AZERBYACANDA HRAAT Tebriz CAFEROV indekiler:

o o o o o o o o o

Logistikada sas axnlar aadaklardr: Materiallarn axn Mlumatlarn axn Maliyy axn Xidmtlrin axn Logistikann nvlri atdrma logistikas (Inbound Logistics): xracatdan alnan mallarn atdrlmasn hat edir Materiallarn idar olunmas (Material Management): irkt daxilind mallarn v onun komponentlrinin danmasdr Mallarn paylanmas (Physical Distribution): mallarn istehsal sahsindn istehlakya atdrlmasdr Mallarn gndrilmsinin idar olunmas (Supply Chain Management): geni mnadadr, materiallarn danmasn v itiraklar arasnda laqlrin istehsal sahsindn istehlakya qdr hrktini hat edir.

1.Nqliyyat v Logistika 2. Gmrk 3. Xarici ticart mqavillri 4. atdrlma rtlri 5. Sertifikatladrma 6. Qabladrma 7. GSP & GSP+ 8. Xarici bazarlara giri 9. xrac qiymtinin formaladrlmas Kaynak: http://www.azpromo.az

1.Danma v Logistika
Danma - mallarn mnbdn tyinat nqtsin qdr fiziki hrkti demkdir. Danma corafi chtdn mxtlif razilrd yerln trflrin imkanlarn laqlndirir. Danma tchizat zncirind vaxtn v razilrin lverililiyini dzgn myyn etmy kmk edir. Danma hminin irktin maliyy nticlrin gcl tsir malikdir. Logistika - mallarn, xidmtlrin v mvafiq mlumatlarn hrktinin v saxlanmasnn mtrilrin tlblrin uyunladrlmas mqsdi il istehsal nqtsindn istehlak nqtsin qdr atdrlmasnn planladrlmas, yerin yetirilmsi v effektiv idar olunmas prosesidir. Logistikann ttbiq olunduu sas sahlr aadaklardr: (read more) Tchizat (al) logistikas stehsal logistikas Paylama (yaym) logistikas Nqliyyat logistikas Ehtiyatlarn logistikas Anbar logistikas Xidmt logistikas Mlumat logistikas Logistikann sas prinsiplri: Sisitemli yanama mumi xrclr Qlobal optimalladrma laqlndirm v inteqrasiya Xrclrin bldrlmsi v kompromis Logistika xidmtlrinin inkiaf Modelldirm v mlumat-kompter dstyi Mvafiq alt-sistemlrin hazrlanmas Keyfiyytin idar olunmas - TQM (total quality management) Davamllq v uyunladrma

Nqliyyat logistikasnn sas vziflri aadaklardr: Nqliyyat sistemlrinin, elc d nqliyyat dhlizlrinin v nqliyyat zncirinin yaradlmas; Nqliyyat-anbar prosesinin texnoloji vhdtini tmin etmk Logistikada sas itiraklar: Malgndrn (Shipper/Consignor) Mal alan (Consignee) Hkumt (Government) Dayc (Carrier) Cmiyyt (Public) Dayc Nqliyyat xidmtlri gstrir Yklrin danmasn tmin edir sasn nqliyyat vasitlrinin sahibi v ya onlar idar edn olur 3PL

Nqliyyat vasitsinin nvnn seilmsi; Danmann optimal marrutunun myynldirilmsi; Danma prosesinin vahid planladrlmasnn, danmada itirak edn trflrin texniki tchizatnn v iqtisadi maraqlarnn tmin olunmas - sadc z mhsul v materiallarnn tamamnn v ya bir hisssinin danmasnn v ya idar olunmasnn alc v satcdan baqa 3-c trf hval edilmsidir. stnlklri: Xrclrin azaldlmas Sylrin sas i zrind cmlmsi Effektivlik, xidmtlrin olmas v eviklik Sahlr zr ixtisaslama atmazlqlar: Nzartin itirilmsi irktdaxili ii qvvsin tsiri sas nqliyyat / danma sullar

Logistikada ox istifad olunan terminlrdn biri d 3PL-dir. 3-c trfin logistikas (Third Party Logistic) Kmrlr (Pipelines) Maye v qaz klind olan mhsullarn danmas n istifad edilir lkin kapital xrclri ykskdir, amma etibarldr Orta srt aadr, amma davaml olduuna gr mqbuldur Kmrlrin ksriyyti irktlr mxsusdur Dmiryolu (Rail) Ar yklrin danmas n lverilidir Avtomobil il danmadan daha ucuz v lverilidir Sabit xrclri yksk, dyin xrclr is azdr. Avtomobil (Truck) stniln yer getmk imkan ykskdir Dama imkanlar dmiryoluna nisbtn daha azdr Nqliyyat sndlri Nqliyyat qaimsi (Waybill) -Bu sndd mallarn tsviri, malgndrn v mal alann mlumatlar, mallarn gndrilm v tyinat mntqlri, mallarn danma rtlri v digr mlumatlar z ksini tapr. Nqliyyat qaimsi n vacib nqliyyat sndi hesab

lkin xrclri ox yksk deyil, lakin mliyyat xrclri ykskdir Su yolu (Water) Ar yklrin danmas n lverilidir Aa qiymtli mhsullarn uzaq msaflr danmas n lverilidir Dama imkanlar ox ykskdir mliyyat xrclri dmiryolu v avtomobildn daha ucuzdur. Hava yolu (Air) Srtlidir Bahadr Etibarldr

edilir. Adtn bu sndin 3 sli trtib olunur v maln lkdn xarlmas n onun sli tlb olunur. Konosament (Bill of Lading)-Mallar dayann malgndrn verdiyi ykn qbul edilmsi haqqnda v mal alana thvil vermk hdliyini ks etdirn

snddir. Konosamentin xsusiyytlrindn aadaklar qeyd etmk olar: Hquqi snddir, hm mal gndrnin, hm d daycnn hdliklrini myynldirir. Mallar aldqdan sonra dayc konosamenti imzalayr v malgndrn verir, bu snd mallarn danma n qbul edildiyini bildirir Mxtlif nvlri Konosamentin mxtlif nvlri v formalar vardr ki, bunlardan da bzilrinin xsusiyytlri aada ks olunmudur: rtli konosament (claused bill of lading) - bu sndd mallarn zdlnmsi v qabladrlmas

haqqnda mlumat olur. Dvlt konosamenti (government bill of lading) dvlt orqanlarnn yklrinin danmas zaman verilir trln konosament (negotiable bill of lading) - bu konosament mal alann tlbi il hazrlanr v adl v tqdim edn olmaqla nc trflr trl bilr. Dama n hesab (Freight Bill) sas sndlrdn biridir Mallarn danmas n hesabdr, dayc trfindn dniin edilmsi n tqdim olunur. Danma il bal btn xrclr, rtlr v tlblr adtn burada ks olunur

1. Yol nqliyyat qaimsinin nmunsi

2. Hava nqliyyat qaimsinin nmunsi

3. Dmiryol qaimsinin nmunsi

4. Konosament nmunsi

2. Gmrk Prosedurlar
Bu blmd mallarn ixracna qrar verilmsindn onlarn Azrbaycann gmrk mntqlrindn keirilmsin qdr olan mrhllr v onlara aid msllr haqqnda mlumatlar verilir. (read more) Gmrk v gmrk rejimlri Mlum olduu kimi gmrk iinin sas mqsdi mallarn mallarn v nqliyyat vasitlrinin digr lklr aparlmas v gtirilmsinin hquqi, iqtisadi v tkilati saslarn myynldirib icra etmk, elcd lknin iqtisadi thlksizliyinin, suverenliyinin v maraqlarnn mdafisidir. Mallarn v nqliyyat vasitlrinin gmrk mntqlrindn keirilmsinin rtlri v proseduralar seiln gmrk rejimindn asldr. Odur ki, gmrk rejimi mallarn idxal-ixrac rtlri v proseduralarnda, elcd gmrk orqanlarnn faliyytind hlledici rola malikdir.

Qanunvericiliy sasn gmrk rejimi gmrk mqsdlri n Azrbaycan Respublikasnn gmrk srhdindn keiriln mallarn v nqliyyat vasitlrinin statusunu myyn edn mddalarn mcmusudur. Daha sad dild desk, gmrk rejimi srhddn mallarn keirilmsinin rtlrini myynldirn bir mexanimzdir. Yni, idxal-ixrac ediln mallara dair gmrk dnilri, gmrk rsmildirilmsi v gmrk nzarti rtlri hmin mallarn hans rejim (prosedur) altnda gtirilmsindn v aparlmasnda asldr. Mvcud Gmrk Mcllsin sasn aadak gmrk rejimlri myynldirilib: (read more) 1) srbst dvriyy n buraxl; 2) tkrar idxal; 3) tranzit; 4) gmrk anbar; 5) rsumsuz ticart maazas; . xrac (read more) - mallarn Azrbaycan Respublikasnn gmrk razisindn bu raziy qaytarlmaq haqqnda hdlik gtrlmdn aparlmasndan ibart gmrk rejimidir. Bu halda mallarn ixrac, ixrac gmrk rsumlarnn, vergilrin, digr gmrk dnilrin dnilmsi, elcd iqtisadi siyast tdbirlrin riayt edilmsi rtil hyata keirilir. Mvqqti ixrac (idxal) - xarici lklrd xidmt gstrilmsi, lizinq mliyyatlarnn aparlmas, srgilrd, yarmarkalarda itirak v s. n mallarn yenidn ilnmdn Azrbaycan Respublikasna qaytarlmas v ya bu lkdn aparlmas rtil ixracn (idxaln) nzrd tutan rejimdir. Bu zaman mallar gmrk rsumlarndan v vergilrdn tam v ya qismn azad olunur. Ancaq gmrk dnilri (ymlar v yma gr DV) edilmlidir. Mvqqti idxal (ixrac) rejimi n Dvlt Gmrk Komitsindn icaz alnmaldr. Mvqqti ixrac olunan mallar n geci 2 il rzind zrind he bir dyiiklik edilmdn geri qaytarlmaldr. Bu mddt rzind qaytarlmadqda mal digr gmrk rejimi altnada rsmildirilmli v gmrk rsumu v vergilri dnilmlidir. Tkrar ixrac (read more) - Azrbaycan Respublikasnn gmrk razisin daxil olan xarici mnli mallarn ilnmdn yenidn digr xarici lklr ixracn nzrd tutan rejimdir.Bu halda mal idxal olunarkn gmrk orqanlarna tkrar ixrac olunaca byan olunduqda gmrk rsumlar v vergilri tutulmur. Bu halda mallar 6 ay mddtind tkrar ixrac edilmlidir. dxal gmrk rsumu dnilrk gtiriln mallar is 2 il rzind hr hans bir dyiikliy uramadan tkrar ixrac edilrs hmin mallardan tutulan rsum v vergilr geri qaytarlr. 6) gmrk razisind emal; 7) gmrk nzarti altnda emal; 8) mvqqti idxal (ixrac); 9) srbst gmrk zonas; 10) srbst anbar; 11) gmrk razisindn knarda emal; 12) ixrac; 13) tkrar ixrac; 14) mhv etm; 15) dvltin xeyrin maldan imtina

Tranzit (read more)- mallarn gmrk nzarti altnda, Azrbaycan Respublikasnn iki gmrk orqan arasnda, o cmldn xarici dvltlrin razisindn gmrk rsumlar, vergilr alnmadan v mallara iqtisadi siyast tdbirlri ttbiq edilmdn keirilmsindn ibart gmrk rejimidir. Bu halda mallar gndrn gmrk orqanlar trfindn myyn olunmu mddt tyinat gmrk orqanna atdrlmaldr. Demli, tranzit rejimind mal bir lkdn tyin edilmi qsa mddt rzind idxal lky atdrlmaldr. Mallarn traniziti Dvlt Gmrk Komitsinin icazsi il hyata keirilir. Dayc mal tyinat gmrk orqanna atdrmadqda v ya itirdikd digr gmrk rejimi il gmrk dnilrin hyata keirir. Tkrar idxal (read more) - Azrbaycan Respublikasnn gmrk razisindn aparlm Azrbaycan mallarnn qanunla myyn edilm i mddtd gmrk rsumlar v vergilr alnmadan, hminin bu mallara iqtisadi siyast tdbirlri ttbiq edilmdn geriy gtirilmsindn ibart gmrk rejimidir. Mallar tkrar idxal rejimind ixrac olunarkn ixrac gmrk rsumu, ym v vergilri dnilir v mal 3 il mddtind idxal lkd satlmadqda v digr sbblr zndn geri qaytarlarsa v zrind he bir dyiiklik aparlmazsa, dniln gmrk rsumlar v vergilri geri qaytarlr. Rsumsuz ticart maazas (read more) - mallardan gmrk rsumlar, vergilr alnmadan v onlara iqtisadi siyast tdbirlri ttbiq edilmdn Azrbaycan Respublikasnn v xarici lklrin gmrk razisind (beynlxalq hava v dniz limanlarnda) hmin mallarn gmrk nzarti altnda satlmasndan ibart gmrk rejimidir. Rsumsuz ticart maazas gmrk rejimi altnda yerldiriln mallar bilavasit xsusi maazalarda (rsumsuz ticart maazalarnda) satlr. Gmrk anbar (read more) - gtiriln mallarn saxlanma dvrnd gmrk rsumlar, vergilr alnmadan v mallara iqtisadi siyast tdbirlri ttbiq edilmdn onlarn gmrk nzarti altnda saxlancndan, ixrac gmrk rejimin uyun aparlmas nzrd tutulan mallarn is qanunvericilikd nzrd tutulan gztlr verilmkl gmrk nzarti altnda saxlancndan ibart gmrk rejimidir. Mallar gmrk ixrac zaman gmrk anbarnda saxlanlarkn gmrk rsmildirilmsindn kemir v gmrk dnilri edilmir. Yalnz anbarda saxlanca gr xidmt haqq kimi tutulan gmrk ym tutulur. Bu ym maln hcmin gr hr gn gr dnilir. Mallar bu rejim altnda Dvlt Gmrk Komitsi trfindn tsis olunmu aq anbarlarda v ya lisenziya sasnda hquqi xslr trfindn alml aq v qapal anbarlarda 3 il mddtind saxlanla bilr. Ancaq gmrk anbar rejimind 3 rsumdan v vergilrdn azad edilikd v dnilr geri qaytarldqda (idxal zaman) mallar 3 ay rzind anbardan aparlmaldr. Mallar anbardan xarb ixrac v digr rejimlrl aparlan xs mal gmrk rsmildirilmsindn keirmkl nzrd tutulan btn dnilr hyata keirir. Srbst gmrk zonalar (read more) - Azrbaycan mallarnn qanunvericikl myyn ediln qaydada ixrac gmrk rejimin mvafiq olaraq mallarn aparlmasna ttbiq ediln rtlrl yerldirilmsi v istifad olunmasndan ibart gmrk rejimidir. Bu rejim altnda gtiriln v Azrbaycandan yerldiriln mallar sadldirilmi gmrk rsmildirilmsindn keirilmkl v ym v DV dnilmkl satla v digr mliyyatlar keiril bilr. Mallar srbst gmrk zonalarnda topdansat mqsdlri n aparlarkn gmrk rsumlar v vergilri dnilir. Dvlt Gmrk Komitsi trfindn lisenziya verilrk alan srbst anbarlarda mallarn saxlanmas mddti limitsizdir. Gmrk razisind mallarn emal (read more) - ixrac gmrk rejimin uyun olaraq emal mhsullarnn Azrbaycan Respublikas gmrk razisinin hdudlarndan knara aparlmas rtil, iqtisadi siyast tdbirlri ttbiq edilmdn v idxal gmrk rsumlar v vergilr qaytarlmaqla, xarici mallarn Azrbaycan Respublikas gmrk razisind myyn olunmu qaydada emal n istifad edilmsindn ibart gmrk rejimidir. Gmrk rzisind mallarn emal Dvlt Gmrk Komitsi trfindn icaz verildikdn sonra hyata keiril bilr. Mallar gmrk razisind Dvlt Gmrk Komitsinin myynldirdiyi mddt rzind emal edilmlidir v idxal olunduu andan 2 il rzind ixrac olunarsa dniln idxal gmrk rsumlar geri qaytarlr v ixrac rsumlarndan v vergilrdn azad edilir.

Gmrk razisindn knarda mallarn emal (read more)- Azrbaycan mallarn iqtisadi siyast tdbirlri ttbiq etmdn ixrac edib, onlardan Azrbaycan Respublikasnn gmrk razisindn knarda emal n istifad edilmsindn v sonra emal mhsullarnn, tamamil v ya qismn gmrk rsumlarndan, vergilrdn azad etmkl v onlara iqtisadi siyast tdbirlri ttbiq etmdn, bu mhsullarn Azrbaycan Respublikasnn gmrk razisind srbst dvriyy n buraxlndan ibart gmrk rejimidir. Prezidentin "Xarici ticartin daha da liberalladrlmas haqqnda" 609 sayl Frmanna sasn mallarn lav olaraq aadak ixrac mliyyatlar myynldirilir: Kredit ixrac (read more) - faktiki mallarn ixracndan sonra haqq myyn rtlrl v hr hans mddt rzind dniln mallarn ixracn nzrd tutur. Konsiqnasiya yolu il ixrac (read more) - xarici xslrl balanm mqavillr sasn respublika hdudlarndan knarda sat myyn mddt rzind aparlan mallarn ixracn nzrd tutur. Srhdyan ticart (read more) - mstsna olaraq mvafiq srhdyan razi rivsind istehsal olunan, elc d mvafiq srhdyan razi rivsind istehlak nzrd tutulan mallara mnasibtd yerli ehtiyaclarn dnilmsi n Azrbaycan Respublikasnn srhdyan razisind daimi yaay yeri olan btn xslr trfindn Azrbaycan Respublikasnn hmhdud dvltlrl beynlxalq mqavillrind myyn olunmu mvafiq srhdyan razid xarici xslrl hyata keiriln ticartdir. Gmrk dnilri Azrbaycan Respublikasnn Gmrk Mcllsin sasn idxal-ixracla bal aadak nv gmrk dnilri myynldirilib. (read more) Gmrk rsumu; lav dyr vergisi; Gmrk rsmildirilmsin gr ym; Yol vergisi; Aksiz vergi; Mallarn saxlancna gr gmrk ymlar; Mlumatlandrma v saxlanmaya gr haqq v s.

Yuxardak ymlardan ixracla laqli onlar haqqnda mlumat verk. Gmrk rsumlar Azrbaycan Respublikasnda gmrk rsumlar sasn idxal olunan, elcd bzi ixrac olunan mhsullar n myynldirilib. Gmrk rsumlarnn 3 nv mvcuddur: advalor, spesifik v kombin edilmi. (read more) Advalor rsum mallarn gmrk dyrin gr faizl hesablanan (ms. gmrk dyri 1000 manat olan maldan 10 % rsum tutulduqda, gmrk rsumu 100 manat olur) rsum nvdr. Hazrda mallarn advalor rsumlar 7 drcd myynldirilib: 0, 0.5, 1, 3, 5, 10, 15. Ancaq hazrda gmrk rsum drclrinin 7-dn 3- (0, 10, 15) endirilmsi isrtiqamtind i aparlr. Hazrda mallarn ksriyytinin idxal rsumlar advalor sasda myynldirilib. Spesifik rsumlar is maln gmrk dyrin gr deyil, maln kisin gr rqml myynldirilir (ms. 1000 kq 7 Dollar). Kompin edilmi rsumlar is hm advalor, hm d spesifik rsumlarn myynldirilmsi il tyin edilir (ms, 5 % + 1000 kq -a gr 15 Dollar ). Hazrda mt nomenklaturasnda kombin edilim rsumlar mvcud deyil. Mallarn gmrk rsumlar beynlxalq sistem uyun olaraq hazrlanm v 10 mindn artq mal hat edn xarici iqtisadi faliyytin mt nomenklaturunda (XF N) z ksini tapmdr. Harmonik sistem (HS) adlandrlan mt nomenklaturunda mallarn gmrk rsumu hmin mal n verilmi kod sasnda tyin edilir. XF N kodu 10 rqmli olmaqla znd aadaklar ks etdirir: XF N kodu 2009 80 710 0 Mal mvqeyinin tsviri albal v ya gilas irsi l vahidi Gmrk rsumu -15

Burada: 20 - qrupu (Trvzlrin, meyvlrin, qoz - fndn v ya bitkilrin digr hisslrinin emal mhsullar), 2009 - mal mvqeyi (Meyv irlri (zm irsi daxil olmaqla) v trvz irlri, qcqrdlmam v trkibind spirt lavsi olmayan, kr v ya digr irinldirici maddlr lav edilmkl v ya edilmmkl), 1009 80 - yarm mvqeyi (digr trvz v ya meyv irlri), 1009 80 71 - alt yarm mvqe 1009 80 71 00- maln ad (albal v ya gilas irsi) Bzi mallar idxal zaman gmrk rsumundan azad edilir ki, bu mallar Nazirlr Kabinetin 1998-ci il 91 sayl qrar il myynldirilir. xrac olunan mallarn ksriyyti n btn dnya lklrind olduu kimi Azrbaycan da da ixrac gmrk rsumlar nzrd tutulmayb. Lakin, lkd mvcud olan xammaln lk daxilind istifad olunmasn stimulladrmaq mqsdil qara v lvan metal qrntlar v tullantlar n ixrac gmrk rsumlar nzrd tutulmudur. Spesifik nv olmaqla myynldiriln bu rsumlar Nazirlr Kabinetinin 2002-ci il 80 sayl Qrar il tsdiqlnmidir ki, onlarnda miqdar 1000 kq qara v lvan metal n 5-7 Dollardr. Ancaq Prezidentin 2001-ci il 457 nmrli frman il qara v lvan metal qrntlarnn v tullantlarnn ixrac qadaa olunduundan bu rsumlarn ttbiqi mmkn olmur. lav dyr vergisi (DV) (read more) Azrbaycana idxal v ixrac olunan mallardan lav dyr vergisi (DV) tutulur. Hazrda DV-nin drcsi 18 %-dir. DV-nin tutulmas n baza kimi maln gmrk dyri, gmrk rsumu, ym v digr dnilri mcmusu gtrlr, yni DV hmin mbllrin cminin 18 % - olaraq tutulur. Msln, 1000 manat gmrk dyri olan maln rsumu 10 % olduqda, elcd 10 manat ym tutulduqda DV aadak kimi hesablanr. DV= (100+100+10)x18/100=198.8 AZN Nazirlr Kabinetinin 2005-ci il 11 sayl Qrarna v Vergi Mcllsinin 164c maddsin sasn bzi mhsullar idxal olunan zaman DV-dn azad edilib. Gmrk rsmildirilmsin gr alnan ymlar. Nazirlr Kabinetinin 80 sayl qrarna sasn idxal-ixrac olunan mallar gmrk rsmildirilmsindn (maln myyn rejimd srhddn keirilmsi n zruri sndlr tqdim edilmsi v gmrk orqanlar trfindn baxlaraq icaz verilmsi) kerkn gmrk orqanlarnn rsmildirm xidmtinin mqabilin ym tutulur. Ymlarn miqdar aadak kimidir: Gmrk qiymtlndirilmsi (read more) dxal v ixrac olunan mallardan gmrk rsumlar tutumaq mqsdil maln gmrk dyrini tyin edirlr. nki, maln gmrk dyri onun idxal il ixracat arasnda balanm mqavild gstriln faktura dyrindn lav maln danmasna, sortasna, saxlanmasna, bir szl maln alcya glib atmasna qdr ortaya xan btn xrclr d daxil olmaqla myynldirilir. Msln, maln idxal zaman onun faktura dyri 10.000 AZN olduu halda, gmrk dyri 11000 AZN ola bilr v rsum da bu mbldn tutulur. Qanunvericiliy sasn maln gmrk dyrini mal gtirn gmrk dyri bynnamsin doldurmaqla gmrk orqanlarna gstrir. Ancaq bynnami trfindn byan edilmi maln gmrk dyrinin tyin edilmsinin dzgnlyn tsdiq edn mlumat yoxdursa, yaxud deklarantnn tqdim etdiyi sndlrin dzgn olmadna sas varsa, bu zaman srhd gmrk orqan onda olan mlumatlar (o cmldn eyni v eynicinsli mallarn qiymt bard mlumatlar) sasnda gmrk dyrinin myyn edilmsi sullarn ardcl ttbiq edrk, byan edilmi maln gmrk dyrini tyin etmk n gmrk qiymtlndirmsi aparr. xrac olunan mallarn gmrk dyri onlarn alq-satq mqavilsind balanm dnilmi v ya dnilmli olan

faktura dyri il eynidir. nki, ixrac zaman hl digr xrclr yaranmadndan v mumiyytl ksr hallarda mallardan ixrac rsumu tutulmadndan, faktura dyri gmrk dyri kimi gtrlr. Ancaq buna baxmayaraq ixrac zaman faktiki dyr digr xrclrin (komissiyon, broker, qabladrma v s. xrclr) d nzr alnmas qanunvericilikd ks olunub Gmrk Tarifi haqqnda Azrbaycan Respublikasnn Qanuna sasn mallarn gmrk dyri aadak sullardan biri il tyin edilir: (read more) 1. gtiriln mallarn svdlm qiymti il; 2. eyni mallarn svdlm qiymti il; 3. eynicinsli mallarn svdlm qiymti il; 4. dyrin xlmas sulu il; 5. dyrin toplanmas sulu il; 6. ehtiyat sulu il.

dxal-ixrac olunan mallara mxtlif stimulladrc v mhsudladrc tdbirlrin ttbiq edilmsi n maln hans lky mxsus olmasn tyin etmk zruridir. Bu mqsdl d maln mn lksi tyin edilir. Msln, Azrbaycann mallarna ikitrfli sazi sasn Rusiya ixrac zaman gmrk rsumu ttbiq olunmursa, bu halda Rusiya gmrk orqanlar idxal olunan mallarn Azrbaycana mxsus olduu haqqnda dlillr malik olmaldr. Bel olduqda Azrbaycanda Rusiyaya aparlan maln mn lksi tyin edilir v mn sertifikat verilir ki, bununla Rusiyann gmrk orqanlar istdiklri sbutu ld etmi olurlar v mala gmrk rsumu ttbiq etmirlr. Qanunvericiliy sasn maln mnyi o lk hesab olunur ki, mal ya tamamil hmin lkd istehsal olunsun v ya myyn olunan meyarlar sasnda kifayt qdr yenidn emala mruz qalsn. Bir lkd tam istehsal olunmu mallara aadaklar aid edilir: (read more) onun razisind v ya mhlli sularnda, yaxud qit elfind v dnizin tkind xarlan faydal qazntlar (gr lknin bu dniz tkini istismar etmy mstsna hququ varsa); onun razisind becrilmi v ylm bitkiilik mhsullar; orada doulub v bslnilmi heyvanlar; hmin lkd bslnilmi heyvanlardan alnm mhsullar; orada istehsal edilmi ovuluq, balqlq v dniz vtgsi mhsullar; dnya okeannda hmin lknin gmilri il v ya onun icary (fraxta) gtrdy gmilrl ovlanm v istehsal edilmi dniz vtgsi mhsullar; hmin lkdki istehsaln v baqa mliyyatlarn nticsi olan tkrar xammal v tullantlar; hmin lky mxsus olan v ya onun icary gtrdy kosmik gmilr vasitsil aq kosmosda alnm yksk texnologiya mhsullar; gr maln istehsalnda iki v daha ox lk itirak edirs, maln mn lksi kifayt qdr emal meyarna uyun olaraq myyn olunur. Myyn bir lkd mallarn kifayt qdr emalnn meyarlar aadaklardr: (read more) emal nticsind mt nomenklaturasnda hr hans birinci drd rqm sviyysind mal mvqeyinin (maln tsnifat kodunun) dyimsi; maln myyn lk mnli hesab olunmas n kifayt edn v ya etmyn istehsal-texnoloji mliyyatlarn yerin yetirilmsi; advalor pay qaydas -istifad olunmu materiallarn dyrinin v ya lav dyrin gndriln maln qiymtinin faizl myyn edilmi hdd atmas il laqdar maln dyrinin dyimsi. Demli, Azrbaycana gtirilrk burada emal olunan mallar o halda Azrbaycan mnli hesab olunacaq ki, ya hmin maln mt nomenklaturasndak ilk 4 rqm sviyysind (msln, tz pomidor gtirilrkn mal mvqeyi 07 02 olduu halda ondan hazrlanan tomatn mal mvqeyi 20 02 -dir ki, bu maln mnsinin dyimsi demkdir) dyiiklik olsun, ya da maln gtirilmsi zaman mvcud olan dyrinin zrin onun emal nticsind 50 %-dn ox dyr glsin (msln, 1000 manatlq gtiriln xammaln emal nticsind onun dyri 1550 Manata ykslsin).

Mn lksi tyin edilmi mallara mn sertifikat verilir ki, gmrk orqanlar bu sertifikat sasnda mala mvafiq idxal rsumun v digr tdbirlri ttbiq edirlr. Mn sertifikatnn alnmas proseduru haqqnda mvafiq blmd mlumat verildiyindn burada tkrara yol vermirik. xraca hazrlq xraca hazrlq mrhlsind aadak ilr yerin yetirilir. (read more) Mqavil sasnda mhsula sifariin alnmas v istehsal; xrac n tlb olunan sndlrin v sertifikatlarn ld edilmsi; xracla bal digr hazrlq ilrinin yerin yetirilmsi. Xarici ticartin daha da liberalladrlmasna dair Prezidentin 609 sayl Frmanna sasn mallarn ixrac zaman aadak sndlr ld olunmal v gmrk orqanlarna tqdim olunmaldr: (read more) hquqi xsin Dvlt Statistika Komitsi trfindn myyn edilmi kodu; xarici xslrl balanm mqavil; ixrac olunan mallarn mnyi haqqnda sndlr; ixrac olunan mallarn haqqnn qabaqcadan dnilmsi v ya akkreditiv almas bard mvkkil bankn sndi; bu Qaydalarda nzrd tutulan hallarda Nazirlr Kabinetinin srncam v ya qtisadi nkiaf Nazirliyinin msbt ryi; gmrk yk byannamsi; Azrbaycan Respublikasndan Avropa ttifaq lklrin ixrac ediln yeyinti mhsullarna keyfiyyt sertifikat. Yuxardak sndlrdn birinicisi ilk df mal ixrac edn mssisdn tlb olunur ki, bu snd Dvlt Statistika Komitsi trfindn verilir. Nazirlr Kabinetinin srncam v aidiyyti nazirliklrin ryi is 609 sayl Frmanda gstrilmi qaydada hmin sndin 1 v 2 sayl lavsindki mhsullar n verilir Qanunvericiliy sasn Azrbaycandan mallarn ixrac yalnz onlarn dyrinin ixracatya qabaqcadan dnilmsi v dm il bal sndin tqdim olunmas, yaxud geri arlmayan akkreditiv almas v ya birinci drcli banklarn zmanti olduqda icaz verilir. Buna gr gmrk orqanna 3 haldan (nad dni, akkreditiv v bankn zmanti) biri haqqnda mvafiq snd tqdim edilmlidir. Akkreditivin almas qaydalar digr blmd ks olunduundan burada ona geni yer vermirik. Birinci drcli banklarn zmantin gldikd is onu qeyd edk ki, bu beynlxalq kredit reytinqi agentliklrinin mlumatna sasn Milli Bank trfindn birinci drcli tyin edilmi bank trfindn verilir. xracla bal ld olunan sertifikatlara gldikd is bu haqda mvafiq blmd geni mlumat verilck. Lakin, burada onu qeyd edk ki, yuxardak siyahda mallarn ixrac il bal mn v keyfiyyt sertifikatnn ld edilmsi gstrils d, bu sertifikatlarn ld edilmsin qdr digrlrinin d alnmas tlb olunur. Odur ki, sertifikatlarn say ixrac ediln lkdn v mhsulun nvndn asl olaraq dyiir. Mallarn avtomobil nqliyyat il ixrac zaman aadak sndlrin d gmrk orqanlarna tqdim olunmas lazmdr: TIR karnet. (read more) Bu mallarn avtomobil nqliyyat il danmas zaman nqliyyatn thlksizliyini v hr hans risklr qar sortalandn sbut edn v Beynlxalq Yk Damalarna (BYD) dair 1975-ci il Konvensiyasna sasn hazrlanan snddir. Daha dorusu bu snd Azrbaycan Respublikasnda mallarn yol nqliyyat vasitlrind, nqliyyat vasitlri qatarnda v konteynerlrd aralq yklnmsi hyata keirilmdn, Razla gln trflrdn birinin gndrn gmrk orqanlarndan bir v ya bir ne srhd kemkl digr Razla gln trfin tyinat gmrk orqanna danmasna aiddir. Bu rtl ki, BYD damalarnn balanc v sonu arasndak myyn bir hisssi avtomobil nqliyyat il hyata keirilir. Qanunvericiliy sasn Azrbaycan Respublikasnn gmrk razisind BYD mliyyat zaman mallar aralq gmrk orqannda (idxal zaman giri, tranzit zaman giri) gmrk dnilrinin dnilmsindn v ya depozit qoyulmasndan azad edilir. Elcd, Azrbaycan Respublikasnn gmrk razisind

BYD mliyyat zaman plomblanm yol nqliyyat vasitlrind, plomblanm nqliyyat vasitlri qatarnda v ya plomblanm konteynerlrd danan mallar bir qayda olaraq aralq gmrk orqanlarnda gmrk yoxlamasndan azad olunurlar. Mstsna hallarda, pozuntuya bh olduu tqdird gmrk orqanlar trfindn yklr zrind gmrk yoxlamas keiril bilr. Tir tirkarnet (BYD kitabas) 4 shifli z qabndan; qoparlmayan -1/ 2 vrqdn v -1/-2 ktkdn (sar rngli); qoparlan -1 vrqlrdn v 1 ktklrdn (a rngli); qoparlan 2 vrqlrdn v 2 ktklrdn (yal rngli) v yol nqliyyat hadissin dair protokoldan (sar rngli) ibartdir. Qoparlan vrqlrin v onlarn ktklrinin (1 v 2) birlmsi (komplekti) bir qayda olaraq hr bir lkd 1 qoparlan vrq v 1 ktk gndrn v giri gmrk orqanlarnda; 2 qoparlan vrq v 2 ktk is x v tyinat gmrk orqanlarnda istifad olunmaq n nzrd tutulmudur. BYD kitabalar 20-y qdr vrqdn (yni 10 komplektdn) ibartdir v mvafiq olaraq 10-a qdr dvltin razisindn kemkl danma n nzrd tutulmudur. Tir karnet yk daycsna 1975-ci il BYD Konvensiyasnn itirak dvltlrinin zmant birliklri trfindn verilir. Grndy kimi tirkarnet yalnz Konvensiyann zv olan lklr n tlb olunur (lav 3). Bu cr kitabalar ingilis v rus dillrind ap olunan birinci qoparlmayan sar vrqi xmaq rti il, fransz dilind ap olunur. Tir karnet hr nqliyyat vasitsi n ayrlqda doldurulur. Tir karnetin doldurulmas qaydalar, gmrk rsmildirilmsi v digr proseduralar haqqnda Dvlt Gmrk Komitsinin "BYD danmalarnda (BYD Konvensiyas 1975) yklr gmrk nzarti v BYD kitabasnn rsmildirilmsi qaydalar"na dair 2005-ci il 45 sayl mrd geni mlumat verilmidir. Beynlxalq qayim (CMR). (read more) Bu avtomabil nqliyyat yolu il mallarn beynlxal danmas detallarn ks etdirn v Avtomobil yolu il Mallarn danmasna dair 1956-c il konvensiyasnn (CMR Konvensiyas) tlbindn irli gln snddir. Bu snd ixracat v mal dayan trfindn 4 nsx olmaqla imzalanr, birinci nsxsi ixracatda, ikinci nsxsi dayanda qalr, 3-c nsxsi is mal maiyt edn sndlrin irisin qoyulur. 4-c nsxsi is idxal trfindn imzalanb mhrlndikdn sonra ixracatya qaytarlr. CMR tir karnetdn frqli olaraq Azrbaycan v digr dillrd ola bilr. CMR hr nqliyyat vasitsi n verilir. CMR-in formas bu tlimata lav olunub 1. Maln alq -satq dyrini tsdiq edn hesab faktura. Bu faktura satc trfindn maln alq-satq mqavilsind gstrilmi mbli, maln miqdar, kisi v s. haqqnda mlumat ks etdirn snddir. 2. Gmrk yk bynnamsinin doldurulmas. Bu haqda irlid rh vercyik. Yuxarda qeyd olunan sndlrin ld edilmsi il yana ixraca hazrlq mrhlsind ixracat mallarn aparlmasn birbaa z trfindn v ya gmrk brokeri vasitsil ixrac edcyini dqiqldirmlidir. Yeri glmikn gmrk brokeri haqqnda da qsa mlumat verk. Gmrk brokerinin faliyyti, onun tmsil etdiyi xsin tapr il v onun hesabna z adndan mallarn v nqliyyat vasitlrinin gmrk rsmildirilmsi mliyyatlarnn hyata keirilmsindn v gmrk ii sahsind digr vasitilik funksiyalarnn yerin yetirilmsindn ibartdir. Gmrk brokerlri aadak faliyytlrl mul olurlar: mal v nqliyyat vasitlrinin byan edilmsi; Azrbaycan Respublikasnn gmrk orqanlarna sndlrin v gmrk rsmildirilmsi n zruri olan lav mlumatlarn tqdim edilmsi; byan ediln mallarn v nqliyyat vasitlrinin tqdim edilmsi; gmrk dnilrinin v byan ediln mallar v nqliyyat vasitlrin aid digr dnilrin dnilmsinin tmin edilmsi; Maln gmrk srhddindn keirilmsi, danmas v atdrlmas; byan ediln mallar v nqliyyat vasitlri barsind slahiyytlr malik olan xs qismind gmrk rsmildirilmsi v gmrk nzarti n zruri olan digr ilrin yerin yetirilmsi. Grndy kimi gmrk brokeri ixracat adndan mallarn gmrk rsmildirilmsin apara, gmrk dnilrin ed, mallar gmrk mntqlrindn keir v daya bilr. Gmrk brokerlrinin faliyyti il bal mddalar Gmrk Mcllsinin 155-161-ci maddlrind, elcd Nazirlr Kabinetinin 1998-ci il 101 sayl "Gmrk brokeri haqqnda sasnam" adl Qrarnda z ksini tapmdr.

Gmrk yk bynnamsi v onun doldurulmas qaydalar.: Maln gmrk rsmildirilmsi mqsdil istifad olunan v 4 sas vrqdn, bir ne adda mhsulun byan edilmsi halnda is lavlrdn ibart olan rsmi snddir . Deklarasiyann 4 sas vrqi aadak kimi bldrlr: (read more) birinci vrq-gmrk orqannda v xsusi arxivd saxlanlr; ikinci vrq (statistik) - gmrk statistikas bsind (blmsind) qalr; nc vrq - byannamiy qaytarlr; drdnc vrq- bynnamiy qaytarlr v ixrac zaman mal maiyt sndlrin lav olunur. Yk gmrk bynnamsinin (YGB) sas vrqsi eyni bir gmrk rejimi ttbiq olunan eyni adl mallar (XF MN zr mal mvqeyi 9-cu iar sviyysin qdr eyni tsnifat olunanlar) haqqnda mlumatlar gstrmk n istifad olunur. Bir ne adda olan mallarn byan olunmas zaman sas YGB-nin ayrlmaz hisssi olan lav vrqlrdn istifad olunur. lav vrqlrin hr biri adda mal byan etmy imkan verir. Bir YGB-d 100- qdr adda olan mallar barsind (eyni zamanda sas vrq, 33-dn artq lav vrq lav oluna bilmz) mlumat byan oluna bilr. lav vrqlrin doldurma qaydalar, lav vrqd byannami trfindn doldurulmayan A qrafas istisna olunmaqla, YGB-nin sas vrqlrinin uyun qrafalarnn doldurulmas qaydalar kimidir. Yk gmrk bynnamsi 54 rqm qrafasndan, 4 hrif qrafasndan (A,B,S,D) ibartdir. Rqm qrafalarndan 7-ci qrafa, hrif qrafalarndan S, D qrafalar gmrk orqanlar trfindn, qalan qrafalar is bynnami trfindn doldurulur. 7 sayl qrafaya gmrk orqanlar trfindn "soru nmrsi" qeyd edilir. Soru nmrsi 99999/9/99/9999 kimi 4 elementdn ibart olur.Bu elementlr aadaklar gstrir: 1-sayl element, gmrk orqanlar v onlarn struktur blmlrinin milli Tsnifatna uyun olaraq, gmrk rsmildirilmsini hyata keirn gmrk orqannn kodunu; 2-sayl element, YGB-nin gmrk rsmildirilmsin qbul olunduu ilin son rqmini; 3-sayl element, cari ayn sra nmrsini; 4-sayl element is mvafiq gmrk orqan trfindn rsmildirilmi YGB-nin sra nmrsini bildirirlr. Qrafa D - Qrafaya gmrk orqannn tamp v mhr vurulur. Lazm olan hallarda is gmrk nzarti nticlrini ks etdirn baqa qeydlr olunur. YGB-nin arxa trfind lav mlumatlar yazlarkn msuliyytli xs trfindn tamp v ya mhr vurulmas zruridir. Qrafa S - YGB-nin bu qrafas gmrk orqan trfindn texnoloji qeydlr n istifad oluna bilr. Gmrk yk bynnamsinin doldurulmas qaydalar Dvlt Gmrk Komitsinin 1998-ci il 27 sayl mrind z ksini tapmdr. Bu blmd ixracatlar n gmrk yk bynnamsinin doldurulmas qaydalarn sadldirmk v daha asan baa dln etmk n aadak formada cdvl trtib edilmidir. Bu cdvl sasnda istniln ixracat gmrk yk bynnamsini srbst kild doldura bilr. Aadak cdvld hans qrafann qabanda bo yer qalb bu hmin stunun qrafaya aid olmamas sbbindndir. nki krsr qrafann yalnz bir stunu mvcuddur. Cdvlin sonuncu 3 stunu Gmrk yk bynnamsinin 2, 8, 9, 11-ci qrafalar n nzrd tutulmudur. Maln gmrk rsmildirilmsi v ixrac: vvld qeyd ediln sndlr (keyfiyyt sertifikat, mn sertifikat, mqavil, dni haqqnda snd, ixrac olunacaq mhsulun hesab fakturas, yk gmrk deklarasiyas, tirkarnet v beynlxalq invoys) ld edildikdn v gmrk yk deklarasiyas doldurulduqdan sonra ixracat mvafiq gmrk idarsin ixraca icaz verilmsi il bal mracit edir. (read more) Mracit msbt cavab verildikd ixracat gmrk rsmildirilmsi n mvafiq orqana (burada Bak Ba Gmrk darsi gtrlr) gedir. Bundan sonra aadak mliyyatlara hyata keirilir. Sndlr "vahid pncr" prinsipi il gmrk orqann statistika bsin verilir. Statistika bsi sndlr baxb uyun olduqda 7 sayl qrafaya "soru nmrsin" yazr. Sonra statistika bsi sndlri Maliyy bsin gndrir. Burada Maliyy bsi sndlr sasnda rsmildirmy gr ym v DV-nin dnilmsi n qaim verir.

xracat qaim sasnda kassaya dm edrk (nad dm olduqda), nticni yen Maliyy bsin tqdim edir. Sonra Maliyy bsi sndlri mlak v ya Yk bsinin ris mavinin tqdim edir v o, D Qrafasna mhr vurur. Daha sonra sndlr glir ilkin qbul edn inspektora v o da son olaraq D qrafasna tamp vurur. Bununla gmrk rsmildirilmsi tamamlanm olur v gmrk nzarti balayr. Gmrk nzarti inspektoru deklarantla birlikd maln yklnm yerin glir. nspektorun nzarti altnda deklarasiyada gstrilmi yer v ki miqdarnda mhsullar standartlara cavab vern yk mann yklnir. Sonra man qaplar rtlrk blomlanr. Yenidn inspektor v ixracat gmrk orqanna glrk trix kod hazrlayrlar. trix kod 2 hissdn ibart olur: biri dartc n, ikincisi qoqu n. trix kodun hazrlanmas n ixracat aadak sndlri tqdim edir: Srcnn srclk vsiqsi; Dartc v qoqunun texniki pasportu; Man z adna olmadqda srcy etibarnam. Bu sndlr sasnda srcy trixt kod verilir v maiyt sndlrin lav edilir. Artq src bu sndlr sasnda mal gmrk srhdindn keir bilr. mumiyylt src z il aadak sndlri gtrr: (read more) 1. Deklarasiyann 4-c shifsindn iki nsx 2. Tir karnet v beynlxalq invoysun (CMR) shiflri 3. Maln invoysu- 2 nsx 4. Mn sertifikat v 2 nsxsi 5. Keyfiyyt sertifikat - 2 nsxsi 6. SO sertifikatnn nsxsi (olduqda)

Src yklnmi v blomlanm nqliyyat vasitsil gmrk srhddin glir v sndlri tqdim edir. Burada deklarasiyann 4-c shifsinin slin, beynlxalq invoysun axrnc shifsin, BYD kitabasnn 2-ci qoparla biln vrqin, invoysun, mn v keyfiyyt sertifikatlarnn nsxlrin gmrk mkdalar gtrr. Sonra yk man gmrk nzartindn keirilir, hr hans nqsan akarlanmadqda mann srhddn kemsin icaz veririlir. Bununla da ixrac prosesi tamamlanm olur.

3. Xarici ticart mqavillri

Beynlxalq kontrakt - mal v xidmtlrin tchizat n mxtlif lklrd yerln iki, yaxud daha ox trf arasnda razlamadr. "Beynlxalq alq-satq kontraktlar haqqnda" Vyana konvensiyas dnya bazarnda alq-satq kontraktlar n hquqi sasdr. Beynlxalq ticartin sullar: Birbaa (istehsal v alc arasnda vasitisiz razlama) Read more Dolay (vasiti il) Read more Birbaa - Bu halda nisbi maliyy faydas, bel ki, vasiti xrclri qnat edilir v vasitinin mmkn qeyri-pekar addmlar istisna edilir. Dolay: Brokerlr - adi vasitilr - alc v satcn bir araya gtirirlr v z adlarndan ticart mliyyatnda itirak etmirlr. Komisyonerlrlr - satcnn adndan x edirlr, alclar tapb onlara z adlarndan lakin satc v ya alc hesabna (hans ki kommersiya risklrini dayr) razlama imzalayrlar. nc xslrin qarsnda komisyonerlr satc rolun oynayr. nsiqnatorlar - ixracat mal vasitinin (konsiqnatorun) deposuna (ambarna) bazarda sat n gndrir. Mal satldqca konsiqnator ixratya pullar hiss-hiss dyir. Distribyutorlar - z adndan istifad edirlr v z hesablarna ilyirlr. Beynlxalq ticartin sas hcmi Distribyutorlar vasitsi il hyata keirilir.

Beynlxalq kontrakt: Adtn "Nmunvi" kontraktlar ttbiq olunur. "Nmunvi" kontrakt - konkret sazil laqli bir sra sadlmi rtlr demkdir. Nmunvi mqavil - danqlarn v mqailnin sasn tkil edir. Mqavilnin bzi bndlri szsz qbul edil bilr v ya dyiil bilr. Kontraktlarda hmiyytli, adi v tsadfi rtlr frqlndirilir. hmiyytli rtlr Read more Msln, alq-satq kontraktlarnda "hmiyytli" rt - qiymtin gstrilmsidir. Bzi rtlr qanuna gr yaxud ticart nnsin gr "hmiyytli" saylr. Adi rtlr Read more gr kontraktda xsusi qeyd yoxdursa, o halda hquq normalar ttbiq olunur. Msln, gr kontraktda avansn dnilmsi bard qeyd yoxdursa, alc mal alarkn hesablaa bilr. Tsdfi rtlr Read more Tsadfi rt - trflrin tlblrin uyun daxil ediln rtdir. Bu zaman hmin rtlr qanuna zidd olmal deyil. Bu rtlrin yerin yetirilmsi mtlqdir. Alq-satq kontraktn strukturu: Read more 1. Giri (ad, tarix, kontraktn nmrsi, imzalanan yer v s.) 2. Mqsdi 3. Miqdar 4. Keyfiyyt 5. Maln gndrilmsi (rtlr) 6. dni formas

7. Qabladrma 8. Zmantlr 9. Crimlr 10. Siortalanma 11. Fors-major 12. Arbitraj 13. Diqr rtlr

"Nmunvi" kontraktn misal: Read more Giri Kontraktn ad, nmrsi, tarix, yer v imza edn trflr (irktin ad, hquqi statusu, yerldiyi nvan) Diqqt! Mqavilnin imzalanma yeri o chtdn hmiyytlidir ki, kontratkda hanssa mqam nzr alnmaybsa, mbahis zaman hmin lknin qanunlarna uyun olaraq hll edilckdir. Kontraktn predmeti Read more Alq-satqinn predmeti olan maln dqiq tsviri. Kontraktn predmetindn asl olaraq mxtlif nv kontratklar mvcuddur (alq-satq, sortalama, yk dama v s.). Miqdar Read more l vahidi gstrilir v maln miqdarnn myynldirilmsinin ardicilli tyin olunur (dqiq v ya txmini miqdar). Txmini miqdar o hallarda gstrilir ki, gndriln maln miqdar dyiil bilr (msln, kr tozu rtubt dzml deyil v rtubtli raitd kisi arta bilr. Bu hallarda mmkn dyiikliklri faizl gstrilir). Mqavild lav maln ld edilmsinin mmknly qeyd olunur. (Mqavild alc hans formada sifari etmlidir v hans hcmd satc lav mal gndr bilr). Keyfiyyt Maln tyinat zr istifad edilmsinin yararlnn myynldirilmsi n, xssusiytlri dqiqldirilir. Keyfiyyti myynldirirlr: Standart zr (milli, istehsallar birliklri trfindn myyn edinmi, iri irktlrin standartlar v s.). Mqavild standartn tarixin v nmry istinad edilir v standartn yaradcs-tkilat gstrilir. Texniki tlblr gr (standartlar olmadqda). Kontraktda v ya lavd maln dqiq xsusiyytlri gstrilir,

materiallar tsvir olunur, onun yoxlamanmasnn qaydalar dqiqldirilir) Spesifikasiya sr - btn texniki parametrlr detallqla gstrilir. Nmun zr (nmunlrin say v onlarn mal il mqayisnin qaydalar gstrilir. Adtn nmunnin biri alcda, digrlri is satcda v neytral trfd olur). Nmun zr - maln axrnc partiyas glndn sonra nmunlrin saxlanma mddti d qstrilir. Maln keyfiyytini "Qabaqcadan baxma" sulu il d tyin edilmsi d mvcuddur - amma bu prinsip ksr hallarda hrracda maln sat zaman istifad olunur. Diqqt! Aydndr ki, vacib mqam - bu standartlarn AZPROMOda mvcudluu v iilrin onlarla tanldr. (Msln, Rusiya Federasiyasnn meyv-trvzin trkibind olan nitratlara v onlarn sayna tlblri, v ya irlrd istifad olunan konservantlara tlb v ya limitlr v s.). Hal-hazrda Avropa Birliyi Azrbaycandan idxal olunan knd tsrrufat mallarna gmrk rsumlarn sfra endirib, o da bizim mallarn bazarda rqabt dzmlyn artrr. Lakin unutmayaq ki, Avropa bazarna daxil olma n digr manelr d mvcuddur, n nmlisi d - keyfiyyt standartlardr.Maln atdrlma (M) mddti v tarixi Maln atdrlma mddti, yni onun satc trfindn alcnn ixtiyarna verilmsi mqam gstrilir. M mddtinin tyin olunmasnn mxtlif nvlri vardr: Read more 1. Drhal - 2 hft rzind istniln gnd. 2. M-nin konkret tarixinin myyn edilmsi. 3. Myyn mddtd (ay, rb). Adtn "rzind" v ya "gec olmadan" ifadlri lav olunur. 4. Bzi hallarda M mddti dqiq gstrilmir. Bu zaman "hazr olduqda", "naviqasiya aldqda" v ya "lazmi miqdar yldqda" kimi rtlr razladrlr. Misal n alcnn satc trfdn xbrdarlq ald gndn 9 ay rzind tdark qrafikini qurmaq. 5. Maln mddtdn vvl atdrlmas rtlri lav razladrlr. "Maln atdrlma tarixi" atdrlma nvlrindn aslldr v alq-satq predmetin olan sahiblik hququnun kemsini tsdiq edn sndin tarixi il myynldirilir. Msln: Damalar il mul olan irktin verdiyi sndin, ambar hadtnamsinin, qbul aktnn imzaland tarixlri v s. Qiymt v kontraktn mumi mbli Qiymtin myynldirilmsi prinsipi, l vahidi, Gztlr v s. Qiymtin valyutas, Mqavil qiymti Read more- btn mal n pul vahidlrin say, satc trfindn tml rtlr sasnda atdrlma. Tml qiymtlr maln atdrlmas, sortas, saxlanlmas v s. daxil edilib-edilmmsi sasnda myynldirilir. sas element Read more - qiymtin tnzimlnmsinin suludur (Srt, sonradan tnzimlnm, dyikn, srkn): Srt - mqavil mddtind dyi bilmz (adtn tchizatn qsa mddti n) Sonradan tnzimlnm - mqavild yalnz tnzimlnm vaxt gstrilir (msln qiymtlr maln atdrlmasndan vvl myynlir). Dyikn - mqavild qeyd olunur ki, gr mliyyatn icras rfsind bazarda maln qiymtlri artar yaxud azalarsa, mqavildki qiymtlr ona uyun dyiir. Adtn mqavild bazar qiymtlrindn knarladrma qeyd edilir (2-6%) v bu rivd bazarda qiymt dyirs, mqavild qiymt yenidn baxlmr. Srn - qliz avadanlqlarn sat zaman ttbiq olunur v istehsal zaman maln maya dyrindki dyiikliklrl tnzimlnir. dm Read more dm valyutas, mbadil kursu

Valyuta risklrini azaldan qeydlr edilir (xarici valyutanin milli valyutaya nisbtinin dyimsindn itki thlksi) dm sullar (nd dm, avans, tam dni) Nd hesablama - satc n n lverili sul. Avansla dni - satcnn istehsalnn qismn kreditlmsi v eyni zamanda onun maliyy risklrini azaltmaq demkdir. dm nvlri (bank krmlri, akkredetiv, inkasso) dni formas - bir nv dilemmann hlli yolunun axtarlmas mqsdini dayr. V son illr beynlxalq ticartd qbul olunmu sul- akkredetivdir. Akkreditvlrin ox sayl nvlri mvcuddur - qaytarlan v qaytarlmayan, tsdiqlnmi v tsdiqlnmmi, keid, tminatl v tminatsz olmayan, revolyer v s. Qabladrma v markalama st v alt qabladrlmasnn tlblri izah olunur. Qablarn alcnn sahibliyin keib-kemmsi, onun qiymtinin mumi mbl daxil edilib-edilmmsi v s. gstrilir. Qablamaya mumi tlblr - satc ykn fiziki btvlyn tmin etmlidir. Xsusi tlblr alc trfindn myynldirilir, msln xsusi yerldirm il bal. Markalama znd ks etdirir: Kontraktn nmrsi, "yer"lrin kisi v llri bard mlumatlar, "yer"in nmrsi v mumi say. Mal il davran qaydalar bard damalarla mul olan irktlr gstrilr. Mal il ehtiyyatsz davran nticsind yarana bilck mmkn thlklr bard xbrdarlq. Reklamasiya (Narazlq) Reklamasiya tqdim edilmsinin qaydalar v mddtlri, hll edilmsi yollar gstrilir Zmantlr Zmantlrin hcmi, onlarin mddtlri v zmantlrin qvvd olmad hal v raitlr. ksr mqavillr keyfiyyt tminat maddlrini daxil edirlr. Alc myyn tminat dvrnd keyfiyytl bal z iddialarn irli sr bilrlr. Keyfiyytsiz maln tchizatna gr sanksiyalar myynldiril bilr. Crim sanksiyalar v itirilmi glirin (itgilrin) dnilmsi Maksimal crimlr adtn vaxtnda atdrlmam maln qiymtinin 8-10% tkil edir Kontraktda crim sanksiyalarn qeyd edilmsi, itirilmi glirin v ya itgilrin dnilmsi bard iddialarn irli srlmsin manelr trtmir. Adtn crimlr tchizatn lngimsi il bal byyr. dniin lngimsi il bal da crimlr nzrd tutulur. Diqqt! Eyni zamanda mqavilnin rtlri pozulanda trflr ya bzi itkilrl rastarlar, yaxud gzlniln glirdn mhrum olurlar v bununla laqdar glckdmhkmy mracit edirlr. Bu sbbdn adtn ixracatlar mqavild dolay itkilrin dnilmmsini gstrn maddni daxil etmy alrlar. Sortalama Read more Mqavild gstrilmlidir sortann predmeti, risklrin siyahs v kimin xeyrin mal sortalanr. Adtn bu bnd nkoterms-d qeyd olunan maln atdrlma rtlri il uyunladrlr. Diqqt! Unutmayn ki, gr alc trfindn xsusi tlblr irli srlmrs satc alr mal minimal mbld sortalamaq ("A" bndi il). Bu is yalnz tbii flaktlri nzrd tutur. Diqqt! Sorta mqavilsi imzalanarkn sorta irktinin tlblri il tan olmaq lazmdr. Sorta hadissi ba vers hans mddtd, hans xbrdarlqlar v kimlr gndrilmli v hans addmlar atlmaldr. Eyni zamanda mal gndrrkn nqliyyat irktin bu mlumatlar mtlq atdrlmldr.

Fors-major Read more Bu bnd kontraktn icra olunmas mddtinin uzadlmas v ya tam dayandrlmas (trflrin z hdliklrindn azad edilmsi) hallarn nzrd tutur. Diqqt! Fors-major hallar mtlq neytral tkilat trfindn qeyd alnmal v tsdiq edilmlidir. Arbitraj Trflr arasnda yarana bilck mmkn mbahislrin hll edilmsi mddtlri v qaydalar gstrilir. Bundan lav arbitraj xrclri hans trf v hans mbld dnilcyi qeyd olunur. Adtn Arbitraj mhkmsinin qrarlar digr instansiyalarda tkrar baxa xarlmr. Diqqt! Trflr mbahislrin hans lknin arbitraj mhkmsind baxlacaqna aydnlq gtirirlr. Arbitrlarn seilmsi v tyin edilmsi qaydas tsvir edilir, qrarlarin hans mddtd myyldirilmsi qeyd edilir. Hans trf v hans qaydada arbitraj xrclrini dmsi d myynldirilir. Adtn razladrlr ki, arbitrajn nticlri sonuncudur v mhkmd yenidn baxla bilmz.

4. atdrlma rtlri
Maln atdrlmas rtlri (Inkoterms - 2000): NKOTERMS-in mqsdi xarici ticartd daha ox istifad olunan ticart terminlrinin toplusunu ilyib hazrlamaqdr. Bununla da hmin terminlrin mxtlif lklrd frqli tfsir olunaca ehtimal aradan qaldrlr. NKOTERMSin imkanlar alq-satq mqavilsi balam trflrin maln gndrilmsin dair hquq v vziflri il mhdudlar. Xsusiyytlr zr qruplama: E qrupu EXW - Ex Works Departure (...named plase) Franko-zavod (...gstrilmi yer) F qrupu FCA - Free Carrier Main carriage unpaid. Franko-dayc. sas dama xrci dnilmidir C qrupu: CFR - Cost and Freight. Main carriage paid (...named port of destination). Dyr v fraxt. sas dama xrci dnilmidir (...gstrilmi tyinat liman) CIF - Cost, Insurance and Freight. Dyr, Sorta v Fraxt CPT - Carriage Paid To (...named port of destination). Danma haqq ...dk dnilmidir. (...gstrilmi tyinat yeri) CIP - Carriage and Insurance Paid To. Danma v Sorta haqq ...dk dnilmidir. (...gstrilmi tyinat yeri) D qrupu: DAF - Delivered At Frontier Arrival (...named place). (...gstrilmi tyinat liman) FAS - Free Alongside Ship (... named port of shipment). Franko-gmi gyrtsi boyunca (... gstrilmi yklm liman) FOB - Free on Board. Franko-gyrtd Srhd atdrlmdr (...gstrilml yer) DES - Delivered Ex Ship (...named port of destination). Gmidn atdrlmdr (...gstrilml tyinat liman) DEQ - Delivered Ex Quay (...named port of destination). Krpdn atdrlmdr (...gstrilml tyinat liman) DDU - Delivered Duty Unpaid (...named port of destination). Rsum dnilmdn atdrlmdr (...gstrilml tyinat yeri) DDP - Delivered Duty Paid (...named port of destination). Rsum dmkl atdrlmdr (...gstrilml tyinat yeri)

Diqqt! Bzn trflr maln dniz yolu il danmas n istifad olunan terminlri danmalarn digr sullarna shvn tdbiq edirlr. CPT v CIP -rtlrl "adi nqliyyat sndlri" CFR v CIF - "dniz qaimsi" olmaldr Diqqt! Srhd deyrkn - hm satcnn, hm alcnn, yada hanssa ayr lknin srhddi ola bilr. Mal il laqdar risklrin v xrclrin kemsi Satc maln gndrilmsi zr htliklrini yerin yetirdikdn sonra ykn itirilmsi (zdlnmsi) riski, habel bunlarla laqdr yaranan xrclrin dnilmsi htliyi alcnn zrin keir. Diqqt! Bel ki mal yalnz yklndikdn, gndrildikdn (ikinci v nc qrup terminlr) v tyinat zr atdrldqdan (drdnc qrup) sonra alc n tyin olunmu saylr. F qrupu: FCA,FAS,FOB FCA- ixrac n gmrk vergi v rsumlar dnilmi, mal alcnn gstrdii yerd, onun tyin etdii dacya thvil verr. FAS- mal gstrilmiyklnm limannda gminin gyrtsi boyunca dzldkdn snra maln satc trfindn gndrildiyini bildirir. FOB- mal gminin tutacandan gyrtsin trldkdn sonra onun satc trfindn gndrildiyi bildirilir Misal: Azrbaycan (satc) pambqtmizlm zavodu il Bolqarstan firmas arasnda xammal pambn atdrlmas bard mqavil balamdr. atdrmann rti: FAS (nkoterms-2000). Mqavild satcnn mhsulu alcya harada verdiyi yer gstrilmidir. (Grcstan, Poti liman). Razlamada itirilmi glirlr, yaxud dymi ziyana gr d crimlr nzrd tutulmudur. Bolqarstan firmas z nvbsind Bolqariyann pambq - paralar kombinatlar il xammal atdrmaq bard mqavillr balamdr. Mhsul satc trfdn tbii flaktlrdn sorta edilibdir. Grcstan razisindn kerkn yk il dolu nqliyyat sel dr v mal batr. Vziyyti rh edrkn grrk ki, satc tyin olunmu yer mal atdra bilmyib (Poti liman). Bu halda satc tcili yeni bir partiya pamb limana gndrmlidir. Eyni zamanda, o, nzrd tutmaldr ki, gecikmy gr crim dmlidir v Bolqar trfi itirilmi glirlr gr, yaxud dymi ziyana gr mhkm qarsnda iddia qaldra bilr. Satc z nvbsind gr sndlmnin dzgn aparmdrsa, itirilmi mala gr sorta irktindn tzminat ala bilr. C qrupu: CFR, CIF, CPT, CIP CFR- yklnm limannda gminin tutacandan gyrtsin trldkdn sonra. Satc maln tyinat limanna atdrlmas n zruri olan btn xrclri v fraxt dmlidir. Lakin, mal gndrildii andan etibarn onun mhvi (zdlnmsi) v diqar hadislr nticsind bavern xrclr alcnn zrin keir. CIF- satc hminin sorta mqavilsini minimal mbl balayr. CPT- satc mal z tyin etdiyi daycya (dmir ya avtomobil yollar, dniz ya hava yollar il). Mal gndrilikdn sonra btn risklr alcya kecir. CIP- mal lav sortalanr Misal: Papua Yeni Qvineya-dan olan "P" irkti v Azrbaycan firmas "A", CF rti il mqavil imzaladlar. Buna sasn, "P" xsusi, papua tirli rab mhsullarnn satcs kimi x edir, "A" irkti is alcdr. Mhsul tbii flaktlrdn sorta olunub. "P" irkti T ekspeditor irkti il mqavil balayb. Bu mqavily sasn Papuadan Azrbaycana mhsul danacaq. Kontinentd mhsulu gmidn avtonqliyyata ykldilr v bu zaman maln dzgn qabladrlma aparlmadndan

mhsulun bir hisssi snd. Yolda mhsul dayann diqqtsizliyi ucbatndan maln daha bir hisssi is ourland. Vziyyti rh edrkn aydn olur ki, CF rtlrin gr satc mal Papuadan gndrndn sonra z hdliklrini yerin yetirmi saylr v btn mmkn risklr v xrclr alcnn zrin keir. Eyni zamanda maln bir qismi dzgn qabladrlmadndan sndndan satcnn shvidir, nki hr bir halda satc ykn fiziki btvlyn tmin etmlidir. Bu sbbdn satc alcnn tlbi il ya atmayan hissni yenidn gndrmlidir, yaxud onun vzin tzminat dmlidir. Ourlanan mallara gr is satc msuliyyt damr. Alc is ourlanan mallara gr n sorta irktindn tzminat ala bilck, n d ki, nqliyyat irktini mhkmy ver bilck. Bel ki, nqliyyat irkti il mqavilni satc trf balamdr. D qrupu: DAF, DES, DEQ, DDU, DDP DAF - "Srhd atdrlm" termini - ixraci zr kmrk vergi v rsumlar dnilmi mal srhdd myyn olunmu mntqd, lakin gmrk srhddini kendk, idxal zr vergilr dnilmdn alcnn srancamna verilir. DES - "Gmidn attrlmdr" termini - gmi gyrtsind yerln mal, tyinat limannda alcya verilir. Trflr boaldlma xrclrinin v risklrinin satc htliklrin daxil olunmas barsind razlaarlarsa, onda DEQ terminindn istifad olunmaldr DDU - "Rsum dnilmdn attrlmdr" termini - satcnn idxal zr gmrk vergi v rsumlari dnolmmi mal alcnn lksind tinat yerind alcya verilmsi. Misal: Azrbaycan irkti "D" rtlri sasnda Rusiyaya trvz ixrac etmk mqsdi il mqavil imzalad. Azrbaycan irkti Rusiyaya mhsulun atdrlmas il bal nqliyyat irkti il mqavil balad v iki man trvz ykldi. eenistanda terror hadissi nticsind, yk mann biri tsadfn mhv oldu. Vziyyti rh edrkn biz grrk ki, maln atdrlmas rtlrin sasn Azrbaycan trfi tcili bir man trvz Rusiyaya gndrmlidir. tirilmi mhsula gr sorta irktindn tzminat yalnz o halda almaq olar ki, yk terrorist hcumlarna qar sortalanb v nqliyyat irktinin he bir gnah yoxdur.

5. Sertifikatladrma
Sertifikatladrmann mqsdi v hmiyyti: Mlum olduu kimi mhsullarn sertifikatladrlmasnda mqsd onlarn qoyulmu tlblr, elcd insan, heyvan v bitkilrin salamlna v thlksizliyin, traf mhitin mhafizsin dair tlblr uyun olduunu tsdiq etmkdir. Mhsullarn sertifikatladrlmas onlarn srbst dvriyysin, mhsullarn tkrar sertifikatladrma aparmadan idxal-ixracna rait yaradr. Azrbaycanda mhsullarn sertifikatladrlmas onlarn istehsal, emal, idxal v ixrac sviyysind aparlr. Bzi sertifikatlar hr mal partiyasna, bzi sertifikatlar is istehsalata verilir. Ona gr hr mal partiyasna sat, idxal v ixrac edilmk n ayrca, istehsalata is myyn mddt n verilir ki, bu mddt rzind istehsal olunan mallar hmin sertifikat sasnda satla bilr. Azrbaycanda mallarn ixrac olunmas n v mumiyytl daxili bazarda satlmas n aadak sertifikatlarn alnmas tlb olunur: Read more Mn sertifikat - btn mhsullar n; Gigiyenik sertifikat - btn mhsullar n; Keyfiyyt sertifikat - Avropa Birliyin ixrac olunan Fitosanitar sertifikat - bitki v bitki mnli yeyinti mhsullar n; mhsullar n; Baytarlq hadtnamsi - diri heyvan v ksilmi t Uyunluq sertifikat - ksr mhsullar n n; vvld qeyd etdiyimiz kimi qanunvericilikd ixrac n mn v keyifyyt sertifikat gstrils d, ancaq bunlarn ld edilmsi n digr sertifikatlarn da tqdim edilmsi lazmdr. mumilikd yuxarda qeyd ediln sertifikatlarn alnmas ardcll aadak kimidir: Read more

- Fitosanitar sertifikat (bitki v bitki mnli mhsul olduqda) -Baytarlq sertifikat (heyvan v heyvan mnli mhsul oludqa)

-Gigiyenik sertifikat -Uyunluq sertifikat -Mn sertifikat -Keyfiyyt sertifikat

Bu tlimatn "Gmrk v gmrk yk bynnamsi" blmnd mlumat verildiyi kimi keyfiyyt sertifikat yalnz Avropa Birliyin ixrac n tlb olunur. Digr sertifikatlar is digr lklr mal ixrac zaman mal mayit edn sndlrin siyahsna daxil edilmlidir. Sertifikatlar vern orqanlarn adlar haqqnda is hmin blmd mlumat verildiyindn burada tkrara yol vermirik. Ad kiln sertifikatlarn alnmas proseduru haqqnda ayrlqda qsa mlumat verk. Fitosanitar serifikatn alnmas proseduru: Fitosanitar sertifikat bitki, meyv, trvz v onlardan hazrlanan mal partiyasna v ya yk verilir. xracat sertifikat almaq n Fitosanitar Nzart zr Dvlt Xidmtin mracit etmli v aadak tlb olunan sndlri tqdim etmlidir: Read more dvlt qeydiyyat haqqnda snd; Tarif uras trfindn tsdiq edilmi xidmt haqqnn (lav 1) dnilmsi haqqnda qbz (5-20 manat); bitki v bitkiilik mhsullarnn tsviri sndi. Sndlr tqdim edildikdn sonra mhsula fitosanitar karantin bax aparlr. xrac olunan yklr trafl fitosanitar karantin bax ilk yklnm yerind, hava, dniz v ay limanlarnda, dmiryol stansiyalarnda v digr tkrar yklnm mntqlrind (ixrac partiyasnn formalamas zaman) hyata keirilir. Mallarda hr hans uyunsuzluq akarlanmadqda daxili karantin sertifikat verilir. Daxili karantin sertifikat 2 nsxd hazrlanr, biri mal sahibin verilir, digri yerli Karantin Xidmtind qalr. Daxili karantin sertifikatnn verilmsi bard Dvlt Xidmtinin yerli qurumu trfindn drhal mhsulun respublikadan ixrac olunduu srhd fitosanitar nzarti mntqsin bildiri gndrilir. Mal srhd karantin xidmtin gtirilrkn xidmt trfindn mala vizual karantin bax keirilir v uyunsuzluq olmadqda xidmt trfindn 2 nsxd hr nqliyyat vahidin sertifikat verilir. Onun bir nsxsi riziy (yk sahibin) verilir, digr nsxsi is Dvlt Xidmtinin srhd fitosanitar nzarti mntqsind saxlanlr. xrac olunan yklr srhdd fitosanitar nzarti mntqsind boaldlmadan birbaa xarici dvltlr gndrilrkn, bitki v bitkiilik mhsullar mal partiyas formalad v gndrildiyi yerlrd qabladrlr, plomblanr v nqliyyat vasitlrin yklnir. Hmin yk Dvlt Xidmtinin yerli qurumlar trfindn 3 nsxd fitosanitar sertifikat hazrlanr v onun bir nsxsi hmin qurumda saxlanlr, iki nsxsi is riziy verilir. rizi yk srhd atdrdqda, fitosanitar sertifikatnn bir nsxsini Dvlt Xidmtinin fitosanitar nzarti mntqsin vermlidir v yk almadan, blnmdn, digr yklr qardrlmadan v yenidn qabladrlmadan myyn olunmu qaydada zrind, gmrk tlblrin riayt etmkl, vizual fitosanitar karantin bax hyata keirilrk yola salnmaldr. Tranzit olunan bitki v bitkiilik mhsullar Azrbaycan Respublikasnn razisind dvriyyd olduqda, hisslr blndkd, digr yklr birldirildikd v ya yenidn qabladrldqda Dvlt Xidmti trfindn gmrk tlblrin riayt edilmkl myyn olunmu qaydada fitosanitar karantin bax aparlr, lazm gldikd mvafiq fitosanitar tdbirlri hyata keirilir v tkrar ixracat fitosanitar sertifikat verilir. Tkrar ixracat fitosanitar sertifikat 2 nsxdn ibart hazrlanr, bir nsxsi yk sahibin verilir, digr nsxsi is Dvlt Xidmtinin mvafiq qurumunda saxlanlr. Baytarlq sertifikatnn alnmas proseduru: Baytarlq hadtnamsi heyvanlara, ksilmi tlr v heyvan mnli mhsullara verilir. hadtnamni ld etmk n Dvlt Baytarlq Xidmtin aadak sndlr tqdim olunmaldr: Read more riz; mhsulun mnyi bard mlumat; mhsul bard mlumat; mhsulun yekun tyinat v istifad yeri. mhsulun ad v miqdar (hr nv zr);

Tlb olunan sndlr verildikdn v Tarif uras trfindn tsdiq ediln xidmt haqq dnilri (mayin v sertifikat n 20-40 manat) edildikdn sonra Xidmt mhsulu baytarlq mayinsindn keirir. Uyunsuzluq akar olduqda imtina edilir, akar edilmdikd is hmin gn hadtnam verilir. dxal olunan mhsullara veriln baytarlq sertifikat mhsul mayindn keirilrk baytarlq hadtnamsi il vz edilir. Su, hava v dmiryol nqliyyat il danan mhsullara hadtnam 2 nsxd verilir, biri yk mayit edn, biri is yk sahibin verilir. Baytarlq hadtnamsi hr yk v ya mal partiyasna verilir. Baytarlq hadtnamsi mhsulu mayit edn sndlr daxil edilir v mhsulun zrind qeyd edilmir. Gigiyenik sertifikat alnmas proseduru: Gigiyenik sertifikat btn mhsullara onlarn sanitar tlblr uyunluun tmin etmk n verilir. Bunun n Sanitariya v Epidemioloji Nzart Mrkzin mracit edilmli, Tarif uras trfindn tsdiq edilmi xidmt haqq dnilmli v aadak sndlr tqdim olunmaldr: Read more sanitar-epidemioloji xidmtin mtxssislri trfindn gtrlm mhsulun nmunsini; istehsal olunan yeyinti mhsullar n lav olaraq istehsal mssisnin sanitariya norma v qaydalarnn tlblrin uyunluu haqqnda razi dvlt sanitariya nzarti orqannn mayin aktn. Sonra mhsul labaratoriyada gigiyenik qiymtlndirmdn (bioloji, kimyvi, toksikoloji v digr gstricilr zr) keirilir. Mhsul ekspertizadan keirildikdn sonra msbt ry verilir v gigiyenik qeydiyyata alnaraq reyestrdn keirilir. Bundan sonra mhsula 10 i gn rzind gigiyenik sertifikat verilir. Gigiyenik sertifikat yerli mhsullara 1 il mddtin, idxal olunan mhsullara is 6 ay mddtin verilir. Uyunluq sertifikatnn alnmas proseduru: Uyunluq sertifikat mhsulun mvafiq standartn tlblrin uyunluun tsdiq etmk n qanunvericilikd gstrilmi ksr mhsullara verilir. O mhsullara uyunluq sertifikat verilir ki, hmin mhsullar Nazirlr Kabinetinin 343 sayl Qrarnda ks olunmu mcburi sertifikatladrlmal mhsullarn siyahsnda qeyd edilmidir. Demli siyahda olmayan mhsullarn mcburi sertifikatladrlmas aparlmr. Sertifikatn verilmsi n Standartladrma, Metrologiya v Patent zr Dvlt Komitsinin razi sertifikatladrma idarlrin mracit etmk lazmdr. Mracit zaman aadaklar tqdim olunur: A) seriya klind istehsal olunan mhsullar n: Read more normativ sndlr (zrurt olduqda); keyfiyyti idaretm sisteminin sertifikatnn surti (olduqda); istehsalnn apard snaqlarn protokollar; gigiyenik sertifikatn surti; heyvan mnli mhsullar n baytarlq hadtnamsinin surti; emal olunmam bitki mnli mhsullar n fitosanitar sertifikatnn surti; qanunvericilikd nzrd tutulduu halda xsusi razln surti; B) partiya klind istehsal olunan mhsullar n: mqavilnin (kontraktn) surti; Read more snaq protokollar (olduqda); gigiyenik sertifikatn surti; istehsalnn mhsula verdiyi keyfiyyt sertifikatnn surti (olduqda); heyvan mnli mhsullar n baytarlq hadtnamsinin surti; emal olunmam bitki mnli mhsullar n fitosanitar sertifikatnn surti. Sndlr qbul edildikdn v Tarif uras trfindn tsdiq edilmi xidmt haqq mbl (16-30 Manat) edildikdn sonra seilmi sertifikatladrma sxemin uyun olaraq sertifikatladrma prosesin balanlr. Sertifikatladrma prosesi aadak kimi olur: tqdim edilmi sndlrin thlili; sertifikatladrma sxeminin seilmsi, mhsulun snaqlarnn aparlaca akkredit edilmi laboratoriyann (mrkzin) seilmsi; sifari zr qrarn qbul edilmsi; mhsuldan nmun seilmsi v mhsulun eynildirilmsi; mhsul nmunlrinin snaqlar; snaqlarn nticlrin gr uyunluq sertifikatnn verilmsi v ya onun verilmsindn imtina bard qrarn qbul edilmsi.

stehsal mhsulu z snaqdan keirmdikd sertifikatladrma orqan mhsulun akkreditldirilmi snaq laboratoriyasnda snaqdan keirilir. Nticlr sasnda mhsulun snaa nticlri haqqnda pratakol hazrlanr.

Seilmi sertifikatladrma sxemind gstrildiyi halda sonra istehsalatn nzrdn keirilmsi v vziyytinin qiymtlndirilmsi aparlr. Tqdim olunmu sndlr, mhsulun snann nticlri, istehsalatn thlilin nticlri sasnda sertifikatladrma zr orqan qrar qbul edir. Qrar qbul edildikd mhsulun uyunluq sertifikat v AZS uyunluq nian haqqnda lisenziya verilir. Sertifikatn qvvd qalma mddti seilmi sertifikatladrma sxemindn asl olaraq 1 v ya iki il myyn edilir. Bundan sonra mhsulun zrin AZS uyunluq nian v mvafiq standart vurula bilr. Mn sertifikatnn alnmas proseduru Read more:Mn sertifikat lkd istehsal olunan v ya kifayt qdr tkrar emala mruz qalan mhsullarn Azrbaycana mxsus olduunu, elcd mnsi dyimyn lky gtiriln mallarn ilkin mn lksin mxsus olduunu tsdiq emtk n verilir. Bunun n stehlak Bazarna Nzart zr Dvlt Xidmtin riz il mracit edilir. rizy baxlb msbt cavab verildikd Xidmtl mqavil balanlr v tlb olunan digr sndlr tqdim olunur v Tarif uras trfindn tsdiq olunmu xidmt haqq tariflr (maln hcmindn asl olaraq 17-177 manat) uyun olaraq dni edilir. Sonra maln mn lksi mvafi qaydalara uyun olaraq tyin edilir v mn sertifikat verilir. Mn sertifikat 3 sas vrqdn (Forma ST-1 , Forma A v mumi forma v 3 lavdn (hr formaya bir lav) ibart olur. Forma A sertifikat Avropa Birliyin GSP + proqram rivsind mallarn ixrac n nzrd tutulub. Keyfiyyt sertifikatnn alnmas proseduru Read more: Keyfiyyt sertifikat qeyd ediliyi kimi Avropa Birliyi il ld edilmi razla sasn Birliy ixrac olunan yeyinti mhsullarna verilir. Sertifikatn alnmas n stehlak Bazarna Nzart zr dvlt xidmtin riz il mracit olunmaldr. rizd mhsulun ixrac tarixi, tyinat lksi, mn lksi, ixrac ediln mhsullarn istehsal v emal edildiyi mssisnin tsdiqedici kod nmrsi, gmrk x mntqsi, mhsulun ad, miqdar v s. mlumatlar gstrilmldir; Keyfiyyt sertifikat ixrac olunan hr mal partiyasna verilir. Sertifikat ld etmk n tqdim edilmi rizy aadak sndlr lav olunmaldr: mn sndinin sli; mvafiq orqann icazsi v ovun qadaan olunmam uyunluq sertifikat; mddtd ovlanmas v mssisy daxil olduu gigiyenik sertifikat; haqda snd, Avropa Komissiyasnn mvafiq alq-satq mqavilsi (kontrakt) ; direktivlri v ura reqlamentlri il myyn edilmi ixrac olunan mhsulun nvndn asl olaraq digr sndlr mvcud qanunvericiliy uyun fitosanitar sertifikat, ixrac edilck mhsula dair hesab-faktura (invoys); baytarlq hadtnamsi, ovlanm heyvanlara Sndlr tqdim olunduqdan sonra Xidmt mkdalar trfindn istehsal edilmi v qabladrlm mhsullardan nmun gtrlr v laboratoriyadan ekspertizadan keirilir. Ekspertizann nticsi haqqnda is ry trtib olunur. Bundan sonra Xidmtin Avropa Birliyinin tlbin sasn ixracat mssisnin istehsal prosesinin HACCP planna uyun olmas zr mahidlr aparlr. Nticlr msbt olduqda veriln rylr v tqdim olunan sndlr sasnda dyrlndirm aparlr v keyfiyyt sertifikat verilir. Sertifikat 3 nsxd hazrlanr, biri slahiyytli orqanda qalr, 1-i mal maiyt edn sndr daxil edilir, bir is mssisy verilir. Mhsul ixrac olunduqdan sonra 3 gn rzind doldurulmu yk gmrk bynnamsinin srti rizi trfindn Xidmt tqdim olunmaldr.

6. Qabladrma
Qabladrmann mahiyyti v nvlri: Mlum olduu kimi, qabladrmann mqsdi mhsulun thlksiz v gstricilrinin normativlr rivsind saxlanmas, danmas v istehlaklara atdrlmasna nail olmaqdan, mhsulun asan danmasn tmin etmkdn, elcd istehlaklar mhsul haqqnda zruri mlumatlarla tmin etmkdn ibartdir. Qabladrmann hmiyyti ondan ibartdir ki, mhsulun keyfiyytinin qorunmas v onun istehlaklar thlksiz atdrlmas, elcd uzun mddt saxlanla bilmsi v istehlaklarn mhsul seimi bilavasit qabladrmadan asldr Read more

Qabladrmada hyata keirilrkn nzr alnan sas msllr onun tmasda olduu mhsula, ondan istifad edn insana v traf mhit tsiri v qabladrmann istehlaklara dad mlumatlardr. Odur ki, mhsul qabladrlarkn ona tlblr qeyd ediln msllr zr msbt gstricilrin ld edilmsin ynlik myynldirilir. Qeyd ediln msllr zr tlblri yerin yetirmk n mhsul istehsallar v ixracatlar qabladrma zaman istifad etdiklri materiallara v onlardan istifad miqdarna, qabladrma suluna v qabladrmann keyfiyytin v dad mlumatlarla xsusi nm vermlidirlr. Bu msllr hmiyytin nzr alaraq onlar haqqnda qsa da olsa lav mlumat vercyik. Qabladrmann nvlrini onlarn mhsulla tmasda olmasna gr sasn 3 cr tsnifldirmk olar: Read more Mhsulun qabladrlmas - mhsulun son istehlakya atdrlmas n qabladrlmas. Buna birinci drcli qabladrma da deyilir v mhsulla birbaa tmasda olur (msln, ay paketi). Mhsullarn qrupunun qabladrlmas - mhsullarn qrupunun topdansat mntqlrind sat v danmas n qabladrmas. Buna ikinci drcli qabladrma deyilir v bu mhsulla birbaa tmasda olmur (msln, ay paketlrinin yerldirildiyi tara). Danma n qabladrma - mallarn danmasn asanladrmaq v onlara danma zaman dy biln zrrlri azaltmaq, elcd danan mallar haqqnda asan mlumat ld etmk n mal qrupunun qabladrlmasdr (msln, ay paketlrinin taralarnn qrup klind yerldirildiyi konteyner yklnmk n daha byk paketlr). Maln qabladrlmasna, xsusil istifad olan materiallara dair tlblr onun hans nv aid olmasna sasn tyin edilir. Msln, birinci drcli qabladrma mhsulla birbaa tmasda olduundan ona sas tlb qabn dad mhsulla hr hans bir kimyvi reaksiyaya girmmsi, elcd mhsulun xsusiyytindn asl olaraq qabn irisin hava buraxmamas v mhsulun gstriln mddt qdr istifady yararln tmin etmsidir. kinci drcli qabladrmada is sasn onun daxilind yerldirilck qablarn asan dzl bilmsi, birinci drcli qablarn zdlnmmsi n onun mhkmliyi v s. msllr zr tlblr yerin yetirilir. Qabladrmann xsusiyytilri : N qdr idxal-ixrac proseduralarnda seiln gmrk rejiminin hmiyyti var, bir o qdr d qabladrmann xsusiyytlrinin onun aparlmasnda hmiyyti vardr. Bel ki, qabladrma zaman onun traf mhit, tmasda olduu mhsula v mhsulu istehlak edn insanlara tsirlri zr balansladrlm msbt nticlr nail olmaq n qabladrman onun xsusiyytlrin uyun hyata keirmk lazmdr. Azrbaycanda v inkiaf etmi lklrd, xsusil Avropa Birliyind qabladrma n aadak xsusiyytlr sas gtrlr ki, hmin lklr mal ixrac edn i adamlar z mhsullarn hmin xsusiyytl sasnda qabladrmaldrlar. Read more Fiziki gc. Qabladrma el fiziki gc malik olmaldr ki, o mallarn normal danmas v saxlanmas, temperatur dyiikliyi, titryi mruz qald zaman maln ilkin trkibinin mhafizsin imkan versin. Manelrdn mhafiz. Qabladrma el olmaldr ki, maln trkibin xarici mhitin tsirindn (oksigen, gn, radiasiya, rtubt, hava axn) qoruya bilsin v mhsulun traf mhit ks tsirinin qarsn alsn. Nticd maln nzrd tutulmu mddtd istehlaka yararl vziyytd qalmasn tmin etsin. Mhusla v traf mhit mnfi tsir etmmsi. Qabladrma, xsusil malla birbaa tmasda olan qabladrma gigiyenik chtdn el olmaldr ki, onunla mhsul arasnda hr hans zrrli kimyvi proses getmsin v traf mhitl d eyni tip reaksiya ba vermsin.Mhsulun qabladrmasnda istifad ediln qabladrma materialnn mhsullun trkibindn asl olaraq hr hans bir reaksiyaya girm ehtimal varsa, onda onun mhsulla tmasda olan daxili sthin lav izolyasiya vasitsi kilmlidir. Alma v tkrar alma. Qabladrma nzrd tutulan sayda onun almasna v tkrar almasna imkan vermlidir.

nformasiyann trlmsi. Qabladrma mhsul, ondan istifad v thlksizliyi haqqnda zruri mlumatlar istehlaklara trmlidir. Qabladrma mrnn yetrliliyi. Qabladrmann mr mhsulun istismar mddti bitndk olmaldr v bu mddtd mhsul v traf mhitin tsirindn mhsulu qorumaqla bal z funksiyasn yerin yetirmk qabiliyytini itirmmlidir. Asan istifady yararl. Qabladrma maln gtrlmsi, ld saxlanmas, danmas, yerldirilmsi v qabdan asan xarlmasna imkan vermlidir. stehlaklarn dzgn tssrat. Qabladrma el olmamaldr ki, istehlaklarda mhsulun mahiyyti, kmiyyti v keyfiyyti haqqnda dzgn tssrat yaratsn. Ona gr qabladrma maln kisin uyun olmal, z funksiyalarn (thlksizlik, knr tsirlrdn mhafiz v s.) yerin yetirmk qabiliyyti olmaq rtil onda istifad olunan materiallar minumum miqdarda olmaldr. nsan salaml v thlksizliyin tsiri. Qabladrmada istifad olunan materiallar onunla tmasda olan insanlarn salamlna, thlksizliyin zrrli olmamaldr. traf mhit tsiri. Qabladrmada istifad olunan materiallarn traf mhit d zrrli tsiri olmamal v onlar maksimum tkrar istifady, brpa edilmy v tkrar emal edilrk istifad edilmy yararl olmaldr, elcd mhsul istehlak edildikdn sonra onun qabladrmasndan traf mhit minimum tullant xmal v tullant enerji mqsdlri n istifad edil bilmlidir. stifad qaydalar. Qabladrma ondan istifad qaydalar, hr hans thlklr, almas, balanmas v saxlanmas qaydalarn znd ksini etdirmlidir. Qabladrma sullar Mhsulun qabladrma sulu onun nvndn, xsusiyytindn, knar tsirlr reaksiyasndan v trkibindn asl olaraq tyin edilir. Hazrda bir ox qabladrma sullar mvcuddur ki, onlarda sas istifad olunanlar aadaklardr: Read more mexaniki qabladrma; doldurma; vakuum qabladrmas; preslm v s. qab konfuqurasiyas; Qabladrma materiallar v avadanlqlar : Mhsulun xsusiyytindn, qabladrma nvndn v xsusiyytindn asl olaraq qabladrmada istifad olunan materiallar tyin edilmlidir. gr qabladrma material yuxarda qeyd ediln hr hans xsusiyyt malik deyils o mhsulun qabladrlmas n yararl hesab edil bilmz. Hazrda lkmizd v xaricd qabladrma zaman sasn aadak materiallardan istifad olunur: Qabladrmada n ox istifad olunan materiallar aadaklardr: Read more Metal Alminium Kaz v kardon Tekstil Plastik Polietilen Polipropilen v s. Taxta Qabladrma avadanlqlarna gldikd is indi masir texnologiyalar saslanan qabladrma avadanlqlarnda istifad olunur ki, onlar insan li dymdn mhsulun birinci v ikinci drcli qabladrmasn aparmaa imkan verir. Hazrda yzlrl qabladrma avadanlqlar mvcuddur ki, onlardan bir nesini aada qeyd edirik: Read more

 Vakum qabladrma manlar; Tmizlyici, strelizedici v qurulayc manlar; Butulka qaba n avadanlq, qapa balayan v Konversiya manlar; aan manlar; Doldurucu manlar; Tara, qutu qabladran, aan, azn balayan Yoxlayc manlar; manlar; Markalayc manar. Karton man; Qabladrmann mrhllri : Hazrk dvrd qabladrma sasn avtomatladrlm aparldndan mrhllr d istifad olunan avadanlq trfindn tnzimlnir. Ancaq mumilikd qabladrmann mrhllri aadak kimi tsnifldirmk olar. Read more Mfaviq mhsulun qabladrlmasna dair milli v mhsul ixrac edilck lklrin tlblrinin myynldirilmsi; Hmin tlblr uyun qabladrma materiallnn seilmsi v ya istehsal edilmsi; Tlblrin yerin yetirilmsin imkan vern qabladrma avadanlqlarnn ld edilmsi; Qabladrmann mhsullat tmasda olmasna v tyinatna gr onun nvnn seilmsi; Mhsulun nvndn v trkibindn asl olaraq qabladrma sulunun seilmsi; Qabladrmann tlblr uyun aparlmas; Qabladrmann tlblr uyunluunun yoxlanmas v keyfiyytin nzart; Qabladrmann markalanmas. Qabladrmaya dair Azrbaycanda v Avropa Birliyind mvcud olan tlblr lkmizd mhsullarn qabladrlmasna dair tlnlr zn sasn aadak mnblrd tapb: Read more Mvafiq qanunvericilik aktnda- msln, Yeyinti mhsullar haqqnda, stehlaklarn hquqlarnn mdafisi haqqnda v digr normativ hquqi aktda Qabladrmaya dair mumi standartlarda v digr normativ sndlrd Hr mhsula aid standartda v ya texniki rtd Mssis daxili tlimatlarda v standartlarda Qanunvericilikd qabladrma haqqnda tlblr yalnz "mvafiq normativ-texniki sndin tlblrin uyun hyata keirilmlidir" kimi z ksini tapmdr ki, bu da normativ sndlr istinad demkdir. Demli, sas tlblr standartlarda z ksini tapmdr. Azrbaycanda qabladrma il bal standartlarda myynldiriln tlblr 2 formada mvcuddur: Hr mhsula dair standartn mvafiq bndind. Mhsula dair standartn bndind qabladrma sullar v materiallar il bal aadak msllr z ksini tapr:Read more stifad olunmu materiallarla yana mhsulun qabladrmaya hazrlq qaydalar; stehlak nqliyyat taras, o cmldn tkrar istifadli tara, qabladrmada istifad olunan kmki vasitlr; Danma raitindn asl olaraq (tarada, tarasz) qabladrma sullar; Mhsulun dzlm sullar v yerldirilm qaydalar; Qabladrma zaman tarada yerldiriln sndlrin siyahs v onlarn qabladrlma sullar v s. Qabladrma il bal mumi standartlar. Qabladrmaya dair mumi tlblr is mvafiq QOST standartlarnda z ksini tapmdr ki, bu tlblr btn nv mshuularn qabladrlmasna amil edil bilir. Bu cr standarta misal QOST 14192-96 stanadartn gstrmk olar ki, istehsallar bu standart internet saytdan (www.tehlit.ru) gtrl bilr. Avropa Birliyinin qabladrma il bal tlblrin gldikd is burada sas tlblr qabladrmann traf mhit mnfi tsirinin qarsnn alnmas, elcd tullantlarn miqdarnn minumuma endirilmsi il baldr. Ona gr d Avropa Birliyind qabladrmann tkrar istifad, emal edilrk tkrar istifad v enerji mqsdlri n brpa edilmy yararll sas gtrlr. Bununla bal aadak hdflr myynldirilib:Read more

 60 % qabladrma tullantlarnn enerji mqsdlri n brpas 55 % qabladrma material tkrar emala yararl olmaldr. 60 % , 60 % kaz, 50 % metal, 22, 5 % plastik v 15 % taxta qabladrma materialnn emal edilmsi Birlikd qabladrmaya dair tlblri "Qabladrma v qabladrma zr tullantlara" dair Direktivl

(94/62/EC) v digr normativ sndlrl myynldirilir. Digr sndlr is aadaklardr: Direktiv 2004/12/CE- Qabladrma zr terminlr. Direktiv 2005/20/CE. Qabladrma il bal EN standartlar. Qabladrma v traf mhit zr Avropa Birliyinin sndlri. Milli qanunvericiliklr.

Markalanma: Markalanma dedikd mhsulun qabnn zrin yerldiriln yazlar, iarlr v digr kombinasiyal elementlrin mxtlif sullarla yerldirilmsi nzrd tutulur. Markalanmann hmiyyti ondan ibartdir ki, mhsul, onun trkibi, istifad qaydalar, thlksizlik gstricilri v digr zruri msllr haqqnda informasiyalar istehlaklara v digr trflr mhz markalanma vasitsil danr. Markalanmaya dair tlblr sasn markalanmann mzmunu, dili, markalanmas yeri v sulu il baldr. Azrbaycanda markalanma il bal tlblr qabladrmadan frqli olaraq mfaviq qanunvericilik aktlarnda aq kild gstrilib. Bura aadaklar daxildir: Read more

Markalanmada mhsulun ad, nv v trkibi, istifad sahsi v qaydalar, istehsal tarixi v yararllq mddti, saxlanma rtlri, istehsalnn ad, nvan v normativ sndlrd tlb olunan digr mlumatlar ks olunur. Azrbaycan Respublikasnn razisind istehsal ediln, habel ixrac ediln mallarn zrindki etiketlr v digr yazlar mvafiq xarici dillrl yana, dvlt dilind d olmaldr. Azrbaycan Respublikasna idxal ediln yeyinti mhsullarnn zrindki etiketlr v adlar, onlardan istifad qaydalar bard izahat vrqlri baqa dillrl yana, Azrbaycan dilin trcmsi il mayit olunmaldr. Kimyvi v bioloji preparatlarla ilnmi knd tsrrfat mhsullarnn taralar zrind mvafiq xbrdarlq yazlar v nianlar olmaldr. Mvafiq qaydada qabladrlm v etiketldirilmi yeyinti mhsullarna mt nianlar v trixli kodlar vurulur. Sahibkarlq faliyyti il mul olmaq hququ vern sndin nmrsi, onu tsdiq edn orqann ad, zruri hallarda onun sertifikatladrlmas (AZS), xsusi tlblr cavab vern mallar (ilr, xidmtlr) n is dvlt standartlarnn nmrsi haqqnda mlumat verilmlidir. Ekoloji tmiz mhsullar sertifikatladrldqdan sonra "ekoloji tmiz" markas vurulur. Yeyinti mhsuluna "malicvi", "phriz" v onlara brabr tutulan adlarn verilmsin v reklam xarakterli digr mlumatlarn etiketd yerldirilmsin yol verilmir. Markalanmada istifad olunan iarlr gldikd is onlar tyinatndan v mhsulun istehsal edildiyi regiondan asl olaraq dyiir v 100-l bu cr markalar mvcuddur. Maraql olan mvafiq internet saytlara mracit ed bilrlr (ms. www.labelsourceonline.co.uk). Avropa Birliyind markalanmaya dair tlblr gldikd is burada tlblr mhsulun nvndn asl olaraq dyiir. Yeyinti mhsullarnn markalanmasna dair tlblr Birliyin 79/112/EEC Direktivind z ksini tapmdr. Yeyinti mhsullar il bal sas tlblr aadaklardr: Read more

yeyinti mhsulunun satlarkn ad; mhsulun trkibi; mhsulun trkibinin miqdar; mhsulun qabladrmadan qabaq kisi; mhsulun istismar mddti; saxlanma v istifad raiti; istehsalnn ad, nvan v laq vasitlri;

mhsulun mn lksi; mhsulun istifad qaydalar; mhsulu xsusi trkibi - GMO, thlkli maddlr v s. mhsullara dair spesifik tlblr- t v sd mhsullar, ikilr v s.

7. GSP & GSP+

GSP (Generalized system of preference) - mumildirimi preferensiyalar sistemi myyn qrup mallar n idxal gmrk tariflrinin tutulmamas v ya gztli tutulmasn nzrd tutuan sistemdir. Avropa Birliyi digr lklrd olan GSP sistemindn lav GSP+ sistemin d malikdir. GSP sistemind mumi v xsusi tdbirlr nzrd tutulur: Read more: mumi tdbirlr mumi ticart gztlri sasnda btn inkiaf etmkd olan lklr ttbiq edilir v n lverili Rejim (MFN - Most Favored Nation) tarifinin btn lklr n azaldlmasn nzrd tutur. mumi tdbirlr rivsind hssas mhsullara 3.5 % (spesifi rsumlar olduqda is 30%), qeyri hssas mhsullar n is 100 % gzt nzrd tutulur. Xsusi stimul tdbirlri traf mhit, mk qanunlarna cavab vern v zif inkiaf etmi lklr daha yksk gztlrin verilmsini nzrd tutur. Avropa urasnn 10 dekabr 2001-ci ild qbul edilmi (2501/2001) Qrarna sasn, balq v polad mhsullar istisna olmaqla Azrbaycandan ixrac olunan digr mallara gztlr ttbiq edilirdi. Bu Qrarda Azrbaycana xsusi stimul tdbirlrinin ttbiqi nzrd tutulmamd. urann n son 2005-ci il 27 iyun tarixli Qrar (980/2005) il Azrbaycana yuxarda qeyd olunan mallar zr ttbiq olunan mhdudiyytlr aradan qaldrlmdr. Lakin, Azrbaycana yen d xsusi stimul tdbirlrinin ttbiqi nzrd tutulmamd. 2009-cu ilin yanvar aynn 1-dn etibarn is Azrbaycan Avropa Birliyinin tqdim etdiyi gztli ticart sisteminin n st pillsi olan "GSP+" proqramna benefisiar lk statusu il daxil edilmidir. "GSP+" proqram benefisiar lky digr stimul tdbirlrindn daha geni imtiyazlar verir. Ntic olaraq Azrbaycan hm hssas, hm d qeyri-hssas minlrc mal qruplar zr z mhsullarn Avropa Birliyi bazarlarna rsumsuz ixrac imkann ld etmidir. GSP+ - a qoulma rtlri. Read more lklrin GSP+ sistemin zv olmas n aadak rtlr uyun glmsi lazmdr: "GSP+" proqramna qoulmaq n lk "n az inkiaf etmi lk statusu" damal v ya insan hquqlarna, mk hquqlarna, traf mhitin mhafizsin, keyfiyyti idaretmy dair BMT-nin 27 sas Konvensiyasna qoulmal v lkd bu Konvensiyalarn mddalarn tam tmin edn qanunvericilik bazas mvcud olmaldr; Avropa Birliyinin GSP-y uyun mallar zr mcmu idxalnn 1 faizindn azn Birliy ixrac etmi olsun; Benefisiar lk il ardcl olaraq Dnya Banknn tsnifatnda yksk glirli lk kimi ks olunmamaldr; Xarici iqtisadi faliyytin mal nomenklaturunun n byk 5 qrupu zr lknin Avropa Birliyin GSP-y uyun mallar zr ixrac GSP-y uyun mallar zr mumi ixracnn 75 faizindn ox olmaldr (ixracn diversifikasiyas zif olmaldr). GSP+ -dan xarlan lklr. Read more: Yuxarda qeyd olunan rtlrdn biri yerin yetirilmdikd lklr GSP + rejimindn xarlr. Msln, Birlmi rb mirliklri, Sudiyy rbistan, Bhreyn, Kveyt v s. lklr yksk glirli lklr olduundan GSP proqramndan xarlmdr; Ukrayna sas 5 mal qrupu zr idxaln 75 fazidn aa olmasna gr proqramdan xarlmdr; Ukrayna v Rusiya Avropa Birliyin GSP+ proqram rivsind mumi idxaln 1 faizindn ox ixrac etdiyindn GSPdn xarlb; BMT-nin 27 Konvesiyasnn mddalarn yerin yetirmdiklrin gr Belarusiya v Birma GSP + proqramndan xarlmdr. Azrbaycann GSP + -dan istifad imkanlar. Yuxarda qeyd ediln rtlr Azrbaycan uyun gldiyindn proqrama daxil edilib v n sas hl hmin rtlrdn xmasna qdr byk imkanlar mvcuddur. Bel ki, 2008-ci ilin sonuna olan gstricilr gr, Azrbaycanda adambana dn mumi Daxili Mhsulun hcmi 5400 AB dollarn tmsin baxmayaraq, Azrbaycan hl yksk glirli lklr qrupuna daxil edilmyib. Azrbaycanda 5 sas mal qrupu zr ixrac mumi ixracn 84.8 %-in tkil edir. Odur ki, hl kifayt qdr GSP proqram altnda ixrac imkanlar var.

 Azrbaycann GSP proqram altnda Avropa Birliyin mal ixrac AB-nin mumu GSP limitinin cmi 0.09 % -in tkil edir. mumiyytl Azrbaycan qeyri neft sektorunda ixracnn hams GSP proqram altnda ixrac edilrs tqribn 1 faizlik limiti doldura bilr. Bu is hl GSP proqram il mallarn ixracna kifayt qdr limitin olmas demkdir. Ancaq mlum olduu kimi, 2011-ci ild GSP+-dan istifad mddti bitir v bu mddtdn sonra yenidn mracit etmk lazmdr. Odur ki, yerli ixracatlarmz bu mddt rzind mhdud olan yaradlm bu frstdn maksimum istifad etmy almal v GSP + dan istifad sviyysi yksldilmlidir. Tssflr olsun ki, lkmizd son illr GSP+dn istifad sviyysi hr il daha da aa dr. mumiyytl Azrbaycann GSP+dan istifad sviyysi il bal aadak faktlar ox ciddi nzrdn keirmk lazmdr: Read more 2008-ci ilin yekunlarna gr Azrbaycann mumi xarici ticart dvriyysind Avropa Birliyinin pay 52,8 faiz, o cmldn ixracnda 56,5 faiz, idxalnda is 28,4 faiz tkil etmidir. Avropa Birliyinin dnya idxalnda pay 39 %-dir.

GSP+ proqram rivsind Avropa Birliyin ixrac rtlri. Read more: Avropa Birliyin rsumsuz mhsul ixrac etmk istyn ixracatlarn gzt ttbiq ediln mhsullarn Azrbaycan mnli olduu bard qtisadi nkiaf Nazirliyi yannda stehlak Bazarna Nzart zr Dvlt Xidmtindn "Forma A" mn sertifikatn ld etmlri zruridir. nki mhsul Avropa Birliyin daxil olarkn gmrkd "Forma A" mn sertifikat v fakturann (invoice declaration ) gstrilmsi tlb edilir. Bu mhsullar birbaa Avropa Birliyi lklrindn hanssa birin ixrac edilmlidir. Mhsullar Avropa Birliyin zv olmayan lklrdn sadc tranzit rejimind ke bilr. Hr hans bir mhsul nc lky ixrac edildikdn sonra, Avropa Birliyin tkrar ixrac edilrs (re - eksport), hmin mhsul GSP proqram rivsind rsumdan azad edilmir. Eyni zamanda, nc lklrin razisind maln mnsind dyiikliy sbb olacaq kild mal zrind dyiikliklr edilmmlidir. Yuxarda qeyd edilnlrl yana GSP+ proqram rivsind ixrac n aadak tlblr d lk v ixracat cavab vermlidir: Read more Mhsullarn mvafiq qruplar zr istehsala v ixraca bazas il uyunladrlmas; nzart edilmsi n inzibati prakndliyin aradan Mhsullarn mvafiq qruplar zr keyfiyyt v qaldrlmas v bir slahiyytli orqann mvcud olmas; thlksizlik gstricilrinin Avropa Birliyinin Mhsul istehsalnn standartladrlmas, standartlarna uyunluunu tyin edck analizlri sertifikatladrlmas, etiketlndirilmsi v aparan laboratoriyann olmas qabladrlmasnn Avropa Birliyi sistemin daretmd keyfiyyt nzart sistemlrinin uyunladrlmas; formaladrlmas; Knd tsrrfat mhsullarna dair qanunvericilik Ekoloji tmizliyin aradrlmas n (su, torpaq, bazasnn Avropa Birliyinin mvafiq qanunvericilik hava) monitorinqlrin keirilmsi. Yuxarda qeyd ediln tlblri yerin yetirn ixracat aadak mrhllr zr Avropa Birliyin mal ixrac ed bilr: Read more 1-ci mrhl- Mhsulun GSP+ prqramna aid olduun tyin edilmsi. Bunun n ixrac edilck mhsulun GSP + proqramna daxil ediln mhsullarn siyahsnda olub olmamas myyn edilmlidir. gr hmin siyahda ixrac edilck mhsul yer albsa onda malar ttbiq olunacaq gzti tyin etmk lazmdr. 2-ci mrhl- Dzgn GSP drcsin (advalor, spesifik v ya kombin edilmi rsumlara uyun) tyin edilmsi. Rsumlarn tyin edilmsi mala ttbiq ediln rsumun nvndn (advalor, spesifik v ya kombin edilmi) asldr. gr mal hssas maldrsa v advalor rsum ttbiq edilirs, onda maldan gmrk rsumu tutulmur. Bu halda digr dnilr edilir (ms, DV). Ancaq mal hssas mal kataqoriyasna aiddirs onda maln advalor rsumundan 3.5 % xlr (ms,7.5%-3.5%=4 % rsum), spesifik rsumdursa, gstriln mblin 30 % xlr (msln 6 Evro- 30 %= 4.2 Evro). gr mala kombin edilmi (msln, 6 %+7 Evro/100 Kq) rsum ttbiq edilirs, bu halda maln advalor

rsumundan veriln gzt (hssas mal olduqda 3.5 %, qeyri hssas olduqda 100%) xlr, spesifik rsumu is dnilir (msln, hssas maln kombin edilmi rsumu 6%+7 Evro/100 kq olduqda, onda onun hesablanmas 6%3.5%+7 Evro=2.5%+7 Evro kimi olur). 3-c mrhl- GSP + proqram il idxala dair AB-nin tlblrinin tyin edilmsi. Bu mrhld Avropa Birliyinin GSP rejimi atnda idxalna dair digr tlblri (salamlq, thlksizlik, sertifikatladrma v s. ) aradrlb yerin yetirilmlidir. 4-c mrhl- Maln mn tlblrinin yerin yetirilmsi. Bu mrhld maln mn tlblrin uyun glmsi n gstriln tlblri z mhsulunun istehsalnda nzr alr. 5-ci mrhl- GSP+ proqram il ixraca dair sndlrin ld edilmsi (lav A v invoys deklarasiyas). Bu mrhld ixracat stehlak Bazarna Dvlt Nzart Xidmtindn serifikat - Forma A alnr v lazm olduqda nvoys deklarasiyas doldurulur v bununla mhsul ixraca hazr vziyyt gtirilir. Qoruyucu tdbirlr, anti dempinq v kompensasiya rsumlar Read more: Mallarn ixrac zaman onlarn idxal lkd ticartin tsir edn tarif tdbirlrindn, elcd GSP+ rejimi zaman veriln gztlrin aradan qaldrlmasna tsir edn amillrdn biri d idxal olunan mallara qoruyucu, anti dempinq v kompensasiya rsumunun ttbiq edilmsidir. Bel ki, idxal olunan mallarn hcmi v qiymti daxili bazara v yerli istehsallara zrr verdikd, elcd yerli istehsallara dyn ziyanlar idxal arasnda sbb-ntic laqsi olduqda, yni yerli istehsallara dyn ziyann mhz idxaldan olduu sbut edildikd idxal lk kimi Avropa Birliyi d mumdnya Ticart Tkilatnn mvafiq sazilrinin tlblrin uyun olaraq mallara ttbiq olunan gztlri aradan qaldrr v ya idxal rsumun yuxar qaldrr. Bu tdbirlrin hr biri haqqnda qsa mlumat verk. Qoruyucu tdbirlr. Read morelky idxal olunan hr hans mhsulun hcmind kskin artm olduqda v bu artm daxili bazarda eyni mhsul zr yerli istehsala ciddi zrr vurduqda (yni daxili bazara dyn zrrl idxal arasnda sbb ntic laqsi olarsa) onda btn lklrdn idxal olunan mhsullara qoruyucu tdbirlr ttbiq olunur. Qoruyucu tdbirlr verilmi gztlrin aradan qaldrlmas, kvotann ttbiqi v ya idxal gmrk rsumlarn drclrinin yksldilmsi daxildir. Qoruyucu tdbirlr 4 il mddtin ttbiq btn idxal lklr ttbiq olunur, ancaq bu 8 il qdr uzadla da bilr. Qoruyucu tdbirlr yalnz idxal lknin zl sektorunun vsadti sasnda aradrlma aparldqdan v sbuta yetirildikdn sonra, elcd TT zvlri mlumatlandrldqdan sonra ttbiq oluna bilr. Kmiyyt mhdudiyytrinin (kvotalar) sviyysi is n son ildki faktiki idxaln orta drcsindn aa olmamaldr. Elcd, qoruyucu tdbirlr mvqqti tdbir kimi d ttbiq edil edil bilr v maksimum mddti 200 gn olmaldr. Avropa Birliyind 2008-ci ild hr hans mala qoruyucu tdbir ttbiq edilmmidir. Anti - dempinq rsumu. Read moredxal olunan mhsul dempinq mruz qalarsa v aa qiymt idxal eyni yerli mhsul istehsalna zrr vurarsa, onda idxal rsum drcsinin ykdldilmsi il anti dempinq tdbiri ttbiq edil bilr. Anti dempinq tdbiri yalnz mvafiq mhsulu dempinq mruz qalan lky ttbiq edilir. Ancaq qoruyucu tdbirlrd olduu kimi anti dempinq rsumunun ttbiqi n idxal olunan mhsullarn qiymtinin aa olmas il yerli istehsala dyn zrr arasnda sbb - ntic laqsi sbut olunmaldr. Bunun n mhsulun normal dyri tyin edilmli v qiymtin ucuzladrlmas haqqnda sbutlar olmaldr. Avropa Birliyi 2008-ci ild 128 anti dempinq rsumu ttbiq etmidir. Kompensasiya rsumu. Read moredxal olunan mhsul istehsal lksind dvlt trfindn subsidiyalara mruz qalarsa v maln dyri belc normal qiymtindn aa drs v ucuz qiymt yerli istehsala zrr vurarsa, idxal lk bir o qdr idxal rsumun qaldra bilr. Kompensasiya rsumu da mvafiq mhsulu dvlt trfindn subsidiyaladrlan lklr ttbiq edilir. Bunun n ixracat lkd aradrma aparb hmin lknin subsidiyaladrma siyasti yrnilmli v sbut edilmlidir. Aradrma 1 il mddtind aparlmal v qrar haqqnda idxal lk mlumatlandrlmaldr. 2008-ci ild AB-d 8 rsum ttbiq edilmidir.

Gmrk rejimlri. Read more Avropa Birliyind gmrk msllri Komissiya trfindn qbul edilmi Gmrk Mcllsi (800 shiflik) il tnzimlnir. 27 zv lkd ttbiq ediln bu mcll AB-n vahid idxal proseduralarn myynldirir. AB-d lkmizd olduu kimi aadak idxal gmrk rejimlri mvcuddur: Srbst dvriyy n buraxl Gmrk anbar Mvqqti idxal Tranzit Gmrk nzarti altnda emal Azad zonalar v anbarlara giri Bu rejimlr zr idxal rtlri v gmrk dnilri txminn bizd olduu kimidir. Bel ki, mallar Avropa Birliyind alq satq obyekti olduqda v Birlik daxilind istehlak olunduqda maln idxalndan gmrk rsumu tutulur. Tarif v qeyri tarif tdbirlri. Avropa Birliyind idxala ttbiq olunan tarif v qeyri tarif tdbirlri aadaklardan ibartdir: Tarif tdbirlri Read more dxal tarif kvotalar- bzi knd tsrrfat mallar n; Qoruyucu tdbirlr - bzi xsusi mhsullar n; Anti dempinq v kompensasiya rsumlar - mhsulu dempinq v squbsidiyaladrmaya mruz qalm bzi lklrin mhsullar n. Qeyri tarif tdbirlri Read more Bzi mhsullar n kvotalar; dxal lisenziyas - bzi knd tsrrfat, tekstil v metal trkibli mhsullar n; Sanitar v fitosanitar tdbirlr, texniki tlblr,

keyfiyyt tlblri; Bzi knd tsrrfat mhsullar n idxal sertifikatnn ttbiqi; Konkret mhsullarla bal digr tdbirlr.

Avropa Birliyind qida thlksizliyi.Read more Avropa Birliyind insan v heyvan qidasna dair tlblr direktivlr sasnda myynldirilib. mumilikd tlblr aadak sndlrd z ksini tapb: Qida mhsullarnda dair mumi tlblri myynldirn AB-nin Qida mhsullar haqqnda Qanunu (Regulation 178/2002) Qida mhsullarna dair gigiyenik tlblr ks etdirn Qrar (Regulation 853/2004) Pesdisitlr, baytarlq drmanlar v digr maddlr aid tlblr ks etdirn sndlr GMO trkibli mhsullarn istehsalna v dvriysin dair Direktivlr Qabladrma v markalanmaya dair tlblr ks etdirn direktivlr v s. Avropa Birliyind qida mhsullarn idxalna dair tlblr aadak mhsul kataqoriyalar n frqli myynldirilib: Heyvan mnli mhsullar Read mor 1. AB-nin siyahya daxil etdiyi lk trfindn idxal idxal oluna bilr. oluna bilr 3. Direktivin tlblrin cavab verir 2. HACCP v gigiyenik tlblr uyun olan mhsullar Qeyri heyvan mnli mhsullar (bitki mnli v s.)Read more 1. HACCP tlblrin uyun olmaldr 2. Qanunvericiliyin v Direktivlrin tlblrin uyun istehsal edilmlidir Qarq qida mhsullar Read more

1. HACCP tlblrin cavab vermlidir.

,2. Yuxardak tlblr uyun olmaldr v s

Heyvan mnli mhsullara dair tlblr. Heyvan mnli mhsullar n Avropa Birliyind aadak tlblr mvcuddur: Heyvan mnli mhsullar AB-n siyahya daxil edilmi lklrin slahiyytli orqan trfindn verilmi icaz sasnda idxal oluna bilr; Mallar srhdd baytarlq nzart mnqtlrin yoxlama n tqdim olunmaldr; Mallar baytarlq yoxlamas n zruri sertifikatlarla (baytarlq sertifikat) maiyt olunmaldr; 2002/99/EC Direktivinin heyvan salamlna dair tlblrin uyun olmaldr; Mmkn olduu tqdird salamlq v identifikasiya markasna malik olmaldr. Bitki mnli mhsullarn idxalna tlblr. Bitki mhsullar is aadak tlblr cavab verdikd idxal oluna bilr: Bitki v bitki mhsullar istehsaldan vvl, istehsal zaman v digr mrhllrd qoyulmu gigiyenik v fitosanitar tlblr uyun olmaldr; Mhsullar fitosanitar sertifikata malik olmaldr; Srhd nspeksiya Postunda yoxlamadan kemlidir; Mallar srhd atmamdan qabaq mlumatlandrlmaldr; Bitki mhsullar il yana bitki lavlri, bitki mhsullar il laqd olanmateriallar da tlblr uyun olmaldr. Qarsq mallarn (bitki v heyvan mhsulu) idxalna dair tlblr. Qarq mallar aadak tlblr cavab vermlidir: Qarq mhsullar gigiyenik, sanitar, fitosanitar v baytarlq tlblrin uyun olmaldr; stehsal HACCP prinsiplrin uyun olmaldr; Heyvan mnli mhsul olduqda, AB-nin tsdiq etdiyi siyahya daxil edilmi lkdn idxal olunmaldr v s. traf mhitl bal tlblr. dxal olunan mallarn traf mhit zrrli tsirlrinin qarsn almaq mqsdil AB-d aadak tlblr myynldirilib: dxal olunan thlkli kimyvi mhsullar nzartdn keirilmlidir; Thlkli drmanlar v preparatlarn istehsal, qabladrlmas v markalanmas AB-nin tlblrin uyun olmaldr; Mhsullarn v onlarn qabladrlmas v tullantlar AB Direktivlrin uyun olmaldr;. Gbrlr, deterqantlara, azon trkiibli maddlr dair xsusi tlblr yerin yetirilmlidir; Tullantlar idxal zaman xsusi nzartdn keirilmlidir. Mhsula dair texniki tlblr. Read more Mhsula dair thlksizlik tlblri AB-d Direktivlr v standartlarda z ksini tapr. Mhsulun thlksizliyin dair AB zvlrind tlblr "ilkin tlblr" kimi Direktivlrd myynldirilib ki, onlarn yerin yetirilmsi mcburidir. Bu tlblr Yeni Yanama (New Aproach) Direktivlrind z ksin tapmdr. Bu direktivlr uyunluq sertifikatladrlmas aparlmal v mvafiq mhsullar CE uyunluq nian il markalanmaldr. Bu tip direktivlr trfindn hat olunan mhsullarn siyahs bu tlimata lav olunur (lav 2). lkin tlblr yerin yetirilmyn v CE markalanmayan mhsullar AB bazarna buraxlmr. Mhsulun hmin direktivlrin tlblri sasnda sertifikatladrlmas v CE markalanmas qaydalar is Qlobal Yanama (Global Approach) Direktivlrind ks olunmudur. Mhsulun texniki xsusiyytlrin dair lav tlblr is harmonikldirilmi standartlarda z ksini tapmdr ki, onlar zr CE markalanmas knll xarakter dayr. Bu tip direktivlr uyunluq sertifikatlamas olmadan da mallar AB-n idxal oluna bilr. AB-nin qabladrmaya v markalanmaya dair tlblri. Qabladrmaya dair mvafiq blmd geni mlumat verildiyindn burada sadc markalanmaya dair AB-nin tlblrin (yeyinti mhsullar n) qeyd edirik (mhsulun

zrind qeyd olunmal mlumatlar): Yeyinti mhsulunun satlarkn ad; Mhsulun mn lksi; Mhsulun trkibi; Mhsulun istifad qaydalar; Mhsulun trkibinin miqdar; Mhsulu xsusi trkibi - GMO, thlkli maddlr v Mhsulun qabladrmadan qabaq kisi; s. Mhsulun istismar mddti; Mhsullara dair spesifik tlblr- t v sd Saxlanma v istifad raiti; mhsullar, ikilr v s. stehsalnn ad, nvan v laq vasitlri; Mallarn Avropa Birliyin idxal proseduralar: Mallar Avropa Birliyin idxal proseduralarn aadak ardcllq zr tsvir edk. 1-ci mrhl Read more- Giri Xlas Deklarasiyasnn (Entry summary declaration- ENS) doldurulmas v gndrilmsi. Mhsulun idxalndan vvl mhsulun riskin qiymtlndirmk v logsitika mddtinin yerin yetirilmsin nzart etmk n ixracat trfindn ENS doldurularaq Gmrk girii ofisin (Customs entry office) gndrilmlidir. Bu sndd thlksizlikl bal mlumatlar ks olunmur. Bu deklarasiya nqliyyatn nvndn asl olaraq Birliyin srhddin atmazdan 1-4 saat vvl doldurularaq elektron formada gndrilmlidir. Aadak mhsullar n ENS tlb olunmur: Elektrik enerjisi; xsi baqajda olan yklr; Boru kmri il dama; ifahi deklarasiyasna icaz veriln mhsullar v s. ENS-d nqliyyatn nv, nqliyyatn kodu, srhdd atma vaxt, ataca giri ofisi v s. haqqnda mlumat olur. ENS-ni mal dayan v ya onun adndan digr bir xs doldurub gndr bilr. Gmrk ofisi ENS-ni qbul edib hr hans risk olmadqda ENS-ni qeydiyyata alr v Danma stinad Nmrsi (MRN- Movement reference number) verir. ENS-nin tsdiqi haqqnda mlumat mal dayana, ENS-ni tqdim edn (gr frqli adamlardrsa) v Avropa Birliyin birinci giri ofisin gndrilir. Bununla maln birinci giri ofisin glmsin icaz verilir. 2-ci mrhl- Read more Mallarn nqliyyat vasitsil giri gmrk ofisin atmasna az qalm gmrk orqanlarnn risk analizin aparlmasna hazrlq mqsdil atma notifikasiyas verilmldir. Bu MRN vermkl v ya ENS- aid mlumatlar tqdim etmkl hr hans formada hyata keiril bilr. Mal gmrk mntqsin atanda gmrk rsmildirilmsin balanr. 3-c mrhl- Read more Maln gmrk nzartindn v inspeksiyalardan keirilmsi. Mallar gmrk srhddin atdqda sonra onlara gmrk bax keirilir v maln nvndn asl olaraq sanitar, fitosanitar, baytarlq v digr inspeksiya mntqlrindb keirilir. Yoxlamalar msbt olduqda inspeksiya nticlrin dair msbt ry verilir. 4-c mrhl- Read more Maln gmrk rsmildirilmsi. Gmrk rsmildirilmsi n gmrk deklarasiyas doldurularaq tqdim edilmlidir. AB-d gmrk deklarasiyas zv lklri arasnda razladrlm Vahid Adminstativ Snd (Single Adminstrative Document -SAD) sasnda aparlr. Bu snd iki formada - elektron v kaz formasnda tqdim oluna bilr. SAD 8 shifdn ibart olur v hr shif aadak mqsdlr n istifad olunur: Gmrk mntqsind saxlanlr. Maln atd son lknin gmrk orqan trfindn Statistika mqsdlri n gtrlr. gtrlr. dxalya qaytarlr. Statistika mqsdlri n istifad olunur. Tranzit rejimind gtrlr. Yk sahibin qaytarlr. Tranzit rejimind istifad olunur. SAD Azrbaycanda ttbiq olunan gmrk yk bynnamsin vz edir v htat etdiyi msllr lkmizd mvcud olan bynnamnin hat etdityi msllrl eynidir. SAD-n formas bu tlimata lav olunur (lav 3). mumilikd SAD-da aadaklar haqqnda mlumat z ksini tapr. mliyyata clb olunmu trflr haqqnda mlumat (idxal, ixracat, nmaynd); Gmrk rejimi;

 Mal haqqnda mlumat (tarif kodu, kisi, say), yeri v qabladrmas; Nqliyyat vasitsi haqqnda mlumat; Mn lksi, ixrac v tyinat lksi haqqnda mlumat; Kommersiya v maliyy mlumatlar (incoterms, faktura dyri, faktura valyutas, mbadil drcsi, sorta v s.); SAD-a qoulmu sndlrin siyahs (mn sertikat, nqliyyat sndlri v s); Deklarasiya v gmrk dni metodlar (nd, krm v s.). SAD-la birlikd mhsulun nvndn v idxal rejimindn asl olaraq aadak sndlr tqdim olunur: Mn sertifikat (Forma A); nvoys deklarasiyas (GSP n); Nqliyat sndi (tir karnet, ata karnet v s.); Maln yoxlama nticlrin dair sndlr; Kommersiya invoysu; Qabladrma sndi (packing list); Gmrk dyr deklarasiyas; Konsament (bil of lading); nspeksiya sertikatlar (salamlq, baytarlq, Tarif kvotasnn ttbiqi n snd; fitosanitar); Aksiz vergilr n sndlr; dxal lisenziyas; DV n sndlr; dxal sertifikat; Yuxarda xsusi irftlrl qeyd olunan sndlr mhsula uyun olaraq, digrlri is istniln halda tlb olunur. Hmin sndlrdn bzilri haqqnda digr blmlrd mlumat verilmidir. Burada yeni sndlr haqqnda qsaca mlumat verk: Kommersiya invoysu Read more- idxal il ixracat arasnda svdlmni sbut edn v maln faktura dyrini ks etdirn snddir. stniln dild ola bilr. Ata karnet Read more- srgilrd, yarmarkalarda istifad v elmi analizlr mqsdil AB-n avtomobil nqliyyat il mvqqti idxal olunan mallar n tlb olunur. Gmrk dyri deklarasiyas- Azrbaycanda olduu kimi AB-d d idxal zaman maln gmrk dyrin ks etdirn v onu sasnda gmrk dnilri tutulan snd olaraq gmrk dyr deklarasiyas (maln dyri 10.000 Evrodan yuxar olduqda) tqdim olunmaldr. Bu SAD-la birlikd tqdim olunur. dxal lisenziyasRead more - AB-d bzi mallar n TT-nin dxal Lisenziyaladrlmas saziinin mddalarna uyun olaraq hr gtiriln mal partiyas n idxal lisenziyas tlb olunur. dxal sertifikat - dxalnn tlbi sasnda AB-nin slahiyytli orqan trfindn idxaln axnna nzart, elcd tarif kvotalarnn v qoruyucu tdbirlrin ttbiqi mqsdil bzi knd tsrrfat mhsullarna veriln snddir. Qabladrma sndi Read more- kommersiya invoysu il birlikd tqdim olunan v hr 3-c drcli qabn irisind olan qablarn say, kisi, qabladrmann nv,hr qabdak mallarn miqdar haqqnda mlumat vern snddir. Konsament - Gmi il dama zaman maln limanda alnmasn tsdiq edn snddir. Bu limanda maln gmi sahibi trfindn alnmasn sbut edir v idxalya atdrlr. Gmrk dnilrinin hesablanmas. AB-d bizd olduu kimi aadak gmrk dnilri mvcuddur: Read more dxal gmrk rsumlar Gmrk rsmildirmsin gr ym DV Anbar xidmti n ym Aksiz vergi Digr spesifik ymlar Gmrk idxal rsumlar. Read moreMaln gmrk rsumu kombin edilmi nomenklaturada hr mal mvqeyi n tyin edilmi rsumlardr. AB-d d gmrk rsumu advalor, spesifik v qarq (fixed) olaraq tyin edilmidir. Gmrk rsum drclri AB-nin saytndak online database (http://exporthelp.europa.eu) vasitsil tyin edil bilr. Rsumun hesabalnma qaydasn baa dmk n aadak cdvl diqqt yetirk. lav dyr vergisi. AB-d normal DV drcsi minimum 15 % -dir. Ancaq zv lkdn lky drclr dyiir (1525 % aras). zv lklrd DV-nin drclri v onlara endirimlr bu tlimata lav olunur (lav 4). DV maln gmrk dyrinin, gmrk rsumunun v digr gmrk dnilrinin cmindn tutulur. Bzi hallarda endirilmi DV ttbiq oluna bilr. Endirilmi DV 5-15 faiz aras ola bilr. Aadak mallar n endirilmi rsum ttbiq edilir:

 Qida mhsullar. Kitablar v digr nr materiallar. Su mhsullar. Srgilrd, muzeylrd, yarlarda istifad mqsdil Drman vasitlri. gtiriln mallar v s. Tibbi avadanlqlar. Yuxarda qeyd olunan sndlr hazrlandqdan, mallarn inspeksiya nzartindn keirildikdn v gmrk dnilri edildikdn sonra mal gmrk srhddindn keiril bilr. Mal birinic girii ofisind btn sndlr tqdim edildikdn v dnilr dnildikdn sonra rsmildirmdn keir v buraxl n icaz verilir. Gmrk rsmildirmsindn kerkn hr snddn zruri nsxlr gtrlrk orjinallar v ya nsxlri geri qaytarlq. Sonra mal gmrk nzartindn keirilir. Burada manlar xsusi zonaya daxil edilrk rentgen aparatnda keirilir. Hr hans bhli bir ey olmadqda buraxlr, ks halda gmrk nzarti altnda alr.

8. Xarici Bazarlara Giri

Xarici bazarlara giri formalar: xracat xarici bazalara z mhsullarn atdrlmasn bir ne variantlar zr hyata keir bilrlr ki, buna xarici bazarlara giri formalar deyilir (modes of foreign market entry). Xarici bazarlara giri formalar (mallarn sat) birbaa, dolay v partyorluq kimi tsnifldirilir. Bu giri formalarnn zn mxsus stnlk v atmamazlqlar var ki, onlarn rhi v seilmsi metodologiyas beynlxalq marketinqin mvzusu olduundan burada onlara geni yer vermyciyik. Giri formasnn seilmsi mhsuldan, onun sat xsusiyytindn, nqliyyat, dama v gmrk xrclrindn v digr amillrdn asldr. ndi qsaca hr bir giri formas haqqnda qsa mlumat verk. Birbaa ixrac:Bu mal ixracatsnn z trfindn hdf bazarda maln mxtlif vasitlrl satlmasdr. Bu variantn stnly ixracatnn hdf bazardak ticartin v mallarnn marketinqin birbaa nzart etmk imkannn olmasdr. Lakin, bu variantn xrclri ox olur v kiik mssislr o qdr d lverili deyil. Birbaa ixrac tsnifatna aadak giri formalar daxildir: Maln birbaa son istifadilr satlmas. Birbaa satda aadak variantlardan istifad oluna bilr. 1. Kataloqlar paylamaqla sifarilrin alnmas v atdrlmas 2. Potensial mtrilrl e-mail vasitsil laqy girib satmaq 3. E-sat (online market v s.) 4. Nmayndni potensial bazarlara gndrmkl mtri ylmas v maln atdrlmas

Nmayndlik amaqla sat - Potensial bazarlarda filial v nmayndlik amaqla mtrinin clb olunmas v maln ixrac edilrk nmayndlik trfindn paylanmas. Ticart srgilrind itirak etmkl sat.

Partnyorluq v ya alyans sasl ixrac formalar:Bu variantda ixracat idxal lkd zn ticart trfda tapmaqla ortaq mssis ar v idxal lk bazarna hmin trfda vasitsil girir. Bu variantn stnly ondan ibartdir ki, xrclri nisbtn aadr v ixracat trfindn marketinq aradrmalarn aparlmasna ehtiyac olmur. Mnfi chti ondan ibartdir ki, ixracatnn xarici bazarlara v mhsullarn marketinqin, xusil d qli mlkiyyt hquqlarnn mdafisin nzart imkanlar azalr. Bu tsnifata aadak variantlar daxildir:

Lisenziya sasnda istehsal v sat - bu halda mhsul istehsals hdf bazarn mssissin onun mt nianndan istifad edrk onun istehsal texnologiyasna uyun mhsul istehsal edib satlmasn nzrd tutur.

Franayzinq sasnda istehsal v sat- Bu da lisenziyann bir nvdr, yni, mal digr lkd eyni adda istehsal edilir. Birg mssis (joint venture)- ortaq kapital v idaretmd hr iki trfin itirak il alan mssisdir ki, masir dvrd bu biznes nv geni yaylb. nki, bu variantda digrlrindn frqli olaraq xrclr nisbtn aa olur v ixracat birg mssisd trfda olduuna gr qli mlkiyyt hquqlarna nzart ed bilir. Tam kapital sasnda alan mssis- digr lknin razisind 100 % kapital qoymaqla alan mssisdir.

Dolay ixrac formalar : Bu variantda ixracat xarici bazarlara yalnz vasitilrdn istifad etmkl girir. Bel olduqda ixracatnn xarici bazara birbaa girmir v mhsullarn z tqdim etdmir. Bu tsnifata daxil olan variantlarn stnly ondan ibartdir ki, ixracat mtri clbi v marketinq aradrmalar n xrc kmir v bellikl aa xrclrl ixrac ed bilir. Kiik v mssislr n daha lverilidir. Mnfi chti is ixracatnn mallarnn marketinqin nzart ed bilmmsi v xarici bazarlarla tan olmamasdr. Bu tsnifata aadaklar daxildir:

Sat nmayndliklri v ya agentlr -mala mtri tapr v onu mal sahibi il laqlndirmkl komissiyon sasda glir ld edir; Distribyutorlar - distribyutorluq mqavilsi balamaqla mal mal sahibindn daha ucuz qiymt alr v srbst satn hyata keirir; Topdansat irktlri - mal birbaa istehsaldan alaraq idxal edir v satr; xracn idarolunmas irktlri- ixracat lkd yerlmkl maln ixracn v idaxya atdrlmasna dair btn ilri hyata keirir. Bu gmrk brokeri d ola bilr; xrac ticart irktlri - Daha ox agent kimi faliyyt gstrir, yni satc il alc arasnda vasitilik funskiyasn hyata keirir; Ticart evlri v s.

Tarif v qeyri - tarif tdbirlri: xracatnn xarici bazarlara girii zaman onun ticartin ciddi tsir edn amillrdn biri d idxal lknin daxili bazarn qorunmas v milli maraqlarn tmin olunmas n idxala ttbiq etdiyi tariff v qeyri tarif tdbirlridir (ticart rejimi). Demli, tarif v qeyri tarif tdbirlri (xarici ticart rejimi) dedikd mallara ttbiq olunan tarif mhdudiyytlri v gztlri, elcd mallarn idxalna v ixarcna ttbiq olunan kvotalar, qadaalar, lisenziayalar, icazlr v digr tdbirlr (qeyri tarif tdbirlri) nzrd tutulur. Tarif tdbirlrin aadaklar daxilidir:

gmrk rsumunun aradan qaldrlmas; gmrk rsumu gztlrinin verilmsi; tarif kvotalarnn ttbiqi. Tarif kvotas dedikd idxal olunan maln idxal rsumunun myyn miqdarda idxalna qdr (msln, illik 10 ton idxal olunana qdr) aa olmas, hmin miqdarda idxaldan sonra rsumun yuxar qaldrlmas nzrd tutulur ; qoruyucu tdbirlr, anti dempinq v kompensasiya rsumlarnn ttbiqi mqsdil idxal rsum drclrinin qaldrlmas.

Qeyri tarif tdbirlrin is aadaklar daxildir:

kvotalar; idxal lisenziyas; mn lksi; thlksizlik, keyfiyyt, sanitary, traf mhit, fitosanitar, baytarlq tdbirlri;

idxal qadaalar; dvlt mssislri, subsidiyalar v satnalmalar; xsusi mhsullarn idxal rejimi;

gmrk qiymtlndirilmsi v grmk ymlar; valyuta nzarti v mbadil mhdudiyytlri; xracn qiymtlndirilmsi

ixrac mhdudiyytlri; qiymt nzart v s.

9. xrac Qiymtlrinin Myynldirilmsi

: Dnya bazarlarnda rqabtin ildn-il artmas, irktlrin marketinq altlrindn biri olan qiymt faktorun hmiyytini daha da artrr. Dqiq hazrlanm marketinq siyasti v marketinq plan olmadan beynlxalq bazarlarda mhsul v xidmtlr satmaq demk olar ki, mmkn deyil. Bel bir siyastin v plann hazrlanmas n hr eydn vvl beynlxalq bazarn aradrlmas v marketinq kompleksinin hazrlanmas tlb olunur. Mxtlif bazarlarda qiymtlrin myynldirilmsi n mxtlif amillrin nzr alnmas vacibdir. Qiymt tlbata v sata tsir edn sas amillrdn biridir. Mhsul v ya xidmtlrini ixrac etmk v xarici bazarlarda mvffqiyyt qazanmaq istyn i adam z qiymt siyastini dzgn myynldirmlidir. Xarici bazarlar n qiymtin myynldirilmsi zaman hmin bazarda analoji mhsullarn qiymti, tlbat, rqabt mhiti v s. faktorlarn yrnilmsi v nzr alnmas vacibidir. xrac mhsullarnn qiymtlrin tsir edn amillr diqqtl yrnilmli v qiymt siyasti dzgn myynldirilmlidir. ks tqdird irktin hmin bazarlarda uur qazanmas v istdiyi gliri ld etmsi demk olar ki, mmkn deyil. Qiymt Siyasti Xarici bazarlarda qiymt siyastinin myynldirilmsin tsir edn sas amillr aadaklardr: Hdf bazarnda qiymtin rolu Qiymtin hesablanmas metodu Yeni mhsullar zr qiymt siyasti Mxtlif bazarlarda eyni v ya mxtlif qiymtlr Qiymtin mhsulun hyat dvrn uyunladrlmas Qiymt zr mhdudiyytlr v s.

Qiymt siyastini myynldirrkn ixracat sas iki yanamadan birini se bilr: aktiv qiymt yanamas passiv qiymt yanamas

Aktiv qiymt yanamas - burada irkt marketinqin sas altlrindn biri olan qiymtdn aktiv alt kimi istifad etmkl hdf bazarnda qarsna qoyduu hdflr nail olmaa alr. Bu yanamada hdf bazarlarnn monitorinqi v bazardak dyiikliklr evik cavab vermk imkanlarndan istifad edilmli, irktin qiymt siyasti hdf bazarnn tlblrin uyunladrlmaldr. Passiv qiymt yanamas - bu yanamadan daha ox sas sat bazar daxili bazar olan v mhsulunu yalnz ixrac etmkl kifaytlnn irktlr istifad edirlr. Onlar hdf bazarndak biznes mhitindn sasn xbrsiz olur v xarici bazar n qiymtlrin myynldirilmsi irktin xarici trfdalarnn zrin dr Qiymt Beynlxalq Ticartin sas elementlrindn biri olaraq aadak msllrl birbaa laqddir: Dzgn kmiyyt (miqdar) (kmiyyt artdqca qiymt enir) Dzgn myynldirilmi keyfiyyt (hdf bazarnn keyfiyyt tlbi) Dzgn vaxt (hans hdf bazarna v n vaxt girmk daha yaxdr) Dzgn xrclr v ya dzgn qiymt (qiymtin myynldirilmsind xrclrin rolu v seiln metodologiya) Qiymtin marketinq alti kimi sas mqsdlri aadaklardr:

 Bazar paynn qorunmas v ya artrlmas; Qiymtin rqiblrl mqayis edilmsi; Rqabtdavaml olmaq; Nzrd tutulan glirlr nail olmaq v ya glirlri

artrmaq; stehsal gcndn tam istifad etmk; Yksk keyfiyyt imicini yaratmaq; Biznesin davamllna nail olmaq.

Btn yuxarda sadalananlar dzgn qiymtin myynldirilmsi n zmin yaradr. Dzgn qiymt n demkdir? Qiymtin myynldirilmsin bir sra amillr tsir edir. Bu amillrin bzilrin nzart etmk mmkndr v bu amillr daxili amillr adlanr. Nzart altnda olmayan amillr is xarici amillr deyilir. Daxili amillr (nzart edil biln amillr): Mhsulun maya dyri Buraya mhsulun istehsal v qabladrlmas xrclri d daxildir (xammal, ii qvvsi, icar, idaretm v inzibati xrclr) Sat v atdrma xrclri Beynlxalq ticartd nqliyyat v atdrma xrclri mhm rol oynayr. Mallarn ixrac edilmsi zaman bu xrclrin dzgn anlalmas vacibdir. Mallarn keyfiyyti Unikal v ya nadir mhsullar daha baha qiymt satla bilr. Marketinq xrclri nkiaf etmi bazarlarda mal satmaq n bazara irlilm xrclri nzr alnmaldr. Mhsulun tannmas v imici Reklam v digr mlumatlar mhsulun clbediciliyini v tlbatn artra bilr. Xarici amillr (nzart altnda olmayan amillr): Hdf bazarnda qbul olunmu qiymtlr Bzi hallarda hdf bazarlarnda qiymt mvcud olan analoji mhsullarn qiymti il myyn olunur. Tlb v tklif Bu hdf bazarnda mhsula olan tlbatla myynldirilir. Msln mvsmi xarakter dayan meyv v trvz v s. Rqabt mhiti Rqabt mhitinin srt olmas qiymtlr tsir edir. Bir ox hallarda ixracat bu qiymtlr uyunlamaldr. Xarici valyuta mznnlri Qiymtlr bzi hallarda xarici valyutann mznnsinin dyimsin uyun dyiir. Qiymtin myynlmsind bunu nzr almaq lazmdr. Qiymtqoyma sullar

Xrclr sasn qiymtqoyma: Burada mhsulun maya dyrinin zrin istehsalnn ld etmk istdiyi glir marjas lav olunur. Bu sulun sas zif chti ondan ibartdir ki, burada mhsula olan tlbat nzr alnmr v satcnn mhsullarn sata bilmmsi il nticln bilr. Bu yanamann sas sullar aadaklardr: 1. Btn xrclr sasn qiymtqoyma 2. Birbaa xrclr sasn qiymtqoyma Btn xrclr sasn qiymtqoyma Bu sulda btn dyin v sabit xrclr, elc d istehsalnn ld etmk istdiyi xalis glir nzr alnr. Bu sula sasn hesablanan qiymt 6,9 AZN brabrdir. 3,5AZN + 2,4AZN +1,0AZN = 6,9AZN Burada: 3,5 AZN - cmi istehsal xrclri 3. Marjinal xrclr sasn qiymtqoyma 4. Zrrsizlik nqtsin sasn qiymtqoyma

2,4 AZN - cmi sat xrclri

1,0 AZN - nzrd tutulan xalis glir

Msrflr dyin v sabit xrclr kimi tsnifldiril bilr. Dyiiln xrclr istehsal artdqca artrlar, sabit xrclr is istehsaln hcmindn asl olmayaraq dyimz qalrlar. Zrrsiz nqt n mnft nd ki, zrrin olmad sat hcmini ks etdirir. Birbaa xrclr sasn qiymtqoyma Birbaa xrclr sasn qiymtqoyma xsusi formula sasn hesablanr: BX=XM+BX+DX+X+G Burada: BX - birbaa xrclr XM - sas materiallar (xammal) BX - birbaa ii xrclri Bizim misala sasn: BX = 1,0 Azn + 1,2 Azn + 0,8 Azn + 0,5 Azn + 1,0 Azn = 4,5 Azn Burada: sas materiallar (xammal) (XM) 1,00 Azn mk haqq xrclri (B) 1,20 Azn Dyin izafi xrclr (DX) 0,80 Azn Marjinal xrclr sasn qiymtqoyma

DX - dyin istehsal xrclri X - izafi istehsal xarclr G - istehsalnn xalis gliri

Sabit izafi xrclr (X) 0,50 Azn Istehsalnn xalis gliri (G) 1,0 Azn

Marjinal xrclr sasn qiymtqoyma sulu xsusi mhasibatlq suludur. Burada marjinal xrclr lav dyin xrclr sasnda myyn olunur. Bu sulda istehsal olunan mhsulun 1 vahidinin qiymti mumi xrclrin dyimsin uyun olaraq myynldirilir. Msln: xrac mhsullarnn qiymtinin myynldirilmsi zaman sabit xrclr nzr alnmaya bilr, bel ki, bu

xrclr daxili bazarda satlan mhsullardan ld olunan glir hesabna dnilir. Bizim misala sasn qiymt brabrdir: Q = 1,0 Azn + 1,2 Azn + 0,8 Azn + 1,0 Azn = 4,0 Azn Burada: sas materiallar (xammal) 1,00 Azn Dyin izafi xrclr 0,80 Azn mk haqq xrclri 1,20 Azn Istehsalnn xalis gliri 1,0 Azn Qeyd: Yuxarda ks olunan xrclr dyiiln xrclrdir. Zrrsizlik nqtsin sasn qiymtqoyma Zrrsizlik nqtsin sasn qiymtqoyma irkt alternativ qiymtlrin cmindn ld olunan glirlrin nticlrini mqayis etmk imkan verir. irkt maksimum glir nail olmaq n qiymti sat hcmin gr myynldir bilr. Bizim misalda istehsala kiln sabit izafi xrclr 0,5 Azn tkil edir. Bu norma sasnda 10 min dd n izafi sabit xrclr (X) 5000 Azn brabr olacaq. Qiymti (Q) bilmirik, istehsal n nzrd tutulan bir vahid dyiiln xrclr 3,0 Azn brabrdir. Zrrsiz nqtsinin myyn edilmsi dstuturundan istifad edk v qiymti hesablayaq. 10000 dd = 5000 Azn / (Q - 3 Azn) Q = 3,5 Azn Qeyd: Daxili bazarda kiln sat xrclri btn hallarda qiymtin myyn edilmsind nzr alnmr. Bazara sasn qiymtqoyma Tlbata sasn qiymtqoyma: Bu sul mtrilrin qbul etdiyi dyrin qiymtin saslanr. Burada yksk qiymt mtri marann yksk olduunu v aa qiymt mtri marann aa olduunu gstrir. Rqabt sasn qiymtqoyma: Bu sul rqiblrin davranlarnn dyimsin saslanr. Burada ixracatlar qiymtlrini z rqiblrin sasn myynldirir. Bunun n sas formalar aadaklardr: Tariflr uyun qiymt - burada qiymt bazarn xammal - ixrac v ya idxal lklri trfindn aparc irktlri trfindn myynldirilir. myynldiriln qiymt; Tklif qiymtlri - irktlrin tenderlrd qalib aparc dnya irktlrinin hmin mallar olan glmk n myynldirdiyi qiymtlridir. qiymtlri; Beynlxalq ticartd istifad olunan sas qiymt birjalarda v ya auksionlarda myynlir. nvlri bunlardr: Monopoliya qiymti - bazardak inhisarlar Bazis qiymti - mhsulun nvnn v keyfiyytinin trfindn myynlir; myyn edilmsi n istifad olunur, alc v satc Topdan sat qiymti - byk kmiyytd satlan arasnda danqlarda myyn olunur; mallarn qiymtlrini ks etdirir, mxtlif mnblrd Alq-satq qiymti - mallarn gndrilmsi rtlri il drc olunur; myyn olunur (ncoterm); Praknd sat qiymti - kiik hcmli satlar n Dnya qiymti - mhsullarn nvndn asl olaraq myyn olunur myynldirilir: sas qiymt strategiyalar: "Qaymaq yma" strategiyas - sasn tbii v sni inhisarlar trfindn bu v ya digr mhsullarn / xidmtlrin ox yksk qiymtlr zrindn tklif olunmasdr. irkt bazardak tlbatn byk olduundan istifad edrk myyn bir mddt rzind bu strategiyadan istifad ed bilr. Bazara uyun qiymt strategiyas - sasn bazarda artq analoji mhsullara qiymt sviyysi myynlmi olduqda v xarici bazarlarda rqabtdavaml olmaq n istifad olunur. Bu strategiya irktdn istehsal xrclri haqqnda drin biliklrinin olmasn tlb edir.

 Bazara girm strategiyas - mal v xidmtlri n myyn edilmi aa qiymtlr, sat hcminin artmas hesabna kompensasiya olunur. Bu strategiya daha ox iri bazarlarda v mtrilrin aa qiymtlr hssas olduqlar zaman ttbiq edilir. xrac qiymtlrinin myynldirilmsi: xrac Qiymtlrinin frqli olmasnn sas sbblri: 1. xracla bal xrclr 3. xrac bazarnda rqabt v s. 2. xrac bazarnda tlbat Btn sadalanan amillrl yana qiymtin myynlmsin tsir edn qeyri-qiymt faktorlarn da nzr almaq lazmdr. sas qeyri-qiymt faktorlar aadaklardr: < ddialar v tlblr Keyfiyyt v qiymt arasnda laq eid imkanlar Satdan sonrak servis Satn tviq edilmsi (promotion) Satdan vvlki servis l ilri n yksk qiymtlr v s. Vaxtnda atdrma Qeyd olunduu kimi ixrac qiymtlrinin myynlmsin mxtlif amillr d tsir edir. xrac qiymtlrinin myynldirilmsin tsir edn sas amillr aadaklardr: Xsusi qabladrma - qabladrma il bal idxal lksinin tlblri, idxal lksinin nnlri v ya xsusi marketinq mqsdlri; Bank xrclri - xrac mliyyatnn maliyyldirilmsi v dm nvndn asl olaraq bank xrclri d mxtlif ola bilr; xrac lksind daxili danma - lk daxilind mallarn danma rtlrindn asl olaraq myynldirilir; Danma xrclri - alc il satc arasnda razladrlm danma rtlri il baldr; xrac gmrk xrclri - ixrac oluna mhsullarn nvndn v ixrac lksinin gmrk qaydalar v rsumlar il myynldirilir; lav sndlr - mal v xidmtlrin bu v ya digr lklr ixrac zaman idxal v ya onun lksi trfindn tlb olunan lav sndlri nzrd tutur; Satdan sonrak xrclr - bel xrclr misal kimi irktin satd mhsullara zmant vermsini gstrmk olar; Tbliat / tviqat (promotion) - ixrac bazarnda aktiv siyast aparan, reklam v tbliat faliyytin xrclnn vsaitlri nzrd tutur; Yoxlama xrclri (inspection) - (msln, keyfiyyt sertifikat, baytarlq sertifikat v s.) Digr manelr