1

2 Joh. 15, 1-6 preek VB 7-9-14

Terug naar de roots
Kritiek
Er wordt dit jaar heel wat over de kerk gepraat.
Er zijn bijeenkomsten en er verschijnen boeken, de toon is kritisch!
Nu zijn we dat de afgelopen decennia wel gewend.
Sinds de zestiger jaren is de kerk nogal negatief in de aandacht.
-de kerk zeg ik, daar bedoelen we dan mee wat je van de christelijke
gemeenten in NL kunt zien : de organisatie, samenkomsten en
aanwezigheid in de samenleving.
Hoe ga je daar nu mee om als gelovige, met die kritiek.
Als jongere van de jaren zeventig en tachtig, was ik er wel eens verlegen
mee.

3
Omdat ik vond dat sommige kritiek wel terecht was, die dingen zaten mij dan
ook dwars. Ik kon me er eigenlijk niet tegen verweren (klachten over een
hard oordeel).
Maar vaak was ik ook verontwaardigd en boos, omdat ik het onterecht vond.

Ik zou wel eens willen weten hoe de jongere generatie van nu daar mee
omgaat. Misschien valt het jullie niet eens meer op.
Eerder dit jaar kon je kritiek ook van binnen uit horen.
In het project 7keer7, op zeven plaatsen in ons land, hielden steeds zeven
mensen van binnen maar ook van buiten de kerk- een voordracht over hun
indruk van de kerk nu. Er viel heel wat te horen
Van: "Het moet nu maar eens afgelopen zijn met (vul maar in): 'betweterige
verdeeldheid', ' gezeur over...', 'al dat gepraat' enz. enz. tot
'onherroepelijk wordt in de kerk' het evangelie de nek omgedraaid.
(www.7keerk7.nl )

4
Dat roept in mij een mix van gevoelens op.
Irritatie: nou zeg, het klinkt allemaal zo verveeld, heel ontevreden. We zijn
nergens meer blij meer, alles moet anders. Pas dan geloven we er weer in.
Ja tot je daar weer aan gewend bent. Net alsof de kerk pas bij hen begint.
Maar ik ben toch ook geraakt, dan voel ik met hen mee dat ik het verband
tussen sommige kerkelijke gebruiken en Christus volgen soms niet meer zo
zie. En k denk: waar gaat het nu om?
Kritiek! Je kunt er wat gelaten van worden: een onbestemd gevoel krijgen:
er is iets niet goed, maar je weer ook niet echt wat je er mee moet.
Het belangrijkste effect van deze algemene kritiek is eigenlijk is dat je er
ongelukkig van wordt. Lamgeslagen bent.
Daarom begin ik vanavond aan een kleine prekenserie over kerk-zijn naar
bijbelse voorbeelden. Uitmondend op de preek over Ontmoeting op de
Startzondag. Het zijn letterlijk beelden! Vanavond het beeld van de wijnstok.

5
Wijnstok
Joh. 15 is belangrijk, want het staat in de laatste woorden van de Heer Jezus
op aarde, gesproken op de avond voor zijn sterfdag. Dat moeten wel
belangrijke woorden zijn. Toch? Je laatste woorden voor je discipelen!
Wat je ze nog had willen zeggen.
Met het beeld van de wijnstok typeert Jezus zijn eigen betekenis voor zijn
leerlingen, zijn volgelingen, zijn gemeente, zijn kerk.
Blijf met Mij verbonden als een rank aan de wijnstok.
De consequenties zijn heel groot!
Niet verbonden ga je dood, zoals een rank los van de wijnstok verdord en
sterft.
Maar, mt Mij verbonden krijg je deel aan mijn levenskracht en zl je vrucht
dragen. Ja zelfs vl vrucht dragen.
Dat is meer dan een gewone wijnstok, daar moet je dat nog maar van
afwachten.

6
Maar de kwaliteit van dze bijzondere wijnstok is zo groot dat de met Hem
verbonden ranken altijd vl productie kennen.
De essentie van deze bekende toespraak is:
Zonder Jezus komt er in de kerk van vruchten niets terecht,
Sterker nog, zonder Jezus kunnen zijn volgelingen, kan de kerk, niet leven.
In zijn strekking kennen wij dit beeld van de wijnstok heel goed.
Ware wijnstok? (1)
Maar lukt het ons het toe te passen?
Het is nog wl wat algemeen.
We lezen over uitdrukkingen heen, die toch van grote betekenis zijn
Bijvoorbeeld de eerste zin in het gedeelte: Ik ben de ware wijnstok.
Dat betekent: Ik ben pas de chte wijnstok.
Maar dan is er eerder ook al een (beeld van de) wijnstok geweest.
Bij een Joodse leerling van Jezus gaat er dan direct een lampje branden.

7
Wijnstok? Maar dat komt me belend voor, het is een beeld voor het volk
Isral.
Je leest er bijvoorbeeld over in Psalm 80.

9
U hebt een wijnstok uitgegraven in Egypte, en volken verdreven om hem te
planten.

10
U gaf hem een ruime plek, hij schoot wortel en vulde het land.

11
De bergen werden bedekt door zijn schaduw, de machtige ceders door zijn
twijgen,

12
Hij strekte zijn takken uit tot de zee, tot aan de Grote Rivier zijn ranken.
We zien de hele geschiedenis van het volk van God aan de hand van het
beeld van wijnstok.
Heel duidelijk lees je hier hoe het ontstaan van het volk Isral een initiatief
van God zelf is. Hij staat aan het begin van het volk: Hij riep Abram als eerste
van dat volk naar het land van de belofte.
Hij zorgt voor het volk. Als de familie Isral dreigt te verhongeren, zorgt Hij
voor toevlucht en voedsel in Egypte. Een wonderlijke geschiedenis.

8
En als de familie daar een groot volk wordt en het moeilijk krijgt.
Dan zorgt de Heer voor ruimte: het land Kanan.
En dr kan het volk pas echt tot bloei komen.
God zorgt zo goed voor zijn volk dat het enorm groeit.
Van de Middellandse Zee tot aan de Eufraat is het een machtig volk. Veel
andere volken leven in de schaduw van Isral.
We herkennen het rijk van David en Salomo.

Maar dan komt het.
13
Waarom hebt u zijn omheining vernield? Voorbijgangers plukken hem leeg,

14
Wilde zwijnen wroeten hem om, velddieren vreten hem kaal.(13-14)
De Heer maakt zelf ook weer een einde aan zijn bloeiende project.
Hij verwoest de muur om de wijngaard, bedoeld om die te beschermen.
En zo is het niet langer veilig in het land.
Niet langer rust de zegen van de Heer op zijn volk.
De wijnstok Isral dreigt te verdorren onder deze slechte omstandigheden.

9
We herkennen de tijd van de ballingschap.
Ps. 80 is een gebed in nood, een reactie op wat er toen gebeurde
Waarom verwoest de Heer zijn eigen mooie, bloeiende, project Isral?
We lezen in Jesaja 5 het antwoord, omdat het alleen maar wrange vrucht
voorbrengt, zure druiven.
Einde project.
Isral is een initiatief van de Here, maar dat wil niet zeggen dat er niets van
de Isralieten verwacht wordt. De Heer verwacht opbrengst, goede
vruchten.
Intermezzo gevoelens (1)
Deze psalm maakt het beeld van de wijnstok breder en dieper.
Want ik lees er in hoe graag de Here de bloei van de wijnstok wil,
omdat Hij zelf het initiatief neemt en er veel zorgen aan besteedt.
Hij is als een wijnboer die de omstandigheden zo optimaal mogelijk maakt
Het volk van God toen en nu, is maar niet onze eigen onderneming.

10
God is er mee begonnen!
Hij staat er helemaal achter.
Maar de andere kant blijft k.
Hij verwacht ook iets van ns: vruchten.
Kritiek kan dus wel best wel ,past dus best wel bij de kerk.
Op Gods inbreng kun je geen kritiek hebben,
Maar op die van ns wel.
Opluchting wij hebben de kerk niet uitgevonden en het is maar niet ons
mislukte project-
en toch ook en tegelijk bezorgdheid
- er worden ook goede vruchten van ons verwacht
- en zijn die er dan wel.
De ware wijnstok (2)
Maar waarom noemt de Heer Jezus zich in Joh. 15,1 de ware wijnstok.
Nou in plaats van Isral wordt Hij nu de wijnstok, de chte.

11
Isral verdwijnt niet maar schuift op van de wijnstok naar de ranken,
de Heer Jezus is tussen God de Vader en de wijnstok ingekomen als
Middelaar.
In beeld van de wijnstok is Hij de stam geworden: die via zijn wortels voeding
geeft.
Onder de beste omstandigheden: een eigen land, duidelijke richtlijnen (de
Thora), een zorgende God, lukte het Isral alleen toch niet vrucht te dragen.
En dan lijkt God de Heer zijn project op te geven door niet meer te zorgen.
En het weer af te breken!
Maar aan komst van de Heer Jezus merk je dat Hij alleen zijn eerste versie
afbreekt. Omdat het oude volk van God het alleen niet lukt blijvend goede
vruchten voort te brengen.
De druiven werden meer en meer zuur.

In de komst van de Heer zie je dat God zijn volk niet loslaat,
Integendeel Hij voert de zorg verderv op.

12
Hij gaat nu zelf deel uit maken van de wijnstok om het volk van God te
helpen met hun vrucht.
Zijn eigen levenskracht werkt nu direct op zijn volgelingen in.
Zoals de wijnranken direct profiteren van de sapstroom van de stam,
profiteren wij direct van de levenskracht van de Heer Jezus
Zo is toch mogelijk wat eerst niet lukte.
`Veel, goede vrucht!
Gevoelens (2)
Toen dit de afgelopen week langzaam tot me doordrong,
werd ik er helemaal warm van.
Ik dacht, nu ja, hoe dan ook het komt wel goed.
God laat het werk dat Hij eenmaal begonnen is niet zomaar in de steek.
Hij kan teleurgesteld zijn.
Hij kan mensen die Hem tekort doen ook straffen,

13
Maar Hij geeft ze niet op!
Als het niet lukt,
Komt Hij gewoon ng dichterbij.
En hoe!
Zijn Zoon, onze Heer Jezus, werkt met ons verbonden nu met ons mee aan
de vrucht. Mr: Hij staat aan het begin van onze vruchten
Zo dichtbij komt de Heer tegenwoordig
Wij worden rechtstreeks op zijn levenskracht aangesloten!
Het volk van God, de kerk, is dus maar niet onze onderneming,
Een kansloze missie, waar we in de de 21
e
eeuw afscheid van moeten nemen.

Mijn opluchting wordt groter, mijn zorgen kleiner.
Zoveel toewijding en liefde van onze God!
Maar de zorgen verdwijnen niet helemaal.
Want nog steeds houden wij een eigen verantwoordelijkheid.
En nemen wij die ook?

14
Verbinden wij ons op onze beurt ook met Jezus?
Kritiek op de kerk blijft mogelijk, als het om onze eigen verantwoordelijkheid
gaat.
Snoei
We gaan nog n treetje dieper.
Wat is nu precies onze eigen verantwoordelijkheid?
Het beeld van de wijnstok past niet helemaal bij de werkelijkheid.
Een wijnrank heeft geen eigen verantwoordelijkheid:
Hij wordt gesnoeid, Hij draagt vrucht!
Wij houden wl een eigen verantwoordelijkheid:
Wij beslissen ...:
of we ons laten snoeien
of we in Jezus blijven
of we de goede vrucht willen dragen die Jezus ons wil laten dragen.

15
Snoeien wordt in de uitleg van dit gedeeelte nogal eens begrepen als: De
Vader maakt je het moeilijk snoeit in je leven- om je te beproeven en te
laten groeien in je geloof (vertrouwen).
Maar dat wordt hier niet bedoeld.
Net als bij een wijnrank gaat het om het weghalen van wildgroei, zodat alle
levensenergie naar de goede vruchten kan.
Overtollige uitlopers en kansloze druifjes moeten weg, om alle ruimte te
geven aan gezonde vrucht.
Richting geven aan de groei dus, dat is snoeien
Hoe? Door het woord dat Jezus spreekt.
Zijn leerlinge moeten leren luisteren naar de richtlijnen van de Heer.
d.w.z. de geboden:
God liefhebben met alle macht en je naaste als jezelf!
Als je daar ruimte voor maakt,
dan kan er vrucht komen in een levensstijl naar Jezus bedoeling.

16
Zo kom je er achter dat in Jezus blijven eigenlijk hetzelfde is als je laten
snoeien door zijn Woord. In vers 10 worden we opgeroepen naar zijn
geboden te luisteren.
We zijn dus actief betrokken in onze eigen snoei

Zoals de discipelen zich lieten snoeien (3)
door zijn woorden.
Of moet je zeggen door het ~Woord?

De vraag aan de gemeente (de kerk) in onze tijd is:
Als je luistert naar Jezus woorden: wat kan er dan weg en waar moet de
energie heen?
Willen wij tenminste de goede vruchten voortbrengen?

Ik ga dit nu niet invullen voor jullie,
maar ik zou jullie daar graag zelf over horen

17
Denk er eens over na.
Ik zou het fijn vinden er iets in de preekbesprekingsgroep op Facebook over
terug te lezen van wat jullie gevonden hebben.
Roots
Het belangrijkste dat we van dit beeld van de wijnstok geleerd hebben is
Dat we in ons kerk-zijn gedragen worden door de Heer Jezus zelf.
Dat is in deze kritische tijd een enorme bemoediging.
maar ook dat we- hoe zeer de Heer Jezus- ons ook tot bloei wil brengen,
altijd ook een eigen verantwoordelijkheid houden.
Dus ook altijd kritisch naar ons zelf moeten willen blijven kijken of we die
verantwoordelijkheid ook nemen.
Kritiek mag dus, moet zelfs.
Het scherpt ons in ons leven met God.
En als er kritiek klinkt, doen we goed aan om voor die spiegel te gaat staan.

18
En onszelf te toetsen.
Zijn wij nog aan de Heer Jezus verbonden?
En hoe staat het dan met onze vruchten?
Of je kunt ook zeggen-
we moeten steeds weer terug naar onze wortels, back tot the roots.
Dus niet schrikken van kritiek, maar eerlijk overwegen.
Steeds weer onszelf toetsen: 7keer7 keer,
Ja desnoods 70xkeer7 keer

Amen.