Professional Documents
Culture Documents
INTRODUO
86
OBJETIVOS
METODOLOGIA
Pela caracterstica prpria do objeto deste estudo, a Identidade tnica
Afrodescendente, optou-se por se desenvolver uma abordagem na perspectiva da
pesquisa qualitativa. Essa opo se deve prpria natureza desse objeto, uma
construo humana, resultado dos constantes processos de interao do sujeito com
o seu mundo objetivo e
subjetivo, que se desenvolve a partir das relaes
sociais com o seu prprio grupo de origem, como tambm nas constantes interaes
com os demais, e que ao longo da sua existncia se estabelecem num constante devir.
Nesse contexto, optou-se pelo Estudo de Caso, pois, conforme Ldke e
Andr (1986, p.17), quando queremos estudar algo singular, que tenha um valor em
si mesmo, devemos escolher o estudo de caso. Dessa maneira, uma outra
perspectiva para a apropriao dessa estratgia de pesquisa, quando ela tem sua
origem na necessidade de entender um fenmeno social complexo (YIN, 2003,
p.1).
Este estudo est inserido no campo dos Estudos Culturais por trazerem no
bojo das suas reflexes, questes que dizem respeito s diferenas tnicas,
identidades culturais, relaes raciais e de gnero, e dos processos de excluso social,
econmica e cultural de grandes extratos de populaes historicamente apartadas dos
bens socialmente produzidos no seio das naes hegemnicas, incluindo tambm,
questes que envolvem os processos de descolonizao das reas geogrficas
submetidas ao imperialismo por longos sculos.
Alm dos Estudos Culturais buscamos elementos do referencial terico das
Representaes Sociais, por se tratar de uma teoria que traz na sua perspectiva a
proposta de identificar as formas pelas quais os sujeitos histricos constroem e
resignificam suas aes, atitudes, conceitos, formas de ser e fazer prprios da
atividade humana no contexto histrico do qual fazem parte, inferindo valores,
reflexes e abstraes num processo cognitivo de elaborao do conhecimento.
87
88
89
90
91
92
93
percepes, que permeiam seus imaginrios e seu mundo simblico, numa constante
dialtica entre o presente e o passado, entre o velho eu e o novo eu.
A construo da identidade enquanto processo que se estabelece no
constante contato com o(s) outro(s) num infinito devir, (re)elabora formas de ser,ver
e pensar dos indivduos como resultado das interaes sociais.
Esta experincia vivido-concebida pelos atores sociais no CONGO CENTRO MDICO SOCIAL atravs de uma proposta poltico-educacionalmulticultural, nos fez concluir ser possvel desenvolver aes coletivas no sentido de
consolidar uma democracia racial e lutar pela conquista da cidadania dentro dos
princpios fundamentais da tica e do respeito mtuo. O outro deve ser tomado,
sempre, enquanto singular e dentro de um contexto multicultural, valorizando a
todos nas suas especificidades e multirreferencialidades constitutivas de suas
identidades.
94
REFERNCIA BBLIOGRFICA
ARRUDA, ngela. O ambiente natural e seus habitantes no imaginrio brasileiro
Negociando a diferena. In: _______. (Org.). Representando a alteridade. Petrpolis,
RJ: Vozes, 1998. cap.1, p. 17-46.
CIAMPA, Antnio da C. A estria do Severino e a Histria da Severina. So Paulo:
Brasiliense, 2001.
FERREIRA, Ricardo F. Afro-descendente: identidade em construo. So Paulo:
EDUC; Rio de Janeiro: Pallas, 2000.
LDKE, Menga; ANDR, Marli E.D.A. Pesquisa em educao: abordagens
qualitativas. So Paulo: Edies Loyola, 2002.
MEYER, Dagmar E.E. Alguns so mais iguais que os outros: etnia, raa e nao em
ao no currculo escolar. In: SILVA, Luiz. H. da. (Org.) A escola cidad no contexto
da globalizao. Petrpolis, RJ: Vozes, 1998.
MOSCOVICI, Serge. A representao social da psicanlise. Traduo de lvaro
Cabral. Rio de Janeiro: Zahar, 1978.
MUNANGA, Kabengele. Rediscutindo a mestiagem no Brasil: Identidade nacional
versus identidade negra. Petrpolis, RJ: Vozes, 1999.
WOODWARD, Kathryn . Identidade e diferena: uma introduo terica e
conceitual. In: SILVA, Tomaz. T. da (Org.) Identidade e diferena: a perspectiva dos
estudos culturais. Petrpolis, RJ: Vozes, 2000. cap. 1, p.7-72.
YIN, Rober K. Case study research: design and methods. Traduo e sntese de
Ricardo Lopes Pinto e adaptao de Gilberto de Andrade Martins, 2003. Disponvel
em http://www.eac.fea.usp.br/metodologia.referencias.