Professional Documents
Culture Documents
SIED EM N A STY ]
619
cy - stanowi rwnoczenie produkt w jakiej rwnolegej sferze produkcji. N a przykad przdza wchodzi w skad staego
kapitau tkacza; jest produktem przdzalnika i, by moe,
poprzedniego dnia znajdowaa si jeszcze w stadium powsta
wania. Jeeli mwimy tu rwnoczenie", to mamy na myli
produkt, ktry wytworzono w cigu tego samego roku. W ci
gu tego samego roku te same towary przechodz w rnych
fazach przez rne sfery produkcji. Z jednej sfery wychodz
jako produkt, do innej wchodz jako towar, ktry stanowi
kapita stay. Wszystkie one zostaj w cigu roku skonsumo
wane w charakterze kapitau staego, czy to w ten sposb,
e - jak to si dzieje z capital fixe - do towaru wchodzi tylko
ich warto, czy te e - jak to si dzieje z kapitaem obro
towym - do towaru wchodzi rwnie ich warto uytkowa.
W tym czasie, w ktrym towar wytworzony w jednej sferze
produkcji wchodzi do innej sfery, aby w charakterze kapitau
staego ulec tam konsumpcji - obok tej kolejnoci sfer pro
dukcji, przez ktre przechodzi ten sam towar, wytwarzane s
rwnoczenie obok siebie rne jego elementy bd rne jego
fazy. W cigu tego samego roku tow ar ten jest w jednej sfe
rze produkcji stale konsumowany jako kapita stay, w innej
za, rwnolegej sferze produkuje si go w charakterze towa
ru. Te same towary, ktre w cigu roku konsumuje si w ten
sposb jako kapita stay, produkuje si te nieustannie jako
kapita stay w cigu tego samego roku. Maszyna zuywa si
w sferze A . Rwnoczenie produkuje si j w sferze B. K api
ta stay, ktry w cigu roku zostaje skonsumowany w tych
sferach produkcji, w ktrych wytwarza si rodki utrzymania,
zostaje rwnoczenie wyprodukowany w innych sferach pro
dukcji, wobec czego w cigu roku lub ku kocowi roku zosta
je zastpiony in natura. Zarwno rodki utrzymania, jak i ta
cz kapitau staego s produktami nowej pracy, dziaajcej
w cigu roku.
Pokazaem ju wyej [127], w jaki sposb cz wartoci pro
duktu tych sfer produkcji, w ktrych wytwarza si rodki
utrzymania, mianowicie owa cz wartoci, ktra zastpuje
kapita stay wspomnianych sfer produkcji, stanowi dochd
dla producentw tego kapitau staego.
620
takie
sam o
bogactw o"
(tam e,
cy roboczej. Kapitalista zjad w cigu roku swj zysk, ale robotnik stworzy cz produktu, ktr mona znw zje w cha
rakterze zysku. Cz kapitau staego, ktra skonsumowana
zostaje w produkcji rodkw utrzymania, zastpuje si przez
kapita stay wyprodukowany w cigu roku przez now prac.
Producenci tej nowej czci kapitau staego realizuj swj
dochd (zysk i pac robocz) w tej czci rodkw utrzyma
nia, ktra rwna si wartoci kapitau staego skonsumowanego
w produkcji tyche rodkw utrzymania. Wreszcie, kapita sta
y, ktry skonsumowany zostaje w procesie wytwarzania ka
pitau staego, w procesie wytwarzania maszyn, materiau su
rowego oraz matire instrumentale, zastpuje si - in natura
bd w drodze wymiany kapitau - czciami cznego pro
duktu rnych sfer produkcji wytwarzajcych kapita stay.
628
stadium
przejciow ym , n a rynku, w
{ A n inquiry into
635
([D a v id
R icardo,
O n
th e
principles... , L ondyn
1821],
str.
3 3 9 /3 4 0 ).
porw naniu
zasto so w an ia?
(tam e,
641
(tam e,
str. 3 4 7 /3 4 8 ).
26
651
654
ze
w szystkim i
661
662
dostarcza
na m
natura
lub
dziaalno
produkcyjna.
N iektrzy
661
670
rkopisie: Jeeli teraz w aciciel tkalni nie zapaci kupcowi, t*> ten. -
* W tym miejscu w rkopisie oderw any jest lewy grny k t stronicy 861 a,
w skutek czego z pierwszych dziew iaiu wierszy tekstu pozostay tylko po praw ej
stronie kocowe czci szeciu w ierszy; te czci nie pozw alaj jednak n a zupene
odtw orzenie tekstu, pozw alaj wszake na dom niem anie, e M arks mwi tu o kry
zysach, ktre pow staj w skutek rew olucji dokonujcej si w wartoci kapitau
zm iennego . P odroenie nieodzow nych rodkw utrzym ania, w yw oane np. prz 2
n ieurodzaj, pociga za sob zw ikszenie w ydatkw na robotnikw , , .ktrych urucha
m ia k ap ita zm ienny . T o zw ikszenie w ydatkw pociga zarazem za sob zm niej
szenie si popytu na ,,w szystkie inne tow ary, na te wszystkie tow ary, ktre nie
wchodz do konsum pcji robotnikw . D latego niem oliw e jest, aby tow ary te
zd o an o sprzeda w edug ich w artoci; pierwsza faza ich reprodukcji , przem iana
tow aru w p ienidz, zostaje zakoona. W konsekw encji podroenia rodkw utrzy
m ania nastpuje kryzys w innych gaziach produkcji.
D w a ostatnie w iersze uszkodzonej czci stronicy zaw ieraj myl, ktra jest
podsum ow aniem tych wszystkich rozwaa i ktra stw ierdza, e kryzysy mog
pow staw a w nastpstw ie podroenia surowcw, b e z wzgldu na to, czy surowce
wchodz jako m ateria do kapitau staego czy te w charakterze rodkw utrzy
m an ia do konsumpcji robotnikw. - R ed.
671
2.
to, e najwiksza cz producentw, robotnicy, tylko
dopty moe konsumowa ekwiwalent za swj produkt, do
pki produkuje wicej, ni wynosi ekwiwalent, tj. dopki pro
dukuje surplus value, czyli surplus produce. Robotnicy musz
by zawsze nadproducentami, musz produkowa zawsze po
nad wasne potrzeby, aby ||718| w granicach swych potrzeb
mc by konsumentami, czyli nabywcami [142].
A wic w zastosowaniu do tej kategorii producentw teza
o jednoci produkcji i konsumpcji jest w kadym razie tez
prima facie bdn.
Kiedy Ricardo mwi, e jedyn granic of demand jest sa
ma produkcja, ta za ograniczona jest przez kapita 11431, to w
rzeczywistoci - jeeli odrzuci mylne zaoenia - znaczy to
tylko tyle, i jedynie kapita stanowi granic produkcji ka
pitalistycznej, przy czym pojcie kapita zawiera zarazem si
robocz, ktra wcielona zostaa do kapitau (nabyta zostaa
przez kapita) jako jeden z jego warunkw produkcji. Ale
powstaje tu od razu pytanie, czy kapita jako taki stanowi
te granic konsumpcji. W kadym razie stanowi j w znacze
niu ujemnym, tzn. e nie mona wicej konsumowa, ni si
produkuje. Jednake kwestia polega na tym, czy kapita sta
nowi ow granic w znaczeniu dodatnim, czy - w warunkach
produkcji kapitalistycznej - mona konsumowa i musi si
konsumowa tyle, ile si produkuje. Kiedy w sposb waciwy
analizuje si tez Ricarda, stwierdza ona co wrcz przeciwne
go ni to, co zamierzaa stwierdzi; stwierdza mianowicie, e
produkcja nie kieruje si granicami, ktre zakrela jej kon
sumpcja, lecz e ogranicza j jedynie sam kapita. I to jest
rzeczywicie znamienne dla kapitalistycznego sposobu pro
dukcji.
A wic w myl zaoenia rynek jest np. glutted with cottons
[przepeniony tkaninami bawenianymi], wskutek czego pewnej
ich czci nie mona sprzeda albo nie mona ich wcale sprze
da, albo mona je sprzeda tylko po znacznie niszej cenie.
(Mwimy na razie: wartoci, gdy rozpatrujc cyrkulacj, czyli
proces reprodukcji, mamy jeszcze do czynienia z wartoci,
nie za z cen kosztu, a w jeszcze mniejszym stopniu z cen
rynkow.)
681
682
683>
84
685
i upikszenia
budynkw ,
odziey,
urzdze
ich
surogaty.
G dyby
jed n ak
jakie
szczeglne
okolicznoci
nie
w ol p row adzi ten h an d el, n i w ytw arza w k raju poszukiw ane tow ary
lub
ich
surogaty.
G dyby
jed n ak
jakie
szczeglne
okolicznoci
nie
sprztw d om o
688
tym
{R icardo
cytuje Sm itha}
689
rodzaju
693
694
697
699
700
G dybym
701
703
104
k t re w y tw o rzo n o
p rzed
w p ro w a d zen iem
udoskonalenia.
w aru n k ach
ju
po
w prow adzeniu
udoskonalenia.
oszczdza mona
rwnie skutecznie na wydatkach, jak i na produkcji, zarwno przez
obnienie wartoci towarw, jak i przez podniesienie stopy zysku. J e
nej czci niniejszej pracy usiow aem w ykaza, e
eli pow iksz swj zysk z 1000 f. szt. d o 1200 f. szt., gdy tym czasem
ceny
a ceny to w ar w ta k
dochd brutto
706
a w iksz tym , ktrych fundusze d a j tej klasie zatru d n ien ie. Przypu
my, e w arto to w ar w w ytw orzonych przez okrelone przedsibiorstw o
przem ysow e w ynosi 1000 f. szt. i e dzieli si j m idzy przedsibiorc
i jego ro b o tn ik w w stosunku 800 f. szt. d la ro b o tn ik w i 200 f. szt.
d la przedsibiorcy. ||7 2 9 |
si spoeczestw ie
(tam e,
str. 178).
rozw oju
708
710
1
Stopa zyfcku
Kapita
100 X 2
100 X 3
100 X 1V*
G ross proHt
100
= 200
= 300
= 150
">/! czyli
io/j czyli
10
5
5
5
10
10
15
7Vf
10
10
= 250
= 300
10
12
10
1
1
1
50
50
30
100
100
2
X 100
2 V iX 100
3 X 100
= 200
10
2Va
500
5 000
3 000
10 000
kapitau i...
skada
si z w ielu
tow arw ,
ktrych
w arto
posza
712
k ap ita w
bdzie
stale
czna
sum a
k ap itau
w zrosa
1 000 000
f.
szt.
do
1 100 0 0 0 f. szt.
Jed n a ke akum ulacja ka p ita u nie m o e nastpi -
d o p k i kapita
773
(tam e,
str. 127).
||7 3 2 |
714