You are on page 1of 15

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC

Formao musical suposta para cada ano do 1 ciclo Cursos de Formao de Professores Antnio Jos Ferreira
06/07/2008

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC


Com a aco Formao Musical e Msica nas AEC pretende-se dar aos professores de Msica nas AEC que no passaram pelo Conservatrio uma Formao Musical consistente e deixar um conjunto de sugestes que ajudem a desenvolver os contedos programticos de modo interessante e eficaz. 1 ANO SOM E SILNCIO / Definio / Som uma vibrao que se propaga atravs de um meio gasoso, lquido ou slido, a uma velocidade varivel: maior densidade em que se propaga, maior a a velocidade de propagao. Representao no convencional > Quadrado cheio, smbolo vazio > P, t, m > Leitura Como podemos representar a pulsao? / Definio / Pulsao a marcao regular de uma msica ou cano que pode no se ouvir mas se sente por trs do ritmo. / Actividade / Como representar um som igual a outro, com a mesma durao? Um corao? Um relgio? Uma boca? Um outro objecto sonoro? E para representar um silncio? Uma flor? A lua? O sol? Uma borboleta? > Hiperligaes http://www.numaboa.com.br/coreto/tutor/fisica.php > Recursos Folha em branco CD (Classic Touch, James Last) SONS VOCAIS E NO VOCAIS / Definio / Sons vocais so os que a voz humana realiza ou que os sintetizadores recriam imitando a voz humana. / Actividade / Audio, associao e identificao Uso de sons vocais como ritmos: Kh th th th... Pg. Meloteca 2008 | Formador_Antnio Jos Ferreira | Msica nas AEC | www.meloteca.com

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC


Vocalizos sobre melodias conhecidas: l, n, zi, ou outras, conforme a aprendizagem das letras do alfabeto. Audio, identificao e representao de pequenas sequncias de sons no vocais > Recursos CD 100 sound effects, vol. 3. SONS REGULARES E IRREGULARES / Definio / Regulares so os sons, de altura definida ou indefinida, que tm um ataque, produo e extino repetidos ou organizados. / Actividade / Um voluntrio faz sons regulares e outro sons irregulares. Audio e identificao Representao no convencional: relgio, vento, chuva Schhhhhhhhh > fffffff PERCUSSO E NVEIS CORPORAIS / Definio / Percusso o modo de produo de sons e de msica atravs de batimento ou entrechoque. / Actividade / Representao e leitura Criao de grficos corporais Desenvolvimento de aptides motoras > Recursos Meloteca partituras SONS FRACOS, FORTES E MDIOS / Definio / Intensidade a qualidade do som que se prende com a energia utilizada pelo executante e a amplitude da vibrao sonora, com sons mais fortes ou mais fracos. / Actividade / Pintar os smbolos pintados com cores leves, carregadas e intermdias, conforme a intensidade Pg. Audio de msica clssica

Meloteca 2008 | Formador_Antnio Jos Ferreira | Msica nas AEC | www.meloteca.com

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC


Jogo O jogo especialmente indicado para o incio do ano lectivo, para apresentao dos alunos e do professor. Este explica o que a pulsao e convida as crianas a senti-la no pulso, realando que pode ser mais lenta ou mais rpida. Depois bate a pulsao em andamento lento, diz o seu nome e cada um diz o seu, sempre na pulsao. Poder tambm fazer-se este jogo com os intervenientes a dizerem apenas a slaba "forte" do seu nome, a slaba tnica, sempre dentro da pulsao. Neste caso, a pulsao j pode ser mais rpida. ANIMAIS LENTOS E ANIMAIS RPIDOS / Definio / Andamento o grau de velocidade ou movimento, mais lento ou mais rpido, de uma msica. / Actividade / Que tens, cangur?, cano com gestos Era uma vez um cavalo Caracol, caracol, pe os pauzinhos ao sol. Antonio Vivaldi: A Primavera, alllegro Jogo O professor diz o nome de um animal capaz de atingir velocidades elevadas (cavalo, leo, tigre), e as crianas movimentam-se rapidamente na sala; quando disser o nome de um animal que s capaz de andamentos lentos, as crianas moviemntam-se na sala em andamento lento. AGUDO OU GRAVE / Definio / Altura a qualidade dos sons que os torna mais graves ou mais agudos e que tem a ver com a frequncia mais ou menos elevada, com o nmero maior ou menor de vibraes por segundo. / Actividade / Linhas meldicas: no quadro, um voluntrio faz uma linha que sobe, desce ou se mantm de acordo com o som da flauta... Dizer em registos grave ou agudo Certo dia, o Joo / andava com um balo. / Assustou-se com o co / estatelou-se no cho. Jogo Pg. Utilizando uma flauta de bisel ou outro instrumento de altura definida, o professor toca uma melodia conhecida de todos os alunos, dando propositadamente uma nota errada. Os alunos Meloteca 2008 | Formador_Antnio Jos Ferreira | Msica nas AEC | www.meloteca.com

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC


estaro atentos e, quando ouvirem a nota errada, levantam imediatamente o brao. O jogo indicado para fomentar a ateno dos alunos. Alm disso, contribui para a boa aprendizagem de uma cano. Jogo Tocando pequenas melodias muito simples, progressivamente, o professor diz s crianas que devero tocar a maraca pela cintura, pela barriga, pelo peito, pela boca e pela testa, conforme as notas so mais graves ou agudas. SONS SEMELHANTES E SONS CONTRASTANTES / Definio / A semelhana tmbrica maior ou menor conforme os timbres se parecem ou distinguem.

Jogo O professor dispe pequenos instrumentos de percusso em crculo, no meio da sala, instrumentos de sons semelhantes e contrastantes. Numa roda volta dos instrumentos, ficaro as crianas, com as mos atrs das costas. Pode haver muitos instrumentos. O professor explica que cada um s pode apanhar um instrumento de som semelhante ao instrumento que ele tocar (clavas, bloco sonoro, caixa chinesa). Quem se enganar, fica fora de jogo. Instrumentrio Meloteca SONS CURTOS E SONS LONGOS / Definio / Durao o valor de uma figura musical cuja execuo mais ou menos longa. Por outras palavras, o espao que medeia entre o ataque e a extino de um som. / Actividade / Representao no convencional e figuras musicais: linhas horizontais de comprimento durao da semibreve, mnima, semnima, colcheia Curt curt long, curt curt long (O balo do Joo) Jogo O professor escreve no quadro duas, trs ou quatro frases rtmicas, em representao convencional ou no, dispostas correctamente. Explica aos alunos o valor das figuras, mnimas e semnimas, ou semnimas e colcheias, por exemplo. Se usar um teclado, pode usar figuras mais Pg. longas. O jogo, que pode ser feito no 1 Ciclo, 2 Ciclo e outros contextos de Educao e

Meloteca 2008 | Formador_Antnio Jos Ferreira | Msica nas AEC | www.meloteca.com

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC


Formao Musical, testa a ateno e favorece o conhecimento das figuras musicais. SONS NATURAIS E SONS ARTIFICIAIS / Definio / Sons naturais so os que encontramos no meio natural, enquanto os artificiais foram criados ou transformados pela mo do homem. Modos de produo do som IMITAES RTMICAS Leitura e execuo de ritmos e jogo por nveis de dificuldade Avaliao Reforo positivo, pequenos presentes, cuidados a ter Apresentao do nome, da slaba tnica do nome, do instrumento preferido. Pulsao e diviso da pulsao Diviso da pulsao Subdiviso da pulsao Compassos simples 2/4 Um grupo diz Um, e ouro diz Dois. Marca-se o compasso Faz-se contratempo, com Sss > T Percute-se em contratempo. As figuras musicais T--- > T-a > T > Ti > Hino de Israel (9) 3/4 Hino da Gr-Bretanha (1) Valsas 4/4 Hino da Espanha (7) e Alemanha (4), Canad (10), Hino da Europa (9 de Beethoven, 4 and.) Folha com pentagramas Preenchimento de compassos ESCALA / Definio / Pg. Escala uma srie de sons que serve de base a uma composio musical e que d a uma pea o seu estilo de msica ligeira, cigana, chinesa ou jazz, por exemplo. Meloteca 2008 | Formador_Antnio Jos Ferreira | Msica nas AEC | www.meloteca.com

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC


/ Actividade / Imitao meldica a comear no d, com canes conhecidas CANES D, r, mi, a Mimi > Cantando com as slabas de Kodly D r mi f sol, olha o caracol > O balo do Joo > Come a papa, Joana, come a papa > Frre Jacques > Vocalizar com slabas de acordo com as letras que as crianas foram aprendendo. A e i o u: so cinco as vogais A de ave, E de Eva, I de Ivo, O de ova, U de uva. Que tens, cangur? Funga alfia Havia un caador O Cac um palhao Mexe a tla Borboleta do pomar ALTURA DOS SONS / Definio / / Actividade / O grupo faz ritmos com maracas em cima, no registo agudo, e em baixo, no registo grave, conforme o registo grave ou agudo em que o professor se move na na flauta de bisel. O grupo l as vogais do grave para o agudo e do agudo para o grave e do agudo para o grave. Depois de fazer uma linha horizontal, cada um escreve figuras do lado de baixo ou do lado de cima da linha, pensando que vai toc-lo aseguir com o p (som grave) ou com estalinhos. Cada formando cria uma representao no convencional em que os graves sero lidos com pum, ou dlo, e os agudos com pim, ou dlim.

Meloteca 2008 | Formador_Antnio Jos Ferreira | Msica nas AEC | www.meloteca.com

Pg.

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC


2 Ano SONS / Definio / Representaes no convencionais / Actividade / Cada formando elabora um rtmo com 4 compassos FORTE - PIANO / Definio / Representaes e interpretao / Actividade / O grupo faz o ritmo de uma cano conhecida com um palma forte, e depois com um dedo na palma CRESCENDO / DIMINUENDO / Definio / Crescendo o aumento progressivo da intensidade de uma parte da msica; o contrrio dimuendo. Representao e relao com o sinal < > da Matemtica / Actividade / Percusso com 1, 2, 3, 4, 5 dedos (e 5, 4, 3, 2, 1) na palma da outra mo GRAVE MDIO AGUDO / Definio / Exerccio, jogo, teste e representao SONS CURTOS E SONS LONGOS / Definio / Representaes no convencional e convencional SEMNIMA, PAUSA DE SEMNIMA, COLCHEIA / Definio / Leituras, jogos e exerccios diversos tendo como apoio ferramentas informticas Figurao convencional, percusso, jogos exerccios rtmicos Jogo multimdia Rhythm master.

Meloteca 2008 | Formador_Antnio Jos Ferreira | Msica nas AEC | www.meloteca.com

Pg.

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC


3 Ano NOTAS MI, SOL, L / Actividade / Cada formando escreve e interpreta melodias com essas notas Ditados meldicos com trs notas SEMNIMA, PAUSA DE SEMNIMA, COLCHEIA / Definio / Figuras so smbolos que indicam a durao dos sons (semibreve, mnima, semnima, colcheia, semicolcheia, fusa e semifusa, que vo desde os 4 tempos at 1/16 tempo). / Actividade / Composio de ritmos e identificao auditiva PULSAO / Definio / Manuteno da pulsao Accelerando e rittardando Diviso e subdiviso da pulsao FLAUTA DE BISEL Dedilhaes e indicaes A PAUTA E A CLAVE DE SOL / Definio / Clave de sol na 2 linha Como ensinar a escrever a clave MDULOS RTMICOS Partituras na Meloteca Exerccios Percusso corporal e respectiva representao SONS CONTRASTANTES E SONS SEMELHANTES Pedro e o lobo: clarinete-obo vs clarinete-timbales IMITAO / Definio / ESCALA PENTATNICA / Definio / D r mi sol l d / Definio / Meloteca 2008 | Formador_Antnio Jos Ferreira | Msica nas AEC | www.meloteca.com Pg. DINMICA E INTENSIDADE

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC


Dinmica conjunto de variaes na intensidade de uma pea musical, crescendo ou diminuindo.

Crescendo / Diminuendo pp, p, mf, f ff HARMONIA / Definio / Harmonia cincia, estudo ou organizao dos acordes com a sua sonoridade global e encadeamentos. Distino melodia / harmonia Intervalos meldicos e intervalos harmnicos / Definio / Intervalo meldico distncia entre duas notas musicais no que se refere altura, quando so tocadas sucessiva e no simultaneamente; os intervalos harmnicos ocorrem entre notas tocadas ou cantadas simultaneamente. / Actividade / As pombinhas da Catrina, em tubos percutidos (acordes de D e Sol). INSTRUMENTAL ORFF / Definio / Musicalis COMPASSOS / Definio / Compasso diviso mtrica de um texto musical em que h uma regularidade de tempos fortes e fracos. Binrio, ternrio e quaternrio | Simples e compostos | / Actividade / Exerccios a partir de canes e temas conhecidos O balo do Joo / Parabns a voc / Hino da alegria FIGURAS MUSICAIS / Definio / Nomes e durao

Meloteca 2008 | Formador_Antnio Jos Ferreira | Msica nas AEC | www.meloteca.com

Pg.

10

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC


CANES Pandeireta If you are happy

Meloteca 2008 | Formador_Antnio Jos Ferreira | Msica nas AEC | www.meloteca.com

Pg.

11

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC


4 Ano ESCALA PENTATNICA

/ Definio / A escala pentatnica um conjunto ascendente e descendente de cinco sons (d r mi sol l, por exemplo).
Audio e composio de melodia na escala pentatnica FORMA ABA E OUTRAS

/ Definio /
Twinckle, twinckle COMPASSOS SIMPLES

/ Definio /
Compasso simples aquele cujo tempo divisvel por dois; quando divisvel por trs, temos um compasso composto. FIGURAS E PAUSAS Exerccios > Composio NOTAS NA FLAUTA DE BISEL Musicalis + Flauta ESCALA DIATNICA

/ Definio /
Audio da escala em Musicalis com a pulsao, com a marcao do ritmo, com nome das notas INSTRUMENTOS DA ORQUESTRA Pedro e o Lobo > Instrumentos em Musicalis DINMICA

/ Definio /
Crescendo e diminuendo TEXTURAS

/ Definio /
Pedro e o lobo: texturas fina e densa ANDAMENTOS

/ Definio /
Largo, adagio, allegro, presto CNONE Audio de obras clssicas

/ Definio /
Meloteca 2008 | Formador_Antnio Jos Ferreira | Msica nas AEC | www.meloteca.com

Pg.

12

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC


Cnone a forma musical baseada na imitao - uma melodia executada em duas ou mais partes diferentes, repetindo-se indefinidadmente. O nosso galo bom cantor PONTO DE AUMENTAO

/ Definio /
Ponto de aumentao um ponto que, colocado a seguir a uma figura, pausa ou outro ponto, lhe aumenta metade do seu valor.

/ Actividade /
As pombinhas da Catrina com e sem galopes LIGADURAS

/ Definio /
Ligaduras so linhas curvas utilizadas para ligar figuras em durao ou expresso, conforme so notas iguais ou diferentes. Expresso e prolongao ARPEJO E ACORDE

/ Definio /
Acorde um grupo de trs ou mais sons simultneos identificveis como um conjunto (d mi sol, por exemplo, com duas terceiras sobrepostas). Arpejo execuo sucessiva das notas de um acorde, da nota mais grave para a mais aguda, podendo tambm suceder o inverso.

CANES Assim se dana a Yienka D re mi f sol, cansado estou Escola, minha amiga O nosso galo

Meloteca 2008 | Formador_Antnio Jos Ferreira | Msica nas AEC | www.meloteca.com

Pg.

13

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC

ACTIVIDADES COMPLEMENTARES LENGALENGA DE NOMES Complete uma lengalenga com o seu nome, escrevendo versos de 7 slabas que rimem com o nome. Certo dia, a Ins foi loja do chins... TRAVALNGUAS Crie travalnguas originais, inspirando-se nos seguintes: 1. A aranha arranha a r. A r arranha a aranha. 2. Bote a bota no bote e tire o pote do bote. ADIVINHAS MUSICAIS Crie uma adivinha musical, inspirando-se nas seguintes: 1. De que lado tem o violino as cordas? 2. Sou de metal, tenho badalo. Largam a corda, logo me calo. (Antnio Jos Ferreira)

Meloteca 2008 | Formador_Antnio Jos Ferreira | Msica nas AEC | www.meloteca.com

Pg.

14

FORMAO MUSICAL E MSICA NAS AEC


RECURSOS CD-ROM Musicalis. Educao Musical 2 | 3 Ciclos do Ensino Bsico. Porto Editora Multimdia 2005. Piano Virtual Flauta de bisel > Msicas Multimedia Music Games. Voyetra 1995. ISBN 1-888-743-16-6. Note blaster > Rhythm Master www.voyetra.com DVD Pedro e o lobo, de Prokofiev. Arthaus Music 2006. Instrumentos musicais da orquestra (Cordas, flauta transversal, obo, clarinete, trompas, timbales) Introduo ao filme Ser capaz de, com os olhos fechados, reconhecer os instrumentos Criar dilogos para a estria musicada por Prokofiev CD National Anthems of the World. The London Theater Orchestra. Emporio 1995. Classic touch, James Last. Spectrum Music 1993.

Videoprojector Porttil Colunas Flauta de bisel Papel branco Avintes, 06 Julho 2008 Meloteca 2008

Meloteca 2008 | Formador_Antnio Jos Ferreira | Msica nas AEC | www.meloteca.com

Pg.

15

You might also like