Professional Documents
Culture Documents
PROJE 21.1: I. KADEME HELS - II. KADEME DZ DL VERLENLER: Giri gc (P): 11kW Toplam evrim oran (iT): 16 Giri devir says (n1): 1000d/d
Birinci ve ikinci dili arasndaki evrim oran (I. Kademe): i12=4 kinci ve nc dili arasndaki evrim oran (II. Kademe): i34=4
213
z1 : Giri mili pinyon helis dilinin di says z1=16 alnmtr. z2 : Ara mili zerindeki dndrlen helis dilinin di says, z2=z1.i12=16.4=64 bulunur. z3 : Ara mili zerinde bulunan pinyon dz dilinin di says z3=17 alnmtr. z4 : k mili zerindeki dndrlen dz dilinin di says, z4= z3.i34=17.4=68 bulunur. m : Modl genilik oran , her iki kademe iin m=12 olarak alnmtr. : Her iki kademe iin kavrama as, =20 alnmtr. : II. Kademe iin helis as, =20 alnmtr. Btn hesaplamalarda emniyet katsays S=1,5 alnmtr. Dili kutusunun tahrikinde dzgn alan elektrik motoru kullanlacak olup, i makinas olarak kren altrlacaktr. Dililer azdrma yntemiyle imal edilmi ve dileri parlatlmtr. Miller, iyi yataklanm ve sehimleri az olan mil kabul edilmitir. Btn mekanizmada verim, =1 alnmtr.
214
2. DLLERN MODL HESABI VE BOYUTLANDIRILMASI 2.1 HELS DLLER N MODL HESABI Di dibi mukavemetine gre kontrol E alan dililerde kontrol, pinyon diliye gre yaplr. Pinyon dili, daha ok devir says ve yk tekrarna maruz kald iin abuk hasar grr. Helis dili grubu iin 17CrNiMo6 sementasyon elii seilmitir. mn1=mn2: 1 ve 2 numaral helis dililerin modlleri
Modl deeri mn1 = 2,5 mm kabul edildi. Md1 = 105050 Nmm Kf = 2,9 Ki = 1,20 Kv = 1,04 (z1=16,
( ) ( )
(Dzgn alan elektrik motoru ve kren iin iletme faktr) ( yksek kalite az yk gelen dili iin hz faktr) ve
Km = 1,20 K = 0,69
( yk dalm faktr)
(Helis dili ve di dibinden krlmaya gre kontrol iin kavrama faktr formlnden, )
215
( ) ( )
Kb = 1 Ky = 0,968
DD
(mn1=2,5 < 5 iin boyut faktr) (Rm=1200 N/mm2 ve dilerin parlatlmas durumu iin)
FE= DD
216
q = 0,88
ve Rm=1200N/mm2 iin
( )
= 20; m = 12; z1 = 16 2,5 mm > 1,76 mm olduu iin kabul edilen 2,5 mm lik modl di dibi mukavemetine gre emniyetlidir. Yzey basncna gre de hesap yaplmas gerekir. Byk olan modl deeri kullanlacaktr.
Yzey basncna gre kontrol Bu ilem yine pinyon diliye gre yaplacaktr. Md1 = 105050 Nmm K = 2,36 Ki = 1,20 Kv = 1,04 ( = 20 ve x = 0 iin kavrama as faktr) (Dzgn alan elektrik motoru ve kren iin iletme faktr) ( ve yksek kalite az yk gelen dili iin hz faktr) Km = 1,20 K = 0,81 ( yk dalm faktr) ve iyi yataklanm az sehimli mil iin iin ilgili
(Helis dili yzey basncna gre kontrol ve izelgeden alnan kavrama faktr formlnden,
217
Hlim
Hlim
n hesaplamalarda mn=2,5mm kabul edilmiti. Yzey basncna gre bulunan modl deeri kabul edilen deere yakn kmtr. 2,56 mm > 1,76 mm olduu iin en yakn standart deer olan 2,50mm alnarak boyutlandrma hesaplarnda kullanlacak olan standart modl deeri elde edilir.
2.2 DZ DLLER N MODL HESABI Di dibi mukavemetine gre kontrol Ayn ekilde ikinci dili takm iinde pinyon diliye gre kontrol yaplmaldr. Dz dililer iin 17CrNiMo6 sementasyon elii seilmitir. m3=m4 : 3 ve 4 numaral dz dililerin modlleri
Modl deeri m3=4,5mm kabul edildi. Md2 = 420200 Nmm Kf = 3,25 Ki = 1,20 Kv = 1,02 (z3 = 17 ve x = 0 durumu iin form faktr) (Dzgn alan elektrik motoru ve kren iin iletme faktr) ( yksek kalite az yk gelen dili iin hz faktr) Km = 1,40 ( yk dalm faktr) ve iyi yataklanm az sehimli mil iin ve
218
K = 0,70
(Dz dili ve di dibinden krlmaya gre kontrol iin ilgili izelgeden alnan kavrama faktr forml
Kb = 1
219
Ky = 0,968
DD
q = 0,9
( )
4,5 mm > 3,13 mm olduu iin kabul edilen 4,5 mm lik modl di dibi mukavemetine gre emniyetlidir. Byk olan modl deeri kullanlaca iin yzey basncna gre de hesap yaplmas gerekir. Yzey basncna gre kontrol Bu ilem yine pinyon diliye gre yaplacaktr. ( )
Md2 = 420200 Nmm Ki = 1,20 Kv = 1,02 (Dzgn alan elektrik motoru ve kren iin iletme faktr) ( yksek kalite az yk gelen dili iin hz faktr) Km = 1,40 K = 0,88 ( dalm faktr) ve iyi yataklanm az sehimli mil iin yk ve
(Dz dili yzey basncna gre kontrol iin ilgili izelgeden alnan kavrama faktr formlnden,
Hlim
Hlim
K = 1
n hesaplamalarda m3=4,5mm kabul edilmiti. Yzey basncna gre gre bulunan modl deeri de kabul edilen deere yakn kmtr. 4,55 mm>3,13 mm olduu iin, standart deer olan 4,5mm ye yuvarlatlarak boyutlandrma hesaplarnda kullanlacak olan standart modl deeri elde edilir.
3. HELS DLLERN BOYUTLARI Pinyon dilinin boyutlandrlmas (z1) Helis dili takmnn modl, hesaplardan mn1 = mn2= 2,5 mm bulunmutur. 1 numaral helis dilinin boyutlar; z1=16; mn1 = 2,5 mm
221
( ) ( )
ark dilisinin boyutlandrlmas (z2) 2 numaral helis dilinin boyutlar; z2=64; mn2 = 2,5 mm
222
4. DZ DLLERN BOYUTLARI Pinyon dilinin boyutlandrlmas (z3) Dz dili takmnn modl, hesaplardan m3=m4=4,5 mm bulunmutur. 3 numaral dz dilinin boyutlar; z3=17; m3 = 4,5 mm
( ) ( )
223
5. MLLERN BOYUTLANDIRILMASI VE YATAK KUVVETLER 5.1 GR ML (I. ML) 1 numaral pinyon dilinin blm dairesi ap; Dili ark tasarmnda yekpare retilecek mil ve dili iin; ( ) olmaldr. yaklak olarak en fazla mil ap deeri. yaklak olarak en az mil ap deeri. durumu da gz nnde bulundurulmaldr.
224
x-y dzlemi:
x-z dzlemi:
Burulmadan oluan gerilme C noktas ile kama balants arasndadr. En fazla gerilmeye maruz nokta C noktasdr. Bu noktadaki bileke eilme momenti ve burulma momenti;
225
Dinamik ykleme (yorulma) durumunda eilme ve burulma gerilmesi etkisindeki mil ap hesab;
TDe =
580 N/mm2
(17CrNiMo6 sementasyon elii ve eilme durumu iin) (d=35 mm iin boyut faktr) (Rm=1200 N/mm2 ve yzeyi parlatlm durum iin yzey katsays) (Modl hesaplarnda helis dili iin hesaplanan entik katsays )
Alnan ap bu bulunan ap deerinden byktr dolaysyla C noktas emniyetlidir. Kama balantsndan B yatana kadar kritik noktalarn kontrol; Giri milinin kama balantsndan A yatana kadarki ksm dalgal deiken burulma gerilmesi etkisindedir. Dolaysyla eilme durumu sz konusu deildir. En tehlikeli ksm kama kanalnn bulunduu aptr. Bu apn kontrol;
226
DD =
575 N/mm2
(17CrNiMo6 sementasyon elii ve burulma durumu iin) (d=25 mm iin ilgili izelgeden okunan boyut katsays) (Rm=1200N/mm2 ve yzeyi talanm durum iin yzey katsays) (Burulma durumu ve Rm=1200 N/mm2 iin entik katsays)
olduu iin emniyetlidir. A yatandan C noktasna kadarki ksmn ap kontrol; Bu ksmdaki ap tam deiken eilme ve burulma gerilmesi etkisindedir. Kritik kesit A yatandan diliye doru 8mm uzaklktaki kesittir.
227
TDe =
580 N/mm2
(17CrNiMo6 sementasyon elii ve eilme durumu iin) (d=30mm iin boyut katsays) (Rm=1200N/mm2 ve yzeyi talanm durum iin yzey katsays)
Kb = 0,90 Ky = 0,93 ( )
q = 0,84 Kt = 2,5 ( )
(Rm=1200 N/mm2 ve r=0,5 mm iin entik hassasiyet faktr) (D/d=35/30=1,167, ylmas faktr) r/d=0,5/30=0,017 iin gerilme
30 mm > 14,255 mm olduu iin emniyetlidir. C noktasndan B yatana kadarki ksmn ap kontrol; Bu ksm tam deiken eilme momenti etkisindedir. Burulma gerilmesi yoktur. lk kritik kesit C noktasndan B yatana doru 27mm uzaklndaki kesittir. Bu noktadaki edeer eilme momenti;
228
TDe =
580 N/mm2
(17CrNiMo6 sementasyon elii ve eilme durumu iin) (d=30mm iin boyut katsays) (Rm=1200N/mm2 ve yzeyi talanm durum iin yzey katsays)
Kb = 0,90 Ky = 0,93 ( )
q = 0,93 Kt = 1,7 ( )
(Rm=1200N/mm2 ve r=2,5 mm iin entik hassasiyet faktr) (D/d=35/30=1,167; ylmas faktr ) r/d=2,5/30=0,083 iin gerilme
30mm > 16,936mm olduu iin emniyetlidir. kinci kritik kesit C noktasndan B yatana doru 90,5mm uzaklndaki kesittir. Bu noktadaki edeer eilme momenti;
229
TDe =
580 N/mm2
(17CrNiMo6 sementasyon elii ve eilme durumu iin) (d=25mm iin boyut katsays) (Rm=1200N/mm2 ve yzeyi talanm durum iin yzey katsays)
Kb = 0,93 Ky = 0,94 ( )
q = 0,84 Kt = 2,45 ( )
(Rm=1200 N/mm2 ve r=0,5mm iin entik hassasiyet faktr) (D/d=30/25=1,2; r/d=0,5/25=0,02 iin gerilme ylmas faktr)
230
5.2 ARA ML (II. ML) 3 numaral pinyon dilinin blm dairesi ap; Dili ark tasarmnda yekpare retilecek mil ve dili iin; ( ) olmaldr. yaklak olarak en fazla mil ap deeri. yaklak olarak en az mil ap deeri. durumu da gz nnde bulundurulmaldr.
3. Dili kuvvetleri:
231
x-y dzlemi:
x-z dzlemi:
Burulmadan oluan gerilme G noktas ile F noktas arasndadr (ayn mil zerinde alan iki dili arasndadr). Bu noktadaki burulma momenti;
232
En fazla eilme momenti G noktasndadr. Dolaysyla en fazla gerilmeye maruz nokta G noktasdr. Bu noktadaki edeer eilme momenti;
Dinamik ykleme (yorulma) durumunda eilme ve burulma gerilmesi etkisindeki mil ap hesab;
TDe =
580 N/mm2
(17CrNiMo6 sementasyon elii ve eilme durumu iin) (d=60mm iin boyut katsays) (Rm=1200N/mm2 ve yzeyi parlatlm durum iin yzey katsays) (Modl hesaplarnda dz dili iin hesaplanan entik katsays)
Alnan ap bu bulunan ap deerinden byktr dolaysyla G noktas emniyetlidir. D yatandan E yatana kadar kritik noktalarn kontrol; Ara milde D yatandan F noktasna kadarki ksm tam deiken eilme momenti etkisindedir. Burulma gerilmesi yoktur. Dolaysyla bu ksmdaki kritik kesit rulmann yive dayand noktadr. Bu noktadaki edeer eilme momenti;
233
TDe =
580 N/mm2
(17CrNiMo6 sementasyon elii ve eilme durumu iin) (d=35mm iin boyut katsays) (Rm=1200N/mm2 ve yzeyi talanm durum iin yzey katsays)
Kb = 0,875 Ky = 0,93 ( )
q = 0,85 Kt = 2,5 ( )
(Rm=1200N/mm2 ve r=0,5 mm iin entik hassasiyet faktr) (D/d=42/35 = 1,2; r/d=0,5/42=0,012 iin gerilme ylmas faktr)
F noktasndan G noktasna kadarki apn kontrol; Bu ksmdaki ap tam deiken eilme ve burulma gerilmesi etkisindedir.
234
lk kritik kesit F noktasnda bulunan kama kanalnn bulunduu kesittir. Bu noktadaki edeer eilme momenti;
TDe =
580 N/mm2
(17CrNiMo6 sementasyon elii ve eilme durumu iin) (d=42mm iin boyut katsays) (Rm=1200N/mm2 ve yzeyi talanm durum iin yzey katsays) (Form A eilme + burulma durumu ve Rm=1200 N/mm2 iin entik katsays deeri) (ki adet kama kanal olduu iin olmas gereken entik katsays)
kinci kritik kesit F noktasndan G noktasna doru 15 mm uzaklndaki kesittir. Bu noktadaki edeer eilme momenti;
235
TDe =
580 N/mm2
(17CrNiMo6 sementasyon elii ve eilme durumu iin) (d=42 mm iin boyut katsays) (Rm=1200N/mm2 ve yzeyi talanm durum iin yzey katsays)
Kb = 0,845 Ky = 0,9 ( )
q = 0,85 Kt = 2,55 ( )
(Rm=1200N/mm2 ve r=0,5mm iin entik hassasiyet faktr) (D/d=50/42=1,19; r/d=0,5/42=0,012 iin gerilme ylmas faktr)
42 mm > 29,132 mm olduu iin emniyetlidir. G noktasndan E yatana kadarki ksmn ap kontrol;
236
Bu ksm tam deiken eilme momenti etkisindedir. Burulma gerilmesi yoktur. Kritik kesit G noktasndan E yatana doru 34mm uzaklndaki kesittir. Bu noktadaki edeer eilme momenti;
TDe =
580 N/mm2
(17CrNiMo6 sementasyon elii ve eilme durumu iin) (d=40 mm iin boyut katsays) (Rm=1200N/mm2 ve yzeyi talanm durum iin yzey katsays)
Kb = 0,85 Ky = 0,93 ( )
q = 0,84 Kt = 2,65 ( )
(Rm=1200N/mm2 ve r=0,5mm iin entik hassasiyet faktr) (D/d=55/40=1,375; ylmas faktr) r/d=0,5/40=0,013 iin gerilme
237
5.3 IKI ML (III. ML) k mili iin eilme ve burulma momenti diyagramlar; 4. Dili Kuvvetleri;
238
x-y dzlemi:
x-z dzlemi:
Burulmadan oluan gerilme J noktas ile k mili zerindeki kama balants arasndadr. En fazla gerilmeye maruz nokta J noktasdr. Bu noktadaki bileke eilme momenti ve burulma momenti;
239
Dinamik ykleme (yorulma) durumunda eilme ve burulma gerilmesi etkisindeki mil ap hesab;
TDe =
580 N/mm2
(17CrNiMo6 sementasyon elii ve eilme durumu iin) (d=50mm iin boyut katsays) (Rm=1200N/mm2 ve yzeyi talanm durum iin yzey katsays) (Form A eilme + burulma durumu ve Rm=1200N/mm2 iin entik katsays) (ki adet kama kanal olduu iin olmas gereken entik katsays)
43,2mm<50mm olduu iin emniyetlidir. H yatandan ktaki kama kanalna kadar kritik noktalarn kontrol; k milinin H noktasndan F noktasna kadarki ksm tam deiken eilme gerilmesi etkisindedir. Dolaysyla burulma durumu sz konusu deildir. Tehlikeli ksm H noktasndan kama kanalna doru 7,5mm uzaklndaki aptr. Bu apn kontrol;
240
TDe =
580 N/mm2
(17CrNiMo6 sementasyon elii ve eilme durumu iin) (d=40mm iin boyut katsays) (Rm=1200N/mm2 ve yzeyi talanm durum iin yzey katsays)
Kb = 0,85 Ky = 0,93 ( )
q = 0,84 Kt = 2,6 ( )
(Rm=1200N/mm2 ve r=0,5 mm iin entik hassasiyet faktr) (D/d=50/40=1,25; r/d=0,5/40=0,013 iin gerilme ylmas faktr)
40 mm > 13,034 mm olduu iin emniyetlidir. J noktasndan I noktasna kadarki ksm tam deiken eilme ve burulma gerilmesi etkisindedir. Kritik kesit H noktasndan I noktasna doru 35,5mm uzaklndaki aptr. Bu apn kontrol;
241
TDe =
580 N/mm2
(17CrNiMo6 sementasyon elii ve eilme durumu iin) (d=40mm iin boyut katsays) (Rm=1200N/mm2 ve yzeyi talanm durum iin yzey katsays)
Kb = 0,85 Ky = 0,93 ( )
q = 0,84 Kt = 2,6 ( )
(Rm=1200N/mm2 ve r=0,5mm iin entik hassasiyet faktr deeri) (D/d=50/40=1,25; r/d=0,5/40=0,013 iin gerilme ylmas faktr)
40mm > 30,81mm olduu iin emniyetlidir. I noktasndan kama balantsna kadarki ksm dalgal deiken burulma gerilmesi etkisindedir. Dolaysyla eilme durumu sz konusu deildir. En tehlikeli ksm kama kanalnn bulunduu aptr. Bu apn kontrol;
242
DD =
575 N/mm2
(17CrNiMo6 sementasyon elii ve burulma durumu iin) (d=38mm iin boyut katsays) (Rm=1200N/mm2 ve yzeyi talanm durum iin yzey katsays) (Burulma durumu ve Rm=1200N/mm2 iin entik katsays)
243
6. YATAK SEM 6.1 GR MLNDEK YATAKLARIN SEM A yata: 1 numaral pinyon dili helis dili olduu iin eksenel kuvvet vardr. A yatana etkiyen bileke radyal kuvvet;
A yata iin silindirik makaral 30 mm apnda NUP206 ECP rulman seildi. Rulman kataloundan seilen standart deerler; C = 44 kN =44000 N izelgeden standart deerler;
Yatan nominal mr; ( ) n = n1 = 1000 d/d ; p = 3,333 (Silindirik makaral rulman iin)
244
( B yata:
B yata iin sabit bilyal 6205 rulman seildi. Rulman kataloundan seilen standart deerler; C = 14,8 kN =14800 N Dinamik edeer kuvvet;
6.2 ARA MLNDEK YATAKLARIN SEM D yata: 2 numaral dili helis dili olduu iin eksenel kuvvet vardr. D yatana etkiyen bileke radyal kuvvet;
D yatana etkiyen eksenel kuvvet; D yata iin silindirik makaral 35 mm apnda NUP207 E rulman seildi. Rulman kataloundan seilen standart deerler;
245
Yatan nominal mr; ( ) n = n2 = 250 d/d p = 3,333 (Silindirik makaral rulman iin) ( E yata: E yatanda eksenel kuvvet yoktur. E yatana etkiyen bileke radyal kuvvet; )
E yata iin silindirik makaral 40 mm apnda NU208 E rulman seildi. Rulman kataloundan seilen standart deerler; C = 53 kN =53000 N Dinamik edeer kuvvet;
Yatan nominal mr; ( ) n = n2 = 250 d/d p = 3,333 (Silindirik makaral rulman iin) ( )
246
6.3 IKI MLNDEK YATAKLARIN SEM H yata: 4 numaral dili dz dili olduu iin eksenel kuvvet yoktur. H yatana etkiyen bileke radyal kuvvet;
H yata iin sabit bilyal 6008 rulman seildi. Rulman kataloundan seilen standart deerler; C = 17,8 kN =17800 N Dinamik edeer kuvvet;
Yatan nominal mr; () n = n3 = 62,5 d/d p = 3 (Sabit bilyal rulman iin) ( I yata: I yatanda eksenel kuvvet yoktur. I yatana etkiyen bileke radyal kuvvet; )
I yata iin silindirik makaral NU1008 M1 rulman seildi. Rulman kataloundan seilen standart deerler; C = 29 kN =29000 N Dinamik edeer kuvvet;
247
Yatan nominal mr; () n = n3 = 62,5 d/d p = 3,333 (Silindirik makaral rulman iin) ( )
7. KAMA BALANTISI YAPILAN DLLERN KAMA HESAPLARI 7.1 (2)NOLU HELS DL - ML BALANTISINDA KULLANILAN KAMANIN HESABI Ara mil zerinde 2 numaral helis dilinin kama balantsnn yaplaca ap 42 mm dir. Balantda oluacak teetsel kuvvet;
Konstrksiyon olarak dili iki adet kama ile mile montaj yaplacaktr. Dolaysyla tek bir kamaya gelen teetsel kuvvet;
Kama malzemesi olarak E335 genel yap elii seildi. Kama ile mil arasnda yzey basnc kontrol;
248
Kesilme kontrol;
Kama ile gbek arasnda oluan yzey basncna gre yaplan kontrolde, kama uzunluu maksimum kmtr. Kama tr olarak A tipi uygu kamas seilmitir. Dolaysyla edeer kama uzunluu;
olmaldr.
Dolaysyla standartlardan Kama TS 147/9-A 12x8x28 eklinde iki adet kama seilir. 7.2 (4) NOLU DZ DL - ML BALANTISINDA KULLANILAN KAMANIN HESABI k mili zerinde 4 numaral dz dilinin kama balantsnn yaplaca ap 50mm dir. Balantda oluacak teetsel kuvvet;
Konstrksiyon olarak dili iki adet kama ile mile montaj yaplacaktr. Dolaysyla tek bir kamaya gelen teetsel kuvvet;
Kama malzemesi olarak E335 genel yap elii seildi. Kama ile mil arasnda yzey basnc kontrol;
Kesilme kontrol;
249
4 1 5 1680800 50 16 335 2
18 815 mm
Kama ile gbek arasnda oluan yzey basncna gre yaplan kontrolde, kama uzunluu maksimum kmtr. Kama tr olarak A tipi uygu kamas seilmitir. Dolaysyla edeer kama uzunluu; Le L b 37 63 16 53 63mm olmaldr. Dolaysyla standartlardan Kama TS 147/9-A 16x10x56 eklinde iki adet kama seilir.
250
8. MONTAJ RESM Hesaplar yaplan iki kademeli redktrn montaj resminin st grn aadaki ekilde verilmitir.
251