БНбД 2.01.

07-90
Барилгын норм ба дїрэм
Барилга, хот байгуулалтын
БНбД 2.01.07-90
комисс ( БХБК)
Ачаалал ба їйлчлэл

Энэ дїрэм нь барилга байгууламжийн буурь ба бїтээцийн зураг тєсєл

боловсруулахад мєрдєгдєх бєгєєд тогтмол болон тогтмол бус ачаалал,
їйлчлэл мєн тэдгээрийн хослолыг тооцож тодорхойлох журам, їндсэн нєхцлийг
тогтооно.

Барилга байгууламжийн буурь ба бїтээцийн ачаалал, їйлчлэл нь

уламжлалт байдлаас єєр байвал тусгай техникийн нєхцлєєр тодорхойлохыг
зєвшєєрнє.

Тайлбар: 1. Цаашид "Їйлчлэл" гэснийг орхиж "Ачаалал", "Барилга байгууламж"

гэснийг
"байгууламж" гэж нэрлэв.
2. Байгууламжийг єргєтгєн шинэчлэх нєхцєлд ачааллын тооцооны утгыг тодорхойлох-
`доо хуучин бїтээцийг шалгаж їзсэн материалд їндэслэнэ.

1. ЕРЄНХИЙ ЗЇЙЛ

1.1. Зураг тєсєл боловсруулах, байгууламжийг барих, ашиглах, барилгын

бїтээцийг їйлдвэрлэх, хадгалах, тээвэрлэх їед їїсэх ачааллыг тооцно.

1.2. Энэ дїрмээр тогтоож буй ачааллын їндсэн шинж нь тїїний тогтоосон
хэмжээт утга юм. Тодорхой тєрлийн ачаалал нь тогтоосон хэмжээт нэг утгаар
тодорхойлогдоно.
Орон сууц, олон нийт, хєдєє аж ахуйн барилгын хучилтанд тоноглосон
тоног тєхєєрємж, хїн, амьтан, гїїрэн ба дїїжин єргїїр, цас, температур, уур
амьсгалын їйлчлэлээс їїсэх ачаалалд бїрэн ба багасгасан гэсэн хоёр утгыг
тогтооно.

1.3. Ачааллын тооцооны утгыг тодорхойлохдоо тїїний тогтоосон хэмжээт

утгыг, авч їзэж буй тєлєв байдлын хязгаарт тохирох ачааллын найдвартай
байдлын итгэлцїїр ¡¦ - ийг доор зааснаар авч їржїїлнэ.

а/ Бат бэх, тогтворт байдлын тооцоонд 2.2, 3.4, 3.7, 3.11, 4.8, 5.7, 6.11,
7.3, 8.7 дугаар зїйлїїдэд зааснаар;
б/ Цуцалт тэсвэршлийн тооцоонд нэгтэй тэнцїїгээр;
в/ Хэв гажилтын тооцоонд хэрэв буурь ба бїтээцийн зураг тєсєл
боловсруулах дїрэмд єєр утга тогтоогдоогїй бол нэгтэй тэнцїїгээр;
г/ Бусад тєрлийн тєлєв байдлын хязгаарын тооцоонд буурь ба бїтээцийн
зураг тєсєл боловсруулах дїрэмд зааснаар.

Статистикийн єгєгдєлтэй бол ачааллын тооцооны утгыг єгєгдсєн

магадлалын ихсэлтээр шууд тодорхойлохыг зєвшєєрнє. Буурь ба бїтээцийн
тооцоонд барилга байгууламж барих їеийн температур, уур, амьсгалын
їйлчлэл ба цас, салхи, мєстєлтийн ачааллын тогтоосон хэмжээт утгыг 20%
бууруулж авна.

Шинжлэх ухаан, їйлдвэр- Барилга, хот байгуулалтын 1991 оны 01 дїгээр

лэлийн “Цутгал” пїїст комиссын 1990 оны 12 дугаар сарын 01-нээс дагаж
боловсруулав. сарын 27-ны єдрийн 13 дугаар мєрдєнє.
3
БНбД 2.01.07-90
тогтоолоор батлав.
Тэсэлгээний їйлчлэл, гал тїймэр болон тээврийн хэрэгсэл,
байгууламжийн хэсгийг шїргэх нєхцєлд бат бэх, тогтворт байдлыг тооцоолох
шаардлагатай бол тооцож буй бїх ачааллын найдвартай байдлын
илтгэлцїїрийг нэгтэй тэнцїїгээр авна.
Тайлбар: Тогтоосон хэмжээт хоёр єєр утгатай ачааллын холбогдох тооцооны
утгыг тодорхойлохдоо ачааллын найдвартай байдлын илтгэлцїїрийг (авч їзэж буй тєлєв
байдлын хязгаарт) адилхан утгаар авна.

Ачааллын ангилал

1.4. Ачааллыг їйлчлэх хугацаанаас нь хамааруулан тогтмол ба тїр

(удаан хугацааны, богино хугацааны, онцгой) гэж ангилна.

1.5. Бїтээцийг їйлдвэрлэх, хадгалах, тээвэрлэх болон байгууламжийг

барих їед їїсэх ачааллыг тооцоонд богино хугацааны ачаалал гэж авна.
Байгууламжийг ашиглах їед їїсэх ачааллыг 1.6-1.9 дїгээр заалтуудын дагуу
тооцно.

1.6. Тогтмол ачаалалд:

а/ Байгууламжийн хэсгїїдийн жин мєн тїїнчлэн барилгын хана, туурга
болон даацын бїтээцийн жин;
б/ Хєрсний даралт (овоолго, асгаас) ба жин, уулын даралт;
в/ Урьдчилан хїчитгэлээс буурь буюу бїтээцэд їлдэх хїчлэл зэргийг
хамааруулна;

1.7. Удаан хугацааны ачаалалд :

а/ Тїр хамар хана, тєхєєрємжийн доорх бетонон дэр ба цутгаас;
б/ Суурин тєхєєрємжийн жин: Суурь машин, багаж хэрэгсэл, хєдєлгїїр,
багтаамж ихтэй сав, тулгуурын хэсэгтэй ба бэхэлгээтэй, тусгаарлагчтай
дамжуулах хоолой, цувуур тээвэр, зєєгїїр чиглїїлэгч ба татлагатай байнгын
єргєх машин, мєн тїїнчлэн багтаамж ихтэй сав тєхєєрємжийг дїїргэх хатуу бие
ба шингэний жин;
в/ Дамжуулах хоолой ба багтаамж ихтэй саван дахь нунтаг, шингэн, хийн
даралт, уурхайн салхижуулалтаас їїсэх агаарын сийрэгжилт ба нэмэгдэл
даралт;
г/ Архив, номын сан, їр тарианы сав, хєргїїр, агуулахын єрєє ба
тэдгээртэй тєсєєтэй єрєє тасалгааны тавиурын тєхєєрємж ба хадгалж буй
материалаас хучилтанд ирэх ачаалал;
д/ Суурин тєхєєрємжєєс їїсэх температур, технологийн їйлчлэл;
е/ Ус дїїрч тогтдог хавтгай дээврийн усны жин;
ж / Їйлдвэрийн тоосны хуримтлалын жин ( хэрэв тусгай арга хэмжээгээр
тоос хуримтлагдах нєхцлийг арилгаагїй бол);
з/ Орон сууц, олон нийт, хєдєє аж ахуйн барилгын хучилтанд хїн, амьтан,
тоног тєхєєрємжєєс їїсэх тогтоосон хэмжээт багасгасан утгатай (3 дугаар
хїснэгтэд їзїїлсэн) ачаалал;
и/ Гїїрэн ба дїїжин єргїїрийн багасгаж тогтоосон утгатай босоо
ачаалал. Энэ ачааллыг барилгын алгаслал бїрт орших нэг єргїїрийн тогтоосон
босоо ачааллын бїрэн утгыг єргїїрийн ажиллах горимын бїлгээс хамааруулан
доохи илтгэлцїїрээр їржїїлэн тодорхойлно. Їїнд:
4к-6к - єргїїрийн ажиллах горимын бїлэгт 0.5
7к - єргїїрийн ажиллах горимын бїлэгт 0.6
8к - єргїїрийн ажиллах горимын бїлэгт 0.7

4
 БНбД 2.01.07-90
Єргїїрийн ажиллах дэглэмийн бїлгийг холбогдох стандартаас авна.
к / 8.2 - 8,6 дугаар зїйлийн дагуу Є1 = Є2 = Є3 = Є4 = Є5 = О,
DVII = DI = O нєхцлєєр тодорхойлогдох тогтоосон хэмжээт багасгасан утгатай
температур, уур амьсгалын їйлчлэл;
л/ Мєнх цэвдэгтэй хєрсний гэсэлт болон буурийн хєрсний бїтцэд їндсэн
єєрчлєлт оруулахааргїй байх хэв гажилтаас їїсэх їйлчлэл;
м/ Материалын гулсалт, агшилт, чийглэгийн єєрчлєлтєєс їїсэх їйлчлэл
зэргийг хамааруулна.

1.8. Богино хугацааны ачаалалд:

а/ Тєхєєрємжийг асаах, зогсоох, туршилтын болон завсарын дэглэмийн
їед, мєн тєхєєрємжийн байрлалыг єєрчлєх, тєхєєрємжийг солиход їїсэх
ачаалал;
б/ Тєхєєрємжийг засах, їйлчилгээ хийх хэсэгт байх засвар, їйлчилгээний
материал, хїмїїсийн жин;
в/ Орон сууц, олон нийт, хєдєє аж ахуйн барилгын хучилт дахь
тєхєєрємж , хїн, амьтанаас ирэх тогтоосон хэмжээт бїрэн утгатай (1.7а,б,г,д-д
заасан ачааллаас бусад ) ачаалал;
г/ Ердийн буюу цахилгаан хєдєлгїїртэй ачигч, хураагч тэргэнцэр, єргєгч
зэрэг єргєх, тээвэрлэх хєдєлгєєнт тєхєєрємжийн ачаалал (Дїїжин болон
гїїрэн єргїїрийн тогтоосон хэмжээт бїрэн утгатай ачаалал);
д/ Тогтоосон хэмжээт бїрэн утгатай цасны ачаалал;
е/ Тогтоосон хэмжээт бїрэн утгатай температур, уур амьсгалын їйлчлэл;
ж/ Салхины ачаалал;
з/ Мєстєлтийн ачаалал зэргийг хамааруулна.

1.9. Онцгой ачаалалд:

а/ Газар хєдлєлтийн їйлчлэл ;
б/ Тэсэлгээний їйлчлэл ;
в/ Тоног тєхєєрємжийн эвдрэл буюу тїр гэмтэл, технологийн їйл
ажиллагааны эрс зєрчилтээс їїсэх ачаалал;
г/ Хєрсний бїтцийн їндсэн єєрчлєлт (суумтгай хєрсний норолт) буюу
уулын малталт, хєрсний хєндийрлийн бїсэн дахь суултаас буурийн хэв гажилт
їїсэх їйлчлэл зэргийг хамааруулна.

Ачааллын хослол

1.10. Буурь ба бїтээцийн тєлєв байдлын хязгаарын нэг, хоёрдугаар

бїлгийн тооцоог ачаалал буюу тїїнд хамаарах хїчлэлийн хамгийн эвгїй
хослолоор хийнэ. Энэ хослолийг буурь буюу бїтээцийн авч їзэж буй ажлын їе
шатанд ачаалал їйлчилж болох янз бїрийн байдал эсвэл зарим нэг тїр
ачаалал їйлчлэхгїй байх боломжийг харгалзан тєрєл бїрийн ачааллын нэгэн
зэрэг бодитойгоор їйлчлэх хувилбараас сонгож тогтооно.

1.11. Тооцож буй ачааллын бїрдлээс хамааруулан хослолыг доор

зааснаар ялгана. Їїнд:

а/ Тогтмол ачааллаас бїрдэх їндсэн хослол;

б/ Тогтмол, удаан ба богино хугацааны болон аль нэг онцгой ачааллаас
бїрдэх онцгой хослол.

Тогтоосон хэмжээт хоёр єєр утгатай тїр ачааллыг хослолд оруулахдаа:

тогтоосон хэмжээт бууруулсан утгыг тооцох їед удаан хугацааны ачаалалд;

5
БНбД 2.01.07-90
тогтоосон хэмжээт бїрэн утгыг тооцох їед богино хугацааны ачаалалд тус тус
тооцно.
Ачааллын онцгой хослолд тэсэлгээний їйлчлэл буюу байгууламжийн
хэсгийг тээврийн хэрэгсэл шїргэснээс їїсэх ачаалал орвол 1.8 дугаар зїйлд
заасан богино хугацааны ачааллуудыг тооцохгїй байж болно.

1.12. Тогтмол ба хоёроос доошгїй тїр ачааллаас бїрдсэн хослолыг

тооцохдоо, тїр ачаалал буюу тїїнд тохирох хїчлэлийн тооцооны утгыг
хослолын дараах илтгэлцїїрээр їржїїлнэ. Їїнд:
Їндсэн хослолын удаан хугацааны ачаалалд Y 1 = 0.95;
Богино хугацааны ачаалалд Y 2 = 0.9 .
Онцгой хослолын удаан хугацааны ачаалалд Y 1 = 0.95, богино хугацааны
ачаалалд Y 2 = 0.8, энэ нь газар хєдлєлийн бїс нутагт барилга байгууламжийн
зураг тєсєл зохиох болон буурь ба бїтээцийн зураг тєсєл боловсруулах нормд
зааснаас бусдад хамаарна. Энэ тохиолдолд онцгой ачааллыг бууруулахгїйгээр
авна.

Тогтмол ба тїр нэг ачааллаас (удаан эсвэл богино хугацааны) бїрдэх

їндсэн хослолыг тооцохдоо илтгэлцїїр Y 1, Y 2 -ыг оруулахгїй.

Тайлбар: Гурав болон тїїнээс дээш богино хугацааны ачаалалтай їндсэн хослолд
тїїний тооцооны утгыг эхний богино хугацааны ачаалалд Y 2 =1.0, хоёрдоход Y 2 = 0.8,
бусдад
Y 2 = 0,6-тай тэнцїїгээр авч їржїїлэхийг зєвшєєрнє.

1.13 Ачааллын хослолыг 1.12 дугаар заалтын дагуу тооцохдоо богино

хугацааны нэг ачааллыг дараах байдлаар авна. Їїнд:

а/ Нэг эх їїсвэртэй тодорхой тєрлийн ачаалал (багтаамж ихтэй саван

доторх сийрэгжилт буюу даралт, цас, салхи, мєстєлтийн ачаалал,
температур, уур амьсгалын їйлчлэл, нэг ачигч, цахилгаан тэргэнцэр, гїїрэн
буюу дїїжин єргїїрээс їїсэх ачаалал);

б/ Хэд хэдэн эх їїсвэрийн ачаалал, хэрэв тэдний хамтын їйлчлэл нь

ачааллын тооцооны ба тогтоосон хэмжээт утганд тооцогдсон бол (2.8, 3.9
дїгээр зїйлд заасан Y А ба Y n илтгэлцїїрийг тооцсон нэг буюу хэд хэдэн
хучилт дахь тоног тєхєєрємж, хїн, хадгалж буй материалаас їїсэх ачаалал,
4.17 дугаар зїйлд заасан илтгэлцїїр Y-г тооцсон хэд хэдэн гїїрэн ба дїїжин
єргїїрээс їїсэх ачаалал, 7.4 дїгээр зїйлд зааснаар тодорхойлох мєстєлт,
салхины ачаалал).

2. БЇТЭЭЦ БА ХЄРСНИЙ ЖИН

2.1. Їйлдвэрт бэлтгэсэн бїтээцийн жингийн тогтоосон хэмжээт утгыг

олохдоо бэлтгэн нийлїїлэгч їйлдвэрийн паспортын єгєгдлїїд, ажлын зураг,
MNS-ыг їндэслэнэ. Барилгын бусад бїтээц, хєрснийхийг бол байгууламжийг
барих, ашиглах їеийн тэдгээрийн чийглэгийг бодолцон, материал болон
хєрсний хувийн жин, тєслийн хэмжээгээр тодорхойлно.

2.2. Барилгын бїтээц болон хєрсний жингийн хувьд ачааллын

найдвартай байдлын илтгэлцїїрийг 1 дїгээр хїснэгтийн дагуу авна.

6
 БНбД 2.01.07-90

1 дїгээр хїснэгт

Ачааллын найдвартай
Байгууламжийн бїтээц ба
байдлын илтгэлцїїр
хєрсний тєрєл
¡¦
Ган бїтээцїїд: 1.05
Бетон (1600 кг/м 3-ээс дээш дундаж нягттай),
тємєр бетон, єрєгт, арматурласан єрєгт, 1.1
модон бїтээцїїд
Бетон (1600 кг/м3, тїїнээс доош дундаж нягттай)
тусгаарлалт, тэгшилгээ, єнгєлгєєний їе
(хавтан, хуйлмал материал, асгаас, тэгшилгээ їе
гэх мэт) зэргийг :
Їйлдвэрийн нєхцєлд гїйцэтгэсэн бол 1.2
Барилгын талбайд гїйцэтгэсэн бол 1.3
Хєрсїїд:
Байгалийн нєхцєлдєє байхад 1.1
Асгамал бол 1.15
Тайлбар: 1. Бїтээцийг онхолдолтын эсрэг тогтвортой байдалд шалгах їед буюу бїтээц ба
хєрсний жингийн багасалт нь бїтээцийн ажиллах нєхцлийг муутгах бусад тохиолдолд
бїтээцийн буюу тїїний зарим хэсгийн жинд ¡ ¦ - ийг 0.9-тэй тэнцїїгээр авч тооцоог хийнэ.
2. Хєрснєєс їїсэх ачааллыг тодорхойлохдоо хангаж байгаа материал, тоног
тєхєєрємж, тээврийн хэрэгсэл зэргээс хєрсєнд дамжуулагдах ачааллыг бодолцох хэрэгтэй.
3. Хувийн жингээс їїсэх хїчлэл нь нийт хїчлэлийн 50%-иас хэтрэх ган бїтээцэд
¡ ¦ - ийг 1.1-тэй тэнцїїгээр авна.

3. ТОНОГ ТЄХЄЄРЄМЖ, ХЇН, АМЬТАН, ХАДГАЛАХ МАТЕРИАЛ,

ЭДЛЭХЇЇНЭЭС ЇЇСЭХ АЧААЛАЛ

3.1. Энэ бїлгийн заалтууд нь барилгын давхар хоорондын хучилт, хєрсєн

дээрх шалан дээр їйлчлэх, хїн, амьтан, тоног тєхєєрємж, эдлэхїїн, материал,
тїр зуурын хамар хана зэргээс їїсэх ачаалалд хамаарна.
Давхар хоорондын хучилтад дээр дурьдсан ачааллуудын їйлчлэх
хувилбарыг сонгож авахдаа барилга барих, ашиглах їеийн урьдчилан авч їзсэн
нєхцлїїдтэй уялдуулна. Хэрэв зураг тєсєл зохиох їе шатанд эдгээр нєхцлийн
тухай єгєгдлїїд хангалтгїй байвал бїтээц ба буурийн тооцоог хийхдээ давхар
хоорондын тусгай хучилтуудыг ачаалах дараах хувилбаруудыг авч їзэх
хэрэгтэй. Їїнд:
-Тухайн ачааллаар нэлэнхийд нь ачаалах;
-Тохиромжгїйгээр хэсэгчлэн ачаалах бїдїївчинд мэдрэмтгий бїтээц ба
буурийг тооцоолоход тус бїдїївчээр ачаалах;
- Тїр ачаалал їйлчлэхгїй байх ;
Энд олон давхар барилгын давхар хоорондын хучилт дээр їйлчлэх
нийлбэр тїр ачаалал нь тохиромжгїйгээр хэсэгчлэн ачаалсан їед хослолын
итгэлцїїр Y n - ийг (утгыг нь /3/ ба /4/ томъёогоор бодож олно) бодолцож
тодорхойлсон хучилтыг нэлэнхїйд нь ачаалах їеийн ачааллаас хэтрэх ёсгїй.

3.2. Тоног тєхєєрємж (мєн дамжуулах хоолой, тээврийн хэрэгсэл),

хадгалах материал, эдлэхїїнээс їїсэх ачааллыг, зураг тєслийн даалгаварт
тусгахдаа дараах їзїїлэлт ба технологийн шийдлийг їндэслэнэ.
а/ Хучилт бїр дээр болон хєрсєн дээрх шалан дээр байрлах тоног
тєхєєрємжийн тулгуурын овор хэмжээ ба байршил, материал, эдлэхїїнийг
7
БНбД 2.01.07-90
агуулж хадгалах хэсгїїдийн хэмжээ, барилгыг ашиглах, эсвэл тєлєвлєлтийг нь
єєрчлєх явцад тоног тєхєєрємжийн єєр хоорондоо ойртох боломжийн
байршил;
б/ Энэ дїрмийн заалтын дагуу авсан ачааллын тогтоосон хэмжээт утга
ба ачааллын найдвартай байдлын илтгэлцїїр, динамик ачаалалтай машины
хувьд инерцийн хїчний тогтоосон хэмжээт утга, инерцийн хїчний ачааллын
найдвартай байдлын илтгэлцїїр, тїїнчлэн бусад зайлшгїй їзїїлэлтїїд.

Хучилт дээрх бодит ачааллыг жигд тархсан тэнцїї утгатай ачааллаар

солихдоо сїїлчийнхийг тооцоогоор тодорхойлох ба янз бїрийн бїтээцэд
(Хавтан, туслах дам нуруу, холбоос дам нуруу, багана, суурь) ялгаатайгаар
тогтооно. Тэнцїї утгатай ачааллын сонгосон утга нь бодит ачааллаар ачааллах
нєхцлєєр шаардагдах бїтээцийн даацын чадвар болон хєшїїн чанарыг хангах
ёстой. Їйлдвэрийн ба агуулахын єрєє тасалгааны хувьд тэнцїї утгатай жигд
тархсан ачааллын тогтоосон хэмжээт бїрэн утгыг хавтан, туслах дам нуруунд
3.0 кПа (300кгс/м2)-аас багагїй, холбоос дам нуруу, багана, сууринд 2.0 кПа
(200 кгс/м2)-аас багагїйгээр авна.
Техник эдийн засгийн їндэслэлтэй нєхцєлд тоног тєхєєрємж, хадгалах
материалаас їїсэх ачааллын хэмжээг ихэсгэж болох хэтийн бодлоготой тооцож
болно.

3.3 Тоног тєхєєрємж, тїїнчлэн дамжуулах хоолойн жингийн тогтоосон

хэмжээт утгыг тэдгээрийн стандарт буюу каталогоор, стандартын бус тоног
тєхєєрємжийнхийг їйлдвэрлэж бэлтгэсэн газрын паспортын єгєгдлїїд буюу
ажлын зургийг їндэслэж тодорхойлно.
Тоног тєхєєрємжийн жингээс їїсэх ачааллын бїрэлдэхїїнд машин буюу
тєхєєрємж (тїїнчлэн хєтлїїр, байнгын хэрэгслїїд тулгуурын тєхєєрєг, ул
ба дэр бетон зэрэг орно)-ийн хувийн жин, тєхєєрємжийн ашиглалтын явцад
байж болох тусгаарлагч ба дїїргэгчийн жин, боловсруулж байгаа эд ангийн
хамгийн хїнд жин, дурьдсан ачаа, даацад харгалзах тээвэрлэх ачааны жин
зэргийг оруулна.
Хучилт болон хєрсєн дээрх шалан дээр байрлах тоног тєхєєрємжийн
жингээс їїсэх ачааллыг ашиглалтын явц дахь тїїний байршил, бололцоот
шилжилтийн нєхцлєєс хамааруулан авна.
Тэгэхдээ барилгыг угсрах буюу ашиглах явцад технологийн тоног
тєхєєрємжийг шилжїїлэхтэй холбогдуулан даацын бїтээцийг зайлшгїй
хїчитгэж бэхлэх ажлыг гаргуулахгїй байх арга хэмжээг урьдчилан тусгах нь
зїйтэй.
Янз бїрийн бїтээцийн тооцоонд хучилтан дээр нэгэн зэрэг їйлчлэх ачигч
машин ба цахилгаан тэргэнцэрийн тоо, байршлыг технологийн шийдлийг
їндэслэн барилгын даалгаврын дагуу авах хэрэгтэй.
Ачигч машин ба цахилгаан тэргэнцрээс їїсэх босоо ачааллын динамик
їйлчлэлийг тооцохдоо статик ачааллын тогтоосон хэмжээт утгыг 1.2-той тэнцэх
динамик илтгэлцїїрээр їржїїлэн авч болно.

3.4. Тоног тєхєєрємжийн жингийн ачааллын найдвартай байдлын

илтгэлцїїр ¡¦ - ийг 2 дугаар хїснэгтэд зааснаар авна.

8
 БНбД 2.01.07-90

2 дугаар хїснэгт

Жин Ачааллын найдвартай

байдлын илтгэлцїїр ¡¦
Суурин байрлах тоног тєхєєрємж 1.05
Суурин байрлах тоног тєхєєрємжийн тусгаарлагч 1.2
Тоног тєхєєрємж ( нєєцлїїр, дамжуулах хоолой
мєн орно)-ийн дїїргэгчїїд: Шингэн зуурмаг, ялзмаг 1.0
нунтаг биет 1.1
Ачаатай машин ба цахилгаан тэргэнцэр 1.2
(ачаатайгаа)

Жигд тархсан ачаалал

3.5. Давхар хоорондын хучилтын хавтан, шат болон хєрсєн дээрх шалан
дээр їйлчлэх жигд тархсан тїр ачааллын тогтоосон хэмжээт утгыг 3 дугаар
хїснэгтийн дагуу тодорхойлно.

3.6. Тїр босгох хамар ханын жингээс хучилтын хавтан дээр ирэх
ачааллын тогтоосон хэмжээт утгыг тїїний бїтээцийн шийдэл, байршил, хучилт,
ханан дээр суурилж тулах шинж чанараас нь хамааруулан авна. Энэ ачааллыг
жигд тархсан нэмэгдэл ачаалал шиг авч тїїний тогтоосон хэмжээт утгыг хамар
ханын байршлыг авч їзэж буй бїдїївчид харгалзах тооцоог їндэслэн 0,5 кПа
(50кгс/ м2)-аас багагїйгээр авч болно.

3.7. Ачааллын найдвартай байдлын итгэлцїїр ¡¦ - ийг жигд тархсан

ачаалалд тїїний тогтоосон хэмжээт бїрэн утга нь 2,0 кПа ( 200 кгс/м2)-аас бага
їед 1.3-аар; 2.0 кПа ( 200 кгс/м2) буюу тїїнээс их їед 1.2-оор тус тус авна.
Тїр хамар ханын жингийн ачааллын найдвартай байдлын илтгэлцїїрийг
2.2 дугаар заалтын дагуу авна.

3.8. Нэг хучилтаас ирэх ачааллыг хїлээн авах дам нуруу, холбоос дам
нуруу, хавтан тїїнчлэн багана, суурийг тооцоолох їед 3 дугаар хїснэгтэд
їзїїлсэн ачааллын тогтоосон хэмжээт бїрэн утгыг тухайн бїтээцийн ачааны
талбай А м2 -аас хамааруулан дор дурьдсаны дагуу авах хослолын илтгэлцїїр
Y А -аар їржїїлэх замаар багасгаж тодорхойлно.
а/ 1, 2, 12а зїйлд заасан єрєєнїїдэд ( А > А1 = 9 м2 байхад)
0. 6
Y А1 = 0.4 + ; (1)
À
À1

б/ 4,11,12б зїйлд заасан єрєєнїїдэд (А > А2 =36 м2 байхад )

0.5
Y А2 = 0.5 + ; (2)
À
À2

9
БНбД 2.01.07-90
Тайлбар: Ганц хучилтаас ирэх ачааллыг хїлээн авах ханыг тооцоолохдоо, ачааллын утгыг
хананд дэрлэх тооцоологдож буй бїтээцийн (дам нуруу, хавтан гэх мэт) ачааны талбай
"А"-гаас хамааруулан багасгаж авах хэрэгтэй.

3 дугаар хїснэгт

Ачааллын тогтоосон хэмжээт утга

¹ Барилга ба єрєє тасалгаа Р, кПа (кгс /м2)
бїрэн багасгасан
0 1 2 3
1. Орон сууцны барилгын єрєє, цэцэрлэг,
хїїхэд саатуулах газар, сургуулийн дотуур
байрны унтлагын єрєє; амралт, сувилал, 1.5 (150) 0.3 (30)
нийтийн байр, зочид буудлын єрєє; эмнэ-
лэг, сувиллын газрын єрєє; саравчит тагт
2. Албан байгууллагын захиргаа, инженер
техникийн ба эрдэм шинжилгээний ажил- -
тан нарын албан тасалгаа; гэгээрлийн
байгууллагын хичээлийн єрєє; їйлдвэрийн 2.0 (200) 0 . 7 (70)
газар, олон нийтийн барилга байгуулам-
жийн туслах єрєє, тасалгаа (хувцасны
єлгїїр, шїршїїр, угаалга, ариун цэврийн
єрєє)
3. Эрїїлийг хамгаалах байгууллагын танхим,
лабораторийн єрєє; шинжлэх ухаан,
гэгээрлийн байгууллагын лабораторийн
єрєє; цахим тооцоолох машины єрєє; 2.0 (200)-аас 1.0 (100)-аас
олон нийтийн барилгын гал тогоо; техни- багагїй багагїй
кийн давхрууд; зоорийн єрєє
тасалгаанууд
4. Заалууд:
а/ уншлагын 2.0 (200) 0 .7 (70)
б/ хоолны ( цайны газар, гуанз, зоогийн
газрын) 3.0 (300) 1.0 (100)
в/ хурал, зєвлєлгєєн хїлээлэг,їзвэрийн 4.0 (400) 1.4 (140)
ба концертын, биеийн тамирын
г/ худалдаа, їзмэрийн ба їзэсгэлэнгийн 4.0 (400)-аас 1.4 (140) -аас
багагїй багагїй
5. Ном хадгаламж, архивын єрєє 5.0 (500)-аас 5.0 (500)-аас
багагїй багагїй
6. Їзвэрийн газрын тайз 5.0 (500)-аас 1.8 (180)-аас
багагїй багагїй
7. Индрїїд :
а/ бэхэлсэн суудалтай 4.0 (400) 1.4 (140)
б/ їзэгчид нь зогсоо байх 5.0 (500) 1.8 (180)
8. Адрын єрєєнїїд 0.7 (70) -
9. Дээврийн хучилтын дараах зурвас дээр:
а/ хїмїїс їйлдвэрлэлийн єрєє, заал
танхимаас гарч ирэх олноор бєєгнєрєх 4. 0 (400) 1.4 (140)
боломжтой
б/ амралтад зориулж ашиглах 1.5 (150) 0. 5 (50)
в/ бусад зорилгоор ашиглах 0,5 (50) -
10. Тагтны (лоож) дараах ачааллыг
оролцуулан
а/ тагт (лоож)-ны хашлагын дагуу 0.8 м
єргєнтэй хэсэгт жигд тархсан зурвас 4.0 (400) 1.4 (140)
10
 БНбД 2.01.07-90
ачаалал
б/ тагт (лоож)-ны талбай дээр нэлэнхїйд
нь жигд тархсан "а" зїйлд зааснаар
тодорхойлсонтой харьцуулахад 2.0 (200) 0.7 (70)
тохиромжгїй їйлчлэх ачаалал
0 1 2 3
11. Їйлдвэрлэлийн тасалгаан дахь тоног 1.5 (150) -аас -
тєхєєрємжид їйлчилгээ, засвар хийдэг багагїй
хэсгїїд
12. Энэ хїснэгтийн доорх зїйлїїдэд заасан
єрєєнїїдтэй холбогдох їїдний амрах
єрєє, шат, хонгил :
а) 1, 2 ба 3 3.0 (300) 1.0 (100)
б) 4, 5, 6 ба 11 4. 0 (400) 1.4 (140)
в) 7 5.0 (500) 1.8 (180)
13. Галт тэрэг ба авто хєсгийн буудлын 4.0 (400) 1.4 (140)
тавцан
14. Малын байр :
а) бог малын 2.0 (200) -аас 0.7 (70) -аас
багагїй багагїй
б) бод малын 5.0 (500)-аас 1.8 (180) -аас
багагїй багагїй

Тайлбар: 1. 8 дугаар зїйлд заасан ачааллыг тоног тєхєєрємж, материал байрлуулаагїй

талбайд їйлчлэхээр авч їзнэ.
2. 9 дїгээр зїйлд заасан ачаалалд цасны ачааллыг оролцуулахгїй.
3. 10 дугаар зїйлд заасан ачааллыг тагт (лоож)- ны даацын бїтээц ба тус
бїтээцийг суулгах ханын хэсгийн тооцоог хийхэд бодолцоно. Доор нь байрлах
ханын хэсэг, суурь ба буурийн тооцоог хийхдээ тагтанд (лоож) ирэх ачааллыг, барилгын
їндсэн єрєєнд харгалзах ачаалалтай тэнцїїгээр авч 3.8 ба 3.9 дїгээр заалтуудын дагуу
тэдгээрийг багасгаж авна.
4. 3, 4г, 5, 6,11 ба 14 дїгээр зїйлд заасан барилга, єрєє тасалгааны ачааллын
тогтоосон хэмжээт утгыг технологийн шийдлийг їндэслэн барилгын даалгаврын
дагуу авна.

3.9. Хоёр, тїїнээс дээш хучилтаас ирэх ачааллыг хїлээн авах багана,
хана ба суурийн тооцоог хийх їед дагуу хїчлэлийг тодорхойлохдоо 3 дугаар
хїснэгтэд їзїїлсэн ачааллын тогтоосон хэмжээт бїрэн утгыг доорх хослолын
илтгэлцїїр Yn-ээр їржїїлж багасгана.

а) 3 дугаар хїснэгтийн 1, 2, 12а-д заасан єрєєнїїдэд;

Y А1 - 0. 4
Y n1 = 0.4 + ; (3) 
n 
б) 3 дугаар хїснэгтийн 4, 11, 12б-д заасан єрєєнїїдэд;

Y А2 - 0.5
Y n2 = 0.5 + ; (4) 
n 
Энд Y А1 , Y А2 нь 3.8 дугаар зїйлийн дагуу тодорхойлогдоно;

11
БНбД 2.01.07-90
n - хучилтын (3 дугаар хїснэгтэд їзїїлсэн 1, 2, 4, 11, 12а, б-д заасан
єрєєнїїдэд ) нийт тоо ширхэг, тїїнээс їїсэх ачааллыг багана, хана, суурийн
авч їзэж буй огтлолын тооцоонд бодолцоно.

Тайлбар: Багана ба хананд їїсэх гулзайлгах моментыг тодорхойлохдоо тэдгээрт холбогдох

дам нуруу, холбоос дам нурууны ачааллыг 3. 8 дугаар заалтын дагуу багасгана.

Тєвлєрсєн ба хашлага дээрх ачаалал

3.10. Давхар хоорондын ба дээврийн хучилт, шат, тагтны (лоож) даацын

бїтээцїїдийг 10 см-ээс ихгїй талтай дєрвєлжин талбайд эвгїй байрлалтайгаар
їйлчлэх тєвлєрсєн босоо ачаалалд шалгасан байх ёстой (бусад тїр ачаалал
їйлчлээгїй їед)
Хэрэв технологийн шийдлийг їндэслэсэн барилгын даалгаварт
тєвлєрсєн ачааллын тогтоосон хэмжээт илїї єндєр утгыг урьдчилан тусгаагїй
бол тэдгээрийг дараах байдлаар авна.
а. Хучилт, шатанд 1. 5 кН (150 кгс);
б. Адрын хучилт, дээвэр, тавцан, тагтанд 1.0 кН (100 кгс);
в. Зєвхєн дамнуурга, шатны тусламжтай явж болох дээвэрт 0.5кН(50 кгс).
Барилга барьж ашиглах їед тоног тєхєєрємж, тээврийн хэрэгслээс ирж
болох хэсэгхэн газрын ачаалалд бїтээцїїдийг тооцоолсон тохиолдолд тїїнийг
тухайн тєвлєрсєн ачаалалд шалгахгїй байж болно.

3.11. Шат, тагтны хашлагын бариул дээр ирэх хэвтээ ачааллын тогтоосон
хэмжээт утгыг дараах байдлаар авна.
а. Орон сууц, цэцэрлэг, хїїхэд саатуулах газар, амралт, сувилал,
эмнэлгийн болон бусад эмчилгээний зориулалттай барилгад 0.3 кН/м (30 кгс/м);
б. Биеийн тамирын заал ба индрийн суудалтай барилгад 1.5кН/м
(150кгс/м);
в. Тусгай шаардлага тавигдахгїй бусад барилга, єрєє тасалгаанд 0.8кН/м
(80 кгс/м).
Хїмїїс тїр хугацаагаар байх зориулалттай їйлчилгээний талбай, гїїр,
дээврийн хашлага зэрэгт хэрэв технологийн шийдлийг їндэслэсэн барилгын
даалгавраар ачааллын илїї их утга шаардлагагїй бол бариул дээр ирэх хэвтээ
тєвлєрсєн ачааллын тогтоосон хэмжээт утгыг бариулын уртын дагуух дурын
цэгт 0.3 кН/м (30кгс)-ээр авна.

3.10 ба 3.11 дїгээр зїйлд заасан ачаалалд ачааллын найдвартай

байдлын илтгэлцїїр ¡¦ - ийг 1. 2-тэй тэнцїїгээр авна.

4. ГЇЇРЭН БА ДЇЇЖИН ЄРГЇЇРИЙН АЧААЛАЛ

4.1. Гїїрэн ба дїїжин єргїїрийн ачааллыг тэдгээрийн ачаа дамжуулах

хэлбэр, єргєх аргаас болон стандартаар тогтоосон ажиллах, горимын бїлэг
зэргээс хамааруулан тодорхойлно. Янз бїрийн бїлгийн ажлын горимтой гїїрэн
ба дїїжин єргїїрийн ашиглах нєхцєлийг 1 дїгээр хавсралтын дагуу сонгоно.

4.2. Єргїїрийн дугуйнаас єргїїрийн замын дам нуруунд дамжуулагдах

босоо ачааллын тогтоосон хэмжээт бїрэн утга болон тооцоонд шаардлагатай
єгєгдлїїдийг бусад єргїїрийн талаарх улсын стандартын заалтаар, стандартын
бус єргїїрийнхийг їйлдвэрлэж бэлтгэсэн газрын паспортад заасан
єгєгдлїїдээр тодорхойлно.

12
 БНбД 2.01.07-90
Тайлбар: Єргїїрийн зам гэдэг ойлголтын дор нэг гїїрэн єргїїрийг даах хоёр дам нуруу ба нэг
дїїжин єргїїрийг даах бїх (нэг алгасалтай їед хоёр дам нуруу, хоёр алгасалтай бол гурван
дам нуруу гэх мэт) дам нуруунуудыг авч їзвэл зохино.

4.3. Цахилгаан єргїїрийн гїїрний тооромслолтоос їїсч, єргїїрийн замын

дагуу чиглэсэн хэвтээ ачааллын тогтоосон хэмжээт утгыг, єргїїрийн авч їзэж
байгаа тал дахь тоормосны дугуйн дээр ирэх босоо ачааллын тогтоосон
хэмжээт бїрэн утгын 0.1-тэй тэнцїїгээр авна.

4.4. Цахилгаан тэргэнцэрийн тоормослолтоос їїсэх, єргїїрийн замд

хєндлєн чиглэсэн хэвтээ ачааллын тогтоосон хэмжээт утгыг дараах байдлаар
тодорхойлно.
Ачааны уян єлгїїртэй єргїїрд тїїний єргєх хїч, тэргэнцэрийн жингийн
нийлбэрийн 0.05-тай тэнцїїгээр;
Ачааны хєшїїн єлгїїртэй єргїїрд мєн нийлбэрийн 0.1-тэй тэнцїїгээр тус
тус тодорхойлно.
Энэ ачааллыг барилгын хєндлєн жааз ба єргїїрийн замын дам нурууны
тооцоог хийхэд бодолцоно. Энэ їед ачааллыг єргїїрийн замын нэг талд (дам
нурууны) дамжигдаж тїїн дээр тулах бїх дугуйнуудын хооронд жигд тархах ба
тухайн алгаслалын дотор буюу гадна талаар чиглэсэн байхаар авна.

4.5. Гїїрэн цахилгаан єргїїрийн хазайлт болон єргїїрийн замын

зэрэгцээ бус (хажуугийн хїчний їйлчлэлд) байдлаас єргїїрийн замын хєндлєн
чиглэлд їїсэх хэвтээ ачааллын тогтоосон хэмжээт утгыг єргїїрийн явах дугуй
болгонд, дугуй дээр ирэх босоо ачааллын тогтоосон хэмжээт бїрэн утгын 0.1-
тэй тэнцїїгээр авна.
Энэ ачааллыг зєвхєн єргїїрийн замын дам нуруу ба тїїнийг 7К, 8К
бїлгийн ажлын горимтой єргїїр бїхий барилга дахь багананд бэхлэх
бэхэлгээний бат бэх ба тогтворын тооцоог хийхэд зайлшгїй бодолцох хэрэгтэй.
Энэ їед ачаалал нь єргїїрийн нэг талын бїхий л дугуйнаас єргїїрийн замын
дам нуруунд дамжих ба тухайн барилгын алгаслалын дотор буюу гадна талд
чиглэсэн байж болно. 4.4 дїгээр зїйлд заасан ачааллыг хажуугийн хїчтэй хамт
авч їзэж болохгїй.

4.6. Єргїїрийн гїїр ба тэргэнцэрийн тооромслолтоос їїссэн хэвтээ

ачаалал болон хажуугийн хїчийг єргїїрийн дугуй, тємєр замтай нийлсэн тэр
хэсэгт їйлчилнэ гэж їзэх хэрэгтэй.

4.7. Єргїїрийн цохилтоос мухар тулгуур дээр єргїїрийн замын дагуу

чиглэлд їїсэх хэвтээ ачааллын тогтоосон хэмжээт утгыг 2 дугаар хавсралтын
заалтын дагуу тодорхойлно. Энэ ачааллыг зєвхєн тулгуурын болон тїїнийг
єргїїрийн замын дам нуруунд бэхлэх бэхэлгээний тооцоонд бодолцох хэрэгтэй.

4.8. Ачааллын найдвартай байдлын илтгэлцїїр ¡¦ - ийг єргїїрийн

ачаалалд 1.1-тэй тэнцїїгээр авна.
Тайлбар: Єргїїрийн нэг дугуйнаас їїсэх тєвлєрсєн босоо ачааллын хэсэгхэн газрын ба
динамик їйлчлэлийг бодолцох їед тус ачааллын тогтоосон хэмжээт бїрэн утгыг єргїїрийн
замын дам нурууны бат бэхийн тооцоо хийхэд дор дурьдсан нэмэгдэл илтгэлцїїр ¡¦ 1 - ээр
їржїїлнэ.
Їїнд: - ачааны хєшїїн єлгїїртэй 8К бїлгийн ажлын горимтой єргїїрд 1.6;
- ачааны уян єлгїїртэй 8К бїлгийн ажлын горимтой єргїїрд 1.4;
7К бїлгийн ажлын горимтой єргїїрд 1.3;
- бусад бїлгийн ажлын горимтой єргїїрт 1.1 байна.
Дам нурууны огтлолын босоо хавирганы хэсэгхэн газрын тогтворыг
шалгахдаа ¡¦ 1 = 1.1 байна.
13
БНбД 2.01.07-90

4.9. Єргїїрийн замын дам нуруу болон тїїнийг даацын бїтээцэд бэхлэх
бэхэлгээний бат бэх, тогтворыг тооцоолохдоо єргїїрийн босоо ачааллын
тооцооны утгыг доорхи динамик илтгэлцїїрээр їржїїлэх хэрэгтэй. Їїнд:
а/ Баганын алхам 12 м-ээс ихгїй байхад :
8К бїлгийн ажлын горимтой гїїрэн єргїїрт 1.2;
6К ба 7К бїлгийн ажлын горимтой гїїрэн єргїїрт буюу бїх бїлгийн
ажлын горимтой дїїжин єргїїрт 1.1.
б/ Баганын алхам 12 м-ээс их байхад :
8К бїлгийн ажлын горимтой гїїрэн єргїїрт 1.1;
8К бїлгийн ажлын горимтой гїїрэн єргїїрээс ирэх хэвтээ ачааллын
тооцооны утгыг 1.1-тэй тэнцїї динамик илтгэлцїїртэйгээр авна.
Бусад тохиолдолд динамик илтгэлцїїрийг 1.0-тэй тэнцїїгээр авна.
Бїтээцийн цуцалт тэсвэршлийг тооцоолох, єргїїрийн замын дам нурууны
хотойлт, баганын шилжилтийг шалгах болон єргїїрийн нэг дугуйнаас їїсэх
тєвлєрсєн босоо ачааллын хэсэгхэн газрын їйлчлэлийг тооцох їед динамикийн
илтгэлцїїрийг оруулахгїй.

4.10. Єргїїрийн замын дам нурууны бат бэх, тогтворын тооцоог хийхэд
босоо ачааллыг гїїрэн буюу дїїжин єргїїрийн хамгийн тохиромжгїй хоёроос
ихгїй їйлчлэлээр тодорхойлно.

4.11. Хэд хэдэн алгасалд (алгасал бїрийн нэг давхраанд) гїїрэн

єргїїртэй барилгын, жааз, багана, суурь, буурийн бат бэх, тогтворын тооцоонд
босоо ачааллыг зам бїрт хамгийн тохиромжгїй 2-оос илїїгїй їйлчлэлтэй
єргїїрээс авна. Харин нэг хєндлїїр дээрх янз бїрийн алгасалтай єргїїрийн
байрлалыг бодолцох їед хамгийн тохиромжгїй їйлчлэлтэй дєрвєєс илїїгїй
єргїїрээс авна.

4.12. Нэг буюу хэд хэдэн зам дээрх дїїжин єргїїртэй барилгын жааз,
багана, шувуу нуруу, шувуу нурууны доод бїтээц, суурь, буурийн бат бэх,
тогтворын тооцоог хийхэд босоо ачааллыг єргїїрийн зам бїрт хамгийн
тохиромжгїй їйлчлэлтэй 2-оос илїїгїй єргїїрээс ирэхээр авах хэрэгтэй. Нэг
хєндлїїрт байрласан янз бїрийн зам дээр ажиллаж байгаа дїїжин єргїїрийг
бодолцохдоо босоо ачааллыг дараах байдлаар авна. Їїнд:
Хоёроос илїїгїй єргїїрээс ирэх ачааллыг алгасалдаа хоёр єргїїрийн
замтай їед захын эгнээний багана, шувуу нурууны доод бїтээц, суурь, бууринд;
дєрвєєс илїїгїй єргїїрээс ирэх ачааллыг:
- дундах эгнээний багана, шувуу нурууны доод бїтээц, суурь, бууринд
- алгасалдаа гурван єргїїрийн замтай їед захын эгнээний багана, шувуу
нурууны доод бїтээц, суурь, бууринд;
- алгасалдаа хоёр буюу гурван єргїїрийн замтай їед шувуу нурууны
бїтээцэд.

4.13. Єргїїрийн замын дам нуруу, багана, жааз, шувуу нуруу, шувуу
нурууны доод бїтээц, суурь, буурийн бат бэх, тогтворын тооцоог хийхэд хэвтээ
ачааллыг, нэг хєндлїїр дээрх нэг эсвэл єєр єєр зам дээр байрласан хамгийн
тохиромжгїй їйлчлэлтэй хоёроос илїїгїй єргїїрээс ирэхээр авах нь зїйтэй.
Энэ їед єргїїр бїрд зєвхєн нэг хэвтээ ачааллыг (хєндлєн буюу дагуу)
бодолцох хэрэгтэй.

4.14. Нэг алгасалд хоёр буюу гурван босоо эгнээтэй гїїрэн єргїїрийн
босоо ба хэвтээ ачааллыг тодорхойлох, нэг алгасалд дїїжин ба гїїрэн єргїїр
нэгэн зэрэг байрлах болон нэг єргїїрээс нєгєє єргїїрт ачааллыг дамнуургаар

14
 БНбД 2.01.07-90
дамжуулахад зориулсан дїїжин єргїїрийг ашиглах їед бат бэх тогтворын
тооцоонд шаардагдах єргїїрийн тоог технологийн шийдлийг їндэслэсэн
барилгын даалгаврын дагуу тодорхойлно.

4.15. Єргїїрийн замын дам нурууны босоо ба хэвтээ хотойлт мєн

тїїнчлэн баганын хэвтээ шилжилтийг тодорхойлоход ачааллыг хамгийн
тохиромжгїй їйлчлэлтэй нэг єргїїрээс тооцно.
4.16. Байгууламжийн ашиглалтын їед єргїїрийн зам дээрх хоёрдох
єргїїрийг байрлуулахгїй нєхцєлд тус зам дээрх ачааллыг зєвхєн нэг єргїїрээс
тооцож авах ёстой.

4.17. Хоёр ба дєрвєн єргїїрийг нэгэн зэрэг бодолцох їед тэдгээрийн

ачааллыг доорх хослолын илтгэлцїїрээр їржїїлнэ. Їїнд:
а. Хоёр єргїїрийг бодолцоход:
1К - 6К бїлгийн ажлын горимтой єргїїрд Y = 0.85;
7К, 8К бїлгийн ажлын горимтой єргїїрд Y = 0.95;
б. Дєрвєн єргїїрийг бодолцоход:
1К - 6К бїлгийн ажлын горимтой єргїїрд Y = 0.7;
7К, 8К бїлгийн ажлын горимтой єргїїрд Y = 0.8;
Ганцхан єргїїрийг бодолцох їед босоо хэвтээ ачааллыг багасгахгїйгээр
авна.
4.18. Гїїрэн цахилгаан єргїїрийн доорх замын дам нуруу болон тїїнийг
даацын бїтээцэд бэхлэх бэхэлгээний цуцалт тэсвэршлийн тооцоонд 1.7 дугаар
заалтын дагуу ачааллын тогтоосон хэмжээт багасгасан утгыг бодолцох
хэрэгтэй. Энэ нєхцєлд єргїїрийн нэг дугуйнаас їїсэх тєвлєрсєн босоо
ачааллын їйлчлэлийн хїрээн дэх дам нурууны хєндлєн огтлолын хавирганы
ханын цуцалт тэсвэршлийг шалгахын тулд дугуйны босоо хїчлэлийн тогтоосон
хэмжээт багасгасан утгыг 4.8 дугаар заалтын дагуу єргїїрийн замын дам
нурууны бат бэхийг тооцоолохдоо бодолцох илтгэлцїїрээр їржїїлж авна.
Цуцалт тэсвэршлийн тооцоог їйлдэх шаардлагатай єргїїрийн ажиллах
горимын бїлгийг бїтээцийн зураг тєсєл зохиох дїрмээр тогтооно.

5. ЦАСНЫ АЧААЛАЛ

5.1. Дээврийн хэвтээ тусгал дээр цасны ачааллын тогтоосон хэмжээт

бїрэн утгыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

S = S0m ; (5)
Їїнд: Sо - газрын 1м2 хэвтээ гадаргад їїсэх цасны жингийн тогтоосон
хэмжээт утга, 5.2 дугаар заалтын дагуу авна.
m нь 5.3-5.6 дугаар заалтын дагуу авах, газрын гадаргын цасны жинг
дээврийн цасны ачаалалд шилжїїлэх илтгэлцїїрээр ;
5.2. Газрын 1м2 хэвтээ гадаргад ирэх цасан бїрхїїлийн жингийн
тогтоосон хэмжээт утга So-ийг БHбД 2.01.01-93-ын заалтын дагуу тодорхойлох
ба Байгаль орчны яамны холбогдох хїрээлэнгээс тодотгож, зураг тєсєл
боловсруулах захиалганд тусгаснаар авахыг зєвшєєрнє.

5.3. Цасны ачааллыг хуваарилах бїдїївч ба илтгэлцїїр m-ийн утгыг

3 дугаар хавсралтанд зааснаар шугаман хамаарлаар авна.

15
БНбД 2.01.07-90
Хэсэгчилэн ачааллах їед бїтээцийн хэсгїїд хамгийн эвгїй нєхцєлд
ажиллах тохиолдолд алгаслын дєрєвний нэг эсвэл хоёрны нэгд
(гэгээвчтэй дээвэрт "в" єргєний хэсэгт) їйлчлэх цасны ачаалалтай
бїдїївчийг авч їзэх нь зїйтэй.
Тайлбар: Шаардлагатай тохиолдолд цасны ачааллыг цаашид барилгыг єргєтгєх нєхцлийг
бодолцон тодорхойлно.

5.4. 3 дугаар хавсралтанд їзїїлсэн хэсэгхэн газар ихээр їйлчлэх цасны

ачааллын хувилбарыг хавтан, дээврийн гол нуруу мєн даацын бїтээцийн
хэсгийн (татанга, дам нуруу, багана гэх мэт) огтлолын хэмжээг тодорхойлох
тооцоонд авах шаардлагатай.
Тайлбар: Бїтээцийн тооцоонд 3 дугаар хавсралтанд їзїїлсэн ачааллын їйлчлэх бїдїївчтэй
тэнцїї утгатай цасны хураангуйлсан бїдїївч хэрэглэхийг зєвшєєрнє. Їйлдвэрийн барилгын
багана, жаазын тооцоонд цасны ихэсгэсэн ачааллыг зайлшгїй тооцох хэрэгтэй. Дээврийн
тївшингийн єєрчлєлттэй хэсгээс бусдад цасны зєвхєн жигд тархсан ачааллыг тооцохыг
зєвшєєрнє.

5.5. Хамгийн хїйтэн гурван сарын салхины дундаж хурд n ³ 2м/с байх
бїс нутагт барих гэгээвчгїй нэг ба олон алгасалтай барилгын бага налуутай
(налуу
¦
нь 12% хїртэл буюу < 0. 05) дээвэрт 3 дугаар хавсралтын 1, 2, 5 ба 6
i
дугаар бїдїївчийн заалтаас хамаарч тогтоосон илтгэлцїїр m-ийг илтгэлцїїр
К=1.2 -0.1 n -ээр їржїїлж бууруулна.
Салхины дундаж хурд n ³ 4 м/с байх бїс нутагт барих гэгээвчгїй нэг ба
олон алгасалтай барилгын 12-оос 20% налуутай дээвэрт 3 дугаар хавсралтын
1 ба 5 дугаар бїдїївчийн заалтаас хамаарч тогтоосон илтгэлцїїр m-ийг
илтгэлцїїр 0.85-аар їржїїлж бууруулна.
Хамгийн хїйтэн гурван сарын салхины дундаж хурд n -ыг
БНбД 2.01.01-93-ийн дагуу тодорхойлно. Дээрх тохиолдолд барилгын єргєн
b нь 90 м хїртэл, єндєр нь h > 10 м бол илтгэлцїїр К-г, К1 илтгэлцїїрээр
їржїїлж бууруулах шаардлагатай ба гэхдээ К ³ 0.7 байна.

b h
К1 = 1 - 0.2 . (1- )( -1)
90 10

Цасны ачааллыг бууруулж авах нь дараах тохиолдолд хамаарахгїй.

Їїнд:
а/ 10 h1 -ээс бага зайнд зэргэлдээ орших єндєр барилгаар салхины шууд
їйлчлэлээс хамгаалагдсан барилгын дээвэрт.
Їїнд: h1 - зэргэлдээ ба тєслийг нь хийж буй барилгын єндрийн ялгавар;
б/ Барилга ба хашлагын єндєр нь шаталсан дээврийн В, В1 ба В2 уртын
хэсэгт (3 дугаар хавсралтын 8-11 дїгээр бїдїївчийг їз.)

5.6. Їлэмж хэмжээний дулаан ялгаруулдаг цехийн 3%-аас их налуутай

дулаалгагїй дээвэрт хайлсан цасны усыг найдвартай зайлуулж байвал цасны
ачааллыг тодорхойлохдоо илтгэлцїїр m-г 5.5 дугаар зїйлд заасныг
харгалзахгїйгээр 20% бууруулж авна.

16
 БНбД 2.01.07-90

5.7. Ачааллын найдвартай байдлын илтгэлцїїр ¡¦ - ийг цасны ачаалалд

1.4-тэй тэнцїїгээр авна. Дээврийн жингийн (байнгын тєхєєрємжийн жинг
оруулан) жигд тархсан ачааллын тогтоосон хэмжээт утгыг цасан бїрхїїлийн
жингийн тогтоосон хэмжээт утга Sî-д харьцуулсан харьцаа нь 0.8-аас бага бол
¡¦ - ийг бїтээцийн тооцоонд 1.6-тай тэнцїїгээр авна.

6. САЛХИНЫ АЧААЛАЛ

6.1. Барилга байгууламжид їйлчлэх салхины ачааллыг дор дурьдсан

хїчин зїйлїїдийн бїрдлээр авч тооцно. Їїнд:
а/ Байгууламж ба бїтээцийн хэсгийн гадна гадаргад їйлчлэх хэвийн
даралт Wе;
б/ Гадна гадарга ба тїїний хэвтээ (гэгээвчтэй болон долгиот дээвэрт)
буюу босоо (тагттай хана ба тїїнтэй тєстэй бїтээцэд) тусгалын талбайд
шїргэх чиглэлээр їйлчлэх їрэлтийн хїч Wf;
в/ Онгойдог буюу байнгын нээлхийтэй, салхи нэвтрїїлдэг ханатай
барилгын дотор талын гадаргад їйлчлэх хэвийн даралт Wi;
Эсвэл Х, У тэнхэлгийн чиглэл дэх байгууламжийн ерєнхий эсэргїїцлээр
нєхцєлдєх ба тус тусын тэнхлэгт эгц хавтгай дээрх байгууламжийн тусгалд
їйлчилнэ гэж томьёолсон хэвийн даралт Wх, Wу шиг авна

6.2. Салхины ачааллыг дундаж ба лугшилтын бїрдэлийн нийлбэрээр

тодорхойлно. А ба В байдлын газар оронд байрлах (6.5 дугаар заалтыг їз.)
єндєр, алгаслын харьцаа нь 1.5-аас бага 36 м хїртэл єндєр їйлдвэрийн дан
барилга ба 40 м хїртэл єндєр олон давхар барилгын тооцоонд дотор талын
даралт Wi -ийг тодорхойлохдоо салхины ачааллын лугшилтын бїрдлийг
тооцохгїй байж болно.

6.3. Газрын гадаргаас дээш Z єндєрт, салхины ачааллын дундаж

бїрдлийн тогтоосон хэмжээт утга Wm-ийг доорх томьёогоор тодорхойлно.

Wm = Wо . К .
С; (6)

Їїнд:
Wо - салхины даралтын тогтоосон хэмжээт утга ( 6.4. дїгээр заалтыг їз)
К - салхины даралтын єндрийн дагуух єєрчлєлтийг тооцох илтгэлцїїр
(6.5 дугаар заалтыг їз)
C - агаар хавиралцалын илтгэлцїїр ( 6.6 дугаар заалтыг їз)

6.4.Салхины даралтын тогтоосон хэмжээт утга Wо-ийг БНбД 2.01.01-93-

ийн дагуу тодорхойлно. Уулархаг болон бага судлагдсан бїс нутаг дахь
салхины даралтын тогтоосон хэмжээт утга Wо-ийг цаг уурын станцын їзїїлэлт,
байгууламжийн ашиглаж ирсэн туршлагыг харгалзан барилга барих газар орны
судалгаа шинжилгээний їр дїнг їндэслэн “Паскаль” нэгжээр дараахь
томъёогоор тодорхойлж болно.

Wо = 0.61 n O2 ; (7)

Энд n î -10 минутын завсарлагатайгаар дунджилсан 5 жилд нэг удаа

ихэсдэг А байдлын газрын гадаргаас дээш 10 м-ийн тївшин дэх салхины хурд.
17
БНбД 2.01.07-90

6.5. Салхины даралтын Z єндрийн дагуух єєрчлєлтийг тооцох илтгэлцїїр

К-г газрын байдлаас хамааруулан 4 дїгээр хїснэгтэд зааснаар тодорхойлно.
Газрын байдлыг дор дурьдсаны дагуу авна.
А - Ойт хээр, хээр тал, говь цєл, усан сан ба нуурын эрэг хавийн задгай
газар
В – 10 м-ээс дээш єндєртэй саадаар жигд халхлагдсан хотын нутаг
дэвсгэр, ой хєвч болон бусад газар орон.
С - 25 м-ээс єндєр барилгатай хотын дїїрэг
Байгууламжийн єндєр h-нь 60 м хїртэл байхад, салхин талаасаа 30h-ийн
зайд, харин тїїнээс дээш єндєртэй їед 2 км зайд тухайн газар орны байдлыг
хадгалаж байвал байгууламжийг тус газар орны байдалд байрлаж байна гэж
їзнэ.
4 дїгээр хїснэгт
Илтгэлцїїр К газар орны доорх байдалд
Єндєр Z, м А В С
£ 5 0.75 0.5 0.4
10 1.0 0.65 0.4
20 1.25 0.85 0.55
40 1.5 1.1 0.8
60 1.7 1.3 1.0
80 1.85 1.45 1.15
100 2.0 1.6 1.25
150 2.25 1.9 1.55
200 2.45 2.1 1.8
250 2.65 2.3 2.0
300 2.75 2.5 2.2
350 2.75 2.75 2.35
³ 480 2.75 2.75 2.75

Тайлбар: Салхины ачааллыг тодорхойлоход газар орны байдлууд нь

салхины тооцооны чиглэл бїрд єєр єєр байж болно.

6.6. Салхины ачааллыг бїрдїїлэгч We, Wf, Wi, Wx,Wy -ийг тодорхойлохдоо
агаар хавиралцалын илтгэлцїїрийн холбогдох утгыг 4 дїгээр хавсралтаас авч
хэрэглэнэ. Їїнд: Гадна даралтын илтгэлцїїр Се, їрэлтийн илтгэлцїїр Сf, дотор
даралтын илтгэлцїїр Сi, нїїрний эсэргїїцлийн илтгэлцїїр Сх буюу Су,
(®) салхины чиглэлийн заалт.
Илтгэлцїїр Се буюу Сi-ийн "нэмэх" тэмдэг нь холбогдох гадаргууг дарах
чиглэлийг, "хасах” тэмдэг нь холбогдох гадаргууг сорох чиглэлийг тус тус заана.
Ачааллын завсарын утгыг шугаман хамаарлаар тодорхойлно.
Барилгын булангийн даацын бїтээцэд болон дээврийн гадна хїрээний
дагуу хашлагын бїтээцийг бэхлэх тооцоонд 1.5 м-ийн єргєнтэй гадаргуугийн
дагуу тархсан хэсэгхэн газрын салхины сєрєг даралтад агаар хавиралцалын
илтгэлцїїрийг Се = - 2 гэж авна (1 дїгээр зураг)

18
 БНбД 2.01.07-90

1 дїгээр зураг. Салхины сєрєг даралт ихтэй хэсгїїд

4 дїгээр хавсралтанд заагаагїй тохиолдолд агаар хавиралцлын
илтгэлцїїрийг лавлах материал, туршилтын їзїїлэлт буюу бїтээцийн загварыг
агаар хавиралцлын хоолойд їлээлгэн туршсан їр дїнг їндэслэн авахыг
зєвшєєрнє.
Тайлбар: Барилгын гадна хана баригдаагїй байх їеийн дотор ба хамар ханын гадаргууд
їйлчлэх салхины ачааллыг тодорхойлохдоо агаар хавиралцлын гадна даралтын илтгэлцїїр Се
буюу нїїрний эсэргїїцлийн илтгэлцїїр Сх-ийг хэрэглэнэ.

6.7. Z єндєр дахь салхины ачааллын лугшилтын бїрдлийн тогтоосон

хэмжээт утга Wp -ийг дараах байдлаар тодорхойлно. Їїнд:
а/ Єєрийн хэлбэлзлийн нэгдїгээр давтамж ¦1, Гц, нь єєрийн давтамж ¦ å
(6.8 дугаар заалтыг їз)-ийн хязгаарын утгаас их байх байгууламж буюу тїїний
бїтээцийн хэсэгт дараах томъёогоор:
Wp = Wm x n ; (8)
Энд : Wm - 6.3 дугаар заалтын дагуу тодорхойлно.
x - 5 дугаар хїснэгтээс авах Z єндєр дэх салхины даралтын лугшилтын
илтгэлцїїр;
n - салхины даралтын лугшилтын орон зайн корреляцийн илтгэлцїїр
(6.9 дїгээр заалтыг їз)
5 дугаар хїснэгт

Салхины даралтын лугшилтын илтгэлцїїр x,

Єндєр Z, ì газар орны дараах байдалд
А В С
£5 0.85 1.22 1.78
10 0.76 1.06 1.78
20 0.69 0.92 1.50
40 0.62 0.80 1.26
60 0.58 0.74 1.14
80 0.56 0.70 1.06
100 0.54 0.67 1.00
150 0.51 0.62 0.90
200 0.49 0.58 0.84
250 0.47 0.56 0.80
300 0.46 0.54 0.76
350 0.46 0.52 0.73

19
БНбД 2.01.07-90
³ 480 0.46 0.50 0.68

3
2
2
1
1
e
0 0.05 0.10 0.15 0.20
2 дугаар зураг. Динамикийн илтгэлцїїрїїд

1. Тємєр бетон ба єрєгт байгууламж мєн хана, туургатай ган араг бїтээцтэй
барилгад (б=0.3)
2. Ган цамхаг, шон, утааны доторлогоотой яндан, баганын тєрлийн байгууламжууд
(Їїнд тємєр бетон довжоон дээрхийг мєн хамааруулна); (б = 0.15).
б/ Нэг чєлєєний зэрэгтэй систем гэж їзэж болох (їйлдвэрийн дан
барилгын хєндлєн жаазууд, усны даралтад цамхаг г.м.) байгууламж (тїїний
бїтээцийн хэсэгт) -д ¦1 < ¦ å їед дараах томъёогоор:

Wp = Wm e x n ; (9)
Энд : x- хэлбэлзлийн логарифмын декремент d ( 6.8 дугаар зїйлээс їз) ба
¡¦ . Wo

e= - ын магадлуураас хамааран 2 дугаар зурагт зааснаар

940 ¦1
тодорхойлогдох динамик илтгэлцїїр;
¡¦ - Ачааллын найдвартай байдлын илтгэлцїїр (6.11 дїгээр заалтыг їз);
Wо - Салхины даралтын тогтоосон хэмжээт утга, Ïà (6.4 дїгээр заалтыг
їз);
в/ ¦ 1 < ¦ å < ¦ 2 (Энд ¦2 - байгууламжийн єєрийн хэлбэлзлийн хоёрдугаар
давтамж) байх бїх байгууламжид, мєн ¦ 1 < ¦ å байх тэгш хэмийн байгуулалттай
барилгад дараах томьёогоор:
Wð = m . e . Y . У ; (10)
Энд: m - салхины ачаалал їйлчлэх гадаргуугийн талбайд хамаарах Z тївшин
дэх байгууламжийн масс ;
e - Динамик илтгэлцїїр (6.7 б дїгээр заалтыг їз);
У- Байгууламжийн єєрийн хэлбэлзлийн (нэгдїгээр хэлбэрийн) Z тївшин
дэх хэвтээ шилжилт (тэгш хэмийн байгуулалттай, тогтмол єндєртэй
барилгад У-ыг жигдээр тархсан хэвтээ чиглэлд їйлчлэх статик ачааллаас
їїсэх шилжилтээр авахыг зєвшєєрнє).
Y - Байгууламжийг, салхины ачаалал тогтмол їйлчлэх r хэсэгт хуваах
аргаар тодорхойлогдох илтгэлцїїр, дараах томьёогоор тодорхойлно.
r
å Ук . Wрк
К =1
Y = ; (11)
r
å у2к . Мк
К =1

20
 БНбД 2.01.07-90

Энд: Mк - байгууламжийн К дугаар хэсгийн масс;

У к - К дугаар хэсгийн тєвийн хэвтээ шилжилт;
Wрк - байгууламжийн К дугаар хэсгийн 8 дугаар томъёогоор тодорхой-
логдох салхины ачааллын лугшилтын бїрдлийн утгатай тэнцїї їйлчлэгч хїч;

Салхин талын гадаргуугийн єргєн, хєшїїн чанар, масс нь єндрийн дагуу

тогтмол байдаг олон давхар барилгын Z тївшин дэх салхины ачааллын
лугшилтын бїрдлийн тогтоосон хэмжээт утгыг дараах томъёогоор
тодорхойлохыг зєвшєєрнє.
Z
Wр = 1.4 e Wph ; (12)
h
Энд: Wph - байгууламжийн оройн h єндєр дахь салхины ачааллын
лугшилтын бїрдлийн тогтоосон хэмжээт утга, 8 дугаар томьёогоор
тодорхойлно.
6.8. Єєрийн хэлбэрийн хэлбэлзлээс їїсэх инерцийн хїчийг тооцохгїй
байхыг зєвшєєрєх єєрийн хэлбэлзлийн давтамжийн (¦ i , Ãö) утгын хязгаарыг
6 дугаар хїснэгтээр тодорхойлно.
6 дугаар хїснэгт

Монгол орны салхины муж ¦i , Ãö

(БНбД 2.01.01-93-ийн 37 дугаар
зургийн дагуу авна) d = 0.3 d = 0.15
I 0.95 2.9
II 1.1 3.4
III 1.2 3.8
IV 1.4 4.3
V 1.6 5.0

¦ 1 < ¦i -байх бортгон хэлбэртэй байгууламжид салхины хуйлралтын

нєлєєний хэлбэлзлийн нэмэгдэл тооцоог хийнэ. Хэлбэлзлийн логарифмийн
декремент, "d" -ийн утгыг дор зааснаар авна.
а/ Тємєр бетон ба єрєгт бїтээцтэй байгууламж болон хана туургатай ган
араг бїтээцтэй барилгад d= 0.3
б/ Ган цамхаг, шон, утааны доторлогоотой яндан, багана хэлбэрийн
(тємєр бетон довжоон дээрхийг мєн хамааруулна) байгууламжид d= 0.15

6.9. Даралтын лугшилтын орон зайн корреляцийн илтгэлцїїр g -ийг

байгууламжийн лугшилтын корреляцийг тооцох гадаргад тодорхойлно.
Байгууламжийн тооцоолж буй бїтээцийн хэсэгт салхины даралтыг
дамжуулдаг, салхин тал, нємєр ба хажуу талуудад байрлаж байгаа хана,
дээвэр болон тїїнтэй тєстэй бїтээцийн гадаргуугийн хэсгийг тооцооны гадаргуу
гэж авна.
Хэрэв тооцооны гадаргуу нь тэгш єнцєгт хэлбэрт ойролцоо бєгєєд тїїний
талууд нь їндсэн тэнхлэгїїдтэй зэрэгцээ чиглэлтэй (3 дугаар зураг) бол
илтгэлцїїр n -ийг 8 дугаар хїснэгтээс авах Р ба Х магадлуураас
хамааруулан
7 дугаар хїснэгтээс авч тодорхойлно.

21
БНбД 2.01.07-90
Байгууламжийг бїхэлд нь тооцоолох їед тооцооны гадаргуугийн хэмжээг
4 дїгээр хавсралтанд зааснаар тодорхойлно. Їїнд сараалжит байгууламжийн
тооцооны гадаргуугийн хэмжээг гадна хїрээгээр нь авна.

х
Z

a У
b мо

n
Зураг 3. Корреляцийн илтгэлцїїр -г тодорхойлох
солбилцлын їндсэн систем
7 дугаар хїснэгт

Р, м Илтгэлцїїр n , c метрийн дараах утгад

5 10 20 40 80 160 350
0.1 0.95 0.92 0.88 0.80 0.76 0.67 0.56
5 0.89 0.87 0.84 0.80 0.73 0.65 0.54
10 0.85 0.84 0.81 0.77 0.71 0.64 0.53
20 0.80 0.78 0.76 0.73 0.68 0.61 0.51
40 0.72 0.72 0.70 0.67 0.63 0.57 0.48
80 0.63 0.63 0.61 0.59 0.56 0.51 0.44
160 0.53 0.53 0.52 0.50 0.47 0.44 0.38
8 дугаар хїснэгт
Тооцооны гадаргуутай зэрэгцээ байрлах c
солбилцлын їндсэн хавтгай
Р
ZОУ b h
ZОХ 0.4 а h
ХОУ b а

6.10. ¦ 2 < ¦i байх байгууламжид єєрийн хэлбэлзлийн нэгдїгээр хэлбэр

"S"-ийг бодолцон динамик тооцоог хийнэ. "S" тоог ¦s < ¦ i < ¦ s +1 нєхцлєєс
тодорхойлно.

6.11. Салхины ачааллын найдвартай байдлын илтгэлцїїр ¡¦ =1.4 байна.

7. МЄСТЄЛТИЙН АЧААЛАЛ
7.1. Мєстєлтийн ачааллыг цахилгаан дамжуулах болон холбооны
агаарын шугам, цахилгаанжуулсан тээврийн харьцах сїлжээ, антент-цамхагийн
ба тїїнтэй тєстэй байгууламжийн зураг тєсєл боловсруулахад тооцох
шаардлагатай.

22
 БНбД 2.01.07-90
7.2. 70 мм хїртэл голчтой дугуй огтлолтой бїтээц ба тїїний хэсэг
(шугаман утас, татлага, татуурга, цамхаг, хэц г.м)-ийн шугамын
мєстєлтийн ачааллын тогтоосон хэмжээт утга i-ийг “н/м” нэгжээр дараах
томьёогоор тодорхойлно.
i = pbкm 1 (d + b кm1) pg10-3 ; (13)

Бусад бїтээцийн гадаргуугийн мєстєлтийн ачааллын тогтоосон хэмжээт

утга i-ийг, “Па” нэгжтэйгээр дараах томьёогоор тодорхойлно.
i = bк m2 pg ; (14)

b - мєстєлтийн зузаан, мм (5 жилд нэг удаа давах)

Энэ їзїїлэлтийг батлагдсан тусгай технологийн нєхцлєєр, їгїй бол
Монгол Улсын Ус, цаг уурын албанаас гаргуулж авна.
к - єндрєєс хамаарч мєстєлтийн ханын зузааны єєрчлєлтийг тооцох
илтгэлцїїрийг 9 дїгээр хїснэгтээс авна;
d - утас ба татлагын голч, мм;
m1 - дугуй огтлолтой бїтээц ба тїїний хэсгийн голчоос хамаарах
мєстєлтийн ханын зузааны єєрчлєлтийг тооцох илтгэлцїїр
10 дугаар хїснэгтээр тодорхойлно.
m2 - мєстсєн бїтээц ба тїїний хэсгийн гадаргуугийн талбайг бїтээц ба
тїїний хэсгийн бїх гадаргуугийн талбайд харьцуулсан харьцааг
тооцох илтгэлцїїр, 0.6-тай тэнцїїгээр авна.
р - мєсний нягт, 0.9 г/см3 байна.
g - чєлєєт уналтын хурдатгал, м/с2
9 дїгээр хїснэгт

Газрын гадаргаас дээшхи

єндєр , м 5 10 20 30 50 70 100
Илтгэлцїїр, К 0.8 1.0 1.2 1.4 1.6 1.88 2.0

10 дугаар хїснэгт

Шугаман утас,татлага буюу

оосрын голч, мм 5 10 20 30 50 70
Илтгэлцїїр, m1 1.1 1.0 0.9 0.8 0.7 0.6

Тайлбар: (9,10 дугаар хїснэгтїїдтэй холбогдох):

1. Уулын болон бага судлагдсан бїс, тїїнчлэн їлэмж бартаатай нутагт (уул
,толгодын орой, даваа, єндєр асгаас, уулын халхлагдсан хєндий, хотгор, гїн ухсан нїх гэх мэт),
мєстєлтийн ханын зузааныг ажиглалт шинжилгээ, туршилтын дїнг їндэслэн тодорхойлно.
2. Завсрын утгыг шугаман хамаарлаар тодорхойлно.
3. Хэвтээ байрлалтай, єлгєгдсєн дугуй огтлолтой бїтээц ба тїїний хэсэг (татлага,
утас)-ийн мєстєлтийн зузааныг тїїний шилжїїлсэн хїндийн тєвийн байрласан єндєрт авахыг
зєвшєєрнє.
4. Мєстєлтийн ачааллыг тодорхойлохдоо 70 м хїртэл голд дугуй бортгон хэлбэртэй
хэвтээ байрлалтай бїтээцийн ба тїїний хэсгийн мєстєлтийн ханын зузааныг 10 хувь
бууруулж авна.

7.3. Мєстєлтийн ачааллын найдвартай байдлын илтгэлцїїр ¡¦ - ийг бусад

хэм хэмжээний баримтанд заагаагїй бол 1.3-тай тэнцїїгээр авна.

7.4. Мєстсєн гадаргуутай бїтээц ба тїїний хэсгийн салхины даралтыг

6.4 дїгээр заалтын дагуу тодорхойлогдох салхины даралтын тогтоосон хэмжээт
утга Wо-ийн 25%-тай тэнцїїгээр авна.
23
БНбД 2.01.07-90

Тайлбар: 1. Салхины їлэмж хурд, мєстєлтийн их зузаан хослолт ажиглагддаг бїс нутагт
мєстєлтийн зузаан, нягт болон салхины даралтыг бодит єгєгдлєєр авах нь зїйтэй.
2. Газрын гадаргаас 100 м-ээс дээш єндєрт байрлах байгууламжийн бїтээц ба
тїїний хэсгийн салхины ачааллыг тодорхойлохдоо мєстєлтийн зузаанаас хамааруулан тогтоох
мєстсєн утас ба татлагын голчийг 1.5-тай тэнцїї илтгэлцїїрээр їржїїлж авна.

7.5. Мєстєх їеийн агаарын температурыг байгууламжийн єндрєєс

хамааруулалгїйгээр Байгаль орчны яамны холбогдох хїрээлэнгээс гаргуулж
авна.
Тайлбар: Мєстєлтийн їед хасах 150С-ээс бага температур ажиглагдах бїс, газарт
температурыг бодит байгаагаар нь авна.

8. ТЕМПЕРАТУР, УУР АМЬСГАЛЫН ЇЙЛЧЛЭЛ

8.1. Бїтээцийн зураг тєсєл боловсруулах дїрэмд заасан тохиолдолд

бїтээц ба тїїний хэсгийн огтлол дагуух хугацаанаас хамаарах дундаж
температурын єєрчлєлт, температурын уналтыг тооцох нь зїйтэй.

8.2. Бїтээц ба тїїний хэсгийн огтлол дагуух дундаж температурын

єєрчлєлтийн тогтоосон хэмжээт утгыг дулааны (Dt W) ба хїйтний (Dt c) улирлаас
хамааруулан дараах томьёогоор тодорхойлно.

(Dt W) = t w - t oñ ; (15)
(Dt c) = tñ - t ow ; (16)

Энд : tw , tc - Бїтээц ба тїїний хэсгийн дулаан ба хїйтний улирал дахь

огтлол дагуух дундаж температурын тогтоосон хэмжээт утга, 8.3 дугаар заалтын
дагуу авна.

tow , toc - дулаан ба хїйтний улирлын эхний температур, 8.6 дугаар

заалтын дагуу авна.

8.3. Нэг їет бїтээцийн хувьд дулаан ба хїйтний улирал дахь огтлол
дагуух температурын уналт J w , J c мєн дундаж температурын тогтоосон
хэмжээт утга tw, tñ-ийг 11 дїгээр хїснэгтээр тодорхойлно.

Тайлбар: Олон їет бїтээцэд tw , tc , J w , J c тооцоогоор тодорхойлно. Дулаан техникийн

магадлуураар бараг ижил материалаар їйлдвэрлэсэн олон їет бїтээцтэй адилаар тооцохыг
зєвшєєрнє.

8.4. Дулаан ба хїйтний улирлын гадна агаарын хоногийн дундаж

температур tew , tec -ийг дараах томьёогоор тодорхойлно.

tew = tVII + DVII ; (17)

tec = tI - DI ; (18)

Їїнд: tI , tVII -нэг ба долоодугаар сарын агаарын олон жилийн дундаж

температур, БНбД 2.01.01-93-ийн дагуу авна.

24
 БНбД 2.01.07-90
DI DVII - сарын дундаж температураас хоногийн дундаж температурын
,

хэлбийлт (DI -ийг батлагдсан тусгай техникийн нєхцлєєр, їгїй бол Ус, цаг уурын
албаар тодорхойлуулна. DVII = 60С байна.)

Тайлбар: 1. Їйлдвэрийн халаалттай барилгыг ашиглах їед нарны цацрагын їйлчлэлээс

хамгаалсан бїтээцэд DVII - ийг тооцохгїй байж болно.
2. Уулын болон бага судлагдсан бїсэд tec, tew -ийг дараах томьёогоор тодорхойлно.

t ec = t I, min + 0.5 AI ; (19)

tew = tVII , maх - 0.5АVII ; (20)
Їїнд: t I, min, tVII, maх - долоо дугаар сарын хамгийн их, нэгдїгээр сарын
хамгийн бага температурын їнэмлэхїй утгын дундаж;
АI , АVII нэг ба долоодугаар сарын тэнгэр цэлмэг байх їеийн агаарын
температурын хоногийн дундаж агуураг.

tI , min, tVII , maх, АI , АVII -ийг батлагдсан тусгай техникийн нєхцлєєр, їгїй
бол Ус, цаг уурын албанаас гаргуулан авч тодорхойлно.

11 дугаар хїснэгт
Ашиглалтын їе шатан дахь барилга байгууламжийн
ашиглалтын зарим нєхцєл
Барилгын Халаалтгїй барилга Зохиомол уур амьсгалтай буюу
бїтээц (технологийн дулаан Халаалттай байнга технологийн дулаан
ялгаруулдаггїй) ба барилга ялгаруулдаг эх їїсвэртэй
задгай байгууламж барилга
Нарны цацрагын t w = tew + Є1 + Є4 tw = tiw+ 0.6 (tew - t iw) + Є2 + Є4
їйлчлэлээс хам- J w = Є5 J w= 0.8 ( tew - tiw ) + Є3 + Є5
гаалаагїй (мєн t c = tec -0.5 Є1 tc = tic+ 0.6 . (tes - tic) - 0.5 Є2
гадна ханын
бїтээц) бїтээц
JC =О J c = 0.8 . (tes -tis ) - 0.5 Є3
Нарны цацрагын tw = tew tw = tiw
їйлчлэлээс хам- J w =0
гаалсан (мєн tw = teс tс = tic
дотор ханын J с =0
бїтээц) бїтээц
11-р хїснэгтэнд:
tew , tec – дулаан ба хїйтний улирлын гадна агаарын хоногийн дундаж
температур,
8.4. дїгээр заалтын дагуу авна.
tiw, tic - дулаан ба хїйтний улирлын єрєєний доторхи агаарын температур, MNS буюу
барилгын даалгаврын дагуу технологийн шийдлийг їндэслэн авна.
Є1, Є2, Є3 - гадна агаарын хоногийн температурын хэлбэлзлээс їїсэх температурын
уналт ба бїтээц, тїїний хэсгийн огтлолын дагуух дундаж температурын єєрчлєлт, 12 дугаар
хїснэгтийн дагуу авна.
Є4, Є5 - нарны цацрагаас їїсэх температурын уналт ба бїтээц, тїїний хэсгийн
огтлолын дагуух дундаж температурын єєрчлєлт, 8.5 дугаар заалтын дагуу авна.

12 дугаар хїснэгт

Барилгын бїтээц Температурын єєрчлєлт Є, 0С

Є1 Є2 Є3
Тємєр бїтээц 8 6 4
Бетон, тємєр бетон арматурласан
25
БНбД 2.01.07-90
єрєгт ба чулуун бїтээцийн доорх
зузаанд :
15 см хїртэл 8 6 4
15-аас 39 см хїртэл 6 4 6
40 см-ээс дээш 2 2 4

Тайлбар: 1. Барилгын ашиглалтын явцад технологийн дулаан ялгаруулалтаас бїтээцэд їїсэх

температур тодорхой бол tw, t c, V w, V c -ийн утгыг тус тусын тодорхой їзїїлэлтийг їндэслэн авна.
2. Барилга байгууламж барих явцад tw, tc, Vw, Vc -ийг халаалтгїй барилгын
ашиглалтын їеийнх шиг тодорхойлно.

8.5. Температурын єєрчлєлт Є4, Є5-ийг 0С нэгжээр дараах томьёогоор

тодорхойлно.
Є4 = 0.05 r S maх К К1 ; (21)
Є5 = 0.05 r S maх К (1- К1) ; (22)

Їїнд: r - бїтээцийн гадна гадаргуугийн материалын нарны цацраг

шингээлтийн илтгэлцїїр, дулаан техникийн норм ба дїрмээс авна.
S maх - Нарны нийлмэл шулуун ба тархмал цацрагийн хамгийн их утга,
БНбД 2.01.01-93-аас авна.
к - 13 дугаар хїснэгтээс авах илтгэлцїїр
к1 - 14 дїгээр хїснэгтээс авах илтгэлцїїр

13 дугаар хїснэгт

Гадаргуугийн тєрєл ба байрлалын зїг, чиг Илтгэлцїїр, К

Хэвтээ гадаргууд 1.0
Босоо гадаргуугийн доорх байрлалд
Ємнє зїг рїї харсан байрлалд 1.0
Баруун зїг рїї харсан бол 0.9
Зїїн зїг рїї харсан байрлалд 0.7

14 дїгээр хїснэгт

Барилгын бїтээц Илтгэлцїїр, К1

Ган 0.7
Тємєр бетон, бетон, єрєгт ба арматурласан єрєгт
бїтээцийн доорх зузаанд, см :
15 хїртэл 0.6
15-аас 39 хїртэл 0.4
35-аас дээш 0.3

8.6. Барьж дууссан барилгын бїтээцийн дулаан ба хїйтний улирлын

эхний температур t ow , toc -ийг дараах томьёогоор тодорхойлно.
tow = 0.8 tVII + 0.2 ti ; (23)
toc = 0.2 tVII + 0.8 tI ; (24)
Тайлбар: Барилгын бїтээцийг барьж дууссан хуанлийн хугацаа їйлдвэрлэлийн ажлын
дараалал гэх мэт єгєгдлїїд байгаа тохиолдолд тухайн єгєгдлїїдийг харгалзан эхний
температурыг тодруулахыг зєвшєєрнє.

8.7. Температур, уур амьсгалын їйлчлэл Dt ба J-ийн хувьд ачааллын

найдварт байдлын илтгэлцїїр g ¦ -ийг 1.1 -тэй тэнцїїгээр авна.

26
 БНбД 2.01.07-90
9. БУСАД АЧААЛАЛ

Энэ нормд тусгагдаагїй бєгєєд бусад хэм хэмжээний баримт бичигт

заасан буюу барилга байгууламжийн ашиглалт ба барих нєхцлєєс хамааруулан
тогтоох бусад ачааллыг (технологийн тусгай ачаалал, чийглэгийн ба
агшилтын їйлчлэл, агаар хавиралцалын тогтворгїй хэлбэлзэл їїсгэх
салхины їйлчлэл) шаардлагатай тохиолдолд тооцох нь зїйтэй.

10. ХОТОЙЛТ БА ШИЛЖИЛТ

Тус бїлгийн заалтууд нь хэрэглэж буй барилгын материалаас
хамаарахгїйгээр тєлєв байдлын хязгаарын хоёрдугаар бїлгийн тооцоог хийхэд
барилга байгууламжийн хашлага ба даацын бїтээцийн хотойлт ба шилжилтийн
хязгаарыг тогтооно.
Усан техник, тээвэр, атомын цахилгаан станц, цахилгааны агаарын
шугам, хуваарилалтын ил тоноглол ба холбоожилтын антент байгууламжуудад
энэ бїлгийн заалтууд нь хамаарахгїй.

Ерєнхий зїйл

10.1. Барилгын бїтээцийн хотойлт, тахийлт ба шилжилтийг тооцоолоход

доорхи нєхцєл биелэгдсэн байх ёстой.
f<fи (25)

Энд: f - бїтээцийн хэсгийн (эсвэл бїхэл бїтээц) хотойлт (тахийлт) ба

шилжилтийг 5 дугаар хавсралтын 1-3 дугаар зїйлд заасан хїчин зїйлїїдийг
бодолцон тодорхойлно.
fи - Энэ дїрмийн дагуу тогтоогдсон хотойлт ба шилжилтийн хязгаар
Тооцоог зайлшгїй дараах шаардлагыг хангах зорилгоор хийнэ.
а/ Технологийн шаардлага (технологийн ба єргєж тээвэрлэх тєхєєрємж
болон хэмжин шалгах багаж гэх мэтийн ашиглалтын хэвийн нєхцлийг
хангахаар);
б/ Зохион бїтээлтийн шаардлага (бие биендээ нийлэх, холбогдох
бїтээцийн хэсгїїд, тэдгээрийн залгаасын бїрэн бїтэн байдал болон заагдсан
налууг хангахад);
в/ Эрїїл ахуйн шаардлага (хортой їйлчлэл ба доргионтой їед мэдрэгдэх
тааламжгїй байдлыг арилгахаар)
г/ Гоо, сэтгэл зїйн шаардлага (бїтээцийн гадна тєрх байдлаас аюултай
мэт сэтгэгдэл тєрхєєргїй байх, тав тухтай сэтгэгдлийг хангахаар);
Дээр дурьдсан шаардлага бїр нь бусдаасаа (нэг нэгнээсээ) хамаарахгїй-
гээр тооцоогоор батлагдсан байх ёстой.
Бїтээцийн доргилтын хязгаарлалтыг 5 дугаар хавсралтын 4 дїгээр зїйлд
зааснаар тогтооно.

10.2. Хотойлт ба шилжилтийг тодорхойлох тооцооны байдал,

ачааллууд, мєн тїїнчлэн тэгшрэх нумлалтад хамаарах шаардлага зэргийг 5
дугаар хавсралтын 5 дугаар зїйлд зааснаар тодорхойлно.

27
БНбД 2.01.07-90
10.3. Технологи, зохион бїтээлт, эрїїл ахуйн шаардлагаар
хязгаарлагдах, дээврийн ба давхар хоорондын хучилтын бїтээцийн хэсгїїдийн
хотойлтын хязгаарыг ачаалал їйлчлэх агшин дахь бїтээцийн ба тїїний хэсгийн
байдалд тохирох гулзайсан тэнхлэгээс тооцно. Харин хязгаарлах хотойлтыг гоо,
сэтгэл зїйн шаардлагыг їндэслэн тус бїтээц ба хэсгїїдийн тулгууруудыг холбох
шулуун тэнхлэгээс тооцно. (5 дугаар хавсралтын 7дугаар зїйлийг їз)

10.4. Гоо, сэтгэл зїйн шаардлагаас хамааран бїтээцийн ба тїїний

(жишээлбэл дээврийн сарьсан хучилт, налуу саравч, єргєсєн буюу дїїжин
доод бїстэй бїтээц) хэсгийн гадна тєрхийг муутгахгїй буюу хараанаас
далдлагдсан бїтээцїїдийн хэсгийн хотойлт, мєн тїїнчлэн хїмїїс удаан
хугацаагаар байдаггїй єрєєний (жишээлбэл цахилгааны хїчдэл хувьсгуурын
байр, адрын хучилт, дээвэр гэх мэт ) бїтээцийн хотойлтыг хязгаарлахгїй.
Тайлбар: Бїх тєрлийн дээвэрт, дээврийн зулхайн бїрэн бїтэн байдлыг, даацын бїтээц,
хэсгийн хєшїїн байдлыг нэмэх замаар биш харин зохион бїтээлтийн арга хэмжээгээр хангана.
(жишээлбэл: тэгшитгїїрийг хэрэглэх, хучилтын бїтээц тїїний хэсгїїдийн тасралтгїй байдлыг
хангах)

10.5. Тооцож буй бїх ачааллын найдвартай байдлын илтгэлцїїрийг мєн

ачигч, цахилгаан тэргэнцэр, гїїрэн болон дїїжин єргїїрээс їїсэх ачааллын
динамик илтгэлцїїрийг тус тус нэгтэй тэнцїїгээр авна.
Барилга, байгууламжийн зориулалтын найдвартай байдлын
илтгэлцїїрийг 6 дугаар хавсралтын дагуу авч, ачааллын тогтоосон хэмжээт
утгаар їржїїлнэ.
10.6. Барилга байгууламжийн бїтээцийн ба тїїний хэсгїїдийн тус дїрэм
ба бусад бичиг баримтад тусгагдаагїй тогтмол, удаан ба богино хугацааны
ачааллаас їїсэх босоо болон хэвтээ чиглэлийн хотойлт, шилжилтийн хязгаар
нь алгаслын 1/150 буюу консолийн цухуйлтын 1/75-аас хэтрэхгїй байх ёстой.

Бїтээцийн ба тїїний хэсгїїдийн босоо

чиглэлийн хотойлтын хязгаар

10.7. Бїтээцийн ба тїїний хэсгїїдийн босоо чиглэлийн хотойлтын

хязгаар ба тїїнийг їїсгэх ачааллыг 15 дугаар хїснэгтэд їзїїлэв.

Зэрэгцээ хэсгїїдийн хоорондын завсарт тавигдах шаардлагыг 5 дугаар

хавсралтын 6 дугаар зїйлд тусгав.

28
 БНбД 2.01.07-90

29
БНбД 2.01.07-90

30
 БНбД 2.01.07-90

31
БНбД 2.01.07-90

10.8. Гїїрэн єргїїрийн тэргэнцэрийн дээд цэгээс дээврийн хотойсон

бїтээцийн (эсвэл тїїнд бэхлэгдсэн зїйлсийн) доод цэг хїртэлх зай (завсар) нь
100 мм-ээс багагїй байх ёстой.

10.9. Дээврийн хучилтын бїтээцїїд аль нэг чиглэлдээ, хотойлттой їед

дээврийн налуу нь 1/200-аас багагїй байх нєхцлийг хангахаар байх ёстой.
(Бусад нормын баримт бичигт зааснаас єєр нєхцєлд)

10.10. Иргэний болон орон сууцны барилгын єрєє тасалгаа мєн тїїнчлэн
їйлдвэрийн барилгын ахуйн єрєєний хучилтын бїтээцїїд (дам нуруу, холбоос
дам нуруу, хавтан) шат, тагт, лоожийн хотойлтын хязгаарыг эрїїл ахуйн
шаардлагаас хамааруулан дараах томьёогоор тодорхойлно.
g (p + p1 + q)
fи = ; (26)
30 n2 (bр + p1 +q)
Їїнд: g - чєлєєт уналтын хурдатгал
р - хэлбэлзэл їїсгэж буй хїмїїсээс ирэх ачааллын тогтоосон
хэмжээт утга, 16 дугаар хїснэгтийн дагуу авна.
р1 - хучилт дээрх ачааллын тогтоосон хэмжээт багасгасан утга,
хїснэгт 3 ба 16-ийн дагуу авна.
q - тооцоолж буй бїтээц ба тїїн дээр дэрлэх бїтээцийн жингээс
їїсэх ачааллын тогтоосон хэмжээт утга
n - хїн явах їед ачаалал їйлчлэх давтамж, 16 дугаар хїснэгтийн
дагуу авна.
b - 16 дугаар хїснэгтийн дагуу авах илтгэлцїїр.
Хотойлтыг дараах ачааллын нийлбэрээс тодорхойлно.

32
 БНбД 2.01.07-90
Y А1 Р +Р1 + q , їїнд Y А1 - (1) дїгээр томьёогоор тодорхойлох илтгэлцїїр.

16 дугаар хїснэгт

3 дугаар хїснэгтийн дагуу Р, кПа Р1 , кПа

b
авах єрєє тасалгаа (кгс /м2) ( кгс/м2) n , Гц
3 дугаар хїснэгтийн 1, 2 дугаар
3 дугаар хїс-
зїйлд заасан тэнхим ба ахуйн Q
нэгтийн дагуу
єрєєнєєс бусад; 0.25 (25) 1. 5 125Ö
авна
мєн 3, 4а, 9б, 10б-д заасан aрaL
єрєєнїїд
3 дугаар хїснэгтийн 2 дугаар 3 дугаар хїс-
зїйлийн тэнхим ба ахуйн єрєє нэгтийн дагуу Q
тасалгаа ; 0.5 (50) авна. 1.5 125Ö
бїжгийн заалаас бусад 4б-г, мєн aрaL
9а, 10а,12,13-д заасан єрєєнїїд
4 дїгээр зїйлд заасан бїжгийн
заал ба 6, 7 дугаар зїйлд заасан 1.5 (150) 0.2 (20) 2.0 50
єрєєнїїд
16 дугаар хїснэгтэд :
Q - нэг хїний жин, 0.8кН (80 кгс) -д тэнцїїгээр авна.
a - дам нурууны бїдїївчээр тооцоологдох бїтээцийн хувьд 1-тэй тэнцїїгээр, бусад
тохиолдолд (жишээлбэл, хавтан гурав буюу дєрвєн талаараа дэрлэх їед) 0.5-тай тэнцїїгээр
тус тус авах илтгэлцїїр;
а - дам нуруу ба холбоос дам нурууны алхам, хавтангийн (хучилгын) єргєн, м;
L - бїтээцийн хэсгийн тооцооны алгасал, м.

Єргїїрийн ачааллаас їїсэх, багана ба тоормосны

бїтээцийн хэвтээ чиглэлийн хотойлтын хязгаар

10.11. Гїїрэн єргїїрээр тоноглогдсон барилгын багана, єргїїрийн

эстакад, єргїїрийн замын дам нуруу, тоормосын бїтээцийн (дам нуруу буюу
татанга ) хэвтээ чиглэлийн хотойлтын хязгаарыг 17 дугаар хїснэгтийн дагуу
авна. Ингэхдээ 6 мм-ээс багаар авч болохгїй.

Хотойлтыг, суурийн хазайлтыг тооцолгїйгээр єргїїрийн замд хєндлєн

чиглэх нэг єргїїрийн тэргэнцэрийн тоормослолтын хїчнээс , єргїїрийн тємєр
замын толгойн тївшинд шалгана.

17 дугаар хїснэгт

Хотойлтын хязгаар fи
Багана Єргїїрийн эстакад,
Єргїїрийн ажлын (задгай ба битїї)
горимын бїлэг Байшин ба єргїїрийн Єргїїрийн барилга тоормосны
битїї эстакадын задгай бїтээц,єргїїрийн
эстакадын замын дам нуруу
1К-3К h / 500 h / 1500 L / 500
4К-6К h / 1000 h / 2000 L / 1000
7К-8К h / 2000 h / 2500 L / 2000

17 дугаар хїснэгтэд :
h- Суурийн дээд талаас єргїїрийн тємєр замын толгой хїртэлх єндєр (нэг
давхар барилга болон єргїїрийн битїї ба задгай эстакадын хувьд) буюу хучилтын
холбоос дам нурууны тэнхлэгээс єргїїрийн тємєр замын толгой хїртэлх зай (олон
давхар барилгын дээд давхрын хувьд);

33
БНбД 2.01.07-90
L - бїтээцийн хэсгийн ( дам нуруу) тооцооны алгасал.

10.12. Нэг єргїїрээс хэвтээ ба тєвийн бус їйлчлэх босоо ачааллаас

їїсэх (суурийн хазайлтыг оролцуулахгїй), технологийн шаардлагаар
хязгаарлагдах задгай эстакадийн єргїїрийн замын хэвтээ ойртолтын хязгаарыг
20мм-тэй тэнцїїгээр авна.

Салхины ачаалал, суурийн хазайлт ба цаг уур,

температурын їйлчлэлээс араг бїтээцтэй барилга,
зєєвєрлєгчийн галлерейн тулгуур ба бїтээцийн
зарим нэг хэсгїїдэд їїсэх хэвтээ чиглэлийн
шилжилт ба хотойлтын хязгаар

10.13. Араг бїтээцтэй барилгын зохион бїтээлтийн шаардлагаар

(араг бїтээцийг хана, хамар хана, цонх, хаалганы бїтээцээр бєглєх нэгдмэл
чанарыг хангах) хязгаарлагдах, хэвтээ чиглэлийн шилжилтийн хязгаарыг 18
дугаар хїснэгтэд їзїїлэв. Шилжилтийг 5 дугаар хавсралтын 9 дїгээр заалтын
дагуу тодорхойлно.

18 дугаар хїснэгт

Барилгын араг бїтээцэд Шилжилтийн

Барилга, хана ба хамар хана хана ба хамар ханын хязгаар
бэхлэлтийн шийдлийн fи
байдал

1. Олон давхар барилга Янз бїрийн h / 500

2. Олон давхар барилгын нэг давхарын : Уян зєєлєн hs / 300
а/ Тємєр бетон хавтгайлж гєлтгєнєт бетон,
тоосгон хана ба хамар хана Хєшїїн hs / 500
б/ Байгалийн чулуугаар єнгєлсєн, вааран
гулдмайн, шилэн (витраж) хана Хєшїїн hs / 700
3. Єєрийгєє даах ханатай нэг давхар
барилгын доорх давхарын єндєрт: Уян зєєлєн
hs £ 6 м hs / 150
hs = 15 м hs / 200
hs ³ 30 м hs / 300
18 дугаар хїснэгтэд:
h - Олон давхар барилгын єндєр, суурийн дээд талаас хучилтын
холбоос дам нурууны тэнхлэг хїртэлх зайтай тэнцїїгээр авна.
hs - Давхрын єндєр, нэг давхар барилгад суурийн дээд талаас шувуу
нурууны бїтээцїїдийн доод тал хїртэлх зайтай тэнцїїгээр;
Олон давхар барилгын доод давхарт суурийн дээд талаас давхар
хоорондын хучилтын холбоос дам нурууны тэнхлэг хїртэлх зайтай тэнцїїгээр,
бусад давхарт зэргэлдээ холбоос дам нуруунуудын тэнхлэгийн хоорондох
зайтай тэнцїїгээр авна.

34
 БНбД 2.01.07-90
Тайлбар: 1. 18 дугаар хїснэгтийн 3 дугаар зїйлд заасан hs -ийн завсарын утгад хэвтээ
чиглэлийн шилжилтийн хязгаарыг шугаман хамаарлаар тодорхойлно.
2. Нэг давхар барилгын хучилтын бїтээцийг ашиглахаар зураг тєсєл нь хийгдэж буй
олон давхар барилгын дээд давхарт хэвтээ чиглэлийн шилжилтийн хязгаарыг нэг давхар
барилгынхтай адилаар авна. Энэ нєхцєлд дээд давхарын єндєр hs-ийг давхар хоорондын
хучилтын холбоос дам нурууны тэнхлэгээс шувуу нурууны бїтээцийн доод тал хїртлэх зайтай
тэнцїїгээр авна.
3. Хана болон хамар ханыг араг бїтээцийн хєдєлгєєнд саад болохооргїй бэхэлснийг
уян зєєлєнд (хана буюу хамар хананд бїтээцийн хэсгїїдийг гэмтээх хїчлэлийг
дамжуулахааргїй), араг бїтээц, хана буюу хамар ханын харилцан хєдєлгєєнд саад болохоор
бэхэлснийг хєшїїн бэхэлгээнд хамааруулна.
4. Дїїжин ханатай нэг давхар барилга (мєн тїїнчлэн дээврийн хучилтын хєшїїн
бїтээц байхгїй їед) ба олон давхар барилгад шилжилтийн хязгаарыг 30% ихэсгэхийг
зєвшєєрнє (гэхдээ hs/150-иас ихгїйгээр авна).

10.14. Араг бїтээцтэй барилгын хэвтээ чиглэлийн шилжилтийг

тодорхойлохдоо суурийн хазайлтыг (эргэлтийг) оролцуулна.
Энэ нєхцєлд тоног тєхєєрємж, гэрийн хэрэгсэл, хїмїїс, хадгалах
материал, эдлэхїїний жингээс ирэх ачааллыг, олон давхар барилгын бїх
хучилтыг тус ачааллаар (давхрын тооноос хамаарах багасалтыг тооцон)
зєвхєн нэлэнхїйд нь жигд ачаалласан тохиолдолд тооцох нь зїйтэй. Їїнд
ашиглалтын хэвийн нєхцлєєрєє єєр ачаалалттай тохиолдол хамаарахгїй.
Суурийн хазайлтыг тогтоосон хэмжээт утгын 30%-иар авах салхины
ачааллыг оролцуулан тодорхойлно. Салхины шахацын I-III мужид байрлах 40 м
хїртэл єндєртэй барилгын (мєн дурын єндєртэй зєєвєрлєгчийн галлерейн
тулгуур) хувьд салхины ачааллаас їїсэх суурийн хазайлтыг тооцохгїй байхыг
зєвшєєрнє.

10.15. Араг бїтээцгїй барилгын хана, хамар хана, холбогч бїтээцїїд нь

бат бэх, ан цав тэсвэрлэлтэд тооцоологдсон бол тїїний хэвтээ чиглэлийн
шилжилтийг хязгаарлахгїй.

10.16. Тулаас, холбоос дам нуруу болон дїїжин ханын хавтгайлжын

салхины ачааллаас їїсэх хэвтээ чиглэлийн хотойлтын хязгаарыг (зохион
бїтээлтийн шаардлагаар хязгаарлагдах) L/200 -тай тэнцїїгээр авна.
Їїнд: L- тулаас, хавтгайлжийн тооцооны алгасал.

10.17. Зєєвєрлєгчийн галлерейн тулгуурын, салхины ачааллаас їїсэх

хэвтээ чиглэлийн хотойлтын хязгаарыг (технологийн шаардлагаар хязгаар-
лагдах) h /250 -тай тэнцїїгээр авна. Їїнд h - суурийн дээд талаас татанга буюу
дам нурууны доод тал хїртэлх тулгуурын єндєр.

10.18. Араг бїтээцтэй барилгын багананд (тулаас) температур, уур

амьсгал, агшилтын їйлчлэлээс їїсэх хэвтээ чиглэлийн хотойлтын хязгаарыг
дор дурьдсан їзїїлэлттэй тэнцїїгээр авна.
hs/150 - дїїжин хавтгайлж ба тоосго, гєлтгєнєт бетон, тємєр бетонон
хана, хамар ханатай їед;
hs/200 - байгалийн чулуугаар єнгєлсєн ба вааран гулдмай, шилэн
(витраж) ханатай їед; їїнд: hs - давхрын єндєр (гїїрэн єргїїртэй нэг давхар
барилгад суурийн дээд талаас єргїїрийн замын дам нурууны доод тал
хїртэлх єндєр)

35
БНбД 2.01.07-90
Энэ нєхцєлд температурын їйлчлэлийг гадна агаарын хоногийн
температурын хэлбэлзэл, нарны цацрагаас хамаарах температурын уналтыг
оролцуулахгїйгээр авна.

Температур, уур амьсгал, агшилтын їйлчлэлээс їїсэх хэвтээ чиглэлийн

хотойлтийг тодорхойлох їед тїїний утгыг салхины ачаалал болон суурийн
хазайлтаас їїсэх хотойлтын нийлбэрээр авч болохгїй.

Урьдчилан шахах хїчлэлээс давхар хоорондын

хучилтын бїтээцэд їїсэх тахийлтын хязгаар

10.19. Давхар хоорондын хучилтын бїтээцїїдийн зохион бїтээлтийн

шаардлагаар хязгаарлагдах тахийлтын хязгаарыг ( fи - ийг) L £ 3 м їед 15 мм-
тэй, L < 12 м їед 40 мм - тэй тэнцїїгээр авна (L - ийн завсарын утгад
тахийлтын хязгаарыг шугаман хамаарлаар тодорхойлно).

Тахийлт f -ийг урьдчилан шахах хїчлэл, хучилтын бїтээцийн єєрийн жин

болон шалны жингээс тодорхойлно.

36
 БНбД 2.01.07-90

37
БНбД 2.01.07-90

38
 БНбД 2.01.07-90

39
БНбД 2.01.07-90

40
 БНбД 2.01.07-90

41
БНбД 2.01.07-90

42
 БНбД 2.01.07-90

43
БНбД 2.01.07-90

44
 БНбД 2.01.07-90

45
БНбД 2.01.07-90

46
 БНбД 2.01.07-90

47
БНбД 2.01.07-90

48
 БНбД 2.01.07-90

49
БНбД 2.01.07-90

50
 БНбД 2.01.07-90

51
БНбД 2.01.07-90

52
 БНбД 2.01.07-90

53
БНбД 2.01.07-90

54
 БНбД 2.01.07-90

55
БНбД 2.01.07-90

56
 БНбД 2.01.07-90

57
БНбД 2.01.07-90

58