4. Impacto da revolucin francesa e crise monrquica espaola (1789/1808) 4.

1 Poltica de alianzas e temor revolucin francesa A) Carlos IV (1788-1808): Carcter afable dbil; protagonista: M Lusa de Parma; Godoy ser o ministro mis poderoso como Secretario do Estado, co apoio da raia. B) Espaa oponse Francia revolucionaria e entra en guerra ata 1795 (dous anos de guerra). C) Desde 1795: Francia Revolucionaria e Espaa absolutista contra Gran Bretaa (tema do enfrontamento: ameazas ao comercio con Amrica). As guerras contra Inglaterra (1796-1802 e 1804-1808) provocan: Quebra do comercio con Amrica. Destrucin da maria (Trafalgar, 1805) Runa dos comerciantes Malestar social Supeditacin a Francia

D) Divisin entre os Ilustrados ante a Revolucin - A favor dos revolucionarios (Marchena) - Defensa da tradicin (Floridablanca) - Confianza nas reformas (Jovellanos): defenda a desvinculacin dos mogardos, a transformacin das mans mortas en propiedade particular, o crecemento das fincas, a extensin dos contratos de longa duracin, liberdade comercial. - Cara finais do sculo: Liberais, a defensa do individual fronte a tradicin do AR Exemplo de control: A inquisicin expedienta a Jovellanos, a quen Godoy lle dera un cargo , e condnano ao desterro e a prisin. (pxina 146) 4.2 Problemas internos A) econmicos

Moitos gastos polas guerras de Carlos IV; hai que aumentar os ingresos con: Mis impostos Donativos forzosos dos privilexiados 1798:1 desamortizacin de bens de mans mortas en Castela , antecedentes do que ocorrer mis tarde,e que favorece aos campesios.

B) Polticos - Impotencia de Godoy ante o goberno e a corte - Ascenso fulgurante e responsabilidade na poltica da coroa - Suscita u odio e as crticas, desde o principio dos Austrias, a igrexam a nobreza ou os ilustrados, ata o pobo - As crticas de Godoy afectan monarqua A conspiracin de Fernando VII en 1807 en el Escorial; Fernando nese aos nobres contra Godoy Descbrese a conspiracin: Os reis perdoan ao fillo; desprestixio Os plans de napolen: 1. 1806: Napolen decreta o bloqueo continental contra os Ingleses. Portugal non o cumpre e Napolen planifica a invasin de Portugal co apoio de Espaa; Prebendas para Godoy, a quen lle promete un posible reino nos Algarves. 2. 1807: Entrada das tropas francesas, Tratado de Fontainebleau. Malestar na corte e no pobo

Tema 5: Inicios e cosolidacin do rxime liberal 1. Introducin: Liberalismo e revolucin Revolucin: acontecementos econmicos, sociais, polticos e culturais que orixinan cambios mis rpidos. Substitucin do sistema vixente, buscando incrementar os dereitos individuais e sociais co consentimento das masas. Revolucin liberal Danse desde 1776 con intencin de derrumbar ao AR. Implica: Substitur a monarqua absoluta por separacin de poderes Soberana nacional e participacin cidad Promulgar medidas para a igualdade ante a lei. Constitucin

Medidas a favor da liberdade individual, particular Medidas para a defensa do pensamento Medidas para a liberdade econmica: propiedade privada, liberdade de comercio. En Espaa caracterzase por ser: Poltica: cambios xurdicos para un novo modelo (non profundos); modificronse os principios e as bases da sociedade, pero non se producen cambios nas clases menos favorecidas. Burguesa: Son os protagonistas e beneficiarios Dbil: Fortes cambios, pero non alteran as bases do sistema. Os burgueses eran minora e a sociedade seguiu sendo oligrquica, caciquil e agraria; non deu lugar a unha sociedade capitalista e moderna. Tivo mecanismos especficos: Contexto de guerra Pronunciamentos Xuntas revolucionarias Se gaan, a coroa ten que aceptar as condicins que se lle impoen. Fases: 1808-1836: conquista do poder: 1808-1814: inicios da revolucin e constitucin de Cdiz 1814-1833: Restauracin absolutista (ags o trienio 20-23) 1833-1836:triunfo da revolucin 1836-1874: 1836-1843:ciclo progresista; constitucin 37 1844-1868: ciclo moderado; constitucin 45 1868-1874: Sexenio Democrtico; constitucin do 69 2. Guerra da independencia e revolucin: procesos paralelos 2.1. O comezo: crise da monarqua espaola, inicio da guerra e revolucin. Motn de Aranjuez, marzo 1808 Abdicacin de Carlos IV e Fernando VII Baiona: os dous abdican en Napoleon Un feito: intento de trasladar infante Francisco de Paula a Baiona; D lugar oposicin popular

A oposicin do pobo ocupacin o inicio da guerra e a creacin de institucins novas que se consideran depositarias da soberana espaola fronte s francesas: As Xuntas Revolucionarias que toman o poder local: -Lexitimronse na contade popular -Son revolucionarias, ruptura coa orde tradicional - Asumen o poder locar, provincional e central (esta ltima o goberno de Espaa) - O pobo organzase para asumir a soberana e a defensa do territorio. 2.2 Reinado de Xos I (Bonaparte) Ante o ocorrido en Baiona, Napolen nomea o seu irmn como rei de Espaa O rxime de carta outorgada (non liberal nin absolutista): - Napolen convoca a deputados representantes dos tres estamentos (nobreza, clero e estado) de Baiona e frmase a Asamblea de Baiona, que aproba unha lei que regulamenta as relacins reis/sbditos; obra do rei, carta outorgada, e supn: Autolimitacin do rei Mestura o tradicional con algunhas reformas como son: Certa separacin de poderes (cortes con tres estamentos, consello de estado) Abolicin dalgns privilexios como os dereitos seoriais o que supn a supresin das bases xurdicas do AR Defensa dalgunhas liberdades individuais e tamn se abren as posibilidades s reformas urbansticas, educativas, econmicas (na lia da Ilustracin) Os intentos reformistas de Xos Bonaparte chocaron coas dificultades: Pas en guerra Dependencia militar de Napolen Desprezo das masas populares

Tivo o apoio dos afrancesados ilustrados que cran nas reformas ou persoas aferradas ao poder en xeral.

2.3 A guerra: Maio de 1808 a Abril de 1814 Caracterzase por: guerra internacional(Francia e Inglaterra) Guerra popular (pola independencia) Guerra Civil: patriotas e afrancesados Patriotas: fanticos tradicionalistas catlicos; Ilustrados que non apoian a Xos I e liberais Guerra das guerrillas: - tctica fronte guerra regular -sabotaxes, pequenas accins - cuadrillas de homes

Fases: 1. Maio Novembro 1808: intento de ocupacin francesa e levantamento popular; a estratexia francesa de abrir moito as lias: Bailn supn a retirada francesa cara o norte. 2. Novembro de 1808- Xaneiro 1812: Dominio francs e capitulacin de cidades. Napolen entra en Espaa con 250000 homes. Os ingleses vense relegados cara A Corua e embarca; morre John Moore, quen defende a poboacin; os ingleses apoian aos rebeldes contra os fraceses. Cdiz resiste. 3. Xaneiro 1812- Abril 1814: ofensiva hispano-inglesa e retroceso francs. Wellington dirixe as tropas. En 1814 os franceses abandonan o pas 4. Tratado de Valenau, 1813: devolven a coroa a Fernando VII 2.4 Cortes de Cdiz (Revolucin liberal) A) As cortes As xuntas revolucionarias estn de acordo en convocar Cortes Extraordinarias para coordinar a loita contra os franceses e impoer as reformas. Discrepan en todo o demais: composicin, temas, sistema de representacin Nobreza e clero queren cortes estamentais; outros queren restrinxir o poder real. A Xunta Suprema Central fai unha consulta para coecer temas a tratar e elabora as instrucins que regulen eleccin: -Criterio poboacional (por estamentos) -Eleccins provinciais -voto indirecto por sufraxio universal masculino (cabezas de familia) e tres niveis : parroquia, partido xudicial e provincial.

A xunta central cede o poder ao Consello de Rexencia, que ser o novo goberno ata que se elabore o novo sistema. O consello leva a cabo a convocatoria: - Convocan con criterio poboacional e provincial - Reunin nunha asemblea, non nos tres brazos tradicionais. As provincias que non podan enviar deputados, estes sern substitudos por cidadns de Cdiz. Composicin social das cortes Clases medias urbanas e instrudas: eclesisticos, avogados, militares Privilexiados: nobreza e alto clero Artesns e campesios: nula representacin

Composicin ideolxica: Liberais: queren cambios; os que teen as ideas claras van saber defendelas e impoelas na asemblea: Agustn Argellas, Conde de Torero Realistas: absolutistas e tradicionalistas(maiora) B) Os decretos das cortes e a absolucin do AR En xeral, o traballo das cortes a destrucin dos fundamentos xurdicos do AR e das sas estruturas, creando un novo modelo poltico- social baseado na igualdade ante a lei na defensa da liberdade individual. Derrogan todo canto vaia en contra dos principios liberais, creando novas institucins. Decretos No poltico Proclamacin da soberana nacional e divisin de poderes: o 1 decreto; a soberana nacional depositase nas cortes. Regulamento da xustiza: rganos novos, como o partido xudicial e o Tribunal Supremo de Xustiza; tamn fai unha nova regulamentacin para as audiencias. Formacin das deputacins: representan o conxunto de intereses dos Concellos

Posible divisin provincial nova

No social Liberdade da imprenta Abolicin dos oficios perpetuos Supresin da inquisicin Eleccin de cargos pblicos Supresin dos requisitos nobiliarios para ser militar.

No econmico Incorporacin ao Estado dos Seoros Xurisdicionais, xa non poden cobrar impostos os seores, anda que se manteen o seoro territorial coas obrigas dun contrato contractual. Cando se confunden os seoros, os campesios intentan demostrar que o que pagan son xurisdicins, non rendas. No se soluciona este tema ata 1837 que favoreceu os antigos seores, pois tian que ser os campesios os que demostrasen a orixe das rendas/tributos como pagos xurisdicionais. A propiedade da terra: consolidase a nobreza. O clero perde mis porque se suprimen os conventos de menos de 12 monxes e tamn perden dereitos xurisdicionais.

A constitucin de 1812 Cidadns, non sbditos Soberana nacional/ popular Dereitos e liberdades: eleccin por sufraxio masculino (ags escravos e criados); igualdade ante a lei ; liberdade de imprenta, de opinin; propiedade particular- individual, capitalista. Formacin de Milicias nacionais, para a defensa das liberdades e da constitucin Separacin de poderes Catolicismo como relixin oficial Unitarismo e centralismo Dereito do veto do rei, a pesar do sufraxio masculino Favorables: ilustrados; desfavorables: alto clero

3. Reinado de Fernando VII(1814-1833) O tratado de Valenay de 1813: os franceses devolven a Coroa a Fernando VII 3.1 Sexenio absolutista (1814-1820) Retorno do rei desexado que vai gobernar de forma mesquia e vingativa. Chegada a Catalua e o consello de Rexencia recrdalle necesidade de xurar a constitucin En valencia decide abolir a constitucin e os decretos das cortes de Cdiz. Decreta nulo todo o feito en Cdiz , co apoio dos sectores absolutistas e xefes militares, nobreza e clero. Manifesto dos Persas.

O goberno e o modelo poltico: monarqua absoluta e cortes tradicionais: Restablcense as institucins antigas( a Inquisicin) e os privilexios dos seores xurisdicionais Persecucin dos lideres liberais Pchanse teatros, universidades, prensa, e imponse o pensamento reaccionario e clerical. Non hai reaccin popular (manipulacin do clero). Problemas: econmicos en facenda; descontento de certos mandos militantes, sobre todo os precedentes da guerrilla que intentaron recuperar o modelo liberal: pronunciamento como o de Dez Porlier. Organizacin en sociedades secretas: masonera.

3.2 Trienio Liberal 1820- 1823 Pronunciamento do Riego, en cabezas de San Juan( Sevilla): fai unha proclama para restablecer a Constitucin do 12 e ngase a embarcar para a Amrica. Apoio inmediato en A Corua. Importante o apoio da burguesa e militares O ocorrido en A Corua foi vital para a causa liberal Nomearon unha xunta en Galicia Outros pronunciamentos en Galicia e Espaa

Fernando VII acepta a constitucin ante o xito dos pronunciamentos e a falta de apoio a sa causa. Os liberais impoen o rxime constitucional. Goberno liberal: lexislacin de Cdiz. Constitucin/cortes/ Deputacins/concellos populares Abolicin definitiva da Inquisicin Medidas econmicas reformistas: - Supresin de conventos - Desamortizacin dos bens da Inquisicin e dos conventos suprimidos. - Supresin dos morgados e do rxime seorial - Proxectos de reforma do ensino, de divisin provincial etc Problemas: - Divisin entre os liberais (moderados/exaltados) - Intervencin realista - Intervencin de Europa: Francia enva un exrcito os cen mil fillos de San Lus e repoen a autoridade real absolutista, s hai resistencia en Cdiz e A Corua

3.3 Dcada ominosa 1823-1833 Abolicin das reformas liberais e persecucin dos lderes (execucins) Realizacin de algunhas reformas econmicas dada a situacin catastrfica do pas; Os apostlicos ou Ultrarrealistas (absolutistas intransixentes, partidarios de que se volva a instaurar a Inquisicin) rexeitan esas reformas e acusan de pusilnime ao rei; agrpanse en torno ao seu irmn Carlos M Isidro, considerado o herdeiro, posto que o rei non ten descendentes. Peche de universidades para non discorrer Forte represin e depuracin dos militares; exilio; conspiracins Xuntas de fe (en vez da Inquisicin) e anda hai execucins en 1826 por causas relixiosas

O problema sucesorio Felipe V instala a lei slica Carlos IV trata o tema nas Cortes, que prepara a Pragmtica sancin da lei Slica; non se chega a publicar. Fernando VII Despois de ter descendencia 1830, ordena a publicacin da Pragmtica sancin e proclama a Isabel como herdeira do trono.

Os ultrarrealistas opense e morte de Fernando VII, en 1833 Carlos reclama a Coroa. M Cristina( nai de Isabel) fai o mesmo para a sa filla, e polo tanto ser a rexente. Guerra Carlista problema dos sculos XIX e XX 3.4 Independencia da Amrica Espaola Consecuencias Polticas: perde a categora de potencia Econmicas: menos recursos facendistas, e en consecuencia menos para investir; no comercio hai unha perda de mercado exclusivo que proporciona metais preciosos e produtos baratos e absorve produtos manufacturados Segue a dependencia de Europa, agora sen ter a exclusividade con Espaa

4.1 O modelo de Estado e o sistema poltico liberal A) Os principios liberais Dereitos e liberdades individuais Igualdade ante a lei Defensa da propiedade privada Participacin poltica dos cidadns Limitacin ao poder poltico Os tres poderes Institucins representativas como as Cortes e os consellos A soberana nacional e a Constitucin

Hai diferentes forzas polticas e modelos B) Liberalismo doutrinario e democrtico Diferenzas entre os grupos nestes temas: Soberana Separacin de poderes Dereitos e liberdades individuais sufraxio Relixin Organizacin territorial

10

Liberalismo doutrinario Monarqua constitucional; Rei: executivo e comparte o lexislativo coas cortes Goberno oligrquico con restricins na participacin poltica (sufraxio moi restrinxido= Catolicismo Centralismo

Liberalismo democrtico Soberana nacional-popular Separacin de poderes Goberno de alternancia Sufraxio universal masculino Liberdade de opinin, reunin, asociacin Liberdade de cultos Descentralizacin, rexionalismo

Diferentes grupos e partidos burgueses que asumiron e mesturaron principios: Moderados: liberalismo doutrinario; sistema electoral restrinxido Progresistas: liberalismo doutrinario e ademais defenderan: supremaca das cortes sobre o rei, mis liberdades individuais, mis descentralizacin (sobre todo nos concellos) e en xeral leis que favorecen o capitalismo Demcratas: liberalismo democrtico C) Modelo de estado: desde 1833 a 1868, s modelo do liberalismo doutrinario Predomina a monarqua constitucional doutrinaria Moderada 43/54 e 56/58 Progresista 37/43 e 54/56 Rxime oligrquico, con caciquismo na sa estrutura. Caractersticas: Monarqua constitucional doutrinaria (predomina): o rei ten poder executivo e nomea alcaldes e senadores, fronte ao modelo democrtico.

D) outros modelos: tradicionalismo, Republicanismo e federalismo

11

4.2. O estatuto real e o triunfo da evolucin liberal (1833-1836) 1 Fase da Rexencia de M Cristina de Borbn A) O rxime do estatuto real de 1834-36 M Cristina busca o apoio dos liberais e realistas mis moderados Medidas do seu goberno Amnista: permite a volta dos exiliados Supresin de conventos( ganando as aos liberais moderados pola causa isabelina) Liberdade de convenio Reformas econmicas e administrativas que buscan a racionalidade administrativa e o desenvolvemento econmico.

Estatuto Real: formalzase durante o goberno de Martnez de la Rosa e ten carcter de carta outorgada. Caracterzase por: Certa limitacin do poder do rei, pero segue a soberana real Ampliacin da participacin poltica s clases pudientes Non se contemplan os dereitos individuais Non se d a separacin de poderes

tan limitado que os liberais considrano insuficiente e conspiran B) Revolucin 1835-1836 Movementos populares nas cidades dirixidas polos liberais exaltados: xuntas Piden: restablecer a Constitucin do 12 a travs das Xuntas Revolucionarias M Cristina vese obrigada a nomear un liberal radical como xefe de goberno. O goberno de Mendizbal toma algunhas medidas: - Atrae os membros das xuntas e intgraos nas deputacins, prometendo reformas no poder central - Supresin de conventos, ags os que fan prestacins sociais. - Expropiacin de bens das ores suprimidas e do clero secular con tres obxetivos: Aumentar os ingresos de facenda Limitar o poder da igrexa Aumentar os adeptos causa Isabelina Redencin de quintas: exencin dos alistamentos mediante pagos o que favorece aos ricos nun momento que hai moitos alistamentos pola guerra carlista.
12

M Cristina e os moderados temen as reformas e substite a Mendizbal por un liberal moito mis moderado, Istriz. Ante isto vlvenlle a esixir que xure a constitucin do 12: O motn de sarxentos en A Granxa, 1936, tropas de custodia da Coroa apoian s xuntas de M Cristina e xura a constitucin do 12 M Cristina despois de acatar a constitucin convoca Cortes do goberno de Calatrava e morre definitivamente o AR. Xurde a divisin entre liberais moderados e progresistas

C) A Primeira Guerra Carlista 1833-1839 As proclamas Carlistas recoecen a Carlos como rei A divisin potente: Carlistas (tradicionalistas,absolutistas,foralistas) Isabelinos (liberais, centralistas) O Carlismo Tradicionalismo poltico/relixioso/social: son ultraconservadores e antiliberais; partidarios dunha monarqua patriarcal e das leis tradicionais; xustiza social baseada na moral cristi. Dereitos de Carlos de Borbn ao trono(1 guerra 1833-1839); despois Carlos de Montemoln (conde) ( 2 guerra 46-49); e Carlos duque de Madrid (3 guerra 72-76) Foralismo e mantemento de organizacin administrativa tradicional: - Privilexios forais de Navarra e provincias Vascas - Exencins forais - Autonoma administrativa - Limitacin do poder real - Restricin do servizo militar7 Apoio de: clero, fidalgua rural e Igrexa; campesiado das Provincias Vascas e Navarra En contra: burguesa, nobreza urbana e clases medias urbanas que manifestan un enfrontamento campo/cidade A guerra: fases 1 : 1833-1835 - Levantamento carlista - xito no norte: Provincias Vascas, Navarra, Norte de Catalua, Cuenca, Teruel, Castela e Valencia - Zumalacrrega e Maroto os xenerais mis relevantes: o primeiro morre na conquista de Bilbao 2 1835-37

13

 3 1837-40 -

Expedicins a outras zonas: Galicia, Catalua, Castela, Estremadura, Madrid. Divisin interna entre os que queren pactar(Maroto) e os que queren seguir loitando(Cabrera) O pacto de Vergara ou Convenio de Vergara, asinado por Maroto e o Xeneral Isabelino Espartero , e no que se recomenda a revisin do tema do foralismo (mantendo ou modificando), e a integracin dos militares que asinan o Pacto no exrcito isabelino, acatando a Constitucin do 37. Os que non asinan o convenio exlianse a Francia.

D) Desaparicin do Reino de Galicia Todas as reformas absolutistas e liberais tenden a eliminar as institucins, Xuntas do Reino e Deputacin Xeral, que durante os sculos foron intermediarias entre as Cortes e o Reino. 4.3 O Rxime de 1837: 2 parte do Rxime de M Cristina Convcanse Cortes para sentar as bases do novo sistema poltico e elaboran a nova constitucin en lugar de reformar a de 1812. Ser unha constitucin liberal progresista, pero non democrtica. A) A constitucin Constitucin de 1837 Soberana compartida (rei e nacin) e colaboracin entre o rei e as cortes, anda que o primeiro sanciona e veta as leis Sufraxio censatario directo Sistema bicameral Estado non confesional (certa tolerancia relixiosa= Milicia Nacional Eleccin popular nos concellos

Descontento nos liberais progresistas que nalgns casos evolucionan cara a democracia e destes saen os republicanos. B) 2 Fase da Rexencia de M Cristina (1837-1840) Coas prerrogativas que lle da a Constitucin a rexente nomea polticos moderados. Intenta modificar a lei de concellos, exercendo maior control sobre as cidades, e isto provoca levantamentos como o de Espartero (1840) que provoca a cada e exilio de M Cristina.

14

C) Rexencia de Espartero un poltico liberal progresista que exerce o poder autoritariamente Destacan: A lei paccionada, pola que Navarra conserva parte dos seus fueros e suprime os das provincias vascas Lei do inquilinato pola que se liberalizan os alugueres dos inmobles urbanos, e do que se beneficiar a burguesa.

A actitude do rexente provoca protestas de progresistas e moderados en 1843 prodcese o Pronunciamento Do Moderado Narvez que toma as seguintes mediadas: Disolucin da Milicia Nacional Renovacin dos mando militares Proclama da maiora de idade de Isabel II (13 anos) para evitar unha nova rexencia.

4.4 O Rxime moderado de 1845 A)As Bases do Sistema : Constitucin do 45 Desde 1843 O goberno moderado prepara un novo modelo do liberalismo doutrinario, pero con maiores restricins s liberdades individuais. A constitucin do 45 recolle: Preeminencia da coroa, sen limitacin sobre as cortes Restricin das liberdades individuais Sufraxio mis restritivo Estado confesional catlico

B) A Dcada Moderada: 1833-1854: O Liberalismo Moderado Bases do liberalismo doutrinario: sufraxio restrinxido, soberana compartida. Supresin da Milicia Nacional e a creacin da Garda civil, que se ocupar de servir ao goberno e controlar as revoltas sociais Reforma tributaria de Mon e Santilln divisin de impostos en directos e indirectos: os directos son a contribucin territorial, subsidios na industria e no comercio; e os indirectos hipotecas, aduanas, tabaco e consumo de bens.

15

O concordato coa Santa Sede en 1851: A igrexa acepta as desamortizacins a cambio de poder posur bens, de que se lle dote economicamente para o culto, e da defensa da pureza das costumes Contra a poltica dos moderados hai diversos levantamentos: - 1946: Sols en Galicia reivindica ideais progresistas e provincialistas, fronte ao centralismo dos moderados. Fracasa. - Levantamento carlista en Catalua que desemboca na II Guerra Carlista (46-49) Os campesios catalns protestan polo recrutamento de soldados, pola crise agraria e polos impostos.

4.5 Bienio Progresista 1854-1856 Pronunciamento militar un Vicalarada de ODonell co manifesto de Manzanares Ante o xito do Pronunciamento , a raa nomea a Espartero xefe do goberno e a ODonell ministro para a guerra. Este acaba fundando a unin liberal, unha opcin entre progresistas e moderados. A desamortizacin xeral ou civil de Madoz: expropiacin dos bens dos concellos; esta medida non favorable para os mis pobres que vivan da benificiencia dos concellos. Tamn se expropian bens das Ordes militares e de Institucins de beneficio. A lei do ferrocarril foi o principal destino dos cartos obtidos polas desamortizacins; trzanse as principais caractersticas da rede ferroviaria espaola. As diferenzas entre ODonell e Espartero rematan coa alianza do primeiro con Narvez

4.6 Dcada moderado- unionista (1856-1866) e dous anos de gobernoditatorial de Narvez (66-68) Alternancia dos dous partidos e unin exterior dos gobernos e da unin liberal en Cochinchina, Marrocos e Amrica Discrepancias da raa con ODonell leva a que o ministro abandone o poder e se vaia a Francia A crise poltica conduce a un goberno ditatorial de Narvez , contra o que estn todas as outras forzas polticas. Organzanse en: - Pacto de Ostende 1866 - Pacto de Bruxelas 1867

Os progresistas con Prim, e os demcratas pactan unha oposicin conxunta e a posibilidade de derrubar a monarqua de Isabel II. nense a estes os Unionistas, despois da morte de ODonell con Serrano

16

5. O Sexenio Democrtico A) Revolucin de 1868 Malestar social polas malas colleitas e por problemas financeiros Descontento poltico de todos os grupos,ags dos moderados. As protestas: esquema clsico Pronunciamento militar de Serrano e Prim con manifesto Viva Espaa con honra Formacin de xuntas revolucionarias, con ideais comns, como as seguintes do liberalismo democrtico. - Cortes constituntes - Sufraxio universal masculino - Liberades de opinin, relixin e asociacin - Supresin de pena de morte, do sistema de quintas e dos impostos sobre os consumos. Aspiracins diferentes segn os grupos polticos: - Progresistas: queren un cambio de goberno (unha monarqua) - Democrtas monrquicos queren un cambio de goberno e derrubar a monarqua de Isabel II - Republicanos ademais queren derrubar a monarqua - Campesios e obreiros: as ideas socialistas vanse divulgando: desexan cambios econmicos e sociais, e unha sociedade mis igualitaria

B) Goberno provisional e constitucin de 1869 O goberno est formado por Unionistas (Serrano) e progresistas (Prim). E apoiado polos democrticos, pero sen entrar en el. Controlan s masas e desarman aos Voluntarios pola liberdade Medidas do goberno: - Liberdade de asociacin, reunin e relixins - Supresin de ordes relixiosas - Eleccins municipais, xerais, por sufraxio universal masculino - Supresin dos consumos - Eliminar a rxida centralizacin administrativas dos moderados - Reanudacin das desamortizacin Modelo poltico: - Carlistas: monarqua do Borbn descendente de Carlos - Moderados (Cnovas del Castillo): Monarqua do descendente de Isabel II - Unionistas (Serrano), Progresitas: Monarqua doutra dinasta - Demcratas: Monarqua doutra dinasta

17

Republicanos: unitarios ou federalistas

Os resultados nas Cortes foron favorables a unha monarqua democrtica cun novo Rei non Borbn Constitucin de 1869 - Modelo de Monarqua democrtica - Sufraxio Universal Masculino - Separacin de poderes e soberana nacional - Dereitos novos como a liberdade de Culto ou de dereito de asociacin

C) A Monarqua Democrtica de Amadeo de Saboia A eleccin de Amadeo I conta co rechazo de: - Carlistas: levantamento e III guerra carlista 72-76 - Moderados: quere a Afonso XII e Cnovas del Castillo preparar a sa volta a travs do Partido Afonsino - Republicanos. Oposicin moi intensa

A favor estn os progresistas de Prim, asasinado cando a chegar Amadeo, que queda sen o seu principal valedor. Substiteo mis tarde Sagasta. O goberno queda formada por: Unionistas (Serrano), Progresistas (Prim, Sagasta) e demcratas (Ruz Zorrilla); os tres grupos estn en disputas continuas. Os problemas do rei: un goberno dividido, un pas descoecido, a guerra Carlista, os problemas en cuba; criticado e non apoiado abdica en febreiro de 1873. Nunha sesin conxunta o Congreso e o Senado Proclaman a Repblica.

D) I Repblica:1873 Proclamada a I repblica, frmase un goberno provisional e Cortes Constituntes; estas debaten a forma de organizacin do Estado, pondose de manifesto dous modelos: - A repblica unitaria - A repblica federal, organizada desde o poder central: gradualista; ou organizada desde os territorios: Cantolistas (intransixentes) Presidentes da Repblica - Figueiras:11-2-73 Foi nomeado pola Asamblea: Xefe do Estado do goberno Convocan eleccins e gaan os federalistas A nova asamblea proclama a Repblica Federal

18

Pi i Margall: 11-6-73 Redctase a nova Constitucin (proxecto), coas seguintes carazcersticas: o 17 estados federados (con Cuba e Porto Rico) o O presidente da repblica elixe ao xefe do goberno o Das cmaras: Asamblea e Senado o Separacin igrexa-estado o Autonoma municipal Axitacin social: campesios e obreiros, especialmente a travs da asociacin internacional de traballadores(AIT), esixen melloras sociais; a burguesa teme as sas reivindicacins Cantonalistas; sen agardar a que a Asamblea Nacional promulgue a Constitucin proclama a independencia dalgns cantns; e pense de manifesto as intencins reformistas co apoio da AIT Estas revoltas provocan a cada do goberno e do proxecto federalista. Pi i Margall dimite Salmern: 18-7-73 Moi apoiado polos militares ante a guerra carlista e o problema cantonalista; ten que asinar penas de morte e dimite para non facelo Castelar: 7-9-73 Ante a situacin problemtica do pas vai gobernar por decreto, pero os federalistas alanse na asamblea cos cantonalistas e provocan que se debata unha eleccin de presidente. O 3-1-74 cando se debate a nova eleccin de Presidente, entre o Xeneral Pava na asamblea , dando un golpe de Estado, disolve a asamblea Deste golpe de Estado sae un novo goberno presidido por Serrano e apoiado polo exrcito e polos moderados

O fin do sexenio democrtico: O goberno de Serrano e dos moderados que retoman o poder perdido no 68; Suspendese a asamblea e promete convocar eleccins cando haxa paz. O goberno de Serrano foi unha parntese ata a volta da Monarqua Borbnica Non se respetan as liberdades Disolve o AIT Persegue aos Republicanos Aplasta o movemento cantonalista Reforza a loita contra o Carlismo

19

Cnovas del Castillo vai preparando a volta da Monarqua borbnica na figura de Afonso XII; paulatinamente vai buscando aliados, e cando xa ten os trazo basntate avanzados prodcese o pronunciamento de Martnez Campos a favor de Afonso XII: acaba a repblica O manifesto de Sandhurst de Afonso XII

Tema 6: Restauracin Borbnica 1. O Rxime da Restauracin: Introducin Despois do golpe de estado de Martnez Campos iniciase o reinado de Afonso XII e resturase a monarqua dos Borbns adiantndose as os plans de Cnovas, que exercer de rexente mentres non se incorpora o rei Espaa Caractersticas xerais: Monarqua constitucional doutrinaria Conservadorismo social e poltica ideolxica Quenda de partidos dinsticos Centralismo Modernizacin da economa con Afonso XIII Oligarqua Caciquismo Fraude electoral e corrupcin Miseria das clases populares

Estes ltimos don as claras diferenzas do sistema 1.1 As Bases do Sistema da Restauracin Cnovas non desexa a intervencin militar para a volta seu candidato quen en 1874 no Manifesto de Sundtrachst mstrase unha persoa respetuosa co sistema constitucional tal e como estaba preparando o propio Cnovas A) o sistema canovista nun pensamento conservador Constitucin e monarqua constitucional doutrinaria Sistema de dobre confianza a monarqua e as cortes. A monarqua representa a tradicin e a autoridade e prioritaria. As cortes representan a liberdade e o pobo, e deben ten a maiora suficiente para asegurar o goberno. Se esas cortes non dan esa maiora hai que fabricala Alternancia de dous partidos Partido conservador (antigos moderados e unin liberal) Partido liberal (antigos progresistas, demcratas, monrquicos e republicanos moderados)

20

Transaccionismo. Asegurado o principio monrquico hereditario con Afonso XII e as sas prerrogativas, todo o demais pode ser obxecto de discusin e elaboracin nas cortes. As elabranse leis como o sufraxio masculino, a liberdade de imprenta, de relixin Poden modificarse sen cambiar a esencia do sistema

B) Constitucin de 1876 Soberana compartida: a coroa ten preeminencia e hai subordinacin das cortes. Ideas xerais: cos conservadores restrnxense os dereitos; cos liberais amplanse Catolicismo de Estado, pero habendo tolerancia de cultos.

C) Funcionamento do Sistema: fraude, oligarqua e caciquismo O funcionamento basease na alternancia de dous partidos dinsticos e os dous defende que o goberno non pode quedar ao arbitrio dunhas eleccins, as cando o goberno ten problemas, o rei nomea xefe do goberno ao lder da oposicin; o rei decreta a disolucin das cortes, e o novo goberno convoca eleccins que ha de gaar. A lei electoral - 1878 (conservadores): sufraxio censatario ligado a posesin e formacin. Hai dous tipos de circunscricins electorais: Uninominais(no rural) e Urbanas - 1890 ( liberais): ampliacin do voto co sufraxio universal masculino. Os conservadores non aceptan que a soberana vea do pobo, pero consideran este censo unha ampliacin do voto. - 1907 (Conservadores) : establece que nos distritos onde non se presenten mis candidatos que os postos dispoibles, non hai necesidade de celebrar eleccins. Proclmase directamente aos candidatos. - Oligarqua: funcionamento vertical, de arriba abaixo. A minora poltica dirixente, relacionase con persoas que dominan o poder econmico local( donos das fbricas) conectados por orixe social e familiar. - O ministro nomea o gobernador civil, e este encrgase de escoller os candidatos nas distintas circunscricins. A Garda Civil e os alcaldes nomeados colaboran co gobernador. - Na base est o cacique, que ten gran influencia na comarca, sobre todo no rural, e que adoita estar ao servizo do candidato do goberno.

1.2. Afonso XII (1875-1885)

21

Afonso XII defende no manifesto de Sandhurst (1874) o modelo constitucional; Cnovas acta de rexente desde o golpe de estado de Martnez Campos ata a chegada de Afonso XII Pacifizacin - A guerra Carlista remata en 1876 - A guerra de Cuba en 1878, con paz de Zanjn, anda que continan os conflitos. Estado centralizado A obolicin dos privilexios forais vascos do 76( fin da III guerra Carlista) ata o 78, ano no que se establecen os concertos econmicos (as deputacins recadaran unha cantidade determinada) Control de concellos, lei ata 1877. Nomeamento desde o goberno dos alcaldes dos alcaldes ou por parte do gobernador civil. Inicio da quenda. P. Conservador de Cnovas desde 1875 ata 1881; P. liberal de Sagasta 81-84, con aperturismo social e poltico (legalidades dos republicanos, lei de imprenta). Cambio de foberno no 84 debido aos problemas dos liberais

1.3 Mara Cristina de Hansburgo, Rexente: 1885-1902 Pacto do Pardo: Despois da morte do rei, acordo dos dous partidos en seguir coas quendas e agardar a que nacese o novo descendente do rei ( xa tia das fillas) para nomear sucesor/a Sagasta volve ao goberno e realiza reformas: 85-90 lei de asociacins, xuzos con xurado, sufraxio masculino(90) Desde 1891: segue a alternancia e o fraude electoral, oligarqua e o caciquismo tamn se consolidan como as bases do sistema que xa analizamos. Desastre do 98: A crise da rexencia de M Cristina - En 1895-96 os independentistas cubanos (Jos Mart) e filipinos iniciaron a guerra da independencia. Espaa enva tropas con grandes carencias. - Estados Unidos apoia a Cuba pois este est en plena expansin imperialista. Neste contexto prodcese a explosin do cruceiro Mare, ancorado na Habana, e Estados Unidos enva un ultimtum a Espaa para que abandone a illa. - En Espaa prodcese unha exaltacin patritica que fai que se lle declare a guerra a Estados Unidos, que contaba cunhas formas moi superiores. - A guerra rpida e queda destruda a Maria espaola. Desembarcan en Cuba, Porto Rico e Filipinas tropas norteamericanas.
22

Tratado de Pars Espaa cede eses territorios a EEUU. A cambio reciba unha compensacin econmica de 20 millns de dlares. - Forte impacto en Espaa; hai algns grupos realmente afectados polo tema do mercado colonial; non quebra o sistema pero manifestase a incapacidade de oligarqua de modernizar o pas. - Os militares, resentidos, culpan aos polticos e pchanse na defensa dos seus intereses e no desprezo da sociedade civil e do sistema liberal. - As clases populares respiraron tranquilas de non enviar os seus fillos guerra. Rexionalismo: Joaqun Costa, Escola e despensa. Corrente intelectual de anlise dos males do pas e critica restauracin. Intentan buscar remedios aos males e renovar e modernizar ao pas. Oposicin, conflitos sociais e movementos rexionalistas. Moi dividida e oposicin ao sistema. - Movemento obreiro:conflitos e folgas: xornada reivindicativa do 1 de maio; atentados anarquistas( asasinato de Cnovas no 97) - Socialistas: PSOE UGT - Anarquistas: FRE de AIT en 1870 e FTRE en 1881 - Republicanos: Ata o 1881 moi reprimidos; 81-85: reorganzase; e divdese en tres grupos (hai pronunciamentos republicanos na dcada dos 80) Federais de Pi i Margall, que redactan proxectos constitucionais Progresistas de Ruz Zorrilla que conspiran e represntanse s eleccins Posibilistas de Castelar que intenta democratizar o rxime A principios do sculo XX intentan unirse Na dcada dos 80 realizan diversos pronunciamentos que fracasan. 2. Reinado de Afonso XIII, 1902/1931: Crise da Monarqua Constitucional, Ditadura de Primo de Rivera (1923/1930) e Fin da Monarqua (1930/1931) 2.1. A Crise da Restauracin Borbnica: 1902-1923 (monarqua constitucional) A) Factores que favorecen a desarticulacin do sistema borbnico Progresivo deterioro dos partidos dinsticos, depois da desaparicin de Cnovas, 1897, asasinado, e Sagasta,1903 Crecente oposicin dos republicanos e nacionalistas (clases urbanas medias) e dos socialistas e anarquistas (clases populares). Estas teen unhas psimas condicins de vida e hai revoltas que se reprimen duramente polo goberno e petronal (atentados anarquistas contra Maura, Canalejo, Dato) -

23

Crecente papel do exrcito: - Posicin autoritaria - Fracaso no norte de Marrocos: despois das perdas coloniais americanas, hai un intento de expansin cara o norte de frica arredor de Ceuta e Melilla. Espaa acorda con Francia o control do RIF, que resulta difcil de dominar polas rebelins das cabilas. Os fracasos tern repercusins polticas e militares en Espaa, - Despois de 1898 o exrcito recibe crticas; os militares mostran o seu malestar contra os polticos, a prensa e os civs, especialmente notorio contra os cantonalistas. - 1905: grupos militares asaltan os locais da revista Cu- Cut, automilitarista e catalanista; o goberno non acta contra os asaltantes. - 1906: Aprbase a lei de Xurisdicins, que darlle mis poder ao exrcito.Someterase xurisdicin militar os delitos de opinin e obra contra a patria e o exrcito. Consnteo o rei e vai contra o sistema Canovista. - O exrcito considrase agora o salvador da patria e da unidade nacional. Tamn defender os seus intereses laborais

B) Reformas de Maura Reforma electoral de 1907 Lei de administracin local que supn autonoma para os concellos; non se aproba pola oposicin da oligarqua local. Canalejas Lei de asociacins relixiosas: poer lmites as Ordes Relixioasas, non se aproba por oposicin da Igrexa. Lei de Comunidades provinciais, de 1911, que supoera autonoma municipal e posibilidade de mancomunarse as provincias, aprobarase en 1913 co goberno de Dato (Partido Conservador) Lei de restauramento: aboliuse a redenzn do servizo militar por pago, pero establcese o Soldado de cota. O paso serve para reducir o tempo de mili. C) Semana trxica do 24 ao 31 de Xullo de 1909 Dse unha derrota militar no Barranco do Lobo cerca de Melilla; o goberno e os militares xustifican o envo de tropas polo prestixio militar internacional pero en realidade trtase de explotar as riquezas do RIF (minas); mobilizan aos reservistas e teen que embarcar en Barcelona. Na cidade danse protestas e logo convcase unha folga que deriva en actos violentos, con tintes anticlericalistas e antimilitaristas As masas controlan durante eses das a cidade pero falta unha direccin efectiva que derruba ao goberno. Os militares dominan a situacin. Consecuencias: - Forte represin e execucin de lderes das protestas. Execucin de Ferrer Guardia (anarqusta)

24

Cada de Maura e comeza o goberno de Canalejas Unin electoral entre socialistas e republicanos.

D) A Crise de 1917 Contexto: I Guerra Mundial: Espaa neutral, pero na sociedade hai debate entre os xermanfilos e aliadfilos. No econmico hai un desenvolvemento da producin porque Espaa substite na exportacin aos belixerantes; en consecuencia, diminen os produtos no interior e aumentan os prezos; os salarios soben menos. Aumenta a producin pero as clases populares viven peor: malestar social. Crise militar: - As asociacins militares de oficias e graduacin media/baixa forman as Xuntas de Defensa Militar, con intereses salariais e profesionais. - Estas xuntas mostran malestar e resentimento contra a sociedade e reivindican ascensos polo criterio de antigidade e tamn represin para os antimilitaristas ou crticos con militares - O goberno de Dato declraas ilegais e deteen aos dirixentes, pero mobilzanse os oficiais e o goberno recoceas en Xuo de 1917 - Dereitos das xuntas: intervencin no nomeamento do ministro de guerra; conseguen as reivindicacins en temas de ascensos e convrtense en garantes da orde pblica - A pesar desto seguen con psimas infraestruturas. Con exceso de oficiais e con divisin interna entre africanistas (ascenso por mrito) e xuntistas (ascenso por antigidade) - Outros corpos de funcionarios intentaron crear xuntas e foron disoltas inmediatamente Crise poltica: Asemblea de parlamentarios - Camb lder da Lliga Regionalista catalana; presin ao goberno nun momento de debilidade para conseguir unha autntica democracia para Catalua e autonoma - O da 5 de Xullo os catalanistas convocan unha reunin dos deputados e senadores catalns, e todos reunidos esixen unha reunin das Cortes Xerais para deliberar sobre a organizacin do Estado e autonoma e a elaboracin da Constitucin - O da 19 celbrase unha asemblea de parlamentarios que s asisten 71 de 700: catalanistas, republicanos, socialistas, que demandan unhas cortes constituntes - Fracasan as reivindicacins pola divisin entre os grupos ante a folga dos obreiros e porque finalmente o goberno pacta coa Lliga Regionalista Catalana, xa que este teme que as reivindicacins dos obreiros prexudiquen burguesa catalana - a 1 vez que entra no goberno un partido que non dinstico, rompendo o modelo canovista, sen ter unha alternativa clara Crise social: - Subida de prezos debido a escaseza de produtos de exportacin. - UGT e PSOE convocan Folga para o 18 de Agosto co obxetivo de derrocar ao goberno e que se convoquen Cortes Constituintes

25

CNT e Republicanos colaboran Fracaso pola represin gobernamental e a falta de estratexias. A vida dun obreiro valer o prezo dun cartucho, dicir, 0.15 pesetas

Os tres conflitos estiveron a punto de acabar co sistema pero o goberno controla a situacin: Militares, polticos e obreiros non coinciden en obxectivos e estratexias. Pero a monarqua queda danada, o exrcito garante da monarqua e as clases traballadoras radicalzanse. O sistema responde con violencia. E) Etapa final da Crise da Restauracin: 1917-1923 Desde 1917, inestabilidade poltica e social: Quebra a quenda e a monarqua constitucional Debilidade dos gobernos, moitos cambios e gobernos de concentracin Conflitividade social Movementos rexionalistas e nacionalistas: A Lliga Regionalista, o PNV e as Irmandades da Fala Oposicin republicana A cuestin marroqu, o desastre de Annual: Maniobra arriscada do Xeneral Silvestre para ocupar Alhucemas . Desastre: morte de 10000 soldados e proclamacin de independencia de Repblica do RIF. O Expediente Picasso trata de depurar responsabilidades e sospeitase de que detrs da accin do Xeneral est Alfonso XIII

2.2 A Ditadura de Primo de Rivera (1923-1930) Golpe de estado en Barcelona de Miguel Primo de Rivera, xustificacin do golpe: - O decrdito do exrcito e conatos de disciplina militar - Ataques velados ao rei por consideralo en parte responsable de Annual - Radicacin das reivindicacins catalanistas; parte do exrcito veas como ameaza unidade do Estado. - Auxe dos atentados anarquistas e do pistoleirismo dos patronos (asasinato do lder sindicalista Salvador Segu ou do cardeal Soldevilla) - Temor do rxime das reivindicacins obreiristas - Inestabilidade e incapacidade dos gobernos para controlar a situacins. Alfonso XIII non apoiou a decisin do goberno de destrur aos golpistas e convocar Cortes,

Primo de Rivera presentouse como o rexenerador ciruxian de ferro- que precisaba o pas; busca mellorar a situacin social e enfrontarse aos problemas: caciquismo, terrorismo, separatismo, guerra de Marrocos, enfrontamentos sociais e escaso desenvolvemento econmico . Presntase a ditadura como medida transitoria Apoios: terratenentes, forzas polticas conservadoras, burguesa industrial e finacieira e medianos propietarios agrcolas; PSOE e UGT mantiveron posturas de non

26

enfrontamento ata 1928, e colaboraron na nova lexislacin laboral; P. Canovista e CNT opuxronse desde o principio. O Rxime de P. de Rivera foi unitario, populista, paternalista, catolicista, optimista. A) Directorio militar (1923-1925) Asuntos tratados nesta etapa: Rexeneracin de vida poltica, con estas medidas: - Suspensin da constitucin - Destitucin das autoridades - Reforma da normativa electoral (de 25 a 23 anos para votar e voto restrinxido s mulleres) pero esta lei non se aplicou pois non se convocaron eleccins. - Novos estatutos municipais que tampouco se aplicaron. - Formacin da unin patritica, organizacin cvica que na practica funciona como partido nico. Restablecemento da orde pblica: persecucin do PCE e CNT, estado de guerra, prohibicin de reunins diminen os atentados pero radicalzanse as posturas Nace o Somatn: paisanos armados que colaboran coa Garda Civil na defensa da orde de propiedade privada, e baixo a autoridade militar. Esta organizacin xorde en Catalua e estndese a toda Espaa. Defensa da unidade da Patria; represin das reivindicacins nacionalistas catals, vascas e galegas (linguas, smbolos, persecucin de dirixentes En Catalua radicalzanse e Maci convrtese no lder independentista Fin da guerra de Marrocos: coordinacin do exrcito espaol e o francs que permite reconquistar o RIF; en 1926 Abd- el Krim entrgase aos franceses. Foi o maior xito da ditadura: salvou o prestixio do exrcito e contribuu popularidade do ditador.

B) Directorio Civil En 1925 o ditador decidiu afianzarse no poder e constitur un directorio civil con membros da unin patritica, para volver normalidade contando co apoio do rei. Instauracin dun rxime poltico corporativo con similitudes co fascismo italiano, para presentar leis ao goberno; elaboran un proxecto de Constitucin que estableca unha organizacin territorial centralizada, unhas Cortes divididas en tres partes: unha parte elixida por sufraxio universal, outra por designacin real e a terceira eran representantes de outras corporacins; estado catlico; o rei podera vetar as leis e designar xefe de goberno. Organizacin corporativa do traballo: comits paritarios obreiros e patronos (apoiado por sindicatos catlicos e pola UXT) Elaboracin dunha lexilacin laboral co fin de mellorar a situacin dos traballadores, outras medidas populistas. Reparto de roupa, casas baratas

27

Potenciacin do desenvolvemento econmico; control estatal no marco capitalista. As principais medidas son: - Proteccionismo arancelario - Regulamentacin da producin e da competencia (comits e consellos reguladores) - Fomento da producin mediante crditos e encargos estatais. - Formacin de monopolios para que garantan servizos: ITT (telefona), CAMPSA (petrleo) - Potenciacin das vas de comunicacin e das obras pblicas: modernizacin dos ferrocarrs, pantanos - Intento de reforma fiscal co obxetivo de incrementar os recursos do Estado (proxecto de imposto progresivo sobre rendas e ganancias a toda a poboacin).

En xeral houbo crecemento econmico, empuxado pola coiuntura internacional; o problema foi o dficit pblico dado o gasto de Estado; ademais os problemas de base. Subsisten por falta de reformas estruturais: na terra segue a baixa produtividade, desigual reparto da propiedade Incremento da oposicin e cada de P. de Rivera: Ata 1986: s se opoen intelectuais (Unamuno, Blasco Ibaez), PCE, CNT Desde 1926 incremntase: - Alianza Republicana; en Galiza a ORGA - Antigos liberais apoian unha conspiracin- Sanjuanada- para volver ao Rxime Constitucional en 1926 - Os estudantes apoian a FUE (fundacin universitaria escolar) e protestan - Os anarquistas crean en 1927 a FAI, e realizan atentados contra o rei. - Os racionalismos perifricos radicalzanse, sobre todo o cataln - Os militares da Artillera opense a algunhas medidas de P. de Rivera e moitos oficiais pasan s filas republicanas.

O ditador en 1930 pregunta aos xefes militares polo seu apoio e as respostas foron evasivas eu ambiguas, e entn presenta a sa dimisin o 29 de Xaneiro de 1930, que lle foi aceptada polo rei. Primo de Rivera exiliouse a Francia, onde morreu pouco despois. 2.3. A fin da Monarqua (1930-1931) O goberno de Dmaso Berenguer Pretende establecer o sistema de Restauracin. Constitucin de 1876 Ampla maiora en contra, case ningun defende o antigo modelo de Restauracin Agosto de 1930: importante reunin de republicanos, antigos monrquicos, nacionalistas, socialistas; en San Sebastin(representando aos republicanos galegos estivo Santiago Casares Quiroga). Os reunidos compromtense a: - Derrocar a monarqua e establecer a repblica parlamentaria

28

- Garantir a liberdade relixiosa e poltica - Posibilidade de autonoma poltica das rexins - Formar un comit revolucionario que fara de goberno provisional - Colaborar cos militares republicanos para apoiar posibles sublevacin Decembro de 1930: intento de establecer a Repblica pola forza (Detidos e fusilados os capitns Fermn Galn e Garca Hernndez) Substitucin de Berenguer por Juan Bautista Aznar, que decidiu convocar eleccins de forma escalonada, comezando polas municipais, o 12 de Abril de 1931. As eleccins municipais tiveron carcter de consulta popular (anda que non o era) pero as candidaturas republicanas triunfaron sobre as monrquicas nas cidades (en 41 das 50 capitais da provincia) Ante este panorama, o 14 de Abril de 1931 proclmase a II Repblica.

Nacin e Nacionalismos 1. Nacin Mltiples definicins: comunidade poltica, asociacin de individuos vencellados por lazos comns, factores que a conforman (lingua, territorio, historia, etnia, cultura, economa, leis, dereitos polticos). En comn teen: Patria ou terra de nacemento Sentimento de pertencer a ela

2. O nacionalismo espaol En Espaa a cuestin nacional anda un problema poltico e inacabado; danse diferentes nacionalismos: Nacionalismo espaol: Espaa unha nacin Nacionalismos perifricos: defende e consideran as sas comunidades como as diferenciadas da espaola

Idea de nacin espaola: Orixe da constitucin de 1812, na que se define como un corpo poltico independente, formada por todos os habitantes da Coroa, nos que resida a soberana. Por formar parte da mesma nacin deban estar sometidos s mesmas leis e ter os mesmos dereitos, o que implicaba a abolicin do A. Rxime. As diferenzas entre o liberalismo doutrinario e o democrtico, configuraron o desenvolvemento de dous modelos de nacionalismo espaol: Nacionalismo espaol conservador (Cnovas ou tradicionalistas Catlicos como Menndez Pelayo). Defenden: o A nacin espaola unha entidade colectiva, superior vontade dos individuos, froito da historia, que desde pocas remotas conduca irremediablemente a formas unha unidade poltica inseparable; Unha historia na que se forxaba a raza, o carcter e o

29

xenio espaol, e na que tiveron moita importancia os godos, a Reconquista , os Reis Catlicos e Castela. o Elementos da identidade: Coroa, catolicismo, Pennsula o territorio natural- e centralismo Nacionalismo espaol liberal democrtico (demcratas e republicanos, Pi i Margall, Azaa, Ortega) Defenden: o A nacin espaola unha construcin poltica froito da vontade dos individuos na historia (concepcin voluntarista de poltica) o Smbolos: participacin democrtica, defensa dos dereitos e liberdades, laicismo, e valores republicanos. o Compatibilidade entre unidade de patria e particularismos locais: desde a descentralizacin administrativa ata federais ou autonomistas.

3. Rexionalismos e nacionalismos perifricos Rexionalismo: 1880, termo empregado para cualificar os movementos polticos e culturais que reivindicaron frmulas de descentralizacin administrativa e de autogoberno consideradas como un dereito histrico da propia comunidade fronte ao Estado uniformizador. Nacionalismo: movemento que defende a comunidade propia como unha comunidade diferenciada con dereito a dispor de soberana poltica e de goberno propio; finais do S. XIX e principios do XX aparecen as ideas de nacin catal, vasca ou galega, e a creacin de partidos que defenden estes dereitos. Na elaboracin e fomulacin destas ideas nacionalistas destacaron Prat de la Riba, Sabino Arana e Vicente Risco. Na orixe destes movementos smanse factores entre os que destacan: o A diversidade Cultural e Lingstica (Desde a Idade Media) o A supresin dos particularismos xurdicos e territoriais do novo Estado liberal, que impn o centralismo e o unitarismo. o O desigual desenvolvemento capitalista: non coinciden os centros de desenvolvemento econmico ( Catalua, P. Vasco) cos centros de decisin poltica, nin sequera cona extraccin xeogrfica das elites que o gobernan. o A dbil nacionalizacin espaola (Sentimento nacional espaol dbil, non aceptado por todos os habitantes) o Os descontentos e desilusins pola marcha xeral do pas.

Catalanismo Lingua propia, dereito tradicional, historia comn, desenvolvemento industrial, marxinacin poltica - Rexionalismo Progresistas:Memorial de Agravios: crtica sobre a poltica de Goberno a Afonso XII, acompaada de propostas para modificar a estrutura centralizada do Estado.

30

31