Jaszua (Jezus) w Danielu 9 Proroctwo Tygodnia

Wprowadzenie Chrzecijaska Perspektywa Analiza Tumacze Problemy z Chrzecijask Perspektyw Prawidowa ydowska Interpretacja

1 Wprowadzenie
Dziewity rozdzia Daniela jest prawdopodobnie jednym z najtrudniejszych do zrozumienia rozdziaw w caej Biblii. Jednake ewangeliczni chrzecijanie trafili na 'zoty samorodek' w wykorzystywaniu tego rozdziau jako 'niezbitego dowodu' na to, e Jaszua, ich Mesjasz, mia przyj i umrze przed zniszczeniem drugiej wityni. Uywaj zawiych oblicze do rozpoczcia tego proroctwa w specyficznym czasie, by skoczy go triumfalnym wjazdem Jaszua do Jerozolimy, jadcego na osioku (lub dwch). Ten materia przedstawi wam szczegowe wyjanienie dziewitego rozdziau Ksigi Daniela, zarwno z ewangelicznej chrzecijaskiej perspektywy, oraz z prawidowego ydowskiego rozumienia. Prosz pamita: to nie s dwie, wspzawodniczce ze sob o zrozumienie jakiego proroctwa teologie. Jest to ydowska ksiga, napisana w naszym jzyku, w jzyku hebrajskim, ktrego 99.98% chrzecijan nie potrafi nawet przeczyta.

2 Chrzecijaska Perspektywa
Chocia Izajasz 53 w ewangelicznym chrzecijaskim rozumieniu prorokuje o Jaszua, niekoniecznie wskazuje dokadnie na Jaszua. W Izajaszu 53 brakuje charakterystycznego okrelenia 'mesjasz'. Ewangeliczni chrzecijanie znaleli gdzie w naszej hebrajskiej Biblii nowy dowd, o ktrym twierdz, e dokadnie wskazuje na posta ich nadchodzcego mesjasza. Wedug nich dziewity rozdzia Daniela wskazuje dokadnie na dat w 32 roku n.e., kiedy Jaszua po raz pierwszy ogosi, i jest Mesjaszem. Do celw tego materiau bdziemy korzysta z najpowszechniej akceptowanego chrzecijaskiego tumaczenia Starego Testamentu, znanego jako King James Version 1 (KJV). Daniel 9:22-27 (BW) (22) Przyby i rzek do mnie: Danielu, oto wyszedem, aby ci da jasne zrozumienie. (23) Gdy zacze zanosi baganie, wyszo sowo, a ja przyszedem, aby ci je oznajmi, bo jeste bardzo miy; uwaaj wic na sowo i zrozum widzenia. (24) Siedemdziesit tygodni wyznaczono twojemu ludowi i twojemu miastu witemu, a dopeni si zbrodnia, przypiecztowany bdzie grzech i zmazana wina, i przywrcona bdzie wieczna sprawiedliwo, i potwierdzi si, widzenie i prorok i Najwitsze bdzie namaszczone. (25) Przeto wiedz i zrozum: Odkd objawio si sowo o ponownej odbudowie Jeruzalemu a do Pomazaca-Ksicia jest siedem tygodni, w cigu szedziesiciu dwu tygodni znowu bdzie odbudowane z rynkiem i rowami miejskimi; a bd to cikie czasy. (26) A po szedziesiciu dwch tygodniach Pomazaniec bdzie
1 Dla angielskiej wersji tej rozprawy. W polskim tumaczeniu bdziemy korzysta z tak zwanej Biblii Warszawskiej.

zabity i nie bdzie go; lud ksicia, ktry wkroczy, zniszczy miasto i wityni, potem nadejdzie jego koniec w powodzi i a do koca bdzie wojna i postanowione spustoszenie. (27) I zawrze cise przymierze z wieloma na jeden tydzie, w poowie tygodnia zniesie ofiary krwawe i z pokarmw. A w wityni stanie obraz obrzydliwoci, ktry sprawi spustoszenie, dopki nie nadejdzie wyznaczony kres spustoszenia. Chrzecijaska perspektywa tutaj jest taka, e jest tu 70 tygodni lat. To znaczy jeden tydzie jest rwny siedmiu latom. Ewangeliczni chrzecijanie poinformuj nas, e Danielowi zostao powiedziane, i nadejdzie Mesjasz i e ten Mesjasz zostanie zabity. Tekst mwi nam: Odkd objawio si sowo o ponownej odbudowie Jeruzalemu a do Pomazaca-Ksicia jest siedem tygodni, w cigu szedziesiciu dwu tygodni znowu bdzie odbudowane z rynkiem i rowami miejskimi; 7 + 62 = 69 tygodni2. Zatem po 69 tygodniach lat, co daje 483 lata, Mesjasz pojawi si na ziemi i krtko po tym Pomazaniec bdzie zabity i nie bdzie go. Ewangeliczni chrzecijanie powiedz nam, e od czasu Drugiej wityni proroctwo to byo rozumiane jako matematycznie precyzyjna przepowiednia nadejcia Mesjasza. Wedug ewangelicznych chrzecijan data wydania rozkazu o przywrceniu i odbudowie Jerozolimy, moe by jedn z poniszych dat podanych w Hebrajskiej Biblii. 1. Dekret wydany przez Cyrusa w 538 roku p.n.e., wspomniany w Ezdraszu 1:1-4 i Ezdraszu 5:1317, dotyczcy odbudowy wityni, a) (1) W pierwszym roku panowania Cyrusa, krla perskiego, aby si spenio sowo Pana wypowiedziane przez usta Jeremiasza, pobudzi Pan ducha Cyrusa, krla perskiego, eby ogosi ustnie, a take pisemnie w caym swoim krlestwie, co nastpuje: (2) Tak mwi Cyrus, krl perski: Wszystkie krlestwa ziemi da mi Pan, Bg niebios, On te rozkaza mi, abym zbudowa mu wityni w Jeruzalemie, ktre jest w Judzie. (3) Kto wic spord was naley do jego ludu, niech jego Bg bdzie z nim! Niech wyruszy do Jeruzalemu, ktre jest w Judzie, i niech buduje wityni Panu, Bogu izraelskiemu. To jest bowiem ten Bg, ktry jest w Jeruzalemie. (4) Wszystkich tych wic, ktrzy si zachowali w jakiejkolwiek miejscowoci, gdzie byli przychodniami, niech wespr mieszkacy tych miejscowoci srebrem i zotem, mieniem i bydem, nie liczc daru dobrowolnego dla wityni Boej w Jeruzalemie. - Ezdrasz 1:1-4 b) (13) Lecz w pierwszym roku panowania Cyrusa, krla babiloskiego, krl Cyrus wyda rozkaz, aby odbudowano ten dom Boy. (14) Take zote i srebrne naczynia domu Boego, ktre Nebukadnesar zabra ze wityni w Jeruzalemie i sprowadzi do wityni babiloskiej, kaza krl Cyrus wynie ze wityni babiloskiej i przekaza je niejakiemu Szeszbassarowi, ktrego mianowa namiestnikiem, (15) I rzek do niego: We te naczynia, id i z je w wityni jeruzalemskiej, a niech dom Boy zostanie odbudowany na dawnym swym miejscu. (16) Wtedy w Szeszbassar przyby, pooy fundamenty pod dom Boy w Jeruzalemie i od tego czasu a dotd buduje si go i jeszcze nie jest ukoczony. (17) Jeeli wic krl uzna to za stosowne, niech zbadaj w skarbcach krlewskich tam w Babilonie, czy tak jest naprawd, e krl Cyrus wyda rozkaz, aby ten dom Boy w Jeruzalemie odbudowano, a decyzja krlewska w tej sprawie niech nam zostanie przysana. - Ezdrasz 5:13-17 2. I Dariusza w 517 roku p.n.e., wspomniany u Ezdrasza 6:6-12; inny dekret dotyczcy odbudowy wityni. a) (6) Tak wic ty, Tattenaju, namiestniku Zarzecza, i ty, Szetar-Boznaju, wraz ze swoimi towarzyszami, urzdnicy perscy z Zarzecza, trzymajcie si stamtd z dala. (7) Nie przeszkadzajcie w pracy nad tym domem Boym. Namiestnik Judei i starsi
2 Akurat tumaczenie Biblii Warszawskiej raczej dokadnie oddaje wersj hebrajsk. Katolickie tumaczenia podaj to w wersji: siedem tygodni i szedziesit dwa tygodnie;

judejscy niech odbuduj ten dom Boy na dawnym miejscu. (8) Ode mnie tedy wychodzi rozkaz, jak macie postpi ze starszyzn judejsk w sprawie budowy tego domu Boego: z krlewskich dochodw podatkowych z Zarzecza bdziecie punktualnie pokrywa tym mom koszty budowy, aby nie zostaa wstrzymana, (9) A potrzebne na caopalenia dla Boga niebios cielce, barany, jagnita, nie liczc pszenicy, soli, wina i oliwy, naley im wedug zapotrzebowania kapanw z Jeruzalemu codziennie bezzwocznie dostarcza, (10) Aby mogli skada ofiary przyjemne Bogu niebios i zanosi mody za ycie krla i jego synw. (11) Ode mnie te wychodzi rozkaz, e jeli kto przekroczy to zarzdzenie, to zostanie wyrwana z jego domu belka, na ktr zostanie wbity, jego za dom zostanie za to zamieniony w kup gruzu. (12) A Bg, ktry uczyni tam mieszkanie dla swego imienia, niech powali kadego krla i nard, ktry by wycign rk, aby zmieni ten rozkaz i zburzy ten dom Boy, ktry jest w Jeruzalemie. Ja, Dariusz, wydaem ten rozkaz, ktry naley dokadnie wykona. Ezdrasz 6:6-12 3. Dekret Artakserksesa z 445 roku p.n.e. (Nehemiasz 2:5-7) a) (5) Rzekem do krla: Jeeli odpowiada to krlowi i jeeli twj suga znalaz ask w twoich oczach, to prosz, aby mnie wysa do Judei, do miasta, gdzie s groby moich ojcw, abym je mg odbudowa. (6) A krl rzek do mnie - krlowa za siedziaa obok niego -: Jak dugo potrwa twoja podr i kiedy powrcisz? Krl zezwoli na to i wysa mnie, a ja podaem mu termin. (7) Potem rzekem do krla: Jeeli odpowiada to krlowi, to niech mi dadz listy do namiestnikw Zarzecza, aby mi pozwolili przej do Judei, Pierwsze trzy s odrzucane przez ewangelicznych chrzecijan, poniewa nie wymieniaj one w szczeglnoci Jerozolimy, lecz tylko wityni; a take dlatego, i uycie ktrej z tych 'opcji' nie obliczyoby waciwie przyjcia ich Mesjasza. W 5 wieku p.n.e. Nehemiasz, podczaszy medo-perskiego krla Artakserksesa, napisa: (Nehemiasz 2:1-2) (1) W miesicu Nisan, w dwudziestym roku panowania krla Artakserksesa, usugujc mu jako podczaszy, wziem wino i podaem krlowi, a nigdy przedtem tak le nie wygldaem. (2) Wtedy krl rzek do mnie: Czemu tak le wygldasz? Chyba nie jeste chory? To byby 445 rok p.n.e., 20-ty rok panowania tego krla. Mamy zaoy, e Nehemiasz ma na myli pierwszy dzie Nisan. Przy takim zaoeniu otrzymujemy, e dekret zosta wydany 14 marca 445 p.n.e. 483 lata od roku 445 p.n.e. umiecioby nas w dniu 14 marca 37 roku n.e. Zbyt pno jak na zgadzenie chrzecijaskiego Mesjasza. Ale chrzecijascy misjonarze powiedz nam, e istnieje co takiego, jak rok proroczy. Rok proroczy ma 360 dni i odpowiada mu 12 miesicy po 30 dni. Ewangeliczni chrzecijanie zerknli do swojego Nowego Testamentu dla potwierdzenia tego proroczego roku. Cytuj oni Objawienie 12:6, gdzie mowa o okresie 1260 dni, ktry ma zwizek z trzyipletnim okresem wspomnianym w Objawieniu 12:13-14 i w Danielu 2:27. Poniewa trzy i p roku ma by rwne 1260 dniom (3.5 360 = 1260), kto mgby mierzy lata w 360-dniowych przedziaach. To oczywicie nie oznacza, e obieg ziemi wok soca przypieszy lub si zmieni, lecz oznacza to po prostu, e proroczy rok jest miar czasu, w ktrym 'rok' ma 360 dni, nic wicej, nic mniej. Nie rni si to od waenia torby z zakupami w kilogramach, korzystajc z systemu metrycznego, a potem uywania starego angielskiego systemu i podawania wartoci w funtach i uncjach. aden z tych systemw nie powoduje, e zakupy wa mniej lub wicej, lecz to, e oba systemy podaj wag w rnych jednostkach. Tak samo tutaj, w przypadku roku proroczego i kalendarza sonecznego uywa on innego systemu do mierzenia czasu. Jeli przyjmiemy chrzecijaskie uycie roku proroczego, wtedy 69 tygodni lat bdzie si

rwnao 173,880 dniom (483 360). Jeli przeliczymy to z powrotem na kalendarz Juliaski, to otrzymamy dat 6 kwietnia 32 roku n.e. Uwaa si, e jest to data wjazdu Jaszua na osioku (lub dwch) do Jerozolimy. A po tym okresie Jaszua zosta 'zgadzony', co ewangeliczni chrzecijanie twierdz, oznacza, by zabity. W chrzecijaskim modelu 69 tygodni jest odseparowane od ostatniego, 70-go tygodnia, ktry ma pojawi si kiedy w przyszoci, podczas czego, co chrzecijanie zw 'pochwyceniem'. Niektrzy z ewangelicznych chrzecijan dziel 70-ty tydzie na dwie czci, mwic e 3 roku przypada na ziemsk sub Jaszua, a ostatnie 3 roku pojawi si przy pochwyceniu. Przedstawi wam tutaj podsumowanie perspektywy ewangelicznych chrzecijan, zaczerpnite z ksiki pod tytuem The Coming of the Prince, napisanej przez Sir Roberta Andersona. Siedemdziesit tygodni Daniela [interpretacja wedug Sir Roberta Andersona] od dekretu odbudowy Jerozolimy do nadejcia Krla (zgodnie z Danielem 9:24-25) bdzie: 7 + 62 'tygodnie' = 69 grup siedmiu lat. 7 69 = 483 lat bazujc na wersetach z Objawienia 11:2, 13:5, 11:3, 12:6, ktre sugeruj, e 42 miesice [3.5 roku] rwna si 1260 dniom proroczy rok ma 360 dni [Babiloski] 483 360 = 173,880 Artakserkses rozpocz panowanie w 465 p.n.e. Dekret o odbudowie Jerozolimy zosta wydany 1 Nisan, 20-ego roku panowania Artakserksesa. W naszym systemie kalendarza (Juliaski) t dat jest 14 marca 445 p.n.e. (Nehemiasz 2:1) Jaszua rozpocz sw sub w 15-tym roku panowania Tyberiusza (patrz ukasz 3:1-2 (1) W pitnastym roku panowania cesarza Tyberiusza... (2) Za arcykapanw Annasza i Kaifasza doszo Sowo Boe Jana, syna Zachariasza, na pustyni.) Tyberiusz rozpocz swoje panowanie w 14 roku n.e., czyli suba Jaszua rozpocza si w roku 29 n.e. Jaszua obchodzi 4 Paschy podczas swojej suby: w roku 29, 30, 31 i ostatni w 32 od 445 p.n.e. do 32 n.e. jest 476 juliaskich lat (nie 477, poniewa nie ma roku 0) 476 365 = 173,740 korekcja: dla lat przestpnych w tym okresie; dodajemy 116 dni 173,856 dat staroytnej Paschy moemy obliczy z tabel ksiycowych, jest zatem moliwe obliczy dokadn dat triumfalnego wjazdu Jaszua do Jerozolimy na dzie 6 kwietnia 32 roku n.e. poprawka: od 14 marca do 6 kwietnia doda 24 dni cakowita liczba dni od 14 marca 445 p.n.e. do 6 kwietnia 32 n.e.: 173,880 dni liczba dni z proroctwa Daniela 9:25 173,880 dni.

3 Analiza Tumacze
W tym momencie moe si wydawa, e to, co mwi nam ewangeliczni chrzecijanie, jest wiarygodne. Wane jest, by pamita, e to, co badamy, to angielskie tumaczenie, dokonane przez chrzecijan w 1611 roku. Wanym jest take, by pozna troch otoczk wok samego Daniela i spojrze do ksigi, jaka zawiera jego imi. Ksiga Daniela nie zostaa napisana przez Daniela, lecz raczej przez Ezdrasza skryb, po tym jak Daniel wrci do Izraela. Ezdrasz jest autorem Daniela, Ezdrasza i Nehemiasza, ktre wszystkie stanowi cz jednej ksigi. I w rzeczywistoci, jeli spojrzymy na te trzy dziea razem, to zobaczymy kilka interesujcych faktw. 1. Daniel i Ezdrasz sporadycznie uywaj elementw jzyka aramejskiego, z jaki nieznanych przyczyn. Daniel 2:4 do 7:26, Ezdrasz 4:8 6:18 i Ezdrasz 7:12-26 uywaj aramejskiego,

jzyka zesacw babiloskich. 2. Pierwsze sowo Ezdrasza rozpoczyna si od I w sowie uwiszanat 3. Takie zastosowanie w (x) roku krla (y)... celem wprowadzenia nowego toku myli, uywane jest w caym Danielu w formie sw bisznat lub uwisznat (Daniel 1:1, 2:1, 7:1, 8:1, 9:1, 10:1, Ezdrasz 1:1) 4. Po Ezdraszu 1:1 ydzi s na powrt w swojej ziemi i czas nie jest podawany ju w ten sposb, lecz raczej... w drugim roku po powrocie... w czasach Artakserksesa... itp. Sam Daniel nie jest prorokiem. Problemem Daniela przez ca t ksig jest to, e nie zrozumia on proroctwa. Wizje i proroctwa s stale mu wyjaniane, ze wzgldu na jego brak zrozumienia. Rozdzia 9 jest wyranym tego przykadem. Daniel urodzi si w Izraelu i w bardzo modym wieku znalaz si na dworze Babilonu. W Danielu 1:21 widzimy, e Daniel wyrusza w drog powrotn do Izraela w pierwszym roku panowania Cyrusa. Wydarzenia z rozdziau dziewitego maj miejsce rok przed jego powrotem. Wydarzenia w rozdziale dziesitym dziej si w czasie powrotu. W caej ksidze znajduje si kilka wypowiedzi Daniela, ktre wydaj si sugerowa, i jest on jej autorem, jednak widzimy wyranie, e Daniel powraca do Izraela wraz z Ezdraszem, ktry spisuje jego opowieci i wizje. Chrzecijanie podzielili dziea Ezdrasza i umiecili Daniela wrd prorokw, pomidzy Ezechielem a Ozeaszem. To dziki takiemu ogromnemu zastosowaniu tej ksigi do usprawiedliwienia pism Nowego Testamentu doprowadzio ich kanon do uksztatowania si w tej postaci. Z natury rzeczy Daniel jest 'apokaliptyczny'. Jest to typowe postpowanie w Nowym Testamencie, za wzgldu na jego podobiestwo do pseudoepigraficznej ksigi Enocha w jej oryginalnym autorstwie, ktra sama w sobie jest marn prb skopiowania historii Daniela. To czyni Daniela idealnym do atania niektrych bardzo trudnych teologicznych niezgodnoci w Nowym Testamencie i jest powodem, dla ktrego chrzecijanie z takim szacunkiem traktuj 'proroka' Daniela. Odsuwajc Ezdrasza i Nehemiasza od Daniela, rozdzielona jest logiczna kontynuacja, i zamiast Ezdrasz i Nehemiasz odpowiadajcy na pytania i wizje pozostawione przez Daniela, wkracza Nowy Testament, ktry oferuje te odpowiedzi. Po tym krtkim wprowadzeniu do Ksigi Daniela, zajmiemy si teraz poszczeglnymi interesujcymi nas wersetami. Do tego nauczania wybralimy dwa (angielskie) najpopularniejsze ewangeliczne chrzecijaskie tumaczenia, The King James Version (lub Authorized Version) oraz New International Version. Czyste, bezstronne tumaczenie z hebrajskiego 3 znajduje si obok nich. Oparte jest ono na hebrajskim tekcie, a nie na adnym ydowskim tumaczeniu na angielski. Wykorzystamy take skany ze sownika Hebrajsko-Angielskiego Ben Yehuda. Daniel 9:22
wai<ja>wen wajdab<Ber> 'im<Mi>; waijo<Mar> dani<jel> 'at<Ta> ja<ca>ti lehaskile<Cha> wi<Na>. 4

KJV

NIV

Waciwe tumaczenie

Polska Biblia (BW)

And he informed [me], and He instructed me and said to Sprawi, e zrozumiaem i Przyby i rzek do mnie: talked with me, and said, O me, "Daniel, I have now mwi ze mn. Powiedzia: Danielu, oto wyszedem, aby Daniel, I am now come forth come to give you insight and Danielu, wyszedem teraz, ci da jasne zrozumienie. to give thee skill and understanding. aby nauczy ci zrozumienia. understanding.

Raczej nie ma problemu z wersetem 22.

3 4 Niestety w jzyku polskim bdzie to tumaczenie z angielskiego, gdy tumacz nie zna jzyka hebrajskiego. Polsk transkrypcj podajemy za http://bibliaapologety.com/

Daniel 23
bitchil<Lat> tachanu<Ne>cha ja<ca> da<war>, wa'a<Ni> <Ba>ti lehag<Gid>, ki chamu<Dot> '<At>ta; u<win> badda<war>, weha<wen> bammar'<e>.

KJV

NIV

Waciwe tumaczenie

Polska Biblia (BW)

At the beginning of thy As soon as you began to Na pocztku twego bagania Gdy zacze zanosi supplications the pray, a word went out, which wyszo sowo, a ja baganie, wyszo sowo, a ja commandment came forth, I have come to tell you, for wyszedem je opowiedzie, przyszedem, aby ci je and I am come to shew you are highly esteemed. gdy jeste umiowany. oznajmi, bo jeste bardzo [thee]; for thou [art] greatly Therefore, consider the word Spjrz na (do) to sowo miy; uwaaj wic na sowo i beloved: therefore and understand the vision: jeszcze raz i zdobd zrozum widzenia! understand the matter, and zrozumienie w wizji. consider the vision.

Zaznaczono tu kilka sw. Sowo davar w jzyku hebrajskim oznacza 'sowo' lub 'rzecz'. Wiele chrzecijaskich tumacze oddaje to jako rozkaz. Hebrajskie sowo na okrelenie rozkazu (nakazu, dekretu) jest dobrze znane i jest to mitzvah. Jeli wystpuje ono w formie sowa dekretu, to sowo to uyte jest w wersecie 24 i jest nim chatak. Sowo davar jest uyte kilka razy w Danielu 9; zobaczmy jak KJV tumaczy sowo davar w kadym z przypadkw: 9:2 whereof the word (sowo) of the LORD came to Jeremiah the prophet... 9:2 wedug sowa Pana do proroka Jeremiasza... (BW) 9:12 And he hath confirmed his words (sowa)... 9:12 Przeto speni swoje sowo... (BW) 9:23 the commandment (rozkaz) came forth... 9:23 wyszo sowo... (BW) 9:23 understand the matter (rzecz, sprawa)... (*davar moe oznacza take rzecz) 9:23 uwaaj wic na sowo... (BW) 9:25 from the going forth of the commandment (rozkaz)... 9:25 Odkd objawio si sowo... (BW) 10:1 In the third year of Cyrus king of Persia a thing (sprawa, rzecz) was revealed unto Daniel, whose name was called Belteshazzar; and the thing (sprawa, rzecz) [was] true, but the time appointed [was] long: and he understood the thing (sprawa, rzecz), and had understanding of the vision. 10:1 Trzeciego roku Cyrusa, krla perskiego, objawio si sowo Danielowi, zwanemu Baltazarem. To sowo jest prawdziwe, a treci jego wielki ucisk. I zwaa na sowo, a w widzeniu dane mu byo zrozumienie. (BW) Powysze jest prawdziwe dla NIV i dla wielu innych chrzecijaskich tumacze Daniela 9. Widzimy, e chrzecijaskie tumaczenie konsekwentnie tumacz poprawnie sowo davar jako

sowo lub rzecz, z wyjtkiem drugiej poowy Daniela 9, ktry jest wykorzystywany przez koci jako dowd na przyjcie Jaszua. W KJV wyraz davar staje si rozkazem, po to, by 'proroctwo' mogo by wypenione w Jaszua. W tym rozdziale sowo davar odnosi si do sowa Boga lub do proroctwa. Jeli w powyszym tumaczeniu podmienimy sowo 'proroctwo' zamiast 'sowo', to kontekst tego rozdziau stanie si wyjtkowo jasny. Daniel 9:24
szawu'<Im> sziw'<Im> nech<Tach> al- 'amme<Cha> we'al- 'ir kod<sze>cha lechal<Le> hap<Pe>sza' [ulachtom ch] (uleha<Tem> k) [chatta'ot ch] (chattaT k) ulechap<Per> 'a<won>, uleha<wi> <ce>dek 'ola<Mim>; welach<Tom> cha<Zon> wena<wi>, welim<szo>ach <Ko>desz <Ka>da<szim>.

KJV

NIV

Waciwe tumaczenie

Polska Biblia (BW)

Seventy weeks are "Seventy 'sevens' are decreed Siedemdziesit sidemek Siedemdziesit tygodni determined upon thy people for your people and your zostao wyznaczonych wyznaczono twojemu ludowi and upon thy holy city, to holy city to finish twojemu ludowi i twojemu i twojemu miastu witemu, finish the transgression, and transgression, to put an end miastu na zakoczenie a dopeni si zbrodnia, to make an end of sins, and to sin, to atone for wykrocze, skoczenie z przypiecztowany bdzie to make reconciliation for wickedness, to bring in grzechem, odpokutowanie grzech i zmazana wina, i iniquity, and to bring in everlasting righteousness, to nieprawoci, wprowadzenie przywrcona bdzie wieczna everlasting righteousness, seal up vision and prophecy wiecznej sprawiedliwoci, sprawiedliwo, i potwierdzi and to seal up the vision and and to anoint the Most Holy potwierdzenie wizji i si, widzenie i prorok i prophecy, and to anoint the Place. proroctw i powicenie Najwitsze bdzie most Holy. witego witych (Miejsca namaszczone. Najwitszego).

Jako ciekawostk w tumaczeniu, musimy zauway, e sowo szawuim nie oznacza w sposb literalny tygodni. Sowem na tygodnie jest eskie szawuot. Sowo szawuim oznacza sidemki lub septet, zestaw siedmiu rzeczy czego. W tym przypadku, z kontekstu i z innych wersetw w Tanachu wiemy, e chodzi tu o zestaw siedmiu lat. Sowo tygodnie jest powszechnie uywane i w aden sposb nie jest zwodnicze w swoim uyciu w angielskich tumaczeniach. Daniel 9:25
wete<Da>' wetas<Kel> min- mo<ca> da<war>, leha<sziw> weliw<Not> jerusza<Lim> ad- ma<szi>ach na<Gid>, szawu'<Im> sziw'<Ah>; weszawu'<Im> szisz<szim> usze<Na>jim, ta<szuw> weniwne<Ta> re<Chow> wecha<Ruc>, uw<cok> ha'it<Tim>.

KJV

NIV

Waciwe tumaczenie

Polska Biblia (BW)

Know therefore and Know and understand this: understand, [that] from the From the time the word goes going forth of the out to restore and rebuild commandment to restore Jerusalem until the Anointed and to build Jerusalem unto One, the ruler, comes, there the Messiah the Prince will be seven 'sevens,' and [shall be] seven weeks, and sixty-two 'sevens.' It will be threescore and two weeks: rebuilt with streets and a the street shall be built again, trench, but in times of and the wall, even in trouble. troublous times.

Wiedz i zrozum: Od Przeto wiedz i zrozum: pojawienia si sowa o Odkd objawio si sowo o przywrceniu i odbudowie ponownej odbudowie Jerozolimy, a do Jeruzalemu a do namaszczonego ksicia Pomazaca-Ksicia jest bdzie siedem sidemek; a siedem tygodni, w cigu przez szedziesit dwie szedziesiciu dwu tygodni sidemki bdzie ono znowu bdzie odbudowane z odbudowywane, z ulicami i rynkiem i rowami miejskimi; fos, lecz bd to trudne a bd to cikie czasy. czasy.

Po raz kolejny widzimy tam, jak sowo davar zostao niewaciwie przetumaczone jako rozkaz lub dekret. Nie ma adnego usprawiedliwienia na takie postpowanie. Zrobiono to tylko po to, by umoliwi skorzystanie z ostatnich dekretw do obliczenia daty wizji. KJV tumaczy sowa masziach nagid jako (ten5) Mesjasz (ten) Ksi. Z tumaczeniem w takiej postaci mamy bardzo powany problem. W jzyku hebrajskim nie ma wielkich liter. Ich uycie tutaj przez KJV ma po prostu na celu nakierowanie ci w stron ich wiary, e to jest Jaszua. Po drugie, nie pojawia si tu aden zaimek okrelony 'the'. W jzyku hebrajskim zaimek okrelony znany jest jako hai hayadia i czytalibymy wtedy ha masziach. Nie ma te zaimka okrelonego przed sowem nagid. KJV tumaczy sowo masziach jako Mesjasz dwa razy w tym rozdziale. W Tanachu to sowo pojawia si 39 razy. W kadym innym przypadku, poza tym rozdziaem, jest ono poprawnie tumaczone jako namaszczony. NIV oddaje to poprawnie, lecz dodali zaimek okrelony i wielk liter. Sowo Mesjasz jest greckim oddaniem sowa masziach lub bardziej prawdopodobnie sowa moszijah, oznaczajcego zbawiciel. Wymawiane s inaczej i maj inne rdzenie. Sowo masziach do I wieku p.n.e. nigdy nie byo uywane w odniesieniu do przyszego krla Izraela, czyli do jakich 100 lat przed rzekomymi z chrzecijaskiego Nowego Testamentu. Gdybycie mogli zapyta samego Daniela Gdzie jest masziach?, to jego odpowiedzi byoby zapewne a ktry? O przyszym krlu Izraela, dzi znanym jako mesjasz, nigdzie nie mwi si jako (ten) mesjasz. Daniel nie uyby tego sowa na okrelenie tego przyszego krla Izraela. Tanach odnosi si raczej do tego przyszego Krla Izraela po prostu jako Dawid.

W jzyku polskim nie ma takiej formy, za to w jzyku angielskim istnieje co takiego jak zaimek okrelony, ktry tam zosta dodany przez tumaczy.

Przeledmy teraz w poniszej tabelce, jak sowo masziach uywane jest w Tanachu. Zostaa ona przygotowana przez Uri Yosefa. Hebrajskie okrelenie Ilo wystpowa
3

Wymowa
ma<szi>ach

Odnoniki
2 Sam 1:21 Dan 9:25 Dan 9:26

Waciwe tumaczenie
namaszczony namaszczony namaszczony (ten) namaszczony namaszczony (przez)

Wersja z KJV
anointed The Messiah Messiah the priest that is anointed anointed [of]

4 8

hama<szi>ach Lev 4:3,5,16 Lev 6:22 me<szi>ach 1 Sam 24:2,10 1 Sam 26:16 2 Sam 1:14,16 2 Sam 19:21 2 Sam 23:1 Lam 4:20 1 Sa 26:9,11,23

bim<szi>ach

przeciwko against the namaszczonemu LORD'S przez anointed namaszczonemu unto the LORD'S przez anointed mj namaszczony dla mojego namaszczonego twj namaszczony mine anointed for mine anointed thine anointed

1 1 1 6

lim<szi>ach meszi<Chi> limszi<Chi>

1 Sam 24:6 1 Sam 2:35 Psa 132:17

meszi<Che>cha Hab 3:13

Psa 84:9 Psa 89:38,51 Psa 132:10 2 Krn 6:42 7 meszi<Cho> 1 Sam 2:10 1 Sam 12:3,5 1 Sam 16:6 Psa 2:2 Psa 20:6 Psa 28:8 2 Sam 22:51 Isa 45:1 Psa 18:50

jego namaszczony

his anointed

limszi<Cho>

jego to his anointed namaszczonemu na mojego namaszczonego [touch not] mine anointed

bimszi<Chai> Psa 105:15 1 Krn 16:22

Najbardziej jaskrawy przykad bdnego tumaczenia, lub raczej zakamania u Daniela 9, pojawia si w wersecie 25. Oba tumaczenia, KJV i NIV cz ze sob dwa rne okresy czasu. Daniel 9:25 KJV Know therefore and understand, [that] from the going forth of the commandment to restore and to build Jerusalem unto the Messiah the Prince [shall be] seven

weeks, and threescore and two weeks: the street shall be built again, and the wall, even in troublous times. Angielskie tumaczenie stawia 'i' pomidzy 7 tygodni oraz 62 tygodnie. Polskie katolickie tumaczenia te tak maj; Biblia Warszawska (Brytyjka) nie. Usprawiedliwienie brzmi, e 7 + 60 + 2 = 69 tygodni, ktry to przedzia czasu jest uywany do pokrycia przerwy pomidzy wydarzeniami w Danielu a Jaszu. Hebrajski czytelnik w adnym wypadku nie potraktowaby tego jako jednego przedziau czasu. By wyjani to po angielsku/polsku, aden jzyk nie stosuje formy siedem i szedziesit dwa w znaczeniu szedziesit dziewi. Wszystkie jzyki, wliczajc w to hebrajski, licz w systemie dziesitnym (o podstawie 10), z wyjtkiem staroytnego jzyka Majw. Jzyk hebrajski posiada co takiego jak znak interpunkcyjny, znany jako etnachta, ktry dziaa podobnie jak rednik. Ten znak interpunkcyjny zosta usunity z KJV po to, by zczy razem te dwa przedziay czasu. Od pojawienia si sowa do (by) przywrcenia i odbudowy Jerozolimy, a do namaszczonego ksicia bdzie siedem tygodni [STOP]; a przez szedziesit dwa tygodnie bdzie ono odbudowywane... Nienaturalne zczenie obu przedziaw czasowych stawia powane pytanie teologiczne, na jakie ewangeliczni chrzecijanie, ktrzy popieraj takie zakamanie, musz odpowiedzie. Zbadajmy to. ... unto the Messiah the Prince [shall be] seven weeks, and threescore and two weeks: the street shall be built again, and the wall, even in troublous times. Jeli zgodnie z tumaczeniem KJV, Mesjasz (Jaszua) ma przyj po siedmiu i szedziesiciu dwch tygodniach (483 latach), to kiedy dokadnie miasto bdzie odbudowane? Odczajc szedziesit dwa tygodnie od ulice bd znowu zbudowane i mur, nawet w trudnych czasach KJV stwierdza, e Jerozolima nie zostanie odbudowana a do czasu, gdy przyjdzie Jaszua, a i tak bd to trudne czasy. Dziki badaniom Rabiego Tovia Singer z Outreach Judaism wiemy, e to poczenie tych okresw w KJV jest relatywnie wiee. Rabbi Singer zbada orygina King James Version z 1611 roku, skopiowane z oryginalnych matryc znajdujcych si na Uniwersytecie Oksfordzkim. Oto ona:

Zblienie na werset 25:

Jest tam napisane: vnto the Messiah the Prince, [shall be] seuen weekes; and threescore and two weekes, the street shall be build againe, and the wall, euen in troublous times. KTO ZMIENI KING JAMES VERSION. WSPCZESNE WYDANIE KJV NIE JEST ORYGINALNYM WYDANIEM Z 1611 R. Oryginalni tumacze KJV wiedzieli wystarczajco, by rozdzieli te dwa okresy czasu. Kto pomidzy 1611 rokiem a czasami wspczesnymi zmieni tekst KJV, by poczy te dwa okresy czasu. Inne wspczesne tumaczenia ewangelicznych chrzecijan poszy ladem KJV w tym bdnym tumaczeniu. Dalsze badania zawziy dokonanie tej zmiany gdzie do pnych lat XIX wieku. Te siedem tygodni jest odrbnych i oddzielaj si od szedziesiciu dwch. Zbadamy to w nastpnym wersecie. Jest jeszcze tutaj jedno ze tumaczenie, charakterystyczne dla KJV. the street shall be built again, and the wall, even in troublous times. Wystpujce tu sowo to charuc, ktre oznacza rw lub fosa. Nigdy nie moe oznacza murw/ciany. Sowo na okrelenie ciany jest bardzo proste i powszechnie znane. Codziennie tysice ydw modli si w jego stron. Tym sowem jest kotel, oznaczajce masywne ciany/mury miejskie. S jeszcze inne sowa na okrelenie ciany. Na przykad na okrelenie takiej ciany w domu mwimy kir. Wszystkie chrzecijaskie tumaczenia oddaj to dobrze, poza KJV. Jest to zrobione po to, by poczy 'dekret' Artakserksesa nakazujcy odbudowa mury (Nehemiasz 2:7) z 'dekretem' o przywrceniu i odbudowie Jerozolimy, tutaj w Danielu 9.

Daniel 9:26

we'acha<Re> haszszawu'<Im> szisz<szim> usze<Na>jim, jikka<Ret> ma<szi>ach we'<en> lo; weha'<Ir> wehak<Ko>desz <jasz>chit 'am na<Gid> hab<Ba> wekic<co> wasz<sze>tef, we'<Ad> kec milcha<Ma>, neche<Re>cet szome<Mot>.

KJV

NIV

Waciwe tumaczenie

Polska Biblia (BW)

A po szedziesiciu dwch tygodniach Pomazaniec bdzie zabity i nie bdzie go; lud ksicia, ktry wkroczy, zniszczy miasto i wityni, potem nadejdzie jego koniec w powodzi i a do koca bdzie wojna i postanowione spustoszenie.

And after threescore and After the sixty-two 'sevens,' Nastpnie po szedziesiciu two weeks shall Messiah be the Anointed One will be dwch tygodniach cut off, but not for himself: put to death and will have namaszczony bdzie and the people of the prince nothing. The people of the zgadzony i ju go wicej nie that shall come shall destroy ruler who will come will bdzie; nadejd ludzie the city and the sanctuary; destroy the city and the ksicia i zniszcz miasto i and the end thereof [shall be] sanctuary. The end will come wityni; lecz jego/jej with a flood, and unto the like a flood: War will koniec bdzie jak powd. end of the war desolations continue until the end, and Potem, a do koca wojny are determined. desolations have been postanowione jest decreed. spustoszenie.

W poprzednim wersecie sprawdzalimy zczenie siedmiu tygodni z drugim okresem i nie znalelimy adnego wytumaczenia na takie zczenie. Pierwsze zdanie w tym wersecie potwierdza to rozdzielenie okresw. Nastpnie po (tych) szedziesiciu dwch tygodniach namaszczony... Uyto tutaj zaimka okrelonego. Transliteracja wyglda nastpujco: we'acha<Re> haszszawu'<Im> szisz<szim> usze<Na>jim. Haszszawuim oznacza (te) tygodnie/septaty. W KJV pominito to, by usun szczeglno tego okresu, ktry jest niezalenym okresem. KJV And after threescore and two weeks... (nie ma tam 'the') Zauwamy, e werset ten nie mwi a po szedziesiciu dziewiciu tygodniach i wyranie wskazuje na manipulacj tekstem dokonan przez ewangeliczno-chrzecijaskich 'tumaczy', ktra nie jest uczciwa i dokonano jej, by nakierowa mylenie czytelnika. Sowo masziach po raz kolejny zostao niepoprawnie przetumaczone jako Mesjasz lub Pomazaniec. Ale na ten temat ju byo wspomniane. Przy rozdzielonych 62 tygodniach od namaszczonego ksicia/krla do tego pomazaca z wersetu 26, wida wyranie, e mamy do czynienia z dwoma rnymi pomazacami. Sowa masziach nagid w wersecie 25 reprezentuj inn osob ni masziach z wersetu 26. Daniel powtarza sowo masziach tylko jako tytu, tak jak powtarza sowo nagid (ksi/wadca) w tym wersecie. Ten nagid tutaj nie jest namaszczony ani wybrany do suby, tak jak by wybrany ten pierwszy, i reprezentuje now osob. Tak samo masziach, ktry zostanie zgadzony, nie jest nazwany w tym wersecie przywdc (nagid). W wersetach 25 i 26 mowa jest o trzech osobnikach, masziach nagid (namaszczony/wybrany krl), masziach (kto namaszczony/kapan) oraz nagid (panujcy). Sowo jikaret, ktre jest odmian sowa kareit (zgadzi/ci) w czasie przyszym, uyte jest w poczeniu z namaszczonym. Okrelenie 'zgadzi', chocia przetumaczone jest poprawnie, jest nadinterpretowywane przez ewangelicznych chrzecijan w znaczeniu zabity. Uwane zbadanie Tanachu pokazuje, e sowo to nigdy nie jest stosowane w poczeniu ze zwyk mierci, lecz raczej jest okreleniem stosowanym tylko wobec niegodziwych ludzi i zniszczeniem ich duszy. Moe ono by take tumaczone jako by oddzielonym jak na przykad w oddzielony od pracy, od ziemi. 2 Moj. 12:15 Przez siedem dni je bdziecie przaniki. Ju pierwszego dnia usuniecie kwas z domw waszych, bo kady, kto od pierwszego do sidmego dnia je bdzie to, co kwaszone, usunity bdzie z Izraela;

2 Moj. 30:33 Ktokolwiek by sporzdzi taki sam i namaci nim kogo innego, zostanie wytracony ze swojego ludu. (za uywanie oleju do namaszczania) 2 Moj. 31:14 Przestrzegajcie wic sabatu, bo jest dla was wity. Kto go znieway, poniesie mier, gdy kady, kto wykonuje we jakkolwiek prac, bdzie wytracony spord swego ludu. 3 Moj. 7:20 Kto spoywa miso z ofiary pojednania, ktra naley do Pana, a jest nieczysty, wytracony bdzie spord swego ludu. 4 Moj. 9:13 Lecz kto by czysty i nie by w podry, a zaniecha Paschy, zostanie wytracony ze swego ludu, gdy nie zoy Panu daru ofiarnego w oznaczonym czasie; czowiek ten poniesie kar za swj grzech. 1 Sam 2:9 Nogi swoich nabonych ochrania, Lecz bezboni gin w mroku, Gdy nie przez wasn si m staje si mocny. Psa 37:28 Bo Pan miuje prawo i nie opuszcza swoich wiernych, na wieki ich strzee; potomstwo bezbonych za bdzie wytpione. Psa 37:38 Natomiast przestpcy zgin pospou, Potomstwo bezbonych bdzie wytpione. Ozeasz 8:4 - Powouj krlw, lecz beze mnie, ustanawiaj ksit, lecz bez mojej wiedzy. Ze swojego srebra i zota uczynili sobie bawany na wasn zgub. (mowa o pnocnych plemionach Izraela) Sprawiedliwi ludzie nigdy nie bywaj 'zgadzeni'; to okrelenie kareit odnosi si tylko do zych i niegodziwych. Ale jeli misjonarze wybrali to sobie dla swojego Jaszua, to nie wnosimy sprzeciwu. Okrelenie ween lo zostao nieprawidowo przetumaczone w KJV i wielu innych znanych ewangelicznych chrzecijaskich Bibliach jako lecz nie za siebie. Jest to po prostu ze tumaczenie i nigdy nie moe oznacza lecz nie za siebie. Literalnie oznacza ono ju go nie bdzie, nie bdzie istnia, bdzie niczym. Zdumiewajce, e jeli spojrzymy do NIV, to tumacze wybrali waciwe tumaczenie. Jest to zaskakujce, zwaywszy na charakter tego 'tumaczenia'.

Daniel 27
wehig<Bir> be<Rit> larab<Bim> sza<wu>a' 'e<Chad>; wacha<ci> haszsza<wu>a' jasz<Bit> <Ze>wach umin<Cha>, we'<Al> ke<Naf> szikku<cim> meszo<Mem>, we'ad- ka<La> we<Ne>chera<ca>, tit<Tach> alszo<Mem>. <Pe>

KJV

NIV

Poprawne tumaczenie

Polska Biblia (BW)

And he shall confirm the He will confirm a covenant Uczyni mocne przymierze z I zawrze cise przymierze z covenant with many for one with many for one 'seven.' In wielkimi na jeden tydzie; wieloma na jeden tydzie, w week: and in the midst of the the middle of the 'seven' he lecz na p tego tygodnia poowie tygodnia zniesie week he shall cause the will put an end to sacrifice zniesie ofiary i dary z ofiary krwawe i z pokarmw. sacrifice and the oblation to and offering. And at the pokarmw, a na wysokich A w wityni stanie obraz cease, and for the temple he will set up an wzgrzach stan nieme obrzydliwoci, ktry sprawi overspreading of abomination that causes obrzydliwoci a do czasu spustoszenie, dopki nie abominations he shall make desolation, until the end that wytpienia jak zostao nadejdzie wyznaczony kres [it] desolate, even until the is decreed is poured out on ustanowione ktre spadnie spustoszenia. consummation, and that him. na te nieme obrzydliwoci. determined shall be poured upon the desolate.

Chocia zarwno wielcy, jak i wielu s poprawnymi okreleniami, kontekst skania nas do przyjcia larabbim jako wielkich lub przywdcw. Moemy wysnu wniosek, e ewangeliczne chrzecijaskie 'tumaczenia' Daniela 9 zostay zmanipulowane i bdnie przetumaczone, by wepchn Jaszua do Hebrajskiej Biblii. Chocia nasza analiza dotyczy tylko dwch tumacze, dalsze osobne badania poka, e wszystkie te chrzecijaskie 'tumaczenia' id tym samym ladem. Istniej naukowe tumaczenia chrzecijaskiej Biblii, ktre wierniej tumacz Daniela 9. Dobrym przykadem jest Oxfords New English Bible, gdzie wida uczciwsze podejcie w oddaniu tego rozdziau na jzyk angielski. Jednake nigdy nie znajdziesz adnych misjonarzy, ktrzy w swojej przebiegoci uywaliby takiego tumaczenia.

4 Problemy z Chrzecijask Perspektyw

A. Niewaciwe tumaczenie DAVAR oznaczajcego SOWO, a nie DEKRET

Twierdzenie kocioa oparte jest na obliczeniach czasu do nadejcia i mierci ich Mesjasza od chwili wyjcia rozkazu bd dekretu o odbudowie Jerozolimy. W ostatniej sekcji przebadalimy chrzecijaskie tumaczenia i znalelimy w nich nieprawidowoci w tumaczeniu. KJV Know therefore and understand, [that] from the going forth of the commandment (rozkazu, dekretu) to restore and to build Jerusalem... Poprawna wersja Wiedz i zrozum: Od pojawienia si sowa o przywrceniu i odbudowie Jerozolimy...

Waciwym oddaniem tutaj jest SOWO. Oznacza ono proroctwo lub sowo od Boga. O tym proroctwie tutaj wspomniane jest na pocztku rozdziau 9. Uywajc rozkazu, ewangeliczni chrzecijanie mog przesun perspektyw poza ten rozdzia i przypisa to do jakiego nakazu z przyszoci, po to, by obliczy lata i uy wizji anioa z Daniela 9 do celw chrystologicznych. Przyporzdkowanie tego le przetumaczonego nakazu do dekretu Artakserksesa byoby opaczne, nawet gdybymy zaoyli, e to nieprawidowe tumaczenie sowa davar/sowo si tutaj nie pojawio. Nehemiasz 2:7-8 Potem rzekem do krla: Jeeli odpowiada to krlowi, to niech mi dadz listy do namiestnikw Zarzecza, aby mi pozwolili przej do Judei, oraz list do Asafa, stranika lasu krlewskiego, aby mi da drzewa na obelkowanie bram cytadeli witynnej i na mur miejski oraz na dom, do ktrego si wprowadz. I krl da mi je, gdy dobrotliwa rka mojego Boga bya nade mn. Nehemiasz 3 (1) Zabra si wic arcykapan Eliaszib wraz ze swoimi brami kapanami do odbudowy Bramy Owczej, powicili j, wstawiwszy w niej wrota; prowadzili budow a do Baszty Stu i a do Baszty Chananela i powicili j. (2) Obok nich budowali mowie z Jerycha, obok za budowa Zakkur, syn Imriego. (3) A Bram Rybn budowali synowie Hassenai; opatrzyli j w belki i wstawili w niej wrota, zasuwy i sworznie. (4) Obok nich naprawia Meremot, syn Uriasza, syna Kosa, a obok naprawia Meszullam, syn Berechiasza, syna Meszezabela. Obok naprawia Sadok, syn Baany. (5) Obok nich naprawiali mieszkacy Tekoa; lecz przedniejsi z nich nie zgili swego karku do suby dla swoich panw. (6) Bram Staromiejsk naprawiali Jojada, syn Paseacha, i Meszullam, syn Besodiasza; oni j te opatrzyli w belki i wstawili w niej wrota, zasuwy i sworznie. (7) Obok nich naprawia Melatiasz Gibeoczyk, i Jadon Meronotyta oraz mieszkacy Gibeonu i Mispy, podlegli namiestnikowi Zarzecza. (8) Obok nich naprawia Uzzjel, syn Charhajasza, z bractwa zotnikw, obok niego za Chananiasz z bractwa aptekarzy i ogrodzili Jeruzalem a do Muru Szerokiego. (9) A obok nich naprawia Refajasz, syn Chura, naczelnik poowy okrgu jeruzalemskiego. (10) A obok nich naprawia Jedajasz, syn Charumafa, naprzeciw swojego domostwa, obok niego za naprawia Chattusz, syn Chaszabnejasza. (11) Nastpny odcinek z Baszt Piecw naprawia Malkiasz, syn Charima, i Chaszszub, syn Pachat-Moaba. (12) Obok niego naprawia Szallum, syn Hallochesza, naczelnik drugiej poowy okrgu jeruzalemskiego, wraz ze swoimi crkami. (13) Bram nad Dolin naprawia Chanun i mieszkacy Zanoach; oni j odbudowali, wstawili w niej wrota, zasuwy i sworznie i wznieli tysic okci muru a do Bramy mietniska. (14) Bram mietnisk naprawia Malkiasz, syn Rechaba, naczelnik okrgu Bet-Hakkerem; on j odbudowa, wstawi w niej wrota, zasuwy i sworznie. (15) Bram rdlan naprawia Szallum, syn KolChozego, naczelnik okrgu Mispy. On j odbudowa, nakry dachem, wstawi w niej wrota, zasuwy i sworznie oraz wznis mur przy Stawie Wodocigowym przy ogrodzie krlewskim a do schodw wiodcych z Miasta Dawida w d. (16) Za nim naprawia Nechemiasz, syn Azbuka, naczelnik poowy okrgu Bet-Sur, a naprzeciwko Grobw Dawidowych i a do sztucznego stawu i koszar wojskowych. (17) Za nim naprawiali Lewici: Rechum, syn Baniego, obok niego naprawia Chaszabiasz, naczelnik poowy okrgu Keila, za swj okrg, (18) za nim naprawiali ich bracia: Banuj, syn Chenadada, naczelnik drugiej poowy okrgu Keila, (19) naprawia rwnie obok niego Ezer, syn Jeszuy, naczelnik Mispy, drugi odcinek od miejsca w Rogu naprzeciwko wejcia do zbrojowni. (20) Za nim naprawia Baruch, syn Zabbaja, nastpny odcinek od Rogu a do drzwi domu arcykapana Eliasziba. (21) Za nim naprawia Meremot, syn Uriasza, syna Hakkosa, nastpny odcinek od drzwi domu Eliasziba a do koca domu Eliasziba. (22) Za nim naprawiali kapani, mieszkacy doliny nadjordaskiej, (23) za nim

naprawiali Beniamin i Chaszszub naprzeciw swojego domostwa, dalej naprawia Azariasz, syn Maasejasza, syna Ananiasza, obok swojego domostwa. (24) Za nim naprawia Binnuj, syn Chenadada, nastpny odcinek od domu Azariasza a do Rogu i do Kta, (25) dalej Palal, syn Uzaja, od miejsca naprzeciwko Rogu i Baszty Grnej wystajcej z paacu krlewskiego przy dziedzicu stray, a za nim Pedajasz, syn Pareosza, (26) a do miejsca naprzeciwko Bramy Wd na wschodzie i baszty, ktra wystawaa. (27) Za nim naprawiali mieszkacy Tekoa nastpny odcinek od miejsca naprzeciwko Baszty Wielkiej, ktra wystawaa, a do muru Ofelu. W Ofelu mieszkali niewolnicy witynni. (28) Od Bramy Koskiej wzwy naprawiali kapani, kady naprzeciwko swojego domostwa. (29) Za nimi naprawiali Sadok, syn Immera, naprzeciw swojego domostwa, a za nim naprawia Szemajasz, syn Szechaniasza, odwierny Bramy Wschodniej. (30) Za nim naprawia Chananiasz, syn Szelemiasza, i Chanun, szsty syn Salafa, odcinek nastpny; za nim naprawia Meszullam, syn Berechiasza, naprzeciw swojego pomieszczenia. (31) Za nim naprawia Malkiasz z bractwa zotnikw a do domu niewolnikw witynnych i kupcw naprzeciw Bramy Straniczej i a do Naronego Balkonu. (32) Miejsce midzy Naronym Balkonem a Bram Owcz naprawiali zotnicy i kupcy. Jak to wyranie wida z powyszego tekstu, ten dekret nie mia nic wsplnego z odbudow Jerozolimy lub wityni. Listy dane Nehemiaszowi zapewniay mu bezpieczny przejazd, po to, by mg powrci i naprawi mury oraz elementy obronne Jerozolimy, celem ochrony tych, ktrzy ju tam mieszkali, przed atakami Samarytan, ktrzy przeszkadzali w budowaniu wityni. Kiedy przeczyta si ten rozdzia Nehemiasza w kontekcie, nie przedstawia on adnego rozkazu bd dekretu od Artakserksesa dla Nehemiasza, lecz raczej jest to zestaw listw pozwalajcych na bezpieczny przejazd i uycie materiaw z krlewskich lasw, potrzebnych do odbudowy umocnie miasta. Miasto byo ju wtedy odbudowane i mieszkao w nim sporo ludu, co wida w rozdziale 3. Jednake powyszy punkt jest sporny, gdy popatrzymy na to w wietle nieprawidowo przetumaczonego davar. W rozdziale 9 Daniela anio uywajc sowa davar, daje czytelnikowi jasno do zrozumienia, gdzie zaczyna si punkt obliczania.

B. Zczenie przedziaw czasu

Ewangeliczni chrzecijanie w obu badanych tumaczeniach zignorowali reguy gramatyczne i interpunkcyjne w swoich tumaczeniach hebrajskiego na angielski w wersecie 25. Daniel 9:25 (KJV) - Know therefore and understand, [that] from the going forth of the commandment to restore and to build Jerusalem unto the Messiah the Prince [shall be] seven weeks, and threescore and two weeks: the street shall be built again, and the wall, even in troublous times. Aby chrzecijanom zadziaa ten dowd z teksu, wymagane jest poczenie okresu 7 tygodni z okresem 62 tygodni, nawet, mimo e autor tekstu wyranie przedstawia je jako dwa odrbne okresy. Pamitajmy, e chrzecijaski dowd wymaga przedziau czasu o dugoci 483 lat (69 tygodni), nim pojawi si ich pomazaniec. czc ze sob te dwa okresy, tumaczenie daje czytelnikowi wraenie, e nadej ma tylko jeden pomazaniec, kiedy w rzeczywistoci mowa jest tam o dwch rnych ludziach. Jeli ewangeliczni chrzecijanie uczciwie spojrzeliby na to zdanie, to doszliby do nastpujcych problemw: 1. aden jzyk albo kultura w historii nie tworzy/a formy liczby 69, uywajc cyfr 7 i 62. Jzyk hebrajski podaby t liczb literalnie w postaci 9 i 60. 2. Ju sam nastpny werset mwi: A po (the) tych szedziesiciu dwch tygodniach... Jeli

spojrzycie na tumaczenie KJV wersetu 26, to zobaczycie, e KJV opuszcza w tym miejscu zaimek wskazujcy the. Szedziesit dwa tygodnie s odrbnym wyrniajcym si okresem czasu. 3. Orygina KJV z 1611 poprawnie rozdziela ten werset za pomoc rednika. Podobnie robi to nastpujce chrzecijaskie Biblie: a. The Expositors Bible b. The Good News Bible c. The Bible: An American Translation d. The Modern Readers Bible e. The King James 1885 f. New American Bible g. Revised Standard Version h. New Revised Standard Version i. The Bible: A New Translation j. New English Bible k. The Anchor Bible l. Revised English Bible

C. le przetumaczone Masziach

Jak pokazalimy w poprzedniej sekcji, sowo masziach jest le przetumaczone w obu badanych przez nas chrzecijaskich Bibliach. Oba tumaczenia dodaj w wersecie 25 zaimek okrelony do tego sowa, ktre w oryginale tam si nie znajduje. Sowo masziach powinno by przetumaczone prosto, jako pomazaniec, namaszczony, jak to jest zrobione w pozostaych przypadkach wystpowania tego sowa poza tym rozdziaem.

D. Nie istnieje co takiego jak rok proroczy

Ewangeliczny chrzecijaski dowd z Daniela 9 wymaga zastosowania czego, co nazywaj oni 'proroczym' rokiem. Nic takiego nie istnieje w Hebrajskiej Biblii i jest czystym wymysem kocioa, uywanym tylko do poparcia tego dowodu.

E. Ewangeliczni niepoprawnie nauczaj, e KAREIT (zgadzi) oznacza zabity

Forma czasu przyszego od sowa KAREIT JIKARET znajdujca si w Danielu 9 oznacza, zostanie zgadzony. W chrzecijaskim dowodzie apologeci uywaj okrelenia 'zgadzi' w takim sensie, e ma oznacza, i Jaszua bdzie zabity. Jednak po dokadnym zbadaniu tego sowa w Hebrajskiej Biblii, okazuje si, e tak wcale nie jest. Sowo KAREIT oznaczajce 'zgadzi' odnosi si tylko do niegodziwcw, jako duchowa kara lub do czego usunitego albo oddzielonego od czego innego. Jeli ewangeliczni chrzecijanie chc uywa tego sowa w odniesieniu do Jaszua, to lud ydowski naprawd nie ma nic przeciwko temu.

5 Prawidowa ydowska Interpretacja

Interpretacja, jaka tu bdzie podana na temat ydowskiego rozumienia Daniela 9, jest jak na razie najbardziej akceptowana. W Judaizmie jest kilka rnych interpretacji, lecz dotycz one tylko okresu po 62 tygodniach. Co najmniej jeden ydowski mdrzec, Ibn Ezra, ktry y 300 lat temu, twierdzi e to proroctwo koczy si z Antiochem IV Epifanesem, przywdc greckich Seleucydw, odpowiedzialnym za wydarzenia otaczajce Chanuk. Ponisza interpretacja zawieraa bdzie rozumienie wydarze wyszczeglnionych w Tanachu i wyjanionych przez uczonych w Talmudzie. Zanim zaczn, chciabym zwrci uwag na kilka wanych punktw. Upyw czasu bdziemy mierzy, korzystajc z ydowskiego kalendarza, stosujc lata od stworzenia. Jest to zrobione z kilku powodw. Po pierwsze, jako ydzi uywalimy tego kalendarza jako wasnego ju przed diaspor. Rozwaamy ydowski temat z ydowskiej ksigi. Po drugie, uywajc kalendarza ydowskiego, unikamy przeliczania przez nienaturaln granic, kiedy to wiecki kalendarz zmienia si z liczenia p.n.e. na liczenie n.e. Przypuszczalnie najlepszym powodem na uycie kalendarza ydowskiego jest rozbieno pomidzy wspczesnym wieckim datowaniem niektrych tych wydarze a ydowskim datowaniem tych wydarze. Praktycznie rzecz ujmujc, wiecka data zniszczenia pierwszej wityni w 586 roku p.n.e. rni si od naszego kalendarza o 166 lat. Istnieje spora grupa wieckich uczonych, ktrzy zgadzaj si z naszym kalendarzem, lecz na nieszczcie data wyznaczona przez wieckich historykw raczej do mocno opiera si na dzieach Jzefa Flawiusza, historyka z I wieku, ni na konkretnych dowodach archeologicznych. Historycy doszli do tej daty, dodajc lata panowania znajdujce si u Flawiusza i dodali je do daty Aleksandra Wielkiego, ktra jest znana i ustalona. Pniejsze badania okresu tamtej historii wykazay, e perscy i medyjscy krlowie czasem rzdzili pod rnymi imionami i dlatego moliwe s powtrzenia w datowaniu stworzonym 120 lat temu. Najstarszym wiadectwem historycznym ydowskiej chronologii jest Seder Olam Rabbah. Zosta spisany przez Yose ben Halafta, ktry zmar w 160 roku n.e. W tym dziele znajduje si wypisanych czterech krlw Persji. Pokrywa si to z Pismem, ktre jest bardzo przejrzyste w twierdzeniu, e Dariusz Pers bdzie krlem, ktry ulegnie Aleksandrowi Wielkiemu. Daniel 10:21-11:4 Doprawdy! Oznajmi ci, co jest napisane w ksidze prawdy. I nie ma ani jednego, kto by mnie sta po mojej stronie przeciwko nim, oprcz Michaa, waszego ksicia anielskiego. W pierwszym roku Dariusza Meda powstaem, aby mu doda siy i ochroni go. Lecz teraz oznajmi ci prawd: Oto jeszcze trzej krlowie powstan w Persji, lecz czwarty zdobdzie wiksze bogactwa ni wszyscy. A gdy si wzmocni dziki swoim bogactwom, poruszy wszystkich przeciwko pastwu greckiemu. I powstanie bohaterski krl, i bdzie mia wielk wadz, i bdzie czyni, co zechce. A gdy powstanie, rozpadnie si jego krlestwo i bdzie rozdzielone midzy cztery strony wiata; lecz nie midzy jego potomkw, i nie bdzie miao takiej mocy.

wiecka list krlw Cyrus II Wielki (Koresz) 559-529 Kambyzes II 529-522 Bardija 522 Dariusz I Wielki 522-486 Kserkses I (Ahaszwerosz) 486-465 Artakserkses I 465-424 Kserkses II 424-423 Dariusz II 423-404 Artakserkses II 404-358 Artakserkses III 358-338 Arses 338-336 Dariusz III 336-330

Perscy krlowie lata 30 7 1 36 21 41 1 19 46 20 2 6 Razem lata: 230

ydowska lista krlw Dariusz Medejczyk Cyrus Pers Ahaszwerosz/Kserkses Dariusz Pers/ Artakserkses

lata 1 3 15 33

Razem lata:

52

Kserkses jest perskim sowem oznaczajcym 'Panowanie lub Krl', a Artakserkses oznacza 'zdolny/odpowiedni do panowania'. Jest wyobraalne i prawdopodobne, e Flawiusz i inni wieccy historycy zaoyli, i te tytuy perskich krlw byy same w sobie take imionami krlw. Jest to ewidentne, gdy sobie przeledzimy zapiski historyczne Egipcjan. Najcilejsza lista krlw (faraonw) Staroytnego Egiptu pochodzi od kapana zwcego si Manethon, ktry y w czasach dynastii Ptolemeuszw. Kady krl ma dwa 'imiona tronowe', ktre s wypisane wewntrz owalnego hieroglifu zwanego kartuszem. Egipcjanie przyjli praktyk nazywania obcych zwycizcw faraonami i w dziejach swej historii przypisywali im te imiona tronowe. W czasach caego okresu perskiej dominacji istniay tylko dwa zestawy imion tronowych dla wadcw Persji. Czyli, zgodnie z egipsk histori, byo tylko dwch perskich krlw. Poniej widzimy dwa zestawy kartuszy, ktre Manethon wypisa dla tego okresu:

Pierwsi dwaj krlowie Persji rzdzili w sumie cztery lata. Dariusz Medejczyk i Cyrus nigdy nie rozcignli swego imperium na Egipt. Jednake Kambyzes II rozcign Imperium Perskie i podbi Egipt. Egipcjanie uznali go za faraona i przyznali mu dwa imiona 'kmbwt' (Pan dwch ziemi) oraz 'sa ra' (Syn Ra). Po Dariuszu nie ma ju adnych innych kartuszy dla jakiegokolwiek Perskiego faraona, chocia wspczeni egiptolodzy wypisuj pozostaych 'Perskich krlw' we wspczesnej licie krlw. Manethon wypisuje tylko tych dwch. Egipskie zapiski zawieraj dwa odrbne kartusze, ktre s podobne do imion Kserksesa i Artakserksesa, lecz pojawiaj si zawsze osobno i nigdy jako imiona tronowe. To dodaje jakby wiarygodnoci twierdzeniu, e raczej s to tylko tytuy perskich krlw, ni ich imiona:

Dziewity rozdzia Daniela jest czci wielkiej historii przetrwania narodu ydowskiego i ich niezwykego powrotu z wygnania. Historia nie koczy si tutaj, wizja przekazana Danielowi przez czowieka (anioa) mwi dalej Danielowi, a przez to i nam, e to pierwsze pamitne zesanie byo tylko zapowiedzi nadejcia wikszego nieszczcia i niewoli, jeli nard ydowski nie bdzie y zgodnie ze swoim potencjaem i nie wybierze bogosawiestwa zamiast przeklestwa. Rozpoczniemy nasz histori od pewnego problemu. Nie jest to nasz problem, lecz Daniela. W naszej ydowskiej tradycji Daniel nie jest prorokiem. Danielowi zosta dany dar rozumienia kadej wizji i kadego snu, podobnie jak Jzefowi, synowi Jakuba. Daniel 1:17 A Bg da tym czterem modziecom znajomo i rozumienie wszelkiego pisma i mdroci; Daniel za zna si na wszelkiego rodzaju widzeniach i snach. Na pocztku rozdziau dziewitego nasz bohater Daniel znajduje si w pierwszym i jedynym roku panowania Dariusza Medejczyka. Daniel ledwo co skoczy wyjanianie 'pisma na cianie' ostatniemu krlowi Babilonu, Baltazarowi. Tej samej nocy Baltazar zosta zabity i zakoczyo si krlestwo Babilonu. Daniel 5:25-30 A oto napis, ktry zosta wypisany: mene, mene, tekel, uparsin. A taki jest wykad tego sowa: Mene: Bg policzy dni twojego panowania i doprowadzi je do koca. Tekel - jeste zwaony na wadze i znaleziony lekkim. Peres - twoje krlestwo bdzie podzielone i oddane Medom i

Persom. Wtedy na rozkaz Belsazara obleczono Daniela w purpur i woono zoty acuch na jego szyj i goszono o nim publicznie, e ma rzdzi jako trzeci w krlestwie. Tej samej nocy zosta zabity Belsazar, krl chaldejski. A kolejny werset mwi: Daniel 6:1 A Dariusz Medyjczyk obj krlestwo, majc szedziesit dwa lata. Ponisza tabela pomoe nam zobaczy perspektyw czasu interesujcego nas okresu oraz Babiloskich i Medo-Perskich krlw, ktrzy rzdzili. Chronologia niewoli babiloskiej Krl Nebokadnezar Kraj Babilon Lata panowania 3319-3363 Uwagi
Podbi Jerozolim, wzi krlw do niewoli, zniszczy wityni Uwolni Jechoniasza Ostatni krl Babilonu Zabi Baltazara Zezwoli na odbudow wityni i powrt wygnacw M Estery, nakaza przerw w budowie wityni Syn Estery, zezwoli na dokoczenie wityni

Ewil-Merodach Baltazar Dariusz Medejczyk Cyrus

Babilon Babilon Medo-Persja Medo-Persja

3363-3386 3386-3390 3390 3390-3393

Ahaszwerosz

Medo-Persja

3393-3407

Dariusz Pers

Medo-Persja

3407-3442

Problemem Daniela jest to, e chocia mia zdolnoci do rozumienia wizji i snw, to nie jest on prorokiem. Nie rozumie proroctw Jeremiasza. Prbowa je obliczy, ale spezo na niczym. Daniel 9:1-2 W pierwszym roku Dariusza, syna Ahaszwerosza z rodu medyjskiego, ktry zosta krlem pastwa chaldejskiego, w pierwszym roku jego panowania ja, Daniel, zwrciem uwag w ksigach na liczb lat, ktre miay upyn wedug sowa Pana do proroka Jeremiasza, nad ruinami Jeruzalemu, to jest siedemdziesit lat. Daniel znajduje si w Babilonie. On i lud ydowski znajduj si na wygnaniu. Bada zwj Jeremiasza i stara si obliczy dat powrotu z wygnania, o czym prorokowa Jeremiasz. Spjrzmy na proroctwa Jeremiasza dotyczce tego okresu czasu. Jeremiasz 25:1, 11-12 Sowo, ktre doszo Jeremiasza w czwartym roku Jojakima, syna Jozjasza, krla judzkiego, a by to pierwszy rok Nebokadnesara, krla babiloskiego o caym ludzie judzkim. I caa ta ziemia stanie si rumowiskiem i pustkowiem, i narody te bd poddane krlowi

babiloskiemu, siedemdziesit lat. A po upywie siedemdziesiciu lat ukarz krla babiloskiego i w nard za ich win - mwi Pan - i kraj Chaldejczykw i obrc go w wieczn pustyni. Jeremiasz mwi take o wygnaniu: Jeremiasz 29:10-14 Bo tak mwi Pan: Gdy upynie dla Babilonu siedemdziesit lat, nawiedz was i speni na was swoj obietnic, e sprowadz was z powrotem na to miejsce. Albowiem ja wiem, jakie myli mam o was - mwi Pan - myli o pokoju, a nie o niedoli, aby zgotowa wam przyszo i natchn nadziej. Gdy bdziecie mnie wzywa i zanosi do mnie mody, wysucham was. A gdy mnie bdziecie szuka, znajdziecie mnie. Gdy mnie bdziecie szuka caym swoim sercem, objawi si wam - mwi Pan - odmieni wasz los i zgromadz was ze wszystkich narodw i ze wszystkich miejsc, do ktrych was rozproszyem - mwi Pan - i sprowadz was z powrotem do miejsca, skd skazaem was na wygnanie. Baltazar, ostatni krl Babilonu nie yje (Daniel rozdzia 5). Baltazar te zna proroctwa ydw i policzy sobie, e ich czas ju min, a jego panowanie zostao zabezpieczone. Uwici to wydarzenie, zabierajc naczynia witynne, ktre jego dziadek zrabowa i korzystajc z nich, wyda huczne przyjcie. Baltazar le obliczy lata, zaczynajc od dojcia Nebokadnezara do wadzy w 3319 roku AC, a nie od grzechu dziadka polegajcego na niepotrzebnym uciskaniu Izraela w trakcie swojego podboju. Daniel czyta te same proroctwa. Babilon jest zniszczony. Nadeszo Imperium Perskie, a ydzi wci nie s wyzwoleni, lecz w niewoli i wydaje si, e nie ma szans, by witynia zostaa w tym roku odbudowana. Daniel jest bardzo zatroskany. Aby zrozumie przyczyn jego dylematu, musimy na pierwszym miejscu zbada powody, dla jakich znaleli si oni na wygnaniu. Powd jest wyranie opisany w Tanachu. 2 Kronik 36:20-21 Nastpnie uprowadzi do niewoli do Babilonu wszystkich pozostaych, ktrzy ocaleli od miecza, i tam zostali niewolnikami jego i jego synw a do nastania krlestwa perskiego. Tak wypenio si sowo Pana, wypowiedziane przez usta Jeremiasza tej treci: Przez cay czas spustoszenia, dopki kraj nie odpaci swoich sabatw, bdzie odpoczywa, aby dopeni siedemdziesit lat. Ten koncept znany jest w Biblii Hebrajskiej jako szmita (rok szabatowy). Tora nakazuje nam, e kiedy mieszkamy w Ziemi Izraelskiej, to co siedem lat mamy zostawia pola odogiem i niczego nie sia. Zbiory w szstym roku bd zawsze wystarczajco bogate, e starczy na trzy kolejne lata, a pojawi si pierwsze zbiory pierwszego roku po szmicie. Prawo to znajduje si w 25 rozdziale 3 Ksigi Mojeszowej. 3 Mojeszowa 25:1-8 I przemwi Pan do Mojesza na grze Synaj tymi sowy: Mw do synw izraelskich i powiedz im tak: Gdy wejdziecie do ziemi, ktr Ja wam daj, to ziemia ta bdzie obchodzi sabat dla Pana: Przez sze lat bdziesz obsiewa swoje pole i przez sze lat bdziesz obcina swoj winnic, i bdziesz zbiera jej plon. Lecz w roku sidmym bdzie mie ziemia sabat cakowity, odpoczynek, sabat dla Pana. Nie bdziesz obsiewa swego pola ani obcina swojej winnicy. Nie bdziesz zbiera niwa z tego, co samo wyroso po niwie twoim, i nie bdziesz zrywa winogron z nie obcitych pdw. Ziemia mie bdzie rok odpoczynku. To, co ziemia wyda w czasie swego odpoczynku, bdzie dla was poywieniem - dla ciebie i dla twego sugi, i dla

twojej suebnicy, i dla twego najemnika, i dla tych, ktrzy u ciebie mieszkaj, dla twojego byda i dla zwierzt, ktre s na twojej ziemi, bdzie poywieniem cay jej plon. Naliczysz sobie siedem lat sabatowych, siedem razy po siedem lat. Czas tych siedmiu lat sabatowych obejmowa bdzie czterdzieci dziewi lat. 3 Mojeszowa 25:20-22 A jelibycie pomyleli: Co bdziemy jedli w sidmym roku, skoro nie bdziemy siali i nie bdziemy zbierali naszego plonu? To Ja zel takie bogosawiestwo moje dla was w szstym roku, i wyda plon na trzy lata. Bdziecie siali w smym roku, ale bdziecie jedli jeszcze z plonu zeszorocznego a do roku dziewitego; dopki nie bdzie nowego plonu, bdziecie jedli stary. 3 Mojeszowa 26:30-45 Spustosz wasze wzgrza i rozwal wasze obeliski, i rzuc wasze trupy na rozwaliska waszych bawanw, i obrzydzi was sobie moja dusza. Obrc wasze miasta w ruiny i spustosz wasze witynie, i nie bd wcha woni waszych ofiar. Ja sam spustosz ziemi tak, e osupiej nad ni wasi wrogowie, ktrzy na niej zamieszkaj. Was za rozprosz midzy narodami i jeszcze za wami dobd miecza, i ziemia wasza stanie si pustkowiem, a miasta wasze ruin. Wtedy ta ziemia bdzie miaa spaconej jej zalege sabaty przez wszystkie dni jej spustoszenia, a wy bdziecie w ziemi waszych wrogw. Wtedy odpocznie ziemia i otrzyma swoje sabaty. Przez wszystkie dni spustoszenia bdzie odpoczywa, gdy nie odpoczywaa w czasie waszych sabatw, kiedycie wy na niej mieszkali. Tym, ktrzy pozostan przy yciu wrd was, wo zwtpienie do ich serc w ziemiach ich wrogw, i poszy ich bdzie nawet szelest zdmuchnitego z drzewa licia, i bd ucieka jak si ucieka przed mieczem, i bd pada, cho nikt ich nie ciga. Bd si potyka jeden o drugiego, jak si to dzieje, gdy si ucieka przed mieczem, cho nikt nie ciga. Nie bdziecie mogli osta si wobec waszych wrogw. Zginiecie wrd narodw i pochonie was ziemia waszych wrogw. A ci, ktrzy z was si ostan, zgnij za swoje grzechy w ziemiach waszych wrogw, a take za winy swoich ojcw zgnij jak i oni. Bd wyznawa swj grzech i grzech swoich ojcw, e odstpili ode mnie i e postpowali wobec mnie opornie. Wic i Ja bd postpowa wobec nich opornie i zaprowadz ich do ziemi ich wrogw. Moe wtedy ukorzy si ich nieobrzezane serce i wtedy zapac za swoje winy. Wspomn na moje przymierze z Jakubem, a take na moje przymierze z Izaakiem, a ponadto wspomn na moje przymierze z Abrahamem; wspomn i t ziemi. A ziemia ta bdzie przez nich opuszczona i bdzie miaa spacone jej zalege sabaty przez to, e opustoszeje z ich powodu, oni za odpac za swoje winy, poniewa wzgardzili moimi prawami, a moje ustawy obrzydzia sobie ich dusza. A jednak, gdy przebywa bd w ziemi swoich wrogw, nie wzgardz nimi i nie obrzydz ich sobie tak dalece, by ich wytpi i naruszy moje przymierze z nimi, gdy Ja, Pan, jestem ich Bogiem. I wspomn dla nich na przymierze z przodkami, ktrych wyprowadziem z ziemi egipskiej na oczach narodw, aby by ich Bogiem; Jam jest Pan. Izrael przesta przestrzega tych szabatw dla ziemi i zosta wygnany do niewoli na siedemdziesit lat. Lecz wedug oblicze Daniela, siedemdziesit lat ju upyno i byo tylko jedno wytumaczenie dlaczego wci znajdowali si w niewoli. Tora opisuje specyficzn kar dla tych, ktrzy wiadomie i celowo ami przykazania Tory. 3 Mojeszowa 26:21 A jeeli bdziecie postpowa wobec mnie opornie i nie bdziecie chcieli mnie sucha, pomno siedmiokrotnie ciosy na was za wasze grzechy.

Daniel by przeraony. Wierzy, e celowe odrzucenie szmity przez Izraela spowodowao, e 70letnie zesanie do niewoli staje si 490 latami. Czas zosta pomnoony siedmiokrotnie, tak jak ostrzegaa Tora. Daniel natychmiast zacz robi to, co nakazywaa czyni Tora, by odmieni wygnanie z ziemi spowodowane nieprzestrzeganiem szmity. Modli si. 3 Mojeszowa 26:40-42 Bd wyznawa swj grzech i grzech swoich ojcw, e odstpili ode mnie i e postpowali wobec mnie opornie. Wic i Ja bd postpowa wobec nich opornie i zaprowadz ich do ziemi ich wrogw. Moe wtedy ukorzy si ich nieobrzezane serce i wtedy zapac za swoje winy. Wspomn na moje przymierze z Jakubem, a take na moje przymierze z Izaakiem, a ponadto wspomn na moje przymierze z Abrahamem; wspomn i t ziemi. Modlitwa Daniela jest poruszajca i na wszystkie pokolenia jest przykadem prawdziwej skruchy. Oto modlitwa, jak wypowiada Daniel, kiedy wydawao mu si, e Izrael zosta ukarany siedmiokrotnie bardziej za pogwacenie Szabatw dla ziemi: Daniel 9:3-19 I zwrciem swoje oblicze na Pana, Boga, aby si modli, baga, w pocie, we wosiennicy i popiele. Modliem si wic do Pana, mojego Boga, wyznawaem i mwiem: Ach, Panie, Boe wielki i straszny, ktry dochowujesz przymierza i aski tym, ktrzy ci miuj i przestrzegaj twoich przykaza. Zgrzeszylimy, zawinilimy i postpowalimy bezbonie, zbuntowalimy si i odstpilimy od twoich przykaza i praw. I nie suchalimy twoich sug, prorokw, ktrzy w twoim imieniu przemawiali do naszych krlw, naszych ksit, naszych ojcw i do caego posplstwa. U ciebie, Panie, jest sprawiedliwo, nam za, jak to jest dzisiaj, jest wstyd, nam, mom judzkim i mieszkacom Jeruzalemu, caemu Izraelowi, bliskim i dalekim we wszystkich krajach, po ktrych rozproszye ich z powodu niewiernoci, jakiej si dopucili wobec ciebie. Panie! Wstyd nam, naszym krlom, naszym ksitom i naszym ojcom, bo zgrzeszylimy przeciwko tobie. U Pana, Boga naszego, jest zmiowanie i przebaczenie, gdy zbuntowalimy si przeciwko niemu i nie suchalimy gosu Pana, Boga naszego, by postpowa wedug jego wskaza, ktre nam da przez swoje sugi, prorokw. Nawet cay Izrael przekroczy twj zakon i odwrci si, by nie sucha twojego gosu. Dlatego rozlaa si nad nami kltwa i przysiga, zapisana w zakonie Mojesza, sugi Boego, bo zgrzeszylimy przeciwko niemu. Przeto speni swoje sowo, ktre wypowiedzia przeciwko nam i przeciwko naszym sdziom, ktrzy nas sdzili, e zele na nas wielkie nieszczcie, gdy pod caym niebem nie wydarzyo si to, co si stao w Jeruzalemie. Jak napisano w zakonie Mojesza, spado na nas wszelkie nieszczcie; my jednak nie ubagalimy Pana, naszego Boga, odwracajc si od naszych win i baczc na twoj prawd. Lecz Pan dopilnowa nieszczcia i sprowadzi je na nas; bo sprawiedliwy jest Pan, nasz Bg, we wszystkich swoich dzieach, ktrych dokona, ale my nie suchalimy jego gosu. Lecz teraz, Panie nasz, ktry wyprowadzie mocn rk swj lud z ziemi egipskiej i zapewnie sobie imi, jak to jest dzisiaj: Zgrzeszylimy, bezbonie postpilimy. O Panie! Wedug twojej sprawiedliwoci niech odwrci si twj gniew i twoja popdliwo od twojego miasta, Jeruzalemu, od witej twojej gry! Gdy z powodu naszych grzechw i naszych win Jeruzalem i twj lud znosi zniewagi od wszystkich, ktrzy s wok nas. Lecz teraz wysuchaj, o Boe nasz, modlitwy twojego sugi i jego bagania i rozjanij swoje oblicze nad twoj spustoszon wityni, ze wzgldu na siebie samego, o Panie! Nako, Boe mj, swojego ucha i usysz! Otwrz oczy i spjrz na nasze spustoszenia i na miasto, ktre jest nazwane twoim imieniem! Gdy nie dla naszej sprawiedliwoci zanosimy nasze baganie przed twoje oblicze, lecz dla obfitego twojego miosierdzia. O Panie, usysz, o Panie, odpu! O Panie, dostrze i uczy! Nie zwlekaj przez wzgld na siebie, mj Boe, bo twoim imieniem

nazwane jest to miasto i twj lud! Jeli spojrzycie na pogrubiony tekst w rodku modlitwy Daniela, wymienia on tam w szczeglnoci przeklestwo za celowe nieposuszestwo Torze. Poruszajca modlitwa Daniela jest syszana przez Boga, ktry posya anioa, opisanego po prostu jako w m Gabriel. Daniel opisuje to spotkanie w nastpnych trzech wersetach. Daniel 9:20 A gdy jeszcze mwiem, modliem si i wyznawaem mj grzech i grzech mojego ludu izraelskiego, i zanosiem moje baganie przed oblicze Pana, mojego Boga, za wit gr mojego Boga. Sowo GRZECH wystpuje tutaj w liczbie pojedynczej chatati. Daniel nie modli si o wszystkie grzechy Izraela, jak niektrzy misjonarze chcieliby, abymy myleli. On modli si o jeden konkretny grzech: pogwacenie szmity, co spowodowao wygnanie. Daniel 9:21-22 Gdy wic jeszcze mwiem i modliem si, oto nagle w czasie ofiary wieczornej przylecia do mnie w m Gabriel, ktrego przedtem ogldaem w widzeniu. Przyby i rzek do mnie: Danielu, oto wyszedem, aby ci da jasne zrozumienie. Daniel bdzie uczony teraz czego nowego. Daniel nie zrozumia proroctw Jeremiasza. Jakakolwiek informacja zostanie podana Danielowi, teraz bdzie pewne, e zrozumie on proroctwo Jeremiasza, gdy Gabriel skoczy. Daniel 9:23 Gdy zacze zanosi baganie, wyszo sowo, a ja przyszedem, aby ci je oznajmi, bo jeste bardzo miy; uwaaj wic na sowo i zrozum widzenia! bitchil<Lat> tachanu<Ne>cha ja<ca> da<war>, wa'a<Ni> <Ba>ti lehag<Gid>, ki chamu<Dot> '<At>ta; u<win> badda<war>, weha<wen> bammar'<e>. Bg miowa Daniela. Prawd mwic, Bg by przygotowany, by pokaza Danielowi znaczenie proroctwa, ZANIM zacz on swoje wstawiennictwo. Bg jednak wstrzyma swego sug Gabriela, po to, by wysucha wpierw pyncej z serca modlitwy Daniela. Sowo DAVAR zaznaczylimy w tekcie tustym drukiem. Oznacza ono PROROCTWO, odnosi si do SOWA proroka Jeremiasza z wersetu drugiego, literalnie mamy: Na pocztku twego bagania. Gabriel przekae mu teraz to SOWO i Daniel zrozumie proroctwo. Daniel 9:24 Siedemdziesit tygodni wyznaczono twojemu ludowi i twojemu miastu witemu, a dopeni si zbrodnia, przypiecztowany bdzie grzech i zmazana wina, i przywrcona bdzie wieczna sprawiedliwo, i potwierdzi si widzenie proroka i Najwitsze bdzie namaszczone. Danielowi rzeczywicie przekazano, e kara Izraela bdzie trwa 490 lat, lecz nie zostanie spdzona w niewoli, tak jak przypuszcza Daniel. Zamiast tego Bg dotrzyma swego sowa i wrci wygnacw, gdy dopeni si ich 70 lat w Babilonie. Pozostae 420 lat zostanie dane Izraelowi jako

okres prbny na wyprostowanie wszystkich rzeczy. Tak jak w przypadku wszystkich negatywnych proroctw, skruch moe je odwrci. Jak Bg powstrzyma swoj rk nad Niniw z ksigi Jonasza, gdy Niniwa si skruszya, tak Izrael bdzie mia swoj szans, by dopeni swego przeznaczenia. Tym, ktrzy wierz, e Bg zmienia swoje zdanie, gdy negatywne proroctwo zostaje odwoane, spiesz z takim wyjanieniem. Bg kadzie przed nami bogosawiestwo i przeklestwo, ycie i mier. Powiedziano nam, bymy wybrali ycie. Jeli wybierzemy ycie, to bdzie nam z tym dobrze, jeli nie, to w zastosowanie wejd pewne przeklestwa. Te wybory istniay ju od samego pocztku i to wanie co takiego zostao tu zastosowane. Bg nie zmienia swojego zdania. To s rzeczy, jakie Izrael musi wyprostowa, zanim bdzie mg wzi udzia w kocowym odkupieniu: Skoczy z buntem: lechal<Le> hap<Pe>sza dosownie skoczy z przestpstwem. Jest to liczba pojedyncza, nie odnosi si zatem do caego grzechu, lecz raczej do jakiego konkretnego grzechu, do tego, jaki w pierwszym rzdzie przywid ich na to miejsce. Pogwacenie szmity. Zakoczy grzech: uleha<Tem> chatta'ot jest to liczba mnoga oznaczajca i zakoczy grzechy. Odnosi si to do przestrzegania Tory. Chait jest bdem, a ten werset mwi nam, e mamy nauczy si Tory, po to, by unika popeniania tych bdw przez nasz nieznajomo. Zetrze niesprawiedliwo: ulechap<Per> a<won> usun wiadome grzechy wobec Boga. Awon jest wiadomym i celowym grzechem przeciwko Bogu. Izrael w tym okresie musi pozby si swojej chci buntowania si przeciwko Bogu. Przywrci wieczn sprawiedliwo: uleha<wi> <ce>dek ola<Mim> i wprowadzi uniwersaln sprawiedliwo chocia wikszo angielskich tumacze oddaje to jako wprowadzi wieczn sprawiedliwo, sowo cedek oznacza sprawiedliwo, jak i suszno (prawo w wydawaniu wyrokw). Izraelowi powiedziano tutaj, by skoczy z faworyzowaniem i przekupnymi sdziami i by przywrci powszechn sprawiedliwo dla wszystkich. Takie jest znaczenie tej wiecznej sprawiedliwoci. Potwierdzi wizje i prorokw: jeli te rzeczy zostan uczynione i utrzymane, to za swoje zasugi Izrael wprowadzi mesjanistyczn er, czyli potwierdzi wizje naszych prorokw. Jeli tego nie zrobi, to ten czas nadejdzie, ale swoim powolnym trybem. Izrael jeszcze raz zostanie wypdzony, by by temperowany ogniem zesania. Namaci Najwitsze witych: <Ko>desz <Ka>da<szim> za kadym razem, gdy to sowo pojawia si w Tanachu w odniesieniu do miejsca, to mwi ono o miejscu Najwitszym (witym witego), w ktrym przebywaa Szechina. Arka Przymierza nigdy nie spocza w drugiej wityni. Szechina nigdy nie zamieszkiwaa w miejscu najwitszym w drugiej wityni. Jeli Izrael trzymaby si powyszych instrukcji i rozpoczaby si era mesjaska, jako wynik dziaania prawowiernego Izraela, to druga witynia zostaaby namaszczona Szechin. Jeli nie, to bdzie sta tylko przez 420 lat. Co to wszystko oznacza? Izrael poddany jest prbie. Jego kara wynosi 70 lat zesania. Jego czyny wymagaj 490 lat. Dziki Boej asce nard ydowski znalaz si w okresie prbnym, a 420 lat z nich zostanie spdzonych w Izraelu. Dostali szans, by wszystko wyprostowa. Jeli tak nie postpi, to jeszcze raz pjd na wygnanie. Daniel 9:25 Przeto wiedz i zrozum: Odkd objawio si sowo o ponownej odbudowie Jeruzalemu, a do pomazaca-ksicia jest siedem tygodni, w cigu szedziesiciu dwu tygodni znowu bdzie odbudowane z rynkiem i rowami miejskimi; a bd to cikie czasy. Ze sw rozpoczynajcych ten werset, widzimy e znw znajdujemy si przy liczeniu i w kocu rozumiemy problem, z jakim boryka si Daniel przy swoich obliczeniach. Jeremiasz nie wypowiedzia

tylko jednego proroctwa o siedemdziesiciu latach, wypowiedzia dwa. Problemem Daniela byo to, i myla on, e stanowi one to samo. Tylko jedno z tych proroctw Jeremiasza dotyczy Izraela i powrotu wygnacw. Drugie jest cakowicie skierowane do Babilonu. Zbadajmy to: Proroctwa Jeremiasza dotyczce wygnania Jeremiasz 25:11-12 I caa ta ziemia stanie si rumowiskiem i pustkowiem, i narody te bd poddane krlowi babiloskiemu siedemdziesit lat. A po upywie siedemdziesiciu lat ukarz krla babiloskiego i w nard za ich win - mwi Pan - i kraj Chaldejczykw i obrc go w wieczn pustyni. Jeremiasz 29:10-14 Bo tak mwi Pan: Gdy upynie dla Babilonu siedemdziesit lat, nawiedz was i speni na was swoj obietnic, e sprowadz was z powrotem na to miejsce. Albowiem ja wiem, jakie myli mam o was - mwi Pan - myli o pokoju, a nie o niedoli, aby zgotowa wam przyszo i natchn nadziej. Gdy bdziecie mnie wzywa i zanosi do mnie mody, wysucham was. A gdy mnie bdziecie szuka, znajdziecie mnie. Gdy mnie bdziecie szuka caym swoim sercem, objawi si wam - mwi Pan - odmieni wasz los i zgromadz was ze wszystkich narodw i ze wszystkich miejsc, do ktrych was rozproszyem mwi Pan - i sprowadz was z powrotem do miejsca, skd skazaem was na wygnanie.

Proroctwo wypowiedziane po podboju Jerozolimy Proroctwo wypowiedziane tu przed zniszczeniem na pocztku drugiego roku panowania wityni i wygnaniem pozostaej reszty ludnoci Nebokadnezara w roku 3320. do Babilonu, wypowiedziane w 19-tym roku panowania Nebokadnezara, 18 lat po podboju Jerozolimy; jest to rok 3338. Te dwa proroctwa rozpoczynaj si w rnych momentach. Jeremiasz 25 mwi, e z powodu za dokonanego przez Nebokadnezara w czasie podboju Jerozolimy, jego krlestwu zosta wydany wyrok 70 lat. Siedemdziesit lat pniej, co do dnia, 17 dnia miesica Tammuz w roku 3390 krl Baltazar z Babilonu zostaje zabity przez obcego krla, Dariusza Medejczyka i Babilon przestaje istnie. SOWO Jeremiasza dotyczce powrotu i odbudowy Jerozolimy pojawia si 18 lat pniej, kiedy Nebokadnezar po raz trzeci znalaz si w Jerozolimie i zniszczy wityni, a pozosta reszt ludnoci wzi do niewoli. To wydarzyo si w roku 3338, co oznacza, e witynia nie zostanie odbudowana, ani wygnacy nie powrc, dopki od tego momentu nie minie 70 lat. Siedemdziesit lat po zburzeniu pierwszej wityni w 3408 roku zostaa ukoczona druga witynia, za czasw panowania Dariusza Persa. Daniel znajduje si w Babilonie w pierwszym roku panowania Dariusza Medejczyka, tj. w 3390 roku. Pierwsze proroctwo wanie si wypenio. Babilon znikn. Nowy krl siedzi na tronie. Poniewa Daniel myla, e oba proroctwa biegn rwnolegle, wydawao mu si, e przywrcenie i dobudowa wityni powinna pojawi si w tym roku. Gabriel wyjania to Danielowi. Odkd objawio si SOWO o ponownej odbudowie Jerozolimy, a do przyjcia pomazacaksicia minie siedem tygodni. Chodzi o sowo Jeremiasza. Jest to Boe sowo przekazane przez proroka. Spjrzmy na to, jak w Tanachu rozwija si ta historia:

Jeremiasz 29:10 Bo tak mwi Pan: Gdy upynie dla Babilonu siedemdziesit lat, nawiedz was i speni na was swoj obietnic (sowo), e sprowadz was z powrotem na to miejsce. Sowo Jeremiasza wypowiedziane jest tu przed zniszczeniem wityni. Wida to take w poniszym wersecie. Daniel 9:2 W pierwszym roku jego panowania ja, Daniel, zwrciem uwag w ksigach na liczb lat, ktre miay upyn wedug sowa Pana do proroka Jeremiasza, nad ruinami Jeruzalemu, to jest siedemdziesit lat. Sowo Boga w ustach Jeremiasza nie pojawia si ani nie jest liczone od podboju Jerozolimy, lecz raczej od zniszczenia Jerozolimy i wityni. Daniel 9:25 Przeto wiedz i zrozum: Odkd objawio si sowo o ponownej odbudowie Jeruzalemu, a do pomazaca-ksicia jest siedem tygodni, w cigu szedziesiciu dwu tygodni znowu bdzie odbudowane z rynkiem i rowami miejskimi; a bd to cikie czasy. To sowo jest tym samym sowem lub proroctwem, o jakim bya mowa w wersecie 2. Ezdrasz 1:1 W pierwszym roku panowania Cyrusa, krla perskiego, aby si spenio sowo Pana wypowiedziane przez usta Jeremiasza, pobudzi Pan ducha Cyrusa, krla perskiego, eby ogosi ustnie, a take pisemnie w caym swoim krlestwie, co nastpuje: Cyrus jest tym, ktry wypenia sowo (proroctwo) Jeremiasza; Cyrus nie jest tym, ktry je czyni (wypowiada sowo). To dlatego niewaciwe tumaczenie sowa davar jako rozkaz jest takie mylce. Odliczanie miao si rozpocz zanim Daniel pojawi si w Babilonie, a nie po. Jeli zaczyna si ono pniej, w niesprecyzowanym momencie, to jest niemoliwe, by Daniel to zrozumia. A jeli nie jestecie pewni, e sowo to zostao spenione przez Cyrusa, to moemy porwna wszystkie powysze wersety ze sowami z Ksigi Kronik.

2 Kronik 36:21-23 Tak wypenio si sowo Pana, wypowiedziane przez usta Jeremiasza tej treci: Przez cay czas spustoszenia, dopki kraj nie odpaci swoich sabatw, bdzie odpoczywa, aby dopeni siedemdziesit lat. W pierwszym roku panowania Cyrusa, krla perskiego, aeby wypenio si sowo Pana wypowiedziane przez usta Jeremiasza, pobudzi Pan ducha Cyrusa, krla perskiego, eby ogosi ustnie, a take pisemnie w caym swoim krlestwie: Tak mwi Cyrus, krl perski: Wszystkie krlestwa ziemi da mi Pan, Bg niebios. On te nakaza mi, abym mu zbudowa wityni w Jeruzalemie, ktre ley w Judzie. Kto z caego jego ludu jest wrd was, niech Pan, jego Bg, bdzie z nim - niech wyrusza! W apologetyce wysuwanej przez ewangelicznych chrzecijan mwi si, e w Danielu 9:25 chodzi o to, e odbudowana bdzie Jerozolima, a nie witynia. Pomazacem, o ktrym mowa w tym wersecie jest Cyrus. Hebrajska Biblia wyszczeglnia Cyrusa jako tego pomazaca i wyranie pokazuje, e to on jest tym, ktry odbuduje miasto Jerozolim oraz wityni. Izajasz 44:28 Ktry mwi o Cyrusie: On moim pasterzem, wykona cakowicie moj wol, i ktry mwi o Jeruzalemie: Bdziesz odbudowane - a o wityni: Bdziesz na nowo zaoona. Cyrus wyda dekret dotyczcy odbudowy Jerozolimy i wityni, po to, by wypenio si sowo Jeremiasza, proroka Boga. Izajasz 45:1 Tak rzek Pan do swojego pomazaca Cyrusa, ktrego ujem za jego prawic, aby przed nim zdepta narody i odpi pas na biodrach krlw, aby przed nim otworzy podwoje i aby bramy nie byy zamknite: Cyrus jest namaszczonym (pomazacem) ksiciem z Daniela 9:25. Cyrus nazwany jest przez Boga mesjaszem (masziach). Izajasz 45:13 Ja wzbudziem go w sprawiedliwoci i prostuj wszystkie jego drogi. On odbuduje moje miasto i wypuci na wolno moich pojmanych za darmo, bez okupu - mwi Pan Zastpw.

Zostao nam powiedziane, e Cyrus uczyni trzy rzeczy. Odbuduje on Jerozolim, on odbuduje wityni, oraz wypuci on bracw. Podsumujmy wszystko, co mamy dotychczas: Daniel jest zdezorientowany obliczeniami Jeremiasza dotyczcymi daty powrotu z wygnania. Krlestwo Babilonu ulego zniszczeniu wraz ze mierci Baltazara, a Dariusz Medejczyk siedzi na tronie. Cyrus Pers dopiero za kilka miesicy obejmie tron we wadanie. Daniel wierzy, e Jeremiasz mwi tylko o jednym okresie siedemdziesiciu lat, a w rzeczywistoci mwi o dwch. Rozpoczyna si proroctwo 70 lat dotyczce zniszczenia Babilonu za grzech drczenia Izraela podczas podboju Jerozolimy. 18 lat pniej rozpoczyna si inne proroctwo dotyczce przywrcenia ydw Izraelowi. Pierwsze proroctwo koczy si 52 lata po rozpoczciu si drugiego proroctwa lub 'siedmiu tygodniach i 3 dniach' lat. Proroctwo, nad jakim zastanawia si Daniel, nie speni si jeszcze przez nastpne 18 lat, czyli odbudowa drugiej wityni i powrt Izraela. Wszake po siedmiu 'tygodniach' Cyrus Pers dochodzi do wadzy w roku 3390 i rok pniej wydaje dekret budowy wityni. Poniej znajduje si lista z zaznaczonymi interesujcymi nas okresami i ich wzajemn relacj.

441 440 439 438 437 436 435 434 433 432 431 430 429 428 427 426 425 424 423 422 421 420 419 418 417 416 415 414 413 412 411 410 409 408 407 406 405 404 403 402 401 400 399 398 397 396 395 394 393 392 391 390 389 388 387 386 385 384 383 382 381 380 379 378 377 376 375 374 373 372 371 370 369 368 367 366 365 364 363 362 361 360 359 358 357 356 355 354 353 352

3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332 3333 3334 3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 3364 3365 3366 3367 3368 3369 3370 3371 3372 3373 3374 3375 3376 3377 3378 3379 3380 3381 3382 3383 3384 3385 3386 3387 3388 3389 3390 3391 3392 3393 3394 3395 3396 3397 3398 3399 3400 3401 3402 3403 3404 3405 3406 3407 3408

Jer 25:12 <------

Nebokadnezar, krl babiloski Babilon podbija Jerozolim, Jer 25:12, 10-go Tewet, 17-go Tamuz

Jechoniasz uprowadzony do Babilonu

70 lat od podboju Jerozolimy do koca Babilonu 52 lata Jer 29:10 Wychodzi SOWO od Jeremiasza Zburzenie wityni 9 Awiw 3338

70 'tygodni' od 70 lat zniszczenia wityni do zniszczenia Cyrusa wityni od Umiera Nebokadnezar, Ewil-Merodak zostaje krlem Jechoniasz uczyniony krlem Judei

do

odbudowy

wityni

Umiera Ewil-Merodak, Baltazar krlem Baltazar urzdza przyjcie, myli e 70 lat si wypenio Dariusz Medejczyk zabija Baltazara Cyrus Pers przejmuje wadz Cyrus wzywa do odbudowy wityni Ahaszwerosz przejmuje wadz Ahaszwerosz wstrzymuje budow

Purim

Ahaszwerosz le obliczy 70 lat, podobnie jak Baltazar. Liczy od wygnania Jechoniasza w 3327 i zaoy, e proroctwo si skoczyo.

Dariusz utwierdza dekret Cyrusa Zachariasz 1-6 Ukoczenie wityni Zachariasz 7-8

Jeszcze jeden tylko werset zosta nam do zbadania, by w peni zrozumie ten przedzia czasu. W pierwszym rozdziale Zachariasza widzimy, e ma si zacz budowa wityni, a 70 lat wygnania ju si prawie koczy. Daniel myla, e 70 lat skoczyo si 18 lat wczeniej, jednak nie wiedzia on, e byy to dwa proroctwa. Anio w pierwszym rozdziale Zachariasza wypowiada zrozumienie, e siedemdziesit lat rozpoczo pyn od chwili zburzenia pierwszej wityni i zapowiadaj one odbudow wityni. Zachariasz 1:12-13 Wtedy odezwa si anio Pana, mwic: Panie Zastpw, jak dugo jeszcze nie zmiujesz si nad Jeruzalemem i nad miastami judzkimi, na ktre gniewasz si ju siedemdziesit lat? A Pan odpowiedzia anioowi, ktry rozmawia ze mn, sowami askawymi, sowami pociechy. Dobre sowo, sowo proroctwa Boego miao si speni 70 lat po zniszczeniu wityni. Mona o tym poczyta w naszym opracowaniu na temat Zachariasza 6. Narracja nie koczy si na tej informacji. Gabriel oferuje Danielowi dodatkowe informacje na temat tego okresu czasu. Ogasza on, e miasto bdzie odbudowane i poszerzane przez 434 lat, jednak w niespokojnych czasach. I rzeczywicie widzimy w tym caym okresie, e Izrael staje przed kolejnymi prbami, od najazdw Samarytan, ktrzy chc przeszkodzi oraz zniszczy wityni, poniewa ich propozycja pomocy zostaa odrzucona, poprzez Grekw, a do Rzymian. A Daniel mia ju wczeniej wizje tych imperiw. Daniel 9:26 A po szedziesiciu dwch tygodniach pomazaniec bdzie zabity i nie bdzie go; lud ksicia, ktry wkroczy, zniszczy miasto i wityni, potem nadejdzie jego koniec w powodzi i a do koca bdzie wojna i postanowione spustoszenie. Po tych 434 latach pomazaniec (nie namaszczony ksi) zostanie zgadzony (kareit). Jak widzielimy wczeniej, sowo kareit nie oznacza by zabity, lecz odnosi si ono tylko do tych, co s niegodziwi. Kto jest tym pomazacem? Najprostsz definicj masziach jest kapan. Tym drugim pomazacem jest kto z kapanw Izraela, ktry zostanie usunity. Ludzie ksicia (zauwacie, e ten przywdca nie jest namaszczony) nadejd i zniszcz miasto oraz wityni. Tymi ludmi s rzymskie legiony, ktre faktycznie zniszczyy miasto i wityni. Ksiciem jest Tytus, ktry osobicie dopilnowa zburzenia wityni. Uyte jest tu interesujce zdanie. Lecz jego koniec bdzie jak powd... Powd jest tak metod siania zniszczenia, ktra w wikszoci przypadkw nie apie kogo z zaskoczenia. Izrael mg jasno widzie, e jego zniszczenie nadcigao, chocia podobnie jak przy powodzi, choby nie wiem co zrobi, to jej nie zatrzymasz; moesz si tylko przenie w wysze partie, takie jak na przykad diaspora. Powiedziano te gbok myl o wityni. Bdzie leaa w ruinach a do koca wojny. Jednym z najczciej powtarzanych proroctw mesjaskich Tanachu jest koncepcja Powszechnego Pokoju. Moemy na nowo zacz spoglda w stron wityni, gdy to si wydarzy.

Daniel 9:27 I zawrze cise przymierze z wieloma na jeden tydzie, w poowie tygodnia zniesie ofiary krwawe i z pokarmw. A w wityni stanie obraz obrzydliwoci, ktry sprawi spustoszenie, dopki nie nadejdzie wyznaczony kres spustoszenia. Narracja zaczyna skupia si na tym ostatnim 'tygodniu'. On, bdc ksiciem ludzi, zoy liderom obietnic. (Zauwacie, e nie ma ju kapanw, tylko s wielcy, a okrelenie to sugeruje nam tych, ktrzy usadowili si w fotelach wadzy). Pocztkowo okupujcy Rzymianie pozwalaj na kontynuowanie skadania ofiar, jednak po 3 lub 4 latach staj si nieustpliwi i znosz w wityni jakkolwiek form ydowskich rytuaw. Zamiast tego stawiaj w wityni oraz na jej dachu swoje boki. Stoj tam do momentu, gdy witynia zostaje zniszczona w szczycie ydowskiej rewolty. Szczegy ostatnich siedmiu lat proroctwa patrz tabelka. 62 63 64 65 66 67 68 3822 3823 3824 3825 3826 3827 3829
Zburzenie drugiej wityni Rzym amie sowo i znosi ofiary; umieszcza posgi cesarza Rzymu w wityni Kohanim zostaje city; Rzymianie zezwalaj na ofiary pod marionetkowym kapastwem

4 Wnioski
Porwnujc dwie interpretacje tego rozdziau Daniela, kto moe wyranie dostrzec manipulowanie i edycj tekstu dokonan przez ewangelicznych chrzecijan i tak zwanych ich tumacze. Na dodatek obliczenia i apologetyka zastosowana wobec tego rozdziau, by to proroctwo mogo w ogle zadziaa, s niedorzeczne i wymagaj samozaparcia si (negowania innych rzeczy). Powinnicie by z siebie dumni, e dotarlicie do tego momentu i rozumiecie teraz wydarzenia dziejce si w tym rozdziale, czym zaliczacie si do niewielkiego grona ludzi, ktrzy mog co takiego twierdzi. Ksiga Daniela jest najtrudniejsz do zrozumienia ksig w Biblii, a wy moecie teraz uwaa, e znacie jej najtrudniejszy rozdzia. Prawdopodobnie wiecie teraz wicej o tym rozdziale, ni wikszo ydw w caym swym yciu bdzie w stanie wiedzie o ksidze Daniela. Jednym z plusw studiowania materiaw anty-misjonarskich jest to, e ydzi, a nawet poganie, ktrzy nigdy w swoim yciu nie wzili Biblii do rki, wycigaj teraz Tanach z pek, zdmuchuj z niego kurz i odnajduj jego prawd i pikno. Tanach jest ywym dokumentem. Jest to nasza ksiga, a my ydzi musimy si jej uczy, rozumie j, przyj j. Nadszed dla nas czas, by z powrotem przyj Tor!
Copyright 2002 by Shlomo Ishtov tumaczy Bogusaw Kluz