You are on page 1of 3

15/7/2015

Sinopsisartculo104ConstitucinEspaola

Sinopsis artculo 104


TtuloIV.DelGobiernoydelaAdministracin
Concordancias:Artculos8,28.1,126,148.1.22,149.1.29.

Sinopsis
DedicalaConstitucinsuartculo104alasFuerzasyCuerposdeSeguridad.Loprimeroquedestacaesla
diferenciaestablecidaenlaConstitucinentrelasFuerzasArmadas(alasquesealudeensuartculo8)ylas
FuerzasyCuerposdeSeguridad(artculo104).Desdeunpuntodevistaconstitucional,setratadedos
institucionesdistintas,locualnoobstaparaqueenlaConstitucinnosehayaprejuzgadoenmodoalgunoel
rgimenjurdicoaplicableacadaunadeellas,puesseremiteenamboscasosasurespectivaLeyOrgnica
reguladora.
HaresaltadoelTribunalConstitucionalendiversasocasionesquesibienlaNormaFundamentaldistinguelas
FuerzasArmadasylosCuerposyFuerzasdeSeguridad,ellonoimpidequelamismaConstitucincontemple
comoajustadoasuspreceptosquelaLeypuedasujetaraladisciplinamilitaralosInstitutosArmadosoaotros
Cuerpos,porloquenopuedeafirmarsequelaaplicacindelrgimendisciplinariosancionadordecarctermilitar
alosCuerposyFuerzasdeSeguridaddelEstadoseacontrarioalaConstitucin,auncuandoellosuponga
excluirlos,enesteaspecto,delaAdministracinCivil.
Entodocaso,losfinesdeunayotrasonsustancialmentedistintos,sinperjuiciodequeenocasionespuedan
producirseeventualessuperposiciones.LasFuerzasArmadas,pordisposicindelartculo8.1delaConstitucin,
tienecomomisingarantizarlasoberanaeindependenciadeEspaa,defendersuintegridadterritorialyel
ordenamientoconstitucional.LasFuerzasyCuerposdeSeguridad,porsuparte,tendrncomomisinprotegerdel
libreejerciciodelosderechoslibertadesygarantizarlaseguridadciudadana.
Enesteltimoaspecto,competeconcarcterexclusivoalEstadola"seguridadpblica"(artculo149.1.29de
laConstitucin),conceptoquesuponeunanocinmsprecisaquelade"ordenpblico"segnseal
tempranamenteelTribunalConstitucionalensuSentencia33/1982.Afirmentoncesqueenelconceptode
"ordenpblico"puedenincluirsecuestionescomolasreferentesalasalubridad,loquenormalmenteestar
excluidodelconceptode"seguridadpblica",sinperjuiciodelaposibleexistenciadecasosextremosenlosque
ambosconceptospuedanllegaraconfundirsey,endefinitiva,quelapreservacindelaseguridadpblicaimplique
actuarenelmbito,porejemplo,delasalubridad.Congruentemente,ensusentencia313/1994insistaenque
notodaseguridaddepersonasybienes,nitodanormativaencaminadaaconseguirla,puedeenglobarseenel
ttulocompetencialdeseguridadpblica,puessiasfueralaprcticatotalidaddelasnormasdelordenamiento
serannormasdeseguridadpblicay,porende,competenciadelEstado,cuandoesclaroquesetratadeun
conceptomsestricto,enelquehayquesituardemodopredominantelosCuerposdeSeguridadaqueserefiere
elartculo104delaConstitucin.
Entodocaso,elmantenimientodelaseguridadpblicao,entrminosdelartculo104.1,laproteccindel
libreejerciciodelosderechosylibertadesylagarantadelaseguridadciudadana,constituyeunverdaderoservicio
pblicocuyotitulareselEstado,talycomosedisponeenelartculo1.1delaLeyOrgnica2/1986,de13de
marzo,deFuerzasyCuerposdeSeguridad.DichacompetenciaexclusivanoobstaparaquelasComunidades
Autnomascoadyuvenagarantizarlaseguridadpblicaatravsdelaposibilidadprevistaenelpropioartculo
149.1.29delaConstitucindecrearpolicaspropiasenlaformaqueestablezcanlosrespectivosEstatutosenel
marcodeloquedispongaunaLeyOrgnica.Dehecho,elartculo148.1.22delaNormaFundamentalatribuyea
lasComunidadesAutnomaslacompetenciasobrelavigilanciayproteccindesusedificioseinstalaciones,as
comolacoordinacinydemsfacultadesenrelacinconlaspolicaslocalesenlostrminosqueestablezcauna
LeyOrgnica.
Enesteaspecto,laLeyOrgnica2/1986,trasdeclarar,comosehadestacado,quelaseguridadpblicaes
competenciaexclusivadelEstado,aadequelasComunidadesAutnomasylasCorporacionesLocales
participarnenelmantenimientodelaseguridadpblicaenlostrminosestablecidos,respectivamente,ensus
EstatutosdeAutonomayenlaLeyReguladoradelasBasesdeRgimenLocal,todoelloenelmarcodelo
dispuestoenlapropiaLeyOrgnica2/1986.AesterespectoresultaobligadalareferenciaalaSTC175/1999que
hadelimitadolosmbitoscompetencialesrespectivos.
http://www.congreso.es/consti/constitucion/indice/imprimir/sinopsis_pr.jsp?art=104&tipo=2

1/3

15/7/2015

Sinopsisartculo104ConstitucinEspaola

Congruentemente,sedeclaraquesonFuerzasyCuerposdeSeguridadlasdelEstadodependientesdel
GobiernodelaNacin,ascomolosCuerposdePolicadependientesdelasComunidadesAutnomas
(Andaluca,Valencia,Galicia,PasVasco,NavarrayCatalua),ydelasCorporacionesLocales.Seimponeen
esteaspectoalosmiembrosdelasFuerzasyCuerposdeSeguridadqueajustensuactuacinalprincipiode
cooperacinrecprocaycoordinacin,debiendoprestarseelauxilionecesarioenlainvestigacinypersecucinde
losdelitosprevistoslegalmente,sinprejuicio,adems,delaobligacindeauxilioycolaboracinquecorresponde
alasfuncionesdevigilancia,seguridadycustodiarealizadasporotraspersonasyentidades.
Enefecto,elprincipiodecoordinacinreconocidoenelartculo103.1delaconstitucinadquiereespecial
sentidoeintensidadenelmbitodelapreservacindelaseguridadpblicaociudadana.Elestablecimientode
rganosdecoordinacinentrelasdistintaspolicas,elintercambiodeinformacin,elauxiliomutuoy,enfin,la
actuacincoordinada,coadyuvanparaalcanzarelfinltimoperseguidoporlaConstitucin,comoesgarantizar
dichaseguridadyconexoconellolaproteccinenellibreejerciciodelosderechosylibertades.Existeuna
evidenteconexinentreambosconceptos,pudiendoafirmarsequeelmantenimientodelaseguridadpblicaes
elementoindispensableparapermitirelplenoejerciciodelosderechosylibertades,metaimpuestaalasFuerzas
yCuerposdeSeguridad(yalGobiernodelquedependen)porelartculo104.1delaConstitucin.
Comoseal,porejemplo,lasentenciadelTribunalConstitucional196/1987porreferenciaalapersecuciny
castigodelosdelitos,ladefensadelapazsocialydelaseguridadciudadanasonbienesreconocidosenlos
artculos10.1y104.1delaConstitucin.Ensusentencia325/1994insistaenquelaseguridadciudadana,cuya
salvaguardiacomobienjurdicodembitocolectivo,noindividual,esfuncindelEstado,tienesusedepropiaen
elartculo104delaNormaFundamental.
Elartculo104.2estableceunareservadeLeyOrgnicaencuantoaladeterminacindelasfunciones,
principiosbsicosdeactuacinyestatutosdelasFuerzasyCuerposdeSeguridad.Comoseobserva,nose
refierealasFuerzasyCuerposdeSeguridad"delEstado",sinoquesealude"ingenere"alosmismos.En
cumplimientodeestareservadeley,sedictlayacitadaLeyOrgnica2/1986,de13demarzo,deFuerzasy
CuerposdeSeguridad,que,congruentementeconlodicho,afectaatodaslasFuerzasyCuerposdeSeguridad,
yaseanestatales,autonmicasolocales.Atodasellasselesimponecomoprincipiosbsicosdeactuacin,
actuarconrespetoalordenamientojurdico,conneutralidad,integridadydignidad,ascomoconsometimientoa
losprincipiosdejerarquaysubordinacin,entreotros.
Porotrolado,dandocumplimientoalcontenidomaterialreservadoalaLeyOrgnicaporelartculo104.2dela
Constitucin,sedeterminanensusartculos11y12lasfuncionesdelasFuerzasyCuerposdeSeguridad,as
comoseregulantambinaspectosrelativosasusestatutos.Yaunqueesciertoqueelartculo104.2serefiereen
singulara"unaLeyOrgnica",nadaimpidelaexistenciadediferentestextosnormativosdictadosencumplimiento
delartculo104.2.As,laLeyOrgnica11/2007,de22deoctubre,Reguladoradelosderechosydeberesdelos
miembrosdelaGuardiaCivil,laLeyOrgnica12/2007de22deoctubre,delRgimendisciplinariodelaGuardia
Civil.Tambinsedebentenerencuentalaley42/1999,de25denoviembre,deRgimendepersonaldel
CuerpodelaGuardiaCivilylaLeyOrgnica4/2010,de20demayo,deRgimendisciplinariodelCuerponacional
dePolica.
Juntoaotrasnormasqueincidenenestembito(porejemplolaLey23/1992,de30dejulio,deSeguridad
Privada,LeyOrgnica4/1997,de4deagosto,porlaqueseregulalautilizacindevideocmarasporlasFuerzas
yCuerposdeSeguridadenlugarespblicosolaLey42/1999,de25denoviembre,deRgimendePersonaldela
GuardiaCivil),destacalaLeyOrgnica1/1992,de21defebrero,deProteccindelaSeguridadCiudadana,
dictadaprecisamentedeconformidadconlodispuestoenlosartculos149.1.29y104delaConstitucin.Se
declaraenestesentidoquecorrespondealGobierno,atravsdelasautoridadesydelasFuerzasyCuerposde
Seguridadasusrdenes,protegerellibreejerciciodelosderechosylibertadesygarantizarlaseguridad
ciudadana,crearymantenerlascondicionesatalefecto,yremoverlosobstculosqueloimpidansinperjuiciode
lasfacultadesydeberesdeotrosPoderesPblicos.
Deberesaltarsequeenelcumplimientodelasfuncionesquetienenencomendadaslosmiembrosdelas
FuerzasyCuerposdeSeguridad,seimponeunaespecialincidenciadelosprincipiosdejerarquaysubordinacin.
Enefecto,lapeculiaridaddetalesfuncionesjustificaque,auncuandogocendelacondicindefuncionarios,sea
constitucionalmenteaceptablequeseencuentrensometidosaunestatutoespecial,inclusoenloqueserefiereal
ejerciciodelalibertaddeexpresinydesindicacin,especialmentecuandosetratadeInstitutosArmadoso
Cuerpossometidosadisciplinamilitar.
PorloqueserefierealabibliografadestacarlostrabajosdeLpezRamn,Blanquer,BarcellonaoCastells,
entreotros.
Sinopsiselaboradapor:
ErnestoGarcaTrevijano.
Profesortitular.UniversidadComplutense
http://www.congreso.es/consti/constitucion/indice/imprimir/sinopsis_pr.jsp?art=104&tipo=2

2/3

15/7/2015

Sinopsisartculo104ConstitucinEspaola

Diciembre2003.
ActualizadaporVicenteMoret,LetradodelasCortesGenerales.Junio,2011

<VolveralaSinopsis

Copyright2003CongresodelosDiputados.Crditos

http://www.congreso.es/consti/constitucion/indice/imprimir/sinopsis_pr.jsp?art=104&tipo=2

3/3

You might also like