1

INTERNACIONALNI UNIVERZITET U NOVOM PAZARU

VISOKOSKOLSKA JEDINICA U NISU
PRAVO UNUTRASNJIH POSLOVA






NARKOKRIMINALITET
Seminarski rad iz Pevencije kriminaliteta






Profesor, Student,
Prof. Dr. Enver Medjedovic Lazar Ristic
2-1517




Nis,Maj,2014.

2

SADRAJ


UVOD .................................................................................................................... 3
1. POJAM I POJAVA NARKOKRIMINALA I NARKOTIKA ......................... 4
2. NARKOMANIJA I KRIMINALITET ............................................................. 6
2.1. Nedozvoljena trgovina narkoticima .............................................................. 7
2.2. Putevi ilegalne trgovine drogom i podjela trita ......................................... 9
ZAKLJUAK ......................................................................................................... 11
LITERATURA ....................................................................................................... 13





3

UVOD

Narkomanija, zloupotrebe i krijumarenje opojnih droga predstavljaju njznaajniji bezbjednosni,
drutveni, zdravstveni i socijalni problem u najveem broju zemalja svijeta.Opasnosti od droga u
pojedinim dravama dostiu takve razmjere, da nastali problemi duboko zadiru u socijalnu i ekonomsku
sferu drutva.Ilegalna trgovina i krijumarenje droga, povezano je sa irenjem organizovanog kriminala i
korupcije, posebno u dravama u kojima nije uspostavljena vladavina prava i ne postoje ili ne funkcioniu
odgovarajue institucije, to moe zaustaviti ili usporiti proces razvoja u tim drutvima.Proizvodnja i
trgovina narkoticima je u jednom broju drava postala nacionalna privredna djelatnost, koja kao
svojevrsna podzemna ekonomija organizovanim kriminalnim grupama obezbjeuje enorman kriminalni
profit i uticaj u tim dravama.Zloupotreba opojnih sredstava posljednjih godina doivljava svoju
ekspanziju, naroito zabrinjava injenica da je sve vei broj narkomana mlae ivotne dobi. Savremeni
razvoj ovjeanstva karakterie kontinuirani porast razliitih socijalnopatolokih pojava, meu kojima se,
po naroito tekim posljedicama, izdvaja narkomanija, ije rtve su prije svega sami narkomani, porodica,
kao i drutvo u cjelini. Zloupotrebe i krijumarenje opojnih droga povezane su i sa drugim kriminalnim
aktivnostima kao trgovina orujem, ljudima, zelenatvom i sve vie pranjem novca zbog nastojanja
kriminalaca da novac zaraen trgovinom drogama investiraju u legalne poslove. I pored preduzetih mjera
koje sve drave preduzimaju na nacionalnom nivou, kao i kroz sve intezivniju meunarodnu saradnju,
narkomanija predstavlja najznaajniji bezbjednosni problem. Stoga, glavni cilj je smanjenje ponude i
potranje narkotika, to ukljuuje mjere prevencije zavisnosti, mjere ljijeenja, rehabilitacije i
resocijalizacije zavisnika o drogama, mjere smanjenja tete od upotrebe droga, kao i mjere suzbijanja
kriminaliteta u vezi zloupotreba narkotika.
4

1. POJAM I POJAVA NARKOKRIMINALA I NARKOTIKA

Postoje brojni dokazi da ljudi ve hiljadama godina koriste razliita prirodna sredstva koja mijenjaju
njihovu svijest, raspoloenje, miljenje i ponaanje. Drevne knjige starih naroda koje govore o
religioznim i filozofskim poimanjima ivota, zdravlja i smrti govore i o ovjekovoj potrebi da pobjedi bol
i da nepodnoljivi svijet realnosti zamjeni svijetom fantazija, u kome je, makar na trenutak, lake ivjeti.
1

Droge i njihovi efekti su predstavljali jedan od odgovora na pitanje kako se ivot moe uiniti ljepim,
kako izbjei bol i frustracije. Jo od starog Rima poznata je izreka Dolarum sedare divinum opus est
(ublaiti bol, boansko je delo).
2
Razvojem civilizacije, tokom vremena, dolo je do nekontrolisane
upotrebe opojnih droga, koje u svom krajnjem ishodu razaraju ovjekovu linost i duhovno i fiziki.
Prema definiciji Svjetske zdravstvene organizacije Komiteta eksperata za droge, narkomanija je stanje
periodine ili hronine intoksikacije, tetno kako za pojedinca, tako i za drutvo, do koje dolazi
ponovljenim uzimanjem neke droge (prirodne ili stintetike).
3
Narkomanija je uveliko poprimila status
privredne grane, kao svojevrsna podzemna ekonomija kojom se ostvaruju enormni kriminalni profiti.
Meunarodni karakter trgovine drogom, potvruje injenica da se njeno trite moe podmiriti samo
uvozom iz jednog broja zemalja Bliskog, Srednjeg ili Dalekog istoka, kao i prekookeanskih zemalja, u
kojima je proizvodnja drogama postala nacionalna privredna djelatnost.
4
Postavlja se pitanje ta je i u
emu je uzrok enormnog rasta potronje i profita od narkotika. Preovlauju miljenja, da je interes za
profitom prouzrokovao pojavu epidemija narkomanije vie nego svi drugi uzroci zajedno. Profiti iz
meunarodne ilegalne trgovine drogom omoguili su stvaranje tzv. podzemne ekonomije. Sve se tee
otkrivaju plantae sirovina, ilegalne laboratorije, skladita narkotika, privatni aerodromi i prevozna
sredstva
5
. Da je droga jedan od najprofitabilnijih proizvoda u strukturi organizovanog kriminaliteta
upozorava se i u najviim tijelima meunarodne zajednice. Organizovani kriminalitet i mrea rasturaa
poele su aktivno promovisati droge koje bi podstakle njihovu potranju.
6
Profitabilnost poslova u vezi sa
drogom, bez obzira koja je vrsta u pitanju, obezbjeuje kriminalcima enormne zarade, to dodatno dovodi
do ohrabrivanja kriminalaca da se ukljue u zloupotrebe i trgovinu narkoticima. Ove poslove najee
organizuju i kontroliu organizovane kriminalne grupe iz drave i regiona, koje ostvaruju i direktne veze
sa proizvoaima. Zloupotrebe i krijumarenje opojnih droga povezivane su sa drugim kriminalnim
aktivnostima: trgovinom oruja, ljudi, pranjem novca, zelenaenjem, iznudama i dr.Posljedice irenja
narkomanije i zloupotreba opojnih droga osjeaju se u itavom drutvu, a posebno u zdravstvenoj zatiti,
porodinom nasilju i kriminalu povezanom sa drogom (krae, provale, razbojnitva, i druga krivina djela
sa elementima nasilja), to zahtjeva angaovanje svih subjekata drutva na prevenciji i spreavanju
vrenja ovih krivinih djela, lijeenju i rehabilitaciji zavisnika, smanjenju ponude droga na tritu, borbi
protiv krijumarenja opojnih droga i organizovanih kriminalnih grupa, meunarodnu i meuagencijsku
saradnju svih subjekata u sistemu bezbjednosti, jaanju tehnikih i materijalnih resursa slubi za borbu

1
Ve vie hiljada godina na pojedinim kontinetima ljudi su neke vrste biljaka sa narkotikim dejstvima koristili kao
lijek ili su ih upotrebljavali prilikom religioznih ceremonija.
2
http://www.blogovanje.com/narkomanija
3
M.Bokovi, Z.Skakavac, Organizovani kriminalitet Karakteristike i pojavni oblici, Novi Sad, 2009, str.246
4
M.Bokovi, Kriminologija , Novi Sad, 2007, str. 384
5
M.Nicovi, Droga carstvo zla, Beograd, 1996, str.180
6
www.moravek.net/ovisnost/narkodrava
5

protiv zloupotreba opojnih droga.Rasprostranjenost i posljedice zloupotreba droga dostiu epidemijske
razmjere, a njihovo spreavanje iziskuje angaovanje svih institucija i drava u svijetu . Poseban akcenat
se stavlja na pojavu zloupotrebe droga kod mladih, koja zbog svojih posljedica osobenosti zahtjeva
specifian struni i drutveni pristup. Za razliku od narkomana iz prethodnih perioda koji su predstavljali
odraslu populaciju, usmjerenu obino na zloupotrebu jedne droge (morfin, kokain), mladi narkomani
pokazuju izrazitu tendenciju ka politoksikomaniji (zloupotrebi vie droga istovremeno).



6


2. NARKOMANIJA I KRIMINALITET


Uivanje narkotika predstavlja ozbiljan zdravstveni, socijalni i drutveni problem u svim
zemljama svijeta. Narkomanija je u najtjenjoj vezi sa kriminalitetom od svih socijalno-
patolokih pojava.

Problem odnosa narkomanije i kriminaliteta moe se tumaiti s nekoliko stanovnitva,
prvenstveno kao nedozvoljena proizvodnja i promet opojnih droga. U vezi s tim kriminalitet
narkomana moemo posmatrati kao direktni i indirektni kriminalitet. Direktni se ogleda u raznim
formama delikventnog ponaanja da bi se pribavila droga, dok se indirektni odnosi na kriminalne
radnje kojima se pokuava doi do sredstava pomou kojih bi se kupila droga.

Narkomanija je kriminogenog karaktera u svim svojim elementima. Naime, proizvodnja i promet
narkotika u svijetu jedan je od najveih biznisa, a u skoro svim zemljama ilegalna prodaja droga
okvalifikovana je kao krivino djelo; drugo kriminalitet se javlja i kao posledica potrebe
narkomana da po svaku cijenu doe do narkotinih preparata; i tree, samo podsticanje
(nagovranje) na upotrebu narkotika u mnogim zemljama predstavlja kriinu radnju.
7

Droga je jedan od najprofotabilnijih proizvoda u strukturi organizovanog kriminaliteta. Opojne droge
mogu drati u malim koliinama pravna lica, koja se bave naunoistraivakim radom, i zdravstvne
ustanove u cilju dozvoljenog lijeenja. Svi drugi subjekti koji dre opojne droge, sa stanovnita
zakonitosti, to ine neovlaeno.
Manifestovanje organizovanog kriminaliteta u oblasti zloupotrebe opojnih droga i psihotropnih supstanci
moe se reflekovati kroz ilegalnu trgovinu drogama, kako zahvaljujui ilegalnoj proizvodnji i preradi,
odnosno kao rezultat diverzija na tzv. legalne izvore (bolnice, apoteke, skladita ljekova), tako i
ukljuivanjem u meunarodnu ileganu trgovinu, to je jedna od osnovnih oblika ove vrste kriminala.

















7
M.Bokovi, Z.Skakavac, Organizovani kriminalitet Karakteristike i pojavni oblici, Novi Sad, 2009, str.254
7

2.1.Nedozvoljena trgovina narkoticima

Pod nedozvoljenom trgovinom podrazumijevaju se protivpravni vidovi prometa raznih roba definisani
kao jedan od oblika privrednog kriminaliteta. Organizovani kriminalitet prisutan je u svim oblicima
trgovine deficitarnom robom, robom iji je promet zabranjen ili se nalazi pod posebnim reimom, iju
cijenu formira ilegalno trite, a koji donosi brzu i veliku zaradu. Mnogobrojni su primjeri takvih
djelatnosti: trgovina nakoticima, orujem i ljudima, kao i drugim manje prisutnim i profitabilno manje
znaajnim. Gdje god je proizvodnja neke skupocjene robe ograniena, ili te robe nedostaju na tritu,
tamo je prisutna pojava njenog krijumarenja, ilegalno trite i kriminalni profit. Razlog je, to su u
pitanju, uz ozbiljne rizike, velike i brze zarade, jer je cijenom obuhvaena vrijedost robe, zarada, provizija
i rizik. U ovom sluaju, nije rije o obinoj kupoprodaji ve je to cio priramidalni sistem i lanac
organizacije od ilegalne proizvodnje, prenosilaca i trgovaca drogom, do krajnjih potroaa, od kojih je
svaki u nekom obliku krivino odgovornog odnosa.
8
Nedozvoljena trgovina narkoticima odvija se svuda
po sistemu ureene organizacije i mree koja funkcionie po principu hijerarhije, od proizvoaa droga,
nakupaca i vlasnika skladita, do transportne mree i organizacije za preraspodjelu u potroakim
podrujima.
9
Po svim mjerilima, trgovina drogom predstavlja glavnu prijetnju. Laka dostupnost svih vrsta
droge, po cijenama koje su sve nie, unitava drutva i ivote irom svijeta. Oigledne posljedice se
osjeaju u zdravstvenoj zatiti, nasilju povezanom sa drogom i sticanjem novca, a postoje i mnoge druge
indirektne finansijske i socijalne posljedice. Uprkos injenici, da je teko doi do tanih procjena,
naroito kada se radi o upotrebi kokaina u prahu, moe se rei da se godinja ponuda droge A klase
(Velika Britanija) mjeri desetinama tona. Smanjenje potranje mora biti kljuni dugoroni cilj, ali
trenutno je potranja i dalje velika, a kada se radi o crack kokainu, ini se da se trite poveava i iri u
nove oblasti.
10
Veliki dio meunarodne ilegalne trgovine drogama, posebno one koja se odnosi na opijum,
kokain, heroin, i dio one koja se odnosi na cannabis obino je organizovan i vri se tajno u vidu
komercijalnih poduhvata od strane meunarodnih bandi specijalizovanih za taj posao. Razliite etape te
trgovine briljivo su planirane i izvravaju se tako da pruaju trgovcima maksimalne anse za uspjeh, a
profiti su tako veliki da svi uesnici u krijumarskom lancu mogu biti dobro plaeni. Najvee zarade
ostvaruju organizatori i finansijeri ilegalne trgovine drogom.
11
Profitabilnost razliitih kriminalnih
aktivnosti je teko odrediti jer stalno varira, ali je sigurno da trgovina drogom, bez obzira na to koja je
vrsta u pitanju, obezbjeuje znaajnu zaradu u svim fazama trgovine, od uzgajanja ili proizvodnje, preko
ulinog dilovanja, to dovodi do ohrabrivanja kriminalaca svih nivoa da se ukljue u krijumarenje i
trgovinu drogama. Da trgovina predstavlja globalni fenomen, potvruje se u Godinjem izvjetaju o
drogama za 2010. godinu, UNODC Kancelarija Ujedinjenih nacija za drogu i kriminal, gdje se navodi,
da je droga i dalje realna prijetnja stabilnosti, bezbjednosti i zdravlja u mnogim djelovima svijeta. Iako
Izvjetaj pokazuje neki pozitivan razvoj, kao to su pad globalnog trita heroina i kokaina, upozorava se
na nove trendove u proizvodnji ljekova. U izvjetaju se procjenjuje da je, izmeu 149 i 272 miliona ljudi,
ili 3,3% do 6,1% stanovnitva starosti 15 - 64 godine, koristlo ilegalne supstance najmanje jednom
godinje. Meu ovim supstancama, kanabis je daleko najrasprostranjeniji, a zatim stimulansi tipa
amfetamina, opioidi i kokain. U Izvjetaju se takoe upozorava na nove sintetike droge koje nijesu pod

8
M.Bokovi, Kriminologija, Novi Sad, 2007, str.382
9
M.Bokovi, Kriminologija, Novi Sad, 2007, str.386
10
NCIS (Britanska nacionalna kriminalistiko-obavjetajan sluba), Britanska procjena prijetnje (UK Treat
assessment), Opasnost od tekih krivinih djela i organizovanog kriminala, 2003
11
V.Rakoevi, Otkrivanje i suzbijanje zloupotreba droga, Podgorica, 2003, str.325
8

meunarodnom kontrolom. to se tie proizvodnje opijuma, Avganistan je i dalje najvei proizvoa.
Gajenje opijumskog maka poveano je za oko 20% u Mjanmaru. Navodi se da je proizvodnja koke
smanjenja u Kolumbiji, ali je poveana u Peru i Boliviji.Prema podacima italijanskog nedeljnika
Espresso, kokain proizvode etiri junoamerike drave: Kolumbija, Bolivija, Peru, Venecuela. Radi se
o 100% istom kokainu, koji se uzgaja na 190 hiljada hektara zemlje, a na kojima se proizvodi ukupno
oko 920 do 980 tona kokaina godinje.Kokainskim biznisom obrne se godinje oko 1000 1500 milijardi
godinje, to je jednako cifri od 2% svjetskog bruto proizvoda.Drave proizvoai prodaju kilogram
100% istog kokaina po cijeni od 5 do 10 hiljada eura po kilogramu.
12
Dok putuje posrednikim rutama
kilogram 50% istog kokaina dostie cijenu od 30 do 40 hiljada eura. verceri kokaina ka Evropi imaju
povrat etiri do pet hiljada procenata u odnosu na uloeno.Iskustvo mnogih zemalja pokazalo je da je
najvaniji faktor u pogledu zloupotrebe droga jednostavno njihova korisnost. Prirodan tok stvari je
sledei: ukoliko neka droga postane rijetka ili skupa, oboje, rasturai i konzumenti odmah prelaze na
drugu drogu. Izvori snabdijevanja i kanali kroz koje prolaze droge, takoe se mijenjaju zavisno od
potranje i srazmjerno korisnosti droga. Generalno posmatrano trgovina narkoticima se seli iz jednog
predjela ili zemlje gdje narkotika ima dovoljno na raspolaganju i gdje je slaba kontrola, u drugu gdje je
vea potranja. Organizovani kriminalitet i mrea rasturaa poele su aktivno promovisati droge koje bi
podstakle njihovu potranju. Veze narkomafije i vlasti pojedinih zemalja su evidentne. U funkciji
organizovanog kriminaliteta droge nalaze se razne fktivne firme i poslovi namijenjeni za konspiraciju
poslovanja i pranje novca, s principom odvojenosti pojedinih stupnjeva organizacije.
13
Najvei broj tekih
organizovanih kriminalnih aktivnosti je direktno ili indirektno povezan sa zaradom novca. Meutim, iako
postoje dobri obavjetajni podaci o cijenama droge (na raznim stupnjevima lanca snabdjevaa), veoma je
teko procijeniti zaradu kriminalaca od pojedinanih dilova (poslova) i ukupnu zaradu. Postoje odreeni
trokovi vezani za voenje kriminalnih poslova. Teki organizovani kriminalci moraju da plate objekte,
robe i usluge, kao to su skladita, vozila, lani pasoi i korumpirani slubenici.
14
Novac koji je zaraen od
ilegalne trgovine drogom fiziki se unosi u finansijski sistem. U sluaju ilegalne trgovine drogom, prihodi
koji se zarauju od ulinih prodaja gotovo su nepromijenjeni u obliku gotovine i generalno su u
novanicama male vrijednosti. Najpogodniji nain plasiranja tog novca jeste polaganje u banke. Jedan od
najveih problema protiv kojeg se bore svi koji rade na suzbijanju ilegalne trgovine drogom jeste pranje
novca.Na ilegalnom tritu droge kriminalni profit ostvaruje se iskljuivo u efektivnom novcu. Novac u
gotovom se predaje posredniku, licu koje dobro poznaje finansijsko zakonodavstvo i obino radi u banci
odreene drave. Poznavajui kriminogene finansijske inioce i slabosti finansijskog sistema, gotovinska
sredstva direktno se ulau na pojedinane raune.Prema procjenama Interpola od trista milijardi profita od
godinje trgovine drogom preko 70% se pere i investira u legalnu ekonomiju, to dovodi do ozbiljnih
poremeaja u svjetskom platnom prometu.Za ove potrebe su oformljene kriminalne organizacije
gangovi na svim kontinentima, koje su organizovale lanac trgovine, transporta i distribucije. Iz tih
poslova obezbjeuju se enormne zarade, koje iz tako ogromnih profita omoguavaju nosiocima posla da
obezbjede podrku javnih slubi i finansijskih organizacija.
15



12
Italijanski nedeljnik Espresso
13
M.Bokovi, Kriminologija, Novi Sad, 2007, str.385
14
NCIS (Britanska nacionalna kriminalistiko-obavjetajan sluba), Britanska procjena prijetnje (UK Treat
assessment), Opasnost od tekih krivinih djela i organizovanog kriminala, 2003
15
M.Bokovi, Z.Skakavac, Organizovani kriminalitet Karakteristike i pojavni oblici, Novi Sad, 2009, str.260
9

Prema EU procjeni opasnosti od organizovanog kriminala, kriminalne grupe koje posluju sa razliitim
vrstama droga (polidrogama) su sljedee:
16
Zapadno afrike organizovane kriminalne grupe, naroito
nigerijske ali i one koje dolaze iz zemalja gdje se govori francuski, su meu najuspejnim u trafikingu
poli-trogama, organizujui transport kokaina, heroina, biljnog kanabisa i ekstazija na trine destinacije
Evropske Unije.Albanske organizovane kriminalne grupe bave se poli-drogama i poli kriminalne su. U
okviru EU grupe koje se slue albanskim jezikom su aktivne u oblastima trafikinga kokaina, heroina,
sintetikih droga i kanabisa. Litvanske organizovane kriminalne grupe su brokeri za brojnu nelagalnu
robu u Sjevernoj i Zapadnoj Evropi i Bivem Sovjetskom Savezu. Kriminalne motociklistike bande
aktivne su u trafikingu kokaina iz Bugarske, Rumunije i Grke i Balkana i sintetikih droga iz Holandije i
Belgije. Takoe, imaju veze sa marokanskim grupama za nabavku smole kanabisa. Multinacionalne
kriminalne grupe nastale na osnovu etnikog porijekla su koncentirsane u regionu Kosova, Makedonije, a
naroito u Albaniji. Uoen je znaajan porast u angaovanju graana Makedonije u trafikingu heroina i
kokaina.

2.2. Putevi ilegalne trgovine drogom i podjela trita

Neovlaenom trgovinom kokaina prenstveno se bave kolumbijske narkomafije koje kontroliu
proizvodnju ove droge na 820 do 855 metrikih tona u zemljama na podruju Anda. Kolumbijski labavi
konzorcijum nezavisnih grupa direktno rukovode svim aspektima trgovine kokainom, od gajenja koke do
proizvodnje na planinskom lancu Anda i transporta do veleprodaje u SAD. Tokom poslednjih godina
Kolumbijci su koristili grupe za transport iz Meksika i Kariba, kako bi prevezle kokain do jugozapada,
odnosno jugoistoka SAD. Glavni centri za distribuciju droge u SAD nalaze se u junoj Kaliforniji,
junom Teksasu, njujorku i Floridi. Dobar dio kolumbijskih grupa angaovan je u ilegalnoj trgovini
kokainom. Te grupe usredsredile su se na narko mafiju iji je centar u Kaliju i u manjem obimu u
Medeljinu. Kolumbijski ilegalni trgovci sakrivaju vietosnke koliiene kokaina u pomorskom
kontejnerskom ili rasutim teretu i uspjeno krijumare kokain u SAD i Evropu. U Zapadnoj Evropi luke
Amsterdam, Barselona i Hamburg kljune su take ulaska za junoameriki kokain.
17
Heroin koji se moe
nai u SAD proizvodi se u 4 zone porijekla: Jugoistona Azija, Jugozapadna Azija, Srednji istok i Juna
Amerika. SAD tritem preovladavao je heroin visoke istoe iz Jugoistone Azije, preovlaujui na
jugoistoku i du istone obale. Veze izmeu snabdjevaa i brokera povezivale su prekomorsku kinesku
kriminalnu populaciju sa kineskim veletrgovcima, distriburterima u SAD.Marihuana je najee
zloupotrebljavana i najdostupnija zabranjena droga. Agencije za suzbijanje droge izvjetaju o
kontinuiranom porastu isporuka iz Kolumbije, Venecuele, Jamajke i td.Ilegalni trgovci povremeno su
koristili SAD kao tranzitnu zemlju za krijumarenje kokaina u Kanadu, Evropu i na Daleki istok.

Glavni tokovi ilegalnog prometa zavise od podruja proizvodnje i podruja tranje. injenica je, da se
podruje proizvodnje preteno nalazi u zemljama u razvoju, a podruje potranje i kupovine u industrijski

16
EU Procjena opasnosti od organizovanog kriminala - OCTA 2011, Europol 02 Analize i saznanja, Hag
18/04/11, Broj fajla: 2530-274
17
V.Rakoevi, Otkrivanje i suzbijanje zloupotreba droga, Podgorica, 2003, str.327

10

razvijenim zemljama koje imaju visok ivotni standard. Polazna taka krijumarenja opijata polazi iz
podruja gdje se ove droge proizvode, a to je podruje tzv. Zlatnog mjeseenog luka (Pakistan,
Avganistan, Iran), Zlatni trougao (izmeu Laosa, Tajlanda i Burme), i Meksiko. Putevi krijumarenja su
usmjereni prema amerikom i evropskim tritu. Jugoistona Azija (Zlatni trougao) je region koji je
poznat kao najvei proizvoa opijata namijenjenih za ilegalnu trgovinu. Sa ovog podruja se droga
transportuje u pravcu Sjedinjenih Amerikih Drava (SAD), Kanade, Hongkonga, Japana i prema
zemljama u Zapadnoj Evropi. Za razliku od opijata, kokain se nalazi u Junoj Americi i krijumari se
preteno u SAD.Tradicionalni proizvoai kanabisa su region Bliskog istoka, Srednji istok i Indijski
potkontinent. irok je spektar puteva i kanala krijumarenja ove droge. Ti tokovi ne zaobilaze ni nau
zemlju kopnenim, vazdunim i vodenim putem.Region Zapadnog Balkana je centar trafiking droge u i
iz Evropske Unije (EU). Zalihe heroina iz Turske i kokaina iz Latinske Amerike smjetaju se u regionu,
prije nego se transportuju u EU. Kanabis za potronju u EU se takoe uzgaja u ovom regionu, Acetatni
anhidrid i sintetike droge iz EU putuju u suprotnom pravcu istom rutom.
18
Uprkos napretku zemalja sa
prostora bive Jugoslavije u borbi protiv trgovine drogom, one i dalje ne ine dovoljno na njenom
suzbijanju, tako da Balkan i dalje ostaje jedna od glavnih tranzitnih ruta za heroin iz Avganistana i drugih
svjetskih centara namenjenih evropskom tritu, konstatuje se u Izvetaju amerikog Stejt departmenta
(State department).Do poetka oruanih sukoba na teritoriji bive Jugoslavije, najvei dio evropskog
trita i manjim dijelom trita SAD snabdjevan je narkoticima krijumarenim tzv.balkanskom rutom. Iz
zemljama porijekla (Pakistan, iran, Avganistan) i Turske, gdje je sirovina za narkotike preraivana, ova
ruta je vodila preko Grke, Bugarske, Republika bive Jugoslavije, Rumunije, Maarske, eke, Slovake
do Austrije, Njemake, Italije, vajcarske i drugih zapadnoevropskih zemalja.
19

Podjela trita na meunarodnom planu je evidenta. Sicilijanski gangovi upravljaju
meunarodnim kokainskim transakcijama u SAD i na relaciji prekomorske zemlje Evrope. U
Evropi je dugo vremena turska mafija drala monopol u kontroli prometa droge, naoriito
heroina, dok afriki azilanti osvajaju ulinu prodaju droga u gradskim centrima. Meutim
poslednjih godina se u taj posao ozbiljno ubacila albanska mafija, ruska mafija i druge
istonoevropske grupacije, a naoriito gruzijska i jermenska mafija.Do poetka oruanih sukoba
na teritoriji bive Jugoslavije, najvei dio evropskog trita i manjim djelom trita SAD
snabdjevan je narkoticima krijumarenim tzv.balkanskom rutom. Iz zemalja porijekla i Turske,
gdje je sirovina za narkotike preraivana, ova ruta je vodila preko Grke, Bugarske, Repulibika
bive Jugoslavije (Srbija, Hrvatska, Slovenija), Rumunije, Maarske, eke, Slovake, do
Austrije, Njemake, Italije, vajcarske i drugih zapadnoevropskih zemalja.
20









18
EU Procjena opasnosti od organizovanog kriminala - OCTA 2011, Europol 02 Analize i saznanja, Hag
18/04/11, Broj fajla: 2530-274, Balkanska osa
19
M.Bokovi, Z.Skakavac, Organizovani kriminalitet Karakteristike i pojavni oblici, Novi Sad, 2009, str.263
20
M.Bokovi, Z.Skakavac Organizovani kriminalitet karakteristike i pojavni oblici, Novi Sad, 2009, str.262-
263
11

ZAKLJUAK

Ilegalna trgovina narkoticima i pored svih napora i angaovanja svjetske zajednice, relevantnih
meunarodnih institucija i najveeg broja drava, uz meunarodi terorizam i dalje predstavlja
najznaajniji problem u svijetu. I pored ostvarenih rezultata i preduzetih mjera, potranja za drogama se
ne smanjuje, to e usloviti da i u narednom periodu proizvodnja, ilegalna trgovina i krijumarenje droga,
kao i irenje narkomanije, budu najznaajniji bezbjednosni problemi u najveem broju drava.Trgovina
narkoticima je u jednom broju drava postala nacionalna privredna djelatnost, koja kao svojevrsna
podzemna ekonomija doivljava svoju ekspanziju. Manifestovanje organizovanog kriminaliteta u oblasti
zloupotrebe opojnih droga i psihotropnih supstanci moe se reflekovati kroz ilegalnu trgovinu drogama,
kako zahvaljujui ilegalnoj proizvodnji i preradi, odnosno kao rezultat diverzija na tzv. legalne izvore
(bolnice, apoteke, skladita ljekova), tako i ukljuivanjem u meunarodnu ileganu trgovinu, to je jedna
od osnovnih oblika ove vrste kriminala.Da trgovina narkoticima predstavlja globalan fenomen, potvruju
procjene (2010. god. Kancelarija za drogu i kriminal (UNODC) prema kojima je ukupan broj korisnika
droge u svijetu izmeu 149 i 272 miliona ljudi, to predstavlja 3,3% do 6,1% svjetskog stanovnitva. Oko
203 miliona ljudi koristi marihuanu, 57 stimulante tipa amfetamina i 28 miliona ekstazi. Kokain koristi od
15 do 20 milona ljudi kao i opijate, dok oko 14 miliona koristi heroin, to istovremeno daje sliku trita i
znaaja problema. Naroito zabrinjava injenica da je sve vei broj narkomana mlae ivotne dobi.
Heroin i kokain, bez obzira na to to je upotreba marihuane najrasprostanjenija, zbog posljedica koje
izazivaju, predstavljaju najproblematinije droge. Ilegalna proizvodnja opijuma i dalje je stabilna i pored
mjera koje se preduzimaju na podrujima uzgajanja, dok se proizvodnja lia koke smanjuje. Najvei dio
opijuma (90%) proizvodi se u Avganistanu i Mijanmaru, a treina ukupne koliine lista koke u
Kolumbiji.Aktivnosti i programi koji se realizuju na smanjenju potranje za drogama u jednom broju
razvijenih drava, doprinijele su zaustavljanju rasta irenja narkomanije i trgovine narkoticima. U
najveem broju drava zbog nedostatka finansijskih sredstava, ulaganja na smanjenju potranje za
drogama su ograniena, a time i rezultati. Lijeenje od bolesti zavisnosti droga omogueno je relativno
malom broju ljudi, posebno su pogoene najsiromanije zemlje kontinenti (Afrika).U veem broju
ekonomski razvijenih zemalja Evropske unije naroita se panja posveuje razvijanju efikasnih sistema i
programa prevencije. Vano mjesto zauzimaju programi primarne prevencije usmjereni na optu
populaciju djece i omladine, njihove porodice, nastavno osoblje i ostale relevantne subjekte.Da bi se
smanjila proizvodnja i krijumarenje opojnih sredstava, a time i suzbijala ilegalna trgovina, potrebno je
pored angaovanja policije i svih bezbjednosnih struktura i drutva u cjelini, na njihovom otkrivanju i
spreavanju, poboljati ekonomski status stanovnitva kao i sistem obrazovanja. Potrebno je pojaati
nacionalne, socijalne i politike institucije, vladavinu prava i brobu protiv svih vidova kriminala, to je
posebno teko zbog sukoba i ratova koji se vode i u blizini podruja, gdje se droge uzgajaju.Meunarodna
saradnja, efikasna razmjena informacija izmeu nadlenih institucija i izmjene i usklaivanje propisa sa
standardima, korienje novih ovlaenja i tehnika, omoguili su efikasnije oduzimanje i konfiskovanje
imovine i sredstava steenih vrenjem krivinih djela, a posebno opojnih droga.Enormno visoka sredstva
u posjedu organizovanog kriminala opasna su za svako drutvo koliko i sami kriminalni akti, bez obzira
da li se radi o: trgovini drogama, orujem, ljudima i drugim djelima sa elementima nasilja.

12

Profitabilnost razliitih kriminalnih aktivnosti je teko odrediti jer stalno varira, ali je sigurno da trgovina
drogom, bez obzira na to koja je vrsta u pitanju, obezbjeuje znaajnu zaradu u svim fazama trgovine, od
uzgajanja ili proizvodnje, preko ulinog dilovanja, to dovodi do ohrabrivanja kriminalaca svih nivoa da
se ukljue u krijumarenje i trgovinu drogama. Enormna sredstva ostvarena trgovinom droga,
organizovane kriminalne grupe ulau irei poslove i nastojei da kroz pranje novca sredstva ulau u
legalne poslove, a time da obezbijede pozicije i uticaj u zajednici. Zbog povezanosti sa organizovanim
kriminalnim grupama u inostranstvu, velike finansijske moi i predstavljaju najizraeniju prjetnju. Zbog
enormnih sredstava sa kojima raspolau, njihove aktivnosti mogu se pratiti i kroz finansijska ulaganja u
nekretnine i kupovinu luksuznih automobila, jahti i drugih dobara, to je trend, koji je u Crnoj Gori postao
evidentan posljednih godinaU naem krivinom zakonodavstvu Neovlaena proizvodnja, dranje i
stavljanje u promet opojnih droga i Omoguavanje uivanja opojnih droga spadaju u poglavlje Krivinih
djela protiv zdravlja ljudi. Za rjeavanje problema irenja narkomanije, zloupotreba i krijumarenja
opojnih droga, je neophodno znaajno vee angaovanje svih subjekata bezbjednosti i cijelog drutva na
prevenciji i spreavanju ovih krivinih djela, lijeenju i rehabilitaciji zavisnih i dr. Smanjenje ponuda
droga na tritu, borba protiv krijumarenja opojnih droga i organizovanih kriminalnih grupa, jaanje
meunarodne policijske saradnje, jaanje strunih, tehnikih i materijalnih resursa slubenika,
angaovanih u borbi protiv zloupotrebe opojnih droga, a posebno na stvaranju uslova i efikasnom
oduzimanju imovine i sredstava steenih ovim i drugim nedozvoljenim radnjama, treba da budu jedan od
najznaajnijih prioriteta.

13

LITERATURA

1. Dr Vladimir Krivokapic, Prevencija kriminaliteta,Beograd,2008
2. Hana Korac, Aleksandar R. Ivanovic, Alisa Begovic, Prevencija kriminaliteta, Beograd,2010
3. Dr Velimir Rakoevi, Otkrivanje i suzbijanje zloupotrebe droga, Podgorica, 2003
4. orevi Marija, Izvjetaj o socijalnim i ekonomskim posledicama ilegalne trgovine drogama u Srbiji
i Crnoj Gori, OEBS, 2003
5. EU Procjena opasnosti od organizovanog kriminala - OCTA 2011, Europol 02 Analize i saznanja,
Hag 18/04/11, Broj fajla: 2530-274
6. NCIS (Britanska nacionalna kriminalistiko-obavjetajan sluba), Britanska procjena
prijetnje (UK Treat assessment), Opasnost od tekih krivinih djela i organizovanog
kriminala, 2003
7. Prof.Milo Bokovi, Kriminologija, Novi Sad, 2007
8. Prof.Milo Bokovi, Zdravko Skakavac, Organizovani kriminalitet karakteristike i pojavni oblici,
Novi Sad, 2009
9. http://narkomanija-narkomanija.blogspot.com/2010/04/vrste-droga-i-njihove-posledice.html