Truyen - Co.tich - Viet.Nam UDS

Truyïån cöí tñch Viïåt Nam 1
MUÅC LUÅC
Muåc luåc ............................................................................................. 1

Chuyïån chaâng Lña ........................................................................... 2
Ai mua haânh töi (hay Loå nûúác thêìn) ............................................. 4
Êm dûúng giao chiïën....................................................................... 7
Anh chaâng hoå Àaâo ......................................................................... 10
Anh chaâng ngheâo khöí ................................................................... 13
Anh khúâ àûúåc kiïån ........................................................................ 17
Biïín höì lai laáng.............................................................................. 20
Bñnh vaâ Àinh.................................................................................. 23
Bñch Cêu kyâ ngöå ............................................................................ 27
Boá àuäa............................................................................................. 29
Búåm giaâ mùæc bêîy coâ ke.................................................................. 30
Böën anh taâi..................................................................................... 32
Böën ngûúâi baån ................................................................................ 35
Cêy huyïët duå.................................................................................. 39
Cêy khïë........................................................................................... 41
Cêy nïu ngaây tïët ........................................................................... 45
Cêy tre trùm àöët ............................................................................ 48
Chaâng Na A'................................................................................... 50
Chiïëc aáo taâng hònh ........................................................................ 55
Chiïëc cêìu phuác àûác........................................................................ 59
http://www.ebooks.vdcmedia.com
CHUYÏÅN CHAÂNG LÑA
Ngaây xûa úã möåt laâng noå coá vúå chöìng ngûúâi laâm vûúân ngheâo khöí,
sinh àûúåc àûáa con trai àùåt tïn laâ Lña. Chûa qua àúâi, Lña coân nhoã tuöíi
chõu caãnh möì cöi chûa. Thûúâng ngaây Lña theo meå bùæt öëc haái rau àïí
söëng. Lûuác lïn múâi tuöíi, meå Lña àem Lña àúå cho möåt ngûúâi nhaâ giaâu
trong vuâng àïí chùn trêu.
Thêëy meå ùn uöëng cûåc khöí, Lña múái tröåm gaâ cuãa chuã àem vïì laâm
thõt cho meå ùn. Meå Lña biïët chuyïån rêìy la dûä lùæm, Lña múái thöi khöng
tröåm gaâ nûäa.
Thûúâng ngaây, Lña àuöíi trêu ra àöìng àïí mùåc trêu ài àêu thò ài,
coân Lña tuå têåp vaâi ba àûáa treã hoang, hïët baây viïåc àaánh nhau bùçng gêåy
göåc, laåi ruã nhau tröåm bêìu bñ, khoai lang cuã sùæn.
Möåt lêìn noå, thùçng Lña àïí trêu laåc vaâo vûúân cuãa phuá öng laâng
bïn caånh. Öng phuá höå truyïìn bùæt trêu cöåt laåi àïí bùæt àïìn keã àïí trêu
phaá vûúân öng.
Bõ mêët trêu, thùçng Lña khöng daám vïì nhaâ, noá ruã thùçng Hung
vaâ thùçng Hoang ài tòm. Tònh cúâ noá nhòn àûúåc con trêu trong nhaâ öng
phuá höå. Noá liïìn baân kïë hoaåch vúái hai thùçng baån cuãa noá, àöët nhaâ öng
phuá höå, àïí moåi ngûúâi lo cûáu, bêëy giúâ noá leãn vaâo bùæt trêu àem vïì cho
chuã.
Chuã hay àûúåc, súå liïn lûuyå, nïn àuöíi thùçng Lña ài. Noá trúã vïì
söëng vúái meå giaâ, vaâ xin vúái meå noá cho noá ài hoåc. Meå noá phaãi van laåy
öng thêìy àïí cho noá àûúåc hoåc. Noá rêët töëi daå, laåi hay sinh sûå àûaánh
nhau, nïn thêìy hoåc khöng daám daåy noá nûäa. Thùçng Lña liïìn húåp vúái
thùçng Hung vaâ Hoang vaâ vaâi àûáa treã ngöî nghõch ài bùæt tröåm gia suác
cuãa ngûúâi giaâu trong laâng, röìi àem vïì chia cho ngûúâi ngheâo. Haânh
àöång cuãa thùçng Lña caâng ngaây caâng löång haânh, ngûúâi trong laâng múái
hiïåp nhau àêìu caáo vúái quan trïn. Laâng lñnh liïìn tòm bùæt Lña. Noá
hoaãng súå tröën lïn tónh, àûúåc möåt viïn àöåi têm phuác cuãa quan tónh
thêu nhêån laâ thuöåc haå. Lña beân hoåc têåp cön quyïìn voä nghïå. Caâng lúán
lïn, Lña caâng coá sûác maånh hún ngûúâi. Taánh nghôa hiïåp nïn gùåp
chuyïån bêët bònh laâ xöng vaâo can thiïåp, vò vêåy giûäa Lña vaâ boån cûúâng
haâo aác baá thûúâng coá nhûäng trêån gêy göí àaánh nhau.
Nùm àoá coá múã khoa thi, nhûäng ai gioãi lûuöìn cuái hoùåc coá tiïìn àuát
loát thò àûúåc àöî, bùçng khöng thò bõ àaánh hoãng duâ vùn hay chûä töët. Tuy
hoåc haânh dúã dang, Lña cuäng vaâo thi, nhên thêëy boån tham quan bùæt
naåt, ngúåc àûaäi keã ngheâo naân, Lña vö cuâng bêët bònh. Thûâa àïm töëi,
cuâng àûaám baån leãn vaâo nhaâ viïn chuã khaão giïët chïët ngûúâi naây röìi
tröën vaâo rûâng.
Quên múã cuöåc truy naä raáo riïët. Lña chiïu têåp àaám ngûúâi vö
nghïì nghiïåp lêín luát trong rûâng chöëng laåi quan quên. Nhiïìu trêån hai
bïn giaáp chiïën dûä döåi, quan quên àûaåi baåi phaãi ruát lûui. Lña àem böå
haå traân ra laâng xoám chiïëm àoaåt taâi saãn cuãa ngûúâi giêìu chia cho ngûúâi
ngheâo. Thanh thïë ngaây caâng lúán. Triïìu àònh phaãi treo giaãi thûúãng
cho ai bùæt söëng hoùåc phaãi giïët chïët àûúåc thùæng Lña. Nhûng Lña gioãi
lêín tröën, thaânh ra quan quên phaãi bùæt meå Lña àem ra thõ oai. Nïëu
thùçng Lña khöng chõu ra naåp mònh thò meå noá bõ giïët. Àöång loâng hiïëu
àïî, thùçng Lña phaãi chõu naåp mònh cho meå àûúåc tha. Nhûng chùèng bao
lêu Lña tröën thoaát.
Bêëy giúâ, Lña phaãi tröën traánh rêët laâ cûåc khöí, àoái khaát nhiïìu
ngaây. Bêët àùæc dô, Lña phaãi caãi trang sûãa daång tröën vaâo trong thaânh àïí
kiïëm söëng. Quan quên doâ xeát biïët liïìn bao vêy lêëy thaânh múã cuöåc
lûuåc xeát khùæp núi. Lña tröën vaâo nhaâ möåt öng laäo hiïìn laânh. Luác naây,
Lña nghe tin meå mònh bõ bïånh maâ chïët, caác böå haå lúáp bõ bùæt, lúáp bõ
giïët thò àau loâng, khöng thiïët gò söëng nûäa. Möåt höm, Lña noái vúái öng
laäo rùçng: "Chûa bao giúâ töi bõ thêët baåi chua cay nhû lêìn naây. Coá leä
trúâi haåi töi. Vêåy öng haäy chùåt àêìu töi àem naåp cho quan trïn àïí laänh
thûúãng, chó coân caách àoá àïí àïìn àaáp ún öng".
Öng laäo bùçng loâng. Lña tûå troái mònh àïí cho öng àeåm naåp quan
trïn. Thïë röìi Lña bõ àem ra traãm quyïët.
Àïën sau coá cêu haát caãm thûúng Lña nhû sau:
Chiïìu chiïìu eán liïång Truöng Mêy

Caãm thûúng chuá Lña bõ vêy trong thaânh
AI MUA HAÂNH TÖI (HAY LOÅ NÛÚÁC THÊÌN)
Ngaây xûa coá möåt anh chaâng treã tuöíi chûa coá vúå, söëng bùçng nghïì
laâm ruöång. Möåt ngaây noå anh xaách buáa lïn rûâng àöën cuãi. Trong khi
àûang luái huái chùåt cêy, anh tröng thêëy möåt con quaå tha möåt con chim
seã túái àêåu trïn möåt phiïën àaá úã gêìn chöî mònh àang laâm viïåc. Nhòn
thêëy thïë, anh böîng àöång loâng thûúng con chim beá boãng sùæp sûãa loåt
vaâo miïång loaâi aác àiïíu. Anh beân nhùåt hoân àûaá neám con quaå. Quaå giêåt
mònh boã möìi vöî caánh bay lïn. Tûác mònh vò hoãng ùn, quaå chûãi ruãa om
soâm. Anh nhùåt àûaá neám thïm vaâ mùæng:
- "Àöì chim dûä! Haäy cuát ngay!".
Quaå hêåm hûåc bay ài, miïång coân àe doåa seä baáo thuâ. Anh chaâng
chaåy laåi nhùåt con chim seã àûang thoi thoáp, cöë tòm caách êëp uã cho noá
söëng laåi. Quaã nhiïn, chó chûâng giêåp baä trêìu, con chim seã àaä höìi tónh
vaâ bay àûúåc. Noá caãm ún anh vaâ baão anh ngöìi chúâ àïí noá àûa biïëu möåt
vêåt. Möåt laát sau, con chim àaä bay trúã laåi miïång ngêåm möåt caái loå beá
àùåt xuöëng bïn caånh vaâ noái
- "Àêy laâ loå nûúác thêìn coá pheáp laâm cho ngûúâi giaâ thò treã laåi, vêåt
nhoã thò lúán thïm, trêìn gian khöng ai coá".
Noái röìi noá vöî caánh bay ài. Anh ngöìi têìn ngêìn múã nuát ra xem thò
thêëy àêìy möåt loå nûúác muâi thúm ngaâo ngaåt. Anh nghô buång: "Nhûäng
thûá naây chó àïí cho caác baâ quan laâm àoãm, coá àêu àïí haång chuáng ta
duâng". Röìi anh nuát loå laåi cêín thêån, khi gaánh cuãi vïì, treo loå trïn keâo
nhaâ. Vaâ röìi thúâi gian tröi qua, vò bêån cöng viïåc laâm ùn, anh cuäng
quïn ài, khöng nghô túái caái loå êëy nûäa.
ñt nùm sau àoá, chêåt vêåt maäi anh chaâng múái cûúái àûúåc vúå. Vúå
anh cuäng con nhaâ nöng, quanh nùm chên lêëm tay buân, nïn àen àuãi,
xêëu xñ. Nhûng hai vúå chöìng thò rêët thûúng yïu nhau.
Möåt höm chöìng ài caây vùæng, vúå úã nhaâ queát doån khùæp núi. Thêëy
möåt caái loå con treo trïn keâo nhaâ, chõ beân bùæc ghïë lêëy xuöëng múã nuát ra
xem. Khi ngûãi thêëy muâi thúm, chõ ta àöì laâ dêìu thúm göåi àêìu. Laát
sau, chõ nêëu nûúác tùæm göåi röìi tiïån tay àöí loå nûúác ra böi khùæp toác tai
mònh mêíy. Khöng ngúâ sau khi böi xong chõ ta tûå nhiïn trúã nïn xinh
àeåp trùæng treão, nhan sùæc myä miïìu ñt ai saánh kõp. Nûúác thêìn tröi
xuöëng mêëy luöëng haânh bïn caånh giïëng, khiïën cho nhûäng cêy haânh
cuäng tûå nhiïn lúán phöíng lïn möåt caách laå thûúâng: cuã to nhû bònh vöi,
doåc daâi bùçng àoân gaánh.
Khi ngûúâi chöìng ài caây vïì nhòn mùåt vúå thò ngêín caã ngûúâi cûá
tûúãng laâ tiïn sa xuöëng coäi trêìn, nïëu khöng coá tiïëng noái thò cú höì anh
khöng nhêån ra laâ vúå mònh. Nghe vúå nhùæc àïën loå nûúác thúm, anh múái
sûåc nhúá túái chuyïån baáo àïìn cuãa con chim seã ba nùm vïì trûúác. Nöîi
mûâng biïët lêëy chi cên, anh ngùæm vúå maäi khöng chaán mùæt, röìi kïí laåi
cêu chuyïån cuä cho vúå nghe.
Tûâ àêëy anh cûá quêën quyát lêëy vúå khöng rúâi. Cöng viïåc àöìng aáng
vò thïë cuäng múâi phêìn bï trïî. Nhûng cûá úã nhaâ maäi thò àoái mêët nïn
anh àaânh phaãi ài laâm. Àïí khoãi nhúá vúå, anh thuï thúå veä hònh vúå. Möîi
khi ra àöìng laâm viïåc, anh laåi treo bûác tranh úã búâ ruöång àïí nhòn cho
thoãa.
Möåt höm anh àang caây ruöång, bûác tranh àûúåc treo lïn möåt caái
coåc cùæm úã trïn búâ. Vûâa caây àûúåc mûúi lûuöëng, tûå nhiïn con quaå nùm
xûa úã àêu saâ xuöëng quùæp lêëy bûác tranh mang ài. Anh chûaâng úã bïn
kia búâ thêëy vêåy, beân hoâ heát àuöíi theo nhûng khöng kõp nûäa. Quaå àûaä
cêët caánh bay cao vaâ bay ài rêët xûa, chó möåt loaáng àûaä mêët huát. Baáo
thuâ viïåc anh neám àûaá giaânh möìi cuãa noá ngaây xûa, quaå mang bûác
tranh vaâo àïën têån kinh àö, thaã xuöëng úã sên röìng. Boån lñnh thõ vïå
thêëy sûå laå luâng, beân nhùåt lïn àem trònh vua. Cêìm lêëy bûác truyïìn
thêìn vua ngùæm nghña maäi khöng chaán mùæt, buång baão daå: "Trong ba
cung saáu viïån cuãa ta àaä coá nhiïìu ngûúâi àeåp, nhûng chûa coá ngûúâi naâo
àeåp bùçng ngûúâi àaân baâ trong tranh naây. Hùèn laâ trúâi sai con quaå àïën
maách cho ta àêy!".
Lêåp tûác vua ra lïånh cho möåt quan àûaåi thêìn vaâ möåt trùm thõ vïå
phaãi tòm cho àûúåc ngûúâi àaân baâ àûaä veä trong tranh mang vïì. Quan
àûaåi thêìn cho ngûúâi vïì caác àõa phûúng suåc saåo khùæp hang cuâng ngoä
heãm. Àïí viïåc tòm toâi coá hiïåu quaã, chuáng baây ra troâ múã höåi úã caác vuâng
chuáng àïën àïí cho moåi ngûúâi àöí vïì xem. Möîi lêìn thêëy dên têåp húåp
àöng àuác, chuáng àûa bûác tranh ra giaã taãng noái laâ tònh cúâ bùæt àûúåc,
ngûúâi naâo mêët thò àïën maâ nhêån.
Möåt höm, chuáng túái vuâng quï hai vúå chöìng anh chaâng coá loå nûúác
thêìn vaâ cuäng baây troâ múã höåi ba àïm ngaây. Quaã nhiïn anh chaâng sa
vaâo mûu gian. Khi nhòn thêëy bûác tranh anh khöng àùæn ào gò caã, lêåt
àêåt bûúác túái àïí nhêån. Nhûng anh khöng ngúâ boån lñnh chöåp lêëy anh
nhû chöåp con möìi. Chuáng theo ngay anh vïì nhaâ vaâ chuáng tòm thêëy
ngay ngûúâi àaân baâ trong tranh. Mûâng quaá chuáng vöåi àûa kiïåu rûúác
vïì kinh àö, mùåc kïå cho ngûúâi chöìng vêåt mònh than khoác.
Sau khi bõ bùæt vaâo cung, ngûúâi àûaân baâ khöng cûúâi khöng noái,
aáo àeåp khöng mùåc, àêìu khöng chûaãi vaâ khöng cho möåt ai àïën gêìn.
Àem àûúåc ngûúâi àeåp vïì cung, nhaâ vua hïët sûác mûâng rúä, nhûng cuäng
hïët sûác buöìn phiïìn vò moåi thûá döî daânh, doåa naåt àïìu khöng thïí laâm
cho ngûúâi ngoåc núã möåt nuå cûúâi. Vua beân haå lïånh cho rao trong dên
chuáng hïî ai coá caách gò laâm cho naâng cûúâi noái lïn àûúåc, thò seä ban
thûúãng cho quan cao löåc hêåu. Nghe tin naây, coá nhiïìu ngûúâi, tûâ nhûäng
vai hïì nöíi tiïëng, nhûäng öng traång cûúâi cho àïën caác bêåc lûúng y, caác
phaáp sû phuâ thuãy v.v... àua nhau trêíy kinh hy voång duâng taâi pheáp
laâm cho ngûúâi àûaân baâ phaãi buöåt miïång noái cûúâi àïí mong ên thûúãng.
Nhûng duâ àûaä giúã àuã moåi troâ, àïìu vö hiïåu.
Laåi noái chuyïån anh chöìng tûâ khi vúå bõ quan quên bùæt ài thò
khöng coân thiïët laâm ùn gò nûäa. Khi nghe tin loan baáo ai laâm cho
ngûúâi àeåp trong cung noái cûúâi àûúåc thò vua seä ban thûúãng, anh biïët laâ
vúå mònh àûang úã cung vua, beân quyïët vaâo kinh tòm vúå. Trûúác khi ài,
anh nhöí mêëy cuã haânh úã caånh giïëng buöåc laâm möåt gaánh, quaãy theo.
Àïën kinh àö, anh quaãy gaánh cuãa mònh ài laåi trûúác cûãa hoaâng cung
rao to lïn nhûäng cêu:
Doåc bùçng àoân gaánh

Cuã bùçng bònh vöi
Ai mûua haânh töi

Thò thûúng töi vúái!
Tiïëng rao cuãa anh voång vaâo cung möîi luác möåt lúán. Neát mùåt cuãa
vúå anh tûå nhiïn cuäng möîi luác möîi túi. Cuöëi cuâng, naâng quay laåi baão
thõ nûä:
- Haäy goåi ngûúâi haâng haânh vaâo cho ta!
Khi nhòn thêëy mùåt chöìng, vúå anh cûúâi lïn möåt tiïëng. Thêëy
ngûúâi àaân baâ lêìn àêìu tiïn cûúâi noái, vua sung sûúáng nhû múã cúâ trong
buång; laåi thêëy nhûäng cêy haânh to lúán laå thûúâng thò lêëylaâm kinh ngaåc.
Vua ngúä laâ nhúâ nhûäng cêy haânh kyâ laå naây maâ ngûúâi àeåp noái cûúâi.
Vua liïìn nêíy ra yá nghô mûuöën tûå mònh caãi trang gaánh haânh àïí laâm
vui loâng ngûúâi àeåp. Vua baão anh chöìng:
- Haäy àùåt gaánh haânh laåi àoá vaâ cúãi aáo ra mau!
Vua cúãi aáo long baâo vûát cho anh vaâ mùåc aáo cuãa anh vaâo. Vua
coân bùæt anh baây cho mònh hoåc thuöåc cêu rao, röíi quaãy gaánh qua laåi
trûúác mùåt ngûúâi àûaân baâ, cêët tiïëng rao múái hoåc àûúåc. Thêëy vêåy, vúå
anh haâng haânh cûúâi nghùåt ngheäo. Vua thñch thuá laåi caâng laâm giaâ.
Nhûng àöåt nhiïn ngûúâi àaân baâ baão thõ nûä thaã àûaân choá ra. Choá thêëy
vua ngúä laâ ngûúâi laå liïìn nhaãy xöí túái cùæn chïët. Ngûúâi àaân baâ vöåi baão
chöìng:
- Mònh haäy mau mau treâo lïn ngai vaâng ài!
Anh chöìng lêåt àêåt treâo lïn ngai vaâng giûäa lûuác trùm quan vaâ
cung nûä rêåp àêìu baái maång. Tûâ àoá anh laâm vua vaâ úã vúái vúå troån àúâi.
ÊM DÛÚNG GIAO CHIÏËN
Ngaây êëy, coá möåt trêån ma luåt rêët dûä döåi; khuác àï úã xûa Thoå
Triïìn bõ vúä, muâa maâng hû haåi, nhaâ cûãa suác vêåt tröi nöíi theo doâng
nûúác baåc. Möåt öng quêån cöng hoå Àiïìn àûúåc lïånh vua ài àöëc suêët dên
phu haân laåi àoaån àï àoá. Thuyïìn cuãa öng sùæp àïën khuác söng laâng Kim
Lûuä, boån thuyã thuã baão öng rùçng:
- úã àêy coá miïëu Thuyã Thêìn rêët thiïng, ai coá thuyïìn qua àêy
phaãi gheá vaâo laâm lïî múái coá thïí ài àûúåc. Vêåy xin ngaâi hùéng cuäng Thuyã
Thêìn àïí ài cho àûúåc yïn öín.
Quêån cöng vöën laâ möåt nhaâ baác hoåc uyïn thêm laåi thöng thaåo
pheáp phuâ thuyã nïn vûâa nghe noái thò trûâng mùæt baão hoå:
- Ta àêy phuång mïånh vua ài laâm viïåc nûúác. Duâ hùæn laâ thêìn ài
chùng nûäa, daám caãn ta .
Noái xong cûá thuác thuyã thuã cheâo ài maâ khöng gheá vaâo àïìn.
Luác àoá thuyã thêìn àang úã búâ söng nghe noái thïë, tûác mònh beân
hoaá pheáp bùæt thuyïìn àûáng laåi. Boån thuyã thuã cöë cheâo maäi nhûng mêëy
chiïëc thuyïìn khöng tiïën lïn àûúåc bûúác naâo. Biïët laâ thuyã thêìn bùæt àêìu
ngùn trúã cöng viïåc cuãa mònh, quêån cöng sai gheá thuyïìn laåi gêìn àïìn,
röìi àûáng trûúác muäi thuyïìn lúán tiïëng thoaá maå thuyã thêìn maâ baão rùçng:
- Nhaâ ngûúâi ngûå trõ úã möåt phûúng naây, nhên dên hûúng khoái
luön nùm khöng khi naâo tùæt. Vêåy maâ àaä khöng biïët giuáp dên àïí cho
àï vúä laâm sinh linh tröi nöíi khöën khöí, laåi coân ngùn caãn cöng viïåc haân
àï cuãa ta, nghôa laâ thïë naâo. Nhaâ ngûúi biïët àiïìu thò haäy giuáp ta laâm
cho xong viïåc, nïëu khöng ta seä cho ngûúâi phaá àïìn ài àoá.
Nghe noái thïë, thuyã thêìn nöíi giêån beân sai xuêët hiïån trïn söng
nùm chiïëc thuyïìn àêìy nhûäng quên hònh ngûúâi mùåt caá cêìm giaáo maác
vêy xung quanh mêëy chiïëc quan thuyïìn. Quêån cöng hoå Àiïìn khöng
lêëy thïë laâm lo súå, liïìn giúã pheáp phuâ thuãy: ngöìi trong thuyïìn chó gúm,
àûaánh quyïët, niïåm chuá, veä buâa röìi ra lïånh cho lñnh traáng cuãa mònh
bùæn tïn, lao thûúng vaâo àõch. Hai bïn giao chiïën kõch liïåt. Thuyã thêìn
thêëy khoá loâng thùæng nöíi, beân laâm trúâi àêët muâ mõt khùæp caã möåt vuâng
ûúác àïën möåt tröëng canh. Khi trúâi saáng ra, moåi ngûúâi thêëy nùm chiïëc
thuyïìn kia àûaä biïën mêët. Röìi sau àoá, àoaân quan thuyïìn cuäng tiïën
àûúåc àïën chöî àï vúä.
Nhûng thuyã thêìn vêîn tûác mònh, cöë sûác àuöíi theo àïí phaá cho
àûúåc. Quêån cöng döëc suêët quên phu thuyïìn beâ quyïët àùæp nöíi àï. Khi
àï vûâa haân xong, moåi ngûúâi sûãa soaån ra vïì thò thuyã thêìn sai caác
giöëng caá lúán, huác vaâo chöî àï múái àùæp laâm cho àêët long lúã tröi ài.
Riïng thuyã thêìn hoaá laâm möåt con caá cheáp rêët lúán, nöíi lïn mùåt nûúác
giûúng vêy nhû caánh buöìm. Caá vuâng vêîy mêëy caái, soáng nöíi êìm êìm,
nûúác àûaánh vaâo chöî haân àï rêët dûä. Thïë laâ cöng phu khoá nhoåc cuãa bao
ngûúâi laåi tröi theo doâng nûúác. Quêån cöng vêîn khöng naãn chñ, laåi bùæt
dên phu huyïån khaác àöí túái àùæp. Cuäng nhû lêìn trûúác, lêìn naây sùæp
thaânh cöng laåi bõ thuyã thêìn ngêëm ngêìm phaá hoaåi.
Moåi ngûúâi naãn loâng, khuyïn quêån cöng haäy àêëu dõu àïí khoãi khöí
dên. Quêån cöng àaânh phaãi àïën miïëu thuyã thêìn khêën rùçng:
- Höm trûúác töi qua miïëu troát lúä lúâi noái mêëy cêu xuác phaåm. Vêåy
mong ngaâi nguöi giêån phuâ höå cho muön dên àúä khöí. Àùæp xong töi seä
taå lïî ngaâi.
Lêìn naây àï haân rêët nhanh vaâ rêët chùæc, to gêëp hai àï cuä. Cöng
viïåc chaã mêëy chöëc hoaân thaânh. Khi têët cöng, Quêån cöng cho thuyïìn
àïën trûúác àïìn noái to lïn:
- Búá thuyã thêìn! Lêìn trûúác ta lûâa ngûúi àoá thöi. Ta àêu coá súå
ngûúi. Bêy giúâ àï ta haân xong vaâ rêët vûäng duâ coá trùm thuyã thêìn cuäng
khöng laâm gò nöíi.
Nghe thêëy thïë thuyã thêìn giêån söi lïn, àïm êëy laâm nöíi soáng lïn
rêët dûä, vò thïë àï laåi bõ saåt möåt àoaån lúán. Quêån cöng tûác mònh noái
rùçng:
- aâ àaä thïë, tao quyïët trõ àïën núi cho maây biïët tay.
Noái röìi, öng sai mêëy thuyã thuã gioãi ài àiïìu tra khuác söng àoá. Hoå
vïì cho öng biïët úã gêìn àoaån àï vúä coá möåt caái vûåc sêu laâ saâo huyïåt thuã
haå cuãa thuyã thêìn. Quêån cöng lêåp tûác ra sûác cho caác laâng naåp tre, göî
àïí àoáng cûâ xung quanh vûåc. Àoaån dûång mêëy loâ vöi, sai quên vaâ dên
ài lêëy àaá trùæng vïì nung, meã naây tiïëp meã khaác. Quêån cöng coân trûng
duång têët caã caác thuyïìn beâ ài chúã àaá taãng, gaåch ngoái cöëi àaá thuãng v.v..
àûa vïì chêët bïn naây vûåc cao nhû möåt hoân àöìi. Bïn kia vûåc àaá vöi
nung cuäng àöí cao nhû möåt hoân àöìi. Röìi àoá Quêån cöng sai möåt bïn
neám àaá vöi, möåt bïn neám gaåch àaä vuån. Nûúác söi lïn suâng suåc. Boån
thuã haå thuyã thêìn àöåi löët thuyã töåc khöng kõp chûaåy tröën, chïët nöíi lïình
bïình trïn mùåt nûúác vö söë. Àoaån öng múái quay sang haân àï. Quaã
nhiïn nhúâ coá viïåc lêëp vûåc nïn àï haân xong ngay.
Thuyã thêìn thuâ Àiïìn Quêån cöng vö haån. Hùæn quyïët chñ aám haåi
öng. Hún möåt thaáng sau hùæn laâm cho Quêån cöng öëm nùång. Trïn
giûúâng bïånh, ngûúâi Quêån cöng cûá noáng nhû lûãa. Nhaâ vua phaái caác
danh sû túái nhaâ, thuöëc men àiïìu trõ nhûng bïånh ngaây caâng trêìm
troång. Sau àoá thò chïët. Quêån cöng coá möåt ngûúâi chõ laâ Ngö Thuêån Phi
lêëy vua. Möåtå höm Quêån cöng ûáng àöìng úã laâng mònh noái:
- Ta mùæc kïë àöåc cuãa thuyã thêìn maâ chïët. Ta quyïët baáo thuâ chûá
khöng chõu thua. Haäy baáo giuáp vúái chõ ta sùæn sûãa voi ngûåa khñ giúái àïí
ta traã thuâ.
Nghe tin baáo, Ngö Thuêån Phi laâm theo lúâi em vaâ khêën:
Dêìu àûúåc hay chûa, em cuäng tin cho chõ biïët!
Tûâ khi àûúåc voi ngûåa, thuyïìn beâ, khñ giúái, quêån cöng giao chiïën
vúái thuyã thêìn nhiïìu trêån kõch liïåt. Ngûúâi ta thêëy trûúác àïìn thuyã thêìn
soáng gioá êìm êìm, nûúác bùæn tûá tung boåt nöíi trùæng xoaá caã möåt vuâng mùåt
söng. Caác loaâi töm caá têåp húåp rêët àöng, thónh thoaãng chaåy giaåt tûâ
nhaánh söng naây sang nhaánh söng kia. Sau cuâng laåi thêëy soáng gioá im
lùång, caác loaâi thuyã töåc chïët nöíi lïn nhiïìu lùæm, nhûäng con coân laåi cuäng
boã tröën khùæp núi. Khuác àï saåt úã laâng Thoå Triïìn sau àoá khöng vúä thïm
nûäa.
ñt lêu sau àoá, Quêån cöng baáo möång cho chõ mònh biïët mònh mêëy
lêìn àûaánh vúái thuyã thêìn, thùæng thò coá thùæng, nhûng thïë lûåc cuãa hùæn
vêîn coân maånh lùæm. Vêåy nhúâ chõ haäy lêåp cho möåt ngöi àïìn àïí úã, hùéng
taåm àònh chiïën möåt thúâi gian.
Tûâ àoá ngöi àïìn thuyã thêìn cuäng khöng thiïng nhû trûúác.
ANH CHAÂNG HOÅ ÀAÂO
Ngaây xûa úã huyïån Àöng Sún coá möåt anh hoåc troâ hoå Àaâo. Anh
àeåp trai, hoåc gioãi, chó phaãi möåt töåi nhaâ rêët ngheâo. Thûúâng ngaây anh
cùæp sùæch sang laâng bïn caånh hoåc vúái möåt öng àöì. Nhûng cuäng coá
nhûäng lûuác anh phaãi ài laâm thuï, laâm mûúán àïí kiïëm tiïìn gaåo nuöi
thên. Cuöåc söëng bûäa no, bûäa àoái khaát vaâ vêët vaã. Trong nùm nùm,
mùåc cho keã cûúâi ngûúâi chï, anh vêîn vûâa laâm vûâa hoåc, khöng chõu boã
dúã. úã chöî laâng anh àïën hoåc, coá möåt cö gaái con nhaâ khaá giaã yïu anh vaâ
cuäng àûúåc anh yïu laåi. Hai bïn coá tònh yá vúái nhau nhû vêåy àaä àûúåc
vaâi nùm.
ñt lêu sau anh chaâng hoå Àaâo mûúån möëi àïën daåm hoãi cö gaái.
Nhûng cha meå cö gaái chï anh nhaâ ngheâo, khöng gaã. Hoå baão thùèng
ngûúâi möëi:
- Nhaâ anh êëy coá möåt thên möåt mònh kiïëm ùn coân chêåt vêåt. Con
gaái töi vïì àêëy caâng laâm cho anh thïm bêën.
Khi ngûúâi möëi cho biïët taâi hoåc cuãa chaâng coá thïí mai sau thay
àöíi söë phêån, thò hoå traã lúâi:
- Nïëu thïë, thò haäy àúåi luác ngûåa xe voäng loång trúã vïì haäy hay.
Thêëy vêåy, anh chaâng hoå Àaâo vûâa giêån vûâa theån. Anh nghô buång
phaãi boã nhaâ ra ài, quyïët trñ lêåp àûúåc cöng danh múái trúã vïì àïí cho
chûa meå naâng khöng daám giúã gioång khinh baåc vúái mònh nûäa. Nghô
vêåy, anh boã nhaâ àïën kinh àö. úã àêëy, anh vêîn laâm thuï, vûâa hoåc. Nhúâ
saáng daå, anh hoåc rêët têën túái. Sau nùm nùm, anh ài thi àöî luön cûã
nhên.
Höm vinh quy trúã vïì nhaâ, loâng anh mûâng khêëp khúãi. Buång baão
daå "Nhêët àõnh böë meå cö ta seä vui loâng gaã con cho mònh vaâ höëi hêån vïì
nhûäng cêu noái khinh ngûúâi trûúác àêy". Nhûng khöng ngúâ, khi anh
àïën chaâo thêìy hoåc cuä, ngûúâi ta cho biïët laâ cö gaái, sau khi anh boã laâng
ra ài, àaä bõ chûa meå eáp gaã cho möåt ngûúâi laâng, mùåc dêìu cö khöng ûng
thuêån vaâ coá buång chúâ anh. Nghe noái, chaâng hoå Àaâo rêët buöìn. Anh boã
dûå àõnh àïën nhaâ cha meå ngûúâi yïu; cuäng chùèng muöën àïën nhaâ ngûúâi
yïu vò sûå gùåp mùåt luác naây chó caâng laâm anh thïm àau khöí vaâ coá thïí
laâm cho chöìng naâng ngúâ vûåc. Nhûng luác trúã vïì, trïn àûúâng ài giûäa
caánh àöìng, anh böîng gùåp naâng mang cúm ra àöìng cho chöìng. Hai
ngûúâi dûâng laåi haân huyïn; hoå baây toã nöîi àau khöí eáo le cuãa duyïn
phêån. Khi chaâng hoå Àaâo tûâ giaä, cö gaái gaåt nûúác mùæt nhòn theo. Naâng
àêu coá ngúâ rùçng tûâ àùçng xûa, ngûúâi chöìng cuãa mònh àaä nhòn thêëy
caãnh chuyïån troâ vûâa röìi, vaâ cún ghen cuãa hùæn böëc lïn bûâng bûâng. Khi
naâng ài àïën núi, hùæn ta lêëy cúá àûa cúm chêåm chaåp, liïìn xöng laåi gêy
sûå. Vúå noái laåi mêëy cêu thò con ngûúâi vuä phu àoá nöíi xung lïn, khöng
àúåi tòm hiïíu phaãi traái trong tay cêìm caái cuöëc khoai, hùæn thuêån àûaâ
neám vaâo ngûúâi vúå. Khöng ngúâ phaåm nhùçm chöî hiïím, ngûúâi vúå guåc
xuöëng bêët tónh nhên sûå. Hùæn lo súå, leán lûuát vûåc vúå vïì nhaâ, noái döëi laâ
ngöå caãm, röìi sau àoá cûã haânh chön cêët khöng möåt ai ngúâ vûåc.
Nghe tin ngûúâi yïu chïët àöåt ngöåt, anh chaâng hoå Àûaâo khöng
ngùn àûúåc kinh ngaåc vaâ thûúng caãm. Anh beân laâm möåt cöî cuáng, röìi vò
khöng thuêån tiïån àïën nhaâ, chúâ luác àïm khuya, anh àem cuäng úã möå
ngûúâi yïu. Nhûng àiïìu khöng ngúâ laâ: trong lûuác anh àûang suåp suâi
khêën khûáa, thò nghe trong möå coá tiïëng àöång phaát ra. Thêëy sûå laå, anh
vöåi trúã vïì goåi ngûúâi nhaâ àem cuöëc thuöíng àïën àûaâo lïn. Khi naåy nùæp
aáo quan thò múái biïët laâ ngûúâi chïët söëng trúã laåi. Söë laâ cö naâng bõ chöìng
neám cuöëc ngêët lõm ài nhûng chûa chïët thêåt, coân ngûúâi chöìng thò súå
mang töåi giïët ngûúâi nïn vöåi khaám nghiïåm röìi chön cêët sú saâi cho
xong. Sau àoá bõ chön, ngûúâi chïët dêìn dêìn höìi tónh vaâ co cùèng àaåp vaâo
aáo quan vaâ cêìu cûáu àuáng vaâo luác ngûúâi yïu àang cuáng möå.
Anh chaâng hoå Àaâo trong loâng mûâng rúä, beân cuâng vúái ngûúâi nhaâ
àùæp möå laåi nhû cuä röìi vûåc naâng vïì nhaâ hïët sûác chûäa chaåy. Khi àaä trúã
laåi bònh thûúâng cö gaái kïí hïët têët caã sûå tònh cho anh nghe. Anh dùån
ngûúâi nhaâ giûä kñn viïåc naây, maâ sau àoá bñ mêåt àûa ngûúâi yïu àïën chöî
laâm quan. Hai ngûúâi trúã thaânh vúå chöìng khöng cheo cûúái.
Laåi noái chuyïån anh chöìng cuä cuäng nhû moåi ngûúâi trong laâng
vêîn khöng ngúâ rùçng ngûúâi chïët àûaä àûúåc cûáu söëng laåi. Cho nïn hùæn
vêîn cuáng cuáng àúm àúm theo àuáng tuåc lïå.
Ba nùm sau, möåt höm hùæn coá dõp ài trêíy höåi chuâa úã möåt trêën
àaâng ngoaâi. Trïn àûúâng àïën chuâa, hùæn böîng thoaáng gùåp möåt baâ quan
ài caáng tröng neát mùåt hao hao giöëng vúå mònh. Hùæn lêëy laâm laå, vöåi
àuöíi theo àïí mong àûúåc nhòn kyä têån mùæt. Àûáng àoán nêëp sau cöíng
chuâa, hùæn thêëy baâ quan êëy tûâ mùåt muäi, têìm voác cho àïën daáng ài,
gioång noái quaã àuáng laâ vúå cuä mònh, khöng nghi ngúâ gò nûäa. Röìi hoãi
thùm mêëy ngûúâi lñnh hêìu, hùæn biïët thïm rùçng chöìng cuãa naâng khöng
phaãi ai xûa laå maâ chñnh laâ ngûúâi hoåc troâ thi àêåu cûã nhên úã laâng bïn
caånh, àûaä àûáng troâ chuyïån vúái vúå mònh trûúác khi hùæn neám cuöëc vaâo
naâng. Nhûng taåi sao hùæn àaä chön naâng hai nùm roä múâi maâ bêy giúâ
naâng laåi söëng àûúâng hoaâng nhû thïë kia? Trong ngûúâi hùæn nghi nghi
hoùåc hoùåc, àoaán chùæc coá sûå lûâa gaåt chi àêy. Cho nïn trúã vïì laâng, hùæn
àaä baây ra chuyïån boái toaán, caái taáng àïí àûaâo möå lïn xem cho roä sûå
thêåt. Vaâ khi thêëy aáo quan röîng, hùæn vöåi phaát àún kiïån anh chûaâng hoå
Àûaâo àûaä quyïën ruä vúå mònh.
Nhûng sau khi nùæm àûúåc moåi uêín khuác, quan xûã cho hùæn
khöng nhûäng mêët vúå maâ con bõ aán khöí sai chung thên vïì töåi àûaä phuä
phaâng àûaánh chïët vúå vaâ leán luát àem chön, coá àêìy àuã tang chûáng do
töåi nhên tûå khai ra. Coân vúå hùæn àûúåc pheáp lêëy anh chaâng hoå Àaâo,
ngûúâi àaä coá cöng giaânh laåi naâng khoãi tay tûã thêìn.
ANH CHAÂNG NGHEÂO KHÖÍ
Ngaây xûa coá hai meå con anh chaâng ngheâo rúát möìng túi. Anh
chaâng lang thang ài kiïëm viïåc laâm nhûng chaã coá ai cho thuï caã. Maäi
sau, coá möåt chuã thuyïìn buön thêëy anh khoeã maånh, laåi biïët búi löåi múái
thuï laâm thuyã thuã. Hùæn hûáa cho anh cúm möåt ngaây ba bûäa vaâ möåt
nùm böën mûúi quan tiïìn traã trûúác. Anh chaâng tûúãng khöng coá mûâng
naâo hún thïë nûäa, vöåi cêìm ba mûúi quan vïì cho meå tiïu, coân múâi quan
thò mang theo àõnh àïí daânh may mùåc.
Thuyïìn cêët haâng, vúåt biïín luön nùm ngaây àïën möåt thõ trêën lúán.
Trïn bïën ngûúâi mua keã baán chen chuác nhû höåi. Boån thuyã thuã baão
chaâng:
- úã àêy buön thûá gò cuäng àûúåc. Cûá mua möåt ñt àûa vïì quï nhaâ
baán laâ tûå khùæc coá laäi.
Anh chaâng xûa nay khöng quen buön nïn cùæm múâi quan tiïìn
trong tay, chûa biïët nïn mua thûá haâng gò. Böîng chöëc, anh thêëy coá
möåt ngûúâi mang ra bïën möåt con choá troái toan vûát xuöëng söng. Lêëy
laâm thûúng, anh vöåi ngùn laåi vaâ hoãi duyïn cúá. Ngûúâi êëy cho biïët choá
naây laâ cuãa chuã mònh. Höm nay chuã ài chúå mua thõt doån tiïåc, khöng roä
cêët àùåt thïë naâo àïí choá ùn vuång mêët caã. Chuã tûác giêån troái choá àaánh
möåt trêån thûâa söëng thiïëu chïët röìi sai ài buöng söng. Nghe kïí thïë,
anh chaâng xin mua laåi con choá. Ngûúâi kia cûúâi maâ rùçng:
- Noá chó chuyïn mön ùn vuång, anh mua vïì laâm gò?
Chaâng àaáp:
- Thêy kïå, cûá baán noá cho töi ài!
Cuöëi cuâng anh chaâng xóa ra ba quan mua laåi con choá cúãi troái cho
noá; àoaån xñch laåi bïn chöî mònh laâm viïåc.
Sau àoá möåt chöëc, anh laåi tröng thêëy coá möåt ngûúâi àaân baâ mang
möåt con meâo toan vûát xuöëng söng. Anh chaâng vöåi ngùn laåi vaâ hoãi
duyïn cúá. Khi biïët töåi traång cuãa meâo cuäng chó laâ ùn vuång, anh naâi àïí
con vêåt laåi cho mònh. Thêëy ngûúâi àaân baâ khuyïn khöng nïn mua thûá
meâo xêëu nïët, anh khöng nghe vaâ noái:
- Thêy kïå! Chõ cûá baán cho töi ài!
Thïë laâ cuöëi cuâng meâo cuäng thoaát chïët. Vaâ ngûúâi chuã múái cuãa noá
sau khi xóa ra ba quan àïí mua, àem buöåc laåi gêìn bïn con choá. Ngöìi
möåt mònh trïn thuyïìn, thêëy buöìn, anh chaâng beân boã thuyïìn lïn böå ài
daåo búâ söng. Böîng chöëc anh thêëy coá ba àûáa treã chùn trêu bùæt àûúåc
möåt con rùæn nûúác, toan duâng roi xûã töåi. Anh chaâng vöåi chaåy laåi ngùn
caãn:
- Caác em àûâng àaánh noá, noá laâ rùæn nûúác, coá laâm haåi ai àêu?
- "Mùåc kïå chuáng töi", boån treã àaáp "Chuáng töi bùæt àûúåc noá, chuáng
töi àaánh, öng caãn laâm gò?"
Thêëy boån chuáng khùng khùng cöë tònh giïët rùæn, anh chaâng laåi
duâng tiïìn àïí cûáu con vêåt vö töåi. Chuáng àoâi nùm quan. Maäi sau anh
múái búát àûúåc möåt. Thïë laâ têët caã söë tiïìn mang theo lêìn lûúåt vúi àïën
hïët. Mua àûúåc con rùæn, anh vöåi thaã xuöëng söng cho noá trúã vïì xûá súã.
Boån thuyã thuã khi nghe anh kïí laåi nhûäng viïåc mua baán cuãa mònh, thò
àïìu cûúâi ngêët, cho laâ möåt ngûúâi khúâ daåi ñt coá. Anh chó ngöìi lùång yïn,
khöng noái gò caã.
Khi thuyïìn bùæt àêìu trúã vïì vaâo khoaãng nûãa àïm, anh àang cheâo
böîng thêëy con rùæn nûúác tûâ dûúái söng búi lïn trao cho mònh möåt viïn
ngoåc maâ noái:
- Chûa töi laâ Long Vûúng caãm ún anh cûáu maång töi, cho töi àem
biïëu anh viïn ngoåc "bùng xuyïn" àïí múâi anh xuöëng chúi. Mang ngoåc
vaâo mònh, anh coá thïí ài àûúåc dûúái nûúác cuäng nhû ài trïn böå.
Anh chaâng nghe noái vöåi vaâng cheâo ài theo con rùæn nûúác xuöëng
thuyã phuã. Quaã nhiïn anh àûúåc Long Vûúng tiïëp àaäi rêët hêåu, töëng
tiïîn ngoåc vaâng chêu baáu rêët nhiïìu. Sau àoá, anh àûúåc ngûúâi cuãa Long
Vûúng àûa vïì àïën têån nhaâ.
Chuã thuyïìn mêët huát anh, tûúãng anh àaä rúi xuöëng nûúác, beân àöî
thuyïìn laåi trònh xûa súã taåi. Nhûng khi moåi ngûúâi vïì àïën quï hûúng
thò hoå rêët lêëy laâm ngaåc nhiïn vò anh thuyã thuã treã àûaä vïì àïën nhaâ ba
ngaây trûúác röìi.
Tûâ àoá anh trúã nïn giêìu coá. Nhûng anh vêîn söëng möåt cuöåc àúâi
bònh thûúâng vúái meå giaâ. Con choá, con meâo àûúåc anh cûáu vêîn theo anh
khöng rúâi. Vïì sau, anh lêëy vúå. Vúå anh laâ möåt cö gaái rêët àeåp. Naâng rêët
thñch àeo nûä trang, thêëy viïn ngoåc "bùng xuyïn" chiïëu saáng möåt goác
tuã, naâng thñch lùæm, nïn möåt höm lêëy tröåm mang àïën cho möåt ngûúâi
thúå kim hoaân, baão àûaánh cho mònh möåt chiïëc nhêîn. Khöng ngúâ,
ngûúâi thúå kim hoaân biïët laâ ngoåc quyá ñt coá trong thïë gian, beân ài kiïëm
möåt viïn khaác túng tûå nhû thïë àaánh traáo maâ cûúáp lêëy baão vêåt.
Khi biïët roä chuyïån mêët cùæp thò anh chaâng thuyã thuã trúã nïn
buöìn baä. Haâng ngaây anh ra búâ söng, mong tòm laåi con rùæn nûúác
nhûng chûa laâm sao gùåp àûúåc. Choá vaâ meâo thêëy chuã khöng vui, möåt
höm noái vúái chuã xin ài tòm viïn ngoåc.
Àûúâng ài àïën nhaâ ngûúâi thúå kim hoaân phaãi qua möåt con söng
röång. Khöng coá caách gò àïí vúåt caã, hai con vêåt cûá loanh quanh úã trïn
búâ. Vïì sau chuáng noá tòm àûúåc vaâo nhaâ möåt con raái caá nghe vaâ nhúâ noá
àûa giuáp qua söng. Raái caá vui loâng goåi cho caác baån beâ cuãa noá àûáng saát
vaâo nhau, kïët thaânh möåt caái beâ cho choá vaâ meâo ngöìi lïn lûng, chúã qua
söng yïn laânh.
Khi àïën nhaâ ngûúâi thúå kim hoaân, meâo baão choá:
- Àïí tao treâo lïn noác nhaâ kïu lïn mêëy tiïëng cho nhûäng con choá
trong xoám xuám laåi suãa. Thïë laâ maây cûá àûúâng hoaâng theo cöíng maâ
vaâo, khöng ai biïët.
Quaã nhiïn, bêìy choá cuãa nhaâ ngûúâi thúå kim hoaân nghe mêëy
tiïëng meâo kïu vöåi xöng ra àuöíi. Meâo dêîn chuáng ài thêåt xa nïn cho ta
leãn vaâo nêëp dûúái caái hêìm, vö sûå.
Khi hai con vêåt gùåp nhau laåi, chuáng tòm toâi khùæp trong nhaâ. Têët
caã cuãa caãi cuãa laäo kim hoaân àïìu boã trong caái rûúng xe, luön luön
khoaá kñn, khöng dïî gò loåt vaâo àûúåc. Meâo beân cöë sûác tòm, chuåp bùæt
àûúåc, chuåp bùæt àûúåc möåt con chuöåt. Chuöåt van laåy xin tha maång. Meâo
baão noá dêîn mònh àïën gùåp chuöåt chuáa àaân. Meâo noái roä viïåc mònh àïën
àêy vaâ nhúâ hùæn giuáp mònh lêëy cho àûúåc viïn ngoåc, àöíi laåi meâo hûáa seä
khöng chaåm àïën gia töåc nhaâ hùæn. Chuöåt chuáa àûaân vêng daå röëi rñt.
- Àïí töi baão luä con chaáu, töi túá trong nhaâ khoeát chiïëc rûúng cuaã
noá ra, tòm cho caác öng.
Nhûng àïën khi loåt vaâo àûúåc vaâo rûúng, luä chuöåt tòm maäi vêîn
khöng thêëy ngoåc. Chuöåt chuáa àaân ra baáo cho meâo biïët, vaâ noái:
- Trong rûúng naây coá möåt caái höåp bùçng baåc. Coá leä noá giêëu trong
àoá; caái höåp àoá thò khoá loâng maâ gùåm àûúåc.
- Vêåy laâm thïë naâo bêy giúâ? - meâo hoãi.
- Chó coá caách laâ chuáng töi seä nhúâ xoám giïìng húåp sûác cuâng chuáng
töi khoeát röång löî thuãng laâm sao àûa loåt caái höåp êëy ra àêy cho caác öng
tòm.
- Thïë thò laâm gêëp ài.
Chó trong möåt àïm, caã xoám nhaâ chuöåt àûa lêëy àûúåc caái höåp àûa
cho meâo. Hai con vêåt tòm caách phaá höåp ra, quaã thêëy viïn ngoåc cuãa
chuã. Chuáng vö cuâng mûâng rúä.
Sau khi ra khoãi nhaâ ngûúâi thúå kim hoaân, choá tranh meâo mang
ngoåc. Nhûng àïën luác sùæp sûãa sang söng, vò mùæng nhau vúái möåt con
choá khaác, nïn choá àaä àïí cho ngoåc vùng xuöëng nûúác. Möåt con caá tröng
thêëy ngoåc vöåi búi túái àúáp vaâ nuöët ngay.
Thêëy choá àïí mêët ngoåc, meâo giêån quaá, mùæng cho möåt trêån thêåm
tïå. Choá biïët löîi, lùång thinh, cuöëi cuâng mïëu maáo:
- Biïët laâm sao bêy giúâ?
Suy nghô möåt laát, meâo tòm àûúåc möåt kïë baão choá:
- Chuáng ta seä tòm àïën nhaâ thuyïìn chaâi úã vuâng naây xin úã vúái hoå.
Thïë röìi chúâ khi hoå cêu àûúåc con caá àaä nuöët viïn ngoåc thò seä kiïëm caách
cûúáp lêëy àem vïì.
Choá khen mûu kïë hay, beân cuâng meâo tòm àïën möåt gia àònh öng
chaâi àang àöî thuyïìn laåi úã búâ söng phúi lúái. Hai con vêåt toã ra rêët khön
ngoan, hiïìn laânh nïn àûúåc caã nhaâ àöëi àaäi tûã tïë.
Mêëy höm sau, öng chaâi àaánh meã lúái àûúåc möåt con caá chaây rêët
lúán, möí ruöåt ra, thêëy coá viïn ngoåc. Choá vaâ meâo khêëp khúãi mûâng
thêìm. Trong khi caã nhaâ àang trao ngoåc cho nhau àïí xem cuãa laå, thò
meâo tiïën laåi coå vaâo ngûúâi chuã. Nhên khi chuã sú yá, noá nhaãy lïn ngoaåm
lêëy viïn ngoåc vaâ lêåp tûác cong àuöi nhaãy lïn búâ chaåy mêët. Thêëy thïë,
choá cuäng ba chên böën cùèng chaåy theo trûúác con mùæt ngú ngaác cuãa
mêëy böë con nhaâ öng chaâi.
Lêìn naây meâo tranh choá mang ngoåc. Meâo lïn mùåt khöng, baão
choá:
- Lêìn trûúác ngêåm bõ rúi mêët, lêìn naây coá caách rêët hay laâ àöåi lïn
àêìu. Sùæp àïën nhaâ röìi, chaã súå gò nûäa.
Noá noái thïë naâo thò laâm nhû thïë.
Naâo ngúâ múái ài àûúåc möåt quaäng àûúâng, bêëy giúâ coá möåt con quaå
àûang bay trïn àêìu meâo, thònh lònh saâ xuöëng àúáp lêëy röìi bay lïn àêåu
trïn caânh cao. Thêëy ngoåc laåi mêët, àïën lûúåt choá mùæng meâo rêët dûä, röìi
noái:
Ngoåc rúi xuöëng nûúác coân coá thïí lêëy àûúåc, chûá bay lïn trúâi thò
àûâng coá hoâng.
Meâo buöìn rêìu, nhûng ngêîm nghô möåt laát, noá laåi baão choá:
- Àuáng röìi. Tao àaä nghô ra àûúåc möåt kïë.
Choá hoãi:
- Kïë gò?
Àaáp:
- Giaã chïët bùæt quaå.
Noái xong meâo chaåy xuöëng búâ söng uöëng möåt buång nûúác àêìy
cùng. Àoaån trúã vïì xua choá tröën ài möåt chöî, coân mònh thò túái göëc cêy
phúi buång trùæng hïëu giaã vúâ chïët. Quaå àang ngêåm ngoåc, àêåu trïn cêy
cao nhòn xuöëng thoaáng thêëy coá boáng con vêåt chïët, vöåi vaâng bay xuöëng
toan róa thõt. Nhûng khi quaå vûâa xaáp laåi thò meâo àaä nhaãy xöí lïn vöì
lêëy Quaå. Quaå van laåy xin traã laåi viïn ngoåc cho meâo àïí àûúåc tha
maång. Meâo chó àúåi coá thïë, ngoaåm lêëy viïn ngoåc ra ài.
Lêìn naây, caã hai con àûa ngoåc vïì àïën nhaâ veån toaân. Anh chûaâng
thuyã thuã lêëy laåi àûúåc moán tùång vêåt cuãa Long Vûúng, hïët sûác vui
mûâng caâng thïm quyá mïën hai con vêåt coá tònh coá nghôa.
ANH KHÚÂ ÀÛÚÅC KIÏÅN
Coá möåt anh chaâng noå quaá àöîi thêåt thaâ nïn moåi ngûúâi goåi anh laâ
thùçng Ngöëc. Chaâng Ngöëc khoeã maånh, yïu àúâi vaâ lao àöång gioãi. Anh
chaâng ngheâo khöí, khöng cûãa khöng nhaâ phaãi ài úã mûúán cho möåt tïn
troåc phuá. Anh laâm luång quêìn quêåt suöët ngaây naây sang ngaây khaác,
nùm naây sang nùm khaác. Thêëy anh khoeã maånh dïî sai baão nïn sau
nùm nùm nghe anh ta àoâi tiïìn cöng, hùæn döî daânh anh thïm cho hùæn
nùm nùm nûäa. Laåi nùm nùm nûäa tröi qua. Thêëy anh àoâi tiïìn cöng àïí
vïì, laäo troåc phuá laåi döî:
- Maây úã vúái tao àaä lêu thaânh ra thên tònh trong nhaâ nïn tao
khöng núä chia tay ngay vúái maây. Thöi maây úã vúái tao thïm nùm nùm
nûäa röìi tao àûa tiïìn cöng caã múâi lùm nùm ba neán vaâng. Luác àoá thò
maây tha höì giaâu coá.
Nghe buâi tai, chaâng Ngöëc laåi döìn hïët sûác lûåc laâm viïåc quêìn quêåt
cho laäo troåc phuá thïm nùm nùm nûäa. Lêìn naây hïët haån anh möåt mûåc
àoâi thöi viïåc. Döî maäi cuäng khöng àûúåc, laäo troåc phuá beân mang vaâng
ra traã. Chaâng Ngöëc cêìm vaâng hyá hûãng ài maâ àêu biïët àûúåc laäo troåc
phuá àûa cho toaân vaâng giaã. Coá tiïìn trong tay chaâng Ngöëc àõnh ài
ngao du thiïn haå cho thoaã loâng mong ûúác àûúåc biïët àoá biïët àêy sau
bao nhiïu nùm lao àöång nhoåc nhùçn. Ài àûúåc möåt höìi anh gheá vaâo nhaâ
möåt ngûúâi thúå baåc. Ngûúâi thúå baåc hoãi cho biïët anh laâ ai vaâ ài àêu, thò
chaâng Ngöëc kïí hïët chuyïån mònh ra sao, àûúåc traã cöng nhû thïë naâo.
Nhòn mêëy neán vaâng anh ta khoe ngûúâi thúå baåc thêëy anh chûaâng naây
ngöëc nghïëch nïn àõnh buång lûâa, hùæn baão:
- úã chöën thaânh àö chó coá nhaâ quyïìn uy múái xûaâi àûúåc, chúá dên
thûúâng thò raát khoá lùæm, töët hún hïët anh nïn àöíi ra baåc noá dïî tiïu
lùæm. Sùén àêy töi coá mêëy neán baåc anh thñch thò töi àöíi höå cho, cûá möåt
vaâng ùn hai baåc.
Nghe coá lyá chaâng Ngöëc khêín khoaãn xin àöíi höå. Khöng ngúâ laäo
thúå baåc laåi àûa saáu thoãi chò giaã baåc. Chaâng Ngöëc cêìm lêëy cêìm lêëy
caám ún röëi rñt vaâ laåi vui veã lïn àûúâng.
Àïën möåt núi khaác trïn àûúâng túái kinh àö anh chaâng gùåp möåt
thúå giaây. Maãi noái chuyïån vui miïång vúái ngûúâi àoá anh kïí laâ mònh coá
saáu thoãi baåc. Hùæn biïët laâ baåc giaã song àang cêìn chò nïn gaå àöíi lêëy
möåt nghòn túâ giêëy, hùæn chó vaâo thûá giêëy lûuåa giaã cuãa mònh vaâ baão:
- Àêy laâ thûá "luåa àinh kiïën" quyá lùæm, anh nïn àem túái kinh àö
baán, cûá möîi vuöng lêëy möåt quan tiïìn thò tha höì maâ tiïu.
Nghe buâi tai chaâng Ngöëc àöìng yá ngay. Khi ngang qua trûúâng
hoåc thêëy möåt ngûúâi hoåc troâ àang chúi chong choáng thêëy giêëy xanh maâ
caã àúâi anh chûa thêëy bao giúâ nïn thñch lùæm beân túái xem vaâ hoãi:
- Caái gò thïë naây?
Cêåu hoåc troâ laáu lónh noái àuâa:
- Àêy laâ caái "thiïn àõa vêån" duâng noá coá thïí biïët àûúåc viïåc trúâi
àêët, moåi viïåc thïë gian àïìu toã tûúâng, noá quyá lùæm vò àiïìu gò cuäng àoaán
àûúåc trûúác.
Chûaâng Ngöëc nghe vêåy beân gaå àöíi lêëy möåt nghòn vuöng luåa
àinh kiïën cuãa mònh. Cêåu hoåc troâ têët nhiïn laâ àöìng yá luön.
Vúái "thiïn àõa vêån" trong tay, chûaâng Ngöëc nghô àûaä àïën lûuác
àûúåc moåi ngûúâi seä kñnh phuåc hïët nheä. Qua möåt caánh àöìng röång chaâng
Ngöëc thêëy àûaám treã chùn trêu àang chúi möåt con niïìng niïîng lúán coá
àöi caánh xanh àoã rêët àeåp. Toâ moâ anh laåi xem. Boån chuáng khöng muöën
cho anh xem nïn chuáng noái doác anh höët hoaãng.
- Anh traánh ra ài, àêy laâ "ngoåc lûu ly" quyá hiïëm lùæm. Àeo noá
vaâo ngûúâi thò heâ maát, àöng êëm, àïën àûác vua cuäng chûa chùæc àaä coá.
Chaâng Ngöëc nghe vêåy nghô laâ khöng ngúâ lïn àúâi coá cuãa quyá àïën
thïë, quyá túái mûác àïën àûác vua cuäng chûa coá. Anh chaâng beân àem
"thiïn àõa vêån" cuãa mònh ra gaå àöíi, luä chùn trêu thêëy chong choáng
àeåp nïn bùçng loâng àöíi. Chuáng boã con niïìng niïîng vaâo tuái coân thùæt
miïång laåi dùån thùçng Ngöëc:
- Luác naâo vïì àïën nhaâ thò múã xem. Khöng thò ngoåc bay mêët àêëy.
Àûúåc viïn ngoåc quyá röìi chaâng Ngöëc àõnh buång vaâo triïìu dêng
vua àïí ngùæm caãnh Vûúng triïìu. Nhûng túái cûãa ngoå mön thò chaâng ta
bõ lñnh gaác chêån laåi. Chaâng Ngöëc than vaän:
- Töi ài laâm thuï, laâm mûúán nhûäng múâi lùm nùm trúâi vêët vaã
múái àûúåc ba neán vaâng, röìi àöíi lêëy saáu thoãi baåc, àïën möåt ngaân vuöng
"lûuåa àõnh kiïën", àïën caái "thiïn àõa vêån" cuöëi cuâng viïn ngoåc quyá àoá,
vêåy cúá sao khöng cho töi vaâo.
Luác àoá coá möåt gian thêìn ài ngang qua nghe chaâng Ngöëc noái coá
höåt ngoåc lûu ly hùæn liïìn nöíi loâng tham liïìn nhêån lúâi dêîn chaâng Ngöëc
vaâo baái kiïën, hùæn baão anh cûá taåm thúâi chúâ úã cûãa. Cêìm àûúåc caái tuái,
tïn quan thêëy coá gò àoá troân troân úã trong thò khêëp khúãi mûâng thêìm.
Hùæn bûúác qua ngûúäng cûãa hoaâng cung beân giúã ra xem thûåc hû nhû
thïë naâo àïí tòm caách chiïëm àoaåt. Ai deâ múã tuái ra noá bay vuåt mêët.
Chaâng Ngöëc thêëy vêåy tuám lêëy tïn quan bùæt àïìn. Anh giú tay
àaánh tröëng úã hoaâng cung vang lïn. Boån lñnh keáo anh ra cûãa àaánh.
Chaâng khoác êìm ô. Thêëy àöång vua sai ngûúâi ra dêîn chaâng Ngöëc vaâo
hoãi sûå tònh. Ngöëc têu:
- Muön têu bïå haå, töi ài úã múâi lùm nùm àûúåc ba neán vaâng, röìi
saáu neán baåc, röìi möåt ngaân vuöng "lûuåa àinh kiïën" röìi caái "thiïn àõa
vêån" múái àûúåc hoân "ngoåc lûu ly" àïí àem vaâo dêng bïå haå, thïë maâ caái
öng quan kia múã tuái laâm viïn ngoåc bay mêët. Xin ngaâi ruã loâng thûúng
xûã cho con vúái. Tïn gian thêìn thò ra sûác chöëi caäi, xong vua vêîn phaán:
- Tïn dên naây àem hoân ngoåc laå dêng ta. Àoá laâ yá töët. Àïí mua
viïn ngoåc àoá hùæn töën bao nhiïu cöng sûác vaâ tiïìn cuãa, vêåy keã laâm mêët
viïn ngoåc khöng chó coá töåi vúái ta, maâ coân phaãi böìi thûúâng cho ngûúâi coá
ngoåc àuã söë chi phñ àïí coá viïn ngoåc quyá àoá.
Àoaån vua quay sang noái vúái chaâng Ngöëc:
- Trêîm ban cho ngûúi möåt chûác quan nhoã àïí thûúãng cöng cho
loâng trung hiïëu vúái trêîm.
Chaâng Ngöëc sûúáng àïën run ngûúâi, chûaâng nhêån àuã söë tiïìn böìi
thûúâng vaâ vui veã ài nhêåm chûác quan maâ nhaâ vua àaä ban cho chaâng.
BIÏÍN HÖÌ LAI LAÁNG
Xûa, coá hai vúå chöìng möåt nhaâ noå laâm ùn chñ thuá. Hoå sinh àûúåc
ba ngûúâi con, àïìu laâ con trai. Hai vúå chöìng nuöi con rêët chùm chuát.
Tûâ lêu, tay hoå laâm ra rêët nhiïìu tiïìn cuãa, ruöång vûúân, nhûng coá
miïëng gò cuäng nhõn ùn àïí daânh, nhûäng mong gêy dûång cho möîi con
möåt cú nghiïåp riïng. Cho àïën ngaây cûúái vúå cho àûáa con thûá ba xong,
chöìng baão vúå.
Chuáng ta nhúâ trúâi" con coá cuãa nïn." Nay chuáng ta àûaä àïën thúâi
kyâ rùng long àêìu baåc maâ con thò àûaä khön lúán caã. Vêåy cuäng nïn chia
taâi saãn cho chuáng noá laâm ùn, àûáa naâo lo phêån nêëy, àïí khoãi tranh
giaânh sau naây. Coá vêåy múái yïn têm an húãng tuöíi giaâ àûúåc!
Thêëy vúå àöìng yá, öng giaâ beân cho múâi hoå haâng laâng nûúác laåi lêåp
chuác th. Öng chó àïí laåi cho mònh vaâ vúå möåt phêìn nhoã taâi saãn àïí
dûúäng laäo, coân bao nhiïu cuãa chòm cuãa nöíi àïìu chia hïët cho caác con.
Tuy àaä ngoaâi saáu mûúi tuöíi, nhûng öng giaâ vêîn khoeã maånh vaâ
chûa chõu àïí tùæt chñ kinh doanh. Vò thïë, sau khi phên chia taâi saãn
cuãa caác con xong, hai vúå chöìng laåi lao vaâo cöng viïåc laâm ùn. Vúái phêìn
cuãa dûúäng laäo, hoå laåi àûa ra buön baán. Khöng ngúâ thêìn taâi coân vúång,
laäi meå àeã laäi con. Tiïìn baåc laåi tuön nhû nûúác chaãy. Khöng àêìy baãy
taám nùm sau, hoå trúã nïn giaâu coá nhû trûúác. Trong khi àoá ba àûáa con
cuãa öng phêìn thò thiïëu kinh nghiïåm, phêìn thò siïng ùn nhaác laâm,
nïn cú nghiïåp múái nhen lïn chûa àûúåc bao lêu àaä trúã nïn sa suát.
Möåt höm, caã ba àûáa con àïìu tòm àïën gùåp böë meå röìi noái:
- Bêy giúâ böë meå ngaây möåt yïëu. Theo yá chuáng con, böë meå chó nïn
nghó ngûúi tônh dûúäng cho khoeã, àïí phêìn taâi saãn laåi cho anh em
chuáng con quaãn lyá, chuáng con xin phuång dûúäng böë meå àïën maän àúâi.
Öng giaâ traã lúâi:
- Böë meå cuäng muöën nhû vêåy lùæm. Nhûng ngùåt vò xûa nay chûa
meå nuöi con thò àûúåc, coân con nuöi chûa meå coá phaãi dïî àêu!
- "Böë meå àûâng lo gò caã", boån con noái tiïëp. "Ngûúâi ta khöng coá cuãa
chûa meå àïí laåi cuäng nuöi àûúåc chûa meå thay, huöëng höì laâ phêìn taâi
saãn cuãa böë meå nhû thïë thò lo gò maâ chùèng nuöi àûúåc!"
Öng giaâ nghô ngúåi höìi lêu röìi heån ba thaáng nûäa seä traã lúâi.
Xung quanh nhaâ öng giaâ laâ möåt vûúân cêy ùn quaã. úã àêy coá rêët
nhiïìu töí chim. Möåt höm öng baão boån treã con löëi xoám treâo lïn cêy
muöîm tòm cho mònh möåt töí chim. Àûáa treã treâo möåt chöëc bùæt xuöëng
cho öng möåt töí trong coá böën con: möåt cùåp vúå chöìng chaâo maâo vaâ hai
con chim con. Öng giaâ thaã böë meå noá ra röìi laâm möåt caái löìng rêët àeåp,
boã hai con chim non vaâo àoá. Àoaån cho treo löìng lïn cêy. Vaâ öng thêëy
haâng ngaây chim chûa vaâ chim meå rñu rñt mang möìi vïì baám vaâo löìng,
thoâ cöí vaâo maâ àuát cho chim con. Öng giaâ ngêîm nghô: "Loaâi chim rêët
yïu con, duâ con coá bõ bùæt cuäng khöng chõu boã". Khi hai con chim con
àaä khön, öng giaâ laåi sai boån treã tòm caách bùæt cho àûúåc hai con chim
chûa vaâ meå laåi. Bùæt àûúåc röìi, öng boã chuáng vaâo löìng maâ thaã hai con
chim con kia ra. Nhûng möåt khi àûúåc giaãi phoáng hai con chim con
bay möåt maåch mêët huát, khöng hïì trúã laåi. Viïåc àoá laâm cho öng suy
nghô nhiïìu:
- Àöì böåi baåc! Chùèng coá àûáa con naâo nhúá túái böë meå noá caã, chûa
noái túái chuyïån àuát möìi nûäa.
Vaâ sau àoá öng giaâ kïët luêån:
- Con ngûúâi ta cuäng vêåy thöi. Chó coá traã núå xuöëng maâ khöng traã
núå lïn!
Ba thaáng tröi qua, ba àûáa con cuãa öng giaâ laåi àïën giuåc böë meå
traã lúâi. Öng giaâ kïí cho hoå nghe chuyïån chim chaâo maâo vûâa qua, noái
lïn nhûäng nhêån xeát cuãa mònh röìi tiïëp:
- Böë meå chùèng muöën giûä chuáng laâm gò àêu! Khi hai tay buöng
xuöi röìi, coá mang àûúåc tñ gò xuöëng êm phuã àêu maâ giûä. Nhûng böë meå
nghô rùçng nhûäng àûáa con thûúâng chùm chuát cho con mònh hún laâ
chùm chuát cho böë meå. Vaã chùng, khi àang coá ùn thò coân coá tònh nghôa,
khi àaä tuáng thiïëu röìi thò naâo biïët böë meå laâ gò nûäa. Vò vêåy, böë meå úã
riïng ra nhû thïë naây cho àïën luác tùæt húi, laâm àûúåc gò, ùn nêëy, khöng
phaãi laâm phiïìn àïën caác con.
Nghe noái thïë ba àûáa con hïët lúâi thïì thöët. Àûáa con thûá nhêët thïì
rùçng duâ caác em coá boã böë meå chùng nûäa thò noá cuäng chùm lo cho böë meå
àêìy àuã. Àûáa thûá hai thïì rùçng noá seä khöng àïí cho böë meå phiïìn haâ lêëy
möåt cêu. Àûáa thûá ba thïì rùçng duâ noá coá ngheâo khöí àïën àêu, thò cuäng
ùn xin vïì nuöi böë meå. Baâ vúå öng cuäng baão:
- Caác con thïì thöët thïë, öng nïn nghô laåi. Chim khaác, ngûúâi khaác
öng aå!
Cuöëi cuâng thêëy vúå con noái ài noái laåi maäi, öng giaâ dêìn dêìn xiïu
loâng, beân laåi múâi hoå haâng möåt lêìn nûäa chia phùæt gia saãn coân laåi cho
ba àûáa con maâ khöng daânh laåi cho mònh möåt tyá gò.
Trong nhûäng nùm àêìu, ba anh em phuång dûúäng böë meå tûã tïë.
Miïëng ngon vêåt laå hïî nghe àêu coá baán laâ cöë tòm mua cho böë meå ùn.
Nhûng tûâ nùm thûá ba trúã ài, viïåc hêìu haå àaä coá phêìn chïính maãng.
Thïm vaâo àoá, cöng viïåc laâm ùn cuãa hoå laåi khöng khêëm khaá gò. Caã ba
àûáa con öng cuå àïìu laâ nhûäng tay "phaá gia chi tûã" khöng keám caånh gò
nhau, nïn söë taâi saãn cuãa böë meå chia cho khöng mêëy chöëc àöåi noán ài
mêët caã. Sûå khoá khùn ngaây möåt in sêu trïn neát mùåt hoå. Vaâ sûå chùm
soác böë meå laåi caâng chïính maãng. Hún nûäa, ba anh em hoå, nhêët laâ ba
chõ em dêu thûúâng ghanh tõ nhau tûâng àöìng tiïìn baát gaåo. Trûúác kia
caã ba haâng nùm goáp tiïìn laåi cho möåt ngûúâi àïí nuöi böë meå. Dêìn dêìn
sûå àoáng goáp khöng coân àêìy àuã nh trûúác. Thêëy keã naây thiïìu vaâi quan,
ngûúâi noå cuäng nhêët àõnh giûä laåi chûâng êëy khöng chõu àûa. Vïì sau, hoå
baân nhau möîi ngûúâi nuöi böë meå möåt nùm. Nhûng ngûúâi anh caã laåi súå
rùçng lúä ra böë meå chïët súám thò ngûúâi chûa nuöi coá lúåi maâ ngûúâi àaä
nuöi seä chõu thiïåt thoâi, nïn ruát xuöëng coân nûãa nùm, röìi ruát xuöëng ba
thaáng. Cuöëi cuâng hoå àöìng yá möîi ngûúâi nuöi möåt thaáng, nhûng khöng
theo thûá tûå naâo caã maâ bùçng caách ruát thùm. Caâng giaâ gên cöët caâng
suy, ài laåi khöng àûúåc, do àoá caâng àoâi hoãi phaãi chùm soác nhiïìu. Thïë
maâ traái laåi, möîi ngaây sûå nuöi nêëng chûa meå möîi tïå, thêåm chñ con chó
mong mau àïën thúâi haån àïí töëng chûa meå ài.
Cûá nhû vêåy chûa àêìy ba nùm, böë meå vò khöng chõu àûúåc àoái reát,
lêìn lûúåt qua àúâi. Do truyïån naây maâ coá cêu:
Cha meå nuöi con bùçng trúâi bùçng bïí

Con nuöi chûa meå con kïí tûâng ngaây
hay laâ:
Cha meå nuöi con bïí höì lai laáng
BÑNH VAÂ ÀINH
Coá hai anh em nhaâ hoå Nguyïîn; anh tïn laâ Bñnh àaä coá vúå, coân
em tïn laâ Àinh thò coân beá, chûa vúå con gò. Tûâ ngaây böë meå mêët, Àinh
söëng chung vúái anh chõ möåt nhaâ. Nhûng tñnh vúå chöìng Bñnh tham
lam, thûúâng coi em nhû keã ùn ngûúâi úã. Bao nhiïu ruöång töët, nhaâ gaåch
vaâ àöì àaåc quyá giaá cuãa böë meå àïí laåi, Bñnh giaânh lêëy têët caã. Àaä thïë, àöëi
vúái em, vúå chöìng Bñnh thûúâng tiïëng chò tiïëng bêëc suöët ngaây. Àinh lúán
lïn, thêëy khoá chiïìu ùn úã, beân xin ra úã riïng. Vúå chöìng Bñnh chia cho
Àinh möåt gian nhaâ tranh, mêëy àaám ruöång xêëu, möåt ñt àöì àaåc lùåt vùåt
khöng àaáng kïí vaâ noái:
- Cuãa böë meå ngaây xûa àïí laåi chùèng coá gò. Tû cú cuãa anh chõ hiïån
nay laâ do anh chõ laâm ra. Anh chõ chia cho em nhû vêåy laâ laâ hêåu vúái
em lùæm àoá.
Àinh laâm viïåc quêìn quêåt maâ chùèng khaá hún chuát naâo. Nùm hún
hai mûúi tuöíi, anh vêîn chûa lêëy àûúåc vúå. Vò núå nêìn nïn lêìn lûúåt
nhûäng àaám ruöång anh àûúåc chia àïìu loåt vïì tay ngûúâi khaác. Àinh
haâng ngaây phaãi ài laâm thuï lïn rûâng kiïëm cuãi nuöi thên. Mùåc dêìu
ngûúâi anh ruöåt chùèng ngoá ngaâng gò àïën, Àinh vêîn khöng chuát phaân
naân.
Möåt ngaây nhû thûúâng lïå, Àinh ài laâm thuï cho möåt phuá öng.
Lûuác vïì àïën nhaâ thò trúâi böîng töëi mõt. Sùæp bûúác vaâo ngoä, anh böîng va
phaãi möåt ngûúâi nùçm co bïn vïå àûúâng. Àinh cuái xuöëng àúä dêåy, nhûng
ngûúâi êëy mêëy lêìn gùæng gûúång maâ vêîn khöng àûáng nöíi. Beân kiïëm
àuöëc soi, thò thêëy àoá laâ möåt öng laäo gêìy goâ raách rûúái, nùçm mï man,
laåi phoáng uïë ra bïn caånh, muâi höi thöëi xöng lïn nöìng nùåc. Àinh lêëy
laâm thûúng haåi, vöåi vûåc öng laäo vaâo nhaâ lau rûãa, röìi àùåt lïn giûúâng
xoa boáp. Àûúåc möåt laát húi tónh, öng laäo rïn ró noái mònh úã laâng bïn
caånh, ngaây thûúâng vêîn ài ùn maây, nhên àïën àêy bõ caãn khöng thïí ài
àûúåc, àûaânh nùçm vêåt xuöng, röìi mï man khöng biïët gò nûäa. Àinh
nghe noái thïë, beân ài kiïëm laá nêëu lïn cho öng laäo xöng. Nhúâ vêåy maâ
öng dêìn khoeã ra. Àinh laåi thöíi cúm múâi öng dêåy ùn. Öng laäo khöng tûâ
chöëi. Àinh ngaåc nhiïn, tuy öng yïëu maâ ùn rêët khoeã, anh phaãi búát baát
nhûúâng khaách. Ùn xong, öng laäo laåi àùæp chiïëu nùçm nguã. Tiïëng ngaáy,
tiïëng ho khaåc cuãa öng, lêìm rêìm suöët àïm. Àöå ba bön lêìn Àinh àang
nguã ngon giêëc, bõ öng laäo thûác dêåy baão àûa mònh ài giaãi. Àinh vêîn
khöng cho thïë laâ phiïìn.
Saáng súám höm sau, Àinh laåi dêåy súám thöíi cúm, röìi àaánh thûác
öng laäo dêåy ùn. Nhûng lêìn naây öng laäo khöng ùn nûäa, cêët tiïëng doäng
daåc baão Àinh.
- Con thêåt laâ möåt ngûúâi töët buång. Chaã leä möåt ngûúâi töët buång maâ
phaãi chõu ngheâo khoá maäi ? Tûâ töëi höm qua, con àaä hïët loâng giuáp ta.
Vêåy ta cuäng coá ñt nhiïìu goåi laâ giuáp àúä con. Con haäy mang ra àêy cho
ta möåt caái chêåu vaâ möåt caái gaáo.
Vêng theo lúâi öng laäo, Àinh mang chêåu vaâ gaáo àïën. Anh khöng
ngúâ öng laäo sau khi hûáng chêåu vaâo saát mùåt, tay cêìm caán gaáo bêët
thònh lònh àaánh vaâo muäi mònh möåt caái rêët maånh. Àinh ngú ngaác
tûúãng öng laäo àiïn vöåi giùçng lêëy gaáo. Nhûng öng khaách, tuy giaâ maâ
rêët khoeã, xö Àinh ra röìi cûá àêåp maäi gaáo vaâo muäi mònh. Tûå nhiïn,
maáu úã trong muäi öng tuön ra nhû xöëi, àûúåc möåt laát àaä chaãy àêìy chêåu.
Àinh àang sûãng söët vò haânh àöång kyâ laå naây, chúåt nhòn kyä vaâo chêåu
thò laå thay maáu àaä àöng laåi thaânh möåt chêåu vaâng. Anh chûa biïët noái
thïë naâo thò thoaáng möåt caái öng laäo àaä biïën ài àêu mêët.
Tûâ àêëy, Àinh trúã nïn giêìu coá: anh têåu ruöång, têåu vûúân, laâm
nhaâ, sùæm moåi àöì vêåt quyá giaá, laåi cûúái àûúåc möåt cö vúå àeåp. Vúå chöìng
Bñnh nghe tin Àinh tûå nhiïn khêëm khaá hùèn lïn thò rêët àöîi ngaåc
nhiïn. Hai ngûúâi tòm àïën nhaâ em laâm böå vöìn vaä thùm hoãi. Trong cêu
chuyïån, Bñnh cöë doâ la àïí hoãi cho ra cún cúá vò àêu maâ möåt àûáa treã nhû
Àinh vúái mêëy àaám ruöång coâi laåi tûå nhiïu giaâu böëc lïn möåt caách àöåt
ngöåt nhû vêy. Àinh khöng giêëu giïëm tyá naâo caã. Anh kïí tó mó naâo laâ
öng tiïn giaã laâm öng laäo bõ caãm thïë naâo, anh chùm soác nhû thïë naâo
vaâ öng tiïn àêåp muäi cho chaãy maáu thaânh vaâng àïí traã ún ra sao. Hai
vúå chöìng Bñnh nghe xong coân hoãi kyä mùåt muäi hònh daáng öng tiïn vaâ
toã veã ao ûúác àûúåc gùåp öng àïí coá caái may mùæn nhû Àinh vûâa kïí.
ñt lêu sau, möåt höm Bñnh ài chúi vïì àïën cöíng laâng, böîng gùåp
möåt öng laäo àêìu rêu toác baåc, quêìn nêu aáo vaá àûang chöëng gêåy lêìn
tûâng bûúác. Bñnh nhòn ngùæm neát mùåt öng laäo thêëy hao hao giöëng öng
tiïn maâ em mònh kïí chuyïån lêìn trûúác. Lêåp tûác, hùæn tiïën àïën khêín
khoaãn múâi öng vïì nhaâ mònh chúi. Öng laäo lêëy laâm ngêìn ngaåi, ngoã lúâi
tûâ chöëi, noái mònh coân bêån. Nhûng Bñnh àûaä miïång múâi tay keáo, cöë
neâo öng vïì cho àûúåc.
Àïën nhaâ, hùæn àûa öng ngöìi lïn sêåp, röìi giuåc vúå mua rûúåu laâm
gaâ, doån cöî linh àònh múâi öng xúi. Thêëy öng laäo möåt mûåc tûâ chöëi, hai
vúå chöìng laåi caâng múâi, hoå thay nhau hêìu haå öng laäo rêët kñnh cêín, laåi
eáp öng phaãi ùn uöëng thêåt no say vaâ noái:
- Xin tiïn öng cûá thêåt tònh cho, chuáng töi chó tröng chúâ vaâo muäi
cuãa tiïn öng maâ thöi!
Öng laäo toã yá khöng hiïíu cêu chuyïån ra sao caã, mêëy lêìn lùæc àêìu
tûâ chöëi noái:
- Coá leä anh chõ nhêìm lêîn, laäo àêy coá phaãi laâ tiïn öng àêu!
Àoaån cêìm lêëy gêåy toan bûúác ra cûãa. Nhûng hai vúå chöìng naâo coá
nghe, hoå cöë giûä laåi, eáp öng laäo ùn xong, laåi traãi chiïëu quaåt maân múâi
öng laäo nguã. Khi öng laäo vûâa àùåt lûng xuöëng thò hai vúå chöìng àaä sùæp
sùén möåt caái chêåu lúán àùåt úã dûúái sêåp.
Saáng höm sau, öng laäo nguã dêåy súám, àõnh caáo tûâ hai vúå chöìng
ra vïì. Nhûng öng laâm sao thoaát àûúåc. Hai vúå chöìng Bñnh àaä löi caái
chêåu úã dûúái sêåp ra hûáng vaâo mùåt öng laäo, tay cêìm möåt caái duâi àuåc
àûa cho öng. Öng laäo ngú ngaác khöng biïët àïí laâm gò, tûâ chöëi khöng
cêìm. Mêëy lêìn Bñnh toan goä vaâo muäi öng, öng laäo súå haäi run lêåp cêåp
lêëy tay che muäi. Bñnh noái:
- Thöi, xin tiïn öng àûâng thûã nûäa, töi xin ngaâi àêìy chêåu naây maâ
thöi.
Noái xong, hùæn baão vúå giûä nghiïën lêëy öng laäo, coân mònh thò cêìm
duâi àuåc giûúng thùèng caánh tay àêåp vaâo söëng muäi cuå giaâ. Chó möåt
giaáng, maáu muäi öng tuön ra nhû xöëi. Bñnh khêëp khúãi noái vúái vúå:
- Quaã y nhû lúâi chuá noá thêåt. Chuáng ta sùæp sûãa àûúåc àêìy chêåu
vaâng.
Thêëy maáu ngûâng chaãy, hùæn laåi böìi thïm cho öng mêëy caái nûäa,
laâm öng ngaä lùn ra, nhòn laåi thò öng bõ gêîy luön möåt luác mêëy caái rùng,
maáu tuön lïnh laáng. Àau quaá, nhûng öng laäo cuäng cöë giaäy giuåa raáng
sûác kïu xoám laâng.
Nghe tiïëng kïu cûáu, dên xoám àöí túái rêët àöng. Hoãi han hai vúå
chöìng Bñnh taåi sao tûå nhiïn vö cúá àoán öng vïì àïí àaánh öng gaäy rùng
nhû vêåy, thò chuáng khöng biïët traã lúâi laâm sao. Hoãi öng laäo thò öng
phïìu phaâo noái khöng ra húi, chó cho biïët mònh laâm nghïì baán tûúng úã
laâng bïn caånh. Ngûúâi ta vöåi maách cho con caái öng laäo biïët. Àûáa con
öng laäo ài tòm suöët möåt àïm qua khöng thêëy, àang lo lùæng, böîng nghe
tin naây loâng giêån bûâng bûâng, vöåi ba chên böën cùèng chaåy àïën nhaâ
Bñnh. Khi thêëy böë mònh nùçm giûäa vuäng maáu thò hùæn liïìn gö cöí vúå
chöìng Bònh xuöëng nïån cho möåt trêån nïn thên. Àoaån coäng böë vaâ phaát
àún kiïån lïn quan.
Thïë laâ vúå chöìng Bñnh khöng nhûäng mêët söë tiïìn khaá lúán àïí chaåy
chûäa cho öng gò, maâ coân mêët bao nhiïu laâ tiïìn àïí àêëm moäm boån quan
nha haâo lyá. Mùåc dêìu thïë, quan vêîn kheáp Bñnh vaâo àiïìu luêåt "àöåc àaã
cao niïn", bùæt hùæn noåc àaánh àoân ba mûúi trûúång.
BÑCH CÊU KYÂ NGÖÅ
Vaâo àúâi Höìng Àûác, coá möåt ngûúâi hoåc troâ ngheâo, cha meå chïët
súám, troå hoåc úã phûúng Bñch Cêu, phña nam thaânh Thùng Long.
Chaâng rêët hay chûä, tuy chûa àöî àaåt gò, ngûúâi ta goåi chaâng laâ Tuá
Uyïn.
Möåt ngaây, vaâo muâa xuên, chuâa Ngoåc Höìi múã höåi Vö Giaâ, thiïån
nam tñn nûä úã kinh àö vaâ böën phûúng tuå hoåp rêët àöng. Tuá Uyïn khöng
boã lúä cú höåi ài tòm ngûúâi àeåp. Chaâng vui chên ài quanh quêín maäi àïën
têån chiïìu, beân ngöìi nghó úã göëc àûa gêìn chuâa. Chúåt tröng thêëy möåt caái
laá bay àïën trûúác mùåt, chaâng nhùåt lïn xem, thò ra sau lûng laá coá àïì
möåt baâi thú, àêìy nhûäng lúâi trïu gheåo. Chaâng tûúãng coá ngûúâi naâo úã
trïn lêìu cao neám xuöëng röìi nêëp vaâo möåt chöî. Nhûng ngûúác nhòn moåi
núi, maäi chùèng thêëy gò caã. Àûúng luác ngú ngaác, Tuá Uyïn böîng thêëy
àaám ngûúâi tûâ trong chuâa ài ra, trong àoá coá möåt cö gaái rêët xinh àeåp.
Thêëy naâng liïëc mùæt àûa tònh, chaâng tiïën laåi bùæt chuyïån. Hai ngûúâi
vûâa ài vûâa chuyïån troâ vui veã. Loâng Tuá Uyïn nhû núã hoa. Nhûng khi
sùæp àïën àònh Quaãng Vùn thò ngûúâi con gaái böîng biïën mêët. Tuá Uyïn
àûáng ngêín ra ñt lêu, maäi àïën töëi múái trúã vïì nhaâ.
Tûâ àêëy Tuá Uyïn àïm mú ngaây tûúãng khöng thiïët gò ùn uöëng
hoc haânh. Nghe tin àïën Baåch Maä rêët thiïng, chaâng àïën xin queã theã
röìi nguã àïm laåi àïìn cêìu möång. Àïm êëy, thêìn hiïån ra trong giêëc möång
cuãa chûaâng, baão rùçng:
- Naây anh chaâng mï sùæc kia, saáng mai haäy àïën cêìu Àöng, ta seä
cho biïët möåt tin rêët töët.
Höm sau, chaâng y heån àïën cêìu Àöng. Àúåi maäi chùèng thêëy ai caã.
Cuöëi cuâng múái gùåp möåt öng giaâ baán tranh, öng àûa túái múâi chaâng
mua möåt bûác töë nûä trong tranh tröng chùèng khaác gò ngûúâi maâ mònh
mong àúåi. Chaâng mua ngay àem vïì treo bïn caånh chöî ngöìi. Àïën bûäa
ùn, chaâng doån ra hai àöi àuäa, hai caái baát múâi ngûúâi trong tranh ùn
cuâng nhû múâi ngûúâi thêåt. Chaâgn húi ngaåc nhiïn caãm thêëy töë nûä
trong tranh hai maá àoã bûâng nhû coá yá theån.
Möåt höm, Tuá Uyïn ài hoåc vïì thò thêëy giûäa àûúâng àaä sùén saâng
möåt mêm cúm coá thûác ùn ngon, khaác vúái cúm rau thûúâng ngaây. Tuy
chûa hiïíu laâ cuãa ai cho, nhûng àoái buång, chaâng cuäng ngöìi vaâo ùn.
Tiïëp mêëy höm sau, mêm cúm àïìu doån sùén nhû thïë. Chaâng nûãa ngúâ
nûãa mûâng, khöng hiïíu ra laâm sao.
Höm khaác chaâng giaã taãng ài hoåc, nûãa àûúâng löån vïì, nêëp ngoaâi
cûãa söí doâm vaâo. Chaâng thêëy Töë nûä tûâ trong tranh bûúác ra, doån deåp
nhaâ cûãa vaâ xuöëng bïëp laâm cúm. Chaâng àöåt ngöåt xö cûãa bûúác vaâo, nùæm
chùåt lêëy tay naâng maâ rùçng:
- Àïí töi bêëy lêu tröng àúåi moãi moân con mùæt! Thöi, bêy giúâ nhêët
àõnh khöng cho naâng ra khoãi àêy àêu!
Noái xong, Tuá Uyïn giêåt bûác tranh trïn tûúâng xeá ài.
Ngûúâi con gaái àoã hai goâ maá, se seä àaáp laåi:
- Sao chaâng aác thïë! Thiïëp àaä laåc vaâo nhaâ chaâng röìi, àêu daám
khöng vêng lúâi.
Röìi naâng cho biïët tïn mònh laâ Giaáng Kiïìu, vöën coá duyïn núå vúái
chaâng nïn àûúåc xuöëng trêìn cuâng kïët laâm àöi lûáa. Tuá Uyïn tûúãng
khöng coá gò sung sûúáng hún thïë nûäa. Chaâng giú tay lïn thïì böìi. Hai
ngûúâi chuyïån troâ höìi lêu. Tuá Uyïn giuåc naâng thaânh thên. Giaáng Kiïìu
baão:
- Àïí thiïëp baây tiïåc múâi caác baån tiïn àïën chûáng kiïën cho lïî cûúái
cuãa àöi ta.
Noái xong naâng ruát trêm trïn àêìu hoaá pheáp thaânh möåt núi maân
gêëm reâm ngoåc, keã hêìu ngûúâi haå rêìm rêåp, àöì ùn thûác àûång löång lêîy.
Chó möåt laát cöî baân baây ra, àaân saáo vang lûâng, caác baån tiïn lêìn lûúåt
àïën ùn uöëng troâ chuyïån, ca haát nhaãy muáa rêët laâ vui veã.
Nhûng tûâ ngaây vúå àeåp, Tuá Uyïn khöng buöìn giúã àïën saách nûäa.
Suöët ngaây chaâng bïn vúå vaâ àùåc biïåt laâ möåt àiïìu laâ chaâng thñch uöëng
rûúåu vaâ ùn ngon. Giaáng Kiïìu khuyïn can maäi, nhûng Tuá Uyïn chûáng
naâo vêîn giûä têåt êëy. Ba nùm tröi qua, chaâng khöng lai vaäng àïën nhaâ
hoåc. Dêìn daâ, chaâng trúã nïn nghiïån rûúåu, àaä uöëng thò uöëng àïën say,
khöng coân biïët trúâi àêët gò nûäa, thêåm chñ nhiïìu lêìn chûãi mùæng vúå.
Giaáng Kiïìu giêån lùæm. Möåt höm chöìng tûâ tûãu quaán khêåt khûúäng
bûúác vïì, naâng vûåc vaâo giûúâng röìi nhên chöìng nguã thiïëp ài, naâng liïìn
bay vïì trúâi.
Tónh rûúåu, Tuá Uyïn khöng thêëy vúå, rêët lêëy laâm höëi hêån. Suöët
möåt thaáng, chaâng boã ùn boã nguã kïu khoác thaãm thiïët. Baån beâ hïët lúâi
khuyïn döî nhûng chaâng khöng sao giaãm àûúåc u sêìu. Giêån thên,
chaâng chó muöën tûå vêîn àúâi cho xong. Nhûng khùn vûâa vùæt lïn xaâ nhaâ
thò böîng coá trêån gioá thoaãng àûa muâi hûúng àïën: Giaáng Kiïìu àaä hiïån
ra trûúác mùåt.
Chaâng vûâa mûâng vûâa theån, thïì xin chûâa hùèn rûúåu. Hai vúå
chöìng laåi vui veã nhû xûa. Chùèng bao lêu Giaáng Kiïìu sinh àûúåc möåt
ngûúâi con trai. Àûáa beá lúán lïn rêët thöng minh, hoåc ngaây möåt gioãi.
Möåt àïm noå, böîng coá hai con haåc àoán úã sên. Hai vúå chöìng dùån
con úã laåi, röìi cûúäi lïn trúâi.
BOÁ ÀUÄA
Ngaây xûa, coá möåt ngûúâi nhaâ giaâu, sinh àûúåc nùm ngûúâi con. Vò
àûúåc nuöng chiïìu hoå sinh ra lúâi biïëng vaâ yã laåi. Khi àûaä trûúãng thaânh,
möîi ngûúâi àïìu coá möåt cú ngúi, nhûng luön ghanh tõ lêîn nhau vò
nhûäng cuãa caãi maâ cha meå cho. Ngûúâi chûa cöë gùæng àïì khuyïn can hoå
nhûng vö ñch, vò vêåy öng rêët àau loâng.
ñt lêu sau, ngûúâi chûa bõ bïånh nùång, biïët mònh khöng qua khoãi,
möåt höm öng goåi nùm ngûúâi con àïën vaâ baão gia nhên àem ra möåt boá
àuäa. Nùm ngûúâi con ngú ngaác khöng hiïíu ngûúâi chûa coá yá àõnh gò,
öng cêìm lêëy boá àuäa vaâ noái baão tûâng ngûúâi haäy beã ài, ngûúâi con naâo
cuäng gùæng hïët sûác mònh nhûng khöng sao beã nöíi, luác àoá ngûúâii chûa
laåi baão "caác con haäy beã tûâng chiïëc möåt xem sao", lêåp tûác nùm ngûúâi
con beã möåt caách dïî daâng. Luác àoá ngûúâi chûa múái noái:
- Caác con aå, boá àuäa vñ nhû nùm anh em caác con àoá, nïëu möîi
ngûúâi caác con àïìu chung tay gaánh vaác möîi ngûúâi möåt viïåc thò khöng
keã thuâ naâo laâm caác con guåc ngaä, coân nïëu caác con chó biïët àïën baãn
thên mònh thò seä seä trúã nïn leã loi vaâ bõ thêët baåi trong cuöåc àúâi. Nïëu
caác con àoaân kïët vaâ thûúng yïu lêîn nhau thò chûa múái coá thïí yïn têm
maâ nhùæm mùæt.
Nghe xong, nùm anh em múái hiïíu lúâi ngûúâi chûa daåy, hoå rêët höëi
hêån vúái nhûäng viïåc àaä laâm. Tûâ àoá hoå söëng hoaâ thuêån vaâ àoaân kïët,
thûúng yïu lêîn nhau.
BÚÅM GIAÂ MÙÆC BÊÎY COÂ KE
Ngaây êëy chúå Xuên laâ möåt núi àö höåi lúán cuãa trêën Haãi Dûúng.
Vaâo khoaãng ngaây phiïn, khaách buön baán, ngûúâi qua laåi àöng nghòn
nghõt.
úã gêìn chúå, coá möåt tay àaåi búåm söëng vïì nghïì ùn sûúng àaä hún
mûúâi nùm. Hùæn rêët taâi, mûu meåo trùm khoanh; khi àaä coá yá àõnh lêëy
cuãa ai thò dêìu giûä gòn thïë naâo hùæn cuäng cuöîm àûúåc. Möåt höm, coá möåt
khaách àïën troå úã möåt quaán nhoã trong chúå. Thêëy tay naãi nùång, hùæn
theo doäi khaách tûâ lêu, chuã quaán baão khaách:
- úã àêy keã tröåm nhû rûúi. Töi àaä coá sùén möåt caái hoâm lúán àïí khaác
troå ai coá àöì àaåc gò thò gûãi vaâo àêy khoaá chùåt laåi röìi nùçm lïn trïn. Vêåy
öng cûá àûa tay naãi àïí chuáng töi cêët vaâo hoâm cho.
Ngûúâi khaách cûúâi, traã lúâi:
- Töi coá cuãa sao laåi khöng giûä àûúåc hay sao? Khöng phaãi phiïìn
öng laâm gò.
Noái xong, öng ta giúã tay naãi ra kiïím àiïím tiïìn nong röìi àïí úã àêìu
giûúâng, göëi àêìu lïn maâ nguã. Lûuác êëy búåm ta laãng vaãng úã ngoaâi, doâm
vaâo, thêëy khaách laå lùæm cuãa, quyïët àõnh thïë naâo cuäng laâm möåt meã.
Nûãa àïm höm êëy, àúåi cho moåi ngûúâi nguã say, hùæn khoeát gaåch chui
vaâo, chui xuöëng gêìm giûúâng. Ban àêìu hùæn laâm y nhû tiïëng meâo bùæt
chuöåt. Dêìn dêìn hùæn laâm nhûäng tiïëng söåt soaåt úã bïn caånh chöî khaách
nùçm nhû kiïíu meâo vöì chuöåt. Thónh thoaãng hùæn laåi caâo caâo mêëy caái
vaâo chên khaách. Khaách böîng tónh dêåy co chên àaåp vaâ lúán tiïëng mùæng
meâo. Àïën àêy hùæn laâm y nhû tiïëng meâo boã chaåy ài mêët.
Chúâ cho khaách chúåp nguã ài, hùæn giaã laâm meâo àïën caâo caâo vaâo
chên nhû trûúác. Lêìn naây öng khaách tónh dêåy, tûác quaá ngöìi lïn rònh
bùæt meâo. Nhûng luác àoá hùæn àaä leãn laåi àêìu giûúâng vúá lêëy tay naãi ra ài
ïm nhû ru. Ngûúâi kia àúåi meâo möåt luác khöng thêëy laåi nùçm xuöëng
toan nöëi laåi giêëc nguã, nhûng khi àaä ngaã àêìu xuöëng göëi múái biïët laâ
mêët tay naãi, liïìn àaánh thûác chuã quaán hö hoaán mêët tröåm.
Chuã quaán thùæp àeân lïn vaâ traách:

- Àêëy, öng khöng nghe lúâi töi nûäa thöi.
Khaách àaáp:
- Khaá khen hùæn coá taâi nghïå. Nhûng öng cûá àïí mùåc töi tûå tòm
cuãa àaä mêët, àûâng trònh baáo löi thöi.
Àoaån ngûúác mùæt lïn xaâ nhaâ thêëy coá möåt caái lúâ bùæt caá gaác trïn
àoá, öng ta baão chuã quaán
- Phiïìn öng cho mûúån caái naây möåt laát, töi seä kiïëm caách ài lêëy
tay naãi cuãa töi vïì:
Noái àoaån öng ta cêìm lúâ ra cûãa thêëy möåt cêy cao beân treâo lïn
ngoån tröng ngoáng. Nghe tiïëng choá suãa rêm ra khùæp xoám phña bùæc,
khaách tuåt xuöëng hûúáng theo tiïëng choá suãa ài tòm. Ài maäi ra khoãi chúå
quanh co höìi lêu thêëy möåt ngöi nhaâ àûang coân thùæp àeân, öng àoaán laâ
nhaâ tïn tröåm, beân chui qua giêåu maâ vaâo, röìi múã röång cöíng ra. Doâm
qua khe cûãa quaã thêëy búåm ta àang giúã tay naãi cuãa mònh ra khoe vú.
Giûäa luác hai vúå chöìng àang thñch thuá mên mï nhûäng thoãi baåc trùæng
tinh thò öng àûáng ngoaâi seä cûúâi lïn möåt tiïëng.
Búåm ta ngaåc nhiïn, ngûúác mùæt hoãi:
- Àûáa naâo ngoaâi êëy?
Àaáp:
- Àaân em nghe tin anh àïm nay àûúåc caái böíng to nïn àïën xin
chia möåt ñt.
- aâ! Thùçng naâo àêëy, maây àõnh àïën trïu öng phaãi khöng?
Noái xong, baão vúå cêët boåc ài, röìi vaác gêåy ra toan tòm àaánh. Öng
khaách giaã boã chaåy nhûng sau àoá laåi nuáp vaâo buåi.
Búåm ta chaåy ra àïën cöíng, thêëy cûãa múã röång beân cûá thùèng àûúâng
àuöíi maäi. Ngûúâi khaách tûâ buåi leán vaâo nhaâ lêëy caái lúâ uáp vaâo àêìu ngûúâi
àaân baâ röìi phaá hoâm cuãa noá, lêëy laåi tay naãi. Àoaån, öng cûá theo àûúâng
búâ ruöång lêìn vïì àïën quï quaán.
Saáng höm sau, öng khaách àang ngöìi chaãi àêìu böîng thêëy búåm ta
àöåi àïën möåt mêm xöi vaâ möåt con gaâ luöåc, gùåp öng ta hùæn suåp lêåy vaâ
noái:
- Töi theo nghïì naây àaä hún múâi nùm nay, thûúâng tûå nghô taâi
nghïå cuãa mònh nhû thïë naây àaä laâ rêët mûåc, khöng ngúâ ngoaâi ngoån nuái
naây coân coá ngoån khaác cao hún. Vêåy töi coá chuát lïî moån xin laâm hoåc troâ
ngaâi.
Öng khaách vui veã traã lúâi:
- Töi cuäng chúi caái nghïì naây tûâ höìi coân nhoã nhûng vò thêëy
khöng coá hêåu nïn giaãi nghïå àaä lêu. Vò höm qua anh àïën lêëy cuãa töi
nïn bêët àùæc dô töi phaãi àem nghïì moån ra àöëi phoá. Hoåc laâm gò nghïì êëy.
Hiïån nay ngoaâi biïn coá giùåc, anh nïn cuâng töi ra àêìu quên giuáp nûúác
thò hún.
Nghe noái búåm ta tónh ngöå, vui veã theo öng khaách ra ài.
BÖËN ANH TAÂI
Ngaây xûa coá hai vúå chöìng nhaâ ngheâo khöng con. Hai vúå chöìng
khêën vaái hïët àïìn naây àïën chuâa khaác, maäi sau múái sinh àûúåc möåt
muån con trai. Thùçng beá lúán lïn nhû thöíi. Nhûng caâng lúán, hùæn caâng
ùn rêët túån: bung kia, chaão noå nêëu lïn bao nhiïu cuäng vúåi. Hai vúå
chöìng cöë sûác laâm lûuång àïí nuöi con nhûng nuöi khöng nöíi. Trong nhaâ
coá vêåt gò àaáng tiïìn, hoå àïìu baán saåch àïí cho con cheân daå daây. Sau röìi
hai vúå chöìng nghô chó coá caách cho con ài tha phûúng cêìu thûåc múái àúä
khöën vò noá. Möåt höm, ngûúâi chûa goåi con laåi, baão rùçng:
- Nay con àaä khön lúán maâ chûa meå gêìn àêët xûa trúâi, yïëu àuöëi
khöng laâm gò àûúåc àïí nuöi con. Ngaây xûa luác nhaâ ta coân khaá giaã, coá
hoaâng àïë Trung Quöëc vay vaâng vaâ baåc àïën 70 vaån laång. Bêy giúâ con
tòm caách sang bïn àoá àoâi lêëy maâ ùn.
Nghe noái, ngûúâi con vêng lúâi ài ngay. Chûaâng cûá doåc búâ biïín ài
lêìn vïì phûúng Bùæc. Möåt höm, àïën möåt xûá kia, böîng gùåp möåt ngûúâi
khöíng löì àang taát biïín, anh chaâng tiïën laåi hoãi:
- Anh laâm gò àêëy?
Khöíng löì àaáp:
- Töi taát caån biïín, àïí tòm vaâng ngoåc dûúái àoá.
- Sûác lûåc möåt mònh laâm sao maâ taát caån àûúåc.
- Ta coá sûác khoeã khöng ai bò kõp. Anh cûá thûã laåi xaách gaâu cuãa ta
xem.
Nhûng khöíng löì lêëy laâm laå vò hùæn cuäng nhêëc nöíi caái gaâu cuãa
mònh, beân múâi vïì nhaâ kïët nghôa anh em. Anh chaâng beân ruã:
- Anh haäy ài theo töi àoâi núå vua Trung Quöëc lêëy tiïìn ùn tiïu
ngay, coân nhû taát biïín thò chúâ luác naâo vïì, laåi seä tiïëp tuåc.
Khöíng löì nghe buâi tai, liïìn cuâng nhau ra ài.
Möåt höm, hoå ài àïën möåt hoân nuái. Thêëy möåt anh chaâng treã tuöíi
ngöìi trïn möåt taãng àaá lúán coá veã nhaân haå, hai ngûúâi tiïën àïën hoãi hùæn
laâm gò maâ ngöìi àêëy. Hùæn àaáp:
- Ta ngöìi àêy thónh thoaãng laåi thöíi möåt húi laâm cho ngaä cêy ngaä
cöëi àûa vïì laâm cuãi.
Nghe noái laå, hai ngûúâi baão anh laâm thûã cho xem. Quaã nhiïn
hùæn vûâa phuâng maá thöíi möåt húi thò cêy cöëi úã trûúác mùåt tûå nhiïn ngaä
raåp xuöëng nhû bõ möåt trêån baäo nùång nïì. Hai ngûúâi baão anh rùçng:
- Baác coá taâi thïë sao khöng ài khùæp thiïn haå laâm cho nöíi tiïëng
möåt phen chûá laåi söëng chui ruác úã xoá rûâng naây laâm gò? Thöi! Baác haäy
cuâng chuáng töi ài àoâi núå vua Trung Quöëc, ngoá chûâng coân thuá võ hún úã
àêy!
Anh chaâng nghe noái bùçng loâng ngay. Röìi àoá caã boån cuâng lïn
àûúâng.
Mûúâi ngaây sau, boån hoå laåi àïën möåt khu rûâng khaác. Thêëy tûâ
trong rûâng sêu tiïën ra möåt ngûúâi cao lúán, vai gaánh möåt àöi voi ài nhû
bay. Caã boån kinh phuåc, vöåiå goåi giêåt laåi hoãi:
- Baác gaánh voi ài àêu àoá?
- Töi haâng ngaây vaâo rûâng tòm voi maâ bùæt. Bùæt àûúåc con naâo thò
troái gioâ laåi gaánh vïì rûäa thõt lêëy möåt hai cêy ngaâ baán kiïëm tiïìn ùn
tiïu.
Caã boån baão:
- Thöi! Sûác khoeã nhû thïë töåi gò cùåm cuåi trong rûâng cho khöí. Haäy
ài vúái chuáng töi àoâi núå vua Trung Quöëc vïì chia nhau ùn ài.
Nghe noái, anh chaâng vûâa yá vöåi boã voi laåi noái:
- ûâ! thò ài.
Àïën kinh àö Trung Quöëc, böën chaâng tòm àïën hoaâng cung. Möåt
toaán lñnh gaác cöíng caãn laåi khöng cho vaâo. Caã boån nöíi xung lïn, noái:
- Boån tao sang àêy àoâi núå chûá coá phaãi chúi àêu maâ khöng cho
vaâo.
Vaâ hoå toan giaä cho chuáng möåt trêån, nhûng anh chaâng ùn khoeã
caãn laåi röìi viïët möåt bûác thû àoâi núå, baão tïn lñnh àem vaâo cho vua.
Hoaâng àïë Trung Quöëc àoåc xong lêëy laâm laå, liïìn sai möåt viïn cêån thêìn
ra xem thûã ngûúâi naâo maâ to gan àïën nhû thïë. Viïn cêån thêìn ra möåt
laát, trúã vaâo têu rùçng:
- Coá böën tïn dõ hònh dõ daång úã nûúác An Nam sang, àûáa naâo cuäng
quyïët àoâi núå àûúåc múái vïì. Chuáng noá toan àaánh caã lñnh.
Hoaâng àïë nghe noái khöng vui, nhûng cuäng truyïìn doån yïën àaäi
àùçng tûã tïë trûúác khi gùåp hoå.
Böën chaâng àûúåc múâi vaâo möåt phoâng riïng ùn uöëng nghó ngúi
trong voâng vaâi ba ngaây. Nhûng hoå ùn uöëng hung quaá àïën nöîi qua
ngaây thûá ba mêëy viïn quan tröng nom vïì ngûå thiïån phaãi vaâo baáo vúái
vua rùçng kho thûác ùn cuãa hoaâng àïë vò viïc tiïëp àaäi böën ngûúâi khaách
laå àaä vúi hïët giaâ nûãa. Hoaâng àïë nghe noái giêåt mònh, vöåi baão mêëy viïn
àaåi thêìn tòm caách aám haåi hoå ài cho khoãi phiïìn. Ngûúâi ta àûúåc lïånh
múâi böën chaâng ài thuyïìn chúi höì thò àaánh àùæm cho chïët àuöëi têët caã.
Quaã nhiïn böën anh em khöng ngúâ sa vaâo mûu gian bõ chòm
xuöëng nûúác. Nhûng giûäa luác nguy cêëp thò anh chûaâng khöíng löì nùæm
lêëy chiïëc thuyïìn nhû möåt chiïëc gêìu röìi taát lêëy taát àïí. Chó trong möåt
chöëc, àaáy höì khö caån, cûáu ba ngûúâi kia khoãi chïët àuöëi.
Thêëy hoå söëng yïn laânh, hoaâng àïë tûác giêån, vöåi sai doån yïën tiïåc
khoaãn àaäi, röìi chúâ luác hoå no say múái sai mêëy àöåi quên xöng vaâo vêy
cheám. Höm êëy, böën chûaâng vö tònh cuâng nhau cheán taåc cheán thuâ
khöng nghi ngúâ gò caã. Böîng nhiïn möåt tiïëng hö vang, phuåc binh xöng
ra nhû kiïën. Caã boån toan chaåy, anh chaâng thöíi khoeã àaä ngùn laåi maâ
rùçng:
- Caác anh cûá àïí yïn, àïí töi cho boån chuáng xiïu daåt möåt phen!
Noái röìi, phuâng maá thöíi mêëy húi, boån lñnh chõu khöng nöíi vúái sûác
gioá, bay vùng ài nhû nhûäng chiïëc laá khö. Thïë röìi úã trong naây, böën
chaâng vêîn cûá ung dung ngöìi cheán tò tò cho àïën maän tiïåc.
Lêìn naây hoaâng àïë Trung Quöëc lo lùæng hïët sûác. Vua sai triïåu caác
võ cú mêåt àïën tñnh caách àöëi phoá. Nhûng moåi ngûúâi khuyïn vua nïn
traã quaách ài cho ïm chuyïån. Vua noái:
- Baãy mûúi vaån laång thò nhiïìu quaá. Caác khanh coá caách gò bùæt
chuáng giaãm búát àûúåc khöng?
Möåt viïn quan têu lïn:
- Bïå haå cûá bùçng loâng traã, nhûng bùæt caác thêìn dên, caác thuyïìn beâ
xe cöå, khùæp trong nûúác khöng ai àûúåc gaánh thuï chúã thuï cho chuáng
vaâ bùæt chuáng noá khöng àûúåc chuyïn chúã nhiïìu lêìn. Nhû thïë duâ coá sûác
nhû Haång Vuä cuäng chó mang ra àûúåc chûâng dùm baãy trùm cên laâ hïët
nûúác.
Vua bùçng loâng theo caách àoá. Àïën ngaây nhêån vaâng baåc, ngûúâi ta
thêëy möåt mònh anh chaâng gaánh voi quaãy hai soåt lúán vaâo kho. Chuáng
khöng ngúâ chó möåt ngûúâi àoá maâ thöi, àaä thûâa sûác gaánh 70 vaån laång.
Boån quan coi kho khöng biïët laâm thïë naâo, àaânh cùæm àêìu cên lêëy cên
àïí, vúåi hùèn caã kho baåc.
Àûúåc cuãa, böën anh chaâng cuái chaâo hoaâng àïë röìi ung dung ài ra
khoãi cung. Vïì nûúác, hoå chia nhau tiïu xaâi sung sûúáng troån àúâi.
BÖËN NGÛÚÂI BAÅN
Xûa coá böën ngûúâi baån, möîi ngûúâi quï quaán möåt phûúng. Vò thuúã
treã cuâng hoåc vúái nhau möåt thêìy, nïn dêìn dêìn trúã nïn nhûäng ngûúâi
baån nöëi khöë. Vïì sau lúán lïn, hoå laåi giaä thêìy, möîi ngûúâi laâm ùn möåt
ngaã. Trong söë böën ngûúâi êëy, chó coá Giaáp laâm chuã möåt tû cú àöì söå, möîi
ngaây möåt giaâu àïën nûát àöë àöí vaách, coân ba ngûúâi kia thò ngheâo rúát
möìng túi. Nhûng Giaáp laåi laâ möåt ngûúâi thêm hiïím vaâ hiïëu sùæc. Tuy
giaâu coá sung sûúáng, trong loâng Giaáp vêîn caãm thêëy phiïìn mûuöån, vò
hùæn lêëy phaãi ngûúâi vúå mang vïì nhiïìu cuãa naã, nhûng bïì nhan sùæc laåi
chùèng ra gò. Ngaây coân ài hoåc, àûúåc tröng thêëy ngûúâi vúå cuãa êët- möåt
trong ba ngûúâi baån- xinh àeåp dïî coi, hùæn àêm ra ganh tyå vúái baån.
Hùæn suy nghô rêët nhiïìu vïì ngûúâi àaân baâ naây vaâ ao ûúác coá ngaây chiïëm
àûúåc ngûúâi ngoåc vaâo tay múái thoaã daå.
Möåt höm, nhên coá êët àïën chúi nhaâ, Giaáp àon àaã baão baån:
- Baác baão baác ngheâo tuáng, sao baác khöng neám saách ài buön möåt
phen?
êët lùæc àêìu:
- Ài buön phaãi coá vön. Vöën àêu dû dêåt úã töi maâ ài buön vúái baán.
Giaáp beân àùåt trûúác mùåt êët möåt trùm quan tiïìn maâ rùçng:
- Chöî baån beâ, töi vui loâng cho baác vay söë tiïìn naây laâm vöën múã
àêìu. Töi seä maách cho baác möåt ngûúâi quen, baác coá thïí buön chung vúái
hoå möåt ñt lêu cho thaåo nghïì. Chó mong rùçng khi tiïìn trùm baåc ngaân
tuön vïì nhaâ baác, thò baác àûâng coá quïn töi vaâ söë tiïìn nhoã moån naây laâ
àuã.
Khöng ngúâ baån laåi quaá töët buång vúái mònh nh thïë. êët böëi röëi caãm
taå vaâ giú tay lïn trúâi möåt hai thïì böìi rùçng mònh seä suöët àúâi khöng
quïn ên nhên. Cuöëi cuâng êët mang tiïìn vïì, tòm àïën nhaâ ngûúâi laái
buön theo lúâi Giaáp maách, lo laâm ùn möåt phen xem thûã ra sao.
Sau khi biïët êët vùæng nhaâ, Giaáp múái bùæt àêìu thi haânh mûu kïë.
Möåt höm nhên luác vúå mònh nguã say, hùæn ta boáp cöí giïët chïët röìi cùæt
lêëy àêìu giêëu dûúái möåt coát thoác. Àoaån, Giaáp àïën nhaâ êët duâng lúâi noái
kheáo múâi vúå êët àïën nhaâ mònh. Hùæn baão:
- Anh êëy trûúác khi ài buön coá gûãi tiïìn cho nhaâ töi, baão chõ túái
nhêån nhûng dùån àûâng cho ai biïët caã, keão boån chuã núå hay àûúåc thò
chuáng khöng àïí cho chõ tiïu àêu!
Ngûúâi àaân baâ noå vöën àûúåc nghe chöìng ca ngúåi vïì loâng töët cuãa
Giaáp. Vaã àang cún tuáng thiïëu, nïn nghe noái thïë thò khöng maãy may
nghi ngúâ, beân theo hùæn sang nhaâ. Khi àûa àûúåc vúå êët vïì nhaâ, Giaáp
àem tiïìn cuãa vaâ lúâi noái ngoåt hïët sûác döî daânh, nhûng hùæn khöng ngûúâi
rùçng ngûúâi àaân baâ êëy möåt loâng möåt daå vúái ngûúâi chöìng, thaâ chõu chïët
chûá khöng chõu nhuåc. Cuöëi cuâng hùæn àaânh phaãi giam naâng trong möåt
gian buöìng kñn, khoaá laåi. Hùæn dùån àûáa àêìy túá gaái cuãa mònh phaãi
tröng chûâng vaâ hùçng ngaây cúm nûúác cho vúå êët, hy voång ngaây möåt
ngaây hai seä eáp àûúåc naâng ûng thuêån úã vúái mònh. Röìi àoá, nhên àïm
töëi, hùæn laåi bñ mêåt àem xaác vúå mònh neám vaâo nhaâ êët. Hùæn coân lo rùçng
àûáa àêìy túá gaái phanh phui chuyïån bñ mêåt cuãa hùæn, nïn bùæt naâng
uöëng möåt liïìu thuöëc mua àûúåc cuãa möåt ngûúâi khaách buön nûúác ngoaâi.
Uöëng xong cö gaái tûå nhiïn ruåt lúäi, miïång uá úá khöng noái thaânh tiïëng.
Laåi noái chuyïån êët, sau chuyïën buön àêìu tiïn àûúåc chia möåt
phêìn tiïìn laäi, hñ hûãng àõnh mang vïì khoe vúå. Anh khöng coân höìn vña
khi thêëy vúå mònh chó coân laâ möåt caái thêy loaä löì khöng àêìu, thõt àûaä
mûuöën rûäa. Chûa kõp than khoác thò tuêìn traáng àaä êåp àïën nhaâ, göng
cöí laåi, vaâ giaãi lïn quan. êët möåt mûåc kïu oan, nhûng anh khöng caách
gò giaãi àûúåc möëi nghi ngúâ cuãa àaám nha laåi. Sau nhûäng ngaây tra khaão,
khöng chõu àûúåc kòm noáng kòm nguöåi, êët àaânh phaãi nhêån liïìu. Boån
quan huyïån cuäng nhû quan tónh àïì nhêët tïì kheáp anh vaâo töåi giïët vúå.
Caái aán êëy cuöëi cuâng àûúåc böå y. êët bõ töëng giam, chó coân àúåi ngaây ra
phaáp trûúâng.
Ngaây êëy coá lïå nhûäng töåi nhên bõ aán tûã hònh nïëu nöåp vaâo kho
cöng möåt ngaân quan vaâ coá ngûúâi baão lñnh thò coá thïí chuöåc àûúåc töåi
chïët. Vò thïë, khi êët bõ giam, baâ meå êët chaåy khùæp núi àïí vay mûúån vaâ
àïí cêìu thêåp phûúng böë thñ. Thên thñch xoám laâng cuäng nhû khaách qua
àûúâng, khi nghe kïí chuyïån, ai nêëy àïìu thûúng haåi cho con baâ gùåp
phaãi caãnh ngöå khöng may. Hoå vui loâng giuáp keã ñt ngûúâi nhiïìu. Mùåc
dêìu vêåy, meå êët cuäng khöng sao coá nöíi möåt söë tiïìn quaá lúán ngay trong
möåt thúâi gian ngùæn nguãi nhû vêåy.
Hai ngûúâi baån khaác cuãa êët, möåt ngûúâi laâ Bñnh, möåt ngûúâi laâ
Àinh, nghe tin êët bõ naån, vöåi vaä tòm àïën nhaâ nguåc thùm hoãi. Sau àoá
hoå gùåp àûúåc meå êët nûúác mùæt giaân giuåa cêìu khêín loâng thûúng cuãa keã
qua ngûúâi laåi, hy voång coá àuã söë tiïìn chuöåc maång cho con. Nghe meå êët
kïí chuyïån, Bñnh vaâ Àinh sûåc nhúá túái Giaáp laâ ngûúâi giaâu coá, laåi vûâa laâ
baån cuä cuãa êët, coá thïí vò tònh baån beâ, giuáp àúä nhau trong hoaån naån.
Nghô vêåy hoå beân an uãi baâ meå cuãa êët vaâ hûáa seä laâm hïët sûác mònh àïí
cûáu baån khoãi caái chïët oan khöëc.
Khi Bñnh vaâ Àinh túái nhaâ Giaáp, hoå kïí lïí moåi viïåc xaãy ra taåi nhaâ
êët: naâo bao nhiïu tai hoaå tûâ àêu bay túái quaâng vaâo cöí, tònh caãnh meå
giaâ àang ngaây dêìm mûa daäi nùæng, cêìu khêín loâng töët cuãa khaách qua
àûúâng.. Cuöëi cuâng hai ngûúâi ngoã yá cuãa mònh:
- Hiïån nay nïëu àem söë tiïìn thên thñch xoám giïìng vaâ khaách thêåp
phûúng cho vay vaâ quyïn goáp cöång vúái söë tiïìn baán gia tû àiïìn saãn cuãa
chuáng töi may lùæm cuäng chó àûúåc àöå nùm trùm quan. Coân nùm trùm
quan nûäa khöng biïët laâm thïë naâo, chuáng töi àaânh laåi àêy kïu goåi tònh
baån cuãa anh. Anh chó gêíy moáng tay möåt caái laâ coá thûâa söë tiïìn àoá. Haäy
cûáu lêëy tñnh maång ngûúâi baån thên cuãa chuáng ta àang bõ oan uöíng taây
trúâi. Àoá laâ böín phêån cuãa anh cuäng nhû cuãa chuáng töi.
Nhûng hoå àêu coá ngúâ rùçng trong thêm têm Giaáp chó mong êët
chïët, coá thïë moåi viïåc cuãa hùæn múái tröi chaãy. Cêu traã lúâi cuãa Giaáp laâm
hoå rêët àöîi ngaåc nhiïn thêët voång:
- Ai biïët anh êëy laåi khöng laâ thuã phaåm. Xem viïåc anh êëy quyåt
töi möåt trùm quan tiïìn thò biïët. Anh êëy cêìu khêín vay tiïìn noái laâ àïí ài
buön, töi sùén loâng cho anh êëy vay, nhûng mêëy lêìn ài àoâi, chùèng thêëy
traã àûúåc möåt àöìng naâo. Saát nhên giaã tûã, anh êëy giïët vúå thò trúâi seä haåi,
duâ chuáng ta cöë hïët sûác cûáu, cuäng khöng thoaát. Töi khöng dû tiïìn, dû
baåc àïí laâm caái viïåc nhû vêåy àêu!
Thêëy khöng thïí lay chuyïín àûúåc loâng daå cuãa Giaáp, Bñnh, Àinh
quyïët àõnh hy sinh thên mònh àïí cûáu baån. Hoå beân lïn quan noái rùçng
thaáy vúå êët àeåp quaá nïn hai ngûúâi thûâa dõp êët ài vùæng àïën bùæt àïí haäm
hiïëp, xong viïåc, súå naâng töë caáo beân giïët ài chùåt lêëy àêìu vûát xuöëng
söng cho mêët tñch. Nay caã hai ngûúâi hïët sûác höëi hêån, biïët rùçng thïë
naâo cuäng coá ngaây baåi löå nïn ra thuá trûúác àïí may ra nhúâ lûúång trïn
khoan giaãm.
Quan nghe chuyïån, lêåp tûác sai giam Bñnh vaâ Àinh laåi maâ tha
böíng cho êët. aán cuãa hai ngûúâi khöng mêëy chöëc maâ thaânh. Hoå bõ töåi
lùng trò tuâng xeão vaâ bïu thêy, nhûng vò "tiïn nùng tûå thuá" nï chó laâm
aán cheám. Vaâ ngaây giaãi ra phaáp trûúâng àaä àïën.
Nhûng khi àao phuã sùæp sûãa khai àao, thò ngûúâi ta böîng thêëy
möåt cö gaái len loãi khoãi voâng ngûúâi chêåt nñch, têët taã chaåy àïën trûúác
mùåt quan. Hai tay cö chó troã, miïång uá úá, laâm dêëu hiïåu ngùn caãn.
Quan lêëy laâm laå, nghô rùçng ngûúâi naây hùèn coá biïët ñt nhiïìu vïì aán
maång chi àêy, nïn vöåi haå lïånh cho àao phuã ngûâng tay, giaãi töåi nhên
trúã vïì nhaâ giam àïí àúåi tra cûáu.
Vïì àïën cöng àûúâng, quan sai tòm thêìy thuöëc cùæt cho ngûúâi con
gaái noå möåt cheán thuöëc chûäa têåt cêm. Cheán thuöëc rêët hiïåu nghiïåm, cö
gaái quaãn lêìn lêìn noái àûúåc: Àoá laâ ngûúâi àêìy túá gaái nhaâ Giaáp. Vaâ cö ta
àaä kïí laåi raânh maåch nhûäng haânh àöång cuãa chuã mònh cho moåi ngûúâi
hay.
Vuå aán nhúâ thïë àûúåc saáng toã. Quên lñnh haå lïånh keáo ngay àïën
nhaâ Giaáp, múã cûãa buöìng traã vúå êët vïì vúái chöìng. Àöìng thúâi, quan sai
àoáng göng Giaáp laåi, àiïåu vaâo nhaâ lao nhêån lêëy caái aán tûã hònh, thay
cho Bñnh vaâ Àinh. Nghô tònh baån beâ, hai ngûúâi naây cöë sûác trònh baây
vúái quan àïí Giaáp àûúåc khoãi chïët vúái söë tiïìn chuöåc töåi möåt ngaân quan.
Cuöëi cuâng Giaáp cuäng àûúåc taåm miïîn töåi. Nhûng khi töåi nhên àûúåc
thaáo göng bûúác ra khoãi cöng àûúâng thò böîng möåt tiïëng seát nöí vang
giûäa trúâi quang mêy taånh: thêìn seát àaä nhaãy xuöëng thònh lònh àaánh
chïët hùæn. Vaâ khi ngûúâi ta khiïng xaác Giaáp vïì thò doåc àûúâng bõ möåt
con höí tûâ àêu trong buåi cêy nhaãy ta vöì lêëy xaác, mang ài mêët tñch.
CÊY HUYÏËT DUÅ
Ngaây xûa coá möåt baác àöì tïí chuyïn mua lúån vïì giïët thõt àïí mang
baán úã chú. Nhaâ baác ta úã bïn caånh möåt ngöi chuâa laâng. Haâng ngaây,
vaâo luác múâ saáng laâ luác sû cuå bïn chuâa theo lïå thûúâng dêåy tuång kinh.
Vaâ cuäng theo lïå thûúâng dêåy tuång kinh. Vaâ cuäng theo lïå thûúâng, sû cuå
thûác chuá tiïíu dêåy goä möåt höìi chuöng mai. Bêëy giúâ cuäng laâ luác baác àöì
tïí sûãa soaån giïët lúån cho nïn baác ta quen lêëy tiïëng chuöng chuâa laâm
chûáng thûác dêåy laâm viïåc haâng ngaây. Cûá nhû thïë ngaây naâo cuäng nhû
ngaây naâo khöng bao giúâ sai laåc.
Möåt àïm noå, sû cuå nùçm möång thêëy möåt ngûúâi àaân baâ dùæt nùm
àûáa con nhoã àïën trûúác mùåt mònh röìi vaái lêëy vaái àïí, miïång noái: "Xin
cûáu maång! Xin cûáu maång" röëi rñt. Sû cuå hoãi ngûúâi àaân baâ:
- "A di àaâ Phêåt! Cûáu maång laâ cûáu thïë naâo! Bêìn tùng phaãi laâm gò
àêy?".
Ngûúâi meå àiïåu böå haäi huâng êëy traã lúâi:
- "Ngaây mai xin hoaâ thûúång haäy cho àaánh chuöng chêåm laåi.
Nhû vêåy meå con chuáng töi rêët àöåi ún". Nhaâ sû tónh dêåy khöng hiïíu
thïë naâo caã. Nhûng túâ múâ saáng höm àoá, vêng theo lúâi baáo möång, sûå cuå
chó lêm rêm àoåc kinh cêìu nguyïån maâ khöng thûác chuá tiïíu dêåy thónh
chuöng.
Laåi noái chuyïån cuäng höm êëy baác àöì tïí nguã möåt giêëc li bò. Maäi
àïën luác mùåt trúâi lïn chûâng möåt con saâo, tiïëng chuöng chuâa múái bùæt
àêìu vang rïìn laâm cho baác giêåt mònh choaâng dêåy. Thêëy trúâi àaä quaá
trûa, baác khöng daám giïët lúån nhû thûúâng lïå vò nïëu laâm thõt thò khi
àûa ra àïën chúå, chúå àaä vaän ngûúâi röìi. Tûác mònh vò lúä möåt phiïn chúå,
baác lêåt àêåt sang chuâa traách sû cuå. Sû cuå cho biïët cêu chuyïån nùçm
möång àïm qua àïí phên trêìn vúái öng haâng xoám khöng phaãi löîi taåi
mònh.
Nhûng luác bûúác chên vïì chuöìng lúån nhaâ mònh thò baác àöì tïí
ngaåc nhiïn thêëy con lúån caái mua ngaây höm qua toan giïët thõt saáng àoá
àaä àeã àûúåc nùm con lúån con. Vûâa mûâng vûâa súå, baác ta kïí laåi cho moåi
ngûúâi biïët sûå laå luâng:
- Àuáng laâ linh höìn ngûúâi àaân baâ êín trong con lúån caái àaä tòm
caách cûáu bêìy con cuãa mònh khoãi chïët".
Tûå nhiïn baác àöì tïí àêm ra suy nghô. Baác thêëy baân tay mònh àaä
tûâng vêëy maáu biïët bao nhiïu sinh maång. Trong möåt luác höëi hêån àïën
cûåc àiïím, baác ta cêìm con dao bêìu chaåy sang chuâa böåc baåch nöîi loâng
vúái sû cuå. Baác ta quaã quyïët cùæm con dao cuãa mònh trûúác sên chuâa,
thïì trûúác Phêåt àaâi tûâ nay xin giaãi nghïå.
Khöng roä baác àöì tïí röìi sau àoá thïë naâo, nhûng con dao cuãa baác tûå
nhiïn hoáa thaânh möåt loaåi cêy coá laá àoã nhû maáu vaâ nhoån nhû lûúäi dao
bêìu, ngûúâi ta vêîn goåi laâ cêy huyïët duå.
CÊY KHÏË
Möåt nhaâ kia coá hai anh em, cha meå àïìu chïët caã. Hai anh em
chùm lo laâm luång, nïn trong nhaâ cuäng àuã ùn. Muöën cho vui cûãa vui
nhaâ, hai ngûúâi cuâng lêëy vúå. Nhûng tûâ khi coá vúå, ngûúâi anh sinh ra lúâi
biïëng, bao nhiïu cöng viïåc khoá nhoåc, àïìu truát caã cho hai vúå chöìng
ngûúâi em.
Hai vúå chöìng ngûúâi em thûác khuya dêåy súám, laåi cöë gùæng caây
cêëy, laâm coã, boã phên, luáa töët hún trûúác, nïn àïën muâa, àûúåc böåi thu.
Thêëy thïë, ngûúâi anh súå em kïí cöng chiïëm lêëy phêìn hún, vöåi baân vúái
vúå cho hai vúå chöìng ngûúâi em ra úã riïng.
Ra úã riïng vúái vúå, ngûúâi em àûúåc ngûúâi anh chia cho coá möåt
cùn nhaâ tranh luåp xuåp, trûúác nhaâ coá möåt cêy khïë ngoåt. Hai vúå chöìng
ngûúâi em khöng phaân naân möåt lúâi, hïët vaâo rûâng àöën cuãi àem ra chúå
baán, laåi ài gaánh mûúán, laâm thuï.
Coân ngûúâi anh coá bao nhiïu ruöång nûúng àïìu cho laâm reä, àïí
ngöìi khöng hûúãng sung sûúáng vúái vúå. Thêëy em khöng ca thaán, ngûúâi
anh cho em laâ ngu si, laåi caâng lïn mùåt, khöng lui túái nhaâ em vaâ cuäng
khöng àïí yá gò àïën em nûäa.
Nhûäng ngaây sung sûúáng nhêët cuãa hai vúå chöìng ngûúâi em laâ
nhûäng ngaây khïë chñn. Quanh nùm, hai vúå chöìng àaä chùm boán vaâ bùæt
sêu, àuöíi kiïën cho cêy khïë, nïn cêy khïë xanh mún múãn, boáng rúåp
khùæp maãnh vûúân nhoã beá, quaã luác lóu caã úã nhûäng caânh laâ saát mùåt àêët,
treã lïn ba cuäng vúái tay àûúåc.
Möåt buöíi saáng, hai vúå chöìng mang quang gaánh vaâ thuáng bõ ra
göëc khïë, àõnh treâo lïn haái quaã àem ra chúå baán thò thêëy trïn ngoån cêy
rung àöång rêët maånh, nhû coá ngûúâi àang treâo. Hai vúå chöìng nhòn lïn
thò thêëy möåt con chim rêët lúán àang ùn nhûäng quaã khïë chñn vaâng. Hai
vúå chöìng àûáng dûúái göëc cêy xem chim ùn, àúåi chim bay ài röìi múái treâo
lïn cêy haái quaã. Tûâ àêëy, cûá möîi buöíi saáng tinh mú, hai vúå chöìng ra
haái khïë, thò àaä laåi thêëy chim úã trïn cêy röìi. Thêëy coá ngûúâi, chim vêîn
cûá ùn, ung dung möåt luác lêu, röìi múái vöî caánh bay ài. Chim ùn roâng raä
nhû thïë ngoát möåt thaáng trúâi, cêy khïë vúåi hùèn quaã.
Möåt höm, àûáng àúåi cho chim ùn xong, ngûúâi vúå noái nûãa búän
nûãa thêåt vúái chim: "Chim úi, chim ùn nhû thïë thò coân gò laâ khïë cuãa
nhaâ töi nûäa! Cêy khïë nhaâ töi cuäng sùæp hïët quaã röìi àêëy, chim aå!".
Chim böîng nghïín cöí, nheo mùæt nhû cûúâi, àaáp laåi: "Ùn möåt quaã, traã
cuåc vaâng! May tuái ba gang, àem ài maâ àûång". Chim nhùæc ài nhùæc laåi
cêu êëy ba lêìn, röìi múái vöî caánh bay ài.
Hai vúå chöìng thêëy chim biïët noái àaä lêëy laâm laå, laåi thêëy chim
baão mònh nhû thïë, nhùæc laåi cho mònh àïën ba lêìn, nghe roä möìn möåt,
nïn caâng suy nghô, phên vên. Nhûng röìi hai vúå chöìng cuäng laâm theo
lúâi chim. Ngûúâi vúå lêëy vaâi vuöng vaãi nêu may cho chöìng möåt caái tuái,
ngang doåc àuáng ba gang.
Saáng höm sau, hai vúå chöìng vûâa ùn xong thò thêëy möåt luöìng
gioá maånh cuöën caã caát buåi trûúác sên nhaâ, röìi trong chúáp mùæt möåt con
chim cûåc kyâ lúán haå xuöëng giûäa sên, quay àêìu vaâo nhaâ kïu lïn mêëy
tiïëng nhû chaâo hoãi. Ngûúâi chöìng xaách caái tuái ba gang ra sên, chim
nùçm raåp xuöëng, quay cöí ra hiïåu cho anh ngöìi lïn lûng mònh. Anh
ngöìi lïn lûng chim, baám vaâo cöí chim thêåt chùåt. Chim àûáng dêåy vûún
cöí, vöî caánh bay böíng lïn trúâi xanh. Chim luác bay cao, lêín vaâo mêy
baåc; luác bay thêëp, laâ laâ trïn rûâng xanh, àöìi nuái trêåp truâng. Röìi chim
bay ra biïín caã mïnh möng, soáng biïëc cao ngêët vêåt vaâo sûúân nhûäng
hoân àaão nhoã, laâm tung lïn nhûäng boåt trùæng xoáa. Anh ngöìi trïn lûng
chim thêëy biïín tuyïåt muâ, khöng biïët àêu laâ búâ... Thöët nhiïn chim bay
vaâo möåt hoân àaão toaân àaá trùæng, àaáá xanh, àaá àoã, àaá nguä sùæc, phaãn
chiïëu aánh saáng rûåc rúä, anh chûa tûâng thêëy bao giúâ. Chim bay möåt
voâng thêåt röång xung quanh àaão nhû muöën tòm möåt núi haå caánh, röìi
bay nhûäng voâng heåp hún, laâ laâ trïn caác ngoån àaá, lùæm luác anh tûúãng
nhû mònh sùæp bõ va vaâo nhûäng taãng àûaá khöíng löì. Bay àïën trûúác mùåt
caái hang röång vaâ sêu, chim tûâ tûâ haå xuöëng. Àùåt chên xuöëng àaão, anh
nhòn ngoá khùæp núi, tuyïåt nhiïn khöng thêëy möåt sinh vêåt naâo, khöng
coá àïën möåt ngoån coã hay möåt möëng chim sêu.
Chim ra hiïåu baão anh vaâo hang, muöën lêëy gò thò lêëy. úã ngay
cûãa hang, anh àaä thêëy toaân nhûäng thûá àaá trong nhû thuãy tinh vaâ höí
phaách àuã caác mêìu; coá thûá xanh nhû mùæt meâo, coá thûá àoã öëi nhû mùåt
trúâi, coân vaâng baåc thò nhiïìu nhû soãi àaá. Thêëy hang sêu vaâ röång, anh
khöng daám vaâo súå laåc. Anh nhùåt möåt ñt vaâng vaâ kim cûúng boã vaâo tuái
ba gang, röìi treâo lïn lûng chim, ra hiïåu cho chim bay vïì.
Chim toã veã vui mûâng, gêåt gêåt caái àêìu, vûún cöí kïu vaâi tiïëng,
röìi vöî caánh bay lïn trúâi xanh, bay qua biïín, qua rûâng, qua nuái. Mùåt
trúâi múái vûâa àûáng boáng, chim àaä haå caánh xuöëng caái vûúân nhoã coá cêy
khïë ngoåt. Ngûúâi vúå thêëy chöìng vïì bònh yïn, mûâng rúä vö cuâng, chaåy ra
vuöët löng chim, toã yá caãm ún, ra hiïåu múâi chim bay lïn cêy khïë giaãi
khaát. Chim bay lïn cêy khïë ùn möåt luác, röìi kïu ba tiïëng nhû chaâo vúå
chöìng ngûúâi nöng dên, röìi bay ài. Tûâ àêëy, lêu lêu chim múái laåi àïën ùn
khïë.
Tiïëng àöìn hai vúå chöìng ngûúâi em thöët nhiïn giaâu coá bay àïën
tai hai vúå chöìng ngûúâi anh. Hai vúå chöìng ngûúâi anh vöåi vaä àïën chúi
nhaâ em àïí doâ xeát. Nghe em thêåt thaâ kïí chuyïån, ngûúâi anh gaå àöíi hïët
taâi saãn cuãa mònh àïí lêëy tuáp lïìu tranh vaâ cêy khïë. Hai vúå chöìng chó lo
ngûúâi em khöng chõu àöíi, khöng ngúâ ngûúâi em vui veã ûng thuêån
ngay.
Hai vúå chöìng ngûúâi anh mûâng rúä nhû múã cúâ trong buång, lêåp
tûác giao hïët taâi saãn cuãa mònh cho em, vaâ saáng höm sau doån ngay àïën
úã tuáp lïìu tranh trïn maãnh vûúân nhoã coá cêy khïë ngoåt. àïën úã maãnh
vûúân chêåt heåp, hai vúå chöìng ngûúâi anh khöng laâm viïåc gò caã. Coân
àûúåc ñt tiïìn hai vúå chöìng àem tiïu dêìn, caã ngaây chó nùçm khïính ngoaâi
heâ, hñ hûãng nhòn lïn cêy khïë, chúâ chim bay àïën. Möåt buöíi saáng, coá
möåt luöìng gioá maånh taåt vaâo nhaâ, röìi hai vúå chöìng thêëy ngoån cêy khïë
rung chuyïín. Hai ngûúâi húát haãi chaåy ra sên, vöåi nhòn lïn cêy thò quaã
nhiïn thêëy möåt con chim lúán àûang ùn khïë.
Chim múái ùn vaâi quaã, hai vúå chöìng àûaä tru treáo lïn: "Caã nhaâ
chuáng töi tröng vaâo coá cêy khïë, bêy giúâ chim ùn taâo ùn huyïåt nhû thïë
thò chuáng töi coân tröng cêåy vaâo àêu!". Chim liïìn àaáp: "ùn möåt quaã,
traã cuåc vaâng. May tuái ba gang, àem ài maâ àûång"; röìi chim bay vuåt ài.
Hai vúå chöìng ngûúâi anh mûâng quaá, cuöëng quyát vaái theo chim,
röìi baân nhau may tuái, caäi coå om soâm. Múái àêìu, hai ngûúâi àõnh may
thêåt nhiïìu tuái, sau laåi súå chim khöng àûa ài, nïn ruát cuåc cuäng chó
may möåt caái tuái nhû ngûúâi em, nhûng may to gêëp ba, möîi chiïìu chñn
gang, thaânh möåt caái tay naãi lúán.
Saáng höm sau, chim haå caánh xuöëng sên trûúác tuáp lïìu tranh.
Ngûúâi anh àang ùn, thêëy chim bay àïën, boã caã ùn hêëp têëp chaåy ra, tay
xaách caái tuái lúán treâo toát lïn lûng chim, coân ngûúâi vúå vaái lêëy vaái àïí
chim thêìn. Chim cêët caánh bay böíng lïn mêy xanh, qua nuái qua biïín
caã, röìi cuäng haå caánh xuöëng caái àaão khi trûúác.
Trïn lûng chim bûúác xuöëng, ngûúâi anh hoa caã mùæt vïì nhûäng
aánh nguä sùæc úã caác loaåi kim cûúng vaâ ngoåc quyá chiïëu ra. Àïën khi vaâo
hang, ngûúâi anh laåi caâng mï mêín têm thêìn, quïn caã àoái caã khaát, cöë
nhùåt vaâng vaâ kim cûúng cho thêåt àêìy tay naãi, laåi buöåc àêìu öëng quêìn
vaâ tay aáo cho thêåt chùåt röìi nhöìi nheát àêìy caã hai tay aáo vaâ hai öëng
quêìn, àïën nöîi nùång quaá, chaâng ta cöë keáo lï tûâng bûúác maâ vêîn chûa ra
àûúåc khoãi hang.
Chim àúåi lêu quaá, chöëc chöëc laåi kïu lïn vaâi tiïëng vang caã àaão,
thuác giuåc anh chaâng ra vïì. Maäi gêìn chiïìu, anh ta múái keáo àûúåc caái
tay naãi àêìy vaâng vaâ kim cûúng àïën chöî chim àang àúåi. Muöën cho
khoãi rúi, anh ta àùåt tay naãi dûúái caánh chim, röìi lêëy dêy thûâng buöåc
chùåt tay naãi vaâo lûng chim vaâ vaâo cöí mònh.
Chim vöî caánh bay lïn, nhûng vò nùång quaá, múái bay lïn khoãi
mùåt àêët möåt ñt laåi sa xuöëng. Sau chim cöë gùæng àaåp hai chên thêåt
maånh xuöëng àêët, vûún cöí bay böíng lïn. Anh chaâng ngöìi trïn lûng
chim khêëp khúãi mûâng thêìm, cho laâ chó trong giêy phuát mònh seä vïì
àïën nhaâ, seä coá nhaâ cao cûãa röång, vûúân ruöång khùæp núi, tiïu pha hïët
àúâi thêåt hoang toaâng cuäng khöng hïët cuãa.
Luác êëy, chim àaä bay trïn biïín caã. Trúâi trúã gioá, nhûäng con soáng
xaám xò cêët cao lïn bùçng mêëy noác nhaâ. Chim bay ngûúåc gioá rêët laâ nhoåc
mïåt, cöí gêåp hùèn xuöëng, hai caánh möîi luác möåt yïëu dêìn. Tuái vaâng lúán
thöët nhiïn bõ gioá hêët maånh vaâo caánh chim. Chim buöng xuöi hai
caánh, àêm böí tûâ lûng trúâi xuöëng biïín. Chó trong chúáp mùæt, ngûúâi anh
bõ soáng cuöën ài, caái tuái lúán vaâ nhûäng öëng quêìn, tay aáo chûáa àêìy vaâng
vaâ chêu baáu dòm anh ta rêët mau xuöëng àaáy biïín.
Coân chim chó bõ ûúát löng, ûúát caánh möåt luác, röìi chim laåi vuâng
lïn khoãi mùåt nûúác, bay vïì nuái, vïì rûâng.
CÊY NÏU NGAÂY TÏËT
Ngaây êëy, khöng biïët tûâ bao giúâ vaâ cuäng khöng biïët bùçng caách gò,
Quyã chiïëm àoaåt têët caã àêët nûúác. Ngûúâi chó ùn nhúâ úã àêåu vaâ laâm reä
ruöång àêët cuãa Quyã. Quyã àöëi vúái ngûúâi ngaây caâng quaá tay. Chuáng dêìn
tùng söë phaãi nöåp lïn gêëp àöi vaâ möîi nùm möîi nhñch lïn möåt ñt. Cuöëi
cuâng chuáng bùæt Ngûúâi phaãi nöåp theo möåt thïí lïå àùåc biïåt do chuáng
nghô ra laâ "ùn ngoån cho göëc". Ngûúâi khöng chõu. Chuáng duâng aáp lûåc
bùæt phaãi theo. Vò thïë, nùm êëy sau vuå gùåt. Ngûúâi chó coân trú nhûäng raå
laâ raå. Caãnh tûúång xúng boåc da thï thaãm diïîn ra khùæp moåi núi bïn
caånh boån Quyã reo cûúâi àùæc yá.
Phêåt tûâ phûúng Têy laåi, coá yá àõnh giuáp ngûúâi chöëng laåi sûå boác
löåt taân nhêîn cuãa Quyã. Sau muâa àoá, Phêåt baão Ngûúâi àûâng tröìng luáa
maâ caâo àêët thaânh luöëng tröìng khoai lang. Ngûúâi cûá y lúâi laâm àuáng
nhû lúâi Phêåt dùån. Quyã khöng ngúâ Ngûúâi àaä bùæt àêìu coá mûu kïë chöëng
laåi mònh nïn cûá nïu àuáng thïí lïå nhû muâa trûúác: "Ùn ngoån cho göëc".
Muâa thu hoaåch êëy, Quyã rêët hêåm hûåc nhòn thêëy nhûäng gaánh
chaåy vïì nhaâ Ngûúâi àöí thaânh tûâng àöëng luâ luâ, coân nhaâ mònh chó toaân
nhûäng dêy vaâ laá khoai laâ nhûäng thûá khöng nhaá nöíi. Nhûng aác nöîi,
thïí lïå àaä quy àõnh, chuáng àaânh cûáng hoång khöng chöëi caäi vaâo àêu
àûúåc.
Sang muâa khaác, Quyã thay thïí lïå múái laâ "Ùn göëc cho ngoån". Phêåt
baão ngûúâi laåi chuyïín sang tröìng luáa. Kïët quaã Quyã laåi hoãng ùn.
Nhûäng haåt luáa vaâng theo ngûúâi vïì nhaâ, coân raå phoá mùåc cho Quyã. Quyã
tûác löån ruöåt nïn muâa sau chuáng tuyïn böë "Ùn caã göëc lêîn ngoån". Lêìn
naây Quyã nghô:
- Cho chuáng noá muöën tröìng gò thò tröìng, àùçng naâo cuäng khöng
loåt khoãi tay chuáng tao.
Nhûng Phêåt àaä baân vúái Ngûúâi thay àöíi giöëng múái. Phêåt trao cho
Ngûúâi haåt giöëng cêy ngö àïí gieo khùæp moåi núi moåi chöî.
Nùm êëy coá möåt lêìn nûäa, Ngûúâi sung sûúáng tröng thêëy cöng lao
cuãa mònh khöng uöíng. Trong nhaâ Ngûúâi thoác ùn chûa hïët thò tûâng
gaánh ngö àaä tiïën vïì chûáa tûâng coát àêëy ùm ùæp. Vïì phêìn quyã laåi bõ möåt
vöë cay chua, uêët ûác haâng mêëy ngaây liïìn. cuöëi cuâng Quyã nhêët àõnh bùæt
Ngûúâi phaãi traã têët caã ruöång àêët khöng cho laâm reä nûäa. Trong buång
chuáng nghô:
- Thaâ khöng àûúåc caái gò caã, coân hún laâ àïí cho chuáng noá ùn möåt
mònh.
Phêåt baão Ngûúâi àiïìu àònh vúái Quyã cho têåu möåt miïëng àêët vûâa
bùçng boáng möåt chiïëc aáo caâ sa. Nghôa laâ Ngûúâi seä tröìng möåt cêy tre
bao nhiïu diïån tñch úã mùåt àêët laâ àêët cuãa Ngûúâi súã hûäu úã àoá. Ban àêìu
Quyã khöng thuêån nhûng sau chuáng noá suy tñnh thêëy àêët têåu ñt maâ
giaá rêët húâi beân nhêån lúâi:
- öì! Bùçng chiïëc aáo caâ sa coá laâ bao nhiïu.
Chuáng noá nghô thïë. Hai bïn laâm túâ giao ûúác: Ngoaâi boáng tre laâ
àêët cuãa Quyã, trong boáng tre laâ àêët cuãa Ngûúâi.
Khi Ngûúâi tröìng xong cêy tre, Phêåt àûáng trïn ngoån, tung aáo caâ
sa bay toaã ra thaânh möåt miïëng vaãi troân. Röìi Phêåt hoaá pheáp laâm cho
cêy tre cao vuát maäi lïn, àïën têån trúâi. Tûå nhiïn àêët trúâi trúã nïn êm u:
boáng cuãa aáo ca dêìn dêìn che kñn khùæp caã mùåt àêët. Boån Quyã khöng ngúâ
coá sûå phi thûúâng nhû thïë; möîi lêìn boáng aáo lêën dêìn vaâo àêët cuãa
chuáng, chuáng phaãi dùæt nhau luâi maäi luâi maäi. Cuöëi cuâng Quyã khöng coá
àêët úã nûäa, phaãi chaåy ra biïín àöng. Vò thïë ngûúâi ta múái goåi laâ Quyã
Àöng.
Tiïëc vò àêët àai hoa maâu àïìu thuöåc vïì tay Ngûúâi, Quyã rêët hêåm
hûåc, cöë chiïu têåp binh maä vaâo cûúáp laåi. Lêìn naây Ngûúâi phaãi chiïën
àêëu vúái Quyã rêët gay go vò quên àöåi cuãa Quyã coá àuã möåt bêìy aác thuá nhû
voi, ngûåa, choá, ngao, baåch xûaâ, hùæc höí, v.v... rêët hung dûä. Phêåt cêìm
gêåy têìm xñch àaánh giuáp Ngûúâi laâm quên cuãa Quyã khöng tiïën lïn
àûúåc.
Sau mêëy trêån bêët lúåi, Quyã beân cho quên ài doâ xem Phêåt súå gò.
Phêåt cho chuáng biïët laâ súå hoa quãa, oaãn chuöëi vaâ cúm nùæm, trûáng luöåc.
Àöëi laåi Phêåt cuäng doâ hoãi vaâ biïët quên cuãa Quyã chó súå àöåc coá mêëy thûá :
maáu choá, laá dûáa, toãi vaâ vöi böåt.
Lêìn giaáp chiïën sau àoá, quên cuãa Quyã àem khöng biïët cú man
naâo laâ hoa quaã àïën neám Phêåt, Phêåt baão Ngûúâi nhùåt laâm lûúng ùn röìi
àem maáu choá vêíy khùæp núi. Quên cuãa Quyã thêëy maáu choá, súå hoaãng
höìn boã chaåy.
Lêìn thûá hai, quên cuãa Quyã laåi àem oaãn chuöëi vaâo neám quên
Phêåt. Phêåt baão Ngûúâi nhùåt laâm lûúng ùn röìi giaä toãi phun vaâo quên
àõch. Quên cuãa Quyã khöng chõu àûúåc muâi toãi, nïn cuäng cùæm àêìu chaåy
biïåt tñch.
Lêìn thûá ba, quên cuãa Quyã laåi àem cúm nùæm, trûáng luöåc vaâo
neám quên Phêåt. Ngûúâi ta tha höì ùn vaâ theo lúâi Phêåt duâng vöi böåt
vung vaâo Quyã. Ngûúâi laåi lêëy laá dûáa quêët vaâo chuáng. Quyã chaåy khöng
kõp, laåi bõ Phêåt bùæt àaây ra biïín àöng. Ngaây Quyã giaâ, Quyã treã, Quyã
àûåc, Quyã caái cuöën goái ra ài, böå daång cuãa chuáng vö cuâng thiïíu naäo.
Chuáng rêåp àêìu saát àêët cöë xin Phêåt thûúng tònh cho pheáp möåt nùm
àûúåc hai ba ngaây vaâo àêët liïìn thùm phêìn möå cuãa töí tiïn chûa öng
ngaây trûúác. Phêåt thêëy chuáng khoác vaáng caã lïn múái thûúng haåi hûáa
cho.
Vò thïë, haâng nùm cûá àïën ngaây tïët Nguyïn Àaán laâ ngaây Quyã vaâo
thùm àêët liïìn, thò ngûúâi ta theo tuåc tröìng nïu àïí cho Quyã khöng daám
beán maãng vaâo chöî ngûúâi àûang úã. Trïn nïu coá khaánh àêët, möîi khi gioá
rung thò coá tiïëng àöång phaát ra àïí lûuön nhùæc boån Quyã nghe maâ
traánh. Cuäng trïn àoá coá buöåc möåt boá laá dûáa hoùåc caânh àûa moã haái àïí
cho Quyã súå. Ngoaâi ra, ngûúâi ta coân veä hònh cung tïn hûúáng muäi nhoån
vïì phña àöng vaâ rùæc vöi böåt xuöëng àêët vaâo nhûäng ngaây Tïët àïí cêëm
cûãa Quyã.
Coá cêu tuåc ngûä:
Caânh àûa laá dûáa treo kiïu (cao)

Vöi böåt rùæc ngoä chúá trïu moåi nhaâ.
Quyã vaâo thò Quyã laåi ra.

Caânh àûa laá dûáa thò ta cûáa möìm
Ngaây xûa ngûúâi ta coân tin rùçng nhûäng luác cêìn àuöíi quyã nhû khi
coá dõch tïî chùèng haån, thò treo möåt nùæm laá dûáa úã trûúác ngoä hay vêíy
maáu choá khùæp núi cho Quyã khoãi quêëy. Àaân baâ thûúâng buöåc toãi vaâo
giaãi yïëm laâ cuäng coá möåt muåc àñch gêìn nhû vêåy.
CÊY TRE TRÙM ÀÖËT
Àúâi xûa coá möåt trûúãng giaã gian aác, xaão traá. Hùæn ta duâng àuã moåi
thuã àoaån àïí boác löåt ngûúâi úã vaâ ngûúâi laâm thuï cho noá, nhúâ àoá maâ hùæn
trúã nïn giaâu coá nhêët vuâng. Hùæn coá ngûúâi con gaái uát, coá nhan sùæc, chûa
chöìng. Trong nhaâ coá anh Khoai, úã vúái hùæn tûâ thuúã nhoã, laâm àuã trùm
cöng nghòn viïåc nhoåc nhùçn. Nùm anh lúán lïn, àûúåc múâi taám, àöi
mûúi, vò súå anh ài núi khaác, möåt höm hùæn múái goåi anh lïn baão:
- Maây chõu khoá úã vúái tao laâm luång cho thêåt gioãi, thûác khuya,
dêåy súám, siïng nùng, röìi tao gaã cö uát cho maây. Anh Khoai nghe noái
tûúãng thûåc, mûâng lùæm, tûâ àoá laåi laâm viïåc gêëp nùm gêëp múâi lêìn. Àûúåc
ba nùm, cö uát bêëy giúâ àaä lúán lùæm röìi. Nhên trong vuâng coá möåt cai
töíng kheát tiïëng giaâu àïën hoãi cö con gaái cho con trai noá, laäo trûúãng giaã
nhêån lúâi chuêín bõ laâm lïî cûúái linh àònh.
Thêëy mònh bõ lûâa, anh Khoai tûác lùæm, lïn gùåp laäo trûúãng giaã àïí
hoãi chuyïån. Anh baão:
- Öng àaä hûáa gaã cö uát cho töi, sao bêy giúâ laåi nuöët lúâi maâ gaã cho
keã khaác? Hùæn ta hêìm hêìm nöíi giêån, àõnh àûaánh cho anh möåt trêån,
song nghô laåi, hùæn laåi thöi, hùæn traã lúâi anh rùçng.
- êëy! Tao thêëy rùçng nùm nay cö uát cuäng àûaä lúán röìi, cho cûúái ài
thò vûâa. Tao chuêín bõ àaám cûúái laâ chuêín bõ cho maây àêëy chûá! Nhûng
maây maâ muöën cûúái ngay thò maây phaãi laâm cho tao caái viïåc naây: maây
chõu khoá lïn rûâng tòm lêëy möåt cêy tre coá möåt trùm àöët, maây gaánh vïì
àêy àïí voát àuäa duâng trong cöî cûúái, thò tao cho maây cûúái cö uát ngay.
Khoai thêåt thaâ tin, lêåp tûác vaác dao lïn rûâng. Nhûng hïët ngaây noå
àïën ngaây kia, hïët khu rûâng naây àïën khu rûâng khaác anh tòm àêu cuäng
khöng ra cêy tre coá àuã trùm àöët. Thêët voång, anh ngöìi trong rûâng khoác
hu hu.
Böîng anh thêëy möåt öng laäo àêìu toác baåc phú, da àoã höìng haâo,
mùæt saáng, miïång túi, khoan thai chöëng gêåy àïën gêìn anh hoãi:
- Laâm sao con khoác? Khoai tha roä àêìu àuöi cêu chuyïån. Öng laäo
nghe xong, baão rùçng:
- Con ài chùåt cho àuã möåt trùm àöët tre, mang vïì àêy cho ta. Anh
nghe lúâi, vaác dao chùåt bïn taã, bïn hûäu, chó möåt loaáng àaä àuã möåt trùm
àöët tre.
Öng giaâ kheä baão: "Khùæc nhêåp! Khùæc nhêåp!".
Vûâa àoåc xong, thò trùm àoaån tre àang nùçm ngöín ngang, tûå
nhiïn chaåy túái vúái nhau, nöëi liïìn laåi thaânh möåt cêy tre àuã trùm àöët.
Khoai mûâng quaá, toan suåp xuöëng laåy taå öng laäo nhûng öng cuå
àaä biïën ài àêu mêët röìi. Anh múái biïët öng laâ Buåt.
Anh gheá vai àõnh vaác tre vïì, nhûng khöng laâm thïë naâo maâ ài
àûúåc, vò tre daâi quaá, noá cûá vûúáng vaâo cêy naây cêy khaác giûäa rûâng. Lo
buöìn, anh laåi ngöìi xuöëng khoác hu hu. Tûác thò anh laåi thêëy öng giaâ höìi
naäy hiïån lïn. Öng hoãi:
"Laâm sao con khoác?". Anh kïí roä sûå tònh. Buåt àûa tay chó vaâo cêy
tre maâ àoåc: "Khùæc xuêët! Khùæc xuêët!". Tûå nhiïn cêy tre laåi rúâi ra tûâng
àöët. Anh boá laåi laâm hai boá, gaánh vïì nhaâ. Luác vïì túái núi thò thêëy hai
hoå àöng àaão àang ùn uöëng öìn aâo, vaâ àêìy sên baân naây cöî noå àang chûåc
sùén àïí rûúác dêu ài. Anh tûác quaá, xöng thùèng túái trûúác mùåt laäo trûúãng
giaã maâ hoãi, thò hùæn caã cûúâi baão anh rùçng:
- Tao baão maây àöën cho àûúåc möåt cêy tre cao möåt trùm àöët, chûá
tao baão maây àöën möåt trùm àöët tre àêu!
Caã hai hoå ngûâng tay àuäa, àïìu cûúâi theo, chïë nhaåo anh Khoai
khúâ khaåo. Anh baão laäo phuá öng ra sên maâ xem. Röìi anh àoåc kheä:
"Khùæc nhêåp! Khùæc nhêåp!". Tûác thò trùm àöët tre dñnh liïìn vúái
nhau thaânh möåt cêy tre daâi vaâ dñnh luön caã laäo trûúãng giaã vaâo àêëy,
hùæn cöë dûát mêëy cuäng khöng ra. Laäo cai töíng thöng gia vaâ con trai noá
thêëy thïë chaåy ra àõnh gúä, anh Khoai àúåi hai àûáa túái gêìn, laåi kheä àoåc:
"Khùæc nhêåp! Khùæc nhêåp!". Lêåp tûác laäo cai töíng vaâ con noá àïìu dñnh
vaâo vúái laäo trûúãng giaã, caâng giêîy caâng àau, caã ba öm àêìu kïu khoác.
Caã hai hoå luác bêëy giúâ taái mùåt, dûång toác gaáy, khöng coân ai nghô
àïën chuyïån ra gúä hoùåc chïë nhaåo nûäa. Hoå mùåc aáo röång, àûáng sùæp
haâng, van xin anh Khoai thaã ba ngûúâi kia ra vaâ hûáa seä töí chûác cûúái
cö gaái cho anh. Chúâ möåt lûuác lêu, anh Khoai múái àoåc kheä:
- Khùæc xuêët! Khùæc xuêët! Bêëy giúâ hai thöng gia vaâ chuá rïí múái rúâi
nhau ra àûúåc, vaâ cêy tre cuäng àöí xuöëng, chia thaânh trùm àoaån. Hoå
trai thoaát naån, cuöën goái ra vïì, vaâ laäo trûúãng giaã ngay ngaây höm sau
phaãi gaã cö uát cho anh Khoai.
Vïì sau coá cêu ca rùçng: Chï ta röìi laåi lêëy ta. Tuy laâ àûáa úã nhûng
maâ coá cöng.
CHAÂNG NA A'
Àûúåc Taáo Quên giuáp sûác, Na aá chùèng nhûäng lêëy àûúåc vúå, coá möåt
cuöåc söëng sung tuác, maâ coân mêëy phen laâm Ngoåc Hoaâng phaãi khiïëp súå.
Truyïån vûâa truyïìn tuång tuåc thúâ thêìn bïëp trong tñn ngûúäng dên gian,
vûâa ca ngúåi trñ khön, loâng can àaãm cuãa con ngûúâi trong cuöåc àêëu
tranh baão vïå mònh trûúác thiïn tai.
Ngaây xûa coá möåt chaâng trai tïn laâ Na aá. Anh möì cöi chûa tûâ
súám, úã vúái meå giaâ. Nhaâ Na aá ngheâo, anh phaãi laâm nghïì àaánh caá àïí
nuöi thên, nuöi meå. Anh thùèng tñnh, khöng kiïng nïí möåt ai, cuäng
chùèng súå trúâi phêåt. Thêëy anh thêåt thaâ, laåi hay lam hay laâm, ngûúâi
trong vuâng ai cuäng yïu mïën. Caãm loâng töët cuãa anh, Taáo Quên thûúâng
hoáa thaânh möåt öng giaâ laâm baån vúái anh. Coân anh cuäng rêët yïu quyá
Taáo Quên. Taáo Quên baão gò, anh cuäng nghe vaâ thûúâng tòm caách maách
cho moåi ngûúâi laâm theo. Nhúâ vêåy, baâ con trong vuâng traánh àûúåc
nhiïìu tai naån. Trong vuâng coá möåt cö gaái àeåp ngûúâi, töët nïët vêîn thêìm
yïu anh. Möåt höm, nhên luác troâ chuyïån, Taáo Quên ûúám hoãi anh:
- Na aá naây, anh coá muöën lêëy vúå khöng?
Na aá thaânh thêåt àaáp:
- Tha cuå, chaáu ngheâo thïë naây thò ai lêëy aå!
Taáo Quên noái:
- Thöi anh cûá muöën coá vúå laâ àûúåc. Moåi viïåc cûá mùåc laäo lo liïåu.
ñt lêu sau cö gaái noå trúã thaânh vúå Na aá. Hai vúå chöìng söëng vúái
nhau rêët hoâa thuêån, tiïëng khen khùæp gêìn xûa. caã hai vúå chöìng Na aá
àïìu chùm chó laâm luång, trong nhaâ dêìn dêìn coá caái ùn caái àïí. Möîi lêìn
ai khen Na aá töët söë thò anh thûúâng baão: "Söë mïånh gò àêu. Êu cuäng laâ
nhúâ hai baân tay".
Khöng ngúâ cêu noái êëy cuãa Na aá loåt àïën tai Ngoåc Hoaâng. Àaä tûâ
lêu Ngoåc Hoaâng gheát Na aá vò töåi bêët kñnh, nay laåi nghe anh coi
thûúâng caã söë mïånh thò nöíi giêån. Ngoåc Hoaâng liïìn sai Thiïn Löi lêåp
tûác xuöëng àaánh Na aá.
Lïå thûúâng hïî nhaâ naâo sùæp xaãy ra chuyïån gò thò Taáo Quên àûúåc
biïët trûúác. Taáo Quên tòm Na aá, baão:
- Naây Na aá! Töëi nay Thiïn Löi xuöëng àaánh anh àêëy!
Na aá hoãi:
- Biïët luác naâo Thiïn Löi xuöëng, húã cuå?
Taáo Quên baão:
- Töëi nay, khi naâo coá ma to gioá lúán, sêëm chúáp nöíi lïn laâ luác
Thiïn Löi xuöëng àêëy! Thiïn Löi xuöëng thïë naâo cuäng phaãi àûáng trïn
noác nhaâ. Vêåy anh coá caách gò laâm cho Thiïn Löi trûúåt chên ngaä thò seä
khöng viïåc gò.
Na aá suy nghô maäi. Cuöëi cuâng anh nghô ra möåt kïë. Anh lêëy laá
chuöëi lúåp lïn maái nhaâ. Anh laåi haái thêåt nhiïìu rau àay vaâ rau möìng
túi giaä nhoã, nêëu thaânh möåt thûá höì sïìn sïåt, trún nhêìy nhêîy. Anh àem
phïët thûá höì êëy lïn laá chuöëi trïn noác nhaâ. Töëi àïën, anh cêìm sùén àoân
öëng, ngöìi úã goác nhaâ àúåi Thiïn Löi.
Trúâi möîi luác möåt töëi. Àïën nûãa àïm thò mûa to, gioá lúán nöíi lïn.
Sêëm chúáp nöí vang trúâi. Thiïn Löi hung hùng reä mêy bay xuöëng. Nhaâ
Na aá àêy röìi! Thiïn Löi nhaãy thùèng xuöëng noác nhaâ àïí àaánh Na aá.
Huyåch! Thiïn Löi vûâa àùåt chên xuöëng noác nhaâ thò giêîm phaãi laá chuöëi
phïët höì, bõ trûúåt chên, ngaä lùn quay xuöëng sên, àaánh rúi caã lûúäi têìm
seát. Thiïn Löi chûa kõp hoaân höìn thò böîng: "Phõch! Phõch! Phõch!" vaâ
Thiïn Löi bõ àoân öëng nïån vaâo lûng! Hùæn kïu: "Cûáu vúái! Cûáu vúái!".
Tiïëng Thiïn Löi kïu cûáu höîn loaån trong tiïëng sêëm êìm yâ... Vêët vaã lùæm
Thiïn Löi múái thoaát àûúåc trêån àoân, túi taã bay vïì trúâi.
Nghe tiïëng sêëm seát, Ngoåc Hoaâng khêëp khúãi mûâng thêìm, tûúãng
Thiïn Löi àaä àaánh chïët Na aá. Giûäa luác àoá, Thiïn Löi mùåt maây sûng
huáp, aáo quêìn raách búm, bûúác vaâo. Thiïn Löi kïí hïët moåi nöîi cho Ngoåc
Hoaâng nghe. Ngoåc Hoaâng vö cuâng kinh súå, tûác töëc ra lïånh cho Diïm
Vûúng phaãi trûâ ngay Na aá.
Diïm Vûúng vöën cùm gheát Na aá tûâ lêu, bêy giúâ àûúåc lïånh Ngoåc
Hoaâng, Diïm Vûúng lêëy laâm mûâng lùæm. Diïm Vûúng vöåi höåi hoåp caác
tûúáng àöåc aác nhêët àïí baân mûu giïët Na aá.
Quêån Rïët laâ viïn tûúáng gioãi nhêët cuãa Diïm Vûúng tònh nguyïån
möåt mònh ài trõ töåi Na aá. Rïët vöën thên hònh nhoã beá, dïî luöìn loãi. Rïët
leo giûúâng, chui vaâo göëi, àõnh ban àïm seä boâ ra cùæn cöí Na aá.
Taáo Quên doâ biïët viïåc naây vöåi maách cho Na aá biïët, Na aá móm
cûúâi baão öng vua bïëp:
- Cuå àûâng lo! Chaáu àaä coá caách.
Töëi àïën, trûúác khi ài nguã, anh àem nhuáng chiïëc göëi vaâo nûúác
söi. Thïë laâ quêån Rïët chïët chñn nhûâ.
Diïm Vûúng àúåi maäi khöng thêëy Rïët vïì, lêëy laâm lo, liïìn sai
quêån Rùæn lïn húåp sûác vúái quêån Rïët. Rùæn vêng lïånh ài ngay. Rùæn ta
chui vaâo àöëng raå àêìu heâ, chúâ ban àïm seä boâ ra cùæn chïët Na aá.
Taáo Quên laåi tin cho Na aá biïët. Öng baão:
- Quêån Rùæn àöåc lùæm àêëy, anh phaãi cêín thêån múái àûúåc!
Na aá cûúâi baão:
- Cuå àûâng lo! Chaáu àûaä coá caách.
Töëi àïën, Na aá vaác gêåy ra àöëng raå. Quêån Rùæn àang ruác trong
àöëng raå nguã say thò bõ Na aá àêåp cho mêëy gêåy giêåp àêìu.
Thêëy hai tûúáng gioãi ài mêët khöng trúã vïì, Diïm Vûúng laåi caâng
lo, sai quêån Cuá laâ viïn tûúáng miïång lúäi àöåc àõa ài doâ la tin tûác. Quêån
Cuá vêng lïånh ài ngay. Cuá ài möåt luác, vöåi quay vïì baáo vúái Diïm
Vûúng: Hai tûúáng àaä bõ Na aá giïët caã. Diïm Vûúng kinh súå, liïìn sai
Cuá ài baáo thuâ.
Cuá bay àïën nhaâ Na aá. Luác naây, Taáo Quên vaâ Na aá ài vùæng. Cuá
bay thùèng vaâo cûãa söí, thêëy vúå Na aá àang nùçm nguã trïn giûúâng. Cuá
vûún cöí nhòn vaâo vaâ kïu luön ba tiïëng. Vúå Na aá böîng giêåt mònh, röìi
tùæt thúã. Giïët xong ngûúâi phuå nûä, Cuá bay vaâo rûâng xanh, àúåi dõp trúã
laåi giïët luön caã ngûúâi chöìng laâ Na aá.
Ài laâm vïì, thêëy vúå mònh böîng dng lùn ra chïët, Na aá thûúng xoát
vö cuâng, vöåi chaåy ài hoãi Taáo Quên. Taáo Quên baão:
- Viïåc naây laâ do quêån Cuá àêy! Anh phaãi bùæt cho àûúåc Cuá thò múái
coá caách cûáu vúå anh.
Na aá suy nghô röìi noái:
- Chaáu coá kïë naây nhûng phaãi nhúâ tay cuå. Chiïìu nay, múâi cuå trúã
laåi àêy.
Na aá chùåt tre àan möåt caái löìng hònh caái núm nhûng coá àaáy. Anh
àem queát sún xanh àoã caái löìng, tröng rêët àeåp. Anh àûa löìng cho Taáo
Quên vaâ baão:
- Quêån Cuá laâ giöëng chim, ùæt thñch úã löìng. Cuå giaã àem biïëu hùæn
caái löìng naây. Chúâ khi hùæn chui vaâo thò cuå àoáng ngay cûãa laåi, röìi xaách
löìng vïì àêy cho chaáu.
Taáo Quên cêìm löìng ài thùèng àïën rûâng xanh, nuái àoã. Quaã nhû
lúâi Na aá noái. Thêëy Taáo Quên xaách löìng son àïën, quêån Cuá mûâng khêëp
khúãi. Qua vaâi cêu chuyïån, Cuá ngoã yá xin caái löìng. Taáo Quên baão:
- Töi àõnh àem àïën biïëu anh. Nhûng khöng hiïíu anh coá ûng yá
khöng. Anh thûã chui vaâo xem coá vûâa khöng àûaä.
Cuá ta töëi mùæt vïì caái löìng sún xanh àoã, liïìn chui toåt vaâo. Taáo
Quên àoáng sêåp cûãa laåi. Cuá ngú ngaác baão:
- Öng àõnh nhöët töi laåi aâ?
Taáo Quên hoãi:
- Maây duâng caách gò maâ giïët àûúåc vúå Na aá?
Quêån Cuá àaânh phaãi thuá töåi:
- Töi chó cêìn kïu ba tiïëng thò coá ngûúâi phaãi chïët.
Taáo Quên laåi hoãi:
- Taåi sao maây chó kïu coá ba tiïëng maâ chïët ngûúâi àûúåc?
Quêån Cuá noái:
- Viïåc naây khöng thïí noái cho ngaâi biïët àûúåc.
Taáo Quên tûác giêån baão:
- Maây khöng noái thò tao seä giao maây cho Na aá giïët thõt - vûâa noái
Taáo Quên vûâa lùæc maånh caái löìng laâm cho Cuá töëi tùm caã mùåt muäi.
Cuá àaânh noái thêåt:

- Töi coá hai lûúäi. Möåt lûúäi àen kïu lïn thò chïët ngûúâi. Coân kïu
bùçng lúäi àoã thò ngûúâi chïët seä söëng laåi.
Taáo Quên baão:
- Cho tao xem caái lûúäi àen cuãa maây!
Cuá theâ lúäi àen ra cho Taáo Quên xem. Taáo quên ruát dao cùæt
phùng caái lûúäi àöåc êëy ài. Quêån Cuá mêët lúäi àöåc röìi, Taáo Quên xûaách
ngay löìng Cuá vïì cho Na aá. Na aá xaách dao àïën, baão Cuá:
- Kïu ba tiïëng ngay, nïëu khöng tao seä giïët chïët!
Cuá buöåc loâng phaãi kïu lïn ba tiïëng. Cuá vûâa dûát tiïëng kïu thò vúå
Na aá tûâ tûâ múã mùæt. Chõ söëng laåi, khoãe maånh nhû xûa. Xong viïåc, Na
aá múã cûãa löìng cho Cuá bay ra. Cuá vöåi bay vïì baáo cho Diïm Vûúng biïët
moåi viïåc xaãy ra. Diïm Vûúng run súå, vöåi laâm súá têu lïn Ngoåc Hoaâng.
Àûúåc tin, Ngoåc Hoaâng lo toaát möì höi, liïìn xuöëng lïånh cho Long
Vûúng àem têët caã caác loaâi thuãy töåc dêng nûúác lïn thêåt mau àïí dòm
chïët Na aá.
Taáo Quên vöåi baáo tin dûä naây cho Na aá biïët. Cuå baão Na aá:
- Phen naây thò nguy mêët, anh aå.
Na aá ung dung noái:
- Cuå àûâng lo! Nûúác dêng lïn thò chûaáu seä lïn àaánh trúâi.
Thïë röìi Na aá baão dên laâng möîi ngûúâi àoáng möåt chiïëc beâ lúán,
sùæm sûãa thêåt nhiïìu lûúng khö, trïn beâ cùæm thêåt nhiïìu böng lau laâm
cúâ. Khi naâo nûúác luåt thò keáo nhau lïn beâ. Hïî nûúác dêng lïn thò cûá
àaánh tröëng, reo hoâ thêåt khoãe vaâo.
Moåi ngûúâi nghe theo lúâi Na aá. Anh cuäng tûå mònh àoáng möåt
chiïëc beâ. Beâ laâm vûâa xong thò nûúác luåt traân àïën. Na aá vaâ dên laâng cûá
möîi nhaâ möåt beâ, sùén saâng chöëng luåt. Nûúác caâng lïn. Na aá caâng thuác
tröëng, baão moåi ngûúâi hoâ heát cho thêåt êìm ô.
Nûúác lïn möîi luác möåt cao, ngêåp caã ruöång vûúân àöìi nuái. Trêu boâ,
gaâ võt àïìu bõ cuöën theo doâng nûúác. Na aá vaâ moåi ngûúâi khöng chuát súå
haäi, vûâa àaánh tröëng vûâa reo hoâ. Mûa caâng to, gioá caâng lúán thò nhûäng
böng lau trïn caác beâ caâng lung lay maånh. Na aá theát lúán: "Nûúác lïn
nûäa ài! Mau mau àûa ta àïën cöíng trúâi àïí ta phaá Thiïn àònh".
Nûúác dêng lïn gêìn àïën nhaâ trúâi. Ngoåc Hoaâng nghe tiïëng hoâ heát
êìm ô, liïìn sai möåt tûúáng nhaâ trúâi ra xem. Viïn tûúáng ài möåt luác, vöåi
chaåy vïì baáo:
- Nguy to! Nguy to! Na aá keáo quên àõnh phaá Thiïn àònh!
Ngoåc Hoaâng hoaãng súå, vöåi ra lïånh cho Long Vûúng lêåp tûác ruát
nûúác xuöëng. Ngoåc Hoaâng laåi tûác töëc triïåu caác thiïn thêìn vïì trúâi, mùåc
cho Na aá muöën laâm gò thò laâm úã trêìn gian.
Tûâ àoá, hïî khi naâo lau tröí böng thò trúâi khöng coân sêëm seát nûäa,
mûåc nûúác caác söng cuäng àïìu ruát thêëp. Ngûúâi giaâ baão àoá laâ vò Ngoåc
Hoaâng, Thiïn Löi vaâ Long Vûúng súå Na aá laåi keáo quên lïn phaá Thiïn
àònh.
CHIÏËC AÁO TAÂNG HÒNH
Ngaây xûa úã vuâng Cao Bùçng coá möåt chaâng treã tuöíi, nay àêy mai
àoá laâm nghïì chaâi lûúái, tïn laâ Triïìu. Gia saãn cuãa anh khöng coá gò
ngoaâi böå àöì nghïì laâm. Nhûng tñnh anh vöën hay thûúng ngûúâi. Möîi
lêìn àaánh àûúåc nhiïìu caá, anh thûúâng àöíi lêëy gaåo àem chu cêëp cho
nhûäng ngûúâi tuáng thiïëu maâ anh gùåp. Vò vêåy ngûúâi ngheâo khöí trong
vuâng, ai cuäng mïën anh.
úã Cao Bùçng möåt thúâi gian, Triïìu laåi dúâi sang àûaánh caá úã vuâng
Thaái Nguyïn. úã àêy, anh laåi cûáu giuáp moåi ngûúâi khöng tiïëc sûác. Möåt
höm, anh khöng àûúåc meã caá naâo. Nhûng luác vïì doåc àûúâng, anh böîng
thêëy àang nùçm run rêíy dûúái göëc cêy. Àöång loâng thûúng, anh cúãi ngay
chiïëc aáo àang mùåc àùæp vaâo ngûúâi öng cuå.
Bùéng ài möåt daåo, möåt höm anh àang buöng chaâi giûäa söng,
böîng nghe trïn nuái cao coá tiïëng àaân vùng vùèng. Anh dûâng laåi nghe
möåt caách say sûa. Qua ngaây höm sau, anh laåi àûúåc nghe tiïëng àaân
trïn nuái nhû höm qua. Höm sau nûäa, cuäng tûâ trïn ngoån nuái cuä, tiïëng
àûaân quen thuöåc laåi bay àïën tai anh. Lêëy laâm laå, anh vöåi thu xïëp àöì
nghïì cuãa mònh, röìi tòm àûúâng treâo lïn nuái, quyïët tòm cho ra ngûúâi
gaãy àaân. Lêìn theo tiïëng àûaân, anh vaåch coã reä lau tiïën bûúác. Cuöëi
cuâng, àïën möåt baäi röång, anh thêëy möåt cuå giaâ àang ngöìi trïn phiïën àaá.
Öng cuå maãi mï gaãy àaân khöng biïët coá ngûúâi túái gêìn. Triïìu nhêån ra
khuön mùåt cuå giaâ naây rêët giöëng vúái öng cuå nùçm úã göëc cêy höm noå.
Chúâ cho baãn àaân dûát hùèn, anh àïën trûúác mùåt hoãi:
- Thûa cuå, cuå laâ ai maâ ngöìi àaánh àaân úã àêy?
Öng cuå ngûúác mùæt nhòn anh möåt caách êu yïëm, röìi chó vaâo möåt
phiïën àaá trûúác mùåt, baão:
- Ta ngöìi àúåi con àêy! Con treâo nuái voá mïåt lùæm khöng? con hayä
ngöìi xuöëng àêy nghó möåt tñ.
Triïìu àúä cheán nûúác úã tay öng cuå, àaä nghe öng cuå hoãi:
- Con coá nhúá ta khöng?
- Coá - Triïìu àaáp ngay - Cuå coá phaãi laâ ngûúâi nùçm úã göëc cêy àûa
àêìu laâng höm noå khöng?
- Àuáng - Öng cuå traã lúâi - Höm noå, con àaânh chõu mònh trêìn àïí
nhûúâng aáo cho ta. Têëm loâng naây thêåt laâ ñt coá. nay ta muöën àïìn cho
con möåt chiïëc aáo khaác.
Noái xong, cuå cúãi chiïëc aáo àang mùåc quaâng vaâo mònh Triïìu röìi
biïën mêët.
Tûâ ngaây àûúåc aáo cuãa Tiïn cho, Triïìu múái biïët àêëy khöng phaãi laâ
chiïëc aáo thûúâng maâ laâ möåt baão vêåt, coá pheáp laâm cho ngûúâi ta taâng
hònh. Möîi lêìn mùåc aáo, khöng möåt ai nhêån ra coá anh úã trûúác mùåt.
Triïìu mûâng quaá, tûâ àêëy anh ài chu du khùæp núi. Anh thûúâng mùåc aáo
röìi tòm àïën nhaâ boån giaâu coá, àûúâng hoaâng ài vaâo têån buöìng chuáng,
lêëy gaåo tiïìn cho nhûäng ngûúâi ngheâo. Anh kñn àûaáo trõ töåi nhûäng keã
bêët lûúng, baåc aác. coá nhûäng ngûúâi vò quaá cú cûåc àang nùçm laã bïn vïå
àûúâng maâ thûã ghan thò böîng thêëy coá nhûäng quan tiïìn trûúác mùåt. Coá
nhûäng tïn quan àûang noåc ngûúâi ra àaánh giûäa cöng àûúâng thò chñnh
hùæn böîng bõ quêët vaâo lûng àau quùçn lïn, nhûng ngoaãnh laåi thò vêîn
khöng hïì tòm thêëy ai. Nhiïìu sûå viïåc giöëng nhau xaãy ra, laâm cho lúâi
àöìn àaåi lan khùæp caã möåt vuâng. Ngûúâi lo, keã mûâng, nhûng ai cuäng tin
rùçng Trúâi Phêåt àaä coá con mùæt.
Cûá nhû thïë Triïìu ài khùæp núi vaâ giuáp àúä ngûúâi cuâng khöí. Möåt
höm, anh tòm àïën àêët kinh kyâ. Mùåc aáo vaâo, anh tha höì ài àoá àêy cho
thoaã mùæt. Hïët vaâo nhaâ boån quyïìn quyá, anh laåi vaâo cung cêëm laâ núi tûâ
xûa khöng möåt ngûúâi naâo nhû anh daám bûúác chên àïën. Thêëy ngûúâi
ngheâo khoá nhan nhaãn khùæp phöë phûúâng, anh leãn vaâo kho taâng nhaâ
vua lêëy cuãa ra phên phaát cho hoå. Vò thïë kho cöng luön luön bõ hao
huåt, nhûng khöng möåt ai tòm ra thuã phaåm caã. Trong khi àoá thò khùæp
kinh àö àöìn êìm lïn rùçng coá möåt võ Tiïn thûúâng cûáu giuáp nhûäng ngûúâi
àoái khöí vaâ trûâng trõ nhûäng tïn gian taâ. úã àêu Tiïn cuäng coá mùåt,
nhûng laåi khöng "xuêët àêìu löå diïån" bao giúâ.
Vïì phña Triïìu, anh vêîn ngaây ngaây laâm cöng viïåc cûáu giuáp dên
ngheâo, coi àêy laâ phêån sûå cuãa mònh, maâ khöng hïì bùn khoùn àïën
chuyïån baáo àaáp. Anh àaä laâm cho boån giaâu sang xiïët bao súå haäi, lo
lùæng khi thêëy tiïìn cuãa chuáng tûå nhiïn khöng caánh maâ bay, mùåc dêìu
trong nhaâ ngoaâi ngoä àïìu coá ngûúâi canh gaác cêín mêåt.
Nhûng möåt höm, sau khi trûâng trõ möåt tïn quyïìn quyá yã thïë
àûaánhh ngûúâi, anh vöåi leãn ra khoãi nhaâ hùæn ngay vò thêëy keã hêìu
ngûúâi haå cuãa hùæn nghe tiïëng àöång àöí xö túái rêët àöng. Giûäa lûuác vöåi
vaâng, anh vûúáng vaâo möåt chiïëc gai tre úã búâ giêåu laâm cho chiïëc toaåc
mêët möåt miïëng. Súå rùçng àïí vêåy coá thïí bõ löå nïn anh àaä duâng möåt
muån gieã vaá laåi. Sau àoá, haâng ngaây anh laåi vaâo kho nhaâ vua tiïëp tuåc
phêån sûå cuãa mònh.
Tûâ ngaây thêëy kho luön bõ hao huåt, nhaâ vua hïët sûác lo lùæng. Vua
haå lïånh cho boån quan coi kho phaãi tòm bùæt cho kyâ àûúåc tïn tröm bñ
mêåt, nïëu khöng seä trõ töåi khöng tha. Boån naây nhiïìu phen cöë sûác rònh
moâ nhûng chó hoaâi cöng vö ñch. Tiïìn baåc trong kho cûá vúi dêìn maâ
chuáng vêîn khöng tòm ra dêëu vïët gò àaáng kïí. Sau cuâng, chuáng sai
thûãa möåt kiïíu bêîy lúái rêët nhaåy àïí chuåp vaâo nhûäng núi maâ chuáng nghi
ngúâ.
Höm êëy, boån quan coi kho böîng thêëy coá möåt con bûúm bûúám
trùæng ngoaâi cöíng bay vaâo kho. Bûúám bay ài daåo laåi nhûäng àônh baåc
trùæng xoaá, röìi bûúám laåi thuãng thóng bay ra. Lêåp tûác chuáng chuåp ngay
lúái xuöëng chöî coá bûúám. Vaâ thïë laâ Triïìu bõ bùæt. Chó vò miïëng vaãi vaá vaâo
chiïëc aáo taâng hònh khiïën anh bõ löå. Bùæt àûúåc Triïìu, boån quan coi kho
mûâng lùæm, liïìn giaãi anh lïn vua. Vua sai boã nguåc àïí chúâ xeát xûã.
Höìi êëy, coá öng vua möåt nûúác laáng giïìng tûâ lêu vêîn nuöi ngêìm
mûu mö àaánh chiïëm nûúác ta. Giûäa luác Triïìu bõ haå nguåc, thò haâng vaån
binh maä cuãa nûúác laáng giïìng cuäng àûang uân uân keáo sang. Nhaâ vua
àaä cho quên àöåi ra chöëng giûä, nhûng àaánh trêån naâo thua trêån êëy,
khöng sao ngùn caãn àûúåc keã àõch tiïën nhû vuä baäo. Tònh hònh böîng trúã
nïn nguy ngêåp. Tin cêëp baáo tûâ biïn giúái möåt ngaây àûa vïì khöng biïët
bao nhiïu chuyïën ngûåa traåm, laâm cho kinh àö nhaáo nhaác. Nghe àûúåc
tin naây, Triïìu liïìn baão quan coi nguåc têu vua cho mònh àûúåc ài deåp
giùåc cûáu nûúác. Nhaâ vua mûâng quaá, vöåi sai thaáo xiïìng cho anh, vaâ goåi
anh àïën hoãi:
- Nhaâ ngûúi cêìn bao nhiïu binh maä?
- Têu bïå haå - anh àaáp, - chó cêìn möåt mònh töi cuäng coá thïí àuöíi
àûúåc giùåc dûä. Chó xin bïå haå cho töi möåt thanh gúm.
Vua liïìn cúãi gûúm cuãa mònh trao cho Triïìu vaâ phong anh laâ Höå
quöëc tûúáng quên, Vua coân ra lïånh cho quên àöåi phaãi tuên theo lïånh
anh.
Trûúác ngaây lïn àûúâng, nhûäng ngûúâi ngheâo khöí nghe tin anh
àûúåc tha vaâ phong tûúáng ài àaánh giùåc, àïìu tòm àïën caãm ún vaâ tònh
nguyïån ài theo. Triïìu cho sùæp xïëp thaânh àöåi nguä vaâ cuâng keáo nhau
lïn àûúâng.
Luác àïën vuâng quên giùåc àang chiïëm àoáng. Triïìu mùåc ngay chiïëc
aáo taâng hònh vaâo ngûúâi ài thùèng vaâo traåi giùåc. Chó möåt laát sau, anh
cheám chïët tïn chó huy toaán quên tiïn phong. Boån giùåc mêët túáng nh
rùæn khöng àêìu, boã chûaåy taán loaån. Nhûäng ngûúâi ài theo Triïìu chó coá
viïåc chia nhau àoán khùæp caác neão toám cöí àûa vïì. Àïën nhûäng traåi khaác
cuãa giùåc, Triïìu cuäng laâm nhû vêåy. Khöng bao lêu caã àöåi tiïn phong
tinh nhuïå cuãa giùåc bõ tiïu diïåt vaâ bõ bùæt söëng, khöng soát möåt tïn. Caác
àöåi quên khaác coân laåi kinh hoaâng, cho laâ bïn phña Àaåi Viïåt coá võ thêìn
thiïng trúå chiïën nïn bao nhiïu tûúáng taâi cuãa mònh àïìu bõ cheám àêìu.
Thêëy quên sô ngaä loâng, tïn vua laáng giïìng àaânh haå lïånh ruát lui. Tûâ
àêëy biïn giúái laåi vö sûå. Khùæp núi ai nêëy ca ngúåi cöng lao cuãa Triïìu.
Luác Triïìu keáo quên khaãi hoaân, vua khen ngúåi anh hïët lúâi. Vua
phong cho anh laâm quan àaåi thêìn, cùæt àêët àai huyïån cho anh ùn löåc,
laåi gaã con gaái cho anh laâm vúå.
Tûâ àêëy ngûúâi ta quen goåi anh laâ Quan Thiïìu. Ngaây nay úã Cao
Bùçng coá àïìn thúâ Quan Thiïìu.
CHIÏËC CÊÌU PHUÁC ÀÛÁC
Möåt chaâng trai sinh ra trong gia àònh ba àúâi söëng nhúâ ùn tröåm.
Möåt öng quan giaâu coá nhûng töí tiïn ba àúâi laâm quan ûác hiïëp dên
laânh. Àïìu laâ nhûäng ngûúâi bêët haånh, hoå gùåp nhau vaâ quyïët têm laâm
nïn chiïëc cêìu phuác àûác bùæc qua söng. Cuöëi cuâng, chaâng trai ngheâo
lêëy àûúåc vúå, coá àûúåc sûå sung tuác vaâ öng quan coá con theo yá muöën.
Truyïån Chiïëc cêìu phuác àûác khuyïn con ngûúâi söëng úã àúâi nïn laâm
nhiïìu viïåc thiïån seä gùåp àûúåc phuác laânh.
Ngaây xûa coá anh chûaâng chuyïn söëng vïì nghïì ùn tröåm. Trong
nhaâ coân coá meå giaâ phaãi nuöi. Tuy coá luác àûúåc nhiïìu, coá luác àûúåc ñt,
nhûng trong nhaâ khöng bao giúâ coá cuãa àïí daânh. Hai meå con chaâng
thûúâng phaãi chõu bûäa ùn, bûäa nhõn.
Möåt höm, nhên ngaây giöî chûa, meå chaâng ön laåi cho chaâng nghe
cuöåc àúâi cuãa öng vaâ chûa chaâng xûa kia.
Xûa kia öng nöåi cuãa chaâng cuäng laâm nghïì ùn tröåm, coá àïm
kiïëm àûúåc nhûäng moán àaáng baåc chuåc, baåc trùm, vêåy maâ khi nhùæm
mùæt xuöi tay cuäng khöng àïí laåi cho chûa chaâng àûúåc chuát gò.
Röìi àïën àúâi chûa chaâng. Lúán lïn, khöng biïët choån nghïì gò khaác
töët hún, chûa chaâng laåi nöëi nghïì öng cuå, àïën àïm laåi ài rònh moâ hïët
laâng trïn àïën xoám dûúái, maâ cuäng khöng bao giúâ kiïëm àûúåc nöíi hai
bûäa cho hai vúå chöìng vaâ àûáa con. Röìi chûa chaâng chïët ài cuäng khöng
coá gò àïí laåi. Nay àïën àúâi chaâng, lao theo caái nghïì naây àaä gêìn hai chuåc
nùm röìi maâ tay trùæng vêîn hoaân trùæng tay. Àaä vêåy, chaâng cuäng khöng
tòm àûúåc nöíi möåt ngûúâi vúå, mùåc dêìu àaä gêìn böën chuåc tuöíi àêìu.
Ön laåi àúâi cha öng xûa vaâ nhòn cuöåc àúâi mònh chaân
â g khöng khoãi
thêëy ngaán ngêím.
Möåt àïm, chaâng àïën rònh nhaâ öng thêìy àöì úã xoám bïn, àõnh ùn
tröåm caái thuã lúån maâ möåt nhoám hoåc troâ mang àïën biïëu. Rònh maäi túái
khuya, öng thêìy vêîn chûa ài nguã, öng àoåc hïët trang saách naây túái
trang saách khaác. Chúåt öng thêìy àoåc túái cêu: "Tñch thiïån chi gia têët
hûäu dû hûúng; tñch bêët thiïån chi gia têët hûäu dû ûúng" (1). Chaâng
buång baão daå: "Phaãi chùng öng cha ta laâm nghïì thêët àûác nïn àïí khöí
nhuåc laåi cho ta"? Röìi tûå àaáp: "Phaãi, quaã thêåt àuáng nhû vêåy". Àoaån
chaâng chaåy möåt maåch vïì nhaâ, quyïët tûâ nay boã nghïì ùn tröåm.
Saáng höm sau, chaâng vaác buáa vaâo rûâng haái cuãi mang ra chúå
baán. Cöng viïåc thêåt laâ vêët vaã, haái àûúåc möåt gaánh cuãi chaâng phaãi àöíi
möåt baát möì höi múái kiïëm àûúåc möåt moán tiïìn mua gaåo, nhûng chaâng
thêëy yïn têm hún moåi ngaây. Tuy vêåy, ài àïën àêu, chaâng cuäng nghe
tiïëng ngûúâi xò xaâo: "Cêín thêån àêëy! Caái thùçng ba àúâi ùn tröåm àaä àïën
kia!". Caái tiïëng "ba àúâi ùn tröåm" laâm cho chaâng buöìn baä. Chaâng nghô:
"Tûâ nay ta phaãi laâm nhûäng viïåc gò phuác àûác hoåa may múái xoáa àûúåc
mêëy tiïëng àoá".
Möåt ngaây muâa haå, trúâi mûa to nûúác luä traân vïì. Chaâng àem cuãi
ài chúå baán, vò nûúác luä traân vïì nhanh quaá, khöng thïí löåi qua söng nhû
moåi höm àûúåc. Haâng trùm ngûúâi uân laåi vò chûa coá àoâ, mùåt trúâi àaä
khuêët sau rùång nuái, maâ moåi ngûúâi vêîn loay hoay úã búâ söng. Chaâng
beân nghô túái viïåc bùæc möåt caái cêìu. Àïm êëy, nguã laåi bïën söng cuâng vúái
nhiïìu ngûúâi khaác, chaâng àem chuyïån bùæc cêìu ra hoãi baâ con, nhiïìu
ngûúâi noái:
- Àoá laâ möåt àiïìu phuác àûác àûúåc muön ngaân ngûúâi nhúá ún. Trûúác
àêy cuäng àaä coá ngûúâi laâm nhûng röìi laåi boã dúã...
Saáng höm sau, nûúác ruát, chaâng löåi söng vïì nhaâ, túái nhaâ, chaâng
àem yá àõnh bùæc cêìu ra hoãi yá kiïën meå. Meå chaâng rêët vui vaâ giuåc
chûaâng döëc sûác bùæc cêìu!
Tûâ àoá, cûá saáng chaâng lïn rûâng chùåt cêy; chiïìu ra sûác chuyïín göî;
tra cöë haái thïm möåt gaánh cuãi àïí vïì cho meå ài chúå. Chaâng laâm viïåc
quïn ngaây thaáng. Buöíi chùåt cêy, buöíi chuyïín göî, buöíi bùæc cêìu, khöng
bao lêu àaä bùæc àûúåc hún chuåc saãi cêìu. Cöng viïåc coân nhiïìu nùång nhoåc
vò con söng röång gêìn hai trùm saãi. Vò ùn àoái maâ laâm nhiïìu nïn chaâng
bõ kiïåt sûác. Möåt höm àoái quaá chaâng nùçm lùn ra mï man úã àoaån cêìu
àang laâm dúã. Nhûäng ngûúâi ài qua xuám laåi cûáu chûäa, nhûng chaâng
vêîn chûa höìi tónh.
Giûäa luác êëy coá möåt viïn quan voä ài àïën, thêëy möåt àaám àöng
àang xuám quanh möåt ngûúâi nùçm soäng soaâi, viïn quan xuöëng ngûåa
àïën gêìn hoãi chuyïån. Moåi ngûúâi cho biïët àêy laâ anh chaâng bùæc cêìu laâm
phuác àang laâm thò vò mïåt quaá maâ lùn ra ngêët ài... Viïn quan liïìn múã
tuái lêëy thuöëc cho chaâng uöëng. Àûúåc möåt luác, chûaâng bùæc cêìu tónh laåi,
moåi ngûúâi taãn dêìn ra vïì, viïn quan ngöìi laåi bïn chaâng ên cêìn hoãi
chuyïån. Chaâng thêåt thaâ kïí hïët cho öng nghe cuöåc àúâi cuãa mònh vaâ noái
roä yá àõnh cuâng cöng viïåc àang laâm. Viïn quan voä nghe noái ra chiïìu
caãm àöång, öng ngöìi ngêîm nghô höìi lêu röìi noái:
- Xûa kia cha öng chaâng laâm nghïì thêët àûác àïí cho chaâng ngaây
nay phaãi àoái ngheâo. Nay, chaâng muöën laâm àiïìu phuác àûác àïí chuöåc löîi
lêìm xûa kia, quaã laâ hay vö cuâng! Vïì phêìn töi, töi xin noái thêåt: chûa
töi, öng töi, öng cuå öng kyå töi, àúâi àúâi laâm quan ûác hiïëp dên laânh, boáp
hêìu boáp cöí àïí naä tiïìn, naä cuãa. Àêëy cuäng laâ àiïìu thêët àûác, vò vêåy àïën
töi ngaây nay trúâi quaã baáo: lêëy vúå àaä hún hai mûúi nùm röìi maâ khöng
coá möåt àûáa con àïí vui cûãa vui nhaâ, cho nïn, tuöíi àaä ngoaâi böën mûúi,
chuáng töi vêîn phaãi söëng hiu quaånh. Nay töi cuäng muöën laâm àiïìu
phuác àûác àïí chuöåc löîi lêìm xûa, chùèng hay chûaâng coá cho töi goáp sûác
cuâng nhau bùæc cêìu àûúåc khöng?
Chaâng bùæc cêìu vui mûâng noái:
- Nïëu quan lúán coá chñ hûúáng nhû vêåy thò caái cêìu naây seä choáng
xong, dên chuáng seä mau àûúåc qua laåi, coân gò töët hún!
Hai ngûúâi beân kïí cho nhau biïët tïn tuöíi, quï quaán röìi kïët laâm
anh em, viïn quan voä hún chaâng bùæc cêìu böën tuöíi, àûúåc nhêån laâ anh.
Chaâng bùæc cêìu noái:
- Em coân coá meå giaâ úã nhaâ, vò nhaâ ngheâo, phaãi baán cuãi lêëy tiïìn
mua gaåo cho nïn ngaây naâo em cuäng phaãi àem cuãi vïì nhaâ àïí saáng höm
sau meå àem cuãi ra chúå baán lêëy tiïìn.
Viïn quan voä thên mêåt baão chaâng:
- Anh coá nhiïìu tiïìn cuãa, anh seä boã ra nuöi meå àïí em khoãi phaãi
bêån têm, nhû vêåy chuáng ta seä chuyïn chuá vaâo viïåc bùæc cêìu, em nghô
thïë naâo?
Chûaâng bùæc cêìu noái:
- Nïëu vêåy thò coân gò hay hún!
Tûâ àêëy, haâng ngaây hai anh em cuâng nhau lïn nuái àöën cêy,
chuyïín göî. Chùèng bao lêu, hai ngûúâi àaä dûång xong chiïëc cêìu göî hún
hai trùm saãi. Dên chuáng ai cuäng vui mûâng, hoå àùåt tïn laâ cêìu Phuác
Àûác. Caác cuå hai laâng hoan hó cuâng nhau baân àõnh goáp tiïìn laâm möåt
bûäa tiïåc ùn mûâng cêìu.
Ngaây ùn mûâng chiïëc cêìu, caác võ bö laäo vaâ têët caã dên chuáng
quanh vuâng nö nûác àïën dûå, ai cuäng cêìu xin Ngoåc Hoaâng ban phuác
cho hai ngûúâi bùæc cêìu, hoå ùn uöëng linh àònh suöët caã buöíi saáng. Böîng
möåt cún gioá bêët chúåt keáo àïën, gioá thöíi maånh, laâm cuái raåp ngoån coã
nghiïng ngaã caânh cêy. Gioá thöíi möîi luác möåt maånh, röìi bêët thònh lònh
cuöën anh chaâng bùæc cêìu ài mêët. Viïn quan voä thêët thanh kïu goåi, têët
caã moåi ngûúâi àïìu ngêåm nguâi.
Thêëy ngûúâi em kïët nghôa cuãa mònh hïët loâng hïët sûác haâng ba
nùm trúâi ra laâm cêìu maâ laåi khöng àûúåc hûúãng phuác, viïn quan xoát
xûa lùæm. Sau khi moåi ngûúâi àûaä ra vïì, öng àoán vúå sang úã chung vúái
baâ cuå àïí súám höm tröng nom, phuång dûúäng baâ thay ngûúâi em kïët
nghôa.
Laåi noái àïën chaâng bùæc cêìu bõ gioá löëc cuöën túái möåt caái hang trïn
möåt ngoån nuái cao. Chaâng laão àaão àûáng chûa kõp vûäng. Cún gioá böîng
vuåt hoáa thaânh ngûúâi tûúi cûúâi noái vúái chaâng:
- Nhaâ ngûúi chúá súå, ta laâ thêìn Gioá àûúåc Ngoåc Hoaâng sai ài àoán
nhaâ ngûúi vïì àêy àïí thûúãng cho ngûúi caái cöng thaânh têm laâm
chuyïån phuác àûác. Baåc vaâng àêëy, nhaâ ngûúi muöën lêëy bao nhiïu thò
lêëy.
Chûaâng bùæc cêìu nhòn vaâo hang thêëy àöëng vaâng saáng choái.
Chaâng cúãi aáo goái lêëy möåt söë vaâng, röìi buöåc laåi cêín thêån, chûaâng vaác
goái vaâng lïn vai, tiïën ra cûãa hang, thêìn Gioá laåi hoáa thaânh cún gioá löëc
cuöën chaâng ài, traã vïì baãn vaâ àùåt chaâng nheå nhaâng xuöëng giûäa sên
nhaâ.
Chaâng bùæc cêìu sung sûúáng àïí goái vaâng xuöëng röìi lïn tiïëng goåi
cûãa. Nghe tiïëng goåi, meå chûaâng vaâ hai vúå chöìng viïn quan voä tûúãng
laâ höìn chûaâng bùæc cêìu hiïån vïì, liïìn dùæt nhau laåi ngöìi quanh chiïëc
baân thúâ thùæp hûúng khêën vaái lêìm rêìm. Nhòn qua keä liïëp thêëy ba
ngûúâi vûâa cuái laåy, vûâa khêën, chûaâng bùæc cêìu bêåt cûúâi laåi möåt lêìn nûäa
chaâng lïn tiïëng goåi:
- Meå úi! Anh úi! Em àêy maâ! Em haäy coân söëng trúã vïì nhaâ àêy!
Mau mau múã cûãa!
Nghe roä tiïëng goåi cuãa con, baâ meå mûâng quyánh, lêåt àêåt xuöëng
giûúâng. Vúå chöìng viïn quan voä cuäng chaåy ra múã cûãa, àoán ngûúâi em
kïët nghôa.
Chaâng bùæc cêìu ngöìi xuöëng kïí laåi ngoån ngaânh cêu chuyïån àûúåc
thêìn Gioá àûa ài lêëy vaâng cho caã nhaâ nghe, moåi ngûúâi reo mûâng sung
sûúáng.
Tûâ àêëy meå con chaâng bùæc cêìu bùæt àêìu trúã nïn giaâu coá, chaâng
múâi hai vúå chöìng ngûúâi anh kïët nghôa úã laåi vaâ cuâng nhau laâm ùn.
ñt lêu sau, vúå viïn quan voä coá chûãa, àïën thaáng àïën ngaây chõ
sinh haå àûúåc möåt con trai. Hai vúå chöìng mûâng vö kïí. Coân chaâng bùæc
cêìu ñt lêu sau cuäng lêëy vúå coá con vaâ söëng sung sûúáng àïën giaâ.
1. Nhaâ laâm nhiïìu àiïìu thiïån ùæt àïí laåi tiïëng thúm. Nhaâ laâm
nhiïìu àiïìu bêët thiïån ùæt àïí laåi tai vaå.
MUÅC LUÅC
Muåc Luåc ............................................................................................ 1

Ngheâ hoaá coåp.................................................................................... 2
Ngûúâi thiïëu phuå úã Nam Xûúng...................................................... 5
Öng thêìn sùæt .................................................................................... 7
Soå dûâa ............................................................................................... 8
Sún Tinh - Thuyã Tinh ...................................................................13
Sûå tñch chim cuöëc...........................................................................14
Sûå tñch con caâo caâo ........................................................................17
Sûå tñch con coác ...............................................................................18
Sûå tñch con muöîi ............................................................................20
Sûå tñch àeâo phêåt tûã ........................................................................22
Sûå tñch haåt luáa ...............................................................................24
Sûå tñch hoa höìng............................................................................25
Sûå tñch öng Bònh vöi......................................................................27
Sûå tñch thoã tai daâi àuöi ngùæn........................................................30
Sûå tñch traái dûa hêëu ......................................................................32
Sûå tñch con boå hung.......................................................................35
Têëm Caám........................................................................................36
Thaåch Sanh....................................................................................43
Thaánh Gioáng ..................................................................................47
Tiïëng haát cuãa ngûúâi àaá .................................................................48
Trñ khön cuãa ta àêy.......................................................................52
Trûúng Chi.....................................................................................53
Chuyïån ngûúâi lêëy vúå coác ...............................................................54
Truyïìn thuyïët vïì Höì Gûúm .........................................................58
Truyïìn thuyïët vïì sû tûã .................................................................60
Tûâ Thûác ..........................................................................................61
NGHEÂ HOAÁ COÅP
Ngaây xûa, úã möåt laâng kia, coá möåt thanh niïn böë chïët tûâ höìi hùæn
coân nhoã vaâ àïí laåi cho hùæn möåt gia saãn khaá lúán. Hùæn dû cuãa ùn hoåc,
thûúâng noái vúái moåi ngûúâi trong laâng: "Thêìy töi khi xûa laâm möåt chûác
quan nhoã; töi nhêët àõnh seä laâm to hún". Röìi àöëi vúái nhûäng ngûúâi
khöng ûa, hùæn noái: "Öng maâ àöî öng ngheâ thò chuáng bay chïët vúái öng".
Àïën khoa thi, nhúâ àuát loát tiïìn cho quan trûúâng, hùæn àöî hûúng
cöëng. Àöî hûúng cöëng, vïì laâng hùæn khöng coân coi ai ra gò. Àöëi vúái
ngûúâi hai thûá toác hùæn cuäng maây tao, laâm cho caã töíng lo ngay ngaáy,
chó súå hùæn maâ àöî öng ngheâ thò röìi dên haâng töíng khöng ai cêët àêìu lïn
àûúåc.
Nhûng chùèng bao lêu, cûá lêëy tiïìn maâ rêîy, gaä thanh niïn êëy àöî
öng ngheâ thêåt. Àöî tiïën sô, hùæn àûúåc vua ban aáo muä, cúâ biïín, voäng loång
vïì vinh quy, coá lñnh theo hêìu, coá dên laâng àoán rûúác.
Àûúâng tûâ Kinh vïì laâng xûa lùæm, phaãi qua rûâng, qua àeâo, löåi
suöëi, laåi ài trong muâa heâ, nïn nhên dên vaâ binh lñnh phuåc dõch rêët laâ
vêët vaã. Àïën möåt khu rûâng rêåm, binh lñnh vaâ nhên dên dûâng laåi àïí
nghó. Moåi ngûúâi mïåt nhoåc, nùçm dûúái boáng maát nguã thiïëp ài. Ngheâ ta
àûúåc ngûúâi voäng nïn khöng mïåt nhoåc gò caã. Thêëy rûâng xanh um, laåi
nghe tiïëng suöëi chaãy roác raách úã gêìn, hùæn liïìn daåo chúi, lêìn àïën búâ
suöëi, tòm taãng àaá ngöìi nghó, àõnh nghô mêëy vêìn thú võnh caãnh vinh
quy giûäa nuái cao rûâng thùèm, nhên cuäng àïí toã "chñ thanh cao" cuãa
mònh. Thêëy nûúác suöëi xanh trong vaâ maát laånh, laåi vùæng veã khöng
ngûúâi qua laåi, ngheâ ta àõnh tùæm cho thên thïí maát meã, tinh thêìn saãng
khoaái, àïí nghô cho ra nhûäng vêìn thú hay...
Hùæn cúãi quêìn aáo löåi xuöëng suöëi. Chûao öi! Nûúác maát laâm sao.
Nhûng tùæm xong, hùæn thêëy ngûáa ngaáy khaác thûúâng, ngûáa vaâ noáng
boãng nhû röm sêíy moåc lïn khùæp mònh mêíy. Hùæn lêëy tay gaäi thò thêëy
da thõt bõ xûúác, maáu chaãy roâng roâng. Nhòn caác àêìu ngoán tay, hùæn
thêëy moáng tay àaä moåc daâi tûâ bao giúâ, nhoån vaâ sùæc, nhòn àïën chên tay
mònh mêíy thò löng laá xöìm xoaâm. Hùæn thêëy trong buång cöìn caâo nhû
hun, nhû àöët, cöí hoång nhû bõ boãng, khaát tûúãng nhû coá thïí uöëng caån
giïëng nûúác àêìy. Hùæn àïën búâ suöëi, cuái àêìu xuöëng doâng nûúác trong maát
àïí uöëng thò thêëy mùåt mònh àaä hoáa ra mùåt höí, thên hònh mònh cuäng laâ
thên hònh höí. Hùæn kinh haäi quaá, lïn tiïëng goåi quên sô thêåt to, mong
hoå cûáu chûäa cho mònh, thò tiïëng cuãa hùæn àaä trúã nïn nhûäng tiïëng gêìm
cuãa höí. Hùæn caâng gaâo theát thò nhûäng tiïëng úã miïång hùæn thöët ra àïìu
laâ nhûäng tiïëng gêìm vang, chêën àöång caã khu rûâng. Ngheâ ta thêëy mònh
àaä hoáa coåp, tûác töëi chaåy rong möåt luác, röìi cuáp àuöi chaåy thùèng vaâo
hang sêu. Quên sô vaâ phu traáng àang nguã say, böîng nghe tiïëng höí
gêìm dûä döåi, àïìu thûác dêåy. Hoå tòm khùæp moåi núi khöng thêëy öng ngheâ
àêu, yïn trñ laâ öng ngheâ àaä bõ höí tha ài mêët. Moåi ngûúâi àaânh nhùåt
nhaånh khùn goái, cuâng nhau ra khoãi khu rûâng, tòm àûúâng quang àaäng
àïí ài, phu traáng thò trúã vïì laâng, coân quên lñnh thò trúã vïì Kinh.
Tûâ àêëy, cûá caách vaâi ngaây, ngûúâi ta laåi thêëy möåt con höí xaám rêët
lúán gêìm lïn nhûäng tiïëng ghï rúån trïn möåt ngoån nuái troåc. Trong coá ba
thaáng trúâi, con aác thuá êëy àaä ùn thõt hún mûúâi khaách böå haânh. Con
àûúâng tùæt qua rûâng dêìn dêìn tha ngûúâi qua laåi. Chó coân möåt söë phúâng
sùn àïën thùm doâ, àïí giùng bêîy bùæt con coåp xaám. Nhûng con aác thuá
tinh lùæm, àùåt möìi to vaâ ngon àïën àêu, cuäng khöng lûâa nöíi noá. Ngûúâi
ta noái: trong àïm thanh vùæng, noá khoác thuát thñt nhû ngûúâi. Sùn maäi
khöng àûúåc, nhûäng ngûúâi phûúâng sùn cuäng chaán naãn, boã khu rûâng êëy
khöng àïën nûäa. Cêu chuyïån öng ngheâ vïì vinh quy bõ höí tha mêët cuäng
lu múâ dêìn trong trñ nhúá moåi ngûúâi...
Nùm saáu nùm sau, coá möåt anh nöng dên cuâng laâng vúái ngheâ
hoáa coåp ài lñnh thuá àûúåc trúã vïì laâng. Anh àïën àõa àêìu khu rûâng thò
trúâi àaä xïë chiïìu. Anh tñnh nïëu ài qua rûâng thò saáng súám höm sau àaä
vïì àïën nhaâ, coân nïëu ài àûúâng voâng qua àöìi, qua caác baãn laâng thò hai
ngaây nûäa múái túái núi. Anh vaâo möåt caái quaán bïn àûúâng uöëng nûúác,
giúã cúm nùæm ra ùn, vaâ àem viïåc tñnh toaán àûúâng ài noái chuyïån vúái
nhaâ haâng. Mêëy öng giaâ baâ giaâ àïìu khuyïn anh khöng nïn qua rûâng
vaâ noái cho anh biïët con coåp xaám möîi ngaây möåt hung dûä. Anh vöën
ngûúâi gan daå, laåi ài lñnh thuá àaä lêu nùm, àang noáng gùåp gia àònh,
nïn anh quyïët bùng rûâng. Ùn àaä chùæc daå röìi, anh vaác möåt ngoån giaáo,
möåt boá nûáa àïí phoâng laâm àuöëc, àeo tay naãi, buâi nhuâi, maånh daån ài
thùèng vaâo rûâng...
Lêu nùm coã àaä moåc kñn àûúâng moân, phaãi tinh mùæt lùæm múái
nhêån ra löëi ài. Anh raão bûúác àïí ra khoãi khu rûâng trûúác khi mùåt trúâi
lùån. Múái àêìu nghe tiïëng laá rúi, tiïëng caânh khö rúi, anh cuäng nhòn
trûúác nhòn sau, röìi caâng ài sêu vaâo rûâng, caâng thïm hiu quaånh, êm u,
nhûng loâng hùng haái cuãa anh caâng tùng lïn. Khöng nhûäng anh
khöng súå nûäa, maâ coân nghô thêìm: "Thêåt ngûúâi ta cuäng nhaát quaá! Höí
xaám hoåa hoùçn múái ra, chûá coá àêu luác naâo noá cuäng ngöìi chöìm chöîm
bïn àûúâng àïí rònh ngûúâi!". Anh vûâa nghô xong thò chúåt coá tiïëng àöång
úã möåt buåi rêåm bïn àûúâng. Tiïëng söåt soaåt luác nheå, luác maånh, nh coá
ngûúâi àang keáo caânh khö. Anh cêìm chùåt ngoån giaáo, lùæng tai nghe...
Thöët nhiïn coá tiïëng goåi, tiïëng khaân khaân, öì öì, nhû keã ruåt lúäi,
khöng hùèn laâ tiïëng ngûúâi, nhûng duâng lúâi thò thêåt soäi:
- Anh Lúng àêëy aâ? Haäy dûâng laåi, töi hoãi möåt tñ.
Anh nöng dên thêëy goåi àuáng tïn mònh, liïìn àûáng laåi. Trong
buåi coá tiïëng noái tiïëp:
- Töi laâ Baânh àêy, khöng biïët anh coá coân nhúá khöng? Tïn
Baânh àaä àöët nhaâ anh, laâm cho anh phaãi boã laâng ài mêët mêëy nùm êëy
maâ!
Anh nöng dên àaáp:
- Töi nhúá ra röìi. Sao ngûúâi ta laåi noái anh bõ höí tha ài mêët?
Coân chuyïån cuä kia, thöi àûâng nhùæc àïën laâm gò. Nïëu coá phaãi anh nhúä
àöå àûúâng thò ra àêy, töi àûa vïì laâng. Trúâi sùæp töëi röìi!
Coá tiïëng thúã daâi trong buåi; röìi coá tiïëng noái ra:
- Töi chó lo anh chûa quïn chuyïån cuä. Bêy giúâ thò töi... töi
khöng ra ài vúái anh àûúåc. Anh haäy naán laåi möåt chuát, töi xin kïí nöng
nöîi cuãa töi anh nghe...
Röìi Baânh kïí hïët moåi viïåc cuãa hùæn tûâ ngaây hùæn àöî öng ngheâ, vïì
vinh quy vaâ hoáa coåp.
Anh nöng dên hoãi höí xaám:
- Thïë bêy giúâ, muöën töi giuáp gò cho?
Höí àaáp:
- Töi coá àûáa con trai, ngaây töi vaâo Kinh thi, noái múái lïn hai;
töi laåi coân meå giaâ vaâ vúå daåi... Khöng biïët coá coân caã hay khöng? Nïëu
coân, nhúâ anh tröng nom, giuáp àúä cho.
Röìi hùæn hoãi:
- Anh Lûúng úi! Anh coá thõt chñn àêëy khöng? Bao nhiïu nùm
nay, töi ùn toaân thõt söëng, nhûäng luác tónh nh luác naây, theâm thõt chñn
quaá...
Anh nöng dên luåc trong tay naãi, röìi baão con höí:
- Coân möåt goái nem vaâ möåt mêíu chên gioâ luöåc àêy. Ra maâ ùn!
Con höí noái möåt gioång sung súáng:
- Xin anh neám vaâo buåi cho töi. Bêy giúâ khùæp ngûúâi töi löng laá,
höi haám lùæm, khöng daám àïën gêìn anh.
Anh nöng dên neám mêíu chên gioâ vaâ goái nem vaâo buåi, röìi dùån
con höí:
- Tûâ nay nïn vaâo rûâng sêu, tòm kiïëm húu nai maâ ùn, khöng
nïn luêín quêín trïn àûúâng naây maâ haåi ngûúâi.
Höí àaáp:
- Xin nghe lúâi anh.
Tûâ àoá, trong àïm töëi, ngûúâi ta khöng nghe thêëy tiïëng con höí
xaám gêìm trïn ngoån àöìi troåc nûäa. Con àûúângtùæt qua rûâng laåi têëp nêåp
ngûúâi qua laåi. Vaâ khùæp miïìn êëy, ai ai cuäng thuöåc cêu chuyïån ngheâ
hoáa coåp.
NGÛÚÂI THIÏËU PHUÅ ÚÃ NAM XÛÚNG
úã huyïån Nam Xûúng tónh Haâ Nam, ngaây xûa coá möåt ngûúâi con
gaái xinh àeåp, nïët na, tïn laâ Vuä Thõ Thiïët, chöìng laâ Trûúng Sinh,
ngûúâi cuâng laâng. Hai vúå chöìng rêët yïu nhau, tuy trong caãnh tuáng
thiïëu nhûng hai ngûúâi khöng bao giúâ coá lúâi qua tiïëng laåi. Chó coá möåt
àiïìu laâ Trúng hay àûanghi, laâm cho vúå luác naâo cuäng phaãi yá tûá, giûä
gòn.
Lêëy nhau chûa àûúåc bao lêu thò Trûúng bõ goåi ra lñnh.
Luác êëy, vúå chaâng coá mang sùæp àïën ngaây sinh. Trûúng Sinh ài
chûa àûúåc nûãa thaáng thò naâng sinh àûúåc àûáa con trai rêët khaáu khónh.
Möåt naách con moån, laåi coá meå chöìng giaâ, naâng thay chöìng laâm àuã moåi
viïåc. Meå chöìng öëm nùång, naâng hïët sûác chaåy chûäa trong nûãa nùm trúâi,
nhûng baâ cuå khöng qua khoãi àûúåc. Naâng laâm ma cho meå chöìng rêët
chu têët, xoám laâng ai cuäng khen.
Hún möåt nùm sau, quên lñnh àïìu àûúåc trúã vïì laâng. Trúng
Sinh vïì thò àûáa con trai àaä bêåp beå noái. Trûúng giú tay bïë con thò
thùçng beá khöng chõu theo.
Anh hoãi noá:
- Böë àêy maâ, sao con laåi khöng cho bïë?
Thùçng beá bêåp beå noái:
- Böë àïën töëi múái àïën kia.
Trûúng Sinh tñnh àa nghi, trong loâng bûåc tûác, nhûng khöng noái
ra. Àúåi khi àûáa beá ngöìi möåt mònh, chaâng gaån hoãi thò thùçng beá laåi noái:
- Àïën töëi, böë múái àïën. Hïî meå ài, böë cuäng ài theo sau; meå ngöìi,
böë cuäng ngöìi...
Nghe con noái, Trûúng Sinh yïn trñ vúå mònh àaä tùçng tõu vúái
möåt keã naâo trong khi mònh ài vùæng vaâ keã êëy rêët say mï vúå mònh, nïn
múái khöng rúâi àûúåc ra nhû thïë! Thêëy vúå xinh àeåp, tûúi gioân, "gaái möåt
con tröng moân con mùæt", maáu ghen cuãa chaâng laåi caâng xung lïn.
Trûúng tra hoãi vúå vaâ giûä kñn laâ khöng phaãi do con noái. Naâng möåt mûåc
chöëi caäi; nhûng chaâng khöng tin, mùæng chûãi, àaánh àêåp vúå taân nhêîn.
Laâng xoám, hoå haâng biïët chuyïån àïìu àïën can ngùn, chaâng nhêët
àõnh khöng nghe, cho laâ vúå kheáo àon àaã caái möìm, nïn múái àûúåc loâng
moåi ngûúâi.
Ngûúâi thiïëu phuå phêîn uêët quaá, öm con khoác nûác núã, röìi thûâa
luác chöìng sang haâng xoám, chõ àùåt con xuöëng giûúâng, chaåy ra söng
àêm àêìu xuöëng doâng nûúác chaãy xiïët.
Chöìng vïì, biïët sûå chùèng laânh, vöåi chaåy ra söng, nhûng moâ maäi
khöng tòm thêëy xaác vúå. Àïën töëi àûáa treã khoác, Trûúng bïë con, thùæp àeân
döî cho noá nñn. Thöët nhiïn àûáa treã chó vaâo caái boáng cuãa Trûúng trïn
vaách vaâ noái:
- Böë kia kòa!

Thò ra trong nhûäng ngaây Trûúng ài vùæng, buöíi töëi àûáa treã hay
hoãi meå: "Böë àêu?", ngûúâi thiïëu phuå thûúâng chó vaâo caái boáng cuãa mònh
trïn vaách, noái àuâa vúái con: "Böë kia kòa!".
Bêëy giúâ ngûúâi chöìng múái hiïíu lúâi con noái. Vïì sau, nhên dên
dûång miïëu thúâ naâng hoå Vuä, goåi laâ: "Miïëu vúå chaâng Trûúng".
ÖNG THÊÌN SÙÆT
Thuúã xûa coá möåt nöng dên rêët ngheâo, anh úã möåt mònh trong
möåt lïìu núi bòa cuãa möåt rûâng. Vò khöng coá möåt miïëng sùæt naâo caã, nïn
anh phaãi laâm viïåc rêët cûåc khöí. Möîi lêìn mûuöën cùæt cêy, anh phaãi lêëy
möåt miïëng àaá nhoån, caâo maäi cûåc khöí suöët ngaây maâ chûa cùæt àûúåc cêy
êëyå Coân luác muöën àaâo àêët àïí lêëy nhûäng rïî hoùåc laâ nhûäng quaã sùæn úã
dûúái àêët, thò anh chó coá nhûäng nhaánh cêy àïí maâ àaâo thöi... Anh rêët
ngheâo xêëu xñ. Nhûäng cö gaái trong laâng khöng daám nhòn mùåt öng, vaâ
treã con cûá nhòn thêëy öng laâ boã chaåy.
Möåt ngaây kia Phêåt hiïån ra trûúác mùåt vaâ noái vúái anh:
- Ngaây mai seä coá ba ngûúâi haânh khaách cûúäi ngûåa vaâ seä dûâng laåi
trûúác nhaâ con àïí xin nguã laåi möåt àïm. Con haäy àoán tiïëp hoå vaâo nhaâ
mùåt duâ nhaâ cuãa con rêët nhoã.
Höm sau, coá möåt ngûúâi àaân öng cûúäi ngûåa trùæng mùåc möåt böå
quêìn aáo trùæng tuyïåt àeåp. Öng ta dûâng laåi noái vúái ngûúâi nöng dên möåt
caách kiïu cùng:
- Anh kia! Haäy sûãa soaån cho ta möåt chöî nguã àïm nay!
Ngûúâi nöng dên nhòn anh ta röìi traã lúâi:
- Anh thûá löîi, vò nhaâ töi quaá nhoã, xêëu xñ vaâ àöí naát, khöng àaáng
àïí anh nghó úã àêy àêu, xin haäy àïën chöî khaác!
Möåt luác sau, laåi coá möåt ngûúâi àaân öng khaác cûúäi möåt con ngûåa
bùçng vaâng mùåc böå quêìn aáo bùçng vaâng cuäng àïën nhaâ ngûúâi nöng dên
vaâ noái nhûäng lúâi noái kiïu cùng nhû ngûúâi thûá nhêët vaâ ngûúâi nöng dên
cuäng traã lúâi nhû ngûúâi thûá nhêët.
Ngûúâi thûá ba xuêët hiïån trïn lûng con ngûåa maâu àen mùåc möåt
böå quêìn aáo maâu àen cuä moân. Öng ta xin ngûúâi nöng dên nghó laåi möåt
àïm vaâ àûúåc chêëp nhêån.
Buöíi saáng khi ngûúâi nöng dên thûác dêåy vaâ khöng thêëy ngûúâi
khaách vaâ con ngûåa àêu caã. Trïn göëi cuãa ngûúâi khaách chó thêëy möåt
miïëng sùæt àen thui. Ngûúâi nöng dên böîng hiïíu ra hai võ khaách trûúác
àoá chñnh laâ thêìn vaâng vaâ thêìn baåc vaâ anh caãm thêëy rêët tiïëc vò àaä
khöng àoán tiïëp hoå. Luác àoá, coá möåt con chim seã bay ngang qua nhaâ
anh vaâ hoát rùçng: "Anh àûâng tiïëc vò àaä khöng àoán tiïëp thêìn vaâng vaâ
thêìn baåc, miïëng sùæt àoá coân quyá hún, noá seä giuáp anh trong cöng viïåc
haâng ngaây"
Ngûúâi nöng dên hiïíu ra vaâ tûâ miïëng sùæt, anh laâm thaânh caái
cuöëc, caái caây àïí caây ruöìng vaâ àêët vûúân, noá àaä giuáp anh rêët nhiïìu
trong cöng viïåc àöìng aáng. Àïën muâa thu hoaåch, anh rêët vui mûâng khi
thêëy ruöång luáa trôu böng, trong vûúân àêìy caác loaåi hoa quaã àuã maâu vaâ
anh khöng coân phaãi chõu caãnh àoái khöí nûäa.
Tûâ ngaây àoá, vúái caái cuöëc sùæt maâ võ thêìn ban tùång cuâng vúái sûå lao
àöång vêët vaã mïåt nhoåc, àúâi söëng cuãa anh trúã nïn töët hún Nhûäng cö gaái
nhòn öng vúái loâng nhên tûâ hún, treã con khöng coân súå öng nûäa, chuáng
thûúâng àïën chúi trong vûúân nhaâ öng vaâ àûúåc ùn nhûäng traái cêy maâ
chuáng thñch. Nhûäng ngûúâi giaâ thò rêët vui mûâng nhòn thêëy anh söëng
vui veã vaâ haånh phuác.
SOÅ DÛÂA
Xûa coá hai vúå chöìng nöng dên ài úã cho möåt nhaâ giaâu tûâ höìi coân
nhoã. Vúå chöìng ùn úã hiïìn laânh nhûng ngoaâi nùm múi tuöíi vêîn khöng
coá con. Möåt höm trúâi nùæng gùæt, ngûúâi vúå vaâo rûâng lêëy cuãi cho chuã,
khaát nûúác quaá maâ khöng tòm àêu ra nûúác, cuöëi cuâng baâ àaânh phaãi
liïìu uöëng nûúác trong möåt caái soå ngûúâi úã möåt höëc cêy. Nhûng laå thay,
uöëng vaâo khoãi cöí, baâ thêëy khoan khoaái vö cuâng, thêëm thña têån ruöåt
gan. Vaâ tûâ àoá baâ coá thai. Chñn thaáng mûúâi ngaây baâ sinh ra möåt cuåc
thõt troân löng löëc nh hònh caái soå, coá mùåt muäi, möìm, tai, nhûng khöng
coá tay chên. Chöìng àaä mêët, laåi sinh ra möåt quaái thai, baâ rêët buöìn
phiïìn, àõnh àem chön söëng noá ài. Nhûng böîng cuåc thõt lïn tiïëng noái,
goåi baâ:
- Meå úi! Con laâ ngûúâi àêëy meå aå. Meå àûâng vûát con ài maâ töåi
nghiïåp! Baâ cuå caãm àöång, öm cuåc thõt vaâo loâng vaâ nêng niu cho buá. Baâ
cuå àùåt tïn con laâ Soå Dûâa.
Nghe tin baâ cuå àeã ra quaái thai, laäo phuá öng bùæt baâ àem chön
söëng ài, nhûng baâ khöng nghe. Laäo àuöíi baâ ra úã tuáp lïìu xanh úã goác
vûúân. Nhûng hùçng ngaây vêîn phaãi ài laâm cho nhaâ laäo. Möîi bûäa ài laâm
vïì baâ àem phêìn cho Soå Dûâa möåt nùæm cúm. Soå Dûâa lúán lïn rêët nhanh
vaâ ngaây caâng khön ngoan, hiïíu biïët. Baâ meå vaâ nhûäng ngûúâi chung
quanh quen dêìn vaâ ngaây caâng yïu mïën Soå Dûâa.
Hùçng ngaây, khi baâ meå ài laâm, Soå Dûâa biïën thaânh möåt chuá beá
rêët xinh àeåp, doån deåp nhaâ cûãa àêu vaâo àêëy, röìi laåi chui vaâo caái soå nhû
cuä. Luác àêìu baâ cuå thêëy sûå laå, nhûng rònh maäi khöng thêëy gò nïn cuäng
àaânh thöi.
Möåt höm baâ meå buöìn baä noái vúái Soå Dûâa rùçng:
- Con ngûúâi ta lïn baãy taám tuöíi àaä biïët ài chùn trêu chùn boâ,
maây thò tao chùèng tröng cêåy àûúåc gò! Öng chuã coá möåt àaân dï, cêìn
ngûúâi chùn maâ tao vêîn chûa tòm àûúåc ai.
Soå Dûâa noái:
- Meå úi, con chùn àûúåc, meå nhêån vúái öng chuã ài!
Baâ meå noái vúái laäo phuá öng, cuöëi cuâng laäo ûng thuêån cho Soå
Dûâa ài chùn àaân dï cho nhaâ laäo.
Hai meå con Soå Dûâa rêët vui mûâng. Quaã nhiïn Soå Dûâa chùn
àûúåc vaâ chùn rêët gioãi. Laäo nhaâ giaâu thêëy àaân dï möîi ngaây thïm beáo
töët maâ Soå Dûâa laåi ùn rêët ñt, möîi ngaây chó hai nùæm cúm rêët nhoã thöi.
Soå Dûâa chùn dï suöët ngaây úã daäy nuái xûa laâng. Viïåc àem cúm,
laäo phuá öng giao cho ba ngûúâi con gaái luên phiïn nhau. Hai ngûúâi chõ
thûúâng àûáng rêët xa goåi Soå Dûâa röìi àïí cúm àoá, mùåc Soå Dûâa tûå lùn àïën
maâ ùn. Coân cö gaái uát àem àïën têån núi cho Soå Dûâa. Vaâ vò thïë cö biïët
àûúåc möåt àiïìu kyâ laå: Soå Dûâa khöng phaãi laâ ngûúâi trêìn, chaâng laâ
ngûúâi trúâi - möåt chaâng trai khöi ngö, tuêën tuá, tuöíi chûâng mûúâi saáu,
mûúâi baãy. Cö thêëy chaâng nùçm trïn möåt caái voäng àaâo mùæc giûäa hai
caânh cêy, miïång thöíi saáo, tiïëng saáo khi böíng khi trêìm, luác khoan, luác
nhùåt, laâm cho cö böìn chöìn, xao xuyïën.
Tûâ àoá, cö uát àem loâng yïu tröåm, nhúá thêìm Soå Dûâa. Coá gò ngon
cö cuäng àïí daânh àem cho Soå Dûâa.
Möåt höm, Soå Dûâa àoâi meå ài hoãi möåt trong ba ngûúâi con gaái
phuá öng cho mònh. Baâ meå àang buöìn phiïìn cuäng ngaåc nhiïn, phò cûúâi
maâ noái:
- Maây thò coá ma noá lêëy! Mònh mêíy chên tay chùèng coá maâ laåi
àoâi lêëy vúå.
Nhûng Soå Dûâa thiïët tha, nùçn nò, thuác giuåc, cuöëi cuâng baâ phaãi
àaánh baåo kiïëm möåt buöìng cau àïën noái vúái phuá öng. Laäo phuá öng bôu
möi cûúâi khêíy, röìi lïn gioång noái vúái baâ cuå:
- Muå vïì baão hùæn sùæm àuã lïî vêåt thò ta seä gaã cho möåt àûáa: möåt
chônh vaâng cöëm, mûúâi têëm luåa àaâo, mûúâi con lúån beáo, mûúâi voâ rúåu
tùm. Laåi phaãi dûång möåt cùn nhaâ ngoái nùm gian, cêu àêìu bùçng baåc, xaâ
ngang bùçng àöìng.
Laäo nhaâ giaâu thò àùæc yá cho laâ mònh thaách nhû thïë thò khöng àúâi
naâo nhaâ Soå Dûâa lo àûúåc. Baâ meå thò lo, nhûng Soå Dûâa thò àiïìm nhiïn
baão rùçng:
- Meå sang noái ngay vúái öng chuã laâ con coá àêìy àuã caác thûá êëy.
Khöng coân caách chöëi tûâ, laäo phuá öng phaãi goåi ba cö con gaái lïn
hoãi xem coá ai ûng thuêån laâm vúå Soå Dûâa khöng? Ngûúâi chõ caã nghe
xong chöëi àêy àêíy. Ngûúâi con thûá hai thò traã lúâi lêëp lûãng laâ "chûa meå
àùåt àêu con ngöìi àêëy", khiïën laäo phuá öng cuäng húi lo. Coân cö con uát
thò traã lúâi dûát khoaát rùçng:
- Con bùçng loâng lêëy anh Soå Dûâa aå!
Laäo phuá öng àaânh phaãi chêëp nhêån. Nhûng caã laäo phuá öng vaâ
baâ meå Soå Dûâa àïìu phêëp phoãng, khöng daám chùæc laâ Soå Dûâa coá àuã caác
àöì lïî vêåt nhû àaä hûáa.
Saáng höm sau àïën haån naåp lïî vêåt maâ töëi höm trûúác àoá, baâ meå
vêîn chûa thêëy gò ngoaâi tuáp lïìu tranh úã goác vûúân. Soå Dûâa baão baâ cûá
yïn têm, röìi àêu seä vaâo àêëy. Quaã nhiïn, saáng súám höm sau, khi baâ
meå tónh dêåy thò thêëy mònh àang nùçm trïn möåt chiïëc giûúâng coá àuã
chùn hoa, nïåm gêëm; chiïëc lïìu tranh àaä biïën ài àêu mêët vaâ thay vaâo
àoá laâ möåt toâa nhaâ ngoái nùm gian, cûãa bûác baân, cöåt, xaâ àïìu traåm tröí,
cêu àêìu bùçng baåc, xaâ ngang bùçng àöìng àuáng nhû lúâi thaách cuãa phuá
öng.
Baâ meå rêët ngaåc nhiïn vïì nhaâ cûãa, àöì àaåc vaâ lïî vêåt sang troång
àuã moåi thûá. Baâ nghô laâ mònh nùçm mú, nhûng coá àiïìu laâm cho baâ tin
laâ vêîn thêëy Soå Dûâa lùn ài lùn laåi trong nhaâ àïí sai baão nhûäng ngûúâi
giuáp viïåc.
Anh vûâa goåi möåt tiïëng, tûác thò mêëy chuåc ngûúâi hêìu haå, caã
nam lêîn nûä quêìn aáo löång lêîy àuã mêìu sùæc, tûâ nhaâ dûúái chaåy lïn rùm
rùæp laâm theo lúâi sai baão cuãa Soå Dûâa.
Àuáng giúâ heån, caã àoaân nhaâ trai àem àuã lïî vêåt sang nhaâ gaái
àoán dêu. Phuá öng chùèng biïët tñnh sao, àaânh phaãi nhêån lïî vêåt vaâ gaã cö
gaái uát cho Soå Dûâa. Dên laâng ai cuäng ngaåc nhiïn, hai ngûúâi chõ gaái thò
trïì möi, tùåc lûúäi hïët lúâi chï bai, mùæng nhiïëc cö uát. Coân cö uát thò rêët
vui, luác naâo cuäng tûúi cûúâi vúái moåi ngûúâi.
Chiïìu höm êëy, Soå Dûâa àoán dêu vïì nhaâ. Cöî baân linh àònh, laâng
xoám ngöìi àêìy nhaâ chuyïån troâ nhû phaáo ran. Àïën töëi khi caác cêy nïën
àaä thùæp saáng trng nhaâ trïn nhaâ dûúái thò khöng ai nhòn thêëy Soå Dûâa
àêu caã. Böîng, tûâ phoâng bïn bûúác sang möåt chaâng trai tuêën tuá khöi
ngö cuâng vúái cö dêu. Chaâng trai noái:
- Thûa caác cuå cuâng baâ con hai hoå, töi laâ Soå Dûâa. Vúå chöìng
chuáng töi xin ra chaâo hai hoå vaâ caãm taå baâ con àaä àïën chia vui vaâ giuáp
àúä cho gia àònh chuáng töi.
Baâ meå öm chêìm lêëy con dêu, mûâng vui khöng noái nïn lúâi. Tin
naây bay ài, ai biïët cuäng ngaåc nhiïn vaâ vui mûâng, riïng hai ngûúâi con
gaái lúán cuãa phuá öng thò chó coá ghen tuöng vaâ tûác töëi.
Sau khi cûúái vúå, Soå Dûâa ra sûác hoåc haânh vaâ thi àöî traång
nguyïn àûúåc nhaâ vua troång duång.
Khi baâ meå qua àúâi, quan Traång Soå Dûâa tûâ kinh àö vïì chõu
tang àûúåc ñt lêu thò nhaâ vua coá chiïëu cûã chaâng ài sûá. Trûúác khi ài,
chaâng àûa cho vúå möåt con dao, möåt hoân àaá lûãa vaâ hai quaã trûáng gaâ,
dùån vúå phaãi giùæt luön bïn mònh, khi gùåp khoá khùn seä phaãi duâng àïën.
Hai ngûúâi chõ gaái luön ghen tõ vúái em lêëy àûúåc chöìng töët àeåp,
gioãi giang, quyïìn cao chûác troång. Möåt höm hai chõ ruã em ài chúi
thuyïìn trïn söng gêìn biïín, röìi lêåp mûu, àêíy thuyïìn em ra xa, dêëu
hïët búi cheâo, khiïën cho thuyïìn cö em bõ àùæm. Khi thuyïìn àaä mêët
tùm, hai chõ múái giaã vúâ hö hoaán, kïu cûáu.
Sau khi thuyïìn chòm, möåt con caá kònh vö cuâng to lúán àaä nuöët
chûãng caã thuyïìn lêîn cö em uát vaâo buång noá. Nhúá lúâi chöìng dùån luác
chia tay, cö ruát dao raåch buång caá, caá vêîy vuâng möåt höìi röìi chïët. Sau
àoá xaác caá tröi vaâo búâ möåt hoân àaão, cö khoeát buång caá chui ra. Röìi cö
xeão thõt caá ra thaânh nhiïìu miïëng, phêìn thò phúi khö, phêìn thò muöëi
mùæm àïí ùn dêìn. Cö laåi duâng dao àaánh vaâo hoân àaá chöìng àûa àïí lêëy
lûãa nêëu ùn vaâ sûúãi êëm. Hai quaã trûáng gaâ àïí trong boåc, àuã ngaây àaä núã
thaânh hai con gaâ, möåt tröëng, möåt maái.
Thaáng ngaây tröi qua, àaân gaâ sinh söi naãy núã àöng dêìn. Cö uát
tiïëp tuåc söëng möåt mònh trïn hoang àaão vaâ chúâ khi coá thuyïìn thò nhúâ
giuáp àúä.
Böîng möåt buöíi chiïìu, cö nghe tiïëng gaâ gaáy: "oá oâ o!... phaãi
thuyïìn quan Traång rûúác cö töi vïì!". Cö chaåy ra thò thêëy möåt chiïëc
thuyïìn lúán, cùæm cúâ àuöi nheo tiïën vïì phña àaão. Cö mûâng lùæm! Khi
thuyïìn àïën gêìn thò thêëy Soå Dûâa bûúác lïn mui vaâ vúå chöìng nhêån ra
nhau, mûâng mûâng tuãi tuãi khöng noái nïn lúâi.
Biïët roä sûå tònh, Soå Dûâa rêët thûúng vúå vaâ cùm giêån hai ngûúâi
chõ gaái, nhûng chaâng vêîn khöng noái cho ai biïët. Vïì àïën nhaâ, Soå Dûâa
baão vúå laánh vaâo phoâng trong röìi baây tiïåc múâi caã nhaâ böë vúå vaâ dên
laâng àïën dûå. Hai ngûúâi chõ thi nhau ùn mùåc löång lêîy àïí löi cuöën sûå
chuá yá cuãa Soå Dûâa. Caã hai àïìu tranh nhau kïí lïí viïåc ngûúâi em chïët
àuöëi.
Rúåu uöëng àûúåc nûãa tuêìn, Soå Dûâa àûáng lïn xin pheáp vaâo nhaâ
àûa möåt ngûúâi baån ra chaâo hai chõ vaâ dên laâng. Khi cö uát theo chöìng
bûúác ra, moåi ngûúâi kinh ngaåc baân taán xön xao. Hai ngûúâi chõ ruång rúâi
tay chên röìi nhên luác moåi ngûúâi hûúáng vïì cö uát, caã hai leán ra ngoaâi
vaâ tröën ài biïåt tñch.
SÚN TINH - THUYÃ TINH
Huâng Vûúng thûá mûúâi taám coá möåt ngûúâi con gaái tïn goåi laâ Myå
Nûúng, sùæc àeåp tuyïåt trêìn. Myå Nûúng àûúåc vua chûa yïu thûúng rêët
mûåc. Nhaâ vua muöën keán cho naâng möåt ngûúâi chöìng thêåt xûáng àaáng.
Möåt höm coá hai chaâng trai àïën, xin ra mùæt nhaâ vua àïí cêìu
hön. Möåt ngûúâi úã vuâng nuái Ba Vò, tuêën tuá vaâ taâi gioãi khaác thûúâng: chó
tay vïì phña àöng, phña àöng biïën thaânh àöìng luáa xanh, chó tay vïì
phña têy, phña têy moåc lïn haâng daäy nuái. Nhên dên trong vuâng goåi
chaâng laâ Sún Tinh. Coân möåt ngûúâi úã maäi têån miïìn biïín Àöng taâi gioãi
cuäng khöng keám: goåi gioá, gioá àïën, hoâ ma, ma túái - Chaâng naây tïn goåi
laâ Thuãy Tinh.
Möåt ngûúâi laâ chuáa cuãa miïìn non cao, möåt ngûúâi laâ chuáa cuãa
vuâng nûúác thùèm, caã hai àïìu xûáng àaáng laâm rïí vua Huâng caã.
Huâng Vûúng bùn khoùn khöng biïët nhêån lúâi ai, tûâ chöëi ai.
Nhaâ vua cho mûúâi caác quan laåc hêìu vaâo baân maâ vêîn khöng tòm àûúåc
kïë hay. Cuöëi cuâng, Huâng Vûúng phaán rùçng:
- Hai ngûúâi àïìu vûâa yá ta caã, nhûng ta chó coá möåt ngûúâi con
gaái, biïët gaã cho ngûúâi naâo? Ngaây mai, nïëu ai àem àöì sñnh lïî àïën àêy
trûúác: möåt trùm vaán cúm nïëp, hai trùm nïåp baánh chûng, voi chñn
ngaâ, gaâ chñn cûåa, ngûåa chñn höìng mao, thò àûúåc rûúác dêu vïì.
Saáng súám höm sau, Sún Tinh àaä àem àêìy àuã lïî vêåt àïën trûúác
vaâ àûúåc pheáp àûa dêu vïì nuái. Thuãy Tinh àïën sau, khöng lêëy àûúåc vúå,
àuâng àuâng nöíi giêån, àem quên àuöíi theo, möåt hai àoâi cûúáp laåi Myå
Nûúng.
Thuãy Tinh hö mûa, goåi gioá, laâm thaânh döng baäo àuâng àuâng
rung chuyïín caã àêët trúâi, dêng nûúác söng lïn cuöìn cuöån tiïën àaánh Sún
Tinh. Nûúác ngêåp luáa, ngêåp àöìng röìi ngêåp nhaâ, ngêåp cûãa.
Sún Tinh khöng hïì nao nuáng, duâng pheáp maâu böëc tûâng quaã
àöìi, di tûâng daäy nuái chùån àûáng doâng nûúác luä. Nûúác dêng lïn cao bao
nhiïu, Sún Tinh laåi laâm cho àöìi, nuái moåc cao lïn bêëy nhiïu. Hai bïn
àaánh nhau roâng raä mêëy thaáng trúâi liïìn, cuöëi cuâng Thuãy Tinh àuöëi
sûác phaãi ruát quên vïì.
Tûâ àoá, oaán ngaây caâng thïm nùång, thuâ ngaây caâng thïm sêu,
khöng nùm naâo Thuãy Tinh khöng laâm mûa laâm baäo, dêng nûúác lïn
àaánh Sún Tinh vaâ lêìn naâo Thuãy Tinh cuäng thua, phaãi boã chaåy.
SÛÅ TÑCH CHIM CUÖËC
Ngaây êëy coá àöi baån chñ thên tïn laâ Quùæc vaâ Nhên. Hoå àïìu laâ con
nhaâ hoåc troâ ngheâo, laåi àïìu möì cöi chûa meå. Quùæc àûúåc hoåc nhiïìu hún
baån: anh chaâng laâm thêìy àöì daåy treã. Tuy böíng löåc chùèng coá laâ bao
nhûng Quùæc vêîn thûúâng giuáp àúä Nhên. Àöëi laåi, coá lêìn Quùæc bõ öëm
nùång, giaá khöng coá baån thuöëc thang ngaây àïm thò anh khoá loâng söëng
nöíi. Sau àoá cuäng vò sinh kïë phaãi chia tay möîi ngûúâi möåt ngaã.
Trong khi Quùæc söëng cuöåc àúâi daåy treã thò Nhên cuäng ài lang
thang hïët caác vuâng xûa laå laâm thuï laâm mûúán. Traãi qua möåt thúâi kyâ
lang baåt, cuöëi cuâng anh chaâng vaâo laâm cöng cho möåt phuá thûúng.
Thêëy chaâng thêåt thaâ chùm chó, phuá thúng rêët tin cêåy. Chùèng bao lêu
Nhên àûúåc phuá thûúng gaã con gaái cho.
Vúå Nhên coá nhiïìu cuãa riïng. Vò thïë Nhên nghiïîm nhiïn trúã nïn
möåt phuá öng coá möåt cú nghiïåp kha khaá trong vuâng.
Nhên giaâu nhûng khöng quïn tònh bêìu baån. Nhên vêîn nhúá túái
lúâi thïì "söëng chïët súáng khöí coá nhau" vúái Quùæc. Nhên cêët cöng ài tòm
vaâ sung sûúáng àûúåc thêëy Quùæc coân söëng. Tuy Quùæc àang dúã nùm daåy,
nhûng Nhên cuäng thûúng lûúång vúái chûa meå hoåc troâ cho con em
chuyïín sang hoåc vúái möåt cuå àöì khaác röìi àûa Quùæc vïì nhaâ mònh. Nhên
dùån ngûúâi nhaâ phaãi coi Quùæc khöng khaác gò mònh, cúm nûúác hêìu haå
khöng àûúåc bï trïî.
Nhûng tñnh vúå Nhên khöng àûúåc nhû chöìng. Xûa nay àöëi vúái
nhûäng keã raách rûúái, chõ ta thûúâng coá thaái àöå khinh thõ. Vaâ chõ ta
khöng cuâng söëng nhûäng ngaây haân vi vúái Nhên nïn coá thêëy àêu tònh
nghôa giûäa Nhên vaâ Quùæc nh thïë naâo. Nhûng thêëy chöìng rêët troång
àaäi khaách nïn luác àêìu vúå khöng daám noái gò. Nhên luön luön baão vúå:
"Àêy laâ ngûúâi thên nhêët trong àúâi töi. Nïëu khöng coá baån thò chûa
chùæc töi àaä söëng àïí gùåp naâng". Vúå Nhên chó lêím bêím: "Kheáo! Baån vúái
beâ! Chó coá ngöìi ùn haåi!".
Dêìn dêìn, vúå Nhên bûåc mònh ra mùåt. Chõ ta khoá chõu vò caái öng
khaách laå tûå dûng úã àêu àïën chaã giuáp ñch gò cho nhaâ mònh, chó chïîm
chïå trïn giûúâng cao, cúm rûúåu möîi ngaây hai bûäa. Vúå Nhên trûúác coân
noái maát nhûng sau thò ngoa ngoùæt ra mùåt. Coá höm ngûúâi àaân baâ êëy
àay nghiïën caã chöìng lêîn khaách:
- "Chùèng phaãi böë giaâ, khöng phaãi khaách núå, úã àêu laåi rûúác vïì
thúâ phuång: ùn no laåi nùçm. Thöi liïåu maâ töëng quaái ài!".
Thêëy thaái àöå vúå ngaây caâng quaá quùæt, chöìng chõ súå mêët loâng baån.
Nhên möåt mùåt thên haânh chùm chuát cho baån, möåt mùåt khuyïn döî vúå.
Nhûng vúå Nhên chûáng naâo vêîn giûä têåt êëy. Vïì phêìn Quùæc thò chaâng
hiïíu têët caã. Àaä hai lêìn Quùæc caáo baån xin vïì nhûng Nhên cöë sûác giûä
laåi. Thêëy baån chñ tònh, Quùæc laåi nêën naá ñt lêu.
Nhûng höm àoá, Quùæc quaã quyïët ra ài vò chaâng vûâa nghe àûúåc
nhûäng cêu noái xuác phaåm àïën mònh möåt caách nùång nïì. Quùæc nghô nïëu
mònh khöng tñnh kïë súám thò seä coá ngaây bõ nhuåc vúái ngûúâi àaân baâ naây.
Maâ nïëu ra ài nhû mêëy lêìn trûúác thò seä bõ baån laâm löi thöi khoá khoaát.
Möåt höm, trúâi coân múâ sûúng, Quùæc cêët leãn ra ài. Muöën cho baån
khoãi mêët cöng tòm kiïëm nïn khi qua möåt khu rûâng, chaâng cúãi khùn
aáo treo lïn möåt caânh cêy bïn àûúâng laâm nhû caách mònh àaä chïët.
Àoaån Quùæc lêìn moâ ài xûá khaác trúã laåi cuöåc àúâi goä àêìu treã nuöi thên.
Thêëy mêët huát baån, Nhên böí ài tòm nhûng chaã biïët tung tñch
àêu caã. Khi nghe tin coá ngûúâi bùæt àûúåc khùn aáo úã meá rûâng phña nam,
chaâng lêåt àêåt àïën xem. Nhêån roä àoá laâ khùn aáo cuãa baån, Nhên vö cuâng
höëi hêån:
- "Thöi ta laâm haåi baån ta röìi! Chùæc baån ta bõ cûúáp giïët chïët".
Nhûng sau àoá Nhên laåi nghô khaác
- "Baån ta ài trong tuái khöng coá möåt àöìng thò dêìu coá gùåp cûúáp
cuäng khöng can gò. Àêy möåt laâ bõ huâm beo ùn thõt, hai laâ bõ laåc trong
rûâng sêu. Duâ thïë naâo ài nûäa thò nhêët àõnh baån ta cuäng ài vïì phûúng
naây".
Nhên bùæt àêìu vaâo rûâng tòm Quùæc. Khöng thêëy coá vïët maáu,
chaâng laåi caâng hy voång. Nhên bùng hïët chöng gai, chui hïët buåi rêåm,
luön luön cêët tiïëng goåi: "Anh Quùæc úi! Quùæc úi! Quùæc! Quùæc!". Nhên ài
maäi, goåi maäi, quanh quêín trong khu rûâng mïnh möng. Cho àïën húi
thúã cuöëi cuâng ngûúâi baån chñ tònh êëy vêîn khöng quïn goåi - "Quùæc!
Quùæc!". Röìi àoá Nhên chïët hoáa thaânh chim àöî quyïn.
Laåi noái chuyïån sau àoá vúå Nhên àúåi maäi khöng thêëy chöìng vïì
lêëy laâm ùn nùn vïì nhûäng kïët quaã tai haåi cuãa haânh àöång cuãa mònh.
Möåt höm chõ ta boã nhaâ boã cûãa ài tòm chöìng. Cuöëi cuâng cuäng àïën khu
rûâng phña nam. Nghe tiïëng "Quùæc! Quùæc!", chõ ta nhêån ra laâ tiïëng cuãa
chöìng goåi öng baån. Chõ ta mûâng quaá kïu to: "Coá phaãi anh àêëy khöng
anh Nhên!". Khöng coá tiïëng traã lúâi ngoaâi nhûäng tiïëng "Quùæc! Quùæc!"
cuãa con chim àöî quyïn. Vúå Nhên cûá theo tiïëng chim tiïën vaâo rûâng
sêu. Sau cuâng khöng tòm àûúåc löëi ra, tuyïåt voång maâ chïët bïn caånh
möåt göëc cêy.
SÛÅ TÑCH CON CAÂO CAÂO
Chó vò thñch ùn diïån, cö gaái àeåp àoâi cho bùçng àûúåc ba chiïëc aáo ba
mêìu. Vaâ cö àaä phaãi traã giaá cho thoái xêëu cuãa mònh: bõ hoáa kiïëp thaânh
con caâo caâo suöët ngaây bay nhaãy vúái böå aáo ba mêìu.
Caâo caâo xûa kia laâ möåt cö gaái àeåp. Tñnh cö thñch ùn diïån nhûng
vò nhaâ ngheâo, nïn cö chûa àûúåc thoãa yá muöën.
Möåt höm, nhaâ vua bõ mêët möåt cö cöng chuáa. Vua sai quên lñnh
ài tòm khùæp àoá àêy. Luác àoá cö gaái àeåp àang kiïëm cuãi bïn möåt göëc cêy
sêëu lúán bïn àûúâng. Töëp lñnh thûá nhêët ài qua, hoå beân hoãi:
- Cö úã àêy coá thêëy ai cùæp cöng chuáa qua khöng? Cö gaái nhòn ra
thêëy toaán ngûúâi naây coá nhiïìu quêìn aáo àeåp, caái naâo cuäng moãng bay nh
luåa mêìu höìng. Cö thñch quaá liïìn baão:
- Cho töi möåt chiïëc aáo, töi àang reát lùæm.
Töëp lñnh baão nhau cho cö gaái möåt chiïëc aáo, röìi tiïëp tuåc ài theo
hûúáng cö àaä chó.
Möåt luác sau laåi thêëy töëp lñnh khaác chaåy qua. Töëp naây mùåc toaân
aáo xûanh maâu laá. Tröng thêëy cö gaái, hoå dûâng laåi hoãi:
- Cö úi, cö coá thêëy ai cùæp cöng chuáa qua àêy khöng?
Cö gaái nghô: töëp trûúác àaä cho ta aáo höìng, töëp naây coá aáo xûanh.
Ta xin möåt caái mùåc cho àeåp. Nghô vêåy, cö liïìn baão hoå:
- Töi àang reát lùæm, caác öng cho töi möåt caái aáo thò töi chó löëi cho
maâ ài.
Töëp lñnh laåi baão nhau cho cö gaái möåt caái aáo xanh àeåp nhêët, röìi
hoå laåi theo àûúâng cö chó dêîn.
Àûúåc hai caái aáo, cö gaái thñch quaá. Cö mùåc vaâo àûáng ngùæm mònh
khöng chaán mùæt. Cö chùæc thêìm höm nay vïì nhaâ ai cuäng phaãi khen ta
laâ àeåp.
Trong khi cö àang ngùæm vuöët thò laåi thêëy möåt töëp lñnh nûäa ài
qua. Töëp naây mùåc toaân quêìn aáo trùæng trong nhû nûúác suöëi. Hoå thêëy
cö gaái cuäng hoãi:
- Cö úi, cö coá thêëy ai cùæp cöng chuáa chaåy àûúâng naây khöng?
Cö gaái laåi quen nhû hai lêìn trûúác, cö laåi àoâi möåt caái aáo röìi múái
chó àûúâng cho töëp lñnh ài qua.
Thïë laâ cö àûúåc ba caái aáo: Möåt höìng, möåt xanh, möåt trùæng. Caái
naâo cuäng moãng bay àeåp lùæm.
Cö mùåc caã aáo vaâo, ngùæm nghña röìi nhaãy nhoát tung tùng. Böîng
trïn trúâi coá möåt tiïëng seát nöí dûä döåi, laâm möåt caânh cêy sêëu gaäy rúi
xuöëng àêìu cö gaái. Cö bõ beåp àêìu röìi chïët hoáa ra con caâo caâo, suöët ngaây
chó tung tùng bay nhaãy vúái böå aáo ba maâu.
SÛÅ TÑCH CON COÁC
Ngaây xûa úã nhaâ noå coá hai chõ em möîi ngûúâi möåt tñnh möåt nïët.
Ngûúâi chõ xinh àeåp nhûng tñnh tònh tham lam vaâ lûúâi nhaác. Ngûúâi
em bõ queâ tay nhûng rêët siïng nùng.
Ngûúâi chõ xinh àeåp caã ngaây chó luêín quêín vúái gúng vaâ lúåc chaãi
chuöët. Vò chúi búâi vö àöå nïn chùèng bao lêu thên thïí ngûúâi chõ gêìy khö
nhû que cuãi, mùåt muäi xêëu xñ.
Möt nùm noå, trúâi laâm luä luåt lúán, nûúác ngêåp hïët laâng, cêy coã, luáa,
ngö hïët àêët cùæm chên. Ngûúâi em beân ngöìi öm lêëy choáp nuái àaá, kïu
trúâi, goåi àêët. Mïåt quaá, ngûúâi em nguã thiïëp ài ba ngaây baãy àïm liïìn,
thêëy em nguã lùång, ngûúâi chõ ngúä laâ em àaä chïët, beân cûúäi beâ chuöëi
cheâo ài, boã mùåc em trïn choáp nuái. Ngûúâi em múã mùæt choaâng dêåy thò
nûúác vêîn chûa ruát, tûúãng ngûúâi chõ bõ luä cuöën tröi, ngûúâi em rêët
buöìn. Àúåi khi mùåt trúâi àïën ngûúâi em liïìn kïu to :
- Úi öng trúâi!
Öng trúâi dûâng laåi hoãi :
- Chaáu muöën gò ?
Ngûúâi em noái :
- Öng cûáu lêëy chõ chaáu, chõ chaáu bõ nûúác luä nhêån chòm mêët röìi.
Chõ êëy rêët xinh àeåp. Öng cûáu àûúåc thò öng seä àûúåc lêëy chõ êëy laâm vúå.
Öng mùåt trúâi cûúâi baão :
- Chõ chaáu àïën nhaâ Tiïn öng röìi. Chaáu haäy gieo haåt naây úã choáp
àaá cuãa chaáu thò chaáu muöën caái gò cuäng àûúåc caái êëyå
Noái xong, Öng Mùåt Trúâi laåi lùån ài. Cuäng luác êëy ngûúâi chõ cheâo
beâ chuöëi àïën goä cûãa nhaâ Tiïn öng, beâ chuöëi giaåt lïn sên nhaâ thò ngûúâi
chõ hoâ heát :
- Cho töi gùåp chaâng Tiïn àeåp nhêët.
Tiïn öng nhòn ra thêëy coá ngûúâi con gaái laå, laåi àoâi gùåp Tiïn, liïìn
mûúâi vaâo nhaâ. Ngûúâi chõ noái luön :
- Töi khöng lêëy öng àêu, öng giaâ maâ xêëu quaá, cho töi lêëy àûúåc
chaâng Tiïn àeåp nhêët.
Tiïn öng gêåt àêìu baão :
- Àûúåc!
Noái röìi, Tiïn öng khoaát tay möåt caái, lêåp tûác tûâ trong nhaâ coá möåt
chaâng trai ài ra, nùæm tay ngûúâi chõ. Chaâng trai laâ doâng hoå cuãa Coác
Tña nïn Tiïn öng àùåt tïn chaâng laâ chaâng Coác Tña. Tûâ àêëy, vúå chöìng
ngûúâi chõ söëng cuöåc söëng sung súáng trong caãnh Tiïn.
Ngûúâi em gieo caái haåt cuãa öng Mùåt Trúâi cho vaâo keä àaá, naâng lêëy
baân tay traái cuãa mònh vú rïu laá, giêåt caã vaåt aáo mònh phuã cho haåt àûúåc
nguyïn laânh. Chùèng bao lêu tûâ keä àaá vún ra möåt dêy bêìu, quaã to nh
caái soåt. Naâng lùn bêìu sïëp ra chia nuái. Nuái bêìu cûá nöëi nhau, nöëi nhau
moåc xûa, vuâng nûúác luä cûá thu heåp dêìn nhûúâng chöî cho bêìu úã. Möåt
ngaây kia, ngûúâi trïn Tiïn thêëy coá nhiïìu nuái nhoã lên chêåt caã gêìm trúâõ
Vúå chöìng Coác Tña nhòn xuöëng thò thêëy ngûúâi con gaái cêìm dao bùçng
tay traái cûá quêët dêìn quêåt böí bêìu ra chia cho moåi ngûúâi. Ngûúâi chõ
nhêån ra keã ngöìi vúái nuái bêìu laâ àûáa em cuãa mònh, loâng ghen gheát laåi
nöíi lïn. Muå liïìn keáo tay chöìng baão :
- Caái con queâ êëy coân söëng, noá coá nhiïìu bêìu kia kòa.
Chaâng Coác Tña chûa kõp hoãi thïm àêìu àuöi ra sao thò muå àaä
nùæm tay chöìng baão nhaãy xuöëng caác choãm nuái bêìuå Nhaãy khoãi nhaâ trúâi,
vúå chöìng hùæn hiïån nguyïn hònh möåt àöi Coác Tiaá. Àöi vúå chöìng Coác
Tña ngöìi chöìm chöím trïn möåt quaã bêìuå Ngûúâi em hoãi :
- Coác muöën gò ?
Coác noái :
- Ta mûuöën nhêån maây laâ em gaáõ
Ngûúâi em lùæc àêìu :
- Chõ ta lïn trúâi lêu röìõ
Coác baão :
- Tao laâ chõ àêy, coân àêy laâ anh rïí cuãa maâyå
Ngûúâi em ngöìi nghe Coác Tña vúå kïí laåi chuyïån cuä gùåp luä to, cheâo
beâ chuöëi lïn trúâi ra sao ... Nghe maäi röìi tin lúâi Coác laâ phaãõ Ngûúâi em
liïìn nhêån anh chõ vaâ cho úã chung trïn ngoån nuái cuâng chùm nom dêy
bêìu vúái mònh. Khi êëy, öng Mùåt Trúâi ài qua, dûâng laåi noái vúái ngûúâi em:
- Anh chõ àaä vïì vúái chaáu àêëyå
Ngûúâi em noái :
- Vêng.
Öng Mùåt Trúâi baão :
- Bêy giúâ ta cho chaáu möåt ngûúâi chöìng, chaáu haäy böí quaã bêìu
xêëu nhêët ra thò gùåp chöìng. Ngûúâi em liïìn böí quaã bêìu vùån veåo xêëu xñ,
voã bêìu taách ra thò coá möåt chaâng trai khöi ngöi, tuêën tuá hiïån ra nhêån
laâ chöìng cuãa ngûúâi em, hai vúå chöìng ngûúâi em laåi lêëy quaã xïëp bêåc
xuöëng thêëp dêìn. Hoå xïëp quaã bêìu àïën àêu thò mûåc nûúác lui xuöëng àïën
àoá. Àöìng ruöång laâng maåc laåi hiïån vïì nhû xa.å Baâ con laâng xoám trúã vïì
laâm ùn sinh söëng yïn êëm.
Cuäng tûâ àêëy vúå chöìng Coác Tña àûúåc ngûúâi em àûa xuöëng cuâng
ùn úã, laâm luång vúái dên baãn.
Ngûúâi chõ caãm phuåc loâng töët cuãa ngûúâi em nïn khöng coân ghen
gheát, xêëu tñnh vúái em gaái nhû xûa nûäa.
SÛÅ TÑCH CON MUÖÎI
Ngaây xûa, coá möåt chaâng trai khöng giaâu nhûng cuäng khöng
ngheâoå Chaâng naây coá möåt ngûúâi vúå rêët àeåp. Àúâi söëng cuãa hai ngûúâi êëy
àún giaãn. Chaâng thò lo laâm tröng ruöång luáa, coân vúå chaâng thò chùn
tùçm ûúm tú. Nhûng maâ thêåt ra, ngûúâi vúå rêët lûúâi nhaác, suöët ngaây chó
thñch laâm duyïn, vaâ mú ûúác möåt cuöåc söëng giaâu sang quyïìn quyá.
Böîng möåt höm ngûúâi vúå chïët, anh chöìng rêët buöìn, khöng muöën
rúâi thên thïí vúå vaâ khöng muöën chön vúå trong àêët. Sau khi baán hïët caã
nhûäng àöì vêåt, anh ta mang theo quan taâi vúå, leo lïn möåt thuyïìn tam
baãn vaâ ài theo doâng söng.
Möåt buöíi saáng, chaâng àïën möåt ngoån nuái xanh rúân vaâ thúm ngaát
muön hoa hiïëm, tuyïåt àeåp. Trïn cêy toaân àuã loaâi cêy traái. Vui thñch,
chaâng bûúác ài nheå nhaâng nhû con bûúám trong caãnh huy hoaâng.
Chaâng gùåp möåt öng giaâ, toác trùæng nhû böng, ài chöëng gêåy truác, mùåt
àêìy nïëp nhùng nhûng saáng tûúi nhû mùåt cuãa möåt àûáa treã. Àoá laâ võ
thêìn sûác khoeã. Öng noái vúái chaâng :
- Töi àaä biïët nhûäng tiïët haånh cuãa anh röìi. Vò vêåy töi àaä dûång
nuái trïn löëi àûúâng ài cuãa anh. Nïëu anh muöën, thò töi seä nhêån anh
trong nhoám àöì àïå cuãa töi.
Chaâng caám ún öng thêìn, nhûng röìi noái vúái öng laâ chaâng seä
khöng bao giúâ rúâi boã àûúåc thên thïí cuãa vúå chaâng. Àiïìu ûúác ao duy
nhêët cuãa chaâng chó laâ laâm cho vúå thûúng mïën höìi sinh laåi thöi. Öng
thêìn ngùæm nghña chaâng, röìi noái :
- Sao anh laåi quyïën luyïën maãnh àêët àêìy àùæng cay naây. Nhûäng
haånh phuác niïìm vui phuâ du chó laâ huyïîn hoùåc thöi. Àiïìu àiïn röì naâo
laâm cho anh tin vaâo möåt keã thêët thûúâng vaâ khöng chung thuyã ? ...
Thöi, cuäng àûúåc ... Nïëu anh khao khaát àiïìu àoá thò töi seä chêëp thuêån
àiïìu mong ûúác àoá, mong rùçng anh seä khöng höëi tiïëc sau naây.
Chaâng mang ngûúâi yïu ra khoãi quan taâi, cùæt ngoán tay, vaâ nhoã
ba gioåt maáu trïn tim cuãa naâng. Thêìn diïåu! naâng dêìn dêìn múã mùæt ra
vaâ tónh dêåy.å
- Cö àûâng coá quïn nhiïåm vuå cuãa cö nheá, vaâ maäi nhúá àïën sûå têån
têm cuãa chöìng cö - Öng thêìn noái - Thöi, bêy giúâ hai ngûúâi söëng haånh
phuác ài nheá.
Trïn àûúâng vïì, hai ngûúâi dûâng chên úã möåt bïën caãng, ngûúâi
chöìng ài mûua àöì ùn. Trong luác àoá coá möåt ghe bêìu rêët to lúán dûâng
bïn thuyïìn cuãa chaâng. Ngûúâi chuã cuãa ghe àoá laâ möåt ngûúâi buön baán
rêët giaâuå Luác öng nhòn thêëy naâng ngöìi àúåi trong thuyïìn, thò öng böîng
kinh ngaåc búãi sùæc àeåp cuãa naâng. Öng mûúâi naâng lïn ghe bêìu uöëng
traâ, nhûng khi naâng úã trïn têìu röìi, thò thuyïìn öng rúâi caãng vaâ ài mêët.
Ngûúâi chöìng trúã laåi khöng thêëy ngûúâi vúå àêu, chaâng ài tòm maäi
ba thaáng sau múái nhòn thêëy ngûúâi vúå nhûng naâng söëng trong caãnh
xûa hoa vaâ khöng mûuöën trúã vïì cuâng chaâng. Chaâng múái thêëy lêìn thûá
nhêët baãn chêët xêëu xûa cuãa vúå. Mùåc duâ rêët àau buöìn trong nhûäng
phuát àêìu, cuöëi cuâng chaâng àaânh chêëp nhêån cho naâng ài, nhûng hoãi
xin naâng möåt àiïìu :
- Em haäy traã cho anh laåi nhûäng ba gioåt maáu cuãa anh àaä tùång
cho em, vò anh khöng muöën trong ngûúâi em coá möåt tñ gò cuãa anh caã.
Naâng rêët vui mûâng seä khöng phaãi söëng vúái chaâng nûãa, lêëy möåt
con dao vaâ trñch maáu úã ngoán tayå Nhûng vaâi gioåt maáu vûâa chaãy xong,
àöåt nhiïn mùåt naâng biïën sùæc vaâ tùæt thúã.
Vò naâng laâ möåt ngûúâi phuâ phiïëm, khöng mûuöën lòa trêìn gian
nhû vêåy.å Naâng hoáa thaânh möåt loaâi cön truâng, suöët ngaây ài tòm ngûúâi
chöìng àïí lêëy laåi ba gioåt maáu àïí coá thïí söëng laåi nhû loaâi ngûúâi vaâ luön
luön kïu vo vo nhûäng tiïëng höëi hêån.
SÛÅ TÑCH ÀEÂO PHÊÅT TÛÃ
Ngaây xûa coá böën ngûúâi àïm ngaây àoåc kinh niïåm phêåt quyïët cho
tu thaânh àaåoå Böën ngûúâi coá böën hoå khaác nhau : Hoaâng, Trêìn, Lyá,
Lùæm. Ba ngûúâi laâ àaân öng, riïng ngûúâi hoå Lùæm laâ con gaái.
Sau haâng chuåc nùm tuång kinh, niïåm phêåt, ùn chûay tu chñ
trong chuâa, hoå àïìu trúã thaânh nhûäng tùng ni àùæc àaåoå Choån àûúåc ngaây
laânh thaáng töët, hoå liïìn cuâng nhau tòm àûúâng lïn nuái Thiïn Sún àïí
hoáa phêåt.
Àûúâng ài Thiïn Sún xa xöi, hoå phaãi ài roâng raä mêëy nùm trúâi
múái túái núi. Àïën chên nuái Thiïn Sún, caã böën ngûúâi àïìu thêëm mïåt
nhûng vêîn khöng naãn loâng. Khi túái àónh àeâo thò trúâi töëi, buång àoái cöìn
caâo, hoå buöåc phaãi dûâng laåi nghó nhûng khöng ai chúåp mùæt àûúåc. Böîng
möåt ngûúâi trong boån hoå lïn tiïëng:
- Bêy giúâ nïëu coá möåt cêy gêåy úác thò caác bêåc àaân anh muöën ùn gò
naâo ?
Moåi ngûúâi àaä quaá àoái vaâ mïåt, hoå quïn mêët mònh laâ nhûäng
àûúâng tu haânh. Ngûúâi hoå Trêìn noái:
- Töi ûúác àûúåc cheán möåt bûäa thõt choá, coá àuã gia võ, cuác têìn, riïìng
laát, rau muâi, huáng choá ...
Ngûúâi hoå Trêìn àang kïí lïí thò ngûúâi hoå Hoaâng ngùæt lúâi :
- Töi mú ûúác möåt bûäa thõt trêu. Trêu caâng giaâ caâng dai, nhai
caâng àaä rùng.
Ngûúâi hoå Lyá noái tiïëp luön :
- Töi chó muöën bûäa thõt gaâ luöåc coá laá chanh.
Sau cuâng ni cö hoå Lùæm noái :
- Töi chó thñch möåt bûäa rau luöåc cho maát ruöåt vaâ huáp cho àúä
khaát thöi
Saáng dêåy, khi möîi ngûúâi àang chuêín bõ xuöëng àeâo ài tiïëp, thò coá
möåt öng giaâ toác baåc phú chöëng gêåy tûâ chên döëc ài lïn, veã mïåt nhoåc,
nhûng cêët gioång sang saãng hoãi :
- Caác ngûúi úã àêu àïën àêy ?
- Thûa cuå ! Bêìn tùng chuáng töi ài tòm àûúâng lïn nuái Thiïn Sún
àïí hoáa Phêåt àêëy aå. Daám mong cuå chó àûúâng giuáp choå
Nghe xong cêu traã lúâi, öng giaâ noái :
- Àûúåc, ta seä àûa caác ngûúâi àïën nuái Thiïn Sún nhûng bêy giúâ
caác ngúi haäy nhöí nûúác boåt xuöëng laá cêy xem àaä.
Noái xong, öng giaâ ruát tûâ trong tuái ra böën caái laá böì àïì to nhû
nhau, röìi àùåt trûúác mùåt cho tûâng ngûúâi nhöí vaâo àêëy. Böën ngûúâi nhöí
xong, àïìu caãm thêëy lúåm gioång, ruöåt gan nao nao buöìn nön. Trong
nhaáy mùæt caã böën ngûúâi àïìu nön töëng nön thaáo. Quaái laå laâ àïm höm
qua ai ûúác ùn gò àïìu nön ra thûá àoá. Thêëy caã ba ngûúâi nön naâo laâ thõt
gaâ, thõt trêu, thõt choá, duy chó coá ni cö hoå Lùæm laâ nön ra rau xanh.
Öng giaâ beân noái :
- Chñnh àêy laâ àónh nuái Thiïn Sún, caác ngûúi àaä àïën coäi phêåt
röìi. Nhûng nön ra toaân nhûäng thûá kiïng kyå, thò sao goåi laâ chên tu
àûúåc. Caác ngûúâi khöng thïí hoáa Phêåt àûúåc àêu.
Röìi öng giaâ ngoaãnh laåi chó vaâo ni cö hoå Lùæm noái : "Ngûúâi naây
theo àónh choáp maâ lïn, chúá ài xuöëng, sùæp túái núi röìi".
Ni cö hoå Lùæm theo àûúâng maâ lïn, röìi hoáa thaânh Phêåt baâ. Phêåt
baâ coá nhiïìu pheáp laå àïí trõ boån êm binh quêëy nhiïîu, giûä gòn phuác laânh
cho mûuön dên.
Ngaây nay hoå Lùæm thúâ phêåt baâ trong nhaâ vaâ möîi khi Tïët àïën
cuáng Phêåt baâ, àïìu phaãi coá möåt baát canh rau.
Coân ba ngûúâi kia xêëu höí vò khöng àûúåc hoáa Phêåt laåi mêët bao
cöng sûác tu thên, nïn buöìn rêìu maâ chïët úã giûäa àónh àeâo. Ngûúâi àúâi
sau khi ài qua àeâo àïìu phaãi mang möåt nùæm àêët àïí àùæp thaânh mö
"Phêåt". Mö Phêåt naây caâng ngaây caâng cao lïn vïì sau àûúåc goåi laâ àeâo
Phêåt Tûã.
SÛÅ TÑCH HAÅT LUÁA
Ngaây xûa, coá möåt ngûúâi àaân baâ ngheâo. Chöìng chïët súám, baâ úã
vêåy nuöi àûáa con trai duy nhêët. Àiïìu àaáng buöìn laâ cêåu con trai caâng
àûúåc cûng chiïìu, caâng àêm ra hû hoãng, bêët hiïëu, vaâ khöng nghe lúâi
meå. Búãi vò nhaâ ngheâo, khöng àuã miïëng ùn, ngûúâi àaân baâ cûåc nhoåc
tröìng bùæp, nuöi gaâ. Coá traái bùæp naâo lúán àuã, baâ luöåc röìi àûacaã cho con
ùn, phêìn mònh ùn chöî coân thûâa laåi. Khi naâo laâm con gaâ naâo, baâ àïí cho
con ùn no nï, xong röìi baâ kñn àaáo boân moát àöëng xûúng vuån. Nhûng
cêåu con trai khöng thêëy àiïìu àoá, cêåu khöng thûúng yïu meå, laåi coân
höîn xûúåc vaâ ham chúi.
Möåt ngaây kia, ngûúâi àaân baâ lêm bïånh nùång. Biïët mònh sùæp chïët,
baâ lo lùæng, kïu àûáa con trai laåi, khuyïn nhuã rùçng :
- Ngaây meå chïët, con seä thêëy úã chöî meå nùçm coá möåt loaåi haåt nhoã
Con haäy boã vaâo trong chêåu àêët, àöí nûúác vaâo, röìi quaãy vïì hoaâng cung
seä àöíi àûúåc rêët nhiïìu vaâng baåc.
Ngaây meå chïët, cêåu con trai tòm àûúåc trïn göëi nùçm möåt loaåi haåt
nhoã bùçng àêìu ngoán tay. Loâng tham lam, cêåu liïìn laâm theo lúâi meå
dùån, boã haåt vaâo möåt chiïëc chêåu nhoã, rûúái nûúác vaâo, röìi boã lïn lûng
quaãy vïì phña hoaâng cung.
Àûúâng vïì hoaâng cung rêët xa, phaãi mêët caã saáu, baãy thaáng ài
àûúâng. Cêåu con trai mïåt moãi, tiïìn hïët, lûúng thûåc caån dêìn. Cêåu bùæt
àêìu phaãi xin tûâng bûäa ùn, vaâ khoá khùn lùæm múái xin àûúåc chöî truá nguã
qua àïm. Cêåu dêìn dêìn nhêån ra àûúåc cöng lao cuãa meå àaä cûåc nhoåc
nuöi nêëng mònh trong bêëy lêu. Cêåu höëi hêån vò àaä àöëi xûã tïå baåc vúái
meå.
Vïì túái hoaâng cung, luác cêåu boã caái chêåu trïn lûng xuöëng, ngaåc
nhiïn vò thêëy tûå luác naâo, trïn lûng cêåu coá möåt nhaánh coã trôu nhûäng
haåt nhoã, mêìu vaâng xinh xùæn, muâi thúm thoang thoaãng, nêëu ra ùn
thêåt buâi. Cêåu con trai nhúá thûúng meå, beân thöi khöng àem haåt vaâo
cung vua nûäa, traái laåi cêåu mang giöëng haåt êëy vïì tröìng, röìi phên phaát
cho moåi ngûúâi cuâng tröìng ... Àoá chñnh laâ haåt luáa - nguöìn lûúng thûåc
chñnh cuãa chuáng ta hiïån nay.
SÛÅ TÑCH HOA HÖÌNG
Cêu chuyïån naây xaãy ra vaâo thúâi maâ nhûäng khu vûúân coân ngêåp
traân coã daåi, caác loaâi hoa rêët hiïëm vaâ chûa coá hûúng thúm, coân hoa
höìng chó coá möåt maâu àoã thùæm.
Ú' möåt laâng quï noå, núi möåt doâng söng nöëi liïìn vúái biïín, coá hai
àûáa treã chúi rêët thên vúái nhau, cö beá coá maái toác daâi àen mûúåt, coân toác
cêåu beá maâu vaâng tú. Buöíi saáng tinh mú, khi mùåt trúâi coân chûa troân,
hai àûáa treã àaä cuâng nhau vui àuâa trong soáng biïín hay maãi mï tòm
kiïëm nhûäng viïn àaá maâu xûanh. Buöíi chiïìu mûuöån, luác mùåt trùng àaä
hiïån dêìn vaânh vaâng nhaåt maâu, caã hai vêîn coân úã trong rûâng haái cho
nhau nhûäng chuâm quaã daåi ngoåt lõm. Thaáng ngaây nhû thïë tröi qua,
nhûng chûa bao giúâ cêåu beá àûúåc nghe gioång noái cuãa cö beá, vò cö bõ
cêm tûâ thuãa nhoã. Vaâ thay vò kïí chuyïån cho cö, cêåu haát cho cö nghe
nhûäng baâi ca cuaã nhûäng dên du muåc thûúâng cûúäi ngûåa qua laâng,
nhûäng baâi ca cuãa nhûäng ngûúâi àaánh caá khi caã àoaân thuyïìn keáo vïì
nhûäng con caá lúán, nhûäng baâi ca vïì cêu chuyïån doâng söng... Hai àûáa
treã dêìn lúán lïn, vaâ röìi cêåu beá ài hoåc viïåc theo àoaân thuyïìn àaánh caá,
coân cö beá úã nhaâ vúái böë meå laâm vûúân. Cêåu vêîn thûúâng haát cho cö nghe,
nhûng nhûäng saáng tinh mú mùåt trúâi hay nhûäng chiïìu taâ mùåt trùng
khöng coân nûäa.
Ngaây cêåu beá troân 15 tuöíi, àoaân thuyïìn àaánh caá múã höåi mûâng
cêåu gia nhêåp. Suöët möåt ngaây seä vui chúi, vaâ buöíi töëi caác cö beá seä tùång
cêåu hoa àïí röìi súám höm sau, cêåu seä theo àoaân thuyïìn ra khúi. Chiïìu
höm êëy, coá cö beá toác vaâng con möåt ngûúâi àaánh caá àïën hoãi cö phaãi laâm
gò. Vaâ cö ruã cö beá êëy ài tòm hoa vò cö biïët nhûäng khu vûúân nhiïìu hoa
àeåp nhêët.
Nhûng vaâo muâa heâ noáng boãng êëy, aánh nùæng choái chang àaä laâm
khö ài nhiïìu cêy cöëi, suöët buöíi chiïìu boån treã ài rêët xûa maâ chó tòm
àûúåc vaâi böng höìng nhoã. Khi mùåt trúâi dêìn lùån, hai cö beá súå laåc, vaâ cö
beá toác vaâng àûáng laåi trïn con àûúâng nhoã àúåi nhûäng baác thúå ài qua àïí
hoãi löëi vïì.
Coân laåi möåt mònh, cö beá toác àen vui chaåy nhû möåt caánh chim tûâ
vûúân naây sang vûúân khaác, cö reä tûâng khoám laá, tûâng rùång cêy àïí tòm
choån. Möåt laân gioá dõu daâng, man maát böîng àûa bûúác chên cö àïën möåt
vûúân hoa, núi möåt khoám höìng àoã thùæm nhû àang chúâ àúåi. Öm vaâo
ngûåc nhûäng nuå höìng chuám chñm, cö lùång mònh hön lïn nhûäng caánh
hoa. Laå kyâ laâm sao, nhûäng böng hoa böîng toãa húng thúm ngoåt ngaâo,
dõu nheå. Vui sûúáng, cö nhùæm mùæt vaâ thêìm nghô: "Caám ún trúâi, trúâi àaä
ban cho baån nhûäng böng hoa naây qua töi", vaâ nûúác mùæt cö chaãy daâi
trïn maá, kheä rúi xuöëng nhûäng caánh hoa. Khi múã mùæt, cö ngêy ngûúâi
ài trûúác veã àeåp laå luâng cuãa nhûäng böng hoa. Nûúác mùæt cö àaä laâm phai
ài maâu àoã, nhûäng caánh hoa bïn ngoaâi àaä mang sùæc trùæng, vaâ bïn
trong phún phúát maâu höìng.
Nhûäng nuå hoa theån thuâng, trong trùæng nhû e êëp, dõu daâng trïn
ngûåc cö, trong voâng tay cö.
Khi cö quay trúã laåi, cö beá toác vaâng àaä hoãi àûúåc àûúâng vïì,vaâ caã
hai cuâng chaåy àïën nhaâ cêåu beá. Àïën gêìn khu vûúân nhaâ cêåu, maáitoác
cuãa cö bay theo gioá vaâ vûúáng vaâo buåi gai,cö caâng gúä caâng thïm röëi. À-
ûa cho cö beá toác vaâng boá höìng, cö giûä laåi cho mònh möåt nuå hoa, nuå hoa
beá nhoã nhêët. Àûáng sau luâm cêy, cö beá nhû nghe thêëy tiïëng haát cuãa
cêåu beá, vaâ bïn nhûäng caânh laá rò raâo trong gioá, cö tûúãng tûúång nuå cûúâi
thên thûúng cuãa cêåu, nuå cûúâi cuãa mùåt trúâi nhûäng saáng tinh mú vaâ
mùåt trùng nhûäng khi chiïìu taâ.
Nuå höìng cuãa cö beá àaä núã ngaây höm sau vaâ bïn cö luön coá hûúng
thúm thoang thoaãng. Röìi möåt súám tinh mú, khi mùåt trúâi coân chûa
troân, cö beá àem caânh höìng ra vûúân tröìng. Saáng saáng cö túái chuát nûúác
vaâ chùm soác cho cêy höìng beá nhoã cuãa mònh.
Muâa heâ qua ài, muâa thu röìi hïët muâa àöng, khi muâa xuên àïën,
cö beá mûâng vui thêëy nhûäng nuå höìng àêìu tiïn chuám chñm heá núã. Vaâ
duâ cö beá khöng coân hön lïn nhûäng nuå hoa, duâ nûúác mùæt cö khöng bao
giúâ coân chaãy trïn nhûäng caánh hoa, thò kyâ diïåu thay, nhûäng böng höìng
múái vêîn mang húng thúm dõu ngoåt vaâ maâu trùæng phúát höìng.
Tûâ àoá loaâi hoa höìng baåch ra àúâi.
SÛÅ TÑCH ÖNG BÒNH VÖI
Truyïån kïí vïì möåt ngûúâi àaân baâ tu haânh mûuöën àùæc àaåo nhûng
trong loâng vêîn àêìy thoái hiïìm tõ vaâ àöåc aác, cuöëi cuâng phaãi hoáa thaânh
caái bònh vöi luön àïí cho ngûúâi àúâi moác ruöåt. Truyïån thïí hiïån möåt
triïët lyá cuãa àaåo Phêåt noái riïng vaâ àaåo laâm ngûúâi noái chung: àïí àûúåc
chñnh quaã, khöng nhûäng cêìn coá quaá trònh tu luyïån maâ coân phaãi coá caái
têm saáng.
Ngaây xûa, coá möåt ngûúâi con gaái con nhaâ giaâu rêët àeåp nhûng
cuäng rêët kiïu. Cö laâm cho caác baån gaái xûa laánh mònh. Cö cuäng laâm
cho caác chaâng trai gheát cö vö haån. Cuäng vò thïë àïën tuöíi lêëy chöìng, cö
gaái vêîn chûa coá àaám naâo vûâa yá. Chaâng trai naâo cuäng bõ cö chï, vò "cao
chï ngoãng, thêëp chï luân; lúán chï beáo truåc beáo troân, gêìy chï xûúng
söëng xûúng súân baây ra".
Nhûng röìi cö cuäng lêëy àûúåc chöìng. Chöìng cö yïu vúå nhûng laåi
bûåc mònh vò thoái ghen cuãa vúå. Cö ghen chöìng àïën mûác laâm cho xoám
giïìng luön luön khoá chõu vò nhûäng lúâi qua tiïëng laåi cuãa hoå. Cuöëi cuâng
hai ngûúâi khöng vûâa yá nhau vaâ ly dõ. Buöìn bûåc vò duyïn phêån, cö boã
ài tu.
Cö xuêët gia úã möåt ngöi chuâa cöí trïn nuái gêìn hai mûúi nùm.
Chim mûuöng, thuá rûâng hêìu nh quen thuöåc boáng daáng cuãa sû nûä.
Hai mûúi nùm qua, cö vêîn chûa àùæc àaåo. Cö thùæc mùæc, vò tûå cho mònh
thöng kinh kïå hún ngûúâi vaâ chõu àuã moåi sûå khöí haånh cuãa nhaâ chuâa.
Möåt ngaây kia cö quyïët àõnh sang Têy Truác möåt phen àïí tòm cho ra leä.
Àûúâng sang Têy Truác thiïn nguy vaån hiïím nhûng cö quyïët ài cho
bùçng àûúåc.
Möåt höm, sau khi qua khoãi möåt traái nuái, sû nûä tòm vaâo möåt ngöi
nhaâ heão laánh doåc àûúâng àïí nghó chên. Hai meå con chuã nhên tuy
ngûúâi rûâng nuái quï muâa, nhûng vöën laâ keã ùn chay niïåm Phêåt, nïn
thêëy khaách laâ nhaâ tu haânh thò tiïëp àaäi rêët hêåu. Khi hoå àûúåc nghe kïí
cöng trònh tu luyïån cuãa sû nûä thò hoå caâng cung kñnh, coi nhû bêåc
thêìy. Vaâ khi hoå biïët yá àõnh cuãa sû nûä thò hoå cuäng xin pheáp boã nhaâ boã
cûãa ài theo thêìy àïí mong àûúåc àùæc àaåo. Nghe hoå cêìu khêín, sû nûä
cûúâi:
- Hai meå con nhaâ naây cuäng muöën thaânh Phêåt ? Àûúåc, cûá ài theo
ta!". Nhûng buång naâng baão daå: "Chuöng khaánh coân chùèng ùn ai, nûäa
laâ maãnh chônh vûát ngoaâi búâ tre".
Tûâ höm àoá nhaâ sû nûä coá thïm hai baån àöìng haânh. Chên búát
moãi, àûúâng búát daâi, hoå ài chaã mêëy chöëc àaä túái àêët Thaánh. Tûâ trûúác
àïën sau, hai meå con nhaâ noå vêîn cung kñnh, coi sû nûä nhû thêìy. Coân s
nûä àöëi vúái hoå khöng àûúåc nhû trûúác:
- Khöng biïët chûâng hoå àûúåc thaânh Phêåt trûúác ta. Hoå seä hún ta...
Boån naây maâ àùæc àaåo, thêåt laâ möåt àiïìu nhuåc cho Thiïìn mön.
Noái chuyïån àûác Phêåt khi vûâa nghe tin coá ngûúâi tòm àûúâng àïën
Têy Truác, cêìu àaåo, vöåi hoáa thên ài theo doäi. Tûâ àêìu àïën cuöëi, àûác
Phêåt vêîn khöng boã soát möåt lúâi noái, möåt cûã chó cuãa sû nûä. Khi hoå sùæp
qua möåt con söng röång, àûác Phêåt hoáa pheáp hiïån ra úã bïn kia búâ möåt
toâa cöí tûå, trûúác cûãa coá möåt cêy böì àïì rêët lúán, àïí chúâ hoå.
Muöën cho hai meå con khoãi leäo àeäo theo mònh àïën àêët Thaánh,
nïn khi qua söng, sû nûä giaã caách ngaåc nhiïn, chó ngöi chuâa vaâ cêy böì
àïì baão rùçng:
- Kòa, chuáng ta àaä túái Têy Truác. Choáng thêåt! Chñnh laâ cêy böì àïì
cuãa àûác Thïë tön tu luyïån ngaây xûa. Thöi! Hai meå con cûá viïåc treâo lïn
möåt caânh cao niïåm kinh röìi buöng tay rúi xuöëng laâ tûå khùæc thaânh
Phêåt!
Tin tûúãng úã lúâi noái cuãa bêåc thêìy, hai meå con mûâng rúä laâm theo
khöng chuát ngêìn ngaåi. Nhûng khi hoå buöng tay cho ngûúâi rúi xuöëng
thò àûác Phêåt àaä àoán hoå àûa lïn trúâi. Coá böën võ La Haán mang toâa sen
àïën rûúác ài. Tay hai meå con vêîy vêîy nhû coá yá goåi ngûúâi baån àöìng
haânh.
- "Àuáng laâ hoå thaânh Phêåt röìi!". Sû nûä vûâa kinh ngaåc vûâa mûâng,
vöåi treâo lïn cêy àïí laâm nh hoå vaâ àïí mong àûúåc nhû hoå.
Nhûng àûác Phêåt àaä coá yá trûâng phaåt ngûúâi àaân baâ kiïu ngaåo vaâ
àöåc aác êëy möåt caách àñch àaáng, nïn àaä àïí cho baâ ta rúi thõch xuöëng
àêët, tan xûúng vúä soå. Vaâ sau àoá àûác Phêåt laåi bùæt ngûúâi khöën naån êëy
hoáa thaânh bònh vöi. Taåi sao laåi hoáa thaânh bònh vöi? Coá ngûúâi baão laâ
chñnh àûác Phêåt muöën bùæt nhûäng keã trong loâng bêët nhên, nhûng laåi
àeo böå daång tûâ bi phaãi àïí cho ngûúâi àúâi luön luön moác ruöåt.
SÛÅ TÑCH THOÃ TAI DAÂI ÀUÖI NGÙÆN
Trong möåt khu rûâng noå, coá möåt con coåp dûä vaâ möåt con heo rûâng
hung haän. Coåp vaâ heo, con thò cêåy coá moáng vuöët sùæc, con thò cêåy coá böå
nanh daâi, bùæt naåt têët caã moåi loaâi. Caác con vêåt àïìu khöng thïí naâo söëng
yïn laânh vúái hai con thuá hung aác naây àûúåc.
Moåi loaâi keáo nhau àïën nhaâ thoã, àïí baân caách giïët coåp vaâ heo
rûâng. Chuáng nghô maäi, vêîn chùèng tòm ra caách gò. Böîng thoã reo to:
- Töi nghô ra röìi! Töi nghô ra röìi!
Caác con vêåt xuám laåi. Thoã gheá tai noái thêìm vúái chuáng. Caã boån
àïìu phuåc mûu trñ cuãa thoã.
Saáng höm sau, thoã tòm gùåp coåp trong möåt buåi rêåm. Thoã kheä noái
vaâo tai coåp:
- Baác coåp úi! Thùçng heo rûâng cûá luön noái xêëu doåa dêîm baác maâ
baác khöng biïët sao?
Coåp vûâa nghe thêëy vêåy àaä giêån dûä gêìm lïn:
- Caái gò? Thùçng heo rûâng maâ daám noái xêëu vaâ doåa dêîm ta? Noá
noái gò vêåy?
- Chu chûa! Thoã laâm böå bñ mêåt - Thùçng heo rûâng noái baác coåp
miïång to, rùng to, mùåt to maâ nhuát nhaát, chó daám bùæt naåt bêìy dï vaâ
loaâi heo nhaâ thöi. Heo rûâng coân baão: nïëu gùåp baác, noá seä àêm thuãng
buång baác.
Sau àoá, thoã laåi chaåy theo àûúâng tùæt àïën tòm gùåp heo rûâng. Heo
rûâng àang nguã trong möåt caái hang sêu. Thoã lay heo rûâng dêåy, giaã böå
súå haäi noái:
- Baác heo úi! Tröën mau ài! Thùçng coåp àang tòm baác àïí ùn thõt
àêëy! Noá baão phaãi cùæn cöí heo rûâng, vò heo rûâng chó chuyïn phaá mò,
phaá bùæp.
Heo rûâng höåc lïn giêån dûä. Thoã noái thïm:
- Thùçng coåp noái rùçng phaãi cùæn cöí baác, xem tim baác coá to khöng.
Heo rûâng vöën lò lúåm vaâ ngang ngaånh. Noá chùèng noái chùèng rùçng,
chaåy ngay ài tòm coåp.
Hai con vêåt hung dûä gùåp nhau. Chuáng mùæng nhiïëc, xó vaã nhau
thêåm tïå. Coåp noái rùçng heo rûâng laâ loaâi chïët àoái. Heo rûâng ruãa coåp laâ
bõ quyã Briúng ùn thõt. Möîi luác chuáng möåt hung hùng, nhûng chuáng
vêîn súå nhau. Chuáng heån baãy ngaây nûäa seä gùåp nhau àïí thûã sûác.
Trong baãy ngaây êëy, coåp lùn mònh maäi úã trïn àöìi coã tranh cho
khoãe ngûúâi. Caã àöìi coã tranh bõ coåp lùn trúã thaânh xú xaác. Coåp àõnh
buång phen naây seä ùn thõt heo cho haã giêån. Coân heo rûâng cuäng lùn
mònh trong buân suöët baãy ngaây, àïí buân traát vaâo da hïët lúáp naây àïën
lúáp khaác. Heo rûâng àõnh buång laâm gêîy rùng coåp, àêm coåp loâi ruöåt ra
àïí coåp hïët thoái ba hoa.
Àïën ngaây thûá baãy, coåp vaâ heo rûâng gùåp nhau úã möåt traãng lúán
ven suöëi. Chuáng chùèng noái vúái nhau möåt lúâi, cûá lùèng lùång xöng vaâo
cùæn xeá nhau. Thoã ngöìi trïn möåt thên cêy thöng, hoâ heát êìm ô, kñch cho
hai con vêåt àaánh nhau chñ tûã.
Coåp vaâ heo rûâng àaánh nhau cho àïën khi trúâi töëi mõt, laåi suöët caã
ngaây höm sau. Coåp nhiïìu lêìn ngoaåm vaâo mònh heo, bõ gêîy caã rùng.
Khùæp mònh heo rûâng cuäng àêìy vïët thûúng. Caã hai con vêåt, maáu chaãy
àêìm àòa, cuâng gêìm lïn giêån dûä vaâ àau àúán. Moåi thuá rûâng àïìu im
tiïëng theo doäi hai tïn chuáa rûâng àaánh nhau. Riïng thoã vêîn ngöìi trïn
thên cêy thöng hoâ heát cöí vuä laâm cho hai con vêåt caâng àiïn tiïët lao vaâo
nhau maånh hún.
Àïën ngaây thûá ba, heo rûâng bõ queâ möåt chên, coân coåp bõ muâ möåt
mùæt. Chuáng laão àaão lao vaâo nhau lêìn cuöëi cuâng. Caã hai con vêåt ngaä
nhaâo xuöëng suöëi. Chuáng chòm nghóm, khöng àuã sûác búi vaâo búâ nûäa.
Giûäa luác moåi loaâi vêåt keáo nhau ra suöëi xem xaác hai con vêåt
hung aác, thoã böîng thêëy àuöi noá bõ nhûåa thöng dñnh chùåt vaâo thên cêy
thöng. Thoã cöë sûác àûáng dêåy, vuâng ra, maâ khöng àûúåc. Noá àaânh ngöìi
nghô, nghô maäi, vaâ röìi nghô ra möåt kïë. Thoã chúâ àuáng luác baác voi úã
trong rûâng ài ra, liïìn heát lïn thêåt to.
- Dûâng laåi! àêy laâ suöëi nûúác cuãa ta. Ai ra suöëi cuäng phaãi xin
pheáp!
Baác voi sûäng laåi ngaåc nhiïn: möåt chuá thoã nhaäi ranh maâ daám bùæt
naåt möåt baác voi to lúán! Voi tiïëp tuåc ài. Thoã laåi quaát:
- Dûâng laåi! Àêy laâ suöëi nûúác cuãa ta. Ai ra suöëi cuäng phaãi xin
pheáp. Khöng xin pheáp, ta seä ùn thõt.
Baác voi bûåc mònh, beân dûâng laåi, tuám lêëy tai thoã, nhêëc noá lïn vaâ
quùèng sang möåt bïn. Thoã àau àiïëng nhûng mûâng vò thoaát naån, cùæm
cöí chaåy vaâo rûâng.
Thoã bõ baác voi tuám tai nïn tai daâi ra. Coân àuöi thoã trúã nïn ngùæn
cuän vò möåt mêíu àuöi bõ àûát, dñnh úã thên cêy thöng ngaây êëy!
SÛÅ TÑCH TRAÁI DÛA HÊËU
Àúâi xûa, thúâi vua Huâng Vûúng, àêët nûúác ta coá nuái cao, coá söng
röång, trúâi àeåp nùæng vaâng, nhûng àöìng ruöång thûa thúát, hoa quaã chûa
coá nhiïìu thûá thúm ngoåt nhû bêy giúâ. Vua Huâng Vúng thûá mûúâi baãy
coá möåt ngûúâi con nuöi laâ An Tiïm coá taâi thaáo vaát vaâ coá trñ hún ngûúâi.
Vua yïu mïën An Tiïm thûúâng ban cho cuãa ngon vêåt quyá.
Thoái thûúâng, caác quan àûúåc möåt chuát löåc vua thò nêng niu ca
tuång; riïng An Tiïm thûúâng baão: "Cuãa biïëu laâ cuãa lo, cuãa cho laâ cuãa
núå!" vaâ xem thûúâng caác thûá êëy. Viïåc àïën tai vua, vua giêån lùæm, baão:
"Àaä thïë ta cho noá cûá tröng vaâo taâi sûác cuãa noá xem coá chïët ruä xûúng ra
khöng".
Thïë laâ möåt buöíi súám, tûå nhiïn An Tiïm thêëy lñnh àïën giaãi caã
chaâng lêîn vúå con xuöëng thuyïìn, chùèng cho mang theo möåt caái gò hïët.
Chaâng noái maäi chuáng múái àïí cho àem möåt caái gûúm cuân höå thên.
Buöìm cùng gioá, thuyïìn troâng traânh nhùçm biïín khúi thùèng tiïën. Baäi
caát trùæng, vïåt cêy xanh trong búâ lêìn lúåt khuêët ài, röìi beâo boåt, raác rïíu,
dêëu vïët cuãa dên c cuäng khöng coân nûäa, bêy giúâ chó thêëy trúâi vúái nûúác
xanh ngùæt möåt mêìu.
Höm sau thuyïìn àïën möåt àaão nhoã. Hoå àïí gia àònh An Tiïm
lïn búâ vúái nùm ngaây lûúng thûåc, möåt chiïëc nöìi, röìi nhöí neo quay laái.
Naâng Ba, vúå An Tiïm, bïë con nhòn theo chiïëc thuyïìn dêìn dêìn ra xûa
röìi khuêët mêët, nûúác mùæt nhoã nhû mûa. Tûâ nay coá bao giúâ naâng laåi
àûúåc cuâng haâng xoám chia nhau nhûäng bùæp ngö àêìu muâa, hay noái möåt
cêu chuyïån gia àònh dûúái aánh trùng! Quay vaâo hoân àaão hoang vu
naâng laåi caâng khiïëp súå haäi huâng, khöng biïët röìi àêy lêëy gò maâ ùn àïí
söëng taåm cho qua ngaây thaáng.
An Tiïm dùæt vúå con tòm àûúåc möåt caái höëc àaá úã taåm. Röìi chaâng
cùæp gúm ài thùm doâ. Hoân àaão quaã thêåt hoang vu, chó coá ñt cêy coã lú
thú vaâ mêëy loaâi chim biïín. Tòm maäi múái thêëy vaâi thûá quaã chaát chua
vaâ rau daåi ùn taåm cho àúä àoái. Tûâ àêëy, ngaây ngaây An Tiïm tröìng rau
vaâ tòm quaã, naâng Ba thò ra búâ biïín moâ con ngao, caái hïën. Àûáa con lúán
cuãa An Tiïm bùæt chûúác cha cuäng cùåm cuåi laâm bêîy àaánh chim. Nhûng
röìi chim dêìn dêìn quen bêîy, coá khi suöët ngaây thùçng beá khöng bùæt àûúåc
möåt caái löng. Caá nhiïìu nhûng khöng lûúái, quaã thò coá muâa. Cho nïn
thûác ùn chñnh cuãa vúå chöìng con caái An Tiïm vêîn laâ mêëy thûá rau daåi
maâ chaâng tröìng thaânh rau vûúân. Cuöåc àúâi cuãa böën ngûúâi vö cuâng lao
àao, vêët vaã, chùèng khaác giöëng chim muöng bao nhiïu. Tuy vêåy An
Tiïm vêîn tin rùçng möåt ngaây kia, mònh coá thïí laâm cho àúâi söëng khaá
lïn.
Möåt höm coá con chim àûúng ùn ngoaâi baäi thêëy An Tiïm àïën,
vöåi bay ài, boã laåi möåt miïëng möìi ào àoã. An Tiïm cêìm lïn xem thò laâ
möåt maãnh quaã da bùçng hai ngoán tay. Chaâng nghô thêìm chim ùn àûúåc
coá leä ngûúâi cuäng ùn àûúåc, beân nïëm thûã thò thêëy coá võ ngoåt. Chaâng ùn
hïët miïëng da vaâ nhùåt haåt goái laåi. Ngöìi nghó möåt laát thêëy maát ruöåt, àúä
àoái, chaâng coá yá mûâng, lêëy gûúm xúái möåt khoaãnh àêët maâ gieo haåt
xuöëng.
ñt ngaây sau mêëy haåt dûa moåc mêìm àêm laá, boâ toãa ra khùæp
khoaãnh àêët. Naâng Ba cuäng giuáp chöìng súám chiïìu sùn soác mêëy dêy da
laå. Vúå chöìng höìi höåp tröng thêëy mêëy caái hoa àêìu tiïn heá núã, röìi hoa
kïët quaã, luác àêìu bùçng ngoán tay uát, ñt lêu sau àaä nhû con chuöåt, röìi
con lúån con. Thêëy noá lúán maäi nhû khöng bao giúâ thöi, An Tiïm cuäng
khöng biïët luác naâo nïn haái.
Möåt buöíi súám tinh mú, nghe tiïëng quaå kïu ngoaâi baäi, naâng Ba
baão chöìng:
- úã àêy hoang vùæng, quaå khöng tuå hoåp bao giúâ, nay chuáng noá
kïu inh oãi möåt núi, têët laâ coá sûå laå. Anh ra xem thïë naâo!
An Tiïm ra àïën baäi thò àaân quaå bay ài boã laåi quaã dûa chuáng
vûâa möí thuãng vaâi núi. Chaâng cùæt da vïì. Khi chaâng böí dûa ra, caã nhaâ
loáa mùæt vò mêìu àoã túi cuãa ruöåt dûa. Àêy àoá giûäa mêìu àoã, coá nhûäng
haåt àen nhû haåt huyïìn vaâ boåc ngoaâi möåt lúáp voã trùæng viïìn xanh. Hai
àûáa beá theâm nhoã nûúác raäi, naâng Ba thò cûá têëm tùæc khen quaã tröng
ngon mùæt. An Tiïm cêín thêån cùæt cho möîi ngûúâi möåt maãnh nhoã ùn
thûã. Böën ngûúâi nhû möåt, khen ngúåi caái võ thanh ngoåt, caái muâi thúm
nheå nhaâng cuãa quaã laå, ùn vaâo khöng nhûäng khöng xoát ruöåt laåi coân
thêëy àúä khaát vaâ khoãe ngûúâi ra. Àïën trûa, An Tiïm maånh daån böí hïët
quaã dûa cho con ùn àïën no.
Bêëy giúâ caã nhaâ An Tiïm mûâng rúä, böìng bïë nhau ra baäi, choån
nhûäng quaã sêîm mêìu da àem vïì, coân laåi thò thay phiïn nhau canh
quaã. Vaâ tûâ àêëy, hoå cûá tröìng thïm ra maäi. Têët caã nöng cuå chó göìm coá
möåt caái gûúm cuân vaâ mêëy hoân àaá maâi beán, vò vêåy thïm möåt göëc dûa
laâ thïm khöng biïët bao nhiïu möì höi nûúác mùæt. Nhûng hoå chùm soác
hïët loâng, nhúâ vêåy giöëng dûa caâng ngaây caâng sai, quaã caâng to, thõt daây
thïm maäi, voã moãng dêìn ài, võ caâng thúm ngoåt. Cûá möîi lêìn haái dûa,
An Tiïm lêëy mêëy quaã àaánh dêëu thaã ra biïín. Dûa tröi biïåt tùm tñch
khöng biïët bao lêìn, trùng non röìi trùng giaâ khöng biïët bao bêån, An
Tiïm vêîn khöng ngaä loâng. Quaã nhiïn möåt höm coá möåt chiïëc thuyïìn
gheá àïën hoãi xem ai àaä tröìng àûúåc giöëng da quyá, àïí àöíi vïì àem baán
trïn àêët liïìn. Tûâ àêëy An Tiïm àöíi àûúåc caác thûác ùn duâng thûúâng
ngaây vaâ coân cêët àûúåc möåt caái nhaâ laá xinh xinh.
Vïì phêìn vua Huâng Vûúng, tûâ ngaây boã An Tiïm ra hoang àaão,
vua yïn trñ rùçng An Tiïm àaä chïët röìi, àöi khi nghô àïën cuäng coá buâi
nguâi thûúng haåi. Cho àïën möåt ngaây kia, thõ thêìn dêng quaã dûa laå,
vua ùn ngon miïång beân hoãi thùm tung tñch, múái biïët laâ do An Tiïm
tröìng ngoaâi àaão. Vua ngêîm nghô thêëy mònh sai, cho thuyïìn ra àoán
gia àònh An Tiïm. An Tiïm vaâ naâng Ba mûâng rúä, thu lûúåm hïët
nhûäng quaã dûa chñn vaâ haåt giöëng àem vïì phên phaát cho baâ con haâng
xoám, vaâ truyïìn daåy caách gieo tröìng, chùm boán. Àoá laâ nguöìn göëc giöëng
da hêëu maâ chuáng ta ùn ngaây nay.
Vïì sau khùæp nûúác ta àïìu coá giöëng da hêëu. Nhûng ngûúâi ta noái
chó coá huyïån Nga Sún laâ tröìng àûúåc nhûäng quaã ngon hún caã, vò núi êëy
xûa laâ hoân àaão An Tiïm úã, traãi qua mêëy nghòn nùm nûúác caån, caát böìi
nay àaä liïìn vaâo vúái àêët.
SÛÅ TÑCH CON BOÅ HUNG
Ngaây xûa bêìu trúâi rêët thêëp khöng cao vúâi vúåi nh ngaây nay.
Ngûúâi úã dûúái trêìn gian khi giaä gaåo cuäng chaåm caã vaâo buång trúâi. Saáng
tinh mú moåi ngûúâi àaä thi nhau giaä gaåo coá khi àêm caã vaâo buång trúâi
ngay caã luác trúâi coân àang nguã. Vaâo nhûäng ngaây Tïët àïën khuya ngûúâi
ta vêîn coân giaä gaåo, trúâi buöìn nguã lùæm maâ buång vêîn cûá bõ nhûäng nhaát
chaây thuác vaâo àau àiïëng.
Trúâi tûác lùæm khöng biïët laâm thïë naâo beân ra lïånh cho trêìn gian
búát giaä gaåo may ra múái coá thïí yïn thên àûúåc. Trúâi liïìn sai boå hung
àïën àïí truyïìn tin naây xuöëng trêìn gian.
- Ngûúi haäy xuöëng truyïìn lïån cho ngûúâi trêìn gian rùçng tûâ nay
trúã ài ba ngaây múái àûúåc ùn möåt bûäa, möîi bûäa chó àûúåc ùn ba lûng.
Boå hung vöën àaäng trñ, cûá noái trûúác quïn sau, bao lêìn ài truyïìn
lïånh sai thûúâng bõ nhaâ trúâi quúã phaåt nhûng tñnh tònh ngoan ngoaän.
Lêìn naây boå hung tûå nhuã khöng truyïìn lïånh sai nûäa nïn vûâa ra khoãi
cûãa laâ luön möìm lêím bêím: "Ba ngaây ùn möåt bûäa, möîi bûäa chó àûúåc ùn
ba lûng..."
Boå hung cûá thïë ài tûâ trúâi xuöëng trêìn gian. Möåt nöng dên ài cêëy,
thêëy boå hung lêím bêím liïìn lùæng nghe. Röìi anh ta nêëp vaâo buåi cêy,
khi boå hung ài qua liïìn heát lïn möåt tiïëng. Boå hung giêåt mònh vò bêët
ngúâ nïn quïn khuêëy cêu mònh nhúá. Boå hung tûác giêån àõnh caäi nhau
vúái anh nöng dên nhûng trûúác hïët anh ta phaãi nhúá laåi cêu maâ trúâi
dùån, nghô maäi khöng ra, ngûúâi nöng dên liïìn nhùæc:
- Coá gò àêu, maây àang noái: "Möåt ngaây ùn ba bûäa, coân ùn vùåt thò
khöng kïí"
Boå hung mûâng röëi rñt quïn caã viïåc àõnh àöi co vúái anh chaâng
nöng dên vaâ tiïëp tuåc ài
"Möåt ngaây ùn ba bûäa coân ùn vùåt thò khöng kïí..."
Nghe noái coá boå hung mang lïånh nhaâ trúâi xuöëng, vua töi trêìn
gian ra àïí nhêån chiïëu
"Möåt ngaây ùn ba bûäa..."
Vua trêìn gian nghe hoaãng quaá, ùn nhiïìu nhû vêåy thò laâm bao
nhiïu cho àuã. Trûúác ùn möîi ngaây coá hai bûäa phaãi giaä gaåo laâm trúâi
mêët nguã, kyâ naây chùæc nhaâ trúâi caâng quúã mùæng.
Boå hung truyïìn lïånh xong liïìn trúã laåi vïì trúâi. Nhaâ trúâi thêëy tûâ
ngaây ra lïånh cho ngûúâi trêìn gian ùn ñt ài, maâ sao laåi giaä gaåo nhiïìu
hún trûúác, lêëy laâm laå beân triïåu vua trêìn gian lïn hoãi nguyïn do
Vua trêìn gian kïí laåi khi nhêån lïånh caác quêån thêìn àïìu àïën àöng
àuã àïí nghe chiïëu chó cuãa nhaâ trúâi do boå hung truyïìn xuöëng laâ phaãi
ùn nhiïìu hún trûúác. Bêëy giúâ nhaâ trúâi múái vúä leä viïåc boå hung truyïìn
sai lïånh.
Nhaâ trúâi tûác quaá liïìn cho goåi boå hung àïën àaánh cho möåt trêån.
Sau àoá, cùæm caái xeãng vaâo àêìu àïí ài laâm nghïì xuác phên. Tûâ àoá boå
hung phaãi ài höët phên khöng kïí ngaây àïm.
Lïånh àaä truyïìn ài, khöng thu laåi àûúåc nûäa, dên chuáng haå giúái
ngaây àïm giaä gaåo khöng ngúi tay Nhaâ trúâi mêët ùn mêët nguã liïn miïn
àaânh phaãi chuyïín lïn thêåt cao àïí con ngûúâi khöng coân àuång chaåm túái
nûäa.
TÊËM CAÁM
Têëm vaâ Caám laâ hai chõ em cuâng chûa khaác meå. Meå Têëm chïët tûâ
höìi Têëm múái biïët ài. Sau àoá ñt nùm, ngûúâi chûa cuäng chïët. Têëm úã vúái
dò gheã laâ meå cuãa Caám. Têëm phaãi laâm luång quêìn quêåt suöët ngaây; coân
Caám àûúåc meå nuöng chiïìu, chúi döng daâi ngaây noå qua ngaây kia.
Möåt höm, meå Caám àûa cho Têëm vaâ Caám möîi ngûúâi möåt caái gioã,
baão ra àöìng húát teáp, ai àêìy gioã thò àûúåc thûúãng möåt caái yïëm àoã. Têëm
ra àöìng khöng quaãn trúâi nùæng, maãi miïët húát àûúåc àêìy möåt gioã vûâa
töm vûâa teáp. Coân Caám nhúãn nhú hïët búâ naây buåi noå, haái hoa, bùæt búám;
trúâi àaä vïì chiïìu maâ gioã cuãa Caám vêîn chûa coá tñ gò.
Thêëy Têëm gioã àêìy teáp, Caám baão chõ:

- Chõ Têëm úi, àêìu chõ lêëm, chõ huåp cho sêu, keão vïì meå mùæng.
Têëm tin laâ thêåt, xuöëng ao, ra têån chöî sêu tùæm rûãa. Tùæm xong,
Têëm lïn búâ, súâ àïën gioã teáp thò chó coân gioã khöng: Caám àaä truát hïët töm
teáp cuãa Têëm vaâo gioã mònh vaâ vïì trûúác mêët röìi.
Têëm ngöìi xuöëng búâ ruöång, bng mùåt khoác nûác núã. Thöët nhiïn,
Têëm thêëy saáng ngûúâi trûúác mùåt... Buåt hiïån lïn hoãi:
- Sao con khoác?
Têëm kïí sûå tònh cho Buåt nghe, Buåt baão:
- Con thûã xem trong gioã coân coá gò khöng?
Têëm nhòn vaâo gioã vaâ tha:
- Chó coân coá con caá böëng.
Buåt baão Têëm:
- Con àem caá böëng vïì thaã xuöëng giïëng maâ nuöi; möîi bûäa, àaáng
ùn ba baát thò con ùn hai, coân möåt thò àem cho Böëng. Möîi lêìn cho ùn
thò con nhúá goåi: "Böëng böëng bang bang, maây ùn cúm vaâng cúm baåc
nhaâ ta, chúá ùn cúm hêím chaáo hoa nhaâ ngûúâi.". Dûát lúâi, Buåt biïën mêët. Têëm
theo àuáng lúâi Buåt dùån, möîi bûäa ùn, Têëm búát möåt baát cúm, giêëu ài àem cho
Böëng. Möîi lêìn, nghe tiïëng goåi laâ Böëng laåi ngoi lïn mùåt nûúác, àúáp kyâ hïët
cúm, röìi múái lùån.
Thêëy sau bûäa ùn naâo Têëm cuäng ra giïëng, muå dò gheã sinh
nghi, sai con ài rònh. Möåt lêìn kia, sau bûäa ùn, Caám ra giïëng, nêëp sau
möåt buåi cêy. Nghe Têëm goåi Böëng, Caám nhêím cho thuöåc, vïì kïí cho meå
nghe.
Saáng höm sau, meå Caám nùæm sùén möåt nùæm cúm, goåi Têëm àïën
àûa cho, dùån rùçng:
- Con úi, con! Höm nay, chùn trêu thò chùn àöìng xa, chúá chùn
àöìng nhaâ, laâng bùæt mêët trêu.
Têëm vêng lúâi dò gheã, cho trêu ài ùn thêåt xûa. úã nhaâ, hai meå con Caám
àem baát cúm ra giïëng, cuäng goåi Böëng nhû Têëm àaä goåi. Böëng nöíi lïn mùåt nûúác,
hai meå con Caám vöåi bùæt lêëy àem vïì laâm thõt.
Àïën chiïìu Têëm dùæt trêu vïì. Cuäng nhû moåi lêìn ùn xong, Têëm
àem cúm cho Böëng. Têëm àûáng trïn búâ giïëng goåi maäi maâ mùåt nûúác
vêîn phùèng lùång, khöng thêëy Böëng àêu caã. Möåt luác lêu, möåt cuåc maáu
nöíi lïn, Têëm bûng mùåt oâa khoác.
Giûäa luác êëy, Buåt hiïån lïn, hoãi Têëm:
- Sao con khoác?
Têëm kïí hïët sûå tònh. Buåt baão:
- Con Böëng cuãa con, ngûúâi ta ùn thõt mêët röìi. Con vïì nhaâ nhùåt
lêëy xúng noá, kiïëm lêëy böën caái loå maâ àûång, röìi àem chön úã chên
giûúâng.
Vïì nhaâ, Têëm tòm maäi, khöng thêëy àûúåc caái xûúng naâo. Con gaâ
thêëy thïë, kïu:
- Cuåc ta cuåc taác, cho ta nùæm thoác, ta búái xûúng cho!
Têëm böëc cho gaâ nùæm thoác. Gaâ vaâo bïëp búái möåt luác thò xúng
Böëng phúi caã lïn mùåt tro. Têëm nhùåt boã vaâo böën caái loå, àem chön úã böën
chên giûúâng.
Muå dò gheã bùæt Têëm laâm viïåc möîi ngaây möåt nhiïìu, coân hai meå
con muå thò ùn trùæng mùåc trún, khöng hïì nhuáng tay vaâo möåt viïåc gò.
Àûúåc ñt lêu, coá tin vua múã höåi. Hai meå con con Caám hñ hûãng
sùæm sûãa quêìn laânh, aáo töët, coân Têëm vêîn quêìn aáo raách mûúáp. Àïën
ngaây höåi, meå con Caám lêëy möåt àêëu gaåo tröån vúái möåt àêëu thoác, baão
Têëm rùçng:
- Phaãi nhùåt cho xong múá gaåo lêîn thoác naây, múái àûúåc ài xem
höåi.
Dùån xong, muå têët taã àûa con gaái ài ngay.
Ngöìi nhùåt thoác àûúåc möåt luác, Têëm bûåc doåc, tuãi thên, oâa lïn
khoác. Buåt laåi hiïån lïn hoãi:
- Sao con khoác?
Têëm thûa:
- Höm nay laâ ngaây höåi, dò con àem thoác tröån vúái gaåo, bùæt con
nhùåt hïët thoác múái àûúåc ài xem...
Buåt baão Têëm:

- Àïí ta sai möåt àaân chim seã xuöëng nhùåt giuáp con.
Àaân chim seã bay xuöëng kïu rñu rñt, nhùåt thoác ra àùçng thoác,
gaåo ra àùçng gaåo. Chó trong chúáp mùæt, àaân chim àaä nhùåt xong.
Nhûng nhòn àïën böå quêìn aáo raách nhû xú mûúáp cuãa mònh,
Têëm tuãi thên muöën khoác. Buåt laåi hiïån lïn baão Têëm:
- Con haäy àaâo böën caái loå úã chên giûúâng lïn thò seä coá quêìn aáo
mùåc.
Têëm àaâo lïn thò thêëy àuã caã quêìn aáo, khùn, giaây àeåp àeä. Möåt
böå aáo múái ba mêìu quan luåc, mêìu hoa àaâo, mêìu hoaâng yïën, möåt caái
yïëm mêìu hoa hiïn, möåt caái quêìn nhiïîu àiïìu, röìi naâo thùæt lûng hoa
àaâo, khùn nhiïîu tam giang. Àïën àöi giaây vùn haâi thò thêåt xinh xeão,
chó àöi chên beá nhoã cuãa Têëm múái ài vûâa. Têëm mùåc quêìn aáo, noâng
chên vaâo giaây, thêëy thûá naâo cuäng àïìu vûâa caã. Têëm laåi lêëy úã möåt caái loå
ra àûúåc möåt con ngûåa beá tñ teåo. Têëm vûâa àùåt con ngûåa xuöëng àêët thò
noá hñ lïn möåt tiïëng röìi lúán lïn bùçng con ngûåa thêåt, coá àuã caã yïn
cûúng.
Vui sûúáng quaá, Têëm tùæm rûãa saåch seä, röìi thay böå quêìn aáo múái
vaâo, cûúäi ngûåa ài xem höåi. Àïën chöî löåi, Têëm àaánh rúi möåt chiïëc giaây
xuöëng nûúác. Têëm vöåi xuöëng ngûåa, moâ maäi maâ khöng thêëy.
Möåt luác sau, voi cuãa vua ài àïën chöî löåi, cûá gêìm lïn khöng chõu
ài. Vua sai lñnh hêìu thûã xuöëng nûúác moâ xem thò nhùåt àûúåc möåt chiïëc
giaây vùn haâi thêåt xinh xeão. Vua ngùæm nghña chiïëc giaây, rêët vûâa yá.
Vua truyïìn lïånh hïî trong àaám àaân baâ, con gaái ài xem höåi, ai ûúám vûâa
chiïëc giaây thò vua seä lêëy laâm vúå.
Àaân baâ, con gaái trong àaám höåi chen nhau àïën ûúám chên. Caã
hai meå con Caám cuäng àïën ûúám, nhûng khöng chên ai vûâa caã. Àïën lúåt
Têëm xin àïën ûúám thûã, thò vûâa vùån xinh. Chiïëc giaây vùn haâi maâ lñnh
nhaâ vua nhùåt àûúåc cuâng vúái chiïëc giaây Têëm àang cêìm úã tay vûâa
àuáng möåt àöi.
Caám àûáng ngoaâi xem, thêëy möåt ngûúâi con gaái tûúi gioân roä laâ
Têëm, liïìn goåi meå baão rùçng:
- Meå úi, tröng ai nhû chõ Têëm nhaâ ta!
Meå noá baão:

- Chuöng khaánh coân chùèng ùn ai, nûäa laâ maãnh chônh neám ngoaâi búâ tre.
Chõ Têëm nhaâ maây laâm gò coá quêìn aáo àeåp maâ àïën àêy!
Àïën khi quên lñnh àem kiïåu àïën rûúác Têëm vïì cung, hai meå
con con Caám saán àïën gêìn xem, múái biïët àñch laâ Têëm. Hai meå con àïìu
lêëy laâm laå, khöng biïët Têëm àaä lêëy àûúåc quêìn aáo vaâ ngûåa úã àêu maâ
àeåp thïë.
Vaâo cung vua, Têëm rêët sung sûúáng, nhûng Têëm vêîn nhúá con
trêu mònh thûúâng chùn dùæt trïn àöìng coã xanh, nhúá vûúân ruöång mònh
thûúâng chùm boán nhûäng ngaây sûúng thu, nùæng haå. Nhên ngaây giöî böë,
Têëm xin pheáp vua vïì thùm nhaâ.
Thêëy Têëm bêy giúâ sung sûúáng, muå dò gheã rêët ghen gheát,
nhûng ngoaâi mùåt thò niïìm núã, vui cûúâi. Muå baão Têëm:
- Con treâo lïn cêy cau, xeá lêëy möåt buöìng àïí cuáng böë.
Têëm vêng lúâi, treâo lïn cêy. Têëm àang maãi vúái tay xeá buöìng
cau thò muå dò gheã chùåt göëc cêy. Thêëy cêy rung maånh, Têëm hoãi thò muå
traã lúâi:
- Dò àuöíi kiïën cho con àêëy maâ!
Cêy cau gaäy, Têëm ngaä löån xuöëng ao chïët. Muå dò gheã löåt hïët
quêìn aáo cuãa Têëm, mùåc vaâo cho Caám vaâ àûa con gaái mònh vaâo cung
vua, noái döëi laâ Têëm khöng may bõ ngöå caãm chïët, nïn àûa em vaâo thay
chõ.
Têëm hoáa chim vaâng anh, bay thùèng vaâo cung vua. Vua ài àêu,
chim cuäng bay theo. Thêëy Caám thua chõ àuã moåi bïì, vaâ thêëy con chim
quêën quyát mònh, vua thûúng nhúá Têëm, baão chim vaâng anh rùçng:
- Vaâng aãnh vaâng anh, coá phaãi vúå anh chui vaâo tay aáo!
Vua vûâa noái dûát lúâi, chim vaâng anh chui toåt vaâo tay aáo vua.
Möåt höm, trong khi Caám giùåt aáo cho vua, chim vaâng anh àêåu
úã caânh cao, baão noá:
- Giùåt aáo chöìng tao, thò giùåt cho saåch, giùåt maâ khöng saåch, tao raåch mùåt
ra; phúi aáo chöìng tao, thò phúi bùçng saâo, chúá phúi búâ raâo, tao caâo mùåt ra!
Nghe chim kïu, Caám vûâa lo súå vûâa tûác giêån. Vua rêët yïu
chim, cho chim úã löìng son, ài àêu cuäng xaách ài theo. Thêëy thïë, Caám
caâng thïm gheát chim.
Möåt höm, Caám vïì nhaâ chúi, àem chuyïån kïí vúái meå. Meå noá
baão: Boáp chïët con chim ài, àem núáng cho meâo ùn, röìi chön löng chim
cho mêët tñch. Vïì cung vua, Caám rònh luác vùæng, boáp chïët chim vaâng
anh, núáng cho meâo ùn, coân löng chim noá àem chön sêu ngoaâi vûúân,
àuáng nh meå noá dùån. Chùèng bao lêu, úã chöî chön löng chim moåc lïn
möåt cêy xoan àaâo thêåt àeåp; cêy lúán rêët mau, caânh laá sum suï. Vua
thêëy cêy xoan àaâo àeåp, liïìn mùæc voäng vaâo cêy nùçm nghó. Cûá möîi khi
nùçm dûúái boáng maát cêy xoan àaâo, vua nh thêëy hònh aãnh Têëm hiïån ra
trûúác mùæt, nïn laåi caâng vûúân vñt vúái cêy, khöng thiïët gò àïën Caám.
Caám khöng noái ra, nhûng trong loâng ghen löìng ghen löån.
Nhên möåt ngaây gioá baäo, vua laåi ài vùæng xûa, Caám chùåt cêy ài,
lêëy göî xoan àaâo àoáng khung cûãi. Trong khi Caám ngöìi dïåt vaãi, con aác
bùçng göî trïn khung cûãi kïu: "Coát ca coát keát, lêëy tranh chöìng chõ, chõ
khoeát mùæt ra!". Nghe con aác kïu, Caám súãn caã toác gaáy, vöåi neám thoi ài, khöng
daám dïåt nûäa.
Caám vïì kïí vúái meå, meå noá baão: "Àöët khung cûãi ài vaâ àem tro
àöí roä xa". Caám àöët khung cûãi, röìi àem tro àöí têån bïn àûúâng, thêåt xa
cung vua.
úã àöëng tro bïn àûúâng, chùèng bao lêu moåc lïn möåt cêy thõ lúán,
caânh laá sum suï. Cêy thõ ra nhiïìu hoa, nhûng chó àêåu coá möåt quaã
thêåt to úã möåt caânh cao vuát.
Gêìn àoá, coá möåt baâ cuå baán haâng nûúác rêët hiïìn hêåu. Möîi khi ài
qua dûúái göëc thõ, baâ laåi ngûãng àêìu lïn nhòn quaã thõ, têëm tùæc khen:
"Sao maâ thõ àeåp thïë!". Möåt höm, baâ thêëy quaã thõ àaä chñn vaâng, baâ têìn
ngêìn àûáng dûúái göëc cêy giú bõ ra hûáng, noái lêìm rêìm:
- Thõ húäi, thõ húâi! Thõ ruång bõ baâ, thõ thúm baâ ngûãi, chûá baâ khöng ùn.
Baâ cuå noái dûát lúâi thò quaã thõ ruång ngay vaâo giûäa bõ. Baâ cuå àem
thõ vïì nêng niu trïn tay. Àïm nguã, baâ àïí thõ úã àêìu giûúâng. Ngaây naâo
ài chúå, baâ cuäng dùån thõ:
- Thõ úã coi nhaâ, àïí baâ ài chúå, mua quaâ thõ ùn.
Baâ cuå vûâa ài khoãi nhaâ, thò möåt cö gaái beá tñ tûâ trong quaã thõ
chui ra, vaâ chó phuát chöëc, cö beá àaä trúã thaânh cö Têëm xinh àeåp. Têëm
queát doån nhaâ cûãa saåch seä, laâm cúm canh àïí phêìn baâ cuå. Lêìn naâo ài
chúå vïì, baâ cuäng thêëy moåi thûá àïìu ngùn nùæp, coá sùén cúm deão, canh
ngoåt àïí phêìn.
Möåt höm baâ giaã vúâ ài chúå, röìi roán reán trúã vïì nêëp úã ngoaâi cûãa.
Têëm laåi úã trong quaã thõ chui ra nhû moåi lêìn, thu va thu veán trong
nhaâ. Nhòn thêëy möåt ngûúâi con gaái xinh àeåp laåi hay lam hay laâm nhû
thïë, baâ cuå vui sûúáng quaá, chaåy ngay vaâo öm chêìm lêëy Têëm vaâ xeá tan
voã thõ ài. Tûâ àoá, Têëm úã vúái baâ cuå haâng nûúác, hai ngûúâi thûúng yïu
nhau nhû meå con. Ngûúâi ngoaâi khöng ai biïët, tûúãng Têëm laâ con gaái
baâ cuå múái úã xa vïì. Bao nhiïu cöng viïåc goái baánh, tïm trêìu, Têëm àïìu
laâm hïët; chó riïng viïåc baán haâng, mûúâi khaách, laâ Têëm àïí baâ cuå.
Möåt höm, vua ài qua, thêëy quaán nûúác saåch seä, gheá vaâo ngöìi
nghó. Baâ cuå roát nûúác, àûa trêìu vua ùn. Thêëy trêìu tïm caánh phûúång
rêët kheáo, giöëng hïåt nhû miïëng trêìu vúå mònh tïm khi xûa, vua liïìn
hoãi baâ cuå:
- Trêìu naây ai tïm?
Baâ cuå àaáp:
- Con gaái giaâ tïm.
Vua ngoã yá muöën gùåp con gaái baâ cuå.
Baâ cuå goåi Têëm ra! Vua nhêån ra ngay vúå mònh. Vua kïí roä sûå
tònh vúái baâ cuå vaâ xin àoán Têëm vïì cung.
Caám thêëy Têëm treã àeåp hún xûa, sinh loâng ghen gheát, ao ûúác
cuäng àûúåc trùæng treão, tûúi gioân nhû Têëm. Noá giaã vúâ nhû khöng biïët
chuyïån gò, hoãi Têëm:
- Chõ Têëm úi, chõ Têëm! Chõ dêìm sûúng daäi nùæng, ài vùæng khaá
lêu, sao giúâ chõ trùæng?
Têëm àaáp:
- Coá muöën trùæng, àïí chõ baây caách cho.
Caám hñ hûãng bùçng loâng ngay.
Theo lúâi chó baão cuãa Têëm, Caám sai àaâo möåt caái höë thêåt sêu vaâ
xuöëng ngöìi úã dûúái, röìi goåi ngûúâi àem nûúác söi giöåi xuöëng höë. Caám
chïët coâng queo tûác khùæc.
Nghe tin Caám chïët, muå dò gheã uêët lïn, ngaä vêåt xuöëng àêët
chïët theo con.
THAÅCH SANH
Xûa úã quêån Cao Bònh coá gia àònh baác tiïìu phu Thaåch Nghôa, vúå
chöìng tuöíi cao maâ vêîn khöng con. Öng baâ lo buöìn vaâ ra sûác laâm viïåc
nghôa. Öng thò sûãa cêìu, sûãa cöëng, khúi raänh, àùæp àûúâng. Baâ thò nêëu
nûúác cho ngûúâi qua àûúâng uöëng. Viïåc laâm cuãa gia àònh hoå Thaåch
thêëu àïën trúâi, Ngoåc Hoaâng cho Thaái tûã àêìu thai xuöëng trêìn laâm con
nhaâ hoå Thaåch. Thaåch baâ thuå thai ba nùm, chûa sinh con thò Thaåch
öng mêët. Sau àoá, Thaåch baâ sinh möåt con trai khöi ngö tuêën tuá àùåt tïn
laâ Thaåch Sanh. Caách ñt nùm sau, Thaåch baâ cuäng mêët, Thaåch Sanh
söëng cöi cuát möåt mònh trong tuáp lïìu tranh dûúái göëc àa vúái möåt maãnh
khöë che thên vaâ möåt caái buáa àöën cuãi.
Nùm Thaåch Sanh mûúâi ba tuöíi, Ngoåc Hoaâng sai tiïn öng
xuöëng daåy cho chaâng caác mön voä nghïå vaâ moåi pheáp thêìn thöng.
Möåt höm coá anh haâng rûúåu tïn laâ Lyá Thöng, ài baán rûúåu gheá
vaâo göëc àa nghó chên, thêëy Thaåch Sanh khoãe maånh, lanh lúåi, úã möåt
mònh, beân kïët laâm anh em vaâ àûa Thaåch Sanh vïì nhaâ.
Bêëy giúâ úã trong vuâng coá möåt con Trùn Tinh (1) thûúâng bùæt
ngûúâi ùn thõt, quan quên nhiïìu lêìn vêy àaánh khöng àûúåc. Vò noá coá
pheáp thêìn thöng biïën hoáa; nhaâ vua phaãi cho lêåp miïëu thúâ vaâ möîi
nùm nöåp maång möåt ngûúâi cho noá. Nùm êëy àïën lúåt Lyá Thöng phaãi nöåp
mònh. Meå con Lyá Thöng nghe tin hoaãng höët, baân mûu tñnh kïë àûa
Thaåch Sanh ài thïë maång. Khi Thaåch Sanh ài lêëy cuãi vïì, Lyá Thöng
àon àaã mûúâi chaâng uöëng rûúåu vaâ noái: "Àïm nay anh phaãi ài canh
miïëu thúâ trong rûâng, nhûng troát cêët meã rûúåu, anh ài súå hoãng, nhúâ em
thay anh canh miïëu möåt àïm". Thaåch Sanh vui veã nhêån lúâi vaâ ài
ngay.
Nûãa àïm Trùn Tinh hiïån vïì, giú vuöët, nhe rùng haâ húi, nhaã
lûãa, àõnh xöng vaâo miïëu ùn thõt Thaåch Sanh. Thaåch Sanh bònh tônh
tröí taâi àaánh nhau vúái Trùn Tinh, cuöëi cuâng chaâng cheám àûúåc àêìu noá,
àöët xaác noá thaânh than, vaâ thêëy hiïån lïn trong miïëu möåt böå cung tïn
bùçng vaâng ngûúâi saáng. Thaåch Sanh mûâng rúä giùæt buáa, àeo cung vaâ
xaách àêìu Trùn Tinh chaåy thùèng möåt maåch vïì nhaâ. Nghe tiïëng Thaåch
Sanh goåi, meå con Lyá Thöng hoaãng súå, cho laâ oan höìn cuãa Thaåch Sanh
sau khi bõ Trùn Tinh ùn thõt, trúã vïì nhaâ oaán traách - beân cêët lúâi cêìu
khêën, van xin:
- Söëng khön, thaác thiïng em haäy taåm ài, ngaây mai meå cuâng anh
seä mua sùæm vaâng hûúng, cúm canh, cöî baân cuáng em chu têët!.
Bêëy giúâ, Thaåch Sanh múái biïët roä têm àõa vaâ mûu kïë cuãa meå con
Lyá Thöng nhûng chaâng khöng giêån, vêîn vui veã kïí chuyïån giïët Trùn
Tinh cho meå con hoå Lyá nghe. Lyá Thöng liïìn naãy ra möåt mûu thêm
àöåc múái. Noá noái Trùn Tinh laâ baáu vêåt nhaâ vua nuöi, ai giïët seä bõ töåi
lúán. Thaåch Sanh lo súå, Lyá Thöng baão Thaåch Sanh tröën ài cho an toaân,
möåt mònh y seä tûå lo liïåu thu xïëp giuáp cho.
Sau khi Thaåch Sanh tûâ giaä meå con Lyá Thöng trúã vïì göëc
àûaxûa, Lyá Thöng ài ngay vïì Kinh, têu vua laâ àaä trûâ àûúåc Trùn
Tinh. Nhaâ vua vui mûâng troång thûúãng vaâ phong cho Lyá Thöng laâm
Àö àöëc quêån cöng. Tiïëp àoá, nhaâ vua múã höåi keán chöìng cho con gaái laâ
cöng chuáa Quyânh Nga. Höåi keán chöìng keáo daâi haâng thaáng nhûng
cöng chuáa khöng choån àûúåc ai vûâa yá àeåp loâng. Möåt höm cöng chuáa
àang daåo chúi vûúân àaâo thò möåt con chim àaåi baâng khöíng löì khaác saâ
xuöëng cùæp ài. Thêëy chim cùæp ngûúâi bay qua, Thaåch Sanh giûúng cung
bùæn, àaåi baâng bõ truáng tïn vaâo caánh traái, noá duâng moã ngêåm tïn ruát ra
röìi bay tiïëp vïì hang öí. Thaåch Sanh lêìn theo vïët maáu tòm àïën cûãa
hang àaåi baâng, chaâng àaánh dêëu cûãa hang aác àiïíu röìi trúã laåi göëc àa.
Nhaâ vua sai Lyá Thöng ài tòm cöng chuáa, tòm àûúåc thò seä àûúåc
lêëy cöng chuáa, laâm phoâ maä, nöëi ngöi vua, khöng tòm àûúåc phaãi chõu
töåi. Lyá Thöng vûâa mûâng, vûâa lo, y lêåp kïë múã höåi haát xûúáng mûúâi
ngaây àïí nghe ngoáng doâ la tin tûác. Àïën ngaây thûá mûúâi, biïët tin Lyá
Thöng múã höåi, Thaåch Sanh àïën thùm vaâ kïí cho Lyá Thöng nghe viïåc
bùæn chim àaåi baâng, Lyá Thöng mûâng vui khön xiïët, hêåu àaäi Thaåch
Sanh vaâ nhúâ chaâng dêîn àûúâng àïën hang Àaåi baâng cûáu cöng chuáa.
Thaåch Sanh duâng thang dêy xuöëng hang gùåp cöng chuáa vaâ
àûathuöëc mï cho àaåi baâng uöëng. Cöng chuáa heån ûúác kïët duyïn cuâng
Thaåch Sanh röìi Thaåch Sanh buöåc dêy àûa naâng lïn mùåt àêët. Lyá
Thöng sai quên lñnh àûacöng chuáa lïn kiïåu rûúác vïì cung, coân y noái
döëi laâ úã laåi àaánh nhau vúái quaái vêåt. Sau àoá, Lyá Thöng duâng àaá lêëp kñn
cûãa hang vaâ trúã vïì triïìu àònh maåo nhêån cöng traång. Khöng thêëy
Thaåch Sanh trúã vïì, cöng chuáa buöìn thûúng rêìu rô vaâ bùåt cêm, khöng
heá möi noái nûãa lúâi. Nhaâ vua buöìn baä, Lyá Thöng cêìu àaão thuöëc thang
khùæp núi àïìu vö hiïåu, viïåc töí chûác cûúái xin phaãi àònh hoaän.
Hïët liïìu thuöëc mï, àaåi baâng tónh dêåy hoáa pheáp thêìn thöng
haäm haåi Thaåch Sanh, chaâng duäng sô "mùåt àoã maây xanh", àaä daám caã
gan "phaá nhaâ, cûúáp vúå" cuãa noá. Thaåch Sanh duâng taâi voä nghïå vaâ pheáp
thêìn thöng cuãa mònh tiïu diïåt àûúåc àaåi baâng. Nhòn lïn cûãa hang kñn
bûng khöng coân möåt khe húã nhoã, Thaåch Sanh daåo khùæp hang àöång
cuãa àaåi baâng vaâ gùåp Thaái tûã con vua Thuãy Tïì àang bõ yïu quaái nhöët
trong cuäi sùæt. Thaåch Sanh phaá tan cuäi sùæt giaãi thoaát cho Thaái tûã.
Thaái tûã múâi Thaåch Sanh vïì Thuãy Tïì gùåp vua cha. Vua Thuãy Tïì caãm
ún vaâ hêåu àaäi chaâng.
Trong thúâi gian lûu laåi thuãy cung, möåt höm Thaåch Sanh àang
cuâng Thaái tûã daåo chúi thò möåt con Höì Tinh xuêët hiïån, biïën thaânh möåt
cö gaái xinh àeåp àïí caám döî, mï hoùåc haåi chaâng. Thaåch Sanh bùæt noá
phaãi hiïån nguyïn hònh laâ möåt con caáo chñn àuöi vaâ hoáa pheáp giam noá
laåi. Vua Thuãy Tïì mûúâi Thaåch Sanh úã laåi thuãy cung vaâ seä phong chûác
tûúác cho chaâng, nhûng Thaåch Sanh tûâ chöëi. Vua Thuãy Tïì tùång Thaåch
Sanh möåt cêy àaân thêìn vaâ sai sûá giaã reä nûúác àûa chaâng trúã laåi trêìn
gian. Thaåch Sanh laåi vïì vúái göëc àa xûa.
Vùæng boáng Thaåch Sanh cêy àa buöìn uã ï, khi Thaåch Sanh trúã vïì
cêy àa laåi xanh tûúi nhû cuä. Höìn hai con quaái vêåt bõ Thaåch Sanh giïët
(Trùn Tinh vaâ Àaåi Baâng) gùåp nhau tòm caách haäm haåi Thaåch Sanh.
Chuáng vaâo kho chêu baáu cuãa nhaâ vua lêëy cùæp vaâng baåc neám vaâo göëc
àa núi Thaåch Sanh úã. Quên lñnh nhaâ vua bùæt Thaåch Sanh töëng nguåc,
nhaâ vua giao cho Lyá Thöng xûã töåi. Lyá Thöng kheáp Thaåch Sanh vaâo
töåi tûã hònh àïí bõt àêìu möëi. Trong luác bõ giam trong nguåc, chúâ haânh
hònh, Thaåch Sanh àem àaân ra gaãy. Cêy àaân thêìn vang lïn tiïëng tú,
tiïëng truác, cung thaãm, cung sêìu; cung thò kïí töåi Lyá Thöng vong ên,
baåc nghôa, cûúáp cöng Thaåch Sanh; cung thò traách naâng cöng chuáa sai
lúâi heån ûúác dûúái hang...
Nghe tiïëng àaân, cöng chuáa bûâng tónh dêåy, cûúâi cûúâi, noái noái.
Nhaâ vua vui mûâng nghe cöng chuáa noái roä ngoån ngaânh. Lêåp tûác nhaâ
vua haå lïånh tha cho Thaåch Sanh vaâ bùæt Lyá Thöng töëng nguåc. Tiïëp àoá,
vua laâm lïî thaânh hön cho Thaåch Sanh cuâng cöng chuáa vaâ truyïìn ngöi
cho Thaåch Sanh.
Vua giao toaân quyïìn cho Thaåch Sanh xûã töåi Lyá Thöng. Thaåch
Sanh tha töåi cho Lyá Thöng, cho meå con hoå Lyá vïì quï quaán laâm ùn.
Nhûng vïì giûäa àûúâng, trúâi nöíi giöng gioá, meå con Lyá Thöng baåc aác bõ
seát àaánh chïët, Lyá Thöng hoáa thaânh con boå hung suöët àúâi chui ruác núi
bêín thóu.
Biïët tin Thaåch Sanh kïët duyïn vúái cöng chuáa Quyânh Nga vaâ
lïn ngöi trõ vò thiïn haå, caác hoaâng tûã, cöng hêìu cuãa mûúâi taám nûúác ch
hêìu, nhûäng ngûúâi àaä tûâng keáo àïën cêìu hön cöng chuáa khöng àûúåc, vö
cuâng ghen tûác, hoå keáo quên àïën gêy sûå vúái Thaåch Sanh vaâ cöng chuáa.
Thaåch Sanh cuâng cöng chuáa ra tiïëp àaäi hoå möåt caách tûã tïë. Tiïëng àaân
thêìn cuãa Thaåch Sanh phên roä leä thiïåt hún, phaãi traái, laâm cho quên sô
caác nûúác chû hêìu mïìm loâng, naãn chñ.
Keã nhúá meå nhúá cha, ngûúâi thûúng con nhúá vúå, ai cuäng muöën vïì
vaâ ngaåi viïåc binh àao, cuöëi cuâng caác nûúác chû hêìu àïìu thuêån lui binh.
Thaåch Sanh múâi hoå ùn cúm. Chaâng coá niïu cúm thêìn nhoã beá nhûng
xúái bao nhiïu baát, cúm vêîn àêìy lïn nhû cuä, khiïën cho caác nûúác chû
hêìu caâng thïm kñnh phuåc.
THAÁNH GIOÁNG
Tuåc truyïìn àúâi Huâng Vûúng thûá saáu, úã laâng Gioáng coá hai vúå
chöìng öng laäo chùm laâm ùn vaâ coá tiïëng laâ phuác àûác. Hai öng baâ ao
ûúác coá möåt àûáa con. Möåt höm baâ ra àöìng tröng thêëy möåt vïët chên to
quaá, liïìn àùåt baân chên mònh lïn ûúám thûã àïí xem thua keám bao
nhiïu. Khöng ngúâ vïì nhaâ baâ thuå thai vaâ mûúâi hai thaáng sau sinh möåt
thùçng beá mùåt muäi rêët khöi ngö. Hai vúå chöìng mûâng lùæm. Nhûng laå
thay! Àûáa treã cho àïën khi lïn ba vêîn khöng biïët noái, biïët cûúâi, cuäng
chùèng biïët ài, cûá àùåt àêu thò nùçm àêëy.
Bêëy giúâ coá giùåc Ên àïën xêm phaåm búâ coäi nûúác ta. Thïë giùåc
maånh, nhaâ vua lo súå. Beân truyïìn cho sûá giaã ài khùæp núi tòm ngûúâi taâi
gioãi cûáu nûúác. Àûáa beá nghe tin, böîng dûng cêët tiïëng noái: "Meå ra múâi
sûá giaã vaâo àêy". Sûá giaã vaâo, àûáa beá baão: "Öng vïì têu vua sùæm cho ta
möåt con ngûåa sùæt, möåt caái roi sùæt vaâ möåt têëm aáo giaáp sùæt, ta seä phaá
tan luä giùåc naây".
Sûá giaã vûâa kinh ngaåc, vûâa mûâng rúä, vöåi vaâng vïì têu vua. Nhaâ
vua truyïìn cho thúå ngaây àïm laâm gêëp nhûäng vêåt chuá beá dùån.
Caâng laå hún nûäa, sau höm gùåp sûá giaã, chuá beá lúán nhanh nhû
thöíi. Cúm ùn mêëy cuäng khöng no, aáo vûâa mùåc xong àaä cùng àûát chó.
Hai vúå chöìng laâm ra bao nhiïu cuäng khöng àuã nuöi con, thaânh thûã
phaãi chaåy nhúâ baâ con, haâng xoám. Baâ con àïìu vui loâng gom goáp gaåo
thoác nuöi chuá beá, vò ai cuäng mong chuá giïët giùåc, cûáu nûúác.
Giùåc àaä àïën chên nuái Trêu. Thïë nûúác rêët nguy, ngûúâi ngûúâi
hoaãng höët. Vûâa luác àoá, sûá giaã àem ngûåa sùæt, roi sùæt, aáo giaáp sùæt àïën.
Chuá beá vuâng dêåy, vûún vai möåt caái böîng biïën thaânh möåt traáng sô
mònh cao hún trúång, oai phong lêîm liïåt. Traáng sô bûúác lïn vöî vaâo
möng ngûåa. Ngûåa hñ daâi mêëy tiïëng vang döåi. Traáng sô mùåc aáo giaáp,
cêìm roi nhaãy lïn mònh ngûåa. Ngûåa phun lûãa, traáng sô thuác ngûåa phi
thùèng àïën núi coá giùåc, àoán àêìu chuáng àaánh giïët hïët lúáp naây àïën lúáp
khaác, giùåc chïët nh raå. Böîng roi sùæt gêîy. Traáng sô beân nhöí nhûäng cuåm
tre caånh àûúâng quêåt vaâo giùåc. Giùåc tan vúä. Àaám taân quên giêîm àaåp
nhau chaåy tröën, traáng sô àuöíi àïën chên nuái Soác (Soác Sún). Àïën àêëy,
möåt ngûúâi möåt ngûåa, traáng sô lïn àónh nuái cúãi giaáp sùæt boã laåi, röìi caã
ngûúâi lêîn ngûåa tûâ tûâ bay lïn trúâi.
Vua nhúá cöng ún, khöng biïët lêëy gò àïìn àaáp, phong laâ Phuâ
Àöíng Thiïn Vûúng vaâ lêåp àïìn thúâ ngay úã quï nhaâ.
Hiïån nay vêîn coân àïìn thúâ úã laâng Phuâ Àöíng, tuåc goåi laâ laâng
Gioáng. Möîi nùm àïën thaáng tû laâng múã höåi to lùæm. Ngûúâi ta kïí rùçng
nhûäng buåi tre àùçng ngaâ úã huyïån Gia Bònh vò ngûåa phun lûãa bõ chaáy
múái ngaã mêìu vaâng oáng nh thïë, coân nhûäng vïët chên ngûåa nay thaânh
nhûäng höì ao liïn tiïëp. Ngûúâi ta coân noái khi ngûåa theát lûãa, lûãa àaä
thiïu chaáy möåt laâng, cho nïn laâng àoá vïì sau goåi laâ laâng Chaáy.
TIÏËNG HAÁT CUÃA NGÛÚÂI ÀAÁ
Ngaây xûãa ngaây xûa, úã trïn ngoån nuái cao vuâng Ch Bö Àa coá möåt
hoân àaá xûanh giöëng hònh möåt cêåu beá cûúäi trïn àêìu voi. Chùèng biïët
moãm àaá êëy coá tûâ bao giúâ, chó biïët tûâ àúâi öng, àúâi chûa lêu lùæm, lêu
lùæm, hoân àaá àoá àûáng sûâng sûäng úã àoá röìi. Hoân àaá cûá àûáng àêëy, nghe
gioá tûâ biïín thöíi lïn, nghe rûâng tûâ phña têy thöíi laåi kïí nghe biïët bao
nhiïu chuyïån kyâ laå. Nhûäng con chim hoát hay nhêët, bay cao nhêët bay
túái vai cêåu beá àaá vaâ hoát cho cêåu nghe nhûäng gioång hoát thaánh thoát
trong veo. Tûâ àoá nùm naây qua nùm khaác, kïí àïën ngaân nùm, biïët bao
gioá àaä haát cho àaá nghe, tiïëng thaánh thoát cuãa gioá, tiïëng dõu daâng cuãa
chim àaä ngêëm vaâo tûâng thúá àaá.
Àaá tñch tiïëng voång cuãa mêëy ngaân nùm, böîng nhiïn möåt buöíi
súám mai ruâng mònh taách khoãi nuái biïën thaânh möåt cêåu beá khöi ngö
ngöå ngônh. Cêåu beá àûúåc tiïëng haát ngaân nùm nuöi dûúäng àaä àöíi kiïëp
thaânh kiïëp ngûúâi. Cêåu beá chúáp mùæt thêëy dên laâng tûâng àoaân tûâng
àoaân mang maáng, tay guâi, tróa bùæp.... Cêåu beá rúâi àónh nuái cao ài
xuöëng hoaâ cuâng moåi ngûúâi. Moåi ngûúâi tûúãng cêåu beá cuäng chó laâ möåt
àûáa treã con trong buön, trong rêîy nïn chùèng ai àïí yá àïën cêåu caã.
Böîng trong rûâng coá nhûäng tiïëng gêìm vang àöång. Tûâng àoaân
nai, cöng, trô, chim phñ, lúån rûâng uân uân keáo nhau chaåy nhû möåt cún
löëc khuãng khiïëp ra khoãi rûâng. Chùæc hùèn laâ àöång rûâng mêët röìi. Thuá
rûâng chûa bao giúâ chaåy ra nhiïìu àïën thïë. Lo thuá rûâng phaá tan hïët
nûúng rêîy, hoå hoaãng höët cêìm gêåy àuöíi àùçng àöng, cêìm song mêy raâo
àùçng têy, dûång buâ nhòn rúm úã phña bùæc, nhûng thuá rûâng vêîn êìm êìm
chaåy vïì...
Cuöëi cuâng, hoå phaãi chaåy vïì buön laâng tòm lao, kiïëm, cung giaáo...
Vùæng boáng ngûúâi, thuá rûâng tung hoaânh trïn nûúng trïn rêîy. Vûâa luác
êëy coá cêåu beá Àaá Ngoåc ài àïën nûúng rêîy hoaâ cuâng muöng thuá chúi
àuâa. Cêåu nhúá tiïëng gioá vaâ tiïëng chim tûâ ngaân nùm thêëm trong tûâng
thúá thõt cuãa mònh nïn cêët thaânh tiïëng haát. Tiïëng haát cuãa cêåu vang
khùæp nûúng rêîy, cêët thaânh tiïëng hoa thúm quyïën ruä ong vaâng, nh
hoa àeåp quyïën ruä búám trùæng. Tiïëng haát quyïën ruä têët caã caác loaâi
muöng thuá, tûâ chim trô, chim phñ àïën lúån loâi, gêëu choá, coåp, beo àïìu
mï mêín àûáng nghe quïn caã chuyïån phaá bùæp phaá luáa trïn rêîy. Têët caã
caác loaâi chim àïìu xoeâ caánh, têët caã caác loaâi thuá àïìu nhuán nhêíy lùæc lû
àêìu nhêíy muáa theo tiïëng haát.
Dên laâng cêìm khiïn, cêìm lao àïën nûúng rêîy, vö cuâng sûãng söët
trûúác caãnh laå luâng naây. Hoå cuäng àûáng ngêy ngûúâi ra àïí nghe tiïëng
haát. Luä muöng thuá cûá nhêíy maáu theo tiïëng haát maäi àïën luác nhêån ra
dên laâng cêìm khiïn, cêìm daáo vêy quanh thò keáo nhau chaåy vaâo rûâng
caã. Dên laâng thêëy rêîy bùæp, nûúng luáa khöng bõ phaá thò cuäng chùèng
àuöíi theo vaâ àaánh bùæt muöng thuá laâm gò, hoå vêy lêëy cêåu Àaá hoãi trùm
ngaân cêu hoãi toâ moâ nhûng cêåu chó cûúâi khöng noái gò. Tûâ àoá dên laâng
àoán cêåu vïì buön laâng vaâ goåi cêåu laâ cêåu Àaá Ngoåc.
Tûâ töëi höm àoá, cêåu Àaá Ngoåc cûá chúâ trùng lïn laåi haát cho dên
laâng nghe nhûäng baâi ca cuãa gioá, cuãa nùæng, cuãa chim tûâ mêëy ngaân
nùm tñch laåi trong tûâng thúá àaá Àaá Ngoåc cuãa mònh. Cêåu beá coân haát cho
moåi ngûúâi nghe nhûäng baãn huâng ca kïí vïì nhûäng ngûúâi anh huâng
ngaân xûa laâm baâ con mï mêín ngûúâi ngöìi nghe, quïn caã trùng lùån,
quïn caã sûúng xuöëng úát àêìm vai aáo, cho maäi àïën luác nùæng lïn hoå laåi
khoeã khoùæn ruã nhau ra nûúng ra rêîy.... Tiïëng haát laâm moåi ngûúâi laâm
viïåc khöng biïët moãi, khiïën cho nûúng rêîy àêìy böng, rûâng àêìy hoa.
Möåt höm cêåu beá Àaá Ngoåc àang haát trïn núng àïí baâ con vui tay
haái luáa thò nghe tin chùèng laânh. Möåt traáng sô aáo àoã, thùæt vaãi àoã cheáo
trûúác ngûåc, cûúäi ngûåa nhû bay, hai tay giûúng cao ngoån àuöëc, tay
cêìm úát chñn vaâ voâng àöìng. Tûâ xûa ngûúâi Rùæc lay khi coá tin dûä thûúâng
coá hiïåu lïånh: Cêìm àuöëc laâ coá tin chiïën tranh, cêìm úát baáo moåi ngûúâi laâ
coá viïåc khêín cêëp. Cêìm voâng àöìng àoá laâ baáo hiïåu moåi ngûúâi àoaân
kïët....
Ngoån àuöëc, úát chñn, voâng àöìng trïn tay traáng sô coá nghôa laâ Mú
tao Giú rai baáo khùæp nuái rûâng, buön rêîy laâ chiïën tranh àaä túái, khêín
cêëp cêìm vuä khñ, àoaân kïët laåi baão vïå quï húng. Khi moåi ngûúâi vûâa kõp
nùæm lêëy caái khiïn gaác trïn giaân bïëp, cêìm caái giaáo dûåa úã cöåt nhaâ thò
nhòn ra xung quanh nûúng rêîy àaä thêëy rûâng rûåc lûãa chaáy nguát trúâi,
chiïng tröëng vang àöång, tiïëng voá ngûåa tûúãng lúã nuái, tiïëng voi ài
tûúãng nghiïng söng. Lïånh truyïìn cuãa Mú tao Gia rai vang khùæp buön
laâng:
"Giùåc sùæp àïën phaá buön ta, phaá rêîy ta. Chuáng keáo ài àöng nhû
kiïën, chuáng keáo àïën àöng nh laá rûâng. Chuáng tiïën àïën nhanh nhû
chúáp giêåt. Chuáng xö laåi nhanh hún thaác luä. Húäi ai thûúng meå, thûúng
cha, ai laâ ngûúâi thûúng àêët nûúác, öng baâ, haäy mau cêìm khiïn, cêìm
àaáo àûáng lïn maâ caãn giùåc. Nghe lïånh cuãa Mú tai Giú rai, caác cuå giaâ vïì
laâng vaác daáo, trai traáng cêìm khiïn cêìm dao uân uân keáo ra ngùn giùåc
cûúáp.
Quên hai bïn xöng vaâo nhau àêm cheám. Tiïëng ngûåa hñ vang
lûâng, maáu chaãy tröi nhûäng phiïën àaá maâ caác cö gaái ngöìi bïn suöëi giùåt
vaáy, giùåt aáo. Nhòn caãnh àêìu rúi maáu chaãy cêåu Àaá Ngoåc àau loâng lùæm.
Cêåu lùèng lùång boã lïn nuái cao. Tûâ cùåp möi àoã höìng ngêy thú cuãa cêåu
ngên lïn tiïëng haát ai oaán. Tiïëng haát nhû tiïëng rung àöång thöín thûác
cuãa muön ngaân traái tim trong tiïëng gúm giaáo chaåm nhau toeá lûãa,
trong tiïëng la heát khuãng khiïëp, trong tiïëng kïu gaâo giêîy chïët cuãa
nhûäng chiïën sô tûã thûúng. Luác àêìu tiïëng haát cuãa cêåu Àaá Ngoåc coân
chòm trong tiïëng gûúm àao, trong tiïëng kïu khoác. Nhûng röìi tiïëng
haát cao vuát ngên nga. Khöng coân laâ tiïëng haát cuãa möåt cêåu beá nûäa, maâ
laâ tiïëng voång cuãa nuái, tiïëng tha thiïët cuãa rûâng, tiïëng than thúã cuãa
gioá. Tiïëng haát laâm cho nhûäng keã boã nûúng boã rêîy úã quï nhaâ àïën àêy
cûúáp phaá böîng traånh loâng nhúá cöë hûúng. Loâng hoå àau nhû xaát muöëi,
tay hoå böîng khöng thïí naâo cêìm nöíi gûúm giaáo. Hoå àûáng lùång ài trong
tiïëng haát. Gûúm giaáo, khiïn, noã rúâi khoãi tay, rúi xuöëng ngöín ngang
trïn mùåt àêët, hoå chùèng theâm nhùåt nûäa. Hoå tûâ tûâ ngaä guåc xuöëng trong
tiïëng haát vaâ tiïëng haát àûa höìn hoå vïì vúái quï hûúng xa vùæng.
Hoå cûá thïë nguã ngay dûúái chên voi chiïën, ngûåa chiïën vaâ gûãi giêëc
mú thanh bònh vïì buön rêîy xa. Caã nhûäng ngûúâi chiïën àêëu baão vïå quï
hûúng cuäng ngûâng tay gûúm giaáo khöng lao vaâo caãnh chiïën àêëu nûäa.
Giùåc tûå nhiïn tan... Caác tûúáng giùåc khöng thïí naâo caãn nöíi quên lñnh
boã vïì quï hûúng.
Mú tao Giú rai hïët lúâi khen ngúåi cêåu Àaá Ngoåc. Mú tao Giú rai
ban thûúãng cho cêåu Àaá Ngoåc möåt trùm voi chiïën coá ngaâ vaâng, möåt
trùm chiïëc cheá coá bõt miïång bùçng baåc, möåt trùm ngûúâi hêìu haå. Nhûng
cêåu Àaá Ngoåc khöng quen cûúäi voi, khöng biïët uöëng rûúåu trong cheá ba
vaâ khöng thñch ai hêìu haå mònh. Cêåu Àaá Ngoåc chó thñch lûäng thûäng du
ngoaån möåt mònh giûäa trúâi àêët bao la vaâ thñch cêët tiïëng haát. Tiïëng haát
cuãa Àaá Ngoåc hoaâ vúái gioá vuát lïn têìng khöng, hoaâ vúái laá rò raâo trong
rûâng, hoaâ vúái suöëi thò thêìm ngoaâi bïën nûúác, hoaâ vúái chim rñu rñt trong
hoa tûúi, quaã chñn... Thïë röìi gioá vêîn haát, chim vêîn ca, laá vêîn rò raâo,
suöëi vêîn roác raách... nhûng khöng ai thêëy cêåu Àaá Ngoåc àêu nûäa.
Dên laâng thûúng nhúá cêåu Àaá Ngoåc beân àöí ài tòm. Hoå tòm trïn
nuái, khöng thêëy, ài tòm giûäa rûâng, khöng thêëy, tòm ngoaâi nûúng,
khöng thêëy, tòm theo doâng suöëi, cuäng khöng thêëy. Hoå chúâ àúåi tûâ luác
mùåt trúâi moåc cho àïën luác mùåt trúâi lùån, chúâ tûâ luác muâa àöng múái vïì
cho túái luác muâa àöng tûâ giaä ra ài, cuäng khöng thêëy cêåu Àaá Ngoåc trúã
vïì... Ngûúâi ta baão cêåu Àaá Ngoåc hiïån vïì giûäa núng rêîy chöëng rûâng
àöång, giûä buön laâng chöëng giùåc giaä xong laåi trúã vïì kiïëp àaá. Nhûng
moåi ngûúâi àïìu tin rùçng thïë naâo Àaá Ngoåc cuäng trúã laåi vúái buön laâng.
Búãi vò buön laâng khöng thïí thiïëu tiïëng haát hoaâ bònh yïn vui...
Vò thïë àïën ngaây nay moåi ngûúâi vêîn chúâ àúåi cêåu beá Àaá Ngoåc trúã
laåi...
TRÑ KHÖN CUÃA TA ÀÊY
Möåt con coåp tûâ trong rûâng ài ra, thêëy möåt anh nöng dên cuâng
möåt con trêu àang caây dûúái ruöång. Trêu cùåm cuåi ài tûâng bûúác, lêu lêu
laåi bõ quêët möåt roi vaâo möng. Coåp lêëy laâm ngaåc nhiïn. Àïën trûa, múã
caây, Coåp liïìn ài laåi gêìn Trêu hoãi:
- Naây, tröng anh khoãe thïë, sao anh laåi àïí cho ngûúâi àaánh àêåp
khöí súã nhû vêåy?
Trêu traã lúâi kheä vaâo tai Coåp:
- Ngûúâi tuy nhoã, nhûng ngûúâi coá trñ khön, anh aå!
Coåp khöng hiïíu, toâ moâ hoãi:
- Trñ khön laâ caái gò? Noá nhû thïë naâo?
Trêu khöng biïët giaãi thñch ra sao, àaânh traã lúâi qua quyát:
- Trñ khön laâ trñ khön, chûá coân laâ caái gò nûäa? Muöën biïët roä thò
hoãi ngûúâi êëy!
Coåp thong thaã bûúác laåi chöî anh nöng dên vaâ hoãi:
- Trñ khön cuãa anh àêu, cho töi xem möåt tñ coá àûúåc khöng?
Anh nöng dên suy nghô möåt laát röìi noái:
- Trñ khön töi àïí úã nhaâ. Àïí töi vïì lêëy cho anh xem. Anh coá cêìn,
töi seä cho anh möåt ñt.
Coåp nghe noái, mûâng lùæm.
Anh nöng dên toan ài, laåi laâm nhû sûåc nhúá ra àiïìu gò beân noái:
- Nhûng maâ töi ài khoãi, lúä anh ùn mêët trêu cuãa töi thò sao?
Coåp àang bùn khoùn chûa biïët traã lúâi thïë naâo thò anh nöng
dên àaä noái tiïëp:
- Hay laâ anh chõu khoá àïí töi buöåc taåm vaâo göëc cêy naây cho töi
àûúåc yïn têm.
Coåp ûng thuêån, anh nöng dên beân lêëy dêy thûâng troái coåp thêåt
chùåt vaâo möåt göëc cêy. Xong anh lêëy rúm chêët chung quanh Coåp, chêm
lûãa àöët vaâ quaát:
- Trñ khön cuãa ta àêy! Trñ khön cuãa ta àêy!
Trêu thêëy vêåy thñch quaá, boâ lùn ra maâ cûúâi, khöng may haâm
trïn va vaâo àaá, rùng gaäy khöng coân chiïëc naâo.
Maäi sau dêy thûâng chaáy àûát, Coåp múái vuâng dêåy ba chên böën
cùèng chaåy thùèng vaâo rûâng khöng daám ngoaái nhòn laåi.
Tûâ àoá, coåp sinh ra con naâo trïn mònh cuäng coá nhûäng vùçn àen
daâi, vöën laâ dêëu tñch nhûäng vïët chaáy, coân trêu thò chùèng con naâo coá
rùng úã haâm trïn caã.
TRÛÚNG CHI
Ngaây xûa, coá möåt öng quan thûâa tûúáng sinh àûúåc ngûúâi con
gaái tïn laâ Myå Núng, nhan sùæc tuyïåt trêìn. Naâng úã cêëm cung trong
ngöi lêìu caånh búâ söng. Bêëy giúâ coá möåt chaâng trai con nhaâ thuyïìn chaâi
tïn laâ Trûúng Chi, ngaây ngaây àïën thaã lúái kiïëm ùn trïn khuác söng àoá.
Chaâng ta thûúâng vûâa buöng lûúái, vûâa haát. Tiïëng haát rêët hay, khiïën
cho Myå Nûúng úã trong lêìu xao xuyïën say mï. Möåt daåo, Trûúng Chi ài
àaánh caá úã khuác söng khaác. Khöng àûúåc nghe tiïëng haát, Myå Nûúng
sinh ra sêìu naäo. Naâng böìn chöìn tröng àúåi. Tiïëng haát vêîn vùæng lùång
vaâ naâng bùæt àêìu öëm.
Thûâa tûúáng vöåi cho mûúâi caác lûúng y àïën xem maåch, böëc
thuöëc. Thuöëc uöëng àaä nhiïìu maâ bïånh Myå Nûúng vêîn khöng chuyïín.
Sau thûâa tûúáng hoãi doâ nhûäng ngûúâi hêìu haå Myå Nûúng, múái biïët laâ
con mònh öëm tûúng tû. Caác lûúng y khuyïn thûâa tûúáng cho goåi anh
laái àoâ àïën.
Trûúng Chi àûúåc vúâi àïën thùm Myå Nûúng. Chaâng vûâa ngöìi
sùæc thuöëc, vûâa haát cho Myå Nûúng nghe. Laåi àûúåc nghe tiïëng haát, quaã
nhiïn Myå Nûúng dêìn dêìn khoãi bïånh. Nhûng àïën khi nhòn thêëy mùåt
Trúng Chi thò naâng toã yá laånh nhaåt, coân Trûúng Chi buöìn baä boã ra vïì.
Cuäng tûâ àêëy Trûúng Chi thêìm yïu Myå Nûúng. Chaâng tuãi cho
thên phêån ngheâo heân cuãa mònh, buöìn chaán khöng thiïët gò laâm ùn
nûäa. Röìi möåt höm, chaâng haát:
Kiïëp naây àaä dúã dang nhau, Thò xin kiïëp khaác, duyïn sau laåi laânh.
Haát xong, chaâng nhaãy xuöng söng tûå vêîn. Àoá laâ cêu haát cuöëi
cuâng trong àúâi chaâng.
Trûúng Chi chïët, nhûng höìn chaâng nhêåp vaâo cêy göî baåch àaân.
ñt lêu sau, coá ngûúâi vúát àûúåc cêy göî, vö tònh àem baán cho thûâa tûúáng.
Mua àûúåc göî quyá, thûâa tûúáng sai ngay thúå tiïån tiïån thaânh böå cheán
traâ. Möåt höm, Myå Nûúng cêìm cheán roát nûúác, thò laå thay, hònh aãnh
ngûúâi àaánh caá cheâo thuyïìn hiïån lïn chêåm chêåm xoay quanh trong
loâng cheán. Tûác thò tiïëng haát nùm xûa cuäng vùng vùèng nhû than, nhû
traách. Myå Nûúng chaånh loâng nhúá laåi möëi tònh àaä qua. Möåt gioåt nûúác
mùæt cuãa naâng rúi xuöëng cheán vaâ chiïëc cheán cuäng tan ra thaânh nûúác.
CHUYÏÅN NGÛÚÂI LÊËY VÚÅ COÁC
Ngaây xûãa ngaây xûa coá möåt gia àònh hiïëm hoi, vúå chöìng àaä àïën
tuöíi giaâ maâ vêîn chûa coá con. Chaåy chûäa maäi ngûúâi vúå múái coá mang,
ngûúâi chöìng mûâng lùæm. Nhûng thêåt laâ tai hoaå, ngûúâi vúå khöng àeã ra
ngûúâi maâ laåi àeã ra möåt con coác. Nhiïìu ngûúâi khuyïn nïn vûát coác ài,
vò cho laâ quaái thai, nhûng hai vúå chöìng vêîn nuöi nêëng chùm soác tûã tïë.
Coác lúán lïn nhûng chùèng àúä àêìn cha meå àûúåc viïåc gò. Àïën muâa luáa
chñn, vúå chöìng nhaâ kia than phiïìn vúái nhau rùçng:
- Luáa nhaâ àang vaâo mêíy, ngûúâi qua àûúâng cûá bûát bûát maäi tiïëc
àûát ruöåt maâ chùèng biïët laâm sao. Phaãi chi vúå chöìng mònh sinh ra
ngûúâi thò àaä nhúâ cêåy àûúåc röìi khöng.
Coác nghe cha meå than phiïìn, nùçng nùåc xin ài coi luáa. Cha meå
khöng tin nhûng vò coác naâi nó quaá nïn cuäng àaânh phaãi cho ài. Tûâ àoá,
hïî ai bûúác xuöëng ruöång tiïån tay ngùæt luáa non cùæn chùæt laâ coá tiïëng
ngûúâi khuyïn nhuã nhiïìu àiïìu hún leä thiïåt dõu daâng laâm hoå phaãi
ngûâng tay. Cha meå mûâng lùæm. Nhûng möåt höm coá möåt anh hoåc troâ
ngheâo ài qua, xuöëng ruöång haái möåt boá luáa àïí cùæn chùæt. Coác àïí anh
hoåc troâ khöi ngö tuêën tuá haái xong múái nhêíy ra chùån àûúâng maâ nheå
nhaâng hoãi rùçng:
- Anh àöì úi, anh àöì, sao anh laåi haái luáa non nhaâ töi thïë naây.
Ngûúâi hoåc troâ nghe coá tiïëng goåi mònh thò ngaåc nhiïn lùæm nhûng
nhòn trûúác nhòn sau khöng thêëy boáng ngûúâi, chó thêëy möåt con coác
chùån ngang trûúác löëi ài. Anh ngaåc nhiïn hoãi:
- Thïë Coác cuäng biïët noái tiïëng ngûúâi, maâ luáa naây laâ luáa cuãa Coác
aâ, hay laâ Coác giûä thuï cho ai?
Coác lùæc àêìu:
- Em coi luáa nhaâ em, em vöën laâ con möåt nhaâ khaá giaã, nhûng trúâi
bùæt em phaãi mang löët coác àïën bao giúâ coá ngûúâi thûåc sûå thûúng yïu
em, lêëy em laâm vúå.
Anh hoåc troâ múái thûåc tònh than thúã rùçng vò nhaâ mònh ngheâo
quaá, cúm khöng àuã ùn, nïn ài qua àêy phaãi ngùæt tröåm ñt böng luáa àïí
cùæn chùæt cho àúä àoái loâng. Thûúng anh hoåc troâ ngheâo chùm hoåc coá chñ,
Coác khöng nhûäng khöng àoâi laåi thoác maâ coân tòm caách mang cuãa nhaâ
mònh ra giuáp àúä anh. Tûâ àoá hai ngûúâi thûúâng gùåp nhau úã ruöång luáa
troâ chuyïån têm àùæc.
Vuå gùåt xong, Coác khöng coân viïåc gò úã ngoaâi ruöång, anh hoåc troâ ài
hoåc qua khöng àûúåc gùåp Coác nïn rêët nhúá vaâ sinh ra öëm tûúng tû. Cha
meå anh gaån hoãi maäi, anh traã lúâi, chó coá hoãi Coác vïì laâm vúå cho anh laâ
bïånh anh tûå khùæc khoãi, nïëu khöng thò e chïët mêët. Vò quaá thûúng vaâ
quaá lo cho con, böë meå anh hoåc troâ àaânh phaãi sùæm sanh quaã cau miïëng
trêìu sang daåm hoãi. Böë meå Coác chùèng hiïíu àêìu àuöi ra sao, nïn vö
cuâng böëi röëi vaâ chöëi àêy àêíy:
- Töi xêëu söë chó àeã àûúåc möåt con Coác, baâ hoãi laâm gò cho vúå chöìng
töi thïm tuãi thên.
Coác ngöìi trong buöìng tha voång ra:
- Hoå nhaâ trai àaä àïën hoãi, thò böë meå cûá nhêån lúâi ài. Vïì laâm dêu
nhaâ ngûúâi ta, trûúác hïët con cûáu cho chöìng con khoãi bïånh, sau röìi con
seä laâm àûúåc àuã moåi viïåc quaán xuyïën trong gia àònh.
Thêëy vêåy cha meå Coác beân nhêån lúâi. Àïën ngaây cûúái, hai hoå àûa
àoán dêu nhûng cö dêu vêîn nhêíy tûâng bûúác möåt theo sau, vaâ khi àïën
nhaâ chuá rïí cö dêu nhêíy toåt ngay vaâo buöìng. Tûâ àoá, vò àaä coá ngûúâi yïu
thûúng nïn Coác coá thïí tûå truát àûúåc löët Coác àïí trúã thaânh möåt cö gaái
xinh àeåp trûúác mùåt ngûúâi mònh yïu, vaâo nhûäng luác khöng ai hay biïët.
Vò thïë maâ nhaâ chöìng ài hoåc vùæng, Coác bñ mêåt truát löët thaânh möåt
ngûúâi con gaái àeåp vaâ kheáo tay àaãm àang moåi viïåc nöåi trúå trong nhaâ,
cúm deão canh ngoåt, gia àònh àêìm êëm.
Caác baån cuâng trûúâng thêëy anh hoåc troâ lêëy vúå Coác thò chï cûúâi
khinh bó, hoå quyïët laâm cho anh beä mùåt vò vúå möåt phen. Ngaây xûa coá
tuåc lïå hoåc troâ coi thaây nhû cha, nïn sùæp àïën ngaây giöî meå thêìy, hoå àïì
ra caái lïå têët caã hoåc troâ àaä coá vúå phaãi hiïën möîi ngûúâi möåt mêm cöî do
chñnh tay vúå mònh nêëu nûúáng. Hoå nghô rùçng phen naây anh chaâng lêëy
vúå coác seä phaãi beä mùåt. Chñnh anh hoåc troâ ngheâo cuäng súå mònh seä xêëu
höí vúái baån beâ nïn lo lùæng vö cuâng. Nhûng Coác àaä baão chaâng rùçng:
- Chaâng chùèng viïåc gò phaãi bêån têm. Cûá àïí em lo. Giúâ chaâng cûá
ài hoåc ài, àïën giúâ phaãi bûng cöî àïën nhaâ thêìy, chaâng vïì nhaâ seä coá àêìy
àuã, cöî ngon cöî kheáo cho chaâng àem thi.
Àïën ngaây giöî, caác mêm cöî mang àïën thêìy àïìu khöng ûng, duy
coá mêm cöî cuãa Coác laâ thêìy khen lêëy khen àïí. Mêm cöî êëy àûúåc chêëm
giaãi nhêët.
Àaám hoåc troâ thua cuöåc tûác lùæm. Nhûng thua keo naây hoå bêìy keo
khaác, quyïët laâm cho vúå chöìng Coác phaãi xêëu höí múái thöi. Hoå nghô rùçng
may aáo laâ viïåc khoá nhêët, Coác coá thïí nêëu cúm àûúåc chûá laâm sao may
aáo àûúåc. Vò thïë hoå xin vúái thêìy cho caác hoåc troâ àaä coá vúå möîi ngûúâi
may biïëu thêìy möåt caái aáo. aáo naâo thêìy mùåc vûâa vùån laåi may kheáo thò
ngûúâi may aáo seä àûúåc giaãi. Biïët àûúåc mûu mö cuãa àaám hoåc troâ nghõch
ngúåm nhêët quó nhò ma thûá ba hoåc troâ, nïn anh chöìng Coác vûâa lo laåi
vûâa buöìn. Anh kïí roä sûå tònh vúái vúå. Coác cûúâi baão chöìng rùçng: Anh cûá
chuyïn têm vaâo chuyïån àeân saách, luác naâo ngûúâi ta mang quêìn aáo àïën
nhaâ thêìy, anh vïì nhaâ seä coá aáo vûâa àeåp cho anh mang ài thi.
Àïën ngaây thi, quêìn aáo caác anh hoåc troâ khaác mang àïën, caái thò
röång, caái thò chêåt, caái thò daâi quaá, caái laåi ngùæn quaá. Duy nhêët coá caái aáo
Coác may laâ thêìy mùåc vûâa nhêët, àeåp nhêët, àûúâng kim muäi chó kheáo
nhêët.
Vúå Coác laåi àûúåc giaãi thûúãng lêìn nûäa laâm cho caác anh hoåc troâ kia
bûåc lùæm. Hoå baân vúái nhau rùçng: Thöi khöng thi thöë gò nûäa. Sùæp àïën
Tïët röìi ta cûá àûaviïåc hoåc troâ phaãi àûacaã vúå con àïën mûâng tuöíi thêìy.
Vúå chuáng mònh duâ xêëu duâ àeåp vêîn laâ ngûúâi, coân vúå noá laâ coác, noá
khöng thïí khöng mang àïën, maâ mang àïën thò ï mùåt lùæm. Nh thïë laâ
thoaã chñ chuáng ta röìi. Chûá viïåc gò phaãi baây troâ ra thi thöë cho mïåt.
Biïët àûúåc mûu mö cuãa caác baån, anh hoåc troâ ngheâo lêëy vúå Coác
quaã quyïët laâ nùm nay mònh seä caáo öëm khêët lêìn khöng lïn chuác thoå
thêìy nhû moåi nùm. Naâng Coác múái hoãi chöìng rùçng:
- Thïë anh ngûúång laâ lêëy vúå Coác nhû em aâ.
Anh hoåc troâ lùæc àêìu thïì thöët:
- Anh àêu coá ngûúång, nïëu ngûúång anh àaä khöng xin cûúái hoãi em
laâm vúå anh. Nhûng anh khöng chõu àûúåc àaám hoåc troâ tinh nghõch
mang em ra laâm troâ cûúâi trûúác mùåt moåi ngûúâi, trûúác mùåt thêìy thöi.
Naâng Coác nghe vêåy múái thoã theã:
- Em chó súå anh ngûúång thöi, chûá thiïn haå em khöng súå... Anh
cûá yïn têm àeân saách hoåc haânh, àûâng nïn lo nghô gò caã... Em seä tûå
mònh lo liïåu.
Àuáng ngaây muâng möåt Tïët, têët caã hoåc troâ àïìu àûa vúå ùn mùåc cûåc
kyâ löång lêîy luä lúåt keáo àïën nhaâ thêìy. Hoå thêëy anh hoåc troâ kia ài trûúác
vaâ naâng Coác loåc coåc nhêíy tûâng bûúác theo sau hoå haã hï lùæm. Hoå bêëm
nhau cûúâi, laâm anh hoåc troâ kia duâng dùçng nûãa muöën ài nûãa muöën
quay vïì tröën biïåt trong nhaâ. Nhûng Coác giuåc: Ta cûá ài röìi àêu seä coá
àoá.
Àïën trûúác sên nhaâ thêìy khi têët caã hoåc troâ laâ nhûäng anh khoaá,
anh àöì dêîn caác thñm àöì, cö khoaá àaä tïì tûåu àöng àuã, caác cö àêìu toác boã
àuöi gaâ, aáo múá ba múá bêíy, deáp quai cong, vaáy lônh söåt soaåt. Têët caã
vûâa àõnh quay laåi nhòn naâng Coác àïí chïë diïîu chï cûúâi, thò naâng Coác
böîng ruâng mònh löåt têëm da Coác xêëu xñ hiïån thên thaânh möåt ngûúâi con
gaái vö cuâng xinh àeåp trûúác sûå ngaåc nhiïn cuãa têët caã moåi ngûúâi...
Naâng tiïn Coác múái nheå nhaâng noái vúái caác anh khoaá chõ khoaá rùçng:
- Vò caác anh caác chõ em phaãi thay löët àöíi hònh àïí chöìng em àúä
tuãi, xin caác anh caác chõ chúá chï cûúâi...
Àïën luác bêëy giúâ têët caã caác baån hoåc cuãa anh khoaá múái chõu thua
vaâ àöìng thanh yïu cêìu naâng Coác boã caái löët coác àïí moåi ngûúâi àeåp lêy.
Naâng tiïn Coác bùçng loâng vaâ chiïëc löët da coác àûúåc mang àöët chaáy. Tûâ
àoá naâng trúã thaânh möåt ngûúâi vúå àeåp nöíi tiïëng, àaãm àûúng quaán
xuyïën cöng viïåc nöåi trúå, xûa gêìn àïìu nûác lúâi khen.
TRUYÏÌN THUYÏËT VÏÌ HÖÌ GÛÚM
Vaâo thúâi giùåc Minh àùåt aách àö höå úã nûúác Nam, chuáng coi dên ta
nhû coã raác, laâm nhiïìu àiïìu baåo ngûúåc, thiïn haå cùm giêån chuáng àïën
xûúng tuãy. Bêëy giúâ úã vuâng Lam Sún, nghôa quên nöíi dêåy chöëng laåi
chuáng, nhûng trong buöíi àêìu thïë lûåc coân non yïëu nïn nhiïìu lêìn
nghôa quên bõ thua. Thêëy vêåy, àûác Long Quên quyïët àõnh cho nghôa
quên mûúån thanh gûúm thêìn àïí hoå giïët giùåc.
Höìi êëy, úã Thanh Hoáa coá möåt ngûúâi laâm nghïì àaánh caá tïn laâ Lï
Thêån. Möåt àïm noå, Thêån thaã lúái úã möåt bïën vùæng nhû thûúâng lïå. Khi
keáo lûúái lïn, chaâng thêëy nùçng nùång, trong buång mûâng thêìm, chùæc laâ
coá caá to. Nhûng khi thoâ tay vaâo bùæt caá, Thêån chó thêëy coá möåt thanh
sùæt; chaâng vûát luön xuöëng nûúác, röìi laåi thaã lûúái úã möåt chöî khaác.
Lêìn thûá hai cêët lûúái lïn cuäng thêëy nùång tay; Thêåt khöng ngúâ
thanh sùæt vûâa röìi laåi chui vaâo lúái mònh. Chaâng laåi nhùåt lïn vaâ neám
xuöëng söng. Lêìn thûá ba, laåi vêîn thanh sùæt êëy mùæc vaâo lúái. Lêëy laâm
quaái laå, Thêån àûa laåi möìi lûãa nhòn xem. Böîng chaâng reo lïn:
- Ha ha! Möåt lúäi gûúm!
Vïì sau Thêån gia nhêåp àoaân quên khúãi nghôa Lam Sún. Chaâng
hùng haái gan daå khöng nïì nguy hiïím. Möåt höm chuã tûúáng Lï Lúåi
cuâng mêëy ngûúâi tuây toâng àïën nhaâ Thêån. Trong tuáp lïìu töëi om, thanh
sùæt höm àoá tûå nhiïn saáng rûåc lïn úã xoá nhaâ. Lêëy laâm laå, Lï Lúåi cêìm
lêëy xem vaâ thêëy coá hai chûä "Thuêån Thiïn" khùæc sêu vaâo lúäi gûúm.
Song têët caã moåi ngûúâi vêîn khöng biïët àoá laâ baáu vêåt.
Möåt höm, bõ giùåc àuöíi, Lï Lúåi vaâ caác tûúáng chaåy thaáo thên
möîi ngûúâi möåt ngaã. Luác ài qua möåt khu rûâng, Lï Lúåi böîng thêëy möåt
aánh saáng laå trïn ngoån cêy àa. Öng treâo lïn múái biïët àoá laâ möåt caái
chuöi gûúm naåm ngoåc. Nhúá àïën lúäi gûúm úã nhaâ Lï Thêån, Lï Lúåi ruát
lêëy chuöi giùæt vaâo lûng.
Ba ngaây sau, Lï Lúåi gùåp laåi têët caã caác baån trong àoá coá Lï
Thêån. Lï Lúåi múái àem chuyïån bùæt àûúåc chuöi gûúm kïí laåi cho moåi
ngûúâi nghe. Khi àem tra gûúm vaâo chuöi thò vûâa nhû in.
Lï Thêån nêng gûúm lïn ngang àêìu noái vúái Lï Lúåi:
- Àêy laâ Trúâi coá yá phoá thaác cho minh cöng laâm viïåc lúán. Chuáng
töi nguyïån àem xûúng thõt cuãa mònh theo minh cöng, cuâng vúái thanh
gûúm thêìn naây àïí baáo àïìn Töí quöëc!
Tûâ àoá nhuïå khñ cuãa nghôa quên ngaây möåt tùng tiïën. Trong tay
Lï Lúåi, thanh gûúm thêìn tung hoaânh khùæp caác trêån àõa, laâm cho
quên Minh baåt vña. Uy thanh cuãa nghôa quên vang khùæp núi. Hoå
khöng phaãi tröën traánh nhû trûúác maâ xöng xaáo ài tòm giùåc. Hoå khöng
phaãi ùn uöëng khöí cûåc nhû trûúác nûäa, àaä coá nhûäng kho lûúng cuãa giùåc
múái cûúáp àûúåc tiïëp tïë cho hoå. Gûúm thêìn àaä múã àûúâng cho hoå àaánh
traân ra maäi, cho àïën luác khöng coân boáng möåt tïn giùåc trïn àêët nûúác.
Möåt nùm sau khi àuöíi giùåc Minh, möåt höm Lï Lúåi - bêëy giúâ àaä
laâm vua - cûúäi thuyïìn röìng daåo quanh höì Taã Voång trûúác kinh thaânh.
Nhên dõp àoá, Long Quên sai ruâa vaâng lïn àoâi laåi thanh gûúm thêìn.
Khi chiïëc thuyïìn röìng tiïën ra giûäa höì, tûå nhiïn coá möåt con ruâa lúán
nhö àêìu vaâ mai lïn khoãi mùåt nûúác. Theo lïånh vua, thuyïìn ài chêåm
laåi. Àûáng úã maån thuyïìn, vua thêëy lúäi gûúm thêìn àeo bïn ngûúâi tûå
nhiïn àöång àêåy. Con ruâa vaâng khöng súå ngûúâi, nhö àêìu lïn cao nûäa
vaâ tiïën vïì phña thuyïìn vua. Noá àûáng nöíi trïn mùåt nûúác vaâ noái: "Xin
bïå haå hoaân gûúm laåi cho Long Quên!".
Vua ruát gûúm quùèng vïì phña ruâa vaâng. Nhanh nhû cùæt, ruâa
haá miïång àúáp lêëy thanh gûúm vaâ lùån xuöëng nûúác. Gûúm vaâ ruâa àaä
chòm àaáy nûúác, ngûúâi ta vêîn coân thêëy vêåt gò saáng le loái dûúái mùåt höì
xanh.
Tûâ àoá höì Taã Voång bùæt àêìu mang tïn laâ höì Gûúm hay höì Hoaân
Kiïëm.
TRUYÏÌN THUYÏËT VÏÌ SÛ TÛÃ
Thuúã xûa, coá möåt hoaâng tûã múái múái lïn ngöi hoaâng àïë. Ngay lêåp
tûác chaâng mûuöën ài hoåc pheáp thuêåt àïí cuãng cöë àêët nûúác. Chaâng ài
tòm möåt öng thêìy buâa chuá rêët nöíi tiïëng vïì pheáp thuêåt àïí hoåc.
Hoaâng hêåu rêët buöìn vò yá àõnh cuãa hoaâng àïë vò naâng súå sûå chia
ly, vaã laåi trïn àûúâng ài coá rêët nhiïìu nguy hiïím, khoá khùn. Nhûng
chaâng àaä quyïët vaâ möåt ngaây kia lïn àûúâng cuâng vúái böën ngûúâi tuyâ
tuâng. àûúâng ài rêët khoá khùn, vò phaãi qua nhûäng sa maåc röång lúán vaâ
ài vaâo nhûäng vuâng rûâng sêu àêìy thuá dûä ... nhûng vò hoå quaá khao
khaát pheáp thuêåt, quyïìn haânh sau nêìy, cho nïn nhûäng khoá khùn
chùèng caãn àûúåc hoå.
Ba thaáng cûåc khöí, àoái vaâ khaát, hoaâng àïë vaâ baån hûäu chaâng àïën
chöî cuãa thêìy tu. Võ thêìy nêìy caãm àöång vò sûå duäng caãm cuãa hoå nïn
chêëp nhêån cho hoå hoåc nghïì. Nhûng öng ra möåt àiïìu kiïån : hoå phaãi
hûáa xûã trñ möåt caách àaåo àûác, khöng bao giúâ giïët sinh vêåt naâo caã. Nïëu
tay hoå chó möåt lêìn vêëy maáu thöi, thò têët caã pheáp thuêåt seä biïën mêët ài.
Hoaâng àïë àöìng yá.
Sau khi hoåc nhûäng pheáp thuêåt, hoå vui mûâng, lïn àûúâng trúã vïì
cung àiïån. Nhûng ài möåt thaáng sau, hoå laåc trong möåt rûâng rêët daây
àùåc. Hoå khöng nhêån ra nhûäng àûúâng xûa nûäa, vaâ thêëy têët caã vêåt
xung quanh hoå àïìu laå luâng. Luác àoá, hoaâng hön giùng buãa vaâ àïm
khuya böîng nhiïn öm truâm caã phong caãnh rûâng töëi om. Nhûäng voâm
laá ngaân cêy che mõt muâ caã trúâi àen thui, khöng cho thêëy nhûäng ngöi
sao naâo àïí maâ nhùæm hûúáng. Xung quanh hoå bùæt àêìu vang lïn haâng
trùm thûá tiïëng cuãa thuá rûâng.
Hoaâng àïë vaâ caác baån hûäu chaâng bùæt àêìu súå vaâ cuâng vúái nhau
duâng pheáp thuêåt àïí biïën thaânh möåt con thuá vêåt rêët maånh baåo, to lúán,
dûä túån, coá thïí tûå baão vïå, vaâ laâm khiïëp súå nhûäng con thuá khaác. Vò thïë,
hoaâng àïë bùæt àêìu biïën thaânh àêìu möåt con vêåt, búâm toác, nhû vûúng
miïån ... Öng àaåi tûúáng laâm theo ngay vaâ biïën thaânh thên ngûúâi cuãa
con àöång vêåt êëy ... böën ngûúâi tuây tuâng kia thò biïën thaânh böën chên ...
coân laåi öng thêìy àõa, do dûå möåt luác, röìi biïën thaânh caái àuöi. Con vêåt
êëy coá daáng ài huâng duäng nhû möåt võ vua nïn caác con thuá rêët súå vaâ
khöng têën cöng noá.
Hoaâng àïë vaâ mêëy baån beâ úã nhû vêåy suöët caã àïm daâi. Nhûng luác
gêìn saáng, thò coá möåt con nai non sang qua gêìn àoá. Con sû tûã rêët àoái
vò caã ngaây chûa ùn, böîng chòa caánh tay ra, bùæt con nai bùçng vuöët
nhoån, vaâ hai tay giûä maånh, cùæn cöí nai vaâ xeá thõt ùn ngon laânh ...
Moäm noá coân àoã maáu luác mùåt trúâi dêìn dêìn thûác dêåy. Noá muöën
biïën laåi thaânh ngûúâi àïí tiïëp tuåc ài vïì cung àiïån. Nhûng àöåt nhiïn noá
nhúá laåi laâ noá àaä duâng pheáp thuêåt àïí giïët möåt con thuá vêåt röìi ... Luác
àoá noá múái biïët laâ noá seä khöng bao giúâ trúã thaânh laåi ngûúâi àûúåc nûäa,
vaâ luön luön phaãi söëng nhû con sû tûã ...
TÛÂ THÛÁC
Thúâi xûa, úã Hoâa Chêu (tûác Thanh Hoáa bêy giúâ), coá möåt ngûúâi
tïn laâ Tûâ Thûác, vöën con quan nïn àûúåc böí laâm möåt chûác quan nhoã úã
möåt àõa haåt thuöåc xûá Kinh Bùæc (tuåc truyïìn àõa haåt naây thuöåc huyïån
Tiïn Du, Bùæc Ninh). Caånh huyïån coá möåt ngöi chuâa to, trong chuâa coá
möåt cêy mêîu àún lúán, cûá àïën muâa xuên hoa núã thò khaách böën phûúng
àïën chuâa xem hoa àöng nhû höåi.
Möåt höm, coá möåt thiïëu nûä tuöíi chûâng mûúâi saáu, mûúâi baãy,
nhan sùæc xinh àeåp, àïën xem hoa, nhúä tay võn gêîy möåt caânh, khöng coá
gò àïí àïìn, nïn bõ nhaâ chuâa bùæt giûä laåi. Tûâ Thûác ài qua tröng thêëy,
liïìn cúãi aáo mùåc ngoaâi, chuöåc cho thiïëu nûä. Moåi ngûúâi àûáng xem àïìu
khen Tûâ Thûác laâ ngûúâi nhên àûác.
Ài ngao du, xem phong caãnh àeåp vaâ laâm thú thò Tûâ Thûác rêët -
ûa thñch, coân viïåc quan thò chaâng thûúâng boã mùåc, nïn hay bõ quan
trïn quúã traách. Chùèng bao lêu Tûâ Thûác xin tûâ quan. Thêëy huyïån
Töëng Sún coá nhiïìu nuái àeåp, chaâng àem theo möåt tiïíu àöìng vaâ möåt tuái
àaân àïën dûång möåt gian nhaâ nhoã úã chên nuái àïí úã. Tûâ àêëy, nhûäng núi
phong caãnh àeåp quanh vuâng, khöng núi naâo laâ khöng coá vïët chên Tûâ
Thûác.
Möåt höm, dêåy súám, tröng ra cûãa Thêìn Phuâ thêëy coá mêy nguä
sùæc kïët thaânh hònh hoa sen, Tûâ Thûác möåt mònh cheâo thuyïìn ra phña
êëy. Àïën chên möåt daäy nuái cao ngêët, chaåy saát mùåt biïín, Tûâ Thûác buöåc
thuyïìn lïn búâ vaâ treâo lïn möåt moãm àaá cao. Chúåt tröng thêëy möåt caái
hang bïn sûúân nuái, cûãa hang troân vaâ röång, chaâng thûã vaâo hang xem
sao.
Tûâ Thûác múái ài àûúåc vaâi bûúác thò cûãa hang böîng àoáng êåp laåi.
Hang töëi mõt muâng, khöng coân biïët àûúânglöëi naâo. Tûâ Thûác phaãi lêìn
theo khe nûúác maâ ài. Ài möåt luác lêu, thêëy coá aánh saáng, chaâng lêìn ra
khoãi hang vaâ ài àïën möåt chên nuái khaác. Thêëy nuái cao voâi voåi, sûúân
nuái döëc ngûúåc, Tûâ Thûác cöë baám vaâo höëc àaá treâo lïn. Lïn cao, chaâng
thêëy coá àûúâng röång, röìi lïn àïën àónh nuái thò trúâi quang àaäng, aánh
saáng rûåc rúä, xûa xûa coá lêu àaâi cung àiïån nhêëp nhö bïn nhûäng luâm
cêy xûanh. Tûâ Thûác ài theo àûúâng lúán àïën möåt lêu àaâi. Böîng coá hai
thiïëu nûä mùåc aáo xanh chaåy ra, baão vúái nhau rùçng: "Chuá rïí nhaâ ta àaä
àïën kia kòa!", röìi hai ngûúâi chaåy vuåt vaâo toâa nhaâ löång lêîy.
Möåt luác sau, hai ngûúâi laåi ra, noái vúái Tûâ Thûác rùçng:
- Phu nhên sai chuáng töi ra mûúâi ngûúâi vaâo chúi.
Tûâ Thûác ài theo hai ngûúâi con gaái, thêëy lêìu son gaác tña, tûúâng
gêëm, bêåc àaá xanh, trûúác kia chaâng chó thêëy noái trong saách, bêy giúâ
múái thêåt mùæt tröng thêëy. Trïn mêëy cûãa ài qua, chaâng thêëy coá chûä
àïì: "Àiïån Quyânh H", "Gaác Giao Quang", chaâng theo hai thiïëu nûä lïn
gaác, thêëy möåt võ phu nhên mùåc aáo luåa trùæng ngöìi trïn sêåp thêët baão,
trûúác sêåp coá kï àöi kyã göî àaân hûúng.
Phu nhên múâi Tûâ Thûác ngöìi vaâ hoãi:
- Öng vöën hay ài xem caãnh laå, coá biïët àêy laâ chöën naâo khöng?
Tûâ Thûác àaáp:
- Töi ài àaä nhiïìu núi, nhûng khöng biïët trong vuâng naây laåi coá
caãnh tiïn, xin phu nhên chó baão cho töi àûúåc biïët.
Phu nhên cûúâi, röìi noái:

- Öng biïët àêu àûúåc chöën naây. Àêy laâ hang thûá saáu trong ba
mûúi saáu àöång nuái Phi Lai, töi laâ Nguåy phu nhên, àõa tiïn nuái Nam
Nhaåc. Vò thêëy öng coá cao nghôa, nïn múái múâi àïën chúi.
Phu nhên baão thõ nûä goåi möåt tiïíu thû ra. Vûâa tröng thêëy, Tûâ
Thûác nhêån ngay ra ngûúâi con gaái àaánh gêîy caânh hoa mêîu àún trong
chuâa ngaây noå.
Phu nhên chó vaâo ngûúâi con gaái baão Tûâ Thûác rùçng:
- Em noá tïn laâ Giaáng Hûúng, daåo noå ài xem hoa gùåp naån, may
coá öng cûáu cho, töi vêîn coân haâm caái ún êëy; nay töi muöën cho em noá
kïët duyïn vúái öng àïí àaáp laåi ún sêu.
Ngay àïm höm êëy, phu nhên sai múã tiïåc hoa, cho hai ngûúâi
laâm lïî thaânh hön.
Tûâ Thûác úã àûúåc chûâng möåt nùm, coá yá nhúá nhaâ, noái vúái Giaáng
Hûúng rùçng:
- Töi ài xa nhaâ àaä lêu, lùæm luác nhúá quï cuä, muöën vïì thùm möåt
chuát.
Giaáng Hûúng têìn ngêìn, khöng àaáp.
Tûâ Thûác laåi noái:
- Töi chó vïì chúi ñt bûäa, röìi laåi àïën àêy vúái naâng.
Giaáng Hûúng khoác maâ noái rùçng:
- Thiïëp khöng phaãi vò tònh lûu luyïën heåp hoâi maâ ngùn trúã yá
àõnh cuãa chaâng, chó vò úã trêìn gian thaáng ngaây ngùæn nguãi, súå chaâng coá
vïì àïën nhaâ, cuäng khöng thêëy coân nhû trûúác nûäa.
Giaáng Hûúng àem chuyïån noái vúái Phu nhên. Thêëy Tûâ Thûác
trêìn duyïn chûa dûát, Phu nhên múái sai ngûúâi lêëy möåt cöî xe àïí tiïîn
àûa chaâng. Giaáng Hûúng viïët möåt phong thû daán kñn àûa cho chöìng,
dùån àïën nhaâ haäy múã ra xem.
Tûâ Thûác tûâ biïåt Giaáng Hûúng vaâ Phu nhên, röìi lïn xe, chó
chúáp mùæt àaä vïì àïën laâng cuä. Nhòn phong caãnh chaâng thêëy khaác hùèn
xûa, chó coân hai bïn khe nuái laâ vêîn nguyïn nhû trûúác. Chaâng àem hoå
tïn mònh hoãi thùm caác cuå giaâ trong laâng thò coá möåt cuå traã lúâi:
- Höìi nhoã, töi cuäng coá nghe noái hònh nhû cuå töí böën àúâi nhaâ töi
hoå tïn cuäng nhû thïë, nhûng laåc vaâo hang nuái caách àêy àaä ngoát hai
trùm nùm röìi.
Tûâ Thûác buöìn rêìu, muöën laåi ngöìi lïn xe tiïn àïí ài, thò xe àaä
hoáa thaânh chim loan bay ài mêët röìi. Múã bûác thû cuãa Giaáng Hûúng ra
xem, chaâng chó thêëy coá doâng chûä vùæn tùæt: "úã núi tiïn caãnh, cuâng nhau
kïët baån, nay duyïn xûa àaä hïët, khöng coân mong höåi ngöå".
Vïì sau, ngûúâi ta thêëy Tûâ Thûác àöåi caái noán nhoã vaâo nuái Hoaâng
Sún (thuöåc huyïån Nöng Cöëng, Thanh Hoáa) khöng thêëy trúã vïì nûäa.

Truyen - Co.tich - Viet.Nam UDS

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Truyen - Co.tich - Viet.Nam UDS

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Truyïån cöí tñch Viïåt Nam 1

Muåc luåc ............................................................................................. 1

CHUYÏÅN CHAÂNG LÑA

Chiïìu chiïìu eán liïång Truöng Mêy

AI MUA HAÂNH TÖI (HAY LOÅ NÛÚÁC THÊÌN)

Doåc bùçng àoân gaánh

Ai mûua haânh töi

ÊM DÛÚNG GIAO CHIÏËN

ANH CHAÂNG HOÅ ÀAÂO

ANH CHAÂNG NGHEÂO KHÖÍ

ANH KHÚÂ ÀÛÚÅC KIÏÅN

BIÏÍN HÖÌ LAI LAÁNG

Cha meå nuöi con bùçng trúâi bùçng bïí

BÑNH VAÂ ÀINH

BÑCH CÊU KYÂ NGÖÅ

BÚÅM GIAÂ MÙÆC BÊÎY COÂ KE

Chuã quaán thùæp àeân lïn vaâ traách:

BÖËN ANH TAÂI

BÖËN NGÛÚÂI BAÅN

CÊY HUYÏËT DUÅ

CÊY NÏU NGAÂY TÏËT

Caânh àûa laá dûáa treo kiïu (cao)

Quyã vaâo thò Quyã laåi ra.

CÊY TRE TRÙM ÀÖËT

Cuá àaânh noái thêåt:

CHIÏËC AÁO TAÂNG HÒNH

CHIÏËC CÊÌU PHUÁC ÀÛÁC

Muåc Luåc ............................................................................................ 1

NGHEÂ HOAÁ COÅP

NGÛÚÂI THIÏËU PHUÅ ÚÃ NAM XÛÚNG

- Böë kia kòa!

ÖNG THÊÌN SÙÆT

SÚN TINH - THUYÃ TINH

SÛÅ TÑCH CHIM CUÖËC

SÛÅ TÑCH CON CAÂO CAÂO

SÛÅ TÑCH CON COÁC

SÛÅ TÑCH CON MUÖÎI

SÛÅ TÑCH ÀEÂO PHÊÅT TÛÃ

SÛÅ TÑCH HAÅT LUÁA

SÛÅ TÑCH HOA HÖÌNG

Tûâ àoá loaâi hoa höìng baåch ra àúâi.

SÛÅ TÑCH ÖNG BÒNH VÖI

SÛÅ TÑCH THOÃ TAI DAÂI ÀUÖI NGÙÆN

SÛÅ TÑCH TRAÁI DÛA HÊËU

SÛÅ TÑCH CON BOÅ HUNG

Thêëy Têëm gioã àêìy teáp, Caám baão chõ:

Buåt baão Têëm:

Meå noá baão:

TIÏËNG HAÁT CUÃA NGÛÚÂI ÀAÁ

TRÑ KHÖN CUÃA TA ÀÊY

CHUYÏÅN NGÛÚÂI LÊËY VÚÅ COÁC

TRUYÏÌN THUYÏËT VÏÌ HÖÌ GÛÚM

TRUYÏÌN THUYÏËT VÏÌ SÛ TÛÃ

Phu nhên cûúâi, röìi noái:

You might also like