INSTITUTO FEDERAL DE EDUCAO, CINCIA E TECNOLOGIA DE ALAGOAS
DEPARTAMENTO DE EDUCAO A DISTNCIA CURSO SUPERIOR DE LICENCIATURA EM LETRAS A DISTNCIA FERNANDA CAMELO SOUZA ROCHA FICHAMENTO DA TESE O QUE SIGNIFICA CURRCULO (CONCEITO, OPERACIONALIZAO, COERNCIA INT E EXT, SUA RELAO COM AS TENDNCIAS PEDAGGICAS E AS FILOSFICAS POLTCAS) Ara!ra"a, A# $%&' 1 UNI(ERSIDADE A)ERTA DO )RASIL INSTITUTO FEDERAL DE EDUCAO, CINCIA E TECNOLOGIA DE ALAGOAS DEPARTAMENTO DE EDUCAO A DIST*NCIA CURSO SUPERIOR DE LICENCIATURA EM LETRAS A DIST*NCIA D!+"!#!,a- M./010#02!a 1a P.+34!+a Pr05.++0r- Pa4#0 F.#!+6.r/0 1a R0"7a T4/0ra- 8a,.!1. Ma2a#7a.+ 1a F0,+."a )ar609a T4/0ra- Na/a+7a Na:arr0 P.1r0+a T4/0ra- E1!/. (!.!ra 1. S!34.!ra F.rr.!ra A#4,a- F.r,a,1a Ca;.#0 S049a R0"7a Da/a- %$<%=<$%&' FICHAMENTO I1.,/!5!"a>?0 10 /.@/0- FARIAS, Alonso Pereira. O Currculo da Disciplina Agricultura III (Fruticultura) no Instituto Federal de Educao, Cincia e Tecnologia de Alagoas Ial Ca!pus "atu#a. 2013. 182 f. Tese. Universidade Tecnolgica. [... !"a filosofia e !"a #ol$%ica a%reladas ao se! desenvolvi"en%o. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 3' &2013, #. 3' ( nessa dire)*o +!e seg!e essa %en%a%iva inicial de defini)*o do ,!rr$c!lo e, #ara %al #ro#si%o, inicial"en%e, co"e)are"os no sen%ido de l-e es%a.elecer cri%/rios de classifica)*o, "ais o! "enos r$gidos n!"a deli"i%a)*o de se! #a#el no esco#o da co"#reens*o de s!a %eoria. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 3' &2013, #. 3' 0esse "odo, / essencial co"#reender o ,!rr$c!lo no se! ca"#o o#eracional, filosfico, #ol$%ico, a%i%!dinal e es#acial, 12 +!e se efe%iva den%ro e fora da escola. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 3' &2013, #. 3' Por #ar%ici#a%iva, deve3se en%ender +!e o #lano &agora vis%o co"o res!l%ado f$sico do ,!rr$c!lo' deva con%ar co" a #ar%ici#a)*o &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 4' &2013, #. 4' 3 de %oda a co"!nidade acad5"ica, n!" envolvi"en%o glo.al de a)6es +!e #er#assa desde o "ais si"#les cola.orador a%/ a+!ele a +!e" a f!n)*o la.oral e7ige a%ividades co"#le7as. 8!ando, en%*o, fala"os de #lane1a"en%o #ar%ici#a%ivo, es%a"os nos referindo 9+!ele +!e / cons%r!$do a v2rias "*os, co" a co"#reens*o do #a#el +!e ca.e a cada !" no desenvolvi"en%o do #ro1e%o. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 4' &2013, #. 4' Plane1ar significa, ainda, iden%ificar as "e%as e o.1e%ivos e %ra)ar os ca"in-os "ais ade+!ados #ara se! alcance. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. :' &2013, #. :' Significa, ig!al"en%e, co"#reender os #ercal)os +!e es%*o no #orvir e, desde logo, %ra)ar ca"in-os al%erna%ivos a fi" de l-es dar c!"#ri"en%o. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. :' &2013, #. :' U"a ve; %endo #erce.ido +!e alg!" de se!s al!nos n*o es%2 aco"#an-ando ade+!ada"en%e o ensino, deve o #rofessor #ro"over os "eios +!e es%*o a s!a dis#osi)*o #ara +!e %orne #oss$vel a a#rendi;age". &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. <' &2013, #. <' ,o"#reendido o c!rr$c!lo e" se! as#ec%o o#eracional, [... &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. <' &2013, #. <' A escola es%2 i"ersa n!" con%e7%o social. Se!s in%erloc!%ores s*o ori!ndos dessa realidade e / so.re ela +!e deve a#oiar s!a co"#reens*o de "!ndo. [... = ,!rr$c!lo n*o / !" ele"en%o social"en%e ne!%ro. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. <' &2013, #. <' [... A ed!ca)*o e o c!rr$c!lo s*o vis%os co"o #rof!nda"en%e envolvidos co" o #rocesso c!l%!ral. [... &>=R?IRA@ SIABA, 2008, #. 2<' &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. <' &2013, #. <' 3 4 A defini)*o dos o.1e%ivos, "acro co"#reendidos, da ed!ca)*o es%2 inserida no C"ago do ,!rr$c!lo e, e".ora "!i%as ve;es s!a "anifes%a)*o se1a s!.3re#%$cia, deve es%ar clara a %odos a+!eles +!e l-e #ro"over*o a o#eracionali;a)*o o! +!e a ela es%e1a" s!."e%idos. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. D' &2013, #. D' Se o en%endi"en%o / a+!ele +!e leva a escola na dire)*o da reden)*o da sociedade &Tend5ncia Filosfico3Pol$%ica Reden%ora', co"o salvadora dessa "es"a e co"o a+!ela +!e a redi"e de se!s as#ec%os nega%ivos, #eca3se #elo o%i"is"o e7agerado, [... &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. D' &2013, #. D' Se de !" lado a acri%icidade e o singelis"o, +!ase #o/%ico, da Tend5ncia Renden%ora cons%i%!i !" e7#ressivo .ice a s!a acei%a)*o #lena e si"#les, #or o!%ro lado a cri%icidade e7cessiva e o #essi"is"o da Tend5ncia Re#rod!%ora cond!;e" 9 desacredi%a)*o da ed!ca)*o, levando a desis%5ncia de s!a efe%iva)*o, 12 +!e / inc!a. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. D' &2013, #. D' Ig!al"en%e se "os%ra e+!ivocada, #erniciosa e nega%ivis%a da an2lise e da #erce#)*o da ed!ca)*o, "!i%o e".ora, a#resen%e !" lado so.re"odo, #osi%ivoE aler%a aos se!s in%erloc!%ores 9 necessidade de reagir a essa do"ina)*o #or #ar%e da classe do"inan%e. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. D' &2013, #. D' 0a$ a %erceira e Fl%i"a Tend5ncia Filosfico3Pol$%ica da ?d!ca)*oE a Transfor"adora. Gessa, co"o n!" #rocesso dial/%ico de cons%r!)*o de !" #osiciona"en%o cr$%ico e n*o ing5n!o, es%a.elece +!e a ?d!ca)*o e, #or%an%o o &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 10' &2013, #. 10' 4 : ,!rr$c!lo, a #ar%ir de s!as condicionan%es, / ca#a; de es%a.elecer es%ra%/gias de a%!a)*o +!e res!l%ar*o no se! fi" Fl%i"o. [... ,o"o fala"os e" c!rr$c!lo %ransfor"ador, a #ar%ir da Tend5ncia Filosfico3Pol$%ica Transfor"adora, deve"os nos a%er 9 necessidade cons%an%e, con%$n!a, de "an!%en)*o de !"a in%egra)*o concei%!al e in%encional en%re os fins da ed!ca)*o e as e7ig5ncias sociais. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 10' &2013, #. 10' Preservar !"a coer5ncia in%erna, e" rela)*o aos se!s co"#onen%es, se1a" "e%odolgicos, con%e!dais, a%i%!dinais, filosficos, #ol$%icos o! es#aciais, e !"a e7%erna, no ca"#o das rela)6es en%re as an%eriores e a sociedade / condi)*o "$ni"a e7ig$vel #ara +!e se o.%en-a !" c!rr$c!lo vivo, dinC"ico e real. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 10' &2013, #. 10' [... ( #reciso en%ender !"a ed!ca)*o co"o %ransfor"adora da sociedade, a #ar%ir do s!1ei%o e da escola. ?ssa / a f!n)*o do ,!rr$c!lo e esse / se! concei%o. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 11' &2013, #. 11' >?T=0=A=HIAS 0? ?GSIG= = con-eci"en%o #assa #or %r5s "o"en%os +!e l-e s*o ineren%es e +!e es%*o ar%ic!lados en%re siE a e#is%e"ologia, a #edagogia e a a#rendi;age". &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 12' &2013, #. 12' [... con-eci"en%o / criado, a+!ele +!e o cria a#rende [... &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 13' &2013, #. 13' A ed!ca)*o li.er%adora #ress!#6e !" s!1ei%o in%egrado e a%ivo na cons%r!)*o de se! con-eci"en%o. Si"!l%anea"en%e, e7ige !" #rofissional da ed!ca)*o ca#a; de se ad"irar co" o con-eci"en%o@ [... &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 14' &2013, #. 14' : < A >e%odologia do ?nsino, #or%an%o, ad+!ire ares de #rocesso e, a#esar de #er"anecer no ca"#o a%i%!dinal, e7#lici%a o fa;er #edaggico no ca"#o de s!a #rocess!al$s%ica. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 14' &2013, #. 14' = +!e #arece ser eviden%e, e %alve; se1a, a #ri"eira vis%a, ass!"e !"a co"#le7idade "aior +!ando da efe%iva)*o do #rocesso ensino a#rendi;age", 12 +!e / nele onde se verificar*o a racionalidade e confor"idade en%re o +!e foi #lane1ado e o +!e se es%2 desenvolvendo. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 14' &2013, #. 14' A "ais co"!" das "e%odologias de ensino / a a!la e7#osi%iva, a"#la"en%e con-ecida de al!nos e #rofessores. [... &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 1:' &2013, #. 1:' ,o"o e" +!al+!er a!la deve o #rofessor a#resen%ar o con%eFdo de for"a con%e7%!ali;ada. [... &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 1:' &2013, #. 1:' A seg!nda "e%odologia e"#regada e" sala de a!la / a deno"inada Pedagogia de Pro1e%os. [... &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 1:' &2013, #. 1:' U"a ve; +!e se %en-a" concl!$das as e%a#as de cons%r!)*o do con-eci"en%o #elo desenvolvi"en%o do #ro1e%o, dever2 o #rofessor, e" con1!n%o co" os de"ais #ar%$ci#es do #rocesso, #ro"over a avalia)*o, o +!e #or si s, #oss!i !"a variedade e7#ressiva de diferen%es for"as de ser #ro"ovida. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 1<' &2013, #. 1<' A >e%odologia da Pro.le"a%i;a)*o, a#resen%ada #or Iordenave e Pereira &1D82' es%2 cen%rada na in%erven)*o do al!no e do #rofessor so.re !" o! "ais #ro.le"as +!e &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 1J' &2013, #. 1J' < J l-es / colocado. A in%en)*o, desse "odo, / iden%ificar o #ro.le"a e #roc!rar vias de sol!)*o. = "/%odo #assa #or cinco e%a#asE 1. Iden%ifica)*o do #ro.le"a@ 2. 0escri)*o do #ro.le"a@ 3. Iden%ifica)*o de se!s #on%os c-ave@ 4. Teori;a)*o@ :. Ki#%eses de sol!)*o do #ro.le"a. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 1J' &2013, #. 1J' [... ,onsidera3se +!e al!nos e #rofessores 12 de%en-a" alg!" con-eci"en%o a priori do #ro.le"a e +!e se1a" ca#a;es de iden%ific23lo na s!a orige". &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 18' &2013, #. 18' ,on-ecido o #ro.le"a, co"o %al, #assa3se agora ao es%a.eleci"en%o de #on%os c-ave dele, o! se1a, e7%rair do #ro.le"a o "aior nF"ero #oss$vel de ve%ores de s!a co"#osi)*o, de %al "odo a %ornar a iden%ifica)*o reali;ada na e%a#a an%erior "ais co"#le%a. [... Para #ro.le"as "ais co"#le7os, a.re3se "*o do %odo e dedica3 se 9 co"#reens*o de !"a de s!as #ar%es, co"o se fosse isolada e Fnica. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 18' &2013, #. 18' = diferencial desse "/%odo es%2 no fa%o de +!e a #reoc!#a)*o se vol%a n*o #ara o con%eFdo, o.1e%o, "as #ara a a%!a)*o do s!1ei%o +!e a#rende so.re o #ro.le"a +!e o o.1e%o a#resen%a. [... &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 1D' &2013, #. 1D' Ga >e%odologia do ?nsino #ela Pes+!isa o al!no ass!"e se! #a#el e#is%e"olgico +!ando da s!a for"a)*o, dei7ando de ser "ero e7#ec%ador do #rocesso ensino a#rendi;age" e #assando a ser agen%e de s!a %ransfor"a)*o. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 1D' &2013, #. 1D' = #ro1e%o de #es+!isa #assa, necessaria"en%e, #elas seg!in%es &FARIAS, Alonso &2013, #. 20' J 8 indaga)6esE Pereira, 2013, #. 20' A #ri"eira di; res#ei%o 9 a#resen%a)*o do o.1e%o de es%!do. Para isso o al!no deve escrever !" %e7%o con%e7%!ali;ando o se! %e"a de %al "odo a descrev53lo de "odo s!cin%o, "as co"#le%o, ca#a; de %rad!;ir s!a vis*o so.re ele. [... &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 20' &2013, #. 20' ,on-ecido o %e"a, #assar2 a ela.orar !"a #erg!n%a, !" +!es%iona"en%o, c!1o o.1e%ivo / di;er +!e +!es%*o dese1a ver sol!cionada e" rela)*o ao o.1e%o de s!a #es+!isa. Go%e3 se +!e, a+!i o o.1e%ivo / es%a.elecer !"a #ro.le"a%i;a)*o c!1a res#os%a, co"#reens*o, res!l%ar2 na concl!s*o de s!a #es+!isa. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 20' &2013, #. 20' = #asso seg!in%e, L!s%ifica%iva, e7#lici%ar2 o "o%ivo da #es+!isa, da escol-a do o.1e%o &desse e n*o de o!%ro +!al+!er'. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 20' &2013, #. 20' ?s%a.elecidas as ra;6es da escol-a do o.1e%o e ele #r#rio, #assa3se agora a definir +!al o o.1e%ivo +!e se #re%ende alcan)ar co" a efe%iva)*o da #es+!isa. I"#or%an%e no%ar +!e esse ele"en%o, o =.1e%ivo Heral, deve #rinci#iar co" !" ver.o de a)*o a.s%ra%a co"o refle%ir, con-ecer, desvendar, esclarecer, en%re o!%ros. ?ssa e7ig5ncia decorre do fa%o, 12 "encionado, de +!e n*o es%a"os %ra%ando de !" #ro1e%o de in%erven)*o, "as de !" #ro1e%o de es%!do, de inves%iga)*o. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 203 21' &2013, #. 203 21' = ?s%!do 0irigido / o!%ra "e%odologia do ensino +!e, associada 9s #resenciais, %e" o cond*o de favorecer a a#rendi;age" de#ois da a!la #ro#ria"en%e di%a. ,ons%i%!i3se, fre+!en%e"en%e, de !" +!es%ion2rio c!1as res#os%as s*o a#resen%adas aos al!nos 9 "edida +!e v*o resolvendo as #erg!n%asM#ro.le"as a#resen%adas. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 22' &2013, #. 22' 8 D 8!ando iden%ificadas 9+!elas +!e o al!no n*o logro! encon%rar res#os%a e n*o conseg!i!, so;in-o, cons%r!$3la ade+!ada"en%e, o #rofessor dever2 #ro"over o a%endi"en%o cole%ivo na disc!ss*o dessa Fl%i"a. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 23' &2013, #. 23' =!%ra "e%odologia do ensino de i"#or%Cncia sing!lar na ed!ca)*o #rofissional s*o as A!las #r2%icas. ,onsis%e", .asica"en%e, na a#lica)*o da %eoria es%!dada nos locais onde acon%ece" os fenN"enos. Go caso da disci#lina Fr!%ic!l%!ra, nos can%eiros da Unidade ?d!ca%iva de Prod!)*o. &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 23' &2013, #. 23' Assi", %an%o +!an%o os con%eFdos, os o.1e%ivos e "e%as, os rec!rsos ins%r!"en%ais e a avalia)*o, deve a >e%odologia do ?nsino fig!rar no #lano de a!la, "a%eriali;a)*o do ,!rr$c!lo na sala de a!la, es%a.elecendo as es%ra%/gias de "edia)*o +!e levar*o al!nos e #rofessores 9 concre)*o do #rocesso ensino a#rendi;age". &FARIAS, Alonso Pereira, 2013, #. 23' &2013, #. 23'