Actiekrant 1 – najaar 2007

Recht op marktbescherming – Stop de EPA’s

Boeren strijden tegen vrijhandel
11.11.11 - Vredeseilanden - Oxfam-Wereldwinkels Campagne 2007-2008
 Inhoud Het eerste woord ... p. 3

Campagne Extra Large p. 4

De rode draad.

Politiek dossier p. 6
Europese Unie nekt boeren.
Van Lomé naar de EPA’s, volg je nog?
Onze eisen en voorstellen.

Infopartners p. 12
Boeren in verzet.
West-Afrikaanse boerenorganisaties op de bres.
Bezoekers tijdens 11.11.11
Scherpe concurrentie voor Togolese tomaten.

Actiemodel p. 16 foto’s: Tineke D’Haese

Steun de Afrikaanse boeren, stop de EPA’s!
Jeugdhuismodel 2007: Niet te Vreten!
Scholen stoppen EPA’s.
Sla de handen in elkaar.

Materiaal
Materiaal om mee aan de slag te gaan.
p.20 Het eerste woord is aan Valérie Traoré
Materiaal over de Millenniumdoelstellingen. “Afrika heeft lange tijd handelsrelaties aanvaard die nadelig waren voor het continent. Maar nu is de tijd ge-
komen dat Afrika eindelijk opstaat en zegt: wij zullen niets accepteren dat onze ontwikkeling in de weg staat
Fondsenwerving p. 22 en dat niet iedereen ten goede komt.
De straat op! De beloftes van vrijhandel, de beloftes van vrije markten hebben nooit voor de meerderheid van het volk
gewerkt. De elites en de investeerders worden er beter van, maar de bevolking lijdt onder de gevolgen van
Info & agenda p. 23 historische gebeurtenissen die Afrika nog steeds in armoede houden.”
De Europese samenwerking. Valérie Traoré uit Burkina Faso is campagneleidster van de STOP THINK RESIST EPA’s-campagne in Afrika
Vrijhandel nekt boeren. Onder deze noemer voeren 11.11.11, Vredeseilanden en Oxfam-Wereldwinkels sa-
men campagne. We willen het protest van Valérie Traoré en van talloze boeren in het Zuiden versterken en
zo druk uitoefenen op de beleidsverantwoordelijken. Want wat is ontwikkelingssamenwerking waard als zowel
ons landbouwbeleid als ons handelsbeleid landen dieper in de armoede duwt? Hoe willen we in ’s hemels-
naam de Millenniumdoelstellingen halen, als we de boeren in het Zuiden elke kans ontnemen om van hun

Landbouw2015 landbouw te leven?

2015 De Tijd Loopt
11.11.11 - Bevrijde Wereld - Broederlijk Delen - Fos - Globelink - Intal - KBA (Kadervorming voor Afrikanen vzw) -
Noë (Horizon-educatief, Alfa en Djapo) – Oxfam-Solidariteit - Oxfam Wereldwinkels - Plan België - Protos - Studio
Globo - Trias - Vlaams Guatemala-Comité - Volens - Vredeseilanden - Wereldsolidariteit - Wereldcentrum vzw
- Wereldmediatheek
Deze campagne loopt in nauwe samenwerking met Afrikaanse boerenorganisaties. Bovendien komen in het najaar enkele Afrikaanse
boeren en boerinnen onze campagne actief ondersteunen. Want zoals Valérie Traoré zegt, de Afrikaanse boeren verzetten zich te-
gen het opengooien van hun markten, tegen oneerlijke concurrentie en tegen te lage grondstoffenprijzen. Daar hebben we eerder
dit jaar al een paar hoogtepunten van gezien: het World Social Forum in Nairobi (Kenia) en het Forum over Voedselsoevereiniteit in
Nyeleni (Mali). Het kan ons alleen maar motiveren om deze campagne voluit te voeren en de boeren te steunen met een gezonde
portie engagement van eigen bodem.
We hopen dat deze actiekrant je inspiratie en energie geeft om er een pikante actie van te maken.

Bart Demedts
Africa Europe Faith and Justice Network - Bioforum Vlaanderen - Bond Beter Leefmilieu - CDI-Bwamanda-België - Dierenart-
sen zonder grenzen - EHA! (EcoHuis Antwerpen) - EVA vzw (Ethisch Vegetarisch Alternatief) - FIAN-Begium - Greenpeace -
Jeugdbond voor natuur en milieu - KWIA - Natuurpunt - Netwerk Bewust Verbruiken - VAC (Vlaams Agrarisch Centrum) - VELT
- Voedselteams - VODO - Voor Moeder Aarde - Wervel

......................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................
2 Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel 3
 Campagne Extra Large

De rode draad
Deze campagne rond ‘vrijhandel’, een coproductie van 11.11.11, Oxfam-Wereldwinkels en Vredeseilanden, valt Het EPA-dossier
niet uit de lucht. Het is een nieuwe stap om de Millenniumdoelstellingen te realiseren. En een nieuwe stap in de ‘Stop de verstikkende voedselexport
groeiende samenwerking tussen Vlaamse Noord-Zuidorganisaties. naar het Zuiden’. Dit was de slogan
op de 11.11.11-affiche van 2006. Boe-
ren in het Zuiden moeten zich kunnen
beschermen tegen goedkope import,
2005 - Strijd tegen armoede versnellen tegen producten van grootschalige
landbouw. Anders worden ze weg-
Alles begint in 2005. Twintig Vlaamse Noord-Zuidorganisaties slaan de handen in elkaar en grijpen de Millenniumdoelstellingen aan geconcurreerd op hun eigen lokale
om de strijd tegen de armoede te versnellen. We willen tien jaar samenwerken onder één vlag: 2015 De Tijd Loopt. markt. Maar als de Europese Unie
haar zin krijgt, worden binnenkort ver-
We hebben vijf centrale eisen voor de Belgische overheid: dragen afgesloten die bescherming
1. Al het nodige doen om de Millenniumdoelstellingen op de beste manier en samen met het Zuiden te realiseren. zo goed als onmogelijk maken: de
2. Deze inspanningen onverkort verder zetten om armoede en onrecht helemaal uit de wereld te bannen. Economic Partnership Agreements of
3. Streven naar een volledige kwijtschelding van de schulden van arme landen. EPA’s. Een mooie naam voor iets wat
4. Rechtvaardige handelsrelaties met het Zuiden. de doodsteek kan betekenen voor
5. Meer geld voor ontwikkelingssamenwerking, minstens 0,7 % vanaf 2010. massa’s boeren. Reden genoeg dus
om de campagne over marktbescher-
Deze eisen houden we voortdurend voor ogen bij het lobbywerk en bij de sensibilisatie van het publiek. ming van vorig jaar verder te zetten
Op 15 september 2006 rondden we de eerste fase af met de overhandiging van 50.000 verzoekschriften aan het parlement. Met deze en toe te spitsen op het EPA-dossier.
verzoekschriften vroegen we de Belgische overheid om werk te maken van onze vijf centrale eisen.
Het dossier van de grondstof-
2006 - Landbouw in de schijnwerpers fenprijzen
Miljoenen boeren in het Zuiden over-
In 2006 verbreden we de samenwerking tot Landbouw2015: milieu - en landbouworganisaties komen aan boord. Dat is nodig als we leven door te produceren voor de ex-
de honger willen halveren tegen 2015, toch de ambitie van Millenniumdoelstelling 1. Want we merken op dat de grote meerderheid port: koffie, katoen en suiker bijvoor-
van wie honger heeft, in de landbouw werkt. beeld. Of thee, cacao en bananen
Wat zijn dan de oorzaken van die honger? ... Maar op de internationale markt
Zo komen we bij de problemen van boeren in het Zuiden en de redenen waarom zij niet van hun landbouw kunnen leven. We leggen worden ze geconfronteerd met lage
de verbanden bloot tussen de grootschalige industriële landbouw en de teloorgang van gezonde kleinschalige landbouw, in Noord en instabiele prijzen. Ooit probeerde
en Zuid. De zogenaamde vrije concurrentie is de doodsteek voor duizenden boeren en daarom pleiten we voor het recht op markt- de internationale gemeenschap via
bescherming. grondstoffenakkoorden behoorlijke
en stabiele prijzen te garanderen.
Maar ook hier rukken de principes van
2007-2008 - Vrijhandel nekt boeren de vrije markt op. De prijzen worden
bepaald door de meest competitieve
In 2007 kiezen 11.11.11, Oxfam-Wereldwinkels en Vredeseilanden voor een intensievere samenwerking, een stevige cluster binnen - lees grootste en rijkste - producen-
de bredere samenwerkingsverbanden 2015 De Tijd Loopt en Landbouw2015. Met de drie organisaties zullen we één campagne ten of door enkele machtige distribu-
voeren in twee fases, gespreid over het najaar van 2007 en het voorjaar van 2008. Daarom lees je op de voorpagina ook ‘Actiekrant teurs. De beheersing van productie
1’. Een tweede actiekrant zal volgen in het najaar van 2007. en aanbod wordt losgelaten en een
overaanbod doet opnieuw de prijzen
De nefaste gevolgen van de oprukkende vrijhandel blijven onze grootste zorg. Maar meteen willen we ook laten zien hoe boeren zich dalen. Zo produceren kleine boeren
verenigen en verzetten tegen deze onrechtvaardige handelspraktijken. 75 % van de koffie in de wereld, maar
ze kunnen niet eens hun productie-
We werken rond twee dossiers, twee kanten van eenzelfde medaille: kosten dekken. Het is duidelijk dat
• het EPA-dossier (uitgewerkt in Actiekrant 1) een vrije markt leidt tot armoede en
fase 1: najaar 2007 en begin 2008 honger bij miljoenen boeren.
• het dossier van de grondstoffenprijzen (uitgewerkt in Actiekrant 2)
foto: Eddy De Neef
fase 2: voorjaar 2008

......................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................
4 Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel 5
 Politiek dossier

De Millenniumdoelstellingen, de Kyoto-normen van de Noord-Zuidbeweging Europese Unie nekt boeren

Als we de Millenniumdoelstellingen realiseren, dan ziet de wereld er in 2015 heel wat beter uit. Ook al zijn de Millenniumdoelstel- De vroegere kolonies moeten hun markten opengooi-
lingen verre van perfect, ze vormen wel een toetssteen voor de genomen engagementen rond ontwikkelingssamenwerking. Net en voor Europese producten en diensten. Althans, dat
zoals het aanpakken van de milieuproblematiek wordt afgemeten aan de Kyoto-normen. wil de Europese Unie met de Economische Partner-
In 2005, vijf jaar na de ondertekening, was er van de Millenniumbeloften nog niet veel in huis gekomen. En dat mocht de publieke schapsakkoorden of EPA’s. Een ramp voor de boeren
opinie gerust weten! Daarom voerden we in 2005 campagne om de Millenniumdoelstellingen een brede bekendheid te geven. In in die landen. Zij komen onbeschermd in rechtstreek-
2006 richtten we dan de focus op Millenniumdoelstelling 1: honger halveren. Daar gaan we op door in 2007 en 2008. se concurrentie met de efficiënter geproduceerde en
soms gesubsidieerde productie uit Europa.
Dit beloven de Millenniumdoelstellingen tegen 2015:
1. Het aantal mensen dat in extreme armoede leeft, is gehalveerd ten opzichte van 1990. Dit geldt ook voor het aantal mensen
dat honger heeft.
Partners onder dwang
Sinds september 2002 onderhandelt de Europese Unie met 75
2. Alle kinderen op de wereld volgen basisonderwijs.
landen uit Afrika, de Caraïben en de Stille Oceaan, de zoge-
3. Meisjes krijgen dezelfde kansen als jongens, in het basis- en middelbaar onderwijs reeds in 2005, tegen 2015 op alle onder-
naamde ACP-landen. Meer dan de helft van deze vroegere Eu-
wijsniveaus.
ropese kolonies behoren tot de Minst Ontwikkelde Landen. Toch
4. Het sterftecijfer van kinderen onder de vijf jaar is met twee derde teruggebracht ten opzichte van 1990.
wil de EU de markten van deze landen volledig openbreken voor
5. De moedersterfte is met driekwart teruggebracht ten opzichte van 1990.
producten, diensten en investeringen uit het machtigste handels-
6. Er is een halt toegeroepen aan de verspreiding van HIV-aids, malaria en andere ziektes.
blok ter wereld.
7. We voeren overal een goed milieubeleid en het onomkeerbare verlies van natuurlijke hulpbronnen is gestopt. Het aantal
Om dat te realiseren probeert de Europese Unie de ACP-landen
mensen zonder toegang tot veilig drinkwater is gehalveerd en de levensomstandigheden van ten minste honderd miljoen
(Afrika, Caraïben, Pacific) de Economische Partnerschapsak-
mensen in sloppenwijken zijn aanzienlijk verbeterd.
koorden of EPA’s te laten slikken. Deze vrijhandelsakkoorden –
8. Wereldwijd wordt samengewerkt op het gebied van ontwikkeling. Er zijn afspraken over goed bestuur, landen voeren eerlijke
want dat zijn ze – onderhandelt ze niet met afzonderlijke landen,
handel met elkaar en er is een eerlijk financieel systeem op poten gezet. Het schuldenprobleem van ontwikkelingslanden is
maar met zes regionale groepen. Het gaat over de Caraïben, de
opgelost en de ontwikkelingslanden beschikken over nieuwe technologieën. In ontwikkelingslanden is er fatsoenlijk werk
eilanden in de Stille Oceaan, West-Afrika, Midden-Afrika, Oost-
voor jongeren gecreëerd.
Afrika en Zuidelijke Afrika. foto: Layla Aerts
kippenvlees, plantaardige oliën en tomatenconcentraat bedreigt
Tomaten in de puree de lokale productie.
De vrijhandel die de Europese Unie voorstelt, zal ongetwij- En landbouw is de belangrijkste economische sector in de mees-
feld problemen scheppen. Neem bijvoorbeeld de kippensector te ACP-landen. Hij stelt ook het meeste mensen te werk. Van
in Senegal. Eind jaren negentig kende dit land een florerende 50% tot zelfs 90% al naar gelang van het land. Meer goedkope
pluimveehouderij en zelfs een middenklasse van boeren. Onder invoer zal een sterke invloed hebben op de lokale prijzen en dus
druk van de Wereldbank verlaagde Senegal de tarieven voor in- ook op het inkomen van boeren. Een sterke verarming van de
gevoerd kippenvlees van 55% naar 20%. Het gevolg was een boeren heeft ongetwijfeld een vlucht naar de steden tot gevolg.
enorme stijging van de invoer van goedkope diepgevroren kip- Maar daar zal minder werk zijn want de verwerkende industrie
penvleugels uit Nederland en België, die de lokale commerciële deelt ook in de klappen. Zo kunnen Europese bloem of pasta’s
pluimveehouderij rond Dakar wegvaagde. Nu kan een land als de lokale bloemmolens en graanverwerkers onderuithalen.
Senegal de tarieven op ingevoerde kippen nog opnieuw verho- Gevolg: armoede op het platteland, werkloosheid in de steden en
gen, maar met de EPA’s zal dit misschien niet meer kunnen. dus meer honger.
Merkwaardig genoeg houden de EPA’s geen rekening met de
landbouwsubsidies van de EU. Met de EPA’s kan Ghana zich Bij de buren
niet meer beschermen tegen de Italiaanse tomaten. Dat is las- De EPA’s zullen niet alleen gevolgen hebben op de eigen markt,
tig als je bedenkt dat Zuid-Europese tomatentelers jaarlijks voor maar ook voor de uitvoer naar de buurlanden. Niger bijvoorbeeld
gemiddeld 372 miljoen euro aan Europese landbouwsubsidies voert weinig handel met Europa, maar is wel een grote uitvoerder
ontvangen. De Ghanese overheid daarentegen mag geen steun van dieren en vlees naar zijn buurlanden. Als de West-Afrikaanse
geven aan haar eigen landbouw. Dat bepalen de structurele aan- regionale invoertarieven voor vlees afgeschaft worden, verliest
passingsprogramma’s die de Wereldbank en het IMF aan Ghana Niger wel zijn afzetmarkt. Senegalese uien zouden afzet kunnen
oplegden. Zo’n hoge subsidies als de EU aan haar boeren geeft, vinden in Mali, maar niet als de Europese uien het onmogelijk
kan Ghana zich trouwens niet permitteren. maken voor Senegalese boeren om hun uienteelt op punt te stel-
len. Mozambique voert graan in omdat het niet voldoende kan
Weg van het platteland produceren, maar heft hoge invoertarieven op bloem. Zo wil het
De boeren in de ACP-landen - vooral dan in Afrika - ondervinden haar bloemmolens aan de slag houden. Tanzaniaanse boeren
dus nu al hinder van de Europese invoer. Als de ACP-landen hun zouden wel kunnen investeren in een uitbreiding van hun melk-
invoertaksen op Europese producten moeten afschaffen, wordt productie, maar niet als er ondertussen goedkoop melkpoeder
de situatie alleen maar erger. Vooral de invoer van melk, graan, binnenkomt. En boeren uit Togo zouden met de teelt van toma-
foto: Jan Vannoppen

......................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................
6 Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel 7

foto: Layla Aerts
Het neusje van de zalm
De Economische Partnerschapsakkoorden of EPA’s zijn
vrijhandelsakkoorden. Het gaat niet zomaar over een beet-
je liberalisering meer of minder. Het gaat hier over een full
monty. Als ontwikkelingsland sta je gewoon in je blootje.
Afschaffen
Vrijhandelsakkoorden gaan verder dan de multilaterale
onderhandelingen binnen de Wereldhandelsorganisatie
(WTO). Bij die onderhandelingen moet er een akkoord zijn
met alle leden. Samen bepalen ze dan hoever ze willen
gaan: een vermindering van de invoertaksen met 10, 20 of
30%, of wat dan ook.
Maar voor de vrijhandelsakkoorden tussen twee landen of
groepen van landen legt de WTO strenge regels op. Die
moeten de invoertaksen en andere handelsbeperkingen
niet verminderen, maar gewoon helemaal afschaffen. En
dat voor vrijwel alle handel én binnen een korte overgangs-
periode van tien jaar. Verlenging kan alleen in uitzonderlijke
gevallen.
Van Lomé naar de EPA’s, volg je nog?
Sinds jaar en dag krijgen de ACP-landen een voorkeursbehandeling in hun handelsbetrekkingen met Europa. De Lomé-akkoorden
ten weg kunnen groeien van traditionele gewassen die weinig zorgden daar voor. In 1975 gingen ze van start.
inkomen opleveren. Maar dat lukt niet als ze in een opstartfase
(en ook daarna) moeten opboksen tegen de Europese tomaten- Handel bevorderen
puree. In die Lomé-akkoorden legde Europa voor vijf jaar vast hoeveel ontwikkelingshulp de ACP-landen zouden krijgen. Over de besteding
ervan beslisten ze gezamenlijk. Europa spijsde ook een fonds om de schokken op te vangen van schommelende grondstoffenprijzen.
Big business Bovendien kregen de producten van de ACP-landen vrije toegang tot de Europese markt. Ondanks terechte kritiek golden deze ak-
Eén van meest onderschatte gevolgen van vrijhandel is dat lan- koorden lange tijd als zeer vooruitstrevend. Lomé combineerde namelijk ontwikkelingshulp met eerlijke handel.
den niet meer in staat zullen zijn om invoerbelastingen te hef-
fen aan hun grenzen. Importheffingen zijn voor overheden in de Mes op de keel
ACP-landen een belangrijke bron van inkomsten. Door het afslui- Eind jaren negentig startte de Europese Commissie een grondige herdenking van Lomé. De ACP-landen moesten zich meer bloot-
ten van de EPA’s dreigen zij een groot stuk van hun overheidsin- stellen aan de vrije concurrentie binnen vrijhandelszones waarbinnen investeringen, diensten en goederen vrij kunnen circuleren. De
komsten te verliezen. Voor sommigen landen kan dat oplopen tot EU bedacht daarvoor zelfs een mooie benaming: Economische Partnerschapsakkoorden of EPA’s.
meer dan een derde. Dat zou desastreus uitpakken voor onder- De ACP-landen hebben zich hard verzet, maar uiteindelijk ondertekenden ze in 2000 het akkoord van Cotonou. Het verving de Lomé-
wijs, gezondheidszorg en milieumaatregelen. akkoorden en voorzag in de start van de onderhandelingen over de EPA’s.
Voor de Europese handel daarentegen rinkelt de kassa. De
meeste studies over de impact van de EPA’s laten een aanzien- Cruciaal moment
lijke stijging van de uitvoer van de EU zien. Alleen al voor West- Op 31 december 2007 loopt het akkoord van Cotonou af en dus ook de bevoorrechte toegang tot de Europese markt. De ACP-landen
Afrika zou het over 1 miljard dollar per jaar gaan of 15% van de hebben uitstel gevraagd en stellen een overgangsperiode voor. Vooral de Afrikaanse regio’s vinden dat ze nog niet klaar zijn om de
huidige Europese uitvoer naar die regio. EPA’s te ondertekenen. Maar de Europese Commissie wil van geen uitstel weten. Ze dreigt met verminderde hulp en het opnieuw
opleggen van invoertarieven als de EPA’s niet getekend zijn op het einde van het jaar. De ACP-landen onderhandelen dus met het
De lat gelijk leggen mes op de keel. De EU is immers hun grootste geldschieter en hun grootste afnemer. De actie STOP EPA’s komt dus op een cruciaal
Volgens de Europese Unie zouden de EPA’s de regionale inte- moment.
gratie bevorderen en de betrokken landen ten goede komen. Re-
gionale integratie zien de ACP-landen wel zitten, maar dat vergt foto: Tineke D’Haese
tijd. De Europese Unie is daar zelf het sprekende bewijs van:
de Europese integratie is een proces dat nu al meer dan vijftig
jaar loopt. Hoe kunnen de ACP-landen dit op korte tijd realiseren
én tegelijk hun markten openen voor Europese invoer? Europa
heeft zich toch ook decennia lang beschermd tegen goedkope
invoer en zal zijn landbouw nog vele jaren beschermen en sub-
sidiëren. Moet er niet eerst werk gemaakt worden van een ver-
betering van de infrastructuur in de ACP-landen, van betere we-
gen en vervoer? Moet de productiecapaciteit niet eerst verbeterd
worden vooraleer de concurrentie aan te gaan? Anders wordt de
binnenlandse productie gewoon weggevaagd. Want Europese
producten zullen zeker komen, investeringen misschien. De
ACP-landen vragen dus meer steun, en meer tijd voor de eigen
regionale integratie.

Weinig marge
De Europese Unie wil dat binnen de EPA’s vrijhandel geldt
voor minstens 90% van de handel tussen de regio’s en de
EU. Waar komt dat concreet op neer?
Stel dat de EU haar handelsbelemmeringen opheft op 98%
van haar invoer uit de regio waarmee het een EPA afsluit.
Dan moeten de landen uit die regio voor ongeveer 80%
van hun invoer uit de Europese Unie vrijmaken van elke
belemmering. Dat betekent dat ze slechts 20% van hun
producten kunnen afschermen tegen de moordende con-
currentie vanuit de Europese Unie. De ACP-landen hebben
dus weinig ruimte om hun kwetsbare producten en secto-
ren te beschermen. En bij het bepalen van die 20% zullen
de belangen van de arme plattelandsbevolking niet meteen
sterk doorwegen.

foto: Layla Aerts

......................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................
8 Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel 9
 foto: Stefaan Anrys foto: Tineke D’Haese

Everlasting Poverty for Africa

Voor de Afrikaanse boeren staat EPA voor ‘Everlasting Poverty for Africa’. Zij
weten wat er gebeurt als producten uit het Noorden ongehinderd en taksvrij het
land binnen stromen. Hun eigen kippen, tomaten of melk krijgen ze niet meer
verkocht. De Afrikaanse boeren kunnen niet concurreren met onze agro-indu-
strie. Vrijhandel komt dan neer op het recht van de sterkste.

foto: Stefaan Anrys

Onze eisen en voorstellen

foto: Oxfam International

Voedsel is een mensenrecht. Iedereen heeft het recht op een goede en gezonde voeding. Al te veel mensen blijven van dit basisrecht
verstoken. De liberalisering van de landbouwmarkt en de grootschalige en toenemende industrialisering maken het er niet beter op. Onderlinge handel uitbouwen
Het kan anders! “De handel tussen de Afrikaanse landen zelf
Meer weten ... moet beter uitgebouwd worden. Dat is wel po-
De Noord-Zuidbeweging verdedigt het recht op voedselsoevereiniteit. Dat houdt in dat landen of regio’s het recht hebben om zelf een Je vindt een uitgebreide analyse van de EPA’s en van de handel in grondstof- sitief, omdat onze productiekosten vergelijk-
eigen landbouwbeleid te kiezen. Daarbij kunnen ze goedkope invoer tegenhouden of beperken, de productiehoeveelheden onder fen in de brochure Boeren strijden tegen vrijhandel, het politiek dossier van de baar zijn. Zambia zou bijvoorbeeld grote pin-
controle houden en zelfs subsidies geven aan landbouwers. gezamenlijke campagne van Vredeseilanden, 11.11.11 en Oxfam-Wereldwin- danoten naar Botswana kunnen exporteren,
kels, waar ze die niet hebben. Het zou ook goed
De EPA’s gaan volledig in tegen die voedselsoevereiniteit en zorgen voor catastrofale gevolgen in het Zuiden. Daarom zeggen we: Op www.11.be/epa staan enkele artikels, antwoorden op de meest gestelde zijn als we een toegevoegde waarde aan het
STOP EPA’s. vragen en links naar andere Nederlandstalige teksten over de EPA’s. product kunnen geven, van pindanoten kan je
Een interessante Nederlandstalige site is www.vrijhandelvoorbij.nl. bijvoorbeeld boter maken. Maar voorlopig kan
Concreet vertaalt zich dat in drie eisen: In het Engels kan je terecht op www.acp-eu-trade.org, www.epawatch.net het nog niet, omwille van de tariefbarrières
of op www.stopepa.org. tussen Zambia en Botswana en het gebrek
1. Recht op bescherming van de lokale en regionale landbouwmarkten. De Europese EPA-campagne volg je op de voet op www.epa2007.org. aan machines om toegevoegde waarde te
2. De Europese Unie mag van de ACP-landen geen vrije markttoegang vragen en moet de huidige voordelige markttoegang tot de ACORD voert in 17 Afrikaanse landen campagne: creëren.”
surf naar www.stopthinkresist.org.
Europese Unie behouden en verbeteren.
Mary Sakala, Zambiaanse boerin en bestuurslid van de
3. De onderhandelingen over de EPA’s moeten open zijn en mogelijkheden tot inspraak voorzien. De Europese Unie mag geen East and Southern Africa Farmer Federation (ESAFF)

druk uitoefenen op de ACP-landen om akkoorden te ondertekenen waar ze niet klaar voor zijn.

......................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................
10 Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel 11
 Infopartners
Boeren in verzet
West-Afrika is één van de vijf regio’s waarmee de Eu-
ropese Unie over economische partnerschapsakkoor-
den (EPA’s) onderhandelt. Het behoort tot de armste
streken ter wereld, maar kent ook een erg sterke boe-
renbeweging. De federatie van West-Afrikaanse boe-
renorganisaties, ROPPA, leidt er de strijd tegen de
EPA’s. 11.11.11 ondersteunt hen hierin.
Het West-Afrikaanse land dat we dit jaar in de kijker zetten is
Togo. We richten de spots op twee organisaties: RECAP - een
federatie van boerenorganisaties in de noordelijke Savan-
nestreek, en RAFIA - de lokale ontwikkelingsorganisatie die het
netwerk ondersteunt.
foto: Tineke D’Haese
Blik op West-Afrika
Sterke organisaties
De laatste tijd komt de West-Afrikaanse regio vooral in het
nieuws wanneer het zoveelste bootje met vluchtelingen is on-
derschept. Vooral jonge mannen die niets te verliezen hebben,
wagen de riskante tocht naar een beter leven.
Dat is niet toevallig. West-Afrika is immers een van de armste
regio’s ter wereld. Bijna alle landen van deze regio behoren tot
de groep van ‘Minst Ontwikkelde Landen’. Honger en ondervoe-
ding zijn nooit ver weg. Leven betekent voor veel West-Afrika-
nen overleven, vooral op het platteland.
De regio lijdt onder de handicaps die heel Afrika kenmerken: een
onderontwikkelde industrie, zwakke overheden en instellingen
én een ongeschoolde bevolking. Bovendien is het klimaat on-
gunstig en zijn er geregeld lange periodes van droogte.
.........................................................................................................................................................................
12
Die droogtes hebben de boeren ertoe gebracht om zich te ver-
enigen. Zij groeiden uit tot sterke organisaties die nu vooraan
staan in het verzet tegen de EPA’s. Zij beseffen zeer goed wat
de gevolgen kunnen zijn van de nieuwe akkoorden die de Euro-
pese Unie hen wil opdringen.
Landbouw en veeteelt cruciaal
Landbouw en veeteelt zijn in gans West-Afrika ontzettend be-
langrijk voor de economie. Samen zijn deze twee economische
sectoren goed voor 30 tot 60% van het Bruto Binnenlands Pro-
duct. Ze stellen ook de meeste mensen tewerk: van 30% tot in
sommige landen zelfs 90% van de bevolking. Dat maakt van
de landbouw meteen het wapen bij uitstek in de strijd tegen ar-
moede. Want 70 tot 80% van de plattelandsbevolking leeft onder
de armoedegrens.
Enigszins eigenaardig is dat alle West-Afrikaanse landen erg af-
hankelijk zijn van de invoer van voedsel, ondanks het grote eco-
nomische en sociale belang van de landbouwsector. De Euro-
pese Unie is de belangrijkste handelspartner van de regio. Bijna
een vijfde van de gehele import uit de EU bestaat uit landbouw-
producten zoals oliën, vetten en rundsvlees, of ook melkpoeder,
kippenvlees en granen en graanproducten.
Verstikkingsverschijnselen
Brengt de eigen landbouw in West-Afrika dan zo weinig op?
De nood aan investeringen is inderdaad groot: goede zaden en
meststoffen, irrigatietechnieken, aangepaste silo’s ...
Maar in heel wat gevallen concurreren die ingevoerde Europese
en andere producten met de lokale oogst. Dat is bijvoorbeeld het
geval voor melkpoeder, rundvlees en kippendelen, plantaardige
olie en tomatenconcentraat ... De boeren kunnen gewoon niet
op tegen de lagere prijs én de - soms vermeende - betere kwa-
liteit. Regelmatig verhindert de verstikkende invoer het op gang
komen van de lokale productie of verwerkende industrie, zoals
het geval is voor de tomatenindustrie in Togo (zie verder).
De invoer van tarwebloem leidde zelfs tot een ander eetgedrag:
er wordt nu brood gegeten van tarwe, een graansoort die in dit
klimaat niet gedijt. Dat in plaats van traditionele graansoorten
zoals gierst en sorghum. Op termijn bedreigen dergelijke ver-
schuivingen de eigen landbouwproductie.
Het is duidelijk dat de zwakke West-Afrikaanse regio niet met
gelijke wapens kan strijden tegen de sterk geïndustrialiseerde
landbouw van de Europese Unie.
Toch willen de nieuwe Europese partnerschapsakkoorden de
vrije concurrentie bevorderen. De landen zullen wel een beperkt
aantal producten kunnen afschermen. Maar doordat de Euro-
pese Unie met de regio onderhandelt en de landen allemaal
verschillende noden hebben, zullen niet alle producten die het
nodig hebben een beroep kunnen doen op het recht op bescher-
ming. Want als de ACP-landen elk voor zich een lijst van gevoe-
lige producten maken, blijken deze lijsten nogal te verschillen.
Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel
West-Afrikaanse boerenorganisaties in de bres
Weinig kleine boeren in Afrika beseffen wat er boven
hun hoofd hangt als hun regering dit jaar de Europese
Partnerschapsakkoorden (EPA’s) met de EU onderte-
kent. Daarom werpen de boerenorganisaties zich in
de strijd om het EPA-proces te keren: door te informe-
ren, te sensibiliseren, te mobiliseren ... Logisch, want
zij zijn de vertegenwoordigers van de kleine familiale
boeren en boerinnen.
Representatief netwerk
West-Afrika kent een sterke federatie van nationale boerenorga-
nisaties: de Réseau des Organisations Paysannes et des Pro-
ducteurs de l’Afrique de l’Ouest, kortweg ROPPA.
Dit netwerk van West-Afrikaanse boerenorganisaties werd in
2000 opgericht. Twaalf nationale platforms van boerenorganisa-
ties vormen de leden van ROPPA. De kracht en de representati-
viteit van die platforms maken de sterkte uit van ROPPA.
Op korte tijd heeft ROPPA haar plaats als woordvoerder van de
kleine boeren veroverd. Zij volgt kritisch het West-Afrikaanse
landbouwbeleid op. ROPPA mobiliseert de boeren en geeft stem
aan hun verzet, tot in de instellingen van de Europese Unie. De
afgevaardigden van ROPPA lieten van zich horen op de WTO-
vergaderingen in Cancún en Hong Kong. En ook de EPA-onder-
handelaars maakten al kennis met hen.
foto: Tineke D’Haese
........................................................................................................................................................................
Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel
Boerenbelangen verdedigen
Eén van de belangrijkste impulsen voor de oprichting van ROP-
PA was de regionale integratie, de steeds verdergaande econo-
mische samenwerking tussen de verschillende West-Afrikaanse
landen. Tariefafspraken over in- en uitvoer van producten en het
uitstippelen van een gemeenschappelijk landbouwbeleid tussen
de verschillende landen noopten de nationale boerenorganisa-
ties om gezamenlijke standpunten in te nemen.
Ook de globalisering heeft een grote impact. De boeren worden
gedwongen om een ongelijke concurrentiestrijd aan te gaan met
buitenlandse producten, die vaak in betere omstandigheden wor-
den geproduceerd.
Ndiogou Fall is de voorzitter van ROPPA. Hij ziet het zo: “ROPPA
wil de belangen van de kleine boeren verdedigen in regionale
en internationale onderhandelingen. Meer en meer beslissingen
worden elders genomen. Deze onderhandelingen leiden tot meer
en meer handelsliberalisering. Wij moeten bij deze besprekingen
onze belangen verdedigen, want niemand zal het in onze plaats
doen.”
Familiale landbouw beschermen
Voor ROPPA moet de familiale landbouw de hoeksteen van het
landbouwbeleid blijven. “De West-Afrikaanse landbouw is een
zaak van kleine familiale boerderijen”, zegt Ndiogou Fall. ”De
boerengezinnen telen voedsel voor zichzelf en verkopen wat ze
teveel hebben. Dit soort landbouw wordt door sommigen als ver-
ouderd beschouwd, maar het is wat wij hebben. Het verschaft
werk, voedsel en het vermindert de afhankelijkheid.”
Fall benadrukt het recht op voedelsoevereiniteit. De internatio-
nale handelsregels moeten elk land de kans geven zijn eigen
nationale en regionale landbouwbeleid uit te stippelen en waar
nodig de eigen markt te beschermen.
Ndiogou Fall vervolgt: “Wij vechten met hand en tand om te voor-
komen dat de EPA’s worden ondertekend. Deze akkoorden zijn
rampzalig. We zijn op zich niet tegen akkoorden, maar ze moe-
ten uitgaan van ontwikkeling. Dit was altijd het uitgangspunt: sa-
menwerken voor ontwikkeling en tegen armoede. Jarenlang was
dat de basis voor de geloofwaardigheid van Europa. Maar deze
onderhandelingen vervangen ‘ontwikkeling’ en ‘armoedebestrij-
ding’ door ‘economie’. Alles is nu gericht op méér handel.”
Europese melk overstroomt Burkina Faso
Een voorbeeld van de ongelijke strijd tegen het Europese land-
bouwbeleid is te vinden in de melksector, onder meer die van
Burkina Faso. Eén op tien Burkinezen is veeboer. De meesten
onder hen zijn lid van de Peul, één van de bevolkingsgroepen
van het land. De meeste Peul trekken rond met hun kuddes. De
melkopbrengst is klein en grotendeels voor eigen gebruik be-
stemd. Nochtans heeft de sector wel potentieel. De Burkinese
boerinnen willen gerust meer melk produceren, als ze maar ze-
ker zouden zijn van een goede prijs.
13
 Bezoekers tijdens 11.11.11
Over EPA’s en tomatenconcentraat kunnen we dit najaar met smaak discussiëren. Dan verwachten we bezoekers van de organisa-
ties RECAP en RAFIA. Zij zullen te gast zijn bij 11.11.11-comités in verschillende provincies. Deze comités organiseren voor hen een
boeiend en interessant programma. Wil je meer weten over het bezoekersprogramma? Contacteer dan als de bliksem het provinciaal
secretariaat. De contactgegevens vind je op de achterkant van deze actiekrant.
Wil je de bezoekers aan het woord horen? Hou in het najaar de website in de gaten: www.11.be/campagne.
“Hoe kunnen we melkproducenten aanmoedigen om rassen
te houden die meer produceren en om aangepaste voeding
te geven? Hoe kunnen we de melkproductie opdrijven als te-
gelijk onze markten overstroomd worden door ingevoerde melk
of voedselhulp?”, vraagt de Confédération Paysanne du Faso,
kortweg CPF, zich af. Dit platform van boerenorganisaties en
een partner van Oxfam-Solidariteit, heeft samen met ROPPA de
strijd met de vrijhandel en de EPA’s aangebonden.
In december 2006 manifesteerden ruim 2.000 boeren door de
straten van Ouagadougou. Ze uitten hun ongenoegen over de
EPA-onderhandelingen aan de West-Afrikaanse ministers die in
de hoofdstad vergaderden. Begin dit jaar organiseerde de CPF
een ‘ronde van Burkina’ om de lokale boeren over de EPA-on-
derhandelingen te informeren.
Strijd op het scherp van de snee
In landen zoals Senegal en Burkina Faso of ook Mali en Niger
hebben de nationale platforms de strijd met de EPA’s aange-
bonden. Ook in andere landen van de regio werkt ROPPA aan
bewustwording over de gevolgen van vrijhandel. Het netwerk
organiseert seminaries en protestmarsen, zoals die in Burkina
Faso tijdens de top van de West-Afrikaanse staatshoofden. Ook
in de loop van dit jaar komen er nog verschillende nationale ma-
nifestaties, want de tijd dringt.
Samen met de andere regionale boerenorganisaties binnen de
ACP-landen liet ROPPA de onderhandelingen doorlichten. De
resultaten daarvan vormen het uitgangspunt voor hun actieve
lobbywerk op nationaal, regionaal en internationaal niveau. Ze
werken ook samen met verscheidene Europese organisaties in
de strijd tegen de EPA’s. Getuigenissen tijdens hoorzittingen,
aanwezigheid bij overhandiging van petities ... Het zijn enkele
voorbeelden van gemeenschappelijke acties. Wordt ongetwijfeld
vervolgd.
foto: Layla Aerts
.........................................................................................................................................................................
14 Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel
Scherpe concurrentie
voor Togolese tomaten
De Vlaamse ngo Vredeseilanden werkt al twintig jaar in
Togo en ondersteunt de boeren in hun zoektocht naar
alternatieve teelten. Want door de voortdurend lage ka-
toenprijzen op de wereldmarkt zagen de boeren zich
gedwongen andere gewassen te telen. De laatste jaren
heeft de tomatenkweek heel wat ten goede veranderd
in de streek.
Aanvankelijk succesverhaal
Tomaten kun je, in tegenstelling tot katoen en maïs, in het droog
seizoen telen door van het aanwezige grondwater gebruik te ma-
ken. Tomaten betekenden voor de boerinnen een welkome aan-
vulling van voedsel en inkomen, vooral tijdens het droog seizoen.
De tomaten uit de Savanne werden aanvankelijk een succesver-
haal, met een afzet over het hele land. Dat bracht de boeren een
aardige stuiver op. Geen wonder dat meer en meer boeren, te-
leurgesteld in de katoenopbrengst, hun heil zochten in de tomaat.
Het aantal tomatenboeren verdriebubbelde in deze streek in en-
kele jaren tijd, van 2.000 tot 6.000 (in 2006). En dan kwam het
keerpunt: te veel tomaten, die bovendien niet lang houdbaar zijn.
Dat leidde en leidt tijdens de oogstmaanden tot een overaanbod
en bodemprijzen. Elke dag vertrekken uit de Savannestreek tien
vrachtwagens met duizenden manden tomaten naar de markten
van Lomé. Een groeiend aantal tomaten raken niet meer verkocht
en ze rotten weg.
Concentrato di pomodori
De boerenfederatie RECAP en de organisatie RAFIA, twee part-
nerorganisaties van Vredeseilanden, zochten naar oplossingen.
Een mogelijkheid was de uitbreiding van de afzetmarkt, voor een
deel te vinden in buurland Benin. Sinds begin dit jaar vinden 40
à 50 ton tomaten wekelijks hun afzet bij enkele Beninse hande-
laars.
Een tweede oplossing voor de overdaad aan tomaten lag voor de
hand: een kleinschalige of industriële verwerkende industrie opzet-
ten om zelf tomatenconcentraat te maken. Dat zou niet alleen de
boeren van afzet verzekeren, maar ook voor extra tewerkstelling
zorgen. Maar deze oplossing blijkt niet haalbaar door de moorden-
de concurrentie van Italiaans tomatenconcentraat. De Italiaanse
merken hebben immers hun plaats in de Togolese huishoudens
veroverd. Ze zijn niet alleen goedkoop, maar ook van goede kwa-
liteit. Dat bleek uit een haalbaarheidsstudie die Vredeseilanden
samen met de lokale partners liet uitvoeren.
Hoe kan een nieuwe verwerkende industrie een plaats op de markt
veroveren, waar ingevoerde producten zo goedkoop en ingebur-
gerd zijn? Bescherming van de markt en tijdelijke beperking van
de invoer lijken aangewezen, naast andere maatregelen om de in-
dustrie op gang te trekken. Maar als de EPA’s uitgevoerd worden,
krijgen deze maatregelen geen kans.
Togo in het kort
De Savannestreek in het noorden van Togo is de armste regio van het land. Vre-
deseilanden is er al twintig jaar actief. De Savanne kent een zeer hard klimaat,
ook al valt er per jaar 800 tot 1.000 millimeter neerslag. Bij gebrek aan water-
bekkens en andere infrastructuurwerken vloeit het water zomaar weg. Onder
andere daardoor is de grond uitgeput en erg onderhevig aan erosie. Het droog
seizoen duurt hier zeven maanden en dan groeit er amper iets.
• Dit langgerekt landje aan de Baai van Benin is amper twee keer zo groot als
België, telt zes miljoen inwoners en is daarmee één van de kleinste landen in
Afrika.
• Lomé is de hoofdstad, gekend van de ‘Lomé-Conventie’, de hoeksteen voor
de economische relaties tussen Afrika en Europa.
• De officiële taal in Togo is het Frans, maar de meeste mensen spreken uit
sluitend één van de etnische talen. De scholingsgraad is erg laag.
• Ondanks tegenvallende koersen en verouderd materieel, blijven cement,
katoen en fosfaat belangrijk als bron van buitenlandse deviezen.
• Togo behoort tot de groep van Minst Ontwikkelde Landen. Armoede treft
meer dan 70% van de bevolking, tot 85% in de Savannestreek. 66% van de
mensen leeft op het platteland.
• Het land wordt sinds de onafhankelijkheid in 1960 bestuurd door een militair
regime. Toen in 2005 generaal Eyadéma stierf na een regeerperiode van
bijna 40 jaar, hielp het leger zijn zoon Fauré op de presidentstoel. Na protest
kwamen er toch verkiezingen, met hetzelfde resultaat tot gevolg.
Bron: Vredeseilanden, FAO en Rapport over de Millenniumdoelstellingen Togo
Togo België
Levensverwachting 54,5 jaar 79,1
Kindersterfte van kinderen onder de vijf 140 per 1000 5 per 1000
jaar
Alfabetiseringsgraad 53,2% ( vrouwen: 38,5%) 99%
Human Development Index wereldrang- 147ste plaats 13de plaats
orde
Bruto Binnenlands Product per persoon 344 $ 33.807 $
Partners
In de Togolese Savannestreek belichten we de boerenorgani- de nationale Togolese boerenvakbond CTOP en de West-Afri-
saties RAFIA en RECAP, partners van Vredeseilanden. kaanse boerenbeweging ROPPA.
RECAP RAFIA
Staat voor Réseau des Centres d’Autopromotion Paysanne en Deze ngo verleent vanuit het provinciestadje Dapaong orga-
is een federatie van zes boerenorganisaties of CAP’s. Samen nisatorische en technische steun aan landbouworganisaties,
tellen ze circa 12.000 betalende leden. Vooral de graanbanken zoals de Centres d’Autopromotion Paysanne of CAP’s. Zo
van RECAP zijn een groot succes. RECAP zou een nog gro- onderzocht RAFIA de mogelijke rendabiliteit van een toma-
tere rol kunnen spelen in het lobbywerk richting overheid. Want tenverwerkend bedrijf in de regio. Verder zorgt RAFIA voor
hun succesverhalen en hun ledenaantal vormen een enorme functionele alfabetisering en ijvert ze voor participatief ontwik-
troef om op het beleid te wegen. Dat kan via kelingswerk.
........................................................................................................................................................................
Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel 15
 Actiemodel
Steun de Afrikaanse boeren, stop de EPA’s!
De West-Afrikaanse boeren komen in verzet tegen
de vrijhandel die hen nekt. 11.11.11, Vredeseilanden
en Oxfam-Wereldwinkels steunen hen. We starten in
het najaar met een STOP EPA’s-actie. Dat is dringend,
want de Europese Unie wil dit jaar de onderhandelin-
gen nog rond krijgen.
Krab de EPA’s weg!
De Europese Unie zet de Afrikaanse landen onder druk om vóór
31 december 2007 de EPA’s te ondertekenen. Het is dus nu of
nooit. 11.11.11, Vredeseilanden en Oxfam- Wereldwinkels eisen
dat de Belgische overheid alles in het werk stelt om de EPA’s
te schrappen. Met een petitie zetten we druk op de ketel. Weer
een petitie? Ja, maar geen gewone!
Om de nieuwsgierigheid van het publiek te prikkelen, krijgt de
petitie de vorm van een krabbiljet. We nodigen iedereen uit om
met een muntstuk de EPA’s weg te krabben. En onder het dun-
ne krablaagje wordt duidelijk wie er wint als de EPA’s van de
baan zijn. Een soort speelse loterij: krab de EPA’s weg en buig
het lot van de Afrikaanse boer om tot een winnend lot.
De krabbiljetten zijn slechts een opstapje om de mensen aan
te spreken over onze actie STOP de EPA’s. We verspreiden ze
massaal in Vlaanderen en Brussel. Wie overtuigd is, kan dan
het petitiestrookje aan het krabbiljet invullen en ondertekenen.
Met de actie hebben we drie grote objectieven:
• Het EPA-verhaal en vooral de gevaren van de EPA’s aan de
grote klok hangen.
• Tienduizenden handtekeningen verzamelen van mensen die
de EPA’s geen goede zaak vinden.
• De politieke druk opvoeren om de EPA-onderhandelingen
grondig bij te sturen.
Centraal: de petitie
We zijn ervan overtuigd dat we met z’n allen een krachtige te-
genstem kunnen laten klinken vanuit België. En met een petitie
slaan we twee vliegen in een klap. Eerst doen we de wenkbrau-
wen fronsen bij de EPA’s en daarna nodigen we de mensen
uit om een standpunt in te nemen. Maar onderweg informeren
we natuurlijk ook tienduizenden mensen over de strijd van de
Afrikaanse boeren en de nood aan een rechtvaardig landbouw-
beleid. En elke handtekening plaatst de Belgische en Europese
politici voor hun verantwoordelijkheid. Als ze het echt menen
met hun voornemen om de armoede tegen 2015 terug te drin-
gen, zoals ze beloofden in de Millenniumdoelstellingen, dan
moeten de EPA’s van de baan.
Vrijdag Krabdag
Op vrijdag 26 oktober willen we iedereen in Vlaanderen en
Brussel aan het krabben brengen voor Afrika. Op markten en
pleinen, aan stations en winkels, in scholen en bedrijven, op het
.........................................................................................................................................................................
16
internet of in de media. Op Vrijdag Krabdag moet het krabben
de hype van de dag worden.
We openen die dag krabloketten in heel Vlaanderen. Iedereen
die zelf een actie wil opzetten, kan deelnemen. Inschrijven en
materiaal bestellen kan via de website. De actie kan gerust ver-
der uitdeinen naar het weekend. Vrijwilligers die niet vrij zijn op
vrijdag, kunnen natuurlijk ook op zaterdag 27 of op zondag 28
oktober hun loket opzetten in hun gemeente of met de STOP
EPA’s-krabbiljetten aan de slag gaan.
De aftrap van de petitieactie geven we op de Europese STOP
EPA’s-dag van 27 september. Met acties van tientallen organi-
saties in meer dan vijftien Europese landen. En nadien plaatst
11.11.11 de petitie centraal in haar campagne. In januari trekt
Vredeseilanden de lijn gewoon door en biedt haar vrijwilligers
dezelfde petitie aan. En tijdens het voorjaar bouwen de Oxfam-
Wereldwinkels hierop voort met een gelijkaardige petitie waarin
de eis voor rechtvaardige grondstoffenprijzen voor landbouw-
producten centraal staat.
Open een krabloket
Om de nieuwsgierigheid van het publiek nog meer te prikkelen,
bieden we de krabbiljetten op zoveel mogelijk plaatsen aan in
Win for Life in Afrika-loketten.Je kan daarvoor een kant-en-klare
kartonnen loketdisplay bestellen. Het is een kartonnen scherm
dat je openvouwt en op een tafel plaatst. Het is uitermate mo-
biel en kan dus overal opduiken. Bijvoorbeeld op de markt, aan
het station en op etentjes en quizzen. Maar ook op school, in
een cafetaria of een restaurant en in de Wereldwinkel.
Bij een loket hoort uiteraard een loketbediende. Hij of zij bezorgt
de voorbijgangers hun krabkaart. Die krabben de EPA’s weg,
ondertekenen de petitie en posten het petitiestrookje in de brie-
venbus die in het loket voorzien is. Niemand kan er langs kijken.
En natuurlijk maak je het nog leuker als je rond het loket anima-
tie voorziet. Verkleed je als een echte loketbediende, compleet
met stofjas, petje en stempel ... Nodig met enkele vrijwilligers
de voorbijgangers actief uit om de petitie te tekenen. Zorg voor
straattheater rond het loket. Of laat het loket bevolken door een
bekende figuur uit je gemeente.
Zorg in ieder geval dat je actie in de pers terecht komt.
Op het werk en aan tafel
Net als vorig jaar tijdens de uiendag, hopen we dat ook heel
wat bedrijven, organisaties en instellingen de EPA’s op Vrijdag
Krabdag een plaatsje zullen geven op de werkvloer.
Moeilijk is dat niet. Wie deelneemt, kan zijn actie registeren op
de website en online het nodige actiemateriaal bestellen. Daar-
mee kan je dan aan de slag:
• Open ‘s ochtends een Win for Life in Afrika-loket aan de ont-
haalbalie van je bedrijf of ’s middags in de cafetaria.
• Drop een STOP EPA’s-krabbiljet in ieders postbakje op Vrijdag
Krabdag.
Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel
• Zorg dat elke collega vrijdagochtend de elektronische versie
van het STOP EPA’s-krabbiljet in zijn mailbox aantreft.
• Kondig de actie aan via de interne nieuwsbrief of web-
site.
Heel wat horecazaken, cateringbedrijven, school- en be-
drijfsrestaurants namen vorig jaar deel aan de uiendag. Dat
kan dit jaar opnieuw. Niet met een apart menu, maar met
de STOP EPA’s-placemat waarop je de petitie kan tekenen.
Die placemat kan ook dienst doen op de vele etentjes die
de 11.11.11-weken traditioneel rijk zijn.
Met de STOP EPA’s-actiefolder kan je vanaf september
scholen, verenigingen, organisaties, bedrijven ... aanspre-
ken om aan Vrijdag Krabdag deel te nemen, een loket te
openen, krabbiljetten te verspreiden of placemats te ge-
bruiken.
Op de vreemdste plaatsen
Voor Jan Publiek zijn de EPA’s natuurlijk een nieuw en
vreemd begrip. Hoe meer de mensen het STOP EPA’s-logo
te zien krijgen, hoe beter. Hiervoor kan je aan de slag met
de STOP EPA’s-affiches en stickertjes. Enkele ideetjes:
• Kleef STOP EPA’s-stickertje op agenda’s, beeldscher-
men, koelkasten, gsm’s, deurklinken, op je fiets, op de ach-
terruit van je wagen, op je brievenbus ...
• Plak een STOP EPA’s-stickertje op de kraag van iedereen
die aan je loket een petitie ondertekent.
• Kleef STOP EPA‘s-stickertje naast de ‘verboden te roken’-
icoontjes.
• Wees creatief en laat het STOP EPA’s-logo opduiken in
pers en media.
• Voeg een STOP EPA’s-logo toe aan je e-mails.
• Knutsel STOP EPA’s-verkeersborden.
Maar blijf hoffelijk en vermijd ongewenste ‘vervuiling’. Vraag
liefst toestemming voor je stickers plakt.
De e-PA’s
Op www.11.be/campagne kan je de actie op de voet vol-
gen, je actie registreren en online materiaal bestellen om
mee aan de slag te gaan.
En er komt natuurlijk ook een elektronische versie van het
STOP EPA’s-krabbiljet dat je daar kan downloaden. Zorg
ervoor dat zoveel mogelijk vrienden, bekenden of collega’s
dat krabbiljet op vrijdag 26 oktober in hun mailbox aantref-
fen. Een heel eenvoudige actie, al spreek je best met el-
kaar af om STOP EPA’s-spam te vermijden.
Een overzicht van alle campagnemateriaal vind je op
p. 19
foto: 11.11.11
........................................................................................................................................................................
Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel 17
 Hoe haal je ‘t in je hoofd?
EPA’s? Wellicht had je er tot voor kort nog nooit van gehoord. Hoe gaan we dat aan de man of vrouw brengen?
Die Economische Partnerschaps Akkoorden zullen wel een enorme invloed uitoefenen op de situatie van de boeren, zeker in Afrika.
Als we het ernstig menen met de strijd tegen armoede, tegen de honger, dan mogen we de EPA’s niet laten passeren.
En we zijn er ook van overtuigd dat we met die moeilijke dingen de straat op moeten. We willen het publiek niet in de waan laten dat
ontwikkelingssamenwerking eindigt bij giften en steun aan projecten.
Met 11.11.11 zijn we niet aan ons proefstuk om onbekende en moeilijke begrippen in een campagne te gooien. Denk maar aan de
Tobintaks of de Millenniumdoelstellingen.
Dus zetten we onze tanden in de EPA’s. Daar staan we gelukkig niet alleen voor. In vele Europese landen lopen al campagnes rond
STOP EPA’s. Ook boerenorganisaties en ngo’s in het Zuiden voeren actie. Daar sluiten we ons bij aan.

Jeugdhuismodel 2007
Niet te Vreten!
Gaan ook de Vlaamse jeugdhuizen als één man of vrouw dwars liggen voor de
noodlottige EPA’s? Of ontspint er zich aan de toog een bitsige tweestrijd tussen
Afrikanen en Europeanen? Dat zal blijken tijdens de nieuw interactieve jeugd-
huisavond van 11.11.11. op vrijdag 26 en zaterdag 27 oktober.
We volgen de vreemde kronkels die ons voedsel aflegt voor het in de winkelrek-
ken of op ons bord opduikt. En één ding is zeker, fragmenten van de straffe Oos-
tenrijkse film ‘We feed the World’ zorgen er in elk geval voor dat je nooit meer op
dezelfde manier een tomaat of een kip koopt na deze ‘Niet te Vreten’-avond.
De ‘Niet te Vreten’-avond kan natuurlijk ook plaatsvinden op vrijdag 9 of zater-
dag 10 november of op een andere avond naar keuze.

• DVD met alle ingrediënten voor een smakelijke, doch pikante avond.
• Voor jeugdhuizen (of voor een licht verteerbare avond in de jeugdbeweging)
• Duur: 2u tot 2u30
• Nodig: jeugdhuis of zaaltje, lcd-projector + dvd of computer, geluidsinstallatie
• Prijs: € 12

foto: we feed the world

Sla de handen in elkaar

Scholen stoppen EPA’s
` een rechtvaardige landbouw.
Ook op school kan een Win for Life in Afrika-loket een ereplaats krijgen op vrijdag 26 oktober. Aan het onthaal, op de speelplaats of
‘s ochtends aan de schoolpoort. En krabben maar... Je hebt alleen een paar vrijwilligers nodig om het loket te bemannen en krab-
biljetten uit te delen aan elke leerling.
Krab en win
Je kan natuurlijk nog een stapje verder gaan en er een echt krab-en-win spel van maken. Een eenvoudig vraag- en krabspel waar alle
leerlingen tijdens de speeltijd of middagpauze aan kunnen deelnemen. Bekijk samen een kort filmpje. En wie bij de pinken is, vindt
het juiste antwoord op de vragen die de loketbediende afvuurt als een fluitje van een cent.
Maar wat je ook doet, zamel op school zoveel mogelijk STOP EPA’s-handtekeningen in.
Inhoudelijk werken
Het wordt pas interessant als je in de klas dieper ingaat op de voedselproblematiek, de strijd van boeren voor een rechtvaardig inko-
men en de uitdaging om honger aan te pakken tegen 2015. Daarvoor kan je zoals altijd vanaf september een beroep doen op een
ruim aanbod van educatief materiaal, workshops en lesmappen.
Dit jaar bundelen 11.11.11, Vredeseilanden en Oxfam Wereldwinkels het onderwijsmateriaal in twee gemeenschappelijke onderwijs-
folders, een voor het basisonderwijs en een tweede voor het secundair. 11.11.11 en Vredeseilanden focussen op STOP EPA’s, terwijl
foto: Stefaan Anrys
11.11.11, Vredeseilanden en Oxfam-Wereldwinkels voeren samen campagne van september 2007 tot juni 2008. We mobiliseren
samen voor de actiemomenten van de campagne en inhoudelijk vertellen we hetzelfde verhaal: de strijd van de Afrikaanse boer voor
Samen uit ...
Het campagnemateriaal loopt zoveel mogelijk samen. Zo komt er een gezamenlijk politiek dossier. De affiches worden op elkaar
afgestemd. We gaan samen de baan op met de petitie. We doen een gezamenlijk aanbod naar het onderwijs en presenteren de
jongerenwerking vanaf september als één pakket aan jeugdconsulenten, jeugdhuizen en jeugdbewegingen.
... samen thuis
In heel wat gemeenten vinden de vrijwilligers van de drie organisaties elkaar al langer. Deze campagne is een buitenkans om die
samenwerking nog te versterken. Daarom stellen we voor in je gemeente één gezamenlijk vergadering met de vrijwilligers van de
drie organisaties te beleggen. Om elkaar beter te leren kennen, om afspraken te maken en om samen een jaarprogramma uit te
werken. Want tenslotte behoren we allen tot éénzelfde Noord-Zuidbeweging. En het is een uitdaging om dat zichtbaar te maken voor
het publiek.
• Organiseer samen een actie op 26 oktober!
• Versterk elkaars activiteiten en/of organiseer quizzen, etentjes en wereldfeesten zoveel mogelijk samen.
• Mobiliseer samen de pers.
• Bundel de krachten om naar de scholen te stappen.
• Spreek af wie naar de jeugdraad trekt om de campagne voor te stellen.

Oxfam Wereldwinkels ingaat op de eis van rechtvaardige grondstofprijzen. Allebei illustraties van de impact van vrijhandel op het
inkomen van de Afrikaanse boeren.
De onderwijsfolders bieden aan de leerkrachten een overzichtelijk aanbod van lesmappen, workshops, quizmodellen, films, een pos-
tertentoonstelling ... Je kan zelfs een heel traject opzetten en het hele schooljaar door rond dit thema werken in de klas.
Meer info op www.11.be/educatie
• Richt samen een startavond of een infoavond in voor alle vrijwilligers.
We houden ook een gezamenlijke startdag op zaterdag 15 september in het Internationaal Congrescentrum in Gent. De gebruikelijke
provinciale startdagen van 11.11.11, de regionale startmomenten van Vredeseilanden en de klassieke startnamiddag op de vakbeurs
van Oxfam-Wereldwinkels smelten hiermee samen tot één groot startmoment. Kruis het alvast aan in je agenda!

......................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................
18 Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel 19
 De tijd loopt nog altijd
De actie STOP EPA’s loopt uiteraard in het kader van het samenwerkingsverband 2015 De Tijd Loopt, onze gezamenlijke campagne
voor de Millenniumdoelstellingen. Net als vorig jaar vertrekken we van de eerste Millenniumdoelstelling. Die belooft om de extreme
armoede en honger te halveren tegen 2015. De tijd loopt dus nog altijd!

Landbouw2015
Elke dag lijden 850 miljoen mensen honger en driekwart van hen zijn boeren. Alleen een (radicaal) ander landbouwbeleid met een
rechtvaardig inkomen voor boeren in Noord en Zuid brengt ons een stap dichter bij de realisatie van die eerste Millenniumdoelstel-
Materiaal ling.
We moeten daarom politici en beleidsmakers aan hun belofte blijven herinneren. Dat doen we best met zoveel mogelijk volk. De
Noord-Zuidbeweging had zich al verenigd in het samenwerkingsverband 2015 De Tijd Loopt. Met de Vlaamse natuur-, milieu-, boe-
ren- en consumentenorganisaties erbij, kwam de coalitie Lanbouw2015 tot stand. Een nooit vertoonde coalitie van meer dan veertig
organisaties, waaronder de Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace, Natuurpunt, Velt, Wervel en het Vlaams Agrarisch Centrum. Samen
ploegen we voor een duurzame landbouw wereldwijd, een landbouw die oog heeft voor mens én milieu en die de landbouwers en de
Materiaal om mee aan de slag te gaan bevolking voedselzekerheid en inkomensgaranties biedt, in Noord en Zuid.

STOP EPA’s-actiefolder Samen de boer op

Om scholen en verenigingen of organisaties en bedrijven aan te spreken en uit te nodigen om aan de actie deel te nemen. Met een Ook lokaal kan er iets moois groeien tussen de Noord-Zuidbeweging en de milieu-, natuur- en boerenorganisaties. Als dat het geval
overzicht van actiemogelijkheden en een bestelbon. Verschijnt eind augustus. is, dan biedt het lokaal campagnehandboek Landbouw2015 een goede ondersteuning met meer achtergrondinfo, een stappenplan,
modelacties en allerlei andere nuttige tips. Het campagneboek is gratis en je kan het aanvragen bij jacques.mevis@11.be of 02 536
Campagneaffiche 11 56. Je kan het ook raadplegen op www.landbouw2015.be.
Hét beeld van de campagne!
• Met dit materiaal van 11.11.11, Vredeseilanden en Oxfam-Wereldwinkels ga je een schitterende campagne tegemoet.
STOP EPA’s-krabbiljet
Een krabbiljet met een petitieluik en laagdrempelige basisinformatie over de campagne. Om massaal mensen mee aan te spreken
en handtekeningen in te zamelen.
Materiaal over de Millenniumdoelstellingen
Win for Life in Afrika-loket
Een kant-en-klare kartonnen loketdisplay om een STOP EPA’s-loket te openen. Je vouwt de display open en plaatst hem op een Banner
tafel. Neem plaats achter de tafel, klap het kartonnen luikje open en je kan aan de slag. Plaats de banner van 2015 De Tijd Loopt zoveel mogelijk onderaan alle teksten en drukwerk dat je aanmaakt. Te downloaden van
www.11.be/campagne.
Infoposter
Een didactische poster die de gevolgen van de EPA’s en van vrijhandel in het algemeen in beeld brengt. Spandoeken
De lange witte spandoeken ‘Armoede de wereld uit’ mogen ook dit jaar op strategische plaatsen verschijnen. Grote spandoeken
Opa’s tegen EPA’s–posterreeks met het logo van 2015 De Tijd Loopt kan je huren bij 11.11.11.
Opa’s tegen EPA’s, omdat de toekomst belangrijk is. Fotograaf Marc Goldchstein trok naar Togo en naar Tanzania. Hij sprak met
opa’s en hun kleinkinderen. Het resultaat is een schitterende posterreeks van 12 foto’s. Om op te hangen in culturele centra, scho- Witte bandjes
len en jeugdlokalen ... Met de witte bandjes aan klinken, fietsen, rugzakken ... hebben we Vlaanderen laten kennismaken met de Millenniumdoelstellin-
gen. Ze zijn nog beschikbaar, zolang de voorraad strekt.
Opa’s tegen EPA’s-minidossier
De strijd van de boeren in Togo en Tanzania in een beknopt informatief dossiertje. Geïllustreerd met de foto’s van Marc Goldch- Postertentoonstelling over de Millenniumdoelstellingen
stein. De algemene tentoonstelling over de Millenniumdoelstellingen vullen we dit jaar aan met een poster over Togo (de infopartner) en
met een poster over het recht op voedsel.
ST0P EPA’s-affiche en stickertjes
50 x 50 cm affiches en stickerbladen met het STOP EPA’s-Logo. Zoveel mogelijk te verspreiden op opvallende plaatsen. Video ‘Prikbord 2015’
Het verhaal van Nic Baltazar over de Millenniumdoelstellingen blijft brandend actueel. Een absolute aanrader voor wie in twintig
Tafelmatjes (placemats) minuten wil weten waar de klepel hangt.
Een smakelijke vertaling van de campagne. Ook tijdens het eten kan je met de petitie aan de slag gaan.
Workshops ‘Geprikt, nog niet geflikt’ en ‘Burps, boeren met een lege maag’
Campagnevideo Workshops die jongeren vanaf 16 jaar gedurende twee lesuren actief aan de slag laat gaan met de Millenniumdoelstellingen en
In twee korte, maar spitse documentaires van een tiental minuten maak je kennis met de strijd van boeren in Afrika. Het eerste deel met de hongerproblematiek.
handelt over het recht op marktbescherming en over de dreiging van de EPA’s. In het tweede deel komt de grondstoffenproblema-
tiek aan bod. Wouter Deprez loodst ons door beide verhalen. Workshops ‘Gelukkig 2015’ en ‘Goed geboerd? Grote Honger!’
Twee workshops die zorgen voor een speelse kennismaking met de Millenniumdoelstellingen en met het thema ‘recht op voedsel’.
Radio en Tv-spot Voor kinderen van 10 tot 12 jaar.
De affiche in klank en beeld.
Lesmappen
Onderwijsfolders ‘Armoede, onvoltooid verleden tijd’ (Millenniumdoelstellingen algemeen - 3e graad secundair).
Twee folders (één voor het basisonderwijs en een andere voor het secundair) met het gebundelde onderwijsaanbod van 11.11.11, ‘Honger in overvloed’ (1e Millenniumdoelstelling - elke graad secundair)
Vredeseilanden en Oxfam Wereldwinkels. ‘Duurzame ontwikkeling’ (7e Millenniumdoelstelling - 3e graad secundair).
Jongerenfolder Niet Te Vreten Millenniumparcours
Gezamenlijke jongerenfolder van 11.11.11, Vredeseilanden en Oxfam Wereldwinkels met het aanbod van de drie organisaties naar Interactieve tentoonstelling om jong en oud te laten kennismaken met de acht Millenniumdoelstellingen (vooraf reserveren).
jeugdbewegingen, jeugdhuizen en jeugdconsulenten.
Muziektheater ‘Mag het iets meer zijn’
Catalogus Een prachtig muziektheater van het huis van vertrouwen De Vieze Gasten (vanaf 12 jaar).
Een overzicht van het beschikbare campagnemateriaal vind je zoals gebruikelijk in de campagnecatalogus. Alleen ...vanaf dit jaar
verschijnt die catalogus niet meer op papier! Verteltheater ‘Gezegd is gezegd’
Er komt enkel een elektronische versie, die je kan raadplegen op de website of bekijken op de campagnecd-rom. Je kan de ge- Wannes (van de fietsenmaker) brengt de Millenniumdoelstellingen tot leven voor kinderen van de tweede en de derde graad lager
wenste pagina’s op een eenvoudige manier downloaden en afdrukken. Een flexibele en duurzame oplossing, hopen we. Te vinden onderwijs.
op www.11.be/educatie.
Een overzicht van het educatieve aanbod rond de Millenniumdoelstellingen vind je op www.detijdloopt.be.

......................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................
20 Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel 21

Fondsenwerving
De straat op!
Met de actie 2006 zette 11.11.11 opnieuw een record
neer: 5,79 miljoen euro. Dat is een opmerkelijke pres-
tatie, want onze straatactie had toch af te rekenen met
de zaterdagse 11-novemberfeestdag: supermarkten
dicht, winkelstraten verlaten ... Maar toch ging de ge-
meentelijke actie vooruit dankzij jullie inzet.
Dubbele slag
Met dat prachtige resultaat slaan we een dubbele slag. We kun-
nen meer middelen inzetten om het onrecht bij de wortels aan te
pakken. Wie ooit bij partners in het Zuiden op bezoek was, weet
hoeveel verschil duizend euro daar betekent! Maar een mooi fi-
nancieel resultaat geeft 11.11.11 ook een dynamisch imago. Het
bewijst dat het publiek ons in toenemende mate steunt en dat
kunnen we verzilveren bij onze politieke acties.
Extra uitstraling
Dit najaar kan je je comité extra uitstraling geven door de me-
dewerkers in het nieuw te steken. Je kan niet alleen beschikken
over nieuwe draagtassen om het verkoopmateriaal in mee te ne-
men, maar er komen ook nieuwe hesjes voor de straatactie en
nieuwe T-shirts voor binnenactiviteiten. Ze zijn nog in bestelling
en dus kunnen we er hier geen foto’s van tonen. Maar we zetten
ze zo snel mogelijk op de website.
Nieuw verkoopmateriaal
Je kan uiteraard ook over nieuw verkoopmateriaal beschikken.
Het meest in het oog springend is de cacao, de vrucht van een
.........................................................................................................................................................................
22
Info & agenda
De Europese samenwerking
Onze Belgische inspanningen om de EPA’s te dwarsbomen, zijn een onderdeel van een grote internationale STOP EPA-beweging
die sinds vorig jaar op gang is gekomen.
In Afrika laten de boeren hun verzet tegen de EPA’s altijd maar luider horen via de ngo-campagne van African Trade Network en via
overkoepelende boerenorganisaties als ROPPA in Oost-Afrika. Op het Wereld Sociaal Forum in Nairobi in januari 2007 was het al
EPA wat de klok sloeg.
In 13 Europese landen kwamen er campagnes op gang, met onder meer Oxfam International als gangmaker. 11.11.11 is sterk betrok-
ken bij het opzetten van allerlei netwerken en lobbyacties om de Europese regeringen en de Europese Commissie aan hun vel te
zitten. Duitsland is tot juni 2007 voorzitter van de Europese Unie. Daarom ondertekenden ruim 50 ontwikkelingsorganisaties uit heel
Europa een brief aan bondskanselier Angela Merkel om de EPA-onderhandelingen stop te zetten.
Deze brief werd op 19 april aan Duitse ambassades in 13 landen tegelijk overhandigd. En op de overkoepelende website van EPA
ondertekenden ook tienduizenden individuele burgers uit heel Europa deze oproep.
De Europese STOP EPA’s-dag van 27 september 2007 is het startschot om dit grensoverschrijdend EPA-protest in een nog hogere
versnelling te brengen.
foto: Eddy De Neef
Voor alle informatie over de internationale STOP EPA’s-campagne: www.epa2007.org
en www.epawatch.net. Zie ook pagina 11: Meer weten
samenwerking met Max Havelaar en met onze Franstalige zus-
terorganisatie CNCD-11.11.11. De verpakking van 100 gram is Zaterdag 15 september
goed voor 4 lekkere koppen chocolademelk. Gezamenlijke startdag van 11.11.11, Oxfam
Wereldwinkels en Vredeseilanden en lancering
In samenwerking met onze Zuid-Afrikaanse vrienden van Nom-
vula bieden we een magneet aan met een kameleon (in de ver- van het campagnejaar voor de pers in het ICC in
Gent.
trouwde metaaldraad-met-kraaltjes).
En de vertrouwde wenskaarten? Dit jaar geen nieuw gedrukte,
maar toch krijg je wellicht nooit eerder geziene kaarten voor de Donderdag 27 september
verkoop door je comité. Kosten- en milieubewust als we zijn, ont- Europese STOP EPA’s-dag – Nationale lancering
ving de voorbije jaren niet elke provincie de nieuwste gedrukte van de petitie STOP EPA’s.
wenskaarten. Op die wijze roteren we er meer en is er voldoende
afwisseling in het aanbod. Dinsdag 16 oktober
Wereldvoedseldag.
Actieweekend
11 november valt dit jaar op een zondag, dat betekent dat we Woensdag 17 oktober
nog altijd een kort weekend tegemoet gaan, maar het heeft alles Werelddag van Verzet tegen Extreme Armoede.
in zich om er een krachtig actieweekend van te maken! De basis Internationale GCAP-dag (white band).
van het succes is vanouds een goede planning. Probeer tijdig
voldoende mensen te contacteren en liefst voor een beperkte Vrijdag 26 oktober (en het weekend van
tijdsinzet: vele handen maken het werk licht. En bovendien kan 27 en 28 oktober)
je zo jarenlang op je vrijwilligers rekenen. Vrijdag Krabdag: collectieve STOP EPA’s actie-
Goede ideeën zijn natuurlijk altijd welkom en daarom hebben we dag
dit jaar de meest succesvolle ideeën voor fondsenwerving uit het
Actiekookboek gebundeld in een ‘Best of’. Zeker de moeite om Donderdag 1 november
eens te zien hoe je op een leuke wijze een extra centje voor de Start mediacampagne 11.11.11.
goede zaak kan verdienen.
Vrijdag 9, zaterdag 10 en zondag
Tegen de zomer kan je ze vinden op 11 november
www.11.be/actiekookboek. Financieel actieweekend 11.11.11.
foto: Eddy De Neef
........................................................................................................................................................................
Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel Actiekrant 1 >> Boeren strijden tegen vrijhandel 23
 colofon
11.11.11 vzw
Werkten mee aan
Vlasfabriekstraat 11
deze actiekrant:
1060 Brussel
Bart Demedts, Els Her-
02 536 11 11
togen, Myriam Keus-
info@11.be
termans, Eddy Maes,
www.11.be/campagne
Marc Maes, Jacques
Mevis, Dirk Peeters,
Evie Vandevyvere
Oxfam Wereldwinkels vzw
Ververijstraat 17
Eindredactie: Jan De
9000 Gent
Mets, Eddy De Neef en
Tel. 09 218 88 99
Eddy Maes
oww@oww.be
Lay-out: OWW gerard
www.oww.be
Druk: druk in de weer
Foto Layla Aerts,
Tineke D’haese, Vredeseilanden vzw
Stefaan Anrys, Jan Blijde Inkomststraat 50
Vannoppen, Oxfam 3000 Leuven
International, Eddy De Tel. 016 31 65 80
Neef, Jacques Mevis info@vredeseilanden.be
Verantwoordelijke uit- www.vredeseilanden.org
gever: Bogdan Vanden
Berghe, 11.11.11 Provinciale 11.11.11-secretariaten
Mei 2007 Antwerpen
Patriottenstraat 27, 2600 Berchem
Tel. 03 281 06 62 foto: 11.11.11
antwerpen@11.be

Limburg
Pastorijstraat 40 bus 7, 3530 Houthalen-Helchteren
Tel. 011 87 14 80
limburg@11.be

Oost-Vlaanderen
Dendermondsesteenweg 205, 9040 Gent
Tel. 09 233 02 03
oost-vlaanderen@11.be

Vlaams-Brabant & Brussel

073 - V.U. Bogdan Vanden Berghe p/a Vlasfabriekstraat 11, 1060 Brussel • mei 2007

Vlasfabriekstraat 11, 1060 Brussel

Tel. 02 536 11 53
brabant@11.be

West-Vlaanderen
Noordstraat 156, 8800 Roeselare
Tel. 051 24 06 13
west-vlaanderen@11.be

24