GE2253 KAEDAH SAINSBab 7 : Pengurusan Makmal Sains 7 PENGURUSAN MAKMAL SAINS 7.

0 Objektif Bab Bab ini menberi pengetahuan kepada anda tentang:1.Kepentingan pengurusan dan penyelenggaraan makmal sains.2 . B a g a i m a n a m e r a n c a n g b e l a n j a w a n m a k m a l s a i n s , k h u s u s n y a y a n g m e l i b a t k a n pembelian bahan dan alat sains.3.Cara yang betul menyimpan bahan dan peralatan sains di dalam makmal.4.Jenis bahan dan tindak balas yang berbahaya di dalam makmal.5 . J e n i s d a n p u n c a k e m a l a n g a n s e r t a l a n g k a h l a n g k a h m e n c e g a h b e r l a k u n y a kemalangan di dalam makmal sains.6.Cara-cara merawat kecederaan ringan di dalam makmal sains.7.Caracara pembuangan bahan sisa daripada makmal sains. 7.1 Pengenalan Sebahagian besar daripada pengajaran dan pembelajaran Sains di sekolah berlangsung didalam makmal sains. Ini bermakna para pelajar, sama ada yang mengikuti aliran sasteramahupun aliran sains menggunakan malmal sains sekurang-kurangnya 80 minit setiapmingggu. Pengetahuan dan kemahiran tentang pengurusan dan penyelenggaraan makmals a i n s m e r u p a k a n d u a a s p e k p e n t i n g y a n g p e r l u dipelajari oleh setiap guru sains bagimemastikan setiap makmal s a i n s d a p a t d i m a n f a a t k a n s e p e n u h n ya . D i s a m p i n g i t u pengetahuan dan kemahiran mengurus dan menyelenggara makmal sains adalah penting bagi menjamin kelancaran proses pengajaran dan pembelajaran sains serta mengelak berlakunya sebarang kecelakaan.Bab ini akan membincangkan tentang beberapa aspek penting pengurusan makmal sainssekolah. Aspek-aspek berkenaan ialah : Belanjawan makmal sains, Penyimpanan bahandan peralatan sains, Jenis bahan dan tindak balas yang berbahaya, Keselamatan di dalammakmal, Pertolongan cemas dalam makmal dan Pelupusan bahan sisa. GE2253 KAEDAH SAINSBab 7 : Pengurusan Makmal Sains 7.2 Kepentingan Pengurusan dan Penyelenggaraan Makmal Sains Setiap makmal sains di sekolah perlulah diurus dan diselenggarakan d e n g a n b a i k . Matlamatnya ialah : Menjamin kelancaran dan keberkesanan proses pengajaran dan p e m b e l a j a r a n d i dalam makmal. Mengelak sebarang kecelakaan semasa bekerja di dalam makmal. Mengelak pembaziran. Memudahkan pencarian bahan dan alat yang diperlukan untuk pengajaran.

Merancang penggunaan peruntukan secara berkesan. 7.3 Peruntukan Makmal Sains Makmal sains mendapat peruntukan kewangan dari beberapa sumber. PERUNTUKANSUBSIDI DARIKERAJAAN SEKOLAHPERUNTUKANSAINS F I Z I K K I M I A 7.4 Belanjawan Makmal Sains B I O L O G I S A I N S

Suatu proses yang melibatkan perancangan yang sistematik tentang perbelanjaans e j u m l a h w a n g y a n g d i p e r u n t u k k a n . P r o s e s i n i m e m e r l u k a n k e b i j a k s a n a a n perancangan supaya faedah yan g m a k s i m u m d i p e r o l e h i d a r i p a d a p e r u n t u k a n tersebut. 7.4.1Bagaimana membuat belanjawan 2 GE2253 KAEDAH SAINSBab 7 : Pengurusan Makmal Sains Perancangan dibuat dua atau tiga bulan sebelum akhir t a h u n . I n i membolehkan pertimbangan tentang apa yang perlu dibeli dan membuat pesananawal. Perancangan adalah tanggungjawab Ketua Jabatan Sains dan gurruguruk a n a n m a t a p e l a j a r a n s a i n s . N a m u n d e m i k i a n , k e p u t u s a n a k h i r d i b u a t o l e h Pengetua. 7.4.2 Saranan membuat belanjawan makmal 1.Semak semua stok dalam setiap makmal untuk menentukan kuantiti itemitem.2 . K e t u a J a b a t a n S a i n s t e n t u k a n : (a)Kegunaan tahunan item-item pakai habis.(b)Bilakah dalam sesuatu tahun item-item pakai habis diperlukan.(c)Jenisjenis peralatan yang sangat kurang.(d)Peralatan baru yang diperlukan pada tahun hadapan.(e)Item-item peralatan yang rosak dan kecurian.3.Tentukan unjuran jumlah pelajar untuk tahun hadapan.4.Periksa kemudahan dalam setiap makmal bekalan air, elektrik, gas ,perabot, dll.5 . S e m a k h a r g a semasa item dalam makmal dan buat pelunjuran harga untuk t a h u n hadapan.6 . D a r i p a d a l a n g k a h 1 - 5 , s e t i a p G u r u K a n a n m a t a p e l a j a r a n s a i n s h e n d a k l a h menyediakan satu senarai keperluan untuk tahun hadapan. Jelaskan jenis, modeldan kuantiti item yang diperlukan.Senarai berkenaan meliputi: (a) bahan-bahan pakai habis; (b) bahanbahan tahan lama; (c) bahan-bahan kaca, plastik dan logam;(d) spesimen biologi dan slaid-slaid; (e) bekalan gas, air, elektrik; (f) peralatan pejabat; (g) perabot; (h) buku-buku sains; (i) peralatan-peralatan bengkel; dll.7.Adakan mesyuarat penyelarasan (Pengetua, Ketua Jabatan dan Guru Kanan) untuk menentukan apa yang perlu dibeli berdasarkan peruntukan. Garis panduan menyediakan senarai keperluan 1.Apakah item-item yang:

PENGURUSAN MAKMAL SAINS Pengenalan. Sains dan teknologi adalah merupakan satu elemen penting sebagai asas pembangunan dalam sesebuah negara didunia. Tanpa asas ini, sesebuah negara itu tidak dapat mencapai banyak kemajuan. Penyelidikan dan pembangunan ( R & D ) sesuatu produk itu bermula dari sebuah makmal sains. Tidak terkecuali di Malaysia. Di Malaysia, kewujudan makmal-makmal sains bukan saja terfokus kepada institusi pendidikan milik kerajaan semata-mata bahkan dimajoriti institusi pendidikan swasta juga ada disediakan kemudahan ini. Semua kemudahan ini disediakan adalah khusus bagi membolehkan pelajar-pelajar menjalankan pelbagai kaji selidik dalam pelbagai bidang akademik. Dengan segala kemudahan dan kelengkapan makmal yang tersedia, proses pengajaran dan pembelajaran sains amat mudah difahami dan memberikan lebih impak langsung kepada pelajar dan kemahiran saintifik yang lebih optimum diperolehi. Aktiviti amali dalam proses P & P merupakan wadah utama bagi membolehkan pelajar menguasai kemahiran. Bagi memastikan penggunaan makmal sains yang berkesan, sistem pengurusan dan pentadbiran makmal sains yang lebih cekap diwujudkan. Jawatan-jawatan pentadbiran dan pengurusan seperti Ketua Bidang Sains, Ketua Panitia Mata Pelajaran serta kakitangan sokongan seperti Pembantu Makmal dan Pembantu Am Pejabat telah diwujudkan. Dengan adanya organisasi ini, sistem pengurusan makmal akan lebih cekap dan penggunaan yang optimum serta berkesan dapat direalisasikan.

MAKMAL DAN BILIK SAINS (Makmal Sains untuk Sekolah Menengah , Bilik Sains untuk Sekolah Rendah ) Makmal atau bilik sains merupakan tempat yang penting dan istimewa bagi guru dan pelajar meneroka konsep dan melakukan kerja amali. Definisi makmal atau bilik sains adalah seperti berikut: 1.1 Definisi 1.1.1 Makmal sains ialah ruang yang digunakan untuk mengajar, membuat analisis, penyelidikan, menjalankan eksperimen dan penghasilan bahan di sekolah menengah. Laboratory.Design.com Makmal ialah tempat mengadakan percubaan atau penyelidikan segala sesuatu yang berhubung dengan ilmu sains (fizik, kimia, dan lain-lain). Kamus Dewan edisi keempat 1.1.2 Dalam konteks Sekolah Rendah, Bilik sains ialah ruang yang digunakan untuk mengajar, membuat analisis, penyelidikan, menjalankan eksperimen, dan penghasilan bahan. 1.2 Justifikasi Keperluan Makmal dan Bilik Sains Kurikulum Sains memerlukan murid menjalani aktiviti hands-on menggunakan pendekatan inkuiri semasa proses pembelajaran. Pembelajaran melalui penerokaan dan menjalankan sendiri eksperimen dapat menguja perasaan ingin tahu dan seterusnya memberi kefahaman mendalam yang menjadi asas kepada prinsip Sains. Pembelajaran sains perlu dijalankan di Makmal Sains atau Bilik Sains untuk: 1.2.1 Memastikan P&P mata pelajaran sains lebih efektif. 1.2.2 Mengembangkan kemahiran saintifik yang meliputi pemikiran secara saintifik, kemahiran menjalankan penyiasatan dan penyelidikan sains serta kemahiran manipulatif 1.2.3 Membolehkan eksperimen dijalankan dengan aktif, di tempat yang lebih sesuai. 1.2.4 Memperkembangkan lagi semangat ingin tahu dan minat terhadap sains dan membentuk serta mengamalkan nilai-nilai sains dan nilai-nilai murni. 1.2.5 Memberikan ruang yang lebih kondusif dan sesuai bagi memperkenalkan mata pelajaran Sains pada setiap peringkat sekolah rendah. 1.2.6 Menggalakkan murid mengikuti pelajaran sains dengan lebih berkesan dan juga untuk menanam minat sains dalam kalangan murid.

1.2.7 Memudahkan capaian Internet (di makmal-makmal yang tersedia Internet). 1.2.8 Menggalakkan lebih ramai pelajar menceburi bidang sains, selari dengan sasaran KPM mencapai Dasar 60:40 1.3 Susun atur Makmal Sains Reka bentuk makmal berbeza bergantung kepada beberapa faktor seperti fungsi, bahan dan peralatan, dan bilangan pengguna. Jenis reka bentuk dan pelan susun atur bergantung kepada kelulusan pelan dan jenis projek pembangunan (contohnya pelan Jabatan Kerja Raya, Project Management Consultant dan lain-lain). Kedudukan Makmal Kimia disusun sesuai dengan kemudahan memberi bantuan kecemasan sekiranya berlaku kebakaran atau tumpahan bahan kimia mengkakis. 1.3.1 Kedudukan Makmal Kimia sebaiknya berada di aras bawah, Makmal Biologi di aras satu dan Makmal Fizik di aras dua. Makmal Sains Am boleh berada di aras satu atau di aras dua. Bilik persediaan dikongsi antara dua makmal sains dan berada di antara dua makmal tersebut. 1.3.2 Makmal Sains Tingkatan 6 Murid Tingkatan 6 perlu mempunyai Makmal Sains Tingkatan 6 untuk mengelakkan pertembungan waktu penggunaan dengan murid Tingkatan 4 dan 5. 1.4 Keperluan Perabot dan Peralatan Asas 1.4.1 Setiap makmal sains perlu mempunyai keperluan asas perabot dan peralatan, seperti berikut: 1. Meja makmal 2. Bangku makmal 3. Komputer 4. Pencetak 5. Bakul sampah 6. DLP 7. Papan tulis 8. Papan putih beroda 9. Skrin 10. Langsir 1 set untuk bilik 11. Meja komputer 12. Pembesar suara 13. Rak peralatan sains 14. Almari 15. Kabinet

16. Penggantung carta 17. Pemadam api 18. Selimut api 19. Penggera kebakaran 20. Bekas simpanan bahan sisa 21. Bekas simpanan bahan rosak 22. Kebuk Wasap 23. Pancuran dan pencuci mata 24. Kipas pengudaraan 25. Kit Pertolongan Cemas 1.4.2 Perabot dan Peralatan Asas dalam Bilik Sains 1 Meja makmal 2 Bangku makmal 3 Komputer 4 Printer 5 DLP 6 Meja komputer 7 Skrin 8 Pembesar suara 9 Papan tulis 10 Papan putih beroda 11 Bakul sampah 12 Langsir 1 set untuk bilik 13 Kabinet 14 Almari cermin 15 Rak buku 16 Penggantung carta 17 Rak peralatan sains 18 Kit Pertolongan Cemas 19 Pemadam api 20 Penggera kebakaran 21 Selimut Kalis Api 1.5 Peralatan Asas Dalam Bilik Persediaan Makmal dan Bilik Sains 1.5.1 Peralatan asas yang perlu ada dalam Bilik Persediaan Makmal Sains adalah seperti berikut: Bil Perabot/Peralatan 1 Meja persediaan 2 Kerusi 3 Rak 4 Peti sejuk 6 Papan notis