Νέο τεύχος ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 20-21 (Καλοκαίρι 2009 - Χειμώνας 2010) - διπλό (308 σελίδες)

Τα άρθρα που περιλαμβάνονται σε αυτό το διαδικτυακό
δείγμα του νέου διπλού τεύχους 20-21 «Περιεκτική

Δημοκρατία» είναι μόνο μερικά από αυτά που θα βρείτε
στο περιοδικό μας, το οποίο κυκλοφορεί με 308 σελίδες
από τις 8 Φλεβάρη 2010.
Μπορείτε να γίνετε συνδρομητές ή να το προμηθευτείτε

στο site μας καθώς και σε βιβλιοπωλεία (η λίστα των
βιβλιοπωλείων που διαθέτουν το νέο τεύχος αναρτάται
στο site μας):
www.inclusivedemocracy.org/pd
Ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον και τη στήριξη σας!
Η ΣΟ του περιοδικού
peridimok@gmail.com
Το περιοδικό Περιεκτική Δημοκρατία, το δείγμα αυτό καθώς και τα κείμενα

τους ακολουθούν το πρότυπο:
Αναφορά προέλευσης-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΟΙ ΣΤΌΧΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΉΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ 5
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΌ ΣΗΜΕΊΩΜΑ 9
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Τρία άρθρα του Τάκη Φωτόπουλου
Συστημική χρεοκοπία και σοσιαλφασισμός 15
Η ροζ επανάσταση στο Ιράν, η «Αριστερά» και η εκστρατεία

αλλαγής καθεστώτος 35
Ο συστημικός χαρακτήρας της γρίπης των χοίρων 97
ΔΙΆΛΟΓΟΙ
Εκλογικό διακύβευμα ή απο-ανάπτυξη;
· Serge Latouche 107
Είναι συμβατή η απο-ανάπτυξη με την Οικονομία της Αγοράς;

· Τάκης Φωτόπουλος 113
«Αντι-εξουσιαστές» και μεταμοντέρνα κινήματα

· ΣΟ του περιοδικού και μέλη δικτύου ΠΔ 137
Ομιλίες στην παρουσίαση του βιβλίου:

«Η παγκόσμια κρίση, η Ελλάδα και το αντισυστημικό κίνημα:
Ημι-ολοκληρωτική “Δημοκρατία” ή Περιεκτική Δημοκρατία;»
Μια μικρή εισαγωγή στην ανάλυση της Περιεκτικής Δημοκρατίας

· Πάνος Λιβιτσάνος 209
Οικολογική κρίση και Περιεκτική Δημοκρατία

· Νίκος Αναστασάτος 217
Το κουτί της καπιταλιστικής νεοφιλελεύθερης Πανδώρας και η ΠΔ

· Παναγιώτης Κουμεντάκης 219
Η παγκόσμια κρίση, η Ελλάδα και το αντισυστημικό κίνημα:

Ημι-ολοκληρωτική “Δημοκρατία” ή Περιεκτική Δημοκρατία;
ΘΕΩΡΗΤΙΚΆ ΖΗΤΉΜΑΤΑ
Για μια δημοκρατική απελευθερωτική ηθική
Η Παγκόσμια Κρίση, η Ελλάδα και το Αντισυστημικό Κίνημα:

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Παγκοσμιοποιημένος Καπιταλισμός,

Δέκα Χρόνια Μετά ‘Εκλειψη της Αριστεράς και
Περιεκτική Δημοκρατία
Οι ΣτΟχοι Της ΠεριεκτικΗς ΔημοκρατΙας
I. Η απώτερη αιτία της σημερινής πολυδιάστατης κρίσης (οικονομικής,

οικολογικής, πολιτικής, κοινωνικής, πολιτισμικής) είναι η συγκέντρω-
ση εξουσίας/δύναμης στα χέρια διαφόρων ελίτ την οποία παράγει και
αναπαράγει η δυναμική του συστήματος της οικονομίας της αγοράς
(στη σημερινή διεθνοποιημένη μορφή του) και το πολιτικό του συ-
μπλήρωμα, η δήθεν δημοκρατία που στηρίζεται στις αντιπροσωπευτι-
κές μορφές διακυβέρνησης. Δηλαδή, το οικονομικό και πολιτικό σύστη-
μα που αναδύθηκε αρχικά στην Ευρώπη, δύο μόλις αιώνες πριν.
II. Το ξεπέρασμα επομένως της χρόνιας κρίσης που άρχισε με την ανάδυση
αυτού του συστήματος και επιδεινώθηκε τελευταία με τη διεθνοποίηση
της οικονομίας της αγοράς δεν είναι δυνατό μέσα από τη μεταρρύθμιση
του συστήματος, όπως ουτοπικά ισχυρίζονται οι οπαδοί της κοινωνίας
των πολιτών και τα Πράσινα κόμματα και οργανώσεις, που σε τελική
ανάλυση λειτουργούν σαν απολογητές του συστήματος. Το ξεπέρασμα
της κρίσης είναι δυνατό μόνο με τη δημιουργία ενός νέου τρόπου πο-
λιτικής, κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης που εξασφαλίζει την
ισοκατανομή εξουσίας/δύναμης μεταξύ όλων των πολιτών σε όλα τα
επίπεδα (πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό, πολιτισμικό). Η Περιεκτική
Δημοκρατία αποτελεί επομένως όχι απλώς μια νέα ουτοπία αλλά ένα
νέο τρόπο κοινωνικής οργάνωσης που διασφαλίζει την ισοκατανομή
εξουσίας/δύναμης σε όλα τα επίπεδα και επομένως το οριστικό ξεπέ-
ρασμα της πολυδιάστατης κρίσης. Ο τελικός στόχος είναι η δημιουργία
μιας δημοκρατικής παγκόσμιας «τάξης» βασισμένης στις συνομοσπον-
δίες Περιεκτικών Δημοκρατιών των λαών που θ’ αντικαταστήσουν τις
ιεραρχικές παγκόσμιες τάξεις του παρόντος και του παρελθόντος.
III. Η Περιεκτική Δημοκρατία αποτελεί την ανώτερη μορφή δημοκρατίας

εφόσον εξασφαλίζει τις θεσμικές προϋποθέσεις για την πολιτική (ή
άμεση) δημοκρατία, την οικονομική δημοκρατία, την δημοκρατία στο
κοινωνικό επίπεδο, και την οικολογική δημοκρατία. Στο υποκειμενικό
επίπεδο, η Περιεκτική Δημοκρατία θεμελιώνεται στη συνειδητή επιλο-
γή των πολιτών για αυτονομία και όχι σε δόγματα, θρησκείες και ανορ-
θολογικά συστήματα ή κλειστά θεωρητικά συστήματα που δεν επιτρέ-
πουν την αμφισβήτηση, το θεμέλιο της δημοκρατίας.
IV. Η πολιτική δημοκρατία συνεπάγεται τη δημιουργία θεσμών άμεσης

δημοκρατίας στο πολιτικό επίπεδο για την άμεση λήψη αποφάσεων
μέσω των συνελεύσεων των πολιτών στο τοπικό επίπεδο που συνομο-
σπονδιοποιούνται σε περιφερειακό, εθνικό, και τελικά σε ηπειρωτικό
και παγκόσμιο επίπεδο και απαρτίζονται από άμεσα ανακλητούς (από
τις δημοτικές συνελεύσεις) εντολοδόχους. Η λειτουργία των περιφε-
ρειακών, εθνικών και συνομοσπονδιακών συνελεύσεων είναι μόνο να
εφαρμόζουν και συντονίζουν τις αποφάσεις των δημοτικών συνελεύ-
σεων. Η πολιτική δημοκρατία εξασφαλίζει δηλαδή την επανενσωμάτω-
ση της κοινωνίας με την πολιτεία και αντικαθιστά το κράτος ως χω-
ριστή εξουσία πάνω στους πολίτες που μετατρέπει, στην ουσία, τους
πολίτες σε υπηκόους.
V. Η οικονομική δημοκρατία συνεπάγεται τη δημιουργία θεσμών κοινο-

κτημοσύνης των πλουτοπαραγωγικών πηγών (δηλαδή των πηγών κοι-
νωνικού πλούτου) και συλλογικού ελέγχου από τους δήμους, δηλαδή
τις συνελεύσεις των πολιτών. Το σύστημα της οικονομίας της αγοράς
που έχει οδηγήσει στη σημερινή πελώρια συγκέντρωση πλούτου στα
χέρια των ολίγων, την ανεργία, την υποαπασχόληση, την ανασφάλεια,
την καταρράκωση των κοινωνικών υπηρεσιών καθώς και την οικολο-
γική καταστροφή αντικαθίσταται από νέους θεσμούς δημοκρατικού
ελέγχου των μέσων παραγωγής με στόχο την ικανοποίηση των βασι-
κών αναγκών όλων των πολιτών, καθώς και την ελευθερία επιλογής
του ατόμου ως προς την ικανοποίηση των μη βασικών αναγκών του,
σύμφωνα με τις επιλογές του για εργασία/ελεύθερο χρόνο. Η οικονομι-
κή δημοκρατία εξασφαλίζει δηλαδή την επανενσωμάτωση της κοινω-
νίας με την οικονομία και αντικαθιστά τη χρηματική οικονομία και τις
δυνάμεις της αγοράς, οι οποίες διαχωρίζουν τους πολίτες σε προνομι-
ούχους, που υπερκαλύπτουν κάθε πραγματική η φανταστική ανάγκη
τους, και μη προνομιούχους που είναι σε αδυναμία να καλύψουν ακόμη
και τις βασικές ανάγκες τους.
VI. Η δημοκρατία στο κοινωνικό επίπεδο συνεπάγεται τη δημιουργία θε-

σμών αυτοδιεύθυνσης στα εργοστάσια, τα γραφεία και γενικότερα
τους τόπους παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομέ-
νων των πολιτιστικών –ΜΜΕ, τέχνες κ.λπ., καθώς και τους τόπους εκ-
παίδευσης. Τα συμβούλια των εργαζομένων/φοιτητών κ.λπ. εξασφαλί-
ζουν την αυτοδιεύθυνση των τόπων παραγωγής, εκπαίδευσης κ.λπ. με
βάση τους γενικούς στόχους που θέτουν οι δημοτικές συνελεύσεις και
τις προτιμήσεις των πολιτών ως παραγωγών αλλά και ως καταναλω-
τών. Ένα υπόδειγμα το οποίο περιγράφει γενικά πως θα μπορούσε να
λειτουργήσει μια οικονομική δημοκρατία και ειδικότερα πως θα μπο-
ρούσαν να παίρνονται οι αποφάσεις των πολιτών ως μελών των δημο-
τικών συνελεύσεων σε σχέση με τις αποφάσεις των πολιτών ως μελών
ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ διπλό τεύχος # 20-21 · καλοκαίρι ‘09 - χειμώνας ‘10

Οι Στόχοι της Περιεκτικής Δημοκρατίας
των αυτοδιευθυνόμενων οργάνων περιγράφεται στο τ. 2 του Περιοδι-

κού Δημοκρατία και Φύση και λεπτομερέστερα στο βιβλίο Περιεκτική
Δημοκρατία (Καστανιώτης, 1999), κεφ. 6 & Περιεκτική Δημοκρατία:
10 χρόνια μετά (Ελεύθερος Τύπος), κεφ. 6.
VII. Η οικολογική δημοκρατία συνεπάγεται τη δημιουργία θεσμών και

κουλτούρας που εξασφαλίζουν την επανενσωμάτωση της Κοινωνίας
στη Φύση. Αυτό σημαίνει ότι στόχος της οικονομικής δραστηριότητας
δεν είναι η σημερινή οίκο-καταστροφική «ανάπτυξη» που επιβάλλουν
οι επιταγές του ανταγωνισμού και του κέρδους αλλά η ικανοποίηση
των αναγκών όλων των πολιτών κατά τρόπο που εξασφαλίζει την
πραγματική ποιότητα ζωής που μόνο η αρμονική σχέση Κοινωνίας και
Φύσης μπορεί να επιφέρει. Η οικολογική δημοκρατία είναι επομένως
αδύνατο να επιτευχθεί στο σημερινό σύστημα της οικονομίας της αγο-
ράς και τη συνακόλουθη «οικονομία ανάπτυξης», αλλά ούτε και σε ένα
σύστημα που έχει επίσης στόχο την ανάπτυξη, όπως το συγκεντρωτικό
σύστημα του τ. «υπαρκτού σοσιαλισμού».
VIII. Η Περιεκτική Δημοκρατία δεν είναι ούτε το αποτέλεσμα των δυνατο-

τήτων που δημιουργούν κάποιοι «νόμοι» ή «τάσεις» κοινωνικής εξέλι-
ξης που δήθεν επιβάλλει η Ιστορία ή η Φύση, αλλά ούτε απλώς άλλη
μια ουτοπία, σαν αυτές που διακηρύσσονται στον ελευθεριακό χώρο.
Η Περιεκτική Δημοκρατία επομένως είναι ασύμβατη με κάθε κλειστό
θεωρητικό σύστημα και φυσικά κάθε είδος θρησκευτικού (ή μη) ανορ-
θολογισμού. Η Περιεκτική Δημοκρατία αποτελεί τη σύνθεση αλλά και
την υπέρβαση των κινημάτων για τον σοσιαλισμό, τη δημοκρατία και
την αυτονομία καθώς και των νέων κοινωνικών κινημάτων για την
ισότητα ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, εθνότητα κ.λπ.
IX. Η μετάβαση στη Περιεκτική Δημοκρατία προϋποθέτει τη δημιουργία

ενός μαζικού κινήματος σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και τελικά
ηπειρωτικό και παγκόσμιο επίπεδο με στόχο την αντικατάσταση του
συστήματος της αγοράς και της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας με
θεσμούς πολιτικής, οικονομικής, και οικολογικής δημοκρατίας καθώς
και δημοκρατίας στο κοινωνικό επίπεδο. Το κίνημα αυτό παρεμβαί-
νει σε όλα τα επίπεδα (πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό, οικολογικό,
πολιτιστικό) με στόχο τη δημιουργία νέων θεσμών και κουλτούρας. Η
παρέμβαση αυτή δεν εκδηλώνεται απλώς με τη δημιουργία εναλλακτι-
κών μορφών ατομικής ή συλλογικής ζωής («δια του παραδείγματος»),
άμεσης δράσης, ή συμμετοχής στις τοπικές εκλογές αλλά με τον συνδυ-
ασμό όλων αυτών (και άλλων παρόμοιων) των μορφών δράσης -προ-
ϋποτιθέμενου όμως ότι όλες αυτές οι δραστηριότητες θα εντάσσονται
σε ένα περιεκτικό πολιτικό πρόγραμμα ριζικής κοινωνικής αλλαγής

για την Περιεκτική Δημοκρατία. Η συμμετοχή στις τοπικές εκλογές (οι
μόνες εκλογές που είναι συμβατές με τον στόχο της Περιεκτικής Δη-
μοκρατίας) αποσκοπεί μόνο στη δημιουργία θεσμών και κουλτούρας
Περιεκτικής Δημοκρατίας σε κοινωνικά σημαντική κλίμακα. Τελικός
στόχος η δημιουργία μιας δυαδικής εξουσίας σε σχέση με το υπάρχον
σύστημα, μέσα από τη δημιουργία της μαζικής συνειδητοποίησης που
επιφέρει η πάλη για τους νέους θεσμούς καθώς και η ίδια η εγκαθίδρυ-
ση των νέων θεσμών. Όταν η πλειοψηφία των πολιτών έχει αποδεχτεί
τις αρχές δημοκρατικής οργάνωσης και συμμετέχει μαζικά στους νέους
θεσμούς τότε καμία δύναμη δεν μπορεί να σταματήσει την κατάρρευ-
ση του παλιού συστήματος της συγκέντρωσης της εξουσίας/δύναμης
στα χέρια των ολίγων, που είναι η αιτία όλων των δεινών για την πλει-
οψηφία του ανθρώπινου γένους.
X. Ενδιάμεσος στόχος είναι η οικοδόμηση ενός Δικτύου Πολιτών για την

Περιεκτική Δημοκρατία που θα στοχεύει στη δημιουργία μιας εναλ-
λακτικής δημοκρατικής συνείδησης, μέσω της πολιτικής παρέμβασης
αλλά και των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, με τελικό στόχο τη συμ-
βολή στη δημιουργία ενός ευρύτερου πολιτικού κινήματος για τη μετά-
βαση στη Περιεκτική Δημοκρατία. Ένα πρώτο βήμα στη κατεύθυνση
αυτή θα μπορούσε να είναι η δημιουργία ομάδων μελέτης του προτάγ-
ματος της Περιεκτικής Δημοκρατίας, οι οποίες θα παρείχαν την ευκαι-
ρία για την εμβάθυνση της γνώσης των ακτιβιστών στις διάφορες πτυ-
χές του προτάγματος, συμπεριλαμβανομένων των κρίσιμων θεμάτων
της στρατηγικής και τακτικής.

Εισαγωγικό Σημείωμα
Αρχικά, ζητάμε συγγνώμη από τους συνδρομητές και αναγνώστες μας για
την καθυστέρηση στην έκδοση του τεύχους αυτού, η οποία όμως οφείλεται
στην προσπάθεια μας να καλύψουμε μεγάλο μέρος της πρόσφατης επικαι-
ρότητας. Ελπίζουμε, όμως, ότι το πολύ πλούσιο αυτό διπλό τεύχος που έχει
μέγεθος βιβλίου και καλύπτει όλα τα σημαντικά γεγονότα της επικαιρότητας,
θεμελιώδη θεωρητικά ζητήματα στο πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας
καθώς και κάποιες από τις σημαντικότερες δράσεις του δικτύου Περιεκτικής
Δημοκρατίας, θα ανταμείψει την υπομονή σας! Το τεύχος χωρίζεται σε τρεις
ενότητες:
Η πρώτη ενότητα (ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ) αποτελείται από τρία μείζονα άρθρα
επικαιρότητας του Τάκη Φωτόπουλου. Το «Συστημική χρεοκοπία και σο-
σιαλφασισμός» αποτελεί μια εις βάθος ανάλυση της πορείας της ελληνικής
κοινωνίας και οικονομίας υπό το πρίσμα των πελώριων ελλειμμάτων που
(«ως δια μαγείας») «βγήκαν στο φως» (sic!) μετά τις βουλευτικές εκλογές του
Οκτώβρη και την αλλαγή προσωπικού «στο τιμόνι» της χώρας ως συνέπεια
της γενικής σοσιαλφιλελεύθερης στροφής του συστήματος την οποία επέ-
βαλλε η ανάγκη των οικονομικών ελίτ για τη διάσωση του, σε βάρος βέβαια,
όπως πάντα, των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων. Η λογική είναι απλή:
ένα σοσιαλφιλελεύθερο κόμμα που ελέγχει πλήρως τις ηγεσίες των συνδι-
κάτων και έχει ακόμα τον όρο «σοσιαλιστικό» στον τίτλο του θα μπορούσε
να περάσει ευκολότερα τα επαχθή μέτρα που απαιτεί η «αγορά» και ο «ελ-
ληνικός λαός». Αυτή βέβαια η στροφή που καλωσορίστηκε με κάποιες ελπί-
δες από ένα σημαντικό μέρος των ψηφοφόρων φέρνει μαζί της τη σταδιακή
ολοκληρωτικοποίηση του πολιτικού συστήματος, το οποίο μετατρέπεται σε
ημι-ολοκληρωτικό και ένα διόλου ευοίωνο οικονομικό μέλλον για μια ημι-πε-
ριφερειακή χώρα του συστήματος της διεθνοποιημένης αγοράς όπως είναι
η Ελλάδα. Έτσι, το άρθρο εξετάζει αρχικά την πολιτική χρεοκοπία σε σχέση
με τις εκλογές του Οκτώβρη, στη συνέχεια την οικονομική χρεοκοπία και το
μύθο της Πράσινης «ανάπτυξης» που παπαγαλίζει η σοσιαλφιλελεύθερη (αν
μπορεί να χαρακτηριστεί ακόμα έτσι) κυβέρνηση μας με τους συνοδοιπόρους
της στη ρεφορμιστική Αριστερά και Οικολογία, και αφού εξετάσει την κοι-
νωνική κρίση με ιδιαίτερη αναφορά στο συστημικό και ιδιαίτερα οξύ για τη
χώρα, πρόβλημα της μετανάστευσης καταλήγει με τη μαζική καταστολή του
Δεκέμβρη που επιβεβαιώνει την άνοδο του σοσιαλφασισμού στη χώρα μας.
Το «Η ροζ επανάσταση στο Ιράν, η “Αριστερά” και η εκστρατεία
αλλαγής καθεστώτος» ασχολείται με τα γεγονότα που εκτυλίσσονται στο
Ιράν μετά τις προεδρικές εκλογές του Ιούνη. Το δοκίμιο πρωτοδημοσιεύθη-
κε στα αγγλικά αλλά παρουσιάζεται εδώ σε μια επικαιροποιημένη έκδοση με
σημαντικά νεότερα στοιχεία, δεδομένου ότι η κατάσταση στην περιοχή είναι
ακόμα ρευστή. Σε αυτό, παρουσιάζονται σημαντικά στοιχεία για την «ανίε-
10
ρη» συμπαιγνία των αστών εκσυγχρονιστών και ρεφορμιστών φονταμεντα-

λιστών εντός του Ιράν, που ουσιαστικά επιδιώκουν την πλήρη ενσωμάτωση
της χώρας στη διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς με την κατάργηση κάθε
ίχνους πολιτικής και οικονομικής ανεξαρτησίας που αυτή τη στιγμή διαθέτει
η χώρα ―αν όχι τη δημιουργία ενός πελατειακού καθεστώτος στα πρότυπα
του Ιράκ και του Αφγανιστάν. Επίσης, το δοκίμιο αναλύει το μύθο των «κλεμ-
μένων» εκλογών, το βρώμικο ρόλο της υπερεθνικής ελίτ και των διεθνών
ΜΜΕ που ελέγχει στη στήριξη των «εξεγερμένων» «αντι–απολυταρχικών»
μεσοαστών και από την άλλη, την ευρεία λαϊκή υποστήριξη του υπάρχοντος
καθεστώτος. Τέλος, στηλιτεύεται η «αφελής» έως αντιδραστική στάση της
εκφυλισμένης «Αριστεράς των κινημάτων» και των απανταχού φιλοσυστη-
μικών «αντι-απολυταρχικών», ―τόσο διεθνώς όσο και στα καθ’ ημάς― που
σε τελική ανάλυση ―είτε με την άμεση υποστήριξη των ρεφορμιστών εντός
του Ιράν είτε με τη στάση «ίσων αποστάσεων» που υιοθετούν― παίζουν για
ακόμα μια φορά το ρόλο ανδρείκελου του συστήματος και των διεθνών ΜΜΕ
που το θεμελιώνουν ιδεολογικά, αποπροσανατολίζοντας τους ακτιβιστές και
ωθώντας τους σε αγώνες υποστήριξης στην ουσία των πελατειακών φιλε-
λεύθερων καθεστώτων, προτάσσοντας τη δήθεν προστασία των φιλελεύθε-
ρων «δημοκρατικών» δικαιωμάτων, χωρίς να καταλαβαίνουν ότι αυτό που
διακυβεύεται στη συγκεκριμένη σύγκρουση δεν είναι «απλά» τα ατομικά δι-
καιώματα (τα οποία είναι αναστρέψιμα ακόμα και στις κοιτίδες του φιλελευ-
θερισμού όπως η Βρετανία) αλλά η επέκταση ―και δυνητικά η ολοκληρωτική
επικράτηση― της Νέας Διεθνούς Τάξης. Τα τελευταία μάλιστα γεγονότα που
ξαναφέρνουν στην ατζέντα της «διεθνούς κοινότητας» (βλ. υπερεθνική ελίτ)
επικαιροποιημένο το δόγμα του «προληπτικού πολέμου» είναι ένδειξη πως
η επίθεση εναντία και στα τελευταία κράτη-«παρίες» τα οποία ακόμα αντι-
στέκονται στην Νέα Διεθνή Τάξη πραγμάτων βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Και
φυσικά, η αναζωπύρωση του πολέμου κατά της «τρομοκρατίας» με αφορμή
την απόπειρα ανατίναξης του αμερικανικού επιβατικού αεροπλάνου κάτω
από άκρως ύποπτες συνθήκες, είναι απόλυτα συμβατή με τη δημιουργία της
κατάλληλης μαζικής ψυχολογικής υποδομής για την εν εξελίξει επίθεση της
υπερεθνικης ελίτ.
Το τελευταίο άρθρο της ενότητας, «Ο συστημικός χαρακτήρας της γρί-
πης των χοίρων», ασχολείται με το θέμα της γρίπης των χοίρων. Κάνει μια
κριτική αποτίμηση του μεγέθους του προβλήματος μέχρι τώρα και προσπαθεί
με σημαντικά στοιχεία να αποδυναμώσει τις συνωμοσιολογικές θεωρίες που
αναπτύσσονται γύρω από το θέμα βάσει εικασιών και παραπληροφόρησης,
που οδηγούν σε αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης από τη συστημική
ρίζα του προβλήματος. Επεκτείνεται, όμως, και σε μια κριτική αποτίμηση της
πορείας της ορθόδοξης επιστήμης της ιατρικής που στα χέρια των πολυεθνι-
κών έχει υποστεί μια βίαιη αγοραιοποίηση αλλά και μια στάθμιση της μεγάλης
επικινδυνότητας που ενέχει η εισχώρηση του ανορθολογισμού στην πρακτι-

Εισαγωγικό σημείωμα 11
κή της σύγχρονης ιατρικής, στο πλαίσιο μιας γενικής ανόδου του ανορθολο-
γισμού στη νεοφιλελεύθερη νεωτερικότητα. Τέλος, αναλύεται ο συστημικός
χαρακτήρας της γρίπης των χοίρων και γίνεται μια σύνδεση με τους λόγους
εμφάνισης της λόγω του εντατικοποιημένου συστήματος κτηνοτροφίας στα
πλαίσια του ανταγωνισμού και της αποτελεσματικότητας της διεθνοποιημέ-
νης οικονομίας της αγοράς, τους λόγους αποσιώπησης και μη λήψης μέτρων
για την εξάπλωση της από την εστία εμφάνισης της, καθώς τελικά και τους
τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου που υπηρετεί τα συμφέροντα της
φαρμακευτικής βιομηχανίας αποδεικνύοντας ότι η βιολογική κρίση είναι
αναπόσπαστο τμήμα της χρόνιας και βαθύτατης πολυδιάστατης κρίσης.
Η δεύτερη ενότητα του περιοδικού (ΔΙΑΛΟΓΟΙ) περιλαμβάνει κείμενα
διαλόγου και κριτικής που καταδεικνύουν τις σημαντικές διαφορές ανάμε-
σα στην αντι-συστημική προσέγγιση του προτάγματος της Περιεκτικής Δη-
μοκρατίας και, από την άλλη, προτάσεων που υιοθετούνται στην ευρύτερη
ρεφορμιστική και «αντι-εξουσιαστική» Αριστερά.
Έτσι, το πρώτο τμήμα της ενότητας αυτής αναφέρεται στο κίνημα της
απο-ανάπτυξης, το οποίο τελευταία είναι ιδιαίτερα δημοφιλές και στην Ελ-
λάδα, τόσο στους κόλπους της ρεφορμιστικής Αριστεράς όσο και στους χώ-
ρους της μεταλλαγμένης «αυτονομίας». Αποτελείται από το άρθρο: «Απο-
ανάπτυξη: Ένα εκλογικό διακύβευμα;» του Serge Latouche, ο οποίος είναι
από τους κύριους υποστηρικτές του. Στο άρθρο του αναλύεται η βασική θέση
του κινήματος κατά της Ανάπτυξης και διατυπώνονται κάποιες προτάσεις
και παραδείγματα για το πώς μπορούμε να οδηγηθούμε μέσω της απο-ανά-
πτυξης σε μια οικολογική αποκεντρωμένη κοινωνία. Στην απάντηση του
(«Είναι η απο-ανάπτυξη συμβατή με μια οικονομία της αγοράς;») ο Τ.
Φωτόπουλος δείχνει το μάταιο του κινήματος της «απο-ανάπτυξης» να πετύ-
χει οποιαδήποτε ριζική κοινωνική αλλαγή όταν δεν εντάσσεται σε ένα ρητά
αντισυστημικό πλαίσιο. Όμως το κίνημα της «απο-ανάπτυξης» στην πραγμα-
τικότητα δεν αμφισβητεί το υπάρχον θεσμικό οικονομικό και πολιτικό πλαί-
σιο, αλλά αγωνίζεται πρωτίστως για την αλλαγή των αξιών της νεωτερικής
κοινωνίας που σχετίζονται βασικά με την «ιδεολογία» της Ανάπτυξης. Η θέση
αυτή απέχει παρασάγγας από την αντισυστημική οπτική της Περιεκτικής Δη-
μοκρατίας, η οποία θεωρεί την Ανάπτυξη και τη συνακόλουθη συγκέντρωση
οικονομικής δύναμης, καθώς και την επικράτηση των αντίστοιχων αξιών, ως
το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της δυναμικής του συστήματος της Οικονομίας
της Αγοράς που μόνο η ανατροπή του θα μπορούσε να την σταματήσει και να
οδηγήσει στην επανενσωμάτωση της Κοινωνίας στη Φύση και τις αντίστοι-
χες αξίες.
Το δεύτερο τμήμα της ενότητας περιλαμβάνει ένα συλλογικό κείμενο της
ΣΟ του περιοδικού και μελών του ελληνικού δικτύου Περιεκτικής Δημοκρα-
τίας («Αντι-εξουσιαστές» και μεταμοντέρνα κινήματα. Η «επέλαση»
του Znet στον ελληνικό χώρο), που στοχεύει σε κριτική των τάσεων με-
12
ταμοντέρνου «αντι-απολυταρχισμού» με «αναρχική» ρητορική που ανθούν

και προωθούνται και στην Ελλάδα, μεταξύ των άλλων και από την εφημερίδα
«Βαβυλωνία» και τη συλλογικότητα (ΑΚ) που την στηρίζει. Το θεωρητικό και
πολιτικό στίγμα της «Β» και της «ΑΚ» ―όπως προσπαθούμε να δείξουμε στο
άρθρο― είναι στενά συνδεδεμένο με αυτό του «εναλλακτικού» δικτύου ενη-
μέρωσης Znet, μετά τη συστηματική συνεργασία μαζί του τόσο μέσω της εφη-
μερίδας «Β», όσο και με τη διοργάνωση του «αντι-εξουσιαστικού» φεστιβάλ
B-Fest. Έτσι, το συλλογικό αυτό άρθρο γράφεται με στόχο την καταγγελία της
καπηλείας της ελευθεριακής παράδοσης, από τις οποίες αντλεί στοιχεία και
το πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας. Η αρχική αφορμή, βέβαια, δόθη-
κε με την καίρια κριτική που έγινε από το δίκτυο ΠΔ στο φεστιβάλ B-Fest και
στις συλλογικότητες που άκριτα το στήριξαν, κατά τη διάρκεια τέλεσης του,
καθώς και μετά τις λυσσώδεις επιθέσεις εναντίον μας οι οποίες ακολούθησαν
σε ηλεκτρονικά μέσα, τα οποία βέβαια επ’ ουδενί δεν προσπάθησαν να απα-
ντήσουν στην εμπεριστατωμένη κριτική μας. Έτσι, ένα μεγάλο μέρος του άρ-
θρου ασχολείται με την επαναδιατύπωση της κριτικής μας επάνω στις θέσεις
των «πρωτοκλασάτων» θεωρητικών του Znet (Άλμπερτ, Τσόμσκι, Ζιν κ.α.), οι
οποίοι ουσιαστικά αντανακλούν την υποτιθέμενη «αντιεξουσιαστική» γραμ-
μή του, καθώς και στις δήθεν «αναρχικές» θέσεις του ρεφορμιστικού οράμα-
τος του Άλμπερτ, το Πάρεκον. Η συνέχεια που δόθηκε από τη «Β», με ατεκ-
μηρίωτη «κριτική» των θέσεων της ΠΔ σχετικά με τα πρόσφατα γεγονότα
στο Ιράν και με υιοθέτηση της «λαϊκής εξέγερσης» των αστών και Ισλαμιστών
ρεφορμιστών, καθώς και με λασπολογικές επιθέσεις εναντίον της πολιτικής
εντιμότητας του Δικτύου μας και μελών του, ήταν ο λόγος που μας ώθησε στο
να επεκτείνουμε το άρθρο με περισσότερα στοιχεία.
Τέλος το τρίτο τμήμα της ενότητας περιλαμβάνει τις ομιλίες των Νίκου
Αναστασάτου, Παναγιώτη Κουμεντάκη, Πάνου Λιβιτσάνου και Τάκη Φωτό-
πουλου κατά την παρουσίαση του βιβλίου «Η παγκόσμια κρίση, η Ελλάδα και
το Αντισυστημικό Κίνημα: Ημι-ολοκληρωτική “Δημοκρατία” ή Περιεκτική Δη-
μοκρατία;» (εκδόσεις Κουκίδα, 2009) που πραγματοποιήθηκε τα τέλη Ιουνίου
2009 στην Αθήνα. Οι ομιλίες αυτές αποτελούν ουσιαστικά ένα μεστό διάλογο
πάνω στο πρόταγμα της ΠΔ μεταξύ μελών του Δικτύου και συμπαθούντων.
Στην τρίτη ενότητα (ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ), όπου παρουσιάζουμε γε-
νικά μείζονα θεωρητικά άρθρα πάνω στο πρόταγμα της ΠΔ, «φιλοξενούμε»
αυτή τη φορά το άρθρο «Για μια δημοκρατική απελευθερωτική ηθική»
του Τάκη Φωτόπουλου. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, ο σκοπός του άρθρου
αυτού είναι τριπλός. Πρώτον, η κριτική αποτίμηση των προσεγγίσεων για
την απελευθερωτική ηθική, ιδιαίτερα εκείνων που αναπτύχθηκαν κατά την
πρώιμη νεωτερικότητα, τα οποία είχαν ως βασικό στόχο να δημιουργήσουν
μια «αντικειμενική» απελευθερωτική ηθική. Δεύτερον, η διερεύνηση των λό-
γων για τους οποίους η σημερινή απελευθερωτική ηθική πρέπει να αποφύγει
τόσο τη Σκύλα της «αντικειμενικής» ηθικής όσο και τη Χάρυβδη της ανορθο-

Εισαγωγικό σημείωμα 13
λογικής ηθικής ή του χωρίς όρια ηθικού σχετικισμού. Τρίτον, να δείξει ότι η
δημοκρατική απελευθερωτική ηθική, η οποία μπορεί να προκύψει μόνο μέσω
μιας διαδικασίας δημοκρατικού ορθολογισμού, αναπόφευκτα θα εκφράζει
τις ηθικές αξίες που είναι συμβατές με τους ίδιους τους δημοκρατικούς θε-
σμούς.
Συντροφικά,
η Συντακτική Ομάδα του περιοδικού
ΣΤΗΡΙΞΤΕ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΠΔ
Αν βρίσκετε χρήσιμη την προσπάθεια του Δικτύου Περιεκτικής Δημοκρατίας
(ΠΔ) και έχετε πειστεί ότι η κοινωνία που χρειαζόμαστε σήμερα είναι μια κοι-
νωνία που βασίζεται σε μια Περιεκτική Δημοκρατία, βοηθήστε μας να διαδώ-
σουμε το πρόταγμα της ΠΔ.
Η προσπάθεια μας στηρίζεται αποκλειστικά στην εθελοντική δουλειά των

μελών του Δικτύου μας και στην έμπρακτη βοήθεια των φίλων της ΠΔ. Δεν
έχουμε καμία χρηματοδότηση από κρατικούς ή υπερκρατικούς οργανισμούς,
καθώς και από ιδιωτικούς οργανισμούς, ΜΚΟ κ.λπ.
Οι τρόποι που μπορείτε να βοηθήσετε είναι:
1) Με τη συμμετοχή σας στο Δίκτυο της Περιεκτικής Δημοκρατίας , αν συμ-

φωνείτε με τους Στόχους μας, που είναι βέβαια και η σημαντικότερη ενεργή
στήριξη που μπορείτε να προσφέρετε στο πρόταγμα της ΠΔ.
Άμεσος στόχος του Δικτύου είναι η δημιουργία οριζόντια οργανωμένων
αμεσοδημοκρατικών ομάδων που δρουν σε τοπικό αλλά και σε κεντρικό πο-
λιτικό επίπεδο, με παρεμβάσεις σε εκδηλώσεις, κινητοποιήσεις, διαδηλώσεις,
σωματεία, συνελεύσεις γειτονιάς κ.λπ. και το κυριότερο, το χτίσιμο νέων θε-
σμών ΠΔ, αρχίζοντας εδώ και τώρα.
2) Με την εγγραφή σας ως συνδρομητή/συνδρομήτριας στο περιοδικό

«Περιεκτική Δημοκρατία». Και ένα επιπλέον σημαντικό βήμα είναι η διάδοση
του περιοδικού σε όσο το δυνατό περισσότερους ανθρώπους, γι’ αυτό και αν
μπορείτε γράψτε συνδρομητές κάποιους φίλους/φίλες σας.
3) Με την προσφορά κάποιου ποσού μέσω διαδικτύου (PayPal) ή με κατά-

θεση στον παρακάτω λογαριασμό. Κάθε συμβολή βοηθάει. Όλες οι οικονομι-
κές προσφορές πηγαίνουν στη συντήρηση και επέκταση του Δικτύου μας και
συμβάλλουν στις προσπάθειες μας για τη διάδοση του προτάγματος της ΠΔ.
Ευχαριστούμε για τη βοήθεια σας!
• PayPal (πιστώνεται στο editors@inclusivedemocracy.org):

www.inclusivedemocracy.org/pd/stiriksi.htm
• Τραπεζικός λογαριασμός:
Εθνική Τράπεζα Της Ελλάδος

Αριθ. Λογαριασμού: 211/636454-31
ΙΒΑΝ Λογαριασμού: GR9501102110000021163645431
ΚΩΔ. SWIFT Τράπεζας (BIC): ETHNGRAA
Η ροζ επανάσταση στο Ιράν, η «Αριστερά» και η

εκστρατεία αλλαγής καθεστώτος[1]
ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
Εισαγωγή
Είναι φανερό σήμερα ότι η τεράστια προπαγανδιστική εκστρατεία που εξα-

πολύθηκε πριν από περίπου τέσσερα χρόνια από την υπερεθνική ελίτ[2] (χον-
δρικά, τα μέλη της «G7») και τους Σιωνιστές, όπως και από τα ελεγχόμενα από
αυτούς διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης, με στόχο την δυσφήμηση και απο-
σταθεροποίηση του Ιρανικού Ισλαμικού καθεστώτος, ως ένα πρώτο βήμα για
αλλαγή καθεστώτος, είτε από τα μέσα είτε απ’ έξω, έχει εισέλθει σε μια νέα
κρίσιμη φάση. Όπως θα προσπαθήσω να δείξω σε αυτό το δοκίμιο, η εκστρα-
τεία αυτή έχει τεράστια σημασία για τις ελίτ και το σύστημα της διεθνοποιη-
μένης οικονομίας της αγοράς και της αντιπροσωπευτικής «δημοκρατίας» στο
σύνολό τους, δεδομένου ότι η εγκατάσταση ενός πελατειακού καθεστώτος
στο Ιράν όχι μόνο θα αλλάξει ολόκληρο το χάρτη της Μέσης Ανατολής και
ακόμη πιο πέρα, αλλά και θα ανοίξει τον δρόμο για την επιβολή της Νέας Τά-
ξης Πραγμάτων, από τη Λατινική Αμερική (η υποδομή γι’ αυτό ήδη στήνεται
στην Κολομβία) έως τη Βόρειο Κορέα. Είναι, επομένως, εξαιρετικά σημαντι-
κό να εξετάσουμε συστηματικά τα πρόσφατα γεγονότα στο Ιράν, καθώς και
να δείξουμε το ρόλο που παίζει η ρεφορμιστική Αριστερά στην υποστήριξη
―άμεση ή έμμεση― αυτής της εκστρατείας.
Όμως, το ότι σήμερα το καθήκον της αντισυστημικής Αριστεράς (για να
την διαφοροποιήσουμε από την «αντικαπιταλιστική» Αριστερά, η οποία σή-
μερα είναι συνήθως αντικαπιταλιστική μόνο στην ρητορική της αφού, στο
μεγαλύτερο μέρος της, δεν αμφισβητεί ρητά το σύστημα της καπιταλιστικής
οικονομίας της αγοράς και την αντιπροσωπευτική «δημοκρατία») είναι να
υποστηρίξει τους φονταμενταλιστές της Ιρανικής επανάστασης στον αγώνα
τους εναντίον της υπερεθνικής ελίτ και των συνοδοιπόρων της, δεν συνεπά-
γεται ότι οφείλουμε να υποστηρίξουμε άκριτα αυτό το καθεστώς. Δεν έχουμε
αμφιβολίες ότι πρόκειται για ένα ανορθολογικό θεοκρατικό καθεστώς και ότι
ο αγώνας του εναντίον της υπερεθνικής ελίτ και της Νέας Παγκόσμιας Τάξης
δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις πολιτισμικές όψεις της παγκοσμιοποίησης, χωρίς
βέβαια ν’ αγνοεί τις πολιτικές και οικονομικές. Αυτό έχει σημαντικές επιπτώ-
[1] Η μετάφραση του άρθρου, την οποία επιμελήθηκε ο συγγραφέας, ο οποίος έκανε και εκτεταμένες
προσθήκες στο αρχικό δοκίμιο, είναι του Τρύφωνα Φαρμακάκη.
[2] Για τον ορισμό της υπερεθνικής ελίτ βλ. Τάκης Φωτόπουλος, Παγκοσμιοποίηση, Αριστερά και
Περιεκτική Δημοκρατία (Ελληνικά Γράμματα, 2002), κεφ. 1.
36 ΤAΚΗΣ ΦΩΤOΠΟΥΛΟΣ
σεις σε σχέση με την ασυνεπή αντισυστημική στάση του καθεστώτος απέναντι

στις εισβολές στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, καθώς επίσης και με τις αντιφα-
τικές οικονομικές πολιτικές που εφαρμόζει στη χώρα, πέραν ―βεβαίως― των
(αναπόφευκτων για ένα θεοκρατικό καθεστώς) ανορθολογικοτήτων του στο
πολιτισμικό επίπεδο.
Ο στόχος, επομένως αυτού του δοκιμίου είναι να χαράξει μια σαφή δια-
χωριστική γραμμή, τόσο σε σχέση με αυτή της υπερεθνικής ελίτ και των συ-
νοδοιπόρων της στη ρεφορμιστική Αριστερά (που, ουσιαστικά, υιοθετούν
την ίδια γραμμή σχετικά με την ανορθολογική φύση του καθεστώτος και τις
παραβιάσεις του στα ανθρώπινα δικαιώματα κ.λπ.), όσο και σε σχέση με τη
γραμμή μερικών στην Αριστερά, που υποστηρίζουν άκριτα το καθεστώς, με
βάση την προβληματική της σημαντικότερης (από τις παραβιάσεις δικαιω-
μάτων κ.λπ.) σύγκρουσης του με την υπερεθνική ελίτ. Με άλλα λόγια, από
την σκοπιά της Περιεκτικής Δημοκρατίας (ΠΔ), παρόλο που οποιοσδήποτε
ισχυρίζεται ότι ανήκει στην αντισυστημική Αριστερά οφείλει να υποστηρίξει
το Ισλαμικό καθεστώς ―εν όψει των σχεδόν κατακλυσμικών κοινωνικών και
πολιτικών επιπτώσεων σε παγκόσμιο επίπεδο που θα ακολουθήσουν μια αλ-
λαγή καθεστώτος στο Ιράν που θα επιβάλλει η υπερεθνική ελίτ μαζί με τους
Σιωνιστές,― έχουμε πλήρη συνείδηση ότι η υποστήριξη αυτή είναι απλώς μια
συμμαχία τακτικού χαρακτήρα με ένα καθεστώς το οποίο δεν έχει καμία σχέ-
ση με τα ιδανικά της Περιεκτικής Δημοκρατίας και της αυτονομίας που υπο-
στηρίζουμε. Όμως, η αναγκαία προϋπόθεση για το άνοιγμα του δρόμου προς
μια γνήσια δημοκρατία είναι η πολιτική (και αν είναι δυνατόν και η οικονομι-
κή) ανεξαρτησία μιας χώρας από την υπερεθνική ελίτ. Και είναι αυτή ακριβώς
η πολιτική ανεξαρτησία του Ιράν που διακυβεύεται αυτή τη στιγμή και όχι η
παραβίαση κάποιων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το Ισλαμικό καθεστώς,
όπως ισχυρίζεται η προπαγάνδα της υπερεθνικής ελίτ και των Σιωνιστών, και
των συνοδοιπόρων τους στην ρεφορμιστική Αριστερά και την ―μόνο κατ’
όνομα― αντικαπιταλιστική Αριστερά, οι οποίοι αποπροσανατολίζουν, μπερ-
δεύουν και εν τέλει, αδρανοποιούν χιλιάδες προβληματιζόμενους ανθρώπους
στον χώρο της Αριστεράς σε ολόκληρο τον κόσμο!

Η ροζ επανάσταση στο Ιράν, η «Αριστερά» και η εκστρατεία αλλαγής καθεστώτος 37
1. Η κλιμάκωση της εκστρατείας αλλαγής καθεστώτος στο

Ιράν
Η ανάπτυξη της εκστρατείας για την αλλαγή καθεστώτος
Η δυσφημιστική εκστρατεία αποσταθεροποίησης του Ιράν δεν ξεκίνησε μόνο

με αφορμή τις πρόσφατες διαδηλώσεις για την υποτιθέμενη «κλοπή» 11 εκα-
τομμυρίων ψήφων από τη ρεφορμιστική αντιπολίτευση. Στη πραγματικό-
τητα, οι αντιδράσεις αυτές είναι απλώς η κλιμάκωση μιας εκστρατείας που
ξεκίνησε σχεδόν αμέσως μετά την ήττα των Ισλαμιστών ρεφορμιστών στις
προεδρικές εκλογές του 2005, μετά από μια μακρά περίοδο ρεφορμιστικών
κυβερνήσεων που ακολούθησε τον θάνατο του Αγιατολάχ Χομεϊνί, του πατέ-
ρα της Ισλαμικής επανάστασης.
Η εκστρατεία ξεκίνησε με τη δημιουργία ενός νέου «μπαμπούλα», (όχι και
πολύ διαφορετικού από τον «μπαμπούλα» των όπλων μαζικής καταστροφής
που υποτίθεται ότι κατείχε το Ιρακινό καθεστώς!): την απειλή ενός πυρηνικού
Ισλαμικού καθεστώτος το οποίο θα μπορούσε πιθανόν να εμπλακεί σε μια
εκστρατεία «εξολόθρευσης» του Ισραήλ. Φυσικά, το γεγονός ότι το Ιρανικό
καθεστώς δεν πρόκειται ποτέ να βρεθεί σε θέση να απειλήσει πραγματικά το
Ισραήλ και ότι η μοναδική στρατιωτική μηχανή που έχει τη δυνατότητα σήμε-
ρα να εξολοθρεύσει μια άλλη χώρα είναι η τρομερή στρατιωτική μηχανή των
ΗΠΑ/Ισραήλ, αγνοείται βολικότατα. Παρομοίως, σε ένα είδος μαύρης προπα-
γάνδας, το Ιρανικό καθεστώς παρουσιάστηκε σαν να καλεί «Να πεταχτούν
οι Ισραηλινοί στη θάλασσα», ενώ το Ιράν όχι μόνο φιλοξενεί τη μεγαλύτερη
Ισραηλινή κοινότητα από κάθε άλλη χώρα της Μέσης Ανατολής, εκτός από το
Ισραήλ[3], αλλά επίσης, όλη η ρητορική του (ακόμη κι αν ληφθούν υπόψη με-
ρικές μη «πολιτικώς ορθές» εκφράσεις του Αχμαντινετζάντ) απλώς εξήρε την
ανάγκη να καταπολεμηθεί μια ρατσιστική ιδεολογία, ο Σιωνισμός[4], και ένα
καθεστώς που βασίζεται σε αυτήν. Όμως, ο αγώνας εναντίον του Σιωνισμού
ήταν για πάρα πολλά χρόνια ένας παλιός στόχος της αντισυστημικής Αριστε-
ράς (Εβραϊκής και μη), πριν η Σιωνιστική και η φίλο-Σιωνιστική Αριστερά γί-
νουν ηγεμονικές μέσα στην Αριστερά γενικά και καταφέρουν να εξαφανίσουν
το ζήτημα του Σιωνισμού από την ατζέντα της Αριστεράς. Περαιτέρω, το ίδιο
το γεγονός ότι το Σιωνιστικό Ισραήλ είναι η μόνη χώρα στην περιοχή που
κατέχει πυρηνικά όπλα (όταν οι Ιρανοί απέχουν ακόμη παρασάγγες από το
[3] Robert Tait, “Iran’s Jews spurn cash lure to emigrate to Israel”, The Guardian (13/7/2007).
[4] Βλ. Τάκης Φωτόπουλος, “Zionism and the transnational elite”, The International Journal of Inclusive
Democracy, Vol. 2, No. 4 (November 2006).
στάδιο παραγωγής έστω και ενός τέτοιου όπλου!)[5] αγνοείται βολικά, παρά
το γεγονός ότι το πρόβλημα της διάδοσης των πυρηνικών όπλων θα μπορού-
σε να έχει λυθεί εύκολα με την υιοθέτηση της πρότασης καταστροφής των
πυρηνικών όπλων και της πυρηνικής υποδομής κάθε χώρας στην περιοχή,
συμπεριλαμβανομένου φυσικά του Ισραήλ. Περιττό να λεχθεί ότι η πρόταση
αυτή ούτε καν συζητείται από την υπερεθνική ελίτ και τους Σιωνιστές!
Έτσι, τα τελευταία χρόνια, έχουμε μια θεατρική επανάληψη της εκστρα-
τείας που οδήγησε στην εισβολή στο Ιράκ. Το απόλυτα ελεγχόμενο σήμερα
από την υπερεθνική ελίτ Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών πέ-
ρασε επανειλημμένα ψηφίσματα καταδικάζοντας το Ιρανικό καθεστώς για
τις πυρηνικές δραστηριότητες του (παρόλο που ποτέ δεν προέκυψε οποια-
δήποτε επαρκής απόδειξη ότι οι δραστηριότητες αυτές πράγματι στοχεύουν
σε ο,τιδήποτε πέρα από την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας)[6], χάρη στην
επιμονή της υπερεθνικής ελίτ και την πίεση που αυτή μπορεί και ασκεί στην
Κίνα και την Ρωσία. Στην Κίνα, επειδή βρίσκεται σε μια διαδικασία πλήρους
ενσωμάτωσης στην διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς και ―ως εκ τού-
του― είναι πλήρως εξαρτημένη από τις Δυτικές πολυεθνικές εταιρίες για το
«θαύμα» της οικονομικής της ανάπτυξης.[7] Και στην Ρωσία, επειδή η ελίτ της
έχει βασικό της στόχο την ενσωμάτωση της στο κλειστό «κλαμπ» των πιο
σημαντικών παγκοσμίων δυνάμεων, ενώ –ταυτόχρονα― η Αμερικανική ελίτ
με πανουργία προσφέρει στη Ρωσική ελίτ ένα πακέτο που περιλαμβάνει την
απόσυρση της αντιπυραυλικής ασπίδας των Η.Π.Α. από την Πολωνία, Ουκρα-
νία κ.λπ., με αντάλλαγμα την Ρωσική υποστήριξη στην κλιμακούμενη εκστρα-
τεία για αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν.[8] Έτσι, οι μεν κυρώσεις ενάντια στο
Ιράν (που βασικά βέβαια πλήττουν τα κατώτερα στρώματα και όχι τις ελίτ!)
γίνονται όλο και πιο σκληρές, ενώ η προπαγανδιστική εκστρατεία εναντίον
του για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά γυναικών, ομοφυλόφι-
λων, φυλακισμένων κ.λπ., εντείνεται.
Στη συνέχεια, ήλθαν οι προεδρικές εκλογές του 2009, με τους αστούς εκ-
συγχρονιστές στο Ιράν και τους υποστηρικτές τους στην υπερεθνική ελίτ να
[5] Αντίθετα από το Ισραήλ, το Ιράν έχει υπογράψει και επικυρώσει την διεθνή συμφωνία για την
μη διάδοση των πυρηνικών όπλων. Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι μόνο τρεις χώρες εκτός του
Ισραήλ δεν την έχουν υπογράψει, από τις οποίες οι δύο είναι πελατειακά καθεστώτα (Πακιστάν και
Ινδία), και το τρίτο είναι η Βόρεια Κορέα.
[6] Ακόμη και τον Οκτώβριο του 2009 ο Γενικός Διευθυντής της ΙΑΕΑ El Baradei ανέφερε ότι οι
επιθεωρήσεις της ΙΑΕΑ δεν είχαν βρει κανένα στοιχείο που να υποδεικνύει ότι το Ιράν κατασκεύαζε
πυρηνικά όπλα, ενώ η Ρωσία μόλις τον Νοέμβρη επιβεβαίωσε ότι δεν έχει την παραμικρή ένδειξη ότι
το Ιράν επιχειρεί να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα.
[7] Βλέπε Τάκης Φωτόπουλος, “Is sustainable development compatible with present globalisation?
The Chinese Case”, The International Journal of Inclusive Democracy, Vol. 4, No. 4 (October 2008).
http://www.inclusivedemocracy.org/journal/vol4/vol4_no4_takis_chinese_case.htm
[8] Βλ. Τάκης Φωτόπουλος, “Transnational elite and Russia: a new bipolar world?”, The International
Journal of Inclusive Democracy, Vol. 4, No. 4 (October 2008). Βλ. και «Η επιδεινούμενη συστημική κρί-
ση,» Περιεκτική Δημοκρατία, αρ. 18-19 (Φθινόπωρο 2008-Άνοιξη 2009).

κάνουν οτιδήποτε ήταν δυνατό για να εκλεγεί ο Μουσαβί, ο υποψήφιος των

ρεφορμιστών Ισλαμιστών, για τους λόγους που θα εξετάσουμε παρακάτω.
Η ίδια η προεκλογική εκστρατεία εξελίχθηκε ομαλά, αφού ακόμα και καυτά
τηλεοπτικά ντιμπέιτ επιτράπηκαν μεταξύ των υποψηφίων, κατά τη διάρκεια
των οποίων εκτοξεύθηκαν και ορισμένες πολύ σοβαρές κατηγορίες εκατέ-
ρωθεν. Παρόλα αυτά, τη στιγμή ακριβώς που η υπερεθνική ελίτ περίμενε ότι
το «φαινόμενο Ομπάμα» θα επηρέαζε τους Ιρανούς ψηφοφόρους, όπως είχε
επηρεάσει και τους Λιβανέζους ψηφοφόρους που στις τελευταίες εκλογές
έδειξαν τάση μιας κάποιας απομάκρυνσης από την Χεζμπολάχ (ένα από τα
απελευθερωτικά κινήματα που υποστηρίζονται από το Ιρανικό καθεστώς) ο
Αχμαντινετζάντ πέτυχε μια άνετη νίκη απέναντι στον Μουσαβί. Αυτό ήταν το
σημείο «απογείωσης» για την εκστρατεία παραπληροφόρησης εναντίον του
καθεστώτος.
Έτσι, ο «προοδευτικός» πρόεδρος Ομπάμα, ακολουθούμενος από ολόκλη-
ρη την «παγκόσμια δημοκρατική κοινότητα» (δηλ. την υπερεθνική ελίτ), με
την κρίσιμη υποστήριξη της ρεφορμιστικής Αριστεράς (δηλ. την Αριστερά που
δεν αμφισβητεί το σύστημα της οικονομίας της αγοράς και της αντιπροσω-
πευτικής «δημοκρατίας»), εξεγέρθηκε για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων στο Ιράν σε σχέση με τις «κλεμμένες εκλογές», την καταστολή
των διαδηλώσεων της αντιπολίτευσης και την αιματοχυσία από το θεοκρατι-
κό καθεστώς. Όμως, οι ηγέτες μας στην υπερεθνική ελίτ, και τα μέσα μαζικής
ενημέρωσης που οι ίδιοι ελέγχουν, θα πρέπει να πάσχουν από σοβαρή αχρω-
ματοψία όταν την ίδια στιγμή:
• Είναι μεν ικανοί να δουν «κλεμμένες εκλογές» στο Ιράν, αλλά είναι τυ-
φλοί στα αποτελέσματα των Παλαιστινιακών εκλογών του Ιανουαρίου
του 2006, οι οποίες αναγνωρίστηκαν από όλους ως δίκαιες αλλά, παρόλα
αυτά, απορρίφθηκαν με γελοία προσχήματα από την υπερεθνική ελίτ και,
στη συνέχεια, οι πολίτες της Γάζας καταδικάστηκαν σε λιμό, απλώς και
μόνο επειδή έκαναν τις «λάθος» επιλογές.[9]
• Είναι ικανοί ν’ αντιληφθούν τη βίαιη καταστολή διαδηλώσεων μόνον στην
Τεχεράνη, αλλά όχι στο Λονδίνο στη σύσκεψη των G20, ή στο Στρασβούρ-
γο στη σύνοδο του ΝΑΤΟ μερικούς μήνες νωρίτερα.
• Είναι ικανοί να συνειδητοποιήσουν τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιω-
μάτων μόνο στο Ιράν, αλλά όχι και στα δικά τους πελατειακά τυραννικά
καθεστώτα στην Αίγυπτο ή τη Σαουδική Αραβία ―για να μην αναφέρουμε
τις συστηματικές σφαγές στην Παλαιστίνη από τους Σιωνιστές― η τελευ-
[9] Βλέπε Τάκης Φωτόπουλος, “«Democracy» in the New World Order”, The International Journal of
Inclusive Democracy, Vol. 2, No. 4 (November 2006).
http://www.inclusivedemocracy.org/journal/newsletter/vol2_no4_democracy_new_world_order.
htm
ταία μόλις τον Ιανουάριο αυτής της χρονιάς στη Γάζα.[10]

• Είναι ικανοί να ακούσουν τους δολοφονικούς πυροβολισμούς εναντίον
λίγων πολιτών στο Ιράν, που δεν παύουν βέβαια να είναι καταδικαστέ-
ες, αλλά δεν συγκρίνονται με τις μαζικές δολοφονίες πολιτών στο Ιράκ, το
Αφγανιστάν ή το Πακιστάν, συνήθως ως «παράπλευρες απώλειες»!
Ακόμη, μολονότι κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τον μαζικό χαρακτήρα κά-
ποιων αντικαθεστωτικών διαδηλώσεων (κάτι που ήταν αναμενόμενο, δε-
δομένου του ευρέως φάσματος ανθρώπων που συμμετείχαν σε αυτές, από
ρεφορμιστές Ισλαμιστές μέχρι αστούς εκσυγχρονιστές ―βλέπε παρακάτω) οι
διαδηλώσεις αυτές ήταν περιορισμένες κυρίως στην περιοχή της Τεχεράνης
και σε καμία περίπτωση δεν ήταν συγκρίσιμες σε μαζικότητα με αυτές των
υποστηρικτών του καθεστώτος. Ήταν ακριβώς αυτό το γεγονός που προφα-
νώς οδήγησε το BBC στο να «πιαστεί στα πράσα» (πάλι!) σε υπόθεση μαζικής
εξαπάτησης του κοινού, παρουσιάζοντας φωτογραφίες από συγκεντρώσεις
υπέρ του Αχμαντινετζάντ ως δήθεν φωτογραφίες από αντικυβερνητικές δια-
μαρτυρίες υπέρ του Μουσαβί! Έτσι, μια φωτογραφία που δημοσιεύτηκε από
τους Times του Λος Άντζελες στο πρωτοσέλιδο της ιστοσελίδας του, που έδει-
χνε τον Αχμαντινετζάντ να χαιρετά το πλήθος των υποστηρικτών του σε μια
δημόσια εκδήλωση, χρησιμοποιήθηκε από την ιστοσελίδα του BBC News σε
ρεπορτάζ που κάλυπτε τις διαμαρτυρίες για τις εκλογές, αλλά με τον Αχμαντι-
νετζάντ κομμένο από τη φωτογραφία και τη λεζάντα «υποστηρικτές του κ. Χο-
σεΐν Μουσαβί αψηφούν ξανά την απαγόρευση διαδηλώσεων».[11] Φυσικά, μόλις
η αλήθεια σχετικά με τις παραπειστικές φωτογραφίες ήρθε στην επιφάνεια,
το BBC άλλαξε τη λεζάντα της φωτογραφίας στο αρχικό του άρθρο αλλά, δε-
δομένου ότι δεν ήταν η πρώτη φορά που πιάστηκε να αλλοιώνει την αλήθεια,
προφανώς δεν επρόκειτο περί λάθους! Η μεροληπτική, άλλωστε, στάση του
BBC υπέρ των Σιωνιστικών θέσεων στο Παλαιστινιακό ζήτημα, για παράδειγ-
μα, είναι πασίγνωστη αφού ακόμα και μια ανεξάρτητη έρευνα, που ανέθεσε
σε ειδική επιτροπή το διοικητικό συμβούλιο του ίδιου του BBC, υποχρεώθηκε
πριν από μερικά χρόνια να καταλήξει στο (επιεικές!) συμπέρασμα ότι η κάλυ-
ψη του BBC ήταν «παραπλανητική».[12] Στην πραγματικότητα, το συγκεκριμέ-
νο μέσο έχει πιαστεί πολλές φορές επ’ αυτοφώρο να χρησιμοποιεί παραπλα-
νητικές τεχνικές λήψης εικόνων και βίντεο για να προωθήσει τη συστημική
[10] Βλέπε Τάκης Φωτόπουλος, “The Crime of the Zionists and the Transnational Elite and the Stand
of the Left”, The International Journal of Inclusive Democracy, Vol. 5, No. 2 (Spring 2009).
http://www.inclusivedemocracy.org/journal/vol5/vol5_no2_takis_crime_of_zionsts.htm
[11] Paul Joseph Watson, “BBC Caught in Mass Public Deception With Iran Propaganda”, Infowars
(18/6/2009).http://www.infowars.com/bbc-caught-in-mass-public-deception-with-iran-
propaganda/
[12] Owen Gibson, “BBC’s coverage of Israeli-Palestinian conflict «misleading»,” The Guardian
(3/5/2006).

άποψη. Έτσι, στην διάρκεια της πτώσης της Βαγδάτης τον Απρίλιο του 2003,
το BBC και άλλα συστημικά ΜΜΕ, μετέδιδαν εικόνες κοντινής λήψης από τον
«μαζικό ξεσηκωμό», όπου Ιρακινοί, βοηθούμενοι από Αμερικανούς στρατι-
ώτες γκρέμιζαν το άγαλμα του Σαντάμ Χουσεΐν στην Πλατεία Φαρντούς. Οι
εικόνες κοντινής λήψης χρησιμοποιήθηκαν για να δημιουργήσουν την εντύ-
πωση ότι εκατοντάδες, ή χιλιάδες, Ιρακινών συμμετείχαν σε μια «ιστορική»
απελευθέρωση, αλλά όταν αργότερα δημοσιοποιήθηκαν στο διαδίκτυο φω-
τογραφίες μακρινής λήψης (οι οποίες ποτέ δεν μεταδόθηκαν ζωντανά στην
τηλεόραση), έγινε φανερή η πραγματικότητα του «μαζικού ξεσηκωμού»: το
πλήθος γύρω από το άγαλμα ήταν αραιό και αποτελούνταν κατά το πλείστον
από Αμερικανούς στρατιώτες και δημοσιογράφους των Η.Π.Α. ―με (ακόμη
και) το BBC να παραδέχεται ότι μόνον μερικές «δεκάδες» Ιρακινών είχαν συμ-
μετάσχει στο γκρέμισμα του αγάλματος!
Το πρότυπο όμως, που ακολουθείται από την υπερεθνική ελίτ για να επιτύ-
χει αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν δεν είναι το ίδιο με αυτό που υιοθετήθηκε για
το Ιράκ, δεδομένου ότι μια εισβολή στο Ιράν είναι πρακτικά αδιανόητη, ακόμη
και για τις ΗΠΑ, πέραν του ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει μπούμερανγκ
πολιτικά, στρέφοντας τους αστούς ρεφορμιστές και τους ρεφορμιστές Ισλα-
μιστές εναντίον των ΗΠΑ. Έτσι, φαίνεται ότι η τακτική που επιλέχθηκε αυτή
τη φορά είναι αυτή που εφαρμόστηκε επιτυχώς για την αλλαγή καθεστώτος
στη Σερβία[13]. Δηλαδή, στη Σερβία, η διαίρεση μεταξύ Δυτικόφιλων εκσυγ-
χρονιστών από τη μία, και εθνικιστών και σοσιαλιστών από την άλλη, έγινε
επιτυχώς αντικείμενο εκμετάλλευσης από την υπερεθνική ελίτ η οποία, με τη
βοήθεια των μαζικών ΝΑΤΟικών βομβαρδισμών που είχαν στόχο την ενίσχυ-
ση των πρώτων και την τρομοκράτηση των τελευταίων, πέτυχε τον στόχο
της για αλλαγή καθεστώτος. Ο προπαγανδιστικός πόλεμος που προηγήθηκε
αυτής της αλλαγής και που αναπαράχθηκε πιστά από ΜΚΟ που «υπερασπί-
ζονται» τα ανθρώπινα δικαιώματα και ολόκληρη την ρεφορμιστική Αριστερά
και τους αναλυτές της (συμπεριλαμβανομένων των νέων συνοδοιπόρων της
Αριστεράς, δηλ. τους μεταμοντέρνους «αναρχικούς»), τόνιζε, όπως και τώρα,
τις υποτιθέμενες τεράστιες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από ένα
τυραννικό καθεστώς ―ένα γεγονός που, σύμφωνα με την ιδεολογία της νεο-
φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, δικαιολογούσε τον περιορισμό της εθνικής
κυριαρχίας του και, εμμέσως, την ανάγκη για αλλαγή καθεστώτος. Αντίστοι-
χα, το Ιρανικό καθεστώς σήμερα κατηγορείται ότι καταπνίγει μια ειρηνική
επανάσταση του Ιρανικού λαού για να διατηρήσει τη δύναμή του μέσω της
βίας.
[13] Βλέπε Τάκης Φωτόπουλος, Η Νέα Τάξη στα Βαλκάνια (Στάχυ, 1999). Βλ. και Ο Πόλεμος κατά της
«Τρομοκρατίας,» (Γόρδιος, 2003).
Η ροζ «επανάσταση» στο Ιράν
Τι είδους επανάσταση ήταν η πρόσφατη στο Ιράν; Για ν’ απαντήσει κανείς

στο ερώτημα αυτό θα πρέπει κατά τη γνώμη μου να εξετάσει πρώτα τα πα-
ρακάτω:
Πρώτον, θα πρέπει να αναρωτηθεί κανείς γιατί, εάν το κίνημα εναντίον
της παρούσας Ισλαμικής ηγεσίας ήταν ηγεμονικό ―όπως ισχυρίζονται οι
υποστηρικτές του στην Δύση― και επομένως περιελάμβανε τη μεγάλη πλει-
οψηφία του πληθυσμού, συνετρίβη τόσο εύκολα από το καθεστώς, χωρίς τη
χρήση κανενός από τα πειστικά όπλα του στρατού, των τανκς συμπεριλαμ-
βανομένων. Όπως ένας έγκυρος αναλυτής περιέγραψε την καταστολή των
διαδηλώσεων:[14]
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι από τους πυροβολισμούς με αληθι-

νά πυρά από τις δυνάμεις ασφαλείας φαίνεται να ρίχτηκαν στον αέρα. Αυτό
εξηγεί γιατί οι θάνατοι στις μαζικές και επαναλαμβανόμενες διαδηλώσεις
στους δρόμους της Τεχεράνης παρέμειναν σχετικά χαμηλοί, συνολικά 15,
σύμφωνα με επίσημες πηγές, οι οποίες ισχυρίζονται επίσης ότι οχτώ Basij
εθνοφρουροί έχουν σκοτωθεί. Οι αναφορές των μέσων ενημέρωσης γενικά
ανέφεραν 17 θανάτους διαδηλωτών, αν και αφθονούν οι φήμες για μεγαλύ-
τερο αριθμό νεκρών.
Δεύτερον, η σύγκριση μεταξύ μιας γνήσιας επανάστασης, όπως η επα-

νάσταση του 1979 που ανέτρεψε το τυραννικό καθεστώς του Σάχη, και της
σημερινής «επανάστασης» είναι πολύ διδακτική. Η επαναστατική διαδικασία
κατά του καθεστώτος του Σάχη, το οποίο προστατευόταν από έναν πλουσι-
οπάροχα χρηματοδοτούμενο στρατό και υπηρεσίες ασφαλείας (με τη μαζική
υποστήριξη των Δυτικών φίλων του), ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1978. Μό-
λις ξέσπασαν οι πρώτες, σχετικά μικρές διαδηλώσεις, με μερικές εκατοντάδες
Ισλαμιστών φοιτητών και θρησκευτικών ηγετών στην πόλη του Κουόμ που
διαμαρτύρονταν για ένα ρεπορτάζ στα ελεγχόμενα από την κυβέρνηση μέσα
ενημέρωσης, εστάλη ο στρατός για να τις διαλύσει, σκοτώνοντας δεκάδες
φοιτητών. Οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν κατά τη διάρκεια όλης εκείνης της
χρονιάς σε όλες τις μεγάλες πόλεις του Ιράν και κλιμακώθηκαν με τις εκδηλώ-
σεις του Δεκεμβρίου του 1978, όπου στις 10 και 11 Δεκεμβρίου, «έξη με εννέα
εκατομμύρια» διαδηλωτές κατά του Σάχη ξεχύθηκαν στους δρόμους σε όλο
το Ιράν, ―γεγονός που, σύμφωνα με έναν ιστορικό της επανάστασης, «ακό-
[14] Dilip Hiro, “The Clash of Islam and Democracy in Iran”, ZNET (30 Ιουνίου 2009). http://www.
zcommunications.org/znet/viewArticle/21826. Αυτό το άρθρο πρωτοεμφανίστηκε στην ιστοσελίδα
TomDispatch.com , ένα μπλόγκ του Nation Institute. Ο Dilip Hiro είναι ο συγγραφέας πέντε βιβλίων
για το Ιράν, το τελευταίο εκ των οποίων είναι το The Iranian Labyrinth: Journeys Through Theocratic
Iran and its Furies (Nation Books).

μη κι αν αφαιρούσαμε τις υπερβολές, μπορεί να είναι η μεγαλύτερη εξέγερση

στην ιστορία».[15] Αν ληφθεί υπόψη ότι ακόμα και στις μεγαλύτερες επανα-
στάσεις στην Ευρώπη, στη Γαλλική Επανάσταση του 1789 και στη Ρωσική
Επανάσταση του 1917, δεν είχαν συμμετάσχει πολύ περισσότεροι από το 1%
του πληθυσμού, και ότι στο Ιράν εκείνες τις δύο μέρες του Δεκέμβρη[16] πάνω
από το 10% του πληθυσμού της χώρας μετείχε στις διαδηλώσεις κατά του
Σάχη ―που λίγο αργότερα οδήγησαν στην ανατροπή του καθεστώτος― μπο-
ρεί κανείς να πάρει μια καλή ιδέα για το τι σημαίνει μια πραγματική Ιρανική
επανάσταση!
Όμως, ας δούμε τώρα τι γινόταν με τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων υπό το καθεστώς του Σάχη, το οποίο ευλογούσαν οι Δυτικές
ελίτ ―οι ίδιες ελίτ και οι συνοδοιπόροι τους που σήμερα είναι λαλίστατοι στη
καταδίκη των παραβιάσεων του Ισλαμικού καθεστώτος. Το παρακάτω από-
σπασμα από το βιβλίο του Ρόμπερτ Φίσκ The Great War for Civilisation: The
Conquest of the Middle East,[17] δίνει μια καλή εικόνα για το είδος του καθεστώ-
τος που υποστήριζε η Δύση, όσο αυτό ήταν πρόθυμο να υπηρετεί τους σκο-
πούς της ―στην προκειμένη περίπτωση, να διαθέτει τους φυσικούς πόρους
του με τρόπο που εξασφάλιζε ένα άνετο περιθώριο κέρδους για τις Δυτικές
πετρελαϊκές εταιρίες:
Ανταποκριτές σαν τον Derek Ive του Associated Press κατάφεραν να δουν το
εσωτερικό του σπιτιού ενός πράκτορα της Σαβάκ (της μυστικής αστυνομίας
του Σάχη η οποία, σύμφωνα με τον Jesse J. Leaf, έναν πρώην αναλυτή της
CIA για το Ιράν, ήταν εκπαιδευμένη σε τεχνικές βασανιστηρίων από την CIA)
λίγο πριν την επιτυχία της επανάστασης: «Υπήρχε μια λιμνούλα για ψάρια
απέξω, » μου είπε. «Υπήρχαν βάζα με λουλούδια στο μπροστινό χολ. Όμως
στο υπόγειο υπήρχαν κελιά. Στο καθένα από αυτά υπήρχε ένα σιδερένιο
κρεβάτι με ιμάντες και, από κάτω του, δύο εστίες μαγειρέματος. Στα κρε-
βάτια υπήρχαν προσαρμοσμένοι ειδικοί μηχανισμοί για να μπορούν να κα-
τεβάζουν τους δεμένους ανθρώπους πλησιέστερα στις φλόγες. Σε ένα άλλο
κελί, βρήκα μια μηχανή με ένα εργαλείο που κρατούσε ένα ανθρώπινο χέρι
κάτω από ένα μαχαίρι και δίπλα του υπήρχε μια μεταλλική θήκη μέσα στην
οποία μπορούσε να προσαρμοσθεί ένα ανθρώπινο χέρι. Στο ένα άκρο ήταν
μια συσκευή κοπής μπέικον σε φέτες. Κόβανε χέρια». Ο Derek Ive βρήκε ένα
σωρό από ανθρώπινα χέρια σε μια γωνία και, σε ένα άλλο κελί παραπέρα,
ανακάλυψε κομμάτια από κάποιο πτώμα να επιπλέουν σε κάτι που έμοιαζε
με οξύ. Μέσα σε αυτή την κτηνωδία γεννήθηκε η Ιρανική επανάσταση.
[15] Charles Kurzman, The Unthinkable Revolution in Iran (Harvard University Press, 2004), σελ.122
[16] στο ίδιο. σελ.121.
[17] Robert Fisk, The Great War for Civilisation: The Conquest of the Middle East (London: Fourth
Estate, 2005). Το απόσπασμα αναπαράγεται επίσης στο άρθρο του με τίτλο “I saw a mesmeric Islamic
uprising turn to savagery,” The Independent (10/2/2009).
Εντούτοις, όλα αυτά δεν σημαίνουν βέβαια ότι το θεοκρατικό Ιρανικό

καθεστώς δεν επέβαλε πράγματι ανόητους περιορισμούς στην ανθρώπινη
συμπεριφορά (μολονότι, φυσικά, αν είχε αποκτήσει παρόμοια εξουσία ο Χρι-
στιανικός, Ιουδαϊκός ή οποιοσδήποτε άλλος κλήρος στον κόσμο τα αποτελέ-
σματα θα ήταν τα ίδια, αν όχι χειρότερα, όπως επαρκέστατα μας έχει δείξει
η ιστορική εμπειρία!). Ούτε μπορεί ν’ αρνηθεί κανείς ότι κάθε κρατική κατα-
στολή διαδηλώσεων αναπόφευκτα περικλείει διάφορους βαθμούς αστυνομι-
κής βαρβαρότητας, όπως οι πολιτικές ελίτ σε όλο τον κόσμο γνωρίζουν πολύ
καλά! Το ίδιο ισχύει γενικά και για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμά-
των από το καθεστώς αυτό, παρόλο που αναρωτιέται κανείς πόσο θράσος
πρέπει να έχει το Σιωνιστικό καθεστώς για να εξαπολύσει τέτοιες κατηγορίες
εναντίον του Ιράν, όταν οι δικές του παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων
στην Παλαιστίνη, όπως επίσης και οι διακρίσεις του εναντίον των Αράβων
ιθαγενών μέσα στο ίδιο το Ισραήλ, δεν αντέχουν σε καμία σύγκριση, ποσοτι-
κά και ποιοτικά, με τις Ιρανικές!
Το θέμα, επομένως, δεν είναι οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων
από το Ισλαμικό καθεστώς ―όπως η προπαγάνδα της υπερεθνικής και της
Σιωνιστικής ελίτ επιχειρεί να το παρουσιάσει― αλλά ποιος είναι ο ρόλος που
παίζει αυτό το καθεστώς σε σχέση με το ρόλο που παίζουν οι ελίτ οι οποί-
ες ελέγχουν την σημερινή Διεθνή Τάξη, πράγμα που θα εξετάσουμε στη
συνέχεια.
2. Η διπλή σύγκρουση στο Ιράν
Για να εξηγήσει κανείς τα πρόσφατα γεγονότα στο Ιράν θα πρέπει να ανα-

τρέξει στις αρχές της δεκαετίας του ‘50, όταν ο εθνικιστής ηγέτης Μοσα-
ντέκ ανετράπη από ένα Αγγλο-Αμερικανικό πραξικόπημα, το οποίο ξεκίνησε
(όπως και σήμερα!) με μαζικές διαδηλώσεις στην Τεχεράνη, οι οποίες χρημα-
τοδοτήθηκαν από την CIA, όπως άλλωστε αποκάλυψε η ίδια![18] Το καθεστώς
του Σάχη ―το οποίο, με τη μαζική εξοπλιστική και εκπαιδευτική στήριξη των
Δυτικών ελίτ και ιδιαίτερα της Αμερικάνικης διήρκεσε για πάνω από ένα τέ-
ταρτο του αιώνα― ήταν ένα από τα πιο τυραννικά καθεστώτα στην ιστορία,
που απέναντί του συσπειρώθηκε ένα τεράστιο λαϊκό κίνημα αποτελούμενο
από Ισλαμιστές, εκσυγχρονιστές, καθώς επίσης και υποστηρικτές όλων των
τμημάτων της Αριστεράς, από τη ρεφορμιστική Αριστερά μέχρι την επανα-
στατική Αριστερά και τους Γκεβαριστές. Όμως, δεδομένης της ισορροπίας
δυνάμεων που επικρατούσε εκείνη την εποχή, το μαζικό αυτό κίνημα έδωσε
[18] Dr. Donanld, N. Wilder, “Overthrow of premier Mossadeq of Iran: November 1952-August 1953,”
Clandestine Service History, CS Historical Paper No. 208 (Ημερομηνία συγγραφής: Μάρτιος 1954,
Ημερομηνία Έκδοσης: Οκτώβριος 1969). http://web.payk.net/politics/cia-docs/published/one-
main/main.html

την εξουσία στους Ισλαμιστές υπό τον Αγιατολάχ Χομεϊνί. Το γεγονός αυτό
δεν ήταν έκπληξη, εάν λάβει κανείς υπόψη του ότι στο τέλος της δεκαετίας
του ‘70 το σοσιαλιστικό κίνημα γενικώς βρισκόταν σε υποχώρηση και ότι η
καταπίεση του λυσσαλέα αντικομουνιστικού καθεστώτος του Σάχη κατευθυ-
νόταν κυρίως εναντίον της κομμουνιστικής Αριστεράς, γεγονός που έκανε ευ-
κολότερη τη μαζική έκφραση της λαϊκής οργής μέσω του τζαμιού.[19] Την ίδια
ώρα, ο κλήρος είχε κάθε λόγο να στραφεί εναντίον του καθεστώτος του Σάχη,
το οποίο κατηγορούσε για τη συστηματική του προσπάθεια να εκσυγχρονί-
σει τη χώρα μέσω μιας διαδικασίας Δυτικοποίησης και κοσμικοποίησης, που
υιοθετούνταν πρόθυμα από τα ανθούντα μεσαία στρώματα της αστικής τά-
ξης και απορρίπτονταν ολοσχερώς από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα,
τα οποία είχαν ωφεληθεί ελάχιστα, αν όχι καθόλου, από την εκσυγχρονιστική
διαδικασία και τα τεράστια έσοδα από το πετρέλαιο που τα τσέπωναν οι πε-
τρελαϊκές πολυεθνικές εταιρίες και η άρχουσα ελίτ στο Ιράν.
Έτσι, τα σημερινά γεγονότα στο Ιράν θα μπορούσαν να εξηγηθούν επιτυ-
χώς με όρους μιας διπλής σύγκρουσης:
• η πρώτη σύγκρουση αφορά στην παλαιά διαμάχη μεταξύ των Δυτικόφι-

λων εκσυγχρονιστών (κυρίως από τα ανώτερα και μεσαία στρώματα της
αστικής τάξης) και των Ισλαμιστών
• η δεύτερη σύγκρουση αφορά στη νέα διαμάχη ―που αναπτύχθηκε μέσα
στο ίδιο το καθεστώς, έπειτα από το θάνατο του Αγιατολάχ Χομεϊνί― με-
ταξύ φονταμενταλιστών της επανάστασης και «ρεφορμιστών» (ή, όπως
το θέτουν η υπερεθνική ελίτ και τα ελεγχόμενα από αυτήν μέσα ενημέρω-
σης, μεταξύ «συντηρητικών» και «προοδευτικών»!)
Η παλαιά σύγκρουση μεταξύ Ισλαμιστών και αστών

εκσυγχρονιστών
Η πρώτη σύγκρουση χαρακτήρισε ολόκληρη την περίοδο μετά τον Δεύ-

τερο Παγκόσμιο Πόλεμο και εντάθηκε μετά την εγκατάσταση του καθεστώ-
τος του Σάχη, σε αναλογία με την παράλληλη ανάδυση της «Ισλαμικής ανα-
βίωσης», δηλ. την αναβίωση της Ισλαμικής θρησκείας μέσα σε ολόκληρο το
Μουσουλμανικό κόσμο, που ξεκίνησε χονδρικά μέσα στη δεκαετία του ‘70 ως
τμήμα ενός γενικότερου κινήματος προς τον ανορθολογισμό, ο οποίος σε χώ-
ρες της περιφέρειας όπως το Ιράν, αλλά επίσης και της ημι-περιφέρειας όπως
η Ελλάδα, και του κέντρου όπως οι ΗΠΑ, πήρε τη μορφή του θρησκευτικού
ανορθολογισμού, για τους λόγους που έχω εξηγήσει αλλού.[20]
Είναι, επομένως φανερό ότι οι Ισλαμιστές που κατέκτησαν την εξουσία
[19] Βλέπε Dilip Hiro, “The Clash of Islam and Democracy in Iran”.
[20] Τάκης Φωτόπουλος, Θρησκεία, Αυτονομία, Δημοκρατία (Ελεύθερος Τύπος, 2000).
στο Ιράν δεν ήταν το συνηθισμένο είδος των (ανορθολογικών) συντηρητικών,

που αποτελούν τους θρησκευτικούς ζηλωτές σε όλον τον κόσμο, αλλά στην
πραγματικότητα έπαιζαν έναν ρόλο παρόμοιο με αυτόν της «απελευθερω-
τικής θεολογίας» στη Λατινική Αμερική, η οποία προσπάθησε να συνδυάσει
τα ανθρωπιστικά κηρύγματα του Χριστιανισμού με τις σοσιαλιστικές αρχές
της κοινωνικής δικαιοσύνης ―προκαλώντας αναπόφευκτα την καταδίκη της
εκκλησιαστικής ιεραρχίας, η οποία, όπως πάντοτε έκανε, έπαιξε το ρόλο του
υποστηρικτή της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων νομιμοποιώντας την ―με
άμεσο ή έμμεσο τρόπο― στα μάτια του καταπιεσμένου λαού.
Έτσι, οι «πρώτης γενιάς» Ιρανοί Ισλαμιστές περί τον Χομεϊνί διακήρυξαν
όχι μόνον την ανάγκη για ένα θεοκρατικό καθεστώς αλλά επίσης, και προ πα-
ντός, την ανάγκη να σταματήσει η εξάρτηση από τη Δύση, γεγονός που υπο-
δήλωνε μια πολιτική υποστήριξης των εθνικών απελευθερωτικών κινημάτων
εναντίον της υπερεθνικής ελίτ στον Αραβικό κόσμο και αλλού. Έτσι, ο Χομεϊνί
έγινε ένας «πρόμαχος της Ισλαμικής αναβίωσης» και ενότητας, δίνοντας έμ-
φαση σε ζητήματα που ένωναν τους Μουσουλμάνους π.χ. την πάλη εναντίον
του Σιωνισμού και του ιμπεριαλισμού. Επί πλέον, ασπάστηκε τη διεθνή επα-
νάσταση και την αλληλεγγύη στον Τρίτο Κόσμο, δίνοντας της προτεραιότητα
σε σχέση με την Μουσουλμανική αδελφότητα. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγο-
νός ότι από τον καιρό που οι υποστηρικτές του Χομεϊνί απέκτησαν τον έλεγχο
των μέσων ενημέρωσης μέχρι και τον θάνατό του, τα Ιρανικά ΜΜΕ «αφιέρω-
σαν εκτεταμένη κάλυψη σε μη-Μουσουλμανικά επαναστατικά κινήματα (από
τους Σαντινίστας μέχρι το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο και τον Ιρλανδικό Επα-
ναστατικό Στρατό) και υποβάθμισαν το ρόλο των Ισλαμικών κινημάτων που
θεωρούνταν συντηρητικά, όπως αυτό των Αφγανών μουτζαχεντίν».[21] Ταυτό-
χρονα, έγινε φανερό ότι ο στόχος του ήταν το Ιράν να παίξει το ρόλο ενός
«τρίτου πόλου», ανεξάρτητου από τα δύο μπλοκ, Ανατολικά και Δυτικά.
Αλλά, ακόμη και στο οικονομικό μέτωπο, η Ισλαμική επανάσταση υπό τον
Χομεϊνί προσπαθούσε συστηματικά, κυρίως μέσω κοινωνικών παροχών και
κοινωνικού προστατευτισμού, αλλά επίσης και μέσω μεγάλων εθνικοποιήσε-
ων, να επιτύχει μια ανακατανομή της οικονομικής δύναμης και του πλούτου
από τη νέα αστική τάξη (η οποία δημιουργήθηκε από τον Σάχη και εμπνεόταν
από τις Δυτικές αξίες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κ.λπ.) προς τα χαμηλότε-
ρα κοινωνικά στρώματα. Έτσι, αμέσως μετά την Επανάσταση του 1979 και το
ξέσπασμα του πολέμου μεταξύ Ιράν-Ιράκ (1980-1988) ―που υποδαυλίστηκε
από την υπερεθνική ελίτ σε μια πρώτη της προσπάθεια να συντρίψει το Ισλα-
[21] Olivier Roy, The Failure of Political Islam (Harvard University Press, 1994), σελ. 175.

μικό καθεστώς[22]― πάνω από το 80% της Ιρανικής οικονομίας περιήλθε υπό
κρατικό έλεγχο, σε ένα είδος κοινωνικής οικονομίας της αγοράς που συνδύα-
ζε κεντρικό σχεδιασμό με μια κοινωνικά ελεγχόμενη οικονομία αγοράς. Όπως
δείχνει μια εκτενής ακαδημαϊκή μελέτη για την Ιρανική οικονομία:[23]
Ο ηγέτης της επανάστασης, Αγιατολάχ Χομεϊνί, επανειλημμένως διακήρυξε

ότι η επανάσταση ανήκε στους απόκληρους (mostazafan) και στους ξυπό-
λητους (paberehnegan), και υποσχέθηκε μεγάλης κλίμακας αναδιανομή του
εισοδήματος και του πλούτου. Το Σύνταγμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας του
Ιράν είναι εντελώς σαφές όσον αφορά στη δέσμευση της κυβέρνησης να πα-
ρέχει όλα όσα απαιτούνται για την κάλυψη των αναγκών των φτωχών. Το
Άρθρο 29 θεωρεί ως δικαίωμα κάθε ατόμου την πρόσβαση στην «κοινωνική
προστασία, την οποία η κυβέρνηση δεσμεύεται να παρέχει, σε σχέση με τα
γηρατειά και τη σύνταξη, την ανεργία, την αναπηρία» (...) Ίσως το μεγαλύτε-
ρο όφελος που απέκτησαν οι φτωχοί στην ποιότητα ζωής ήταν η πρόσβαση
σε βασικές υπηρεσίες, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα και το ασφαλές νερό. Αυ-
τές οι βελτιώσεις στην κοινωνική πρόνοια σχετίζονται άμεσα με βελτιώσεις
στην υγεία, στη γονιμότητα και στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα που έχουν
τεκμηριωθεί αλλού. (...) Μεγάλης έκτασης απαλλοτριώσεις και εθνικοποιή-
σεις στο όνομα των φτωχών επίσης συνηγορούν στον χαρακτηρισμό της
καθεστωτικής αλλαγής του 1979 ως κοινωνικής επανάστασης.
Τα συμπεράσματα αυτής της στατιστικής μελέτης ―που βασίστηκαν σε

εκτεταμένη έρευνα των στοιχείων των ατομικών και οικογενειακών δαπα-
νών για μια περίοδο τριάντα ετών, που ξεκινά από πριν την Επανάσταση του
1979 και φτάνει μέχρι το 2004― είναι ότι «η σύγκριση της οικονομικής ευη-
μερίας των φτωχών πριν και μετά την Επανάσταση δείχνει μια γενική βελτίω-
ση με πολύ λιγότερη φτώχεια και καμία αύξηση της ανισότητας». Επιπλέον, η
δημόσια παροχή υπηρεσιών, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα και το ασφαλές νερό,
κατέστησαν εφικτό για τους φτωχούς να αποκτήσουν οικιακές συσκευές και
για τις υπηρεσίες δημόσιας υγείας και οικογενειακού προγραμματισμού να
φτάσουν στις φτωχότερες αγροτικές και αστικές περιοχές, ενώ οι επενδύσεις
στη δημόσια υγεία απέφεραν σημαντικότατες μειώσεις στα ποσοστά της
[22] Σύμφωνα με δικαστική κατάθεση ενός πρώην αξιωματούχου του Εθνικού Συμβουλίου Ασφα-
λείας των ΗΠΑ, ο Πρόεδρος Ρόναλντ Ρήγκαν αποφάσισε ότι οι ΗΠΑ «δεν μπορούσαν να επιτρέψουν
το Ιράκ να χάσει τον πόλεμο με το Ιράν», και οι Ηνωμένες Πολιτείες «θα έκαναν ό,τι ήταν απαραίτητο
για να εμποδίσουν παρόμοιο ενδεχόμενο» (βλέπε δήλωση του πρώην αξιωματούχου της NSC Howard
Teicher στο Περιφερειακό Δικαστήριο των Η.Π.Α., Νότια Περιφέρεια της Φλόριντα, δημοσιευμένη
στο λήμμα της Wikipedia για τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ). Η πολιτική αυτή επισημοποιήθηκε από τον
Ρήγκαν ο οποίος εξέδωσε σχετική Εθνική Οδηγία Ασφαλείας (National Security Decision Directive
[NSDD]) τον Ιούνιο του 1982.
[23] Djavad Salehi-Isfahani, “Revolution and Redistribution in Iran: Poverty and Inequality 25 Years
Later,” Department of Economics, Virginia Tech (Ημερομηνία Έκδοσης: Αύγουστος 2006).
παιδικής θνησιμότητας και χαμηλής γεννητικότητας. Η μελέτη δείχνει ότι η

φτώχεια μειώθηκε σημαντικά, συγκρινόμενη με τα χρόνια ακριβώς πριν την
Επανάσταση, και ότι το ποσοστό φτώχειας (οριζόμενο ως το ποσοστό των
ατόμων με εισόδημα κάτω από 2 δολάρια τη μέρα) έχει διαμορφωθεί σε μο-
νοψήφιο αριθμό αυτή τη δεκαετία, που είναι πάρα πολύ χαμηλό σε σχέση με
τα δεδομένα των αναπτυσσόμενων χωρών, και αποτελεί το ένα όγδοο του
ποσοστού πριν από την Επανάσταση. Το ποσοστό των ατόμων με εισόδημα
κάτω των 2 δολαρίων τη μέρα στο Ιράν είναι 7,2%, δηλαδή χαμηλότερο από
το αντίστοιχο στη Μαλαισία, το Μεξικό και την Τουρκία, στις οποίες το μέσο
εισόδημα είναι ίδιο ή και υψηλότερο από αυτό του Ιράν. Δεν προκαλεί έκπλη-
ξη, επομένως, ότι το ποσοστό φτώχειας στο Ιράν είναι σημαντικά χαμηλότερο
απ’ ότι στις φτωχότερες χώρες Κίνα και Ινδία (που σήμερα θεωρούνται από
την υπερεθνική ελίτ «θαύματα» της παγκοσμιοποίησης!).
Η οικονομία του Ιράν, σύμφωνα με το Άρθρο 44 του Συντάγματος, διαι-
ρέθηκε σε τρεις τομείς ―κρατικό, συνεταιριστικό και ιδιωτικό― και βασιζό-
ταν σε συστηματικό και συνεπή σχεδιασμό. Ο κρατικός τομέας περιελάμβανε
τους τομείς κάτω από δημόσιο έλεγχο ή ιδιοκτησία, οι οποίοι αποτελούνταν
από όλες τις μεγάλης κλίμακας βιομηχανίες, τους σταθμούς παραγωγής ενέρ-
γειας, το εξωτερικό εμπόριο, τον τραπεζικό τομέα, τις τηλεπικοινωνίες κ.λπ. Ο
συνεταιριστικός τομέας περιελάμβανε τις συνεταιριστικές εταιρίες (Bonyads)
και τις επιχειρήσεις παραγωγής και διανομής, και ο ιδιωτικός τομέας αποτε-
λούνταν από τις δραστηριότητες που αφορούσαν στις κατασκευές, στη γε-
ωργία, στην κτηνοτροφία, στη βιομηχανία, στο εμπόριο, και στις υπηρεσίες,
οι οποίες συμπληρώνουν τις οικονομικές δραστηριότητες του κρατικού και
του συνεταιριστικού τομέα. Εντούτοις, ο ιδιωτικός τομέας συνέχισε να επε-
κτείνεται όλα αυτά τα χρόνια, ιδιαίτερα από τις ρεφορμιστικές κυβερνήσεις,
σε βάρος κυρίως του κρατικού τομέα.
Το γεγονός, όμως, ότι η οικονομία δεν ήταν ούτε σοσιαλιστική ούτε ένα συ-
νηθισμένο σύστημα οικονομίας της αγοράς, αναπόφευκτα οδήγησε σε σοβα-
ρά προβλήματα, αρχικά με μια απότομη άνοδο της απόλυτης φτώχειας. Αυτό
εντάθηκε με τη «φυγή του ανθρώπινου κεφαλαίου», δηλ. των προνομιούχων
―υπό το προηγούμενο καθεστώς― κοινωνικών στρωμάτων των επιχειρη-
ματιών, επαγγελματιών, τεχνικών και εξειδικευμένων ανθρώπων που μετα-
νάστευσαν μαζικά μετά την επανάσταση και τον πόλεμο Ιράκ-Ιράν (μαζί με
το κεφάλαιο τους!), και άρχισαν να επιστρέφουν μόνο όταν οι ρεφορμιστές
πήραν τον έλεγχο της χώρας, μετά το τέλος και του πολέμου και της εποχής
του Χομεϊνί. Επομένως, δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι φοιτητές ―συνήθως γό-
νοι των προνομιούχων κοινωνικών στρωμάτων― και οι γυναίκες της αστικής
τάξης που ζουν στα πολυτελή βόρεια προάστια της Τεχεράνης, έπαιξαν ηγε-
τικό ρόλο στις πρόσφατες διαδηλώσεις, οι οποίες προβλήθηκαν μαζικά από
τα Δυτικά μέσα ενημέρωσης. Όσον αφορά ειδικότερα στις γυναίκες, αξίζει να
σημειωθεί ότι παρόλη τη Δυτική μαύρη προπαγάνδα σχετικά με την υποβάθ-

μιση της θέσης της γυναίκας στην κοινωνία, στην πραγματικότητα, οι Ιρανές
γυναίκες έχουν μόνο μια κύρια ομοιότητα με τις Αφγανές γυναίκες υπό τους
Ταλιμπάν: τους αυταρχικούς Ισλαμικούς περιορισμούς στην ένδυσή τους.
Κατά τα άλλα, η κοινωνική θέση των Ιρανίδων έχει αναβαθμιστεί σε τεράστιο
βαθμό μετά την επανάσταση, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι περισ-
σότερο από το 62% των νεοεισερχόμενων στα πανεπιστήμια είναι γυναίκες
και ότι το 62% των γυναικών στις αγροτικές κοινότητες μπορούν να διαβά-
σουν και να γράψουν (σε σύγκριση με το 17% του 1976).[24] Το γενικό ποσο-
στό αλφαβητισμού εκτινάχθηκε από 58% στο 82%, με το ποσοστό για τις γυ-
ναίκες ―28% το 1979― να τριπλασιάζεται, και με το σύνολο των απόφοιτων
πανεπιστημίων, που ήταν 430.000 το 1979, να εννεαπλασιάζεται από τότε.[25]
Παρόλα αυτά, η υπερεθνική ελίτ και οι συνοδοιπόροι της στη ρεφορμιστική
Αριστερά τολμούν να μιλούν για την αυταρχική φύση του Ισλαμικού καθε-
στώτος, την ίδια στιγμή που ευλογούν (ή τηρούν «σιγή ιχθύος», αντίστοιχα)
για καθεστώτα που είναι εξίσου (αν όχι και περισσότερο) αυταρχικά, όπως
αυτό του φίλου τους Μουμπάρακ στην Αίγυπτο, το οποίο ούτε κατά διάνοια
δεν μπορεί να επιδείξει κάποια παρόμοια επίδοση σε κοινωνικές δαπάνες!
Η νέα «εσωτερική» σύγκρουση μεταξύ φονταμενταλιστών της

επανάστασης και ρεφορμιστών
Η δεύτερη σύγκρουση είναι ενδο-καθεστωτική και ξεκίνησε αμέσως μετά το

θάνατο του Αγιατολάχ Χομεϊνί. Είναι μια σύγκρουση μεταξύ, από τη μία πλευ-
ρά, των φονταμενταλιστών της επανάστασης, οι οποίοι διακηρύσσουν την
αποφασιστικότητά τους να διατηρήσουν το καθεστώς στις προδιαγραφές
που καθορίστηκαν από την επανάσταση τόσο στο πολιτικό όσο και στο οικο-
νομικό επίπεδο και, από την άλλη πλευρά, των «ρεφορμιστών».
Οι φονταμενταλιστές εκφράζονται σήμερα από την πλειοψηφία των πρε-
σβύτερων κληρικών, οι οποίοι με τη σειρά τους καθορίζουν την ακολουθητέα
πολιτική (όχι μόνο από τον πρόεδρο Αχμαντινετζάντ, αλλά ακόμη και από τον
ανώτατο ηγέτη Αγιατολάχ Χαμενέϊ, τον διάδοχο του Χομεϊνί) στα εξωτερικά
και εσωτερικά ζητήματα. Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο ότι ο Αχμαντινε-
τζάντ, από την πρώτη του ήδη εκλογή το 2005, κινήθηκε γρήγορα να σταθε-
ροποιήσει την πολιτική βάση του μέσα σε ένα ευρύτερο κοινωνικό κίνημα το
οποίο περιγράφηκε ως «το δεύτερο κύμα» της Ισλαμικής Επανάστασης.
Οι ρεφορμιστές θέλουν μεν να διατηρήσουν το Ισλαμικό καθεστώς (από
το οποίο αποκομίζουν πάρα πολλά οφέλη!), μεταλλάσοντας το όμως σε ένα
είδος Σιιτικής Σαουδικής Αραβίας, δηλαδή, σε ένα πλήρως ενσωματωμένο
τμήμα της διεθνοποιημένης οικονομίας της αγοράς ―ουσιαστικά σε ένα πε-
[24] Bernard Hourcade, “Iran: a spring of change,” Le Monde diplomatique (Φεβρουάριος 2004).
[25] Dilip Hiro, “The Clash of Islam and Democracy in Iran”.
λατειακό καθεστώς της υπερεθνικής ελίτ. Οι «ρεφορμιστές» εκφράζονται

από τον Αγιατολάχ Ραφσανζανί (ο οποίος έγινε πολύ πλούσιος χάρη στην
επανάσταση του ‘79), τον πρώην ρεφορμιστή πρόεδρο Χατάμι και μέρος του
κλήρου, οι οποίοι ―με την πλήρη υλική και ηθική υποστήριξη της υπερεθνι-
κής ελίτ και των, ελεγχόμενων από αυτήν, διεθνών μέσων ενημέρωσης― στις
εκλογές υποστήριξαν τον εκλεκτό τους Μουσαβί. Ο Μουσαβί είναι ένας και-
ροσκόπος ο οποίος, ως πρωθυπουργός από το 1981 έως το 1989, είχε τη
φήμη του σκληροπυρηνικού ριζοσπάστη ο οποίος βρισκόταν κοντά στον Αγι-
ατολάχ Χομεϊνί και υποστήριζε το σύστημα του εκτεταμένου κρατικού ελέγ-
χου που ευνοούσε ο μέντοράς του[26], αλλά ο οποίος μεταστράφηκε σήμερα
σε ρεφορμιστή, διαισθανόμενος προφανώς ότι προς τα εκεί φυσάει τώρα ο
άνεμος! Ο γνωστός σκηνοθέτης Μοχσέν Μακχμαλμπάφ, και νυν εκπρόσωπος
τύπου του Μουσαβί, το έθεσε (πιθανόν ακούσια), σωστά όταν είπε: «Προη-
γουμένως ήταν επαναστάτης, γιατί όλοι μέσα στο σύστημα ήταν επαναστάτες.
Αλλά τώρα είναι ρεφορμιστής. Τώρα ξέρει τον Γκάντι ―πρώτα ήξερε μόνον τον
Τσε Γκεβάρα»[27].
Όσον αφορά στη στάση της υπερεθνικής ελίτ σχετικά με τη διπλή αυτή
σύγκρουση, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο απώτερος στόχος της για το
Ιράν είναι ένα πελατειακό καθεστώς ελεγχόμενο από τους αστούς εκσυγχρο-
νιστές, οι οποίοι θα αντικαθιστούσαν το Ισλαμικό καθεστώς. Όμως, φαίνε-
ται ότι πρόσφατα η ίδια ελίτ, εκμεταλλευόμενη στο έπακρο το «φαινόμενο
Ομπάμα», έχει υιοθετήσει μια στρατηγική «σταδιακής αλλαγής καθεστώτος»
και μόνο αν αυτή η στρατηγική αποδειχθεί ατελέσφορη θα προχωρήσει σε
ανάληψη στρατιωτικής δράσης (πιθανόν μέσω του Σιωνιστικού μπουλντόγκ
της) με στόχο την άμεση αλλαγή καθεστώτος. Σύμφωνα με αυτή τη σταδιακή
προσέγγιση, σε μια μεταβατική φάση, η υπερεθνική ελίτ θα βολευόταν με ένα
ρεφορμιστικό Ισλαμικό καθεστώς, το οποίο θα υιοθετούσε μια πιο διαλλα-
κτική στάση στο πυρηνικό ζήτημα και, ιδιαίτερα, θα έπαυε να υποστηρίζει
τα εθνικά απελευθερωτικά κινήματα όπως η Χαμάς, η Χεζμπολάχ, η Τζιχάντ
κ.λπ. (δεν ήταν επομένως περίεργο ότι η εκστρατεία του Μουσαβί άσκησε
κριτική για το επίπεδο υποστήριξης που παρασχέθηκε στη Χεζμπολάχ και τη
Χαμάς!)[28], με την ελπίδα ότι η αναπόφευκτη φθορά τους θα άνοιγε διάπλατα
τον δρόμο για τους αστούς εκσυγχρονιστές στην επόμενη φάση.
Έτσι, μετά το τέλος του πολέμου Ιράν-Ιράκ το 1988, βαθύτατες αλλαγές
επήλθαν στους Ιρανικούς θεσμούς και αξίες, οι οποίες ―αρχικά― συνδέθηκαν
με την προεδρία του Ραφσανζανί (1989-1997), ο οποίος υποστήριξε μια οικο-
νομία ελεύθερης αγοράς και ακολούθησε μια πολιτική οικονομικής φιλελευ-
[26] Simon Tisdall, “Iran’s old rivals renew their battle,” The Guardian (18/6/2009).
[27] Mohsen Makhmalbaf, “I speak for Mousavi. And Iran.” The Guardian (12/6/2009).
[28] Seumas Milne, “These are the birth pangs of Obama’s new regional order,” The Guardian
(18/6/2009).

θεροποίησης και ―ακολούθως― συνεχίστηκαν υπό την προεδρία ενός άλλου

ρεφορμιστή, του Μοχάμαντ Χατάμι (1997-2005). Αξίζει να σημειωθεί εδώ
ότι παρόλο που ο Χατάμι παρουσιάστηκε στις εκλογές του 1997 ως ρεφορ-
μιστής, κατάφερε να νικήσει τον υποψήφιο του Ανώτατου Ηγέτη ―μια νίκη
η οποία (όπως χαρακτηρίστηκε από έναν πρώην Ιρανό βουλευτή) «θα ήταν
αδιανόητη στο μεγαλύτερο μέρος της Μέσης Ανατολής, όπου πάντοτε κερδίζει
μόνον ο επίσημος υποψήφιος».[29]
Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εισήχθησαν από τον Ραφσανζανί (1989-
1996) και συνεχίστηκαν από τον διάδοχό του Χατάμι (1997-2005) σημάδε-
ψαν τη σταδιακή μετατόπιση της κοινωνικής ατζέντας από τη διανομή στην
ανάπτυξη. Οι μεταρρυθμίσεις, οι οποίες περιλάμβαναν την ιδιωτικοποίηση
κρατικών επιχειρήσεων και τη φιλελευθεροποίηση του εξωτερικού εμπορί-
ου, ενθάρρυναν τους ανθρώπους «να πλουτίζουν και να χτίζουν την οικονο-
μία, οδηγώντας σε μια περίεργη σύγχυση κρατικών και ιδιωτικών κλάδων που
έκανε τους φτωχούς φτωχότερους»[30]. Έτσι, η πλειοψηφία των Ιρανών χτυ-
πήθηκε από μια δεκαετία οικονομικών κρίσεων, που εξανέμιζε διαρκώς την
αγοραστική δύναμη και όξυνε τα χρηματικά προβλήματα. Την ίδια στιγμή, οι
ηθικές αξίες οι οποίες κάποτε κυριαρχούσαν, ιδιαίτερα οι θρησκευτικές, έχα-
σαν έδαφος και αναδύθηκε μια μειοψηφία η οποία δεν φοβόταν να επιδείξει
τον πλούτο της ―μια συμπεριφορά που ενθαρρύνονταν από την κυβέρνηση
του Προέδρου Ραφσανζανί στις αρχές του ‘90, η οποία καλούσε τους Ιρανούς
επιχειρηματίες που είχαν φύγει στο εξωτερικό να επιστρέψουν στην πατρίδα
και να ξαναχτίσουν τη χώρα τους.[31] Όπως ο Rafi-Pour ένας Ιρανός συγγρα-
φέας, καταλήγει: «οι αξίες που βασιζόντουσαν στον υλισμό και στον πλούτο
θριάμβευσαν».[32]
Οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις, παρόλο που ενθάρρυναν ειδικά την ιδιω-
τική επιχειρηματικότητα, απέτυχαν να ιδιωτικοποιήσουν την οικονομία σε
σημαντικό βαθμό, προφανώς κάτω από την πίεση των φονταμενταλιστών οι
οποίοι απέτρεψαν οποιαδήποτε σημαντική μείωση του αξιοσημείωτου επι-
πέδου κοινωνικής προστασίας που παρείχαν οι επιχορηγήσεις και η φιλεργα-
τική νομοθεσία. Ως εκ τούτου, η συνολική επίδραση αυτών των μεταρρυθμί-
σεων ήταν, όπως ο Ramine Motamed-Nejad σημειώνει[33], ότι:
το κράτος αποσύρθηκε από πολλούς κλάδους της οικονομίας, συνεπώς δεν
[29] Ahmad Salamatian, “Iran’s stolen election,” Le Monde Diplomatique (Ιούλιος 2009).
[30] Ramine Motamed-Nejad, “Iran: money and the mullahs,” Le Monde Diplomatique, Αγγλική έκδο-
ση (Ιούνιος 2009).
[31] Στο ίδιο.
[32] Faramarz Rafi-Pour, “Development and Contrast: Essays Analyzing the Islamic Revolution and
Social Problems in Iran,” Entechâr Publichers (Τεχεράνη, 1998) (στα Περσικά). Παρατέθηκε από τον
Ramine Motamed-Nejad.
[33] Ramine Motamed-Nejad, “Iran: money and the mullahs”.
πρόκειται εδώ για μια μορφή κρατικού καπιταλισμού. Ούτε όμως είναι ένας
καπιταλισμός της αγοράς. Μοιάζει περισσότερο με μονοπωλιακό καπιταλι-
σμό, εφόσον αυτές οι ομάδες μπορούν να αποφεύγουν φορολογικούς, εμπο-
ρικούς και χρηματοοικονομικούς περιορισμούς ενώ ταυτόχρονα γίνεται δύ-
σκολο για τους νεοεισερχόμενους να αποκτήσουν πρόσβαση στην αγορά.
Όμως, όπως ήταν αναμενόμενο, οι νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις δημι-

ούργησαν επίσης μια νέα οικονομική ελίτ. Έτσι, μια κοινοβουλευτική Έκθεση
του 1994 διαπίστωσε ότι η ιδιοκτησία περισσότερων από 50 εταιριών είχε
μεταβιβαστεί στους διευθυντές τους έναντι αμελητέων ποσών, κατά παρά-
βαση των περιορισμών του νόμου. Επί πλέον, αυτή η διαδικασία μεταβίβα-
σης της ιδιοκτησίας πραγματοποιήθηκε με δάνεια από την Εταιρία Εθνικών
Βιομηχανικών Επενδύσεων ―με άλλα λόγια, οι πρώην διευθυντές κρατικών
εταιριών έγιναν ντε φάκτο μέλη της νέας οικονομικής ελίτ με δημόσιο χρή-
μα. Παρομοίως, η φιλελευθεροποίηση του εξωτερικού εμπορίου έγινε άλλη
μια πηγή τεράστιων κερδών, με μια ελίτ εμπόρων η οποία δημιουργήθηκε
από εισαγωγείς και εξαγωγείς, όπου οι πρώτοι ελέγχουν την εισαγωγή και
τη διανομή τροφίμων, βιομηχανικών προϊόντων και φαρμακευτικών ειδών,
και οι τελευταίοι εξάγουν μέρος της ενεργειακής παραγωγής της χώρας ―η
οποία υποτίθεται ότι βρίσκεται ακόμη υπό το μονοπώλιο της Εθνικής Εται-
ρίας Πετρελαίου του Ιράν (National Iranian Oil Company – NIOC). Περιττό να
προστεθεί ότι η νέα ελίτ που δημιουργήθηκε από το καθεστώς έχει σχηματί-
σει μεγάλη προσωπική περιουσία ―βιομηχανική, εμπορική και χρηματοοικο-
νομική― εκμεταλλευόμενη παράλληλα τα οικονομικά προνόμια τα οποία της
παραχωρήθηκαν από διάφορους δημόσιους και ημι-δημόσιους οργανισμούς.
Η νέα ελίτ, επομένως, είχε κάθε λόγο να προωθήσει τον Μουσαβί στις τελευ-
ταίες εκλογές και, εμφανώς, έπαιξε ένα ρόλο-κλειδί σε αυτή τη διαδικασία.
Στο άλλο άκρο της κοινωνικής κλίμακας, οι νεοφιλελεύθερες μεταρρυθ-
μίσεις που εισήχθησαν από τον Ραφσανζανί και τον Χατάμι, και, ιδιαίτερα, οι
ιδιωτικοποιήσεις οδήγησαν σε μια σημαντική αύξηση της «ανοιχτής» και της
συγκεκαλυμμένης ανεργίας ―όπως παντού στον κόσμο― και, στην Ιρανική
περίπτωση, σε μια παράλληλη απότομη αύξηση του πληθωρισμού. Η ανεργία,
ως συνήθως, ήταν το αποτέλεσμα των προσπαθειών των καπιταλιστών να
βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα και την κερδοφορία σε βάρος της εργα-
σίας (παρόλη τη φιλεργατική νομοθεσία που είχε εισάγει η Ισλαμική Επανά-
σταση). Έτσι, όπως αναφέρει η μνημονευθείσα παραπάνω ακαδημαϊκή μελέ-
τη [34]:
Όταν ξεκίνησαν οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις στις αρχές της δεκαετίας του
[34] Djavat Salehi-Isfahani, “Revolution and Redistribution in Iran: Poverty and Inequality 25 Years
Later”. http://www.filebox.vt.edu/users/salehi/Iran_poverty_trend.pdf

‘90, περίπου το 60 τοις εκατό των μισθωτών εργαζόμενων απασχολούνταν

στον δημόσιο τομέα, σε σύγκριση με το 40 τοις εκατό το 2004. Οι θέσεις ερ-
γασίας του δημόσιου τομέα προσέφεραν περισσότερη ασφάλεια και ήταν
συνήθως πολύ πιο επιθυμητές, παρά τις χαμηλότερες αποδοχές. Οι έλεγ-
χοι στην αγορά εργασίας που στόχευαν να κάνουν τις θέσεις εργασίας του
ιδιωτικού τομέα πιο ασφαλείς απέτυχαν στην πράξη, καθώς οι εργοδότες
στράφηκαν προς την προσφορά συμβάσεων περιορισμένου χρόνου και ερ-
γασίας μερικής απασχόλησης. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι μια από τις πρώ-
τες πράξεις της κυβέρνησης του Αχμαντινετζάντ ήταν να εμποδίσει τις συμ-
βάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου στις κρατικές εταιρίες. Η μεταρρύθμιση
του εξωτερικού εμπορίου στα πρόσφατα χρόνια, η οποία έθεσε τέλος στους
μη-δασμολογικούς φραγμούς και μείωσε το μέσο όρο των δασμών, αύξησε
τις ανταγωνιστικές πιέσεις από την Ανατολική Ασία σε κάποιους τομείς της
Ιρανικής οικονομίας, κυρίως στην υφαντουργία, και μείωσε την εργασιακή
ασφάλεια των λιγότερο ειδικευμένων εργατών. Αυτές οι ανταγωνιστικές πι-
έσεις χειροτέρευσαν με την αύξηση των πετρελαϊκών εσόδων που άνοιξαν
τις πύλες για φθηνές εισαγωγές από την Ανατολική Ασία.
Από την άλλη, ο πληθωρισμός ήταν το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της

απόπειρας του καθεστώτος να συνδυάσει διάφορους διοικητικούς ελέγχους
πάνω στις αγορές (οι οποίοι εισήχθησαν από τους φονταμενταλιστές για λό-
γους κοινωνικής πολιτικής, κυρίως, κατά την περίοδο της κυβέρνησης Αχμα-
ντινετζάντ) με τις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις (οι οποίες εισήχθησαν,
κυρίως, από τους ρεφορμιστές των περιόδων Ραφσαντζανί – Χατάμι, στην
κατεύθυνση της απελευθέρωσης των αγορών), παρόλη την εγγενή ασυμβα-
τότητα μεταξύ διοικητικών ελέγχων και νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων.
Επιπλέον, οι οικονομικές κυρώσεις ―οι οποίες επιβλήθηκαν αρχικά από το
Αμερικανικό καθεστώς μετά την κρίση των ομήρων στην πρεσβεία της Τε-
χεράνης σχεδόν 30 χρόνια πριν, αλλά πρόσφατα επεκτάθηκαν και υιοθετή-
θηκαν από ολόκληρο το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών όταν η
υπερεθνική ελίτ κατάφερε να υποχρεώσει τη Ρωσία και την Κίνα να αλλάξουν
τη γραμμή τους για το πυρηνικό ζήτημα― έχουν μια ολοένα και αυξανόμενη
επίπτωση στον πληθωρισμό.
Δεν είναι λοιπόν να απορεί κανείς που στις προεδρικές εκλογές του 2005
οι χαμηλότερες κοινωνικές ομάδες απομακρύνθηκαν από τους ρεφορμιστές.
Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος με τον οποίο περιέγραψε τη διαδικασία ο
Alexandre Leroi-Ponant στην Le Monde Diplomatique[35] ―όχι ακριβώς μια ρι-
ζοσπαστική εφημερίδα, η οποία επιμένει να αποκαλεί τους φονταμενταλιστές
της επανάστασης «συντηρητικούς»!:
[35] Alexandre Leroi-Ponant, “Iran’s new power balance,” Le Monde Diplomatique (Δεκέμβριος
2006).
Στις δύο προεδρίες του Μοχάμεντ Χατάμι (1997-2005), η ανώτερη και η

μεσαία τάξη ευημερούσαν. Η σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία με το αμε-
ρικανικό δολάριο, οι συνεχώς αυξανόμενες τιμές των ακινήτων και οι αυξή-
σεις στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, σε μια χώρα με διογκωμένο
δημόσιο τομέα ―όλα αυτά συνέδραμαν στην ευημερία τους. Όμως ο πλη-
θωρισμός εκτοξεύτηκε στο 20% περίπου και οι φτωχοί έγιναν φτωχότεροι.
Την ώρα μάλιστα που η αγοραστική τους δύναμη εξατμιζόταν, τους έκαναν
πλύση εγκεφάλου για τα πλεονεκτήματα ενός «διαλόγου των πολιτισμών».
Μια ντε φάκτο συμμαχία μεταξύ των φτωχών και των συντηρητικών συνέ-
πεσε με την επιστροφή στον σκληροπυρηνικό Ισλαμισμό και κατέληξε στην
εκλογή του Αχμαντινετζάντ, ο οποίος είχε επιτεθεί στους πλούσιους και είχε
υποσχεθεί μια καλύτερη ζωή για τους φτωχούς. Επίσης, οι φτωχοί και οι συ-
ντηρητικοί είχαν την υποστήριξη του Αγιατολάχ Χαμενέϊ, ο οποίος πιστεύει
ότι οι ρεφορμιστές υποστηρίζουν κοσμικές πολιτικές και αντιτίθενται στο
κατευθυντήριο Ιρανικό δόγμα velayat-e faqih.[36]
Είναι φανερό ότι η ανώτατη ηγεσία του Χαμενέϊ κάθε άλλο παρά συμβα-
τή ήταν με τις προεδρίες των ρεφορμιστών Ραφσαζάνι και Χατάμι. Κι αυτό,
παρά το γεγονός ότι ο Χαμενέϊ, ως πρόεδρος κάτω από την ανώτατη ηγεσία
του Χομεϊνί από το 1981 ως το 1989, ήταν γνωστός ως υποστηρικτής φιλε-
λεύθερων οικονομικών απόψεων και υπέρμαχος ενός ισχυρότερου ιδιωτικού
τομέα, αλλά ως διάδοχος στη θέση του ανώτατου ηγέτη έπειτα από τον θά-
νατο του Χομεϊνί το 1989, αναδείχθηκε ως ένας αρχι-φονταμενταλιστής με
ισχυρές αντι-Δυτικές απόψεις[37]. Δεν εκπλήσσει, συνεπώς, το γεγονός ότι ο
Χαμενέϊ, εναντίον του οποίου είχαν ταχθεί οι ρεφορμιστές τόσο σε νομοθετι-
κό όσο και σε εκτελεστικό επίπεδο, ήταν αποφασισμένος να πάρει τον έλεγχο
και της νομοθετικής και της εκτελεστικής εξουσίας, κάτι το οποίο πέτυχε με
τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2004 και τις προεδρικές εκλογές του 2005
με την εκλογή του Αχμαντινετζάντ, οι οποίες τότε δεν αμφισβητήθηκαν, προ-
φανώς επειδή η υπερεθνική ελίτ δεν είχε ακόμα παγιώσει τη θέση της στο
Ιράκ, όπως έχει κάνει τώρα που σταδιακά απομακρύνει και τα στρατεύματα
της από εκεί. Όταν, λοιπόν, ο Αχμαντινετζάντ ανέλαβε την προεδρία το 2005
ξεκίνησε μια ευρεία αναδιοργάνωση της εξουσίας στην κρατική μηχανή, ένα
είδος εκκαθάρισης των ρεφορμιστών ―γεγονός που θα μπορούσε εύκολα να
εξηγήσει την τωρινή τους οργή, όταν οι πρόσφατες εκλογές δεν έβγαλαν το
αποτέλεσμα που θα τους έφερνε ξανά στην εξουσία, όπως προσδοκούσαν.
Την ίδια ώρα, η νέα μεσαία τάξη, όσο ακόμα κέρδιζε από τις υψηλές τι-
μές του πετρελαίου κατά την περίοδο της πρώτης προεδρίας του Αχμαντινε-
[36] Δηλαδή, το δόγμα της κηδεμονίας της νομομάθειας (velayat-e faqih) που δίνει πελώριες εξουσίες
στους μουλάδες και αποτελούσε το επίκεντρο της σκέψης του Αγιατολάχ Χομεϊνί, μολονότι είχε αμ-
φισβητηθεί από πολλούς άλλους Αγιατολάδες.
[37] Simon Tisdall, “Iran’s old rivals renew their battle”.

τζάντ, σιωπούσε. Η κατάσταση όμως άλλαξε όταν, μετά το ξέσπασμα της τρέ-
χουσας παγκόσμιας κρίσης και την συνακόλουθη κατρακύλα της τιμής του
πετρελαίου, ένιωσαν ελεύθεροι να εκφράσουν την οργή τους εναντίον των
φονταμενταλιστών, στους οποίους έριξαν την ευθύνη για την υποβάθμιση
της οικονομικής τους θέσης.
Στο άλλο άκρο, μολονότι το επίπεδο ζωής των μη προνομιούχων έχει επί-
σης χειροτερεύσει, η φτώχεια τους δεν είναι συγκρίσιμη με αυτήν καμιάς άλ-
λης χώρας της περιοχής, στην οποία περιλαμβάνονται η Ινδία, το Αφγανιστάν
και το Πακιστάν. Ένας σημαντικός συντελεστής που συμβάλλει σε αυτό είναι
το κρατικό δίκτυο διανομής και τα κρατικά επιδόματα για την αγορά πετρε-
λαίου, ψωμιού και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης.
3. Οι εκλογές του 2009
Οι δύο πλευρές στις εκλογές του Ιούνη 2009
Η σύγκρουση μεταξύ των φονταμενταλιστών της επανάστασης και των ρε-

φορμιστών εκφράστηκε στις προεδρικές εκλογές του 2009 ως εξής:
Από τη μια πλευρά, ο Αχμαντινετζάντ εξέφραζε τους φονταμενταλιστές
της επανάστασης, δηλαδή τα αυθεντικά αντι-ιμπεριαλιστικά και αντι-Δυτι-
κά ιδανικά της Ισλαμικής επανάστασης, τα οποία έγιναν ακόμα πιο επίκαιρα
τα τελευταία χρόνια με την ουσιαστική περικύκλωση του Ιράν από το Ιράκ
και το Αφγανιστάν, όπου είναι συγκεντρωμένες ισχυρές στρατιωτικές δυνά-
μεις της υπερεθνικής ελίτ και των πελατειακών της καθεστώτων (Πακιστάν,
Τουρκία κ.λπ.). Επιπλέον, η κατάρρευση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης έχει
οδηγήσει στη δημιουργία νέων κεντρο-Ασιατικών κρατών στα σύνορα με το
Ιράν τα οποία είναι επίσης, σε διάφορους βαθμούς, πελατειακά καθεστώτα
της υπερεθνικής ελίτ. Έτσι, το Ιράν βρίσκεται επίσης αντιμέτωπο, με μια σειρά
Αμερικανικών βάσεων, με εν δυνάμει ή πραγματικά πυρηνικά αποθέματα στο
Κατάρ, Ουζμπεκιστάν κ.α. Δεν είναι λοιπόν περίεργο το γεγονός ότι το ιρανι-
κό καθεστώς και οι υποστηρικτές του πιστεύουν ότι η Δύση στοχεύει στην
εξολόθρευση του και ότι επομένως ο μόνος τρόπος για να αποφύγει την αλ-
λαγή του καθεστώτος είναι να επενδύσει στην πυρηνική του ικανότητα. Ούτε
είναι εκπληκτικό ότι ακόμα και οι μεταρρυθμιστές αναγκάζονται να κάνουν
αναφορές στην ανάγκη για πυρηνική ενέργεια, παρόλο που τόσο ο Μουσαβί
όσο και ο Ραφσανζανί έχουν εκφράσει την προθυμία τους να βρουν μία δια-
πραγματεύσιμη λύση με την υπερεθνική ελίτ και ο Μουσαβί, στην πρώτη του
συνέντευξη τύπου από την έναρξη του Νέου Ιρανικού Έτους τον Μάρτιο του
2009, δήλωσε ότι «αν εκλεγεί, η πολιτική του θα είναι να εργασθεί για την
παροχή “εγγυήσεων” ότι οι πυρηνικές δραστηριότητες της Τεχεράνης δεν θα
εκτραπούν ποτέ προς μη ειρηνικούς σκοπούς». Παρόλη επομένως τη ρητορι-
κή του ότι δεν θα σταματήσει ποτέ τον εμπλουτισμό, ξεκαθάρισε ότι μια με-
ταρρυθμιστική διακυβέρνηση δεν θα χρησιμοποιήσει ποτέ το εμπλουτισμένο
ουράνιο για την κατασκευή πυρηνικών όπλων.
Ωστόσο, η θέση αυτή αποτελεί ουσιαστικά παραίτηση από το δικαίωμα
του Ιράν στην κατοχή πυρηνικών όπλων, όταν αντιμετωπίζει όχι μόνο το Σι-
ωνιστικό Ισραήλ, τον μεγαλύτερο εχθρό του, το οποίο έχει ήδη δημιουργήσει
ένα σημαντικό πυρηνικό οπλοστάσιο, αλλά επίσης τα πελατειακά καθεστώτα
στην περιοχή, το Πακιστάν και την Ινδία, για να μην αναφερθούμε στις ΗΠΑ,
την Ρωσία και την Κίνα! Είναι λοιπόν φανερό ότι οι μεταρρυθμιστές Ισλαμι-
στές, και φυσικά και οι αστοί εκσυγχρονιστές οι οποίοι ακολουθούν γραμμή
σύμπλευσης με την υπερεθνική ελίτ, θα ήταν πρόθυμοι ν’ απεμπολήσουν το
δικαίωμα του Ιράν σε αυτοδύναμη πυρηνική προστασία ―πράγμα που δεν
δέχονται οι φονταμενταλιστές της επανάστασης. Αυτή ακριβώς η εσωτερική
αντίθεση φαίνεται υποχρεώνει τους φονταμενταλιστές της επανάστασης να
μην θέτουν ανοικτά θέμα γενικού πυρηνικού αφοπλισμού σε όλη την περιοχή
ή, εναλλακτικά, απόλυτου δικαιώματος αυτοπροστασίας του Ιράν με πυρη-
νικά όπλα. Αυτή η ίδια αντίθεση οδηγεί επίσης στις παλινωδίες της επίσημης
πολιτικής που υποστηρίζει τη γραμμή ότι η πυρηνική ενέργεια επιδιώκεται
μόνο για ενεργειακούς σκοπούς ενώ η «κρυφή ατζέντα» βλέπει την πυρηνική
ενέργεια σαν αναγκαίο μέσο αυτοπροστασίας της Ισλαμικής επανάστασης.
Αλλά ακριβώς αυτές τις αυτοκαταστροφικές παλινωδίες εκμεταλλεύεται
δόλια η υπερεθνική ελίτ για να νομιμοποιήσει το επικείμενο κτύπημα της με
στόχο την αλλαγή καθεστώτος.
Στο πλαίσιο αυτό, δεν προκαλεί επομένως εντύπωση ότι η καταδίκη από
τον Αχμαντινετζάντ της αμερικανικής πολιτικής και της ισραηλινής ηγεμο-
νίας στον Λίβανο, την Αίγυπτο, τη Βόρεια Αφρική και το Πακιστάν, όπως
επίσης και η υποστήριξη προς τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ, του έχει ήδη κερ-
δίσει την επιδοκιμασία του μέσου Άραβα και Ιρανού. Επομένως, μόνο οι με-
ταρρυθμιστές της αστικής τάξης (συμπεριλαμβανομένης της ρεφορμιστικής
Αριστεράς) επιθυμούν αλλαγή του καθεστώτος ―δεν αναφέρομαι εδώ στις
περιθωριοποιημένες κομμουνιστικές και αριστερίστικες ομάδες που είναι συ-
νήθως πλήρως συγχυσμένες, αν δεν παίζουν ύποπτο ρόλο, (όπως οι Ιρακινοί
κομμουνιστές, που καλωσόρισαν τους Αμερικανούς εισβολείς!) και δεν απο-
κλείεται αύριο να καλωσορίσουν και αυτοί μια αλλαγή καθεστώτος που θα
επιβάλλει η υπερεθνική ελίτ για να απαλλαγούν από το αυταρχικό Ισλαμικό
καθεστώς...
Στην άλλη πλευρά, βρίσκονται οι ρεφορμιστές, με «τον βαθύπλουτο Ραφ-
σανζανί, την οικογένεια και τους υποστηρικτές του στο ρεφορμιστικό Κόμμα
Καργκοζαράν, που δεν κρύβουν καθόλου ότι συνδράμουν στη χρηματοδό-
τηση και καθοδήγηση της εκστρατείας του Μουσαβί για την ανατροπή του

Αχμαντινετζάντ.»[38] Οι ρεφορμιστές προωθούν το αίτημα για μεγαλύτερο πο-

λιτικό και κοινωνικό «άνοιγμα», δηλ. περισσότερη πολιτιστική εκκοσμίκευση,
περισσότερη ισότητα μεταξύ των φύλων, διάλυση της λεγόμενης αστυνομίας
ηθών κ.α. Αυτή ήταν μια προφανής προσπάθεια να μεταφερθεί το επίκεντρο
της συζήτησης μακριά από δύο κρίσιμα ζητήματα στα οποία οι φονταμεντα-
λιστές είχαν ξεκάθαρο πλεονέκτημα: το ζήτημα της φιλελευθεροποίησης της
οικονομίας και το ζήτημα της πολιτικής ανεξαρτησίας του Ιράν. Όσο αφορά
στο πρώτο, μολονότι και οι φονταμενταλιστές, όπως βέβαια και οι ρεφορμι-
στές, αποδέχτηκαν το στόχο της φιλελευθεροποίησης της οικονομίας και, από
το 2006, ο Χαμενέι ξεκίνησε μια ανανεωμένη προσπάθεια ιδιωτικοποίησης
της οικονομίας, ο Αχμαντινετζάντ αποπειράθηκε κατά τη διάρκεια της προε-
δρίας του (μέσω διοικητικών ελέγχων πάνω στις αγορές και επιχορηγήσεων)
να βελτιώσει την τύχη των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων, δηλαδή να
αναδιανείμει το εισόδημα από τους πλούσιους στους φτωχούς. Όσο αφορά
στο δεύτερο, ο Αχμαντινετζάντ, αντίθετα με τους ρεφορμιστές, έχει επιδείξει
απαρέγκλιτη στάση στην τήρηση των αυθεντικών αντι-Δυτικών ιδανικών
της Ισλαμικής επανάστασης, που μόλις τα επανέφερε στην πρόσφατη περιο-
δεία τoυ στη Λατ. Αμερική όπου μιλούσε για άτυπο αντί- ιμπεριαλιστικό άξο-
να Ιράν, Βενεζουέλας, Κούβας και Βολιβίας.[39]
Φυσικά, ούτε οι φονταμενταλιστές αλλά ούτε και οι ρεφορμιστές κατά-
φεραν ποτέ να διαρρήξουν τη βαριά οικονομική εξάρτηση του Ιράν από τους
φυσικούς πόρους του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Η οικονομία του
Ιράν κυριαρχείται ακόμα από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, οι
οποίες μέχρι και το 2008 συνιστούσαν το 50-70% των κυβερνητικών εσόδων
και το 80% των εξαγωγικών κερδών. Αυτό ―σε συνδυασμό με το γεγονός
ότι η αγροτική παραγωγή βρίσκεται σε σταθερή πτώση από τη δεκαετία του
’60― για μια παραδοσιακά αγροτική κοινωνία όπως αυτή του Ιράν, σήμαινε
ότι ήδη από τα τέλη του ’90 το Ιράν είχε μετατραπεί σε έναν βασικό εισαγω-
γέα τροφίμων, ενώ η οικονομική δυσχέρεια στην ύπαιθρο είχε αυξήσει μαζικά
την εσωτερική μετανάστευση προς τις πόλεις.
Με άλλα λόγια, το Ισλαμικό καθεστώς, ουσιαστικά, στόχευε μόνον στην
απόκτηση πολιτικής ανεξαρτησίας από την υπερεθνική ελίτ, αλλά όχι και
οικονομικής ανεξαρτησίας, η οποία όμως, είναι η βάση για μια μακροχρόνια
και πραγματική ανεξαρτησία. Στην πραγματικότητα, η τρέχουσα στρατηγική
ανάπτυξης του Ιράν, όπως εκφράζεται από το τελευταίο Πενταετές Σχέδιο Οι-
κονομικής Ανάπτυξης (2005-10), είναι αυτή που προτείνεται από την υπερε-
θνική ελίτ, δηλαδή ένα μοντέλο ανάπτυξης προσανατολισμένο στις εξαγωγές,
αντί για μια ισόρροπη ανάπτυξη που θα χρησιμοποιούσε τα έσοδα από το πε-
[38] Simon Tisdall, “Duel between shark and supreme leader may decide who is the country’s
kingmaker,” The Guardian (16/6/2009).
[39] “Iran’s Ahmadinejad visits Hugo Chavez to deepen ties,” BBC News (25/11/2009). http://news.
bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/8378316.stm
τρέλαιο για την οικοδόμηση μιας αυτοδύναμης οικονομίας! Το αναπτυξιακό

μοντέλο με προσανατολισμό τις εξαγωγές είναι, προφανώς, αυτό που προτεί-
νεται από τη νέα γενιά των επαναπατρισθέντων τεχνοκρατών, με σπουδές σε
Δυτικά πανεπιστήμια (οι περισσότεροι από τους οποίους είναι υποστηρικτές
των ρεφορμιστών). Όμως, παρά το γεγονός ότι τόσο οι φονταμενταλιστές
της επανάστασης όσο και οι ρεφορμιστές χρησιμοποιούν την ίδια οικονομική
στρατηγική, το ίδιο το γεγονός ότι οι δεύτεροι αφήνουν την κατανομή του
εισοδήματος στις δυνάμεις της αγοράς, ενώ οι φονταμενταλιστές, τόσο στη
θεωρία όσο και στην πράξη, στοχεύουν στην βελτίωση της κατανομής του
εισοδήματος προς όφελος των φτωχών, έπαιξε κρίσιμο ρόλο στο αποτέλεσμα
των εκλογών. Αυτό δεν είναι κάτι νέο, εφόσον ακριβώς το ίδιο συνέβη και
στις προεδρικές εκλογές του 2005, όπως ο Mark Gasiorowski,[40] καθηγητής
πολιτικών επιστημών και διευθυντής διεθνών σπουδών στο Πανεπιστήμιο
της πολιτείας της Λουιζιάνα, σημειώνει:
Η σαρωτική νίκη του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ στο δεύτερο γύρο των Ιρα-
νικών προεδρικών εκλογών οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στη λαϊκίστικη
εκστρατεία που διεξήγαγε. Η εκστρατεία του έδινε βάρος στο μεγάλο χάσμα
μεταξύ πλούσιων και φτωχών στη χώρα, στην κλιμακούμενη διαφθορά, και
στον προσωπικό του ταπεινό τρόπο ζωής. Η νίκη του σήμαινε την απόρριψη
της προηγούμενης περιόδου, υπό την προεδρία των Ραφσανζανί και Χατάμι,
στην οποία αυτό το χάσμα φτώχειας μεγάλωσε δραματικά.
Αυτό, σε συνδυασμό με μια αυθεντική πολιτική πολιτικής ανεξαρτησίας,

που εκδηλωνόταν τόσο θεωρητικά όσο και στην πράξη κατά τη διάρκεια της
προεδρίας του Αχμαντινετζάντ, θα μπορούσε να εξηγήσει την νίκη του το
2009, η οποία είχε προβλεφθεί ευρέως, ήδη από το 2006. Όπως έλεγε τότε ο
Nasser Hadian-Jazy, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της
Τεχεράνης:[41] «Είναι πιο δημοφιλής τώρα απ’ ότι έναν χρόνο πριν. Βρίσκεται
σε άνοδο (...) Εικάζω ότι τα ποσοστά αποδοχής του βρίσκονται γύρω στο
70% τώρα.» Η ίδια άλλωστε τάση επιβεβαιώθηκε πολύ πρόσφατα, με τους
φονταμενταλιστές να κερδίζουν το 70% των εδρών στις βουλευτικές εκλογές
του 2008, ένα γεγονός που θορύβησε την υπερεθνική ελίτ, η οποία άρχισε να
συνειδητοποιεί ότι οι κυρώσεις δεν ήταν αρκετές για να πείσουν τους Ιρανούς
να ακολουθήσουν τη γραμμή της.[42] Είναι επίσης ενδιαφέρον το γεγονός ότι
οι βασικοί λόγοι για τους οποίους η κυβέρνηση των φονταμενταλιστών ήταν
τόσο δημοφιλής αποτελούσαν ανάθεμα για τους μεταρρυθμιστές, όπως έγι-
[40] Mark Gasiorowski, “The real power in Tehran,” The Guardian (29/6/2005).
[41] Ewen MacAskill και Simon Tisdall, “A year on, Ahmadinejad’s popularity is soaring,” The Guardian
(21/6/2006).
[42] Julian Borger, “Conservative wins in Iran poll show sanctions are failing, says analysts,” The
Guardian (22/3/2008).

νε σαφές σε μια αναφορά 50 εξεχόντων οικονομολόγων που κατηγορούσε

τον πρόεδρο ότι απέτρεπε απερίσκεπτα τις ξένες επενδύσεις, δημιουργούσε
μια ελεγχόμενη από το κράτος υπερσυγκεντρωτική οικονομία, και προκα-
λούσε μια πανεθνική μετανάστευση πνευματικού δυναμικού. «Η κυβέρνη-
ση κακοδιαχειρίζεται την οικονομία και σπαταλά τα πετρελαϊκά κεφάλαια.
Είναι χειρότερη απ’ ότι ήταν υπό τον Σάχη», έλεγε ο Mohammad Atrianfar, ο
ιδρυτής της Shargh, κύριας φιλομεταρρυθμιστικής εφημερίδας και πολιτικός
σύμμαχος του βασικού πολιτικού αντίπαλου του Αχμαντινετζάντ, του πρώ-
ην προέδρου Ραφσανζανί.[43] Και ο λόγος αυτής της υποτιθέμενης σπατάλης;
Σύμφωνα πάλι με τον Atrianfar: «τα πετρελαϊκά κεφάλαια χαραμίζονταν σε
κρατικές ελεημοσύνες για τις φτωχές επαρχίες και σε επιδοτήσεις βασικών
αγαθών»![44] Όμως, ήταν ακριβώς αυτές οι «ελεημοσύνες» που έδωσαν τη νίκη
στον Αχμαντινετζάντ, όπως επισημάνθηκε μερικούς μόλις μήνες πριν από τις
εκλογές[45]:
Παρόλο που όλα αυτά μοιάζουν με την Περσική εκδοχή του «είναι η οικο-
νομία, βλάκα,»[46] τα προβλήματα του Αχμαντινετζάντ μπορεί και να μην εί-
ναι καταληκτικά. Είναι δημοφιλής στην ύπαιθρο και στις μικρές πόλεις για
τα έργα και τα φτηνά δάνεια, τα οποία χρηματοδότησε με χρήματα από τα
πετρελαϊκά κεφάλαια, όπως είχε υποσχεθεί. Αυτό που ακούγεται άσχημα
στα πλούσια βόρεια προάστια της Τεχεράνης χειροκροτείται στο επαρχιακό
Μπαλουχιστάν, όπου οι απόψεις του για τους Εβραίους ή την «παγκόσμια
υπεροψία» δεν είναι τίποτε παραπάνω από σταράτες κουβέντες από έναν
άνθρωπο που ακούγεται σαν «ένας από εμάς».
[43] Simon Tisdall, “Ahmadinejad’s rivals jockeying for position,” The Guardian (22/6/2006).
[44] Ewen MacAskill και Simon Tisdall, “A year on, Ahmadinejad’s popularity is soaring”.
[45] Ian Black, “Rural support could win Ahmadinejad second term, despite his many critics,” The
Guardian (20/11/2008).
[46] Φράση που χρησιμοποιήθηκε στην εκστρατεία του Μπιλ Κλίντον στις προεδρικές εκλο-
γές του 1992 για να δώσει έμφαση στην αποτυχημένη οικονομική πολιτική του Τζορτζ Μπους
πρεσβύτερου.
H «ανίερη» συμμαχία μεταξύ ρεφορμιστών και αστών

εκσυγχρονιστών
Είναι σαφές ότι από τις πρόσφατες εκλογές και έπειτα μια «ανίερη συμμαχία»
αναδύθηκε, αποτελούμενη από τους Ισλαμιστές ρεφορμιστές από τη μία πλευ-
ρά και τους αστούς εκσυγχρονιστές από την άλλη που επωφελούνταν από τις
νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις των Ραφσανζανί/Χαταμί[47] (δηλ. τις ιδιωτι-
κοποιήσεις, την φιλελευθεροποίηση του εξωτερικού εμπορίου, κ.τ.λ.). Αυτή η
συμμαχία, που έπαιξε ηγετικό ρόλο στις πρόσφατες διαδηλώσεις, ήταν, όπως
δείχνει και η παραπάνω ανάλυση, μια συμμαχία εναντίον της πλειοψηφίας
των Ιρανών: δηλαδή εναντίον αυτών που ήδη πλήρωναν για αυτές τις μεταρ-
ρυθμίσεις μέσω της μαζικής ανεργίας ―ή (όπως στην περίπτωση των εργαζό-
μενων στην πετροχημική βιομηχανία) θα υποχρεώνονταν να πληρώσουν για
αυτές τις μεταρρυθμίσεις στο μέλλον, αν εκλεγόταν ο Μουσαβί― και, επίσης,
εναντίον αυτών που είχαν ωφεληθεί από την προεδρία του Αχμαντινετζάντ
λόγω των αυξήσεων στους μισθούς και τις συντάξεις που εισήχθηκαν κατά
την διακυβέρνησή του.
Το γεγονός ότι αυτή η ανίερη συμμαχία αποτελεί απλώς μειοψηφία γίνε-
ται φανερό όχι μόνον από τα γεγονότα που αναφέρθηκαν παραπάνω, αλλά
επίσης και από μια σειρά συνηγορούντων στοιχείων, όπως τα παρακάτω,
που υποδεικνύουν ότι ο ισχυρισμός των ρεφορμιστών ότι η εκλογική τους
νίκη «εκλάπη» από τους φονταμενταλιστές είναι απλά ένας μύθος, ο οποίος
αναπαράχθηκε ανά την υφήλιο όχι μόνο από την τεράστια προπαγανδιστι-
κή μηχανή της υπερεθνικής ελίτ αλλά επίσης και από τους συνοδοιπόρους
της στην ρεφορμιστική Αριστερά. Ενδεικτική είναι η σχετική περιγραφή του
Seumas Milne[48], ενός από τους πιο σοβαρούς αναλυτές της εφημερίδας The
Guardian:
(...) οι κάμερες των Δυτικών μέσων εστιάζουν με τέτοια τρυφερότητα στη

χρυσή νεολαία της Τεχεράνης για την οποία ο Αχμαντινετζάντ δεν είναι
τίποτε άλλο παρά ένας φανατικός, αρνητής του Ολοκαυτώματος. Ο άλλος
Αχμαντινετζάντ, που ορθώνει το ανάστημά του για να υπερασπίσει την
ανεξαρτησία της χώρας του, να αποκαλύψει την διαφθορά των ελίτ στην
τηλεόραση και να χρησιμοποιήσει τον πετρελαϊκό πλούτο του Ιράν ώστε
να ενισχύσει τα εισοδήματα της φτωχής πλειοψηφίας, στο εξωτερικό, είναι
κατά κανόνα αόρατος. Τη στιγμή που ο Μουσαβί υποσχόταν μεταρρυθμί-
σεις με βάση την αγορά, ιδιωτικοποιήσεις, περισσότερη ατομική ελευθερία
και καλύτερες σχέσεις με τη Δύση, ο πρόεδρος αύξανε τις συντάξεις και τους
[47] Ramine Motamed-Nejad, “Iran: money and the mullahs,” Le Monde Diplomatique, Αγγλική έκδο-
ση (Ιούνιος 2009).
[48] Seumas Milne, “These are the birth pangs of Obama’s new regional order”.

μισθούς του δημοσίου και παρείχε φτηνά δάνεια. Δεν είναι λοιπόν καθόλου
περίεργο ότι ο Αχμαντινετζάντ διαθέτει μια στέρεα βάση μέσα στην εργατι-
κή τάξη, τους θρησκευόμενους, τις μικρές πόλεις και τους φτωχούς της υπαί-
θρου ― ή ότι θα μπορούσε να κατακτήσει παρόμοια πλειοψηφία με αυτή της
πρώτης του εκλογής το 2005.
Τα υποστηρικτικά στοιχεία που εγείρουν σοβαρές αμφιβολίες ―το λιγότε-

ρο― σχετικά με τον μύθο των κλεμμένων εκλογών περιλαμβάνουν τα εξής:
• Την έλλειψη οποιωνδήποτε πειστικών και συγκεκριμένων στοιχείων που

θα έδειχναν ότι έλαβε χώρα μια τεράστια εκλογική απάτη, η οποία θα
μπορούσε να εξηγήσει το πελώριο χάσμα των 11 εκατομμυρίων ψήφων
μεταξύ Αχμαντινετζάντ και Μουσαβί ―χωρίς αυτό, φυσικά, να αποκλείει
την πιθανότητα να συνέβησαν σημαντικές παρατυπίες, (σίγουρα όχι για
πρώτη φορά στο Ιράν!), οι οποίες δεν ήταν όμως τέτοιου μεγέθους ώστε
να αλλάζουν το αποτέλεσμα.
• Το γεγονός ότι η αμφισβήτηση του αποτελέσματος βασίζεται απλώς σε
εικασίες σχετικά με τα υψηλά ποσοστά συμμετοχής, μερικά αναπάντεχα
τοπικά αποτελέσματα, την ταχύτητα της επίσημης ανακοίνωσης των απο-
τελεσμάτων, (που σαφώς πυροδοτήθηκε από την δήλωση του Μουσαβί,
πριν καν να κλείσουν οι κάλπες, ότι ήταν ο νικητής!). Παρόλα αυτά, όπως
σημειώνει ο Milne, τα περισσότερα επίσημα στοιχεία δεν φαίνονται τόσο
αβάσιμα ―ο Μουσαβί για παράδειγμα κέρδισε στην Τεχεράνη, με 2,2 εκα-
τομμύρια ψήφους έναντι 1,8 εκατομμύρια του Αχμαντινετζάντ.
• Το γεγονός ότι η νίκη του Αχμαντινετζάντ είχε προβλεφθεί από μια από
τις λίγες πραγματικά ανεξάρτητες δημοσκοπήσεις που έγιναν κατά τη
διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας από τους Ken Ballen και Patrick
Doherty, στην Washington Post.[49] Όπως καταλήγουν οι συγγραφείς: «Πολ-
λοί ειδικοί ισχυρίζονται ότι η νίκη του νυν προέδρου Μαχμούντ Αχμαντι-
νετζάντ ήταν αποτέλεσμα απάτης ή χειραγώγησης, αλλά η δικιά μας πανε-
θνική δημοσκόπηση στο Ιράν, τρεις βδομάδες πριν από τις εκλογές, έδειξε
ότι ο Αχμαντινετζάντ ηγούνταν με διαφορά μεγαλύτερη από 2 προς 1 ―δι-
αφορά που είναι μεγαλύτερη και από αυτήν που καταγράφηκε στην νίκη
του στις εκλογές.»
• Τo γεγονός ότι η ανάλυση των περιφερειακών εκλογικών αποτελεσμά-
των από τον James Petras[50] δείχνει, όπως θα περίμενε κανείς, σημαντικές
ταξικές διαφοροποιήσεις, με τους ψηφοφόρους από τη μεσαία τάξη να
ψηφίζουν μαζικά υπέρ των ρεφορμιστών υποψηφίων και το αντίστροφο
[49] Ken Ballen και Patrick Doherty, “The election results in Iran may reflect the will of the Iranian
people,” Washington Post (15/6/2009).
[50] James Petras, “Iranian Elections: The ‘Stolen Elections’ Hoax,” Information Clearing House
(19/6/2009). http://informationclearinghouse.info/article22868.htm
για τους ψηφοφόρους από την επαρχία και αυτούς της εργατικής τάξης
που ψήφισαν υπέρ του Αχμαντινετζάντ, εξαιτίας της αναδιανεμητικής οι-
κονομικής πολιτικής του. Το ίδιο συμπέρασμα εξάγεται και από την προ-
αναφερθείσα δημοσκόπηση, η οποία επίσης έδειξε ότι τα ταξικά θέματα,
ανεξάρτητα από την ηλικιακή ομάδα, άσκησαν μεγαλύτερη επιρροή στο
σχηματισμό των πολιτικών προτιμήσεων απ’ ότι «οι λάιφ στάιλ ηλικιακές
προσεγγίσεις». Η ίδια δημοσκόπηση έδειξε ότι περισσότερο από τα δύο
τρίτα των Ιρανών νέων ήταν αρκετά φτωχοί για να έχουν τη δυνατότητα
πρόσβασης σε ηλεκτρονικό υπολογιστή και ότι οι νέοι μεταξύ 18 και 24
ετών «αποτέλεσαν το ισχυρότερο μπλοκ ψηφοφόρων του Αχμαντινετζάντ
ανάμεσα σε όλες τις ομάδες.» [51] Η μόνη ομάδα που ήταν συνεπώς υπέρ του
Μουσαβί, ήταν οι σπουδαστές και απόφοιτοι πανεπιστημίων, οι ιδιοκτή-
τες επιχειρήσεων και το ανώτερο τμήμα της μεσαίας τάξης. Η «ψήφος των
νέων», την οποία τα Δυτικά μέσα εκθείαζαν ως «φιλομεταρρυθμιστική»,
ήταν μια σαφής μειοψηφία, μικρότερη του 30%, αλλά προερχόμενη από
μια εξαιρετικά προνομιούχα, ηχηρή, και ως επί το πλείστον, αγγλομαθή
ομάδα, με μονοπώλιο επιρροής στα Δυτικά μέσα.
Τα μόνα δήθεν σοβαρά στοιχεία που υποστήριζαν την υπόθεση της απά-
της ήταν μια μελέτη από την Chatham House και μια ακαδημαϊκή μελέτη.
Πόσο αντικειμενικές ήταν αυτές οι μελέτες γίνεται φανερό αν εξετάσουμε πε-
ραιτέρω τους συγγραφείς τους.
Η Chatham House είναι μια «δεξαμενή σκέψης» (think tank) εδρεύουσα
στο Λονδίνο που χρηματοδοτείται μέσω δωρεών από μεγάλες εταιρίες, κυ-
βερνήσεις της υπερεθνικής ελίτ και άλλους οργανισμούς, η οποία εκφράζει
με συνέπεια συστημικές απόψεις, και η οποία σε τουλάχιστον μια περίπτωση,
«πιάστηκε στα πράσα» να παραποιεί στοιχεία για να δικαιολογήσει προ-ει-
λημμένες θέσεις![52]
Όσον αφορά την ακαδημαϊκή μελέτη, αυτή διενεργήθηκε από ένα πρό-
σφατα στημένο «Ινστιτούτο Ιρανικών σπουδών» στο πανεπιστήμιο του
St.Andrews στη Σκωτία που ιδρύθηκε το 2006 από τον ίδιο τον Χαταμί, (έναν
από τους αρχι-ρεφορμιστές που είδαμε παραπάνω, ο οποίος «χαίρει θαυμα-
σμού στη Δύση για τις απόπειρές του να φιλελευθεροποιήσει την θεοκρατία
του Ιράν κατά τη διάρκεια της οκτάχρονης προεδρίας του»[53]). Η μελέτη συνυ-
πογράφεται από έναν απόδημο Ιρανό ακαδημαϊκό, ο οποίος είναι πολύ γνω-
στός στους αναγνώστες της The Guardian για τα άρθρα του πάνω στο Ιράν τα
οποία έχουν ξεκάθαρα προκατειλημμένη θέση εναντίον του καθεστώτος και
[51] Washington Post (15/6/2009).

[52] Βλέπε π.χ. S. Tesfamariam, “Scholarly or Sophistry? A take on Chatham House’s «Ethiopia and
Eritrea: Allergic to Persuasion»,” American Chronicle (6/2/2007). http://www.americanchronicle.
com/articles/viewArticle.asp?articleID=20292
[53] Robert Tait, “Khatami’s UK visit to bring tirade from Iran,” The Guardian (5/10/2006).

υπέρ των ρεφορμιστών και των αστών εκσυγχρονιστών![54] Η ίδια η μελέτη

βρίθει από στοιχεία βασισμένα σε σπεκουλάτσια για την αυξημένη συμμετο-
χή κ.λπ. και πάσχει από σαφή έλλειψη συγκεκριμένων (και πολύ περισσότερο
πειστικών) στοιχείων,― όπως άλλωστε παραδέχονται οι ίδιοι οι συγγραφείς
της όταν γράφουν ότι «η ανάλυση της κατανομής των ψήφων δεν αποτελεί
μια “κάνη που καπνίζει” (smoking gun)».[55] Παρόλα αυτά, αυτή η «μη καπνί-
ζουσα κάνη» χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από τα μέσα ενημέρωσης παγκο-
σμίως, μέχρι και το «εναλλακτικό» δίκτυο πληροφόρησης Znet (βλέπε παρα-
κάτω), ως ένα είδος απόδειξης της νοθείας των εκλογών!
4. Οι στόχοι της υπερεθνικής ελίτ
Είναι, συνεπώς, φανερό ότι η «ανίερη συμμαχία» στην οποία αναφέρθηκα

παραπάνω, ουσιαστικά, επιχειρεί ένα πραξικόπημα ενάντια στην λαϊκή βού-
ληση, με την πλήρη υποστήριξη της υπερεθνικής ελίτ, όπως επίσης και της
ρεφορμιστικής και «ελευθεριακής» Αριστεράς, η οποία, για άλλη μια φορά,
αντικειμενικά, παίζει τον ρόλο του συνοδοιπόρου. Και αυτό όχι μόνο επειδή
υποστηρίζει τις πιο αντιδραστικές δυνάμεις μέσα στο Ιράν, δηλαδή τους ρε-
φορμιστές κληρικούς και τους αστούς εκσυγχρονιστές, αλλά, επίσης, επειδή
νομιμοποιεί την καθεστωτική αλλαγή και το πιθανό στρατιωτικό χτύπημα
που βρίσκεται υπό προετοιμασία από τους Σιωνιστές και την υπερεθνική ελίτ
(ιδιαίτερα σήμερα που φαίνεται ότι η απόπειρα πραξικοπήματος ―ή «ροζ
επανάστασης» κατά τα ανατολικοευρωπαικά πρότυπα― αποτυγχάνει) ώστε
να επιβάλλουν πλήρως τη Νέα Τάξη στην περιοχή, με ανυπολόγιστες επιπτώ-
σεις για τα εθνικοαπελευθερωτικά και κοινωνικά κινήματα παγκοσμίως.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αλλαγή καθεστώτος υπήρξε ανέκαθεν ο στό-
χος της Αμερικανικής ελίτ (η οποία είναι ηγεμονική στους κόλπους της υπε-
ρεθνικής ελίτ) και τελευταία έγινε στόχος ολόκληρης της υπερεθνικής ελίτ.
Δεν προκαλεί επομένως, απορία ότι, όπως αποκάλυψε ο Scott Ritter, πρώην
επιθεωρητής όπλων του ΟΗΕ, το Ιράν έχει κατονομαστεί δεκαέξι φορές ως
η νούμερο ένα απειλή για την εθνική ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών
της Αμερικής στην έκδοση του 2006 της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας.[56]
Όσον αφορά την επίδραση της πρόσφατης αλλαγής προσωπικού της Αμερι-
κανικής πολιτικής ελίτ, ως αποτέλεσμα των Αμερικανικών Προεδρικών εκλο-
γών, όπως ο Seumas Milne[57] παρατηρεί πολύ εύστοχα:
[54] Για ένα τυπικό παράδειγμα βλέπε, Ali Ansari, “Only the US hawks can save the Iranian president
now,” The Guardian (30/1/2007).
[55] Ali Ansari & Thomas Rintoul, “Magic Numbers,” The Guardian (22/6/2009).
[56] Scott Ritter στο “Target Iran: The Truth About the White House’s Plans for
Regime Change,” Democracy Now! (16/10/2006). http://www.democracynow.
org/2006/10/16/scott_ritter_on_target_iran_the#transcript
[57] Seumas Milne, “These are the birth pangs of Obama’s new regional order”.
Πριν ακόμη κλείσουν οι κάλπες στο Ιράν, ο Αμερικανός πρόεδρος σχολίασε

ότι ο κόσμος στο Ιράν «αναζητά νέες προοπτικές», όπως ακριβώς έκανε λίγο
πριν, στις εκλογές του Λιβάνου. Στην πραγματικότητα, όμως, η αναπάντεχη
ήττα του συνασπισμού αντιστασιακών δυνάμεων της Χεζμπολάχ (που πα-
ρόλα αυτά κέρδισε τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων) φαίνεται να σχετίζεται
περισσότερο με τοπικά λιβανέζικα σεχταριστικά ζητήματα και μεγάλης κλί-
μακας εξαγορά ψήφων, παρά με το φαινόμενο Ομπάμα. Όμως, οι επιπτώσεις
των σχολίων του δεν πήγαν χαμένες στο Ιράν, όπου οι ΗΠΑ εξακολουθούν
να ξοδεύουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε μυστικά προγράμματα
αποσταθεροποίησης. (...) Στην περίπτωση που φανταζόταν κανείς ότι τέτοι-
ου είδους πόλεμοι με στόχο την δυτική κατοχή ανήκαν για πάντα στο παρελ-
θόν, έπειτα από το τέλος της απαξιωμένης κυβέρνησης Μπούς, ο στρατηγός
Dannatt, επικεφαλής του βρετανικού στρατού, πρόσφατα μας άνοιξε τα μά-
τια. Απηχώντας τον Αμερικανό υπουργό άμυνας Robert Gates, τόνισε: «Το
Ιράκ και το Αφγανιστάν δεν είναι αποκλίσεις, απλά δείχνουν το μέλλον». Σε
αυτό το πλαίσιο, η εξουδετέρωση του Ιράν ως μιας ανεξάρτητης περιφερει-
ακής δύναμης θα ήταν τεράστιο έπαθλο για τις ΗΠΑ ―που θα στραπατσάρι-
ζε όλους τους ατίθασους από την Βαγδάτη μέχρι την Βηρυτό― και θα άνοιγε
τον δρόμο για την έξοδο από το στρατηγικό αδιέξοδο που δημιουργήθηκε με
την εισβολή στο Ιράκ.
Με άλλα λόγια, η «αλλαγή καθεστώτος» στο Ιράν, πάντα ήταν και ακόμη
είναι ο υπέρτατος στόχος της Αμερικανικής ελίτ, ανεξαρτήτως του προσωπι-
κού που την επανδρώνει, και μόνο οι τακτικές μπορεί να αλλάζουν από καιρό
σε καιρό ―παρόλο που ακόμα και οι τακτικές πιθανόν και να μη διαφέρουν
ιδιαίτερα στην «νέα εποχή Ομπάμα», όπως χωρίς περιστροφές ξεκαθάρισε ο
Robert Gates! Και αυτό, κυρίως λόγω της κρίσιμης γεωστρατηγικής θέσης του
Ιράν, η οποία, όπως ορθά σημειώνει ο Walid Charara[58]:
είναι μια ανεξάρτητη και μεσαίου μεγέθους τοπική δύναμη, η οποία έχει εμπλακεί
σε στρατιωτική συνεργασία με την Ρωσία και την Κίνα. Με πληθυσμό 70 εκα-
τομμυρίων, έχει τεράστιο ανθρώπινο και οικονομικό δυναμικό. Όλα αυτά την
καθιστούν το τελευταίο οχυρό που ανθίσταται ακόμα σε μια μόνιμη κατάληψη
της Μέσης Ανατολής από τις ΗΠΑ. Το Ιράν είναι ο τελευταίος επιζών σύμμαχος
όλων εκείνων των κρατών και οργανώσεων της περιοχής που ακόμη αντιστέκο-
νται στο Ισραήλ. Χωρίς την υποστήριξή του, ο Λίβανος, η Συρία, η Χεζμπολάχ και
οι ένοπλες παλαιστινιακές ομάδες, στερημένοι από κάθε εναλλακτική τοπική ή
διεθνή πηγή υποστήριξης, θα αφεθούν αβοήθητα απέναντι στην στρατιωτική
υπεροχή του Ισραήλ.
[58] Walid Charara “Iran: target zone”, Le Monde Diplomatique (Ιανουάριος 2005).

Γιατί αλλαγή καθεστώτος ΤΩΡΑ;
Έτσι λοιπόν, το ερώτημα που γεννάται δεν είναι το αν η αλλαγή καθεστώτος

είναι στόχος της υπερεθνικής ελίτ, αλλά το γιατί η εκστρατεία προς αυτόν τον
στόχο έχει φτάσει σε κρίσιμο στάδιο αυτήν ακριβώς τη στιγμή. Εδώ θα πρέ-
πει να αναφερθούμε σε ένα σύνολο παραγόντων που διαφοροποιούν σημα-
ντικά την περίοδο 2009-2010 από οποιαδήποτε άλλη προηγούμενη, με βάση
την υπόθεση μας φυσικά ότι τόσο το χρονικό διάστημα που η υπερεθνική ελίτ
δήθεν θεωρεί ότι χρειάζεται το Ιράν για να προχωρήσει το πυρηνικό του πρό-
γραμμα σημαντικά, (που είναι το τέλος του 2009), όπως επίσης και η «οργή»
της υπερεθνικής ελίτ εξ’ αιτίας της δήθεν κλοπής της νίκης της ρεφορμιστικής
πλευράς από τους φονταμενταλιστές στις τελευταίες εκλογές, καθώς και οι
συνακόλουθες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις διαδηλώσεις
που ακολούθησαν, είναι απλά ιδεολογικά προσχήματα για την δικαιολόγηση
μελλοντικής επέμβασης.
Τέτοιοι παράγοντες είναι:
• Η ολοκλήρωση της περικύκλωσης του Ιράν που συνεπάγεται η κατάληψη,

δύο εκ των γειτόνων του (Ιράκ και Αφγανιστάν) από τεράστιες Δυτικές
στρατιωτικές δυνάμεις (και αυξανόμενες στην περίπτωση του Αφγανι-
στάν), η οποία ολοκλήρωσε την ήδη υφιστάμενη περικύκλωσή του από τα
υπάρχοντα πελατειακά καθεστώτα (Πακιστάν, Τουρκία, Αρμενία) όπως
επίσης και τα νεοεμφανισθέντα, τα οποία είναι επίσης εξαρτημένα σε ποι-
κίλους βαθμούς από την υπερεθνική ελίτ (Αζερμπαϊτζάν, Τουρκμενιστάν
κ.α.).
• Η αυξανόμενη πολιτική απομόνωση του Ιράν από χώρες στις οποίες
ασκούσε σημαντική επιρροή στο πρόσφατο παρελθόν, κυρίως ο Λίβανος
και η Συρία. Όσον αφορά το Λίβανο, αρχικά, έπειτα από την Ψήφισμα 1559
του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο ήδη ελεγχόταν ουσιαστικά
από την υπερεθνική ελίτ, ο Συριακός στρατός αναγκάστηκε να υποχωρή-
σει από τον Λίβανο. Στη συνέχεια, κατόπιν της ισραηλινής επίθεσης στον
Λίβανο το 2006, στρατιωτική δύναμη του ΟΗΕ εστάλη στα σύνορα Λιβά-
νου-Ισραήλ, με το πρόσχημα της προστασίας των συνοριακών Σιιτικών
χωριών αλλά, ουσιαστικά, για να προστατεύσει το Ισραήλ από την Χεζμπο-
λάχ, δεδομένου ότι, όπως το θέτει ο Robert Fisk, «οι ειρηνοποιοί είναι στην
πραγματικότητα μεταμφιεσμένα Νατοϊκά στρατεύματα»![59] Όσον αφορά
τη Συρία, ο «παράγοντας Ομπάμα» έχει χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά
από μέρος της συριακής ελίτ υπό τον Πρόεδρο Assad, ο οποίος ανέκαθεν
έψαχνε δικαιολογία για την επανέναρξη των διπλωματικών σχέσεων με τις
[59] Robert Fisk, “Conflict in the Middle East is Mission Implausible,” The Independent
(15/11/2006).
ΗΠΑ (κάτι που ανακοινώθηκε επισήμως τον Ιούνιο του 2009). Επί πλέον,
είναι γνωστό ότι η υπερεθνική ελίτ αντιμετωπίζει ευνοϊκά μια ανταλλαγή
των κατειλημμένων (από το σιωνιστικό Ισραήλ) υψωμάτων του Γκολάν,
με μια επίσημη ειρηνευτική συμφωνία με τη Συρία για την εγκατάλειψη
της τακτικής της συμμαχίας με το Ιράν, τμήμα της οποίας είναι η Ιρανο-Συ-
ριακή υποστήριξη της Χεζμπολάχ.[60] Υπάρχουν ενδείξεις ότι η διαδικασία
αυτή έχει ήδη ξεκινήσει και δεν εκπλήσσει ότι ο George Mitchell (ειδικός
απεσταλμένος του Ομπάμα στην Μέση Ανατολή) είπε πολύ πρόσφατα ότι
έχει διαμηνύσει στον Σύριο Πρόεδρο Bashar Assad ότι ο Μπάρακ Ομπάμα
είναι «αποφασισμένος να μεσολαβήσει για την θέσπιση μιας περιεκτικής
Αραβο-Ισραηλινής ειρήνης».[61]
• Η αλλαγή στην ισορροπία δυνάμεων όχι μόνο εξωτερικά, αλλά και μέσα
στο ίδιο το Ιράν, ως συνέπεια του εντεινόμενου καταναλωτικού χαρακτή-
ρα της κοινωνίας. Όπως το έθεσε ο Saeed Leylaz, οικονομικός αναλυτής
που εδρεύει στην Τεχεράνη:[62] «Η δυνατότητα αντίστασης του κόσμου σε
πιθανές κυρώσεις έχει μειωθεί. Το Ιράν καταναλώνει πολύ περισσότερο
σήμερα απ’ ότι οκτώ χρόνια πριν, από ιδιωτικά αυτοκίνητα μέχρι αγαθά
πολυτελείας. Η κατεύθυνση της ιρανικής οικονομίας βρίσκεται σε πλήρη
αντίφαση με την διπλωματία μας. Μια χώρα που λέει «Κάτω οι ΗΠΑ» δεν
θα έπρεπε να ανοίγει τις πόρτες της σε όλα τα καταναλωτικά αγαθά του
κόσμου. Στην περίπτωση κυρώσεων, θα αντιμετωπίζαμε έναν πολύ υψη-
λό πληθωρισμό, ο οποίος θα ήταν σε πλήρη αντίφαση με τις υποσχέσεις
που έδωσε ο κ. Αχμαντινετζάντ στον λαό το περασμένο καλοκαίρι. Δεν πι-
στεύω ότι ο λαός είναι διατεθειμένος να θυσιαστεί.»
• Οι αυξανόμενες επιχειρήσεις κατασκοπείας εναντίον του Ιράν. Όπως απο-
κάλυψε ο New Yorker πριν από ένα χρόνο, η κυβέρνηση Μπους, σε μια μυ-
στική ντιρεκτίβα, επέκτεινε τις δραστηριότητες κατασκοπείας εναντίον
του Ιράν, με την ελπίδα της ανατροπής του ισλαμικού καθεστώτος.[63] Το
περιοδικό αποκάλυψε ότι οι αρχηγοί του Κογκρέσου συμφώνησαν στο
τέλος της περασμένης χρονιάς να ζητήσουν από τον Μπους 400 εκατομ-
μύρια δολάρια για τη λήψη μέτρων που περιγράφονταν σε ένα «προε-
δρικό πόρισμα» (presidential finding) ―ένα απόρρητο έγγραφο το οποίο
εκδίδεται όταν ξεκινάει μια επιχείρηση κατασκοπείας. Το πόρισμα εστί-
αζε στην υπονόμευση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος και «στην
προσπάθεια υπονόμευσης της κυβέρνησης προς αλλαγή καθεστώτος»,
μέσα από δουλειά με αντιπολιτευόμενες ομάδες στο Ιράν και δωροδοκί-
[60] Ανταπόκριση του Donald Macintyre από την Δαμασκό, “Is Syria getting ready to come in from
the cold?,” The Guardian (4/4/2009).
[61] BBC News, “US urges Syria on Mid-East peace,” (26/7/2009). http://news.bbc.co.uk/2/hi/
middle_east/8169111.stm
[62] Robert Tait, “A consumer society not ready for sanctions,” The Guardian (6/2/2006).
[63] Anne Penketh, “Bush steps up covert action against Iran,” The Independent (30/6/2008).

ες. Όπως σημειώνει το περιοδικό, «οι μυστικές δραστηριότητες από τις

ΗΠΑ εναντίον του Ιράν δεν είναι κάτι νέο, αλλά η κλίμακα και το εύρος
των δραστηριοτήτων τους, που πλέον εμπλέκουν την CIA και το Κοινό Αρ-
χηγείο Ειδικών Επιχειρήσεων (Joint Special Operations Command), έχουν
επεκταθεί, σύμφωνα με λεγόμενα νυν και πρώην αξιωματούχων στους
οποίους αναφέρεται ο Hersh». Ο πρόεδρος Ομπάμα αρχικά υποκρινόταν
ότι θα απέφευγε να δώσει την εντύπωση ότι επεμβαίνει στις εσωτερικές
υποθέσεις του Ιράν αλλά, όπως επισημαίνει ο Eric Margolis[64], «πρόσφατα
το Κογκρέσο ψήφισε υπέρ της ανάθεσης 120 εκατομμυρίων δολαρίων για
αντι-καθεστωτικές ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις μέσα στο Ιράν και 60-75
εκατομμύρια δολάρια για τη χρηματοδότηση αντιπολιτευόμενων ομάδων,
δηλαδή παράνομων βίαιων μαρξιστικών ομάδων και αντίστοιχων οργα-
νώσεων στις εθνικές μειονότητες των Αζέρων, Κούρδων και Αράβων, στα
πλαίσια του «Προγράμματος για τη Δημοκρατία στο Ιράν». Πακιστανικές
πηγές πληροφοριών εκτιμούν τα πρόσφατα έξοδα της CIA για «μαύρες
επιχειρήσεις» με στόχο την ανατροπή της ιρανικής κυβέρνησης στα 400
εκατομμύρια δολάρια». Και ο Margolis καταλήγει «ενώ η πλειοψηφία των
διαδηλωτών που βλέπουμε στην Τεχεράνη είναι γνήσιοι και αυθόρμητοι,
οι Δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών παίζουν νευραλγικό ρόλο στην υπο-
στήριξή τους και στην παροχή διαύλων επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομέ-
νης της νέας μεθόδου, μέσω του Twitter[65]».
Πιο συγκεκριμένα σχετικά με την υποστήριξη μειονοτικών ομάδων, μια

πρόσφατη ανταπόκριση του Simon Tisdall στον Guardian είναι ενδεικτική:[66]
Παρόλο που το πρόβλημα μπορεί να μεγαλοποιείται, οι Ιρανοί ηγέτες όλων

των πολιτικών σχηματισμών έχουν λόγο να ανησυχούν για το αποκαλού-
μενο ζήτημα των μειονοτήτων σε μια χώρα που αποτελείται από πληθώ-
ρα εθνο-γλωσσικών ομάδων, όπως Περσών, Αζέρων, Κούρδων, Αράβων,
Μπαλούχων, Τουρκμένιων, Αρμένιων, Ασσύριων, Εβραίων και Γεωργιανών.
Πρόσφατες αναφορές από το Ιρανικό Κουρδιστάν, για παράδειγμα, μιλάνε
για δημιουργία 100 και πλέον οδικών σημείων ελέγχου από Φρουρούς της
Επανάστασης και τον κανονιοβολισμό των θέσεων του PJAK (Κόμμα για την
Ελεύθερη Ζωή στο Κουρδιστάν) στο εσωτερικό του βορείου Ιράκ. Ιρανοί
αξιωματούχοι απέδωσαν την πρόσφατη βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας
εναντίον σιιτικού τζαμιού στην Ζαχεντάν, στο Σιστάν-Μπαλουχιστάν, στην
αμερικανική, βρετανική και ισραηλινή υποστήριξη προς την σουνιτική αυ-
[64] Eric Margolis, “Iranian leadership feud too close to call,” Toronto Sun (21/6/2009). http://www.
torontosun.com/comment/columnists/eric_margolis/2009/06/21/9877111-sun.html
[65] Twitter: διαδικτυακή υπηρεσία αποστολής σύντομων μηνυμάτων, http://en.wikipedia.
org/wiki/Twitter
[66] Simon Tisdall, “Tehran’s fear of foreign plotters may be justified,” The Guardian (17/6/2009).
τονομιστική ομάδα Jundullah. Το ίδιο συνέβη και σε σχέση με μια αποτυ-

χημένη απόπειρα ανατίναξης εσωτερικής πτήσης στην Αβάζ, στο αραβικό
Κουζεστάν, τον περασμένο μήνα.
Όμως, δεν είναι μόνο οι εθνοτικές διαφορές που γίνονται αντικείμενο εκ-
μετάλλευσης από την υπερεθνική ελίτ και τους Σιωνιστές στην προσπάθειά
τους για αλλαγή καθεστώτος. Συγκεκριμένα για την Σιωνιστική ανάμιξη,
όπως ανέφερε η Le Monde Diplomatique πριν από δύο χρόνια, «είναι αξιό-
πιστη η αναφορά του Seymour Hersh ότι η Μοσάντ παρέχει εξοπλισμό και
εκπαίδευση στην Κουρδική ομάδα PJAK που εδρεύει στο Ιράν».[67] Και, όπως
αποκαλύπτεται στην ίδια αναφορά από τον Selig S. Harrison στην Le Monde
Diplomatique, εκατομμύρια αμερικανικών δολαρίων διοχετεύονται μυστικά
σε ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μέλη μη κυβερνητικών οργανώσε-
ων στο Ιράν ―γεγονός που επιβεβαιώνεται από τον τότε υφυπουργό εξωτε-
ρικών Νίκολας Μπέρνς, ο οποίος αποκάλυψε ότι «συνεργαζόμαστε με αραβι-
κές και ευρωπαϊκές οργανώσεις για την υποστήριξη δημοκρατικών ομάδων
μέσα στο Ιράν», εφόσον η απ’ ευθείας αμερικανική χρηματοδότηση μέσα στο
Ιράν «είναι κάτι πολύ δύσκολο για εμάς» δεδομένης της «σκληρής αντίδρασης
της ιρανικής κυβέρνησης εναντίον των Ιρανών πολιτών».[68]
Μια «Γιουγκοσλαβικού» τύπου στρατηγική για το Ιράν;
Όσον αφορά τη μέθοδο για να επιτευχθεί η αλλαγή καθεστώτος, δεν υπάρ-

χει αμφιβολία ότι η υπερεθνική ελίτ θα προτιμούσε να γίνει «εκ των έσω»,
στα πλαίσια της σταδιακής προσέγγισης που περιέγραψα παραπάνω. Όμως,
όπως αποκάλυψε πρόσφατα ο Jonathan Freedland[69], αυτή η «χαλαρή» προ-
σέγγιση δεν πρόκειται να υιοθετείται από την Ουάσινγκτον επ’ αόριστον και
στην πραγματικότητα μπορεί να είναι απλώς μέρος ενός προγράμματος με
στόχο ένα προσχεδιασμένο στρατιωτικό χτύπημα:
«Θα δούμε αν θα φέρει καρπούς», δήλωσε Αμερικανός αξιωματούχος. «Αν

δεν φέρει, τότε, σε κάποιο σημείο, θα αναγκαστούμε να δοκιμάσουμε κάτι
άλλο. Υπάρχει κάποιο όριο.» Πότε μπορεί να εξαντληθεί η υπομονή των
ΗΠΑ; Η απάντηση είναι στο τέλος αυτού του χρόνου: έπειτα από αυτό, οι
Δυτικοί διπλωμάτες πιστεύουν ότι το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης
θα φτάσει σε σημείο δίχως επιστροφή, όπου κανείς δεν θα δύναται να την
[67] Selig S. Harrison, “Te US meddles aggressively in Iran,” Le Monde Diplomatique (Οκτώβριος
2007).
[68] “The hard Realities of Soft Power,” New York Time Magazine (24/6/2007).
[69] Jonathan Freedland, “Seismic events in Iran and Israel have set a critical test of Obama’s resolve,”
The Guardian (16/6/2009).

αποτρέψει από το να αποκτήσει τη βόμβα. Σε αυτά τα πλαίσια, η Τεχερά-

νη πιθανόν να αισθανθεί την ανάγκη να αντισταθμίσει την κατηγορία της
εκλογικής απάτης με μια εξιλεωτική για την υπόληψή της χειρονομία, χα-
λαρώνοντας την πυρηνική της γραμμή. Αν δεν συμβεί αυτό, και ο Ομπάμα
αποφασίσει να αντικαταστήσει την διπλωματία με κάτι ισχυρότερο, οι πι-
θανότητες να αντιπαρατάξει μια διεθνή στρατιωτική συμμαχία θα έχουν
ενισχυθεί: η Ουάσινγκτον (στη περίπτωση αυτή) περιμένει να ακούσει λι-
γότερα επιχειρήματα για την υπεράσπιση της πυρηνικής προσπάθειας του
Ιράν ως το νόμιμο συμφέρον μιας νόμιμης κυβέρνησης. (...) Η πολιτική αυτή
θα συνεχισθεί για άλλους έξι μήνες, μόνο και μόνο ώστε, αν το Ιράν απορρί-
ψει τις απαιτήσεις της Ουάσινγκτον, ο Ομπάμα να μπορεί να πει αυτό που
ο Μπους δεν μπόρεσε ποτέ: ότι έκανε το παν για να λύσει το πρόβλημα ει-
ρηνικά. (...) Αν η ιρανική εκλογική κρίση δεν εκτονωθεί με κάποιον τρόπο, ο
Νετανιάχου θα βρει ευκολότερο να ισχυρισθεί ότι «η μεγαλύτερη απειλή για
το Ισραήλ, τη Μέση Ανατολή και ολόκληρο τον κόσμο είναι ο συνδυασμός
ενός πυρηνικού όπλου με το ριζοσπαστικό Ισλάμ» και ότι πρέπει να υπάρξει
«μια διεθνής συμμαχία εναντίον του πυρηνικού εξοπλισμού του Ιράν», όπως
είπε κατά τη διάρκεια (πρόσφατου) λόγου του.
Ο συνδυασμός όλων αυτών των παραγόντων κάνει όλο και πιο πιθανή
την απόπειρα χρήσης μιας «Γιουγκοσλαβικού» τύπου στρατηγικής από την
υπερεθνική ελίτ και τους Σιωνιστές. Στην πραγματικότητα, όπως σημείω-
νε ο Seymour Hersh στην προαναφερθείσα αναφορά του στον New Yorker,
«υπάρχουν στην αμερικανική κυβέρνηση (Μπους) ακόμα και εκείνοι που
είναι πεπεισμένοι ότι μια συστηματική εκστρατεία συστηματικών βομβαρ-
δισμών δεν θα σταματούσε μόνο το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, αλλά θα
αποδυνάμωνε τόσο πολύ το κληρικό καθεστώς που οι Ιρανοί θα ωθούνταν
να ξεσηκωθούν και να το ανατρέψουν». Από στρατιωτική άποψη, άλλωστε, η
αμερικανική ελίτ δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να υιοθετήσει παρόμοια στρα-
τηγική, όπως επισήμανε ο Dan Plesch πριν από λίγα χρόνια[70]:
Η καταστρεπτική αεροπορική ισχύς της Αμερικής δεν είναι «δεμένη»

στο Ιράκ. Μόλις, 120 βομβαρδιστικά Β52, Β1 και Β2 μπορούν να χτυπήσουν
5.000 στόχους σε μια και μόνη αποστολή. Χιλιάδες άλλα πολεμικά αεροσκά-
φη και πύραυλοι είναι διαθέσιμα. Παρά την ισχυρή παρουσία του στρατού
και των πεζοναυτών στο Ιράκ, μπορούν να βρεθούν αρκετές δυνάμεις για
να διασφαλίσουν τις παράκτιες πετρελαιοπηγές και να πραγματοποιήσουν
επιδρομές μέσα στο Ιράν. Μια αμερικανική επίθεση είναι απίθανο να πε-
ριοριστεί στις ύποπτες τοποθεσίες εγκατάστασης Όπλων Μαζικής Κατα-
[70] Dan Plesch, “The US has the capability and reasons for an assault – and it is hard to see Britain
uninvolved,” The Guardian (15/8/2005).
στροφής, ή να περιλάβει μια χερσαία εισβολή για την κατοχή της χώρας. Οι
επιθέσεις πιθανό θα έχουν στόχο την καταστροφή στρατιωτικών, πολιτι-
κών και οικονομικών υποδομών (εξαιρουμένων των πετρελαϊκών). Ένα σα-
κατεμένο Ιράν θα μπορούσε να παραλύσει περαιτέρω μέσω ενός εμφυλίου
πολέμου. Η Τεχεράνη διατείνεται ότι οι ΗΠΑ παρέχουν υποστήριξη στους
αυτονομιστές των Αζέρων στα βορειοδυτικά, ενώ έχουν αυξηθεί οι μάχες
στο ιρανικό Κουρδιστάν.
Επί πλέον, οι πιθανές αρνητικές συνέπειες μιας επίθεσης στο Ιράν δεν είναι
τόσο αποτρεπτικές πλέον, όπως ήταν λίγα χρόνια πριν, για τους παρακάτω
λόγους:
• ένας σιιτικός ξεσηκωμός μέσα στο Ιράκ δεν είναι τόσο πιθανός όσο προ-
ηγουμένως, έπειτα από την ουσιαστική εξουδετέρωση του στρατού του
Μαχντί (της πιο ριζοσπαστικής φιλο-ιρανικής Σιιτικής στρατιωτικής δύνα-
μης), σαν συνέπεια της εκεχειρίας που κηρύχθηκε τον Αύγουστο του 2007
από τον ηγέτη του Moqtada al-Sadr. Περιττό να προστεθεί ότι το πελατει-
ακό καθεστώς του Ιράκ, το οποίο χρωστά την ίδια του την ύπαρξη στην
υπερεθνική ελίτ, προφανώς δεν θα διανοούνταν καν να θέσει εμπόδια σε
μια αμερικανική επίθεση στο Ιράν, πέρα από κάποιες φραστικές διαμαρ-
τυρίες και τη σύσταση για ειρηνική λύση του προβλήματος, όπως άλλω-
στε δείχνει και η στάση της Ιρακινής κυβέρνησης στο θέμα μέχρι σήμερα·
• η αποτελεσματική αποδυνάμωση της αντίστασης της Χεζμπολάχ και της
Χαμάς (παρόλη την ηρωική ρητορική τους), μετά τα σαρωτικά χτυπήματα
που δέχτηκαν από τη δολοφονική σιωνιστική δύναμη στον τελευταίο πό-
λεμο στο Λίβανο και τη σφαγή στη Γάζα, όπως επίσης και ο εξαναγκασμός
της Χεζμπολάχ από τις δυνάμεις του ΟΗΕ να αποδεχτούν τα σύνορα με το
Ισραήλ (μια παρόμοια λύση πιθανόν να επιβληθεί στην Χαμάς στο μέλλον).
Μια ένδειξη αυτού είναι ότι ουσιαστικά έχουν πάψει οι εκτοξεύσεις πυ-
ραύλων, είτε από το Λίβανο είτε από την Γάζα, μετά το τέλος των πολέμων
στον Λίβανο και τη Γάζα·
• ο φόβος μιας οικονομικής ύφεσης, λόγω της αύξησης των τιμών του πε-
τρελαίου στην περίπτωση ιρανικών επιθέσεων εναντίον πετρελαϊκών
εγκαταστάσεων στον Κόλπο, δεν είναι σήμερα τόσο σοβαρός όσο στο πα-
ρελθόν, εν μέσω της μεγαλύτερης καπιταλιστικής κρίσης από την εποχή
της μεγάλης ύφεσης[71]. Τέλος, ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι,
• η ανίερη συμμαχία που αναφέρθηκε παραπάνω, η οποία κατηγορεί το κα-
θεστώς Αχμαντινετζάντ/Χαμενέι ως «παράνομο» ―έπειτα από τις υποτι-
θέμενες «κλεμμένες εκλογές»― θα διευκολυνθεί πολύ να αρπάξει την εξου-
[71] βλ. Τάκης Φωτόπουλος, Η Παγκόσμια Κρίση, η Ελλάδα και το Αντισυστημικό Κίνημα (Κουκκίδα
, 2009).

σία από τους ισλαμιστές φονταμενταλιστές, μετά από τις καταστροφικές

αεροπορικές επιθέσεις της τρομακτικότερης δολοφονικής μηχανής στην
Ιστορία.
Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν εκπλήσσει ότι ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Joe
Biden υπαινίχθηκε πρόσφατα ότι η κυβέρνηση δεν θα συγκρατήσει το Ισρα-
ήλ αν αυτό αποφασίσει να αναλάβει στρατιωτική δράση για την απομάκρυν-
ση της ιρανικής πυρηνικής απειλής. Έτσι, όταν ρωτήθηκε πριν μερικούς μήνες
αν οι ΗΠΑ θα παρεμπόδιζαν τυχόν απόφαση των Ισραηλινών Σιωνιστών να
εξαπολύσουν μια στρατιωτική επίθεση εναντίον ιρανικών πυρηνικών εγκα-
ταστάσεων, ο Biden δήλωσε ότι το Ισραήλ, όπως και οι ΗΠΑ, έχει το δικαίωμα
να «καθορίζει τι είναι προς το συμφέρον του»[72]. Την ίδια στιγμή, ο επικεφα-
λής της Μοσάντ στο Ισραήλ διαβεβαίωνε τον ισραηλινό πρωθυπουργό ότι η
Σαουδική Αραβία θα έκανε τα στραβά μάτια σε περίπτωση που ισραηλινά αε-
ροσκάφη θα χρησιμοποιούσαν τον Σαουδαραβικό εναέριο χώρο για να επιτε-
θούν εναντίον των ιρανικών πυρηνικών υποδομών![73]
5. Η ρεφορμιστική Αριστερά παίζει τον συνηθισμένο της

ρόλο, αυτόν του συνοδοιπόρου του συστήματος
Ο ρόλος της «Αριστεράς» στη Νέα Παγκόσμια Τάξη
Η συνηθισμένη στάση που υποστηρίζεται από «γενετικά μεταλλαγμένους»

Μαρξιστές, όπως ο Σλάβοϊ Ζίζεκ και από αυτο-αποκαλούμενους «αναρχικούς»
σαν τον Νόαμ Τσόμσκι, όπως και από συνεργάτες της αυτοκρατορίας του δι-
κτύου Znet, είναι η εξής: στο Ιράν έλαβε χώρα μια λαϊκή εξέγερση εναντίον
ενός σκοταδιστικού και καταπιεστικού ισλαμικού καθεστώτος, το οποίο, στις
πρόσφατες προεδρικές εκλογές, «έκλεψε» την υποτιθέμενη νίκη που πέτυχαν
οι «προοδευτικοί» ρεφορμιστές.
Φυσικά, αυτού του είδους η στάση δεν είναι νέα, καθώς η ρεφορμιστική
«Αριστερά» υιοθέτησε παρόμοια στάση σχετικά με όλους τους πολέμους της
υπερεθνικής ελίτ στη Νέα Παγκόσμια Τάξη, η οποία ξεκίνησε με την άνθιση
της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και την κατάρρευση του «υπαρκτού
σοσιαλισμού» στη δεκαετία του ‘80 και στις αρχές του ‘90.
Έτσι, πρώτα, ο βομβαρδισμός της Σερβίας από το ΝΑΤΟ δικαιολογήθηκε
από αυτή την Αριστερά, τους Πράσινους και άλλους, ότι δήθεν στόχευε στην
προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων των Κοσσοβάρων, τα οποία είχαν
[72] “Biden strikes tough note on Iran,” BBC News (6/7/2009). http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_
east/8135414.stm
[73] Associated Press/Times on line: Θοδωρής Κανέλλος, «“Λαχανί φως” από ΗΠΑ στο Ισραήλ για
επίθεση στο Ιράν», Ελευθεροτυπία (6/7/2009). http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=60771
παραβιαστεί από το «τυραννικό» καθεστώς του Μιλόσεβιτς. Στο τέλος αυτής

της διαδικασίας, ολοκληρώθηκε η διαδικασία της αποδιάρθρωσης της Γιου-
γκοσλαβίας, του μόνου ανεξάρτητου από την υπερεθνική ελίτ καθεστώτος
στα Βαλκάνια![74]
Έπειτα, ήταν η σειρά του καθεστώτος στο Ιράκ, το οποίο είχε γίνει ο στό-
χος της υπερεθνικής ελίτ δύο φορές: πρώτα, το 1991 με στόχο την «απελευ-
θέρωση» του Κουβέιτ (με την ανοιχτή υποστήριξη της ρεφορμιστικής Αρι-
στεράς και την ανοχή των Πρασίνων) και, δεύτερη φορά, το 2003, με στόχο
να μας σώσουν από τα όπλα μαζικής καταστροφής που υποτίθεται ότι κα-
τείχε.[75] Στο τέλος αυτής της διαδικασίας (έκπληξη!!!) ένα από τα δύο κύρια,
ανεξάρτητα από την υπερεθνική ελίτ, καθεστώτα στην περιοχή, το καθεστώς
Μπάαθ, που είχε εθνικοποιήσει το ιρακινό πετρέλαιο, είχε καταστραφεί.
Τέλος, η υπερεθνική ελίτ οργάνωσε και χρηματοδότησε τις «ροζ» επανα-
στάσεις στην πρώην Σοβιετική Ένωση (Γεωργία, Ουκρανία) ―εκστρατείες
που επίσης έχαιραν της υποστήριξης της ρεφορμιστικής Αριστεράς, των ΜΚΟ
Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και παρόμοιων οργανώσεων. Άλλη μια «έκπληξη»
προέκυψε στο τέλος αυτής της διαδικασίας όταν νέα πελατειακά καθεστώτα
εγκαθιδρύθηκαν σε αυτές τις χώρες, ένα από τα οποία προκάλεσε μέχρι και
πόλεμο με τη Ρωσία![76]
Παρόμοια, σήμερα, η συνεισφορά της ρεφορμιστικής Αριστεράς στη δαι-
μονοποίηση του ισλαμικού καθεστώτος από την υπερεθνική ελίτ, στα πλαί-
σια της προετοιμασίας ενός πραξικοπήματος εκ των έσω ή/και ενός στρατι-
ωτικού χτυπήματος απ’ έξω, είναι αποφασιστική στον αποπροσανατολισμό
των ακτιβιστών της Αριστεράς από τον πραγματικό εχθρό, που δεν είναι φυ-
σικά...ο Αχμαντινετζάντ και το ισλαμικό καθεστώς αλλά η ίδια η υπερεθνική
ελίτ! Είναι ξεκάθαρο ότι, η πτώση του σημερινού ισλαμικού καθεστώτος και η
αντικατάστασή του με ένα πελατειακό καθεστώς (που είναι η μόνη πραγμα-
τική πιθανότητα βάσει του υπάρχοντος συσχετισμού δυνάμεων) το μόνο που
θα φέρει θα είναι η «ειρηνοποίηση» της Μέσης Ανατολής και πολύ παραπέρα
―ένα γεγονός που καταδεικνύει πέρα από κάθε αμφιβολία ότι ο ρόλος που
παίζει η ίδια αυτή ρεφορμιστική Αριστερά σήμερα, (ανεξαρτήτως της αντικα-
πιταλιστικής ρητορικής που μπορεί να χρησιμοποιεί), εσκεμμένα, ή τουλάχι-
στον αντικειμενικά, είναι αυτός του συνοδοιπόρου της υπερεθνικής ελίτ.
Έχοντας ξεκαθαρίσει όμως τη κρισιμότητα που δημιουργεί ένα κτύπημα
στο Ιράν (που τη στιγμή που γράφονται οι γραμμές αυτές φαίνεται ακόμη πιο
άμεσο παρά ποτέ και θα μπορούσαμε εύλογα να το περιμένουμε τους προσε-
χείς 2-3 μήνες), το ισλαμικό καθεστώς, όπως κάθε θεοκρατικό ή θρησκευτι-
[74] Βλέπε Τάκης Φωτόπουλος, Η Νέα Τάξη στα Βαλκάνια, ο.π.

[75] Βλέπε Τάκης Φωτόπουλος, Ο Πόλεμος κατά της «Τρομοκρατίας», ο.π.
[76] Βλέπε Τάκης Φωτόπουλος, «Η επιδεινούμενη συστημική κρίση», μέρος Δ’, σελ. 86 – 97, Περιεκτι-
κή Δημοκρατία, τεύχος 18-19.

κό καθεστώς, δεν έχει προφανώς σχέση με δημοκρατία και αυτονομία. Στην

πραγματικότητα, η θεοκρατία και η θρησκεία γενικώς, είναι μείζονα παρα-
δείγματα ετερονομίας και είναι ριζικά ασύμβατα με μια γνήσια δημοκρατία
όπως αυτή της Περιεκτικής Δημοκρατίας.[77] Ούτε υπάρχει καμία αμφιβολία
ότι το ισλαμικό καθεστώς, μόλις σταθεροποίησε την εξουσία του έπειτα από
την Επανάσταση του 1979, στράφηκε εναντίον των πρώην συμμάχων στον
αγώνα ενάντια στον Σάχη (κομμουνιστές, ελευθεριακούς κ.λπ.) και επέβα-
λε διάφορους περιορισμούς στα κοινωνικά κινήματα που δεν ήταν υπό τον
έλεγχό του, έτσι ώστε να εξασφαλίσει το μονοπώλιο της εξουσίας του. Αυτό
δεν σημαίνει βέβαια ότι παρόμοιοι σοβαροί περιορισμοί δεν επιβάλλονται
και από τα «δημοκρατικά» καθεστώτα στην Δύση σήμερα, με το πρόσχημα
του πολέμου ενάντια στην «τρομοκρατία». Επί πλέον, το ισλαμικό καθεστώς,
όντας ένα θεοκρατικό καθεστώς, δεν είχε ενδοιασμούς να υποστηρίξει, άμεσα
ή έμμεσα, την υπερεθνική ελίτ και τις εκστρατείες της για την εξασφάλιση
της υποταγής των καθεστώτων-«παριών» στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, με
βάση κυρίως πολιτισμικά κριτήρια, (π.χ. την ανάγκη να υποστηρίξει τους Σι-
ίτες ενάντια στους Σουνίτες κ.λπ.). Με άλλα λόγια, η ισλαμική ελίτ, όντας ένα
θεοκρατικό καθεστώς, παίρνει τις αποφάσεις της όχι μόνο με πολιτικά αλλά
και με θρησκευτικά και παρόμοια ανορθολογικά κριτήρια. Έτσι, έστω και αν
στην ιδεολογία του τα κριτήρια αυτά είναι αξεχώριστα, το αποτέλεσμα είναι
σήμερα η ολοκληρωτική του περικύκλωση από την υπερεθνική ελίτ, που τε-
λικά μπορεί να είναι και η βασική αιτία της καταστροφής του. Εντελώς δια-
φορετική θα ήταν η σημερινή κατάσταση αν το Ιρανικό καθεστώς από την
αρχή στρεφόταν εναντίον των εισβολών στο Ιράκ και το Αφγανιστάν και με
κάθε τρόπο ενίσχυε την αντίσταση κατά των εισβολών αυτών ―πράγμα που
θα υποχρέωνε την υπερεθνική ελίτ να έχει τον ακατόρθωτο (ακόμη και για
τη δύναμη της) στόχο να πρέπει να επιβληθεί ταυτόχρονα σε τρεις χώρες και
όχι, όπως επιτυχημένα κατάφερε με την «μέθοδο του σαλαμιού», τη μια μετά
την άλλη!
Ωστόσο, όλα αυτά δεν πρέπει να δημιουργούν αμφιβολίες για την γενικά
αντίθετη στάση του ισλαμικού καθεστώτος απέναντι στη Νέα Διεθνή Τάξη,
όπως επιχειρεί να κάνει η ρεφορμιστική Αριστερά. Στην πραγματικότητα, τα
ιρανικά κίνητρα, όσον αφορά τη στάση του για το Ιράκ αλλά και το Αφγανι-
στάν δεν ήταν ποτέ αμιγώς πολιτισμικά, όπως ανάφερα παραπάνω. Στο Ιράκ,
η αμερικανική εισβολή βοήθησε αποφασιστικά την ανάδειξη στην εξουσία
των ιρακινών Σιιτών, οι οποίοι είναι η πλειοψηφία του πληθυσμού και, κρί-
σιμα, υποστηρίζονται από το ιρανικό ισλαμικό καθεστώς. Προφανώς, πάνω
σε αυτό, υπήρξε μια σύγκλιση συμφερόντων μεταξύ των αμερικανικών και
ιρανικών ελίτ, μολονότι για διαφορετικούς λόγους. Έτσι, η αμερικανική ελίτ
[77] Βλέπε Τάκης Φωτόπουλος, Θρησκεία, Αυτονομία, Δημοκρατία: Η Άνοδος του Νέου Ανορθολογι-
σμού (Ελεύθερος Τύπος, 2000).
χρησιμοποιούσε απλώς την παλιά τακτική του «διαίρει και βασίλευε», μέσω
της οποίας πέτυχε την εγκαθίδρυση ενός πελατειακού καθεστώτος στο Ιράκ,
το οποίο θα είναι υποχρεωμένο να εξαρτάται για πολύ καιρό από την αμε-
ρικανική στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη. Από την άλλη, η ισλαμική
ελίτ στο Ιράν κέρδισε ένα σιΐτικό καθεστώς στη διπλανή πόρτα, το οποίο
―όπως υποθέτουν― δεν θα επιτρέψει μια επίθεση της υπερεθνικής ελίτ από
το έδαφός του ενάντια τους και, μακροπρόθεσμα, θα μπορούσε ακόμα και να
συνεργασθεί μαζί του για τον έλεγχο της περιοχής. Αυτή φυσικά, ήταν απλά
μια εικαζόμενη, από μέρους τους, σύγκλιση συμφερόντων, βασιζόμενη στην
θεμελιακά λανθασμένη υπόθεση ότι η αμερικανική ελίτ θα αποσύρει εντελώς
τις στρατιωτικές τις δυνάμεις από το Ιράκ (οι οποίες φυσικά δεν περιλαμβά-
νουν απλώς χερσαίες δυνάμεις αλλά, ακόμα πιο σημαντικό, αεροπορικές και
ναυτικές δυνάμεις στον Κόλπο, τις οποίες δεν έχει καμιά διάθεση ν’ αποσύρει
στο αόριστο μέλλον), πριν να «τακτοποιήσουν» το πρόβλημα του ιρανικού
καθεστώτος», είτε από τα μέσα είτε απ’ έξω.
Όσον αφορά το Αφγανιστάν, υπάρχει επίσης μια παρόμοια εικαζόμενη σύ-
γκλιση αμερικανικών και ιρανικών συμφερόντων, δεδομένου ότι τόσο η υπε-
ρεθνική ελίτ όσο και το ισλαμικό καθεστώς είναι ενάντια στους Ταλιμπάν και
τον Οσάμα Μπιν Λάντεν, μολονότι, ξανά, για διαφορετικούς λόγους. Οι μεν,
διότι θέλουν να εξαλείψουν κάθε αντίσταση ενάντια στη Νέα Διεθνή Τάξη και
οι δε, επειδή δεν εμπιστεύονται τους αντι-Σιίτες Ταλιμπάν, καθώς επίσης και
την Αλ Κάιντα. Όμως, πάλι, το ισλαμικό καθεστώς κάνει άλλη μία λανθασμένη
υπόθεση, ότι δηλαδή το πελατειακό καθεστώς στο Αφγανιστάν, με το οποίο
έχει καλλιεργήσει καλές σχέσεις, δεν θα στραφεί εναντίον του, ξεχνώντας
στην πορεία την απόλυτη πολιτική, στρατιωτική και οικονομική εξάρτηση της
σημερινής ελίτ του Αφγανιστάν από την υπερεθνική ελίτ και την αντίστοιχη
δημιουργία μιας νέας αστικής τάξης (όπως και στο Ιράκ) απόλυτα εξαρτημέ-
νης οικονομικά, πολιτικά και πολιτιστικά από την υπερεθνική ελίτ!
Όσον αφορά, όμως, τη στάση της «Αριστεράς» που τάσσεται υπέρ της
«ροζ επανάστασης» στο Ιράν, όπως ανέφερα και στην Εισαγωγή, η απόκτηση
πολιτικής ανεξαρτησίας (και αν είναι δυνατόν και οικονομικής ανεξαρτησίας
επίσης) από την υπερεθνική ελίτ και το σύστημα είναι αναγκαία συνθήκη για
τη δημοκρατία και την αυτονομία. Οι ιδέες συνεπώς που προωθούνται από
την ρεφορμιστική «Αριστερά» και τους μεταμοντέρνους «αναρχικούς» για
ένα ταυτόχρονο αγώνα ενάντια στην υπερεθνική ελίτ και το θεοκρατικό κα-
θεστώς (ή σε κάθε ισλαμικό κίνημα που μάχεται για ανεξαρτησία, όπως η Χα-
μάς, η Χεζμπολάχ κ.λπ.) καταλήγουν σε μια αντιδραστική προσέγγιση «ίσων
αποστάσεων». Μια τέτοια προσέγγιση όχι απλώς ενισχύει αντικειμενικά την
υπερεθνική ελίτ, αλλά οπωσδήποτε προωθείται και από αυτήν, με στόχο την
αδρανοποίηση της Αριστεράς και τον αποπροσανατολισμό των ακτιβιστών
σε όλο τον κόσμο, αποσπώντας την προσοχή τους από το γεγονός ότι ο αληθι-
νός και πρωταρχικός εχθρός είναι η υπερεθνική ελίτ και οι συνεργαζόμενες με

αυτήν ελίτ (η σιωνιστική ελίτ και οι τοπικές ελίτ των πελατειακών καθεστώ-
των) και όχι τα καθεστώτα που οι ελίτ αυτές αποκαλούν «καθεστώτα-πα-
ρίες» (Ιράν, Βενεζουέλα, Κούβα κ.λπ.) και τα αντίστοιχα κινήματα. Και αυτό,
γιατί ένας γνήσιος αντισυστημικός αγώνας θα έπρεπε να έχει ως κύριο εχθρό
τις ελίτ που υποστηρίζουν το ίδιο το σύστημα και όχι τις τοπικές ιεραρχικές
δομές που έχουν επιβληθεί από τα «καθεστώτα-παρίες» και τα σχετικά κινή-
ματα. Η σύγχυση συνεπώς που δημιουργείται σήμερα από μέρους της ρεφορ-
μιστικής Αριστεράς και των μεταμοντέρνων «αναρχικών» πάνω στην ανά-
γκη να αγωνιστούμε κατ’ αρχήν για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε κάθε χώρα
έχει προφανή στόχο την μετατόπιση της εστίας του κοινωνικού αγώνα από
τον αντισυστημικό αγώνα σε έναν ρεφορμιστικό αγώνα μέσα στο σύστημα
―κάτι απολύτως συνεπές με τις σημερινές πεποιθήσεις της γενετικά μεταλ-
λαγμένης «Αριστεράς», η οποία φαίνεται ότι μόνο στη ρητορική της πολεμάει
το ίδιο το σύστημα! Παρόλα αυτά, τέτοιου είδους αυτονόητα συμπεράσματα
δεν γίνονται καν κατανοητά και από ένα άλλο μέρος της ελευθεριακής Αρι-
στεράς, τους λεγόμενους «αυτόνομους», που πιστεύουν ότι όλοι οι πόλεμοι
είναι ταξικοί και συνεπώς δεν υπάρχει η ανάγκη της υποστήριξης εθνικοαπε-
λευθερωτικών κινημάτων.
Από την άλλη, η εναλλακτική οπτική που υποστηρίζεται από αυτό το δο-
κίμιο και το πρόταγμα της ΠΔ είναι ότι παρόμοια κινήματα θα πρέπει να υπο-
στηρίζονται, όχι μόνο επειδή παίζουν κρίσιμο ρόλο στην αποδυνάμωση της
υπερεθνικής ελίτ σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο σαν τον σημερινό, αλλά
επίσης επειδή η εθνική απελευθέρωση είναι προϋπόθεση για μια κοινωνική
απελευθέρωση βασισμένη στην αυτονομία. Είναι προφανώς γελοίο να βλέ-
πει κανείς σήμερα κοινά συμφέροντα μεταξύ των κατακτητών Αμερικανών
στρατιωτών στο Ιράκ ή το Αφγανιστάν (που προέρχονται από το Αμερικάνι-
κο λούμπεν) και των υπό κατοχή Ιρακινών και Αφγανών εργατών και χωρι-
κών, ή μεταξύ των κατακτητών Ισραηλινών στρατιωτών και των υπό κατοχή
Παλαιστίνιων χωρικών, δεδομένου ότι μια τέτοια σύμπλευση συμφερόντων
προκύπτει μόνο σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο αφαίρεσης, το οποίο δεν έχει σε
τίποτα να κάνει με πραγματικούς ανθρώπους, με διαφορετικές κουλτούρες,
οι οποίοι έχουν περάσει μέσα από θεμελιωδώς διαφορετικές διαδικασίες κοι-
νωνικοποίησης. Επί πλέον, αυτού του είδους η ανόητη προσέγγιση έχει πολύ
αρνητικές πρακτικές επιπτώσεις, δεδομένου ότι καταλήγει, πάλι, στην υιοθέ-
τηση μιας στάσης «ίσων αποστάσεων», η οποία αδρανοποιεί τους ακτιβιστές,
προς μέγιστη χαρά της υπερεθνικής ελίτ! Δεν εκπλήσσει, όμως, ότι η «Αριστε-
ρά», και οι αυτό-αποκαλούμενοι «αναρχικοί», καθώς και οι Σιωνιστές είναι
ενθουσιώδεις υποστηρικτές αυτής της προσέγγισης, ισχυριζόμενοι ότι κάθε
αντίσταση ενάντια στις σιωνιστικές κατοχικές δυνάμεις είναι αντιδραστική,
καθώς και αυτοί είναι εργάτες, επίσης καταπιεζόμενοι από τις ελίτ τους και,
κατά συνέπεια, οι εργάτες και από τις δύο πλευρές πρέπει να ενωθούν και
να στραφούν ενάντια στον κοινό τους εχθρό, τους καπιταλιστές και των δύο
πλευρών!
Τα παραπάνω συμπεράσματα σχετικά με τον ρόλο της ρεφορμιστικής
Αριστεράς μπορούν εύκολα να δικαιωθούν αν εξετάσουμε με μεγαλύτερη λε-
πτομέρεια τα κύρια επιχειρήματα που κατατίθενται από αναλυτές, οι οποίοι
άμεσα ή έμμεσα υποστηρίζουν την προπαγάνδα της υπερεθνικής ελίτ και τα
διεθνή ΜΜΕ που αυτή ελέγχει παγκοσμίως.
Ο Ζίζεκ και ο Τσόμσκυ για το Ιράν
Ο Σλάβοϊ Ζίζεκ,[78] μεταμοντέρνος «Μαρξιστής» και αγαπημένος των μέσων

μαζικής ενημέρωσης που ελέγχονται από την υπερεθνική ελίτ, κατάφερε να
δώσει μια εντελώς διαστρεβλωμένη εικόνα της ροζ επανάστασης στο Ιράν,
η οποία ―με βάση την παραπάνω ανάλυση― φτάνει σχεδόν στην απόλυτη
αντιστροφή της αλήθειας. Το παρακάτω απόσπασμα δείχνει πώς έφερε σε
πέρας αυτό το κατόρθωμα!:
Έχουμε να κάνουμε με έναν αυθεντικό λαϊκό ξεσηκωμό των εξαπατημένων

που μετείχαν στην επανάσταση του Χομεϊνί. Υπάρχουν δύο κρίσιμες συνέ-
πειες που συνάγονται με βάση αυτή την προβληματική. Πρώτον, ο Αχμαντι-
νετζάντ δεν είναι ο ήρωας των φτωχών Ισλαμιστών, αλλά ένας αυθεντικός,
διεφθαρμένος ισλαμο-φασίστας και λαϊκιστής, ένα είδος Ιρανού Μπερλου-
σκόνι (...) πίσω του δεν βρίσκονται μόνο όργανα αστυνομικής καταστολής
και ένας Δυτικού τύπου μηχανισμός δημοσίων σχέσεων, αλλά επίσης μια
ισχυρή νέα τάξη οικονομικά ισχυρών, ως αποτέλεσμα της διαφθοράς του
καθεστώτος (η Ιρανική Φρουρά της Επανάστασης δεν είναι μια εργατική
πολιτοφυλακή, αλλά μια μεγαλο-εταιρία, το ισχυρότερο κέντρο πλούτου
της χώρας) (...) ο Μουσαβί είναι κάτι εντελώς διαφορετικό: το πρόσωπό του
συμβολίζει την αυθεντική αναβίωση του λαϊκού ονείρου που στήριξε την
επανάσταση του Χομεϊνί. Ακόμα και αν αυτό το όνειρο ήταν μια ουτοπία,
πρέπει κανείς να αναγνωρίσει μέσα του την αυθεντική ουτοπία της ίδιας
της επανάστασης (...) Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, είναι ζωτικής σημα-
σίας να θυμόμαστε ότι γινόμαστε μάρτυρες ενός μεγάλου απελευθερωτικού
γεγονότος, το οποίο δεν εντάσσεται στα πλαίσια ενός αγώνα μεταξύ φιλο-
Δυτικών φιλελεύθερων και αντι-Δυτικών φονταμενταλιστών.
Έτσι, σύμφωνα με αυτή την μεταμοντέρνα «Μαρξιστική» καρικατούρα

της πραγματικότητας, αυτό που έχουμε στο Ιράν είναι μια σύγκρουση μετα-
ξύ, από τη μία πλευρά, της ιρανικής εκδοχής του Μπερλουσκόνι (Αχμαντινε-
τζάντ) που υποστηρίζεται από μια ισχυρή νέα τάξη πλουσίων και, από την
[78] Σλάβοϊ Ζίζεκ, «Will the cat above the precipice fall down?» http://supportiran.blogspot.
com/2009/06/slavoj-zizeks-new-text-on-iran.html

άλλη, ενός «ουτοπιστή», ο οποίος συμβολίζει την αυθεντική αναβίωση των

ιδεών της επανάστασης του Χομεϊνί, (Μουσαβί) και υποστηρίζεται από ένα
απελευθερωτικό κίνημα, το οποίο βλέπει σε αυτόν την πιθανότητα πραγ-
μάτωσης των ονείρων του 1979! Επιπλέον, αυτός ο τύπου «Κόκα-Κόλα ρι-
ζοσπάστης» στοχαστής, δεν είχε ενδοιασμούς να περιγράψει εκείνους στην
αντισυστημική Αριστερά που προσπάθησαν να δουν το βρώμικο διεθνές παι-
χνίδι που παίζεται εις βάρος του Ιρανικού λαού από την υπερεθνική ελίτ και
τους Σιωνιστές με στόχο την ενσωμάτωση ολόκληρης της Μέσης Ανατολής
στη Νέα Παγκόσμια Τάξη, ως εξής: «οι πλέον θλιβεροί ανάμεσά τους είναι οι
αριστεριστές υποστηρικτές του Αχμαντινετζάντ» για τους οποίους αυτό που
πραγματικά διακυβεύεται είναι η ιρανική ανεξαρτησία. Παρόλα αυτά, ο Ζί-
ζεκ με μια έννοια είναι απολύτως σωστός. Πράγματι, μόνο όταν ολόκληρος ο
κόσμος θα έχει ενσωματωθεί στη Νέα Τάξη, αυτός και οι όμοιοί του στο Znet
κ.λπ. θα μπορούν να παίξουν τον ρόλο μιας «ριζοσπαστικής» (δηλαδή γενετι-
κώς μεταλλαγμένης) Αριστεράς που θα μάχεται για ένα ανθρώπινο πρόσωπο
αυτής της Τάξης!
Παράλληλα, ο Τσόμσκι τάσσεται στο πλευρό της ροζ επανάστασης χωρίς
κανένα δισταγμό, όπως είναι προφανές από το παρακάτω απόσπασμα στο
οποίο, βασιζόμενος σε εντελώς ατεκμηρίωτα στοιχεία και χωρίς καμία απο-
λύτως ανάλυση, συμπεραίνει ότι τα εκλογικά αποτελέσματα ήταν αναξιόπι-
στα και «μια τεράστια λαϊκή διαμαρτυρία ακολούθησε, η οποία καταπνίχτηκε
βίαια από τις ένοπλες δυνάμεις των, κυβερνώντων κληρικών». Έτσι, για τον
«μέγα» Τσόμσκι[79]:
Στο Ιράν, τα εκλογικά αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν από το Υπουργείο

Εσωτερικών στερούνται αξιοπιστίας τόσο λόγω του τρόπου με τον οποίο
ανακοινώθηκαν όσο και λόγω των ίδιων των αριθμών. Μια τεράστια λαϊκή
διαμαρτυρία ακολούθησε, που καταπνίχθηκε βίαια από τις ένοπλες δυνά-
μεις των κυβερνώντων κληρικών. Ίσως ο Αχμαντινετζάντ να είχε κερδίσει
την πλειοψηφία αν οι ψήφοι είχαν καταμετρηθεί δίκαια, αλλά φαίνεται ότι
οι κυβερνώντες ήταν απρόθυμοι να πάρουν αυτό το ρίσκο. Από τους δρό-
μους, ο ανταποκριτής Reese Erlich, ο οποίος έχει σημαντική εμπειρία από
λαϊκές εξεγέρσεις και έχει υποστεί σκληρή καταπίεση στην αμερικανική
επικράτεια, γράφει ότι «πρόκειται για ένα αυθεντικό ιρανικό μαζικό κίνη-
μα αποτελούμενο από φοιτητές, εργαζόμενους, γυναίκες, και ανθρώπους
της μεσαίας τάξης» ―και πιθανόν μεγάλο μέρος του αγροτικού πληθυσμού.
Ο Eric Hooglund, ένας έγκριτος μελετητής που έχει μελετήσει την Ιρανική
επαρχία επισταμένα, απορρίπτει τις στερεότυπες εικασίες σχετικά με την
υποστήριξη του Αχμαντινετζάντ από τον αγροτικό πληθυσμό, περιγράφο-
[79] Νόαμ Τσόμσκι, “Season of Travesties: Freedom and Democracy in mid-2009,” Znet (10 Ιουλίου
2009). http://www.zcommunications.org/zspace/commentaries/3922
ντας ως «σαρωτική» την υποστήριξη προς τον Μουσαβί στις περιοχές τις
οποίες έχει μελετήσει, καθώς και την κατακραυγή για τις κλεμμένες ―όπως
πιστεύει η μεγάλη πλειοψηφία εκεί― εκλογές.
Είναι φανερό λοιπόν ότι τα «μελετημένα» αυτά συμπεράσματα του Τσό-

μσκι βασίζονται απλά σε ότι άκουσε και διάβασε στα ΜΜΕ της υπερεθνικής
ελίτ και σε τέτοιες «αμερόληπτες» ανταποκρίσεις όπως αυτές του Reese
Erlich (βλέπε παρακάτω για την ποιότητα της «αμεροληψίας» του) και του
Eric Hooglund,[80] του οποίου τα συμπεράσματα περί απάτης βασίζονται μόνο
στο τι άκουσε ότι συνέβη με τις ψήφους ενός χωριού, το οποίο ήξερε από την
δική του έρευνα, και με τις ψήφους ενός δήμου σε γειτονική πόλη!
Η «εναλλακτική» παρα-πληροφόρηση του Znet[81]
Όσον αφορά τους αναλυτές που φιλοξενεί η αυτοκρατορία του Znet, που
(υποτίθεται) παρέχει «εναλλακτική» πληροφόρηση και ανάλυση, όπως θα
προσπαθήσω να δείξω στη συνέχεια, είναι προφανές ότι έχει υιοθετήσει μια
στάση για το όλο ζήτημα του Ιράν που ελάχιστα διαφέρει από αυτήν που έχει
υιοθετηθεί από τα ΜΜΕ που ελέγχει η υπερεθνική ελίτ!
Έτσι, ο προαναφερθείς Reese Erlich,[82] ένας αυτοαπασχολούμενος ξένος
ανταποκριτής και συγγραφέας του βιβλίου The Iran Agenda: the Real Story of
U.S. Policy and the Middle East Crisis (Η ατζέντα για το Ιράν: η αληθινή ιστορία
της αμερικανικής πολιτικής και η κρίση στη Μέση Ανατολή), βγάζει τα συνηθι-
σμένα συμπεράσματα, με τον αέρα μάλιστα της υπεροχής του αυτόπτη μάρ-
τυρα των γεγονότων τα οποία όμως είναι όλα βασισμένα, απλώς σε σκέτη
περιγραφή χωρίς ανάλυση, τακτική που σίγουρα δεν είναι ο σωστός τρόπος
ερμηνείας τέτοιου είδους γεγονότων. Επιπλέον, θα έπρεπε να γνωρίζει ότι το
να είσαι απλώς μάρτυρας μιας κοινωνικής έκρηξης δίνει πολύ λίγα στοιχεία,
(αν δίνει οποιαδήποτε στοιχεία!), σχετικά με τις αιτίες της και την πραγματι-
κή της φύση. Προφανώς, οι ίδιες διαδηλώσεις στην Τεχεράνη θα μπορούσαν
να παρουσιαστούν και ερμηνευθούν πολύ διαφορετικά από έναν υποστηρι-
κτή των στόχων τους (όπως είναι ξεκάθαρα ο ίδιος) και από έναν αντίπαλό
τους ―όπως άλλωστε έγινε στη πράξη. Αρκεί να διαβάσει κανείς την πρώτη
παράγραφο του άρθρου του για να αντιληφθεί την «αμεροληψία» του όταν
[80] Eric Hooglund, “Iran’s Rural Vote and Election Fraud,” Znet (27/6/2009). http://www.
zcommunications.org/znet/viewArticle/21813
[81] Εν Ελλάδι, επίσημο παράρτημα της αυτοκρατορίας Ζnet, η οποία κινείται με τζίρο 1 εκ. δολλα-
ρίων είναι η «ελευθεριακή» εφημερίδα Βαβυλωνία που οργάνωσε μάλιστα προ μηνών και εβδομαδι-
αίο, δήθεν πολιτιστικό «φεστιβάλ», με πραγματικό στόχο την μαζική προβολή των ρεφορμιστικών
θέσεων του «θιάσου» της αυτοκρατορίας: Τσόμσκι, Άλμπερτ, Ζιν κ.α. (βλ. σχετικό άρθρο σε αυτό το
τεύχος).
[82] Βλέπε π.χ. Reese Erlich, “Iran and Leftist Confusion,” Znet (29/6/2009).
http://www.zcommunications.org/znet/viewArticle/21820

μιλάει για «αυτούς που ρισκάρουν της ζωή τους καθημερινά στους δρόμους
των μεγάλων ιρανικών πόλεων μαχόμενοι για πολιτική, κοινωνική και οικο-
νομική δικαιοσύνη». Όμως, σε αντίθεση με τις διαδηλώσεις του 1979, όχι μό-
νον δεν υπήρξαν αναφορές μεγάλων διαδηλώσεων σε άλλες μεγάλες πόλεις
πέρα από την Τεχεράνη, αλλά επίσης το αίτημα για κοινωνική και οικονομική
δικαιοσύνη δεν έχει καμία σχέση με τις διαδηλώσεις εναντίον του πληθωρι-
σμού, ούτε και με τα αιτήματα για σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
για καταπολέμηση της διαφθοράς και για δίκαιες εκλογές που εκφράστηκαν
από τους διαδηλωτές στην Τεχεράνη. Δεν είδαμε παραδείγματος χάριν κανέ-
να σλόγκαν για οικονομική ισότητα ―ένα βασικό αίτημα της οικονομικής δι-
καιοσύνης― κάτι συνεπές, άλλωστε, με την ανάλυση σε αυτό το δοκίμιο ότι οι
συμμετέχοντες σε αυτές τις διαδηλώσεις ήταν κυρίως φοιτητές της αστικής
τάξης και κυρίες των βορείων προαστίων της Τεχεράνης, καθώς επίσης και
υποστηρικτές των ρεφορμιστών κληρικών από διάφορες κοινωνικές ομάδες.
Όμως, όλοι αυτοί επιθυμούν περαιτέρω φιλελευθεροποίηση της οικονομίας
―ένα αίτημα το οποίο είναι εντελώς ασύμβατο με την οικονομική ισότητα!
Στη συνέχεια, ο Erlich αποπειράται να δείξει τον αυθόρμητο χαρακτήρα
αυτών των διαδηλώσεων, τονίζοντας τον διαταξικό τους χαρακτήρα ―κάτι
όμως που απλώς επιβεβαιώνει την ανάλυσή μας περί μιας διπλής σύγκρουσης
στο Ιράν. Δεδομένου δηλαδή ότι η «ανίερη συμμαχία» που περιγράφηκε πα-
ραπάνω περιέχει όχι μόνον αστούς εκσυγχρονιστές αλλά επίσης και υποστη-
ρικτές των ρεφορμιστών κληρικών (που προφανώς προέρχονται από όλα τα
κοινωνικά στρώματα) η διαταξική σύνθεση των διαδηλώσεων δεν προκαλεί
καμία έκπληξη. Κατόπιν, υιοθετεί το επιχείρημα περί «κλεμμένων εκλογών»,
χωρίς να παρουσιάζει στην πορεία ούτε ίχνος χειροπιαστού ―πόσο μάλλον
αποδεικτικού― στοιχείου για να το υποστηρίξει, αλλά καταφεύγει τελικά στην
μεροληπτική Βρετανική ακαδημαϊκή μελέτη που αναφέρθηκε παραπάνω, η
οποία όμως παραδέχεται ότι τα στοιχεία που παρουσιάζει δεν είναι αρκετά
ισχυρά για να αποτελέσουν «καπνίζουσα κάνη»! Δεν υπάρχει κανένας λόγος
να ασχοληθεί κανείς με το επιχείρημά του ότι δεν υπάρχει δημοκρατία μέσα
στους ιρανικούς θεσμούς (κάτι με το οποίο ασχολήθηκα παραπάνω) αλλά το
περίεργο είναι ότι η εντύπωση που παίρνει κανείς από την περιγραφή του για
τον ρόλο της άρχουσας ελίτ στο Ιράν είναι ότι δεν υπάρχει άρχουσα ελίτ στις
ΗΠΑ, όπου προφανώς υπάρχει σχεδόν γνήσια δημοκρατία ―συμπέρασμα με
το οποίο συμφωνεί και ο Τσόμσκι!
Ο Erlich καταπιάνεται στη συνέχεια με το αναπάντητο ερώτημα εάν η CIA
και ο Ομπάμα ήταν ανακατεμένοι στην οργάνωση αυτών των διαδηλώσε-
ων ―κατηγορώντας στην πορεία τους αριστερούς υποστηρικτές αυτής της
άποψης ότι τα επιχειρήματά τους εξάγονται κατά αναλογία και κατά συ-
νεκδοχή― παρόλο που, ουσιαστικά αυτό ακριβώς κάνει ο ίδιος! Αυτό είναι
φυσικά αναπόφευκτο δεδομένου ότι ούτε οι υποστηρικτές της άποψης περί
εμπλοκής της CIA, ούτε οι αντιτιθέμενοι σε αυτή, μπορούν να έχουν αποφα-
σιστικά στοιχεία για να υποστηρίξουν τις θέσεις τους και συνεπώς αυτό που
προσπαθούν να κάνουν όλοι αυτοί οι αναλυτές, όπως προσπάθησα και εγώ
να κάνω σε αυτό το δοκίμιο είναι να δείξουν τους λόγους για τους οποίους ο
Ομπάμα και η υπερεθνική ελίτ έχουν κάθε συμφέρον να υποστηρίξουν αυτές
τις διαδηλώσεις με βάση το στόχο τους για αλλαγή καθεστώτος. Τέλος, δεν
υπάρχει κανένας λόγος να ασχοληθεί κανείς με τους ανόητους ισχυρισμούς
του τύπου «ο Αχμαντινετζάντ εισήγαγε ετήσιο πληθωρισμό 24% και υψηλή
ανεργία» που εκτοξεύονται στο πλαίσιο της βιτριολικής του επίθεσης κατά
του καθεστώτος γενικά και του Αχμαντινετζάντ ειδικότερα, οι οποίοι, στην
καλύτερη περίπτωση, προδίδουν πλήρη άγνοια των οικονομικών δεδομένων
και διαδικασιών που οδηγούν σε παρόμοια φαινόμενα, όπως έδειξα στις ενό-
τητες 2 και 3.
Το ερώτημα επομένως που ανακύπτει από αυτού του είδους την «ανάλυση»
είναι αν αυτή είναι η εξαίρεση ή αν αντιθέτως αυτή είναι η «εναλλακτική» (παρα)
πληροφόρηση που παρέχει το Znet πάνω στο θέμα. Μια εξέταση των απόψεων
πάνω στο Ιρανικό που παρουσιάζονται από το Znet, ενισχύει συντριπτικά την τε-
λευταία υπόθεση, ενώ μια εξέταση των σχολίων στο φόρουμ του Znet πάνω σε
αυτά τα άρθρα δείχνει ένα ευρέως διαδεδομένο αίσθημα αποστροφής των επι-
σκεπτών του Znet για την στάση αυτή και για το είδος των παρεχόμενων πληρο-
φοριών, όπως θα δούμε στη συνέχεια.
Έτσι, ο Saaed Rahnema,[83] τακτικός αρθρογράφος του Znet και Ιρανός
απόδημος ακαδημαϊκός, μέλος διαφόρων ερευνητικών προγραμμάτων του
κατεστημένου, (συμπεριλαμβανομένου και του Ιδρύματος Φόρντ) σχετικά με
τους μουσουλμάνους της διασποράς στη Δύση, είναι μια ακόμα πιο ξεκάθαρη
ένδειξη των ακραίων ρεφορμιστικών απόψεων ―που υποστηρίζουν εμμέ-
σως την γραμμή της υπερεθνικής ελίτ για το Ιράν― που φιλοξενούνται από το
Znet. Αυτό γίνεται προφανές σχεδόν από την εισαγωγική φράση του άρθρου
του:
Με μεγάλη ανησυχία βλέπουμε ότι, όπως και στις περιπτώσεις της Γάζας και
του Λιβάνου, όπου η Χαμάς και η Χεζμπολάχ θεωρήθηκαν άκριτα πρωταθλη-
τές του αντιιμπεριαλισμού, για κάποιους άλλους στην Αριστερά, ο Αχμαντι-
νετζάντ έχει γίνει επίσης πρωταθλητής, εξαιτίας της φαινομενικά στιβαρής
ρητορικής του εναντίον του Ισραήλ και των ΗΠΑ. Ακόμη, με βάση κάποια
χοντροειδή ταξική ανάλυση, επαινείται άμεσα ή έμμεσα από μερικούς για
την υποτιθέμενη εκστρατεία του εναντίον των πλουσίων και την ανύπαρ-
κτη υποστήριξη του προς τους φτωχούς εργαζόμενους. Αυτές οι αναλύσεις
υποσκάπτουν επίσης το αυθεντικό κίνημα μέσα στην σφύζουσα από ζωντά-
νια ιρανική κοινωνία των πολιτών, και υπονομεύουν τα αιτήματά τους για
[83] Saeed Rahnema, “The Tragedy of the Left’s Discource on Iran,” Znet (10/7/2009). http://www.

δημοκρατία, πολιτική και ατομική ελευθερία, ως δήθεν διεκδικήσεις της με-

σαίας τάξης, οι οποίες υποκινούνται από τη Δυτική προπαγάνδα.
Προφανώς, ο εν λόγω «Αριστερός» ακαδημαϊκός που φιλοξενείται από το

Znet δεν έχει ακούσει ποτέ του περί εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων και
αναπαράγει την προπαγάνδα της υπερεθνικής ελίτ και των Σιωνιστών, ότι
η Χαμάς και η Χεζμπολάχ είναι «τρομοκρατικές» οργανώσεις και ―πολύ πιο
σημαντικό―, δεν έχει ακούσει ποτέ του περί αντισυστημικής Αριστεράς αλλά
παρόλα αυτά είναι προεξέχων φιλοξενούμενος από τον υποτιθέμενο αντικα-
πιταλιστή Μάικλ Άλμπερτ στην αυτοκρατορία του Znet! Αυτό που αντιλαμ-
βάνεται ως Αριστερά ο Rahnmena είναι η υπάρχουσα γενετικά μεταλλαγμένη
«Αριστερά» που έχει εγκαταλείψει κάθε αμφισβήτηση του συστήματος της
καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς και της αντιπροσωπευτικής «δημο-
κρατίας», την οποία παίρνει ως δεδομένη, και ασχολείται μόνο με τα αιτήματα
της «κοινωνίας των πολιτών». Με άλλα λόγια, για αυτόν, η «Αριστερά» είναι
το τμήμα εκείνο του πολιτικού φάσματος που υιοθετεί τα (συνήθως μονοθε-
ματικά) κινήματα της μεσαίας τάξης, τα οποία αποτελούν τις Μη Κυβερνητι-
κές Οργανώσεις, που άμεσα ή έμμεσα χρηματοδοτούνται και προβάλλονται
από την υπερεθνική ελίτ, και μάχονται για αυτό που περνάει ως «δημοκρα-
τία» σήμερα στη Δύση, και για την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμά-
των. Οποιαδήποτε σύμπτωση των παραπάνω με την ιδεολογία που χρησι-
μοποίησε η υπερεθνική ελίτ για να δικαιολογήσει όλους τους πρόσφατους
πολέμους της, συμπεριλαμβανομένου του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας»
(τον οποίο ο «προοδευτικός» Ομπάμα μετονόμασε μεν αλλά τον συνεχίζει στο
Αφγανιστάν, Πακιστάν και αλλού) ΔΕΝ είναι τυχαία!
Έτσι, ο συγγραφέας επιτίθεται βίαια στην παλαιά αντισυστημική Αριστε-
ρά (Monthly Review, James Petras κ.λπ.) για την σωστή στάση τους σχετικά
με την ιρανική «ροζ» επανάσταση, εκμεταλλευόμενος τα αδύναμα σημεία της
ανάλυσής τους, τα οποία ανέφερα στις ενότητες 2 και 3, δηλαδή τις ασυνέπει-
ες στην στάση του ιρανικού καθεστώτος αναφορικά με τη νεοφιλελεύθερη
παγκοσμιοποίηση, τους θεοκρατικούς ανορθολογισμούς και ούτω καθ’ εξής.
Ωστόσο, αυτό δεν εμποδίζει τον Rahnema να έχει το θράσος να κατηγορήσει
την παλαιά αντισυστημική Αριστερά ότι «δεν καταλαβαίνει ότι όλες οι φα-
τρίες του ισλαμικού καθεστώτος ήταν ανέκαθεν στυγνοί καπιταλιστές» ―λες
και οι εκσυγχρονιστές της αστικής τάξης τους οποίους ξεκάθαρα υποστηρίζει
είναι προλετάριοι και δεν είναι πλήρως αφοσιωμένοι στο καπιταλιστικό σύ-
στημα! Και είναι όντως γελοίο ότι ο Rahnema κατηγορεί αποκλειστικά τον
Αχμαντινετζάντ και τους φονταμενταλιστές για «αποτυχημένες οικονομικές
πολιτικές, τον αυξανόμενο πληθωρισμό του 30%, την διογκούμενη ανεργία»,
ενώ, όπως είδαμε στις ενότητες 2 και 3, η ανεργία και ο πληθωρισμός είναι
πολύ περισσότερο ―όπως άλλωστε παντού― τα αποτελέσματα των νεοφι-
λελεύθερων μεταρρυθμίσεων που εισήχθησαν από τους ρεφορμιστές (τους
οποίους υποστηρίζει ως μέλος της «ανίερης συμμαχίας») παρά των κρατικών

ελέγχων που εισήχθησαν από τους φονταμενταλιστές για να υποστηρίξουν
τα θύματα αυτών των μεταρρυθμίσεων.
Αλλά, ο «Αριστερός» μας ακαδημαϊκός έχει το θράσος να προχωρήσει ακό-
μα παραπέρα, όπως κάνει σαφές η ακόλουθη δήλωση:[84]
Η αριστερά ιστορικά έχει τις ρίζες της στην αλληλεγγύη με τα προοδευτικά

κινήματα, τα δικαιώματα των γυναικών και των συνδικάτων και η φωνή
της ήταν πρώτα και πάνω απ’ όλα ένα κάλεσμα για ελευθερία. Οι φωνές
που ακούμε σήμερα από μέρος της Αριστεράς είναι τραγικά αντιδραστικές.
Παίρνοντας το πλευρό των θρησκευτικών φονταμενταλιστών, με βάση τις
λανθασμένες υποθέσεις ότι είναι αντιιμπεριαλιστές και αντικαπιταλιστές,
ευθυγραμμίζεται με τις πιο αντιδραστικές δυνάμεις της ιστορίας. Αυτή είναι
μια αντιδραστική Αριστερά, διαφορετική από την προοδευτική Αριστερά η
οποία ήταν ανέκαθεν στο πλευρό των δυνάμεων της προόδου.
Και καταλήγει πληροφορώντας μας σχετικά με το τι συμβαίνει πραγματι-

κά στο Ιράν και ποιος θα έπρεπε να είναι ο ρόλος της Αριστεράς[85]:
Αυτό που συμβαίνει στο Ιράν είναι μια αυθόρμητη, μεγαλοφυής και ανεξάρ-
τητη εξέγερση από έναν λαό συγχυσμένο από τριάντα χρόνια σκοταδιστι-
κής, τυραννικής θρησκευτικής εξουσίας, που ξεσηκώθηκε από μια εκλογική
απάτη, μολονότι η εξέγερση αυτή είναι ριζωμένη σε πολύ πιο ουσιαστικές
διεκδικήσεις. Προς μεγάλη ανησυχία του κληρικού καθεστώτος και των υπο-
στηρικτών του μέσα και έξω από τη χώρα, η όλο και αυξανόμενη ιρανική
κοινωνία των πολιτών άδραξε υπέροχα την ευκαιρία των εκλογών για να
κάνει αποφασιστικά βήματα προς τα εμπρός. Δεν έχουν αυταπάτες σχετικά
με το ισλαμικό καθεστώς, ή για τις δικές τους δυνατότητες. Η στρατηγική
τους είναι να αντικαταστήσουν σταδιακά και δίχως βία το ισλαμικό καθε-
στώς και την ηγεμονία του με ένα κοσμικό δημοκρατικό καθεστώς. Αυτή εί-
ναι μια τεράστιας σημασίας, λεπτή και παρατεταμένη αντιπαράθεση. Είναι
ουσιώδες να κερδίσουν την ευρεία και αποτελεσματική υποστήριξη της Αρι-
στεράς στη Δύση, ώστε να μην πέσουν θύματα της παραπλανητικής αντί-
ληψης ότι η Αριστερά δεν ενδιαφέρεται για τη δημοκρατία και τα πολιτικά
δικαιώματα.
Έτσι, ο συγγραφέας, παίρνοντας δεδομένο ότι η Αριστερά αποτελείται

από το ρεφορμιστικό τμήμα το οποίο, όντως, μάχεται μόνο για ατομικά δι-
καιώματα και ελευθερίες, δηλαδή για την φιλελεύθερη έννοια της ελευθερί-


ας («ελευθερία από»), αντί για την σοσιαλιστική και ελευθεριακή έννοια της
(«ελευθερία να») που συνεπάγεται έναν αγώνα για την αλλαγή του ίδιου
του συστήματος ―δηλαδή «ξεχνώντας» τον αρχικό στόχο της ίδιας της Αρι-
στεράς― κατηγορεί την αντισυστημική Αριστερά ως «αντιδραστική»! Γιατί;
Επειδή τόλμησε να αποκαλύψει τους στόχους της υπερεθνικής ελίτ και του
ίδιου του συστήματος αναφορικά με την τρέχουσα διπλή σύγκρουση στο
Ιράν για αλλαγή καθεστώτος. Σε αυτό, όμως, έχει καλή παρέα ολόκληρη την
υπερεθνική ελίτ και τα ΜΜΕ που αυτή ελέγχει, τα οποία είναι στο μέσον μίας
μαζικής εκστρατείας παραπληροφόρησης, με στόχο τη δαιμονοποίηση του
ιρανικού καθεστώτος (που μοιάζει πολύ με τις παρόμοιες εκστρατείες που
προηγήθηκαν των επιθέσεων εναντίον των λαών της Σερβίας, του Ιράκ κ.λπ.).
Με άλλα λόγια, ο σωστός ρόλος της Αριστεράς για τον συγγραφέα είναι να
μάχεται εναντίον των καθεστώτων που το σύστημα κατηγοριοποιεί ως «πα-
ρίες», παρά εναντίον του ίδιου του συστήματος ―έστω και αν αυτό σημαίνει
την συμμαχία με καθεστώτα τα οποία δεν συμπαθούμε μεν, αλλά τα οποία
πολεμούν για την πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία τους από την υπερε-
θνική ελίτ. Είναι μόνο ανόητοι (ή άνθρωποι που υποκρίνονται τους ανόητους
για δικούς τους λόγους) αυτοί που δεν καταλαβαίνουν ότι η προϋπόθεση για
την αυθεντική δημοκρατία και αυτονομία, δηλαδή για την συστημική αλλα-
γή σε κάθε χώρα που ανήκει στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο, είναι η ρήξη
των δεσμών εξάρτησής της από αυτές που ελέγχουν το παγκοσμιοποιημένο
σύστημα παρά η ανατροπή μιας εγχώριας ελίτ η οποία ―για τους δικούς της
λόγους― ακολουθεί μια τέτοια πολιτική! Ο Rahnema και η φάρα του στην ρε-
φορμιστική Αριστερά είναι πραγματικά τέλεια παραδείγματα της σημερινής
παρακμής της Αριστεράς, η οποία παίζει τον ρόλο της μαριονέτας του συστή-
ματος και των εκστρατειών του να επιβάλλει πελατειακά καθεστώτα σε ολό-
κληρο τον κόσμο και να καταπνίξει κάθε αντίσταση ενάντια στην Νέα Διεθνή
Τάξη.
Ακριβώς η ίδια γραμμή προωθείται και από άλλον έναν αστέρα του ίδιου
«εναλλακτικού» ΜΜΕ, του Znet: του Farooq Sulehria, ο οποίος, σε ένα άρθρο
με τίτλο «Ο Αχμαντινετζάντ και ο αντιιμπεριαλισμός των ανόητων»,[86] εκμε-
ταλλεύεται τις ίδιες ασυνέπειες του ιρανικού καθεστώτος και προσπαθεί να
δημιουργήσει σύγχυση σε σχέση με μια πραγματική αντικαπιταλιστική και
αντιιμπεριαλιστική στάση. Όπως το θέτει, «η αντιαμερικανική και αντιισ-
ραηλινή πολιτική του Αχμαντινετζάντ δεν είναι απλώς αμφιλεγόμενη, αλλά
το να τον αναγάγουμε σε αντιιμπεριαλιστή ευτελίζει κατάφωρα την έννοια
του αντιιμπεριαλισμού». Εδώ το κόλπο είναι να κριτικάρει ―υποτίθεται από
αντισυστημική σκοπιά― το ιρανικό καθεστώς, δικαιώνοντας στην πορεία το
αίτημα της «ροζ επανάστασης» ότι πρέπει να ανατραπεί. Φυσικά, ποτέ δεν
[86] Farooq Sulehria, “Ahmedinejad and the anti-imperialism of fools,” Znet (10/7/2009). http://
www.zcommunications.org/znet/viewArticle/21945
αποπειράται να βγάλει τη λογική συνεπαγωγή ότι αν η τωρινή ανίερη συμ-

μαχία καταφέρει να ανατρέψει το καθεστώς, το εναλλακτικό δεν θα είναι ένα
σωστό αντικαπιταλιστικό και αντιιμπεριαλιστικό καθεστώς, αλλά άλλο ένα
πελατειακό καθεστώς της υπερεθνικής ελίτ! Δεν εκπλήσσει λοιπόν ότι δίνει
έναν ορισμό του αντιιμπεριαλισμού ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με την
κλασσική του έννοια αλλά είναι, στην πραγματικότητα, μια μεταμοντέρνα
σαλάτα βασισμένη σε αυτό που είναι η ρεφορμιστική Αριστερά σήμερα.
Έτσι, για τον Sulehria:
Ο αντιιμπεριαλισμός εμπεριέχει εθνική απελευθέρωση, χειραφέτηση των

γυναικών, εκδημοκρατισμό, πολιτική και οικονομική ενδυνάμωση, σεβασμό
προς τις θρησκευτικές μειονότητες, και αυτοκαθορισμό για τις καταπιεσμέ-
νες εθνικότητες. Ο αντιιμπεριαλισμός είναι ελευθερία για όλους τους κατα-
πιεσμένους, από κάθε καταπίεση.
Όμως, η κλασσική έννοια του όρου αφορούσε μόνον τον αγώνα των εθνι-
κοαπελευθερωτικών κινημάτων εναντίον της αποικιοκρατίας (δηλαδή ενα-
ντίον των αποικιοκρατικών δυνάμεων) και της νεοαποικιοκρατίας (δηλαδή
εναντίον της πολιτικής και οικονομικής εξάρτησης από τη Δύση), ως προϋπό-
θεση για την κοινωνική απελευθέρωση. Αυτό συνεπαγόταν τη συνέχιση του
αγώνα μέσα στην απελευθερωμένη χώρα εναντίον των τοπικών πολιτικών
και οικονομικών ελίτ, όταν η εθνική απελευθέρωση είχε πλέον ήδη επιτευχθεί.
Συνεπώς, ο αγώνας για την χειραφέτηση των γυναικών, του αυτοκαθορισμού
των καταπιεσμένων εθνικοτήτων και γενικά της αυτοδιαχείρισης σε όλα τα
επίπεδα, αυτό που αποκαλούμε Περιεκτική Δημοκρατία (ΠΔ), πρέπει να ακο-
λουθεί την εθνική απελευθέρωση και όχι να προηγείται αυτής! Διαφορετικά,
κατ’ αναλογία, θα έπρεπε, για παράδειγμα, να υποστηρίζουμε τον αγώνα των
εκπατρισμένων αστών στη Φλόριντα και μια πιθανή μελλοντική ροζ επανά-
σταση εναντίον του καθεστώτος του Κάστρο στην Κούβα, επειδή το καθε-
στώς αυτό επίσης παραβιάζει τα οριζόμενα από την αστική τάξη ανθρώπινα
δικαιώματα ―τα οποία, παρεμπιπτόντως, βρίσκονται υπό ανάκληση σήμερα
ακόμα και σε χώρες με μακρά παράδοση σε αυτά, όπως η Βρετανία.
Όμως, ο Sulehria δεν σταματά εδώ αλλά διαστρεβλώνει επίσης την μετα-
πολεμική ιστορική διαδικασία στον Μουσουλμανικό κόσμο για να στηρίξει
τη θέση του για τη δήθεν συμμαχία του ιμπεριαλισμού με τον φονταμενταλι-
σμό. Για τον σκοπό αυτό, μη διαθέτοντας ένα πραγματικό πλαίσιο ανάλυσης,
καταφεύγει στη συνωμοσιολογική θεώρηση της ιστορίας. Έτσι, για αυτόν, ο
σημερινός ψευδο-αντιιμπεριαλισμός του ισλαμικού καθεστώτος είναι απλώς
«το προϊόν μιας διαδικασίας που υλοποιεί ο ιμπεριαλισμός σε συνεργασία με
τον φονταμενταλισμό, με στόχο την εξάλειψη του αυθεντικού αντιιμπεριαλι-
σμού στον μουσουλμανικό κόσμο»! Με τα δικά του λόγια:

Ο αντιιμπεριαλισμός που προβάλλεται σήμερα στον μουσουλμανικό κόσμο

είναι συμβολικός και όχι ουσιαστικός. Σηματοδοτεί μια νέα φάση στη σχέση
μεταξύ δύο εν διαστάσει εραστών, του φονταμενταλισμού και του ιμπερια-
λισμού. Είναι το προϊόν της διαδικασίας που διαχειρίζεται ο ιμπεριαλισμός
σε συνεργασία με τον φονταμενταλισμό, ώστε να εξαλείψει τον αυθεντικό
αντιιμπεριαλισμό στον μουσουλμανικό κόσμο (...) υπάρχει μια σαφής συ-
νεργία μεταξύ φονταμενταλισμού και ιμπεριαλισμού. Με τους ριζοσπάστες
εθνικιστές ηγέτες νεκρούς και τα κομμουνιστικά ή σοσιαλιστικά κόμματα
εξολοθρευμένα, η πολιτική αρένα ήταν ορθάνοιχτη για τον Ιμάμ Χομεϊνί, τον
Οσάμα Μπιν Λάντεν, τον Μουλά Μοχάμαντ Ομάρ ή τους τοπικούς τους κλώ-
νους (...) Ένας αντιιμπεριαλισμός ο οποίος δεν απειλεί να εθνικοποιήσει το
πετρέλαιο (ο Οσάμα διακηρύσσει ότι το πετρέλαιο είναι ένας πλούτος που
ανήκει στους Άραβες αλλά αντιτίθεται στην κοινή του ιδιοκτησία), δεν εγκα-
λεί για αναδιανομή της γης ή δεν επιτρέπει στις εργατικές τάξεις να οργανώ-
σουν εργατικά συνδικάτα ―ένας τέτοιος «αντιιμπεριαλισμός» δεν ενοχλεί
την Αυτοκρατορία. Είναι ένας αντιιμπεριαλισμός βασισμένος στην καταπίε-
ση των γυναικών, των θρησκευτικών μειονοτήτων, των μικρών εθνοτήτων,
των εργατικών συνδικάτων, των αγροτικών οργανώσεων, και των πολιτι-
κών κομμάτων. Έτσι, στην πραγματικότητα λειτουργεί ώστε να καλύπτει
τις ανάγκες του ιμπεριαλισμού: την καταπίεση των μαζών. Οι χώρες που κα-
ταπιέζουν τις λαϊκές τους μάζες και δεν διαθέτουν εργατικά συνδικάτα και
εργατικά κόμματα είναι αυτές που ταιριάζουν καλύτερα στις πολυεθνικές.
Ο δήθεν αντιιμπεριαλισμός αυτών των θρησκευτικών δυνάμεων υπηρετεί
στην πραγματικότητα τον ιμπεριαλισμό στο τωρινό παγκόσμιο σενάριο. Εί-
ναι, στην καλύτερη περίπτωση, ο αντιιμπεριαλισμός των ανόητων.
Για να βγάλει αυτό το συμπέρασμα ο Sulehria έπρεπε να διαστρεβλώσει

πλήρως την Ιστορία και να μανιπουλάρει τα γεγονότα ώστε να ταιριάξουν
στην Προκρούστεια κλίνη του μιας συνεργίας μεταξύ φονταμενταλιστών και
ιμπεριαλιστών. Έτσι, μολονότι είναι αλήθεια ότι οι Δυτικές ελίτ στην ψυχρο-
πολεμική περίοδο και οι διάδοχοί τους (δηλαδή η υπερεθνική ελίτ) στην Νέα
Παγκόσμια Τάξη έπρεπε να εξαλείψουν έναν αριθμό καθεστώτων-«παριών»,
συμπεριλαμβανομένων και των ηγεσιών τους, αυτό που φοβόντουσαν περισ-
σότερο απ’ όλα δεν ήταν οι προσωπικότητες των ηγετών, όπως ισχυρίζεται,
αλλά τα μαζικά λαϊκά κινήματα που τους υποστήριζαν. Είναι επίσης αλήθεια
ότι για να επιτύχουν αυτό τον στόχο, οι φυσικοί τους σύμμαχοι ήταν οι φο-
νταμενταλιστές, οι οποίοι αναδύονταν παντού στον Αραβικό κόσμο (και όχι
μόνον!) ακολουθώντας την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και
την συνακόλουθη παρακμή των κινημάτων του αραβικού σοσιαλισμού και
εθνικισμού.[87] Όμως, αυτή ήταν απλώς η συνήθης τακτική του «διαίρει και
βασίλευε» των Δυτικών ελίτ, ενώ οι ίδιοι οι φονταμενταλιστές είχαν απόλυ-
τη επίγνωση του γεγονότος ότι χρησιμοποιούνταν από εκείνους ως όργανα
για τις πολιτικές τους. Στην πραγματικότητα, πήραν μέρος σε αυτές τις συμ-
μαχίες με τις ελίτ με τον αποκλειστικό στόχο να πάρουν την εξουσία από τα
κοσμικά καθεστώτα, ώστε να εφαρμόσουν τον Ισλαμικό τους φονταμενταλι-
σμό, ο οποίος, παρόλα αυτά, από τη φύση του, ήταν ασύμβατος με την πολιτι-
σμική παγκοσμιοποίηση της Νέας Παγκόσμιας Τάξης. Δεν εκπλήσσει επομέ-
νως το γεγονός ότι μόλις αυτά τα φονταμενταλιστικά καθεστώτα ανέλαβαν
την εξουσία στο Ιράν, στο Αφγανιστάν, στη Γάζα κ.λπ. έγιναν «ο νούμερο ένα
εχθρός» των Δυτικών «ιμπεριαλιστών», οι οποίοι είχαν απόλυτη επίγνωση
του γεγονότος ότι τα λαϊκά κινήματα που τα υποστήριζαν δεν ήταν απλώς
θρησκευτικοί ανορθολογιστές αλλά κυρίως άνθρωποι που μάχονταν για την
εθνική τους απελευθέρωση σε μια εποχή κατάρρευσης των παραδοσιακών
κοσμικών πολιτικών κινημάτων.
Επί πλέον, αν ο αντιιμπεριαλισμός σήμερα σημαίνει τον αγώνα εναντίον
της «καταπίεσης των γυναικών, των θρησκευτικών μειονοτήτων, των μειο-
νοτικών εθνοτήτων, των εργατικών συνδικάτων, των αγροτικών οργανώσε-
ων, και των πολιτικών κομμάτων», όπως το θέτει ο Sulehria, τότε, έχει καλή
παρέα! Ολόκληρη η υπερεθνική ελίτ και η τρομερή της δύναμη βρίσκεται
πίσω του. Συνεπώς, η «Αριστερά» που υποστηρίζει μπορεί να πάει πίσω στον
καναπέ της και να περιμένει την διάλυση του τελευταίου καθεστώτος-παρία
της περιοχής, ώστε να μπορεί κατόπιν ν’ απολαύσει τον τύπο Δυτικής «δημο-
κρατίας» που τόσο θαυμάζει, όταν ο ψευδο-«αντιιμπεριαλισμός» της θα έχει
κερδίσει.
Στη συνέχεια, ήταν η σειρά του Stephen Shalom, στενού συνεργάτη του Μά-
ικλ Άλμπερτ και συγγραφέα του ParPolity: Political Vision for a Good Society[88]
(η πολιτική διάσταση του Parecon[89] δεν γράφτηκε ποτέ από τον ίδιο τον Άλ-
μπερτ που στο Πάρεκον απλά περιέγραψε ένα οικονομικό μοντέλο ―το «όρα-
μα» του όπως το χαρακτήρισε). Ο Shalom, σε μια υπεραπλουστευμένη λίστα
ερωταπαντήσεων που θυμίζει τις προκατασκευασμένες ερωτήσεις των δη-
μοσκοπήσεων που θέτουν οι δημοσκόποι για να πάρουν τις απαντήσεις που
[87] Βλέπε Τάκης Φωτόπουλος, Θρησκεία, Αυτονομία, Δημοκρατία: Η Άνοδος του Νέου Ανορθολογι-
σμού, ο.π.
[88] Βλέπε για μια κριτική της Συμμετοχικής Πολιτικής, Τάκης Φωτόπουλος, «Πρόσφατες Θεωρη-
τικές Εξελίξεις στο πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας», στο βιβλίο Παγκοσμιοποιημένος Κα-
πιταλισμός,, Έκλειψη της Αριστεράς και Περιεκτική Δημοκρατία, (επιμέλεια Steven Best) (Κουκκίδα,
2008), σελ.259-261, και στο περιοδικό Περιεκτική Δημοκρατία τεύχος 17, σελ. 90-93, «Πρόσφατες
θεωρητικές εξελίξεις στο πρόταγμα της ΠΔ».
[89] Βλέπε για μια εκτενή συστηματική κριτική του Parecon, στο βιβλίο Τ. Φωτόπουλος, Ο καπιταλι-
σμός του Τσόμσκι, ο μετακαπιταλισμός του Άλμπερτ και η Περιεκτική Δημοκρατία (Γόρδιος, 2004).

επιθυμούν,[90] υποτίθεται ότι προσπάθησε να ξεκαθαρίσει τα εμπλεκόμενα

ζητήματα στο Ιρανικό, αλλά, στην πραγματικότητα σκόπευε ―μέσα από τη
χειραγώγηση και διαστρέβλωση των γεγονότων και τις παραλείψεις― να τα
συσκοτίσει και να αποπροσανατολίσει τους ακτιβιστές της Αριστεράς.
Έτσι, αρχικά, παίρνει ως δεδομένη την υπόθεση των «κλεμμένων» εκλο-
γών παρουσιάζοντας (και αυτός!) ως «απόδειξη» την «μη καπνίζουσα κάνη»
που ανέφερα παραπάνω και την Έκθεση του Chatman House, της οποίας την
«αμεροληψία» ήδη εξετάσαμε! Έπειτα θέτει την ερώτηση: «Έχουν οι ΗΠΑ (και
το Ισραήλ) παρέμβει στο Ιράν προωθώντας την αλλαγή του καθεστώτος, και
υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων, κάθε είδους “φιλο-δημοκρατικές” ομάδες;»
Υποκρινόμενος τον αμερόληπτο, παραδέχεται ανάμιξη των ΗΠΑ και άλλων,
αλλά αμέσως μετά αρνείται την σημασία της ισχυριζόμενος ότι «η ξένη ανάμι-
ξη δεν αποδεικνύει ξένο έλεγχο» και ότι, «σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει κα-
νένα στοιχείο ότι η CIA ή άλλη πτέρυγα των αμερικανικών υπηρεσιών ασφα-
λείας ―ή η Μοσάντ― είχαν καμία σχέση στην πρόκληση ή την καθοδήγηση
των διαδηλώσεων στο Ιράν», προσθέτοντας, για ισορροπία, ότι «είναι εξω-
φρενικό να βλέπει κανείς παραλληλισμούς μεταξύ των δεξιών στοιχείων στη
Βενεζουέλα και στη Βολιβία»! Έτσι, οι τεράστιες δεξιές διαδηλώσεις στη Χιλή
πριν από το πραξικόπημα, ή στη Βενεζουέλα πριν από την πραξικοπηματική
απόπειρα, για να μην αναφερθούμε στις «φιλο-δημοκρατικές» διαδηλώσεις
στη Γεωργία και την Ουκρανία που εγκαθίδρυσαν πελατειακά καθεστώτα
στις χώρες αυτές, δεν είχαν καμιά σχέση με «ξένη ανάμιξη»! Σύμφωνα με τον
ίδιο, όταν δούμε κάποια διαδήλωση να απαιτεί ανθρώπινα δικαιώματα και
«δημοκρατία», οφείλουμε, ως υποστηρικτές της Αριστεράς, αυτομάτως να
την χαιρετίσουμε, χωρίς καμία ανάλυση για το ποιοι είναι οι διαδηλωτές και
γιατί, αλλά και εναντίον ποιου διαδηλώνουν, και τι είδους δυνάμεις και για-
τί τους υποστηρίζουν. Και ο καθηγητής Shalom αποκαλεί αυτού του είδους
την προπαγάνδα, ανάλυση! Όμως η αποθέωση της υποκρισίας, που την ίδια
στιγμή δείχνει τον περίεργο ρόλο των «ίσων αποστάσεων» που υιοθετείται
σήμερα από μια υποτιθέμενη «Αριστερά», όπως αυτή που εκπροσωπείται
από τους Τσόμσκι, Άλμπερτ, Σάλομ και την παρέα τους, είναι η απάντηση
που δίνει στην ερώτηση «Είναι ο Αχμαντινετζάντ καλός για τον παγκόσμιο
αντιιμπεριαλισμό;»:
Υπάρχει ένα ανόητο επιχείρημα σε κάποια τμήματα της Αριστεράς που λέει
ότι κάθε κράτος που θεωρείται αντίπαλος από την κυβέρνηση των ΗΠΑ παί-
ζει αυτομάτως και ένα προοδευτικό, αντιιμπεριαλιστικό ρόλο και πρέπει να
το υποστηρίξουμε. Με αυτή τη λογική, πολλοί «αριστεριστές» έχουν ενερ-
γήσει ως απολογητές δολοφόνων δικτατόρων όπως ο Μιλόσεβιτς και ο Σα-
[90] Stephen Shalom, “Question & Answer on the Iran Crisis,” Znet (08/07/2009). http://www.
ντάμ Χουσείν. Η «Εκστρατεία για Ειρήνη και Δημοκρατία» (Σ.Σ. της οποίας ο
ίδιος είναι μέλος) ανέκαθεν υποστήριζε ότι μπορούμε να αντιτιθέμεθα στην
αμερικάνικη ιμπεριαλιστική πολιτική, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να
υποστηρίξουμε τα κράτη εναντίον των οποίων αυτή κατευθύνεται.
Έτσι, κατ’ αυτήν την άποψη, δεν χρειάζεται να εξετάσουμε τους λόγους
για την Δυτική δαιμονοποίηση του Μιλόσεβιτς ή του Σαντάμ αλλά, αντιθέτως,
οφείλουμε να την δεχθούμε ανενδοίαστα και να προχωρήσουμε στην έμμεση
(αν όχι άμεση) υιοθέτηση των Δυτικών εκστρατειών αλλαγής καθεστώτων,
παρόλο που θα πρέπει συγχρόνως να συνεχίζουμε να καταδικάζουμε τόσο
την υπερεθνική ελίτ όσο και τα καθεστώτα«παρίες». (!)
Φυσικά, ούτε ο Μιλόσεβιτς ούτε και ο Σαντάμ ήταν άγγελοι, όπως προ-
σπάθησα να δείξω αλλού,[91] αλλά παρόλα αυτά εξέφραζαν τις επιθυμίες τερά-
στιων λαϊκών κινημάτων στις χώρες τους με στόχο την πολιτική ανεξαρτησία
από την υπερεθνική ελίτ. Επιπλέον, ο ιστορικός ρόλος της Αριστεράς, όταν
γινόντουσαν παρόμοιες συγκρούσεις, δεν ήταν βέβαια να στέκεται στην άκρη
και να καταδικάζει και τις δύο πλευρές εξίσου, αλλά αντιθέτως να στέκεται πά-
ντοτε στην πλευρά που εναντιώνεται στις ελίτ που αντιπροσωπεύουν το ίδιο
το σύστημα, δηλαδή σε αυτή την περίπτωση εναντίον της υπερεθνικής ελίτ.
Αυτό έγινε για παράδειγμα σε σχέση με την εισβολή των Αγγλογάλλων στην
Αίγυπτο το 1956, ή με την Αμερικανική εισβολή στο Βιετνάμ τη δεκαετία του
1960, όπου η Αριστερά δεν διανοήθηκε να πάρει ίσες αποστάσεις επειδή το
Αιγυπτιακό ή το βόρειο- βιετναμέζικο καθεστώς δεν ήταν «δημοκρατικά»!
Δικαιολογημένα λοιπόν θα πρέπει ν’ αναρωτηθεί κανείς τι είδους «Αριστε-
ρά» έχουμε σήμερα, η οποία σε όλες τις μεγάλες συρράξεις της εποχής μας
που καθόρισαν το πλαίσιο της Νέας Παγκόσμιας Τάξης, είτε άμεσα είτε έμμε-
σα, υιοθέτησε τις εγκληματικές εκστρατείες αλλαγής καθεστώτων ―ακριβώς
όπως οι Τσόμσκι, Σάλομ και οι υπόλοιποι κάνουν σήμερα όταν δαιμονοποιούν
το ιρανικό καθεστώς και προετοιμάζουν τους λαούς όλου του κόσμου για το
σχεδιαζόμενο «Μεγάλο Χτύπημα» εναντίον του ιρανικού λαού, υποτίθεται για
να τους προστατεύσουν από ένα τυραννικό καθεστώς! Δεν είναι επομένως
περίεργο ότι όταν ο Σάλομ ρωτάει τον εαυτό του αν το «φιλο-δημοκρατικό»
κίνημα στο Ιράν «δουλεύει προς το συμφέρον του αμερικανικού ιμπεριαλι-
σμού» απαντάει ότι «αντιθέτως, ένα λαϊκό φιλο-δημοκρατικό κίνημα είναι
ο χειρότερος φόβος πολλών αυταρχικών καθεστώτων στα οποία βασίζεται
η Ουάσινγκτον για τη διατήρηση της ηγεμονίας της, όπως οι κυρίαρχοι της
Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας, του Κουβέιτ, του Πακιστάν και άλλων».
Ουδεμία σύμπτωση ότι καμία χώρα-μέλος της υπερεθνικής ελίτ δεν είναι στη
λίστα του!
[91] Βλέπε Τ. Φωτόπουλος, Η Νέα Τάξη στα Βαλκάνια ο.π. και Ο Πόλεμος κατά της «Τρομοκρατίας»,
ο.π.

Όμως, υπάρχει ένα ερώτημα το οποίο εμείς, με τη σειρά μας, θα μπορούσα-

με να θέσουμε στον Σάλομ και την παρέα του, σε σχέση με το παρακάτω συ-
μπέρασμά που έβγαλε από αυτές τις γελοία μεροληπτικές ερωταπαντήσεις:
Αυτό που ήταν λάθος σχετικά με την εισβολή του Μπούς στο Ιράκ το 2003
δεν ήταν ότι ανατράπηκε το καθεστώς του Σαντάμ Χουσείν ―το καθεστώς
του ήταν ειδεχθές και οποιοσδήποτε που έχει ενδιαφέρον για την ανθρώπι-
νη αξιοπρέπεια ήθελε να δει το τέλος του.
Ερώτηση: Είναι το Σιωνιστικό ισραηλινό καθεστώς επίσης ένα ειδεχθές

καθεστώς και οποιοσδήποτε άνθρωπος ενδιαφέρεται για την ανθρώπινη αξι-
οπρέπεια θέλει να δει το τέλος του, ειδικά έπειτα από την τελευταία σφαγή
στη Γάζα, όταν ακόμα και ο ΟΗΕ και ΜΚΟ το κατηγόρησαν για πελώρια εγκλή-
ματα πολέμου; Αν ναι, γιατί ο Σάλομ και σία δεν ζήτησαν ποτέ την άμεση παύ-
ση οποιουδήποτε είδους κρατικής ή ιδιωτικής αμερικανικής βοήθειας προς
αυτό, κάτι που θα μπορούσε να έχει θέσει τέλος στα εγκλήματά τους εδώ και
πολύ καιρό, ειδικά αν το είχαν εφαρμόσει όταν ξεκίνησαν τα εγκλήματα αυτά,
έπειτα από την κατάληψη σχεδόν όλης της Παλαιστίνης το 1967; Μήπως το
γεγονός που δεν θέτουν παρόμοια ερώτηση οι Τσόμσκι, Αλμπερτ, Σάλομ κ.α.
είναι ακριβώς ο «προοδευτικός» Σιωνισμός τους; Αντίστοιχα, μήπως το γε-
γονός ότι τα μεγαλύτερα «νεοσυντηρητικά κοράκια», τα οποία οργάνωσαν
την εισβολή στο Ιράκ ήταν οι Γούλφοβιτς, Περλ κ.α., είχε κάποια σχέση με τον
«συντηρητικό» Σιωνισμό τους;
Κατόπιν, τη σκυτάλη πήρε ο Robert Dreyfuss[92], που υποτίθεται ότι παρου-
σίασε στατιστική απόδειξη του μαγειρέματος των ιρανικών εκλογών, βάσει
έρευνας από μια υποτιθέμενα «ανεξάρτητη» δεξαμενή σκέψης (αν υπάρχει
τέτοιο πράγμα!) αλλά, στην πραγματικότητα, από το πασίγνωστο Chatham
House, την «αμεροληψία» του οποίου σχολίασα παραπάνω. Όμως, ποιος είναι
ο Robert Dreyfuss, ο άνθρωπος του περιοδικού Nation (που αυτό-αποκαλεί-
ται η «ναυαρχίδα της Αμερικάνικης Αριστεράς) στην Τεχεράνη; Το παρακάτω
απόσπασμα ενός άρθρου για τον Dreyfuss από τον Bill Van Auken, έναν συγ-
γραφέα της ιστοσελίδας World Socialist,[93] είναι αποκαλυπτικό:
Η θέση του περιοδικού Nation, της αυτοαποκαλούμενης φωνής της προο-

δευτικής πολιτικής, όσον αφορά τα πρόσφατα πολιτικά γεγονότα στο Ιράν
έχει γίνει όλο και πιο δυσδιάκριτη από αυτή του αμερικανικού πολιτικού κα-
τεστημένου. Ο Robert Dreyfuss, ο βασικός ανταποκριτής του περιοδικού για
τα ιρανικά γεγονότα ―και γενικά υπεύθυνος για την «πολιτική και εθνική
[92] Robert Dreyfuss, “The Next Explosion in Iran,” Znet (22 Ιουνίου 2009). http://www.
[93] Bill Van Auken, “The Nation’s man in Tehran: Who is Robert Dreyfuss?” World Socialist Web Site
(22 Ιουνίου 2009). http://wsws.org/articles/2009/jun2009/drey-j22.shtml
ασφάλεια»― παπαγάλισε την ανεπιβεβαίωτη κατηγορία των κλεμμένων

εκλογών και χαρακτήρισε το σημερινό πρόεδρο Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ,
καθώς και τους υποστηρικτές του, ως ένα «εικονικό φασιστικό κίνημα.» (...)
Το Nation περιγράφει τον Dreyfuss απλώς ως «έναν δημοσιογράφο-ερευνη-
τή από την Αλεξάνδρεια της Βιρτζίνια, ειδικευμένο σε θέματα πολιτικής και
εθνικής ασφάλειας.» Πουθενά όμως το περιοδικό δεν πληροφορεί τους ανα-
γνώστες του ότι ο βασικός ανταποκριτής του στο Ιράν είναι πρώην μέλος
μιας φασιστικής οργάνωσης που δημόσια υπερασπίστηκε την δικτατορία
του Σάχη.(!)
Τέλος, το Znet δεν είχε ενδοιασμούς να δημοσιεύσει μια ανέντιμη «Ανοικτή

επιστολή προς τους εργάτες της Βενεζουέλας για την υποστήριξη του Χούγκο
Τσάβες προς τον Αχμαντινετζάντ»,[94] που προφανώς γράφτηκε από κάποια
ομάδα απόδημων Ιρανών με βάση τους το Λονδίνο, οι οποίοι, όπως και αυ-
τοί που εδρεύουν στις ΗΠΑ ―εκμεταλλευόμενοι είτε τις ακαδημαϊκές τους
θέσεις είτε άλλες θέσεις δημοσίων σχέσεων― έκαναν ό,τι μπορούσαν για να
αποπροσανατολίσουν τον κόσμο της Αριστεράς σχετικά με το τι συμβαίνει
πραγματικά στο Ιράν. Όπως επισήμανε ο Eric Walberg[95] στην σελίδα του στο
Zspace, (σε μία από τις σπάνιες εξαιρέσεις στη γενική αντικαθεστωτική γραμ-
μή του περιοδικού για το Ιράν που φιλοξενείται ακριβώς για να δημιουργήσει
την ψεύτικη εντύπωση της «αντικειμενικότητας»):
Οι ΗΠΑ χρηματοδότησαν γενναιόδωρα εκπατρισμένους Ιρανούς αντιφρο-

νούντες και έχουν διεισδύσει στην ιρανική κοινωνία, με την ξεκάθαρη πρό-
θεση να ανατρέψουν τον Αχμαντινετζάντ, ακριβώς όπως έκαναν στη Βενε-
ζουέλα, παρόλο που αυτό σπανίως αναφέρεται στον Δυτικό τύπο.
Σε αυτή την ανοικτή επιστολή, η ομάδα, που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί

τους «Επαναστάτες Μαρξιστές του Ιράν» (πιθανώς εφεύρημα των μυστικών
υπηρεσιών της υπερεθνικής ελίτ!) στοχεύει σαφώς να αποπροσανατολίσει
τους «εργαζόμενους και φοιτητές» της Βενεζουέλας, αλλά και ευρύτερα, δη-
λώνοντας ότι ο Τσάβες «με την υποστήριξή του προς τον Αχμαντινετζάντ
αγνόησε την αλληλεγγύη των εργαζομένων και φοιτητών του Ιράν με την
επανάστασή σας, και με μια λέξη, την έκανε να φαίνεται ανάξια». Και κατα-
λήγει με μια από τις πιο αηδιαστικές δηλώσεις από υποτιθέμενους υποστηρι-
κτές της Αριστεράς:
Μόνο η ενότητα των αληθινών εκπροσώπων των εργατών και των μεροκα-
[94] Maziar Razi, Maziar Razi’s ZSpace Page (Πηγή: London Progressive Journal, 12 Ιουλίου, 2009).
[95] Eric Walberg, “Venezuela & Iran: Whither the revolutions?” Znet (12 Ιουλίου, 2009). http://www.

ματιάρηδων μπορεί να αντιμετωπίσει τον ιμπεριαλισμό (...) Σταθείτε μαζί

με τους Ιρανούς εργαζόμενους και καταδικάστε την εξωτερική πολιτική των
ηγετών σας. Υποστήριξη προς τον Αχμαντινετζάντ σημαίνει υποστήριξη για
την καταπίεση των Ιρανών εργαζομένων και της νεολαίας. Αμφισβητήστε
τις λανθασμένες θέσεις του Τσάβες και απορρίψτε τες.
Έτσι, οι μεσαίες τάξεις που διαδήλωναν στους δρόμους της Τεχεράνης,

μαζί με τους συντηρητικούς υποστηρικτές των ρεφορμιστών κληρικών από
διάφορες κοινωνικές ομάδες, ξαφνικά έγιναν «οι Ιρανοί εργάτες», παρά το γε-
γονός ότι οι πραγματικοί Ιρανοί εργάτες, ειδικά αυτοί που δουλεύουν στην
πετροχημική βιομηχανία που απορροφά τον κύριο όγκο της ιρανικής εργα-
τικής τάξης, ούτε οργάνωσαν καμία απεργία σε υποστήριξη της ανίερης συμ-
μαχίας, ούτε πήραν μέρος στις πρόσφατες διαδηλώσεις, όπως μερικοί μετα-
μοντέρνοι Ιρανοί «αναρχικοί» που ήταν υπέρ της ροζ επανάστασης διακαώς
περίμεναν![96]
Και, όμως, αυτή την σαφώς πρακτορίστικη ανακοίνωση την φιλοξένησε
το μέσο «εναλλακτικής» ενημέρωσης, το Znet, και όταν αύριο η υπερεθνική
ελίτ κτυπήσει το Ιράν, εφόσον είναι πια φανερό ότι στα τέλη Νοέμβρη μπή-
καμε στην τελική ευθεία για το «μεγάλο κτύπημα», δεν θα πρέπει κανένας να
εκπλαγεί αν την δει ν’ αναδημοσιεύεται και στο Ελληνικό παράρτημα του, την
«ελευθεριακή» Βαβυλωνία, για να δικαιολογήσει τη στάση «ίσων αποστάσε-
ων» που σίγουρα θα κρατήσει σε σχέση με αυτό...
Παρόμοια, το Znet δεν είχε πρόβλημα να φιλοξενήσει δηλώσεις σκοτεινών
«επαναστατικών Μαρξιστικών» οργανώσεων, όπως αυτή του «Επαναστατι-
κού Μαρξιστικού Ρεύματος (Βενεζουέλα)»[97], που επίσης, αναφερόταν στις
ασυνέπειες του ιρανικού καθεστώτος με την αντιιμπεριαλιστική ρητορική
του, στις οποίες επίσης αναφέρθηκα παραπάνω. Όμως, η «καινοτομία» τους
είναι το ιστορικό συμπέρασμα που βγάζουν, σύμφωνα με το οποίο «η ισχύς της
Ισλαμικής Δημοκρατίας εδραιώθηκε πάνω σε αυτό που ήταν μια εργατική και
αντιιμπεριαλιστική επανάσταση». Εντούτοις, μολονότι είναι αλήθεια ότι υπήρξαν
παρόμοια ρεύματα ανάμεσα στους εργάτες, τους σπουδαστές κ.α. που μετείχαν
στην επανάσταση του 1979, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ήταν περιθωριοποιημένα,
διαφορετικά κανένας ισλαμιστής δεν θα είχε μπορέσει να τα συντρίψει. Το ίδιο το
γεγονός ότι το ισλαμικό καθεστώς και το σύνταγμά του εγκρίθηκαν από συντρι-
πτικές πλειοψηφίες σύντομα μετά από την επανάσταση μιλάει από μόνο του.
Όπως περιέγραψε τη διαδικασία ο Dilip Hiro[98]:
[96] Βλέπε την συνέντευξη στο ALB Noticias με τον εκπατρισμένο ιρανό αναρχικό Payman Piedar,
στις 26 Ιουνίου 2009. http://blog.stigalaria.org/2009/06/26/anarxikh-matia-sto-iran/
[97] Revolutionary Marxist Current (Venezuela): “Solidarity with the Iranian masses,” Znet (12 Ιουλί-
ου 2009). http://www.zcommunications.org/znet/viewArticle/21972
[98] Dilip Hiro, “The Clash of Islam and Democracy in Iran”.
Παρόλο που το επαναστατικό του κίνημα (του Χομεϊνί) περιλάμβανε κοσμι-

κούς, μόνο η θρησκευτική πτέρυγα ήταν ικανή, μέσω του τζαμιού, να πα-
ράσχει ένα εθνικό οργανωτικό δίκτυο που έφθανε μέχρι το χωριό. Και ως
θεσμός αλλά και ως τόπος συνάθροισης, το τζαμί αποδείχθηκε κρίσιμης
σημασίας. Εφόσον το κράτος δεν μπορούσε να καταπιέσει το τζαμί σε μια
χώρα με το 98% του πληθυσμού μουσουλμάνους, το τζαμί προσέφερε ένα
άσυλο για το επαναστατικό κίνημα. Αυτός ήταν ο λόγος που ο Χομεϊνί διέτα-
ξε τον κλήρο να εγκαταστήσει τις Επαναστατικές Επιτροπές (Komitehs) που
συντόνιζαν το αντι-Σαχικό κίνημα σε αυτά τα τζαμιά. Έτσι, η πρωτοφανής
εξέγερση ―που εκτιμάται ότι κόστισε τη ζωή 10.000 με 40.000 ανθρώπων
(κυρίως άοπλων Ιρανών που σκοτώθηκαν από τα στρατιωτικά πυρά) ―, με-
τατράπηκε στην επιτυχημένη «Ισλαμική Επανάσταση».
Εντούτοις, ο ισχυρισμός ότι υπήρξε αρχικά μια εργατική επανάσταση που στη
συνέχεια συνετρίβη από τους ισλαμιστές είναι μια από τις συνηθισμένες υπερβο-
λές των «επαναστατών Μαρξιστών», παρόλο που δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το
νέο καθεστώς εδραίωσε την εξουσία του επιτιθέμενο σε αυτούς που θεωρούσε
εχθρούς του. Με άλλα λόγια, οι επαναστάτες εργάτες και οι αλλαγές που προσπά-
θησαν να εφαρμόσουν με στόχο την εργατική εξουσία προφανώς ήταν εχθροί
ενός θεοκρατικού καθεστώτος. Όμως, μόνο ένας ανόητος θα χαρακτήριζε τον
εαυτό του επαναστάτη Μαρξιστή, ειδικά αν ζει στη Βενεζουέλα, αν δεν μπορεί να
συνειδητοποιήσει ότι μόλις η Νέα Διεθνής Τάξη εδραιωθεί σε ολόκληρη τη Μέση
Ανατολή, έπειτα από μια αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν, το καθεστώς της Βενεζου-
έλας θα ήταν ένας από τους πρώτους στόχους της αμερικανικής ελίτ!
Σε αντίθεση, όμως, με την μαζική υποστήριξη των συγγραφέων του Znet και
των συνεργατών του προς την ροζ επανάσταση στο Ιράν, οι σχολιαστές στο φό-
ρουμ του Znet γράφουν ιδιαίτερα αρνητικά σχόλια για το είδος «εναλλακτικής»
πληροφόρησης που παρέχεται από την αυτοκρατορία του Znet πάνω στο Ιράν
(τα οποία σχόλια ήταν τόσο μαζικά που το Znet δεν είχε άλλη επιλογή παρά να τα
δημοσιεύσει αν ήθελε ν’ αποφύγει την κατηγορία για λογοκρισία ―που αποτελεί
θεμελιακό στοιχείο του αγώνα του για ατομικά δικαιώματα). Το παρακάτω δείγ-
μα παρόμοιων σχολίων είναι ενδεικτικό:
Τα άρθρα στο Zmag που κατηγορούν (τους Ισλαμιστές) γι’ απάτη ακούγο-
νται λες και βγήκαν από τα δελτία ειδήσεων του Fox (σ.σ. το αντιδραστικό
κανάλι του Murdoch) με επιπόλαια στοιχεία».[99]
Και άλλο ένα:
[99] Keegan, Keegan, “Touchy subjects!” (13 Ιουλίου, 2009) http://www.zcommunications.

org/znet/viewArticle/21973#12442

Το Znet, όπως και σχεδόν κάθε άλλος «εναλλακτικός» ιστότοπος, έχει απο-
δείξει ότι δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια άχρηστη πηγή δεξιάς προπαγάν-
δας.[100]
Και άλλο:
Με λίγα λόγια είναι σκέτη προπαγάνδα, χωρίς αποδείξεις, αλλά, δυστυχώς,

έχουμε συνηθίσει πια σε τέτοια πράγματα στο Znet (τουλάχιστον όσον αφο-
ρά το Ιράν).[101]
Παρόλα αυτά, αυτού του είδους η παραπληροφόρηση από το Znet δεν εμπό-
δισε τον Νόαμ Τσόμσκι να δηλώσει σε πρόσφατη περίσταση:[102]
Το Znet έχει αποδείξει ότι είναι μια ανυπολόγιστης αξίας πηγή πληροφοριών
που παρέχει συγχρόνως απαράμιλλες δυνατότητες για ανταλλαγή απόψεων
πάνω σε θέματα επικαιρότητας και μοναδικές ευκαιρίες για ακτιβισμό και
σοβαρή δουλειά για μια κοινωνική αλλαγή. Καθώς επεκτείνεται παγκοσμί-
ως, έχει βοηθήσει σημαντικά να οδηγήσει στο είδος της παγκοσμιοποίησης
που υπήρξε ανέκαθεν το όνειρο της Αριστεράς: μια παγκοσμιοποίηση προς
το συμφέρον των ανθρώπων, όχι των επενδυτών, βασισμένη στην αλληλεγ-
γύη, την αλληλοβοήθεια, και στις συνεργατικές προσπάθειες αντιμετώπισης
των μεγάλων προβλημάτων του σήμερα και στην θεμελίωση της βάσης ενός
πιο ανθρώπινου και έντιμου κόσμου αύριο.
Και μια σχετική Ελληνική παροιμία:
Αν δεν παινέψεις το σπίτι σου, πέφτει και σε πλακώνει ...
Επίλογος
Το μέλλον θα δείξει αν η στάση της ρεφορμιστικής Αριστεράς πάνω στο Ιράν

θα δικαιωθεί ή αν αντιθέτως ―ακολουθώντας την παρόμοια θέση της στους
πολέμους εναντίον του Ιράκ, του Αφγανιστάν, της Γιουγκοσλαβίας, τον λε-
γόμενο «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» κ.λπ.― θα επιβεβαιώσει πέρα από
κάθε αμφιβολία την ολοκληρωτική χρεοκοπία αυτού του είδους της «Αριστε-
[100] Kane, Paul, “Comment on Shalom” (8 Ιουλίου 2009).

http://www.zcommunications.org/znet/viewArticle/21919#12399
[101] Nikolov, Alla, (http://www.zcommunications.org/zspace/allanikonov) “Comment on Shalom”
(7 Ιουλίου 2009)
http://www.zcommunications.org/znet/viewArticle/21919#12386
[102] Χαιρετισμός του Νόαμ Τσόμσκι για την ίδρυση του ελληνικού τμήματος του Διεθνούς Προ-
γράμματος Συμμετοχικής Κοινωνίας. http://www.zcommunications.org/zspace/group/HNPS
ράς» και την επιτακτική ανάγκη για το χτίσιμο μιας νέας, αληθινά αντισυστη-
μικής Αριστεράς, όπως αυτή που προτείνεται από το πρόταγμα της Περιεκτι-
κής Δημοκρατίας (ΠΔ).
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ : Ο Ιρανικός Δεκέμβρης
Όπως ανέφερα παραπάνω, η υπερεθνική ελίτ (χονδρικά, τα μέλη της «G7»), με

επικεφαλής την ηγεμονική Αμερικάνικη ελίτ, είχε βάλει ως ορόσημο το τέλος
του 2009 για να προχωρήσει στο τελικό στάδιο της εκστρατείας της για την
αλλαγή καθεστώτος. Και πράγματι, ακόμη δεν είχε τελειώσει το 2009, όταν
σειρά γεγονότων επιβεβαίωσαν ότι η εκστρατεία της υπερεθνικής ελίτ για
την αντικατάσταση του ισλαμικού καθεστώτος, που μάχεται για την πολιτι-
κή ανεξαρτησία της χώρας και ενάντια στην επιβολή ενός πελατειακού καθε-
στώτος, μπήκε στην τελική ευθεία. Έτσι, από τη μια μεριά, η υπερεθνική ελίτ
ετοιμάζεται να επιβάλλει (χωρίς τη συμμετοχή, όπως φαίνεται, της Κινέζικης
και Ρωσικής ελίτ) νέες εξοντωτικές οικονομικές κυρώσεις για τα δήθεν πυρη-
νικά όπλα που σχεδιάζει να παράγει το Ιράν, χωρίς να υπάρχει καμιά απόδειξη
γι’αυτό ―όπως δεν υπήρχε και για το Ιράκ αλλά αυτό δεν εμπόδισε τη ληστρι-
κή επιδρομή και συνακόλουθη καταστροφή της χώρας! Και, από την άλλη, ο
θάνατος ενός ρεφορμιστή αγιατολάχ έδωσε την αφορμή να ξεσπάσουν νέες
μαχητικές διαδηλώσεις τον Δεκέμβρη του 2009 από μια ανίερη συμμαχία ρε-
φορμιστών Ισλαμιστών και αστών εκσυγχρονιστών, οι οποίες τώρα ―και για
πρώτη φορά― ήταν σαφώς αντικαθεστωτικές, σε αντίθεση με τις διαδηλώ-
σεις του Ιούνη. Παράλληλα, μια νέα εκστρατεία ενάντια στην «τρομοκρατία»
εξαπολύθηκε διεθνώς, με αφορμή την ύποπτη απόπειρα ανατίναξης Αμερι-
κανικού επιβατικού αεροπλάνου (που οι αρχές ασφαλείας ήξεραν μεν, αλλά
«αμέλησαν» να σταματήσουν ―θυμίζει τίποτα τις επιθέσεις 11/9;), η οποία
δημιουργεί το απαραίτητο κλίμα για νέα κτυπήματα στην Υεμένη, τη Σομαλία
και τελικά ―αν αποτύχει η εκστρατεία πραξικοπηματικής αλλαγής του καθε-
στώτος «από μέσα»― κατά του ίδιου του ισλαμικού καθεστώτος στο Ιράν.
Τα διεθνή ΜΜΕ, όπως και τον Ιούνη, επιδόθηκαν σε μια συστηματική προπα-
γανδιστική εκστρατεία διαστρέβλωσης των γεγονότων και παραπλάνησης
του κοινού με στόχο τη δημιουργία της εικόνας της βίαιης καταστολής μιας
λαϊκής εξέγερσης, αν όχι επανάστασης. Φυσικά, δεν υπάρχει αμφιβολία για το
βίαιο χαρακτήρα της κρατικής καταστολής, αλλά η βία, όπως τα ίδια τα ΜΜΕ
παραδέχονται, δεν ήταν απλώς μονομερής κρατική βία, όπως για παράδειγ-
μα ήταν η ωμή βία που χρησιμοποιήθηκε από τις αστυνομίες «πολιτισμένων»
χωρών στο Λονδίνο κατά τη Συνδιάσκεψη των 20, στη Κοπεγχάγη στη διά-
σκεψη για το κλίμα, ή στην Αθήνα στην επέτειο της δολοφονίας του Γρηγορό-
πουλου. Η βία ήταν αμοιβαία και είναι πολύ πιθανό οι νεκροί στις παραπάνω
χώρες να ήταν πολύ περισσότεροι από ό,τι στην Τεχεράνη, αν οι διαδηλωτές

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ : Ο Ιρακινός Δεκέμβρης 95
σε αυτές έκαναν καθαρά αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις και χρησιμοποιού-

σαν ανάλογα μέσα κατά των αντίστοιχων αστυνομιών, με συνθήματα «αυτός
θα είναι ο μήνας του αίματος».[103] Αντίστοιχα, και παρά τη συστηματική προ-
σπάθεια διαστρέβλωσης των γεγονότων από τα διεθνή ΜΜΕ, σχετικά με τις
αντι-διαδηλώσεις των οπαδών των φονταμενταλιστών της Ισλαμικής επανά-
στασης ενάντια στις διαδηλώσεις των ρεφορμιστών και αστών εκσυγχρονι-
στών, δεν υπάρχει αμφιβολία για την ασύγκριτα μεγαλύτερη μαζικότητα των
πρώτων σε σχέση με τις δεύτερες ―γεγονός που ανάγκαζε τα ίδια ΜΜΕ να
μιλούν για «οργανωμένες» από τη κυβέρνηση διαδηλώσεις, σε αντίθεση με τις
«αυθόρμητες» διαδηλώσεις των ρεφορμιστών που τις παρομοίαζαν με αυτές
που έριξαν το καθεστώς του Σάχη πριν 30 χρόνια.
Όμως, για οποιοδήποτε γνώστη της Ιστορίας, είναι σαφές ότι κανένα αυταρ-
χικό καθεστώς δεν μπορεί να συγκεντρώσει εκατομμύρια στους δρόμους
αν δεν απολαύει μεγάλης λαϊκής υποστήριξης (όπως π.χ. το ναζιστικό καθε-
στώς). Ούτε βέβαια ο Σάχης με τα δισεκατομμύρια που διέθετε για προπα-
γάνδα κατάφερε ποτέ να συγκεντρώσει τα εκατομμύρια Ιρανών που σάρω-
σαν το καθεστώς του και σήμερα αποτελούν τους συνεχιστές της Ιρανικής
επανάστασης του 1979. Παρόλα αυτά, θρασείς ρεφορμιστές όπως ο Karroubi
και ο Ιρανός σκηνοθέτης Makhmalbaf, που σήμερα παίζει το ρόλο φερέφωνου
του γνωστού καιροσκόπου επαγγελματία πολιτικού Μουσαβί, δεν διστάζουν
να δηλώνουν ότι το σημερινό καθεστώς αντιμετωπίζει χειρότερα τους διαδη-
λωτές από το καθεστώς του Σάχη![104] Η απάντηση, βέβαια, στις κατάφωρες
αυτές ιστορικές διαστρεβλώσεις δόθηκε από τον ιστορικό της επανάστασης
του 1979, τον Charles Kurzman,[105] που αναφέραμε παραπάνω
Ακόμη, όπως προσπάθησα να δείξω στο δοκίμιο αυτό, η σημερινή εκστρατεία
έχει τεράστια σημασία για τις ελίτ και το σύστημα της διεθνοποιημένης οι-
κονομίας της αγοράς και της αντιπροσωπευτικής «δημοκρατίας», δεδομένων
των πιθανών τεράστιων γεωπολιτικών επιπτώσεων της που εκτείνονται από
τη Μέση Ανατολή στη Λατινική Αμερική (η υποδομή γι’ αυτό ήδη στήνεται
στην Κολομβία) έως τη Βόρειο Κορέα. Η θέση λοιπόν της αντισυστημικής Αρι-
στεράς δεν μπορεί να έχει σχέση με παραπλανητικά συνθήματα του τύπου
«ούτε με τον ιμπεριαλισμό, ούτε με τη θεοκρατία ― Αλληλεγγύη στην εξέγερ-
ση του ιρανικού λαού» που σπρώχνουν τους λαούς σε αδράνεια μπροστά στο
σχεδιαζόμενο έγκλημα κατά του Ιρανικού λαού. Παρόλα αυτά, το σύνθημα
ακριβώς αυτό υιοθετούν σήμερα διεθνώς, αλλά και στην Ελλάδα, όχι μόνο η
ρεφορμιστική Αριστερά (Znet, ΣΥΡΙΖΑ, Δίκτυο για τα δικαιώματα, κ.λπ.) αλλά
και ―παραδόξως, δεδομένης της στάσης που τηρούσαν παραδοσιακά σε πα-
ρόμοιες εκστρατείες της υπερεθνικής ελίτ― και μεγάλα τμήματα της αντισυ-
[103] Βλ. π.χ. Robert Tait, The Guardian (28/12/2009).

[104] Robert Tait, The Guardian (30/12/2009).
[105] Charles Kurzman, The Unthinkable Revolution in Iran ο.π.
στημικής Αριστεράς (SWP―Socialist Worker’s Party και το θυγατρικό ΣΕΚ

παρ’ ημίν, ΝΑΡ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ κ.λπ.), καθώς, φυσικά, και η γνωστή «αριστερή
μπότα» του συστήματος, όπως διάφοροι «ελευθεριακοί» («αντιεξουσιαστές»
τύπου Τσόμσκι, και Άλμπερτ, Καστοριαδικοί κ.α.).
Συμπερασματικά, όπως τόνισα παραπάνω, είναι προφανές ότι η αναγκαία
προϋπόθεση για το άνοιγμα του δρόμου προς μια γνήσια δημοκρατία και αυ-
τονομία είναι η πολιτική (και αν είναι δυνατόν και η οικονομική) ανεξαρτησία
μιας χώρας από την υπερεθνική ελίτ. Και είναι αυτή ακριβώς η πολιτική ανε-
ξαρτησία ενός λαού που διακυβεύεται αυτή τη στιγμή και όχι η παραβίαση
κάποιων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το θεοκρατικό καθεστώς, που δεν
είναι βέβαια ούτε το πρώτο ούτε το τελευταίο. Το γεγονός ότι οι «εξεγερμέ-
νοι» στο Ιράν δεν δια νοήθηκαν ποτέ όχι να εγείρουν αντισυστημικά αιτήμα-
τα (σε αντιδιαστολή με τα αντικαθεστωτικά) αλλά ούτε καν να απαιτήσουν
την ανεξαρτησία της χώρας από την υπερεθνική ελίτ, καθώς και το γεγονός
ότι η εργατική τάξη λάμπει δια της απουσίας της από την «εξέγερση», αφού
δεν σημειώθηκε ούτε μια μαζική απεργία, κάνουν φανερό τον ρόλο συσκό-
τισης της πραγματικότητας που παίζει όλη αυτή η «Αριστερά»[106], η οποία
αγωνίζεται για τα δικαιώματα των «εξεγερθέντων», σε αγαστή σύμπνοια με
την υπερεθνική ελίτ…
[106] Τον ίδιο ρόλο συσκότισης παίζουν βέβαια και «αναρχικοί» δημοσιογράφοι, βλ. Π.χ. Αχ. Φακα-
τσέλη «Είναι όλοι τους παιδιά της», Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (3/1/2010), όπου, αφού υιοθετεί-
ται εντελώς ατεκμηρίωτα βέβαια η δυτική μυθολογία των «κλεμμένων» εκλογών του Ιούνη, γίνεται
δεκτή και όλη η προπαγάνδα της υπερεθνικής ελίτ (πάλι ατεκμηρίωτα βέβαια) για τον δήθεν πλου-
τισμό ―μέσω της φονταμενταλιστικής κυβέρνησης Αχμαντινετζάντ― των Φρουρών της Επανάστα-
σης, χωρίς όμως ν’ αρθρώνεται λέξη για το πώς ακριβώς έγινε «δισεκατομμυριούχος καπιταλιστής»
ο Ραφσανζανί! Και φυσικά, κουβέντα για τον ρόλο της υπερεθνικής ελίτ στο εκτυλισσόμενο έγκλημα
κατά του Ιρανικού λαού αφού, κατά τον «αναρχικό» Α.Φ., η κρίση οφείλεται απλά σε μια «διελκυ-
στίνδα εξουσίας»: «Όπως γράφτηκε “η τραγωδία στο Ιράν, είναι ότι η ισχυρή αντιιμπεριαλιστική
επανάσταση του 1978-79 λεηλατήθηκε από τον κλήρο και τους επιχειρηματίες, με τον οχετό του
σιιτικού λαϊκισμού και του ιρανικού εθνικισμού”. Η σημερινή διελκυστίνδα εξουσίας δεν είναι παρά
μία από τις όψεις αυτής της λεηλασίας».
ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ διπλό τεύχος 20/21 - καλοκαίρι ‘09/χειμώνας ‘10









ΟΜΙΛIΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣIΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛIΟΥ

«Η Παγκόσμια Κρίση, η Ελλάδα και το Αντισυστημικό Κίνημα:
Ημι-ολοκληρωτική “Δημοκρατία” ή Περιεκτική Δημοκρατία;»
(Αθήνα, 25/6/2009)
Τα κείμενα που παρουσιάζονται

στις σελίδες 209-257 του παρόντος
τεύχους είναι οι ομιλίες των Πάνου
Λιβιτσάνου, Παναγιώτη Κουμεντάκη,
Νίκου Αναστασάτου και Τάκη
Φωτόπουλου, στην παρουσίαση του
νέου βιβλίου του Τάκη Φωτόπουλου
«Η Παγκόσμια Κρίση, η Ελλάδα και το
Αντισυστημικό Κίνημα: Ημι-ολοκλη-
ρωτική “Δημοκρατία” ή Περιεκτική
Δημοκρατία;» (εκδόσεις Κουκκίδα),
τον Ιούνιο του ‘09 στην αίθουσα
ανταποκριτών της ΕΣΗΕΑ.
Το βιβλίο εξετάζει αρχικά την ση-
μερινή βαθιά οικονομική κρίση, η
οποία δεν είναι, βέβαια, ούτε η πρώ-
τη ούτε η τελευταία του συστήματος
της οικονομίας της αγοράς που καθιε-
ρώθηκε εδώ και περίπου δυο αιώνες,
αλλά είναι όμως η πρώτη παγκοσμιοποιημένη κρίση, με την έννοια ότι ο πα-
γκόσμιος χαρακτήρας της δεν είναι, όπως στον μεσοπόλεμο, απλώς αντανά-
κλαση της κρίσης σε κάποιες κύριες καπιταλιστικές οικονομίες, αλλά αποτε-
λεί οργανικό και αναπόσπαστο τμήμα της ίδιας της γένεσης και εξέλιξης της.
Το δεύτερο σημαντικό ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της είναι πως δεν είναι μόνο
οικονομική αλλά τμήμα μιας ακόμη σοβαρότερης πολυδιάστατης κρίσης: οι-
κολογικής, πολιτικής, πολιτισμικής και γενικότερα κοινωνικής. Αυτά τα δύο
θέματα, σε σχέση και με την επιδεινούμενη Ελληνική πολυδιάστατη κρίση,
και την ανάγκη για ένα νέο αντισυστημικό κίνημα που θα μας οδηγήσει από
τη σημερινή ημιολοκληρωτική «δημοκρατία» σε μια πραγματική Περιεκτική
Δημοκρατία, στην οποία η βάση της πολιτικής και οικονομικής δραστηριότη-
τας θα είναι οι δημοτικές συνελεύσεις στις συνομοσπονδιοποιούμενες τοπι-
κές κοινωνίες, αποτελούν τα κεντρικά θέματα του βιβλίου αυτού.
Η Παγκόσμια Κρίση, η Ελλάδα και το Αντισυστημικο

Κίνημα:
Ημι-ολοκληρωτική «Δημοκρατία» ή Περιεκτική
Δημοκρατία;
ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
Η βαθιά οικονομική κρίση από την οποία περνά σήμερα ο κόσμος δεν είναι,
βέβαια, ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία του συστήματος της οικονομίας της
αγοράς που καθιερώθηκε εδώ και δυο περίπου αιώνες. Είναι όμως η πρώτη
παγκοσμιοποιημένη κρίση, με την έννοια ότι ο παγκόσμιος χαρακτήρας
της δεν είναι, όπως στον μεσοπόλεμο, απλώς αντανάκλαση της κρίσης σε κά-
ποιες κύριες καπιταλιστικές οικονομίες (Αμερική, Βρετανία, Γερμανία κ.λπ.)
αλλά αποτελεί οργανικό και αναπόσπαστο τμήμα της ίδιας της γένεσης και
εξέλιξης της. Το δεύτερο σημαντικό ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της είναι πως
η κρίση δεν είναι απλώς οικονομική, αλλά τμήμα μιας σοβαρής πολυδιά-
στατης κρίσης. Αυτά τα δύο θέματα, σε σχέση και με την επιδεινούμενη
Ελληνική πολυδιάστατη κρίση, εξετάζει το βιβλίο αυτό.
Η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, όπως διαμορφώθηκε τα τελευ-
ταία τριάντα περίπου χρόνια, δεν είναι απλώς συνέπεια κάποιων κακών πολι-
τικών επιλογών από τις πολιτικές ελίτ (αν όχι συνωμοσιών των οικονομικών
ελίτ) όπως υποστηρίζει αποπροσανατολιστικά η ρεφορμιστική Αριστερά,
δηλαδή η Αριστερά που δεν αμφισβητεί το ίδιο το σύστημα της καπιταλι-
στικής οικονομίας της αγοράς και της αντιπροσωπευτικής «δημοκρατίας»
αλλά απλά προτείνει κάποιες μεταρρυθμίσεις σε αυτό ώστε να αποκτήσει
την εικόνα ενός συστήματος με ανθρώπινο πρόσωπο. Αντίθετα, αποτελεί
την έκφραση βασικών συστημικών τάσεων που ξεκίνησαν με την ανά-
δυση της οικονομίας της αγοράς: α) της τάσης για συνεχή αγοραιοποίηση,
δηλαδή την ελαχιστοποίηση των κοινωνικών ελέγχων πάνω στις αγορές για
χάρη της προστασίας της εργασίας και του περιβάλλοντος. Μια τάση, που
απλώς ανακόπηκε στην σοσιαλδημοκρατική περίοδο, εξαιτίας της ιδιαίτερης
έντασης που πήρε η Κοινωνική Πάλη μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο
και την δραματική επέκταση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και β) της τάσης
«ανάπτυξης», ως προϊόν της δυναμικής της οικονομίας της αγοράς, η οποία
οδήγησε σε ένα νέο φαινόμενο, την μαζική επέκταση των πολυεθνικών επι-
χειρήσεων που σήμερα ελέγχουν το παγκόσμιο εμπόριο και την παραγωγή.
Οι συστημικές αυτές τάσεις, όχι βέβαια από μόνες τους, αλλά σε συνδυασμό
με την παρακμή του εργατικού, και γενικότερα του σοσιαλιστικού, κινήματος
και την κατάρρευση του «υπαρκτού», έθεσαν τις βάσεις για την σημερινή
Νέα Τάξη. Μια Τάξη, η οποία βέβαια δεν πρόκειται ν’ ανατραπεί από μόνη
ΟΜΙΛΙΕΣ
της, όσο και αν χειροτερεύσει η σημερινή κρίση που δεν είναι μόνο οικονομική
αλλά και οικολογική, πολιτική και κοινωνική. Και είναι ακριβώς οι κοινωνικές
εκρήξεις τις οποίες αναπόφευκτα γεννά η κρίση αυτή που έχουν οδηγήσει ―
με το πρόσχημα του δήθεν πολέμου κατά της τρομοκρατίας― στην σημερινή
ημι-ολοκληρωτική μορφή της αντιπροσωπευτικής «δημοκρατίας».
Δεν πρέπει, όμως, κανείς να συγχέει την ηθική χρεοκοπία του συ-
στήματος με την πραγματικότητα, όπως κάνουν σήμερα οι υποστηρικτές
της ρεφορμιστικής Αριστεράς, οι οποίοι εξακολουθούν να επαναλαμβάνουν
τον μύθο του τέλους της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και της
υποτιθέμενης επιστροφής του κρατισμού, αν όχι του σοσιαλισμού!
Αντιθέτως, όπως προσπαθώ να δείξω σε αυτό το βιβλίο, το μόνο που θα μπο-
ρούσαμε να περιμένουμε σήμερα είναι η αντικατάσταση της νεοφιλελεύθε-
ρης παγκοσμιοποίησης με ένα είδος σοσιαλφιλελεύθερης παγκοσμιοποί-
ησης, η οποία θα αντανακλά την συναίνεση τόσο των νεοφιλελεύθερων όσο
και των σοσιαλφιλελεύθερων (των τέως σοσιαλδημοκρατών). Σε μια τέτοια
σοσιαλφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, η ουσία της σημερινής παγκοσμιοποί-
ησης θα παραμείνει ως έχει, έτσι ώστε το σύστημα να μπορεί να λειτουργήσει
με λιγότερες και μικρότερες αναταράξεις από την σημερινή.
Επομένως, η ρητορική της υπερεθνικής ελίτ (Sarkozy, Brown, Obama κ.ά.)
για «ένα νέο σύστημα», έναν ολοκαίνουργιο «καπιταλισμό» κ.λπ., εί-
ναι απλά προσπάθειες να αποπροσανατολίσουν τους λαούς, οι οποίοι, όπως
δείχνουν οι καθημερινά διογκούμενες κοινωνικές εκρήξεις, από την Ελλάδα
μέχρι την Ισλανδία και τις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, καθημερινά συνειδη-
τοποιούν τη φοβερή αποτυχία της καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς. Ο
αποπροσανατολισμός αυτός στοχεύει στην μετάθεση της συζήτησης
από την ανάγκη αντικατάστασης του σημερινού συστήματος, σε μια
άσχετη συζήτηση για διακοσμητικές αλλαγές του, οι οποίες παρουσιά-
ζονται ως δήθεν τεράστιες αλλαγές. Παρόλα αυτά, είναι τέτοιο το μέγεθος
των κοινωνικο-οικονομικών διαφορών που έχει δημιουργήσει η διεθνοποιη-
μένη οικονομία της αγοράς μεταξύ Βορρά και Νότου ώστε οποιαδήποτε συμ-
φωνία για ριζικές αλλαγές του συστήματος ―στα πλαίσια βέβαια της νεοφι-
λελεύθερης παγκοσμιοποίησης― είναι ανέφικτες, όπως έδειξε άλλωστε και η
Συνδιάσκεψη της Ομάδας των 20 στο Λονδίνο που φανέρωσε τις σημαντικές
διαφορές, ακόμη και μεταξύ των ίδιων των μελών της υπερεθνικής ελίτ!
Το επιτακτικό, επομένως, δίλημμα που τίθεται περισσότερο αμείλικτο
από ποτέ είναι: συνέχιση και βάθεμα της πολυδιάστατης κρίσης, έστω και αν
η σημερινή οικονομική κρίση ξεπεραστεί σε βάρος βέβαια των λαϊκών στρω-
μάτων που ήδη πληρώνουν τις συνέπειες της και θα τις πληρώνουν για πολλά
χρόνια ακόμη σε όρους περικοπών των κοινωνικών δαπανών και περισσότε-
ρων φόρων για να καλυφθούν τα υπέρογκα δημόσια χρέη που δημιούργησαν
οι πολιτικές ελίτ ώστε να σώσουν το Τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό σύ-
στημα από κατάρρευση, ή, αντίθετα, αγώνας για την δημιουργία ενός μαζι-

Η παγκόσμια κρίση, η Ελλάδα και το αντισυστημικό κίνημα 223
κού αντισυστημικού κινήματος που θα επανενσωματώσει την οικονομία, την

πολιτική και την Φύση στην κοινωνία, δηλαδή θα δημιουργήσει τις βάσεις για
μια πραγματική δημοκρατία, με την έννοια της ισοκατανομής της οικονομι-
κής, πολιτικής και γενικότερα κοινωνικής δύναμης μεταξύ όλων των πολιτών
και όπου οι τύχες των λαών θα εξαρτώνται από τους ίδιους και όχι από τις
ελίτ των καπιταλιστών και των επαγγελματιών πολιτικών.
Το βιβλίο διαιρείται σε τρεις ενότητες που αντιστοιχούν και στα τρία
στοιχεία του τίτλου:
• την παγκόσμια κρίση (σ. 3)
• την Ελληνική κρίση (σ. 8)
• και τον ρόλο που μπορεί να παίξει σε σχέση με αυτή την κρίση ένα αντισυ-
στημικο κίνημα με στόχο μια Περιεκτική Δημοκρατία (σ. 15)
Α. Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΡΙΣΗ
Η πρώτη παγκοσμιοποιημένη κρίση

Όπως ήδη ανάφερα, η παρούσα κρίση, καθώς και οι προηγούμενες κρίσεις
κατά την περίοδο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, αλλά και αυτές
που προηγήθηκαν στην διάρκεια της κρατικιστικής περιόδου, ή ακόμη και
κατά την προπολεμική περίοδο και πριν από αυτήν, με κανέναν τρόπο δεν
αντιπροσωπεύουν κάτι νέο στο καπιταλιστικό σύστημα της οικονομίας της
αγοράς. Ήταν ακριβώς για αυτόν τον λόγο που η κατάργηση της «αναρχίας»
της αγοράς ήταν πάντα ένα βασικό αίτημα της αντι-συστημικής Αριστεράς,
προτού να γίνει ηγεμονική η παρούσα «μεταλλαγμένη» ρεφορμιστική
Αριστερά, η οποία δεν βλέπει κανένα κακό με το σύστημα της καπιταλιστικής
οικονομίας της αγοράς ―εφόσον είναι «κοινωνικά ελεγχόμενο»― ενώ κάποι-
οι άλλοι μιλούν για τον «κακό» σημερινό καπιταλισμό σε σχέση με τον «καλό»
του 19ου αιώνα!
Με άλλα λόγια, δεν είναι αλήθεια ότι ο καπιταλισμός, σήμερα, με το άνοιγ-
μα και την απορύθμιση των αγορών, έχει στραφεί ενάντια στη δική του «λογι-
κή» και έχει μετατρέψει την παγκόσμια οικονομία σε ένα «πλανητικό καζίνο»,
όπως υποστήριζε, για παράδειγμα, ο Καστοριάδης[1]. Ο καπιταλισμός ήταν
πάντα, σε διάφορους βαθμούς, ένα «καζίνο» («υψηλός κίνδυνος για υψηλά
κέρδη») και καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας του των διακοσίων χρόνων
ήταν ευπρόσβλητος σε μικρότερες ή μεγαλύτερες κρίσεις που ενέσκηπταν
περιοδικά σαν την πανούκλα: ενδεικτικά, από τις παλαιότερες κρίσεις του
1873 και του 1929 μέχρι τις μεταπολεμικές κρίσεις του 1973/4, 1979, 1987,
1990, 1994, 1997/8, 2001, κ.λπ. Η μόνη, επομένως ―αλλά άκρως σημαντι-
κή― διαφορά με το παρελθόν είναι ότι αυτό το καζίνο τώρα, ως αποτέλεσμα
[1] Βλ. Κορν. Καστοριάδης, Η «ορθολογικότητα» του καπιταλισμού (Ύψιλον, 1998), σελ. 10-11.
ΟΜΙΛΙΕΣ
της παγκοσμιοποίησης, είναι πλανητικό. Στη πραγματικότητα, η μοναδική

περίοδος στην ιστορία του καπιταλισμού, όπου η λειτουργία του καπιταλι-
σμού ως καζίνου είχε περιοριστεί, ήταν ο μισός περίπου αιώνας του σοσια-
λιστικού κρατισμού (σοσιαλδημοκρατία στη Δύση), όταν αυτές οι κρίσεις
ήταν σε κάποιο βαθμό ελεγχόμενες από το κράτος. Όμως, ο σοσιαλιστικός
κρατισμός είναι αδύνατον να επαναληφθεί σε μια διεθνοποιημένη
οικονομία της αγοράς όπως η σημερινή, δεδομένου ότι αυτό θα προ-
ϋπέθετε ένα παγκόσμιο κράτος, ή, τουλάχιστον, αυστηρές παγκόσμι-
ες ρυθμίσεις όλων των αγορών, οι οποίες δεν είναι μόνο ουτοπικές να
εφαρμοστούν ―δεδομένης της θεμελιώδους ανισομέρειας που η ίδια η
οικονομία της αγοράς δημιουργεί μεταξύ διαφόρων περιοχών[2]― αλλά
είναι επίσης και ασύμβατες με την ίδια τη λογική και τη δυναμική μιας
διεθνοποιημένης οικονομίας της αγοράς που στηρίζεται σε αγορές οι
οποίες πρέπει να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο ελεύθερες για να
μεγιστοποιούνται τα κέρδη.
Η σημερινή κρίση, η οποία ξεκίνησε ως μια χρηματοπιστωτική κρίση τον
Σεπτέμβριο του 2008 έχει ήδη μετατραπεί τον τελευταίο καιρό σε μια πολύ
βαθιά παγκόσμια ύφεση που, λόγω του διεθνοποιημένου χαρακτήρα της,
παίρνει τις διαστάσεις πρωτόγνωρης κρίσης στην πραγματική οικονομία. Ένα
βασικό στοιχείο της σημερινής κρίσης που την διαφοροποιεί από την προη-
γούμενη μείζονα κρίση, δηλαδή από αυτή που ακολούθησε το κραχ του 1929,
είναι ότι τόσο οι αντικειμενικές όσο και οι υποκειμενικές συνθήκες είναι
εντελώς διαφορετικές σήμερα. Αναφέρθηκα ήδη στην αρχή στις αντικειμε-
νικές συνθήκες αλλά και όσον αφορά τις υποκειμενικές συνθήκες υπάρχουν
σημαντικές διαφορές. Ενώ στον μεσοπόλεμο υπήρχε ένα μαζικό αντισυστημι-
κο λαϊκό κίνημα που εμπνεόταν από σοσιαλιστικές, ελευθεριακές και αυτόνο-
μες-δημοκρατικές αρχές, η σημερινή κρίση ήδη εξαπλώνεται ραγδαία σε κάθε
γωνιά της γης, με πλήρη απουσία ενός αντιστοίχου αντισυστημικού κινήμα-
τος. Απουσία που κάθε άλλο βέβαια παρά καλύπτουν η διεθνής ρεφορμιστι-
κή Αριστερά των «κινημάτων και της Οικολογίας» που αγωνίζεται για δικαι-
ώματα και βελτιώσεις του υπάρχοντος συστήματος, το σχεδόν ανύπαρκτο
Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ και οι «κινήσεις για την κοινωνία πολιτών».
Όμως, ακόμη και κινήματα και οργανώσεις που δηλώνουν αντισυστημικά,
όπως το Βρετανικό Socialist Workers’ Party, το νεο Γαλλικό αντικαπιταλι-
στικό κόμμα (NAP) και η δική μας αντίστοιχη «Αντικαπιταλιστική αριστερή
συνεργασία για την ανατροπή» (ΑΝΤΑΡΣΥΑ) οπωσδήποτε δεν συμβάλλουν
στην ανάπτυξη μιας αντισυστημικής συνειδητοποίησης όταν δεν απαιτούν
την άμεση έξοδο της κάθε χώρας από την ΕΕ αλλά την συναρτούν από την
διεθνή επανάσταση και την συνακόλουθη διάλυση της ΕΕ, ουσιαστικά παρα-
πέμποντας το θέμα στις… Ελληνικές καλένδες με τις τεράστιες διαφορές στις
[2] Βλ. Τάκης Φωτόπουλος, Εξαρτημένη Ανάπτυξη (Εξάντας 1985 & 1987), κεφ. Γ.

υποκειμενικές (αλλά και αντικειμενικές) συνθήκες που υπάρχουν σήμερα με-

ταξύ π.χ. των υπερσυντηρητικών σήμερα λαών της Αν. Ευρώπης και αυτών
στην Μεσόγειο (Γαλλία, Ελλάδα, Ισπανία κ.λπ.).
Σήμερα, επομένως, παρατηρείται η θεμελιακή αντίφαση ότι ενώ οι αντι-
κειμενικές συνθήκες είναι οι χειρότερες μετά την δεκαετία του 1930 και δεν
αποκλείεται να επιδεινωθούν ακόμη περισσότερο, οι υποκειμενικές συνθήκες
για συστημική αλλαγή είναι πολύ χειρότερες από τότε, για μια σειρά ιστορι-
κών λόγων, με κυριότερο ανάμεσα τους την αποτυχία του σοσιαλιστικού κρα-
τισμού, όχι μόνο με τη μορφή του «υπαρκτού σοσιαλισμού» στην Ανατολή
αλλά και με την μορφή της σοσιαλδημοκρατίας στη Δύση, η οποία σήμερα
έχει προσχωρήσει παντού στον σοσιαλφιλελευθερισμό και στην πλήρη εν-
σωμάτωση στο σύστημα. Η αποτυχία αυτή έχει οδηγήσει στην μοιρολατρική
αποδοχή του υπάρχοντος συστήματος (δεν μιλώ βέβαια για τους «βολεμέ-
νους»), επειδή υπάρχει! Η πρακτική συνέπεια αυτής της αντίφασης είναι ότι
οι μεν αντισυστημικές τάσεις μέσα στο λαϊκό κίνημα σήμερα εκδηλώνονται
μέσα από αυθόρμητες και εύκολα καταπνίξιμες από το σύστημα εξεγέρσεις,
σαν αυτές που ήδη άρχισαν να ξεσπούν στην Ευρώπη με προπομπό τα δικά
μας Δεκεμβριανά, οι δε υποστηρίζοντες τις ρεφορμιστικές τάσεις μόλις τώρα
άρχισαν ν αντιλαμβάνονται, με την ανεργία και την υποαπασχόληση να δίνει
τέλος στον νιρβάνα του καταναλωτισμού τους, την πρακτική σημασία της δι-
εθνοποιημένης οικονομίας της αγοράς. Έτσι, κάποιοι από αυτούς τώρα συνει-
δητοποιούν τον πραγματικό ρόλο του σοσιαλφιλελευθερισμού και της ΕΕ, με
άδηλες προβλέψεις για το πού θα στραφεί στο μέλλον η οργή τους.
Όμως, γιατί η κρίση είναι συστημική;

Αντίθετα με τα συνήθως υποστηριζόμενα από τα ΜΜΕ, διάφορους αναλυτές
και διανοούμενους η σημερινή κρίση δεν είναι μόνον οικονομική (ή το πολύ
και οικολογική), ούτε ―το κυριότερο― οι διάφορες διαστάσεις της κρίσης εί-
ναι ...άσχετες μεταξύ τους. Όπως δείχνω στο βιβλίο η κρίση είναι:
• πολυδιάστατη και περιλαμβάνει το οικονομικό, πολιτικό, οικολογικό, κοι-

νωνικό, καθώς και το πολιτιστικό επίπεδο.
• καθολική, με την διπλή έννοια ότι καλύπτει όλα τα μέρη του κόσμου τα
οποία έχουν ενσωματωθεί στην Νέα Διεθνή Τάξη που εγκαθιδρύθηκε από
την διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς και το πολιτικό της συμπλήρω-
μα την αντιπροσωπευτική «δημοκρατία», αλλά και με την έννοια ότι θέτει
σε αμφισβήτηση σχεδόν κάθε δομή και ιδέα που στηρίζει τις ετερόνομες
σύγχρονες κοινωνίες σε Ανατολή και Δύση, Βορρά και Νότο. Ως εκ τούτου,
η κρίση αυτή θέτει σε αμφισβήτηση όχι μόνο τις πολιτικές, οικονομικές,
κοινωνικές και οικολογικές δομές, που αναδύθηκαν με την άνοδο του συ-
στήματος της οικονομίας της αγοράς, αλλά και τις πραγματικές αξίες που
ΟΜΙΛΙΕΣ
έχουν συντηρήσει αυτές τις δομές και ιδιαίτερα την μετά τον Διαφωτισμό
έννοια της Προόδου και την μερική ταύτισή της με την ανάπτυξη. Αυτός
ακριβώς ο καθολικός χαρακτήρας της κρίσης την διαφοροποιεί από άλ-
λες κρίσεις στο παρελθόν.
• Η αιτία κάθε διάστασης της κρίσης είναι κοινή και μπορεί ν αποδοθεί,
όπως προσπάθησα να δείξω αλλού[3], στους ίδιους τους θεσμούς της νε-
ωτερικότητας, οι οποίοι σήμερα έχουν διεθνοποιηθεί. Οι δυο εγγενείς
τάσεις που χαρακτηρίζουν το σύστημα της οικονομίας της αγοράς
από γεννησιμιού του είναι, πρώτον, η τάση αγοραιοποίησης της οι-
κονομίας που οδήγησε στην ιστορική πολιτική και ιδεολογική σύγκρου-
ση φιλελευθερισμού και σοσιαλισμού που μέσα από τη φιλελεύθερη, και
στη συνέχεια την κρατικιστική περίοδο οδήγησε στη σημερινή νεοφιλε-
λεύθερη περίοδο και δεύτερον η τάση «ανάπτυξης» που χαρακτηρίζει την
δυναμική της οικονομίας της αγοράς και οδηγεί στη συγκέντρωση οικο-
νομικής δύναμης και η συμπληρωματική δυναμική της αντιπροσωπευ-
τικής «δημοκρατίας», που οδηγεί στη συγκέντρωση πολίτικης εξουσίας
στα χέρια των ολίγων: από τους κοινοβουλευτικούς «αντιπροσώπους»
στη φιλελεύθερη περίοδο, στα μαζικά κόμματα και τις ηγεσίες τους στην
κρατικιστική και στις σημερινές κλίκες γύρω από τον πρωθυπουργό η τον
Πρόεδρο και τα think tanks στη σημερινή νεοφιλελεύθερη περίοδο. Έτσι,
η δυναμική αυτή έχει οδηγήσει στην σημερινή συγκέντρωση εξουσίας
σε όλα τα επίπεδα, η οποία με τη σειρά της είναι η απώτερη αιτία κάθε
διάστασης της σημερινής κρίσης. Με άλλα λόγια, η κρίση μπορεί να ανα-
χθεί σε εγγενείς τάσεις του ίδιου του συστήματος της οικονομίας
της αγοράς και της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και κυρίως
στην τάση συγκέντρωσης εξουσίας/δύναμης σε όλα τα κοινωνικά
επίπεδα που οι θεσμοί αυτοί δημιουργούν ―και είναι με αυτή την
έννοια που η κρίση είναι ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ.
Όμως δεν είναι μόνο η οικονομική και η πολιτική διάσταση της κρίσης που
οφείλονται σε συστημικές τάσεις συγκέντρωση οικονομικής και πολιτικής
εξουσίας/δύναμης αντίστοιχα, όπως ήδη ανάφερα. Όπως θα περίμενε κανείς,
αυτή η τεράστια και αυξανόμενη συγκέντρωση εισοδήματος συνοδεύτη-
κε από την επιδείνωση μιας παράλληλης κοινωνικής κρίσης που εκδηλώθηκε,
για παράδειγμα, με τα υψηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας. Τη σύνδεση
μεταξύ συγκέντρωσης δύναμης και κοινωνικής κρίσης κατέδειξε ακόμη πιο
καθαρά η έρευνα των Richard Wilkinson & Kate Pickett[4] που σε πρόσφατο
βιβλίο τους έδειξαν ότι όσο πιο άνιση μια κοινωνία είναι τόσο περισσότερο
[3] Τάκης Φωτόπουλος, Περιεκτική Δημοκρατία: 10 Χρόνια Μετά (Ελ. Τύπος, 2008), κεφ. 1.
[4] Wilkinson & Kate Pickett, The Spirit Level: Why More Equal Societies Almost Always Do Better
(2009) βλ. και Will Hutton, “Look no further than inequality for the source of all our ills”, The Observer
(15/3/2009).

κοινωνικά κατατείνει. Όπως τονίζουν οι συγγραφείς, στις πιο άνισες κοινω-

νίες υπάρχουν περισσότερες εφηβικές εγκυμοσύνες, διανοητικές ασθένειες,
περισσότεροι φυλακισμένοι, παχύσαρκοι, εγκληματίες και αναλφάβητοι.
Τέλος, οι συνέπειες της ανισότητας στην σωματική και πνευματική υγεία
των πολιτών έχουν συστηματικά τεκμηριωθεί τελευταία, ιδιαίτερα από τις
Εκθέσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO).[5] Τα αποτελέσματα
της επιδεινούμενης κοινωνικής κρίσης είναι άκρως εντυπωσιακά.
Όσον αφορά τη σχέση της οικολογικής κρίσης με την συγκέντρωση δύ-
ναμης δεν είναι δύσκολο να δειχτεί ότι η συγκέντρωση δύναμης ―στην οποία
αναπόφευκτα οδηγεί η δυναμική της οικονομίας της αγοράς― αποτελεί την
απώτερη αιτία για την οικολογική κρίση, όπως και για κάθε άλλη όψη της ση-
μερινής πολυδιάστατης κρίσης. Συγκεκριμένα σε σχέση με το φαινόμενο του
θερμοκηπίου, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Διεθνούς Τράπεζας,
το φτωχότερο 37% του παγκόσμιου πληθυσμού ευθύνεται μόνο για το
7% των εκπομπών θερμοκηπίου, ενώ το 16% του παγκόσμιου πληθυ-
σμού που ζει στις πλούσιες χώρες είναι υπεύθυνο για το 46% αυτών
των εκπομπών.[6] Αντίστοιχα, η κατά κεφαλή χρήση ενέργειας στις πλούσιες
χώρες είναι σήμερα ενδεκαπλάσια από ό,τι στις φτωχές χώρες![7] Είναι, επο-
μένως, φανερό ότι η αιτία του θερμοκηπίου είναι το ίδιο το πρότυπο ζωής που
συνεπάγεται το σημερινό οικονομικό σύστημα και, συγκεκριμένα, η οικονομία
της ανάπτυξης, δηλαδή το σύστημα οικονομικής οργάνωσης που έχει βασικό
οικονομικό στόχο ―είτε αντικειμενικά καθορισμένο από τη δυναμική της οι-
κονομίας της αγοράς, είτε από μια κομματική γραφειοκρατία (όπως στον τ.
«υπαρκτό» σοσιαλισμό)― την μεγιστοποίηση της οικονομικής ανάπτυξης.
Παρ’ ολα αυτά η ρεφορμιστική Αριστερά/Οικολογία (Οικολόγοι-Πράσινοι
κ.λπ.) αποδίδουν τα αίτιά της στο σύστημα αξιών που επικρατεί σήμερα και
στην τεχνολογία. Αντίθετα, σύμφωνα με την αντισυστημική Οικολογία, η
οικολογική κρίση οφείλεται βασικά στην δυναμική της οικονομίας της αγο-
ράς, (δηλαδή την οικονομία ανάπτυξης), η οποία οδήγησε στην σημερινή συ-
γκέντρωση και στις συνακόλουθες αξίες, που καθιέρωσε το ίδιο το σύστημα
αυτό, με κυρίαρχη την εργαλειακή αντίληψη της Φύσης (δηλαδή την θεώρη-
ση της Φύσης ως εργαλείου για την ανάπτυξη) καθώς και στις τεχνολογίες
που επιλέχθηκαν μέσα από την αγορά για την ικανοποίηση του στόχου της
μεγίστης ανάπτυξης.
Τέλος, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πελώρια συγκέντρωση οικονομική και
πολιτικης εξουσίας/δύναμης, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης πα-
[5] Βλ το πόρισμα της Επιτροπής τoυ WHO (2008) για τoυς κοινωνικούς παράγοντες της υγείας,
“Social injustice killing people, says report”, The Independent (28/8/2008) & την έρευνα του ίδιου
οργανισμού για τις συνέπειες της ανισότητας στην πνευματική υγεία, “Inequality is bad for your
health”, The Guardian (11/3/2009).
[6] World Bank, World Development Indicators 2008, Table 3.8.
[7] World Bank, World Development Indicators 2008, Table 3.7.
ΟΜΙΛΙΕΣ
γκοσμιοποίησης έχει οδηγήσει σε μια τεράστια πολιτιστική κρίση, βασικά

ως συνέπεια της πολιτιστικής ομογενοποίησης που επιφέρει η παγκοσμιο-
ποίηση. Τελευταίο, αλλά όχι και λιγότερο σημαντικό, είναι το ότι η κρίση δεν
είναι μόνο θεσμική, που αφορά στους κύριους οικονομικούς και πολιτικούς
θεσμούς της Ελλάδας, αλλά επίσης ―και κυρίως― μια κρίση αξιών, ιδεών αλλά
και κουλτούρας, την οποία ενέτεινε δραστικά η σημερινή ομογενοποίηση της
κουλτούρας που επιβάλλει η παγκοσμιοποίηση. Είναι δηλαδή και μια κρίση
πολιτισμική, με τη γενικότερη έννοια. Αν δούμε, για παράδειγμα, την πολι-
τιστική κρίση σε σχέση με τα Μ.Μ.Ε., αυτό που αντιμετωπίζουμε σήμερα
είναι η συστηματική οργάνωση της ιδεολογικής παγκοσμιοποίησης από την
υπερεθνική ελίτ και τα παρακλάδια της στα διεθνή Μ.Μ.Ε.. Αυτοί ελέγχουν
ποιές ειδήσεις και πώς τις μαθαίνουμε, πλήρως, ελλιπώς, ή καθόλου, ανάλογα
με την δική τους «ατζέντα» που καθορίζει και το πλαίσιο του πολιτικού δια-
λόγου. Έτσι, όπως καταγγέλλει ο γνωστός, ανεξάρτητος διεθνής δημοσιογρά-
φος, John Pilger, «μια αόρατη κυβέρνηση έχει αναπτυχθεί. Το 1983, τα κύρια
διεθνή Μ.Μ.Ε. ήταν στην ιδιοκτησία 50 εταιρειών, οι περισσότερες από τις
οποίες ήταν Αμερικανικές. Το 2002, οι εταιρίες αυτές είχαν μειωθεί στις 9 και,
σήμερα, είναι πιθανώς 5 (πέντε)!. Ο Rupert Murdoch είχε προβλέψει ότι, τελι-
κά, θα υπάρχουν μόνο 3 διεθνείς μιντιακοί γίγαντες και ότι η εταιρεία του θα
ήταν μια από αυτές».[8] Φυσικά, η πρόβλεψη αυτή είναι στο δρόμο της αυτο-
επαλήθευσης, αφού το συγκρότημα Murdoch σήμερα ελέγχει περίπου 180 δι-
εθνείς εφημερίδες, μεταξύ των οποίων τους Times του Λονδίνου, το New York
Post και την μόλις αποκτηθείσα Wall Street Journal ―την 2η σε κυκλοφορία
Αμερικανική εφημερίδα― το τηλεοπτικό κανάλι Fox, την Χολιγουντιανή 21sty
Century Fox, πολλά δορυφορικά κανάλια μεταξύ των οποίων το γνωστό Sky,
και, πέρα από αυτά, εκδοτικούς οίκους, όπως τον HarperCollins, και αυξανό-
μενη δραστηριότητα στο ιντερνετ (εξαγορά MySpace κ.λπ.).
Είναι, λοιπόν, φανερό ότι το άνοιγμα και κυρίως η «απελευθέρωση» των
αγορών (με την έννοια του δραστικού περιορισμού των ρυθμίσεων της λει-
τουργίας των Μ.Μ.Ε.) για χάρη του «πλουραλισμού» και της κατάργησης των
κρατικών μονοπωλίων, στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίη-
σης, είχε ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα. Ο πολλαπλασιασμός των Μ.Μ.Ε.
και, κυρίως, των τηλεοπτικών, όχι μόνο δεν οδήγησε σε πλουραλισμό στην
πληροφόρηση αλλά, αντίθετα, σε πρωτοφανή συγκέντρωση στον χώρο της
ιδιοκτησίας και του ελέγχου και στην συνακόλουθη τυποποίηση και άμεση
ή έμμεση λογοκρισία της πληροφόρησης. Σήμερα, ιδιωτικά και δημόσια κα-
νάλια, όχι μόνο παρουσιάζουν τις «πληροφορίες» κατά πανομοιότυπο τρόπο
που εκφράζει τις απόψεις των οικονομικών και των διαπλεγμένων με αυτές
πολιτικών ελίτ (εκτός από τις περιπτώσεις όπου για το θέμα υπάρχουν αντι-
τιθέμενα συμφέροντα μεταξύ τμημάτων των ελίτ), αλλά και συναγωνίζονται
[8] John Pilger, Democracy Now (7/8/2007).

στην παρουσίαση της ασημαντότητας, αν όχι και της χυδαιότητας, για χάρη
της θεαματικότητας και των διαφημιστικών εισπράξεων. Το καινούριο σημα-
ντικό στοιχείο σε αυτή τη διαδικασία είναι ότι, μετά τα Μ.Μ.Ε. και τα κανάλια,
ήλθε η σειρά της άλωσης από οικονομικά συγκροτήματα και των εκδοτικών
οίκων γενικότερα, οδηγώντας σε έμμεση, απολυταρχική λογοκρισία των ιδε-
ών ―στην οποία προς το παρόν, ευτυχώς, ακόμη αντιστέκονται οι «μικροί»
εκδοτικοί οίκοι.
Β. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Η κρίση στην Ελλάδα, όπως άλλωστε και σε κάθε χώρα ενσωματωμένη στη
διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς, που συμπληρώνεται στο πολιτικό επί-
πεδο από την αντιπροσωπευτική «δημοκρατία», είναι επίσης πολυδιάστατη.
Η κοινωνική έκρηξη μάλιστα του Δεκέμβρη (2008), με αφορμή την εν ψυχρώ
δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου ―τμήμα μιας μακράς αλυσίδας
δολοφονιών και αστυνομικών βιαιοπραγιών που χαρακτήριζε όλη την μετεμ-
φυλιακή περίοδο, συμπεριλαμβανομένης της «μεταπολίτευσης»― έκανε κα-
τάφωρη τη συνεχή χειροτέρευση της πολυδιάστατης κρίσης. Δεδομένου μάλι-
στα ότι και οι άλλες εκφάνσεις της κρίσης (η οικονομική, οικολογική, πολιτική
πολιτιστική) είναι ιδιαίτερα έντονες, για ιστορικούς και άλλους λόγους, στην
Ελλάδα ο συστημικός χαρακτήρας της κρίσης είναι ακόμη εμφανέστερος.
Η κρίση στην Ελλάδα είναι σήμερα κατ’ αρχήν οικονομική, όπως άλλωστε
και σε κάθε άλλη χώρα που έχει περάσει από τη διαδικασία του ανοίγματος
και της απελευθέρωσης των αγορών της, την οποία συνεπάγεται η ενσωμά-
τωση στην νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Η ολοκλήρωση της διαδικα-
σίας αυτής, που είχε αρχίσει στην μεταπολεμική περίοδο,[9] συμπληρώθηκε
με την είσοδό της στην Ε.Ε . Όταν όμως μιλώ για την Ελληνική οικονομική
κρίση δεν εννοώ απλώς τη συγκεκριμένη επιδείνωση της παγκόσμιας κρίσης
που περνάμε σήμερα αλλά την χρόνια οικονομική κρίση στην οποία οδήγη-
σε η καθιέρωση της οικονομίας της αγοράς πριν δυο αιώνες και η μετεξέλιξη
της αργότερα σε οικονομία ανάπτυξης. Σε χώρες δηλαδή στη περιφέρεια-
ημιπεριφέρεια όπως η Ελλάδα που δεν ανέπτυξαν εγγενώς μια οργανωμένη
οικονομία της αγοράς, σαν συνέπεια της δημιουργίας μιας ολοκληρωμένης
παραγωγικής δομής, οι διαδικασίες και φάσεις αυτές είναι κατά κανόνα ει-
σαγόμενες. Έτσι, η διαδικασία του ανοίγματος και της απελευθέρωσης των
Ελληνικών αγορών, την οποία συνεπάγεται η ενσωμάτωση στην νεοφιλελεύ-
θερη παγκοσμιοποίηση είχε αρχίσει στην μεταπολεμική περίοδο, αλλά συ-
μπληρώθηκε με την είσοδό της στην Ε.Ε.. Οι συνέπειες της ενσωμάτωσης της
χώρας στην διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς ήταν, όπως παντού, ένα
πελώριο και συνεχώς διογκούμενο άνοιγμα μεταξύ, από τη μια μεριά, των ελίτ
[9] Βλ. Τάκης Φωτόπουλος, Εξαρτημένη Ανάπτυξη: η Ελληνική περίπτωση.
ΟΜΙΛΙΕΣ
και των προνομιούχων κοινωνικών στρωμάτων που δρέπουν τα οφέλη της

καπιταλιστικής νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και, από την άλλη, του
υπόλοιπου πληθυσμού ο οποίος υποφέρει τις συνέπειες της ανεργίας ―ιδι-
αίτερα ενδημικής ανάμεσα στους νέους― αλλά και της εργασιακής ανασφά-
λειας και της φτώχειας, στην οποία καταδικάζεται σήμερα πάνω από το 20%
του πληθυσμού. Δεδομένου ότι, στο παρελθόν, οι περισσότεροι νέοι στην
Ελλάδα συνήθως απασχολούντο επαγγελματικά στον σημαντικό, ευρύτερο
δημόσιο τομέα, η ιδιωτικοποίηση μεγάλων τμημάτων του, συνδυαζόμενη
με την ουσιαστική καταστροφή του αγροτικού και του μεταποιητικού τομέα,
ως συνέπεια του ανοίγματος των αγορών, έχει οδηγήσει σε μαζική ανεργία
ανάμεσα στους νέους, με την Ελλάδα να έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά
νέων ανέργων στην Ευρωζώνη.
Παράλληλα, το μοντέλο ανάπτυξης που υιοθετήθηκε, το οποίο στηρίζει
την όλη ανάπτυξη στον εξαγωγικό τομέα, τις ξένες επενδύσεις, τις κατασκευ-
ές και τις υπηρεσίες (όπως ο τουρισμός), οδήγησε σε ένα πελώριο έλλειμμα
στο Ισοζύγιο Πληρωμών, όπου το έλλειμμα Τρεχουσών Συναλλαγών στο
Α.Ε.Π. σχεδόν τριπλασιάστηκε μετά την ένταξη στην Ε.Ο.Κ./Ε.Ε.: από περίπου
5% στη τελευταία δεκαετία πριν την ένταξη (1970-79), σε 14% σήμερα —το
υψηλότερο στην Ευρωζώνη.[10] Αυτό σημαίνει παταγώδη αποτυχία του όλου
αναπτυξιακού μοντέλου, όπως άλλωστε είχα προβλέψει ήδη από τα μέσα της
δεκαετίας του 1970.[11] Δηλαδή, η αυξανόμενη εξωστρέφεια της Ελληνικής οι-
κονομίας στην μεταπολεμική περίοδο, που δεν συνοδευόταν από την προη-
γουμένη ανάπτυξη μιας ισχυρής παραγωγικής δομής, αναπόφευκτα οδήγησε
όχι μόνο σε αυξανόμενη εξάρτησή της από τα καπιταλιστικά κέντρα, αλλά και
σε καταστροφή της ήδη υπάρχουσας παραγωγικής δομής της, ως συνέπεια
της εκτόπισης των εγχώριων (συνήθως δασμοβίωτων) προϊόντων από τα
ξένα.[12]
Δεν προξενεί, επομένως, έκπληξη το ότι η παρούσα χρηματοπιστωτική
κρίση αναμένεται να πλήξει ιδιαίτερα σκληρά την Ελλάδα, όχι μόνο εξαιτίας
των συνεπειών της παγκόσμιας ύφεσης στον τουρισμό και στην ναυτιλία (τις
δυο κύριες πηγές συναλλάγματος), λόγω της κατακόρυφης πτώσης και των
δύο που προκαλεί η παγκόσμια ύφεση, αλλά, επίσης, επειδή το δημόσιο χρέ-
ος της είναι, επί του παρόντος, σχεδόν ίσο με το εθνικό της προϊόν ―μια από
τις κληρονομιές των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 2004, οι οποίοι, με
κόστος οργάνωσης ρεκόρ 9.4 δις λιρών Αγγλίας,[13] ήταν μια οικονομική κα-
[10] Στο ίδιο, Πιν. 2 & Χρήστος Ζιώτης «Εξάγουμε 12 δισ. ευρώ - εισάγουμε 39!», Ελευθεροτυπία
(20/2/2008).
[11] Βλ. τη σειρά άρθρων μου στον Οικονομικό Ταχυδρόμο με τον γενικό τίτλο «Εξαρτημένη
Ανάπτυξη και Εκβιομηχάνιση» (10, 17 & 24 Ιούλη 1975).
[12] Βλ. Τ. Φωτόπουλος, Εξαρτημένη Ανάπτυξη: η Ελληνική περίπτωση.
[13] Simon Usborne, “After The Party: What happens when the Olympics leave town”, The Independent
(19/08/2008).

ταστροφή. Συνεπώς, δεν είναι να απορεί κανείς που η σημερινή κυβέρνηση

αυτή τη στιγμή δανείζεται με επαχθείς όρους στις παγκόσμιες αγορές, ενώ
τον λογαριασμό, δηλαδή, τις πελώριες δαπάνες για την «εξυπηρέτηση» αυτού
του χρέους, θα τον πληρώσουν αργότερα τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώμα-
τα (τα οποία, παραδοσιακά, φέρουν την μερίδα του λέοντος του φορολογικού
βάρους στην Ελλάδα), υπό μορφή περισσότερων φόρων και λιγότερων κοι-
νωνικών δαπανών. Αυτός είναι ο λόγος που, το ένα μετά το άλλο τα διάφορα
κοινωνικά στρώματα, αρχίζοντας με τους αγρότες ―οι οποίοι έχουν πληγεί
ιδιαίτερα από την ενσωμάτωση της Ελληνικής οικονομίας στη διεθνοποιημέ-
νη οικονομία της αγοράς που επέφερε και την σχεδόν καταστροφή της αγρο-
τικής μας παραγωγής― ήδη κατεβαίνουν στους δρόμους. Και αυτό, διότι, ενώ
η πολιτική ελίτ δεν έχει κανένα πρόβλημα να παρέχει αβίαστα δισεκατομμύ-
ρια Ευρώ στους τραπεζίτες, με στόχο τη σωτηρία του ιδιωτικού τραπεζικού
συστήματος που κινδυνεύει από κατάρρευση στη δίνη της διεθνούς χρηματο-
πιστωτικής κρίσης, δεν έχει καμιά δυνατότητα μέσα στην Ε.Ε. να σώσει από
την ολική καταστροφή τομείς όπως ο αγροτικός, που είναι όμως ο πιο κρίσι-
μος τομέας για την οικονομική αυτοδυναμία της χώρας! Αντίθετα, η πολιτική
ελίτ μας χορηγεί κίνητρα για την ενίσχυση της αγοράς οικο-καταστροφικών
ΙΧ (ενώ βέβαια η χώρα ούτε καν διαθέτει αυτοκινητοβιομηχανία!) προφανώς
κατόπιν συστάσεων των ελίτ στην Ε.Ε...
Εντούτοις, η κρίση δεν αφορά μόνο στους οικονομικούς θεσμούς, δηλαδή,
την καπιταλιστική οικονομία της αγοράς στην τωρινή της φάση της νεοφιλε-
λεύθερης παγκοσμιοποίησης, αλλά και σε ό,τι περνά σήμερα ως «δημοκρα-
τία» και «πολιτική», δηλαδή, την αντιπροσωπευτική «δημοκρατία» και την
«πολιτική», όπως αυτές υλοποιούνται από τους επαγγελματίες πολιτικούς
όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων. Η κρίση αυτή, επομένως, εκδηλώνε-
ται με την απαξίωση της πολιτικής γενικά και όχι με την απαξίωση της μικρο-
πολιτικής του ενός ή του άλλου κόμματος, ή του Α σε σχέση με τον Β επαγ-
γελματία πολιτικό. Συγκεκριμένα, η πολιτική κρίση εκφράζεται από την λαϊκή
απαξίωση των δύο κομμάτων εξουσίας (και τις αντίστοιχες οικογενειακές
δυναστείες που κυβερνούν την Ελλάδα τα τελευταία πενήντα χρόνια, δηλα-
δή, την κλίκα Καραμανλή της Νέας Δημοκρατίας και την κλίκα Παπανδρέου
του ΠΑ.ΣΟ.Κ.) τα οποία διακρίνονται για την διαφθορά τους και την προαγω-
γή σχέσεων εξάρτησης των πολιτών από αυτά. Στην πραγματικότητα, είναι
ακριβώς αυτή η εξάρτηση, που την ενισχύει παντοιοτρόπως ο διεφθαρμέ-
νος, γραφειοκρατικός κρατικός μηχανισμός που έχει δημιουργηθεί από τους
ίδιους τους επαγγελματίες πολιτικούς, η οποία εξασφαλίζει την επανεκλογή
τους (με τα συνακόλουθα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη), δεδομένου ότι
τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα δεν μπορούν πια να εξασφαλίσουν μια
θέση εργασίας, ή ακόμη και την κατάλληλη ιατρική περίθαλψη, παρά μόνο
εάν έχουν τις αναγκαίες «διασυνδέσεις» με την διεφθαρμένη πολιτική τάξη
(νομοθετική εξουσία) και ένα εξίσου διεφθαρμένο κρατικό μηχανισμό (εκτε-
ΟΜΙΛΙΕΣ
λεστική και δικαστική εξουσία). Δεν προκαλεί επομένως έκπληξη το γεγονός

ότι, πιθανώς, το κύριο χαρακτηριστικό της πρόσφατης κοινωνικής έκρηξης
στην Ελλάδα είναι η επιβεβαίωση του γεγονότος ότι ένα σημαντικό τμήμα
του πληθυσμού, ιδιαίτερα νέων που δεν έχουν ακόμη ενσωματωθεί στο πο-
λιτικό και οικονομικό σύστημα ―και οι πιθανότητες των περισσοτέρων από
τους οποίους να ενσωματωθούν στο μέλλον είναι σχεδόν ανύπαρκτες!― είναι
ανεξέλεγκτο από τις πολιτικές ελίτ.
Η απαξίωση, όμως, αυτού που περνά για «πολιτική» και «δημοκρατία» δεν
σημαίνει και γενικότερη απαξίωση της Πολιτικής, με την κλασική έννοια που
εκφράζει την ατομική και συλλογική αυτονομία. Αυτό φανερώνει όχι μόνο η
σημαντικά μεγαλύτερη ένταση της Κοινωνικής Πάλης στη χώρα μας σε σχέ-
ση με τις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, αλλά ακόμη και έρευνα του ΕΚΚΕ
που δείχνει ότι σχεδόν 60% του λαού θεωρεί την πολιτική ως σημαντική αξία
στη ζωή (από μέτρια σημαντική μέχρι πάρα πολύ), έναντι μόνο 42% στην
Αγγλία.
Είναι, επομένως, προφανές ότι, για κάθε επαγγελματία πολιτικό, που έχει
άλλωστε επενδυμένα συμφέροντα στην σημερινή «πολιτική», είναι αδιανό-
ητη η διάκριση μεταξύ αυτού που περνά για πολιτική σήμερα (δηλαδή την
μικροπολιτική του ενός κόμματος ή επαγγελματία πολιτικού έναντι του άλ-
λου), και της Πολιτικής με την κλασική έννοια, ως της έκφρασης της ατομικής
και συλλογικής αυτο-νομιας (δηλαδή του καθορισμού των νόμων, που τους
κυβερνούν, από τους ίδιους τους πολίτες, εφόσον η πολιτική βούληση δεν
μπορεί να εκπροσωπηθεί παρά μόνο να είναι αντικείμενο ειδικής εξουσιοδό-
τησης). Είναι εξίσου, όμως, πιθανό ότι οι πολίτες, ακόμη και αν δεν έχουν συ-
νειδητοποιήσει αυτή τη διάκριση, αντιλαμβάνονται, έστω υποσυνείδητα, την
ασημαντότητα αυτού που θεωρείται πολιτική σήμερα, γι αυτό και το απαξιώ-
νουν γενικά, και όχι γιατί...προτιμούν τα τανκς, όπως κάποιοι άθλιοι επαγγελ-
ματίες πολιτικοί δυσφημούν και διαστρεβλώνουν αυτή την κοινή συνείδηση.
Και είναι αυτή ακριβώς η κοινή συνείδηση για την ασημαντότητα της «πο-
λιτικής» που αποτελεί το θεμέλιο της πολιτικής κρίσης, δεδομένου ότι αυτοί
που δεν ασχολούνται με την ασήμαντη μικρο-πολιτική, συνήθως, είναι οι ίδιοι
που μετέχουν πρώτοι σε κοινωνικές εκρήξεις, όπως αυτές του περασμένου
Δεκέμβρη στην Ελλάδα, ή αντίστοιχες στην Ευρώπη και αλλού!
Πέρα όμως από την οικονομική και πολιτική της διάσταση, η κρίση είναι,
επίσης, και βαθιά κοινωνική, όπως έχουν δείξει οι περασμένες εκρήξεις του
φοιτητικού κινήματος σχετικά με τις προσπάθειες των νεοφιλελεύθερων και
σοσιαλφιλελεύθερων να εφαρμόσουν τις εντολές της Ε.Ε. για ιδιωτικοποίηση
της εκπαίδευσης, αλλά φυσικά και η έξαρση κοινωνικών φαινομένων όπως
η κατάχρηση ναρκωτικών και της εγκληματικότητας, ιδιαίτερα κατά της πε-
ριουσίας, που είναι και τα δύο φαινόμενα τα οποία σαφώς οφείλονται στην
εντεινόμενη πολυδιάστατη κρίση. Οι συχνές επιστρατεύσεις απεργών ερ-
γαζομένων είναι άλλη μια ένδειξη βαθιάς κοινωνικής κρίσης, Η κοινωνική

κρίση στην Ελλάδα δεν είναι επομένως καινούρια και δεν εκδηλώθηκε μόλις
τον Δεκέμβρη του 2008 όταν ένα αυθόρμητο κύμα αγανάκτησης ξέσπασε από
το ένα άκρο της Ελλάδος στο άλλο, ενώνοντας διαφορετικά κοινωνικά στρώ-
ματα και ηλικίες, παρόλο που ο προπομπός ήταν, όπως πάντα, η νεολαία. Η
δύναμη, αλλά συγχρόνως και η αδυναμία, της κοινωνικής αυτής έκρηξης ήταν
ο αυθορμητισμός της. Ήταν δύναμη, διότι ξεπέρασε τα «συστημικά δεσμά»,
όπως αυτά εκδηλώνονται από τα Μ.Μ.Ε. και κυρίως τα τηλεοπτικά, αλλά και
τα παραδοσιακά κόμματα, θεσμούς (Εκκλησία κ.λπ.) και τις συστημικές αξίες
(καταναλωτισμός, «βόλεμα», πειθαρχία κ.λπ.). Αλλά ήταν και αδυναμία, διότι,
όπως κάθε αυθόρμητο ξέσπασμα, ήταν καταδικασμένο τελικά να υποκύψει
είτε στους ίδιους θεσμούς και αξίες, όπως προηγουμένως (με τις ελίτ να επι-
βάλλουν στη συνέχεια τη θέλησή τους με ακόμη πιο άγρια επιβολή από πριν,
όπως συμβαίνει σήμερα) είτε, όπως συνέβη σε άλλες ιστορικές περιόδους, να
υποκύψει σε νέες ελίτ και τις αξίες τους, εφόσον το ίδιο το κίνημα δεν είχε κα-
τορθώσει να δημιουργήσει, πολύ πιο πριν από την έκρηξη, τις δικές του αξίες
και θεσμούς, όπως προτείνει για παράδειγμα η μεταβατική στρατηγική της
Περιεκτικής Δημοκρατίας .
Ακόμη, η κρίση είναι και οικολογική, όπως έγινε τραγικά φανερό το καλο-
καίρι του 2007, όταν πολλοί φτωχοί αγρότες έχασαν τη ζωή τους στις πυρκα-
γιές, ως αποτέλεσμα του συνδυασμού της κλιματικής αλλαγής, της διαφθοράς
και της κοινωνικής αναλγησίας της εγκληματικής ελίτ. Περιττό να προστεθεί
ότι, όσο το σημερινό σύστημα αναπαράγεται, η οικολογική κρίση θα επιδει-
νώνεται, με ακόμη μεγαλύτερες αρνητικές συνέπειες στις χώρες της περιφέ-
ρειας και της ημιπεριφέρειας όπως η Ελλάδα, και ιδιαίτερα στα φτωχότερα
στρώματα σε αυτές.[14] Σήμερα, είναι γενικά παραδεκτό ότι η οικολογική
κρίση και κυρίως το φαινόμενο του θερμοκηπίου, που είναι η σημαντικότερη
εκδήλωσή της ―καθώς και η συνακόλουθη κλιματική αλλαγή― καθημερινά
επιδεινώνεται, όπως άλλωστε διαπιστώνουμε όλοι καθημερινά. Για παρά-
δειγμα, στην ευρύτερη περιοχή μας, ενώ παλαιότερα η παρατεταμένη ξηρα-
σία ταλαιπωρούσε βασικά τη Μεσόγειο, τώρα επεκτείνεται και στη κεντρική
και Βόρεια Ευρώπη. Σύμφωνα, άλλωστε, με πρόσφατη Ισπανική μελέτη, η
τήξη των πάγων, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, ήδη οδηγεί στην ανύψωση
της θάλασσας περίπου 2,5 χιλιοστά τον χρόνο, πράγμα που μέχρι το 2050 θα
έχει οδηγήσει σε συνολική ανύψωση 12-15 εκατοστά. Αυτό σημαίνει ότι οι
Ελληνικές, και οι Μεσογειακές ακτές γενικότερα, θα χάσουν περίπου 10 μέ-
τρα αμμουδιάς στα προσεχή 40 περίπου χρόνια,[15] με ό,τι αυτό συνεπάγεται
[14] Τάκης Φωτόπουλος, “The deadly fires in Greece: a «tragedy» or the inevitable outcome of the
criminal elites’ activities?”, The International Journal of Inclusive Democracy, Vol. 3, No. 4 (October
2007) ― και μια συντομότερη εκδοχή υπάρχει εδώ: «Η “ανάπτυξη” και οι εγκληματικές ευθύνες των
ελίτ», Ελευθεροτυπία (1 Σεπτεμβρίου 2007).
[15] Giles Tremlett, “Global warming to wash away beaches, warns Spanish study”, The Guardian
(11/09/2006).
ΟΜΙΛΙΕΣ
στον τουρισμό, στην αξία των παρακτίων κτισμάτων κ.λπ..

Οι ετήσιες, επομένως, πυρκαγιές που καταστρέφουν και τα τελευταία
υπολείμματα πράσινου στη χώρα μας, (ιδιαίτερα στην ευρύτερη περιοχή της
τερατούπολης που συγκεντρώνει σχεδόν τον μισό πληθυσμό, αλλά και όπου
αλλού υπάρχει «αναπτυξιακό» όφελος), οι συνακόλουθες καταστροφικές ετή-
σιες πλημμύρες, η διογκούμενη μόλυνση της ατμόσφαιρας κυρίως στα αστικά
κέντρα –όλα αυτά δεν είναι ιδιαίτερα Ελληνικά φαινόμενα. Και αυτό, διότι ο
παρονομαστής είναι πάντα κοινός: η «οικονομία της ανάπτυξης». Απλώς, σε
χώρες στην ημι-περιφέρεια του καπιταλιστικού κέντρου, όπως η Ελλάδα, χώ-
ρες της Λατινικής Αμερικής και του πρώην Ανατολικού Συνασπισμού, καθώς
και στην Κίνα, τα φαινόμενα αυτά είναι εντονότερα, διότι σε αυτές ο κοινός
παρονομαστής δεν είναι απλώς μια οικονομία ανάπτυξης, αλλά μια «στρε-
βλή» οικονομία ανάπτυξης, η οποία χαρακτηρίζεται από μια ακόμη πιο άναρ-
χη «αναπτυξιακή» διαδικασία, αφού ο μεν ιδιωτικός τομέας είναι ουσιαστικά
ανεξέλεγκτος για χάρη της προσέλκυσης αναπτυξιακών επενδύσεων και, συ-
νακόλουθα, η νοοτροπία του εύκολου πλουτισμού και της «αρπακτής» είναι
επικρατούσες, ενώ οι πολιτικές ελίτ και ο δημόσιος τομέας γενικότερα είναι
τόσο διεφθαρμένοι, ώστε να είναι ανίκανοι να προστατεύσουν ακόμη και τον
φυσικό πλούτο της χώρας (δάση, παραλίες κ.λπ.) από την αρπακτικότητα
του ιδιωτικού «αναπτυξιακού» κεφαλαίου.
Η απώτερη, δηλαδή, κοινωνική αιτία για όλα αυτά τα φαινόμενα είναι η
«οικονομία της ανάπτυξης» και η ιδεολογία της «Προόδου» που αποτελεί το
ιδεολογικό συμπλήρωμά της. Εύκολα μπορεί να δειχτεί ότι, σε ένα σύστημα
οικονομίας της αγοράς, στο οποίο κυριαρχεί η αναπτυξιακή ιδεολογία και η
προσωπική απληστία, η «δυσανάπτυξη» είναι ζήτημα αυτόματης λειτουργί-
ας του ίδιου του συστήματος, αφού είναι η αγοραστική δύναμη των ομάδων
υψηλού εισοδήματος στο Βορρά και των ελίτ στο Νότο που καθορίζει τι, πώς
και για ποιον θα παραχθεί. Η οικονομία της ανάπτυξης μπορεί να επιβιώσει
μόνο με την διαρκή αναπαραγωγή και επέκτασή της σε νέες οικονομικές ή
γεωγραφικές περιοχές οικονομικής δραστηριότητας, πράγμα που συνεπά-
γεται την καταστροφή της οικονομικής αυτοδυναμίας κάθε περιοχής. Αλλά,
από τη στιγμή που καταστρέφεται η οικονομική αυτοδυναμία, είτε βίαια (π.χ.
αποικιοκρατία), είτε μέσω της αγοράς, και έχει ως αποτέλεσμα δύο μέρη με
άνιση οικονομική δύναμη (ως προς την παραγωγικότητα, την τεχνολογία και
το ύψος του εισοδήματος) να έρθουν σε άμεση οικονομική επαφή, τότε, η
αυτόματη λειτουργία του μηχανισμού της αγοράς εξασφαλίζει την αναπαρα-
γωγή και την επέκταση της ανισότητας μεταξύ των δύο μερών. Συγχρόνως,
η οικονομική αυτή οργάνωση επιβάλλει ένα νέο τρόπο ζωής που στηρίζεται
στη συνεχή προσπάθεια για ανάπτυξη και τη συνακόλουθη συγκέντρωση (οι-
κονομική, αστική στα μεγάλα κέντρα κ.λπ.) η οποία ωθεί τους ντόπιους στην
αποψίλωση των δασών και των ακτών τους, καθώς και στο ξεπούλημα, γε-
νικότερα, κάθε πλουτοπαραγωγικής πηγής τους, ενώ οι ίδιοι συνωστίζονται

στα τερατώδη αστικά κέντρα με τις φτηνές προδιαγραφές ή καταλαμβάνουν

«ευάλωτες» (τέως ακατοίκητες) περιοχές.
Πέρα όμως από τις «ποσοτικές» συνέπειες της ανάπτυξης, σήμερα, δεν
υπάρχει πια κανένας αναλυτής (εκτός από τους κονδυλοφόρους του συστή-
ματος) που να αμφισβητεί ότι η συνεχής «ανάπτυξη», τους τελευταίους δυο
περίπου αιώνες, ήταν επίσης σε βάρος της ποιότητας ζωής, όσον αφορά στην
ατμόσφαιρα, στο καθαρό νερό και το περιβάλλον γενικότερα, αλλά και, άμε-
σα ή έμμεσα, στην ίδια την ζωή στον πλανήτη. Η συνειδητοποίηση του γε-
γονότος αυτού, ήδη από τη δεκαετία του 1960, οδήγησε σε σειρά επισήμων
εκθέσεων των ειδικών για την επαπειλούμενη καταστροφή, στη δημιουργία
Πράσινων ή οικολογικών κομμάτων που κάποτε μάλιστα συγκυβέρνησαν
(όπως στη Γερμανία), αλλά και στην απόπειρα να αναστραφεί η κρίση με δι-
άφορες τεχνολογικές λύσεις και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το
αποτέλεσμα ήταν κάποια βελτίωση της «οικολογικής αποτελεσματικότητας»
(αν ξεχάσουμε την εγκληματική υποστήριξη από τα Πράσινα κόμματα όλων
των πολέμων της Νέας Τάξης, από την Γιουγκοσλαβία, μέχρι τον σημερινό
«πόλεμο κατά της τρομοκρατίας»!) και η παράλληλη ανάπτυξη (με το αζημί-
ωτο βέβαια) μιας ολόκληρης καπιταλιστικής βιομηχανίας παραγωγής συστη-
μάτων ανανεώσιμης ενέργειας. Συγχρόνως, δεν υπάρχει σήμερα πολυεθνική
σεβόμενη τον εαυτό της που να μην μιλά για την ανάγκη προστασίας του
περιβάλλοντος (ακόμη και οι πετρελαιοβιομηχανιες!), ενώ εκατομμυριούχοι
pop stars συνιστούν στους λαούς με ροκ συναυλίες (και την αγαστή σύμπνοια
των πολιτικών και οικονομικών ελίτ) να κάνουν οικονομίες στην ενέργεια και
να «σφίξουν το ζωνάρι» γενικότερα «για να σωθεί ο πλανήτης»!
Φυσικά, ο πλανήτης δεν σώζεται με τις ασπιρίνες που προτείνουν οι ελίτ
και τα οικολογικά κόμματα, όπως να αγοράσουμε όλοι λάμπες μακράς διαρ-
κείας, να γεμίσουμε τον τόπο με τις απαίσιες Γερμανικές ανεμογεννήτριες, ή
να χρησιμοποιούμε καύσιμα από αιθανόλη, καταδικάζοντας στην πορεία εκα-
τομμύρια ανθρώπους στον κόσμο σε ακριβά τρόφιμα, αν όχι και στην πείνα.
Αυτό δείχνει σαφώς το γεγονός της συνέχισης, και τελευταία ραγδαίας χει-
ροτέρευσης, του κυριοτέρου οικολογικού προβλήματος που μας απειλεί: του
φαινομένου του θερμοκηπίου και της συνακόλουθης κλιματικής μεταβολής.
Και η αιτία δεν είναι, όπως υποθέτουν οι διάφοροι οικολόγοι, ότι δεν εφαρ-
μόστηκαν σε ευρύτερη κλίμακα οι μορφές ανανεώσιμης ενέργειας, ή ότι οι
«κακοί» νεοσυντηρητικοί στις ΗΠΑ δεν υπέγραψαν τη συνθήκη του Κιότο.
Και αυτό, διότι ακόμη και αν είχαμε ήδη μεγιστοποιήσει την χρήση ανανεώσι-
μων πηγών ενέργειας και αν όλοι είχαμε βάλει στα σπίτια μας λάμπες μακράς
διαρκείας, ή ακόμη και αν οι ΗΠΑ είχαν υπογράψει τη συνθήκη του Κιότο, με
τους σημερινούς ρυθμούς ανάπτυξης, η αναστροφή των οποιωνδήποτε θετι-
ΟΜΙΛΙΕΣ
κών αποτελεσμάτων από τα μέτρα αυτά θα ήταν απλώς θέμα χρόνου.[16]

Με άλλα λόγια, η αναστροφή της επαπειλούμενης οικολογικής καταστρο-
φής, όπως παρατηρούν ακόμη και μετριοπαθείς μέχρι σήμερα οικολόγοι[17]
(επιβεβαιώνοντας τα παλαιότερα συμπεράσματα της ριζοσπαστικής οικο-
λογίας), απαιτεί την ουσιαστική αναστροφή της «οικονομίας ανάπτυξης».
Και αυτό, διότι μόνο τότε θα άλλαζε πραγματικά ο σημερινός τρόπος ζωής
―πράγμα που αποτελεί την αναγκαία προϋπόθεση για την αναστροφή της
καταστροφικής κλιματικής μεταβολής. Όμως, κάτι τέτοιο είναι αδύνατο στο
σημερινό σύστημα της οικονομίας της αγοράς, εφόσον η ίδια η διατήρηση και
αναπαραγωγή του συστήματος αυτού προϋποθέτει την μεγιστοποίηση της
οικονομικής ανάπτυξης, τόσο από τη μεριά της παραγωγής όσο και από αυτή
της κατανάλωσης.
Από τη μεριά της παραγωγής, ένα παγκόσμιο σύστημα οικονομίας της
αγοράς με σχεδόν μηδενική ανάπτυξη (που είναι κάλλιστα εφικτό αν συνο-
δευόταν με ριζική ανακατανομή εισοδήματος και πλούτου μεταξύ Βορρά και
Νότου, αλλά και μέσα στον Βορρά και τον Νότο) αποτελεί καθαρή επιστημο-
νική φαντασία. Και αυτό, όχι μόνο διότι, ακόμη και αν κάποιες χώρες επέβα-
λαν στις πολυεθνικές επιχειρήσεις ―οι οποίες αποτελούν τον μοχλό της σημε-
ρινής ανάπτυξης― τον δραστικό περιορισμό της δραστηριότητάς τους, αυτές
απλώς θα μετακόμιζαν σε άλλους παραδείσους που διψούν για «ανάπτυξη»,
αλλά και διότι μια επιτυχής παγκόσμια πολιτική απο-ανάπτυξης, στο σημε-
ρινό σύστημα της οικονομίας της αγοράς, θα σήμαινε μια οικονομική κρίση
ασύγκριτα χειρότερη της σημερινής ή και αυτής του μεσοπολέμου, που θα
οδηγούσε αναπόφευκτα σε νέα είδη παγκόσμιου ολοκληρωτισμού.
Από τη μεριά της κατανάλωσης, είναι γνωστό ότι για τους περισσοτέρους
ανθρώπους, ο λόγος που ανέχονται το σύστημα της οικονομίας της αγοράς
και την συνακόλουθη οικονομία ανάπτυξης, παρά τις πελώριες ανισότητες
και τη δραματική επιδείνωση της ποιότητας ζωής που δημιουργούν, είναι
η καταναλωτική κοινωνία, ο γόνος του συστήματος αυτού. Ο καταναλωτι-
σμός είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη τη γη
σπαταλούν μια ζωή άδεια από κάθε νόημα (εκτός αν καταφύγουν στα «κα-
ταστήματα νοήματος», δηλαδή στις Εκκλησίες των διαφόρων θρησκειών) σε
βαρετές δουλειές γεμάτες στρες, ή απλώς προσπαθούν να επιβιώσουν κάτω
από εξοντωτικές συνθήκες εργασίας. Είναι, επομένως, φανερό ότι μια οικο-
νομία της αγοράς, χωρίς ανάπτυξη, είναι ανέφικτη, όχι μόνο διότι η έλλειψη
ανάπτυξης την στερεί από τη βασική δυναμική της, αλλά και διότι την στερεί
από κάθε νόημα στα μάτια των σημερινών πολιτών που έχουν μεταμορφωθεί
σε καταναλωτές.
[16] Ted Trainer, “Renewable Energy: No Solution for Consumer Society”, The International Journal of
Inclusive Democracy, Vol. 3, No. 1 (January 2007).
[17] Serge Latouche, «Τρία ερωτήματα για μιαν άλλη ανάπτυξη», LE MONDE/ Ελευθεροτυπία
(22/01/2006).

Τελευταίο, αλλά όχι και λιγότερο σημαντικό, είναι το ότι η κρίση δεν εί-
ναι μόνο θεσμική, που αφορά στους κύριους οικονομικούς και πολιτικούς θε-
σμούς της Ελλάδας, αλλά επίσης ―και κυρίως― μια κρίση αξιών, ιδεών αλλά
και κουλτούρας. Είναι δηλαδή και μια κρίση πολιτισμική, με τη γενικότερη έν-
νοια. Η σημερινή δηλαδή κρίση δεν είναι μόνον θεσμική αλλά, αναπόφευκτα,
είναι και γενικότερα πολιτισμική. Αναπόφευκτα, λόγω της άρρηκτης σχέσης
μεταξύ θεσμών από τη μια μεριά, και αξιών και κουλτούρας από την άλλη.
Όπως ανέπτυξα αλλού,[18] ο στόχος της διαδικασίας κοινωνικοποίησης είναι
ακριβώς η δημιουργία αυτής της σχέσης μεταξύ αξιών και θεσμών, την οποία
εκφράζει το κυρίαρχο κοινωνικό παράδειγμα, δηλαδή το σύστημα πεποιθήσε-
ων, ιδεών και των αντίστοιχων αξιών που είναι συμβατό με τους υπάρχοντες
πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς θεσμούς. Η πολιτισμική κρίση, επο-
μένως, εκφράζει την αμφισβήτηση του ίδιου του παραδείγματος αυτού και
αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της σημερινής πολυδιάστατης κρίσης, όπως
εκδηλώνεται στην Ελλάδα. Το κίνημα, άλλωστε, της νεολαίας που αναπτύ-
χθηκε κατά την διάρκεια της σύγχρονης κρίσης, άμεσα ή έμμεσα, αμφισβήτη-
σε τις ατομιστικές αξίες του ανταγωνισμού και της απληστίας, καθώς επίσης
και εκείνες του εγωισμού και του καταναλωτισμού ―συνοπτικά, τις αξίες της
ετερονομίας ή ετεροκαθορισμού των πολιτών, είτε αυτός ο ετεροκαθορισμός
θεμελιώνεται στους πολιτικούς, οικονομικούς και γενικότερα κοινωνικούς
θεσμούς, είτε στον πνευματικό ετεροκαθορισμό που απορρέει από τον θρη-
σκευτικό και γενικότερο ανορθολογισμό. Οι στόχοι των επιθέσεων κατά της
περιουσίας στη διάρκεια των «Δεκεμβριανών» και μετά (πολυτελή αυτοκίνη-
τα και μαγαζιά και βέβαια Τράπεζες ―οι σύγχρονες εκκλησίες― αλλά και οι
παλιές εκκλησίες που επίσης ανθούν στη χώρα μας) είναι ενδεικτικοί αυτής
της πολιτισμικής κρίσης.
Η πολιτισμική κρίση στην Ελλάδα, επομένως, καθορίζεται, αρχικά, από το
γεγονός ότι το κυρίαρχο κοινωνικό παράδειγμα που επιβάλλει η νεοφιλελεύ-
θερη παγκοσμιοποίηση, (καταναλωτισμός, ατομικισμός, ανταγωνισμός κ.λπ.),
τέθηκε σε αμφισβήτηση από το κίνημα των νέων, είτε άμεσα είτε έμμεσα. Με
αυτή την έννοια η πολιτισμική κρίση εκδηλώνεται, ως τμήμα της συστημικής
κρίσης, σαν σύγκρουση μεταξύ υποστηρικτών του κυρίαρχου κοινωνικού πα-
ραδείγματος και των συναφών θεσμών από τη μια και, από την άλλη, των
αντιτιθέμενων στο σύστημα και στους κυρίαρχους θεσμούς της οικονομίας
της αγοράς/ανάπτυξης και του πολιτικού της συμπληρώματος, της αντιπρο-
σωπευτικής «δημοκρατίας».
Στην χώρα μας, όμως, υπάρχει και ένα δεύτερο βασικό στοιχείο που κα-
θορίζει την πολιτισμική κρίση, το οποίο θεμελιώνεται στην ιστορική διαμάχη
που ξεκίνησε με τη γένεση του σύγχρονου Ελληνικού κράτους, εκφράζοντας
[18] Βλ. Τάκης Φωτόπουλος, “Mass media, Culture and Democracy”, Democracy & Nature, Vol. 5, No.
1 (March 1999).
ΟΜΙΛΙΕΣ
μια εγγενή ιδεολογική κρίση, η οποία εκδηλώνεται ιστορικά με τη σύγκρου-

ση μεταξύ «εκσυγχρονιστών» και παραδοσιακών. Φυσικά, τα δύο στοιχεία
της κρίσης διαπλέκονται ποικιλοτρόπως και στη σημερινή πολιτισμική κρί-
ση στην Ελλάδα η σύγκρουση συχνά εμφανίζεται ως μια σύγκρουση μεταξύ
«Ευρωφρόνων» και «Ελληνοφρόνων». Οι Ευρώφρονες (ή «εκσυγχρονιστές»)
είτε υιοθετούν αμιγώς την Νεοταξική ιδεολογία της παγκοσμιοποίησης, που
στηρίζεται στα ατομικά δικαιώματα και ελευθερίες, είτε υιοθετούν ένα μίγ-
μα Νεοταξικής και Ελληνο-ορθόδοξης ιδεολογίας που παντρεύει την ιδεολο-
γία της πρώτης με τα φολκλορικά μόνο στοιχεία της δεύτερης. Αντίθετα, οι
Ελληνόφρονες υιοθετούν μια ιδεολογία εθνικής ταυτότητας που στηρίζεται
στο τερατώδες, αλλά και αντιφατικό, μίγμα του «Ελληνοχριστιανικού» πο-
λιτισμού. Μολονότι, όμως, η πολιτισμική αυτή σύγκρουση που θεμελιώνεται
στην παραδοσιακή πολιτισμική σύγκρουση εκφράζεται σήμερα με όρους
σύγχρονους που παραπέμπουν στη σημερινή παγκοσμιοποίηση, όπως θα
δούμε στη συνέχεια, η πολιτισμική αυτή σύγκρουση, αντίθετα με την πρώτη,
δεν έχει συστημικό χαρακτήρα, εφόσον δεν αμφισβητεί την ίδια την καπιτα-
λιστική παγκοσμιοποίηση, αλλά απλά την ιδεολογική παγκοσμιοποίηση που
αυτή επιβάλλει.
Είναι, λοιπόν, σαφής ο διφυής χαρακτήρας της Ελληνικής πολιτισμικής
κρίσης που θεμελιώνεται τόσο στο κυρίαρχο κοινωνικό παράδειγμα, που
επιβάλλει η ιδεολογική παγκοσμιοποίηση («συστημικό» στοιχείο), όσο και
στο στενά πολιτισμικό («παραδοσιακό» στοιχείο) της κρίσης. Κατά τη γνώμη
μου, αυτός ο διφυής χαρακτήρας της Ελληνικής πολιτισμικής κρίσης μπορεί
να εξηγήσει και τις γνωστές κοινωνικές αντιφάσεις στην Ελλάδα, τις οποίες
δεν συναντά κανείς σε άλλες χώρες ενσωματωμένες στη διεθνοποιημένη οι-
κονομία της αγοράς. Δηλαδή, το γεγονός ότι ακόμη και συντηρητικοί θεσμοί,
όπως η Εκκλησία ή ο Στρατός, και συντηρητικά κόμματα, καθώς και η μεγά-
λη πλειοψηφία του λαού μπορεί να στρέφονται κατά της παγκοσμιοποίησης,
της υπερεθνικής ελίτ και των πολέμων της, ενώ συγχρόνως εμπνέονται από
τις βασικές αξίες της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και του κυρίαρχου
κοινωνικού παραδείγματος!
Γ. Ο ΡΟΛΟΣ ΕΝΟΣ ΑΝΤΙΣΥΣΤΗΜΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΠΔ

Η αντιτρομοκρατική νομοθεσία και η αντίστοιχη πρακτική έχουν διεισδύσει
με μύριους τρόπους στις δυτικές αντιπροσωπευτικές «δημοκρατίες», οδηγώ-
ντας στην δημιουργία νέων ημι-ολοκληρωτικών καθεστώτων. Η πρακτική
αυτή εντείνεται σε αναλογία με την λαϊκή αντίδραση στην καθαρή ληστεία
του κοινωνικού πλούτου από τράπεζες, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και στις
οικονομικές ελίτ γενικότερα, για την οικονομική κρίση που δημιούργησαν,
την οποία την πληρώνουν εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο με ανερ-
γία, φτώχεια και εργασιακή ανασφάλεια. Τον «πόλεμο» αυτόν τον ξεκίνησε η

υπερεθνική ελίτ, σε συνεργασία με τις ντόπιες ελίτ και τα προνομιούχα κοινω-

νικά στρώματα που καρπώνονται τα οφέλη της νεοφιλελεύθερης παγκοσμι-
οποίησης, με προφανή στόχο τον ασφαλή έλεγχο των πληθυσμών μπροστά
στην εντεινόμενη ανισότητα σε όλο τον κόσμο, που αναπόφευκτα επέφερε η
διεθνοποίηση της οικονομίας της αγοράς. Αυτό, άλλωστε, προκύπτει σαφώς
από το γεγονός ότι ο «πόλεμος» αυτός σήμερα συνεχίζεται και εντείνεται στην
Δύση, την στιγμή που η ίδια η «τρομοκρατία», η οποία έδωσε την αφορμή σε
αυτόν, έχει ουσιαστικά εξαφανιστεί!
Στην Ελλάδα, τα «Δεκεμβριανά» έδωσαν την κατ’ εξοχήν αφορμή για την
εντατικοποίηση της κρατικής τρομοκρατίας, με την υποστήριξη σημαντικού
τμήματος του πληθυσμού που ―με την αποφασιστική βοήθεια των ΜΜΕ―
«τρομοκρατήθηκε» από την κοινωνική έκρηξη και επέλεξε, αν πιστέψουμε
στις δημοσκοπήσεις, όπως άλλωστε και στην υπόλοιπη Δύση, την «ασφά-
λεια» αντί για τις ατομικές ελευθερίες. Έτσι, με τις προτεινόμενες ιδιώνυμες
ρυθμίσεις, που μας επαναφέρουν στο ημι-δικτατορικό, μετεμφυλιακό καθε-
στώς, το αδίκημα της διατάραξης της κοινής ειρήνης μετατρέπεται από πλημ-
μέλημα σε κακούργημα και θα τιμωρείται με ποινή κάθειρξης μέχρι δέκα χρό-
νια! Παράλληλα, επανέρχεται η περιβόητη «περιύβριση αρχής», ενώ ιδιαίτερη
μεταχείριση επιφυλάσσεται για τα νέα «μιάσματα», τους κουκουλοφόρους,
δηλαδή, τους ακτιβιστές που καλύπτουν τα πρόσωπά τους για να προφυλα-
χθούν από τα δηλητηριώδη χημικά που χρησιμοποιούν οι Αρχές, αλλά και από
την αυθαίρετη σύλληψη. Και αυτό, την ίδια στιγμή που οι φύλακες της τάξης
είναι οι κατ’ εξοχήν κουκουλοφόροι με τα κράνη κ.λπ., που ―νόμιμα― κρύβουν
το πρόσωπό τους, ενώ επί πλέον κρύβουν ―παράνομα― και τα διακριτικά της
ταυτότητάς τους. Έτσι, εκτός από τις βαριές ποινές, απαγορεύεται τώρα και
η χρηματική εξαγορά, η αναστολή εκτέλεσης των ποινών, αλλά και το ανα-
σταλτικό αποτέλεσμα της έφεσης για τα αδικήματα που διαπράττουν (π.χ.
την βλάβη της περιουσίας πολυεθνικών, όπως το ΜακΝτόναλτς, ή Τραπεζών
κ.λπ.). Ο στόχος είναι προφανής: η τρομοκράτηση των διαδηλωτών με την
απειλή σίγουρης φυλάκισης, εάν ξεφύγουν από τα όρια για τις διαδηλώσεις,
τα οποία καθιερώνουν οι ίδιες οι ελίτ, εναντίον των οποίων, όμως, στρέφο-
νται οι διαδηλώσεις!
Τέλος, οποιαδήποτε κρατική τρομοκρατία θα ήταν ανίσχυρη, αν δεν συ-
νοδευόταν από το αναγκαίο συμπλήρωμά της, την πνευματική καταπίεση.
Και αυτή δεν ασκείται μόνο έμμεσα από τα ΜΜΕ, και ιδίως τα τηλεοπτικά,
τα οποία περιθωριοποιούν ή εξαφανίζουν κάθε άποψη που δεν παραμένει
απλώς στην «μικροπολιτική» των κομματικών αντιδικιών, αλλά αμφισβητεί
τους ίδιους τους συστημικούς θεσμούς και αντίστοιχες αξίες. Η πνευματική
καταπίεση ασκείται και άμεσα, ιδιαίτερα μετά την 9/11, εναντίον της ακαδη-
μαϊκής ελευθερίας στη χώρα που, κατά τον «αναρχικό» Τσόμσκι,[19] είναι μια
[19] Βλ. π.χ. την συνέντευξη Τσόμσκι στην Ελευθεροτυπία (31/7/1995).
ΟΜΙΛΙΕΣ
«ασυνήθιστα ελεύθερη χώρα»: τις ΗΠΑ, όπως έδειξε μόλις εκδοθέν βιβλίο[20]
για την καταπίεση της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Και αυτό, δεν είναι καθόλου
περίεργο φαινόμενο, εφόσον, όπως σημειώνω στο ίδιο βιβλίο, «σήμερα είναι
γενικά αποδεκτό ότι κάθε ατομική ελευθερία, συμπεριλαμβανομένης φυσικά
της ακαδημαϊκής, έχει υπονομευθεί αποτελεσματικά, τόσο εξαιτίας των συ-
στημικών περιορισμών που επιβάλλονται από την μορφή του συστήματος
της οικονομίας της αγοράς που αναπτύχθηκε στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμι-
οποίηση, όσο και λόγω των αντίστοιχων περιορισμών που επιβάλλει η ημι-
ολοκληρωτική διαμόρφωση της αντιπροσωπευτικής «δημοκρατίας», μετά
την 9/11. Στην πραγματικότητα, η σημερινή μορφή της οικονομίας της αγο-
ράς και της αντιπροσωπευτικής «δημοκρατίας» συνιστούν άρρηκτα τμήματα
μιας νέας ολότητας που μπορεί να οριστεί ως η Νέα Διεθνής Τάξη».[21]
Φυσικά, η σημερινή βαθιά κρίση άλλαξε αρκετά από αυτά τα δεδομένα,
αλλά όχι την ουσία της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Έτσι, μολονότι
σήμερα αυξάνονται οι φορολογικοί συντελεστές για τα προνομιούχα στρώ-
ματα ακόμη και στο πρότυπο νέο-σοσιαλφιλελευθερισμού, τη Βρετανία, αυτό
γίνεται απλώς για να κατευναστούν τα λαϊκά στρώματα, τα οποία βασικά
πληρώνουν τη σημερινή κρίση τόσο με φόρους, όσο και με παραπέρα συρ-
ρίκνωση των κοινωνικών δαπανών. Με άλλα λόγια, η αύξηση των φόρων,
σήμερα, δεν χρησιμοποιείται, βέβαια, για την ανασύσταση του αποδιαρθρω-
μένου κοινωνικού κράτους, αλλά απλώς για να σωθεί το Τραπεζικό και χρη-
ματοπιστωτικό σύστημα από σίγουρη χρεοκοπία!
Ακόμη, όπως ήταν αναμενόμενο, το βάθεμα της κρίσης και η παγκόσμια
εξάπλωσή της έχει, ήδη, οδηγήσει σε μια σειρά κοινωνικών εκρήξεων, με προ-
εξάρχουσα την Ελληνική, τον περασμένο Δεκέμβρη. Έτσι, τη στιγμή αυτή, ένα
φάσμα πλανιέται πάνω από τον κόσμο που έχει υιοθετήσει το σύστημα της
διεθνοποιημένης καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς: το φάσμα των μα-
ζικών εξεγέρσεων που η υπερεθνική και οι κατά τόπους ελίτ τρέμουν[22] ότι
πρόκειται να εκραγούν, ως αποτέλεσμα της συσσώρευσης οργής ανάμεσα
στα μη προνομιούχα κοινωνικά στρώματα. Δηλαδή, της οργής που προκλή-
θηκε από την συνειδητοποίηση του μεγέθους της εξαπάτησής τους, όλα αυτά
τα χρόνια, ότι η σκληρή δουλειά (και, σε κάποιες περιπτώσεις, η εξοντωτική
δουλειά όπως, για παράδειγμα, σε χώρες «θαύματα» όπως η Κίνα, Ινδία κ.λπ.)
μαζί με την συσσώρευση πτυχίων θα οδηγούσαν σε μια συνεχή βελτίωση του
βιοτικού τους επιπέδου, δηλαδή, του καταναλωτικού τους επιπέδου. Μια εξα-
πάτηση, την οποία συνειδητοποιούν μόλις τώρα, βλέποντας ότι η αγωνιώδης
αυτή προσπάθεια οδήγησε μεν σε μια διόγκωση των μεσαίων τάξεων, ιδιαίτε-
[20] Academic Repression: Reflections from the Academic Industrial Complex (AK Press : Spring 2009),
ed. by A. Nocella, Steven Best & Peter McLaren.
[21] Στο ίδιο. To κείμενο αναδημοσιεύεται και στο θεωρητικό περιοδικό The International Journal of
Inclusive Democracy, Vol. 4, No. 4 (October 2008).
[22] Βλ. π.χ. Nick Cohen, “Be very worried – rioting’s coming home”, The Observer (25/1/2009).

ρα στο Βορρά, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού

ζει στην οικονομική ανασφάλεια, αν όχι σε άθλια φτώχεια. Παράλληλα, δια-
πιστώνουν την συνεχή χειροτέρευση της ποιότητας ζωής τους, (αβεβαιότη-
τα απασχόλησης, συνεχές άγχος και χειροτέρευση των συνθηκών εργασίας
κ.λπ.) παρά μια κάποια βελτίωση της υλικής ευμάρειάς τους σε όρους κατα-
ναλωτικών αγαθών. Ακόμη, κάποτε βλέπουν να απειλείται ακόμη και η ίδια
η ζωή τους, για χάρη της οικονομικής μεγέθυνσης και «ανάπτυξης», η οποία
κατανέμει την μερίδα του λέοντος του κοινωνικού πλούτου στις ελίτ, τις προ-
νομιούχες κοινωνικές τάξεις και στους απογόνους τους, ενώ τα απομεινάρια
μοιράζονται στους υπόλοιπους για να εξαγοράζεται η ανοχή τους[23].
Είναι, επομένως, βέβαιο ότι όσο η πολυδιάστατη αυτή κρίση βαθαίνει,
τόσο θα πολλαπλασιάζονται οι κοινωνικές εκρήξεις στον Βορρά και στον
Νότο. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι μετά την Ελλάδα ακολούθησαν κοινωνι-
κές εκρήξεις ακόμη και σε παραδοσιακά φιλήσυχα μέρη, όπως η Ισλανδία (το
χθεσινό οικονομικό «θαύμα») και η Λετονία, ενώ όλοι ―και πρώτοι οι Κινέζοι
«κομουνιστές» γραφειοκράτες― τρέμουν βλέποντας την κοινωνική ανατα-
ραχή, που υπέβοσκε από καιρό λόγω της πελώριας ανισότητας, την οποία δη-
μιούργησε το κινεζικό οικονομικό «θαύμα» της παγκοσμιοποίησης, να φου-
ντώνει.[24] Δεν είναι, επομένως, καθόλου περίεργο που οι ελίτ ήδη κρούουν τον
κώδωνα του κινδύνου των εξεγέρσεων ακόμη και δημόσια και ο προεδρεύων
της ευρωζώνης Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ τόνιζε σε συνέντευξη Τύπου, που έδωσε
από κοινού με τον επίτροπο Χοακίν Αλμούνια, μετά το πέρας των εργασιών
των υπουργών Οικονομίας της ευρωζώνη: «Οδηγούμαστε προς κοινωνική
έκρηξη, διότι θα έχουμε μεγάλη κρίση στον τομέα της απασχόλησης φέτος
και του χρόνου».[25] Και φυσικά δεν είναι εκπληκτικό ότι οι ελίτ σε όλες αυτές
τις χώρες ενισχύουν ακόμη περισσότερο τον τρομοκρατικό μηχανισμό τους,
τον οποίον αποκαλούν «αντι-τρομοκρατική» νομοθεσία, και που, στην πραγ-
ματικότητα, στοχεύει στον έλεγχο των ίδιων των πληθυσμών τους.[26] Ακόμη,
όπως προσπάθησα να δείξω στο πρώτο μέρος,, τίποτε βέβαια δεν πρόκειται
να αλλάξει, εάν το παρόν σύστημα υιοθετήσει ένα «ανθρώπινο» πρόσωπο,
εισάγοντας ακόμη περισσότερες μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία του (όπως
[23] Βλ. Serge Latouche, “De-growth: an electoral stake?” and Τάκης Φωτόπουλος, “Is degrowth
compatible with a market economy?”, The International Journal of Inclusive Democracy, Vol. 3, No. 1
(January 2007).
[24] T. Fotopoulos, “Is sustainable development compatible with present globalisation? The Chinese
Case”, The International Journal of Inclusive Democracy, Vol. 4, No. 4 (October 2008) & “Unrest feared
as Chinese factories continue cutbacks”, The Guardian (5/1/2008). Βλ. και Τάκης Φωτόπουλος, «Η
Κινεζική φούσκα και ο ‘σοσιαλισμός’ της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης», Ελευθεροτυπία
(16/8/2008).
[25] Ελευθεροτυπία (6/5/2009).
[26] Βλ. π.χ., Jenni Russell, “The all-seeing state is about to end privacy as we know it”, The Guardian
(8/10/2008), & AC Grayling, “Safety in our cages”, The Guardian (26/8/2008) & “Be very worried
– rioting’s coming home”, o.π.
ΟΜΙΛΙΕΣ
ζητά η ρεφορμιστική Αριστερά), οι οποίες θα αφήνουν ανέγγιχτες τις θεμελι-

ακές πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές δομές που αναπαράγουν το ίδιο
το σύστημα.
Με βάση την παραπάνω προβληματική, είναι φανερό πως τα αιτήματα του
σημερινού κινήματος δεν είναι κατά βάση αντισυστημικά (παρόλο, βέβαια,
που υπάρχουν και αντισυστημικές τάσεις μέσα σε αυτό, οι οποίες μάλιστα εν-
δυναμώνονται με την σημερινή βαθιά κρίση), εφόσον αμφισβητούν μόνο τις
συνέπειες, αλλά όχι και τις αιτίες, δηλαδή τις ίδιες τις δομές τους συστήματος
που γεννούν αυτές τις συνέπειες. Δεν είναι, λοιπόν, περίεργο ότι, σε αντίθεση
με τον Μάη του ‘68, σύσσωμη η ρεφορμιστική Αριστερά υποστηρίζει πολλά
από τα αιτήματα του σημερινού κινήματος για να ελαττωθούν οι «ακρότη-
τες» του νεοφιλελευθερισμού.
Στην πραγματικότητα, όμως, ακόμη και οι «ακρότητες» ελάχιστα μπορούν
να μειωθούν, όχι μόνο στο επίπεδο μιας χώρας, αλλά ακόμη και στο επίπεδο
ενός οικονομικού μπλοκ, όπως η ΕΕ. Και αυτό, διότι στο πλαίσιο της διεθνοποι-
ημένης οικονομίας της αγοράς, όσο πιο ανοικτές και απελευθερωμένες είναι οι
αγορές και «ελαστικές» οι εργασιακές σχέσεις, τόσο πιο ελκυστική η σχετική
χώρα ή το σχετικό μπλοκ, για το ντόπιο και ξένο κεφάλαιο. Μόνο, επομένως,
μια παγκόσμια συμφωνία θα μπορούσε να επιβάλλει κάποιους αποτελεσμα-
τικούς ελέγχους στις αγορές και στις πολυεθνικές, για χάρη της προστασίας
της εργασίας και του περιβάλλοντος. Όμως, αυτό προϋποθέτει ότι η εντατική
ανάπτυξη ―η οποία σήμερα είναι στα χέρια των πολυεθνικών― θα έπαυε να
είναι ο κύριος οικονομικός στόχος, αλλά και το αποτέλεσμα της δυναμικής
της οικονομίας της αγοράς. Ακόμη, αυτό προϋποθέτει ότι χώρες και μπλοκ
με εντελώς διαφορετικές συνθήκες (από την σοσιαλφιλελεύθερη Σουηδία,
μέχρι τις ΗΠΑ, αλλά και την Κίνα, την Ινδία, που εκμεταλλεύονται τις άθλιες
εργασιακές συνθήκες για την προσέλκυση κεφαλαίου) θα έπρεπε να την συ-
νυπογράψουν. Όπως, όμως, έδειξε «η Συνδιάσκεψη των 20», ελάχιστα είναι
τα περιθώρια για διεθνείς συμφωνίες, ακόμη και για τις χρηματοπιστωτικές
αγορές, ενώ τα περιθώρια για ριζοσπαστικούς ελέγχους στις αγορές εμπο-
ρευμάτων, κεφαλαίου και εργασίας είναι σχεδόν μηδαμινά, δεδομένης της
ανομοιογένειας των οικονομικών συνθηκών που έχει δημιουργήσει η ανισό-
μερη καπιταλιστική ανάπτυξη. Και, φυσικά, η υπερεθνική οικονομική ελίτ και
οι πολυεθνικές μπορούν πολύ εύκολα να εκμεταλλεύονται αυτές τις διαφορές
για να επιβάλλουν τη δική τους ατζέντα.
Το κρίσιμο, επομένως, θέμα είναι εάν οι σημερινοί αυθόρμητοι αγώνες
κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, που ―σε συνθήκες παντε-
λούς έλλειψης ενός μαζικού αντισυστημικού κινήματος― αναγκαστικά έχουν
αμυντικό χαρακτήρα, θα αποτελέσουν τη βάση για την ανάπτυξη της αντι-
συστημικής συνείδησης και ενός αντίστοιχου κινήματος ή εάν, αντίθετα, θα
εξαντληθούν στα αμυντικά αιτήματα και στις εύκολα καταπνιγόμενες εξε-
γέρσεις. Είναι, επομένως, περισσότερο από ποτέ επιτακτική η ανάγκη για

την ανάπτυξη ενός οργανωμένου μαζικού κινήματος στη βάση ενός νέου
αντισυστημικού προτάγματος, πέρα από τα αποτυχημένα προτάγματα του
19ου αιώνα, τα οποία ακόμη καθοδηγούν την κοινοβουλευτική και εξωκοινο-
βουλευτική Αριστερά μας. Ενός κινήματος, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε
μια εναλλακτική, άξια του ονόματός της, δημοκρατία ―μια περιεκτική δημο-
κρατία. Εναλλακτικά, το αυθόρμητο κίνημα είτε θα συνεχίσει να ξοδεύεται σε
ειρηνικές διαμαρτυρίες και πορείες (όπως θέλει η παραδοσιακή Αριστερά) τις
οποίες οι ελίτ εύκολα μπορούν να αγνοούν, είτε σε μη ειρηνικές διαδηλώσεις
και συλλαλητήρια, (όπως θα πιέζουν τα πιο ενεργά στοιχεία του κινήματος
αυτού), που, αναπόφευκτα, θα οδηγούν σε ακόμη μεγαλύτερη συστημική βία
και στη συνακόλουθη λαϊκή αντιβία, ή, τέλος, στην έξαρση της ατομικής «τρο-
μοκρατίας»[27] ―δηλαδή στη διαιώνιση ενός αδιέξοδου κύκλου βίας.
Οι δυο βασικές τάσεις μέσα στην ρεφορμιστική αυτή Αριστερά είναι, πρώ-
τον, αυτή της «ρεαλιστικής» ρεφορμιστικής Αριστεράς, η οποία ονειρεύεται
ότι μια πολιτικά ενοποιημένη και αυτόνομη από τις ΗΠΑ «Ευρώπη» θα μπο-
ρούσε να μας οδηγήσει έξω από την σημερινή πολυδιάστατη κρίση και την
νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, που αποδίδεται στα μηχανεύματα της
«κακής» Αμερικανικής ελίτ. Και αυτό, χωρίς να δείχνει ποτέ αυτή η Αριστερά
γιατί άραγε τα συμφέροντα των Ευρωπαϊκών οικονομικών ελίτ είναι τόσο
διαφορετικά από αυτά της Αμερικανικής ελίτ, ώστε να ευελπιστεί πως η
επικράτησή τους θα οδηγήσει στην αντιστροφή της νεοφιλελεύθερης πα-
γκοσμιοποίησης. Ποτέ, για παράδειγμα, η Αριστερά αυτή δεν έδειξε πού θα
στηριχτεί η ανάπτυξη των Ευρωπαϊκών ελίτ, αν όχι στη δραστηριότητα των
Ευρωπαϊκών πολυεθνικών, και γιατί άραγε οι πολυεθνικές αυτές θα δεχό-
ντουσαν περιορισμούς στη κίνηση κεφαλαίων και εμπορευμάτων για χάρη
κοινωνικών και οικολογικών στόχων, που αναγκαστικά θα περιόριζαν την
ανάπτυξή τους, σε σχέση με τις Αμερικανικές ή Άπω-ανατολικές πολυεθνικές,
οι οποίες δεν θα αντιμετώπιζαν παρόμοιους περιορισμούς.
Η δεύτερη τάση είναι αυτή της «ανανεωτικής» Μαρξογενούς Αριστεράς,
η οποία μιλά για τον σοσιαλισμό ως στρατηγικό στόχο, επιτευκτό μέσω μιας
μακρόχρονης περιόδου αγώνων και κατακτήσεων που θα άλλαζαν τον συ-
σχετισμό δυνάμεων προς όφελος της εργασίας και σε βάρος του κεφαλαίου.
Στο μεταξύ, η ίδια Αριστερά υιοθετεί τις πιο ρεφορμιστικές θέσεις και όχι
μόνο δεν θέτει άμεσο θέμα αμφισβήτησης του συστήματος, αλλά ούτε καν
αμφισβήτησης της Ε.Ε., που είναι το κύριο όργανο υλοποίησης της νεοφιλε-
λεύθερης παγκοσμιοποίησης στον Ευρωπαϊκό χώρο! Αντίθετα, δεν διστάζει
να χαρακτηρίζει την παγκοσμιοποίηση ως ιδεολόγημα ή «συνωμοσία», προ-
τιμώντας να μην βλέπει τα συστημικά αίτια της ανόδου της που την κάνουν
μη αντιστρέψιμη μέσα στο σημερινό σύστημα. Είναι, βέβαια, πολύ ευκολότε-
ρο να ρίχνει κανείς την ευθύνη στις «συμβιβασμένες» σοσιαλδημοκρατικές
[27] Βλ. Τ. Φωτόπουλος, Ο Πόλεμος κατά της «Τρομοκρατίας» (Γόρδιος, 2003).
ΟΜΙΛΙΕΣ
ηγεσίες και συγχρόνως να διανθίζει όλα αυτά με «επαναστατική» ρητορική

―είδος που ευδοκιμεί στην Ελληνική ρεφορμιστική Αριστερά, σε αντίθεση με
την περισσότερο συνεπή διεθνή. Τέλος, ελάχιστα προβάλλονται οι απόψεις
της πραγματικά αντισυστημικής παραδοσιακής Αριστεράς, η οποία, ξεκι-
νώντας πάλι από την κλασική Μαρξιστική ανάλυση, αμφισβητεί ευθέως το
σύστημα της οικονομίας της αγοράς και το πολιτικό του συμπλήρωμα ―την
αντιπροσωπευτική «δημοκρατία»― καθώς και τους κύριους θεσμούς που το
υλοποιούν, όπως η Ε.Ε.
Γιατί είναι επιτακτική η ανάγκη για ένα νέο

αντισυστημικό πρόταγμα σήμερα;
Το να μιλά κανείς για ένα νέο πρόταγμα εθεωρείτο ―τουλάχιστον πριν τη
σημερινή βαθιά κρίση― περίπου σαν πολιτική αυτοκτονία, εφόσον η επικρα-
τούσα αντίληψη, μέσα σε αυτό που περνά για Αριστερά στις μέρες μας (δηλ.
την ρεφορμιστική Αριστερά, την οποία, βέβαια, προβάλλουν με κάθε μέσο,
για τους δικούς τους λόγους, αυτοί που ελέγχουν τα Μ.Μ.Ε. και, ιδιαίτερα, τα
τηλεοπτικά) είναι ότι, αφού απέτυχε το Σοβιετικό πείραμα, και η καπιταλιστι-
κή οικονομία της αγοράς είναι παντού κυρίαρχη και παντοδύναμη, δεν μένει
παρά να παλέψουμε μέσα στο ισχύον σύστημα για να το βελτιώσουμε, όσο
μπορούμε. Πολλοί, μάλιστα, καλύπτουν αυτή την ενσωμάτωση της σημερι-
νής Αριστεράς μέσα στο σύστημα και ως κάτι θετικό, αν όχι και προοδευτικό,
διότι δήθεν τα πολιτικά προτάγματα στο παρελθόν οδήγησαν σε ολοκληρω-
τισμούς. Έτσι, «ξεχνούν» βολικότατα ότι το υπάρχον σύστημα, επίσης, βασί-
ζεται σε ένα πολύ συγκεκριμένο πρόταγμα, αυτό του φιλελευθερισμού (πολι-
τικού και οικονομικού), με όσα υπολείμματα του σοσιαλιστικού προτάγματος
ενσωματώθηκαν σε αυτό, στη περίοδο της σοσιαλδημοκρατικής συναίνεσης,
και παραμένουν ακόμη. Δεν ήταν λοιπόν περίεργο ότι κατέληγαν στο συμπέ-
ρασμα ότι πρέπει απλώς να παλεύουμε για έναν αφηρημένο «καλύτερο κόσμο
που είναι εφικτός» (όπως διακήρυσσε το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ και
τα παρακλάδια του), που συνήθως κατέληγε σε αιτήματα για κάποιες μεταρ-
ρυθμίσεις. Άλλοι πάλι, στην παραδοσιακή ελευθεριακή αριστερά, μιλούσαν
για ένα πρόταγμα που δήθεν θα προκύψει στη πορεία του αγώνα ―πράγμα,
βέβαια, που ποτέ δεν έγινε στην ιστορία ούτε θα γίνει ποτέ.
Τελευταία, όμως, και με αφορμή την εντεινόμενη πολυδιάστατη κρίση της
σημερινής κοινωνίας, και ιδιαίτερα την σημερινή παγκοσμιοποιημένη κρίση, η
οποία έκανε φανερό τον βαθύτατο ανορθολογισμό του συστήματος της οικο-
νομίας της αγοράς, γίνεται πια φανερό ότι δεν αρκεί η κριτική του σημερινού
κοινωνικο-οικονομικού συστήματος και ότι, απαραίτητη προϋπόθεση για να
αποκτήσει πάλι πολιτική σημασία η Αριστερά, είναι η από μέρους της ανά-
πτυξη ενός σοβαρού προβληματισμού για τις μορφές που θα μπορούσε να
πάρει μια μετακαπιταλιστική κοινωνία. Ο προβληματισμός αυτός ήταν ήδη

επιτακτικός, μετά το πελώριο κενό που δημιούργησε η ιστορική αποτυχία της

εφαρμογής του σοσιαλιστικού προτάγματος στη πράξη, και, στη συνέχεια, η
εκμετάλλευση της αποτυχίας αυτής από τους ιδεολογικούς κομισάριους του
συστήματος, τύπου Φουκουγιάμα, που θρασύτατα έφθασαν να μιλούν για το
δήθεν «τέλος της Ιστορίας».
Έτσι, οι ίδιοι λόγοι που έφεραν στο κατώφλι του θανάτου την παραδοσι-
ακή Αριστερά, είναι αυτοί που φαίνεται οδηγούν στην δημιουργία μιας νέας
αντισυστημικής Αριστεράς, η οποία θα ενσωμάτωνε αλλά και θα υπερέβαινε
την παραδοσιακή αντισυστημική Αριστερά, που, βασικά, παραμένει προσκολ-
λημένη στα προτάγματα του 19ου αιώνα (Μαρξισμός και αναρχισμός), σε μια
νέα σύνθεση της σοσιαλιστικής και της αυτόνομης-δημοκρατικής παράδοσης
με τα ριζοσπαστικά ρεύματα στα νέα κοινωνικά κινήματα. Οι λόγοι αυτοί
αναφέρονται τόσο στις αντικειμενικές, όσο και στις υποκειμενικές συνθήκες.
Όσον αφόρα τις αντικειμενικές συνθήκες, είναι γνωστό και αποδεκτό από
σχεδόν όλους (εκτός βέβαια από τους ιδεολόγους του συστήματος) ότι η νεο-
φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση ―η οποία πράγματι αποτελεί μονόδρομο στο
θεσμικό πλαίσιο των ανοικτών και ελεύθερων αγορών της διεθνοποιημένης
οικονομίας της αγορά― έχει οδηγήσει σε μια πολυδιάστατη κρίση που σήμε-
ρα κατέληξε και σε μια πρωτόγνωρη καπιταλιστική κρίση, βασική αιτία της
οποίας είναι η συγκέντρωση δύναμης και η ανισότητα που είναι εγγενείς στο
σύστημα αυτό. Και αυτό, πέρα από την συνεχή χειροτέρευση των πλανητι-
κών κλιματικών συνθηκών, αλλά και της γενικότερης ποιότητας ζωής λόγω
της μόλυνσης των φυσικών πηγών, της τροφικής αλυσίδας κ.λπ., αλλά και
πέρα από την εντεινόμενη πολιτική και κοινωνική κρίση που ήδη εξετάσαμε
στα προηγούμενα μέρη.
Παράλληλα, η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση έχει οδηγήσει επίσης
στην βαθμιαία δραστική συρρίκνωση του παραδοσιακού επαναστατικού
υποκειμένου, της εργατικής τάξης, τόσο «αντικειμενικά» (αριθμητική συρρί-
κνωση) όσο και «υποκειμενικά» (καθίζηση ταξικής συνείδησης και ταξικών
αγώνων). Μολονότι πολλοί στην παραδοσιακή αριστερά εξακολουθούν να
ερμηνεύουν την πραγματικότητα με εργαλεία του περασμένου και του προ-
περασμένου αιώνα, η θεμελιώδης αυτή εξέλιξη έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην
κατάρρευση της δυτικής σοσιαλδημοκρατίας, αλλά και στην σταδιακή απο-
διάρθρωση των κινημάτων της παραδοσιακής αντισυστημικής Αριστερά[28] .
Αντίστοιχο καταλυτικό ρόλο, σε σχέση με τις υποκειμενικές συνθήκες, έπαιξε
η πτώση του σοβιετικού συστήματος εφόσον, μαζί του, κατέρρευσε και όλη η
πίστη των λαϊκών στρωμάτων για τη δυνατότητα συστημικής αλλαγής. Και
δεν αναφέρομαι, βέβαια, στους τ. Μαρξιστές διανοούμενους, πολλοί από τους
[28] Βλ. T. Fotopoulos, “The End of Traditional Antisystemic Movements and the Need for A New Type
of Antisystemic Movement Today,” Democracy & Nature Vol. 7, No. 3 (Νοέμβρης 2001) και μετάφραση
στο περιοδικό Περιεκτική Δημοκρατία, αρ 14 & 16 (2006 & 2007).
ΟΜΙΛΙΕΣ
οποίους μεταπήδησαν οπορτουνιστικά στη ρεφορμιστική Αριστερά, ούτε

στους αντίστοιχους Ευρωπαίους Πράσινους (και τα εδώ παρακλάδια τους)
που έγιναν σήμερα τα δεκανίκια του συστήματος. Αναφέρομαι στη μαζική λα-
ϊκή απογοήτευση, η οποία συνόδευσε το γεγονός αυτό, που τελικά ―αντίθετα
με τις προβλέψεις αναλυτών, όπως ο Καστοριάδης ή ο Τσόμσκι, που καλω-
σόρισαν την κατάρρευση του σοβιετικού σοσιαλισμού διότι δήθεν μπορεί να
άνοιγε τον δρόμο για ένα πραγματικό σοσιαλισμό― οδήγησε στην απάθεια,
την ιδιώτευση και τον κυνισμό, όπως ακριβώς επιδίωκε η υπερεθνική ελίτ
που την σχεδίασε[29] , ή, εναλλακτικά, στον εθνικισμό, ιδιαίτερα στη Ρωσία.[30]
Δεν υπάρχει, λοιπόν, αμφιβολία ότι από την ιστορική σύγκρουση μεταξύ
φιλελευθερισμού και σοσιαλισμού, η οποία σημάδεψε ολόκληρη την νεωτε-
ρικότητα από την άνοδο της καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς και του
πολιτικού της συμπληρώματος, την αντιπροσωπευτική «δημοκρατία», τους
τελευταίους δύο αιώνες, νικητής αναδείχθηκε τελικά ο φιλελευθερισμός, που
σήμερα είναι πολιτικά, οικονομικά αλλά και ιδεολογικά κυρίαρχος και απλώς,
τη στιγμή αυτή, μεταλλάσσεται από νεοφιλελευθερισμό σε σοσιαλφιλευθε-
ρισμό. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι φθάσαμε στο «τέλος της ιστορίας», όπως
ονειρευόντουσαν οι ιδεολόγοι του συστήματος τύπου Φουκουγιάμα, εφόσον
το αντίθετο ακριβώς διαπιστώνεται, όχι μόνο από την συνεχώς επιδεινούμε-
νη πολυδιάστατη κρίση, που ανέφερα, αλλά και από τις αναδυόμενες τάσεις
για νέες μορφές αγώνα που υπερβαίνουν τις παραδοσιακές (δηλαδή απεργί-
ες, διαδηλώσεις κ.λπ.), οι οποίες, σήμερα, έχουν πάρει παντού αμυντικό, βασι-
κά, χαρακτήρα προστασίας των κεκτημένων από την επέλαση της νεοφιλε-
λεύθερης παγκοσμιοποίησης. Αναφέρομαι στις τάσεις που αποβλέπουν στη
δημιουργία νέων θεσμών, οι οποίοι προεικονίζουν τους μελλοντικούς, που
ήδη εγκαθίστανται σε πολλά μέρη του πλανήτη «από κάτω» ―καμία σχέση
με τους θεσμούς της ψευτο-συμμετοχικής «δημοκρατίας» που εισάγουν οι
επαγγελματίες πολιτικοί για να αντιμετωπίσουν την πολιτική κρίση.
Είναι δηλαδη γεγονός ότι, πέρα από την παραδοσιακή Αριστερά, μια νέα
Αριστερά αναπτύσσεται «από κάτω» στον διεθνή χώρο, η οποία δεν περιο-
ρίζεται απλώς, (όπως η παραδοσιακή αντισυστημική Αριστερά) στην κλασι-
κή ―και αποτυχημένη ιστορικά― μέθοδο της υποστήριξης των κοινωνικών
αγώνων και των συνακόλουθων συγκρούσεων, με την προσδοκία μιας επα-
νάστασης που, κάτω από την καθοδήγηση κάποιας πεφωτισμένης ηγεσίας,
θα οδηγήσει στην συστημική αλλαγή. Και δεν αναφέρομαι στο Παγκόσμιο
Κοινωνικό Φόρουμ και τα παρακλάδια του που, με την «ιδεολογική σού-
πα» που το διακρίνει, αναπόφευκτα κατέληξε να ελέγχεται από την διεθνή
ρεφορμιστική Αριστερά, με αποτέλεσμα την ουσιαστική έκλειψή του. Το
[29] Βλ. το αποκαλυπτικό άρθρο του Βρετανού πανεπιστημιακού Mark Almond, “The price of People
Power,” The Guardian (7/12/2004).
[30] Βλ. Τάκης Φωτόπουλος, «Η Ρωσία και η υπερεθνική ελίτ» , περιοδικό Περιεκτική Δημοκρατία,
αρ. 18-9 (Άνοιξη 2009).

αποτέλεσμα το βλέπουμε, ήδη, μπροστά μας με το κίνημα της αντιπαγκο-

σμιοποίησης (στο οποίο τελικά ηγεμόνευσε, μέσω του ΠΚΦ, η ρεφορμιστική
Αριστερά) ήδη να έχει πνεύσει τα λοίσθια, ακριβώς τη στιγμή που η σημε-
ρινή παγκοσμιοποιημένη κρίση θα έπρεπε να το είχε φέρει άμεσα στο προ-
σκήνιο. Αναφέρομαι στις κινήσεις «από τα κάτω» που συνήθως πρόσκεινται
στον διεθνή ελευθεριακό χώρο και οι οποίες, ξεπερνώντας τις πεπαλαιωμένες
αναλύσεις και στρατηγικές της παραδοσιακής Αριστεράς, έχουν από χρόνια
αποδυθεί σε δραστηριότητες «προεικόνισης» του μελλοντικού συστήματος,
δραστηριότητες όπως τα προγράμματα Οικονομικής Ανάπτυξης που βασίζο-
νται στην Κοινότητα (Community Economic Development projects), τα αυτο-
διαχειριζόμενα εργοστάσια και αγροκτήματα, οι στεγαστικοί συνεταιρισμοί,
τα σχήματα LETS (σχήματα για την άμεση ανταλλαγή υπηρεσιών χωρίς τη
μεσολάβηση χρήματος) κ.ο.κ.
Οι δραστηριότητες, όμως, αυτές ―που συχνά ταξινομούνται ως τμήματα
της «κοινωνικής οικονομίας»― χαρακτηρίζονται από το βασικό πρόβλημα ότι
δεν αποτελούν τμήμα ενός προγραμματικού πολιτικού κινήματος με ξεκάθα-
ρους στόχους, μέσα και στρατηγικές, με άλλα λόγια ενός νέου πολιτικού προ-
τάγματος, αλλά αποσπασματικές δραστηριότητες ομάδων αλληλοβοήθειας
από τα κάτω. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι δραστηριότητες αυτές εύκολα πε-
ριθωριοποιούνται ή και ενσωματώνονται στο σύστημα, που τις χρησιμοποιεί
ως μέσα επιβοηθητικά της προσπάθειάς του να υπονομεύσει παραπέρα το
κράτος-πρόνοια, στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Για
παράδειγμα, η κυβέρνηση των «Νέων» Εργατικών στη Βρετανία επανειλημ-
μένα χρησιμοποίησε κάποιες από αυτές τις δραστηριότητες (π.χ. τα LETS) για
να ελαχιστοποιηθούν τα έξοδα συντήρησης αντίστοιχων υπηρεσιών και να
μειωθούν αναλογικά τα φορολογικά βάρη των προνομιούχων που τις χρημα-
τοδοτούσαν. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι το πρόταγμα της ΠΔ απορρίπτει
την δημιουργία νέων θεσμών μέσα στο υπάρχον σύστημα. Στη πραγματικό-
τητα, το κυριότερο ίσως σκέλος της στρατηγικής της ΠΔ είναι η «προεικόνι-
ση» των νέων θεσμών, που προτείνει το πρόταγμα αυτό (το οποίο εκφράζει
σημερινές ενυπάρχουσες τάσεις, όπως εκφράζονται αποσπασματικά από
ανάλογες κινήσεις πολιτών «από κάτω»), με τη δημιουργία εναλλακτικών θε-
σμών μέσα στο ισχύον σύστημα σε σημαντική κοινωνική κλίμακα.
Αναγκαία δηλαδή προϋπόθεση που μετατρέπει τον αγώνα αυτόν σε αντι-
συστημικό και οδηγεί στη δημιουργία αντισυστημικής συνειδητοποίησης, σε
αντίθεση με τους συνηθισμένους ρεφορμιστικούς αγώνες, είναι ότι το κτίσιμο
των νέων θεσμών θα είναι αναπόσπαστο τμήμα ενός αντισυστημικού προ-
τάγματος, όπως αυτό της ΠΔ, ενός προτάγματος, δηλαδή, με τη δική του ανά-
λυση της σημερινής πραγματικότητας και συγκεκριμένες προτάσεις (που δεν
έχουν σχέση με τις ανώδυνες αοριστολογίες «για ένα καλύτερο κόσμο») για
μια μελλοντική κοινωνία και τη μετάβαση σε αυτή. Μόνο νίκες στο πλαίσιο
ενός αντισυστημικού αγώνα μπορούν να μας βγάλουν από την πολυδιάστατη
ΟΜΙΛΙΕΣ
κρίση που εντείνεται συνεχώς, και όχι οι εύκολα αντιστρέψιμες «νίκες» στο
πλαίσιο σισύφειων ρεφορμιστικών αγώνων.
Από την έκβαση αυτής της προσπάθειας θα εξαρτηθεί εάν η επιβληθείσα
σήμερα Νέα Διεθνής Τάξη θα μπορέσει να θεμελιώσει ένα νέο μακρόχρονο,
ακόμα πιο βάρβαρο από τον προηγούμενο, Μεσαίωνα, όπου οι ελίτ μέσω
της ημι-ολοκληρωτικής αντιπροσωπευτικής «δημοκρατίας», όπως έχει εξε-
λιχθεί μετά την 9/11, θα ελέγχουν τους πληθυσμούς, και θα διαχειρίζονται
την νέο-σοσιαλφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, σε συνεργασία με την παρα-
δοσιακή αριστερά που θα παίζει τον ρόλο της νομιμόφρονης «αντιπολίτευ-
σης». Ή, εάν, αντίθετα, μια νέα αντισυστημική αριστερά θα ξεπηδήσει από τις
νέες συνθήκες, η οποία με βάση μια νέα σύνθεση όπως αυτή της Περιεκτικής
Δημοκρατίας, θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την υπέρβαση της πολυ-
διάστατης κρίσης και τη δημιουργία μιας νέας κοινωνίας.
Γιατί σε μια Περιεκτική Δημοκρατία οι κρίσεις θα είναι

Ιστορία;
Οι άνθρωποι συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο, ιδιαίτερα μετά την τε-
λευταία κρίση που μπορεί να διαρκέσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, ότι η
οικονομική τους τύχη ―στην πραγματικότητα, η ίδια η ποιότητα ζωής τους―
δεν ελέγχεται, και δεν θα μπορούσε να ελέγχεται από τους ίδιους μέσα στο
σύστημα της αγοράς, αλλά, αντιθέτως, ελέγχεται από αόρατες δυνάμεις, τις
δυνάμεις της αγοράς, και τις ορατές οικονομικές και πολιτικές ελίτ που τις
εξουσιάζουν. Οι εργαζόμενοι όμως σήμερα αδυνατούν να καταλάβουν:
• γιατί η εργασία τους, χωρίς κανένα λάθος των ιδίων, δεν είναι πια απαραί-
τητη σε εκείνους που ελέγχουν τις δυνάμεις της αγοράς και, κατά συνέ-
πεια, γίνονται άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι (όπως διατάζει τώρα η Ε.Ε.,
εάν θέλουν να έχουν κάποια δουλειά!) που μετά βίας καλύπτουν ακόμη
και τις βασικές ανάγκες τους ή ζουν με το συνεχές άγχος της ανεργίας;
Ενδεικτικά, μόνο στην Ε.Ε. η ανεργία αναμένεται να αυξηθεί κατά 8,5 εκ.
μέχρι το 2010, ανεβάζοντας τους ανέργους στα 28,5 εκ., ενώ σε χώρες
όπως η Βρετανία η ανεργία, μέχρι τότε, θα έχει διπλασιαστεί σε σχέση με
την έναρξη της κρίσης.
• γιατί οι προγραμματισμένες συντάξεις τους μπορεί να μειωθούν κατά το
ήμισυ, ενώ πολλές από τις αποταμιεύσεις τους, για τις οποίες εργάστηκαν
όλη τους τη ζωή προκειμένου να εξασφαλίσουν κάποια αξιοπρεπή διαβί-
ωση ως συνταξιούχοι, μπορεί να χαθούν, έτσι ώστε τραπεζίτες και χρη-
ματοπιστωτικά ιδρύματα να μπορούν να εισπράττουν δισεκατομμύρια
δολάρια υπό μορφή μπόνους και αυξήσεων μισθών τα τελευταία χρόνια;
• γιατί να βλέπουν τα όνειρά τους, για την εξασφάλιση στέγης για αυτούς
και τις οικογένειές τους, να καταστρέφονται, με τις κατασχέσεις ακινή-

των να αυξάνονται συνεχώς και τις αποταμιεύσεις τους να χάνονται στον

κυβερνοχώρο των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών πίσω από την πλά-
τη τους;
• γιατί να τρέμουν τώρα μην αρρωστήσουν και να φοβούνται ότι δεν θα
μπορέσουν να σπουδάσουν το παιδί τους, επειδή οι δαπάνες για την υγεία
και την εκπαίδευση θα πετσοκοπούν, ώστε να καλυφθούν τα πελώρια ελ-
λείμματα, που δημιούργησε στους κρατικούς προϋπολογισμούς η κρίση,
για να μην ζημιωθούν οι τραπεζίτες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα;
Αλλά, γιατί άραγε θα έπρεπε να παίρνουμε ένα σύστημα, όπως το σημερινό

καταστροφικό σύστημα, ως δεδομένο; Τα οικονομικά συστήματα δεν είναι
δημιουργήματα του Θεού. Είναι ανθρώπινες δημιουργίες, όπως είναι και ο
ίδιος ο Θεός.
Η οικονομική δημοκρατία, ως ένα συστατικό μέρος της Περιεκτικής

Δημοκρατίας που προβλέπεται από το πρόταγμα της ΠΔ, προτείνει το είδος
οικονομικής οργάνωσης που κυρίως χρειαζόμαστε σήμερα, όχι μόνο επειδή
αυτό είναι το είδος οικονομικής οργάνωσης που θα μπορούσε να εξασφαλί-
σει ατομική και συλλογική αυτονομία στο οικονομικό επίπεδο, αλλά, επίσης,
λόγω του ότι αντιπροσωπεύει, κατά τη γνώμη μου, τον καλύτερο τρόπο για να
ξεπεράσουμε την χρόνια οικονομική κρίση, που ξεκίνησε με την εγκαθίδρυση
του καπιταλιστικού συστήματος της οικονομίας της αγοράς πριν από δύο αι-
ώνες ―μια κρίση που επιδεινώνεται κατά διαστήματα, καταστρέφοντας, στη
πορεία, τις ζωές πολύ περισσοτέρων ανθρώπων από ό,τι κάνει «κανονικά».
Εάν, δηλαδή, δεχθούμε την υπόθεση ότι η απώτερη αίτια της σημερινής
πολυδιάστατης κρίσης είναι η συγκέντρωση εξουσίας σε όλα τα επίπεδα, που
καθιερώνουν οι σημερινοί θεσμοί και οι αντίστοιχες αξίες, η διέξοδος από την
κρίση είναι αυτονόητη: η δημιουργία ενός νέου τρόπου οικονομικής, πολιτι-
κής, και γενικότερα κοινωνικής οργάνωσης, που εξασφαλίζει την ισοκατανο-
μή εξουσίας/δύναμης μεταξύ όλων των πολιτών, σε όλα τα επίπεδα (πολιτι-
κό, οικονομικό, κοινωνικό). Και αυτός ο τρόπος οργάνωσης δεν είναι παρά η
επέκταση της πολιτικής δημοκρατίας (δηλαδή της άμεσης δημοκρατίας) που
εξασφαλίζει την ισοκατανομή της πολιτικής εξουσίας μεταξύ όλων των πο-
λιτών, στο οικονομικό, και το ευρύτερα κοινωνικό επίπεδο. Με άλλα λόγια,
χρειάζεται μια Περιεκτική Δημοκρατία. Η Περιεκτική Δημοκρατία δεν είναι
μια νέα ουτοπία, αλλά ένας νέος τρόπος κοινωνικής οργάνωσης που, όχι μόνο
θεμελιώνεται σε υπάρχουσες κοινωνικές τάσεις, όπως αυτές εκδηλώνονται σε
κάθε περίοδο κρίσης του νεωτερικού συστήματος (εξεγέρσεις κ.λπ.) μέσα από
συνελεύσεις γειτονιάς, καταλήψεις εργοστασίων και Πανεπιστημίων κ.ο.κ.,
αλλά και διασφαλίζει την ισοκατανομή εξουσίας/δύναμης σε όλα τα επίπεδα
―και, επομένως, το οριστικό ξεπέρασμα της πολυδιάστατης κρίσης. Ο τελικός
στόχος δεν μπορεί παρά να είναι η δημιουργία μιας δημοκρατικής παγκόσμι-
ΟΜΙΛΙΕΣ
ας «τάξης» βασισμένης στις συνομοσπονδίες Περιεκτικών Δημοκρατιών των

λαών που θα αντικαταστήσουν τις ιεραρχικές παγκόσμιες τάξεις του παρό-
ντος και του παρελθόντος.
Η Περιεκτική Δημοκρατία αποτελεί, επομένως, την ανώτερη μορφή δη-
μοκρατίας, εφόσον εξασφαλίζει τις θεσμικές προϋποθέσεις για την πολιτική
(ή άμεση) δημοκρατία, την οικονομική δημοκρατία, την κοινωνική δημοκρα-
τία, και την οικολογική δημοκρατία. Στο υποκειμενικό επίπεδο, η Περιεκτική
Δημοκρατία μπορεί να θεμελιώνεται μόνο στη συνειδητή επιλογή των πολιτών
για αυτονομία και όχι σε δόγματα, θρησκείες και ανορθολογικά συστήματα ή
κλειστά θεωρητικά συστήματα, τα οποία εγγενώς δεν επιτρέπουν την αμφι-
σβήτηση, το θεμέλιο της δημοκρατίας. Η Περιεκτική Δημοκρατία, δηλαδή, δεν
είναι ούτε το αποτέλεσμα των δυνατοτήτων που δημιουργούν κάποιοι «νό-
μοι» ή «τάσεις» κοινωνικής εξέλιξης, που δήθεν επιβάλλει η Ιστορία ή η Φύση,
αλλά ούτε απλώς άλλη μια ουτοπία, σαν αυτές που διακηρύσσονται στον
ελευθεριακό χώρο (π.χ. Παρεκον). Η Περιεκτική Δημοκρατία είναι, επομένως,
ασύμβατη όχι μόνο με κάθε είδος θρησκευτικού (ή μη) ανορθολογισμού αλλά
και αντικειμενικού ορθολογισμού. Συνοπτικά, η Περιεκτική Δημοκρατία, απο-
τελεί τη σύνθεση, αλλά και την υπέρβαση των κινημάτων για τον σοσιαλισμό,
τη δημοκρατία και την αυτονομία,) καθώς και των αντισυστημικών τάσε-
ων μέσα στα «νέα» κοινωνικά κινήματα (φεμινιστικό, Πράσινο, ταυτότητας
κ.λπ.). Με άλλα λόγια, η Περιεκτική Δημοκρατία επιχειρεί τη σύνθεση αλλά
και την υπέρβαση της σοσιαλιστικής, της ελευθεριακής και της δημοκρατικής
παράδοσης με τα αντισυστημικά ιδεολογικά ρεύματα στα προαναφερθέντα
κοινωνικά κινήματα.
Οι λόγοι για τους οποίους οι κρίσεις θα γίνουν Ιστορία σε μια ΠΔ είναι:
• Πρώτον, η σημερινή τεράστια και αυξανόμενη ανισότητα στο εισόδη-

μα, στον πλούτο και στην οικονομική εξουσία είναι αδύνατη σε μια
οικονομική δημοκρατία, όπου όλες οι «μακρο»-οικονομικές αποφάσεις,
δηλαδή, οι αποφάσεις που αφορούν στην διαχείριση της οικονομίας στο
σύνολό της (συνολικό επίπεδο παραγωγής, κατανάλωσης και επενδύσε-
ων, μεγέθη εργασίας και συνεπαγόμενου ελεύθερου χρόνου, τεχνολογίες
που θα χρησιμοποιηθούν, κ.λπ.), λαμβάνονται από το σώμα των πολιτών
συλλογικά και χωρίς αντιπροσώπευση. Ωστόσο, αυτό δεν συνεπάγεται
ότι οι άνθρωποι αναγκαστικά θα στερούνται της «ελευθερίας επιλογής»,
την οποίαν υποτίθεται ότι προσφέρει το σύστημα της αγοράς. Και αυτό,
διότι οι πολίτες, ως παραγωγοί και καταναλωτές, μέσω του προτει-
νόμενου συστήματος πιστωτικών καρτών, θα παίρνουν όλες τις
«μικρο»-οικονομικές αποφάσεις, οι οποίες τους αφορούν στο επίπεδο
χώρου εργασίας ή νοικοκυριού. Επομένως, η ίση κατανομή οικονομικής
εξουσίας, την οποία συνεπάγεται η οικονομική δημοκρατία, σε συνδυα-
σμό με την ίση κατανομή πολιτικής και κοινωνικής εξουσίας, που η πολι-

τική δημοκρατία (άμεση δημοκρατία) και η κοινωνική δημοκρατία (αυ-

τοδιαχείριση), αντίστοιχα, θεσμοθετούν σε μια Περιεκτική Δημοκρατία,
δημιουργούν τις θεσμικές προϋποθέσεις, οι οποίες θα καθιστούσαν την
σημερινή πολυδιάστατη κρίση, καθώς και παρόμοιες κρίσεις στο πα-
ρελθόν, όπως η κρίση μετά το κραχ του 1929, που κατέστρεψε εκατομ-
μύρια ζωές σε όλο τον κόσμο, κακές αναμνήσεις από τον καπιταλιστικό
Μεσαίωνα.
• Δεύτερον, μέσα σε ένα τέτοιο σύστημα, δεν θα υπάρχουν οικονομικές ή πο-
λιτικές ελίτ ή προνομιούχες κοινωνικές ομάδες, δεδομένου ότι το κύριο
χαρακτηριστικό του προτεινόμενου μοντέλου είναι ότι προϋποθέτει, ρητά,
μια οικονομία χωρίς κράτος, χρήμα και αγορά, η οποία αποκλείει την ιδιωτική
συσσώρευση πλούτου και την θεσμοθέτηση προνομίων για ορισμένα τμή-
ματα της κοινωνίας. Θα είναι μια κοινωνία χωρίς τραπεζίτες, χρηματοπιστω-
τικούς οργανισμούς και κερδοσκόπους, δηλαδή, χωρίς όλους εκείνους που
ελέγχουν τα μέσα παραγωγής, με στόχο την εκμετάλλευση της εργασίας των
άλλων για δικό τους όφελος. Όλα αυτά, χωρίς να χρειάζεται να στηριχθούμε
σε μια μυθική κοινωνία μετα-σπάνεως (όπως υποθέτουν οι κοινωνικοί οικο-
λόγοι/κομμουναλιστές[31] ), ή να πρέπει να θυσιαστεί η ελευθερία επιλογής και
η αυτοδιαχείριση μέσα σε ένα τεράστιο γραφειοκρατικό μοντέλο σχεδιασμού,
όπως στο Πάρεκον που είδαμε προηγούμενα.[32] Στην πραγματικότητα, το
προτεινόμενο σύστημα σκοπεύει στην ικανοποίηση του διπλού στόχου (α)
της κάλυψης των βασικών αναγκών όλων των πολιτών ―που προϋπο-
θέτει ότι οι βασικές «μακρο»-οικονομικές αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται
δημοκρατικά, και, (β) της εξασφάλισης της ελευθερίας επιλογής ―που
προϋποθέτει ότι ο ίδιος ο πολίτης παίρνει όλες τις σημαντικές αποφάσεις, οι
οποίες επηρεάζουν την δική του/της ζωή (τι δουλειά να κάνει, τι να κατανα-
λώσει κ.λπ.).
• Τρίτον, η κάλυψη των βασικών αναγκών όλων των ανθρώπων είναι
εξασφαλισμένη θεσμικά, έτσι ώστε η πείνα, η έλλειψη στέγης, η έλλειψη
επαρκούς ιατρικής φροντίδας και ο αναλφαβητισμός να είναι καταστά-
σεις του βάρβαρου παρελθόντος. Έτσι, μια κρίσιμη διαφορά από μοντέ-
λα βασισμένα στην αγορά ή στον σχεδιασμό, είναι η θεμελιώδης διάκρι-
ση που κάνει η ΠΔ μεταξύ βασικών και μη βασικών αναγκών. Η αμοιβή
είναι ανάλογη με την ανάγκη, όσον αφορά στις βασικές ανάγκες, και με
την προσπάθεια, όσον αφορά στις μη βασικές ανάγκες. Έτσι, σε αντίθεση
με το Πάρεκον, στο οποίο οι βασικές ανάγκες ικανοποιούνται μόνο στον
βαθμό που χαρακτηρίζονται ως δημόσια αγαθά, ή καλύπτονται από την
[31] Βλ. Takis Fotopoulos, “The ID project and Social Ecology,” The International Journal of Inclusive
Democracy, Vol. 1, No. 3 (May 2005). Βλ. μετάφραση στο περιοδικό Περιεκτική Δημοκρατία, τεύχος
17 (Άνοιξη/Καλοκαίρι 2008).
[32] Βλ. και Τάκης Φωτόπουλος, Ο Καπιταλισμός του Τσόμσκι, ο Μετακαπιταλισμός του Άλμπερτ και
η Περιεκτική Δημοκρατία , ο.π.
ΟΜΙΛΙΕΣ
ευσπλαχνία και από ένα εγγυημένο βασικό εισόδημα για τους ανέργους
και εκείνους που αδυνατούν να εργαστούν, η ΠΔ βασίζεται στην αρχή ότι
η κάλυψη των βασικών αναγκών είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα,
το οποίο είναι εγγυημένο σε όλους όσους βρίσκονται σε φυσική κατά-
σταση να προσφέρουν μια ελάχιστη ποσότητα εργασίας, και, φυσικά, σε
όσους αδυνατούν να προσφέρουν οποιαδήποτε εργασία. Όσον αφορά
δηλαδή στην κάλυψη βασικών αναγκών, η ΠΔ εφαρμόζει την θεμε-
λιώδη κομουνιστική αρχή «από τον καθένα/την καθεμία σύμφωνα με
την ικανότητά του/της στον καθένα/την καθεμία σύμφωνα με την ανά-
γκη του/της».
• Τέταρτον, η ανεργία και η εργασιακή ανασφάλεια θα ανακαλούνται
επίσης στην μνήμη ως τμήμα του βάρβαρου «Μεσαίωνα», που προη-
γήθηκε της οικονομικής δημοκρατίας. Σήμερα, τοπικές οικονομίες εξαρτώ-
νται από εξωτερικά κέντρα για την οργάνωση της παραγωγής και εργασί-
ας, για την κάλυψη των αναγκών τους σε αγαθά και υπηρεσίες, ακόμη και
για την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών (παιδεία, υγεία κ.λπ.). Για παρά-
δειγμα, για να προσελκυστούν επενδυτές, χρησιμοποιούνται πολύ ακρι-
βά κίνητρα, τα οποία συνήθως παραβλέπουν τις οικολογικές επιπτώσεις
των επενδύσεων, ενώ οι ίδιες οι επενδύσεις δεν μεγιστοποιούν την τοπι-
κή απασχόληση, και, αντίθετα, δημιουργούν μία σημαντική εκροή τοπι-
κού εισοδήματος. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, για παράδειγμα,
έκανε την αυτοδυναμία στην γεωργία σχεδόν αδύνατη, καταστρέφοντας
στην διαδικασία τους πόρους της ζωής εκατομμυρίων αγροτών σε όλο
τον κόσμο, και μετατρέποντας την γεωργία σε μια διαδικασία που χρησι-
μοποιεί ακόμη πιο εντατική χρήση χημικών, μια διαδικασία που ελέγχεται
από μεγάλες αγρο-επιχειρήσεις. Από την άλλη πλευρά, η τοπική αυτοδυ-
ναμία, που συνεπάγεται η αποκέντρωση μιας οικονομικής δημοκρατίας,
θα σήμαινε την μέγιστη αξιοποίηση των τοπικών πόρων και πηγών ενέρ-
γειας, μια διαδικασία που οδηγεί σε αντίστοιχη μεγιστοποίηση της τοπι-
κής απασχόλησης και, μέσω των «πολλαπλασιαστικών αποτελεσμάτων»,
του τοπικού εισοδήματος. Η εργασία σε μια οικονομική δημοκρατία
θα κατανέμεται με βάση τις προτιμήσεις των πολιτών ως παραγω-
γών και καταναλωτών. Έτσι, οι πολίτες, ως παραγωγοί, θα επιλέγουν
τις εργασίες που επιθυμούν να κάνουν ενώ οι πολίτες, ως καταναλωτές,
μέσω της χρήσης ειδικών πιστωτικών καρτών, θα καθορίζουν τα δικά
τους καταναλωτικά πρότυπα και έμμεσα την κατανομή του εργατικού
δυναμικού σε κάθε γραμμή δραστηριότητας.
• Πέμπτον, μια οικονομική δημοκρατία, όπως προβλέπεται από το πρόταγ-
μα της ΠΔ, συνεπάγεται ένα υψηλό βαθμό αποκέντρωσης (φυσικής ή
τουλάχιστον διοικητικής), έτσι ώστε η κύρια μονάδα συλλογικών πολιτι-
κών και οικονομικών αποφάσεων να είναι οι δημοτικές συνελεύσεις, (δη-
λαδή, οι συνελεύσεις όλων των πολιτών οι οποίοι διαμένουν σε ένα δήμο

περίπου 30.000-50.000 ατόμων), οι οποίες στη συνέχεια συνομοσπονδιο-

ποιούνται σε επίπεδο πόλης, περιφερειακό, ή εθνικό και υπερεθνικό επί-
πεδο για αποφάσεις που δεν μπορούν να ληφθούν στο τοπικό επίπεδο.
Με αυτόν τον τρόπο, το πρόταγμα της ΠΔ, μέσω του θεσμικού πλαισίου
που προτείνει, προσφέρει την καλύτερη ελπίδα για μια καλύτερησχέση
του ανθρώπου με την φύση από ό,τι θα μπορούσε ποτέ να επιτευχθεί σε
μια οικονομία της αγοράς, ή αντίστοιχα, σε μια οικονομία που βασίζεται
στον σοσιαλιστικό κρατισμό. Έτσι, η πολιτική δημοκρατία δίνει την
εξουσία στον λαό να αποφασίσει την σχέση της κοινωνίας με τη Φύση,
στην βάση του γενικού συμφέροντος της κοινότητας, παρά των ειδικών
συμφερόντων των προνομιούχων κοινωνικών ομάδων. Επιπλέον, η οικο-
νομική δημοκρατία αντικαθιστά την δυναμική «ανάπτυξη-ή-θάνατος»
της οικονομίας της αγοράς με μια νέα κοινωνική δυναμική, η οποία στο-
χεύει στην ικανοποίηση των αναγκών του δήμου, παρά στην οικονομική
ανάπτυξη. Όμως, όταν η ικανοποίηση των δημοτικών αναγκών δεν θα
εξαρτάται, όπως σήμερα, από την συνεχή επέκταση της παραγωγής για
την κάλυψη των αναγκών που δημιουργεί η αγορά, και όταν ο σύνδεσμος
μεταξύ οικονομίας και κοινωνίας έχει αποκατασταθεί, τότε δεν θα υπάρ-
χει λόγος για τον οποίο η παρούσα εργαλειακή αντίληψη της Φύσης να
συνεχίσει να καθορίζει την ανθρώπινη συμπεριφορά. Ιδιαίτερα, μάλιστα,
όταν ο στόχος της παραγωγής σε μια ΠΔ δεν θα είναι η ανάπτυξη,
όπως στα συγκεντρωτικά σοσιαλιστικά μοντέλα, αλλά η ικανοποί-
ηση των βασικών αναγκών της κοινότητας και εκείνων των μη βασι-
κών αναγκών για τις οποίες τα μέλη της κοινότητας έχουν εκφράσει την
επιθυμία κάλυψής τους και είναι πρόθυμα να εργαστούν επιπλέον για τον
στόχο αυτό.
• Τέλος, η κοινωνική δημοκρατία θα είναι ένα αποφασιστικό βήμα προς
την δημιουργία των συνθηκών για μια αρμονική σχέση κοινωνίας-Φύσης,
καθώς η σταδιακή εξάλειψη των πατριαρχικών σχέσεων στο νοικοκυριό
και των ιεραρχικών σχέσεων γενικότερα, θα μπορούσε εύλογα να αναμέ-
νεται ότι θα δημιουργήσει ένα νέο ήθος μη κυριαρχίας, το οποίο θα εξα-
πλωθεί τόσο στην κοινωνία όσο και στην φύση.
Οι λαοί του κόσμου έχουν, επομένως, κάθε λόγο σήμερα, προτού η οικονο-
μική κρίση και η παράλληλη οικολογική κρίση καταστρέψουν την ποιότητα
ζωής των περισσοτέρων ανθρώπων στον πλανήτη, να αρχίσουν την οικοδό-
μηση ενός κινήματος ΠΔ και να πάρουν μέτρα, όπως αυτά που περιγράφονται
στη συνέχεια,[33] έτσι ώστε να μπορέσουν να προχωρήσουν στην αντικατά-
[33] Βλ. λεπτομερειες για την μεταβατική στρατηγική της ΠΔ “How an Inclusive Democracy? The
transitional strategy of the Inclusive Democracy project,” The International Journal of Inclusive
Democracy, Vol. 1, No. 1 (October 2004) και μετάφραση της στο περιοδικό Περιεκτική Δημοκρατία,
αρ. 6 & 7 (2004).
ΟΜΙΛΙΕΣ
σταση του παρόντος συστήματος της καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς

από μια οικονομική δημοκρατία ―ως μέρος μιας Περιεκτικής Δημοκρατίας―
και να υπερβούν την παρούσα πολυδιάστατη κρίση.
Η κατάρρευση των παραδοσιακών αντισυστημικών κινημάτων δημιουρ-
γεί από μόνη της την ανάγκη ενός αντισυστημικού κινήματος νέου τύπου.
Ένας δεύτερος λόγος, που σχετίζεται με τον πρώτο και, επίσης, επιβεβαιώνει
την ανάγκη ενός τέτοιου κινήματος, είναι το γεγονός ότι, σήμερα, δεν αντι-
μετωπίζουμε απλά το τέλος των παραδοσιακών αντισυστημικών κινημάτων
αλλά και το τέλος των παραδοσιακών μαρξιστικών ταξικών διαχωρισμών.
Ωστόσο, το γεγονός ότι σήμερα αντιμετωπίζουμε το τέλος των παραδοσια-
κών ταξικών συγκρούσεων δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει πια «σύστημα», ή,
ακόμη περισσότερο, «ταξικοί διαχωρισμοί». Εκείνο που σημαίνει είναι ότι,
σήμερα, αντιμετωπίζουμε νέους «ταξικούς διαχωρισμούς».[34] Παρόλο όμως
που δεν έχει πια νόημα να μιλάμε για μονολιθικούς ταξικούς διαχωρισμούς,
αυτό δεν αποκλείει την πιθανότητα οι κοινωνικές ομάδες που ανήκουν στο
απελευθερωτικό υποκείμενο ―όπως αυτό ορίζεται παρακάτω― να ενωθούν
ενάντια όχι απλώς στις κυρίαρχες κοινωνικές ομάδες αλλά στο ίδιο το ιεραρ-
χικό θεσμικό πλαίσιο και σε όσους το υποστηρίζουν. Αυτό θα συμβεί όταν οι
ομάδες αυτές αναπτύξουν μια κοινή συνειδητοποίηση γύρω από τις αξίες και
τους θεσμούς που δημιουργούν και αναπαράγουν τις δομές ανισοκατανομής
εξουσίας. Το ενοποιητικό στοιχείο που θα μπορούσε να συνενώσει τα μέλη
των υποτελών κοινωνικών ομάδων γύρω από ένα απελευθερωτικό πρόταγ-
μα, όπως το πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας, είναι ο αποκλεισμός
τους από τις διάφορες μορφές εξουσίας –ένας αποκλεισμός ο οποίος θεμελι-
ώνεται στην άνιση κατανομή εξουσίας που δημιουργούν οι σημερινοί θεσμοί
και οι συνακόλουθες αξίες. Αυτό μας φέρνει στο κρίσιμο ερώτημα, το οποίο
αντιμετωπίζει κάθε μεταβατική στρατηγική, για την «ταυτότητα» του απε-
λευθερωτικού υποκειμένου, ή όπως συνηθίζεται να αποκαλείται, το ερώτημα
για το «επαναστατικό υποκείμενο».
Όλες οι αντισυστημικές στρατηγικές του παρελθόντος βασίζονταν στην
υπόθεση ότι το επαναστατικό υποκείμενο ταυτίζεται με το προλεταριάτο,
παρόλο που από τον προηγούμενο αιώνα έχουν προταθεί διάφορες παραλ-
λαγές αυτής της προσέγγισης, ώστε να συμπεριληφθούν στο επαναστατικό
υποκείμενο αγρότες[35] και αργότερα φοιτητές.[36] Ωστόσο, οι «συστημικές
αλλαγές» που σηματοδότησαν την μετατόπιση από την κρατικιστική νεωτε-
[34] Βλ., T. Fotopoulos, “Class Divisions Today: The Inclusive Democracy Approach,” Democracy &
Nature, Vol. 6, No. 2 (July 2000) και μεταφραση στο περιοδικο Περιεκτική Δημοκρατία, αρ. 8 & 9 (2004
& 2005)
[35] Βλ., π.χ., Mao Tse-Tung, “Report of an investigation of the peasant movement in Hunan” (Μάρτιος
1927), in Selected Readings from the works of Mao Tse-Tung (Peking: Foreign Languages Press, 1967).
[36] Βλ., π.χ., Ernest Mandel, “The new vanguard” στο Tariq Ali’s (επιμ.), The New Revolutionaries
(New York: William Morrow & Co, 1969).

ρικότητα στην νεοφιλελεύθερη νεωτερικότητα και οι σχετικές αλλαγές στην

ταξική δομή, καθώς και η παράλληλη ιδεολογική κρίση,[37] σήμαναν, όπως
ανέφερα παραπάνω, το τέλος των παραδοσιακών ταξικών διαχωρισμών ―
όχι όμως και των ίδιων των ταξικών διαχωρισμών― όπως ισχυρίζονται οι σο-
σιαλφιλελεύθεροι.[38] Παρ’ όλα αυτά, ορισμένοι στην ριζοσπαστική Αριστερά,
παρά τις φανερές συστημικές αλλαγές, επιμένουν να αναπαράγουν τον μύθο
της επαναστατικής εργατικής τάξης, επανορίζοντάς την, συνήθως, με ταυτο-
λογικούς τρόπους.[39] Ταυτόχρονα, συγγραφείς της ελευθεριακής Αριστεράς,
όπως ο Bookchin[40] και ο Καστοριάδης,[41] υιοθέτησαν θέσεις σύμφωνα με τις
οποίες, για να ορίσουμε το απελευθερωτικό υποκείμενο, θα πρέπει να εγκα-
ταλείψουμε κάθε «αντικειμενικό κριτήριο» και να υποθέσουμε, αντίθετα, ότι
το σύνολο του πληθυσμού («ο λαός») είναι απλά είτε ανοιχτό, είτε κλειστό
σε μια επαναστατική προοπτική. Τέλος, οι μεταμοντέρνοι αντικαθιστούν τον
ταξικό διαχωρισμό με τις διαφορές ταυτότητας και το «πολιτικό σύστημα» με
τα επιμέρους στοιχεία του και διαχωρισμούς. Αυτό έχει μοιραία οδηγήσει σε
μια κατάσταση, όπου δεν αναγνωρίζεται η συστημική ενότητα του καπιτα-
λισμού, ή ακόμη και η ίδια η ύπαρξή του ως κοινωνικό σύστημα, με συνέπεια
ότι «αντί για τις οικουμενικές φιλοδοξίες του σοσιαλισμού και τους ενοποιη-
τικούς αγώνες κατά της ταξικής εκμετάλλευσης, τώρα έχουμε μια ποικιλία,
ουσιαστικά αποσπασματικών, αγώνων μερικού χαρακτήρα που καταλήγουν
στην υποταγή στον καπιταλισμό».[42]
Σύμφωνα με την προβληματική της Περιεκτικής Δημοκρατίας, εκείνο
που χρειαζόμαστε σήμερα είναι ένα νέο «παράδειγμα», το οποίο αναγνωρί-
ζει μεν τις διαφορετικές ταυτότητες των κοινωνικών ομάδων που συνιστούν
τις διάφορες επιμέρους ολότητες (γυναίκες, εθνικές μειονότητες κ.λπ.), αλλά
ταυτόχρονα τονίζει την ύπαρξη της ολότητας του κοινωνικο-οικονομικού
συστήματος, το οποίο διασφαλίζει την συγκέντρωση της δύναμης/εξουσίας
στα χέρια των διαφόρων ελίτ και των κυρίαρχων κοινωνικών ομάδων μέσα
στην κοινωνία ως σύνολο. Ένα τέτοιο «παράδειγμα» είναι το «παράδειγμα»
της Περιεκτικής Δημοκρατίας, το οποίο ανταποκρίνεται στην σημερινή πολ-
λαπλότητα των κοινωνικών σχέσεων (φύλου, εθνικότητας, φυλής κ.ο.κ.), με
πολυσύνθετες έννοιες περί της ισοκατανομής όλων των μορφών εξουσίας,
που αναγνωρίζουν τις διαφορετικές ανάγκες και εμπειρίες των ανθρώπων.
[37] Βλ., Fotopoulos, “The End of Traditional Antisystemic Movements”.

[38] Βλ., π.χ., Anthony Giddens, The Third Way (Oxford: Polity Press, 1998).
[39] Βλ., π.χ., Erik Olin Wright, Classes (London: Verso, 1985/1997), και D. Ames Curtis, “On the
Bookchin/Biehl resignations and the creation of a new liberatory project”, Democracy & Nature, Vol.
5, No. 1 (Μάρτιος 1999), σελ. 163-74.
[40] M. Bookchin, Post-scarcity anarchism (London: Wildwood House, 1974), σελ. 191.
[41] C. Castoriadis’ introductory interview στο The Castoriadis Reader, επιμ. David Ames Curtis
(Oxford: Blackwell, 1997), σελ. 26-27.
[42] Ellen Meiksins Wood, Democracy Against Capitalism (Cambridge: Cambridge University Press,
1995), σελ. 262.
ΟΜΙΛΙΕΣ
Στην πραγματικότητα, το κύριο πρόβλημα ενός απελευθερωτικού κινήματος,

σήμερα, είναι το πώς μπορούν οι κοινωνικές ομάδες, που, εν δυνάμει, απο-
τελούν την βάση ενός νέου απελευθερωτικού υποκειμένου, να ενωθούν από
μια κοινή κοσμοθεωρία, ένα κοινό «παράδειγμα», το οποίο θα βλέπει την
υπέρτατη αιτία της σημερινής πολυδιάστατης κρίσης στις σημερινές δομές,
οι οποίες διασφαλίζουν την συγκέντρωση της δύναμης/εξουσίας σε όλα τα
επίπεδα, καθώς και τα συνακόλουθα συστήματα αξιών. Σύμφωνα με αυτήν
την προβληματική, με δεδομένη την πολυδιάστατη αντίληψη του προτάγμα-
τος για μια Περιεκτική Δημοκρατία, ένα νέο κίνημα με στόχο την Περιεκτική
Δημοκρατία απευθύνεται σε όλα σχεδόν τα τμήματα της κοινωνίας, εκτός,
βέβαια, από τις κυρίαρχες κοινωνικές ομάδες, δηλαδή τις άρχουσες ελίτ και
την υπερτάξη.
Έτσι, συνοψίζοντας, είναι απαραίτητο η νέα πολιτική οργάνωση να θεμε-
λιώνεται στην ευρύτερη δυνατή πολιτική βάση. Κατά την γνώμη μου, αυτό
σημαίνει ένα ευρύ φάσμα από ριζοσπάστικοποιημενους πολιτες, που περι-
λαμβάνει ακτιβιστές κατά της παγκοσμιοποίησης, ριζοσπάστες οικολόγους,
υποστηρικτές του προτάγματος της αυτονομίας, ελευθεριακούς σοσιαλιστές,
ριζοσπάστες φεμινιστές/ φεμινίστριες, ελευθεριακούς αριστερούς και κάθε
άλλον ακτιβιστή που υιοθετεί το δημοκρατικό πρόταγμα για συστημική αλ-
λαγή. Και αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά ενός τέτοιου κινήματος από παρό-
μοια κινήματα, όπως αυτό γύρω από το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ και τα
κατά τόπους Κοινωνικά Φόρα, τα οποία, μη έχοντας σαφή στόχο την συστη-
μική αλλαγή, καταλήγουν στον ουτοπικό ρεφορμισμό. Δεδομένου ότι το πρό-
ταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας απευθύνεται στην μεγάλη πλειοψηφία
του λαού θα μπορούσε να έχει απήχηση σε όλους αυτούς τους ριζοσπάστες
ακτιβιστές.
Αυτό που σήμερα περνά για πολιτική είναι καταδικασμένο, καθώς η επι-
ταχυνόμενη διεθνοποίηση της οικονομίας της αγοράς συνοδεύεται από την
συνεχή παρακμή της αντιπροσωπευτικής «δημοκρατίας». Η αδυναμία του
κράτους να ελέγξει αποτελεσματικά τις δυνάμεις της αγοράς για να αντιμε-
τωπίσει τα θεμελιακά προβλήματα της μαζικής ανεργίας, φτώχειας, αυξανό-
μενης συγκέντρωσης του εισοδήματος και του πλούτου, καθώς και η συνεχι-
ζόμενη καταστροφή του περιβάλλοντος έχουν οδηγήσει σε μαζική πολιτική
απάθεια και κυνισμό, ιδιαίτερα μεταξύ της υποτάξης και των περιθωριοποι-
ημένων. Ως αποτέλεσμα, σήμερα όλα τα κόμματα συναγωνίζονται για την
ψήφο της μεσαίας τάξης, η οποία είναι η τάξη που ουσιαστικά καθορίζει την
πολιτική διαδικασία. Ταυτόχρονα, τα ουτοπικά οράματα ορισμένων τμημά-
των της «Αριστεράς» για τον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας των πολιτών,
είναι επίσης καταδικασμένα. Όπως ανέφερα και παραπάνω, η διεθνοποίηση
της οικονομίας της αγοράς ακολουθείται αναπόφευκτα από την διεθνοποίη-
ση της κοινωνίας των πολιτών. Με άλλα λόγια, ο ανταγωνισμός επιβάλλει τα
στάνταρ του ελάχιστου κοινού παρανομαστή όσον αφορά τους κοινωνικούς

και οικολογικούς ελέγχους στις αγορές. Επομένως, η μορφή της κοινωνίας

των πολιτών που θα επικρατήσει τελικά είναι εκείνη που είναι περισσότερο
συμβατή με τον βαθμό διεθνοποίησης που χαρακτηρίζει τα πιο ανταγωνιστι-
κά τμήματα της παγκόσμιας οικονομίας.
Μια Νέα Διεθνής Τάξη, που θα στηρίζεται στην Περιεκτική Δημοκρατία, εί-
ναι μια μορφή κοινωνικής οργάνωσης που επανενσωματώνει την οικονομία,
την πολιτεία και την Φύση στην κοινωνία, μέσα σε ένα θεσμικό πλαίσιο που
διασφαλίζει τις αναγκαίες συνθήκες για την ισοκατανομή όλων των μορφών
εξουσίας. Το εναλλακτικό σενάριο είναι οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις, όπως
η σημερινή, που κατά πάσα πιθανότητα θα γίνονται και κάθε φορά βαθύτε-
ρες, εφόσον όσο εντείνεται η διεθνοποίηση της οικονομίας της αγοράς τόσο
μεγαλύτερο θα είναι το φάσμα των χωρών και των κοινωνικών στρωμάτων
που θα εμπλέκονται άμεσα σε αυτές τις κρίσεις. Οι επαναλαμβανόμενες κρί-
σεις θα έχουν αναπόφευκτη συνέπεια την παραπέρα διόγκωση της ανισότη-
τας, της φτώχειας, της ανεργίας, και της εργασιακής ανασφάλειας καθώς και
την επιδείνωση της οικολογικής κρίσης, ενώ η ημί-ολοκληρωτική «δημοκρα-
τία» θα παίρνει όλο και εντονότερα τα χαρακτηριστικά της ολοκληρωτικής,
ώστε να διασφαλίζεται ο απαραίτητος έλεγχος των πληθυσμών.
Εάν λοιπόν τον περασμένο αιώνα το κρίσιμο δίλημμα για τα λαϊκά κι-
νήματα που θεμελιωνόντουσαν στην εργατική τάξη ήταν «Σοσιαλισμός ή
Βαρβαρότητα», σήμερα, που η ριζική αλλαγή των αντικειμενικών και υπο-
κειμενικών συνθηκών στη Νέα Τάξη δημιούργησε, όπως είδαμε, ένα πολύ
πιο ευρύ απελευθερωτικό υποκείμενο, το όποιο στρέφεται όχι μόνο κατά
της ανισοκατανομής της οικονομικής εξουσίας, όπως το σοσιαλιστικό, αλλά
ενάντια στην ανισοκατανομή δύναμης στο οικονομικό αλλά και το πολιτικό
και το γενικότερο κοινωνικό επίπεδο, το κρίσιμδίλημμα είναι: «Δημοκρατία
ή Βαρβαρότητα». Όπου δημοκρατία δεν σημαίνει βέβαια την παρωδία «δη-
μοκρατίας» των ολίγων που επικρατεί σήμερα αλλά μια δημοκρατία που
εξασφαλίζει την ισοκατανομή δύναμης στο πολιτικό, το οικονομικό και το
γενικότερο κοινωνικό επίπεδο ―μια Περιεκτική Δημοκρατία.-
ΟΜΙΛΙΕΣ









Νέο τεύχος ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 20-21 (Καλοκαίρι 2009 - Χειμώνας 2010) - διπλό (308 σελίδες)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Νέο τεύχος ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 20-21 (Καλοκαίρι 2009 - Χειμώνας 2010) - διπλό (308 σελίδες)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Τα άρθρα που περιλαμβάνονται σε αυτό το διαδικτυακό

δείγμα του νέου διπλού τεύχους 20-21 «Περιεκτική

Μπορείτε να γίνετε συνδρομητές ή να το προμηθευτείτε

Ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον και τη στήριξη σας!

Το περιοδικό Περιεκτική Δημοκρατία, το δείγμα αυτό καθώς και τα κείμενα

ΟΙ ΣΤΌΧΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΉΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ 5

Η ροζ επανάσταση στο Ιράν, η «Αριστερά» και η εκστρατεία

Ο συστημικός χαρακτήρας της γρίπης των χοίρων 97

Είναι συμβατή η απο-ανάπτυξη με την Οικονομία της Αγοράς;

«Αντι-εξουσιαστές» και μεταμοντέρνα κινήματα

Ομιλίες στην παρουσίαση του βιβλίου:

Μια μικρή εισαγωγή στην ανάλυση της Περιεκτικής Δημοκρατίας

Οικολογική κρίση και Περιεκτική Δημοκρατία

Το κουτί της καπιταλιστικής νεοφιλελεύθερης Πανδώρας και η ΠΔ

Η παγκόσμια κρίση, η Ελλάδα και το αντισυστημικό κίνημα:

Η Παγκόσμια Κρίση, η Ελλάδα και το Αντισυστημικό Κίνημα:

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Παγκοσμιοποιημένος Καπιταλισμός,

Οι ΣτΟχοι Της ΠεριεκτικΗς ΔημοκρατΙας

I. Η απώτερη αιτία της σημερινής πολυδιάστατης κρίσης (οικονομικής,

III. Η Περιεκτική Δημοκρατία αποτελεί την ανώτερη μορφή δημοκρατίας

IV. Η πολιτική δημοκρατία συνεπάγεται τη δημιουργία θεσμών άμεσης

V. Η οικονομική δημοκρατία συνεπάγεται τη δημιουργία θεσμών κοινο-

VI. Η δημοκρατία στο κοινωνικό επίπεδο συνεπάγεται τη δημιουργία θε-

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ διπλό τεύχος # 20-21 · καλοκαίρι ‘09 - χειμώνας ‘10

Οι Στόχοι της Περιεκτικής Δημοκρατίας 

των αυτοδιευθυνόμενων οργάνων περιγράφεται στο τ. 2 του Περιοδι-

VII. Η οικολογική δημοκρατία συνεπάγεται τη δημιουργία θεσμών και

VIII. Η Περιεκτική Δημοκρατία δεν είναι ούτε το αποτέλεσμα των δυνατο-

IX. Η μετάβαση στη Περιεκτική Δημοκρατία προϋποθέτει τη δημιουργία

σε ένα περιεκτικό πολιτικό πρόγραμμα ριζικής κοινωνικής αλλαγής

X. Ενδιάμεσος στόχος είναι η οικοδόμηση ενός Δικτύου Πολιτών για την

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ διπλό τεύχος # 20-21 · καλοκαίρι ‘09 - χειμώνας ‘10

ρη» συμπαιγνία των αστών εκσυγχρονιστών και ρεφορμιστών φονταμεντα-

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ διπλό τεύχος # 20-21 · καλοκαίρι ‘09 - χειμώνας ‘10

ταμοντέρνου «αντι-απολυταρχισμού» με «αναρχική» ρητορική που ανθούν

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ διπλό τεύχος # 20-21 · καλοκαίρι ‘09 - χειμώνας ‘10

η Συντακτική Ομάδα του περιοδικού

Η προσπάθεια μας στηρίζεται αποκλειστικά στην εθελοντική δουλειά των

1) Με τη συμμετοχή σας στο Δίκτυο της Περιεκτικής Δημοκρατίας , αν συμ-

2) Με την εγγραφή σας ως συνδρομητή/συνδρομήτριας στο περιοδικό

3) Με την προσφορά κάποιου ποσού μέσω διαδικτύου (PayPal) ή με κατά-

• PayPal (πιστώνεται στο editors@inclusivedemocracy.org):

Εθνική Τράπεζα Της Ελλάδος

Η ροζ επανάσταση στο Ιράν, η «Αριστερά» και η

Είναι φανερό σήμερα ότι η τεράστια προπαγανδιστική εκστρατεία που εξα-

σεις σε σχέση με την ασυνεπή αντισυστημική στάση του καθεστώτος απέναντι

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ διπλό τεύχος # 20-21 · καλοκαίρι ‘09 - χειμώνας ‘10

Η ροζ επανάσταση στο Ιράν, η «Αριστερά» και η εκστρατεία αλλαγής καθεστώτος 37

1. Η κλιμάκωση της εκστρατείας αλλαγής καθεστώτος στο

Η ανάπτυξη της εκστρατείας για την αλλαγή καθεστώτος

Η δυσφημιστική εκστρατεία αποσταθεροποίησης του Ιράν δεν ξεκίνησε μόνο

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ διπλό τεύχος # 20-21 · καλοκαίρι ‘09 - χειμώνας ‘10

Η ροζ επανάσταση στο Ιράν, η «Αριστερά» και η εκστρατεία αλλαγής καθεστώτος 39

κάνουν οτιδήποτε ήταν δυνατό για να εκλεγεί ο Μουσαβί, ο υποψήφιος των

ταία μόλις τον Ιανουάριο αυτής της χρονιάς στη Γάζα.[10]

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ διπλό τεύχος # 20-21 · καλοκαίρι ‘09 - χειμώνας ‘10

Η ροζ επανάσταση στο Ιράν, η «Αριστερά» και η εκστρατεία αλλαγής καθεστώτος 41

Η ροζ «επανάσταση» στο Ιράν

Τι είδους επανάσταση ήταν η πρόσφατη στο Ιράν; Για ν’ απαντήσει κανείς

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι από τους πυροβολισμούς με αληθι-

Δεύτερον, η σύγκριση μεταξύ μιας γνήσιας επανάστασης, όπως η επα-

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ διπλό τεύχος # 20-21 · καλοκαίρι ‘09 - χειμώνας ‘10

Η ροζ επανάσταση στο Ιράν, η «Αριστερά» και η εκστρατεία αλλαγής καθεστώτος 43

Οι Στόχοι της Περιεκτικής Δημοκρατίας