Professional Documents
Culture Documents
487
489
zagranicznym
podnosz
ogln
stop
zysku
k raju
(tam e,
R icardo m w i:
o n i utrzym uj, e w yrw nanie zyskw n astp i w d ro d ze oglnego
ich p odniesienia, ja za m niem am , e zyski osigane w uprzyw ilejow a
nej gazi obni si szybko do oglnego poziom u (tam e, str. 132/
/1 33).
490
491
organicznego skadu kapitau, tzn. od liczby robotnikw , ktrych zatrudnia kapita of given value [o danej w artoci], np.
100 f. szt. Jeeli dany jest organiczny skad kapitau, to suma
wartoci dodatkow ej zaley od stopy w artoci dodatkow ej.
O krelaj j tedy oba czynniki: liczba robotnikw zatrudnio
nych w tym samym czasie i stopa pracy dodatkow ej. Jeeli
kap ita powiksza si - bez wzgldu na jego skad organiczny,
zakadajc, e pozostaje on bez zm iany, mimo pow ikszania
si k apitau - to am ount of surplus value w zrasta. N ie zmie
nia to jednak faktu, e gdy chodzi o kapita of given value,
np. 100, suma w artoci dodatkow ej pozostaje taka sama, jak
bya przedtem . Jeeli suma ta rw na si w tym w ypadku 10,
to gdy chodzi o 1000 f. szt., rw na si ona 100, proporcja
pozostaje wic bez zmiany. - R icardo pisze:
W
jeeli zatem
w arto p ro d u k tu
pozostaje w niejednakow ym
stosunku
szczeglnie
p rz e
ciw nie, o k rela j w iksza ilo pracy, niezbdna do ich w ytw orzenia
przez pro d u cen t w , ktrzy nie m aj takich m oliw oci, ktrzy p ro d u
kuj n ad al tow ary w n a jbardziej niesprzyjajcych w arunkach. P rzez naj
b ardziej niesprzyjajce w a ru n ki rozum iem y ta k ie najbardziej niesprzyja
jce w a ru n ki, w jakich m u si si ko n tynuow a produkcj, aby otrzym a
w ym agan io p ro d u k tu " (tam e, ch. II, O rencie", str. 6 0 /6 1 ).
jeeli
sam
gospodaruje, to
w prow adza
493
z m nie j
494
R o zd zia p itnasty
498
C a p ita l
W a rto
W a rto
W y o o n y
S to p a
c o n s ta n t
v a ria b le
d o d a tk o w a
p r o d u k tu
k a p ita
zysku
40
50
10
100
90
l l /9%>
do
C a p ita l
C a p ita l
W a rto
W a rto
W y o o n y
S to p a
c o n s ta n t
v a r ia b le
d o d a tk o w a
p ro d u k tu
k a p ita
zysku
30
50
10
90
80
12V/o
C a p ita l
W a rto
W a rto
W y o o n y
S to p a
c o n s ta n t
v a ria b le
d o d a tk o w a
p r o d u k tu
k a p ita
zysku
20
50
10
80
70
14W o
C a p ita l
W a rto
W a rto
W y o o n y
S to p a
c o n s ta n t
v a ria b le
d o d a tk o w a
p ro d u k tu
k a p ita
zysku
45
15
90
75
20/o
30
C a p ita l
W a rto
W a rto
W y o o n y
S to p a
c o n s ta n t
v a r ia b le
d o d a tk o w a
p ro d u k tu
k a p it a
zysku
20
45
15
80
65
23Vi8/o
C a p ita l
c o n s ta n t
C a p ita l
v a ria b le
W a rto
d o d a tk o w a
W a rto
p r o d u k tu
W j o o n y
k a p ita
S to p a
zysku
3010/is
69 */u
23V u
123 Vis
100
23Vi*/i>
502
tylko pro p orcjo n aln ie do spoywanych precz nich iloci, lecz czsto
w o w iele wyszym stosu n k u . N p . a tax on corn [p o d atek od zboa].
P o d a te k o d zboa... zm ienia stop zysku z k ap itau ... W szystko, co
przyczynia si d o podw yszenia pacy roboczej, obnia zysk z k ap itau ;
d lateg o kady p o d a te k o d tow arw spoywanych przez robotnika ma
tend en cj do o b niania stopy zysku (tam e, str. 231).
503
2000
f.
szt.
k ap itau
obrotow ego,
ktry
naley
zreprodukow a,
w yw oaaby w sz
507
R o zd zia p itnasty
+ 15v -f- 15m, gdy ilo pracy wykonanej przez tych robot
nikw rw na si w myl zaoenia 30 f. szt. A wic w arto
takiej samej masy tow arow ej wynosiaby n adal 110. Jednake
wyoony kapita wynosiby ju tylko 95, a stopa zysku, 15 od
9 5 , rw naaby si 1515/i9%. G dyby wszake wyoono tak
sam ilo kapitau, czyli gdyby kalkulow ano w stosunku do
kapitau w wysokoci 100, skad kapitau ksztatow aby si
w nastpujcy sposb: 844/i9C + 1515/i9V. Zysk wynosiby
jednak 1515/i9, a w arto produktu - 11515/i9 f. szt. W edug
zaoenia jednak agricultural capital rw na si 60c + 40v,
a w arto jego produktu wynosia 120. D opki cena kosztu
rw naa si 110, renta wynosia 10. T eraz wynosi ju zaledw ie
44/i9, gdy 11515/i9 + 44/i9 = 120 f. szt.
W idzim y tu, e kapita majcy przecitny skad i wynosz
cy 100 f. szt. w yprodukow a tow ary, ktrych cena kosztu wy
nosi 11515/i9, a nie 110, jak byo przedtem . Czy przecitna
cena tow aru w skutek tego w zrosa?
W arto tow aru nie zm ieniaby si, gdy przeksztacenie
w p ro d u k t takiej samej iloci m ateriau surowego i maszyn wy
m aga takiej samej iloci pracy. A le taki sam kapita w wyso
koci 100 f. szt. uruchom i wicej pracy i przeksztaci teraz
w p ro d u k t kapita stay w wysokoci 844/i9 f. szt., a nie jak przedtem - w wysokoci 80 f. szt. Jednake taka sama ilo
pracy zaw iera teraz wicej pracy nieopaconej. W skutek tego
nastpuje w zrost zysku i cznej wartoci masy tow arow ej w y
produkow anej za pomoc kapitau w wysokoci 100 f. sz t
W arto jednostki tow aru pozostaa nie zm ieniona, ale kap ita
w wysokoci 100 produkuje wicej jednostek tow aru, maj
cych t nie zm ienion warto. Ja k jednak ksztatow aaby si
spraw a ceny kosztu w poszczeglnych trades?
Zam y, e not agricultural capital skada si z nastpu
jcych kapitaw [patrz tabel na str. 509]:
W drugim w ypadku rnica wynosi - 10, w trzecim i czw ar
tym cznie wynosi + 10. G dy chodzi o czny kapita w wy
sokoci 400, rnica wynosi 0 10 + 10 = 0. Jeeli pro
d u k t kapitau wynoszcego 400 sprzedaje si za 440, to tow a
ry w ytw orzone za pomoc tego kapitau sprzedaje si w edug
ich wartoci. Stanow i to jednak zysk w wysokoci 10%. Wsze-
5 08
p ro d u k t p o w in ie n
m ie ta k cen
R n ica
m i d z y
w a rto c i
a cen
ko sztu
80 c + 20 v
A b y m o n a b y o
110
II
6 0 c + 40 t
s p rz e d a w a n a d a l
110
(w a rto 120)
III
IV
85 c + 15 y
95 c + 5 v
w e d u g ta k ic h sa*
110
(w a rto = 1071/*)
+ 2 lh
m ych cen k o sz tu ,
110
(w a rto = 1021/ t)
+ 7*/*
0
- 10
R o z d z ia pitn a sty
I 8 4 4/i9
1515/i9
+ 15 15/iti v
33*/
II 6 6 % c + 33*/ v
I I I 8424/77 C + 1153/77 V
1 l 53/77
IV 9 6 I6/79 C + 3M/79 V
Razem
400
p r o d u k t p o w in ie n
R n ica
m ie ta k cen
m id zy
w a rto c i
a c en
k o sztu
M /1 9
sprzedaw a n ad al
17*/
+ 424/77
+ 12*/7u
cen
r k o p is ie .
-noch n ic h t =
.510
E x a k te r
2 (i. - R e d .
16 I.
1 2 '/t
s h ., m it
O b c rs c h la g u n g
e in ig e r B ru c h te ile
511
512
ty m , e
R ic a rd o
w ia d cz n a s t p u j c e z d a n ia :
w ia d o m ie u to s a m ia v a lu e i cost o f p r o d u c tio n ,
,,P a n
M a lth u s
s d zi w id o c z n ie , e c zci
sk a d o w
m o je j te o r ii je s t u to s a m ie n ie k o s z t w i w a r to c i te j lu b o w e j rzeczy. J e s t to su szn e,
je e li
p rz e z
k o sz ty
ro zu m ie
s tr. 46, o d s y a c z ). | 6 6 3 ||
514
on
k o s zty
p r o d u k c ji z
z y s k ie m
w c z n ie
( ta m e ,
cz
w rolnictw ie, ta m ianow icie cz, k t ra nie paci renty, gdy tym czasem
w p ro d u kcji to w a r w przem ysow ych k a d cz ka p ita u stosuje si
Z ta k im sa m ym w y n ik ie m , a poniew a a d n a cz kapitau n ie paci
tu renty, p rzeto k a d a Z nieb jest w ta k im sam ym stopniu regulatorem
ceny (tam e, str. 2 9 0 /2 9 1 ).
517
R o zd zia p itnasty
519
R o zd zia p itnasty
521
R o z d z ia pitn a sty
523
(tam e,
str. 8 9 ).
Z m niejsz iloci pracy" (tam e, str. 73). Praca i kapita, czyli praca
nagrom adzona (tam e, str. 499).
524
527
528
529
531
532
533
535
R o zd zia p itnasty
537
539
R o zd zia pitnasty
.540
nie
zaw sze ta k ie
sam o
bogactw o
(tam e,
str. 3 2 0 ).
542
R o zd zia p itnasty
w arto pacy
roboczej
i zysku
pozostanie
bez Zm iany"
4.
W zgldna warto dodatkow a
\A naliza w zgldnej pacy roboczej naukow zasug Ricarda]
W zgldna w arto dodatkow a jest in fact jedyn form w ar
toci dodatkow ej, ktr R icardo analizuje pod m ianem zysku.
[Ujmuje on spraw w nastpujcy sposb:]
Ilo pracy, ktrej w ym aga produkcja tow aru i kt r tow ar
zaw iera, okrela jego w arto, tote w arto ta jest wielkoci
dan, okrelon. O w a wielko ulega podziaow i m idzy ro
botnika najem nego i kapitalist. (Ricardo, podobnie jak Smith,
nie bierze tu pod uw ag kapitau staego.) U dzia jednego
z nich moe oczywicie w zrosn lub zmniejszy si tylko o ty
le, o ile u d zia drugiego zm niejsza si lub w zrasta. Poniew a
w arto sw tow ary zaw dziczaj pracy robotnikw , przeto
w e wszelkich w arunkach sam a ta praca stanow i konieczn
546
547
R o zd zia p itnasty
W arto jelen ia, ktry jest p roduktem jednego dnia pracy m yliwego
bdzie si d o k ad n ie r w n aa w artoci ryb stanow icych p ro d u k t je d
nego dn ia pracy ry b ak a. S tosunkow a w arto ryb i zw ierzyny bdzie
cakow icie zaleaa o d iloci pracy zrealizow anej w
kadym z tych
m niej
p o zostanie dla
549
w ypadku n ie w y
180
550
w aciw o ud o skonalenia
stanow i
to,
zm niejsza
ono
m oe b ard z o
R o zd zia pitnasty
b o u r, em ploying this class , em ploying present, im m ediate labour [nagrodzona praca stosow ana przez klas robotnicz,
przez samych robotnikw , lecz fundusze , nagrom adzona
p raca , stosujce t klas , stosujce teraniejsz, bezpo
redni prac].}
..Przypum y,
w a r to ii
tow arw
w ytw orzonych
przez
okrelone
fjego
robotnicy])
stosunku
800
f.
szt.
dla
robotnikw
5 52
to jednak nie ma
5.53
R o zd zia p itnasty
555
556