You are on page 1of 6

06/01/2015

Spring

AdbyMeteoroids

Spring>Portugus>Manuais>TutorialdeGeoprocessamento>IntroduoaoGeoprocessamento

Anterior|ndice|Prximo
IntroduoaoGeoprocessamento
Oquegeoprocessamento?
Conjuntodetecnologiasvoltadasacoletaetratamentodeinformaesespaciaisparaumobjetivoespecfico.As
atividadesenvolvendoogeoprocessamentosoexecutadasporsistemasespecficosmaiscomumentechamadosde
SistemasdeInformaoGeogrfica(SIG).
Sistemadegeoprocessamentoodestinadoaoprocessamentodedadosreferenciadosgeograficamente(ou
georeferenciados),desdeasuacoletaatageraodesadasnaformademapasconvencionais,relatrios,arquivos
digitais,etcdevendopreverrecursosparasuaestocagem,gerenciamento,manipulaoeanlise.
OqueumSIG?
SIGumsistemaqueprocessadadosgrficosenogrficos(alfanumricos)comnfaseaanlisesespaciaise
modelagensdesuperfcies.
Algumasdefinies:
"Umconjuntomanualoucomputacionaldeprocedimentosutilizadosparaarmazenaremanipulardados
georeferenciados"(Aronoff,1989).
"Conjuntopoderosodeferramentasparacoletar,armazenar,recuperar,transformarevisualizardadossobreo
mundoreal"(Burrough,1986).
"Umsistemadesuportedecisoqueintegradadosreferenciadosespacialmentenumambientederespostasa
problemas"(Cowen,1988).
"Umbancodedadosindexadosespacialmente,sobreoqualoperaumconjuntodeprocedimentospararesponder
aconsultassobreentidadesespaciais"(Smithetal.,1987)
OquecaracterizaumSIG?
Integranumanicabasededadosinformaesespaciaisprovenientesdedadoscartogrficos,dadosdecensoe
cadastrourbanoerural,imagensdesatlite,redesemodelosnumricosdeterreno.
Oferecemecanismosparacombinarasvriasinformaes,atravsdealgoritmosdemanipulaoeanlise,para
consultar,recuperarevisualizarocontedodabasededadosegerarmapas.
AplicaesdeumSIG
Ferramentaparaproduodemapas
Suporteparaanliseespacialdefenmenos
Bancodedadosgeogrficos,comfunesdearmazenamentoerecuperaodeinformaoespacial.
Oqueanliseespacial?
Processosdeanliseespacialtratamdadosgeogrficosquepossuemumalocalizaogeogrfica(expressacomo
coordenadasemummapa)eatributosdescritivos(quepodemserrepresentadosnumbancodedadosconvencional).
Dadosgeogrficosnoexistemsozinhosnoespao:toimportantequantolocalizlosdescobrirerepresentaras
relaesentreosdiversosdados.
ProcessosdeanliseespacialtpicosdeSIG(adaptadadeMaguire,1991).
ExemplosdeAnliseEspacial
Anlise
Condio

PerguntaGeral
"Oqueest..."

Exemplo
"Qualapopulaodestacidade?"

Localizao "Ondeest...?

"Quaisasreascomdeclividadeacimade20%?"

Tendncia

"Estaterraeraprodutivah5anosatrs?"

"Oquemudou...?"

Roteamento "Porondeir..?"

"Qualomelhorcaminhoparaometr?"

Padres

"QualadistribuiodadengueemFortaleza?"

"Qualopadro....?"

http://www.dpi.inpe.br/spring/portugues/tutorial/introducao_geo.html

1/6

06/01/2015

Spring

Modelos

"Oqueacontecese...?" "QualoimpactonoclimasedesmatarmosaAmaznia?"

QualaestruturadeumSIG?
SIGtemosseguintescomponentes:
Interfacecomusurio
Entradaeintegraodedados
Funesdeprocessamentogrficoedeimagens
Visualizaoeplotagem
Armazenamentoerecuperaodedados(organizadossobaformadeumbancodedadosgeogrficos).
Ainterfacehomemmquinadefinecomoosistemaoperadoecontrolado.Nonvelintermedirio,umSIGdeveter
mecanismosdeprocessamentodedadosespaciais(entrada,edio,anlise,visualizaoesada).Nonvelmais
internodosistema,umsistemadegernciadebancosdedadosgeogrficosoferecearmazenamentoerecuperao
dosdadosespaciaiseseusatributos.

ArquiteturadeSistemasdeInformaoGeogrfica.
Quaistiposdedadossotratados?
Dadosdediversasfontesgeradorasedeformatosapresentados,comrelaesespaciaisentresi(topologiaestrutura
derelacionamentosespaciaisquesepodeestabelecerentreobjetosgeogrficos).
Dadospodemsergenericamenteseparadosemmapastemticos,mapascadastrais(mapasdeobjetos),redes,
imagensemodelosnumricosdeterreno.
Oquesomapastemticos?
Contmregiesgeogrficasdefinidasporumoumaispolgonos,comomapasdeusodosoloeaaptidoagrcolade
umaregio.
Armazenanaformadearcos(limitesentreregies),incluindoosns(pontosdeinterseesentrearcos)paramontar
umarepresentaotopolgica.
Topologiaconstrudadotipoarconregio:arcosseconectamentresiatravsdens(pontosinicialefinal)earcos
quecircundamumareadefinemumpolgono(regio).
Podeserarmazenadotambmnoformatomatricial("raster").Areacorrespondenteaomapadivididaemclulasde
tamanhofixo.Cadaclulaterumvalorcorrespondenteaotemamaisfreqentenaquelalocalizaoespacial.

Representaovetorialematricialdeummapatemtico.
Comparaoentreformatosparamapastemticos:
http://www.dpi.inpe.br/spring/portugues/tutorial/introducao_geo.html

2/6

06/01/2015

Spring

Aspecto

FormatoVetorial

Relaesespaciaisentre
objetos

Relacionamentostopolgicosentreobjetos
disponveis

Relacionamentosespaciaisdevemserinferidos

Ligaocombancode
dados

Facilitaassociaratributosaelementos
grficos

Associaatributosapenasaclassesdomapa

Representaoindiretadefenmenos
contnuos

Representamelhorfenmenoscomvariao
contnuanoespao

lgebrademapaslimitada

Simulaoemodelagemmaisfceis

Escalasdetrabalho

Adequadotantoagrandesquantoa
pequenasescalas

Maisadequadoparapequenasescalas(1:25.000e
menores)

Algoritmos

Problemascomerrosgeomtricos

Processamentomaisrpidoeeficiente

Armazenamento

Porcoordenadas(maiseficiente)

Pormatrizes

Anlise,Simulaoe
Modelagem

FormatoVarredura

Oquesomapascadastraisoumapasdeobjetos?
Aocontrriodeummapatemtico,cadaelementoumobjetogeogrfico,quepossuiatributosepodeestarassociado
avriasrepresentaesgrficas.Porexemplo,oslotesdeumacidadesoelementosdoespaogeogrficoque
possuematributos(dono,localizao,valorvenal,IPTUdevido,etc.)equepodemterrepresentaesgrficas
diferentesemmapasdeescalasdistintas.Apartegrficadosmapascadastraisarmazenadaemformade
coordenadasvetoriais,comatopologiaassociada.Nousualrepresentarestesdadosnaformamatricial.

Exemplodemapacadastral(pasesdaAmricadoSul).
Oquesoredes?
Redessocompostasporinformaesassociadasaserviosdeutilidadepblica,comogua,luzetelefone,redesde
drenagem(baciashidrogrficas)oumalhaviria.
Cadaobjetogeogrfico(porexemploumcabotelefnico,transformadorderedeeltricaoucanodegua)possuiuma
localizaogeogrficaexataeestassociadoaatributosdescritivos,presentesnobancodedados.
Asinformaesgrficasderedessoarmazenadasemcoordenadasvetoriais,comtopologiaarcon:arcostemum
sentidodefluxoenstematributos(podemserfontesousorvedouros).Atopologiaderedesconstituiumgrafo,
armazenandoinformaessobrerecursosquefluementrelocalizaesgeogrficasdistintas.

ElementosdeRede.

http://www.dpi.inpe.br/spring/portugues/tutorial/introducao_geo.html

3/6

06/01/2015

Spring

Asredessooresultadodiretodaintervenohumanasobreomeioambiente.Cadaaplicaoderedetem
caractersticasprpriasecomaltadependnciacultural.
Aligaocombancodedadosfundamental.Comoosdadosespaciaistemformatosrelativamentesimples,amaior
partedotrabalhoconsisteemrealizarconsultasaobancodedadoseapresentarosresultadosdeformaadequada.
Opacotemnimodisponvelnossistemascomerciaisconsistedeclculodecaminhotimoecrtico.Estepacote
bsicoinsuficienteparaarealizaodamaioriadasaplicaesporquecadausuriotemnecessidadesdistintas.No
casodeumsistematelefnico,umaquestopodeser:"Quaissoostelefonesservidosporumadadacaixaterminal?".
Jparaumarededegua,podeseperguntar:"Seinjetarmosumadadapercentagemdecloronacaixad'guadeum
bairro,qualaconcentraofinalnascasas?"
Umsistemademodelagemderedessterutilidadeparaoclientedepoisdedevidamenteadaptadoparaassuas
necessidades,oquepodelevarvriosanos.Istoimpeumacaractersticabsicaparaestaaplicao:ossistemas
devemserversteisemaleveis
Oquesoimagens?
Representamformasdecapturaindiretadeinformaoespacial.Obtidaspormeiodesatlites,fotografiasareasou
"scanners"aerotransportados,asimagenssoarmazenadascomomatrizes,ondecadaelementodeimagem
(denominado"pixel")temumvalorproporcionalreflectnciadosoloparaareaimageada.
Osobjetosgeogrficosestocontidosnaimagemeparaindividualizlos,necessriorecorreratcnicasdefoto
interpretaoedeclassificaoautomtica.
Caractersticasimportantesdeimagensdesatliteso:nmerodebandasdoespectroeletromagnticoimageadas
(resoluoespectral),areadasuperfcieterrestreobservadainstantaneamenteporcadasensor(resoluoespacial)e
ointervaloentreduaspassagensdosatlitepelomesmoponto(resoluotemporal).
Caractersticasgeraisdosprincipaissatlites(comossensores)disponveis:
Satlite(famlia) Instrumento Num.bandas Resoluoespacial Resoluotemporal
LANDSAT

MSS
TM

4
7

80m
30m

18dias
18dias

SPOT

XS
PAN

3
1

20m
10m

27dias
27dias

TIROS/NOAA

AVHRR

1100m

6horas

METEOSAT

MSS

8000m

30minutos

ERS

SARbandaC 1

25m

25dias

Oquesomodelosnumricosdeterreno?
Otermomodelonumricodeterreno(ouMNT)denotaarepresentaodeumagrandezaquevariacontinuamenteno
espao.Comumenteassociadosaltimetria,podemserutilizadosparamodelaroutrosfenmenosdevariaocontnua
(comovariveisgeofsicasegeoqumicasebatimetria).
Doistiposderepresentaopodemserutilizados:
Gradesregulares:matrizdeelementoscomespaamentofixo,ondeassociadoovalorestimadodagrandeza
naposiogeogrficadecadapontodagrade.
Malhastriangulares:agradeformadaporconexoentreamostrasdofenmeno,utilizandoatriangulaode
Delaunay(sujeitaarestries).Agradetriangularumaestruturatopolgicavetorialdotipoarconformando
recortestriangularesdoespao.
Comparaoentregraderetangularesetriangulares:

Gradetriangular
Melhorrepresentaoderelevocomplexo

Graderegular
Facilitamanuseioeconverso

Vantagens
Incorporaoderestriescomolinhasdecrista Adequadaparageofsicaevisualizao3D
Problemas

Complexidadedemanuseio
Inadequadaparavisualizao3D

Representaorelevocomplexo
Clculodedeclividade

QuaisasclassesdeaplicaesdeGeoprocessamento?
Projetosdeanliseespacialsobreregiesdepequenoemdioporte.Porexemplogeraoderelatriosdeimpacto
ambientalparacriaodeumahidroeltricaoutraadodeumaferrovia.Requeremgrandeflexibilidadeeabrangncia
dasfunesdoSIG,paradadosdequantidadelimitada,masmuitovariada.
Inventriosespaciaissobregrandesregies.Porexemplolevantamentossistemticos,comoosfeitospeloINPEpara
mapearodesflorestamentonaAmaznia.nfasemaiornotratamentodegrandesbasesdedados,sendoqueos
mesmosprocedimentossorepetidosparatodososdados,emregiessomuitograndes.
Qualoestadoatualdatecnologiaeoqueseesperanofuturo?
Sistemasdeinformaogeogrficapodemserdivididosemtrsgeraes:
PrimeirageraoCADcartogrfico.SistemasherdeirosdatradiodeCartografia,comsuportedebancosde
dadoslimitadoecomoparadigmatpicodetrabalhosendoomapa(chamadode"cobertura"oude"planode
informao").Desenvolvidosapartirdoinciodadcadade80paraambientesdaclasseVAXe,apartirde1985,
http://www.dpi.inpe.br/spring/portugues/tutorial/introducao_geo.html

4/6

06/01/2015

Spring

parasistemasPC/DOS.Utilizadaprincipalmenteemprojetosisolados,semapreocupaodegerararquivos
digitaisdedados.Estageraotambmpodesercaracterizadacomosistemasorientadosaprojeto("project
orientedGIS").
SegundageraoBancodedadosgeogrfico.Concebidaparausoemambientesclienteservidor,acopladoa
gerenciadoresdebancosdedadosrelacionaisecompacotesadicionaisparaprocessamentodeimagens.
Chegouaomercadonoinciodadcadade90.Cominterfacesbaseadasemjanelas,estageraotambmpode
servistacomosistemasparasuporteinstituies("enterpriseorientedGIS").
TerceirageraoBibliotecasgeogrficasdigitaisoucentrosdedadosgeogrficos.Previstosparaofinalda
dcadade90.Caracterizadapelogerenciamentodegrandesbasesdedadosgeogrficos,comacessoatravs
deredeslocaiseremotas,cominterfaceviaWWW(WorldWideWeb).Requertecnologiascomobancosde
dadosdistribudosefederativospermitindointeroperabilidade,ouseja,oacessodeinformaesespaciaispor
SIGsdistintos.Sistemasorientadosparatrocadeinformaesentreumainstituioeosdemaiscomponentes
dasociedade("societyorientedGIS").

OquecaracterizaumSIGdeprimeiragerao?
Sistemascomoperaesgrficasedeanliseespacialsobrearquivos("flatfiles").Ligaocomgerenciadoresde
bancosdedadosparcial(partedasinformaesdescritivasseencontranosistemadearquivos)ouinexistente.
Adequadosrealizaodeprojetosdeanliseespacialsobreregiesdepequenoemdioporte,enfatizandooaspecto
demapeamento.
Permiteaentradadedadossemdefinioprviadoesquemaconceitual,assemelhandoseaambientesdeCADque
podemrepresentarprojeescartogrficaseassociaratributosaobjetosespaciais.
Nopossuemsuporteadequadoparaconstruirgrandesbasesdedadosespaciais.
OquecaracterizaumSIGdasegundagerao?
Concebidosoperarcomoumbancodedadosgeogrfico,ouseja,umbancodedadosnoconvencionalondeosdados
possuematributosdescritivoseumarepresentaogeomtricanoespaogeogrfico.
Requeremavanosem:
Modelagemconceitualparaquebraradicotomiamatricialvetorialeparagerarinterfacescommaiorcontedo
semntico,emintegraosensoriamentoremotogeoprocessamento,ouseja,integraoentremapas
temticos,modelosdeterrenoeimagensdesatlites.
Representaestopolgicasemmltiplasescalaseprojees.
Linguagensdeconsulta,manipulaoerepresentaodeobjetosespaciaisdegrandepoderexpressivo.
Tcnicasdeanlisegeogrficacomoclassificaocontnuaemodelagemambiental.
Arquiteturasdesistemasdegernciadebancodedadoscomnovosmtodosdeindexaoespacial,adequados
smassasdedadosaseremgerenciadas.
OusodeambientesclienteservidorrequercompetnciaemadministraoemBancosdeDadoseemRedesde
Computadores.Exigeinvestimentomaiorparaadquirir,instalareoperarsistemasgerenciadoresdebancosdedados
(SGBD)demercado.AsbasesdedadoscorporativasdevemestarnomesmoambientedeSGBDutilizadopeloSIG.
OquecaracterizaumSIGdaterceiragerao?
Bancodedadosgeogrficocompartilhadoporumconjuntodeinstituies,acessvelremotamenteearmazenando
dadosgeogrficos,descriesacercadosdados("metadados")edocumentosmultimdiaassociados(texto,fotos,
udioevdeo).
Motivadopeloaguardanossapercepodosproblemasecolgicos,urbanoseambientais,pelointeresseem
entender,deformacadavezmaisdetalhada,processosdemudanalocaleglobalepelanecessidadedecompartilhar
dadosentreinstituiesecomasociedade.
Ncleobsicocompostoporumgrandebancodedadosgeogrficoscomacessoconcorrenteaumacomunidadede
usurios,comdiferentesmtodosdeseleo,incluindofolheamento("browsing")elinguagemdeconsulta.
Metadados(ou"dadossobreosdados")descrevendoosconjuntosdedadosdisponveislocalmenteouemcentros
associados,devendosersuficienteparaguiarabuscaecomumconjuntopequenodedescritoresobrigatrios,
minimizandooesfororequeridoparacomporometadadoemaximizandoacapacidadedebuscadisponvel.
Disponibilidadededadossntese,naformademapasemescalareduzidaquepodemserutilizadosparalocalizar
geograficamenteosconjuntosdedadosdisponveis.Devepermitirumrefinamentodoprocessodeconsulta,
estabelecendoumcaminhocontnuoentreonvelmaisabstratodemetadadoseosdados.
AcessoporinterfacesmultimdiaviaInternet,proporcionadopeloambienteWWW,permitindoqueosdadosgeogrficos
sejamapresentadosdeformapictrica(atravsdemapasreduzidoseimagens"quicklook").
Navegaopictrica(browsing),ouseja,seleobaseadaemapontamentonaqualumainterfaceinterativapermiteao
usuriopercorrerobancodedados,acessandodadoscombaseemsualocalizaoespacial.Devegarantir
interatividadeerapidezderespostapormeiodemecanismosdegeneralizao.
http://www.dpi.inpe.br/spring/portugues/tutorial/introducao_geo.html

5/6

06/01/2015

Spring

Interoperabilidade,ouseja,ocompartilhamentodedadoseprocedimentosentrebancosdedadosgeogrficosbaseados
emSIGsdistintos,queapresentamdiferenassignificativasnamaneiradeoperarenosformatosinternosde
armazenamento.Necessidadedeestabelecerpadresdetransfernciadedadosenosprocedimentosdeconsulta,
manipulaoeapresentao.
ModeloConceptualdeSPRING
QuaissoascaractersticasdomodelodoSPRING?
OqueorientaoaobjetosecomoseaplicaaoGeoprocessamento?
Comooprocessodemodelagem?
QuaisoscomponentesdouniversoConceitual?
Quaissoasespecializaesdegeocamposedegeoobjetos?
Oqueplanodeinformao?
Oqueobjetonoespacial?
QualoesquemageraldouniversoconceitualnoSPRING?
ComosedefineoesquemaconceitualnobancodedadosdoSPRING?
QuaisoscomponentesdouniversodeRepresentao?
ComoserelacionamosuniversosConceitualedeRepresentao?
InterfacecomBancosdeDados

Home|Funes |Manuais |Dados |Aplicaes |Suporte|Eventos |Novidades |Download|Links |Contato

Copyright19912006SPRINGDPI/INPE

http://www.dpi.inpe.br/spring/portugues/tutorial/introducao_geo.html

6/6

You might also like