KC024

Lêi nãi ®Çu
Trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh
híng XHCN vÊn ®Ò ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn
®îc ®Æt ra nh mét yªu cÇu tÊt yÕu ®èi víi nÒnkinh tÕ ViÖt
Nam. Kinh tÕ t b¶n t nh©n lµ mét bé phËn trong c¬ cÊu Êy ®·
cã mét thêi kú bÞ coi lµ ®èi lËp víi kinh tÕ XHCN, v× vËy ph¶i
n»m trong diÖn c¶i t¹o xo¸ bá. Song thùc tiÔn ®· cho thÊy quan
niÖm nh vËy lµ cùc ®oan vµ sù xuÊt hiÖn trë l¹i cña kinh tÕ t
b¶n t nh©n ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo sù thay ®æi bé mÆt
cña nÒn kinh tÕ theo híng tÝch cùc. Cïng víi chñ tr¬ng chuyÓn
nÒn kinh tÕ ViÖt Nam sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng , §¶ng vµ nhµ
níc ViÖt Nam ®· ban hµnh nhiÒu chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch ®Ó
khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña çc thµnh phÇn kinh tÕ, trong
®ã cã kinh tÕ t b¶n t nh©n. Tuy nhiªn, kinh tÕ t b¶n t nh©n,
thµnh phÇn kinh tÕ non trÎ cña níc ta ®ang ph¶i ®èi diÖn víi
nhiÒu khã kh¨n, th¸ch thøc. NhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp trong x· h«i,
trong chñ tr¬ng chÝnh s¸ch vµ tæ chøc qu¶n lý ®ang lµ trë ng¹i
cho sù ph¸t triÓn cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy.
NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang ®øng tríc nh÷ng thêi c¬ vµ
th¸ch thøc míi. C¬ héi ph¸t triÓn rót ng¾n, thùc hiÖn thµnh c«ng
CNH, H§H phÊn ®Êu ®a ViÖt Nam vÒ c¬ b¶n trë thµnh mét níc
c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020 lµ hiÖn thùc. Tuy nhiªn, ®Ó thùc
hiÖn ®îc môc tiªu nµy ®ßi hái ph¶i cã vèn ®Çu t lín víi sù gi¶i
phãng tèi ®a lùc lîng s¶n xuÊt x· héi. Trong bèi c¶nh çc nguån
lùc kinh tÕ cña ViÖt Nam cßn ®ang h¹n chÕ, x©y dùng mét nÒn
kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, cßn kinh tÕ t b¶n t nh©n nh mét
®éng lùc ph¸t triÓn c¬ b¶n lµ mét híng ®i hoµn toµn ®óng
®¾n. Trong nh÷ng n¨m võa qua mÆc dï ®· cã bíc ph¸t triÓn
tèt, kinh tÕ t b¶n t nh©n ViÖt Nam vÉn cha thùc sù cã ®îc mét
vai trß t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña nã. Bµi viÕt nµy sÏ tËp trung
lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sau ®©y :
Vai trß, thùc tr¹ng cña kinh tÕ t b¶n t nh©n, ®¸nh gi¸ kinh tÕ t
b¶n t nh©n vµ mét sè ph¬ng híng gi¶i ph¸p.
1
Tuy nhiªn, do thêi gian vµ kh«ng gian cã h¹n cho nªn viÖc
thu thËp sè liÖu vµ tµi liÖu vÉn cha ®ù¬c cËp nhËt v× thÕ
kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt mong b¹n ®äc th«ng c¶m,
hoan nghªnh tÊt c¶ nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cho ®Ò ¸n.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña gi¸o viªn híng
dÉn cïng çc b¹n ®· gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh lµm ®Ò ¸n.
T¸c
gi¶.
2
Ch¬ng I
kh¸i qu¸t chung vÒ kinh tÕ t b¶n t nh©n trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa
I. çc thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa
1. Thµnh phÇn kinh tÕ ç thÓ ,tiÓu chñ.
Kinh tÕ ç thÓ lµ thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn t h÷u nhá vÒ t

liÖu s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña b¶n th©n ngêi lao
®éng.
Kinh tÕ tiÓu chñ còng chÝnh lµ h×nh thøc kinh tÕ dùa trªn t h÷u
nhá vÒ t liÖu s¶n xuÊt nhng cã thuª mín lao ®éng, tuy nhiªn thu
nhËp vÉn chñ yÕu dùa vµo søc lao ®éng vµ vèn cña b¶n th©n
vµ gia ®×nh.
Kinh tÕ ç thÓ, tiÓu chñ ®ang cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong
nhiÒu ngµnh nghÒ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ, cã ®iÒu kiÖn phat
huy nhanh tiÒm n¨ng vÒ vèn søc lao ®éng, tay nghÒ cña tõng
gia ®×nh, tõng ngêi lao ®éng. Do ®ã, viÖc më réng s¶n xuÊt,
kinh doanh cña kinh tÕ ç thÓ vµ tiÓu chñ cÇn ®îc khuyÕn
khÝch.
HiÖn nay, ë níc ta, thµnh phÇn kinh tÕ nµy phÇn lín ho¹t ®éng
díi h×nh thøc hé gia ®×nh, ®ang lµ mét bé phËn ®«ng ®¶o, cã
tiÒm n¨ng to lín, cã vÞ trÝ quan träng, l©u dµi. §èi víi níc ta, cÇn
ph¸t triÓn m¹nh mÏ thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®Ó võa gãp phÇn
t¹o ra nhiÒu cña c¶i vËt chÊt cho x· héi, võa gi¶i quyÕt nhiÒu
viÖc lµm cho ngêi lao ®éng - mét vÊn ®Ò bøc b¸ch hiÖn nay
cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thµnh
phÇn kinh tÕ nµy ph¸t triÓn nhanh chãng trong n«ng l©m ng
nghiÖp vµ th¬ng m¹i, dÞch vô. Nã ®· gãp phÇn quan träng vµo
çc thµnh tùu kinh tÕ x· héi. Tuy nhiªn, còng cÇn thÊy r»ng, kinh
tÕ ç thÓ tiÓu chñ dï cè g¨ngs ®Õn bao nhiªu còng kh«ng lo¹i bá
3
®îc nh÷ng h¹n chÕ vèn cã nh: tÝnh tù ph¸t , manh món, h¹n chÕ
vÒ kü thuËt. Do ®ã §¶ng ta chØ râ: cÇn gióp ®ì kinh tÕ ç thÓ,
tiÓu chñ, gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò khã kh¨n vÒ vèn, vÒ khoa häc
kü thuËt vµ c«ng nghÖ, vÒ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm. V¨n
kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX viÕt: “ Nhµ níc t¹o
®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì ®Ó ph¸t triÓn, khuyÕn khÝch çc h×nh
thøc tæ chøc hîp t¸c tù nguyÖn, lµm vÖ tinh cho çc doanh
nghiÖp hoÆc ph¸t triÓn lín h¬n“. Ph¸t triÓn çc lo¹i h×nh th«ng
tin víi qui m« phï hîp trªn tõng ®Þa bµn.
2. Thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n .
Kinh tÕ t b¶n t nh©n lµ thµnh phÇn kinh tÕ mµ s¶n xuÊt kinh

doanh dùa trªn c¬ së chiÕm h÷u t nh©n t b¶n chñ nghÜa vÒ t
liÖu s¶n xuÊt vµ bãc lét søc lao ®éng lµm thuª.
Trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta hiÖn nay,
thµnh phÇn nµy cã vai trß ®¸ng kÓ xÐt vÒ ph¬ng diÖn ph¸t
triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ,x· héi ho¸ s¶n xuÊt còng nh vÒ ph¬ng
diÖn gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò x· héi. §©y còng lµ thµnh phÇn kinh
tÕ rÊt n¨ng ®éng nh¹y bÐn víi kinh tÕ thÞ trêng, do ®ã sÏ cã
nh÷ng ®ãng gãp kh«ng nhá vµo qu¸ tr×nh t¨ng trëng kinh tÕ
cña ®Êt níc. HiÖn nay, kinh tÕ t b¶n t nh©n bíc ®Çu cã sù ph¸t
triÓn, nhng phÇn lín tËp trung vµo lÜnh vùc th¬ng m¹i, dÞch vô
vµ kinh doanh bÊt ®éng s¶n; ®Çu t vµo s¶n xuÊt con Ýt vµ chñ
yÕu quy m« võa vµ nhá .
ChÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc ta lµ khuyÕn khÝch t b¶n t

nh©n bá vèn ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®¸p øng çc nhu cÇu
cña d©n c. Nhµ nøoc b¶o hé quyÒn së h÷u vµ lîi Ých hîp ph¸p
cña hä; xo¸ bá ®Þnh kiÕn vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ tÝn
dông, vÒ khoa häc c«ng nghÖ , vÒ ®µo t¹o çn bé - cho thµnh
phÇn kinh tÕ nµy. Tuy nhiªn, ®©y lµ thµnh phÇn kinh tÕ cã tÝnh
tù ph¸t rÊt cao. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cã
®o¹n viÕt:” KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n réng
r·i trong çc ngµnh nghÒ s¶n xuÊt , kinh doanh mµ ph¸p luËt
4
kh«ng cÊm . T¹o m«i trßng kinh doanh thuËn lîi vÒ chÝnh s¸ch
ph¸p lý ®Ó kinh tÕ b¶n t nh©n ph¸t triÓn trªn nh÷ng ®Þnh h-
íng u tªn cña Nhµ níc , kÓ c¶ ®Çu t ra níc ngoµi ; khuyÕn khÝch
chuyÓn thµnh doanh nghiÖp cæ phÇn , b¸n cæ phiÕu cho ngêi
lao ®éng , liªn doanh , liªn kÕt víi nhau, víi kinh tÕ tËp thÓ vµ
kinh tÕ nhµ níc , x©y dùng quan hÖ tèt víi chñ doanh nghiÖp vµ
ngêi lao ®éng .
II . Çc lo¹i h×nh tæ chøc kinh doanh c¬ b¶n .
1. Doanh nghiÖp t nh©n .
Doanh nghiÖp t nh©n lµ doanh nghiÖp do mét ç nh©n lµm chñ

vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh vÒ mäi
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
Doanh nghiÖp t nh©n lµ mét ®¬n vÞ kinh doanh do mét ç

nh©n bá vèn ra thµnh lËp lµm chñ. Ç nh©n nµy võa lµ chñ së
h÷u, võa lµ ngêi sö dông tµi s¶n, ®ång thêi còng lµ ngêi qu¶n lý
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Th«ng thêng chñ doanh nghiÖp lµ
gi¸m ®èc, trùc tiÕp tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh
nghiÖp. Nhng còng cã trêng hîp v× nh÷ng lÝ do cÇn thiÕt, chñ
doanh nghiÖp kh«ng trùc tiÕp ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh
mµ thuª ngêi kh¸c lµm gi¸m ®èc. Nhng dï trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp
®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp,
chñ doanh nghiÖp t nh©n qu¶n lý vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm kh«ng
cã sù ph©n chia rñi ro víi ai
Chñ doanh nghiÖp t nh©n chÞu tr¸ch nhiªm v« h¹n vÒ çc kho¶n
nî trong kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh, nÕu lµm ¨n ph¸t ®¹t thu ®îc nhiÒu
lîi nhuËn, chñ doanh nghiÖp ®îc hëng toµn bé sè lîi ®ã. Ngîc l¹i,
nÕu gÆp rñi ro hay kinh doanh bÞ thua lç, hä ph¶i chÞu tr¸ch
nhiÖm b»ng chÝnh tµi s¶n cña doanh nghiÖp.
2. C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n.
5
C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n lµ doanh nghiÖp cã kh«ng qu¸ 50
thµnh viªn gãp vèn thµnh lËp c«ng ty chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ
çc kho¶n nî cña c«ng ty b»ng tµi s¶n cña m×nh.
C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã thÓ chØ cã mét thµnh viªn.
C«ng ty chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ çc kho¶n nî vµ çc nghÜa

vôtµi s¶n kh¸c cña c«ng ty b»ng tµi s¶n cña m×nh (tr¸ch nhiÖm
h÷u h¹n). Thµnh viªn c«ng ty chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ çc kho¶n nî
vµ çc nghiac vô tµi s¶n kh¸c cña c«ng ty trong ph¹m vi sè vèn
®· cam kÕt gãp vµo c«ng ty. §èi víi c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n
mét thµnh viªn th× chñ së h÷u c«ng ty chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ çc
kho¶n nî vµ çc nghÜa vô tµi s¶n kh¸c cña c«ng ty trong ph¹m vi
sè vèn ®· cam kÕt gãp vµo c«ng ty. Nh vËy, trong c«ng ty tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n cã sù ph©n t¸ch tµi s¶n: tµi s¶n cña c«ng ty vµ
tµi s¶n cña thµnh viªn. Nguyªn t¾c ph©n t¸ch ®îc ¸p dông trong
mäi quan hÖ tµi s¶n, nî nÇn vµ tr¸ch nhiÖm cña c«ng ty.
C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n kh«ng ®îc quyÒn ph¸t hµnh cæ
phiÕu ra c«ng chóng ®Ó c«ng khai huy ®éng vèn. ViÖc chuyÓn
nhîng vèn gãp cña thµnh viªn c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n tríc
hÕt ph¶i u tiªn cho çc thµnh viªn kh¸c cña c«ng ty. ChØ ®îc
chuyÓn nhîng cho ngêi kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn c«ng ty nÕu çc
thµnh viªn cßn l¹i cña c«ng ty kh«ng mua hoÆc kh«ng mua hÕt.
§èi víi c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn th× chñ së
h÷u c«ng ty ã quyÒn chuyÓn nhîng toµn bé hoÆc mét phÇn vèn
®iÒu lÖ cña c«ng ty cho tæ chøc, ç nh©n kh¸c.
3. C«ng ty cæ phÇn .
C«ng ty cæ phÇn lµ lo¹i h×nh ®Æc trng cña c«ng ty ®èi vèn,
vèn cña c«ng ty ®îc chia thµnh nhiÒu phÇn b»ng nhau gäi lµ cæ
phÇn, ngßi së h÷u cæ phÇn gäi lµ cæ ®«ng, chØ chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ çc kho¶n nî cña c«ng ty cho ®Õn hÕt gi¸ trÞ cæ
phÇn mµ hä së h÷u.
6
Trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn Ýt nhÊt
ph¶i cã 3 thµnh viªn tham gia c«ng ty cæ phÇn. Lµ lo¹i c«ng ty
®Æc trng cho c«ng ty ®èi vèn cho nªn cã sù liªn kÕt cña nhiÒu
thµnh viªn vµ v× vËy viÖc quy ®Þnh sè thµnh viªn t«is thiÓu
ph¶i cã ®· trë thµnh th«ng lÖ qu«cs tÕ trong mÊy tr¨m n¨m tån t¹i
cña c«ng ty cæ phÇn. ë hÇu hÕt çc níc ®Òu cã quy ®Þnh sè
thµnh viªn tèithiÓu cña c«ng ty cæ phÇn.
PhÇn vèn gãp (cæ phÇn ) cña çc thµnh viªn ®îc thÓ hiÖn díi
h×nh thøc cæ phiÕu. Çc cæ phiÕu do c«ng ty ph¸t hµnh lµ mét
lo¹i hµng ho¸. Ngêi cã cæ phiÕu cã thÓ tù do chuyÓn nhîng theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt. C«ng ty cæ phÇn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ
çc kho¶n nî cña c«ng ty b»ng tµi s¶n cña c«ng ty. Çc cæ ®«ng
chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nî vµ çc nghÜa vô tµi s¶n kh¸c cña c«ng ty
trong ph¹m vi sè vèn ®· gãp vµo c«ng ty. Trong qu¸ tr×nh ho¹t
®éng c«ng ty cæ phÇn cã quyÒn ph¸t hµnh chøng kho¸n (nh cæ
phiÕu, tr¸i phiÕu) ra c«ng chóng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
vÒ chøng kho¸n ®Ó huy ®éng vèn. §iÒu nµy thÓ hiÖn kh¶ n¨ng
huy ®éng vèn lín cña c«ng ty cæ phÇn.
4. C«ng ty hîp danh.
C«ng ty hîp danh ®îc ph¸p luËt ghi nhËn lµ mét h×nh thøc cña
c«ng ty ®èi nh©n, trong ®ã cã Ýt nhÊt 2 thµnh viªn (®Òu lµ ç
nh©n vµ lµ th¬ng nh©n) cung tiÕn hµnh ho¹t ®éng th¬ng m¹i
(theo nghÜa réng) díi mét h·ng chung (hay héi danh) vµ cïng liªn
®íi chÞu tr¸ch nhiÖm v« h¹n vÒ mäi kho¶n nî cña c«ng ty.
Ngoµi çc thµnh viªn hîp danh, cã thÓ cã thµnh viªn gãp vèn.
Thµnh viªn hîp danh ph¶i lµ ç nh©n, cã tr×nh ®é chuyªn m«n
vµ uy tÝn nghÒ nghiÖp vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé
tµi s¶n cña m×nh vÒ çc nghÜa vô cña c«ng ty. Thµnh viªn gãp
vèn chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ çc kho¶n nî cña c«ng ty trong
ph¹m vi sè vèn ®· gãp vµo c«ng ty.
7
Do tÝnh an toµn ph¸p lý ®èi víi c«ng chóng cao, mÆt kh¸c çc
thµnh viªn thêng cã quan hÖ mËt thiÕt vÒ nh©n th©n, nªn viÖc
qu¶n lý c«ng ty hîp danh chÞu rÊt Ýt sù rµng buéc cña ph¸p luËt.
VÒ c¬ b¶n, çc thµnh viªn cã quyÒn tù tho¶ thuËn vÒ viÖc qu¶n
lý, ®iÒu hµnh c«ng ty. Tuy nhiªn cÇn lu ý lµ quyÒn qu¶n lý c«ng
ty hîp danh chØ thuéc vÒ çc thµnh viªn hîp danh, thµnh viªn
gãp vèn kh«ng cã quyÒn qu¶n lý c«ng ty
Trong c«ng ty hîp danh , Héi ®ång thµnh viªn lµ c¬ quan quyÕt
®Þnh cao nhÊt cña c«ng ty bao gåm tÊt c¶ çc thµnh viªn hîp
danh. Héi ®ång thµnh viªn cã quyÒn quyÕt ®Þnh mäi ho¹t
®éng cña c«ng ty. Khi häp Héi ®ång thµnh viªn, çc thµnh viªn
hîp danh cã quyÒn ngang nhau trong biÓu quyÕt (mçi thµnh viªn
chØ cã mét phiÕu biÓu quyÕt) mµ kh«ng phô thuéc vµo gi¸ trÞ
phÇn vèn gãp cña hä trong c«ng ty. §©y lµ ®iÓm kh¸c biÖt c¬
b¶n gi÷a quyÒn cña çc thµnh viªn trong u¶n lý cña c«ng ty hîp
danh víi quyÒn cña çc thµnh viªn trong qu¶n lý c«ng ty ®èi vèn
(c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ phÇn).
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty, çc thµnh viªn hîp danh
ph©n c«ng nhau ®¶m nhiÖm çc trøc tr¸ch qu¶n lý vµ kiÓm
soat c«ng ty, vµ cö mét ngêi (trong sè thµnh viªn hîp danh ) lam
Gi¸m ®èc c«ng ty. Gi¸m ®èc thùc hiÖn nhiªm vô ®iÒu hµnh
c«ng viÖc trong c«ng ty, ph©n c«ng, ®iÒu hoµ, phèi hîp c«ng
viÖc cña çc thµnh viªn hîp danh vµ thùc hiªn çc c«ng viÖc kh¸c
theo uû quyÒn cña çc thµnh viªn hîp danh.
8
Ch¬ng II
vai trß cña kinh tÕ t b¶n t nh©n trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng xhcn
i. gãp phÇn quan träng ®Ó t¨ng trëng kinh tÕ .
1. Trªn gi¸c ®é tæng cung
Kinh tÕ t b¶n t nh©n cung cÊp cho x· héi s¶n phÈm vËt chÊt vµ
dÞch vô ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu vÒ ®êi sèng , nhu cÇu cho qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt cña x· héi . Víi u thÕ næi tréi cña khu vùc kinh
tÕ t b¶n t nh©n : suÊt ®Çu t thÊp , dÔ chuyÓn ®æi ph¬ng híng
s¶n xuÊt cho phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ trêng , quy m« nhá phï
hîp víi n¨ng lùc qu¶n lý cña çc hé gia ®×nh , nªn ®· thu hót ®îc
®«ng ®¶o çc tÇng líp d©n c . Tèc ®é t¨ng trëng cña khu vùc
kinh tÕ t b¶n t nh©n kh¸ æn ®Þnh .
Khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n cã tèc ®é ph¸t triÓn vµ tèc ®é

t¨ng cña çc n¨m tõ 1995 ®Õn 2000 thêng cao h¬n tèc ®é t¨ng
chung cña nÒn kinh tÕ (trõ n¨m 1999).Tèc ®é t¨ng trëng b×nh
qu©n hµng n¨m thêi kú 1995 – 2000 cña c¶ níc 6,9% ; cña khu
vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n lµ 7,2% . N¨m 2000 , tèc ®é t¨ng trëng
cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n t¨ng nhanh h¬n nhÞp ®é t¨ng
GDPcña toµn bé nÒn kinh tÕ tíi 1,5%(nÕu tÝnh theo gi¸ hiÖn
hµnh ) vµ n¨m 2003 tèc ®é t¨ng trëng GDP trong khu vùc kinh
tÕ nh©n t¨ng so víi n¨m 2002 lµ 7,24%.
Tû träng khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong toµn nÒn kinh tÕ
kh«ng nh÷ng kh«ng ®îc c¶i thiÖn mµ cßn suy gi¶m nhÑ , chñ
yÕu do trong nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 90 , nhiÒu doanh nghiÖp
cã vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®i vµo ho¹t ®éng vµ lµm thay
®æi c¬ cÊu toµn bé nÒn kinh tÕ .
Sè lîng doanh nghiÖp trong khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n t¨ng
nhanh, vµ chiÕm sè lîng lín trong tæng sè doanh nghiÖp cña c¶
níc thÓ hiªn qua b¶ng sau:
9
Sè doanh nghiÖp cã t¹i thêi ®iÓm 1/1
N¨m 2001 N¨m 2002 N¨m 2003
- Tæng sè doanh 39.762 51.057 62.892

nghiÖp
5.531 5.067 5.033
+ Doanh nghiÖp nhµ
níc 32.702 43.993 55.555
+ Doanh nghiÖp
ngoµi quèc doanh,
trong ®ã:
3.187 3.614 4.112
- Hîp t¸c x·
18.226 22.554 24.818
- Doanh nghiÖp t
nh©n 10.489 16.189 23.587
+ C«ng ty t nh©n 800 1.636 3.038
+ C«ng ty cæ phÇn 1.529 1.997 2.304
+ Doanh nghiÖp cã
vèn ®Çu t níc ngoµi
Trong khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n , tèc ®é t¨ng trëng b×nh
qu©n hµng n¨m cña çc doanh nghiÖp t nh©n kh¶ dÜ h¬n c¶:
chung khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n 7,2% (trong ®ã doanh
nghiÖp t nh©n 8,5% ; Cty TNHH ; Cty cæ phÇn 6,1% ; hé ç thÓ
7,2%).
2. Trªn gi¸c ®é tæng cÇu .
Theo tÝnh to¸n cña çc nhµ thèng kª , ®Ó t¨ng trëng 1% GDP
cña ViÖt Nam cÇn t¨ng trëng tiªu dïng 2,1 ®Õn 2,2% (kÓ c¶ tiªu
dïng cho s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cho ®êi sèng ). Khu vùc kinh tÕ t
b¶n t nh©n ph¸t triÓn sÏ lµm tæng cÇu t¨ng nhanh , thùc hiÖn
®îc chñ tr¬ng kÝch cÇu cña Nhµ níc do më réng s¶n xuÊt lµm
cho nhu cÇu çc yÕu tè ®Çu vµo gia t¨ng , ®ång thêi thu nhËp
cña ngêi lao ®éng t¨ng do s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ sè lao ®éng
10
®îc huy ®éng vµo lµm t¨ng thªm . §©y chñ yÕu lµ tÇng líp cã
thu nhËp thÊp nªn tû lÖ tiªu dïng cËn biªn (MPC) lín , tû lÖ tiªt
kiªm cËn biªn (MPS)nhá h¬n so víi tÇng líp cã thu nhËp cao .
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n t¨ng
rÊt nhanh vÒ mÆt sè lîng , nhiÒu doanh nghiÖp ®îc h×nh
thµnh v× thÕ viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ víi nhiÒu mÆt hµng trë
nªn rÊt ®a d¹ng vµ phong phó . ViÖc tiªu dïng cña ngêi d©n
còng nh cña çc doanh nghiÖp t¨ng nhanh râ rÖt , doanh nghiÖp
th× cÇn sö dông nhiÒu nguyªn vËt liÖu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ,
ngêi tiªu dïng do nhu cÇu ®êi sèng ngµy cµng cao , kÌm theo
mÆt hµng trë nªn phong phó ®a d¹ng cho nªn møc tiªu dïng cña
toµn x· héi t¨ng rÊt nhanh v× thÕ xÐt trªn gi¸c ®é tæng cÇu th×
khu vùc kinh tÐ t nh©n ®· ®ãng vai trß rÊt quan träng trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
ii. T¹o viÖc lµm vµ xo¸ ®ãi g¶m nghÌo.
1. T¹o viÖc lµm.
Tõ n¨m 1996 ®Õn nay , sè lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc
kinh tÕ t b¶n t nh©n chØ gi¶m trong n¨m 1997 , cßn l¹i ®Òu
t¨ng .
Thêi ®iÓm 31-12-2000 sè lîng lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t
b¶n t nh©n lµ 4.643.844 ngêi , chiÕm 12%tæng sè lao ®éng x·
héi ,b»ng 1,3 lÇn tæng sè viÖc lµm trong khu vùc kinh tÕ nhµ n-
íc .Lao ®éng cña hé kinh doanh ç thÓ lµ 3.802.057 ngêi , cña
çc doanh nghiÖp t nh©n lµ 841.787 ngêi .
Sù gia t¨ng cña çc doanh nghiÖp tû lÖ thuËn víi sù gia t¨ng vÒ
sè lîng lao ®éng phï hîp víi tr×nh ®é kü thuËt cña lao ®éng ,
viÖc sö dông lao ®éng t¹i chç cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n
®· gi¶m bít kh©u gi¶i quyÕt n¬i ¨n ë , çc ®iÒu kiÖn c¬ së h¹
tÇng kh¸c nh ph¬ng tiÖn giao th«ng , trêng häc tr¹m x¸…. , t×nh
tr¹ng thÊt nghiÖp d· gi¶m dÇn .
11
Trong 5 n¨m 1996-2000 lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t b¶n t
nh©n t¨ng thªm 778.681 ngêi (t¨ng 20,4%). Trong ®ã sè lao
®éng trong çc doang nghiÖp t nh©n t¨ng thªm 487.459 ngêi
(t¨ng 237,57%); sè lao ®éng ë hé kinh doanh ç thÓ t¨ng thªm
292.222 ngêi (t¨ng 8,29%). Sè lao ®éng qua thùc tÕ kh¶o s¸t ë
hé kinh doanh ç thÓ lín h¬n nhiÒu so víi sè ®¨ng ký v× nhiÒu
hé gia ®×nh chñ yÕu sö dông sè lao ®éng trong dßng hä , lao
®éng mang tÝnh thêi vô vµ lao ®éng n«ng nhµn kh«ng thÓ hiÖn
trong b¸o ço thèng kª. T×nh h×nh thu hót lao ®éng trong
nh÷ng n¨m qua thÓ hiÖn rÊt râ rÖt qua b¶ng :
T×nh h×nh thu hót lao ®éng trongkhu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n
trong nh÷ng n¨m qua. (tÝnh ®Õn thêi ®iÓm 31-12 hµng n¨m)
1996 1997 1998 1999 2000
Lao ®éng (ngêi) 3.865.1 3.666.9 3.816.9 4.097.45 4.643.84

63 42 42 5 4
Tèc ®é ph¸t triÓn liªn 1 94, 104, 107,3 113,33

hoµn(%) 00 87 09 5
Tèc ®é t¨ng liªn -5, 4,0 7,3 13,33

hoµn(%) 13 9 5
% trong tæng lao ®éng 11 10, 10, 10, 12,0

x· héi ,2 3 3 9
C«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt ngµy cµng ®îc c¶i thiªn vµ
n©ng cao , d©y truyÒn s¶n xu©t ngµy cµng hiÖn ®¹i , ®ßi hái
ë c«ng nh©n mét tr×nh ®é tay nghÒ phï hîp víi ®iÒu kiÖn lµm
viÖc, chÝnh v× thÕ qu¸ tr×nh ®µo t¹o tay nghÒ ®îc ®a lªn vÞ
trÝ hµng ®Çu .HiÖn nay ,tr×nh ®é tay nghÒ cña c«ng nh©n ®îc
n©ng cao râ rÖt , bªn c¹nh ®ã viÖc x©y dùng chiÕn lîc vµ ch-
¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®µo t¹o nghÒ ®îc h×nh thµnh ,nh viÖc
x©y dùng chiÕn lîc vµ ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®µo t¹o nghÒ
®Õn n¨m 2005vµ 2010.Trong ®ã cÇn chó träng ®µo t¹o c«ng
nh©n kü thuËt lµnh nghÒ vµ c«ng nh©n tr×nh ®é cao cho khu
vùc KTTN. MÆt kh¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ®µo t¹o tay nghÒ cho ngêi
12
lao ®éng thuËn lîi h¬n so víi çckhu vùc kinh tÕ kh¸c, hÇu hÕt
®îc ®µo t¹o t¹i chç, th«ng qua kÌm cÆp cña ngêi nhµ ®· cã tay
nghÒ. Chi phÝ cho ®µo t¹o kh«ng ®¸ng kÓ, ®ång thêi qua
truyÒn nghÒ nh vËy sÏ duy tr× ®îc nh÷ng lµng nghÒ truyÒn
thèng, gãp phÇn cïng x· héi d¹y nghÒ mµ chi phÝ chung cña x·
héi (kÓ c¶ chi phÝ cña t nh©n vµ nhµ níc ) kh«ng ®¸ng kÓ .
ViÖc t¹o ra hiÒu chç lµm viÖc míi ®· gãp phÇn thu hót nhiÒu lao
®éng trong x· héi, nhÊt lµ sè ngêi trÎ tuæi hµng n¨m ®Õn tuæi
lao ®éng cha cã viÖc lµm, gi¶i quyÕt sè d«i d tõ c¬ quan, doanh
nghiÖp nhµ níc do tinh gi¶m biªn chÕ vµ gi¶i thÓ.
2. Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.
Khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc
xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n ë khu vùc
thµnh thÞ vµ n«ng th«n . Theo thùc tÕ kh¶o s¸t, thu nhËp cña
ngêi lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n thêng cã møc
t¬ng hoÆc cao h¬n thu nhËp cña lao ®éng trång lóa ë n«ng
th«n cïng ®Þa bµn.
Ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n gãp phÇn rÊt quan
träng ®Ó t¹o ra viÖc lµm t¹i chç cho gia ®×nh vµ ®Þa ph¬ng ,
®em l¹i thu nhËp cho ngêi lao ®éng. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra
doanh nghiÖp n¨m 2000 cña Tæng côc Thèng Kª , møc thu nhËp
trung b×nh 1th¸ng/ 1 lao ®éng (1000 ®)cña çc doanh nghiÖp
nãi chung lµ: 1041,1; DNNN lµ 1048,2; DNt nh©n lµ 651,1; Cty
cæ phÇn lµ 993,0; TËp thÓ lµ 529,3; CtyTNHHlµ 801,8; DN cã
vèn dÇu t níc ngoµi lµ 1754,5.Møc thu nhËp cña khu vùc kinh tÕ
t b¶n t nh©n tuy thÊp h¬n çc DNNN nhng cao h¬n khu vùc kinh
tÕ tËp thÓ . Thu nhËp trung b×nh cña 1 lao ®éng trong khu vùc
kinh tÕ t b¶n t nh©n cao gÊp 2®Õn 3 lÇn so víi møc l¬ng c¬
b¶n cña Nhµ níc quy ®Þnh .
II. ®ãng gãp vµ huy ®éng çc nguån vèn trong x· héi nép ng©n s¸h nhµ
níc .
13
1. Huy ®éng çc nguån vèn trong x· héi sö dông vµo s¶n
xuÊt kinh doanh .
Trong 10 n¨m gÇn ®©y, vèn ®Çu t cña khu vùc t nh©n t¨ng
nhanh, chiÕm tû lÖ cao trong tæng vèn ®Çu t toµn x· héi. N¨m
1999 tæng vèn ®Çu t khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®¹t 31.542
tû ®ång chiÕm 24,05%; n¨m 2000 ®¹t 35.894 tû ®ång, t¨ng
13,8% so víi n¨m 1999, chiÕm 24,31% tæng vèn ®Çu t toµn x·
héi.
N¨m 2000 vèn ®Çu t cña hé kinh doanh ç thÓ ®¹t 29.267 tû
®ång, chiÕm 19,82% tæng vèn ®Çu t toµn x· héi; vèn ®Çu t
ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp t nh©n ®¹t 6.627 tû ®ång, chiÕm
4,49% tæng vèn ®Çu t toµn x· héi.
Tæng vèn sö dông thùc tÕ cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n
t¨ng nhanh. §èi víi çc doanh nghiÖp t nh©n n¨m 1999 lµ 79.493
tû ®ång, n¨m 2000lµ 110.071 tû ®ång, t¨ng 38,5%. Çc ®Þa
ph¬ng t¨ng m¹nh vèn sö dông thùc tÕ cña doanh nghiÖp lµ Hµ
Néi tõ 10.164 tû ®ång (n¨m1999) t¨ng lªn 16.573 tû ®ång
(n¨m2000), t¨ng 63,05%; t¬ng øng ë thµnh phè Hå ChÝ Minh tõ
36.954 tû ®ång t¨ng lªn 52.353 tû ®ång, t¨ng 41,67%…
Trong hai n¨m 2001-2002, sau khi cã luËt doanh nghiÖp ra

®êi, sè doanh nghiÖp t nh©n ra ®êi 35.440,víi sè vèn ®¨ng ký
®¹t 40.455 tû ®ång, nhiÒu h¬n sè doanh nghiÖp t nh©n ®îc
thµnh lËp trong 5 n¨m tríc céng l¹i .
N¨m 2003 , khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n cã bíc ph¸t triÓn
m¹nh mÏ. Khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n chiÕm 26,7% tæng vèn
®Çu t ph¸t triÓn, hÇu hÕt gi¸ trÞ n«ng nghiÖp, chiÕm 25,5% gi¸
trÞ c«ng nghiÖp, phÇn lín gi¸ trÞ dÞch vô, 48% kim ng¹ch xuÊt
khÈu.
2. §ãng gãp phÇn lín vµo ng©n s¸ch nhµ níc.
14
Víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t
nh©n ®· ®ãng gãp rÊt lín vµo sù ph¸t triÓn cña ®¸t níc, víi sè
vèn huy ®éng lín trong toµn x· héi, khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n
®· ®ãng gãp ngµy cµng t¨ng vµo ng©n s¸ch nhµ níc
N¨m 2000 nép ®îc 5.900 tû ®ång, íc tÝnh chiÕm 7,3%tæng

thu ng©n s¸ch t¨ng 12,5% so v¬2Ý n¨m 1999. §Õn n¨m 2001,
khu vùc doanh nghiÖp t nh©n
Nép ng©n s¸ch nhµ níc ®¹t trªn 11.075 tû ®ång, chiÕm
14,8%tæng thu ng©n s¸ch.
Qua sè liÖu cho chóng ta thÊy khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n
cã vai trß rÊt lín trong nguån thu ng©n s¸ch cña nhµ níc .Trong
n¨m 2001 chiÕm 14,8% trong tæng ng©n s¸ch nhµ níc víi tèc
®é ph¸t triÓn nhanh chong th× chØ trong mét vµi n¨m gÇn
®©y khu vùc kinh tÕ nµy sÏ thÓ hiÖn mét vÞ thÕ quan träng
trong c¬ cÊu nÒn kinh tÕ vµ lµ chç dùa v÷ng ch¾c trong qu¸
tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt níc trë thµnh mét níc c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸.
IV. thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ x· héi, chuyÓn dÞch
c¬ cÊu kinh tÕ.
1. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ.
Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· ®Æt ra nh÷ng yªu

cÇu míi thóc ®Èy hoµn thiÖn thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh h-
íng x· héi chñ nghÜa. §· xuÊt hiÖn nhiÒu doanh nh©n kinh doanh
thµnh ®¹t, ®a doanh nghiÖp cña m×nh ph¸t triÓn, c¶i thiÖn ®îc
®êi sèng ngêi lao ®éng, ®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu cho x· héi,
®îc x· héi t«n vinh.
Tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh doanh cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t
nh©n ngµy cµng tiÕn bé h¬n, sè lîng hµng ho¸ tham gia xuÊt
khÈu ngµy cµng t¨ng. NhiÒu s¶n phÈm cña khu vùc kinh tÕ t b¶n
t nh©n ®îc xuÊt khÈu uû th¸c qua doanh nghiÖp nhµ níc vµ
15
doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. Khu vùc kinh tÕ t b¶n t
nh©n cßn tham gia nhiÒu c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
hµng xuÊt khÈu. XuÊt khÈu trùc tiÕp cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t
nh©n ®Õn nay ®· t¨ng kh¸, 9 th¸ng ®Çu n¨m 2001 ®¹t
2.189.330.000 USD, trong ®ã çc c«ng ty cæ phÇn ®¹t
1.606.489.900 USD, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ®¹t
211.900.000 USD (sè liÖu cña Tæng côc h¶i quan).
Çc doanh nghiÖp t nh©n ®· tham gia tÝch cùc vµo xuÊt
nhËp khÈu trùc tiÕp, ®Õn n¨m 2000 sè doanh nghiÖp t nh©n
tham gia xuÊt khÈu trùc tiÕp t¨ng lªn 16.200 doanh nghiÖp.
NhiÒu doanh nghiÖp t nh©n ®· xuÊt khÈu ®îc nh÷ng s¶n phÈm
tõ hµng thñ c«ng mü nghÖ, thùc phÈm chÕ biÕn (nh ç kh« ®i
NhËt B¶n, ç kho té ®i Mü…), ®Õn c¶ r¬m s¹ch lµ nh÷ng mÆt
hµng mµ çc doanh nghiÖp nhµ níc cha quan t©m ®Õn. V× thÕ
khu vùc ngoµi quèc doanh trong níc tõ chç chØ chiÕm 11% gi¸
trÞ xu©ts khÈu vµo n¨m 1997 nhng ®Õn quýI-2002 ®· t¨ng lªn
kho¶ng 31% (kh«ng tÝnh gi¸ trÞ xuÊt khÈu dÇu th«). Gýa trÞ
xuÊt khÈu tõ møc kho¶ng 5% ®· t¨ng lªn 24% trong çc thêi
®iÓm t¬ng øng (thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam sè 66 ngµy 3-6-
2002).
Çc doanh nghiÖp , c«ng ty ®¨ng ký s¶n xuÊt kinh doanh theo
ph¸p luËt vµ ®îc tù do s¶n xuÊt kinh doanh tù do chän mÆt
hµng s¶n xuÊt hay kinh doanh. ThÞ trêng ViÖt Nam víi sù ph¸t
triÓn nhanh chãng cña kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· t¹o ra m«i trêng
hîp t¸c trªn c¬ së 2 bªn cïng cã lîi vµ c¹nh tranh díi sù qu¶n lý
cña nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn phat triÓn nhanh chãng kinh tÕ ViÖt
Nam , hoµn thiÖn thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN.
2. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ .
Sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n gãp phÇn
thu hót ®îc nhiÒu lao ®éng ë n«ng th«n vµo çc ngµnh phi n«ng
nghiÖp, nhÊt lµ c«ng nghiÖp ®· gióp chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ
tõng ®Þa ph¬ng, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®©t n-
íc.
16
Khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n t¨ng vÒ sè lîng vµ kh¼ng ®Þnh
vÞ trÝ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ . NÕu nh tríc ®©y , kinh tÕ t
b¶n t nh©n kh«ng ®îc thõa nhËn, bÞ coi lµ ®èi tîng cña çch m¹ng
XHCN, ph¶i ®ù¬c c¶i t¹o xo¸ bá, víi t tëng nh thÕ trong giai ®o¹n
®ã kinh tÕ t b¶n t nh©n vÉn chua ®îc ph¸t triÓn mµ hÇu nh cßn
bÞ vïi dËp , kinh tÕ ®Êt níc víi sù hiÖn diÖn toµn bé bëi kinh tÕ tËp
thÓ víi c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp. Tõ ®êng
lèi ®æi míi (§¹i héi 6 cña §¶ng th¸ng 12.1986) kh¼ng ®Þnh x©y
dùng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc ta víi c¬ cÊu nhiÒu h×nh thøc së
h÷u, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tån t¹i l©u dµi th× kinh tÕ t b¶n t
nh©n ®ù¬c ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ, t¹o cho c¬ cÊu kinh tÕ cã xu
híng chuyÓn dÞch c©n b»ng gi÷a kinh tÕ t b¶n t nh©n víi kinh tÕ
tËp thÓ .
C¬ cÊu kinh tÕ cã xu híng chuyÓn dÞch c©n b»ng kh«ng chØ
thÓ hiÖn vÒ sè lîng gi÷a kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ kinh tÕ tËp thÓ ,
mµ cßn thÓ hiÖn rÊt râ trong sù ph¸t triÓn cña çc vïng l·nh thæ,
vµ gi÷a çc ngµnh. Çc doanh nghiÖp ®¨ng ký ho¹t ®éng chñ yÕu
trong lÜnh vùc kinh doanh th¬ng m¹i chiÕm 42% tæng sè doanh
nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng 31%, dÞch vô kh¸c 22%, n«ng
nghiÖp chØ chiÕm 5%.
Tr×nh ®é s¶n xuÊt cña khu vùc kinh tª t nh©n ngµy cµng tiÕn
bé , víi m¸y mãc trang thiÕt bÞ ngµy cµng hiÖn ®¹i v× thÕ s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra ngµy cµng nhiÒu, mÉu m· phong phó vµ chÊt l-
îng dÇn ®îc c¶i thiÖn.Tham gia tÝch cùc vµo xuÊt khÈu trùc tiÕp.
Ch¬ng III
Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n hiÖn nay
I. kinh tÕ t b¶n t nh©n t¨ng vÒ mÆt sè lîng.
1. Thêi kú tríc n¨m 1986.
§Êt níc thèng nhÊt, c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c¶i t¹o quan
hÖ s¶n xuÊt ®îc thùc hiÖn trªn ph¹m vi c¶ níc. KÕ ho¹ch 5 n¨m
17
1976-1980 ngoµi nhiÖm vô kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh, tiÕn
hµnh c¶i t¹o kinh tÕ miÒn Nam theo m« h×nh kinh tÕ miÒn B¾c.
TiÕp tôc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá
ë miÒn B¾c, ®ång thêi triÓn khai m¹nh mÏ ë miÒn Nam.
Nhng kinh tÕ t b¶n t nh©n vÉn tån t¹i, trong c«ng nghiÖp vÉn
cã trªn díi 60 v¹n ngêi s¶n xuÊt ç thÓ n¨m 1980:50,3v¹n; n¨m
1981: 55,1 v¹n; n¨m 1983:66,6 v¹n; n¨m 1984:64 v¹n; n¨m
1985:59,3 v¹n.
Sè lîng lao ®éng ho¹t ®éng trong kinh tÕ t b¶n t nh©n vÉn
chiÕm trªn 20%tæng sè lao ®éng ngµnh c«ng nghiÖp; n¨m1980:
22,3%;n¨m1984: 26%; n¨m 1985:23%;n¨m 1986: 23,2%.
Gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng nghiÖp do khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n t¹o
ra hµng n¨m chiÕm trªn díi 15% gi¸ trÞ s¶n lîng toµn ngµnh c«ng
nghiÖp.
Nh÷ng ngêi kinh doanh th¬ng nghiÖp nh÷ng n¨m 1980còng ë

møc 60 v¹n. N¨m 1980:63,7 v¹n; n¨m 1985: 63,7 v¹n; n¨m 1986:
56,8 v¹n.
Nh÷ng sè liÖu trªn cho thÊy søc sèng cña kinh tÕ ç thÓ rÊt bÒn
bØ, sù hiÖn diÖn cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy trong suèt thêi gian
dµ nh mét tÊt yÕu kh¸ch quan, cÇn ph¶i biÕt sö dông mÆt tÝch
cùc cña nã lµm cho d©n giµu, níc m¹nh.
2. Thêi kú sau n¨m 1986.
Tõ ®êng lèi ®æi míi (®¹i héi VI cña §¶ng 12-1986) kh¼ng
®Þnh x©y dùng, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc ta víi c¬ cÊu nhiÒu
h×nh thøc së h÷u, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tån t¹i l©u dµi.
NghÞ quyÕt trung ¬ng kho¸ VI ghi râ:”ChÝnh sachs kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn cã ý nghÜa chiÕn lîc l©u dµi, cã tinh quy luËt tõ s¶n
xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt línXHXN vµ thÓ hiÖn tinh thÇn d©n chñ vÒ
kinh tÕ”, “T nh©n ®îc kinh doanh kh«ng h¹n chÕ vÒ quy m« ®Þa
18
bµn ho¹t ®éng trong nh÷ng ngµnh nghÒ mµ ph¸p luËt kh«ng
cÊm”.
Nhê cã chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ t b¶n t nh©n ®îc thõa nhËn
vµ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, ®ãng gãp tÝch cùc vµo ph¸t triÓn
kinh tÕ cña ®Êt níc.
Trong c«ng nghiÖp t nh©n ®· ®Çu t thªm vèn ®Ó më réng çc

c¬ së hiÖn cã, hoÆc x©y dùng thªm çc c¬ së míi. N¨m 1988 khu
vùc nµy ®Çu t thªm 80 tû ®ång, thµnh lËp thªm 17.000 c¬ së,
trong ®ã ç 46 xÝ nghiÖp t nh©n; 1.100 c¬ së tiÓu thñ c«ng
nghiÖp vµ h¬n 15.000 hé ç thÓ. N¨m 1989 sè vèn ®Çu t t¨ng
thªm 102 tû ®ång, sè xÝ nghiÖp t nh©n t¨ng gÊp 4 lÇn so víi n¨m
1988(tõ 318 xÝ nghiÖp t¨ng lªn 1.284 xÝ nghiÖp); hé tiÓu thñ
c«ng nghiÖp vµ ç thÓ tõ 31,85 v¹n lªn 33,33 v¹n, t¨ng 4,6%.
Trong hai n¨m 1990-1991 sè vèn t¨ng thªm mçi n¨m kho¶ng 100
tû ®ång. N¨m 1989 thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n thu hót
thªm 39,5 ngh×n lao déng .
N¨m 1990 ®· ban hµnh LuËt c«ng ty vµ luËt doanh nghiÖp, ®·

t¹o ®éng lùc cho khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n tiÕp tôc ph¸t
triÓn. N¨m 1991 so víi n¨m 1990 t¨ng thªm 4.000 c¬ së vµ lao
®éng t¨ng thªm 10 ngh×n ngêi. Tû träng gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng
nghiÖp khu vùc t nh©n, ç thÓ chiÕm trong gi¸ trÞ tæng s¶n lîng
toµn ngµnh c«ng nghiÖp t¨ng kh¸ nhanh n¨m 1986 lµ:15,6% th×
®Õn n¨m 1990 lµ:26,5%.
Trong giao th«ng vËn t¶i, n¨m 1990 cã 97.194 hé t nh©n ç thÓ
lµm dÞch vô vËn t¶i. Tæng sè lao ®éng vËn t¶i 138,5 ngh×n ng-
êi. N¨m 1990 thùc hiÖn vËn chuyÓn 16,6 triÖu tÊn hµng ho¸
chiÕm 36,3%khèi lîng vËn chuyÓn hµng ho¸ cña tÊt c¶ çc thµnh
phÇn kinh tÕ vµ 165,3 triÖu lît hµnh kh¸ch, chiÕm 28,6% khèi lîng
vËn chuyÓn hµnh kh¸ch toµn ngµnh.
Trong th¬ng nghiÖp, lao ®éng cña thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t
nh©n ph¸t triÓn nhanh chãng: n¨m 1986: 64 v¹n ngêi; th× ®Õn
19
n¨m 1990 ®· t¨ng lªn 81,1 v¹n ngêi. Ngoµi ra cßn cã lùc lîng th-
¬ng nghiÖp kh«ng chuyªn tham gia ho¹t ®éng, n¨m 1990 cã
kho¶ng 16 v¹n ngêi.
Tû träng doanh sè b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô cña t nh©n trong

tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸ dÞch vô tiªu dïng x· héi ngµy cµng lín :
n¨m 1986:45,6%th× ®Õn n¨m 1990:66,9%; vµ n¨m 1991
®¹t:73,1%.
Sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n vÉn tiÕp tôc
trong nh÷ng n¨m 1991-1996, nhng trong 2 n¨m 1997- 1998 tèc
®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ t b¶n t nh©n chËm l¹i do khñng ho¶ng
tµi chÝnh khu vùc , sè hé kinh doanh ç thÓ n¨m 1997 gi¶m, sè
doanh nghiÖp n¨m 1998 gi¶m.
N¨m 1999 LuËt doanh nghiÖp ®îc quèc héi th«ng qua vµ n¨m
2000 ban hµnh LuËt doanh nghiÖp (thay cho LuËt C«ng ty vµ LuËt
doanh nghiÖÿt nh©n tríc ®©y). §¹o luËt nµy ®i vµo cuéc sèng
rÊt nhanh, t¹o ra bíc ph¸t triÓn ®ét biÕn cña kinh tÕ t nh©n,
®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp t nh©n tõ n¨m 2000 ®Õn nay. Theo
tæng côc thèng kª, ®Õn cuèi n¨m 2000 c¶ níc cã kho¶ng 59.473
doanh nghiÖp t nh©n víi sè vèn 52.000 tû ®ång, sö dông
600.000 lao ®éng vµ ®ãng gãp 7,6%GDP. Sù t¨ng trëng m¹nh mÏ
nµy chñ yÕu lµ do m«i trêng kinh doanh cña kinh tÕ t b¶n t nh©n
®· ®îc c¶i thiÖn mét çch c¬ b¶n, LuËt Doanh nghiÖp vµ çc
nghÞ ®Þnh sè 57 vµ 44 cã vai trß quan träng nhÊt, t¹o ra nh÷ng
bíc ngoÆt ph¶ triÓn. Sè doanh nghiÖp thµnh lËp trong vßng mét
n¨m sau khi cã luËt doanh nghiÖp n¨m 2000 t¬ng ®¬ng víi sè l-
îng doanh nghiÖp cña 5n¨m tríc ®©y.
II. Ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n theo ngµnh nghÒ tæ chøc kinh doanh.
1. Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp.
Cïng víi sù ®æi míi trong kinh tÕ hîp t¸c, çc LuËt §Çu t níc
ngoµi, LuËt §Çu t trong níc, LuËt Th¬ng m¹i th«ng qua vµo ®Çu
20
nh÷ng n¨m 90 ®· t¸c ®éng rÊt m¹nh vµo khu vùc n«ng nghiÖp,
tíi hµng triÖu n«ng d©n ViÖt Nam. Kinh tÕ hé gia ®×nh n«ng
d©n, kinh tÕ trang tr¹i, çc doanh nghiÖp võa vµ nhá ho¹t ®éng
cã tÝnh chÊt c«ng nghiÖp ë n«ng th«n (ngµnh nghÒ truyÒn
thèng, çc doanh nghiÖp x©y dùng, dÞch vô…) ph¸t triÓn rÊt
m¹nh, t¹o nªn sù thay ®æi to lín bé mÆt cña nhiÌu vïng n«ng
th«n. NÕu nh n¨m 1990, sè kîng çc hé ç thÓ cã kho¶ng trªn 9,4
triÖu hé th× ®Õn n¨m 1995 ®· lªn tíi 11.974.595 hé ho¹t ®éng
trªn gÇn 9.000 x· trong kh¾p 7 vïng sinh th¸i. Trong ®ã, sè hé
n«ng nghiÖp lµ 9.528.896 hé ( chiÕm 79,58%); hé l©m nghiÖp
18.156 hé (0,15%); hé thuû s¶n:229.909 hé (1,92%); hé c«ng
nghiÖp:160.370 hé (1,34%); hé x©y dùng: 31.914 hé (0,27%); hé
th¬ng nghiÖp: 384.272 hé (3,21%); hé dÞch vô:14.156 hé
(1,18%); hé kh¸c:1.479.341 hé (12,35%). Trong sè çc hé ®ã,
nhãm hé n«ng nghiÖp chiÕm tû träng lín nhÊt(79,58%), nÕu hiÓu
n«ng nghiÖp theo nghÜa réng- bao gåm c¶ n«ng l©m ng nghiÖp
th× hÞ« n«ng nghiÖp cßn chiÕm tû träng lín h¬n n÷a:81,65%,
nÕu xet theo c¬ cÊu h×nh thµnh phÇn th× sè hé x· viªn lµ
7.078.179 hé (59,11%); hé ç thÓ lµ 3.333.788 hé (27,84%); hé
n«ng d©n chuyªn lµm thuª lÇ 672.319 hé (5,61%). CÇn lu ý lµ hé
x· viªn nãi ë ®©y ®· lµ hé kinh tÕ tù chñ, hä cã quyÒn sö dông
ruéng ®Êt mµ Nhµ níc giao cho hä l©u dµi 9víi 5 quyÒn theo LuËt
§Êt ®ai), hä tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ trong trång
trät vµ ch¨n nu«i do hä tæ chøc, HTX chØ hç trî mét sè kh©u
dÞch vô, do ®ã, trªn thùc tÕ lµ hé ç thÓ.
Nh vËy, trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp sè hé t nh©n, ç thÓ

chiÕm tû träng lín 81,65%. §©y thùc sù lµ lùc lîng kinh tÕ m¹nh
thÓ hiÖn trªn çc mÆt sau ®©y:
-ChØ trong thêi gian ng¾n, çc hé n«ng d©n ®· mua s¾m rÊt
nhiÒu trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, t¨ng cêng c¬ së vËt chÊt kü thuËt
cho n«ng nghiÖp lªn mét bíc: çc hé n«ng d©n s¾m thªm ®îc
109.483 m¸y ph¸t ®iÖn, 9.088 ®éng c¬ ®iÖn, 36.011 ®éng c¬
ch¹y x¨ng, 97.808 m¸y tuèt lóa, 28.643 m¸y kÐo lín , 75.286 m¸y
21
kÐo nhá, 537.809 m¸y b¬m, 106.305 m¸y xay, 15.157 m¸y
nghiÒn thøc ¨n gia sóc, 11.392 m¸y ca. NÕu kÓ thªm nh÷ng
®ãng gãp cña n«ng d©n vµo x©y dùng ®êng ®iÖn, ®êng, trêng
tr¹m th× rÊt lín.
- Còng chØ trong thêi gian kh«ng l©u, theo b¸o ço cña Bé
N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n th× n«ng d©n níc ta ®· bá
vèn lËp trªn 110.000 trang tr¹i, trong ®ã riªng çc tØnh phÝa b¾c
67.000 trang trÞ. Trang tr¹i lµ nh÷ng tæ chøc kinh tÕ n»m trong
khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n nh»m ®a s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lªn
tr×nh dé s¶n xuÊt hµng ho¸; chñ trang tr¹i bá vèn ra kinh doanh
( sè vèn nµy kh¸ lín, theo ®iÒu tr cña Trêng ®¹i häc Kinh tÕ quèc
d©n ë thêi ®iÓm th¸ng 4-1999 th× vèn b×nh qu©n cña mét
trang trÞ lµ 291,43 triÖu ®ång- §¾c L¾c cao nhÊt 619,5 triÖu
®ång, Yªn B¸i thÊp nhÊt lµ 95.9 triÖu ®ång, chñ yÕu lµ vèn tù do
cã cña chñ trang tr¹i 91,03%). Çc trang trÞ ®· t¹o ra mét lîng
hµng ho¸ lín; trung b×nh mét trang tr¹i cung cÊp mét lîng gi¸ trÞ
hµng ho¸ lµ 91,449 triÖu ®ång, trong ®ã tû träng hµng ho¸ lµ
86,74%. Sè hµng ho¸ nµy chñ yÕu lµ n«ng s¶n, h¶i s¶n, mét sè
nhá lµ s¶n phÈm ch¨n nu«i. Kinh tÕ trang tr¹i ®· gãp phÇn thóc
®Èy nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp ViÖt Nam lªn kinh tÕ hµng ho¸,
gi¶i quyÕt nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ngêi lao
®éng .
Cã thÓ nãi, khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong n«ng nghiÖp
thêi gian qua ®· gãp phÇn xøng ®¸ng vµo thµnh tÝch cña ngµnh
n«ng nghiÖp nãi chung: t¹o ra ¼ tæng s¶n lîng cña ViÖt Nam, vµ
30% kim ng¹ch hµng xuÊt khÈu9 bao gåm c¶ thuû s¶n).
2. Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp .
Víi c¬ chÕ míi, khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n còng th©m nhËp
m¹nh mÏ vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp. Toµn bé khu vùc kinh tÕ t
b¶n t nh©n trong c«ng nghiÖp (bao gåm çc doanh nghiÖp hé gia
®×nh, çc doanh nghiÖp võa vµ nhá trong níc, çc doanh nghiÖp
cã vèn ®Çu t níc ngoµi) ®· ®ua phÇn ®ãng gãp vµo s¶n lîng
22
c«ng nghiÖp c¶ níc tõ 375 n¨m 1990 lªn 58% n¨m 2000, trong ®ã
®ãng gãp quan träng nhÊt lµ çc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc
ngoµi trong lÜnh vùc dÇu khÝ vµ lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ t¹o
(khu vùc t nh©n trong níc n¨m 2000 chiÕm 22,7%, khu vùc ®Çu
t níc ngoµi chiÕm 35,25). Khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong níc
mµ ®Æc biÖt lµ çc doanh nghiÖp hé gia ®×nh cã vai trß rÊt
quan träng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ t¹o. N¨m 1999 cã
600.000 doanh nghiÖp hé gia ®×nh nhá ho¹t ®éng trong lÜnh
vùc c«ng nghiÖp chÕ t¹o, chiÕm ¼ sè doanh nghiÖp rÊt nhá,
®ãng gãp 285 gi¸ trÞ gia t¨ng trong c«ng nghiÖp chÕ t¹o. Ngoµi
ra cßn 5600 doanh nghiÖp võa vµ nhá còng ho¹t ®éng trong
ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ t¹o ra 10% GDP cña ngµnh c«ng
nghiÖp nµy. Vai trß cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong c«ng
nghiÖp sÏ cßn t¨ng h¬n n÷a v× nh÷ng ®æi míi trong thÓ chÕ rÊt
m¹nh víi nh÷ng bé luËt míi ra ®êi tõ n¨m 1998 ®Õn nay, nhÊt lµ
LuËt Doanh nghiÖp míi ®îc phª chuÈn n¨m 1999 vµ cã hiÖu lùc
thùc hiÖn tõ n¨m 2000, kÌm theo viÖc b·i bá h¬n 100 lo¹i giÊy
phÐp kinh doanh g©y phiÒn hµ, c¶n trë; LuËt §Çu t níc ngoµi
còng ®îc söa ®æi víi nh÷ng thuËn lîi míi cho çc nhµ ®Çu t …
Riªng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, sù ph¸t triÓn
cña khu vùc kinh tÐ t nh©n trong ho¹t ®éng c«ng nghiÖp (bao
gåm c¶ tiÓu, thñ c«ng nghiÖp) còng ph¸t triÓn rÊt m¹nh vµ ®ãng
gãp lín vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung, kinh tÕ n«ng nghiÖp,
n«ng th«n nãi riªng. Theo sè liÖu cña Tæng Côc Thèng kª vµ cña
mét sè c¬ quan chøc n¨ng, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, trong
n«ng th«n c¶ níc cã kho¶ng tõ 18% ®Õn 20% sè hé n«ng d©n
tham gia ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp, trong ®ã mét nöa lµ ho¹t
®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ x©y
dùng thuéc kinh tÕ t b¶n t nh©n, ç thÓ vµ hé gia ®×nh (mµ vÒ
c¬ b¶n chóng ta cã thÓ xÕp vµo khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n0.
Theo b¸o ço cña héi nghÞ nhãm t vÊn çc nhf tµi trî ch ViÖt Nam
(n¨m1998) th× khu vùc t nh©n trong n«ng th«n c¶ níc hiÖn cã
kho¶ng 24.000 doanh nghiÖp vµ tæ hîp s¶n xuÊt kinh doanh,
23
trong ®ã cã 33% lµ çc doanh nghiÖp, tæ hîp t nh©n trong lÜnh
vùc c«ng nghiÖp vµ tiªu thñ c«ng nghiÖp.
3. Trong lÜnh vùc th¬ng m¹i vµ dÞch vô .
§©y lµ lÜnh vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ho¹t ®éng s«i næi, ngµy
cµng lÊn ¸t khu vùc quèc doanh. Sè lîng t¨ng lªn nhanh chãng: n¨m
1986 cã56,8 v¹n hé, n¨m 1987 ®· lµ 64 v¹n hé , n¨m 1988 lµ 71,9
v¹n hé, n¨m 1989 lµ 81,1 v¹n hé vµ 16 v¹n hé kinh doanh kh«ng
chuyªn nghiÖp, n¨m 1995 lµ 94 v¹n hé. T th¬ng vµ hé ç thÓ ngµy
cµng ®ãng vai trß quan träng trong viÖc lu chuyÓn hµng ho¸ vµ
dÞch vô : n¨m 1987, khu vùc nµy ®¶m nhËn tæng møc b¸n lÎ hµng
ho¸ vµ dÞch vô tiªu dïng x· héi lµ 59%, n¨m 1988 lµ 59.6%, n¨m
1989lµ 66,9%, n¨m 1990 lµ 69,6%, n¨m 1991lµ74,9%.
Trong lÜnh vùc th¬ng m¹i dÞch vô , cßn ph¶i kÓ ®Õn vai trß
cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong xuÊt nhËp khÈu. Tû träng
cña khu vùc doanh nghiÖp t nh©n trong níc trong gi¸ trÞ xuÊt
khÈu kh«ng kÓ dÇu löa ®· t¨ng tõ 125 trong n¨m 1997 lªn 22%
vµo gi÷a n¨m 2000 vµ tû träng trong gi¸ trÞ nhËp khÈu ®· t¨ng tõ
4% lªn tíi 16%. NÕu tÝnh c¶ doanh nghiÖp ®Çu t níc ngoµi th×
khu vùc doanh nghiÖp t nh©n ®· ®ãng gãp trong xuÊt khÈu lµ
35% n¨m 1997 vµ 54%gi÷a n¨m 2000.
4. Trong xÊy dùng kÕt cÊu h¹ tÇng.
Víi chiÕn lîc phat triÓn khinh tÕ – x· héi 10 n¨m, Chnhs phñ ®·
®Ò ra ch¬ng tr×nh víi rÊt nhiÒu k× väng vÒ x©y dùng kÕt cÊu
h¹ tÇng, bao gåm nh÷ng ch¬ng tr×nh lín vÒ ph¸t triÓn ®êng
s¾t, ®êng bé víi hÖ thèng cÇu qua s«ng, ®êng hµng kh«ng vÐi
hÖ thèng çc s©n bay quèc tÕ vµ néi ®Þa. KÕt cÊu h¹ tÇng cã vÞ
trÝ quan träng trong viÖc thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ vµ gi¶i
quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi nhng ®Ó cã hÖ thèng kÕt cÊu h¹
tÇng ph¸t triÓn nh kÕ ho¹ch cña ChÝnh phñ th× cÇn cã nguån
vèn rÊt lín mµ nÕu chØ Nhµ níc th× kh«ng ®ñ søc thùc hiÖn.
Nh÷ng chØ sè sau ®©y cho thÊy râ ®iÒu nµy: sè vèn ®Çu t cho
24
ngµnh n¨ng lîng hµng n¨m xÊp xØ 2-2,5 tû USD, trong ®ã ngµnh
®iÖ dù kiÕn cÇn sè vèn ®Çu t trung b×nh hµng n¨m lµ 1,5-2 tû
USD mµ 52-58%dµnh cho s¶n xuÊt ®iÖn vµ 42-48% dµnh cho
truyÒn t¶i vµ ph©n phèi ®iÖn. V× kÕt cÊu h¹ tÇng ngµnh n¨ng l-
îng cña ViÖt Nam cßn l¹c hËu nªn ph¶i dµnh 5,3-5,5% GDP ®Çu t
cho lÜnh vùc nµy, gÊp h¬n 2 lÇn çc níc §«ng ¸. Víi ngµnh giao
th«ng vËn t¶i, nhu cÇu ®Çu t còng rÊt lín. Theo nghiªn cøu chiÕn
lîc giao th«ng vËn t¶i quèc gia ViÖt Nam th× sè vèn cÇn thiÕt ®Ó
®Çu t lµ 11,6 tû USD t¬ng ®¬ng kho¶ng 2,5%GDP tÝch luü. NÕu
tÝnh c¶ chØ tiªu b¶o dìng mµ Nhµ níc bá ra th× tæng sè vèn cÇn
thiÕt lµ 14,2 tûUSD, t¬ng ®¬ng 2,8% GDP tÝch luü trong thêi
gian 10 n¨m 2001-2010. ChØ víi 2 ngµnh nªu trªn, sè vèn hµng
n¨m cÇn thiÕt cho ®Çu t ®· lµ 3,4-3,5 tû USD, ®ã lµ cha kÓ
nh÷ng ngµnh kÕt cÊu h¹ tÇng kh¸c ( nh viÔn th«ng , níc s¹ch vµ
vÖ sinh …). Trong thËp kû tíi, nhu cÇu vèn sÏ rÊt lín, íc tÝnh
kho¶ng 6-7%GDP, t¬ng ®¬ng víi toµn bé ch¬ng tr×nh ®Çu t
c«ng tríc ®©y. V× thÕ viÖc thu hót sù tham gia cña khu vùc kinh
tÕ t b¶n t nh©n lµ hÕt søc quan träng.
Trong lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng, ph¶i kÓ ®Õn hÖ thèng ®êng
n«ng th«n mµ nh÷ng n¨m qua khu vùc kinh tÕ hé n«ng d©n-
thùc chÊt lµ khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· ®ãng vai trß rÊt lín.
III. Ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n theo vïng, l·nh thæ.
Kinh tÕ t b¶n t nh©n ph©n bè kh«ng ®Òu gi÷a ®ång b»ng vµ

miÒn nói, gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. N¨m 1995, con sè thèng
kª cho thÊy : 55% doanh nghiÖp t nh©n ë ®ång b»ng s«ng Cöu
Long vµ miÒn §«ng Nam Bé; 18,1% ë ®ång b»ng s«ng Hång vµ
10,1% ë vïng Duyªn h¶i miÒn Trung. Trong ®ã çc tØnh phÝa
Nam th× chØ riªng thµnh phè Hå ChÝ Minh, tØnh B×nh D¬ng,
tØnh §ång Nai ®· chiÕm 63%. N¨m 1996 trong tæng sè 1.439.683
c¬ së KTTN(bao gåm 1.412.166 c¬ së cña ç nh©n vµ nhãm kinh
doanh, 17.535 DNTN vµ 6.883 CTTNHH) th× 24% tËp trung ë
®ång b»ng s«ng Cöu Long; 21% ë vïng ®ång b»ng s«ng Hång;
25
19% ë vïng §«ng Nam Bé; 13%ë vïng kh Bèn cò; 10% ë vïng
Duyªn h¶i miÒn T rung; 9% ë vïng nói vµ trung du B¾c bé vµ 4%
ë vïng T©y Nguyªn. N¨m 1997 trong tæng sè 25.002 c¬ së KTTN(
phÇn lín lµ DNTN) th× 18.728 c¬ së tËp trung ë miÒn Nam,
chiÕm 75% trong khi ë miÒn B¾c chØ cã 4.178DN, chiÕm 17%
vµ miÒn Trung cã 2087 c¬ së, chiÕm 8,3%. Riªng thnhf phè Hå
ChÝ Minh cã sè lîng 6304 DN, chiÕm 25%, b¨ng toµn bé sè DN
cña miÒn B¾c vµ miÒn Trung céng l¹i. N¨m 1998 çc con sè t¬ng
øng lµ: miÒn Nam chiÕm 73%, gÊp 3 lÇn sè lîng ë miÒn B¾c vµ
miÒn Trung céng l¹i 27%, thµnh phè Hå ChÝ Minh vÉn lµ ®Þa bµn
lín nhÊt 25%, Hµ Néi vµ miÒn Trung cã sè lîng t¬ng ®¬ng nhau
kho¶ng 8%.
Qua sè lÖu trªn chóng ta thÊy kinh tÕ t b¶n t nh©n ph©n bæ

kh«ng ®Òu gi÷a ç vïng l·nh thæ. Ph¸t triÓn m¹nh vµ tËp trung
nhiÒu nhÊt ë vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long 40%, ë ®ång b»ng
s«ng Hång lµ 33% vµ ë §«ng Nam Bé lµ 25%. Çc c«ng ty cæ
phÇn ph¸t triÓn m¹nh ë §«ng Nam Bé 54% ®ång b»ng s«ng
Hång23%.
IV. Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vèn, lao ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh.
1. Kinh tÕ t b¶n t nh©n.
- VÒ vèn s¶n xuÊt: Vèn cña doanh nghiÖp t¨ng nhanh c¶ vÒ

vèn ®¨ng ký kinh doanh , tæng vèn thùc tÕ sö dông vµ vèn
®Çu t ph¸t triÓn.
Tæng vèn ®¨ng ký cña çc lo¹i h×nh doanh nghiÖp t nh©n,
c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn tõ n¨m 1991 ®Õn
hÕt th¸ng 9 n¨m 2001 ®¹t 50.795,142 tû ®ång; n¨m 2000 t¨ng
87,5 lÇn so víi n¨m 1991. Trong ®ã doanh nghiÖp t nh©n ®¨ng
ký 11.470,175 tû ®ång chiÕm 22,85%; c«ng ty tr¸ch nhiªm h÷u
h¹n ®¨ng ký 29.064,160 tû ®ång chiÕm 57,22%; c«ng ty cæ
phÇn ®¨ng ký 10.260,770 tû ®ång, chiÕm 20,20%
26
Tæng vèn ®¨ng ký kinh doanh liªn tôc t¨ng cïng víi sè doanh
nghiÖp ®¨ng ký t¨ng. Sè vèn ®¨ng ký t¨ng tõ 13.000 tû ®ång
n¨m 2000 lªn 26.500 tû ®ång n¨m 2001; 4 th¸ng ®Çu n¨m 2002
vèn ®¨ng ký kinh doanh t¨ng thªm 8.767 tû ®ång.
TÝnh tõ khi cã LuËt doanh nghiÖp ®Õn hÕt th¸ng 4-2002 c¶ níc
cã trªn 41.000 doanh nghiÖp míi thµnh lËp víi tæng vèn ®¨ng ký
t¬ng ®¬ng 3,6 tû USD.
B×nh qu©n vèn ®¨ng ký cña mét doanh nghiÖp míi còng
kh«ng ngõng t¨ng lªn, tõ 900 triÖu ®ång n¨m 2000 lªn 1.300
triÖu ®ång n¨m 2001 vµ 1.500 triÖu ®ång vµo n¨m 2002. NÕu
tÝnh c¶ sè vèn ®iÒu chØnh bæ sung cña çc doanh nghiÖp th×
tæng sè vèn ®Çu t cña çc doanh nghiÖp t nh©n trong níc trong
h¬n 2 n¨m 2001-2002 ®¹t kho¶ng 60.000 tû ®ång, t¬ng ®¬ng 4
tû USD.
Tæng vèn thùc tÕ sö dông cña doanh nghiÖp còng t¨ng nhanh.
N¨m 2000 lµ 110.071 tû ®ång, t¨ng 38,46% so víi n¨m 1999;
trong ®ã cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n t¨ng 40%, doanh
nghiÖp t nh©n t¨ng 37,64%, c«ng ty cæ phÇn t¨ng 36,7%. N¨m
2000 khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· ®Çu t mua 20,3% cæ
phÇn cña doanh nghiÖp nhµ níc ®· cæ phÇn ho¸.
Tæng vèn ®Çu t ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp t nh©n t¨ng c¶
vÒ lîng vèn vµ tû träng trong tæng vèn ®Çu t ph¸t triÓn cña khu
vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ cña toµn x· héi. Tæng vèn ®Çu t
ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp t¨ng tõ 17,84% n¨m 1999 lªn
18,46% n¨m 2000; tû träng trong tæng vèn ®Çu t toµn x· héi tõ
4,29% n¨m 1999 lªn 4,49% n¨m 2000.
N¨m 2000, tæng vèn sö dông cña doanh nghiÖp t nh©n phi
n«ng nghiÖp lµ 173.862 tû ®ång, t¨ng 38,46% so víi n¨m 1999.
Vèn ®Çu t ph¸t triÓn cña khu vùc nµy n¨m 2000 lµ 17.981,6 tû,
t¨ng 16,53% so víi n¨m 1999. Trong ngµnh n«ng nghiÖp n¨m
2000 vèn ®¨ng ký kinh doanh t nh©n ®¹t 1.036 tû ®ång; vèn
27
®Çu t ph¸t triÓn cña hé gia ®×nh ®¹t 17.633 tû ®ång t¨ng 11%
so víi n¨m 1999.
-Lùc lîng lao ®éng cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n:
TÝnh tõ n¨m 1996 –2000 sè lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc
kinh tÕ t b¶n t nh©n phi n«ng nghiÖp trong çc n¨m ®Òu t¨ng
trõ n¨m 1997. So víi tæng sè lao ®éng toµn x· héi th× khu vùc
nµy chiÕm tû lÖ kho¶ng 11% qua çc n¨m, riªng n¨m 2000 lµ
12%. N¨m 2000, lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n, kÓ
c¶ khu vùc n«ng nghiÖp lµ 21.017.326 ngêi, chiÕm 56,3% lao
®éng cã viÖc lµm thêng xduyªn trong c¶ níc.
Trong çc ngµnh phi n«ng nghiÖp, sè lao ®éng khu vùc kinh tÕ
t b¶n t nh©n n¨m 2000 lµ 4.643.844 lao ®éng, t¨ng 20,12% so víi
n¨m 1996; b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 194.670 lao ®éng, t¨ng
4,75%/n¨m. Trong 4 n¨m tõ 1997 ®Õn n¨m 2000 riªng khu vùc
nµy thu hót thªm 997.019 lao ®éng, gÊp 6,6 lÇn so víi khu vùc
kinh tÕ nhµ níc.
N¨m 2000, lao ®éng khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ho¹t ®éng
trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp cã 16.373.482 ngêi, chiÕm 63,9%
tæng sè lao ®éng n«ng nghiÖp toµn quèc. Trong ®ã çc trang
tr¹i thu hót 363.048 lao ®éng, chiÕm 2,22%; çc doanh nghiÖp
n«ng nghiÖp thu hót 53.097 lao ®éng chiÕm 0,33%.
N¨m 2000, trong khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n çc ngµnh phi
n«ng nghiÖp, lao ®éng trong c«ng nghiÖp chiÕm tû träng cao
nhÊt. Lao ®éng trong c«ng nghiÖp cã 2.121.228 ngêi, chiÕm
45,67%; lao ®éng trong ngµnh th¬ng m¹i, dÞch vô 1.735.824 ng-
êi, chiÕm tû träng 37,37%; lao ®éng çc ngµnh kh¸c 786.729 ng-
êi, chiÕm 16,94%. TÝnh tõ n¨m 1996-2000, lao ®éng trong c«ng
nghiÖp t¨ng nhiÒu h¬n ngµnh th¬ng m¹i, dÞch vô. N¨m 2000 so
víi n¨m 1996 lao ®éng trong c«ng nghiÖp thªm ®îc 336.442 ngêi,
t¨ng 20,68%; trong khi lao ®éng th¬ng m¹i, dÞch vô thªm ®îc
271.476 ngêi. Lao ®éng c«ng nghiÖp ë doanh nghiÖp t nh©n
t¨ng nhanh h¬n ë hé kinh doanh ç thÓ; n¨m 2000 so víi n¨m
28
1996, lao ®éng c«ng nghiÖp ë doanh nghiÖp t¨ng 114,02%; lao
®éng c«ng nghiÖp ë hé kinh doanh ç thÓ chØ t¨ng ®îc 6,4%.
2. Kinh tÕ ç thÓ tiÓu chñ.
Hé kinh doanh ç thÓ cã sè lîng lín, ph¸t triÓn réng r·i tõ nhiÒu
n¨m nay. Sè hé kinh doanh ç thÓ phi n«ng nghiÖp tõ 1.498.611
hé n¨m 1992 t¨ng lªn 2.016.259 hé n¨m 1996. Tèc ®é t¨ng b×nh
qu©n 7,68%/n¨m mçi n¨m t¨ng b×nh qu©n 129.412 hé.
Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000 sè lîng hé kinh doanh ç thÓ t¨ng
chËm, ®Õn n¨m 2000 míi cã 2.137.731 hé, b×nh qu©n t¨ng
1,47%/n¨m, mçi n¨m t¨ng 30.300 hé ç thÓ phi n«ng nghiÖp. Hé
n«ng nghiÖp ngoµi hîp t¸c x· n¨m 2000 cã 7.656.165 hé. Tæng
céng n¨m 2000 cã 9.793.787 hé kinh doanh ç thÓ.
Trong c¬ cÊu ngµnh nghÒ ®Õn thêi ®iÓm ngµy 31-12-2000, hé

ç thÓ kinh doanh th¬ng m¹i, dÞch vô chiÕm tû träng
51,9%(1.109.293 hé); s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng
nghiÖp chiÕm tû träng 30,2%(645.801 hé), giao th«ng vËn t¶i
chiÕm 11,63%; x©y dùng 0,81%; çc ho¹t ®éng kh¸c chiÕm
5,46%.
Hé kinh doanh ç thÓ ph©n bè kh«ng ®Òu gi÷a çc ®Þa ph-
¬ng. §Õn thêi ®iÓm 31-12-2000, n¨m ®Þa ph¬ng cã sè hé
nhiÒu nhÊt lµ thµnh phè Hµ Néi :92.302 hé, Hµ T©y:97.180 hé,
Thanh Ho¸: 96.777 hé,thµnh phè Hå ChÝ Minh:184.463 hé, §ång
Th¸p:95.049 hé. Tæng céng lµ 565.771 hé chiÕm 26% c¶ níc.
N¨m ®Þa ph¬ng cã sè hé Ýt nhÊt lµ B¾c C¹n:4.454 hé, Hµ
Giang:7.575 hé, Lai Ch©u: 8.201 hé, Lµo Cai:9.029 hé, S¬n
La:9,325 hé. Tæng céng lµ 38.584 hé chØ chiÕm 1,8% c¶ níc.
Quy m« cña hé kinh doanh ç thÓ nãi chung rÊt nhá, sö dông
lao ®éng trong gia ®×nh lµ chÝnh, trung b×nh mçi hé cã 1-2 lao
®éng. Vèn kinh doanh Ýt. Ngo¹i lÖ, qua kh¶o s¸t thùc tÕ ë çc
29
thµnh phè lín, cã nhiÒu hé kinh doanh ç thÓ thuª ®Õn hµng
chôc thËm chÝ ®Õn hµng tr¨m lao ®éng.
Vèn cña hé kinh doanh ç thÓ n¨m 2000 lµ 29.267 tû ®ång t¨ng
12,93% so víi n¨m 1999. Vèn ®Çu t cña hé kinh doanh ç thÓ
n¨m 2000 chiÕm 81,54% trong tæng sè vèn ®Çu t cña khu vùc
kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ chiÕm 19,82% vèn ®Çu t toµn x· héi.
Tæng vèn dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña hé kinh doanh ç
thÓ lµ 63.668 tû ®ång, chiÕm 36,61% trong tæng sè vèn dïng
vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n.
ch¬ng IV
®¸nh gi¸ kinh tÕ t b¶n t nh©n
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng xhcn
I. Thµnh tùu ®¹t ®îc.
1. Kh¬i dËy vµ ph¸t huy tiÒm n¨ng cña mét bé phËn lín
d©n c.
MÆc dï ®îc chÝnh thøc thõa nhËn trong vßng 15 n¨m qua,
song kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· thÓ hiÖn ®îc vÞ trÝ cña nã trong
viÖc ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt cña ®Êt níc.
Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· thu hót nguån vèn
trong d©n c vµo s¶n xuÊt kinh doanh, tõ ®ã ®Èy m¹nh sù ph¸t
triÓn cña søc s¶n xuÊt x· héi. Víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t b¶n
t nh©n, nguån lùc trong d©n c ®îc huy ®éng vµo ®Çu t, tõ ®ã
30
thóc ®Èy søc s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n, trªn ®Þa
bµn thµnh phè Hµ Néi, trong giai ®o¹n 1990-1995 cã 2100
doanh nghiÖp t nh©n cã vèn ®¨ng ký lµ 1.039 tû ®ång, th×
trong giai ®o¹n 1996-2000, cã thªm 4559 doanh nghiÖp víi sè
vèn ®¨ng ký lµ 5517,5 tû ®ång. Trong giai ®o¹n 1996-2000,
tæng ®Çu t toµn x· héi trªn ®Þa bµn Hµ Néi lµ 66.268,1 tû
®ång, th× ®Çu t cña khu vùc t nh©n lµ 11.654 tû, chiÕm 18%.
§Õn nay Thµnh phè ®· cã kho¶ng 19.000 doanh nghiÖp ngoµi
quèc doanh ho¹t ®éng víi tæng sè vèn ®¨ng ký gÇn 27.000 tû
®ång.
T¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, ®Çu t cña thµnh phÇn kinh tÕ t
b¶n t nh©n còng t¨ng nhanh, n¨m 2000 ®Çu t cña thµnh phÇn
kinh tÕ t b¶n t nh©n chiÕm 14,2%, nhng 6 th¸ng ®Çu n¨m
2001, ®· t¨ng lªn 18,5% vèn ®Çu t toµn thµnh phè.
Ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm,
t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thÊt
nghiÖp trong x· héi. Trªn ®Þa bµn c¶ níc, thµnh phÇn kinh tÕ t
b¶n t nh©n cã tèc ®é t¨ng trëng viÖc lµm cao nhÊt.
Trong sè 2,5 triÖu lao ®éng ®ang lµm viÖc trªn ®Þa bµn
thµnh phè Hå ChÝ Minh, cã 74% lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ
t b¶n t nh©n vµ ç thÓ . Trªn ®Þa bµn Hµ Néi, sè lao ®éng lµm
viÖc trong thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n t¨ng lªn tõ 12.050
ngêi thêi kú 1990-1995 lªn 91.060 ngêi giai ®o¹n 1996-2000,
t¨ng 7,56 lÇn. HiÖn t¹i trªn ®Þa bµn Hµ Néi cã 115.000 lao ®éng
lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n.
Tæng s¶n phÈm trong níc cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n
t¨ng trëng liªn tôc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. N¨m 1996, GDP
khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®¹t 68.518 tû ®ång, ®Õn n¨m
2000 lªn 86.926 tû ®ång, t¨ng b×nh qu©n 6,12%/ n¨m. Trong
®ã GDP cña çc hé kinh doanh ç thÓ tõ 52,196 tû ®ång n¨m
1996 lªn 66.142 tû ®ång n¨m 200, t¨ng b×nh qu©n 6,11%/n¨m;
cña doanh nghiÖp t nh©n tõ 16.349 tû ®ång lªn 20.787 tû
31
®ång, t¨ng b×nh qu©n 6,18%/n¨m. Trong nh÷ng n¨m 2001-
2003 ®ãng gãp GDP cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n vÉn tiÕp
tôc t¨ng vµ gãp phÇn lín vµo sù thóc ®Èy t¨ng trëng nÒn kinh tÕ
. ThÓ hiÖn qua b¶ng sè liÖu:
§¬n vÞ %
2001 2002 2003
T¨ng trëng GDP 9,5 10,2 11,2
Theo thµnh phÇn kinh tÕ:
-Kinh tÕ nhµ níc 4,0 4,3 4,1
-Kinh tÕ t b¶n t nh©n 3,7 3,8 4,7
-Kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc 1,8 2,1 2,4

ngoµi
Tæng s¶n phÈm trong níc cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n
t¨ng rÊt râ rÖt nhat lµ n¨m 2003 võa qua thÓ hiÖn sù ®ãng gãp
ngµy cµng to lín vµo sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc.
2. Thóc ®Èy h×nh thµnh çc chñ thÓ kinh tÕ vµ ®æi míi
c¬ chÕ qu¶n lý theo híng thÞ trêng t¹o sù c¹nh tranh.
Víi chñ tru¬ng ®a d¹ng ho¸ çc thµnh phÇn kinh tÕ, bªn c¹nh
çc doanh nghiÖp Nhµ níc, sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn çc doanh
nghiÖp kinh tÕ t b¶n t nh©n t¹o ra m«i trêng ph¸t triÓn míi. Çc
doanh nghiÖp thuéc çc thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c vµ c¹nh tranh
víi nhau ®Ó ph¸t triÓn, lµm cho thÞ trêng ngµy cµng trë nªn s«i
næi. Sù c¹nh tranh lµnh m¹nh trong khu«n khæ cña ph¸p luËt, lµm
cho çc doanh nghiÖp phai t×m çch ®èi phã víi nh÷ng vÊn ®Ò
khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn
®Ò ®ã doanh nghiÖp ph¶i biÕt çch trang bÞ cho minh mét lùc l-
îng tèt víi nh÷ng çn bé c«ng nh©n cã tr×nh ®é cao. Ph¸t triÓn
kinh tÕ t b¶n t nh©n sÏ t¹o ra mét ®éi ngò nh÷ng nhµ doanh
32
nghiÖp theo ®óng nghÜa xña tõ nµy: n¨mng ®éng, nh¹y bÐn,
d¸m nghÜ dam lµm, s½n sµng chÞu mäi thö th¸ch cña thÞ trêng,
tù chÞu tr¸ch nhiÖm. Nh÷ng c¬ së kinh doanh cña khu vùc kinh
tÕ t b¶n t nh©n kh«ng nh÷ng lµ c¬ së thu hót lao ®éng, gi¶i
quyÕt viÖc lµm mµ cßn lµ nh÷ng lß luyÖn çn bé sau khi tèt
nghiÖp çc trêng. Cha bao giê trªn ®Êt níc ta l¹i xuÊt hiÖn nhiÒu
g¬ng mÆt çc nhµ doanh nghiÖp trÎ nh¹y bÐn vµ n¨ng ®éng nh
nh÷ng n¨m qua. §©y chÝnh lµ nguån cung cÊp ®éi ngò çn bé
cho mäi ngµnh, mäi cÊp.
II. Nh÷ng tån t¹i vµ yÕu kÐm.
Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc kinh tÕ t b¶n t nh©n còng
cßn mét sè h¹n chÕ, tån t¹i.
1. Qui m« nhá, n¨ng lùc vµ søc c¹nh tranh h¹n chÕ.
T×nh tr¹ng qui m« nhá bÐ lµ mét vÊn ®Ò c¶n trë rÊt lín tíi sù
ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n. Trung b×nh mçi hé
kinh doanh phi n«ng nghiÖp cã sè vèn kinh doanh lµ 29,78 triÖu
®ång, sö dông 1,78 lao ®éng; ®èi víi hé kinh doanh n«ng nghiÖp
còng cã qui m« nhá, sö dông lao ®éng gia ®×nh, mÆt b»ng canh
t¸c(mÆt ®Êt, mÆt níc) b×nh qu©n chØ 0.8ha/hé; trong ®ã çc
doanh nghiÖp th× sè doanh nghiÖp cã ®í 50 lao ®éng chiÕm
90,09%, b×nh qu©n vèn sö dông mét doanh nghiÖp chØ lµ 3,7 tû
®ång.
Møc ®é trang bÞ vèn/lao ®éng cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t

nh©n nh×n chung cßn qu¸ nhá bÐ; ®Æc biÖt lµ çc hé gia ®×nh
trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp míi cã11,39tr.®/lao ®éng;
trong khu vùc doanh nghiÖp c«ng nghiÖp cña kinh tÕ t b¶n t
nh©n còng míi cã 63,2 tr.®/lao ®éng. §a phÇn trong sè vèn cña
çc doanh nghiÖp bá ra lµ ®Ó thuª mÆt b»ng s¶n xuÊt, x©y
dùng nhµ xëng…Do ®ã, c¬ së kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó mua s¾m
m¸y mãc thiÕt bÞ, kü thuËt s¶n xuÊt l¹c hËu.
33
2. M¸y mãc, thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu vµ nguån nh©n lùc
h¹n chÕ.
Khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong
viÖc duy tr× hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh trong kho¶ng thêi
gian dµi ®¶m b¶o søc c¹nh tranh cÇn thiÕt, nhÊt lµ kh¶ n¨ng c¹nh
tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ, do m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ cßn
l¹c hËu mµ nguyªn nh©n s©u xa lµ do vÊn ®Ò vèn trong çc
doanh nghiÖp, vµ c«ng ty, trong ®iÒu kiÖn vèn qu¸ Ýt, chØ
nguyªn sè vèn doanh nghiÖp bá ra cho viÖc thuª mÆt b»ng s¶n
xuÊt x©y dùng nhµ xëng.. ®· lµm cho doanh nghiÖp kh«ng cã
®iÒu kiÖn ®Ó mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ, v× thÕ kü thuËt s¶n
xuÊt l¹c hËu.
HiÖn nay khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n tiÕp cËn víi nguån vèn
cña Ng©n hµng Nhµ níc cßn qu¸ Ýt. Theo b¸o ço cña Ng©n hµng
Nhµ níc sè 1227/NHNN-CSTT cho thÊy doanh sè cho vay cña çc
Ng©n hµng th¬ng m¹i ®èi víi khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n phi
n«ng nghiÖp míi chiÕm 15,7% trªn tæng sè cho vay cña ng©n
hµng (n¨m2000); 24,3%(6 th¸ng ®Çu n¨m 2001). Çc hé kinh
doanh ç thÓ (kh«ng kÓ hé n«ng d©n) ®îc vay chiÕm tû lÖ rÊt
thÊp, lai gi¶m tõ 2,75(n¨m 2000)xuèng cßn 2%tæng sè vèn vay
cña ng©n hµng(6 th¸ng ®Çu n¨m 2001). Do kh«ng tiÕp cËn ®îc
víi nguån vèn cña ng©n hµng nªn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n
ph¶i vay “nãng”cña d©n c, lµm gi¶m lîi nhuËn kinh doanh vµ kh¶
n¨ng n©ng çp m¸y mãc trang thiÕt bÞ lµ rÊt khã kh¨n.
MÆc dï d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng cña níc ta lµ rÊt lín, nh-
ng ®Ó kiÕm ®îc mét lao ®éng cã tr×nh ®é kü thuËt tay nghÒ
cao th× rÊt h¹n chÕ, bëi kh¶ n¨ng ®µo t¹o tay nghÒ cßn rÊt h¹n
chÕ vµ khæng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®ñ yªu cÇu
®èi víi mét lao ®éng cã tay nghÒ cao. V× thÕ, hÇu hÕt çc c«ng
nh©n cã tr×nh ®é tay nghÒ cao th× thêng t×m ®Õn çc c«ng ty
cña níc ngoµi, c«ng ty liªn doanh ®Ó lµm viÖc. T×nh tr¹ng khu
34
vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n cã nguån nh©n lùc h¹n chÕ lµ kh¸ phæ
biÕn.
3. ThiÕu mÆt b»ng s¶n xuÊt vµ mÆt b»ng s¶n xuÊt kh«ng
æn ®Þnh.
§a sè sè çc doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n

míi ®îc thµnh lËp trong mÊy n¨m gÇn ®©y, phÇn nhiÒu kh«ng cã
mÆt b»ng ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh nªn ph¶i sö dông mét phÇn
diÖn tÝch nhµ ë cña m×nh trong khu d©n c ®Ó lµm mÆt b»ng
s¶n xuÊt, g©y ¶nh hëng tíi m«i trêng sèng cña d©n c nh tiÕng
ån, « nhiÔm nguån níc, « nhiÔm kh«ng khÝ…NhiÒu doanh nghiÖp
ph¶i ®i thuª mÆt b»ng ®Ó s¶n xuÊt, kinh doanh,chi phÝ thuª
®Êt ph¶i tr¶ gi¸ cao h¬n nhiÒu lÇn so víi gi¸ qui ®Þnh cña nhµ n-
íc, dÉn ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt cao, tû suÊt lîi nhuËn thÊp. MÆt
kh¸c, do mÆt b»ng thuª cña çc hé d©n c trong thêi h¹n ng¾n
(hîp ®ång chØ kÐo dµi tõ 3 ®Õn 6 th¸ng v× çc hé thêng ®iÒu
chØnh gi¸ t¨ng lªn)nªn ngêi ®i thuª kh«ng gi¸m ®Çu t x©y dùng,
s¶n xuÊt kh«ng æn ®Þnh. Nhµ nëctung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng nªn
thu håi quÜ ®Êt ®· giao cho çc doanh nghiÖp nhµ níc, çc ®¬n
vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp nhng hiÖn vÉn cha sö dông, sö dông sai
môc ®Ých hoÆc sö dông kÐm hiÖu qu¶ cho çc doanh nghiÖp
thuéc khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n thuª víi gi¸ c¶ vµ thêi h¹n hîp
lý ®Ó hä yªn t©m ®Çu t x©y dùng nhµ xëng phôc vô co s¶n
xuÊt, kinh doanh.
4. ThiÕu thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm.
MÆc dï khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· ®îc sù khuyÕn khÝch

cña nhµ níc, nhng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña chóng cßn rÊt kÐm
®Æc biÖt lµ trªn thÞ trêng quèc tÕ. Do vèn Ýt nªn lµm ¨n còng
chØ ë quy m« nhá, lµm ®Õn ®©u ®ßi hái ph¶i tiªu thô s¶n phÈm
ngay ®Õn ®ã. NÕu tiªu thô s¶n phÈm chËm, hoÆc do bªn mua
thanh to¸n tiÒn chËm dÔ dÉn tíi t×nh tr¹ng ngõng trÖ s¶n xuÊt.
V× thÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm vµ yÕu tè æn ®Þnh trong kinh
doanh rÊt h¹n chÕ dÉn ®Õn thiÕu thÞ trêng tiªu thô.
35
YÕu tè ®Çu vµo cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cao, kÌm theo vÊn ®Ò
mÆt b»ng trong s¶n xuÊt kinh doanh lín…Lµm cho gi¸ thµnh s¶n
phÈm lín, søc c¹nh tranh cña çc doanh nghiÖp trªn thÞ trêng
gi¶m còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn thÞ trêng tiªu thô cña khu
vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ë ViÖt Nam cßn rÊt h¹n chÕ.
III. nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ.
1. LuËt ph¸p, chÝnh s¸ch c¬ chÕ qu¶n lý vÜ m«.
C¬ chÕ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n
cßn thiÕu ®ång bé vµ cha nhÊt qu¸n nªn cha cã mét khung khæ
ph¸p lý phï hîp cho kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¸t triÓn. Trong thùc
tÕ, çc v¨n b¶n ph¸p luËt vÉn cßn nhiÒu quy ®Þnh ph©n biÖt
®èi xö gi÷a çc doanh nghiÖp thuéc kinh tÕ Nhµ níc víi doanh
nghiÖp t nh©n, t¹o nªn sù c¹nh tranh kh«ng b×nh ®¼ng vµ lµm
cho t©m lý thiÕu tin tëng vÉn cßn tån t¹i trong çc chñ doanh
nghiÖp thuéc kinh tÕ t b¶n t nh©n. Çc doanh nghiÖp t nh©n cßn
gÆp khã kh¨n trong tiÕp cËn nguån vèn cña ng©n hµng nhµ níc,
bÞ h¹n chªa vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, kinh doanh, xuÊt nhËp khÈu,
®iÒu kiÖn vay vèn tÝn dông ®Ó bæ sung cho vèn tù cã; thiÕu
th«ng tin vµ thiÕu sù râ rµng, minh b¹ch trong çc chÝnh s¸ch cña
nhµ níc ®èi xö gi÷a çc thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc vµ thµnh
phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n; thiÕu khu«n khæ ph¸p lý vÒ quyÒn sö
dông ®Êt; ch cã nh÷ng khuyÕn khÝch ®Çu t vµo çc ngµnh, çc
vïng khã kh¨n; kh¶ n¨ng tiÕp cËn trùc tiÕp víi thÞ trêng níc ngoµi
®Ó mua nguyªn liÖu ®Çu vµo vµ b¸n s¶n phÈm ®Çu ra…Cïng víi
tiÕn tr×nh ®æi míi kinh tÕ, ViÖt Nam ®· tõng bíc ban hµnh mét
khu«n khæ ph¸p lý bao qu¸t phÇn lín çc mÆt ho¹t ®éng cña kinh
tÕ thÞ trêng. Tuy vËy, ®Õn nay, hÖ thèng luËt ph¸p nµy vÉn cßn
thiÕu, cha ®ång bé vµ vÉn cha t¹o mÆt b×nh ®¼ng gi÷a çc
doanh nghiÖp nhµ níc víi doanh nghiÖp t nh©n. Bªn c¹nh ®ã, thñ
tôc ®¨ng ký kinh doanh ®èi víi çc doanh nghiÖp t nh©n cßn rÊt
phøc t¹p vµ r¾c rèi, víi rÊt nhiÒu çc lo¹i giÊy phÐp kinh doanh
nhiÒu ngµnh nghÒ cßn qui ®Þnh møc vèn.
36
3. ThiÕu mét m«i trêng ñng hé cho sù ph¸t triÓn thµnh
phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n.
Bªn c¹nh nh÷ng chuyÓn biÕn râ rÖ, hiÖn nay, nhËn thøc cóa çn
bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n ®èi víi chñ tr¬ng khuyÕn khÝch
ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n cña §¶ng vÉn cßn nh÷ng ®iÒu
cha thèng nhÊt cao, ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn cña khu vùc nµy
nh: ®Æc ®iÓm vµ vai trß cô thÓ cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t
nh©n níc ta trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa hiÖn nay vµ trong suèt qó tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ; ®Þnh híng chiÕn lîc ph¸t triÓn
khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n vÒ ph¹m vi, quy m«, tr×nh ®é nãi
chung vµ trong tõng ngµnh, tõng lÜnh vùc kinh tÕ.
Çc ngµnh ®Þa ph¬ng cßn lóng tóng trong viÖc cô thÓ ho¸ vµ
thùc thi chñ tr¬ng cña §¶ng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n
vµo ngµnh m×nh, ®Þa ph¬ng m×nh; cã n¬i cßn cã phÇn e ng¹i,
dÌ dÆt, cã t©m lý sî chÖch híng khi thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ t
b¶n t nh©n.
Bµn vÒ kinh tÕ t b¶n t nh©n nãi chung vµ kinh tÕ t b¶n nãi riªng
®ang tån t¹i vµ ph¸t triÓn ë níc ta cßn ®ông ch¹m ®Õn khÝa c¹nh
t×nh c¶m çch m¹ng cña ngêi céng s¶n, tøc lµ vÊn ®Ò bãc lét. LÏ
nµo sau bao nhiªu n¨m ®Êu tranh chèng CNTB, ®Õ quèc, gi¶i
phãng d©n téc råi, chóng ta l¹i chÊp nhËn cho më réng ph¹m vi
kinh doanh TBCN, kÓ c¶ cho t b¶n níc ngoµi vµo ®Çu t thuª mín
nh©n c«ng ®Ó bãc lét ngêi lao ®éng? ®· cã nhiÒu cuéc héi th¶o
vÒ vÊn ®Ò nµy, nhng ®Õn ®¹i héi IX võa råi kh¼ng ®Þnh ®¶ng
viªn kh«ng ®îc bãc lét, nhng ®Ó hiÓu thÕ nµo lµ bãc lét th× cÇn
tiÕp tôc héi th¶o cho râ. Do ®ã, ®¶ng viªn lµm kinh tÕ t b¶n t
nh©n gièng nh nh÷ng ngêi ®ang chê luËn téi. §©y lµ mét vÊn
®Ò tÕ nhÞ. VÒ mÆt lý luËn c¬ b¶n, M¸c ®· chøng minh nguån
gèc lîi nhuËn, lîi tøc, ®Þa t« CNTB … ®Òu tõ gi¸ trÞ thÆng d cña
c«ng nh©n lµm thuª mµ cã. Giai cÊp t s¶n cïng víi nhµ níc cña nã
®· h×nh thµnh mét chÕ ®é bãc lét lao ®éng thÆng d cña giai
37
cÊp c«ng nh©n b»ng nhiÒu h×nh thøc. Kinh tÕ t b¶n t nh©n ë n-
íc ta tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo? Trong thêi
kú qu¸ ®é, víi nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, dï chóng ta cã nhµ
níc v÷ng m¹nh còng kh«ng thÓ dïng s¾c lÖnh nh M¸c nãi ®Ó xo¸
bá nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn tù nhiªn cña sù vËn ®éng x· héi,
mµ chØ cã thÓ “rót ng¾n vµ lµm dÞu bít nh÷ng c¬n ®au ®ã”. Lý
tëng vµ thùc tr¹ng bao giê còng cã kho¶ng çch. Ph¶i ®Êu tranh
vµ x©y dùng trong nhiÒ thÕ hÖ míi thùc hiÖn ®îc lý tëng, miÔn
kh«ng nãng véi, chñ quan hoÆc xa rêi lý tëng. §iÒu ®¸ng quan
t©m trªn b×nh diÖn chèng bãc lét trong x· héi ta hiÖn nay lµ ph¶i
kiªn quyÕt chèng bän tham nhòng v× chÝnh chóng lµ kÎ bãc lét
siªu giai cÊp tÖ h¹i nhÊt ®ang rót rØa cña c¶i cña nhµ níc vµ
nh©n d©n ®Ó lµm giµu bÊt chÝnh, ph¶n béi lý tëng cao ®Ñp cña
chóng ta.
Bªn c¹nh ®ã, ®a sè ngêi lao ®éng cho r»ng lµm viÖc cho çc
doanh nghiÖp nhµ níc míi thËt yªn t©m èn ®Þnh l©u dµi, cßn
doanh nghiÖp t nh©n lµ t¹m thêi vµ kh«ng æn ®Þnh , cho r»ng
c«ng nh©n trong doanh nghiÖp nhµ níc míi lµ giai cÊp l·nh ®¹,
trong khi ®ã nh÷ng ngêi lao ®éng kh¸c do kh«ng cßn çch nµo
míi ph¶i vµo lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n. Nh÷ng
ngêi hµnh nghÒ kinh doanh trong khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n
hiÖn nay trªn thùc tÕ vÉn cha ®îc coi träng nh c«ng nh©n, çn
bé trong khu vùc kinh tÕ nhµ níc.
3. ý chÝ kinh doanh, t©m lý ®Çu t cña çc chñ doanh

nghiÖp cßn thÊp.
Víi nh÷ng tån t¹i vµ yÕu kÐm nh ®· nªu ë trªn, qui m« nhá, m¸y
mãc, thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu…Th× viÖc thu hót çc nguån
®Çu t lµ rÊt khã kh¨n. MÆt kh¸c, çc chñ doanh nghiÖp cha m¹nh
d¹n ®Çu t vµo nh÷ng lÜnh vùc mµ hä cho lµ nguy hiÓm, lµm cho
sù ph¸t triÓn hay ®æi míi trong híng kinh doanh vÉn cha cã
nh÷ng bíc ®ét biÕn.
38
Tr×nh ®é cña çc çn bé kü thuËt cßn thÊp kÐm, tay nghÒ cha
cao , hµng ho¸ lµm ra víi gi¸ lín kh«ng ®ñ søc ®Ó c¹nh tranh trªn
thÞ tr¬ng, mµ nhÊt lµ thÞ trêng níc ngoµi , danh tiÕng th¬ng
hiÖu cña çc doanh nghiÖp t nh©n ViÖt Nam Ýt khi ®îc qu¶ng
b¸ hay cã tiÕng trªn thÞ tr¬ng thÕ giíi.
ViÖc triÓn khai LuËt doanh doanh nghiÖp trong thêi gian qua
®· t¹o ra m«i trêng kinh doanh th«ng tho¸ng cho çc nhµ ®Çu t,
tuy nhiªn trªn thùc tÕ vÉn cßn nhiÒu biÓu hiÖn vi ph¹m. Mét
doanh nghiÖp cña t nh©n lîi dông sù cëi më cña LuËt doanh
nghiÖp ®Ó khai man, tù lÊy tªn, ®Þa chØ çc ç nh©n kh¸c ®Ó
®¨ng ký thµnh lËp c«ng ty, h×nh thµnh ph¸p nh©n gi¶ trong t
çch lµ s¸ng lËp viªn hoÆc gi¸m ®èc c«ng ty, t×nh tr¹ng mét sè
doanh nghiÖp t nh©n lµm hµng gi¶ , vi ph¹m b¶n quyÒn vÒ së
h÷u c«ng nghiÖp, cn¹h tranh kh«ng lµnh m¹nh, bu«n lËu, gian
lËn th¬ng m¹icã chiÒu híng gia t¨ng…
Ch¬ng V
Ph¬ng híng gi¶i ph¸p
i. ph¬ng híng.
1. X¸c ®Þnh ®óng vai trß cña kinh tÕ t b¶n t nh©n, c¶i
thiÖn nhËn thøc x· héi vÒ thµnh phÇn kinh tÕ nµy.
Theo ®iÒu tra cña MPDF th× h×nh ¶nh cña kinh tÕ t b¶n t nh©n
trong nhËn thøc x· héi lµ kh«ng thuËn lîi víi nh÷ng ®Æc ®iÓm tiªu
cùc nh tÝnh bÊp bªnh, n¨ng lùc h¹n chÕ, Ýt c¬ héi ph¸t triÓn, mÆc
c¶m lµm thuª…§Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, mÊu chèt quan träng
nhÊt lµ çc nhËn ®Þnh cña §¶ng vµ ChÝnh phñ trong çc v¨n b¶n,
nghÞ quyÕt chÝnh thøc vÒ kinh tÕ t b¶n t nh©n nãi riªng vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ nãi chung ph¶i thùc sù coi kinh tÕ t b¶n t nh©n nh
mét bé phËn tÝch cùc vµ n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Sù tiÕp xóc thêng xuyªn gi÷a çc nhµ
39
l·nh ®¹o cÊp cao cña §¶ng vµ Nhµ níc víi çc ®¹i diÖn cña nÒn
kinh tÕ t b¶n t nh©n lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶
nhÊt nh»m thay ®æi h×nh ¶nh cè h÷u vÒ doanh nghiÖp t nh©n
trong qu¶ng ®¹i quÇn chóng. Çc ho¹t ®éng b¸o chÝ tuyªn truyÒn
còng cÇn ph¶i tËp trung h¬n vµo nh÷ng u ®iÓm cña kinh tÕ t b¶n
t nh©n. KÕt qu¶ ®iÒu tra gÇn ®©y t¹i Trung Quèc cho thÊy, thay
®æi nhËn thøc x· héi cßn quan träng h¬n nhiÒu so víi viÖc c¶i
thiÖn m«i trêng luËt ph¸p. NÕu kh«ng cã ®îc sù c¶i thiÖn m¹nh mÏ
trong nhËn thøc x· héi ®èi víi kinh tÕ t b¶n t nh©n th× mäi chÝnh
s¸ch, dï lµ rÊt thuËn lîi víi kinh tÕ t b¶n t nh©n, còng khã ®îc thùc
hiÖn. §¶ng vµ ChÝnh phñ cÇn khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña mét
t©ng líp doanh nh©n ViÖt Nam, ®Ò cao tinh thÇn vµ niÒm tù hµo
d©n téc. TiÕn tíi x©y dùng ®éi ngò doanh nh©n ViÖt Nam cã
tr×nh ®é kü thuËt cao vµ qu¶n lý giái.
2. ChÝnh phñ cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi nhµ kinh doanh.
ChÝnh phñ cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi çc nhµ kinh doanh trong
viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ. Çc kÕ ho¹ch nµy cÇn
cã mét sù mÒm dÎo linh ho¹tphï hîp víi ®iÒu kiÖn cña thÞ trêng.
Ho¹t ®éng nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho çc ®¹i diÖn u tó nhÊt cña kinh
tÕ t b¶n t nh©n tham gia vµo nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh trÞ x· héi
vµ qua ®ã chÝnh phñ t¹o ra nh÷ng ¶nh hëng lín nhÊt ®èi víi kinh
tÕ t b¶n t nh©n còng nh hÖ t tëng cña hä. §©y chÝnh lµ qu¸ tr×nh
hîp t¸c ho¸ sù l·nh ®¹o chuyªn chÝnh cña §¶ng ®èi víi çc thµnh
phÇn kh¸c trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Sù chuyªn chÝnh
nµy sÏ ®îc hîp ph¸p ho¸ trong hiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt, nhng mét
khi nã ®îc hîp thøc ho¸ trong chÝnh s¸ch th× nã sÏ t¹o ra sù phôc
tïng tù nguyÖn cña çc thµnh phÇn trong nÒn kinh tÕ ®èi víi
®¶ng cÇm quyÒn. B»ng çch nµy cã thÓ chuyÓn biÕn kinh tÕ t
b¶n t nh©n tõ vÞ trÝ “con nu«i” trë thµnh “con ®Î” trong nÒn kinh
tÕ ViÖt Nam.
3. §Çu t m¹nh mÏ vµo gi¸o dôc.
40
§Çu t m¹nh mÏ vµo gi¸o dôc trong ®ã b¾t ®Çu tõ gi¸o dôc phæ
th«ng vµ chó träng vµo gi¸o dôc nghÒ. Theo kinh nghiÖm ph¸t
triÓn cña çc níc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ th× ®Çu t vµo gi¸o dôc lµ
bíc ®Çu t quan träng nhÊt cho sù ph¸t triÓn. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m
60 khi Hµn Quèc vµ Singapore, §µi Loan cßn cã møc thu nhËp
b×nh qu©n ®Çu ngêi rÊt thÊp th× hä còng ®· cã mét nÒn gi¸o
dôc ph¸t trÓn gÊp nhiÒu lÇn so víi çc níc ®ang ph¸t triÓn kh¸c.
Çc doanh nghiÖp t nh©n khi míi thµnh lËp hoÆc më mang ho¹t
®éng th× yÕu tè quan träng nhÊt lµ ®éi ngò lao ®éng cã tay
nghÒ giái. Hä sÏ kh«ng ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian còng nh kinh phÝ
®Ó ®µo t¹o, nh vËy yÕu tè rñi ro còng gi¶m xuèng. Trong ®iÒu
kiÖn cña ViÖt Nam hiÖn nay khi ®éi ngò lao ®éng kü thuËt cßn
rÊt h¹n chÕ, céng thªm nh÷ng nhËn thøc kh«ng mÊy thiÖn c¶m vÒ
kinh tÕ t b¶n t nh©n th× kh¶ n¨ng thu hót cña kinh tÕ t b¶n t
nh©n ®èi víi ®éi ngò lao ®éng giái lµ rÊt h¹n chÕ. KÕt qu¶ nghiªn
cøu cña trung t©m kinh tÕ quèc tÕ Canbera, Australia vÒ kinh tÕ
t b¶n t nh©n ViÖt Nam cho thÊy ®iÒu c¬ b¶n lµ ph¶i chuyÓn ®éi
ngò lao ®éng tõ khu vùc Nhµ níc sang khu vùc t nh©n, tõ nh÷ng
khu vùc ®îc b¶o hé sang nh÷ng khu vùc cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh.
Tuy nhiªn ®Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã th× ®éi ngò lao ®éng ph¶i ®îc
trang bÞ ®Çy ®ñ nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt ®Ó hä cã thÓ ®¸p øng
®îc nh÷ng nhu cÇu cña thÞ trêng. Gi¸o dôc phæ th«ng cÇn chó
träng h¬n vµo viÖc rÌn luyÖn ý thøc x· héi, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o vµ
tinh thÇn nç lùc cña häc sinh lµm c¬ së cho hÖ thèng gi¸o dôc sau
nµy.
4. Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ dÞch vô, chó träng cung cÊp

th«ng tin vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin.
Møc gi¸ cña nh÷ng dÞch vô hµng ho¸ nµy cßn qu¸ cao dÉn ®Õn
chi phÝ h¹ tÇng ë ViÖt Nam nh×n cung lµ cao h¬n çc níc trong
khu vùc. Trong nh÷ng n¨m tíi, Nhµ níc cÇn tiÕp tôc huy ®éng tèi
®a çc nguån lùc cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, cã thÓ ¸p dông
h×nh thøc BOT trªn nh÷ng trôc giao th«ng lín. HÖ thèng çc dÞch
vô hç trî kinh doanh hiÖn nay cßn qu¸ yÕu vµ thiÕu trong khi t¹i
41
çc nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, dÞch vô thêng chiÕm 1/3 gi¸ trÞ ®Çu
vµo. Mét sè chñ doanh nghiÖp ®· bµy tá sù thÊt väng khi kh«ng
thÓ t×m ®îc çc th«ng tin cÇn thiÕt vÒ thÞ trêng tiªu thô còng
nh çc nhµ cung cÊp, gi¸ c¶… ®Ó cã ®îc søc m¹nh cÇn thiÕt khi
®µm ph¸n víi çc ®èi t¸c. §Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trªn
®©y, nªn chãng cã mét khung ph¸p lý cho viÖc thµnh lËp vµ ho¹t
®éng cña çc hiÖp héi t nh©n. Nh÷ng hiÖp héi nµy sÏ ®ãng vai
trß nßng cèt trong viÖc phèi hîp ho¹t ®éng vµ cung cÊp th«ng tin
cho çc doanh nghiÖp t nh©n. Bªn c¹nh ®ã cã thÓ thµnh lËp ®îc
çc trung t©m cung cÊp th«ng tin cña Nhµ níc víi gi¸ c¶ cã thÓ
chÊp nhËn ®îc.
5. N©ng cao kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña doanh nghiÖp t nh©n.
N©ng cao kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña doanh nghiÖp t nh©n víi 2
nguån lùc kinh doanh chñ yÕu kh¸c lµ vèn vµ ®Êt ®ai. MÆc dï çc
doanh nghiÖp t nh©n rÊt n¨ng ®éng trong viÖc huy ®éng vèn vµ
cã kh¶ n¨ng huy ®éng vèn mét çch cã hiÖu qu¶ nh÷ng nguån
vèn trong çc tÇng líp d©n c. Nhn ph¬ng thøc huy ®éng kh«ng
chÝnh thøc chØ cho phÐp hèc ®îc mét lîng vèn h¹n chÕ vµ khã cã
thÓ ®¸p øng ®îc nh÷ng nhu cÇu lín vÒ vèn nh»m thay ®æi m¸y
mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ vµ më réng thÞ trêng. Nh÷ng quy ®Þnh
kh¾t khe vÒ thÕ chÊp ®èi víi çc doanh nghiÖp t nhÈntong khi çc
doanh nghiÖp nhµ níc kh«ng cÇn thÕ chÊp còng cã thÓ vay ®îc
khiÕn cho nh÷ng dßng vèn h¹n hÑp l¹i tiÕp tôc ®îc rãt vµo khu
vùc Nhµ níc. Vay vèn ng©n hµng còng lµ mét h×nh thøc chia sÎ rñi
ro trong kinh doanh cña çc doanh nghiÖp t nh©n. NÕu chñ doanh
nghiÖp ph¶i bá toµn bé vèn th× cã nghÜa lµ hä ph¶i g¸nh chÞu
toµn bé rñi ro. Vµ nh vËy sÏ h¹n chÕ mong muèn vµ kh¶ n¨ng ®Çu
t cña çc chñ doanh nghiÖp ®ång thêi hÖ thèng ng©n hµng sÏ
kh«ng ph¸t huy ®îc vai trß tÝch cùc vèn cã cña nã. §Ó gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò nµy, cÇn cã mét sù c¶i tæ lín trong ph¬ng thøc ho¹t ®éng
vµ t tëng cña hÖ thèng ng©n hµng ®i ®«i víi duy tr× kû c¬ng
ph¸p luËt nghiªm minh, nghiªm trÞ nh÷ng thµnh phÇn lµm ¨n bÊt
chÝnh.
42
Mét vÊn ®Ò kh¸c lµ ®Êt ®ai. PhÇn lín çc doanh nghiÖp nhµ níc
cã thÓ dÔ dµng trong viÖc cã ®îc ®Êt còng nh quyÒn sö dông
®Êt phôc vô kinh doanh, trong khi çc doanh nghiÖp t nh©n gÆp
kh¸ nhiÒu khã kh¨n vµ trë ng¹i. RÊt nhiÒu doanh nghiÖp t nh©n
ho¹t ®éng trªn nh÷ng m¶nh ®Êt cha ®îc ®¨ng ký chÝnh thøc hî¨c
chØ lµ ®i thuª víi nh÷ng ®iÒu kho¶n kh«ng ®îc b¶o ®¶m. Do vËy
®Çu t dµi h¹n lµ rÊt m¹o hiÓm vµ hÇu nh kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc.
ViÖc tiÕp tôc më réng quyÒn sö dông ®Êt lµ mét trong nh÷ng
biÖn ph¸p gióp cho çc doanh nghiÖp t nh©n cã thªm c¬ héi. MÆt
kh¸c cÇn ph¶i ®iÒu chØnh vµ thùc hiÖn thuÕ sö dông ®Êt mét
çch chÆt chÏ, cã hiÖu qu¶ nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng sö dông l·ng
phÝ ®Êt ®ai hiÖn nay cña mét sè doanh nghiÖp nhµ níc còng nh
kh¾c phôc hiÖn tîng ®Çu c¬ ®Êt ®ai.
6. Chó träng ph¸t triÓn çc ngµnh phï hîp víi ®iÒu kiÖn
®Êt níc.
Ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n víi mét c¬ cÊu ngµnh hîp lý,
ngµnh nµy bæ trî cho ngµnh kia lµ mét çch thøc t¹o lîi nhuËn cao
vµ b¶o ®¶m cho çc ngµnh cã sù ph¸t triÓn æn ®Þnh. Ch¼ng h¹n
nh, ®Çu t çc ngµnh c«ng nghiÖp phôc vô cho n«ng l©m ng
nghiÖp: ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o m¸y mãc phôc vô cho s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp, çc ngµnh s¶n xuÊt ph©n bãn, thuèc trõ s©u… cung
cÊp kÞp thêi vµ ®Çy ®ñ cho ngµnh n«ng nghiÖp …
Ph¸t triÓn nhãm ngµnh thu hót nhiÒu lao ®éng t¹o ®iÒu kiÖn
gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ®¹i bé phËn d©n c ®ang trong
®é tuæi lao ®éng, lîi dông tiÒm n¨ng s½n cã ë çc ®Þa ph¬ng
®Ó khai th¸c mét çch cã kÕ ho¹ch gióp cho viÖc s¶n xuÊt dÔ
dµng. Bªn c¹nh ®ã khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n cÇn biÕt vµ thÊy
®îc hiÖu qu¶ trong viÖc ph¸t triÓn nh÷ng nhãm ngµnh nghÒ tiÓu
thñ c«ng mÜ nghÖ truyÒn thèng ®ã lµ lÜnh vùc kinh doanh rÊt cã
ý nghÜa võa gi÷ ®îc nh÷ng lµng nghÒ mµ võa dÔ cã tiÕng t¨m
trong viÖc c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
43
T¨ng cêng hîp t¸c kinh tÕ t b¶n t nh©n víi kinh tÕ nhµ níc ®Ó cã
thÓ hç trî nhau, phèi hîp hµi hoµ gi÷a nh÷ng nguån lùc mµ 2 bªn
cã ®îc ®Ó n¨ng suÊt trong s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ cao.
II. gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n.
1. Hoµn thiÖn m«i trêng ph¸p lý, qu¶n lý.
Sù nhÊt qu¸n vµ æn ®Þnh t¬ng ®èi cña chÝnh s¸ch, c¬ chÕ tµi
chÝnh sÏ t¹o t©m lý tin tëng vµ ®iÒu kiÖn thËn lîi cho viÖc ph¸t
triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ vµ khu vùc KTTN. Tuy nhiªn khi m«i
trêng vµ ®iÒu kiÖn kinh doanh ®· thay ®æi l¹i cÇn cã sù ®iÒu
chØnh phï hîp ®Ó chÝnh s¸ch, c¬ chÕ tµi chÝnh kh«ng trë thµnh
rµo c¶n cho sù ph¸t triÓn. Tríc m¾t çc c¬ chÕ chÝnh s¸ch nµy
cßn cã sù kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh gi÷a çc thµnh phÇn kinh tÕ, song
vÒ l©u dµi cÇn cã sù thèng nhÊt, t¹o m«i trêng c¹nh tranh b×nh
®¼ng cho çc doanh nghiÖp trong çc thµnh phÇn kinh tÕ.
Hoµn thiÖn c¬ chÕ phèi hîp gi÷a çc cÊp, çc ngµnh trong qu¶n
lý doanh nghiÖp, ®Æc biÖt t¨ng cêng sù phèi hîp gi÷a çc së,
ngµnh, quËn, huyÖn trong qu¶n lý nhµ níc ®èi víi çc doanh
nghiÖp sau cÊp phÐp ho¹t ®éng… TiÕp tôc hoµn thiÖn m«i trêng
ph¸p lý, t¹o sù b×nh ®¼ng khi tiÕp cËn çc nguån lùc vµ thi trêng;
khuyÕn khÝch vµ b¶o vÖ c¹nh tranh lµnh m¹nh, chèng ®éc quyÒn;
b¶o vÖ m«i trêng, chèng s¶n xuÊt hµng gi¶…KhuyÕn khÝch khu
vùc kinh tÕ phi chÝnh thøc(tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, hé kinh
doanh ç thÓ…) chuyÓn sang ®¨ng ký ho¹t ®éng theo LuËt Doanh
NghiÖp.
2. KhuyÕn khÝch t nh©n ®Çu t vµo çc ngµnh nghÒ thóc

®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸.
Ban hµnh chÝnh s¸ch hç trî doanh nghiÖp: chÝnh s¸ch hç trî
doanh nghiÖp võa vµ nhá, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn lµng nghÒ, thñ
c«ng nghiÖp, chÝnh s¸ch chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n
44
ngo¹i thµnh…X©y dùng m« h×nh c«ng ty mÑ-con, tËp ®oµn kinh
tÕ, bao gåm doanh nghiÖp nhµ níc m¹nh lµm nßng cèt cïng víi çc
doanh nghiÖp cæ phÇn, doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh hîp t¸c
s¶n xuÊt kinh doanh.
Trªn c¬ së x©y dùng çc m« h×nh c«ng ty, tËp ®oµn kinh tÕ,
cÇn híng cho khuvùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®Çu t vµo çc ngµnh
nghÒ kinh tÕ theo xu híng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. §Æc biÖt
lµ çc ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh çc mÆt hµng truyÒn
thèng, nh»m gi÷ g×n çc ngµnh nghÒ truyÒn thèng mÆt kh¸c b¶n
s¾c d©n té vµ ®éc quyÒn vÒ th¬ng hiÖu lµ rÊt v÷ng ch¾c vµ
æn ®Þnh.
3. ThiÕt lËp çc ®Þnh chÕ hç trî kinh tÕ t b¶n t nh©n.
3.1. Çc gi¶i ph¸p vÒ vèn, tÝn dông.
§Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc doanh nghiÖp thuéc thµnh
phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n gi¶i quyÕt çc khã kh¨n vÒ vèn, th×
cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p.
Xo¸ bá t×nh tr¹ng ®èi xö kh«ng b×nh ®¼ng trªn thùc tÕ trong
vay vèn gi÷a çc doanh nghiÖp thuéc çc thµnh phÇn kinh tÕ t
b¶n t nh©n vµ doanh nghiÖp nhµ níc. §iÒu nµy ®ßi hái sù nç lùc,
cña c¶ 2 phÝa doanh nghiÖp vµ ng©n hµng th¬ng m¹i, sao cho
cã sù hîp t¸c chÆt chÏ h¬n n÷a ®Ó gi¶i quyÕt víng m¾c trªn. §èi
víi doanh nghiÖp: mét mÆt ph¶i t×m mäi biÖn ph¸p n©ng cao
hiÖu qu¶ kinh doanh vµ n¨ng lùc tµi chÝnh, ®¸p øng ë møc cao
nhÊt çc yªu cÇu vÒ tµi s¶n thÕ chÊp khi vay vèn ®Ó ®¶m b¶o
nguyªn t¾c tÝn dông. MÆt kh¸c ph¶i chñ ®éng x©y dùng ®îc çc
dù ¸n, kÕ ho¹ch kinh doanh kh¶ thi v× ®iÒu nµy sÏ quyÕt ®Þnh
sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp vµ b¶o toµn ®îc vèn ®èi víi bªn
cho vay. Çc doanh nghiÖp ph¶i t¹o ®îc uy tÝn cña m×nh b»ng
chÝnh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm doanh nghiÖp trªn thÞ
trêng b»ng tÝnh minh b¹ch trong sæ s¸ch kÕ to¸n, b»ng viÖc sö
dông vèn vay vµ tr¶ nî vay ®óng h¹n. §èi víi ng©n hµng th¬ng
45
m¹i cÇn thùc sù coi kh¸ch hµng, trong ®ã cã çc doanh nghiÖp
thuéc thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n lµ ®èi tîng phôc vô, lµ
môc ®Ých tù th©n cña m×nh, gióp doanh nghiÖp x©y dùng çc
dù ¸n kh¶ thi, cïng doanh nghiÖp th¸o gì çc khã kh¨n, n©ng cao
kh¶ n¨ng vay vèn vµ hÊp thô vèn cña doanh nghiÖp. Çc tæ chøc
tÝn dông còng cÇn x©y dùng chÝnh s¸ch tÝn dông phï hîp víi tõng
lo¹i h×nh doanh nghiÖp; chñ ®éng t×m kiÕm çc dù ¸n s¶n xuÊt
kinh doanh kh¶ thi, cã hiÖu qu¶ vµ cã kh¶ n¨ng tr¶ nî vèn vay;
më réng ho¹t ®éng tÝn dông theo nguyªn t¾c tù kinh doanh, tù
chÞu tr¸ch nhiÖm, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn ®îc vèn; t¨ng cêng kh¶
n¨ng tiÕp thÞ, n¨ng lùc thÈm ®Þnh dù ¸n, ®¸nh gi¸ rñi ro, n¨ng
lùc kiÓm tra vµ gi¸m s¸t vèn vay.
TiÕp tôc ®æi míi, hoµn thiÖn c¬ chÕ tÝn dông vµ ®¶m b¶o
tiÒn vay ®Ó võa ®¸p øng çc yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t
nh©n, phï hîp víi thùc tr¹ng x· héi vµ thÞ trêng: + Bæ sung
quyÒn sö dông ®Êt lµ tµi s¶n b¶o ®¶m tÝn dông. Çc vÊn ®Ò
thÕ chÊp vÒ gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt, ph¹m vi ®¶m b¶o tiÒn
vay, qui ®Þnh ®¶m b¶o tiÒn vay h×nh thµnh tõ vèn vay còng
cÇn ®îc xem xÐt, bæ sung cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn hiÖn nay.
+ Xóc tiÕn nhanh viÖc h×nh thµnh Quü b¶o l·nh tÝn dông cho
çc doanh nghiÖp võa vµ nhá(kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh
tÕ) theo Q§193/2001/TTg ngµy 20/12/2001 vÒ thµnh lËp, tæ
chøc vµ ho¹t ®éng cña Quü b¶o l·nh tÝn dông cho DNVVN ®Ó hç
trî cho çc DNVVN trong ç thµnh phÇn kinh tÕ.
+ ThiÕt lËp vµ t¨ng cêng mèi quan hÖ gi÷a çc doanh nghiÖp t
nh©n víi çc tæ chøc, ç nh©n cung cÊp dÞch vô tÝn dông phi
chÝnh thøc (vay ngêi th©n, vay cña ngêi lao ®éng trong doanh
nghiÖp, vay cña çc doanh nghiÖp kh¸c…)
3.2. Çc gi¶i ph¸p tµi chÝnh t¹o ®iÒu kiÖn vÒ mÆt b»ng cho
s¶n xuÊt kinh doanh cho çc doanh nghiÖp.
46
§Ó th¸o gì çc khã kh¨n, t¹o ®iÒu kiÖn vÒ mÆt b»ng s¶n xuÊt
cho çc doanh nghiÖp cÇn sím thùc hiÖn çc gi¶i ph¸p sau:
Th¸o gì çc thñ tôc víng m¾c ®Ó sím giao giÊy chøng nhËn
quyÒn sö dông ®Êt ®èi víi çc diÖn tÝch ®Êt mµ çc hé gia
®×nh lµm ®Êt ë, ®Êt s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng nghiÖp ®îc nhµ
níc giao kh«ng thu tiÒn.
Söa ®æi çc quy ®Þnh ®Ó ®Êt ë ®· ®îc cÊp quyÒn sö dông
®Êt; ®Êt ®ang lµm mÆt b»ng s¶n xuÊt, kinh doanh hoÆc ®Êt
doanh nghiÖp mua l¹i b»ng quyÒn sö dông hoÆc ®· ®îc giao
®Êt cã thu tiÒn sö dông ®Êt ®Òu ®ñ ®iÒu kiÖn ®îc cÊp giÊy
chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi.
Xo¸ bá quy ®Þnh ngêi sö dông ®Êt kinh doanh ®· ph¶i tr¶
tiÒn ®Ó ®îc quyÒn sö dông ®Êt ph¶i tr¶ thªm tiÒn thuª ®Êt.
Cho phÐp çc doanh nghiÖp kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh
tÕ cã quyÒn gãp vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt vµo liªn
doanh víi níc ngoµi. H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ trêng bÊt
®éng s¶n, bao gåm c¶ quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt. Nhµ níc thu håi vµ ®Òn bï nh÷ng diÖn tÝch ®Êt sö
dông sai môc ®Ých hoÆc bá hoang ®Ó cho çc doanh nghiÖp
thuª lµm mÆt b»ng s¶n xuÊt, kh«ng yªu cÇu c¬ së s¶n xuÊt kinh
doanh ®îc thuª ®Êt phait tù tiÕn hµnh ®Òn bï.
3.3 ChÝnh s¸ch tµi chÝnh hç trî doanh nghiÖp t nh©n vÒ khoa
häc c«ng nghÖ, b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp.
TiÕn hµnh khoa häc- c«ng nghÖ lu«n lµ mét yÕu tè quyÕt
®Þnh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm doanh gnhiÖp trªn thi
trêng. V× vËy chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p tµi chÝnh cÇn ®îc thùc hiÖn
lµ:
Cã chÝnh s¸ch x©y dùng çc trung t©m t vÊn hç trî ph¸t triÓn
KTTN, çc trung t©m nµy sÏ trî gióp çc doanh nghiÖp trªn çc
khÝa c¹nh nh: båi dìng kiÕn thøc khoa häc c«ng nghÖ cho çc hé
47
kinh doanh vµ doanh nghiÖp; cung cÊp th«ng tin thÞ trêng, më
réng çc ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i; híng dÉn x©y dùng vµ
qu¶n lý dù ¸n ®Çu t cho doanh nghiÖp…
Hç trî doanh nghiÖp ®Çu t ®æi míi, chuyÓn giao c«ng nghÖ; cã
thuÕ suÊt u ®·i ®èi víi vËt t hµng ho¸ nhËp khÈu cÇn u ®·i; h¹ch
to¸n chi phÝ ®æi míi, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ®îc tÝnh vµo gi¸
thµnh s¶n phÈm. Sím gi¶m gi¸ dÞch vô viÔn th«ng, internet
b»ng víi møc çc níc trong khu vùc.
3.4 Çc chÝnh s¸ch vÒ thuÕ, kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n.
TiÕp tôc nghiªn cøu hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ theo híng:
®¶m b¶o sù c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng gi÷a çc thµnh phÇn
kinh tÕ; ®¬n gi¶n, râ rµng vµ t¹o thuËn lîi cho çc c¬ së s¶n
xuÊt kinh doanh; h¹n chÕ phiÒn hµ vµ tiªu cùc
Thùc hiÖn nghiªm çc luËt thuÕ, chèng l¹m thu, thÊt thu thuÕ;
bæ sung çc chÕ tµi xö lý çc vi ph¹m vµ chÕ ®é kÕ to¸n, ho¸
®¬n chøng tõ. Thùc hiÖn chÕ ®é kª khai nép thuÕ GTGT ®èi víi
çc hé kinh doanh ®¬n gi¶n h¬n cho phï hîp víi quy m« kinh
doanh vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña hä.
Hoµn thiÖn hÖ thèng thuÕ suÊt thuÕ TNDN theo híng kh«ng
ph©n biÖt doanh nghiÖp trong níc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu
t níc ngoµi. Rµ so¸t l¹i çc quy ®Þnh vÒ chi phÝ hîp lý, hîp lÖ phï
hîp víi thùc tÕ nh»m thóc ®Èy KTTN ph¸t triÓn. Söa ®æi biÓu
thuÕ nhËp khÈu theo híng gi¶m sè lîng møc thuÕ suÊt, kh«ng
ph©n biÖt thuÕ suÊt theo môc ®Ých sö dông; më réng danh
môc hµng ho¸ nhËp khÈu ®Ó thuËn lîi cho viÑc ¸p m· hµng ho¸
tÝnh thuÕ.
48
KÕt luËn
Thùc tÔn ph¸t triÓn kinh tÕ cña nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi
cho thÊy vai trß rÊt quang träng cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t
nh©n trong gi¶i quyÕt viÖc lµm, ®éng viªn nguån vèn, khai th¸c
tµi nguyªn lµm ra nhiÒu cña c¶i phôc vô n©ng cao ®êi sèng vµ
®ãng gãp cho ®Êt níc. Ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n, v× thÕ,
lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
§¶ng vµ Nhµ níc ta ®· thÊy ®îc vai trß ®ã cña khu vùc kinh tÕ
t b¶n t nh©n thÓ hiÖn trong ®êng lèi vµ nh÷ng chÝnh s¸ch lín,
bíc ®Çu ®· t¹o ra ®iÒu kiÖn, m«i trêng cho sù ph¸t triÓn cña
khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ khu vùc kinh tÕ nµy ®· ®¹t ®îc
nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh.
Khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ë ViÖt Nam tuy cã bíc ph¸t triÓn
trong nh÷ng n¨m ®æi míi nhng vÉn cha ph¸t triÓn ®óng møc vµ
cßn nhiÒu h¹n chÕ: tèc ®ä t¨ng trëng cha t¬ng xøng víi tiÒm
n¨ng hiÖn cã, qui m« s¶n xuÊt cßn nhá bÐ, manh món, do thiÕu
nhiÒu ®iÒu kiÖn nªn cha øng dông ®îc nh÷ng thµnh tùu cña
khoa häc c«ng nghÖ, s¶n phÈm lµm ra cã chÊt lîng thÊp, mÉu m·
nghÌo nµn, søc c¹nh tranh kÐm. Bé phËn kinh tÕ t b¶n t nh©n cã
vèn ®Çu t níc ngoµi tuy tr×nh ®é kh¸ h¬n bé phËn kinh tÕ t
b¶n t nh©n trong níc vÒ çc mÆt trªn ®©y nhng hiÖn vÉn cßn
chiÕm tû träng nhá.
§Ó ph¸t huy ®îc vai trß vÞ trÝ cña kinh tÕ t b¶n t nh©n trong
giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, cÇn tiÕp tôc ®æi míi,
hoµn thiÖn h¬n n÷a m«i trêng thÓ chÕ cho sù ph¸t triÓn- nhÊt
lµ cô thÓ ho¸ LuËt doanh nghiÖp söa ®æi (míi ®îc ban hµnh),
thùc sù t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n
ph¸t triÓn./.
49
Tµi liÖu tham kh¶o
1. S¸ch: Ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa. TrÇn Ngäc Bót
NXB ChÝnh trÞ quèc gia, 2002.
2. S¸ch: Thanh phÇn kinh tÕ ç thÓ, tiÓu chñ vµ t b¶n t nh©n-lý
luËn vµ chÝnh s¸ch. TS Hµ Huy Thµnh(chñ biªn)
NXB ChÝnh trÞ quèc gia.
3. S¸ch: Gi¸o tr×nh LuËt kinh tÕ
NXB C«ng an nh©n d©n Hµ néi,2002
4. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c-Lªnin
NXB ChÝnh trÞ quèc gia Hµ néi, 2002
5. Bµi: Vai trß cña kinh tÕ t b¶n t nh©n trong nÒn kinh tÕ ViÖt
Nam. NguyÔn H÷u O¸nh
T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ, sè 283-th¸ng 12-2001.
6. Bµi: Tµi chÝnh víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n. NguyÔn
§¨ng Nam
T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ, sè9-th¸ng 9-2002.
7. Bµi: MÊy vÊn ®Ò lý luËn tõ thùc tÕ ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t
nh©n phi n«ng nghiÖp. §µo Xu©n S©m
T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ, sè 9-th¸ng9-2002.
8. Bµi: T nh©n ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc: thùc tÕ tõ çc níc cã
nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi. Tr¬ng §«ng Léc
9. Bµi: Mét sè vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý nhµ níc ®èi víi khu vùc kinh tÕ
t b¶n t nh©n Hµ Néi. Nghiªm Xu©n §¹t
50
10.Bµi: VÊn ®Ò bãc lét cña kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ ®¶ng viªn
lµm kinh tÕ ë níc ta hiÖn nay.
TrÇn B¹ch §»ng.
T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ, sè 149-th¸ng3-2003.
11.Bµi: VÊn ®Ò së h÷u vµ kinh tÕ t b¶n t nh©n ë níc ta hiÖn
nay. Hå Träng ViÖn
12. Bµi: ChÝnh s¸ch vÜ m« ®èi víi khu vùc t nh©n. Lª Khoa
51

KC024

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

KC024

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Lêi nãi ®Çu

1. Thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ ,tiÓu chñ.

Kinh tÕ c¸ thÓ lµ thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn t h÷u nhá vÒ t

2. Thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n .

Kinh tÕ t b¶n t nh©n lµ thµnh phÇn kinh tÕ mµ s¶n xuÊt kinh

ChÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc ta lµ khuyÕn khÝch t b¶n t

II . C¸c lo¹i h×nh tæ chøc kinh doanh c¬ b¶n .

1. Doanh nghiÖp t nh©n .

Doanh nghiÖp t nh©n lµ doanh nghiÖp do mét c¸ nh©n lµm chñ

Doanh nghiÖp t nh©n lµ mét ®¬n vÞ kinh doanh do mét c¸

2. C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n.

C«ng ty chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî vµ c¸c nghÜa

4. C«ng ty hîp danh.

1. Trªn gi¸c ®é tæng cung

Khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n cã tèc ®é ph¸t triÓn vµ tèc ®é

N¨m 2001 N¨m 2002 N¨m 2003

- Tæng sè doanh 39.762 51.057 62.892

+ C«ng ty t nh©n 800 1.636 3.038

+ C«ng ty cæ phÇn 1.529 1.997 2.304

2. Trªn gi¸c ®é tæng cÇu .

ii. T¹o viÖc lµm vµ xo¸ ®ãi g¶m nghÌo.

1. T¹o viÖc lµm.

Lao ®éng (ngêi) 3.865.1 3.666.9 3.816.9 4.097.45 4.643.84

Tèc ®é ph¸t triÓn liªn 1 94, 104, 107,3 113,33

Tèc ®é t¨ng liªn -5, 4,0 7,3 13,33

% trong tæng lao ®éng 11 10, 10, 10, 12,0

2. Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.

Trong hai n¨m 2001-2002, sau khi cã luËt doanh nghiÖp ra

2. §ãng gãp phÇn lín vµo ng©n s¸ch nhµ níc.

N¨m 2000 nép ®îc 5.900 tû ®ång, íc tÝnh chiÕm 7,3%tæng

1. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ.

Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· ®Æt ra nh÷ng yªu

Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n hiÖn nay

I. kinh tÕ t b¶n t nh©n t¨ng vÒ mÆt sè lîng.

1. Thêi kú tríc n¨m 1986.

Nh÷ng ngêi kinh doanh th¬ng nghiÖp nh÷ng n¨m 1980còng ë

2. Thêi kú sau n¨m 1986.

Trong c«ng nghiÖp t nh©n ®· ®Çu t thªm vèn ®Ó më réng c¸c

N¨m 1990 ®· ban hµnh LuËt c«ng ty vµ luËt doanh nghiÖp, ®·

Tû träng doanh sè b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô cña t nh©n trong

1. Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp.

Nh vËy, trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp sè hé t nh©n, c¸ thÓ

2. Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp .

3. Trong lÜnh vùc th¬ng m¹i vµ dÞch vô .

4. Trong xÊy dùng kÕt cÊu h¹ tÇng.

Kinh tÕ t b¶n t nh©n ph©n bè kh«ng ®Òu gi÷a ®ång b»ng vµ

Qua sè lÖu trªn chóng ta thÊy kinh tÕ t b¶n t nh©n ph©n bæ

1. Kinh tÕ t b¶n t nh©n.

- VÒ vèn s¶n xuÊt: Vèn cña doanh nghiÖp t¨ng nhanh c¶ vÒ

2. Kinh tÕ c¸ thÓ tiÓu chñ.

Trong c¬ cÊu ngµnh nghÒ ®Õn thêi ®iÓm ngµy 31-12-2000, hé

®¸nh gi¸ kinh tÕ t b¶n t nh©n

trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng xhcn

I. Thµnh tùu ®¹t ®îc.

2001 2002 2003

T¨ng trëng GDP 9,5 10,2 11,2

Theo thµnh phÇn kinh tÕ:

-Kinh tÕ nhµ níc 4,0 4,3 4,1

-Kinh tÕ t b¶n t nh©n 3,7 3,8 4,7

-Kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc 1,8 2,1 2,4

II. Nh÷ng tån t¹i vµ yÕu kÐm.

1. Qui m« nhá, n¨ng lùc vµ søc c¹nh tranh h¹n chÕ.

Møc ®é trang bÞ vèn/lao ®éng cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t

§a sè sè c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n