You are on page 1of 3

MIZORAMA PASTOR BIAL LO AWM |AN DAN

Rev. H. Remthanga

Thuhma: Mizorama Kohhran din \an dan te, Bial leh Presbytery lo din \an dante hi a dangdai khawp mai. Mizo Kristian awm hmain Kohhran a ding a, Pastor Bial awm hmain Presbytery a awm a, Pastor Bial hmasa ber pangate chu a rualin siam a ni bawk. Kum 1898 February ni 15 khan Pu Zosaphluia chuan Banglapui (tuna Senior Executive Secretary luah) kawtzawla Rp In a sak chu Sikul atan te, Biak In atan leh Sande Sikul atan te a hawng a. Chu ni chu Mission Veng Kohhran chuan an din \anna niah pawmin 1998 February ni 15 khan an Kohhran Centenary an lawm a ni.1 Mizo Kristian hmasa ber Khuma leh Khra te chuan Biak in hawn a\anga kum khat hnu 1899 June ni 25-ah baptisma an chang. Kum 1915-ah Pastor Bial hmasa ber panga siam \an a ni a, chumi hma kum nga 1910 April thlaah Presbytery din a ni. Pastor Bial lo din \an dan: Mizoramah chuan April 22, 1910-ah Presbytery inkhawmpui hmasa ber neih a ni a, chumi hma chuan Mizo Kristian zingah Pastor an la awm lo va, Pastor Bial pawh siam a ni lo. Kum 1903-ah khan mi pathum, Dokhama leh Phaisama leh Vanchhunga te chu zirna pawh nei lovin Chanchin\ha hril darh turin tirh chhuah an ni a. A kum leh 1904-ah Phwka, 1905-ah Chhungka te tirh chhuah an ni bawk. Chung Tirhkoh pangate chu bial bk pk an ni.2 Kum 1907-ah Tirhkoh hna zirna (Theological School) din \an a ni a, mi panga - Thangkhma, Hauchhnga, Rosema, Taitea, Dngruma ten an zir \an a, 1910-ah Chhuahkhama chu Cherrapunji Theological College-a zir turin tirh a ni.3 Chhuahkhama chuan a rawn zir chhuak a, October 1913 Presbytery-ah nemngheh a ni a, Tun chinah hian mi a baptis-in a inneihtir thei tawh ang, Missionary angin, tih a ni a (Presby. Oct. 1913, No. X).4 Hetia nemngheh a nih hian Bial siamsak a ni lo va, Kum 1914 hi chuan Sp aiawh thei a nih avang khan bial nei lovin a ram pum khan a \ulna apiangah a zin \hin.5 October 1913 leh March 1914 Presbytery-ten hma an lo chhawp tawh angin October 1, 1914 Presbytery chuan Tirhkoh pali Vnchhnga, Phwka, Thangkhma leh Hauchhnga te chu Pastor atan a nemnghet ta a (Presby. Oct. 1913, No. XI; Presby. March 1914, No.14; Presby. Oct. 1, 1914, No. 1, 6).6 Hetia nemngheh an nih hian Presbytery chuan Pastor tharte tan chuan Bial a siamsak nghal mai lo va, thla nga emaw chu an awmna ngaiah an awm rih a ni. A kum leh 1915 March 25 Presbytery chuan Pastor pangate chu Bial a siamsak ta a. Hetiangin:Pastor Bial: Vanchhnga leh Hauchhngan Dokhama bial an in\hen ang a, Baptis tur leh inneihtir tur leh Sakramen pe tur chauhvin. Mi dang chuan Phwkan Hrnga bial; Thangkhman Chhngka bial; Aijal-in Hmar Bial. Heti hian an rel zui a: Pastor thutlkna: Tun achinah heng mi pali hian kan Sapte angin mi an baptis-in, an inneihtirin, Sakramen te an pe thei ang Phwka, Vanchhnga, Hauchhnga, Thangkhuma (Presby. March 25, 1915, No. 6, 7).7 Kum 1915 March 25 Presbytery-in an thawhna tur Bial panga a siamsakte kha a \hen dan tak leh a \hut hmunte hetiang hian dah a ni:1) Pastor Chhuahkhama Bial: Aizawl a\anga hmar lam, Tuirial leh Tlawng inkar zawng zawng; |hut hmun Mission Veng, Aizawl.
1 2

Lungphm, Aizawl: Mission Veng kohhran, 1998, p. 31 Saiaithanga, Mizo Kohhran chanchin, Aizawl: MTLC, 1993, p.35 3 Op.cit. pp. 36f. 4 Remthanga H., Synod Thurel Lakkhawm, Vol I, (1910-1950), Aizawl: SL & PB, 1996, p. 83. 5 Pastor Pension Fellowship, Krista Rawngbawltute chanchin, Aizawl: SL & PB, 2002, p. 34. 6 Remthanga, p. 83. 7 Op.cit. p. 84 1
www.mizoramsynod.org

2) Pastor Phwka Bial: Tlawng ral thlang lam zawng zawng; |hut hmun Bnghmun. 3) Pastor Thangkhuma Bial: Tuirial chhak lam, Champhai kawng hmar lam zawng zawng; |hut hmun Hmwngzwl (Aiduzawl ram chhungah) 4) Pastor Hauchhunga Bial: Champhai kawng chhim lam, Tlawng leh Tuichng inkar; |hut hmun - Sialsk 5) Pastor Vanchhnga Bial: Tuichang ral, Ngr achin chhim lam; |hut hmun - Champhai8 Sawi tawh angin Pastor Chhuahkhama 1913-a nemngheh a nih khan Bial siamsak a ni lo va, Missionary-te angin Mizoram pum puiah a \ul angin a zin kual \hin. Kum 1915 March thla Presbytery-in Pastor Bial panga a siamte kha Mizorama Pastor Bial hmasa berte an ni a. Pastor Bial din \an kum chht tur pawhin heng a tira Bial pangate dinhmun chhawm zltu ber Bialin hemi kum hi an inchhiar \anna tur niin a lang. Kum 1921 October thlaah Tirhkoh Liangkhaia chu Pastor atan nemngheh a ni a, Pastor Thangkhma bial phelin Saitual bial siamsak a ni a. Pastor Bial paruk a lo awm ta a.9 Kum 1924ah Mizoram Kohhran chu Assembly (tuna Synod)-a siam a ni a, hemi kum vek hian Mizoram chu Presbytery pathumah siam a ni a, Pastor Bial thar panga siam belh a ni bawk. Tichuan Mizoramah Pastor Bial 11 a lo awm ta a, chungte chu- Mission Vng Bial, Sialsk Bial, Hmwngzawl Bial, Bnghmun Bial, Champhai Bial, Saitual Bial, Lurh Bial, Knghmun Bial, Nisapui Bial, Arro Bial, Durtlng Bial te an ni. Bial Inkhwm: March 25, 1915-a Presbytery-in Pastor Bial panga siam rual khan heti hian a rel a: Bial inkhawm thu chu Presbytery leh hunah kan ngaihtuah ang, tiin (Presby. March 1915, No. 23). Chumi kum 1915 October 15-18 Presbytery chuan, Bial inkhawmna nei apiangin Presbytery lehah a chanchin han sawi rawh se, a ti a (Presby. Oct. 1915, No. 18). Aizawl Bial chuan chumi kum December 24, 1915-ah chuan neih a rel a. Aijal Kohhranho Thuremna (Book I)-ah chuan hetiang hian rl a ni 10 November 26, 1915 IV. Christmas Thu: Bial Inkhawm: 24.12.15 zana Inlawm zan ani anga, Bial inkhawm ani avangin. V. Mikhual enkawltu: 1. Fehtea : Fehtea veng 2. Laia : Chawnga veng 3. Pashena : Daikhara veng 4. Bawka : M. Venghlui 5. Suaka CI. : Thakthing veng 6. Zotuawnga : Thakthing veng VI. Aizawl Bial Bial Inkhawm a lo kal turin Rosheman Lekha a thawn vel ang a, Thawnzia tur: December thla 24 1915 he mi zana lo thleng turin in khua a thei apiang lo kal ulang. Buhfai keng lo pawh lo kal \hulh chuang shuh she. Tin, tupawh thlen in hre lova mangang a awm chuan heng thlen in shiamshaktute hi bia ula, an shiamshak ang che u:1. Fehtea : Ama veng a tum 2. Pashena : Daikhara veng 3. Laia : Chawnga veng 4. Bawka : Mission venghlui
8

Saiaithanga, pp. 38, 39; Lalchhuanliana, Mizoram Prewsbyterian Kohhran chanchin, Aizawl:SL & PB, 2007, p. 188 9 Lalchhuanliana, p. 189. 10 Aijal Kohhranho Thuremna, Book I, pp. 73-76, November 26, 1915, thurel Nos. IV, V, & VI. Presbytery Minute-in Aijal Bial a ti a, he Thuremna hi chuan Aizawl Bial tiin a sawi thung a ni. 2 www.mizoramsynod.org

5. Suaka CI, Awnga:

Thakthing.

A kum leh March 1916 Presbytery ah chuan, Hmun tlmta min an Bial inkhawm thu an sawi a, mi a tilwm hle. Tun hnuah mi tam takin han nei thei sela a \ha m m ang a, tih tur a ni si a, tiin a rel a ni (Presby. March 1916, No. 4).11 Hmun tlmta min an Bial inkhawm thu an sawi tihah hian Aizawl Bial chu a tel ngei a, Bial dang nei ve-te chu a hriat theih ta lo a ni. Rev. Lalchhuanliana chuan, Kum 1916-ah chuan Bial \henkhat chuan Pastor Bial Inkhawmpui an nei thei ta a ni, a ti a.12 Bial tam zawk chuan 1916 a\ang hian Bial Inkhawm an nei \an niin a lang. Engpawhnise, Bial inkhawm hi October 15-18, 1915 Presbytery hma lam chuan neih niin a lang lo va, a nei hmasa kan hriat theih Aizawl Bial chuan December 24, 1915-ah an nei \an a ni. Bial Inkhawmpui zt chhiar dan tur: Mizoram Presbyterian Kohhranah Bial Inkhawmpui hi kum 1915-ah neih \an ni ta se, chumi kum chu inkhawmpui zat chhiar nan hman tur a ni ang em? Kum 1910 a\ang khan Presbytery inkhawmpui chu kum thum (1912, 1921, 1922 te) tih lohvah chuan kum tin vawi hnih neih \hin a ni a. Kum 1915 a\anga Bial inkhawm an neih khan, Presbytery angin kum khatah \um hnih an nei ang nge \um khat an nei ang? Hei hi chu record a awm lo va, hriat theih a ni lo. Assam Ram a Presbyterian Kohhran ho Dan Bu 1925-ah chuan, Bial inkhawm chu kum khatah a tlm berah vawi khat neih tur a ni, tih a ni a.13 Kum 1924-ah chuan Mizoramah Pastor Bial 11 a awm tawh a nih kha. Dan Buin a sawi angin chung Bial 11-te chuan inkhawmpui pawh kum tin vawi khat an nei turah ngai ila. Amaherawhchu hetih hun a\anga Bial minute la vawng kim zel an awm ang em aw? Kum 1915-a Pastor Bial panga siamte khan a mal mala Bial inkhawmpui an neih \an kan hre thei lo va, kum khatah vawi khat nge an neih vawi hnih tih pawh kan hre lo. Chuvangin, Bial siam hmasak pangate tan chuan, rin thu deuhva chht a nih ngawt loh chuan, inkhwmpui an neih zat chht thiam chu a harsa deuh ang. Mission Veng Pastor Bial: Kum 1915 March Presbytery-in Pastor Bial 5 a siam khan Bial chin sawinaah Aijal-in Hmar Bial tih a ni a. Chu chu Aizawl a\anga hmar lam, Tuirial leh Tlawng inkar zawng zawng a ni a, a \hut hmun chu Mission Veng a ni a, Bialtu chu Pastor Chhuahkhama a ni. Kum 1924-ah Pastor Bial thar panga siam belh a nihin Aijal Bial chu \henin Durtlang Bial siam a ni a. Chuta \ang chuan Aijal Bial tih \hin chu Mission Veng Bial tih a ni ta a. Chuvangin Mission Veng Pastor Bial chuan kum 1915 March 25 Presbytery-in Bial panga a siama Aijal Bial tih kha an chhawm a, 1915 March 25 chu an din \an chht nn an hmang thei ang. Bial inkhawmpui pawh December 24, 1915-ah an nei \an a, chuta \ang chuan kum tin vawi khat nei ziah ta sela chuan kum 2014-a Bial Inkhawmpui hi a vawi 100-na (Centenary) a ni ang a. Amaherawhchu, December 24, 1915 leh 1924 inkarah khan Bial Inkhawmpui chu (Presbytery angin) kum tin vawi hnih nge an neih vawi khat tih a hriat theih loh avangin a zt chiah erawh chu chht thiam a harsa ta a ni. Neih tirh (1915) a\anga a kum zat chht dawn erawh chuan December 24, 2015 hi a kum 100-na (Centenary) a ni ang. -----------------------

11 12

Remthanga, H., p. 30. Lalchhuanliana, p. 188. 13 Assam Ram a Presbyterian Kohhran ho Dan Bu chu, Aijal: Welsh Mission Bookroom, 1925, p. 20. 3 www.mizoramsynod.org

You might also like