Apuntes

QUMICA
IES Rosala de Castro
ESTRUCTURA ELECTRONICA DO ATOMO

INTRODUCCION.
ELECTROLISE (Faraday, 1833): Relacins cuantitativas entre cantidades de electricidade e
cantidade de materia.
TUBOS DE DESCARGA (Crookes, 1870): Fenmenos de fluorescencia dos gases sometidos
a baixas presins e altas diferencias de potencial.
TUBOS DE RAIOS CATODICOS: Descubrimento do electrn (Thomson, 1897); relacin
carga/masa (Millikan, 1906).
RADIACTIVIDADE: Emisin de partculas , e (Rutherford, 1909). Descubrimento do
protn. Descubrimento do neutrn (Chadwick, 1932).
MODELO QUARK (Gell-Mann e Zweig, 1964): Os constituntes elementais da materia
agrpanse en duas familias: leptons e quarks.
Os quarks teen carga fraccionaria, positiva ou negativa ademis dunha nova propiedade
que a carga de color.
Os leptns non teen carga de color e poden ter carga electrica negativa enteira ou non.
QUARKS
up
down
LEPTONS
electrn
charm
strange
mun
top
bottom
taun
neutrino
electrnico
neutrino
munico
neutrino
taunico
MODELOS ATOMICOS
1. MODELO ATOMICO DE RUTHERFORD (1911)
* O tomo ten un ncleo central peqeno, con carga elctrica positiva e que contn casi
toda a masa.
* Xirando en rbitas circulares arredor do ncleo e a grandes distancias, hay pequenas
masas con carga elctrica negativa (electrns). A atraccin elctrica do ncleo constite
a forza centrpeta que permite s electrns xirar entorno ncleo.
Fc = Fee ; m. v2/r = k. Z. e2 /r2 ; r = k. Z. e2 /m.v2
* A suma das cargas elctricas negativas dos electrns debe ser igual a carga positiva do
ncleo, porque o tomo elctricamente neutro.
Importancia: Establece a discontinuidade da materia distinguir no tomo entre das
partes ben diferenciadas: ncleo e corteza.
Limitacins: Segn a teora electromagntica de Maxwell, toda partcula cargada en
movemento emite enerxa en forma de radiacin electromagntica, polo que o electrn
tera que emitir continuamente enerxa en forma de ondas electromagnticas. Esta
continua prdida de enerxa acabara facendo que o electrn se precipitara sobre o
ncleo, polo que o tomo sera inestable.
QUMICA
Por outra parte, esa emisin continua de enerxia non explicara os espectros de emisin
atmicos (discontnuos).
2. MODELO DE BOHR.
2.1. BASES EXPERIMENTAIS E FUNDAMENTOS TEORICOS.
2.1.1. TEORIA CUANTICA DE PLANCK (1900).
" A enerxa emitida por un tomo ou calqueira outra partcula radiante non pode ter un
valor calqueira, senn que debe ser mltiplo enteiro dun valor concreto chamado cuanto
de enerxa"
E = h.
A enerxa non pode ser emitida ou absorbida de forma contnua, senn a saltos, en forma
de valores concretos chamados cuantos.
Cando unha partcula emite radiacin, adquire valores concretos de enerxa, vai saltando
entre "niveis de enerxa'. Non hai valores intermedios entre niveis.
O valor do cuanto depende da frecuencia da radiacin.
2.1.2. ESPECTROS ATOMICOS.
Ondas electromagnticas: propagacin de enerxa a travs do espacio mediante a
vibracin dun campo elctrico e un campo magntico perpendiculares entre s.
c =
Dispersin da luz: desviacin da traxectoria dun haz de luz o cambiar de medio.
Espectro: representacin da intensidade da radiacin electromagntica que emite ou
absorbe unha sustancia en funcin de .
E o resultado da descomposicin dunha onda completa en ondas simples.
Zonas do espectro electromagntico:
RAIOS X
ULTRAVIOLETA
100
4000
VISIBLE
8000
INFRAVERMELLO
10-4 cm
10-3 cm
MICROONDAS
ONDAS
RADIO
DE
0,1 cm
10 cm
Tipos de espectros:
- Espectros de emisin: producidos polas radiacins electromagnticas que emite
directamente un corpo ( de termoluminiscencia, de chama, de arco, de chispa).
- Espectros de absorcin: indica as enerxas absorbidas por un corpo ou sustancia.
- Espectros contnuos: presentan tdala gama de enerxas da rexin escollida. Apreciase
unha distribucin uniforme de lonxitudes de onda.
- Espectros discontnuos:
- de raias: radiacin emitida ou absorbida por tomos individuais debida a trnsitos
electrnicos entre dous niveis electrnicos concretos..
- de bandas:
radiacins emitidas ou absorbidas por tomos agrupados en
molculas, debidos a trnsitos electrnicos entre niveis non concretos.'
QUMICA
ESPECTRO DO ATOMO DE HIDROXENO. (Balmer, 1885) 1/ = R (1/n2 - 1/ m2)

Serie
Serie
Serie
Serie
Serie
de
de
de
de
de
m>n
Lyman: n=1
Balmer: n=2
Paschen: n=3
Brackett: n= 4
Pfund: n=5
2.2. POSTULADOS DE BOHR (1913)

1 " Os electrns xiran arredor do ncleo en rbitas estacionarias, sin emitir nin absorber
enerxa".
2 ORBITAS PERMITIDAS: " Somentes son posibles as rbitas nas que o momento
angular do electrn sexa un mltiplo natural de h/2
m.v.r = n. h/2
n: n cuntico principal (1,2,3............)
3 ENERXIA CUANTIZADA: " Cando un electrn pasa dunha rbita superior a outra rbita
inferior a diferencia de enerxas emitese en forma de radiacin electromagntica".
E2 - E1 = h.
CONCLUSIONS: O nmero de rbitas non pode ser indefinido, porque a enerxa est
cuantizada, discontnua e s se recibe segn valores determinados, mltiplos de h.
Para Bohr os electrns movense con rbitas concretas e con velocidades coecidas. O
radio da rbita e a enerxa estn cuantizados.
v2= k. z. e2 / m.r
r= a. n2
E= - A . 1/n2
E(n2) - E(n1) = A (1/n12- 1/n22)
2.3. CORRECCIONS O MODELO DE BOHR.
2.3.1. MODELO DE SOMMERFELD (1915).
As ias dos espectros atmicos que se crean enerxas concretas eran en realidade das
ou mis lias que correspondan a enerxas mois similares pero diferentes.
Sommerfeld propuxo que as rbitas electrnicas son elpticas e o ncleo atmico estaba
situado nun dos focos da elipse, e introduxo dous nmeros cunticos: radial (n r) e angular
(k) que determinaban o radio e excentricidade da elipse. (k + nr = n)
l: n cuntico azimutal (0,1, 2, 3.......n-1)
2.3.2. EFECTO ZEEMAN.
Cando se obtn o espectro do hidrxeno en presencia dun campo magntico obsrvase
un desprazamento das raias, que se xustifica en base as diferentes posibles orientacins
das rbitas elctronicas dentro dun campo magntico.
QUMICA
m: n cuntico magntico (-l,......,0, ........+l)

2.3.3. EFECTO SPIN.
Dbese admitir que os electrns, ademis de trasladarse arredor do ncleo, xiran sobre s
mesmos, orixinando dous estados de enerxa diferente, segn o sentido do xiro coincida
co campo magntico orbital ou non. Esto pnse de manifesto no desdoblamento das raias
dos espectros.
s: n cuntico de spin: ( +1/2 ou -1/2)
2.4. MODELO MECANOCUANTICO DO ATOMO.
2.4.1. BASES EXPERIMENTAIS E FUNDAMENTOS TEORICOS.
* EFECTO FOTOELECTRICO (Eintein, 1905)
O efecto fotoelctrico, descuberto por Hertz en 1887, consiste na emisin de electrns
nun metal cando irradiado por radiacins electromagnticas.
A enerxa dos fotns emitidos non depende da intensidade da radiacin incidente, senn
da frecuencia da radiacin.
Ecuacin fotnica de Einstein: h. = h. 0 + 1/2 m.v2
h.: enerxa da radiacin incidente.
h. 0: traballo de extraccin.
1/2 m.v2: enerxa cintica dos electrns emitidos extrados.
* EFECTO COMPTON (Compton, 1923)
Constituu a proba definitiva da existencia de partculas de luz ou fotns, dicir, da
natureza corpuscular das ondas electromagnticas.
Prodcese cando as ondas electromagnticas inciden sobre electrns libres ou moi
dbilmente ligados e manifestase pola aparicin dunha radiacin dispersada de lonxitude
de onda diferente da incidente, con un ngulo de dispersin determinado.
= 0 + h (1-cos) /m.c
* DUALIDADE ONDA-CORPUSCULO (De Broglie, 1924)
" Toda partcula en movemento leva unha onda asociada: = h/p"
A luz (fotns) ten un comportamento dual, pode comportarse como onda (interferencias,
difraccin, reflexin, refraccin, polarizacin) ou como corpsculo (efecto fotoelctrico,
raios X, efecto Compton), de igual maneira ocorre cos electrns.
Comprobacin: difraccin de electrns (Davidson e Germer, 1927), e desviacin da luz
das estrelas en presencia de campos gravitatorios intensos.
* PRINCIPIO DE INDETERMINACION DE HEISEMBERG (1927)
"Resulta imposible medir simultneamente e con precisin absoluta a posicin e
cantidade de movemento dunha partcula"
x.p h/4
2.4.2. MECANICA ONDULATORIA (Schrdinger, 1927)
QUMICA
Coecida a dualidade onda-corpsculo das partculas en movemento e que resulta

imposible determinar detalladamente nin o movemento, nin a posicin dun electrn,
deberase determinar as zonas ou rexins de probabilidade de atopa-lo, polo que convn
considerar o electrn como unha onda, quedando descrito o seu movemento mediante a
ecuacin de onda.
d2/dx2 + d2/dy2 +d2/dz2 + 8 2m/h2 (E - V) = 0
: funcin de onda (anlogo a amplitude) ou orbital (zona de probabilidade mxima de
atopar electrn).
2 : densidade de probabilidade relativa. Representa a probabilidade de atopar a un
electrn nun punto.
NUMEROS CUANTICOS (Dirac, 1929): Solucins matemticas da ecuacin de onda
n: n cuntico principal. n= 1,2,3,4... Determina o volumen do orbital atmico.
l: n cuntico secundario ou acimutal. l= 0,1,2..n-1. Determina a forma do orbital.
m: n cuntico magntico. m= -l,..,0,..+l. Determina a orientacin espacial do orbital.
s: n cuntico de spn. s= +1/2 ou -1/2. Representa o sentido de xiro do electrn sobre s
mesmo.
QUMICA
ESTRUCTURA ELECTRONICA E PROPIEDADES PERIODICAS

ORDEN ENERXETICO NOS ATOMOS POLIELECTRONICOS.
NIVEL: Os electrns que teen o mesmo nmero cuntico principal n forman parte da
mesma capa ou nivel enerxtico. n= 1,2,3,4,5,6,7....
SUBNIVEL: Cada capa ou nivel ten subcapas ou subniveil formados polos electrns que
ademis de coincidir co mesmo n cuntico principal, teen en comn o mesmo valor de l
(n cuntico secundario). l= 0,1,2,3.......(n-1).
ORBITAL: Entre os electrns que teen igual nmero cuntico primario e secundario,
poden ter diferenfeciarse polo n cuntico magntico m ou non. Os que teen o mesmo
valor de m pertencen o mesmo orbital. En cada subnivel l hai l+1 orbitais.
Nun nivel n caben 2n2 electrns.
PRINCIPIO DE CONSTITUCION
"Os electrns dun tomo colcanse sempre ocupando os orbitais de
menor enerxa".
REGRA DE MADELUNG.
Un orbital ten menos enerxa canto mis baixo sexa o valor de n+l.
Si dous orbitais teen o mesmo valor de n+l, ten menos enerxa
aquel que ten o valor de n mis pequeno.
ORDEN ENERXETICO. DIAGRAMA DE MOELLER.
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d10 5p6 6s2 4f14 5d10 6p6 7s2
PRINCIPIO DE EXCLUSION DE PAULI
" Nun mesmo tomo, non pode haber dous electrns cos catro
nmeros cunticos iguais".
REGRA DA MAXIMA MULTIPLICIDADE DE HUND
"Mentras sexa posible, os electrns colcanse en solitario nos orbitais de cada subnivel,
evitando formar parellas no mesmo orbital".
TABOA PERIODICA DOS ELEMENTOS.
PERIODO: Conxunto de elementos co mesmo nivel enerxtico superior.
GRUPO: Conxunto de elementos de configuracin electrnica similar no nivel mis alto.
EXCEPCIONS: Cr/ Mo/ W; Cu/ Ag/ Au
XUSTIFICACION DOS NUMEROS DE OXIDACION:
* Prsentar os subniveis cheos ou semicheos.
* Coincidir ca configuracin dun gas noble.
NUMERO ATOMICO: Nmero de protns que hai no ncleo. E igual o nmero de electrns
dun tomo elctricamente neutro.
NUMERO MASICO: N de protns + N de neutrns.
QUMICA
ISOTOPOS: Atomos que teen igual n atmico e diferente n msico.

ISOBAROS: Atomos que teen igual n msico e diferente n atmico.
PROPIEDADES PERIODICAS.
RADIO ATOMICO: E a mitade da distancia entre os ncleos de dous tomos idnticos que
estan unidos.
* Nun Grupo: os radios aumentan o aumentar o n atmico (debido o aumento de
nivel que implica unha maior separacin do ncleo).
* Nun Perodo: os radios atmicos disminuen o aumentar o n atmico ( debido o
aumento de carga elctrica positiva no ncleo para un mesmo nivel, o que provoca unha
maior atraccin e polo tanto unha disminucin do volumen).
RADIO IONICO: E o radio dun tomo que gaou ou perdeu electrns respecto do tomo
neutro. Varan da mesma maneira que os radios atmicos.
Radio catin < Radio atmico
Radio anin > Radio atmico
POTENCIAL DE IONIZACION : E a enerxa necesaria para arrincar un electrn do tomo en
estado gaseoso.
* Nun mesmo grupo, os potenciais de ionizacin disminuen o aumentar o nmero
atmico (porque o ltimo electrn colcase en orbitais cada vez mais alexados do ncleo
e porque a carga negativa doutros electrns fai de pantalla respecto da accin do
ncleo).
* Nun perodo, o potencial de ionizacin aumenta dende o primeiro elemento ata o
ltimo (debido a que o ltimo electrn de todo-los elementos dun perodo colcase no
mesmo nivel enerxtico, pero a carga positiva do ncleo cada vez maior, polo que
aumenta a atraccin sobre os electrns).
AFINIDADE ELECTRONICA: E a enerxa que se desprende cando un tomo en estado
gaseoso capta un electrn.
* Nun grupo, a afinidade electrnica disminue a medida que aumenta o nmero
atmico.
* Nun perodo, aumenta dende os primeiros elementos ata os ltimos.
ELECTRONEGATIVIDADE: E unha medida da atraccin dun tomo sobre o par de electrns
que forman parte do enlace con outro tomo.
* Nun grupo, a electronegatividade decrece a medida que aumenta o nmero
atmico.
* Nun perodo, aumenta ata ser mxima nos elementos finais, excepto nos gases
nobles.
CARACTER NON METALICO: Tendencia a captar electrns (OXIDANTE).
CARACTER METALICO: Tendencia a ceder electrns (REDUCTOR).
QUMICA
ENLACE QUIMICO
A unin entre dous ou mis tomos denomnase ENLACE
QUIMICO e ten sempre un fundamento de tipo elctrico.
A aproximacin entre os tomos chegar anta o
momento en que a enerxa do sistema mnima e menor
que a dos dous tomos por separado. A distancia
internuclear r0 (distancia de enlace) corresponde a ese momento e a enerxa Ee e a enerxa do
enlace covalente.
1. CONCEPTO DE ENLACE E TEORIA DE LEWIS.

REGLA DO OCTETO (G. N. Lewis):
O enlace qumico un proceso no que os tomos gaan,
perden ou comparten electrns das capas externas ata conseguir a configuracin electrnica
propia dun gas noble (8 electrns no seu nivel mis externo).
Os tomos que gaan ou perden electrns xeneran enlaces inicos, e os que comparten electrns
xeneran enlaces covalentes.
Os cambios qumicos afectan casi exclusivamente s electrns do ltimo nivel, denominado capa
de valencia.
Estructura de Lewis: Consiste na representacin dun tomo, in ou molcula mediante os
smbolos qumicos dos elementos rodeados dos electrns do ltimo nivel ou cpa de valencia
(representados por puntos, crculos, cruces ou estrelas) procurando diferenciar os que pertencen
a un tomo dos que pertencen a outro, ainda que sexan indistinguibles.
2. ENLACE IONICO.
Cando se poen en contacto, nas condicins adecuadas, elementos de electronegatividades moi
diferentes, prodcese unha cesin de electrns do elemento menos electronegativo mis
electronegativo, formndose os respectivos ins positivo (catin) e negativo (anin), orixinndose
un enlace inico.
VALENCIA IONICA OU ELECTROVALENCIA: o
nmero de electrns gaados ou perdidos na
formacin dun in.
ENLACE IONICO:
Unin de ins de signo
contrario mediante forzas electrostticas.
O carcter inico dunha unin est favorecido
por:
- Gran diferencia de electronegatividades.
- Carga pequena dos ins.
- Catin grande e anin pequeno.
QUMICA
REDES IONICAS: Os ins non forman molculas ailladas, senn que se agrupan ordeadamente
en redes cristalinas.
O nmero de coordinacin o nmero de ins dun signo que envolven a outro de signo oposto.
Nun cristal inico :
- O nmero de cargas positivas ten que ser igual nmero de cargas negativas, para que o cristal
sexa neutro elctricamente.
- O tipo de rede que se forme depender do tamao relativo dos ins positivos e negativos,
procurando sempre o ordeamento mis compacto posible.
As nos halulos de Cs cbica centrada no corpo (n de coordinacin= 8) e nos haluros de Na
cbica centrada nas caras (n de coordinacin= 6) debido a que o menor tamaos dos ins Na +
permite un empaquetamento mis compacto.
ENERXIA RETICULAR: E a enerxa necesaria para separar totalmente os ins que forman unha
rede cristalina ata unha distancia infinita. Representa unha medida da estabilidade dos
compostos inicos.
Normalmente refrese a 1 mol.
Depende dos radios inicos, do tipo de cristal, da carga de anin e catin e da xeometra do
cristal.
CICLO DE BORN-HABER: Constitue un plantexamento terico que mostra as enerxas implicadas
na formacin dun cristal inico.
Na(s)
E F
NaCl(s)
E F<0Enerxadeformacin
ED
E S
Na(g)
Cl(g)
P.I
Na+(g)
1/2Cl 2(g)
Cl(g)
E F=ES+ED +P.IA.EU
E S>0Enerxadesublimacin
ED >0Enerxadedisociacin
P.I>0Potencialdeionizacin
0Afinidadeelectrnica
U<<0ENERXIARETICULAR
A enerxa de rede (ou enerxa reticular) explica o carcter inico das sustancias. Canto maior sexa
a enerxa de rede, maior ser o carcter inico da sustancia.
Depende da relacin
q
+
r , polo que a enerxa de rede ser maior (en valor absoluto) canto
q
maior sexa a carga dos ins e menor sexa a distancia interinica.
PROPIEDADES DAS SUSTANCIAS IONICAS:

- Son slidos cristalinos de elevada temperatura de fusin, xa que se precisa moita enerxa para
liberar unhos ins da atraccin dos outros e rompe-la estructura cristalina.
- Non conducen a electricidade en estado slido porque os ins estn en posicin fixas. En
cambio, son bos conductores en disolucin ou en fundidos, porque os seus ins poden moverse
libremente.
QUMICA
- Pola mesma intensidade da atraccin son duros. Pero tamn son frxiles e pouco flexibles, xa
que un pequeno desplazamento da rede suficiente para situa-los ins enfrontados a outros ins
do mesmo signo e provocar a repulsin.
- En xeral, son solubles en disolventes polares, sobre todo en auga. As molculas do disolvente
colcanse entorno os ins que se separan do cristal. A enerxa do proceso de disolcin
denomnase enerxa de solvatacin (ou de hidratacin si o disolvente auga).
3. ENLACE COVALENTE.
O enlace covalente formase por comparticin de electrns entre os diferentes tomos que forman
a molcula. Os elementos que forman enlaces deste tipo son os mis electronegativos da tboa
peridica (non metais). A diferencia de electronegatividades entre os tomos que forman a
molcula pode variar dende 0 ata valores que, en ningn caso, poden producir transferencia de
electrns entre os tomos. Por esta razn, cada tomo tende a adquirir a configuracin
electrnica estable compartindo os seus electrn.
3.1. ESTRUCTURAS DE LEWIS (1916)
Os elementos forman enlace compartindo un ou varios pares de electrns, de forma que adquiran
a configuracin de gas noble na sa capa de valencia, de forma que cada tomo intenta rodearse
de 8 electrns na sa capa mais externa (excepcins: Be, B, P).
Os electrns que forman parte do enlace chmanse pares de enlace, e o resto sern pares de non
enlace.
Poden formarse:
- Enlaces simples: comprtese un par de electrns.
- Enlaces dobres (=): comprtense dous pares de electrns.
- Enlaces triples (): comprtense tres pares de electrns.
ORDEN DE ENLACE: Nmero de pares electrnicos enlazados.
ENLACE COORDINADO OU DATIVO: Cando so un dos tomos que forman o enlace aporta o par de
electrns compartidos. O tomo que aporta o par de electrns ser o DADOR e o que os recibe
o RECEPTOR.
RESONANCIA: Dcese que hai resonancia cando unha molcula (ou in poliatmico) ten duas ou
mis frmulas igualmente aceptables para representa-los enlaces. (P.e. SO 2; NO3H; NO2-)
LIMITACIONS: Ademis de non considerar aspectos relativos a xeometra das molculas, hay
cinco casos en que resulta imposible aplicar a regla do octeto:
- Na maiora dos compostos covalentes do Be (P. e. BeCl 2)
- A maiora dos compostos covalentes do grupo III A (B, Al, Ga, In, Tl) (P. e. BF 3)
- Compostos nos que o tomo central debe compartir mis de 8 electrns para acomodar tdolos
tomos unidos a l. (P. e.: Cl5P; As F5).
- Compostos de elementos de transicin d ou f.
- Especies con un nmero impar de electrns (P. e. NO, 15 e - de valencia).
3.2. POLARIDADE DO ENLACE.
Os enlaces covalentes poden ser polares ou non polares (apolares).
QUMICA
* Nos enlaces non polares ( H2; Cl2; F2; N2) o par electrnico compartido igualmente polos dous
ncleos da molcula. Os electrns son atrados da mesma maneira e polo tanto permanecen a
mesma distancia respecto dos dous ncleos. A densidade electrnica simtrica respecto dun
plano perpendicular o eixe internuclear. Os enlaces covalentes de molculas diatmicas
homonucleares son non polares.
* Cando se trata de molculas heteronucleares (H CL; H F; H I; ...) a diferente electronegatividade
dos tomos fai que o elemento mis electronegativo atraiga con mais forza par electrnico do
enlace, producndose unha distribucin asimtrica da densidade electrnica. O par electrnico
est desigualmente compartido, orixinandose un enlace covalente polar.
Os enlaces covalentes polares poden considerarse como un intermedio entre os enlaces
covalentes puros e os enlaces inicos, de ah que a polaridade se exprese a veces como carcter
inico parcial.
A separacin de cargas parciais (+ e -) dun enlace covalente polar crea un dipolo, tanto maior
canto mis diferentes sexan as electronegatividades.
MOMENTO DIPOLAR
A expresin numrica da polaridade faise mediante o momento dipolar () que mide a separacin
das cargas dentro de cada molcula. O momento dipolar o producto da distancia que separa
duas cargas de igual magnitude e de signo oposto, pola magnitude de dita carga. Mdese en D
(Debye).
3.3. TEORIA DO ENLACE DE VALENCIA. (Pauling e Slater, 1927)
Dous tomos unirnse para formar un enlace covalente si cada un deles pose polo menos un
electrn desapareado.
FORMACION DO ENLACE POR SOLAPAMENTO DE ORBITAIS:
* A aproximacin entre os orbitais atmicos a solapar realizase o longo dunha determinada
traxectoria (enlace con carcter direccional).
* Os orbitais atmicos que non participan no enlace permanecen invariados, mantendo a sa
identidade, como cando o tomo estaba sin enlazar.
* Formase un enlace por cada par de electrns que se aparean, e decir, por cada tomo pdense
formar tantos enlaces como electrns desapareados posa.
* COVALENCIA dun elemento o nmero de enlaces covalentes que pode formar, ou tamn o
nmero de electrns desapareados que ten.
Esto explica por qu as molculas dos gases nobles son monoatmicas. Estos elementos teen a
sa capa de valencia completa, non tendo electrns desapareados para formar enlace.
H2
H:1s1
H:1s1
HCl
H:1s1
Cl:1s2 2s22p6 3s2 3p5
A teora do enlace valencia establece o caracter direccional dos enlaces covalentes, pero a
xeometra das molculas debe xustificarse en base as repulsins electrostticas entre os
QUMICA
electrns do enlace, que se fai mxima entre pares deles situados en orbitais cheos (P. e. H 2O e
NH3). Nembargantes, hai outro tipo de molculas (BeCl 2 ou CH4) que precisan de explicacins
mais satisfactoria da formacin dos enlaces.
3.4. XEOMETRIA MOLECULAR:
TEORIA DE REPULSION DOS PARES ELECTRONICOS DA CAPA DE VALENCIA (TRPECV)
Ata agora, nicamente se identificaron os enlaces e pares electrnicos das estructuras de Lewis
de molculas e ins, sin explicar a xeometra dos mesmos.
Hai unha teora (TRPECV, Gillespie e Nyholm, 1957) , cualitativa, pero til, que considera que a
xeometra das molculas pode predecirse tendo en conta as repulsins dos pares electrnicos da
capa de valencia.
Debe distinguirse entre pares electrnicos solitarios e pares electrnicos enlazantes (compartidos
no enlace).
Esta teora establece que: "Os pares electrnicos enlazantes e solitarios dun tomo adoptarn
aquela disposicin espacial que minimice a repulsin dos pares electrnicos que rodean o
tomo".
* Os pares electrnicos que rodean o tomo central adoptarn aquela disposicin espacial que
faga que a repulsin entre pares electrnicos sexa mnima.
* O orden de prohibicin das repulsins o seguinte:
Par solitario-Par solitario > Par solitario - Par enlazante > Par enlazante - Par enlazante.
* Entre varias estructuras nas que intervean interaccins a 90 , a estructura mis favorecida
aquela que orixine un menor nmero de interaccins entre os pares solitarios a 90.
A TRPECV explica dende un punto de vista exclusivamente "xeomtrico" as molculas.

A xeometra molecular xustifica aspectos interesantes de non polaridade, en base a anulacin
vectorial dos momentos dipolares (C Cl 4); ou de molculas polares, debido a existencia dun
momento dipolar neto (NH3).
Pares de
electrns
2
Molcula
AX2
Distribucin dos
pares
Lineal
Xeometra
Molecular
Lineal
BeH2; BeCl2; CO2
AX3
Triangular plana
Triangular plana
BF3; BCl3;
AX4
AX3E
Tetradrica
Tetradrica
CH4; CCl4; NH4+;
Piramidal
NH3; NCl3; H3O+
AX2E2
AXE3
Exemplos
H 2O
QUMICA
Angular
HF; HCl; F2
Lineal
5
AX5
Bipiramidal
triangular
Bipiramidal
triangular
PCl5
AX6
Octadrica
Octadrica
SF6
QUMICA
3.5. HIBRIDACIN
A teora de hibridacin de orbitais, establecida por Linus Pauling en 1931, complementa a teora
do enlace de valencia. A hibridacin o mecanismo que xustifica a distribucin espacial dos
pares de electrns de valencia (lineales, triangulares planas e tetradricas).
Chmase hibridacin o fenmeno mediante o que un tomo procede a combinacin interna dos
seus orbitais, orixinando outros novos, de modo que nos enlaces se favoreza o mximo
solapamento e se minimice a enerxa. A hibridacin consite na combinacin de orbitais puros s e
p para formar hbridos de diferentes caractersticas en funcin da participacin dos orbitais
atmicos s, p ou d. Os tipos de hibridacin de orbitales que necesitamos aplicar para xustificar a
geometra das molculas mais simples son: sp, sp2 e sp3.
As ideas bsicas son:
Un orbital hbrido unha combinacin de orbitales atmicos
O nmero de orbitais hbridos igual o de o. atmicos que se hibridan.
Todos os orbitais hbridos son equivalentes, co mesmo % de cada un dos orbitais atmicos
que o compoen.
Os orbitais hbridos formados teen todos a mesma forma e unha determinada orientacin
espacial: sp lineal;sp2 triangular plana e sp3 tetradrica.
Os orbitais hbridos dispoen dunha zona ou lbulo enlazante e outra zona ou lbulo
antienlazante; o enlace prodcese polo solapamento do lbulo enlazante co do outro
orbital do tomo a enlazar.
QUMICA
3.6. TEORIA DOS ORBITAIS MOLECULARES.

Hund e Mulliken desenrolaron unha teora pola que todo-los electrns dunha molcula estn baixo
a accin de tdo-los ncleos. Dacordo con este suposto, as enerxas e deistribucins espaciais
non poden describirse en base os orbitais atmicos. Hund e Mullikien propuxeron a existencia de
orbitais moleculares formados por combinacin de orbitais atmicos, tendo en conta tanto a
simetra como a disposicin xeomtrica destes.
A molcula pode considerarse como un tomo con varios ncleos, onde os electrns ocupan
distintos niveis de enerxa, anlogos s orbitais atmicos, que se denominan orbitais moleculares.
Lembremos que un o. atmico ven descrito por unha funcin de onda que define a forma e
direccin de orbital. As, o o. molecular vir descrito por unha funcin de onda que,
matemticamente, ser unha combinacin lineal dos orbitais atmicos (CLOA) que a orixinan.
Cando se combinan dou o. atmicos aparecen dou o. moleculares;
* O. molecular enlazante: con enerxa menor que os o. atmicos de partida. Representa,
respecto dos o. atmicos un aumento de densidade electrnica entre os ncleos, que colabora a
mantelos unidos.
* O. molecular antienlazante: con enerxa maior que os o. atmicos de partida.
Representa unha disminucin de densidade electrnica entre os ncleos, que non favorece a sa
unin.
TIPOS DE O. MOLECULARES:
* Orbitais (sigma): Producidos por interaccin frontal de o. atmicos. A interaccin prodcese
no eixe internuclear, dando lugar a un orbital molecular que contn a mbos ncleos que que
simetrico respecto do eixe que os contn.
* Orbitais (pi): Formanse a partires de o.atmicos que interaccionan lateralmente, que se
interpenetran fora da lia de unin internuclear.
QUMICA
Os orbitais enlazantes teen duas reas de alta densidade de probabilidade situadas

paralelamente lado a lado do eixe internuclear.
Os orbitais antienlazantes * teen a densidade de probabilidade concentrada en reas distantes
s ncleos e polo tanto non teen efecto na unin.
4. FORZAS INTERMOLECULARES.
Son aquelas que manteen unidas as molculas dos distintos compostos e das que depende o
estado de agregacin dos mesmos.
Trtase de forzas moito ms dbiles que as intramoleculares, o que explique que se necesite
menor enerxa para provocar un cambio de fase, que para disociar unha molcula.
4.1. FORZAS DE VAN DER WAALS.
Representan interaccins de tipo dbil entre tomos e molculas. A pesares da sa debilidade, sin
elas non se podera entende-la licuacin dos gases formados por molculas non polares.
Ainda que tomos e molculas sexan elctricamente neutras, non impide que un extremo poida
ser relativamente positivo e outro extremo relativamente negativo. Esto polos poden facilitar
relacins de tipo elctrico con outros tomos ou molculas. Estas interaccins podense dividir en
tres tipos:
- Interaccins dipolo permanente- dipolo permanente.
- Interaccins dipolo permanente- dipolo inducido.
- Interaccins dipolo instantneo- dipolo inducido instantneo.
4.2. PONTE DE HIDROXENO.
Cando un tomo de hidrxeno est unido a un tomo notablemente mis electronegativo que l,
como o osxeno, o flor ou o nitrxeno, o par de electrns que forman o enlace est fortemente
atrado polo tomo mis electronegativo, producndose unha polarizacin do enlace. Esto
proporciona unha carga parcial positiva o tomo de hidrxeno e unha carga parcial negativa o
outro tomo. En virtude destas cargas, pode establecerse atraccin elctrica entre os hidrxenos
dunha molcula e os tomos electronegativos dunha molcula vecia.
5. ENLACE METALICO.
Os metais teen unhas propiedades caractersticas explicables a partires dun tipo de enlace moi
peculiar, que mantn unidos s seus tomos.
En estado slido presentanse en redes de tomos con un empaquetamento moi elevado. Cada
tomo est rodeado de moitos tomos, e nembargantes, os metais teen poucos electrns na sua
capa de valencia.
Para explicar este tipo de enlace, hai varias teoras que pretenden dar razn da elevada
conductividade trmica e elctrica e do elevado nmero de coordinacin.
PROPIEDADES
* Conductividade.
* Maleabilidade e ductilidade.
* Brillo metlico.
* Efectos fotoelctrico e termoinico.
5.1. TEORIA DO ENLACE VALENCIA OU TEORIA DA DESLOCALIZACION.
QUMICA
Os enlaces aparecen deslocalizados, formando enlaces rapidsimos con diferentes tomos,

cambiando de maneira continua a situacin dos electrns que forman o enlace. Desta maneira os
electrns de valencia non estan fixos a un par concreto de tomos da rede, senn que se poden
mover libremente, servindo de unin mvil entre uns tomos e outros. Os electrns de valencia
son, en realidade, de tdo-los tomos da rede, nunha especie de propiedade comunitaria.
5.2. TEORIA DOS ELECTRONS LIBRES.
Este modelo supn que tdolos tomos do metal estn ionizados pola prdida dos seus electrns
de valencia. A forza neta de tdo-los ncleos sobre estos electrns de valencia 0 e polo tanto
poden moverse libremente dunha rexin a outra do cristal. Estos electrns desligados de tomos
concretos coecense como nube electrnica ou de gas de electrns.
QUMICA
ORBITAIS
A
A
B
A
Orbital*ss
Orbital*px px
O.Atmicospx
O.Atmicoss
A
E
Orbitalss
Orbitalpx px
ORBITAIS
A
A
Orbital * py-py ou pz-pz

A
O. atmicos py ou pz
Orbital py-py ou pz-pz
E
* Tanto nos orbitais como nos orbitais levan indicado como subndice o tipo de o.
atmicos que os formaron.
* Nun mesmo o. molecular caben dous electrns e a disposicin de tdolos electrn
dunha molcula ven condicionada polo principio de exclusin de Pauli.
DIAGRAMAS DE ENERXIA
No caso de orbitais formados a partires de o. atmicos do mesmo tipo (molculas
diatmicas formadas por dous tomos iguais), a orde enerxtica a seguinte:
1s< *1s< 2s< *2s < 2px < 2py = 2pz < *2py= *2pz< *2px
PARAMAGNETISMO E DIAMAGNETISMO.
Unha sustancia paramagntica cando atrada por un campo magntico e
diamagntica cando repelida por l. O comportamento magntico das sustancias
covalentes pode ser explicada en base a configuracin electrnica das molculas.
QUMICA
- Unha sustancia ser paramagntica cando quedan electrn desapareados nos o.

moleculares.
- Unha sustancia ser diamagantica cando tdolos electrns estan apareados de
tal forma que o seu momento magntico nulo.
O2 (12 e-): (2s)2 (*2s)2(2px)2(2py)2(2pz)2(*2py)1(*2pz)1
3.6. PROPIEDADES DAS SUSTANCIAS COVALENTES.
* As sustancias que forman molculas teen puntos de fusin e de ebullicin que
dependen da natureza das forzas intermoleculares. Poden ser gases (H 2; O2; N2; CO2;
HCl; NH3; CH4), lquidos (H2O; CH3OH; CH3CH2OH, Br2, etc) ou slidos (I2; GaCl3;
glucosa).
* En outros casos, os enlaces covalentes permiten asociacins de grandes e
indeterminadas cantidades de tomos iguais ou diferentes, formando redes cristalinas
covalentes, como no diamante (C), grafito(C), slice (SiO2), silicatos.
* A solubilidade depende da polaridade da molcula. As sustancias polares son solubles
en disolventes polares e as apolares son solubles en disolventes non polares (Cl 4C,
tolueno, benceno...).
* Non conducen a corrente elctrica nin o calor, xa que tdo-los electrns da capa de
valencia estn ocupados formando enlaces.
QUMICA
TERMODINAMICA QUIMICA I. TERMOQUIMICA

INTRODUCCION.
A Termodinmica estudia os cambios enerxticos que existen nos procesos fsicos,
qumicos ou biolxicos.
A Termodinmica qumica estudia as relacins existentes entre a enerxa e os cambios
qumicos.
A parte da Termodinmica qumica que estudia exclusivamente a enerxa calorfica que
acompaa a unha reaccin qumica denomnase Termoqumica.
SISTEMAS E TRANSFORMACIONS TERMODINAMICAS.
SISTEMA TERMODINAMICO: a parte do Universo que estamos observando.
ENTORNO: o resto do Universo.
SISTEMAS:
- ABERTO: Pode intercambiar materia e enerxia co entorno.
- PECHADO: Pode intercambiar enerxa pero non materia.
- ILLADO: Non pode intercambiar nin materia nin enerxa.
FASE: Rexin do sistema que presenta unha composicin e propiedades homoxneas.
- SISTEMAS HOMOXENEOS: Constan dunha soia fase.
- SISTEMAS HETEROXENEOS: Constan de mis dunha fase.
ESTADO DUN SISTEMA: a sa composicin, situacin e enerxa nun momento
determinado. Pode definirse como a forma de comportarse un sistema nun instante
determinado.
VARIABLES DE ESTADO (VARIABLES TERMODINAMICAS) : Son variables macroscpicas
que describen o estado do sistema.
- Variables extensivas: dependen da cantidade total de materia presente no sistema
(masa, volumen)
- Variables intensivas: non dependen da cantidade total de materia (Presin,
densidade, temeratura..).
FUNCION DE ESTADO: Son aquelas variables termodinmicas nas que seu valor depende
s do estado do sistema, e non de como se chegou a l (p. e. Temperatura).
TRANSFORMACIONS TERMODINAMICAS: Proceso no que existe un estado inicial e un
estado final. Son calqueira variacin no estado dun sistema termodinmico.
EQUILIBRIO: Un sistema est en equilibrio cando estable respecto dunha transformacin
infinitesimal. Deben cumplirse simultneamente tres equilibrios:
- EQUILIBRIO QUIMICO: non haber cambios na composicin.
- EQUILIBRIO MECANICO: non hai movemento observable macroscpicamente
observable no sistema.
QUMICA
- EQUILIBRIO TERMICO: a temperatura a mesma en tdo-los puntos do sistema.

Atendendo estado de equilibrio, as transformacins poden ser:
- Reversibles: cando se realizan a travs dunha serie continua de estados de
equilibrio.
- Irreversibles: cando, mentras dura a transformacin, nalgn momento ou en todo
momento, o sistema non est en equilibrio.
Tda-las tranformacins que se producen na Natureza de forma espontnea son
irreversibles.
As transformacins qumicas poden clasificarse tamn en:
- Adiabticas: non hai transferencia de calor entre o sistema e o entorno.
- Isotrmicas: non vara a temperatura do sistema.
- Isbaras: non vara a presin.
- Iscoras: non vara o volumen.
TRABALLO MECANICO DE EXPANSION-COMPRESION DUN GAS
dW= F. dx => dW= P. S. dx => dW = P. dV
- Proceso isbaro: W1->2 = P (V2- V1)
- Proceso isotrmico: W1->2 = n.R.T. ln V2/V1= n.R.T. ln P1/P2
PRIMEIRO PRINCIPIO DA TERMODINAMICA
" A enerxa total dun sistema illado permanece constante". "A suma de materia e enerxa
dun sistema illado conservase".
ENERXIA INTERNA (U)
a suma das enerxas potencial e cintica das molculas que forman o sistema. Incle a
tda-las formas de enerxa que pose o sistema (de traslacin e rotacin das molculas,
de vibracin dos tomos, de traslacin dos electrns, enerxas potenciais gravitatorias e
elctricas, etc).
unha funcin de estado, representada por U, que s se pode medir como diferencia
de enerxa interna entre dous estados dun mesmo sistema, nunca en valor absoluto.
U = Q - W dU= dQ - dW
- En un proceso adiabtico (Q=0). U = - W
- En un proceso a volumen constante, iscoro. U = QV
CONVENIO DE SIGNOS:
O calor desprendido ou cedido polo sistema considerase negativo, mentras que o calor
absorbido ou recibido polo sistema considerase positivo.
O traballo realizado polo sistema positivo, mentras que o traballo realizado sobre o
sistema negativo.
QUMICA
CONVENIO DE SIGNOS
Q >0
Q<0
SISTEMA
W< 0
W>0
ENTALPIA (H)
unha funcin termodinmica extensiva e de estado, da que nicamente se poden
coecer as sas variacins.
H = U + P. V => H = U + P. V + V. P
Nun proceso isbaro (P= cte => V. P= 0): H = Q - W + P. V= Q- P. V + P. V = QP
H = QP
A variacin de entalpa nos procesos que teen lugar a presin constante igual o calor
intercambiado polo sistema, QP.
A entalpa permite determinar si un proceso :
- exotrmico (H< 0). Hai un desprendimento de calor.
- endotrmico (H>0). Hai unha absorcin de calor.
CALORES DE REACCION.
Calor de reaccin a presin constante: H = QP
Calor de reaccin a volumen constante: U = QV
H = U + P. V = U + n. R.T => QP = QV + n. R.T
CAPACIDADES CALORIFICAS
A capacidade calorfica (C) indica a facilidade que ten unha sustancia para gaar ou
perder calor.
En sustancias gasesosas, a capacidade calorfica diferencia segn que a transferencia
de calor se produzca a volumen constante ou a presin constante.
Q = C. n. T
QV= CV. n. T
QP = CP. n. T
En gases monoatmicos: CV= 3/2 R; CP= 5/2 R.
En gases diatmicos: C V= 5/2 R; CP=
7/2 R
Para gases ideais: CP - CV = R
TERMOQUIMICA
ECUACION TERMOQUIMICA
E unha ecuacin qumica axustada na que se especifican os reactivos, os productos e a
cantidade de calor intercambiada, indicando o estado fsico no que se atopan.
A enerxa dunha reaccin qumica depende do estado fsico de reactivos e productos, e
das condicins de P e T.
Condicins standard: T= 298 K (25 C); P= 1 atm.
QUMICA
ENTALPIA DE REACCION: a diferencia entre as entalpas dos productos e dos reactivos,

multiplicadas polo nmero de moles que indica a estequiometra.
H = H2 - H1 = (npHp)- (nrHr)
A entalpa dos elementos qumicos na sa forma mis estable e en condicins standard
considerase cero.
ENTALPIA DE FORMACION: a variacin de entalpa da reaccin en que se forma un mol
dun composto a partir dos elementos que o constituen.
Si a reaccin se produce en condicins standard, falase de entalpa de formacin
standard.
ENTALPIA DE ENLACE: a enerxa necesaria para romper un mol dun enlace.
H = Henlaces rotos - Henlaces formados
LEI DE HESS
"A cantidade de calor involucrada nunha reaccin qumica depende nicamente dos
estados inicial e final do sistema, sendo independente dos enlaces intermedios".
"Cando unha reaccin qumica pdese expresar como a suma alxebraica de varias
reaccins, o calor daquela reaccin ten que ser igual a suma alxebraica dos calores das
reaccins parciais".
DIAGRAMAS DE ENTALPIA
0
ELEMENTOS
Hr
REACTIVOS
Hp
PRODUCTOS
QUMICA
TERMODINAMICA QUIMICA II. ESPONTANEIDADE

SEGUNDO PRINCIPIO DA TERMODINAMICA
PROCESOS ESPONTANEOS
O 1 Principio s asegura qe en calqueira proceso ten que haber unha equivalencia
exacta entre as enerxas implicadas, de maneira que non se perda nin cree enerxa, pero
non afirma nada respecto da posibilidade dun proceso ou transformacin.
Procesos espontneos son os que teen lugar sin intervencin externa de ningn tipo.
Procesos non espontneos son os que para que se realicen necesario a actuacin
dalgn axente exterior.
SEGUNDO PRINCIPIO DA TERMODINAMICA
"Non posible transformar totalmente o calor en traballo".
"Non posible construir unha mquina que absorba cclicamente calor dun foco calorfico
e o convirta ntegramente en traballo".
T2>T1
T2
Q2
MOTOR
Q1
T1
Rdto. =
W
Q2
Q2 - Q1 T2 - T1
=
Q2
T2
Unha mquina trmica necesita funcionar entre dous focos calorficos, un a temperatura
superior (T2), do que absorbe unha cantidade de calor Q2 e outro a unha temperatura
inferior (T1) o que retorna unha cantidade de calor Q1.
ENTROPIA
unha funcin termodinmica extensiva de estado que se pode definir como unha
medida do desorden dun sistema.
S = Q/T
dS = dQrev/T
S= dQrev/T
Suniverso= S entorno+ S sistema
- Proceso imposible: Suniverso= S entorno+ S sistema < 0
- Procesos reversibles: S entorno= - S sistema
Suniverso= S entorno+ S sistema= 0
- Procesos irreversibles: Suniverso= S entorno+ S sistema > 0
QUMICA
Suniverso= dQrev/T - dQirrev/T

- En ciclos, no que o sistema retorna o estado orixinal, tanto si reversible como si
irreversible (S sistema = 0):
S universo = S sistema = S entorno = 0 => Ciclo
reversible
S sistema = 0; S universo = S entorno > 0 => Ciclo
irreversible
2 PRINCIPIO DA TERMODINAMICA: "O desorden total do Universo ou a variacin de
entropa non disminue nunca".
ENTROPIA E DESORDEN
Os procesos espontneos son irreversibles e van acompaados dun aumento global de
entropa e tamn dun aumento do desorden. O concepto de entropa como medida de
desorden importante tanto cuantitativa como cualitativamente. (P. e. mestura de gases,
fusin,...)
VARIACION DE ENTROPIA NUNHA REACCION QUIMICA
a diferencia entre as entropas dos productos e as entropas dos reactivos, multiplicado
polo n de moles que indica a estequiometra.
S = S2 - S1 = (np. Sp) - (nr. Sr)
Entropas molares (J/mol.K): S0
Entropas de formacin: Sf0
Entropas de reaccin: Sr0
3 PRINCIPIO DA TERMODINAMICA: "A entropa dunha sustancia cristalina perfecta cero,
no cero absoluto de temperaturas".
Fra destas condicins, a entropa dunha sustancia sempre positiva.
CRITERIOS DE ESPONTANEIDADE
- 1 Principio: un sistema tende a evolucionar cara os estados de menor entalpa.
- 2 Principio: os sistemas tenden cara a entropa mxima.
" Todo sistema tende a pasar espontneamente a un estado de mnima enerxa (entalpa
mnima) e de mximo desorden (entropa mxima)".
Para predeci-lo sentido probable das reaccins qumicas hai que introducir das funcins
termodinmicas que relacionen entalpa e entropa.
ENERXIA LIBRE DE HELMHOLTZ: A= U- T.S
unha funcin termodinmica extensiva de estado, que se utiliza no estudio dos
procesos que transcurren a V constante.
Para un proceso isotrmico: A= U- T.S
ENERXIA LIBRE DE GIBBS OU ENTALPIA LIBRE:
G = H - T. S
QUMICA
unha fucin termodinmica extensiva de estado que se utiliza nos procesos que
transcurren a P constante.
Para un proceso isotrmico: G= H- T.S
Nun proceso a presin e temperatura constates, a disminucin de G resulta ser igual o
traballo reversible do sistema menos o posible traballo de expansin.
VARIACION DE G NUNHA REACCION QUIMICA: G = G2- G1= (np. Gp) - (nr. Gr)
As enerxas libres de todo-los elementos no seu estado standard (1 atm) son iguais a 0 a
calqueira temperatura.
G0f: Entalpa libre de formacin: cambio de enerxa libre necesario para formar 1 molde
composto a partires dos seus elementos.
G0r: Entalpa libre de reaccin.
CONDICIONS DE EQUILIBRIO E ESPONTANEIDADE
G < 0 Reaccin espontnea
G = 0 Reaccin en estado de equilibrio
G > 0 Reaccin non espontnea
H
Espontaneidade
G= H- T.S
<0
>0
<0
A reaccin sempre espontnea
<0
<0
<0
A T baixas,si |T.S| < |H| => Espontnea
<0
<0
>0
A T altas,si |T.S| > |H| => Non

Espontnea
>0
>0
>0
A T baixas,si |H| > |T.S|

=>NonEspontnea
>0
>0
<0
A T altas ,si |H| < |T.S| => Espontnea
>0
<0
>0
Reaccin nunca espontnea.

Termodinmicamente prohibida.
QUMICA
TERMODINAMICA QUIMICA III.

EQUILIBRIO QUIMICO
unha reaccin reversible na que permanecen invariables as concentracins de reactivos
e productos, e nas que a variacin de enerxa libre de Gibbs (G) dos reactivos igual a
dos productos de reaccin.
Prodcese unha coexistencia entre a reaccin directa e a reaccin inversa, que
conduce a que se igualen as velocidades de reaccin. Cando o n de molculas formadas
nos igual o de molculas que desaparecen, decimos que se chega equilibrio qumico.
O equilibrio qumico un equilibrio dinmico, xa que as das reaccins, directa e
inversa, continan verificndose.
Greactivos= G productos => G = 0
cC + dD
aA + bB
V1
REACCION DIRECTA
EQUILIBRIO
VELOCIDADE
V2
REACCION INVERS A
TEMPO
FACTORES QUE AFECTAN O EQUILIBRIO QUIMICO. PRINCIPIO DE LE CHATELIERBRAUN.

"Cando unha variacin dalgn factor afecta a un sistema en equilibrio, o equilibrio
desplzase no sentido de contrarrestar a devandita variacin".
a/ Efecto das variacins de temperatura.
- O aumento de temperatura desplazar o equilibrio no sentido en que a reaccin
absorba calor (favorece a reaccin endotrmica).
- O descenso de temperatura desplazar o equilibrio no sentido en que desprenda
calor (favorece a reaccin exotrmica).
b/ Efecto das variacins de presin.
S teen efecto si interveen gases na reaccin.
- Un aumento de presin desplazar o equilibrio no sentido que faga disminu-lo n
de moles de sustancias gaseosas e polo tanto disminu-lo volumen. Cantas menos sexan
as molculas presentes, menor ser a presin.
- Unha disminucin de presin favorecer o sentido no que a reaccin produzca un
aumento dos moles de gas e, polo tanto, da presin.
c/ Efecto das variacins de concentracin.
- O aumento de concentracin dunha das sustancias reaccionantes desplaza o
equilibrio no sentido de desaparicin da sustancia en cuestin.
QUMICA
- A disminucin da concentracin dunha sustancia desplaza o equilibrio no sentido

de formacin desa sustancia.
G NUN PROCESO ISOTERMICO:
G= H- T.S => dG = dH - T .dS - S. dT => dG = dU + P. dV + V dP - T .dS - S. dT
Si T= cte (Isotrmico) => dG = dU + P. dV + V dP - T .dS
Si s hai traballo de expansin: dU = dQ - P. dV => dG = dQ + V dP - T .dS
dS= dQ/T => dG = V .dP => dG = n. R. T . dP/P => G = n. R. T . dP/P
G = n .R .T. ln P2/P1
G= G0 + n .R .T. lnP2/P1
CONSTANTE DE EQUILIBRIO
A/ REFERIDA A PRESIONS: Kp
aA + bB <---> cC + dD
Greaccin= (np. Gp)- (nr. Gr) = c.GC + d. GD - a.GA-b.GB =c. G0C + c. R.T. ln pC + d.
G0D + d. R.T. ln pD - a. G0A + a. R.T. ln pA - b. G0B + b. R.T. ln pB
G = G0 + R.T. ln pAc. pBd/pCa. pDb
O chegar equilibrio: G=0 => G0 = -R.T. ln pAc. pBd/pCa. pDb= -R.T. ln Kp
Kp =pAc. pBd/pCa. pDb
DEPENDENCIA DE Kp CA TEMPERATURA: G0 = -R.T. ln Kp
ln Kp = - G0 / R.T = -(H0 - T. S0)/R.T = -H0/R.T + S0/R =>
ln K2/K1 = H0 /R. (1/T1- 1/T2)
K = eS0/R . e-H0/R.T = A. e -H0/R.T
B/ REFERIDA A CONCENTRACIONS MOLARES: Kc
Kc= [C]c. [D]d / [A]a. [B]b
Kp= Kc.(RT)n
C/ REFERIDA A FRACCIONS MOLARES: Kx

Kx= XCc. XDd / XAa. XBb
Kp = Kx. pn
EQUILIBRIOS HETEROXENEOS
Un equilibrio heteroxneo cando coexisten nel sustancias que se atopan en diferente
fase.
En comparacin cos gases, os slidos e lquidos son pouco dilatables en teen unha
densidade e concentracin apreciablemente constante, podendo incluirse dentro da
constante de equilibrio.
Como regla xeral aplicable s equilibrios heteroxneos, pode decirse que nas constantes
de equilibrio s interveen as sustancias gaseosas.
QUMICA
CINETICA QUIMICA
VELOCIDADE DE REACCION
Pode definirse como a variacin co tempo da concentracin dunha das sustancias
(reactivos ou productos) da reaccin. Calclase como a derivada da concentracin dun
reactivo ou dun producto respecto do tempo.
aA + bB -----> cC + dD
vA= - d[A]/dt
vB= - d[B]/dt => as velocidades dos reactivos son negativas porque as
concentracins disminuen co tempo.
vC= + d[C]/dt vD= + d[D]/dt => as velocidades dos productos son positivas porque as
concentracins aumentan co tempo.
Pero as velocidades referidas a cada sustancia son diferentes si o son os coeficientes
estequiomtricos, polo que defnense:
v= - 1/a . d[A]/dt=- 1/b . d[B]/dt = +1/c . d[C]/dt = + 1/d . d[D]/dt
cC + dD
aA + bB
[PRODUCTOS ]
CONCENTRACION
[REACTIVOS ]
TEMPO
ECUACION DE VELOCIDADE: unha ecuacin que relaciona concentracins e velocidade e

onde interveen como variables as concentracins das sustancias reaccionantes .
v= f([A], [B], [C], [D])
En moitos casos, esta ecuacin pode adoptar unha forma como: v= k. [A]x. [B]y. [C]z.
[D]w
Onde k representa a constante de velocidade.
Os exponentes son as rdenes parciais da reaccin respecto de cada sustancia. Non
son os coeficientes estequiomtricos que presentan as sustancias, ainda que en algn
caso poden coincidir (en reaccin elementais, dunha soia etapa).
QUMICA
Tampouco teen por qu coincidir orden e molecularidade (n de sustancias

reaccionantes).
A suma x+y+z+w reprenta a orden de reaccin.
- Reaccin de 1 orden: v= k [A]
- Reaccins de 2 orden: v= k [A]2 ou v= k[A]. [B]
- Reaccins de 3 orden: v= k[A] 3 ou v= v= k[A]2. [B] ou v= k[A]. [B]2 ou v= k[A].
[B]. [C]
Cando unha reaccin ten unha ecuacin de velocidade de orden cero respecto dun
reactivo ou en xeral, dcese que esta dexenerada..
Unha reaccin global de orden 0 sempre ten unha velocidade constante.
A ecuacin de velocidade determnase experimentalmente e, polo tanto, non deducible
a partires da estequometra da reaccin.
REACCIONS DIRECTA E INVERSA:
Cando hai a posibilidade de que os productos reaccionen entre s para rexenera-los
reactivos plantexase a reaccin inversa.
Si a velocidade da reaccin directa depende s dos reactivos, habitual (ainda que non
sempre ocurra as) que a velocidade da reaccin inversa dependa s dos productos.
Cando a velocidade da reaccin directa e inversa se igualan, a reaccin non mostra
ningunha variacin aparente, chegndose equilibrio.
TEORIAS SOBRE A REACCION QUIMICA
TEORIA DAS COLISIONS
As reaccins qumicas prodcense a partires de choques entre as molculas de reactivos.
Para que os choques sexan eficaces teen que comportar a ruptura dunhos enlaces e a
formacin doutros.
Nun choque eficaz:
- As molculas, tomos ou ins dos reactivos teen que ter unha enerxa cintica
suficiente para que se poidan rompe-los enlaces que sexan necesarios. Esta enerxa
chmase ENERXIA DE ACTIVACION.
- O choque debe producirse na orientacin adecuada. En xeral, o n de choques coa
orientacin adecuada moi baixo.
TEORIA DO ESTADO DE TRANSICION OU DO COMPLEXO ACTIVADO
Cando as molculas de reactivo chocan, formase un agregado que non unha unin de
simples molculas, senn unha molcula en s mesma. Neste agregado, denomnado
complexo activado, os enlaces entre unhs tomos e outros estn en proceso de
formacin e outros estn en proceso de ruptura. Este complexo activado moi inestable,
xa que a sua enerxa moi superior a de calqueira molcula de reactivo ou producto.
QUMICA
C omplexo ac tivado
C omplexo ac tivado
PRODUC TOS
REACTIVOS
REAC TIVOS
ENDOTERMICA
Traxec toria da reac c in
EXOTERMICA
PRODUCTOS
Traxec toria da reac c in
Nesta teora, a ENERXIA DE ACTIVACION representa a enerxa que fai falta para formalo complexo activado. Canto menor sexa, mis fcil ser que as molculas do reactivo
dispoan da enerxa suficiente para forma-lo complexo activado. A existencia deste
estado de transicin fai que, ainda que unha reaccin sexa exotrmica (H<0) e
espontnea (G<0), necesite unha aportacin enerxtica para producirse.
A enerxa de activacin sempre positiva, tanto para pasar de reactivos a productos,
como na reaccin inversa. Non ten relacin c signo da variacin de entalpa.
O estado activado explica tamn a existencia de reaccins directa e inversa. unha
cuestin puramente estadstica que, a partir do complexo activado, se produzcan os
reactivos ou os productos.
MECANISMOS DE REACCION
a secuencia detallada de pasos simples mediante os cales os reactivos se transforman
en productos.
Cando unha reaccin transcurre nunha nica etapa, as molculas de reactivos renense e
os tomos reordenanse dando as molculas de productos. Dcese que son reaccins
elementais ou de mecanismo concertado.
Pero difcil que tres ou mais molculas coincidan simultneamente nun mesmo punto
coa orientacin e enerxa adecuadas para reaccionar e convertirse en productos.
A maiora das reaccins qumicas transcurren a travs de varias etapas, cada unha das
cales denomnase reaccin ou etapa elemental. A descripcin detallada de todas elas
o mecanismo de reaccin.
O mecanismo dunha reaccin qumica s pode determinarse de maneira experimental,
nunca a partir da ecuacin qumica.
Cando unha reaccin qumica transcurre a travs dunha serie de etapas sinxelas, cada
unha delas ter unha determinada velocidade. En xeral, unha das etapas mis lenta
que as outras. Neste caso, a etapa mis lenta a determinante da velocidade da
reaccin.
FACTORES QUE INFLUEN NA VELOCIDADE DE REACCION
A/ NATUREZA DA REACCION. ENERXIA DE ACTIVACION.
A velocidade depende da facilidad con que se rompan e se formen os enlaces, polo tanto
aquelas reacccins onde a enerxa de activacin sexa menor sern mis rpidas.
QUMICA
B/ TEMPERATURA.
A velocidade de reaccin proporcional nmero de molculas que teen unha enerxa
superior a enerxa de activacin.
Un aumento de temperatura produce un aumento xeral da enerxa cintica das
molculas, provocando un maior n de choques entre elas. Pero ademis provoca que
aumente a proporcin de molculas con enerxas elevadas, coa enerxa de activacin
suficiente para reaccionar, aumentando a velocidade de reaccin.
Ecuacin de Arrhenius: k(cte de velocidade) = A. e -EA/RT
C/ CONCENTRACION DOS REACTIVOS.
O nmero de choques proporcional a concentracin de cada un dos reactivos.
Lei de Accin de Masas (Guldberg e Waage): A temperatura constante, a velocidade
dunha reaccin qumica directamente proporcional a concentracin molar de cada unha
das sustancias reaccionantes.
aA + bB -----> cC + dD
v= k[A]a. [B]b
(S vlida en reaccins elementais)
D/ ESTADO FISICO DOS REACTIVOS.
En reaccin heteroxneas, onde non aplicable a lei de accin de masas, a velocidade de
reaccin crece si se aumenta a superficie de contacto entre os reaccionantes.
E/ CATALIZADORES.
Os catalizadores son sustancias que:
- Alteran a velocidade dunha reaccin.
- Actan en cantidades pequenas.
- Non experimentan cambios qumicos permanentes e poden recuperarse o final da
reaccin.
- Modifican o mecanismo da reaccin.
En funcin do seu efecto poden ser (aumentan a velocidade de reaccin disminui-la
enerxa de activacin ou facilita-los choques entre molculas) ou negativos (disminuen a
velocidade de reaccin).
En funcin da fase na que actan poden ser:
a/ Homoxneos: mesma fase que os reactivos.
b/ Heteroxneos: diferente fase que os reactivos.
c/ Enzimas: catalizadores orgnicos de accin biolxica.
QUMICA
EQUILIBRIOS ACIDO-BASE
1. CONCEPTO DE ACIDO E BASE
CARACTERISTICAS
ACIDOS
- Reaccionan con algns metais desprendendo hidrxeno.
- Dan coloracins caractersticas cos indicadores.
- En disolucins diludas teen o caracterstico sabor
cido.
- En disolucins concentradas son custicos e destruen os
tecidos e a materia orgnica.
- Atacan mrmol e outras rochas carbonadas,
producindo efervescencia.
BASES
- Producen precipitados nas disolucins de algunhas sale
como as de magnesio.
- Dan coloracins caractersticas cos indicadores.
- Reaccionan coas grasas para formar xabn.
- En solucin concentrada son custicas e tamn ataca
os tecidos e a materia orgnica.
TEORIA DE ARRHENIUS (1887)

ACIDOS: sustancias elctricamente neutras que, disolverse en auga, ceden H+.
H A ---> H+ + ABASES: sustancias elctricamente neutras que, disolverse en auga, ceden OH-.
B OH ----> B+ + OH-
Reaccin de neutralizacin: reaccin entre un cido e unha base: H+ + OH- ---> H2O
Limitacin: s aplicable a sustancias neutras en disolucins acuosas; non explica o comportamento de
tdalas bases, como as que non teen grupos OH- (P.e. NH3; Na2CO3).
TEORIA DE BRONSTED E LOWRY (1923)

Tamn denominada teora do cido-base conxugados, a diferencia frente a anterior teora radica en que
Bronsted e Lowry contemplan o comportamento dos cidos e das bases como unha "cousa de dous", e
decir, un cido para actuar como tal, necesita atopar unha base, e viceversa.
As reaccins de neutralizacin son reaccins de trasferencia de protns.
ACIDO: sustancia que cede H+(a unha base).
BASE: sustancia que capta H+(dunha base).
HA
+ B
ac ido 1
base 2
A- + HB+
base 1
ac ido 2
O par de especies qumicas HA/A- denomnase par cido-base conxugado.

A teora de Bronsted-Lowry permite amplia-lo concepto de base a sustancias, tanto neutras como inicas
que, en disolucin, producen ins OH-, ainda que non os tean na sa composicin qumica (p.e. NH 3;
CO32-; HS-). Ademis, permite aplica-lo concepto de cido e base a disolucins nas que o disolvente non
a auga.
Limitacin: non explica as caractersticas cidas de determinadas sustancias que non posen hidrxenos
cedibles (p.e. Cl3Al; BF3).
TEORIA DE LEWIS (1938)

ACIDO: sustancia capaz de acepta-la comparticin dun par de electrns (aportados por unha base).
BASE: sustancia capaz de ceder en comparticin (con un cido) dun par de electrns.
QUMICA
A reaccin de neutralizacin entre un cido e unha base consiste na formacin dun enlace covalente
coordinado ou dativo.
As especies qumicas que se comportan como cidos de Lewis deben ter algn orbital valeiro que poidan
utilizar para comparti-lo par de electrns. (p.e. SO 3; SO2; AlCl3; BF3; CO2...)
2. FORZA DE ACIDOS E BASES

A fortaleza dos cidos xustificase en base a facilidade para rompe-lo enlace co H e poder liberar H +:
- En cidos hidrcidos, canto mis electronegativo sexa o tomo unido H, mis fcilmente se
romper o enlace, e maior ser o carcter cido.
- En cidos oxcidos: Canto mis electronegativo sexa tomo unido O, con mis forza atraer
ste s electrns no seu enlace co H, facendo mis fcil a liberacin de H +.
ACIDOS FORTES E ACIDOS DEBILES. CONSTANTE DE ACIDEZ.
A reaccin de disociacin dun cido est gobernada pola constante de equilibrio, que no caso dos cidos
a constante de acidez, Ka, onde se inclue [H2O] que invariable.
HA + H2 O
acido 1
base 2
k a= k [H2 O] =
A- + H3 O+
base 1
acido 2
+
[A ][H3 O]
[AH]
Lei de dilucin de Ostwald: ka= c.2/(1-)

Onde o grao de disociacin a relacin entre o n de moles ionizados e o n de moles totais.
Canto maior sexa ka, maior ser a fortaleza do cido.
Defnese o pka = - log ka, e a escala de acidez ser inversa a de k a, a menor pka, maior fortaleza do
cido.
Denomnanse cidos fortes, aqueles que estan completamente disociados. O seu grao de disociacin
= 1; e o valor de ka moi elevado (>103).
Consideranse cidos dbiles os que non se disocian completamente en disolucin diluda. A un cido dbil
correspondelle unha base conxugada forte.
BASES FORTES E BASES DEBILES. CONSTANTE DE BASICIDADE.
A fortalez dunha base depende da sa constante de equilibrio ou constante de basicidade, kb.
B + H2 O
base 1
c ido 2
k b= k [H2 O] =
OH- + BH +
base 1
acido 2
+
[OH- ][BH]
[B]
Denomnanse bases fortes, aquelas nas que a reaccin anterior total, 100 %.
Denomnase bases dbiles, aquelas que en disolucin diluda presentan un equilibrio entre as formas B e
BH+. A proporcin entrambas depende de kb.
QUMICA
ANFOTEROS
Son aquelas especies qumicas que poden comportarse cmo cidos ou como bases, dependendo das
sustancias coas que reaccionen. P.e. HS-; Al(OH)3; H2O.
ACIDOS E BASES POLIIONIZABLES
Hai cidos e bases que poden orixinar sucesivas ionizacins, cada unha das cales pose unha determinada
constante de equilibrio. Naturalmente, a segunda disociacin sempre menos extensa que a primeira
(K1>>k2). Por outra parte : kg= k1. k2.
P.e.
cidos: H2SO4; H2CO3; H3PO4
bases: Mg(OH)2; Ba(OH)2
3. ESCALA DE pH.
+
OH- + H
3 O
H2 O + H
2 O
ac ido 1
k =
base 1
base 2
ac ido 2
+
[OH- ][H O]
3
[H 2O]
k. [H2O]2 = kw = [H3O+].[OH-]
Si k= c.2/(1-) = 55,55. (1,82.10-9)2 => kw= 10-14
kw o producto inico da auga. O seu valor aumenta coa temperatura.
O valor extremadamente pequeno de kw indica que a auga, na disociacins dos ins existe s nunha
pequensima proporcin.
- Nunha solucin neutra : [H3O+] = [OH-]= 10-7
- Nunha solucin cida: [H3O+] > 10-7; [OH-] < 10-7
- Nunha solucin bsica: [H3O+] < 10-7; [OH-] > 10-7
CONCEPTO DE pH (Srensen, 1909):
pH= - log [H3O+]
pOH= - log [OH-]
- Nunha solucin neutra : pH =7; pOH=7
- Nunha solucin cida: pH <7; pOH >7
- Nunha solucin bsica: pH >7; pOH < 7
pH + pOH = 14
INDICADORES: Reciben este nome certas sustancias (colorantes orgnicos) que posen a propiedade de
varia-lo seu color modificarse o pH da disolucin na que estn presentes.
H In + H2O <----> In- + H3O+
MEDIDA DO pH. pHMETROS: Son aparatos baseados na diferencia de potencial elctrico que se establece
entre das solucins de diferente pH separadas por unha membrana. Esta diferencia de potencial,
convenientemente amplificada reflxase analxicamente ou dixitalmente.
4. HIDROLISIS.
O trmino Hidrlise significa ruptura (-lisis) por auga (hidro-), e empregase para designa-las reaccins nas
que os ins dunha sal reaccionan para rexenera-lo cido ou a base cos que estn emparentados. a grandes
rasgos, o proceso consiste no seguinte:
- Posta unha sal en medio acuoso, menos un dos ins procedentes da devandita sal
reacciona coa auga.
QUMICA
- Dita reaccin consiste no arranque dun in auga, formndose o correspondente cido ou

base conxugado.
- O outro in da auga quede libre no seu medio.
O pH da disolucin resultante depender do in da auga que quede libre, o que depender da natureza da
sal.
a/ SAL DE ACIDO FORTE + BASE FORTE. Na Cl ---> Na+ + ClNon experimenta Hidrlise. A disolucin neutra.
b/ SAL DE ACIDO DEBIL + BASE FORTE. (P. e. CH3-COONa)
CH3-COONa <---> CH3-COO- + Na+
CH3-COO- + H2O <---> CH3-COOH + OH- (Reaccin de hidrlise)
Na+ + OH- <----> Na OH
O in Na+ non experimenta Hidrlise, permanecendo como tal na disolucin, igual que os ins OH -, en
cambio, os ins hidronio (H3O+) son retirados da disolucin polos ins Acetato (AcO -), o que orixinar un
pH bsico.
A Hidrlise dunha sal de cido dbil e base forte orixinar unha disolucin de pH bsico.
Tendo en conta a reaccin de disociacin do cido actico: CH 3-COOH+H2O <--->CH3-COO- + H3O+
k =
h
[AcOH] [OH- ]
[AcO- ]
kh = k w / k a
c/ SAL DE ACIDO FORTE + BASE DEBIL. (P. e. NH4 Cl)
NH4 Cl <----> NH4 + + ClNH4+ + H2O <---> NH4 OH + H3O+ (Reaccin de hidrlise)
Cl- + H3O+ <----> HCl (completamente disociado)
O in amonio o nico ionizable. Este in retira ins OH- da disolucin, quedando na mesma nicamente
ins hidronio, polo que o pH da disolucin cido.
Tendo en conta a reaccin de disociacin do amonaco: NH4OH <----> NH4+ + OH+
[NH4 OH] [H3 O ]

kh =
[NH+- ]
4
kh = kw / kb
d/ SAL DE ACIDO DEBIL + BASE DEBIL. (P.e. AcO NH4)

CH3-COO NH4 <---> CH3-COO- + NH4 +
CH3-COO- + H2O <---> CH3-COOH + OH- (Reaccin de hidrlise)
NH4+ + H2O <---> NH4 OH + H3O+ (Reaccin de hidrlise)
H3O++ OH-<---> H2O
O pH da disolucin depender da importancia dunha e doutra hidrlise, e decir, das das constantes de
hidrlise.
kh = kw/ka.kb
QUMICA
5. DISOLUCIONS TAMPON OU AMORTIGUADORAS.

Son solucins resistentes a variacin do pH cando se engade un cido ou unha base.
* ACIDO DEBIL + SAL: AcOH/AcONa
O cido ten un carcter dbil e est pouco disociado, mentras que a sal sdica estar totalmente disociada.
En virtude do principio de Le Chatelier, a presencia de ins acetato na disolucin far que o equilibrio de
disociacin do cido actico se desplace cara a esquerda, polo que a presencia de ins acetato deberase
casi exclusivamente a disociacin da sal.
As reaccins que teen lugar son as seguintes:
CH3-COOH+H2O <--->CH3-COO- + H3O+
CH3-COONa <---> CH3-COO- + Na+
ka =
[AcO- ] [H3 O+] [sal] [H3 O ]

[AcOH]
[cido]
pH= pka - log [cido]/[sal]

O engadir unha base, os ins hidroxilo combinanse co cido, neutralizndose e evitando que a disolucin se
volva bsica.
Cando se engade un cido, os ins hidronio combinanse cos ins acetato, evitando que se acidifique a
disolucin.
* BASE DEBIL + SAL: NH4OH/ NH4 Cl
NH4 Cl <----> NH4 + + ClNH4OH <----> NH4+ + OH-
kb =
[sal] [OH- ]
[base]
pOH= pkb - log [base]/[sal]

pH= 14 - pkb - log [base]/[sal]
QUMICA
QUMICA
REACCIONS DE PRECIPITACION. SOLUBILIDADE

SOLUBILIDADE
Defnese solubilidade dun soluto nun determinado disolvente cmo a concentracin que ten o soluto
nunha disolucin saturada.
Unha disolucin sturada aquela na que se atopa en equilibrio cun exceso de soluto.
Ainda que, estrictamente, non existe ningunha sustancia totalmente insoluble, termino insoluble aplcase
a unha sustancia con solubilidade moi baixa.
O criterio a empregar o seguinte:
- Sustancia soluble: solubilidade 0,1 M
- Sustancia puco soluble: si a solubilidade se sita entre 0,1 M e 0,001 M.
- Sustancia insoluble: solubilidade 0,001 M.
As molculas ou ins que constiten un slido, poerse en contacto co disolvente, poden ser atradas
polas molculas deste, facilitando a disolucin. Anda que as molculas do disolvente tenden a manter
separados os ins de carga oposta na solucin, nalgns casos tales ins poden combinarse cas molculas
do disolvente, orixinando a solvatacin dos ins (no caso de que o disolvente sexa a auga denomnase
hidratacin).
FACTORES DETERMINANTES DA SOLUBILIDADE
a/ TEMPERATURA.
A maiora das disolucins de sustancias slidas son procesos endotrmicos e de aumento de entropa.
Cmo G= H- T.S a solubilidade favorecerse aumentando a temperatura, na maiora das sustancias.
En cambio a disolucin dun lquido en un lquido ou dun gas nun lquido no supn a destruccin de
estructuras demasiado estables nin supn aumento de desorden nin ruptura de enlaces, polo que a maiora
dos gases son mis solubles a baixas temperaturas.
b/ MOMENTO DIPOLAR.
As forzas de atraccin entre soluto e disolvente son maiores canto mis parecidos sexan os seus momentos
dipolares. De ah que a auga (de momento dipolar 1,82 D) sexa un b disolvente dos compostos inicos.
c/ CONSTANTE DIELECTRICA.
Dacordo coa lei de Coulomb sobre a atraccin elctrica: F= (1/4 ).q1.q2/r2, as forzas de atracci entre
os ins sern tanto mis dbiles canto mis elevada sexa a constante dielctrica, , do medio que os
separa.
As a da auga 80 veces superior a do aire. Polo tanto a atraccin entre ins de distinto signo ser 80
veces menor na auga que no aire.
d/ TAMAO DOS IONS E DENSIDADE DE CARGA.
Si o tamao dos ins positivos e negativos moi diferente, os ins maiores estarn mis prximos uns dos
outros e a repulsins electrostticas desestabilizarn a rede cristalina, favorecendo a disolucin.
A densidade de carga representa a relacin Carga/Volumen do in. Canto maior sexa a densidade de carga,
maiores sern as atraccins e mais difcil a disolucin.
Anda que resulta moi difcil predeci-la solubilidade dos compostos, pdese concluir que:
- Tdolos nitratos (NO3-) e acetatos (CH3-COO-) son solubles.
- Os haluros: cloruros (Cl-), bromuros (Br-) e yoduros (I-) son solubles, excepto os de Ag +, Pb2+, Hg2+ e
Cu2+.
- Os sulfatos (SO42-) son solubles excepto os de Ba2+, Sr2+ e Pb2+.
- Os sulfuros (S2-) e hidrxidos (OH-) son insolubles menos os alcalinos, alcalinotrreos e de amonio.
- Os fosfatos (PO43-), carbonatos (CO32-) e sulfitos (SO32-) son todos insolubles, menos os alcalinos e
de amonio.
3. PRODUCTO DE SOLUBILIDADE
QUMICA
Incluso nas sustancias mis insolubles hai sempre unha pequena proporcin de partculas que pasan a
disolucin. Si temos unha sustancia pouco soluble, teremos un equilibrio completamente desplazado cara a
forma slida, non disociada:
AnBm(s) <--- nAm+(aq) + mBn-(aq)
Por ser a cantidade de sal disolta moi pequena, pode considerarse [A nBm(s)] constante e incluirse no valor
de K, polo que a constante de equilibrio ten forma de producto e denomnase constante do producto de
solubilidade ou producto de solubilidade: KPS
KPS= [Am+]n. [Bn-]m
Calqueira que sexa a orixe dos ins, as concentracins deben respeta-lo valor da constante, que s
depende da temperatura. Si [Am+]n. [Bn-]m> KPS producirse a precipitacin.
canto menor sexa o valor de KPS menos soluble ser a sustancia.
O producto de solubilidade s se pode utilizar nos equilibrios inicos de sustancias insolubles e de
disolucins saturadas.
Os ins que non interveen na reaccin de precipitacin denomnanse ins espectadores.
PRECIPITACION FRACCIONADA
Si a unha disolucin se engade un reactivo que poida formar unha sal insoluble con algn dos ins
presentes nela, prodces espontneamente a precipitacin da sal, no momento en que a cantidade de
reactivo sexa suficiente para supera-lo producto de solubilidade.
Cando nunha disolucin hai varios ins que queremos separar e estos son capaces de precipitar co mesmo
reactivo, si os seus productos de solubilidade son moi diferentes, factible conseguilo de forma
escalonada, controlando a concentracin do in que se quere precipitar. Este o fundamento da
precipitacin fraccionada.
4. EFECTO DO ION COMUN
Posto que o producto de solubilidade rixe un equilibrio que se establece nunha disolucin saturada, si este
equilibrio se rompese por aumento da concentracin de algn dos ins presentes na disolucin
conseguirase varia-la solubilidade, disminuindo a cantidade de sustancia disolta, como resultado da
aplicacin do principio de Le Chatelier.
AgCl <---> Ag+ + ClSi aumenta [Cl-] o equilibrio desplzase cara a esquerda, aumentando a cantidade de AgCl precipitado.
5. DISOLUCION DE PRECIPITADOS
a/ EFECTO SALINO:
Si non existe efecto de in comn, a adicin doutras sales a unha disolucin aumenta lixeiramente a
solubilidade.
O efecto salino mis importante canto mis elevadas sexn as cargas elctricas dos in presentes.
b/ ADICION DE ACIDOS:
Si un dos ins dun precipitado pode formar parte dun cido dbil, a adicin de abundantes H + axudar a
disolve-lo precipitado. (P. e. BaCO3 e CaCO3 dislvense en HCl pola formacin de H 2CO3, cido dbil pouco
disociado e voltil; FeS dislvese en HCl formase H2S(g))
c/ ADICION DE BASES:
Algns hidrxidos insolubles poden redisolverse aumentando a concentracin de ins OH - do medio,
formando bases dbiles como NH3.
d/ FORMACION DUN COMPOSTO MAIS INSOLUBLE:
Si nunha solucin dun composto pouco soluble se introduce un reactivo co que un dos ins forma unha
combinacin todava mis insoluble, prodcese a disolucin do primeiro precipitado e a aparicin doutro.
(P.e. disolucin de AgCl con Sulfuros).
e/ FORMACION DE COMPLEXOS:
Un precipitado pode disolverse si se engade un reactivo adecuado co que forme un complexo soluble.
Canto mis estable sexa o complexo, mis difcil ser a precipitacin.
f/ REACCIONS REDOX:
Algns precipitados podense redisolver por oxidacin ou reduccin dalgn dos compoentes ou de ambos.
QUMICA
REACCIONS DE OXIDACION-REDUCCION
1. CONCEPTOS DE OXIDACION-REDUCCION.
OXIDACION: Prdida de electrns.
REDUCCION: Ganancia de electrns.
PROCESO REDOX: Reaccins nas que hai unha transferencia de electrns entre as especies qumicas.
AXENTE OXIDANTE: especie qumica que capta ou gaa electrns. Verificase unha reaccin de reduccin.
Produce a oxidacin doutra collendolle electrns. A ganancia destes electrns produce a reduccin do
oxidante.
Oxidante + e- <------> Reductor
AXENTE REDUCTOR: especie qumica que perde electrns. A reaccin denomnase oxidacin. Produce a
reduccin doutra sustancia cedendolle electrns. A cesin destes electrns produce a oxidacin do
reductor.
Reductor - e- <------> Oxidante
OXIDANTE1 + REDUCTOR2 <-----> REDUCTOR 1 + OXIDANTE2
O par oxidante-reductor denomnase par REDOX.
NUMERO DE OXIDACION: carga formal asignada a ese tomo segn unhas reglas establecidas. Representa a
carga neta que adquirira un tomo si tdo-los seus enlaces polares se convirtisen en inicos.
1 O estado de oxidacin dun in monoatmico igual a carga do tomo.
2 O estado de oxidacin dun elemento libre 0.
3 O estado de oxidacin do hidrxeno +1, excepto nos hidruros metlicos que -1.
4 O estado de oxidacin dos metais alcalinos +1, e o dos alcalinotrreos +2.
5 O estado de oxidacin do osxeno -2, excepto nos perxido que -1.
6 A suma dos estados de oxidaci positivos e negativos en tdo-los tomos dun composto cero. Si
o composto un in, a suma debe ser igual a carga do in.
2. AXUSTE DE REACCIONS REDOX POLO METODO DO ION-ELECTRON.
1 Escribir os reactivos e productos da reaccin sin axustar.
KI+KMnO4+H2SO4>K2SO4+MnSO4+H2O+I2
2 Escribir os nmeros de oxidacin para cada tomo e verifica-los cambios que se producen.
K+1I1+K+1Mn+7O24+H+12S+6O24>K+12S+6O24+Mn+2S+6O24+H+12O2+I20
3 Escribir as semirreaccins de oxidacin e de reduccin identificando oxidante e reductor. As
especies inicas separanse nos seus ins constituntes as outras deixanse tal cual.
S se escriben os ins con tomos que experimentan cambios no seu n de oxidacin.
Semirreaccindeoxidacin:
I1>I20
I:Reductor
Semirreaccindereduccin:Mn+7O4>Mn+2
MnO4:Oxidante
4 Axustase as semirrreaccins atmicamente. Si en algn trmino falta O, engdese en forma de H 2O. Si
hai que engadir H, faise en forma de H+.
(En medio bsico os ins H+ teen que ser eliminador para obter unha reaccin vlida en medio bsico.
Para tal fin, hai que engadir OH- en cada membro da semirreaccin ata neutralizar os H+)
2I1>I20
Semirreaccindereduccin:Mn+7O4+8H+>Mn+2+4H2O
5 Axustase electricamente as semirreaccin, sumando ou restando os electrns necesarios.

2I12e>I20
Semirreaccindereduccin:Mn+7O4+8H++5e>Mn+2+4H2O
QUMICA
6 Multiplicase cada semirreaccin polo n adecuado para igualar o n de electrns nas das.
5(2I12e>I20)
Semirreaccindereduccin:2(Mn+7O4+8H++5e>Mn+2+4H2O)
7 Sumanse as das semirreaccins, anulando ou simplificando as especies que aparecen en ambos
membros. A suma a ecuacin inica redox, onde aparecen os ins e molculas que constituen
estrictamente a reaccin.
10I110e+2Mn+7O4+16H++10e>5I20+2Mn+2+8H2O
8 Trasladanse os coeficientes estequiomtricos da ecuaci inica redox a ecuacin global e os
compoentes que non interven no proceso redox axustanse por tanteo.
10KI+2KMnO4+8H2SO4>5I2+2MnSO4+8H2O+6K2SO4
EQUIVALENTE DE OXIDACION-REDUCCION
As reaccins redox verificanse equivalente a equivalente.
Denomnase equivalente do oxidante cociente entre a masa molecular deste e o n de electrns que
gaa na reaccin (no caso anterior seran 5 e-).
O equivalente do reductor ser o cociente entre a sa masa molecular e o n de electrns que perde na
reaccin (no caso anterior seran 1 e-).
3. PROCESOS ELECTROQUIMICOS.
Os procesos electroqumicos son reaccin mediante as que se pode transformar enerxa qumica en
elctrica ou enerxa elctrica en qumica.
Este o fundamento das pilas electroqumicas, que poden ser galvnicas ou electrolticas.
3.1. PILAS GALVANICAS.
Proporcionan enerxa elctrica a partir de enerxa qumica. A mis simple a Pila Daniell.
Esta pila consiste en dous electrodos de Zn e de Cu que se introducen nunha disolucin de ZnSO 4 e Cu
SO4, respectivalente. Cada un destes electrodos, coa disolucin na que se atopan, denomnase semipilas
(sistemas qumicos capaces de experimentar unha semirreaccion redox).
Os electrodos chamanse:
- ANODO (electrodo negativo): Prodcese a oxidacin. Zn(s) ----> Zn2+ + 2 e- CATODO (electrodo positivo): Prodcese a reduccin.
Cu 2+ + 2e- ----> Cu(s)
ANODO
Zn
Zn2+
C ATODO
Cu
C u2+
Nas pilas galvnicas o nodo tmase como - porque os electrns, que son cargas negativas, saen del; e o
ctodo +.
Nas pilas electrolticas tmase o nodo + e o ctodo -.
Ambos electrodos estn unidos por un fo conductor.
PONTE SALINO: Sirve para poer en contacto as das disolucin. Desta forma, os anins e os catins poden
pasar dunha disolucin a outra reducindo o potencial de unin lquido-lquido que se producira si estuveran
en contacto directo as das disolucin.
TABIQUE POROSO: Sirve para manter alexados os ins Cu2+ do nodo de cinc e, desta forma, evitar que os
electrns se transfiran directamente do cinc os ins Cu2+ sin pasar polo circuito exterior.
DIAGRAMAS DE PILAS: As pilas representanse por medio dunha notacin abreviada denominada diagramas
de pilas.
Zn(s)/ Zn2+ // Cu2+ / Cu(s)
QUMICA
As lias verticais representan os lmites entre as fases. Por convenio, o nodo escrebese a esquerda e o
ctodo a dereita. A doble barra intermedia indica que hai un ponte salino.
3.2. PILA LECLANCHE E ACUMULADOR DE PLOMO.
PILA LECLANCHE OU PILA SALINA:
Empregada comnmente en linternas, calculadoras, radios, etc. Consiste nun recipiente de Zn que sirve de
nodo, que ten no interior unha barra de grafito, que serve de ctodo, e unha pasta formada por dixido de
manganeso, carbono, cloruro de amonio e cloruro de cinc, humedecida con auga.
ACUMULADOR DE PLOMO:
E a pila galvnica empregada como batera nos automveis. Est formada por unha serie de de lminas de
plomo, que fan o papel do ctodo, alternando con outras de dixido de plomo, que funcionan como nodo,
sumerxidas nunha disolucin acuosa de cido sulfrico o 20 %.
Pode ser recargada si se fai pasa corrente en sentido contrario.
4. POTENCIAIS NORMAIS.
Para coecer a f.e.m ( diferencia de potencial entre os electrodos) dunha pila debemos sabe-los potenciais
de cada un dos electrodos. Como non posible medir directamente o potencial producido por un nico
electrodo, tmase como referencia o do hidrxeno : (Pt )2 H + (1M) / H2 (g, 1 atm) o que se lle asigna o
valor 0.
Consiste nun electrodo de platino sumersido nunha disolucin cida 1 M de ins H +, coa presin parcial de
hidrxeno gas de 1 atm. O platino sirve para establece-lo contacto elctrico, absorbendo o H 2 e facilita o
contacto cos H+ da disolucin.
Para calcula-lo potencial dun electrodo formamos unha pila con ste e o electrodo de hidrxeno a uha
temperatura de 25C e cunha concentracin 1 M para ambos. Esto potenciais denomnanse potenciais
normais ou standard ( 0).
Cos potenciais as obtidos podese formar un tboa de potenciais de reduccin, ordeados do mis negativo o
mis positivo, que constitue a serie electromotriz ou serie electroqumica.
Os potenciais de oxidacin son os mesmos que os de reduccin, pero cambiados de signo.
Para saber o potencial dunha pila basta sumar alxebraicamente os potenciais normais da semirreaccin de
oxidacin e da semirreaccin de reduccin que forma par con ela.
ESPONTANEIDADE DOS PROCESO REDOX.
Un proceso ser espontneo si a suma dos potenciais de oxidacin e de reduccin un n positivo. Polo
contrario, si negativo, o proceso non espontneo.
A especie reducida dun par podr reducir especie oxidada doutro par que posa un potencial normal mis
alto
Os axentes oxidantes mis fortes tern os valores mis altos de 0(o de mis alto poder oxidante o
F2/2F-), mentras que os de menor poder oxidante tern os valores mis baixos de E 0(o de menor poder
oxidante o Li+/Li). Polo contrario o poder reductor vara en sentido inverso (o de maior poder reductor o
Li/Li+ e o de menor poder reductor o 2F-/F2)
RELACION ENTRE G E POTENCIAL

A disminuci de enerxa libre, nun proceso a temperatura e presin constantes, igual o traballo til que se
realiza en ese proceso.
- G = W = V. Q = . n F
= Voltaxe producido pola pila.
n F= cantidade de electricidade que pasa polo circuito externo.
n= n de electrns transferidos.
F= constante de Faraday (carga de 1 mol de electrns transportados dende o nodo ata o ctodo = 96 500
C)
G = - . n F
Unha reaccin ser espontnea si G <0 => >0
Reaccin non espontnea si G > 0 => < 0
5. ECUACION DE NERNST. INFLUENCIA DA CONCENTRACION.
QUMICA
A f.e.m dunha pila depende das concentracins dos productos e dos reactivos, e pode predecirse
cualitativamente aplicando o principio de Le Chatelier.
Para calcula-la variacin da f.e.m dunha pila de xeito cualitativo emprgase a ecuacin de Nernst, deducida
a partires de:
G = G0+R.Tln ; G0 = - . n F; G = - . n F
= 0 - (R.T/n F) . ln = = 0 - (0,059/n ) . log
Onde K unha expresin anloga a constante de equilibrio pero que engloba as prsins ou concentracin
presentes nun momento calqueira da reaccin, non necesariamente as que corresponden equilibrio.
Nunha reaccin dunha pila da forma: a A + bB ----> cC + dD
= 0 - (R.T/n F) . log [C]c. [D]d/[A]a. [B]b
CALCULO DA CONSTANTE DE EQUILIBRIO DUNHA REACCION REDOX
No equilibrio G= 0 => =0, xa que a reaccin non avanza en ningn dos sentidos:
log K= n.0/0,059 => k= 10n.0/0,059
CALCULO DO pH MEDIANTE POTENCIAIS
pH= potencial de Hidrxeno
En seral, si se quere coece-la concentracin dun in nunha disolucin, fai falta un electrodo de referencia
de potencial coecido e un electrodo que tea un potencial que dependa da concentracin do in en
cuestin.
As un electrodo de hidrxeno, introducido nunha solucin que contea ins H +, pode servir para medi-la
sa concentracin.
6. ELECTROLISE.
A electrlise un proceso no que se produce enerxa qumica a costa de enerxa elctrica e que ten lugar
nas celdas ou pilas electrolticas.
un proceso non espontneo que se provoca meidante a aplicacin de enerxa elctrica que se incorpora a
pila a trav dun circuito exterior.
As electrlises efectanse aplicando un voltaxe a un par de electrodos inertes sumerxidos na disolucin. A
reaccin de electrlise da lugar a descomposicin dun composto nos seus elemento.
No electrodo negativo prodcese a semirreaccin de reduccin e denomnase ctodo.
No electrodo positivo prodcese a semirreaccin de oxidacin e denomnase nodo.
ELECTROLISE DUNHA SAL FUNDIDA (Na Cl)
Anodo (+):
Cl- ----> 1/2 Cl
Ctodo (-):
ELECTROLISE DA AUGA
2 + e
Na+ + e- ----> Na (l)
Oxidacin
Reduccin
2 OH- ----> 1/2 O2 +H2O + 2 eOxidacin

+
Ctodo (-):
2H + 2e ----> H2
Reduccin
ELECTROLISE DUNHA SAL EN DISOLUCION
Ni Cl2(aq)-----> 2 Ni(s) + Cl2 (g)
Anodo (+):
2 Cl- ----> Cl2 + 2eOxidacin
2+
Ctodo (-):
Ni
+ 2e ----> 2 Ni
Reduccin
NaCl(aq)-----> H2(g) + Cl2 (g)
Anodo (+):
2 Cl- ----> Cl2 + 2eOxidacin
+
Ctodo (-):
2H + 2e ----> H2
Reduccin
0
No ctodo non se produce a reduccin ( = - 2,71 V) do Na xa que o seu potencial de reduccin menor
que o do hidrxeno (0= 0,00 V).En xeral, nos electrodos descargase primeiro aqueles ins da disolucin
Anodo: (+):
que tean o potencial de reduccin mais elevado (no caso de catins) ou mais pequeno (no caso de
anins).
QUMICA
COMPARACION CELDAS GALVANICAS/CELDAS ELECTROLITICAS
CELDAS
GALVANICAS
CELDAS
ELECTROLITICAS
ELECTRODO +
ELECTRODO -
CATODO
REDUCCCION
ANODO
OXIDACION
G < 0 > 0
Espontneo
TRANSF.
ENERXETICA
E. qumica --->
E. elctrica
ANODO
OXIDACION
CATODO
REDUCCION
G >0 < 0
Non Espontneo
E. elctrica --->
E. qumica
7. LEIS DE FARADAY (Michael Faraday, 1791- 1867)

1 A cantidade de sustancia depositada paso dunha corrente elctrica directamente proporcional a
cantidade de electricidade empregada ( Q directamente proporcional a I. t).
2 para unha determinada cantidade de electricidade, a cantidade de sustancia depositada directamente
proporcional o seu equivalente-gramo.
m = Peq. I. t/96500
Peq/96500 = equivalente electroqumico (g/C). Representa a masa de sustancia liberada polo paso de 1
culombio de electricidade.
Peq.= peso equivalente (Pm/ n e-); masa de sustancia depositada polo paso de 1 mol de electrns.
I= intensidade de corrente (A)
t= tempo (s)
8. APLICACIONS DOS PROCESOS ELECTROLITICOS.

1)
2)
3)
4)
Nos procesos de obtencin de elementos, cmo hidrxeno, osxeno, cloro e metais diversos.
Purificacin de metais.
Galvanostegia: recubrimento de obxectos cunha capa metlica depositada electrolticamente.
Galvanoplastia: reproducir obxectos utilizando a deposicin electroltica de metais, pero sobre moldes.
QUMICA
QUIMICA ORGANICA
1.- INTRODUCCION QUIMICA ORGANICA.
Kelul (1861) define Qumica Orgnica como a parte da Qumica que estudia os
compostos do carbono.
Qu teen de especial os compostos de C para que se lles separe do resto dos
compostos?
Qu propiedade tan especial ten o C que lle permite formar tantos compostos?.
- Posibilidade de unirse entre s formando cadeas.
- Posibilidade de unirse a outros tomos (H, O, N, F, Cl, Br, I, S, P..)
ENLACES DO CARBONO:
Metano: CH4
Eteno: H2C=CH2
Etino HCCH
Etano: CH3-CH3
QUMICA
LONXITUDE E ENERXIA DE ENLACE:

A lonxitude dun enlace qumico depende das forzas atractivas e repulsivas existentes
entre os tomos que interveen nese enlace (Canto menor sexa a lonxitude dun enlace,
mis forte ser, e maior ser a enerxa necesaria para rompelo). Os valores dos ngulos
de enlace e das lonxitudes de enlace determinan a forma que presenta unha molcula no
espacio.
A enerxa de enlace defnese cmo a cantidade necesaria para disocia-la molcula
covalente A-B dunha sustancia gaseosa nos seus tomos A e B (Os enlaces dobles e
triples tenen unha enerxa de enlace maior que os simples).
CADENAS CARBONADAS:
Cando os tomos de C se unen entre s forman as chamadas cadenas carbonadas, que
poden ser abertas ou pechadas.
C
C
C
C
C
C
C
C
C
C
Nas cadenas carbonadas existen diferentes tipos de tomos de C que se diferencian na

posicin que ocupan na cadena:
* Primario
* Secundario
* Terciario
* Cuaternario
REPRESENTACION DAS MOLECULAS ORGANICAS
FRMULAS:
o EMPRICAS: S indican a relacin de tomos de cada
clase nunha molcula (CH2Cl2)
o MOLECULARES: Indican o nmero exacto de tomos na
molcula (C3H6Cl6)
o ESTRUCTURAIS: Dan informacin sobre a estrutura da molcula.
DESENVOLVIDAS OU EXPANDIDAS: aparecen todos os enlaces da
molcula.
SEMIDESENVOLVIDA: aparecen tan s os enlaces entre C e C.
TRIDIMENSIONAL: Representan nun plano a xeometra espacial da
molcula
QUMICA
Modelos moleculares: Representacin a escala das molculas orgnicas. Poden ser de

diferentes tipos: Estructurais, de bolas e varilllas, compactos, etc.
GRUPOS FUNCIONAIS E SERIES HOMOLOGAS:
Grupo funcional un tomo ou conxunto de tomos que lle confiren a unha molcula un
comportamento qumico caracterstico.
Clases ou familias: caracterizadas porque os compostos que as forman teen o mesmo
grupo funcional, polo que presentan un comportamento qumico similar.
Serie homloga: conxunto de compostos que pose o mesmo grupo funcional, e cada
trmino difire do anterior e do posterior nun grupo metileno (-CH2-)
NOMENCLATURA:
Dacordo cas normas da IUPAC, para nomear os compostos orgnicos considerase unha
raiz de orixe grego, que indica o n de tomos de C que conten a molcula e unhos
sufixos que se corresponden cos grupos funcionais caractersticos.
1.- Met
5..- Pent
9.- Non
2.- Et
6.- Hex
10.- Dec
3.- Prop
7.- Hept
4.- But
8.- Oct
FAMILIA
ALCANOS
GRUPO
FUNCIONAL
CnH2n+2
NOMENCLATURA
- ANO
Radicais (- ILO)
En alcanos de cadea ramificada:
1 Elexi-la cadea mis longa como base.
2 Numera-los tomos de C empezando polo extremo que tea mis
prxima algunha ramificacin.
3 Nomeanse os sustituintes ou radicais, antepoendo un n que
indique a sa posicin na cadea.(Si hai 2 ou 3 iguais anteponse os
prefixos di, tri...)
4 Nomease o composto pondo primeiro os radicais en orden
alfabtico (ou de tamao crecente) e, por ltimo, o nome da cadea
principal
En Cicloalcanos: anteponse o prefixo CICLO o nome do alcano.
QUMICA
ALQUENOS
ALQUINOS
HIDROCARBUROS
AROMATICOS
HALUROS DE ALQUILO
ALCOHOLES
ETERES
AMINAS
ALDEHIDOS (R'= H)
- ENO
Radicais (-ENILO)
C C
1 Elexi-la cadea mis longa que contea o doble enlace, como
base, cambiando a terminacin -ano por -eno.
2 Numerase a cadea de forma que o doble enlace tea o n mis
baixo posible, antepoendo ese n o nome do alqueno.
- INO
C C
Radicais (-INILO)
Seguense as mesmas reglas que para os alqueno.
1 Cando hai un s sustituinte nomease o radical seguido de
R
BENCENO
2 Cando hai mis dun sustituinte, hai que indica-la posicin, para
elo numeranse os tomos do C do benceno, de forma que s
sustituintes lles correspondan os n mis baixos.
Posicins 1,2: ORTO; 1,3: META; 1,4: PARA
Radicais: fenilo (-); bencilo (-CH2-)
R-X
HALURO DE ALQUILO
Tamen se nomean como derivados do hidrocarburo do que
proceden.
R- OH
Funcin
- OL
hidroxilo
Hai que indica-la posicin na cadea por un n.
Si hai outra funcin preferente nomeanse co prefixo HIDROXIFENOLES: Alcoholes aromticos
R-O-R' Funcin ter Radical 1-Radical 2- ETER
Podense considerar tamen como derivados do hidrocarburo mis
complexo nomendose primeiro o radical alcoxi seguido do nome
do hidrocarburo o que est unido.
R-NH2 Funcin
- AMINA
Como prefixos ponse os nomes dos radicais unidos tomo de N.
amina
Outra forma de nomealas consiste en considerar radical mis
complexo como amina base, e os outros como sustituintes N-Radical
Si son secundarias sern N-Radical 1-N-Radical 2 AMINA.
Si son terciarias sern N-Radical 1-N -Radical2-N-Radical 3 AMINA.
Si non son preferentes empregase o prefixo AMINO-.
- AL
O
Numeranse os tomos de forma que o C que contea o grupo
R C
carbonilo sera 1.
Si non preferente, prefixo ser: FORMIL- ou OXOR'
Funcin Os
aldehdos
aromticos
consideranse
derivados
do
Carbonilo
BENZALDEHIDO.
CETONAS (R'= Alquilo)
ACIDOS
O
R
C
OH
Funcin
Carboxilo
- ONA
Considerase como base a cadea mis longa que contea grupo
carbonilo, comenzando a numera-la de xeito que grupo carbonilo
lle corresponda o n mis baixo posible.
Tamen pode nomearse da forma Radical 1- Radical 2- CETONA
Si non preferente nomease como OXO-.
ACIDO ..........- OICO
Elixese a cadea carbonada mis longa que contea o grupo cido, e
nomease antepoendo a palabra cido e a terminacin - OICO.
En radicais cclicos nomease o hidrocarburo que est unido
seguido do sufixo -CARBOXILICO, e antepoendo a palabra ACIDO.
Si funciona como sustituinte empregase o prefixo CARBOXI-.
En cidos aromticos consideranse derivados do Acido BENZOICO.
Radicais: -ILO por -OICO.
QUMICA
ESTERES
- ATO DE ALQUILO
Sustituese a terminacin -ICO do cido por -ATO, seguido do radical
que ocupa o lugar do hidrxeno.
O
R
C
O-R'
Funcin
Ester
AMIDAS
- AMIDA
Nomeanse cambiando a terminacin -OICO do cido por -AMIDA e
C
eliminando a palabra ACIDO.
Cando no grupo amino se reemplazan os H por radicais, as amidas
NH2
Funcin resultantes nomeanse cmo N-, ou N,N-derivados.
Amida
HALURO DE .......- ILO
O
Nomeanse como haluros seguidos do nome do radical ailo
R C
correspondente.
X
O
HALUROS DE ACIDO
Funcin Haluro de
Acido
NITRILO
Funcin
Nitrilo
- NITRILO
Nomeanse engadindo a terminacin -NITRILO o nome do
hidrogarburo de igual n de C (incluindo o C do grupo nitrilo).
Tamen se poden nomear como CIANUROS de Radical (excluese o C
do nitrilo).
Si non son preferentes, empregase o prefixo CIANO-
CRITERIOS XERAIS:
1 A cadea principal dos compostos que teen un s grupo funcional debe conter esa
funcin. A cadea principal debe numerarse de maneira que o n dado a funcin sexa o
mis baixo posible.
2 Cando un composto tea mis dun grupo funcional, debese nomear dacordo cos
criterios de preferencia seguintes:
1. ACIDOS CARBOXILICOS.
6. CETONAS.
2. ESTERES.
7. ALCOHOLES.
3. AMIDAS.
8. FENOLES.
4. NITRILOS.
9. AMINAS.
5. ALDEHIDOS.
10. ESTERES.
3 A cadea principal debe conter-la funcin preferente. As outras funcins consideranse
cmo sustituintes e citanse por orden alfabtico.
QUMICA
2.- ISOMERIA.
A Isomera consiste en que dous ou mis compostos teen a mesma frmula molecular,
pero distintas estructuras moleculares; o que fai que tean diferentes propiedades fsicas
e qumicas.
Os compostos que presentan o fenmeno da isomera denominaselles ismeros.
DECADEA
CH 3
Diferenteposicin H3C
dostomosdeCque
formanacadea
ESTRUCTURAL
Debidaadiferencias
existentesnaunine
ordenacindostomos
nasmolculas
DEPOSICION
CH 3
CH3CH 2CH2 CH2 CH3
CH3CH2CH2 CH2 OH
Diferenteposicin
naqueseatopao CH CH CHOHCH
3
2
3
grupofuncional
DEFUNCION
Diferentegrupo
funcional
ISOMERIA
CH 3
CH3CH2OCH2CH3
H
XEOMETRICA
ESTEREOISOMERIA
H3 C
CH 3
Osismerosxeomtricosteendiferente
CIS(Z)
orientacinapartiresdostomosqueas
constituen.Teendistintaspropiedadesfsicase
H
CH 3
qumicas.
caractersticadoscompostoscondoblesenlaces. H C
H
3
Sendonecesarioqueosgruposunidosstomos
TRANS(E)
queformanodobleenlacesexandistintos.
Oscompostossse
diferencianna
OPTICA
orientacinespacialdos
DebidaapresenciadunCASIMETRICOou
seustomos
centroQUIRAL,oumis.
(CONFIGURACION)
Asmolculasqueosconteendenominanse
molculasquirais.
H
ENANTIOMEROS:Estereoismerosqueson
imaxesespecularesnonsuperpoibles.Son
capacesdedesvialoplanodaluzpolarizada
(Dextrxiras(+)eLevxiras();peromanteen
asmesmaspropiedadesfsicasequmicas.
HOOC
DIASTEREOISOMEROS:Estereoismerosque
nonsonimaxesespeculares.Presentandiferentes
propiedadesfsicasequmicas.
CH 3
CH 3
HO C
H
COOH HOOC
OH
CH 3
CH 3
OH HO
H
COOH
H
QUMICA

Apuntes

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Apuntes

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

QUMICA

IES Rosala de Castro

ESTRUCTURA ELECTRONICA DO ATOMO

IES Rosala de Castro

IES Rosala de Castro

ESPECTRO DO ATOMO DE HIDROXENO. (Balmer, 1885) 1/ = R (1/n2 - 1/ m2)

2.2. POSTULADOS DE BOHR (1913)

IES Rosala de Castro

m: n cuntico magntico (-l,......,0, ........+l)

IES Rosala de Castro

Coecida a dualidade onda-corpsculo das partculas en movemento e que resulta

IES Rosala de Castro

ESTRUCTURA ELECTRONICA E PROPIEDADES PERIODICAS

IES Rosala de Castro

ISOTOPOS: Atomos que teen igual n atmico e diferente n msico.

IES Rosala de Castro

1. CONCEPTO DE ENLACE E TEORIA DE LEWIS.

IES Rosala de Castro

maior sexa a carga dos ins e menor sexa a distancia interinica.

PROPIEDADES DAS SUSTANCIAS IONICAS:

IES Rosala de Castro

IES Rosala de Castro

IES Rosala de Castro

A TRPECV explica dende un punto de vista exclusivamente "xeomtrico" as molculas.

BeH2; BeCl2; CO2

CH4; CCl4; NH4+;

NH3; NCl3; H3O+

IES Rosala de Castro

IES Rosala de Castro

IES Rosala de Castro

3.6. TEORIA DOS ORBITAIS MOLECULARES.

IES Rosala de Castro

Os orbitais enlazantes teen duas reas de alta densidade de probabilidade situadas

IES Rosala de Castro

Os enlaces aparecen deslocalizados, formando enlaces rapidsimos con diferentes tomos,

IES Rosala de Castro

Orbital * py-py ou pz-pz

Orbital py-py ou pz-pz

IES Rosala de Castro

- Unha sustancia ser paramagntica cando quedan electrn desapareados nos o.

IES Rosala de Castro

TERMODINAMICA QUIMICA I. TERMOQUIMICA

IES Rosala de Castro

- EQUILIBRIO TERMICO: a temperatura a mesma en tdo-los puntos do sistema.

IES Rosala de Castro

IES Rosala de Castro

ENTALPIA DE REACCION: a diferencia entre as entalpas dos productos e dos reactivos,

IES Rosala de Castro

TERMODINAMICA QUIMICA II. ESPONTANEIDADE

IES Rosala de Castro

Suniverso= dQrev/T - dQirrev/T

IES Rosala de Castro

A reaccin sempre espontnea

A T baixas,si |T.S| < |H| => Espontnea

A T altas,si |T.S| > |H| => Non

A T baixas,si |H| > |T.S|

A T altas ,si |H| < |T.S| => Espontnea

Reaccin nunca espontnea.

IES Rosala de Castro

TERMODINAMICA QUIMICA III.

FACTORES QUE AFECTAN O EQUILIBRIO QUIMICO. PRINCIPIO DE LE CHATELIERBRAUN.

IES Rosala de Castro

- A disminucin da concentracin dunha sustancia desplaza o equilibrio no sentido