Professional Documents
Culture Documents
Climatrio Menopausa
Climatrio / Menopausa
CLIMATRIO
Perodo identificado no desenvolvimento feminino, define uma fase da vida, no uma doena, nem significa o fim da vitalidade Caracterizado pela cessao da funo ovrica cclica, maturao folicular, ovulao e produo hormonal com repercusses multiorgnicas e multisistmicas Habitualmente acompanha-se de desconfortos caractersticos Sindrome do Climatrio no totalmente justificados pela transformao hormonal
Climatrio / Menopausa
CLIMATRIO
MENOPAUSA
PERIMENOPAUSA Climatrio
PR-MENOPAUSA
PS - MENOPAUSA
40 50
65
MENOPAUSA
Menopausa o termo que designa o momento da ltima menstruao, aps um ano de ausncia do perodo menstrual. Trata-se da expresso clnica mais objectiva resultante da falncia da actividade endcrina dos ovrios, sobretudo da sua incapacidade na produo de estrognios. (DGS, 2011) A menopausa pode ser:
Fisiolgica ou natural resultante do processo biolgico natural de cada mulher, ocorrendo habitualmente entre os 45 e os 55 anos ( idade mdia 51 anos) Iatrognica ou artificial resultante duma ooforectomia cirrgica bilateral, de qualquer aco teraputica medicamentosa (citosttica) ou da aco teraputica por radiaes (radioterapia).
Antes dos 40 anos considerada de menopausa precoce requer interveno teraputica THS Depois dos 55 anos considerada tardia.
Menopausa
BASE FISIOLOGICA
DIAGNSTICO MENOPAUSA
O diagnstico clnico, pela ausncia de catamnios 12 meses aps a ltima confirmado pelo doseamento srico hormonal:
Auto-diagnstico
Fita reactiva Menochek (disponvel desde Nov. 06) uma alternativa ao teste sanguneo, mede os nveis de FSH da urina
Menopausa
O Diagnstico essencialmente clnico e baseado na sintomatologia apresentada e alteraes hormonais
Cerebral: fogachos, sono alterado, alteraes de humor e memria Tegumentar: modificaes do epitlio e do colagnio
incontinncia Forma Corporal: mais gordura abdominal, a cintura aumenta em relao anca,
Involuo das caractersticas sexuais secundrias ( problemas de auto-imagem) Alteraes da sexualidade: dimuio do desejo sexual e excitao, dispareunia Esquelticas: Perda de massa ssea / osteoporose
SINTOMATOLOGIA MENOPAUSA
Manifestaes Precoces
Irregularidade menstrual Anenorreia Alteraes Vasomotoras (70 a 80% das mulheres) apresentam afrontamentos calores / fogachos, suores nocturnos Neurovegetativos (alteraes sono, alteraes na concentrao, ansiedade, Irritabilidade, angstia, alteraes de memria)
Manifestaes intermdias Atrofia pele pela diminuio das fibras de colagneo ( pele mais seca e espessa, rugas , cabelo enfraquecido) Alteraes genito-urinarias ( Atrofia urogenital, Vaginites, Disria, Polaquuria, Incontinncia urinria)
da libido
Alteraes humor e depresso
Manifestaes tardias
Desmineralizao ssea / Osteoporose Doena cardiovascular / Enfarte agudo do miocrdio Aumento do risco de doena Alzheimer e AVC
MODERADO
12 6 6 6 3 3 3 3 6 3 51
ALTO
Acessos calor Parestesias Insnia Impacincia /Nervosismo Depresso Cansao Artralgia/Mialgia Cefaleia Palpitao Zumbido ndice menopusico
Quando a mulher escolhe no iniciar o THS deve der informada das terapias alternativas ou complementares
Particular ateno a mulheres com risco para DCV, Osteoporose e Cancro da mama.
Exames Complementares
Laboratoriais - Gerais com perfil lipdico, glicmia, funo heptica e renal (
anualmente)
Ecografia Plvica (transvaginal) Mamografia - Caso a mulher no tenha realizado h menos de 1 ano ( anual ou de 2/2 anos)
Densitometria ssea - Facultativo para iniciar a THS , deve ser realizada quando
existem factores de risco para a osteoporose
Estrognios
Mulheres Histerectomizadas sem endometriose ou cancro hormonodependente (Ca do endomtrio, Ca do ovrio, etc) Tratamento dos sintomas vasomotores Tratamento da atrofia urogenital
Progestagnios
Usada em mulheres com tero Controle do ciclo na peri-menopausa A sua funo regular o efeito proliferativo dos estrognios a nvel do tecido endometrial. A TH S com estrognios e progestagnios contnua pode ser efectuada durante cinco anos sem risco acrescido para cancro da mama e a TH s com estrognios no apresenta risco acrescido para cancro da mama quando utilizada at aos sete anos. Via de administrao: oral, transdrmica, vaginal e mista.
Climatrio / Menopausa
TRATAMENTO HORMONAL DE SUBSTITUIO (THS)
Efeitos secundrios
Adenocarcinoma do endomtrio Tromboembolismo Cancro da mama (mulheres com THS superior a 5 anos) O risco para o cancro da mama superior em mulheres que fazem THS combinada
Climatrio / Menopausa
TRATAMENTO ALTERNATIVO NA THS Tibolona (Livial - Derivado da Testosterona)
Aco selectiva nos diferentes tecidos (crebro, osso, vagina e vulva ) Melhora o humor, libido e desempenho sexual (aco andrognica) Preveno e tratamento da osteoporose No tem risco de cancro da mama e endomtrio
Preveno e tratamento da osteoporose em sem sintomatologia vasomotora Proteco contra cancro da mama Risco de coagulaopatia ( exige vigilncia rigorosa) No tem efeitos sobre a pelve, vagina e bexiga Via oral, diria, cuidados especficos
TRATAMENTO DA OSTEOPOROSE
BIOFOSFATOS
Tratamento da osteoporose trabecular (coluna) e cortical (anca) (Diminuem a reabsoro ssea, por inibio dos osteoclastos ) Difceis de tomar (toma com gua 30m antes da refeio e permanecer 30m de p) Podem provocar efeitos gastrointestinais
OUTROS OPES TERAPUTICAS PARA A OSTEOPOROSE Calcitonina - (Calogen, Calsyn, Miacalcic, Osseocalcina, Salcat e Tonocaltin) - indicada para a dor decorrente de fractura ( actua contrariando os
efeitos osteoliticos da Hormona paratiroideia e inibio da sintese de prostaglandinas)
Fitoestrognios
Isoflavonas de soja, linhanos e coumestranos Utilizados para alivio dos sintomas vasomotores O seu efeito no est perfeitamente comprovado requer investigao cientifica
NOTA: Um estudo independente com 381 mulheres em menopausa sintomtica usando Pro Estron mostrou que 92% das mulheres que usaram o produto tiveram alvio dos fogachos enquanto perto de 90% tiveram melhorias nos seguintes sintomas Diminuio do colesterol plasmtico Insnia, Ansiedade, Suores nocturnos Palpitaes
DESVANTAGENS DA THS
Custo do tratamento
Tratamento prolongado
CONTRA-INDICAES DA THS
Absolutas
Hemorragia genital no esclarecida Cancros Hormonodependentes (Cancro da Mama, endomtrio) Doena Tromboemblica Doena heptica aguda Doena cardiovascular Recusa informada
Ensinar sobre:
Hbitos alimentares ( dieta pobre em gorduras, ingesto de clcio, vitamina D, soja, aumentar a hidratao, dieta pobre em gorduras) Manuteno do peso corporal
Importncia da prtica de exerccio fsico regular (sustentao de peso e caminhadas, combate ao sedentarismo)
Importncia da abstinncia do tabaco e limitar a ingesto de lcool e cafena Reduo do stresse (tcnicas de relaxamento, meditao etc) Estratgias para melhorar a sexualidade
Climatrio / Menopausa
DIAGNSTICO DE ENFERMAGEM: Dfice de conhecimento relacionado com sintomatologia / alteraes fisiolgicas
Calores/fogachos: ambiente frescos, roupas frescas, bebidas refrescantes Ansiedade e irritabilidade: medidas de autocontrole, exerccios respiratrios, exerccios de relaxamento
Prurido e secura vaginal, disria, dispareunia: medidas de higiene perineal, uso de cremes vaginais ou vulos com estrognios, usar lubrificantes para facilitar a actividade sexual, prolongamento dos preliminares , viso positiva da sexualidade, etc
Urgncia urinria e incontinncia urinria de esforo: Exerccios de Kegel Dificuldade de concentrao e perda de memria: manter uma vida social e intelectual activa, TSH melhora a sintomatologia
Osteoporose: exerccio fsico, ingesto de clcio, consumo de cafena, tabaco e lcool, THS
Climatrio / Menopausa
DIAGNSTICOS DE ENFERMAGEM (cont..)
Alterao da integridade cutnea Integrao social prejudicada Isolamento social Manuteno sade alterada Medo Memria prejudicada Mobilidade fsica prejudicada Nutrio alterada Padro eliminao alterado Padro sexual alterado Processos familiares alterados Risco de infeco Termorregulao ineficaz
Climatrio / Menopausa
DIAGNSTICOS DE ENFERMAGEM
Adaptao prejudicada Alterao padro sono Fadiga Alterao imagem corporal Baixa auto-estima Deficiente conhecimento sobre: sintomatologia, alteraes fisiolgicas, THS, etc Desempenho de papel alterado Disfuno sexual Dor aguda/crnica Incontinncia urinria, especificar
+
+ +
SADE
AFECTO
ACTIVIDADE
- Hospital Hospital de So Joo (Porto) - Hospital do Tero (Porto) - Hospital Geral de Santo Antnio (Porto) - Hospital P. Hispano (Porto) - Maternidade Jlio Dinis (Porto) - Hospital de Santo Tirso (Santo Tirso) - Hospital de Vila Nova de Gaia (Vila Nova de Gaia) - Hospital So Teotnio (Viseu)
Bibliografia
GUAS, Fernanda. Menopausa IN: OLIVEIRA, Carlos Freire Manual de Ginecologia. Shering- Plough, Vol.I, p. 81-105, 2009, ISBN 978-972-733-254-0. SILVA, Daniel, SOUSA, Mrio et al. Concensos e estratgias em sade da mulher na psmenopausa. Sociedade Portuguesa de ginecologia e sociedade portuguesa de Menopausa. GONZLEZ, I. del Cura, MIR, L.Arribas e COUTADO A. Actividades Preventivas en el climatrio. Grupo de trabalho de actividades preventivas en la mujer del PAPPS, 2003. Aten Primria 32 (Supl. 2) p.145154. RICCI, Susan Scott - Enfermagem Materno-Neonatal e Sade da Mulher. Guanabara koogan. p.71-75, 2007. ISBN 978-85-277-1397-9. FOGEL, Catherine Ingram Problemas comuns em sade. In: LOWDERMILK, Deitra Leonard; PERRY, Shannon E.; BOBAK, Irene M. O cuidado em enfermagem materna. 5 ed. Porto Alegre: Artmed, 2002. ISBN 85-7307-787-5. p. 106-116. ROSELANE, Gonalves; MERIGHI, Miriam Climatrio Novas abordagens para o cuidar In: FERNANDES, Rosa, NARCHI, Ndia - Enfermagem e sade da mulher. Manole, 2007. P. 211223. ARS Norte - Menopausa - Conceitos e Estratgias . CIRCULAR INFORMATIVA N 01/ 2011. Comisso Regional da Sade da Mulher, da Criana e do Adolescente da Regio Norte (CRSMCA)