Professional Documents
Culture Documents
A revolucin rusa.
Ao entrar no sculo XX Rusia e un dos pases mis atrasados de Europa. Desde o punto de vista
econmico a industrializacin moi dbil e concntrandose en puntos moi concretos. A agricultura
segue sendo a base da economa; pese a que o feudalismo desaparecera faca corenta anos, a cambio
os campesios deben pagar pola terra unha gran cantidade de dieiro ao Estado e aos terratenentes. O
zar goberna dun xeito absoluto calquera intento de oposicin polo exrcito zarista. Pese a todo poder
autocrtico do zar sufrir o seu primeiro envite en 1905 e, en 1917, acabar desaparecendo.
En 1917 estala a revolucin esta ter das fases claramente separadas.
A primeira en febreiro, e consegue, trala cada do zar, a proclamacin dun rxime liberal-burgus e
constitucional, que non lle dar tempo a solucionar os problemas do pas.
A segunda fase, en outubro, nela un partido marxista, o bolchevique, triunfa por primeira vez en todo un
pas. Lenin ser figura clave tanto na planificacin da revolucin de Outubro como na configuracin da
nova URSS. Tras vencer na guerra civil os comunistas enfrntanse co reto de construr un novo Estado
inspirado nas ideas de Marx pero ao que Vladmir Ilich Ulinov, Lenin, aporta as sas propias ideas.
A revolucin rusa
O desenvolvemento industrial, en efecto, via sendo lento ata 1890 pero acelrase no cambio de sculo
(1890-1913) debido aos investimentos estranxeiros e construcin do ferrocarril. Outro dos trazos da
industrializacin rusa era a sa concentracin xeogrfica nunhas poucas rexins: Ucrania, Mosc, San
Petersburgo, zona de Bak.
Rusia segua sendo predominantemente agrcola. Os campesios constituan o 80% da poboacin. Haba
un verdadeiro proletariado rural, sen propiedade da terra; outros dispoan de mnimas propiedades. A
nobreza, os antigos seores, dos que se liberaron en 1861, seguan contando con grandes propiedades .
A sociedade rusa presentaba grandes desigualdades, haba unha minora propietria de grandes fortunas
e unha gran masa de campesios e obreiros industriais; baixo unhas condicins de vida e de traballo
miserables. A clase media, en cambio, era pouco numerosa e dbil.
2. A oposicin poltica autocracia zarista desde 1901.
A principios do sculo XX, a oposicin poltica, pese ao seu carcter clandestino, moi activa e
organzase formando partidos polticos, dos que deben destacarse os seguintes:
1 O Partido Constitucional-Demcrata ou partido Kadete. Constitudo en 1905, un partido de
liberais, progresistas ou constitucionalistas no sentido occidental; eran partidarios dun rxime poltico
parlamentario de tipo occidental, e dunha monarqua constitucional.
2 O Partido Socialista Revolucionario. Frmase en 1901, partidario do colectivismo agrario,
interesbase polos problemas campesinos, contando cun forte respaldo nos medios rurales.
3 O Partido Obreiro Socialdemcrata Ruso. Partido marxista, fndase en 1898; desde o congreso de
1903 celebrado en Bruxelas e Londres o partido
escndese en das tendencias, que, en 1912,
transfrmase en dous partidos polticos:
- Os bolcheviques: dirixidos por Lenin, defendan a
organizacin dun partido forte e centralizado, formado
por militantes disciplinados dispostos a dirixir clase
obreira cara revolucin para impoer a ditadura do
proletariado. Pensan que en Rusia danse as condicins
para poer en marcha a revolucin proletaria sen que
sexa necesario pasar antes pola fase liberal-burguesa.
- Os mencheviques: dirixidos por Martov, son favorables a un partido aberto ao pluralismo de tendencias
ao considerar que en Rusia non se daban as condicins para a realizacin dunha revolucin proletaria.
Aceptaban a colaboracin con grupos liberais para lograr o triunfo dunha revolucin burguesa, que
deba ser anterior, revolucin socialista.
A revolucin rusa
A revolucin rusa
3. AS REVOLUCINS RUSAS
I. A REVOLUCIN DE FEBREIRO DE 1917: A REPBLICA LIBERAL-BURGUESA E O
FIN DA MONARQUA
1. A cada do zar.
O detonante da revolucin foi a dramtica situacin que
xerara a participacin de Rusia na 1 Guerra Mundial. A
revolucin empeza en febreiro cunha folga de metalrgicos e
obreiros textiles en San Petersburgo. O da 23 prodcense
manifestacins de mulleres pedindo paz e pan e con gritos de
abaixo a autocracia. Estes movementos de protesta
aumentan ao da seguinte e o zar non lles d importancia;
non consciente de que en caso dunha sublevacin as tropas
con as que conta en San Petersburgo son de recente
reclutamento e de fidelidade dubidosa. O 27 de febreiro unha
parte das tropas enviadas a reprimir as manifestacins uniuse
protesta. Os mandos militares son detidos. Ao da seguinte,
o goberno do zar dimitiu.
Na cidade de San Petesburgo xurdiran dous poderes. Un, o
Comit Executivo da Duma, integrado por deputados liberais
ou kadets, e, o outro, o Soviet dos Obreiros e os Soldados da
cidade, dominado por mencheviques e membros do Partido Socialista Revolucionario.
Unha serie de negociacins entre ambos poderes levou formacin, o 2 de marzo, dun goberno
provisional. Estaba integrado, sobre todo, por liberais e presidido polo prncipe Lvov. Neste goberno,
A revolucin rusa
Kerenski, ministro de Xustiza, representaba ao Soviet, onde haba unha forte presenza de
mencheviques, que apoiaban ao goberno coa intencin de preparar a Rusia para unha revolucin
liberal-burguesa.
3. O goberno de Kerenski.
O novo goberno prometeu a celebracin de eleccins en novembro para unha Asemblea Constituinte.
Con todo, Kerenski tivo que enfrontarse a un dobre problema poltico. Por unha banda, desde a extrema
dereita, a oposicin do bloque contrarrevolucionario capitaneado por o xeneral zarista Kornilov que en
setembro intentou un golpe de Estado, que fracasou pola accin dos soviets. Por la outra, desde a
extrema esquerda, a presin dos bolcheviques, que xa dominaban os soviets e que estn a preparar a
revolucin final.
A revolucin rusa
A revolucin rusa
En canto ao final da guerra contra Alemania e o establecemento da paz, reslvese a travs da firma do
tratado de Brest-Litovsk, que impoa dursimas condicins a Rusia: recoeca a independencia de
Finlandia, Estonia, Letonia, Lituania e Polonia.
4. O comunismo de guerra.
a) Un rxido control da economa.
Para facer fronte s necesidades do exrcito, o goberno decidiu
impoer o que se chamou comunismo de guerra. A economa
pasou a estar dirixida e controlada polo Estado. Como medidas
econmicas se nacionalizaba a industria, o comercio interior e
exterior e establecanse as requisas na agricultura.
Na agricultura, o Estado exerceu un forte control sobre a
producin; pero a poltica agrcola creou graves descontentos
entre os campesios xa que o goberno, ante a falta de
abastecemento das cidades, decret a incautacin do trigo. Os
campesios vanse obrigados a ceder unha parte das sas
colleitas, todo menos o necesario para a prxima sementa e para
as necesidades familiares.
b) Un balance negativo.
Como balance podemos dicir que o frreo control da agricultura e a industria axudou a gaar a guerra
pero foi un fracaso desde o punto de vista econmico, tanto no campo como na industria. En xeral, o
resultado destas medidas foi un forte descenso da producin, unha subida espectacular dos prezos, a
desorde, a fame e o deterioro da moeda. A isto habera que engadir a forte seca do ano 1921, que
deixou cinco millns de mortos.
A revolucin rusa
A revolucin rusa
O poder executivo corresponda ao Presidium, composto por varios membros, desempea o papel
dunha Jefatura do Estado, e ao goberno, que segue mantendo a denominacin de Consello de
Comisarios do Pobo.
Con todo, a direccin efectiva da vida poltica segue estando controlada polo Partido Comunista Ruso.
A revolucin rusa
10
A revolucin rusa
3. A ditadura de Stalin.
No poltico, Stalin estableceu un poder
ditatorial, constitundo un Estado totalitario,
onde o Estado e o Partido quedaban fusionados
e onde se defenda o culto personalidade de
Stalin, como lder nico. Quen mostraban
posturas contrarias ao estalinismo eran
declarados inimigos da revolucin, xulgados e, en xeral, condenados.
Ao longo da dcada de 1930 iniciouse unha represin xeneralizada, coecida como as grandes purgas,
comezando contra os vellos dirixentes do Partido acusados de ir en contra do Estado e da Revolucin.
Outra prctica do estalinismo foi o uso dos gulag ou campos de concentracin para dirixentes polticos,
administrativos e militares crticos co rxime. Calclase que durante as grandes purgas foron executadas
mis de 500.000 persoas e dous millns e medio foron enviados aos campos de traballo.
11
A revolucin rusa
Ata a sa morte en 1924, Lenin creeu que a Revolucin Rusa constitua a fase, inicial, dunha revolucin
mundial; seguindo de forma estrita os principios marxistas. Ademais, algns acontecementos
posteriores ao fin da Primeira Guerra Mundial pareceron darlles a razn. Como a revolucin
espartaquista en Alemania, que, en xaneiro de 1919, intentou derribar ao goberno socialdemcrata, ou
o intento de establecer en Hungra un goberno sovitico en 1919.
2. A III Internacional.
Lenin e os bolcheviques van con satisfaccin todos os intentos revolucionarios, considerbanos como
un paso cara unha revolucin mundial. En
marzo de 1919, como instrumento ao
servizo desa revolucin mundial,
organizaron en Mosc, a III Internacional
ou Internacional Comunista coecida como
Komintern.
En 1920 celebrouse o segundo congreso ao
que asistiron representantes de 37 partidos
socialistas. Neste congreso aprobouse o
programa de Vinte e un Puntos, redactado
por Lenin, que obligatoriamente tian que
acatar os partidos socialistas que quixesen
adherirse a a III Internacional. Entre outras
esixencias, deban pasar a denominarse
partidos comunistas, mostrar unha opcin
poltica contraria aos partidos socialistas aos que se tachaba de reformistas ou socialdemcratas, e
aceptar como obligatorias as decisins adoptadas nos congresos da Internacional.
A creacin da Komintern dividiu, ao movemento obreiro socialista en partidos socialistas e partidos
comunistas, que se fundaron entre 1920 e 1921. As, como exemplo, o Partido Comunista de Espaa
fundouse en 1921 por militantes socialistas que decidiron abandonar o PSOE.
En suma, a Internacional Comunista naceu como un instrumento ao servizo da revolucin comunista e a
URSS utilizouna como va para os seus intereses polticos. Pero a ameaza comunista tamn provocou na
sa contra unha forte reaccin, o que contribe a explicar o surgimiento do fascismo.
O debate sobre a revolucin mundial entre Trostki e Stalin, contribuu a que a Komintern entrase nunha
etapa de inactividad. Habr que esperar a 1935, para que a Internacional Comunista dese novas
instrucins aos partidos comunistas para que entrasen en coalicins con socialistas e con partidos
liberais progresistas para combater ao fascismo, no que se chamaron frontes populares. Espaa e
Francia foron exemplo desta estratexia.
12