ISSN 1302-3543

Yl : 14 Say : 31 2013

AYRI BASIM

Yl: 14 [Ocak-Haziran 2013] Say: 31 ISSN 1302-3543 Bu dergi uluslararas ve ulusal hakemli bir dergidir /
mtiyaz Sahibi/Publisher Aziz Mahmud Hdyi Vakf ktisadi letmesi adna Dr. Adem Ergl Editr/Editor Prof. Dr. Necdet Tosun Yayn Kurulu/Editorial Board Prof. Dr. Ethem Cebeciolu Prof. Dr. H. Kmil Ylmaz Prof. Dr. Mustafa Kara Prof. Dr. Mustafa Tahral Prof. Dr. Sleyman Derin Do. Dr. Sfi Arpagu Yrd. Do. Dr. Ali Naml Dr. M. Nedim Tan Ar. Gr. Ercan Alkan Yaz Takip K. Yusuf nal Teknik Hazrlk ve Kapak Tasarm M. Sami Kaya Kapaktaki Hat Abdlfettah Efendi Yayn Sorumlusu K. Yusuf nal letiim Bilgileri/Contact Information Kk amlca Mah. ilehane yolu Cad. No: 12 skdar-STANBUL Telefon/Telephone +90 (216) 428 39 60 +90 (555) 405 34 35 Faks/Fax +90 (216) 327 75 83 e-posta/e-mail bilgi@tasavvufdergisi.net web sayfas/web page www.tasavvufdergisi.net Bask-Cilt/Printing House Erkam Matbaas kitelli Org. San. Sit. Turgut zal Cad. No: 117/4 kitelli stanbul Tel: 0 212 671 07 00

veri indeksleri tarafndan taranmaktadr is a refereed journal

Danma Kurulu/Advisory Board Prof. Dr. Arif Naushahi Prof. Dr. Arthur F. Buehler Prof. Dr. Dilaver Grer Prof. Dr. Hamid Algar Prof. Dr. Himmet Konur Prof. Dr. lhan Kutluer Prof. Dr. Kadir zkse Prof. Dr. M. Erol Kl Prof. Dr. Mustafa Akar Prof. Dr. Mustafa iekler Prof. Dr. Mustafa Uzun Prof. Dr. Ramazan Muslu Prof. Dr. Reat ngren Prof. Dr. S. Hayri Bolay Prof. Dr. Sleyman Uluda Yrd. Do. Dr. Veysel Akkaya Say Hakemleri/Referees on This Issue Prof. Dr. Bilal Kemikli Prof. Dr. Dilaver Grer Prof. Dr. Kadir zkse Prof. Dr. M. Saffet Sarkaya Prof. Dr. mer elik Prof. Dr. Reat ngren Prof. Dr. Rifat Okudan Prof. Dr. Sleyman Uluda Do. Dr. M. Mustafa akmaklolu Do. Dr. Osman Nuri Kk Do. Dr. Selami imek Do. Dr. Vahit Gkta Yrd. Do. Dr. Abdrrahim Alk Yrd. Do. Dr. Ahmet Karata Yrd. Do. Dr. Ali Vasfi Kurt Yrd. Do. Dr. Halil Baltac Yrd. Do. Dr. Sezai Kk Yrd. Do. Dr. Sleyman Gkbulut Yrd. Do. Dr. Veysel Akkaya

Yazlarn ilm ve hukuk sorumluluu yazarlarna aittir. Dergimizde yaymlanan yazlar, elektronik veya yazl bir ortama izinsiz olarak aktarlamaz ve oaltlamaz. Yurt i Abonelik: 40 TL | Yurt D Abonelik: 50 Euro | Kurumsal: 50 TL

Aratrma Notlar

Ynus Emre Rif, Hac Bekta Vef

Necdet TOSUN*
Ynus Emre ve Hac Bekta Velnin hangi tarkata mensup olduklar konusu, akademik aratrmalardan uzak evrelerce genellikle Hac Bekta konu olan Vilyetnmedeki menkbelerden yola klarak ksa yoldan ve yeterince aratrlmadan neticeye balanmaktadr. Bu eserde Hac Bekta ya dorudan ya da Lokman Perende isimli mehl bir ahs vastasyla Ahmed Yesevnin mrid ve halifesi olarak gsterilmekte, Ynus Emre de Tapduk Emre vastasyla Hac Bektan yolunda bir sf olarak kabul edilegelmektedir. Ancak Vilyetnmeden daha eski ve daha gvenilir kaynaklar inceleyen akademisyenler durumun byle olmadnn farkndadrlar. Ayrca mellifi mehul olan ancak Uzun Firdevs tarafndan yazld tahmin edilen bu Vilayetname, XVI. asrda yani tarihen ge dneme ait olmasna ek olarak, Anadoludaki birok mehur mutasavvf Hac Bektaa mrid gibi gsterme gayretiyle retilmi menkbelerle doludur. Dolaysyla tasavvuf tarihi aratrmalarnda kullanlrken ok dikkatli olunmal ve daha eski kaynaklar ihml edilmemelidir. Bu yazda, Ynus Emre ve Hac Bekta Velnin tarkat silsileleri farkl ve mteber kaynaklar nda, akademik detaylara girilmeden, herkesin anlayabilecei sade bir slpla ele alnacaktr. Ynus Emrenin Tarkat Silsilesi Ynus Emrenin eyhi, Tapduk Emredir. Baz kaynaklara gre Tapduk Emre bir Kdir eyhidir.1 Baz kaynaklara gre Buharal eyh Sinan isminde bir ztn mrid ve halifesidir.2 Baz kaynaklara gre Evhadddin
* Prof. Dr., Marmara niversitesi lahiyat Fakltesi (ntosun@hotmail.com) 1 Bk. Mehmed Rifat Kdir, Nefhatr-riyzil-liye f beyni tarkatil-Kdiriyye, Millet Ktp., Ali Emir eriyye, no: 1127, vr. 275b-276a; Adalet akr, Abdlkdir-i Geyln ve Kdirlik, stanbul: SAM Yay., 2012, s. 923-925. 2 Fuad Kprl, Trk Edebiyatnda lk Mutasavvflar, Ankara 1981, s. 266-267.

Necdet TOSUN

Kirmnnin mridi,3 baz kaynaklara gre ise Barak Babann mrid ve halifesidir. Ynus Emrenin bir iirindeki: Ynusa Tapdug u Saltug u Barakdandur nasb n gnlden c kld ben nie pinhn alam.4 ifadeleri onun silsilesi hakknda bilgi vermekte, Tapduk Emrenin eyhinin Barak Baba olduunu ifade etmektedir.5 Barak Baba Tokat yaknlarndaki bir kyde domu, farkl ehirlerde bulunduktan sonra 707 (1307) tarihinde gittii randa ldrlm olup kabri Zencn eyletindeki Sultniyededir.6 Balkesirin Bigadi ilesinin ciler kynde de bir Barak Baba trbesi vardr. Bu durum, tarihte Barak Baba isminde birden ok ahsn yaam ve bunlarn hayat hikyelerinin birbirine karm olabilecei ihtimlini akla getirmektedir. Barak Babann eyhi Sar Saltuktur. Nitekim Barak Baba athiye tarzndaki szlerinde: Heyhte heyht, Saltuk Ata, miskn Barak szleriyle eyhinin Sar Saltuk olduunu ifade etmitir.7 Sar Saltuk Anadoludan Balkanlara g etmi ve 697 (1297) senesinde muhtemelen (bugn Romanyann Dobruca blgesindeki) Babada kasabasnda veft etmitir. Birok yerde makam kabirleri vardr.8 Saltuknme isimli esere gre, Sar Saltukun Osman Gaziye syledii u szler, onun karakterini ve din anlayn ortaya koymaktadr: Ulem ve sulehy sevn, rabet idn ve erate boyun tutun, ilm u ibdete ur eylen Ve bu Hanef mezhebin dim gzet ki cem mezhebn akdem ve akvs ve pkidr.9 Sar Saltukun eyhi Mahmd Hayrndir (. 667/1269).10 Mahmd Hayrn Konya yaknlarndaki Akehirde yaam ve orada veft etmitir.
3 Mikil Bayram, Anadolu Seluklular Zamannda Evhad Derviler, Trkler, ed. H. Celal Gzel ve dr., Ankara: Yeni Trkiye Yay., 2002, VII, 323-324. 4 Ynus Emre, Divan - Risletn-nushiyye, nr. Mustafa Tatc, stanbul: H Yay., 2011, s. 218. 5 Ayrca bk. Haim ahin, Tapduk Emre, DA, XL, 12-13. 6 Barak Baba iin bk. Abdlbki Glpnarl, Yunus Emre ve Tasavvuf, stanbul 1992, s. 17-26; Ahmet Yaar Ocak, Barak Baba, DA, V, 61-62. 7 Abdlbki Glpnarl, Yunus Emre ve Tasavvuf, s. 265. 8 Sar Saltuk iin bk. Glpnarl, age, s. 27-41; Machiel Kiel, Sar Saltuk, DA, XXXVI, 147150. 9 Ebl-Hayr- Rm, Saltuk-Nme, nr. kr Haluk Akaln, Ankara 1990, III, 273. 10 Mahmd Hayrn hakknda bk. Abdlbki Glpnarl, Yunus Emre ve Tasavvuf, s. 37, 4546; Ethem Cebeciolu, Mahmd- Hayrn, DA, XXVII, 367-368. stanbulda Trk slam Eserleri Mzesinde 193 envanter numarasyla kaytl olan Mahmd Hayrnnin mezar sandukasndaki yazda babasnn isminin Mesd olduu belirtilmitir. Ebl-Hayr Rmnin Saltuknnesinde de Sar Saltukun Seyyid Mahmd-i Hayrna intisap edip drt terkli tc giydii anlatlr.

110

Ynus Emre Rif, Hac Bekta Vef

bns-Serrcn (. 747/1346) Tffhul-ervh ve Eb Bekr el-Aydersun (. 914/1508) en-Necms-s isimli eserlerine gre Mahmd Hayrnnin eyhi Ahmed er-Rifdir (. 578/1182). Bu kaynaklardan en-Necmssde Mahmd Hayrnnin Rm yni Anadoludan Irak blgesindeki mm Abdeye gittii, orada Ahmed er-Rifye intisap ile on iki sene hizmet ettii, sekr ve vecd ehli olduu, sonra iczet alp Anadoluya dnd, Anadoluda Sar Saltukun kendisine intisap ettii anlatlr.11 Ancak Ahmed er-Rifnin veft tarihi h. 578, Mahmd Hayrnnin veft tarihi ise h. 667dir. Yni Rifnin veftndan sonra Hayrnnin yaklak 90 yl daha yaam olmas gerekir ki zor bir ihtimldir. Bu problemi zen kaynak ise bns-Serrcn Tffhul-ervhdr. 715te (1315) kaleme alnan bu olduka eski ve gvenilir kaynakta u bilgiler yer alr:
Bil ki, eyh Mahmud (Hayrn) mm Abdeye gitti. Efendimiz Sultnlrifn Seyyids-sddkn Ahmed b. Ebil-Hasen er-Rifnin (Allah nurunu takdis etsin, mezarn nurlandrsn) trbesinin karsnda durdu. Bu bekleyi, kendisine sekin bir hl alncaya, bol nasip ve pak tlih gelinceye kadar, ikisinin arasnda vstasz bir ekilde srd. Ahmed er-Rifnin (hasetilerin ve muhliflerin fkesine ramen Allah onun nn yceltsin) erefli revaknda (derghnda) vaktin sahibi (eyhi) de vard. uras ikrdr ki, efendimiz emseddin Ahmed el-Mstacil (r.a.) zamannn gavsyd. eyh Mahmud (Hayrn)nin vellie ulat ve keramet nurlarnn yayld zaman eyh elMstacil ona bir adam gnderdi. Adam eyhe yle dedi: Nasibinden bize ne braktn? eyh cevaben: Drtte bir veya bu anlamda bir sz syledi. Denilir ki; ayet byle demeseydi nasibinin hepsi gidecekti. eyh Mahmud onun hlini kesin olarak kabul etti ve eyhte iyi tesirler brakt. Sonra eyh Saltuk onun yolda oldu, ondan nasibini ald ve zamannn sekinlerinden oldu. Kffr diyarnda byk yol kat etti. Orada eitli gruplar kendisine teslim oldu. Allah onun sayesinde pek ok insana hidayet verdi.12

Bu paragraftan anlaldna gre Mahmd Hayrn tasavvuf eitimi11 Eb Bekr b. Abdullah el-Ayders, en-Necms-s f menkbil-kutbil-kebr er-Rif, nr. Ali Hasan el-Arz, Khire 2009, s. 34-37. Ayn bilgiler iin ayrca bk. Abdullah akr, El Yazmas ki Menkb- Seyyid Ahmed er-Rif nceleme ve Karlatrma, (Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi), MSBE, stanbul 2007, s. 107-108, 215-216. 12 bns-Serrc (Muhammed b. Ali ed-Dmak), Tffhul-ervh ve mifthul-irbh, ABD Princeton niversity Library Gift of Robert Garrett, eski no: 97 (yeni no: 1127Y), vr. 198b-199a; Mehmet Saffet Sarkaya, Mehmet Necmettin Bardak ve Nejdet Grkan, bns-Serrcn Eserleri erevesinde XIII. Yzylda Gneydou Anadoluda Din-Tasavvuf Hayat, Isparta 2012 (Yaymlanmam alma), s. 246. Metnin tercmesi bu almadan alnmtr. Henz yaynlanmayan bu almadan istifade etmemiz iin bir kopya gnderen aratrmac dostumuza mteekkirim.

111

Necdet TOSUN

ni Ahmed er-Rifden veys yolla almtr.13 Hayrn, Iraktaki mm Abdeye gittiinde Ahmed er-Rif veft etmiti ve derghta muhtemelen emseddin Ahmed Mstacil postniin idi.14 Hayrn, Rifnin trbesinde veys yolla ondan feyz ald gibi, anlalan o dnemde eyh olan Mstacilden de zhiren istifade etmi ve mnev hlini ona onaylatmtr. Netice itibariyle Mahmd Hayrn Anadoluya dndnde artk bir Rif eyhidir. Mahmd Hayrnnin torunu Seyyid Alinin stanbulda Trk slam Eserleri Mzesinde bulunan mezar sandukasnn (envanter numaras: 194) ayak tarafndaki kitbede melen: Bu temiz trbe, sad, ehd, Rif Mahmdun olu Muhammedin olu Seyyid Alinindir ifdelerinin yer almas, Mahmd Hayrnnin Rif olduuna baka bir delildir.15 Sar Saltuk da Anadoluda Hayrnye mrid olmutur. Sar Saltukun mridi, Barak Baba, Barak Babann mridi Tapduk Emre, Tapduk Emrenin mridi de Ynus Emredir. Yani Ynus Emre bir Rif tarkat mensubudur ve silsilesi yledir: Ahmed er-Rif (veys yolla) emseddin Ahmed el-Mstacil Mahmd Hayrn Sar Saltuk Barak Baba Tapduk Emre Ynus Emre.
13 veyslik bir kiinin zhiren grmedii bir zttan rya gibi manev yollarla eitim almasdr. Bk. Necdet Tosun, veyslik, DA, XLII, 400-401. 14 emseddin Ahmed ismindeki bu zt, Ahmed er-Rif derghnn drdnc postnini olan emseddin Muhammed b. Abdurrahmin (. 619/1222) olu olan emseddim Ahmed olmaldr. Bk. zzeddin Ebul-Abbs Ahmed el-Frs, er-Reehtl-haseniyye alen-Nefhatil-miskiyye, nr. erefddin Hasan, Dmak 1999, s. 213. Rif derghnn Ahmed er-Rifden sonraki ilk postnini unlardr: Seyyid Ali b. Osman, Seyyid Abdurrahm, Seyyid brahim Azeb. Bk. Hac Hsm brhm el-Kzern, ifl-eskm f sreti Gavsil-enm: Ahmed er-Rif Menkbeleri, trc. Nurettin Bayburtlugil-Necdet Tosun, stanbul: Gelenek Yay., 2004, s. 15, 137-159. bns-Serrcn tarkat silsilesinde emseddin Ahmed Mstacil yle zikredilir: Ahmed erRif, Seyfeddin Ali (b. Osman), eyh Abdurrahim, brahim Azeb, emseddin Muhammed b. Abdurrahim, Kutbddin Ebul-Hasan Ali, eyh Necmeddin Ahmed b. Ali, eyh emseddin Mstacil Ahmed b. Muhammed. Bk. Mehmet Saffet Sarkaya ve dr., age, s. 10-11. 15 Metnin orijinali Arapa olarak yledir: Hzih trbetl-mutahhara lis-sad e-ehd Seyyid Ali b. Muhammed b. Mahmd er-Rif. Bu konuda ayrca bk. Ali Kozan, Trkiye Seluklular Dneminde Akehirde Bir Sufi: Seyyid Mahmud Hayrn ve Zviyesi, Vakflar Dergisi, Aralk 2012, say: 38, s. 43-64.

112

Ynus Emre Rif, Hac Bekta Vef

Seluklu devletinin son dnemleri ile Osmanl devletinin balang yllarnda Anadoluda Rif dervi ve eyhlerinin bulunduu bilinmektedir. Bu eyhlerden biri Ahmed Kek er-Rif idi.16 Rifiyyenin kurucusu olan Ahmed er-Rif ise o dnemlerde muhtemelen bu ahsla kartrlmasn diye Ahmed Kebr diye anlyordu. Ynus Emre de bir iirinde Ahmed Kebr adyla Seyyid Ahmed er-Rifyi yle yd etmitir: Ol Seyyid Ahmed Kebr myesserdi ana nr Iylleri cmle r ol hulk merdn kan.17 Hac Bekta Velnin Tarkat Silsilesi Vilyetnme gibi baz kaynaklarda Bektiyye tarkatnn pri Hac Bekt- Velnin (. 669/1271), Ahmed Yesevnin mrid ve halifelerinden biri olduu ya da Yesevinin talebesi olduu iddia edilen Lokman Perendenin mridi olduu kaydedilmitir.18 Ahmed Eflknin (. 761/1360) Menkbulrifn ve kpaazdenin (. 889/1484ten sonra) Trihi gibi daha eski ve mteber kaynaklarda ise Hac Bekta, Anadolu Seluklu Devleti aleyhine ekonomik sebeplerle bir isyan tertipleyen ve 637 (1240) senesinde idam edilen Baba Rasl nmyla mehur Vef eyhi Baba lys- Horasnnin mridi ve halifesidir.19 Baba lysn balatt Babaler isyanna katlmayp inzivya ekildii anlalan Hac Bekt sonralar tarkat faaliyetine balamtr. Ancak grlen o ki, bu dnemde devletin ve toplumun tepkisinden ekinen ilk dnem Bektleri, tarkat silsilelerinin (isyann lideri olan) Baba lys yoluyla Vefiyye tarkatna balandn sylemekten kanp Hac Bektn Ahmed Yesevnin halifesi olduunu iddia etmi, bylece hem isyan thmetinden uzak kalmay hem de Yesevnin hretinden istifde etmeyi hedeflemi olmaldrlar. Bu szl propaganda zamanla semeresini verip sonraki dneme ait yazl kaynaklara da intikal etmitir. Vilyet-nmeyi nere hazrlayan Abdlbki Glpnarlnn eserin sonuna ekledii aklamalar blmndeki u cmleleri, onun da bu kanaatte olduunu gstermektedir:
16 Bk. Sadi Bayram, Samsun-Ladik ve Seyyid Ahmed-i Kebr Hazretleri, Ondokuz Mays niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi, say: 5, 1990, s. 11-22. 17 Ynus Emre, age, s. 342. 18 Bk. Anonim, Vilyet-nme: Mankb- Hnkr Hac Bekt- Vel, nr. Abdlbki Glpnarl, stanbul 1995, s. 16, 19. 19 Ahmed Eflk, Menkbul-rifn, Farsa nr. Tahsin Yazc, Ankara 1976, I, 381; kpaazde, kpaazde Trhi, nr. l Bey, stanbul 1332/1914, s. 1, 204-205; Ahmet Yaar Ocak, Babaler syan, stanbul 1996, s. 172-174.

113

Necdet TOSUN

Hsl bizce Ahmed-i Yesev nasl hreti yznden Bekt geleneine sokulmusa, Lokmn [- Perende] da hreti yznden bu gelenee sokulmu ve bu zta, Hac Bektaa hocalk ettirilmitir.20 te yandan Babaler isyannn mezheb ve mereb kayglarla deil, ekonomik ve siys sebeplerle olutuunu vurgulamak gerekir.21 nk Babaler ve ilk dnemdeki Bektalerin Snn olduu anlalmaktadr.22 Hac Bektan Maklt ile Baba lysn torunu k Paann (. 733/1332) Garibnme isimli eserleri bunun en ak delilidir. unu da belirtmek gerekir ki, Hac Bekta Vel 669 (1271) senesinde veft etmitir. Ahmed Yesevinin veft tarihi olarak ise 562 (1166) senesi kabul edilmektedir. Yni bu iki mutasavvf arasnda bir asrlk zaman fark vardr ve grmeleri trihen imknsz gibidir. Bu tarih problemini amak iin araya Lokman Perende isminin yerletirilmi olmas da muhtemeldir. te yandan Hac Bektan gerek eyhi olan Baba lyasn mrid ve halifelerinden birinin ismi de Lokman Babadr. Amasya Tarihi isimli kaynaa gre Hac Bekta Vel, bu Lokman Babann mrid ve halifesidir.23 Hac Bekta, eyhi Baba lyasn veftndan sonra Lokman Babadan da feyz alm olabilir. Zamanla gerek tarih unutulup efsanev menkbeler retilirken bu Lokman Baba, Lokman Perende adyla Ahmed Yesevi ile Hac Bekta arasndaki tarih boluu doldurmak iin yerletirilmi olabilir. Bu konuda Fuat Kprl yaklak bir asr nce yle yazmt: Bektalikle Yesevlik arasnda hibir hakik ba mevcud deildir.24 Bu konuda yaplan son aratrmalar, Kprly destekler mhiyettedir.25 Takyyddin Abdurrahman el-Vstye (. 744/1343) nisbetle neredilen Tirykul-muhibbn isimli eserde Hac Bekta, Ahmed Yesevnin mridi olarak gsterilmi ise de,26 bu matb eserin gerek Tirykul-muhibbn ol20 Bk. Anonim, Vilyet-nme, s. 103. 21 Mikil Bayram, Baba shak Harektnn Gerek Sebebi ve Ahi Evren le lgisi, Diyanet Dergisi, XVIII/2, Mart-Nisan 1979, s. 69-78; Ahmet Yaar Ocak, Babalik, DA, IV, 373-374. 22 Bk. Mikil Bayram, Hac Bekta- Horasn Hakknda Baz Yeni Kaynaklar ve Yeni Bilgiler, Osmanl, ed. Gler Eren, Ankara: Yeni Trkiye Yay., 1999, VII, 51-56. 23 Hseyin Hsmeddin, Amasya Trhi, stanbul 1327-1330, II, 395-396. 24 Bk. Fuat Kprl, Trk Edebiyatnda lk Mutasavvflar, Ankara 1993, s. 112. 25 Bk. Ahmet Yaar Ocak, Trkiye Seluklular Dneminde ve Sonrasnda Vef Tarkat (Vefiyye), Belleten, LXX/257, Nisan 2006, s. 119-154. 26 Takyyddin Vst, Tirykul-muhibbn, Msr 1305, s. 47.

114

Ynus Emre Rif, Hac Bekta Vef

mad, gereinin henz Pariste yazma hlinde27 ve matbdan olduka farkl olduu anlalmtr.28 Mteber kaynaklara gre Hac Bektan eyhi Baba lyas Horasndir. Baba lyasn eyhi de Mardin Dedekyde medfun olan Dede Garkndr. Dede Garkn, Badatta Krt asll bir mutasavvf olan Tcl-rifn EblVef Badd (. 501/1107)29 tarafndan kurulup zamanla kuzey Irak ve Anadoluya yaylan Vefiyye tarkatnn bir eyhidir.30 Dede Garkn ile Ebl-Vef Badd arasnda yaklak bir asr zaman vardr. Bu sre iinde Vefiyye tarkat silsilesinde birka eyh daha gemi olmaldr. Ancak onlarn isimleri kaynaklarda kaytl deildir. Bu durumda Hac Bektan silsilesi yle olmaktadr: Ebl-Vef Badd Dede Garkn Baba lys Horasn Hac Bekta Vel. Netice olarak Bektliin Yeseviyye ile silsile ynnden bir alkasnn olmad ve Irakta kurulan Vefiyyenin bir kolu durumunda bulunduu anlalmaktadr. Ynus Emrenin silsilesi de Rifiyye tarkatna ulamaktadr. Yani mteber kaynaklara gre Ynus Emre Rif, Hac Bekta Vefdir.

27 Bibliothque Nationale de Paris, code: 5291, vr. 243-270. 28 Bk. Kzern, Ahmed er-Rif Menkbeleri, s. 13-14. 29 Ahmet Yaar Ocak, Ebl-Vef el-Badd, DA, X, 347-348. 30 Bk. Haim ahin, Vefiyye, DA, XLII, 600-603.

115