ex liberinducit :Anni sunt septuaffinta

meum, et quoadoro Jesum Christum Dominum geuerationem perveni. Suo loco ad quartara in his quas apparebit senkeiSHV ^ihiopicum, accuratissimum esse. de S Aretha perhibet, sanctus mariyr Insuper ^thiopes multi, dum degebant, ac duobus passus est, Negrame iterumprinctpatumtenueruni. post annis illic scriptore Noncerniiur itaque cur hisqu^ a locoproduntur, fides adhtbenda ^thiope hoc

narrat Nuweirius. , Homeritide Laknia Dhu SjenaRegnahai in vir impuet famiiia regia non oriundus,
nuerit
iir,

Homeritarum

dicus

sodomiae deditus. In hoc more, inquit Nuweirius, diu persevenefando sang-uine Homeriravit donec juvenis, regio Ibn cretus, exstitit, cui nomen Zura
et foido flagiiio

C haud

quum ceteroqui apprime his qu^ probatis e foniibus nant cum

essei;

conct-

hucu-

tarum e. dorainus Kaab, cog-nomento Dhu-Nowas(i. qnod g-emiiuim gestacincinni), sic appellatus humeris ejus tiuctuaret cincinnum, qui super e morbo decumbens, arcessi jubet, p bat. Hunc, in aliis SJEpe patrarat. id commissurus quod pedis abscondito, lUe culteilo, sub plantam
se raunit; in regera,
insiluit
cat.

Quapropter dicimus cum sQue protutimus. quando passus est S senkes^ar ^thiopico. ostendetur 533, eum ab Arethas, seuanno, ut factum; id est, nnnis 78 christianum esse adscribendam esse anno convcrsionem ejus ijuvenis vero erat tum temporis
,

secretum

cum eo captantem,

Dhu Nowas,

occisuraque capite trun-

Habebat rex solebat, seque famulorum

fenestrara,

unde prominere
ostendere,

'

turbse

circiter 445

annorum

17.

Quam

ob rem,

dum

con^tcit

pairato ffagitio, dentifricium ori Dhu iustruraentum ori quoque ejus inserens caput in fenestra. unde super suos Nowasus,
despectare solitus erat, coUocat. sumraam -j;-';;^'; 103 Himyaritae deiu. re cognita, unanirai consensu ,^,.,, ,, suarura Dhu Nowaso
.

suo indens. Id

Sacyus (6) factam versionem ineunte

esse

Negranenstum con-

seeculo vi, aut paulo ante,

converstone publica intelligendum id est de conversiombus smgulanentis, at minime de multis annis absque libus civium, qum a

rerum

detulere, dictitantes

Omnino

ffiquum est ut
;

^^,^, ,rf^,,
/,,,/!(>..</.--.

intermissu fiebani. scimus partem christiana erat; ac

Etenimanno

mNegrana

maanam
r^aucos

quippe qui hunc nobis regem constituamus iraprobo fecerit respirare. Sic reDos ab hoc atque gnum adeptus Dhu Nowaa Zura hicce cultum idoloimperio confirraatus,
;

Inversionem

ZZgranenses

pr^mum fidem christianam arbitror sub xmtrum pubtice professos esse

,;'l--^';3:i^Wfnr^T:^:::-^.ci^^^"-

^^liTse xpsam contigisse, annos. Hanc vero

gentrs -l^^-J-^

-^^

in absoluto judaicam amrum repudiavit, religioneraque coepit adversus eos plexus, caedibus grassari provinciis fidem Jesu, qui in Yemanensibus
et u. 115.

SuHUdrat., tom. L, pag. 2W).-(7l -(6) Mdm. de

pr D.

M.

gj^

69i
AllCTOBS
E. C.
filii

DE

SS.

ABETHA ET

SOCIIS MART.

NEGRAN.* IN ARABIA.

>

comprecaMariiE super quibus faustiE sint detrectareut. fioL? ecla 'ntur, eique obsequi

dalionem primus obiter proposuit Michael Lequien (5) ; sed tgnorata est docl, v,r^ suggestio,

Nowasi ad religionem Mi^amTasmiscet fabulas idem scriptor. h^c est au em uT.ismo nomen dederit. Himyaritis templum igni sacrum, causa Erat iDquoerantetidolaeorum. Ex illo igne pro-

TToZrsonemu
:

Oi

coUum, ad duas u.^que parasangas occa(chiliometra undecim) extensum. Hac lleus, rex.insione accedentes judaei quidam,
dire.^olebat

ex igne protensum, est demoustrari cupit. Tum Satanas. llle hoc volumendepromeutes, leg-ere occoeperunt.
quiunt,

coUum hocce

sibi

leg-is

collum, alque ignis Ibi subito retractum illud perrestinctus. DUu Nowasus, miraculo quoque
culsus, ad fidem
Judaiimum
non Yalhreb.r^
itd in Yftnn-

eamque s^culo sequentx v^ator Anglus Henricus Salt, ntlnl dubUans. rnnovavzt (6) Quod mirere, ,pse Sa^nt-Martm. non conczvt suo, sed viatori Anglo, emendationem graiulatur (7). Jamdudum autem adverterant plurimi, quas Procopius de Heltestheaeo narrat, eadem prorsus esse cum iis quae de Elesbaa reliqui scribunt. Audiatur jam historicus ille bellorum Persicorum, paucis verbis plures expeditiones regis jEthiopum complexus lU Sub tempore hujusce, cum Persis belli, quod imperante Jusiino gerebatur, Helle:

ih\()]>at inter tt Homerila* ciuiiK tt

stheaeus,

Jilthiopiae

rex,

judaicam accesit

(1).

cultor eximius,

quum

christianae religiouis (empui. audiisset Horaeritarum,

ma109 Referunt hoc idem alii scriplores primus e humelani de Asad Abu Carib, qui
fessus est, ccisseperhibetur{supran. 2G). Aliteretmajori cum verisimiliiudine conversionem DhuNowasi ad juddismum narrai Hamza Isfaha-

qui in adversa coutinente degunt, non paucos

na amplexut
vidtlur.

judaicamproregibus Homeriiis, religionem suum introdueamque inregnum

genere judiEOSj multos etiam prisca; superstitioui, quam hodie graicanicam vocant, addictos, illiusoraschristianis tributa supra modum
imponere, classe oopiisque coUcctis, eo bellum
portavit,

commissoque

praelio victor,

magnura

Est autem Dhu Nowasus, inquit, celeDomiuus foss )in Alcorano memorahomines ad ^Ms), quiqiie iu Yemanensi regione Nempe desceojudaicarareligionem compulit.

nensis

Ilomeritarum numerum, ipsumque adeo regem vita spoliavit (8). Imperium tenuit Justinus

bris ille

Yathrebam, Medinam postea dictam, quumillaciterhaberet; eique arriserat judaisderat

ab anno 51S. Sed quu7n in quibusdam non satis accuratus hic sit Procopius, et aliunde E Acta nostra, quas in pterisque veridica esse ostendemus, dicant fuisse bclla cuntiuua iuter regem ^Ethiopum etregem Homcritarura dein
;

mus, quem
judaei

et suscepit.

Tum

iustigaruut

eum

Yathrebenses ut bello aggrederetur Ne-

granensemcivitatem,atque christianosvexaret, qui sedem ibi habebant (2). Non negat A. P. Caussin iier Dhu Nowasi ad Yathreb, sed
insiiiutum fuisse arbitratur ad defendendos Judceos Yathrebenses adversus tribus quas-

fugatum esse Dhu Nowasum, seu Dunaan, ad tractus montanos et satis manifesie significent, anno quinto Justini, Ch7Hstib2-Z,exiisse
:

dani idololairas, dicias Aus ei Kharadj [3) Dhu Nowasum vero in ipso regno suo, in quo tot eranijuddeit eorum placitis nomen dedisse

Dhu Nowasum e montibus, et devicto duce jEthiope, persecuiionem exorsum esse adversus chrtsiianos, i7i qua die 24 octobris anni appa^^et bella cce52lt passus est S. Arethas pisse Dhu Nowasun} inter et Eiesbaa^i, vel
:

iniiio iinperii Justini,

circa a7tnum blH,vet

potius

autumat.

dudum anie, imperiu7n te^iente Anastasio. Ad quod posterius pr3eferendu77i iovent me tum quae infra sumus ostensuri, Homeritidem, aut parie^n ejus dudum fuisse
JEihiopum
t7-ibuta7Ha77i

^ X.

Origo
et

belloruffi

.Ethiopas

diuque ab
:

iis

reges

inter

Homeritas; Paulus

suos accepisse,

ium verba Theodori

Lectoris,

episcopus

Negranensium

S.

Elesbaas rex
et

^thiopum;

ejus

quee supra recitavimus Auastasii vero temporibus, m^Mi^,christianam religiouem amplexi suDt Ho77ierita?, et episcopum acceperunt.
Uc Paulo /Ve112 Designatur hic forie episcopus Paulus, ii/miMiim de quo sc7'ibitur in Actis nostris n, 5 Jussit nuwi
III
.-

Dhu Nowasi

varia nomina

fjiiimpo;
lii

apud scriptores.
Verisimile esi Dhu Nowasum, mox a
105
PrOCOflii fdfv
eif

Dunaan

trans-

omnes, et ostendere ei Duces autem omnes responderunt obiisse eum a bieunio et non crediditillis.sed mittensad locum inquojacebat
congregari

nlinB ante

Paulum episcopum

civitatis.

fiii Itabaeiini
iiicertum.

cimi

Ek-

tbaa Crffio-

nim.

BeV()~

rum

gressu ad religionem juddicam, christianos vexare ccepisse ei sic orta esse bella cum rege Mihiopum. His regnabat ium iemporis vei Tazena, vel ejus filius Eiesbaas, quem Procopius christiantE religionis cultorem exi-

venerandum

ejus corpus, effossis ossibus, jussit

ea igni tradi et cineres palis projici in aerera. Contigere hgec 7nense octobri a7i7ii 523 ;

mium

fuisse scribii.

Causam bellorum
;

disiin-

ctius significai

idem hisioricus

expediliones

minimum

qui iamen duasEiesbaa; in unum

conflaviiiaquoetiam Elesbaas, seu Eiesbieus. EXA7;a&Kioc est dictus; manifesto errore codicum Gr^ecorum, in quibus facillime litera {nam sic antiquitus scribebatur) (4j loco o potest legi. Addendum hujusmodi tectionem ipso forie eevo Procopii, aut non multo post,

ex quo sequitur obiisse Pauium episcopu77i anno 521 ; et civitatem Negran [quod ejus obitus Auxumi et verisimitiier etiam Constantinopoii innotescere debebat, ut deinde episcopus atius a patriat^cha Alexandrino mitteretur) annis duobus abque pastore fuisse. Hujus episcopi, qui ante annum 521 a Dhu Nowaso, aut ejus assectis noscebatur, anno 523 iidem ignorabant obitum idque tribuendum duco recessui Dhu Nowasi, post cladem acceptam ab jEthiopibu^s, ad
;

jam

obtinuisse

siquidem in 077inibus operum

editio7iibm est obvia.

Quam codicumemen.

tractus ^nontanos Recessus hujus^nodi facitis in Yemana et mui est hodieque inter
.

\\\

Ap. SchuUen., Impcrium Joct.nidsrum, pag. 79 el seqq.

I'B,

coI.368.-(6) Voyagc cn Abyssinie.lom.II, noR.SaO.Pari 1816.

.,'''' lliv>!*-\U.m. U. \>^%.m,

J; ^""^- '',:; *>2 c ;c.,.,.-li)

graphii graca, pag. 142,277,356. ^5)

S"""'"' i.""''' Monlfaucon, Pal^eoOneua Clirisl'. lom. U,

1?!

-(7)Hisio.redubas.emiHrc.iom. Vlll.page.3U-(8)Procop. de beUo Pcrs. Iib. I, cap. 20

phylarchas

DIE VIGESIMA

QUARTA OCTOBRIS.
lictos a

695
sustulit iUe
AUGTUII
E. C.

potentioA phylarchas minores, dum se contra restuericonantur:ininteriorienimYemana mut suntmontes inaccessi. De quo plura JSmilius Botta notatu digna scribit Faulus
(1),

et

Ninivensibus in detectis antiquitatihus

DiKhorsabad universce Europse notissimus. ante ctusitague episcopus Paulus.gui

annum

Eos enim per.ecuUonem inhumanam coutra omnos venerantes CUrisU nomen exorsus est^//!s tocw Actoj-um non mod.cxsolvuntur dtfficultates. ut deinceps videbitur et confirmantur quee hucusque proposuimus. \H Paulus autem ille, de quo dicehamus,
solus episcopus esi,cujus in persecutione

rege Elesbaan

p"I".n^'","

per annos 5iil DhuNowaso innotueratjorte Anastamultos, isest forsitan qui irnperante Romeri' in 0, id est, inier annum 491 et 518, probatur Waltidem venit. Quod tamen non luisse chio, dicenti Homeritis suos episcopos lubens crederem.nisi ante Anastasium (2). Id adstruendum. deficerent monumenta ad id reges plenque omnes, Homeritarum enim
et cerusque ad illud ternpus, gentites fuere, Mihiopas lum non est ante Anastasii sevum dominatum dxualiqua in parte Bomeriiidis moobtinuissse. Hac enim de re non

Dhu

"",
^_

Nowasi, qui anno 525 universse Homeritidi d,,ur Me idem dominabatur,incidai mentio. Ex quo episco- qi imperante pus fuissc videtur non tanium Homeritarum ^noKome! """" christianorum, sed etiam jEthiopum, quos Dhu Nowasus, relictis montibus, aggressus
'

esi et profligavii.
et

Et

sicut cseso

Dhu Nowaso

persecutione sedata, episcopum alierum, monito imperatore, ab Alexandria arcessivit

Eleshaan
ejus

{Act.

num.
,

3S)

ita

in primis est
scilicet, vel

verisimile et priorem,

Paulum
;

decessorem

eodem modo, imperante

turnum

de ipsa do sileni scripiores Arabes omnes, sed tradunt Acta nostra, ejus civitate Negrana etejus principem, S. Arethae decessorem.qxu regibus JEthiopum, sed regipaterfuit, non subfutsse. Etehus Romeritarum Arabihus Aretham nim his verhis Dunaan iyrannus S. noces patrem tuum, Quareimitatus
;

Anastasio, fuisse accersitum id est, nihil obesse quin ut genuina habeantur quse supra scribebat Theodorus Lcctor. Atiamen itlud hic advertere non omittam si conversa est gens Homeritarum temporibus Anasiasii, qui
:

concilii Chalcedonensis

stigia

alloquiiur viciniae, qui et qui imperavit civitati et omni ueccreirnaDnnx dura reguabnnt mei decesirMPhtiir honore afficiebatur
sores (3)?
-

Lectoris de facili negligendum Homeritarum facta est si conversio geniis ioquitur, Anastasii temporibns, ut Theodorus imperii (4), evenisse initio ejus
conjicio id

QZpropter tesUmonium Theodori ^""^'"^ ^f^- "r n ^ est. Quoct

non
,

Nowasus; quando ihronwn conscendii Dhu

regnante scilicet in mhiopia S. fuisse constat tre Tazena, quem christianum sancti decessore, ejusdem (5) aut alio rein Actis nostris Homeritis
Elesbase pa-

impugnator fuit, vetamen nidla ha^resisMonophysiticaecirca h3ec tempora inter Homeritas deprehendi; quod ex rebus gestis Jusiini irnperaioris. ^a-- -' ' ; Monoph,j,Uarum hostu ^nfens..e,usquele9ati Ahy.hnm,_ ex episiota Simeonis Ahrahami, p.T. p.nifitola Simeoms Beth-Arsamensis, viri cumprimis catholici (6), exveneratione qua Grasci ab antiquissimis iempori' bus mariyres Negranenses prosequuntur, denique ex aliis non paucis (7) tiquido conft.
.

citur.

Someritx aut eorvm

pars, ab exr-

unre txculo
^''"''P"'"

113 Etenim gumjEthiopix iribuiarta fuisse diciiur,ulque regnum S. Elesbaae ccepisse insinuaiur anie semper Universo autemorbe, iyiquiunt num. 2,
:

\\h Causa, seu origo bellorum,ut ex Pro- indptnnar""" -^ot.nnM copiodidicimus. trihuta fueruni qua^ judeei ora Arabica de- Ai,^tpiicopi Homeriiici chnsiiams, in **' '""'"" gentibus, imponehani.Locum Procopii legisse nomentiHt videtur Joannes, episcopus Ephesi, vel Asiee minoris, ut Assemamus docet (b), qui tiisto

venerante et .....n... pt ubiQue '^^2\eTy^m... sola Uomentarum rtgei Met

Ihiopicoi ha-

e-lorificante

Chnstum,

riam ecclesiasiicam
Chrisio naio' ad
est

orieniis conscripsii (sed

terra,

qu^

hcvresi monophysita7'um penitus infectam),

etSabadicitur,

idolis deditaerat, et

simul reh-

annum usque

58.^.

Vidgata

bere coeperuni

gionis continua inier regeni

judaicffi placitis...

Ex quo orta snnt bella ^lhiopum et regem Ho-

tiubutarius. Lsimeritarum, qui jiTnioPis ekat Ele.baan. rex chrimieque divino zelo motus et improbum stianissimuscum exercitu advenit ium temports regem proliigavit. Rex erat supe(Dhu Nawas), jud^us, utpaulo

hujus historicB pars tertia non itapridem av. ci. W. Cureton, ditigentissimo monumen torum Syriacorum indagaiore. Partis secundx locum insignem qui ad S. Arethae marty-

riwn

Dunaan

Ceterum Romerttas rius docuerant Acta. conjirdudum fuisse JLihiopum iributarios ipsius Dhu Nowasi ad Atmatur ex epistola regem Rirensem, qu^e nohis a

mundarum,

asservata est et Simeone Beth-Arsamensi qua epistola scrtbii Dhu intra recitabiiur in " Homertarum Mthiopas ^^^' "" Nowasus mhiopas vuo mohe
;

Arabi^ historiam christianam peret ex tinet, typis expressit Assemanius (9), Syriacolatinumfecil; quem in hoc Commenesi. Prse' tario per paries recudere visum ludorum (i. e. De regno misso igiiur tiiulo jEthiopum et Arahum austraiium), et quomodo belli causa christianam teligionem amdictus plexi sunt, in hunc modum ixordiiur Per idem tempus {id est, imperante Joannes sequeniibus paAnasiasio, aut Jusiino, ut ex
et
:

-p

'^ f ^-ods^Ja regem chr^st^<^um constHu.ss. planum est ab anno scribere poiuit anno 523. mhtopicos mimmum 500. Homeriias reges Prosequuntur Acta. num.%:

7etsedquum desidereniurqumpriecedehant, tet^sed^.

^ stt sermo], ^^^^^^ regeslndorum oriretur, accidituthellum inter regem, nimirum, inter Xenodonem, Indorum alterum Indiffi iuterioris regem, Aidog,

de quo ^^^^^^^^^,^ certo dici nequit ^^ ^^^ iempore

.^

habere cc^ptsse,

judaeorum rex Accidititaque ut llomeritarum dedent, atque fugam se bello divictus, in inaccessis sese prsserva-

et inter

montibus quibusdam Elesbaau m regnum .'Ethiopnm verorex duce cum exercitu qm Umredierit, relicto

rLionem custodiret. volentium nir et pie vivere

temon

vero honesti adversarms.

tenebatur. qui ethnica superstitione regem s. Eubaa, a \\Q De quihus adverte, Xenodonem seu Afric^ inte- Jo.,n,. epi.co. videri JEthiopix ausiralis, scriUt Joannes, ^^^-;^^ Tor^s, ut infra, ex iis qu. variis Indorum regms, ,,;,,., ^j^, Asise episcopus, de Xenodon ex nuilo M,Uata Anverisimile fiet ; qui rex

Homeritarum coatra amavit iterum regem

Fnn.

re-

aliomonumentoestnotus. Adverte secundo,

Viaceioece

>>.

e,kn.na

mc.^7;ch

supra
I.

...

H-

(J

V. inlra d

135.--

f"^'-

60
(3)

etc.

mO'

AcU

infra u. ii>. \*)

,

*;1

V '

suprft n. 105 ""r

el ^eq.-tti) !>aF^".

I'e-

^^'

Mll Ibid. loiii.

*'

l)ag. 3KI) cl

seqq.

Aidog,

::

69ft
IHCTOIII

DE

SS.

ARETHA ET

SOCilS MART.
ex

NEGRAN^

IN ARABIA.

E. C.

exgr^cisscriptoribus, Theophane et Malala,esimanifestum. Hi enim Joannis, Asise sunt secuti episcopi, narrationem, fideliter regemj^ihiopiai, guia JoanTheophanes
sed vero ne Aidog dicitur, Adad vocavit, Maiala Andan seu Andas {\);eique iribuunt qu3e ex

re^em, eumAidog, alterum ludiae interioris demesse cum rege ^thiopum Elesbaa, ut tum tum ex iis qu3e ulterius narrat Joannes,

adjudico.
ipsis

Atque hunc in modum complures morte affecit; ex quo reliquis timore

correptis,

commercium interiorum ludorum

,

yEthiopumque diremptum fuit. qui a Joanne episcopo D/m Nowat 1 IS Rex Hometarum ' diciiur a Malala loc. cit. vocatur Dimion
,

Damuu., Dimnus. a Nicephoro lib. 17 cap. Sed mamfesto a Theophane vero Damianus.

"^;-'
,,,f^,,

Procopio et monumentis jEthiopicis soli Elesba^ congruere discimus. Immerito igitur HenricusSalt, Andan Malalse eumdem esse patre credidii (2) cum Ameda, seu Ala-Ameda, Elesbase, seu Caleb Tazen^, gui pater fuit

significani, qui in Actis edendis et Neat.ab eu. inhisioriis "^aa profHga. in Meiaphraste,Diinaaa dicitur, Dhu Nowas, vet Dliu Nawas ; '" vero Arabum

eumdem

enim Elesbaan Gr3eco7-um monumenta Mhiopica appellant) [Z).Verum expendentur h^c diligentius tomo sequenti^ ad diem octo{ita

ex quo nomine synaxarium jEthiopicum eum corrupte Fineas, seu Ei-Neas vocavii. Id jam pronunciabai Pagius, antequam monumenta Syriaca et Arabica ad manum essent Quare noudubum, inquit, quin Theophanes Adadum

pro Elesbaano sumpserit,

et

Damianum

pro

bris 27,

quando

S. Elesbase Acta dabuntur.

Salt,

Nec juvat Henricum

Andan eumdem
:

Caleh dicere ac Elesbaan sed diversum a

;

nam monumenia jEthiopica apertissime Caoslebo tribuunt, qu3e Gr^eci Elesbaae (4) ui
tendeiur, dicio tomo, et infra quoque ex synaxario jEthiopico martyrumNegranensium apparebii. Adverie teriio, de rege jEihiopiae

Dunaano(9). Qui vero diUgentissime his postremis annis in Arahum veterum historia est versatus, cl. Caussin de Perceval, prasdicta nomina in solum Dhu Nowasum compeiere, nuilus dubitat (10). Ceterum confirmahiiur id insuperex iis, quae narrai Joannes episcopus

Aidog, nostro Elesbaa, dici a Joanne Asiae episcopo Qui ethnica superstitioue tenebatur. Jd vero conirarium est reliquis monumentis, ut suo tempore monstrabitur, nec ipsi Theo:

phani, insummario quod ex Joanyiis narra-

duohus capitihus sequeniibus. Eoruyn aiterum sic hahet De iis, quae rex yEthiopnm ad regera Homeritarum scripsit, et de bello, quod K interipsos obortum fuit. Tunc .Ethiopum rex Aidog (seuEleshaas) regi Homeritarum DimioTurpe ni per nuncios significavit, inquiens christianos enim Romanofacinus admisisti
;
:

Origo 6eWo-

rum eum Ho
fflertlii

e*

eo

detn Joanne.

enimJuregem Adad, seu Aidog (5) dxum fuisse quam oh causamAssemaniussyriacumiexium a Theophane nonbene inteilectwn dicii{Q). WlSed jam prosequaiurJoannes episcopus Atque hic [rex Aidog) rebus cum Xeuodone compositis, iterum adversus Dimionem, regem
tione collegii,probatum est
;

scribit

rum mercatores
misti,

occidendo,

commercium
:

dire-

nec meis tantum regnis, sed

utilitatesque suslulisti

et ceteris

commoda
prffi

ceteris

regnum damno a

te

sed meum affectum est.

Horaeritarum, qui et
tur,

ipsi
,

bellum suscepit

ex Indis numeranex hujusmodi causa

:

Hac igitur de causa, ovto inter ipsos dissidio, ad arma ventum est. Quumque jam acie congressuri es.sent, J^.thiopum rex Aidog Si dabitur, inquit, mihi, ut latrone isto Homeritarum
:

/Kthiopura regnum ultra Homeritidem {respectu Syrorum, aitAssemanius, qui per Arabiam et fretum sinus Arabici jEthiopiam adibant) coutra reg-iones ^Eg-ypti et quae extra Indiam jacent, ^situm
teriores

rege superior evadam, christianus fiam christianorum enim sanguinem ab ipso fusum ulcisci cupio. Tunc conserto prslio, Homeritarum
;

Thebaidis,
est.

regem .Elhiops divicit, et captum interfecit, totumque regnum ejus diripuit suaeque ditioni

Romani

subjecit,

et

exercitum ultima

interneIn

vero mercatores per Homevitarum terras ad in-

cionedelevit.

ludorum parles quae

Euzeliae dicuntur

penetrabant (EuzelitE, Syriace k\iZQ\\&,sicdiciai forte ab Africa; civitaie Zeila {l),adsinum ah Aden dicium, inter Somaules, versus

Hic evenius aniicipat hisioricus, guum nonsii in expeditione prima occisus Homeriiarum rex. Deceptus esi forte ex narrationeProcopii, quam dedimus num. Ul. Nam
1

nnrralione

19

Joinntt epinnopi ^^^

cmen-

dantur non...Ua. Profli-

gradum
Martin

11"'

iaiiiudinis;

sed credii Saint-

()

hic significajn Adulin

porium

ei

Jusiipost hunc, cujus in universo imperio, niano vivente, vulgaiae erant hisioriae, scri-

^^'^'^J^^^^

\,^^

C civitatem. nonprocul ah Aicxumi); atque inde in ulteriores Indorum iEthiopumque regiones proficiscebantur. Seplera enim sunt Indofum atque.Ethiopum regna tria nimirum Indorum et quatuor .Kthiopum atque haec quidem longms distant, jacentque intra partes meridionales juxta mare magnum (oceanum appel: ;

psitJoannes,

nimirum circaannum

^Sb. Dej.

lant),

datur.

quo universus terrarum orbis circumRomanos igitur mercatores supra memoratos, per Uomeritarum fines in regiones Indorum mercaturte causa de moretranseuntes rex Homeritarum Dimion comprehendit, direpticique omnibus eorum mercibus interfecit. Ajebat enim Quia christiani
,
:

judseos in

partibus
,

Romauorum secum
necem
et istos

habi-

relinquendam hic esse narrationem Syriacam, quam in plurimis ducem habuerat, vidit Theophanes;sed alium adsciscit errorem, Dunaan captivum abductum esse scribens Deo igitur opitulante, inquii, magnam ille [rex Exumitarum Adad, i. e. Elesbaas) TeiMlit victoriam, regemque Damianum [Dimionem, Dunaan) vivum captivum egit, Ilomeritarum regionem, eorumque regiam reddidit plane subditara, etc. Fideliter expediiionem primam Elesbase in Arabiam consignarunt Acta anin quibus diserte iiquissima, quae edimus post acceptam dicitur, regem Dunaan monies dein paulatim ctadem, fugisse ad
:
:

tantes vexaut
inferunt,

et

eorum

plerisque

proplerea

morte plectendos

resumptis viribus, ^thiopas profligasse et persecutionemimmanem exorsum esse.Supra

3; ('cdieiiu^.cK.-lti^Thfoiihaii. loin. 1, pag. 340. -(C) Bibl. Uricnt. lom. I, pog. 3&0. (7) Cfr. Masudius ap. Schultcns,

(11 TeopliBn. ciiroiioBrajihia, inm. I, pnj;. 346. Bonna' 1839; Joannis MalaliE clironographia, png. {7,i. Bonna* 1S31. {% Snll. Voyage en .^byssinie, toin. 11, paR. 2? et seq. (3) Ludolf. pa&win, Sapclo, Viaggio. pog.li4,(i7. elc (4)Tlieophan. ptg. iW, Malkla, pg. 4Sd; Nonnosus ap. l*hoiium cod.

pag.

lW.-() Hiu du bus-cmp. lom. VIU,

*;.

giu, ad an. 541, nuin.

llO)

llisl.

(9) Papag. i8 des Aiabcs avant Maho-

mei, lom.

I,

pag. 121.

nw.

BIE VIGESIMA QUABTA OCTOBRIS.

num. 113 In qua persecutione
et socii

697
iOCTOtl
E. C.

S.

Aretlias
^ <

martyrii palmam sunt consecuti.Tum advenit iterum cum exercitu S, Elesbaas,

XL

Bomeritas
cit.

devicit

regemque eorum

interfe-

Joannes paramonarius fue^ ritne episcopus ^thiopum, an

vero Horaerilarum
varii
;

Cum

Actis in eo convenit narratio Joan-

nis Asise episcopi, ut bis

regem ^thiopise Aidog,seu Eleshaan, cum exercitu Homeritidem ingressum ferat

tione
;

Auctores

et

dum

in expedi-

prima occubuisse Dimionem memorat, contraque regem novum pugnasse Elesbaan, argumento iliius tamen nomen reiicet. Quod
Syriaco esi,non ita perspectos fuisse scriptori primse hujusce belii casus ut expeditioni seu Dunaan, superstiiem fuisse Dimionem, ignorare non potuerit. Patebitque illud insu,

emendantur; proreges/Ethiopum in Homeritide ; de

Simeone Beth-Arsamensi hiNegranenmartyrii storico

sium.

Otltnditur ElttbB^^n nec

ytnlilem nec

per exjam dicendis. 120 Nimir^um in memorato Actorum ioco, Elesbaan ab initio, et ante expeditionem pri-

Sed jam audiatur

:

judrumfu,juiiruttt fuii,e;piure anie

mam,

tumSthiopi,rege,chr,iiantfue,e.

vocatur ve\ cliristiuDissimu.s, nec- uila omnino cst mentio ejus conversionis quineliam ejus zetus christianus causee fuisse dtci^^^^cur rcgcm Homeritarum sit aggressus
;
:

iterum narrator Syriacus, Qui hic erronee conversionem inserit regis jEthiopum Mox victona hujusmodi potitus rex Aidog, inquit, votum solvere haud cunctatus est (amplectendi religionem christianam), sed duos ex optimatibus suis ad Justinianum imperatorem (seu Justianum, nimirum seniorem, ut noiat Assemanius {i), quem orientaies Jusiinianum primum appeliare
solent) allegans, ut episcopum eibi atque clericosmitteret rogat. Quibus ille incredibili Iffititia
aflfectus,

MthiopiMf
idrta ^'''"'"'

p,;o.
rm.

Y)eumnoi\ Umeh3.nt(Bomerit3e),inquiuntActa, colebant vero idola sua ex quo ortu suut belU
:

continua inter regem ^tliiopum etregem Hotributarius. ExiB meritarum, qui iEtbiopiserat mieque divino zelo motus Elcbbaau, rex chnstianissimus, eic.

episcopum quem

ipsi delegissent, dari

Atque apprime confirman-

jussit. Legati vero, diligenti inquisitione facta, Joannem, S. Joannis paramonarium i. e. eccle-

Dhu

seu tur hsec ex episioia ipsius regis Dunaan, SaraceNowasi ad Monderum, regem
:

norum, de qua mox paulo plura Noveris, .^thiofratermi Mondere rex.regem illum quem praefecerant (nimirum post pes regioni uostrse de quo Eiesbaee beiium Arabicum primum, ex Actis nostris), e vivis jam modo dictum hieme, quum in excessisse. Adventante autem
nostramregiouem ^thiopes contendere nequiconstituerent, ut christianura regem de more rent.totum ego Homeritarum regnum occupavi. jEihiopibusitaque iu more eratpositumregem
in Bomeritide constituere christianum.

six S. Joannis mansionarium, seu sedituum, virum castitate, puritate ac zelo insignem, origitur dinari sibi episcopum postularunt. Eo

una cum pluribus

mirifico gaudio

clericis accepto, in patriam,

,

affecti

reversi sunt

quos

Aidog rex

pari

cum

Isetitia excepit,

una cum

episcopo et sacerdotibus qui simul advenerant. Ipsc autem sacra imbutus cateche.si, baptismum
suscepit
ct christianus factus est,

una

cum

Ex

regni sui quo sequitur Eieshaan ab initio imo insinuatur, eum non chrisiianum fuisse; primum fuisse jEihiopias regem. qui sacris
chrisiianis

studio omnibus regni proceribus. Parique toto regno omnes eam suscepere curam, ut in honochristiana fides obtineret, templaque in ubique locorum rem veri christianorum Dei errantibus hisce excitarentur. Atque hac ratione

populis salutem Deus largitus

est.

nomen

dederit.

Et

haec est raito

Theopha- '/;122 Eadem paucis complexi sunt pauca aiiqua inierserentes, ut, ^ ^^^^^^ nes et Maiala,
petiisse

^^^_

cur synaxaria

nec Grasca, nec jEthioquorum prsscipua infra proferentur pica, conversionis Elesbase mentionem habeant, Verum alia exstant monumenta e quihus ad
niilia,

regio

litteras certior et xtatis,

w.-*raP.imperatoraLicinuio, Augustali Alexandriae.per ^'Joannem cffilibem fuxsse factus ;

regem uti toia Indomm (^thiopum) sub Romano esset imperio, de quo fuerat

,,y, p^-^o,.

g,atiu repre-

diem 27 octobris, in Actis S. Frumentii

:

et

piures ^hiopiee reS. Eiesbaie, ostendetur, christianos inter quae ges ante hunc fuisse S. Fruprsecipua sunt synaxaria jElhiopica sanciorum novem qui exli^emo ssemeniii et epistola Conculo V in jEihiopiam venerunt imperatoris ad Mhiopise reges Aiza;

duorum. qutdem tempora hiec refe^'uni,et Theophanes h^%;quaejus imperii)^, Christi adannum graviter reprehendttur a Pagio (3j,

dum electus est, annorum .sexagmta Ambo chronographi ad Justintam

j,

mobrem
inquit,
ravit

stantii

nam et Sazanum
inscripiio

(1)

de anno 356

et

demum

est, Theophanes, cui tota ejus narratio fictio narratione summopere erin hujus belli

Mhiopica Auxumi

reperta a ssepe

laudato J. Sapeto.

Hliosqueinerroreminduxit. Primo emm tempore Constantu, Axuraitffi christiani erant a asancto filii.etfidem acceperant
Constantini

M.

327 ostendi, Frumentioepiscopo, ut ad annum narraituncuest, fiuxisse etc Ejus conciusio qui non satis nota historia Elesbase, iam e

pairiarcham Aiereapse legationem misit ad

0,^5^

xandrinum, et inde adJustinum sed in fine beiix (Cfr Acia infra num. 38); sequentts) et ut (exeunte anno 525 aut initio episcopusconcedereturBomeritis, non vero
;

imperatorem

JEthiopibus,

quijam dudum erant

converst,
st

, Mitius egisset ista ex Joanne, novisset eum deprompsisse

Pagius cum Theophane

.

episcopo
elseqq.

monophysita Asix mmorts

gui

^iS:^:^rrx^^^^^^

vixil

698
AUCTOBB
E. C.

SS.

ARETHA ET

SOCltS MART. NEGRAN.'E IN ARABIA.

viicit

imperante Jusiiniano, nec diu post

Malalse refundendus est error Theophanis, errorem esse reipsa ac ceterorum {quoniam defuncto Pagio in lucem editus, ab censeo),
Quando
regr

viiam protraxit.

Verum

hic auctor, in

eum quem

conditione

ut tributum

annuum

-Ethiopibus

T)

penderet,

domum

rediit Hellesthoeus seu Ele-

sbaas

(4).

(AJopi>
chriitiani eir
eotperint, i-

mavultv.
sinos

erudito viro legi non potuit. episcopi retinere 123 Nai^rationem Joannis Thomas Wright [\)scrihensAbyscl.

nnPrcTier hos quatuor, erttne et qumius ^,,,^,.^^ ^J'^ admitiendus ? qtium Anganis cujusdam n',, cu>ui mH Mihiopis, et e genere El^sbage regis, memine- mmx A/a(o,

Uomema,

rit

cerlum.De Joanne guodam

epitc.

Sabf'

Orum lhiopiM.

Banc in rem amplecti, aut publice profiteri. tomo seqitentt, ac %n penitius inquiri poterit Auxumitana, characrisin vocari inscriptio
^thiopico exarata,quam vulgavit Saalia,omnino petus sedarbiirarer ego,prgeter quod scribit Dunaan, seuDhu-Notvas
ctere

quidem dudum ante Elesbaan fuisse tantum christianos, sed eorum reges favisse ausos esse ea sacris christianis, non iamen

quem et genus et Malalas in chronico aliaplura ab Esimiph^o diversum esse ostendunt. Sed \x\XQT\m, ait Malalas (J^), imperator Jusiinus de Coadis, seu Cavadis, Persarum
;

'

reg-i.s,

prffivaricatione certior a Rutino Patricio

factus,

Auximitarum regem (qitem paulo inferius Elesbaan appeliatj super liis per litteras
iraperatorias interpellavit.

Hegem

hic

Home-

ritarum Indorum

praelio

cura eo commi.s.so

penitusdebellavcrat; et regno ejus regioiieque occupatis, regem ibi ex genere suo Anganen
constituerat

obstare

wv&fuisse Aimundaro regiSaracenorum, in mhiopibus r^gem in Homeritide constituere Necinscripito chrisiianum. Supra num. 120. ab Henrico Salt, in aiia Mhiopica, detecia jEthiopige qua meniio est cujusdam Joannis, Sabwos ex Hazramaa, non proepiscopi, qui
instituecul a ffuvio (Nilo), in fide chrisiiana notam nullam. chronologicam ferat, quum
rit,

/.ca.

eTrooiffev
k/.

otvr'
t^to-j

ci.uTO-ij

(3afft?.a

rv"Auspt7wv 'lyJwv,
yyy
j

rou

yevou:.

Xyya.-

^.

Homeritarnm Indorum etiam reo-num jam sibi subjectum haberet. Anganes iste idem videtur cum duce ei prorege, quem Aryatem Arahes vocant. Etenim sicuti Maeo quod
lalas illum e genere Elesbage fuisse scribit, ita et hunc Arabes regis jEihiopis e fraire

quidquam

cerii docere

nos poiest

(2).

Aitaesse

men conjectura

Jacobi Bird,

eumdem

hunc Joannem, JEthiopise episcopum, cum Joanne Paramonario, qui ab histornco SyMalala riaco ejusque sequacibus Theophane et diversa ei certiora ex aliis memoratur, donec monumentis discamus, repudianda non est.

Eienim licet tunc Elesbaas conversus fuisse non dicatur, occasione tamen vicioriae fervo-

nepoiem dicunt. Insuper Theophanes, quem hocloco Malalas pgene in omnihus exscrihit, regis Arethge meminit, ad quem missus sit legatus Romanorum (6) quem Aretham eumdem esse cum A^yate suadent plurima. Arethie nomine omisso, Malalas suhstiiuii Eleshaan regem jEihiopum, addens, ut dictum, hunc inHomeritide proregem consiituisseAnganem, exgenere suo. Unde verisimillimum
;

rem instaurare potuit aui

alia

quacumquede

esi

causa, episcopum Alexandria accersere. Sed spectant istaad VitamS. Elesbase. Hiciamen non omittendum, Michaelem Lequien, quum

Anganem eumdem esse ac Aryatem Aryatem vero, quem historici Arahes regem
, ;

persuasum haberet regnante Eleshaa jEthio-

piam jam dudum christianam fuisse, hunc Joannem Paramonarium recensuisse inter episcopos Homeritarum (3).
Prorege$ Bo-

meriiarm,

maximf fx
Procopio: Hiiv\iphiru,

A-

in Homeriiide varii fuere pluraque prodeunt nomina apud proreges, scriptores Acta nostra duorum meminerunt [n. 2 et 38), sed solum Ahraham suo nomine signani. Sirnititer duorum meminii Proco124,

jEihiopum

Homeritarum dicuni,missum esse ab Elesbaa, quando Ahrahamus, Esimiphgeum proregem oppugnans, regnum affedarecmpit. Legaiionem enim eamdem ad Aretham, aut Eleshaan missam esse Theophanes et Malalas scribunt, Procopius ad Elesbaan et Esimiphasum direciam esse narrat. De hac legaiione dicendum iierum tomo sequenti in Commentario
de S. Elesbaa.
VZe Audiatur interim Procopius]: Quoiem- i.iemeitacA"/<(". ^--fnpore Hellestheaeus (Elesbaas) regnabat in datur TheO' ^thiopia, parebantque Homerithae Esimiphseo,
phanei;

ryalee, Alirii-

pius, mui.et tfuni(uf

aucior cosevus, cujus historige, vivente

onony-

niui.

adhuc Justiniano, in universo imperio erani notge. Primum vocai Esimiphgeum, alierum Quin ei teriium memoravit, omisso c Abramum. Jiomine, qui Ahramo regnum Honteriiarum
usurpante, ab Hellesthseo, seu Elesbgeo cum dasse contra iilummissus est et a proditoribus necatus .Hic idem essevidetur cuyn Aryat, seu Aryate de quo, ut mox dicetur, plura hahent scriptores Arabes. Nixi Actis nostris antiquissimis et Procopio, de his iribus proregibus dubium nullum superesse ar^bitramur. Addendum, scribere Procopium, devi;

Julianumf^MO nomine legaium Theophanes quoque appellat) ad eos legavit Justinianus augustua, per ipsum ab utroque petens, ut pro qua cum Romanis p religionis communione
,

devincti essent, illos

cum

Persis gerentes bel-

lum juvnrent. Uterque

sane

rex

postulatis

annuit, eaque se facturum pollicitus, legatum remisit liberaliter ; tamen promissa et con-

venta neuter implevit

Alibi narrai conflatam esse in Esimiphgeum sediiionem a militibus rebellibus, qui eum in castellum incluserunt, regnumque Homeritarum detulerunt
(7).

ctojam et viia spoliato Dhu Nowaso, Esimiphgsum proregon fuisse constitutum ex quo proregem quartum qui a prima victoria Elesbage usque ad Dhu Nowasi re;

Abramo, christiano illi quidem, at servo Romani cujusdam institoris, qui apud ^Ethiopes in urbe Aduli commercii maritimi gratia morabatur.
illatae

Quod

ubi Hellesthfieus accepit, inquit,

diium, Homeriiis prasfuerii, simul adsciscere cogimur atque hunc Acta nostra n 2,
:

Esimiphseo injurisB poenas ex

rebellionis

Abramo ac

participibus

circa

annum 522 viia functum esse perhibent

ejus vero

nomen nos latet. In hujus (Dhu Nowasi) locum, inquit Procopius, subrogato Esimiphffio, christiauo et Homerita, sub ea tamen
Eaily chrrstianity in Aiabia, pog. Sl. London \%\iii. Bird ap. Nouvelles aniiale^ dcs voyngcs, IDiS. tont. II, DBg. 201; Salt. Voyage pn Abyssinie, lom. II. jmg 1S7 cl 193. Pam 18tC. ^3)0riens Chmt.tom. U, col. (>63.-(i) Fag.lUi.
(1)

sumere cupidissime festinans, tria pugnatorum raillia adversum iUos expediit, duce e regia propinquitate lecto. Hunc ducem, quem non nominai Procopius, esse ipsum Aryaiem, cui conveniuni omnia
edit.

Bonn.

(S|

{i) J.

(0) Teophsn. tom.

Itb. I,

Chronographist pag {BSclseqq. BoDDffi 1831I. pac. 377. BoDoae 1839. (71 Procop.

cap. 20, pag. lUb.

DIE VIGESIMA QUA.B.TA OCrrOBKIS.

699
E
C.

bet dicttts historicits,

hi

nonest dubitandum. At
ita

Simeone sophista {Syriace,

sjo) scriptis proditura est
;

quoque

patrige renuntiantes,

idem pro-

reg-ione perbona habitarent, clam cum Abramo efferunt, insciente duce, quem et postea, ubi in aciem contra hostes educti,necr\runt (1). H^vc Aryaii undequaque conveniunt quem inprgelio contra Abram^on interfectum esse una voce narrant scriptores Arabes sed fadum id est postea, seu annis pluribus post adventum Aryatis in Homeri-

sequitur, ut in

Sjemhun doruex quo lug-uhrem hanc historiam describere hoc loco decrevimus. cpistola Est autem hujusmodi. Sequitur Simeonis, episcopi Beth-Arsamensis, qui christianis orthodoxis, seu caiholicis, regni
Persarumpreeerat, ad Mar Simeonem, abbatem Gabulge in Euphratesia, siadiis 110 a
Chaicide.

tidem. Legationem Juliani insigni errore consignat Theophanes sub annum Justini junioris sepiimum, Christi 571 (2) ; cujus historiam tum Procopius jam vulgaverat. Theo-

Simeon isie discimus primoex Actis nostris num. 25, ubi inter legatos fuisse dicitur ad Almundarum III, regem Hirensem Prsesentibus ait scripior Ac/orwm, Deo dilecto Abraraio, legato Justini
\1^ Quis fuerit
,

Quh

faeril Si-

fneon Bfth-

Ariamcuf

phanem

excripsit Malalas

(^),

sed reducta
ei

imperatoris,

omisso legatione ad Justiniani imperium, quibus ad Procopii narArethie nomine in

:

quos a Perside rex Persarum Simeonio presbytero (ex qua appellatione discimus Simeonem ium tempoet

Cavades
ris

raiserat,

4orHmdem
proreg^m segiea.

rationem attendisse proculdubio videbitur. 127 Ex prsecedeniibus quatuor nobis hoc ^^.^^^ proreoes innotescunt Anonymus quo
:

nondum episcopum

fuisse) et apocrisiario
;

orthodoxonim christiaporum Persidis

vita functo

anno 'rU

Dhu Nowasus rebellioest

j

et Joandiacono eic. Deinde innotescit Simeon ex ne chronico Syriaco Abulpharagii, parte lu,

nemsuam
E

auspicatus

supra

n. \2^.Dein

ubiscribii de

(4) Esimiph3eus, Homerita, quem Ebn-Zi-Kifan, seu filium Dhu Kifan ab Arabibus dictum fuisse conjicit quum non raro obvium sit nomen Dhu Kifan in prisca histoAryates ria Yemanitarum. Tertio loco ^thiops, e genere regis Elesbaan, qui mis-

A. Caussiyi

cise et Ctesiphontis.

Babuaso archiepiscopo Seteu- E deque benevolentia qua

:

Cavades, rex Persarum, catholicos pree nestorianis proseqiiebatur

Erat autem per id

sus estcum exercitu,

dum Abrahamus quidam, Esimiphgeo in castellum incluso a rebellibus, regnum affectare ausus est. Hunc,
quem Anganem Malala ginti in Yemana regnasse
et

terapus, inquit, presbyterquidam, Siraeon nomine,ex Beth-Araam pago apud Selenoiam sito, vir orthodoxus. Hit^ quum regis Cavndis animum comi)erisset, eum adiit, jussionemque ab eodera obtiuuit, ut totara terram Sennaar Per-

sidemque universam perlustraret, atqae

ortlio-

appeilat,

annos

vi-

Masudius

{:>)

omisso

scilicet

scribunt Hamza Esimiphseo,

doxos excitaret, utlibere conventus facerent, irapetumque Nestorianorum retunderent. Haec

ig-itur peregit.

Quacumque autem
,

pertransiit,

de quo silent Arabes omnes.Ego exProcopio, auctore co3evo, Esimiphseum y^egnasse censuerim annos circiter quinque, abanno^'Vo, quo C3esus est Dhu Nowasus, usque ad annum 530 Aryatem vero regnum tenuisse dixerim ab anno 53U ad 540. In his cur diffe;

chirographum ex Armenis
alienos esse
;

Graecis

Syrisque

accepit, profitentibus se u fide Nestorianorum

litterasque subscriptionibus sin-

gulorum firmatas adreg-m attulit, qui sig-illo regio easdem coQfirmavit: appellataeque sunt
codices confessionis, et in eccleaia Tagriti upbis repositffi, qute sohi corruptionera Barsumae evaserat (6). Barsumas iste, episcopus Nisibe-

ram

a recenti

Arabum

historico,qui

Aryatem

ab anno 525 ad 537 regnasse arbitratur, lalius declarandum ubi de expeditione bellica
regis Elesbaan conira

Dhu Nowasum

erit

nus, hcvresin Nesiorianam propagaverat in Mesopotamia. cselibatum clericorum et yno-

sermo. Quartus denique prorex ^thiopum ad 570 fuit Abrahamus, ab anno circiter 540 enim anno ejus bellum habitum contra hoc Meccam, a quo celebrem suam asram Aradictam aeram elephantis bes auspicaniur
; ,
:

nachorum oppugnaverat, et supra dicium Babua;um a Pheroze, rege Persarum, curaverai interfici. 130 Epistola porro Simeonis monumentum prxstantissimum est tinguce Syriacse ; eamrj"t epixtola
f'.'i('iir'
r jtiHi

hi'10'

cui infelici bello

Abrahamus diu

superstes

non
De bdlo
nliero

fuit.

queeruditus J.D.Michaelis in chrestomathia Contisua integram recudere non dubitavit.

net "^"

nincernv^

miiityrii

Se-

giitiienliuil't

BiimetUat in-

\'^'< His tirxmissis ae nomeriiaruin prurti12S Hisprxmissis de Homeritarum prore scrigtbus, qJrum historia pr^stantibus aibus quoru

enim ^'"-

historioj^i persecutionis Arabicas,* -_ /

.

r::mueJoannh
^piicopi.

hor^bus Watchio, Caussin, tricas non

.^^.^^^^.^-^

,^

^. p.

jam

narratio

leves creavii, protedat Joannis, Asise episcopi De eo:

qtUB inter s^vtsstmas ^^^ ^""/^'^^;; .f hcvc episto^ gua, antequam typts mandareiur documentum prae saiis tutum
la,

dem Homeritarum regno, deque malis bus qu a Judaeis ibidem patrata sunt.

etcaedi-

Paulo

nutlum manibus erai. Scripta est autem anno Chripersecutione vixque sti 52 K sxviente adhuc Simeon ex iegatione ad Almunredierat tum
;

rege (seu prorege, post, defuncto christianu ex supradictis) (\n^m cujus nomen nos latet Elesbaas, ibi courex .Ethiopum Aidog, seu
stituerat, resumptis
sibi

darum Hirensem,
santem. Hic
;

e sua Dhu seu poitus, ut ostensum est cerunt, quibus Nowasum e traciibus monianis, in

regem

viribns, judsei Ilomeritae priEfesecta Homeretidi

,

rius cujusdam
in

in interiori Arabia verprxsente Simeone, legatum tyranni Hoacceperai ipsius Dhu Nowasi, altemeritarum ex cujus narratione, uiiet christiani, quem Hir^, tegati

Aimundari urbe regia, obvium

habuit,

aliquod regni simulacrum autora christianos tur revocarunt. Cunctos

sibi seri^asse vide-

ibidem commoranles ferociter ohvios habuere runt quotquot obvios

adorti, sustule. .

--s viros

ac

mu mu-

depersecucuncta didicit Simeon.Nihiliiaque hoc monumento tuttus aui grationeArabica viusprodipotest;jamquelicebii,siplacei,Acta parvt penMetaphrastcva, qu^ a non paucts ex eodem confirmanduntur, missa facere: sed ex qurbus

-"^^^^
lom.

XLVni.
111,

pag-

5UbJ.

it((

Asscroani, Bibl.

Oricnt.

lom.

pag *"*

l4! Jn'amdr.
Octobris

ylj. 41 et

U3;

cfr

Sacy

Mimo.re. dc

l.it.

91

XII.

Tomus X.

700
ADCTnRB
E. C.

DE
T-t

SS.

ARETIIA ET SOCIIS MART. NEGKAN.E IN ARABIA. eum iter suum instituisse, Narrat vero in
o-

gXII.

^.rtr

Epistolae bimeOniS tJem-

iU

sequentibus, ut moxpaiebil,

eamdem

hieme,

Arsamensis pars pnma; annus eldies passionis S. Arethae ;

^ecitamultoante, martijrU coronam consecutum esse S. Arethain et socios. E quibus idan7ioChristih%Z coniigisse dicendumest. Aitamen scriptores aliquot S?jri et Arabes,

Abrahamus
.

legatus

ejusque
riU

maxime

regionis Babi/tonix,

earum

Seleu-

legationes; epiStOla

DIlU IVT i\0-

Wasi ad

Almundarum Hiren-

sem,in qua narrat quae gesserit

cidarum uno anno iardiorem faciunt ; e f^^^rum sententia annus Dionysianus primus anno Seleuddarum, sive Syro-Macedonum.respondet, non '6U, sed 311, etmarty-

rium

S.

Aiethge

adscribendum

esset

Negranae.
Asise episcopi,
et

Christi
in

hU.Hujus

diversitaiis causas in

anno com-

tiit.Eju*

yro-

tsmium.

Joannis, In historiaSyriaco Dionysii, prodit epistola chronico Simeonis hoc tituio Epistola, quam S. Si:

putanda if.ra Seleucidarum primus videtur Pairitius in recenii opere. enodasseFr. De conseusu utriusque libri Machabseorum (1).

meon Beth-Arsamensis
nis in reg^ione
scripsit

episcopus, qui christia-

Persarum constitutis praeerat, ad Mar Slmeonem, Gabulae abbatem

;

Interim ceriitudo nohis aliunde esipetenda. Facile vero haurietur ex Actis vetustis, qux edimus ; in quibus legiturnum. 20: Martyrium consecuti ^unt omues meuse hyperberetaeo,qui o^t octobris, die 24, indictioue secunda.

ubi Ilomeritarum
posterioris,

raartyrium

describitur

Dilectioni tuae significamus, die vigesima Ca-.

Januarii, praesentis anni nuni (zr^coritm octingrentesimi trig-esimi quinti ex de Irta (hoc est, ditione, inquit Assemanus
i, e.
;

quo infra) Naamanis, discessisse nos, uua cum Abraharao presbytero. Euphrasii filio, qui a Justiniano [i. e. Jusiino seniore) imperatore ad Monderum [Aimnndarum, seu Mundhir III, regem Hirensem) Arabum reg-em, pro pace
coDCilianda alleg-atus fuit
priori nojstra epistola
:

ihideni num. I heec imperante Jusiinoevenisse dicaniur, seu inier annum^Met htl, setigenda eA indictio secunda, quas inter hos annos incidit quam novimus cucurrisseamense septembri anni 523, ad septem-

Et quum

esse

brem anni bH-i-.Manifestion S Arcihdm anno 523,

.

est igitur
et

octobris

quo eiiam die in

passum E quidemdiel^ Menxis et in plecelebratur.

risque menoiogiis

orientalibus

sicuti de ipso in

(quas deperdiia est) sori-

psimuit, gratias eiden: ag^entes,

quum

nos,

tum
:

universi fideles,

quod partes nostras fnveat

et

Hic obiter observamus Simeonem heth-Arsamensem, ut ex prsecedeniibus paiet, iicet vitam agerei inier Babi/ionios, horum iamen annis non inhcesisse, sed '^raai secuium esse

ipse perspecta habet

qu

olira

scripsimus,

et

Syrorum occidentalium.
133 Deinde

hoc prteamhulum aiiqua notanda veniunt, et 1" quidem, de anno scripftv episiolcS, et quod consequens esi, de anno mariyrii S. Aretline 2 delria,seu Hiria Naamanis 3" de Abrahamo, legato Ju.
quae

modo

scribimus.

Ad

dicendum de

Irta, seu
aii

Dilectioui tui si^nilicamus,

vigesimu Canuui

posterioris...

Hirta Simeon, die ex IrtaNaama

nvin Vnamfiliif

enilein pit

civittt f/u*

Arubihiti

l/i-

nisdiscessi>se nos. Id es^es ditioueNaamanis,

yn

rii diela.

stini,-

seu,

ui ihi dicitur, Justiniani, Justi-

num enim seniorem, utjam monuimus ,orientales Jusiinianum primum appeliare solent.
Hunc Syrorum Arabumque scriptorum morem, inquit Assema72us, non animadvertens Theophanes, rem sub Justino gestam (belium Homeriticum) ad imperium Justiniani perperam transtuHi qiiem postea errorem cete;

hunc modum e/feriur. Deuaamon i. e. ex Hirta Naamanis. Hic auiem duo sunt recolenda. Primum, Hiram, Arabum orientaiium deserii civiiatem regiajn (ij, a scriptoribus Syris Hirtam fuisse dictam, ui posimodum iomo iii Bibliiriirtji, othecce suse advertii ipse Assemanus

inquit Assemanus. quo discesserunt in

Verum Syriace

locus a

Men

llirto

inquii, Arabibus al-Hirah, urbs est

in

Eraka

ri post
Putniii ftt

ipsum secuti sioit, ut docte ostendit Pagius ad annum 541 num 6. 132 De anno,quo Simeon epistolam scripsit,

(veilraka) Babylouica, a Cupha, seu Akula, tribus passuum millibus distans etc. (3) Alie-

N.Arelhas n.
> :}23,
i/ii*

expendendum ejusinitium

2i

tnensri 0< Ui-

brii.

Die vig-esimaCanuni posteriori.s inquii, pra^sentis anni Grxeorum, seu Seleucidarum, ncting-entesirai trigesimi quinti etc. Occcepii 3era Seieucidarum annis anie Chrisium nalum 311, ei niensibus tribus, aui qualuor ita ut suhductis his annis, reliqui sint anni serse christiame. Nota vero in oyHente alios, imprimis Grxcos, annum inchoasse ynense sepiemhiH. alios, i.e. Syros et Babyionios mense octohri, aut novemhri. Ex quo palet annos orienialiutn coepisse universim cum auiumno. Quapropter
:

rum, hanc Hiram, seu Hirtam, muiiurn ornatam fuisse a rege Naaman, seu Nooman I unde ab Arabibus dicia est Hirat-Anuomau
;

(A) cui appeiiationi prorsus simiiis esi iiia qu3e a Simeoneest adhibiia. Ceterum narratio Simeonis isiud undequaque confirmat
:

comitabatur
Justini,

enim Abrahamum, legatum ad Aimundarum, regem Hirensem et quum ab Hira hic abessei, ac in inieriori Arabia cum exercitusuo versaretur, eumil;

luc adire debuerunt.

tero dicamus.

annusprimus Incarnationis, a januario ad autumnum, respondei anno Seieucidarum 312 etah autumno adjanuarium, ano 313
;
:

ah sera Seteucidarum deducendi sint anni vel 311 vel 312, proui de priore et majore anni juliani parie aut altera minore erit ser. mo. Quum itaque iniiio epistoise sucn de mense januario scrihat Simeon, deductis annis 311 ab 835, patet dicto mense anni christiani 524,
ita ut
,

Abrahamo presbyDe eo in Nonnosi hisioria iegationum apud Phoiium (5) hcisc leguntur Quin et Nounosi pater, cui Abramo nomen, ad Alamundarum, praefectum Saraoenorum, orator aliquando profectns, duos Romanorum duces, Timostnituni atque Joannem (li) belli jure captos,
ieriioloco de
:

VdiSedjam

De Abriihamo
rto*i hiilfitiu

/((jnconitni *'

(T Artia S.
retliae.

A-

una
his

liberavit; Justmo imperatori in ducibus Uberandis subserviens. De cetero exipsis Aciis nosiris non pauca de Abrahamo, ejusque legaiione discimus ; quae ad iiiusiranda
'" ^"-

,,l'^M'iy^,:r,:^::ii:-:T^^^^-^. -c^-

-'^i *^"- =>-(> s-p"

>^-

9a

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

ea guoque quas deinceps Simeon Beiharsamensts narraturus est, inservient Qui mira:

''**1

bilis est in sanctis suis,

rex

omnium

saeculo-

Nonnosi pater,mittitur ad Alamundarum,seu Mundhar TU,regem Hirensem,imperanie Justino.fi"Idem,AhrahamusadsupradiciumCai-

E. C.

rum, inquiunt num. 25, coram oculis habens omni tempore raortem venerandam sanctorum suorum, inspiravit divo Justino, qui tunc Romanis iraperabat, ut Abramium presbyterum, virum religiosissimum et Deo dilectum, mitteret ad ipsum Alamundarum, qui et Sacchicas dictus est, ad hortandum enra, ut pacifice
ageret

sum miiiiiur a

Jusiiniano; 4 Miiiii Jusiinia-

nus Nonnosum, Ahrahami filium,ad eumdem Caisum, qui dnabuspraeerat gentibus apud Saracenos clarissirais,ChindinisetMaadenis;ei inde ad Auxumitarura regera, cui genti Elesbaas

tunc prieerat, itemque ad Homeritas.

5"

Denique

Ahrahamus

ieriio

ad Caisum

in legaiionem

cum chrisUanis testate. Et qnum lectEe

execrandi regis
tibus

qui sub sua erant poessent ab Almundaro

litterse, praesen-

proficisciiur,

Dhu Nowasi
,

Beo dilecto Abramio, et quos a Perside Simeonio prcsbytero rex Persarum miserat
et

anno Chrisii 534, aut 535 (4). De secundaporro legatione exsupra dictis, quse Aimundarum,seuMonderum.Hirix,velHir3e, nonrepererat.audiamus iierum Simeonem,
quisicnat^ralionemprosequitur.Vevde^cvtvxm igitur,diebus decem consumptis, austrum atque orientem versus pergentes. pervenimus ad Monderura contra moutes " Arenffi, " nuncupalo8,

apocrisiario
,

orthodoxorura

christianorum
,

Persidis

qui dicitur Joanne subdiacono Mandinus, et Angaeo coraite, filio Zet, qui erat ethnarchus christianus omnis colonias miliet

taris

{zYiq

7Tapuoa>.r,c,

Judsea, supra re et Silas, episcopus Nestorianorum Persidis, cura plurirais, obloqui voleus et dogma;

num

Saracenorum scilicet, in 68) adveuit eadem super

tizarc etc.

Ex quibus,utietex

Simeonisnar-

ratione,

docemur Ahrahamum legatum simut

Constantinopoli partes

quosArabes" llamle " appellant. Monderiautem castraingredientibus nobis, occurrunt Arabes ethnici et Maadeni (i. e. incoise Madianitidis. Supra num. 74. Ex quo paiet hoc in traciu, in quo siia est Mecca cum suo iemplo Caha, vel inde non procul Al-Mundharum ohvium habuisse legaios) et, quid arapiius
;

presbyterum fuisse, et fovisse orthodoxorum Persarum.

SiiieoH cathnlicus fiiil.

agendum
vester ex

vobis restat, inquiunt, quura Christus

Romanorum, Persarum,

A-

hinliamu leguiu^finl /nf$hyier

ft

Simeon itaque Beth-Arsamensis, non solum Nestorianus non fuit, ut ex Aciis no135
stris,

jfier

Nniino$i.
C<Btibi'(ti

De
0-

ricttle

Chalcedonensis oppugnaior. Jusiinus enim imperaior, cujus Ahrahamus prehyier erat nvdwn Tmllegaius, apertissime synodum Chalcedonenlanam. sem propugnabat, et Monophysiiarum antesignanos exilio mulctavit.De quo plura videbis apud Assemanum (2). Abrahamus porro predoium
in

incer-

ex Ahulfaragio,eiexejus epistola de haeresi Nestorianorwn [l], luce meridiana clarius elucet,sed nec Monophysita, aui concilii

tarum finibus espr.lsus sit ? H^c exprobrabant. Atuo s ingenti dolore contabescebamus; maxime qnum juxta esset legatus ab Homeritarum rege Dhu Nowaso, seu Dunaan, ad regera Monderura missus (cfr Acta infra n. 25 sqq.) qui plenam arrogantiae episto-

Homerinobis Arabes
et

anlf

si/-

lam exhibnit,
137
"

in haec verba. Noveris, frater mi Mondere rex, inquit i.tcimiun MuNowasus, regemillum, quem .Ethiopes ''^""' o^"

regioni nostrse pnefecerant, e vivisjam exces 'i""'. ereunte sisse. Hic proregem anonymum significari o522. Oc-

...

Siiii>'iii

lecwi-

sbyter profecio ille esi de quo num. prseced. scribehai Photius in summarno historige legaiionum Nonnosi Q.^un et Nonnosi pater, cui
:

crerfo.rfe^MOSMjsm num. 12755.Adventanteau- adii tncrdo'"280, tem hieme, quum iu nostram regionem .Ethio-

Abramo

noraen. ad

Alamundarum

proefectnra

Saracenorum

orator aliquando profectus etc.

pescontendere nequirent,utchristianura regem de raore constituereut, totum ego Homeritarum regnum occupavi. Hiems heec, quee renovati
beiliinitium fuit,

Justino imperatori subserviens. Ahrahamus, pater Nonnosi , verisimiliier x>ost obitum

: '

uxoris sacerdos esi factus, aii Saint-Mariin, siquidem in oriente tum ie^nporis non raro id vivenie uxore fiebat (3). Serf addendum, eiiam licuisse in uiraque ecclesia; antiquitus hoc insuper permissum et in ecclesia orieniali sacerdotihus hujusmodi mairimonii fuisse usum quiprorsus veiabatur in patriarchaiu Romano u7iiverso. De his legi potest canon Socratemlib. icap. 8, episiola Siricn
;

auiumno anni b2'd,quo lamariyrium consecuius bente mense Arethas, y^espondere non potuii. Nam est S. primo, historiam hujus helti hoc modo inchoant Acta Auuo qniuto imperii Justini etc, F
ociobri,
:

annus quintus cum septembri anni 522; quocirca hiems illius anni quinti in incidit vei in extremos menses anni 5--i2 vei anni sequentis. Deinde dum mense iniiium
cospiique hic

sepiembri vei octobri anni 523

Dhu Nowasus

apud
7 et

pontificis

ad Himerium Tarraconensem cap.

Negranam advenit, quas civitas septemirionem versus ad exiima Homeriiidis sita erai,
jam australia omnia subegeraiet exerciium
ducebat miiitum
120. UOU (n.

cap. 42. In ipso Justiniani novella ante synodum Trullanam, optimus oriente, suscepiumpresbyquisque sacerdos, qui ante teraiumuxorem duxerat, ab usumatrimonii

139/

Ex

quibus
esse

certum

est

rebeiiionem suam auspicatum

Dhu

primum

Nowasum adventaute hieme anni 522. Ac quidera, inquit rex judaeus, cuncto

ahsiinehai.
Legationfs

A'
rj-i*

136 Utui

cum Abrahatno

coniigerit,

ex

brahami,
pairi nc

filii

Almuudiiro
ohvii fiitni
guli
1)1

!-

ejus Photio discimus iam Euphrasium,quam Abrahamum, et hujus iterum filium mium Nonnosum, ab imperaioribus ad tegaitones
isiius fuisseadhibitos ;eiquidemomnes gentis Mhiopas suni halegationes adArahas, aut

cepi, christianos, qui in Christum credert.'Ut, uisijudaei nobis simortem ipsis commiuatus, Occidi autem quos repcri, hU cen-

Mudi'tEpiifi-

uitide
lii

Dfni Nuwii-

li tid Altntiii-

dai iim.

Hocvero ordine contigeruni.V EuphraAnastasio missus est sius avus Nonnosi ah nepotem,pra>fecixmi Saad Caisum, Areihse 2" Abrahamus, racenorum, Supra num.U.
hii^.
BiM. Uricnl- tom. I. pag. ''*5--l2) ^^^(1) Ap Assomi.ni, bas-en.pne, lom.VIII, p6,b7. pag.!l42.-[31 Lebe.u. H.st.du

miles tiereut. quoque tum et octoginta sacerdotes; J-thiopes custodiebant, una cum ipsis e qui ecclesium in synamedio sustuli eorum vero ecclesiam suni hasc nostram converti. Gesta
:

gogam
tatem

otnnia a

Dhu Nowaso antequam ad

;

civt-

Negran pervenisset
^4)

cu)us

eccte-

Edil. SaiGi-Marlin.

Pholius, Cod. 5 et lupra n. 74.

siam.

704
i-CTORS
E. C.
foTle Taphari.

siam,
138

In )Vmrina
florrbal iiitn

custodiehant?

el jElhiopes qui eam reperit, sacerdotesque, Aliunde enim nec civitas alia,

NEGRAN.E IN ARABIA. DE SS ARETHA ET SOCIIS MAUT. se fraudatorem D litteris ad alium regem datis ahsumpsit. ut dicet mox ipse, flammis prodere. Nihilominus biec epistola aUam et perjurum Qua igitur in civitate ecclesiam
sua deduxit. non est solus fons, ex quo Simeon Naamanis, Addit enim, se reducem in terras falliiur vir doalius Arabum reguli (in quo anie anms ctus, quum Naaman iste cenium

vligto ehriitiafta.

cujusincolarumpdrs christiani fuerint^certo prxier Negraneninnotescit, nec alia ecclesia Quamquam alias fuisse in regno in quo sern. de jEthiopes chrisiiani regem christianum discimus ex Aciis more constituehant. cerio tyrannus Uiri.stiaDoruin n. 3, quo ioco dicit vocaut, in omnibus circumveroeccleriiasquas solum jaceutibus reg:iouibus, iiiceusas et d
:

significetur quam floruerit, nec aliud hic dicta a Syris llirta Almundari urbs regia, invenisse ibi legatura. regis Home-

Naamanis),

ritarum, a judffio

illo

occisi

(dicendum fuit

.-

usque eversas,
episcopo
ecclesia,

n. as, uhi preshyieri in

j.ulverem redeg-i. Cfr ihid. locis singulis a novo constiluti dicuniur. Forie hsec alia
in

Quiobierat; tiam hoc solum fert locutio Syriaca Simeonis, et supra n. 137 dixerat ipse Dhu Nowasus), huncque, quum expers esset homiomuiura, se absente, in patiia gestorum, Negranam misisse, ut mercede conductum

nem

quam

in

synagogam
fuit, seu

converiit

Dhu

Nowasus, Taphare

Dhafare, quas
A^^.Jllic

quiEvere contigcrint. sibirenuntiaret. Qusehic ita Siretulit de caede civium Negranensium,

consignavit, ut mirum sit, talera copiose etornate enarras.se, etqui nuniium tam fuerint, sermones fideliter expressisse;

sqq.) uti et erat urhs ejus regia (Act.n. 25

meon
facti

litteris

aliorum regumplurium. Supranum. siatim enim, cseso Dhu Nowaso, S. Eleshaas Act. n. m. Idque confirfundavit ecclesiam. matur ex supra laudaio Aciorum num. 3, quo

nisi et huic narratioui decoris

quid opera

Si-

meonis

accessisse, fueris suspicatus.

Denique

Dhu Nowasus, Negranam obsidens,his verhis Ecccenimqui relicti sunt a cives alloquitur
:

loco omitnec clausula epistolse Simeonis hoc dedisse sitenda est, qua se illam eo consilio
gnificat, ut

reg-e

.Ethiopura in civitate > rr. -oln) et cbristianos regni mei, et qui raonachi dicuutur,
{ ,

summa.qua judffius

ille

rem

christia-

\gm. Quee civiias Taphar, seu Dhafar esse vidctur,regni prima-

omnes

tradidi trladio et

nam adfecerit. injuria ad notitiam patriarchae Alexandrini perveniret, hic vero ^thiopiffiread ulcisccndum faciuusexcitaret. Quaejara de auobservavi, sufficere mihi videntur recto

gem

ria. Inter

Dhafaret Nagran

siia erai

Sanaa,
est
et

ipsa diu regia fuit prsecipua Yemanie interioris.

qu<B

et

(l), et

nunc urhs

ctoritate Simeouis

ferendo judicio

quo

qui-

Eam

Nowasi regiam

fuisse insinuat Taherita,

Dhu dum

huc, post Ccvdem

sum cum
(2).

esse scrihii
copiis
licet

Negranensem, eum reverDhu Nowasus deinde, inquit,

Sanaam. regionis Yaraanae, revertit

ceriuyn sii,ex Aciis prohaiis quse

Sed

edimus, Taphar judaei iyranni regiam fuisse, conjeciura qualicumque dicimus, in hac forie civitaie majore, qua, Thaphare ad Negran
iier agens, transire dehuit, reperisse eccle-

dem caveatur, ne quaevis ab eo prolata uno eodemque loco habeantur (3). In quihus pocelare nolui, stremis verhis, quas ieciorem Simeonem iniquior est Waichius. Quid, erga quxso, detrimenti inde capereveriiaspoterit, quod scripta hsec sunt ut innotescant paconiriarchcV Alexandrino? Cupitne faisiiatis
Quapropter vinci a patriarcha suo Simeon? videbiiur Joannes David ^quius sensisse
quo Michaelis, vir iiidem heierodoxus, sed iiguarum quas orientalium nullus rerum
,

siamet in synagogam comrnutasse. Quantum vero in hac interiori Yemana floreret res christiana, discimus quoque ex tot sacerdotihus,quos, antequam ad Negranam perveniret,

antiquitaium biUicarwn, Semiticasvocani, sxculopr^cedentiperitior fuit Certe mentiet

:

jam

inlerficijusserat
etc.

Dhu Nowasus
centum

.-

Occidi,
et octo-

Simeon, inquit, nec quidquam tus non volens de suo addidit..., sed quum scienset
est

aulem quos
Negranamnggird-t<ir Uhn

reperi, inquit, bis

ginta sacerdotes
139

Tunc demum,

sic prosequitur,

cum

cen-

Munderi describere non potuerii plura qu^ ex aliorum narratione didicerat, ignorans immiscuit et forte aiiqua, ut fit, pro
litteras

tum

et vig-inti

millibus (iia et Acta n. Z) hnmi-

ingenio suo adornavit,

140

eic. (4).
i'-''

num ad Nagran, regiam eorum (jElhiopum) petJHTVi ititrot quam qnum diebus aliurbem, castra movi in nuit-i/em. De inreritale quol frustra oppugnasem, iuterposito jurejufprifof' Mrando incolumitatem polllcitiis sum; animo titeoriii, rx tamen datam christianis hostibus meis fidem Wahliioet i. D. Utclifiilu. non servjindi. Qnare deditione facta praecepi ut aurum, argentiim et omnes opes suas proferrent. Prolalas sustuli. Locus hic, aliaque
:

Sowmut,

r(

Sed jam prosequaiar Dhu Nowasus, Almundaro, seu Mondero, narrans quas Nepostquam a Negranensihus grance gessit
,

r'"-

^[^^''l^/^l"'^"^
',','','.

''J,..,.

perjurioetfraudeohiinuerat,utsibipaterent poriee civitatis Mox Paulum eorum episcopura quaesivi; quem quum illi evivisjam excessis^e
:

M,t>j-

rn.m p>oce"'"* '^''"""-

affirmassent(5),
bui,

haud quaquam

ipsis

fidem adhii

donec tumulum ejus mihi ostenderuut

nonnulla, saiis ostendunt, Simeonem non exscrtps2sse episiolam DhuNowasi ad Almun-

darum, sedinmenioriam reduxisse quge audiverat, quayido, juhente Almundaro, coram omnihus prseiecta est addidisse eiiam quas ex Arahe Hirensi, qui a legaio quodam viia functi proregis Homeriiarum, Negranam
;

ego vero ossa inde extracta cremavi. Ecclesiara quoque eorum (G) et sacerdotes, etquotquotad ecclesiam confugisse deprehendi, flammis abaumpsi. Ueliquos vero cogebam Christum, crucemque ejurare.Quod tameu ilU se commissuros negarunt ; iUumque Deura esse et KiUum Benedicli testabantur
:

et

mortem hanc ob causam

fuerat missus, perceperat. Infra n. 152. De hac parte litierarum Dhu Nowasi scrihit Walchius Minindi certe est causa, regem judaeum in suis sceleribus aperte gloriari et
:

oppetitam vitse anteponendam affirmabant. Sed et ipsorum priuceps (S. Arethas), multa etfutiens, contumeliis probriisque me iucessere

non verebatur. Omnes itaque eorum proD.

Micljacli*.

(l)CdUMin.l.im.

1,

|ing-

8.61.107 rlr.-(2l

Iiiippiiiiin

Jrt-

cianul pa^ Iii7.-ir.) Waklm.s iii Nfvi tumiunilar. Smiet. v-iiiuiiiriiiai-. a"iit'l. r"P " vi reg. GoUiiigcnn, lom. IV, (.iiu. 2, pag. lU GoUmgu; i;74.

."'"'"

n.

(4) J.
.

Orirnulistlie

u.

cxegel.

lOlll tmii

VIl. pR. 145 cl iet\. FrankfuM a t II. pg- 14I> Cl scu. 12, cfr AcU ii. .- tU) Aclo a. 17.

M. 177i.

Dibliolhek. (S) Suiiia

cercs

DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBRIS. numero dignosci potest, quantum florerei NeQuae liuc A ceresduci ad suppUcium jussi sunt. grame religio catholica. nostris usque scripsit Dhu Nowasus ex Actis jubet ferrea catena 6
-

703

"^"^
et

rtrum

iV-

inde non parum illustrantur ideoque hinc sed ubz eorum loca nonnuUa indicavimus sitmagis discrepant hinx narrationes, utra inquirere non omitproxima vero, pro posse, supphcium duci temus. Proceres isti, qui ad Nowaso, erant numero 3^0 jussi sunt a Dhu martyinterquos eminehat S. Arethas. Dehoc capitali rum coryphxo, qui post multos alios scribit rex suppticio affectus est, brevissime
; : ;

\U

PosthffiC

ligari

9,,.* gcna-

priAretham, virum clarissimum. et reliquos qui civitatis, Act. n. 6; eos nimirum mores numero ante portam civitaiis ei occurrerant, diebus 34U. Qui tamen nonnisi pluribus post 7 Multi autem, supplicio sunt affecti.

^;^^^'*

capitali quum nossent priEvaricationem improbi regis, et aufugeruut, abscondentes se in montibus

speluncis. Act. n.
7.
S-^

ex Bomerita; sed plura percepit Simeon Negranam missus est, Arabe Hirensi, qui ut eaque ad calcem epistol^ suse consignat, Antequam vero martyloco videbitur.
suo

procerum civitatis, qui iu vinculis erant, statuit jam martyrium suum inchoaverant, eas fiUis. Aci.n. 8. Ex coram viris suis, simulcum
iis

Congregatis uxoribus ac

rium feminarum;
si

et

maxime Rumx,
litteris

nohilis

vidu^, ejusque filiarum, e

Dhu Nowamonu-

velamulicres decem, quae canonicie erant et induerant, ei dixerunt etc. Hee meu virgiuum civicanonicx decemproles erant primorum
iatis,
; :

memoretur, ex Actis

nostris, quae e

mentis Homeriticis manifesto sunt hausta,

omnem martyriorum
/, gratia,
;,,/>

seriem, perspicuitatis a^vhiho^y^o i-)isum p.&t. Omittimus exhibere visum est. hic
obsideret,

quibus qui in vincutis detinebantur sed qua de simul cum matrihus sunt objectae 5o) incencausa cum reliquis canonicis [supra ignoro. Tunc jubet consumptae,

diononsint

auiem qux antequam Negranam

tyrannus perpetravit; de quibus, qusecumatque que novimus, superius sunt declarata Negranensibus sermo hicdesolis mariyriis
:

illasomnesadfoveam rex, ira ferociens, auferri in gladio interimi in loco eodem. quamdam, et

quo

iis,

caput miscapitis
n.

modo qui eas martyrio prsecesserant, itaque cofueratabscissum. Ducebautur

tractfie

induciiur.

% XIII.

Ordo rerum gestarum

a servis tyranni, erantque Act, numero feminse ducentae vigicti septem. ui priores mor9. Cupientibus canonicis

NprrrnnfP a Dhu NoWaSO I de iNegranSe a^ l^nu ^^UWdbU, S. Ruma temina noblllSSima

tem possent obire, ceter^ femin^ rwn^;Nonitaerit,sedsiquidemuxoresetmaMOEiAMUR FKIU3, ^^^^ ^^^^^ niartyrum. Nos viRORCMetUberorum non si^ttestesmortis

responde-

mncanP ejUSque
eX

pf et

miaruill flliarum

epistola

Dhu

martVrio, mdi ij NowaSl ad

,

MUs...Sum

igitar omnescapiteplexffihiesau-

^^^^^^.^^^^^^ q^^
^^^^ ipsos proceres, ante -^^^^ fuissetradiias.
14;i 9-

ynanifestoostendunt

eorum uxores morii

ex Actit gr,* civitatotiub i^it., ^.^^ ^^^^^^
*

Almundarum.
Sm
mariy^

Adducta
. .

est

tum femma

-yJoc ordine

riorum

LXrunt

1"

Negranx res contigeCivitatem obsedii Homeritarum

et

serie

tis

machinis et vaUdissirex9.A multos dies, usus num. L2' Ejecit mis instrumentis beUicis. Act.

pulchritudinis imcomprimaria. erat autem tijrannus eam custodiri parabiUs. Jussitque suis. Hcvc a Dhu simul cum duabus tiUabus

omnesqui

civitatis in suburbiis et a^ris erant

quidem mterfeejusque possessionibus, et hos servos largitus est suis cit iUos vero tamquam prwstai: n. 4. 3 Juramentum
proceribus. Act.
.

ad Almundarum, Ruma mox plura. Aliquoi vel Rumi vocatur de qua filiabus martyrium post diebus, simul cum

Nowaso, in

epistola
;

venire jubet tyesiconsecuia. 10" Die sequenti cumreUquis qui in vmculis

Quoniam uon nocebo aUcui civi, nec blasphemare cogam quam venerammi

quemquam
religio-

rannus S Aretham detinebantur. numero

trecenti

quadragmta.

die, apertis januis, nem. Ibid. n. 4, 4" Postera proceres, simul cum exiveruut omnes duces seu Quos jussit i/^e primo qui-

Aretha, ad regem. dem facultates suas

extra civitatem atTerre,

Eodemdte, utviAct n Voet supra^-ei^^. S. Areth, detur, post nobilissimossermones De quo scriducti sunt omnes ad supplicium. Mulier autem F epistoUv. IV bii Simeon in fine suum, qui christiMua. teneus fiUum
quffidam
erat

episcopum civita^ deinde ostendere ei Paulum, ^ hunc obiisse didicisset a biennio, ei quum tis
'

annorum quatuor aut quinque, sanctis, quomodo adstantes benedicerent

vidensque
et

Ibid. n. ejus ossa igni sunt tradita.

5. 5

be-

quenti die jussil

omnem exercitum vastissimum rocopiam ligni congregare, et oceum acceudere,itautstadiiuniusspatium omnessacerdotes civitatis cuparet, ac iojicere

magnam

ecclesiae mmistios, etdiaconos, et reUquos quae vitam in vicinia agebant, et qui soUtariam cantasanctimoniales dicuntur cauouicse et in domiqui nocte et die cantant trices etiam essent, sive civilate bus Dei hos omnes, sive iu combussit, terrere vovicinia, sine examine in Erant autem, qui lens reUquos christianos. quaaringenti v.ginti combusti sunt. numero
;
:

et

istifaciessuassanguineS.Areth8eungerent(l), sumens de ejus sanoccurrit et ipsa, et suum. Aci, guine, signavit sese ac fiUum habeni tum n 21 De hoc puero non pauca episcopus. 12 Simeon, ium Joannes, Asi^ ab aetate anEex congregatis omnibus pueris, infra, utriusque sexuset norum quindecim et esconditionis, sive a nobUibus

cujuscumque

agricoUs. opificibus. vel sent geniti, a civibus, essent numero servis. dummodo christiaui septem, distnbu.t miUe ducentls nonaginta servitutem cunctis procen-

iUostradiditqueiu

septem. Act. n. 0. Hi de cetero testatur sunt ordine primi ; ui

martyres Negranenses

bus suis ac ceteris qui eum ^invornt Atc. n stianorumadjuverant. Act n.

in persecutione chri-

Dhu

Nowasusrpse^nepistotapauc.m^^^^^^^

i^. Twn demuiu su. ^ Persarumei ad Aimundascripsiiadregem et ut sxmtlem xn rum, narrans quse gesserat

(I)

V.infrin. 157.

144 His

704
E. C.

DE

SS.

ARETHA ET

SOCIIS MART.
gis

NEGRAN.E IN ARABIA.
regnum
assereret

144 His ex Actis nosty^is depromptis, faciDe tempore

ordine
et

ret civitas, vel ut sibi

;

ma-

qw
mar-

liusdeinceps narrantem Dhu Nowasum sequemur; simulque apparebit in quibushgec

morem

orienialem secutus, quo qui in

hseres

regnum cuiquam succedebat, non raro

procere in

monumenta hinc inde

inter sese differant.

carrertm ron- Interea, inquit,

jecii rt

tyrio coronati
aunt.

id est, dum parabantur proceresad suppHcium (supra n. 140), velpotius, utsupra n. 142, G^et 8", ex Actis est explica-

erat et ihori (*2). Sed in matrem filiarum quinque, inquit idem, vix tanto ferri amore potuit, ut et liberare eam voluerit a morte, et id sig-ui-

tum,

dum

in vinculis detinebantur , femiDas^

ut maritorura exitum animo reputantes resipiscerent, hortabamur. si sibi suisqiie liberiscon-

sultum vellent. Sed

illae

adeo nostris adhorta-

tionibus commotse non fnerunt, ut a virg-inihus,

quas neciaddixeramus.in eoprseveutassefuisse conqucrerentur et ultro in medium illarum ag-men irruraperent (1) atque a suis maritisse divulsasdoiereut. Hisverbis: Interea feminas,
ut maritorum exitum
scerent,

Propter haec, et quinque dicatur a Simeone, prgeferenhabuisse Ruma da forte narraiio Actorum nosirorum, in quibus filiae solum duse ei iribuuntur. Idemquepronuntiandum videtur deasserto Simeonis, Rumam S. Areth uxorem fuisse; de quo nihithabent Acta nosira, seu potius cui
ficare alteri

Arabum

reg*i (3).

maxime, quod uno tantum

loco filias

animo reputantes

resipi-

contt^adicunt manifeste. Feliciter conjectasse Reuma Walchium censeo, dum scribit (4) non uxor, sed nurus fuit. illius, i. e. Arethge,
:

hortahamur etc. maritos ante uxores occubuisse. Sed primo, feminee poiuerunt reputare maritorum exitum prievisum et reapse conqueruntur qui;

videtur significari,

dum mariyrium esi passus, quintum annum supergressus nonagesimum dicitur, et vidisse filios fiiiorumsuorum usque
Arethas enim,

adquariam generaiionem. Aci.n.

17.

Cete-

rfew in eo prseventas se fuisse a vir^^inihus, af prseventas se fuisse a mariiis non significant.

rum quousque
sini,

sincera Acia nostra habenda

pro more ad calcem hujus commeniarii

Deinde certum non

est sic scripsisse

Dhu No-

disseriabitur
147

wasum

sicut

eum

scripsisse credidit Sinieon.

Jam uno

tenore

Dhu Nowasus
prosequatur
:

narraAt
illa,

Adhortatio r;dm Ru"'*

Tertio toco, Acta nosti^a, quse non immerito pura et sincera esse arbitramur et in quibus B nitide persecutionis omnis series exhibetur,

tionem suam de

Ruma

inquii, ut a nostro sese conspectu proripuit, nudat caput, et aperto vultu prodit in publicum,

aperte dissentiunt. Quartodenique, dicit ipse Ib7, S. Arethasin episiola Simeonis, infra n. Paulo episcopo Cu\\is ossaL flamraa dddum de consumpsit. Ex quibus non videtur inter pri:

mirante populo

siquidem ejus faciem, ex quo

facta erat grandiuscula, nemo in foro conspexisset atque per vicos urbis et compita discur:

rens, clamare ac vociferari

pit
:

hunc

in

modum coeaudite.

BumOy femina
nobiliuima,

mos martyres occubuisse. 145 Majorem videntur habere

quse sequuniur
:

Mulieres

Negranenses, quotquot adestis

difflcultatem

sodales, christianse, judaeae et gentiles,

lis

ergo mulieribus ultimo

lyronno mti(ur,iiniul ciiin

filtabtti;

supplicio affeciis, ait

Dhu Nowasus, Humam

reg-is designati uxorem, datis ex nostro exercitu custodibus, dimittendam putavimus, si forte

Christianam me esse, et genus, etproavos meos nostis. Patet ex hoc loco Rumam genere Negranensem fuisse, et dudum ante sdeculum

filiarumcoramiseratioue eapta, religionemchristianam repudiaret, et judaicam amplecteretur,

tiUas, opes, fortunas

omnes receptura. Dicitur

pulchritudine in primis conspicuafuisse, fiiias habuisse quinque (Et nunc filias virgines quinque Christo despondi); et

insuper

Ruma

.sextum NegrancC religionem chr-isiianam inter ipsos proceres habuisse asseclas. Vide Nostis et ingentem auri argentique n. 105 patrimoDium quoque luculentum, et copiam, servorum catervas mihi praesto esse ; et si modo,
:

quoniam pro Christo maritus interiit, novas nuptias optare libeat, non defuturam dotem
quadraginta millium aureorum^sew francorum gallicorum circiier 600,000 siquidem numat mis CPolitanis tum Arabes utebaniur significari hoc loco manifesto videtur sola moneia cusa quam penes se habebat, prgeter F opes omnes alias) (5) et praeter opes ab illo mihi relictas, mundum prope infinitnm monilium, gemmarum et pretiosissimarum vestium per; :
:

diebus soium tribus vidxta fuisse Quandoquidem triduum maritosuperstes vixi. Demum addii ipse Simeon, xnfra n. 154, eain S. Arethffi fuisse uxorem. Acta vero nosira hoc loco non parum diversa tradunt. Omisso nomine tum muiieris, tum ejus ynariti, eam vocant feminam iotius civitatis pri7nariam, num. 10;
:

filias

iraduni habuisse tantum duas, ibid. et sqq.: nisi intelHgendum sit has sotas, utpote natu majores, ad martyrium fuisse ductas dudum viduam fuisse manifeste significant, et denique aw^e S. Aretham n. W. et passim martijrium esse consecutam. Sed de narratione Syriaca notat J. D. Michaelis, veri si; ;

spectumque
jactari.

vobis

est,

non

falso

ista

Sed nec illud vos

-latere scio,

a me nuUam

feminse diem optabiliorem

;

esse

die

nuptia-

rum huic autem succedere Eerumnas, partuum dolores, et in funere liberorum intolerabiles luctus.

Mihi ergo deliberatum est his

7nile

non esse regem judxum in epistola, sua pulchriiudinem mulieris iot extulisse laudibus adeoque non ex lecia coram se regis epistoia, sed ex aliorum relatione hausisse heec Simeonem auiumat et quidem in his nonni;

omnibus tinem dare. Friorum itaque nuptiarum dies Isetissimos exegi et nunc pari cum anirai mei Isetitia filias virgines quiuque Chri;

stodespoudi.

hil indulsisse ingenio.

S. Arctlitt

146 Eteuim raro venustae sunt, inquit, feminae

uxor fu-Unon vii/<(ur,

aed foite nU'

Arabiose, prseterquam in juventute prima

148 Uuc ergo ferte oculos, socifle. Intuemini od muer sodalem vestram vestrum in conspectum Negranenm. en secundo prodeuutem. Quandoquidem in priori illa mearum nuptiarum porapa, vobis
,

Ht haecfilius

hubehat quinque, quarum plures

.
,

nufuit.

adolescentiaratemporepersecutionisattigerant. Credii vero regem judgeum poliiicis de causis

omnibus spectantibus, sponsi traducta sum et nunc aperto

;

prioris

domum

similiter vultu

ad Christum

Deum,
,

et

raeura

filiarumque

eam in uxorem ducere

(1)

voluisse, ut sibi faveMosaischrs lom. VII,

mearum Uominum
psg. 1^5. vi 8cq.
|tBg. By.

propero,

quemadmodum
lloueriliile etc,

Supr n.

H2,

Rechl, ^54, u.

7.-

(2) Clr J, D. MichBclii, (."i)Oritinl. u. xeg. Bibl

(i)

lliatoria
Itt.

reruiu in

\!>)

cfr

supra n.

et

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

et ipse Christus

703
ILVCTORI

ob suam in nos caritatem ad

nos descendit, et pro salute nostra passus est. Meis ergo insistere vestigiis, vos etiam atque neve caduca oris forma transetiam rogo vobis versum vos agi sinatis; nec enim ego formosa sum. Sed et ipsam banc qua,

vero statim jugulari pone matrem, adeo ut dissectis e cervicibus erumpens cruor in oa ejus influeret; mox ipsam pari supplicio necari.
filias

E C.

Deum

mimis lemcunque formam integram, et judaicae perfideferara, ut ipsa diffi immunem, ad Christum me ab oris species Domino meo fidem faciat,
illa in

Adonai juro, incredibili moerore affectus sum, cogitaus ipsius filiarumque pulchritudinem. Quoniam vero pontificibus mihique videbatur, scelus esse,
insontes liberi

peccantibus parentibus poenas darent (id enim etiam leges

si

nostree vetant), idcirco lege lataedixi, ut

impu-

infidelitatis

potuisse; et

crimen abduci nequaquam aurum, et argentum, et ingentes

opes ostendent, nihil ipso carius fui^se.

Rex

namque
si

perduellis salutem incolumitatemque, Christum ejurarem, promisit. Sed hoc avertat

beres a nostris militibus alantur, ut quum ad pubertatis annos perveuerint, aut judaicam religiouem suscipiant,aut8i christianam profiteri malint, percant. (Icec tibi, rex^ eo perscribenda
putavi, ut simul te

admonerem

ne

quemquam

Deus, sodales, avertat, inquam, ne Christum quem credidi, nunc deseram sed

Deum,

christianum in tuo regno vivere patiaris, nisi forle qui suam cum tua religione commutare
voluerit. Judaeos vero fratres raeos ea, qua soles, benignitate fovere perge, frater; gratias pro

in

nomine Trinitatis fuimus, Christi crucem adorare, et baptizatae una cum pro eo mortem cum vita commutare,
quando ego
et
filiiE
,

in

hac tua in eos benevolentia ego rependam

et Christus pro illis est ratum mihi ; siquidem pernobis cruciatus et mortem in sua carne etquamvis pessus est. Quare reshasce caducas, oculos alliciant corporique blandiantur,

quascumque

carissimas fore tuis Utteris certiorem. Haec rex profanus ipse me feceris Mondero. Quibus verbis absolvit Simeon Bethtibi

modo

Arsamensis epistolam Dhu Nowasi ad

Al-

quandoque
perennes et
acceptura.

sponte resigno, tamen casuras perpetuo mansuras opes a Domino

,

mundarum, seu Monderum.

vos beatas

sodales

si

dictis

aures dederitis meis et veritati

stumque Deum dilexeritis, morimur. Nunc autem pacem et tranquilla temporapopuloDeiprecor. Fratrum et sororum
in

manus, Chripro quo ego et filise

prosequitur XIV. Narrationem Simeon Beth - Arsamensis

:

hac urbe pro Christo interemptorum cruor

ipse

murus

fiat

si

tamen

Domino

meo

S. Arethae genus, libertas loquendi coram tyranno, marty-

fidenter urbe Christo perpetuo adhieserit. En velut in temporario quodam escedo, in qua, versatse sumus, ego et

rium. Mirabilis constantia pueri

quinquennis.
autem nos eo pervenissemus, ait Simeon, id est, ad locum quo Almandarus, Monseu Monderus, cum exercitu versabatur,
exercitu derus, convocato ad concionem
,

diversorio, hactenus EEternam cogitantes, filiae meae, illam civitatem spousum cui ipsas tradidi, sunt inin qua ut Domisodales venturEe. Orate pro me et ignoscat nus meus Christus me suscipiat, superstes mihi, quaudoquidem triduum marito
, , ,

Quum

LiKerm D/tu Sowaii irt canltis

Alntwi-

dari piiblice
icctianinr.
Purlitnda
liiia

regis

vixi(l).

De fiumo

ul-

teriui tcribit

DAu Nowaui;

ex urbe clamonbus 14,9 Gliscentibus ergo percontabamur reduces, quos eo legaconciti,

veramus, nuncios

quaenam tandem
:

remque literas publice recitari jussit; attestabatur, bere prEesens ipsius regis legatus christianorum cffide, attexens alia quifidam de
sieorumqueex Komeritide {tig-<x (queB supra ad 7"). Tum vero Mouderus gnificatur n. U2,

ita se ha-

mi-

rujiudani

cliriittuni.

insoliti

Isti quae iUius ejulatus causa foret.

mox

nar-

rabamus renunciarunt

Rumam

videlicet fe-

concitasse. minarum vulgus ad eos clamores socordiaque factum Custodum nempe segnitie
fuerat

chnstianos

conversus
trie sectae

Et in eos ut tantum femina liceret. animadvertere ratum quidem ultimo supplicio quorumdam nisi in mitiorera sententiam
,

fecerat

homiues forte Christum modo non ejuratis ? ut ergo vos aliquando supra ipse Almundarus
,

quos sub siguis habebat piures, vesAudistis, inquit, quas advei-sus decreta actaque fuermt .^Qni

j,

erat

Ecce autem ab urbe preces nos postea flexissent. nudoque revertitur. bacchanti similis, femina eleganter concmcapite et filias secum trahens quasi ad thalamum coucessuras,

n. 88, 98. hJEC miles

castris

Neque enim regibus, qui

chr.stiauos

expellendos judicarunt,

sum

ip.se

melior.

Ad

quidam
:

christianus, qui in Monderi

neque ornatas,

erectafronte petit
solutis plicatisque cervicem porrigit,

conspectum nostrum.Mox nudam in manus crinibus,

inclamans
:

mnrebatur, divino zelo excitus, Ilaud tua, rex, inqu.t, confideuterque

nos christiani
facti

prompte
'tate

sumus

(21

ut

modo Chnstum
: ;

Christian^ su^

mus

pro Christo morimur.

ad fratres ac rentem ocius ut Christo renuntantam mulieris amentiam, ne sin minus, tantum ciaret adhuc suadebam; non persuasi qum eum Deum esse. At
diceret
;

Abscmde caput, et pasorores, mearumque filiarum vero post me trausmittito. Ego

Cui Monderus subiratus effut.re audes Tuue iuquit, me prssente hsc nemiuem metuere At ille Pro pietate locuturus ut in ea metus soleo, nec modo homiuum efficiet. Neque vero uraquam eausa taceam gladio ceterorum, pamihi gladius brevior est Tacuit Monderus, reyerato experiri sumraa. .dem .nter viri genus, et quod
ejurare debeamus.
: , .

qu. altera nos objurgabat. etiiim ejus filiarum

clarissimus, et .n arrais regni proceres esset

ritus nobilissimi

^^^o"gre^^:"persuasumhaberem,nuiU
e/ui

strenuus.

filiarum'

que marty-

riiim.lmpabe'
rei iervati.

nul'^ve ingenio Chrtum ejuraret, ceteris

vi

mulierem adductum
christ.an.s

ir.

metus
jussi

Naaman.s (nonter)52 Inde profecti Hirtam sabbato ut vertii Assemanus) ras Naamanis, febr^artt die 24 jejunii tenuimus (i. e.
primo

Sendicausa

eam humi prosterm

0)Supr.n.l.etq.-(2)Vide.upran.76.

hujus

^yg
AOCTORI
E. C.

DE

SS.

ABETHA ET

SOCIIS MART.

NEGRAN^

Sifnton cuni
fociii redit

Biram;

u''i

X Arabe qno- ibique

d<tm,qfi S'e-

anni 524. Isto entm anno dominica jejuntt Quinquagesimas, qu3e principium est tum Syrorum et Mcsopotatum Gn-ecorum, miorum, incidebat in diem februarn 18) [sulegatus extiocti regis Homeritarum
huitts

civitatis,

IN ARABIA. nomine proregis eam moderans. St D

Actisfides, adjuverit quoque S. Arethas reges ^thiopiae aut Homeritarum in bellis geren-

granam
luieil,

tni^-

flurn

ditcU.

a tyranno pra n. 127)occurrit, quiquumcsedem a nobis didicisset, Naajudaorum commissam queradam (in Syriaco ad verbum

inier alia tyranno respondet, Vidi reges mag-uos qui te superabant, ia n. 17 India, Perside et .Ethiopia, et in hac ipsa regione; sed nihil tale egerunl umquam.... In
dis.

Hxc enim
:

mercede hominem ab Hirta Naamanis) pacta urbera Nagran quantocius proficisci, jubet, in dilif^entissime exoraniique ibidem gesta quam
plorare.

mauitam

variis bellis

generose et
,

fortiter

me

gessi.

De

legato christiano, Is itaque post dies

qujE supra fnemoranobis andientibus, narravit eadem occasione treviraus subjecitque cffisos proceres, qui ab urbe centos et quadragrinta Supra n. 142. Prsterea tvranno occurrerant. filio Caleb. illorum addidit, judffium Arethffi. haec Rumffi marito, insultasse in principi, et Ruma uxor Areths fuerit, suverba. etc. vero expendimus n. 145 seq. De ipso
,

Num

seu de ordine rerum martyrio S. Arethae gestarum paucis dictum supra n. 141, 4" 6 Beth-Arsaet 10". Cetera jam dabit Simeon suam, inchoatam mensis, qui narrationem Arabs n. 152, hunc in modum prosequitur qui a defuncio rege seu prorege Hirensis, Homeritarum,Negranam missus fuerat, prseterea addidit rep-em judaeum Arethae, filio Caleb Rumae marito (5), insul(4), illorum principi et Viden quo tua te in Chritasse in haec verba stum fiducia adduxerit, bellum adversus me
:
:

molientem? Jam resipisce miser,

et

ejurato

pra
S.

Aretha,

paulo

latius

inquirendum

hoc

SArelhas

dt

153 In tractu Negranensi

dominabantur

Christo, senectuti tuae consulere sero disce. ne te quae socios tuos, involvat pcena. 155 Cui Arethas; De istis, inquit, merito

uhertaiio.

eenduii vidciiif

fihw Kaeb.

prinprimiiusposteri Djorhom, e quibus erat dictus El-Cahin. seu Vates, ceps quidam Afa, Christum naqui floruit annis aliquot anie alia, quas ex Cahlan, fratre Tribus

tum (1). Himyaris prodierat, diciaque

ritli-ibn-Caab, seu
filii

est

Benu-1 Ha-

Caab, circa

annum

jam queror,utquime bene monentem obaudire ^^ll^J^^^^^ noluerint. Ajebam siquidem, nuUara tuis dictis ,,,ia, habeudam esse fidem, sed in urbe raauendura '-^inam, et inde armis rem esse transigendam, non verbis. ))aturura scilicet Christum, quera optabamus, bello finem uec urbem umquam expu; ;

progeniem Afa dominatu docetlbnKhaldun, spoliavit. Aique exinde,ut Arethae Negran<-B principaium obiinuit. De
Christi lOU vel 110,

gnatum

copia. Sic

itaque nomine,

meon

filium Caleb dicit SiBeth Arsamensis (Hareth bar Kolob vet

quem

rerum omnium nimirum statuerunt, tuis capti artibus. Quaraobrem regiote nomine indignum putojimpostorem potiusdixero. Euimvero reges
iri,

in tanta praesertim

illi

Kalab)

(2)

scribii eruditus

historicus, vicinum id esse

Caab id est, Aretham, quibus verbis insinuat Simeonem S non Caleb, sed Caab. dicere debuisse. filium, priAique hsecquse conjicit vir docius,mihi in synaxario jEthiomis probantur. Eienim in dicipico, quod infra iypis edimus,^. Arethas quum vocales facile varient tur filius Kaeb, et
;

Arabum veterum nomini Harith IbnArethas filius Caab, sive Kaab

quos vidi multos, pacta conventa servant, et a dolis fraudibusque adhorrent. Quod sumraum est, datam Christo Deo meo fidem non muto, nec judseus tui similis apostata fiam. Ei vivere

..

quidem, mortemque evadere, meo nunc stare

Attamen diu jam vixi, et liberorum, nepotumque, atque cognatorum magnam catervam relinqno. Ex quibus confirmaiur hic Annum supergressus locus Actorum. n. 17
arbitrio sat scio.
:

sum nonagesimum

quiutum.... et genui

filios,

Arabes, Kaiib

Kaab iis idem est prorsus. in historia Mahumeiis legiiur, anno Prxterea IX hegirae ad eum venisse disputandi causa
et

et vidi filios filiorum

meorum usque ad

quar-

tam generationem. mique gestis, sic idem apud Simeonem prose-

Rebus imsuper

belli do-

christianos multos civitatis Negranse, cujus incotae majorem pariem christiani erant (3),
ei fuisse itlos

quitur, non modicara, Christo favente, collegi famam. Quod in posterum spectat, non dubia,

ex gente

civitaiis

primaria BeXave(p,

nu-l-Harith-ibn-Caab. quod habent Acta nostra n l,facileexjEthiopico

Denique nomen

sed certa mihi spes manet. fore ut, quemadmodum vitis, resectis superfluis sarmentis, uvis
exuberat, sic populus noster christianus in hac urbe frequentissimus sit futurus , et ecclesia quam incendisti magnificentius propediem
,

^,

Kaeb

librajHi osciiantia

sua formare

poiuerunt.
Negronenniiim
priHcepn
ei

154.

Erat auiem S Arethas, ut

et

eum

vocant

instauretur. Insuper et christiana

religio re-

d-

Dhu Nowasus
Princeps
;

Simeon

Negranensium
:

minux

^itif.

A d;ufic(a
marfyrii;

de eo legiiur in Actis n. 1 Princeps erat eorum fproferwmj, etdux, ethorator confessionis, Sanctus Arethiis, filius Chaueph,
et

suraptis viribus regnet regibusque imperet judaforum autem secta tenebris obruatur, tuum

regnum

concidat, et

potestas

intereat.

Pone

qui iu vita sua temporali fuerat civitatis et totius

viciniffi

dominus. Sed

et

patrem ejus Negranse

;

dominatum
iraitatus

Quare esse Acta nostra ferunt non es pairem tuura, ita Dhu Nowaalloquiiur, qui imperavitcivitati

ergo fastum, neve aliquid praeclarum te gessisse putes quum enim clarueris, repente occides. Haec pars posierior orationis S. Arethae, siquidem scripsit Simeon anno integro ante
;

susmartyrem
et

omni vicini ? qui et honore afficiebatur dum regnabant mei decessores sed voluisti tyrannum agercetmonarcham supercivitateNegran
;

adventum Etesbaas cum ^ihiopibus, et mortem Dhu Nowasi, tota prophetica fuisse dicenda esi nisi hic adsit interpolatio, quod non video cur admittendum foret. Eadem ha;

et ejus viciuia etc. Act. n. 15.

Hinc videretur

bent Acta n. 17. 150 Hffic ajebat

Arethas.

magnus
hunc
in

et venerabilis

senex

//(mr

^ihiopum prorex caretur num. 137

;

fuisse, nisi aliud signififuit itaque

Mox

christianos, qui frequentes latus

eorum

foedera-

ejus slipaverant.

modum

''^l'"';'^^'^^""

interpellat

,,ndonateccieai'.

tuSi vel ui verisimilivs es(,

princeps remansit

Audistis, fratres, quid isti judaeo testatus

sim

{t)Caussin. lom

t.

pa|;.

lom.

l,

pag

37i.

^o)

123cl l7. ^'2) BiW. Urient.. Caussin, tum. lU, i>ug. ^75 el scqq.

(i)Cfr D. precd.-(!S) Vide d.

US

etseq.

Cui

DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBBIS.

Cui
illa,
illi
:

707

Utique, pater. Arethas

?

Vera sunt
esse,

manu

trahebat. Hic

regem sedentem

et regio
la-

necne

Quum

respondissent, vera

cuUu amictum

forte conspicatus, e

matris

: Si quis evgo raetu mortis concussus, datam Christo fidera mutare cog-itat, quanto-

subdidit
cius

tere dilapsus, ad illum cucurrit, ejusquegenua osculatur. Ea pueri simplicitate delectatus rex,

abscedat.
;

Hic sublato
sit

clamore

omnes

parvulum, ut

fit,

araplexari coepit

postremo

dixerunt

nobis Deus, ne timeamus, pater ; omnibus quippe, tecum mori pro Christo, est ratum, nec umquam a tuo avelU
Propitius
latere.

sicafi^atur: Quidtibi,

PosthBec

Arethas

ad circumstantem

christianorum, judEeorum et g-entilium turbam

Audite, inquit, quotquot adestis conversus omnes. Si quis forte ex genere meo, aut affinibus meis, aut cog-iiatione mea a Christo de:

mavJs?Moriue una cum matre, an mecum uua viverei^ Cui puer Per Dorainum nostrum, malo cum raea matre mori proptereaque cum matre pergo dixit enira mihi Veni tili, moriamur pro Christo Sed dimitte, oro, me, utad matrem meam properera, ne forte non videam raoricntem significavit enim mihi, regem judfeorum edixisse,
mi
puelle,
:
; : : ;

fecerit,

et isti judseo adhaeserit,

esse abnego, et
in

hunc meum haeredem abnuo, bonaque mea

ut qui Christum abdicare noluerint ciantur

:

iuterti-

sumptus construendae ecclesiie cedere volo. quisautem meorum Christo fidem servaveSi rit, mihique superstes vixerit, hunc in jus facultatum
dico
tribus
sibi

ego autcm Christum abdicare nolo. Cui rex Undenara tandem Christum nosti Tum puer Quotidie ad ecclesiam ventitans
: i' :

cum

matre, ibi illum video. Subdit rex

:

Mene

mearum succedere meum. Ecclesia vero

jubeo, et haeredem

quemcumque ex

agris patrimonii mei elegerit, habeat

ad fabricae expensas (1). Mox iterum conTe, inquit, et versa ad regem oratione (2) Christum abdicastis, abdico, abquotcumque
:

amas, an matrem? Puer Per Dominum nostrum, matrem. Cui rursus rex Mene araas, quara an Christum ? Puer Magis Christum te. Quorsura ergo, subdit rex, huc modo procurrens, genua mea occulatus es? Putabam,
: ;
,

respondit

puer,

juro, abnuo, En adsumus, arbitrii, jurisque tui facti. His porro Arethae verbis reliqui chriEn Abraham, pri-nceps pastiani inflHmmati trum (3), ajebant, te, nosque tecnm prsestola:

quem

iu ecclesia

te esse regem Christianum. videbam, nec hucusque nove:

Dacuniurproceres

ad locutn

uppficii;marlyrio coronan'***

Quicumque a te hunc nos defecerit, et Christum negaverit omnes abnegamus. 157 Hsec illi. Quibus vebementissime commotus tyrannus, lata m omnes capitis sententur, venieutes excepturus.
,

ram, tejndfieum esse. Rex Dabo tibi nuces, et amygdala, et ficus. Puer Nequaquam per Christum non comedam nuces judaBorum. Sed sine rae, quaeso, ad matrem ire. Rex Mecum potius hic maneto, et fias mihi filius. Puer Neutiquara per Christum, non manebo, sicat mater quia foetes et non bene oles
:

mea.
159

-tja

ubi infliiit ad supplicium duci jussit iucolae vocant), ibique jugulari torrens(Vadi et cadavera in profluentem projici De loco
, ,

Tum

vero rex ad pone stantes

ait,

An

vero
ut

eitidam expri?)i'ii

animadvertistis,

pessiraara

hanc stirpem,
,

th>' f<lii-

quara ab ineuute
ordine
et

aetate seduxit Christus

fiiiduii Irodifiir:
li-r
i*jii

tiiH-

supplicii et profluente,

guem Arahes Wadi

:

illam perderet? Interira quidam ex procerum

drfollatW.

vocant,dicelur m/erzw5. IntereaArethas sublatis in caelum manibus orabat in haec verba adesto nobis et coufirma nos Christe Deus
,

puerum sic interpellat Veoi mecum, ducam te, ut reginae filius fias. Respondit O colapliis dignum os regina mihi puer
: ; ,

animasque nostras suscipe. sus pro te servorum tuorura cruor, nosque tuo dignos effice conspectu. Confitere nos coram
Patre tuo, sicut pollicitus es ; et fac ut ecclesia cujas ossa sedificetur, et famulo tuo Paulo dudum consumpsit [ergo non statim flamma
,

Placeat tibi effu-

potior est mater, quag

me ad

ecclesiam ducit,
sensit,
:

usque teneri invitum regisfemurdentibusimpetit, inclamans

Postquam vero

se

Heus,

judaee nequissime, diraitte

n ab ingressu urbis proceres

occisi sunt.

Cfr

et n. HO), alter episcopus suffic-iatur. Qiwd factum esse novimus. Ita demum postquam se invicem pacis osculo salutassent, signoque

me, ut ad raatrem et una cum ipsa moriar. Postremo rex pergam, parvulura cuidara ex procerum suorum nuraero traditum, jubet diligenter educari, donec adulsupplicium tus, aut Christum ejuraret, et sic
evaderet
contra in Christi fide u.sque perseveraret, necaretur. Quumque puera servo pedes ejus abduceretur, luctabatur pro viribus, matrem appellans Succurre, maquatiens, et
;

aut

si

crucis Arethas senex eis benedixisset, cervioem lictori sponte porresit, et ictum excepit. socii conglobati accurrebant tanto cum

Mox

ter, ajebat, et tolle

me,

et

adecclesiam deducito.

ardore, ut se invicem comprimerent,

interfe-

Cui mater
sto

ctique

modo Arethae sanguine aspergerentur. Deveneratione sanguinis martyrum diximus coronati alibi (4). Ita demum raartyrio omnes
sunt ; nimirum proceres 3-tO, quorum dux et hortator erat S. Arethas idque contigisse ostendimus (5) die 24- octobris anni 52a. 158 Narrationem concludit Simeon historia
:

me

Ast nunc perge, fili, cogita te Chricommendatura. et noU flere, .sed prsestolare in ecclesia apud Christura quantocius ad te
;

redituram. Hsec fata, cervicem porrigit, decollatur.

phrasies, docent
;

Fortitudo

ei

conKantiu
pueri
ijutii-

quetmit;

pueri cujusdam, qui audacter restitit tijraneaque et in Actis nostris celebratur, et in 710
;

secundum ea Meiaipsum puerum mariyrio coronatum esse quod cum narratione Simeonec cemitur quo yiis convenire non videtur
160 Acta nostran, Z%,t
ei
:

Paer incendio
rinitumptuM
nrjii

e*t. trd

ndtilrvi. ti

A-

denJiianm
epitcopii

pacto

Memeorum
Puer erat

ac

Menologiorum synaxariis.
inquit,

quem Acta nostra annorim} fuissedicunt, quatuor,autquinque Metaphrastres vero et synaxarium jEthiopicum (de quo infra dicetur) quinquennem (6) raperetur. quem mater quum ad supplicium
triennis,
;

judaizare.

qui ex pluribus percepit qux litteris mandat, mirahile facinus omisisset Puerum procerum suotradidit rex, inquiunt Acta, uni Surae eum. ac nutri et doce eum rura. dicens eum raauu Duxit itaque puerum
is,
:
:

aliis proceribus. tenens, et quura obvius fieret dixisset, et quonarrabat eis quae verba puer

fUAclBn 18.- (2)Acton.1J.SS

(o)

Vidc

n, 22.

(i)

AcU

{G}

Ap. Surium. 24

Oclol.. n. 22.

92

modo

Octobris

Tomus X.

; ;

70S
AUCTORIl

DE

SS

ARETHA ET SOCIJS MART. NEQRAN.E IN ARABIA.

gisse deprehendi, flammis absumpsi
.

modo momordisset
non
prociil essent a

reg-em.

E. C.

Quo tempore, quum camino, in quem projectam

effluens puer ex

Ex quibus D

fuisse

matrem ferunt Acta,

viderentur hi martyres ipsius ecclesiee incendio consumpti fuisse. Verum, prasterquam id

aperte

eorum manibus, cucurrit, projecitque sese in carainum, et sic cum matre raartyr factus est. Matergladio cxsa est, ut scribit Simeon projectumqtie corpus in foveam quamdam, de
;

non dicitur

obstat rnanifeste locus

;

qua dicendum infra. Puer vero ad multos annos servatus est, ut testatur Joannes Asias episcopus, qui versatus est cum eodem, postfactus est vir, in aula Justiniani impein ratoris. Sed dahitur is locus historici Syri ad Acta, prxstatque , qiise in epiannotatis

Actorummodo adductus obstant quoque quse narrant A^^abes de.iossa.isms,ut mox diceiur, et ipsa appeltatio domini fossae, SsahebelOkhdud, qucV Dhu-Nowaso tyranno ab iisdem tribuitur (2). Primos itaque martyres cremaextra ubem et quidem vivos tum quod id aperte insinuant Acta, epistola Dhu Nowasi et locus Corani Mahumetis, de quo mox tum quoddisertis verbis iddicitur a Corani commentatoribus. \6S At martyres subsequentes jamvivi combusti non sunt.Primum abscindebatur iis caput; deinde corpora projiciebantur in foveam, aut in vicinum torrentem. De his inteltos esse censeo
:

quam

tola

Simeonis consequuntur, recitare conti-

Martyribui
relitiui,
intff.

7
jiil

i$

epiitoU
cu-

Sinitoiiii:

u' tignifi-

nenter. 161 HEec ubitumhisce litteris, ait Simeon, tum propagata multis ruraoribus fama inno-

9"o

S.

Are-

eeiititr/nrcpa-

triarrh

A U-

xandrino, regi

ihiopum

aliisquc.

Babycommorantes indolueruDt. lonia seu Iraca) duxiEaque nos quoque vobis perscribenda utsanctietfidoles antistites, cognita remus, rum in Homcritide gestarum serie, sanctorum
tuere,

omnes

christiani in bis locia (in

ligendus locusActorumnum 9,ubi suppliciiim memoratur feminarum Tunc jubet rex, ira
:

'ciitum ut; ''corporapr.

jcia in torrenfem, ytl in

ferociens, auferri illas

omnes, uxores
iii

sciticet foveam.

procerum, ad foveam quamdam,

terimi, in loco

et gladio in-

martyrum comraemorationem perag^ant. Quod reliquum est, vestram caritatem etiam atque etiam obtestaraur (Mar Simeonem alloquitur, abbatem GabulcV) ut quamprimum monasteriorum praefectis, et episcopis, in primis vero
Alexandrino (Timotkeo) ista significentur, ut regem .Ethiopum (Elesbaan) ad ferendam Homeritis opera suis literis cohortetur; simul-

eodem,

quo iisqui eas martyfuerat abpcissura.

rio prjEcesserant,

modo caput

que curetis ut pontifices judaeorum. Tiberiade (I) comraorantes, adig-antur scribere ad

istum reg-em judaeum, qui raodo apparuit, ut a bello et persecutione ?Iomeritarum in poslerum abstineat. Sequebantur salutationes varic-B, de quibus sic scribit Dionysius patri-

areha, qui liiteras Simeonis chronico suo Cetera quse in epislola sequuntur, inseruit salutationes contineut episcoporum et abbatum
:

Nomina non reperit Assemachronicosuo Dionysiano, neque nus, neque in quo aliud in codice Syriaco Vaticano 24-, exemptar epistoltB Simeonis adservatur.
illius

temporis.

non sacerdoPostremisverbis monachi, quos vivos comhustos esse tes et ostendimus sed martyres alii, qui subsecuti sunt. Acta enim nostra cives Negranenses esse coronatos ferunt ultra martyrio nec tamen plus quam mille quater milte martyrum suppliciwn memorant hi sunt martyres 427 qui igne sunt consumpti femim^ 227 qu^ capite plexce sunt et demum, proceres 340, inter quos S. Arethas ; quibus similiter, post plerosque atios, caput abscissum est. Retiquos itaque ptus quam 3,000, ex Actis et ex epistola Simeonis, etiam capite truncatos esse arbitror dein corpora projecta sunt vel in foveam quamdam, velinprofluentem aqux. In hunc, teste Simeone, projectum est corpus S. Arethie, itemque sociorum
significantiir,
;
,

Tyrannus inquit, lata in procerum omnes capitis sententia, ad supplicium duci

ejiis
: ,

jussit, ubi influit torrens

(Vadi incolse vocant),

XV. De suppliciorum modo numero martyrum.

Martyre
priorei igne

et

ibique jugulari et cadavera ia profluentem projici, Vox Arabica wadi torrentem, aut rivum quemcumque significat ; et vallem simul in qua fluit.Estque obvia frequenter in

geographia regionum

omnium
;

in quibus
est

De

genere supplicii quo absumpti sunt mar-

bes

dudum

versati sunt

notum

Arasiquidem

rremali iunt,

numero i27.

non undequaque monumenta primo obtutu videntur convenire.Ayitiquissima enim martyres alios igne, alios gladio periisse tradunt quum posteriora, maxime Arabica , solum ignem memorent. Verum enim vero certum est martyresNegranenses primosigne
tyres,
;

inde fiuxisse nomina Hispanica Guadalupe, Guadalquivir Guadalaviar etc. Acta nostra modo insinuabant, non in torrentem sed in foveam quamdam conjecta esse corpora, nimirum martyrum pturimorum qui ante S. Are,

fuisse consumptos, siquidem id diserte significent

ihnm passi sunt. Et alio loco n. 20 id jam non insinuat solum Aciorum scriptor, sed dicit
inquit, auferri illos : Jussit tyrannus, (proceres) ad torrentem qui dicitur Obedianus

tum Simeon Beth Arsamensis tum Acta quee edimus Rex jussit, inquiunt hiec
,

aperte

n. 6,

exercitum raagnam copiam ligni congreg^are, et vasti^^simum rogum accendere, ita ut stadii unius [seu metrorum circiter 184) spatium occuparet, ac injicereomnessacerdotes
civitatis,
stros,

omuem

(corruptum hoc nomen rectius Metaphrates:

;

qui vocatur Odias),ubi fovea effbssa fuerat, continens priores interemptos

martyres. Marty-

et diaconos et reliquos ecclesise mini-

rum itaque prioruin corpora in foveam quamdam projecta fuerant, non procut a torrente
sed de S \Teth3i et sociorum corporibus nihit habent Acta.Si standum verbis Simeonis, fuerint projecia in torrentem sed verius censeo projecta esse in foveam, vel eamdem, vel atteram.Etenim, ut merito notat Watchius ad\locum istumepistolaeSimeonis ,inde infecta fuissetaquatorrentisdiutissime;etquantasitaqucB
.

et qui solitariam

vitam

in vicinia

age-

bant

tcrrere

volens

reliquos

christianos.

Erant autera qui combusti sunt uumero quadringenti viginti septem. DhuNowasus, apud Beih Arsamenseni,eorumdem martyriumhis
verbis significavit
et sacerdotes, et

Ecclesiam quoque eorum, quotquot ad Ecclesiam confu:

M)

Cfi Cnlmel. Dicl.de ts bihlc vo. Ttberindr.

ilu

Vinggio pag. 453; SBinl-Morlin, Hisl.

[2) Sapeto, bas-emi. **"" '",

pg.

tiH.

necessitas

DIE VTGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

709
llJCT''nB

necessitas in ArabiUt
dit

MichaeUsius

(1)

omnibus, Adad id opus fuisse, non

notum

est

Aut relinque

Eapropter dicendum quidem capiia esse in loco, qui propter vicinum torrentem dictus est "Wadi in ipsum tamen torrentem corpora projecta non esse: sed in foveam quamdam, quam fodijusserat Dhu Nowasus,
torrente, sed flumine.

abscissa

'

De fovta ignh
mnrfyr\bque^ ex aurlonbu$ Arubifctw et

164
ignis,

Ex

scriptoribus Arabibus, videretur quo martyres priores consumpti sunt,

;

primo

in ipsa fovea succensus fuisse nam solius fovese meminerunt, foveam ignis eam vocantes,

tuam aut conjiciemus te in ig-nem. Singuli autem respondebant Effo propter nullam rem deseram religionem raeam. Quamobrem in ignem conjecti comburebantur. Remansit autem mulier una quae habebat suum infantulnm. Quura autem hsec timorem ostenderet, dixit ei infantuhis Vade et ne impiam te ostendas. Tunc illa abiit et combusta est. Dixit Lihias: Erat hic parvulus, nec umquam antea locutus fuerat. Nos veriora de puero alibi protuiimus. Dixit Madgjahed Evenit hoc in INadjeran. Fertur autem eos, qui
relig-ionem
:

E C

cx Corano

Mahumetii:

Atque inde sequeretur ceteros, truncato capite, in eamdem foveam conjectos esse, omisso
igne.Cui interpretationi favet iocus Actorum n. 9, supra laudatus. Audiamus paulisper scripiores Arabes, et ante alios ipsum Mahiimetem, cunctorum antesignanum.et tot regionum orientis in hunc usquediem barbariw auctorem. Meminii enim in Corano, sura 85, casdis martyrum nostrorum, qux annis centum ante fugam suam, seu initium hegirse contigii.

foderunt foveam, implentes igne, stetissc supra

eam, vel circa eam, quum interpreiationem uiramque fet^ant verba Arabica. Q,uam ob rem dicitur in Alcorano Quum essent supra
:

illam, ue^ ciVca t7^am, sedentes, et ipsi super

id,

fideles, erant testes ; aspectu terrebant. Sed Deus immisit ignem super eos, et combussit eos, liberavitque fideles. Rxc ultima excogita-

quod faciebaut contra

scilicet eos ignis

quum

Sura

ista

pro more

incipit

In iiomine

Dei miseratoris, misericordis. Sequitur stylo .MaAMme/ico.-Perccelumhabensturres.perdiem

verunt Mahumetani, et monumeniisprobaiissimis manifesto adversaniur. ] 60 EJusdem secicV historici non pauci martyres nostros

lertio,

ex Arn-

commemorant.

promissam, per testificantem et testificatura.occisi

riia, scripior siEcuii noni, in

Ex his TabeChronico regum,

:

bum

h<Uotiei

sunt socii foveae

ig-nis ipsi

habentis materiem ad

comburendura.Dum
tes,et ipsi circa

essent circa eura seden-

eum,in eo quod faciebant contra

prxsenies), neqne

(id est, fideles (chrisiianos scilicet) erant testes ulti sunt de iilis (id est, non

cruciaverunt

eos),

nisi

quia credebnnt

fc/iri-

cui stiani) in Deum prjEpotentem, laudatum, terrse, et Deus super est reg-num cselorum et omnem rem est testis certe qui hoc modo torserunt fideles viros ac fideles mulieres, deinde
;

narrato accessu Dhu Nowasi ad ihronum iit hoec verha proscquitur Jlomeriiatnim Hic ille estqui fossam cffodit in urbe Nedjran, et christiauos exscidit. Nempe Negranse supererant, qui religionem tenebant Jesu, Filii Mahomines virtute rise, ad doctrinara evangelii et probitate florentes, quibus e secta ipsorum
,

antistes prteerat Abdallah-lbn-AUharair

(4). II-

luc

cum

copiissuis, ex Himyaritis, reliqui?que

yemanse tribubus, profectus Dhu Nowasus, eos

congregari
jussit,

non eg-erunt poenitentiam ipsis erit pcena gehennffi. et ipsis poena combustionis. Propter
:

simul ad judaicam religioiis

nem

eos invitans, optione

data, ut vel csede-

h^c ultima ver^ba crediderunt Corani commeniaiores aliquot, ignem e ca^lo in ipsos persecutores immissum fuisse. Ex iisdem nonnulli,

rentur, vel in eara intrarent. Prajoptaruut oc-

miraii suum jirophetam hos christianos christianos illiuseevi fideles vocare, dixeruni religionem ab ea, quam diversam habuisse

itaque fossam, et partira igne eos combussit, partim gladio trucidavit, foedissima in eos exerapla edens (5) Atque hxc verissime
cidi. Effodit

scripsisse Taberitam censeo, et tmn epistoltV Simeonis ium Aciis nostris prorsus stmi
,

sequeniium temporum christiani professi sunt (2). Moxpost supra 7^eciiaia, paradisum quem exeogitavit in mentem revocai Mahudein alia incohserentia addit : Porro ; recta, ipsis qui crediderint, inquii, et fecerint erunt horti, current de sub illis flumina (qu<B in Arabia desiderantur) hgeceritfelicitasma-

metes

consentanea priores scilicei mariyres incendio fuisse consumptos, de quibus solis mentionem habet Mahumetes in Corano, quosque Acia numero fuisse Iraduni quadringintos viginti septem alios vero, inter quos S. Arethas,
:

F
Martyrei N$fliaHfn*e$
tiierii

giadio esse interemptos. Occisa viginti ferme 167 Addit Taberita

:

gna
deinde ex seriptoribut qi de Corani do*
etrini

etc.

165

De hac sura multa auciores Arabes

conimentati sunt.
collegit
(3)
:

Ex

quibus Jahias aliqua

,

com-

Dixit

Mohamad

inquit

filius

millia nimirum, non in soia civitate Negran, sed in universa Home^ntide neque de solis martyribus hic videtur esse senno, sed de jEthiopibus quibuscumque qui a rege Home; ;

nu-

faete

menlati iunt;

Isaac

Hi habitatores Nageran,

et profitebantur
illis

deditque rex religionem Jesu, cui sit pax, vel mortem elioptionem, ut vel judaismum mortem. Tunc jussit gerent. At illi elegerunt atque igne repleri, in eamrex aperiri foveam.

rita csesi sunt. Occisa esse viginti miliia scribit eiiam Ibs-Ishak in Sirat-errasui (6). Quod

vero ad ynariyres attinet, qui

passi, admittenda esse

Negrame

sunt

auiumo

quse haheni

que conjectos
socii
lieres.

fove

Fuerunt occidi. Dixit Hasan octog-inta. partim viri, partim mu:

ea universim fide digna esse ex muitis probetur Congregati sunt ex civi-

Acta

n. 8,

quum

Sed hic numerus, quem proponit Ha,

pueri et tate et vicinia. ajuni, viri et rauh'eres, juvenes et senes, nuraero quater mille puellse,

innitiiur, nec, san nullo monumenio antiquo est. sciam uHo alio in libro obvius quod

Quumque
runt
illis

infideles eos apprehendissent, effode-

ducenti quinquaginta duo, qui sibi invicem iu martyrio succedentes, dereliquerunt temporahanc vitam, non nejrantes bonara confes-

lem

foveam

in terra, in

qua ig-nem suc-

censum

illis

tentare, ac

osteuderunt. Deindc cceperunt eos dicere singulis viris ac mulieribus:

sacerdotes, qui insionera. Inter eos sunt tum tum reliqui martyres et vir terempti sunt,
,

justus Arethas.

Eumdem numerum

marty-

)Siipian. !US.-ty|lmperiumJociauid.

paij.

U7, &at>,8p.

rum

710
lOOTOU
E. C.

DE

SS.

AEETIIA ET SOCIIS MART.

NEGEAN^

IN ARABIA.

recitandum. Unde acceptus vero sit nuLemerus alius qui legitur in Aismavurg:, seu typts ctionario Armenorum, Constantinopoli anno 1706, ignoro. Bsec enim habet iniloco

rum 4,252 habet synaxarium JEthiopicum suo

Beih-Arsamensis, et quidam Silas, patriarcha Nestorianorum Persidis, qux)cum dispulitterae tyranni tatio est habita, pertectcV sunt
judcvi.
'

Denique servi Dei, ineuntes fcedus pacificum cum Alamundaro, reversi sunt et coa;

edito
tio

synaxarii ad diem Ociobris 20

Arethffi et

tentain
stini,

litteris

regis Homeritffi,

tum ea

quffi

martysociorum decem milliura et ducentorum Notat P, J. B. Aucher, ordinis Mechirum (1 ). festorum, qui taris abbatis, in quodam ordine
ArmeniacediciiurJ)onazoiz,similiteradscribi ex martyres 10,200; at in alio Kalendario,

Dei facta fuerant, detulerunt ad aures servi

Ju-

imperatorisRomanorum. Is vero absque mora scripsit ad Timotheum, episcopum Alexandrinum, iit beatitudo sua litteras mitteret ad reg-em -I^.thiopum, nomine Elesbaan. Hic

sxculari statu 10,000.

ecclesiastico
(3).

et 245 [lege
iis

427) (2)

ex

Timotheus inter

hiVreticos, seu concilii Chal;

Sed standum

quae

monu-

Teiiimonin

Bamz*

tt

Suueirii.

menta aniiquiora perhibent. 16H Cxdem Negranensem praeter modo laudatos et alH hisiorici Arabes memorant, Hamza Isfahani in Chronoiogia gentium
:

verum cedonensis adversarios recensetur moderatus fuit, aut hypocrita forte, ut adeo catholicis addictissimus imperator Justinus, non modo eum a sede non removerit, sed ei
plura commiserit. Patriarchatum Atexandrinum iniii anno 518 eumque tenuit ad annum usque 5!i5, seu, ut verius alii sen,

lllos itaque,

chrisiianos scilicet Negranenses, in terra effosinvasit, eosque objecit foveis. quas detrusit qui in has sas largo igne succendit. In inchristianismo perseverareut. Invento hocce
g-entem christianorum

iiunt, 53/.

ad sedera

reg-ni

in

numernm absumsit. Inde Yemana regressus est (4).

-.

170 Metaphrastes,sgeculi decimi scriptor,in sua editione Actorum, pr<Bter alia non pauca, qusepro more immutat atd negtigit (5), inten-

Me^apliraiUt
i lociim Ti-

timihei fatriiirih.v ininis-

Pauloplura habei Nuweirius

Relig-ionem juinquit,
cffidi-

^ daicam amplexus Dhu Noivasus,

bus grassari coepit adversus eos qui in Yemanensibus provinciis fidem Jesu Filii Mariae, super quibus faustaj sint comprecationes, sectarentur, eique obsequi detrectarunt. Eum in finem quoque oppidum Negran, ubi Abdallah, cum sociis suis religionem filius Althamiri
,

dens solum leciionem piam et gratam offerre fidelibus, in loc^m Timothei hceretici, substituit Asterium quemdam quem unde accersiverit ignoro. Sicque difficultates non leves creavit eruditis viris Sollerio, Pagio et Assemano. Credidit postremus hic adsciscendum
;

riio iiibitiiuit

Aiterium.

christianam profitebantur, se contulit; iisque

injunsitutjudaieam fidemsusciperent.Uenuentibus illis, Abdallam Ibn Althamir gladiooccidens, reliquis iug-entem succendit

rogum
:

eo-

sque illuc dejecit. Hi snnt socii foveae, quos Deus in Alcorano memorat his verbis Occisi suntsocii foveae, ignis rauUa materia succensi
etc.
;

Apollinarem quemdam orthodoxum quem Jusiino imperante episcopatum Alexandrinum tenuisse doceni libri Coptitarum et Chronicon orientale Ebnarrahebi Asterium vero a Metaphraste pro Apollinari esse positum qui hsee (6). Verum his neglectis Lequienus, Aciaquasedimus, e bibliotheca Colberipsa tina accepta, prce manibus habuit, prsemissa
,
,

brevi hisioria persecutionis

Dhu

Noioasi, in

recitatque
85.

non pauca hoc

loco e Corani

sura

hiec verba prosequitur : Haec fuse narrantnr in Actis Graecis S. Arethse martyris. quae ex vetustis codicibus biblothecse Colbertinae enii
,

XVI. Hortantur Justinus iraperator et Timotheus patriarcha

quffique long:e accuratiora sunt quam apud Metaphrastem. In his nulla Asterii archiepiscopi

Alexandrinus
versus
ria
c

sanctum Elesbaan ad bellum gerendum ad-

Alexandrini mentio, scd Timothei, quem nonnulli orthodoxum prsesulem fuisse jactarunt.

Unde

constat

Simeonem Metaphrastem, quura

Dhu Nowasum

histo-

haec Acta suo more componeret et interpolaret, pro Thiraotheo, qui inter hsreticos censitus est, qui catholicus putaretur. Asterium finxisse
,

expeditionis.

Martyrium
et

Initio itaque

genuinorura Actorura isthaec

ttejuttt-ou

le-

SS. Azqir, Cyriaci

socio-

g*untur

'Krcu;

Tr;;

paatXeia^ "I&uartvou

ToucftAo/piffr&L. z. r. A. (7). Scilicet

qucV recitat

rum

38.

Quo tempore

haeresis

monophYsitica intra Homeritidem penetrarit.

Dhu Nwfn.. )/iu
.jr/<inir h

f^Ut-e post mariyrium, chrisiiaxtorum Nesuntf dilucide in quibus prspcipua iantum ^^^ ^^^^ memoranda sunt. Ediia hac siraoe

rrgt

\^granensium consecuta
;

victnotadyeiHcniiontfu,
Jua(l'-tl* II"-

^ctis narrantur
-

hoc ioco Lequienus, prorsus conveniunt cum ceteiis qu<v in Actis nostris ieguntur n. 1 pronuntiat (8), exemraque quie de codice suo plari nostro simiiiter aptantur. 171 Quomodo vero fadum sit ut Elesbaas, quem ut sanctum veneramur, cum patriarcha haeretico communicaverit, hic paucis explicandum; siquidem, quse inter utrumque gesta
;

Qiuimodo fattiim
II'

coni-

tnuni- averit S.

Eleihaai euni
jiairiiircha

sunt, locum

non modicum tenent in Aciis. Au:

h.*reiiio.

ynai.., tcriUit

adpaiiiar-

cham Atexan"

""

Dku Nowasus ad regem Persarum Cavadcm, et ad Almunday^um,, regem Hirensem, ut simHia in ditionibus suis peragereni. Eodem tempore ad Almundarum venerat legaius Justini Abrahamus, tum ut duces captivos, Demosti-atum et Joannem,redimeret, tum ut christianos, et maxime cathoiicos regi Saraceno commendaret. Coram legato et aliis pluribus inter quos erai Simeon
scripsit
,

ni

rx

diamus primum hac de re disserentem modo laudatum Michaelem Lequien Nec quisquam
indig-ne
ferat,

inquit,

sbaanj, qui haeretico rera gereret, inter sanctos ab utraque ecclesia catholica, GrjBca Latinaque, jampridem habitum. Huic naraque christianissimo regi hoc

hunc principem (Eleepiscopo Alexandrino mo-

condouatum

fuit

qui

quum remotissimam
et

Romauorum imperio
Oricitt.

societate

reg:ionera

(I)
IfiS.

AMPmnni,

bit>

Or.,tr>m.

(3) VilK SS.mu pon. tSOl). V.-neUi-i 1813 Aclft

111, pag. 693. ^2) Supn n. sunt in ICalcml. Arinpn.. toni, VII,

(4) Iniper. Joct. im!;. 59.

iing.

(5) Cfr
ttl)

6S. lom.

Vlll

Octob.,

431. bhuoI. A.

toml. pa. 382 ci jie(|. cfr Aclo SS. tom. V Juiiii, De patriarchis Alosaiiilr. png. 03, n. 332. (7) Lcquien, Or. Chri&t. lom. lt,col. 42S ct scii. |ti)lbid. eicol.3t)8 ct scq.

Biltl.

incoleret,

incoleret

superiorem
,

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS. rem beiium moveret. Act alium archiepiscopum

711
n. 28.

Tunc instructo

itCTORB
E. C.

nesciebat
ret
:

praeter illum qui Alexandriie sede-

ignorans,
,

hffireticus

an

orbe christiano quum haberetur catholicus

an

reliquo

perinde paratus esset catholicae communionis alterum admittere (1). Huic judicio subcribo

exerciiu ciasseque parata vectus est trans fretum S. Eiesbaan, non multo post Peniecosten anni 525. Acta n. 29, 30. Devicto csesoque Dhu Nowaso, proregem constituisse fertur Abrahamum, ibid. n. 38, idemque legitur in chronico Joannis Asise episcopi, ut suo loco videbitur, Verum historici Arabes in pluribus
dissentiunt, et

non invitus; sed addo non constareTimoiheum

aperte oppugnasse doctrinam catholicam, prseterqitam iniiio episcopatus (et, ui dixi, videtur ab hypocrisi immunis non fuisse), ac iierum sub episcopotus finem propiereaque evocatus est Cpolim a Justiniano, anno circiter 535. Nuper repertus est inter codices Syriacos Londinenses ejus liber adversus syno,

sum
lice

aiios principes

primo quidem post Dhu NowaHomeritas in Arabia fe-

dum Chalcedonensem
versus
est (i).

qui e Greeco Syriace

ScribM Juiii172 Pr^eter litteras ad Timoiheum^patriaru$adEUf.j^^^ Alexandrinum datas, sc7-ipsit quoque ad Etesbaan regem *^TuiLrZ ^^stinus imperator ^thiopise, servataeque sunt hse tiiterx in Acmm tt TZ-'' Justinum $em parai:nu' tts nostris n. 28. Antequam vero ad
, .

dominatos esse aliquamdiu significant quod iierum deprovincia una aut aitera, maxime de iractibits montanis inielligendum esse haud dubito, Inter hos principes nominani primo ioco Dhu Djadan^l), qui periit anno jam 525 aui pauto post deinde l^arthadum, ejus filium, et demum Alcama-Dhu-Kifan, fiiium Sjarabhii, filii Dhu Djadan. Ex
;

menoiogio JEthiopico, dicto Senkessar, videtur et Sjarabhii aiiquamdiu principaium

tenuisse
,

vel vices suppievisse

patris sui.

mera$ miU(um ei no
vium.

tmperatorem redieril Abramius legatus qui mense januario anni 524 in castris versabatur Aimundari regis, nonprocul a Mecca; et deinde antequam litierae Jusiini ad Elesbaan yEthiopiaregnantem, g pervenerint,in extrema pars non modica dicti anni effluxerit necesse historiest. Id jam conjectaverat Arabum Actis. ciis (3), sed certo nunc discimus ex
,

Hunc enim esse arbitror Sarabahal, regem Homeritidis, qui memoratur in dicto menoiogio ad diem 24 novembris nam aiiud tempus haud reperio quo quse ibi narrantur contingere potuerint.En verba synaxarii^thiopici,
;

qux nobis nova martyria Homeritarum

:

reve-

Hieme

enm

tertiffi

indictionis, ut iegitur ibi

,

lant,vei JHthiopum in Homeriiide degentium, nec prxtermitii hicpossunt Item martyrium sancti Azqir sacerdotis, et 38 aliorum civium

extremo anno 52J- aut initio sequentis, Eiesbaan adhuc in insiruendo exern. 29, id est

citu et in

paranda classe distinebatur. Pertigit autem exercitus, ut docent Acta ioc. cit., ad centum viginti miiiia miiitum quot et
;

Dhu Nowasum

coliegisse,
,

dum Negranam

temporibus reg-is Homeritidis Sarabahal (8); a quo quum in carcerem conjectus esset Azqir et veturetur ne quis ad eum aocederet, congregatipuntillic viri quinquag-inta in die baptismi (Epiphaniee), festumque illud celebrarunt quam ob causam a rege accersiti

Negranensium

aggressurus erat

supra scribebai Simeon BeihArsamensis. Verum addunt Acta n. 31 simui fuisse quondam pedites ter centies et cujus numeri me vadem non decies mille subscribam. Longe facilius admittendus nu.
:

sunt.

Quum

illura adiret sanctus,

obviam

ei

factus est Cyriacus quidam, qui

salutasset,
iUico

quum sanctum
Azqir

catenis

viuctus est.

merus navium septuaginta, quse

fuisse dicuniur
n. 29
;

instructse
institori-

deinde, raandato regis, tormentis afFectus est prius et quum e ligno eum suspendissent subraisso igne, dein ei caput absciderunt (9),
,

siquidem ab

Ceiebratur hoc martyrium

ei in

Caiendario

bus Romanis,Persis et jEthiopibus eas coemit Elesbaan et portus indicantur ex quibus

-.

sunt adductce.

Verum absurdum

est excerci-

tum centum
mora7^e, et

miiiium virorum menaves soium septuaginta quibus in

et viginti

Mhiopico apud Ludoifum (10), ubi ad dictum novembris /Ethiopici, seu 20 novemdiem Cyriacus; bris juliani haec leguntur Azkirus et perendimum seu 22 ejusdem et ad diem mensis Negrani martyres. Num vero hi mar-

U
:

Homeriiidem erant vehendi. Quapi^opter Mecirciter dupiiC taphrastes numerum navium

tyres quadraginta , vel triginta novem , computati fuerint inter martyres 4:, 2 ft2, quisimiiiter

cem

scriptores vero recentiores loco historix Arabum, nescio quo errore,

significai
(4);

guodam

aiio dicti

hagiographi Grseci, quo

Negranss occubuerunt supra n. 167, distincerto definiri non poiest. Eos apprime jEihiopicum, nec idem est guit synaxarium
,

genias naves septuaginta memorantur,septin difficultas hwc fuisse iegerunt (5). Sed videtur

tyrannus a quo supplicio sunt addicti.

174 PrcCter

regem Dhu Djadan

historici

vel

Dhu
Itisloria

ex

fretumBabelmandeb, soivi posse. Quum enim naves per quod ex Africa ad Homeritidem
sperveneruntMtii^^i^^^^onsuperetmHliaria inter1/2 (6). et piurimis insuiis anglica

Djeden

quem

Arabes aliquot in
,

io-

itucioribu$
titliibut^et

Apri-

cum Dhu

Noxoasi suffectum esse scribunt,

spersum sit,constitutiscastris in

iiitoreHomemiiiiibus qui illucprimi devenerant, Htico a inira breve temaui aiiqua obtenta victoria, potuerunt. pus naves aiios et alios adducere
173

quemdam Dhu Nowasum Homeritarum inier ei Abrahamum, fuisse perhibent et quidem eum regem unanimes
iidem Aryatem
;

viQ ex
2rt.

BamDhu ThaUbmn ad
Iler

.ICihfOpiamft

Annom

^ou
...

Mense

aprili

ejusdem terti.vindicti<mrs
est,

Pent$coi>^n

aua exercHus insiruebatur, id

Timoiheus Timotkeus

anno

i)s:D,

^Sr:Sr-

Vairiorcka^le.o.^i^n.i^ P<^%'-^^'^.^
^^^^^^ coegit et die sequenn sa
,

exercttus ducem dicunt, non vero Eiesbaan, Nowasus est devictus excepto a quo Dhu Hamza Isfahani, qui non secus ae htstorici duxisse Grceci,ipsum Eiesbaan expeditionem Esimiphieo, statim a scribit. Denique. omisso Dhu Nowasi Aryaiem regnasse ferunt:
.-

fmtt Cpoiim.

morte

cam ,xnci,u: s. .m Dh

Marci synodum

^ /"

^^
J
mox
tnm
I

~'r
38.

"Zu^^rC^V^sbyter^cm
JEthiopum
,.,
. ;

misit

ad regem

non esse^nisi quando . Esimidocuimuset uiteriusosiendetur. Audiantur interim

rphpllio est conciia,supra

t^"Z.t
r.- lociornm

harians
Cl.ri.t,

eum
I

ut conirapersecutocol.
I

historici
I...K
:.'

Arabes

Interhffic. inquit
,.:.B.74
i-t

Hamza

.i,

Or

lom IK

420.-(2) Ntvc Revue

rUeMc.,.: .frih
(9)

lom.

II.

*i pK. 29>i

ctr. p des sou.c- n"U.. _(i)Ap "'"'""''.:?

_^^^,,^

,^

riUrR.ler. K

.IkunJe.iou.. XII,

'; ;/ - slXL. ,p. S,peto, V.apg.o P6. 3mii M^r. - tlO, Commcnl. -d. In... -E-luop., pB-

xiV

rBre7^\-\?rschuuiotiu.;'io^^

supra

712
iDCIAHg E. C.

DE

SS.

ARETHA ET

SOCIIS MART.

NEGRAN^

IN ARABIA.
ei

supra dictus swculi noni scriptor, Yemanensium aliquis, qui dicebatur Dhu Thaleban, mari transfretavit ad reg-em HabassiDorum,qui fidem quoque Christi profitebatur. Ad hunc querelas ea super re [csede Negranensi) detulit; et quid
in

permisere.

Literas erg-o
,

tradit

Csesar ad

rem Habassinorum in quibus justa vinlata, et vim popularibus religionis illatam increpiopem ei ultionemque ab oppressore tans
,

prasstari

mandat.
:

Ille
,

trig-inta millia
(6),

(.3)

cum

christianos patrasset

suit. Iter

istud

Dhu Nowasus expoDhu Thaleban seu Dus Ibn

,

Dhi Thaleban, conimemorant historici Arabes Ofnnes; et iis credendum esse, licet rem omittant scriptores Grseci non videtur dubitan,

sub mandatis si tu deviceris eos, tertiam partem virorum occidito tertiamque regionum devaeo illuc destinat
his
;

duce Aryato

tettiam item mulierum iiberorumque, captivam avehiio. Hasc procul dubio ab Elesstato;

dum.Etenim aliquottantum milliaribus distat

Homeritis abjEthiopia, sed a ConstantinopoU distat utraqueleucis quingentis. Rex Habassinorum sic Hamza prosequitur per litteras negotium cumCa^-sareRomanis imperitante communicat, et veniam sibi dari petit ad exercitum in Yemanam immittendum. Jussit ille ut Dhu Thalebanum in regno suo vicarium relinqueret;
, ,

baan praecepta non sunt

sed preecipienda

esse a principe his in adjunctis rerum, mahumetani, pro ethica sua, cogitarunt. His copiis,

in quibus

erat etiam

Abraha Alasjram,

quipostmodum prorex fuit Yemanse, egressus Aryatus, simulque Dus Dhu Thaleban, trajecto rnari ascendunt in litus Yemanje. Re audita Dhu Nowasus Himyaritas, reliquasque
tribus

atque

ipse

cum

copiis suis

Yemanam

versus

Yemanae

sibi

obedientes evocat. lllicon-

contenderet. Die tantum interposito, rex Habassinorum in Yemanara properat cum septua(1). Funditur fug-aturque Dhu Nowasus. Missi qui vestigia cjus persequerentur. lile celsascandens perrexit ad mare usque,

ginta mille viris

veniunt non sine dissen.sioue et dissipatione, quura propter ang"ustias, tum quod tanta moles molestiarum subito ing-ruisset. Nihil itaque sed in fugam mox belli fuit, nihil caedis (7) conjectis qui advenerant, Aryatus cura copiis
;

Dhu Nowanui
gladioperiit.

Narratio

Ta-

beritg de D/nt

atque semet in illud prsecipitem dedit (2). 175 Ita periisse Dhu Nowasum scribuni etiam Nuweirius, Taberita et ceteri Arabes; Acta vero et Joannes Asiae episcopus eum a
,

suis introivit

(8).

177 Addit, ut

Hamza, Dhu Nowasum

se dedisse.

in

Bmendatur
Tal>eril/i

mare prtvcipitem
berita annis plus

Quum vero

ex

Ta-

Procopio.Aryarei

quam

trecentis post bellum,

prorex

Thalebano

rege yEthiopum occisum referunt. Cum his consentit Malalas Axumitarum vero rex, in'

quit, victoria tandempotitus,

Ilomeritarum

re-

gem

bello ca])tnm occidit, deleto exercitu ejus

toto, reg-ionibus
tis (U).

etiam reg*nisque ejus occupaSolus Theophanes ex oscitantia Dhu

.-

tur opitulante

Nowasum captivum servatum dicit Deo igimagnam ille retulit victoriam,

regemque Damianum, Syris Dimioneyn^ceteris Dimnum, Dunaan,etc. vivum c;iptivum egit, Homeritarum reg-ionem eorumque reg^iam reddiditplane subditam {^).Standum videturcum monumentis sinceris,et Mahumete antiquioribus quale esi ch^^onicon Joannis, et esse Acta nostra non dubitamus. Prxter Hamzam au;

quod hoc loco memorat, historirm suam ediderit, magis credendum Procopio qui co3BVus fuit, et vivente adhuc Abraha Alasjram scripta sua Cpoli vidgavit. Negligi iiaque non potest Esi^niphcvus ut supra est dictum ; Aryates vero censendus est dux itte, quem, ab Elesrebellante Abrahamo Alasjram scribit baano contra eum missum esse nomen a Procopio reticePropopius cujus tur, Aique hsec circa annum 53U evenisse, regnasse veroAryatem in Yemana [aut in ejus majori parte, reliquam forte retinente Abrahamo), supra monuimus. Quibus prcemissis^
,
,

Bomerita$
iu/(um vexavtt.

jam procedat narratio Taberiise Yemanam calcare Habessinis suis,

parte virorum occisa [in quibus

At Aryatus atque tertia

diendus
rita, qui

et celebris

Arabum

historicus Tabe:

nono vertente scecuto scrijisit Aliquia eorum (Negranensium), inquit cui Dus Dhu Thaleban nomen, super equo per arenas sese
,

quanta
nis

potuit celeritate

surripiens
copiis

evasit.

narratorem ad mores mahumetanormn accommodasse monuimus), tertia regionum direpta, captivam multitudinem ad Negasjum, gwonomine hodieque Habassinorum rex vocitatur^
res gestas
submisit. Ipse remansit, opprimens divexans-

DhuNowasusdeindecum

Yemanensis, revertit. hactenus. At Dus Dhu Thaleban, quum

sisset, ire

Sanaam, reg-ioAtque haec quidem

ita

que regionem.

Tum quidam Yemanensium,

Dus Dhu Thaa- F
:

eva-

memorans

qui invexisset ipsis

perrexitadcaesarem,

minum, ejusque opem coutra

;

Romanorum doDhu Nowasum et

leban de negotio Habessinorum, dixit ut Dus, nec ut appendices ephippii ejus

ut exitus ejus itineris.

Non
i.

e.

armatos ejus imploravit exponeus simul quid ab iis editum esset, Hartiza, qui scripsit post Taberiiam,iter Cpoliianumneglexii etquum de illo altum sileant Gr^ci, haud crediderim factum esse. Secus dicendum de Thalebani
;

Proverbium ad hunc

usque diem
17.S

in

Yemana vig^et.

itinere /Ethiopico.
ejatque iUneTe, et

17G Pergit Taberita

Regessit

ei

Cajsar

UHI-

ver$a expedi^
tione

Mthio-

pUn.

Longius dissitJB sunt regiones tuai a nostris, neque uUa ratione te copiis possumus adjuvare sed pro te scribam ad regem Habassiae, qui ut hanc quoque religionem fovet ita pro:

pior est regionibus tuis

tibi

quam

nos.

Is

opem

praesidiumque praestabit; simulque ulciscetur eos (jui te oppresserunt atque in te tuosque religiouis consortes omnia saeva sibi
,

Aryatus annos aliquotin Yemanse Cuntra Anjalem rebellat imperio transegisset, id ei ereptum ire contendit AbrahaAlAbrahu llabassius, sub eo militans. Veriora nyrom, umcensemus quse scribebai Procopius c03evus, su- que cxdti. pra a n. 124- Ante Aryaiem regnasse Esimiphgeum,qui a rebeliibusin casteilum quoddam inclusus est his Abrahamum sese adjunxisse et ut verisimile est, in parie aliqua Yemame regem egisse, deinde rebellasse iterum et tum regnum esse consecutum. De hac rebeltione alierascribereTaberitam insequentibus, vix dubitandum videtur (9), Sciderunt se inter hos amhos, inquit, Haba.ssinorum studia, ad
.-

Quum

"''

(21

l.l.!lV'w;

^'""'?i"" *!-?-J^,-;''''"

*"%"-!""^ "'

^'^-

Cfr Aclo a n. 89,

52

(8) Tal,crila. .p.

Imner. Jncl

.,.a.

I0!>.-

pag. .>4/.

[j)\i,lcsu(.ra n. 1/i

{(.]

bupra n. 127. (7)

noH*)

quemque

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

713
AVCTOtS E. C.

X quemque eorum

parte exercitus sese adjun;

jamque propinquantibus, atque ad manus veuire mittit Abraha ad paratis utriusque copris recte facis, quod HaAryatem Enimvero non bassinos inter se velis collidi ut rem nostram
gente. Alter in alterum deiude educunt
,
:

christianum zeloque fidei prsditum, Abraham nomine. Homeritis praefecit. In quibus prseiermiiti Esimiphceum et Aryatem proreges, suo
loco observavimus. Atque ita universis christianis, qui

ob persecutionem et judgeorum me,

tum

constituamus; quin in solitariiim potius pugnam utrinque desceudimus, ut ei qui adversarium suum straverit, reliquae copiiB accedant ? Respondit Aryates
:

coUectis fuerant christiana religio in illa regione restituta est. Misit autem Alexaudriam etepiscopum indeacdispersi dissipatique

cepit

Profecto aequam

tulisti

cou-

pervasisset.

ditionem ; exi modo. Exiit erg-o adversus eum Abraha. Erat is brevis corpulentus, catus relig-iosus in christianismo suo, quod el inferius repetit. Exiit quoque adversus eum Aryates
,

antequam Chalcedonensis synodus ea loca Qui quum regionem illam brevi rexisi;et, vita functus est. His significatur forte Joannes Paramonarius queyn tamen alibi ad jElhiopiam, non ad Homeritidem missum
;

esse, saiis

manifeste scripserat.

(3)

Quumque

[erat is

magnus, longus, pulcher,) hastam manu

retinens. Abrahse erat satellitiura quod tergum defenderet. In eo servus, Abuda dictus. Quum pedem propius contulissent, hastara suam extu*
lit

Aryates, percussurus caput AbrahJB, in syncipnt eam intendens At hasta in frontem AbrahBB

incidens ejus, superciliura, oculum, nasum, labrumque leviter vulneravit indeque uoraen
;

traxit Abrahffi Alasjeram,

Abraliffi

i.

e.

fissuris notati.

^
OoitoAryaAbrahamui regnumcate

servus impetu dato Aryatem occidit. Sic omnes Habassini in Yemana ei adjuncti quod circa annum Christi 540 factum esse diximus.
:

^ZiiJnU^ c.r.iaanM,
tjui expeditio

179 Aryatem ab ipso Abrahamo occisum essB scribit Nuwcirius, regnumque ejus ac rnortem his paucis commemorat Dhu NowaSM5 ultimus est regum Yemanae ex Kehtano ^^^^^ eumdcm esse censent plerique cum
:

Homeritarum rex invectum in Alexandrinorum urbem Chalcedonense concilium ejectumque propter fidem Theodosium, ac sede sua, quod synodum amplecti detrectaret, deturbatum comperisset ipse quoque ea re ofFensus episcopum exurbe Alexandriarecipere uoluit (4'). 181 Victus est Dhu Nowasus anno 525, et led id non conligil temnon mutio post episcopum Alexandria accer- pore de quo siverit rex Eiesbaan; Theodosius autem, pa- iirihimus: et triarcha hxreticus, sede sua pulsus est an7io mquead dnsolum 538, postquam eam tenuerat annos fere num niinifiium ^lOpauduos exquibus patet multa scripiorem hunc coi tanlum ibi prastermittere. Licet vero concedendum forte atieclai hasit, aliquos in Homeritide circa medium S3e- bmt. culum VI adhsesisse monophysismo, et frusira
, ;
:

dudumque,

Meccana.

Jectan

filio

Ueber. Genes.

x)

descendentium.

Universi, quibus ab iis regnatum est, anni, sunl ter mille octoginta duo. Quum sic regnuro YemansB invasissent et occupassent Habassii,

ut sibi episcopi su3e secise miiierentur, Jusiinianum imperatorem rogasse, ut narrat Joannes in sequentibus, id profecio de ipsa gente deque Abrahamo dici nuiiatenus

potest,

opes dispertitus est Arvates, quem alibi dixerat inter ^Ethiopes fratris regis JEthiopis filium, eminentes , exclusis qui tenui essent nobiles
conditione.
insurrexit;

Hac

occasione Abraha, unus

ducum

Habassiorum,

collectis copiis, adversus

Aryatem

eumdemque
interemit.

bello persequens sua-

in vivis agebat tum rex ElesProcopius reiigionis chtnstianae baan, quem cultorem eximium appeliat, et cujus Abrahamus in Homeritide gerebat vices. Tnsuper erat hic amicissimus S. Gregentii,episcopi Taphar, seu Dhafar, quem probe catholicum fuisse ostendemus ad diem 19 decembris quo colitur. Piacet interim heec confirmare ex iis qucC de

Etenim

met manu

Procopius ducem anonymum e regia propinquitate lectum, quem ab Elesbaan contra Abrahatnum missum fuisse dubitamus, scribit et nos Aryatem esse haud
,

ietate iila ecciesise Homeriticse scripsitMichael Lequien : Alexandrinorum pontificum cura et

studio, inquit,

ad Christum traducti Homeritae,

ab

peripsis copiis suis rebetlibus interfectum

illorum regimini subditi permanserunt ; nihil mirum igitur, si ordinati et electi Alexandrise

hibet.

Postc3edem Aryatis pacifice Abrahamus regnavit, et ut prorex a rege jEthiope agniius est, Tn fine regni, ipso anno quo natus
est

ipsorum episcopi, monophysitarum haeresim ex .,gypto secum detulerunt, in qua ortum habuerat et irapune grassabatur
:

atque

ita

incautos

Mahumetes, seu Christi 570 (1), beilum sed m^vit contra Meccam et delubrum Caba,
infeliciler

riam

cujus rei fabulosissimam histotexuerunt mahumetani, magistri sui

:

Abraverba commentantes i^l). Sed de regno potius quse in graiiam relihami seu de iis
gionis christianee gessit,

greges sibi duxeruntet tenuerunt. Neque taraen contigit sub illud in prima eorura ad fidem revocatione Justino seniore, utineptegarriunt e sectaJacobitarum, seu monophysitarum, historici non
;

commissos

in haeresim captivos de-

enim passus

esset Justinus religiosus princeps,

fidei

dicendum ad

dmn

Chalcedonensis

strenuus

assertor

qui

Gregentius colitur. 19 decembris, quo S.

In

ffjrreiin

mo

hujus enim Vita mentio occurret. regnante Abra180 Hxresis monophysitica

frequentissime Abrahami

Homeritarum conversioni tanto studio allaboramitti, verat, e monophysitis episcopos ad eos

quos semper iufensos habuit, quorumque patriarchas ipsos,
ejecerat.

nophytiiicant

hamo

in

Homeritidem penetravit,

si fides Jo-

tam Alexandria, quam Antiochia Quin Procopio ct Theophane locu-

Homeriti-

hxresi addictissimo anni Asia; episcopo, huic

pletissimis testibus,

tam Elesbaas iEthiopum,

,/.c,/m. eduxit, wasum,

occ.qu exerciium captumque occiait ^r.uu.u

.

f ^ -"-"-".;
^

,^ i;:.,,c g^ndo Moyplus

nrrunata occupata

est

psg. 383 cl seq.

(tt)

Orico Chrisl. tom.

II, col.

571.

;\S.'ftv;.':Sf.SLTBi~";

meritis

::

714
AocrOHB
E. C.

DE
:

SS.

AKETHA ET
iilara

SOCilS MART.

NEGRAN.E IN ARABIA. D

meritis

Narrationem

Joannis Asjeb con-

veliam arapiius in ecclesia Homeritarum, ubi oetendam Greg-entium illis Indis Arabibus et toto Justiniani imp. tempore episcopum prffifuisse (1). Crediderim ego metropolitam missum minime esseS. Gregentium ab imperatore Justino, aut initio imperii Justiniani, seu circa annum 527 ; sed dum jam rex erat

^thiopia (immo ex Arahia) suh Justino impesua praedicatione multos ad Christi fidem conversos marratore. Aretas, vir sanctissimus,

Abrahamus. Ei enim superstes

fuit et ultra

annum 570 vitam in episcopatu protraxit. Sed de his dicetur ad 19 decembris, uti et de ulteriori conditione religionis chrisiianse in Homeriti de usque ad ortum superstitionis
mahumeticse
(2).

secum obtulit (4) Dum ex Aretham oriundum dicit^ prodit se exscripsisse aut summatim composuisse quae habent Menxa Graecorum. Horum enim synaxarium ad diem 24 octobris, eoo Raderi nostri versione ms., hujusmodi est Erat Arethas primus inter suos in urbe Negra apud ^tbiopas (l. Homeritas, vet ArabasJ, imperante Justino; cum apud ^thiopas regnaret christianissirausrex Elesbaan; apud Homeritas quidara judaeus Duuaau. Haec autem reg"io in
tyres Christo ipse

^thiopia Sirletus

.S.

literis sacris

martyrum Ne XVII. Cultus f il^ ,;o T granensmm e tastis sacris Lart

li^elix.

appellatur Saba; a GrEecis Arabia Elesbanus autem Dunaan Hebrseum vi

sibi

subjecit, et in ejus civitatem praesidium

.

^^^^^^

^^^^ ^^^^^^^^ jjebrieus

vi sed

oppressit. ex-

tinis et Grsecis.

curritque ad

urbem Negram, quam etiam obseperjurio,omnesque,

ditetexpugnavit,non

MartyribusNegranensibusduplexobtingit Areths e( oannuntiatio in Martyrologio Romano, et ciorum ex primum quidem ad diem 27 JuHi hisverbis martyrologii Apud Homeritas commemoratio sanctorum marUuinii; tyrum, qui sub Dunaan tyranno ob Christifidem B iucendio traditi sunt. Quod qua de causa factum sitnon satis percipio: etenim ad diem illum
De
cultu S.
:

christianos interfecit, viros juxta ac mulieres.

in nullo martyrologio antiquiori

tur.

Verumtamen

solent martyrologi

annuntianubi
,

dies aliquis jejunior apparet,

sanctum

unum

alterumve aliunde adsciscere, quorum dies obitus autpassionis ignoratur. Legerat sciticet Baronius in historicis Grascis, quos hic pro more in notationibus appellat, in persecutione Negranensi martyres multos occubuisse prxter S. Arethara et socios proceres, qui in Menologio Sirleii ad 24 octobris celebrantur et ideo alicubi eis iocum dandum esse censuit. Quum vero dies 27 Julii martyrologii sui exuberaret minime et adscripios haberet martyres nonnullos persecutionis Arabum in Hispania, huic quoque diei alterius persecutionis Arabicge victimas attribuit. Addiem deinde 24 ociobris S. Aretham et socios annuniiai idem his verbis Apud Homerilas in civitate Negran passio sanctorum Aretae et sociorum trecentorum et quadrag-inta tempore Justini imperatoris eub
; ; , ,

Hic sanctus Arethas, cum prius omnes in fide Domini nostri Jesu Christi confirmasset ad extreroam senectutem pervenit, ita ut incedere non posset, et cum ad capitis punitionem dara- E natus esset, g-estandus fuerit. Ergfo ad supplicii locum deportatus cum gaudio cervicem ferro resecandam praebuit, spiritumque Deo tradidit. Muiuavit haec Menasorum synaxarisies ad verbum ex Menologio Basiiii imperatoris, non videns quam pay^um cohcerereni quw de situ Negranse in jEthiopia continent ejusque oppugnatione a rege Homerita, Praeterea vix quidquam habet synaxarium istud tam nobili
,

mariyrum coeiu, vel potiu^ dixerim tegione, seu muitiiudine, dignum. 184 Audiatur itaque synaxaristes alius,qui Menologium Grxcum a Sirmoyido nostro repertum,dictumque amajoribus Synaxaria vel Synaxarium Sirmondi, conscripsit, ac Cpoli floruit, ut suadet ejus liber, et quidem, ut
credit PapebrochiuSy ante

"^ memiogio

antiquiuimo

annum

Christi m.

Licet vero desit synaxarii priyicipiutn in excerptis nostris, quoniam, ut notat laudatus

Papebrochius hoc

Dunaan

post quos christiana mulierincendiotraditaest; cujusfiliusannorum

:

judEeo tyranno

ipso toco, cum Menseis excusis undequaque conveniebat, ta^nen quas adservaia sunt, siquidem ex iis Actorum nostrorum narratio cumprimis confirmatur, hic typis excudere haud dubitamus. Circa ini-

tium

^ quinque, cum balbutiendo Christum

tur,

confitere-

nec blanditiis nec minis retineri posset, in

hcvc habet preeier Menaea Synaxarium Sirynondi quie manifesto ex Phiiostorgio sunt deducta, supra n. 46 'Ofjiyipcrat ds ouroi,
,
.-

ignem ubi mater ardebat, se prsecipitem defiii{^). Martyres Negranensesignoraruni non soium mariyrologi laiini antiqui omnes,*sed ipslquoque Maurolycus, Walasserus seu Canisiuset Galesinius.
iuavit
sui, ubi hsec habet
et sociorum.
tx mmologio
SirUit
tt

oi

xai ^aoatot

/.a.'Ko\>iiivoi,

ty.

rri;

Xerr&upa;
xat

r6>

'ASpaafiL /-/ovat7i.

Dein post verba Menseorum

-/ji/

Hpoc

r>;y i\ypai;Tro).tvaveopafiV,

7ro^iopxy)ffe,

ou dvva.u.ii (xXk' eTTtopxtati;, excurritque

Eos primus e Surio mu:

Negran etc,
TTpurov

in

ad urbem hunc modum synaxaristes Sir:

Moianus inediiionealieramartyrologii adprcesentem diem Die vigesima quarta, SHnctorum martyrum Arethae
l^a

mondi prosequitur
^v
Trio-y.o7rou

Mera
rov

di zo raur/jv
ratpov

XaSeii/,

(kvopv^ac,

tov ayiurarou

Hau/oj,
/.at

TTupt
'

TTapeJ&j/.t

ra

oarjt

ajrou

xai

ry,v

Uf

Hunc

recfpav kh)f.}ir,cev

intira iepets xai Xeuiras,

Trupo^

secutus est Baronius, simul

prx

x.at

f/ova^ovra;,

uova^ouo^a; ev zaf/ivro
'hvy^a.i

njexcuitf;

oculis habens

menologium ms. a

Sirleto, cu-

aTroppi^j>a;,

Oavarw TrapedwxE
tiKOdi
7Tra,

stode olim bihiioihecx Vaticanx, e

rov

cKf/iO[xov rff-

Menxis

Gapo/.otJiaz

Graecorum contractum, quodque idem mariyrologus in notationibus Menologium Grxcorum vocare solet. In dicio menoiogio, quod posimodutn ab Henrico Canisio typis pubiicaium esi, hsec leguniur ad diem 24 octobris Natalis magui martyris Areta et sociorum ex
0) Oriens ChrUl.
III, prl.

Tuv ds Xatxuv yuvaixuv

a7rr(/v u^' ev ra^

KSf^alai rov dpiQfxov reAoucas

riva uyevffrar>?v xai rtpttav
T:aoa<7rr,Ga(j.evo:
,

exorov

eizocrt 7rra.

Kai

yuvaix.a

evuTTtov

a-jrov

xat

rr,v

xe9a}>y;v r/;;
Ttfxbiv,

5uyarpo;

aur-^i^ e/jiTrpoaOsv aury]; aTTO-

exe^euffev tou

aiptaro^ {XTroyeuffaffOai

xai

ouru; xai avrr.v rw 0avarw dia

^ttpou; TrapeTtepnJ'^!'.

u.ni. II. col.

2, p.g. (X)5 el

q.

W7.

(3)

(SlBib Cfr supra ,,.

OneDl

^'

ton,

^^^n]

Canislus Leclionea anliquje, cdit. Basnagii, tom.

p;;.

m.

III,

parl.

i,

Wfjyarov

DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBRIS.

715
ACCTOnit

'Eff/arov St JTavrwv tov fityav 'ApeOai' psG' ETipcov

T/x

dmrt^tv

oOto; yap

et;

iayarov yr.pa; eXGuv,

/:A;KeTt

mariyrologium seu menologium Grsecum nullum hahemus octavo S3eSeptimi

saeculi
;

E.

xai /.aTazoTTo;
ffacjQai
/:ji>.Aetv

tw

(JM/jiaTt

yeyovM:, xai
Troo-tv,

xpy;-

culo adscrihii Morcellus nosier

,

Kalendarium

^uvafievo;

TOt;

a.lV

iv

auTw T
tov rou
i;

T|jiveff0at ffTvif t^o/jievo; ecp' eTeptov,

piaprKpiou ffre^^avov aveyuffaro. Tou; oe ).oiTrou;

Traida; xai TratiJta/.a; rot; utto
t]V

E^ouaiav axixou

Cpolitanum quod eruditis commentariis instructum puhlicavit; in quo ad hanc diem 24 octobris, post memoriam S. Procli archiepiscopi,hcBC Occurruni (2) Kai rwv ayiwv "ApeQa
:

dpyoiiijif xai ^eyiffrautv, eveji^aptffaTO.

Teietrai $e
t/;;

ri

y.cti

ffuvaHt; ai/TOiv

kv

tw

ffeSaffpttu

oizw

uTrepayta;

eoT-ozou EV TOt; Ilporafftou.

P, Sirmonrfi.'

185 Hsec Greece

dedimus quod inedita sunt

:

Item sanctorura Arethteet sociorura ejus. Sequiiur Kalendarium Neapoliianum mannoreum medii circiter sseculi noni, quod anno 1742 in ecclesia S. Joannis
Trj;(Tuvo!jta;aurou.

latinevero sic sonant Postquam autem illam (Negranam) cepit Du7iaan, effosso sanctissimi
episcopi Pauli sepulcro, ossa ojus igni tradideinde sacerdotes et dit ac cineres ventilavit
:

Bapiisiee

Neapoli deiectum

est.

Exaraium
pars

quidem
et

id est in lialia in ipsa urhe Neapoli,

ui

laiinis literis atque iingua, Asi urhis

levitas,

monachos et monachas, in caminum nuraero vigiuti igne succensum projectos

,

ohservai Baronius ad ium 812 n. 12 : Ita enim quod duplex populus an. contineretur in ea; nempe Latinus et Graecus

Grseca erai

septem et quadringentos iuteremit. Laicas vero mulieres centum viginti septem una
capite truncavit.

Quumque mulierem quam-

qui seorsim suos quisque, sub capite tamen uno, peragerent sacros ritus (3). Quumque idcirco in ejzis ecclesiis aliquot Grsece liiurgia

honestissimo loco natam atque ornatissimam ad se evocasset, et coram ea ejus filiae

dam

celehrareiur orienialihus

quam

sanctis piurihus Grascis seu in reiiquis Ecclesise lati-

caput abscidisset, jussit de sanguine delibare, sicque eam gladio morte affccit. Ultimum vero ornnium maguum Aretham cum ceteris qua-

nmpartibus, suus culius obtingehai. Deurbis

Neapoliiande condiiione sxculo ix hxc scrihit ChioccarellusNeapolilanushistoricus (4): Qua de re Grgecorum turba ab oriente Neapolim tum negotiorum causa, cum quoque ut civitaconfluebat. Ideoque tis deliciis fruerrntur parochiales ecclesias GrtEcorum sex Neapoli
,

draginta et trecentis decollavit hic suramam quura fraotis corporis senectutera adeptus
:

viribus

plantis insistere
loret capite

quedum
martyrii

jam non posset, usminuendus aliig innixus,

Ceteros
viros

palmam

accepit.

ac

femiuas, iis qui sibi parebant prsefectis et magnatibus, in servitutem gratis addixit. Celebratur autem eorum statio in augusta aede
sacrosanctae Dei Geuitricis quae est in tnictu Protasii. De hac eede B. Virginis Marige in

sacerdotes obtinebant, qui Graeco more sacra peragereni ; quique statis diebus Neapolitatenebanuti caput et matrem agnoscere

nam
tur.

Erant autem Graeci sacerdotes his

prffife-

cti ecclesiis e^c.

Hinc nihil mirahimur naiales

ociohris Cpoli festum S. Arethae celebrahatur hasc hahet Cangius in Cpoli

qua die 24
christjaua

sanciorum aliquoi Grsecorum, aniea occidenii ignotorum, kalendario marmoreoNeapoiiiano

inscrihi

Deiparse ecclesia Protasii cogno(1) minata; quod in urbis tractu, ubi olim habitaverat Protasius patricius magister, a Justino
:

aut quos diversis diebus colunt ecLatina ei Graeca, in monumenio uirique clesia De ritui accommodaio bis annuniiari (5).
;

juniore imperatore (qui imperavit dum marlyrio coronatus est S. Arethas), tedificata sit,

martyre nosiro Arahe jamdudum sseculo ix marper universum orieniem noto, hsec hahei octobri xsiiii P. mor Neapolitayium mense
, :

aunis 252 post Protasii tempora, ut hahet Codi-

S. Aretha

i.

e.

die xxiv passio S. Arethffi

(6).

nus in lihro De ofpcialibus etc.pag. 40. Verisimile est memoriam S. Arethae in hoc templo Cpolitano celebrari ccepisse vivente adhuc Jusiino. Vide Acta n. 27. Hoc sane quam

187 Octavoet nonosascuio, ut

modo iradebat

De AihHiMnia

primum faciendum monebat Simeon anno

nos quoque vobis perscribenda : Eaque duximus, iia ahhaiem Gahulas alloquitur, ut ^ sancti et fideles antistites, cognita rerum in llomeritide gestarum serie, sanctorura mar-

524

Italiam au- .\rnfif)l. rjmChioccarelius (7), tot advenerein Gneci, ui multis lingua uiraque fami- qiit veriione siralem martyrumnon pauca e Arlnnim S. liaris esset, et acia Inter Aiolhs. Gr^ca iingua in Latinam converterint. qu^edimus, F hxc fuere ipsa Acta S. Arethm donata ah Athanasio julatinitate

suntque

tyrura
n. 161.

commemorationem peragant.

Supra

niore.episcopoNeapolitanO; qui quum feliciier auspicaius esanno 872 ejus ecclesiae regimen patruique sui et decessoris S. Athanasii
set

vestigiis

inhxrere cGcpisset Neapolitanorum

,

186 In typico S. Sahee, quod ad

ZblZKahnda,i. Cpotii.i.
no; exKaien-

5^^''" ^-

usum mona^^^^ P^^P^ Hierosolymam primitus

dario NeiifioUtanii. Sx'iilo

IX civitaB

iim gtnca rfii

conscriptum est et deinceps in omnibus eccleg^^g Grxcis usurpari ccepit, occurril ad diem 24 octohris memoria S. AretliJB et sociorum. Concinnatum est hoc Typicum ah ipso S.Saha qui ohiit anno 532, naius annos 94 sed succedentihus te?nporihus varia cepisse incrementa, in primis quando a S. Sophronio Hierosolymitano et a S. Joanne Damasceno retractatum est, minime est duhium. Attamen vivente adhuc S. Saha, guum ad monasteria PalxstiArsane pervenerit epistola Simeonis Beih
;

regnandi cuptdidupcelecius, in avaritiam et digniiatis suxprornem delapsus esi ei sacree cura laude ait obliius. Athanasii tamen
sus Ughellus
,

Petrus Subdiaconus (8), meminit Neapolitanorum episcoporum Chroiile, qui continuavit, nicam post Joannem Diaconura rairabilis pruatque altioris ingenii virum perhibet Petrus, dentise fuisse testatur. Idem
,

alius Neapolitan

ecclesi subdiaconus,
libello.

in

Agnelli rairaculorum

Idem AthanaArethae et

literis optime excultus sius GrtEcis et Latinis

fuit;

sanctorum enim

martyrum

mensis
Arethffi

Typico adscriptum fuisse illustre S.

e Grffico in Lasociorura passionis historiam ut lUa vertit optirao et elevato stylo,

tinum

martyrium

veri

maxime

esi simile.

ferebat setas; cujus

fragmentum

exstat in ras.

l,|^^Bg. 201.(l)Paric2, pBg. 6i.cdit. VDnclic.-(2)Tom. Uel .110 groon .n Halia, tom.l, poR o2H el st^H. (3) Clr R0.ioli: Mazochius, cpisco|.i3 Ncnpolilanis, ad m- 878.-1)

-(4)

De

XXVlir. I. pag (6) Mai. Neapol. crcles KHlciniarium. tom. -(7) a. Ho.doi^- U. cap .v q. Scnflr. vct tom. V, pa col. 81. Vencu^ 1720. .-(8) Italia aacro. lom. VI,

^_^^

Octohris

Tomus X.

716
AQCTOKK
E.

DK

SS.

AKETHA ET

SOCIIS MART.
mag-ni

NEGRANyE IN AIUBIA.

Joannis Capuans urcodice in monialium S. quo inter alia habentur in bis coenobio, in
prologo
:

Quorum

(scilicet

martyrum)

victri-

ego Athanasius junior, ces afTones palmasque ecclesiae antistes, ad honorem Parthenopensis christianae religionis ab ^oDei et g-audium et quia exemplaribus transferre conabor
;

martyris Arethae et sociorum ejus. dicuntur a GriBcis soli martyTabulse Capponianse, inquit res iiiustriores Assemanus Aretham exhibent cum quatuor
Mya/0i"3tp"i>p;
,

licis

superflua resecamus, tatem carpere studcntes. commutata, ad dilucidandas et interdum serie nostra etc. sententias nonnuUa ingerimus quo hsec excerpta sunt et

congruit stylo, peregrinum idioma minime magis sensus uberDOD verborum folia. sed

eumdem a Basilianum menologium inde carnifice decollatum; hinc vero unum lig-atis ad tergum manibus plurimos alios martyrium exspectantes. In Papebrochianis fastis (7) solus Arethas senex barbatus tunica
sociis.
,
, ,

et pallio iudutus, capite

nudo

reprffisentatur,

capillis attousis,

Fragmentum ex
mss

crucem dextra gestans, la;va expansa. S. Aretham denique memorant kalendaria Ruthenica quibus utitur Ignatius

e codicthus quod supra memorahai Ughellus,

qui librum de ecclesia mtssum exscriptum oHm ad Papebrochium Actorum 5. Areth^ est illudque ad calcem Ejusdem Athanasn jussu
,

regularis, Ant. Carraccioli clerici Neapolitana vulgavit,

,

prasteriio a socio Parisiensi

Kulczinshi in iibro oiim rarissimo, qui anno ah oblivione vindicatus est

(8),

iypis

Gr^co in Latinum translata perhibentur e Martyrum Eustratii et sociorum, Acta SS.

ac S. Febronise virginis,
et

mandamus.

XVllI.Cultus martyrum Negranensium ex kalendariisSyriacis

Armeniacis

et

iEthiopicis,

et

forte alia

(1).

ex jEthiopum senkessar.

S. 188 S^cuio X mentionem habent CnitutS.AnediWiB^txmtm' menologium Callipolitanum a Scholzio Grsecis Italis hgiu CoVipO' a ^^^j^^ ^o) g( menologium aliud attribuit Banconscriptum, quod huic s^culo fri^u i,iT^'^^c.c-u'. suas Fodem sseculo

Arethae

Ex
et

fastis sac7'is orientalibus soios Grascos

CulttiS

S.Are-

adhw) prosecuti sumus, Nuntiatur porro

ll)x ei tociottiin

Rulnicuei
Motci,.

dinius

(3).

S. Arethse sacer dies in kaiendario Syriaco, quod Romae typis publicatum est anno 1624,

tx kaien-

diirii Si/>

Porphijrocomposuit hortante Constantino Symeon dictus Metaphragenito imperatore, monasteriis stes;qu3e mox in universi orientis atque exinde in menologiis sunt descriptse
, :

aliisque codicibus liturgicis

Aretbae

Grxcorum, 5. memoriam perquam frequenter repe-

penes nos adservatur manu scriptum. Item in synaxario Meichitarum codicis cujusda^n Arabici Vaticani saecuii xii (9), ac in aiiis synaxariis Syrorum non paucis. Is vero dies 24 mensis octobris qui est, ut apud Grsecos
,

'is,/li'nienia-

cm

et

Mlhia-

pici.

a Syris Thisri prior dicitur.

S.
n. 167 (10).

rire

nem
24.

mutuaverunt annuntiatioRutheni et Mosci, in quorum kalendariis legitur similiter ad hanc diem

est.

Greecis

S. Aretbae

Aretham die octobris 20 Mirorejus nomen non prodire in menologiis plurimis Coptitarum quae prse

Ab Armeniis coii supra monuimus

Menologium Slavo Russicum ms.,quod anno 1712 arf decessores nostros misit Sparwenfeldius hgec hdbet ad dictam diem 24
: ,

manibus sunt apud Seldenum

,

nisi

significetur his verhis

(11) et

Ludolfum
:

(12)

addiem

(ociobris) Arethius,

anno 6042. Annus hic ex

ociobris yEthiopici 26, juiiani 23 Waris martyr. Nam suspicatur Ludoifus pro Waris le-

oscitantia appositus est, sive ouadi 5500 vel 5508 usus sit martyrologus; quum noverimus, nec ayino 542 nec anno 534 passum esse S. Aretham at legendus forte annus 6022, sicque
;

gendum Iluras, quod fit ievi mutatione iiterarum Ay^abicarum Huras autem martyr
:

devenimus ad annum Christi nati 522, qui anno passionis S. Arethffi proximus est. Discimus saliem ex adscripto anno martyrem Arabem hic annuyitiart, non vero alterum cognominem de quo infra disseret collega meus. Synaxarium Ruthenorum ms. quod anno 16S8 ad Papebrochium misit P. Georgius David societatis nosiree missionarius qui Moscuse residebat, similiter sancti nostri meminit 24 octobris S. M. Aretha et qui cum eo. Cetera de ephemeridibus Slavicis, maxime de iis quse appicias feruni imagines sanctorum discamus ex commentario Assemani de TabiUis Cappo-

dempta

oua^i Grseca 5500,

annuntiatur ad eumdem diem in menoiogio ^thiopico nec diversus est forte ab Aretha Arabum, et iiivnt SynaxariiJEthiopicidequo mox qui manifesio idem est ac Arethas noster. Omissis igitur menoiogiis Copticis, tran, ;

simus ad monumenta jEihiopica pauca numesunt edita. Kalendarium seu Ludotfi,prasterHuras martyrem, menviogium.
ro, quie typis

quem

die prcecedentt 'Z'6octobris memorabat, mense noveibri consignat Azk'\r\xmetCyrid-

cnm et aiio die Negrauos

opici 26,

martyres.M^

swpmes^

dictum.Annuntiantur hi clie novembris jEthiet quum in synaxario, sive senkessar jEthiopico, quod jEihiopice et Itaiice vuigavit J. Sapeius, iaudentur S. Arethas et socii ad

sunt verba tabulis subscripta. Ita et codex secundus Vaticanus (5), ait tabuiarum ediior. At primua cum nostro Slavico silet. Possevinus (G) pro Aretha perperam " S. Patris .\vertii (in quo confusio adesse videtur cum S, Abercio, quem ad diem 2'Z[ceteri annuntiant). Utrumque menologium, ne)npe\Basilianum et aliudVene Tou dyiou iLtyalotiis i)npressum anno 1610
nianis
(4i
:

Abirtvr Arethas et socii

diem ejusdem mensis 27, duhium minime est quin martyres eosdem significet utrumque

monumenium.
lUU Ast qua de causa mense novemhri recoiantur ab JSthiopihus, siquidem certum videtur ex Aciis ociobri mense eos passos
esse
,

Citr martyiet
[\Jrg

''"*'*

ah ^(hiopibu
colitnlur

dicere

haud possim

men-

nisi

id

fiat

$e iiovmitbrt
jEtlii'>i>it"t

fiapTUpo; 'ApsOa

zai

t/,;

Cjvo^ia? auTou. Sancti

quod Azkir sive Azqir sacerdos et martyr Negi^anensis (13) ( qui mihi jEthiops fuisvidetur ad reducendos ab idoiotatria se Arabas missus et ad excoiendos popuiares
tom.
I

Svkesiar.

cum

l. r, (2) Srhiilz. Ht- ini-nnlnjiii^ liuoium cddielc. paK.SBunna; 1l<^r>. (~]Cntal.('oilil. iii>.n. IhIi. Mnlic;n;, loin t. jjiig. 130. Flif ulia; 1701,- [i] KalciiiUiiii ccilcs. univ,, tom. \\ i^an, 31(3 - l^i) Ibiti. linn. 1, \\'i 104 ^6) S\>|)8ralu& Skccr lom. 11, pag. TiOS, Culonia:. liJ08.-^7) Acta SS.

(I) lIj;hclU

Muji, yit^. xLvii.

1'>1I.

(Ki SpcciiiiLii
(!))

ecclesuc
elc.

ItulticnicK,
loin.

pitg. UlU. 1'aiis.is

Miii.

purl. i, pag. Mi-

Sunptoium clc,
Vnic SS-

(IU| Cfr Autlicr.

pug.
^12)

(M) iJi; suHdni llclnacoiuni. pag. 1513. 4iiU. CommeDtar. ad. Iiil. iilli., pag. 595. (I5j supra n.l73.

tom

IV, VII,

StiOSj

DIE
suos)
(1),

VIGmMA QUAKTA
Dhu

OCTOBRIS.

^^^
ADcrniti

die 24 novembris jEihiopici colitur,

aposlatffi jud^i,

et alii

mariyres Negranenses qui sub

Nowaso passi

suni, et quorum dies passionis primo die vacuo inter conseignorabatur, videquentes, nimirum die 2G annuntiandi martyrologorum, haniur. Eienim moris est cumprimis Grmcorum (2), sed etiamaliorum quorumvis, sanctos quorum nescitur diesna-

impius quum sit. portas urbis auscultarunt. ei non aperiatis. Ast ei non portasque aperierunt. Tum ingressus jud^us.

E.

primum
192
ejus

vastari bona civiumjussit.et caminum succendi cujus flamma enitebatur in cselum,

DeinPaulum

arcessiri jubet,

cxvitatis; et

quum

audisset vita

episcopum functum edse,

Ufmo%iix
^
.

^^, .^^^^,.^

annuntiare post sanctos cognomines, quomodocumque affiaut gentis ejusdem, aui Ludolfi Calendarium alios fastos nes (3). Post
talis,

sepulchro imperavit ac projecit in ignem. Tum congregatis sacerdotibus, diaconis, monachis, viduis et orphanis,
ossa
rpfodi e

^,^,,em(feLr,,-;

,ariyrio

ndd.cit cfe-

qui die ac nocLe leclioni vacant

^ihiopicos non novimus prseter Senkessar, cujus pars sive synaxarium jEthiopicum, Sapeto. Continet non iia pridem edita esi a S. AretUa. sive illud synopsin historicam de dicitur, quse pro thesauro nobis Hirut, ui ihi Affaiimenimconfirmat Acia nostra, et
est.

ctorum, eos in ignem

427
(S),

sio terrere

Ubrorum sannumero christianos, Tunc volens

projici jussit,

*'^''^2Llm; erHimorl
,yrum.

Hirutae catena coUo circumjecta

est ligatique

quidem quin parihn ex iis confiata indigena bium non est ast et monumenia usurpavit quibus synaxaristes Mthiops hic tenebrasnonpaucaspassim in decursucomsit
; :

du-

pedes et raanus, ac similiter proceribus omniCircuierunt bus et magistratibus civitatis. quoque ejus jussu milites civitatem, denunnon ejurastiantes, illos omnes qui Christum

Dum haec iri. sent movte pessiraa affectum sancti christiani. exclamarunt audierunt hi Christura Avertat cffilum ut hoc faciamus, et
ejuremus,

aut illa quse ab meniarii propulsare licuii, narrabaniur permiste et kistoricis Grxcis stabilire, Addtmus hanc confuse declarare et ex Actis Symeonis Meiaphrastis synopsin numerum marconfeciam nonesse. siquidem ubique secundum Acta nostra diligen'

nostrum cui credidimus et auincujus nomine baptizati sumus. Quibus

Deum

ditis judseus

iste

immuudus

occidit viros

et

feminas,

filios

et juvenes. puerulos et senes,

numero 4252

(9).

tvrum
tir
..

adsorm qu^ Symeon

;

spreta aocura-

./.*^ <:pMn.nfi solian narratioyiis tioneetpromore sectans solum narrattonis

.

jussit 193 Dein comprehendere qu^^ ojd.ne q";;^ .f;^'^;^^'^ quartogenita, ita Italice Sapetus; nuartogemta, im imuce oa/^rc
,

Demaham.

;';;2';;';,,f:

nomen J^,^

,,,. cor-

pietatem

excerpere neglexii. in dicto Senkessar ad diem noLeqiturvero juliani rd. esique huvembris ^thiopici^h exSapetiversione lialica jusmodi,
et

niiorem

siyli,

rumplum

hauddubito. nam Assemanus, epistolse Stmeonis qui duo exemplaria mss. manibus habuit, eam Berth-Arsamensis prx
esse

jriii

aetnrwn

S.Arelhse:

Dftu Sowiigo
fyraiinO, ilerjectn ;if'ju10,
(ui-

martyrmm martyrum 191 Celebratur hodie Hirutpatris eorum. quod civitatis Negran et S. quinto -lustini imperatoris, Hiecoutigit

anuo

ubique Rumam vocavit. Ad loco Rumi (10) Svriace eam Simeon uno Kehumi) (11), feminam lectissivocat, allero et cum ea duas bUas raam et formosissimam
literam
;

tamen

Joanne. AlesandniBTirosolvmis patriarcha

moiheo

Constantiniae

[l.

Constantinopoli) Ti-

aperiunportr fi-

vilnlitNtgrun.

Antiochi^ Euphrasio. ac motheo^ (4) et regnante Caleb. quem Grcvci et La^thiopia vocant (5). liegnabat tum m baiini Elesbaan nomine Fiueas (6), apostata, bffia iudffiusquiddm se cruentaus. et hominum sanguine

tantum (e aliud lumen prorsus iUud quod per fenestram

due

quse sole figliuole con essa) (12), viderant praeter non

in

domum propnam

incredulus regni J^lihiopiae subdita, Autea fuerat Sabsea fuissent Judsei a Vespaexpulsi sed quum imperatoribus Romanosiano et a Tito (7), tempore acquisiverunt. bst Tum eam labente cucivitas amplissima

adveniebat. Quum in """^Pf ""^^f f ^l^^^ promissionibus, ut ijdem ejusent hic multis conatus est, quumque rerarent, suadere jussa. sunt quo viso nuereDt,vestibus nudari Negranenses ploramiseratione motiB feminse ^tate minor, ac anDos p runt Filiarum una, in faciem regis exspu.t. nata solum duodecim, miles quidam, evag>nato
:

quod quum

vidisset

versasSabaeslimitem
ius Incol

muUi

fideles eraut

et

Jesum

gladio [etiam] ejus jud^us Post qu.jussit

Christum

credebaut.

Ad hanc

venit rex ile

sancta

in qua Chri^tus dilivaslaturus provinciam ecclcsias. V.dens vero lebatur. et diruturus couspect.s esse civitatem et

.nqu.t Jesu gustasset, Gratias tibi afro. h. v.v. quod Fili Dei ^hriste Domine mi,

Demaha

"Pt''"Vh ipr^i immundus ut b.beret sanguinem filiarum quem

,

sorori

rum

Lnitissimam

^^mbus qu
Sdictus.

cruce et facibus noc turuis quos milites multi custodierrnabantur et eam tentavit rex ,ud^u. blnt expugnarc quum esset sed iucassum, munita

sanguine contisit gustare de eaput glad.o absEi verojussuregis busoblatf

sacr.fic.. a tilm-

earum martyr.um. cissumest.et sic completum sancto arcessitis e carcere (13)

mPos
:

A..,r.u s.

h.ec,

Hir.
Hirut

iubet re. It sociis ;U0 (14).

Jud.us

A.u,.;

^^^^::^ ^-^:^^^^
Sr:roTliad.ussimn.^
seductori
:

lctus
erquo meum,

At respon , Hirut fidem abueget et octo (5^ Anni sunt septuaginta Christum. Dom.Dum adoro Jesum
et

nam

civibus dix.t. jurans.

uo-

ad

q""' /^-^^L^.-^^ir^Jl!!

tare

Sed cupio.

inquiebat.

videre .ed.fic.a

J^-^^f ^'

,^ .^^em

volebat Christus t iu

-mu..

(7) Suiira

^^k-O) t^Jl^^^^^'^'^--^^^"^-^''...

.b^. An.oUff._^ iS)_v. Acia

Suin.

107.

^lucerent

718
UCfOBI
E. C.

DE

SS.

ARETHA ET

SOCIIS MART.

NEGRAN^ IN

ARABIA.

ducerent in flumen (Italice : che lo menassero nel fiume ; inteUige de valle Negranensi, sive Wadi (1), per quam rivus fluebat ; vox enim

Negrranam, ad civitatem martyrum Locum quoque, in quo corpora sanctorum jacebant

Arabica Wadi, quam in linguam jEthiopicam vertit synaxaristes non modo rivum, stagnum aut cisiemam, sed et valtem circumjeclam significat), ibique grladio ei caput
audiens sanctus Ilirut, Deum oravit ut st^biliret iraperium Grsecorum et regnum jEthiopijE, ac regnum hujus impuri
absciuderent.

combusta et projecta [xaevra xai fiicpevra, quod ad dupiexmartyrii genus (8) referendumvidetur) venerandum reddidit et asyli jure donaMetaphrasies, cujus vit. Nec plura habet ActaGrseca pree manibus sunt (Parisiis annis adhinc plus quam ducentis exscripta in gratiam Rosweidi nostrij 'Ei:i(j.Elr,Gay.evoq n tou Tonou, ait Metaphrastes, iv w ra 7Mv ^af^Tupbiv
Tt^ketwQevTa ixiTo ^et^^va,
pifjafjivjoc,
TTEtfft xeci

Haec

judiei disperderet;
et

tunc benedixit populo suo,

a^uAiav

exiff

$io).,

quum

sese vicissim amplexi essent, miJites

xai npo^ ra jSacriXeia x

martynum
puer% quin-

^uennJi alia'
qur.

caput omnibus absciderunt. 195 Haec spectabat femina quaedam, filium habens annorum guinque (2); tinctaque manu ia sang^uiuo sanctorum, sese unxit (3J et filium

quum curam
illic

gessisset loci, in

Et quo jacebant
r.

consummatae martyrum
regiara etc.

reliquise, et jus asyli

constituisset, vadit iterum

ad civitatem

Ex

his patet adservata fuisse

,

suum. Milites vero,

re conspecta,

eam

lig-arunt

martyrum Negranensium

ac ad reg-em perduxerunt; a quo est in ignem. Tum rex sumpto puerulo et bra-

projici jussa

eum complectens, Amas tu, inquit, vel quem vocaut Christum? Cui puer Prosed tu fecto eum amo, quia servus ejus sum demitte me, ut vadam cum matre mea. Et
chiis

non,

lipsana sed immeriio scribiiur in Lexico ecclesiastico, aliquot anie annis Moguntiee edito, recondita illa esse in ecclesia, quse jubente Elesbaan Negranae exstructa est (9) ticet iliuc atiquot delaia essevero proximum sit.
:

apprehendens crus reg"is, evasit, ac ig^nem ingressus, martyr faclus est {i). Adduxerunt et aliam feminam cum filiulo, nato menses decem (de his nihil habent Acta nec Simeon Beth Arsamencui mater Tu rae privasti hoc ig-ue. Ressis) pondit puer mater mea, eamus cito ad vitam ffiteruam, quia non videbimus hunc ignera nisi hodie tautum. Tunc raater simul
sublato

clamore

morsuque

XIX. Actorumsetas
;

etsinceritas. e
OiiendUur
tiripta ri$e

de Hoc loco pro morede Actis dicendum quas edituri sumus

quibus duo poiissime inquirenda, qua getate scripia sint et quatenus videantur sincera. Ad primum quod attinet, cerium est concinnata esse anteannum Christi 631- quo exercitus Abu Becr, qui duobus
ante ayinis in iocum
Ghassayiidis,
sit (10):

Acla

tiiite

an-

num. 629;

cum

suffecius fuerat, deviciis Gr^ecis et

demortui Mahumetis Arabibus

filio

sese

in

ignem

projecit.

Quo

viso

christiani

Negraneuses capite truncari elege-

runt, judaeis obstupeuiibus. Post haec visus est ignis in caelo per dies integros 40 et noctes toti-

dem

magnam parieyn Syriae invadeinceps Grcecinon receperunt. Dicit porro Actorum scripior de desertoPhceniconis, quod Justiniano irnperatori tradiium
quam
fuerat a phyiarcha Arabe Abo Charabo, et limiianeum erat inier Arabiam deseriam et

(r)). Kex vero judseus, reversus adcivitatem suam de his nuntium misit ad omues reges, jactans potentiam suam. Percepit ea quoque Justinus, rex Romje (novas,sive Cpolis), ac Timotheo pairiarchae Alexandrino mandavit,
,

pxninsulam Arabicam

Jacet Homeritarum

quam Phoeniconera dicunt QU^QUE NUNC SUB fiOMANIS EST VA V070U

regio ad meridicm illius
Tou vj>
voc.
:

ut scriberet ad regem yEthiopise Kaleb (6), euraque supplex rog-aret, ut huic judffio bel-

'jtto

'Pwuaiou;

6'jtoz

y.at.

"ktyo^tvov

'I>otvr/.w-

lum

inferens sanguinem vindicaret civium Negranensium. Kaleb igitur, rex .t^thiopige,

Quce manifesio osiendunt scynpia esse Acia ante dicium annum 634-. Sed et ante an-

quum

num

G^y,

quo ipse Mahumetes

exercitum

hffic

inaudiisset, accepta prius benedi-

ctione ab

transiitad regionera iliara

Abba Pantaleon, speluncae incola, cummultis militibus

raultis,

etnavibus

misii in deserta Synse, scripta videntur, et universe, antequam Mahumetes magnum pceninsulie Arabicaa partem occupaverit. Eie-

ac universam Sabaeam, reg-

num

judaei iilius, vastavit, quin reraaneret nec

homo, nec nwimnXvwQm (nihil similehabent C Acta, sed conveniiint quadamtenus cum iis qu3E de prorege Aryat (7) narrant historici ArabesJ. Civilatem Negran reiedificavit et
,

nim horum omnium in Aciis (in quibus plura p de Negrana et Homeriiide accuraiissime proferuniur) ne mentio quidem est. Insuper ad religionem quod atiinet, de Negrana diciiur Aci. n 2 Que ca;liius illuminata colit etiam;

comraemorationem sacram auspicatus est martyrum suorum. Nunliavit quoque quse gesta suut Justino, reg-i RomtB, et Timotheo patriarchffi;

num
tem

cousubstantialem
eic.

sanctamque TrinitaiinthO
II

qui gHvisi

plurimum
et

Christo gratias

egerunt.
De
teUquii S.
et

lOG

De

S.

Arelhffi

sociorum reliquiis
recenlia, ni-

Arelhx
eiorum.

$o-

sacris silent

monumenia omnia
sive

Grxci, sive Laiini, reliquiarum qux in ecclesiis et monasteriis his uliimis sxculis venerationi erani, aut sunt etiamnum; quorum adservatur penes nos non exiguus numerus. Vix non silent eiiam monumenta aniiqua, inier qux
nihil

mirum

catalogi,

aliud reperire fuit,

quam

haec
:

habent Acta nosira num. 38 sbaan missum sanclissimum episcopum duxit

pauca qu^ Tuuc Ele-

]ys Operse pretium erit hic colligere res pr^cipuas qiue prsecipite sseculo vi ei ineunte VI in peeninsuia Arabica et Arabia deseria gesise suni ; quo facilius conficiaiur qua circiier cviaie Acia S. Arethte concinnata fuerint. Anno 570, quiniopost obitum Abrah^,proregis Yemanas, Pers3e regnum occuparunt ac ab iis proreges consiitui ccepere. Paucis tamen post annis Yemanae thronum ^thiopes receperunt, donec anno 597, immissis novis copiis a Cosroe Parviz, rege Persarum, internecio7iedeietisunt{U).AnnoQ0Setsequentibus vastavit Cosroes universam Syriam, et capia ac direpta Hierosolyma anno 6] 6, anno sequenti non modo jEgyptum occupavit
1 ;

iiiite

0*1-

11!

b97.

(7) lb>d.

n 177 -,8) V.

ib. n.

ieS.-ilBl^Allgemc.n Kirlhen-

Lexikon. lom III. pBj.. 307, Mainz 1850. lom. III. p8g.4:!lclcq.i.0) 'dcm. tom.

I,

(10) Cfr Cauin, pag. 157.

et

DIE VIGESIMA QUAUTA OCTOBRIS.

et Africse

719
ADCTn
E. C.

partem quam adluit mare mediterraneum sed ipsam obsedit Carthaginem donec eodem anno ab Heraclio impera, ;

tore devictus est

(1).

Anno

628

Homeritarum

prorex Persicus facius est mahumetanus, et non multo post, anno 631 christiani Negranenses, quum sacra sua ejurare nollent, a Mahumete coacti sunt pendere vectigal. Anno sium ? 201 Verumenimvero si cui probetur senien- ^^^'^''^^^^"^jj, seqv^nii cives idololatrse, seu pars dimidia tia Lambecii ac a Nonnoso Acta conscripia eriion ArArabes, amplexi civium, ut feruni hisiorici Aciorum finem, ubi mtnia, dicantur, addendum suni dogmata Mahumeiis ; pars altera dimiAbrahamus significatur prorex constituius dia christiana remansit, ei ad illud usque fuisse mox a profiigato Dhu Nowaso, seu ab tempus suum habebant episcopum sed exanno circiter 526, postmodum scriptum esse ; eunte anno 634, Omar, qui demortuo Abu uti et locos alios forte tn quibus obitus ElesBecr mahumetanorum consecutus erat prinbese memoraiur.Atque istud (quod jam supra in exsicipatum, chrisiianos Negranenses insinuavimus) ex alio etiam firmatur. In verlium abirejussit ac in Syria aui Iraca Arasione scilicet Armenia seu Haicana Aciorum bica (Babylonia), quam necdum sub imperium nostrorum, quseexstai in libro ms. Djarrentir subjunxerat, sedes deligere (2). Ex his non modo comprobaniur quas supra deduximus, (quo usus esi P. J. D. Aucher ad concinnandasVitas Sanctorum), ex hibentur ea fidelianie bella Mahumetis scripia fuisse Acta, sed
, :

laudatissima epistola memorise prodidit. Decennio sequenii alias duas legaiiones ad easdem genies Abrahamus suscepit, ac intra idem tempus teriiam Nonnosus. Quis igitur in universo imperio Greeco aptior essepotuit quam Abrahamus, aut ejus filius Nonnosus, ad historiam texendam martyrum Negranen-

'

tt

forte anie
ttCS-

annum

cumprimis fit veri simile et ante annum 597, a quo per annos iriginta Homeritidi universse dominati sunt Persee, literis mandata esse. 199 Prse ceteris tamen me movet quod de regione Phceniconis scribit auctor Actorum
,

ter;

Exponitur
lenlentia

Lambecii

NuNC, inquit, sub Romanis est. Quce verba donaiionem Abocharabi gua Phceniconem tradidit imperatori Jusiiniano (n. 10), tamquam recentem aut non valde antiquam melaudaiusP. Aucher (7). Hcec me docel unuse morant. Aiqui novimus donatum esse PhocniQuum vero conem ante annum 536, quum eo anno Abo- sociis, iinguae Armenise peritus. mss. libri Djarrentir se prse codices decem charabus cesserit e vita {^). Aliunde scripta manibus habuisse Aucherius profiteatur, sunt Acta post obitum S. Elesbaee, de quo hsec hunc librum plura non continere liquido conleguntur num. ultimo: Nec quisquam laicorum siat. Quod alioqui patet ex iis qu<e mox adperomnetempus vitseaususest cumeoloqui. " dit (8) Reliqua fuse habet MetMphrastes, breVixitporro S. Elesbaas,sifides Henrico Salt Kalendarium. Exstant ad annum usque 570 (i) Sapeius inter annum viter vero Armenorum etiam apud Stephanum Asolig (script07'um 565 et 570 vita functum scribit (5) quodpresArmenium extremi saeculi x ) qutedam similia. qiiando de sius definietur ad diem xxvii 202 Aliud hic notandum venit de tibro DjarS. Elesbaa disserendum erit. At non immerentir, seu potius de iniiio Adorum i>. Averito colligimus ex preecedentibus, scripta esse desiderari sciticet in thiE, quale ibi legiiur Acta anno circiter 575; ac si, ut conjicio, recensione patria?'charum, nomen ac sedem ciiius vitam mortalem cum geierna commutapairiarchcV Cpolitani. En istud initium;ex vit Elesbaas, lubens diceremante annum 565, quo simul apparebit quam nihil differant, vivente adhuc imperatore Justiniano, mansaltem plerisque in locis, Acta .Armenia a data literis Acta fuisse. GrcBcis qucie hic typis mandamus Anno quin200 Quinetiam arbitratits est Lambecius to Christophili ciEsaris regis Justini, qui regnadesumpta esse ex Nonnosi historia legationis terra Romanorum, secuado anno iudin susesub imp. Justiniano I, sive mag-no, ad Ho- vit in ctionis, secundum autem aerara Antioohenam meritas, cujusmeminitPhotius, inquit, codice sedente 835, mense hyperberetos, Hierosolyrais III (6). Quse hic obiter proponit Lambecius,
II :

sed longe ante finem absolvuntur quem habeni in exemplo nostro nimirum eo loco quo prodigium in coelo apparuisse noctibus quadragintanarratur{Act.n.%'i). Post quam narrationem prosequitur liber Djarrentir in hsecverba- Qusequum vidissent omues, laiidabant Deum, g-lorificando Patrem et Filiumet Spiritum Sanctum, nunc et semper et in saeculorum. Et sic terminatur historia ait hoc loco
;

'^ i"

^"^-

^, j,,_

un initmm
nutuitur.

non excogitavit, sed quum adverteret accuratione multa disseri in Actis, de rebus
levius
historicis, geographicis et aliis, credidit ista

episcopo Johanne.Antiochia; Euphrasio.AIexan(9). Notabile est patriarcham desiderari quoque in codice quo Cpolitanum ususestBoissonadius{\0). Actis qude edimus adscribitur quidem pairiarcha aliquis Cpoii-

driffiTimotheo

nonnisi a legatis, qui imperantibus Justino ac Justiniano frequenter Arahiam ac jEthiopiam adierunt, potuisse colligi. Hos vero inter longe prgecipui sunt Abrahamus ejusque
filius

tanus
523,

'KTriaxoTTaT^-JOvro;

K.wvff:av7ivo7:oAa)c

liu.oOiov^Act.

num. l);sedTimotheus ilieanno

est S. Arethas,

Nonnosus; siquidem preeter

eos,

dempto

Juliano, de cujus legatione alibi diximus, alii ad dictas genies missi non feruntur.

ab annis sex Aciorum, guod decesseratevita. Exemplum Lambecio ad manus fuit {U), pro Timotheo,

quo passus

Legationesporro.quas ad Arabum gentem, annos inter 518 et 535, hi obierunt, quinque sunt numero; ut suoloco e Photii bibliotheca confecimus. Est vero notandum,Abrahamum,
inlegatione ineuntisanni 524, quieejusprima fuit, comiiem habuisse Simeonem Beih-

quihwreticusfuit, Joannem habet, nimirum Cappadocem hunc nocimus cathoticwn fuisIn locum Joannis se, seddiem obiit anno 520. ac sedem est Euphemius cathoiicus,
:

suffecius

Cpoiitanam tenuii usque ad

annum

Arsamensem ac omnia percepisse quee

;

ille

in

manifestum omissum fuisse patriarcham Ciiolitanum.

est in editione

535. Hinc prima Actorum

"* tom. XL, pan 5:^ ei siqn P;"'" *'5*. - {o)hU;u. loin. tl. [...|; iM cl (2H.suii.. lom. nt i.a^sim

fHHi^.

Ui.iv.

a.ici.. J. n. Ancl.cr. .\rfnesnnt in knlcnHi.n.. ccvW^. Armcn. A..cl.cr. niacc.Tom.VII. pg 10. i.M IB.Vc.eU.s IHlS.- (8)

jbnl

Xom II, 01"

|K.g.
.

25S.

Fam

1816 -

(K)

V.u^g.o. png

fi-

(')""'-

Anccl.l.c. (9) Mcn., l,c-. |.3sSlt3not.o.-(iO) -(11) Lamliccius, Coinincnlar, (on. Vlll.l c.

i^a-.l

lora. Vlll. ed.t.

Koll.ni, col.

823.-

(7)

V.le bS. ^ui

203 Quapropier

720
ADCTOEI E. C.
Sententia altera. longe

DE

SS

ABETHA ET

SOCIIS MART.

NEGKAN^

IN ARABIA.

^^i^^Z^r^^t^ZZ^Z::'::^^:^
ZsTevZlZ^yrraceprimurnconcinnata
haud videtur esse et dein Graece conversa, quihus id conficiatur, londubitandum hoc loco, prxstatque hsec

n<riS^ar,u,ia.anno...aut..^^^^^^^^^^
pus
fuit,

longe aberat a Negrana. rn gu^

probi^iUur.
Syriace coufcripta fui**e

Ex

singulis minuta aUegare ad Annotata, quse Hxc tantum capitihus Actorum subjicimus.
recolere hicjuvat
;

gum

essetdeducere

civitate chrisiiani erant permulti. Deinde extremo ssecuio sexio novimus Negranse floruisse episcopum Coss, filium Saida, quem

mahumetani poetam

et

oratorem celebrem

l^

Acta plurihus

locis, ni-

fuisse scrihunt, cujus Mahumetes in juventute, id est circa annum 585 aut 590, miratus
est

mtrum num. 1 et num. 20, mensihus utuntur Syro-Macedonum, qui inter solos Sijros, aut
Syro-Grxcos, usui erant et licet codices aliquot Grxci locis illisaddant, interpretationis octohrem, causa, mensem neo-Grsecorum, tantum mense alii id negligunt, adscripto Syro-MacedonumhypeThevet^o. Atque idad;

eioquentiam

(3),

206 In historia ejusdem pseudoprophetse, ad annum hegirge 9, Christi nati 630, oh scien-

"""'Jiautpon.

^*^"]*" *"P'-

tiam et virtutem ehristianam laudatur Negrana; episcopus Ahu-Harilha, quocum Mahumetes de reiigione disceptavit. Insuper
disputationi S. Gregentii, archiepiscopi Tapharensis,cum Erhano judaso.episcopi piures
interfuisse dicuntur, napovzo^ tov euireoEffTarou Saffi/ewc, xai nvui' ETrtff/OTTWv, xatrou -kXyiOo-jc, tcov
lou^Jatwv
(4).

ut exnum. vertitur quoque inActis Armeniis, ex Syriacis mutuata esse pnec. patet quse
;

cumprimisestverisimile.Porro mensis ille responhyperberetffius inter Syros christianos initio octobri juliano. Tametsi enim debat novimus ex Actis S. Polyscrse. christianse, ut Macedocarpi aliisque monumentis, menses non occiperent, nici eodem die cum julianis paulatim tamen, maxime ab sevo Constantini

Ibidem pluries

S. Gregentius

titulo

archiepiscopi dignatur. Ex quihus fit manifestum toto pcene saeculo sexto Negranse fuisse episcopos. Etenim habita est disputa-

tio,

quantum ex piurihus

conjicere

iicet,

non

muito post

annum

540.

Inde sequi videtur E

Arethae et socio-

B Magni,
Acta,
et

id uhique

invaluit.

Videatur Chrom-

dein

conpaschale. 201 Deinde confertur in Actis

iiiustrissima martyria S. rum, mox a 7'edintegrato

dominatu ^thio-

num. 2, urbs

pum, ab

Grtrceconver-

Negrana cum Rosapha, urhe SyricV,dicta olim Euphrate a Griecis SergiopoH, non procul ah
ex quo non absurde conjiceretur scripta esse
S.Sergiiprope dictam urbem siquidem hujusmodi lucubrationes plerasque monachis dehemus. Alio in codice, omissa
in monasterio
:

episcopo, vel aiiquo e clericis aut monachis, iiteris commendata esse ; seu fa-

ctum id essenon multo post annum 525. Qualocis lia tam$n ad nos devenerunt, aucta sunt ubi de ohitu Elesbaee fit sermo et de aliquot, rege Abrahamo {Act. n. 3S), quem non statim constitua devicio Dhu Noioaso regem fuisse

Rosapha, Rboa legitur qua voce significatur etiam Calli' forte urhs Syriae Edessa, dicta ah Arabibus Roha (l). Tertio, rhoe, Rhoeet in Actis Armeniis scrihiturnomen S. Arethae spiritu aspero, seulitera Armeniacache; in quo differunt tum ah Actis, Grascis tum ab omnihus Graecorum historicis, qui nominis veram conveniunt cum istius meninerunt
; ;

tum suo loco osiendimus, Qu3e igiiur de Ahrahamo dicuntur in Actis, in Arabia scrihi non
potuere; nisi hlandiiia id factum
sit,

quum

sciamus eum multo aniequam regnum adipiEx sceretur, iliud ambiisse. Supra n. 177 sq. deducimus Negranae primum quihus demum soia eorum scripta esse Acta quod suadet vel
;

Syris qui id scrihunt litera cheth, et cum Arabihus utenti hus litera eequali \\h-A,Quarto, ut dictum est, in serie patriarcharwn omittitur jicitriarcha Cpolitanus unde deducitur procui a Cpoli composita esse Acia. Alia
;

accuratio: etquidem vei Arabice, vel^ihioVix enim pice, vel, ut veri simiiius est, Grwce. monumenta iam vetusia habent tam Araulla
et novimus bica quam ^thiopica iingua episcopos plures Homeritarum Aiexandria sciefuisse missos, cujus urhis cives Greece iiteras Graebant et loquehantur. Et quidem circiter cas regnante Ahrahamo, seu ah anno christianosHomeritas suaUQ,floruisse inter
,

ptura occurrent in Annotatis, qu3e longum foret a locis propriis distracta hic proferre
et evolvere.
Scriptor Sy-

205 At si Syriace scripia sunt Acia, exsur-

rvt tamen

(uri

iam git queesiio, quipotuerit auctor Syrus

diligenierres Negranenses colligere
et

mudiavil

fl

memo-

monumentit

Negrnnenmbui,
lo

qua paupost mat expilet

rare, ut ah epistola Simeonis Beth-Arsamensis, monumenio tutissimo, vix deviei, nec eam

,concindent plurima.Actadeinde,ut diximus et e Syriaco denuoGraece. natasuni Syriace, 207 Ad sinceritatem Actorum quod spectat, Actorummccriias; exigua accuratione coiiecta sunt

lyrium

tamen, sed plurihus additis, cum ea de sinceriiate. Ad quassitum istud duplex responsum esse censeo. Alterum, qui Acta concinnavitversari aliquamdiu Negracertei

rne poiuisse, sicuti

Simeon Beth-Arsamensis Maadenos,nonprocul inde, aliquando inter versatus esi. Alierum, quod mihiprasplacet,
scripia

primum

esse Acta in ipsa

scilicet,
,

civitate

Negrana,velab episcopis
Alexandria

qui

quum

sane non Homeritide quse de ^thiopia et maxime de narrantur, ut iegenti patebit. Singularia hic persequi opus non est, sed recoli merentur talento quee scrihit auctor de Phcenicone, de quodsolveArabum, sive kintar, ac vectigaii runt Negranenses Dhu Nowaso tyranno deque iegaiione quam ohierunt Ahrahamus et Simeon Beth-Arsamensis ad Almundarum, regem Hirensem. Recitat quoque literas Justini imp. ad regem Eiesbaan, tum aiiarum
;

plerumque tam mittereniur Greece quam Arabice sciebant, vel a clericis, aut monachis Mthiopibus ac dein conversa esse Syriace. Ad episcopos quod attinet, Negranoe fuisse exeunie sseculo sexto, pluHbus e monumentis discimus; et quamvis in Actis nondicaiur in locum Pauli,demortui episcopi Negranensis, a S. Elesbaa aut patriarcha
;

meminit quas scripsit idem ad Timotheum patriarcham, ac illarum denique quas scriInpsit ipse pairiarcha ad regem jEthiopiae. jEthiopiae insuper urhes appellai JSgypti ei
ferioris, gentesque qua>

mare rubrum
;

acco-

utiin luni, ac hujus maris insulas in quihus, aiiis, aq^aX/ia nuilum, sive geographicum, sive

hisioricum reperire est.

(3)

Cum episioia vero SiPag. 38, edilionis fiulonii-

ig)

Bayerus, Ht. OrthoEna, p.

i2. (2)

Cfr supra

n.l87.

Caussin, tom.

I,

pag. 1S9.

(4)

meonts

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

fc.

721

meonis Beth-Arsamensis

ita

noster,quemadmodumsupra

convenit auctor est dictum, ut

cinis

inciudentes ;

tum ex eadem
,

adscri,

AUCTOU

iamen eam non eocscribat, quinetiam^ ut eam nec pree manibus habuisse videatur, Alia

bimus lectiones varias quae dicuntur dictamque editionem signamxts litera A. De codice nostro hunc in modum scribit Boissonadius Passim utar codice 1454, notaudo litera B, qui plurimas exhibet varietates, quas singulas memorare ut in tali opere vix operaB pretiumfore duxi. Ex multispaucas selegri... Si unquam historiarum id genus studium revixerit, quod estnunc intermortuum, (scripta h3ec
:

C.

enim
ret.

est series narrationis, et

apud nosit^um,

adjectis plurimis, longe lucidior ordo

appaDein licet cum Simeone congruat deplerisque omnibus, de paucis tamen dissidet, exempli causa,de Ruma ejusque filiabus qua innarratione videtur ipse proximior vero. Ex his non immerito Acta nostra monumentis probatissimis accensenda esse dicemus. Exemplum nostrum mutuati sumus e bibliotheca imperaioria Parisiensi, in qua exscri' ptum est fideliter a custodibus codicum Grgecorum. Codex vero Parisinus numero signaiur\^o^,prodiitque e biblioiheca Colbertina; idem esiscilicet quoususest Lequienus, ut dictum num, 170. Eumdem prse manibus habuit Boissonadius, dum ediiionem pnra;

sunt anno 183li), qui post me res Arethae tractabuntet hunc codicem (ordine 1454, quem tybis vuigamus) et multos alios, quos ne inspexi quidem, conferre debebunt. Codices

mulii Parisini Acia habent 5. Arethas ('2) at pieraque Meiaphrasisea sunt, qu3e majoris gestimare videtur Boissonadius, et e quibus piura adducit innotationibus. Eorum initium est hujusmodi, ubiprimo inliminejam agno;

scitur

styius

bat

Aciorum

S.

Arethse e codice Pa?nsino

est

j:zij.t:tov iveKJTfiiitt

'Krot inv r/Jn Meiaphrastis TM vI>(ji^h'\ou<jtivvi, ry]5'P&)^.aiwv

:

1537(1). Isio noster

verum typis

passim probatior tum mandatus non fuit, ut

p/rjc Tcov

o-v.yjjrrpuv

sTrei/n/xuEvw

z.

r.

1.

Nos

opi-

nor, quod aliquot in locis veiustate exesus est nec legi potuit. Nos loca hiulca ex editione

codicem iilum edimus, qui Lequieno et ipsi Boissonadio, viro literarum Grgecarum scientissimo,

prse ceieris probatus est

eumque e

Boissonadii suppievimus, inde accersita un(1)

pro more latinitaie donamus

codd. mss. bib. icy.^e, tom.
II

AoecdoU Grxca, lom. V,

pog.

et scqq.

(2) Cfr

CaUl.

passim. Pariis 17iO.

MARTYRIUM
SANCTI ARETH>E ET SOCIORUM
IN CIVITATE

NEGRAN
I.

CAPUT
iUCTORB INONTUO.

Conditio

Homeritidis ejus rex Dunaan rebellat contra iEthiopas

K US.

Negranam

perjurio ingreditur.

"e;
'Itov^

tXovTou? TrepLTTTOu rn^ ^aadtia^ 'louffrivoy Toi> f noliTda.c, ^.^;(piar&u, |3a(7t?.E^ovTo; rv:; 'P&)fxacuv

Anno quinto imperii Justini b Christo devoti, moderantis,

Romauorum
rempublicam
iudictione secuuda c, Autiochiffi
SyriiP

.p,,p^
/y,.

0^irf

Reiigio-

Ev [V(3iicTiuvi (JsuTspa, y.0L7cc 6k

AvTtdxetav

r-/i;

Supta^
{AYivo^

TTefiTTTOu

xal TpiaJtoffTOU o^traxotJiOffTou,

^AlTTiffxoTTouvTo;

uTrepgeperatou, 5; sffTtv 6)trcoopto;, eTrtffzoTreucvro;

'A;L^avo>eta; Ji^oOiov, hpouaakr.ix 'ItoavvGu,

Kwv-

*A
Tl^l.

xwvffT.

OTavTivoTroXew; Tijuoeeou
fftou

[rdre t/;;

xai 'AvTtox^'^; E"^? PAiOtoTTWv ^wpa; e6afftXuffcV 'EXe-

octingentesimo trigesimo qumto d, episcopatura octobri sive HyperberetiEo gerente Timotheo e, HierosoAlexandrinum lymitanum Joaune, Constantinopolis Timoet Antiochite Euphrasio, in zEthiopum theo
,

anno m. mense

condi..o

^^^^^

r
9
h

dtiunt.

ffgi;,

6 O^/.atoraro;, iv

AJ^ou/atj

r/i

no/.etT^; aurVi;

regione

regnabat

Elesbaas

justissimus
,

AtOiOTrwv

xupa;.

^uvegirj oe tote |iaffi/ea tivai

twv

Opt>;piTuv Ao-jvaav, 'Eopaiov ovra xai

Trapavo^ti-

ejusdem princeps, et quidem in Auxuma h, Contigit autera per idem iEthiopise civitate.

TaTov] xai Tou; iv

fi

aipioGopov Tfapa Travra; tou; avepWTiou;

tempus regem

esse Homeritarura

Uunaan k

Tw

eQvet
t?,

:uv

0p:-/ipirwv. "Etrrt di
-/pacpyi

Trapa ^ev

Btia

la^a

r} x'^9<^ /e-/o^6v>i, Trapa 6t

^^^^

quemdam, judaeum, et pr omnibus iilius Digentis horainibus crudelem et cruentum.

citur htec Ilomeritarura

Toi;

Uu, Euiaiptwv 'Apagta. 'Ev aijTf. 61 rn ^dp^apoi ^wpa Travre; oi /.azoi^oOvTt^, W.nviz rt y.ai
tou 0eou ^wvre;, alla U7r>:px&v ou xari ra; ivro/a; evToXa; twv xara ra irapacpuiayf/ara. xai ^W^tpa^ ^aJdouxa iwv. llaff/i; ^tTfii imoxptTuv<I>aptffatwvxai xai Travraxou ffe6ofivwv -Aai doohovy.ivr,^ navri Tt

iaa

regio

in

Scripturis

juxtaDeiraandata

sunt, seu divinisSaba /, ab iis vero qui foris In hoc regno Saba gentibus. Arabia felis. et barbari m, nec jncolffi omnes Grffici erant vivebant, sed juxta obser-

hypocritavantias et contemptibilia praecepta

^i;ovTWv

XpiffTOV.

Tov aXy)Otvov 0e6v iifxwv, pafftxai tco ayt'w nveu^art,

r>Tic,

Asuovra

ffwv

tw Harpi

p^ovri

Xwpa Twv

'0/x'r]piTwv,

UytTai 2a, xareiawXos

Sadduciborum. Universo et autem orbe semper et ubique venerante Deum verum, qui Christum, fflorificante regnat

rum Pharisaeorum

et

722
UCTO
INOnTMO.
IX HSS.

MARTYRIUM SANCTI
cum
HoPatre et Spiritu sancto, sola

ARETH^ ET SOCIOEUM.
n
xat Ta ei^u^a iriywv

reffnat

wffTS ffuvE/et^yivsaeat TToXe-

nieritarum terra,
dedita
tis
. :

quaet Saba

dicitur, idolis

Deum

otia sua Homeritarum. qui e^-em Ithiopum et regem erattributariuso. Eximieque divino i^hiopis rex christiauissimus. zelo motus Elesbaan, advenit et improbum regem cura exercitu

non ^juunuua inter suni ueuu continua lu^v. px nuo ex quo orsa sunt bella

placierat et simul religiouis Judaicae colebaut vero idola timebant,

uou$ fte7Eu auToO tou |3aat>eo)? twv AiGioTrwy [xai

ovto; t^ AiOioTrt. Kat rou Tuv 'Ojuy;piT(dV, JTiotf.opou ^iao/dpw; ^;>w ^Ei^-w Ktvou^evo; 'E^effga^ 6 /piffna.

'-..
t

vtxwTaTo;

/3afft

i eu; e.effTpaTeuae] xc tov

>

.apvo,ov

/5afftU axaTe.oXa^tffev.

rrr;;
r

''flsT i?'terris Homeril

regis civitas in-

% 'TTrapxEt

iJe

7rd>i? ptupiaKjpo? utto T7,v

/wpav * ^Au7roT>)v

g. Homnui- numeratilium incolarum, nomine etiamuum r cond,-,,c/.r.,na. quaeeselitus illumiData colit Mtptntq^isanctamque Trinitatem, accepta

Negran

rou 'Oiiripixov, >yo//evy] INeypd^v vJv voOtv tpwTtffOefffa ffe^sTat en xat

aury;

yi

TrdXt; oij^a.-

^^^m^

ri.v d^oufftov v.aX

r^r'
,

g^bstantialem hac fide et tempore antiquo et loug.nquo . et Deo pleu.s patnbus. doctriua ex sanctis ut Homeritarum Accidit itaque tum temporis

dyiav TptaJa, TrapaXaSoOffa zr,v TotauTr.v ttio-tiv y.at ^JaffKaitay ez Twv aytwv xai Seo^dpwvTraTepwvaffo
j^axpwv
y.ai

ira^aiwv rwv /pdvwv. l-ovkon ouv ev

exetvtj

fud^orum
^^..., ce si'

rex,

bello

devictus, in

fugam

se

ipderit atQue in

monlibus

quibusdam

inac-

/.atpou vjTr.OivTa Twv'Ofxy]ptTwv touijatwv paaiUa * ^atovQar' " * <ppoup,0.vat, ,^, tffxupot;* <ppoupy;Ovivat, ^^^ opefft cfuyerv xat cfuyefv zat ev dpefft Ttfftv iffxupot; ^^. OTroffTpe^at de tov (3afft?.ea rwv AtGtoTrwv EXeffSaav, * A'Oxi;-

^^

..-. prseservariti sese prffiservarit;

pie vivere voDfflmon vero, honesti osor et regem lentium adversarius, armavit iterum

Elesbaan in regionem custodiret. duce t cum exercitu qui

^thiopum vero rex regnum suum redient, relicto

eU Tr,v idiav /3afft/etav, taaavra ffTparov xat zdpT^v evExa Trapa^uXa;',-^; Traffyj; tyj^ X"?"'^
utffdza?.o; (Jatfiwv, d TOi;

ffrpa'

pot;

^ ^^

euffeSu?

i^rjv

pouXofxevoi;
'Oftyipiruv

avrtotxwv,
xaTO.

wJi^tffe 7ra?.tv tov (3affiXea

utto

twv

rwv eaOevrwv

'EXeffSaa rou |5affiAew; twv

Homeritarum

coutra

relictos a rege

yEthioille

pum

Elesbaan.

Eos enim

interemit

et

AtQidTTWV, zai toutou? avEiXev, xal ^iwyfidv aTravOpwro ovo^a TTov effTyiffsv xara iravTwv rwv ffe^optevwv

persecutionem
uerantes
Graeci
forent,

inhumanam Christi nomen

aut
et

contra omnes ve-

rou

XptffTOU, xav "EllriVtc.

r.ffav,

zav Hepffai, xav

exorsus

est,

sive

'Pwptaioi

Persse,

aut Romani, aut

in

;Ethiopes u;

tamquam daemon carne indutunc

xav AiOtoTre;, 6ffTrep 'ivtJapMq dai}j.uv o-nMGBdz xara rwv rdre ovrwv 'XpiffTiavuv ev rvi aijTou Traooiy.ix * xal fxiTX tovto^ touc un avTOv tjvdytGevra; TdvTaz yjiaTiavol<;, avaipeO^^vai exeXeuffev,
"ETreira xiver
rdt

tus

sua ditione coUectos est. Post hsc exi.-^tentes armatus jussit w. Deomnes christiauos illos interhci dictam nique exercitum movet coutra jam civitatem Negranitarum, Christum amantem
coutre
christianos

arpardTreiJa avTou

xara tyh eipyi^evy];

ei;

(fdoxpi^Tou TrdXew; Twv Neypavtrwv,

ffai a-jTY,v

rd TropOig.

ut

eam

dirueret.

Jacet
illius

autem

Homeritarum

vdrou x<^P ""^ 'Of/y;piTwv ex Aeyofievou iJoivtxwvo;, To-j vuv uTTo 'Pwfxatou; ovro; xal d-nixo-voot. iJ.ova^ rptaxovra' ri di avTYi xwp rov 'Ofiyjeffri

5e

-n

regio ad meridiem

quam Phoeniconem x

oirou
fxevy;

effrt (Jtaffrv-piwroc .

piovwv eixofftTrevre
.

'

oixoueTri

a rou

dicunt quseque nunc sub llomanis est, et ab x..ciuu, ingnua aierum triginta y. Dierum iUa illa distat itinerc dierum viginti quinque ipsum Homeriticura vero
sese ulterius protendit, habiregnum undequaque et incohs repletum ut est
itinere

xat

xaroixouf/.evy) *,

xai Tr7rA/;pwf/evy), w;

'Oft.

'Pwffa.pa. *H de 'hdiy.-h

xai X^P, oOev ra apwfxara

d 7:oXuTtf.o; f.apyaptrrj;

deeu
^^^^^^^

rd

TreTrepi.

xa^-^ ^era^t; xt

eepxTai, aTrex^t fxova; rptaxovra

*
-fl

yj

oe AtUtoTrta

,^

..

.^^^

bb

tatum Kosaphaz. Indica regio aa unde aromata et margarita peperi et sericum et pretiosissima mausionibus triginta distat proveniuut ^thiopia ab Homerilae regno mansionibus etiamtrigintafc&. Komanorum vero imperium,
;

rou

'Ofiy;pt'Tou, f^ova;

rptaxovra

^e 'Pwfiavta, ex e^rixovra

#j^|g^o.
^y^i^ovTa.

(3opp r^;
otodeueffOat
piTyjv

roiaury:;

xwpa?.

fxtXta

wffre

aTrdr:^; 'Pwf^aiwv

x^pa^
eTri

"i ^ov 'Ofin-

*
*

fxovd:;

dia*

^aUc^nc dnb 'Pwfxavia;

eTri

AtOto7riav,xat

Trd AiOtoTria;

rdv

'Of^yipiryiv
eTrt

effrt

de

vi

am

A ^to^.
^^^ ae at
aird

&iapi
^ *

^alaaaa
HepfftJo;.

aTrd rou 'Ofi/iptrou

'Ivaiav, xi fiexpi

ad septentriouem hujus C bus sexaginta, nimirum si iter per mare imperio ad ^thiopiam et stituas, ab
te

regionis,

mansioniin-

SaX.

'Pwpi.

ab

iEthiopia

ad reguum Homeritarum

cc.

Porri-

gitur idem mare ab Homeritse regno versus

Indiumetusquead Persidem. 3 Instaute igitur hieme dd non potuerunt ryr<mnu. ^thiopum ejusque exercitus in aciem %tdii ttviiairm rex NrgioM, pv\. exire contra Judaeum, oppuguautem sanctomMmmorfem horum martyrum ve^^^ ^^ triumphantium dd civitatem Kegrau, iierabilem et iucUtam
r,f,-

3 XetfJLWVo;
t>

oi/v

evffravro; *,

oux

yjtJuv^iGyiffav,

re .t

(3fftXeuc i-iMutAtL-u

rwv ^wf

AiOid^rwv, iivvii/nuii*,

xai ra r.^^ .^

ffrpard7r(J ,.[-

*A

effTWTO;

uroii avriTrapara^affQaiTw 'ESpaiwTroJ.efxouvrt ry.v rwv aytwv aO?.ocpdpwv rourwv * at^viv xai Traveu^yipiov
7rd),tv

* A 6X09. rouT, ^^^

Q^^nit,

Nej^pav,

y^ric

epfxr/veuerai 'Ecpatffrt

cujus

nomen ex Hebraica
;

lingua

redditum,
,

TrdXt; (3povTWff,

est Civitas

iuexpugnabilis.

et iterum Obex ff tonans ee Appropinquat itaque rex

Toiyapouv
rtptiou

xi TraAiv p:ox^d? xarafxax^"^TrapayivETat xai 'iffryiffi to ffyjfxeiov rou

r,Liwv Tyjffou

iraupou, rou Kuptou

*

Xptarou

Judseus et signum veueraudum crucis Domini uostri Jesu Christi in ligno figit. Deiu prsecones emittit, obcinctaque ope hostiUs exercitus " Si quis vaUo civitate, eos clamare jubet uon blasphemat orucitixum, et non coutemnit
:

eTri l<ilo\>

xal

v.r,pv'/.az,

eTrepnJ/Ev

xt 7rcpixP''-^

ff; didt TroXepttxwv ffTparoTredwv T-hv Trd/tv, exeAeuffe

roi; xripu^iv xpa^etv

ei rt;

/Liri

(3?.ffcf>y]fA>iffet

rov
r-i;

Effraupwp^-evov xai

e^ou^evwffei rd Trapdv
ev

toOto

[apa;

ffy;ptEiou

u/ov,

Trupi

xai cpdvw fzaxaipa;

99

hocce hgnum quod est signum maledictionis, igue et occi^ione gladii peribit gg. Qui vero

aTroAEtrai
1.0;
r,v

ei rt; Bi dptdtppwv piou yevr;Tai, dpvo-Jiitol

liyouuiv

rou raAtXaiou] TptaJa, 7roX?.wv

ev jroXXyj
7ra(3fi-/]ffia

mecum
gnus

sentiet,

negans,

quum

dicunt GaUlaei

rtptwv a^twO>ifferat, xai

Tuyx^"

discipuU,

Trinitatem,

censebitui- et in

muUis honoribus diregno meo magna frue-

vwv
roi;;

Iffrai ev

t^

epi^

paffiXeia.
'

'iJoi^

yap Travra;
..

eaQevra;

* und rou

Saffi>ic rwv AiOtdTTWv ev

A Je
rac raq

'

rn

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOERIS.

*AfJi^y,w- r^
'

'^
enim qui
relicti

7ro?.e(

*.

6Tt y.Y.v

y.xi

to-jc
=''

vr.o
'^'^^

rr^

s.t^r.v

P<^''-

tur libertate. Ecce

sunt

tOCTOtl
AniMTiiO. \ MIS.

pot

Xefav

ovTa;

xptff-tav^i^^

Xryo.uev^u;
iJs

ao-

va!;ovTa;.
fjiEva;

^tSEt zal Trupt 7TapaiJf5uxa, Ta;

Xsyo-

rege j^thiopum in meis terris, et chrietianos ad reg-nura meum spectantes, et qui monachi
dicuntur, omnes gladio et igni tradidi hh ; christianorum vero eccle.sias ii, quas dicunt, in omnibus meis circumjacentibus regionibus, incensas
et

A/

eKxXyiata;

rwv xptJTiavwv

si;

Traaa; ra; ua;

f^e/,pt;eaa7:Efii//;)Oou;zara>taOff; xai /.araarpe^ac Kai [^0^ 7:ap;t^t Trpo; (pou;,' [/.ovtoprov aTtEraE-ja. (Juvafxewc iroU^; xai [3pavy-di, w NeypaviTat, fjtsra eTTt^e/.rwv TioXsf^taTwv Tro^s/zoOv.

ad solum usque eversas in

/>vo; u+nXoO, xal

Twv Oaa-;
ejtarov
ctTrex.otvavTo arro
a>

e'iV.0(7t

/t).ta^wv. " Ot ^e^rVi; ttoJ.ew;

"

pulverera redegi. Et ecce venio ad vos, oNegranitse, cum copiis multis etbrachio excelso
et

tmv TEt/ewy.

'Hy-n; eot^a/Gr^fzev,

cum

deleotis viris

pafftXeG, ffsSeffQat xat TrpoffKuvefv

3t*

0ov tov

Travro-

centies et vioies mille kk.

cives e muris civitatis:

ad oppugnandum vos Tunc responderunt

ftA

xparooa /at tov Ao/ov aOroO,

xai
ro

ou ra Travra lyivzTO,

Nos

edocti

sumus, o

<xvtoO t6 "Aytov. t6] CwoTrotoGv aovap. TroAuOerav etffayovTS;. o-Jdt arevwfftv TraVa, ou

nveOpa

rex venerari et adorare Deum omnipotentem et Verbum ejus, per quod omnia facta sunt,

ptav ^eornra Xia; yvwpii^ovre;, aA).a

"

ev rptjrtv OTro-

o-raffeffi

7rpoffxuvouf/ev rYiv auTr.v fxtav (5uva/^iv

xat

ffegoptsGa.
/.ai

ot

Trarepe; r.y^iv

'A^pai^ xai Iffaix

/-ai oi

etSpiritum sanctum ejus, quiomnia vivificat; non deos plures invehentes, neque imminutionem monarchise cognoscentes, sed unam

'laxwS, MwbffVic, 'Aapwv, ^af/ou-;;/,

eoeoovto.

Trpo-

Deitatem

in

tribus personis.

potestatera

veneramur

et et

adoramus,
Isaac
et

Eamdem unicam quam

Jacob,
veminatut.
<">

cpinTai TravTs;

patres nostri
nerati sunt. "

Abraham

Moyses, Aaron. Samuel et prophetae

4 Tunc iratus qui sub lege Moysis
bu.s infensissiraus
illos

omnes

moa

erat, legi- ,uUapromit'

,

*A TcapavoB
*

* ^a4 Tore opyiffQei; o ev vopiM Trapavof/MTaro; eTroiy;ff TroXtopxwv auTOv;, ttoXfftXeu; rwv 'OfA/iptrwv.
f;.y]xav>^f/afft xai ^etvorarot; ).a; -/ifxepa;. xP^-<r^f^e^? ' ev oi; oux r.BvvY.Qn^ TropOyiffat TTO/eptixoi; ottXoi;

Iloraeritarura

rex

obsedit

A
A

ffxeueffi

TroXtv rf-0fx:it(Mf^ev/,v iiri

omillic

rhv TiiTpav t;

TrtffTSco;

roO

XpiffTou. wffTrEp
/)

r,

ay.piT:oli'^
''-ai

Iimv

v 'lepouffaX-^^fA,

dies, usus machinis et validisquibus non poinstrumentis bellicis simis evertere civitatem in petra fidei Christi ,^^^^,,25. tuit cui fundatam *, sicat arx Sion in Jerusalem,

ad multos

usque

kltlQilv

opy]

xuxXm

auT-;;;,
viiv

kuTOU, aTro 'roD

xuxXm tou /aoO toO aiwvo;. Kai Taura xai ew;

K,upio;
'

eTriyeto; xai ffxtwdr.;; [3afft)>u;, fxb TrapeTarrsro o rtva U;A0.-v -flyaye de Travra; rou; ^;i ffuy/wpwv xat oiypof; ryi; tto/eu; xai Svra ev Tof; 7rpoaffTt'oi; (5ou).ou; e/apixai roij; yXv avillt, rovc Oe xryiptaffi. eQvapeauToO fieytffrafft xai apxr,yoi; xa\

in circuitu ejus et Comiuus in cirusque in ssecu- . pa^tM. cuitu populi sui ex hoc nunc et praescripsit terrestriset civ. lum*. Et hfficquidera

montes sunt

umbratilis
exire
:

ille

rex,

non perraittens aliquem

ejecitque
civitatis,

omnes qui

erant
aliDs

in suburbiiset agns ejusque poesessionibus U, et

ffaro TO('c

re eart 7rp6; rr.v ttoAiv /ai;. rvou; de ort ohx otoc, * A ETTtSou- T^oXlooxiav, Tov av9pwTroxTovov o^tv rov aei (pGovoOvra* ap/eTai Xeuovrarot; euffseci; Ihv, fAtfistTai " xat
ei;

taraquam ducibusque servos largitus estsuisproceribus,

quidem

interfecit,

alios

vero

et gentis principibus.

Quum nosset vero sibi civitatem expugnare tnm, serirapossibile esse

pentem horaicidam
rare et attestari ctas potestiites
civi,
:

^^

ToF; 'eOeXoufftv
6f/vuetv

semper invidentem

iis

ev

Kupto)
addit.

i^wfft.
*

Ta;ayta;
ixivriv Ott*

xai rov 06v tov oupavoO xai rou v6i).ov, ** Tyj; ori. Ou (3).a'|w Tiva tO^v 5uvaf;.i;
p>la<J<^ri{j.-n7ai ei; r/^v ffeSo-

Incipitquejunui pie volunt vivere, imitatur.

Deum csU

et Legis, ac sau-

xat ejrtxa>eiff9ai.
*

TToXew;, ouJe avayy.iai^

auTwv *

5pyiax;t'av, al>^^

^ovov

Quouiam nou nocebo

aiicui

OTroffTrov-

omiiiit.

avoicat aou; yeveffOai Opti;, xai

Otlv iffropta; /aptv

r^iv TrtiAtv,

xai

eifffiX-

*
*

u. a.

r/i;

TrdAEu;, xai toO y.ofxlaafjBai

quam

cogam nec quemquam blaspheraare sed solura veneramiui religiouem,

recipere [volo],

ouuftU.

aur6v
r,

**

5Trep*i7ro9ei"Aerai
k'i

aurw*

exetvoO xai fxovou

ETri

A alV

Tov Uouz, ToO*

exaffryi;
^ju/jfl;

eOou; Oiooptevou

xtt^alaio-j uTrsp

ULOVOV

A evexa
A
omiiiit.

oixoOffyj; ev
r,

Tfmoltt, dno

ihAdoq*

deditionem vos cognoscendi causa, civitatera et intrem eara quod mihi debetur in hunc auferendique in scilicet quod ex more datur

et ut aperiatis

"
*
*
*

" "Et^Tt ^e aDr/j fita;.

fftXtx*;)

XeyofAevy) EAxac, fxovflra jSa-

solum annum.
in

A
A

ETro^fcifxot

'Optr,ptrt/.^, ffraf)f^6vX0uffa

xpufftou*'PMf/aievtaufftatov

orani singula capita distributura ab

animann
una.
raoneta

tin

civitate

habitante,
ista,

estque

helcas

Aere

KoO, xepartMV Sey.ad^o

r6..,(Jt-

xavova

/,

m; * r^; TrpoXe/Oeiffy;;
'

ffuvayff9at
ttoXeco;

00

Neypa;. /puffiou

Helcas oo autem

quam

vocant,

^ofjtevov

A * A
*

6l-/.cx.do<i

/p. x-

de t6 raXavrov ev raXavra xar6v rptaxovra. -Ean 'OfinpiTtJv, Xtrpuv (JexaAiOtoTruv xupa xat z-fi Twv
rptdjv.

par.TufxaiXft>v(jM(Jexa'

pondus estregiaHomentica, ex auro conflata, duodecira ita ut conhabens ceratiorum pp ex praedicta ficiantur in annuura vectigal Negran auri talenta centum et tncivitate autem talentum in ^>thiopum
:

PP

A Etpwfjte5 '0
Xao;
evrviTrdXet.
aei

ginta.

Est

et Ilomeritarum regnis

qq

librarum

Irederr

(J

(i

7retOapxwi"''

Populus igitur
:

civitatis

semper obtera-

,,,^

,^j

^^.

*A
^'

X. r(5v

d/iat; evToXatc ToO 2T^po; 07r6 roO vdftou xi ^;, flafftXeO,

Xfx(iv 0oO,iTrev. 'Hfxet;,

nostri peranssanctispraeceplionibus Servatons

wian

_.,.. jironiii-

rtiv dyi^^v aTroffToXwv

Dei dixit

7rpo(py;r(5v,

^^"
'"

t6v 0e6v, xai ^retQap/etv TOts iaiaaxe^^f^s^ ffeSeffOat * OTteixetv aOrou xai i^oO ^afipouv'

SafftXeOfft, xal

prophetis et Nos, 6 rex, a Lege et sumus, colere Deum, sanctis apostolis edocti * in iis qua. deregibusque obsequi et obedire commitentes nosfidei qnara
.'

1$ iion ttnt.

PRTRI

II,

17. ly.

*^\-vn.

TOt; deoufftv

TE'

Xdyco, [avot'yofxv r-^iv 07r6 ffoO SoOivTi evofxdrc.) .^ , .^^ ^^g. ^, PouXec. Kai yvcoffrdv ffot v g,.j^,,. Kat yvcoffrov TrdXtvi xai eiffeAeuffy) fxeO' --ofxcov offnc xiv 7rapaXaS-^; -^Lta;, effrt 0e6;

Tc-)
.

cent;ecce igitur juramento interposito

.

obligasti

nperimus

effTco, o-rt

6oy]er,fft

-^ifxrv,

xai Traffav
t-}.v

Ty^v

xaxtav aov

eTrt ty^v
t
'

xe-

cpaXyiv tiov

xai

pafftXeiav <jov indlti

Tpt(OV 7rat(J(ov
ffot,

dtjrn,

xai
pia

Y,fiei;

Hv (f-wvr^v tuv

'Avavia,

A^affrot-

volueris. intrabisque quibuscum civitatem si nos in tuam potestatem Notumverosittibi, nostrum qui adjuvaredi-eres, adesse Deum regnuroque tuum verbit et iu caput tuum

Mtffa^. aTro^aivdfxeOa

ort

xara

Tr.v fxovap-

ylav

x.ai rri (3Xaff(py)fiia <rou ffou o6 Gi^oixtOa,

ou

et noa verba tet'malitiam tuam. Sin aliaa, ostendimus tihi quoAnaniae, Azariae, Misael,

94

niam

Octobris

Tomus X.

: :

y^
iUCTO onvMo.

MARTYRIUM SANCTI ARETH^ ET SOCIORUM.

monarchicam voluntatem tuam
exercemu.s et
-^ouixiv,

niam fuxta

dUi
xai

y.c^l

roinoOc^vtlv xk^^^^
uTrsp r,^wv aTroOavovri xai

D
avaa-

"""
"

pynuni Don noD subscribimus, sed mori lucrum SS existimamus ac vitam in Christo, qui mortiiusest
vivatque Christus in pro nobis et resurrexit dixissent, civitatem ape" llc cum nobis. rnpriint etintravit dolosus serpens, rex llo:

blasphemiai

tuse

^av ev XpiffTw,
ravrt
'

tm

i;-^

-/^^ivo

Xpiaro;* TaOra dn6vTtz, * Aev^^i.s

6

-^ivoi^av r/,v TroXtv,

xai e(7-^X0v

^oXto; 091; *, o (3a- ^toq

^

ri^Civ,

ffueu; rwv O^ripirwv. of^oaa; * aJroi;, onaSXagef;

xai a/.epaio^; ?i>>arrw6fxa;, eivezoufftw^raurrjVTr^^^
TroXtv Traoaawff>^ri //ou
fJov

6 a6>.

7^""'
Aofxo'^^^'

Kai

r|i e;)i;

voi^avre;, e>r;/yrpo; tov

meritarum, jurejurando affirmaos quia illaesponte hanc si sos et intactos vos servo
: ,

;:avT; 01 ap//r/oi aurwv,

apa ApeOa,

(3ao-t?.ea.

xai Tr&ocre/.uv/iaay ahzr^ 'tm riv yr,v.

'

01

^^^2^^

tt

civitatem

mihi

tradideritis

U-

Postera die,

apertis januis,

mul cum

exiverunt omnes proceres, siAretha, ad regem, et prosternentes

ezUeuae ffuffx^j-/;vat * Travra; aOrou; /.at TrpMrov * ^^ ^^^^^ ptb TaOTrapxovraauTwv evEx6)7vai*^MT>7? iroXsw;, Qy^y^^ yTroo^eiiat dk aJrw IlaO/ov zov eTrtay.oTTov ryj; auTvJc *AotapTr.
-o/ew;
ky.ili-jfjzv,

se in terram

eum

venerati

sunt.

Jussit hic

Oi de apyYiyoi Travre; rA; TroXew;

yVJvat, Ott.
(Je

wfr

coDgregari omues, et primo quidem facultates suas extra civitatem afferrc, deinde ostendere sibiPaulum uu, episcopum civitatis. Proceres

(xix <fwv-/7

zlnov toOtov TtOvdvxi upo dizToOc, ypovov

aOror;,

xai

oO/. eTrtVTeuev

a^a Tref^-J^a;
Tiupi

ev

rw

TOTrw ev

xarexetro ro Tt>tov auroO Aeiij;avov. kEavaay.a^aq

TrapJoOvat,
[zai
eiG'

autemomnesresponderunt, obiisseeumabienno et nou credidit illis, sed mittens ad locum corpus, eifosin quo jacebat venerandum ejus
;

ra oara aurou, ky.Dsvat

oyrw;
ei;

Trruou; Ati(fty]G-^vai Tr,v Tz^^pav ei; tov aipa.]

sisossibus,
projici in

ju:.sit

ea

ig-ni tradi, et

cineres palis

aerem.

ANNOTATA.
g
a

Codex Parisimis 1537

otyiou

qui
Tr,g

deinceps
rv7 TroAei.

significatur
;

Uttera

A,

hunc habet titulum

:

MapTupiov tov
iy. 'ApeOaxai

'ApeOa xai
ev

cvvodiai aijTou

Jocum
;

palestras omittens, Noster vero

MapT.

T.

rwvauv aurw

Neypa

b Codex noster, 'louartavou, forteloco 'louanvtavou quum orientales multi Justinum imperatorem Justinianum appellaverint, in primis Syri, e quorum lingua Acta nostra Greece versa louartvou. Porro imperare coepit Justinus senior mensejulio anni videri 7nonuij^ius. A, recte 518, et annus ejus quintus cucurrit ab eodem mense anni 521 adjulium anni 522. Verwn convenit quidem hic annus cum ea;ordio rebellionis Dhu Nowasi, regis Homerntarum, sed non cum marlyrio S. Aretliie, quod anno Ckristi b2'6 evenisse ostendimus. Quse sequuntur ipsi anno martyrii jam congruunt. c Indiclio secunda imperante Justino occccpit die 1 septembris anni 523 et absoluta est die 31 augusti anni 52-i mensis hyperbereia;us, sive octobris illius indictionis (quo jyassus est S. Arethas, et de quo mox in Actis) incidit in octobrem anni 523. Boc igitur loco reete indicat scriptor Actorummensemetindictionemmartyrii, sed*errat in anno Justini, qui soli initio
: ;

rebellionis potest aptari.

De annis Antiochice
e cod.

Syrise, sive Seteucidarum, vide

,

Ad verbaqux mox sequuntur

hujus narrationis
\eg\\.

5; eariv

oxrwopio;,

Commentarium prsevium num. 132. h^c notat Boissonadius Lambeciusqui initium

:

Vindobouensidescripsit, exhibet
legisse, nisi

eo-rtv

oxrwcptw

Trpwrr,

(1).

Forsan male

una tittera, ut mox dicetur. Recoleyidum enim Actanostraprimum Syriace videri scripta et eSyriaco Gra^ceconversa. Idjam suadet is ipse locus Mensis enimoctober dictusest JTrepSEperaro; a sotis Syromacedonibus dumscilicet lingua utebantur Greeca, quod nomen e Macedonia fuerat invectum. Syriace vero eum vocabant Y thisri, seu potius (quum duoessent menses kujus nominis), thisri priorem. Qu^ igitur legitin
in
,

Egohaud putem male

6 eanv oxrwcpiw Trpwr/; dicta censeo ab imperito quodam scriptore pro Syriaco ihisri qedm, thi^^ri priore, sive octobri. Et quidem qui primum Acta nostra ex Syriaco Grxcafecit, valde peritus fuisse 7ion videiur sed passim emendari potuit ab amanuensibus ethcecesicausaforte,curindiversis codicibus tot sint varise lectiones. Suadetur senteniia illa in primis e codiceLambecii.In paucis enim qu3e ex eo descripsit hsec advertuntur u'j^dlu.ara C aut minusreciedicta, quos in codicibus quibus usi sumus inagnam partem emendata sunt iTtTxy.o^iOQTo-: (A et noster, seu B oxTa^offtoffro-:); eanv oxrwSptw Trpwr/i {forte eanv 0)irw6pi&) :TpwT({), sedlonge meiiusA et li, 0; ianv o/.rwcpto:),- 7ria-/.o7rarouvTo; (A etB: ETTtaxoTreuovroc); KwvaTavn./ou7rdAew5
; ;
.-

codice suo Lambecius,

Iwavvcu (Aowiii7,B: KwvaT. Tt^uoQeou^rae

Au^wuv- (A et B;

Ev

A J;ou^/,)- His
et e

igitur

esse

prtmum

Comment. n. 202); 'E^eagaaa (A,'?.aa;; B^-l-J.effSaav); ev magis ac magis heec duo suaderi videntur, Acta scripta
;

Syriace

Aciorum num. 20,ubi habet codex B, ev ^,vi OTrepSEpsTaico, 0; eartv 6/.rwpto:, y.o A soium mensem byromacedonum retinet, omisso -^/.rwSptw Grwco-Byzantino. Codex vero Armeniacus Djarrentir lam imtio Aciorum, ut alibi monuimus, quam aiiero loco, simiiiter solum mensemhypevhe-

Syriaco yion satis diiigenter ab imtio Gra>ce esse reddita. Aiio loco

eDe Timoiheo

''^^'

nl!f^T,fr' cesserat anms qmnque

'

patriarcha Alexandrino V. Comment. n. 169-171. ""^^.2''4""^o *^''"i contra JEthiopas instauravit

e vita.
;

DhuNowasus,ab

teste Boissonadio Lambecius col.m Simeonis Metapkrast^, E^eagaav ubique. Elesbaau vero cognomenest ^iZ^T^ ^Z''^^^."^^^^'''''''''^'' ""'*'' ^"^'"^ "^^dis, quo solo appeiiaturinmonumentis 7''! ^tkiopicis, pI/ rfitr*,. r"""' '"'^nomenJAe.h^^,, quod propter sanctitatem meruit Caleb, coaluit exnomme Mhtopico Ala- Atzbah, benedictas (:^)./n vetustissimo ne^/A i!'l"fi codice Vaticano, quo continetur To-

g Cod. \iquijamieginequit hocloco, kabebafElta^^dv,

S3peio, V.ag6io, pag. 5 Jc.

(3)

SaVuo;NourAnnal

li

p.6 slSri.'"!).''''

'

'^^'

'norget.l.Ge.chiclue, tom. VII.

pogy^aphia

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBBIS.

725

'pograhia

Cosmm Indicopleustx.seu.ut
est,

alii

voluere.Indopteuslx, qui scriptor vivente S.Elesbaa

in ^thiopia versatus

leoendario

krmenorum

weienElesbowaD. Acta lomo sequenti. ,. r, aj, veierum regum mhiopiee superioris, seu Abyssih Auxuma jEthiopibus Ahsum, fuit sedes Grsecis Auxumitx sunt dicti^ Ejus sola supersunt nix cujus incols; exinde a scriptoribus inscriptiones aliquot Grsecx et JElhiopicx (21. rudera hodiedum. inter qux repertx sunt celeris vero Hamyaritx, seu gens Hamyar, ab antiquisdicebantur a Grxcis, a i HomeritcB Himyar, e progenie SabcX et Jeclan. Comment. n. 19, 21. simo quodam rege Hamyar, vel est qui a scriptoribus Syris dicitur Dtmton secus ac credidtt 1Dunaan manifesle idem nulla firma ratione communivit. Ab Arabibus diclus est Saini-Martin (3) qui sententiam suam appellatio usurpata a Grascis, Dniiaan, seu Du Dhu Nowas vel Dhu Nawas ex quo processit Dhu multormn regum et principum Homerttarum Naan Vide Comment n. 118. Pars nominis dicebantur frequenterprsefecti provinctarum. nominibus prxponi consuevit, et Dhu, vel Cayl, Ela, quod obvium est in nomme ^thtoptco regts Elesbax, Dhu forteidem est ac ^thiopicum el istud pi-onisi, inquit Dillmannus (4), e.o; articulo Arabtco Ela- Atzbeha et aliorum multorum vel Dunaan, omtttt vero est isludnomen, Dhu Nowas, re.-ierit cfr Comment. n. 107. Notabile quod qua rattone Djarrentir, qui Acla nostra ceteroqui fidelilerrefert in libro Armenorum editionibus Syrtacts, e qualtngua Acta in primis faclum sit haud scio nisi dicatur defuisse simUeesse diximus. Res gestas Dhu Nowasi vtde Comment.
;

scribilur aliguo loco Djarrentir irfcm sanclus di(t(r Elisbaliaz lalina die 27 octobris Colitur S. Elesbaas in ecclesia
;

prima manu

iXJ.arJ.Saa,

In in eorumvero kalendario
secunda
a.t^ox<x-j (1).

AOCTOII E. C.

ideoque danda ejus

Armeniaca excepta fuisseveri

cum fratribus. ut, inter alia plurima ""'rLbafiliusJedan. habitavit in Arabia felice, simul Yemana regnasse diximus regtnam Saba, vel ostenduntnomina urbium illius regionis (.5). In legunt^ Scripsit Josephus eam regtnam fiasse e Siaba (Comment n. Vi)sive^<i\)2LutMassorethx dicta fuerit (6) et eum plures secuti sunt VeMerois Jithiopum metropolis, qux olim Saba Polus in Synopst crtltcorum (ad I B rum unius Josephi testimonio hxc sententia nititur, ul notat temere iUi scriptori (Josepho) fides est a.lhibenda, quum Rea Tnobis III Reg. x) additque Non Conctntt Luipsius in paucis verbis de hac reglna acfa/f<.^..
;

Tersatur inexoticis; et multa sunt

Sab.vx vetera monumenta versavitp.Sctltcet Abysstnt Tofus qui diligentissime JEthtopix tn oraAfrcana secum tulerunt vigetque tllaettamnum Arabtcx coloni{% hanc traditionem aurum effodtturvel sed et oceani Indici seu orientalis ubtcumque Tr,Zmmaris Arabici sententtam
;
:

seu Honteritts pauciores in 7:nS")Ex t^fZoLlius nosci c.pit Sabxa, 3.S, 46 Gothofred. Ub. xn ttt. fSJosephi abierunt. Vide Comment. prxv. n. 19.
;

xn Cod.

'''':tZlr!fn;r^^'inieUigit

et

juAxos

in Homeritide kabitantes

ut ex sequentibus
(10)
:

Comment. n.Usg ^"nDe idololatria Homeritarum dictum in

vide

Osiandrum

de adventu

HomeriMisZente quinto immo et quarto ^T! TJ:!TZndetur id ex sequentibus

,

vxx sxculo identidem regi jEthtophtx subdtla loAeizanas. rex mhioptx. in inscrtpttone Au,

lTl^ltd7messearbilraturacKrnA<.:

alias

Ala-Ameda. Ela-Ameda; quo nomtnedtctus

Homerttts ;cfr Comment pr sxculo v fam bella gessisse cum qui regnavit circa annurn 500, xn tnscrtpttone /n.ll6.3J(ea;^ito7Jw Tazena. pater Elesbax. ^l i^^aicit regemlUmeTt^ e. HomertttP more Homeritideconstttuisse Arabibus, licet pluribussxcultspostertoresstnt scriptoribus

fifipsum

regemlmda LtreJo

nluTRexZhiopum

T:TribTmuVoZu:a7ilL^^^^^^
reaemcTrfsllZmAUamen ex ZnsTare"!deZ ^thiopas ante Dhu
""'"Tictum
contra
est in

Norcasi tempora
S.

numquam

tenutsse

Homertttdem uminstruxisse

Commentario n.MOsqq.

Elesbaan expeditiones minimum duas

Dhu ^^wasmn

^syrisNagran^Civitasest Yemanx. sedinextremo

g
.,.

MABTYRIUM SANCTl ARETH^ ET SOCIORUM.

^"

provincia Negranensis sub D didicere ex Arabibus. Floret tamen eaoue adscribunt tantum qua, spectant. Tracus Negranenszs qumdam provmaee reauloeoZe Makkrani. ad quem et vicin^ numerumtslum,usto mxnorem esse). gaudel 80.000 fserf docent quxsequuntur raed eran) incolis perquam tertihs est. leucispatet a septem^cauibus dum betla geruntur. 20,000 arma ferant ; ad occidentem 50. Urbs provincix primariamAAv muris cirfrione ad meridiem SO.ab oriente 5,000. Oppida multa et vicx conspictuntur, Zmdatur (uti et oppida pleraque), el milites inslruil Nedjran (wadi Nedjran). prope quem passum esse aZadiacent pleraque fluento sive torrenti 157 e< 163. Qu de ^^Kve^ZetsociosaSimeone Beth-Arsamensi perhibetur. Comment.n. xndigena navis praefectus dicicit anno 1842 ex quodam Arabe iractu Neqranensi memoravimus, dicimus ex celebrx vtatore Burckardt (2), eliPassama Gallus (1). Ipsa vero civilas Negran, ut qui nuper horrendas strages chrtstianoram veneralioni est inter Drusos, eos ipsos

amnum
r s

ediclerunt in
V.

monte Libano. Comment. n. 197 et

hic locus

seq.

Connrmat sunt Comment n

mutuavit e Philostorgio, ac ductam esse scribat. Vide Surium num.

prietermissum est. cujus t De hoc duce, seu prorege,

interserit legationem Theophtlt Indi quam 100 et seqq. Metaphrastes hoc loco componit ut Negranam a Theophilo ad fidemperita narrationem
2,

ad fidem christianam qux de conversione civium Negranensium

dtcta

ubi tamen Theophili nomen, secus ac est in Grseco,

et

nomen nos latet,

^thtopum proregibus rehqms,

i.

i-

vide

Comment.

n. 124 seqq.
.

u Vide Comment. n. 111, 115 et 117. w De his cxdibus quas edidit Dhu Nowasus in
venirei
,

Yemana

tnteriori,

at antequam Negranamper,

vide Comment. n, 137.

. .
,

199. , X De Phcenicone v. Gomment. n. 70 et ^ multo minor fuil inler Graecos mde infra) erat paIter diei unius olim inter Arabas (nec y ut essent parasangie in gradu 19, rasangarum octo, et parasangx singul^ metrorum 5,760 ita complectitur 311 ex iis quarum sunt 25 in gradu geographico. 29 lier igitur dierum 30, leucas mensuram hic in Aciis indicatam, Apparebit autem cuivis, tabulas geographicas inspicienti, vero proximam esse. Secus est de itinere dierum 25, ad excogiiatam non essepro libitu, sed protendere dicitur. Sed advertendum Arabiam quod paulo inferius regnum Homeriticum sese nondum bene notam fuisse; et addo hanc latitudinem dierum 25 itineris australem sxculo sexto adscribipotuisseveieriregnoSabxorum, quod laiissimum fuit et pertigit aliquando usque ad
; ;

x.

sinu?n Persicum (3). sed codex A ^.arot/.ojuiv/; tfiV.nv poa; i. e. Sicut pomuiU 7:Tr/-/;pwp.v/-, oj; Im 'PM(7a-.a Z In Gr^eco recitato loco e codice Punicum. Ad qux adnoiat Boissonadius Posset 'Poa; capi de urbe Roa ; et sensus ut sub Rosapha, ut terapore nosiro, Videtur, inquit, posse i^\ de tempore sumi, ut sit ii:'i in liri, intelligi de RosaphiE, " Sed princcps Kosaplia tam illustris ig-noratur. Poterit, mutato ii pag. 439 ; S. Sacyum Chrest. Arab. tom. iii Rosapha urbe Syria;, de qua vide Notit. Mis. tom. multitudine comparatio pro57, 74; et de qaa leg-itur fuisse populosam, adeo ut ex incolarum
. ,
.

p.

Rosapha, quDe est aut fuit urbis Bagdadi rfig*io maximas urbes civium immenso uumero superat vide S. SaBagdadum autem, Makrisio cyum ibid. tom. i p. 54, 250. Verum serius Bagdadum florere coepit, quam ut ad illud hic locus Actorum referri queat. 'Vi.i forte Edessam designat (Comment. n. 204.) sed malim intelligere de pomo Punico. At in codice nostro mihi vix dubium quin significetur urbs Rosapha, vel Risapha, nonprocui a Callinico, sive Rakka, in desertis Syrix, ad laiitudinem 35 40' Rosapha a GrcBcis Sergiopolis est dicta, ut osiendit Byeus (4), ac celebre habuii ^nonasterium, a Sergio F mariyre nuncupaium. Quamquam vero locis aliis Rosaphas nomen, quod viam stratam designat, indiium est (5), hasc tamen minora sunt vel recentiora, ut nudo nomine Rosaphx in Actis Q significari potuerint. Et quoniam Syriace, aut in Syria, primum scripta esse Acta haud est dubium, forte addere licebit scriptorem prope Rosafam, seu Sergiopolim vixisse. aa Ipsa Arabia felix aromaium ferax est, ut ostensum Comment. n.^,ac ex maribus circumjaceniibus, maxime ex sinu Persico, margariiae educuntur locis permuliis (6). Ris igiiur, uti et mansionibus 30, quibus distare dicitur Indica regio, significari videtur Arabieepars orientalis qu3e mari Indico et sinui Persico adjacet. Indiae nomine olim dictam esse Arabiam ausiralem monuimus Comment. n. 34, 38 sqq. Ceterum potuit ei regio Somaulium in Africa designari. bb Ignoraniiam hic prodii scriptor, quum non distet Homeritis a porlu antiquo Adules plus leucas horarias sexaginta, itinere maritimo. Ceterum quis mireiur eum latitudinem maris
verbialis exstare potuerit. Poterit etiam cog-itari de
teste
, :
:

rubri nescivisse?
cc

qu^ forie a sciolo addita fuere. ab Abyssinia ad yEgyptum numerasse mansiones triginta. Ita et Cosmas Indicopleustes pag. 138 A Cataractis ad Axumin, mansiones triginta. dd Hasc fuit hiems extremi anni 522 et ineuntis 523. Comment. n. 145. Deinceps juverit conferre epistolam Simeonis BeihArsamensis, quam recitavimus in Commentario ex quo Acta
omitiit
r,

oeaiOtoTria... -piay.ovra,

Ex

his conficitur scriptorem

nostra mirum in modum confirmaniur, ee Cogitasse videtur scriptor de Hebraico nahar, vel naar (rudivit), Syriace near, vel forte de nachar, cum cheth, ronchus qui per nares editur,

S Ex Hebraico
dlPa^.sama. Bullelin

narar, concidit, secuit, C/iatdans etiam traxit, attraxit. Chaldasi

malunt for-

ile

la^oci^l^ de g^ographie. lom. ,\IX.

[an> l4o,ap. U.ltci'. lom.XII. pajj.lUUS el8i.i(i - (2) Buickba.dl, TiovfU u, Ainb.n.lom. ll.pag. 387. Ap. Wni^hl.Early
UirisiiBnHj. pas. 53. - (3) nmcr, lom. Ml, pag. tiB; Cauksin, lom. I pg. 1 10 el sc.i.. tnm. II, pug. 13; Rrocop. De bcllo Per. Iib. K cap 19. pag. 100, edit. Bonii. - ^4) Acla SS. tom.

Oct. pBg. 849, n. (i|; cfr Assem. Bib. or. tom. I. i.ag. Ii7. (S) Uosenmuller. p. Rillei- ibid. pa 1113; et loiii. XVII, pag 941; cfr Caussii,, tora II. pag. 2-24, lora. \\\. \r-vA- 417. pag. coll. RiHer, tom. XII, pae. ilU. iti) Kitter, lom. XM,
III

397

et

pas^m.

mam

A nam ngar. Ex his segmeutum deinde Chaldaicum nag.a,

,
;

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS. Hebrdicum garah rumen sive cibus quem ruminant
.

"87
(secant)
;'-

ver.tis

pes.ulu3. et

animalia et uagar, quod idem sigmficatArabiOus

;
;

nidjraton. ars fabri noaqu naajrano. es iifeuum nadirano. est litruum in quo Ex his duo pronum est liiraton assula; gwa; omnta ea; 17) .^ a^i.i^nlif. calluisse Chaldaice quam Beb, aice. alte non minus concludere nrimum Actorum scriptorem ^gnoraretur

cardo vertitur; uaajjranon. faber lignarius uaujBio, a.ciavit, deducla sunt. . raatce ^adiara, .el

rTmtmnelleZZlinguam Arabicam.

quod eam ignoraret.

vel

quod pass^m

"^Z
ii

StSS:^^rln':^"4^Ho..W..ea.
hisecclesiis

.0,000;

Comment.n....

'; Jf^.,,o, nhu kk Eumdemnumerummtbtumrefertepjsw^^^^

De

'^^C^
'

"

Nou>asi

adAlmundamm.Vide annot. mm,

^^^
^^^

dubilandum.

mm

Ce

/iiS scri(;.i

X^IZr:^^rol
Dhu Nowasus
in

f;'"

movi: quam quum diebua resiam eorum ri;(/o/^'; urbem,castra potUcitum se esse scr,bU .pse seqLtur^uramento

eadem

epistola,

Comment.

l.

c.
_

n.;,OJr.o-j

jnr.lo-^ a*

nu Pau.. ,(u.a habet codex peaS^ro.,7e,.p./oO.z-P'"X;-'-.^"

^^^^^^-^^^^ZisZIZr^^^^^^^ Verum sup'''^'^';_;;'"-f

eui librarii nocuerunt.

sonnadio neghgetur.
er*cor-u
et P''-'

/-^//.v-fl

rarat

Ara&ica

kirat.

Ceratium pondus erat

duodectmadrachm^Eubo.c^^^^^^

^,,

'^^f^^o^^etqu.mh^^

fZ^^it^^L hoc lcco. ab Homer.Hs dictam

paWm

mcef^^- atea "arpen^ea '^ommunUerxn monet^ admittunt numismatograph. ci^citcr decima Sed Trel^smuUis pars simam quartam ex metaUo v,h ^^'"^'" ^,^' t^rauc/or oLr (siquidem viritim helca'' demum fr. assumitur. Unde mleret helcas Jais. nec muUeribus, nec
et

quum ohiliogramma

aur. nunc --^ /'^'"^^^^;

clemsol.ebantNegranenses.etu
pueris) sic conficx aurr talenta l^ Libra Arabum eadem fml m:

f c^^ ;;fj^f

""''

universo p^ne matis 366, alii 362. Unde

hbr^ \ 8, Tan'''^^^^'"IZl^ci^itairNZ-an^ grammatis 618,540. talentaveroyi^.seuuniversumvecUgal^a^^^

tum auri
puri veniret '1'^'''^"'" ['^''^1^}^^^^^^^

aUi gram^'^f "f,7,"^" ;,'(^, Je valuisse censent oriente inmlueral): P^^^^.l^THoT^HUcumlalebitgrammatisi.ni (13x362);
'

2"^
'

(^^^rum systema ponderura

et

mensurarum m

Arabia multo majorem fuisse quam

pr^cedentibus. A!'''^

nullo negolio eruitur numerus ''-^f j"''^f XJ^^^ 18.540 nuncet quidem mtmmum ^^^P'''' ^J" eMciunllibras 1600, .e grammata incolarum Negran^. Nam auream. seu aur. grammata 3, ^'^'fllZder^nthSeL at (1600X362) et quum mcol^ ''"an^P'^'^^" incolas asserere non ausim eos numero /'"^^''^^ Benu-Caab el m xncolebant \nde sequitur ,.^^ 7".; J, ^uem Negranam intemgenda hcec videntur ^^7-;^ ,"tJ:Vanno/.q. i?eco(endu,n .nterim ""J'"; Dhu No.asum ad eam ^^rneros mitites adduxisse

f^

flXu

Zm

^^:t:S^^^^^t
"r Hcec

'V^Zt:u.dictasuntinComment.decomm^^^^^^^^
C
,

accuratissima sunt. sed nomen

norum.

eoque qintar sive

^^'"'^^f kintarAm Jumjonpe

""'/j"'^'';, ,,e,inU

Mahumetes Sura

nap.

Marracci. valebatquedenarus ;"\'"''^X"iur- kintar Arabi.rm pependisse

'

idem !c CpoUtanus W.pendebf

: ^lS/

%J^Z\ero

aureus Arab.cus

(dinar),

annot. pp. ahquanturnabes.

graLmatum 350,

ut

Ubra regni

^''^.'''^^^^^^^Trw.o A.a6i6u. fuisse

et

talentum majus

-n"" Sf

":::."locl"

e"l.o

^r^uramenta

non aut prom.ss.nes s.pe

^rm^ ,^ ------ ^^ -^ ^
* * 0'
"
^'

acceptapass^m notat Boissonadius

quem secuU
-.

.2i

Auchcr, VilSS.

ctc.

lom. VII. pag-

CAPUT U.

728
AOCTOtlB

SOCIORUM. MARTl-RIUM SANCTI AKETH^ KT

ANONTHO.
KX USS.

CAPUTIL
Martyrium clericorum, monachorum
ciuntur,
et

virginum, qui in ignem proji.

abscinditur nunumero 427; uxoribus procerum caput

merus martyrum.
jussitomncm exercitum mag-nam copiam ligni congreerare, et vastisdmum
die
ita

eTTtouffV) hfJ.iptxiy.kTLevGt

izavTL zta TrAr^Qei tov

Sequenti
muUoi comburit, aliot

rogum accendere,
,

ut stadii

unius spatium

e^spxeroy ^u^^K (jvydlai et;TrXy5Qo?, xai TrupxaVav roTrov CTadiou 7Tauu.zyiO-/i yeveffOai, (b^ xpareiv tov
ivbc,
TYJ
y.al

T^

opOilMiam
provocat
;

a
b
c

sacerdotes civia oecuparet ac injicere omues reliquos ecclesiae mmitatis b et diaconos c et

stros

ouro);
Jtat

i^ca/.tlv Travra cTovt; iepe; rojg tv

noltt,

3tct./.6vovc,

xat lofnovc, leiTovpyov:; tov

d
e

qui solitariam viiam in vicinia et virg-iagebant, et qus dicuntur canonica; e etiam quse nocte et die cantatrices g

d.

Qtov, xairou?
rac
TCf.^

7rept66X/lf/.vou; tcv ^ovY,pr\ [3tov.

'

xai

et

/t/ofjieva; /.avovi/.ai; xat aetTrapQevou;

eri

^exat

vLaXrpta? rac aBovaa.^ vuxrwp

Tolc,

* zai

y.zB'

f,y.ipav

* A

vuxro;

f
h

nes fi cantantin domibus Dei h

hos omnes, sivein

ev

otxotc

Tou Siov

y,al

Tovi ev

Tri jro/ei

xat

^-at v^f^spa^

sine examine civitate essent, sive in vicinia, combussit, terrere volens reliquos cliristianos.

Trepioixtdi, Travra; avEteraarwgxaTexauo-ev.extpoSyicrat

^eXuv

xai

dtilavSp-of^ai rou; lomoyi; y^pnsnavoJc.

ap\.^\t-bv ol

quaErant autem, qui combusti sunt, nuraero ligari dringenti vigiuti septem i. Posthaec

*no-av5e Tov
etV.0(7t7rra.

y.avOivTtq, ij^uxai Terpaxotriat

Kai (j.tTaTavTa
zoltoiq
'

xeXeuet dee-^vat ev JeajiiM

jubetferreacatena Aretham A, virum clarissimum, et reliquos primores civitatis; clamaNegate vitque praeco dialecto Homeritica / "
:

ai3-now 'ApiOav, tov ivdoldiTaTOVf xat rouc ulv

apyriyovi;
tyic,
'

aur^
'0/aii-

xat 6

y.Ytpvc,

kooa Tn rwv

piTwv dia/exrw

'Apv^iaaaOe rov Xeyo^evov Xptarov,

quem

mecum

sentite dicitis Christum, etjudaizate, et Responderunt sancti vivetis. et

, :

xai loujattrare, xai ytveffOe ojwd^pove^ fxov, xat J^JiaeMy; -/evotro r.f^.ag ffO;. Oi St OLyioi /jiaprupe; eXeyov
*

martyres

Absit ut negemus fidem in qua sumus. " Dixitque rex " Ecce Robaptizati mani noverunt hominem crucifixisse patres
"
:

apv>iffat7Gai

rr,v

Triffriv, etc r.v

(BeSaTiriafxeOa. '0 de

jSafftXeuc eiTTEv" 'I^ou ot 'pMfAaioteyvwffav, ort avOpcoTTOV

earaupwtrav

ot

Trarepe; Yiawv ev 'hpov<7aXr,lJ-^

ov [3).ao-^y)p>ic7avra

nostros in Jerusalem sacerdotes et legis doctores cum essent , eumque , blasphemantem Deum flagellarunt et contumeliis affecerunt,
, ,

xai*

oi lipei; y.ai voiJ.odidx(JiJ.alor

*A

'lep. ov-

xat acr/yifAovt rov 0e6v e/Jiaffriywffav xat eyuSpiffav. dvtllov, dvOpuiZov >tai ouxt Qtbv. Aiart ouv

^^^ '^P- ^'"*f**

5avd-(^

ac turpi morte interemerunt, horainem scilicet etnon Deum. Quare igitur erratis vos, sequentes

vy.ti<;T:lava<jOt oTriffU roij avOpwTTOu

rourou

(j.-/)

|3e^eiffi

riove; effre
Trap'

ruv ^XsyofAevuv Netrropt avt^^v,

ixkxpi rov Trapdvro;, xai dr,
exofxsv,

oirive;

t.

'Pa-

hominem

istura?

Non

estis

meliores

quam

mlv,

liyovaiv

on

f^a^wv ^tav
?>7*

qui sunt iuter nos usque in hunc Nestoriani diem et dicunt Deum ipsuro. nos non habere sed prophetam Dei. Non rogo vos, o Negra,

0e6v aurov oux

TrairM uf/ac,

aXAa

Trpo^v^ryjv

0ou. Oux

Neypavtrai, dpvr^daoOai tov Qtbv tov

ovdi npoay.vvntJai

ovpavov
CTE/yiv/],

y.ai Triq yrii,

r^
,

viXi&)

yi

t^
y)

nitffi,

ut abnegetis
,

Deum

caeli

et terrae,
,

aut

xai rot;

ev roj ovpavM (^iyyovaiv d<JTpoic,

r)

lunam et astra in caelo vel adoretis solem creaturam terrag, raaris aut fluminumj sed volo ut hunc solum negetis qui dicitur Jesus, qui talia blasphemavit, et fecit seipsum Deum,
et ut
3

Tv
fjLoi;

*' Ev T-n

yh xrtarwv,

ev Tri "^ald^fs-n

'f\

v Trora-

* *

y}

xriff^''^*^^''

d\\d rourov

ptdvov S-e^u apv/iffaaOat ufxa;, rov

P-"'

>ydf/.EVov'Iy)C-ouv, rov (3Xao-c|>yifjir:o-avra

roiauraxat*
etTryire Sri

'Ot.

rou

TTotyiaavra

aur6v0dv

'

xal tvarouro ^.bvov

Trofflffai

hoc solum

dicatis,

cruci fuit affixus et

hominem non Deum.

esse qui

tSvQpwTio; effrtv o

ffTaupwOeiq xat ou Weo;.

eaur.

F
7 Oi
iJe

retiitnnthi,

prKCunte S.
Aretha.

7 Sancti vero Christi martyres responderunt Pro nobis ipsis et omni gente nostra et omni nostra civitate, et omuibus erga quos afficii>

aytoi roO Xpiffrou fxaprupe^ etTTov

'iOvoviL >?fXMV,

"

unep
dnoxa-

eauTwv xai Travro; tov

Tiokt<ii% -flptwv,

xat

Triffy]? Tr\c,
r\\J.l^,

xai TravTWV rwv dtatpepdvrwv

mur, defendimus nos

mur bonam

attestamur et confiteconfessionem in quam credentes

et
,

%oyov[j-zOa xai

fxapTvoov(j.sv /tai dfxo?.oyouf/.v r/,v

t; AryV 6y.oloyiav, et; riv izKJTtvGoivTtc, eSa7TrtffOyif.v

baptizati sumus, in Patrem,

et

rilium, et Spi-

IlarEpa xat Yiov xai "Aytov Ilveufia,

fjieOar/iV oixovofiiav'

y.aX ov/.

dpvov

ritum Sauctum, et Incarnationem non negamus sed Jesus, quem blasphemasti unus de incaruatus ultirais Deus Verbura Trinitate temporibus pro nostra salute ex Spiritu San Ad reges docuit nos cto et Maria Virgine
:

dlV

iy]ffOu?, outto ffou (3^aff(pn-

p.oufjtVo;, d et; ryj; dyiac, TpiaiJo;,

0e6; Adyo; wv, xat

ffapxtiOet;

7r'

effxarwv rwv

y^fXEpwv 6id Tr.v ri^-tTtpav

awryipiav ex IIvEufJiaro; 'Ayiou xai

vou, e^iya^Ev r,fi; ort
/*

Mapia;

rT^;

irapOe-

eui [3afftXewv xai viyEftdvwv

"

et praesides

*U&TH. X, t8

II

ducemini propter me, iu testiillis et gentibus *. " Te autem nemonium

et

roi; ayO)icreffO evexev efiou, ei; fjLaprupiov avToii; xat

eOvefft.

gamus

tuam administrationem,
"

qui offendis

~bv

2e de apvoufxeOa xai rriv Tro^treiav aov, <st napa^ivTa rdv 06v tov vofiov xai <\itvGdiJ.tvov
II

Deum

legis et raentiris veritati.

Tuucjussit

Tr.v dlrfiziav.

ToTt edo^ev

TroXXa;

v^ola-Aziac,
(o

xai

multas blanditias et verba officiosa adhibere, ut Christum negarent. Sed his capti non sunt, " Etiamsi igne et torraentis dixeruntque nos interimeres, non tamen negabimus fidem
:

S-pa7reia;

prtiJ.dT<*iV

Trpoffayetv aurot;, 9'

apvntra-

ffOai rov XotffTov.

TTUpi

Oi ^e oux eUavro
avaXtiffyj; ripia;
'

eiTrovoe; ort eatv

xai

^affavot;

ova dpvoviJtOa
J^yiv

r^; TptaiJo;

rr.v Triffriv

r.ptiv

ydp xai ro
^e

Xpiffro;,

in Trinitatem

nobis enim vivere Christus est

xai TO aTToOaveiv xeodo;. 'T7Ty7pX

y.al y.aOr\yriTriq

rourwv 'i^aoxo^* * AdpX^'^^^

(^WTp

et mori lucrum.

Princeps erat eorum et dux

xai ;rporpe7rrix6; r^; dfjtoAoyia;, d ayio;

r>7 Trpoffxaipt})
Traffyj;

et hortator confeasionis sanctus Arethas, filius

'ApeGa; *, uto; \avt<^t 0; xai ev

* Ad

f^^^'

Chaneph n

qui in vita sua temporali factus

eyeydvet r^; trd^ew; xai r:^; Trept/topou

eOvap-

|jioveu0EtS

DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBRIS.

729
AUCTOU
AMontUO. SX MS.

A
it

yr;?.
itat

noXXo[0yvuvT;

tw TrapaSao-tv tou

Trapayofxoy

xpuoiw-

^e^.

opsfft

TTapaSaTo-j PaaiJico?, oiicpu-/ov, aTrozpuSevTEs* ev xat ff7rr)Xaioi; x.at rafs oTrar^ Tr^c, yrn;, oOxi 'o
'Jet?aaa-av-c,

erat civitatis et totlus vicinise dominus. Multi autem, quum nossent priEvaricationem improbi
regfis,

aufugeruut

;>

abscondentes se in monp

IxapTvfjiov

aXX'

iliiii^ovTec,

ori

xaxou-

tibus et

XOv^zvoL xai :&/tooptevoi, xat yufivoi v py]fitat;7rXa-

vupevoi [/.ey.pa^ovrat 7:p6; tov eEffaxoiiovTa Triq tpwvvis Twv vOff(juv Twv x.opa/.uv xai xop/iyouvTa auTt? xai rpo9-;;v, oVt y.oLi aurot dtaffuQevre; ey/.aTaXsipLfia

quod se, quando

speluncis et in cavernis terrae, non martyrium extimescerent, sed sperantes

afflicti

essent et ang-ustiati etnudi,

in solitudinibus errantes *, clamaturos

ad eum

.ggri,,.,,^ 37^

3.

qui exaudit

vocem pullorum

corvi iisque trii.CXLVI, 9. 'Ps-

Kupiou SaoawO effovTat, /.ai ou/.] aTio* Aaddit--ov5z XouvTat 67:6 ToO 7rapav(;.Ltou w; iooofxa /.ai lof/oppa
ffTrepua roO
oy.oMO-^<Jov-

buit alimenta *, et sic salvatos, monumentum et semen futuros Domini Sabaoth, nec perituros ssevitia improbi regis, ut

SodomaetGo^"''y"*"

morrha.
8 Suveffx^Oyjffav oe x t
x{oo;,
t-;;5

7roXe5 xat

z-fiq

TTSptoi-

dvstn -^i

yuvat/.e5, Trat^.; xi Traiaiffxat, veot

xai Trpeff^jTat, tov apiOfxov TTpaxiff/_iXioi dia/.offtoi

Trevr/ixovTa ouo, oiTivei; xaTa//>iXc^

5avaTw
--f"-,--|

aTreJ.tTTOv

sunt autem ex civitate et vicinia viri et mulieres, pueri et puellai. juvenes et senes, numero quater mille ducenti quinquaginta duo q qui sibi invicem iu martyrio
8 Couffregati

"^^

(,mm"s*(u(w

fXKxnt.

Mr-

TOV TTpOffXaipov Tov TTpoffxaipov

uiwi' (3tov

*w*/tw-^, TovTOVf

^h
fA'<

dpvritjaiiJ.ivoi

mv --

^alrj ouoloyUv. 'Ex

toutcov

Tuyyavouot

xai

ol

ffcpayevTr; tepet; Te xai oi

XotTrot txaprupec,

xai 'Ape-

*A

x... at-

qII
-

s,,^J^ro,.

cDepe dr,
"

mo3p.v*

Tr.v

^tapoTrjTa

Kai^Taro^.-

;:avokGptou Syipo,

ra; yccp y^^var^a^; xai ra

dereliquerunt temporalem lianc * c vitam, non negantes bonam confess.onem *. Inter eos sunt pnmo loco sacerdotes e reliqui martyres, et vir justus Aretbas Sed dicamus immane scelus permciosissimjB besti^. Consuccedentes,

'y'""
iTim.vi, i2.

""""
..
.

*^'P-'''"

tk rk rexva t^v 7rp(0TDyc.v t^; TToXeo);, t^v ^ffMi Ta)v ap^aaevo>v toD ptapTuptou, ffuvayayv,
effTLsv li evavTta; * tG^v ivo>cov Otc^v ptcT ^^^^^^_ ,.i -tapatveffffi ^oX^pat; <jvvzZovX-.vz
^^-^

W.

gregatis scilicet uxoribus primorum civitatis, qui in vinculiserant r ac jam martyrium suum
inchoaverant, eas statmt coram viris suis,
ai-

IT' ^Ae^r.avrtxpu.TWv

W
rt^iv
/.i

mul cum

liberis;

et

dolosis adliortatiouibus

XptffTov.
II

^^^^^^ Xycov7retff0-,7vat, xai pXff^y)f.r:ffac rov At 61 6^o0vi^.a:dbv ptsTa rihv txvo)v expa^av"
-fiiilv

Uew;

anb Beou touto

/.t

"

dV.sc xai Texva

yovzii;

xi

7rarpt(5a

uTrapJiv a7rapvouf;.0a, xi

ovTta^

Tov ffTaupov

TOU

XpiffTou
7:i

^^(SToX^o^xiv

xat

suadere tentavit omnibus martyribus ut sibi sphemiJ obedirent et Christum^ blasphemarent^ S^ed feminas unanimes simul cum liberisclamaverunt " Condonet boc uobis Deus, seil liberis et parentibus, patriae et fortunae reuuuciamus,
:

a/.oXouOoui/ev

tm

ptapTupviffavTt

HovTiou lltAaroj
TraXiv
-n-la7r/a.,

et

*Ar.

X. ofA.

inii <""'""

T/.v '.

xaK.y
.

Of^toXoyiav *.

ToTe xoAaxeunxot^
.

eum sic crucem Christi suscipimus et qui sub Pontio Pilato confessequimur
,

^
,

owafft pi7fAKoi
vaffOe

xeypyjTat Trpo; tovc, c/_[^ r ' " C.

^^.,. oti uapTupa;, fiV,

-

^
.

,,;,

sus """^

cst ^

bouam
errare

coufessionem.

luuc verbis
:

"

oTTtffo)

rou Xeyoijtsvou ^piaTov^ ov

01 Trarepe?
fxoi
/.at

_ ^-

aHnlntnr < adulatoriis

Nolite
Christus,

itpriim iterum

^ptwv

avefXov

px^oovxoi^.
!;>iffeff9e

(xUcc

TretffOyjTe

^ ,, * mftrtvres est allocutuS allocutus martyres sequentes eum qui dicitur

iou(Jaiffr, xai
piY]
*

fxera

rwv

re/.vo)V Of^wv.

Et oe

TOVTO Trotwre, x^^~'^^ S-vaT(j> aTroOavetaOs.

rum
si

quem patres nostri ministerio lictointerfecerunt, sed obedite mihi et judai-

QwMiil'

riaffat St ai ayiai

* ^sra tmv
'

rexvojv

auru^

'iv.pctX,oy

zate, sicque vivetis

cum

liberis vestris.

Quod

oAoW!:ouffat uera xXuO/xou

'Hfiet'? OTrep XptffToO

erotao); eyouev a^roOaverv. Xptffro;,

0o,-^f.v, uio;
^ffptev,

eff/roO 0eoO rou

?o)vro;,

xai OroO

xi rov

^A zai

OTrep

auroO ..0ev>iffxop:v.

^,..pov airoO TrpoffxuvoOfxev *. M-^ y evotro oOv -^utv, pvviffaffOat rov Xptorov, avTOv riv ^afft-

non acquiescitis, acerba morte moriemini. . Tunc omues sanctse cum liberis suis clamaveruut ejulantes et plorantes^ Parat^ sumus mori pro Christo. Chnstus. Deus uosler. falms

...-,

aJl,,^

XeOovra TravTcov Tt5v

aiwvcov, xai grt ^^V )if.a; f.r

Tiv vatpefftv

rv

avt^vy^^v r.^^v.

Myz.

Pa^avh

'

Kai

atpETffOe, fxwpat yuvrxe;, aTroOavetv uTrep xvOpfii-

sumus ejusque crumor.mur pro illo. Absit igirex, ut negemus Christum, ipsum regem tur, omnium saeculorum, et vivamus adhuc post caeest Dei vivent.s, et ejus

cem adoramus

et

TZov y6r\T0q

zai 7rXvou

"

dem virorum nostrorum

>'

s.

<

Respondit rex

Eligitis,

mulieres

stultae,

* mori pro homiue

(tm\>\arum,

prffistigiatore et fallaci ?

9A/,a

(?

yuvaive; e^ aurwv, ouffat xavovixai xai

Ex

tTrov Trpo? ro rvi; TrapOsvIa; 'ivSv^a. r:pi^eQ.r^ixivott, ffTOfxa lalovv a6v/.cc aurov. " 'Ey.(DpaxOti-/i <JOv ro

erant et

mulieres decem, quiE canonica t in(i-r '/aai velamen virginum iuduerant, ei dixe- ca-x virginet
iis

xari rov pafftXeuovro; roO ovpavov xai

Tore
vat xeAeusi f/r' opyr.^ }xtyixMc,
Ev

T/jq

yfl;. "

j3fftXsu? dutvzxO-fi-

runt: " Obstruatur ostuum, improba locutum contra regnantem in caelis et lu terra. " Tuuc jubet rex cum ira magna aufei-ri illas omnes

c.noniwde"'"
^

poGuVM

iraffa^

aOra;

ev rivt roTTo) xai ^icp ei

TrETfX/i-

ad foveam u quamdam,
loco

et gladio interimi, in

vaipeOvivat, ottou xai oi Trpo

Oyjo-av.

utmv f/aprupe;
'

"^yovTO ovv

ffupoftevai aTro

Ttov /.ofxwv ri^;

-flffov <?

/.9 aXiis uTro

rwv

u7r>5pTwv roO rupavvou

eixofft

rov
5e

qui eas niartyrio prtEcesDuceserant modo caput fuerat abscissum. capitis tractoe a servis bantur itaque comis

eodem

in

quo

iis

*Aap.<Jiax.

QLpiOiLOv

ai yuvaixe; dtaxofftai
co;

ETrra *.

Ai

tyranni

e.eyuvafxe; /.avovixai,

>Oaffav rov tottov,

e?-/iTouv

ra peA"

?ouffc fffuv

uTai; vaiperffOat, Xeyouffai.

Ilapa-

erantque numero feminae ducentffl utperveueviginti septem. Canonicse autem. locum, rog-arunt eas qu secum inruut ad .r . o" j-*K;a
'

^fpo
,

IIIvLa
--?

ro r5(if6e Jr.-; ^.pr.pf.; ^aSe.V, e.e. r;-; naaolu,l\ ri eiaye; updax.fx

v
roi

*A c.d. yap Avvalv .ep?SesLeOa ai iva&ai.] A^^^^";;'^;;^^^^^^ *A -^

0We*5r.

um mulieres timeutes Deum, ut pnmi brav s.g.llo v.rgm.martyrii accipiamus. s.qu.dem .nd.gns, et casto decore Angelorum, l.cet
tatis

X!o:
.

.V

W.-xJ

erS

arLa.e'*.npevoiv.pr.v-^,.a-,

S-

^- ^.,;J^ j,,p.-., ;:p.e.a.ar ro eiO.<:f.evv .^

Z;-;t
Gat

:.:fXr.;i;;l.oOSava.oX;6erv.. Ai^e,.va.V.e;
jLiapTupwv

' yuvaixe? r; laivM^ lliyov peStafff-tevu^- ovy, ovrta^ aXX* eTret^rt '.^,,.. ,*: iivirfnec *- yiuei; Trporepov airo *A veijffaff- _ yeuffaff xai /A/irepes

oruamur. Novistis enim et tempore sumpt.on.s nos sanctorum mysteriorum eorum m.n.stros primas^,, utpote Chris.o despousatas, vocare ad participationem. ut fier. consuev.t exmst.tu. Deceta; tione ecclesiastica, et dein vos, laicas.
itaque ut et

calicem

interitus primae

efffxV

sumamus. "

* Ax.
omiuii.

fx

^g^

MARTYRTUM SANCTI ARETH^ ET SOCIORUM.

evcof.ev.

ro

rrio.

" ""
*

vehemenmu^ .BespoDderuntmulieres cum ^^':\, Non Ua erit, sed siquidem uxores et moriamur prius. matres sumus martynim y nos
nf
tPstes

hc.

^i taV^.

ro,v ^f.eripo^v ydr>;-v. rov

evr.v.iro>vre.v.v.Ka.o.ra>,.p.erp.rr.ros....,
xai e<Ju..o^st rov e).o.r.-.r,., auvrouo. av.,.ea.v
eTray^y^fv ur/,
o>5

mortis

Tmu^ " Et ita banteosaquibustrahebantur, ut cito mortem factum utomnis^ens, tri.ihi inferrent; unde ex iis qui cum improbo re^e h^ et liuffua. congre^ati, his visis, sibi facies contunerant
derent,

virorum et liberorum non singulffi hortabanturet impelle-

evrrjOV>cffrov gO.o;, ^w.r.v.at

'//aaav, rciv auvaOpo.crOevra,v fxera ro. 7rpot.o.aou.

.Tri r>^

5e raOr. r-J7:rstv eurv r ^poa.>:r >c^^ 6puy^^^* oJuv.pov aauQf..v aTrors^^tv. ATrcv.e^aXt- *Apuy^.
ay.t yuvatxe;,
tou
e

<7G>^av ovv Tra^at i

Wouacvt

^ov

ro

ovo.t.a

-^, Harpo; xat rou 1

o

xt rou 'Aytou

etfcerbum ploratum suum tandem stridentium absolverent. Sunt ig-itur omnes dore

nveuf.aro,. Tor.
-^roO.
6
y6ric

^a.tJ.u; a.e rot; ,.yt.rvot; *

Troayjv
tt

.v

pux.r,p.<7.uo>- pXeTrere

men

invocantes nocapite plexae hie sancts femin^, Spiritus Sancti. Tunc Patris et Filii et

exetvo; o araupcoOet; ^ayyat Jouvat ev Trvn

A
^

yc-

r&i jcofffxw.

dixitrexproceribus, subsannanP:"Videtequantum errorem praestig-iator iste crucifixus diffundere potuit per uuiversum orbem "

ANN

T A T

A.

Alexandrinoutiturauctor, quod fuitmetrorum 216 a Sladio verisimiliter Commeni. n. 162 seq. incendio consumptis et loco supplicii mde
ibidem an. 141. vero Quo palmam suntconsecuti agitur diaconos multos fuisse c Novimus primis ecclesi^ swculis
b /)e martyrihus

de ordine

templts chrtstiams. iisque non quibus legendi archeologi christiani quin plures numero erant paucacommissafuisse: de imperante Justimano, seu ipso sevo, plerumque quam presbyteri. In templo S. SophisB Cpoli, ^ Negranenses, presbyteri erant 60, diacom 100, diaconissx 40. Quo passi sunt Martyres
-.

dTTroupvou;rwv

i>ca-/;c7tuv

ev

r/7

TroXei

xai

Treptot>ct'oi,

xal vou;

TireptG.

Tou

^ov/,pc-u; fStou ro 7rpdc7/;/;p.,

attinet, multos fuisse inter christianos Arahas, videtur posse y.oLl r; /ey. Ad monachos quod monochos vocat. Judms enim ac christiadeduci ex Corano Mahumetis, ubi eoruyn sacerdotes (christiani) monachos suos in dominos priEter suos et nis exprobat Acceperunt (judcei) pontitices in n. 63 MariiE. Sura ix, n. 32 ap. Marracci ; cfr ibid. n. ^bet Sura
:

Deum et Messiamttlium cum animadversis a laudato scriptore et aliis. consecrationem et elum ah episcopo acceptssent, canoui, e Canonicffi suni virgines, qux quum ecclesia proprium, tabults a ceteseu matricul^ ecclesi^ adscribebantur. Locum habehant in capite nimirum partis sinistrx, qux mulieribus deputari rarum mulierum loco separatum, in ex viduis. De Nicarete, virgine solebat. Ex iis seligehantur quandoque diaconissse, plerumque
extremo sasculo quarto, scribit Sozomenus inter alia (1) ita ut nechonorem diaconissae umquam ambierit, uec virginibus ecclePerpetuolaterestudebat; hortante, voluerit. Canosiasticis, sive canonicis, praecsse, licet Joanne Chrysostomo saepius eam nicarum iterum est mentio in Actis n. 9. fVirgines. licet perpetu^ (xeiTrapOevoi), aliquando distinguuntur a c^nomci^, seu matriculae
nobili et sancta, quce florehat Cpoli
:

non enim omnes in ecclesia velabantur (2). g Hic manifeste significantur sanctimoniales quae in monasteriis degehant. Quas enim domi hahitabant virgines, subcustodia parentum, horis quidem canonicis psalmos recitahant, ut ex Hieronymo (iJ) et Gregorio Nysseno (4) discimus, sed quo pacto scribere potuerit Pellicia (5) eas domi psalmos modulari solitas, non capio. Aliunde hahitasse haecantatrices dicuntur ev rot; ot/.oi; rou 0eou. Porro si monachi fuerunt Negronae et monasteria sanctimonialium, cernitur f C iterum, quando persecuiioneyn ibi inchoavii Dhu Nowasus, a mulio tempore introductam fuisse religionem christianam. Sed id maxime ex tanto caetu horum martyrum conficitur ; nam fuere numero 427, ut mox dicitur. h kpost Weou 7rvra; rourou; deOevra;, ave^sraarco; efjtSXYiSyjvat ev rvi /.pttvw utpev 'oEptJyjV, e/.q/ooflffai
ecclesise adscriptis
; ,
:

xNumerum

istum hahent monumenta pleraque, ut dictum Comment, n. 194. kCfribid. inet 144. 1 De lingua Homeriiarum dictum ibid. n. 17 sg. m Quin Nestoriani aiiquot fuerint Negranae, non est dubitandum, propter commercium
Hirensibus
ei

cum

Seleuciencihus

quorum
S.

archiepiscopi

jamdudum

facti erant Nestoriani,

Comment.

n. 95 sqq.

nse fuisse principem.

Arelham ex Kaeh, seu Chaeph genitum esse, et NegraAretham in veteri passionali seu legendario Armenorum Djarrentir uhique dici Charethas cum litera Armeniaca ch^, quae effertur ut Hebraica et SyriacaQheih, Hispanicay.etquumS. Arelhffi nomen a Simeone Bet-Arsamensi scribatur cum eadem iittera chetb, hinc firmatur ex Syriaco translata esse ejus Acta, quaiia in tibro
n Ostensu7n in Comment. n. 153 sq.

Hic ohiter noto

S.

Djarrentirofrvm sunt. Intelligendus videtur omnis tractus Negranensis, de quo vide

ad cap.

I,

annot.

q.

p V. Comment. n. 180. q Hi marlyres 4252 erant omnes cives Negranenses praster nonnullos qui in vicinia civitatis
suppliciosuntaffecti :Comment. n. 141,
2.

rExhocaiiisquelocis deduximus Comment. num. 142

^^

et 144,

proceresUO, etquihus fuit

50^^n^th cfr L'r?oS' tTsi'^!.^?'? w/n.tl,clr!.ui)rapB !!,. l.>

- /-Tp "^ 2?'"^n E,m>i. 97 ad Denic(..)

P'*^'

^^"''Op^'- ^^^- >V, col. 793. Pan. 170B -(4) Id Viia S. Ma. cima:. (B) De chmlunsE ccclcsia- poU"a. ("n. 33. 1, pag-

S.

Arethas,

DIE VIGESIMA QUARTA. OCTOBRIS.

"'^1

S.

Arethas,

non

iniiio

cxdium, sedpost uxores suas

et

reliquos plerosque martyres poena capt.

AMO.tTHO.

taliplexosesse.
:

tt U8S.

est Nolumus morlis virorum nostrorum; iva u.r, i5(ofjivT6>v riixzTiotjiv avdowj t6v Savarov. Sed sensus maritorum nostrorum, qui nunc suni in vmcuhs, et negare Chrisium ei sic superstites esse et martyris, quam certo moriem mox oUhunt. Confirmaiur id ex verbis nohilissimce femin^e et non sunt Rumi, sive Rehumi vocai Simeon in epistola : Filiae mese virgines sunt, inquit, jussisset improbus rex quum non interemptffi cum mulieribus quse Christi nnmen invocarunt congregati, et nunc sunt in prehendi nos, sed solas uxores et proles martyrum, qui antea fuerant
.

Bisnonsignxficaiur.maritosjam s Absit ut... vivamusadhuc post csedem virorum nostrorum ut testee noo simus occuhuisse, nam dicunt mulieres esedem inferius n. 9 No3 moriamur prius.

vinculis.

Aci

n. 12.

t Canonicffi.

u De fovea

w
X

Cfr annot. e hujus capitis. suppliciorum modoque vide Comment. n. 162 seqq. Trporepov, Cfrannot. e hujus capiiis. A hoc loco ... iJ.vayi<^v, r,fxa^
et loco
:

u>c

Trcopr.aTSuOeiffas tcd

XpiCTM,

oi uTtyipeTai

twv a;^TUV

5ci&)v fxuaTripiuv T:poxa>.oOvTo ei; fiiTa/r.^J/iv

y.aX

... ...

a" npeTTov ouv eoTi xai v(J.w

tmv

dvdf,u>v ufxuv

-/ifxa;

jrpOTEpov to Tioriiptcv

y Martyres vocant mariios

pleciendi.

ei filios,

qui adhuc in vinculis deiinebantur, suo iempore mprie

CAPUT
B

IIL

Martyrium

viduse

cujusdam

Negranensis,
filiarum ejus.

genere

nobilissimse,

et

duarum

2uVc(Txe0yi (Jexat

-f)

TrpwTeuouaa
Jpa/.tov

ajraffyi^Tii;

Wew;.

Adducta
raaria

Kai KiUvti
ffeptvoTyiTo?

6 |3uGto;

Taumv

f^eTa TtoUric,

tum femina totius civitatis pri- Acre.iit ,miiier wJM* a; quam infernus iste draco cum
est
et

xai

voTipt^; evcxSvivat x.ai 7rapaffr/5vai,

multa veneratione

honore deduci et sisu

,,.,,

^,.,
ron-

auT*;v. pii^uv oia TretGavo^oyia; Tteieeiv

*

"Hv

di

afxi^^y;-

TTiOavo

To;

* Tw

Tf.dUt'.

'

ita"t

xeXeuetaOTr.v (puXaxO^vaia/xa
ai>T>i;.

victurum. iussit, ratus verbis persuasoriis se autem pulchritudinis incomparabilis. JusErat

sitque

,g,oni'..
njra.,.,i

"koyiati
*

Tat; duffiv 5uyaTpaffiv

6 doAto; iv

TaOTa * yap
xai
tia;

lloyi^tTO

eam
;

custodiri simul
sic

ptwyv

eauTU,

eauT:^; oTt TiavTWC cpeiffaff6at exet

auTyi;,

bus

suis

enim, dolo plenus

:

cum duabus h quum esset,

'"*"'" filia" ^

To;

xai

Tuv $6o SuyaTepcov

OTrap^eu;,

interius ratiocinabatur

"

Omnino parcere

sibi

y.ai TretffOyivat pAaffc|inf^r/ffat

TOvTiov toO 0oO. Aut^

^uyaveps;
auTOc

de xai ai SuyaTepe;
a5/;piovo0ffat ^ta t6

aijTr.q eTropeuovro XuTroufxevaty.ai

pLfl

persuaderi

ideoque debet et filiabus, suisque facultatibus, Filium Dei. Ipsa ut blasphemet

avaipe0-/ivai

a^Ta; fxeTa tuv

eayiXwffev

a/Xwv yuvatxwv. Kai ro

r.iiipct r/i Tp.'r/i,

quod cum

et anxi valde vero ejusque fiUse ibant tristes mulieribus supplicium non erant aliis

A TTilffSEVud
'

ro>v'- " OTi

rr.v (^uXaxrv, 3ta Ttvo; Tt5v apx<^^ur/i 6 PafftXeu; et; XeyoTretffOef; * fxot, apvyiffaffOai tov
ei

y.01

d^-

evrt>a); p^cvov XpiffTov, ^vifferat

r.

^ux>l ffou y.al rwv

^^

Vflcat

iar.

^uyarepuv ffou,xaieOp>iffeTe xP^' ^P' ^f'*^' " ^^; * eiduia on xax^) ^avarw TaeuT-/iffei;. 'H dt gffo
axoOffaffa
fiaaiXea,
.JTrr.perat

Die tertia misit rex ducem aliquem * Si significaret ad carcerem, qui hsc matri mihi, uegans quem vocatis Christum, obedis anima filiarum vivet cum honore auima tua et
eubiturffi.
:

tuarum

et invenietis
te

gratiam apud me; sin

raura

e?Trev

'ATrayayere

/xe

Trpo;

rov

minus, scito

mala morte perituram.

:

Uis

xai TreiGw

aOrw

et; o fxe eTrepwra.

Ot dt

toO PafftXeu;

"flyayov aur-^iv ffxeTrofxevnv utto

auditis disit lUa que ei obedio in his

-

Ducite

me

ad

regem*et ,^^;~*
Tunc
d

me

interrog-at. -

"

A ffztaiJiou

(Saffrai^opevr;; *. axtadiou, riyouv ffxnv^~;

Ou yap

Trore

fiaaTai^opieV/]V.

ddiv aurhv ato;.

5o;.

(Jta ^upt-' {^n-n^ ^'^'^^ Trefx-l-a;

tectam umbella, servi regis duxerunt eam sella eam obumbrante c. Non gestatoria
seu

Kai

IfJTn evwTriov

toO avr.fxepou

|3afftXea); fxera

euim umquam eam

viderat sol d, nisi ubi ra-

Twv aOrvi; S^yarepwv. Kat

*

Xey et Trpo; aOrriv

.-

yOvai,

TlloLVYl-

u,^ ffe TrXavnffarwffav

* ai yoyireiat roO
rvi

effraupwfzevou,

cuatv

uri^e pouXyiOv^; ffuva7raxG>lvat

fxav.a

rwv

tto ryj;

cum fihadios mittebat per fenestram.Stetitque regis, qui dixit ei bus in conspectu immitis Crucifixi, te decipiant praestigiae
:

w-^O/;;

avdpwv /.ai yuvaixwv. ^oXeti; aov avaipeOevTwv d xai ffuyxXyirtxyi. Ata ydp ro yevo;ffou, yip lvTi\i.oc, cpei^ofxat ffou, xai Lt Tt.v dV-W, xi Tr,v ujrap^tv, xai rwv 3ruyarepwv ffov, uaXtffra a.a ro xaXXo; to oOtJeTrore dv^^\ auvy-^Gy;;*, ffou.^HXOev oe ei; -/ifia;, ort ffuva^eia; 'JO^ voy.i}J.o;>, xaiTrep exouffa 1 pt-fl TW ex
ei; Tr,v

Iv

n MuHer, non concivium tuoueque abduci te sinas insania muUerum, qui interfecti sunt. rum, virorura et ex proceribus; Tu enim mulier honorabilis es et geuus enim tuum, et dignitatera, ac propter vero ob pulchrifacultates parcotibi, maxime Pervenit tudinem tuam et filiarum tuarum.

papw

<fov

JrXsiw

rpiaxoffiwv

avdpwv rwv

enim ad nos

te

numquam

Traffyj; ryi; uTroffraffew; OTToupyouvrwv ev r^ docoU^ia '^^^^' '''^ '^P^*''''' ^^'^, '"? ffov, ptexpi ^^ 'if^^P"^^ riuo^^itvnnap ^f^ov fxot, xai effr;

oOv etp^rat,

TreiffOy,ri

Ki Trapa

r/i; |3aaiXtffffyi; ev

rw

TraXartw.

H dt ayta

TrapaSavro; rtptwfxat Trapa avOpwTrou vuvi, eiTrev o6 ffuvo.xw ^Xaff^^fxouvrt xat o:Si -ov 0eov auroO 0eov Travra;, xai yo^ra rov

praeterquam illi, erat etsi haberes rationibus dati et expensi tes viros operantes in tuarum, in hanc usque diera, qua facultatum et ut dictura adstasnobis. Obedi igitur raihi,
est,

viro esse conjunctara, qui tibi ex conjugio legitiraus in domo tua plusquam trecen-

avayxa^ovrt

|3Xaff<p^f.eiv

rov /apt^^^^>' ^f.wv arroxaXoOvTt,

^^^

^^'" P"*"''

Xetav raurnv. "

et a honoribus praevenieris in palatio meo vero mulier respondit Sancta rae et a regina, possum ab homine qui Deum Honorari non blaspherao, suum negavit neque cohabito blasphemare quoque cogenti et aUoB omnes vocanti 96
;

Ociobris

Tomus X.

732
AUCTORK aNONTU0>

MAETYRIUM SANCTI
Deum
nostrum, qui
ei

ARISTH.E ET SOCIORXJM.

vocanti prffistigiatorem

K
minii

MSI.

refiidf, et

ad-

ilantibui fe-

^T/^^Cc^^ulsit^^^reTrput ei detegi itemque etsolutiscapiniseasstarecoramomm filiabu'*

exeroitu

H
cm
xl

"

Ton

xe>eue.o (SaatXc-^^aiToxaXu^e^vai ur^g

?^^^^^^^^^

W.v >c9aXr,v>..lra,v.uyarepo>vaur.7;,xt

luum

Sancta vero,

quum

vertisset sese et

.:vrv* r^v_arpr.^Eav ar^va.

7r?.-/30o;

H 5e

a-^.a,

A Travr.

/iliarumqui

lamentantium Inltitudinem mulierum vidisset sic Mplorantiumsibique tundentium pectora,

est lccuta

ffTpa(peta xl tJou^a

yuvatxcov o^ocpupofxEvcov

ffT)5vat.

[xXatouaoiv,

xi

ruTrroucrcov

ra cznBr^ ircSv,

"

mecum eadem

Illustres et libers feminffi, sentitis, et qu inter nos versa-

qu

^ttev
f^ou,

y.vatxs;

csfzvat

xa. aeuOspat, Ofxo^pove;

^

xai

-^fzrv

oOa., touJatat rs xat E^/.wasc,

loquor : mini Judffise et Grsecae, audite quae esse cura omni cog-naNovistischristianam me
tione

xoutrare] ^ou rwv py^^aruv*.

XP^'^^'^''^ ^^f^'.
'^'

r^er; emarac-Oe
^-^

on

Ahywj.

^^"^*

^7/^^^' f^W
y)

^^'"^

sim dignitatis. et multas in auro et argento, pueris mihi e^seVacultates possessionibus et gregibus, et re et puellis et si voluissem alii viro destitui nulla me mei connubere in hao labili vita post obitum irrisisset quasi iuffis nemo meara juventutem

mea

et quantffi

^tco^ar^v, xt ort noUr. uTiapxet

uTroa-aat; f^ou

apyupte,,, xl rratat xi Tratataxatc, xp-^^^V xat xr>if.at x. ayeXatg, xt rtvo^oux uaTepoO;.. xi

'

h
ei

* av^pt f/era ^avarovrou ef^oG ffu^gtou ix r^ Trpocrxatpw ptM rourt;,. ou^et; fxou rv^; vet)rr)ro5xreya(o?7rpavofxouffr;^- aiyap a.<Jaxe6ou?/^0r,v auvEivat

Yj^oukri.

Briv ffuvaiT).
0"/!vat

"iCor. Tii,9.
e

auuiiiii: cu.xx. doctrime enim leffem Dei essem transgreesa; potius apostolorum suadent nubere legitime mihi esse ho*. ecce dico vobis

Xt. rwv y.W .. .- -/-vo/.t/.6);x.

7roaro?c.v 7rapxeXeuovrt _y^etv ^r /"r-"-

/x,* ^upouaOat^ K. .^ou

r""" Xe-^..

'

u/.^
'

r]

TTup.
ff.

auam

qii..._

uri

Sed

<jr,ixzpov*[7:}sio^dzxoLyjhaozcxpy<y^o^^
uTrap/oufft
ptoi E(7(ppayi0"fxvat.

Aryj

diedum plusquam decem

milha

nummorum

Kai

oidare ori TrXetov

a?.X'
-h

%epa

majus signatorum auri et argenti. Novistis vero mulieri quam die nuptiarum gaudium non esse

rourMV

Q'jx

uTTap^^e. yuva.xi
*

'/Jf-p^-^

^y.ipa r&Jv

yaptwv aurVj;
^li^eii:,

xat

tt' exetvy;; Trji; r,!xif>a<;

xat eirrxeiva
'

sequuntur suanira, sed ab hac die et deinceps dolores, gemitus, tristitijE, masitribulationes, dum liberos pariunt; et tamen eos lugent

od-Jvat,

GTtvay^oi, Auira., ixdhiTTa di ore

'

rixrouct] rexva
'Atto

xi TrevOouaiv ura reXcurtdvr.

XAorptoufiai rourwv
iv rat;

A X.

orav

me dum

^uryj; cuv Ti)q YifLipaq

etpti

TTEvOwfflV

arjT re^eu-

eximpUim
proponit.

morte auferuntur. A Isetitiam aliena fiam ego ab his omnibus, et experior ut in diebus nuptiarum. " Et en ipsas filias meas, quJE virgiues

praesenti igitur die

Travruv, xal

ev ;^pa waTrep

i^piepat;

rou yxfj.ou.

12 Ki
ouffat *,

tdou ai

^uyarepe;

piou

aurat,

TrapOevoi

'

sunt et non sunt interemptae cum muUeribus quB Christi nomen invocarunt, quum non jussed solas sisset improbus rex prehendi nos martyrum, qui antea fuerant et proles uxores
,

fx>i7r6>

avaipeOefffai ptera

r&v yuvaixtov rwv

y.-h

A 0.

fxtpd-

repat, au-

TrixXffp:ev&ov

to ovopta

rou Xptarou, dia rb

i^euyvufjiEQa

TTpoffra^ai rov Trapavofxov f3afft).a xpryjOv^v. hy-aq,

ei ptyj

^.a rou
ptpT. r. T.
ocA. V.
'

ra; yuvaixa; xl ra rexva twv 7rpoffuv;(0evrwv

etfft

congregati

et

nunc sunt

in vinculis. Et

ego

piaprupwv xat
yr,oa
etpii,

vuv ev roi;

dE<7[/.oi(;

'

iyla

(?,

iTzn^-h

quidem quum meis ceteris non sumus adjunctse. Conjungimur itaque per hoc martyrium vero sponso Jesu
Christo, Filio Dei vivi qui paravit

vidua sim, simul

cum

filiabus

xai

i ^uo ptou Guyarepe;

TrapOevot,

ou

ffuvffxeQ>(Hi'. ^uvi^f^tXiy^iiQa

A ffU^EU-

ouv

iJta

rou ixapTvpiou

yvupte0

rourou

rw

XyjOtVM vuficptco
^&ivro;,

'Ir)ffOu

Xptffrw,

rw Tiw
aurou

thalamum

rou Qiov rou

rw

rot/>taffavrt

rr,v

suum quinque
vistis, sorores

virginibus prudentibus. Et no-

TiatJcada rr; Trevre ^rapOevot; rat; cfpov(fiot;.

oldaTt, iJsX^t^e; }xov

Kai
'

mese dilectissimse, jam secundo detectam p', quando scilicet nuptias celebravi perituras et temporales
videtis faciem

ayannTai

'

r,dY}

divzzpov lOia*, ore

/ip.r,v

meam

ffaffO^ ro TrpdffWTTOv ptou avxexXu/j./:xvov

A iroxex..

ev

TW

yaiiid

TM (pOaprw

xi 7rpoffxipw, xai vuv ev

'

rw

et

nunc quando spiritualem

;

et

sempiternum

atwvt((>
epie

xai TTveuptartxw vuptff wvi

KpotsiyzTi ouv ei;

ouv. efffiev

thalamum consequor inspicite igitur me et filias meas, quoniam pulchritudine avobisnon

;

xi .; ra; OvyaTipa<; fXOVj ori

v.dXkoc,

eXarrov

uptwv t;

xat

piTi

uTToXaSyire
ETri

ort

d(J'/fi\i-ovi

'A

ffTpaTeu-

neque cogitetis nos propter inforvincimur mem vultum triumphare de vobis, liberis femised pronis, atque omni astante multitudine pter pulchritudinem quaeex sapientia exsurgit,
:

TTpocrwTTw reOpia^LtSeupteOa

ufxwv rwv

e^.euOeptov

ptaruv.
'

yuvatxwv xi 7rvro; rou TrXniOoue rwv eOvwv

7rapffry;xdruv
r.ficbv,

* tuv

T. ff9.

dlV

Tri

0.

r>i; ffx7rv];

rw xaXXetr/?; ffw^poffuvy;;* rou Kupiou * r,f/wv 'Iy)ffOu Xptrr,v TrapOEviav

Oniittit.
'

A Qzov

protegente uimirum Domino nostro Jesu Christo, et quia incorruptam servavimus virginitatem, tum
filiae

ffrou,

^appoupiv **, xai (pOopov

\xou

rwv

(pOopo>Tr,y--

5uyarpwv
ff

xat rr.v

ifx-hv,

lOchv tou ev Xpiffrw

^tcp0apy;fAev ev

"A

omiiut.

Ax...7:a-

meag,

tum ego,

nisi
:

cum

eo qui

uCuyou

ptou, ^tecpuXa^apcev.

(Kai * ou

0VOLIOU.
omiiiit.
'

testis mihi mihi conjux erat datus in Christo Deus et conscientiamea.Neque corruptisumus apostasia ab improbo proposita, quoniam non potuit homo iste nos decipere, ut negaremus Christum cujus rei hodie testis vos. Aurum
;

r-/j

aTrapv>ifft

rou

7rapavo'ptou,) Kat* ptapru;

'

f/ou effrtv

to; xai ro

ffuvtijd; ptou
hy-di^

oTi oux yj^uvr^Oy) 6

vOpu-

fiitttos

TTo;

ouro; dnaThcjai

dpvr^aauQat. rov

XpiffTOV,

omiliit-

[/jiaprupe; upiet; effre

tti

ff>5ptepov r,fxipa *].

lo oe
'"

A
'

iHt$u}>plit

Xpufftov
'

fjtou

xai To apyuptov ptou ixapTupov<Ji

'

'-'---'
ot.

"

"" fxoi

f^p.

vero

argentum in sseculo futuro testimonium dicent, me non adamasse ea, sed diviet

meum

ev

rw

fxiXXovTt

iuv.,

oux r,ydnT,<ja auTa^ A/

/a^or. v
rt; x^iav et-

i'Ka.<JTa jrpo5Ty,v ;(peiav eptept^ov.

"

disse singulis pro necessitate.

tjm
<iii

ytv.
"

apo(iil(i)t'

13 Uex vero,

quum
,

audisset a Judseis quibus,

13 Tore

PaatXeu;, axouffa; 7rap

"h

* rivwv

fxiffo-

'

usqife

laiiaiii

dam

Christi osoribus

ttri doiiiu
lenruf rtx.
h

filiHbus

adstare

hauc mulierem cum concionem habentem h ad

fundere audientes,
,

ypioTttiV "lou^atwv, ort

yvvh ptera ruv S^uyarepwv

daApvoiv
'Idou lihoixi
Try]oiiiittit.

aurni; 'iffrara.

dYifXYiyopovtJa, xai ^i^fft;

populum,
viros

et lacrimas

tum feminas

jubet

tum eam adduci ad se

verba loquitur
:

ydt,ii ev Tol^ axououff.v ovtJpwv re xai

yuvaixwv, rore

xeieuE. v;(Oy;va. auryjv Trpo; avTov, ptera

cum
"

filiabus suis, et in hiec

repwv

uryi;, xi Aiyet urVi

'Idou

7roff;

rwv 5uywpa;

lioentiam

Vide per quantum tempus patiens fuerim, tibi faciens dicendi populo quae-

efxaxpo0uptr]ffa,adeiavffot ^^wxw;>,Aiiffat7rpo;Toiy;

Aaou; oaa r)6ouX>^0^;

'iv tiJouff

rd ddy.pva xai tov

TT

OOOV

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

A xaroiX'
ftp>]avruv
ttoOov

733
;

twv oixTetpovTwv*
/:^ot.

ae, xav o-^e TTore

<7u/j.TraO>i(xyi;

tauTi^, xai TretaOv^s

Aeyet Otm

r,

ayta.

Ba-

cumque volebas ut amorem miserentium

compatiaris tibi
sancta
:

sic

videns lacrimas et tui, taudem aliqnando

"

itJCTOBC

AHONTHO. IX HtS.

xai ffiAeu, jrapatver? /xoi apv>i(7aaGat rViV aiwvtov ^wr.v,

^yiffat

et

mihi obedias.

Dixit ei

TYiV rrpoffzatpov

(po^oufjiai

t6 Trup to ai&>viov
xai
Ty;v [atff/uv/jv

Adhortaris me, o rex, ut abrenun-

xai

Tov

ff>:wAyixa tov a/.oi^yiTOv,

ciem

vitte aeternae et

protraham hanc tempora-

TviGaT^apvJiffeu;. Ma).).ov aipTMTp6v effTtv viuiv a;ro-

9avtv rJTep
yia. TauTyj

TreiffO-fivat

ffot

ei

yap

ev

t^ OfxoXoojpaf^zlrja.

anoOavofAEV, ^nffdueOa.

Kat

lem, sed tiraeo ignem aeternum, et vermem qui uumquam dormit, et confusionem ajio^^taNobis melius est mori quam obedire; piffi.

ex/auffev eiTrouffa. M/i yevotTO Y\\dv,

vte, 'lyjffou

BaffiXeu oupa-

XpiffTe, ute

0eou, 6

Y.a.Br\^tvo^, ent]

tmv

Xepou6ipt, xai (JoHai^Oftevo? utto twv Xepa^pif^, apv>iffaffQat

Tr,v
fjr,v

(3afft}.tav

xat ^eoTy.Ta.

ToTe

fiST*

opy^;

etTTEV axjXTi 6 (SafftXeu^* " BXaff^yiuii?, eTtixara-

parov yuvaiov. "ATTTOf/ai tuv ffapxwv

ffou

xai twv

eyxaTMV

ffou,

xai epeuv>iff&> tov

yor^c,,

/jiueXov ufxwv, xat

i5u

hac confessione raoriraur, vivemus. " Nou conlingat Et conversa flevit, diccns caelestis, Jesu Christe, Fili Uei, nobis, Rex qui sedes super Cherubim et glorificiiria a Seraphim, ut negemus regnum tuum et divi" Blas" Tunc iratus rex, ei dixit nitatem phemas, maledicta muliercula Aggrediar carnara
si in
: !
:

'A

^001

ei

eXOet

d Nai^upaio;, d

pudfxevo; u/xa; ex

twv

^eipwv

p.ou. "

nes tuas et visceratua, et inquiram in medullam ossium vestrorum, ut videara nura veniat Nazarseus, prcstigiator ille, erepturus vos e mani-

bus
14 'H ^t p^ayyxi^a tmv SuyaTepuv r/j; eTwv 5w5exa ouffa,Trpoffeyyiffaffa xai TrX>;pwffaffa to
o^vj

raeis. "
Pifiafcino')-

ayia;, w;

ei; ttiv ffTO/iza UTi^; TTTue^.ou, (Jteppavev eftfiptfxwfxevrj

70\i

na^avo^ov, ToTe aipovre; yufiva

ayta;.

toc

OTr>a

Minor vero filiarum sanctffi mulieris, annos nata circiter duodecim, appropinquaus et sputo replens os suum, projecit illud fremens in faciem improbi regis i. Tunc nuda arma
tollentes spatharii

trinditur ea-

put; dein mat>i.

A omitfit.

Trc

* Tou

(3afft).w; oi ?.eyd/JLvot ffTtaOaptot, aTreTefxov

rvi;

T; xecpaila; twv 5uo ^uyaTepwv

'

Kai outwc
ei;

duarum

regis, absciderunt c;.pita filiarum sanctae; jussitque rex alicui

TtVt

TWV

x?.euet

d |3afftXeu;

ffuva;at [tq aifta

Tvj fxy]Tpi

auTwv

Ta;
de

TrapeffTWTwv TraXafxa;,

xai

TTpoffayayeiv

auTWV. 'H

yzv(jaiJ.ivri, eiTrev "

Eu/apcffTWffot, Tie tovQsov, oti

xai >^;twffa;
fxe

adatantium, earum sanguinera manibus coiligere et viadigere matri k. Haec cum gu.-tas.-^et, dixit: " Gratiasago tibi, Fili Dei, quia bmefecisti

>iyaOuva;
'

t>jv ouX>;v <70V,

yeuffaffOat]

servae tuae et dignara

me

judica*ti que
fiUa-

A Kai ov-

T>5;

5uffi; Twv TaTreivwv piou 5uyaTepwv. u ToTe

*

gustaremdesacrificiohumilium mearum

Tw;

xeXeuEt xai avTr.v aTTOxe^aXtffOyivai

eiTrtv Tot;

xai

fzeO'

opxou
71

/xeytffTaffiv avToi/,

on
'

"

Stpddpa eyevero

^uyjf, fjtou TTcpiXuTro;, (Jta to y.alloq tv:;

'

yuvatxo; Tauoudetrore eiiJov

r.

rum. " Deinde jubet res. Et conversus ad proceres suos, dixit eis inier" Anima mea tristis erat po.sito juramento
:

etipsam capite

plfcti.

A xai ou
r,

Ty;;,

xai twv 5uyaTpwv auri^;

oTt

uEfxvy]fjia)

yapay.vr.^a roiourov.
auTv] TOt;

Kai

TrdOev eTreffirapyj

atppoffuvy]*

valde propter pulchritudinem mulieris ei tiUarum ejus; numquam enim viditalem puirhri-

idwv TOl.
y^ptffTiavot;

Saufxai^w, ort TrXavwvrai ei;

xaX?.o;
'

avOpwTrov (3toOav^ aTTOxa/effavTa eaurdv 0edv.

TWV

tudinem seu formam. Et unde advenerit haec amentia christianis miror, qui credunt erran" tes in hominem qui vocatseipsum Deura.

yptffT.
9aufj..

ANNOTATA.
Rnmi, nomine Ruma, ut ex Simeone discimus, vel ad liUeram, 14-5. dicium Dluribusin Commentario a n. t^, \t .^oV alicub^ vero rn eprstola Dku Nov>asv ubique Rum^ fiU^ tantum dua> memorantur Tlnltis Comment nA^ nune filias virgines quinque Chnsto despond,, filiarum quinque est mentio Et quibus solum duse ad martyr^um CrediderinZm^m filias quidem habuisse quinque. sed e duarum ^tate mrnor. an ceterispropter adolescentiam. Etenim iUarum
a

De hac femina

nobilissima,

sZZcZ. reliclis
norum erat tantum
c

duodecim. Act. n. 44.

nobis
..

Est

<j>^wh (3u7a!;opLvi

un palanquin.
;

..

Boissonad.
iis

^l^sZ^ii^-^^^^o. ,.d,dc.

noster vero in

eVxofSS.XTep"''''"

rrrntoue copiam patfimonium quoque

Actts n. 10 luculentum, etservorum catervas [supra facultatum suarum: non etexpensi viros operantesin rationibus dati Aar.erf"L^^^^ quLs sermo fit ibid. n. 11) mihi pr.sto esse, et s> modo... novas Ifcens^tspuris etpuellis de ab quadraginta miUium aureorum, et pr^ter o, . nuoUaToptare libeat, non defuturam dotem et pretios.ss.marum vHstuun. ffemmarum Tfx^lhirefJt-.. muudum prope infinitum monilium, franc^s (vo,,V,.r.) quorum 40.000 valerent hodiedum

Simeonis Comment.

n.

qu. legi adhucpoterant hoc loco a.'. Nostis. a,7 ma. etmgeu.e.n a,.r 147
:
.

Z^Ustf^r^ZmZrliCpolitani tumSelrecolendum potentiam auri s^culo

O^mnuncest.

fuxsse aut P^-or-^Se^lJr ZmsumZiuperibid.neceamS. Arethse uxorem. nec hunc regem Ruma vero tn AcUs propler eiusque iractus dominum. sive phylarcham.

IZZorNotat

seu tanlum emptum esl Michaelisius (1) has tamen

sexto in Arabia ter aut quater '-jorem/u.sie ''**' aureo uno. quantum nunc emttur "^"^

Rum^opes

regias non essej sed

cfrComm.

U7

(an^umNegrL

TesTtdotesreliquasnonimmentoNegran^efeminaprimanadzcttur.V.annot.n.

nLTsuIran Weadem

femina nobilis et dives

etc.

Si

yo\u\ssem

alii

v.ro nubere

m hac

iMb.li

TrlwTTS^M^sTZd Zl^i^e^^l^!^ obiissemultoantepersecutionem. Cfr Commenl.

soXa^

hTnm^^ivirormei conjugis

Dicit hic sese

cum

ceteris feminis non xnteremptam.

nihil

erant uxores martyrum capitali supplicio affect^ E quibus apparet e,us usquam memorans demarito.
n. 145 .3.

SXm

(i)Orient. Bibliothck

1.

c.

pag. 157.

g Jam

::

AUCrOltE

ANONTud

ZZleleM^^^^^
ZTatTldern
uc

in Intuemini sodalem vestram vestrum pompa, vobis omnibus spectant.bus sponsi pnons rauidemiaprori iUa mearum nuptiarum ad Christum Deum .^c. ^^ Ae.ceWo c^tsaHrumTraducasum; et nunc aperto similiter vultu prodirent non ditiores inter eos, non permisisse ut uccores

Jntn

MARTYRIUM SANCTI ARETII^. ET SOCIORUM. B m^ci^xr.^ Idemdicit RumainepistolaSimeonis, Com^ .T.msecundo vidistis faciem meam conspectum ensecundo prodeuntem. Quan148

faciem prostituere (1). Jd Hieronymus repetit velandis moderatius e sapzenttus proplura ex lihro Tertulliani de virginibus rh^min Arahihus duohus ante s^cuUs Arabas tnUsMcLflrmansau^scripserat Ule de

ethnictB. qu^noucaput ex Tertulliano Judicabunt nos. ait. Arabi^ femin^ content^ sint dimidia frui oculo librato, sedfaciem quoque ita totam te^unt, nt uno

patet

potSquamtoUm

epistoalladEusto^
:

2a

emm

l^LZ^ratHieronynCus.Similea^ tegitima. marttorum. Etemm de Thracibus laTtln^^^edzeloiypi^ ceteroqui in primis curam nutlam fuisse, uxores vero, m^i^t^ severe custodmnt (2). sTrmHMus. iisfitiarum lex fuit Virgines facie detect^, IdmmTflS^ Lal-edemonios, quorum.^non tantum h^c puell^ arguunjMr a priscis scri^tccnto eorum mulieresvelat^iu publicum prodeant; .crf Eusehius [^prMer alios (5) vero zelotypiam maritam memorat quoque ^inrihus m Arahum mulieribus capitale est, tum ipsa quoque adulterii crimen in Tn Arabia et Osrboene, inquit, quum uxores quindehabet.HMnc Arahum morem mahumetani, quorum propheta
:

tn<;^icio

noenam

^mdomi

causa, ex qua inter gentes idololatricas plurimas .^Jfius amvliaverunt; et quidem eadem de luxuria. Ista igitur moderata estlexchristiana, llfinducius Quiemanifestofuitgentiiium uxorihus, sed et virginihus, et omnibus sanctam modestiam commendans, non tantum Atque inde mores illi barharici, qui et Romx atiquando inva-

(quod nescio suie habuit, retinuerunt

an observatum

umquam

fuertt ah htstortcis)

ei corporis. Porro ex iis qua> de S. Ruma narrantur in Actis, lescerecoeperani (6), scnsm amoti sunt. s^culo adhuc sexto, concivium suorum gentitxum morem retmmsse mtet Arabas christianos, harharos vivebant. Poiuerunt ei Judasos imiiari, quorum bene muitos forte Quod medii inter tractihus tunc repertos esse diximus, et de quorum femims scribit Ter'DlerisQue Homeritidis solemne est velamen capitis, ut inde cognoscantur (7). Sed nota tullianus Judteis feminis tam Hpiirpov, conferri queat cum velo uxorum genttlium, multum ahesse uivelumJuddicum, sive secundoprodire aperto vultu, mamfesie

casiimoniam meniis

maxi77ieArahicarum.DumverodicitUnmsLsenunc nonprodiisse, quum sianificat nonquidemsealias

adierit,

sednonprodiissenisivelatocapiie.
149.

ut christiani ceteri frequenier ecclesiam Crediderim hanc sanctam vtduam tmiiari voiuisse

Juditham (8). h Vide Comment, n.

i

quinetiara ejus filiarum altera suggereremus. Liber Djarrentir hic concinit cum Actis nostris; ut alioqui nos objurgabatqui isia Aucherius. in omnibus qucV ex eo profert Nowasus ioc. cit. n. 150 Eam humi prosterni jussi; filias vero statira

Hxc habet Dku Nowasus

in

Comment.

ihid.

At non persuasi

-,.

,^

Wixdifferi Dhu iugularipone matrem

adeo ut dissectis

e cervicibus

erumpens cruor in os ejus

influeret;

mox

ipsam pari supplicio necari.

CAPUT
Martyrium S. Arethae
jretisit ty.

IV.

et

sociorum procerum 340.

rryn
il-oir.^ipx xe/euet eXGefv tow ayiov 'Api9a fxera
o-uviJeo-fAwv

'T\^
K-

sequenti

a venirejubet sanctum Aretham

in

ramii.i.S.

J_/cura reliquisqui

vinculis detinebantur,
ei
:

_L tmv /otTTwv

aurou, rov piO/^ov ovtmv

iiu,

"*

"'"T/n

nuraero trecenti quadrag-inta J: et dicit

Totaxoffiuv TeffactpaxovTa, xai ^eyei auT(^

XdyM,

eM,q.,ei>d -

poimiHm
hortiuttr;

^Marilr.

"Teappello, Aretha scelestissime et antiquissime dierum raalorum Quare imitatus nou es cm p^trera tuum, qui imperavit civitati et omni viciniffi, qui et honore afficiebatur dum regna!

'ApeGa
diari

fiictp(^Ta.Tt

xai 7ia/aioTaTe ^^fxepwv xaz6>v,

oii-/.

i^i}XY,G(a tov TraTtpa (jov^ tov

xpixvTa

Tr,q

noliwc, xal

Ttaay]; tv^^ Trepix^poy, o; evTtfxo; viv eTri

tuv

7rp6 e/AoO

(SaatXewv*,

dlX

eoouA>-Oy]; Twpavvviffai

^
^y f^daiv

,^

H
''

rent raei

decessores? sed voluisti tyrannum

xai p.ovap/>;ffai
TTtpioiy.toa *,

agere
et

ct

monaroham

c super civitate

Negran

* Neypav rhv TroXtv zai r/iv Tai^T?]; -r,v eXTrtda * e/wv ett' avGpwrcov cpapfxatccc,

a^^-

ejus vicinia,

contidens in

horaine incan-

x.ov/.ai7:/avov, xai Trpoffe^oxiiaac* ipyyetv

x^lp<f-k

* X^ovo'/.'

-^y ejyoerv

qui lecum sunt

dicitis

auvoeoefxevwv, de
fiyi

>tai apvyjffat

tov Atyo}J.iyov AptffTOv

s.i

j,^j Trpoffd
e;^-

capti
s

et

vincti,

ac nega

quem

Chri-

ye, SavaTto ;^aXeirwaTraGavy5, &>; xal aiTrpoXa- xalv

me interfecti sunt, sive in civitate raea regia, ivejn uuiversa regione Homeritarum. - Tunc respoudit illustris Arethas dicens Vere in
:

Tvi

'*'"' yj^px twv 'Ofxj^ptTtdv *. Toti dnf/.piOYi 6 evtJoco; ' A did tou; i^wtj'ApeOa; xai eiTrev Mera a?.yiE>eia; ev ).Cnri slfj.1

tou; xpt<^"avou;rou5 ev

r/j TtoXei

raurr)

iiprtKaydp

^^^-

j2)Dc velna.
P"

Tirg. cap. 27.

, V7 Alexantl.PKdBg.iib. m,cap.

nT' T,''"- a"l'qu'l

(2) Hcrodoi. lib. V.cap.6 ^om. V, col. 2U27 Clcmcns 10 : cfr Jul. Pollux. lib. \IV
;

can. i3. [i) Prap. Evanael. lib. Vl.cap. 10.-()Nocl Dcsvergcrs. L'ArBbie, png. UVocl seqri.- (GjViler.Maitim. lib.VI. csp. 3. n. l.-(7)Dc corona cop.4.-|8)Lib.Judith,cap.VIII,.

aurow?

A
* A

auTolc,

ixYi

avoi^at ra; TruXa;!:^;

o'^'*

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS. magna tristitia versor, TroXeu; xai TnffjeOffai
OaAtv de-

135

TT

ff
*

i*

^^

*. -/^veffxovrd fxou a)toGffat

sunt in hac civitate

propte^ christianos qui nam dixi eis no3 ape-

ANOnVUO
IX MSS.

,,t-:

om.-ir

a<.xaa;-ror;erEpayffUfxSouXeav,To0.^sXGtvxT xai ro'J Xptffrou aoO )tai :ro?.efx^ffai Onep toO Xaow
o-:5e

et norire portas civitatis nec credere tibi, Rursum aliud consilium luerunt me audire.

ToOro

ETroirjffav.

'EQapfiouv

yap tk
/.at

^ov OEffuoTyiv
ffe,

dedi ilUs,

XptffTov, ort

TTfipieytvofJtriV

cov,

arraraffffov

exire contra te et bellnm gerere pro populo Christi; et nec istud fecerunt.

Qiov, rpiazoffiwv 3ta p>if^aro; fiffTrep 6 Teaewv fjtera * erpoircoffaro. nXrjvro ^eXnf^a ey.u. rov exovra /.uptaaa; fxaprta; oid<^ yip 5n 5ta ra; TOO Kupou yeveffOco nabci pov et; X^JP^^ TrerrovOafxev, y.a\ TrapeaoOy)fxev eitaraffffov vjuwv raGra rou ffrojxadta OOaeTrore yap aXviOeia atVjXGe ffe ffou.

*Ar

Confidebam enim in magistrum meum Christum me devicturum et percussurum te sicut Gedeoa cumviris trecentis*. per verbum Dei, myriadas. in fugam vertit eum qui habebat novienim propter pecfiat voluntas Dei Sed
;
;

Judic. vu.

mitfif

erp*

to;

ffou.

in cata nostra uos hsec passos esse et traditos de ore manus tuas. Numquam enim veritas

3,Waxo.a.v
Toi,

Uii ai 7p?l v
;

XpLajtvv .cpjCe.v

aetnTira; t^; oiMvpcevns

o-m oidxi

on
;

oi

paoi-

A 'ESpaiyepMV

Xe; T<iv 'lo-joVicov

* xpiqrol

eia. Tci

K"pc<?

Aeyec o
ta ev

tuo processit. Oblogutlur redocent Siccine 16 Dicit regis adsessor git adtfitor: afficere do- tum utriqxie scripturse christianorum injuriis unctos ilcrum minos terrae? Nescis reges Judaeorum " Signiesse Domino?" Respoudit sanctus
:
:

o>v

&ywi *

npo<7e<;xeS, x^pi 6 naTpixco?,

;

Tr, -/pacp^

ficare vis,

domiue

patricie, scripturam quffi est

*A

Tci ^po<f.ir<,HXcoi;

eip.l/.<iTo; v<ip

av

tou

AZ6
aXX
r,

Saocleco; 'i^p^r.l

<

''Tpe^cov Ei eip./.a .e. [6

ciTieKpiOr,

Tov Itrpa.iX

" iipi;

o^v

0./. eyo,,

illi Achab in prophetaElia? Dicente euim Israel ? Tune es ille qui conturbas L^rael Non ego turbavi Israel , sed respondit
: :

rege

ah xlo oixo; toO

TrccTpci;

V.ar^ o. 3ca,.apTave.

tu et

domus
qui

patris

tui.

"

Non

peccat

*iU Rcg.
xviii,

17,18.

Tc;

eXiyz'^

P''^^-

^apavof^oiivTa.

O.x r,.x-A
zni
/<,;,

igitur

reprehendit regem inique

agen-

yap *AiopTe//a
omiffir.

ec4c-v ipv,i<7aaOac

t Ao-/ov tou 0eo., 3c o.

v.i Tci eTri

Te rr/vTa eviveTo] ev oi-pavtp

op

re xal

cicipaTa*

eCcoypripcevov

toC

ta.ov ,1 ,<7,u o; SeacJcxfxevo; ro A/a kiiovr,poG, o6 7Tapec3ev,

negaremus tem. Nonerubuitenimsuadere ut facta suut in Verbum Dei, per quem omnia qui terra, visibilia et invisibilia;
coelis et in

*A

itar. e.

TaXo^iv e;a;*,
vOpci^v,
.i

QIKifflf.

npk

vdaov evToX<iv,,:ciXcvriXe,<xeV
rn, BaguX<ovi;.

,ravTv .al oou; irpo; TtaiJeuocv aTro/.r,v xa.cov vouOea;v. xac T6v3e;i<7parATrc3eua;

a videns suara creaturam captivam factam neglexit eam, sed iterum miserdiabolo, non immisso diluvio, et tradita lege et
tus
est

ve>ca),e<raTO ocV.Tecpev. xc vOc<,T ^.TroaTTO^cevov, to xT irrecJ-^ e^Oapr, Kai

Iri

*AXJtara
cppovrjffeto;

e:xdvTO-u xTi.vTo;

aiTo;

0eo; A0-/0;,

eu<Joxcoc

ToO nTpo. xaTeiOiv,

iJcoTTOcricraTO to ^etttcoxo;,

xc

eyroXwv

Tr,vaapTiv
yevo,.evo;

<ive<JTup<o<7ev _..uaca ev Tci ic?i<? c7<i^Tc

TTpo<7X.<pee->Tc

0OU

evT^

Uvv ^cofxaTc
K!

Tc,. 0e<.,>

vOpo.Tr<ov. -/evou; r,pciv t<v xi riaTpi, uTTep iraVTo; TroXXxc; ,.cac p;

mandatis ad eruditionem omnium hominum, malo et ad admonitionem et abstinentiara a invisa cnquum denuo erudiisset Israel propter revocamina, ad commiserationem devenit et vero corruptum est vit eum a Babylonia. Dum creatum, quod ad imagiuem conditoris erat Verbum, ex decreto Patris descenipse Deus et pecdens e coelo. assumpsit quod ceciderat
;

catum

Ki

TT<i;

toOtov

<ipv,<T.i,.eO;

omiltit.

^ou, xi (3ouXec Trociioi

,/e

XXoTpcov

t-/,;

Po-cX.c,

sic proprio corpore cruci affixit corpore factus hostia in assumpto ex nobis humano. Et Deo et Patri, pro universo genere

in

Tv oupavuv

forte quomodo d hunc negare possim t Et dum mihi non superest vitffi, una alterave hora

alienum
17 '0 yp
exefvo; <leu5o,.evo; P<TcXeu;,

om

e<7Tcv

*A

eOvapx*?^^ uTTepexovTci; .ou ev T;i *At. Trw- AieL\, xai evTaOOa, xi Tc to.outov oux* e,ro..o X.ieec? yeyoy.v. A.o Trore oux^yX0-/0; aOTv ev ^.iTTOTe'- iXXttopiQn ev auxai * ioixou^ce-^r, x. | -eOv,, xa! oi Xaoi xa! Ti
Toi;.

<70u x! deJ<oxo.; tov Xoyov <5uvaT<i;. Q,uoa; -AMrv, -' aeP<7cXec; * 6aff. X. o.>. i9uXJa;. E-ip-] KfJ>"^ neoocdc x. ev t^, -IvcJia xi ev

potens non Rex enim qui mentitur 17 Quum jusjurandum adhibuisses et fidem est Vidi reges madedisses, eam non servasti.

.,

me facere

vis

a reguo ccelorum

tancta

cum

lificrtateetaU'

dacin reipttndtt;

in Perside gnos qui te superabant e in ludia, ipsa regioue, sed tale etin .Ethiopia, et in hac sermo egerunt umquam. fiebatque

quid non

eorum
illos

A
A

xat

Ou-

Xe.;,

i xai tCv ,TpaTeu,T<ov

>ai X. Ttov
ffTpar.
"

i,rexXouv
aeacoxoT.

cO^pxo-Te;
iToi; to

Oe|^T^ yv<o.Tov e.T. ^ocXeOecv. "Q.Te

utoc;,
<o;

n"^^. S"".
xc to.

--J

populi et gentes, in veritate. Eapropter exercituum cohortes, regiones et urbes, et obedientes lUis ut

Trpoffay-

ayovrt.

to. 5t.
otTTO

oux e;xoXouOoO,ccev

<70.,

|3X09.,^ouvtc tov

deos appellabant; Notum itaque qui eis dederat regnare. Deo tibi, qui blasphemas tibi'sit, nosnon obsequi

* Aafp.
rPii;

KpvT.;?.;'e?ouoivyipex^T.;e,u^^

Dominum

glorice

nam anima mea

sub

mea

/.aXvi;
.

lL,xi oOx ,i,T^c*T.^.

10

* \ak...
aytovti^Ofiat
umillU.

ec;XpcaTovo^oXoy ., co, utou a5,o.vcCo^c Kal * 0ep TOO ovo^To;

TTef.TTTOV eTO;,

xT,fc<7e ^e

a fide in Christum, est potestate et non recedo ejus certamen ineo. Vereaused pro uomine senectute mea, dum tem sura beatus quod in nonagesimum annum jam supergressus sum

geLx.;' evevnxocTTOv

* A aytovt ffa;
*"
'

SZ';Xpc^To;* d^ecTTTOT/l,. p

Nuve-/vo.v orc 3veiv OTrep OtoO.

quintum

yip
'

yeyOV<7CV ac

A oiii(''-

A iyivvriact * A ecdpaita * A apTr.

^^ ^--'^** P'^' "'"^' 7j:: rl i,"' ib r fluepat TYj^ ..,.-,-, nirjy .ou, t!:'*":;:^^r;^or*^io..'T.v'ui;^ uou.
TTXT.vyevev, xi ev oLa Kl vOv Yaipo.STi
o.acpopoc;

So">

"'^
e,ri Tri

TroXeuoc;* yevva^;
To ynpca pou, 6'-'''^ ^

Novi nunc DoChristus, utmorererproillo! mei multi enim suut dies ininum amare me; v.di fiUos inhacinanivita: et genui filios, et generameorum usque ad quartam
filiorum

/;

dignum

me

lestimavit

magis ter

tionem^;

payyj; yeyo-

va

: n
'^^

co ; cAeUjTeAecou.

r-i ^^' r

"^

- ^'^'''"-r

^^j^^.

.^.^.

generose etfortigaudeo, o Rex. hnem nunc ter me gessi h. Et inter sanctos marbabere meam senectutem mei memoriam in hac civiet in variis beUis

'^ri^^^ ^^-^- ^r-^r^ ;^.::;:::;^xe.vxap..va.at..^

-^^rTrTTrtt

tvree
tate

persuasum non defecturam. llabeoque majorem dat putata sicut vitis suo tempore
fructum.

et coufido

'A

ey.o Xao;
Tr.

ev r:^

r.

736
AOCTOlll

MARTYRIUM SANCTI ARETH^ ETSOCIORUM.

,

fructum
civitate

sic et

Deum
in

multiplicaturura in hac

TravTi
TTtov

"

'Ou/jpirr,,

ruv /piffTiavMV. 'Hou yap vu'

D
*

AWtrtTMO.

IX HSS.

omni christianum. Ecce enim coram Deo

Homeritide

populum
tibi

Tou Qtov

).kyai coi

MOJei*

r\

EKx.Aiiffta aury;,

>;

A
A

u'^m6ji-

dico

vTio aoxi tu.T:pY}<70i(Tit, u-j/oOffSat,

xat d-aOi^aeTai j3a-

y*ie/ei...

Exaltabitur haec ecclesia, quae a te est comregnum bustia i, et in regione hac constituetur imperium obtinebunt christiani. Keet
aliud

(jdtlix iTipoL iv
(Ttv

oi

xpiGTiavoi

Tn 7rept/(dpfo * raur/;, xai xpa7>;ffou- * * r, de ar, jSao-iAeta v ra/et (Jtay.xat xarapy^lOJlfferat to doyfia aov.
/.

/topa

pt(70)5fferi *,

* AxaraioG>iffeTat

g-num vero tuum scindetur,

g-io hortatur
et

et

abolebitur

reli-

tua k.

"

to-

18

Tunc conversus clamavit

martyribus
"
, ,

voce

magna
;

18 Kai o-rpa^eU
aurou
Toc.

iy.pa-^^yaffB (^avri [J-Eyd).ri toIc

dyloiq

cioi $uoi.

sanctis

//Audistisne, fratres
reg-i l ?

commilitionibus suis quae a me dicta sunt

:

(7u^/iiapru(7i,

>iywv. " 'Hx.outxare

j3aat?.er.

ddt).(^oi,

Trap'

i^ov pYiOivTX tm

Qi ^e

dy.oBvtxa'-

Qui respouderunt unauimes " Audivimus, venerande pater , audivimus. " Diex vobis timeat " Si quis xilque iterum
:

dbv

Travre; etirov

'Hxou(7a/:xv, ri/Ate TTarEp, yjxou-

(7a/j:Ev. "

Kat

-ndliv
;

UytiavTOic
i

Rok

ufttv (patverai

70 juaorupiov Touro

rtc e^ uf^wv (7rt ^edot/.foc* to

*Au,(j^l(i-

mandatum improbi

regis, separetur.
:

Dixeesto,

irapxyytX^cc

To-j T:xpav6iJ.ouTOvTov,d::o)((tipi<jBrtT(ti* .11

'

7;

aTTEtXdi;

runt sancti martyres pater, in hoc certamine

"
;

Bouo animo omnes enim tecum

,

Oi 61 aytoi [xdpTvpzq iiiiov Evduvaptou v rw aywvi rourcj)

OavovfJitQa
vrikp

" 'Ev5vvai/.ov, Trarip,

'

rou Tupav
vou xat TTap,

Travrec avv

(jo\

diroov'/.

moriemur pro

nomine
te.

Christi

et

nostrum
et

tov ov6[xaToc tov Xptcrou, xai

aTTO/W-

nemo
thas
judiEi
:

separabitur a
"
,

Tunc sanctus Areviri christiani,

eVtiv t;
etTTEv
ioi,

PEtrw i^ Yifxwv /(opti^opiEvdc (70U.'0 de ayioc 'Ape6a;

iJ.ov,

Audile me, inquit,

et

" 'Axoutrare

dvdpzc ypiTTiavol,
e/j-^o;

y.al
ri

iovSa*

graeci

si

quis consanguineorum

xat tl).rivic. Et ri; tyic

[xoi

o-uyyevsta;,

ruv ^taA
abeti.

meorum

aut

spectantium

ad

me
est

negaverit
futurus

(pEpovrwv

*, dpvYi^ETat tov Xpiorov, apvyjfferat

Christum, neg-abit

eum
;

ipse

judex

aurov auro;
ouy.
r>5;
'itJTt

o p:E/Xcov xpivat

^wvra; xai vexpoug

xat

vivorum
aut

et mortuorum communio cum ipso

neque

mihi pars

[J-oi

{J-tph

xoiV(dvta p.er' aiizoO iv Trj r,y.zpa

v.t\tviti

in

die resurrectionis.

avacracecd;. J^QvXoiJ.ai Bk [xai

Tf,

Travra ra

Volo autem et jubeo omnia mea dari sanctae quam suut ffidificaturi post mortem meam. llli vero ex filiis meis et consanguineis qui stabiles erunt in immaculata fide nec
ecclesise

vizdpyovTa jxov doQnvai

y.TiC,t<70ai ptera
/)'

dyia
Et

exxXy,(7ia
(Je

rn {xtD.ova-n
ixov

^dvaTOv

\xov.

ri;

twv rexvuv
Tf

TY];

Qvyytvtiac [xov
{j.r,

u7roAt(p0-/7 im\xiv(xiv

a;L/.&>p:y;rtd

TriarEi, xat

dpvYiutTai,

tGTO^Gdv

ptot

xXy]povof;.ot.

deficieut,

sint

sesaiones

meas,

mei hseredes. Sed inter postres pulcherrimas dari volo

senex tyranno
:

Tpia $i

xTrtfJLaTa y.a).li(JTtvovTa

Trtivrwy

rwv

xrjipia-

rv
ffta.

\j.ov
II

pouAofxai doOrivai

rfi

avTfi aytwraTv; exxXyj-

sanctissiraae ecclesiee-m. "

/reriim allo-

ly Dixitque iterum

Pro-

19

Kal
'

TraXiv

aytoq
ce

yp(ov eiTrev
eic

Trpo;

rov

,uimr lyrau-

p^er hoc solum et laudo, quod consuetam ab

rupavvov

"EirViviffa

rouro

(7.6vov,]

ort Tr,v

num. Orant
fnoryr,
"
e

priucipum traditionem seriuterruptis sermonibus meis, sed ^a^ti non auditis omnibus qu8B dicere volebam n. Nunc igitur ne amplius interroges uos, nam advenit tempus quo martyrio consummandi sumus.
^^^^1^^^
^

regum

ct

ndlai

tiOi(JixivT,v* (3aff[?.euffi

xat iOvdpxaic napddoutv

fJ^h

*A

r.

Tra-

iTYtpriaaq, xai epiaxpoOuptyiffa;,

^taxotpa; roy; Xdr(ov

?.atav

yovc pou. Tllriv Idov

iiy.ovtjaq

-ndvrm

Xe/0v-

7rwvTrap'piou' fX7i7rpoff6y:t7y;;*eri
Tjyyixev

rou eTrepooravVifia;'
(Js

*A ptrj irpoaOetc
,

iotaen-

yap

6 xaipo; rou reXetu9>5vat >?pta;. fla;

iiio, 11/

*pe!

l.

Omuis autem qui hocmartyrium

recusaverit,

rt; apvouptevo; ro

ptapruptov rouro, (XTrapvyjQeiy] urro

6
fxr.

TrpoffQyi;,

negetur quoque ab illo qui eum creavit. Pereat ex terra viventium qui cum omni alacritate non veuit ad hoc bravium, qui non confitetur Cliristum filium Dei esse et conditorem omnis creaturse. Fiat futuraea^ternaB vitse expers qui
negaveril crucem Christi. Kxcidat bonis futuris,

rou xTiffauro; oajtov. Ai:61oito ex yric (^(ourcou

TrafffJtc

TrpoQuufJtta;
pty;

voc, 6

tovt^^tw ppaSetw * -Kpofjtpyofxt * ofxoyoXwv tov Xpiffrou uiououTa rou &tov

apuoufxeuo; rou ffraufiE^J.oortov

r-/ii avci)

xAy^aew;

xat dYtixtovpyov Jtdur,^ r^;xriffe(.>c- a//(Jrptoc yVffO&>

rfic f;LeX?.ouffy]cai&)uiou!;(oy5;, 6

pbv Tov XpTffrou.

xotutouwu
ffot,

exTieffot

rwu
xat

ayaocou 6

orex, qui tecum senlit et

cum judaeis tibi

ut

(Bafft^Eu,

Traffi rotc ofxotppofft ffou

cousentieutibus
rfumcr.
%\i.

omnibus.
tibi

Sit

Dathan

et

*lov$aio\.c' EffTW (ij^AaSau xai

r,

'ASeipwu,
).iy(,i

[oijc

ydvafja

Abiron, quos adaperiens terra os

tJTii,*

suum deglu-

yfi TOfia xareTrteu.

fjt

'Ixou

ydp

(jor wffTrep eu

rw F

Dico enim
fratribus

Uti,

dum discumbebam

dvay.livtQOai

ptera r(ou a^eXqxou fxou, i\xoi npoTteTre^i^oro,

cum

meis, mihi ante ceteros calix

pou] ro TroT/jptov

xaivuuro

TroD^ptov rou

porrigebatur

o, sic et nunc calicem martyrii hujusego primus bibam. Signo igitur populum qui mecum est, signo crucisp, in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. " Et singuU

piaprupiou rouTou 7rpwTo;7riofJtat,

),aov rov fxEr' Epiou ev

2(ppayi^(o ouv rov

tov (jrupov,

tm

ffraupou, ev
xai.

rw
y.a-

ovofxari

tov Ilavpo; xai rov Tiou

rov 'Aylov

IIvEufjiaro;.

Kai

ourco; exoffro;

rwv fxaprvptdv

martyres etiam signaverunt sese, iterum caput

inclinantes in

rE^-ppctyiffev iavrov, TraXtv

* xXiWv
o

W.vxeipaXr.v eau-

xai

TT.

modum

eorum erant vinctae tem " Acceptabiles

: ;

sequidem manus retrorsum. Clamabant aucrucis,

sint

Tou ffraupoEt^wc,
fxivai oTriffOitoc.
<];u)^ai
y,ptcl)v

ETrEidyi ai

ytlptc aurwv f.uav dtdtllpoff(Je);0eiy;ffav at

eiri

iy.ivov T. X.

Kai

iy.pat^oVf

eaurwv

animae nostrae sicut unguentum effusum super caput sacerdotum Dei et sauguis noster sicut hostia laudis in cornubas altaris. " Et iterum Pater noster
:

(o;

fxvpov rb x;^uvdptvov
7,ptwv, (oc

y.t^>a)>-n^

tepecov
eTri

0EOU. xai rd alpta

^v(jia

atvEcewc
7ra/tv

xeparwv rou

i^ufftoffryipiou.
Y,pt(ov rtptte
(Jt.

Kai ty.paEav

ot

f^aprupe;. ritXTEp

,idov 6

narpidp- *
fJ.Td

xai
ry;;

venerande, ecce
te;

Abraham patriarcha

excipit

yTiC

'A^padfx i/.diytTai
i

Mr, yevotro

y.ptac

npovyj.
vifjtwv

non contingat nobis vivere post mortem tuam. "

imP^ssibile esset de cetero ut eoe horumpaeniteret; jussitque auferri illos ad torrentem qui <lit:itur Obedianus q ubi fovea effossa fuerat
contineus priores interemptos martyree. Ho^^^ ^^^^ capita projici in terram jussit, et 20 Haec

S^avardv uov

dO).-

y^aew;

adfocrim

cum

videret rex, agnovit

quam

20 Taura

i<Jv

d |3afft).uc

* ,eyvw

(o;

a^uvarov *

rupav-

elM^r.Oreoi'''"^. Are\.n,' po^'quum

^otTrdv pieTapieAy;0:ovat*

aurou;* xai xeXust aTreve^Qy;- vo; ^au.

vai avrov<; et; rdv ytifxappov rdv J.sydvptevov 'OSeiJtavdv

* Aptera*
TreiaOxvai

,dTTou d fioOvvoi;

effxatpy)

rwv TrpavaipeSevrcov
xetpaXa;
ETri rr^v

tjMtmguvte
unxerun
,

(xytwv fiaprupwv, Kai

rourwv

T(i;

yr.v

*Ar
ahett.

>..*0.

pKpyjvai TrpoaeraEe, xai

ra dyta avr^v Xei^ava kaBn-

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

vat Tipo; (3opav TOt; JTETEtvof; Toii oOpavoii
!;/,ptoi;

737
JtVCTORI

xt toi;

sacras eorum
terrffi

reliquias avibus C8bU et bestiis

Tri^yri^. 'Ort dk -nxpzyivovTO y.aTX tov tottov

01

aytoi

^apTupic, ToO XptffToO,

t/.v

IdTavro

tlq

uifo^
i>i|>t-

ad locum bunc
lis

aipovTe; Ta OfXfxarx xat

ffTov

5tavoiav TTpo; rbv

'

prsedam derelinqui r. Quum it.ique pervenerunt sancti Christi martyres, constiterunt, in altum sublatis ocuin et

Hi.

0eo, potbvTE;

/.al

Xiyovre^

'lijffou

XpiffTe,

mente ad Deum excelsum,

:

et iu

hunc

TTapayEvoO
ypiffTS omif1.

ei;i|3oy<6tav /i^wv, xai TsXeiMffov

r^a;.

modum

rb }j.apr\j' 'I/.ffou Xpiff t, eviJuvapi&jffov r^fxdc, T?.Etuffai

piov ro-JTO. 'l/;ffoO XpiffTE, ysv/.G/lvw ro aifia
3lwv ffou
iXafffXo;

rdv doO/.ai

xat avEfft? tuv ij5tw-/uvwv

7re!povuuvwv xpiffataewv utto tou 7rapavof/ou.

XpaffTe, ioou wpioAoyy;ffapiv
ff

i/iffou

evwTTtov

* ruv avOpw* TMvaytwv

qq-j

6ev
*
*

jruv
ffou

6(j:o/oyy]ffov /.at auTO^iiua; IvwTTtov

A ziiTtpoaB A y.aza/..

ayyeAuy.

'iY,v

XpiffTE.

ut|/wffov

tov vaov

clamantes auxilium uobis et perfice nos. Jesu Christe robora nos ad perficiendum hoc martynum. Jesu Christe tiat sanguis servorum tuorum propitiatio et remissio christianis quos persequitur et occidit impius rex. Jesu Christe, ecce et tu confessi sumus te coram hominibus sauctis angelis tuis. Jesu confitere nos coram
"
,
;

Jesu Christe, adesto in

Tov xaTaffTpa^evTa xat /.aivra

'I/jLffou

utto

tou

rjpavvou.

Christi

erige

templum tuum subversum

et

XpiffTE.

TToiytffov

Ueo;

fxeri

tv

fxvy.uoveuovTr,v

Twv

/i/xwv,

xai tvXoyrifJOV irivTa; tou; TifxwvTa;

atf-Effiv

%uv
6)V.

ixapTvpiav, (JwpoupiEVo; auTOt;

.

TrpaTrru-

pLarwv *

'I/.ffoO

XptffTS, C-|&)ffov

/ptffTtavuv 'Pu-

fxaiwv t6 xepa;' xal rr.v f3affiAiav

tmv Trapavo^wv
to

exustum a tyraono. Jesu Christe, fac misericordiam cum iis qui memores sunt nostri, et benedic omuibus quibus coufessio nostra in pretio est, tribuens eis remissionem peccatorum. Jesu Christe, extolle s cornu christiano-

Eppatwv Trapaoo;
>y]/xaffou.
'Ir,ffoO

x^i^''^<^'^

Trotv^ffouffi

Se-

toOtov xai
'

Tr.v ptSrav

Xpt;t, Ttarafov rbv Tiapavofxov aOrou, w; tov <^apaw xai tov

rum Grnecorum, et regnum impiorum Judaeorum da cbristianis qui facient voluntatem tuam. Jesu Christe, feri impium istum et ra,

XY,m.

'\fj.aUy., xai Tov

a^twffov hiJ.di

2twv * ,xai rbv *Q^^.'Uuou XptffiE, hhiv rr.v ^iav Tvi; do^n; ffor, xai
Otto

dicem
et

ejus, ut

Pharaonem
Christe
,

et

Amalec

et

Sehou
'

Og*. Jesu

eOayyEAtffG^uai
ffT/,v

twv

d<^lw cou

rr.v

raxitlolo-

spectaculum gloris
accipere

concede nobis videre tuse et bouura uuntium

Numer.

xxi.

pta?.ouffav exTTTWfftv ToO Trapavofiou xat

Opeufftv T; ujrep/icfavia;

ATTpo^aAyovrtc,

rwv 'louJa;wv. " Kat ^t expauyaaav aTravTe; * ,xAaiovrE; t6 eO^offOat raOra,

xai X-/ovTe;' Eipviv/; Ofxiv ev (piJ.Ofxan
a-/t'w.
ii

a sanctis angelis tuis citatae ruintB impii regis et subversae superbiaB Judseorum*

Post

quam orationem
: >

clamaverunt

omnes
osculo
:

Kai

fientes et dicentes

Pax

vobis

in

{J.Z7Ct

ayto; 'ApeOa;

EtTrev auTo:;.

'H

ip//vr)

doeEtaa

sancto.

"

Dixit vero

iis

sanctus Arethas

Pax

xXav6(Jiou

aurov Trapa roO [ffraupw3revTc; Xptffrou rot; aytot; Kai xXi" piaO/irat;, eIyi fJnO' uuwv, adeXtpot. "Afi/v. acptwv fxaprupwv xXtT>iv xetpaX/iV, TravTWv rwv
va;
07roffrnpt5ovrwv xal vavrwv, rsffffapwv 31 II aOrwv auTOu xal rou; (3pa/t'ova;, diaSaffra^ovrwv ra ffrr)0/]
wffirep oi
Tipoffdvo rov Mwuffia eni tou opou;, ] xai airersf/sv aOroO rr.v xeqiaEX0wvrt;ruvoopu9opwv,
Xtiv.

data a Cbristo crucitixo suis discipulis sauctis, inclinato sit vobiscum, fratres. Amen. " Kt
capite,

cunctis martyribus caput quoque inclinantibus, quatuor vero ex iis sustentanti-

bus humeros

et brachia ejus, ut

Moysen* olim

*Exod.

xvii,

in monte, exieus

Kai

fAaprupwv cuvopafjiov t6 T:X/^Oo;rwv ayiwv

unus militum abscidit caput Tunc concurreute omni martyrum mulejus. sibi corpora unxerunt sanguine^ titudine
,

'

eaurwv

* ' ffwfxara x to-j atf;.avo; rou TreptexptEV wrwy e7ri^7roXXr,v a-/iou'ApeOa, w; Oauf/a^etv xai iJaxpuetv Kai utw; oi aOrov. uipav Too; 7riTpaTrvra; aveXerv
dJytffi.

diu sancti Arethae, ita ut mirarentur et flerent interficerent. quibus commissum erat ut eos

Sicque sancti

inclinatis

cervicibus
,

marty-

'

AJTTspSep.
^vu-

fj:y;vt

TravTs;, xXtvavre; rouqavx^vac, EreXetwO/iffav * ,o; effrtv oxTwcpto;, x5, tvoiuTripoepETaiw

rium consecuti sunt omnes

retiEO, qui est

mense byperbe-

octobris, die

u, indictione

tv^ix.T

xrtwvo; oeuTtpa;.

secunda w.

Tepac.

AT^NOTATA.
alisesimUes frequenter ohvi^ sunt in Actis a Die sequenti. Hujusmodilocutio et
;

quamob ^

rem^utTZZter narrationem
c

gestarum serxem ipsam, ab omni fuco alienam, quin rerum

;

vide 'Tm ZnyTes ZtTproceres fuere civUaHs Negran. bellumComment. .. UZsq, ^ mohtus adversus epislola Dku Nowasus, quod
n.

etlO^.

oiPXs^r^i^^^^in

sit.

Com-

ment. n. 154.
Commeiit. n. 155 l Epistola Simeonis,
:

r>

Enim

vero re^es, quos vidi mult.,s, pacta conventa

xl evev^o^rov zPvov v.o.

'"(VideTomment. ibid. Melaphrastes Armenius Djarrentir.

^iy.nro. yip

f.ir,

Concimt codex

iMZThabettimlon
Chri.sto

Beth-Arsamensis Rebus insuper collegi famam. Comment. n. 155. favente.

:

belli

domique

gestis.

non modicam.

adiceTCrprophkia compleri ccperat. J^nFpJhaJanno 525 usque ad natam

\::mTuar^:SrTr^oZL^

JabtthZ marlyre. nullus dubito. Etenim dum scribebat Simeon. Floruit vero deinceps religio chrut,ana Negran^
sectam mahumeticam. seu 100 crcter annos ^^Oranenses. ,n prirms ,uo tempore
:

pr^nc,p>o

anm

521, nulla

""T^^^SZ^^^^^e locum hL
5s
fineeTepto

convenit

cum

epistola Simeonis
:

Comment.

n. 156

solo

Z cujus

paSonh mii elegerit. habeat

quemcumque ex tr.bus habet scriptor Syrus Eoclesia vero .erbaActorum, ,uum sibi ad fabric expensas. Prs^placent

738
ArcTonv
E. C.

MABTYBIUM SANCTI ARETH^ ET SOCIORUM.

tres fuisse,

Negranse principi et regulo, agros tanium non videatur facile dicendum S. Arethae guanticumque fuerint.

referant
'

persuadetur mihi ex hoc loco ActoIdem habet codex Armeniacus Djarrentir. Non iamen tyrannum ut tam prolixe martyres loquerentur coram se. rum permisisse Dhu Nowasum christianos Negranenses haud duhito, quum eos Sermones multos Rumse et Aretba collegisse nosira, sed etiam episiola Simeonis; verum prolocuii hasc fuerint marnon sola Acta
n

Vide annot.

\.

,^

...

coram concivibus suis. tvres pariim in carcere et 5 Arethae ante ceieros, tanquam Negranse principi, pomgebaiur calix sanguims Domini; primus inier proceres calicem martyrii bibei. et nunc eadem de causa signi crucis noia sunt verba Tertulliam, Cyrtlli Eierosolymiiani et
p De usu antiquissimo innumerorum p^ne vetei-um scriptorum. Fac signum
crucis et
et cubans, et stans et loquens, et lus catechesi iv, et sedens

manducans et bibens, ait Cyrilambulans etin summa in omni tuo

Ityh^tvcv 'Oee^tavov. Torrens iste q Komiiiit verba : rov apparet Svris et Chald^is dicius esi vadio, vel vadia, ui
:

Grascum 'Odiac, nullo negoiio deducitur nomen '0 f^aadtC^;... ek nva /apa/s^oi^v ildiav, ovr<^y.cKlov^tvov, antvexBivisie cap. 21 enim habet scriptor xs(fald<;. In exemplo Aciorum antiquiorum S. Arethae, quod kic iy,i)Ev<7tv azoTiir,Or.vai ra; scribi 'Ogs^tavo^ monuimus Commeni. n. 163.

ab Arabibus dicebatur wadi, ex quo a ex Simeone Beth-Arsamensi (1). Inde quemadmodum apud Metaphrastem legiiur.Sic

]mis mandatur,perperam igne absumpta, Comment, n. tFx his confirmatur non omnium martyrum corpora fuisse commentati sunt. Verum tam quide ejus Corano quamvis idinsinuei Mahumetes et 162 sgq. Maria sorore Moysis distinguere non potuii), quam maqisirum (qui Mariam mairem Jesu noiumesi. Aucherius hocloco (2) iiacodicem suum discipulos, infelices esse historicos passim schedis meisjudico) ut dicat capiia in terram infossa esse, corpora inierpretatur (quantum ex
;

vero civibus et feris in

S

prxdam data.
x;-!

^(>i<Jov 70 y.t^oii

xpt^iavwv,

zparuvov ras j3affiXeias urwv, 'P&>//aiwv xat Ai0iojrv, xat

T>iv /3affi-

Xtiocv TixvTr,v

napddo^.
^,
/utjjvi

Cfr Comment. n. 157.

:

Codex Armenius hyperberetos kabei hoc loco. Saeculo sexio Syri chrisiiani jamdudum menses similiter mensem thisriprior conveniebat suos composuerant ad menses julianos, ac ipsorum hyperberetasus, seu mense ociobri; cfr Commeni. n 203. cum w De anno martyrii vide Comment. n. 132,
u A dietn omittii
r/eiw0r,ffav navxtc,,

iiTrepSEpeTaiw, ivdizTi&ivo? devrepa;.

CAPUT
Martyrium
pueri

V.
matris;

quinquennis
servituti

ejusque
addicuntur.

pueri

permulti

turT^H,Zf,3t,qyueflam-

M"^*^^
-^

^^^^^ qusedam
suuffi, qui erat
a,

christiana,

tenens

Tyr

la 5e yuvii xpiffrta-;;,

[Ixouffa rov

i'(Jtov

uiov,

w?

-l-filium

mitaddkituf;
currittjut
fi-

aut quinque

annorum quatuor vidensque quomodo adstar.tes

isti

isrwv

reffaapwv^Trevrs.effrwffax-aiGeaffaevyiTruc

benedicercnt sauctis ct

facies suas

sanguinc

^iJ^oyouvTo otaytotxatTrepte/ptov ra? dtl/eieaurwv ex rou tuaroc tou dyiov 'ApiQa avvdoauoiJGa iXaZtv

nitad regtm,
qui diu
'

^^^^* Arethae ung-erent,

accumt,
:

et

sumens

rou ai|uaTo? aurou, xai xaTaff^paynra/ievy! eaur/.v

tov iavrrii
(3afft/Ef

jcai

de ejus eang-uine b, sig^navit sese ac filium suum; et clamavit dicens " Contingat regi

vibv,

iKpaltv

Uyovaa

'

EffTw r^

tmv 'Egpatwv w^Ttj) <I>apaw

Hebraeorum ut Pharaoni. Statim vero comprehenderunt eam et duxerunt ad regem Hebraeorum. Is terram effodi jussit, immittique in foveam c ligna, et sulphur, et picem, ignemque accendi, et confecto camino, in eum projici mulierem. Dum itaque eam famuli vinciebant, mfans, viso rege in loco excelso sedente. ad eum cucurnt usque ad maernum tentonum {nolebat enim in urbe commorari, sed habitabat in tentoriis). et amplexus est pedesregis ac deosculatus est eum. Rex vero, extensis manibus assumpsit eum in sinum auum, et dixit blandieus: Dic mihi, pue,
,

xparyiffavre; avrr.v, -hyayov npoq

rov] /BaffiAea

Kai eu9us ruv

-/.ai

'ESpaiwv. 'O

(Je

iSafftXeu; e/.aeuaev 6puy/jta yeveffeat

Ao"_''"-*'""-

PoQuvou*

,>tat

ef/GW^^vat evauTw^u^.axai Serov

y.ai

maaav.

y.a\

v(^d^ai n-Jp

dnoTtUaai
'Q.q

xaf-tii/ov,

xai ^-^^^l^^f^T
'"

ourwc pK^r.vai rhv yvvaUa.

ptevov

"^'*""

ovvoi vnr.pirai i5i-

a^yjuov auTr,v,rov v^^TroSeaffaTi^vovTov /SaffiXeaxaG/;'t^.'v'i^r{Kov

Tonov.Bpoy^t^^TzapiyivtTonpo^ av- 'Adpoiialov

'

rov, ewc^T-;;; ^eyaX-^^ffx^i^-W-ouyap^Oe^e ^efvat ei;

Tr.v 7r6Atv,
Troffi

Aew^..
o-

dlV

ev ffxr.vr;-

xai ;repte7r?ixeTo toI^

Gy.r,vaii

*toO

pafftXiw;, xaT<ptXwv

aurov.Kai exretWs

""'i.
'

ra, yerpa? airou, ivr^yy.aliaaTo avTh ei; rov tJtov xoXttov, xi xo/oxeuwv >iyet urw- EiTre, 7rt5t'ov.
'

tt.

ai-

^<>^ ^-^?'-

avt.iptt

ffot,
^
..

TropeuQ^vat
^
;

ru

e,

qu.d prodest

tibi,

vel abire

cum

V^ri

r."; f^rjrpd; ffou,

ffe

>-^^'

matre.

^ ,^, ^,,^iov

xal rexvoTrotouuat'

ReUrHTn

'''

Ut adoptem te? .

T6

;rat-

^op^u-

""''"""r Respond.t puer: Cum matre manere mihi prodest. Dmt enim mih : Veni, fili martv\^1 res fiimiiR t <. v* asimuB ut omnes. Et Mater , quid :

Uyt.

Merarv^, ^,rp6, ^ov .vy.<^ipt. ^of

.

^^-*'^^"'^''

dm

roOrou yap xpr. ^eyov ' ^ ^^ ^ * Wv,.. f^aprup)ffw^ev ^"^^'

uTfi- M>5Tep. rt

eart

Aydp.YilxaOws Travre;' K( >eyw "^ ^f' ^prup^aat ; .i Xeyet pfor ^'^ 'yy^'
'

C^ .,'

efp.xut-a H"^"'

Vot ^'

AeL, ^i^P*

(2)

Ap. Auemaui,

fiib.

Orienl. lom.

I,

pag-.

376 Comment.

n. 237.

(2,

VU SS.

I.

c.

p.g. 496.

"^' **'

aTroOaveiv

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

A
'A7ro9avtu
Tzxidiov'
II

739

y.xl

TraXiv ^^Hdat,
fjLt

Eira

Tra>iv

Xeyet to

est

martyrem
abire

esse?

Kt

repondit
dixit
pvier

Mori

"Eaffov

di:tXBilv

Trpi; rr.v fiy)repa*

et iteram vivere.

Tunc

Sine

KS UkS.

^ATexouffav ^^y^ ^^^ ^ewpw rou? avQpwTrou; o-jpovTac* aur>iv. " Kal SKpa^ev' '\ij.u.d *, apifxa' As/ei ix\JTUi o f3afie A^efff^o""'
Ta;
fftieu;
'

me

trahentes

ad matrem, quia video homines Mamma , eam. " Et clamavit

:

n Tivoifjy.ziq

Tovltyoixzvov \piuz6v
etTrev

(Je

Xeyet

'

Nat.

Kai
"

auTw

6 (3aai>.Eu;
'

'

"

UoBiv
ore

*A"Afxf^al

ytvwff/.si; aiiTOVj
e-/.a(7T;v

Aeyei 6

Trai;

'AXrjQw; xaQ'
ttj)

f.fxipav

iBtoipouv aurov
r:^;

ev

ex)t/r,ffta,

A yjvtV-a

aT:r,py6iJ.nv
k/.Btiv f/er'

(Jtera

fxrjTOo; fiou

xat

et

5eXei;

'Noscis quem Kex vero dixit vocantChristum? " Etrespondit: Utique. Rex iterum Unde noscis eum, inquit. Vere ait puer, singulis diebus d videbam eum in ecclesia, quando ibam cum matre mea et si

Mamma

''

CtTTtStV l.

e/Aou,

eyw

uot aitTbv deotvuw. "

6
;

TtriStv.

22
-fl

lia>ltv etTrev

auT^

PaatXeu?

" 'Efxe ayajra;,

vismecum ire, eum Rursum dixit

tibi
ei

monstro.
rex
?
:

"

Me amas
: <
'

vel

'"'

^'-'
J*
fi-

drsfretidam

'Kplronatmo:

ov xaAeiTS

* Xptarov

T6 TratiJtov Xeyet* " Tov

*

quem
stum

vocatis Christum
arao, inquit,

za/eiT
yeTe.

?.-

XptffTOV dyoLTiw,
avTtit
(jov.

oTt aurov Trpoo-xuvouftev

"

Aeyet

Chri- dtrm el i'iaPuer vero Ite- t,emeumhorquia adoramus eum.

vel

ncchv 6 f3a(7tX*u;
II

' Epie ayaTra;, n tt.v (xriTipa.

rum
jam
eam,

rex
abire

Me amas
:

matrem tuam
siae

"

(a(t;

^HOcum

Aiyet

!X\jt(a

6 TraF; Tr.v pi>iTepa /aou. "Eaffov

Respondit puer
ait rex,

Meummatrem. Sed
"

me

<""("*"'.

pteAoiTTOv arreXQefv Trpo; aur)iv. "

Jleu;

AeyetauTwo

faffi-

ad eam.
et

Cur igitur

reliquisti

"

AiaTt ouv eaffa; auT/.v,

;

x.al -fiXOe;

zaTa^piXwv
;

*AouJc...

ei'

fiou Tou; TTO^a;

Oux *

oi(5a; OTt lo^j^alo^ eifii

Kai

EiTrevo Trat;
aTToXuffT];

" 'Evdut^ov

oTt ;(piffTtav6; ei

"

xai iva
6 paffi-

--/iv

(xy)Tepa /xou. "

Kat

Xeyet

auTw

*A

fxevetv.

Xeu;

"

^AStJu.
u

kyy\ic, p.ou, 5t(5coptt

et

'Eyw ioudaio; eipti', aXA" eav SeXrj; eivai aoi napua zal 5affta xat ffu/a, xat

TtaXXo SeXeic.

T6

<5e

Trat^tov etTrev
*

" "Eaffdv p.e

ad rae deosculans pedes meos, Nescis judseum me esse. Cui puer " Cogitabam cUristianum te esse, et veni utliberares matrem meara. " Et dixit ei rex Judseus sum ego, sed si vis mecum esse, do tibi nuces et amyg-dala et ticus, et quidquid Sine meabire ad volueris. " Eespondit puer
venisti
: : : -*

aiTeXOerv Trpo; tt.v ptr;TEpa fxou

aTTO aoii

o-jdiv

ydp XafxSavo)
pt^av Taurrjv,

OTt ioudato; et. "

'

Aeyet

6 j3afftXu;T0t; fie-

ytffTaffiv auTo-j

" BXeTreTS

TriV y.a-Aiv
;

U(i; ptTa ffuveffeu; TrozpiveTai eicT^wv Trapiff7a,tiEV(ov (pepu

ff

ToTe Xeyei avTw

Ef^ou, xai aTro-

"

ei; ty.v [3afftXtffffav.

"Epxou y-^'^' To ^e *

Ouz

aTie-

xpiOr) ai/T^. 'l(J6v fxa/.pdOev oTt eoupOyi)! fxr,Ty]p

aiTOv
TrjV

*A

epfitV/}

/.

^- " ^'^
,

j,^j EgXy-Qyi

ei; Tr.v

xautvov, exXate, liyov

Trapsctai^ov

matrem; et nihil accipio a te quia judaeus Vi- E " es, " Tunc dixit rex suis mag-natibus quomodo sadete perversam hanc radicem, pieiiter respondeat. " Unus vero ad.stantium " Veni mecum, inquit, puer, et duco te ad reginam. Non respondit ille. Et videns a long^e, trahi matrem suara et projici in caminum, flevit, dicens Volo matrem meam. :
:

fjLy;Tpa {xou

Bilui.

Kai

* auTO

ff7r>ai.

*A7rapeS(a- ,q ^^
^ZTO avctC'
'"'^''''^'

gaatXeij;

eTTeixEV '"JTO. [TdTS i5paffffTai tou

Sedcoegerunt eum manere, et rex eum retinuit. Puer vero apprehendit femur regis, et

dt Trapeou^^pQ^ ^Qy pafftXeu; xai ^ay.vei avTOV. auToii, Xeyuv * " llaxfcv auTOv tvi Twv pteytffTavwv

momordite; tradiditque eum rex uni procerum suorum dicens " Sume eum ac nutri, et
:

'

paXaoe

y.ai
oiiv

avocTpe^ipe

auT6, xai didaiy.t iou^a^!^iv. "

utt'

"HvETO
'Q,c,

t6 TranJiov ^etpo/.paTOufAevov
Travriiiffat] eTepot;

auTOu.

Duxit itaque j^uerura, doce eum judaizare. eum manu tenens, et quum obvius fieret aliis
'

de ffuveSy] aiTov

dpywtii, xat

proceribus,
lisset,

narrabat

eis

quEB verba puer di:

(JtyiyetTO

auTOt; iroia pri^aTa eXaXet t6 T:aidiov, /ai

ftyipov

et

quomodo momordisset regera

quo
f

*AT6v6affi- ^^^ 'iSaKiv tov

Xea,

* tou

fSafftXew:,

iffTaf/evwv

auTwv oii pta/.pav tv^; y.a^ivov, t6 -nxtdiov ps-jfiav dn' avTWV dnr.XBt /.ai ptETa dpoyov 'ippi'\iiv ia-jro ei; rr^v a-jro-j. i-^rt. y.autvov, zai eTe/eiwUy] ueTa Tr,c ^Jrjpo^ a-jToO. Totc y.afjitvov, x.ai eTeXeiwOy] lAETa rric }J.r,Tp6i

tempore, quum non procul essent a camino, cucurrit effluens f puer ex eorum manibus, seseiucaminum, et sic cura matre projecitque

martyr ^--v-

factus est g. ---^

Tunc oranes magnates

et

ff

^^.oIi^iro6,Li....
(peetfft

3cfrr,a,

J; uWnfAer'

eum

ypi7Tiavoii, xat
y-tvi^ffai

ei

pouXoiTO, TiaXiv
rtTiv

dXiyov

ut cocdonaret rehqu.s sivellet, iterum brevi post

chnsfan.s h. a tempore persecu-

ypdvov

dtwyptov xaTa

UTroXoiTrwv.

tionem moveret.
23 Rex vero,

23 iuva;ac erwv xai zaTWTepw,

eCiyevwv,

5e Travra Ta TratfJta Ta dizo 6f<aT:iVTt

etVe

congregatis omnibus pueris, ,,u'iii297m

'^^^l^;^^'^;'^ .'
,,;j;||7.'
,^

apffevtxa, eiVeS-yiXuxa,

Tav

xai
y.ai

TroXirwv, xai

twv yewpywv,

y.a\

xnpo-

uiriuab retate annorum quindecim et infra, cujuscuraque conditionis, sive a Bquesexus et

Teyvwv,

^ouXwv, [Travrwv /piffTiavwv, tov dpiBuov

nobilibus essent
opiticibus,

g-eniti,

a civibus,

ag:ncohs,
christiani

avza ytXiwv JtaKOffiwv evevri/.ovTaeTTTa, (Jtefteptffaro zyapifjaTO et; ^ouXetav Traffi toi"; fieyiffTafftv auToiJ xai Tot; uTroupyv^ffafftv auTw ev ti^ diayji^
xai XotTroi;]

vel

servis,

dummodo

uonaginta seessent, nuraero raille ducentis tradiditque iu servitudistribuit illos

ptem,

Twv

xptffTiavtiv.

Kat

y.aTadouloi 6 xaTa^EJouXwfievo;

* xal t>;; eirayT^ dixapTta Td Texva r^; eXeuGepta; " "Atpere aura, zat " Trepi wv d XptffTo; eiTrev iXeuO... ou- yeXia; Trpd; fxe. twv ydp toiovt^v efftiv -n ptYi xwXueTe ilBtiv pavwv oOpavwv. Ka\ /api^eTai ei; douXetav oniKiK. pafftXeia rwv

rrr,

proceribus suis ac ceteris qui eum in persecutione christianorum adjuve.servitutem rant. Et qui servus erat peccati in de quifilios libertatis et promissionis,

tem

cunctis

rediffit

bus

dixit

Christus

"

Siaite

illos,

et

nolite

6 Trapavofjto;

ra

rv?; Trtffrew;

ziy.va toO Trarptap/.ou

k/.

eos prohibere ad

me

venire,

talium est
in

enim
"Mrtll.

^'Agpaafx, aTT-p
Tou' vdptou

e;y;-/dpaff6c d Xptffrc;

zM y.aTapaq
*

Tw

Ttfiiw

*Aw;pte-/a. yaXa *

/.al

cpoSepa* ra ^auf/affta

aurou aifAan. 'Q; aXyi6w;fie/.ai ffou, Kupte

*A

Ti'; Uav6; ectxviaffai T>i; aytou; Travra; ToCTOvi ra tpya pwv ; HapauTa ydp to tou; ev tw xai tou; Traiaa; tJiav^fxyiQyivat ! Kuptou TeXeiweyjvai,

OaufJLa-

otxovofzia; ffou ro fiuffrvi-

ffri

Traditque regnura Abraham, impius rex filios fidei patriarchsE Christus e maledicto legris prequos redemit magna et mirabilia tioso suo sanguine. Vere invesopera tua, Domine, et quis poterit sunt Statim mysterium ProvidentiBe tuae

cffilorura *.

servitutem

XU.

tigare

A TTjv au;

ToiifJtaxpo6uptt'av

pouXeueffQai OTroffrpe^eiv tov oupavtov iroXuv etpavy] liCounav auTou TrdXtv, atpvw Trup
et; TrXyi9o; erri

T:apdvoy.ov ei; Tr,v /3afft-

oupavov.

tov rhv errTaaffTpov apxrov, xat eTrX>ipou 7^^' tou; TToX^fzouv(pooo-Jv xat eXe/xov
eiri

sanenim ac completum erat horum omnium et distributi sunt pueri i. ctorum martyrium quum redire vellet impius in urbem suam pri-

mariam

A, apparuit subito ignis cselestis

l.

ingens
rena

* A di|/E.

Taq r^vKiipiov

r,Ltpa; reffffapaxovTaaTTO effrrepa;*

supra septemtriones

replevitque caelum, ter-

Octobris

Tomus X.

96

, ;

740

MARTYRIUM SANCTI

ARETII.5:

ET SOCIORUM.
'

McroM
kntHTsio.

quadrag-inta a vespera reus et arguens diebus mediam noctem omnes qui pugnabant ad-

ni-^pi ixisovvy.Tlov
ejToiei

xai

cffuSsv

t6 Trupivsv ve^o;
e-jpi-

Eweey,

zovtoprov,

xat alBJHfl ?cyffa xa/xivatat

ad

Laut

civitaii

iutusque nubes ig-nea pulet favilla ebulliens quasi e verem concitabat terrsm. fornace reperiebatur super faciem civitas terrestris, habens altitudiuem
versus

Dominum

(jxtro tnl Trpoffwffou ty^ yni*

^4:^0. TidXt; hniyEioc,

)tat

tyo\JfJ:f.

ro y'|o;

7.\jT-riC,

oupiviov

Negran*

Cffilestera et

tamquum
!

spiritualia sidera

mar!

ro-j; loyiy.ohi daripa'^

!

rwv aOXo^opwv

x.at d,uo/o-

tyres et coufessores

principe

spiritum

civitas non dissoluta potestatis tenebrarum

ynriiiv

w 7rd>t;fjiy;
ct;

Jta^uofxevr] utto rou

to'j

TrvEupiaruv d^; E^ouffta;

o-zdrou;

apxovro? rMV Ot yao vozpoi *

aipa
u'{/(Tr-

A T. epe;
ejrtyetov

Nam
ThM.iv,17. aera

spirilualia

tua sidera excelso volatu per

Qov aanp;
rouaiv. ""0
(jalr.ix,
r,',

aTravmc-iv rou Kvpioij

ptiptoufiev]

si;

TOU

civitas veuiunt iu occur^um Domini *. Jerusalem subluuarem, cujus montes imitata circuitu populi in circuitu ejus et Domini iu
sui,

TTtJ^^i;

Tr\v tno-jcdviov

* 'hpou- * A
rou

opr]

xukAw

auTv:;, y.a\ 6

Kupto;

iiuii/M

Aaou aiiTov^ inb rou vuv zat

ei; roij; aitova;. 'il Trd?.i;,

Pf.CXXIT.

ex uunc et in saicula*.

civitas,

arx Sion

secunda,

qus

facta es spectatrix evang-elizan-

ad mortem tium verbum Dei, et pro eo usque vocata es, juxta pati elig-eutium. Negran ad Hebraeorum dailectum n, siquidem usque insonuit passio sauctorum, cselosquasitonitru

-fidtvTipa, -h yvjoif.ivy\ xaraaxoTisu2iwv axpoTToit; euayyE^.t^opiEvtov ei; a.yaBa rov ?.5-/ov rou T>iptov rwv 0ou xai uTTSo abTOV ^iy^P^ ^avdrov TraOstv eAouevwv.

*A

dy..

V^

^Eypxv

EzA>iey];, /.r^Ta

vhv 'EGpaiwv didliv.TOV,

h a9/y]ffi;

iizd
ev

eSpdvryiffi {J-ixP^^i
ffoi

oijpavw

ruv

dyitjAV
!

tmv

fjLt^r.aa/ievwv ro

^apruptov rou XptffroO

ra;

Neypav

Negran qui in te martyrium Christi sunt imitati. vocata quia obices o et portas tuas, quoque es uou conet columnas martyrumet confessorum
B
trivitqui ex adverso est.

v.aX exX>iOy;; dptotu;, ort roi^; iioy).o\jc

T:u?,a; aou,

itai*

a;

yjOeAy^ffa; (jTT^ac,

rwv aOXocpdpMv

xai 0^x0) oyr\'

TrdXi; 7f/)ya-

rwv, ou (TuvErpKl^sv

tivTtxei/ixEvo;

^Q

* A

X. rd:;

Ocivitastanquamfons

scaturieus,

educeusque aquas rationales vivas,

iusipieutium mori, sed
vivuut,

voepa; ^ouffa u^ara dta(popa Xoytxa ^wvra, (JdcavrseydcpOaXra tje ei; rov atwva i^wffi ffr:^X. Ltot; acppdvwv* reOvavat
*

r.

quse visae sunt oculis

iis,

yltptva^dpteva ptera^ii roij tJjipiou

qui in

aeternum

Huentia iuter

rw

7rX>i0e(

TrapatJeio-dv

ffe

rwv dylm ftaprupwv xaKffw, aXV e/et; ra;

ptixP'*

*A xai dXdUTu^p Tupav!

populum extanta sauctorum martyrum multitudine

rpo^ocpdpou;
ffapxd;

^tiJaffxaJaa;

rtiv

ti^aTo;
*

xai vo;

Paradisum te vocabo habesque doctrinas piugues eorura qui usque ad banguinem resirilunt peccato, acfirmafuisti et inexpugua:

avrtxaOtffra/xevwv 7rpd;r'/iv a;:/apriav*

xai
r-,^;

* A avOpwTTWV

iffra|Uvy)

edpata xai af;^raxtv>iro;

vi

eJtt r/.v

Trerpav

Triffrew;. \jQ. TrdXi;,

AuTryjffaffa ev
ri^;

r>7

OXii}et

aur^;

X.

ff.

OtniVit.

bilis iu petra tidei.

civitas affligens in tribu-

Traffa;
ryj

ra; ^affiXeia;
aur>5;
d

yr,c

xai ;^apOTrot>^ffaffa ev

*A
Xt;

Trapavo-

latione sua omnia regna terrae. et laetificans in instauratione sua multitudinem caelestium potestalum. Sicut dicit propheta*de tribus im-

avaxatviffEt
'i};

ra

7rXr,0yj

rwv oi/pavtwv
Traptpttapo;

d\jvd/JLtav
/,

r^)

TTO-

/jtewv.

^/^ffiv

7rpo9>ir>i;
pttpistrat

eni

raf; rptffiv afferyiv

XuTT..

Seiat;, xat

evrauOa

xai

pielaiibus, et hic

imitatur rex scelestissimus

Jeurepav xai rptr>iv

aTreffTpatpy] d

affefietav,

xai epya^erat e^ii; oux

ffoi

impietalem secundam et tertiam, et operatur super quo non convertat eum Dominus. Quapropteriu tepercussit Dominus Deus impium et mjustum regem, ut Pharaonem quondam in

0ed;]. Atdrt* V
xai izapdvofxov,

ETTara^ev Kupto;d rdv

* A dlV
aurvi
eTT.

ev

0d;rdv
iv Tfi

affe-/3

/.aOtiic Trore

^apaw

pu9pa

SaXaffffy;,

mari rubro.

ANN

T A T

A.

a Vide Comment, n. 158. b Cfr num. %0 cap, praecedentiSt circa finem. c Ex his viderelur fovea aliqua peculiaris pro hac femina effossa fuisse

vide Comment.
(IJ

nAb9 sq.

et i

XV.
non tamen
setaie S, Basilii

d Seeculo sexto quotidie liturgia celebrahaiur in oriente,

quamvis jamduduyn tum idfieret in patriarchatu Romano. e Jdem habet Simeon Betharsamensis Comment. n. 159.
f

A,

pe^J/av

aurdv rd Trat^iov, (Jpo/Jtaiova7r-/6wv

eppttjyev

eaurdv

...

Scripto

xXeij^av,

inquit Boissonadius

lectio codicis

potestservari.

g Matrem dicit SitneoV' Beth-Arsamensis capiie truncatam, de martyriovero puerisilet. Pluraaddit de mirando puero Joannes Ephesi, sive Asiee episcopuSt quae ut polliciti sumus comment. n. IGU, hic describemus. Recitaia scilicei epistola Simeonis, quam nos commeniario prcBvioinseruimus, in hsec verba Joannes prosequitur De puero hoc parvulo, de quo in superiori martyrum historia narratur yEquum visum est haud silentio praeterire parvulum illum puerum qui iu prfficedenti historia regem in femore momordisse dicitur, ao dixisse Siue mc, quasu, ad matrem ire et cum illa mori quemque apprehensum tyraunus, quum videret quod sibi nequaquam morem gereret, cuidam ex procerum suorum numero edu: , :
:

candum

tradidit, ul adultus,

uisi

Christura abnegaret, necaretur.

Nam quum

jEthiopes

re-

gem

omnes Homeritidos judaeos delevisseut, puer ille intentatam necem evasit, adolevitque. Quum vero ejus fama ad christianum regem, qui ibi constitutus fuerat perlata fuis.set, adductum in aulam puerum educari jussit, donec ephebos excederet. Tum vero eum velut Christi martyrem complexua, principem patriciorum creavit, et secretorum consiliorumque suorum conscium esse voluit. Baisar [ad. lit. Baissar) is dicebatur. Eum denique
interfecisseut
,

illum

ac

ad Justiuianum imperatorem legatum misit, et nos diu cura ipso versati sumus.

fQwwm

/ms^i-

numI,siveThracem,moreorienialium, etiam Justinianumvocet Joannes, Comment.n. 121; nescimu^ num hic Jusiinianum significet, qui anno 565 diem obiit, vel qui in ejus locum successit, Justinum IIJ. Admirabamur autem in primis bonam viri voluntatem, mansuetudinem,
animi demissionem et ingenuitatem,
(1)

quam

in ipsius vultu

videre erat

nec non assiduam

Acta SS. tom.

junii, pagi B2.

compunctionem

DIK VIGESIMA

QUARTA OCTObRIS.
:

'^^^

A compunctionem,

nam a mane usque ad vesperam continuam mentis in Deum elev.iionem perlustrans. orabat, et st.pem pauper.bus ex n.s qu^ ecclesias urbis regi [sive imperatori) Jejun.um vero usque ad vesperam q..ot.d.e ab imperatore ipsi suppeditabantur erogabat. imitabatur) (1). Den.que q,.um omnespvob.tatem v.n producebat rm?o monachos ^gyptios compertum fu.t. eu,n esse pa'V"aliaque de ipso narrarent, tunc demum
et
,

c.

obstupescerent, et h,c

lum iilum puerum qui Jud,umrOnaan .u

f "e.. vero ffigre ferebat ista d.vuljfan. Hac de martjre atfecit. et in femore moraordit. Hic quum dicat se cum Batsar,sive Baitsar. est, Uo Joannis hoc loco Actis nostris pr^ferenda unum epueris aliis mrUeducentrs quos n,, ,atis est Zere eum fuisse tradiderat, propter id solum quod ex ch^st^an,s essent DunaanPceraus suis inservitutem

^"

JVarm f"^,''^-^f;'\'::"P".;;, ""Xm-

LveZ^mes
st^
V k

^'hm ctndo"'.ret reliquis

m:^:^is
7^^"

Martyres fuere Negran^ 4,252 sed muUo plures chrino ,o.o confi.,^r^ qu. in Commentamo pr.vio disputata sunt
christianis.
.

firiliret 1 P''':;' bcilicet Tavharon. de

e.,av.

Qua vide Comment. ^ IV. "; ^ ^ , g Boissonadius)

.

,.-.

erti

rtv

-/vjv liti rf.v

e7ir^;pov

pf,y,r<.v.

hT:-

'^^f ^;f epe; !f P-^";^Srnru7/-or(.in aft.o.A.m.n.o ''''^"'"'^/^.f t,:r.a.ep.vfOcam< (2). Et (V) apertissime Kalendarium Armenium. igms apparmsse supra '^'P''';^ '; Auca^lis prope Pleiadas. Attamen "f 'erunt iu his 40 d.cbus noctu ^rri^arr^ntir, eum ^tJn in modum interpretari chertus. P'^^<'P''^"'\'"'P\'='^l''~ igneavisio, quam natura^ i parteseptemtrionali conatur (5) Apparu.t h>s d. bu. oe^u ,^,,i, ,,,, per 4 dies. Sed ista lists auroram borealem =^;*> 'l ignea ,,,^_,,/,3 Auebat enim tamquam fornax naturalis, effectus tuno habebat

';~^^^^X.a"0,'

Ca(a.(e.ism cap. 23 eas ( i.a(os(ften.s Djarrc.tir, ubi lamen dicitur

:

^f^^TjoZnemi^) ";~';

-"^-.^^^^^ ,oX m

',
l^oet.

^
.

vi*io, licet

super tcrram. His plur^ma ''Wonere numquam contingere P''*""'"''"^-*"*;^"^;^*;,^

P".-;'";^J'^'^ '^^j,. ,^,^1^^^ esse mp^^m^^^^^

i>

et

forte

auditumesse de
..;epov, e

^^

^^^^^

>^-J-^'"lf ^ZZVtTno:^^^^^^^^ e.ra;epov,

^ei^ <ie

seplemtrionibus.

guod ,n ^-^/j,^: .a i et quod sese <;"''";' ;"'"., jacent, valde conspicuum est. 'undesibinomenn,uJ.ava2;^,m^^^^^^^
.el zodiacale. ut .ocant.

"".''"l'^^.^^^^^^^ '"^'^^^^''''''''"^'^^Zl^inlialilus

iis

.^t

g^adraffinte Terlio, Greecum inllo nostro codice B. de

significari

lumen zodiacum,
inter tropicos

in primis

-"

"-

qux

-">'--

.^,o finiente, seu ab horiiUud Pte.adas

^onteprocedens. ."r" in Europa lumen zodtaf;*'^ ''" fere zodiaco lucent. Reapse yyr, mense februario vidit scriptor Anglus contingere, quse in signo Tauri, usque ad Pleiadas pertingens aliis tempobus

'^ZeZ;,

cum

'"^'''"^Xu/arSn^musi^. A.ago 0), ac Chesney,etannol^Vi,mensernart^o^nol^s^^^^^^^ ^ ^l^,^^^ A^e..anrf. d modumque simxlem phxnomen per noctes alii. ut conjicere est e ^^^^^^^P^ aliquando septemr^^^^^^^^^ Humboldt^inter ^radus Iftudinu gente Amerlana idem
:

continuas quadraginla

scmbU;

ilUus gentis codice

^'''^"ZlJiacarn numquam zodtacam numqu nonnUlli.anteChesneyum ^^^em proba^ur^Sed^^^^^ Humbold^onon

mamfestum.

xm\er nocles Uem 4U, ut legit in ^^--''^^^^'-^''^^'^^J^TmS^^^^peratJia adscrvatur. m.ere porro ms., dictis

Mud

P''*'^^.'

P^'' '^;;;*';*,

conspectam fuisse P

quod, ut ex

^^___^^^ ^^__^^|.

^^^^^^

^'^''~' zodracum agnoscere slbi v.susest mcophorusscr,bitm.CUandusj.rsse^^^^^^^^

exquopatetnonannocapt.vRomx,Lhrisi
et ^;''*"'"^^^'''''.

, ^^ ^^ ^,^^.^^ ^ de more expxlavit; Nicephorus

^.^^

^^ ;,,.,

sicut et quidem Cpoli, ^^^^ Jo aano.cudm Ist (de quo penes astronomos accuratesigniticat[i>).Quods.lumenzodtacumh.cag^^ ^^ ^^.^^.^_ ^^ l^taudmem f ^^ quum ^uraverU mensesqua^uor y^^ conspxcuum fuisse phenojudicium esto),

C 17"20^arfdi.s40K'-^'^';P'"'',^^^3~^,, secundum astronomorum postt.ones. noctem ..mde sequ .^ -^^ ., pieiades, sequUur menonavespera ad "'edtam effat.s (quod hxc occidentem Mud ad ""f,;^X"; simiiiter ex astronom.^ mens.bus ;"" .'/" amphor.v et p.sc.um, seu ab ilerum primis anni ^/^^,, ;.,<, . signis Comment. explicarelongiusforet),facahwcmd^turso^e ^^^^^^^ Beth-Arsamens.s martium et ex "^ ?";";.. 524. Ego sane ^^^^i januario anni exeunte ianuario ad

W.f

'

7.\Msq'pronu,n ph^nomenonquod
luo narrat

est

initium

J^J^ qualuorperstil.t;quodquemlrazod.acumm.n^^^^^^^^^^^^^
lansgressum est. N"''^"''"'; .XJuen^deo qZcs Quamobremfortecometesf..Uabsquermaeo,qu

Act.smemoratur,}^J.-^Ju^^^ Philostorg.us quod

i^
:

P^^rpot.ufume^^^^^^^

tLpore
stetlam
,,^

^st.vo, ac
^,^^^

,^P

~L^,<,Wu.m,

ad menses caud^ septemtr.onum

^

^p,;,.

:^:iS=r iSS:
:

^:^:^^. l

epistota

m.rab.tur porro sipe v.s. sunt. Nemo Memorat.,r .tlud ,, ^^^^ ^^ modo Simeoms Beth.Arsamens.s, ut

J^

-r^S..nunM.am...0D^ar^t^-f-^^^
.,i.evovv.ov.,privl ^''^;.'" '"'^.^

Simplicius nonmh. Djar^ calentem fundens ph^nomenon non lum.m ''<"^'^''; .'"^Xm noctem, tamquam fornacem ign.s quas. c.nerem durabat, a ^'^'^'''^1^"^ vero fentiz Diebus 40 relata superius mane .b.d. annot. n. Z.-o s,.pra terram. Vide annot. eeadcap. tft7^^or-n. ^'^'"""'"rterru.t Juda=os. terram ct valde fu.,debat super _ ^^^^^^ _ ^^^ _^_^

^ -^;; J^ d.cW Jenrfum

est.

S'

ol.:!;

-(3;A"clt',N'.W qu. s..

.n Klc..d

A..me., ,on,.

.j,

yj^

748

MARTYRIUM SANCTI ARETHiE ET SOCIORUM.

D

CAPUT

VI.

Dunaan, rex Homeritarum, regibus pluribus persecutionem suadet Justinusvero imperator hortatur S. Elesbaan, regem iEthiopise, ut tyranno Homeritae bellum inferat.

Dunaan

viei-

iiM prinript-

Tunc scribit
no8
illic

dictus alter

Pharao ad reg-em
ut

rpa(pet ovv 6 npo^kf/Qd^ (jEiirepo? *Papaai npbi; tov

Persarum a rog-ans eum

existentes

omues

christia-

paiTtXea rwv Ilepacov, airou/ixevo? aOroy Travra^ tou^

bu* periecutionei tuailrl;

occideret,

quemadmodum

avToBi

'/^pidTiauoui;
*

aTroxTeivai,

xaO' ov rpoTrov xat

vcrum

adrii'''-

rum

uituni

gatum

millit

JuilinuM imp,

elad eumdein

addensque sibi benevolum esse et patrem solis b, quem Deum esse disolem cebal Hebraeorum. Mittitetiam leg-atos ad Alamundarum c regulum omnium Saracenorum qui sub ditione erant Persarum, nuntians et
fecerat ipse,
ipsi

auTO^ nenoiriKiv
tifixtvn

im

ro-JToy eiTrwv e/etv ro TiAefov

*

* *A TOV YiXlOV
eyfi. xai Tov
TT.

TQV naripa toO 'H/iow

ov ecpac/CcV S^eov eivat

Tuv 'ESpaicov. "Eti t y.al npb^ 'A^a^o-Jvdapov, tov jSao-tXiffxov navTm twv unb Ilepffa^ iapa/.rjvwv, aTroffTeXAei TrpeffSet;,

yvuptVat zat auT&i TravTa ra

Toi^i; ;^ptffTtavoi/?,

Trap'

quaecumque a

se in

christianos fuerant
faciat.

avToii Tipa-/BivTa ei^

xat TrporpeTre-

perpetrata,

hortans ut

eadem
in

Pollice-

rai aiiTou^ ra optota

Trotyiffai

ijnQQyp^tvQc,

aitTolc,

A UTTOffy.

baturvero eis pondus denariorum termillerf,

olv.iv (Jy,vapicov Tptff/iXtcov didovai, eav etrrep

Bmyiibv
zi^ovaiav

0/x... eira-

modo

in christianos qui

terris

suis deg"e-

inaydyoi<Jiv kni rou; ;(piffrtavou? Toi;^

aiiTwv. ['0
ffiMiiq
<Je

eTil TYiV

yayot...
e^ouff.

bant hujusmodi agerent persecutionem.

Sed

5auptaffT05 8v roi^ ayioii; aiiTOv, 6 /3a-

av-

qui mirabilis est in sanctis suis, rex

sfficulorum,

omnium

ndvTuiv Ttov aiwvtov,

ripttov

xai ;^wv evavrtov dta

Officov ai^rou,

rou.

coram oculis habens omni tempore mortem venerandam sanctorum suorum, inspiravit divo Justino, qui tunc Romanis imperabat, ut Abramium presbyterum e, virum religiosissimum et Deo dilectum, mitteret ad
f

navTbq Tbv BdvaTov

'louffrivcp]

rwv
r&j

eveSaAev

rw

^etorarto,

roTe ^atJtXevovTt t<ov

'Pcowaicov,

nifxi^ixi "A^pafJ-iov

rov euXaSeffTscrov

y.a\

Seotf.iXeffrarov jipeffGurepov,

Trpoi;

tov ajrov 'AXapto-jv-

dapoVf TOV Aeydpievov 2a/.txav *, xat Trporpetj^at aurov

ffTTovda; eipyivDca; JTOfflffat
Trpoi;

*Ar.A.
^av.iy.d^

ipsum Alamundarum, qui et Sacchicas /^dictus est, ad hortandum eum, ut pacifice ag-eret cum christianis, qui sub sua erant potestate g Et quura lectffi essent ab Alamundaro execrandi regis litterffi, praesentibus Deo dilecto Abramio et quos a Perside rex Persarum miserat, Simeonio h presbytero et apocrisiario i orthodoxorum christianorum Persidis, et Joaune subdiaconoqui et Maudinusdicitur, et Augaeo
coraite, tilio Zet k,

roi;;

ovra; utto

t/.v

aurou e^oufftav yfiiGTtavovc, *,

ffrarou 'ASpapttou xai rcov

Kai

rcov rou piuffapoO

A TTp, TOU{

ypapifxarwv otvaytvooffxoptevwv, TrapovTo; roii Seotf-i/e-

'Pcop.ai&)v

anb

IlepffifJo; aTroffra/ev-

^apaxyjvovc,,

TcovTTaparou |3afftXeeo;n;pffcov,2upccovtou* TTpeffSu-

*,A 2uueMrepou xai aTiozpiffiaptourwv opOo^ci^tov rojv ev flepffijt

^ptffrtavcov. xat 'lcoavvou uTTO^taxovou rou 'kzyoixivov

vItqv.

Mavdtvou,

TrapdvTo;

x6y.YiT0i;

'Ayyaiov, uiou

Zr.T,
'

kQvdpyov ovTOq /pifJTiavov

TrapeyevcTO de rauryi; evexa
6 ertiff/.&TTo;

rvi;
Tri<;

nd<Tr}q TTapepiGoXvJs

qui erat ethnarchus chrimilitaris

;

uTroGeffeto; xal

^iXac,

stianus

omnis

colouiae

advenit
Nestoria-

rwv ^zuTopiaviiiV, dnb *

Ilepffidoi;, fxera

* A VEffT.
TrepffiJo;.

eadem super re norum Persidis

et Silas, episcopus
l,

TrAriOou;, UTroxpouaat fSouXdpievo;

roii:

xat ayriiJoyjU.artffat

obloqui orthodoxos Romanos et Persas, simulque placere gentilibus

volens et dogmatizare contra 26 Dicebat vero iste

cum

plurimis,

arro

'Pto^uaicov xai

Il&pffcov dpOocJd^ot;,

dpiaat

(3ouXdptVo; "EXXyifft re xai toudaioti;.

etjudffiis.
eonveniunt

cum

suis

Rogamus

26 Kat
ffuptTTpaEyi;

eiTTov

AedpteQa

ri^; (3afftXeta; ffou oTrco;

tum tum

calholiei.
fiKrrtiei.

aculriH(fie

iiam doct'

t-

nam profmi/nant.

tuam majestatem ut jungas te fratri tuo regi Homeritarum; Persffi enim sumus et Dos 1 et innotuit uobis imperatorem Romanorum eorumque sacerdotes agnoscere nunc se hbminera crucifixisse et non Deum. Nos
reg-iam
;

ru a^tkyCi aov
-/^pLei;

rco j3afftXet rcov 'Opiy/ptrwV

F
*A *A
eSpatuv

xai ydp

xai

Ilepffat effpiev, xat e-/vtofAv ort

d (3affiXei>; rcov 'Pojpiaiwv *, xai oi lepeT; avTUiv eyvcoffav vuv ort avQpcoTTOv effraupooffav xal ov 0edv. 'Hptei;

ydcpoi TreTratdeupievot ex roov Seicov ypacpwv^Neffropiou

didaa-

enim

instituti

scriptis

divinis

patriarchae

Tou Trarpiap;(Ou, ouroo; do^aCoptev xai

d

(ppovoiiptev,
v.a\

d'r(

xaXtwv

Nestorii, opin:imur et sentimus

cifixus est,

eum

qui cruet

ffraupcoGeU dtv9pcoTro;

Juvard; i/nripytv^

oi/

*A

dv. re-

Deum.

"

non Et cljimabant subsannantes coram

fuisse
:

hominem potentem

Qibc. Kat

(o; uuxrrjpii^ovre;

expai^ov Xeyovre; 'iu.~po'

Xeio; dvv,

ff9ev Tcov eitJcoXoptavwv eSvcov

"Effrt

ed; rtxrdpte- vn.

-h

gentibus cultui idolorum addictis Estne Deus ex muliere genitus, vel coagmentatus

vo; ex yuvatxd;,

r\

ffupt^updpievo; oiiy.aTL yuvatxetco,

ffTrapyavot;evetXtffffdpLevo;*,)i Treivcov,! excpo6ouptvo;,

y^

*A

"^

ev

ff TT.

sanguine muliebri, vel fasciis involutus, vel esuriens, pavidus, fessus, moriens, ut isti, Angffius et Abramius, Isacius, Joannes, et Ro-

xoTTouptevo;,

r)

aT:oQv)^ffxcov,

wffTrep ourot, 'Ayyjta;,

oi ffuv

et/tff.

xat "ASpapLio;, xat 'Iffaxio;, xai 'lcoavvy;;, xai

mani

aurot; 'Pcoptaiot xai Ilepffat TrXavuvrai

rcoffav

2t&)Tr/]ffa-

ac
?

PersEe qui

cum

illis

sunt, docent

ed;

tpap

reXeuTMv

ptr)

avaffryjrco *.
ffijv

Tdre *

A ivi<3Ta.-

errantes

Deus enim moriens non resurrexit. Tunc Abramius, Deo dilectus, et qui cum illo eraut Romaui n et Persae ortho;

Taceant

'A6pafito; d SeocpiXeffraro; xat oi

aur&i 'Pcoptatot TO.

xai Ilepffat dpOdi^o;ot, dtaff^^iffavre? ra iptarta aurwv,

xai yvivxaraTraffavTE;
" Mri yevotro
effTi
(Jcov.
'

eTTi

doxi, scindentes vestimenta sua et conspersis terra capitibus suis Absit,

:

ra; xctpaXa; aurwv, eSdcov

r,

ydp

Triffrt;

ruv

'Pcoptaicov

(3eoata

inquiunt,

nam

fides

Romanorum fundata

xara *

r/iv Trapadofftv rcov a/roffrdXcov

xai (jvvq-

A
ra.

xal xaT

est

in traditione

AtcJaffxouffi

apostolorum et conciliorum, quse nos docent diviuffi Incarnationia mysterium, Deum Verbum scilicet, habitans in utero purissim

ydcp r,\i.d^ ryj; ^iia<^ oiy.ovoif.iac,Tb

evotxyiffa; V

fivGTripiov, oTi d
Tri<i

0ed; Adyo;,

imit-

w^-

rn

{J-^n^^p?-

NeffToptavot
sifftv

dxpdvTov eordxou,

y-vtoffev

eauru

e^ aurVi;

rvi;

ffuXX>ii);eo);

adfia voepdv i^vxviyiivoVj xat yeyove reXeio;

DIE VIGESIMA QUABTA OCrTOBRIS.

Xeio;av9puTro?, el; xacoauTosdijiotoTraSr,? viuiv/ara:
TTavra,

7*3
A7I0NVM0.

reiparee,

X"pU a^apria;
t6 7ra6o;, ev dk

xai
rfi

ev //ev rri

dapxi auTou

sibi univisse ab ipsa conceptione corpus et animam et factum esse perfectnm

:

tX HS9.

tffTWji^EV
jjiiv

eoT/iTi auroO opioXoyoO-

hominem
quidem

qui unus et idem in omnibusnobis

To xparot. Gi/Tot dl NeaTopiavoi siotv. ezSXyjOev-

similis factus est

TE^ fj.eTa -ov dvofjiov

auTuv
*

di3oi<jyAlo\j oLuh

tt,;,

iyiai,
tts-

xal naQoXiy.Vi;

e/.xPiyjffta;

xat avaOefxaTtffGevTe;

piEp/ovrat [TrAa!;dfXvoLa7i6 T07T0U t;T07roy, OTTotf-eeipai {Sou/dpievot

Tct.i

absque peccato. Et in carne passionem, sed in Divinitate confitemur potentiam o. Isti vero Nestoriani sunt, ejecti cum suo impio maejus

statuimus

ij^ux^^ '"*' a^rJ.ouarepwv.

gistro

a sancta et catholica ecclesia. Qui anathemate perculsi, circumeunt errantes de loco in locum, corrumpere volentes animas simpliciorum.

27 TdT

oi

ijouiot

Tou 0eoO, 7roi)iaavT;

etpr,vixa;

27

Tunc

servi

Fadu Uei, ineuntes, fcedus pacifi-

(TuvQvixa; Trpo;

'A?.af/ouv5apov, uTreffrpeij^av, xai Tr^v

cum p cum Alamundaro,

reversi sunt

et con-

infnnt orthn-

doxi

rum AlaJu-

A omHtil.

5uva_utv] TwvypatpevTMv

* U7r6 70u'OfiyipiTou QLvrr/ayov

xat ra xtvr.Oevra i;ra;otxoa; roO 5ou>.ou toO 0eoO

*louffTivou,

tenta in literis regis Homeritse, tum ea quse facta faerant, detulerunt ad aures servi Dei
Justini,

tintnifaro,-

>liH<i iiiip,

ptara

paffiXew; 'PwfiatMV, 5; Trapaurtxa ypaf^'AXee7rotV,ffv Tipo; Tt/j^dOeov, tov ETTiffxoTTOv

ypaijjyi
/;

imperatoris

Romanorum

q.

Is

vero trgrm

JElhiO'

^av^Oiia;, Sttu;

auToO

dffidr/-,;

xai u7:6 loyo^J

A "KOir^Q-fi

TTOtyiffy)

TTpoc

'EXeffSaav t6v paffiXea rwv AiOtoTrwv,

'EXeuoav

7raoaOTTW; ffTparo^reiJapx^^iya; tlald^-ri 7ravra; rou; roO pafft>,E&>; aurwv. reypa^rjxedi xai li vduou; luera

absque raoni scripsit ad Thimotheum episcopum Alexandrinum r ut beatitudo sna litteras mitteretad regem .'Ethiopum nomine Elesbaan, quibus eum hortaretur ad iustrueudum exercitum deleudosque omaes impios cum rege
Scripsit vero imperator et ipsi pio regi Elesbaan in haec verba Novi quantum reli-

)iiim liiierin

ad

tirllum hortaliir.

P
7

auToOeuffe6etaTwaurKpt?.o/_ptffTM(BaffiXet'EXeffoaa
*XyjiiaTiix- ra^e*
vixtoTarov.

suo-

Oida

ro xpiffnavtxov

rvj; ffvi; aiJsXcipdTy^To;*

xai
r/,v

-flXQEV ei; r;pia'; drt d

avrapry];,

^nvt

eTrtffreuffa;*

gioni christianae addicta

sit

fraternitas tua.

^lTZiQTZX)'

f3affiXtav

rwv

'OfxriptTMv,

Bpala.it.ivo^

xaipoO,

<rar.

ndvTaq, TOu;u(p"

r,f;.wv

ffraXevra; xptffriavou; AtGio-

Pervenit vero ad nos rebellem illum, cui credidLsti regnum Homeritarum s, arrepta occasione
,

*A

Ufp' UfitOV

7ra; uera tuv eupeSevTMv exet 'Pupiai&jv xai IlEpffwv

omnes

quos

misi.sti

christiauos

eAOdvra;

ypiUTiavwv,

cpdvM

uayalpac avetXev,

iJ.-h

D^oiJ-ivov:;

yEthiopas,

cum

repertis ibi llomaniset Persis

*AeXof;.ev&>v pv/iffaffOat TyjffoOv Xptffrov rov uiov rou 0;oO.

'AXXa

*
*

A Neypav

xai

^dypav* rr.v TrdXtv 'ipri(j.ov xal doUriTOv xareff rrjffEv.

ei;

A xai au-

reypaqjyjxe de

Ilepfft^a xai 'AX;:xouvdapu 2axt/a,

e^atrouuevo;

* ra

ouoia dianpdlaaQai

et;

rou; exetffe

ejusdem religionis t, quum negare noUent Jesum Christum Pilium Dei, occisionc gladii interemisse. Sed et Nagran civitatem desertam fecit et inhabitabilem. Deiude scripsit u regi

Tot;

ovTa;
fzev

XP^^'^'-''^^^^^-

npoTpe7rd/j=0a roivuv xai evopxoO6{j.oou(jiov

xara

TYiq

ayia; xai

Ipiddo;

ty.v ffr,v

* * *

yayyilw

a^eXipdryira, x^'9<^ PoyiQsia; Ix^vaav rriv tuv ayiwv xai OL^- ayyeXuv* ^Ovautv, e^EXOeiv, eiVe TrXoyj*. etre Tre^-ji,

Persarum et Alamundaro qui dicitur Sacchicas, rogans et ipsos ut similia ugnrent cum habitantibus ibi christianis. Hortamur itaque
fraternitatem

tuam atque obtestamur

per
ut

tt/w

xara roO
|.

ptuffapoO

xai

Trapavdfzou i^paiov .VX

offidry];

ydp

sauctam

et

consubstantialem Trinitatera,

toOto
AyvyjO^id-

6xv>iffet Troinffat

li ffrj

*, ovpavo^iv fzev

dpyi^Tat aur/i

0e6; xat

rrj

aurvi; TroXireia

r,fiet;

aggrediaris exsecrandum et impium judffium, sive raari, sive terra, tecum habiturusin auxi-

-/:;,
q. prfief Boiss.

di Bid KdTTTOU xai BFpovixyi;

* ruv

Xeyofievuv BXe^i-

lium

*A xai
*
(Jwv.

uuMV *
Tvi; yvi;

xai

vofxa^wv *

-Xridoz, ffrpareuptartov exTrea-

T.X. tpavre;, TrapdiJw yp'n<Tdp.tva

ffou, Traffav

A BXvj,ua-

ra ffrpaTdTTsJa

-h^CiV ^id

sanctorum Angelorum potestatem. Si enim hoc haud pr^estat pietas tua, ei hinc quidem caelitus irascetur Deus et regnosuo;

ffuvrptij/wfft,

tov 6h 'Ofiyiptmv

^ANooot^wv

xai rrv 'yj^pav auroO Traffav ei; reXeiov (pavtff/nov xai

xaraffryiffwfftv

Coptum immittemus Blemmyorum y

iUinc vero nos per

w
et

et

Beronicen

Nobadum

z co-

*AauvTptdvdOsua '|ouffi... xaTaffTyiffOuffi.

pias multas, et transibunt he per terras tuas

couterent omnia, atque Homeritam et

ejus universura

aa regnum
ei

ad

omnimodam

ruiuam

maledictionera adducent. Vale.

28
ffrou.

rov naTpoq riixdv 6vvd{XB0K *Ir]ffoO Xpi'ExEi ydp <\>apaw <j-/Mpvvac rhv xapdiav, ixtTa
'Q, ry);
,

28
sti
!

potestatera bb patris nostri Jesu Chri*,

TimotheuM,
j>ai' 'tircha

rhv Bv/.dT:lYiyov

xarafJiwCa; t6v

'Iffpar^X, ei; S-aXaff-

ffav xaTETTOvriffOy]*

evraOOade, ra yt\pova(STiov5d<jac,
rou; xara roTrov Xaou; toO &iov d

Sianpd^atjBai

ei;

lllic enim Pharao obdurans cor suum Alrxind. eietiam post decem plagas, et persequeus Israel, liem rtgi S. submersus est in mari. Hic vero pejora tea- Ewhai ittiain tniilil eique tans Pharao secundus adversus populum Dei

^A

typa^t
TOTrov

(^Eurepo; 'I>apaw, ypaij; rof;

jtat

xara

rdirov (3afftXeufft*,

xara
Saff.

eupeOyj

opv^aq Xaxxov

ei; 6v

xat evi^reffev. OtJev

yapd 06;
Tv?

r,pLMV euffe6et; pOeffOat exBravarou^affeSei;

rripetv.

habitantem, scripsit ad reges in vicinos, et inventu: est fodisse lacum, quemincidit ipse * *. Noviteiiim Deus noster
in
terris suis

tiuiiliter liel-

lnm
'

liuiiilet.

bh
EXUl. XIV,
-i,

(Jeci; r.ptepav xoXaffew;

'Ev 'AXecavdpeia ouv

iviJixrtwvo; rpirv];,

xar' AtyuTTTOV, aTrptXXico

ptv]vi,

pios eruere e morte, irapios vero servare in diem supplicii *. In Alexandria igitur ^gypti,

S.
*'

r"*LM. Vll.

avvdlai Ttfxd^eo;
opQodolov^ xai
piovaxwv,
et;

d dffiwraro; eTTtffxoTTo; Travra; tou;

mense

TrXGo;

rwv

ev r^ Ntrpia xai 2x>]Tei

*
*

Xtrr,v

ffrdXou

t6 aytwraTOVfiapTupiov rou dyiov airoMapxou, Z)ir,pvlt Xtraveiav* xai dypvnviav

aprili cc, Indictione tertia dd, beatissiepiscopus Thimotheua ee, congregatis in ecclesia sancti apostoli Marci /f oranibus or-

joi'.

\xi. 50.

mus

tc dd
ee
ff

thodoxis et raultitudine
et Scetis

monachorum

Nitriffi

eTTOt/iffev,

xai

rvi eTrtouffV)

eTrtreXeffa; rr,v ffuva^tv, xai

ev ffxeuet

gg

promulgavit processionem publiac die sequenli tiuita

99 hh
li

A omHlU.

Tviv

^eiav TTpoff^opavpaXwv*
t6v (3afftXea

apyupw,

ixifi-

cam hk

et vigiiias ii egit,

mi TTpo;

twv AiOtdTrwv

cJta TrpeffGurepou,

TrpoTpe7rd(Xvo;

aurdv dia loyou dttJaffxaXta; ffrparowffTrepei laptouvjX

Tre^apx^cat,

rw
dta

2aoi;X xaTa toO

^i<fov<;

synaxi hk, divinam oblatioaem II reponit in vase argenteo et per presbyterum tnm mittit ad regem ^Ethiopum. Hortabatur autem eum

kk U

mni

AptaXrix, xat vaeeptartffpn^

tw

xat rrupi

Trapadouvai.

verbum disciplinae, sicutSamuelregem nn Saul commovit contra Amalec * ut exercitum instrueret et ruin per ensem et ignem omnia
per
traderet.

IHl
*
I

REC. tv.

ANNOTATA.

7^4
tVCKMt

MARTYEIUM SANCTI AKETH^ ET SOCIORUM.

EC

ANNOTATA.
et lfi9. Rex Persarum erat lum iemporis Cavades, V. Comment n. 93 ejusquepatrem, id est, mfallor, ^Hicsesolem, more magorum, venerari fingit Dunaan, magni/ica fuere Patmyrae, Atr<e in Mecreatorem Deum judxorum esse dicit. Sotis tempta eumdemesse cum sote mythotogt somiamia ac passim inter Persas; eorumque deum. Mitkram poiuerant ex Cosma Indicopteuste qui merecentioresjam haud duhitant Ceterum id discere Quidam dicunt apud Persas, prodigio solis, gradibus decem retrocedeniis, hiec addit

moraio

ad hoc usque tcmpus,

^

celebritatem

Mithrffi,

id est

solis,

agi iu

memonam Mgni

..ub

Ezechia

'cAtmiindarus

iste,

seu Alamundarus, ut

eum

Grdeci appeltant, rexfuit

Arabwn Hirensium,
.

n. ^ ,., aureis Cpotitanis,mxlte dKintar sive ialentum Arabicum, valebat denariis Arabicis, seu Almundaro reguto [sic cod, unde tria taienta Arabica, seu francos hodiemos circiter 45,000,
8>i

Comment.

sq. 08 sq. etc.

Dunaan quod regium non videtur nisi numerus iste ex osciianita adscriptus sive dinar, saspementio occurrttin htstofuerit Cfr annot. rr capitis i. De denariis Arabicis, insecutis temporibus, dum ipsi califse eam at valor hujus monetse ria Arabum Hispaniw
A
pollicetur
:

eoporro quod kintar valuit aureis Romanis, seu Cpotitanis, veri simiie est, imperio Cpolitano, anttmitte, patet hunc ejus vatorem cera vhristiana, et ut voluerunt Arabes magnam vim aureorum; et siquidem sysiana quiorem non esse. Significare quod diciiur, omnibus geniibus placuit quadamtenus [quidquid de duodecimalt
cudere cwperunt, varius
fuit.

Ex

decimale KwiUvvero ipsum antiquzus doceant mathematici), consiiiutus est numerus aureorum miile. [Act. n. !.) atque eiiam esse ^ra christiana haud dubiiandum; quum et jElhiopes simili vaiore

nomine

fortasse, usi sini.

eDe Abrainio
B
g-

legato vide Comment. n. 131 ^De cognomento Sacchicas dictum ibid. n,

sqq.
88.
f;

In regno Hirensi christiani muliifuere ; vide Comment. vii. n. 129 h De Simeonio, sive Simeone, presbytero oqpidi Beth-Arsam prope Seieuciam v. ibid. Beih-Arsam quatenus recte, ignoro (2). Brevius sqq. A Dionysio in Chronico dicitur episcopus diximus in Cotnmentario de monasterio Gabulae, ad cujusabbatem Simeonem scripsii homonymus Beih-Arsamensis siium id erat prope castrum iveo-j/uv, cujus meminit Procopius (3), Djebul, chistadiis 110, seu chiliomeiris 20, a Chalcide quodque respondere videtur hodiemde
;

liomeiris
i

4-5

ad occideniem Euphratis
i.

et

hodiernce civitaiis Balis

(4).

Apocrisiarius
7iapovr&;

e.

legatus.

y.ai 'Ky/iio-j v.rju-r^zo^. uiou Zy:'j, v.xi * yioO "Iwo, l^ydi.^yov xptOTiayoii Traff/,? rr; 7rapef/.6&Xri?. istum comitem fuisse Saracenorum Hirensium, qui a S. Euthymio ad fidem chrisiianam fuerani conversi, vix dubitandum esi, Comment. n. 68 de hac cotonia Saracenorum, sive Parembole, vide ibid. a. n. 64. habens, De eo ex sectas hisioricis 1 Silas iste fuit patriarcha Nestorianorum, Seleuciae sedem (patriarchae, sive Catholico), uxoratus uxoSihis Babffio hsec interalia coiiegit Assemanus {5] desirato successit qui quum fiJiam suam medico Elisseo despondisset, huncque sibi successorem paulo post mortuus est. Amrus Au^oWcw^ Silnm ex Babsei archidiacono in patriarcham gnasset,

kA

abundai.

Angxum

electum scribitanno sextodecimo Cavadis Persarum regis, Graecorum 816 (Chrisii bOb), obiisse autem anno 834- (Christi 523 vet 524 verum Actis nosiris manifestum est Sitam in vivis fuisse mense januario anni b%i- ) ^ostqu^m dnodevig-inti annis sedisset. Siias igitur decessoris sui Babcci vestigiis ingressus est, et ideo ut plenius innotescat, satis erit de istius rebus gestis pauca addere Babaeus, inquit Assemanus (6), laicus uxorem filiosque habens, post Acacii obitum in episcopum SeleucitE, seu Nestorianorum Catholicum {ita enim patriarcham suum appeliant
;
:

synodum celebravit in qua, teste Abulpharagio Barhebraso, sub poena suspensionis sunxit ut omnessui successores Catholici uxores dncerent. Itemque ut episcopus et presbyter, quotiescumque uxor eorum decederet, aliam ejusloco acciperent. Nimirum postquam a reliquis christianisin fide separanti sunt, quidquid ipsis libebat ad explendam libidinem palam absque pudore ac timore faciebant. Hucusque Abulpharagius, scriptor monophysita. m Persce sumus et iios; suberat Almu7idarus regi Persarum. Acta n. prgeced., Comment.
iiii)

electus,

-p

n. 98. sg.
'Vw}J.xioi y.ai 'Iffa/io; 6 SeofficCTar&: zai oE ai/v ajru Trepcat ovre; ooS. In hisprocul absunt Acta a monophysismo ipsisque verbis concitii Chalcedonensis passim Uiuniur. Codex A. plura omittit xolI /.oiTsi rvy izapaootjLV tmv dyiw aTToaro/wy xai ffuvoawv fieoatav oJTot yocp vifiropiavoi eiatv... Sed merito Boissonadius Nou jiotuerunt orthodoxi e/of/ev Tf,v TiGTiv Nestorianorum blasphemata melioris doctrin;^ expositione non redarg^uere; assumpsitque e codice nostro qua^ suo deerant. Cfr Comment. n. \'6h,ubide orthodoxia disserimus Simeonis Beth-

Arsamensis. Metaphrasies hoc loco

6p9o(J64oi; ETiOfJtEvoi
d6yij.a.ci,

oi

^eo^O.tiq oiToi... roi^ 7w> Seiwv anoaToXoiv zai

av&p&jTrov reXeiov oaoAoyoviri

rwv Traripwv
rac,

Btov reAeiovJtai

Xpiorov,

ev

uTrooraffEi ptia

^Jo 9J(7i; acuyyuToic truviXTrrovTEc. exscribit.

In quibus pgene ad verbum definitionem Chalcedonensem

p Aimundarum christianos regni sui persecuium esse de Cavade sunt dicia Comment. n. 93 ac ibid. n. 151.

nusquam perhibent

historici

cfr quse

q A xa npayOiv-a liq rac euaeSei; axoa; r, 6. r. 0. "I. roO [3afftX=&)c, 6c Trap. Justinum imperatorem etex Homerita quodam, nomineDhu Thalaban, hxc didicisse narrant Arabes, Comment.n.lV^.

(1)

Cn>miilml.

|.8g. 17;. cdil.

M(.ntfaiicon.- (2) Cfr Borlir-

loin.

I.

pag. 210.
II.

(4) lUUcr. lom. X, piR ingi,

loc.

(t>)BilI.

lirsu^Hp Bibholh.i.rifni. lom. II. jia-. 409. - (5) l)e bclUi Pcrs. lib. 1, 18; de .dificii3,lib Il.ltjcfr Asscmam. Bih. oricnl.

oneol. lom.

cH,

(til

IbiO. paa. i08.

rAd

DIE VIGESIMA
^

QUARTA OCTOBRIS.
esse

745
AUCTOU
<

ibid. n, lHi.

patriarckani scribendum De Timothei doctrina et rebus gestis vide n. 169 sqq. s Hic errat Justinus quum Dunaan, Dhu Nowasus, numquajn ^Ethiopum prorex fuerit. Sed hic ipse error, praeter alia plura, ostendit epistotam genuinam esse. Etenim Actorum
r

Ad Timotheum

monet quoque Simeon Beth-Arsamensis,

num.

meritide ducem

Elesbaan in expeditione sua prima, profligato Dhu NowasOt reliquissem Hocum exercitu, qui regionem custodiret. Repugnant igitur inter sese locus iile Actoruyyi (seu potius Acta universa, in quibus ubique Dhu Nowasus utveteranus hostis jEthio2 dicitur

pum prodit) et
esse.

nec ullatenus dici potest istam a scriptore Avtorum con/ictam sensu intelligenda sunt hasc verba epistolse wrtvi imizuuac r/,v f^aai/etav rtdv 'Ofj^y^ptTfov nimirum Dku Nowasum initio sui regni i. e. circa annum 490, fuisse ^thiopum proregem iisque tributum solvisse {Act. num. 1), ac dein reheilasse. Sed deficientibus monumentis heec explorata minime sunt et in primis dubia habenda. Cfr Comment. n. 5a sq.
epistola Justini
:

Sed

alio forte

IVdetVdl. t Ex quibus constat, uti ex epistola Dhu Nowasi ad Almundarutn, aiiisque non paucis, vere persecutorem fuisse regem ilium, occisosque cristianos in oduim Me\. Sed non diffdeor belii prioris Etesbaan inter et Dhu Nowasum, quod anno circiter -Mgestum esse diximus, causam
fuisse tributa, quae chrisiianis imponebantur. Cfr Comment. n. 111, Ub. 117 sq. De Romanis et Persis eadem ac Justini iitterse habent Acta nostra num. 2, quum in utroque monumento Dhu Nowasi rebeiiio altera memoretur si tamen gesta ab isto circa annum 518, rebeiiionern vocare fas sit. Procopium expeditiones duas in unam conflasse monuimus Comment. n. 110 sq. Verum
;

hic prxtennittere

nolimquod Michaelisius inquirit descriptoreisto, quid causie

;

esse potuerit

cur persecutionem Arabicam pratereat; quod cum Watchio (1) non possumus non mirari. Duo respondet Mickaelisius alterum, kanc persecutionem nikit aut vix quidquam attinuisse ad Romanos, et inprimis nihil ad beiia Persica, quorum kistoriam scribebat Procopius. Aitei-um longe prcvcipuumest, Procopium scilicet non modo christianum nonfuisse, at nec christianis ^ ^ favisse; Hcet (siquidem Justiniano, imperatori christiano, operamprofUebatur) eos non aggrediatur. Quapropter eum modice tangebat kujusmodi persecutio ckristianorum. Procopium christianum non fiiisse, ait Michaeiisius, non credo ex iis tantmn locis qui hanc in rem afferH exempia qux ab aiiis solent, sed id in omnibus p3ene ejus iibris conspicuum est. Adducitque pr<etermissasunt,acinteraiiaipsum iocum quem latine dedimus Comment.num. lU quo oiUv vocans utramque idoioiatriam et reiigionem christianam eodem vocabulo designat, 'j6i.a-^ dicere Latine nunc religioAdverte vero Maitretum nostrum, qui ksec e Grseco convertit scribiL En verba nem, nM6'superstitionem,/3?'OMi de christianis aut de ethnicis Procopius
;

xptanavo? re oiv (Elesbaas nimirum) /al ^O^W^L -r.Q^i, co^ omeritas ethnicos scribit AO-AN t/,v rraX^tiv aiSovra;, /> et post pauio H u.i)M<i\i:wUovu.vjo', nuiius dubitat Mickadisius quin a 5-;i)taXoC(rtv'Exiy;vi/.-/ivotvuvav&pcoT:ot. His aiiisque disputatis Queaiienus fuerit Procopius (2). De quojam scripserat Aiemannus (3) religione christiana quffi ipse de religione scribit, madmodum erg-o Procopii historia... fidem habet iudubitatam, ita

Grseca,

De

beiio Pers. iib.

;

i,

cap. 20

nuUara auctoritatem habere jure censemus.

'AAapouvoapM tw Xeyo^ivw Sazc-a;. ad latituw Coptos hodiedum Keft, ceieberrimum oiim emporium, ad latus dexterum Nili et ni failor, partim incolebant Arabes, in prtmis mercatores, dinem 26 \uod jam cvvo Strabonis admare rubrum, de quo Huc devemebant merces Indorum et Arabum ex portu Berenice Justinus in epistoia hcec kabet Piimusitb. v annot seq De Copto et itinere quod memorat mercium Nilo proximum empormm.i^i iib. vi cap. 23: can 9 Coptos, Indicarum Arabicarumque Juliopolis. Inde navigant Nilo Coptum ccciii Duo miUia passuum ab Alexandria abest oppidura Berenicen. itur, niynirum railibus passuum.. A Copto camelis ruhrum et Berenicen scrtbens A Copto camehs Perqit Piinius de itinere a Copto ad mare X portus rubn mar..s, dispositis.... Inde Berenice oppi^dum, ubi mansionibus itur, aquationum ratione ad latdusunt rudera Beremces anno 1817 a G. Beizom, Copto ccLviii M passuura (0- Detecta

A -/cypa^TjXE

di-

y.ai iv

Ilepatot

j,

rfinm

circe7.r 23 40'

,5)

lid

est,

Cancru ut Ptoiem^us scrtbit, prope tropzcum

e^Ze^en
'
.

agnoscitJ etiamnumvia strata,

Coptum xnter aqu^Niii contrnebantur eiuv^oms tem^ qua tum

:

^ Zenelinficiasibit.LocumeumdemkisverbisexpressUM^^^^^
^
.

t. .e 'P.^atx.

/.,

/3-)^.f,,

hj -rv {ja^-kooLv

-w

$i 'Oj.-r0iTr,v 7;?,(w rap:r^wo-ti affavtc./w.

'''^n:Mj::Xi^)u:^^^eT:irurn kaMLunt

ab ^tkiopia us.ue fere aa sinum

^rrfrr.:; I^tSZr/.:;tl
Jnsunt
Nobades
(6),

Nubii Sapeto (7), christianam accepisse ab Mlhiopibus scr>b.t Josephus TrnaNubiaNubiosftclem Letronne (8), in erudito Commentar^o de ^nscr^secus ac censuit ft7"demcTrca annum
sive

v...a.. - . B.e....- noma,es eran, eCp^im hoquijuxla Blemmyos habxlahant m xnleriori Mgyplo e

S^

"

^'rS^S^So.

(omittit

y,, ...P4^... ^^^r.,

r:. .... .U

rO...

^^.^ ...-^--

iuCe

;q'

'b

issds'

sS

fr

Champolfion.Figeac, Eg>pt.

^d Id

MARTYRIUM SANCTI ARETHJ: ET SOCIORUM.

D
AOCTOM
E. C.

?M^-Sr^:-c^^^
.ti!s

'^--'--

em

Candria 'o^ tltZX^ Xldnn^sMucusgue Boissonadius.

^gypto evaugelmm pr^dicavit eUn ,psa obtinuit S. Marcus, qui primus in habebatur lib. n cap. 16. Ejus successor eoclesias: vide Euseb. Hist. eccles.

'-''''r

?1-^^^-

TlZRermudoLs

IZr ZZmeZnit
72lus diluoinlctis
'ZfDeNitria et
Scete

Ecclesi^ 5. Marci v^crssitudtnes passtm conAlexandrinorum. Dtcta est etiam ecclesia in msioria patriarcharum vxtt non multo post Cosmas Indicopleustes (1), qui Alexandri^ Uarci novimus aUaium esse a Venet^s vero S.
scribitur
(2).

Corpus

nisCoZmqlh^^ rSo..?^
etZiaes
li^

collegimus inAciis S Joan^ earumque monasteriis et monachis plura '' StephanusQuairemere,qut Sxeunte s^culo quario zn ^gypto monackr erant

^"^

dissertat

(4).

ITZm hhT"

MOOO

(5]

qua dere plura hahent hahet codex A, est processio ecclesiasiica, Greecorum (6). Glossarium Cangii et Rituale scrltores ecclesiastici Gra>ci. Vide diem pr^vemequ^ in ecclesiisperagebaniur, festa ac domvmcum sv.e vigiHis, i CplTa., ahusus (de qmhusjam Chrysosiomus irrepentes hantTeiereschistiak qu^ nunc propter sunt. Earums^pememxmt fiunt,autinsolis fere monasteriis retentw
l^rr.,ut

christianis usque

^Egyptum adinvasionem ArahumMahumetanorum.

tneunie sa^culo sexio. Incoex guo paiet innumeros adhuc fmsse multo pauczores s^cuajunt a^vo lageorum circiter 7.000,000, nec
,

auercbaturjm

MatusChrysostomus. Videet Cangium,

et

Godicemsacramentorum Leoms

Magm

ecclesiis peraguniur, tum liiur. chrisiianorum qm kk ^yv.h' tumconventus significat designari hoc toco docemur ex sequentibus. aiam ou^ Ulic celehratur. Utrumque eodem nloao.per.^s^offerre,Corpusetsane:uiuemChristicoDficerp, ait Cangius n^oo^^ipa. II non consecratae sed oblata . seu hosti^ s.crs, interdum etiam
;

auctore, pr^sertim dicuutur dicuntur in Nomocanone Coteleriano num. 111 et 453. consecrandffi, quae TiPoa^opal kiroupy/.ra. passim tnier archasologos convemt [S] Verum 7:f.ou(^opav pro Eucharistia accipiendam esse ex xtate scriptoris et rei adjunctis dijudicandum esse tradunt. euloffiis vero quid significetur hostia con5fv Trpoc^opav appellat uterque codex ; quo manifesie significatur

Hic insuper x-h

mutuie societatis, inquit Selvaggius, quauniversi fideles secrata seu SS Eucharisiia. Ceterum adhaerent, potissimnm vinculum est Eucharistise velntiunius corporis merabra inter se coUigati hinc a prima Ecclesiae ffitate usurpatum fuisse noviraus, participatio ex Apost. 1 Cor. X... Atque quomutuam communionera exuttumadabsentes ab ecclesiaEucharistia mitteretur, tum vero, episcopi. Qui aliqua de causa tenebantur, quomiprimerent eam ultro citroque inter se mitterent convenirent, lis a diaconis perhitam fuisse nuscum ceterisfidelibus ad sacra mysteria celebranda Transmissio vero Eucharisti^ inter episcopos, ut rautu Eucharistiam tradit Justinus Apolog. ii... mart. epistola apud Eusebium Eccl. Hist. pacis arguraentum esset, aperte coUigitnr ex Irenaei papam admonens. ne Dei ecclesias ob diversam pascbae celebratiolib. v cap. xxin, qui Victorem cum iis coluisse, qui ex iis nem a communione abscinderet, testatur illius pra^decessores pacera venissent tum addit lUi ipsi qui te praecesserunt presbyteri, quamvis id rainime ecclesiis ad se Eucharistiam transmiserunt. Eumdera observarent, ecclesiarura presbyteris qui id observabant, moremrespicitea.quEeset^e Melchiadis, Siricii et Innocentii vigebat cousuetudo, ut ab ecclesia
;
:

Sasculo sexio episcopiad titulossive ad ecclesiasminoresdie dominico Eucharistin mitteretur (9). Eucharistiee locum rarius id fiebat, pr^sertim in occidente (10) ca^perantquejam dudum in mos per plura mitti eulogise, seu panis henedictus. In quibusdam taraen locis, ait Binghamus Joannes Mosclius, ineuntis saeculi insequutasfficulaposi concilium Laodicxnum duravit. Nam vnscriptor, de communione loquitur quara monachus quidam ad aliiim monachum, sex millibus
; ,

passuum a se separatum miserit. Vide Moschi Praium spiriiuale, cap. 29. Conjicit etiam Binahamus excanone l4^concilii Laodicieni, Eucharistiam miiii solitam in primis cir^ca festum Hoc maxime, si non sohim (quod temere dicit), fiebat in soleranitatc paschali, in Paschaiis amorisac caritatis testificationem. Non multo post Pascha anni 525 5. Eucharistiam unitatis, ad regemjEthiopiae mittit Timoiheus pairiayxha. Synodum enim hahuit mense aprili, et C forte ineunte mense pascha vero anno illo iticidebat in diem 30 mariii. Verum aliam concilii Laodicaeni interpretationem non immerito proponit vir doctus Ant. canonis J. Binterim {11).
:

mm
(1)

A oia TToeaouTipuv, per presbyteros. nn A wffTrep ZajULOur./ y.a.i AauiiJ xara tou Ay.aXr:/.,
'

Y.ax avaSsfji,

pntr. AIpx. ])ng

S51. cdil. Mnntf. t-fr Honaud.il, HJnI. 178, ool. *J77.- (2) Co-inias, pag.lii cl 264 pag 5!) et M-qq. - (i) Qiialre(3) Acln SS. lom. Vlll Oflobr inJrc, Mt^m Rcngr. et liist. Mir rEnvpU-, tom. I. pn- ,iSl iBlGoar. Uiliinlc (ii (K) Fleiiry, Hist. eccl. liv. XX. n 9. (7) Cbryosl. operu lom. XI, pag. Otil, pag. 770 t\ pasMin.

Cosmas

Ind. pag

cdil-

Maurinffi

(8)

parl 5. [laR. SliT. (9) Selvflf;siiis, Anliqq cap. x, n. 10 - (10) Binlciiin Inc. cit. pag.
pari,
'J. png. 139; cfi- Nnvcll. lom. IV. parl. 2. pag. 835.

Bintcrim. Denck\vurdi(;keilcn,lom.VI.
Clinsl.
lib.
111.

12:), cap. 36.

534

ct

tom. H.
Loc.
cil.

(11)

-^-@f
CAPUT
VII

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

717
tCTOKI

CAPUT

iX uu.

Yll.
stylitam

Rex Elesbaan sesead bellum parat;aditsanctum quemdam

pars navium ejus ad Homerilidem pervenit.
'^VTyyev JeTTpuV Tov SepaTTOvra Tou Geoii 'E/eff6aa
-C/(7uva^ai

rraffy];

T-/5;

paat^eia^ ai/rou xal

e^

servua Dei Blesbaan, quum ex proprio Atregno, lum ex gentibus, maturea

civinis

Clniieitt f

exei
t-rii

rii

um

pa-

Miho-

aXXeov eOvuv, TrXViSo^xi^taiJwv exarov eixoat.

eiaii/.Oev 7r/&ia

Kat xar

*hi(av
''-'

rwv E^Trdpuv oixovo/Jtiav roOffwn^poc, 'Pu^atwv y.at riepffuy xai AiOi^rww *, xai- ex tuv v>iffv (papffav, i^-^y.ovTa oyrwi;, airo ^zv 'Aet/a* tv?;
oe/,a7revTe, airo tou K./uff/xaTo; euofft,

* A 'Ua d, nohoiii niola a 7. >t.

ipapffav

770 'IwTa6>i; eTrra,

eTrra,

aTro

Bepoivtxy;;

(Juo,

aTro

t-/);

arro

'Ivdia;
rivt

tvvea"

raura

<iuva:,a(;

'>.6ffoaav ev opAito

/eyoptevu Faoai^a,

uiro rr,v

ewoptav ovTi 'Adou/isTyj^TroXew;, Tii;Trapa&a/affffia:, z/Uffev evoX>tto-G-/ivai iTii tyi^ yra. lIejrotr]Ke ds. xai

exercitum coUegerat centum viginti millium purtt rex ; pemilitum b, Insuper providentia Salvatoris rriini ix ejni inVilifiiit coUectEe sunt naves iustitorum c Romanorum, tBOWJ. S.-/.denique ex insutum Perriarum et yEthiopum, )*lic'linii<im. nimirum lis Pharsan rf, universim sexaginta h ex ^la e civitate, naves quindecim ex Clye smate f, viginti ex lotabe^, septem ex Betee nice h duiE ex Pharsan i septem et ex Indiaft r 9 naves congregavit EleU k novem. Quas omnes sbaan in quadam stalione navali, dicta Gaba:

II

,1

auTO^

'IvfJixa TrXoia ev rt^ x^t/^wvi rvi^a-JT^; rptryi;

ivdixnwvo;

(Jexa,

(ptXozaXnffa; ra e5o^>;>iovra. 'Ev

zaniquffi iutra fiues e&t civitatis Adulis, sitte ad mare m, et trahi jussit supra arenam. In-

Toffourw ouv

A v-at

ejT,

5ia ^ripa; xMidda^ (JexaTrevre jSapSapwv, d^etXdvrwv yrepaffat ex vozou AiOtdjrwv rwv euTpeirc r/j; AtGioTrwv xwpas xai ^expt;avaroX>i;*
TcepiTCEi

ffQvivai ei; ptepY) rivdt

ptera

rou 'O/iyjpiTou, djrw;, rwv irXotwv rwv ffrparoTredwv ex dufffxwv ^faXaffffyj; * epxouevwv, ky.dvoi k^ dvaToldv 7rape/;i6Xwfftv. 'Odcuffaffat de ai (JexaTrevre ;(tXtaiJe; rwv (3ap6apwv iiova^
eirt

super hieme ejusdem terti indictionis n confecit et ipse naves Indicas o decem ; adornavitque in hunc modum universim septuaginta. Tum itaque quindecim millia .'Ethiopum barbarorum miuit itinere terrestn ad meri-

*A
ra

Tptaxov
E.

(JexarrevTe *, xat

dlAa^

inTct

fJiodeuffaffat

di'

diem .^thiopise, ut illic trajiciant mare p et ad orientem ascendaut, et in partibus aliquibus Homeritidis instruautur. Sic enim quum
naves
rae,

*A
oa:

aoarwv xai avudpwv dpewv,

r,u>
xeffai/ eTri

(Jte(p0apy)ffav

xat ou

(Jt>ip-

cum
ex

copiis ex occidente erant adventu-

rov

'0/-tyipiTyiv aTreXOeiv, outJe eTriry]V

AtOio-

illi

oriente inexspectati

adfuissent.

niav

uiroffTpe^-at.

Kat

pierd: ty,v

dyiav

nevTy]xoffT-/',v,

Sed

eurpeTtiffa; arravra xai

pLeXXwv

xtvi^ffat, Trpdxevffov

A omtffrl. *A
xare/.-

TTOtet

eTriryivaytwraryiy Toii0oiipt-/aXyiV* exxXyjfftav,

iepet; rfl;

oTrou ot PafftXet; xai oi

/wpa; SaTrrovrat
oi PafftXst";

xai eXSwv* ei; rdv vapQyixarw; exxXyjffia;, [aTreOero

TYiV

posteaquam hi barbari quindecies mille iter peregerant dierum triginta 5, ac dein dierum septem r per montes inaccessos et aridos, neque ad Homeritidem progredi potuernnt, neque reverti ad /Ethiopiam, et misere perierunt. Transacto festo Pentecostes
fectione, processionem
instituit
in
s,

9 r

effOyjra xat rdv

y.6(jiiov

ov eiwOafftv

quum jam
ad sanctiaqua regfs

vapOr/.t

ev(3t3uffxeff0at xai ptera 7rayav/5; (popeffia; eiffeXOi)!/,

parasset orania rex .^thiopum, instante prot

xai ffra; (XtTaiii twv xeparwv

Toij 5ufftaffry)piou, uij/to-

ffa; rd:; X^^P*'^ ^'5 ^^** o^^P*^^ ^^fy^v*]

simam

Dei

maguam

ecclesiam

et aacerdotes regionis sepeliuntur

perve-

niensque ad narthecem w ecclesise, vestem deposuit et oruatum quem solentregesgerere,

ac indnto habitu plebejo
inter cornua
altaris.

x intravit stetitque Tum protensis manibus

iif''tii

ad caelum
ee, Travroxparop, (Jyifiioupye rwy aoparwv. d {.Trd olpoiVMV duvd^tw dparwv re xai

SO

"

AeffTTora

uuptadwv ayyiXwv
aovra

upivouptevo;,

Trapiffravrai

Xe-

e^aTrripuya Sepajifx, pougifx Ttx TToXudptptara xai ra ayto; afftyyirot; x^^s^^i^* " 'Ayto;, oyto;,
iCOpto; :agaw9, "
Tpiff3'-/te

Doraine Deus oranipotens, inquit, cotfpiib'icam et et ditor cffilestium virtutum, visibiliumque Dntm ferveninvisibiliura, qui a millibus angelorura lau- lcf ori-l. multos 'U*MEL.Tri, daris, cui udstaut * Cherubira oculos
30
"

imtititit

habentes et Seraphim
labris

cum

sex
:

alis,

canentes

10

Qd

rtov

^ewv, xt Kupte
*

numquam

silentibus

"

Sanctus, SanUi.vi. 2:

*A6ar.T.6.

Ttuv

x-jpteudvrwv (bafftXeO

tmv jSaffiXeudvrwv*

Ila-

ctus, Sanctus

* A ^oSepe

"A^wv 'Irjffou Xpiffro-J, rep Tou Kupio-J xai ffwr/ipo; ff" ^<Jovtxyira. rpoTraioOxe, ffTadiapxa. (pwff?dpe*,
xviffa;

Dominus Sabaoth*, ter sancte Ai-nc. IV, 8. * | Tm VK 15. Deus deorum et Dominator dominantium Domini et salvatoris nostri rex regum, pater
Jesu
Christi, lucifer, victor,

eiaTroffreiXat rov Tidv ffou xai

ffvi;

A^yov

ex

ni;

o6ffia; ryi;

'JWffat ^o ir&^w^o;

tVj;

avOpwTrivyj;

prineeps stadii *, tu

gerens tropaea et Filium tuum et Verbum

'1

Con.

IX,

3(,

exaTovTa5o; TrpdSarov o; xaTeXOwv

xai ffapxwOei;

xai r-/i; dyiac, TrapOevou nctpia^, il 'Xyiov Hve-Jptaro; eipyaffaro' (fwrtffa; ^dvTaTOL 7rpd; fftdrnpiav -/.fAwv

* A aOeia;

yjpta-;

Tou; ev

ff>ori ^yi;

ayvoia;* ovra;, yvtovat

ffe

Tov

Tfiiv

Tidv xai

^rarepwv 0edv, xai aurdv rdv ^ovoytvf) Adyov xat rd HveOf^a cou rd -'Ayiov.^
'h

ffou

Kai

i^ou w; -/ifiepa* auryi,

ri

dvoy.oi yVixai ffTroJd; litaTaliv

T.i/..

iepei; ffou xai Trpooara vouT,7kpa kni rexvot;, xai roi;;

desubstantia tua mittere decrevisti, ut ovem perditam * ex centenario grege hominum salincarvaret. Hic vero descendens de cffilo et ex Maria Virgine, natus de Spiritu Sancto pertiomnia perfecitquffi ad salutem no.stram nos qui in tenebri.s ignonebaot, illuminans cognosceremus te Deum rantiffi eramus, nt nostrorum, et ipsura unigenitum Fipatrum

'.MaiTH
XVl.l, 12.

a>i;ffoue^wXdOpUffe,xaixaTaTou^ovoyevou;ffoultou,

A omUtu. *A aytwra
'

xal xardt* roO xeparo;

nAi<jOn.

roii

aufftaffT/,piou*ai/TouxaOw.

lium tuum et verbum, ac Sanctura Spiritum. cinifi Et ecce dies ipse, * et impia terra et
percussit

*C/riCor.iT,5

Kat

TOU

Ouff.

iSou TTiffreutov

xalaoparwv, vuv aiffTTora 0ee dpardiv re uptffOivrt {.Trd rou avof^ou eitl rw

matrem

iu

filiis,

ac sacerdotes tuos
altaris

perdidit, et adet oves pascuffi tuae penitus

xa9.

Trapararrofxat ffriueitjjroiiXptffroG cou,

aOrw.

Mn

veraus Eilium

tuum

et

cornu

ejus ar-

97

matus

Octobris

Tomus X.

748
ADt-TORB

MARTYKIUM SANCTl ARETH^ ET SOCIORUM.

naTixiff/uvT.:;
etTT&iaiv oi
jtxE

APIONyHO IX HSS.

PULM. ciTmll6.
*fUUI.CXIII.

matusest. Et nunc, dominator Deus visibilium etinvisibilium, ecce confidensiu sig-no Cbristi aciem tui, quod impius ille contumelia affecit, Non igitur fraudes me instruo adversus eum. in hac exspectationemea *, ne quando dicaut

ajro

rrit;

Trpoff^cxta;
'

fioy,

jj.^

rroTe

ayvooOvTZi qov ro ovo/xa

"

flou effnv 6
(jlqu

0eo; yrwv;
AeaTTora,

Et dt to
e/zat^

7r?.5o0O4

tmv afxapTmv
[j.t

evavnoOrai raf;
y.cd
\t.-f)

npoctv/ctl^f rrira^ov

fjv
eii;

TraDaowi; Tr,v >tXy)povofj.iav aou

jS^afftpyj/iOiivTUv
tyiV

Ubi est Deus qui eorura *. " Quodsi multiludo peccatorum meorum adversatur precibus meis, me percellas,
ig-norant
: >

nomen tuum

;(erpac dv6[xoiV

tuv
yp
"

dyiav

<7ou

Tpia^a.

'H/jtef^

),a6i

aov

y.cti

TrpoSara

vofL-^i; tjov

J7rap;(0fxv *, xat aol Tr,v d6S,ixv dvani^xnofxzv ei; tou;

*Pmlh,
3.

icii,

Domiue, et non tradas hffireditatem tuam in mauus impiorum qui blasphemant tuam sanctam Trinitatem. Nos enim populus tuus et oves pascuse tuae * sumus, et tibi g-loriam da-

onUiit,

aiMvai,

'A|U.>iv.

musin
Dein
lanclutii
;il

saecula.

Amen.
31
(jYtCf

quemdam
ti

tty-

iilam adt(, qux

Quibus dictus exit e civitate regria y ad exercitum suum ad quem couvenerant pedites ter centies et decies mille z. In

Kat {xtTd TauTa

/.al

exTropeuerai

ctTTO T-n<;

^actXzvov[twv

eupeQyj pcera

Tptaxoctwv de*ta

^(lAiaiJ&jv

fauila re~

civitate

7rpoo"pt*svr&)v

auT&i Tre^wv iroXepiioTwv. *Ev TroAei de

unt%at.

y z aa
bb
te

autem ^tbiopiae, quae dicitur Sabi aa, erat Eomanus hb qnidam ex ^la ec civitate, monachus sanctissimus, asceta strenuus et propheta, cui nomen abba Zonenus dd. Ad hunc
quinque ee habitu plebejo et pedeut interrogaret eum Dei nomiue. Stabat autem ab annis quadraginta quiuque ^in lurri parva^t/, non habente neque januam, neque fenestram, lata cubitus duos hh alta simul cum tedificio, cubitus

T>7;Ai9io:rta;

2al
ov ro

Aeyoptevyj uTryjp;^ev]

n;

'Pcop:a(o?

ex 7rd).ef05 'AeiAa *, fxovayoc,* ^io(^6fioq, aaxrjTr,; xat

Trpoyv&jffryis,
6vofia. d^^a. Zcovsvo^, Trpo^ ov 6

A 'AUa,
ixov. affx.
Trp.

A
>t.

cc

dd

j3affiXeui; jtxeTaaAJ.eovTrevTeovo/jtaTwva^^viptaTiTrayavw
^>6poti

9eo.

cum

viris

xai

7re(^(^,

eTropeuQyj eTreptoTyjffai

aurov oia tov Qeov.

ster

venit rex,

"^Hv de 0UT05 aTTo TeffffapaKovra Trevre

voi;

* ctmv
'

iffTapie-

omittit.

ev nvpyitit

fxri

i)(OVTt

S^upav

ri

Bvf,ida

ilye

(5e

/f

99

E^coSev
uij^o?

avv

TYi

oUodofxri n^dTOi; niqykoiv

7revre'

niv-i*^

>tai

ffuv T-n oixo^^Of/T) 7ryj;(e&)v

TpuptaAia

di

A A

duo
rpu/ia.

hh

fxixpdnpb:; [ra^epteXta tov 7rupyoj uTrVjp^^ev, di'

riy.ovev 6

r><;Ti<;

quinque.

Forameu parvum
per
ei

erat turria,

in fundameutis quod audiebantur quae dice-

Ta XaXoupteva vTr*aurou. Kat

7rpoff<pe(|iet

auTw

n
kk

paffiAeu^ 3u/:xtapiara

ffuv6era eTrra iyovTa EHaffrov

bat

ii.

Defert igitur

rex

posita septem AA, habentia

terius in superiori

thymiamata comunumquodque ex-

eff&)Gev
ffdv pt,
lipt&iv

dvd 6r,vdpia

diy.a' Kai Aeyet

utw*

"

EuXdyrj-

a66a, xat euHai rwOeto

<

jtareuofJwffat ryivddov
ocTre-

dicitque

parte denarios II decem, Benedic mihi, abba, et ora Deum

xai ffuptTrpa^at.
w *Effr&>

'0 dt dovXoi; rou Qzov

d ffupi6affiAeu&)v ffot,
otTrd <tov.

xptQyj'

ffuv ffoi

IlAyiv

ReTecura sit qui regnat tecum sed aufer dolum, et auferetur a te. " Seni respondet rex " Quis ego sum, o abba ?

ut dirigat nos in via et nobis cooperetur.

:

acpeXe rdv SoT^ov, zai tpatpeSyjfferat

d f3afftXeU(;

Aeyet
n

spondit servus Dei

;

tw yepovn*

*<

Kai

rti; eipti,

d&^d;

Aeptc.

yet axjTid 6 yipoiV

Wn
n

7rpoff6;
(?ta

rou eTrepwrav

"

Non

Tdre ffuvjixevd pafftXeuc, on

rd y^pvaiov eiTrev.

*A d yep&^v.
*

tentes interrogare

me,

"

iuquit senex.
loqui. Dixit-

Kal Aeyet*

yep&^v

'H tvyj) tov dpyinoi{Xivoq 'AXe'louffrtvou, xat

y}

Traitv.

Tunc rex intellexit de auro

queseuex:
et

eum

^avtjpeia^, xai
euw(JeffTar>]

ra daxpua

5uffta

i)

Oratio archiepiscopi Alexandriffi

altare spirituale

ruv ^aprup&>v dvi&n

knl tov voepov

^v-

lacrimse Justini, et sacrificium boni odo-

mm
tntrai fjUK
exc' ciiut
in

ffiaffryjptou.

ris

martyrum, ascenderunt ad
"

mm.

32 Kai euAoyyjSeic

utt'

aiiTOv *, xareSy)

ei^

'A^ou-

navea. Htx Uo-

3i Et accepta benedictione ab eo, desceudit

rex adAdulin civitatem et inde ad Gabazan nn. Jubetque exercitum omnem cibaria secum ferre ad dies viginti tantum ; et sic oo depositi sunt in navibusseptuaginta. Quum itaque didicit Homeritarum rex perniciem pp supra dictorum quindecim millium, intellexit de cetero non posse ^Ethiopas aggredi se itinere terrestri, et machinatur contra justum Dei judicium judaeusetimpius rex. Estenim ^Ethiopas iuler et Horaeriias locus maris augustus, latitudinis stadiorum duorum qq, ac fretum istud in locis nonnullis vadosum est. Jubet igitur rcx Homerita congeri immensam quantitatem ferri et coufici catenam. Pondus vero singulorum annulorum erat librarura trium millium centum octoginta 7T. Quorum jungit quinquaginta^s, et inserit lignum leve ex palma agresti tt in intervallis annulorum seu geniculorum quJnquaginta quem in modum ab uno prorainenti littore ad aliud uu obstruit mare, Et ubi quidem vada erant, adjecto plumbo ww mergebat ferraraenta et circulos cate:

Axiv ry;vTrdAtv, xaxecGev et;

Td^at,av.

Kai

xeXeuet 6

mei-itarum

frttum mnrit
rubri caitna

f3afftXeu5 eTrtffinffptdv* etxoffi yjptepwv

^aQTdaai Travra *
e6(Jo-

d Saffi-

rdvffTpardv xai ptdvov *.

fxyixovra 7rAoia.

Kai

ovTUi; eveSaAovro

Xeu;

ob$lruU:

"Ore ouv

e/jtaQe* ryiv (^Qopdv tuiv (Jexa-

A/iidvov.
fjt.

nn PP

00

7rvr ;(iXia(jMv d jSafftXeu;

tuv

'Opiyiptrtov, eyv&)

* Ax. rou
Oiniltit.

XotTTOu

ptr,

5uvaff0at rou^ AiStoTra; eTreXSefv

aur^ did

y>7;, xai avrtpty];(avaTat

xara

ryji;

tJixaia; xptffeoo; rou

Tdre

uepta@>ix(U^

0eou

6 iouiJato^ xai 7ropavO|tzo; pafftAeu;.

"Effn ydp

ev Tri Bald<7<iri pieTa^u

rwv AlBi^nm xai

r&iv 'Oixnpi-

TMV ffrevd; TOTroi;

KeXeuei ouv
akvt3i.v

r/i^ 5aXaffffy]c,e;((ov

[TrXaro; ffradt&)v

dvo- ] ffn rd ffrevdv et^

nva^*

roTrou?

xara6pa/ov.
cvvd^ai Aax

li;

?a-

TrXyjQoc vidYjpov dvapiBixriTov

vepou; rdTrou; xar.

yeviaQat.

Eiyzdi

6 ffraSptd; tov ivoi; yovariou

Xtrpa^ exaTOvdyiJoyixovTa.Kai oui^euyvuet avayovarta

7rEvr>ixovTa, xsti Trapeifffpepei ^uXov kla^ppiv aypiotpot-

*
A

dypio-

vtxtvov* ptera^u ni;aXuffe&);r&)VTrevr>5xovra yovart&)v.

cpotvtxtov
omittit.

Kat

our&)$

ctTc'

axpou

r>ic yfi^

taq tov iripou anpov

ptev

dte^pa^e

rflv

Bdlaatjav. Kai ottou

^payri

r,<jav

sTrdvTi-

ptrdtfxoXi6(Joue7roty)ffe*TOu;Triaffry)pai;xaixptxoU(;ry5?
aXuffe&)5' oTTou
(5e

ffev.

(3a6yi y^ffav, i^d<jTaC,ov

Ta xopptia

r&)v^uX&)V ry;v aAuffiv.

Kai

pterii TrAyiGoui;

avaptQpty^rou

irapayiveTai
fxdv*, oTrou

xara<ppaxro5 d PaffiAeu?

et;

rdv Trora-

; ubi vero profundum erat mare eam sustentabat truncis xx ligneis.Post quae cum raultitu-

nffi

^AeyvxravTffaiauTd0trdv(3afftXea'EAe-

TdTTO'

(s^adv.

yy

dine

immensa venit rex ille loricatus ad flumen yy in quo sibi obvium fore dicebat regem Eleabaan.

33

Verum ignorantibus

iUis qui in

navibus

33 'AyvoouvTcov ouv tmv

otTrd

twv

TrXoi&)v

5ti

ri

aXufftc

DIK VIGESIMA

QUARTA OCTOBRIS.
erant
,

^*'
l'CTOlf

A
* A i^oXxJwro;.

5Xu(Ji'e

ean dia

fXEtrou

e^7:o5(^ouaa,

7rapyiWrt

impediri mare ferrea catena, adveniunt

ANONVMO
x

Elcrhv rdTrovrovffrevov.Kaifi^^voii-oWovTrXofov Ut6v rdTrovrovarevov.Kaifi^voiroTTpwrovTrXofov 7repv. xara ..Sepv.a.v roO izoXXovro;* ri; PouXac

statimque penetrans ad fretum angustum zz 8tatimque_penetraD8 navis prima usque ad catenam (ex d.spositione

rv7rvoupy(.v,f.^vo.<J.vroG0eoO,xo.(p.aOcv

Orri

Ulms

*Aomm.
*>^^>^BiKtv.

po0p0aroc07repvrr;;Xuaa,;mewf.pEi*xxXe. xev^,arevoa!;avroucTr6rvaXXv,T:Xoo)v.5rteU
iBpivo,

'./-,.

xex6,xEv.* To Oro
.

oOv

Traaxo.a.v X).a

*Axat*pt-

_
*' * pavu *
-

.'.,,, r^y^r TniyutiioLi

iv

rn ^otexou-

consiUa impiorum , boIius ^,^^^,^^^^^^ omnipotentis Dei) sublevata est a fluento su- ,,,,.^4,,^ pra catenam et ad alteram partem inchnata ru.p.w. ita ut cogitarent qm in alus navibus est sequebantur, coDsedisse eam in quodara vaao.
qui
perdit
:

^J^^-^^-

'.,

;sm/^-i xuuLara

xai

Continffit

idem alns navibus uovem

et

ontur-

^* *Ae7ravi*).

'

rr;;
'

-v^.r. Auffeuc.

^ Aexottii. A .
'

TOuro, exoTrit*

*
y;

K*; rV Wevero 5ic xal TpU Kat w; eyevero t^ * 'f"* -{>n.r- vV, r^-w-eTrb^aavTiJe/a a/uaig xt oj.o), eTrc.pav tx uf--*

viuntque ^

sublevant naves simul cura trunj--.* ultra

1.

csaaa, easqne i

ttv.,; catenam dimittunt. Ubi

"

^XoteTrtTov'Oa,piT,vaG?.>^.Ta^eae^r.xovr to>v ^v ^Xota ev oU ^ 6 [3aatUu; ex t.'; ^X,; xt , .. ? ETTl A/vuL-*,

ffOOrJpUV VEUUVU7rarpe'4/V etCT OTTtCTW

vero iterum et tertio id accid.t, rupta est catena. Et in hunc quidera modum transierunt ^^^^ ^^^^^ ^^^^^_ Rchquffi sexaginta, in

A S.,a.

^r.L, aeduo *.

Ti

Si

lit"
n.
?.

^TpiWpo.W-

Z^iL
,

opeov ttXoOv

. p.O^xaa* )i..a, ^Mov sl, rov

SUa

.lola.

7L L,J.

roO .iy.aoO, ^.0

(3aei;,

C"'-

L
).

: aexiev...

ni,.n

oiv

ev.eC el;

.=iv....v roi-

qu.bus erat rex. tempestate et vi ventorum reject^ sunt retrorsum ad stadm duodeo m^ Naves vero iUa. decem cum venfs prop t>^ cursum perfeceruut venevaBtque ad locum

4.

<it,^rnm

ra>voU^y;p.r,;,arpa./iyou?^ '0rpi.r- arpar/iyoi-; ueri ro.axovra x.)..3v

yarmeazrMv ^^t^

(JEff.oripuuevMv '^ '^

x.aooi/.Aapiuj. jiav^uv ,_g,Xamcov.

distantem a littore in quo erat rex 666 Homeeas rita miUiariis quindecim. Tum adversus i,vi. ^. .j
disponit iste duces suos

cum

,;;.. equitibus tricies

mille loricatis et ferro obduetis.

ANNOTATA.
a

-U-/-V

dfe

TToti^v... cr-.;vi:a.

Nuper

collegerat,

menseaprili terlix indictionis seu anni 525. Insuper h.eme mature coliegerat. Additur enim pauto ^nferrus Sl .pf... ava;a. Zster ^ ineunle anno 525 coufecit e .pse Ele-^ vel dem eni>B indictionis id est exeunte anno 524 certum videtur, dudum ante mensem ^.dicas decem. Ex quibus aliisque plurimis

r Xa.

TL

nimirum dum iUa Alexandrix gerebantur. ^ Pr^ferenda videtur vox ^p^i quam habet codex
: ,

naves

caepisse S. Elesbaan. aprilem anni 525 sese ad bellum parare .UOo, yO.iS. p..'. Vide Comment n 172 b A eumdem numerum signat rubrum usque ad Mahumetem maxvma fuU. C''c Negotatio trans mare J ^*^ IvOuv, quod in idem codex noster xai A.O.o^v. scr.btt x.a. annot. w ad cap. vi {1|. Mox A, ubi
:

Zlnsu?aT?ZLninter geographos primus

significavit

C Ritter

anno

scilicet

1825 detecta

a geographis.

Trnl^nm

cm5 mcen^

rwrfera

primo

^apirfe

ah hodierna Suez, .cMh^eSn^E

' Jrs^i^Zl^^trl^^^^^^^^
''

'''' '"""^"^'^^ '''

'""

S"i..ia
h De

Romani. /0<a6 i d.p.6a>.< mercatores x ca/)i<is prsecedentts. Berenicediximus annot.

;.ic-

Comment. n.U.efrn.n.

l SiSlL
Zeilam.

Mthiopi. p.ocW6i. regna maritima. ad meridiem

Gabazan vocatum fuisse discimus
.

sita. forte circa

^^'''^'^^^J^.us

ab urbe distabat

teste

tristribuscumdimidio.Opergspreiiumfueri

tum

ipsi

Commentarto

quod ea pars quor.s navigationem, propterea

^^''l^^^^lr^ZrZsesupraostendimus.

^5Q

MARTYRIUM SANCTI ARETH.E ET SOCIORUM.

Anmpnaviffatur
E
C."

Nomen est Buhcas mtfu vtdetur portus -o^-^-- nomen ignotum portui HomeX^^^^^ (3^)-; ^thiopiam soBeitMkik,ad latitudinem Adules), unde qui solvunt petere stadus xx dw Adulitarum appellunt a quo in portum lenf et t^fectu pelagi non intermisso. qui Aduli aliquamd^u commoratus est duobus milUa(ita fere et Cosmas (1). 8taturbsAauii3(u/ ta 'u bs Aiulis ab urbe vero Auxomide iter .^-^^^ tio a mari retracta Eucusque Proco^ sunt 25 il gradu, centum .iginH) dissita est. :m xT^L 1": ; di scripstt u auctor suhfinem tmpern cap. 19. [Lihros de hello Persico r.. conscru eo vivente vulgart potuerunt. Nec multo anie Justiniani lam alienior ah eo factus,nec ceter^s (om^ssa notatur animi a.ersu>. In fv oZicorum ! in guo jam ? : chrtstianam veneratur et Justtfuisse passim notum est) relzgtonem Quam dudum post editam capttts vi ac xnde n. 99 et annot Comment. ^nZi adulaiorem se prodit. Referuniur hwc ad de Procopio scrtpsU Alemannus.] %maSstZemendanda esse plurima ea: iis qu^ alzquamdtu quopatet h^c scripta non esse in ^thiopia, uht tamen

^ne^

^iLoZsM

Sta

quia sinum Arabicum ideo vocarunt,

fuit

regio, quae hinc ad Gazse limites peret

q^

Nabat^orum Arabia. immo rex Arabum (nimirum

i "^^^ P^'^^

aUquando

habebat regriam.

est, at sigmficarz

CXT^U
Jrr&iLp

m\

Pum

P^

^TZcTJ^^X^.^ r.vl (ex excult^ fuisse litene Grmw videntur)

^dUaJ,
etex

Ityouiv.?

Uihu.tv boX>...9wt in\... nlol.. .>.; .e;ao>:X,v-. .a eSeo^^xovra

nsulis Pharsan, sexaginia
;

^hdr.a

6Ua

nlol..' ...

raSa^a. Ot6 rry hopia. ovrt 'AcyouXty noXiv rr.y 7rp ev r ..r yj.ur^v. m, a.r,; rp.ro; cvd.xn

Ex h^s appare numerumqux omxssus est

exempo

nostro,.lcteadscrihiincodiceKrMBiy^^-loi^^^
et

adjectis Indtcis, dtcxt

sun naves ^nst^orum uierque codex fmsse umversim

expeditionis paiehit. infra a num. U.Quam oh rem mamseptuSnt^ IdZerum ex Istoria paratas esse scrihzi Omzsszs scdicet festrerZMetaphrastes,dum naves Indicas septuaginta ^ ohscuriora siht v^dehantur), hunc urhium ei insularum (ut facere consuevit dum mhiopum rex... naves autem modumscrihitm Itaque cum validum collegrisset exercitum 2) noster Metaphrasi.us vide Comment. n. (^L,>^..vra. ita codex ep^^^^^^ rndl ne^otiatoribus Persis et ^thiopibus, qui lUuc quinetiam ex in ip^a hi.me co.istruxisset; cumque eas. qu ex ipsis collegisset ad sexag-inta venerant mercaturae gratia. naves alias et omuia paras^et etc. Quid smt naves Indicse vxde ac refecisset,

Z^^s

coUapsffi fuerant, instaurasset

annot. o.

extremt anm 524- ei tneuntis 525. n Hieme ejusdem tertiae indictionis i. e. ruhro, de quihus hiec singularia scrihit Procopius, de mari Naves Indic^ sunt ill^ ipsa> inter Indos. adhuc disserens In hoc autem mar. atque post ea qu^ paulo superius recitavimus, ttJTCj), a cetesunt (nAoia aivrot oV* h rs 'Wol^ xai ev raurv) rvj ^o^U<7a-n inquit navigia, quffcumque nec ferreis clacompaginis. Nara nec pice aliave re quapiam oblitffi, ris plane discrepant ratione Neque sed restibus quibusdam coUigat^ inter se cohffirent labulffi vis perfixie attext^que ferrum attrahant -. Et sane quod ibi sint scopuli qui
: .

r^.

tnc

Cfrfd.-..l
v-

ea,

quamvis ferro plurimo aptJB, nihil uuquam lale paartfumeuto suut Romanorum naves. quae eoutendunt. Assiguandnm id potius fern ceterarumque tiuutur cum ex urbe Aila in hoc m^-.re laborant Indi atque .Ethiopes; quin ipsis ejus rerum ad fabricam idonearum penurisB qua facultas erepta est lege patria quae sub poena capitis generis merces a Romanis emendi quae de mari Rubro et adjacentibus utrinque ons dicerem. id nominatim vetat. Hkc abui usui sunt hodieque a freto Bai-el-mandeh usque ad msulam Madanaves Indicse
,

quam

multi putant

cansa est

Rujusmodi
p A
vj

aascar. V. Riiierum.
ro(7o-^r(o

oJv (JexaTrbrE //Xta^a; AiOtoruv

v.tX

rv (3apSapuv

TrefxTTEi (?ta ly^^cic,

i\c i^ipr,

o^si^.ovra;

e/.

voru

XTA AiO;07:i'a; Oiai:paffai

pi/pt; avarc//;;. /al (sic) s^rpsjTtaGr^vat

rivi roG 'Op.v;p(rou, oVo);...

Vox 6i7.T.ica<jcrA,
P aique

vel TTspaaat, ui hahet noster, de trajiciendo

tia inielligeyidam esse

mari vel flumine pierumque dicitur, hoc loco videtur manifesium.Quocircaparum prudenter ista inier- ^
;

pretatur Metraphrastes in haec verha

pc^t!kp(^v AiOtiTTwv, ,ujpiou;
fjtera
v.cCi

Kai oC
^

/^Treipoi- f^ev

w;

iv.

vorou

rv^c

kKnir.uyj ilini\j.T:i nva; ruv

0)5

Trevra/.tffX'^-'"^^

^f^'
yr.c,

'^

'^'^ 'Ofi/;ptrou

avaroAtzwrepa,

av aOro;

fxev

TrAotuv ex

ovc^m

5ta ^aAaffffy;:,
;

Ex^vot ^e 5ta

(xiuov II dvxrolCyj ep6a?.ovrec, rou; ttoAeuiou; e^

etciwcxtv

(codex Boissonadii

ignorasse
Sttu;

mare

ik uigov evairo/./e-^awffiv;. Videntur iiaque Cpolitani soeculo decimo interfundi Arahiam inier ei jEihiopiam. Prosequiiur codex A undequaque
:

tuv

ttXoiuv p.ra

rwv (irparoTiE^uv Trapaytvopiivuy w;

v/.

ouo-//rdv

dta SraXatJffy;;,

ey.tivoi e;

avaro/wv

eTrepLcaivouciv.

rpiaxovra. Noster vero ^e/arsvr-: repetere videtur e versu prseq Triginta; iia codex A cedenti. Mansionis antiquissimus est usus, ut discimus ex Pentaieucho (3). et inter plerasque gentes propagatus esi. Mansio Persarum miiiiay^is erat parasangarum quatuor,
;

seu stadiorum- fere

ut Xenophon docet. Mansionem Grxcorum plerique post Heroscrihuni 200 (4) ; at Straho eiiam 250 vel plurihus (5). Usitatissima doium siadiis valuisse etiamin Oriente fuii mansio Pioiemdica, seu Aiexandrina, miliiariorum 30 Piolemaicorum,
)'20,

Ul

Cosmas tradit (6) miiiiarium vero Ptoiemdicum ckiliomeiris valuit 4S i/a. Mansione denique Arahica, qiuv valei parasangis Arahicis octo, mahumeiani eiiamnum utuntur de Actis memorantur, leucis mino' qua alihi diximus. Mansiones Ptoieinaicw porro 30, $wa? rihus geographivis valeni c'-\^. Ai notandum mansiones exercituum longe minores esse ei ab Herodoio ei plerisque veterihus contrahi ad siadia 150, seu leucas minoy^es sex (7), et a Xenophonte ad parasangas Persicas quatuor, seu ieucas minores quinque tanium. Barhari vero \h,()()i), de quihus in Aciis diciiur videniur solvere dehuisse ex aliquo poy^iu Africano ad sinum qui ab Aden diciiur, (orie ex portu Zeila, vei ut verisimile est, ex alio mulio ynagis
:

adorieniem siio,inregione Sasi

iractibus hasc scrihebat circa
Cosmas Indicopl, png. IW.
1,

et

annum

Barbareoiarum, quam incolunt hodiedum Somaules. Dehis 545 Cosmas Indicopleustes Axumi usque ad extrema
: <l.

(1|

aioi-loli

csp, 101.

l2) Ap. Siiriinn. ad ~ (4) 11.27. - (3) Dciilcron. IV. (S] StFubo lib. pag. 51, edii. Oxou. Co&mss
I, '2.

I.iilicopl. iis.
i,t,. \^

loK.

(7l

Hcrotiol.
sui"

lli-roilol. hti.
((i)

^..,.

i\-

Jomaid, Etudcs

Iili. V. cap. liT>: cfr Vcsel. lAiahic, pa-. U6.

^thiopiJB,

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

^tbiopise. terr thurifer

'^^
.|;cto.'

oceauo adjacet, regionem habens ^onjici^^m' m.uus 50...^. ac Jithiop.se ult.ma est. mans.oues plus sed long-iuquam, qu Sasus dicitur mediante mari trajectus b.du. ultra quam Non enf^ adrodum distat Homerites a Barbaria Sasus item. BarbarUm oceanus est qui Zingium ibi dicitur. Altern.s "^/^-f "--^XeTTueruis oceanus. qu reg.o multa aur. metalla hHbet. ut etiam reirioni thurifera propinquus m.tt.t. qu. uegoIhiopum) per prmfectos Agau illuc homiues norro a^nis rerAxom tarum (seu uumero ita ut plasquam qu.ngent. uegotiatores rnturaurum quos comitautur alii plurimi causa iis qui istuc -goUat.on.s HrtumipsiBOculis a me conspecta, tum narrautibus srnt

qu vocatur Barbaria
,

et

'

veuiunt a^cepta

(1).

Ex

his patet iler

nonprorsus ignotum tnstUuiSse

mMes

qundecies
^n

ZrqLtZTZ^m^rldL

perierint aut d^Ups^ ab Elesbaamissisunt. Vbi .ero

s^nt, s.ve

'''XZ^MicUone tertia. incidebat dominica Pentecostes in di^n 18 maii.

frequenterintererantimperatores. uErat h^c ecclesia in urbe Axumi.

Mthiopum

'^f 7J^"^i;,';^,f * prsecipua. cu,us hodieque vero hic videtur ecclesia urbis .^"''^[^"f '"'^^^^f^

regxa. ,., n,i ^-r initio '/''f^

.

num

'i\.

Designari

3^

k.),ouv

f,3n

v, a?;x..ro

si;

ro Uo,v .a. T:po

z-ni ..ao<Jo., v .o,

,rapa.a a,roOeU,

xa. i<J^^Ov ev ri. .<J.r...M ax^f^ar..

^r; ro. -ucr.a..

^fl^^JZL /,p.o.

.arivavr....

yE

civitate regia. q. d.

ex Axumi

vide annot. u

Adizaco ^0^^^^^^^^^ tw"t e<^Mm, rficium Commenf. n. i-io,

H^Sro=~rrrrf'^^^^
^^^.^^
,7.^w,.m

iJc.,a.c.a. .

c.

flumen Mareb

t-^irlpfur

zJ. o6ta sianihcatur Yirum hic

locusinquohabitabatsanctusPantaleonuexsequenlwm
tateon
S.

hodieque mons

^nmonterm^^

Pantaleoms dicttur{6).

Axummvero a T^Z^::f^alttd"^^^^
^cribil

Quocirca significatur forte ^.'^l^.J^^^^.^^^J'^^^^^^^^ ^thiopiiprovinciaquiET,g..e d'>t"^. J-ff ^' .l^'^^.

'^l plur.um d.erum. Prope Axumiu. inquit. .u Tellezius parvus^quem Saba vocant. vel
:

^^ aii/oppirfo.

AWo

Azeb.

Beth-

rv7a';rar;T=^:7:"-^^^^^^
/..

iJposteriu. impugnat simul vtdetur <'!,Vr^-^2lZl\ui s^culo bbRomanus q.d.Grmcus.In ^''''^''' ^f ,^

'"^"~
J:
'^"'^

v.. floruisse dicitur.

Damo.
(9).

Aragaw.. unus e novem quod exstruxerat -,^bas ""''^ regnante Alamida (seu Alameda;

s^^^^^^^^^^^

Eum autem.

ut nofat

Mendeuus f 'f (').

"

periumCpolitanumd^ota^^^^^^^^ ; senkessar Mhiopicoieguu., est quod q"';rat reotum e Roma (Constantinopolt).

~o tm
(u)
.lexteram

Ladoba. et decessor Tazeu te.

imj^d Gr,^ciai et Cpolim. seu mera a>pUficat,o nonnist

,,,, b.Uum
'
/''''

pa-

refi-is.

F
^'"^

^t

Jfo" nXl^>n c.'.'''.

:i"ar^r-Gr^ecoMnumdtcu
'P^a.ov. seu

"^^^^^^^^^^

^""^^^.j^^^ ,,

^''""""^'" """""'"^""
^,^..,. Manifestum vero

rf^,.,,

f estexadjuncttsomntbuseteM^^^^
lL.;VOcetur.
Sapc^u.
fac.le '^'j"

dd A

:.va;vo

'':

'--=;

ahigusj./ac "^"'^'-''"^" pa?. .101.421,

" .""^^6, seukessar ^(/aopici [cfr ^^^^^^.^ ,,

'

Comment. n. mSapetus , d. cau^a C.ve-.o; j

(140,^--

j!f J^S: W^^^^

"^^*

C
.

1rl'W'^.

alwubi notat ^o^Bere mihi videntur qu;e regionem Tyer, et Gr^cos anti^. Panialconem.

quod

era/lunanovian,5eu Gt-^cws.
ff

^^.,-^,_

Boissonadius.

Ab

qninque. Ila ei -enl^essar ^t ^ annis quadraginta

stjiiia.
i''"^
i

o
dicehantur

^y/.s./e.a^aivot. inclas>,

ei

nonnumquam

,6,

s,;.^.\
SZ- -

--,p;; '^. ^"

'')...'"',.......

:;;^u. .

^) c
fllh 11.
.

iiiu. i.Hi;.

.,Lri\

fi ..n.

752
AVCTOIC
E.

MARTYRIUM SaNCTI ARETH^ ET SOCIORUM.

'iyovrt {nvpyio;,)

hhNostermendosenevTi; A
:

Ut^Oev avv

tt,

oiKoBotx-n

nUro^n^xz^v

5uo, O^o; ^u9ev

cubitos 5, longam 2, latam 3 (sic), ha''^iZnkessar Fecit sibi (S, Pantaleon) speluncam altam etprofenpstraforamenparvum(l). bentemprofastigiolapidem. 3ua,a,/ar aOvQera (A auvQcra) fxaO ^nzoc (^a^toi/ kk In codice aliero, sive B, hsec legi poterant xai au.Qera 7ro?.urtf.a Pachymeres lib. v, cap. 17: eTrttpspo^ev.t est librum, seu placenta). thunbula, stgmffcaniur; thymiateria, seu 5utuar ^0 /oco, uiextextu orationis patet (2), thymiata, seu odoramenta. in Actis vero ipsa ^J.i ro /pjfftov tinzv 6 yip^vi est, utpateitum ex hisquse sequuniur, \\ Mvaoiovmoneiaaurea Arahes anie Mahumeiem pteprimis tum ex iisdem Actis num. 25. :t quum jEthiopes et in nummis Cpolitanis uterentur significantur procul dubio auret Cpoliiam dicti rumaue qua de causa factum sit haud voatWra Nam isii aurei ab Arabibus dinnr dicuniur (M) quod (quam vocem Grmi cJtvaptov pronuniiani, unde certo assequor Eienim drr.^fAov Cpolitanum aliisque percipimus (4). Adverio Arabicum dinar) nummus fuit argenieus, ui ex Suida,Hesychio appellatum esse denarium a Plinioet ab aliis nonnullis; immo ab tamen aureum Romanum De his plura diximus quod ab annis aliquoi non parum xn numi-Dso Didymo Alexandrino (5). V. Lanviri doctissimi dux de Luynes (6), Fr. Le Normant (7) et mos Arabum inquisiveruni devemi in quo adverto proxime elapso vulgatus, nuper admanus
: .

Hujusliber,anno (H) quamvis, quin olim monetam nullum adhuc repertum esse nummum regum Homeriiarum helcas, sive holcas Homeriiica, qucV poncuderini Homeriiw, vix ambigendum sit. Et quidem ut dictum superius [9] cum nulla moneia deris fuit unius drachmx Arabicse, sive dirhem, malo tamen ui dehisceriius ullaienus congruii Cpolitana aut Alexandrina, quantum scio, receniibus disquisiiiombus mamfeslo elucet, non judicent ipsi numismatographi Iliud sane ex earum genies, puia Nabaiasos, Paimrjre' 77iodo nummossibi cudisse Arabas, sed ei pierosque nummos proprios habuisse, cum inscriptionibus sua lingua nos, Mesenos, Atratenos etc. adhucproponebaniur, Arahas anie exaratis (10). Exquo concidunt qux abhinc annis aiiquoi dere numnullos sibi cudisse aut sualingua signasse{\\]. Denique,ut quse Mahumetem nummos Hebrieorum mariapassim notavimus hic absolvaniur, reiractanda censemus quse de taiento ubi siaiuimus iilud omm tempore post Caimeium (12) et Cl. Movers scripsimus Comment n. 9: ponderum ei idem fuisse. Verum expenso diligentius sysiemate Ptolemaico, seu Alexandrino, perspeximus ialentum librarum quod sensim per universum orientem invaluit,
Qlois
;
:

mensurarum, ei Novo Tesia125 esse ipsum taienium Piolemaicum ac insuper in libris Macchabgeorum Ptolemaeos igiiur sysiema aiiud in mento systema Piolem^orum perpetuo adhiberi. Anie idem fuisse arbtJudsea usurpabatur quod quale fuerii certo non novimus. Ai non immeriio Judms post recessum ab jEgypio retenium fuerii (13). iramur ac jEgyptiacum vetus, quod a systema Et quum in jnoyaioic jEgypti varia pondera et mensurae reperta fuerini, illius regionis taienium valuit grammatis circiter 18,000 i. e. solum duabus vetus nunc innotuit in quo
; ; ; ;

partibus quiniis (*/&) talenti Piolemaici (14). Cfr senkessar ap. Sapetum (15). na A Aaoj/iv... ra6o;v. Gabaza ea pars fuerit smws Annesley, quae Aduii vicinior erat. Rudera Adulis reperisse se credit viator Sait, dicique etiamnum Azoole, seu Azule. non procul a Zulla (IG). Quum de Aduli ei profeciione Elesbage hic disserant Acia, recitari meretur locus insignis Cosmae Indicopteusiee qui a me dudum prgeteriius est, et quem Montfauconius de praesenii expeditione Eiesba3e inteiligendum esse credidit Cnm annis abhinc plus minus vig*inti quinque, ait Cosmas, sub initium principatus Justini, Romanorum imperatoris, istis in locis ades-

mm

sem, Aduli nimirum, Elesbaan, tunc Axomitarum rex, bellicam suscepturus expeditionem contra Homeritas, in adversa sinus ora positos, Adulis praefecto literis mandavit, ut exemplum inscriptionis Plolomaicae sellee atque lapidis sibi transraitteret. Tunc prsefectus ille, nomine Asbas, evocatum
noraine. jiissit loca petere et inscriptionera exsumere (17). Qux a viris dociis. Expediiionem porro Homeriiicam,quce hic memoratur C a Cosma, iliam esse credidit Montfauconius ei post eum Gallandius, qum in Actis S. Arethse p Metaphrasticis, in Chronographia Theophanis aiiisque librisceiebraiur. Exindevero deducunt Cosmam Topographiam suam scripsisse anno 547 siquidem hasc expeditio, utdocet Pagius (18) ita Galiandius prosequitur {\9), in annum incidit522, Justini autem imperatoris V. Jam vero, inquit,&i hujubmodi aunorum notationi annos addas supradictos xxv, annusexsurget 547, Justinianixxi, quoproinde imperanteauctor floruisse atque ista scripsisse intellig"itur. Ast expediiio, de qua scribit Pagius, facia est anno 525, ut ex Aciis nostris et Commentario manifestum est. Quapropiev librum suum secundum, quo annos 25 ab expediiione Eiesbase evoiutos esse perhibei, scripsisset Cosmas anno 550. Quod admittendum non est duabus de causis. Primo enim, libros quinque priores suae Topographise edidit Cosmas aliquamdiu ante aiios, ut patet ex ejus proiogo secundo (20). Deinde, quum impugnarentur hi libri, addidit sextum quem concinnavit anno 547, inter menses februarium et augustum, ui ex duabus eciipsibus quas illic adscribit, iuce meridiana clarius apparei (21). Quas quomodo Monifaticonium, operis editorem, fugerepotuerint, non capio. At dudum animadversum est eum teviori manu illud adprgelum

meetalium negotidtorem, Menam

inscripiiopassim nota
e&t

Bonn,

(I) Ap. Sspcio, pag. 400. (2) Parhymeres, pag. 38S, edil. (3)KBimiriski. LeKoian.clia[). 3 n OS.pDf- 48; cfr supro annot rr ad cap. i. (4) Suidas, Hc-ytliui. Du Cange

wABkiewicz,Le gdnie de

\ Oy)vapiov.

duitn (6) Ap. Ri-vue NumismBt 1858, pag. ^92 el ri62. (7) Calaloguc dcs m(^tinillc de Sl. le baron Bchr pog.
.

(!i)

Plm.

Hisl. nat.

xxxiii.13.cum not. Har-

lit- la biblc (a/enr. (!5) CIV Gossclin. M^m. de lliiMHut, lom. VI, psg. 121; Dourslher, '^i*^'- d*^!* p'"ds el mesuics, pan. 352 (H) Donrslhcr ilnd. C^) Vmg-iu pag. 401. - (l(i) Sali, Vovaue en Abjs>. toin. li. pag. 237 Pt pl X: Hiliei lora. I, pag. 2.>iK (17) Co-^mas In-

79

el seqq.

Onenl. ses monum. mooeiaires.pag.

(l:i) UictU)nii.

147,

Iti. suT l"ong. chrilicnne de< inscrnilions sinaitique* ap. Jtiurnal asiatiq. 1859, pag, 4! cl seqq. -(8} Langlois, Numi*-

dicopl.lib.ll,pag.
*ora(^*^)

matiqiic des Arahes avanl rislamisme,pag.il,14(.

{9)Annol

140 sii- (18) Adan. 522. n 5.- (lilJGalland. XI prolegom. pag. xviu ap. Mignc, lom. LXXXVIII. Cosmas pag 114 cl seq. cdit MuDlf. (2l)lbid.p8g.264.

paras se.

753 DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS. anparasse. Exinde vero non immerilo dicemus Cosmam librum suum secunduyn scripsisse pohws 545. Prseterea ait Cosmas (et hoc argumentum aliudest, quod proponere no 5+6, vel

"J.*

qui imperavolebamus) expeditionem illam Elesbaae contigisse sub initium principatus Justini. augustum anni 527. Expeditio itaque anni 525 ad mensem vit a mense julio anni 51K usque principaius Justini et quum jam sciamus Cosmam factaest non sub initium, serf sw& fmem anno circiter 54.5. expeditionem Elesbase, quae factaest annis librum suum secundum exarasse principatus Justini, Romanorum imperatoris, eam abhinc plus minusTJginti quinque, subinitium quam regis illius primam fuisse diximus, ei quae supra variis locis memoesse haud dubito, devenimus ad annum 520 sed ui propius accerata est (1). Subductis auiem annis 25 a 545 immerito dixerimus Elesbaan expeditionem suam iniiium imperii Justini, haud
; ;

damus ad

primam

B reots jEihiopis quod commeaiu ad dies 20 tantum instruerentur, singulas vextsse miliies 100; Sed hi, quum arie bellica vxx Homeritas universa classe navium 70 vecti fuerint 7,000. regnooccupandononfuerunt.Exquoconfirmaturquodsupraest vincereni profecto horum Bab-elmajorem exercitus Elesbase in Homeritidem venisse trans /retum dictum,partem
mandeb.
QQ
codicis

adversus Homeriias adornasse anno Chrisii circiter 519. omittii. Noster evegaAovro ra E5ou>ixovTa 7r/oia, 00 A y.ai oLtoi VSaA0VT0 ei; ra T:>.oi"a numerum septuaginta nullatenus exercitum universum Elesbace capere poAlibi diximus naves isias exercilus accesserii ad oram Africanam freit Babeltuisse at dubium 7ion esse, quin ejus muitas una vehi non mandehet inde paulaiim in Homeritidem iransvectus fuerit. Copias ex iis quve de expeditione Arabica Mln Oailt poiuisse navibus septuaginta minoribus, patet inquit, quod longas naves construxerat^fuw (rainarrat Sirabo In hoc primum peccatum fuit, valde belhcosi foret navale praelium etenim ne terra quidem lus Quum nuUum esset aut deinceps octoginta biremes conmercatores) nedum mari. Atqui iElius ad sunt' Arabes (caupones potius ac antiqu* Nili foss proxima est. hrrore et phaselos. apud Cleopatridem. Quse struxerat, et triremes, quibue naves (quates habuii ei Elesbaan) centum et tr.g.nta. intellecto, fabricatus est onerarias in J^gypto erant. et soc.orum c.rciter decem qui navigavit, ducens peditum Romanorum. ex his milites circiter 77. Sed demus naves milha (2) Ex quibus sequiiur insingulis navibus fuisse
;
: ' :
:

r.

^mcvoZ

'paucse in codice nostro legi

non poterant. sed textui

adstipulatur

^rSu-ri

sed d,o,:Hicmanirestesignificaturrretum Bab.el.mandeb lComment aperte tradi, atracle rreti totius latitudinem notandum nec inActis, nec etiam a Metraphraste, iVac(.^am (P.lots ,.land) parte maris gu^ inter Arabiam et insulam ItatnmTgVpoZ d qualuor. De r^eto Bab.e-mandeb Anglicum, seu stadia tnterfluU lat!dimidium milliarium ant^quxor. accuratxor tamen esl scripsere veteres; inter quos, licet ceteris mZaadmodum a promontorio iiunt quod Dira nommatur... ErZsthens AngusL ^tbiopiam versus. inquU. d.cuntur angust... sed stadia contrahuntur, Hodie non ha= f,'gu" 1 1 D r proxim. ad sexaginta inter continentes ducentorum fere stad.orum. At sex qu.dem est u friu naviganti, ubi trajectus relmquunt per quas transitum implentes, valde angustas uavigat.ones "n u?riuterfe continu.. Eratosthent concrn.t Pl,mus. vocaot (3). m r r^ .1 ro cttroque transvectantur; quas angnstias Periplo. Numerus tamen duphcand passus (4) tum et Arrianus zn Ztoadcribens vn mill. 120. Quocirca perperam edoctus est stadia dTerTluum absint litlus alterum ac altero ut ex terra. oppos.ta partesocmm suumqu,s scribUadeo angustum esse rretum uJeda, qui universa r^eti ratio contrahUur ad mUharta Angltca inaltera percipiat (5;. H^c igUur est .sland) angustt^sunt uTseuMiZetra 23./,;'. inler Arabiam et ^nsulam Naucleriam i?nois inter eam et msulam ,l.,seu '^ "" ""'^ ; , p^^i^ longa est milharia i ./,, lata 2, ac
;
:

nXny

.'.

t^^lrZmZuSadseT^^^^^
ZXlbTErlsth^^^^^^^^^

^,,ZJn AnnhracircUerdecem- sed plurimis insulisminonbus mlerruptum rretummUltaraAnghca^^^^^^^^^^

""n

est:

non ta-

-^^^ ^^/u.p.>, *u.^s naves

exercitus suos in continenlem
,

.TZrunt

Arabicam

trajtcere et

Homerttas

idemttdem "^J^" m.nere auctor

Hatg^odque anno 1834 aut paulo post, a naois prxredo mult^ appeltunt navicut^ IUuc .ero hod^eque ^ZfXl^^^^repert^^^^^^ '" portu. Arabia felix na2oTo 4"^- inter et meridiem, distabat T. Ind,a classes. Ua auctor PeripH, ab antequam mercatorum enim antea camel^s Sab^orum et NabaT"'7uTTmtTrZrum^direaidere^ Merces Mgyptum per'''^ Sabseorum scrtZod hic obiter adverlimus ob ea queede negotiatwne

,,

""^'TZZuairMrTs

"Tl s"aSt

"'TrTer;:!!

-r :^:;:^^^:^ - ^^="- -- - .-'- -^-^- - ---'

'Z r;7::;:w..v. E. hoc loco
vocabu.um ,^..,...0,
inserult io

7^^. ex,. yov;o. v A.rp.v rp..x-X.v e.ariv o.do^.ovr.. Patet

inapographo

G'os-ioJ)angius. Bo^sson.

;i"r."p.B^cl.tU''^o;!\,b.'^i, p."Si

cfr

Vo;.^e

f.,.

p.r

\m.

p.g. 2.5

e. sc,.

^j^
ADCTOBI
fi.

MARTYRIUM SANCTI ARETH^ ET SOCIORUM.

falsus est.

C.

appellendum erat cfr. annot. qq. jiortum ad quem ^thiopibus opus fuisse ut mergeretur catena. Ceterum hanc historxam eocpeww Quis cogitet plumbo dtxerim, ditionismaritimxinomnibus et singulis accuratam esse minime
:

maMe

.r.^tin^te kfricana

nequit guod si esset. ad Asiaticam protensam fuisse catenam certo dici littus Arabicum et insulam NaucleHam, vet ante At extendi potuit inter
;

XX ra Mpfj-ia; vide annot. VVA ek rbvTonov 6v iUyev

imiprYifxivnv
ffiav, 6 dvoi*.Y><sac, d'ta)tvvi;

aska.

xaratvTridai

et

mox plura

addit

...

.t^^ ^acdta E^ej6v,

,'

fz/)

xaOopuv

rw

aur^ Jrpa rou diKaiou xpirou

ottws yivcdffxy^Tai

in\ ni

7rapa6affi )cat naffyj dtji^iia

ttoiwv.

^ knoinciv ivdiKov M(ff0ajtodo.

Kypw; xpt>ara

A ETri rw TOTTt) TMV arevuv. xop/xtov. Sic xop,L^>; imo Kop^i, quum sit xop^t pro aaa Hoc loco usus est Cangrius Glossar. in Cang-ius quae nulla sunt, pronunciatione deoeptus mahsque usus fecit sffipe fceminina nomina Hucusque Boissonadius, qui dem locumadducUe codicibus... Sunt hic xopfxta arborum trunci. Symeon Metaphrastes, inquit, dra ButUd rt; diepyeGeiaa >tat dtaTapa^aaa Metaphraste nitidius
ZZ
:

r-;,v

^d/.acisav

y.al Kii/^Aara

die-/Eipaaa opeatv optoia, ra

Trp oadeJepteva rrj

aXuaei ^u^a

ujrejcoiicpi^e

xal dt ex^ivuv

avuQev r:o? aAuaeco?, r/.v de, linloia, w; anavra /AerewptaOiwra Trpoa/.aGtaat aSAaSii Ty.v ffpo? rov ^vno tz tuv irpoffapaffffofievwv xu/xarwv ataxoTreiaav, uaTo; ^ia^i
Viapa<J'/ilv*

uiro t6 tVjs-TOu fffpodpoO TTVfu-

'Ofxnptrjiv eiffodov aurots

bbb

evOa

-flv

6 paai^Leu?

twv

'OptyipiTwv, ^ilia 7revTxai{Je)ta.

Metaphrastes

Trpoaea/e r&) atya/u dtaxofAera^ppa^ei ^IOC /OCO,

ffiou; aTrexoi'^' ffradiou;,

ol

h {Atrd ruiv ffrparsu/ixarcov 6 PaatXeu;

VerMm perperam
120 tantum.

^MMw

milliapassuum quindecim stadiis valeant

non 200, sed

CAPUT
Rex Homeritarum
Mthiopum
claMte in
let

VIII.

profligatur

et occiditur.

purdi-

rr-vribus post diebus apparuerunt aliae naves quadraginta mansionibus tribus a infra &

SXka TKJfjapdy.ovTa TzXola MEra ^e cpavy]aavxarMTepwouyivoj3aatAeu;,uova;Tper;.

rpeii; T^ptepa;

t*

pluret vi

ventorum

viiny inplurei

quoqve exerct
t\U 1(10 co-

piat dividit

Bomerila,

el

variii utitur

artibut.

quo erat Homerita. Reliquae vero viginti, in quibus erat navis regis iEthiopum, in quo rex navigarunt ad ipsum tractum Arabs consistebat. Homeritis vero arbitrannavibus quadraginta esse Eletibus cum shaan, eorum rex maximam partem sui exerstationem harum navium citus duxit ad

locum

in

ra de aAXa euoffi

7rAo:a, evGa

riv

ro TrXotov rou paai-

Xita^ *, &piJ.Yiuav et; rov tottov si; ov vnripx^v 6 f3aat-

* A Twv AtOton^wv. Xeu;*. Kaivof/taavre;oi'OiJiyjprTatoTtEvrot;7affapa* A TMV '0y.ovra 7r),otot; eariv 6 j3aatAcu;

/jLEpo;

'EXeaGaav*, ro ttoXu

ptyjptrcov.

Tou

pier'

aurou Aaou iaSMV

o 'OfXYjpirr];,aTr>jX0ev

*A EXeffSa;

ei;

rov roTrov et; ov wppLy,aav ra TtGcapdxovra nXola,

'E^eXtTre di

rd airia

aTro

ruv

TrXoiuv,

xai ro v^wp
oi

'

quadraginta. Dereliquit itaque commeatus qui adveniebant c, et similiter sibi per naves aquam; etloricati Homeritse, stantesamane ad

ixaiovTO $k xat ex rou xauawvo;* roxi TiXtou

(ppaxTot
effTTEpa;

xara-

A y.ixvp.a.-

rwv

'OpirjpiTcov Travra iaTaptevot tto TrpoV

em; TOq
rVi;

a/pi yovaTcov

roiv iTrTrtov ev

rw

;([Aei*

^AffapaTO

vesperam

in littore, usti

sunt a sole, equi vero,

^aldcQ-fic,, naXivouveuptaxeipty];^av>5aa;*6 uio; rou

quibus insidebant, tantum processerant ut mergerentur usque ad genu. Tum nova maohiuaus
'

JtaSoXou

'

v.aX

xaXuSac ^iydXac,

\j.y.i'kz\j<sz

yeveaOai
r,

*A

ii.YiXoi-

vdaOai.

xai jSaara^eaOat utto KafxyjXoov. 'Yi|/outo

o\jv
ettI

axy]vy)

filius diaboli,

tabernacula

fieri jussit

em

xovruv ETravw Ttoadpttiv

xajtAyiXwv,]

dXXovq

qu gestarentur
oontis in
dorsis

a camelis, Sustentabantur ea

TDi/ei; TTevre.

camelorum quatuor
et

et

hinc

Kai eupioxovro ex TrXayiou xai kc, v-^iov^ xeKaXufJip.evoi. lavra erroiyiaavev rof;Tptffi auffry;/Jtafftv,

ad cubitus quinque erigebanxur,

in

hunc d

v6a 5ifjiepiff0y]aav ev rot; TrXotoi;.

r:^;
Treiv/i;

'Ex de

rriq

modum tam
in

e latere

quam

desuper milites tecti

stationes na-

dOufxiaq xat

xai tov xaufftuvo; [eJetXi&)v

evo^i^ov ra;

sunt. Haec praestiterunt in exercilibus tribus

oi] ev rot; 7rXoio[;xai 6Xtyoi]^u)^ouv* xai

quos dividebantur,

secundum

ffxyjva; fxaxpoOev rrepiTrarEtv

xai ucp^ev^^eXeyovyoyireta

A 0E9' ev.

vium. Verum lang-uore, fame et ardore solis laborantes qui in navibus erant, timere coeperunt et deaperare credebautque e longinquo tabernacula circumire e, ac unanimes dicsebant, incantatione aliqua moveri montes et &ilva8 obambulare atque inde timuerunt descendere, ne forte cum iis in mare demer;
:

rtvi

rd

opyj

aaAeueffOai xai Traaa; ra; vazra; TrepiTra-

Ttivj

w;

ipooetffOat

aurou; xareXOerv,
opLOj;

fxyi

ttw; piera^u

ev rourw auruv xaraTrovrtaOwaiv. 'AXX' rwvauyyevwvaurou e^e(puyev 6 avTtxeijixevo^.^^Eva yap Trefifa; fiera eixoat xtXiadcov xaSaXXaptwv 7rp6; rb ffxouXxsuffai TO fxipo; ottou -riv 6 (3aatXeu; tmv AiOtooii^k

TrcdV dyvooiv 3i euvou;(6;

n;

rou paatXew;

ruv

'Ofxri-

gerentur.

Verum

hsec

parum

adversario pro-

ptrwv, xat vopit^wv ori 7rp6; yviivatxiav e^eXeufferai 6

ffuyyevy,; rou

enim aliquem ex cog-natis cum viginti millibus equitum ad speculandam partem navium in qua erat rex jEthiopum. Sed eunuchus quidam reg-is Homeritarum
fuerunt. Misit
,

paatXew;, Xawv

Trevre xovrou; xptxyo"?

^iaXiOou;

ei;

axeuoOyixapiov xpe piafjLevov ev ro aurouj

rpa^^yjXw, exoXXyjOy)* Toi; axouXxeuoufft.

ei; Tov tottov,

Kai

eXOovre;
7rapa(pu-

A v^xoXou-

eupov rov aTparyjyoy ev

Traffy)

Oet roi;
ffxouXxeiiOUfft.

hffic

ignorans,

cogitansque
regis,

exercitii

gratia

Xax^ xai

ypyjyopyiffet.

exire

cognatum

positis lanceolis quin-

que aureis et g-emmis distinctis in pharetra f quam e coUo gerebat, speculatoribus adjunclus est.

Venientesque ad supra dictum locum, invenerunt ducem^ omui utentem cautela

et vigilantia.

35Ka2

UIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBRIS.

85 Kat
xai
JtaffviTrrovrai 5 tc
/ixovot /jiera

755

iiivoxtyjic,

avyyivh^ rou f3ao-t>eM; Tptwy Tiai^Mv TToppwTepw

tto t; Tretvr;; xat
eTtt rr.v yyjv.

35

Tum
pneris
,

regia

cognatus
gratia.

et

eunuchus

Boli

CTORI
AftnNTIiO.

cum

TropEuSVjvat Tou5T]peOeai ay^sLv. Ilat Je; ^e toO (3a<7i-

runt

Asm; tmv AiGtoTTwv, ex^etrrovTe;

di^^y];,

o-xeJtay xXe^J-avre;,

eCteaav

Kai

eupiffKOUfftv

ev rta atyto^.w uiro zoXttov opetvovat^vt>tai

dtov Tov
el lic
'

auyyevea* rou paaiMw?

a.'Uo^jz, rpef;;

tov zbvovyov xai

infr".

Tou; aXAou; rpef;, xat

eTteoyjffav auToi?.

Kai

tov fAV
(Je

longius prooedere volueIS HS. Pueri vero regia ExrrcUu H""'""^thiopum, cura fame perirent et siti, acce- """* terram ; inve- ^,/,,,,,,,,,,, exierant quoque in pta rate ad sinum quem- m, ci urhe>n niuntque subito in littore . 1 : '<*9<"- T.. 7^-*tnm regis ..nn dam montibus circumdatura '"" "'""* cum imeris tribus
tribus

venationis

rii

cognatum, tum eunnchum

Ofittttt

euwouxov xai tou?

avetXov, tov

ffuy-

yevea tou PaatXew; uTr<Trpe'|av et; Ta TrXoia E/ovTe;. '0 oiiv f3a(TtXeu? 'EXeffSaav aveOeTO rou; ttevts xovtou;
roy^
);pu(70u;

eoaque aggressi eunt. Et eunuchum quidem cum alius tribus occiderunt, sed regis cogna-

tum secum duxerunt ad

naves.

Rex

igitur

pafftXeu; xai

oi

tm em. Kat (i^tera auv aurw otTTO rCyj

Taura xaryjXOev 6
tt/oiwv et;

ra

xapaSta. Kai o fJiev oL^yr^yhc rwv 'Ou/;pirwv xai ro twv pier' aurou ew; yovarwv rwv tTTTrwv ttXv^Oo;
'taravro ei; to
oi 5 AiQtoTte? udwp ttj; 3ra/aaayi paatXeu; aurwv, aTre6y5aav airo rwv xapaGiwv
;tai 7:ptTra-

Elesbaan lanceolas quinque aureas obtulit Deo, et deinde descendit ex navibus in parvas scaphas h. Et dux quidem Homeritarum militesque stabant mediis in aquis usque ad

equorum genua

ac

interea .Ethiopes

cum
*

xai 6

Ao".

(^s-

aurwv ew; Tpax>:Xou ovre; v rri S-aXaaavi exaupou ^erouv. Kai avyy.pov(Jit.c\j * yevofAEvou e^
poj;, r,TryiOyiaavTiavT;
oi

TrapavofXoi,xaieiTeaov (povw
(JtEawGvi

rege suo descendebant e scaphis i aquis immersi usque ad coHa et exibant. Tum collisio omnes est facta utriusque partis et victi sunt gladii, nec impii k cecideruntque in occasione
vul unus eorum
evasit qui regi Homeritffl co-

^axatpa;, xai
xai

ei; li

aOrwv ou
/3aatAet

rou 7ropEu9T^vai

avayyeiXat rw

rwv

'Of/yiptrwv ovri xa-

ram

aliis

navibus quadraginta versanti ^nun-

OL.

TEff-

rivavrt rwv aXXwv

!

ffapaxovra.

* TrXoiwv. Tore e/wv 6 paatXeu; auy/Evea toO paaiXew; rwv 'Ofxyipirwv Xeaoaav rov
eTrt r/,v

aOrov, av/iXOev aeJefjtevov xai oJyiyoOvra

|3aaiXi(Ja;*, xat ry;v ^uva/xtv
ffot;,

Paai-

tiaret quae contigerant. Tunc rex Elesbaati, cum cognato regis Homeritarum qui , licet vinctus, dux erat vi, abiit ad urbera regiam,

xai ra; /E-Jouaav TToXtv Ta<pip, xai TrapeXaoev ajjrhv

nomine Taphar

ni

eamque occupavit simul

rwv xprjuarwv.
xai
rr^; TTEtvy);

cum

reginis et divitiis multis.

*A

T. 7(r-

ffapax-ovTa

36 'E^eap/iaav (Je airo ry;; (JiiJ/r,; et; rwv * TrXoiwv o-v6i).a.rciL r.vjray.iaia.f xat eppi-frjaav ffuaxs-^aptsvoi oi XotTroi AiSioTre;. rY,v 5dla<J(J!xv. Kai
etVov

ex

di- pan c(i-.i 36 Perierunt iiiterea fama et sitin in viri quhigenti et in "^'^^^'^^-^ ctis navibus quadraginta

mare

projecti sunt

.miopes

autera

reliqui,
:

^^'^['llj^l.
,^.,,,5,,.

raOOa Xtptwrrofxev

ev" Et; AiOioJriav OTToarpe^^ai oO duvdy.iOcc, xiv Savaro; yiyoy tm PafftXei

Ad quid agerent deliberantes, dicebant hic premi.^thiopiam reverti non possumus

;

.(ru. m.fi-

*A6p^oy;-

r,fjtwy

ayvooOptev. Mvi ttw;

U |3padur:^ro;* aufz6-fl cpSa"

mur
stro

fame, et
et

num mors
0.

obvenerit

regi

no'^r^^^J^^^
^^^_^,^

*A

SaXacaav, xai xarayepVivai xat ptfpwat Travra; ei; xaTays- Xwra* 7T0t>^awuv [ra] xPt^^^''-'"^ eSpaiot; fxaXXov duvarov ev eTrtxaXeffOfieOaKOpiov riv 0eov -^.fit^v, ro^
Travra ra TrXota. xai TToXeptot;. " Kai ffuva/ayovrs; Trpo; TrXoiov, XOffavre; xai toO; TrXoiov ^yiffavre;

ignoramus

Ne

forte

cunctando perea,

mus

projiciamur

orones in mare

et in

derisum habeantur

christiani a Judffiis, invo-

cabimus potius Dominum

est in bellis.
"

Deum

nostrura, qui
p

tarou; xat

ra xeparapta xai roO;

avyivctt;, [xal

ra

Euf/r,xy] XoiTra

^OXa, aiearoiaffav o>iffavr;ffxotviot;

vofxti^etv Iv ^a/.atju-ri

lUico congregant napotens ligantque navem cum nave, solvesdranesp, ligna oblonga raalos, antennas et.reliqua

0;repavw Travrwv twv ttXoiwv, w;

pXeTretv
ttoXiv

fxtav

xai oO dtcffaXeuETo TrXotov rou

erepou.

Ta

iJe

y.apd^ia Triauya;avT;,e^y]aav xapaSov

vunt summitate colhnavium. omniaque in earum civitatem quamdam cergant; ita ut quasi motus maris navom a nere esset in in mari nec
:

xapaScj) ei; upo;

rwv

TrXoiwv.

Kai
rr.

7T0iy;aavre; utto-

Gy.Uuc,' efx6dXou; ^Oo di d^jiivi^v

aywOev rwv TrXoiwv,

r,roifxafffXv/i

xai

auvaxOivre; Travre;
TTXaTEia,]

eiri

rwv

adductis scaphis, navi divellere poterat. Tum inter se ad latitudinem navium. eas alligarunt navium, velis in superiori parte

Et extensis

irXoiwv
'

'Upa^^av T:pk rov eov,

^umx^

TTvEuptartKa;

exTEXeaavrE^.

Kai fxeraXagovre; rwv

umhrifens duobus. sicque confectispurticibus praeparato tabulatu couffregati sunt omnes in

J'

i; ra 5eiwvauary]pi&)V, xaryjXOov dfxoGujua56vevo7rXoi rwv "Earr.ffav de auroO; ex TrXayiou exaffrou

navium

et

clamaverunt ad

Deum

oflferentes
7

xapa^ia.

'

A nmiui'.

rd erepov xapa6iwv, w; OTroxXivetv ixaarov xapaotov* Trod; rd ur, (3Xa6/ieauTOU /xepo;, xai retxi^etv aOroO; peXwv rwv TroXef^iwv. A-(jfAva oOv ra

Acceptis deinde divm.s hostias spirituales. scaplias. descenderunt armati mysteriiisg

constiterunique in latere
quasi

earum,

ita ut incli-

vai OTrd

rwv

altera narentur, et exsurgens

earum

pars,

*A X.
Xoic.

a}.X>i

twv vaurwv xapaSta * xai reretxiapteva wOoOvro Otto * xal O^rd rwv auvEXOdvrwv uova'^ rtov TrXoiwv
Travrwv

murus

eos

defenderet contra tela

alligata;.'.ut
inclinatffi,

hoest,

stium. Scaphffl

ista^.

dictum

yCivdxpi<;oLiy.dBicavaiiilfjpa\ rtiv xapaSiwv

t:.t
rr.v

eTri

etinspeciem muri

a naut.s et mo-

*Ai"e
ttX.

yhv.

Kai

retxo;

r.v

rwv xapa6iwv avaf^eaov rwv

AtOidTTWv xai Twv 'Ofxy;ptT(av.

erant secuti, pulsae sunt nachis, qui classem coiitingerent quo usquedum lateribus terram
;

37

Ilpd

3e

fJtt(X

Yjfjipa<;

iyva

6
h

[3aatXeO;
TrdXt;

rwv

scapharum medius era Homepacto raurus ritas inter et .miopas.

ille

Tatpap 'Of/>;ptrwv oTi 7rapX)i^6yi

xai ai

*A

'h

f3ac7iTT..

SaaiXiJe; xai
e7rra

(po6r,Gi; tva

f*r,

[Trpoffpuo>at rtve;

rwv

Huouca
xat (poG,

auyyEvwv aOroO rw

^afftX^t 'EX-:a6a, TToiy)av

xai aOrou; auve^yjaev. aXuatv cidnpdv xai saurd:']

novit rex Homer.^a37 Ante eiera unum Taphar civ.tatera cura reg rum captam esse ex cognatis septem aanis r tiraensque ne Eleshaan, catenam iune-erentur ahqu<.t regi
. eonfecit et

nr.^^cj^
^,,^ ,.,,.,,
,.,,,,,

^j.

,../.

/t

).a/:x::t-

KaiiKaQriTOvryiXaTriv/]*aOroO Tri xXiyy; xpvah, ETri Errra (Jtnia ypvjd. xai oi ejrra Tjvdirai aOroO
xdyrot; xat rot; Oi olv TToXeptoOvTE; roi; rtriix^Gu.ivtjiv -^apa^oyv. Kat gxXayovra; 7rXupa;rwv [3owvre; iTpoc rov AiOioTTE; arevwGevre; exXauaav
oi

irr?am

tam

Q"-^^P-^^^^
in lectica

ligans.sedebatincurrusuo

^ddpafftv

oOpavdOev r,yoq &i6v. Kai acpvw yivErat

ctwvr:; Xafx-

Octobris

Tomus X.

senteravero cognati, septerasimihteraureisn. frangebantlatera in speciem mim tis et hastis quaudo angustia exsurgentium scapharura ejulatu et clamore pressis ^thiopibusetcum ^ Deum 98
;

cum

aurea, ^^J^, eo hgati. m seius ,^,,. Interea hostes con^^

::;.
,

._

75ft
AUlTORB

MARTYIUUM SANCTl ARETtL^ ET SOCIORUM.

r:p^a^yov^^^^^
eiO' ouro>;

Beum

Exnss.

invocantibus, subito audita est de ccbIo hc proferens verba Gabriel, clara vox monachus Ga^^iel^Gabriel w. - Tunc exiens impellebant scaiis qni natando
:

^
*
fzoyx^ ^^5

e^eXOo>v

tv

>coXu;.or,ra,v xai

# a ^.
go^vrcov.

el^

c^^Qo^vr.).,

ixu.v piBSo. arJ.pav. vcoScv

exo.aayo rvXu,..
d.a>cu.|.,

nnidam
^has

ex tenensQue

a^i^Hov roO

araupou

.r^Osv

.^.

Xoyx.v,

virgam

ferream

desuper

hab

mem signum

cuspide anprphen^a
deiecit

crucis, infra vero armatam inclinavit se inter duos equites, et cuspioauda alterius equorum
,

x. emA6o.evo5 ^^^^^ ^sraSWOo >cgaX>apc'cov r,v Xoyy^.v ev r^ .Xe.pa a.rou.] o^Jp^, V.rrou, p..^.v

pag.cov.

'O oi o\.U.rl.., zpp.^e

.ou; 'Ou^ptVa, xac

ro.^mm^^^^^
e_t,

wsfv

rr.v

^,pav

O.rco; ouv
^

equuset demfixit in ejus latere. Calcitravit ita ut turbati- et timore ascensorera

Un^oy^<jc.vre,oi AUiionz,,na.rayo^,^^^^^

terram. Tum perculsi HomeritiE fugerent ad /Ethiopes , hostes trucidarunt x, exsilientes

co^natis septem reffem Homeritamm cum vox ista c^captivos reservantes. Et facta est
litus

veuaav *. ^ai au^aucavovrat rov P^^adKx rcov O/xr,- *Aaveaoy. p.rcSv ^era ro>v e^ra auyysv^v a.rov. KE yeyovs
acorr.p.a f.yA-, ivrv^-^^epa tv-^7Taat rot, ^P^arja-

voU oi.pxvoOev f^o^aa <p(ovyi rapt>^;,. . TaOra e^^vuO^ r

roptr.i.
[3acrc/.e.

l^aoptr.X,

EAsacaav,

o;

clamaus

Gabriel, Gabriel. Gabriel

7rapa-/sv5avo;

xat

Aomv vctXe

rov

Trapavoaov
)ct

iu

in illa die. salutem et victoriam in^eutem regi Elesbaan, qui adveNuntiata sunt h^c et cognatos niens interfecit y impium ree:em

p^aadia
;iyo)v
ot

y.al

rou; eTira auyyevts Orou. xpaCwv

. 'Avaar^iro 6
..

0o,, xi ^t<>xop7rta0,rcocrav
eTic

ix^pol ai^ToO.

Rt

rcoromo exavw ar>]aa;

*
Pi. ixTH,
1

dicens ejus septem, clamans et dissipentur inimici ejus* ". Et erectis Deuset fudit Deo z. in ipso loco altaribus, preces
:

Exsurget

5u(7taar>-:ptov, >^u?aro rco eco.

annotata.
E

a Mansionibus tribus. nas singulas chiliometrorum 48

:

Supra monuimus
i/s.

hic verisimilius significari mansiones Alexandri-

loco quem Homeritarum rex occupabat./ifa /-ec^e BomonaTnteUigendum videtur Ad meridiem loci in quo erat rex Homerita nec immeinto forte dius. conjectaretur ex pra'dictis naves has quadraginta transiisse per eam partem freti qiwe inter vero redire insutatn Perim et littus Africanum interjacet et plura milliaria patet deinde supra dictas. debebant ad insxdam Naucleriam (pilots island) et littus Asiaticum, ob rationes regem ^thiopum, c Forte prx festinatione. At patet nax^es quoque nonnultas illic habuisse interpretatione nostra nimirum in loco quo appulsuros esse jEthiopas arbitrabatur. Is, ex portus Arabicus fueritintra fretum Bab-el-mandeb, forte ipse portus Ocelis de quo diximus annot. qqcap. ])r3sced.
bx.ar(oTpwou7/^o(3a(nXuc,inferius
; ;

d
est
c

raura

Tr^Troi/izaatv

ilc,

ro j; rpsf; dpoyyoy:

tvQa 5tpLptaGv]ffv ra nloia.

Apoyyoc, aliis 3povyyOQ,

Aovvaav fxeyaXa;, aai
coc

turma. caterva militum. Boiss.

Metaphrastes ap. Boiss.

a),/y;},5:t;

roic

y.hj

ouv

11(0

<j-/.r,va;

diauY,x^vY,udfJ.zvo^ 6

TEffffapai zapiyy.oi;

auv^ejyu.vai; j/caary^v rwv ay.r,vwj avtoOzv /covroi;

ij:r,yava'.;,

^spo^evjiv iipoaOr.aac,

doxzlv za
V.p0UZT0.

opv]

xivEtVOai rtai

xi ^epccOai zara

rtiiv

Tr/otcov, rvi

axia ro /uttouv rou xu^.aro; aire-

fHinc

id

nomen

(cxiJoO/iXc^ptsv)

recepit

Caogius, scripsitque

TTovrexovrou;,

de more non satis

Trepi

diligens. Boissonad.

g Ducem
'E/sffoaav,

Metaphrastes irivri /.ovrou; ypu7o-jc6ia)Mo-j;vOCat dopxria Tiivrz y^pvrjia, jEthiopum merito interpretatur Metaphrastes : oi:^ de eupev e7rypu7rvouvra; rou;
oi

h A

y.ai

ourco; -/.aOr.lOov y.xl

auv aurw (EAeaoaJ airo rwv

:

tt?..

ei;

ra xpaoia.

KapaSta scaphx sunt,

sive cymb3e.

Metaphrastes ap. Boiss.

ecj;

auro; dl rhv orpartav coTr?aau6V7]v ev roi; jSpaxurepoi; rcjv TrXoicov

xf,

eptca/wv, klo/.Oi,
i

A aTTo

rwv xapaSicov xal

rpa^. ovre;

tv zr, Ba).. n-.pLzntirouv^

k Hincabditxerat Dunaan plerasque copias ad locum in quem venerant naves quadraginta verum quin miliies idira bis miile iitic reiiquerit vix ambigendum. Plures tamen non erant ^thiopes in navibus viginti regis jEthiopiee^ vel non muito plures. Quapropter, quum victoriam istesit consecutits ac inde abierit ad urbem regiam Taphar, qua potitus est, manifesto vaiidum exercitum secum duxit. Aiia itaque ratione haec componi intersese nonpossunt, nisi copias suas acceperit Eiesbaan alias post alias, ex vicinis insidis Perim, Naucleria et ceteris. De quo supra est dictum. 1 Aberat inde rex Homeritaruyn iter dierum trium, seu chiiiometra 145. Annot. a. m Abiit ad urbem regiam Taphar. Hanc diximus (Comment. n. 48 sqq.) esse hodiernam Dha(supra):

far,sitamininterioriYemana ad latitudinem
debuit, cujusiongitudo, ut ajunt,

14 13*. Etenim si Zaphar maritimam adire ac insxdcV Dioscoridis [Socotora] J ter fuit leucaritm minorum geographicay^tm pius quam trecentarwn. Quomodo hcVc exsequi potuissei cum parte exerciius, dum eum faciie cumcopiis multis insectari poterat Dhu Noivasus ? Ceterum iyifra additur, uno die post captayn Taphariyn, de eo jam inaudiisse Dhu Notvasum iannot. r): quod de Zhafari ynariiima inletiigi yiuiiaienus potest. Prceierea Taphari inieriori, seu Dhafari,

eadem

est

apie conveyiiunt qux de Homey^itayntm regia perhibent Peripius Arriani et Ptoieyn^us osteyisum est a geographo Manyiert [l). At Zhafari
mariiiyyiie

(1);

ut

quomodo aptayn queant haud

capio. DhafariinYemayiaiyiieynoyHversaius est iyieuyxie sxcitio \\i, a Tuyxis capiivus abductus, missionayius yioster Peiy^us Paijs qui ab ^ihiopiie historicis non parum iaudatuV (3).
;

Dicit

riK VIGESIMA
Dieit porro se
illic

QUAKTA OCTOBEIS.
;

TST
ICCTOII E. C.

vidisse ingentia et antiquissima rudera Salne (1). ret. repondebant ad regiam pertinuisse reginse
:

de quihus quanCArahas interroga-

r.uEjjMv pa-rraaai n Dixerat supra Actorum scriptorn.Zi zal ^'^in ETriamfffioy fiovov eIV.ot.v ilinere sive maritimo sive terrestri, a freto Babel-Mandeb aavra t6v ffTsarov. Etenim Adule, centum. Ferum non distat ieucas majores (quarum gradus geograpkicus viginti capit) plus trium et ab exercitu Dhu Nowasi. seu naves tempestate dilatx sunt ultrafretum iter dierum

Dunaan, appellere prohibitx.

zai Ta? x.paTaia; y.ai roi; ajyhcti. cavav. TT. ri TrioCa, Waavre; ri xaTapri'Jia 11 TMv S;iwv piuijTyipiuv, de Eucharistia intelligenda sunt vide annot. a Hxc verha, fxeralyti^rt:. Scio)v arro-/uji,avoi (.ucr7vipio.v. ad cap. VI. Metaphrastes hoc loco : i tmv -poS.Oci;... Dhu Nowasus tiaque, sive Dunaan, -^ (Sacjasuouaa 71.; xai
;

A p A

Moe

'

hiJ.arrcu.z-j

r.iro ia-jazoi

'

ri ye/ovsi/ i-m

Pauaerr.fiwvayvooOfXSv.

7rap-/.>ictO, Taoio vel potiics. non proculab Aden, '[ned^em versaretur nonprocul a freto Bab-el-mandeb. quum Elesbaa. quod de Zkafari '^"'.'";/,.^' '3'". unum didicit captam esse Tapharim ab at tnlelhgt "f neque de dinemParisinamcirciterhi^leucis inde trecentis, nequaquam potest

rAoT.

Taphariinteriorifacileinlelligitur. sMetaphrastes auream fuisse catenam dicit

,rpo7pi,a; TOO 0oC J9,;Xavro;

_
:

Js.aa;, ,. tmv aorou<7u-/yevv Ttv.;^...

.cv^^i h,;,c<Jaav
Eaurov r

rb

airoO

-/var,v,

XP""^^

xara,Jxeua.rauevo;

i/,u.7,v v.a. .vo..;a;

zaztivouc iy.aHro roiv 7rpa-/fiaroiv

t

vifisXr;y.M;.

?.aa:rivr,

Hoc

loco usus
..

fstCangius

in ?.aa7r.:v,.

Currus cst superne tectus Botss

uln

sella

aurea

( ostendat Sab.-eos.

'^fJ^'P^'fJdtvtttse supererant tamen veterts splenSaiculosextopartim jam effluxerant Homeritarum chrtsttanum dtxtmus usque ad saeculum dorisreuL.^ magnificce. Quanlum floruerint ^vo Ammianus Marcelltnus ,qut Arabas sats e ComnZln. sqq.;am audiatur de posleriori versatusin exercitu Juliani Apostat. Quibus rPaW/.; -^ noZatquippe fet.bus et conterminant ideo sic appellati, quod frufr.bus juxta et australi^ue p4a Arabes beati partes mre rubrum a multiplici sunt locupletes magna^qne eorum nalmite odorumqne suavitate m.ri collimitaut, elementi utriusqne potir. bou.s omn.bus
,

loco tnter ahos, utttur cl. in selli. .<^eptem .similiter aureis. Hoc veteres, mores et tcstts Babyloniorum et Persarum seu Arabas
t

Move,s

(2),

^ns

.-

^M

late"e d^xtro contingunt

d.versor.a regum tranquilli suut plures. et emporia deusa et idsu ti Ubi et staUones et portus calentium saluberr.m, fontes, et r.vorum aquarumque suapte natura ambit OSH nimium et decora, recte spectantibus n.hil

liBva Persico

Tm

nuirmultitudo

rv Llr r imt

^an)

^Sc^^usfxZmos^culo\uar\o^^

abundet urbibus medditerrnne.s a.que mad esse ad Nagnra Geapolim, et Nascou et Baraba, .tidemque has tameu civitates habel eximias fjlta Ammtanus (Taphar. Dhafar) et Dioscurada (Socotora et Mepl ram, et Taphra quibus patet diu perstittsse Arahum auslrahum
)

perspicua. sospitalisque temperies cli

ut

Sate

supremam. Ac
:

licet

'''ttcqZ:TZ\a^^^^^^

inkalendario suo dies (*). -?'marlii et xiii junii (5) Sed nec Arabtbus. tn xvin decembris. xxx . dicarunt, ires T,rnZnt nimirum e,usque ""^;'^""J' tgto t^, ^rat, ut ex historia Mahumelts MeccoM^s, projus ^ primts Coraysntts nec videntttr .^^^^^^ coraysiit.v (6),

?;ZssfT:ppZ't:i:: itJ^^^

^-.

'-

^^^*--

^^^-

'--

--"'"

"TpiTTJhocloco, Mthiopas multo pho-es quam omnibus hujus ctoremenZ noslrum, ut fam monui. in
"fA"^STi;av.r;,ev. Redire
r
dehuit Elesbaan

navibus 40 veki poterant, iUic fuisse. Aunarrattonts ad>unctts accuratum esse,

distat
-

Tapkari.seu Dkafari, qu^

[l.

a freto
Wgc iVec

Bab-el-mandeb iterdiertmminimumquinque. cod. A, O-Ja., , ZZa sunt aux lequntur in

tOr:e^c,.

lc7:.-.,rEv)

- ro a..aa auro,v
.

,r^,^.-

Xp..r.o..

p F

i:;:o^t::r:ostj:::bZ7U aum
honumreipubUcse,

td ferunt

J.- .p..

..

cn^a

ma,ora. propter

plectuntur. rite capitali sententia

*/'lf

Comme.a.'e.e.

|,a|.

W2 e.

sc,,.-

(6)

Cran.

.ura 37

^^^W^

CAPUT IX

75S
lOCTORl
1

MARTYEIUM SANCTI ARETH^ ET SOCIORUM.

D

un.

CAPUT
S.

IX.

Elesbaan,
revertitur

pluribus in
;

Homeritide

constitutis,

ad

jEthiopiam

fii

monachus

et sanctissime vivit

ac moritur.

Taphan ron,iHui'**rfpi-

um
latio.

redicDS o

T'"''^'^ Trs^grana geruut r^^^ propriis eiuovrrgt

;

J^ maledictioni aufaSed iUustriores aliquot mag-nates christiani. deiudc revefsi, facti suut

civitatem regiam mortiet tradidit qui habitabant in pa0(1

Kai TrapaysvdfxEyo;
varu
itat

ei^ TTiV (SafftXeuouffov ttoAiv,

3aujre-

a.'jx(}t}xa.ri<j\xCy

n-apeduxe rou^ aTTo roO

Tra/artou. 'Pavepoc

(Js

rwv ap;^ovra)v cpuyovrs;

i^tai-;

"
^*

rtve^oj

CT^t^av xat
(j-AOL'i^ixc,

yeytJvaffi

/ptanavot. Tore ouv

xepct
ejrra
,

mauibus rex
b.

diebus

septem

PaffiXeui; ev

rw

7raXari&)

effl r,y.ipcti

^ ffJte^^af^^^^?

"fftciortd.t

^gj.^gm fodiens inchoavit, quae

tur,

nunc couspiciNuntiavit ausanctissimo

e7:oiV;ffe rr,v

outjav vuv ayiwraryiv eJcxXyjatav. *Epi>ivuffe

'"'""7'"'

sanctissimam ecclesiam
ista

tem omnia
ratori

quam primum
et per

raura Kapa^piiu.a. tu ayiwrarM ap;^te7riffxdTr<;) * AXe^avdpeta;, xat dC aurou rw (3afftAEr 'Iouffrtv&>.

de

Airarpiap'/-^'

archiepiscopo Alexandriffi

hunc impesan-

'0

d'i

ap;^tTriffxoTro; ^^etporovrlffa^ oaiov

xal dpOdtJo^ov

Justino

c.

Archiepiscopus vero
misit ad

eTTtffxoTTOv,

'iKE^'^e TTpo^ rou; 'Ofxyjpira; xai

*A

Trefn|/ev

Trpo;
ey ru'Ofiy).

ctura queradara et

orthodoxum virura episcoHoraeritas

'EAeffoaav rov fiafftXea.

e/.rtffey

Kat ayta^ei

rov

vaov ov
,p>

pum
^

coiisecravit

eumque

pafft/iu?
TrdXeffi

L>.ffcaav, xat paTrrtQet Travra;

sanctiet ad Elesbaan regera d. Qui adveniens Elesbaan, ficavit templura quod aedificaret rex

T0U5 ev rai^

xai r^ Trepi^^wptd et; ro ovo/na

rou ITarpo; xai rou Ttou xai rou 'Ayiou Ilveufxaroi;,

zaraffr>iffa; ev

etomnes incolas civitatum et viciuiffi Sanvit in nomine Patris et Filii et Spiritus in locis Presbyteros quoque constitult cti.
siuguhs
et

baptiza-

ixaaTM

rdn^o> TrpsffSurepou; xat (JtaxdexxXyifficIiv.

vou; xai

/oittou;

uTriiperai;

Kat ourw;

diaeonos

et

reliquos

ministros
sanctis-

TrapaXaSwv rov aTroffraAe^ra dffiwrarov eTriffxoTrov, irap-yevero et; Neypav, rV^v udAtv rv paprupwv, xai
xrii^et aur-AV

prnlPsiRnim. ecclesiarum.
'

Tunc Elesbaan missum

e,

xai r^v a-/t(orar>-,v exxXrjfftav.

Kai

Trotet

sinium epicopum duxit Negranam vitatem martyrum /"eamque reaedificavit siraul cum sanctiasima ecclesia. Negranitiarum vero

ad

ci-

rov utov rou aytou 'ApeQa Yiyt^ova. xai

exeiffe.

kO)fdp)(r,v

ruv
rou

Kai

dodpcrrat aTro

rwv

(3affi>ix&>v tt)

ayturaryj

exxXffta KTr^u.arx Trevre,

xai xara

ryjv evroXy.v

ducera et
9

principem constituit filiura sancti Areths g. EcclesiiE quoque dono dedit ex terraanris regiis possessiones quinque, et juxta
datura
S.

ayiou 'ApeOa ex

tyic,

uTrap^ew.; aurox) xr>;ptaTa rpta.

Tov $t

TOTTov oirou viffav Tot

xai pf^evra

eTroiy;ffe ffoaff(j.iov

G^^ara rwv aytuv xaevra * Aayiov xai aoT^^ov * rdn-ov.

ArethEE, ex ejus facultatibus posses-

Kai ourw;
ffav.

ptera Tro/Ayji;

/.

siones tres h.

Locum quoque

in

quo corpora

ffrpe-j^ev si; ryiv Trd^tv

X^9^^ ^^^- siJfP^^c^i'*!'; uTretv 'Opiyiptrwv rr.v (3afftXeuou-

sanctorura jacebant combusta et projecta, venerandum reddiditi et jure asyli donavit; et civitatem sic plenus gaudio et felicitate ad
regiara

npoeoaXero dl

roi; exetffe |3affiXea rtva 'Acpaafz

xaXoup.vov, ffuverov, S^ed^ooov xat yptffrtavixtorarov.

Kai Trape^uzev aurw xai rw dffiwrarw

).ixda^ diy.a AiOtdTToov ^i^ptffrtavwv,

eTrtffxoTrw )ft-

k
i

Homeritarum k reversus
,

est.

Tum

in-

Kai ourw;

uTre-

colis pra-fecit regera quemdam, Abraara l notimentem Deura et valde mine, prudentem

(jTpi^tv ptera jrXeiffrtdv Xatpupwv et^ r/)V t^iav aurou

|3afftXeuouffav TidXtv,

christianum simo episcopo

preeda

m
,

Cui tradidit, siraul et sanctis-

decem
llis

niiUia
,

n ^Ethiopum

christianorum.
"

peractis

cum

ingenti

ad proprii regni civitatem regiam o

tanta itaque Dei benedictione nihil se
yQ^^^^Q^Q

^ remeavit.
ihiq^ie iifpcii

39
^-

Pj-o

39
eiTrev

'Avra^ica; f/ev ouv rv^; eu^^aptffrtac

rou eoij,

.orunyam
lofym
.11..

possc HJebat Elesbaan rex;

'EXeffoaav 6 pafftJ.eu?

juy]oev (JuvaffOai

dnodov-

".'...-

t,a$irfum
grrdtturtt
' '

v"v"
''

^oc tautum invenit, ut coronam regiara deponeret et iudueret vcstem monastioam. Et profectus noctc sinc ullo comitatu, pervenit ad locum montosum et excelsum in quo exstat monasterium virorum ascetarura, intransque
,

vai

'

a/Aarouro aovov

[ffuyiiiJev, aTroSeffOai r/,v(3affi-

Xetav, xai rd ff/yjua rou fiov^Jpou^ fStou ev^uffaffSat.

Kai

TcopeuOei;
u^];y]Adv,

ujro
ev

vuxra

|UOi/toraro;

avv^XOey

ei^

dpeivdv

effriv ^ovaffrvipiov

aywviffTwv

avJpwv, zai,

eiffe?.9wv ei^ zeXJ.iov, aTrexXeiffeveaurdv,

arr'

iu

ceUam aUquam,
,

coustituit

se

vivum ex ea

^oiicffuvraya; ort ^wv oux e:cXeufferat

v

auTOUf aXX
aiiToO*
et

'

noD exiturum ^ed perseveraturum se iUic usque ad diem raortis. Nec quidquam in ejus ceUa reperire enU prajter tegetem et paterara g, ad bibendam aquam, sportulara et quas induebat vostes monasticas. In cibura semebat sicca paximatia r tria quotidie, sine vino
,

aurw

xapTp>iffa dtpxis

'^/izepa;

^avarou

OuOEv di Trepairepw
fjir,]

uTryjp^^ev ev

rw zeXXtw aurou,

-liiado;,

xal j3au/.aXtoi' rou u5aro; xal ffxruptijtov,

xai aTTEp eve^uffxero uova^txa TrepiSdXata. 'H Be rpo^/Y.auTou ry^r,pa TraHatuaria y,ppoufftov* rpi, otvou

^.

.'m-coou-

ai e/atou /wpi; xai Travrcta; diruoa;. Ei di nov rt; ^'

et

oleo vel uHis pomis. Si

^^yg...

quis 'vero casu af-

ferret ei olera viridia, ea

comedebat cruda. Nec quisquam laicorum per omne tempus vitce s ausus est cum eo loqui aut eum cominus
,

-flyayev^aurw Xaxavax^"P ^^ray^ffOtev w,:za.Oudti; ^e XatV.wvrdv ^iravra ^n; i;w^; auroO erdXx9'^'-^<>'''
^/(ff;

^^._^

XaXvioat aurw,

'fl

iJetv aurdv.
Trl

To

oe fSaffiXeiov

oTrep

Xeyerat

ffreptfxa, rd

Tr,c, ati^ccXri;,

auTov ex

aspicere.

Coronam vero regiam, quum gesselapidibus pretiosis

/puffiou xat XiOwvrtfttwv, [aviOiixsv

t|;a;

rw

Xpiffrw, Treu-

rat in capite, ex auro et

ei; ra 'lepoffdXuua, airyiffajjievo; (Jia ycx^[i-aT(M

confectam, obtuUt Christo, eam raittens Hierosolymam Uterisque sanctissimum episco,

'I(.iavvy]v

roy ayfjrarov

en^iff/.OTrov

rouro

/.ptfJLa^atL et;

rr.v

TrpdffO'j>iv rr,;

5upa; rou

i^woTrotou piv/^pteiou, oOev

pum Joannem t

rogans,

ut suspenderetur

in

rriv d-noLp^r.v ti^; otvaffraffew;

xai

Tr,e;

atpOapffia^ e^et-

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

5tvr,firvXD.(?To6ut6?Toi;0eoO.ecivar<i?ixvexpwv.
,

759
40CT0IS
^^^^^_^

A;/Tw>7d4^vTwnTji(xaiTro'Ayo3nvuf.aT.vi>v
iasixatd;ToU'v4t(ivi<avv. V>^v.]

in quo conspeclu januffi vivifici sepulcri et mcorruptioms principium reBurrectionis Dobis ostendit Christus filius Dei. a mortuw

resurgens.

Cui gloria

cum

Patre

et

Spintu

Sanoto nunc et semper et in saecula sseculo-

rum. Amen.

AN NOT A T
a
/.al

A.
eo ire

Trpayv6,uevo?

eU riv ^aadtCov^Tav

TroXtv.

Virfe^Mr

nunc primum

idque veri similius

est,tcaptamesse Tapharimaparteejusexercitus. dum scripta sunt Acta, res christiana b r^v oiaav vOv vtwr^Tr.v ixxAr.atav. rap/iari ti/2(r. rebelUonem Dhu Nowasi ecclestam fuisse non Horehat vide Comment. n. 197 sqq. Jllic et ante
;

tndetur

Actis et Commentano vtdetur Dhu Nmvasus cfr Comment. n. 137 sq. Ex his et ex universis ipsa urbe regia Taphan fuisse pulsus ut ceterum aliquamdiu. inter annos scilicet S\det id satis manifeste traditur Act. n. 2.
;

ambigendum quum

dicat

is

Act. n. 15 seea in civitate chrtst^anos pturestnterfectsse;

m,

_ qu^ sota tnnotuerant, eptscopum dCrediderepliirimi^ Acta Metaphrastis interpretantes, scrihens S. Gregentium Homentahunc fuisse S. Gregentium. At merito dissentii Lequienus, tempore Elesbaan, rex ^thiop.^. man iterum rum episcopum (seu archiepiscopum) fuisse. quo
c V.

Comment.

xvi.

traiecto(rfic'enrfm /ut(. tertium trajeoto)

Abrahamum, regem alterum, h.iic genti conatituit. Qu^circaannum^A^evenissedocuimusComment. n. 127 Anno iiaquej%-y,de quo htc scrt-

biturinActis,episcopusalterconstitutus est;

quum sciamus

alioqut S.

^ protraxisseultraannumblO.Huncepiscopum, qui advenerit anno 525. diximus Comment. n. 121-23. Hsec vero parsuUtma fuisse JoannemParamonarium: de quo immemto conncereturpartxm coaActorumM alibi diximus, postmodum adjecta videtur, nec Boissonadtus e codice Coislimano 255 (1). e^ qum luisseex narratione aliqua, quam edidit
jam Leouienoprasmanibusfuerat
e

Gregentium vxtam autumat Lequtenus

ad Negranam perttnent vuie Qul rgitur hucusque narrata sunt, ad Tapharim. non vero
;

(2);

vide annot.

1.

""TNegranam cM^tem mHvlyTMm dictam

esse. adveriit

jamFabricius

{Z),

etposteum Bois.

sonadius ., ., Negramtarum. r,-/eva -<,.v ty.zj t g Elesbaan constituit fiUum S. Areths phylarcham nomen filii siletur. De nomine vero S. Aretha; adscrt.

....

i!)yioyr.,,inlocumscilicetejusvatris: bereomisimus qux Iradit Ibn-Khilcan in Vita Haririi

:

metis dicentis Omnes estis Hareth lucraturre^ Arabico Haratha, lucratus fuit), et unusquisque lucrum facere satag-at ec. [i]. Nemo isritur est qui hoc sensu non sit hareth... quura sis Sacjum (5). Ex Djawharw alusque lex,coNomenistud Drusi scribunt Haret de quo vide (ut Grxcum yt^^y.oi) et leonemsigmficare graphisapud Goliumvox HHvilh agricolam etiam S. Arethas antequam chrrsttanus fieret. dtctus es potuit. Sihistoricis mahumetanis sit fides,
et
..
; :

omnes

Nomen iatud, ait, fluxit e verb.s MahuHammam, nam hareth sign.ficat eum qui hammam eum qui multum habetsoUieitud.nis.
:

estis

advemt Dhu Nowasus Comment. tMM^h.etpontifexfuit christianorum dum Negranam est, quum ostendatur ex plurtbus nec episcopum supra n. W5 Posterius profecto negandum

Neoranensem

fuisse S. Aretham. nec sacerdotem

quodspectat,idnecnegare,necasserere possumus leslslamismoantiquiorescontingunt, minime tuti

cfr Acta n. 5.15, 19 etpassim. Ad alterum quum historici mahumetam, quatenus :

sxnt^

^C7n , m^et fd'Jlll' {Comment. n. t^-^f^ aliud praetequam Negranensibus imperaret, seu Benu-l.Harith.lbn-Caab Abdallah^ De nomineisto quodsernomen reanomen fuisse nec insuetum erat tum temporis Arabt.-^ historta similzbus qum (idem fere ac Hebraicum Abdias) aliisque vum Dei sgnificat
:

Znrarooccurrunt, nuper

ErnRenan,quemdolemusexpr^ud,caUsoptmombus cl. perquam al^enum gerere. Sentenl^am sca.cel Pococknd^uo 7reZ^onechr.stiana ammum unum Deum veneratos esse dequa d.ximus Comnent excitavit,Arabas mullos aut plerosque humacontempta verisstma et zneluctabih hzstorta generxs nUso et 41 Qua tn re nonnulli, progressi sunt ut scribant stirpi SemUtcx (mmtrum S,jr,s, ilfj RMii^tnitur eousque unum. Hoceffatum et ,ngemtum esse agnosc.e Deum
scripsit
:

l:TJsASZ^.Tslr:ZZrium ethnographicis simTelteUl quod in IMs aUquot

leg.mus. st.rpem.
:

quam Caucas,cam

quas, ,nter Sennas nonflorue^ ZuTolamrel^gionichristiani suscp^end^ idoneam esse Schcet quo cullior barbarie mahumetana psene extmgueretur. Tl:.Jura ^veula antcQuam "iP^rpl,ras.vculaanequa

%TiefZLn, '^;^::2:tIZas
dissoiventur. Plura

eoque facilius a gentilitate convers, sunt has ^entJs ea sacra stabiiUa s,,nt. quocete^ erant fact, Considant al,quando ,n Euoblegesprobatissimas.tia jj nhZZtr,roZLsilas ita disponente Deo cuttiores inamtate fi^,ihica Brahmanica et Mahumetica mox sua ropa hod,ernarel,g,ones <>"'"''' ?'^'-'^"' -^'
j^ropicyr
:
.

^^';'"f;^^"2

"'S^"^

^'^"^J^^^^^Zflio^^^^^^^ <^dqu^a^erratmenshumanadu^^^^^^ legamu. p tarum priscorum quod pert,ne.

Adcultum Semi^,.^,

de diis Pku.n,cum. E. ^^'-^nle^tuZ^eTf-^^^^^^ cujus Hirtorxa Arabum idque tribuendum venerat,oni

^^,,,^ p_ ^^^,,, Caussin de Perceval, '""'"' '

"
.

Tquo

rarr.::nrrjrr.;co.i ,..w.

''^''^l^lXisse

Abrah^

...;.

..;

p.

760
Aocrmi
*' ^'

MARTYIUUM SANCTI ARETH/E ET SOCIORUM.

,

Jsmaelem sese genitos credideruni suo loco monuimus. Ac advertendum, illisipsis in provinnomen Abdallah frequentius fuisse et ciis {a quibus parum aberat Negrana, urbs S. Arethae) Deinde longe etiam frequentius fuit post quidem eo nuncupatus est pater ipsius Mahumetis, Christum natum quod propagationi religionis tum judaicae (1) tum christianx (2), et cum primis, ut ego quidem arbitror, venerationi majori qua Ismaelit3e ceterique Arabes tempium Caaba (quod ab Abrahamo et Ismaele sedificaium dicebant) tumprosequi coeperunt (3) adscri: :

bendum
i

est.
1

h Vide annot.
V.

adcap.

iv.

Comment. n. 196. k Taphar erai regia Homeriiarum. Negrana vero regia fuii Mihiopum usque ad annum 523, Comment. n. 139 et passim;num deinceps fuerit, tncertum (4), at fuisse veri simile non
1

noo^dllzT^i rol^

E/.etff

^atnXitx 'A^pdutov tivx,

gvjztov, Beo^,
:

Bx verbis

'A^p!xiJ.i6v

riva patet

hancpartem Actorum in Arabia scripiam non fuisse cfr Comment. n. 'ZOb sq. Hcec eadem insuper accuraia non sunt; quum nove^nmus anno 525 proregem Homeritarum constitutum fuisse EsimiphcBum, anno circiter 530 Aryatem, ei nonnisi post hunc nec multo anie annum b^^regem facium esse Abrahamum. V. Comment.n. 12-1- sqq. ubi adveriet leciormecum Humphredo Hody, virocum primis erudito, Joannem Malala^n, quem primus luce donavit
:

publica, adscripsisse ssecuio viii; at lecta disquisitione cl. L. Dindorfii (5), ejus senientiae haud quo circiier cuncianier accedo ; ac scripsisse Malalam autumo non dudum post annum 5H5
;

Hisioriam suatn absolvii Joannes Ephesi, seu Asix episcopus (6) e quo Maiaias plurima sua fecit {!). Ai de re ista amplius constabii dum pars iii historiae Joannis, Asise episcopi, quae a cl. Cu7'eionio edita est, aviris eruditiscum MalalcV Chronographiacollata fuerit. m Abrahamum relig-iosum fuisse in christianismo suo tradunt etiam mahumetani, Comment.
:

n. 178.

Dum

circa

annum

540 tertio in

Arahiam

trajecit, et

regem

constituit, seu potius agnovit,

(8)
;

Abrahamum, P fecio minimus

miliies JHthiopas

illic

reliquisse feriur quinquies miile

qui

numerus pro- ^
meminit

videbitur.

Aitamen numeri eiiam ^ninoris

diflicillunis in adjunciis

Procopius [9). Hx his conjeciarem Arabas, licet viriute bellica ei anle Islamismum {ut 50 ante annis jam prsesagiit Napoleo limperator (10) et ex monumentis nunc certo consiat) plurimum valerent, ab ^thiopibus iamen victos fuisse militiae disciplina ; quam veri simile est hos didicisse a Graeco-RomaHis. Urbs regia Elesbaae fuit Axum in Mihiopia, de qua supra diximus. Ista hunc in modum reddit Metaphrastes, usus amplificaiione aliqua xal rof; 'Ou^ipiVai; *A6paf/(dv nva, av^px ^io^^Ckri xai TM XoioTOu ovofJ.T.T^ Gziivjv6(jzvov, |jaC"i?ia )(Zip0T0VYi<7a!i, TW re octwraTo) Triozd7rw nepi ttou y.upiov<;
:

Tuv jjpitfnavuv AiQioTruv

dpiO^Ui
/.y)t&6'*iya(

TrapatJouc,

i-KaviKji y_(xipav npbi;

ra

oly.la.

^atjfksia y.tTa ^.aifupwv zai ^.eta^ou^e

rw orparw 3ia3ovc, p dl).' iv aijT&txapTipY.ccz... Ad quce haec notat Boissonadius Forsan ^iacet excidit ; vel zaprepr,<jii leg-endum. B [seu codex Paynsinus 1454) non potest nunclegi. (j.-^dtv rwv toO xdo-^aou q A Bayza/Aiov, nobis bocal. Melior est Symeonis Metaphrastis oratio
pa(5(ac,
oi/x.

o^.iyyjv ypr,udT(K^v y.T:6u.oipav v.ai

Cangius Gloss. in vocalium ai et e permutatione, in TrepatrEpw aptissime mutavi. Ex B nihil prsesidii. Boissonade, r Nobis " biscuitssecs. " Boi5Sonac?e. Cassianus Collat. xix, cap. 4- aitpaximaiia sedunciarum fuisse, duoque monachis ad refectionem singulis diebus tribui solitum vide Glossarium utrutnque Cangii.
ycTr,Gdy.zvoc,
r}

ix6vr,v

t^iiaOov,

y.al

xuOcivtov

et;

(j.zTdlr,-^iv

uoaro;.

Locum

excitavit

pau/.a/ta, etscripsit raale TTap^erspw,

quum

sit

iu codice Traip'

eripw, quod, usus nota

Ex

hoc aliisquelocis Actorum deduximus scripta fuisse post obitum Eleshaae, Comment.

n. 199.
t Pturies monuimus hanc postremam partem Actorum minus tuiam esse vide annoi. 1. Cre^ dimus quidem S. Eiesbaan, dum monachum induit, coronam suam misisse Hierosolymam F sed id fieri non potuit dudum ante annum 540; nec patriarchatum Hierosolymitanum teneunte Joanne quum is diem obierit anno Christi b24r{n). Nomen iiaque Joannis intrusum est, et acceptum vero similius ex iniiio Actorum, num. \,ubidebelio dicitur quod anno b'U Dhu Nowasusauspicaius est. Hic demum aliquid addendum iis qux de talento A?^abum dida sunt annotato rr adcap. i ubi inter kintar et kantar aliqua diversitas significaiur quae non esi alia quam diversitas pronuntiationis. Kintar enim valuit 1,000 denariis aureis sed valuit etiam 100 libris (seu ratl Arabicis veterihus) auri vel argenti id est, idem fuii circiter cum ialentomajoriPioiemaico. Videatur Djawharius et Camusus Firuzahadii ap. Freytag, vel ap. Golium et Giggejum. A voce kintar deducendum videiur Rispanorum et Galiorum quintal, eiltaiorum quintale, quod pondus librarum 100 designat Hispani enim simiii modo ex Ara;
;
:

bico'k\T^teffecerunt(\M\\^XQ.Locoautem\i\\iXKTdictumesseetiam\i^niB.v ab Arabibus, saltem ubi pondus librarum centum significatur, manifesium ex vocibus cantaro, cautar, kantar, quibusm multis partibus Itaiia>, Hispaniae et Orientis {non

secusacvoce quintal pas^m Europa), ejusmodi pondus appellatur. Atque haec in suppiementum dicta sint superiorum.

geul K
^

GollchU lom lUcbaM. lom.

VIII pag.oW.- ,7 \ III, nll" y7^

'

'""'" r Un.n,e..i. su|..>

"

S'"le-H'''l*i'e,

tom.

111.

pag

183; cfr

Nnd

b.e pg. i:,.;,- (|1) Lequien,

Or. ChriU, tom.

Desversers, TAraIII, col 189.

APPENDIX.

DIE VIGESIMA QUAETA OCTOBRXS.

761
lOCTOftt

ATQAIItSIO.

APPENDIX.
Fragmentum
interpretationis

Latinse Actorum

S.

Arethae

quam

a. adornavit Athanasius Junior, episcopus Neapolitanus

Prologus acephalos.

stra.

Sane Homeritas Hebraicse fuisse

stirpis

haud prorsus ignoret qui multos JudEeorum

enim humauitatisque debitum persolventes,

utpote Creatoris sui prorsus ignarl, Tartareis cruciatibus mancipati sunt. Et licet

mutua cura ethnicis connubia copulasse ac deorum penitus tenuiase ritum lectitando
didicit.

eorum pompaticae

adoreiE

apud poeticos aut

etiam bistoricos scriptores, mille, ut ita di-^ cam, voluminibus exaratse legantur, tamen

Has autem, dilectissimi fratres, SS. martyrum passiones libentissime recolentes, et eorum memoriam debita devotione celebrantes d,

flagitemus charitate Spiritus Sancti ut

eis aeterna

fumus obliviocum e seculo transeunt, Omne enim quod fuit et non nem accipiunt. est pro nihilo computatur. Divini autem praeveluti
lii

quandoque cum mereamur.

felicitate

perfrui

Narratio.

bellatores,

qui suas

immortales victoriaa

ad victoriosissimum imperatorem trans aethera

reportaruQt,

jam

veruantibus laureis coronati

Anno cundum

perpetue jocundantur,

Adde

praeterea

quod

exercitus

mundanae

militiae,

quanto plures in

dominicae IncarnatioDis seLatinos fere quingentessirao vigesimo primo c, regnantis quoque Justini senioqui apud Constantinopolim Romanum ris,
igitur

acie commilitones amiserit, tanto magis defectum sui dolendo causatur, et non solum nu-

mero

et veribus

minorari conqueritur, verum

anno quinto, vicario guberuabat imperium Papa Joanne/*, Jerosolyprincipis apostolorum miB civitatis nihilominus patriarcha Joanne
,

etiam audendi vig-ore privatur. Sancta vero atque apostoiica ecclesla eo altius exercitum suum aug-eri cong-audet, quo beatos agonistas
diaboli tyrannidera
fortiter

Antiochiae Euphrasio, Alexandriae autemTimotheo/i; ^thiopicis tunc provinciis in civitate

vincere,

et

vin-

justissimus. Contigit

cendo numerosius eosdem mori prospectat. Enimvero si quispiam de suis terga vertens
hosti colUi

quadam Auximi regnabat Helesbas i, homo autem per idem tempus regem esse Homeritarum nomine Dunaan,
qui erat Hebrsus atque huraani cruoris bibulus iniquissimusque ultra omues homines in

vum

submiserit, huuo tanquam abortiHoc a suis visceribus alienum deputat. christianismi denique novo vicendi genere athletae accusati nou excusabant, interrogati

gente

Horaeritarum.
est

Ilomeritarum
divina Scriptura

provincia

quam

namque Sabam

protinus fatebantur,

referebant

morti ac per hoc, quando victi putabanitaque, tur, veraciter ipsi vincebant. Satanas muitiforraiter anhelabat capere, torqui eos
:

adjudicati gratias

commemorat, et gentiles Eudaemou Arabiam vocant. Hanc enim omnes iuhabitantes Judaei atque ethnici eraot qui uon juxta legis prceptum. sed secundum hypocritarum Phari:

steorum simulque
vivebant. Totus
glorificabat et

quere, vincere,

dum eorum

inflexibile cerne-

capiebatur, ret robur, prius ipse torquebatur, vincebatur. Uude nimirum Sabea provincia,
sicut odoriferis aromatibus
ita
-,

Sadducaeorum traditiones terrarum orbis collaudabat Dominum Christum,

euim ubique

verum Deum,

qui

cum

Patre sanctoque Spiritu

largius abundat,

martyrum

fertilitate

beata poUet.

Verum a

priscis

temporibus celebri pre-

inseparabihter vivit et regnat. Soli k.,, Attulit 4... capere illam nuliatenus potuit. sexus et atatis in agris interea quotquot varii

"

orientis conio attoUitur. quod a finibus scilicet Pacifici regis audire, et veniens sapientiam augustissimum in toto orbe terrarum Domini

seu

alios occidit comprehendere valuit magnatibus et eunuchis ^ itaque suis ad famulandum tradidit. Cernens
vilis
:

in ore gladii; alios

ac denique templum videre studuerit longissimo multii annonim curricula, eodera &
:

post

quia

nullo

modu

posset

pneliando

capcre

confecto, astriferam Salvatoris infantlicergo, tiam raisticis muneribus adoraverit. mundi partibus aroocciduis
itinere

colubri, civitatem, irailatui- ver.^utias antiqui veneno mortifera; suaqui primura hominem ho::tis sionis decepit, ejusque filiis callidus
insidiari

quemadmodum

uou desinit;

ccEpit

dejerare

et
:

in-

magnanimatica transraittit commercia, ita ac beatissimum martyrem mum principera

vocare

Denm

Icgis santasque virtutes

Non,

iaquiens, Itederaus

quemque
colitis

omni auro
vit

destinuet mouilibus pretiosiorem

siue

mus abnegare quam

tum sub
Quid
diar

nec compellesectam sed tan;

Aretham. At qnoniam tanto viro dedecus erat comitatu procul adventare cum tnumphantibus sertis laureatam misit victrices agonias palcatervam. Quorum
eo

tributario jure vos

?

cunctamini

esse quicrimus. portas ut ingreAperite

masque perennes ego Athanasius

thenopensis

junior, Par-

per videndi gratia: accii^am quod raihi accipere debitura; per caput singulo^ annos uniuscujusque viri ot mulieris, servi
videlicet

Deietgaudium

ecclesiae antistes c, ad honorem christiana: religtonis, ab ^o-

et

liberi,

pneri

et

senis

Olcadem

unum.

Et quia licisexemplaribus transferre conubor. congruit latino minime

peregrinum idioma folia. sed raagis sensus stylo uon verborum superflua reseubertatem carpere stndentes, commutata, ad diluet interdum, serie

auri poudns Porro inoneta Horaeritica habet congregaturque annuaduodecira; aurias civitate auri regula liter ex eadera Kegranica talentorum. Est autem apud centum trigiuta PoJithiopiam talentum tredecim librarura.

pulus autem
con^^ruebat

Dei, quibus

apostolica cailitus

camus;

cidandas sententias

nonnuUa ingenmus

no-

senteutia

Vobis donatum est,

ut

702
IVCTOBI

credatis t non solum AmiHAsio. j patiamini pro eo * u .'Phaip.1,29. et prophetis at"g^^ggx ajunt. nos a lege praeceptis didicimus non sonue evangeliois Deum, sed etiam potestatibus

MARTYRIUM SANCTI ARliTH^ ET SOCIORUM. ANNOTATA. in Christum sed etiam

De hoc fragmento diximus Commentar, adscriptus est n.I87. Titulus ab amanuensi Fragmentum histori Passionis hujusmodi
a
:

1)

rationabilia vel obtemperare. et quaecumque reoueare. Intue itaoppomma 8unt, non sermone quem jurejurando Que nuDC confisi patefacimus urbem. In^re-

lum

colere

ab Athanasio SS. martyrura Arethseetsociorum episcopo Neapol.e Graeoo in Latinum iuniore. sermonem paraphrasticws redditaj. Ex cod. ms.
Capuano. Addit Papebrochius in margine Vitis SanEx ooUectione P. Carraccioli tomo de
:

verumtamen hoc tibi quibus velis erisquod nobis notum sit. quia si transgressus Dominus erit auxiHafipopondisti, omnipotens super spreto judicio non solum tor noster. Cujus sed nequitia tua caput tuum descendet
dere

Dobispollicitus es,

cum

in nobis.Hsc vivamus inipso et ipse vivat prosequentesaperuerunt portas. R rahis similia Homentarum Mox autem ingressusteterrimus Arepariter magnates cum

tuum. etiam super regnum constanter can.mus trium puerorum vocem judaismi tui divmo oultui Juxta monarchiam particituffi blasphemia oon famulabimur, nec quibus in dumtaxat valde pes efflciemur mon pro Chnsto jocundum atque optabile erit, mortuus e.t pro nobis, utnos nui ea dilectione
:

Nos quidem

tibi

ctorum. reginam h AthanasiMS credidit non modo venisse, sed et magos quoque Saba ex Arabia adorarunt. Dequi Christum recens natum pluribus in Commentario prasguibus dictum
vio

Neapolitanus c Antistes Parthenopensis seu anno 972. .fuit db

Athanasium. his merito deducimus ut dieei S. Arethse latinitate donasse Acta ecclesiarum octobris, pro more sacra
d

Bx
,

et plu-

omnes ingres. Chaneb n, principe suo. ante tha. filio adoraverunt proni sum urbis obviam venientes. quaehabere potennt in terram. Homeritacuncta quoque civilatis iuBsitabeisauferri; Paulum
draco
:

cui

multarum intra officium matutinum (1), aut ^ missarum solemniaft) fidelibus pr^elegerentur; cfr Comment. n. 186. Actorum Graecoe Vide annot, b adcap. i
rum.
de suo addidit Athanasius, et non ejus nominis adeo feliciter. Joannes enim, suscepit anno tantum primus, pontificatum

iH^c

episcopum praecepit
:

sibi ostendi.

AtiUirespon-

quo ex bac vita dentes dixerunt Quod nefandi.simus miffravit ad Dominum.

Bienniura est

contempsit. AUamen audiens Hebrffius credere corpus ejuserat humatum, mittensubisanctum

etferri et flammiscombufecit eadem ossa foras pulverem ventilabro per aerem dirijeorumque

523 Gra^co quo usus h Notabile est in exemplari non secusacinaliisplurtbus est Athanasius, Cpol. Comment. omissum fuisse patriarcham
n. 202.
i

suo nomen EXsffgaav Leait idem in codice et Procopio conticum spiritu aspero quod
:

.,

spergi.

miUti suse Postera autem die omni populo muUitudinem Ugnorum congerere praecepit copiosissimum accendere, ut

ait, ^

Comment.

n. 1 10 sq.
:

Hacadscrm

uus codex

Ubrarius hocloco Hactepagma; Capuanus in quadam solum

ignemque adeo
ipse

incendii locus

tamquam unius
credule nefas

stadii spa1

tium occuparet.

Quam

Tunc

ibi

ex altera pagma huic pra;quae vero sequuntur exscripta sunt. dicatse adhserente si recte hwc descppta unum Olcadem
:

reliquos universos sacerdoies et levitas Dei, et monachos et monastrias, saecclesiee miuistroe,

sunt, legit

Athanasius in Aciis suisoly...M

crasque virgines, et psaUrias quse die noctuque

in sedibus sanctis

psaUendo excubabant omnes ligatos sine aUqua examinatione insimul prsecipitari fecit arbitrans se reUquis fideUum ter;
:

vide quidemcumspiritu leni, non Uy.c.6o,-, ususestAthaGodexquo annot. oo ad cap. i. Boissopropius accedit ad illum qm a nasius

nadiotypisexpressusest.etcujuslectionesva'

/.

quadrin-

giDtK

rorem iucutere. Erant autem omnes qui per hujusmodi couflagrationem coronam pertingere meruerunt. animiE quingentEe * viginti et septem. Dehinc Aretham et qui cum eo erant
majores natu ferreis [Ugari catenis jussit]; et prseco vehementer Homeritico clamabat sermoue Si vivere vuUis, abuegate eum qui dici:

riassignavimusliterak.Postea enxm qum (ubi legendum dedimus loc. cit. annot. nn idem codex proseqmloco ily.dM sic
axaao;
tur: 'EaTi ae aDr/] i7 ftov/i-a xpario)v'Po)aaV..t^v, araOaive/ouaa ypvaiov
;

(3a<7i/axr. 'Ofiyipiri///).

5a>de.

lur Christus. Judaizate et estote

:

compUces no. Procul a nobis ut abnegemus stri. Kt sancti fidem in qua baptizati sumus. Tunc Tyranuus Numquid Romanorum potestas non cognovit, et sacerdotes ac iegis perili?Non Deum, sed hominem sine dubio blasphemaverunt et morte
:

dubia nonmhxl at rexa Ex his vox ilyM fit ibidem de valore monetm tinendasunt qu^ Boissonadiustnterim Arahiccx dissertavimus. iU^oo,. B, ^XxaoV ... -Visum h^c adnotat A. braeco eXKacnomen apat>c.9avc male a
:

estesse

MeUus etiam fuerit Uberario inoXxa. mutatum. Arabicus esse articulus. E//ic quum >. videatur

stimulaveruntet morte turpissima damuaverunt. Quare ergo post tergum homiuis hujus errantes inceditis? Anne Romanis vos meiiores esse putalis, maximeiUis qui cognominantur Nestoriani et sunt apud nos usqne hodie, dicuntque nobis Non eum prophetara habemus et non Deum. Quam ob rem non qusero a vobis, ut deserto Creatore vestro, qui fecit ca;lum et terram et universum condidit orbem adoretis solem et lunam
injuriis afFecerunt, verberibus
:

lovox corrupta est quum emm non posset,at> cus ab amanuensi primo legi codex alteroaddita est. Codices A et B. seu moneiam Homeriticam Boissonadii ei noster, duodecim penceratiis duodecim, non auriis

Aurias,

dere dicunt. Chan Certo dici nequit num sit Charieb vel sed dictus Coynment. n. 153 neb legendum,
posterius retinendum est. Nota veroliteramh estin fine nominis; quee prorsus Arabica

Acta nostra

n. 7

-.

6 a-/to;

'ApiOa;,

uio; XavEtp

Atn

velo...

desideratur. Codex Carracciolipluranon habebat.

h

nomen patris

DIE VIGESIMA QXJARTA OCTOBRIS.

763

DE

S.

CADFARCHO, CONF. NON PONT.

IN

WALLIA SEPTENTRIONALI,
V. D. B.

genus ; duo templa fundat S. Cadfarchi nobile et sanctum tus setas parentela.
;

ejus

cul-

C1RC*

MEDiow
Ti.

yiigy^

9uLDM

^^^^

s.Cadfarch..

memoraum. Carlisle, plurimos tamen sfficudine suo S. Cadfarch, qui versus medium hiu ct pnm. Martyrologii Angcnui. lumvi floniit. Hicautemin
glicani supplemento (1) ad diem 24 octobris in montis his annuntiatur verbis : In Peuegoes

sui

ducentos septemdecim sanctos, natione ^^^(^ Wallenses, quos initio Dictionarii topografiici Wallise recenset Nicolaus
omiitens, venit or-

ratio poliiica et domesiica consisieret in generalionum conservatione. Audi Giraldum Cambrensem (5) Generositatem vero. inquit,
:

omnibus raaet generis nobilitatem pras robas generosa conjugiM plus gisappetunt. Unde et

quam sumpluosa vel opima. Genealogiam quoque generis sui etiara de populoquilibetobservat et non solum avo.s atalonge cupiunt
vos, sed usque ad sextam vel septiraara, et nltra

Gomerici comitatu (Montgomeryshire) festiviB tas S. Cadmarch, seu Cadfarch, cujus nomini
dicataestecclesia; quw Willisii, ut ibi indiquibus suffragacatur, nituntur testimonio et

procul

generationem meraoriter
in

et

prompte
filius
.T^neffi,

genus enarrat
Gruffini,
filii filii

hunc raodum
fiUi
filii

Resus
filii filii

Resi,

Theodori,
Cadelli,

Cadmarchi tamen tur Nicolaus Carlisle {?), nominis formam praeteriens. Ejus quoque meminit cl. v Rice Rees, minister ecclesias de sananglicance, quiin egregio conatu suo
WallicT (3) in MonfraterCawrdafi, fundator fuit Pene^-os
ctis

flliiOeni,

Hoeh,

Roderici

Magni

et deinceps.

Genus itaque super omnia

hicc de

eodem

tradit: Cadfarch,

diligunt ct damna sanguinis atque dedecoris acriter ulciscuntur. p a 2 Penegos seu Pen egwest. cujus ecclesia

fj^^*pj^'^^~
^^^^^^^-

ab aiiis S. Cadfarcho fundata ab aliis dicitur,

suo noynini dedicata (quamquam sxpe factum patrosiiui ecclesia, initio sub alius sancti deinde fundatoris, quando cinio consecrata obtinuit, nomen et is ecclesiasticos honores acceperii) in comitatu Montisgometitulum scilicet in Watlia rici, ut vidimus, jacet; qui septenirionali, ad ripam sinistram rivi,
,

^^

in comitatu tisgomerici comitatn et Abererch ad diem Caernavon. Kjus festivitas notata esl Cadfar24octobris. Deinde, quo appareat S. pientissimo genere nohilisssim,o et

,a(uMr.i odhucftuit.

chum ex

fuisse, iraditur

Cawrdaf

ejus frater et filius

sucCaradoci Fraichfras, ex familia Coeli, in principatu de Brecknock cessisse patri celebrari, quod idem in Triadibus plurimum esset auctoritas, ut, quoiiespopuejus
;

insinu Cardigan (Cardigan Bay) a?Mas

in

5t<as

mare

tania

omnes laresad bellum excirei,accurrereni

religiosamque postea verovaledixissemundo, S. Iliyti, in Arvestem induisse in instiiuto ineunte vi celemorica et Wallia sieculo v ei et demum honores eccleberrimi abbatis (4), nactus esse annvos die 5 decembris.
siasticos

publicx,
strai^.
ficai,

vix effundii ei ad latus meridionale Dinasmonihy ei Aberistioith inter

Quod Peu apud Wallenses caput sxgnthinc dixere ioci nomen inde esse ortum
;

irunquod regulus Wallensis ibidem capiie

pertinet sequens schema parenGenealogiis sanctorum Wallensium tale ex ^ detractum, in quo quidem S. Cadfarch frater conira SS. ThanS Cawrdafi non dicitur, sed Caradoci VreichMaeihlui, et simul

HuC quoque
,

sed vocabulo Pen, in pluribus aliis exirenominibus locorum obvio omne, quod ^ apud eos etiam xndxaui summum esi, Egwesi venit etiam in Llan egwast,
catus fuii
,

mum

catur;et noiyiine abbaiix Cisterciensis

vulgo Vallis

gwni

et

vras seu Fraichfras

filius

ad S. CadfarL-hum crucis dictce{^). Sedpropius fontem esse, spectat, in agello prope iemplum curandis adhxcujus aqux xn rheumaiismis quin is fons bentur (7). Vix dubium mihiest

Llyr Merini

Cadfarchi

nomen habeat
sii.

et prisiini ejus

Caradoc Vreichvras

culius indicium istiusmodt adin reliqua Europa occidentali enim sunt. Neque mirum quum huc fonies
:

Passim enim

in Wallia et

S. Cail^arch. in

S Thoi.Vwn,
de UanRwil
iti

Ahciych

in

Machilu scu Amachllu. fundatnr Llanfachllu

S.
l)cc. Itt.

'Anglcscy

Lleyn. Ocl.24.

iiisula

Mono*. in insula Mona.

genus genealo-Complures fiocci faciuni id ostensum esialtatn hts aiasei certe S3epius
esse
'ficta,

doctrinam pasante stabilitam chrisiianam honores divint (8) sim foniibus adhiberentur nxl fierent alx^ve circa eos superstitiones (quemadmodum de convterai
,

opporiunius

alia esse dubia;

verumiamen qui

rebus inxiio ecctevxis superstiiiosis atiisque quoque fteret est et ut in Anglia siee facium

haberi veltt, xsplane nullam harum rationem hujus populx a vero, quum universa
aberrabii
1

suasiiS. Gregoriuspapajnil, religiones tollendas tunius eratadfalsas illas

cic vcleributKripUs, p.g-

inquam, oppor-

890

itJ)

Cfr

Mona.licum Angjj^

''^Zt^i ^:::^^^^^ chn.i^n. pag, 270- Wa. aH.rchci oU H..hoi .n WaU,. pag^^^^^^^

us.ally^n^
,^^^^^_ p^^_ j,^.

7Ired .rimve Lc n (oi>acvrol a Xve brn.(oDdcv.

s?iq

-Ti Ociohris

Cambri^ ^.scripUo,

cp.

iT.,, .D

Cmdeo.

ADgt.ct.

quatn

Twnus

X.

761
krCTOHB

DK S..CADFARCHO CONFESSORE.
ut novo christianoque

quam

more deinceps

V. D. b.

illis in honorem aui memoriam sanctorum ex fontibus hiberetury sive sancti illi iis etiam

Rees; quibuscum assertis conveniunt notiiia?, quas ex illis partibus accepii Carlisle (2, tra-

Vi

suoavo usi fuissent, aut tis aliquando benedixissent, sive quoiannis, eorumdem imploralis

dens floruisse hunc sanctu7n medio saeculo vi. Et reapse hac quoque seiate vixit S. Tangion seu Tanwg, qm ejus frater dicitur et i^iitio
sseculi VI

rogareiur a joresbyteris Deus ut qui iis utereniur homines se bene haberent, quemadmodum Russi aliique orienorationibus
,

tales

annua maxima solemniiate adhuc

fa-

S. Cadfano ex Armorica in if* venisse fertur (3) ; ei similiter S. Maeihlu, S. Cadfarchi quoque frater dicius ei alierum medii saeculi vi ecclesiee Wallicee
las pai^tes

cum

ciunt.
imAbtrerch.

decus

(4).

Addam

in fine,

quoniam numquam

3 Aber erch, ubi alterum templum fundavii S. Ctidfa.roh, jacei similiter in Wallia septenirionali, nempe in comiiaiu de Caemavon.

Ejus siius ipso nomine indicaiur

nam quum

A.buT0siium fluminis seu rivi significet, satis hinc liquei siiam esse parochiam prope mare Hibernicum seu S. Georgii canalem , ubi 7'i'
vus Erch in mare S. Cadfarchi titulum non habet, sed S. Cwerdx (1), alias mihi ignoii, nisi idem sit ac
incurrit.
S.
Pauca de
Cadf-inv,
.9S.

Templum tamen

Gourda.
4

Vixisse seu potius mortuum esse S. Cadfarchum interannum 542 et obGtradii cl. v.Rice
(I)

forie amplius in opere nosiro dicetur de S Thangwn, parochiam de Llan Goed, id est duobus latine de Cella seu Templo ligneo miliiariis septentrionem versus disfare a Beauma7'is, prascipuo insulde Monee oppido. Hujus tamen aedes sacra dicata non est S. Thangwni nomini, sed S. Gourdas et duae capellge, qu^ parochise annexce sunt, aliera Llanfihangel Tyn Sylwy, altera Llan Jestyn, patronos habent archangelum S. Michaelem ei S. Jestinum seu Justinum regem ad diem \% aprilis inscriptum calendariis.
, ;

Taiigiono,
Caiiislc,

Gourdit et Jt'
iftno

(2) Ibid.

A \o\t. diclton. ol Wales. \a. Aber enlt. Glossary, pag. xxx.-(3) Ibid. pag. xxxix.- (1) Ibid.

pag. xxxvii.

DE
V. D..B.

S.

SENOCHO, PRESB. ET ABBATE

IN

PAGO TURONICO GALLI^,

F.

S. Senochi ortus, clericalus, monachatus, monasteriura,

vitae

tempus.

1N>0 DLXX
S.

VI.

5. Senoch. a

Qre^orio

Haec divin3e gratias laus naturapoieniia ut etiam de gentibus, quie videantur

est ei

Turownii
eeleltiatiis.

ler

a virtute ei sanctimonia maxime alien^, homines eligai ei perficiat qui Deo ei angelis gratissimo sint spectaculo, popularibus autem ei universis fidelibus continuo ad cdelesiia capessenda inciiamento adeo ui, quemadmodum verum est arborem malaia non posse bonos fnictus facere, neque colligi de spinis
;

nochi meminiiet brevibus praecipuaejus gesta Atque hic postremus locus impraesentiarum referendus videiur , quo

compleciitur.

melius ab iniiio lector beatum virum cognoscat.

2 Sed et illud commemorare libet. oeatus historiographus, qui vel quales

inquit

""''"

'""''!'*'

viri hoc an,m anno a Domino sunt vocati. Unde mag-num eum et Deo acceptabilem eg-o censeo, qui talis de

C uvfs aitt de rubo vindemiari. sic quoqiie admiiiendum sit ex ay^bore mala et spinosa
progigni
Christo,
,

nostra terra suo paradiso collocatur. Nam benedictusSenochpresbyter, quiapudTuronosmorabatur, sic mig-ravit a sebcuIo. Fuit autem genere Theifalus, et in Turonico clericus factus, in cel-

nonnumquam

surculos

qui

in
,

tamquain oleastri in bona oliva inserii fructus pr^oferani setemo prge^nio dignos. Aique haec sententia apprime confi^^matur exemplo S. Senochi cujus fiodietma
,

quam ipse inter parietes antiquos composuerat, se removit collectisque monachis oratorium, quod multo temporedirutum fuerat,
lulam,
:

memoria recolitur et qui, Taifalus licet natione, conti7iuas in corde suo ascensiones disponens, ad perfeciionis christianae apicem
die

reparavit.
fecit,

Idem super infirraos multas virtutes quasinlibro VitgE ejus scripsimus. Atque

hic

pervenii. Haec rescivimus ex scripiore contemporaneo, qui eum de facie nove7'at et ssepius cum eo fuerai conversatus, sciticei ex

Gregorio Turonensi. Hic primum ejus Viiam aliquanto ante annum 588, eamquei7iseruitlibrodeVitaPatrum,cap.XV; in libro de Gloria confessorum, cujus caput XCVsub annu7n 588 literis mandavit, refert cap XVunum ejus recentius miracuium,
S.

scripsit

prasmissis his verbis Senoch abbatis Vita dudnma nobis scripta est; ei demum in
:

imprimis inqui^^endum est in astatem ex Vitis Patrum, i^nmo ex num. 4 ejus Viiae, diemobiisse novimus, cum esset annorum circiter quadrag-inta. Quxstio quidem iiia primo conspectu valde facilis esse videiur, quum B, Gregorius Turonensis libro VI Hisioriae Francorum, cap. VI, coniinuo ante verba quae ex ea Hisioria retulimus scripserit : Anno vero, quo supra, id est quo, mortuo Sigeberto Childebertus,
S. SeDochi, queni
, , ,

filius

Hisioria Francorum, quam postmodum usque ad vitx forte finem seu annum 594 aut sequentem coliegxt etpoiivit, lib. V, cap,

multje virtutes ad sepulcrum sancti Martini apparuerunt; quibus verbis significari videtur annus 575,
,

ejus

regrnare

coepit

quum

VII, tertioS Se-

hoc anno insidiis Fredegundis occisus fuerit Sigibertus, rex Austrasiae, et ejus
loco

DIE V1GE8IMA QUARTA OCrOBRIS.

765
Si

A
tt

loco
tus.

regiam coronam assumpserit ChHdeher-

episcopus dixit

abieris et fralrem

tuum

kOCIOkC

V. D. B.

interficere nolueris, vivus et victorredibip; sin

anno B76.

ul eM tempoributSigiberlie' Oiitdeberti u.

3 Verum, licet ksec ita sint, consentire videntur eruditi (nisi incuriosius locuti fuerintj S. Senochum ex hac terra recessisse

anno sequenti

et

quum

S.

Gregorius Turo:

dixerit nensis ibidem seu potius cap. VIII anno et beatus Germanus, Pnrisioruin epiEo acopus. traiisiit,e( eodem deinceps locutus fuerecluso rit modo de sanctis virts Caluppo et Brachione abbate, Patroclo item recluso non de his omnibus eamdem legem esse nemo Et quidem annus 576 omnino retinenvidet.

autem aliudcog-itaveris, morieris. Qu3e minae fieri non potuere, nisi quum proxime se ad iler accingerei Sigihertus. At expeditionem hanc eodem paravit tempore, quo Dunenses et Turonicos misit conira Theodebertum Chilperici ex Audovera fiiium (9) quod ante
, ;

niensem Octohrem vix

berius enim

fieri potuit.

Theode-

inprimapugna.

quae ocio milli-

hus ab Egolisma juxta fluvium Carantum secus silvam Buxam pugnata est (10), evictus ita ut inler exitum in campoprosternitur (11)
;

dusest,itaut S. Gregorius expUcandus prsequasi S. Senoch, aliique, quos laudat,

sit

clari viri

primo anno post mortem

Sigiberti,

Sigiberti et nepotis sui Theodeberti fuerinl die3 tantum decem et octo (12), quibus hic ante patruumobiverii. Cxierum si quis legat uni-

seu ab inchoato Childeberti II regno,

ad

su-

versa capiia

LI

et

LII

libri

IV

Historise

peros abiissent. Porro nolim commentartum quem scribere de ultimo Sigiberti regisanno,
satis

Francorum
poterit

l^

superque constat 575 fuisse, ut jam mus. At si qugeritur quo mense, respondendumvidetur cum Gebhardo {\) exeunte Noejus vemhri aut ineunte Decemhri. Ut enim Parisios venit. Gundobaldus mortis nuntius furtira dux adprehensum filium ejus parvulum morte. colabstulit ereptumque ab imminenti
dtxi:

non susceptum quod anno

illum

S. Gregorii Turonensis, is non videre hrevissimo iemporis spatio

.

et confectum fuisse Chilpericum et Sigibertum exarsit hellum et proin post medium

paratum
;

5" 5 inter

annum

protulisse S.

Germanum

illa

verha,quxmodoretulimus. Unde conseqmmensem g tur eum vixisse usque ad exeuntem et proin S Senochi Majum anni sequentis,
esse. quoque funus anno 576 annectendum Maurini {\^) aliique nescio Godescard (131, vita qua oscitantia scripsere S. Senochum

pater ejus releclisque gentibus super quas setag-num tenuerat, regem in^^tituit, vix lustro die Dominici Natalis qui tis uno jam penicto
: :

quum raptim regnare coepit (2) qu3e omnia actafuerint, fieri non potest ut et sine mora evectio magno Sigiberli mors et Childeberti
Quihus accedtt spatio a se invicem disient. Marius Aventicensis (3) ha;c refert quod
:

auctores functum fuisse anno Chrisii 579; Lucionensis vero novi Proprii Sanctorum indigent, anno 577 sed haec casiigatione non
:

sed solo obelo.

b

Inno X coos. Anno Xcons.

bu-^ Chilperici

Aug-. iud. Justini Jun. Aug. ind. IX.

Hoe Hoc

circiter onu.eit Natus itaque est S. ^enoch anno -p"-.m ex parentihus Taifalis et in ,.. r.f^536 . quidem 5=i6 et 5t.-n ;'; ;t. ,

- ^'~,.

per fraudem interfectus est et ejusChildebertusfilius ipsius. suscepit reg-num scriptores erroris damnant, plerique

Qu^

Vtta. ,,^1(0? loguitur S. Gregorius Turonensis commentarii .,.d.cei.- PiTaifaili autem, ui initio hujus ^stirjam innui, gens spurca erat, uipote pars

Gehhardus quasi his annus 576 designaretur videns indictionem Constantino(4) autem,
;

qme nunc per pis ScythiccV seu TatariccV, reprxseniatur et omnt Asi^ nomades fere
tempore sodomitico vitio maculata quidem apud Taifalos certis legibus
fuit.
et

in hunc Pohtanam adhihiiam fuisse, explicat Novembris Annus Justini X a die 13

modum
57d

[immo quum annus

1

1 ejus

consulatus tn-

ceperii die

Januarii anni 566 (5), annus anni 575 ad finem cucurrit a die 1 Januarii ejusdem ann^Tet indictio IX a kaDecembris

ut nulli hcEC lahes regebatur, ita apri aut ursi tnteincesto liheri essent,donec esseprohassent.Sed rempiionese viros factos S.Ursidajam satts de his in Commentario de

Et nwdis pueri ab hoc

currebant. Parncidio leudis Septembribus 575. anno 575 vel Novemitaque interiit Sigihertus
bri vel

dixi{\o);

Decembri mense.
est

Ammiani{\Q) autem verhaintegra neque nunc volo. describere neque illic votui, videtur anno 401 quo circiter conscnpta

Jam

S. Gern'oni

Pari$ten*i*

f'

Thedeberii.
filii

Chilfitrn,

t$Utgiir,i"0'-

tu\U%t.

ad moriis tem4 His positis, veniendum Parisiensis. Exejus hiograms S Germani Foriunato constai heatum nho S Venaniio mensis Maji seu Lcesulem decessisse die 28 post Junias (6). Jam vero anno 575 V kalenda.; Maji finem in viv.s adhuc A"
mensis

considehant Notitia Imperii (17).

Tatfaitt

Pictomhus. F numero complures ad Ligerim in singularis locus est, quo In lihro enim illo
(nuncTataros explicatur quas sedes Sarmat^ gentiles seu qui suis, lon/;om^l'' diceremus)
leaibus
'^^
^^
et

omnino videtur, quandoqudem, Sigiherlus exeunXe autumno paulo antequam 'ntentavU :ju. .. lcideretur, ei minas
ctus pra^sul

morihus vivehant, per Gallias hatjepr^fectorum ^^ ,,,,( singulorum

.

^^^^'3

^,^
et

^enxl praife-

Turonensis his verbts ; 6irat S Greqorius audiens Prancos Suess.oqibertus. inquit (7), postulare ut derelicto Chilperico . nenses qui f-trem suum misit ipl eorum re. fieret, supra memorata c.vUate Tor,

gentil.um Taifalorum gentilium Pil-ZTrZLrnrn ctus Sarmatarura non futsse Gallia(18).As<ea; iis ortum ctavis in altosque qut Stv^ochnm arbitratur ValesiusS. genin agro Pictavo singularem postmodum occuparunl territorium tem conslituerunt el progemem Taifaliam sed hos polxus

diclum

Chilpericum

in

muros nacensi, infra cujus

se

cum

uooore et

"^uZeoJum,

qui,

duce Atauifo, Gothorum

Alan.s,

Goans rep.s cum rege aut certe duetu petierunt et .u BgroF.gente fi..itima, Gallias

lom IX ,
[lum.
i*

Ocl.

R.S.J/"- l!'L. lom. ,r7fcV7D.Bumiuel. 7om

l. 1.

prxf. p.R. pR.

XIX MA

^ ct

pog. Vll\ cfr

J.p. u.. BP.

>.

r*"^^

^0

Ssl'

- (10) Adhem.ri

hro-

psg- 128.

ctonum;

, ;

766
AVCTOftl

DE

S.

SENOCUO, PBBSB. ET ABBATE.

postea monachos nuncnpat ; quin etiam certum videtur monachatum ita
initio capitis, eos

V. D. B.

ctoDum circaLig-erim Honorii priDcipatu sedem ceperunt; idque eo verisimilius, quod imperante Placido Valentiniano, Honorii successore, pars Aianorum trans flumen Lig-erim considebant, ut Jordanes tradit
(1).

clericatus loco fuisse

habitum ut monachi

Sane Alani et Tai-

Franciet Gothi sed quod Alani tunc in Gallias venerint, non magis inde sequitur venisse quoque Taifalos, quam Gothos oceupasse totas fere Gallias quoniani Franci id fecisse leguntur. Multo itaque satiu^ est consentire abbati Dubos {2} et Waickenario (3), qui Taifalos Pictavenses ortos cestimant ex iis, quos in Notitia impefali finitvnee gentes erant, ut
rii inscriptos
ibiquepopu-

absque susceptione quatuor ordinum minorum et subdiaconatus ordinarentur diaconi (8) atque ea ratione, ut in Vita legitur, beatns episcopus Turonensis Euphronius diaconatus lionore S. Senochum donavit. Professionem itaque suam cum alia non commu;
,

tavit B. Senoch,

quum,

ut loquitur S. Gregofa-

rius, conversus ad
ctus,

Domiiium clericusque
sibi iustiluit,

novimus,
\i et forte

6 Perstitit hasc gens, a vicinis

cta,

tum,a

reiiijuU

usque ad s^culum
;

probe dislinetiam tar-

dtlftnrfum,

diu comtiluerunt.

nec mirum, quum facie et universa dius corporis specie, lingua et monbus plane diversa esset ab illis, quibus nil aliud quam

horrorem ingere^-e poterat, quippe qux ad Bunnos, quos in commentario de S. Ursula

fuse descripsimus
(4)
,

proxime

accederet.

sed potius ab initio conversionis soHtudinem ioci cuyn soiitudine cordis conjunxit. Saecuio autem sexto vix cogitabant monachi de aedificandis amplis monasteinis, qualia postea tanto numero condita sunt. Tunc eos passim cernere est speluncas, iiatura aut manu factas, adeuntes; aut si nuiix in vicinia essent, tuguria constmientes ex terra, paieis et foliis et maxime sebeatosaestimantes, sicuhi invenirent rudera templorum, baineorum, viiiarum, aiiarum;

monasterium

Cseterum passim idem occurrit in Germania, muUo maxitne in Trayisylvania, uhi Hiinga Armenos Slavos ros, Sicutos, Germanos aliosque hahes, invicem omnino abstinentes, licet sxpius sedibus discreti non vivani, Regiuncula autem, quam in Galliis occupabant Taifaii et quee inde Taifaiiae seu Taifaliae nomen retinuit, vicus Pictonnm est, ait Valesius (o). inter Clicchionem et Moritaniam positus ad Separim flumen apud NiimnetaK in Ligrerim exiens, hodieque, L in V mutato, pro
,

que fabricarum quas Romani aiiive oiim erexerant. Neque haec in GaUiis rara erant, uipote quae tot tantaque maia a barbaris per,

pessce erant.

Audi auctorem Carminis de

(9)
,

Providenti i divina

Quo

scelere admisso. pariter periere tot urbes? Totloca, tot popnli quid meruere mali ?

Si totus

Gallos sese efi^udisset in ag^ros

aedes vis abstulit ig-uis et im[bris,

Oceanus, vastis plus superesset aquis...

Quodfundorum

Tifauge.

Sednolim his diutius inhxrere, quum in Commentario de S, Martino Vei-tavensi, quas in prgesenti tomo quoque excudendum curavi, accuratius inTeifalia dictu^i Tifaugia"".

Quarum stare aliquas tristius est vacnns, Hinc passim videre est in Gaiiiis piurimas
antiquiores abhatias in veterum oedificiorum ruderihus constitutas (10) , nec cuiquam mi-

quisivi
pis, vide
CUricntm
et

in

Tifalgiae aiiorumque vicinoium

rum

pagorum
1
monaeltaluB
.S.ScnouIii iifn

limites.

Hunc

itaque, si plui^a cu-

territorii

videripotest reperisse S. Senochum infra Turonici terminum parietcs antiquos,

locum, Quoto vita> suse anno clericus factus fue-

rit S. SeDocli,

nemo

faciie dixerit

verisimi-

quos eruderans a ruinis hahitationes aptavit Caeterum, quum in iiiius aevi scriptis monasteria legimus, absit ut cogitemus ea
dig^nas.

vidrutur fuit-

U dnltnili;
rx tim[ilire

ftt

monai/to
otitts ; in

diui

ii-

impietum atinum xlatis vigesimum quintum, quoniam pauio post factus est diaconus qui ordo ne junioribus conferretur velabant illius aevi canones (6). Atque eo defeliterpost
:

incoiarum numero semper fuisse frequentia. saepe unum tantum, duos, tres aut quatuor capiehant ^nonachos, quemadmodum paucis abhinc annis innumera etiam supere-

Ea enim

deribu$

xdium

roitinunrum

rimuradannum Christi 561; et certe ante annum 556, quo Euphronius, gui ei manus
Turonensem cathedram conscennon potuit. Porro utra in dicecesi, in Pictaviensi an in Turonenst, cierica' lia instituta ampiexus fuerit ex Vita coiligi
imposuit,
dit,

rant in Graecia, priusquam parva haec asceteria suppressa voluit guhernium Heilenicum (11); atque ita num. 1 Vit^ suse tres

id fieri

tantum monachos
noch.
8

collegisse dicitur

S. Se^

Hodieque

extat, addit

ad hunc

Vitae lo-

uarum

iiirn*

rumpturimum dubito an aiiorituciericatum,

monachaium assumpserit. Quum scilicet per ciericatum pars et haerediias Domini ho7nines/iant et a ScBcuiaribus curis ad divina
alio

fiitaem reper~

tur mona^terii rudem, quod

jam pridem des

tAiunt.,mo"'""'**"'"
.,.

tructum

fuerit.

Nunc

is

iocus, jacens inter

negotta procuranda transferantur, monachi autem singuiare quoque Dei pecuiium habeantur, a mundo ejusque iUecebris segregati, monasticus ordo, verba sunt Ruinartii [1), jam ita erat clericatui adjunctus ut idem fuerit monachum esse ac ciericum quod fuse ei pro feuo raore erudite probat Ludovicus Thomasainus :etquidem, ut passim suis locis ob:

Ligoiium (Ligueil) medio fere itinere ad orientem brumaiem viae, qua amho oppida conjunguntur, vuigo in recentiorihus iibris Saint Senoch appeiiatur. FaLuccas
(Jjoches) et
ciie itiic

,i(.

mansionem romanam

esse potuisse
,

afprmat recentior scriptor (l^) qi4od hac transiret via pubiica, qua Cassaroduno seu Turonibus pergebatur Veterem Pictavum.
verit

servamus, quos Uregoruis appellat

(1)

clericos

in hoc errat scriptor iite quodputaVeterem Pictavum, situm in parcecia Cienon xv M, P. a Pictavis septentrionem

Verum

.k

II.

Nolitia Glliarum, ad an. 4W. tom,

pag.
!

H3

pa^. *7!i c( Ott.

A.males Fiancorum, 2) H.Mone de

Il7.-lS)l,*0KrBiil.ie aiicnjime di-s Gaules, tom U. r r>: 7tJ7 '"' ' - 14 Aci. *\< i,.n> IV ik.....i...: _ - 14J Api &b, l..m. I\ OcU.tu-.8. pug. ..- ' fisi-qu.-d --lB)N olilia Gal larura uog. Wr,. (0] cfr ^.^,000.

H3

pL

(7) Piffif. ad S Gregorium Turoii., num. 35. ap D Bouquet. lom. II, pag.SS. (8) Cfr Exun.ni hisloricum el caiionifiiin dc clericorum rf(juli.r.nni pi .,Kc.ilar.um jtir.hus pag. lESl). (9) Ap. D Bouquct, tom. I, pag. 777. - (10) Ali. Lcnoir, Ar-

Dc unv.V.ii

riliLus, Ub.l, cap.viii,

ecclcsio:

an.

lu, duui.4, loui.II,

uagl^T^ pag.274ei8eqi(.

chilccture monasli^u.', pag. 1! ct seq<i.-(| l) Didron. Auiialci archi5ologiques, tom. 1, pog. 10. (I2) Touclia.H Lafo^sc. La Loirc histonque, piUoicsque ct

Inograpdique, toai.IV.pug.2Si.

versuSf

DIE VIGESIMA QUARTA OCrOBRlS.

76?
tCToRI

verstis,
esse,

pristinum Limonmn seu Limunum quo Csesaroduno ibatur via strata lxiii
{!)

V.

D B

M>

certissime

ita est Limonum enim hodiema civilas Pictavorum est Vetus autem Pictaviis, a s^culo viii aut ix

11. S. Senochi cultus, inchoa^

ti

P.

Sed non

continuo post mortem, proper Burgundiam, per

pagalio

notus, caput fuisse videtur singularis populi inter Pictones constituti (2). Praeterea nequa-

quam
cam

credihile est per Luccas aut per S. SeDochi vicum ductam olim fuisse viani publi-

agrum Turonicum, Britanniam Minorem et dioecesim Luiconensem.

uumB.
Senoch,

Ctnsay^oduno

Limonum

versus

Luccse

enim et S. Spnochi vicus mulio nimis ad orientem spectant ita ut si hac transmissa fuisseC illa via, non Lxiii M. P., quse in Tahula Theodosiana indicantur et quibus recta nunc
;

post

dwm

viveret, miraculis j|^[^"yp"^'

nil

^^clai^esceret

maxime,

mirum

si

hrevi

^,'0.
j.'i.ua,

mortem

coli cwperit. Certe

non multo

tiquet,

etiam inter se distant Pictavi et Turones (3 longa fuisset, sed multo plura. Aliis itaque de causis cedificia illic exstruxerant
,

Romani et quidem quum non ila pridem prope pnesens castellum seu villam domimcalem telluris effosione vivarium fieret, fragmenia musivi operis et alise struciune de;

post sancti et beati cognomen ei inditum esi et deinceps adhassit, ui constai ex S. Gregorio Turonensi. Tiiulus enim Vitce, quse inier Viias Patrum legitur, est : De sancto Senocho abbate qui in corpore bis dicitur beatus Sein libro vero noch et semei sanctus j-acerdos
;
;

*""*

po"

",',7l,''sg"JJi,.

Per iritnniwit

lancm

etim

cum S. Gregorii dictis conveniunt (4). 9 Diaconus, ut dietum est, ordinatus fuit ^ Scnoch S. Euphronio, qui proxime ante
tectde fuere, qu3e

de Gloria beatorum confessorum absiinet ab hoc cognomine, nisi id ei dedisse censendus sit hoc ipso quod ejus illic laudes celebravit
et

demum

in Historia

Francorum

inter san-

cios viros

eum

etiam

refert et vocat benedi-

*^"TGreQoriui Turonen-

S.

pavit

Gregorium cathedram Turonensem occuct putcm ab codem ordinatum fuiss^

;

ctum Senochuro presbyterum. His adde statim post mortem infirmos ad ejus accessisse g

M.

preshyterum, quoniam, siab ipso S, Gregorio preshyteratus ordinem accepissei, certe id dicturus fuissevideturbeatus historicus; non autem obiter et raptim notaturus, prout num.'S VitcB fecit.C^ierum tres iantum annos novit S. Gregorius B. Senochum ita ut grave superbias piaculum, quod num. 2 Viia! habes, ultimis sancti ahbatis temporihus acciderit.
;

tumulum cujus rei exemplum esi Chaidulfus quidam contractus, qui (ut in fine Vitae narralur) trigesimo die a B. Senochi ohiu ad
:

ejus sepuliuram accessit et valetudini resiiiuius est. In libro

auiem de Gloria Confessorum

Nam

unum singularemiraculum, quodadidemsepulcrum postea acciderat, narraiur et infine sequeniia adduniur Sfd et raulti frig-oritici, eorum alinrumque morborum detenti incommo:

S.

Gregorium non anno

572,

ut ple-

aut do, utpallii ejus aut decerpserint timbrias

conting-erint,

risqueplacet, sed anno sequenti, die2i-scHicet mensis augusii,quge festaerat S. Bartholomasi,

mox

sananlur.

Neque

id

ipsum

ordinaium fuisse episcopum multo

nobis probabilius videtur. Ut enim mitiam omnes calculos, in S. Gregorii operibus sparsos,

pallium leviier prsetereundum est, quod sepulcro jam imposiium erai trigesimo post obitum die, utexfine Vitae, ubi palla appellatur, constat.Ea

enim de re
tumuio

quos inter se componere frusira tentares,

Ruinartius

ait ipse iniiio libriu

MiraculorumS.Martini,

i^)
si

heec animadvertii Hiec pnrro videtur fuissesanpaiiiura

ctitHtis nota,

cui

imponere-

seu, ut loquitur, de virtulibusquifi facta; sunt postquam venimuSD0s{5), se, Sigiberto glorio-

sissimo reg-e duodecimo anno reg-nante, onus episcopale accepisse, et ad finem libri x Historias

tur. HincGreg-oriusobservat honorem debitnm saiictocuidam presbyteroimpensum non fuisse, quod tumuhis ejus, aiteri junctus, nec ornan
pallio.

Francorum
4,

qui die

post obitumS.Euphronii, augusti colitur, cessavisse episcopa(6)

;

nec cereis illustrari propter loci angustiam potuisse (10). Cavetamen nepatlas sepulcrales uti et K

novemdecim jam vero, quum Clotarius 1 mense decembri anni 561 obierit (7) c eique in Autrasias regno continenter post successerit Sigibertus, die 24 augusti anni 573 currehat duodecimus hujus regis annus quce sententia quoque placuit recentiorineque

tum

dies

lumina certum beatificaiionis signum habeas. Inponebantur nempeotim seu honopotius expandebantur super omnium sepulcra pallae (U),- quemratorum virorum
etiam cst testamenta jubentium quoiannis in die episcoporum, obiiussui anniversaria accendi super sepulcra sua lumina adeoque exodfunctis dijudicandum est uirum haec fierent ex veneratione ecclesiastica an civiii. At hos honores sanciopaS, Senocho collatos fuisse tamquam maniet apud Deum intercessori plane trono

admodum

reperire

indxligenti S.Gregorii biogy^apho

(8).

<:QJ

festum
1 1

est.

Vicido huic, in quo monasterium suum omen <uum Se- 'ommunicai habutt et deifi sepullurayn adeptus est S. adhaesissejam ante monuf ^^''j;,;;";; Doch. nomen ejus

mus. Templum,quod ibidem erectum

beneficio parochiali,

est

cum

,.,,,^u .ani-

pendente a patronatu drchidiaconi majoris Turonensiset collatione mille archiepiscopi ^nedioque saeculo xvii
pg.5l. ne. 5S7. Cf.Gcbhi-.!u.UcRe*Mcrovingici, tom s.-.iio Ze.l, iiag 8 et _(8) Uehell. Gregor .0.. Taurs u.id T..ro..ensis ........ 53. ap. (i)PrfUo.l 0,.,.. S.Crcg.mi L.ber de glon co.ifcv Domiuel. loni. II ,..g. 96.- llU)Clr 1) 917-(ll)Lfr CaiiB.u, GloaI

fe-untur sa$"^1^^^^.]''^

'"'""

'"'

rst

cd... S Cregor.i Turone.is.s Oi.p. Valesiu, Rerum frmc.carum. 6 Itiid col b3U.-(7)

Kun.arl. col. IO08. -I.b. VIII,

soru.n.cap.xv...Op,..ioi

rium

iHliiiu.n,

v Pailjt $epulcrale$.
prsebente

768
cTo

prmbente libras

DE S. SENOCHO, PRE8B. ET ABBATE. officium novem lectionum titulum. (1). eumdem hahebat
tun ubi vocatur
;

in Breviario ecclesiae 'Mtrgariue

**

Apudrecentiorem fiarum parlium illustratO' rem reperio jam pridem dirutum fuisse paroeciam translatam S. Senochi templum et prioratum Barhas Novw, suhditumabbain jam ab ineunte tiw Fontis Ebraldi et illic / quas tamen anisseculo xn exstantem (2). madvertam in mappis topographicis Cassini templum S Senochi adhuc notatum esse et Barbam Novam ihidem omnino ad orientem missum vici spectare. Dein Lucione ad me sequens fragmentum commentariorum, est quibusnovum Proprium sanctorum Lucioniense nixum erat, quum sacrse rituum congregaiioni prohandum anno 1853 ohlatum tempore una ecclesia paest Ab immemoriali Turonensi sub nomine rochialis in dioecesi
:

B. Mariae * de Belna, vulg-o de Beaune, dioecesis /Eduensis, alias Augustodunensis, d'Au-

in dioecesi

Cabillonensi.

Enoch,quemadmodum etiam Verum licet medio

sxcuto XVII ahhatis S. Margarit^ officio annexi essent reditus duodecim millium librarum (6) et totidem procut dubio mensae canonicorum S. Augustini, qui id ccenobium incolehant, periit tamen id institutum per

commendatariorum ahbatum

voracitaiem{l]\ reditus solum essent tihraitautanno 1726 rum bis mille quadringentarum (s), et nulli amptius ibidem essent canonici, sed solum

presbyter aliquis qui

ret (9)
loci

rem divinam procura-

S.

Senoch dicata

est.

Circa initinra xiv sseculi

agiresdificata fuit. De hac ecclesia S. Senoch charta, qu i>eritis videtur esse xii tur in veteri

melior postea facta est hujus ; neque fortuna (iO). Fuerinine iiiic olim S. Senochi reliquias me latet cerie non indicantur a Claudio Saulnier, a quo solo annotata fuisse
;

archiepiscopatus Turosfficuli, in Chartulario ita ut certum videaiur id templum nensis adhuc exstare, sed renovaium fuisse saeculo
;

aliquothu)usasceteriipiapignorareperio[\\): sed nullum inier haec de S. Senocho indicium. Verum ad partes, in quihics sanctissimus ere-

mita
i;i

vixit,

redeundum est
''^'*

In Britannia Mtnori, prsesenti dicecesi Rhedonensi, parochia altera est, cui S. Senoch nomen suum communicavit et quas inde vulgo dicitur Saint Senon (3). Prseterea, ut
XIV.

Ante

omnem hominum memoriam festi-

""''-

ve agitur beati vtri memoria tn dioecest luronensi. Ecce auiem quae hac de re Romam scripserint Lucionenses, quum anno 1803 (ut

d.a^^b^

ruronrmi

intelligo

exannoiato suhjecto

Viise 5.Senochi,

quam sub nomine S. Enochi die 5 novemhris annt 1053 P. Claudius Perry, Cahillonensis
historicus, Divione

paulo supra diceham) ut nova officia propria proharentur postularuyit Festum S. Senoch
:

ad Bollandum nostrum

iudicaturinkalendariomissalism^. Turonensis, scriptoixsEeculo. (In bibliotheca miuoris seminariiTuronensis.) Festum

S.

transmisit, patronus est S. Enoch ecclesise et parochiiE de Sasaenayo, vulgo Sasseney. Vicus antem est vicinns Cubilono et ab eo una leuca dif=silus. Virtus illius enitet praecipne in sanandis ecticis et siccis

Seuoch iudicatur

in Ordiue servitii ecclesiastici

ecclesiffi

secundum usum
;

puororum corporibus. Mirum

ad ejns sepulcrura undiqueet

Turouensis scripto xiv sEeculo sed cupis redactio ad xii sfficulum pertinet ut apparet ex notula ms. iu fine ultimi folii. Legitur
e;MSofficiumin Breviiirio coUegialis S. Miirtini Turoncnsis, typis excuso anno 1525 itemque Breviario anni 1625, quod in musaeo nos;

dictu

quam mnlti

extotavicinia afferantur; qni, peractis aparentibua vel a nutricibus votis. plerumque ab hac infirmitate convalescunt. Nescitur quo tempore
et quo pacto tum reliquiie aliquae ipsius, tum sepnlcrum eo fuerint perlata. Vita ipsius g-allice reddita est ad fovendara erga ipsum fide-

in

iro asservaiur

tectionum,
est.

et

Item in

sed simplex est seu trium ne ipsa quidem oratio propria breviario Turonensi diosce.sano
;

venerationem. Equidem duhitare non possum quin eo depo^Hatus fuerit sanctissimus ille thesaurus saeculo \\ quo easdem in
liura
;

anni 1546emi3sain Missali Turonensiejusdem anni. Ast in Breviario anni 1612 ofpcium fieri

jubeiur simplex de S. Martino Veriavensi et nuda de S. Senocho commemoratio. Contra in

paries, scilicei Trenorchium, tot aiise sanciorum reliquias, aniea ad laevam Ligeris ripam

post muHas peregrinationes, Normanorum metu suscepias, advenerunt. Ea de re plura dixi ad diem xvi ociohris in
quiescentes,

Ordinibus recitandi divini officii annorum 1830,1835, et \SU,quos coram haheo ,indicitur officium simplex S. Senochi et commemoratio p scriS. Martini. Hinc Lucionenses Romam pse^wn^ Ktiamnum officium et missam habet
:

Commeniario deS. Vitali (4) idemqueargumentum, quantum pertinet ad pericula reliquiarum illo aevo in his tractibus, versavi iterum ad hanc diem in Commeniario de S.Martino Vertavensi et ad diem prascedeniem in Commentario de S. Benedicio Quinciacensi.
;

Piciaiu dioecesi Turoneusi. Con/m indioecesi oriundus fuit, numviensi, unde heatus vir

Eadem occasione facileperieriimonasterium,

erectum olim a
S. Senocho. Celebrahatur Sassenayi S. Senochi, seu Enochi festum die 29 octobris et recitabatur VHa, a S. Gregorio Turonensi conscripta ei in novem divisa

nunc forte recentiusjvenerationem ecclesiasticam ohiinuit. Scilicet ad manum mihi estProprium Sanctorum Pictaviensis dicecesis,ad formam BreviariiRomani accommodatum ex decreio RR. DD. episcopi et ca-

quam

(nisi

pituli ecclesiae Pictaviensis

anni \Q\\^,itemque

Breveseu Ordo recitandi divini officii pro anno 1S26, et in neutro codice quidpiam de
S. Senocho legiiur.

lectiones.
if et Tn ...0-

liAstnonitapridemindioecesiLucionensi,
quxanno)'6\l e dicecesiPictaviensirecisa fuit,
cwpit S. Seuoch officio de communi ahbaium, rituduplici coli, festiviiate ejus dilata in diem
26 Octobris,
lom V
col
;

ei

UeioneMi,

ln Augustodunensis dioecesis adjacet Cabillonefisi

wuierto

lifi-

ad occasum nequeproin mirum

illuc

IjJti Airluv
s.Enocli:

etiam penetrasse S. Senochl cuttutn.Certe,uti legttur apud Gononum (5), de eodem fiebat
(II PftuUli gt^iipral He rarclicvfcli^ Ae Tours. |iag 06, Paris, H>4H. - (i) Tniirhani-Lafosse. L Litirc HisUirique clc loiti.lV, .. OKK i9. i\ 1? ..,. .__. 2SS. uiuveiscl1.1,1lu Fiuiicc, loni. itr de IV, (3) Dictiiiiiiiuire I>3g. 6ti(i. SS. Inm. VI Ociobns, pae. 1098. (4) Arl fiBg. S) Vilc 1'atTum Occtdenlis. lib. II, pae 113 ((>] P0U1II6 gD^rtt du dioc^se d'AuluQ, pag 42. (7) GalUa ctirisiiana nova.

quod

21-

occupetur S. Raphaelis

de Frnnce, ,>ag. 419. - (9) Il)id. loc. cit. el Aii um(10) HiloKc de l-^ehse nova. lom. IV, col. Auiun chrilien, pag loK ei loO, l.ag. 578. Aulun. 1774- (11) Autun, 1686.

490,-(8)Bpaunicr. Rccucildesai-fhevichfiscic. Gallia chmt.ana

m. -

archangeli

T)IE
^

VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

:

769
DCTOMI

archangeli festivitate; in quam rem probavit S. R. Congregatio sequentes lectiones lectio IV Senoch, gentes Theiphalus, et in regione Pictonica ex Theiphaliaortus. perfectionisstudio cognationem suam deserens territorium
; ,

tus Gregorius TuroneDsis et miraculis clarissi-

mum

D B

Turonicum
sterium

petiit.

ibique clericusfactus,

monaorato-

sibi instituit

prope

dirutum

rium

quo sanctum Mnrtinum frequenter orasse ferebatur. Ejus cura oratorii reparati altare beatus Euphrooius TuroneDsis consecravit; tuncque eum diaconum ordinavit, qui postea presbyteratus honore fuit sublimJitus. Ibidem cum tribus monachis Deo serviens, magna dehiuc in cellula politarie reclusus quorum charitate in pjmperps abstinentia iuopijim datis sibi eleemosynis sublevabat assiduisque orationibus emicuit. lectio v. Tot virtutibus clarus, de cellula eg-rediens, non ad visitaudos sine aliquo stimulo vanitatis Theipbaliam abiit. Turones vero parentes regressus, a beato Gregorio Turonensi de periculo superbia admonitus, penitus purga,

in

atque iu pauperes munificentiasimura fuisse testat\ir; item Petrus Rochechouart in Martyrologio Ebroicensi hsecpaulo breviora: In agro Turonico, saucti Senoch abbatis, cujus Vitam virtutibus et miraculis insignem Gregorius Turonensis conscripsit et demum h3ec alia Carolus de Caylus in Ma7'tyrologio Autissiodorensi: Luccis in Turonibus, sancti Senoch
;

presbyteri et solitarii, cujus virtutes et miracula scripsit oculatus testis Gregorius Turouensis:

Demum

ejus

Pictonicis
fuisse

(1),

nomen iegitur in iiianiis quarum non puiem umquam

et

usum iiturgicum

de quibus in Com-

meniario de S.Benedicio Quinciacensi dictum jam esi. Periinet etiam aliquaniisper ad B.Senochi cultum Viiam ejus coniineri Legendariis Giry, Baiilei, Godescard,Petoneic.Hicautem sequitur Vita, a S. Gregorio Turonensi conscripta et omnium aiiarum Vitarum origo et
fons.

tus

jactantia, novo

zelo

humilitati

aliisque

virtutibusstuduit: gratia sanitatumclarescens, voluit humanis aspectibus perpetua reclusione se subducere; sed beato episcopo dissuadenti,

DE SANCTO SENOCH
E

AB^ATE.

seito

humilis et obediens, acquievit. Demum, anDO ffitatis fere quadragesimo, Christi vero circiter quingentesimo septungesimo septimo*, migravit in crelum.'Ejus merita, atque signa, quibus

Ex

Vitis

patrum

S. Gregorii Turo-

nensis secundum editionem Ruinartii et codicem ms. de Sasse-

tum

vivus

tum defunctus

coruscavit

san-

ctus Gregorius Turonensis scriptis celebravit. LECTio VI. Sermo sancti Gregorii Turonensis

nayo.

Episcopi. In vit, Patr.,

c.

xv, de S. Senoch.

Sancti Dei, quos

recuperasset.
iaudaiur i

nuUus libidinum usque ad

Vanitas
et

vanitantium a,

dicit Ecclesiastes

.Snc(ijrimi,

muih$ mariyrfioyiii.

autcm tam antiquus sit S. Senochi innulHs tamen martyrologiis, classi^y^n^s^ cis vulgo dictis, ejus legitur nomen. Verum in
15 Licct

omnia vanitas *. Verumne est ergo quod omnia quae geruutur id mundo cuncta
sint

"'''^'''p"*

senocbi
do-

vanitas

Uude

fit

ut sancti Dei, quos exempium

cet.

auctariis Usuardinis plurihus occurrit

ita

nullus libidinum aestus exussit, nuUus concupiscentiae exagitavit stimulus

luxuriffi cffiuum
,

more Turonico Senoch in aliis pro more Burgundico appelletur Enoch. Priorem et genuinam formam relitamen
ut in aliis pro
,

quos nuilum
'Eccle.
I,

2.

nec in ipsa, utita dicam, cogi-

tatione tentavit, astu tentatoris elati, visi sunt

sibi esse justissimi et

nent antiquissimus codex Aquicinctinus de dicecesi Atrebatensi, Daveronensis de dicecesi Camotensiet Tut^onensis, partim olim descri* item editio Belini, mideP pte a Castellano quaque consarcinata et Senoc exhibens, Mo;

ab hoc

jaotantiiE cothur:

nosse perflati

supercilio,

stepius corrueruut

factumque est ita, ut quos non valuit majorum criminum gladius trucidare , levis vanitatis

fumus addictos
ipse
ille,

lani, secuti codices helgicos ; et Wion in Ligno Vitas ad hanc diem ; conir^a editio Lubeco-Co-

toniensis et Greveni atque ipse etiam abhas

Messanensis in Sicilia, Franciscus Maurotycus, (ex quo procul duhioFerrarius desumpsit commemorationem, quam catalogo suo generali sanctorum inseruit), Enoch referunt. Jn variis autem iltis auctariis non uno modo prodit ilta S. Senochi memoria primitiva autem et vera secundum Aquicinctinum exemplar ha-c est In pago Turonico, Lucas castro, sancti Senoch confessoris atque abbatis. Qui sseculo XVII et deinceps in Galtiis adornarunt
;
:

facile pessumdaret. Sicut et de quo nunc nobissermo futurus est, cum multis virtutibus floruisset, pene in illo p arrogantiae barathro obrutus occumberet, si eum non exhortatio fratrum fidelium attenta

recuperasset.
2 Igitur beatus Senoch, gtute Theiphalus,
b. Scnocb,

Pictavi pagi h,

inparietmi oriundus fuit ricusque factus d, mouasterium sibi insti- "1"^*'*'' tuit e. Reperit enim infra territorii Turonici Martmavititerminum parietes antiquos, quos eruderans ZmZlTprta ruinis habitationes aptavit dignas, reperit- d>g>oS.lu-

quem TheiphMliam c vocant, et conversus ad Dominum, cle-

^/5^/"/,''*"

martyrotogia, ad

unum omnes celehrant ad hancdiem S. Senochi mmoriam. Saussayus eum in Martyrologio Gallicano pro morefuse
Castellanus in Martyrotogio Univerauctaria, sati proxime accedit ad Usuardina quodverba: In pago Turonico omittit; nisi

laudat

que ibi oratorium, in quo ierebatur celebrem nostrum orasse Martinum. Quod diligenti cura compositum, erecto altari, loculumque in eo ad recipiendas sanctorum reliquias prieparaad benedicendum invitat episcopum. tum Adfuit tunc Euphronius beatus episcopus, qui consecrato altari, diacouatus eum honore do,

i!,'i'').V/i.!"*'

i/uiu,

eonte-

;,',''6u/mcp?r

ih>*everum
J!;''J.'"paiii-

rftquett ""'>""'

ur-

cardinalis de Noaliis in Martyrologio Pariagro Turouico, siensi hxc inseri probavit : In vitam scripsit beasaucti Senoch abbatis, cujus
Ap. Labbc, Bibliolheca
roas. loni. II, pag.

lam reliquiarum
exstitit

navit. Celebratis igitur missis f, cum capsuin loculo cuperent collocare,

capsa prolixior, nec recipi in loculum

730.

(i)

poterat.

770
AOCTOM
V.

poterat.

Tunc
qiixtas

prostratus

SENOCHO, PRESB. ET ABBATE. sacerdotis manu oculis, diaconus cum ipso

DE

S.

D. B.

sacerdote pronus ad orationera. lacrymas precibug

effudit
,

obtinuitque

petita.

ut ignum salutare mernit, protinus visum recepit. Alius quoque Pictavensis puer hnjusmodi morbo laboraus,
confessoris

dictu! ita enim loculus divinitusamplificatus, capsulaque constricta est, ut in eum

Mirum

audita

hujus opera, pro luminis

perditi receptione precatur.

Nec
,

raoratur

ille,

admiratione recipenon spatiosissime collectis tribus monachis, retur. In hoc loco, Domino assidue serviebat, et in primis arcto
,

sine

sed invocato
caeci

Christi

noraine

crucem

oculis

imponit, statimque

defluente rivo san-

guinis, lux intpavit, ac popt viginti

curricula, orbatae fronti

incedebat, exiffuosque cibos et vitae tramite diebus autem quapotiones sumens tenues
:

jubar inclaruit.
debiles,
et in

annorum geminorum siderum Duo pueri membris omnibus

sphaerte in rotunditate
:

dragesimse
abstinentiae
iUi

sanctae

addebatur

augmeutum

modum

ciborum diminutione, !Nam esus panis tantum hordeaceus erat, et aqua, de

singulas per dies rigorem vero hiemis sine

contracti, ejus conspectibus sunt delati

quibus

impositis manibus, reintegratis artubus, unius

horae

utrisque elementis libras

momeuto utrumque

reddidit absolutum

singulos sumens:

uUo pedum tegrmine g couteutus, manibusque

^c pedibus, sive et coUo, ferrea catena revinctus h. Dehiuc a fratrum contemplatione deorans niotus solitarie se reclusit in cellula
,

gerainavitque deinde gemiuBe virtutis beneficium. Puer cum puella coram eo contractis

manibus
paschalis

astiteruut: erat

autem tunc medium

;

festum

solemnitatis

cumque

pro

sua; directionis

medeia Dei famulo supplicaconvenehaec

assidue

atque
r^ine

in

vigiliis

et

oratiouibus die

rent, et ille pro ea, quag ad ecclesiam rat populi frequentia,

noctuque
rebat
ci

ambig-uitate perdurans. Coufe-

sed non

devotio fidelium plerumque pecuniam; eam Jn abditis loculis, sed in paupe-

agenda differret, indignum se clamitans. per quem Deus infirmis praebere beneficia dignaretur, supplicantibus cunctis, manu.-i;
;

rum marsupiis condebat, illud Dominici eloNolite quii oraculum ssepe commemorans
:

eorum

suis suscepit in

tliesaurizare

quia
Mallh.
et >!.

iibi

vobis thesaurum super terram, fuerit thesaurus tuus, illic et cor

hic,

manibus quibus attrectatis, directis digitis, sanos abscedere jubet. Sic et Bonaia, hoc enim
erat

nomeu

mulieris, oculos deferens clausos,

M.r'

tuum

*.

Dabat enim
in

quae accipiebat pro

tactu salutaris dextrae benedicta, illuminatadiscessit.

Dei intuitu,

diversis uecessitatibus indigenest ut iu vita

tium. Unde factum amplius quam ducentos a nexu servitutis debiti-

sua de his

Vititatii

paiiici-

reuiibuif

que onere snblevaret. 3 Cum autem nos in Turonicum venissemU8 i, egressus est de cellula, venitque ad
inquirendos nos; sahitatisque ac deosculatis k, regressus est iterum. Erat enim, ut diximus,
valde abstinens, sanans infirmatum languores:
sed ut de abstineutia sanctitas, ita de sanctitale vanitas coepit obrepere. Nam eg-ressus de
cellula
,

Sed nec illud occuli puto ,quod saepius ejus oratio virus serpentium exinanire obtinuit. Duo enim tumidi morsu hydri ejus
5
,

geipfniitim

viiut competiil;

rntnum,

jiriipier viota-

dil in gupei'6iatri^

r;iia

opeS.

Grrjo-

Hi Tttroneniia /i''r''aoir.

/nc/iiiionii

(smpora.

jactantia cothurnosa ad requirendos

visitEiudosque

parentes

in

pag-o Pictaviensi

cujus supra meminimus, abiit. Regressusque,

turaidus arrog-antia sibi
soli

deprecantes ut virus la-i diKtn dopedibus prosternuntur iinie<irit moquod dens malae bestise artubus moribundis adliutreninjecit, sua virtute discuteret. At ille orationera tem, benedtfudit ad Dominum dicens Domine Jesu Chri- clmne tiiltii f facit ste, qui in principio cuncta mundi elementa jirodlgia Pnucreasti, et serpentem illum humanis dignipere lingula' tatibus semulum sub maledicto esse sanxi- iier ainat et voneni poiite* fxsti *, tu depelle ab his famulis tuis hujus raalum, ut non anguis de his, sed hi de xiriiit. angue valeant triumphare. Haec autem cura "Gcii,
iirii
:

iiti'1

III.

placere

niteha-

dixisset, palpavit

omnem compagem
tumore
vires.

corporis
,

tur; sed objurgatus a nobis. et accepta ratione

quod superbi longe fiaut a regno Dei, ita se purgatus jactautia humilem reddidit, ut nulla
in eo

eorum, statimque compresso raortiferum nocendi perdidit

minicifi

virus

Dies
et

do-

resurrectionis

advenerat,

homo

penitus radis superbiae remansisset;

ita

c ut
I

profiteretur, dicens: vera

nunc esse cognovi

Cor.

quod beatus apostolus eloquio Qui gloriatur,

:

sacri oris contestatur

in

Domino glorietur*. Sed cum per eum Domiuus super infirmos

multas
faceret virtutes
, ,

et ille ita

se duxit

includere

ut
in

numquam humanis
,

aspectibus

appareret

perpetuo

(it non se hac conclusione conatringeret nisi in illis duntaxat diebus, qui inter depositionom sancti Martini l ac Dominioi Natalis solemnitatem habentur, vel in illis similiter quadraginta diebus, quos ante paschalia festa
, ,

consiHum suasimus

quidam, dum ecclesiam pergerct, vidit pecorum multitudinem suam segetem depascentem, ingemuitque et ait Vse mihi, quia annuaut nihil ita deperit, lis mei laboris opera reraaneat. Et accepta secure prorsus ex ea amputatis ramis, aditura sepie claudere coepit: confestimque contracla manus invita retinuit, quod voluntarie comprehendit. Dolore etiam instigante, ad sanctum confessorem moestus
:

accessit, trahens

post se raraura,

quem manu

constrinxerat, narravitque omnia, sicut gesta

erant.

Tunc ille oleo benedictione sanctificato manura manu perungens, abstracto ramo, sarestituit. Sed et deinceps multos a serpentium morsu, et e pusulae malignae veneno,

in

summa duci

ritas; reliquis

abstinentia patrum sanxit auctovero diebus iufirmoruni gratia

nitati

populis se prseberet. Audito

stro, libenter quae dicta

autem

consilio

no-

siguo crucis locato desuper,

tati,

reddidit

sospiasBvi

sunt accepit, implevit-

nonnuUos autem obsessos dsenionis

ut
,

Crcoa debi^i7>'f *fiiif N.

ijcnoth:

que sioe arabiguilate, 4 Denique quia de conversatione ejus pauoa prolocuti sumus, ad virtutes, quas per illum
medicabilis
divinffi

livore,

maous impoeuit, exteraplo fugatis daeraonibus mentem energia turbatum ad

iutegritatera
intelligentiEe

reparavit.

Oranes

potentiae dextera operari

enim quoscumque pep

sent,
hilari

eum

a diversis infirmisi

dignata
situs

est, aocedamus. Caecus quidara, Popunomine, ad eum venit; erat enim tunc beatus Senoch jam presbyter ordinatus. Qui

tatibus dextera divina salvavit,

ipse

inopes fuis-

cibum veatitumque dispenaatione

ei

dum

aliquid alimenti postulat, tactis a sancti

bus

fuit, ut

porrigebat; tantaque etiam pontes

oura de egentisuper alveos am-

nium

Dium

pia moti; hertornnt ad

coitcurnii':

''-

diligeater iustruerftt, bus aquis naufrag-ia sffiva lugeret. clarus in populis 6 In his crgo virtutibus

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS. f Notatu dignum ne quis in undnutig " Ed. addunt etGononus: pati

771
fcliCTORt

prius celebratas fuisse inissas, quam in locuto seu sepulcro altaris deponeretur reliquiarum capsa*
est
pati... siraul et

V.

I.

B.

fjut cacie^u''"

circiier quadeclaratus, cara e^set annorum per tnduum dragintH, modica pulsatus febre,

contentus erat.

coUo. Surius i/ra

Mem

onor paii. honor pallf

lectulo dccubavit.

nuntiatumquc

est

l;!'

n./.-

transitus es.et propinquus.

At ego

mih. cum velocms

Haec Ruinartius. Mihi videtur resemotus, tincnda vox puti, sine qua sensits nutlus est.

6,(u.;m.v<.cu-

'

ejus acceasi ; sea ^^^^ propcrans, ad lectulum erat elicere potui uihil ab co coUocutionis interposito de hine enim valde defessus spiritum exhulavit. unius horffi spatio. nuasi exseqnias multiCongregataqne est ad ejus quos supra diximus, tudo iUa rcdemptorum, vel a diversis deab eo vel a jugo servitutis, vel vel alebat cibo . bitis absolutos, quos
, : .

In Ms. de Sassenayo

Kigore vero hyemis sine uUo pedum tcgmine, manibus et pedibus suis et coUo catena revinctus. Ibidem semotus.
.-

vestitu

tegehnt. IMangebant enim lost haec n? ^,;"'f^f_ Cuinos, Pater Sancte. relinquis
se manifestis virsepulturiE locatus. sjepius trigesimo ab ejus tutibus declaravit. Nam missa celeobitu die, cum ab ejns tumulum dum Chaidulfus, quidara contractus, braretur, accedit s."pulturam stipem postulat, ad ejus osculis venepallam superpositam qui dum ligaturis, directus membrorum

h Ilabebatur hic pcenitendi modus omnium fere gravissimus et partHcidis imponi sotebat, ad pia nisi quod et hi peregrinari jubebantur ctaudebantur, collo loca. Cseterum quicarcere erant, etiam, brachiis et cruribus constricti tribrachialis caiena, sive ad id adhiberetur lamina, cottari, sive tigna, sive etiam ferrea armitlis et totidem compedibus muniduabus passim in Neqv.e ita pridem tatin adhuc
ta.

usuerant. Commenlario num. X In

fuisse

diximus i. iiread cathedram Tugorium promotum ronensem mense Augusto anni 573. Ante
addictuseraicleroArvernensi.Episcopusconhoc loco refuit Remis. QucV itaque
secratus

ratuv. dissolutis est

gesta compen.de Sed et multa alia ibi mcmoriae habenda manquibus h*c tantura

autumnum feruntur, non potuere fieri ante ante S. Senochi dicii anyii 573 seu triennium
mortem. communissimus k Osculorum usus olim
.
.

Nttitiulfut ra

^rrSenoch p Vita dudum

:

nobis scripta

adtWfU' lum annMir:

tui
jti)i alii
(i,

multis ejusdem virtutibus fuit In quo libello

wgio

contavta

paUa.

sed quoniam ad memoratis fiuem fecimus nobis virtus npparuit. sileri a eiu. tnmulura autem puer nimia ahsurdura fuit. Nantuifus adolescen. et ipsam adhuc cfficitate detentus hoc contagio jugiter tiam retatis prim* ab

pcenitentia, missa, erat, sciticet in bapiismo,

viaticiadministratione,sacrisordtnatiombus satutatione. Certe Idici adeoque

et

maxime

in

tumulum ; atque deftens.hujus suncti expetiit humili preoe subnixus, flagitat prostratus et lucem perditam revocan. sibi ejus suffragio resehoc precatu perdurans
Quatriduum
in

oscutabantur episcopoipsi regeset principes presbyteri, definire non rum manus an item propensus. ausim, ad id tamen credendum de pHs oscutis disserue;

Plurimi passim
runt.
1

abscessit. Sed et nunc ratisoculis illuminatus alioruraque raurborum multi frigoriticorura ut pallii ejus aut decerdetenti incommodo. contigerint. mox sananpserint Smbrias aut
tur.]

quadragesimam S. Martmt, Omyiium SanQUiepostea duravit ab octavis usque ad Natatem ctorum seu die 8 Novembris
Hinc
tiquet

,x

4-

Bomini, sxcuto
vembris.

vi

inchoatam fuxsse die

.,
,

\ 1

No-

...

AISNOTATA.
legit ^^"^^"^; Sic mss. duo et ita H^c Ruinartius. In Ms. de Alii vanitatum.

..

'

Sassenayoitemv&nii&^^va.

C
Pictaviensem Rupellen Medalg^cumet Znet Lucionensem pagosgue seecuto prox^me super^or, RatLensem, prout
tur
illo

levo diwceses

subliciis, sed sotum de aut majoribus pontibus exigui rtvultpotabulis ligneis, supraatveum ocscilicet Cassini notatur ad sitis In mappis parvulus rivus qut casum templi S. Senochi inservit, et pauto inmolendino movendo ittic aquis cum atto rivuto,nO' ferius, mixtis suis dein currtt men ^'Estrigneuil accipii, et postea atiumrivum,dictum TEvre, qux>cum

mNonputem

hic agi de pontibus lapidets

undas suas infundit

in

Crosam
sunt

(la

Creusc).

'"ri^S^et
monachatu

raifalia vide

Commenta-

Notissima verba morti proximus esset. S Martini, dum hic qualenus paltio sepulcrali, 'oDepalla seu indicium est, vtde Comvindicat^ sanctitatis

dtsctputorum

est conslitisse explictium

m Com-

mentariumpr3Pvium,num.lO.

"^'XTZnasterio
iariusprsemv^numin.
(,j

plura daUt Commen1,

8 et 11.
de.

numerumhuc transtutimus, caput cum tituto De Senoch abbate.

:

confessorum,unde hunc p /n tibro de Gtoria est XXY

G*og.a,hic ancienne CU WakkcnacT.

Gu(.

-om.

I,

pag.3t"6.

lUO
Octobris

DE

Tomus X.

?7i

ACTA SANCTOHUM.

DE

S.

MAGLORIO
IN

EPISCOPO DOLI
J.

ARMORICA

V. H.

COMMEIVTARIUS 3PR^:VIUS

I.

Sancti elogia

in

fastis sacris et
vitae

synopsis

vita; locus

natalis;

chronotaxis.

TKOBABILITEn
C1RCA INITICM

Maglorii, Dolensis episcopi, sa7ictitatem Martyrologium Romanuni sub hac die

quarum posterior sseculoxseuregnantibusLothario ejusque filio Ludovico,fa\^enieHugone, postea rege, ceiehrata fuit. Verum, ut habent

celehrat hisverbis: In Britannia Minori, S.Magloriimefflorm 1(1 fatranHitus Saucti Maglorii episcopi. cujus coriti$ taerii:

&MC. VII.

laudati scriptores, nihil ex istiusmodi silentio deducere biographus.

licet,

pus Lutetiae Parisiorum requiescit. Quodelogium ex Auctariis Usuardinis (nam Vsuardus ipse nihil de sancto antistile habet) depromptum est ac prxsertim ex Munerati editione priOJ'e anni 1490, qu^ fere eadem habet, sci:

quum omni ex partepeccet

crisism.ihi justo severior

Hxc

videtur.

a biogj^apho dpud Mabillonium referunturmiracula, inter qux, quod cultellus pridie in mare projectus ac se-
quenti die in ventre piscis repertus fuerit id quidem puerile quidpiam sonat, instrumentutn, tam co^nmune et ohvium, stupendo prodigio restituendum non videatur. Esio id

Certe plurima

Ipso die iu Britannia, transitus beati Magloriiepiscopi etConfessoris; ast in alteraedilicet

:

tione anni 1536 subjungit

Parisius

;.

Cujus corpus hono-

ratur et colitur in ccenobio divi Maglorii, civitate

(1).
,

Locupletiora habet Auctarium

Adonianum

quod synopsim
citeriorem

vitee exhibet.

Apud Britauniam
excellentissimi
,

in regrione

Doni-

nonienr.i, uatalis Sancti Mag-lorii,

Confessoris

post

Sausonem

in archiprae-

fiulatu Dolensis Ecclesiai,

innumerabilibus miraculis raundo coruscantis. Deinde vero relicto episcopatu atque mundiali dig-nitate, per multa

annorum

curricula

monarchiam plurimorum

coenobiorum g-ubernaus, mouastice vixit. Inibi angelice in terrestri curpore degens, leprosos surdosque atque CEecos innumerabiles pristinae
sanitati restaurans, Dei

nominc

tres

mortuos
senio

resusoilavit.

Tandem

coufectus g"ravi

pretiosa morte resolutus, vin kalendas

bris coelos liber petiit.

novemGrevenus quoque suo

,

Usuardo, annoVMet 1521 edito {2} prolixius de S. Maglorio assuit encomium In Britan:

nia, inquit, transitus sancti Miig-lorii, episcopi

DoIensisetConfessoris. Qui beato Samsoni succedens, cum vita et sig-nis clanis huberetur,

miraculo potius quam fortunm adscribatur exaggerationem, viris simplicibus nativamj nullatenus voluntariam fidionem in narratione video. Ceterum in schedis nostris habemus ex ms. monasterii Rubras Valtis eamdem Vitam, sed iis, qux criticis scrupuluin ingerunt, miraculis destitutam sed, si narraiionis seriem et ipsas locutiones species Mabilioniano per omnia similem unde fiert potest, ui quee in hocexuberant, additameyita sint priori et puriori Vitae assuta. Ne tamen lectorem ea narratione miracuiorw/i qtue legendas populares quandoque explicat, fraudemuSy textum Mabillonianum iniegriun dabimus; iia tamen ut supplementa ejus uncinis inctudamus qua ratione uterque textus , notaiis in niargine pro more nostro iectionibus va7'iantibus, faciii negotio purus haberi possit. Quas in ms. Boliandiano a Mabiiloniano exemplari abtudunt, litiera B signamus. Prasier hanc Vitam coram habemus
.-

j>

monetur per Ang-elum, solitariam vitam expecumque superno parens nutui, inhocproposito multos annos miracuUs inclylus exegiaset, in vig:iUa paschib obitum suum imminere, Ang-elo nuntiante, didicit, atque ab eodem viatere;

scripta

Aiberti

hagiographorum Armoricanorum Le Grand de Monte Relaxo (Morlaix),

, :

Ordinis Prasdicatorum et Guidonis Lobineau Benedicti itlud novis curis ediderunt anno 1B37 Daniei Miorcec jurisconsuitus ; hocvero

ticum visibiUter accepit. Ab

in

illo

itaque die usque

mulium emendatum

et

auctum operis nostri

diem vocationis suae. nisi causa inevitabilis interpolasset, hunc semper in ore versum repetiit " Unam petii a Domino, hanc requiram, ut inhabitatem in domo Domini omnibus diebus
:

benignus fautor,rev.can.Tresvauxanno 1836. Adsunt praeterea nobis hagiographi^ generales et historici,qui de

Ecciesia Gaitica etAngii-

'

P*. XXTI, i.

vitae

meae*.

"

juj

Fifaob

anoi<T/mo eofitcripta:

Viiam S. Maglorii edidit Mabillonius in primo tomo Actorum Sanctorum. Ordinis 5. Benedicti (3) eamque nigerrimo calculo
2
;

caaccuraiius iractarunt.Hisce iiterajnimsubsidiis utemuradActaS. UagloTniilustranda, ^ Biographusnum.idicit,S.\\ag]orinm trans 'ni&Tina& parXeiioriunduni fnhseiquihusverbisre'

natut in Bri-

lannia Majari,

notant auciores Historias litterari^ Francise (4), quatenus prodigiis et fahuiis anilibus refertam, scripiamque magis exercendi calami quamposteritatis erudiendse gratia quamvis sasculo X antiquior,utpote in quaneverho
:

felliturAlbertusLeGrandyipsamArmoricam, adeoque iocum, in finihus Venetorum situm^ tamquam sotum natale sancto antistiti assignans {h).Enimvero sive ejus cum S.Samsone
consanguinitatem, sive sub lltuti magisterio
fit,

dem
{1|

quiattingantur binx corporis translationes.

Dne XXXXVI A^XXV.M. -(3,

institutionem attendamits, satis manifestum eum in partibus transmarinis seu in Brinc

Cr

Cfr Sollcr. Mar!. Usuardi, Pnef Soller. M,.. lUu.rd,. Pr.f. pag.

(9\

^l

\!:.^,!^lri,^^J^.^^-^tl

"^'

'"'" "'' ''^'

""

'"'

tannia

DIE VIGESIMA

QUARTA OCTOBRIS.
vixisse regem sexto ineunie

773
OCTO
J.

iannia Maiori natum fuisse. Ac quidem in ea antequam in GalUas reaione S. Samsonem

,

Britonum Arturum ac smulo

affir-

episcopum ordinatum fuisse, non Mene^ controvertitur. Disputatur autem, an metropolim. aut Ebovensem seu S. Davidis ,.* nutli racensem sedem occupaverit.aut tandem Ecclesix alligatus, episcopm regtonacertse ordinatus rius a S. Dubricio Landavensi
trajiceret,

.'*

mant[1] ^^^^^'^^'l^J'' ntorfmt^ B. Iltuto ^^<^^^^';^f]^^'Zf'-^ IlitUo, ^f^^f^* dicitur quinquennis traditus magistro qui jam S. Scripturx et phitosophicV omnium Britanoy^um peritissimus habebatur {S\: Unde
:

regnum tenuisse ommno Porro S. Samson

V. H.

fuerit

tamen sed diversx sententias in id Samsonis Britancollimant, ut patriam S. Quoniam porro niani Majorem designent. biographum nu7n. i tum S. Maglosecundum
:

probabiliter conctudiiur, Saiiisonis ortum ad sa^culum sextum aliquantulo aduttum perli-

nere Jam vero S. "Maglorius S. Samsone nam quum hic jam nior probabititer fuit
;":

S. Samson, in rius, tum ejus consanguineus, eloquiis comartibus libcralibus et in (livinis m.unem magistrum habuerunt B. Heltuium

episcopus esset, adhuc erat Mag-lorius diaconus et mortuo successit in episcopatu quapropter S. Mag-lorium natum existimo aiiquot
: ;

in Watlia seu Iltutum qui schotam suam etiamnum LlaullUydappeimeridionali, loco fundavit lato et ejus sepulcro insigni (1),
,
.

annispostS. Samsonem; non tamen muttis. Etenim consobrinifuerunt, ex duobus fratribus ei duabus sororibus progeniti. Consanguinitatem ostendit scriptor Vitse S. Samsonis,

Sanctum e unde verisimite fit utrumque eatenus conWallia fuisse oriunduni. Quod quaienus S. Samson ineadem Watfirmatur,
lia

tWCMli VI,

quod ministerium episcopate exercuerii, reliquarum Ecclesiarum poputaripro more bus pierumquecommittebatur, spectatjam plurxes 4 Quod ad chronoiaxin eamspissis monueruntnostri prsedecessores, quapropter consueinvolutam esse tenebris
;

qui profitetur, se ea referre, qux a sene ociogenario, per Sancti consobrinwn edocto, eju.sdem audiverat (^): Amraoni, ait (10), patri Siirasonis fratcr fuit Umbrafel, et huic

saucU

nihilominus matri ejusdem Sancti AnniE soror

fuit, Afrelbi

nomine

boni

ambo

fratres,

bon
^,

ambae sorores, de bonis utpote parentibus proUmbrag-enili. At verojunior frater Ammonis, AnnjE, Afrellam, rao-^ororem supradictje
fel,

monumenta seligenda runt, ea potissimum omnemcatiginem non dtsstpent, esse qux, si adrectam chronotogtam certa tamen sunt, et Tria nobis occurrunt, qu^tu'

nitis

ac jussis parentum

uxorem

sibi

duxit

snpradictae erat sed et ipsa Afrella sujp sorori

juuior.

conducunt (2). Mag-loni a/funcem aliquamrebusgestis 5. senteniiam Joanms dunt, qu^que nos cogunt receniiorum retraSollerii nosiri atiorumque
ctare

Postnon multura autera temporis, condignitatem venientibus illis .^ecundura eorum

et perperit filium. in pace, ipsa Afrella eoncepit

hisce monuutpote quam cum certis non posstmus. Hsec autem mentis concitiare Sancti Samsoms et sunt imprimis utriusque discipulatus ; detn subMon-iorii suh lUuto

Sed quid est opus rem protelare ? Tres jam suam sororem babuit: ip.-^a vero Anna orauibus vicinis ac notis suis quasi iaraque ab Expticatur dein avorsa ac sterilis x^nX^h^im.
filios

ante

scrMo
ni anno
facta.

Samsonis in concitio Paristenst donatto Chtlvulgari 557 ac tandem

S.
;

Maprodigiosa nativitas S.Samsonis. Quia 5. wstimanus, Itglorium S Samsone juniorem ex iis tribus filiis, quet, eum non fuisse unum

deberti II, regis

Francorum

S.

Samsom

Qu^ tria si usque post annum 585 net vitam S. Sam.sonis atque adeo S. Mafflonum Irorogandam esse potutsse. s^culi septimi vivere
:

expenderimus,mantfestum

ortum edidit, quos Afrella ante S. Samsonis ynultis annis juniorem futsse. sed simul non smculo sexto Quapropter, quum S- Samson adulto natus videatur, v. g. ctrca aliquantulo anannum Chrisii 520, S. Maglorio natalem

Id initium vttgeS.bamPassim recentiores Jerminum constituunt{'6), ac oGo sonis inanno Christi viginit superU^trXovnxm annisdecem aut 5
stitem eidem faciunt anno 575 aut 585 diem
;

num

circiter 525

siatuendum

esse credo.
s.

QAtterummomentum chronologtcumstatui- episeopatH s""^ musinsubscriptioneconcitii Parisiens is ui,

anno 557
celebrati, in
:

quo his verbts subscrt^

iia ut

suum

Sanctusnoster obiertt (4). Baro;

Ptus tegitur

^omanum niusin Notisad Martyrologiion emortualem statuit Gti) Aiannum Sancti

episcopus peccatorconIUo igitur tempore sensi et subscripsi (11). consobrtnus acpe- F

S-^m^^ox^

ZZle

Grand, 017 (5) Equtdem tant^a^ tnitium s.vcult sepHrm curationis impos, mato finem vxt^ Sanctonostro Tato scnsu tamquam rationum momentasenasstanare. Qui vero ^h^v.* nijnr exnonenda ventum. Z:Lnprobant,nuncexponeru^^^^^^^
,

Maglorius t ArmoreQrinaiionis socius, S. ac sacrum mtntstertum riL versabantur, quod cum tempore natxvttai^

S Samson, adeoque

ejus

exercebant: utriusque omnino convemt

nam tum S.bam-

son annos circiter tn dtcta ww(* t/c/i^^ Samson numerassei. Quod vero S
.

xxxvii. S. Magrlorius xxxii

u( tx magitttrto S. Htv^ti

consMui: enimM.cipulalu sub B. ntuto

erxt ut S sextiponalur, consequens s^cuU natus fuerU^ initium alTuot anmspost ali,uotann^s sub "Zsuidem fertur lUutus suadente S. Ca ac, Arturo rege militasse.

Samson

scribat, mentione Dolensis Ecclesiie, sxculo primum nono. utmnon est; quum proframonslrabimus,calhedra Doli cum Quamvis rationem Lria dicecesi erecta fuerit. dicentis ex omissa mentione
Sollerii nostri,

mtrum

elucescere Dolensis ecclesi^

S.

Samsonem

doclk
thul^

monasticamvilam amplexum fmsse

scholam instxtuisse
:

tVmum
7nZes
,ejus

j^ narrenlur, ut quxdam de Arturo rege

eccstitisse;

(Z"''^"

regionarmm seuapo^ fuisseepiscopum mere admisero. Etenim stolicum (12), non facile

^c^uerLteum numqua^
crUici,
post

tamen

,nterfuere oncm Pa:siensi in quindecim episcopi.interquossolumquatuornomensedrs

'nventumprfserUm

Z.s^scr,ptioniaddiderunt;quu^^^
^^
^^,

tumutum

tn (jlastonten^i

ac P^g; t.^Vd u, f.OS ^^^'[^^KrrOEer^-"-^^ IX. DuChcsne.

iles SS.

Brc..

^f'"

p,.

eOSdem

774
ftvcroti
J.

DE

S.

MAGLOBIO, EPISCOPO.
:

H.

eosdem mtllam propriam hahuisse sedem et profecto Germamts subscrijjtor Parisiensem. Etiphronius Turonensem tunc cathedras, et plerique alii sedes proprias, ui monstrant Labbeano textui subneXtV animadversiones, occupahant. Tn Dolo monastetio sederunt
Maglorius, non tam territorii sux ut infra explicahimus, e Britannia in Armoricam profugae, epi-

SS. Samson

et

quam
scopi.
c pfMtertim

gentis

iste regnum convenerit, non facite D Quamvis videatur tunc accidisse, quando Cioiarius solus mortuo Childeberto T, adeoque anno 558 Francis imperavit, nam anie id tempus Parisiorum civitas, quo reges conveneruni, ad Chiideberii T herediiatem non pertinehat: imo, forsan post annitm 560 idaccidit.nempe occiso Conohro, Britonum rege, qui partibus Chramni, Clotarii fiiiire-

congressus
definiero.

beiiis favey^at, et

novo constiiuto regno, quod,

ohve-

7 Ad tertium simulque prascipuum momentum chronologicum devenimus, ad donatio-

ut referi
nit.

Chronicum Briocense, Rivalo

nem

Childeherti, regis

Francorum,

S.

Sam-

soni factam. Sed in ipso limine occurrit difjicuUas, utri nempe Childeherto an hujus nominis Primo an Secundo (nam de Tertio, qui anno 695 regnare cccpii, agi non potest) donaPlerique hagiographi tio adscrihenda sit. Childehertum Tpronuntiant S. Samsonis fautorem. Et qmdem Childehertum T, anno 558 defunctum, cognovit S. Samson, utpote qui anno 557 concilio Parisiensi pnesens suhscripsif

Sed periineat eiiam isie regius congressus ad primos annos regni sui, quod moriuo Clodovxo T anno ^)\l occwpit nuUa tamen
,

ratione fieri potest. ut Chitdebertus T TUvaii ahnepoiem Juduaium, adnitenie S. Sam,

restituere potuerit. Quod auiem Juduaius quarta generatione distet a Rivaio, Cloiarii T socio, tradit Chronicum
sone, in

regnum

cum
B
si,

atque eatenus aetas sancti episcopi ; Childeherto isto componi posset Verum agente Childeberto rege Francoruyn et
.

Briocense his verhis (2): Iste autem Rivalus duos genuit filios, quos Derochum etCaburium appellavit, (j)rima generatio). Derodius priraogenitus succes^it iu regno post obitum patris, et genuit filiura Riatan nomine, qui qui-

dem

iintriinregtio BritannijjesuccessitjfsecMnc/a

Saynsone adstipxtlante, Judualus principatum

Armoricx recuperavit
potest,

hic alius esse

non

generatio) et unum tilium , nomine Jonara geuuit j (tertia generatioj. Jonas vero, post-

quam

Childehertus hujus nominis Se-

quam

cundus. Cujus assertionis haec est ratio prsecipua. Rivalum, qui, devictis Frisionihus et
(joihis,

ingressus est in

Riatan ejus gpnitor viam nniversae carnis regno patrrno successit , et

illud pacifice tractavit.

Armoricamoccupavitf videre cupiehat

I,

dualum

Clotarius

Francorum

rex,

eumque Parisiis

excepit. Jam vero Judualus, ut infra videbimus a Childeherto in regnum restitutus quarta generatione a Rivalo descendehat unde consequitur, Judualumf Rivali ahnepotem, cujusque ascendentes singuli ordine suo regnarant, non potuisse a Childeherto I, Cloiarii fratre, in recuperando avito principatu adjuvari. Restat igitur, ut hxc recuperaiio
y
:

Qui Jonas g-enuit Ju(quarta generatio) et postea Jonas princeps regalis Cuit a qnodam tyranno, nomine Conomero seu Coraoro maledicto, interfectus. Tunc Judualus, tilius et heres Jonie interfecti.
;

ductus

fuit

captivus et fugitivus ad palatium

regis Fninciffi, unde per merita beati

nis, archipraesulis

SamsoBritonum, divina dispensante

gratia, liberatus est.

9

Eadem

referuntur in Geneaiogia S. Wiin

Aiinunrx,

noci,

quamomisit Josephus Ghesquiere

:

ad Chiidebertum TTreferatur. Affirmaiionem porro nostram suis niti documentis nunc ostendendum est. Tmprimis ckronicum Brio,

Commentario ad Acta ejusdem Sancti, qua~

tenus non sat probats fidei censei iamen ex Rivali stirpe oriundum (;i). Hcec autem geneaiogia easdem generationes producit (1) Riwalus genuit filium noraine Derochuni
:

cense refert sequentia (I) Rivalus rex cura suis Briiouibus Armoricani.s et Insubuiis cnntra
in
bellis

Gothos manu armata processit ipsos, tam eampestribus quara alias ubi eos
,

reperire poterat, sine pietate

detruncavit.

...

Clotarius, tunc temporis Gallorura rex,audiens

^ adveutura Frixonnm

Rivali
et

in

Britannia, destructiouem

et Riath;! genuit Derochus geuuit Riathani Jonam, et Jonas Judwaium, Judwalns genuit Juthaelem, Juthiel autem genuit sanctum Judicatulura regem et sanctum Judocum et sanctura Winochura. Esio, erraverit geneaiogus
,

Gotliorura ac recuperationem Ar-

in dicendo, S.

Winnocum,

octoginta circiter

moricani regrni, pcr ipsum tactam, multumregem Rivalum videre ejusque araicitiam et
,

annis Judicaiejuniorem, ejus fuisse fratrem,

potius fiiius fuerit (5): ast certe sibicongenealogia ascendendo a Judicaele ad Rivaium, adeoque confirmatur ,Judualum quarta generaiione a Rivalo. Porro ex Fredegario
stat

dum

confGederationem habere affectavit.

Per suos

soleranes legatos ipsum deprecatus est, quatenus ad eum Parisios secure accederet. Rivalus,

habita prius matura deliberationo super hoc cum suis coramilitonibus, et coufideus in credentia nuntiorura et regis Clotarii litteris,
et Clotario regi

cum

mafi:na et notabili comitiva Parisios accessit,

reverentiara

prnut decebat,

exhibuit. Clotarius, iu

ipsius reg*is Rivali ad-

hahemus Judicaeiem anno 635 Dagohcrio regi subjectionem promisisse (6). Erat aittem ex patre nepos Juduali, ut videmus iia ut inter avum et nepoiem, seuper duas generationes ab anno 59U ad 635 quadraginta quinque anni intercurrerint et idemJuduaius quaiuorge;

ventu gavisus valde

sciebat,

ipsum more regio, prout

Deinde vero post

honorifice

recepit.

nerationibus a Rivalo distans, adjutus fuisset a Childeberto 7, fraire Ciotarii |. quiipse,

ut ostendimus supra, cum Rivalo abavo fceduspepigerat, adeoque quatuor generationes principum Britannix inter annum^AX, quo regnare ctxperunt Ctotarius et Chiidehertus, et annum 55S quo mortuo Childeberto universas Galiias suh suum imperium re,

multa colloquia,

foederationes ad invicein fecerunt, et

mutuas conmultadonariahinc inde porrexerunt. Quibus actis, rex

inter eos habita,

Rivalus cura g:audio ad suum regnum remeavit, et patriam, quaradiu vixit, in tranquillitate g-ubernavit.
r geneaJogta

Quo autem tempore regnantis ClotaiHi

degii Cioiarius, effluxisseni.

deBret.iom
coi.ijss.
II,

Quod si

S.

SamLXXI,

jmneifnim
{I) Moricc. M*m pour servir a Ihibl. de Brets^nr, lom. I, pig. 15 (2)lbid. l. i!.-(5)AcliiSS.Bclg. lom. VI. pBg. 591 {i) Moiice, Mira. lom. l, col. 21!. (Si Trcsvaux. Le& SS.

pug

lilO.

(fi)

Miync. Paliol. (om.

son,

DIE VIGESIMA QUAUTA OCTOBUIS.

50. annuente CkUdehcrto II,

775
refert. Jonse Comorus, peoUreg-ni in
J

Judualum

libe-

enituit.

Chronicum Briocense simitia

(4),

V.

raverit, regemque
fuerit
,

sibi beneficum exper^tus

Post mortem, inquit

se,

jam omnia commodius procedunt.

facile

fera cupiditate ductus,

guberuaculum

Bisce addatur xtas Htuti, de qua supra egi-

tamquam

princeps, licet pseudo, assumpsit,

mus, adsxcutum sexium perlinentis,et

qiiisque sibi persuadebit, Childebertum,

tum

>' S'i"-

de quo agitur in utraque Vita SS, Samsonis et Maglorii, esse hujus nominis Secundum, quinquen10 Childebertus autem SecHndus, interemptum patrem suiim nis anno blo.post Sigebertum, a Gundobaldo duce, teste GregoTuronensi lib. v, cap \ .1), csedi ereptus, Austrasix rex constituitur ac deinanno 585 a Guntramo, Burgundionum et Armoricse
rio
:

majoremque partem patriae occupavit.... In illo tempore beatus Samson in Minorem Britanniam
venit

ecclesiamque metropulitanam in loco, qui dicitur Dol, a:dificavit, et ope Childeberti, regis Fraucorum, fundavil. Childebertus enim,
,

prout
ctavit

eriit

vir callidissiraus, totis viribus afiFe-

Bwtaniam

sueb ditioui supponere, prout

de facto per spatium quatuordecim aunorum, mediaute Comoro proBfeeto suoetlocum tenente
in Britannia.supposuit....

TanderabeatusSam-

rege.quia libeynscarebat, in (itium adoptatus, partem saltem Armoricanw dioecesis, scilicet TuroTuronos, ut habet lawiatus Gregorius nensis

son post raultas pcenas, labores, pericula et sruranas Juduali libertalem obtinuit a Childeberto et in Britanninm

cum Judualo

principe

iramno imperio, anno

Gun(2). diviso cum 587 obiinuit Si igitur cum Childeberto rege egii S. Samson, necesse annum Christi est, ut ejus episcopatus ultra Childebertus in Armortca 5S7, quo primum prorogetur. Egisse autem, ostenlib. i\,

cap. 20

pervenit. Hxc documenta conspirant omnino, principis ut Childebertum designent Juduali

defensorem,

eumdem

fuisse hujus nominis

imperavit, dunt aniiquissima

monumenta

imprimis

refert sequenVita S. Samsonis coxva, qu^ et mirabilissitia (3) Uinim taraen maximuin Dominus fecit, mum, quod in Europu per eum
:

secundum, osiendunus supra. Ex his vero sequitur, episcopaium S. Samsonis saltem ab anno ;)o7, quo concilio Parisiensi iii adfuit, E usque ad annum circiter 500 porrigendum esse. Ex qua chronoiaxi setaiem S. Mag-lorii deducere utcumque possumits nam S. Sam:

sone aliquot annis, ui vidimus num

ei successit circa

1,

junior,

Dou silentio praetereundum puto. Nam omnes regioues iu maximo mcerore deprehcnpercunctasset disset, causamqueabeissedule
dicunt

quum

annum

590. Post aliquod

injustum super eos ac violentum, eorum externumque judicera venisse atque Jonam nomine, hereditano rituillopraesulem,
ei,
,

tempus, procurandae Ecciesiee Dolensi impensecession, in solitudinem Sargiensis insulx Dotense, ab Et quidem officium proprium
sii.

munera in rum terram tenentem, per iniqua ejusregin inique manu regis. etmaxime m'al8e ejus Jutrad.disse -^;" et filium d.ta. data, morti tradidisse necnon " " '""^^J"-;,

Chlllifl.r,

tiim

dualumcaptiv.tati dedi.se et mo.ti, sed vero Samson h^c v.vere coufirmabant. Sanctus d..^pensaUonem audiens, per Dei J* ob Judua motus, adire regem Hildebertum m Pfe=tus eBt com. ant ium propere ne omnibus Christo 0 at(<em

adUuc

Uis in Alberto Le Grand ciiaium (5), habet per trienniura versatus, officiis (pontifcalibus) quum recrudescentia coraitum Aremoricorum quietiorem bellaet dissidia ferre non posset, ac anhelans, diviuitus quoque sibi admoneri vitam De ,i,s est, ut in solitudinem se reciperet.
: -

--"-

'^^^^^^.^^
f

Fredeaarius sub anno 594. ^^^^^^^ ,, Britannorum

gi.dio tru,rf
,.,(rf_
;

eem prtuautes. uterque u.mium

semper m gareni auUci.

^^^^ ^ ^^J.amni mortc annu,n CkMeberii

.

J-

j^,

.ecun-

^i.^idUs inler principes

ierreleul. at prodigi ctus variis prodtgits tllos Tum. ait biogradem, quodpetebat, obtinuit. .,tupor ingensinvasit, ut oranestimorac

J^^^^^^^Z^I^^^^^J^r-fZlan

Tmolrcos. ,uorum aU.ui Comoro usurpaave,..,.>,;/ legitimo regulo, aliqui Judualo, ipnitimo reaulo. faverationeet tempusbant,gestum fuerit. Ac iali
tori,

phus,

nemo

audeSancto Samsone cum Juret Voleute itaque Britanniam remeare, et rege libenter
ultra ofJendere

eum

vel in

mmimo

episcopatus
pticatur.

et

causa secessus S. Magloru exjiectnario

riiii'

duaload

magrnificum... concedente, et monasterium ei Samreg-isopitulatione construere disponente,

son

DeJudual redierunt ad tocum suum. a supradicto rege nique ita Sanctus iUeSamson omnia honoritice exceptus est, ut
et

etiam sancium antistitem nosirum suorum potuerint magistrorum sequaliumque viri sanctt, exempla. Etenim sai frequenter satute vires postquani inprocuranda aliorum exhausissent, ritam aciuosam corporeas fere

U Quamvis ad solitariam vitam sectandum provocare

qnilltr:

llildeberto

utgne ud exlyeniiin /M'

-

non solum hirgiter, sed ac sine ulhi mora daretei. etiam libenter, biographus noster num. 11 Eadem testatur

cum

quaecumque

vellet

sanciw contemplaiionis commuta^oni prxcepior, runi. Sic B. lUutus S. monasterio. in quo schotam ceieberrirelicto
otio

mg

leni ciili VI

prodncilt

Samson cum beato Maglorio rorum quam laicorura coUegio

.

simul valefaciens plebi sus. inde tam clenet quorumdam

recessit, et

mam

regebat,

ineremo seabOidit
(8).

(7):

S Duquassi-

Bariseyo, bricius, abdicata sede Menevensi,in

ad

Insula Sanct07-um dicto

:

rcfugium

ejusdera lingniE, in Occiprffid.candura populo mare transfretavit. properans consislenti,

B. Ututo severiorts vii (9) Cadocus similiter, solitudinem Wedonensem vit.-e suasor, senex
coluii (10):

Dolensis; ubi a strenuissimo tinibus territorii Childeberto, accepto archiprffiFrancorum

dente

datam Ecclesiam
sula maris

S.Pautus^milianus,positunLegionensem (bt-t-oi-ae-

re-e
in

solum inibi. verum etiam suhUus regimine. non cirBritannorum regionem seu in

finire voiuii tninLeon), in soliiudine viiam

Armoricam

Batz

nomtneiU).

omnem

hUeque celebre cuitu ejus louge

nomen

ejus

Quaienusporro
SS
1

vera sunt, quse exposuxmus,

Bril. loni. II. img '^'''*:.- t' V Nov - () Caml.drii. '{'(i", .onUJa;u.ar.,..8.<.0i -{11] fr XlVN.v.lV0)Aa,SS 2P0

TiesvDUX, Vic5 das SS. inm.

I.

paa

rM.;>

Pa-\om.

l!xkl, col.

61.-

N .c. de. (7, BuUe,-.

videntur

^7g
AUCTORS
J.

DE

S.

MAGLORIO, KPISCOPO.
attendatur , instiiutionem vivente utroque Sancto in , Galliis incoeptam. verisimiliter nonplacuisse viris Britonibus, utpote qux Gallicanum ali~

V. B.

,,,-rfpneurinannumb94>reponendaesseyenunin solitudinem flatio emscopatus et secessus in eam videlicet insulam, qu^ Saroiensem-

prxsertim si Benedictinam

et

media iacet inter insulas Guernesayum et Jersayum qumque hodie nomen Sark retinet ;
scriptores, qui quapropter corrigendi sunt Maglorio erectutn, in Jera S.
ii

quid sapiebat,a quo propter gliscentes controversias plus nimio abhorrebant.

14

monasterium,

Tandem quseri poiest, an tum

tenuerint.
docet,
,

S.

Samson,

Simtiitfr ae S.

tenisayo constitutum dicunt. Quantum vero ae Sargiensi solitudine egerit poris in quo anno ohierit sanctus episcopus, proinde
,

tum sem atiquando nicum cosevum

ejus successor, S. Mag-lorius sedem. Dolen-

Chronicum BritanNomenoium, Britannise

,

incertum plurimum est. Verumtamen si seriem vitie monasticse consideremus ; nempe

gliscentem ejus sanctiiatis hahet Vitanum. 8, sum advocavit, ut

famam, quae, ut tanlum hominum concurSanctus fugam mediiare-

tur ; dein prodigiosam Loiesconis comitis sanationem, in monachorum aliynoniam grayide

Minoris principem ssecxdo nono primum fundasse tres episcopatus, Dolensem, SanBriocensem (Saiut-Briouc) et Trecoriensem (Treguier). Noraenoius, inquit (o), adminuens ejectorum episcoporum parocbias, videlicetin monasterio Doli, qnod tunc temporis erat ex
dicecesi Dialetensis (Atetensis), et in monasterio
S. Brioci et S.

territorium conferentis; tandem ejusdem territorii,quasi minus foecundi commutaiionem, ac subsequentem donationem, ut refert Vita

Tutualis Pabut, episcopos tres

Illura
,

num

12; si insuper

perpendamus hwc suc,

cessive accidisse

annorum

facile perspicimus, aliquod ; spatium, saltem decennium, ad haec

sane qui apud sublimiorem et omprovincia niura regionis illius episcoporum recisa, metropolitanum. Qux sivera Turonensi sunt, consequitur nec S. Samsone?n, yiec S. Mausurpativos instruxit Dolum fuit episcopus,
fecit
,

omnia agenda

exigi.

Unde ordinatse a nobis

chronotaxi insistentes,censemus iV.Mag-lorium post inifiumsxculi septimidiem suum obiisse^ B quod tempus in capite hujus Commentarii signavimus. Ut itaque omyiem chronologiam

glorium eorumve successores usque ad sascutumnonum, fuisseyere Dolenses episcopos reapse in VitaS. Samsonis, a subasquali conscripta,

ad diemx^viu julii, nuspiam dicitur cathedram episcopalem constituisse, sed simpliciter

Maglorianam

arhitramur contrahamus Maglorinm natum circaannum Christih25, S.

,

fundasse jnonasterium. Ast exaliera

cum

S.

Samsone circa annum 555

Gallias

trajecisse, ac

sisse et

eidem circa annum 590 succestandem octogenarium circa annum

;

parte constans est traditio, quayn episcoporum Caialogi receperunt, SS. Samsonem, Magloriura et Budocum sedem episcopalem Doli

605 e vita decessisse. Scio, me pleraque proferre contraria senteniise eruditorum qua-

occupasse ut temerarium mihi videretur, hisce Sanctis qualitatem Dolensium episcopo.-

rum
15

abjudicare.
:

propter certum proferre non audeo judiciwn; quod cseterum retractari poierit, quando Acta S. Iltuti ad diem vi novembris, S. Dubricii ad XIV novemhris, ei pr<scipue S. Budoci ad XIX novembris illusiranda occurrent. 13 Quamvis in Acta Sanctorum Oy^dinis affue hine reS. Benedicti Joannes Mahillon Vitam S. Ma. tiqua chronulaxis ordinan- glorii retulerit, eum tamen inter germanos, ut
da
etl.

Equidem utrumque verum existimo nempe hos Sanctos, episcopali dignitate insignitos, in monasierio suo Dolensi resedisse, atque Briiones refugas, relictis proprio epi-

nbtque certo
iertiiorio,Bri-

tontim, in

Ar-

laoricd degen-

tinm.

scopo aliis populis

jurisdictio

rexisse

ita ut

eorum

alumnos non recenset; quandoquidem ejusdem nomen asterisco non notat. Ei id quidem recte: nam, quum ab aliquihus Ordini Benedictino annumeraretur
loquitur, S. Benedicti

non tam territorium aliquod definitum, quam geniem suam, vario inter Armoricos dispersam attigisse. Quod etiam aperte docet hiographus noster num. 3 dicens, S. Samsonemmare it^ajecisse ad praedicandum

quam

'Siegn\Am,inquit Solleriusnoster in Actis

populo ejusdem ling-nae,inoccidenteconsi.stenti. fErant cerie Britones, seu Transseu Cismarini, morum rituumque suorum tenacissimi, ac in

S. Sa77isonis professus
vitae

num.

sit S.

9 (1), ante episcopatum SMmson, quam deinde in toto

..

decursu tenuerit, aut iu monasteriis sais

diseipulis prescripserit ex Actis ejus datur intelligi, eara scilicet,

ad 7'eligionem spectant, aliegeieste Beda lih. sive i, cap. 22 (1) numquam genti Sasonum Anglorum,secum Britanuiam incolenti, verbum
iis,

qua;

nas in tantum ahhorrehani, ui

quam
Samson

in Britannja hauserat

fidei

sub

S. Iltuti disciplina.

Utrura
fuerit,

igfitur

Benedicolliges,

tur Beda

prjedicaudo committerent. Sed, prosequinon tamen diviua pietas i^l^bem ,

ctini instituti S,

ex

iis

suam, quam

quie de S. Gilda ad xxix Januarii in pari

omnino quaestione notuvit BoUandus Commentarii sui prsEvii V, num. 45 (2). Id utique certum est, S. Iltuti monasterinm nec fuisse uec esse potuisse Ordinis S. Benedicti,
tera eruditus est S.

prffiscivit, deseruit; quin multo digniores genti memoratse prfficones veritatis,

per qnos crederet, destinavit. Scilicet S- Gre-

gorius

dum in eo ad pietaSamson, sub finem quinti et

inilium siECuli sexti, quum aondum conditus is Ordo esset, nec ante annum 540 in Galliam,

Britanniam SS. Augustinum et sociosmisit, qui Anglorum gentem ad veram fidem converterunt atque Augusiinus genti, ut aii Beda lib. i, cap 27 (5), Anglorum ordinatus est archiepiscopus. Ast sartum tectum idem Augustinus volebat EcctesicB Bri-

Magnus

in

nedum
tem
in

in

Cambriam

propag:atus. Mutasse au-

tannic3e siatum. Quia, inquiehat

(6), in

mnltis

ipsa Gallia

assumptum

a teueris vitae

institutum, ut jam senex recentissimum aliud

profiteretur, qusero testem

idoneum, qui
,

id sua-

quidem nostrfficonsuetudiui, imrao universalis Ecclesiffi contraria geritis et tamen si in tribus his mihi obteraperare vultis, ut Pascha suo
:

deal. Liquet

senectutis

aulem, ha;c omnia, si forsan meniionem deleas ad amussim

;

terapore

celebretis

ut

ministerium
compleatis

bapti-

zandi, quo
stffi

Deo renascimur, juxta morem sanEcclesiffi

;

convenire S. Maglorio

qui eiiam a tramite

Romanffi

ut genti
;

sui prgedecessoris et magistri

non deflexerit

Anglorum una nobiscum

irol. loni.

prffidicetis

cffitera.

ptig. 9ii7.

(l)A.t. SS. i.m. VlJul. (.a{;.SG9.-l2,lbid.iom.n JanuBV. (3) Bouquel, loin. VII, pag. 0. - (i) HigDe, Pt-

XCV.

col. 52.

-(S)

\\iu\.

col

57 (6) Ibid,

col.

83.

quae

DIE VIGESIMA
quse
ria,
ag-itis,

QUARTA OCTOBRIS.
ut

'"
kOCTcat
J.

quamvis moribu8

nostris contra-

viam sibi

acl

regnum stemeret, quod a suis

aequanimiter cuncta tolerabimns. Relinquehat igitur Briiones chrisiianos regendos propriis pastorihus , quin spem deponeret,

Britonihus prxseriim ohtenturum se sperahat, non alios voluisse intra Armoricam episcopos,

V. H.

quam

Briiones,

quorum opera
;

re-

fore

ut, coalescenie
.

gentem
16

eiiatn

uiroqu^ populo in unam ecclesiastica kierarchia ad

unitaiem redigeretur.
firoprio epi-

gnum sihi /irmayidum confidehat itaque hosce episcopos sine cerio ierritorio cum popularihus suis vaganies, in definitis parochiis
seu dicecesihus constituii qua ratione fundaior novarum Ecclesiarum dici potuit et quum s3eculo quiniojam essent sine deiermi;
:

icopo. remiiinevtibti.

Ac simiii ratione Britannicam hierarchiam in Armorica pro Britonibus consittutam credo. In Commeniario pr^vio ad Acia xiii S. Ursulx et sociarum monsiratum fuit Britonum in Aretxw (1), frequenies fuisse moricam immigraiiones, prwseriim ah anno 511 adannumbh'^, (2) quod apprime concordat cum adveniu S. Samsonis in Galliam, qui
inira id tempu^ staiuendus
esi {^)
:

naio in Armorica terriiorio episcopi pro Briionibus, iandem seeculo nono, agente Nomenoio
,

fix3e

fueruni sedes episcopales.

Hac

eo scilicei

rationeiraditioEcclesiarumArmoricanarum cum consiiiutione Nomenoii concilianiur. Unde recie sihi Amiorica vindicat SS. Samsonem, Mag-lorium, aliosque suos in
fide pa-

tempore, quo jam magna Briionum muttitudo, illuc advena, ministerium episcopi requirebat quod ceterum jam factiiaium fuerat ante annos /ere quinquaginia quando Mansueius, episcopus Britanuorum concilio celehratum pr^sens Turonensi i anno suhscripsit (4). Neque id episcopos Galltcanos v^ideiur offendisse sedvolehani, ui istiusmodi
;
,

tres ei paironos. Hisce iricis utcumque evocorporis luii, S, Mag-lorii culium ei varias

translationes expendimus.

^
;^

xi.

Varise SaCri COrpOris traaslat ai i<^ o ^

^

tiones.
Maglorii ohitum ejus dorpus compo- CofyMprimo. siium fuit in suo Sargiensi monasierio, ^'^jf,'^^"^^"^^ ibique conservatum a suis discipulis xisque ad

episcopi alienigense metropolitano suhjicerentur ac propterea condiius fuit canon 9 concilii Turonensis n, anno 507 celehrati, quo san:

Posi S.
annum

citur, esse in

Romanos seu

Armorica episcopos Britauuos et Gallicanos, nec quidpiam objiciuni ordinationi episcoporum Briiannorum,

dummodo

fiatcwm metropolitaui voluntate(5). sancivii S. Gregorius Magnus, interrogatus a S. Augustino, ui refert Beda

W3, quando in Armoricam jussu Nomenoii fuit advectum. Rem gestam

Chrisii

Quod eiiam
lih.

\,cap. 27

(6)

qualiter deberet

cum Galliarum

narrat Joan. Mahillon in suis Annalibus lih. xsxvui, 78 ;8) Etsi Nomenoius, Britauuiffi dux, ob tyrannidem non semel affectatam, male
:

Britanniaruraque episcopis agere, respondit, in Galliarum episcopos nuUam auctoritatem

S. Augustino tributam fuisae,.. Britanniarum vero omues episcopos S. Augustino commissos, utiudocti doceantur, infirmi persuasione roborentur, perversi auctoritate corrigantur.

audit, is

tamen non omuis pietatis expers fuit. Huic siquidem, praBter benificentiam in Rotonenses (Redon), tribuitur couditio mouasterii Lebonensis, siti prope Dinannum. Factum sic
narrant.

Quum Nomenoius
offendit

venationi

daret

Ai heec ipsa a meiropotitica auctoritaie episcopi Turonensis prietensa lihertas diuturnas sequen-

operam, desertum

quemdam

ad Rauciam locum

mumah
fuere.

iihus sseculis conlroversias excitavit, quse deInnocentio III, anno l\99 compositae

, ubi sex solitarii sedem fixerant. Interrogati ab eo, quid rei gerereut, responsalute dent, se uni Deo vacare, eumque pro cateprecari principis et putriae felici statu
:

Istiusmodi

casteroquin

condiiionis

rum omui ccnsu

destitutos id

uuum

rog-are,
ipsis

imaginem quamdam exhihent c{vitates aliquse, uhi pro variorum rituum populis varii
^,.v.^. sunt episcopi j
(.

Sic Leopoli in Galicia Polonica .-r est archiepiscopus latinus pro latims, Rute:

ut terrulae quantulumcumque spatium daret ad babitandum. Fetitioni non anuuit priuceps , sed et monasterium

modo
con-

nusproRuienis,eiproArmemsArmenus.
.p,.copu,M.
^l ^l^^P'"'''^'''' ^""Z^^jrfjJ?!^^^^^ conirihulihus suis ynagis quam certo ierritorio affixi in eodem siaiu permanserunt usque

modo ut aiicujus Sancti ^,,^,,eut. Nec mora missus ad Javar- ^,J^^ .^^^^^^ Condanus monachus ad obtistrueudum
recepit,

nendas lleliquias

ad nonum saeculum, quando Nomenoius, Ar-

Sancti Maglorii episcopi. Impetratis lieliquiis, Nomeillic quiesceutis. connoius promissum exsolvit , nionasterium

moricanum regnum affectans,pertgesuseiiam

fidelitatis,

episcopi Gallicani Francorum regibus inviolatam servabant, astu deHistocepios ejecii, et, ui hahei Fragmentum

quam

dotavitque liberaliter. IVte quiprimus jurgia monachi.s praefuit, locum deseruit ob

didit,
petiit, quffidam monachorum, secessumque

um

locis rix Briiannise coeevae [1), non solum in constituit, sed adminuens paroeorum alios instichias eorum, episcopostresusurpativos episcopum tuit translaio etiam in Doiensem
;

Deo vacaturus. Uinc matu contentio. Tunc unus ex

nomine,

inter fratres oita

eis,

de

pri-

Britocus

maguae locum Rothonensem

ortus, nobilibus iu sseculo parentibus districtionis ac religionis, sanctum vir

petiit,

usserens

fratres

Uis jure metropolitico universse Armoricae. fraude et cupiditate cum itaque omnibus omnes hos epimagnffi ehitionis peractis
,

exemplo Lehoneuses in animum reg-ularem vitam Rothonensium monachorum et Susceptus ille a patre mouasteni
induxisse, ut

ducerent.

sanctae Ecclescopos. injuste compositos et invasores, apud hoc monasterium sise Dei irreverenter inunDoli couvocans se regem

a fratribus

gere

fecit.

Ex his

deducere licet, Nomenoium,

summa cum caritate, forte in graex vem morbum incidit, ac demum feliciter cum Christo hoc mundo decessit, perenniter Martinum. regnaturus, quum prius Sanctos
lom
(8)

(7)D.Bouquel. lom. VII, pag. 0. XCV col. 61. AuDBl.'torD.ll,pa6.e39. Edil. Uccn.

l-

L'"r.'c&. -

(S) lb.d.

coim. -

(6)M,6..e. Palrol.

Uilarium,

77B
kCCTO
J.

DE

S.

MAGLORIO. EPISCOPO.
agonis
se

Hilariuro,

Samsonera et Marcellimim

V. B.

sui testes et ndjutores habuisaet.

S.

Haec ex Actis

lenses necnon et Bajocensis Ecclesiae minislri illorum haeserunt comitatui. Hac igitur

Convoionis obbatis.
}9

occasione

muitorum Sanctorum corpora ex

.

d Lehonen$e
vtona$l4rium
fran$latum.

aliquantum prolixius ex Mabilloretulimus, quia simul indicant initia et nio subsequentem fortunam monasterii Lehonenannis asservasis, in guo plus quam centum

H^c

Armorica Parisios delata fuerunt Inter hos Sanctos computatur etiam S. Maglorius, de quo nobis est pj'3scipuus sermo. Ossa tamen aiiqua Dolam deiata fuisse, monstrant iiiTheobaidi Ambianensis, archiepiscopi Rotomagensis, quas nobis servavit D. Hyacinihus Morice in suis Monumentis Armoricis (4). In iis auiem dicitur Philippus de Columbiis habuisse quasdam lieliquias Dolensis Ecclesiae quas ipse tempore guerrae, inter piae quondam memoriiB Joannem regem AngliiE et Britoin-s habilae, de manibus ruptariorum subrijiuerat violenter qai easinsubversioue et combustione Dolensis EcclesiiEcum violentia asportaverant ab eadem, videlicet de
ierse
, ,

tum

fuit S. Mag-lorii corpus.

Quando autem

laudatus Mahillonius in fine subdit, hac ex Actis S. Convoioiiis seprotulisse, id intelligen'

dum nam

de dissidio fratrum Lekonensium iranslatione corporis S Maglorii nw^ de la7n mentionem faciunt Ceterwn deS.Convoione, abbate Rothonensi, in nostro quoque opere agendum erit ad diem quo colitur,
est
. ,

qui plura de sancto abbate cognoscere cupit, adeat Acta Sanctorum Ordinis S. Benedicti. a Mabillonio ediia {!}. Porro Lehonense monasterium quum circa
xxviii decemhris
:
,

agente Rofinem sseculi x desolatum jaceret, Berengario comite, ut berto, rege Franciie, a habeni Acta translationis infra edenda num. con5, monachis Maglorianis Parisiensibus
fuit, eorumque opera instauratum. Ast duo fere post seecula, circa annumWl^ monachi Lehonenses abbaiiS. Maglorii Parisiensi subjacei-e recusarunt et proprium sibi B volurunt creare abbatem. Coyitroversia tandem per arhitros composita fuit netnpe, ut Lehononse monnsterium eum suis omnibus pertinentiis in jus proprium et perpetuum Myjoris

ossibus accorpore B. Samsonis, de pallio ejusdem, et de ossibus B. Maglorii, Quas Reli-

cessum

quias Theohaldus archiepiscopus jussii Johanni episcopo et Dolensi capitulo reddi. Scriptae sunt litterse mense januario anni 1 222 seu potius anni 122S nam ipse Theohaldus primum electus die xviii maji, consecratus iv septembris fuit (5) annus auiem aut a paschaie aut a die Annuniiationis ordiehaiur. Translationem Parisiensem ordinat Mahillonius sub annum 979 (G) quod an recte sta: :
:

'*'

tuatur, inquirendum
21

esi.
txrutn X

Monasterii (Marmoutier) cederet, et sic a proprietate et subjectione S. Mnglorii Parisiensis

Id certum imprimis est, S. Maglorii et aliorum corpora Parisios dececta fuisse quando Dani Armoricam universam devastabant. Operuerunt, inquit Historia translationis num. i, Dani superficiem terre, sicut locustse...

absolutum, Majori Monnsterio in perpetuum remaneret. In cujus compensationem Majus

Monasterium Maglorianis tres celtas, in finibus Parisiorum sitas, dederunt {i). Eccstincto in fine saeculi proxime elapsi prioratu conventuali
districtu
,

Quorum

bestialem animositatem prae-

sul egregius

Alethinpe civitatis, Salvatorno-

est

hodie ecclesia succursalis in

Dinannensi (Dinan), dioecesis Sambriocensis, quum olim ad Ecclesiam Sammactoviensem

[S'

Machuti praedecessoris sui, Lehonense monastcrium ceatque inde Sandorum leri cursu pxpetiit
mine... Sublato corpore beatis.simi
:

pignora Parisios deporiavit. Ratio

Ualo) pertineret.

tnttubeUi

porro iransferendi corporis 5. Maglorii e Lehonensi monasterio fuit bellum, quod universam Armoricam devastavit. Scilicet Richardus 1 ,Normanni3e dux,devicto Carnotensi et Blesensi comite, Theobaldo timens, ne comes, fultus aliorum principum,
20

Causa

itaque istiusmodi translationis a vastatione temporis Danica repetenda est. Hahemus autem ex Flodoardi Annalibus sub anno 9G2, Theohal-

dum Carnotensem

a Richardo, Normannise

duce, victum et fuga dilapsum, ad Francix regem confugisse et henigne fuisse suscepium
(7). Videns itaque dux tantarum fraudum, verha sunt Wilhelmi Gemeiicensis (S), regis raolimina super se imminere, comitesque IVancorura contra se unanimiter saevire, Heraldo, Da-

ac prseseriim regis Franciai auxitio, bellum redintegrarei, Danos in subsidium advocavit. lii,

id habet

Fragmentum

Historise

Fran-

ducibus Olavo Noricorum qui postmodum christiauus efFectus, cum mart^rio migrac vitad Dcum, et Lacina Suavorum principibus ad Britannorum finitiraa littora sunt devoluti... Inde barbari prolixius progredientes, castrum Doli obsident,et captum igne comburunt, ac incolas ejus cum Salomone advocato loci interficicas
(:i),

norum

mandat, ut ocius illi succurrat et paganorum raultitudine iVancorura solotenus comprimat. Cujus legatos rex non modo gaudenter recepit, verum etiam maximis muneribus ditatosduci remisit, seque
regi, legatos dirigit, et

ciunt.

Tunc quidem

Salvator, Aleihensis epiet ri-

missurum celerrirae juvamen illi .spopondit. Apparatuque facto e navibus proruunt, totamque in circuitu patriam exitialiter combu,

scopus, secum sumpto corpore S. Machuti,

runt.

Dehinc
.

viri

cum

ad Lehonense monasterium confugit,

slaiionis
,

distrahuntur

vici

mulieribus concatenati depraedantur, urbes desosoli-

sione ccelesti admonitus, ut in JJistoria tran-

lantur, castella

subvertuntur, et terra in

infra edendse

num.

iegitur

Cialliarum in partes secedere statuit. Itaque sumptis multorum Sanctorum pignoribus quffi per fidelium manus undique illic de-

tudinem rcdigitur. Ex his hahemus victo Theobaido anno 962,sz&i timuisse Richardum, qui eodem aut et in auxiiium vocasse Danos
;

vecta fuerant

sacrisque ipsius

ecclesigB co-

dicibus el signis,

aliisque ecclesiasticis uten-

sequenti anno 963 ad Normanniam appule. runt. Quum autem omnia vastareni,tunc Salvator,Aiethensisepiscoptcs,cutnSa7icloru7npi-

siUbus exsules

egrediuntur

finibus
,

suis;

jam

metas

excesserant

patriae

quum

Do-

gnoribus adinterioremGaiiiam confugii.quod eodem anno aut sequenti accidisse reor. Nam^
lom. XI. col.(i() (6}Annal.ir)Tii. Ptirol. tom. CXXXV. col.m. pK. 268.

(\) Swc. IV. Parl. 11. t.ng. 216 ['2i Gnll. ChriM. lom VII, col. 313 i'Ar Moncp. Prcuv. dclliisl. dc Brcl tom.l.col. 687

III,

pai;

609.

(7 J

Micne.

D. Bouqucl, tom. X. pas.2i3- (4) M6m. pour servir i rbisi. de U Brei. lom. I, col. 849. Chrisi. (5) Gall.
cl *eq.

(8)

D. Bouiiuel. lom. VIII,

^3)

iesie

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRTS.

Dudone, S. Quintini decano, Hb. Hi de Gestis Normannise ducum (1), histro pene integro Danica calamitas Galliam funestavit pax, agente Camotensi episcopo, conciliata fuit. Ex his satis patet, perperam
teste SBquali,
;

779

stituto sibi palatiojuxta

monasterium

S.

Mai.

H.

glorii.in istud translatas voluit dictaspuellas,

a Mahillonio translationem S. Maglorii et aliorum ad annum usque 979 ditatam fuisse.

ParitioB

Regulam S. Augustini professas. Sammaglorianis itaque monachis denuo migrandum fuit et pro monasterio puellis poenitentihus cedendo data fuit hospitalis domusS. Jacob*
;

de Alto Passu {St-Jacques-du-Hiiut-pas)

cum

irantvectum
fuit:

22 Refugarum,qui sacrapignora ex Armorica Pa^-isios transvexerant, mens erat, eadem, hello composito,ad propria loca reportare. Face, inquit Historiatranslationisnum.
4, in tota

Gallia et Nonnanniii vig-ente et

flo-

rente,

quidam eorum, qui de Britannia Parisiis advenerant,... patriam repedare, quidnm ad alia Gallise loca migrare disposuerunt. Quod qnum duci nuntiatura fuisset, licetaeRTC tulisset, vim tamen eis nolens inferre, retentis quibusdam
membrisSanctorum,abirepermisit...Duxautem ecclesiam B. Bartbolonijei, qure tantorum San-

quihusdam domibus et hortis adjacentibus. Heec omnia auctoritate regia sancita fuere anno 1572 (fi), quo etiam Sanctorum Reliquise translata> fuere unde ecclesia S. Jacobi,mutatotitulo,a S. Maglorio nomen accepit. Et cum parceciani gravarent monachos propter duplex ofjicium parceciale et monastic^m in

eadem xde, iisdemque ssepe horis peragendum, nova ecclesia wdificata fuit, qua^ solis para-cianorum usibus inserviret {!). Verum
istiusmodi mutationes, mutilationes ac controversia; paulatim disciptinam regidarem relaxarunt ita ut episcopus Parisiensis, Pe;

ctorum Reliquiis videbatur

vit,

iliustrata,

amplia-

stoii

in honore praedicti dedicari atque beatissirai Maglorii raonachos ad divinum fecit; in qua etiam

quam postmodum

Apo-

officium

peragendum

constituit

Eidem ecLotharii regis

trus de Gondy, ut eos reformay^et, magisti^atum civilem invocare dehuerit (H). Nihilomi. nus decrescente continuo monachorum numero, statuit Henricus de Gondy, pariter Pari.
siensis

B clesia
dia

magna

dona, possessionesque et prsequas sub nomine

obtulit,

rium

in

episcopus,Sammaglorianum monaste- E seminarium ciericomm erigere,

confirmari prascepit, et Ludovici describi et regioque sigiUo rauniri constituit. Regium pra*ceptum,inter alios midtos, edidit Michael urFelihien Mauro-Benedictinus in Historia
ecclesia S. Barbis Parisiensis (2). Erat hsec Sequana^, qiuv hodiertholomxi sita in insula

ejusque regimini patres Oratorii Beridliani py-xponere quod ea iege ohtinuit. ut proxnderetur ynonachis fixa rataque pensio, qua sin414 gulis penderentur annua^ tibras galtica^
;

(9).

Tali in conditione ecclesia et Reliquise proxime S. Magloriiarf finem tisque saeculi

Hugo,postea niecivitatis initium fuit {'^). Dux stirpis Capetianorum,dederat inrex et caput capellam S. ter alia monachis Maglorianis SandionysiaGeorgii, extra civitatem in via
destinata na sitam, qua> sepeliendis monachis monachi incolebant. Ast erat, quamque duo

prxteriapsi perseverarunt 24 Tunc enim, quum omnia in Gallia sus ^J^J^f"^ deque verterentur, etiam Sammagiorianum ^;dde*uo
institutum ruinee proximum fuit. Et qmdem Gilhertus Tournaire, domus Oratorii Beruilianiprxpositus,quijidemjuratamschismati,

quum

locus, lapsu temporis angustior esset monachi anno W^S in suhurbio decreverunt Maglorio noad S. Georgii locum, jam a S.

civili cleri seu, ut vxdgo dicitur, constitutioni

minatum, novum

monasteriim

a^dificare,

Maglorii aliorumilluc translatis ejusdem S. Sanctorum Reliquiis. Basitica S. Barthoque deinceps parcecia fuit, adcujus regi-

hac cautione adS. Maglorii consistere potuerat, timens, ne, aliquandiu sacra pignora aholito omni christiano cuitu, assistente fratre profanarentur,aymo 1793,
prcestiterat, et

lomm
men

preshyter fuit prgepositus

ita

tamen ut

reunus fnonachorum prioris titulo ibidem nomine multa jura ohtinelinqueretur, et eo Maglorii corpus ex ret (4.). Anno dein 1315 S.

ejusdem Oratorii, eadem terra> ctam mandavit. Ast anno 1797, cessante aliquan. tisperpersecutione,denuo Reliquice SS. Maaiiorum effossie fuerunt ah eodem
laico
glorii
et

fratreiaico,

acsuh ara maxima

,

S. Jacobi

de

solemni ritu lignea in argenteam capsam ^ translatum fuit quampompam tate describit poema gallicum, quod legere est apud Claud,
:

compositx fue- F Alto Passu, sed permixt3e hujus transiationis instrumentum

runt ac communicaconscriptum fuit (10); nobisque parocho, R.D.L.Deheaurais, tum ab hodierno agimus grattas. Sctiicet cui quas debemus, xxiv aprilis anni 1835 ara maxima quum die sub ea inveneS Jacohi instauraretur,opif\ces expartecor. runt duas capsas ligneas.magna humana, quorum rosas, in quibus erant ossa inscriptum habehat, Sa^c^vs XxcroKet

Chastelain
ibiqtitf erecln

(5).

nionaarerio,

ecctesi^ 23 Nova mutatio Sammaglprianas petitionem Caroli IX Pit^ accidit, quando ad septembris 15G4, abrV, data butla kalendis exstincto,eamdem perpetuo umvit

hatistittdo ut episcopi menScB episcopaii Parisiensi : ita omm^ ct sinParisienses in dicto monasterio abbatis professi etbenegula, quffi officii sunt exercere possint in omnibus et dictiVacere et perinde ac si, emissa professione

unum

per omnia, raonasterii canonice regulari abbates ejusdem au. u.xinstituti'essent,cujusvislicentia super hocmiessent, cujusv.s i.cenua instituti

Saminstrumentum, quo dicehantur ossa SS. contiet atiorum in iis capsjs sonis, Maglorii eas in ioco tuto neri Monitus parochus jussit Parisiensem reponi, et ad archiepiscopum hic autem dtios retutit, quod actum fuerat vicariossuos,RR.DD.TresvauxetQumtin,de'

]'2Jf u7canonicam

inquisitionem institue-

CXLI, ,n Mi-nc Pairol. lom.

col,

737.

(2)

Hist.

dc

(9) Ibnl. l*"", _! () Ilud lra. II.PBS- Hi5. Par.s. lum. I. pag. Lele.if. ttnu du d.o. de num. p>p.l5. -(IO)LAmi.ieIa Hclig.

Umv

m ^9,
Cf.

,s^6l
Marl.

tom,

LXXXVII.

pag. 37.

101

venerunt

Octobris

Tomus X.

DE
.

S.

MAGLOKIO, BPISCOPO.
^^rUr^,<i

AVetOkB J V. .H

apertts capsts "^'^ tumvetustate. um declaravit, imprtmis ossa translatwne vvt^aa rubigine et frequentiori

venerunt

et

^Tt^

contraximus, archiepiscopus Parisiensis seQuens edidit mandatum Hyacinthus Lv.dovi ^^- mi.ericordia etsanctae apo^ ^
.

^^
stoncffi o^^Q'^ ^__J^^^^^^^^^^

octodecim personas .... %i^i^hjpo.ossaadoctodecimpersonasva' esse: dein h^e ossa ad aliqua infantes, ri^ ietatispertinuisse, ita ut

archiepiscopus etc. Audita

_^_^

relatione

Dein idem aliqua septuagenarios indicarent.

'.^^ :.. r^J promotoris, Dei nomine invocato, 1 Remandavimus et niandamus sequentia
:

doctormedicusossa,proutcoramerant,septuacoloremM^riginta sex,secundum eorumdem crassitudinem, pondus et proportionem

tiem,

liquise,
clesiae

nuper inveutae sub

parochialis
S.

altari

maximo

ec-

Jacobi

de

Alto Passu

ordinavU,ac significavit^eorum novemdecim, et staturse esse viri sexagenario majoris, septuagenarto quinquepedum quinque, viri trium aut majoris, staturee quinque pedum,et
;

sunt recoguitifi authenticae, quatenus sunt eaedem, qusB ante abolitionem cultus catholici annis 1793 et 1794, in sacello seminarii S. Mapublicae veneratioui expnsitEe fuerunt. DicttE Reliquise publicae venerationi fidelium expouentur in ecclesia parochiali S. Jaglorii
2"

septuagenarii, quatuor digitorum duo, viri viri sexaginta aut quinque fere pedum ; duo, sexaginta quinque annorum,staturasOidinaquatuorrix tandem triginta octo reliqua, personarum, inter quas decim diversarum sexdecim infantulus, unus adolescens
; ;

cobi de Alto Passu, proptereaque

una

in

cnpsa

includentur, ac in quiuque clabse.s, prout in rehitione facta xvii augusti proxime elapsi

unus

circiterannoruyn,
et senilis setatis.

dum reliqui essent

ynaturse

habetur, distribuentur ; cum hac inscriptione Reliqui^ SANCTOiujM Maglorii, Samsonis et LeUTHERNI EPISCOPORUM, WlGANTONlS ET SCO:

PUILI ABBATUM, ET ALIOUUM

imtnium

ac

25 Post

h^c

vicarii delegati

examini suhje-

RUM.

3"

Domiuica
Maglorii

die

PLURIMORUM S \NCTOxxv hujus mensis in dicta

offi-

riu reeogni-

tum

B rem

inclucerunt duptex instrumentu?n, capsis attactu in pulvesum, guorum alterum levi redigebatur,atterum,aliquantum sanius,
obtulit tegenti sequeniia
:

ecclesia S. Jacobi celebrabitur solemniter

cium

S.

cum commemoratione
Occasione

pluri-

morum Sauctorum.
inveutionis

hujus faustEB

"

Ossa, hiscecapsis

inctusa et sub hoc altari recondita, sunt Retiquix S. Samsonis, 5. Maglorii et aliorum, ex
ecclesia

hujusnominis [S.U^^\ov\\)juxtaec-

celebrubitur octiduana festivitas, quCR iucipiet media die xsiv et claudetur media die xxxi. Concedimus indulgentiam XLdierum rite dispositis, qui intra octiduum sacras
Reliquias visitaverint. Dominica xxv claudetur officium hymno ambrosiano. 4 Dies anniversaria

translata, clesiam S. Jacobi de Alto-Passu prout in hodiei'no Breviario Parisiensi ad

diem xxvu Confectum

ster

xxiv octobris tegiiur. fuit instrumentum die i\ septemjulii et

inventionis

sacrarum

Reliquiarum

in

perpetuum quotannis celebrabitur in ecclesia

Jacobi dominica proxima diei xxiv octobris sub ritu solemni majori F... 7" Mandamus. ut instrumentum inquisitionis et relatio proS.

bris 1797, et

signatum Duval, primus niiniseu parochus, Coiiette major et Coiietie

minor, rei iemporaiis dictse parochiee procuratores.

Instrumentum
subscripliones

et

capsse

munita

erant

sigillo, litteras

Tandem

implicaiaslC exhibente. utriusque Coiiette

fiiiis

motoris servanda depouantur in secretariatu nostro, et traussumptum dictorum instrumen-

recogniiee fuerunt

abeorum

et nepoti-

bus. Inier sacra pignora, tali ratione conservata, numerantur, ut habet Historia translationisnum. ^,Reiiquise octodecim Sanctorum, inter quos duodecim fuerunt episcopi duo martyres et quaiuor abbaies. Episcopi sunt

torum, una cum praesenti nostro mandato in capsa S. Maglorii includautur. Dutura Parisiis sub sig-no sigilloque nostro et subscriptione
secretarii archiepiscopatus nostri, die xiii octo-

bri8lS35. t liyacinthus

archiep.

Parisiensis.

SS. Samson, Maglorius

et

Budocus Dolenses,

domini archiepiscopi Molinier canonicus secretarius. Parisiensis, Domus Sammagloriana hodieest schola sur-

De mandato

illustrissiiDi

Ciferianus Aieihensis, Senator et Paternus Abrincensis, Briocus, fundator ecclesia^ Sambriocensis, Corentinus Corisopi-

Machulus

et

dorum muiorum, sacellum

attributum
27
fuit.

sectse Calvinianse

Hactenus Commentarium nostrum clau-

y^^,^^^^

y^^^

tensis, Leonanus, Lothiemus seu Lencemus Mariyres et Livianus episcopi regionarii

:

duo, Meiorius, juvenis sexdecim circiierannorum, et Temorius infans abbates, WenaWinganton (Guinganthon), lis (Gueneau),
;

dere possemus, nisi impediret nos traditio Uranensis monasterii, quee aut corpus integrum aut certe magnam ejus partem

monaturit

On/iaUuirt''""^

ScofUus (Escuiphle) et Scubilio. Quamvis instrutnentum vicariorum delegatorum testetiir octodecim corporum reiiquias inventas fuisse, solum tamen recenset septemdecim nomina, omisso nempe S Budoco. cujus dens ex Ar.

SS. Samsonis et Mnglorii sibi vindicat. Est autem Uranum monasterium Ordinis Camaldulensis, juxtaBritonorum, urbem episcopaiem sub 7netropoti Ravennate, quod, vivente etiamS. Romualdo, ejus discipuiis jam attribuium videtur (1). In eo autem coenobio conservata dicuniur Ossa sanctorum

morica cum
aitej^a

aliis Reiiquiis, deiatus fuit

ex

parie insirumentum dicit, S. Candidum, ex primipilis legionis Thebeee, apud Sammaglorianos asservatum ,ac proinde ejus Reiiquias ad S. Jacobi recondiias fuisse. Et
certe si, preeter dentes, ossa octodecim perso-

episcoporum Maglorii et Paschasii. Nam in archivo episcopali Britonoriensi sequens Ossa sanctorum epimemoria tegitur (2)
:

narum

8. Candidus Thebseus

inventa fuerunt.non est dubium, quin septemdecim aliis acsit.

scoporum Maglorii et Paschasii, qure condita erant in parvo sepulcro sub altari principe maxima cum veneraabbatiae Uranensis, tiune in elato et amplo sarcophago super dictum altare reposita fuere sub annis Domini mcccclxxxii, die xxv augusti, tempore Sixti IV Pontiticis Maximi, ac pontificatus

censendus

tn ecchiia S. Jmcobi repott

Id itaque unum restat dicendum, dentem S. Budoci confusione aut negligentia deperditum fuisse. 26 Post hanc vicarior^m retationem, quam
(1)

tempore reverendissimi Baptistae Zeni S. R. E. presbyteri Cardinalis et episcopi Tusculani et

Ibid.

tumfuit.

HiUarcUi. Anntl. Camald.tom.

App.

col.

98.

(2)

lom. VII, pag. 517.

preesentifi

DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBRIS.

781

prsesentis abbatise S. Mariae de

datarii perpetui.

Urano commen-

Reliquiae ad Uranense
,

Quo tempore aut modo hx monasterium devene-

omnino ignoratur. Atque hinc natse rint sunt fabulm. Scilicet Germanus quidam, natione Anglus, professione Camaldulensis, in
monasterio Uranensi commorans revisere fratres suos, in Britannia degentes, dominos, et plurium terrarum et oppidorum
,

29 Quid porro censendum sit de Retiquiis J. V. H. Uranensibus, non facile dictu est, quoniam ^^pgti^t,aU~ earum origo adeoque causm circumsiantiee cujw Manytranslaiionis ignorantur. Noiim tamen earum n Afri if monymi.veritaiem inficias ire. Nam, ut vidimus, ossa Magiorii Urani nun multa sunt ac caput, S.
,

cupiens

eo ohtenta licentia, in Britanniam concessit Henricus VIII, Anglix rex, a tempore, quo
fide deficiens,

templa profanabat, sacrasque Itaque ope fratrum suo?'um tria episcoporum, neynpe Samsonis, Mag-lorii et Paschasii corporaocculte sustulit,
Reliquias conculcabat.

an ad S. Mnglorium poiius quam ad 5. Paschasium periineai, non consiat quamvis tardius ad Faveniinum parihenonem translatum a S. Maj^lorio nomen accepit. Porro jam sub anno l'lb'6 Faventinus parthenon sub nomine S. Maglorii initiitm
in sepulcro invenium,
;

cepit. prius

virorum.postea sanctimonialium
(H)
;

domiciiium

secumque in Italiam deportavit.

Venetias appulisset

Quum autem
;

Germanus monachus

Actis capituli generalis, Faventiae anno 13;i8 celebrati, dictus parthenon cella S. Maglorii de civitate Faveutiie appellatur (7) unde daiurinielligere, antiquiset in
:

abbatem Uranensem certiorem fecit a quo in mandatis accepit, ut sacra pignora Ravennam primum ubi compararet arcam nitidissimi atabastri, ac dein ad abbatiam Uranensem transferret, Fecit, quod jussum erat.Quumautemposteatotummonasterium, ac in eo omnes scripturas incendio perierint,
,

simum

esse hisce in parlibus Italix sancti antistiiis cuttum. Nihilominus fieri potest,

quoniam aiter homonymus in Ilalia colitur Martyr,ut ex simiiiiudine noministota historia excreverit
scilicet Maglorio, Tiburtino Martyri, de quo paucissima cognoscuntur, aitributas fuerint res gesim antistitis nostri. Cerie Petrus de Natalibus in suo Catalogo Sanciorum lib. ix, cap. 10 1 et post eum Phi- E lippus Ferrarius ad hanc diem in Cutalogo Sanctorum, qui in Martyrologio Romano non notnine eiiam sunt, recoiunt Majorum, quo nosier ibidem venit. De hoc Marepiscopus Naiaiibus tyre hxc habei citaius Petrus de
:

literw testantes veritatem et

transtationem

^ Reliquiarum

pariter perieruni {\). H^ec quidem tradit Innocentius Tantardinus, qui s^culo XVII ft-oruit. Narratio multa refutatione non indiget. Certe diu ante Henricum VIII, s^cuto sexlo decimo florentem, conservaban-

tur Urani Retiquiae S. Mnfrlorii, ut constat ex translationis instrumenio quod retulimus alidein nihii occurrit, quod suadeat easdem
;

Majorus Martyr

viri Tiburtinae civitatis

servus generosi et passus est persecu,

nobilis

rpui S. Maglorii eonier-

quando in Angliam deiaias fuisse (2). 2S Verum quamvis fabulosa sit, ipsis fatentibusUranensibus,Reliquiarum origo .earumdeyniamencultusetveneratiopermansit.Nam dextero anno l&^O die xii decembris a sacello ecctesias Uranensis sarcophagus adsinisirum

eiur, inguii

Qui primo tione Vandalica sub Hunerico vege. innumerabilibus, coesus, trofustibus, quasi aliquando iclu chleis frequentibus elevatus celeridimissussuperlapideset silice^^ corrue,

bat

marmoreus

translatus fuii ; qua occasione fuii sepulcrum, in quo inventwn fuit apertum caput cum quibusdam ossibus et non

coufricatus sed et plures plagas lapidibus essent, et ipse dum jam viscera pelle nudata novissime sin?ula constantior appareret,
;

ad

gladio"cffisusest, et

apud eamdem urbem

se-

unum

et Paschasii, multis sanctorum Mfiglorii et in qun sunt scripta uuam laraiuam plumbeam. ic sunt corpora Sanctorum infra scrii>ta verba H
:

Magloru ev Paschasii {?). Ex hoc insirumenio inventum, deducere licet, caput, in sepulcro pertinere ad S. Mag-lorium, sed alierucerto dein, quamvis simpliciter trius Sancti esse Mag-Iorii et Paschasn dicantur corpora 55.
:

sit veritatis in hac narraiione, quod martyrium ex Africa et liquei ex urbem Tibur urbe Tuburbiiana ad Italiam et fere traductum sit. Nam eadem ad verbum

30

Quantum
eo,

Jll^^J^^rtrw^

di^^itau:

v, cap. 2 sequentt referi Victor Vitensis lib. quoqueTuburbitHn* civitatis p modo (8) Servus vir pro Christo majoris, generosus et uobilis Qui post pertulit, quis esplieet poenas?
:

quas

ibidem exipso instrumento

ossa invenia fuisse.

iiquet,

non multa

Anno

1588, veteri ecclesia

innumerabilium fustium, trochleis freper urbem pennuentibus elevatus, dum totam

csede-

Uranensi ruinam

minitanie, nova soiemni

deret

ac denuo in ritu consecrata fuit, Reliquia^, seu,ui habent Anna15t9 translatie Camaldulenses {i), tria corpora sanctorum
les

eam anno

Mafflorii,

Paschasiiel Sampsonis

undepaiet,

thesaurum

S Samsonis,

Uranensem accrevisse corpore quin uilo modo indicetur, quan-

S. Samsoms ad reltdo aut quomodo corpus accesserit. Tandem, ut habent auas exuvias Rel.qui^ capitis Camaidulenses Annaies (5).

sublime tollentep, ictu celen. funibus cannabinis.super silices dimissis iterum venieus, ut lapis platearum pondere corporis et s^pins tractum super lapides corruebat. Sed defricatum, ut. cutibus et lapidibus acuti.simis lateribus dorsoque separatis. pelles corporis Istejam tempoiivideres et ventre pendere. valde dissimilia pertulerat, bus Geiserici non secreta nudaret; qnanto ne amici cujusdam sui scrvaret? suae fidei sacramenta

hunc

in

magisnuncet

episcopi ex abbatia Uranensi ab saucti Maglorii Leonardellio Cffiseabbate UaSriense Michaele peracta. depositm sunt anno nate post sacra parthenonis S. Ma164 d^^^e lu junii. in ecclesia

exhibuit Etsi bomini gratis

fideliter

fadem,

quantum debuit illi. tmtxum, hujus Luxatum mercedem ? ^"Tr"'" videtur ^7*^"^"^ -^: servus quoque Tuf
"

qui redditurus est pro fide

ori'i

Faventi.,

et

coUocat.

in

-^-^eo cpUe

^^^^^' ^""^^^ bu.^bi1_an.

-^

generosi et nobi-

%,,,, ,, Maio-

(71 Ibid.

pagp.;; U9. ASMb.d-

=^-

-16) lb.d. tom. V,

pg.

Ib.

lom. VI .ppend. tom. tVIII.col.242.

col.

303.

(8)

Mignc.

Pairol.

fessorem,

^g.^

tUCTOBB J. V. H.

Baroniusaddiem vii decemhris, quo deeo agendum erit, Id lamen animadvertamus

lit

fessorem in

DE S. MAGLOBIO, EPISCOPO. Martyrologium Bomanum intu-

D
VI XA

Victoretnnondicere,

eumdem suppliciis
,

suis

adeoque fieripotuit, ut ejus tumulatum aliquando ad monasterium deveclumfuerit. Qua Ifranense suo occasione solerter annotat Ruinartius in Vancommentario in Historiam Persecutionis

immortuum

esse,

S.MAGLORII EPISCOPI
Ex
Mabillonii
S.
Actis

corpus in Italia

Sanctorum

daticmcap

vi,

nurn. 19

(1)

Ex

hoc, aliisque

Benedicii,

pacto similibus locis intelligere possumus, quo levem quaudoque conejusmodi auctores, ob temporibus jecturam, Martyris alienis locis aut cum falsis permiscendo, ut consignarint, vera Hinc coiijectationessuas faciant verisimiliores.
perturbata^ hiatoriae et

A UCT

RE ANON Y

Collata

cum ms. Rubrce

Vallis,

Martyrum

gesta, quae

aliassiuceriora erant, auctoritate sua excidunt. Ne qiiid simile in S. Maglorio Uranensi

acciderit,

CAPUT

I.

vehementer vereor. Negare iamen Uranense nolo, aliqua ossa S. Maglorii ad monasierium devenire potuisse. monaai Quidquid tandem sit, Uranenses

Sancti patria et parentes; diaco-

rantnM

chi

memoriam

S. Maglorii Dolensis ecocolere

hOHorem S-

perseverarunt. Gabriei Maria Guastuccius anno 1"72 ad unum a decessoribus nostris insirumenta variarum translalionum deferenda curavit, et hactenus conservata fuerwit
in bibliotheca Bruxellensi sub

nus cum S. Samsone in Armoricam trajicit; eidem succedit

episcopatum abdicat,
et coeno-

bium
struit,

in

Sargiensi insula con-

nwn.

8,920,

in

quo sancte

vivit.

E
MglonipJ^'""P''""-

prxcipua exAnnalibus Camaldulensibus aitulimus. Coronidis loco subjicimus inscriplionem, qua significaiur, etiam anno 1736 ReliEst quias honorificentius reconditas fuisse.
vero sequens
:

Magnificse

sanclitatis vir

domini Maglorius

trans maritimas partes oriundus fuit, duceos originem ex Britanniarum stirpe natio-

OSSA

num. Mag-lorius autem per interpretationem

mag-nus gloria dici potest a. Et merito tali fulget nomine, quodacquisivitopere. Hausitetiam speciem carnis ab arce alti sang-uinis cujus spectabilis genitor Umbrafel *, mater vero Affrella vocabatur. Praeclarae etiam consanguinitatis sancti ac beatissimi Samsonis extitit consors b. Qui uterque monachicie normam habentes religionis.a quodam egregii Ger:

MAGLORI. U0LEN5IS. ET. PASCHASI. VIENNENSIS SANCTORUM. IN. GALLIA. EP1SC0POB.UM QU^. EX. BRITANNIA. MINOftl ECCLESIAM. IRANI AD. ANTIQDAM. ABBATIALEM.

a.

Unarafel

A.GERMANO.MONACHO.CAMALDULENSI.OLIM.DEDUCTA ET.IN.AMVLUM.SARCOPHAGUM. SUPER. ALTARE. MAJU3

UECONDITA. ASNO. M.CCCCLXXXII ANGELUS. PERUCCIUS. SARSIN^. EPISCOPUS EX. APOSTOLICA. AUCTORITATE
ET.JOANNE.ANDREA.CALlGARlO.EPlSCOPO.BRirrONORI
CLEMENTIS. PAP^. VUI. A. SECRETIS
IN. HOC.

mani Autissiodorensis Ecclesiie praesulis discipulo oomine Heltuto c, tam artium liberalium
divinorum eloquiorura instantissima eruditione fuerunt edocti. Qui scilicet praesul

quam

et

PERMITTENTE TEMPLUM. SOLEMNI CULTU TRANSTDLIT. ANNO. M.D.XCII

Germanus commemoratam superius Britanno-

rum nationem ad terebrandam

haereticorum fallaciam
,

pravi dogmatis

QU^QUE

quse in ea

jam adeo

JOANNES.BAPTISTA.MISSIROLIUS.EPiaCDP.BRIlTONORl
BT. VITALIS. ASCEVOLINUS. ABBAS.UBANI

SACKIS. INFULIS. OKNATl

puUulaverat, olim expetiit. Testabantur autem ipsi docentes, liberos ex patribus et matribus baptisatis procreatos, sine baptismi gratia
possesalvari,

AWNO.PR.fiCEDENTI. RECOGNITA
ET. IN. CAPSA.

cum Dominus
et

CUPRESSINA. BENE. MUNITA

renatus fuerit ex aqua

potest introire in

dicat Nisi quis Spiritu Sancio, non

:

POPULO. AD. PATRONOS. SUOS. UNDIQUE. CONPLUENTE

regnum Dei

*.

Quo

prsero-

'

JoUl.

>l>f

'

PBE.VICINIORA.SDBURBIA.DEVOTISSIME.DETDLERUNT
A.

M.DCC.V.
.

HON ACHI

DRANEN8E8

EX.H0C.LOC0.8UB.ARA MAXIMA.HONORIFICENTIDS.P.C.

ANNO. M.DCC. XXXVI

gativa catholicae fidei errore depresso, ad sedem propriam remeavit. Post cujus abscessum in progressu temporum praemissus Samson beatissimus, pro eo quod semper divinis cultibus mancipatus summaeque religioni deditus extiterat, a clero et plebe

ejusdem gentis, dignus hoDore acclamatur, et ut gregem Domini pontificali praelatione regeret.ab omnibus eligitur, atque eo adunato episcoporum comitatu, juxta
sanctorum Patrum institutionem iu archipraesulatus solium sublimis, licet invitus, attoUitur d.
Mgloriu>
s.
fl

^ZQ^^^C^

vero jam per gratiam Domini assumpta sarcioBe pastoraUs soUicitudine eidem viro sanctissimo Maglorio plebi praeesset
2
,

Cum

Sumsone diaeonui ora-

quem moribuB
H) Migne
Pitrol. loro. LVill, col. 388.

honestis

videUcet jejuniis.

vigiUis,

DIE VIGESIMA
vigiliis, et oratiouibus continuis,

QUARTA OCTOBRIS.
tristari,

7 3

eleemosyna-

quoniam

sicut

Helyas

bonum

post se
:

AUCTUM

etiam panctsB castitatis cernebat, ad infereDdum observantiiE insistere mensse Domini et ad dispensandam vivitici Corporis et Sanguinis ejus consecrationem officium imposuit, eique pro su sanc-

rum

largitatibus,

immo

discipulura, videlicet
et ego vobis a

Heliseura reliquit

i'a

Deo datum, qui a primeevo

sumrase religionis sanctaeque operationis exhibitionibus illustris fuit, Magloriura supersti-

tem

diaconii
titatia

mehto
super
ia

buit

devotionis reverentiam exbiplebem autem suam ad distribuenpia;

dam

ei

tempore

verbi

divini

mensuram

miuistrum. Post hanc vooem idera in prasentia oranium sancta sanctorum sumeus, corouam justitise, quseeirepositaerat, percepturus, ad siderea raundusperrexit habirelinquo
tacula, ubi

dispensatorem constituit.
ris

qua plebe idem innumeChristi diu pernox existeus, confessor

Cum

cum

tatur. Beatissimus igitur

Doraiuo sine fiue victurus IffiMaglorius post exces-

claruitexemplis
a

et

documentis, insuper et

sum

gloriosissimi Coufessoris Christi Samsonis

miraculis.
/n

Armori-

Tandem

vero percurrentlbus

quibusdam

juxta serraouem ejus pontificalihonore Dolensis Ecclesia; subliraatus, regiraen est adeptus ubi
;

cam irajicit eum todem

immemor verannis, tactus rore coelesti, uon dicentis Euntesper univerborum Domini docete omnes gentes, bapttsan:

ejusdera Christi clemeutia, qui dat multa et nou

sum mundwn
tes eos in

magnarum
ut

improperat.et semper bona largitur.auxiliatus, virtutura iusignia operatus est

Motlh

xxvm.

iude simul cum Sancti*, valefaciens plebi suae, tam clericorum beato Maglorio et quorumdam pr^diquam luicorum coUegio recessit, et ad lingua. in Occidente candum populo eju^dem mare transfretavit, properana
consisteuti
e,

nomine Patris

et Filii et

Spiritus

Luceat lux vesopera tra coram hominibus, glorificeni Pairem vestrum qui in bona et rudimenta oeiis esi *; [h quarum hujusmodi

Dominus ad discipulos

ait

ui videant vestra

'

MaUh.

v,16.

fuerunt.

h QualUcr

tiite-

fiuibus territorii Dolensis

f.

Ubi a streuuissimo

accepto archirege Fraucorum Childeberto g

inibi, prae.ulatus regimiue non solum

beatus Maglorius puerili deserviret erudiengetati, in schola a pareutibus traditur tanta ad discendum inerat dus. Cui coelitus
5

Cum

ra didioerily

verum

gratia, ut

etiam in

omnem

Uritaunorum regiouem seu

hauc eruditionem

oranes condiscipulos ejus, qui ad pari voto, parique affectu

uoraen ejus circuitu ejus louge lateque celebre atque majora quam enituit, ita ut mulio plura legitur. exerceret miprius, utin gestis ejus immorari videmur? qualia racuia. Quid diutius quautave in prioribus qui traus mare

residebant, insertis tabula; ejus apicibus raulUude non timodae capacitatis seusu excederet.

qui solum magistrum. verum etiam quosdam

audierant, admirautes

reddebat.

Factum

est

autem cum quadam

die a magistro lectionem

autem morabantur

litoribus et in occiduis re.sidebaut

populis ipse fecerit.litteraria

assertioue comprehendi.
fuimord imui eam n
deiignnc
/ "-

nequaquam valent
glonosum

i [His ipsius

modo interimo

missis ad

est in tabula reddere rogatus esset, inventa quam ipse descripsisset litteraejus amplior inverum insertio. Quara cura idera raagister inde hssitaret, inter cordis arcana
nisset,

et

bit^icctitotem

curriculo, m Qui expleto multorum annorum vivere fuit, et finis quo ei semper Christus
lecto deciinitium vivendi dedit, cum jam in laboraret, et jam vicinam sibi dens vi febrium memortem adesse sentiret, longe superius framoratum Beatum Maglorium simul cum sibi advenire. suae praecepit

sancti Coufessoris

finem

trauseamus.]

silentio

abscoudit, donec experimento didinon. Confestim cisset, si ita res se haberet, au iterum excipiens , lectionem autem tabulam
libraraine puero, ut ante consueverat, eodem inquodom conclavi,clauso ostio et ipsara
edidit',

crastiacdiligenter obserato, occuitavit i. In magis, autem repetens illam, trifariam num

tribus

Ecclesiae

'

coruni

imminere. Respicieus ad Beatum Scitc te, Maglorium cum * fratribus ait illi post solutionem caruis mese frater carissime, C usque prsefui, pastoin hac Ecclesia, cui huc magisterium suscepturum. Ideo tibi sugcorporis
;

Quibus

accersitis,

dixit eis dissolutiouem sui

manura angelicam cura jam rem stc exarationera reperit. Qui vero comperisset, palam Dommi, digestam

quam

ipse inseruerat,

[.er

evideuter

virtutem {quara revelari dignura est,)

evangelisare decrevit.

ommbus

Unde super huuc puerum F

cuucti,quiaderant.

rale

propositoque sancti gerere cupio, ut in cultu

magisque deinamoris, sicut coepisti, magis ac lumen, quod a ceps inardescere videaris; juxta vocem Domino percipere meruisti, ne abscondas, sed super canmodio

alacntate congrauna voce Dommo reddidetulautes. multiplices magnio, sed etiam runtlaudes. qui non solum impertin djguatur copiosum muuus gratia;su* in succedeutibus terapoetiam

summa

mrvulis.
ribus

Quem

Dominisub
delabrum,

videant hi, qui iu domo Dommi siqnidem ego hactenus. sunt, conferas in quo pietate. prout potui, ipsius Domini ordiuante super caulas doramici
et ut
:

minB sanctitatis habitum postea probav.t signamagna facturura, quod Ad cnjus sanct.se.mi eventus, pr^dixerunt. mentem revolventes, Confessoris merita modo nisibus ejus glonosam
totis

adeptnrura

et

laboravi.
ffreffis

Tu autem
tibi

lam

tus

esto.

bonorum

commissas pervigil et solhcirecompensatore ut ab ipso inde Domino cum eodem in oranium

audire
;

pr^cordiorum solemnitatem. ac pns precihodie recolamus d.gnus buspatrociniaimploremus;quia adeo

est

tum meruit

qui talem ac tanvenerari laudarique , mag.shabere prfficeptorem et

igitur

coelestibus merearis
XX-

Ventte bene-

Malih

34

percipite regnum quodvobis dicti Patris mei, mundx^ paratum est ante constitutionem et omnes qm Maglorius ?^nc vero SanctuB yicmo audissent dix.sse se e
iUic aderant,

^Tcum
blimem
nua
(ut

gloriosus

Confessor

Christi De abdicandm
firalatura caliiui

Maglorius

devotionis certam.ne su* obtineret arcem archiepiscopii spectab.hbus doest),

summ

uimont~

tur:
'fl.archiepisco|ii

cum

flPtu

ubiretnortisdispendium. Cur raaffno dicebant

:

-m

e,u^^^^^^^^^

nos. pater, dese

Je^aut

Quibus .pse quare nos derelinquis?

curaentis en.tesceret; nocte quadam tutTbus luculenter ei diin somnis apparu.t ADffelus Domini

prsemissum insuper et simul et exemplis,

vir-

alt-Nolite.fratree,

taliaagere:noUtecon.

cens

ad rege^ Hactenua quidem, Maglon,

784
AOCTOkB
kNORTIf*.

greg-em Domini sub mine publica habitatione conversatus, nunc autem, ut simplici oculo totum corpus tuum lucidum existens, indefessas Domini laudea licentius celebrare queas, hinc egredere, et

dum

MAGLORIO, EPISCOPO. dudum a mundi episcopatus reg-i-

DE

S.

hujus desideriis arbitrarer

D
'

exspoliari.

his

nunc

magis

incipio

vestiri.
B.

Vel * cum essem terrenarum rerum expers proh dolor! dives factus sum. Qui cum talia

secum revolveret
xietate, menti

et

adquaedam remotioris

loci

latibula t-olitariam

ejus

ingenti coarctaretur anaccidit ut prffidictum *

'

fi-

oJd.

Bu-

* 0.

d4e$t oia-

vitam ducens proficiscere. Hunc vero locum, in quo hactenus bonura certamen certasti et gregi dominico prodesse studuisti, glorise sancti Samsonis prffidecessoris tui scito esse a Deo destinatum. Tibi autem omnipotens Deus tuusspecialiter aliura prajparavit locum, raonachica reliin quo oves proprias sub gione pastor bonus g-ubernans, innumeris me reberis. Mane * virtutibus sublimari
igitur

quem ordinavit * episcopum, suse juberet advenire praDsentiae, ad quem mox legatum direxit. Qui videlicet epi&copus * jam dictus
ruptis horarum morulis, celerrime occurrit ei. Cui Beatus Maglorius irrigata facie lacr^mis,

(iocum
*

8- ordJQant

dotus

qualis et quanta a multitudine vulgi perpessus est, retulit. Ubi statim addidit Pro certo noveris me hinc inproraptu egressurum, et
:

ae

visionem
,

Confessor

Christi

valde
dixit
:

admirans
Gratias

sorano

expergefactus
ea
quas

ad locum ubi nulla existunt homiuis indicia profecturum. Quem idem episcopus vehementer ceruens moestitias dari, ad excipiendam
doloris ejus

tibi

ago, Domine,
tui

qui per salutaria

,

compassionem quoddam protraxit

sancti Angeli

affamina

long-e

sileutium.
10 Sed interposito
culo, dulci Scio,
te

ante sestuanti desiderio mente optaveram, ut opere exercere decertarem, indigno servo tuo
pietatis tuae sug-gestione
es. k.

quodam horarum
illo

curri-

(1

S.

Budocc

jam cum

coepit fari colloquio,

taluti proxt'
"it

notum

facere dignatus

inquiens, Douiine, ob conflueutium

tiucarfiua-

ad

dttur;

Budoeum DnUnii ^ccUitr

pr*/tci(:

Protinus autem, cui ad alendoe sibi olim

,

commissos relinqueret greges quaj^que ad commorandura, ut verbis angelicis didicerat,

partes eligeret,
tacite

populorum excitationem, qui pro spe salutisamen:ede tua exposcunt suffragia, valida te labefactari fatigatione. Audivi enim quod tibi velle adjacet hiuc recedere, etabruptaexpetere.
ter,

in

radice cordis inda-

gare
B. Nidivotus
/

coepit. Inter quas

cum
in
l

exinde hassitaret,

valde

Verum si id exequi agonisaveris, pacavendum esT, ne dum spiritualis

qua
illis

memoriffi tradidit,

quod

aliquando rex Radduahis *

scopatus sui
posset.

quadam terra quam in augmentum epiejus

fieri

alimonije pauperibus Christi,

est,

vivere
incidas

tritiCLim

subtraxeris,

cujuslibet

dederat, commoratio

His autem taliter apud se recensitis,

laqueum discriminis. Melius enim est oves Domini coUigere, quam dispergere melius est
:

non multo post

quemdum virum, nomine Bua priraieviE a;tatis rudimeutis

contritos ^corde sanare,

quam

infirmos relinlaborasti

docum

quem

quere. Olim vero in propriam

mes-

sancte et religiose
consecravit.
ttcedit in loli-

secum vivere cognovit,

in

ordine vicis suas Dolensis Ecclesiap episcopum

8

sem, .nunc autem in alienam et copiosam id exercere, ut bonus pastor, decerne, ut ad horreum Christi utrasque tecum perducas et ex
his dupli(ua possideas.

Quo huic

ecclesiae

in

pastorem manci-

tudinem^
pturei
itfdtW;

tibi

eum

vi-

pato, terram superius corameraoratam,

quam

idem Sanctus Maglorius dispusuerat, tam clero

In quos ipsius Christi imitator factus es, qui plebi sueb, scilicet Judaico populo, per se primum et po&tmodum
per
te

quam
vit.

plebi valefaciens, expetere agonisa. In cujus abscessu quantus luctus oranium, quanta vox plangentiura inibi extitit, irapos-

Apostolos

gentibus

doctrinam inseruit.
'Hatth.ii,lS

Horum siquidem populorum

quod
etiara

molestias, circa exagitatas, perspicere debet onus leve * ;

in

lingua enarrari. Quam iugressus in divini amoris cultibus, videlicet creberrimis jejuniorura vigiliarumque atque orationum
sibile est

recompensabitur tibi retributione. Quod, ut te minime

Christus

magua
ipse

latet,

Domiuus

noster,

dum

in sinu Patris

exhibitionibus, in tautum ferventius exarsit, ut velut aliquantisper spiriium exhalaret, et

ab aliquo ipso auditu auris vix capi posset. Quoniam quidem, cura fama ejusdem sancti viri huc illucque peragrans crebesceret, nonnulli

muudo ad sanandos infirmolanguores se contulit. Uude ipse ait Non egent qui sani sunt medico, sed qui F male habent *. Quos etiam non refugit, sed Luc.v,51. clemeuter dare animam suam pro eis censuit.
quiesceret, huic

rum

ex diversis regionibus diversos languoscilicet

caeci,

Hinc namque idem

libro
Isaise

in

res habentes.

claudi, leprosi,

et

de seipso

ait

quodam ^evangelio ex Spiritus domini

:

a daemonibus obsessi, ut suuarentur, ad eum confluebant. Multi namque, ut audireut sapieutiam ejus, qua salutis suae medicamina
adipisci

super me,eo quod unxit me,evangelisare pauperibus misit me sanare contritos corde,
:

possent,

ejus

prsesentiam

invisere

prgedicare captivis remissionem*,ciBcis visum, dimittere coutractos in remissionem, praedicare

Luc.iv, 18.

applaudebaut.
tique

Plerique etium non minima thesaurorum munuscula, videlicet auri argenet cetera donaria ac si
illi

annum Domini acceptum

butionis.

et diem retriCujusSanctus Domini Malglorius haec

pro graliarum
velut ster-

saluberrima libenter obaudivit

actioue

offerebaut

sed

irtera

borum Domini
los ait
:

cora parvipendens,
phanis, captivis,
o ruiba letf-

indigentibus, viduis, orpenuria famis laborantibus confestim erogabat.

9

monita, verrecordatus, quibus ad ApostoQui vos audit, me audit, et qui vos

*Luc.x, 16.

spernit, mespernit*.

Cum autem
et

in

his

dere mediia(ur,

omnes perseverarent

donariis,

concursus cens sibi

iramensus circumvallaret eum populorum, ccepit contristari diVae mihi Quid profuit propria de!

Factum est autem non post multum teraporis jam saspedicio episcopo ud propria reverso, quidam comes, nomineLoiescon, valde
11

Ujiromm lanat.
cnmiifiTt

divitiarum opibus obsitus, sed septenis annis

leprosusi et qui
rat substantiam,

multam

aerere et aliena petere, ubi multo plebeii tegminis coadunatio

magis me et immanissima divitiarum redundat amplificatio? Cum enim

in medicos erogavesed a nullo protuit curari

qui etiam in

sitam degens,

quamdam insulam in cum celeberrimam

sinu maris
sanctissimi
viri

DIE VIGESIMA QUAUTA OCTOBKIS.

785
ferens, suasit
Nomio.

viri

Maglorii audivit famam.huc illucque longe

uxor ejusdem comitis graviter

ei,

diffusam,

cum quibuadam

sibi

assistentibus

supplex ad eura venit, et tumentem exhibens vulnerum suorum putrediuem qua graviter efflagidetinebatur, procidens ad pedes ejus
,

excipiendo vindicaret, et quara utroque genere orbatara tenebat, Beato Maglorio erogaret. Cujus nequam suggestiout

iUam

sibi

nem

maritus confestim suscipiens, quod non

ait,Quid tan8,ut sui misereretur. Quem intuens rae petitio quaeris ? Aut quse est veniendi ad

debuit, explere decrevit. Facta

autem hac ne-

tua

Respondit

ei

languidus

Ut

sacris

precum

vides, tuarum auxiliis fretus, a lepra, autem Sanctus Maglomundari merear. Ait Quomodo potest fieri, cum sim immunrius immundus mente et tu immunduscorpore, immundum curare valeam ? Tiinc vero dus
:

quam

fandaecommutatiouis controversia, subito eadem medietas terrae comitis, quam avare a Sancto Maglorio subripuerat avibus pariter et piscibus aliena facta est. Qui oranes infini,

tje

muliitudinis prsedicti generis, velut mutuainito consilio,

tira

mox ad domiuum suum

triduanum Beatus Maglorius ei indixit jejunium, quodipse cum quibusdara sacerdotibus

Cbristo Doet levitis pariter et devotis viris, famulantibus, pie exercuit. Quo consuete

Maglorium reversi sunt. Qua de re idem comes apud se. eo quod taliter egisset poeniten.
tia duclus,

mino

letaniarum obsecratione in baldolium jussit imponi. Super quem nearium manus imponens, elevatis oculis in coelum, omnia dixit: Domine Jesu Christe per quem per prophetam in creata sunt. qui Naaman B Jordanis fluraine a lepra sua mundasti, et pro mfima peccatoribus salvandis a supernis ad
peracto,

cum

utramque terram perpetim habendam, id est, medietatem, quara tenebat et Qua quamdederat, Sauclo Maglorio conces^it. piscium agmiuaoranem sibicoUata, avium et
consueutriusque partis terram, sicuti autea repleverunt. Quffi res sic digesta non verunt, verum solum his qui circa mare morubantur, in admiraetiam in diuturuis * terrarum spatiis
tiooe .suscepta innotuit.

'

B. loogiD-

quis

13 In quo siquidem

loco

idem

vir beatis-

canobiumcon'
itruxit 1111

in prsedescendisti jquietiam in fine sfficuli flumine Jordanis generis humani cndicto contrito per baptismi tui lavacrura

simus Maglorius

sub sanct

conversationis

monaefaa.

abscouditos in habitu, quam velut thesauros gerebat, semperque ad exeraplum ho-

mina
inibi

animo

hostis antiqui

capite, diluisti,

et

Marise
sed in

minum

foras exhibebat,

degens

ecclesiam
in-

Magdalenffi
sti;

facinora

misericorditer
nostris,

araputa-

aedificavit, ibique

monachorum sexaginta duovitie suae

non

in

justificationibus
,

rum coUegium, quos

debitse

eruditione

B.aiM.Qui
vivisetregnas

precor Domine , miserationibus tuis multis qui ad clementiam tuara ul hunc homiuem, gloriam noexquirens me venit, ad laudera et habet muntui digneris a lepra quam minis glorificent te *. dare, ut omnes qui viderint mauu totum corpus Beato Maglorio
jjjg dictis

Deo Sanctisque ejus struxit, ad explendum Ubi servitutis officium coUocavit n.

etiam

quaU

quantave,
docuerit
,

ut

superius

relata

quibus virtutibus sunt, qui non humana comprehensio sed, enituerit, cujussanDe micautes stellas numerat novit.
fecerit et

taugeute *, B tanendo ejus

.

non solum lepra ab eo

cicatrix

reces-

cii-siraa

conversatione quiddam
voluraus.

breviter

m-

rquam

9it,

verum etiam nec

;

m eo usque * ap-

termiscere

lu

pnmo omnium non

sedetiam
vir-

paruit
vuli.

parsed-facta est caro ejus sicut caro

solum

in eo suramse castitatis,

Quanta igitur de hac celerrima et qui videadmiranda emundatione dixerint, non est nostrae facultatis runt et audierunt
,

luraen refulsit. Paginitatis ab utero matris hordeaceum, et qua; vihora sunt quoque

nem

evolvere.
Frflpdium. n

tomite obta-

iwm,

reci(iit.

prsedi12Post hujus lenrae emundationem Sancti Maglorii pedibus ctuscomes Loiescon tanto munere percepto rirovolutus, laudes de

sumpsit; leguminis, etiam parce in cibum omuium ciborum nuarta autem feria et sexta ab observationem jejupabulo extitit alieuus.Quara eo quod ineasaniiiu quaria feria explevit. sauguineum*, ut aucJudtei
crilegi et rei facti

8. siDguioif

lacrimabili

affectu

Domino
,

ipsique retuht.

ut Erat autem idem comes, arcopiosarum rerum videlicet auri et est jumentorum ancillarum ffenti, servorem et diversorum pecorum vinearuraque
,

superms dictum

morti traderent,pactum torem suum Dominum quod sexta autem feria, quia id
statuerunt ipsuracruci affigentes,m de corde conceperant. jugicompleverunt. Corpus vero ejns
:

bacopere

Quoque ac

terrarum possessionibus insuper et optimarum vero terrarura magnitudo locupletatus. Cujus conlocis sparsira sita, tr.phci

terciliciotegebatur: vestimentis vilibus, nec pretiosis, sed risnec multimodis

mediocribus, [ne
forte

quoque

afo-

humanarum
est

audum

bland.retur fomentis,

quod

muscipula ter-

iuquibusdam

quarum utique uuam tinebatur divisione non integram, sed dimiscilicet divisionem Maglorio in munere diam idem comes Beato Confessor excipere, et quara beatus
:

nasdamnationis, induebatur.] sugge- tjm uirtutti: Postquam autem per acgehcam

sedis suse v.delicet stionem ab arce propri^ digressus loca deserta reDolensis Ecclesiae, siceram bibit ; perQuisivit, nec vinura uec sacns pisciculis tButum in paucis denique de iciis, reputabat solemuiis, quos pro egregiis contemplantiareligiosis Deum vita coactus Excubias "tem nobus monachis utebatur. sopori darent, clandestma
ctis

Pontulit

multitudo copiosa avmm, terrarum divisiones, et pulchr^ erantm, qu^ rair* magnitudinis captura quoque pi; Ponsuete frequentahant maris econtra vehemencTum ngens^n smu Contigit autera cum Beaissime puUuUabat. medietatis, quam comes ei us Maglorius sua^dede

uodominio subdere non

respuit.

Ilas

et.am

cumfratresse

sequestratus, super reraotione ab eis

crep^-

Jmu ique Piscium

alten mera et velut perterrita expavit, medietati comitis, meaieiau ^.uiu nsms eti Mo-lnr g^on .PS.US
congeries.

tportiouem penetrasset,

omma avmm

qu^

celeusque ad raatutmarum nera alvei maris ducebat. atque iusomn.s brationem pervigil receptionem * non solum mdi-

B. HoipiWi-

Uospitalitatis

ute

fugam.niit.partemqueSancti

gent^d

^^.

^^^^^^,^^ ^^ ^^ veneraot

786
ircTOif

I>E

S.

MAGLORIO, EPICOPO.
Armoyicam dispersos Britones episcopos exercerent, salva tamen remanente jurisdictione Ecctesiae Turonensis
territorii episcopos
:

AKONTHO.
.

Deus*, ultroexhibebat. Quiddiutus immorari videmur? Omnes, quas vas electionis Panlus
Apostolus virtutes enumerat,
ei

C>r.

U.7.

adhibitae vi-

in

Galiicanos
S.

debantur
fides,

quod

est

curitas,
,

patientia, long-animitas

g-audium, pax, bonitas, bnniguitas,

et,

quemadmodum

gustinus, Cantuariensis archiepiscopos

AuAn-

modestia, cootinentia,

ut dictum

est,

castitas.

A^NOTATA.
Biographus noster prodit, linguam romanam sihi esse naiivam quum 5. Mag-lnrii nomen mag-nam gloriam interpretatur vocem celticam interpretatur canonicus Deric magr
a
:

glorum, a S. Gregorio Magno constitutus, sub tribus conditionibus sartam tectam volebat Britonum episcoporum in Britannia Majori potestatem. Ast magnw emerserunt controversicc, postquam Nomenoius princeps jus metropoliticum episcoporum Dolensium
in unive?'Sce

Armoricx
:

ferre tentavit

territorium transquse circa finem sseculi xii

scientia, lor prsepositv^

ita ut

Mag-lorius,

doctorem significet (1). Quin ad mediam Galliam pertinuisse se prodit auctor.quum num.
3 dicit, Britones esse
consistentcra,

ah Innocentio III compositas fuerunt, relicto Dolensibus antistitihus jure prseferendse sibi per suam dioecesin more archiepiscopo-

populum,

iu

Occidente

rum crucis[l).
g Monstravimus Commentarii prsevii num.
Childebertum, de quo agit hiographus, esse probahilius hujus nominis Secundum, qui jam ab anno Christi 585 heres Guntramni institutus fuerat, et anno 5S7 partem Armo1

respectu Britanniae majoris, seu hodieryise Anglise, Britones potius in Oriente consisterent Propterea nobis

siquidem

non prohatur opinio auctorum Historia; Francix literaricie {;l),censentium,Armoricum fuisse hiographum. Videtur tamen Vita conscriptaante corporis translationem, quoniam
nulla ejus mentio fiat. b Ex Vita S. Samsonis monstrammus Commentarii prievii num. Tj, quo consanguinitatis

ricse,ut

ostendimusCommentarii prasviinum. v
verha
2
et

10, obtinuit.

h
cut

H^c
num.

numerus sequens integre

:

deest in codice Rubrse Vallis

quapropter,

si-

gradu S.U&g]orixisB. Samsonem ditorum ft^atrum, duarumduplici necessitudine que sororum filii
attigerit. Scilicet
,

utpote qui communem erant consohrini haherent avum tum paternum tum mater,

Commentarii monuimus, textus Mahilloniani addiiamenta prolixiora, inclusimus uncinis. Videtur hic agi de S. Mag-lorio, adhuc litscilicei utpriusduteras formare discente ptex, dein triplex scripiurse pueriiis exemi
:

num.
c S. Heltutus seu Eltutus aut Iltutus colitur

die VI novembris,
stri

quo, ut promiserunt noad diem xxiv fehruarii (3), ejus Acta illustrahuniur qua occasione inquirendum erit,an S.IUuius mediatus per S. Cadocum,an immediaius discipuius S. Germani AutissiodorensiSf die xxii julii anni 400 defuncti
fuerii.
(4),

plar magistro suo exhiberet. In hac narratione occurrit vox libramen, quam in suo Glossario omisit Cangius, quseque significat exemplar, iisdem litteris compositum: ita ut verha eodem libramine interpreier iisdem litteris edita.

k Secundum chronotaxin, quafn num. 12 ordinavimus, hsec circa annum Chrisii 594 accidere unde quoque ordiri debet S. Budoci
:

d Acta S. Samsonis illustrarunt nostri

ad

episcopatus.
1 Recte animadvertit R. D. Tresvaux in suo Hagiologio Briianyiise nuttum occurrere hujus nominis regem. Quod si quidem Armoricge regulus Sanctis seu Samsoni seu Maglorio terram dederit, eum magis Juduaium aut Judahelum esse appeliandum quamvis ipse censeat, donationem potius V

diem
e

xxvm

Julii{^).

Ex his

verbis liquet, S.
isiius
,

Samsonem,

ejus-

que socium S. Mag-lorium in Armoricamnon

venisse, ui antiquis

regiones incolis

(;

verhum Dei prasdicarent sed ui Britones, in Armoinca exsuies, seu populum lingum Celticae instruerent. Frequens enim fuit Britonum in Armoricam transmigratio sseculis prseseriim quinto et sexto. Chronicum Britannicum sub anno 5131 habet (fi) Tempore
.-

Clotarii, Clodovsei

Britones in

anno 580

venerunt transmarini Minorpm Britanniam. Ac deinsub lioc tempore fuernnt S. Samson et

filii,
:

S. Mag-lorius,et S.

Maclovius,etS. Paulus quod chronotaxi, in Commentario prasvio num. 4

et seqq. exposiige, satis
f

Childeberio regi adscrihendam esse{>^). Licet auiem pro Raddualo iegere possimus Ridwalum, non videtur admiitenda istiusmodi emendaiio nam, quatenus vera est genealogia num. 7 Commentarii prasvii altata, Ridwalus diu ante adventum S. Samsonis ac proinde donatio in Armorica regnavit ad Judualum aut Judahelem, Samsonis co:

convenit.

sevos referenda

monasterium, sedes fuit S. Samsonis, Britonum Armoricanorumepiscopi, quin tamen vere Dolensis territori episcopus dici posset, quod sxcido ix suh Nomeiniiio

Dolum,

noio principe accidii,ut

larii priEvii num.l^^et

exposuimusCommen-

seqq.Per concordatum anni 1801 suppressa sedes Dolensis hodiernse dicecesi Rhedonensi subjacet. Titulum porro archipraesulis, S. Samsoni paulo infra tributum, iia nobis interpreiari ticet, quatenus 8. Samsom ejusque successores Dolenses metropoliticam auctoriiatem
in

est prsesertim quum Jumultis nominihus sancto antistiti obiigatus esset. Nec scruputum movere debet nomen, varie scripium nam codex Rubrse Vallispro Kaddualo /^a&e^Nidivolum in tanta auiem discrepantia mi7'um non est, uiramque lectionem erroneam esse, cuino,

dualus

menJuduali

est

substituendum. Quodetiam

partim confirmaiur Chronico Briocensi dicente (9), Juduaium, in paternam hereditatem restitutum, Armoricae monarchiamBea.to
tificali

reliquos

per

Samsoui, ejusque successoribus jure pontotam eubdidisse, quod quidem sine

(t) Hi*l. Ecclf. (lo Br^i. (ora I. iiag. 455. (2) Hi^t. <lc la FraiiceliH. tom. VI, pBg. 540.-i5l Act. hS. loni. III Febr. pg. 450. 14) Cfr iliid. lom. Vll, |.ag. 184. Us.er. Brit. Eccles. ADliq.pag. 2!.2 ^5)Acl. SS. lom. VI Jul.pBg.Bti8.

(6) Voricc. H^ni. ponr l'hisl. de Brct. lom. I, <oI. o. {7)Trc>vau. LEgl. dc Bre(. png. 238.- (8) Les SS. de Bret. lom. I. pag. 341 (9) Moricc. Prcuv. de Ihisi. de Brel. tom. I
col. 16.

larga

DIE VIGESIMA QUAUTA OCTOBRIS.

larga donatione factum non fuissey existiglobatis aibi monachis, in ecclesia
cto altari se objiciens,

687

mandum

est.

coram sanclamavit ad Dorainum,

prfficipitati

ircTOiit

*NCWTIIO,

m Hic textus videtur insinuare, S. Mag-loTinm ejusque monackos etiam volatilia ad ciquorsum enim alioquin bum adhibuisse
:

ut

nou

super

interitum
sol

irasce-

retur furor ejus contra

autem

die

cum jam

eum. Advesperascente ad occasum occubuisset,

mentio multitudinisavium, qute

tudinis et pulcrae erant
?

rairge

ma^niverisi-

adhibitis sibi eisdem monachis,

cumpsalmorum

Verwntamen

milius monachi Britones carnibus omnino abstinebant, quibus pisces,ova, legumina ob-

sonia erant (1). Imo secundum Regulam coenobialem S. Columbani, ejusdem gentis et setatis, parcior erat Britonum monachorum
cibus
:

Cibus, inquit

(2), sit

vilis et

vesperti-

nus... olera, legumina, tarina aquis mixta,

cum

parvo panis paximati.

:

paximatium panis bis coctus cfr Du Cange Glossar. h. v. Enimvero biographus noster num. sequenti dicit, Sancto cibum suffecisse panem hordeaceum et viliora legumina. Suspicor autem, id magis a biographo manare, qui Benedictinae Regulse addictus, eamdem ad Britonum morestraduxit. Etenim Regula S. Benedicti cap. 39
:

Ex

letaniarumque decantationibus litus maris econtra expetiit, terrsque se stravit, et profusis lacrymis in coelum respexit, et ut vel mortuum torrens inundans maris sibi redderet, clementiam Domini peroravit. Qua oratione explcla, mare tumidum, quem deglutierat et aute morti infixum teuuerat, jam, jubenle Domino, precibus sancti Confessoris ad litora more Jonse prophelae hominem evomuit vivum. Supor quem
scilicetredivivum, dum jam Domini g-ratiam sibi adesse, et quia non est asperuatus lu-ecea
ejus cognovit, sacra exinde divini muneris
li-

bamina Domino

obtulit,

etquod deinoeps pro

lapsu olim mortui nullo piscium ^cnimme deg-ustaret, votum ei vovere censuit.
16 Prosecuta autem septem dierum revolucum more solito nocturuis temporibus nenttnm Deo sacras vig:ilias celebraret, iterum Ang-elus Do- vovet:
tione,
raini apparuit ei dicens
:

monachis prohibet carnium quadrupedtim comestionem ex quo enata est apud quosdam B opinio, sanctorum etiam virorum suffragio ac monasteriorum quorumdam consuetudine firmata, S. Benedictum esum volatilium suis monachis permisisse. Alii alia opinati sunt,

Pisciculis,

quos antea

esse consuescebas, quosque votoabjecisti, perSpretis paucis vescere. libi quoque uddidit arguraentis, quibusgeuus piscium irreceteris
:

Has diversas
nedicti{'^).

sententias exponit

Edm. MarS. Be-

tiri

dinoscitur,

cuidam ex famulis

tuis prmcipe,

tene in suo Commentario in

Regulam

Jam diximus

supra, S. Maglorium

soli-

ut altum mare adeat, primumque piscera quem invenerit toUat, et caudse ejus pinnuhis ferro abscidat, hamum quoque manu tenens in hoc
projiciat.

tudinem

sibi qusesivisse in insula

Sargia ho-

Hoc

igitur erit

ei

in

siguum, quod
repererit, pi-

die Serke, media inter Guernesayum et Jersayum : id confirmat Gulielm. Camden in sua Britannia : Sark, inquit, parva insula longitudinis duorum milliarium, olim celebris antiquo monasterioS. Maglorii (4). Solemne erat monachis Britonibus jeju-

quotiescumque eumdem piscem

scatio cessabit. Quae etiam, ut evideutcr ostenditur, juxtadictumangelicum tantara horarum

prolixitatem protrahebat, donec idem piscis ab aquis denuo amoveretur. Nam quanto raajor

nium

quartss

Regula S.

quod etiam monstrat Columbani (5) Si quis ante horam

ferige,
;

circabeatum virum inerat liominum cQadunatio, tanto diutius habebatur piscis oct-uUatio; tanto exigua et quanto eorum minoratio
,

nonam quarta sextaque

et

feria manducat, nisi duos dies in pane et aqua vivat. Sic intirmus,

Beda testatur Hist. lib. ni, cap.b{Q):Aidani exempMs iuformati, tempore ilio, religiosi
quique viri ac foeminse consuetudinem fecerunt per totum annura, excepta reraissione quinquag-esimBE paschalis, quurta et sexta sabbati jejunium ad nonam usque horam protela^e.

commoratio. Piscis ejusdem iste, ut sub ridiculo dicamus, fidelis serautem vus Domini sui invenitur qui cum pro quanpiscis

existebut

titate et necessaria esurie supradictorura horai

num

consocios suos eidem Domino, ut nuUo horura indigeat, [coUigit, quid aliud nisi hnbile
debitse servitutis

obsequium

impenditP

cum

idem vero ad primam apparitionemjussu Sansuorum cti aquis summitlitur et ad sodaiuim agmina revertitur, quid aUud, ut dixerimus,
nisiquasi discrete quales ex his quantique ad mensam Domini sui venire debeant, couvocat,
et

CAPUT

II.

Varia miracula; obitus.

Piicatorem

ibet

adhuc de quibusdam virtutura suavita,

undiloOior-

J_/rura, excepta ejus admirabili

superius commemoratis
addidit,

quas

ptum revoca< ^dvitam: a

hoclocosumvero die

matim

aliquid perstring-ere a.

Quadam

cum ab aliquibus sibi

focillanda

servientibusfamulis ad remonachorum quadammodo piscibus

couvocando invitat ' Ad quem post invitatiouem et ad inventionem eorum ultiiuus vudit Si hiuc noa et ipse acsi ad eos loquens dicat acquiesceutes mihi exire renuerUis, vel incisiouissignum quod a Dominoaccepi, aspicite. 17 His quoque jocundati dictis, ad piscatioquffi vita oomite nem primam redeamus Confessoris, eumdem, sicut digestum ipsius
:
:

^^,,^,,ia

projeetam,

mirabuuerin
veniiar:

est,

corpora in mari diluculo retia mitterentur, ab eocoutigit ut unus ex his casu repentino absorberetur. Cujus mors violenta beatum dem

obtisiue mutabilitate indistanter ritum Post cujus gloriosum, ut fcrtur, excesnuit. omnibus artis piscatoriffi peritis se inda-

sum

gantibue antiquum

morem
In

restituit,

hunc

virum minime
se

latuit,

qui

mox

flens et ejulans,

reum hujus hominis

affirmavit esse mortis.

efflagitationibus, conXJnde indefessis tota die

qua piscatione, quod quoque denegavit. sumus, quodam tempore accidit retro obliti aquis exhauquod famulus, qui assuete pisces

piii^^-Sx!::^'A'-i^arfei'i":
Octobris

^;'"^r(j;;s^:i^.or^,":'i.r

"-^^

Tomus X.

788
serat et mensBe deferebat,
UtOHTMO.

DE
cum

S.

MAGLORIO, EPISCOPONovo, ut doctus scriba, potestative dogmatizans, illorum mentes in scientiam primitus divinis instruebat adjumentis, deinde corpoream

olim eis ha-

mum
quod

ad piscandum subponeret, ferrumque, vulgi vocabulo cultellus nuncupatur,

teueret
,

manu
quo

utrumque

inibi projecit.

ipse

coepit

valde contristari.

De Quod mos

fragilitatem carnis necessariis sustentabat alimeutis sicque gemino pastu refocillati, preci:

quibusdam relatum est. Qui hoc audiens, ipsum ad se accersiri jussit. Ad quem, Noli, inquit, ulla coarctari molestia, quia crastina die illud reperies. Unde femulus, eo quod in profundam maris abyssum
in notitiam sancti viri a
jecerat, verba ejus deliramenta

bus indefessis, vocibus assiduis Deo omnipotenti iunumeras referebant grates, qui tant scientiae virum, sibi et Deo delilescere cupientem, etfamilias sue praeesse et illorum necessitati subvenire suo inneffubili consilio modernis temporibus subrogasset b.
19 Interea

reputavit,
,

et

f,

omne quod Confessor

credidit.

ei

dixerat

impossibile

dum apud Sargiam

haec agerentur

/"""'" de

in#-

Cum

vero ex more in orbita diei revo-

luta solitam piscium requireret capturam, eos-

ob multitudinem couflucntium magnum penus """*"'>"*monasterii parvospatio visum est consummari. lotatur-

que caperet et ad domum referret; confestim Beatus Maglorius quosdam illorum intuens, coelica inspiratione quis eorum esset, quo fer-

Quod oeconomus
mouasterio

et

decauusconsensu fratrum

condolentes,

quadam
:

die

tinito

rum

illud retinebatur, intellexit.

htesitauti

tangens super hunc

Quem baculo famulo dixit

cursu matutinali, beato viro intimare voce lugubri aggressi sunt, dicentes Pater sancte, ovilis

Hunc

exentera piscem, quia in eo ferrum, quod

commissi grex devotissimus, qui sub tuo regimine jugum Christi ferentesmonastice vitibi

Quae res, ut Sanctus futurorum prsescius prophetaverat, est publice

amisisti, invenietur tibi.
j.

inventa, et ambig"uitas famuli oblivioni tradita.

vunt, consilium vivendi a te expetunt, vestrro notitiai humiliter iutimantes, cerealia dona necnon et bacchica in hoc monasteriojamjamque

Quod valde omnes, qui hoc

fecit, que

etiam

libris

et multa alia quas comprehendi non pos-

sunt, audiere,

mirati suut.

Quisenim Beatum

His auditis, vir beatissimua, nullo mcerore dejectus, vel quid animi fratres habe- ^ rent vel quid agendum decernerent, sagaci indeiicere,
disquirit. Tunc oecouomus cum decano monasterii velle fratrum taleesse intulerunt, ut, paucis secum remauentibus, ceteri fratres, accepta illius licentia, ut inopem vitam a periculo famis eripere possent, longinquas

Pi. TiH, 9.

Mag-Iorium condigne veuerari queat, cum uon solum horaines verum etiam irrationalis creatura, videlicet juxta tonitruum psalmistse dicentis * Volucres cceli, pisces maris, qui perambulant semitas maris, dum vestigia ejus subsequuntur, dumque ipsi ad vescendum mirabiliter parant escas, obediunt imperio? Quis
:

vestigatione

adirent regiones, et sedata fame vitaque conservata, ad eumdem patrem Christo militaturi

namque eum rite laudare valeat, ad cujus vocem mare contremuit, hominemque cuiolimvitam
abstulit

incolumes quandoque redirent. Sanctus vero Maglorius, :mdita fratrum dispersione, louga
suspiria
et

Fami
?'

iptritH-

ad litus beatissimo eidem Confessori vivum reddidit ? Unde laussit et gloria Christo Domino qui operatur omnia in omnibus. 18 Aliarum quoque virtutum insignia, quEe
P^""

imo pectore trahens, singultu quatiente lacrymis obortis, aliquantisper obmutuit,

:

^'""*'"!'^""

^^^i^^s"^

archipraesulem

divinae

pietatis

immensitas quasi quodam jubare

esse pnetermitteuda.
simi, quia

terris

emer-

g-ere voluit, lenta silentii torpedine arbitror

non

Sed transacto tempore lacrymarum, resipiscens prophetica et evangelica voce respondit O fratres minimae fidei, quare estis tam tiraidi ? Nonne potens est Deus parare mensam in deserto ? Quis enorme virorum agmen temporibug
priscis angelicis pastibus satiavit ? Quis illorum vestimenta,quinisannorumdecursibusoctieslabentibus, ab omui integravetustate reservavit? Quis petram siccam atque durissimam, ut populus biberet et jumenta, largissimas fundere jussitaquas? Nempe virtus Domini nostri Jesu
Christi, de

tempus

Igitur, fratres dilectiset res exigit, ut veridicus

illius

sermo capiat exordium, pauca quae de

virtutum pelago
tigi

quorumdam religiosorum

at-

prout divina largitas imperitiae mese vires administraverit, lembum exiguum

relatu,

scandens, humili charactere breviter expedire nondifferam. Itaque cum praefati viri Maglorii volatilis fama regioues et urbes louge lateque circa utramque alvei maris crepidinem sitam
celeri volatu perlustrare coepisset;

quo legitur

Christus erat panis,

Britannia,

Christus petra, Christus in undis, qui panibus quinis et gemellis piscibus quinquies millenos praeter matres et infantes satiavit, hasc omnia potenter est operata.

olim

regio, dirae famis acerbitate, negantibus sulcis semina sibi credita reddere, ve
fertilis

20 Interea
protelare

hementissime
-possent

ccepit urgeri. Cumque fames oppido inolevit, et iuter finitimos nuUa commercia

dum sanctus vir vellet talem omntiprcdh locutionem, hora prandii affuit. s'opw'oeconomo
luisset

Cumque

ab

interrogatus

quinam secum pransuri

:

inveniri,

unde fames posset adimi.

multi nobilium dirse pestis novitate perculsi palerna linquentes magnalia. ut turpe famis periculum possent evadere, beati viri praesentiam catervatim adire coeperunt. Cumque a beatissimoviro pastum corporalem anxie appeterent, ipse de
aeternae vitae

hilari vultu respondisse fertur Infantes sugentes ubera, puer imberbis , adolescens prima lanugine

essent,

gaudens, ephebi juvenes, senes delirantes, advena sicut et indigena, ad nostram paupetiducia, nuHo prohibente, festinantes accedant. Sed ecce nos dam sancti viri mira caritas et affabilitas erga cun-

rem mensam cum omni

animarum
si

lucris pluR soUicitus

praemium,

vitiis transactis re-

aipiscerent, paterno pollicebaturaffectu. prffifatus vir inter ceteras virtutes

,

Nam

quibus

aliis

imminebat, litteralibus studiis imbutus. Ergo vir doctiloquus ex

ctos qualis fuerit monstrare conati sumus, ab ordine narpationis nostrae deflexo tramite aliquantulum evagati sumus. Ergo ad ejusdem

satis erat

narrationis
est.

Veteri et

Finito

seriem recto tramite redeundum autem convivio, postquam est epu-

lando

lando fames exempta , more solito orandi vel

quiescendi
gratia

DIE VIGESIMA QUAUTA OCTOBRIS. consilio visum est, quidam monachorum

legendi
seu etiam
latibula.

'^89

veridicos regiae sublimitati

AOCTOtl UfOKTHO.

nuntios dirigere. ut ad tantam htem dinmen-

secreta
sibi

quidam
erat,
di-

dam

et

spectaculum
peritis viris
et

tam

inopmatum cum
non tardaret.

vero

quisque prout

injunctum

monachi, versa petiere negotia. Tunc parvuli claustra monobiU prosapia editi. qui inter
disciplinffi constringebantur. nasterii rigore pedes terratenus provoluti . Sancti Mag-lorii Beatissime pater, dicentes amDlexati sunt. Utus adire. ut nermitte nobis portum atque quiescentirarTuUtas nosiri vocis monacbis garrumas nostrl securius
:

summae Quod ita

accedere

factum est. Res autem cum audisset, vehementer admirans, summa cura festinatione, coadunato esercitu, hujuscemodi miraculum visurus. perrexit ad htus. Cumque navem, nuUo apparatu instructam. et parvulos qnasi .eraihomines aspexisset, sed.ha sibi

regaUa
tus

loco editiore

pr.mUus

fien

jussit.

deinde parvulos ante priesentiam totius sena-

rare"r.eTefrtr^"otfv
co^mendare commenrtare.

acLsiri

pra^ceA. Tunc pan.uH

ante

Quam vuam

petltionem v

sanctus yir

regem

astantes intrepid.. mqu.s.t. per interquanam ofcasione hiEc res tam spe-

S";ur;r

os'd Beve:.iresLc:d

L cnm nalus est contristari, cum omni mod.cum P"'^"' ";.' ^^,, pergite: HZ... :?;:: rtem o^^Ue^ iiii. -scepta .ened. 1-Luri At

::S

rs

cta.i.i;:rta esset; pHmitus de fame terram constringente et de sancto v.ro, apud Snrgiam cum suis monacliis conversante. et de sui navigatione. pr.sentia S.ncti Maglorii suf-

v.r,, ctione et licentia beat.ss.m.

uUra quam

^^^ Uaque
^3

^^Z^I^ ^^^^s^r..
r

viri,

.-.....,.,

oredipotesthilareseffect,
v ^vllTr^voci griECO vocaDuio
a/.rr;

perdev.amont.
ur^i^^^^^^^^^

,^^^^^.^

^^^^^^^^^^^^
ponentem
hactenus

,^,,,
.atuisse.
et

virtut.bus

;~."
;.,.

sibi

Tandem
episcopo-

^
,

^^^^ consilio majorum

nbi nullus

max.me

"'b3',te crepidinis altitur'::r. *'" na4"^^^^ emeri.a. et r;rac" ..>-. ,neg.e ta. cujus junctri com'rmnore '""''^''^"^P"^' urenci.,a. "Ine et putredine consumi "" """' m par ul v.dentes. nam in tuto ''f bat .? Ou'
'

M.6lor,>...- "^TForte 21 1*^'

in

litoris extremitate.

d~t;ra

navem rum. intelligens, divino instinctu ad se ut sancti viri inop.a regah ainmdestinatam. ,r,.men,o dantia supp.eretur, earndem navim bon.s omn.farina, vestiment.s et lana et
et

r
-.^'^

ftc^sTm.
P^"'^

ino sedebant jocaturi vel

pra^cep.t bus ab imo summotenus ouerar. aur. et argenti insuper etiam ignotum poudus transcum litteris sigil.atis Sancto Mag.or.o

T " Trora ^;^;^ veTtum bsque rcurrerent,

do^eo
est

'^rf.Sf rriremis'":oXi "pTtera^

ga"nt mUte^t ad regem,

tcessaria ex regalia

qui cun^cta fratr,bus

ad puppim

malina inc ''"."vr- sibito accesitJ^^ et p^rvu.os cum sub.to ' cred,b,l,s ._ ==^^" p^.rvu. ,vi "t.s-meportav,t.Cumque

a^

suscperent, et mout pro reg.s nasterio deferrent; ita tamen .stabilitate et peccam.inco.umitate et regni absolutione i.lorum cura in pcrpetuum tanta excubaret. Kep.eta autem navi
fisco

J^.vigi,

?'

t?,a nam nuuo musitata (nam ^uUo

remige navis ducebatur) / lem g

uber,a,e, ne

tan,o

oneri

v.cta

succumbe-

suadebant,

^""^^

rlrrm'?:;":..:^? ibuT in^ore

ntigTfdi ^ritos
B, Mag.orio audito, rex,

ut viros strenuissimos, ^tudiosissime inquireret

f
'"'
r,

T^MaSoHuriacrym^ Sanctus ^"

ii.orum
e,

commoi..orum

'

^Xpp.ruit.

inco.umem prsentarent. Quo majorum cons,.,o et max,me ep:

ad altenus r p^ marque baculo gubernans. amno ;iiio -oiflphatnr ^ ginem, ut UUs videbatur. divmo nutu saivos perduxiti. et incoUimes
*.

^.'Ji^m moestitinm

Xno

muie paterno more consolat^s. navem-

respond,.se fert r ^ scoporum usus. sapienter nuUo virtute nostri Utons portum. Hi^in-,
Si
tetigit. saiva c j^^J^^^^^^^^^^^^^^^^ yiiaux.^ ducente, sine viuu unde dieredimus, ad eumdem portum.
.

incolis de hoc

-;...-

^?
tantffi tant.

bw.ruadrf- o-audio

........... ?eregrino

-^-. -p-uros se ^'7^^.^^:^"^,^^ Hiadasec ra.ucda s,dera santes, ="'" ^ biem Nothi. nec fratris He.en. ^^'^^ '^~re unt. Cumque aequoreas eatervat.m eamdem navem,
-re
p^^^^^^^

^^^al^;d^"^--r^^= magnitudinis ^n^^^"^^^ _,.. ^^^Ze:r::^^r^^^o concussi, Qiversa

'

uefouti, i^

^ns:f;e::rarQuodit^t facum^ ^,_ ^.. .prmoue ;ega.i, zephiru. ratem N r^ii; s;;n.one reg-aU. ecertan nrmrinitpm Afrcum
(

adpm

ootentia,

qua delata

fuit,

navem

,em toUus pavesceres nau"f uegot,. et, 1"^' i^^^^P^enti J nayalis "'5"^"'^" juvamine cleri totiusque

'"

'"'^^^;

t.n-

^""^

^^ ^^;;

pertimeseens, dentem aquas,

j;f

gressa fuerat,

ad eumdem por.um, unde d remeante tert.a .uce, cum pa

^..j^.it. i^vx

lum.n.bus .ntuerentur, na destitutam. torvis a Uorpntio uon minima orta est altercatio uoii un cta occasione. quibusdam asserentibus. diaboU. in populo. / \2 r^i.nntatjma aU s vero contradi-

^ ^"'';
fica

omnium

^;''^^ alacritaie incuiumcm

admiratioue et ,ugen xnterea beneet

parvulis recitantibus,

cum hoc

^^

cent.bus.

d,v.na

P^;*;;^^'''';';alia,

obstinato

^^^^^fy lud^i^ii^'' .u quomodo banctus J^i,,i^s i^ gubernans ^edeundo baculo navem

eundo
.ll.s

et in

ap, a.
.-.um

^^^^ /?^

'

^^^

;;urrd.t^drrrqu^Veadem
Tv.

omn,s .nsula un -^ attestantibus. .acr^mas .onachis inc.dibi.i l.titia

".^"--.-''^^fre;;,::^ ^"'^", ''rdudam Tun nav '..a"apT^^^^^^^^^^ brev.ter ''""'''"'i^^^-^:"^"*

obstinatione detenti

nulla

^T^Cc

^rtTn-naTs

aieri

crederet, altiori

jubente episcopo, ut ,....onerato navtm'aUeviaret, ad .itus perrexit. p.austrum tra- ,,,,. pUustro sena boum juga, qu. so.ent .mper ... Lrent, secum adhibuit. Sed,ut
us,

pr

2-;-

m
IVCTOItl

DE

S.

MAGLORIO, EPISCOPO.
Do. Uaribus dictis illum aggreditur dicens mine, quid nobis proderunt post obitum divi:

magnalia, creecere erga pios el subjectos Dei cum virtute exoritur virtus altera. Nam ex
coepisper devexa montis plaustrum minare
sent,

tiffi,

quandoque

tperiturse,

si

liberis orbati,

quoddam obstaculum
in

rotarum volubi-

litutem

modum

sufflaminis retardans, in

nulla posteritatis indicia relinquamus? Ergo pecuniam in tres partes cum ipsa terra suadeo

medio itinere offenderunt. Cumque magno conamine bubuloi plaustrum impingerent, et

illata iujuste

vulnera bovinas inflig-erent co-

stas, solutisilecem anterioribus, volubile plaustrum cum geminisbobus, temoni inhaerenti-

dividendam, et duabus partibus ad nostrum opus reservatis, tertiam sine aliqua dilatione pro puellae sanitate Deo omnipotenti et Sancto Maglorio offerendam. Cujus sermo cum in
oculis
rae et

omuium
pecuniEe,

placuisset, facta

divisione ter-

bus, ad navem usque descendit. Cumque hi, qui aderant, pene lacrymantes plaustrum insequerentur, nuUam fracturam plaustri, nul-

lam Isesionem boum deprehendere possent, quid actum esset, episcopo nunciaverunt. At immensas Deo omnipotenti gratias refeille rens Nolite, inquit, animo contristari anti:

una secum puellam adducentes, quadam die ad Sanctura Maglorium perrexerunt. Cumque sanctum virum orantera cum inter cubiculum offendissent, terram
pecunia simul offerentes,
sanitate rogare coeperunt.
vel
indefessi

pro

filiffi

Quorum

petitionem
re-

donationem

vir

sanctus

humiUter

quus

hostis,

invidia

tabescens,

dum

vincere

cupit, virtute Jesu Christi victus

succumbit.

spuens, uUra suas vires hoc negotium esse, obstinato animo asseverabat. Tandem coactus

Sed ite potius ad navem et plaustrum melius onerate, et neglectis decem, qui evaserunt geminis bobus, prsecipite, ut plauslrum cum duplic-i ouere ad monasteriura sine ullo impe-

a fratribus, parentum puellae quoque fidem et devotionem aspiciens , humi prostratus una

cum omnibus,
ab
oratione

qui aderant, lacrymis ubertim orationem diutissime fudit. Cumque obortis,

surrexisset
,

B dimento illorum
autem
profecti,

gestamine reportetur. lUi plaustrum onerantes, boves

,

sacratissimi

olei

Uquorem

accepit, et in

os puellaB
:

cum aqua

minantes, ad claustra monasterii cente, pervenerunt iucolumes.

Puciia muffl,

I)eo du-

25 His ita dimissis, alia ejusdem viri mira^^j^ brevitcr exequamur. Sub ejusdem quoque temporis articuio, quo Sargia miraculis et virtutibus
Beati Bissargia insula, eidem Sargise vicina, dives

as

Maglono,

Domine Jesu Chribenedictaimmisit dicens ste, qui condolens humanae conditioni ex sinu paterno descendens hominem, diabolica fraude deceptum, proprio cruore ad propriam dignitate

{^"'"'''""
ciante,

Maglorii

celebris

habebatur,

opum atque frugumv

quodam

viro nobili,

qui vocabatur Nivo, jure hereditario tenebature. Qui praefatus vir licet terram, utajunt,

tatem reduxisti, peccata, quas nostra fragilipost tergum projice , et contraximus astantium fidei, et maxime puellae parentum devotioni clementer annuens , illius Unguse vinculum miseratus absolve, ut posteritas, ab
,

illa

nascitura
in

nomen
fisecula

gloriae

tuae

sanctum

meauno tus innumeris solitus sulcare carinis tamen infortunio laborabat. Nam expers masculse prolis divitem censum non sine magno dolore alieno servabat heredi. Huic forte

centum peue verteret

aratris, aequoreos

benedicat

vocem beatissimi cuuctis, amen, ruptis retinaculis linguae verbimorosse, apertum est ilUco os ejus, et more
Zachariae Prophetae

saeculorum. Ad hanc Maglorii , respondentibus

ad propria

cum
,

parenti-

unica

tilia,

jam

nubilis et nimia pulchritudine

:

bus

remeans,

loquebatur recte

benedicens

laudabilis, habebatur

sed quia officio linguae,

destituta,
licet erat

fortuna invidente
nobilis,

erat

nuUo procorum sub uomine

dotis
iUius,

expetebatur.

Quadam
filia

vero

die pater

rogaturus pro
accessit,

ad Sanctum Maglorium

magna

beneficia promittens,si puella,

ferente, sanitati redderetur.
se excusans, mihi molestus

sancto viro

opem
:

Deum.J S. Magtorius 27 Postquam Sanctus Maglorius innumeris de in$tante ob. signorum atque miraculorum titulis instar ab AngC' FhcBbaeEe lampadis non solum Sargiam, sed iu admonetw circa utramque maris et ceteras provincias crepidinem iUuminasset coelesti quoque re- F velatione illustratus, obitum suum imminere
ilti
,

Tunc Sanctus Maglorius humiliter

ionge
solito

praescivit.

Nam

in

vigilia

paschalis

respondit dicens
esse
;

Fili

noli

sacrosanctae festivitatis,

cum

in ecclesia

more
'B. coruscus
ci

nam

hoc quod requiris, non est nostrae

quando aliqua iufirmitate nos ipsi detinemur, incertum habemus, utrum subitanea morte praerepti, rupto stamine Parcarum, vitu careamus, au iterum, fiuita passione, redivivi, Deo jubente, ad vitam redeamus. Ergo qui propria potestate corporis caremus, quomodo de aUeno pestes, a Deo permissas expeUere valemus ? His et aliis argumentis virum a se repellere cupiens, Buadebat iUi domum reverit, et copiam eleemosynarum pro filise sanitate Deo omnipofrugilitatis.
,

Num

pernox excubaret, Augelus Domiui nimia venustate coruscans* (ante faciem illius)* astitit, et dictis famiUaribus iUum admonuit dicens Sancte Maglori, age quod agis, operare quod operaris, nomenque tuum iu aibo militije coelestis scriptum esse noveris. Placuit enim Altissimo, cujus praeceptis ab iueunte dignam merceaetate fideliter obtemperasti
:

'B. deett fMrentheiit

dem

tui certaminis in caelesti curia tibi resti-

tuere.

Quo

audito, Sanctus Maglorius laetus de

promissione, incertus de visione,

satauae in

ne angelus

angelum

lucis

se

transfiguraret,

tenti,

qui aperit et
aperit,

nemo

claudit, claudit et

oralionem diutissime protelavit. Completa au-

nemo

citissime largiri.

Quo

audito,

suas preces ad Sanctum Maglorium nihil valui$se cognoscens, tristis effectus, domum rediit,

et

cuncta per ordinemsuae conjugi repU-

cavit.

d partntunt
pre<, e..ra-

26 Quibus auditis,
ijsper oblicuit.

muUer ad horam pauSed postquam virum suum

exhUaratum, fami-

tem oratione, Angelus Domini Sanctum Maglorium de visione certum reddere cupiens, bis et ter eumdem sermonem repetebat, dicens Sancte Maglori, de bac visione angeUca noU esse dubius quia sicut ego sum assiduus minister summae veritatis, ita nostra legatio
:

expers est totius

falsitatis.

passis viaceribus aguovit

sine ullo phantasmate miesus

Verissime ergo (et ab astris vera

tibi)

DIE VIQESIMA QUARTA OCTOBKIS.

B. onn't'i

791
,

partnihtiim

* refero, quod in proximo finito agone caruali, cum victoria et triumpho de hoste
tibi)
,

tuum

praesto

erai
,

inaentem

regioni

in

auctobi

quam incumoeoat

inferebat calamtiatem.

generis humani
B. indcfeciiliBOi

in

sidereo senatu

receptus,

divioaj majestatis
ter coelestes

indefecturam * gloriam inturmas sine fine possidebis. Tunc Sanctus Maglorius omni dubietate exutus, angelico afFamine solidatus, respondit , dicens : Si a Domino meo Jesu Christo, ut asseris,

Enimvero localem fuisse famem, monstrat num. 21, quo dicuntur, parvuli naufragi instrtixisse regem circa penuriam in Sargia
,

grassantem. c Malina seu Malinea non est fiuxus maris ordinarius quse slatis horis diebus singulis
,

missus

ut uberrimis tuis benedictionibus in illius nomiue antequam recedas, mihi benedicas. Angelus Domini humiliter,
es,

rogo

te,

accidit

sed

talis

altiiudo

aquarum

qu3s

modum

ecoutra respondit
,

Quomodo
,

tibi

benedicere

possum qui beuedictus es et benedictus eris a quo omnia sunt benedicta? Tunc mutuo se invicem salutantes atque benedicentes, Angelus

consuetum excedit (4). d Epimenia a Grseco fjiyiv dona sunt in sin" gulos menses post novilunium. e Bissargia videiur alteruira insula Guer-

cum magua

claritate celsa petiit; Sanctus

nesayum aut Jersayum quoniam dicitur scimus autem, dives opum atque frugum uiramque insulam a Romanis jam cognitam
, ;

vero Magloriua noctem pervigilem, utcoeperat,

duxit.
41 pie

ac excultam fuisse. Sed mihi non

care, utri insulae

licet indi-

nomen

Bissargiee conveniat.

moriiut.

B. ffficuodiB

28 Evolutis autem paucis diebus idem Angelus nimio splendore coruscus , Sancto Maglorio apparuit dicens ; Sancte Maglori; omni dabietate postposita de tuo obitu eato secuquia terdenis ornamentis quosdam serta rus quidam vero sexagenarii numeri coronant honore duplicato praemia secundae * castitatis
:

XRAJSrSLAXIO
S.

MAGLORII ET ALIORUM
PARISIOS

obtinent; te autem corona centeno cumulata fructu ob corporis integritatem et servatam virgiuitatem inter choros virgiueos sacer ornabit. His dictis, viaticum de

AUCTORE ANONYMO.

proximo moriturus,

manu Angeli in visibiliter accepit. Ab illo

ergo die de obitu suo valde sollicitus, nisi causa inevitabilis et multis profutura extitisset, usque ad diem vocationis sua: hunc versi-

Ex tomo

III

Annalium Ord.

S.

Benedicti (5).

culum
'Psai.

semper repetens Unam petii a requiram, ut inhabitem in domo Domino hanc

in ore
:

xwi,

i.

j)omini omnihus diebus vitee meae'' numquam ab ecclesia visus est recedere. Postea fiuito cursu labentis vitse, quando illi placuit, cui ab
,

Operuerunt Dani
locustae,
facile prohibere a.

superficiem terrie

sicut ^""'

"">*

nec erat cuiquam

hominum

eos

'"^''"'*""*'''

GaUiM

vaifatt-

Quorum

bestialem animocivitatis,

initio

famalatum prsebuit
felici

fratribus

valedi-

sitatem

praesul

egregius
b,

Alethinae

cens, inter verba sanctae exhortationis

animam

exhalans,

das

novembris

transmigratione nono kalenpervenit ad Christum. Cujus

nobis
obtineat
pretiosa

intercessio

gloriosa
,

veniam
est

peccatorum

cujus

mors

ante

Salvator nomine juvamine perferre diflSderet, sublato corpore beatissimi Machuti praedecessoris sui c, Lehonense monasterium celeri cursu expetiit d. Inibi siquidem jam multi sacri ordinis mini,

quum

iuter alios se nullo

Deum, qui
saeculorum.

vivit et

regnat per infinita

sflecula

Amen.

hujus cladis fragore perterriti, coufluxequia idem locus uon solum pro sui rant verum etiam amoenitate poUebat prascipue
stri,
;
,

ANNOTATA.
a
eoD

Ab hoc numero usque adH desumpta sunt

textu Mabilloniano, ac desunt in codice
;

maguorum priscorum prsediorum copiis prse ceteris uobilior appaaugmenrebat, maxime quum ad sui dpcoris tum venerabile sacratissimi Maglorii archiregum
munificentia
praesulis corpus penes se retiueret

Rubrse Vallis

quapropter, ut monuimus,

humatum

e.

uncinis inclusa sunt.

Ex hac

famis,per Briianniam Armorisuspicati

Grex ergo ibidem devotus monachorum, administrante strenuissimo viro, Junano nomine,
pastorali

canam grassantis,mentione,quidam
nempe
,

cura

quum

setemo regi indefessis

obiisse{l}. Isto sunt, S. Maglorium anno 585 magna inquit Gregorius Turoanno

militaret excubiis, fertur

eum

diviuitus fuisse

Gallias totas oppressit. nensisi^), fames pene

,

annum Osiendimus in Commentario praevio emortualem S. Maglorii circa initium sseculi et qutdem ex sepiimi constiiuendum esse
2r609(3T:Fames,
immensa
nobis
acciderunt.
,

prEemonitum, ut, urgente persecutionis temubi tranpore, Galliarum in partes secederet, mereretur potiri quilla pace et tutissima
requie.

Quamobrem

adhortante

venerabili

C&X=
siabiiiiae

-^
,

pestilentia et inundatio

San^ Salvatore episcopo, sumptis multorum qu. per fidelium manus ctorum pig^oribus. ipsms undique iUic devectafuerant, sacnsque
aliisque ecclesiaecclesiffi codicibus et signis, egrediuntur a finisticis utensilibus, exsules

Ei certe chronotaxt a non repugnaret viia sancti

Verum fames, ad annum usque 609 prorogata. MabiHomanus , omitttt Quam recenset codex
exemplar Rubr^
insuias et nec faciiitas, nec tanta frequentia
Hitus vicina afficiens,
et

bus
2

suis.

Jam metas

excesserant

patn

quum

Sanctorum Heliqui* Pariifo*

Vallis, potuit esse locaits,

quomam
commea-

Ecclesiffi miniDolensis necnon et Bajocensis haeserunt comitatui, ferentes stri se illorum

secum

sanctffi

patriarchffi

Samsonis

necnon

P.uol t^m LXXI,col 445- (3)

D. Bouquet. Rec. tom. HI,

et

:,

792
lOCTOII NONTMO.

DE
episcopi Senatoris
,

S.

MAGLORIO EPISCOPO.
rum Sanctorum Reliquiae et corpora; regum quam fidelium manibus ut
,

et gloriosi

sanctorumque
et in-

quag

tam

"'e/eius
^"'"'^*''"!

pontilicum Paterni et Scubilionis venerabiles

artus
f,

in regia

nna diu multumque per extera

peregriuaturi. Verum dum per triennium hsec acerrima perduraret guerra, Richardus comes Danos, Alamannos et Deiros in auxilium advocavit. A quorum infestatione quum Gallia diversis concuteretur incommopaucis venerandus Salvator episcopus dis
cogrnita- loca
,

inantea fuerant delata. Pace itaque in tota Gallia et Nortmannia vigente et florente, quidam eorum, qui de Britannia Parisius
capella
,

advenerant, nutu, ut credimus divino sumptis Sanctorum corporibus , quae illic secum detulerant, almi videlicet Sarasonis et Beati
, ,

Leonarii, necnon et Sancti Wenalis, aliorum-

secum junctis fidelibus ob imrainentem rabiem barbarorum Parisius urbem nobilem

, ,

quum

munitissiraamque adieruut- Quam ingressi, sicut moris est ipsius g-entis, eorum
, ,

quidam eorum que quoruradam Sanctorum patriam repedare, quidam ad alia Galliffi loca migrare disposuerunt. Quod quum duci uun,

tiatum fuisset,
eis

licet segre tulisset,

vim tamen

desolationi dulcissirao

affectu

corapaterentur,

eorum inopiii quorumdam fidelium caritate satis abunde supplebatur. Aliquantisper deuique

nolens inferre, retentis quibusdam membris Sanctorum, abire permisit. Qui receden-

tes alii

Corboilum castrum
,

i,

alii

Bellura

Mon.-

ibidem commorati,

quum pag-anorum
abscissa in pa-

tem k expetierunt

ubi

et

quieverunt

alii

immanitatem
conspicerent
,

in christianos crebrius grassari

omni spe
,

sibi

etiam ad alia GallitE loca abierunt. Sancti vero quia in Bricorporis Samsonis procuratores
,

triam redeundi
terius

provida dispensatione omniura

tanniam redire volebant, maxima parte ipsius

sancti

Rectoris et Creatoris sine se recessuros

eleg-erunt
,

nequaquam
si
,

ul-

corporis

retenta

et

alia cura

capite
,

favente di,

vinitate,

ab ipso

civitatis principe

videlicet

concessa , quum per Aurelianensem urbem

in

remeare permisit. Qui

abeuntes

iter facereut,

Hug-one, Francorum duce^, locusad tantorum corpora dig:ne locanda largiretur. De inito consilio ipsum ducem, tunc in urbe demorantem,
adierunt,
traniferun(ur,
ti

ipsa urbe

detenti,

quibusdam incommoditatibus multumque morati sunt l. Dux diu

,

'

secum qunnimdara Sanctorum cineres

deferentes.
a Sed

autem ecclesiam Beati Bartholomaei, quae tantorum Sauctorum Reliquiis videbatur illustrata, ampliavit; quam postmodura in honore
Apostoli atque beatissimi Maglorii , eo quod * Beatura Samsonem in archiprsesulatu Dolensi meruisset subliraari , dedicari fecit
prsedicti
'^"st
?

quum

ducis

colloquium diutissime

favenie

Bugone^

protelarentur, forte super

mensam sanctorum

Francorum
ducc.

corporum glebam deposuerunt, principis praestolantes adventum. Interim vero hora prandii
imminente, epulis, ad

quum

is,

qui principalibus prseerat

fuisset ingressus,

convivium aulam ad viros Dei, ubi residebaut, devenit, et virga, quam manu gestabat, super
corpora Sanctorum percutiens
tur
,

procurandum

qua etiam monachos ad divinum officium peragendura constituit; quibus semper abbatem ex propria congregatione prseesse, tam
in

regali

quam

sacerdotali auctoritate, stabilivit.

ut egrederen-

procacibus
a dseraone

verbis admonuit.
tulit.

Nec

tanti

sceleris
erg-o

immanitatem impune
corripitur

et

Exlemplo huc illucque

,

Qui etiam cum sua venerabili conjuge, Adelaide nomine filia Pictavorum coraitis de progenie Caroli Magni, eidem ecclesiae magna dona possessionesque et praedia obtulit, quae sub nomine Lotharii regis et Ludovici de, ,
,

debacchaudo
vexatur.
alii

discurrens
alii

furiosus

atrociter

scribi et confirraari prfficepit, regioque sigillo

Dumque

diversis

ab eo pugnis tunduntur, conturaeliis afficiuntur ingens

,
,

per regiam aulara turaultus exoritur et ob hoc daemoniacus vinculis adhibetur Sanctorum corpora ab omnibus venerantur et tanti
:
:

muniri constituit m. 5 Sub Roberto vero rege, memorati ducis filio, comes Britanuorum, Berengarius noraine,
militareque obsequium praebiturus.

Ordim$S.B*npdini hono-

Parisius advenit, euradera principem visurus, "Acc-eeon-

Quod

au-

'^"""*''-

prodigii

novitas

principis

aures aggreditur,

dientes monachi ecclesiae Sanctorum Bartholomasi atque Maglorii Confessoris, ipsius urbis

qui illico nimio terrore compulsus,

suis ad

mox cum

regem p

Sanctorum corpora progreditur, atque coram eis humi prostratus, ne sibi,quod factum fuerat, in peccatura reputaretur ipsis
,

adierunt
prffifatum

rogantes

ut

suis

precibus

apud

comitem

obtineret, quatenus
,

ecclesia

beatissirai
,

Maglorii

in

Lehonensi
infesta-

ad Dorainura suffragantihus, humili devotione

precatur. Sublatis
cris

pago

sita

qu8e

malignorum

crebris

autem inde
ipso

in ecclesia sa-

tionibus in absiditate redacta vzdebatur,

suis appendiciis ecclesise

cum

Sanctorum artubus ab
,

Hugone,

stre-

nuissimo duce, quae regum antiquitus fuerat munificenlia constructa et in honore Beati
Apostoli Bartholom?ei consecrata, in quo canonicorum ordo divinum celebrabat officium,

Beatorum Bartholomaei atque Maglorii concederet quia nimirum

:

decebat, ut, sicut hsec ipsius Sancti Confessoris

corporali

prsesentia

illustrari

videbatur,

sic ipsa

Lehonensis ecclesia,

qua

tanti patroni

sunt deportata
cata

atque ibidem

decimo

sexto
collo-

kalendas novembris
:

cum digno honore

moesta corporali carebat absentia, eidem Parisiensi ecclesiae perpetuo subjici uon denegaretur.
Prsedictus

sis archipraesulis,

corpus videlicet Beati Samsonis, DolenMaglorii ejusdem archiprte-

itaque

comes tam regis

quam
in

sulis,

Leonarii episcopi
quiae

Machuti episcopi Senatoris episcopi, Wenalis sacerdotis ReliBriomagli et Corentini Lencerni epi, , , ,

monachorum piae petitioni praebens assensum, ipsam Lehonensem ecclesiam, quae

honure
Pauli et
Beati

Sanctorura Apostolorura Petri et Maglorii fuerat consecrata

in

scopi

Leviani episcopi , Ciferiani episcopi , pars preiiosorum corporum Malorii et Tremorii, 'Wingantonis abbatis, Scofili abbatis ; pars

ecclesiae praenominatae,

cum suis quam ipse

possessionibus

urbe Parisiaca sitae, benigne concessit

corporum Paterni et Scubilionis dens sancti Budoci h. 4 Erant autem in ipsa eadem ecclesia alio;

etiam postmodum largissimis prsedonatione ampliavit. Directi sunt autem illic monachi sex a venerabili Hardiis propria

duino

qui

eo tempore

oongregationi Parisiensi

DIE VIGKSIMA QTJARTA. OCTOBRIS.

siensi

'^^
:

prseerat abbas, qui

in

ipsum Lelionense
constructionem

coaflueD-

monasterium reducerent quatenus ibidem servi Dei, monaccelistice viventes, remota daeculari pompa, Prsedicti autem bem vitam actitare satagereQt. monachi, jussa patris complentes, ob multitudinem pro loci amoenitate ibidem conest struentium * ocius iu priori renovatum
:

pristinam

kabet textus noster, Parisios detulerit (9) xn S. Corentinus episcopus Corisopitensis decembris (10) 5S. Lencemus seu Lenther,
;

ocroBi
J

H.

nus,Levianus episcopiet Sco/ilus abbas,die

xvn octobHs
:

iU) S. Ciferianus, xiiinouemMelorius, ui januarii (U) S.Tremobris S. S, Winganton abbas, rius, viu novembris xxvui novembris (13): Paieimus episcopus et
:

tiuvf

Scubiiio abbas, xvi aprilis

i

(14).

statu.

ANNOTATA.
a

Corboilum [CorheW] oppidutum in hodiema dioecesi Versaliensi, quod otim habebat eccleSal-

Danorum

vastatio,

quam sequuntur

vatoris, Alethensis episcopi,

ad Lehonense ac sanctorum corporum monasterium fuga, Parisios translatio,pertinet ad annumChrisli 963 etseguentem, utostendimus Commentarii
prseviinum. 21. b Salvator, Alethensis episcopus, videtur, remansisse belto etiam composito, Parisiis ibidem,regnanteRoberto rege, quandoquidem circa finem sxculi x obiit, ac in ecclesia SS.
;

siam collegiatam. k Betlus Mons (Beaumoni) hujus nominis plura sunt toca videtur tamen esse Belius
: :

Mons super Lsara{BQ3i\MaonX-8Mr-0\se) painter

dicecesis hodiernae Versaliensis, vhi erai ecclesia cotlegiata.
1

quoque

Pars corporis S.Samsonis Auretianis remansii, in cujus honorem xdificaia fuit ecclequceque usque ad sia, olitn Socieiatis Jesu, 1S48 perstitit, quando destruenda fuit, annum
ut

Georgii
c S.

et

Maglorii sepultus fuit

urbanum collegium

amplificaretur

(15).

-g

(1).

Machuti Acta ad diem, quo colitur, xv novembrisittustrabuntur.S. Machutus, etiam

AleMaclovius dictus, nomen suum Ecclesiae

calamitate Uie tamen Reliqui^ Calviniana

transthensi dedit, quando sxculo xii sedes hodiemam urbem Macloviopotini lata fuit ad
(Saint-Malo)
:

deperditx fuey^unt (UJ)m Exsiat hactenus diploma, quoLotharms Hugonis duet Ludovicus reges fundationem cisconfirmarunt{ll)VMm,inquiunt,^eiitiQm'
rationabilibus et bus Hngouis, FrauciaB ducis, faveraus, superna justis divini eultus amore Troinde nono3 gratia muniri non dubitamus.
verit

Concordatoannimi suppressa
Rhedonen-

dicecesis, inter vicinos episcopatus

sem, Venetensem et Briocensem divisa fuit (2). ejus d De Lehonensi monasterio, variaque prsevii fortuna actum fuit Commentarii

fidelium uostrorum, prsesentium quia vir prsetascilicet et futurorum, solertia. nostram petiit cleraentiam, honorabilis

omnium

xatus

numm.
e

18 et 19.
18

Commentarii praevii habemus,corpusS.U&g\QT'na Nomenoio, Armomonasterium ricae principe, ad Lehonense fuisse. Nomenoius autem anno devectum Fragmento Christi 851 obiit, ut constat ex
Ecb num.

prfficeptum firmitatis

a aobis

fieri

ex rebus,

Bartholonuasidem pie monasterio Sanctorura BritanApostoU et Maglorii,archipr8esulis

mse

nise,

Chronici Fontanellensis
tio
i

(3)

adeoque transla-

quod funurbis scilicet Dolensis, contulit, Sauctorum corpora, davit in urbe Parisiaca ad per aliorum que ut peregrini hospitabantur
rura

anno 849 celebrata

fuit.

episcopo Abrincensi Scubilione egerunt nostri ad ejusque socio diem, quocoluntur, xvi apritis (4). Cavutgo vulgo dictus Ca g Hugo, dux Francorum, conscendit, ac 987 solium regni

Enumeraniur deinprsedia, monasterio sub pleuissiraa defensione collata, qu^ seraper

et eraunitatis

De SS. Paterno,

tuitione

corroborata permanere

petus, anno

caput fuit

Capetianas dictde. hic recensetur, h Sancti,quorum translaiio habent. Et quidem de S. variis diebus cuitum
tertise stirpis,

volunt, utidem decernunt reges. lidem etiam ex propria conhabeat locus seraper abbatem ,^^ casam Dei et monachos, ^^^^^ ^^.^^^ degentes, sub normali honore custoibidem metropoUtanus tractet simul ut nuUus
-^

Samsonejam sxpiusegimus.S.Machutus
tursLV novembris
:

coli-

S.Senator,etiam Sinerius,
sepiembris{h):

Abrincensis episcopus ,die xviii episcopus, i juS. Leonarius, seu Leonorius ni novembris {7]: Gunaiius, lii [Qy.Wenatis seu epi Briomaglus, Briomacius seu Briocus,
S.

diendo pontifex autaliquissubtersubjectus, etiamque ordinationis lUucinParisiacus, causa aUcujus vocatus venerit, aut ad p ^redi pra^sumat, nisi ad au celebrandara Missara sanctara aut ad benedictiones ecclesias consecrandas, et quoddebitum excusare
:

clericorurafaciendas,

major tamen scopus regionarius i maji (8); parspropier metum Normannorum corporis i^ergn et yind^navos Andegavos ad monasterium SS. ita ut Salvator Bacchi transvecium fuerat
;

fuerit. Erga hoc non debet, qui vocatus Francobeneficus fuit Robertus, nasterium constat ex duoHugonis, ut

mo-

quibus non^i^iomatibus superstitibus, ., res.a seet a paire jr^f^, et res, aseeta patre donatas, nulia confert,
,.

Reliquias, ut recte Aleihensis non nisialiquas

(2) Trcsvaux. Rcciom. X. p.R. 215. (I) D. Bouquet. Bouqucl R.c. lom VII, L-Egl-^dcB^e^^pag.ai?. -(3)'d. (9) lliid. U Apr., pB_g._ 42. naa 42 - 14) Acl. SS. tom. li-t.

confirmat

(IH).

pdg.

}nC^t:^^if.^'^'S^^^l^-

S-2^!

-aa

Boui^i!'

X. Pg- 74

et

.75.

A^
DB

794

ACTA SANCTORUM.

DE

S.

MARTINO, ABBATE VERTAVENSI ET

CONF.

NANNETIS ET PICTAVIS

IN

GALLIA

1.

Memoria

in faslis sacris; diaconatus

Nannetis; praedicatio in pago

Herbadilla oppidum.
quum manifestum sit
fuisse seu iilius
nii

Herbadillico; exstiteritne
INIUnTI SCULO Vll. S. Martini
Vertaveniit

umquam

d prgesentem diem in Martyrologio Rotnano legimus

.-

quibus dicetur inferius;

esse ampiificationejn
:

In

Vertano

monasterio

eam ex prima desumptam

unde

Ai

Sancti

Martini abbatis.
;

Hasc

desumpta

mirum,

si edS'

memoria

in

ex Usuardo cujus tamen codicesalii Vertano,

alii Vertao,

fattii tacrii;

aliique demum et melius Vertavo hdbent. Usuardum similiter secuti sunt scriptor auctarii ad Adonem, qualem edidit Georgius , auctor Hagiologii Francigaliici seu Bituricensis (1), Galesinius, Saussayus, Ferrarius et Menoiogi Benedictini. Ast ipsi Usuardo praeiveratWandetbertus diaconus,ligato

dem inhac quoque recurrant dictiones. 3 Porro licet mens mihi non sit renovare controversias de mutuis regni Francorwn et
Britanniae Armoricx juribus et officiis ; juverit tamen pro praesenti argumento haec Ghronici Briocensis, ex antiquioribus contexti

el reiiiiutio-

uemregni
'"""**

m-

^'""-

monumentis, verba expendere, ut nempe appareat quid post pactiones cum Carolo Catvo
Britones eorumque senti^^ent clientes Erispog:ius, ait auctor itiius chronici (10), filius Nemenoi, postmortempatpisin regnum Britanniae jure baereditario concessit, seque in regem sublimare et uugere fecit Pace facta et .'^uper Dei Euang"elia jurata ipsum inter et Carolum Calvum regem Gallonim, comitalum et urbem Namneticam ad se et snos succcessores Britau;

sermone scribens

{'1]

-.

Miirtiuumquesuum

cele-

bruDsVertuDus adovnat. Jnier praetermissos ad diem vn maji{\^)3estimarunt decessores S. Martini

depositionem in Sanctonico, indicatam in Martyrologio S.Savini,et eamdem ad sequentem diem (4.) in Mariyrologio Notkeri (5), el

adxm

Ms. reginae Suecias pertiMartinum sed error maninere ad nostrum festus est agitur scilicei de S. Martino Sanctonensi, discipulo S. Martini Turonensis, cujus festum celebratur die vn decembris adeoque S. Mariinum solitarium, quem ex Florario Ms. iiidem inter prseiermissos proposuere ad xxnjunii (7) et quem in aliquo Adonis auctario ad diem ix decembris laudari afjirmat Baronius in annotatis ad prassentem diem xxiv octobris Martyrologii Komani, iterum non nostrum, sed Sanctonensem armaji,
(6)

iu

nise reg"eset principes retinuit libere etquiete,

suoque Britanuico rej^mo univit, sicut autea esse solebant tempore Conani, Meriadooi, Gralloni, Salomonis, Audroeni, Budici et Hoeli Magni, reg"um Britanniae successive antequam
,

urbs Namnetica fuisset per praesidem Galliarum virtute potentiae imperatoris sujier eum re-

gnuntis capta et occupata post mortem Hoeli

regris

Britonum Et
851

quum jam

aiiquanto ante

annum

Nannetensem agrum occupassent

bitror
sos
prjma Vita
tcripin anl*

quin etiam vereor ut Vertavensis

sit,

Britones, subit suspicari etiam ante id tem-

qui ad xx septembris venit inter prastermis(H).

invaiionr"

certum

Normanntj-

rum

ex Wandelberto et Usuardo wceiebre fuisse S. Martini Vertavensis nomen. Verumtamen id muito ynagis elucet ex tribus Vilis, quarum certo du3e et fors etiam iertia hoc aevojam legebantur. Prima, seu omnium antiquissima atque
2 Uiut id est,
flt

saeculo

hactenus inedita, scripta videtur, quum Nannetae adhuc parsessent Neustriee. Num. enim primo urbs Neustriae dicuntur Nannetse, et inferius num. sexto ex Vertavi sancto contubernio tanta erupisse sanctitatisopinio, ut tota inde fragniret Neustria. Porro ab exteris co-

pus hujus teiiuris incolas adeoque Vertavenses sibi non visos Neustriae subesse. His adde non tantum ad caicem nultum fieri de corporis translationibus sermonem, verum etiam K ex rudiori minusque compto styio manifestum esse hanc scriptionem praetuxisse auctoribus aiiarum Vitarum quorum studium in adornandis S. Martini gestis faciie ubique deprehenditur. Atque de his jam dicendum. 4. Videiicet Mabitionius duas edidit in Saeculoprimo BenedictinoS. Martiui Vitas, aite- geennda vua ram in medio tomo [W), alteram in appen- enpta ante dice (12) et utrique miracuiorum et transla- A"''""^"''*
j

tionis

adjecit

historiam.

In

observatione

mitatum Nannelicum etiam post annum 8j1 (9), quo Erispogius, victoriam adeptus, eum quiete possidendum a Caroto Caivo obtinuit, atiquoties intra NeustricV /ines reiatum

preevia

ad priorem scripsit suspicari licere hanc Vitam et miracuiorum iibrum ab eodem auctore fuisse conscripta num. emm
;

hsBC
ejus
:

iegi

verba

Jam diximus

qualiter

fuisse concesserim facile

lis

ab ipsis vero inco-

ad
ta

Nannetas civitatem Neustriae adhuc fuisse dictam prius non crediderim quam apta allata fuerint documenta. Neque inter haec censenda videtur aitera ex S. Martini Vitis, de
(1) Ap. Labbc. Bibl. nov. M^s lom 11, pag 7Ui. (2) Ap. Dachcriiim, Spicilc;.; tom. II, poK. U\ ain. iii folio. -(3).Acl. Sh. tom. 11 Muji. patt 133, - (4) Ibid. pag, 28S. (b)Lccl Canisii,lom.Il. part. III. pag. 12t>. (6) Acl. SS. lom. 111 Maji, pg. 187. t7)Ibid.iom. IV Junii, pag. 139. (8) Ibid.

rum rum rum

commotionem Herbadilla sit obiuquam rem non in libro Miracuiosed in Vita describi at vero a Miracuio,-

script07'e

se paulo

post

Normanno-

tempestatem vixisse satis demonstrari,

lom. ytSept, png. 108. {9\ .\rtdc virificr les diilev.Uprii.il, pag." 893 - (tU) Ap. D. Morice. tiUm. jnMir scrviri l'Hisl. dc :e. Mim. n.Mir " "- -"' ''Brrlagnc. lom. I, col. 25. !I)Pag.o7l clseqq -(12) Pg(| 08 1 et seqq.

'

dum

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBKIS.

"^^
ACCTOte

A dum Amulfum quemdam.cui utraque yrianus

a Normannis pr^cisa fuerat
statur; titulo
,

sibi

notum

te-

Vit^ addidit eam SQriptam ab auclore anomjmo, qui sieouaut quislo X ecceunte vixiU Verum D. Rivet quis alius hunc Histori^ literaria> Francise locum scripsit, neqwxquam h^c omnia probavidetur Histovit (i;. Et quidem statuendum et Miraculorum utrobique riam Translationis eamdem esse, ita ut duplex sit ejusdem scrx-

autem

alterius

quod in prxmissis sancti viriVitisnon 'j^^^*Porro quum ipsa Vita antiquissima sat mutto post B,mn\n\mortemscriptavideatur, func intelligere est pleraque ex fama, quam eunao crescere experimur quotidie omnes accepta monufuisse, et proin ea hic nohisnon adesse menta qu.v rebus mirabihbus P'^^^ /^^^ exploratum tWt.jrfJ\^ ww. ^tif^tlfJ' lt<.vnit, quippe est ^njpm. CU/tOtKtJ/tt concxUent ecclesiasticis tribunalibus firmiores postulaH
, : -

V. D. B.

,-

diversa. ptionis editio.sola reruni dispositione Rivetus, eac ut probe animadvertit

Beinde,
stylo
I

fit

palam hanc Historiam

esse scriptam

non ab auctore prioris Vitse, sed posterioris; ^ \,/n/,o riinfittnm a viro, qui viro oui et hanc proin, utpote digestam
^:""r,"'.." ad safculum
a viro iineeio,
cui quoqueMii raeuta debe

probationes pro miraculis quam pro aliis a^struendis rebus passim obviis. Quomodo faquse 7 Quum autem illius generis non sint clum i( ut^ de S. Martini or-tu diaconatu aliisque refe- lu-et S. MarlidiactmM runtur,-nil est quod ea quis in dubium revocei. nus Sannttenm auiem t;x/y", /-*"- de */ -autem exsurgit, quum ^. ejus in Virncuiias Difficultas
,

eiiet.

1^1, i\ lw,... sed ad ,. pertinere.

x,

Hunc plurimum
,

laudat Rivetus

dicens

^tr( Tra,utaiionem;

eum manifeste ortu Nannetensem esse, mona^ chatu rertavensem virum ut suo tempore peritum et in scribendo ordinis servantissimum. Neque ego adversus has taudes repug,

Superius ad d.em prm-. sione incipit sermo. Supertus addiemprx: cedentem in Commentario de S. Benedicto Theofalgico et Her-. fuse de pagis Medalgico, Ligeri, Ladione et Ledione badiltico, qui fere capiebantur, disseruimus, ostendente^
fluviis

sincenabo i quin etiam virum fuisse egregiae Etenim, ut jam dictum, prasritatis addam.

luxit ei Vita

antiquissima atque ampli/icat augetque locis comhanc continuo

omnium

pago Medalgico inclusum fuisse decanatum Medalgicum et territoriuyn S. Florentn; Montis Theofalgico decanatus S. Laurentn et decanatus Raet demum Herbadillico
Acuti;

jj

munibus, nil tamen quod ad rerum atixneat st %n substantiam de suo inserit quocirca credibiha, parum hac parte nonnulla promat potius cavendum ne id ei vitio detur, sed ubi corexemptari adeoque ipsi fidendum
:

lemundensem et Asianensem. Pagum Medalr Picia: gicum et Theofalgicum olim episcopo

in diplomate, viensi subfuisse aperte traditur anno S49 Carolus Calvus monasteria quod cout S Florentii Veteris concessit, dicens (12) veuerabiies imo potius hortatos esse
sensisse

Thatiatensem, Clissoniensem, Maroliensem,

adjuncta exqutsivit poris translationem,cujus complectitur seu etianp ipsemet narratione num.^ monet: Mirarefert miracula,de quibus quoque copia non defuit quse partim
, ,

cujus praesuepisoopos Didonem Pictaviensem, Medalgicus, in quo supr^r latui subjacet pigus Vetet-is) situs est, dictus locus (S. Fiorentii

culorum

partim a venerabili io-navia oblivioni tradita,

:

sVuinoarchidiaconosuntdescripta quiepauca prsecepta ^eu dihieinserimus. Legerat etiam de egrenlomata sui monasterii,quumloquens Ex quibus patnQiis hujus monachis,scribat et busunusfuitLannegisilus, cujus industna legenti rR^CEPTOnuM nosauimi solertia
:

quoque Nansimulque Theofalgicus, Actardum prsesulem etc. Similiter indubium netensem

est

sa^acis

tertia Vita

mulio pnnon muUop.-

poterit esse TBOKUM Itenorem lucide biographi laudes nonnihil eievat, 6 Alterius
^

manifesta

decanatus Maroliensem,Thalemundensem dioecesi Pictaviensi futsse, et Asianensem de donecepiscopatusLucionensisanno 1317 creseu longe major atus est. Ast si hi decanatus Pictaviensi paruerit vars pagi Herbadillici pr^suli,quidnisimiliterreliquapars,nempe
decanatusRatiatensis et Clissoniensts?Asi clima, tn quo HerRatiatensis decanatus seu
badillajacebat,ejitsjurisdictiontfuitobnoxui, episcopus, Felix, vtrmul-

vrr^;re$.

lius
'.
.

nempe esseguam scr^ptionem potius orationem

appeUabamus
,

Rivctus

historiam

ei

.: ^...^^^^vii

ad sxculum

evidenter nraeluxisse priorem owtfle-ntpr prxluxisse eum pertinere forsan x; prwcipua

nuid Nannetensis

tum commendatus,

in alienam

messem falcem

el rhetorice tta adorab eo fuisse selecla facta legi possent in choro; nata ut in festo S.Martini omnium antiquissimam ntam utut id est.sive secundam, discedit nrx oculis hahuerit, sive minus idcirco probanaliQuando a reliquis
.

Martinum t Quocumque F misit eo destinans 8. ditficultatum premtmur Ttaque convertamur, aut tentare saltem, acuteis; quos amovere
,

Zs

iTdiversa
tionis

primam et secundam DaPtmus sattshabentes YUam. tertiamqueomittemus; AnnotaUsinferius

pretium. fi-nfirse videtur S.M.r .num sentio s^culo ...quo "TEquidem Rattatense et thsso^Useconstat.climata P,clamensts de jure fuisse episco,n ad Ptctones seu climata
:

tt

BfrbadHli-

cut pajjm pertinetel

ad dia-

sunt

indicare

in

etTransk. V^ramque autem Miraculorum conconabtmur

ditionem ita in unmn qmd et simul intelUgaur ferre. ut nil pereal Men^^og^a TaderutralsUaut di,r._atm^^^^^ Zaderutra destt aut difT^at.m
Vita in
:

^n Z^L plimo Lc spectasse testatum ,a^xt smZ ad Aquitanos sanbens L>genm tSoMro de Oallts A.yp
.V
(13)

tttim Pictavif nttm

fnterPictones et

Bmedictinapr^teream.narraturS Martim aGocompluribus aUis librxs nempe

nono
(2),

^
ura. r

Namnetas

effluere:

oe

T}^i^^.: UgeH etOceano linRn et Ocea^ , f/J^^2da.NonaliterVibiusSequester:US

IIc/.T<ivv ri xai

^ p.
(15,
_

Na.uv;ro.v

"-'"';'''"-

"jf^f;""

Menard^

(3).

MabUlomo

i).

Bul-

djvidens Aquitauo* et

^^;'<^XrmBriUnmcumevoIvitur.Siu-

^-d/- *'*^(i45 cl 8C<1(|.

,,

vir

(ics l,ici.licmTiix

cl

de*

Octobris

Tomus X.

796
kVCTORI

DE
:

S
(1),

MAKTINO, ABBATE ET CONFESSORE.

qui dividit inter
et sic alii
,

tavit egregie

Ligeris, aii

dum
10

est.

ikidem lamen

V. D. B,

qui Gallias et ipsam Aqiiitiuiiam j propapostqnam Angustus Aquitania* fines gassGt scripserunt. Atqui provinciam seu pointra cujus tius termimim ecclesiasiicum
,

Verum dum haec disserimus,nodum

co7i-

p'"',^"^'"""'"

amhitum dixcesis Pictaviensis jacebat , limiiibus provincia^AquitaniCcV civilis circumscri-

stringimus, nedu7n solva77ius. Quidergo Felix Nannetensis diacoymm suum in dioecesimPictaviensem misit ? Sane terminos, quos siatuc' runt patres prsetergredi semper 77iaxi77ium
,

S.

Martious.

piacutum

in ecclesia habiiu7n est et schis7nate

ptum

fuisse non commu7iis taniwn illiussevi lex manifestum facit sed velsola inscriptio S. Hilarii Piciaviensis libri, in quaperpro,

vincias civiles disiinguuntur episcopi ei apprime leguntur episcopi provincise Aquitaninondum cmi^), quu7n videlicei circaannu7n'6t)S divisa esset (3): quoci^^ca ui Oceduas i7ipartes

ano ei Ligeri terminabatur provincia Aquitanica civilis ita et ecclesiastica, et proin dioecesisPiciaviensiSfUltimus
ecclesiasticaefinis.

ad caurum provinciae Ei quidem,quod secundum

est
,

nostrum argumentum

vide77ius S. Hila-

pienu7n. Verum sotvitur hic nodus ipsa S. Martini Vita, in qua aperte t^^aditur hanc pagi Herbadiilici parte^n, Naiinetibus C07itigua7n, ptane idololairige tenehris adhuc obruta77i jacuisse. Atqui nemo ignorat te7'7'as infideiiu7n, eiiamsi aticui dicccesi inclusee censentur, haberi tamqua^n vagas,neque proi7i ihidem leges de sey^vandis limitihus ejusdem esse ponderis: quin etiam Ariowaldo regi Longobardorum suspicio inerat episcopis no7i ia^itam esse au~ cto7Htatem i7i loca procul ab wbibus episcopatibus dissiia (9); sanequod fides christiana

rium
sis

episcopali
scribit

munere

his in partibus fun-

nondum

gentem;
(4):

quippe S.Gregorius TuronenIntra ipsiira Pictavorum terminum, qui

adjacet civitati Namneticjp, id est in vico Eatiatensi , Lupianus quidam in albis transiens requiescit.

Atque suhlaium arhiiror impedimentu7n, quominus hwc pars S. Martini Vit^ sincera haheaiur ticet ii qui Breviariu7n Lucionense anni 1836 scripseruni et forte eiia77i alii eam
in ea pe^ietrasse ce^iser-etur. his saiis
:

Hic fertur a Beato Hilario antistite

:

07nitiendam judicarint.
11

donum baptismatis suseepisse

,

sed raox, utdixi-

De

deieio Hey^hadiltee oppido seu civitate

p,.,

rima seiUen-

cdeo(}vte ipsn

Raiiaiente et

Clitionietue

climafa,

mus, migravit a corpore. Tertio credibile non qui tit ^nodo a est terminum Piciavorum vicum Raiiatensem 8. Gregorio accepimus capiebai, eipagum Herbadillicum, cujuspartem fuisse Raiiatense clima ja^n ostendimus, pro ecclesiasiico gubermio ita divisa fuisse duas in par^tes ut aliera ad provinciam Turonensem., alte^^a ad Burdigatenscm pertineret. PossctU et alia id genus addi qucv iamen hreviiaiis causa prxsiat omitiere. 9 Quid vero ad hsec adversarii ? Nil profecto alicujus momenti, nisi quodposiea Ratiate7ise et Clissionense climaia dejure episcopi Nannetensis fuerunt. Verum nil certi ex hoc capite deducere licet etenii^i nonne anno 849 pagus seu decanaius Medalgicus adhuc episcopo
,

tripiicem repe^Ho se7iientia77} ;pro pri^na pla7ie admittuntur 077inia quae S. Martini biogt^aphi hac de re tradiderunt pro secunda fit seiectio:
;

tia de deitru

^^^^^^^^^^^/o propter tn-

crtduUtatem

ne7npe Herbadiila^n exsiitisse ea77ique aquis

,

fuisse obruiam facile coyicediiur ; 77tiracido id factu7n rejicitur ; de^num juxta iertia77i i7iter

militer
tes

Pictaviensi subej^at? et tamen postea verisiquum anno 958 hcVC tellus penes comi,

Andegavenses facta est, i7i episcopi A7idegavensis aucioriiaiem transiit (5). Ui quid simile in Herbadillico fieret pago aptissima
,

exsiitit

causa anno 851, quo Kepogius, ut loquuniur Annales Bertiniani (6J, filius NomenogiiadCaroIum,veniens,inurbeAndegavorum datis manibus suscipitur, et tam reg-alibus indumentis quara paterna; potestatis dictione donatur, additur insuper Redonibus,

Namnetis et RATENSE.7n hisquidem adstruendis doleo quod sociutn non habeo R D. Tresvaux (7), auiumantem jam anno 84-3 vicum Lire, quem ad ripam sinistram Ligeris e regione Andenesii (Ancenis) mappse exhibe7it,ad dioecesim Nannetensem spectasse sed quo magis considero et retracto qu3e eadem de re in Commentario de S. Vitali Ratiatensi (8) conatus sum, eo firmior mihi insidet sententia illajn limitum
;

fahulas referuniur omnia. Singularum ^nomenta conahor proponere, liiis dire^npiione^n lectoris permittens judicio. Porro id prodigium verum habet non tantuin Alhertus Le Grand, sed ei Menardus (10), Buiieau et qui notas adjecit ad S. Martlui Vita77i in sseculo i Benedictino Certe, inquiens (11), ne quis hoc prodigium in fabulis habeat ex ipsolacu, in duo fere milliaria porrecto, veterum Eedificiorum rudera, tigna, variaque supellex etiarannm extrahi ab incolis feruntur. Post7nodw7i ta^nen Mabiltonius in A7inaUbus Benediciinis (12) ejusde77i prodigii narratui inser^uii ha7ic parenthesi^n Fabulara alii raaluntdicere.7p5Mm argumentu7n de tig7iis et dedificioru77i ruderibus destruere tentarunt Lobinellus (13) et Deric [H), ani7nadverte7ites tigna itla et rudera illuc potius vehi a quatuor rivis, molendinoru7n rui^ias et domuum secum 7'apieniibus. 12 Secundum senientiam sequuniur Valesius[\h),Huet(\Q]etdelaFonieneHe{\l),quisque
;
,
:

ecundaenlentia;

suis pugnantes argumentis

videlicet pri77io

Vitam
ejus

S. Martini Vertavensis, utui 7nulio post

,

mortem scriptam non spernendum esse monumenium,ineoquepeccaiumquidemforsitan fuisse vertendo in miracidu77i ran naturalein,non tamen credibitevideri nilveri suhesse. Secundo, in Vita S. Amandi, Trajectensisepiscopi,tradi eu7n hi7icoriu7idumfuisse; sed hsec asseriio fallax est re quidem vera in una ex ejus Viiis [\^}dicitur B. Amandus in pago Herbatilico non longealittoreOceani Gallice... traxisse originem unde sane constet pagum Herbatilicum exsiitisse ; verum non is, sed oppi:

mutatione^n a^ino 851 fuisse

facta77i.

Occasio

enim

ialis esse debuit ui sola pars sepientrionalisHerbadillici pagi adjicereturNanneiensi comiiaiui; quod iunc tantu77i contigisse liqui-

Bnuquel. (om. 1. pag. 121. - (2) S. Uilarii Opp. col. (3; KAt D. Douqucl, loin. I. l'rjff. (lag xv, (i) Dc Gloriii Coiifess. cap. liv. - (5| Dc la Foiueiielle dc Viiudoi^, Hccherclic* sur lcs pcup- qui habil. le Nord de ranc Poitoii, in iim. de la soc dcs aiil. de l'Ouest. lom. I. pna (11. (6} D. Boiiquct, lom. VII. pat; ti8. - (7) LEt-lisc dc B.el:.;;ne pag. 05. (8) Act. SS. U.m. VII Ocl pag. 1092. _(9) Jonas! VitaS. Berlulfi, insac II. Bcnedicl pag. I6l.~ (10) MHrlyrol. Beneii. pag. 308 el 359. (H^Pog. 372. (12) Lili. VI,

")

*>

4H.t

num.

IS, lom.

I.

pg.

ioi.

(15) Vics dc9 Suinls do Bietagnc,

toui.ll. i^ag.O el 10. (H) Ilisloiie ceclcsia^liqoe de Brclagnc. lom. II, pHg. 4 el scqq. (IB) Notilia GalliK, paj;. 2{5-

(|ti)

Slatistiqucde la Loire lufiiieure, cfr Mim. dc la soc. ili^s nnliq. dc rOucst, lom. V, pBg. -Hi). (17) Ucelicrclicfc sur les pcup qui habit. tc Nord i)c ranc. Puitou. Mt^m de b soc. elc. toiii I, pag. *Jti et passim. (18) Act. SS. tum. I Fel>. pag. 854.

dum

DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBRIS.

W
memoraACCTOBI V.

A du7n

Herbadilta in controversia est positum. Tertio in auxitium vocantur quse de S. Se..ntnUhuM in pAuR rp.ferunlur Vita
:

mannorum
tum
facile

clades a nullo scripiore

fuisse id

..nrh,-

ast

oppidum;ast dabitw\ni faltor, Vitam quam nunc primum in lucem

,

B.

Al. Senocli

liUl
'

UtUU/ UJJ/iUA ItUJUi tULt /U/l(.tOOC

/***

Tiffauges.

nico

liam * vocuDt oriundus fuit. Quarto in ChroS Brioci et in aliis lihris scribi civita-

tem Herbadillam a Begone spoliatam fuisse id argumentumdupticiterpeccat,quum verum :ri^r,^.^->^'y>H,n^dnnUr.itp.rneccat,Quum \y.adhinc sequeretur hanc civitatem seeculo quamvis nil tale in illis scriptis huc exstitisse; inveniatur sed a Lamberto comite Nanne;
,

que minus harum rerum ommum, quas de suo addidit Albertus Le Grand. Quintum, S. Gregorium Turoyxensem eo mvo vixisse, pagi hujus pagt quo Herbaditla ouo Herbadilla deleta dicitur claram fecisse mentionem; in coltigendis rebus mirabilibus fuisse studiosissimum et
; ;

nepoti tensi REGioNEM HerbadiUara Gueferio vero, ex imsuo concessam fuisse ; Begonem
proviso in llerbadillam {sciticet pagum) cum multitudine militum a^gredieuGunferium minime potuisse invenire (1).

regionem seu

tem, Quinto non inteltigi

B diciotopographico adhibuerit hinc pronum exstittsse nunc exstitisse hunc laessecredere esse credere tunc nondum proin destruct^ postmodum cum eumque modo Herbaditla^ sedem occupare sed, ut
;

quomodo factum esset ut^sisupponaturGrandeyntacumanteS.UaTex scriptoribus, tini iBVum exstitisse, nutlus Herbadilqui ante sa^culum vi plurium pagi uspiam sermonem lici tocorum meminerunt, eumve pro mfecerit de Grandilacu seu loco,
,

Nanneiensem dicccesim intra Turonensem et tamen alte de sticjacuisse provinciam penda illa ruina situisse. Sextum similiter Fortunatum, qui omnes captaret occasiones laudandi FelicisNannetensis, omisisse tamen HerbaditlcV interitum. Septimum, si considereturlocorum conditio, omnia circumquaque rivis ita comparata videri ut, qualuor huc
: ,

aquas advehentibus, ingens hicadsit undarum stagnum, quin atiqua extra ordinem causa umquam necessaria fuerit. Octavum, imploratam a S. Martino vindidam pugnare cum mansueto Christi spiritu et id genus miracula
.w."., .-^-v ..... ,;...<. esse. Nonum, valde muttos Herbadilla seu Herbaditttco pago sermode nem fecisse, sed ita semper ut pagum seu regionem, numquam oppidum seu civttatem

omnxa abjicienda omnia aojiviiim/^a

t-

alii a videbimus mutto magis admirantur Herbaditla ci^ nemineumquamdesptendida IZumentionem esse factam. Sexto absque

intellexerint.

Decimumdemum

et

quantum
,

miracido facile creari lacum terrae exundamaritimis xstibus, seu etiam Ligeris aquarum ebutlitione et id tiane, stagnantium prxcipuus ierttae genusatiis. Qux Lobinetlus,
senteniia^assertor,

hiatu

et

novi ultimum addit R. D. Traverszn D^ssernempe tatione de re moneta^na Britannide

contra affirmat et atibi sseiqnoret in Neertandia, in Anglia Sed quod res pius aquis depressa fuisse loca ?
;

nedum negei fieripotmsse, quam maxime adeoque quis

historiam de Herbaditla, aquis absor^pta, ortam esse ex confusione cum Batiato nunc vico mari et Eaise, quod sxculo vii inundantibus Ligeri sublatum sit (4] quibus et alia multa hsec de sua adjicit penu. Quid ergo? Omnia
, :

argumenta mihi

eeque placere

non dixerim

;
:

fieri possint,

parumjuvatur

historta,

rerum

demum verisiveritatis indagatrix. Septimo pagum nomen suum miie esse Herbadillicum oppido, non secus debere capiti seu prxcipuo egregium argu^nentum, si pagos
ac alios
:

minus asi pleraque improbare velim mutto heec omnia lectori permitsatis iamen habeo qui quamcumque ampiexus fuerit partere
;

tem,'socios habebit integerrimos.

11.

S.

Martini vita eremitica

nomen suum constaret ccVteros pagos legem capite : sed nuspiam hanc ^sisse a suo contra aperie video, sed aut morem probatum eversum in chronici Gotvisum-

fundatio Vertavi; an regula Benedictina ab initio in usu fun;

impugnatum et censis prodromo

13 Tertiam,

(2).

lertia
tia.

tenttii-

ad quam )am vemo, tenet senin Aquitania sua antxtentiam Dufour, qui pronuntiat numquam exsttiisse Qua (3) aperte HerbadUlam; Ziatem seuoppidum nomine esse clare MMtonius in Annalibus fabutam
;

datio Duogemellensis et Duritranslationes nensis. Mors

, ,

cultus.

F
S. Martinus,

Quum

hisioricos, necnon recenindicai et ut aiios omittam, Lobinellus muiits tiora Breviaria impugnat. Pru universam hanc historiam qui-

IrbiD^i Dumen, seu cam ducere statuii in siiva, quam quemadmodum ires btograDn-Men vocant
;

Martinus itaque nihil proficeret S. vitam eremiiipr^d^caiione,

'^;;^^;^^^
,,^;,^.

mum ab.eo

emissum teium non minus cerium et s^pms xn dem imbelle, sed pericuiosum est nempe hoc rerum genere
in iltam
,

historiam confictam^ videri totam hanc exempiar de deteta Sodoma dum divinum irJnelZina quidem. videndi avidioret

secun-

heecplaphi aperte tradunt. Ast nequaquam huc traLobineiio, ^stimanii iita omnia cent Braccarenepiscopi ducta ex Vita S. Martini, quiquodDumiensecondiderttei incoluertt sis monasieriumetiamnumD\xm\ens\sappellaiur; dtem in opere nostro habes ad et cujus Viiam in Nannetensi vicinxa XX Martii (b) deinde Dumensem s,lvam et ab anU^^^
.

eam iMdemversa^absit. Secundum gui

Verumk^ /,.j^ ,,., memoratam^

,,

''''TZ

mZZus scriptorel nequa::^hu7:uUreum.Tertium,ante.or.

,

TeT quidn! hos

si^nlt^

historicos

^omtne suo

^e-

Int^ajoru^^^^Z
mu&

leqq.

798
ftllCTOBI

DE
S.
;

S.

MARTINO, ABBATE ET CONPESSORE.

: :

mus

V. D. B.

MajHini hiographus, scribens Sylva, quam Duraen vocant secundus A sylvae illius,

vocant, remotissimis partibus; vero Silva namque est quae ab incolis tertius regioniE; usque in prsesens Du-Men nuncupatur. Qu^ tesiinionia ffocci haberi nequeunt,

quara

Dumeu
:

nos hic fidem nostram obiigabimus. Sexta demumt non videri stabilitatem, quae singularis Benedictime Regidai pars est, a S. Martino suismonachis fuisse prxscynptam; quantum judicare licet ex his quas inferius de
S.

Ebrulfo dicentur.

etiamsi nunc hujus silvge situm

assignaverit.
ndit

nemo

facile

IG Utut id est, ex hujus loci sancto contu- *'>''" ^um bernio tanta erupit sanctitatis opinio ut tota ^'""'^"n

Verta-

vum,non[>a
vide(ur) regu-

lamBenedviinam amplexut;

Hinc Veriavum, duabus leucis ultra Ligerim a Nanneiis distans, venit, qui loeus etianinum^^eiXow dicitur. Pluva coliegit R^ D. Xresvaux {\) dc abbaiia, quam hic fundavit
^^

inde fragraret Ts^eustria. Nam Martinus plu- 'Zlll^'*^^' rima undique construxit coenobia n^cprimus viUetw fuUtc
:

biographus
simiiia.

et

secundum eum ambo

:

reliqui
Vitalis

Quo periinent quge Ordericus

5. Martinus; nobis vero satis fuerit dixisse

ineunte scecuio xii, quum idem abbas prwesset Vertavensi simul et Ensionensi seu S. Jovini de Mamis asceteriis, versam esse in pr3eposituram seu cellam S. Jovini. In ptnma et secunda Viia iegiiur S. Martinus Kegulae quam districtione ibidem statuisse normam

eam

Facta dislractione repotuit, pauperibus ero* g-at. Conjugera, quara ut patris noraen haberet sacro velamine consecrans ccelesti acceperat spouso condonavit. Ipse tamquara elapsus a naufragio ad monasteriura festinavit. Et factus

de S. Ebrulfo tradidit rum, quidquid habere

,

praeciituam a transalpinis partibus

tulisie
;

fertur de-

quibus verbis Regulam S. Benedicti designar^i, quod S. Gi^egorius M. in Dialogis (2) eam vocarit discretiune prfecipuam, arbitrantur plerique. Verumtamen piurimte sunt dubitandi causse. Prima, facile fieri potuisse ut, quum biographi multo post S. Martini fTvum scripserintyVidentes regulam S.Benedicii suo tempore Veriavi observari, ipsi
crediderint
et

mansit ibi in omni humilitate monaohus excresceservieus Deo per aliquod tempus magisque sanctae converbatque in eo magis
,
,

sationis atiectus.

Relator

Vitoe

monasterium,

adquod
non

praefatus vir confugit, proprio

nomine

distinguit.

relatione didici,

Unde quod de hoc seniorum dignum duco futuris breviter

Venerabilis Martinus , Vertanensis abbas, abbatiam conslruxerat in loco , quem

enodare.

Duos Gemellos ab antiquitate vulgus

vocitat

eam ab

initio

iilic

fuisse in usu
(3).

proin a 5, Martino induciam

S.
(4),

Secundaf
circa an-

ce^iseri

Benedictum

obiisse

pro resuscitatione geminorura, quara ibidem factam vetustas meraorat. Nam geminam prolem potentis heri mors immaturu siue

num

o43

nec mulio anie mortem scripto

(5) et S.
;

tradidisse

suam Regulam
(fi)

Maurum

in Galtias destinasse

unde sequeretur

baptismo rapuerat ; unde niraius dolor utrosque parentes invaserat. Martinus autem, ab Angliareversus, amicos lugentes invenit, consoliitionem e coelo quaesivit, meritis et preci-

aiiquot annis posi Vertavenses jam fuisse Benedictinos : quod argumentum eos sane non

bus gemiuos

vitae

reddidit,

eosque in patri-

tangii qui sestimant

tamquam novum

S. Benedicii Regulam, solem, staiim fere omnia

Deo dicavit. monio eorumdem eidem loco nomen usque Antiquum ab eventu

monachos

lumine suo itiustrasse monasteria; sed eos tantum qui ejus progressum maxime fuisse lentum prsecipue ante S. Gregorii Magni tempora, persuasum habent. Tertia, biogra,

hodie perseverat ct ingens congeries lapidum

in fundameutis sediliciorum et ruinis raaceria-

rum

evidens testimonium dat, quod magnae

phum tertium emendassequcealii scripjserant,

ajens tantum
lineae
:

Ipse quoque
se

morum

subdldit

cum eis regulan quam Regulam

habitatio Bajocensium Ebrulfus, adhuc divitiis pagum et honoribus potens laicus, prffifati (ut dicunt) coenobii constructionis astitit cooperator idodignitatis

hominum

illustraverit.

PRIOUUM PATUUM DECRETIS JNSTITUTAM a traUSalpinifl ferunt reg-ionibus ab ipso delatam; per Regulam autem priorum patrura decretis instiinfetiigi Benedictinam sed colmidia?^um antiquiorum, prout testis est ipse Mabiltonius (7). Quartam addit Q Coiniius (S), qua se tamem parumperceiliprofiteiur Lobineilus, nempe nullam familiaritatem inter Beatos Maurura et Martinum legi intercessisse, quamvis Glannafoliense monasterium, cui Maurus S, Benedicti quondam dis,

neus. Incipientes enim consiliis adjuvit, haesistantes corroboravit , opibus et fuudis multisque modis res nuper inceptas augraentavit.

tutara

non

Ad postreraum omnibus
cavit,

nudatus ibi se abdi-

lectionetn

verusque Dei pauper monathile scema ibidem suscepit, et armis obedieutiae Deo militavit et intueniibus exemplo coruscavit.
(10); quse postquam recontinuo impugnat ascitavit Coi7itius{U), serens non in Breviariis Nannetensi et Ce-

n Hciec

Ordericus

vmginerS.
FMuifi;

cipulus praeerat, a Vertanensi, quod Martinus abbas administrabat, bidui tantura itinere distaret.

nomannensi, non in Vita edita ab Hugone Menardo non in Ms. Compendieyisi non
, ,

demum

Quinia,

omnes biographos

nil certi
,

S. Miirtini

italico

itinere habuisse

nil

de de

asportata Regida, adeoque vim aiiguam inferendam rerum seriei ut haec alicubi inserantur quocirca ipse Mabilloniu s in annotatis
:

contexuit Albertus Le Grand seu de Monie Reiaxo, utium reperiri vestigium peregrinationis quam Mariinus Nannetis inAngliametexAngiiaBajocas suin ea,

quam

sceperil ;

immo Martinum ex Italiaregulam suam asportasse ferri Verumtamen exstabat

.

ad Vitam tertiam (9), postquam meminit a Menardo affirmatum Regulam S. Benedicti

Veatavi ab initio viguisse, subdit
:

Vertavi traditio S. Martinum in transmarinas ivisse partes quibus Angiia designari

;

At
:

cum

bic auctor dubitanter in eam rem loquatur, id annotare maluimus quam affirmare neque
(\) L'ERlise dc relnRno. pn}-. 487 ct sofi.(2) Lih, II cap Inm. IIO(.,..foI.272. ^ (3) Vics .tos SS. io BretBfine; tnm. II, pg. H. - K)Mbilloiiiu9, Aiinal, Bcncd. hb V. cap. vni.iom, I. pag.lO;S.-,S) Cfr D. M*ge. Vic de S. Benoit avcc esplic pag. 4SI et soqq. (6) Mal.illonlu5. Annal. Bened. Iib. IV, num. xlvii et scqq. lom. I, pag. 96 ct 97.

videtur. In tibro nempe Miraculorum legitur: Erat autem princeps, cujus noraen excidit, transmarinis in partibus, qui filiam habebat,
I, pag.6t} ct alibi. (8) Anrtal. BbK, nuni. xiii. lom. IL pag. (>0. (9) Sico. Bencd. I, pae.374.-'(10)nisl Eceles. lib.Vl,ap. Ches(II) Ann. Eccles. mam. Scriptl. rer. Notinan. pog. 609. Franc. ad. an. !i6^. uum. ii ei xii, lora. II, pag. tid.

S<>.

Ibid. lib. HI, ccrtes. Fianc,

num

xxxvi.iom.

ad. nn.

(7)

quam

DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBRIS.

799
V. D.

A quam
rat
;

atrox

daemonum

et

ad quam
;

legio vexare consuevesanandam accersitus fuit S.

impedimenti superesse videtur quominus 5. Ebruifus circa annum 560 aut certe aiiquanto

Martinus hinc deinde super marmoreum discum, loco cymhx, reversus, Pro altero ar-

anie

annum

574

Duorum Gemeltorum

coe-

nobii constructionisastiterit cooperator idoneus,

et

gumento
Ebrulfnm

Suspicari

licet,

inquit

Cointius,

non diu post ipse fundarit Uticense

19 C^eterumCointiusopportuneanimadver''"J''^^'^//, Ordericum Vitalem non hiesitasse
S. Martinus
"^[^^''yJJ,':

CGenobium secessisse, priusquam Martinus primu Vertar.ensis nionasterii fundamenta jaceret qux dein urget ope ckronolosed megia^, quam nonexcertis testimoniis
in
; ,

tisset

utrum

Duorum Gemetiorum con-

ris conjecturis

nqM utrius t)i$ .(. 9"* V alut. q

tla.1:

proposueratAlberius le Grand. Quocirca et S. EbnUfivitss ordo et S. Martini hic in quaestionem veniunt. 18 Porro S. Martini ^tas rerumque gesta^^ series metienda est ex astate S. Felicis, Tuqui anno 582, ut ostendit ex S. Gregorio
die ronensi Solterius [l], ^cgrotare cwpit, et quemadmodum VIII Januarii anni sequentis, anno vuit R. D. Tresvaux (2), vitafunctus est

diderit ccenobium \nit quippe dubitans id affirmat], sed utrum S. Ebruifus eo septimum receperit quamobremsi cui tiberet S. Marti:

no eripere gloriam quod S. Ebruifi pater spiritualis fuerit;

eodemtamenjurenonnegarit

Duorum Gemeliorum asceterium suaei debere initia, quum cerium hgec habeant soiertissimi
testimonium. Permansit ibidem pr^terea S- Martini memoria, itaut ecciesia sed juverit quse ejus honestaretur nomine de hoc inthtuere ioco hictradere, quumpauca sint et nonnulia ad sancii nostri gtoriam faOrderici
;

episcopatus sui tricesimo tertio, setate septuag^enaria ; unde liquet eum anno 549 aut 550

episcopalibus indutum fuisse infulis, et proin non ante hoc tempus S. Martinum creatum addanfuisse diaconum. Quodsi deinaliquot

ciant.
2{)hiactis

episcoporumCenomannensiuin{%

reiiquafata
^^;^'^''
rii et J"/"; veitigia

Uerbadiltur anni, quos pr^edicando in pago ducenda, itinere forte Italico, vita eremitica Vertavi ponendis lico instituendo et initiis statuendum videtur Duorum insumpserit, Gemettorum monasterium inchoari nonposed nit cogit tuisse ante annum Christi 560 ut hcec tardiusfacta habeamus. DeS. Ebrulfi
;

inquit Mabiiionius (10), taudatur abbas monanosterii Duo-Gemellensis snb Dagoberto ejus primo; ibidemque (11) Herlemundus minis ejusurbis episcopus, qui origine Coloniensis vioctericus fuerat, dimisso ob tijrannorum ,lentiam episcopatu,orbatus ocutis serecepisse ad monasterium quoddam, ubi frater suus prxerat, Duos-Gemetios appeliatum, in

eultui S. Martini.

abbas
no.

setate

tates

compertum habemus imprimis ex duplici et mortis annum, videticet

nativi;

pago

Bajocassiyio. Id

factum regnante Pippi-

GuilChronicoMs. MonasteriiUticensis ei ex VII capite XXIII lelmi Gemeticensis libro et anno 596 in quibus legitur anno 517 natus Ex eodem Guillelmi Gemetifnnctus (3).
vita

pridetn, seectdo nempe Votunt (12) exeunte, a S. Amioberto Liberiacensi septimo monachos abbate missos illuc fuisse e suis vitam canoniqui, quum Duo-Gemeiienses ad eos ad monasticam reduce-

jam

cam
rent

deflexissent,
;

censis loco

novimus Uticense monasterium

et

Chilperico

tum, anni

et

Sigeberto regibus fuisse condiproin non ante mensem Decembrem

561, Clothario

eorumpatri funestum{4^],
biographus tradit
inchoationis

quippejussisseS. Gereboidum, episBajocensem. Nutla deinceps hujus copum Historia monasterii mentio, prseterquam in in qua translationis SS. Petri et Marcellim,
sic

Re quidem vera
elapso anno

5. Ebrulfi

legiturad

annum

S21 coecus

quidam nomine

vicesirao

secundo

eorum

in ipsa eremo, in

incursione insidiatoris ing-ressam afrara cladem subitaneae mortis

fuisse

eodem monasterio ab generis humani pestife-

de monasHildeboldus, ad S. Salvii profectus Gemellos appellatur, lumen terio quod ud Duos Anrecepisse (13) et in testamento

oculorum

segisi abbatis, anno

Mabitde qua S. Gregorius Turonensis ad tonius[h)

;

quam eamdem luem arUtratur

;

rum monasterium

libras

ad Duorum GeraelloAnns targientis{U).

annum 582 unde primordia Uticensis asceteC rii ad annum 56U pertinerent. Sed justo infirmiorargumentatio, quumS. Gregoriusde
generalilue instituat sermonem, biographus vetat quominus de particulari quid autem tentatum fuertt aliquot simiii mato Uticum partem annis postquam per magnam Gallix generatis illa tabes ? Fieri etiam incubuisset Uticum usque progressa sit gravis
;

videturvemsse Deietum deinde a Normannis, nam, ut subdit Gatita in manus idicorum

:

potest ut
lues,

qu^e

anno

591

mense secundo tam

in Turonico

quam

pulum
nensis
lonius

adtrivit,

in Nannetico agro poTurode qua S. et

jure patronatus decu.am villffi. diraiecclesiam S. Martini et Rol.ertus idem fundiam ecclesiffi de Ver etc. altare S. Martmi cereumdavit lampadem ante Ciuillelmus de \ er que pro Massa de B. Vir^ine. anno 1227 nuunulla anno 1224 et Sanson Guart Denique in Reges. lar-itisunt pro eodem cereo.
tis

ViUiers raonasteChristiana (15), Robertus de Robertus tunctemrio S VigorisCerasii, cujus prioratum de Duobus poris erat abbas, dedit omnibus qus oi cedebant et de Gemellis cum statum loci. sui erant, soilicet

prmul
(7)

tibro

Histori^

(6).

ArguMabit(xautse
in-

AnMis cusiodiatemporalium

abbatiie b.
S.

1-

menti itaque infirmitatem

ipsemet
et

satis senstt

froris

secundum eum

annum Christian^scriptores {% notantes

et S prffid.ct.-r anno leffiiurvirisreligiosis abbatite simplex prioratus a Cerasio

Cerpsii.necnon et prioratuura commissa Martini de Duobus Gemellis

Froraundi

sibi iiaud satis cepti Uticensis monasterii

com-

VI Henrici V.
,

Nunc

pertumesseetexploratum.Man.a/^^a^^^.G et ponanturUttletmo Gemeticensi sua fides,

censia exord^a
575.

^V^^^

sex leucis ^jarentonio quinque aut

^sssmmm ^^^^mm.
Durenense

quo Sigebertus mxsere

-^-^;";.^/ue\^ obxit adeoquenu

;

uunnem. coonommus proiterea tertium ex exc^tavU, videticet r^.;^^^ steri^s,% S. Martinus

mona-

800
ADCTORB

DES. MARTINO, ABBATE ETCONFESSORE.

procula Turonibuspterumque agenie, tacuis' set ? quocirca cvstimandum S. Martinum diaconi paries aut saltem viriapostolici implesse usque ad S. Felicis obitum ; diu dein degisse in eremo et circa annum tanium 600 Vertavo
;

V. D. B

Durenense ; utomittam Snsionense seu S. Jovini de Mamis, de quo in Historia translationis sermo fit. De Du7*enensis autem nomine Briolis moveripotest in Chronico quippe S.
:

ci

(1)

et

Nannetensi
;

(2)

scribitur

Dureuum

Theofalg-iae vicus

in antiquissima Vita et in

Durivum; in m Dirimum et demum Vita edita a Menardo Dureium in Fragmento HistoricV BritanBejii3> ArmoriCcV {S).Quum Vit^ein smculo editge passim ab eruditis adhibinedictino tm fuerint, ibique ex suggestione D. Jacobi
nis,

altera adhibita ab Atberto Le secunda et in tertia num;

Grand Duri-

dedisse initium.Huic argumento negaiivi generis aliquam vim inesse haud inficias ibo ;

non tantam tamen ui a communi sententia, qUcV S. Martini ohitum ad annum circiter 600 maxhne quo~ siatuat, recedendum videatur
;

niam
lice

S. Gregorius liies habebat

cum

S. Fe(5)

de rebus quibusdam temporalibus

Sergent, prioris claustralis S.Jovinide Mar annotatum fuisset Durivum sic dictum a
:

qucV lites originem forte suam habebani a tempore, quo S. Martinus^ro diaconi sui ofp,cio temporalia ecclesiae Nannentensis bona unde nit mirandum foret a procurabat S. Gregorio plane praeterita fuisse S. Martini gesia;eiiamsinonnullo tempore anieessetmortuus, quam ille suam Historiam ahsolvisset. Ceeierum quis ignoret mediam fere rerum suo tempore in Galliis gestarum partem a Turo:

duobus grande

rivulis illuc in

unum
;

confluentibus

(la

et la petite Maine) passim Durivum verum habeaturnomen. Pro Dureno tamen seu Durino pugnant major et melior codicum pars dein vulgai^e nomen adhuc esse
;

invaluit ut

Durin in prcemisso annotato additur. De etymologia seu originatione disputare nolim, licet verisimilius videatur esse nomenBritannicum non secus ac Dumen, de quo antea. Cseterum Durenense monasterium, quod ut hoc quidem^BVO duplexerat, virorumet tnulierum (de qua re non semel diximzisj, postea redactum est in prioratum cum nomine S. Georgii de Monte Acuto, non secus ac Vertavum, abbatise S. Jovini de Marnis subdilum. Situm
erat quatuoraut quinque leucis a Vertavo, in toco qui nunc in mappis dicitur S. Georg-e de
Montaig-u.
quo anno
ibi

nensi historico fuisse omissam ? Durem friur 24 Quocumque demum anno5.Martinusc?zem Verlavum, obierit, id certum Dureni hoc factum, Quo hiitc Novihepacto hinc Veriavum ejus delatum sit corpus iani, uhi S. explicant biographi. Jacuit id Vertavi humi yeteran\t$ quie$ccltai; sepultum, donec Normanni Nannetihus potiti S. Gohardum episcopum ad altare occideruyit; quod non anno 864, ut in Historia Translaiionis legitur, sed die ^^Junii anni 843 coniigisse

22

mertuMstil;

Quomodo ibidemmortuus sit S. Martinus

;

satis explicatur in Vitis.

At quo anno ? Albertus Le Grand ponit anno 589 Menardus, Seeculum I Benedictinum, Mabillonius in Annalibus et Bulteau anno fere QOd;Propriur}iNanneiense etBailletus signant awwwmCOl ; Lobinellus inter annum 625 et 630 ; et alii alia. In

fuse ostendit Janingus in Commentario de S. Gohardo (6). Qua trucidatione audiia, timore perterriii Vertavenses e sepuicro eduxere S. ftlartini exuvias et fugere Noviheriam, ubi B. Veteranus quiescit humatus et ibi ali-

quanto tempore commoratum. Quam inrem animadvertii Mabillonius (7) Duosunt in pago Andeg-avensi nostri ordinis prioratus sub titulo S. Veterini, quoruraunus vulgro S. Veterin
:

media itaque harum sententiarum diversiiate statuendum ante omnia videtur S. Martinum mortuum fuisse priusquam Dagobertus, Francorum reipublicEB princeps, multis et variis bellorum eventibus premeretur, et de coinobiis sanctorum multa auferret, quae suis militibus
partiretur
;

viheria vocabatur

appellatur, eo forsau in loco situs, qui olim Noalter in vico Geinensi, de

:

Gennes, cujus meminit

S.

Gregorius episcopus

in libro vi de Miraculis S. Martini cap. xiv. Est etvicus in conlinio pag:i Pictavensis vernacule

tunc enim Centulfo, simiiia Ver-

Vihiers dictus, quod nomen ad Noviheriae vocabulum satis accedit. 25 Minusplacent haeMabillonii conjectur^e.

Mabilloniihic

tavi nomineregzspatranii, e coelo

fuit, quemadmodum in legeiur inferius. Atqui

vindexad-

Eienim non de
tur
;

Miraculorum Dagobertum in haec

libro

dum

S. Veierino sed Veterano agi- dc rtbw conatque hic quidem Noviheriae quiescebat, jectwM expen$if. illejacerei in vico Geinensi, ut manifesie

probra incidisse ab anno 629 aui sequenii ex Fredegarii Scholasiici Chronico (4) manifestum est, et proin S. Martinum jam tum abiisse ad superos. Prseiereajam aliquanto anteannum 583, quo S. Felix obiit, diaconum fuisse simiiiter certum est. Dein si admitias
S. Ebrulfum monasiicie viise posuisse primordia in Duorum Gemellorum asceterio, id inter

(8), quo Caroius Caivus annoS^koGlannafoiiensemOnasteriumdonavitf

constat ex diplomaie

tradenseires quasdam sitas in pag-oAndeg-avensi [ad ripam sinisiram Ligeris infra Salmurium)f jn loco, quinunoupaturGena, ecclesiam constructam in honore S. Veterini, quo ipse corpore requiescit eic. Ejusdem dein corpus, minantibus Normannis, Trenorchium atque

annum

560

ei

574 necessario fuisse fac-

tum adeoquejamiunciniiiumdatum Veriavo

osiendimus supra. Alios iemporis limiies non habemus unde paieai nil ex his vehemenier
:

obsiare advet^sus
senteniiis.
lobintUi $en
tentia.

quampiam ex

prasmissis

23 Lohinellus, ui ad annum saltem 625 S. Martini vitam prorogei, se inducium tesiaiur

enim de viro

Gregorii Turonensis quomodo apostolico, iot coenobiorum conditore, trecentorum monachorumpatre ei non
:

sitentio S.

hinc Corbiniacum in agro Nivernensi delatum est (9), ubi ejus fesium die %^februarii{\^) 18 julii (11) agebatur. Quum itaque nequaquam verisitnile szYNoviheriaraMno eodemque iempore dictam fuisse Genara seu Geinam, sequiiur S. Veteranum non confundendum cum S. Veierino, ut ab aliquibus factum. Pariter conseniire non ausim Noviheriam esse Vibiers seu Vihers, quum hic iocus semper Viheriae dictee videaniur, ei mona-

lom^ Vll. paB.219. - (3) Ibid. paR. 48. ^ijUp LX, ap! D. Bu.,ucl. inm II. pag. 457.- (S) H,s(. Eccl. Frinc. lil.. *,
--

uuni. mx, tom. II. pag. tiU7. tS) Ap. D. Bouquel. tom. VMI, pag. 480. -0) StPc. IV Bcncd. part. i. pag. St)5.-(I0) Marly-

cap, v,ap. D. Bouquc. 10^.11,1). 25!i.-() Act. SS. uppl. Juuii, pag. 244 el 245. (7) Anoal. Bcncd. lib.

rologium Univ. Caslellani et Aulisiodorease deCaylus. (11) Aci. SS. prxtcrm. ud 18 Jtilii.

XXXII,

sterio

BIK VIGESIMA

QUAKTA

OCTOEIUS.

801
AUCTORB

sterio seu pTioratui

ecelesias

anno 1061 inchoato

(1).

titu-

lus noyi daius fuerit S. Veterani, sed alteri

animadvertamus S. Martini corpus Veriavo etaium fuisse ad finem ^nensis junii 843 aii"
;

V. D. B.

B. Mari^, alteriS. Jovini

Qu^

vero Mahillonii conjecturis substituantur,non haheo id unum nolare contentus iter non
;

per Ligerinit sed vehiculis et immenso jumeutorum apparatu institutum et proin ad sinistram fluvii positam fuisse Noviheriam nec tamen longe ab ejus ripis, quum per ejus alveum res ponderosse transvectse fuerint certum quoque videtur Noviheriam non in pago fiiisse Pictaviensi quum de reputsa, quam ab Ensionensibus postea passi sunt
,

quanto tempore commemoratum Noviheris^; dein frusira ientaium id inferre Ensionem; Aquihinc itum inAlverniam adPippinum prseceptum ad tanias regem, a quo obtenium comitem Piciavienseyn et Ensionenses atqui hiBC facile inira paucos menses fieri potuere ; ita vet exeunte anno H4a vet ineunte SllS.Mar-

tini

Quomodo Vertavenses, titulus heec habeat Pictavinissit repndiatum: corpus ejus sanctum a unde Ensionem intra pagum fuisse Pictaviensem, Noviheriam autem extra hunc pa:

gum, pronum

Noviheria jwil

Vetustum Breviarium S. Jovini inferiu^ citandum^ innuit Noviheriam in pago fuisse Amniaco sed quis ilte sit pagus frusira inquisivi. 26 Postquam itaque Noviherias aliquantum
est concludere.
;

corpus Ensionem tandem illaiwn videaQuodsihis opponas iunc temporis Pictavienses non paruisse Pippino, sed potius Carolo Calvo; equidem fateboridvulgo innui[^), quum passim supponatur tunc tempor-is Carolus Catvus inAquitaniaprgevaluisse. prMvakbai 28 Asi si tunc per Aquitaniam amicoset tundnagro Picfawemi. fauiores multis habuii in tocis aucioritatem casira vix ullam (!); exercebat exira sua
tur.
;

adeoque

quum

ilta S.

Historia documenium coasvum

Martini Translationis sit, oportei ut

comes Rainuifus, Pipjnni hosiis infensissimus, tunc Pictavis non fuerit, sed ut eodem
7'ediisset

niuUoi conuf ui

temporis

substitissent

Vertavenses, Ensio-

invehilur

S. Marlini

corpug En>to-

sui juris arbitrahantur cetlam, profectisunt. Verum Ensionenses, qui cano

nem, ouam

uem seu ad
Jooini:

nicam admiserant vitam,

veriti

neadmona.

Emeno comes, qui paucis annis quum sibi propier proclamatum Pip- ^ pinum II Aquitanice regem ab adversante Ludovico Pio iiineret, ad frairetn suum Turante,

forte

apud

Snnctones.

sticam redire cogereniur a Vertavensihus, finibus suis eos excedere jusserunt Quocirca nilsupererat quam ut Pippinum 11, Aquitani3e regem, qui tum in pago Avernico morahatur, adirent Branziacum * vicum, Lan;

pionem comitem Engotismensem

;

confugey^at

ita ut ager Pictaviensis tunc subesset Pippino, non secus ac Engolismensis in quo Pip-

drico in beneficium datum et Ensionensem cellam sihi reddi efflagitaturi. Petitis annuit princeps; qui rogante Landrico ipsomet, regiumprasceptumpro Branziacirestiiutione

Veriavensibus concessit liierisque monuit comitem Pictaviensem ut Ensionense monasterium eis reddendum curaret et canonicos, qui monasticss se non subderent reguta; petleret. Hoc pacto via aperta Vertavensibus
,

pinus Caroli Calvi exercitum fudit anno S4l cujus principibus accenseet Sancionensis baiur Landricus, quem cum Pippino in Atvernia versantem modo videbamus. Atque etiam post pactiones anni 815, per quas Caroius Caivus Sanctonensem, Engolismensem et Pictaviensem pagos nanciscebatur et retiqua Aquitania cedebat Pippino, hujus iamen au;

ctoritas

in iisdem

quemadmodum
27
77iaji

nonnihit perseveravit tiquet ex ejus diptomate die

eorumque beatissimi patroni

corpori.

Hmc

Deiisdem in fere ex Hisioria Translationis. vetusto Breviario Ms. S Jovini, de quo supra, Pepini Aquitanorum regis hxc teguntur (2}
:

anni S47 pro Gtonnensi S. Fiorentii monasterio, quod estsitum in pag-o Pictavo (5); ex aitero pro monasterio S. Maxentii, dato die Umartii anni 848 (6); etex tertio mensis
decemhris ejusdem anni de honis concessis abhaiix Nobiiiaco ei in pago Pictaviensi Pippino II sitzs (7); ut nil dicam de monetis, cusis ei Pictavis{S).C^eteadsa-iptis et Meiuli rum quum Pippinus pauiatim a se atienos fehinc cerit animos, inmulta probra iapsus
;

temporibus, abbate Eamirando, provido, corpus B. Martini Vertavensis ab Amniacopag-o miraculis coruscaus est relatum, et Ensium in cellula sui quondam juris au-

viro in consiliis

apud

regia susceptum, atque in ecclesia Johannis Euang:elistae juxta corpus S. Jovini B. est locatum. ejusdera loci abbatis venerabiliter honoris et reveQuo tempore duse inibi ejusdem ecclesije, renti consecratffi Deo habebantvir
ctoritate

nutti exstitisse videntur annaiistae qui \quge conipse egerit narrent; ynutti vero qui, quae

traeum
hisioria

sini acta,

exponant

undefiat ut ejus

maximis

invotvatur tenebris.

Johannis Euan^elisttB, alia ad Austrum in B. Septentrionem in meraoalio vero e reg-ione ad duas colriam S. Johannis Baptista). Inter istas
laterales ecclesias

Qx^oiniaeo 29 Porro Ensione quievit S. Martinitorpws juxta S. Jovinum; de qua re consentiunt ^^^*'^^^^^ prius

media intercapedine via esse

et sanctividebatur, per quam ob reverentiam equitando transitatem basilicarum, ne aliquis servabatur Beatique Marret, jure antiquitus viaobstruitur, monachorum tini abhito corpore,
:

Hisioria translationis ei Breciarium SJoviast quum duo ibidem essent tempia, eaque in Historia translationis vocentur alterum Peiri in S. Joannis Bapiistse, aiterum S. illud S. Joannis EvangeliBreviario autem
ni
; ;

^ m^iinJs

ui stx, hoc S.Joannis Baptistx, hincfd

tinus,

inibi

mansjones disponuntur

et ecclesia S. Jo-

S.U&v uno documento dicatur prius m in

Pippinm

II

coaptatur. hannis Buptistae in refectorium qumratur quo hsec facta si

rrx Aquilu-

m>,
ijo

livei

vl

atiter iln-

Porro incurritur tempore, non in unam h^c ad id ^''"^' tem quum

27
;

smt
^

inaitetempto S. Joannis Baptistm humatus, Evangelistw. Verum ro in templo S. Joannis

luatw.

Pippinum

II rnter

~'
.

difficuita-

quamquam Breviarium

istud

monumentum

l^'^'-^"' attlme^

domesticumsit,ejus tamenfides posihabenda Tideturquum^antiquissima breviaria s^cuifTantiquiora non s.nt. et maanme quia
^n

L^xrrarrr/s^^^^^
,l)Cfr G.IIi Christ. tom.
II. cnl.

-'-.^^^

i'-^--"-

^^~~
((i)

\^m.

cl

An

1 1 ,Ie

rnn..i uo l.
I

1846 184fi
^4

^K^

(lii (li)

VIII. pag. 3fi0. ~ Bnunuct, D. BnuMuct, Rccueil. lom. l ,n. de U m.c. jIcs . ^^^^ ^^

Ws

iiaies.iom.il, i'-h- '.'^'

y,

,,,

de rOuesl. lom. ly ,pag V ''"';. '"^,,-_ 1 Poitou; M(im. at. tooi. vi, Dunonl. Essui sur lcs Monnaie du

Lecoiiitre-

quippe

802
*.cTOM

DE

S.

D. B.

iiaque est S. MarJoannis Baptistae templo tiui exuvias in S. sepultas, et uon juxta S. Jovini corpus fuisse tempus elatas et in ecclesiam post multum Translatioms hiPetri translatas, ut habet

ex 3ede paulo inferius dicitur sublatum quod hsec in refectorium S Joannis Baptiside,

Quippe prius S. Martini Evangelistx et tamen fuisse in sedeS. Joannis

MAKTINO, ABBATE ET CONFESSORE. in polyptycho praesentis dioccesis corpus humatum

sis,

AurelianenPitivirum ciauditur. Qua vero causa qua

muianda

essei.

Tenendum

S. Martini culius ihi ortus fuerit, conjecturas fieri queunt, nil autem deierminari. In ejus honorem dedicatae dicuntur ecclesise in Cre et

Disse seu Dissay-sous-Lelude dicecesis Cenomannensis (6). Prwterea in occidentali Galiias

S.

parte celebrant S. UaviimVertavensis festum plures dieeceses; adeoque plurimae antiquae et recentiores lectiones mihi ad manus sunt
:

storicus,
rtiiqwB

9UI

reiiipiiarum

30 Id factum iv nonas decembris ^^^^ ^^^^^ Albertus Le Grand tradit S. MarEnsionem iranslatum tini corpus Vertavo Erroanno 878 idemque habet Lobinellus.
; ;

quo vero

sed nil in hissingulare, 32 Prosam rhytmicam de S, Martino exco- %'" de """'" sdice Ms. Vertavensi edidit Mabillonius in primo Sseculo Benedictino ; hanc et nos dabi-

neum

hoc id esse liquei ; sed suhibit forsan translationem ex templo anno factam fuisse non credtS Joannis BajMst^ in S. Petri ;

mus

Lingua, corde, mente tota Nunc Martini plebs devota

Recolat solemnia Cujus probant sanctitatem Et ferventem caritatem Miracula varia. Dum non credit, casum dedit
Ilerbadillafunditus
:

derim,
dies
II

quum anno 878 iv nonas decembris

seu

Quonon dominica, sed feria iii esset. poiius hoc anno S. Martini circa arhitror
cumreliquiis eccuvias feretro fuisse impositas

Leomi^ Judicaelis, regis BritannicP et SS.

Rufini
ei

nii,

nellus

Marculfi; quod feretrum anno USOreiectum fuisse iidem Albertus et Lohitradunt, yiommque translatioyiem fa^

Per Martinum Vertavinum

Floret

agmen

primitus

dominica ciam; cujus deinceps memoria die V. mense septembri posi Naiiviiaiem B. M.

Liberata et salvata
Principis est
filia
;

celehrata

quae res, licet difflcultates ex reliquiarum fortuna hic sponte S. Judicaelis enascantur (1), non videtur vocanda in dur
sit
;

Ursus cedit etobedit,

Remota

siEvitia;
scit

Saxum nare

per mare

Praesentis imperio;

fortuftaetcui'"

bium{^]. 31 S. MartJni

reliquiae, iia

jam suo tempore

Nectar sapit fons, quera capit

letepro solatio.
Cessit

Mahillonius

nou amplius exstant in mo, nasterio Eu&ioneusi, quod nunc S. Jovini de Mnrnis appellatur, ab hcereticis dire violatum. 8acrum ipsius caput in S. Elorentii abbatia
(3),

unda

et

immunda
:

Salmuriensi colitur, os vero brachii in cc^enobio Vertavensi, ubi sancti viri lapis sepulcralis longus amplius quinque pedes cernitur et a
fidelibus frequentatur. Sed, ut eoo
binelli ediiione inielligitur,

Cohors sub efflamine Hic redemptus sum et emptus, Clamat, sacro sanguine.

VIX-A-

ANXIQUISSIMA

nupera LoVertavi jam non

periit

exstat os brachii S. Martini

nempe in

S.

MARTINI.

Sieculi superiorisperturbationihus.

Templum
:

vero Vertavense meliorem habuit fortunam quod quippe adhuc exstet, si chorum excipias, iwc saeculo destructum. Exeunte anno 184-9
retectsB paries vetustissimgs,

ABBATIS VERTAVENSIS,

Ex

codice Ms. Ultrajectino S. Sal-

sieculi nimirum

vatoris a.

de his aliisque rebus videndae ephemerides (4). Valde difflcile est propter homony^ mum sanctum Turoneyisem novisse ecclesias, in quibus S. Martinus Vertavensis patronus
XI
;

CAPUT UNICUM.
y

Ceriissima iamen novimus ex Vita S. Gregorii Nicopolitani seu Armeni, qui p circa annum 1000 in Gallias venit ei deinessei.

ceps in Piiivirensi agro sanciissimam

duxU
noctu
hinc

Diaconatus Nannetis; prsedicatio hujus oppidi ruiHerbadillae

;

vUam.Quum sciiicet Pitiverim

divinitus admonitus est

accessii,

na; Vertavi monasterii origo;

quod non

long-e

quffidam parva ecclesia in honore S. Martini Vertavensis conBecrata erati ab omni strepitu hominum segreg:ata; quam propter solitudinem

S. Martini obitus in asceterio

Durinensi.
Martinus
ex nobilissimis parentibus urbis s. Mariinus, nomiue Naunetis, ortus fuit. ^"";f'';r
j,fif(,ui,

Solam vocabant, non plus ab hoc oppido duobus passuam millibus distantem. Quomodo vero eam adeptus sit S. Gregorius ah Alviza, pia matrona, ei vit3e suas sanciimonia illustrarit, videri potest in ejusdem Vita ad diem
incolse

Neustriffi b,

XVI martii

(5).

Gallice vocai

hunclocum
;

Castel-

Qui a pueritia tam bona; indolis apparuit, quod 'larentibus * eum praeceptoribus tradiderunt imbuendum lege divjna In brevi autem ita profecit quod cosetaneos scientia et moribus
excessit,

/.

pareotcs.

lanu^ in Martyrologio universali S. Martinle-aeul-en-Piverez seu Pitheverais sed nullum ejus amplius reperio vestigium in Diotiona^ rio universali Gallias, in Mappis Cassini aut

Et cum corpus subjiciens spiritus servituti ubi apti temporis metas attigit, Felix c tunc Nanne;

fulg-ens maxirae facundiae claritate. de die in diem cresceret in virtute,

(1) Cfr R. D. Trcsvnu, aj). Lnliinnati. Vies dcs SS. de Bretsgnc.toin. II. |eg. 11^), (2) Cfr Cliron. Bnt. ap. D. Monce, lom. I, cot. i. (5) Stec. 1 Bencd. pag. C89. (4) Ami de la

(S) Act. SS. rcliBion,t*2dcc. 18^9, lom. CXLIV, pag. 329. lom. II Moriii, pag -40!!. (6) 1'csche, Dict. topogr. de U Sarthe,V'>Crecl bitia}/-tou-Leiude.

tensis

DIE VIGESIMA
tensis

QUARTA OCTOBRIS.

S03
AMONTHO

episcopus

eum diaconem d

ordinavit,

fontem ad bibendum ibidem hauriret, convertebatur sibi in vinum optimum. Et cum ibidem diu mansisset in contemplatione , tota mentis intentione suspensus in Peum, tandem

committens sibitotius parochiaecuram e. Quomodoaatemiuilloetatusanctevixerit, quotque animas tnm verboquam exemplo Christo acquisierit, difficileesseto-stendere.
mittitur a Fetire

admonitus
latitaret.

est

humanee habitationis revisere

epifopo BerbadiWim,
alurui;

idolorum

2 Gallia enira adhuc ex parte superstitioni intendebut, praecipue autem cives

communionem, ne lucerna diutms sub modio

Igitura sylva,

quam Dumen vocant

t,

/tiUm prMdi-

urbs urbis quffi dicebatur HerbadiUa/-: quae licet Christianorum conNannelis contigua, terminalis, nuUo tamen fced [er] is pacto jun-

adlocum, qui nunc Vertanus dicitur, properavit. ibi mddicum tempus cum eg-isset, ccepit ab innumeris frequentari, odore bonse famffi
ejus attractisje quihus nonnulli sibi junge-

Locuples quippe et sufficiens sibi videbatur; cui fertilissimi cespitis multa erat deinde marinis seu Ligeris abundans copia
ffebatur.
;

bantur, iUuminari exemplo ejus

vel vci.

cup.entes

ahi mgentia sibi conferebant pr^d.a. qu.bus

,

mercibus, longe a boDorum omninm discreluug^ ^ .^^ pabat moribus. Unde nullus jam prffidicator igitur ibi accedere prffisumebat. Venerabilis prwidictus vehementer angebatur, quod Felix
in

subveniret

^vel ""' pauperibus monastena construeret uiwiioit;.. ^uiiov.vi^iv,^ quidam etiam filios suos offere;

bantDomino

servituros.
iiwfeexiret
'-'''"*f
miilia alia

6 Nobilissimum igitur coenobium iu honore

tam

ret.

vicina sibi urbe idolorum cultura vigeVocato itaque M:irtino diacono suo Vides,
:

Beati Joannis Baptistae aedificavit; quem locum Vertanum a veuustate antiquitus dictum re-

nindit
ria:

oiew-

inquit, karissime, quod nostris adhuc tempogeneris. numani eeneris uob ribus humani generis hostis dominetur anti^ ,- ^^-_. nmis Cnr non erubesc.mus s.c not)is proximas ! .iVlu?.!! "..L..tirn..Psordes?Nunc profani cultus nondum extirpasse sordes ? Nunc

mur. Hic Martinus, multitudinem aggregans angelicam cum eis ducebat ^^w..,^ ^ monachorum uiuuti..iiu.u^ ^Uam. Regulae quoque statuit uormam. quam t> ^. ^ _*: . transalpinis prscipuam districtione praecipuam a transalp.ms parti, ,

igitur vade ad

B
rpiiliam patilu;

urbem Herbadillam incredulo verbum Dei annuntians

Christi labora subjicere.

et

populo

bus fertur detulisse

tota

k.

Ex hujus

loci

sancto

eos fidei

contubernio tanta erupil sanctitatis opinio ut

jnde fragraret Neustria. Nam Martinus phirima undique construxit coenobia ; quibue monachorum multitudo erat tanta, ut ibi cen-

navi, 3 Martinus, devote obedien^, ascensa

ad

urbem pervenit

et

populo

regnum

Dei

perprffidicans, vitse aternffi delicias erebique Kt diutius ibidem conpetuas intonat poenas.

tenus^

quse cceuobia vinceretur numerus strenuissimis monachis committebat ; Verta:

sed irrideversMns, prfiedicaiido nihil proficit,

num

sibi reservans.

Congruis tamen temporiv.sitabat. Tantffi

unoloco, batur a poimlo nequam, et nunc de tamen de alio expellebatur. Quidam nunc

buseadem monasteria

Romanus, civis ipsius civitatis, nomiue cum uxore credidit et sanctum Martinum
;

solus

humilitatis et sanctitatis ut nullus eum considerare posset

autem omnibus apparebat,

quin
sibi

ho-

mundus
7

vilesceret.

sanctus spitio recepit apud quem coramanens, ingerobat miserffi civiverbii vitse indesineuter turba ejus perseverantati. Dendente autem attffidiari ingemiscens quod ccepit sanctus
tia*,
;

Visitando igitur venit

ffidificaverat,

Durinum

ubi

repiilti <t'..^ .. .

duo monasteria
aliud

mulierum

virorum et mon.-h.. mores scruta- ""'"'^ Cumque ibidem

unum

D-

raatiaoi.

conculporcis (iuotidie margaritas porrigeret

et cum infirmitate retur, tactus febre decubuit, mouachi, premeretnr et circumstarent lectulum cum ingenti strepitu agmina

vidit

malignorum

ppiiluu ubntetgttur et
ftr

candas. 4. Et

tniria in hipi-

dm

mT((aritr

cum delibecaret quid facto super hoc dixit perituram opus esset, vox sibi divinitus jubens ut cam hospite suo ac urbera fore et proh.beret eis eius nxore civitatem exiret,
;

horrendumresonantia;et,ut de magno Turoet iste illis dixit nensi Martino legitur, sic oc.us. statis maligui V Abite, inquit, Quid hic Tunc illi subito evanueruut. Vertaitaque Durinum obisset,
:

Quod ne rctrorsum respicerent.

et

cum

fecissent

jam
:

elevatis
dixit

Martinus, l(uige discessissent, sanctus mauibus in cffihim porrect.s, oculis et

Cumque Durinum nenses ad eum requirendum

S

miracutaet

li.

adeunt.

^^^-Zi Durire inter

Durinensibus autem
utrisque circa

humannm geTu, inquit, Christe, qui civitas, quam Dus venisti redimere, quia hffic bonitatis tuse verbo laboravi tibi acquirere
computavit jussistique pro perire fugieudo spernere, jabe eam
nihilo
;

corpus reddere nolentiestjet et Vertanenses mota bus lisinter eos sopor corpus locatis, Durinenses
Vertainvaditomnesqueobdormierunt. Tunc

nemtte'
laventeit:

Vr~

me eam

eter-

fugere coeperunt. nenses, corpus assumentes, occurrisset, et peplum Ouibus cum contractus

num uthicampliusDonsit
iniqua,

sedes

orer^ntmm
obl.v.one

quod erat supra feretrum

sanatus
recepit

tetigisset,

cont.nuo

est.Similiter et ccecus

accurrens lumen

sed

operiens

eam abyssus

hujusmodi verba fims8ecU.datffiterna. Cum dehiscens pontusque surset repente tellus murorum fastigia et templorum culffeis alta

minadicto

Martini citius complanavit.

,

auiem

hospitis uxor

attonita

sonore

pereunt.um
aud.erat

usque Vertanensibus itaque veloc.ter dicebatur Laudosa prius prope ripam, quffi cum .sancto eventu Separis n dicitur, nunc ab evigilati Dur.nenses , corpore pervenientihus armis usque prope .stam ecuti sunt eos cum in sanprope esset ut corpus
vector.bus facultatem

quam a sancto oblita comminationis ut videret quffinam conversa est retrorsum hujusmodi excitasset. Porro causa tumultum quo accl.v.s erat, conversadiriguit; et modo,
in

Hpam. Cumque jam Vertanens.bus fluctum auferretur, orantibus tr.bu t

: iurretortus ipsis altransiissent fluv.us .n transeundi et cum vpiim suum mox rediit. cum jam hostes non .,.,*.*9 Vertanenses itaque,
;

remans.t, sanctus autem lapidem stupefacta

t^ iibivitio

amariss.me Martinus, a longe stans, accusane h interitus actorem se Dit hujus relinquens, vastam here5 Mundum itaque

flere coe-

d.cen^ Durinen.sibu, timerent, insultaverunt est.s ? tam tarde commoraU tes- Quare vos permanet cr loci usque hodie
et

,^.>^>-

vtriit S.

Mariii

o,um

tious

et

litudinem
abit:

ab omnium hominum ^^^^Jf}^^^ affligens. herb.s, et remotam. Ubi se nimium v.vebat. Cum vero berbarum radicibus solum Octobris Tomtis X.
petivit.

Unde Durinenses voluctatem Dei t.bJe vocetur. sepultum proprh> reversi sunt ad

nomen

-A.urd.

Xtes

804
iSCIO
*:(OiiTUO.

DE

S.

MARTINO. ABBATE ET CONFESSOBE.

1

Tar^ni= ecc es.a Joanni est igitur corpu8 sanctum construxerat ; ub. Baptist^. quam ipse beatus

DeracTans perag

; ,

islic

autem

diversi operia effectum,

i^issima flumina (qua.

quanta

et

qualia operata

s.t

Chnst. c ement

^^^^^''^^^^^^

a.

^ ^"

^^ J^^ ^^^,^^^
.^^

contirmant

nuUa liumanae industriffi suffic.t expl.care , nuU.. kaiend. INOcundia. Transiit hic Sauctus uono

a-

Amen. vemb. ad laudem Dei omnipotentis.

,,,,, ,,,-. ,,, ^i.ahil.s ut omne adeo mirabiles nt nmn^ ditate, ut fuerunt,) fontes artificium humanum transcendant ejus per orationem de etiam splendidissimi
>^^^^^^ a..eri.

^,,,,

,^

ANNOTATA.
a

arvis producti,

non solum

cultis in locis, sed

De hac

Vita dictum in

Commentario

nurmn.^Zefd, Neustrias b Usqueadquodtempus Nannetas

civitas habita ilticfuerit,

dictumin Commendictum
est

etiam incultis, insolabaculi ipsiustixionevivacissime emanant, usque iu prjEsens lenes. dulcissimis etcrispantibusaquisuberrirai. Sane de his aquis plurimae sanitates couferuntur aeg-ro tis; de quibus non solum peregrini, sed et
cuncti intercalorem aestatis nimium sitis assiduse validum exstinguentes ardorem, misericordissimum Deum glorificant Martini. qui sicquo-

tario
c

numm.

2et

'6.

De

S. Felice in opere nostro cotitur, vii jutii.

ad

diem, quo
fuisse

Martiuum creatum d Cot7ttius{\] staluit S. presbyterum a S, Felice; mamfestus

:

per Martinum non solura salulem operatur corporum, sed etanimarum. In Alpium quoque
tidie

diaconatus lapsus. Satis erat concionaturo s^epius enim itlo gradus ; itemque abbati
ievo in monasteriis nuttus e

invia quantura laboris impenderit, hic orbe co-

monachis presby-

lendus omni, ut pervia fierent et quoraodo toto nisu mentis ibi elaboratum est ab illo nb mea;

ter e?^at

(2).

unum tantum tunc temporis Nannetensi fuisse archidiaconum, in dioccesi Quwn cl. V. Guerard (3) ex Vita S. Leodegae

Binc

liquet

idem iter omnibus, nuUus mortalium sermone comprehendere poterit suo. Tamen varia pro viribus suis commprcia iu
bile redderet

rii,

qui sub

jioiitifice

omnibiis ecclesiis ipsius

hanc de uno saeculum vm archidiacono legem usque ad durasse, fidem ipsius S. Leodegarii Vitas in dubium vocavit cl. v. de ta Fontenellede Vaudor4 ^4). Equidem crediderim nec certam legem, nec certum exstitisse morem sed variis in ditecesibus pro necessitate varia et finium amplitudine fuisse actum. Sseculo enim vii, dum viveret S. Leodegarius, in dicecesi Ctaromontana seu Arvernensi habebas eodem
dioecesis est pra;latus, statuisset
;

naviculam aequoreis fluctuantera undis affereutem atque sa lutaris dogmtis imbribus irrigantem quosque valebat, aeterna pro hoc nunc a Domino consequitur lucra non solum autem in caelesti patria gaudia possidet absque fine raansura; sed ita praetinitum est a Christo ut quod habet ipse nomen Martinus honorem. Quislocus sane est in terrarum orbe
:

tam procul
Martini

positus, et abditus, qui beneticia

istius gloriosissimi et

cum honore nominandi

quis
religionis

non
ita

percepit? Aut
est

christianae

extraneus factus qui non

tempore, ut ex secunda S. Praejecti Vita

stat.

coyt-

Geuesium archidiaconura (5) archidiaeonum prsifatse urbis (6).

f

et

Giroaldum

ejus sentiat auxiiium? Neque enim hsec vox mea solius est sed testes sunt cunctiE Eu,

oppidum exstiterit et absorptum fuerit quxsitumin Commentario numyn.W et seqq. Quo vero jure diaconus Nannetensis

An

id

gentes, id est Germanicus, Hispanicus, Vasco , Gotbus Gallicus , Stottus* , Britto

ropae
, ,

Saxo,

Burgundio, necnon

et

aliae

quam

plu- ScoUai

prgedicarit in dicecesi Pictaviensi, ibidem si-

rimse barbarae nationes, limina Apostolorum Romaefrequenter adeuntes. jEstimat Lohineltus

mititernumm. 7 et seqq. h Hic in tertia Vita seu in

loco edidit Mabillonius
:

omnia

hgec itinera potius periinere

;

ad
pe-

ea,

quam primo

S-

Martinum Dumiensem quem muttum

;

nos vero omittimus, haec inseruntur Sanctus ergo vir Martinus haec cernens, et tantarura aniraarum auctoremque eorum se pernicifm ingemens memorans, lacrymarum semet coepit abluere
(7),
,

regrinatum esse constat equidem arbitror nonnihit quoque itineratum fuisse S. Martinum Vertavensem, quum ex Vita antiquissima appareat aliquam horum itinerum Ver^ tavi sseculo ix ineuntesuperfuissememoriam;
quee veroperfecerit itinera alii determinent
,

fluctibus;

flexo se

destinans anirao fletibus,

seseque tnidens luctibus, saeculum peuitus deliberaus relinquere, nec jam deinceps ad cujuslibet dig-nitatis

omnia monumenta jam habentes pras ocutis. i De hac sitva dictum num. H Commentarii
prsevii.

celsa

apicem mundi cacumina,

redire. Cnlcans iiaque

arcti callis cseli celsa

petentis ag^greditur ardua; terrenaque despiciens,

sibi

vide
1

solum
;

cselestia quaerens,

ad exteras et

iucoguitas regiones properare festinat ac

k De monasterio Vertavensi ejusque Reguta Commentarium prcevium, num. 15. Videtur legendus tercentenus numerus; et in tertia seu prima ita in Vita secunda
;

provinciasi

demum
,

iter

nimis laboriosum sibi

Mabillonii

Plura praeterea condens ccenobia

assumit. llic titulo insignis reverentiae quidem Martinus virtutum meritis per^picuus

multaquedevotorum aggreganscoIlegia,usque
ad trecentorum et eo ampliusdiscipulorum greges traditur cumulasse numerum. Eumdem numerum reperit Menardus in codice S. Cornetii Compendiensi, et Albertus Le Grand in
aliis tribus

ac nobilis, universam Kuropam in peregrina-

Hic in montium spegelu frigoreque carnem sui corporis domans, spiituique subjiciendo eam, labra pallida gestans illic vero diversarum ]oca (ut prajfati sumus) regionum eanctarum
tioois

mercede

confecit.

cubus

latitans,

Mss. Ex monasteriis, in qux distributi erant trecenti itti monachi, novimus Vertavense, Duorum Qemeltorum^ Durinense
cherchessur le& vigueriesdu Poitou. Mrim i!e la soc. tieianiiqde rOueM. tom.V, pag 3:14 eUeqq (l)| Saec.ll Bcnedpiig.fi* el48.-(6) Ibid. pag. 648. -(7) Sc. Bened. I, pag 373,

(4)
(2j

Anual. Eccl. FrBnc. ad

an.Ii6!t,

num

42, lom. H, pag.59.

off.

ptg.

Examen bist. 148. (3) Divisions

Cfr

ei canoo.
lerril.

de regul,
la

de

junbus, Gaule, pag. 88.-(4] Reet

et

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS. nium viiiorum auperflua ^ et verisimillime etiam Ensionense seu S. Jomni. OpercK pretium est animadvertisse hgec in quamdam congregaiionis seu ordinis religiosi

805
labe sese
fecere se
JtOCtORS

AHOnTMO.

questres.
2

quibus
est

unum

virtutis gloria praedican-

^"J'" <"/*'">""''''*

speciem fuisse ordinaia quum unius ahbaiis visitationi subessent omnia. m Vide Commentarium praevium num. 21 Quamdiu perseverarit parthenon^ adjectus nti**iV/i* i/iM/i("/yiv..*/i incompertum. virili monasterio, v*iy>/ivM^i9*>//*i n Nulla alia videtur superesse memoria Separim (la Sevre Mantaise) umquam dictam fuisse Laudosam. Fabulas hic vendi gestimat
Valesius
aliis

dum

supernffi pietatis

dignatio
:

mundo huic
fidei virili-

largfita

Martinum

qui

scutum

ter tenens, contra venenosi

anguis incentiva
intorsit jacula.

epiritualia sancti

exercitii

De
^"
*

ouius ortu. cujus ortu,

plenae fidei

vitn. vita,

et obitii nnip. comperta obitu quae nnriTnprt.a

utilitatera

mus, ad multorum
veritate
fisi,

et

hnhehabeprofectam *

annotare cupimus,
illius

non

nostris viribus

aut altioris ingenii praeromisericordissimae

adeoque Separim, quod nomen Galliee rivis commune est, vocem esse
ll)

gativa,

fulti,

verum

Divinitatis

omnipotentiae subditi, qui os

mu-

celiicam.

torum

ALIA VITA
S.

quique rudem pecudis linguam articulata voce resolvit. Ad hoc etiam accedit et illud, quod non injussi aut temerarii ausus praesumptione, verum reverendorura quorumaperit,

cumque

MARTINI

Patrum caritativae dulcedinis id nimirum vereutcs iaaggredimur jussioue obedientiae notari quam contempsisse, magni
:

discrimiuis

ABBATIS VERTAVENSIS,

B Auctore monacho
Vertavensi ano^

nymOj
vixit.

qui

sceculo

IX

exeunte

Ex

ms.

cod.

monasterii

Silvse

labyrinthum evasisse *. Simul *'"PP'* etiam rati non mediocris augmenti fore, si tanti viri laudabilis ad imitandum digeratur vita, ut studiosi aequitatis habeant quod se^ loquentiam unde quantur, et os iuiqua obstruatur atqui nec nunc quidem penitus obmutuit iniquitas, cui beatitudinis beato rumquein beati regni gremio viventium nulla erit communionis unitas. Ceterum quicumque dignatus pauperculse hujus schedae apices revolveris, ne verborum tibi dispUceat rusti:

''

Majoris,

secundum editionem

citas

verum

sinceriter

praelibatae

historiee

sseculi I Benedictini a.

quippe Dei non in sermone constat, sed in virtute. Porro au. tem nec condecet Christiani famulatus devo-

complaceat

veritos.

Regnum

PROLOGUS AUOXORIS.
UuUifilei

tissimos
ipse

verborum perquirere fucum,

et

cum
Pater

simplicitatis

puritatis

amator

lOMClorum otd9.

sanctae o ' caturus fundamenta ecclesiae suae eam pretiosi Dorainus Christus, postquara sui sang-uinis effusione redemit, et mortis de-

omnipotens ad praedicandam verbi sui veritatem non rhetores aut grammaticos, verum
simplicissimos

victo principe,

glorise se

restituit

paternae

viduam aut superni respectu destitutam. Ipseenim a moderarainis supernisg-loriaesuae sedibus eam iuvisere non

nequaquam eam

reliquit

gubernaculis desiit et qiiibus sanse doctrinse emundi liberetur naufragio, sola praescientiae
:

quosque et idiotas delegerit, ne veritas argumeutis fallaciae videretur fuletiam auctoritate inhibemur in ciri. Legis domo Dei lucum plantare, videlicet ne claritatem cielestis oraculi compositioue verburum siquidem prsesumamus in aliquo mutilasse qui eam uon serenitatem obnubit veritatis
: ,

simplicibus, ut est, purisque, sed

uudecumque

suse
in

majestate providit. Patriarchis et Prophetis futuri sui sacra-

Quam

licet

fundarit

coUectitiis astruere nititur argumentis,

C menti

praeconibus, amplioris tamen privilegii Margratia excoluit in Apostolis, roboravit in victricispatientiae laurea respuere tyribus, qui mansura. caduca, ut possent adipisci sinefine
ssevientis Nec virtutis eorum longanimitatem quippe quipotuit perfringere terror mundi
:

ANNOTATUM.
a

De hac secunda

Vita satis dictum est in

5.

Commeniario preevio numm. 4 et

auiem, prxcedenti Vitee huic conveniuni omnia.

Annoiata
et

apposita^apprime

QuobusvivereCbristus eratetmori lucrum. Confessorum numerum gloriae non extorris persecutorum rosusapparuit chorus; qui licet belluinae crudelitatis rabiem, sint

haud experti

invisi hostis contra occulti tamen et

pugnando

blandimenta machinamentaet bonorum aemulis ingentia virtutum operum documenta. Gloriosior porro Martyproprii corporis

<:zQ^^^

reliquere rum confessio,

exquisitissimis

quod nec

corporei cruciatus
:

cesserit poenis

tum demum

a Deo dat Confessorum praedicanda virtutis voluptate calcata, vitffi labilis fortitudo, quod, desidena in semet carnalis suggestionis noxia
T,ro Christi

nomine

mortiticarit.

Crucem enim

Christi

eodem
(I)

et prospera gestantes, inter adversa constantes, ab omvirtutis proposito

20. Nol. Gall. pag-

WA

806
Al>CTOIlK

DE

S.

MARTINO, ABBATE ET CONFESSORE.

JDfirmaretur? quis scandaUzabatur, et Martinus non ureretur? Reluctantibus veritati, verbi, cum hic superni debriatus nectare

AHONTIlft-

VITA
S.

MARTINI VERTAVENSIS.

summa

cordis humilitate resisteus,

et

sicag-ebat,

salutem, Qt et audientium qusereret correctionem ; bonos

tortitudine resipiscerent.

incredulorum
soUicitans ut
a

CAPUT UNICUM.
_.
.

perseverarent, malis Huggerens ut

tinus

malitiaj

Talibus igitur Mar-

Diaconus Nannetis;

J-^*; praedicatio

TTophnrlillrf^-hlliaSODDidiruina: Herbadillde^nujusoppiuiiuiud,

Vertavi

mOnaSterii OrigO

S.

virtutum adoreis insignitus, omnibus ^'^^^^..pjentibuscompiacebat. -'-d-l'' SPorro adlmc ex parte sui Gall.ffi daemo"^^^--a^* ^.^^ ^^^^^^.^^^-^^ ,;^^^ns irveta^ nondum ad liquidumFactorisomnium vlrtutum matncpm

Martini obitus in asceterioDurinensi.

-r^iiit
HsrtinD^
Nauueien.i,,

susceperant fidem,

maxime

cives urbis, quae

dicebatur llerbadilla, erroneo redacti spiritu, ultra comprovincialium insaniam daemonicae subdiderant colla culturae. Quae urbs Namnetensi

^^^^^^

virvenerabiliter-*vit8eMartinusnomine sequi ab ipsis adolescentis ffivi primordiis ^ 1..,*;.. . .-:_i: uif nobilisHic Yir.hiiiH^,^^^^_. digcjplinae cselestis.
.

^^^

altum san-uine !^;t'i!X. simorum parentum nanciscendam nr.,..'/M.. iUius generis fastum totum ad
cretus,
venerobilis

contigua civitati, licet Chri.-.tianorum ^ conterminalis videretur, uuUo tamen loederis ,.t,^ i.Tn >ii^ jungebatur pacto cumhis iiiTicTphfttur necesse enim erat huut quorum respuerat fidei integritatem,
:

mani quoque coutubernii

vitaret societatem.

supernai
titudo

g-Ioriffi

convertit dig-nitatem.
illi

Nec

al-

prosapiffi fuit

arg-umentum super-

biiEised quo videEt quamvis litterarum adhuc imperitus

retur,
:

carior, eo studnit esse humilior.

Locuples quippe et sufficiens sibi videbatur, quippe cui fertUissimi cespitis muUa erat Tum copia frugum utililatibus opporluna.
status deinde marinis seu Ligerinis spem sui bonorum a longe ponens in mercibus, omnium discrepabat moribus. Accidit enim
iUi

j-

vim tamen verbi

illiiis

omnimodis secta.

batur Quantomagnuses, humilia tein omni?o\vo hus, el coram Dominoinvenies graiiam.

fuit urb.s, locus sacri ejus exorsus Neustriae OcciquEB Namnetia dicitur ut non abforet
:

ex divitiarum magnitudine auperbiffi magnitudo, nec Dei omnia bona dantie vel moSed utinam soUus dica UU erat cognitio.
ignorantiffi

denti, uiide radios supprni

fulgoris etiam ipsi

reatu deliquerit, et non totius

sffi-

spargeret Orienti. Hunc ubi parentes adverteruntacrioris ingenii, qui (ut diximus) nobilitatis

pfiUebant praerogativa, dant illum prae:

ceptoribus
spatio

quibus

non

longro

teraporis

commoratus,

mirum

dictu

quaUter

coaevos transiens ipsius discipUnse magistris

in

prfficonibus vitiae machinamento in veritatis crassatasit. Quod enim ignorantiae solel esse veniabile, quod sane per auperbiffi contumaciam committitur, merito damnabile judicanobiti sermo est tur. Itaque ad urbem de qua jam nuUus prffidicator, uuUus Christi Jesu

nuUoinvenitur secundus.

rabilis
iiierat

admiinstitutionis claritate tantse ilU dulcedo facundiae, ut maerentibns Itetitiae gauindiscipUnatis

Nam cum

quippe cui accedere famulus prffisumebat immanitas, ut eam lux tanta sffivitiae inerat paucorum vel perfectissimorum patienliaj fer:

dium,

modestige
igitur

^ incrempntura.

Linquens

haec,

reformaret quae

ostfntui potiiis forent quam saluti, renuntians totam anirai BcilicL-t scholusticis disciplinis, investiganda supernae phisui indaginem al

loaophiaeconvertit arcana. His igitur iutentus,

spiritui

reluctans subigehut corpus,

interio-

risque hominis sequens novitatem,

veterem,

magnanimitas. VenerabiUs igitur l''eUx, quem prffidiximus utiurU Namnetensium tunc tenere pontiticatus offi- linus cium, vehementer angebatur quod sui ffivo adhuc temporis in hac tam sibi coutigua urbe pristini dffimonicffi servitutis vestigia reman*^ sisseut erroris. Relinquere sibi creditas domi* verebatur, timens suorum damna, -caulis nici oviUs
ret

Hir-

qui

secundum

desideria

erroris corrumpitur,

fundituj> deposuerat,

solum araans Christum,

ejus

nec ex inimicis fidei aUqua sperans lucra. Immenso igitur animi msrore fluctuans, quid
in

odio habens

mundum. Sermo

secundum

hujus causa uegocii

sibi

agendum

foret,

Apo^tolum spirituaU sale conditus, griitiae dulcedinem inferebataudientibus. Porro autem omniquid de monim ejus quaUtate dixerim his qui omnibus condescendens bus aptus,
i^

non videbat. auxiUo id quod

Tandem

divinffi

miserationis
iuteUi-

utile po^se videretur

temporeis

fugientis
et ipse

tamquam

mundi rebus uterentur uteretur, maxime renunciansingulari

non reprobis ad dalutem, ut nequitiarum suarum nuUam haberent sed excusationem. Vocato itaque episcopus Margentiffi ejus, mittitur

tino,

qui

ei

tibus his, qua; videntur,

purissim
Sapientibus

Vide.s, inquit,

diaconatus adhffirebat obsequio carlssime, quod uostris tempo:

dilectiouis affinitate jungebatur.

ribus

humano

generi hostis adhuc dominetur

videbatur
inferior,

sapientior,

simplicibus quibusque

nimirum omuibus omuia factus ut

uti

omnes
DiatuHui fa
-

faceret salvos.

ciw inncln
^rodetl.

jussu
arce

apti temporis metas attigit, memoriae FeUcis, qui tunc pontificatum Nanneteusis tenebat ecclesiae, diaconi

4 Igilur

sacrffi

euscepta
se

commuuem
prfiebuerit

totius

parochiffi

Buscepit curam.

Hoc itaque suscepto

utiUtatibus

onere,

quautum
nostrffi

ecclesiae,

aniiquus? cur non erubescimus sic nobis proximas profani cultus nondum extirpasse ubique superuffi sordes ? ubique Christus, nos autem hic degloriffi divitiffi nunciantur sides coram ocuUs nostris patimur daemonici juris immutilatas permanere sedes? Quapropter, dulcissime, sequeus exemplum nostri PauU, qui gaudet in tribulationibus, Iffitatur in plagis, pro ipsis etiam mori desiderat ini:

non est possibiUtatis indagare. Quis enim intiTmabatur et Mdrtinus non cum eo

micis; securus de

superni plenitudine auxiUi,

vade, perfidis

ifltis

annuncia regnum Dei, neo magnitudine

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS. qu8B numquam relinquit magnitudiDe imminentium revoceris malorum:
quo amplius Domini nomiue laboraveris, eo amplius
quia
in loco

807
4UCT0II
UIORfllO
.

incolatua tui pro

beati-

spiravit uni

civium

sperantes in se, mcui carum uxoris eiai

,

solatium

tudine muueris in patria justorum donaberis. His Martinus auditis , licet multorum experoborarientia sua frustrari conjiceret coepta, ndjutorii cffilestis tus tamen promissionibus
et formidine postposita mortis,

virum

nomenque Romanus qui beatum ampUus hominum impietatem quam suam querebalur necessitatem, proprio
, ,

qui

susciperet hospitio
foveret
vidit

et pro posse

congruenti

quod jubetur

aggredi conatur. Benedictionem itaque postuLigeris latara adeptus, comite Cbristi suffagio,
Ninisese credidit alveo: et velut alter Jouas propheta pridicaturus accedit. Sane vitis cunctabundus invitusque populo Ninivitico

tantae alimento. Hunc devotiouis, ut temporalibus recompensaret ffiterna, Chri^^tiJesu huic protinus no-

ubi Martiuus

men

declarat

virtutem

prffidicat

regnum

annuntiat, credentemque cum uxore in tide commanensque saDCtae TrioitaUs baptizat

:

iUi, indesinentipm, ut coeperat,

vitffi ffiternse

imrainentis exitii sseva nunciavit discrimina: Martinus laetus et alacer peritursR urbi salutis praedicare nisus est iustituta. Minautem illum
crudelia plebs salvanda audivit, obsecrantem huuc et jugiteradmoneDtem populus perilurus

miserffi iugerebat

civitati.

Turba autem

ccetua
ri-

perituri multimodffi

ilUua

longanimiiaiis

dente

animique
pit

audire contempsit. Doluit

ille

promissi excidii
:

, perseverantium, coepit nimis Itaque mffirenlis angustia coufici. valde coecogitans inimicam deserere urbem, nerao eorum cffilestis vocaquod

tffidian

tribulari,

Ninivem pencula non sensisse urbem tlerbadillam leterDi interitus supplicium

incurrisse.
Bet %erbum

doluit hic

tionis gratiffi

dignus

fuerit

adjungi

secumque

decrecousiderans superni ffiquitutt-m consilii, gerentiura a vit coucilium vanitatis et iniqua

Igitur Martinus navi subvectus ad urbem anuunciat properat, populoque regnum Dei
7

sedebere relinqui
haberet.

vit

asternffi

mans
Btatem
tuta,

delicias erebique perpetuas intimajepoenas, omDipotentis Diviuitatis

ne cultor factus lufructuometeret non sffitelluris, quidChristo veniente siipsisqui se malici Nanctus*etiara,
.-

'Aoiius

(t)

judicacoeno involventes porcis non iramerito

Patris

et

Filii

et

Spiritus

Sancti

rentur

vanitatis

eorum

siDgularis

superstitiosa redarguens instifacundiffi prsedicabat gratia:

semel iequales, divinffi grati quam raargaritas anteferret, * JDobediensprevcrant

tiffi

judice reus sententiam damnatioDis Christo

Hfedit ab

Dii, inquit, vestri,

quos profanoacti errore de,

sustineret.

mentesque
facti

colitis

artis

humauiE

industria

essent. ingentisque cura quis custoditi ne perirent. Quod si soUertia sunt Iffiimpotes casus eos qui custodiae suse facti sunt, qui hominum scienti peritia

suDt

dum non

vehe9 Hffic eo igitur secum voIveDte, vox cum ab axe, quffi illum permens supero descendit spernere et tida periturae urbis contubernia silentii juberet ocia remeare. sibi

hotpiii-

ad

dilecti

Dumque hanc

jussionis divinffi

vocem aure

serit,

homiuumnihilorainus arte curantur. Quomodo

quos labore manuum ergo eos creditis deos, factos? Magis quippe vestrarum coguoscitis qui eorum indesivoB dii eorum censemini
,

daranatffi capessit intima, iutelligit protinus supplicia. Vourbi debita cffilitus imrainere

cato hospite
lestis

quem

justitiffi

jfim Christo assignai-at, caet animadversionem iudicat

,

fatigamini. nentis curie pervigili soUicitudine Jovis viderat ibi Martinus aurei Siquidem quosimulacrum, Mercurii et Dianffi, Veneris fusa, porque et llercuUs. aere aut marmore nuUatenus quiescere teuta. Itaque vir beatus

utperiturossecum fugiendo deserat hortando precibus soUicitat. Cunctabundus ille tandem cum minis perterritus, quod jubetur victus et uxorenititurimplerefesUnus.QuibuscumMartino

jam
;

arguendo, patiebaiur, sed opportune importune

terribili

Christi obsecrando, increpando verbum serere nitebatur. Isudperditorum mentibus

converti

* interminatu urbis digressis, jussus urbem audereut ne retrorsus ut ad sentieus per Spiriium hic

urbe...iuurt

nimirum

etiam

proventurffi

Sodomiticffi ruioffi

discri-

ciabiit

his

qualiter in

mundi

principio

Deus

quaUter homiuem ad sui condidit imugiuem, beaUtudinem felicem araisit: et per paradisi per suasionera virulenti anguis prolapsus Uis recuperavit incarDationem.
,

Angelo cum F mina quibus Loth exemptus ab ne gemina sobole, prfficepto accep.t, uxore et ergo Martidebeat aspicere. Hujus
retrorsum

unJci Filii sui

ab urbe d.remerat, Dus memorpericuU,quos cujuscumque tumulus a dine magnitudine voce

fiectereDtur obtutu, recti itineris

mmaci

Virgiuis etiam addebat partum

passionem
,

ex mortuis, beatissimse crucis, resurrectionem

Spmtus-saDascensionem iu caelis. adventura peccatorum per hivacrum remissionem cti

baptismi, futurum nostrffi carnis iudiciura Dei, resurrectionem malorum sanctorum. necnon poenas
in

monuisset et moDendo impiccamr. ^^^^lO^Cum ergo hos ita d.scesab urbe longiuscule
terruisset,

Vrbi eladem

consommatione saecuU
.
:

Ise
tenti

e evatis

jamque sursum

ocuiis

munibusque
.

Cffioporrectis-.Tu^iDquit, pietale bonitatis tuffi ductus

Christe

quipo-

humanum
merito pe
-

ffaudia

irapleta et per Christum quae omDia in Christo cathoUca Tahbus fides docet sive implenda, eftera p ebs monitis et pr^dicationibus

genus a

te

conditum,

culpffi

suffi

pusilUtatis

penetret nunc ditum. venisU rediraere, magnificentiam justitiffi meffi

oratio
tuffi.

e us

tantam insipienti. devolut. icta atrocior. ad dennon raodo verba vitaUa est vesaniam, ut

Lboravi hanc urbem ^^^^^.^^'^^

rere

verumetiam dere non timeret, ^^^f^ hospitalitatis omni bumauitatis et ab

f--^

ealutis

su.s sed conspice, laboravit verba bc.niU.^ renuit rdicare: hofpites Domme computavit. Juss.sti me tuffi pro nihilo .n ffitersperne.e. jube eam rex

^^^^^^ se error

bus

putaret gratia secludeudum

De$pie*<ur
incotit.
jf>

eam fugiendo

ut hic ampUus non jusUssime perire sed openens eam iniqua Bedes operantium

num

808
ASCTOll
AflONTM*.

DE
ing-enti gremitu et

S.

MARTINO, ABBATE ET CONFESSORE.

gratiae

cum

lacrymis perorasset

laudibus
fovebat

non solum relevabat

gloriae,

eum D
conSic

repente terra dehiscens a conspectu superno jussa discedere abftiit pontusque surg-ens ab imo alta murorum fastigria seu teraplorum oulmina dicto citius complanavit. Operuit eam abyssus; facta est ferax piscium, quae quondam
:

spe
erg-o

superventurae

sed

etiam
vitae.

gruenti

ope
in

transeuntis

Martinus
actione

rum
tota

et

vivens in gratiacontemplationis acumine

:

eremo

florentissimis conventibus g-audebat

hominum.

dicit Veritas, guiridetis, quia Et vere civitas haec, quia sine modo sequi nisa est temporalem laetitiam, ad aeternum pervenit lamentum Uac sane ultionis quae Martini censura urbs meruit iuterire nostri contempsit monitis obedire. Videant et perpeudant qui famulos veritatis spernunt, et

V^em\n,vobis,

^D/orfl^i^u.

suspendebatur mentis intentione tum plane cunctis rebus quae volvuntur eminens, cselestibusque proximus, exspectabat eum qul 6e .salvum faceret a pusillanimitate spiritus
et tempestate. Omnis enim homo inter homines vivens tempestatis tumultum patitur in mente, et quasi quidam eum impellit turbo, dum cogitationum se ingrerit multitudo. Dumque hoc nunc, aliud item cogitat, incerto fluctuans animus, quasi a facie turbinis ubi abscondi possit iguorat. Qui vero secretioris
vitas

intellig:ant si possunt

qua ultionis austeritaie

?

multandi sunt. Sanctum eiiim virum quisig^noret

Dei esse

templum

Templum enim

Dei,

remotionem petunt, a motibus mundani

clamat Apostolus, sanctum est quod eatis vos. Et cum hujusmodi templum provocatur ad iracundiam, habitator nimirum templi excitatur ad vindictam.
Botpita retro
atpicieniverlirur in $tu-

11

Ea enim

quae pertulit

supplicia urbis
in

sequestres in continua Auctoris sui pace requiescunt: ac velut in tranquillo contemplationis speculo foeditatem sive pulchritudiuem animae suae contuentur. Verum non de omnibus hoc nam et multi in civitatibus
fluctus
:

iuiug pJebs impia, noverint quique reproborum

et

constituti secretiori

(uam.

veritati
,

resistentium

sibi

perpetuum

et nounulli in solitudinibus residentes

tis

mente Domino placuerunt, per men-

praeparata
sibi

cum
tur
:

sicut Dorainus ipse referentibus de Gallileis, quorum snng-uinem Pilatus eorum miscuerat sacrificiis, dixisse legi-

incuriam ignavi

facti sunt.

noster non ocio aut desidiae

Verum Martinus ^ manus dedit, sed

perfectis-

dico vohis, quia nisi posniientiam egeritiSf similiter omnes peribitis. Verum ut ad id redeamus unde paullo evagati sumus;

Amen

ardua semper et secretiora appetens, simorum quorumque sive exemplum

tator fuit.

sive imi-

13

Cum

itaque

disposuisset
in

immo
coucilii

ante

Martini hospitis uxor altouita souore pereun-

saecula

dispositum
compleri

secreto

Venavum ptsui m.ubi muUtt

"<*

tium oblita commiuationis, quam a Martino audierat conversa est retrorsum ut videret quffinam causa tumultum hujusmodi excitas* set. Porro conversa diriguit et modo quo acclinis erat in lapidem stupefacta remansit. Uber quidem hic dicendi locus est, sedne lecto, ,
,

ante

humanos oculos supernae

vellet

benig-nitatis
,

''oAir.

providentia
scilicet

Martini vitam
;

adad hominum proferre notitiam monetur idem ppp soporis quietem humanae
habitationis
videlicet

ut

denuo revisere communionem, exemplorum ipsius beatitudine

ris

animum

multiplicitate

num, quid
sit,

in

confuudamussermohoc facto amplius dicendura visum

multi adjustitiam erudirentur, et a peccatorum squaloribus liberati vitae mundissimae

redderentur: ut etiam iucerna Dei, non modio supposita sed supra candelabrum Ecclesiae statuta, cunctis qui in domo sunt luceret, et
,

peritioribus relinquamus.

Unum

inserere

placet, ne

postquam venimus ad Christum, per-

inioUiudinemierecipii.

petremus iniquum. 12 Uujus crg-o tam horrendo exitii judicio patrato, Martiuus a long-e stans coepit casus eorum eortem multae amaritudinis lacrymis deflere, et interitus eorum se auctorem ing-e-

caliginem tenebrarum
sui fulgore radiaret
,

vitse praesentis

luminis
diri-

quo praesentes viderent

intentionem

ubi spiritualium g^ressuum

g-erent, et a via pacis in via scandali ulterius

minare, quem nequivit moneudo convertere. C Cum hujusmodi ergo animi defectu, quod olim

non deviarent.

Ig^itur

Martinus asylvae

illius,

quam Dumen
partibu.s,

vocant, remotissimis digressus

Siquidem cuneremi vastae solitudinem petit, quo cum mag-na cordis et spiritus contritione per multorum dierum curcog^itarat
,

perficere disponit.

cta quffi

mundi suut desereus

ad locum qui nunc Vertavus dicitur multum temporis transegerat, cum ecce frequentari ab innumeris populorum coepit, quus odor beatae famse
properavit: ibique nondura
illius

ricula mausit,

hominum

vitans contubernia

a semotissirais excitabat oris, cupientes

caelestibusque supernae g-ioriae mysteriis oculos figens meutis, contempiatione pascebatur

sancti ejus raeriti precibus Christo

dari
attentius.
Alii

commen-

quantumque se rebus diremerat humanis, tanto liberius Angelicis propinquabat choreis. Nutriebatur sane quoties corporeae aurffi necessitag imperaret, herbis herbarumdivina:

uihilominus se famulo Dei conjungebant exemplorura illius vera cselesti disciplina graudentes illuminari, ut cum eo in retributionis regrno partem beatitudinis invenirent, cujus hic passionum laborumque

que radicibus, quse

humus:

quarum

illius eremi torrida g-ignit araarissimi succi fervorem

agonibus

communicarent.
devotionis
et

Quidam
sancto
:

etiam
viro

summae
bus
et

potenti^

temperabat laticis unda calitus in dulcem vini conversa liquorem. Nam ibi fons dulcissimas manabat aquas: quem dum Martinus
levandae
sitis gratia adiret faciente Christo qui cuncta condidit ex nihilo pro vilibus , aquis vino refovebatur pracipuo. Nimirum
,

ingentia juris
indigentiae

sui conferebant prsedia

qui-

monasteria construeret, et pauperum subveniret Filios quoque suos

offe

gratiam necessitudinis primam nonnuUi

nutriri,

rebant, orantes eos spiritualis alimoniffi lacte

ibi

Dominus praesens erat, qui olim in Cana Uahleffi aquarum vilem materiam in pretiosissimam
vini

rent cffilestium
iri.

usquedum solidioris cibi convalesce. mandatorum esca refectum

multitudine prae- roWumi(ae confluen- Hccondit.

convertit

naturam. Ut enim
in

servus suus

Postquam ergo tam

alacnor

fieret

ejus

potentis

diorum,

quam etiam virorum ad

tium

DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBRIS.

809
iCCTMB
iHONTHO.

A tium practice compulsus est

Baptistae -lohannie,

vivere,
;

supernae abesse funditus theorise

non tamen in hoDorem

vir Dei aliquamdiu

commoratus, discipuJorum moresetvitam perscrutabatur sedulus, imppr-

quo major

inter natos

mu-

lierum nemo surrexit, nobilissimum coenobium aediiicavit. Hunc itaque locum, ui supra jam quem dictum, antiqui vocavere Vertavura
,

tiens unicuique, sicut videbat, monita salutis perpetuae, et quaUter ab iusidiis lubrici anguis

animarum suarum
nens instruere.

lucratores fierent, non desi-

remur a

quod dictum gratae planitiei circumseptus limbo, non tam gratia pulchritudinis, qiiam etiam omni prtestat praerogjitiva utilitatis. Hic ergo Martinus multitudinem aggregans manachorum, Angelicam cum his ducebat vitam, ad perennem futurae beatitudinis magis raagisque suspirans gloriam. Regulae quoque beatissimam statuit
viroris venustate sic
;

17 Uis igitur intentus febre tangitur, et

ut

Morti proai-

pulsanti judici aperire debeat urgetur.

Omni

mu$

dKtnontt

videl.

normam

quam satis arduara et discretionis , censura praecipuam olira ipse a TransalpinaB regionis partibus fertur detulisse. Ex hujus
ergo
stro
loci

ergo virtute corporesB salutis destitutus, et lamcu animo laitus et alacer praestolabatur exitum, sciens et sperans a justo Judice repositam sibi coronara justitiae. Cumque fratres fiUique sui ejus circurastarent lectulum et sese tanti patris quererentur destitui solatio, subito Martinus respicieus vidit raalignorum spirituum agmina cum ingenti clamoris stre,

pitu

horrendum
;

resouiintia

et ut de

magno

sancto contubernio veliit fertuli apiainstitutionis

cselestis

melle

redolentia
io

tanta eruperunt examina, ut

tota ex

mirum
floribus

raodum

eorum coadunatis

fragraret

Martiuo illo poutificum speculo legitur, mised Christi Jesu de potenti nime extimuit beniguitate securus coram cuoctis qui adstaQuid hic, inquieus, tenebaut exclamavit
:

Neustria. Nam Martinus ab hoc loco digressus plurima undique vitae regularis construxit in quibus monachorum multitudo coecobia
,

brosae phalanges agitis

i*

abite ocius

ego

pii

Jesu redemptus sanguine Don ero particeps daranationis vestrse. Haec ubi dixit, omnis
oculis ejus evanuit.

inerat

magna

vinceretur

Deum
ctus.
Ittm atia plu-

adeo uttrecentenus multitudine numerus, quibus coramunis erga etsauctse vitae propositum cualebat affe:

iUa iramundorum spirituum infestatio coram Mox ergo corporis inva,

lescente molestia

deposita corruptibilis ho-

15

Hos

ergo, quos extra constituerat, per-

quisitis inter eos strenuissimis delegavit, Ver-

tavum suae soUicitudini et curffi reliquit, non tamen foren::es penitus deserens, sed congruis temporum raomentis visitans, et vitae aeternsB pabula subministrans, ne quis eorum illicita admitteret, jussa divinitatis abnueret, maiorum
se

ad contemplanda beatorum minis gaudia felix iUius emigrat anima, uon jara in aenigmate aut per speculi indagiuem, sed ut facie ad faciem perpetuo sui Creatoris contemsarciua
,

plaretur claritatera. IS Cura ergo Martiui obitura fratrum audisset turba

roris
illi

Fer((ivnei

Vertavensium, cum maximi

mae-

cum Durivtnlihmde
lendunt.
lavcntti
iptitu

luctu

Durivum adeunt

et

ut

glebam

eorpore con-

communionis

sodalitate foedaret,

summa

et

inexplfbili piae soUicitudinis invigilabat cura,

illustribus

us sanctissimi corporis secum evehant omnimodis nituntur. Durivenses econtra cou-

Vtrillui

tam exemplis

piae

actionis,

quam

tendunt diceutes, ut ubi Christo vocante susceperat terminum

sto
vitae,

miraeulo obtinent.

etiam caritativae mauu exhortationis de virinfii*tute in virtutem scandere suadens mos non despiciens, sed pusiUanimitate eorum
,

ibi

nihilomiuus Chri-

Christi imitator

bos redargueus

condescendens fideliter, superhumilium mansuetoruraque

, :

annuente jus habeat sepulturae. Quid plnra? pretium salutis vertitur iu tumultum seditiouis, etnisi Christi pietas terminum litigautibus

indivisum se sodalem et imitatorem asciscens mentem humiliiatis sibi P praecipueque iUius vindicaverat amor, unde et continuus vitandae cunctis superbiEB in ore ejus volvebatur serrao. Quis autem, ejus parsimouiie considerans ar-

poueret, Martinus olim vitae minister, auctor mortis piurimae videretur. Sed Christus consilio bonitatis suse

consiUum jurgantium

dire-

mit hoc modo. Supervenientibus * imbris et noctis intempesta, cuuctis quietem optantibus, Duriveuses omnes tam grandis sopor invadit, ut

'forle

super-

veniente.

duum votum, non

iUico

totum

mundum

odio

nuUus supertssetqui ex eorum nume-

habuit et despexit? quis abjectionera in vestibas? quis mortificationem corporis, nou statim voluptatibus superbae renunciavit vit? Tanta
strenuitas in jejuniis, assiduiexcubiis, ut contas in sanctarum vigiliarum quaUter vires ejus sacri stuperent

Videutesergo partis adversae Vertavenses ffmulos obdormisse, pertinaciter corporis saucti onus efferunt, ingentisque laerositate vigilaret.
titia;

quippe erat

UU

auimosi certatim ad propria reverti moUuntur. Ecce autem venienti sancto corpori

tuentes

corporis

non modo muItipUcitati Uiborum uon auccumberent, veruraetiam laboris exercitio profectus misoUdatffi augraentum quotidiani
Christus in eo rabiliter capesserent. Nimirum exaggerabat pietatis dona : ut qui eum sue
conindesinenter ejus potentissimae opis auxilio a coutemplationis ejus valesceret, nequando

obvius factus est gressuum olficio destitutus, priqui iUico ut ad sanctum atligit peplura, gaudium. Aiter stinffi sanitatis adeptus est sufetiam cassus lumiue ibidem per Martini
se fragia, caecitatis gruvedine pulsa, denuo lucem.Sic ergocum reducem gaudet couspicere quod velocitatis cursu ad oram fluminis,

omni

vuni dufiUx
rntnaiteriufn
Mdifical.

dulcedine Martini mens jejunaret. Christo fide16 Itaque dum perlucrandis animabus solUcitus diversum abiret. Uum

uunc tuuc Laudosa dicebatur, perveniuDt proventu rei, quam dicturi sumus, Seautem utaltiu paris nomen sortitum. At Durivenses, thesauroque repetamus, evigilantes,
,

paullo

T-

T'^: H

Co

oc7m=;

rser7aba.t.e priva.os

.identes. persequi

, ,

810
iccTO
AKONTHo.
telis

DE
minacem, jamque

S-

MABTINO, ABBATE ET CONl-^SSORE.

propinquan-

fluvii litora

couversi ex^gjj, Diffldunt animis.precibueque se nequacelso supplicant Domino, ut proprio patrono. Illis itaque frustrari pateretur

MIRACULA ET TRANSLATIO
S.

quam

intenta

meute precum frudentibus vota, mox

vestig-ia, fluvius rapida sui cursus retorquens molis sese attollens verticem, atque in unius

MmiNI,

vectoribns corporis sancti facuitatem tpibuit petranseuiidi. Durivenses econtra, memore^

riculi

quod olim

oontig-erat Phjtraoui,

haud-

quaquam fluminis alveo

se credere ausi, spe-

ctabant mirabanturque tantae novitatis eventum, victore^que alterum Domino concinentes

Mosaici carminis hymnum. His ergo qui Martransmissis, tini corpus vectitabant velociter repetentes semita.s alveo rursua aquffi notas

Auctore eodem monacho Vertavensi. Ex Schedis Vertavensibus et Silvce

Majoris

a.

meatus
sent,

sui restitutae aunt.

Cum

ergo transis-

CAPUT
Paralipomena
et

I.

hostesque jam minime

timerent, unus

eorum conversus, cum iusultationis elog-io Durivensibusait Quare vos tardius promovistis? quo dicto, dum hus Iffilitia erigit, illos opprimit pudor nomen illi loco usque hodie permanet
:
:

miracula

ante

translationem.

Attarde vocatur. Videntes ergo Durivenses tot mirabilia, nec voluutaii superni artilicis reniti B potentes, cum confusionis nota revertuntur ad
propria,
.<r.

Beato Martino voti * semper erat Romam ire B. Petri apostolorum

sedem
riam,
flere
;

continuo
principis

B. Hirtini
iixnera.

et

sepulcrum videre
illi

quorum memoconsueverat
via

'\n\o

Mariini

towpoiffnor'*"'

19 Igitur hi qui Martlni beatis houorabanj^^ exequiis, tanto exempti periculo gratiarum actione larg-itnri bonorum exhibita Chri,

dum domi

esset, dulcissime

curaque maxima

erat, sicubi

foret difficiUs, in pontibus sterneudis, lapidi-

sto,

cura ingenti cordis ac spiritus Iffilitia ad Vertavensis raonasterii pervenere limina. Ibi

bus quoque, interdum etiam maximis rupibus quod qui liomam hinc vadunt, exffiquandis
:

ergo secnndum voluntatem Dei tumulatur corpus sancti viri in ecflesia, quam ipse a fundamentis erexerat in noraineSancti Johannis
Haptistffi.
quffi

si

studium adhibent, quam

bonffi institutiouis

vir iste fuerit, perpendere possunt.

hffic

Sane quia

cunctis notissima sunt, ad narrationis no-

etiam

posita est in

iUius

straeseriem convertamur b.

montis prominentiori parte. In hoc ergo loco quanta vel qualia operatn sitChristi clementia, nulla humanffi industriffi expedire sufficit facundia. Licet enim, paganis obsistentibus, locus

beatus vice quadam ab urbe rediret, Umui lupo a<rni HartiDO solatio ei erat B. Maximinus c; qui postea /'arntillflUM quibus ad pixhei. factus est Treverorum episcopus
2

Dum

supplementum

sarciuffi deportandffi solus

tanve'Sutri.

iUe olim florentissiraus ad eremi solitudinem

tummodo habebatur

asellus.

Itaque

cum

barbarorum ferinam rabiera beati viri corpus inde sit elatum tamen adhuc multis et innumeris miraculorum illustratur signis. Eversioms itaque historiam seea etiam quffi de quenti libfUo reservabimus Martini adhuc inventisopenbusfideUs faraa vulgavitadderecurabimus,aliquaetiamex hisquse
sit

redaetus, propterqne

nissent ad civitatem quffi Sutrium * dicitur, B. Martinus pro coemendis necessariis opi-

dum

petit

in compitis

Maximinus custos aselli mediis manet; quo paululum soporato

,

viae miser asellus dum pastu occupatur limeu excedit et ab obvio urso intercipitur et sine mora consumitur. Reversus Martinus

per diversa loea,

dum

sacrae ejus asportareutur

ab opido

^
,.

Christum per Martinum cognovimus sive etiam quffi ipsi vidimus in loco effecisse Christo propicio jacet tnmulatus a. ubi nunc Transiit autem in Domiuo beatus Martinus IX cal. Dovembris, florente et vigente Christi
exuviffi,
:

vectorem sarcinse requirit, cum custode conqueritur quid de asino factum sit. Denique inquirentes inveniunt ursum ambesi cadaveris reliquiis iucidentem et cruentos ore proprio ungues Ungeutem. Fraus non
,

est in

ambiguo,

dum

fraudatorconvincitur ore

fide in toto
sti ecclesise

jam pane

orbe, cedente Jesu Chri-

vanissima dffimoniaci cultus superstitione, triumphante etiam Jesu Christo Domino nostro, cui cum Patre et Spiritu Sancto
virtus et gloria, potestas et

cruento. Quia, iuquit Martinus, nobis iutulisti damuum solatii, arnpe officium asini, ut cujus
factus es invasor sanguinis, successor fias in administratione laboris. Ad quam vocem con-

omuia Amen.

sfficula et

nunc

et in

imperium et ante diem ffiternitatis.

surgit ursus, et cervice dejecta, manibus famulorum Dei mansuefactus subditur, sarci-

namque
efficitur
:

suscipiens

pEcedo

socius

beatorum

ANNOTATUM.
a Patet singulariter ex hoc loco secundum hunc biographum auctoremesse tibri seguentis.

nec prfficipientis Martini imperium fera abnuere potuit, quia pectori ejus Christi virtutem inesse persensit. Cumque ad eum
esset, qui Urseria vallis dicine jactantiae videretur quod feram iu suo tur, obsequio haberent jubent Sancti abire bestiam evidentia secum sarcinffi signa gerentem. Nam ubi cingulum pectorale et postula * qui fuit, ademptis pili^, cutis nuda apparuit

locum ventum

'

ieg>;

pos*il-

'^S^^^^^gro

etiam

cum honore donatus est, ut a nemine captus, nativo fine deficeret, omnisque germinis eui soboles iisdem insignibus redimitas
p ropagaret.

Vidimus

etiam

nostris

diebus

quosdam

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

811

A quosdam Roma redeuntium

ex eodem genere juxta incolarum testimonium pelles emisse et domum nihilominns pro indicio detulisse. Cujus rei testis est -venerabilis Rainaldus An:

ubi diutius prae gaudio lacrymatus,

rexisset, sciscitantibus fratribus

cum

sur-

iDCIOtC

iNOMHO.

cuncta expla-

nat, et locum

eumdem
et fideli

satis honorat. Fratres

laeti

pro posse muneribus et alacres, innuejus famulo referunt

degavorum vicecomes, qui

Mirtini 6.i.

hsec et alia plurima

meras Christo

de Martino stupenda narrat miracula. 3 Djcturi autem sumus rem admirabilem

^e baculo, Quem ' ^

gratiarum actiones. 6 Rex Dagobertus

princeps
tibus

Francorum
coenobiis

reipublicffi

luBinciamtro
deftxut

revt-

retcit in arb>,-

torom annopum
mag-nffi

virDei post ariditatem muli medio plantavit claustro. in

....,.11.
febricitantibus

cum

^^l^^^tinS^
(,-.,aeMt

multis et variis bellorum even,

premeretur
abstulit,
Hffic

de

Sanctorum

rem.

etenim arboris molem ooaluit, et multis 'sicut vir Dei prsedixerat) hactenus
saluti
fuit.

multa
est
i.

quffi

suis militibus

monatitrium partitus poiiani p*""*

;

autem ut

prffisumeret, persuasus

[Nam
Si

variisque

est Centulphi consilio, qui erat princeps

auU-

langtioribus
'iti.

oppressis

Vertav.

remedio sunt.
lantur
,

ramusculi ejus avulsi alia *] rami occasione avel-

cus nimis callidus

coepit facultates et raedias

et suasioni idoneus.

Cum

rexjussisset, [et] consilii ipse exsecutor foret,

hahet olum.si

aliqua

impune

non
et

cedit.

Unde
imis

ipsa

arbor nimis

horrida,

ab

stirpibus

tabulis

sanctorum locorum inquirere fiscorum regalium inscri,

tota videtur comata,

vidimus et sumus. In tanta autem admirationis veneratione ab incolis habetur, ut proceres Britonum (quo-

quam

et ipsi

bere.

amore

patris nostri toties

deosculati

Quod exsequens, similia cum facturus Vertavum venisset ubi nobilia habebantur partem fisco addidit prffidia, mediam eorum
et

mediam

fratribus reliquit

qui licet dole-

rum
rint,

juris

eadem

reg*io est) si

quando accesse-

rent,

prias ad arborem
et

Christum adorent, B intrent. Quod rex Alanus facere consueverat,

et

d venientes ibidem postmodum ecclesiam

tamen quia his solis censura hffic non processerat, tacendum putaverunt. Centulfus, ad regem profectus, eam quffi residua fuerat
partem integris possessionibus aliorum sanctorum mentitus est esse majorem 'suadebatque regi id quod reraanserat
prffidiorum
:

jj;

morem hunc
e.

avitis parentibus suis

fuisse

dicebat
Wi. Vertav
Juris.

Est autem id g-enus arboris

aptum
dicitur

spiculis et arcubalisticis, vulgo enim Ivus *. Cumque post multa terapora

dividere, suflScere dicens tertiam partera fratribus, quos in loco eodera se vidisse dicebat;

ibidem

Normanni venissent
f

f,

nrborem,

arcus

sibi

duo eorum ascendentes demere .^crutabantur.

adjungens
mediocri

Utquid

hi,

quibus jubetur victu

esse,

et

habitu

contentos

magnorura

oculos amisit, alter coUi sui integritatem moriens condecidens nitrivit; alter nihilominus dum descendere illico titur et ubi pedem ponat nescit, lapsus

Unus

repentino

crepitu

coxara sibi malesanus confregit quod videnulterius tes ceteri pavore percussi, praesuraere
:

erunt possessores praediorum ? Vivant et nobis militantibus etdominoregi servientibus pauciora habere perraittant. Quod dicens. suasit regi sic fieri et ad hoc peragendum ipse exsecutor missus est. Qui veniens cura a fratribus

non ut hostis susceptus

esset, asserit se

invi-

talia
Vertavi fl

rent ilaiu

Siffu/nuTMartinifT.i>'ft./"

non suntausi. 4 Locus autero idem per multa temporum curricula nobilissime floruit, patresquc strenuissimos habuit, donec ex permissu
cis
pii judi:

tum ad peragendum

regis venisse
:

mandatum.

Cui fratres respondentes dixeruut Si invitus, ut asseris, venis, procuidubio raanifestabis.

dicente habere se dominum, et ejus se spernere non posse raandatum, fratres admodum tristes et impotes rebellionis, monasterii serecipiunt claustris. Centulfus Iffitus et alacer dapsiliter pransurus accubat, seque so-

Quo

MClipS"

ex paganorum immanis rabies excrevit cujus quibus patribus unus fuit Launegisilus g, legenti industria et sagacis animi sollicitudo lacide poteprffioeptorum nostrorum tenorem quoque copia ritesse manifesta. Miraculorum

non defuit, quae partim

tradita,

ignaviae

oblivioni archi-

partim a

venerabili
:

Siguino

ciosque inter pocula ad maturandum propter quod venerant sermonibus armat. Fratres noctem pervigiles ducunt, et sacris cineribus

hic insediacono sunt descripta qus pauca transmigrationis historiam ordine rimus ut ad

Martini adstantes importnnis vocibu.s querimonias ing-eminant, suffrag-ia postulantes. Centulfus, epulis oppletus. pulcherrimo componi-

Cop'U tnii-en
recifiit.

veniamus. 5 Eodera tempore

polleret, fuit
ris

cum idem

locus

clare
cla-

quidam juvenis Tholosanus,

animo tur lectulo, contempturaque sanctorum cum ecce temexaggerare superbo destinat
:

nativitatis parentibus ortus, cui a primsevo officia negata sunt. exordio eundi et videndi

si Martmi Qui per somni quietem audivit, iliico sanitate gaudebis. Ignoturaulum petas,

conspectu suo duos pore fulgenadstare viros specie terribiles et veste perquirereut an dortes, quicum atroci vultu Quis solita usus superbia respondit
conticinii videt in
rairet,
:

suffragiura petere juberans hic cujus Martini

retur, Turonis
Saumur. mi'
'

es,

inquiens, tants deraentiffi qui

:

me

audeas,
et

urbem subvectus a

B.

Martino

suscitare? Nos, inquiunt

Johnnnes k

Marin-

pra Ligerim.

"

gaudio auditus non de recipiendae sanitatis Salionum * petens cum nihil ^^^ Posthsc in somnis Vertavum proficeret. rursum jubetur

tinusen adsumus quos

despexisti, quibus

usurpasultans prffidia hujus loci irameritus

sti

sibi jussum fuisse. Qui adire- de hoc Martino se praecepit. et ad Verta-

En morere et oommissi supplicium vel Johannes ventri invitus lue. Quo dicto, prior
orania ejus exta eius fortiter elidit calces, et protinus *. At ille surgere ventris ejectione . ^^^^.^ ^.^.^ ^j^j Martinum P^^^^^^^^ ,, ,,,et graviter in capite

consuWens

afferri

habebatur, matunus quae vum die. quce dominica antequam ad monasten. hmma advenit. Sed pnnciaudiv^t voces fratrun^ n
peraccederet.

raa

bacuio

-.upp/.effu-

- '""t.

^^^^^^^ ^^^^^^ ad
tar-

P- -!-l canentium

-^t:Z^ caput erigens, clare S::;-quo audito -r:::^;!^ ejulando clamitat,

:

.o.is, rauUationis su^ au.ores

et sic celeri raorte
ita patrato,

monasterium ccepit vehebaturabsqueullo admimculo, venerandum accessit sepulcrum ad beati viri Odobris Tomus X,

intueri

exsiliensque

de

ZZZL

tara festinat. Quo invaderet, vel fratempore res sancti Martini ^ tribus 106

defuit qui eo

MARTINO, ABBATE ET CONFESSORE. vallans munimine, cum inferre tentaret. tribus ejus loci molestiam
812
ftltOtvTHO.

DE

S.

fideli

socio lapidem
in

Prineipit fi-

liam a dMtno-

mbu$

vexa-

nomen exErat autem princeps l, cujus transmarinis in partibus , qui fiUam cidit, quam atrox daemonum le^io vexare
7

conscendit,

eademque

die

portum Neustriee

tranquillime appulit,
tautae molis

habebat
ferre

mirumque saxum super undas

modum
moUe

veluti

lamliberat

rtinusl

qui dum multimode ; uequicquam quotidie tormenta exaggerabatpuellae. Tandem insonat dfemonium

consueverat
filiae,

nitilur

opem

papaver cucurrit, et nec veutorum proceila deviare lapidem potuit, nec pondui residentium in aliquo titubare coegit. Nimirum ipse
Christus sustinuit, et veluti altero Petro, fortioris

Martini Vertavensis precibus per os obsessae legionem exituram, et quantum temporis nonostrffi vinbis superest, o socii, expulsionis
:

tamen

fidei

benignam manum

porrexit.

Ipse gubernator, ipse proreta fuit.

Mox ergo

fugam. Ad hanc vocem tot stridoribus, motibus agi coepit puella, quot spiritibus tot tenebatur astricta. Quid faceret anxius pater?
dicate

litus ventum est ; data evectione, discum illum Martinus Saviniaco villa deportari im-

ad

Martiuum
reret,

nesciebat, quibus oris

eum

inqui-

perat, et subsecutus super altare ejusdem loci ecclesiae in honore Christi coaptat, ubi usque

invenire non poterat. .Legatos dirigit qui cunctas lustrarent provincias sicubi Martinus inveniretur , et inventus liuuore cum
*lBeDto

Christus Deus per Murtini suffragia praebet petentibus multa beneficia m. Hujus rei quam diximus, licet adsint multi testes,

hodie

maximo ad

se

evocaretur.

pelago post multos

viae circuitus,

Immenso * maris Martinum

ipsaque

res

suis

ulatur
abstulit

testimoniis,

uuus
hic ex

prtECipue est Arnulfus, cui barbara

Norman-

Deo volente inveniunt, adorant, veuerantur, causamque suae navigationis exponuut. Vir autem Domini cum eos humanissime suacepisset, postquam eos omni caritate pii sola-

norum utrasque

manus.

Nam

antiqua Vertavensis monasterii fuit familia, locumque adhuc incolit qui Attarde dicitur,
viri Dei divisis transiit aquis, sicut supra dictura est in quo etiam loco nos jam fuimus et cum eodem homine saepe confabu-

ubi corpus

causas vexationis puellae percunctari coepit quod cum ipsi dicerent ab infantia Potens est, inei id morbi causa accidisse quit, Dominus facturam suam de manu impii

minis

fovit,

vastatoris liberare. Itaque

uno suorum secum

transmisso

assumpto

cum

legatis

vadit, et

aequoris spatio ad principis

jam

dicli

patrium

veuit. Legutorum quidam prsBcununt, famulum Dei nuntiant, princeps occurrit gaudeus

sumus n. De quo mirabile est,quia quamvis utrasque manus perdiderit, venationis industriam non amisit, adeo ut apros qui in loco eodem ferocissimi habentur, non solum pedicis, sed etiam hasta adsecutus sit. Ha;c ideo diximus, ut quae de Martino scribimus ficta non
lati

esse cunctis innotescamus.

vehementer quod effectum sui desiderii invenire potuerit; jamque salutem filiae tenens
corde, vestigiis reverendis viri Dei advolvitur,

9 Fertur de viro Dei Martino quod acerbis-

Hartini itvriia.

sim

severitatis fuerit et

tam potens

et

effi-

cax, ut sermo

quem

protulerit raro vel

numut

gratias agit

quod pro

se indigno vir sanctus

laborem tanti itineris assumpserit Cum ergo vir Domini palatio cum principe properaret, subito auditur confusarum multitudo vocum Martini praesentiam adclamantium. Non sustiuens ergo iniqua legio, se sancti viri conspectibus praesentari, naultum discerpens vexansque puellam confusa et turbida tenues
recessit in auras. Vir

de Benedicto sanctus dicit Gregorius, cujus B. cor se in altum suspenderat, ejus verba incassum minime cadebant. Jam diximus qualiter ad ejus coramotionem urbs Herba-

quam incassum

ceciderit.

Nimirum

dilla sit obruta, et

erumpente deorsum abysso

adoperta,

perpetuis

aquis

sit

Quod
,

quoties

autem Domini ingressus

jacentem

impresso fronti ejus salutiferae Crucis signo sospitem patri eamque nec invitam Christi repraesentat

puellam
,

erexit, et

non tantum de urbibus, verum de aliquibus exsequi coepenmus vanas fecerit locis si fabulas retexere videbimur. Hoc enim de vico
,

sponsam

sacri

velaminis

impositione

consi-

C gnat.
Dueum
B.or**

Lffitissimus

ergo

pater pro salute

filiae,

inor*UH. a

multam
jubet

auri et argenti
:

congeriem beato viro

florentissimo Sarlebia nomine peregit, quamvis perennibus aquis oppletus sit, nomen tamen pristinum usque hodie permansit. Multaque preeterea sunt quas mul- P torum celebrantur ore, naturam humanae fragilitatis pene excedentia, quae nos non du-

olim
qui

Prinope accipit.

Bpro

offerfi qui nec oculos ad ha-c retorquere dieruatus, cuncta pauperibus iuseit dari. Aliquibus etiam ibi commanensdiebus omnem principis illius domum fideli satis devotione Christo mancipavit. Viderat sane vir Domini

bietate postponimus, sed ne tffidium legentibus multa facilitate verborum ingerere videamur ob hoc etiam quia restant plurima que omitti non oportet quse aut ipsi vidi:

mus, aut cum

his qui

interfuere conversati

Martiuus iu aula principis supradicti discum mirarque marmoreum mirse magnitudinis venuatatis qui ut consecraret Christo aram, a priucipe postulavit. Qui libentissime annuens etiam subvectionem disci ad litus maris usque providit. Sanctus autem vir cunctis reverti disposuit, et ad mare rite peractis usque properavit, ubi opperiebantur eum qui subvectionem disci fecerant et ex jussu principis transponere ponto debebant. Quibus vir Domini, ne in eundo vel redeundo aliqua ge,
;

sumus. 10 Vir Domini

Martinus nolens talentum Morfem

abscondere, viciuis et
Dei
festinabat
p'***^"-

Domini
procul
tiare.
sterii

sui

in

terra

positis

verbum
id

nun-

Cumque
claustro

muneris exsequens a monalongiuscule discessisset, ei

nerarelur

molestia, vale

dicens,

eos redire

Angelus Domini per soporis quietem adstitit, ad monasterium redire imperat, obitumque ejus jam imminere et ad ostium esse denuntiat. Qui surgens regredi coepit et cum a monasterio tribus adhuc fere millibus abesset, sigua ejusdem coenobii coepta moveri, soni,

imperat, potentique

Domiuo suam evectionem

tumque

solito

clariorem

fundere

coeperunt.

commendat
xillo

eum

impressoque in disco Crucis veundis impulit, aeque eodem sancto

.-

Non

fratres latuit Martini prffisentia, sed ex-

silientes

cum

psalmis et canticis spiritualibus

ei

DDE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS;

A
ei

81S
AUCTOU
ANOnTMO.

occurrerunt. Quibus prseeuntibus, ecclesiam

munia gregem suum bono pastori Christo commendat surgensque ab oratione, coram positis fratribus baculum quem piis mjmibus semper geetarut, quique per Dei virtutem multorum
intrat, et inter sacra pise orationis

Martino abbati Vertavensi familiaris fiiisae dicitur. Errorum causis investigandis supersedemus. Quoniam tamen has cognoscere causas placet, sciat lector h^c de S. Maximino

fontium inventor fuerat, medio ti^it claustro. Hoc sig^num directionis meae, iuquiens, habebitis,

quod locum hunc quem Christo propitio fundiivi, plus ceteris omnibus amavi. Nam hic biiculuB, qui hic figitur, mei prsesentiam vobis repraesentabit, et futurse Eetati emolumeuti salutaris erit. Me autem amplius vobis couversantem miuime videbitis, quia tempus mese prope est resolutionis. Bonum certamen certavi, cursum consummavi, fidem servavi ad quam imaginem vestros animos prseparate, et per viam Christi me praeunte incedite, ut participes mese sitis corunse. Pacem Christi do vobis, pacis ejua caritatem et mese dilectionis relinquo vobis. Commendo vos Deo
:

ursoque asini loco famulante desumpia esse --ex ""-'- S. Maximini, anno 839 conscripta et Vita .* ab Hensckenio ad diem xxix Maji edita (1). H)idem cum Browero (2) aestimavit Henschenius S. Martinum, episcopum Moguntinum,

S.

Maximini

in iiinere

Romano

fuisse so~

cium, viilam Urseriam esse Ursel ad Rhenum et totam hisioriam esse fabulam ex hujus villae nomine fabricatam. d Ad h^c notat Mabillonius Ceruitur
:

etiamnum
vant.

illius

arboris truncus, cujus par-

ticulas incolae avide expetunt ac religiose sere Hanc partem pagi Herbadillici, in quo Vertavum siium est, anno S51 jwm Briionum factam esse diximus num. 9 Commentarii prsevii. Rex itaque Alanus III eam ab anno 877 ad 907 possedii. Ejus fueruni decessores Erispogius; dein Salomon III Erispogii
^

quem

secuti eslis,

ut ejus auxilio ad coeleste

possitis.

reg-num

pcrvenire

Et,
est.

data

omnibiis Durivum

profectus

pace In magno

consobrinus

et

occisor
et

postea Pasquiten

moerore et gravi luntu cunctos reliquit fracuraque Durivum venisset, paucis intertres positis diebus, tactus dolore lateris (ut supra jara diximus) ad ccelpstia reg-na pervenit san:
:

progener Satomonis
;

Gurvand progener

Erispogii; qui et ipsi Salomonem et ejus filium trucidarunt atque hi demum, impia
nece sublati, locum fecerunt praedicto Alano III, Pasquiteni fratri, ei Judicaeli, filio Gurvandi (3). Qui vero Pasquiteni et Alani III parentes aviti [ut hic dicuntur) fuerint^ nil
certi reperio.
f Anno forte 843, quum Nannetas ceperunt; verumtamen quum saepius Ligerim ingressi sint Normanni, quo kasc facta sint tempore

ctissimum vero corpus

ejus,

Deo volente,

deia-

tum

est,

et in basilica S.

Johannis sepultum,

Dorainoanuuente.

ANNOTATA.
a 6

Monui jam

in

Commentario numm.
,

5 et

kunc librum his olim fuisse editum ab ipso qux in codice Ms. auctore. Prior editio Vertavensi reperta est, capiebat ea omnia, quse sequuntur usque ad num, 10 qu^ pleraque reperfa quoque fuere in altera editione
;

res satis dubia

est.

g
esse

Ad haec annotat
putamus cum

Mabillonius

(4)

Eumdem

Launegpisilo abbate Ensio-

nensis monasterii, nunc S. Jovini de Marnis,

cui Launegisilo S. Generosus successisse legitur. Sed postguam SS. Paterni et Scubilio-

seu in

codice Ms.

Silvce Majoris,

non tamen

eodem ordine. Videlicet in utraque editione seu codice habes initio B. Martini itinera et kistoriam de urso ad officium sumpto in cod.
;

Vertavensi numm. 3 e/ 4 venit narratio de S. Mariini baculo revirescenti et de florenti Vertavistaiu, quse, in cod, Silvse Majoris num. miracu5 leguntur; utrobique dein sequitur

nis Viia, auctore S. Venantio Fortunato, in lucem venii (5), vidit vir eruditissimus ksec nequaquam stare posse : quum enim aiiunde

lum de

cceco et claudo curaio et alterum de Centulfo spoliatore poenas luente in codice Vertavensi exsiat num. 1 liberaiio filiee prin:

cipis

Transmarini, in cod. Silvas Majoris numm. % ; et utrobtque pone venit prodigium sit S. Martidisci, quo tamquam cymba usus
nus,
10

quantse hic severitatis fuerit et demum nova ejus mortis narratio, guam num. in habes in cod. Verlavensi, desideratur
et
;

SilVcV

Majoris Ms.
tertix
Vitee inserta sunt, multiplt-

sciamus S. Launegisilum, abbatem Ensionensem,habitumdedisse S.Generoso {C^),quem Ensione abbatem fuisse, quum SS. Scubilio et Patemus florerent, ex illa Vita consiat quumque Patemuscirca annum 565 diem f (7) obierii, ui ostendit Henschenius (8), consequens est S. Launegisilum ineunte sieculo vi vixisse, neque proin fieri potuisse ut post S. Martinum Vertavense simui et Ensionense rexerit monasteria. Hinc eiiam sequitur Ensionem conditumnon fuisse^a S. UaTih\o,utpote Ensionensibus initiis 7'ecentiore. Ast fieri potuit ut Ensio temporeS. Martinijwm Ver;

Hxc

tavensium factus sit, quemadmodum inferius

adstruxtur. h In voluntate tua est Introitus Missae Dominicas xx^ post Pentecosten.
i

cibus amplificata verbis, videre est. Hinc annotato h ad primam Vitam tertio biographo hanc praeluest

quemadmodum

in

manifestum

xisse secundi scriptionem, annotat Mabillomus c Ad hunc locum

Num.

22

Commentarii dictum

est haec

ab

anno 629 fieri potuisse.

k
Videlicet S.

Maximinus, Treverorum

episcopus, alios

Joannes Baptista, sub cujus

vidit soles, ut qui

Constantino Mag-no impe-

habet tricas S. Viventii rante floruit. Similes apud BoUandum 13 janu. Confessoris Vita Viventius S. Hilario Pictavorum epiin

fuisse pairocinio Vertavensis ecciesia dicata Vitalegitur. in utraque praemissa itinere Anglicano cfr S. Martini
1

De

qua

scopo ytate

fiequalis, et

tamen

(si

Deo

placet)

numm. IGetseqq. Commentariipraevii. m Hxc tabula marmorea decem pedes longa

au
vctoai

DE

S.

MARTINO, ABBATE BT CONFESSORE.

coram
iliico

AMiHTHO.

uncias, quatuor pedes laia ei duas ununcias usque ad annum cias, alia vero ocio Vertavi altaris locum occupavit salieniM^^ Kerairy recenset nonnulla similia miraet tres
(1).

positis nobis
et

furto abdtuUt,

ejusdem mass quippiam ne ab aliis id praesumeretur,

:

contractis nervis diriguit

et

confesausque

nil cula, quibus et alia multa addi posseni ; ad hgec credenda promptissimus, repugnOf

dummodonon expopulari narraiione tradantur.

ad beati sepulcbrum sese tradeos, nobis videntibus sanitatem adeptus est. Alias quoque res pretii non ignobilis iidem fratres abscondere, quffi a nobis sciuntur et tempore

reatum

D Hinc in Commeniario num. 4 deductum scripiionem hanc exeuniis sseculi ix esse.

suo manifestabuntur. 12 Tempore illo maudram hujus

loci rege- (?"modocor.

''""!"-

bat abbas Raimbaldus, vir consiliis providus etportandi infortunn forti animo prajparatus qui ascito advocato loci, cui nomen erat Ba:

^,ini,, ^rep^-

diui..m,ei

CAPUT

II.

fug-am parat, et ut idem tutelae sit jubens exorat. Qui libeuti aDimo respondit se potius
dilo,

v'id<iehoc

^crlleru'

Normannis ingruentibuS, transfeo AJ 4* r reliqUiae;

cuncta reliuquere, quam beato viro debitum servitium denegare. LocuIo itaque sancti viri ossag-erente in lecticam diligenter composito,

runtur S.
Miracula.

Martini

cum
lia,

tota supellectile

mobili,

cumomnifamiimraenso
cunctis
et

cum omnigenis
, ,

vehiculis et
flentibus

jumentorum apparatu
nimio luctu deditis

JVantwfeniti

tladetparfior.

mannoi.

octingenIgitur annodorainicaelncarnationis sexagesimo a quarto cum nomen tesirao geutis NormannicaB apud nostrates uec auditum
,

Vertavus relinquitur, et requiruntur. iguotffi sedes novis exuUbus Ventum autem ad locum qui Noviheria dicitur, ubi beatus Veterauus quiescit humatus,

repente de vagina suse habitationis exiens nacta piraticam, contigua mari Britaunico
foTet,

navibusque longis alveum ingressH Ligeris, Namneticae properat ad mcBB nia urbis, speciem praeferens multitudinis negotium exercentis. Dies tunc festivus cundepopulaia
loca,

tempore commoratum. Dii-ere autem impossibile est, quantas virtutes omnipotens Deus persingula fecerit loca, per quae
et ibi aliquanto

ctam ad ecclesiam invitarat populum

erat sancti
praecursoris

nam

nativitas
et

nec erat

suspicio bellici
tis
'S.

tumultus,

intrabatur por-

Gohard

semper patentibus. Sanctus etiam pontifex Gunhardus * in ecclesia Beati Petri Apostoli super ara Perreoli martyris, quae est ad

levam illius sedis, reverenter sacris instabat missarum solemniis. Igitur nuUo prohibente ingressi Normanni, sub vestibus arma celaut, gladiosque subumbrant, intrantesque ecclefiiam enses deuudant, ipsumque pontificem Sursum corda diceutem juxta sacram victi-

suut evecta membra. Inde ergo moventes ad ceUam suijurisc tendunt, quae Ension dicitur, in quo loco more Vertavi duo sunt constructa coenobia in mousancti Joannis Baptistae, tis quidem vertice et ad Orientem versus sanoti Petri ApostoU dicatum honore. Porro in ecclesia saucti Johanuis corpus requiescit sancti Jovini d ejusdem loci abbatis. li hoc ergo loco canoquidnm nicis, qui eo tempore videbantur Fuh-adus praepositus erat, quibus abbas Rainaldus e ceterique fratres mandant ut corpus beati viri seque recipiant, et juris viri Dei Martini locum euradem fuisse cognoscant. Qui, interse consiUo habito, verentesque mosancti viri beatissima
: ,

mam

bacchantesque per populum ipsaque urbe nulli aetati ecclesiaque iucensa, cum grandi vastata,
obtruncaut
:

parcendum putaut
et

captivorum multitudine

pretiosa civitatis

Bupellectile naves conscenduut, et in insulam

*iDfen!iiores

Inde eru*, multa fortitudine pressos incolas ignotas cogunt perquirere terras. Unde fratres nimium soUifaciunt.

quamJam contubernium

nachorum dominium, eos suscipere recusant, et finium suorum excedere terminos mandant. Quibus cedentes, Avernicum expetuut pagum, hanc et aUas querimonias coram Pipmo deposituri, qui per id tempus reguator erat Aquitanorum, qui Brauziacum cuiictis

ptionibus crebis maritimis infensioris

cum
rat,

apendiciis eis reddidit

et

rogante Lan-

drico qui his rebus eatenus beneticiatus fue-

citi

Vertavenses , quippe cum ipsi Nanneticae civitati contigui essent, et interposito Ligeri?
et Viennce alveo vix tribus millibus ab ea di-

prcecepit;

prseceptum regise auctontatis ex boc misitque ad comitem Pictavorum

fieri

rimerenturj coUigunt quge possunt, et in sex maguis navibus componuut, effossoque a loco sepulturae beato viro, loculo impouuut aureo b,

prajcireddi eis monasterium Ensionense piens, et*canonicorum, qui monachicum habitum voluissient, manereut, qui vero noluis^ent pellerentur. Qua auctoritate fratres animaeiacti, Pictavum pagum repetunt, sansecum refertes ossa patroni ; in quo itinere quse vel quaUa operata sit Christi clementia, nostra expedire non sufficit Ungua de quibus vel unum dicemus, ex quo ceteris

.^j

;;

quiores
cta pii

gemmis
illis

nobilibus insignito. Taraen

dum mo-

rantur, el

more humanEe
:

fragilitatis turbatio

non modica est duae navium impatientia ventorum obrutae et cum omnibus rebus pessumdatae sunt. Antiquam ecclesiam ipsi
,

everterant,

et

majoris venustatis instaurare

fidem astruere valeamus. 13 Itaque dum cum pretioso apparatu san- Miraruium

de

djsposuerant, quod oculis hodieque conspici licet. Nam idem opus tribus a pavimento porrectum ulnis nobilitatis et potentiae eorum qui aedificare cceperant testimonio est. Collegerant autem cooperiendae aedi immenaam plumbi molem, quae ab eis terrae obruta et a nobis nuper inventa est. Quidam etiam
,

ctum inde
saltu

fratres eveherent, et

in

quodam
,

B-diionn vui""**'*"*

refectionis

gratia

consedissent

subito

duodecim latruncuU erumpentes equos eorum

invadunt. Quod ubi Bodilo eorum advocatus animadvertit, e medio fratrum exiliens, cor-

armis occurrit acriter praedonibus quos partim sternit, et reUquos in fugam coreptis
,

[i)

Cfr

Ubineiu, tom.

II,

pag. 16 et 17; el Kirotry ap.

Alberi Le Grand, psg. 648.

git

QUAKTA OCTOBRIS. UIE YIGESIMA

A
git
:

H15
:

cuncta tamen et graviter latus saucius,

fures

quffi

diripuerant

revocavit.

Cumque

inqumnt dicens ignoranter se fecisse In hoc, pi ad apparebit te hoc maUtia nou egisse
,

.OCTOkl kNONTMO

a fleatibus grandi rivo sanguis ejus deflueret, pariicula adipis imponitur, monacliis vulnen
et sic astricta fascia colligatur.

Rogaut

igitur

refutante. luiUum aliquid capere cibi. Quo tolam pervigictuetlacrymis in eodem loco

supernos redieus, omnem spem terrenarum reUctus, repuleris rerum. In qua sponsione tormentorum loca ductu eorumdem virorum assutransgreditur. et corpus suum iterum

euim eum amalem dnxere noctem. Valde omnibus reverentiffi bant, et pro sui bonitate
erat.

Qui uum requireret quinam ipai se habeessent qui tam clementem curam de
raere jubetur.

rent

JoviNos, inquiunt, sumus Martinus et

semineAurora ituque diei erumpente. assuimponunt, et mffisti Uer cem eum equo obUquo valUs munt. Cumque in cujusdam

Dus, sub

quorum

confugisti alas, et

quorum
ipse
:

lu satis fida

expetisti patrocinia.
tibi
sit

Vide ergo

teipsum. et qnaUter
pertracta. Hffic

agendum

qui sanconvenisscnt loco, titubantibus equis scrinium caderet. cium gerebant, ^jbduc iuiK uctum gereuiiui., psne fuit ut accurrens, sui obUni idem suucius equitando Cumque iniquitatem opposuisset.
tus.
loci

cum

ipse fratribus retuUsset

: .

_ -- mveaes.g^uHu lu^u..^ ibi ducentos Ite ait, designans locum ite, et quod placuent nietis solidos, quos snmite, ex 8egritudine conUffic cum dixisset, et

facite.

cingulo equum fasciam qua coustnctus erat forlius astrigens, suum nibilque de hoc inteUigens dissolvit
evasissent, descendit,
et
:

manua

valuit, et in

hae

vita diu

permanens
est

devot.s-

sime

equum

ascendit, et

loco vulneris

parliculam adipis qu caliimposita fuerat, siuu suo

:

postmodum venisset, uxopostlongum tempu. ad obitum sacramento constr.nxit, rem suam, qua> fuerat, recederel nec de ne ab eodem loco umquam
;

conversatus

Cumque

dara inesse

putansque se viscentimuit, et cum bus vacuum. confestim mori Qui fratribus hoc indicavit. iDgenti clamore vuluens et iocum feslinanter equo deponunt sanisaimum, acsi Ulsesus fuisinvisentes eum repenunt. Videset, et omnino integerimum
prffisentit

quos a fratr.bus suo sanctoalicujus lucrum n.s. jussu acceperat.

quinquaginta

solidis,

rum

facere tentaret.
tentaret,

Quo

defuncto,

cum

ea .d

abrumpere

(nam habebat

fil.am. quie

mouasterio eam solidorum gratia a Rainaldus monadie quadam cum cnpiebat)

avellere

teuuiss.mi batur autem semita quasi fili quem locum ris sanguinei per eum
,

colo-

ohus
et
tit.

ei

adstaret,
frater

ictus

aperuerat

ferri

beutum Martinum et ingruentemde sui

ctisaffert
fratribus.

saDissimus qui iUco surgeus innumeris effert laudibus,

sospitate Iffititiam cunPervenientes igitur ad

e^cederet .\ntequam p^ne limen domus voc.s corruit, et ululatum d.ra, iUa ad terram monaohus, revertitur emisit. Clamore accitus, .ll.us. eam causas inquirit clamo>-.s et erigens

idem

hor sexta^ s.gnum sonuit, converiturus ad ecclesiam se

membra viri Dei Eusiouense cQenobium, juxta sancU Martmi unae Joviui corpus tumulaut
:

Domine
deli

pater.

dum

me

redires,

qu.dam

.ra'qQi datt.

non

post

multum t^mpus
annuente
f,

elatus, et in ecclesia

crusicut igu.s, qu. cundus abbas, ingressus excaferiens oculum meum virga iu capite
cavit.

sancti

Petri,

decembris.

iv nonaB de qua jam diximus, Domino, venerabU.ter

Quffi

translatus est

autem

vel

q^aUa

ibi

Christus ad laudem ipse dedit, seqnenssermo ratus sit. partim prout

declarabit.

opesui strenui beUator.s

quia conventiones dicens et sol.dos red^ere cogitabam. tec pervit termiuum cseea didit et usque ad

Scioautemegomultationis meacausam, cum viro meo fotas abrum-

"Sursusingruente

mtlo

(iFiiKio

nomiue, hoc 14 Vir quidam Sicbraunus veniens, 0'-^"'^ loco ad couversiooem

solidos

m
.

peccante.

fratribus

detulit,
:

ducentos

jura susopere n c addux t. et sanctimoui -orsumque d.v. ut fdeo re'nitentem cogit. monastern ^ ebantur stipe
eeteri

repervavit

ub et ecum clan uxorem suam ecum

to qui itt culpa incuri qu.dam De ^^_^__ c<Bp.t .gne val.do ^^^^ domus contigua bas.liciE Borea, furens .ncend.um ,, ardere Flante rgo pos.to super corvi perantiquo, irrepsit iu nido quatuor porrect qu.e in

unam Piramidum

templum. CertaauguLs undique fulc.ebaat .gn.s .nex-

to

quibusque igitur molientibus

vires,

fratrum

Zs f validas compescere Vj ,tinns nec sufflcieutem

capitellum
sensisset,

v.r qu.d

scalam

Conver.atusque est idem

vir

simpl.citer,

et

rev leuitate avebatur tb omu.bus\ro sui morta perpetrarat, nemo renter Quod autem hoc >pse ma lum es^ um noverat, sed neque

P""';""^^;,^
lereum
u

tenacia cuncta
tel-

^^^.npnsaue oap

.criter

-P'f"^^^^j: .i et ma un^ lum, cum eodem .nra poa do-num

supra
,psa P^P'",;'
^'^i;^!

^Tm conVis
^^^^^^
^^^^^_

^^

^^

t<;

viventem
e

eum

'^'"

noni'ti

crsas tant

inveniunt, ei uiu' mutationis inqu.-

gueutibus devolutus mst.ssimi jam moromnes '"rOueT cum est. Quem ^^-^^^^^ . repente d.cere..t,

tuum

^^^^^^^_

^^

'""t

Ti

cumgrand.

gemitu respondit se

guere ceteros ="?"' ^f ='"bvc"c; '^ ecclesi noa

tortorum.

Cumque

et.ps

Qi dieens iu^^^, subveutione c.p.t stare acerr.me .^^^^^ ^^ omnes P^^ce'^ ex die famulum ejus D-^"^.^.
ig.bus eruta
.

cu-U^
au an

dueeretur ut

^^

"^

Sa

traderetur

,p,e

domum

mirab.les,

*^"'\r't revert.tur et
vixit.

feiiciter rpottea plurimis

.

::Sorror:Lr;ui

ns

Nam

^ ^^^ d compro"'cr.m d.x muB b

beat. v.n
^

et

baudum

affectum

^^^^^^^^^

DE
ifrcTOi

S.

CONFESSORE. MAKTINO. ABBATE ET

,ue servis. Ei fraXrura

AKOnTHO

neque initio eodem stabant omnino conditioQuo monachi, sed servilem quo argumento egregte nem hahehant de
videtur

dussmulo

primum

<^Z'ZlZZ::!hus in monastertis orjus

ordme

^l^^UgeriJinf^dLur. ^stivalis autem rium in Ligcrim infunditur. Im.Im. auiem

induhie
est Estivaux, villa quae eiiamnum in mappis Cassini ad dextram Divse inter vicos

disputavit Miitarellus (1). est ulcerts vel cancri h Prag-uDCulus morbus

Moncontour ei Ouzilly cerniiur. Mamae vero, nunc Marnes ad sinisiram Divse paulo infra ejusdemque communiae pars S. Jovini jacet
esit

^rMaureila

id esi Solanum
ei
;

herba medica,
,-

iKainoldus, qui erat dux regionis Franciae, omiititur in vulgato ducum Franciae catalo-

vulgo Morelle (S). {piura sunt loca sunt et Diva nomina

.. w, m. rtvt,quthus ^stivalis

vero htc destgneninfertus Martur facile deierminatur, Diva itaque eaest, dicatur. nffi vicus vicinus

qu^

Ejus tamen certa exsiai ad annum 876 Guilielmum Gemeiicensem memoria apud
00
(4).

quum

ubi iegiiur Rainaldus, totius Franciae dux, ad Rollonem misisse Hasiingum sed frustra
;
;

ZnadS.

rivo Hippolyti aquas suas rmscet

occubmsse
vmix

(5).

o,i:i:i"is^:-tLsr'_^a:K^i:'^^

[)Bg.

[l) Cfr Arl (Jc vcriflcr les dnlcs. lom, vo \to>fllr. -iiS.-tS) D.Bnuquet. lom. VIII, pag. 255.

II.

DE
B
V. D. B.

S.

EBREGISO

EPISCOPO TRAIECTENSI AD MOSAM. SYLLOGE.

medio ssesetas; sepulturae locus; Vita scripta ^ Unicus. S. Ebregisi Leodiensi. Ostenditur a S. Brunone Coloculo XI ab Anselmo S. Ebregisi Trajectensiscorpus, niensi translatura fuisse Coloniam
Feretra. non autem S. Evergisli Coloniensis.

eiKCA

AnnuH

DCXV.
S. Ebrcgisn
oft

Licet S. Ebregisi, sint, eaetamen iia implepaucissimsenotee

X3e sunt ei intricatse, ut in iis enodandis Porro de eo dixit j^^j^ ^^jj pon^da sit opera.

epzscopi Trajectensis, res

anr.0

11 011

thcupu,fz T.u
c?e!^i!

nemo ante Herigerum Lohiensem qui Gesia

episcoporum Leodiensium paulo ante
9>^y

id argumentum, quum triennio tardius S. Austregisili nomen collocei Sigehertus. Nolim itaque discedere a compuio jEgidii. Aure3e Vailis monachi, qui (ui infra num. 5 reperiei lecior) Viiam hahuit S. Ebregisi.

annum

nionin. vhi 'c-

summa
^^

puiMii fuerf,

^-^ ^jj

jj^Q

diligentia et siudio literis iradiautejn libro, capiie xxviii quod

de suucto Uomitiano est itemque Perpetuo et Ebergiso, prius miserum Tungrensis urhis

Bujus autem episcopaius initium siatuit anno 611 ei finem anno 625 aui sequenti. Verum hee coniroversiae minus operosae hxret autem aqua uhi de heaii viri translaiione
;
,

agitur,

^ siatum describit,deinTungrensemcaihedram Trajectum ad Mosam translaiam fuisse perhihei et

demum ad sanclum Perpeiuum

venit

etsanctum Ebreg-isum; de quibus haec pauca narrai {l): Sauctus autem Perpetuus, qui vigesimus tertius praefuit,apud Dionautum quiescit.
Bealus quoque Ebregisus succedens vigesimus quartus in Trutmonia, ejusdem episcopatus fuit tumulatus. His per successionem villa ad alia vocutis, Johannes vig-esimus quintus
,

succedit...

reg-num Austrifrancise Dagobertus LothaTius adhuc adolesceus administrabat magnus, pater ejus, monarchiam quatuor regnorum streuue solus regebat. Ex quihus
;

Plane cerium esi S. Brunonem, imperaioris Oiionis fratrem ei archiepiscopum Coloniensem,sub annum 959 (5) in Leodiensis dioecesis partes venisse; cerium simiiiier est eum tunc temporis hincahstuiisse corpuscu)usdam sancti, quem alii dixerunt S. Evergislum, seeculo V adulio Coloniensem episcopum, alii SEbregisum, Ebergisum seu Evreg-isum, episcopum nosirum Trajeciensem aigue in dirimenda hac lite lahor esi, Priori senteniiae Coloniensis ciericus qui favet Ruotgerus Folcmaro, S.Brunonis in sede Coloniensi suc2
; , ,

Iv et Colonien~

S'S credertni
:>f

S.Everfitii

ri.rpUf 'irce-

piue,

cessori, hiennio post

moriem nondum elapso,

enim

Vitam

(Viia illius beati prvesuiis obtuiii,

postremis verhis qualitercumque S. Ebregi.si mortis tempus certum fit. Dagohertus enim anno 622 Ausirasise regnum adeptus est ei

905, functus esi S. Bruno die 11 octohris anni 907 (6).) In hac Foicmarus vero 18 julii anni

enim

Loiharius anno 628 diem ohiit (3). Quin etiam py^opius determinari id tempus posse vult Ohesquierus (4), quod nempe Sigehertus Gemblacensis ad annum 627 cosevos facii S. Joannem Agnum et S. Austregisilum, qui

qualem ah additameniis puram in lucem dederunt Byeus noster (7) et Pertzius (8), haec ieguniur De translatione beati
Vita,
;

Evergisili,

ejusdem sedis (Coloniensis) archiepiscopi, quid factum sit hujus pii provitercii

soris dispensatione, plurimis

notum

anno 624
(1)

vita functus

est

sed minu^ valet

in ecclesia beatse Caeciliae virg-inis

est; quem cum hymnis

lom. IV,

Perli,

pag. 170. \i) Acta pig. 5i3.

li)
Ibitt.

Momiiuenla GermQnix, loni. VII. nag. 13i>. 3) Art de vi-ifii>r les duies, tom. I, I) Cfr SS Belgii, tom. II, pag.

Acia SS. lom.

pag.

Ociobns.

paj;.

758

cl

759. -

(G) Ibid.

m. -

252. (7)

Act. SS. lom.

Oclobns, pag. 777.

() MO"
et

numenta Germanix,

toai. IV, pag. 266.

1)1E

VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

gisi, noverit se cineres servare;

819
quosin Trutmo
kwtmt
V. D. -

\ et

diviDffi

laudis oelebratioue repositum, plebs

et colit,

religiosa ita veneratur

ut prtesentem crederes beneticiis Urgioribus coiidiana obse(^uia mxxiuari

;

ubi,

quod lectorem animadver;

nia nostri episcopatus villa consepultos.ut haec testanturGesta [Herigeri], a Brunone, eadem testanturGe^ta {Herigeril a^Brunone. --'^ archiepiscopo eodemque, ut aiunt, duce, inde
{scilicet

tere velim

nequaquam legis sancti viri corpus

ex oppido Tungris fuisse sublatum sed lantum id sancti Brunonis cura in S. Csecilise putavit templo fuisse repositum simul vero exuvias fuisse Ruotgerus ablatum corpus
;

Ceciliae

ex Trutmonia)in monasterium sanct tam memorabilis abbatissa [Jda) quam

hodieque vacuum ejus in ma-

indigensB praedictge Trutmonise perbibent esse

translatos; ubi

archiepiscopi. Ast S. Evergisli, Coloniensis contendit Gestorum errore id eum puiasse

ximo houore habetur sepulcrum. At quod vestrates [Ruoigerus nempe, S. Brunonis biographus), eum Evergislum vocant ex aliquo hujus nominis episcopo, cujus mausoliEum [seu sepulturse locus) ignoratur, ob norainis consonantiam huic nostro Ebergiso hoc attributura csse arbitramur, licet nonnuUi hunc eundem et Coloniensem et nostrum uno tempore fuisse contendant, eundemque

vulgo episcoporum Leodiensium continuator, diclus, quianno 1056 S. Annoni U, Anselmus Coloniensiarckiepiscopo^lw^ubrationemsuam Tdas, abobtulit. Hic enim, nixus testimonio ulique long^evss, baiissee S. Cseciliee, foemin^
ievavequippe qu^e scriptorem in bapiismate incolarum Trutmonise, atque rat (1), iiemque asserit etiam \epulcri vacuitate, nil dubiians

cum

beato

voSeverino, .mtecessore (ut adjiciuut) suo, augelicarum in transitu beati Martiui

cum

corpus, non a S Brunone sublatum fuisse Tungris, sed quod Truimoniee conserquod testtmonio vabaiur; id autem ex Herigeri

peallentium auditorem aeserant. Quod si ita quartus, nobis esset, idem qui Coloniensibus aed hnc omuino vicesimus quartus exstitisset;
impossibile esse liquido ex
colligitur.
In

Trajectencorpus fuisse S. Ebregisi. episcopi Colomenses, quum autem crediderunt sis B Brunoms biogra(verbi graiia Ruotgerus, S. certissime Leodiensxs phus,cujus scrtpiionem

temponim

ratione

transitu

enim

beali Martini se-

annalisia manibus versavit

24,

et libro n, cap.

partim

descripsit

(3).

quum

itaque credi-

corpus ad se derunt sui episcopi Evergisli vicinitate dedelatum fuisse, eos nominum allegari posse, iusos esse; id unum ab eis

cundus Archadii et Honorii annus ernt, qui quadringentesiest a dominica Incarnatione primus. A quo diicenti quinquagiuta duo mus computananni usque ad Dagobertum regem circacujus tempora hic noster Ebergisus
tur,

Trajectensi kathedrae praesidebat.

Restat igi-

nempe Evergislum et Ebergisum unum stmul demque esse virum, qui Coloniensem Trajectensem; verumid rexerii ecclesiam et iiqmdo assumptum plane non valere, quum
eumconsiei
ctos esse

aut post transtur ut dicant suum Evergislum per eosdem 252 annos itum sancti Martini videatur usque ad Dagobertum vixisse, ut sic nostrum credibile eundem vestrum et esse quod esse potuisse uno terapore,

Evergislumei Ebresigum duosdistinepiscopos,utpote plus duorum s^cu:

episfiopum eos omni fidem excedit; aut nobiscum credant quiaa terapore diludiversos ease, tum

lorum spaiio separatos

iia ut ioius hic locus

modo vii nemo 200

annis visisse *,

tum quia
,

inter

sit. Accipe auinsigne artis criiicse specimen dissertatiunculam. tem hancLeodiensisclerici scr%ZExponitscilicet S. Annoni se prius

uostrum, qui beatum Servatium episcopum et inter fuit beato Severino contemporalis
istura

.^^^^p,^,^;,
j,

tranilatiii f'l

psisse

a S. Brutin-ir Co/oniom.
''

Anielmus me
dio asteulfi XI
$teHdi'.

nosiea se Lobiensis consmculo fere ante Hengerus ilU sw) libro ipsius Hefecerai, atque avuiso
riqeri

integram episcoporum Tungrensium sea Trajectensiumet Leodiensium histonam maluisse eam pariem resecare,quam
;

Ebergisum dixerunt aut crelegamus x^T^Msse.Neutrujn condiderunt htstO' diderunt Colonienses sed sanctuspr3esul,a S. riam iranslaiionis qua translatus. non Trutin S. Cxciliee
;
,

tredecim

episcopos

nobis

Brunone
;

futsse monia, sed Tungris eo advecius

dict-

narraiionem substituere.

Cum

iHa,

hxc explicem, tur verum priusquam

aiius

Que ad ad snctum Kemadum cto Materno usque quod nos quoque uostrum opus digesserit, (S.Cascilis Coabbatiss Brcatu domu Idffi, ne consoripseramu., decap.tautes, C lomensis). legenti faceremus, eadem repUcando fastidium incepimus, et ordmem epia beatoTheodardo addomnum Wazonem, quem scoporum usque

scripta ab Hertgero,) inquit (;i}. superior (pars, pontiticum a primo usgesta eorumdem sanvicesimum septimum. sciUcet a

audiendus est Leodiensis clericus. episcoporum Leodten4 Libro ii Gestorum Annoni II cum sium, quem anno 1056 S. F oblatum esse dixxmus, Ejui qttoque Herigeri annatibus clerici Leo- Viinm. quntn . ^rsemitiiiurprooemium anonymi Anselmo, scriplori tliius iibri, r.,n r.savemc diensis Quejn quod tdpro^ u. ....... }utsse vei inde constai

^_

tZ^m
mium

in codice s^culx xi ponttficum iunautem, ubi dixit quorum Leodiensis eccestee nrensis, Trajeciensis ei

tnventusest {\).Hxc

qmnquagesirnum .eoundnm

cnf
^u

um1>..- uiUil

ponentes,

esse coustat, pro.enisi quod aut egi^

seu Herigert annalxbus. aesta priori Itbro,

'

ridc,muB,.utcerte sanctam Knimvero matrem suam, aua.vimu non decet, quot et Coloniam. latere

pcrsonarum relat.oue aut certa tidelium v,d>mus et ipsi prieseutes

.

Iniinereniur, tta P-^^V'^ r//jr^ loci istiu^ (leodu) sequuntur jussu priorum 105b ex alteIncarnationis anno domiuic quem quidam excanc^ opuaculi libello rius [Anselmus] nom.ne Lamberti
,

uiciB

sancti

rua shumiUs
^,!1 ,iauos

Letigm habuerit recto.es

quc

venerabil.s abbat.ss, composuit monitu ld. 9anot Ccilue vp-

Tt f^TI aZ

aeat.Ldula mater habebit. us suos ex.sttmar^. fil.arum proveutus candidatorum martyrum nuletiam pra;ter ?a:nilr/patronisnostr.s,beativ.del,cetEber-

g"

undeabunDeo placeFecognovent,

auXgebatmonasterium
^nia
iu Colonia,

Matrum

huicoperisuutannexa; cujus

talis fmt suseepti labons causa u ipae testHtur. virg.ms corpus mo8anct Requieacit in eodem eccleB Ebergi.i, qui Tungrensi

Sto

beati

_(5)lbi(l. pag- !**

106

praefuit

Ociobris

Tomus X.

m
prfflfuit

DE

S.
;

EBREGISO, EPISCOPO TRAJECTENSI.

quod a Brunone

vigesiraus quartus

um
fiwc

reveriamur,

et qtise

continenter subdit,

D
^^"'''"fco.

D. >

fertur, a Trutarchiepiscupo, qui dux fuisse villa, ubi sepulmonia, Leodicensis episcopii adhuc cerniiur, illuc translatum

crum

ejus

De cujus vita quia nihil ibiabbatissa dem habebatur, eadem venerabilis Leodicensis ecclesiffi cauoniIda meraoratum quippe cum, pudicum admodum familiaritate, quffieumexsacrofonte spiritualis raater susesse affirraant.

quoque exhideamus hoc loco. 6 De loco autem, ait, ubi aepultus est. testatur Anselmus in gestis pontificum Tnn grensium, ad sanctum Annonem, Coloniensem archiepiscopum, descriptis, quod idem sanctus Ebregisus, Trajectensis episcopus, sepul-

*""<"""
iaiioni$

Ai-

ceperat, est aggressa. ut,

censi ecclesia de

si

quid ia Leodi-

Trumonia, dioecesis Coloniensis * villa, ubi fere per treoentos annos aut amplius tumulatusjacuit, usque ad tempora Brunonis,
tus sit in

'

fcje

Leodien.

sis.

eodem sancto conscriberet, quoque de et ei mittere non tardaret. Multa rogatus est ab Wazone, episcopo Leodiensi,
Ida S. Lamberti canonicus, eamque petitionem tam cumulate implevit ut non S. Ebregesta gisi tantum et potissimutn Wazonis verum etiam omnium ut^nusprosecutus sit
;

Colonieusis

archiepiscopi,

qui

fuit

frater

magni
toris.

Romanorura imperaQui venerabilis archiepiscopus et dux

et primi Ottonis,

Bruno, admonltus revelatione divina, et beato Ebregiso sibi apparente, sed archiepiscopo super hoc haesitante, secundo, et tertio iterum apparuit in sommis, dicens, ut corpus
ejus a loco supradicto deportaret,

que decessorum. S. Ebregisi Vita continebatur prioH parte; sed hanc eum resecuisse eique tierigeri annales substituisse jam vidi-

Certus

ita-

que factus

idem

Bruno archiepiscopus de
TruColoniam, sicut ejus TruindigeniE,
et

visioue, corpus ejusdera beati Ebregisi a

mus.
4eripiit An$et-

monia
itaque scripsisse beatis-

transtulit

Eum Anselmum

moniae
tro,

testantur

in

ecclesia

inu, u' fO"$tat

simi Ebregisi Vitam plane dubitandum non

Quie modo retulimus testimonii loco accipipossunt; sed quseex^gidio Aureas Vallis dabimus, firmiora forte et certe apertiora nonnulUsvidebuntur. Integrum locum, quantum ad S. Ebreglsura pertinet, dabimus Post
est.
:

sanctae Caeciliae, virginis et martyris, in fere-

tx gi'

dio

AureM
Ejut

Vai:n

flOdfurn A(l-

tuK Roswey4u$.

sanctura Perpetuum Trajectensl

tuitur

ecclesiae substi-

vicesimus
circa

quartus
qui

episcopus
praesedit

sanctus

Ebregisus

annum Domini
;

sexcentesi-

auro et argento decenter ornato, cum honore et reverentia coUocavit, ubi multis et magnis miraculis felicitercoruscat, ad laudem et gloriam Domini nostri Jesu Christi. 7 Ast audio Chapeavittium (1) dicentem Correxit seipsumjEgidius,quippe qui ad marginem sui libri sequentia adscripsit verba Hujus beati Ebregisi festivitas quinto nonas
:
.-

cujui

memo-

ria ceUbraba-

tur die28
iV(ir(ii,

divtr"/liiTo-

o6
^'-

mum

undecimum

plusquam

[immo kalendas)
calendas
die

aprilis,

quibusdam

nono no (r<ini/ii(iot.
Ewe*"-

quatuordecim annis... Hic beatus Ebregisus, quondam in urbe Tungrensi ex nobilissima progenie oriundus fuit, literarumque studiis
traditusa parentibus in eadem civitate, divina donante gratia, doctores sumraos in Scripturis Sacris

novembris
sancti

recolitur.
S.

Quo

similiter "

agitur depositio

Evergi.^^li

diaconi
:

et ^^'^1!^^."
et
feriur.

successoris

Severini

Coloniensis
et

dein sequitur brevis hujus Vita

onis historia
pit,
;

translati-

quam iamen

in

medio interru-

in brevi sequiparavit. lu

quo etiam

tempore, circa scilicet

annum ab Incaruatione Domini sexcentesimum duodecimum, Lotharius rex commisit filium suum Dagobertum
educandum Pipino
fatis

principi...

Igitur :-ub prae.

principibus,

ut

supra

diximus, Trajeauctoritatis

ctensem beutus Ebregisus regebat ecclesiam,

vir mugnfle sanctitatis

magnaeque

cujus gesta qui plenius nosse desiJerat, Vitam

EJUS, VIKTUTIBUS VLENAM, ET MlttACJLA,

QU^ ?ER

'

EUM DOMINUS OPERARI DIGNATUS EST, EX INTEGRO RELEGAT; QUAM IN PLURIBUS LOCIS HARERI NON DUBiTAMUS. En itaque apertum testimonium medio sasculo xui Vitam S. Ebre^isi exsiitisse; guom ab Anselmo, auctore libri u Oesiorum episcoporum Leodiensium, scripiam fuisse ex his, qu*e ex ejusdem tibri n proasmio paulo supra referebam, saiis manifestum est. Haec
igitur sicubi lateret Vita, diligeniert sed frustra inquisivi. At ne quis objiciat me ut mihi

quumscilicet vidit sequentia pugnare cum his, qux de S. Ebregisi iranstatione retuierat. Id unum autem ex hac notaiione marginali jEgidii colligere possumus, ejus asvo jam circumlatas fuisse duas iliius translaiionis historias alteram quaeadS. Ebregisum spectabat et auctorem forte habebat Anselmum Leodiensem ,alieram quee adS.Evergisli honorem composita erat a clerico Coloniensi et quam lector supra ad finem Actorum S.Evergisli reperiet. Utraque id commune habebat ut translatio facta fuisse diceretur v kaiendas ^ apriiis seu die 28 martii unde ad hancdiem repererunt decessores nostri in Florario suo
, ;

ms. annotatam S. Evergisli episcopi Colonienqu3e in auctariis Lubecosis translationem Coioniensi et Molani ad Usuardi Martyroiogium simiiiier ad hanc diem annuntiatur,
;

tamquam
clesiam

S. Caeciliae

facta de civitate Tongerensi ad ecvirginis; sed iidem eiiam

fucus

fiat ab ^gidio paii nuspiam umquam Vitam aliquam S. Ebregisi fuisse habitam adeoque valde incuriose haec ab jEgidio fuiS' se prolata saiis habuero monuisse quod Rosweydus initio Sceculi xvii, quum Acta Sanctorum primum moliretur, eam habuit in manibus aut certe ejus notitia ad illum missa
; :

decessores nostri repererunt ad eamdem diem in illo suo ms. Ftorario et praeterea in Calen-

dario Leodiensi B.
Trajectensis,

Ebregisi
(2)

festivitatem

seu

XXIV episcopi memoriam

villa

translaiionis , peractae

ex Trutmonia

est.

In

1'astis

enim Sauctorum, quorum Vit

bibliothecis manuscriptae
,?.

Coloniam. Decaeiero ambae translaiionis historiae inter se discrepabant. Etenim qualernas S. Brunonis heesitaniis monitiones, a S*
Ebregiso in somnis apparente factas, legit jEgidius in historia, quam Ansehno tribuen-

in

Belgicis

hantur, recenset pag. 26

Trajeciensis,

nomen

servaEbregisi, episcopi his verbis : Ebergisus,

al.

episcopusTrajectensis,

Evergislus,2S martii.

dam esse censuimus dum una tantum apparitio S Evergisli et nutla fereS. Brunonis
;

Ejusdem
(I)

translatio 24 octobris.

Sed ad jEgidi-

hsesiiatio in altera apparet.

SS. tom.
III

GMla poDHacum TungreMium

elc. pag. 67.

(2)

Acl.

Marlii, pag. 71t.

8 Caeteram

DIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBRIS.

8 Cxterum kaec posterior narratio post ^6, reimiio. unf H on niedium sasculum xi certissime scripta est ""' f"Quum eni/n in ea legitur corpus S. Evergisli
;

821

rtifn/T(Wt
rffnln".

me-

non Trutmonia, sed Tungris Coloniam translalum fuisse et contra Ida, abbatissa S. Cascorpus, quod ciliiB, dicerei eodem illo tempore non Tungris, sed in suo templo servabatur, Trutmonia in suum parthenonem devectum nondumfuisse fuisse, satis patet in usu tum historiam praeterea universa Anselmi illam disceptaiio criiica nullo nixa fuisset funda. ;

-*

._

/^_;_._v-,.^ 4^*^-

chiam Trognie, duabus ad meridiem leucis a Landen distaniem; sed ex parochi liieris inieltexi ita non esse, sed a S. Trudone hanc parochiam suum nomen habere. In chronico ms, episcoporum Leodiensium, quod in anno 1651
desinit
et

iUCTOBC D. B.

in mus/eo nostro servatur, Tier-

moingne scribitur; sed nil simile uspiam in mappis aut libris topographicis Leodiensibus reperio. Exstat quidem locus, dicius otim
Trutmonia, Trotimania, Druthmania, Trutmania.Tremonia, etc.;sedis longeultra Rhenum posiius est; patatium regium erai, et nunc appellatus Dortmund; etquod praecipuumest, saeculo vi nondum videtur exstitisse aut satiem nondum id habuisse nomen; quod quippe

menio,

quum Colonienses. qui maltebant episcopum suum cotere potius quam alienum
episcopum
legi in respondere potuissent hisioria sancium, quem coletranslationis et nil bant, Tungris ad se fuisse asportatum commune habere cum Truimoniensi. Verum
, ,

inditum tempore

ei

fuerit

(ni fatlor) Caroli

Trutmanno quodam, Magni (3). Latet

in dioe-

enim vero nemo existimet me visionibus

,

nunc itaque quis tocus otim Trutmonia

qusein alierutra narraiione referuntur mulillis tum confidere, sive dixerii, sive postea inventee fuerint. moniium 8i enim posierius dicaiur, raiio diffidendi Brunosi prius, equidem S. manifestaesi sed animadvernem mendacH non incusabo futsse iam eum reliquiarum acquirendarum

enim

5.

Bruno

se

cesi Leodiensi dicereiur; ct, quuyn aJino U85 omnia fere S. Lamberii diplomata incendio subtata fuerint m, parva spes est veniendi aliquandoin ejus notiiiam. Casierum exprsepoiest adsenti nostra ignorantia nil concludi annalium Leoversus Harigeri et auctorum

ettamopB siudiosissimum, itaui a nonnullis, quum illo incuseiur quod time cathoiicis, piorum etiam virts eevo id genus furiorum peccaminosum non videretur, ab sanctissiniis dein reapse ablaiis nequaquam ahstinuit Evergisli iionem corporis S. Ebregrisi seu neque proin creplane furti speciem habere,
, ;

diensium testimonia toi enim alia loca sua prisiina nomina posueruni et nova adepta sunt, quin semper inveniri queai quae toca priscis nominibus designarentur. dubito 10 Ui autem haec concludam, nil
:

s.Eiergiai

quin Colonienses acceperint S. pus, nequaquam vero S. Evergisli

tatione

thvegm
:

cor-

^'^''^^eZ'.
g.,,, ,

confu-

,^,(^

dibite esse caelestibus visionibus

;

eam

fuisse

sed quum animo fobeato viro persuasam adipiscendi has reliquias, veret cupidiiatem

indiget Chapeavillii (5) feretruutque forie ad. mt.um^ opinio aliorumque, scilicet utriusque Coloniam fuisse delata; ea enim sen-

nanpe non

corpora

ieniia aperte

pugnai cum

his quae

numero

lX"Ze"'a-

pronum
le

ut

ei facifuisse ut de his somniareiur somnia pro visionibus fuisse habitas iia quominus optima fide dixerit
;

ex Anselmo reiulimus. Verum quamvis dens esset ei manifestum ossa, Trutmonia

3 ^^^^^^,^ evi-

nil obsiet

sibi
/f noratur locui f*ft

^u"

9 In his itaqueomnibus,

sancium virum apparuisse. dummodoanttquis

Cotoiranslaia, non posse esse S. Evergisli, quum tamen id judicium niensis episcopi; vulgus Coloniense invaluisset,

Trufmiinia,

nullus siarevelimus monumentis, dubitandi Quod auiem difficileestei videiuresselocus. relicium, tradiiur a nobis hactenus intactum BrunocorpusS. m-eg\siColoniam asporS Trutmonia seu Trumouia, episcopu
tasse

semel apud nunquam amplius convelli potuit,

ita ut et

templo perseverarit deinceps in S. Caecilix

unde S.Ebcrgisi rur}'C"

loniam lrnu>

ex

sub S. Ebregisi reliquiarum cultus vere in bivio positi S Evergisli : unde fit ut isie referendus simus, nescii ad uirum cultus
sii

nomine

latum

el.

in lexicis Leodiensis viUa. Sedulo quassivi quibus non tantum topographicis Belgii, sipar(jecise,verumeiiam vici designaniur; Polyptycho seu indice bene-

iota ferme hgec sylloge de ut Ebregisi sii, prwsiare videtur corpore S. loco dttuhoc reliqua hujus pii pignoris fata jEgidius Aurex Vallis, ui vtdtmus,

Quum iamen

miiiter in vetere dicecesis, quem ficiorum prisiinse Leodiensis pamecum communicavit V. V. De Ridder,

cidemus.

rochi^SS. Joannis

Siephani Bruxellensis ejusdem tlltus vicarius ei in iopographia iiemque in scripits di<cesis versatissimus
ei
;

S. Brunone cotatnrmat sancti viri corpus a auro et argento de- r locaium fuisse in feretro, rara vaide erant center ornato; asi s^culo x passim feretrorum, quum iunc id aenus

Neque satis locorum dioecesis Leodiensis. expendere quae proptus ad habui nomina accederent, veTrutraoniara seu Trumoniam Episcopivilla, EpiscopiviUare

Cl

V Grandgagnage

de vetertbus

nomimbus

adhuc in sepulcris lapideis Et qutdem, ctorum conservarentur reliqui<v.

aui ligneis san-

rum
nil

vocabulis dxcerentur ; sed aut aliis similibus quod ad rem faceret. Adti

etiam

quw

esi, diversi sarcophagi ui Gelenius (6) testis conservabantur tn S.Caeusanctorum patentes iiaque atiquandiu in lim templo. Postquam jacuissent S. Bbreg.si linneo aut saxeo toculo "^ ..: t v H,,hn nuf. feretro
.

prorsus inveni, d.plomata, qutbus jura et etiam chartas et recensentur ecclesi^ Leodiensrs
iossessiones laxime vero Adriani
imperatoris. qui.

'^"'; *^''
^ ''^f

^bdi.cta.

Verum neque hxc

pap^ IVet
pr^dpua

anno 1 155 bona sua

Fr^^^ '^t" ^, ,^ Ebregisi reliquias

ilh ec-

7,., ,,< Coloniensium pietati. dare S. Paulini cor-

Pjr-J^J

ZTVt
-

desi^

confirmantes.

recensue-

,;,, pretiosam.

iransferre quam argen,,

S^D,-

Quoscumque

dejrrutmonta. sednil in his etiam Leodtenst *^^" alios de

eos

"'2 team ^'T^^f^'^ -

IJe tradit Winheim (8). j^^^ g^,^, ,) vit. et

magno numero habemus.

dU quapotm '^^f,

trHnsU f,an ulnis

J
^'

.cnpuiatii S. Evergisli historia in argentea h.ero^i^itur

tiowiccnce pBg. 515.

"

*^^"

^*

Erzdiozcse

Kiiln, pag.

>.

V^-

^'^'g,

jy.

pag. 351. Colonia:. niagniiudo.

m
tOCTORB

DK
nova
est
:

S.

EBRKGISO, EPISCOPO TRAJECTENSI.

S.

postquam
fabricata

et

elegantior
hi versus

Evergislo

cUrat relaxandos. Post suppressionem

g-ii

colle-

V. D. B.

adscripti etiam sunt iconibus.

:

in vetustiore

tumba

regiminis Gallici ante octo faotam, ipsa ecclesia annos quinquaginta

S.

CsEcilisB,

jussu

hospitali

civium

Coloniensium quod dicitur

pan&UtJiflilonlibneljta.qmaScantlil Olaclifa uoi

|)0.tDilaecummittarlinn.inaal)ereeunm. yosii>uaeiui3um*j
lucro. gunc perimil mucro spe lucri, 6eb fiine cooeoi. [Caeeum] fron&e lcm nelant i)i frau&e
'

--^

""*

-'-'*

addictaest; argentea autem S. Evergisli capsa, qu perpulchra multisque pretiosis gemmis lapidibosque ornata fuisse perhibetur, omni decore et ornatu exuta est ita, ut coartatus

tantum loculus relinqueretur. Qui ne una cum sacris reliquiis turbulento illo tempore plaue
perderetur, a parocho et parochianis quibusdam ecclesiffi S. Petri clam deportatus et in

cnsi, ^flrippinensis praesul, 0runo, saccr

3uri6 S^ungrorum

pclit

urbcm morc priorum:

3n 9omni

Cljrisli mflmfeglat ee pugil ieli.

Iiot

eadem sua
jacet,

ecclesia parochiali, qnce prope ad-

depositus est, ad dies fanstiores reser-

jSanclac Caeciliac

fon^ Ijunc Gruno sopi)ioe.

Caubibns

l)uic

crcbris occurril

pompo

celebris.

vandus. Hic stetit din sine uUo respectu et reverentia super fornicem templi, aspectui et
venerationi fidelium substractus.

propotrc Clerus l)umol fionclum, ^ungris &fln9 [plonctnm.

Doeumenta

14
111.

Anno 1829 sanctissimus papa Pius VIII D. Mercy d'Argenteau, nuntio sno Monaad complen-

hinc emcerptr

11

Qu^ dein secuta sint accipeesc commen-

censi et archiepiscopo Tyrensi,

anno 1H29 r1'qi'ix, Ro~ >am mitlendx.

nuUa Colonir
txilare videnlur,

ond^ui-

ra anno 149H;

Altario R. V. J, Kessel, capellani in iede S. cujus diligentiam et accurabani Coloniensi, tionem non possum non cumulare laudibus.

dum, ut fertur, numernm reliquiarum, quse Romse asservantur, mandavit, ut ossium S. Evergisli, quibus adhuc plane carebat, particuiam

Usque ad annum 1498, inquit, de elevatione

incervel retectione reliquiarum hujus sancti tus .suni.

quandam e capsa ejusdem depromptam Romam mitteret. Itaque die 12 mensis

Etenim hoc anno, quo auctrice veabbatissa regulari

nerabili

domna

Elisabeth

augusti ejusdem anni Ferdinandus Augustus, archiepiscopus Coloniensis et comes de Speculo ad

de Reven capsa vel tumba S. Evergisli reserata est, documentum de prioris alicujus elevationis vel
retectionis

Desenberg
Filz,

et

Canstein,

Josephum

Henricum

theologiae doctorem et deca-

earundem memoriam

num

posteritati ex con.suetudine traditurum inventum non scribitur. Nihilo minus factam esse

hujus civitatis tanquam commissarium in spirituiilibus, assistente Guilielmo Schmitz, presbytero ordinis discalceatorum et protonotario
apostolico,
sigillis

superioribus retro

seculis

nem

vel

retectionem
reliquiae
S.

aliquam elevatiodictarum reliquiarum

iuterioris
et

capsae,

postquam inviolata inventa

fractis,

agnita fuerant,

inde apparere arbitror, quod dicta capsa,

qua

particulam postulatam jussit e capsa

et

hodiedum
quteque
ecclesiffi

Evergisli

includuntur
et
sediles
est,

promere

nunciaturffi

Monaeensi

Romam
capsa

anno 1837
S.

per pastorem

permitlere transmittendara.

Qno

facto,

Petri
rev.

parochialis

renovata
antiquior

denuo reclusa
conscripto,

est,

nemine ejus renovationem

negotio
S.

mea atque
hac
quo prtpter
rwiiorei quo*'

domini Bock, peritissimi in

sententia
sae-

promovente. Ex prothocollo, de hoc

re

Eeslimatoris,

quod

in ecclesia parochiali

Petri

culo decimo quiuto exeunte censenda videtur.

12

Memoriam
S.

autem

retectionis

reliquia-

adhucdum asservatur, paiet, tunc scedulam pergamenam, supra verbotenus exscriptam,

inventam
15
esse.

rum
II

Evergisli anno

149H factae servat et

dam

aprrta

explicat haec scedula

ttl reliqtitarii

tapta.
II

" " " "

pergamena. Ut omnis cessaret suspicio et magis populi ferveret devotio, venerabilis et prima po^t istius olim secularis ecclesie in monasterium regulare ordiuis saucti Augustini translatio-

nem

abbatissa regularis, domina Elisabeth

capsa omni ornatu exuta in dedecore jacebat usque ad annum 1837, quo Clemens Augustus, archiepiscopus Coloniensis fel. mem., per liberum Baronem F. E. de Mering, virum de historia Colouiensi explanenda maxime meritum, de misera ejus conInterea
ditione certior factus,
ecclesiastico

Anno 1837uQviitur eapta

rt

seiuend heMp-

leiiiniler
(iiliir.

de Reveu, de consilio et consensu tam ca-

eam
S.

pastori et senatui
Petri
rite

" pituli " aperiri

"
" n " "
II

quam conventus
et

sui,

hanc capsam
reperitque

parochise

et

pro

iterum

claudi

fecit

sacras S. Evergisli glorio.si martyris atque

archiepiscopi

Colouiensis
et

reliquias,

vene-

rabiliter reconditas

compositas, quas ut

mandatis dedit. Qui hoc opus arbitrio civis cujnsdam Coloniensis in hac arte versati demandantes, se sumptibus parcere debere non arbitrati sunt. Renovatio
dignitate

renovandam

in

" " " "

'

dimisit. Anno Domini millesimo quadringentesimo nonagesimo octavo, die 15^' mensis augusti; Alexandro papa sexto, Maximiliano Romanorum rege et Hermanuo

invenit

stetit

1150

thaleris,

27

grossis

borussicis.

Circa
culis

capsam, auro superfusa

qujE
est,

aeneum colorem quatuordecim statuse aedisuper

cernuntur,
et

antiqui operis inclnsse

quae
et

archiepiscopo Coloniensi

regnantibus;

Jo-

duodecim sanctos apostolos

tant. Inscriptiones

Severinum

"

IndiilgeniKB

hanne Kirchhoff, protonotario apostolico preposito et archidiacono Embricensi et Kverhardo de Arbore canonicis, NicolaodeLennich confessore, llutgero Hofsmyt de Uursten et Mathia Vowinckel vicariis monasterii predicti
presentibus, videntibus et audientibus. " 13 Documentorum de indulgentiis, ad audatis,

Evergislum, episcopos Colonienses,

represen-

habet has

Capsa reliquia-

RUM

EvEKGISLI EX ECCLKSIA S. CiECILl.*;, SUPPRESSIS A KEGIMINE GALLICO RELIGIOSIS ORDINIBUS,

S.

eonceitr

ut>

Vrbano viii. C^uum onnu 1802 mjiprr^ fMi S C-

um

gendas festivitates quo Urbanus Papa

unum tantum inveni, VUI omnibu8 Christi fide-

AD PAROCHIALEM ECCLESUM S. PETltl TKANBLATA MDCCCII PEil PASTOREM ET .DILES S. PETItl EENOVATAET LOCO DECENTI RESTITUTA MDCCCXXXVll, SUB AUSPICIO HEVEREND. ARCHlEPISCOPlCOLON ( LEMHN:

Tis

cilix

tempium,

eopia,

lamiwt

mrjeiittii or-

libus, festos dies S. Augustini, Materni, Evergisli et Leonardi rite agentibus, beneque contritis

Augusti L. B. Droste ei Vischering. Jam anno 1837, dictus archiepiscopue elevationem

praedictarum reliquiarum modo festivissiroo instituere volebatj quare Gregorius papa XVI fel. mem. ejusdem intercessione die 8 augusti

bata, luper

et

confeasis,

fomicem templi S. Petri

eeptem annoa totidemque

eis injunctis

quadragenas de poBnitentiis

de-

npoiita

ett;

omnibue

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

omnibus
festivitati

823
apriiis, id est
est

Christi fidelibus vere coDtritis et con-

aprilis et
2,

ad

iii
;

nonas

addiem

fessis plenarias indulgreutias conceesit, si

huic

et Zaprilis

sed error

inde oHus, quod

4UCIURB V. D. B

Sed eam neoesae erat supra annum produci, nempe usque ad 8 diem menais octobris anni 183S, quo tanquam in jubiIsei solemnitatem per totam urbem Coloniensem
interessent.

apud Chapeamllium

legitur v nouas iaco v ka-

lendas aprilis; neque exstitit umquam dies V nonas aprilis. Ad diem 15 eju^dem mensis
invenit

Henschenius in mss.
av.ctariis
in

Grevenianis

solvebatur.

Capsa renovata,
clericis per

quum

assistenti-

Usuardi

memoriam celebratam
Trajecto superiore et
id

bus pluribus

canum

sacra ossa

supramemoratum dereeepisset, ab eodem artifice

S. Ebergii, episcopi

confessoris.

Verum nunc
,

unum
,

superest

tribus oochleis, persuperioris trianguli versuras insertis, et in summitate quidem liiio, per alias

S- Ebregisi cuttus vestigium

omnes episcopi

quod pergant qui Tvajecti sedem suam

autem versuras
clusa
est.

aliis

floribus

decoratis, prse-

Antiqu* et no16 De antiquiore capsa , quara quEe modo pg CaptX foi descripta est, nihii habet ecclesiiE parochialis ma. S. Petri archium seu tabulinum et mihi per-

suasum e.-^t eam primitivam esse, [confectam tamen postquam alia antiquior S. Paulini ossibus capiendis destinata esf]. Hoc probari arbitror, quum pergamena illa scedula memorata, qua neque prius neque posterius de elevatione vel retectioue reliquiarum praedictarum

habuerunt, sancti appeilart. Facit etiam ali' quantum ad ejus cultum, quod ejus nomen cum sancti titulo tegitur in Floribus Leodiensisecciesiae Fisenii (1), in Histoiia Leodiensi Fuiionii (2) aliisque Leodiensis ecciesiiB annalibus et episcoporum catalogis. Nomen S. 19 Coronidis loco, quum toties de Evergisli Ebregifti,cuLbregisi nominum }u eiymotogia et Ebergisi, Evergisi seu affinitate dictum sit, pauca aiiqua ea de re tnqutrimr, di^ addam. Utrique nomini partem communem, versum eit a
scilicet

EversewEber,

esse,

nemo non

videt

S.

Everyiili

documentum in capsa iaventum est, tum autem et maxime ex ipsius operis structura, quae se-

culo decimo quarto adscribenda videtur, aliis hujus g-eueris tumbis iu hac urbe comparatis.

hoc autem aprum significari docebit te Adelung in Giossario suo Theotisco, v Eberhard. Ebregiso Asl gislus in Evergisio et gisus adeoque Ebereumdem sensum non habetit

notnine.

Sane pro dolor

detractum
est

capsae quae

nuuc

est renova-

gisuse/ Evergislus duo

Gislus
geisil,

tioue illa praedicta

,

multum

et artis et pretii

enim

iatina

nomina dicersa sunl. forma verbi theutonici

et

modernis hujus artis principiis justo nimis indulgente. At infractis artis gothicte lineis, quas adhuc ostendit, cumulato personarum exsculptarum vestitu necartitice

spoDsorem significat

hospitem;

non ligno ad speciem cupri

vel

alius metalli

aureato, sat mihi patere videtur, illo

eam

aevo

major difficultak est. Imprimis animadverte hanc vocem certissime in effingendis nominibus stirpis germanicee fuisse uswyatam, ut distinctam a gislus. Etenim in vetustissimo Catalugo San-Gaiiensi nominum progisus

Aliu$

utiii-

a perito aliquo artifice elaboratam fuisse. 17 Ossa S. Paulini martyris itidem in ecclesia
parochiali S. Petri adhuc exstant, at proh dolorl aspectui et venerationi fidelium subtracta et in armario ejusdem ecclesiae vili tumba conclusa.

priorum,quibusAlamauDiquondamuppellati(3), sequentia occurrunt Adalgis ^eu Oadalgis ;

:

guiurii et re t-

Ceizo, Ceizzo, Giso, Gizo, seu

^iitrum

S-

tadem clandeiMHlur, fafa.

Rev. Dorainus Hutraacher, qui uunc

ecclesiae pastor est, ut rite et pro digni-

Kezo Kezemau Liutgis^eu Liutkis; Otgis; Ratgis sew RHtkia; Unceiz; Theotgis seu Theotkis Richkis Vuofceiz; Vuolfgis. Omitlo nomina, in Goz,
; : ;

hujus

oper non ppperatdocuraenta autheutica quura ad eorum cit; genuitatem comprobandam deticiant, a reverend. vicario generali ad tempus supersedere de hac re jussus est. Ceteroquin tumba, qua
tate elevareutur, studio et

Coz et Koz desinentia, quamquam huc quoque referenda videantur. In Catalogo autem norainura propriorura masculiuorura in AlamanniaCuriensi et Burgundionensi {4} haec etiam
Arigisus ; Fredegisus Adalchix veniunt Fredegysus seu Fretgisus Gisbehardus Gise: ;

nunc includuntur sacra

speciem exhibet, ut ne
alicujus ornatus
beat,

ossa,

tam miseram

sui

marius
sulfus
;

Gisemundus; Gisepertus
Ratgjsus seu

Giso

Gi-

unum quidem

prioris

Rotgisus; Remegisus;

signum

servaverit neve ha-

Vuinigisus.
Ceizo, Gizo,

Jam verodubium nultum

Kezo
seu tnoilius Giso

estquin

unde de antiqua ejus indole et conditione certojudicare liceat. Hfec tantum suntquae tibi

idem
;

sit

communicandahabeam. Nequeex tabulino

ec-

ceteris hujus clesiffi parochialisS. Petri neque ex quidurbis archiviis de hac re, quoad sciam,

quam

Ce'>vit ftre

quse ad vide supra in S. C^Bcili^ tempium spectant, Annotatis adPassionem S. Evergisli. S.^hTegisifestum 18 Supra num. 7 jam dicci

exuere

licet.

Retiqua,

maxime

quod vox germanica hodiema Geitz cujus origo, ait Adetung ad hoc ipsum vocabulutn, adhuc obscura est significatio autem oremen tum et cupido videtur esse. Sed cave ne eoc Eber et Geitz sensum aiiquem canfiare velis hxc verba pro more sibi invicem apposita sunt non ad significatum aiiquem sed ad
; :
,

meram distinctionem
et

quemadmodum a

ro^

S. Ebregis)

0uUui.

Uoctoactum olim fuisse die 28 martii et IrisMeperituretiamejusmemoriainCatalogo iv nonas generali sanctorum Ferrarii ad
(I)

agnomina conjungebanmanis cognomina cum nominibus et a nobis nomina famitur liarum item cumnomimbus.
seqq. stqq.erfit. tcrlio.-(*)lbid. [tag. ItXel

Posc. K6S,- (2}

Tom

1.

pag.

80

Scnpiom rerum AUmai.mcaruro,

t I8l,-(r>) OoIrtBsius, lom.ll, paii. 1, pag- i>^cl

: ;

824

ACTA SANCTOEUM.

DE
B

S.

MARTINO, DICTO MARTIO

IN

EREMITA ET ABBATE
V. 0.

CAMPANIA

I.

Confusus

fuit S.

Martinus cum
religiosa
;

aliis

sanctis

duo dies cultus;

setas; professio

Montismassici descriptio.

.n

M.riTR

icet S. Martini

de Montemassico gesta tam

brari, sciatur

proculdubio tertio nonas augustc

Dtxiix.
S. Martinus,

I singulariasini utcum nullius altussanctt Ijfadle confundi posse videantur, factum

nescio qua fortuna ut ejus nomen cum aliis commutatum fuerit et ui qui de eo scTibere velit initio verselur in mediis ambagH^us. TJt auicm ipsi quanta fieri potest clari-

venerari debere.

Demum apud

Peirum, dia-

conum Casinensem,
&es
:

'"'

''

""".

iamen

esi

hasc in beaii viri Vita haSepultum utem est in spelunca ejusdem

uZfZno'!
dtin in

won-

umntiico ertmitaetai'ba'.

^^^^ ^^

recHtudine instiiuamus

iter, juverit

montis Massici beatissimi viri corpus, tertio nonas augusti a pjirte septentrionali. Atque hinc intelligiiur errare nunc Carinulanos, quum die 3 augusii celebrani translationem
S.

prxmiiiere praecipuas

B. Martini res, prout

Martini

easex DialogisS. Gregorii Magni papae contraxit Peirus,diaconus Casinensis ei sasculixn scriptor prasclarus et in libello de viris illusiribus Casinensibus inseruit. In vulgaiis

agenda
siiionis

sii
;

abbatis quum hac die manifesie anniversaria memoria ejus depodeinde in Kalendario sanctorum
,

ordinis S. Benedicii, quod anno 1527 absolvit

Ferdinandus de Valye, monachus Cisierciensis in

editionibus id

encomium non

exsiat

sed re-

perit illud in plenion exemplari Casinensi Papebrochius nosier. Huc forte illaium fuerat ex libro ejusdem Petri de oriu et obiiujustorum coenobii Casinensis, unde id deprompsii Angelits Majus et in parte n tomi vi Colleciionis suce novae edidii ei

secundum eum Mi-

gnius{\).

Martinus, vir eg:regius miraculorumque patrator magnificus, in Cassino prius sub sanctissimo patre Benedicto ac postea in monte Marsico deg"ens, cum ^erpente per mul-

monasierio Aniverpiensi S. Salvaioris, insignem confusionem factam esse, quum ad dictam diem 3 augusti ibidem scripium fuit S. Marcii, abbatis Arveruensis. Hujus meminit Gregorius Turonensis, cujus patrem afebribus curavit adhuc viveus. Ui enim mitiam Marcium posiium esse loco Martini (quod sphalma passim alibi quoque occurrii), S. Marcius, Arvernensis abbas, qui Fiorentium, S, Gregorii Turonensis pairem, curavit (2), num-

quam

die 3 augusii, sed

semper

13 aprilis,

tum tempus
luncEB suae

habiiavit

aquam

de lapide spe-

quaejusgestaillusirarunidecessoresnosiri{^6),
cuiius fuii. Sequitur

omnipotens Deus ad bibendum mulierem ad obscoena eum opera provocantem Deua terribiliter occidit puerum e suramo montis vertice ad ima ruentem orationesua illsesum servavit; lapidem immanissimum speluncae suae imminentem de loco ad locum mirabiliter mutavit. Sepultus vero est in moDte Marsico. Prius itaque mansit beatus ^ vir in Moniecasino ; dein ad meridiem defleciens in Moniemassico. S.Benedicto, occidentalium monachorum patri, cosevus fuii ejusque laudes scripsii S. Gregorius papa I 2 Eis addere oporiet duplex ejus in honojam pridetu cvUuM die 3 rem celebrari festum, alierum die 3 augusii, nuguiti el Sl aiterum die 24, octobris atque eam rem jam W^erfimwr. In prtnits incosnobio Bodecensi /uiui^ti cum canonicorum regularium S. Augustini, quod s. wor-io, tmte Arvrrolim in diccccsi Paderbofmensi in Westfalia ""' erat, reperii Gamansius nosier Vitam beati
concessit;
;
.

confessorem, qui

demum teriio Martinum ad diem 3 augusti in auctavirum riis Grevenianis Usuardi occurrii ignoium non esse et a reliquis Martinis inqu.emadmodum ad hanc diem distinctum dixeruni decessores nosiri (4] sed ipsum nosirum Martinum esse de Montemassico. 3 Habei preeterea S. Martinus atterum fesium, nempe die 24 octobris atque id ex
,
, ,

CHtn 5.

Mar-

lino, abbate

ypriavenst

errore aui confusione

bate Veriavensi, fuisse

cum

S, Martino, ab-

orium mihi certum

videiur. Primusscilicei,

quem sciam addiem

24 oc-^o&m S. Martini de Moniemassico memoriam annuntiasse, est Petrus de Naiaiibus,

sseculo XIV episcopus Equilinus.

Hic enim in

i.'i-

Martini, solitarii et confossoris, versibus dictatam, cuju^ festum est lu nonas augusti isibi erat iituius. In Vita auiem, conscripta ab
:

Caialogo sanctorum postquam ad hanc diem S. Mariini de Moniemassico, gesia ex S. Gregorii Magni Dialogis coniracta retulisset in fine de suo addidit: Quievit autem in pace vir Domini is kalendas uovembris quod
;

anonymo,

in spelunca

Sepultum estautem ejusdem montis Massici beatissimi viri corpus a parte septeutrionali quod quia difficile aditu. quietum aliquaudiu, atque immotum, immo intentatum permansit; et ne in dubinm venial quando hujus sancti viri obi:
:

haec legereesi

tus,

immo

potius vitai festivitas debeat cele-

nullam aliam ob causam facere potuii , nisi quod in kalendariis reperirei ad hanc diem S. Mariini abbaiis nomen, nec sciens id S. Mariini Vertavensis esse id ad S. Martinum Massicum referendum esse arbiiratus fuerii. Verumiamen Ferdinandus de Valye, quem paulo suprajam appellavi, exemplum Petri de Naialibus secutus scripsit eiiam ad diem 24 octobris: Item S. Martini abbatis
,

(1) Palrol.Utina, tom.CLXXIll. col. t065 ~(2) S.Grecorius Turon.Vits Patrum, cap. U. Opi.. col. 1218 ei iiq,-t3)Act

SS. lom. pag. 197.

II

Aprilis,

pug

132 --

(i)

ILid.

tom

Auzusli,

apud

DIE VIQESIMA QUARTA OCTOBHIS.

825
AUCTOII V. D. B.

apud Campaniam cujus meminit B. Gregorius. Baronius in Martyrologio Romano satis vidit duos virosesse diversos eosque accurate distinguens seorsim annuntiavit iu Vertano
;

rum

monasterio sancti Martini abbatis

et

memoriam,

seorsim

in

Campania

sancti Marcii solilarii,

oujus prseclara opera sanctus Grrgorius papa assignavit scripsit; sed utramque memoriam ascaiynuv*.^ sea
diei 24 octobris,

Magni, procurata a Maurinis, Martinus vocatur, tum in textu grmco, tum in textu tatino, nulla facta variarum lectionum mentione; deindequodin Vitaejus, scripta a Petro diacono, inaltera anonyma, et in omnihus monumentis Carinulanis semperejusnomenest Martinus, numquamautem Marcius adeoque errat Wion{^), quumsuay-.. .^.v v-;, ^
S. Gregorii
;

pro priore secutus Usuar-

det corrigendos esse libro$,inquibusmrUn\is

legitur.
6 Siivester Agosta,

dum,pro

posteriori

Petrum de Natalibus.

tt

tum

S.

M or

tino Sanelo-

neiui.

Atque hinc proculdubio factum est,utCarinulani inceperint S. Martini festum agere, non die tantum 3 augusti, verum eiiam Uoctobris. 4 Cave tamen ne credas per hanc Baronii distinctionem procuratum tandem fuisse ut nutla amptius fieret confusio non ita est. Quum Vertavensem abbatem vocasset Marti:

qui anno 1641 adBolS.

.*.

Martinus

landum misit Vitam

sico, ut

Martini de Montemas-

de
fico

Montemaiabtque

habetur

in oflScio ecclesise Calioensis,

{is est titulus),

iuisse eisque consensisse

monet doctos aliquos Michaetem Monachum, canonicum Capuanum et Sanctarii Capuam auctorem, nempe S. Martinum fuisse

fandament* viros vo- Cnpuanui di~

cicur !
^lrlinut;

Bene-

num et,

nescio

quam

S, Gregorii

Magm

edi-

tionem secutus,Massicum eremitamUAVciuia, quumque insuper in notisconfudisset S. Martinum Vertavensem cum S. Martino SanctO' nensi, de quo S. Gregorius Turonensis capite

confessorum agit et cujus natatis colitur die 7 decembris, hinc plurimi, qui postea venerunt, miros induxerunt errores, Specimina tantum aliqua indicabo. Ferra^ rius (1) prius exscripsit (eique pro more consonat Hagiologium Italiaejepitomen gestorum S. Martini Massici, quam fecerat Petrus de Natalibus, nisi quod pro Baronii auctoritate et ubiqueUsirc\nn\, nonU-dTt\uum, scripsit Vertatransiit dein ad S. Martinum abbatem vensem, quem in Montemassico etiam fioruisse voluit atque inde translatum fuisse plane eum confundens cum Carinulam S. MariinoMassico. Hueberus in Menotogio Benedictino dedit secundum Martyrologium
57 de Gloria
;

patria Capuanum, eosque variis probabitibus rationibus ad hanc amptectendam motos Anuis ahhinc addiique fuisse senientiam aiijuoi elapsis, quidam homo, nomine Joaunes Baptista, vidit imag-inem hujus sancti cum iuscriptione Santo Martino di Capua. DebitiS' simum uiique argumentum neque dubium est quin aita eiiam debiiiora fuerint. Quamobrem probandi videntur Capuani, qui hactenus inter Officia propria suie ecciesi^e locum non aperuerunt S. Martino, quippe qui nit umquam secum commune habuisse dici possii. Quodsi Capuani nonnutli S. Martinum
;

fi

Massicum civem suum

fecerint,

nemo mira-

bitur Benedictinos compiures ipsum suo accensuisse ordxni. Quamobrem Wion (3)

Ligno

Vitee
;

ejus
et

24 ociobris

memoriam facit ad diem simitiier Hugo Menardus (4),

Romanum

Marcium solitarium et S. Martinum,abbaiem Vertavensem sed ad S. Marcium retutit quse Usuardus Galesinius et Felicius dixerant de S. Martino Vertavensi; atqueetiam quse Ado, non v idus decembris, sed VII idus decembris tradidit de S. Martino
S.
;
,

vulgo iamen abstinentior et parctor, RuinartiuseiMabiitonius inprimo sascutoBenedictino idem feceruni; sed ticet minoribus tanium typis ejus dederint Vilam, in sequentibus sae-

ftii

Sanctonensi. Mar5 Distinguere itaque oporiet plurus nttfacih a se commixti et tinos et Marcios, qui inter nottro S. Marconfusi fuerunt. Venit primo loco noster Martino tlinqui a Baronio et dein tiaus de Montemassico, lingunn/u*"ab aliis dicius fuit Marcius, cujus festum augusii. nunc C olim agebatur die tantum 3 auiem etiam die 24 ociobris, et cujus laudes III Diascripsii S. Gregorius Magnus libro Martinus, abbas Verlogorum. VenitdeinS. tliusiratavensis,cujus Vitam continuo ante nomen ad diem 24 octovimus, et cujus solius et martyrologits bris in antiquis calendariis Sanctorum si excipias Catalogum legitur, venit S. MartiPetri de Naialibus. Teriio toco et atxtscetenus Sanctonensis, quiab Adone cujus gesta brevibratur die 7 decembris et Turonensts cap.ol bus concepitS. Gregorius
tamen om-

quibus passim seceriores suni, idem culis, procuidubio non fecissent. Menologos Benedictinos in eamdem senientiam ivisse nit mirum. Atque hinc Antonius de Heredia, postquam fuse S. Marlini sub nomine S. Marcii
laudes sub praesenti die retuiisset, sic pergit Multi scriptores ei locum daulinter sauetos (5) et nostri urdinis et ex eo ordine fuidse habetur
:

quidem eum

S.

Beuedictomng-isiro

usum

fuisse

ex eo coustat quod retulimus; sciiicet eum ante Montecasino S. Benedictwn habiiasse in

consilium quoddamS. Benedictisecutum esse eu7nque demutn Monietncasinum habitandum reiiquisse S. Benedicto. Quamobrem in imagine, quam anno 1<>10 Joannes BaptistaGarganus et Lucretius Lucens Neapoii edideruni,exhibetur S. Uiwiinus ampiissimaveste

nigra benedictina indutus una manu tenens magnam crucem, attera tibrum pede caiena meretrix aiiigatus saxo, dum a iergo jacet
; ;

demum de Gloriaconfessorum. Quarto Arvet^ensis, quem idem S. venit S. Marcius prosecutus Gregorius Turonensis laudibus
toco

mortua, coram vero sibiiai alaius serpens. Equidem non obsto quin S. Martinus benedisi haec ad benediciinum ctiyius haheatur mod^. faciendum sufficiant; proho tamen in Annaiibus, Gattutse, Tostiam Mahillonii
,

gesta estcapiteU Viiarum Patrum et cujus diemViapridederuni decessores nosiri ad

muttorum aliorum, qui arbttrentur ut seordinem S. Benedicti satis esse divitem

stii
et

Martimet tis.Aliipr^iereasunt mulii SS.

his
.

cum Marcii abbaies ei sotiiarii sed confusum fuisse S. Marhacienus non reperio Montemasstco. Hunc tinum seu mvcium de Martinum on auiem autem deinceps semper edUione opeMarcium appellabo, quoniam

ans

sanctts, verusessepossit in recensendis suis Uar liuus Massicus CaQuoniam autem S.

7

sinum montem

incotebat,

quum

eo accesstt

vixH in dfonlecatino eirca

S Benedictus, hinc indicium Cassimus ejus setatis. Elenim S. Benedicti iu adventum anno 529 Baronius, Uffiftenus num
92- -1) Vjdas dc nlo8 e(c. de SS. Ord. S. Benedicti. pog. tora. IV, pag. 13. saKradareligion dc san Beuito,
la

temports hahe-

annum

528,

et

in ISontemtUlico circa

on-

num mO.

,rsrs"--^^'--*-^--"--

ahique

826
DCTOIt V. D. B.

DE

S.

MARTINO, DICTO MAETIO. EREMITA.

explicavit Camillus Peregrinius, vide ihidem

aliiquecoUocant.quamquamMabilloniusaliique alii HUgant S. Beneanno 528 (1) quin etiam montem accessum seu Cas%^ sacrum
;

istum montem propius

inier

definitum

scilicet

dicti

ad

Sedsiplacuit Angelo de Nuce tractanii, omittere hanc nenses ex professo nobts, quorum controversiam, quanto magis accurate hunc anminimihocloco inierest aliunnum cognoscere? Atiud indictum S. Gregorius exorditur de hahemus. Uhi quores gestas enarrare S enarrareS Martini T^^^^^^^* :^^?^^
^i).

fundationem nensis monasterii

anno 527

{%).

viamAppiam/fluviolum Savum etviam, qu^ Minturnis per Suessam ducit ad Thea^

res Casi-

num Sidicinum. Pertinet autem iste mons ad eumdem ramum, quo coniinentur Meta,
Casinus et Cairus et ex altissimis haheiur{H). Caicarius esi ipsemet, sed valtes passim ex vuicanica tellure constant (9). E)us clivis, in varias partes vergentihus, dividuntur campi Moniisdraconis, ad meridiem siii, Carinutas ^d eiesias * et 'suess^ ** ad sepientrionem,
circiier miiiiaria yniliiaria

que. inqutt,

^ J^^ ^^^^] m parte Campan^ ^[]2.'-^^.n Monteraarsico in r*abilis,"Martinus nomine annis m vitam duxit. raultisque solitariam
,

Nord-E.i

quem multi speouan^ustissimo inclusus fuit, actibus prssentes exnostrisnoverunt ejusque ipse, et beata: memoexstiterunt. De quo rauHa decessore meo, et alus reliriffi papa Pelagio, ag-novi. ^*a^uuw. Haec uarrHUtiDus uarrnntibus
0-insissimis giosissimis
viris
,

"^*^" -S- triginia .iusoue ambitus triainia ejusque omnigenarum feraextendiiur (lOi. Satius, rum latebrse, ihidem non desuni{\ 1) et montis dejectus partim oleis,pariim frumenio aliisque cereaiihus herhis occupatur; quamquam vitibus potius faveret hiclocus (12). Neque hte omnino desideraniur (13); sed frustra -

^2mZipsil heatissimus papa anno^93aut Verum cavendum est ne vocabulo h,.,njr Passim scilicet animadwrnnper abutamur Fassim SMC pro tempore iexicographi id aiiquando

qu^reres pr^sttnam copram

nis fertili,

et

/ , pr^stant^am.

ITh
iunt

Versamur ,nc sctltcel m regxone Mass^crs vtquxcenlum aut etiam plures an-

quin eiiam S. Gregosatis remoto usurpari vigmit ab rium iia usum esse hac voce ut res, dixerit hincannis facias, nx^vev coniigisse Ex sstate ostenderunt Maurini ediiores (5). anno 579 usque ad 590 S. Pelagii, qui ah
;

incorrupta servahuntur ei qua> iantopere nos icorrur>taservabuntur et ouxtantopere laudarunt Cicero, Virgiiius, Mariialis, Ho- E ratius, Ftorus, Coiumelta, Plinius et Macrobius. Aique hic plura vina Massica distinguit (14) -.Uvarum, inquiens, ista suntgenera
:

aiiquid ceriius S Peiri caihedram occupavit, Peiri, S. Gregorio eiicereticet, atque ex hoc

ad finem

hisiorise respondeniis,

epiphonema-

Arainea, scilicet a regione; runt ubi nuac Ealernum est Asinusca, Etrusca, Albiverus; prsssianiissima autem Aminea seu Falerna, a Virgiiio dicta in Georgicis
;

nam

Arainei

fue-

e:Factah!eC placent, quia mira, et

multum

firmissiraa

vina.

Verum

sascuto vi,

quo huc

avero aberraquia recentia; iia ui plurimum statuerii heaiurn eremitam re non possit, qui

J/otnmaiii* ,..,...-

CM. (.?.."'..-

'lum
tw.

produxtsusque ad annum circiter 580 viiam decrepitam venisseseneciutem. se et proin ad uhi viiam solttartam 8 De Montecasino aliquid est S. Mitrtinus. notim ^^spicaius
,

secessit S. Martinus, jam evanuerai pristina hoc iiia bacchi gioria. Qui piura volei de monte adeat disseriaiionem ii Camilli Peregrinii de Campania Felice (15), ubi saiis su-

" "illuilra-

scribere,

quum

locus

ille

omnihus

sit

notus.

diacono, Prxterea in Vita, scripta a Peiro quam tempore suo dahimus, plura de hoc traduntur atque hsec ibidem aiiquan;

perquequcV ad aniiquam horum iocorum conditionem spectant prosequitur Id unum addam has partes, viiiato aere, nunc esse fere inhabiiabites sed uhi mox de Carinula dice;

mus, redihit ea deresermo.

monie Coniulum in annoiatis illusirari poterunt. hoc loco comira de Moniemassico aliquid mentari non prorsus erii inutiie quum ah
;

Montemassico % 11. Monasterii in fata qu^dam; translatiocorporis S.

videaiur, ipsis popuiaribus ignoraius fuisse

.prius verhi gratiaaPeiroAnionw Corsignani dein iranslaio ad caiheepiscopo Venusini,

Martini tentata et tanCarinulae origo.

in

dem

perfecta.
ibi,

Suimonensem in PeiitradiditS .mvun^im et S.Gregorium C gnis, qui papam monasticam vitam vixisse in Montemarsicano prope Trisutlum (6). Est autem sauem m v%c%' anione Massicus mons in ditione seu saiiem in vici-

dram Valvensem

ei

Cultus

Montecasino,

Neapoli. Historiae S. Martini.

In fuisse S Hs-mfuisse o. -^tum

mamfesto

sevientrionaliMoniismassiciparte sepul- Po medium ..i/umvm Martinurn ex edendis Vitis

nia

septenirionali

oppidt Monitsdraconis,

^acetqlmeo Campam. spaito.quodad^identem finiiur mari medUerraneo ad meridiemVuiturno fluvio, qui, per Capuamtransad orientem iens, in idem mare delabiiur publica, qua Terracma iiur Capuam;et via ad sepientrionem rivo Liri seu Garigliano, qui, ex Poniecorvo veniens, in Mediierra; ;

!mm ^;^ sunt sed mortem dilapsi hi mst maoisiri qjtcepelani in spetuncis ei tugurns construxerunt - mftiii"" '"^ CUm S. Martino hahiiare
; ,
,
,

^^^^4^
^'^''f^-^'1^^
,

^^,^^,, ^,

~Z.
au/vrr^s Mr-

uu..or,u,.

quod monachoposimodum monasierium vaide msigne fuit rum numero aliquando

neum mare eiiam infiuit. Vide mappam quam geographise seu physicas ei hotanicge
,

regni Neapolitani suhjecit cl. v. Tenore{l]. Si vero oh ocuios habeas chorographiam

vuipiane turnensi{\^) iegiiur, medio ssecuio Quapropter Avichis 11. diversaejuseraisors.

religiosissimus Longobardorum au758 (17) usque ad diem 25 qui ah anno prmcipagusti anni 787 {\S)ducatum aui
,

Verum

ut

in Chronico S. Vincentn

Vui-

princeps

Campanise Felicis,qude in iomo ix Thesauri Grs^iani inseria est et quam disseriaiionihus

tl)Gtiiula. llist. abbaliff CwmciiBU, parl. I. pag. i. Cfr To^ti. Sltuia dcllabadiadi Moiiu- C-.i!.!.itio, loni.l, |>ug. 7lt -l 77.

(tOlGulnnti.BcschreibungbeidcrS.nlie.. P6K. 11.|u,hani-.chf.i

(III
.
,

aiisdew
i

i.bfrM-iz.

^o.i Jf;f.i.nn.

tom- l\

i.ajt.

(3>
8(1.

Pctgivtu^ &Ticf sbbsiuin CaMtviiMWio.

>iouuiiia>

Gui.uww,
111.

0i>"0.

s^tA^o

del rcs.,o.ie

^a

<

GrKvium, Ttiesuiini^ U&Iicb. 274. 15) VilB S. Ucnidicli wu^

Unu IX.

pn.
11(1,

I.^iug.
8. ap.

^5vt
Mura-

pag. J7H. - (12) liaUnli. lc. c.i.

lo) G.i.Min""'^.

illustrala.

irc!;-\l^4)SMurn...I.Iib n <;*l'J-t'Ap.G^a.v,um.

(4) Maurim. tonuiu.lMlipU, \ei. Hal. lora IV. col. 2U0. col. 244. (5| Ibid S GregoniM i)\}\t. lom. M. pag \\G Cfr lom. II, not e. (6) Rggu UQticao3, lom. l. p)}- 142 pag 2Uelsei|q. (TlCwinosttllageografiafisicac bolanica del (9) Ibid. (8) Ibid. pag. 7. reguo di Napoli di M. Teoore.

M.irnlonum. ^cr.ptt. rcr. hulir. tom. I. parl. ', paR- '*^;, ^0""" [M) Arldc virificr les dalcs, lom.I, pag 424. -(18) pag. \ok. Vila, Thesaurus auiiiiuil. Deueicntau. tom. U,

;,. "'^

tum

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

tumBeneventanumoccupavif,cumm\\lia.mnctorum corpora ex diversis locis auferens Beneventi in templo S. Sophix sub annum 760 (1) honorifice coUocasset et priefatum monasterium
Christi coufessoris Marlini, quod, ut beatus magno Gregorius in suis dialogis raeminit reliffiosorum coutubernio floruerat monachorum.jsjm tum ab omnibus pcene destitutum esse didicisset, concilium ei incidit, causa piecontatis ac munimine civitatis Beneventanas, corpus inde auferre, atque infra suae fessoris urbis moenia cum alioruni corporibussanctorura
,

W
tUCTMt
V.

locandum

deferre. Quod cum episcopo Joanni est hoc et civibus retulisset, omnibus visura sancti tumulum placuisse. Inde ergo pariter ad mogna devotione properantes, et ab ipso

cum

montis ascensu nudis phintis incedeutes, piis precibus insistebant. At ubi perveuerunt ad locum, ubi desideratum cupiunt perficereopus, prudentissimus princeps, devotionis verba sic
sancte proferens, inquit

Maxime

confessor,

monachorum

pastor et abbas,

ventani pWncipis, monastena S. Martini et S. Crucis in Montemarsico a Beneventams commutata seu iradiia esse in monasteno beatissimi Yincentii pro quibus Benevenianos ecclesias SS Lupuli et Zosimi, castrum quoquequod dicitur Cerbinaria in Caudetanis accepisse ^-aditchronographus Vulturnensis {'6). Sed non poiesi id non esse erroneum adeoque hcvc iradiiio facia fuerit oporiei ante iniiium anni SOO quandoquidem in diplomaie seu iestamenio Radeprandi, condiio pridie kalendas februarii, anno xiii principaius Grimoaldi, qui exeunie anno 787 regnare ccepit {\), hxc occurrunt (5), ex quibus etiam situs faciie intelligitur Simulque etiam dispono in prifato coenobio S. Vincentii Yulturnensi inclitam ipsam curtem meam quam habeo in fiuibus Suessae * loco, ubi uominatur Prisciano, ubi casam fabricatara ledificatara habeo, contlnente llivi, fines, da una parte Rivio, et formulo ipsius in terrara epiquoraodo vadit ipse Rivus usque scopi sancti Stephani ex aUa vero parte cacu;
;

B.

gg^jj

B Te petimusque

trophsis, Insignis meritis, magne, venerande tuos tu confer caiUtus ortas, In populos salvans nobis prece sug-gere...

raine raontis, ubi sedilicatum est monasterium sancti Martini per hos fines, da nna parte fluvio YoUurno, da duabus partibus lUoza, da quarta

Auxilium prEebens

hostilia vincere castra.

:

Tuuc vox repente

audita est dicens vivere Christus. Si spes et virtus mors sit lionor prorsus nuUatenus egredi ego jam
iUi;;

parte terra et silva, et monte monasterii sancti Vincentii; da quarta parte, fine prajfata, terra praedicti episcopii et prasfati monasterii sancti Martini. U^ide iiquet in ciivo moniis orieniali

Namque
Hoc

ad septentrionem situm fuisseS.

vult Lublinus
[0]

Martini mo-

[possum,

nasterium, idque decennio saliem ciiius

(hic scilicei vult

quam

manens per longa tempora piirens. Hujus ergo souitu vocis omnes timore concussi
loco

anno circiier

pariter corruerunt ad terram ; tuncque fiatibus motus est magnus, ut ab ipsis abyssi
terrse-

810 a Benevenianis daium fuisse Vulturnensi abbaiic-e S. Martiui ccenobium) Vulturnenses ditionem. id asceierium in suam accepisse

cuncta Don soluraAotius ipsius montis, sed et concuterentur, sicque viciuarum urbium moenia quoniara patenter omnibus datur intelUgi ipsum, ubi confessoris cordiviua virtus locum habere pus requiescit, angelicam semperjubet
,

Quo jure donarent monasieria principes Longobardorum Beneventani si qumras, id unum

'respondebo in occidenie ceque ac in oriente omnia tum in bona ecclesiasiica, dummodo a ausos religioso usu non omnino averiereniur Cseierum Paschaiis papa esse reges ei duces. indiciionc xii, id est I, qutim mense julio Vidiurnensis monasterii bona con,

custodiam.
CiimiifaC hic

princfpt i"0)i(i(f("n"i
'

tati,

contraire volun10 DiviniE igitur nou ausi sepulstatuerunt communiter venerari

anno

819,

acceptacrum iUud, offerentes singuU quidquid Marlmi M""vero isdem cum mulvidebatur. Princeps
ticum
ttiuliii

bile
tis

rfoiiin: C''

ejus tttcctsio-

res id ipaum
dotiuiif

eumdem locum aUis donariis contuUt ad ex omuibus, quse posseprfficeptum firmitatis

monasterium sanfirmavit, inier ea recensuit quin eiiam mocti Martini in Monteraassico; Crucis in Montenasterium seu cellam sanctae de qua ceiia posi annum 1057

anlt

annuTH 800
moitatterio
rM/(MriieHii-

videbatur, adjiciens et aUa derat vel possidere et fluvium qui dicitur CarueUus plura, infra Carponilur, (hcet vulgo hic pro Gariliano

massico (7); adhucfiimentio{S). esset 11 Quumpenes Vuliurnenses facium Martini monasterium, tunc pater EpiphaS.

Qiiiifii

amem
!-

.\iirr'i'eni

parie Gariliam fluvn nellus pro superiorc Suessano agro sumaiur, dum inferior ah
sicut

vocaretur (:i) ) et usque ad mare Garilianus Saonis seu Savoms, qui de decurrit rivus

niusexemplo adipiscenda esimiffi conversatio- ,]>,ol Ituli.r toin sancta conver- .11 0'("/"l'nis, locura hunc expetiit et diu merito et sapientiiB *riil. maxiilie satione decertando pro ^si TiKJactnm doctrina,abbas S. Vinceniii Vuliumensis firiifie GariU'
eftectus
(9)

i-iWo IX tilt'

saxoprocediteanierrM/atrnwm

ei

Uoniemsunt; ser-

designata draconis in mare influit, videancUhis, quotquot in his manere vosQue et et possihabeat cura suis cespitibus, ut
batur,

annos summatus

xvii,

mense ociobri anni Hi3 ei prxfutt menses xi, dies viii (10); qui con-

nriMi".

anno obiit in pace idibus septerabns indictione vi (U). dominicffi Incarnationis S43,
insiabani Vulturmonasieriis tempora. Merxnensiei Massico Sarracenorum dionalem lialix pariem plures

perpetuis tradidit teraporibus. deat annis, cum locum aUquantuUs decurrentibus

Etenim

Verum jam ium pessima

ipsum insum vetustate r

pi^ deficere vidoretur, causa pi *;r,;^ f liariim .. restaurationis, et aUarum soUcitudinis ac principes et ecclesiarum Uei Langobardorum
_

^^^^^^^^ innress.v erant, ei

.-^^^^^^ ^i ^^^1
/

qux facHeexpuisx occasum Romani imperii ad^.

^^^^^ ^^^^^^^

-^.^-^

raonastenura cura venerandi pontifices hoc idem beati Vinceutn Vuiomnibus suis pertinentiis

4,;,^,- , itaiico solo

j,i,,res civitaies

antmMA- aut ciumquam habi^

turnensi raouasterio ex

'-^^^f^'^^^^^^^^ 833 usque 840 Hene D.ebus Sicardi, ab anno

et

tranquille occuparunt quasi fundaruni coiomas, passim novas t

107

tributa

Ociobris

Tomus

X.

828
itcroni

DE
inipiumjugum

8.

MARTINO. DICTO MARTiO, EREMITA.

mos
vulneravit, aliquoscsecitate percusslt,

tributa et

vicinis imponentes,
;

om-

V. d; b.

Lege miserabilem hanc tragcsdiam

tienies, singulos

et italos

videbis liberlatis 3eque ac dominationis impa-

sua quderentes et aliorum inmdos,Sarracenis annuentes et eorunvauxiopprimentes lio fratres suos crudelissime
adeoque maxime
nescios seipsos junctis viri-

nesporro perniciterin fugam coegit. Mons ipse densis tenebris densus, concussa telUis videbatur absorbere cruentos. Ex tunc Sarracenorum
exercitns ita attritus et afflictus extitit ut non

hus servare, nec perjniltentes se servari per Fra-ncos aut Grmcos atque his infestos uti et italis civitatihus. Quum itaque per hanc incredibilemvesaniam et aniyyiorum vaynetatem

solum bellum christianis inferre non valerent, sed semper fugam agentes mortis discrimini subjacerent. Etenim in proximo advenientibus

factum esset utAthanasiusJunior, quiprsesul simul Neapoli erat et militum magister, cum Sarracenis, quos o probrum ! Stepius adve?'sus
christianos adhibuit, pacem iniisset eosque intro portas asquoreas et urbis murum coUocasset. hi, ex tuto hoc castro pro bibiiu progredientes, terram Benevent;mam sijuulque Romanam, necnon et partem Spoleti, cunctaque monasteria et ecclesias, urbes et oppida, vicos, montes et colles, insulasque depriedarunt (1).

Capuanis Atenulfo magnatibus diversarum provinciarura et potissimum cum exerciiu Grascorum, maxima illorum multitudine interchristianissiraisprincipibus

ctLnndulfo,

cum

vicinis

alque destructi sunt; sicque christianorum populus Christi miserifecta, et reliqui dispersi

cordia extitit liberatus.

Facta

est

anno 915

haec expiUsio, cujus historiam fusius narravit

(6). Quum vero Massico mocalamitas immineret et ianta ei impenderent pericula, trecenti aderant monachi, ut in hisioria, inferius edenda, legitur. Re quidem vera eodem saeculo incredibilis turba monachorum in Italiee monasteriis degebat; sed quum Massicusmons,perdiia libertate, facia esse prcepositura a Vulturnensi monasterio dependens, valde verisimile est E

Leo Marsicanus
nasierio
illa

Quomodo autem Vulturnense monasterium ab

iisdem die ^O odobris, feria iii, anno S70 per servorum perftdiam a Sarracenis captum fuerit, partimque incensum et deprsedatum^ nongentique aut (ut alii habent) quingenti monachi inquilini et exteri ea strage fuerint occisij narrare dein pergit VuUurneyisis chronographus quam historiayn quoque habes in Aclis S. Bertharii, quse ad diem 22 octo:

inter tt^ecentos

fuisse, qui aliquot

ccenobio

partem monachoruni annisante ex Vulturnensi irruentibus Sarracenis aufugeillos

,

bris

{i)

illustravit collega.

Verum postquam
esset cladem,

maier iam immanem passa

poterat tuta esse
filia,

non

habebat Sarracenos. pontifex Joannes (ni fallor) VlllCajeiam Pandenolfo Capuano, pessimoviroet ssepius Athanasii, episcopi Neapolitani, et

maxime quod in vicinia Quum enim Romanus

meliores illuxissent dies et jam pridem resiituium fuissei Vulturnense temporibus scilicet B. Ililarii, asceieriiun qui ab exeunte anno 1011 usque ad iii halendas ociobris anno domiyiicge Incarnationis 1044-, indiciioyie Consianiiyiopolitana xiii Vul,

rant 13

Quum auiem

tpm prior
fntnri
dcre
S.
el

wio-

1'nilerii lental

ven-

Marli-

ui corpus.

Sarracenorum

amico

ei

adjuiori, iradidissei, Cajetani, duce

Docibili seu Decivili, ut se a Pandenolfi jugo

iuerentur, Sarracenos ex Agripoli (huc

enim

quos Athanasius ui se ab excommunicatione pontificia liberaret Neapoli ejecerai) acciverunt. Continuo monuit eos Romanus pontifex ut a se hanc pestem amoverent quod reapse perfecerunt armis eis tamen perpacta convenia concedentes Trajectum, Garigliano fluviolo vicinum locum, ubi, ut loquiiur Leo Marsicanus (y), per quadrag-inta ferrae anuos degentes innumera circumquaque mala gesserunt multumque christicolaconfugerant
ii,
;
,

^ Tum&-AT\^\\mQm^Qni\eT\\\ii,auxiliatialiquando
Aihanasio
t'%uar\tt
iti

12

et Pandenolfo {4). Ea tompestate, ait Vidiurnensis chrono-

turnense ccenobium abbas rexii (7), cnm quasdam gens corpus confessoris Christi Martini ex Marsico monte vellet auferre, illuc curn fratribus perrexit, et eum de sepulcro auferens tam secrete recondidit, ut usque hodie ubi sit repositum ab omnibus ignoretur. H^c Joannes, ccenobii S, Vincentii Vulturnensis monachus scripsit (8), qui monasterii sui Chronicum anno 1108 (9). Sed non ita est. Sane, quum specus, in qua quiescebat beati viri corpus, exira monasierii sepia et in parte iiiferiori montis esset et proin falli facile possent Mas~ sici monachi, fieri potuit ui B. Hilarii temporibus nonmdli conati fuerint auferre 5. Marverum id si tunc tentatum tini reliquias propterea ita non abscondit B. Bilafuerit, 7nus preiiosum pignus ui postea plane latue;

rit.

Sub annum enim

961.

quo Pandulfus

I,

SMariiiii,o-

graphus[h\, multitudo Sarrareuorum,

in Gari-

imiiare $ed
oprBancii
},<,-

.l"xta 'Irajcctum habitantes, chrjstiano-

dictus Capuiferreum.defuncto pairiLanduifo II in principatu Beneventano successit, moliius

est ipse S.

^^^

prrecipue

io..irf;)ii/ji

dederuut.
Christi

tuH(.

Capuanorum maximas strages Tunc et monasterium coufessoris Mavtini in Marsico monte adeuntes, de-

Martini prceposiius

sacrum

corpus vendere,

quemadmodum ex

sdepe dicta

lere nitebautur.

Quorum
,

nietu exterriti ibidem

sasculixi facile idreperii S.

;

historiainferius consiabit.Preelereaad finem Bernardus, Cain-

babitantes monaclii
priBsidia se

ad ejusdem

coufessoris
:

contulerunt.

Kec moras

divina

miseralio affuitdeprecantibus.

llliri quippe montem ascendentibusastititquidam venerandi habitiis, qui se abbatem esse dicebat cum multitudine mouacUorum, quos omnes prEeparatos

nuianus episcopus sed quum id clam Vulturnensibus et Moniismassici monachis abstulisset, ubi id esset quaiuordecim annisposi ignorabant adhucVtdiurnenses ei (ui fieripronum erat) ab abbaie aliquo absconditum fuisse conjiciehant et opinabantur qu3e ignoratio mira
:

equosascendere jubet et se comitari. Mox ipse praecendens et splenditina crucis signa sua dextera fereus, Sarracenorura cuneos erupit, multosque exercitus fortuita ccede prostravit, pluriVuUurnensc, ap. Miiraloii, tom. i. part. ri, Erchoiiilicrii hisloria LinigoliBrittn um UciicveniJ* ap. Craeviiiin. lonj.lX, parl. I, col. ZQ. (2) Act. SS. lom ll'
(1) r.Virnnicuin

profecio esset

piene incredibilis, si tum magnum fuissei inier vicinas etiam plebes commercium sed id fere nultum fuisse quis neet
,-

sciat ?

img WU.l.fr
Ui-tobiis,

pan.Wa

clsra

(:.)

Chron-

rassii., Iih. I. oup.

yp.

Muralonum.tom. IV, pag. 310

ct r>17.

^3, (i) ai- Erclicm-

bcrlus, ap. Gr!Eiuin. tom. IX. part. I, col. 3f> ct 38. (J>) Ap. Muriitorium, lom. I. p;irl. II. p:i|; iU7. (6) Chronirnm Cnsin. hh. I. cap. ;i2. iip. Miiralormin, Inm. IV. png. 325 el 32li. (') (7) Ihid. pag. el 512. (8J Ibid. pag. 12. Ibid. pag. 322.

m.

14

Quomodo

DIE ViGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

Defertur 5. Martini *(>-

829
sciretur reliAOlTORt

14 Quomodo autem anno 1094 Carinulam devenerit S. Martini corpus non esl quod hoc
inferius optimayn nu]us rei kistoriam doturus sim; sed operse pretium
loco dicam,

16

Quamquam autem probe

tam

(i\Lw

fortc

quum

veierii

Cahni

quias S. Martini transiatas esse in festo SS. Pauli ei Joannis, quod die 20 junii celebratur, de ea tamen annua memoria non videtur

V. D. B.

B"jnt

('aiii-

/i(iiO(iii

me-

ircnuiK non
''<'"'""'

/ocumoctupat

fuerii

pauca de

illo

um.

Carinnla, ait quae et Calinula et Calinensis civitas, nonnullis antiquior visa est ac reipsa sit. Carolns cnim a S. Panlo in sua Geograpbia sacra Italiae vetus Calenum esse putat Calenum, inquit, Stra:

oppido aitulisse in mediFranciscus Orlendius {\),

umquam

fuisse acta

Carinuiss.

boni lib. 5, vulgo Carinola. Valerius hujus episcopus subscripsii concitio Romano primo sub Symmacho. Idipsum antea dixerat Leander Albertus in Deseriptione Campaniie Felicis. Sed hanc opinionem snpra rejecimus, cura a
veteri Caleno quatuor circiter raillibus

vera lectionihus liturgicis, decessot^es nostros fuerunt desiinatae, subditur iranstationishistoria sed quum ipsa Viia, ex S. Gt^egorii Magni Diatogis desumpta, in varias lectiones distrihuta sii atque exemplar contractum responsoriis etiam propriis sit distinctum nii simite in translaiionis narratu deprehendere esi. Neque nunc
; ,

Requidem quae inde oiim ad

^1,^^,,^,,

-,

^,i dieiohitus;

urm^necrrant
''^

2i

c/o-

passuum
sen-

Carinula distet.
tentia
;

H^c quidem communis

in S. Martini honorem peragunt Carinutani; sed, quemadmodum supra num. monui, die 3 augusii, qua recolendus erat beati viri ohitus, ex errore, quem ite-

mense junio quidpiam

'

CUi

eaque est verissima, si Cates, ex quarum ruderibus Atenulfus, comes Capuanus et Beneventanus princeps, circa annum S79 Calvium * xdificavit merio itinere inier Ca-

rum expiicare

puam
g

Suessam (-2), idem sit oppidum quod Calenum nam certissime Cates seu Catvium IV M. p. a Carinuia distat i^d).Verum ticei nunc
et
;

necesse non est, ceiebrant ritu dupiici prim3e classis sine octava iranstationem S. Marlini abhatis ; ei 24. ociobris, quoniam ea die Baronius in Martyroiogio R(A mano consignamt ejus memoriam, agunt ejus

episcopus Calvieyisis se Caliniensem vocet, liAndegavensibus Calenum cet regnantibv^ semper de Calvio dictum fuerit ;4) et atia id genus afferantur argumenta, ego tamenfate'

bor mihi nequaquam demonslratum videri

Cales et Catenum

que

id vidit
evi,

oppidum neanonymus itatiie chorograpus

eumdem

esse

festum ritu dupiici secundie classis. Ita res ordinatas video in Calendatno ecciesiastico, quod pro civitate et dicecesi Suessana anno 1821 edi jussit Barthoiomseus Varrone, Suessanus episcopus,voiens hcvc servari Carinuiie, in Montedraconis et in dependentibus pagis. 17 Non enim ampiius suijuris osi dicecesis Circnmnribi""" '"""^ Carinuiana;sed ut unireturcumSuessanajure \ merito opportunum visum fuit Pio pap^v VII j^,,;..i,;,

cujus lucuteniam dispuiationem Muratorius (5), ei qui multa diligentia edidit contulit magnum locorum numerum, quibus

medii

anno 1818

(10).

Jam pridem enim non

reside^

ii,,,n,
...r

,i,(i~

scriptores ciassici veteres dixerunt deCalibus dicti fuisse et deCaieno ; adeoque Calium cives

videntur Caleni, Caieni vero oppidi Calentini. Quod si disiincise fuerint civiiates aui colonix, nii obstat quominus Carinula eodem fere Caloco condiia fuerit quo pristinum stabat dicta et certea Longobardis Carimda ienum; Cariunlnm atque est Caliuium. Calinidura, quod nomen Carinulse etiam Calenum (6)
:

.^fc-eji bai episcopus Carinutae, sed in Casali, quo Cn,,..niaM, accedere potest et cujus situs est omvenius nium ionge amcenissi7nus. Prseterea tota dice- ^;,,,^,d,^. cesis, quse ex antiquis Fioriclaudiensi et Si- n sr.uHia-. nuessana conflata erat, constabat ex soiis co- .

miiatuCarinuiano
ComAtatus autem

et

ducatuMontisdraconis.

itie continet iantummodo casatibus suis, Casanova, Fatciono, Noceletto et Casati, vicisque Ventariolo et S. Donati; et circa annum 1824 inco-

Carinutam cum

las sibi accensebat

universim 4S15. Ducatus

quoque tribuitur in omnibus monumentis qu3e transiatione. inferius dahimus de S. Martini si via pubiica adhuc exAccedit quod ssecuio Appia duceret ad Forum stitii, quwex via
Ciaudii, de quo hrevi, et

autem Montisdraconis, cujus amhitu conciudebatur prisca dicecesis Sinuessana, complectebatur terram Montisdraconis cutn vitiis dicium anS. Nicoidi ei S. Michaeiis et circa
incoias habebai 2050 ; ita ut in toto soium pristina> dicecesis Cat^inuiame ambitu Minor itaque habiiarent homines 6805(11). diwcesis quam muit^ parceci/e ru-

qumproinad septenaui Caurum vergeret inter Montemirionem adviam massicum et Savonem fluvium quam
;

num 1824
hxcerat

ipsa relaiinam usque deductam non fuisse

rum

conditio suadet.

Quod

si ita sit,

ad eam

rales in Beigio

atque hcvcexempti instarsit.

ZpZmZumForun>PopUn.s^culogue.v aZuoadluc exisiens (7). et prMerea Calenum, niiprofectovetat. enim 15 Viut hxc sunt, {notim
tl

his

multum

vuJM

fitta

immorari,) circa flnem

ScBcuii

undecimi Cari-

hreviter deda-

rantnr.

mUa oppidum

erat

haud

ignobiie, comitatus

intertacum maxime pitituio insigne, siium Forum Ciaudii, cujus rudera nunc scosum et duobus rivis circumQiiX^xoiXti dicuniur, et incommodi, quod datum id tamen habens (O). Atque eo tempore veniorum motu carei Foro Ciaudii tum cotsancius Bernardus e Carinuiam, duohus lavso sedem episcopalem sctdissitam, transtutit, anno
fere milHariis
:

non majoris ampUtudrnn s>n. Pulcherru " -'-' tempium cathedrale hahehat et mum tamen '-"- caihedrale habebat e. etiamnum hahet, seminarium prceierea ctepaucas ricorum, duas ecciesias coiiegiatas et conventum FF.Minorum aliquoi parochiates, h.vc iostsimilia (12). Oiim tamen floruerunt eiiamvicinioribus s.rculis major fuit ca; atque dioecesanorum numerus. Habebat enim (13)
:

Comitutiis

Carinul:!
f.,.n.

Ducnlu
iitrii*

Moniisdracunit
fi,COt

atmii

1552
irtiti

m)
978
f(il

is.ia

Sfi9
15(11

Slrt

niil
t^flS
I(i48

iS6
((il

176
iijii9

Actis de qua transiatione in licei 1100 plura iegi possunt. dem S Bernardi (9)

ejus-

imio

a!t2

203

880
u.cto
V. D.
n-

DE

S.

MARTINO,

WCTO

MAHTIO, EREMITA.
Repente
sic tu deleas

Quispossteautem essein tamparvis institutioclencorum, qme sy^ hus deleduset qu.vepi' nodorum dioecesanarum aucioritas, et honor, quoiusquxsque scopalis sollicitudo xgnarus farerum kumanarum non penitus suspicabitur.Nemo utique improhahitmtcile Sede supprimt illas diceceses a sancta

di^cesi-

Sanctis precationibus, Marline, cordis crimina,

Quse nos trabunt ad tartara, Orando sic nos eruas

PrfiBsentibus periculis,

Sicnt puellum liberas,

nimas
aut

cum

aiiis uniri.

Sed de

his, utut nohis ei-

Qui rupe quondam

decidit.

tramontanis mirahilia
forsan diocimus.
impropriepa'
(ronuf die.iur

suntjam multo mmts

singularta de cultu
^i.

imprimis heaium j^^^^^^^^ refcram, moneho sacra^ editione ^:Tu:n7' eremitaminposterioriliali^ episcopo patronum dici cum S. Bernardo

jg

m auiem pauca

Martine, corpus ferreis Sicut ligabas vinculis, Nosira illig-es sic corpora

Ut

trinitati serviant.

Amore

Christi pectora

Demum

catena vincias,

templi cathedralis Carinuiani

(1).

Quod

ta-

e)us men mihi perquam duhium est, quum ociava non agatur, quemadmofestum cum arhttror dum depaironis fit. Errorem ortum

quod in Vita S. Bernardt, postcorpus guam ihidem iraditum est S. Martini Carinulamiranslatumfuisse, a heatoprxside felix civitas Calmensic deinpergiiur{2]:0

exeo

capile,

Quanunc bcatus fortiter Vinctus manes in patria, Et tunc beata Trinitas Concede nobis omnia Cui semper exstet gloria In saeculorum sfficula.
Amen.
Antiphona. Triumphatoracerrime carnis, mundi et daemonis, Martine beatissime, nova lux

sis,

qu tanto es dotata patrono, quE in habessinffularisdefeDsiouisprffisidiumcontradiabolicjEtentationis et totius nequitiffi spiritualis

Martino

CampanifE

assultum

sed

Domiuus

sibi adjecit

ad g-loriam,
es-

utjuxtacoDsuetudinem domeslicarum ejus

:

adornata; ses vestibus duplicibus et bicoloribus

Suessanorum g-Ioria Calenorum E piumque patrociniura, Christi nobis gratiam impetres assidue. ^ Ora pro nobis, Martine beatissime, j^ ut Deus aeternae concedat gaudia vitse. Obemus Omnipotens
, ,

nobile depositum,

duplicienim polles bonorificeutia ideo tui defenaor Bernardus datus est cum Martino. Sed aliud est commune praesidium, quod in iis

sempiterne Deus, majestatem tuam suppliciier exoramus, ut sicut beatum Martinura confesso-

rem atque anachoretam

cipulum
in

tuse charitalis vinculo

qu07^um reliquise possidentur est repositum ; aliud patrocinium solemne, quod per electio-

necti et a catena ferrea per beati Benedicti dis-

monte absolvere

voluisti

ejus nos

nem

rius

quod posteBernardi Vit<v verhis designaiur. Veius offcium haheo, quod olim in offciis divinis ad honorem S. Martini Carinuiani usurpahant. Depromptum id est ex
fit et

certis legihus regiiur

illis

ita meritis et intercessione dilectionis tuse nexi-

nequaquam

S.

bus jubeas devinciri ac delictorum nostrorum laqueisliberari, utadmontera, qui Christus est, pervenire valeamns; qui tecum etc. 20 Ad Neapolitanos quoque aliquando extensus est S. Martini cultus. Quum sciticet Joannes Vitellius, ceesaris regii consiliarii et inter Theaiinos ciericus reguiaris,
filius,

ifliqin Neajioh fl

inMon-

S. Gregorii Dialogis et post singulos lectiones responsoria et rersus propria habet et ad ho.

lecatino.

ras antiphonas proprias sed in his nil singulare est. Haud scio uirum ad pubiicum culium an ad privatam pieiaiem periinerent
;

hymnits et oraiio, quie reperi adcalcem imaginis, supra num, 6 descriptee

:

iDjmnii*

el

o-

19

Martiue, qui in

c.ffilestibus

rniio ibi otim

Gaudes beatus asdibus,

Felicitate interraina

tmifara;

Mundisolutus vinculis

defuncio patruo Nicolao Antonio Viteliio in sede Carinulana anno 1594 successisset (3), placuii ei S. Martini corpus decentiori loco ponere. Transtulit itaque pias exuvias ad monumentum, uhi hoec inscripiio cernitur HIC JACET COKPUS B. MARTINT TRANSLATUM DE MONTE MASSICO PEU MANUS PR^SDLIS BERNARDI ; uhi etiam asservaiur catena, qua sanctus olim
:

Deum

ro^^es, te

poscimus,

Ut dEemonem teterrimum, Qui no3 raisellos obruit,

Sternat potente dextera
:

vinctus fuit (4!. Hanc translationem dum celehravit pius pr.vsui, sihi pro more reliquia-

rum partem

reservavit,

nempe prssgrande
,

Ut rupequondam Marsici, Te deprccante, corruit, Forraam vetustam callidus Indutus anguis lubrici.
Martine
vir castissime,

cruris os ac catense partem; quse ecclesise S. Paidi majori Neapoiitanee patrum Theationorum usihus destinatse, addixit (5). Id facium sit oporiei anie annum 1610, quo ad Ca-

Deum

precare perpetim,

putaquensem caihedram promotus est (6) et quidem hasc narrat Josephus Silos in Historia Theatinorum suh anno 1607. Silvester Agossa scripsit olim ad Bollandum ipsum
;

Ut carnis ardor noxius

Nostris recedat cordibus
:

Martini capui Theaiinis Neapolitanis dono

:

fuisse

Velut tuo de pectore Fugavit omnem protinus Deoernis undeimpnsterum NuUam videre foeminam.
:

sed melior testis est, quem daium dixi Josephus Siios. Casinenses quoque ScBculo xii ceiehrarunt quotannis S. Martini

modo

Scelesta sicut foemiaa

Mortem
Djum
te

subivit ilHco,

beatum pcrdere
:

Molitur arte daemonis

quem ut saiis liquet ex hymno festum Petrus diaconus composuit et quem post Vitam, prosa ab eodem scriptam, inferius dahimus. Incepii procuiduhio Casini S. Martini cuitus anno 1U94,, quo (ut in Vita inferius danda narrat iile idem Petrus diaco,

(l)Ughenius. tom. VI, col. 462. (2) Actn SS. tom. 11 Marlii, pag. *i33. -(3)UglieUtU8, llaliaiacia, toio.Vl,eol.i7t.

(4)
II,

Ibid. col.

ptg. iDO.

407.{6)

lom. (S) J. Silos Ilisioria Theatinorum, U(;heUiU8, tom. VI, col. 471.

nus)

DIE YIGESIMA
nus) ad

QUARTA OOTOBRIS.

831
iVCTOnt

montem sandum

delatae sunt aliquot

sancti viri reliquias, detracise ab integro corpore, quod eodem tempore e Montemassico Carinulam delatum fuit. Alibi is etiam Petri

Angelicis hodie manibus super astra levatur Miscetur turnisangelicis hodie etc.

V. D. B

diaconihymnusinusufuit, ei certe Carinu1%, ut exvetusto libro ofjiciorumpropriorum

S. Bernardi
tis

Utut idest, illam S. Martini Vitam metricam reperit Gamansius noster in codice canonicO' rum regularium monasterii de Bodeken in

Westpkalia
tini,

ubi

prwmissa erat
;

Vitae S.

Mar-

et

S Martiniconstat. In annota-

signabimus, qui aliier Casini, aliier Cari-

lectiones distribuiee

nulse caniaretur.
Uontimenta mraria, qt Tia, gu*
de S.

21
^jjj^

Omnia

fere rnoniimenta quge de S. MAr-

et in postea veniebat kistoria translationis, omisso prologo ; et demum pone sequebaniur paries scriptionis Petri diaconi

conscriptae a S. Gregorio

Magno

""""'' Marlino

luperiuni

supersuni jam memorammus; atque hsec adquatuorfonies referenda sunt. Primus est Vita conscripia a S. Gregorio Magno ejusqu& Dialogis inseria secundus esi Historia translationis, peracide a S. Bernardo episcopo
;

secunda
sunt.

et

quarta. Omitio alia mulia qtue ex

declaraiis fontibus in varios rivos deioria

miraculorum quee proxime secuia sunt scripia hsec fuit ipsius S. Bernardi iertius esi Chronicum S. Vincentit jussu
anno 1094
;

et

VITA

S.

MARTINI
S.

-.

Vuliurnensis ineunie sseculo xu collectum; qux de reliquiis S. Martini habet, supra in commentario jamdedimus; quartus demum
,

Ex

dialogis

Gregorii Magniy

Ub, III cap.

XVL
Monacho
de
F

diaconi, cui est fons est pars scripiionis Petri miracula S, Martini Vita, translatio et
tiiulus:

abbatis ei
continet.

quw quaiuor (ut ita dicam) partes Prima collectaseu potius contracta
S. Gregorii et

De

S.

Martino

est

ex Dialogis

ex documentis

Montemarsico.
Companise a vir valde venerabilis. Martinus nomine, in Montemarsico solitanam vitam duxit, multisque an-

aliquot

Casinensibus

minimumque momen-

tum habei. Secunda consiat ex narraiiombus

Martini corports aliquoi de tentata sa>pius S.

Nuper quoque

in parte

s. Mariinua,
"'"'''""
(fim

"'
iii

duceni

translatione

;quarum pars tantum innotuerat Vultumensi chronographo. Primas ex illis

vornflmaMico, ti>irai-vto

nis in specu aug;ustissirao inclusus fuit; quera

narraiionibus auctor dicitur fuisse Severus, re diaconus Beneventanus, qui, quum in ipsa

multies nostris noveruntejusque actibus presentes exstiterunt. De quo multa ipse et beatse
memoriae papa
aliis

*/'"""*'""

cenariam
cipit

ac-

prxparanda operam suam studioseposuisset,

comraengesti hnju5 notitiam primus posteris dicitur. Quis vero Severus ille fuerit,
dasse

Pelag^io,

decessore

meo

b, et
b

relig:iosissimis viris narrantibus

agnovi.

neminem qui me doceret

reperi et cerie, si is reapsescriptionemaliquam de teniamine illo apposuerint notas iemfecit, oportet ut alii iia sini iurbaiie seu pottus hie
;

Cujus hoc miraculum primum fuit, quod mox ut se in praedicti monlis foramine contulit expetra eadem, qiiEe in semetipsa concava an-

gustum specum

fecerat, aqnae stilla prorupit,

poris,

quum

coxvo secum invicem pugnanies ut a viro proficiscinonpotuerint. Aliarum vero narrationum nullum auctorem indicat Petrus hisiodiaconus. Tertia pars ad verbum fere anno 1094- fuit peria est translationis, quae
racta, et prodigiorum,

quse Martino Dei famulo in usu quotidiano sufficeret, etnec plus adesset, nec necessitati deesset c.

Qua

in re ostendit oranipotens

Deus quanj

tam

famuli curam grereret , cui vestuto miraculo potum in solitudine ex petrce duritia
sui

ministraretrf.
2 Sed antiquus
hostis

qu^

subsecuta sunt.
aliquot coritinet

humani

generis, ejus eum turbare

'""""''

Quarta

demum pars pauca

viribus invidens, hunc

usitata arte pellere ex

relimiracula, qum post hunc annum, quo Martini eiiam Casinum deventsse C quias S.

diximus,insacromonte contigerunt. Adeodugepartes que in Petri diaconi lucubratione assumptas. Dabzsuni novx, et dux aliunde tum quod mus iamen integram scriptionem, videmus monumentorum passim improbari
coni

eo specu molitua est. Nam amicam sibi be- ^,.^ ,,^p(,-, stiam, serpentem escilicet, ing-ressus, hunc iemum faab eadem habitatione ejicere facto terrore co- m.ftttm ; ' natus est. Coepit etenim serpens iu speluncam orante se ante venire solus cum solo, eoque
illum sternere,

etcum cubante

pariter cubare.
ori

Sed vir

sanctus omnino impertcrritus, ejus

vel

quod Petri diainfrusta discerptionem ium

manum
beo.

pedem extendebat, dicens

,

Sili-

nomen

celebre in hisioria liieraria sat

centiara accepisti ut ferias

ego non prohi-

Eadem de causa situtisei habeatur honor. metricam S. Martmi, condabimus Vitam

scriptam iiem (ut in fronte valde singularibus; a Petro diacono versibus pars hexametri clausula simul media scilicet ei fiestsequentispeniameiri, iia ut initium singulorum distichon echoicam formam
nis

Cumque hoc continue per triennium getanta reretur, die quadam antiquus hostis
,

notatum reperio)

hac ejus fortitudine victus infremuit

per

seque
illius

devexum
dedit,

montis

latus

in

praecipitiura
loci

serpens

omuiaque arbusta

habeani. Vitam S. Scholasticoe

et S.

Maurt

sceeodemommno versuum genere scripsit Paulus diaconus . dictus cT.rexiremo mihi subiit an Warnefridi unde dubitare
;

flamma ex se exeuute concremavit. Qui in eo cogente quod montis latus omue combussit, est. omnipotente Deo, monstrare compulsus quera v.ctus abquant^ virtutis fuerat, per
scedebat. Perpeode, qu^so
.ste
.

v.r

Domim

quo

mentis vertice stet.t, qui

cum

serpente

PetrrLmenPaulosubstituiumfuerit.Ecce
autem iniiium Vitm
Sponsa decora decoraDei. Ingreditur thalamiim sponsa
sscul. Ap. MBbiUoDium,
I

... ..;.nnim jacuit securus. Plteus. Auditu per triennium iacuit securiis.
paveo. 3 Greoouius.
clusionis
suffi

S. Scholasiicee (I) Deipetitalta Schola..tica caeh

:

vivier, len-

Vir

iste

vitae venerabilis, in,

(riiii

i!iim

cor-

tempore primo

decreverat ut

rumpere, lUl/Uu ii-terimi-

tw;
Benedicl. pag. 42.
(I)

ultru

832
iCCTOII
S. GnKGOillO

VITA

S.

MARTINI, DICTI MARTII,

li;REMlTJS.
:

ultra

M.

mulierem non videret, non quia aspersed ex contemplata specie nabatur sexum teutationis incurrere metuebat vitium. Quod
,

perdiscipulum suum mandare curavit Si servus Dei es, non teneat te catena ferri, sed catenaChristi. Ad quam vocem Martinus proti-

qua^dam mulier

audiens

audacter ascendit

montem,
rupit.
tis

atque ad ejus
ille

specum impudenter pro-

At

ad

se muliebria

paulo longius intueus, et venienindumenta conspiciens

sese in orationem dedit, in terram faciem depressit, et eo usque prostratus jacuit, quo im-

pudens mulier a fenestra cellulai illius fatig-ata recederet. Quse die eodem, mox ut de monte descendit, vitam finivit, ut ex mortis ejus sententia daretur intelligi quia vaide omnipoausu tenti Deo displicuit, quod ejus famulum
f)u*r,

nus eamdem compedem solvit, sed numquam postmodum solutum tetendit pedem ultra locum, quo ligatum huuc tendere consueverat, atque in tanto se spatio sine catena coercuit, in quo et antea lig-atus mansit. Qui dum se po^tmodum in ejusdera loci specu connlusisqui ab set, coepit etiam discipulos habere ejus specu seprsum habitantes, ad usum vitae
;

aquam de puteo h haurire consueverant. Sed quo ad hauriendum aquam situla dependebat crebro rumpebatur. Unde factum
funis in

eum $Uam, pr*cep rnU ei

$eivatur;

vi-

improbo contristavit. 4 Alio quoque tempore

dum

multi ad hunc

religiosa devotione concurrerent

atque arcta

montis latere ad esset semita quae in devexo properantes duoebat, puer parejus cellulam
vulus, incaute gradiens, ex
cidit,

eodem monte
,

ce-

quje sub usque ad vallem corruit monte eodem sita, quasi in profundo couspimons ipse citur. In loco quippe eodem tanta
et

eamdem catenam quam ex pede suo Domini solverat ejus discipuli peterent, eamque funi adjuugerent atque in illa situlam lig-arent. Ex quojam tempore contig-it ut idem funis et quotidie ting-eretur aqua et nuUo modo rumperetur. Quia enim catenam i viri Dei funis ille contig-it, ipse quoque ad tolerandam
est

ut

vir

aquam

ferri in se

fortitudiuem traxit. Petb.

j

Facta haec placent, quia mira

recentia.

et

multum, quia

altitudiue

excrevit ut arbusta ing-entia,

quffi

ex eadem valle prodeuut, ex monte aspicientibus quasi fruteta esse videanlur. Perturbati itaque sunt cuucti qui veniebant, summaque cura qutesitum est sicubi corpus elnpsi pueri
potuisset inveniri. Quis enim aliud nisi exstinctum crederet ? Quis vel corpus ad terram integrum pervenissesuspicaretur, dura interpositis

ANNOTATA.

ubique scopulis in partes discerpi potuisset? Sed requisitus puer in valle inventus est nou

solum vivus, sed etiam incolumis. Tunc cunctis patenter inuotuit quod ideo laedi non potuit,

seu Terram Lahoris Gregorius. Accurate situm Monquem sequioris 3svi scriptores (ismassici Montemmarsicum appellant,indicaviin Coma

Campaniam Felicem
,

intelligit S.

mentayno prwvio,num.

S.

Hic tantumdixe-

quia liunc in casu suo Martini orntio portavit. In specu vero illius mag:na desuper

rim huncmontempositum esseinter Montemdraconis, Carinulani et Suessam. b Vide quie de hoc loco diximus in Commentario pr^vio, num. 7. c Su7it tamen in hoc monte alias aquae; sed

rupes eminebat, quae cum ex parteexigua monti videretur affixa, Martini cellse prominens, casum suum quotidie et illius iuteritum ruitura

minabatur.
t

de his infra.
/',

upt$ intfr ea-

5
tarii

Ad hanc
nepos

deitdunt divi-

Mascator, illustris viri Armencum magna rusticorum multitu-

d Alludit auctor de his quse in solitudine arabica peracta sunt et narranturcap. 20 libri Numerorum. De fonte Mosdico, qui adhuc exstat, vide Commentarium de S. Hilarione ad diem 21 octobris (1). e Quide Montemassico scripserunt, passim

nt/ui aniofe-

tur

(I

S.

veniens, precabatur ut vir Dei de specu Mar- dine

(i-i habilaciilo
:

eodem dignaretur exire, quatenus ipse ruituram rupem ex monte potuisset evellere, atque in specu suo Dei famulus jam securus habitaret.

Cumque hoc
cellffi

vir Dei

nequaquam

acquieet

docent venenata animantia plura ibidem re- F

periri. In regione

sceret, et

quod posset ut faceret praecepit,

plana
;

et

mediterranea

co-

ipse in
Si

suEe remotiori se parte contulit.

lubrum natricem et berum seu viperam

tasque agilem et viridem
tri inferiori

lacer-

quod simul
necaret.

tamen ingens moles rueret, dubium non erat et specum destrueret et Martinum
Itaque

cotubrum aspidem
cl. v.

dum
si

ea quje venerat multipericulo viri

tudo conaretur,

posset, sine

superiori anguem dem et cceruleum docet

inclivosa et silvesin silvestri fragilem, colubrosque aspi;

Tenore in Conatu

Dei ingens illud, quod desuper incubuerat, saxum levare, cunctis videntibus, repente res
valde admirabilis
contigit,
evellere
,

de geographia phijsica et botanica regni Neapolitani (2). QuemindicarevolueritS. Gregorius non facite divinabis. { Excusi, inguiunt Maurini ad hunc locum, Mascator [vet Mascatus,) illustris vir Armentarii uepos, etc. Hxc lectio proculdu.1

quia moles ipsa

subito ab eisdem

quam conabantur

laborantibus evulsa
laesioDem fug-iens

ne spelunca Martini tededit, et quasi servi Dei

ctum tangeret, saltum

,

longius cecidit.

Quod ad

bio

tfionetur'

a S,

jussum oranipoteutis Dei angelico ministerio actum intelligit, quidivina providentiadisponi omuia fidelitercredit. G Hic cum primum se in eumdem montemcontulit, necdum clauso specu habitans, catena sibi ferrea pedem ligavit, eamque saxo ex parte altera affixit, ne ei ultra liceret
progredi
debatur.

BenedifHo ul
te
tiOii tifjel cti

non valet Armentarius itlustris vir fuity non autern Mascator. Nam quod apponitur hunc nepoicm fuisse Armentarii, id fit quoniam Armentarius magis notu^ erat quam Mascator quemadmodum ab evangelista MarcOy cap. XV, v. 21, dicitur Simon Cyre; ;

tena ftrren,

ted

htitii

mos

attiure; huj-is

quam
Quod

catenae ejusdem quantitas tenvir vitte venerabilis

eaten.i ftna.

Benedictus
feci g, ei

audiens, cujus superius

memoriam

nensispaterfuisseAiexandrietRufijinterprichristianos notissimorum. Porro quum honorati in tt^es distributi essent classes iliustrium clarissimorum et spectabiiiumt atque itlustris dignitas omnium suprema ,
,
, ,

(1)

Acla SS. lom.lX Oclobris, pag.21. ~(2] Ccnno sulla gco-

grafica fisica e bolanicu dcl rpgtio di Nespoli,pag.5i ct scqq.

primis

BIE VIGESIMA QUAKTA OCTOBUIS.

833
DCTOHB
ctRomcft
CiBINtlLftlfO'

A primis tantum

magistratihus concederetury

puta prseferatis prgetorio, prsefectis urbi, qusestoribus, magistris militum etc, ; hinc fit ut, siMascator illustris vir fuisset, indicandus non fuisset ex Armentarii parentela, sua ipsius dignitate Armentario longe notior. CcBterum guis ille Armentarius fuerit, ab
aliis discere aveo.
g-

corporis translationem etmiracula, quaetranslatus edidit, oblivioni aut incurise mancipare

et
tere.

non memoriae fidelium coramendata dimitAd hujus igitur operis audaciam me non innata mentis mese sapientia, non artificialis scientia, non facundae loquacitatis opulentia, sed ipsius sancti, de quo loqui cupio, cooperatoris et adjutoris nostri spes est non incerta,
et venerandi patris Bernardi,

cosve.

Lihro Ilscilicet Dialogorum S. Benedicti

Calinensis epi,

res gestas narraverat S. Gregorius. Noverant se invicem S. Benedictus et S. Martinus,

scopi

a quo se

transferri

permisit

petitio

ex quo hic decesserat ex Montecasino, locum

faciens S. Benedicto. h De aquis, quse in Montemassico exstant, docet Justinianus [1) sequentia. Imprimis inter Carinulam et Montemdraconis locus est valde piscosus, a Montemassico uno milliario
distans.

benigna succendit b. Quisquis igitur ad hoc opus legendum accedit, me id aggvessum esse temeritati non imputet, sed obedientiae, precor, adscribat. ExpUcit prologus.

ANNOTATA.
a Historia hujus translationis

Prope Carinula^n fons est optimus, dictus Malerba et demu7n in ipso monte, loco dictus Vap-lie, atius egregius fons est. Hic
;

impressa est

proculdubio indicatur a S. Gregorio. servatur Carinulas, i Caiena heec etiamnum et particulae aliquot in templo Neapolitano

in Sanctuario Capuano Michaetis Monachi et in Actis Sanctorum ad calcem Vit^ S. Bernardi, episcopi Carinuiani, sub die 12 martii. Eadem nohis occurrit inapographo Carinuiani, olim ad decessores nostros misso. Sed in his omnihus deest prologus, non minimi m07neniilocus, quem in solocodice monasterii de Bodeken reperitnus. Ipsa translationis
historia, quas ibidem post

S Pauli Majori. Cfr commentarius prasvius

num.
20.

HISXORIA
TRANSLATIONIS RELIQUIARUM

prologum venit, accuraiius sc7-ipta est quamalihi quamquam

;

nullae occurrant singulares lectiones varian-

tes,quibus vel aliquid novi adidatur,vel sensus

muietur.

S. Martini ex Montemassico
rinulana,

Ca-

b Locus vatde noiandus. S. Beriiardus itaque ipsemet auctor fuit ut haec historia scrihereiur caeterum ex miraculorum narratiohanc ne, qux in fne venit, facile inielligitur lucubratwnem coniinuo post translationem
;

fuisse suscepiam.

Ex ms.

codice canonicorum regulain BodekeUy

rium S. Augustini
collato

INCIPIX XRANSLA.TIO

cum

aliis a.

SANCTI MARTINI.
mil- ^rorum A nnotandem ab incarnatione Comini
Ju$tu S.

Ber-

nardi, epifcopi Carinufarii,

usquequaque terrarum catholica relationies innovatis divinorum operum augmentum, nova quaedam bus religiouis sumit

illesimononagesimo

quarto.

m anno qiiarto
fihi

Quia fides

^,,^,03^^^-^
26;u..ir-,

decimo principatus Richardi a,

principis, Forum-Claudii episcopo Bernardo b, in
^ui anno,

Jordani

reg-ente

venerabili
&

qui Iranalationem perfcci(,

eamdem
att-

uostris contig-ere divinffi pietatis opera, quse fidelium auribus intimare cura-

mense junio

octavo pontiticatua indictione secunda,

deicnbit

cior anouy-

temporibus. dulcemus, ut etinsolitaequadam visa novitate pascatur obtutu.s et bonorum prsesentium

dinis

mut.

certissima relatioue delectetur

auditus.

Dum

suo proposuerat idem ccepit : decreveuerabilis episcopus, repUcare domino Guimundo c, verat enim et consilium a episcopo, magnae auctontatis

quod dudum animo

foenons etenim talentum. ad multipiicationem in terram fodiens sera Domino sibi traditum, intidelitatis ar-uivus abscondit, nequitiae et
tur

Aversauffl sedis
viro

per

archipresbyterum

suum Joannem
^

Ne

nobis

ig-itur

idem

injuriffi

casus et

meriti poena contingat. dispensatione temponbus revelastris divina temporis sunt, fidehbus tum ethis, quinostri

eadem

Ihesaurura no-

corpus, cui crescente acceperat. ut S. Martini d iniquitate non more sohto pr^.positorum ad ecclesiam debitura solvebatur obsequium, praeerat, transe, cui S Mariae et S. Joannis frequentiora ibi et a clero ferret.Sciel^at enim

notificare.etposteris scribendo

divinarum urbis papam Greambigiraus beatura Romauie meritis non imparem pap fforium. Pelagii beati Martini * qm
gesta

fequum duxiquidem omnibus pane mus insinuare. Notum Scripturarum rimatonbus essenon

membrisobpopulo sanctis persolvenda Richardi prmcipis itaque Jonatha sequia Caleni g praeerat, accersito, filio/-. qui tunc consilium ab eo quaequitum prudentissirao. expetiit. Jonathas vero, literhoc tieriposset,
et a
.

venerabilis successorem,

et soUtariam duxit vitam in Montemarsico miraculadescnps.sse qu^dam in suo Dialogo

,

Et cui

tantus

vir

tantiE

dignitatis adhibet

mag-n^e inter s^culares ad id secum agen. comprovinciales episcopos commonuit seque quidqmd dum invitare et auxiUi posset meUores super hoc consiUi Convocatis itaeflicaciter spopondit.
,

vir

prudentiffi.

eum

festimoaium^indignumvaldeestnosetejus
geograGco 0) Dizion.no
del

daturum
175.

Regno de Napoli,lom.

III,

que

831
ilCTulK
cjiNonico

TRANSLATXO ET MIRAGULA

MARTINJ, DICTI MARTII, EREMIT.^.

Monasterium Montismassici circa annum HOO suhdiium fuisse Vuliumensi S. Vincentii dixi in coynmentario prwvio num. 10. Ex hoc tempore Monsmassicus ahhates amptius non hahuisse videiur, sed prsepositos seupriores, a Vuliumensibus assignatos.
d
e Indicatur nova ecclesiaCarinulana. Quum enim anno 1078 5. Bernardus a clero electus

CARinuLino
CO-BVO.

h
i

episcopi^, que TbeaneDsi A et Calvensi sanctorum martyrum tuto die, quo scilicet JoannisetPauli 2 erat celebranda solemnitas, tumulum montem ascendit, ad sancti corporis

consti-

cum maxima

S.

Btmardiit

2 Primus itaque

reverentia devotionis accedens. Bernardus episcopus, the-

clam auferl S. Marlini reWquiat ratqne

in tniD"'"

amore succensus, marmori, quo veneoratione completa, ictum

sauri tamnobilisinveniendi
rabile
,
:

;j/um cathe-

et quae incussit corpus tegcbatur '"" tam facilis fuerat piuribus antea difficilis
,

fuisset episcopus aique eo tempore episcopalis mansio esset loco qui Forumclaudii diceba,

dralt trantftri.

comitibussiris priedicto episcopo venerabili et est revelatio , ut ipsius sancti corporis facta et translationisefsancti ad susb revelationis voluntas facillime posset

tur

(videlicet strata public?^ euntibus

Romam

fectum consentanea
ao-nosci.

vero qui aderant, tanto jucunodore k sunt repleti, ut pnradisi dffi suavitatis assistebant, civem et caelicolara, cujus corpori ambigerent. Abstractis igitur diu esse nou

Omnes

usque hodie monstrat et Neapolim plapura qui locus a Calinensi seu Carinuaccessum lana civitate duobug fere millibus distJit;) videns ganctus Dei populum suum, deserto
:

gratias agens desideratis sancti viri reliquiis, et ultra quam epi^^copus Bernardus Domino. omnibus etiam qui dici ppsset exhilaratus,

Foroclaudii, Carinulae habiiare, et, longe a se frequens ab ep consolationis non remotura habere consiliura, cum bona voluntaie Jonathee, Jordani Capuani p?incipis filii ei Carinulani (/omin2,episcopatum adpradicta civita,

tis

claustra transtulit, et ciono principis pariter

laudautieo ierant, Iseta voce Dominum diligeuter in mundo ossa venerabilia bus victoria poposuit linteamine; et, sicut qui solent, omnes de tam tiuntur, beati redire alacres insperata thesauri tanti inventione

cum

descendunt.

Cum autem
sanctissimi

populus

civitatis

promisso in honorem sanctffi et interaeratae Virgiuis Mariae et B.Joannis Baptist^e fabricavit ecclesiam et domos competentes. Peractis \g\sanctissimi viri Martini cor- tur sedificiis, de Montemassico ad snam ecclesiam pus.... transtulit(l),e/ ipse ab anno \W)illic habitavit.
et
,

adventum
omnes,
sene.-,

corporis

a^novisset

viri

et mulieres, parvuli,

obviam processerunt.

cum

uxore sua et cnm maDeo, pedibus uudis occurrit, et sic basiiicam ximo honore reliquiae sanctse ad plurima usque episcopii delatae sunt in qua
;

juvenes et Jonathas etiam militibus suis, g-ratias agens

iJonathasnon potuit esse Richardi II filius, 1094 Richardus ea essei o^iate ut filiolos hahere possei, nequaquam auiem filios uxoraios et magnae inter sseculares prudentiae

quum anno

benefiper euradem sanctum petentibus fiunt Jesu Christo, cia , prsestante Doraino nostro

Utrum [iiaque hic ; ui aucior loquitur. Jonathas idetn sii ac Jordani filius, de quo vn annoiaio a, {ita ui aucior cocevus hocloco erraverii (5) ); an vero fitius sit Richardi /, et proin Jordani fraier et patruus Richardill
viros
aliis
'

cui honor

et

gloria

in

saecula

sfficulorura.

expendendum relinquo.
Iniellige

Amen.

Carinulam. Cfr Commentarii^s

12.

prsevius,

num.
esset

h Quis

ium temporis Theanensis

epi-

ANNOTATA.
Richardus /, genere Normannus et comes Aversanus, annQlOG-Zple^iametliberam principatus Capuani possessionem, quam jam
a

pridem

affeclarat, nactus erat, Huic die b aprilis anniliilSdefuncto successerat ejus

filius Jordanus, qui ipsemet die 19 aut 20 decemhris anni 1091 ohiit. Ei successit filius ^ ejus Richardus II ; qui quum ah anno 1080 a patre principatus particeps facius esset, anno 1093 decimumquartum principatus sui annum computabat {\], Ut ex Chronico Casinensi Leonis Ostiensis (2) constat, erat Jor-

scopus ignoratur, nisi forte idem sit ac Guilielmus, qui anno 1071 consecrationi templi Casinensis inierfuit. Quipost venit in cataiogis Pandulfuss non ante annum 1099 episcopus consecraius est (6). Siium est Theanum paucis aiiquoi milliariis supra Carinulam ad septentrionem. Hujus dicecesis ampliiudinem laudat Ughellius (7); et re quidem vera anno 1823 continebat incotas 30,202, magmam pro his ierris muliiiudinem (8). De Calviojam di- F
in Commentario '^reevio num. 12, y?aadhuc hasc civiias iemplum cathedrale et hei plurima alia monumenta puhlica, sed inco-

ximus

las 13

dano

prseter

Richardum

alier filius

nomine

Jonaihas, qui Soranis conira Aquinenses auxilium tulisse legitur. De hoc redibit sermo
infra. h Ejus

De

Vitam vide ad diem\% martii (3). Foroclaudii, cujus rudera nunc cernuniur
et

ianium. Tota vero dicecesis, qum quadraginia circUer ahhinc annis, retento tamen titido, Theanensi adjuncia esi, incolas ianium hahebaianno 1^23 9,703 (9). Ptures aliae dioeceses, nondum unitas, adhuc pauciores hahent. At quisanno 1094- Caluiensis episcopus esset,
laiet.

prope Carinulam

nomine CWik rotta distinguunlur, vide commentarium priBvium, num. 13. c Est is Quimundus, in controversia adversus Berengarium noiissimus; cujus opera collegii et nuper edidit R. V Migne tomo cxLix Pairologix laiinx. Aversa auiem recia linea viginii milliariis distai a Carinuia
ci

Agitur horum martyrum Romanorum. memoria die26junii, ad quam de eis dixeruni decessores nostri. k Denaturali causa suavium odorum, qui
i

in sepulcrorum aperiiione SiVpe percipiuntur, duobus iocis dictum est in opere. nostro

addiem^-Zl octohris

[U));

quamquam impru-

"Suil-Esi

Moniemassico ad euronotum*.
lUCfr Art dc v^riGor
les dates, locn. 111. pftR.

denter negaretur hos aliquando odores vere esse miraculosos.

ti-m.
col.

788 el789.

(2)

Ap. Muratoriiim. Sciiptl. rer. Ual loni. IV, pac, KOl (3j.Vclo SS.Ipm 11 Marlii, iing. aSI elscqq.\{) Ibid. pnR 232 v\ i33. lti| K'.. Pcrv^nnii llistorio priiunpum Longoliardorum, bina Mcmmala priiicipum Capux Normannorum.ap.Gra:vium.

IX. parl.I. pag-179-

K;)'2.

(9J (7) Iliid. col. Kil).

Ughcllius, Itnlin

s;ipra,

lora.Vl,

\)s)

Itizioiiario statistico

DucSicilic. pag. 263. (9} Ibid png. 241. SS. lom. IX Octobns. pag. 25U et i20.

(tO)

dc Cfr Acta

INCIPIUNT

DIE VIGESIMA QUARTA 0CT0BRI8. nepotem suadet nomen

derici

335
et
AOcrnic utfonic*
UftlHtLtRO covo.

cognomen, et Feimperatoris erga Capuam et Capuanos

NCIPIUNT

benevolentia munificentiaque singularis.

c Hoc loco in ms. codice Carinulano inserunturprsBpostere carmina aliguot de S.Martinivita seu rebus gestis. Badem incodice ms. Bodecensi reperiuntur ad finem carminum Petri diaconi, qu3e inferius dabimus et queenil aliud esse quam hymnum ecclesiasticum, Casini, Carinulse et forte alibi usi-

MIRACULA EJUSDEM.
apijuw
racur.

m- -^odem

die

quo Calinensis

civitas fuit tanti

XLdecorata rectorisadventu, rusticus quidam, cum non cujusfiliu5 Tt-ani captus habebatur, tilium redimeret, sanctum expehaberet unde
tiit,

etde

filii

postularet,
di vellet,

sui liberatione cum suppliciter cumque mane surgens domo egre-

tatum, num. 21 Commentarii pr/evii diximus. Vix dubito quin carmina illa alia simiiiter a Petro diacono conscripta et pars
divini
officii

fuerint

quum tamen

id conji-

a sancto liberatum foribus eccleastantem vidit. Veniens igitur ad Deo et sancto Martino siam cum muneribus nuntiagratias eg^it, et omuibus qui aderant
filium
vit.

ciendo

magis quam

certis

argumentis comloco in annotatis

pertum habeam, malo ea hoc

dare. Accipe itaque colentes Te patre gaudentes nos et tua festa

frui ; Fac, Martine, tui semper amore multis virtutibus usus Es, licet inclusus, Potum petra dedit, bestia victa redit.
:

muUer mnte
m$nMtruata

aonatur

tridunm vero quaedam Petri, cogno-l Post mine Saracenia, uxor, quae vim menstruorum modo per amiserat, salutis su, quae nullo
medicos
reparari
poterat, soUicita

sanctum

Femina quse

credit te vincere, victa recedit

Diim noD erubuit, mortua succubuit.

Incautos saltus pueri mons decipit altus
Laesus,
;

sibi restitui poadiit et genialis officii usum in modum, autequam ab eccleposcit. Mirum

quande

ruit,

non taraen

ille fuit

percepit n sia egrederetur, saluti se restitutam

et prffiscntibus iudicavit. puer
(Ubilit

lustantem molis casum, cum cedere nolis, Propellens, aliam cogis inire viam.
Ferro solvisti
te,

valetudini

rr-

itituHur:

puerulum, omnibus ab uno latere corporis viribus orbatum, inter cemater teros infirmos ante altare sancti secum
3

Quemdam

vero

vinctus compede Christi

Mens Ad nos translatus,

tua, plena Dei,

semper adhaesit

ei.

nostros admitte precatus,

adduxit, orans ut aliquodsuo

filio

beneficium

cum mereretur. Atsubitosoporepueroppressus flascouem, quem coram experyrefactus esset,

seposituminvenit, ambabus arripuit manibus etsesanuserexit.Quod raater mirata g-ratias invalidam et sancto, qui manum filii
egit Deo

Hospes, et hospitibus annue supplicibus. urbe, Huic humili turb, quE te veneratur in auxiliique dator. Esto guhernator ultima carmina soli oppidulo CaH-

cum
item puetlat

toto latere sanitati restituit.

Castnum nulx convenire videntur sed quum annum 1094 reliquiie S. Martmi quoque sub foret, translatx fuerint,non omninoabsonum
;

Quatuor

civitatis 4 Quod audiens quidam Capuanse Malediclus nomine 6. bomo nobilis, Joannes cum haberet quamdam filiam cernuam, maui-

si

hymnus

iste

ibidem quoque cantatus fuxsset

in officio divino.

eam cum bus, renibus et gressu contractam, sanctimonialibus monasterii, cui quibusdam petendum eam devoverat, ad sancti Martini ante misit. Quibus ad oratiouem
adjutorium
altare prostratis,

VITA.TRANSLATIO ET MIRACULA
S.

MARTINI ABBATIS,
Casinensi,
a.

virgoquoque prostrata ac pac.

rum somno
5
jjgjjj

dedita saua suvrexit

u!turcf ofnHiMntur.

Pauca de pluribus, quae post

corporis

translatio-

Audore Petro Diacono

Martino facta sunt, Non enim quot febrimiraculis recitavimus. ^ citautes sanaverit, quotve languentes curavent possumus. Quicumet cottidie curet memorare ad ejus poscenda beneticia devotus
a sancto

ex codice ms. Casinensi

CAPUT PRIMUM.
in S. Martini vitasolitaria

quevero
accedit,

eum

auxiliatorem sibi paratissimum

Monte

esse cognoscit.

casino et in Montemassico.

ANNOTATA.
futt is Petrus ex reltquits qui hanc Italimpartem sseptus Saracenorum, quoquesimtlta nomtna vastaverunt, In GaXliis aliquibus familiis adhseserunt. tngMt^ Mtchael Mob De Joanne Maledicto, mentionem privilegium a facit

a Proculdubio

infantia mores ^^,,,,,,,^^;. jyiparentibus, nobiliores ab ere- num; Hic dum.relictussa-cunpompis, possedit. Heracle mnm peteret, devenit ad Cassinens.s c b sanctus martyr Demetrius c aroem b. quam pret.osa

cum

nachus

(1),

Roberto principe concessum altero Joanne nol Joannis anno U08 ; de Alexandri paActis Maledicto fit mentio in Federico impequse habent illura a nae lll
iatore factum fuisse

monasteno Capua-

ilustraverat In quam corporis sui sepultura "^- "" ab a. nTressus. non longe n montis sita erat ejusdem

sociis suis propria

passiotie et

APf

pr^fectum nrhis
potitum
fuisse

et

per

aliquod

tempus Tusculana

c.vitate

Ironins ad an. U70). Illum commemorati Capuanum et Joannis

(4)

gcnere
fortas.e

i summitate sol.tarius liab.tabat Ltro eidem ar<B vicino phanutn castro vetustlssimum ta qao .'.cilicet gentil.um ab antiquorum more fuit, ubi ex (u diximus) rusticorum populo Apollo
:

stulto

et in cultu dffimocolebatur circumquaque,

pag. 53 Sanctwrium Capuanum,

et 54.

108

num

OctobHs Tomus X.

836

VITA,
luci

TRANSLATIO ET MIKACULA
:

S.

PgTRO
DI&CUNO.
tl

^uem mtem
4icto,

.. S.

ueu. Bene-

diomi-

cleam Cassinensem
j^jjjgjjtio cflsso

succreverant in quibus adhue eodem multitudo sacrificus tempore infidelium insana sacrilegisinsudabat d. paganos, qui Hera2 Cumque apud stultos inhabitabaut, sancti Martini

num

MAKTINI, DICTI MARTII, EREMIT^. suorum operum; quorum alterum catalogum D texuit cap. 47 suorum Virorum illustrium
Casinensium quoque
(I),

alterum capiteGQ Chronici

tiuadtmn a

dcsudaret labore

e,

beatissimo

nil mirum, quum alia Casinensis (5). inde absint, De fontihus hujus scriptionis dixi in Commentario prsevio

Sed

apud Sublacum manenti "i^^Zp^rgt patri iienedicto, tunc ad apparcns dmt f Surge et vade du.nn\iJ, pominus
:

num.

19.

b Atihi etiam Petrus diaconus pristinum

castrumCassinumetpopulum eju-^dem provinqui adimcidolorumnefandiscultibussersatanae versutia vit'et in quorum praecordiis nisi quod in regnat, qui nihil sciunt aut dicunt, malitia cordibus eorum veternosi serpentis
ciffi,

oppidumCasinum Heracleam arcam appellat,

Sic in Vita SS. DyonisiiyDemetrii et atiorum martyrum Vinctum catenis, inquit (6), cum
:

duobus

sociis

duxerunt

ad

consulem, qui

scripsit,

sermoue
;

vivifico prsedicans

meum

ad

ero et vultum convertere stude, quia tecum omnes adversanos non te deseram et confunde pugnam, confortuos. Proficiscere idolorum ad quia castrum Cassiuum tare et esto robustus.
tibi

Jani praeerat in Eraclea arce Campaniae, qua^ ab aliis Casca, a Romanis vero Casinus appeUatur ; similiter in Vita S. Athasacrifioio

nasii, Neopolitani episcopi (7), si tamen heec Petro diacono adscrihi possit (8). Sed Hera-

tradam,
erit.

et illic sedes

nominis

tui in perpe-

tuum
Deojtibente,

auTaha cum sanctus pater Benedictus

oratione

retinquU

disset,

cuncta,

quse

construxerat,
fratribus

adjunctis in unoquoque

duodenis

jj

duobus sub statutis praepositis, ordinavit. Et comraitantibus ad angelistribusquecorvis pie dum Cassinum castrum pergere coepit y. Quo subvertit aram, contrivit idolum,
pervenisset,
succidit lucosqui

nomen, datum Casino, antiquis omnibus ignoium fiiisse videtur. c Vitam seu Passionem SS. Demetrii, Dionysii et sociorum, tempore Domitianima^Hyrum, a Peiro diacono scriptam fuisse modo secundum Angelum de Nuce monui. d H^c, fere desumpta ex Vita S. Benedicti,
cleiB

dialogis suis inseruit S. Gregorius papa, centies explicata fuere a Benedictinis. PrsG aeteris vide Angelum de Nuce (9).

quam

cultu

cipcumquaque iu diBmonum succreverant, et in templo ApoUinis

;

oraculorum beati Martini h, ubi vero ara ApolJoannis linis fuit, ecclesiam sancti construxit
et

e Pia Petri diaconi conjectura est geniilihus prsedicasse Dei verbum S. Martinum. et tribus f Duobus se augelis comitantibus corvis,

circumquaque manentes popuhis adChristi

fidem convertit. Antequam veropater Beuedictus Heracleae Cassinensis castrura ingrederetur, sanctohuic Mnrtiuo per plura annorum curricula ibi habitanti Angelus Domini apparuit, dicens

quos soUtus erat alere, consequentlbus, per quinquaginta circiter miUia, ad huuc locura {Casi7iu7n), Christo jubente, pervenit
S. Benedictus. Ita Leo Marsicanus in primo capite sui Chronici Casinensis (\0). Angelorum et corvorum comitatum accepit exMarco poeta (U), S. Benedicti discipulo (12). Christi

tiistu parcelocis, alter amicus eriti.

Sedibus atque locis maneat Benedictus in istis, Marsicus est quoque mons quo tu properare
[juberis.

explijussa, quse recentioris sunt temporis, post Titum Livium multi cuit (pro jure quo

seu pousi sunt hislorici) Petrus diaconus,

gressus Marsicus estquoque mons. 4 Coufestim itaquc, prout angelus sibi priEeiptrgnaa et pergit ad Moniemmani- ccperat, sauctus Martinus loco cedens, raon-

Quo

Pseudo-Gordianus, qui pluribus etiam Censet verbis Christum toquentem inducit.

tius

fig-es

Tostius
se,

(13) 5.

quod hic

locus, ut

Benedictum Casinum accessisex diplomate antiquo

;

cum,ubioh,i
ttiepetUttr die

avgiittt.

temMarsicum petiit, ubi post multas vitaslabilis atflictiones, diversas etiam liostilis astutise passiones, tandem vocatus a Domino, vitam
mutassp quam finisse dicendus. Seautem est in speluuca ejusdera raontis pultum beatissimi viri corpus, tertio nonas augusti,
est potius

Tersequi videtur, ei datus fuerat a patricio omnia miadeoque tullo, S. Placidi patre Montemcasirabilta, qux de S. Benedicti ad

a parte septentrionali.Quod quiadifficile aditu,

Gregorio papa omissa fuere retata, censet sepoet a posterioribus solum taudanda. nenda potius esse quam HcPc omnia ad verbum lege in Pseudo-

num

adventu a

S.

quietum aliquandiu atque immotum,imointentatum permausit k.

ANNOTATA.
R Usisumus apographo, quod in Montecasino olim scripsit Papebrochius,verisimHiter ex lihro, dicto registro S. Placidi et Casini servato (1). Sub nomine Peiri diaconi, cujus

Gordiani S. Piacidi Vita (14). eptscoh Fst hic S. Martinus, Turonensis traduntur accepta suntexS.Grepus.Quw hic gorii Magni Dialogis de S. Benedicto. estMarcipoetse, discipuli i Hic versiculus testis protn boni. Ecce autem S. Benedicti et
totus locus (Ib)
:

nomen etiam apographo isti inscriptum est, meminerunt hujus vitie complures,puta Angelus de Nuce in annotaio 26 ad caput viii Vitse S. Benedicti (2), auctor anonymus Descripiionis historicse

Ad quara tu ex alio raonitus cum monte Per deserta tibi dux, via, Christus erat. Namque duos jevenes bivium deduxit ad omne Qui te firmarent quod sequereris iter. Hicquoque viventi justo praedixerat uni
veuires,
:

His tu parce

locis, alter

amicus

adest.

Montiscasini

(^)

etc.

Ipse

Non tamen exMarco poeta accepitPetrus diaconus iilum versiculum, sed ex Vita metrica

tamenPetrus omisit hanc Vita?n in recensione

(i) A[). Miir:ttoriu

(2)

tbiil. loc. cit

('.iisiiio.

i',ScripU. iPiiim llalic.

toiii.

IV, pag- 202

(3) Di;ci'izioi>c istoiicn clel iiioiin^it-to di

Moiiic

1751, im^. 11. Thcsaimi* lialise. tom. IX, parl. I, col, Gatlota, Hist iibi>atr.c Cit^sitiiMi^is, lotn.

Napnli,

(i)

A|i-

(jKCMum,
(!"i)

5S4
1.

l >ri'i.pa^. 3'i2.

(ti)

Ap. Ap.

__

pag.

Angcluin ilc Nuce, Vitn S. Bciiciticli, cap. VIII. not. 20, Schpll. rer. Italic. Muratoiii, lom. IV, col. 199. (7) Ibid. toc.

Oclobns. pn^ M" - (13) Sl"tia della badia di Motitc-Cassilio, (U) Acia SS. lom. 11 Ociobris, pag. 117. lom. 1. pag, (lt>) bKcul. I Uciiedict. pag. ^9.
<f.

5. Martini,

837 DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS, peregissent, A S. Martini, sive ipse Petrus eam scripserit, Cumque iter diei et dimidium montis Marsici cacumen ascendunt, spelunenim sive Paulus diaconus soeculo viii. In hac

iOCTORI

PnftO
Diioono.

sequentia exstant Alteramicus erit, tuncsic divinitu8 audit, His tu parce locis, alter amicus erit. Sedibus atque locis maneat Benedictus in istis; Se retinebit in his sedibus atque locis. Marsicus est quoque mons, quo tu properare ju[beris

cam,

in

qna corpus sancti positum

fuerat,

in-

trant, missas ad
eucharistiffi

memoriam

perceptione
ig-itur

ejus celebrant, et omnes participari

procurant.
6.

untatpmm

Expletis vestibus

cris

missarum obsequiis, sa- ^p^^, ^uari, indutus episcopus, una cum iedvtat-tr;

principe
coepit,

Quo figes
S. Gregorius

et gressus

Marsicus est quoque [mons.

ad tumulum sancti accedens, orare obnixe Deum deprecans. ut pro quo venerant. sancli Martini corpus ab eis trausferri

MagnusdeSM^xi\m in Monteca-

permitteret.
et

Omnes

etiam,

qui

cum

sino habiiatione nil habei. Marcus poeta justum aliquem ibidem ante S. Benedictum eremiticam vitam coluisse indicat sed tacet nomen. In Vita metrica atque in prosdica Petri diaconi S. Marlinus noster fuisse aperte tradiiur; quemadmodum etiam in Vita S.
;

episcopo

principe

venerant,

ad

terram

prostrati, sanctura

Martinum ut

transferri se

permitteret suppliciter implorabant; et subito vehementissimi terrae motus accessu, ita ut

mons ruere videretur, exterriti, sanctum suis nuUo modo petitionibus in hoc acquiescere
perceperunt,
reversi.
7

Placidi, auciore pseudo-Gordiano (1). Neminem vidi qui umquam dubiiarit, quin justus ille, a Marco designatus, reapse S. Marticus

sicque

tristes

ad propria sunt

[lUo quoque tempore d, Beneventi principrincipis

filio,

^^^'"^''^J"*

Massicus fuerit. k In codice BodeJcenensi hoec addita erant Et ne in dubium veniat quando hujus sancti
viri obitus,

patum regente Urso, Aionis

'^^ZnJ^am

celebrari,

imnio potius vitae festivitas debeat sciatur proculdubio tertio nonas

augustivenerari debere.

primo priucipatus sui anno, raense majo, in- CampnKi-tm n aiia itaUM dictione prima e, missi suut ab imperatore Bene- '""- ^ CoDstantinopolitano ad expugnandam , venti civitatem stratilates * duo cum magno siraugi graecorum exercitu, quorum unus Sabbaticus, auimositatis alter Georgius vocabatur. Magnae
.

CAPUT

II.

virisobsessa, tandem et capta civilate, Georgius, ad principatura promotus, eam rexit autem annos quatuor et menses quatuor. Dum

venirent, fluvium, in partes Campaniifi Grseci

Translatio corporisS.Martinisse-

cui Vulturnus

nomen

eat,

transmeantes, Calf 9

niustentataet piustentataet
r*'*''

demum

perfecta. perfe
r-

Sarracenorum incursiones.
einde annis ab Incarnatione Domini revolutis septingentis triginta, anno duodecimo imperii Constantini imperatoris, qui nonus

Agareni g vero, devastandas Campanis partes venequi ad bellum contra ^^^^^ j^jjgggg Grfficos audientes, Grfficis de caet exeuntibus eos paravere septingeutos subito obviantes, occiderunt
vestre castrum
/'ingressi sunt.
,

stro

Beneveittn-

quinqueexercitusGraecorum, et ex eis autem J^gyptii mortui sunt Agareui quingenti et

nui.

erat

amagno

Helenae

fiiio,

mense

septirao a,

indictione

deciraa,

Arechis,

Beneventauus
in

princeps,

post

annum

principatus sui duospe-

decimum, corpus B. Martini, quod

campo centum. Altero vero die congregatis in utrisquepartibus, nutu Dei christiani vincenAgarenorura arraates, occiderunt octo millia peditum torum equestriura, et tria railUa fugati, i fluvium sicque adusque Sileris

'

lunca Marsici montis positum audierat, Beneventum ob sui suorumque salutem transferre proposuit. Vocata igitur Theofania, conjuge multis sua, cujus et fidem et liberalitatem in

iugenti dedecore suut reversi. BeneDeinde Guido k, marchio Spoletauus, violenterexpulitGrsecos.] Agareni vero

exilium

cum

vento
silio,

C expertus

fuerat,

ei

et

propositum

suum

et

conrursura Campaniffi depopulandfierenovato expulsis Grcumaudissent Guidonem,

cis,

causara indicare non distulit. Illa vero Joannem episcopura, qui Beneveutanffi tunc teraveuerabilis poris ecclesiae praisidebat b, vits

Benevento dominari, parlibus

littori

illis

cedentes
^

territorio Neapolitano ad'insulffi majoris/, quae

pertinet.

hac re virum, vocari et ab eo consiliura super

expeli
[suasit].

Accersito

igitur

episcopo,

naves applicaverunt; et per duos annos unoquoque ffistivo quadraginta iuvadentes,quoscumterapore ter Campaniam
et

uterque

ejus sanctitati,

quid super hoc pro-

que porerant captivabant.

verticem ascenden- aggreHmntur 8 1'orte Mar.sici montis

fieri

dehortabatur c. Missis igitur ad papam adhibendo deprecatot^iv, litteris, imcija, pro consensu . diacoaum, qu, g^es,, hujus riis, per Severum
notitiam primus poster.s horta .one hortatione ,.._. licentiam sed et.am solum i;.iom aprf ptam cum adepti sunt bened.ct.onem. ^nd.apostolicam
jejun.o tr.dua..o, ep.isitur cto igitur et celebrato

commendav.t

non

mnrabantur ^ ^^^"^ ^""'"

captivos

ducere uucere

moliebantur. luuiicuo"'"-. rri.MuMr.

^ olamaM
1

i,,'f,t,es percep.o, fuga celeri ^^^ ,,; eorporis descendentes speiuui-"""

..ji- Martine, pater sanctissime, adjuva ^^^.^i^^

^^^

''_....:

*'''"^
t,

Agarenorum, qui nos ,i^3recupiu,.t. Ad hunc clamoe^s

scopus
etiam
* al. lilaniis

et

princeps
cleri

cum

pars

et

"Tife;e"::ra c nere cap.ta populi,

Dom.num
iter

ZZl^^Zn^

.L.o

in ea

quam

aote

aspersi,

cum
nudis
SS. toni.

litinaniis

depre-

ap,,abuerat, forma beatus Mart.nus ^^.^/^^^,,,,,;,, ^^s clara voce et dicens:

cantes,

pedibus
II

aggressi

(I)

Acu

Oclobris, pg. It7.

Audite

838

VITA,

TEANSLATIO ET MIRACULA

MARTINI, DlCTl MARTII, EREMIT^.

branda solemnitas,
sancti corporis
rentia devotionis

wct
**"*"*

'*""'

Domini noalri Audite me, fratres mei.ut fratres scitote quia eg-o sum Martinus, Jesu Christi laudes quotidie frequentatis; confortamini
;

raontem ascendunt et ad
reve-

D
.

tumulum cum maxima

accedunt.

Primus

itaque
nobilis

cujus

nobis et equi parati sunt. et uolite limere, arma galeis, Iteet armate corpora vestra loricis, equos asceiidite et clypeis, ensibus etlanceis;

Bernardus

episcopus

thesauri

tam

invenicDdi amore succensus, oratione complequo venerabile corpus ta, ictum marmori,

ego antecedam vos, victoriam. Euntes copiosam et numero trecenti, armavere autem monachi, videntes patronum se contra Agarenos; et
8ine dubiopug-nate: quia

tegebatur incussit, et quae pluribus antea

ficilis

dif-

habebitis

fuerat,

tam

facilis

venerabili

prefato

suum

praecedere,

percutiebant

eos

gladio

episcopo et comitibus suis sancti corporis est facta revelatio, ut ipsius sancti ad suae revelationis et translationis effectum consentanea voluntas facillimeposset agnosci. Omnes vero qui aderanttanto jucundEB suavitatisodoresunt
repleti, ut paradisi

sunt ex Agarenis mille nougenti etnovem. Keliqui vero fugrientes ad iusulam cum mag-na confusione reversi sunt, adjuvante
et interfecti

servossuos Christo, qui dat victoriam

suis.
Trior mona-

sanctis

corpori

assistebant,

civem et coBlicolHm, cujns esse non ambigerent.

viri reli-

Abstractisigitur diu desideratissancti

g ^^^q ^^^q tempore Hilarius

gti

m, abbas san-

quiis,

gratias

agens

episcopus
dici

Bernardus
laeta

,teriivuUv^n.

juxta ortum Vulturni flumimonachum ^rJpS-lld Dis, beati Martini [moaasterio] qui furtim venerubile quemdam proposueral, BiiariuM, ab'
Vinccntii,
siti

Domino etultra quam

possit exhilaratus,

omnibus etiam qui cum eo ierant

voce

Dominum
genterin

laudantibus,

ossa venerabilia dili-

bM

Vuirur-

corpus abducere et
^^^^^^^^6 cogitavit.
tt^n,rendum "

aliquid

pretii

se

posse
subito

mundo

posuit linteamine etsicutqui

nenni.

dwmi-

tut mtFit

w,

Cumquc Doctu ad tiimulum

accessisset,

victoria potiunturlaeti redire solent,

omnes de

temerarius

ovitai;

tam insperata thesauri

descendunt.
12

tanti inventione alacres

tantus factus est terrae motus, ut montis ruina

instare

videretur.

abbati prajfato,

autem Martlnus qui apud monasterium sancti

Sanctus

Cum autem

Foroclaudietises

sanctissimi

corporis agnovissent,

adventum omnes ob

,yi,,ui mi%.

yor ihnantnr
^'"'"'"'no.

Vincentii Capuae dormiebat, in somnis appaQuid talem corpori meo custoruit dicens dem adhibuisti ? Ad hauc vocem abbas ex:

viam processere, Jonathas etiam cum uxore sua et militibus suis gratias agens Deo pedibus nudisoccurrit,
reliquiae sanctsB
tatis delatae

pergefuctus,

statim

equos,

quibus

ascenderet, apparari

praecepit et

montem monachum
corporis

et sic cum maximo honore basilicam usque episcopi civi-

sunt.

Partem vero ad Heracleae

suum

quid uocte

illa

egerit diligenter interse

Cassinensis coenobium direxere.

Ad hujus
.

au-

rogavit.

Qui

tandem

ad sancti

tumulum
professus,

accessisse ^festine, sed ex nimio re-

tem viri Dei memoriam in Cassino perpetuo habendam, ii qui post patrem Benedictum
Cassino
praefuere
in basilica feronimi

pentiui terrae
ptus, et ab ea,
S. Btrnardu$,

motus sonitu tremefactum

esse

* sui

i^

paternae correptiouis

virga corre-

quam male

tractaverat, prsepo-

Martini a patre Benedicto constructa vocabulum addidere; in qua plurima per eumdem

yn,i_

situra projectus est.

!()

Almifici

u Verbi incarnationis quartus

circulus voi,.

sanctum petentibus praestantur beneficia, praestante Dominonostro Jesu Christo, cui est hoDor
etc.

tpt$copuM

Ca-

noDagesimus atque millesimus

,

nnulufiui,

vebatur, residente in apostolica sede raschali,

...

,Tti_i-

summo

pontifice et uuiversali

papa secundo,

ANNOTATA.
a In codice Bodekenenst ita legitur is
lo-

Romano vero imperio Henrico et Alexio, ^'orumvero Claudii regente venerabili episcopo
Bernardo,
in octavo

poutificatus

sui

anno,

ctw; Menseseptembri, indictione decima erat

mense junio, indictione secuuda, quod dudum Q animo suo proposuerat idem venerabilis episcopus repUcare coepit. Decreverat enim, et consilium a domino Vuimundo, Aversanae se'

nomine, Dei princeps, Archetis servorumque ejus cultor devotus, honestati deditus, erga pauperes benignus, suis huBeneventi
millimus, hcstium debellator invictus. Is post
etc.

dis

episcopo,

magnae

auctoritatis viro,

per

Sed parum refert;

suum Joannem acceperat, utaancti Martini corpus, cui crescente praepositorum iniquitate non more solito debitum
archipresbyterum
solvebatur obsequium,
ret.

notae et temporis indicia

nam omnes h3e mirum in modum

inter sepugnant.
vertit

Quodjam pridem animad-

ad ecclesiam sanctae
trausfer-

MarifiB et sancti Joannis, cui prseerat,

Sciebatenim frequentioraibi et a clero et a populo sanctis esse persolvenda membris

obsequia.
filio,

AJouatha

itaque, Ricardi principis

qui tunc Caleni praeerat, accersito

coBtu,

etiam

equitum prudentissimorum

consilium,

qualiter hoc fieri posset, expetiit. Jonathas vero, uti maguae inter saeculares vir prudeutiae, eum

cum dum
ris

provinciaies episcopos ad id secum ageninvitare commonuit, seque quidquid melioefficaciter epopondit.

super hoc consilii et auxilii posset, datuCoDvocatis itaque Theanensi

rum
rumdKubui
Ti'ld'iralr"

11

^*?^* ^ coepiscopis suis,

Aqueconsiituto die, quo

et

MCaZZ

scilicetaauctorum Joannis et Pauli erat celeUjaancluariumCBpukuum,

pkg. 32.

Michael Monachus, qui ex Officio S. Carinulano hanc historiam Martini ^ms. quoque retulit. Quae hic habetur, inquit (J), consignatiotemporum nullaex parte consistit, Notatur annus 730cum indictione decima at illo anno erat indictio decima tertja [et a mense septembri juxta Constantinopolitanos decima Q-uaWa.] Item cum eodem anno notatur anuus duodecimus Constautini: at Arichis princeps vixit tempore Constantiui Copronymi et Constantini, filii Irenes. Annus Copronymi duodecimus erat aUDUs Christi 751 alter vero Congtantinus cum matre imperavit decem quod tantum annos et deinde solus septem si illis decem velis addere septem, annus duodecimus erat annus Christi 795, Praeterea notatur cum anno Christi 730 et cum anno
:

CoufiteDtiDi

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

8.S9

ConstantiDi

duodecimo annus principatus Arichis duodecimus quoque; et ex Paulo diacono certum est Aricbim principum Beneventanum obiisse anno 787 die augusti26; et vixisse annos quinquaginta tres et fuisse principem annos triginta. Habet enim in epitaphio, quod ille scripsit Ter biuis lustris patriae sic resit habenas,
, :

phus

Georgium sequitur Barsacius itaque Georgius pairicius }e xit civitatem annos quatuor et menses quatuor, sed mediam tantum partem. f Casirum passim otim ab Italis dicebatur pro oppido de qua re propter Castrum Casinum seu Casinense multum disseruerunt Be(7),

post

DCTO
PlltO oucoi.

patricius.

Non

Fluctibus utliutrem navitadoctusagit.

nedictim (8). Calvestre castrum est oppidum Calvi de quo vide Commentarium prse. v.
,

Quare ab anno obitus relrogradiendo et numerando triginta, invenimus Arichim accepirise priucipatum anno 758 et numerando quinquagfinta tre, inveuimus ipsum natum anno 753; ideoque annus duodecimus principatus fuisset annus Chrieti 769. Insuper uomiuatur Theophania uxor Arichis at nomen uxoris erat Adelperga sed fortasse Adelperga fuit secunda uxor. Tandem nominatur IlrbaDus papa a Gregorio septimus at in serie
: :

num. 12. g IntelligunturSarraceni, habitantes Agropoli in territorio Salernitano

runi,

quum

hucse contuleAthanasius, episcopus Neapoli;

tanus, excommunicatione poniificia pressus, eos ex Neapolitano suburbio expulii.

i

Siliarus fluvius inter

influit in

Salernum

ei

Luco-

niam

mare Mediterraneurn. Hinc

constat Sarracenos, dequibus hocloco,Agro-

politanos fuisse.

Romanorum
secundum

pontificum

nullus iuvenitur Urvel

k In

hisioricis extremi sasculi ixet x valde

,

banus post Gregorium

Maguum

Grcgorium

celebris est

seu tertium,

qui septimus in Petri

cathedra sederit; libenter credam vitio scriptorum corruptam fuisse veram temporis coDsignationem. Cseterum Arichim Beneventanum principem fuisse studiosissimum
, ,

hxc Guidonis expeditio quse anno 895, mense augusto, tam feliciter cessit. Veterum scriptorum toca congessit ei dili-

inquirendi et transferendi ad ecclesiam sancte Sophise corpora sanctorum ex Heremperto

Bpud Chronicum Casiuense

;

abunde

constat.

Neque est quod ipsa res ob errores chronologicos vocelur in duhium eamdem in Commentario prcevio, num. 9, eoc Chronico S.
Vinceniii VuUurnensi

geniur traciavii Joannes de Vita (9). E I Indicatur insula Ischia, quse et Hyschia et JEnaria. Illotempore jam Grascorum,jam Sarracenorum, jam Neapolitanorum ditioni paruit. In Chronico Vultumensi, ubi eadem historia narrari videtur (vide commentarium prsevium num. 12), dicuniur Sarraceni itti
Gariliano, non auiem Ischia venisse sed uirique passim sociahant arma ad prsedan;

retulimus

quo

dum.

omnia bene conveniunt. Tentamen istud iranslationis factum fuerit oportei inter annum 760en80. b Archiepiscoporum Beneventanorum saeculi VIII tempora non probe innotescunt. Toio sedebat sub annum 745 (1); Joannes lladhuc in vivis erat anno 774- (2); David successerat

m Vide eamdem rem narratam ex Chronico Vultumensi, num. 13 Commentarii prsevii. n Vide supra pag. 833 historiam hujus translationis, scriptam jussu S. Bernardi, episcopi Carinulani.

In Hisioria Translationis loco A^^udviven'

sis

episcopi dicitur Caivensis. Suntplura loca,

;

anteannum
c

780

(3).

In ms. Bodekenensi

et

in editione Mi:

dicta Aqusevivce quarum nutla proprior quam Aquaviva, nunc vicus ad Vultumum inter

chaelis

Monachi

locus hic sic legitur

Quidve
audito,

tractaveriut indicare procurant.

Quo

Venafrum et coenobium S, Vincentii Vtdiumense (10), immo Casinense. De Aqtui-

episcopus

hoc non sine consilio et licentia Urbani papae, qui tuuc septimus a beato Gregorio Romanje.sedis curam gerebat, adhortatur.

vivensis prisci episcopatus situ multa disceptatioest; sed heec ad nos non periinet;id unum animadvertemus Aquavivensem cathe-

dram eamdem visam

Calviensem.

esse Petro diacono ac

d Totus hic locus, uncinis inclusus, ahest

a codice Casinensi et editione Michaelis Monachi, atque huc illatus est ex codice Bodekenensi.

CAPUT
Miracula Carinulae
sino.

III.

Ajonis II, annos natus decem (4-) (non septem, ut aliqui (5) volunt), principatum Beneventanum accepit, post pae

Ursus

filius

et

inMonteca-

tyns

mortem ^nense

octohri

currebat non indictio secundiim Constantinopolitanos nona. Anno sequenli ab imperatore LeonePhilosopho missus est protospatharius Symbaticius, qui Beneventum expugnaret quam reapse medio mense octobri ejx^dem anni S91 dolo potius et improba fraude cepit unde Gneci qua; ;

anno 890 quo prima, sed octavaet

;

Eodem

vero die, quo Calenis civitas e.**t tanti capnvm fwdecorata rectoris adventu, ruaticusquidam, HHuopoitU' ''^^""*-; cujus filius Theani captus habebatur cum

non haberet unde filium redimeret, sanctum

appetiit et de
filii

sui liberatione eura suppli-

citer postulavit.

Cumque mane surgens domo

a sancto liberatum, fovidit.

tuor circiter annos principatu Beneventano potiti sunt. Duos priores annos regimen tenuit Symhaticius sed, tum Constaniinopolim 7'evocato, quidam Georgius, ait chronographusSalemitanus (6),Beneventum directus
;

egredi
ribus

vellet,

filium,

astantem

clesiam
gratias

cum
egit

rouneribus,
et

Veniena igitur ad ecDeo et S. Martiuo omnibus qui aderant intivero

mavit.
14 Post triduum

est

et,

ut tradit

Vultumensis Chronogra-

qusedam Petri

co-

muUarmuU
menttruatm,

(OURlicllius. |talia^at:ia,tom.
eil

et

33.-131

Ibid. col, 35.

Vm.

(i)

-(i) Ibid. col. tol. Joanncs dc Viia. AnlMiuit.

1) Bencvenlanie, lom. II. pag. 2-Ji. \-/ "^^;'"* ^'^f'' VUi. (t.) Ap. J- <"' viriGer les d-tes. lom. Hl, pag. 772 Muraton, tom. II, pog. (7) Ap. lom. II, pag tii.

m. -

21 ad cap. viii Vil S. Bene Ital. lom. IV. pag. 200.-lom H, pag 226. e( seqq. (9) Anliquilates Bcoeventanae, '^' X,col " " ""' 15. 101 cfr Ughellius, Ualia sacra, tom.
(8) Cfr Angelus dc Nuce, dicti, ap. Muratori. Scriplt. icr.

001

gDomlne

840

VITA,

TRANSLATIO ET MIRACULA

S.

MARTINI, DICTI MARTII, EREMIT^.

ret! Castior est iste

*oco P"
"""*""'

vim menstruo^ gDomine Saraceni uxor, qu^ su8b, qua> duUo modo rum amiserat, salutis sanpoterat per medicos reparari
,

in

quam

in electioDe florum

examinatione judicii iUa est, quee ceram

itaque offerre Dolult, coafusus, et
sibi

sollicita

cum

adiit et genialis officii

usum
,

sibi restitm

castam producit. Tudc et commissi criminis,

se teste,

poposcit.

Mirum

in

modum

antequam ab

immensi reatu pudoris perculsus, videus

saluti se restitutam perecclesia egrederetur, cepitetpraeseDtibus indicavit.

puer,<]ui

acum

degiutierai,

acum Eodem die a infantulus quidam tegendo solitam ^^^^^ ^^^^^^ ^^^ pectori materna forte negligentia on prffififfi, quam
^g

a radice suae coDscientiae tantse turpitudinis opprobria puUulasse, in faciem suam ocaspexit, cultffi cogitatioDis faciDora revelata
consideravit, ingemuit et deflevit ut saltem lacrimarum font dilueret quod corde deliu:

visceramtroiDductam gutturique jUapsam ad quadraginta jam dies parentimiserat et per deprecantibus bus quotidie saDctum pro eo salvatus egessit, et ad
pertulerat,

queute foedaverat. Qui postea majora obtuUt

et actus cerap judicio se castigavit.

acum Ulam hujus miraculi fidem adhibendam,

pater in
ecclesia habendiim dedit.

a sancto

20 Item cum juxta coDSuetudinem quadam Docte cereus iUuminatus fuisset casu super sepulcrum ejus, qui intercessionem suam viita ut super Martivificat, ardeus corruit
,

^^V"""'*'''

r^tiquiaetpai-

(iumquoeronf
operr*.

oiipuer

df

jg

Quemdam

vero

puerum omnibus ab uno

inter ceteros

Dum, quo
deret.

cecidit,

siue laesione

aliqua perarlongitudo,

*""'

latere corporis

viribus orbatum

Nam

in

quantum

fuit cerae

secum raater adiDtirmos ante aUare sancti beDeficium accipere duxit, oraus ut aUquod puer oppressus, inereretur. At subito sopore

cera jacens iDventa est, papyro consumpta, tamquam si confiDium fecisset inter ignem et pallium cera ipsa. Ut ab ipsa inveniretur depotuisset exuri, obedit praecepto lUius cui omnia se subdunt. Hinc ceram itaque ignis expavit, et quam in ardendi auxUium sumpserat, ipsa est visa repugnare.

manibus positum invenit, ambabus surrexit. Quod mater miB arripuit et sanus MartiDO, qui gratias egit Deo et sancto
coram
rata,

cum

espergefactus esset,
se

flasconem

quem

fendi per

quam

^^

manum
,ernu.nr.'.

fiUi

invaUdam cum

toto latere sanitati

.

Sed inter hsec

illud

non praetermittam, quod

cera flam-

restituit.

Quod audiens quidam Capuanae nomine. homo uobiUs, Joannes Maledictus cernuam, manu, cum haberetquamdam fiUam
17

civitatib

didicit, in virtute confessoris, quam extiuxit ; et converso ordine

mam
quo

iUud

prfiefocari

potmt

priBfocavit.
,

Diversae

species

eam cum^ renibus et gressibus contractam , monasterii, cui qnibusdam saDctimoniaUbus

eam
devoverat, ad sancti Martini petendum ante adjutorium misit. Quibus ad orationem

sunt naturam mutasse, ut laederent paUium super marneque incendia sed quanmore, cum cera fluit pro flumine, iUum, cerei lumen exstinguere, apud

suam

visae

tum

est

qui csecis lumen ostendit.

Aut cum aUenus

aUare

prostratis, virgo

qua

prostrata

erat,

parum prius somno dedita, sana postmodum

surrexit.
etquartutcx'
eus

\$ Est ctiam
^.jj^

iu

territorlo
.

Aqusevivensi o

reintecadaveris sepuUura oculorum ignem sepulcro prograt, quam facUe credimus ut de insatiatus prioflammas expeUat. Vellemadhuc pecuUaUter viri miracula quasi

sacratissimi

Mtinnfur.
**

nomiDC SauguiDaria
;

in

qua puer qui-

decantare

dam, ab
fuerat

ipsis nalivitatis suffi primordiis ciecus

hunc a parentibus ad ejusdem sancti deductum, Christus, quanti erga eum aUare eodem meriti Martiuue sit ostendere volens, quo ipse cascum natum, adaquasSiloe modo missum, iUuminavit. Pauca de pluribus, quae post translaUonem corporis a sancto Martino facta sunt, miracuUs, recitavimus; non, quot cuQ febrecitantes sanaverit quotve langucDtes
raverit
et quotidie

sed vereor ne unde meam cupio animum devotionem ostendere, inde auditoris Da ergo obturare. fastidio nascente videar
e,

paucitatem michi pie veniam, nec textus hujus dioerem et Ubros repeUas, de quo exiguum implerem. Amen.

ANNOTATA.
Miraculapr^cedentia et sequens legunTranslationis sedprastur etiam in Historia ^ etiam in codice Bosens omittitur ibidem uti
a
; ;

curet

memorare possu-

mus. Quicumque vero ad ejus poscendabeueeum auxUiatorem sibi ficia devotus accedit
,

dekenensi.

iiira

binoria
viro(-

duorum
rum, qui

paratissimum esse cogDOScit. 19 Itaque cum duo Degotiatores ad beati Martioi basiUcam c cucurrissent habeutes
,

b Boc etiam miraculum non in Historia Transdice Bodekenensi, neque Aquavivense territorium videtur lationis, Calviense. Villas l^anhic iterum idem esse ac

legitur tn co-

formam

cerae

d quasi

euernnriri

j^auj ex

iis

commune, etsi tam aUoquitur aUerum

socialiter in
,

guinarixnomennon

reperio in lexicistopo-

ceram

offerrc

on(ei. Mariini rctiquKj;

parvam lem, tamcn confesson Dei vel Uben\q^ utferrent. Sed in cassum sua verba in gDimo socn noleotis expendit. Ipse tamen

araphicis regni Neapolitani, intemcPrwcedentia miracula facta sunt in tempo 6. sequentia plo Carinulano; aliquot tranMartiniCasinensi. quo retiquias

cum
et

socio 8U0 in

oratione sua prosternitur,

ceram iUam

occulte ante tremendi sepulcri

exponit canceUos.

tem

cerae ipsius

Mox ad omnem aequalitaet pars formula se divisit

, ;

ipsius oblatoris

tideUs accepta
,

pars
[se]

altera,

videntibus plurimis
alios

volvendo

usque ad

slatasfuissepauloantedixitPetrusdzaconus eltychtdForma cerae, parva res dicta, est spiram convolutum vutgo num cereum, in opusculo deptumbis paiD de cire. In egregio repertxs, in Sequanse atveo figuratis, Parisiis ptumbeas, ptures reprsesentantur imagines

cancellos,

nutu divino, cum omui cod:

tumeUa estrepulsa

quasi noleos sanctus invadere, quod alter iUi devotus non obtuUt quoniam semper abnuit quod ex fide non venit, tam certus in judicio quam misericors
in voto.

quas olim peregrini pileis suis affiocas runt et in quibusviripiianteS,EligiumatioS' formam cer ve sanctos exhibentur supplices,

gesta-

manu
itle

tenentes.

Passim itaque usitatus

c.

futt

quam

incorruptibilis

arbiter cla-

mos. Vide pag. 83S, annotato

DIE VIGESIMA QTJAKTA OCTOBRIS.

8*1
AQCTOII

Tum

patris imperio Beaedicti vincula solvit

HYMNUS SEU VIXA

B.

MARTINI,
ET

Se solvit ferro tum patris imperio. pie vir Domini, solvisti vincula ferri Vincla Dei jungis, o pie vir Domini Viperate refugit, dum dextram porrigis ori;
Stas, oras, psallis; vipera te refugit.

PlTHO
DliCONO.

80LITARII
Versibus
III
tro,

CONFESSORIS,
festum est

Tudecus eximium,

vincis, Martine, colubrum; t vinciszabulum, tudecus eximium. 3 Spiritus ipse Dei.sed per juga Marsica monrtis

Potmtatur
''"' p""''"^'

dictata, cujus

nonas augusti, auctore Pediacono Casinensi a.

Tale

Suscipe,

malum deicit Spiritus ipee Dei. magne pater, pro tantis suscipe
;

lau[des;

Psallimus has voces

suscipe,

magne

pa[ter,

Ex

mss. codicibus Bodekenensi

et

Noxia cuncta

tuis precibus depelle fameUis Absistant faraulis noxia cuncta tuis.

Carinulano.

Dives inangelicis nos dites coetibusipsis;

S.

Martinus

iancie vivit
Caiini;
b

ocibus org^anicis Martino psallite patrl.

Hunc

laudate chori vocibus organicis.

Turmis laetaris dives in angelicis, Pauper in orbe, Deo meruisti jungier ipse, Kegnans cum Christo, pauper in orbe, Deo. Nos quoque tu facias conscendere coelica re[gna;

Practica despiciens, hic b vitam duxit hone[stam.

Viveremente pia nosquoque tufacias. Martine Fers specimen generis pulchrum

,

Hic fuit et prudens practica despiciens. Carnea membra nimis spiratus mente
,

[beate,
,

do-

Practica

dum

spernis, fers specimen gene[ris.

[navit.

Affiigebat enim carnea membra nimis. Montis erat loculus, Marco testante poeta Culmine Cassini montis erat loculus.

Dulce decus nimium, nobis Martine, supre-

[mum,
Acquiras regnum, dulce decus nimium. En tibi, sancte, chorus monachorum concre[patalmus;
Concinit hos cantus en
in
tibi
,

Montis erat loculus loculo felicior omni Quo fuit inclusus montis erat loculus Alter amicus erit, tunc sic di viuitus audit His tu parce locis, alter amicus erit. Sedibus atque locis maneat Benedictus
:

sancte
hic

cho-

[rus c.

Vocibus

et

modulis

tibi clerus

quoque
[psallit,

[istis.

Se retinebit in his sedibus atque locis. Marsicus est quoque mons, quo tu properare
[juberis.

Proclamant pueri vocibus et modulis.

Tuque Deum

rogita cunctis his parcere cul[pis;

Quo

figes et gressum, Marsicus est

quoque
[mous.

Utnobis parcat tuque Deum Cum Genitore Deo sit honor

rogita.
,

cum Flamine
[sancto,

Marsicajuga subit Martinus,

Ang*elicis monitis Marsica
item

sic

quoque mon[tis

Lausque Deo Genitocum Genitore Deo.

juga subit.
se locat antro

Monubi

^ I^upis in exiguo sic

demum

ANNOTATA.
Vita metrica dixi ad calcem Compr^vii, ubi monui eam in codicibus mentarii adscribi Petro diacono; sedversuum formam
a

temaiBico,

diaboium vineit.

Cunjuuctus Domino rupis in exiguo. Tumque pcdem religans ferro duraque catena

De hac

Ut

se constringat,
;

tumque pedem

religans.

Martine coerces, Igne Dei fervens; ire catena vetat Sed pater ipse pius dum percipit hsec BenediIre catena vetat
sic te
:

potiits

cono, qui
sticcB et

suadere eam factam esse a Paulo diaeadem versuum forma SS. Schola-

Mauri

Viias scripsit.
;

[ctus.

Solvere vincla jubet sed pater ipse pius

b Ita legitur in codice Carinu^no in Bodekenensi Casini vixit honeste. Ratio mutationis patet. c

Vincula junge

tibi,

non

ferri,

sed

mage

Chri[sti.

Hic locus

et

plures alii signo sunt id carfuisse.

Constantis fidei vincula junge tibi.

men in officio divino adhibitum

DE

ACTA SANCTORUM.
8*2

S.

FROMUNDO SEU FRODOMUNDO

SYLL.OOE.

EPISCOPO CONSTANTIENSI IN NORMANNIA

D. B.

\S

monastica vita, monasterii suo nomine Unicus. S. Froraundi ortus, episcopatus Constantiensis, dedicatio parthenonis dicti fundatio, Bajocensi, Rothomagensi et Concultus in dioecesibus

Hamensis,
stantiensi.'

Fromundo, marDistinguendus est a S.F remundo seu ab Anghs et Normannis confusus fuit. tyre Anglo, quocum
f^p nnhis sit vrius

,-,

iterum

cum

reliquis partibus in

unum

re-

s.Fromund..

V^^Z

lu.itpr arbitror tamen lucem

iterum separata

atque anno

a Ckilde-

videor comperta habere mihi

implicita essent

9uasinums

'''^P

*^:^

^.^^^ ^^^^^^-^^^ ^g^^^^^g

in vico, qui ejus deinceps

'^'tp'^^^f''"'-J"^^^^ mu^Constant.ens^ prxsV.no M^^^^^^^

Bauptenst.decanatu '"

S.

parochta, cux

nomen ^'^^"'"f "rf^

^'^;^'",^

nomen Fromundus slint-Fremond, et cu,us ^^^^ modo meminimus. Neque monachus tanlum
ibi fuisse traditur,
.

^^^it,^^ ,M,ur fu^. " ",

'

:~Z.
,,i*..

etouinoen.^i,.es
.

verum etiam monasterii

,m,..,.x

T^^^ rTe::ZZl7e7^n^ .'" / tis fere incotts

S.

"f Fromundum /f f ''g^'2r f^^' quibus alxquantenus

ZsuZudo

parcecxanorum S.

^^ff^lfZ mco bamt Fromundi {de TcoZnt

f^ndator et abbas Qu.m traditionem probare non audeo, quod certa non adsunt testimoma; neque infirLre. quum reapse illic monasterilm fuerit. quod jam ante medium s^culum
-^^

r^_
,(. j.

,.

Yverno.idiceturmoa.)alwrumquemcxnorum quasxad pie Brevanum Veregrxnantxum locum.Aln qutdem eum natalem patrom sm ortum fuisse volunt ,n Ebroxcensi pago (2)
.

^^.^^ ,,g^^ebat et cu^us origo

'

cseterum
ali-

ll^Z/abscondUa estHaudputem
'l''^^ "

.E.,eu.

Constanttenst sed, alii in vico Ebroico * xn Lecanu recentwreptscosi audiatur R. D.

,

* ^^"^f
'"

porum Constantiensium Mstortcus

ii,

{^)

quum

Alglicano ecce autem illud (4) Houmez, Boberti nepos et l^J^^^^^^J^^ ,,esiam S. Fromuudi per
;

~
J

exstare documentum de illo monasterio quam quod legitur

^^^^^^^"^;

qui accuratiores vtdert volunl.stmul d.cant

parc,ciam. quam mterulun. duas lexccas a S.Yrou..r.A\vicoessedissitam.profectoBreefferendo normnese vanum intetligunt et errare patefacxunt. Verurn txmeo u h^c RJ)

1^11'^^^^ZZencovnm adnichilari, fretus ^^f ^^f^^j^^ ^^e Montbray), Constantien-

Ji, '^^^^^^^^^^
"^
'

^^^"

io49 ad 1093). ae religio,eu

baronum meorum

^^^^^^^.P^f^bidem restituere decre.i, concen>onaeins

.,.h..r

mm\^o.

Lecanudictastarepossxnt.NamutR.D.
(^

Gxt-

bert, vicartus

generahs Constantzenszs, disquirendis rebus sanctorum plunmum desudavit (ipse enim conscribenda et S. R. Congregatioli probanda pr^primis curavit nova sanctorum dicecesana), nos scriptis monuit. Tustanus de Billy. anno 1709 liieris

qmm

J^ "."^^^^^ .^j

^J";^^^
p,

87

scep<rmBn7annt>
ecclesia illa, sci-

J^ ^"J^^^J;^"

^^^a de

oA

'. \^^^ , TTio-nrii Terasii et V.gorn CeraM, licet S. Fromund., Deo et S. pos ejus donat.onem f-. cum omn. monachis meo de qua ab antecesore sessione sua sc.l.cet =" *"" dotata fu.t Koberto
,
;

vita functus. plane afflrmat in eruditissima sua Conslantiensium episcoporum historia

ejusttem tuor carrucarum , et cum dec ma eccles^, latere viUae. et vinea, quae erat ex

^"^

ms. vidisse se commentarios ms.. servatos olim in S. Fromundi prioratu, in quibus tradebaturbeatusvirnatusesseindioecesiEbroicensietvenisse in Constantiensem, quo lib,riusvitamsolitariam colerel; atque haec cum GaUiaChristianabeneconveniuntetproceriis
accipienda videntur. Lucem itaque illic primum vidit beatus vir aliquanto ante medium sxculum vii, sive quum Neustria singulare regnum esset, sive quum pars regni Francici
haberetur. Antio enim 622 a reliquo Francorum imperio divisa est Neuslria, Dagoberti ditio futura; sed anno 632 ab eodem Dagoberto
(I)
|2J

decima, et dec.ma et ecclesia Cauignej. cum eccles.a Airei de Boscfiameno, et parte sua de

cum
tia

decima, et
et

mea,

cum decima de omni substancum decima meorum molendinoet

rum de Nira
tione

de meis piscan.s; hac condiut abbas, remotis cler.cis, subst.tueret

sermonachos, Deo et S. Fromundo honor.fice occasionem intermitteudi oflicium vientes; et ne eos ecclesiasticum aliquam haberent, absolvi ad ab omnibus saecularibus servici.s, quae

me
etc.

pertinent

S.

Willielmi

regis

Anglorum

Ex hoc ergo diplomate, quod inler annum 1066 et 10S7 datum sil oportel, constare
[i\

tecanu. Bi&l"ire de^ ,tvi'<iu9 <)c Coutaiices, pag. GalliClinsl. noin, lora. XI, col. 86B.- (3) Ibirtpag.S,-

491

HonBslicuin. Anglicinnm tom. VI,

,iBg.

1074.

videtur

rt

3-

QUAHTA OCTOBRIS. ' DIE VIGESIMA Quimtts, quoniam muUa deco ..^ r^.iooa Mnnachos

8
est disceptatio
AOCTOII
V.

B.

clericos,siquideme)us filiusGuilielmusprodecrefUeatur se monachos ibidem restituere abhorret a vertsimth' plane

visse.

^.

Unde non

tudine veteres monachos illos fuisse S. VTomMXid\ins(itu(i.Infriusadhunc

propagtnem

quam
quarto
;

ipse
ita

in(erpre(andam arbitratur per

ut
: ;

cofw Conitantien$it, ex$lruil I eat,

dedi-

"( f^ P'-

graphe altaris
eonttati

prioratum redibimus. FromuDdus eptsco3 Creatus deinde fuit S. quam sedem aln ante pus Constantiensis altquot eum sancd tenuerant. hi antiquts indicibus^Rochmnndns et Uothepiscoporum Robertt jnnndns dici(ur{\);inGallia Sacra 'Roimnndn^ tn Sammarthanorum
: ;

Anno quarto legendum sit jam Theodorico regnante in Francia {prius autem superiorem numeri partem retulerat adannos episcopatus S. Fromuudi; inferiorem vero partem ad annos regni Theodorici
i(a ut illa dedicatio facta fuisset

anno

tertio

et

fratum Frothmundum nova vero Frodomundus.- sed Rev. D. Lecanu, quoque reperiri testis est Constanrecentior {ut jam monui) dioecests Belleville. et parochus in tiensis historicus

Ulius
regis
;

pontificatus,

quarto

anno

Theodorici

qu3e interpretatio, utut certissime fal-

sa, in
est).

Galtiam ckrisdanam novayn translata An prior vera sit plurimum ambigo,

opeVerum de ejus gestis nil noscitur prseter parthenone ram quam in Hamensi condendo altart maiutiposuit. Anno sciticet 1693 sub est triplex inscriptw, nali ibidem inventa insculpta, cum quadrato trium pedum lapidi quatuor angulis. crucis signo in modio et in
edidit Mabillonius

quum

supein ipsa a Mabillonio edita figura cum inferioribus non ita converioraverua

videatur niant, ut inde facile effmgi posse

numerns IIU. Quapropter

alii,

animadver-

B Prius eam
lium
(4),

intomo lAnnasecundum exemplar quod a duobus

;

supertentes per duos numeros, sibi invicem faciendam esse in positos, muUiplicationem codicibus mss. significari, dixerunt iUa figura indicari 3x:i seu nono. Verum is huic
erudiinest explicationi defectus quod justo dein vetior videtur e( nimis longe qusesita;

sed deinae Benedtctinis eruditis acceperat correctius eamdem in appendice altera (3) notitia a presby expressit, accepta meliori Trigan, parochus in tero Raguet. Rev. D. historiam ecDigosviUe, quinon ita pridem publici juris clesiasticam illarum partium
fecit,

rum quidem
et ^"

est sepe inveniri

^;

pro

trecentis

pro numerare solemus atque etiam per

{quem numerum
pe

septies viginti,

quoniam per centenas

viginti

in Nodtia, edita similiter cL v. de Gerville

eamdem epigraphen edidit

et

et explicuit;

nonnuiii popuii boreales seu integrum horainem dicebant quipNormanni pequi decem digitos manuum et (otidem

anno 1834;

secundum hos Rev. D. Lecanu,

dum

habeat), sed reperta est

nuspiam in Eutria.

edinuemsupramemoravi. Hanc posiremam

per ropa multipiicatio seu numeraiio

;

lectiones solum tionem et duas Mabillonianas lapis nunc asser ad manum habeo ipse vero Vallomavaturinbibliothecapublica oppidi
;

donec Malim itaque in partes ire Mabilionii, aliunde affundaiur quamquam major lux

Valiignes

Porro qualirum*, quod est in illis partibus. munitus,earmpse buscumque illis subsidiis arc3e circmtum ocjam dabo.Prima pars quee
cupat, h^cest
:

iegendum ivautix, nostraparum indicium hoc unum tantum habeamus quum neque qun S. Frodomundi statuamus aetatem, aliquot annis cerproin operxpretium sit de
intersit sitne

veb.s hectvr f constantininsis ALME I,OMNV.SFRODOMVNDVSVENTIKEK IN HONOUE HOCCiV^ ALTEMPLVM MARIA GENETRIC.S DNI HOC DEDICATMIECONSTRVXITFIDILITER ADQV^ D.GNE FESTVS CELEBRATVS MEDIO ET HIC VIT MENSE AGVSTO
uiEs siT
;

tare.
5

, , Theodorico Certius autem ei hic agi de 673 rex Neustrna; facius est 111 qui anno
.

P.icius eit

epiicopu* pott
fljrnn'"

PASTVRALEM 1N AMORE BIVM CHINGSIT ABENS CVRAM c OVlVM-tPATRAVIT CAVLAS QVAM DNI. SVAHVM MOB^EBV^IupoKVM... FASCVA PVLCHERHEME NEC A CVM MAHIA pmETVACHOUO NKXAS VERGlNALE ET EXVLTENT IN CVM IPSA VIVANT t ALMESSIMA. CONCESSIT AD ISTVM SECOLA. LOCVMHEX ;,.KN. - i VRIMVS CIPIT .TRVEHE CENVBIVM. IFSI ETENE^ PENTIFEX PLVREMVS mC MONI.TERIVM. DEMVM NOMERO. NOMEHO .EQVECiTEBAS EAB'" .PTi!NABi ATEQVECITEHAS PARt** -.EPTENARI colligimus pr^rnolo-

autcm late^ PR ANNvs siNGOLvs. Quamo/iam hxcalia t anno ribus inscrip(a sunt REGE IN FRANCIA HOC CINVRKGNANTKTIIEODORICO

atqueBurgundiieetquatuordecimannispost amisK et anno nempe 687, regiam digmtatem Ineoobiit (4) mense martio anni 691 diem solum rex fuit (5) enim I Austrasiae
:

Cfi-

^,^^^^^^^,,^ ^,,.,,^ ,^ ^,/;,,..

^,i,cetvtium
et

doricus

finem in$

e(iamAustrasix[^y,

TZdoricusIIpr^usrex Burgundi.et dein Theodoricus IV autem

..^'.--

720 diademate caput seu Celiensis, qui anno cessi( (7). eo tempore cinxit e( anno 737 fads cathedram reonavU quonulH Constantiensem nomine aitquatenus acoccuparunt episcopi, Frodomundum. Qua> e^nm simdx^

cedenies ad

WiUebertiim, iudo interhancappeiiationemet

Aqathium, Livinum, WUfridum, viii maxxmam nem et Anguionem, quiswculi autem aliquomodo parun< partem (S) ? Ut

Josue, Leo-

jiari he II' fiii

//ameii""''

nnnv veiix'
lius IV regnt

''

qua epigraphe concessum fursse Jmparthenoni exstruendo aThldoricorege;secundorabr>cam^n^hoa^ tertio murxs cinctum tam fuisseab eodem

iEx

'^^J^ZZ 5

1'romundi episcopalu, initium, recurrendum fi^ntecessores et successores

^J"" e.^ je
f'^

Theudoriri lU
eii annoCliri%i

Y.oAon.u^io Tisse cwnobium a

eptscopo

^Ztant,ensi

quarto ab eodemj^lficatum

-.

lucis. pl-s tenebrarum quam V ^^.^.^ ^^^^

^^^^^.

^^"

^^,

Baldomerus
,.

Trabus

vel

^^^,,

i,^,..undus; Salo.

677,

taa

(B\ ffr

lom- Xl. Gallia rlimtinn* noxa.

74*'.(5)'b1S;'p.g.'5i

ci seq.

(6)

ihw-

W-

^'

"'i'

'

dotnerus

Octobris

Tomus X.

844
ACCTOR* V. D. B.

DE
;

S.
:

FROMUNDO SEU FRODOMUMDO FPISCOPO.

fecerani, iiiulo prioraius simplicissub S.Petri patrocinio

domerus; Chairiboinus [F]rdtmundus; Salomon ; Agalhius Livinus Wifridus Aldehertus. Maurini (1( hunc te?iium, conjecturis potius fultum quam documentis aut ecclesia^
; ;

restiiuium estet S&int'?ierTe*(in

id

Ham dicium.Ad

tempus referendum

vide-

Chairihonus ; Waldabnarus seu Baldomerus Hughierius Willehertus seu Hildericus rrodomiiiidus seu Aldohertus Agathius Livinus ; Wilfridus. Tandem Rev. D. Lecanu, passim indiConslantiensis
traditione
; ; ; ; ; ;

iur prcBsens iemplum, cujus navis secundum sequiores romanee archiiectonicse * regulas exstrucia chorus vero iardius apposiius, s^*
;

*'''>'Tonian

cans se parum his confidere, hunc quartum Traheus Baldomerus Chairibonus (2)
:

Huldey^icus, S. Erodomundus

Willeberius,

Agaiheus, Livinus, WiUefndus, Aldobertus. Atque in his id unum cerlum est quod Chairibouus, episcopus ecclesiae Constantina;, ante
reliquos sedis Rothomagensis suffraganeos, quod fors ante eos ordinatus fuerat (3), subscripjit concilio, tempore Clodovei // vjii kal. novembres iu urbe Cabilino in basilica S. Vinjj

nempe xii. Si audiatur R. D. Lecanu suadenie episcopo Aigaro, qui ah anno circiter 1131 ad 1151 Consianiix sedii, dedit Guiliieimus Boieiiarius hunc prioraium majori CarihusicV contra MabilloniHS, scribens ad (inem sseculi wu, hsec hahei{ll) Hamensis hic prioratus ab instauratione sua beatum Petrum apostoliim 9g*noscit, idemque ab annis
culo
{\&),
;
:

septingentis subjectus est Carnutensi abbatiae S. Petri ex dono Arefasti, fratris Gouoris, uxoris

qnondam Richardi primi Normannorum

re-

g:is.

centii celebrato

(4)

et

quidem

inter

annum

QucV meliora sini definire nequeo (18), licei gravioriesiis pierumque sii Mahiiionius. Caeierum sat tenues erani ejus provenius,
Scccuio xvii

640,

quo SS. Audoenus

,

et Eligii,

eidem syno-

quum medio
essent 900.
1

librarum ianium
Sepuliu fui,.
te

episcopi renuntiali sunt, et do prxsentes annum G53, quo S. Audobertus, Parisiensis

Supradiximus

S.

Fromundum auciorem

pr^sul, eique etiam subscriptus,

serai
vertit
(5)
;

jam

deces-

immo anno 649, quo

concurrii
(6),
;

dies Ihoctobris

cum dominica
Mansius
iniiia

nam, ut animad(7)

concilia die dominica in-

choari solebant,

licei

Binierim

malit eoiis

quod ejus deinceps gessit nomeyi. Certius videiur eum ibidem fuisse sepiUium nam non iiapridem, ui Rev. D. Lecanu (10) testis est, osiendebaiur adhuc ibidem ejus sejmlcrum quod quo abiverii ignodici monasierii,
; ;

vithiwtan-

(t'i$

Vr

in S.

Fromundi
inoiiiiHTio;
fjn ti-liquit^
liinii

Sofman-

ni lU<it plagut
vimliii enl,

rum

feriis secundis annectere,

animadveriens iriduanum jejuninum,

prtemiiiendum,numquam dominicam proirahi poiuisse. Alia ut

siata lege

in

non ex diem

ad nos rescripsit R. D. Gilberi. Quamdiu autem ibidem servaiun fuerit S, Fromundi corpus difpciie diciuesi. Re quidem
raiur, ui

tranalatae

prtw
riiiutii

Bajocas

certa

traduntur

sed divinaiiones sunt et conjecturce. Videlicei Wandalmari (non Waldalmari) nomen inscripium legiiur diplomati,
;

quod die 22 junii anni 653 dedit Clodovaeus II ad confirmandam donationem. a Landerico Parisiensi Sandionysianis faciam (8) sed episcopatus locus non additur, nec saiis ad Baldomerum accedii Wandalmari nomen, ui asseniire ausim Mahillonio (9) aliisque Maurinis [\^) dicentihus Wandalmarum eumdein fuisse ac Baldomerum episcopum Consiantiensem neque magis in eorumdem
;
,

vera ceriissimum esi S. Fromundi corpusnon secus ac SS. Laudi et Rumpharii exuvias in iemplo S. Laudi Rothomagcnsi fuisse asservatum exeunte sa^culo xn aut ineunte xiii. Quod consiat ex ordinario canonicorwn re-

pos'e'i in priom

S.Lau-

di Itoihaiita-

gentrin;

gularium S. Laudi illius civiiatis quod quum fesia non habeat SS, Bernardi, Francisci, Dominici ei Ludovici, seu nullum quod 5. Thomce Caniuariensis fesiiviiaie recentius sit, circa id iempus ex veieribus lihris ei con;

sueiudinihus domesticis coiiecium fuerit oporiei. In eo scilicet haoc leguniur De sancto Fromondo martyre duplex festum. Ad
:

paries

iho, ubi Hughierum, sine sede episcopum,subscripium circa aniium 659 diplomati

utrasqne vespenis

et

matutinum cereus ardeat

Emmonis pro monasterio S. Pet7'i Vivi Senonensi, eumdem haheni ac Hildericum Consianiiensem (11) neque iis fidaju, quum Wil;

leberium, concilio Rothomagensi anni 689(12) aui 693 {\'A) suhscripium, episcopu7n Constantiensem essevoluni, eumdeyn sciiicei ac Aido-

C berium{H); nam neque

sedis

nomen, neque

aliud indicium ibidem apparet, quo id statuaiur. Manei iiaque S. Fromundum ad Con-

staniiensem caihedram evecium fuisse posi medium sseculum vn in eaque sedisse anno 677 aut 682, quo Hamense ccenobium muris
cinxit.
Parihenonii

Et quoniam hujus

asceterii

Bamen$ii

.^-IT;"'"''' rjna faia. leCoiemin

'^"' ^" paucis ejus fata. procul ab Oceano, in archidiaconaiu Consianiiensi*, in decanaiu Vailoniarum. Ah irruentibus Danis seu Normannis multum passum seu poiius destrucium fuii (15). At quum iili, ad (idem conversi deprxdandi
,

memoria reSitum erat haud

coram feretro. Ad vesperas aut Beatus vir Psalmi de die. Si domiuica fuerit, ad processionem in qua dicatur responsorium Gloria ei honore processione debet capsa beatiFromondi deportari et duo cerei juxta feretrum. An vero, ut passim iradiiur, ab exeunie s^cuio ix,quum Dani magis infestareni aperias Normanniai civiiaies ei monasieria, sanctum id pignus corporu77i SS. Laudi et Rumpharii fortunam secuium sii mihi nonnihii ambiguum est. Ex una enim parie in antiquioribus monumeniis seorsim de SS. Laudi ei Rumpharii exuviarum iranslaiione meniio fii et omittiiur S. Fromundi corpus ex aliera vero cerium est jam sseculo xn, ut modo vidi; ;

ji

mus, servatas
quin pore
illuc

illic

fuisse ejus

reiiquias,
alio

suspicari

possimus

quo

quam Normannorum
,

iemirruptione 3e

advenissent, Quodsi hasc admittenda videaniur quum ea de re , quanium maximepertinet ad S, Laudum, fuse dixerit
Ai.nales Bcnrdi.tini. ad an. 6S8. I.b. XIV. num. 6i. I, iisg. 414:(;allia chriM. noT. tOm. XI. i-ol. 866. (12) Ihi.l. ad 8h. 68U. I.b XVll,nu... (iK, toni. I, (n.g. (13) D. Bein. Conc.lia RothomacenMa, lom I,pa(;.i2 ol ftcqq.
(!l)

(i) G;illia vhnstiana nov. tom XI, tHh\Mz% .le Coul.nces. pag. 53 .-i Ubilon. cp. 7,8p. B.ircl.srdum.Vide
I.

inl. 8(i6.
m-,,,.

(5)

(2)

Histoire

Cfr

Conal

tom.

Je..Ucl,e..i;onr,he,,om

,,ag

B.hlcnm.CeMlcl.l,- dcr !74.i76 cl se,,,,,-(4) LaliL,-,

i.um
o.

UQ.-

licc Bni.alium Buronii, i,d an. 0112,

onesin AnnBksBaronii, .dan. 66a, nol

der deulschen Concihrn, tom.

iii)

AiVima.lver

.-

(7)

?iS 467. -tlO)GaUiachnsli8oa Prm^ pag. nova, lom. XI,

SV

pag. 19. lirpis. I>g- 213. (9)

J,

()

Gcwhichle B.equ.Knv,

De

,e d.plomatica
col.

866

-(14) Clliachnsl. iom.XI.col.866.- {6b) Cfr Roherl Wsce. Romnn du Rou, np. Lecan, llisl <Iis ^vlques dc Coulunccs. paR. 66. (16) llisloiie ele. pag aSI. el B52. (17) Annal. Benediel. Iib. XVI. num. 76. tnra. I. pag. 497. (18) Lccanu. 1\"S 31 1 Houilli du d.ocf-sc de Couiancel, pag.^OctSl, Pana, iW8,_(19) Uistoire elc. pag. CO.

Stiitingus

DIE VIGESIMA QUAHTA OCTOBRIS.

A
Siittingus noster ad diem 22 septembris {\), quo hic colitur, hrevihus tamen nobis esse
licehit. Delata prius fuerunt pia corpora Bajocas, quse civitas saiis muniiia videbatur saccisque seu peris ex corio et ihecis ecc solido ligno inclusa,ante poriicum cathedralis tem-

845
itCTOHB

quiis nos ceptos .facit,

etiam prior, nostra usque terapora perseverasse. 9 Jam anie annum U70 ex hoc thesauro extracium fuerai brachium S. Fromundi et dono daium prioraiui, ejus nomineinsignito.

verum D. Avicius, ipse eadem docet earumque cultura ad

V. D. B.

Eju* hra-

chium^

in prt-

firatu trti

mo-

''^tenoS.
^^,^^,y,
^,,,,,,.

pli terrm ctedita sunt.

Postquam autem Rotlo,Normannorum dux, anno 0]9,(ui plerisque placet) hapiismum a Francone Rothomagensi
episcopo accepisset, Theodoricus, qui tunc Constanliensis episcopus erat, videns civitatem suam plane destructam, peliit a suo me^ tropolita ut sibi in Rothomagensi S. Saivatoris tenzplo

Diximus )am hoc asceterium, in quo sanctum virum abbatem fuisse volunt inier annum
,

,_

1066

et 10S7. ejectis clericis,

restiiutum fuisse

xv,

,/0 ,ircum'*

calhedram suam locare liceret. Annuit postulaiioni Franco; eaque de causa eo intuiit quidquid pretiosi uspiam haheret.
Defoss3e iiaque fuere piissimiv reliquix et in S. Salvatoris templum asporiatx; quod inde
S.

monachis ei prioratum esse factum ahbatix S. Vigoris de Cerasio. Quum eo vemi Odo Rigaldus,Rothomagensis archiepiscopus, kat. septembrihus anni 1250 eumque locum postridie visitavit, reperit ibi quindecim monachos
de Cerasiaco seu Cerasio, omnes sacerdotes qui numerus videiur fuisse legitimus (8); (7) quibus et reditus quingentarum librarum,
;

^*''"

J**'*

,,yu,_

uhi otino 147(1

novi iherit

Laudi nomen sumpsit et retinuit, donec exeunte ssecuto superiori clausum fuit. 8 Anno, ait auctor historicus anonymus

Rothomagensis, qui se soliiarium appetlavit auno H70. (iie 27 maji, corpora SS. Laudi 'Zll^^imZ'. (-^)' "' et Kumpharii episcoporum. sanctiqueFromundi ZZtur. martyris (de martyris titulo infra), quiE pelincludunhir

tantum tunc emisses frumenii, quantwn nunc sexagirtta millibus francorum (9) neque pomedio stea decrevisse videntur ii reditus xvii beneficium prioris, cui meenim sieculo dia pars omnium redituum attributacensenda
; :

est,

liceis

peris inclusa erant , mag-nificis imposita fuere cura ac pietate Guilielmi

chi, prioris illius tempii, in

thecis

habebat quotannis sedecim miliia librarum (10), tanti vaientia quanii nunctriginta duo miilia francorum iia ut nune universi reditus cvstimandi forent francis sexagies
;

Mona-

quo circa medium

quater miiie aut etiam ptures (11). Verum iicet diviiuc, ineunte tantce essent hujus prioratus
seeculo xv,

ssecutum xii Algarus, Constantiensis episcoIdem pus, canonicos regidares instiiuerat. eum paulo enucleatius tradiderat Artuante rus a Monasierio, commentarios D. Le Preanno H70, vost secutus Die20 maji, inquit (3),
:

^dificia renovanda essent, sed idfierinon potuit ex annuis- censibus ; ab anno 1402 ad III, qui et Dubourg,

quum

Thomas

Guillelmu?, prefatus prior, extrahere fecit per quosdam ex suis relig-iosis in prssentia testium episcoporura reliquiasSS. Laudi et Rumpharii,
et Constantiensiura, et S. Frothmundi, ahhatis antiquis saccis de corio, ubi erant martyris, ex capsas novas supra reclusffi, et reponere intra

JEgidio 1427 Cerasiensis abbas,posiutavit ab anno 1408 ad 1413 Consiande Campis, qui ab circitmtiensem caihedram tenuit, liceniiam
Froraundi brachium ferendi per dioecesim S. eieemosynas petendi ah iliarum reliquiael cullorihus (12). Unde liquei iunc

rum

piis

majusaltare
fuerunt
ecclesiae,

dictae ecclesiffi;

et

dominica

se-

quenti, 27 dicti mensis,

dictffi reliquiae

ostensae

populo supra tribus altaribas dictae ac postea translatae ab eodera priore

Fromundi temporis id sacrum pignus in S. quod ab Hugueprioratu servatum fuisse traditur. Eodem noitis dissipatum fuisse incendio periisset S. Fromundi s^cido, quum indultemplum, rogata fuit Romana curia dein )ure ilio ^evo usiiatissimas ei
;

gentias,

quae reparare feceintra antiqua eorum feretra, auiem turhas, quas saecuto medias
rat

merito a S. Pio
auxiliatrices

manus

suppressas, pro iis qut atque haporrigerent

:

Inier Calviniani excitarunt XVI huguenotti seu

et

concessm ctenus diploma, quo ex servatur in archivio provincia>

lis suhsidiis id

fueriint,
(dep^
*

Manice

Normannia siculi in uniinter quas tot in spoliarunt templa, non periere ^ersa Gallia quum enim anno 1629 a R. V.
illx reliquiee
:

Laudt )orbet, vicariocapitulari,prioratusS. tnscrtpia f^^ererehcanonice visitatus fuit, quiarum caialogo plura S. qiuaiibt R. V. Lecanu discimus

delaManche). Cerasiensis abstruxii Laurentius Lecierc, anno M97 diem obiit (13). Prope id has qui dictus. fons cernitur, S. Fromundi

de novo con-

tempium

'-;.;;-- ^-^^^^.-^^-^ sicciiaie sitirent agri

it-^^tnSi
;

ft2'tTv ohiinend.^. causa pi^

^^^^^

insiiiuerentur

H^c

ex

,,,,

^^ebatur
l.-eianirbus.
.

ima

Inem s^cuti xn conscripio

in

(0),

cognovt-

^^/^

mus reliquias S. Froraundi fest.vitatibus ronservatas fuisse ; prscipuis fuis>e Mccensum idque rereum ante feretrum
L.udi cum S Kumphariiet
teste ejus
fuerit,

hoc asceter.o

reliqu.isin proces;

circumlatura qui hber quum, sionibus fui^se descnptus collectore, ex antiquioritus

Normann.cam ad priraa post iuvasionera tantum UnUcl^^^^^^ empora nos reducit. Neque

j; ;f-^,;; ,^aem die Froraundi epi- %...:. ^YoTaTrfe verisimile est S. 10 Valde verts ^^.,..,., ^ mortem inchoatum ^;;,;'^'^'.* scopi cultum brevi post cataiogis eptscoporum ,,,, ,cA. fuisse. In veteribus Aga- ,.. et regestis, in quibus Consiantiensium seu FroFrotmundi ihius Roimundi, immo successorindicatur, scripium legiiur mundi, "'"'''^' "^^^^^^^^ Sequuntur nomina episco,
..

"'"' ^''^ n^" ^o "'i''' l^r.esUcede.des,quosinterS..^^^^^^^^^

"^""^
'

^i

'"*"'

S^";.:::^:::^^^^^
. . ,1- u f.iiiiiiipiinvi' rlc. -n^^ l-apr^c.l.on de la ^ < '--"'Tt;ri'nu
iii

ML'iimiri* ilc raca<It^

""" ' l'"<'' \^"^'^^'^u. c;m;::"s.k 10!, ,;.. 20.'- u.icf.

&:,lie.?K

b-lo,-- (i5) li..a. p.6.

-.-

II i)

.M.

,.6

m.

sanciorum

y^g
AUCTUil V D B.

DE

S.

FRUMUNDO SEU FRODOMUNDO

;

EPISCOPO.

autem fuit teste Rev. D. Lecanu (1), Constantiensi, S Fromuudus in dicccesibus et Bajocensi sed hssc restrinRothomagensi Prigendapotius videntur quam amplianda,
tus
,

sanctGTum numero recensentur amplius non haplerique cultum puUicum propterNormannorum depopulabeanti quod ingerere possit. Cultiones nemini stuporem
licet

eorum

{scilicet

la voitte.

xvni) aquarium eflfossum est, dictum Nuspiam reperitur quo tempore S. Kro-

prium
S.
floret in afjba-

utor ea parte 1627 curxs breviarii Bajocensis, circa annum qua proepiscopi Jacobi d'Augennes editi {% atque ibi nulla sanciorum continetur

mwn

de Bajocensi dioecesi

lia

CerMien*i

eiPiBcannemi
CKnobic, ubi

mentio. Fromundus, 11 Similiter plane omittitur S. mescripsit R. D. Gilbert, quemadmodum ad sxculi xiu et in Ordinariis Constantiensibus sseculi xiv et in Missalibus Breviario

Fromundi

fit

etiam partrcia
tjut palruci'

XIV. in

extremi S3eculi xv

et

ineuntis xvi.

Quamobrem

mundi sacrarium et paroecia extra abbatiale templum eliminata fuerint atque eo loco constituta ubi uunc S. Fromuudi teraplum cernitur huc forte pertiuet aunus ille H50, supra indicatus. Scd, utut est, sive intra sive extra mouasterii muros, auno 1288 exstabat 8. Fromundi paroecia. Usque ad reipublicee gatlicanse immutationem permansit hgpc parcecia verum tunc suppressam fuisse, ita ut nunc vix aut ne vix quidem supersit memoria (8), mirabitur nemo. 12 Reliquiarum S. Fromundi, quae ibidem olim asservabantur, meminere Lecanu (9) et Pless3eus (10). Ese nondum recenseniur in catalogo reliquiarum, quee quinto nonas martii anni 1162 solemnissime transtatas fuere
: ;

ei rellqulM ai.

fervanlur.

njo erigitnr

plurimum dubito an umquam hic sanctus in Verum in universa illa diwcesi cultus fuerit. Vigoris hac dicecesi jacebat Cerasiensis S.
abbatia, cui

{llj ; sed in tibro, quem exeunte sseculo xvii sacrista Fiscannensis de thesauro et hisioria sui monasierii edidii (12) et partim tentamini

annexum

fuisse S.

Fromuudi

prioratum semel atque iterum vidimus. In ea abbatia, donec ad finem sseculi xvin
itaque
violenter suppressa
sit,

quotannis actum

est

S. Fromundi festum die

octobris

(3).

Nunc

de Rothomagensi

dicecesi.

Habemus Brevia-

B rium

insignis ecclesise metropolitana> Rothomagensis, jussu Francisci de Harlay archie-

piscopi anno 1627 editum ; neque in hoc S. Fromundi memoria recolitur : verujntamen non omnino ex ea dicecesi exulavit ecclesiastica
ejus veneratio. Mabillonius (4) tamen juxto longius p^^ocessit, quum scripsit S. Fromuu-

suo de eadem abbatia inseruitLeroux deLincy (la), dicitur feretrum S. Fromundi Fiscannense larninis cupreis deauratis vesiitum fuisse, in eoque contenta fuisse ossa brachiorum, crurium et plura alia quin etiam iraditur ibidem (14) in S. Taurini fereiro caput exsiitisse S. Romani martyris aut S. Fromundi ; verum saeculo xiv habebatur id indubie pro capite cum reliquiis sancti Komaui mi:

litis,

qui a beato Laurentio martyre baplizatus

item cut-

fuit(\S).

Ejw 13 In universa dicecesi Constantiensi exstitisse S. Fromundi cultum usque ad annum 1829, quo novum Breviarium jussu episcopi Peiri Dupont-Poursat et curis R. D. Manger,
ttti

oblinetin

diKceii Con$lanlieni,

dum patronum esse nonnullarum ecclesiarum

Caux nam priorem tomum licet satis diligenter evolvi Plesseei de discriptione NormannicV superioris, qua pagus Caletensis continebatur, nultum ibi templum inveni cum hoc patrocinio, nisi Fiscannense quoddam. Et quidem ecce ejus origo. Legimusapud Ordericum Vitalem
in

bku

pago

Caletensi, vulgo Pays de

xime inprtoraixi S.

de Guiiiebno, abbate Fiscannensi Navem basilicEe (Fiscannensis), ubi oratorium sancti Fromundi habetur, eleganter auxit ; opusque taudem con^^ummatum a Guillielmo
(5)
:

seminarii prxsidis, prodiit, tradit R. V. Lecanw (16). Veruin heec quoque explicanda sunt, Quemadmodum ad me scripsii R. D. Gilbert, plane07nitiiiur S.Yvotnundus in Ordinariis Constaniiensibus saeculi xiii et xiv, in Breviario swculi xiv et in Missalibus extremi seeculi xv et ineimiis xvi ; similiter in Breviario,

Lauii

Roihomagen-

quoque

quod anno imNicolaus de Briroy, Con,

stantiensis episcopus

edi jussit

nulla de

S.

arctiiepiscopo aliisque quatuor prsesulibus xvii

'

kalendas julii {anni 1106) cousecrari fecit. Hsec Guitielmi fabrica, quas pars erat templi abbased ejus loco tialis, jam pridem periit (6)
;

Fromundo meiiiio fit, et nesimplex quidem mde de eo fii memoria aique haud scio an sseculum xvin, exulaverit usque ad medium
;

exstructa est extra illud iemplum alia aedes, qtus donec stetit, S. Fromundi dicta est. De his Tussanus Plessieus erudite disputat in hunc modum (7) In commentariis aliquibus
:

inserquo, ui infra videbimus, officium ejus Verumtamen p tum esi renovato Breviario. quum prioratus S. Laudi Consiantiensis dioe,

cesisparsesset,dicinequitusqueadidtempus nultam omnino in dicecesi illa aciam fuisse enimseeS. Fromundi festivitaiem. Agebatur
fesiiculo XII in prioraiu isto in ejus honorem ianlae ritu duplici (17), qui illo ^vo vitas qui habebatur solemniiaiis, quantas nunc est itaque dicitur ritus duplex major. Errat fesium R. D. Lecanu{n), quum scripsit id

Fiscannensibus reperitur ecclesia

cliialis,

S. Petri

paro-

atque anno 1450 in S. Fromundi translata. Quae si exstitit ecclesia, nil obstat quin pjiroecia fuerit famuJntra abbaliae
sita

ambitum

lorum

et commensalium abbatiae; sed nil aliud de ea iunotuit. Et si iu S. Fromundi ledem fuerit trauslata, oportet ut id factum sit, quum

sacrarium adhuc iu nave esset templi abbatialis. Haec enim S. Fromundi aedes seu altare ab initio paroeciale fuit aut saltem deinceps
id

iunc actum fuisse solemnitate fesiaEpiphani^,Purificaiionis,Annuniiaiionis, Joannis Baptisiee, 5. Rumpharii, Contayiia

quania

S.

sianiiensis episcqpi, et S. Augustini, canoni-

factum

ejusque coemeterium in ea primffi curtis parte erat, in qua ineunte hoc sseculo
est,
[1] Lccauu, Hisioitu <lcs ^vci|ucs dc Coulances. pag. 02. (2Hifr lUriuaiil. Hisl du diocuse iJc Uaycus, pag. Hr2. (i) Auiiales ilciiiJ. (5) Lccanu, llisloirc clc. pag. 61 el 02. hb.XVI, num 76, lom. I, png. i7.-|5) Hist. eccles. hb, XI, num 30. loin IV. pag. 270.edil. Le Pr(5vust (6) Lc Pi^vost. Oidcnci Vilalis. Hisi. eccl loiii. IV, pag 270, nol. 2. (7) Utsciipiikui de la Haule Nurinaiidie, lom- I, pa^. 1U2. (i*) Cfr Lcioux dc Liucy, Essai sur l^abbajc dc F^caiiip; Cochcl, ies Egli&cs de rarroDdissenieul du lUvre, toin. U, elc.

corum regularium paironi omnium scilicet horum solemniias erat certe aequiparanda
:

duplicibus secundae classis hodiemis. Postea

(I*') '^''^' (9)Histoire desivcqucsdc Coulances, png. !. (M) Lciouit criplioiidelaHaiilc Normaiidu', tnm I. pag.103. le de Liiicy. L^sai clc. pag. 21. - (I2J Lc ilursor ou 3ldm'g (!>) t^^' rhislnire de la iiolilc el royale iibhayc de F^cainp. (14) Po^- 1!>3 l ''i* sur rubhaye de Ficamp. pag. 19i. 417. (l^) Ibnl. pag 52H. - (IK)Uisloite etc. pug, B9 et

"

Palrologm (17) Oidniarium eiiuonicoium S. Laudi, ap, Migne, lutina, lum. CXLVH, col. I'J.-(18) Ibid. pag. (jl ct IUI

tamen

tamen auctus est iliic mundi adeoque in duobus Bre^iariis S. Laudi, sasculo xiv conscriptis atquenunc servatis
:

847 DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBEIS. queiUumeumden esse ac homonymumtapud rittts officii S^ Yto-

Anglos olim celebrem

Colitur,

inquit,

apud

V. D. B.

Neusirasios, qui olim apud

Anglos maxime

in biUiotheca Parisiensi Mazarinea, reper-il

itidem colebatur. sanctus Frotmundus, vulgo

R. D, GilbertS. Fromundi officium cum octava sed omnia desumenda erant ex communi martyrum. R. D. Lecanu addit officium, ibidem prsescripium, olim commune fuisse omnibus ecclesiis, qu^ speciali cultu proseque;

Fremundus, sub cujus patrociuio exstat oppi-

dulum
et in

et prioratus

in dioecesi

Constantiensi,
:

pago Caleteosi quis sit Frotmundus

Offte,

ecclesie
ille,

Qonnullse

sed

incompertum.quem

banlur S. Froinundum: atque his proculdubio intelligit prioratum S: Fromuudi et abbatiam et quidem in antiquis hujus Cerasiensem asceterii breviariis indicatum esse S. Fromundi festum literis rubris, ut alia solemnia
:

res

Anglorum regis, filium fuisse recentioquidam perperam dicuut. Facile crederem haud alium e^sequam Frodomundum seu Frot-

mundum, episcopum Constantiensem. Ostendendum itaque est duos fuisse S. Frotmundos,

festa
ubi oiim de eo
tamquaiit df

(1).

pum Constaniiensem

marlyre,
alin vero

i>*

sunt.

ec
ro

cfeiiis rti-ntia

offictum de
fiebat

tamde c"n-

quam
fice-

feitorf pOi'i-

hsec omnino accurata In S. Lauditeynplo,utexmodo dictis allegato et ex loco num. 7 hujus commentarii saucto Fromundo martyue constat, fiebat de duplex festum contra, ut Tustanus de Billy tradit, in Cerasiensi abbatia celebrabatur olim S. Fromuudi festivitas de communi confessorum pontificum eaque de causaextremo

Verum neque

aiterum ^nartyrem Angtum, aiterum episcoquod ut fiat, quum de episcopo jam satis dixerimus, sufficiet ut martyris gesta brevissime indicemus, potius
:

inhcerentes ejus corporis translationibus. Si

enim

unum habeamus

cultum pro martyrcj

;

aiterum pro confessore pontifxce deinde si duo corpora servata fuerint, atterum in Anglia,

habis3eculo XV curavit Ce^-asiensis abbas, ut

tu -episcopali pingeretur sanctus virinfenestra templi prioratus S. Fromundi ; verum-

tamen

in

eadem
ut
c^e

itta

abbatia prxvaluit etiam

aiterum in Normannia,quid demonstranon videmus. Sed prius seponendus est ter^tius Fromundus, quem huc quoque transtulere. 15 Nominis simiiitudine ductus, edidit sub pr3esentidie R. V.de Garaby {V), historiam
tioni nostrae deesse possit

Peregrinalio
atiai
'li

Promu
Mgypii,

demum

5.

Fromundo MARTVBEoy^aMWi

adme se fieret. XJnde R. D. Gilbert scripsit in Ordinario Cerasiensi, conscripto post ssecutum svi et usque ad finem usurpato ad octobris reperisse sequentia S. Frotdiem muudi martyris duplex. Ejus liic habebuutur
,

Fromundiseu Frotmundi pamitentis, quem ipse sanctum vocat. Re quidem vera Rothonensis monachus, qui exore Fromundi ejus
:

ad nionai-

leria

ad S. Cypriaiti

prope Oir-

reliquiffi,
tis.

combustie, ut traditur, ab HugonotOratio ex codice manuscripto. Lectiones 1

dies beati

Nocturni Fratres, debitores. II

Triumphalis
di.

Nocturni martyris Frothmun:

Nolite arbilUKocturnihomiUa in eo primo loco. In S. trari. Reliqua de communi

pcenitentiam et perigrinationes descripsit, lliitgmem lepulcrum ei ad Eodem vero die egressionis addit in fine (5) mu/(a ofia fosuae e Rothonensi monasterio, ex hoc mundo c iii6 rticad coelestia regnaproperavit ubinunc exultat dium tirculum cum angelis sauctis, regnans cum omnibus IX. sanctis. Verum similia singutaris scriptoris verba non sufficiunt ad stabiiiendum cuttum et ne quidem ad sanctitatis famam adstruendam adde ab ipso Rothonensi monacho nus;

Fromundi prioratu constantiores fuerunt. Ibi semper cultus fuit S. Fromundus tamquam
pontifex atque ita coli pergit adeoque ibidem habitu pontificali et cum exhibetur in fedisco rotundo circum caput nestraencausticepicta, in antiquo vextlto et
confessor
et

piam

titulo honorari Fromundum. pretium tamen fuerit paucissima ex Operae hac narratione hic referre. Natus erat Fro-

saacti

uobilissimis parentibus Francorum, qui majores et proceres palatii regis erant. Sub annum 850 mortuo patre, lis exorta est de

mundus ex

in vetusta imagine pergamena ; quse formam habet parva sed antiquissima, statua. QuumveroS. ibidemservatur, ejus

eademque

ejus qua Fromundus et incaute occiderunt patruum, qui et fratres presbyter erat in palatio regis gioriosus,
hereditate, in

dm

Laudi stt Fromundi prioratus Ordinario S. meo judicio tantx sunt auctoantiquior, iiia
ritatis

atque etiam fratrem

suum natu minimum.

ut his

omnino
fieri

certissimaveritas
(2) et

stabiliri cideatur et conjectur^ Mabillom

Quarepamitentia ducti, adierunt Lotharium, imperio episcopi fiiium LudoviciPii; cujus

vocati, josseruut fabricare catenas ligare eos per brachia et perlumbos ferreas et stvictimetsiclocasancta ciicuirent in cinere

ad synodum

passim ^ mundum, in Normannia cultum eremitam et martyrem eumdem haberi ac senientia non dubitarunt ab hac
,

Plessm

(3),

qui

quum

viderent S. Fro-

Analum,

discedere

et

aperte dicere

eum

stbi
;

videri

affirmari

ynl ultra Constantiensem fuisse episcopum romundum. ausi quod nescirent S. J

quousque Domiims reciperet poenidisrumperentur tentiam eorum seu sponte Perrexerunt itaque trini eorum vincula. acceptts a Beneprius Romam atque hinc, gw* 29 septembris 855 ordmatus dicto III,
et cilicio,
;

ceiebrem, olim invartibus Cismarinis adeo communi confessorum habuzsse offictum de vetertbus cataiogis Conpontificum aufin episcoporum omnes usque ad stantiensium

Jerosoiymam fuerat (6), titeris formatis, .Kgyptum, lustranpostea perrexerunt viriad sanctorum agmonasteria, ac coenobia. ac
tes

Agathtumividesupra num.^) tnter confusione muito latius referri Sed de hac in iUa con)ectura dicendum est. Etenim ut

cM

fueruntque ibi fere per exinde profecti direxerunt gresduos annos ac sancti Cysum ad Africam visitare sepulchrum Christi, qui et martyris

miua monachorum,
:

priani archiepiscopi Carthaginensi juxta secundo miliario ab urbe

(II

Ucanu,

B.stoire

dc

^eq.i.s de Co.iUnces. pBg

^^

i-^l

"

Roloncisiuin. I.h. IM. c(.. 8- p. D. ,.mi -(B^ VitaSS. Ij B.el.gue. l"'". '^'- S t .,our Ih.sloKe de

Mo-

%J1,,

\i :: dlTbleoheuJeu: '4) Viesdesbieoheureui

ei des

et .a..U de Bretogne. pBg.bbT

^^,^

848
AVCTOni V. D. a.

DE

iterum Romam reversi sunt ; atqtie inde cum consilioet benedictione sancti Benedicti papae, qui die 8 aprilis anni S58 obiit, repedaverunt
ultra

autem quatuor annos duobus fratribus suis duos) Frotmundus cum

FKOMUNDO SEU KEODOMUNDO EPISCOPO. (immo ad summum posi eum accessit eumque capite
S.

mare iterum
et

visitare sepulchrura

Domini.

Visitarunt tunc etiam Galilasam,

Armeniam,
tres an-

amputato impie Quinto idus maji anni 866 irf accidisse traditur in Passione, ab Harpsfeldio, Alfordio nostro (2), Cressyo (3), Cotgano (4.) et Smithio (5) ; ab auctore vero recentioris Martyrologii Anglicani (6) et Chaltoner (7) anno S&i ; sed post annum 870 hanc ceedem patrainterfecit.

montem Sindi

mare rubrum per

tam fuisse

vel

ex eo

tiquet,

quod posterior

sit

nos, et anno quarto redierunt Romayn. Dein Italiam, Burgundiam, Aquitaniam, Neustriam et demum Britanniam peragrafmnt, ubique Dei misericordiam per sanctorum in-

tercessionem postulantes. Rhedonibus excepti sunt ab Electramno, qui die 29 septemb?ns anni 86 episcopus sacratus fuerat. Fratrem qui et ipse, vinculoibi amisit Frotmundus saniem emittens et sanguirum pressione
:

martyrio S. fuit sancti martyris corpus loculo plumbeo incluSMW, in loco qui Oflfecherche appellalur intra domus reg-iae septura, quivicus quinque circiter milliaria distat a Warwicko, orientem super tocum vide Henschenii comversiis

Edmundi. Sepultum prius

mentarium de
18 Elapsis

S.

Fremundo

[S).

ne^n,

Rotonense coenobiutn

petiit

ubi,

quum

Romam redire cogitaret, meritis S. Marcellini papx in somno a vinculis mirabiliter solutus est ; et triduo post egressus e monasterio vita functus. Prorsus itaque hic alius est, ab homonymis facile distinctus. Quare sine

autem post obitum ejus annis Lxvi, quibus ad annum saltem 936 devenimus, tres puellae, diversis corporis incommodis a prima nativitate laborantes. non sine prodigiis venerunt ad beati viri corpus idque tulerunt ad locum quemdam inter Charewel et Brademere bitumine circumdatum, ubi invicemconjung"untur hi fluvii, ei in lapide niveo, rairabiliter exsculpto, martyris corpus decenter ccllo-

"'"'iowi

mora veniamus ad

S.

Fromundum seu

Fre-

mundwn Anglum.
S.

Fromundus

Con$taiitien-

16 Die sctlicet 11 majifestum olim agebatur in aliquot Anglise locis in honorem S. Fremundi, cujus Vitam, fabulis maculatam, olimedidit Capgravius et mihi subministrat tomus ni Vitarum sanctorum, complectens

Ibidem super fiuviura (.harewelle quinque sacerdotes mansiunem acceperant, sew E {7iisi faltor) prioratus canonicorum regulacarunt.

rium erectus est in quo S. Fremundi feretrum humo aliquando absconditum est, veri;

similiter ob hostium incursiones.

Charwell

sanctos mensium majiyjunii,julii

augusti, exeunte sasculo xv a Vallis Viridis collectus canonicoregulari, Joanne Ghentio. Jneadicitur iS-Fremundns [malunt nempe Angli hanc nominis formayn Gallis non ignotam, sed norunl etiam Fromundum), filius fuisse regis
et

seu Cherwellrivus est exangulo meridionati Northamtonise in agrum Oxoniensem influens et Oxoniae aquas suas in Isidem seu Tamesim infundens quis autem rivus sit

Brademere non reperio, quod mihi desint verum h^c ita accurati hydrographi angli
;

cum S. mundo

frtisu

Fromundo. mariyre Angio^cvjua ges'0*

reapse nil obstat quin ex regulo aliquo comitatus Warwicensis sseculo nono natus fuerit. 17 Ab episcopo Heswi, quodnomen idem videtur ac jEscwy, in juventute baptizatus, annum et dimidium regni habenas tenere a
Offas
;

et

diligenter descripta sunt, ut ii quorum interesse queat rescire quse ecclesia istic desi-

gnetur, faciteex confluente Charwell et

Braitli,

demere id

intelligent.

Porro

latuit

ibi S,

Fremundi feretrum, donec

sacerdotes

patre compulsus
cis ,
,

fuit. Dein cum duobus cleriBurchardo qui dicitur Vitam ejus scri-

indicio jElberti cujusdam, ex peregrinatione Hierosolymitana reducis, sepulchrum in

psisse [certe

eam Anglicam,

quse postea in

ejus tumido reperta fuissenarratur), et

Severn

Ede-

brido clam confugit in insulam Fage, positam in ostiis fluyninis seu sinus Sabrime* (1);
ibique aellula seu oratorio in honoreyn sanctse

scrobe detexerunt et in eo, praesente Birino(?), episcopo Dorcestriensi, corpus gloriosi Fremundi decenter pannis involutum et iu eodem sepulcro cnm corpore ipsius Vitam et Passionem Anglicie apicibus annotatam. Dein delatum fuit corpus ad locum quemdam, qui Redic

Mariee constructo

cum

sociis

septem an-

vocabatur
to illi et

ubi id, constructa capella, ^Elber-

nos pientissime vixit. Interea Yngar et Hubba cum agmine Danorum seu Normannorum Angliam invadunt et S. Edmundum regem immaniter occidunt quod die 20 novembris anni 870 factumest. Cujus rei fama quum ad Offam, S. Fremundi patrem, pervenisset, barbaris resistendum esse, si qua esset via^ ratus est. Quamvbrem viginti duos legatos misit qui ftium, olimstrenuum militem, cir' cumquaque inquirerent. Js brevi repertus
;

quinque sacerdotibus custodiendum traditum est, in loculo laminis argenteis, quae p

fidelium devotione oblatae fuerant, decenti opere composito, collocatum quae de sepulcro veterielevatioquintokaleudasaprilis factaest; et ex coemento et tapide postea super eum oratorium fabricasse traditur itle idem Dor:

cestriensis prwsul.

cum

sociis

ex insula excessit

et

patriam

ter-

19Diebus autem nostris, additur in codice owoM^or, inprioratu canouicorum reg-ularium de Dunstaple sanctum ejus corpus requiescens
,

ei

potinimum

cuUu
riitu

m prioDanged.
agro

de.

^,^,^,g,-

ramrepetiit.

Pacem

iniquis et impiis condi;

in

magno honore

habetur.

tionibus offerunt

quibus jure merito spretis, ad pugnam venitur, ex qua S. Fremundus, licet secum tantum haberet duos eremi socios et viginti duos patris legatos,
victor exivit.

Dani

detur ante annum 1207, hujus asceterii, in lucem dato, ni fallor, a

Eo devenisseviad quem in Chronico

{^),legitur (10): A. D.

frdienti
^t dite$i

^"'^'^/'^ljy^
,-g,(

Gough, Camdeni editore

1207 dedicata .sunt
S.

htevUer

in

ecclesia nostra altare

S,

f-e/erumur.

Sed brevi post Oswi, reguli Offasolim miies, sed abjurato Christo Danorum partes dein secutus, timens ne a se expeteret
S,

Mariae

et

altare

Frehemuudi
S.

et

Fremundus

perfldia? pcenas, latenter

ad

cura procutdubio prioris conventus qui ad annum 1213 generatim laudatur quod relialtare S.

Nicolai et altare

Jacobi
,

(l)ChaUoncr. Biilannia Bancla, Inm.

A^ciaSSlom.llMBJi

pag.liBti

I. |]ag.286. (2) Cfr (5) TIicClnireli-lii,iory ot En-

gla latid, (iHR 75'.t.-t4| Acl.SS.HibuiniaE, loin.l, pwg 693 45. (5) Florcs lusiona: ecilcsiB^licae genlis Aiigl.>rum,

num.

-(7) Bnlanninsflncla. lom.I.png.286. [SlActaSS.lom.IIMaji. pag. 6S6, (9) CfrGough in 5ua ediiione Britannise Camdeni, lom. !. pag. 331.- (10) Monatlicum AnKlicanum novum, lom.
VI, pag. 240.

137. Ctr pag. 186.

^6)

pag. mcinorial of Bnlish imiiy, pag. 76.

quias

DIE VIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

.

849
10C10II V. D. B.

multorum sanctorum a multis amicis adquisivit (1). Quin eiiam aliquot annis ante jam fervebat ibidem S. Fremundi cultus. Anno enim Domini, ut iaudatus chronographus lo-quias

quiens, S. Fromundi, honorati pro martyre in prioratusS.Laudi Rothomagensi,ubi ejus corpus

quitur (2), millesimo ducentecimo tertio dedit et confirmavit nobis rex nundinas trium dierum in majo; seu, ut in Historia fundationis legitur
(3)
:

Habent etiam

dicti prior et canonici...

ex

feriam in festo S. Fremundi, gua? die 11 maji celebrahalur, per tres dies... duraturam. Ex hoc iempore inclaruisse videtur S. Fremundi regis et martyris nomen ; unde, quum Benricus 112, in Angliee regnio Joannis successor.anno 1257 in
dono.,. regis... Johannis

Teqniescit.ConiraCardinaiisdeNoaliisinMariyrologio Parisiensi minus caute scripsit Kothomagi, sancti Fromuudi marlyris, cujus corpusinecclesiaS. LaudihoDorificensservatur et demum multo incautius Petrus de Rochechouart, Ebroicensis episcopus, in suse dioscesis Martyrologio In Anglia, sancti Fromundi martyris.cujuscorpus in ecclesia S.Laudi requiescit quibus verbis saiis aperte in: ;
:

nuebaiur sancii virH reliquias, in Normannia religiose culias ,aliquando ex Anglia in paries cismarinas fuisse translatas.At quo iempore?
Divinavit id aliquando qui ciixa medium S3eculum xvni, episcopo Leonoro II Gouyon de Matignon, Constantiense Bi^eviarium reformavit, scribens id factum fuisse ineunte
sasculo

S. Albani monasterio constitutus esset, nominavit, inquit

Matthxus Parisius

(4),

huic

col-

loquio prsesens, omnes Angfliae sanctos reg-es canonisatos et ne tantus scriba circa hoc incassum studuerit, ipsos sanctos, utsic eorum tituli ad eorum laudem recitentur, huic pag-inae duxi;

X eaque occasione fundatum fuisse

mus aunotandos

Albertus, Edwardus martyr, Kenelmus, Oswaldus, Oswennus, Neithan, WiEdstan, rnoMUNDrs, Edwulfus, Edmundus, Colganus (5), quasi eo wardus; quse iniellexit anno canonisaius fuisset sanctus vir, Item inscriptum fuit S. Fremundi nomen non solum inter auctaria Usuardina, quse indicat
:

Eamense monasterium (9). Quod poster-ius quam falsum sii ex diciis numm. 3, 4 ei 5 otnnino patet prius vero pugnat cum omnibus his, qU(V de S. Fremundi reliquiis in Anglia servatis modo vidimus ut ne dicam eo tem;

pore locum non fuisse transferendis in Normanniain, a barbaris occupaiam et vasiaiam. Sedquod multo magis mireris seu potius stupeas, ipsi canonici S.
tyrern eumappellab/xnt

Eenschenius (6), et quse inter Altempsianum olim in ecclesia Wintoniensi usurpatumfuit, ut ostendii Solerius (7) ; verum etiam in SaAnglicano Martyrologiis meriio obtinuit. cum jure
lisbur^gensi et
Licetiiaque
(8) lo-

Laudi

sseculo
ei

\n

\iM\t-

inOrdinario

exeunte

ssecuio XV in commeniarii$,quos

numero 8re-

duo corpora
honorata fue-

20 Quum autem illo xvo Normannia et Anglia iisdem parerent regibus et vix quidpiam ^^ g^ Eromundo, Constaniiensi episcopo, sciretur, paulatim factum est ut in utraque regionc unus sanctus haberetur, seu, ut ad

tuiimus, abbiitem et martyrem. Sed tempus deest contrahendi vela quamobrem ea si nostra conciusio errasseMabHlonium, errasse

mum

Anglos etNormannosquum unum eum demqiie sanctum Fromundum seu Fi^emundum esse crediderunt qui inAnglia oiim cuitus fuit et
qui in Normannia; sed recte sensisse Mabiilonium de S. Fromumio Normanno, cum videlicet opinatus est eum fuisse Constantiensem episcopum, qui Hamensem parthenonem dedicavit. Nolim claudere hunc qualemcumque comrnentarium, quin moneam Romie quidem

ptTrt!"/lTore
ponn/icr aiier

ftromartyfe
eulli, confu$t

g^
ii

Fromundum Constanlicnsem referrentur

lamenfuere
uniim lan-

ctum tum ab
AngliSftum a

sancii regis et martyris laudes. Ecce enim quod ad Angliam spectat. In auciario Usuar:ln di Altempsiano, ubi ad 11 maji legitur

Britannia majore, sancti Presmundi (alia mo-

Normannii.

numenta Anglicana Fremundum etFromundum haberejam semel dixi) regris et martyris, jS..Fromundi Conet ad diem 24 octobris, quo
stantiensis festum agitur, hasc occurrunt Item sancti Fremundi raartyris. Jflmrfe Gallis,
:

nilactum fuisse ut liceret 5.Fromundi festum novo Proprio sanctorum Constantiensi inserere; sed quum de hoc beaiissimo viroincidisset meniio, jure merito dixisse R. D. Capaliium vicario generali Constantiensi, toties

In

tertio

aliis

edito,

Bigoiiano Usuardi codice, eoque duobus antiquiore et a Solerio nostro ad diem 24 octobris sancti Frotmundi

me laudato, conservandum esse ejus cultum in S. FTomundi parcecia,quippe qui legitimus

a
sit et

martyris

memoria recolitur.
otnisit
:

Inter recentiores

tus.

antiquissima consuetudine confinnaQu3e memoria aliquando vaiebit ne forte

alibi

CastellanusveropruSaussayus eum verbis usus est In Normannia, indentibus

:

omnino supprimatur; ampiius in usu est.

enim nuspiam

BibcrDiiE. lom.

I,

pBg. 695,

num.

43.

(b)

Acl.

ti. tom.

''^^-

DE

ACTA SANCTORUM
860

DE

S.

FLORENTINO CONFESSORE
IN PRISTINA

CULTO
V. D.

DKECESI TULLENSI

Hiberni, Florentini, genere Scoti seu

fastissacrisadscriptum.

nomen ad Falso eum popularem suum

plures dies
arbitrantur
et cultus

pr^sentis Scoti^ incol^.

Ejus Vit^ capita. Sepultura

Tullensi. Boneti in pristina dioecesi

pore dissecta jam fnerat Tullensis dicecesis * dioein variaspartes unde Sandeodatensis (ut ex kalendario liturgico anni 1831 incesis octobris telligo) ad hoc usque tempus die 24
;

S. Florentinus,cujui ie-

Camerarius
riam
fecit

ad diem 18 aprthsmemocoledeS. Florentino.juost ium

(1)

Saini-Di.

moria

inciirio-

$e reeoliiur n Scotii diebu

2iaul2januarittt !*'

87 oprHii,

'Joinville.

Scotia clara retur,scripsitque deeo : Hio ex partes pervenit; ubi fue-iens, in Lotharingiffi Christum animabus mirain convertendis ad ejus corpus biliaoperatus est. Quiescit eaerum dioecesi Tullensi in tiDibus in in pago Bonnet a civitate JanCampaniffi tribus tantum leucis ad sacras ejus reliquias villaua*.Celebrisest vix uUus est qui stultorum peregrinatio ; et recuperatarecedat. Vitahujus inde sanitate non ifc templi parietes descripta est
eancti circu

ritu simplici facit ; similiterque Nancejensis, quse cum Tullensi per concordatum ineuntis hujus sseculi in
S. Florentini

rnemoriam

unam

Accipe quas Breviarium NanHoc cejense de S. Florentino propria habet eo die ritu simptici eodem die (agiiur enim festivitas) a remoS. Romani Rothomagensis temporibus recolitur mepatrum nostrorum
coaluii.
:

tis

de S. Horenverba, quibus fere quascumque

tino

legissent innotuerunt continentur, quum meminerunt in praedecessores nostri, de eo sed quum cotermissis ad diem eamdem (2) vi Htstort^ gnovissent a Dempstero libro januartt ejus fesium staiui die
;

moria etnon tem menti patrocinum expioratum

sine mirandis effectibus ad sanitaalienatae

restituendam
,

invocatur
aliud sat

Florentini
euperest.

de quo

nil

Vulgo

traditur ex aula

patris sui, in Hibernia principis,

abuegatioms

Scotorum die 26 ejusdem et in ejusdem MenologioScotico

in supplemensis, distuleruni de eo dicere aui 2Q januarit. menio Aciorum ad diem

nostram michristianae cansa ad regiouem abjectam, grasseetvitam, ministerio quidem sancta fiuiisse sed virtutibus subiimem, morte Bouneti nomiin unadicecesiBnostraeparcecia,
ne,
tur.

Quxpromissaad diem
Camerarius
libro

27 aprilis

(3),

subqua
ite-

quae ipsius

corpus
8.

se

possidere gloria-

m depieiaie Scotorum

rum S. Floreutini fesiivitatem memorat, rexvi janomrunt, errore tamen calami xiv aut
nuarii Joco ^xxv

Vitam aliquam

fuisse exira

Floreutinl scriptam cpHuiaejui^ ut^; '^'cnncontroversiam videtur esse po~

ri

mense aprili. Neutroenim anm C Camerarius Camerarius, tempore apud Tullenses, ut vult
aui

auixx^i, scribentes. Verum incuriose dixit S. Florentinum Dempsierus minus incuriose coli mense januario, neque

nendum. Ea quse Dempsterus libro vi HtstoColrix Scotorum num. 309 ea de re habet, Sanctus Floganus (5) ad verbwn repetivit
:

Oifj""".

rentinus, inquit, regis Scotorum

credibili sanctitate,
ei in

filius, vir

in-

in Galliis colitur.

templo

apud Lingonenses, ui

iradit Dempstey^us,

culium habuii S. Florentinus. De Lingonensibusmihi constai ex breviario anni 1604-; de Tullensibus ex aliis libris, quos inferius designabo.
ciiUum
iiiiif iii

nemore densissimo dedicato inCampania cujus Vita, incerto non longe a Lingonibus coutmeauthore scripta, novemdecim capitibus suo Florentino coronam Rex Scotise filio
:

tur. I.

offert et

0^'ti-

}irili-

na thnve^i
TiiUeiiii liie-

BsecinieUexerunt decessores ipsimei nostri, ubi ad diem 18 maji (4) in veiusto Breviario Tullensi, quod insuomusseo habebant,
l

sub quid de ea videatur quarit sed angelus ei discessum noctem interapestam sui comites nuntiat. II. Florentinus itineris optimatum fiHos elegit, quibus corotriginta
:

bu$ 18m(iji

el

viderunt

annuam commemorationem

tran-

nam

ostendit. 111. Orat

Deum

ut possit

raare

slationisS. Florentiui, aique in eodem iibro aliet^um seu praecipuum ejus fesium annota-

trajicere et

tum iegeruni ad diem 24 ociobris. Quamobrem distuiere de eo agere usque ad hanc

diem.Ei quidem prsesenii dieejus memoriam recolit Castellanics in Martyrologio univer^ sali; ei, omisso fesio mensis maji,in Breviario,quod anno 1749 Scipio Hieronymus Begon, TuUensis prsesul, secundu7n riius Gallicanos novos edendum curavii, fierijubetur hac die simplex commemoraiio sine leciionibus propriis S. Florentini laici justi, ^0 iemil)Cfr Colganus, Act SS.HilierniiE. paR. 18. (3) lUd. tora. SS, tom. II Aprilis. pag. !i2i.

qua angelus e coelo crucem insidens IV. Ipse cum sociis cruci trajicit. Oportet, iuquit, enavigat. V. Mari trajecto Bosigillatim separari ut Deo serviamus. VI,
defert
:

nettam urbem accedens porcorum custodise quo se locat trigiuta duobus annis. VII. in
,

Porcos subulcus fuit, fons est et baculus. VIU. Lingonenses duxit. IX. Csecos, ad nundinas forma claudos, mutos sanat. X. Cacodaemon in

pronubum puellae formosissimfie ei aunulum illum esse Scotorura regis filium. offert,dicens XI. Cum cacodfiemone tribus diebus et toiidem
pac. i74.

\\\

(2)Art
Aprilis,

(4)lbid. tom.

IV Maji, pag.

156.

(5) Act.

SS-

lltbernix, pag.

157.

noctibus

DIE YIGESIMA QUARTA OCTOBRIS.

861

noctibus pine missione pugnat. XII. CacodaemoD conatur sensnra ei eripere. XIII. Baculum
hurai defixit dorraiturus, qui fonte orto radices egit. XIV. Xncidit in morbum et an^elus transi-

fixis, quot orti fonies ?

Quod vero tauris duo-

AOCTOte D. B.

electio,

tum Duntiat
praescribens

quis

sit

pastori revelat.

XV.

Obit,

humaretur, quo duo tauricurnii impositum deferrent. XVI. In denut eo loci

sam silvam delatus

est, et

advenienti arbores

XVII. Terrae mandaruDt cacumina in opacissima ea .ylva. XVIll. Fiindatur ecclesia et ing-entia fiuut quotidie miracula. XIX. Miraculorum progressus. Floruit anuo mcc et
inclinarunt.
convmiHttt

bus rufis permissa est S. Florentini sepulcrt quid mirum? nonne S. Notburgse famulx corpus similiter iranstuleruni duo tauri, teque prudentes (1)? Sed quid singidare id exemplum memoro ? Quadraginta alia congessit Bonifacius Bagaita; qn^ si lubet vide (2). Nil itaque istis narrationibus fidendum est sed considerandse potius ut indicia 3esiimationis maximse, qua olim habebatur
;

p/i N.

Fliircn

tini de

BoneOlitii

quod excurrit. Coliturdie 24januarii. Acta loci. 4 Ineunte ilaqiie saeculo xvii servabanlur adhuc Boneti Acta S. Floreniini; et quidem secundum ea pictse siint in interiori templi parle novemdecim iabuUr, quibus lingua vernacula gothicisque Uteris eadem capitula adscripia sunt. Pauca tamen immutata sunt; ita ut neque idem omnino uirobique servetur ordo neque eadem prorsus dicantur quie tamen tam parvi momenti sunt ut non mereantur hic latius explicai^i sed indicio sunt
:
, ;

beaius vir, ita ui atbitrarentur simplices homines nil ab eo fieri potuisse communi modo, sed omnia miraculorum gloria fuisse honestata.

Quaecensura

si

cui

minus probetur,nolit

tamen me nimise severiiatis arguere, quippe gui promptus sim ad admittenda omnia ista

to: iitqne

vita

cj.it

cri-

dummodo testimonia afferantur prodigia bona, quee in rebus exiraordinariis poiissimum expeti possunt et debent. De cultu me,

pfa erat \n

liora
G
est

habemus.
his qucT

exempfari
chronici