DOKTRYNY

BIBLIJNE
ZARYS TEOLOGI
SYSTEMATYCZNEJ
Myer Pearlman

SPIS TRECI
Wstp ...........................................................................................
I. Istota teologii.....................................................................
II. Warto teologii.................................................................
III. Dziay teologii ....................................................................
IV. Systematyka doktryn.........................................................

5
7
8
10
10

1. Pismo wite.........................................................................
I. Potrzeba Pisma witego ...................................................
II. Natchnienie Pisma witego..............................................
III. Weryfikacja Pisma witego..............................................

13
15
17
21

2. Bg.........................................................................................
I. Istnienie Boga ...................................................................
II. Natura Boga ......................................................................
III. Atrybuty Boga ...................................................................
IV. Bg trjjedyny ...................................................................

25
27
38
43
52

3. Anioowie ..............................................................................
I. Anioowie...........................................................................
II. Szatan................................................................................
III. Ze duchy...........................................................................

59
61
64
68

4. Czowiek...............................................................................
I. Pochodzenie czowieka......................................................
II. Natura czowieka...............................................................
III. Obraz Boga w czowieku....................................................

73
75
78
89

5. Grzech...................................................................................
I. Realno grzechu..............................................................
II. Pochodzenie grzechu.........................................................
III. Natura grzechu .................................................................
IV. Konsekwencje grzechu ......................................................

93
95
97
101
105

6. Jezus Chrystus.....................................................................
I. Natura Chrystusa..............................................................
II. Urzdy sprawowane przez Chrystusa ...............................
III. Dzieo Chrystusa ..............................................................

109
111
128
132

7. Odkupienie............................................................................ 143
I. Odkupienie w Starym Testamencie .................................. 145
II. Odkupienie w Nowym Testamenicie .................................. 153
8. Zbawienie .............................................................................. 169
I. Natura zbawienia .............................................................. 173
II. Usprawiedliwienie ............................................................. 179
III. Odrodzenie ........................................................................ 191
IV. Uwicenie ........................................................................ 196
V. Ostateczno zbawienia .................................................... 208
9. Duch wity..........................................................................
I. Natura Ducha witego ....................................................
II. Duch wity w Starym Testamencie.................................
III. Duch wity w Chrystusie................................................
IV. Duch wity wyciu czowieka.........................................
V. Dary Ducha witego ........................................................
VI. Duch wity w Kociele....................................................

217
221
228
233
237
249
259

10. Koci .................................................................................. 265

I. Natura Kocioa ................................................................ 267
II. Zaoenie Kocioa ............................................................ 269
III. Czonkostwo w Kociele.................................................... 271
IV. Dzieo Kocioa.................................................................. 272
V. Obrzdy kocielne............................................................. 273
VI. Uwielbienie w Kociele...................................................... 278
VII. Organizacja Kocioa ....................................................... 279
11. Rzeczy ostateczne ................................................................ 283
I. mier............................................................................... 285
II. Etap przejciowy............................................................... 286
III. Zmartwychwstanie ........................................................... 288
IV. Przysze ycie .................................................................... 291
V. Ostateczne przeznaczenie sprawiedliwych........................ 294
VI. Ostateczne przeznaczenie potpionych ............................. 297
VII.Powtrne przyjcie Chrystusa.......................................... 299

WSTP
ywimy gbok nadziej, e ga nauki zwana teologi odzyska nalene miejsce w myli i edukacji religijnej. Wziwszy pod uwag niesabnce zapotrzebowanie na trzewic i pewn prawd, modne w ostatnim czasie
uwaczanie tej dziedzinie wiedzy wydaje si by postaw co najmniej niefortunn. Prawda o Bogu, przeznaczeniu i drodze do ycia wiecznego nigdy
nie stanie si zbdna istotom niemiertelnym, wrcz przeciwnie czowiek,
jako stworzenie obdarzone umiejtnoci mylenia i skonnoci do refleksji,
musi prdzej czy pniej stan przed rozwaeniem tych zagadnie. S one
tak stare, jak ludzko i mog zosta wymazane z naszej rzeczywistoci tylko w dwch przypadkach: cakowitego pogrenia si w gupocie lub utraty
obrazu Boga, zoonego w nas podczas aktu stworzenia.
Jak czowiek myli w swym sercu, takim jest. Cae ycie czowieka zaley od tego, jak myli o Bogu". David S. Ciark.

I. ISTOTA TEOLOGII
Teologi moemy zdefiniowa na dwa sposoby. Po pierwsze, jako ogl
prawd biblijnych zestawionych w usystematyzowanej formie, czsto popartych autorytetem Kocioa. W tym sensie zblia si znaczeniowo do pojcia
doktryny (ac. doctrina nauczanie" lub nauka"). Po drugie, jako ga nauki, zajmujc si wiedz o Bogu i Jego relacjami z czowiekiem, traktujc
o wszystkim, co ma odniesienie zarwno do samej Osoby Boga, jak do
Jego dziea oraz celw.
Dlaczego mwimy o teologii jako o nauce"? Nauka jest uporzdkowanym, spjnym i logicznym systemem prawdziwych stwierdze o rzeczywistoci. Teologia jest takim systemem odnoszcym si do Boga i Jego dziaania.
Nauka posuguje si cile okrelon, obiektywn metod bada, teologia
stara si czyni to samo. A zatem teologia moe by traktowana jako nauka.
Jaki zwizek istnieje pomidzy teologi i religi? Okrelenie religia"1
pochodzi od aciskiego religio, czyli pobono" oraz religiare, czyli wiza mocno", a zatem zajmuje si tymi dziaaniami czowieka, ktre wi
go z Bogiem na zasadzie relacji midzyosobowej. Teologia to wiedza na temat Boga. Inaczej mwic, religia dotyczy praktyki, a teologia teorii zwizanej z pobonoci, dlatego obie dziedziny powinny wspistnie we
waciwej rwnowadze. Tymczasem, jak to w yciu bywa, w wielu przypadkach jedno nie idzie w parze z drugim. Znajdziemy wic teologw, ktrzy
nie s religijni, oraz znacznie wicej ludzi gboko pobonych, lecz nie posiadajcych usystematyzowanej wiedzy doktrynalnej. Bogosawieni jestecie, jeli wiedzc o tych rzeczach, czynicie je" oto Boe przesanie
skierowane do teologw. Staraj si usilnie o to, aby mg stan przed
Bogiem jako wyprbowany i nienaganny pracownik, ktry wykada naleycie sowo prawdy" (II Tym. 2:15) tak brzmi przestroga dla uduchowionych.
Jaka jest rnica midzy doktryn a dogmatem? Doktryna jest prawd
objawion przez Boga w Pimie witym, natomiast dogmat to przedstawienie tej samej prawdy przez czowieka w formie wyznania wiary.

1. Karl Barth (1886-1968) utosamia! religi i religijno z postaw bezwartociowych ludzkich de,
przy pomocy ktrych czowiek pragnie zdoby sobie przychylno Boga. Barth przeciwstawia religijno
wierze, opartej na Boym Sowie. Myer Pearlman trzyma si jednak tradycyjnej definicji religijnoci.

DOKTRYNY BIBLIJNE

H. WARTO TEOLOGII
1. Znajomo teologii zaspokaja potrzeb autorytatywnego
i systematycznego przedstawienia prawdy.
W niektrych rodowiskach istnieje tendencja do pomniejszania wartoci teologii jako takiej, a nawet jej odrzucania, jako przeronitej i bezuytecznej. Niemniej jednak, dopki czowiek zadaje sobie pytania o sens swojego
ycia, dopty bdzie czu potrzeb autorytatywnej i usystematyzowanej odpowiedzi. Teologia bdzie niezbdna wszdzie tam, gdzie padn pytania: skd
pochodz, kim jestem, dokd zmierzam?
Istnieje obiegowe stwierdzenie: Nie wane, w co si wierzy, dopki si
czyni dobrze". Jest to jeden z przykadw odrzucania teologii jako dziedziny nie majcej odniesienia do ycia codziennego. A jednak, kady czowiek
postpuje zgodnie z jak teologi, tylko nie zawsze to sobie uwiadamia
jego dziaania s pochodn tego, w co wierzy. Na przykad, zachowanie zaogi
statku posiadajcego okrelony cel podry na pewno znacznie rnioby si
od anarchii i bezadu panujcego na pokadzie jednostki dryfujcej bez
konkretnego planu.
ycie ludzkie jest podr do wiecznoci, dlatego wane jest to, czy
zakada si jej bezcelowo i bezsensowno, czy te pokada si nadziej
w Stwrcy, ktry zaplanowa marszrut i prowadzi do niebiaskiego
przeznaczenia.
2. Znajomo teologii jest niezbdna dla penego rozwini
cia charakteru chrzecijanina.
Silne przekonania buduj mocny charakter; wyrazista wiara prowadzi
do pewnych przekona. Oczywicie, przekonania doktrynalne danej osoby
nie stanowi ojej religijnoci, tak jak krgosup nie decyduje o osobowoci
czowieka. Jednak mocny krgosup jest niezbdny do zdrowego ycia, a spjny system przekona to podstawa pobonoci. Jak kto susznie zauway:
Czowiek nie musi wprawdzie nosi krgosupa przed sob, ale powinien go
mie i trzyma prosto, bo inaczej stanie si elastycznym, o ile nie garbatym
chrzecij aninem".
Pewien kaznodzieja stwierdzi: Czysto serca i ycie w prawoci s waniejsze od poprawnoci pogldw". Oto odpowied, jakiej udzieli mu inny
mwca: Uzdrowienie jest waniejsze od lekarstwa, ale bez lekarstwa nie byoby uzdrowienia". Prowadzenie chrzecijaskiego trybu ycia jest na pewno

WSTP

waniejsze od samej znajomoci doktryny, lecz bez niej owo ycie nie mogoby nawet powsta.
3. Znajomo teologii stanowi zabezpieczenie przed zwie
dzeniem (Mat. 22:29; Gal. 1:6-9; II Tym. 4:2-4).
Istnieje przekonanie, e jak gwiazdy powstay, zanim pojawia si astronomia, a ycie istniao na dugo przed pierwszymi biologami, tak Bg
mg i nadal moe si oby bez teologii.
To prawda, lecz naley zwrci uwag, e ludzie w swej ignorancji wymylili wiele przesdw na temat gwiazd, co doprowadzio do powstania astrologii. Faszywe pogldy na temat rolin zaowocoway przypisaniem wielu
z nich mocy magicznej, czego rezultatem byo czarnoksistwo. Duchowe zalepienie doprowadzio czowieka do sformuowania bdnych koncepcji na
temat Boga, i w ten sposb pojawio si pogastwo ze swymi przesdami oraz
zepsuciem.
Astronomia odkrya rzeczywiste prawa rzdzce ciaami niebieskimi, obnaajc w ten sposb bdy astrologw. Podobnie byo z botanik, ktra wyeliminowaa wiele przesdw zwizanych z rzekom moc magiczn"
przypisywan rolinom. W podobny sposb doktryna zawierajca si w Biblii odsania faszywe pojcia o Bogu i Jego dziaaniu.
Niech nikt nie myli, e bd w doktrynie stanowi jedynie drobne uchybienie natury praktycznej" owiadczy znany teolog, D.C. Hodge. adna z drg prowadzcych na zagad nie bya nigdy bardziej zatoczona, ni
droga faszywych nauk. Bd jest jak chmura nad sumieniem i jak zasona
na oczach".
4. Wiedza teologiczna jest niezbdn czci wyposaenia
chrzecijaskiego nauczyciela.
Kiedy dostawa towaru dociera do sklepu, wszystkie artykuy s rozadowywane oraz umieszczane w odpowiednich dziaach i pojemnikach, dziki
czemu mona je sprzedawa w uporzdkowany sposb. Ten przykad z ycia
codziennego dobrze ilustruje jeden z celw systematycznego studiowania. To
prawda, e Biblia skupia si wok jednego centralnego tematu, jednak w
zwizku z nim pozostaj rozliczne prawdy rozsiane po rnych ksigach.
Zatem, aby uzyska klarowny obraz kadej doktryny i zestawi j z innymi,
niezbdne jest zebranie wszystkich zwizanych z ni fragmentw oraz umiejscowienie ich w odpowiednich dziaach (tematy) oraz na odpowiednich pkach (podtematy).

10

DOKTRYNY BIBLIJNE

m. DZIAY TEOLOGII
Teologia jest jak drzewo, ktre posiada wiele gazi.
1. Teologia egzegetyczna i biblijna (termin egzegetyczna" wywodzi si
z greckiego sowa, ktre oznacza wyawia" prawd). Teologia egzegetycz
na i biblijna to bliniacze dyscypliny. Kad szczeglny nacisk na uywanie
odpowiednich narzdzi i technik, tak by wydoby waciwe znaczenie na
tchnionego tekstu. Nadrzdnym celem jest dojcie do takiego zrozumienia
poselstwa biblijnego, by byo najblisze rozumieniu, jakie posiadali oryginal
ni adresaci. Prowadzi to ten dzia teologii do studiw nad jzykiem, zwycza
jami i kultur czasw biblijnych (przy wykorzystaniu, na przykad, odkry
archeologicznych).
Teologia biblijna nie prbuje zorganizowa caego nauczania biblijnego w
poszczeglne kategorie. Jej celem jest raczej wyizolowanie nauczania w danym i ograniczonym kontekcie biblijnym, zwykle ksiga po ksidze, autor po
autorze. Teologia egzegetyczna bdzie dya do zidentyfikowania pojedynczych prawd zawartych w poszczeglnych zdaniach czy frazach i do okrelenia tego, jak buduj one myl rozdziaw, sekcji a nawet caych ksig".2
2. Teologia historyczna prbuje wyledzi histori rozwoju interpretacji poszczeglnych doktryn. Zawiera take histori Kocioa.
3. Teologia dogmatyczna polega na studiowaniu podstaw wiary sformuowanych w kocielnych wyznaniach wiary.
4. Teologia systematyczna. Ta ga teologii obejmuje nauczanie biblijne dotyczce Boga i czowieka, zestawione w usystematyzowane grupy tematyczne. Na przykad, natura i dzieo Chrystusa zostay sklasyfikowane pod
wsplnym tytuem Doktryna o Chrystusie".
Materia zawarty w niniejszej ksice stanowi wykad teologii systematycznej. Zrozumiae jest, e nie mona byo pomin w rozwaaniach elementw innych dziaw, a zwaszcza teologii biblijnej i egzegetycznej.

IV. SYSTEMATYKA DOKTRYN

Wedug jakiego porzdku powinny by umieszczone tematy w tej ksice? Zestawie moe by wiele i kade z nich miaoby zapewne swoje plusy.
2. Walter C. Kaiser. Towards an Exegetical Theology, s 47.

WSTP

11

Trudno wic trzyma si jakiego sztywnego klucza. Sprbujmy pj za porzdkiem zwizanym z Boym dzieem odkupienia czowieka.
1. Doktryna o Pimie witym. Z jakiego rda czerpiemy nieomyln
prawd o Bogu? Natura istotnie wskazuje na Jego istnienie, moc i mdro,
lecz nie dowiemy si od niej niczego na temat Boego miosierdzia, uwol
nienia od grzechu i jego konsekwencji, nie uzyskamy zachty do ycia w wi
toci ani wejrzenia w przyszo. Tak wic musimy zostawi t ksig i zwrci
si do innej do Biblii, ktra zawiera Boe objawienie dotyczce tych spraw.
Na jakiej podstawie przyjmujemy biblijny punkt widzenia za suszny?
Aby odpowiedzie na to pytanie, musimy najpierw zbada pochodzenie, natchnienie, dokadno oraz wiarygodno Pisma.
2. Doktryna o Bogu. Nastpnie przekonamy si, czego naucza Biblia
w zakresie najwaniejszych tematw Boga, jego natury oraz egzystencji.
3. Doktryna o anioach. Od Stwrcy przejdziemy do rozwaa nad Jego stworzeniem, zaczynajc od aniow, przy czym zajmiemy si rwnie szatanem, upadymi anioami oraz demonami.
4. Doktryna o czowieku. Nie zatrzymujc si duej przy temacie dobrych i zych duchw, przejdziemy do biblijnej nauki o czowieku, gdy wszystkie prawdy zawarte w Pimie witym koncentruj si wok dwch osb
Boga i czowieka.
5. Doktryna o grzechu. Najbardziej tragicznym faktem zwizanym z czowiekiem jest grzech. Pismo naucza o jego pochodzeniu, naturze, konsekwencjach oraz sposobie leczenia tej miertelnej choroby.
6. Doktryna o Chrystusie. Po przestudiowaniu zagadnie zwizanych
z grzechem zajmiemy si Osob i dzieem Chrystusa naszego Zbawiciela.
7. Doktryna o odkupieniu. W tym rozdziale rozwaymy fakty, ktre rzucaj wicej wiata na najwaniejsze dzieo, jakiego Chrystus dokona na rzecz
czowieka.
8. Doktryna o zbawieniu. W jaki sposb odkupienie wychodzi na przeciw potrzebom czowieka i staje si realnym dowiadczeniem w jego yciu?
Fakty dostarczajce odpowiedzi na to pytanie s zgrupowane pod hasem
Doktryna o zbawieniu".
9. Doktryna o Duchu witym. W jaki sposb odkupiecze dzieo Chrystusa staje si rzeczywistoci wewntrz czowieka? Ten problem jest
przedmiotem rozwaa w rozdziale powiconym Doktrynie o Duchu witym".
10. Doktryna o Kociele. Jest rzecz oczywist, e uczniowie Chry
stusa powinni by w pewien sposb zorganizowani, eby mc gromadzi si

12

DOKTRYNY BIBLIJNE

na wsplne uwielbianie, naucza czy gosi Dobr Nowin. Nowy Testament

mwi take o naturze i sposobie dziaania tego organizmu.
11. Doktryna o rzeczach ostatecznych. Kady czowiek w naturalny
sposb kieruje wzrok ku przyszoci, zadajc pytania o koniec historii i wiata. Wszystko, co Biblia objawia na temat przyszoci, zostao umieszczone
w rozdziale pod tytuem Sprawy ostateczne".

1 PISMO

WITE
Niebo i ziemia przemin, ale sowa moje nie przemin". (Mat. 24:35).
Trawa usycha, kwiat widnie, ale sowo Boga naszego trwa na wieki"
(Izaj. 40:8).
Zniszczcie t Ksig, jak bezskutecznie prbowali to ju uczyni rni
wrogowie ludzkiego szczcia, a uczynicie z nas cakowitych ignorantw
w dziedzinie poznawania Boga, stworzenia wiata, ktry zamieszkujemy, pochodzenia naszych praprzodkw oraz przeznaczonej dla nas przyszoci. Tym
samym skaecie nas na ycie w krainie wyobrani, wtpliwoci i przypuszcze. Zniszczywszy t Ksig, pozbawicie nas chrzecijastwa, a wraz z nim
wszelkiego pocieszenia, nadziei i perspektyw, zostawiajc nam do wyboru
(jake marnego zreszt!) ponur ciemno niewiary lub zowieszcze cienie pogastwa. Zniszczcie t Ksig, a wyludnicie niebo, zatrzaskujc jego bramy
na zawsze przed grzesznym potomstwem Adama, przywrcicie ksiciu ciemnoci jego miercionone do, pogrzebiecie nadziej we wsplnej mogile
z naszymi ciaami, wszystkich, ktrzy umarli przed nami, skaecie na wieczny sen lub nieskoczon niedol i nie pozwolicie nam spodziewa si niczego lepszego po naszej mierci. Sowem, jeli zniszczycie t Ksig, to
w jednej chwili pozbawicie nas wszystkiego, co sprawia, i nasza egzystencja nie jest najwikszym z moliwych przeklestw; wymaecie soce, wysuszycie ocean i pozbawicie moralny wiat jego atmosfery, tym samym
degradujc czowieka do takiej pozycji, e z zazdroci bdzie patrzy na bydlta, ktre gin." dr Payson.

SPIS RZECZY
I. POTRZEBA PISMA WITEGO 15
1. Takiego objawienia powinnimy pragn 15
2. Takiego objawienia powinnimy si spodziewa 15
3. Takie objawienie powinno mie form pisan 16
II. NATCHNIENIE PISMA WITEGO 17
1. Nie ludzkie, lecz boskie 18
2. Nie zwyczajne, lecz wyjtkowe 18
3. Nie mechaniczne, lecz ywe 19
4. Nie czciowe, lecz kompletne 20
5. Nie pojciowe, lecz dosowne 20
III. WERYFIKACJA PISMA WITEGO 21
1. Pismo zapewnia o swym natchnionym charakterze 21
2. Pismo wydaje si by natchnione 22
3. Pismo przekonuje o swym natchnionym charakterze 23
4. Pismo dowodzi swego natchnionego charakteru 24

I. POTRZEBA PISMA WITEGO

Co to jest prawda?" zapyta Piat sugerujc, e jej poszukiwanie jest
zajciem jaowym i beznadziejnym. Faktycznie jeeli nie istniaby aden
wiarygodny przewodnik do wiedzy o Bogu, czowieku i wiecie, to Piat miaby racj.
Nie ma jednak potrzeby popada w wtpliwoci, poniewa istnieje pewna Ksiga Pismo wite, ktre ci moe obdarzy mdroci ku zbawieniu przez wiar w Jezusa Chrystusa" (II. Tym. 3:15).
1. Takiego objawienia powinnimy pragn
Bg, ktry stworzy wszechwiat, powinien by mdry, a mdry Bg z
pewnoci ma dla swego stworzenia jaki cel. Zlekcewaenie go byoby gupot, a opieranie si grzechem. Jak jednak mona pozna w Boski zamiar? Historia dowodzi, e ludzko dochodzia w tej sprawie do rnych
wnioskw, a wiele osb nie doszo do adnego. Z kolei dowiadczenie pokazuje, i tego problemu nie da si rozwiza na drodze najbardziej nawet wnikliwych bada. Jedni nie maj czasu, inni moliwoci; nawet jeli sprbuj
doj do jakich konkretnych wnioskw, bd si posuwa powoli i trafia
na wiele wtpliwoci. Mdrcy buduj ogromne konstrukcje mylowe, majce doprowadzi ich do poznania niebiaskiej prawdy, lecz prdzej czy pniej
kada z owych konstrukcji okazuje si by zbyt maa. wiat przez mdro
swoj (filozofi) nie pozna Boga." Prawdy, ktre poka czowiekowi drog
z ziemi do nieba, musz by posane z nieba na ziemi. Inaczej mwic, czowiek potrzebuje objawienia.
2. Takiego objawienia powinnimy si spodziewa
Bg objawia si w przyrodzie w ten sposb, e mona to poj rozumem.
Jednak czowiek jest tak zwizany grzechami oraz obciony na duszy, e
ani natura, ani intelekt nie s w stanie przynie mu owiecenia i ulgi w cierpieniu. Niechaj zawiadczy o tym jeden z najwikszych umysw w historii
Immanuel Kant: Dobrze zrobicie, jeli sw ufno i pobono bdziecie
pokada w Ewangeliach, poniewa s one rdem prawd tak gbokich, e
rozum na prno prbowa je zgbi." Kiedy Hegel lea na ou mierci,
kaza sobie czyta wycznie Bibli. Stwierdzi, e gdyby mg przeduy swe
ycie, studiowaby tylko t Ksig, gdy znalaz w niej to, czego rozum nie
mg odkry.

16

DOKTRYNY BIBLIJNE

Jeeli Bg jest dobry, w co nie wtpimy, to powinnimy si spodziewa, e

przekae swojemu stworzeniu objawienie na swj temat. David C. Ciark pisze:
Trudno byoby nam sobie wyobrazi naturalnego ojca, ktry decyduje si na rozk z wasnym synem i nigdy nie zamienia z nim ani sowa. Podobnie, nie powinnimy podejrzewa dobrego Boga o to, e ukrywaby podstawow wiedz o sobie przed
czowiekiem, ktrego stworzy na swj obraz i podobiestwo. Jeli Bg uczyni nas
zdolnymi do poznawania Go i woy w nasze serca pragnienie kontaktu z Nim, to
czy bdzie milcza? Jeden z mitw staroytnego Egiptu opowiada o Sfinksie, ktry
zadawa przechodniom zagadki i zabija ich, jeli nie potrafili odpowiedzie prawidowo. Jestem pewien, e dobry i mdry Bg nie pozwoli zgin czowiekowi zdumionemu Zagadk Wszechwiata.
Dr Hodges dodaje:
Inteligencja Boga kae nam mie nadziej, e On doprowadzi swoje dzieo do
koca, koronujc religijn natur czowieka ponadnaturaln religi z nieba. askawo Boga kae nam mie nadziej, e On uwolni nas od bolesnej dezorientacji i oddali niebezpieczestwo wiecznej mierci od swego stworzenia. Sprawiedliwo Boga
kae nam mie nadziej, e On przemwi wiarygodnym gosem do naszego sumienia.
3. Takie objawienie powinno mie form pisan
Waciwie powinno by oczywiste, e Bg daje czowiekowi przesanie w
formie ksigi. Jak zauwaa dr Keyser, Ksika jest najlepszym nonikiem
prawdy, ktra ma zachowa spjno i by przekazywana z pokolenia na
pokolenie. Pami i tradycja s pod tym wzgldem bardzo zawodne, dlatego Bg
w swej wielkiej mdroci da ludziom objawienie w formie ksigi. O ile wiemy,
nie istnieje lepszy sposb udzielenia nam nieomylnego standardu prawdy, ktry
byby dostpny caej ludzkoci, nienaruszony przez wieki i z ktrego wszyscy
czerpaliby te same zasady wiary oraz pobonoci."
Rozsdnie byoby przypuszcza, e Bg powinien natchn swoje sugi do
zapisania prawd, ktre w aden sposb nie mogy by odkryte i zgbione przez
ludzki umys.
Wreszcie, istniej podstawy, by wierzy, i dziki Opatrznoci Boej Pisma
zostan zachowane w niezmienionej postaci, a Koci bdzie mg wczy do
kanonu tylko te ksigi, ktre bezsprzecznie pochodz z Boego natchnienia.

PISMO WITE

17

H. NATCHNIENIE PISMA WITEGO

Nie jest wykluczone, e religia pochodzca od Boga mogaby si obej
bez natchnionych Pism. Jak zauway Prof. Francis L. Patton:
Jeeli mona by byo dowie na podstawie prostych wiadectw historycznych,
e Jezus czyni cuda, wypowiada proroctwa i ogasza sw Bosko; jeli mona by
byo wykaza, i zosta On ukrzyowany dla odkupienia grzesznikw, po czym zmartwychwsta i stwierdzi, e przeznaczenie kadego czowieka jest zalene od uznania Go lub odrzucenia jako osobistego Zbawiciela wtedy bez wzgldu na to, czy
owe historyczne zapisy byyby natchnione czy nie, biada temu, kto wzgardzi tak wielkim zbawieniem.
Nie musimy jednak roztrzsa takiej moliwoci, bowiem nie zostalimy pozostawieni w tej sprawie na pastw wtpliwoci. Cae Pismo przez
Boga jest natchnione" (dos. obdarzone tchnieniem Boga), jak owiadcza aposto Pawe (II Tym. 3,16). .Albowiem proroctwo nie przychodzio nigdy z woli
ludzkiej, lecz wypowiadali je ludzie Boy, natchnieni Duchem witym"
potwierdza aposto Piotr (II Piotra 1,21).
Sownik Webstera definiuje natchnienie jako ponadnaturalny wpyw Ducha Boego na umys czowieka, dziki ktremu prorocy, apostoowie i inni
autorzy witych Ksig mogli przekaza Bo prawd bez popenienia jakiegokolwiek bdu".
Wedug dra Gaussena jest to niewytumaczalna moc, ktr Duch Boy
obdarza autorw Pisma, pozwalajc im zastosowa odpowiednie sowa oraz
chronic ich przed popenieniem bdw i przeocze".
Zgodnie z definicj podan przez apostoa Pawa w II Tym. 3:16, natchnienie jest siln i wiadom inspiracj (tchnieniem) woon w serca ludzi, umoliwiajc im wypowiadanie sw prawdy" pisze dr William Evans.
Pismo powstao pod wpywem Boego tchnienia, tak jak ludzka mowa dobywa si z ust dziki wydychanemu powietrzu". Owiadczenie apostoa Piotra by moe zostao wypowiedziane po to, aby oznajmi, e Duch wity
by szczeglnie obecny przy i w autorach poszczeglnych Ksig, objawiajc im prawdy, ktrych wczeniej nie znali oraz pozwalajc im odpowiednio
zapisa oraz we waciwy sposb przekaza to, czego byli naocznymi wiadkami".
Na podstawie lektury rnych wyzna wiary i innych dokumentw kocielnych mona by stwierdzi, e chrzecijastwo jest bardzo skomplikowa-

18

DOKTRYNY BIBLIJNE

ne, pene teologicznych zawioci oraz niejasnych definicji. Tak jednak nie
jest. Doktryny przedstawione w Nowym Testamencie s proste i mona je wyoy w nieskomplikowany sposb. Niestety, wraz z upywem czasu Koci
stawa w obliczu coraz wikszej iloci bdnych i szkodliwych pogldw, co
zmuszao wierzcych do obrony prawdziwej nauki za pomoc definicji. To
wanie ten proces ustalania dokadnych i szczegowych definicji spowodowa powstanie wyzna wiary. Stwierdzenia doktrynalne peniy wan i potrzebn funkcj w yciu Kocioa, stajc si przeszkod tylko wtedy, gdy
ich usankcjonowanie zastpowao yw wiar.
Doktryna o natchnieniu, wypywajca ze Sowa Boego, jest cakiem prosta, jednak coraz wikszy napyw bdnych pogldw spowodowa konieczno obwarowania jej penymi i szczegowymi definicjami. Wbrew rnym
teoriom naley jednoznacznie stwierdzi, e natchnienie Pisma witego jest:
1. Nie ludzkie, lecz Boskie
Modernista utosamia natchnienie autorw Pisma z jakim duchowym
wejrzeniem lub mdroci, jak posiadali na przykad Platon, Sokrates, Browning, Szekspir czy te inni geniusze i luminarze wiata literatury, filozofii czy
religii. W ten sposb natchnieniu przypisuje si wycznie charakter naturalny. Takie podejcie odbiera temu pojciu jakikolwiek sens i jest niezgodne z unikalnym, ponadnaturalnym charakterem Biblii.
2. Nie zwyczajne, lecz wyjtkowe
Niektrzy myl natchnienie z owieceniem. Termin owiecenie" odnosi
si do wpywu Ducha witego na chrzecijan, co jest w ich yciu powszechnym dowiadczeniem umoliwiajcym im poznanie Boych spraw. (I Kor. 2:4;
Mat. 16:17). Zwolennicy tej teorii utrzymuj, e takiemu wanie owieceniu
naley przypisa powstanie Biblii. Nauczaj oni, e czowiek posiada pewn
naturaln umiejtno mona j nazwa oczyma duszy" dziki ktrej
moe pozna Boga. Kiedy staroytni mowie Boy rozmylali o Stwrcy,
Duch wity oywia t umiejtno i dawa im wejrzenie w Boskie tajemnice.
Prawd jest, e podobne owiecenie jest obiecane wierzcym i faktycznie
staje si ich udziaem. Nie znaczy to jednak, e jest ono tosame z natchnieniem, napisano bowiem (I Piotra 1:10-12), e prorocy otrzymywali sowa pochodzce z natchnienia Ducha witego, ale nie zawsze bywali przeze
owieceni, by zrozumie wypowiadane przez siebie prawdy. Przykadem moe by Kajfasz, ktry wypowiedzia natchnione przesanie (niewiadomie),

PISMO WITE

19

cho jego umys nie by poddany Bogu mona powiedzie, e w tym momencie arcykapan by natchniony, ale nie owiecony (Jan 11:49-52).
Zauwamy dwie najwaniejsze rnice midzy owieceniem a natchnieniem. (1) Jeeli chodzi o czas trwania, owiecenie jest (lub moe by) stanem
permanentnym. Droga sprawiedliwych jestjak blask zorzy porannej, ktra
coraz janiej wieci a do biaego dnia". Namaszczenie, ktre wierzcy otrzyma od witego, spoczywa na nim pisze aposto Jan (I Jana 2:20-27). Z
drugiej strony, natchnienie nigdy nie objawiao si w sposb cigy prorok
nie mg prorokowa wedle swojej woli, lecz musia by poddany Duchowi
witemu. Albowiem proroctwo nie przychodzio nigdy z woli ludzkiej"
owiadcza aposto Piotr. Lecz wypowiadali je ludzie Boy, natchnieni Duchem witym". Owo nage nadejcie natchnienia jest okrelane wyraeniem
czsto uywanym przez prorokw: I doszo mnie Sowo Pana tej treci (...)".
Istnieje wyrana rnica midzy prawdziwymi prorokami, ktrzy mwi wycznie wtedy, gdy Pan im kae i faszywymi, zwiastujcymi widzenia swego serca" (Jer. 14:14; 23:11,16; Ez. 13:2,3). (2) Owiecenie moe by
stopniowane, podczas gdy natchnienie nigdy. Ludzie rni si stopniem
owiecenia i niektrzy stoj pod tym wzgldem wyej od innych. Jeli chodzi
o natchnienie, to albo dana osoba jest pod jego wpywem, albo nie.
3. Nie mechaniczne, lecz ywe
Natchnienie nie jest rodzajem dyktanda, podczas ktrego zapisujcy jest
cakowicie pasywny, a jego zdolnoci oraz wadze umysowe nie bior adnego udziau w zapisie danego materiau. Prawd jest, e niektre fragmenty
Pisma zostay podyktowane, na przykad Dziesicioro Przykaza czy Modlitwa Paska. Samo sowo natchnienie" wyklucza mechaniczne powstawanie
przekazu, a mechaniczny przekaz wyklucza natchnienie. Na przykad, kiedy
szef dyktuje list swojej sekretarce, nie oznacza to, e dziaa ona pod natchnieniem. Bg nie wykorzystuje czowieka wycznie w roli megafonu Jego
wity Duch tak wykorzysta umiejtnoci natchnionych autorw Pisma, e
w wyniku ich pracy (a waciwie: wsppracy) powstao doskonale Boskie
przesanie noszce jednoczenie znamiona osobowoci kadego z nich. Tak
wic Biblia jest Sowem Pana, a jednoczenie w pewnym sensie sowem Mojesza, Izajasza i Pawa. Bg nie uczyni w tej mierze niczego bez udziau czowieka, ani te czowiek nie zrobi nic bez Boga. Sowo Boe to sam Bg
przemawiajcy w czowieku, przez czowieka, jako czowiek i dla czowieka.
Fakt wsppracy midzy Bogiem i czowiekiem w przekazywaniu natchnionego przesania nie podlega wtpliwoci, natomiast szczegy tej ko-

20

DOKTRYNY BIBLIJNE

operacji przekraczaj nasze zdolnoci poznawcze. Jeli zwyka wspzaleno pomidzy umysem i ciaem jest nieprzeniknion tajemnic dla najwikszych mdrcw, to o ile wiksz zagadk musi by wsppraca Ducha Boego
z duchem ludzkim!
4. Nie czciowe, lecz kompletne
Wedug teorii natchnienia czciowego, autorzy zostali uchronieni przed
popenieniem bdu w sprawach dotyczcych zbawienia, ale nie w pozostaych dziedzinach, takich jak historia, nauka, chronologia wydarze i inne.
Dlatego te zgodnie z tym punktem widzenia, bardziej poprawnie byoby powiedzie, e Biblia zawiera Sowo Boe, ni e Biblia jest Sowem Boym".
Teoria ta pogra nas w bagnie niepewnoci, bo kt moe bezbdnie
osdzi, co jest, a co nie jest istotne dla przedstawienia prawdy o zbawieniu?
Gdzie znale nieomylny autorytet, ktry mgby zadecydowa, ktra cz
Biblii jest Sowem Boym, a ktra nim nie jest? W dodatku, jeeli historia zapisana w Biblii jest faszem, to nauczanie w niej zawarte rwnie jest bdne, poniewa doktryna biblijna opiera si na biblijnej historii. Wreszcie, samo
Pismo zapewnia o swym natchnieniu, a Jezus i apostoowie przypisuj okrelenie Sowo Boe" caemu Staremu Testamentowi.
5. Nie pojciowe, lecz dosowne
Zgodnie z kolejn teori, Bg natchn myli autorw ksig biblijnych,
ale nie ingerowa w uycie poszczeglnych wyrazw. Innymi sowy, Bg natchn ludzi, pozostawiajc im do wyboru sposb zapisu przesania. Jednak
samo Pismo nie kadzie nacisku na natchnionych autorw, ale na natchnione sowo. Wielokrotnie i wieloma sposobami przemawia Bg dawnymi czasy do ojcw przez prorokw" (Hebr. 1:1) Wypowiadali je ludzie Boy,
natchnieni Duchem witym" (II Piotra 1:21). Co wicej, trudno jest oddzieli sowo od myli myl jest bowiem czym w rodzaju wewntrznego sowa (Abycie nie powiedzieli sobie...", Gupi rzek w sercu swoim..."), a sowo
zawsze wyraa jak myl. Dlatego jest oczywiste, e myli natchnione przez
Boga powinny by wyraane za pomoc podobnie natchnionych wyrazw.
Aposto Pawe pisze o sowach, ktrych naucza Duch" (I Kor. 2:13). Wreszcie, pojedyncze sowa s przytaczane jako podstawa wanych doktryn (Jan
10:35; Mat. 22:42-45; Gal. 3:16; Hebr. 12:26,27).
Naley odrni objawienie od natchnienia. Przez objawienie rozumiemy
takie dziaanie Boga, w wyniku ktrego czowiek poznaje co, czego nigdy nie
byby w stanie pozna wasnym umysem. Natomiast natchnienie gwaran-

PISMO WITE

21

tuje autorowi nieomylno zapisu treci objawienia. Na przykad, Bg najpierw objawi Dziesi Przykaza Mojeszowi, a potem natchn go, by mg
je zapisa w Torze.
Natchnione przekazy nie musz zawiera objawienia, na przykad Mojesz opisywa wiele sytuacji, ktrych sam by wiadkiem i mieciy si one
w zasigu jego wiedzy.
Musimy take dokona rozrnienia pomidzy nie natchnionymi sowami, a natchnionym zapisem. Na przykad, w Biblii znajdujemy wiele
stwierdze szatana, a przecie wiemy, e nie wypowiada on myli natchnionych przez Ducha witego. Mimo to, sam zapis jego sw jest natchniony.

m. WERYFIKACJA PISMA WITEGO

1. Pismo zapewnia o swym natchnionym charakterze
W ksigach Starego Testamentu znajdujemy wiele zapewnie co do tego,
e zostay one napisane z natchnienia Boego okrelenie i rzek Bg" oraz
jego liczne rwnowaniki s uyte ponad 2600 razy. Ksigi historyczne, Prawo, Psalmy i Prorocy zawieraj stwierdzenia, i napisali je ludzie bdcy pod
natchnieniem Boga (II. Moj. 24:4; 34:28; Joz. 3:9; II. Krl. 17:13; Izaj. 34:16;
59:21; Zach. 7:12; Ps. 78:1; Przyp. 6:23). Sam Chrystus aprobowa nauczanie Starego Testamentu, czsto cytowa jego fragmenty i y zgodnie ze standardem wyznaczonym w Pismach. Czsto publicznie podkrela ich
wiarygodno i autorytet (Mat. 5:18; Jan 10:35; Luk. 18:31-33; 24:25,44; Mat.
23:1,2; 26:54). Podobnie czynili apostoowie (Luk. 3:4; Rzym. 3:2; II Tym. 3:16;
Hebr. 1:1; II Piotra 1:21; 3:2; Dz.Ap. 1:16; 3:18; I Kor. 2:9-16).
Czy Nowy Testament zawiera podobne stwierdzenia na temat swego natchnionego charakteru? Ot, Chrystus zoy autorom Ewangelii i innych
Pism Nowego Testamentu obietnic, e Duch wity przypomni im wszystko, co usyszeli od swego Mistrza oraz wprowadzi ich we wszelk prawd.
W wielu miejscach Nowego Testamentu znajdujemy peniejsze i szersze objawienie Boga ni to, ktre zostao przeze podane w Pismach Starego Testamentu, a take nauczanie samego Mesjasza o tym, i wypeni Zakon. Zatem,
jeli Stary Testament jest natchniony przez Boga, z Nowym Testamentem
musi by podobnie. Aposto Piotr wydaje si stawia pisma Pawa na rwni
z nauczaniem Starego Testamentu (II Piotra 3:15,16), a z kolei sam Pawe
i inni autorzy Pism Nowego Testamentu wyranie przypisuj swym twierdze-

22

DOKTRYNY BIBLIJNE

niom Boski autorytet (I Kor. 2:13; I Kor. 14:31; I Tes. 2:13; 4:2; II Piotra
3:2; I Jana 1:5; Obj. 1:1).
2. Pismo wydaje si by natchnione
Pismo zapewnia o swym natchnionym charakterze, a jego szczegowe
zbadanie potwierdza suszno tych twierdze. Mona powiedzie, e Biblia
wchodzi na sal sdow" z mocnymi argumentami, potwierdzajcymi jej wiarygodno. Jeli chodzi o autorw, zostaa napisana przez ludzi, ktrych
szczero i prawo nigdy nie bya kwestionowana. Co do zawartoci, jest
rdem najpeniejszego objawienia na temat Boga, jakie zna wiat. Wreszcie,
jeeli mowa o wpywie, wywieranym przez t Ksig na czytelnikw, staa si
narzdziem nioscym wiato zbawienia narodom i jednostkom oraz posiada
niewyczerpan moc przemieniania ludzkiego charakteru. Jej autorytet jest
tak ogromny, e nawet sekty goszce herezje odwouj si do niej, by
zrobi wraenie na suchaczach.
Zwrmy uwag na niektre znaki szczeglne" tej Ksigi: (1) Dokadno.
Zauwamy cakowity brak twierdze absurdalnych, charakterystycznych dla
innych witych ksig. Na przykad, nie znajdziemy tam historii o Ziemi
wyklutej z jajka, spoczywajcej na wiu i otoczonej siedmioma morzami,
sokiem z trzciny cukrowej, duchowym pynem, roztopionym masem, zsiadym mlekiem itp. Dr D. S. Ciark podsumowuje: Midzy Bibli a innymi
ksigami istnieje rnica, jakiej czowiek nie jest w stanie ogarn, a wynika
ona z pochodzenia tej Ksigi". (2) Jednolito. Jeeli jedna ksika skada
si z 66 ksig powiconych rnym tematom, napisanych przez
czterdziestu rnych autorw na przestrzeni 1600 lat, a jednak stanowi nierozerwaln cao, wida w niej jeden cel oraz wsplne i logicznie rozwijane
wtki, mona to wyjani jedynie ingerencj jednego, ponadnaturalnego Umysu kierujcego jej powstaniem. (3) Wikszo ksiek mona przeczyta najwyej kilkakrotnie, podczas gdy Bibli czyta si przez cae ycie, stale
odkrywajc w niej nowe, gbokie treci. (4) Niezwyka popularno tej Ksigi
sprawia, e wci jest ona najczciej czytana i przekadana na setki jzykw. (5) Ponadczasowo. Biblia jest jedn z najstarszych znanych ksig,
a mimo to jej tre jest zrozumiaa dla kadego pokolenia. Dusza ludzka nigdy nie wyronie" z prawd przedstawionych na jej kartach. Ta ksiga jest jak
chleb, ktry jest jednym z najstarszych rodzajw poywienia czowieka, ale
mimo to nie brakuje go na stoach od wielu pokole. Dopki czowiek bdzie
odczuwa gd, dopty bdzie pragn chleba, ktry nasyci jego ciao; dopki
bdzie szuka Boga, dopty Biblia bdzie czytana. (6) Przetrwanie pomimo

PISMO WITE

23

przeladowa i opozycji ze strony nauki. Moty bd si kruszy, lecz kowado

pozostanie". (7) Zawarte w niej proroctwa wypeniy si ze zdumiewajc
precyzj.

3. Pismo przekonuje o swym natchnionym charakterze

Ale chyba nie wierzy pani w to, co tam jest napisane?" zapyta pewien
nauczyciel nowojorskiego college'u, dowiedziawszy si, e jego studentka
uczszczaa niegdy na kurs biblijny. Oczywicie, e wierz" odpara.
Tak si skada, e znam osobicie Autora". Tym samym owa niewiasta przedstawia jeden z najwaniejszych powodw, dla ktrych wierzymy, e Biblia jest
Sowem Boym ot, ta Ksiga przemawia do nas osobicie, przekonujc
sumienie szczerego czytelnika o swym Boskim pochodzeniu i autorytecie.
Niektrzy twierdz, i Boskie pochodzenie Pisma jest oparte na Tradycji
Kocioa, ktry stanowi jedyny nieomylny autorytet w sprawach wiary i
obyczajw. Tak, jakby wieczna i niepodwaalna prawda zaleaa od osdu
ludzkiego!" komentowa Jan Kalwin, jeden z wybitnych Reformatorw. I
doda:
Utrzymuje si, e Koci decyduje o rym, jaka cze naley si Sowu Boemu
oraz ktre ksigi powinny by wczone do kanonu. (...) Pytanie Skd bdziemy wiedzie, ktre ksigi pochodz od Boga, jeli Koci o tym nie zadecyduje?" jest rwnie gupie, jak pytania: Jak moemy sami odrni wiato od ciemnoci, czarne
od biaego czy sodkie od gorzkiego?"
- wiadectwo Ducha witego stoi ponad wszelk argumentacj. Jedynym doskonale wiarygodnym wiadkiem w sprawie Sowa Boego jest sam Bg, i dlatego Jego
Sowo nie znajdzie miejsca, zrozumienia oraz zaufania w sercach ludzkich dopty,
dopki nie zostanie tam zapiecztowane ywym wiadectwem Ducha. Ten sam Duch
Boy, ktry mwi przez prorokw, musi wej do naszych serc i przekona kadego z nas, e oni wiernie przekazali sowa otrzymane od Niego (Izaj. 59:21).
Ustalmy zatem, e ci, ktrzy s osobicie prowadzeni i nauczani przez Ducha
witego, mog miao zaufa Sowu Boemu, ktre jest swoim wasnym wiadkiem
oraz obroc, dlatego te nie moe by poddawane adnym testom na prawdziwo,
z wyjtkiem wiadectwa Ducha ono przekonuje w stopniu wystarczajcym.
Skoro tak, to po co szuka zewntrznych dowodw na prawdziwo Pisma i
dowodzi jego wiarygodnoci? Czynimy tak po pierwsze nie po to, by uwierzy,
e s prawdziwe, ale wanie dlatego, e s prawdziwe. Po drugie, naturalne i
zarazem bardzo inspirujce jest pragnienie znalezienia zewntrznych dowodw na
to, o czm jestemy wewntrznie przekonani. Wreszcie, ta-

24

DOKTRYNY BIBLIJNE

kie dowody przydaj si w momencie, gdy przychodzi nam dzieli si wiar z

innymi, bowiem powinnimy by zawsze gotowi do obrony przed kadym,
domagajcym si od was wytumaczenia si z nadziei waszej" (I Piotra 3:15).

4. Pismo dowodzi swego natchnionego charakteru

Dr Eugene Stock napisa:
Kiedy byem chopcem, czytaem pewn histori przedstawiajc trzy rodzaje dowodw, na podstawie ktrych mog by przekonany, e Biblia jest Sowem Boym,
objawionym ludzkoci przez samego Stwrc. Na pocztku autor przedstawi owe trzy
grupy dowodw: wiadectwo zewntrzne (historyczne), wiadectwo wewntrzne oraz
wiadectwo empiryczne (eksperymentalne). Nastpnie opowiedzia o tym, jak kiedy
wysa syna do sklepu chemicznego, aby ten kupi nieco fosforu. Chopiec wrci po
pewnym czasie i pooy na biurku ma paczuszk. Czy w rodku rzeczywicie by fosfor? Wedle relacji syna, poszed on do sklepu i poprosi o fosfor. Ekspedient sign
na pk, zdj jaki soik, wyj z niego nieco proszku i zapakowa do maego pojemnika, ktry zosta przyniesiony od razu do domu. To wszystko stanowio wiadectwo zewntrzne (historyczne) potwierdzajce, e w maej paczuszce faktycznie by
fosfor. Nastpnie autor opowiadania otworzy przyniesion paczuszk. Substancja wewntrz pojemnika miaa wszelkie cechy typowe dla fosforu: kolor, zapach, konsystencj itd. To byo wiadectwo wewntrzne autora. Po przyoeniu ognia, fosfor zacz pon w typowy dla niego sposb tym samym dokonano eksperymentu, ktry by zarazem wiadectwem empirycznym, przekonujcym o zawartoci pojemnika.
Intelektualna obrona Biblii jest na pewno wana, lecz najlepszym argumentem wiadczcym o jej wiarygodnoci jest praktyka ta Ksiga po prostu
dziaa! Zmienia bieg cywilizacji, przeksztacia ycie milionw ludzi, niosa wiato, inspiracj i pocieszenie caym narodom. I nadal wypenia swoj rol.

BG
yjemy we wszechwiecie, ktrego ogrom wskazuje na istnienie potnego Stwrcy. Pikno, ewidentny zamys widoczny w stworzeniu oraz porzdek
wiadcz o mdroci Prawodawcy. Moemy cofa si od skutku do przyczyny, ale nie moemy tego robi w nieskoczono, musimy w pewnym momencie uzna istnienie wiecznego Stwrcy, ktrego nazywamy Bogiem On
to jest przyczyn wszystkiego oraz rdem wszelkiego dobra, jakie istnieje.

SPIS RZECZY
I. ISTNIENIE BOGA 27
1. Potwierdzenie istnienia Boga 27
2. Argumenty wskazujce na istnienie Boga 28
[a] Argument ze stworzenia, [b] Argument z planu widocznego w strukturze stworzenia, [c] Argument z natury czowieka, [d] Argument z historii, [e] Argument z powszechnoci wiary.
3. Ateizm 36
II. NATURA BOGA 38
1. Imiona Boga 38
[a] Elohim. [b] Jahwe, [c] El. [d] Adonai. [e] Ojciec.
2. Bdne pogldy na temat natury Boga 40
[a] Agnostycyzm. [b] Politeizm. [c] Panteizm. [e] Deizm.
III. ATRYBUTY BOGA 43
1. Atrybuty bierne (wewntrzna natura Boga) 44
[a] Duchowa natura, [b] Nieskoczono, [c] Jedyno.
2. Atrybuty czynne (Bg w relacji do wszechwiata) 45
[a] Wszechmoc, [b] Wszechobecno. [c] Wszechwiedza, [d] Mdro,
[e] Wszechwadza.
3. Atrybuty moralne (Bg w relacji do stworze moralnych) 48
[a] wito, [b] Sprawiedliwo, [c] Wierno, [d] Miosierdzie.
[e] Mio, [f] Dobro.
IV. BG TRJJEDYNY 52
1. Twierdzenia doktryny 52
2. Definicje doktryny 53
3. Dowody 54
(aj Pisma Starego Testamentu. [b[ Pisma Nowego Testamentu.
4. Obrazowanie doktryny 56

I. ISTNIENIE BOGA
1. Potwierdzenie istnienia Boga
Biblia w adnym miejscu nie prbuje dowodzi istnienia Boga przy pomocy
logicznej, formalnej argumentacji. Jest ono zaoone jako oczywisty fakt, a wiara
w Jego istnienie jako naturalna cecha czowieka. Pismo nie podaje serii
dowodw czy choby przesanek dajcych podstaw do wiary w istnienie Boga
zamiast tego, po prostu stwierdza ten fakt i wzywa czytelnika do postawienia
wszystkiego na jedn kart. Ten, kto przychodzi do Boga, musi wierzy, e On
istnieje" oto biblijny punkt wyjcia we wszelkich sprawach dotyczcych relacji
midzy Bogiem a czowiekiem.
Sowo Boe wspomina o ludziach, ktrzy mwi w swoich sercach, e nie ma
Boga, nazywajc ich gupcami" czyli bezbonikami. Prbuj oni, wbrew
wewntrznemu przekonaniu, wymaza Go ze swych myli, poniewa chc
prowadzi ycie na wasn rk. Ten rodzaj ludzi moemy nazwa ateistami
praktycznymi. yj w taki sposb, jakby Boga faktycznie nie byo, i jest to forma
ich buntu przeciwko Niemu. Liczebnoci przewyszaj oni znacznie grup
ateistw teoretycznych podchodzcych do sprawy na paszczynie intelektualnej,
utrzymujcych i przewiadczonych o tym, e taka osoba jak Bg nie istnieje. Jak
wspomniano powyej, stwierdzenie nie ma Boga" nie wynika z przekonania o
tym, e On nie istnieje. Wypowiadaj je najczciej ludzie, ktrzy uwaaj, i Bg
nie interesuje si wiatem i ich sprawami, a liczc na Jego oddalenie, popeniaj
zo, co prowadzi do coraz wikszego zepsucia (Ps. 14). Dr A. B. Davidson pisze:
Biblia mwi o Bogu jako o Kim znanym, dlatego nie znajdziemy na jej kartach
ani jednej prby dowodzenia Jego istnienia. Nie ma adnego fragmentu, ktry ukazywaby proces dochodzenia czowieka do poznania Boga poprzez obserwacj natury czy
wiadomo dziaania Opatrznoci, cho istniej wersety sugerujce, i na podstawie
takich przesanek mona skorygowa bdne pogldy na Jego temat. (...) Stary Testament powica rwnie mao miejsca dowodzeniu, e Boga mona pozna, co podawaniu argumentw przemawiajcych za Jego istnieniem. Jake ludzie mogli zaprzta sobie gow udowadnianiem, e mona pozna Boga, skoro cae ich ycie byo przesycone
Jego obecnoci, ich wiadomo i umysy pony dla Niego, i skoro wiedzieli, i Duch
wity ich porusza, owieca oraz prowadzi od samego pocztku historii Izraela?
Idea osigania kontaktu z Bogiem poprzez wasne wysiki jest cakowicie obca
Staremu Testamentowi. Bg objawia si i przemawia czowiek sucha i jest posu-

28

DOKTRYNY BIBLIJNE

szny. Bg przyblia si do czowieka, wchodzc z nim w specjalne relacje okrelone

przymierzem. To On objawia ludziom przykazania, a oni przyjmuj Jego wol i wypeniaj j. Mojesz i prorocy nie s prezentowani w Pimie jako wiate umysy prowadzce rozwaania na temat Niewidzialnego, formuujce uczone wnioski na temat
Jego natury, czy opracowujce jakie skomplikowane teorie o kontaktujcym si z nimi Bstwie. Po prostu, Niewidzialny objawia im si, i oni o tym wiedz.
Owiadczenie: Znam prezydenta" nie jest rwnoznaczne ze stwierdzeniem:
Wiem, e prezydent istnieje", poniewa wiadomo, e mona zna wycznie
istniejcego prezydenta. Podobnie wyraaj si autorzy Ksig biblijnych piszc, i
znaj Boga jeli bowiem Go znaj, to znaczy, e On musi istnie.

2. Argumenty wskazujce na istnienie Boga

Dr Norman Fokdolv pisze:
Nie jest moliwe wywiedzenie cisych dowodw na istnienie Boga w sensie naukowym. Ostateczn instancj w tej sprawie jest wiara. Mimo to moemy, i chrzecijaska myl to czyni, poda wartociowe argumenty popierajce nasze przekonanie.
Skoro Pismo nie podejmuje wysiku argumentacji na rzecz istnienia Boga, to
po co my dokonujemy takiej prby? Z kilku powodw:
Po pierwsze, aby przekona te osoby, ktre szczerze poszukuj Boga, lecz
wci maj jakie przeszkody natury intelektualnej: Chciabym uwierzy, ale
najpierw poka mi, e to jest rozsdne". Jednak adne argumenty nie s w stanie
przekona kogo, kto po prostu pragnie y w grzechu. Tacy z gry zapowiadaj:
Nie dam si przekona, e Bg istnieje". Nie ma si czemu dziwi w kocu
wiara jest zwizana bardziej z moralnoci, ni z intelektem; jeeli zatem nie
jestemy gotowi zapaci ceny, to znajdziemy tysic wymwek i odrzucimy kady
argument (Luk. 16:31).
Po drugie, aby umocni wiar tych, ktrzy ju si zdecydowali zosta
uczniami Chrystusa. Nie poszukuj oni dowodw po to, by uwierzy, ale wanie
dlatego, i ju uwierzyli. Wiara jest dla nich tak cenna, e z radoci przyjmuj
wszystko, co mogoby j jeszcze bardziej ubogaci.
Wreszcie po to, by poszerzy nasz wiedz o Bogu, bo czy istnieje wspanialszy obiekt przemyle, ni On?
Gdzie zatem powinnimy szuka argumentw na rzecz istnienia Boga? W
stworzeniu, naturze ludzkiej oraz historii rozwaenie tych trzech prowadzi do
ustalenia piciu nastpujcych faktw:

BOG

29

Kosmos musi posiada jak Pierwsz Przyczyn, czyli Stwrc. Jest to

tak zwany argument kosmologiczny (od greckiego kosmos czyli wiat").
We wszechwiecie jest widoczny pewien porzdek, ewidentnie wynikajcy z inteligentnego zamysu czy inaczej projektu, co wskazuje na istnienie Projektodawcy, bdcego jednoczenie Umysem nadrzdnym wobec stworzenia.
Jest to tak zwany argument teleologiczny (od greckiego teleos czyli cel").
Natura ludzka, ze swymi aspiracjami i pragnieniami, wskazuje na istnienie jakiego osobowego Wadcy. Jest to tak zwany argument antropologiczny (od greckiego antropos czyli czowiek").
Historia ludzkoci zawiera przykady potnego dziaania Opatrznoci.
Jest to tak zwany argument historyczny.
Wiara jest zjawiskiem powszechnym. Jest to tak zwany argument powszechnej zgody".
(a) Argument ze stworzenia (kosmologiczny). Rozsdek podpowiada
nam, e wszechwiat musia mie swj pocztek, bowiem kady skutek posiada jak przyczyn. Poniewa kosmos jest skutkiem, wic musi istnie jego pierwsza przyczyna. George W. Grey pisze: O ile wiemy, wszechwiat jest
niewyobraalnie wielkim systemem, zawierajcym miliony galaktyk, z ktrych
kada skada si z milionw gwiazd. Na skraju jednej z galaktyk, zwanej Drog Mleczn, znajduje si pewna poka ze staroci gwiazda o redniej wielkoci i umiarkowanej temperaturze, czyli nasze Soce, samo bdce
{pomyle tylko!) milion razy wiksze od Ziemi! Porusza si ono w kierunku
zewntrznej krawdzi galaktyki z prdkoci okoo 20 kilometrw na sekund, cignc ze sob cay Ukad Soneczny, ktry biegnie po uku z
prdkoci liniow ponad 300 kilometrw na sekund, podczas gdy caa
Droga Mleczna obraca si bez przerwy niczym gigantyczny gwiezdny myn.
(...) Fotografujc fragmenty nieba mona w przyblieniu obliczy ilo gwiazd.
Bdc kiedy w obserwatorium astronomicznym Harvard College miaem
okazj zobaczy zdjcie przedstawiajce okoo 200 galaktyk wielkoci Drogi
Mlecznej wszystkie na obrazku o wymiarach 35 na 42,5 centymetra. Oblicza si, e ilo galaktyk w caym Kosmosie wynosi okoo 500 bilionw".
Pomylmy o naszej maej planecie, obfitujcej w rnorodne formy ycia,
ktrych struktura i wzajemne zalenoci wskazuj na istnienie pewnego projektu caoci. Pojawia si oczywiste pytanie: Jak to si wszystko zaczo?
pytanie cakiem zrozumiae, poniewa nasze umysy posuguj si logik,
a ta nakazuje nam dopatrywa si przyczyny kadego skutku. Dlatego te
dochodzimy do wniosku, e wszechwiat musi mie Przyczyn, czyli Stwrc. Na pocztku Bg" (I Moj. 1:1).

30

DOKTRYNY BIBLIJNE

Powyszy argument mona przedstawi w bardziej przystpnej formie,

posugujc si nastpujcym dialogiem:
Pewien mody sceptyk powiedzia do starszej damy:
Kiedy wierzyem w Boga, ale odkd zaczem studiowa filozofi i nauki cise, jestem przekonany, e jest to tylko puste sowo.
C odpara dama. Przyznaj, e nie jestem lak wyksztacona jak pan, ale
skoro mam okazj, to chciaabym si dowiedzie, skd pana zdaniem bierze si jajko?
Z kury, oczywicie! odpowiedzia modzian.
A skd bierze si kura?
To proste, z jaja. Starsza
pani drya dalej:
Czy mogabym w Lakim razie spyta, co byo pierwsze: jajko czy kura?
Oczywicie kura odrzek mody czowiek.
Och, czy to znaczy, e musiaa istnie jaka kura, ktra nie powstaa z jajka?
Nie, nie, przepraszam, jajko musiao by przed kur!
A zatem uwaa pan, e pierwsze jajko w ogle nie zostao zniesione?
Modzieniec zawaha si.
C, ja... to znaczy... najpierw musiaa istnie kura, ktra je zniosa!
Doskonale rzeka starsza pani. Wobec tego, skd si wzia pierwsza kura, od ktrej pochodz wszystkie jajka i nastpne pokolenia kur?
Mog zapyta, do czego pani waciwie zmierza? zapyta mody intelektualista, nieco zbity z tropu.
To proste odpowiedziaa dama. Prbuj panu wytumaczy, e Ten, kto
stworzy pierwsze jajko lub pierwsz kur, stworzy take ca reszt. Nie potrafi pan
wyjani pochodzenia jajka i kury bez odwoania si do Boga, a mimo to uwaa pan,
e mona wytumaczy istnienie wiata abstrahujc od Jego Osoby!
(b) Argument z planu widocznego w strukturze stworzenia (teleologiczny). We wszechwiecie istnieje pewien widoczny porzdek oraz pikno, co wskazuje na istnienie Projektodawcy, ktry musi by istot wystarczajco inteligentn i
mdr, by co tak wielkiego zaplanowa. Synny zegar w Stras-bourgu, oprcz
normalnych cech waciwych chronometrowi, posiada rwnie cae ukady planet
i ksiycw, ktre ukazuj si w rnych konfiguracjach zgodnych z aktualn
dat oraz grupy figur, pojawiajce si i znikajce podczas wybijania penych
godzin. Sugestia, e taki mechanizm nie wymaga projektanta i po prostu powsta
sam z siebie" byaby niewtpliwie obraz dla konstruktora. Podobnie
niedorzeczne jest twierdzenie, e wszechwiat po prostu powsta sam z siebie"
lub jest efektem przypadkowych zderze atomw, przebiegajcych w
odpowiednio dugim czasie", by wyrazi si bardziej naukowo.

BOG

31

Przypumy, e Wdrwka pielgrzyma" powstaa w nastpujcy sposb:

autor wzi wagon peen oowianych czcionek drukarskich (dzieo to pochodzi z XVII wieku [przyp. tum.]) i za pomoc opaty podrzuca je wysoko do
gry. Kiedy ju wszystkie spady na ziemi, samorzutnie i stopniowo uoyy
si w synn powie Bunyana. Ale to absurd!" powiedziaby kady
mylcy czowiek, i miaby racj. My odpowiadamy w taki wanie sposb na
zaoenia ateizmu.
Ogldziny kadego zegara prowadz do wniosku, e nosi on znamiona celowoci, poniewa rne czci s poczone ze sob w myl pewnej inteligentnej zasady. Cao jest skonstruowana w taki sposb, aby dziki ruchowi
odpowiednich czci wskazywa kolejne godziny. Z powyszego wnioskujemy,
e po pierwsze, musi istnie konstruktor zegara, ktry rozumie zasad jego
dziaania i po drugie, e w konstruktor zaprojektowa zegar w taki sposb,
aby ten mg odmierza czas. Obserwujc inteligentne zasady rzdzce kosmosem dochodzimy do podobnej konkluzji musi istnie jaki Twrca, ktry
zaprojektowa to wszystko, aby dziaao w jakim okrelonym celu.
Nasze wnioskowanie jest logicznie poprawne, mimo i nie bylimy obecni
przy produkcji zegara, ani te nigdy nie widzielimy jego konstruktora. Podobnie, nasze przekonanie o istnieniu Projektanta kosmosu pozostaje w mocy,
cho nie byo nas przy jego powstawaniu i nigdy nie widzielimy Stwrcy.
Nawet jeli kto stwierdzi, i zegar jest wynikiem dziaania praw natury
i e jego powstanie mona wytumaczy waciwociami materii, nie narusza
to istoty naszego wniosku. Pamitajmy, e same prawa fizyki oraz waciwoci materii s martwe i musiay zosta uyte przez kogo, kto by w stanie
wykorzysta je w inteligentny, celowy sposb, co umoliwio powstanie oraz
uruchomienie zegara wedug okrelonych zasad. Dlatego te na sugesti, i
wszechwiat powsta wycznie w wyniku dziaania praw natury, moemy
odpowiedzie pytaniem: A kto stworzy je takimi, jakie s (minimalna zmiana cho jednej staej fizycznej doprowadziaby do zniszczenia kosmosu
[przyp. tum.)) i uy ich w celowy, inteligentny sposb?" prawo wymaga
przecie istnienia prawodawcy.
Olbrzymie anteny s skierowane w niebo kosztem wielu milionw dolarw,
aby wychwyci z kosmosu cho jedn inteligentn informacj. Gdyby takowa
nadesza, uczeni mieliby dowd na istnienie pozaziemskiej inteligencji. Tymczasem w kadej komrce ludzkiego organizmu istnieje ogromny zasb konkretnej, inteligentnej informacji, zawartej w czsteczkach kwasu DNA.
Sekwencje zasad purynowych i pirymidynowych tworz nawet co w rodzaju
jzyka" opisujcego cechy osobnicze. Kto jest autorem inteligentnych regu,

32

DOKTRYNY BIBLIJNE

rzdzcych powstawaniem, przechowywaniem oraz kopiowaniem informacji

zawartej w DNA? Przypadek? Czas? A moe po prostu inteligentny Stwrca?
Oto przykad z ycia owadw, istnieje ciekawy gatunek chrzszcza, zwany jelonkiem. Samiec posiada wspaniae rogi, dwa razy dusze od reszty ciaa, podczas gdy samica jest ich cakowicie pozbawiona. Zarwno samiec, jak
i samica bdc w stadium larwalnym zakopuj si w ziemi, czekajc na przeobraenie w dorose osobniki. Mimo i w tej fazie rozwoju nie ma pomidzy
nimi zewntrznych rnic, niektre zakopuj si dwa razy gbiej ni pozostae. Po co? eby mie w ziemi dosy miejsca na majce wyrosn rogi. Dlaczego identycznie wygldajce larwy zachowuj si tak odmiennie? Kto
nauczy przyszego samca zakopywa si dwa razy gbiej ni czyni to larwa samicy? A moe jelonek sam na to wpad? Nie. Bg wyposay to mae
stworzenie w instynkt, sucy ku jego dobru i przetrwaniu.
Skd zatem bierze si ta sama zdolno u kadego nastpnego pokolenia jelonkw? Niektrzy sugeruj, e jest im przekazywana przez rodzicw.
Ale czy tresowany pies przekazuje swe umiejtnoci potomstwu? Nawet jeli przypucimy, e kolejne pokolenia dziedzicz okrelone zachowania, to
przecie kto musia poinstruowa pierwszego jelonka inaczej najprawdopodobniej padby ofiar doboru naturalnego, zanim spodziby nastpne. Wytumaczenie owego cudownego instynktu obecnego w stworzeniu podaje
pierwszy rozdzia I Ksigi Mojeszowej: I rzek Bg" a zatem jest to wynik woli Boej. Obserwacja zegara doprowadzia nas do wniosku, e inteligentna zasada jego dziaania nie ley w samym mechanizmie, ale jest dzieem
konstruktora. Podobnie jest w przypadku instynktu wbudowanego w najmniejsze nawet stworzenia inteligencja jest cech ich Stwrcy, ktrego
Umys kontroluje kady szczeg ycia.
Dr Norman Fokdolv stwierdzi kiedy: Badajc natur stajemy zdumieni wobec faktu niezwykej struktury w niej zawartej. W prawach rzdzcych wiatem odnajdujemy myl wicej ni genialn. Ponadto stwierdzamy,
e ludzki umys nigdy nie byby w stanie ani wykreowa, ani do koca zapanowa nad zjawiskami przyrodniczymi".
Dodaje pniej: Dopracowujemy si teorii naukowych coraz lepiej opisujcych rzeczywisto. Stajemy jednak wci wobec granicy, ktrej nauka
nie potrafi przekroczy. Jest ni praprzyczyna wszelkich oddziaywa fizycznych. Musimy wic stwierdzi za Izaakiem Newtonem, e u rde tych oddziaywa znajduje si poruszajca wszystko moc Boga".
(c) Argument z natury czowieka (antropologiczny). Czowiek posiada
natur moraln, co oznacza, e kieruje si w yciu pojciami dobra i za. Zda-

BOG

33

je sobie spraw, e istnieje dobry kierunek dziaania, ktry naley utrzymywa, oraz zy, ktrego powinien unika. Ta wiadomo jest okrelana jako sumienie" kiedy czynimy dobro, sumienie to pochwala; jeli czynimy
zo, sumienie protestuje. Wszystko jedno, czy poddajemy si jego gosowi,
czy nie sumienie i tak przemawia z pewnym autorytetem. Butler tak o nim
pisze: Gdyby miao wadz proporcjonaln do autorytetu, z jakim przemawia, wtedy rzdzioby wiatem. Inaczej mwic, jeli mogoby przeprowadzi
si to, co nam nakazuje, przeylibymy wielk rewolucj". Niestety! Czowiek zosta obdarzony woln wol i dlatego moe decydowa o tym, czy sucha gosu sumienia, czy te nie. Sumienie niezalenie od wszystkiego
przemawia jednak do czowieka przekonujc go, i jest istot odpowiedzialn nawet wtedy, gdy pozostaje nieowiecone i podlega zym wpywom.
Dwie rzeczy napeniaj mnie bojani" powiedzia Immanuel Kant. Niebo gwiadziste nade mn i prawo moralne we mnie".
Jaki wniosek pynie z istnienia uniwersalnego prawa moralnego, czyli
powszechnej wiadomoci dobra i za? Ano taki, e musi istnie jaki Prawodawca, ktry stworzy pewien standard postpowania i sprawi, e natura
ludzka jest w stanie go zrozumie. Sumienie nie moe utworzy takiego standardu ono tylko stanowi papierek lakmusowy", reagujc w okrelony sposb na moraln poprawno lub niepoprawno zamysw i dziaa. Kto jest
twrc poj Dobra i Za? Bg jedyny absolutny i sprawiedliwy Prawodawca! Grzech zaciemni sumienie i niemal wymaza prawa rzdzce tyme sumieniem, lecz na grze Synaj Bg wyry to prawo w kamieniu tak, by czowiek
mg mie doskonale zasady kierujce kad dziedzin jego ycia. Fakt, e
czowiek rozumie to prawo i czuje si przed nim odpowiedzialny, wiadczy
o istnieniu Prawodawcy, ktry w ten sposb go stworzy.
Jaki zatem wniosek moemy wycign ze zjawiska zwanego poczuciem
odpowiedzialnoci? Z pewnoci taki, e ten Prawodawca jest rwnie Sdzi, ktry nagrodzi dobrych i ukarze zych. Ten, ktry naoy na nas swoje
prawo, ostatecznie bdzie go dochodzi.
Nie tylko moralno, ale caa ludzka natura zawiadcza o istnieniu Boga. Nawet najbardziej zdegenerowane religie s przecie lepym poszukiwaniem czowieka, jego tsknot do czego, co jest najgbszym pragnieniem
jego duszy. Kiedy jestemy godni, wiemy, e gd wiadczy o istnieniu jakiego rda jego zaspokojenia; gd Boga wiadczy o tym, e musi istnie Kto
lub Co, co moe go zaspokoi. Okrzyk Moja dusza pragnie Boga" (Psalm
42:3) jest argumentem przemawiajcym za istnieniem Boga, poniewa dusza nie mogaby zwodzi czowieka pragnieniem czego, co nie istnieje. w.

34

DOKTRYNY BIBLIJNE

Augustyn tak to uj: Dla siebie nas uczynie i niespokojne jest nasze serce,
pki nie spocznie w Tobie".
(d) Argument z historii (historyczny). Caa historia wiata jest spektakularnym dowodem wszechpotnej Boej Mocy i Opatrznoci. Opisujc konkretne wydarzenia, Biblia ukazuje wpyw Boga na bieg historii, aby zilustrowa
fakt Jego obecnoci we wszelkich ludzkich poczynaniach. S. D. Ciark pisze:
Zasady sprawiedliwego dziaania Boga przejawiaj si zarwno w historii
poszczeglnych narodw, jak i w dowiadczeniu pojedynczych ludzi" (Psalm
75:8; Dan. 2:21; 5:21). .Angielski protestantyzm postrzega klsk hiszpaskiej
Wielkiej Armady jako cudown interwencj Boga. Zasiedlenie Ameryki przez
protestanckich imigrantw ocalio j od losu Ameryki Poudniowej i, co za tym
idzie, ocalio zalek demokracji na wiecie. Kt moe zaprzeczy, e jest w tym
Boy palec?" Caa historia ludzkoci, rozkwit oraz upadek takich potg, jak
Babilon czy Rzym, dowodzi, e za posuszestwem Bogu i jego prawom idzie
postp, za nieposuszestwo pociga za sob rozpad oraz degeneracj narodw".
(D. L. Pierson) W swojej ksice Nowe Dzieje Apostolskie A. T. Pierson opisuje
dowody Boej opatrznoci wobec pracownikw wielu wspczesnych placwek
misyjnych.
Szczeglnym dowodem Boej obecnoci w dziaaniach ludzi jest Jego postpowanie wobec jednostek. Pewnego razu Charles Bradlaugh, wczesny wybitny angielski ateista, wyzwa na publiczn debat pastora Charlesa Hugh Price'a.
Wyzwanie zostao podjte, a kaznodzieja doczy do swoje wasne:
Panie Bradlaugh! Poniewa obaj wiemy, e czowiek wbrew swej woli przekonywany, bdzie do swych pogldw jeszcze bardziej przywizany", i poniewa ta debata przeprowadzona w formie intelektualnej gimnastyki nie przekona nikogo, proponuj, aby kady z nas dostarczy konkretne dowody na zasadno chrzecijastwa
czy ateizmu w postaci wiadectwa ludzi, ktrzy zostali wybawieni od ycia w grzechu
i wstydzie. Ja zobowizuj si przyprowadzi setk takich mczyzn i kobiet i wzywam Pana do uczynienia tego samego.
Jeli nie jest Pan w stanie przyprowadzi stu wiadkw odpowiadajcych moim stu, wwczas gotw jestem zadowoli si pidziesicioma osobami, ktre zawiadcz, e paskie ateistyczne nauki miay moc wydwign je z ycia penego grzechu i upokorzenia. Jeli jednak nie moe Pan przyprowadzi pidziesiciu, apeluj
do Pana o dwadziecia osb, ktre z radoci bd mogy potwierdzi, e pod wpywem Pana nauk dowiadczaj nowej, wielkiej radoci ycia penego poczucia godnoci i wartoci. Jeli nawet tylu nie moe Pan przyprowadzi, to niech bdzie chocia dziesiciu. A niech tam! Moe by i jeden, Panie Bradlaugh cho jeden mczyzna lub jedna kobieta, ktra zoyaby wiadectwo dotyczce zbawiennego wpywu paskiego ateizmu. Zaproszone przeze mnie osoby, ktre doznay zbawienia, zo-

BOG

35

niepodwaalne dowody odkupieczej mocy Jezusa Chrystusa w swoim yciu, niegdy penym grzechu i upokorze. By moe wanie to bdzie najlepsza demonstracja
wiarygodnoci chrzecijastwa, Panie Bradlaugh". Bradlaugh wycofa
rzucone wyzwanie!
(e) Argument powszechnoci wiary (powszechnej zgody). Wiara w istnienie Boga jest rozpowszechniona praktycznie na caym wiecie, cho czsto
wida jej groteskowe wrcz znieksztacenie oraz wymieszanie z prymitywnymi przesdami. Niektrzy usiuj wykorzysta te deformacje i na ich podstawie prbuj dowie, e istniej spoecznoci cakowicie pozbawione idei
Boga. Jednak Jevons, ktry jest ekspertem w dziedzinie antropologii i religioznawstwa, zdecydowanie odrzuca taki postulat: ten pogld odszed ju
dawno do lamusa bdnych teorii (...) istnieje powszechna zgoda co do faktu,
i nawet najprymitywniejsze plemiona posiadaj jak form religii". Nawet
jeli znaleziono by jakie wyjtki, nie obaliyby one tej reguy. Na przykad,
wyprodukowanie istot ludzkich pozbawionych poczucia czowieczestwa oraz
umiejtnoci wspczucia nie dowodzioby, e kady czowiek jest podobnie
okaleczony. Tak jak istnienie osb niewidomych nie dowodzi, e czowiek jest
istot z natury pozbawion wzroku. Fakt, e niektre narody nie znaj tabliczki mnoenia, nie podwaa caej arytmetyki", jak powiedzia William
Evans.
Skd si wzio owo powszechne przekonanie o istnieniu Boga? Wikszo ateistw wyobraa sobie, e pewnego razu jaka grupa sprytnych teologw spotkaa si na tajnym zgromadzeniu, na ktrym wymylono pojcie
Bstwa, a nastpnie przedstawiono je spoeczestwu. Jednak teolodzy nie
wymylili Boga, podobnie jak astronomowie nie wymylili gwiazd, a biolodzy
rolin. Fakt, e staroytni mieli mylne pogldy na temat cia niebieskich,
nie dowodzi, e one nie istniay. Jeeli ludzko posiadaa faszywe wyobraenie Stwrcy, to znaczy po prostu, e On zawsze istnia, tylko ludzie wyznawali mylne pogldy na Jego temat.
To uniwersalne przekonanie nie musiao koniecznie powsta na drodze
rozumowej, poniewa istniej rozumni ludzie, ktrzy zaprzeczaj istnieniu
Boga. A jednak wydaje si by oczywiste, e ten sam Bg, ktry stworzy
natur z caym jej piknem, uczyni czowieka zdolnym do odczytania zawartego w niej przesania o istnieniu Stwrcy. Poniewa to, co o Bogu wiedzie
mona, jest dla nich jawne, gdy Bg im to objawi. Bo niewidzialna jego istota, to jest wiekuista jego moc i bstwo, mog by od stworzenia wiata ogldane w dzieach i poznane umysem" (Rzym. 1:19-20). Stwarzajc wiat, Bg

36

DOKTRYNY BIBLIJNE

pozostawi czowiekowi pewne wskazwki i podpowiedzi oraz przesanki, na

podstawie ktrych mona znale Autora ksigi zwanej natur. Niestety,
ludzie poznawszy Boga, nie uwielbili go jako Boga i nie zoyli mu dzikczynienia, lecz znikczemnieli w mylach swoich, a ich nierozumne serce
pogryo si w ciemnoci". Grzech zami duchowy wzrok czowieka, ktry
zamiast poprzez stworzenie widzie i poznawa Boga, zacz czci samo stworzenie. W ten sposb narodzio si bawochwalstwo. Jednak nawet ono wskazuje na fakt, e czowiek zawsze potrzebowa obiektu religijnego kultu.
Czego dowodzi zjawisko powszechnej wiary w istnienie Boga? Na przykad tego, e natura ludzka jest tak skonstruowana, i idea bstwa jest dla
niej zrozumiaa i przyswajalna. Jak napisa jeden z pisarzy: Czowiek jest
istot nieuleczalnie religijn". Ta gboko zakorzeniona wiara wytworzya religi", ktra w najszerszym znaczeniu tego sowa zawiera: (1) Akceptacj faktu
istnienia jakiego Bytu kontrolujcego wszelkie siy natury. (2) Poczucie
zalenoci od Boga, jako istoty panujcej nad ludzkim przeznaczeniem, pojawiajce si w wyniku uwiadomienia sobie wasnej saboci oraz znikomoci wobec ogromu wszechwiata. (3) Przekonanie, e czowiek moe nawiza
przyja z Bogiem i e w tym zwizku odnajdzie on poczucie bezpieczestwa
i szczcie. To wszystko wskazuje na fakt, e czowiek zosta w naturalny
sposb predysponowany do wiary w istnienie Boga, zaufania Jego dobroci
i oddawania Mu czci w Jego obecnoci.
Owo poczucie religijnoci" jest obce niszym stworzeniom; dla przykadu, jaki sens miaoby nauczanie religii choby najwyej rozwinit map
czekoksztatn? Ale mona mwi o Bogu najniej upademu czowiekowi!
Dlaczego? Zwierzciu obca jest religijna natura nie zostao ono stworzone
na obraz i podobiestwo Boga; czowiek za posiadaj, a co za tym idzie, potrzebuje jakiego obiektu czci.
3. Ateizm
Ateizm bazuje na cakowitym zaprzeczeniu istnienia Boga. Dr Norman Fokdolv stwierdzi: Wiele osb uwaa si za ateistw, gdy tymczasem ich postawa wynika z rnych czynnikw emocjonalnych, presji zewntrznej lub
wychowania. Po dogbnym zrewidowaniu swojego sposobu mylenia i odczuwania nie s w stanie stwierdzi z ca pewnoci, e Bg nie istnieje. Wielu
z nich przychodzi w efekcie do poznania Boga. S jednak tacy, ktrych rozwaania kocz si na stwierdzeniu nie wiem tak postaw okrela si
agnostycyzmem oraz tacy, ktrzy problem ten stawiaj uczciwie, a mimo
to bd przekonani o tym, e Boga nie ma".

BOG

37

Kiedy czowiek traci wiar, nie dzieje si to na podstawie czyjej argumentacji (jakkolwiek byaby uczona i logicznie przedstawiona), lecz w wyniku
jakiej wewntrznej katastrofy, zdrady lub czego innego, co dziaajc niczym
rcy kwas rozpucio kosztown perl spoczywajc na dnie duszy.
Ilustracj powyszego wywodu niechaj bdzie historia opowiedziana przez
pewnego rosyjskiego arystokrat.
By listopad 1917 roku. Bolszewicy obalili rzd Kiereskiego i rozpocza si
fala terroru. Autor opowieci zatrzyma si w domu swej matki, nie wychodzc na zewntrz w obawie przed aresztowaniem. Nagle kto zadzwoni do drzwi. Po chwili sucy przynis na tacy wizytwk z nazwiskiem ksicia Kropotkina jednego z prekursorw rosyjskiego anarchizmu. Nastpnie wszed sam ksi i poprosi o pozwolenie na przegld mieszkania. Nie byo sensu protestowa, poniewa wizyta mogaby przybra charakter drobiazgowej rewizji caego domu, a nawet zakoczy si
jego zarekwirowaniem, do czego ksi z pewnoci mia prawo.
Matka pucia go przodem" opowiada narrator. Przeszed przez pierwszy i drugi pokj nie zatrzymujc si, tak jakby ju kiedy tutaj mieszka. Nastpnie wszed do jadalni, rozejrza si i nagle nacisn klamk drzwi prowadzcych do pokoju mojej matki.
Pan wybaczy zaprotestowaa, kiedy otworzy drzwi. Tam jest moja sypialnia.
Zatrzyma si na chwil, popatrzy na nas jakby zakopotany, po czym odrzek
drcym gosem:
Tak, tak, wiem. Prosz mi wybaczy, ale musz tam wej.
Powoli otworzy drzwi, a potem nagle je zatrzasn, zniknwszy w pokoju.
Byem tak bardzo zbulwersowany zachowaniem ksicia, e miaem ochot udzieli
mu reprymendy. Podszedem do drzwi, otworzyem je i... stanem jak wryty. Ksi
Kropotkin klcza przed ikon i modli si. Widziaem, jak raz po raz egna si
znakiem krzya. By odwrcony plecami, wic nie widziaem jego twarzy ani oczu,
jednak wydawa si by cay pochonity arliw modlitw do tego stopnia, e
w ogle mnie nie zauway.
Nagle cay mj gniew i nienawi wobec tego czowieka wyparoway jak mga w promieniach soca. Kiedy wychodzi, wyglda jak dziecko, ktre co zbroio. Nie podnoszc wzroku podszed do mojej matki, pocaowa j w rk i powiedzia niskim gosem:
Dzikuj bardzo, e pozwolia mi pani odwiedzi jej dom. Prosz si nie gnie
wa... widzicie pastwo, w tym pokoju umara moja matka. Moliwo przebywa
nia w jej pokoju sprawia mi wielk ulg... Jeszcze raz bardzo, bardzo dzikuj.
Jego gos dra, a oczy byy wilgotne. Szybko zaoy paszcz i wyszed".
By anarchist, rewolucjonist i ateist, a jednak si modli! Oczywiste, e
sta si ateist tylko dlatego, e najgbsze impulsy jego duszy byy stumione.
Ateizm jest chorob spoeczestwa, poniewa podmywa fundament moralnoci i sprawiedliwoci osobowego Boga, ktry czyni czowieka odpo-

38

DOKTRYNY BIBLIJNE

wiedzialnym za przestrzeganie Jego przykaza. Gdyby nie byo Boga, nie istniaoby prawo ani Boskie, ani ludzkie. Jeli nie ma Boga, to dlaczego mielibymy y zgodnie z ustawami nadanymi przez kogokolwiek? By moe s
jakie szlachetne jednostki, ktre mogyby y sprawiedliwie bez wiary w Boga,
lecz dla caej ludzkoci istnieje tylko jeden bodziec do prawego ycia Tak
mwi Pan", ktry jest Sdzi ywych i umarych oraz potnym Wadc naszego
wiecznego przeznaczenia. Usunicie tego rwnaoby si zniszczeniu podwalin
spoeczestwa. James M. Gillis susznie zauwaa:
Ateista podobny jest do czowieka, ktry wpada do laboratorium i zaczyna si
bawi odczynnikami, mogcymi w kadej chwili wybuchn, rozdrabniajc go na atomy. Zaprawd, zabawia si on z si bardziej tajemnicz i potn ni wszystko, co
mona umieci w probwce ba, groniejsz nawet od najbardziej zabjczego promieniowania. Trudno sobie wyobrazi, co by si stao, gdyby ateizm wypar z Ziemi
wiar w Boga prawdopodobnie najtragiczniejsze wydarzenia w historii tej planety byyby niczym wobec takiego kataklizmu.
Ateizm jest chorob ludzkoci, poniewa wydziera z serca czowieka pragnienie nieskoczonoci i gd duchowego spenienia. Ateici wskazuj na
zbrodnie popenione w imi religii, lecz przecie religia bywaa znieksztacana
przez odstpczych kapanw i kocielnictwo. Usiowanie wymazania pojcia
Boga dlatego, e kto kiedy je wykrzywi, jest rwnie logiczne, jak prba
wykorzenienia mioci z serc ludzkich dlatego, e niektrzy j splugawili.

H. NATURA BOGA
1. Imiona Boga
Kim i czym jest Bg? Najlepsz dostpn definicj podaje Katechizm
Westminsterski: Bg jest Duchem nieskoczonym, wiecznym oraz niezmiennym
w swej istocie, mdroci, mocy, witoci, sprawiedliwoci, dobroci i prawdzie".
Definicj biblijn mona sformuowa na podstawie znaczenia imion nadawanych
Bogu w Pimie. Biblijne imi" Boga jest czym wicej, ni zwykym zestawem
liter i dwikw suy ono ukazaniu konkretnych Jego cech. Bg objawia
siebie czowiekowi midzy innymi poprzez objawienie swego imienia (II Moj.
6:3; 33:19; 34:5,6). Oddawanie czci Bogu wie si z wezwaniem Jego imienia (I
Moj. 12:8), bojani przed nim (V Moj. 28:58), wywyszeniem go (II. Sam.
22:50) oraz uwielbieniem (Ps. 86:9). Nie-godziwoci jest uywanie imienia
Boego nadaremno (II. Moj. 20:7) oraz je-

BOG

39

go profanacja czy blunierstwo (III. Moj. 18:21; 24:16). Imi Boe naley nabonie wici (Mat. 6:9), ono jest moc ludu Boego (Ps. 20:2); ze wzgldu
na imi swoje Bg nie opuci ich (I Sam. 12:22).
Oto imiona Boga najczciej wymieniane w Pimie:
(a) Elohim (tumaczone na jzyk polski jako Bg"). Ten wyraz pojawia
si w tych fragmentach, ktre dotycz mocy stwrczej oraz wszechmocy Boga Elohim to Bg-Stworzyciel. Liczba mnoga wskazuje na peni Jego mocy, a take sugeruje trjjedyn natur.
(b) Jahwe (tumaczone na jzyk polski jako Pan" w przekadzie BTZB
oraz I wydaniu BT. W niektrych wydaniach BT jest ju pozostawione imi
Jahwe".) (Poniewa jzyk hebrajski posuguje si wycznie spgoskami,
imi Boga jest wyraone przez tzw. tetragram JHWH. W zwizku z tym pojawiay si problemy z jego odczytaniem oraz pisowni w innych jzykach.
Starsze Pisma hebrajskie podaj pewne wskazwki w tym zakresie, z ktrych
wynika, e prawidowa jest forma Jahwe". Inne popularne rozwinicie tetragramu Jehowa zostao wprowadzone dopiero we wczesnym redniowieczu przez Masoretw, czyli kopistw, ktrzy opracowali wasne reguy
transkrypcji fonetycznej. [przyp. tum.]) Elohim, czyli Bg-Stworzyciel, nie
trzyma si z dala od swego stworzenia. Widzc potrzeby ludzi przybywa,
aby ich zbawi i objawia im si jako Jahwe Bg przymierza. Samo imi
Jahwe pochodzi od sowa JESTEM i zawiera w sobie trzy formy czasownikowe: przesz, teraniejsz oraz przysz. Mona powiedzie, e pena forma
imienia Boego brzmi: Ten, ktry by, ktry jest i ktry nadejdzie, czyli Wieczny. Poniewa Jahwe jest Bogiem, ktry objawi si czowiekowi, Jego imi
oznacza rwnie: Objawiem si, objawiam i jeszcze si objawi.
Imiona Boga s odzwierciedleniem dzie, jakie wykonuje On dla swego
ludu, dlatego gdy lud ten dowiadcza Jego aski, Pismo mwi, e: oni znaj
Jego imi". Relacje Jahwe z Jego ludem s podsumowane przy uyciu
imion zwizanych z wypenianiem przez Niego warunkw zawartego z nimi
przymierza. I tak, zoonym chorob objawia si On jako JAHWE-RAFA
Bg uzdrawia" (II Moj. 15:26). Ci, ktrzy s uciskani przez nieprzyjaci,
powinni wzywa JAHWE-NISSI Boga, ktry jest naszym sztandarem"
(II Moj. 17:8-15). Obcieni troskami poznaj Go jako JAHWE-SZALOM
Boga, ktry jest pokojem" (Sdz. 6:24). Jako pielgrzymi na tej ziemi, potrzebuj JAHWE-RAAH Boga, ktry jest pasterzem" (Ps. 23:1). wiadomi swego potpienia i oczekujcy usprawiedliwienia mog z ufnoci wezwa
JAHWE-CEDIKEINU Boga, ktry jest nasz sprawiedliwoci" (Jer. 23:6).

40

DOKTRYNY BIBLIJNE

Kiedy znajduj si w potrzebie, wtedy poznaj, e On jest JAHWE-JIREH

Bg zaopatruje". Wreszcie, gdy na Ziemi zostanie zaoone Tysicletnie
Krlestwo, Pan bdzie znany jako JAHWE-SZAMAH Bg tam mieszka".
(c) El (Bg") jest wyrazem uywanym w kombinacjach: EL-ELION (I Moj.
14:18-20) Bg Najwyszy", czyli Ten, ktry jest wywyszony ponad wszystko, co zwie si bogiem lub bogami; EL-SZADDAI Bg, jest wszystkim,
czego mi potrzeba" (II Moj. 6:3); EL-OLAM Bg Wiekuisty" (I Moj. 21:33).
(d) Adonai wyraz ten oznacza dosownie Pan" i nosi w sobie ide wadania oraz panowania (II Moj. 23:17; Izaj. 10:16,33). Na podstawie tego, kim
jest i czego dokona, Bg domaga si od swego ludu posuszestwa i wiernoci. W Nowym Testamencie imi to jest zastosowane w odniesieniu do uwielbionego Chrystusa. (Wynika to z faktu, i tumacze Septuaginty, czyli
przekadu Pism hebrajskich na jzyk grecki, uyli w miejsce Adonai sowa
kyrios, ktre autorzy Nowego Testamentu zastosowali w odniesienitkdo Chrystusa. [przyp. tum.])
(e) Ojciec jest okreleniem stosowanym zarwno w Starym, jak i Nowym
Testamencie. W najszerszym znaczeniu opisuje Boga jako Stwrc wszystkiego, co istnieje, dlatego mona powiedzie (ale wycznie w tym sensie
inaczej miaoby to zabarwienie panteistyczne), i z Jego rodu jestemy"
(Dz.Ap. 17:28). Taka relacja z Bogiem nie gwarantuje jednak zbawienia
tylko ci, ktrzy zostali zrodzeni z Ducha witego do nowego ycia, maj prawo nazywa si dziemi Boymi, czyli przybranymi i usynowionymi wspdziedzicami Chrystusa (Jan 1:12,13).
2. Bdne pogldy na temat natury Boga
Istniej oczywicie takie koncepcje i pogldy na temat natury Boga, ktre
odbiegaj od biblijnych. Jedne s przejaskrawione, inne niepene, jeszcze inne stanowi przekrcenie lub wykrzywienie prawdy. Dobrze, zapyta kto,
w takim razie po co w ogle zajmowa si nimi? Z prostego powodu: okrelenie natury Boga jest bardzo trudne, dlatego atwiej nam bdzie zrozumie,
kim On jest, jeli najpierw zobaczymy, kim nie jest.
(a) Agnostycyzm (od gr. agnostos, czyli niepoznawalny") utrzymuje,
e czowiek nie jest w stanie pozna Boga. To, co skoczone nie moe poj tego, co nieskoczone" to gwna dewiza agnostykw. Ich bd polega na tym, e nie rozrniaj dwch poj: absolutnego poznania Boga i
pewnego (ograniczonego) zakresu wiedzy o Bogu. Nie moemy Boga poj,
czyli pozna Go w doskonay sposb, natomiast moemy si do Niego zbliy, czyli dowiedzie si czego o Nim.

BG

41

Moemy wiedzie, e Bg istnieje, nie wiedzc o Nim wszystkiego" pisze D. S. Ciark. Moemy dotkn Ziemi, cho nie jestemy w stanie jej
obj ramionami. Dziecko moe zna Boga, podczas gdy filozof nigdy nie zgbi wiedzy o Nim".
Pismo zakada, i Bg jest poznawalny; z drugiej strony, natchnione teksty uwiadamiaj nam, e nasze poznanie jest czstkowe"(II Moj. 33:20;
Job 11:7; Rzym. 11:33,34:1 Kor. 13:9-12).
(b) Politeizm (wiara w istnienie wielu bogw) by systemem dominuj
cym wielu religii staroytnych narodw i nadal jest praktykowany w krajach
pogaskich. Jego podstawowe zaoenie mwi, i wszechwiat nie jest rz
dzony przez jedn, lecz przez wiele si std bierze si wiara w bogw wo
dy, ognia, gr, wojny itd. Naturaln konsekwencj odejcia od monoteizmu
byo ubstwienie bytw ograniczonych oraz si natury: zamienili Boga praw
dziwego na faszywego i oddawali mu cze, i suyli stworzeniu zamiast
Stwrcy" (Rzym. 1:25).
Abraham zosta powoany do oddzielenia si od pogastwa, po czym zosta wiadkiem jedynego prawdziwego Boga. Jego powoanie lego u podstaw
misji narodu izraelskiego, czyli ogaszania okolicznym narodom monoteizmu
(wiary w jednego Boga) w przeciwiestwie do wyznawanego przez nie politeizmu.
(c) Panteizm (od gr. pan i theos, czyli wszystko jest bogiem") jest syste
mem identyfikujcym Wszechwiat z Bogiem. Wszystko od ziemi, drzew,
kamieni, poprzez zwierzta a po czowieka jest czci Boga, ktry wy
raa siebie poprzez materi oraz siy przyrody tak, jak dusza wyraa siebie
poprzez ciao.
Jak powsta ten wiatopogld? Rzym. 1:20-23 wydaje si by wystarczajcym komentarzem. Prawdopodobnie gdzie w dalekiej przeszoci poganie,
ktrzy odrzucili Jedynego Boga, poczuli potrzeb znalezienia czego, co mogoby Go zastpi. Prawda jest taka, e czowiek musi posiada jaki obiekt
czci i kultu, a skoro nie jest nim sam Bg, to trzeba wynale co rwnie wielkiego, jak On. Moe wanie wiat? Takie rozumowanie doprowadzio ich stopniowo do oddawania czci grom, drzewom, czowiekowi, zwierztom oraz
silom natury.
Na pierwszy rzut oka oddawanie czci naturze wyglda piknie i estetycznie, ale w ostatecznej konsekwencji prowadzi do absurdu, poniewa skoro
drzewo, kwiat lub gwiazda s czci Boga, to w takim razie jest ni rwnie
robak, bakteria, tygrys, a nawet najgorszy nikczemnik konkluzja tyle nieunikniona, co tragiczna!

42

DOKTRYNY BIBLIJNE

Panteizm myli natur z Bogiem, ale przecie poemat nie jest poet, dzieo sztuki nie jest artyst, muzyka nie jest kompozytorem i wreszcie stworzenie nie moe by jednoczenie Stwrc. Pewien pikny ydowski midrasz
mwi o tym, jak Abraham dostrzeg t rnic.
Kiedy Abraham zastanawia si po raz pierwszy nad natur Boga, najpierw pomyla, e Bogami musz by gwiazdy s przecie tak pikne i byszczce! Kiedy jednak zauway, i zaczynaj blakn w porwnaniu z
ksiycem, w nim zobaczy kandydata na Bstwo. Rano wzeszo soce i
przymio swym blaskiem cay nieboskon. Gdy Abraham by przekonany,
e to ono jest Bogiem, nadszed wieczr i znw wszystko si zmienio. Musi istnie co wikszego od gwiezdnych konstelacji" zaduma si Abraham.
I w ten sposb przesta oddawa cze naturze, a zamiast tego uwielbi jej
Boga.
Pismo koryguje faszywe pogldy postulowane przez panteizm nauczajc, e wprawdzie Bg objawia si poprzez natur, ale nie jest jej czci. Panteici utosamiaj Boga z wszechwiatem, lecz Biblia jasno i wyranie
twierdzi, e On jest Stwrc wszystkiego w tym rwnie kosmosu.
Kto dzisiaj wyznaje panteizm? Przede wszystkim jest on korzeniem religii Wschodu (a take jedn z podstaw neopogaskiego ruchu Nowej Ery (New
Age), bdcego antychrzecijask mieszank wszelkiej maci kultw i praktyk szamaskich, czsto przybierajcego pseudonaukowe formy. [przyp.
red.]) oraz podstaw doktryny niektrych sekt, jak np. Koci Scientologiczny (Christian Science), ktry wyznaje nierealno materii przy jednoczesnym
zaoeniu, e wszystko jest jedynie wytworem umysu.
(d) Deizm uznaje istnienie osobowego Boga, ktry stworzy wiat, lecz
jednoczenie utrzymuje, i dokoczywszy aktu stworzenia pozostawi On
wszystko swojemu biegowi, wytyczanemu przez prawa natury. Innymi sowy, Bg nastawi cay kosmos niczym wielki zegar, po czym odszed w nieznanym kierunku i od tej pory nie ingeruje w przebieg wydarze. Wynika
std, e deizm odrzuca moliwo istnienia cudw oraz jakiegokolwiek objawienia ze strony Boga. wiatopogld ten jest nazywany inaczej racjonalizmem, poniewa traktuje rozum jako podstawowe narzdzie poznania, oraz
religi naturaln, w przeciwiestwie do religii objawionej. Stoi on w sprzecznoci do faktw potwierdzajcych natchnienie Pisma oraz dowodw potwierdzajcych ingerencj Boga w histori ludzkoci.
Pogldy deistw na osob Boga grzesz jednostronnoci. Pismo naucza
o dwch podstawowych prawdach dotyczcych relacji Boga w stosunku do
wiata: po pierwsze, o Jego transcendencji czyli istnieniu na zewntrz wszech-

BOG

43

wiata oraz wywyszeniu ponad wszystko, co jest stworzone (Izaj. 6:1) i po

drugie, o Jego immanencji czyli obecnoci w wiecie oraz faktcie, e nie jest
On daleko od kadego z nas" (Dz.Ap. 17:27; Efez. 4:6). Zauwamy, i deizm
wyolbrzymia znaczenie pierwszej z powyszych prawd, natomiast panteizm
uznaje wycznie drug. Pismo zachowuje w tej materii rwnowag, podajc
nam nastpujc wykadni: Bg jest Osob istniejc poza i ponad wszechwiatem, lecz z drugiej strony przebywa i dziaa w wiecie. Posa swego Syna, aby Ten by Bogiem z nami, natomiast Syn posa Ducha witego, by
Ten by Bogiem w nas. W ten sposb doktryna o Trjcy pozwala unikn niebezpiecznych skrajnoci. Na pytanie czy Bg jest w wiecie, czy poza nim?"
Biblia odpowiada: Jedno i drugie.

m. ATRYBUTY BOGA
Jeli Bg jest nieskoczony w swej istocie, to adne stworzenie nie moe dogbnie pozna Jego natury. Mimo to, On sam askawie objawi si
nam w jzyku, ktry potrafimy zrozumie, i zawar to objawienie w Pimie.
Na przykad powiedzia o sobie: Ja jestem wity" i dziki temu wiemy o
Jego witoci. Poniewa jest to cecha, ktr Mu przypisujemy, nazywamy j atrybutem. W ten sposb, przy pomocy objawienia danego nam
przez Boga o Nim samym, moemy ustala sobie pogld na temat Jego natury.
Jaka jest rnica midzy imionami Boga a Jego atrybutami? Imiona wyraaj Jego istot, natomiast atrybuty okrelaj rne cechy Jego charakteru.
Poniewa o istocie tak wielkiej jak Bg mona powiedzie bardzo wiele,
sprbujemy uatwi sobie zadanie klasyfikujc Jego atrybuty w okrelony
sposb. Prba cakowitego zrozumienia Boga byaby rwnie skuteczna jak
usiowanie zmieszczenia Atlantyku w filiance. Na szczcie On sam objawi
nam o sobie wystarczajco duo danych i uczyni to w sposb nie przekraczajcy naszej moliwoci pojmowania. Proponujemy nastpujc klasyfikacj atrybutw Boga:
1. Atrybuty bierne, okrelajce cechy Boga samego w sobie, bez odniesienia do wszechwiata. Pomagaj one odpowiedzie na pytanie, jakie
przymioty charakteryzoway Boga, zanim powoa cokolwiek do istnienia.
2. Atrybuty czynne, okrelajce cechy Boga w odniesieniu do wszechwiata.

44

DOKTRYNY BIBLIJNE

3. Atrybuty moralne, okrelajce cechy Boga w odniesieniu do istot obdarzonych poczuciem moralnoci.
1. Atrybuty bierne (wewntrzna natura Boga)
(a) Duchowa natura (Jan 4:24). Bg jest Duchem posiadajcym osobo
wo myli, czuje, mwi, w zwizku z czym moe wchodzi w bezpore
dnie relacje midzyosobowe ze stworzeniami uczynionymi na Jego obraz
i podobiestwo. Jako Duch, Bg nie jest poddany ograniczeniom narzuco
nym istotom posiadajcym ciao. Nie posiada rwnie czci ciaa ani ciele
snych dz, nie jest zbudowany z materii i nie podlega prawom natury.
Dlatego nie mona Go zobaczy ani odczu w aden inny sposb za pomo
c naturalnych zmysw.
,
Nie oznacza to jednak, e Bg jest bytem bezpostaciowym Jezus wyranie wspomina o postaci" Ojca (Jan 5:37. Por. Fil. 2:6). Jest On prawdziw Osob, jednak posiada nieskoczon natur, ktrej nie jestemy w
stanie poj ani odpowiednio opisa.
Boga nikt nigdy nie widzia" (Jan 1:18; por. II Moj. 33:20), a jednak w II
Moj. 24:9,10 czytamy, e Mojesz i niektrzy starsi Izraela ujrzeli Boga".
Nie ma tutaj sprzecznoci aposto Jan stwierdza, e nikt nigdy nie widzia
Boga takim, jakim On jest. Wiemy wszake, i duch moe ukazywa si w postaci cielesnej (Mat. 3:16), nic zatem dziwnego, e Bg wybiera tak form
objawienia si czowiekowi, jaka jest dla niego zrozumiaa. To samo dotyczy przekazywania pewnych treci zwizanych z Jego nieograniczon osobowoci s one podane w taki sposb, aby mogy zosta przyswojone przez
ograniczony umys czowieka. Dlatego Biblia czsto posuguje si antropomorfizmem, mwic o Boych rkach, ramieniu, uszach czy oczach oraz o
tym, e Bg widzi, syszy, czuje, auje kogo lub czego itd.
Naley pamita, e Jahwe jest niezbadany i nieprzenikniony. Biblia pyta: Czy moesz zgbi tajemnic Boga albo zbada doskonao Wszechmocnego?" (Job 11:7). Nasza odpowied musi brzmie: Nie mamy nawet
czerpaka, a studnia jest gboka" (Jan 4:11).
(b) Nieskoczono. Bg nie podlega adnym naturalnym ogranicze
niom. Nieskoczono Boga mona postrzega na dwa sposoby: (1) w odnie
sieniu do przestrzeni. Bg jest opisywany jako nieogarniony (I Krl. 8:27), to
znaczy, e jest jednakowo obecny w kadym punkcie caej nieskoczonej
przestrzeni. Nie ma takiej czstki istnienia, ktra pozostawaaby z dala od
Jego obecnoci i mocy, a aden fragment rzeczywistoci nie uniknie Jego od
dziaywania. Nie mona si znale z dala od centrum Jego istoty, poniewa

BOG

45

ono jest wszdzie". Nie wolno nam jednak zapomina, e istnieje jedno szczeglne miejsce, w ktrym obecno Boga oraz Jego chwaa przejawiaj si
w wyjtkowy sposb. Tym miejscem jest niebo. (2) W odniesieniu do czasu
Bg jest wieczny (II Moj. 15:18; VMoj. 33:27; Neh. 9:5; Ps. 90:2; Jer. 10:10;
Obj. 4:8-10). On istnia od zawsze i bdzie istnia zawsze, a Jego umys ogarnia jednoczenie przeszo, teraniejszo i przyszo. Jako wieczny, Bg
jest rwnie niezmienny ten sam wczoraj, dzi i na wieki" (Hebr. 13:8).
Ta prawda stanowi szczeglne pocieszenie dla wierzcych, ktrzy mog z
ufnoci wyzna, e schronem pewnym jest Bg wiekuisty, a tu na dole
ramiona wieczne" (V Moj. 33:27).
(c) Jedyno (II Moj. 20:3; V Moj. 4:35, 39; 6:4; I Sam. 2:2; II Sam.
7:22; I Krl. 8:60; II Krl. 19:15; Neh. 9:6; Izaj. 44:6-8; I Tym. 1:17). Synne Sz'ma: Suchaj Izraelu! Pan jest Bogienrliaszym, Pan jedynie!" (V Moj.
6:4) byo fundamentalnym starotestamentowym wyznaniem wiary oraz wyjtkowym przesaniem narodu izraelskiego, skierowanym do wiata zaangaowanego w kult faszywych bogw.
Czy powysza doktryna o jednoci Boga pozostaje w konflikcie z nowotestamentowym nauczaniem o Trjcy? Musimy uczyni rozrnienie
pomidzy dwoma pojciami jednoci absolutnej oraz jednoci zoonej. Wyraenie jeden czowiek" narzuca skojarzenie z jednoci absolutn, poniewa odnosi si do jednej osoby, lecz kiedy czytamy, i w
czowiek i jego ona powinni by jednym ciaem" (I Moj. 2:24), rozumiemy przez to zwizek dwch osb, a zatem jedno zoon. Podobnie, w
Ezdr. 3:1 oraz Ez. 37:17 do okrelenia takiego rodzaju jednoci zosta
uyty ten sam wyraz (echad), co w V Moj. 6:4 (suchaj Izraelu). Idea absolutnej jednoci jest wyraana w Pimie za pomoc innego terminu jachid (I Moj. 22:2,12; Am. 8:10; Jer. 6:26; Zach. 12:10; Przyp. 4:3; Sdz.
11:34).
2. Atrybuty czynne (Bg w relacji do wszechwiata) (a) Wszechmoc (I
Moj. 1:1; 17:1; 18:14; II Moj. 15:7; V Moj. 3:24; 32:39; I Kron. 16:25;
Job 40:2; Izaj. 40:12-15; Jer. 32:17; Ez. 10:5; Dan. 3:17; 4:35; Am. 4:13;
5:8; Zach. 12:1; Mat. 19:26; Obj. 15:3; 19:6). Wszechmoc Boga oznacza, e:
(1) jest wolny i wadny czyni wszystko, co jest zgodne z Jego natur.
Bowiem u Boga nie ma nic niemoliwego". Oczywicie nie znaczy to, e
moe On, lub chciaby, postpowa sprzecznie z wasn natur na
przykad kama albo kra; nie zrobiby rwnie niczego, co byoby
absurdalne lub nielogiczne, jak stworzenie kwadratowego koa czy suchej

46

DOKTRYNY BIBLIJNE

wody. (2) Jest suwerennym wadc, sprawujcym kontrol nad wszystkim,

co si dzieje i tym, co moe si sta. Ale skoro tak, to dlaczego jest tyle za na
wiecie? Poniewa Bg obdarzy czowieka woln wol i nigdy jej nie pogwaci. Dlatego dopuszcza ze poczynania, lecz czyni tak zgodnie ze swym doskonaym planem oraz majc w perspektywie ostateczne pokonanie wszelkiego
za. Tylko Bg jest Wszechwadnym i nawet szatan nie moe zrobi nic bez
Jego zezwolenia. Patrz Ksiga Joba, rozdziay 1 i 2.
Wszelkie ycie jest podtrzymywane przez Boga (Hebr. 1:3; Dz.Ap.
17:25,28; Dan. 5:23). ycie czowieka jest jak dwik organw trwa, dopki palec Boy dotyka klawisza. Dlatego kady grzech obraa Go, bdc
w istocie zym wykorzystaniem pochodzcej od Niego mocy.
(b) Wszechobecnoc. Boga nie dotycz adne ograniczenia przestrzen
ne (I Moj. 28:15,16; V Moj. 4:39; Joz. 2:lrfPs. 139:7-10; Przyp. 15:3,11;
Izaj. 66:1; Jer. 23:23,24; Am. 9:2-4,6; Dz.Ap. 7:48,49; Efez. 1:23). Jaka jest
rnica pomidzy nieograniczonoci a wszechobecnoci? Nieograniczono
jest zwizana z obecnoci Boga w przestrzeni, natomiast wszechobecnoc
to Jego obecno widziana w odniesieniu do stworze. Bg objawia si swe
mu stworzeniu na rne sposoby: (1) w chwale, wrd uwielbiajcych Go za
stpw niebieskich (Izaj. 6:1-3); (2) poprzez porzdek natury (Nah. 1:3);
(3) opatrznociowo, ingerujc w sprawy ludzkie (Ps. 68:7-8); (4) w odpowie
dzi tym, ktrzy Go szukaj (Mat. 18:19,20; Dz.Ap. 17:27); (5) grzesznikom
poprzez ich sumienie (I Moj. 3:8; Ps. 68:1-2). Nie ma takiego miejsca w ca
ym wszechwiecie, dokd czowiek mgby umkn prawu Stworzyciela. Je
li Bg jest wszdzie, to musi by take w piekle" powiedzia pewien
Chiczyk do swego rodaka chrzecijanina. W piekle jest Jego gniew" zareplikowa tamten. Znamy przypadek pewnego ateisty, ktry napisa na kart
ce: JA MYL TAK NAPRAWD TO BG NIE ISTNIEJE! Jego maa
creczka przepisaa to zdanie mylc porzdek wyrazw: BG ISTNIEJE
TAK NAPRAWD TO JA NIE MYL! Dla niego zabrzmiao to jak oskarenie;
(6) cielenie, w swoim Synu (Kol. 2:9). Bg z nami"; (7) mistycznie, w Kocie
le Powszechnym (Efez. 2:12-22); (8) przez swoje sugi (Mat. 28:19,20).
Wprawdzie Bg jest wszdzie, ale nie wszdzie mieszka. Tylko ci, ktrzy
maj z nim osobist wi czy to jako grupa, czy jako jednostki mog
powiedzie, e Bg mieszka pord nich oraz w nich.
(c) Wszechwiedza. Bg wie wszystko (I Moj. 18:18,19; II Krl. 8:10,13;
I Kron. 28:9; Ps. 94:9; 139:1-16; 147:4,5; Przyp. 15:3; Izaj. 29:15,16; 40:28;
Jer. 1:4,5; Ez. 11:5; Dan. 2:22,28; Am. 4:13; Luk. 16:15; Dz.Ap. 15:8,18;
Rzym. 8:27,29; I Kor. 3:20; II Tym. 2:19; Hebr. 4:13; I Piotra 1:2; I Jana 3:20),

BOG

47

Jego wiedza jest doskonaa, w zwizku z czym nie musi On niczego odkrywa ani uczy si stopniowo Jego wgld w przeszo, teraniejszo i przyszo jest natychmiastowy.
wiadomo istnienia tego atrybutu Boego daje wierzcemu podstaw
do ufnoci i psychicznego komfortu, poniewa przechodzc wszelkie yciowe prby moe by pewien jednego wie Bg, Ojciec wasz, czego potrzebujecie" (Mat. 6:8).
W zwizku z tym pojawia si nastpujcy problem: skoro Bg jest wszechwiedzcy, to znaczy, e wie rwnie, kto bdzie potpiony. Jak zatem taka
osoba moe zmieni swoje beznadziejne pooenie? Jednak mimo, i Bg wie,
w jaki sposb jednostka wykorzysta sw woln wol, On sam nie zmusza nikogo do podejmowania takiego, a nie innego wyboru. Bg przewiduje, ale nie
manipuluje.
(d) Mdro (Ps. 104:24; Przyp. 3:19; Jer. 10:12; Dan. 2:20,21; Rzym.
11:33; I Kor. 1:24,25,30; 2:6,7; Efez. 3:10; Kol. 2:2,3). Mdro Boga jest
poczeniem Jego wszechwiedzy i wszechmocy. Jest On wadny zastoso
wa sw wiedz w taki sposb, eby najlepsze moliwe cele osign naj
lepszymi z moliwych rodkw. Bg zawsze czyni waciwe rzeczy we
waciwy sposb we waciwym czasie. On wszystko dobrze uczyni".
Kiedy Bg co postanawia, a nastpnie tak kieruje przebiegiem wydarze, aby osign swj doskonay zamiar, dziaanie takie nazywamy opatrznoci. Opatrzno oglna dotyczy zarzdzania wszechwiatem jako
caoci, natomiast opatrzno szczeglna jest zwizana z yciem czowieka, nawet w jego najdrobniejszych szczegach.
(e) Suwerenno. Bg posiada absolutne prawo do sprawowania rz
dw nad wszelkim stworzeniem oraz dysponowania nim w taki sposb, ja
ki uzna za stosowny (Dan. 4:35; Mat. 20:15; Rzym. 9:21). Bg posiada
takie prawo na mocy swej nieskoczonej wszechwadzy, absolutnego pra
wa wasnoci do wszelkiego stworzenia oraz ze wzgldu na to, i to On swo
j moc podtrzymuje istnienie wszystkiego. Krytykowanie Jego dziaa
jest zatem zarwno przejawem gupoty, jak i nikczemnoci. D. S. Ciark
pisze:
Doktryna o Boej suwerennoci jest jedn z najbardziej pomocnych i zachcajcych. Sami pomylmy, co bymy wybrali, gdybymy mieli tak moliwo: podleganie kaprynemu losowi lub lepemu przypadkowi, nieodpartym prawom natury,
swemu krtkowzrocznemu i nikczemnemu ja", czy nieskoczenie mdremu Bogu,
ktry jest wity, kochajcy i potny? Ci, ktrzy odrzucaj Bo suwerenno, niniejszym wybieraj wszystko, co pozostaje.

48

DOKTRYNY BIBLIJNE

3. Atrybuty moralne (Bg w relacji do stworze obdarzonych

moralnoci)
Przegldajc zapis dziaa Boga w historii ludzkoci, dowiadujemy si,
e:
(a) Bg jest wity (II Moj. 15:11; III Moj. 11:44,45; 20:26; Joz. 24:19;
I Sam. 2:2; Ps. 5:4; 111:9; 145:17; Izaj. 6:3; 43:14,15: Jer. 23:9; Luk. 1:49;
Jak. 1:13; I Piotra 1:15,16; Obj. 4:8; 15:3,4). wito Boga oznacza Jego absolutn czysto moraln nie moe On ani grzeszy, ani tolerowa grzechu. Okrelenie wity" ma swj rdosw w wyrazie oddzielony". W jakim
sensie Bg jest oddzielony? Po pierwsze, w sensie przestrzennym On jest
w niebie, a czowiek na ziemirPo drugie, Bg jest oddzielony od czowieka
w sensie natury i charakteru On jest doskonay, podczas gdy czowiek
jest uomny; On jest moralnie doskonay, podczas gdy czowiek jest grzeszny.
Widzimy zatem, i wito jest atrybutem, ktry oddziela Boga od stworzenia. Jest ona nie tylko cech Boga, lecz take atrybutem boskiej natury
jako takiej. Dlatego, kiedy Bg objawia si czowiekowi w taki sposb, e okazuje na jego oczach sw wielko i wito, wtedy mwi si, e uwica swoje
imi wrd ludzi (Ez. 36:23; 38:23), czyli ukazuje si im jako wity. Kiedy
serafy opisuj chwa emanujc od Boga siedzcego na tronie, woaj: wity, wity, wity jest Pan Zastpw!" (Izaj. 6:3).
Ludzie powinni uwielbia Boga jako witego z czci i bojani (IV Moj.
20:12; III Moj. 10:13; Izaj. 8:13). Gdy obraaj Go amic Jego przykazania,
wtedy mwi si, e bezczeszcz Imi Boe, co jest dziaaniem przeciwnym do
wicenia (Mat. 6:9) tego Imienia.
Tylko Bg jest wity sam z siebie. wici ludzie, budynki i przedmioty
nazywaj si tak, gdy zostay uwicone przez Boga, czyli e Bg uczyni
je witymi. Okrelenie wity" uywane w stosunku do osb lub przedmiotw jest terminem sucym do wyraenia ich zwizku z Jahwe, czyli faktu
ich oddzielenia celem suby dla Niego. Oddzielone w ten sposb rzeczy musz by czyste, natomiast osoby maj si powici, eby y zgodnie z Prawem. Powysze fakty stanowi podstaw doktryny o uwiceniu.
fb) Bg jest sprawiedliwy. Jaka jest rnica midzy witoci i sprawiedliwoci? Odpowied brzmi: Sprawiedliwo to wito w dziaaniu".
Inaczej mwic, sprawiedliwo jest Bo witoci przejawiajc si w Jego waciwym postpowaniu wobec stworzenia. Czy ten, ktry jest sdzi
caej ziemi, nie ma stosowa prawa?" (I Moj. 18:25). Sprawiedliwo to zgodno z doskonaym standardem; to waciwe postpowanie w stosunku do

BOG

49

innych. W jakich sytuacjach przejawia si ten atrybut Boga? (1) Kiedy oczyszcza z zarzutw niewinnego, potpia winnego i widzi, e sprawiedliwo
zostaje wykonana. Bg sdzi inaczej ni wspczeni sdziowie, ktrzy opieraj si na dostarczonych dowodach On sam z siebie zna podstawy do wydania wyroku. Dlatego Mesjasz napeniony Duchem witym sdzi nie
wedug widzenia swoich oczu, ani wedug syszenia swoich uszu", lecz wedug sprawiedliwoci (Izaj. 11:3). (2) Kiedy okazuje ask skruszonemu (Ps.
51:14; I Jana 1:9; Hebr. 6:10). (3) Kiedy choszcze i sdzi swj lud (Izaj. 8:17;
Am. 3:2). (4) Kiedy wybawia swj lud. Boa interwencja w sprawach swego
ludu jest zwana Jego sprawiedliwoci (Izaj. 46:13; 45:24,25). Bg zbawia
swj lud od grzechw i nieprzyjaci, a rezultatem tego dziaania jest sprawiedliwo serc (Izaj. 60:21; 54:13; 61:10; 51:6). (5) Kiedy pomaga swoim
wiernym sugom (Izaj. 50:4-9). Po wybawieniu swego ludu i osdzeniu nikczemnikw bdziemy mieli nowe niebo i now ziemi, w ktrych mieszka
sprawiedliwo" (II Piotra 3:13).
Bg nie tylko postpuje sprawiedliwie On rwnie domaga si prawoci od czowieka. C zatem bdzie z grzesznym czowiekiem? Bg askawie
usprawiedliwia skruszonego grzesznika (Rzym. 4:5). Powysze stwierdzenie
stanowi podstaw doktryny o usprawiedliwieniu.
Warto podkreli, e boska natura jest podstaw postpowania Boga wobec czowieka. Jego zachowanie wynika z tego, jaki jest On sam. Jako wity uwica, jako Sprawiedliwy usprawiedliwia.
(c) Bg jest wierny. Jest godzien absolutnego zaufania, a Jego sowo
nigdy nie zawodzi. Dlatego lud Boy moe polega na Jego obietnicach (II
Moj. 34:6; IV Moj. 23:19; V Moj. 4:31; Joz. 21:43-45; 23:14; I Sam..
15:29; Jer. 4:28; Izaj. 25:1; Ez. 12:25; Dan. 9:4; Mich. 7:20; Luk. 18:7,8;
Rzym. 3:4; 15:8; I Kor. 1:9; 10:13; II Kor. 1:20; I Tes. 5:24; IITes. 3:3; II Tym.
2:13; Hebr. 6:18; 10:23; I Piotra 4:19; Obj. 15:3).
(d) Bg jest miosierny. Miosierdzie Boga to Jego boska dobro wykazywana wobec stworze i przejawiana w obliczu ich cierpie, wraliwa na ich
potrzeby, wspczujca z nimi, wykazujca szczegln cierpliwo wobec niepoprawnych grzesznikw" (Hodges). (Tyt. 3:5; Treny 3:22; Dan. 9:9; Jer. 3:12;
Ps. 32:5; Izaj. 49:13; 54:7). Jeden z najpikniejszych opisw Boego miosierdzia znajduje si w Psalmie 103:8-18. Jego poznanie jest podstaw nadziei
(Ps. 130:7) oraz ufnoci (Ps. 52:8). Najwaniejszym przejawem Boego miosierdzia byo posanie Chrystusa na wiat (Luk. 1:78).
(e) Bg jest mioci. Mio jest tym atrybutem Boga, dziki ktremu pragnie On nawiza osobist wi z kadym, kto nosi w sobie Jego obraz, oraz

50

DOKTRYNY BIBLIJNE

rozwija t relacj z tymi, ktrzy zostali uwiceni i otrzymali prawo, by sta si

Jego dziemi. Zauwamy, w jaki sposb Boa mio jest opisywana (V Moj. 7:8;
Efez. 2:4; Izaj. 49:15,16; Rzym. 8:39; Oz. 11:4; Jer. 31:3); zobaczmy, jak si ona
przejawia (Jan 3:16; 16:27; 17:23; V Moj. 10:18); popatrzmy, jak zostaa
okazana (Jan 3:16; 1 Jana 4:9,10; Rzym. 9:11-13; 1 Jana 3:1; Izaj. 43:3,4; 63:9;
Tyt. 3:4-7; Izaj. 38:17; Efez. 2:4,5; Oz. 11:4; V Moj. 7:13; Rzym. 5:5).
(f) Bg jest dobry. Dobro Boga jest atrybutem, z racji ktrego obdarza On
swoje stworzenie yciem i bogosawiestwem (Ps. 25:8; Nah. 1:7; Ps. 145:9;
Rzym. 2:4; Mat. 5:45; Ps. 31:19; Dz. Ap. 14:17; Ps. 68:10; 85:5). Dr Howard
Agnew Johnson pisze:
Kilka lat temu zostaem zaproszony na obiad do pewnego domu. Gospodarz poprosi mnie, ebym poprowadzi modlitw dzikczynn przed posikiem. Po tym, jak
wyrazilimy Bogu wdziczno za dary, ktre dziki Jego asce moglimy spoywa,
pan domu stwierdzi otwarcie: Szczerze mwic, nie widz w tym adnego sensu.
Przecie to ja przyrzdziem cay ten posiek". W odpowiedzi moja ona i ja zapytalimy go: Czy zastanawia si pan kiedykolwiek nad tym, e jeli w cigu choby
jednego roku z jakiego powodu nie nastpiby czas siewu i niw, to poowa ludzkoci nie doyaby nastpnych zbiorw? A przecie, gdyby taka katastrofa miaa miejsce dwa lata z rzdu, wymarlibymy wszyscy nie doczekawszy trzeciego lata!" Ewidentnie zaskoczony, gospodarz musia przyzna, e dotychczas nie bra pod uwag
takiej moliwoci. Wtedy powiedzielimy mu, e bardzo si myli sdzc, i to on jest
autorem serwowanych da. Przecie to Bg da mu ycie i moliwoci zarobkowania.
To Bg tchn ycie we wszelkie zwierz i nasiona, z ktrych przyrzdzono ten obiad
a tego nasz gospodarz z pewnoci nie potrafi.
Zasugerowalimy mu, e podczas przygotowywania posiku by raczej wsppracownikiem Boga, dziaajc na podstawie praw fizyki i chemii, przez Niego stworzonych. Potem dodalimy jeszcze: Gdyby kto pana czym obdarowa, z pewnoci wyraziby pan wdziczno, a gdyby to si dziao dwa lub trzy razy dziennie, za kadym
razem mwiby pan >Dzikuj!<" Nasz rozmwca zgodzi si bez dyskusji. Zapytalimy jeszcze: Czy teraz rozumie pan, dlaczego dzikujemy Bogu za kadym razem,
gdy otrzymujemy od Niego bogosawiestwo?" Odpowiedzia: C, jest to po prostu
kwestia elementarnej przyzwoitoci!"
Istnienie za i cierpienia jest dla niektrych powan przeszkod, utrudniajc
uwierzenie w dobro Boga. Dlaczego Bg mioci stworzy wiat, w ktrym jest
tyle cierpienia?" pytaj. Oto kilka uwag, ktre mog rzuci nieco wiata na ten
problem:
(1) Bg nie jest odpowiedzialny za zo. Czy waciciel fabryki jest odpowiedzialny za to, e pracownik wsypuje piasek w tryby maszyny? Bg stwo-

BOG

51

rzyl wszystko, lecz czowiek zepsu Jego dzieo. Gdybymy sprbowali odj od caego cierpienia na wiecie to, co powstao w wyniku grzechu czowieka, zostaoby bardzo niewiele.
(2) Bg jest wszechmocny, a zo istnieje za Jego przyzwoleniem. Nie jestemy w stanie zrozumie, dlaczego Bg dopuszcza zo w poszczeglnych
przypadkach, poniewa Jego myli nie s naszymi mylami". Do tych, ktrzy
nadmiernie spekuluj, mwi: Co ci do tego? Lepiej chod za mn!" Moemy jednak poj cz Jego zamysw na tyle duo, eby doj do przekonania, e On si nigdy nie myli. Stevenson ujmuje to nastpujco: Jeeli ja,
patrzc lepawym okiem przez mae okienko, widz malek czstk wszechwiata, a jednak dowiadczam w swym przeznaczeniu dowodw pewnego
planu fodbieram sygnay jakiej przemonej dobroci czy mgbym by tak
szalony, by narzeka, e nie mog poj tego wszystkiego? Czy nie powinienem raczej z wdzicznoci przystan i zadziwi si faktem, i w caym tym
bezmiarze jestem w stanie zrozumie cokolwiek, i to wanie tyle, by mc
uwierzy?"
(3) Bg jest tak potny, e potrafi przeku zo w dobro. W ten sposb
przemg nikczemno braci Jzefa, upr faraona, nienawi Heroda i tych,
ktrzy ukrzyowali Chrystusa. Pewien staroytny uczony susznie zauway,
i Wszechmogcy Bg nigdy nie zezwoliby na mieszanie za do swoich dzie,
gdyby nie by na tyle potny, by mocje przemieni w ostateczne dobro". Wielu
chrzecijan po przejciu prby cierpienia wychodzi z niej ze wzmocnion
wiar i oczyszczonym sercem. Takie przejcia powoduj, e czowiek silniej
przywiera do Boej piersi. Cierpienie jest jak moneta, za ktr mona naby charakter wyprbowany w ogniu.
(4) Bg zorganizowa wszechwiat zgodnie z pewnymi prawami, ktre zakadaj moliwo wypadkw. Na przykad, jeli kto nieuwanie lub rozmylnie zrobi krok w przepa, poniesie konsekwencje naruszenia prawa
grawitacji. Mimo to, na og jestemy zadowoleni z istnienia tych praw, poniewa bez nich wiat byby w stanie chaosu.
(5) Naley pamita o tym, e ten porzdek rzeczy nie jest doskonay.
Bg ma dla nas przygotowane inne ycie i przyszy wiek", kiedy to
wszystkie Jego dziaania zostan ukoczone. Bg dziaa zgodnie z czasem niebiaskim", dlatego niekiedy wydaje si, e zwleka. On jednak
szybko wemie ich w obron" (Luk. 18:7,8). Nie wolno nam ocenia dzie
Boych, dopki nie opadnie kurtyna po zakoczeniu ostatniego aktu
wielkiego Dramatu Dziejw. Wtedy to zobaczymy, e On wszystko dobrze uczyni".

52

DOKTRYNY BIBLIJNE

IV. BG TRJJEDYNY
1. Twierdzenia doktryny
Pismo naucza, e jest jeden Bg i poza Nim nie ma innego. Powstaje pytanie: Czy Bg mia jakie towarzystwo, zanim skoczone stworzenia zostay powoane do bytu?" Bg jest jeden, ale owa jedno ma charakter zoony.
Skadaj si na ni trzy odrbne Osoby, z ktrych kada jest wspistotna
z pozostaymi jako Jedyny Bg, a zarazem doskonale wiadoma istnienia pozostaych dwch Osb. Widzimy zatem, e zanim cokolwiek zostao stworzone, istniaa wieczna Spoeczno, czyli Bg nigdy nie by samotny.
Nie oznacza to, e istnieje trzech Bogw, z ktrych kady jest samoistny i niezaleny od pozostaych. Trjca posiada tak doskona jedno zamiarw i celw, e stanowi jedno" w najcilejszym znaczeniu tego sowa.
Ojciec dokonuje aktu stworzenia, Syn dokonuje aktu odkupienia, Duch wity dokonuje aktu uwicenia. Jednak w kadym z powyszych dziaa wszystkie trzy Osoby maj swj udzia. Ojciec jest przede wszystkim Stwrc, lecz
Sowo Boe mwi, e zarwno Syn jak i Duch wity wsppracuj z Nim
w dziele stworzenia. Syn jest przede wszystkim Odkupicielem, lecz Sowo Boe mwi, e to Ojciec i Duch wity posyaj Go do wykonania tej misji. Duch
wity uwica, lecz zarwno Ojciec jak i Syn wsppracuj w tym dziele.
Trjca wita stanowi wieczn Spoeczno, lecz odkupienie czowieka
wymagao wkroczenia Boga w dzieje ludzkoci, czyli manifestacji historycznej. Syn przyszed na wiat w niezwyky sposb, przyjwszy ludzk natur
oraz nowe imi Jezus. Duch wity zstpi na ziemi jako Duch Chrystusowy, ucieleniony w Kociele Powszechnym. We wszystkich wymienionych dziaaniach wszystkie trzy Osoby cile ze sob wsppracoway. Ojciec
wiadczy o Synu (Mat. 3:17), a Syn o Ojcu (Jan 5:19). Syn wiadczy o Duchu (Jan 14:26), a pniej Duch o Synu (Jan 15:26).
Wydaje si, e trudno to wszystko poj, prawda? Jake jednak mogoby by inaczej, skoro prbujemy opisa ludzkim jzykiem natur Wszechmocnego?! Doktryna o Trjcy pochodzi z objawienia i nie jest wynikiem
ludzkich przemyle czy spekulacji. W jaki inny sposb mielibymy dowiedzie si czegokolwiek na temat natury Boga, jeli nie w wyniku objawienia? (I Kor. 2:16). Prawd jest, e wyraz Trjca" nie pojawia si ani raz
w Nowym Testamencie. Jest to wyraenie teologiczne, uyte po raz pierwszy w drugim wieku celem okrelenia natury Boga. Ale przecie planeta Jupiter istniaa jeszcze zanim nadano jej nazw! Podobnie doktryna o Trjcy

BOG

53

bya zawarta w Biblii na dugo przed nadaniem jej konkretnej nazwy w sensie, powiedzmy, technicznym.
2. Definicje doktryny
Zrozumiaym wydaje si fakt, i doktryna o Trjcy bya czsto mylnie rozumiana lub le przedstawiana. Przecie bardzo trudno uywajc wyrae
ludzkich wyrazi zarwno jedno Boga jak i odrbno Osb. Ci, ktrzy
w swoich pismach kadli nacisk na bosko Chrystusa i osobowy charakter
Ducha witego, zbliali si niebezpiecznie do tryteizmu, czyli wiary w
trzech Bogw. Inni, ktrzy podkrelali jedno Boga, zapominali czasem o
rozrnianiu Osb. Ten ostatni bd jest powszechnie znany pod nazw sabelianizmu3, od biskupa Sabeliusza, nauczajcego, e Ojciec, Syn i Duch
wity to po prostu trzy przejawy jednej i tej samej osoby Boga. W historii
Kocioa herezja ta dochodzia wielokrotnie do gosu, a i obecnie znajduje
wyznawcw.
Sabelianizm jest doktryn jawnie niebiblijn, co mona udowodni na
podstawie wyranych rozrnie pomidzy Ojcem, Synem i Duchem witym, czynionych przez Pismo. Ojciec miuje i posya Syna; Syn opuszcza swe
miejsce na wysokoci, a nastpnie powraca do Ojca. Ojciec i Syn posyaj
Ducha witego, ktry wstawia si przed Ojcem za wierzcymi. Jeeli zatem
Ojciec, Syn i Duch wity s jedynie rnymi przejawami czy te imionami
jednej i tej samej Osoby, wtedy Nowy Testament jest wypeniony totalnym
bekotem. Fragment modlitwy arcykaplaskiej Jezusa z 17 rozdziau Ewangelii Jana, przeczytany wedle zaoe sabelianizmu, powinien wystarczajco
przekona czytelnika o absurdalnoci tej doktryny: Jak sobie samemu
daem wadz nad wszelkim ciaem, abym da ywot wieczny tym wszystkim,
ktrych sobie daem (...) Ja si uwielbiem na ziemi; dokonaem dziea, ktre
sobie zleciem, abym je wykona. A teraz uwielbi siebie samego t chwa,
ktr miaem u siebie, zanim wiat powsta".
W jaki sposb doktryna o Trjcy przetrwaa mimo zagroe ze strony sabelianizmu (przesunicie rwnowagi w stron jednoci) oraz tryteizmu (przesunicie w stron trzech jednoci)? Poprzez sformuowanie dogmatw, czyli
interpretacji definiujcych doktryn i stanowicych dla niej ochron" przed
bdnymi naukami. W Atanazjaskim Wyznaniu Wiary z IV wieku znajduje
si przykad definicji dogmatycznej:
3. Modalizm jest szerszym terminem, w ktrym zawiera si sabelianizm. Pochodzi od sowa modus
sposb wedug ktrego Bg istnieje na trzy sposoby".

54

DOKTRYNY BIBLIJNE

Wierzymy, e jest jeden trjjedyny Bg, oraz w to, e owa Trjca stanowi jedno.
Jej osoby s oddzielne, lecz wspistotne. Ojciec jest jedn Osob, Syn inn, a Duch
wity jeszcze inn. Jednak zarwno Ojca, jak Syna i Ducha witego cechuje jedna bosko, odbieraj t sam chwa i wieczny majestat. Ojciec jest tym, kim Syn
i Duch wity. Ojciec nie zosta stworzony, Syn nie zosta stworzony i Duch wity
nie zosta stworzony. Ojciec jest nieograniczony, Syn jest nieograniczony i Duch wity jest nieograniczony. Ojciec jest wieczny, Syn jest wieczny i Duch wity jest wieczny. Zarazem nie s to trzy (istoty) niestworzone i nieograniczone, lecz jedna niestworzona i nieograniczona. W tym samym sensie Ojciec jest wszechmocny, Syn jest
wszechmocny i Duch wity jest wszechmocny. Nie s to jednak trzy wszechmocne
istoty, lecz jedna. Tak wic Ojciec jest Bogiem, Syn jest Bogiem i Duch wity jest
Bogiem. Nie oznaczS, to, e istnieje trzech Bogw, ale e jest jeden Bg. Zatem Ojciec jest Panem, Syn jest Panem i Duch wity jest Panem. Nie znaczy to, e jest
trzech Panw, ale jeden Pan. Poniewa jestemy zobowizani przez nasz chrzecijask prawowierno do wyznawania kadej z tych trzech Osb jako Boga i Pana,
nie wolno nam twierdzi, e istnieje trzech Bogw lub Panw. Ojciec nie jest stworzony, ani zrodzony. Syn pochodzi od Ojca i nie jest stworzony, lecz zrodzony. Duch
wity, ktry pochodzi od Ojca i Syna, nie jest stworzony ani zrodzony, lecz dziaa.
Istnieje zatem jeden Ojciec, nie trzech Ojcw; jeden Syn, nie trzech Synw i jeden
Duch wity, nie trzech Duchw witych. adna z Osb Trjcy nie jest pierwsza ani
ostatnia; nie ma Osb wikszych i mniejszych. Wszystkie wspistotne Osoby s rwne
midzy sob i dlatego, jak ju wczeniej wspomniano, naley je czci jako trjjedyne, czyli bdce jednoci w Trjcy i Trjc w jednoci.
Powysze wyznanie moe nam si wydawa suche, zagmatwane i zbyt
drobiazgowe, ale w czasach wczesnego chrzecijastwa stanowio skuteczny
rodek do zachowania prawd, ktre byy i s podstawowe dla Kocioa.

3. Dowody
Zwaywszy, e doktryna Trjcy dotyczy natury Trjjedynego Boga, nie
mogaby zosta przekazana czowiekowi inaczej, jak poprzez objawienie. Istotnie,
objawienie to znajdujemy w Pimie.
(a) Pisma Starego Testamentu. Stary Testament nie zawiera nauczania o
Trjcy podanego wprost, a to z prostej przyczyny: w wiecie opanowanym przez
religie politeistyczne jedn z najistotniejszych rzeczy byo wpojenie Izraelowi
prawdy o jedynym Bogu, poza ktrym nie ma innego. Gdyby nauczanie o Trjcy
zostao wprowadzone od pocztku explicite, mogoby zosta le zinterpretowane
lub znieksztacone.
Mimo to, zarodek tej doktryny pojawia si w Pismach Starego Testamentu i
mona go tam odnale. Za kadym razem, gdy Hebrajczyk mwi o Bo-

BOG

55

gu (Elohim), w istocie wypowiada wyraz Bogowie", poniewa Elohim to rzeczownik liczby mnogiej, czasem uywany razem z przymiotnikiem lub czasownikiem w liczbie mnogiej (Joz. 24:18,19; I Moj. 35:7). Wyobramy sobie
pobonego i owieconego yda zgbiajcego fakt, i Jahwe jest jeden, a jednak okrela si Go Elohim Bogowie". Niewykluczone, e doszedby do wniosku, i w jednym Bogu istnieje mnogo osb. Aposto Pawe nigdy nie odrzuci
wiary w jednego Boga, wpajanej mu od modoci (I Tym. 2:5; I Kor. 8:4); przeciwnie zawsze podkrela, e nie naucza niczego, co nie byoby zawarte
w Torze i u Prorokw. Jego Bg by Bogiem Abrahama, Izaaka i Jakuba. Mimo to, Pa\ye naucza o boskoci Chrystusa (Fil. 2:6-8; I Tym. 3:16) oraz osobowej naturze Ducha witego (Efez. 4:30), a w apostolskim bogosawiestwie
odwouje si do wszystkich trzech Osb Boskich (II Kor. 13:14).W Starym Testamencie jest mowa o kadej Osobie Trjcy: (1)0 Ojcu
w Izaj. 63:16; Mai. 2:10; (2) o Synu Jahwe w Ps. 45:6,7; 2:6,7,12; Przyp. 30:4.
Mesjasz jest opisywany przy pomocy nadanych Mu tytuw: Jer. 23:5,6; Izaj.
9:6. Oprcz tego znajdujemy wzmianki o tajemniczym Aniele Jahwe, ktry
nosi imi Boga oraz posiada moc odpuszczania i zatrzymywania grzechw (II
Moj. 23:20,21). (3) o Duchu witym w I Moj. 1:2; Izaj. 11:2,3; 48:16; 61:1;
63:10.
Nawizania do Trjcy znajdujemy ponadto w potrjnym bogosawiestwie kapaskim z IV Moj. 6:24-26 oraz w potrjnej doksologii z Izaj. 6:3.
(b) Pisma Nowego Testamentu. Dla chrzecijan pierwszych wiekw fakt
istnienia jednego Boga by fundamentalnym wyznaniem wiary. Zarwno wobec ydw jak i pogan wiadczyli: wierzymy w jednego Boga". Jednoczenie
posiadali zapis wypowiedzi Jezusa, wyranie wiadczcych o tym, e On sam
nadawa sobie tak pozycj i autorytet, wobec ktrych byoby blunierstwem
nazywa Go inaczej jak Bg. Poza tym, autorzy ksig Nowego Testamentu
uywali w odniesieniu do Niego takich okrele, ktre jednoznacznie wskazyway, e widzieli w Nim Tego, ktry jest ponad wszystkim, Boga bogosawionego na wieki" (Rzym. 9:5). Ponadto, przeycia duchowe chrzecijan
potwierdzay i podtrzymyway te twierdzenia. Kiedy bowiem osobicie poznawali Jezusa, poznawali Go jako Boga.
To samo odnosi si do Boga Ducha witego. Wczesny Koci musia wierzy, e Duch wity, ktry zamieszkiwa w chrzecijanach nauczajc ich i prowadzc oraz obdarza ask do prowadzenia nowego ycia, nie mg by
wynikiem zwykego pobudzenia emocjonalnego, ale by Istot, ktr mona byo poznawa i mie z ni duchow wi. Kiedy wierzcy czytali Nowy Testament,
dowiadywali si, e Duch wity posiada cechy charakterystyczne dla osoby.

56

DOKTRYNY BIBLIJNE

Tak wic wczesny Koci stan w obliczu dwch faktw: po pierwsze,

e Bg jest jeden i po drugie, e Ojciec jest Bogiem, Syn jest Bogiem i Duch
wity jest Bogiem. Te dwie wielkie prawdy dotyczce istoty Boga legy u podstaw doktryny o Trjcy. Bg Ojciec by dla chrzecijan rzeczywistoci, podobnie jak Duch wity. Jedynym logicznym wnioskiem, jaki mona byo wysnu
z powyszych faktw byo to, e Bg w swej istocie jest jak rzeczywist cho
tajemnicz wieloci w jednoci", a oddzielno wspistotnych Osb zamanifestowaa si podczas Boego dziea odkupienia czowieka.
Nowy Testament w wielu miejscach wymienia trzy Osoby Boskie (Mat.
3:16,17; 28:19; Jan 14:16,17,26; 15:26; II Kor. 13:14; Gal. 4:6; Efez. 2:18;
IITes. 3:5; I Piotra 1:2; Efez. 1:3,13; Hebr. 9:14).
Porwnanie tekstw wybranych ze wszystkich czci Biblii prowadzi do nastpujcych wnioskw: (1) Kada z trzech Osb jest Stwrc, chocia Pismo
podkrela, e jest tylko jeden Stwrca (Job 33:4 oraz Izaj. 44:24). (2) Kada
z nich jest nazywana Jahwe (V Moj. 6:4; Jer. 23:6; Ez. 8:1,3), Panem (Rzym.
10:12; Luk. 2:11; II Kor. 3:18), Bogiem Izraela (Mat. 15:31; Luk. 1:16,17; II
Sam. 23:2,3), Prawodawc (Rzym. 7:25; Gal. 6:2; Rzym. 8:2; Jak. 4:12), wszechobecnym (Jer. 23:24; Efez. 1:22; Ps. 139:7,8) oraz rdem ycia (V Moj. 30:20;
Kol. 3:4; Rzym. 8:10). Jednoczenie Sowo Boe konsekwentnie zapewnia, e
istnieje tylko jedna Istota, ktrej przysuguj powysze nazwy. (3) Kada z Osb
Trjcy braa udzia w stworzeniu czowieka (Ps. 100:3; Jana 1:3; Job 33:4),
wskrzesza umarych (Jan 5:21; 6:33), zmartwychwzbudzia Chrystusa (I Kor.
6:14; Jana 2:19; I Piotra 3:18), posya do suby (II Kor. 3:5; I Tym. 1:12: Dz.
Ap. 20:28), uwica lud Boy (Judy 1; Hebr. 2:11; Rzym. 15:16) oraz dokonuje wszelkich dzie duchowych (I Kor. 12:6; Kol. 3:11; I Kor. 12:11). Rwnoczenie jest oczywiste, e jedynie Bg jest wadny czyni powysze rzeczy.
4. Obrazowanie doktryny
Jak to jest moliwe, eby trzy Osoby byy jednym Bogiem? oto pytanie, ktre wprowadza w zakopotanie wikszo osb. Nie ma si co dziwi
ich konsternacji, albowiem rozwaajc natur Boga, zmagamy si z problemem przerastajcym nasze pojmowanie przecie chodzi o tak form istnienia, ktra nie jest i nigdy nie bdzie nam znana z dowiadczenia. Dr
Norman Fokdolv pisze:
Mona pokusi si o wiele analogii i obrazw, ktre mogyby pomc w zrozumieniu pojcia Trjcy. Najbardziej znane to listek koniczyny, stany skupienia wody,
czy trjkt. Powstaje jednak pytanie, czy jest to potrzebne? Czy zamiast wyjania,
nie znieksztaca si w ten sposb prawdy?

BOG

57

W obecnej dobie, fizyka odchodzi od obrazowego przedstawiania swoich poj.

Nie prbuje, na przykad, na si" poczy natury falowej i korpuskularnej wiata.
Ogranicza si do stwierdzenia, e wiato jest zarazem fal i czstk, cho s to pojcia wzajemnie si wykluczajce. Kci si to z czyim pojmowaniem rzeczywistoci? Trudno, powinien zmieni swj sposb mylenia. Czy wic nauka zrezygnowaa
ze zdroworozsdkowego opisu rzeczywistoci? Odpowied brzmi: tak. Nie oznacza
to, e nasze rozumowanie stanie si teraz nielogiczne czy niepewne. Bynajmniej!
Nie musimy si wic przejmowa, e nasz Bg, ktry jest jeden, jest w trzech osobach. Kci si to z czyim pojmowaniem rzeczywistoci? Trudno, powinien zmieni swj sposb mylenia. Pismo stwierdza fakty i musimy je przyj. A fakty mwi,
e Bg jest jeden, e jest Bg-Ojciec, jest Bg-Syn i jest Bg-Duch wity.

ANIOOWIE
Dookoa nas istnieje duchowy wiat, licznie zamieszkay, peen nadprzyrodzonej mocy, o wasnociach nieporwnywalnych z naszym widzialnym
otoczeniem. Dobre i ze duchy przemieszczaj si wrd ludzi z prdkoci,
o jakiej nie nio si fizykom. Wiemy, e jedne s posane, by nas broni, podczas gdy inne prbuj nam zaszkodzi. Natchnieni autorzy Pisma uchylili
rbka tajemnicy otaczajcej t niewidzialn rzeczywisto, aby nas zachci
i ostrzec zarazem.

SPIS RZECZY
I. ANIOOWIE 61
1. Natura aniow 61
[a] Stworzenia, [b] Duchy, [c] Niemiertelni, [d] Liczni, [e] Bezpciowi.
2. Klasyfikacja aniow 61
[a] Anio Pana. [b] Archanio, [c] Wybrani anioowie, [d] Anielscy ordownicy narodw, [e] Cherubini, [f] Serafini.
3. Charakter aniow 63
[a] Posuszni, [b] Unieni, [c] Mdrzy, [d] agodni, [e] Potni, [f] wici.
4. Suba aniow 63
[al Przedstawiciele Boga. [b] Posacy Boga. [cl Sudzy Boga.
II. SZATAN 64
1. Pochodzenie 64
2. Charakterystyka 65
[a] Szatan, [b] Diabe, [c] Niszczyciel, [dl W. [e} Kusiciel, [f] Ksie i bg
tego wiata.
3. Dziaalno 67
[al Natura dziaa, [b] Sfera dziaa, [c] Motywy dziaa, [d] Ograniczenia
dziaa
4. Przeznaczenie 68
III. ZLE DUCHY 68
1. Upadli anioowie 68
2. Demony 69

I. ANIOOWIE
1. Natura aniow
(a) Stworzenia, czyli byty stworzone. Anioowie zostali powoani do istnienia ex nihilo (z niczego) moc Boga. Nie wiemy, kiedy to si stao. Wiemy jedynie, e anioowie istnieli na dugo przed pojawieniem si czowieka.
Wtedy te mia miejsce bunt Szatana, ktry pocign za sob cz zastpu
niebieskiego, co spowodowao podzia na dwie grupy dobrych i zych aniow. Bdc stworzeniami, anioowie nie pozwalaj oddawa sobie czci (Obj.
19:10; 22:8,9), a z drugiej strony czowiek otrzyma wyrany zakaz takich gestw (Kol. 2:18).
(b) Duchy. Anioowie s okrelani jako duchy, poniewa w przeciwiestwie do ludzi nie posiadaj fizycznych i naturalnych ogranicze. Pojawiaj
si i znikaj wedle woli oraz przemieszczaj si z niewyobraaln prdkoci,
nie podlegajc prawom fizyki. Mimo, i s bytami duchowymi, posiadaj zdolno przybierania postaci ludzkich, aby wyranie zasygnalizowa sw obecno ograniczonym zmysom ludzkim (I Moj. 19:1-3).
(c) Niemiertelni, czyli nie podlegajcy prawu starzenia si i umierania.
W Luk. 20:34,35 Jezus wyjania saduceuszom, e zmartwychwstali wici
bd podobni do aniow w niebie w tym sensie, i nigdy nie umr.
(d) Liczni. Pismo naucza, e ich liczba jest ogromna. Tysic tysicy (...),
dziesi tysicy razy dziesi tysicy" (Dan. 7:10). (...) wicej ni dwanacie legionw aniow" (Mat. 26:53). Mnstwo wojsk niebieskich" (Luk. 2:13).
Niezliczona rzesza aniow" (Hebr. 12:22). Dlatego ich Stworzyciel i Pan jest
nazywany Panem Zastpw".
(e) Bezpciowi. Anioowie s opisywani zawsze jako rodzaj mski, lecz
w istocie s bezpciowi i nie rozmnaaj si (Luk. 20:34,35).
2. Klasyfikacja aniow.
Skoro podstawow zasad w niebie jest porzdek", mona podejrzewa,
i anioowie powinni by zorganizowani wedug rangi i dziaalnoci. Taka klasyfikacja jest sugerowana w I Piotra 3:22, gdzie czytamy o anioach,
zwierzchnociach i mocach" (Kol. 1:16; Efez. 1:20,21).
(a) Anio Pana. Sposb opisu .Anioa Pana" odrnia go od wszystkich innych aniow. Zostaa mu przypisana moc przebaczania grzechw,
a imi Boga jest w nim (II Moj. 23:20-23). W II Moj. 32:34 jest napisane: oto anio mj pjdzie przed tob", co w II Moj. 33:14 wyraa si

62

DOKTRYNY BIBLIJNE

nastpujco: Oblicze moje pjdzie i zaznasz spokoju ode mnie". Kombinacja tych dwch okrele jest zapisana w Izaj. 63:9: We wszelakiem
ucinieniu ich i on by uciniony; ale Anio oblicza jego wybawi ich" (Biblia Gdaska). Oprcz tego Sowo Boe podaje dwa istotne fakty, dotyczce tego anioa: po pierwsze, jest w nim imi Jahwe, czyli Jego
osobowo (charakter) i po drugie, mona w nim widzie oblicze Boe.
Skoro w anio moe zbawi oraz odmwi przebaczenia win, to znaczy,
e posiada wadz. Porwnajmy to z faktem, i patriarcha Jakub zidentyfikowa tego anioa jako samego Boga (I Moj. 32:30; 48:16). Nasuwa
si nieodparty wniosek, e w tajemniczy anio to nikt inny, jak Syn Boy,
Mesjasz, Odkupiciel Izraela i przyszy Zbawiciel wiata. Zatem anio Pana
jest w istocie bytem nie stworzonym.
fb) Archanio. Ksi" Micha jest okrelony jako archanio, czyli naczelny anio (Judy 9, Obj. 12:7; por. I Tes. 4:16). Pismo okrela go jako anioa
ordujcego za narodem Izraela (Dan. 12:1). Sposb opisu Gabriela wskazuje, e on rwnie zajmuje wysok pozycj, stojc w obecnoci Boga (Luk.
1:19). Jemu jako posacowi s powierzane misje najwaniejsze dla Krlestwa Boego (Dan. 8:16; 9:21).
(c) Wybrani anioowie to prawdopodobnie ci, ktry pozostali wierni Bogu podczas buntu wznieconego przez Lucyfera (I Tym. 5:21; Mat. 25:41).
(d) Anielscy ordownicy narodw. Z Dan. 10:13,20 mona wnioskowa, i kady nard ma swego anioa-ordownika, ktrego suba jest zwizana z szeroko pojtym dobrobytem danego ludu. Powyszy fragment
Pisma odnosi si do okresu, kiedy ydzi mieli powrci z wygnania (Dan.
9:1,2), a Daniel modli si i poci w tej sprawie. Po trzech tygodniach ukaza mu si anio, podajc jako powd swego spnienia fakt, i ksi (czyli
anio opiekuczy) perski sprzeciwia si powrotowi ydw do ojczyzny,
by moe dlatego, e nie chcia utraci ich pozytywnego wpywu na krlestwo Persw. Anio powiedzia Danielowi, e w sprawie powrotu ydw z
wygnania otrzyma wsparcie jedynie od Michaa ordownika narodu
izraelskiego (Dan. 10:21). Ksi anielski grecki rwnie by niechtny powrotowi ydw do ich ziemi (10:20). Nowotestamentowe okrelenie
zwierzchnoci" prawdopodobnie odnosi si wanie do ksit anielskich,
i to zarwno bdcych dobrymi, jak i zymi anioami (Efez. 3:10; Kol. 2:15;
Efez. 6:12).
(e) Cherubini to anioowie wysokiej rangi, przeznaczeni do dziaa zwizanych z kar (I Moj. 3:24) lub odkupieniem czowieka (II Moj. 25:22). Posiadaj po cztery twarze: lwa, czowieka, wou i ora, symbolizujce

ANIOOWIE

63

doskonao stworzenia si lwa, ludzk inteligencj, szybko ora oraz

wytrzymao wou. Ich zoona budowa oraz blisko Boga, w jakiej przebywaj, stanowi zapewnienie, e i samo stworzenie bdzie wyzwolone z niewoli skaenia ku chwalebnej wolnoci dzieci Boych" (Rzym. 8:21).
(f) Serafini s opisani w Izaj. 6, lecz mimo to niewiele o nich wiemy. Zdaniem jednego z biblistw stanowi oni jedn z najwaniejszych grup aniow,
ktrej wyrniajc cech stanowi arliwa mio do Boga (wyraz Serafin
oznacza dosownie ten, ktry ponie").
3. Charakter aniow
(a) Posuszni. Wypeniaj swoje zadania nie narzekajc i nie kwestionujc polece. Std bierze si modlitwa: Bd wola twoja, jak w niebie, tak i na
ziemi" (Mat. 6:10; por. Ps. 103:20; Judy 6; I Piotra 3:22).
(b) Unieni. Ich pierwszorzdnym zajciem jest oddawanie chway Bogu
(Neh. 9:6; Flp. 2:9-11; Hebr. 1:6).
(c) Mdrzy. W Izraelu byo powiedzenie: rozrnia dobro i zo jak anio
Boy" (por. II Sam. 14:17-20). Anielska inteligencja przewysza t, ktr
posiada czowiek za ycia na ziemi, lecz mimo to jest ograniczona, poniewa anioowie s stworzeniami. Nie mog oni bezporednio rozpoznawa naszych myli (I Krl. 8:39), a ich wiedza np. na temat laski rwnie jest
skoczona (I Piotra 1:12). Jeden z biblistw spekuluje: utrzymuje si, e
przenikliwo ich umysw jest o wiele wiksza od naszej. Anio jest w stanie ogarn jedn myl tyle, co czowiek przez cae lata docieka".
(d) agodni. Nie zachowuj urazy ani nie zorzecz przeciwnikom (II Piotra 2:11; Judy 9).
(e) Potni. Psalm 103:20 mwi, e s potni si".
(fl wici. Oddzieleni przez Boga i dla Boga, s witymi anioami" (Obj.
14:10).
4. Suba aniow
(a) Przedstawiciele Boga. S okrelani mianem wykonawcw Boych
rozkazw i sdw (I Moj. 3:24; IV Moj. 22:22-27; Mat. 13:39,41,49; 16:27;
24:31; Mar. 13:27; I Moj. 19:1; II Sam. 24:16; II Krl. 19:35; Dz.Ap. 12:23).
(b) Posacy Boga. (Sowo anio oznacza dosownie posaniec"). Przez
aniow Bg przekazuje: (1) zwiastowania Luk. 1:11-20; Mat. 1:20,21 (2)
ostrzeenia Mat. 2:13; Hebr. 2:2 (3) instrukcje Mat. 28:2-6; Dz.Ap. 10:3;
Dan. 4:13-17 (4) sowa zachty Dz.Ap. 27:23; I Moj. 28:12 (5) objawienia Dz.Ap. 7:53; Gal. 3:19; Hebr. 2:2; Dan. 9:21-27; Obj. 1:1.

64

DOKTRYNY BIBLIJNE

(c) Sudzy Boga Czy nie s oni wszyscy suebnymi duchami, posyanymi do penienia suby gwoli tych, ktrzy maj dostpi zbawienia?" (Hebr.
1:14). Anioowie s posyani w celu umocnienia (Mat. 4:11; Luk. 22:43; I Krl.
19:5), ochrony (I Moj. 16:7; 24:7; II Moj. 23:20; Obj. 7:1), ratunku (IV Moj.
20:16; Ps. 34:7; 91:11; Izaj. 63:9; Dan. 6:22; I Moj. 48:16; Mat. 26:53), wstawiennictwa (Zach. 1:12; Obj. 8:3,4), suby sprawiedliwym po mierci (Luk.
16:22).
Czytajc powysze fragmenty w wietle sw naszego Pana zapisanych w
Mat. 18:10, niektrzy sformuowali doktryn o anioach strach", wedle
ktrej kady wierzcy ma specjalnego anioa, ktry go prowadzi i chroni.
Ich zdaniem, fragment z Dz.Ap. 12:15 wskazuje, i pierwsi chrzecijanie
rozumieli sowa Jezusa w taki wanie sposb. Wprawdzie dogmatyzm w tej
sprawie nie jest wskazany, lecz w Pimie znajdujemy wystarczajco wiele
obietnic dotyczcych pomocy aniow, by stao si to rdem zachty dla
kadego chrzecijanina. \

H. SZATAN
Niektrzy zapewniaj, e diabe w ogle nie istnieje. Jednak zwolennicy
tej teorii maj problemy z odpowiedzi na pytanie, kto w takim razie stoi za
caym zem, przejawiajcym si na wiecie.
1. Pochodzenie
Izaj. 14:12-15 oraz Ez. 28:12-19.
Popularne wyobraenie diaba jako rogatego, owosionego potwora pokrytego sierci, pochodzi nie z Biblii, lecz z pogaskiej mitologii. Wedug Biblii,
szatan by pierwotnie Lucyferem (dos. nioscy wiato") najprzedniejszym
z aniow. Pycha i denie do dorwnania Najwyszemu spowodoway jego
upadek i potpienie diabelskie" (I Tym. 3:6).
Zauwamy to czternastego rozdziau Ksigi Izajasza i dwudziestego smego rozdziau Ksigi Ezechiela. Dugo zastanawiano si, dlaczego przed opisem upadku Lucyfera nastpuj odniesienia do krlw Babilonu i Tyru.
Pierwsz odpowiedzi moe by fakt, i prorocy pisali o szatanie w bardzo
konkretnym celu. Wiadomo, e obaj wadcy blunierczo podawali si za istoty boskie i dali oddawania im czci (por. Dan. 3:1-12; Obj. 13:15; Ez. 28:2;
Dz.Ap. 12:20-23) oraz traktowali poddanych jak zabawki w celu zaspokajania swych nienasyconych ambicji. W celu ostrzeenia tych ludzi, Bg na-

ANIOOWIE

65

tchn prorokw, aby uchylili zason okrywajc wydarzenia zamierzchej

przeszoci i opisali upadek zbuntowanego anioa, ktry ogosi: Bd jak
Bg". Wymowa tej lekcji bya nastpujca: jeeli Bg ukara bluniercz pych swego najwyszego anioa, to nie omieszka osdzi kadego krla, ktry
prbuje uzurpowa sobie bosk pozycj. Warto przypomnie w tym miejscu,
w jaki sposb szatan kusi Adama i Ew (I Moj. 3:5; Izaj. 14:14). Zauwamy,
e uraona duma i ambicja wci zera szatana, co sprawia, i w dalszym
cigu pragnie on, aby oddawano mu cze (Mat. 4:9) jako bogu tego wiata" (II Kor. 4:4). Ambicja ta zostanie przejciowo zaspokojona w czasach, gdy
szatan wcieli si w Antychrysta (Obj. 13:4).
W ramach kary za sw niegodziwo, szatan zosta strcony z nieba wraz
z grup aniow, ktre przyczyy si do jego buntu (Mat. 25:41; Obj. 12:7;
Efez. 2:2; Mat. 12:24). Prbowa zyska Ew jako swego sprzymierzeca, lecz
Bg pokrzyowa jego plany, zapowiadajc: Ustanowi nieprzyja midzy
tob a kobiet" (I Moj. 3:15).
2. Charakter
Charakter szatana jest zaznaczony przy pomocy imion i okrele, jakimi nazywa go Pismo.
(a) Szatan oznacza dosownie przeciwnik", ktra to nazwa oddaje jego
ustawiczne prby zniweczenia planw Boych.
Wysiki te s wyranie widoczne w momentach, gdy diabe usiowa przerwa tzw. lini mesjask, z ktrej mia przyj na wiat zapowiedziany Mesjasz zostao to przepowiedziane w I Moj. 3:15. Od samego pocztku
szatan czyni wszystko, eby nie dopuci do przyjcia na wiat kolejnych
pokole z tej linii. Pierwszy syn Ewy, Kain, wywodzi si od zego i zabi brata swego" (I Jana 3:12). Bg da Ewie nastpnego syna, Seta, ktry sta si
praprzodkiem przyszego Zbawiciela wedug ciaa. Wowy jad, wpuszczony do ludzkich serc, dziaa jednak dalej i w efekcie potomkowie Seta ulegli
moralnej degeneracji, co sprowadzio na ziemi sd w postaci potopu. Mimo to Boy plan nie zosta zniweczony, poniewa na wiecie pozosta jeden
sprawiedliwy m imieniem Noe, ktry wraz z rodzin da pocztek nowej
ludzkoci. W ten sposb zosta pokrzyowany diabelski plan zniszczenia wszystkich ludzi.
Potomkiem jednego z synw Noego (Sema) by Abraham, ktry sta si
protoplast narodu wybranego, przez ktry miao przyj na wiat zbawienie Boe. Jak atwo zgadn, wysiki przeciwnika" zostay skierowane przeciwko tej rodzinie. Jeden z biblistw odnajduje lady owej partyzanckiej walki

66

DOKTRYNY BIBLIJNE

szatana w konkretnych wydarzeniach: konflikt Ismaela z Izaakiem, zamys

zamordowania Jakuba przez Ezawa czy eksterminacja narodu ydowskiego przez faraona.
Pismo uczy, e szatan prbuje zniszczy Koci, posugujc si dwiema metodami: po pierwsze od rodka, poprzez wprowadzanie faszywego
nauczania (I Tym. 4:1; por. Mat. 13:38,39) oraz od zewntrz poprzez przeladowania (Obj. 2:10). To samo odnosi si do starotestamentowego Izraela,
ktry by zgromadzeniem Boym. Oddawanie chway zotemu cielcowi ju
u pocztkw istnienia narodu ydowskiego byo typowym zjawiskiem, ktre
towarzyszyo mu pniej przez ca histori. Kolejn prb zgadzenia caego Izraela znajdujemy w Ksidze Estery. Nard wybrany przetrwa jednak pomimo pitna bawochwalstwa i wciekoci Przeladowcy, poniewa dziki
Boej asce zawsze pozostawaa resztka wierna Panu.
Kiedy wypeni si czas i Zbawiciel przyszed na wiat, nikczemny krl
Herod od razu powzi plan zgadzenia Dziecka. Jednak i tym razem Bg pomiesza diabelskie szyki. Nastpnie szatan podj prb kuszenia Jezusa na
pustyni, aby odwie Go od podjcia zbawczej misji. I tym razem Przeciwnik zosta pokonany, a Zwycizca chodzi, czynic dobrze i uzdrawiajc wszystkich optanych przez diaba".
Ten odwieczny konflikt osignie swj punkt kulminacyjny w momencie
gdy szatan, wcielony w Antychrysta, zostanie zniszczony podczas przyjcia
Chrystusa w mocy i chwale.
(b) Diabe oznacza dosownie oskaryciel" lub donosiciel". Szatan oskara zarwno Boga (I Moj. 3:2,4,5), jak czowieka (Obj. 12:10; Job 1:9; Zach.
3:1,2; Luk. 22:31).
(c) Niszczyciel jest okreleniem wyraonym w Biblii zarwno po grecku .Appolyon", jak po hebrajsku Abaddon" (Obj. 9:11). Diabe jest tak przepeniony nienawici do Stwrcy i Jego dziea, e roci sobie pretensje do
miana boga-niszczyciela.
(d) W. (...) w starodawny zwany diabem i szatanem" (Obj. 12:9).
Werset ten mwi o tym, e przeciwnik kiedy wykorzysta wa, by spowodowa upadek pierwszych ludzi.
(e) Kusiciel (Mat. 4:3). Kusi" znaczy dosownie tyle, co prbowa lub
testowa, a termin ten jest czsto uywany w odniesieniu do dziaa Boga
(I Moj. 22:1). O ile jednak Bg prbuje ludzi dla ich dobra, eby rozwija
w nich odpowiednie cechy charakteru, o tyle szatan kusi po to, by zniszczy.
(f) Ksi i bg tego wiata (Jana 12:31; II Kor. 4:4). Te dwa okrelenia sugeruj wpyw diaba na spoeczestwo, ktre postpuje przeciwko wo-

ANIOOWIE

67

li Boej (czyli wiat"). Cay wiat tkwi w zym [czyli w mocy szatana]" (I Jana 5:19) i jest pod jego duchowym wpywem (I Jana 2:16). wiat, w znaczeniu nadanym mu przez Pismo, jest caym spektrum dziaalnoci ludzi,
ktrych bosk trjc jest pycha, przyjemno i zysk. Tym trzem poddane jest
wszystko, a nieustanne denie do ich osignicia poparte jest wszelk dostpn mdroci ludzk, dostarczajc coraz to nowych argumentw, potwierdzajcych celowo uwielbiania i wywyszania owego boga. wiat ma
do dyspozycji wszelkie rodki, suce do staego podsycania zachwytu oraz
oddawania chway swemu ksiciu sztuka, biznes, rodki przekazu, a nawet cae rzdy nieustannie promuj ludzi, ktrzy su mu najgorliwiej. wiat
ocenia wszystko wedle powierzchownych cech i odnoszonych sukcesw, kierujc si faszywymi ideami i uznajc przyjemno za cel ostateczny. Na podstawie tych bdnych przesanek wnioskuje si, e bogactwo jest najwysz
wartoci, a bogacze ludmi godnymi najwyszego szacunku. wiat odwouje si do najniszych uczu czowieka, inwestujc swoje siy w osiganie
coraz bardziej wyrafinowanego materializmu. /
3. Dziaalno szatana
(a) Natura jego dziaa. Szatan sprzeciwia si dzieu Boemu (ITes. 2:18),
przeszkadza w goszeniu ewangelii (II Kor. 4:4), bierze w posiadanie, zale
pia, zwodzi i usidla nikczemnikw (Luk. 22:3; II Kor. 4:4; Obj. 20:7,8; I Tym.
3:7). Dotyka nieszczciem (Job 1:12) oraz kusi (I Tes. 3:5) witych Boych.
Pismo mwi o nim, e jest arogancki (Mat. 4:4), peen pychy (I Tym. 3:6),
potny (Efez. 2:2), zoliwy (Job 2:4), subtelny (I Moj. 3:1 i II Kor. 11:3),
podstpny (Efez. 6:11), zawzity i okrutny (I Piotra 5:8).
(b) Sfera dziaa szatana. Szatan nie ogranicza swych dziaa jedynie do
bezbonikw, lecz wkracza rwnie w inne sfery pod postaci anioa wia
toci" (II Kor. 11:14). Fakt, e uczestniczy nawet w zgromadzeniach religij
nych, jest zaznaczony w Ks. Joba (rozdzia 1). Uczestniczy w tworzeniu
doktryn i nauk szataskich" (I Tym. 4:1) oraz synagogi szatana" (Obj. 2:9).
Jego przedstawiciele czsto przybieraj posta sug sprawiedliwoci" (II Kor.
11:15)
Powodem, dla ktrego czyni to wszystko, jest potna dza zniszczenia Kocioa, poniewa zdaje sobie spraw, e kiedy sl ziemi straci swj
smak, ludzko stanie si atwym upem ducha nieprawoci.
(c) Motywy dziaa szatana. Dlaczego szatanowi tak bardzo zaley, eby
nas zniszczy? Joseph Husslein odpowiada: On nienawidzi obrazu Boga,
ktry jest w nas. Nienawidzi rwnie naszej ludzkiej natury, ktr przyj na

68

DOKTRYNY BIBLIJNE

siebie Syn Boy w akcie Wcielenia. Nienawidzi chway Boga, ktra jest dla
nas rdem nieskoczonego szczcia i ktr mamy gosi jako Jego stworzenie. Nienawidzi samego szczcia, do ktrego jestemy przeznaczeni, poniewa on sam postrada je bezpowrotnie. Istniej tysice powodw, dla
ktrych szatan nas nienawidzi i zazdroci nam". Jak napisa pewien staroytny ydowski uczony w pimie: Przez zazdro szatana mier pojawia si
na wiecie, a ci, ktrzy go naladuj, s po jego stronie".
(d) Ograniczenia dziaa szatana. Bdc wiadomi mocy szatana, nie
powinnimy jej wyolbrzymia. Dla tych, ktrzy uwierzyli w Chrystusa, diabe jest ju tylko pokonanym wrogiem (Jana 12:31), i ma moc wycznie nad
tymi, ktrzy mu ulegaj. Pomimo tego, i chodzi wokoo jak lew ryczcy" (I
Piotra 5:8), w istocie rzeczy jest tchrzem, co jest potwierdzone w Licie Jakuba: przeciwstawcie si diabu, a ucieknie od was" (4:7) Tak wic moc szatana, cho realna, jest ograniczona. Nie moe on ani kusi (Mat. 4:4), ani
dotyka chorob (Job 2:6; Hebr. 2:14), ani zabi, ani nawet tkn wierzcego bez przyzwolenia Boga.
4. Przeznaczenie szatana
Na samym pocztku Bg przepowiedzia i zawyrokowa zniszczenie mocy, ktra spowodowaa upadek czowieka (I Moj. 3:15), a upokarzajce przeznaczenie wa do ycia w prochu byo profetycznym obrazem ostatecznej
degradacji i pokonania starodawnego wa, zwanego diabem i szatanem".
Mona powiedzie, e szatan zmierza ku zagadzie. Na pocztku zosta on wyrzucony z nieba, a podczas Wielkiego Ucisku zostanie zrzucony z okrgw
niebieskich na ziemi (Obj. 12:9). W czasie trwania Tysicletniego Krlestwa
na ziemi bdzie zamknity w bezdennej otchani, a po upywie tysica lat zostanie wrzucony do jeziora ognistego. (Obj. 20:10) W ten sposb Sowo Boe
upewnia nas o ostatecznej klsce diaba i pokonaniu za.

m. ZE DUCHY
1. Upadli anioowie
Anioowie zostali stworzeni jako istoty bez grzechu i tak jak czowiek
zostali obdarzeni woln wol. Wielu z nich wybrao bunt idc za szatanem
i zostali wraz z nim wyrzuceni z nieba (Jana 8:44; II Piotra 2:4; Judy 6). Grzechem, za ktry zostali ukarani w ten sposb, bya pycha. Zdaniem niektrych,

ANIOOWIE

69

powodem buntu w niebie byo objawienie majcego nastpi wcielenia Syna

Boego i zwizany z tym nakaz oddania Mu chway.
Pismo mwi, e obecnie cz upadych aniow znajduje si w otchani (II
Piotra 2:4), a reszta pozostaje na wiecie, krc wok nas (Jana 12:31; 14:30; II
Kor. 4:4; Obj. 12:4,7-9). Chwytajc ludzi w sida grzechu, zdobyy nad nimi
wielk wadz (II Kor. 4:3,4; Efez. 2:2; 6:11,12). W wyniku odkupieczego dziea
Jezusa ta moc zostaa zamana i chrzecijanie dochowujcy wiernoci Panu nie s
jej poddani (Obj. 5:9; 7:13,14). Anioowie ci nie otrzymali nadziei odkupienia (I
Piotra 1:12), lecz zostao dla nich przygotowane pieko, jako miejsce wiecznego
potpienia (Mat. 25:41).

2. Demony
Pismo nie podaje genezy demonw ta kwestia wydaje si by jedn z
tajemnic otaczajcych powstanie za. Mimo to znajdujemy na kartach Biblii
wyrane potwierdzenie ich istnienia i dziaania (Mat. 12:26,27). W Ewangeliach
widzimy je jako ze bezcielesne byty, wchodzce w ludzi, o ktrych mwi si, e
maj demona. W niektrych przypadkach jeden czowiek jest zamieszkiwany
przez wicej demonw (Mar. 16:9; Luk. 8:2; Mat. 9:33; 12:22; Mar. 5:4,5). Osoba
bdca pod wpywem demona nie moe panowa nad sob. Zy duch przemawia
przez jej usta, powoduje guchot, wodzi" tam, dokd zechce i uywa jak
narzdzia, czasami wyposaajc w ponadnaturaln si.
Dr Nevius, misjonarz w Chinach, poczyni dogbne studium optania
demonicznego:
Zarwno w przypadkach opta demonicznych opisanych przez Bibli, jak i tych,
z ktrymi zetknem si w Chinach, zauwayem wystpowanie rozdwojenia osobowoci oraz zachowa i odruchw kompletnie sprzecznych ze sob. Pewna kobieta,
ktra bdc pod wpywem demona odruchowo unikaa obecnoci Chrystusa, powodowana przeciwnym impulsem nagle przyjechaa do Fuczou, aby szuka Jego pomocy.
Oto niektre wnioski, wysnute przez tego samego autora na podstawie
dowiadcze z optaniami w Chinach:
Najbardziej uderzajcy jest fakt, i u osoby optanej wystpuje druga osobowo,
podczas gdy ta prawdziwa jest czciowo lub cakowicie upiona. Nowa osobowo
prezentuje cechy zupenie odmienne od tych, ktre wystpuj w stanie normalnym
i z nielicznymi wyjtkami pena jest moralnego zepsucia oraz agresji. (...) Wiele osb
w stanie optania wykazuje wiedz, ktrej nie mogyby naby normaln drog. Cz-

70

DOKTRYNY BIBLIJNE

sto okazuje si, e znaj Jezusa Chrystusa jako Boga, wykazujc nienawi i lk
przed Nim.
Szczeglnie warto zapamita nastpujc dobr wiadomo:
W wielu przypadkach optani zostawali uwolnieni przez modlitw do Jezusa i
w Jego imieniu; czasem byskawicznie, czasem z oporami. Jak dotd zdylimy
zauway, ta metoda nie zawioda ani raz, mimo i w niektrych wypadkach trzeba
si byo modli dugo i szczeglnie gorco. Nie byo ani jednego nawrotu optania,
o ile osoba uwolniona narodzia si z Ducha witego a nastpnie jako chrzecijanin
ya zgodnie z nakazami Biblii. (...) Na podstawie porwna, jakie zrobilimy, stwierdzilimy pen zgodno opisu przypadkw, z ktrymi spotkalimy si w Chinach,
z opisanymi przez autorw biblijnych.
Jakimi motywami kieruj si demony, biorc w posiadanie ciaa niektrych
ludzi? Dr Nevius odpowiada nastpujco:
Biblia naucza jasno i wyranie, e najwaniejszym celem szatana wzgldem ludzkoci jest zwiedzenie i zniszczenie nas poprzez odwrcenie naszych myli od Boga,
nakonienie do amania Boych praw i cignicie na nas Jego gniewu. Wszystkie
te cele s osignite, gdy czowiek znajduj si w stanie optania. Pojawiaj si nadludzkie wyczyny, ktre niedowiadczony obserwator mgby uzna za dziaanie boskie. Demon da oddawania mu chway oraz bezwzgldnego wykonywania wszystkich rozkazw, co jest osigane poprzez stosowanie naciskw fizycznych, skadanie faszywych obietnic oraz ataki lku. W taki wanie sposb bawochwalcze ryty
i przesdy, zakorzenione we wszystkich spoeczestwach, zastpiy uwielbienie skadane w Duchu i prawdzie" jedynemu ywemu Bogu. (Zob. I Kor, 10:20,21; Obj. 9:20;
V Moj. 32:16; Izaj. 65:3.) Jeli chodzi o same demony, to maj one ku temu wszystkiemu osobiste powody. Ot przebywanie w ludzkim ciele daje im wytchnienie i fizyczne zaspokojenie. Nasz Zbawiciel mwi o zych duchach, ktre wdruj przez pustynne miejsca, aby znale odpoczynek, najlepiej w ciele jakiej ofiary. Pozbawione takiej moliwoci, pragn dosta si nawet do ciaa zwierzt (Mat. 12:43-45).
Marcin Luter powiedzia, e diabe jest map Boga. Innymi sowy, Przeciwnik zawsze prbuje podrobi dziea Stwrcy. Z pewnoci optanie demoniczne jest diabelsk wersj najcenniejszego i najbardziej wysublimowanego ze
wszystkich dozna zamieszkiwania Ducha witego w czowieku. Zauwamy
niektre analogie: (1) Optanie oznacza wprowadzenie w ciao ofiary nowej
osobowoci, czynic j w pewnym sensie nowym stworzeniem. Zauwamy, jak
zachowywa si optany Gadareczyk (Mat. 8:29), bdc pod kontrol demona.
Czowiek napeniony Duchem witym nabiera cech Oso-

ANIOOWIE

71

by, ktra w nim zamieszkuje (Jana 14:23). (2) Wyraanie uczu i myli inspirowane przez demona jest krzywym odbiciem zachowa osoby penej Ducha witego. (3) Zaobserwowano, e osoby, ktre wiadomie oddaj si
wadzy demonw, czsto otrzymuj pewne dary, jak przepowiadanie przyszoci, mediumizm itp. Dr Nevius pisze: Osoba znajdujca si w takim stanie zaczyna przejawia i rozwija pewne umiejtnoci oraz chtnie spenia
rol narzdzia. Stopniowo z ochotnika przeradza si w niewolnika demona,
ktry j kontroluje". A wic jest to diabelska imitacja darw Ducha witego! (4) Demony czsto manifestuj niezwyk, nadludzk si szatask
podrbk mocy Ducha witego.
Widzimy zatem, e same moliwoci optania przez demony wiadcz
przez analogi o tym, i czowiek moe znale si take pod wadaniem Ducha witego. Pan Jezus Chrystus przyszed na wiat, aby uwolni ludzi spod
wadzy demonw i podda pod zbawienn kontrol Ducha witego.

CZOWIEK
Tylko sam Bg moe w peni objawi siebie. Jego samoobjawienie, niezbdne do zbawienia czowieka, zostao przekazane w natchnionych Pismach.
Z tego samego rda czerpiemy wiedz o tym, jak Bg widzi czowieka, bo
kt moe lepiej zna stworzenie, ni jego Stwrca? W dzisiejszych czasach
pojawio si wiele faszywych filozofii, ktre mylnie interpretuj natur czowieka, dlatego jest niezmiernie wane, bymy w tej dziedzinie twardo stali na
gruncie objawionej prawdy. Jeeli tak uczynimy, bdzie nam atwiej zrozumie doktryny o grzechu, sdzie i zbawieniu, oparte na biblijnej definicji ludzkiej natury.

SPIS RZECZY
I. POCHODZENIE CZOWIEKA 75
II. NATURA CZOWIEKA 78

1. Trjjedyno natury czowieka 78

2. Duch czowieczy 79
3. Dusza czowieka 80
[a] Natura duszy, [b] Pochodzenie duszy, [c] Dusza a ciao, [d] Dusza
a grzech, [e] Dusza a serce, [f] Dusza a krew.
4. Ciao czowieka 88
[a] Mieszkanie lub przybytek, [b] Powoka, [c] witynia.
III. OBRAZ BOGA W CZOWIEKU 89

1.
2.
3.
4.
5.

Pokrewiestwo czowieka z Bogiem 89

Moralno 90
Umys 90
Potencjalna niemiertelno 90
Panowanie nad ziemi 91

I. POCHODZENIE CZOWIEKA
Biblia jednoznacznie naucza o tym, e Bg stworzy wszystkie istoty wedug rodzaju". Gatunki zostay stworzone, aby mogy si rozmnaa i rozwija wedug praw im przyrodzonych. Rnica midzy czowiekiem a reszt
stworzenia jest podkrelona w twierdzeniu, i Bg stworzy czowieka na
swj obraz i podobiestwo".
W opozycji do stworzenia stoi teoria ewolucji, wedle ktrej wszystkie formy ycia rozwiny si z jednej, a gatunki wysze wywodz si z niszych, na
przykad miczaki stopniowo przeobraziy si w ryby, ryby w gady, gady w ptaki
i wreszcie (po przejciu wielu nastpnych stadiw porednich) pojawiy si
mapy, ktre maj rzekomo wsplnych przodkw" z czowiekiem. Na kocu
pojawia si istota ludzka. Teoretycy zajmujcy si ewolucj Wszechwiata
dodaj: dawno, dawno temu pojawia si materiajak i kiedy to si stao, nie
wie nikt. Po jakim czasie powstaa pierwsza ywa komrka skd si
wzia, tak naprawd te nikt nie wie. W komrce byo ycie i z niej powstay stopniowo wszystkie jego formy od warzywa po czowieka, przy czym
rozwj ten postpowa wedug wrodzonych praw. Prawa te, w poczeniu ze
rodowiskiem, tumacz powstanie rnorodnych gatunkw, zarwno istniejcych w przeszoci jak i obecnie zamieszkujcych ziemi, z czowiekiem
wcznie. Mwic krtko, wedug teorii ewolucji (dokadniej makroewolucji [przyp. tum.]) ycie rozwijao si stopniowo od form najprostszych poprzez formy przejciowe" do bardziej zoonych, a wreszcie na ziemi pojawi
si czowiek.
Czym jest gatunek? Najprociej rzecz ujmujc, jest to grupa rolin lub
zwierzt posiadajcych wsplne cechy i przekazujcych je bez zmian z pokolenia na pokolenie. W obrbie gatunku istnieje pewna rnorodno, to znaczy, e istniej roliny lub zwierzta wykazujce pewne cechy indywidualne,
odbiegajce od reszty gatunku. Na przykad, poprzez krzyowanie mona wyhodowa now ras konia, lecz ten zawsze pozostanie koniem. Z ras mamy
do czynienia wtedy, gdy pewien konkretny zesp cech jest przekazywany
przez nastpne pokolenia. Dlatego istnieje na przykad wiele ras psw, ktre
to rasy wyranie rni si od siebie, kada z nich posiada jednak takie cechy, ktre pozwalaj przypisa j do psiej rodziny. Jeli czytamy, e Bg stworzy wszystkie formy ycia wedug rodzaju", wcale nie rozumiemy przez to,
i byy one niezdolne do dalszego rozwoju i tworzenia rnorodnoci w obrbie swych gatunkw. Rozumiemy natomiast, e uczyni On kady gatunek

76

DOKTRYNY BIBLIJNE

oddzielnie i postawi midzy nimi pewn barier, tak i aden ko nie powinien
zapocztkowa rasy, ktrej nie mona by ju nazwa kosk.
Czy istnieje jaki test, ktry pozwoliby sprawdzi istnienie tej bariery pomidzy gatunkami? Na przykad, jeeli para zwierzt moe si rozmnaa,
podzc osobniki zdolne do dalszego rozrodu, znaczy to, e oba zwierzta nale
to tego samego gatunku; jeeli nie, to znaczy, i reprezentuj dwa rne gatunki.
Konie i osy nale do dwch rnych gatunkw, poniewa efektem ich
skrzyowania jest mu, niezdolny do spodzenia potomstwa. Fakt ten jawnie
przeczy teorii ewolucji pokazujc, e Bg istotnie oddzieli gatunki jak barier
tak, eby jedne nie przeradzay si w inne.
Nauka zostaa zdefiniowana jako wiedza zweryfikowana". Czy ewolucja jest
faktem udowodnionym naukowo? Wiele uznanych autorytetw wiata nauki
uwaa, i teoria darwinowska, stanowica podstaw wszystkich jej pniejszych
modyfikacji, nadal nie doczekaa si weryfikacji w sensie naukowym. Dr Copens
zauwaa:
Pomimo wysiku wielu naukowcw, ktrzy przetrzsaj ca Ziemi w poszukiwaniu skamielin oraz szcztkw niezliczonych gatunkw rolin i zwierzt, mimo wykorzystania caego ludzkiego geniuszu w celu przekroczenia bariery midzy gatunkami i stworzenia nowych, nie znaleziono jeszcze ani jednego dowodu na to, e taka
transformacja kiedykolwiek miaa miejsce. Zwierzta czy to znalezione w formie
zmumifikowanej, czy namalowane w prastarych grotach wygldaj tak, jak
wtedy, gdy ich ciaa zostawiy skamieniae odciski. Wiele gatunkw wymaro, inne
wydaj si w ogle nie mie pradawnych przodkw. Nie da si udowodni, e jakikolwiek gatunek wyewoluowa z innego.
Istnieje nieprzekraczalna przepa pomidzy zwierzciem a czowiekiem
midzy najwysz form wiata zwierzcego, a najbardziej prymitywnym
czowiekiem. Nie istnieje taki gatunek zwierzt, ktry uywaby narzdzi, potrafiby roznieci ogie, porozumiewa si za pomoc artykuowanej mowy, czy
mia wiadomo zjawisk natury duchowej. A przecie wszystko to naley do
codziennoci najprostszych ludzi. Nawet najbardziej inteligentna mapa pozostaje
tylko zwierzciem, podczas gdy nawet najbardziej zdege-nerowany czowiek
wci jest istot ludzk.
Ewolucjonici wyobraaj sobie, e kiedy musiao istnie tak zwane brakujce ogniwo", czyli forma porednia midzy map a czowiekiem. Jednym z
takich ogniw" moe by, ich zdaniem, Pithecantropus Erectus. Jakie s na to
dowody? Ot, jaki czas temu na Jawie odnaleziono dwa zby, jedn ko udow
i cz czaszki. Z pomoc paryskiego malarza zrekonstruowano

CZOWIEK

77

wygld owego ogniwa, ktre rzekomo czy czowieka ze zwierzciem! Inne

ogniwa" odkryto w podobny sposb. Mimo to, dr Etheridge, kustosz Bri-tish
Museum, stwierdzi: W caym tym wielkim budynku nie ma nic, co
potwierdzaoby transmutacj gatunkw. Istnieje tu natomiast mnstwo dowodw
na to, e ten pogld jest po prostu faszywy".
Nathan G. Moore sporzdzi co, co mona by nazwa testem wiarygodnoci
teorii ewolucji z punktu widzenia prawnika. Jego badania s oparte na
doniesieniach samych ewolucjonistw oraz przytaczanych przez nich dowodach"
rzekomo przemawiajcych za prawdziwoci teorii ewolucji. Poniewa Moore na
co dzie ma do czynienia z problematyk wiarygodnoci przedstawianych
dowodw, jego wnioski s cenne z praktycznego punktu widzenia. Celem autora
jest zebra dostpne fakty i podda je osdowi rozsdnego czytelnika, aby
przekona si: po pierwsze, czy faktycznie dowodz postawionej hipotezy
(wysunitej przez ewolucjonistw), e czowiek nie zosta stworzony lecz pojawi
si w wyniku ewolucji i po drugie, czy faktycznie istnieje prawo lub zespl praw,
ktre pozwalayby wyjani podane fakty na gruncie naturalnym. Po dokonaniu
szczegowych bada autor dochodzi do nastpujcego wniosku:
Teoria ewolucji nie wyjania, ani nie pomaga wyjani pochodzenia czowieka.
Nie mona za jej pomoc udowodni, e czowiek powsta w wyniku ewolucji jakich
form niszych. Nie zawiera ona rwnie adnych wyjanie faktu, i czowiek posiada cechy odrniajce go od caej reszty istot ywych.
Inny prawnik, Philip Mauro, tak podsumowuje materia dowodowy przedstawiony przez zwolennikw teorii ewolucji:
Wyobramy sobie stron w procesie sdowym, na ktrej spoczywa ciar dowodu. Twierdzi ona, e przedstawiane przez ni argumenty s suszne i da wydania korzystnego dla siebie wyroku. Niestety, nie ma adnych dowodw, ktre mogyby by podstaw tych da. W rzeczywistoci cay materia dowodowy wiadczy przeciwko nim. Mimo to, strona nadal upiera si przy ich susznoci, podajc
za ich podstaw nastpujce dane: (1) e istnieje ogromna ilo dowodw, ktre niegdy istniay (brakujce ogniwa" itp.) lecz zostay zniszczone i nie pozosta po nich
aden lad oraz (2) e gdyby mona wyprodukowa te dowody podczas procesu, zawiadczyyby o susznoci przypuszcze strony! Oto absurd, w ktry zabrnli zwolennicy teorii ewolucji.
Ewolucjonici pragn powiza czowieka ze zwierzciem, podczas gdy Jezus
Chrystus przyszed na wiat, by poczy czowieka z Bogiem. Przy-

78

DOKTRYNY BIBLIJNE

j na siebie nasz natur po to, eby moga zosta uwielbiona i by mogo si

wypeni jej niebiaskie przeznaczenie. Tym, ktrzy Go przyjli, da prawo
sta si dziemi Boymi (Jana 1:12) ci, ktrzy otrzymali od Niego nowe ycie w Bogu, stali si zatem nowymi ludmi, a nawet dziemi Boga. Jednake
nowi ludzie (Efez. 2:15) nie powstali dziki ewolucji czowieka do jakiego
boskiego stadium to Bg wkroczy w ludzk natur. Do tych, ktrzy s
uczestnikami Jego boskiej natury" (II Piotra 1:4), aposto Jan pisze: najmilejsi, teraz synami Boymi jestemy" (I Jana 3:2; Biblia w przekadzie Jakuba Wujka).

H. NATURA CZOWIEKA
1. Trjjedyno natury czowieka
Zgodnie z I Moj. 2:7 czowiek skada si z dwch czci materialnej,
zwanej ciaem oraz niematerialnej, czyli duszy. Dusza oywia ciao, a gdy je
opuszcza, czowiek umiera.
Natomiast wedle I Tes. 5:23 oraz Hebr. 4:12 czowiek skada si z trzech
czci ducha, duszy i ciaa. Niektrzy biblici traktowali te dwa pogldy
jako przeciwstawne, co wywoywao spory midzy zwolennikami dwupodziau (dychotomii) i trjpodziau (trychotomii) ludzkiej natury.
Okazuje si jednak, e nie ma midzy tymi pogldami sprzecznoci, pod
warunkiem, e oba zostan prawidowo zrozumiane. Duch i dusza reprezentuj niefizyczn cz skadow naszej natury lub, inaczej mwic, s jak
dwa tryby dziaania natury duchowej czowieka. Duch i dusza s oddzielnymi pojciami, ale nie mona ich rozdzieli, gdy przenikaj si wzajemnie.
To niezwyke powizanie powoduje, i wyrazy dusza" i duch" czsto s uywane zamiennie (Kazn. 12:7; Obj. 6:9). W jednym miejscu Pisma duchowa
cz natury ludzkiej jest okrelana jako dusza (Mat. 10:28), a gdzie indziej
jako duch (Jak. 2:26).
Mimo tej zamiennoci, terminy te maj rne znaczenia. Okrelenie
dusza" moe by uywane w odniesieniu do osoby yjcej albo umarej
(Obj. 6:9,10; 20:4). Duch" jest popularnym pojciem odnoszcym si do
osb, ktre yj na tamtym wiecie" (Dz.Ap. 23:9; 7:59; Hebr. 12:23; Luk.
23:46). Gdy kto zostaje uniesiony w zachwyceniu", czyli chwilowo przebywa poza ciaem (II Kor. 12:2), Pismo okrela to jako przebywanie w duchu" (Obj. 4:2; 17:3).

CZOWIEK

79

Poniewa czowiek jest duchem", moe mie wiadomo istnienia i bliskoci

Boga oraz nawiza z Nim osobist relacj; poniewa jest dusz", posiada wiadomo siebie; poniewa jest ciaem", poprzez swoje zmysy jest wiadom wiata.
Scofield.
2. Duch czowieczy
Kade ciao jest zamieszkiwane przez ducha, danego od Boga (IV Moj.
16:22; 27:16). Zosta on uksztatowany przez Stwrc i umieszczony w gbinach ludzkiej natury, posiadajc zdolno odnawiania si oraz rozwoju
(Ps. 51:12). Duch stanowi zarazem centrum i rdo ludzkiego ycia; dusza
posiada to ycie, uywa je i wyraa poprzez ciao. Na pocztku Bg tchn
ducha w martwe ciao i czowiek sta si dusz yjc" (dusz ywic" wg.
przekadu Biblii Gdaskiej). Poczenie ducha i ciaa konstytuuje czowieka jako dusz ywic". Dusza jest oywiana przez ducha, dlatego pozostaje ywa po mierci ciaa. Duch i dusza s jednak nierozdzielne, gdy duch
jest wetkany w struktur duszy, tworzc jedn cao.
Duch jest czym, co odrnia czowieka od wszystkich innych istot ywych. W nim jest ludzkie ycie w odrnieniu od ycia zwierzcego. Zwierzta nazwane s dusz (I Moj. 1:20,21 w oryginale i przekadzie Biblii
Gdaskiej), ale nie maj ducha. W odrnieniu od czowieka, zwierz nie moe poznawa spraw Boych (I Kor. 2:11; 14:2; Efez. 1:17; 4:23) i wchodzi
w osobist relacj ze Stwrc (Jana 4:24). Kiedy duch czowieczy zostanie
napeniony Duchem witym (Rzym. 8:16), staje si miejscem uwielbienia
(Jana 4:23,24), modlitwy, pieni dla Pana, bogosawiestwa (I Kor. 14:15)
i suby (Rzym. 1:9; Flp. 1:27).
Duch reprezentuje wysze obszary natury ludzkiej, dlatego jest zwizany z charakterem czowieka. To, co rzdzi jego duchem, staje si cech
osobowoci na przykad kto, kto pozwala, by kierowaa nim pycha, ma
wyniosego ducha" (Przyp. 16:18). Zalenie od si, ktre kontroluj czowieka, moe on mie ducha obdu (Izaj. 19:14), ducha rozgoryczonego (Ps.
106:33), moe by zaniepokojony w duchu (I Moj. 41:8), lub by skruszony i pokorny duchem (Izaj. 57:15; Mat. 5:3). Czowiek bywa pod wpywem ducha niewoli (Rzym. 8:15), albo przesycony duchem podejrzliwoci
(IV Moj. 5:14). Dlatego naley pilnowa si w duchu (Mai. 3:15), panowa nad sob (Przyp. 16:32), przez upamitanie odnawia swego ducha
(Ez. 18:31) oraz ufa Bogu, e On potrafi woy nowego ducha do wntrza
czowieka (Ez. 11:19).

80

DOKTRYNY BIBLIJNE

Kiedy ze namitnoci kieruj dan osob, przejawia ona ducha obdu.

Oznacza to, e pragnienia duszy (czyli starego czowieka" lub naturalnego
czowieka") wziy gr nad duchem, ktry zosta zamany. W rezultacie ta
osoba pada ofiar wasnych zmysw i staje si cielesna". Niemoc ducha,
ktry nie potrafi ju kontrolowa zachowa, jest opisywana jako mier duchowa. Powstaje zatem konieczno przyjcia nowego ducha (Ez. 18:31; Ps.
51:10), przy czym jedynie Ten, ktry na pocztku tchn dech ycia w ludzkie ciao, moe woy do wntrza duszy nowe ycie duchowe, czyli innymi
sowy odnowi czowieka (Jana 3:8; Jana 20:22; Kol. 3:10). Kiedy to si stanie, duch ludzki odzyskuje utracone wpywy i mwimy, e czowiek staje
si duchowy". Duch czowieczy nie jest jednak samowystarczalny, dlatego
musi by stale odnawiany przez Ducha Boego.
3. Dusza czowieka
(a) Natura duszy. Dusza jest yciodajnym, inteligentnym skadnikiem
ludzkiej natury, porednio odpowiedzialnym za ruchy ciaa. Odbiera bodce ze wiata materialnego za pomoc zmysw i komunikuje si z nim za porednictwem narzdw. Dusza zostaa powoana do ycia poprzez
ponadnaturalne tchnienie Ducha Boego. Mwimy, e yje i jest zjawiskiem
duchowym, poniewa pochodzi od Boga; okrelamy j jako cz natury, gdy
dziaa za porednictwem ciaa czowieka. W adnym wypadku nie wolno jednak twierdzi, e dusza jest czci Boga, poniewa jest zdolna do popeniania grzechw. Poprawniejsze byoby stwierdzenie, e dusza jest darem od
Boga, dziaajcym w czowieku.
Naley poczyni cztery wane rozrnienia:
1. Dusza jest tym, co odrnia czowieka i zwierz od przyrody nieoy
wionej oraz od istot niewiadomych, jak choby roliny.
Zarwno czowiek jak i zwierz posiadaj dusz (w oryginalnym brzmieniu I Moj. 1:20 oraz w przekadzie Biblii Gdaskiej wyraz dusza" oznacza
istot yjc"). Mona by powiedzie, e w takim sensie (tzn. w sensie zasady ycia) roliny rwnie posiadaj dusz, lecz jest ona pozbawiona wiadomoci.
2. Dusza ludzka jest rna od zwierzcej. Zwierzta maj wprawdzie du
sz, ale yje ona tylko do momentu mierci ciaa. W odrnieniu od zwie
rzcej, dusza ludzka jest oywiana przez ducha. Tak, jak nie kade ciao jest
jednakowe, bo inne jest ciao ludzkie, a inne zwierzt" (I Kor. 15:39), podob
nie rzecz si ma z dusz istnieje dusza ludzka i rna od niej dusza zwie
rzca.

CZOWIEK

81

Jest rzecz oczywist, e czowiek potrafi czyni to, czego nigdy nie mogyby robi zwierzta, nawet najbardziej inteligentne, poniewa ich inteligencja wywodzi si z instynktu, a nie z umysu. Zarwno ludzie jak i zwierzta
buduj domy, jednak czowiek potrafi wznosi katedry, szkoy oraz drapacze
chmur, podczas gdy zwierzta buduj dzisiaj dokadnie to samo i tak samo,
jak wtedy, gdy stworzy je Bg. Zwierzta potrafi naladowa (jak mapy),
piewa (jak ptaki) czy nawet powtarza wyrazy (jak papugi), lecz tylko
ludzie tworz literatur, muzyk oraz dokonuj odkry naukowych. Instynkt
zwierzcy jest przejawem mdroci ich Stwrcy, ale tylko czowiek jest w stanie poznawa Go i wielbi.
Aby lepiej zilustrowa pozycj zajmowan przez czowieka na skali stworzonego ycia, sprbujmy wymieni cztery stopnie jego zoonoci, rnice
si zarwno rang, jak i stopniem zalenoci od materii. Po pierwsze wegetacja, do ktrej potrzebne s wycznie materialne organy suce asymilacji poywienia. Po drugie zdolno odczuwania, wymagajca posiadania
organw przeznaczonych do kontaktowania si z otoczeniem. Po trzecie
intelekt, pozwalajcy nadawa znaczenie poszczeglnym elementom rzeczywistoci oraz logicznie myle, a nie tylko odczuwa. Po czwarte moralno, ktra pomaga kierowa si w yciu pewnymi zasadami. Zwierzta
osigaj wycznie dwa pierwsze stopnie, czyli potrafi wegetowa i odczuwa4; czowiek za wegetuje, odczuwa, myli i kieruje si zasadami moralnymi.
3. Dusze poszczeglnych osb rni si od siebie, co stanowi podstaw ludzkiej indywidualnoci. Termin dusza" jest czsto uywany w znaczeniu czowiek". WII Moj. 1:5 siedemdziesit dusz" (Biblia Gdaska oraz
przekad Jakuba Wujka) oznacza siedemdziesit osb" (Biblia BZTB oraz
BT). Podobnie, w Rzym. 13:1 kada dusza" (Biblia Gdaska) jest tumaczona w nowszych przekadach jako kady czowiek" (Biblia BTZB). Nawet
dzi uywamy tych terminw zamiennie w jzyku potocznym nie byo tam
ywej duszy" itp.
4. Dusza jest tym co odrnia czowieka nie tylko od niszych, ale rwnie
od wyszych form stworzenia. Nie znajdujemy w Biblii adnych fragmentw
wskazujcych na istnienie dusz aniow. Jest to zreszt logiczne, poniewa
anioowie nie posiadaj cia, a przecie czowiek sta si dusz ywic" (istot
yw) czyli ciaem z prochu ziemi, przystosowanym do warunkw ycia
4. Wysze krgowce osigaj rwnie czciowo stopie trzeci, tzn. maj zdolno mylenia konkretnego (sensoryczno-motorycznego). Jednak tylko czowiek zosta obdarzony zdolnoci mylenia pojciowego i abstrakcyjnego oraz dokonywania operacji mylowych opartych na mowie [Przyp. red.].

82

DOKTRYNY BIBLIJNE

na ziemi i oywionym przez dusz bdc tchnieniem Boga. Anioowie s opisywani jako duchy (Hebr. 1:14), poniewa nie s poddani ziemskim prawom
i ograniczeniom. Z podobnych powodw Bg jest nazwany Duchem". Jest On
jednak Duchem niestworzonym, wiecznym i nieograniczonym, w odrnieniu
od aniow, bdcych duchami stworzonymi i ograniczonymi.
(b) Pochodzenie duszy. Wiemy ju, e pierwsza dusza ludzka powsta
a w wyniku tchnienia Boego. Jak jednak powstaway i powstaj dusze
nastpnych ludzi? Biblici s w tej sprawie podzieleni na dwie grupy, wy
znajce nastpujce pogldy: (1) Jedni utrzymuj, i dusza nie jest otrzy
mywana od rodzicw, lecz stwarzana przez Boga w momencie poczcia.
(Teoria ta zwana jest kreacjonizmem [przyp. red.]). Na poparcie swego po
gldu cytuj oni nastpujce fragmenty Pisma: Izaj. 57:16; Kazn. 12:7;
Hebr. 12:9; Zach. 12:1. (2) Inni s zdania, e dusza jest przekazywana z po
kolenia na pokolenie. (Traducjanizm zwany inaczej generacjonizmenK
[przyp. red.]). Zwracaj uwag, i przekazywanie upadej natury Adama
wszystkim jego potomkom wiadczy przeciwko aktowi stworzenia kadej
duszy przez Boga (to, co On stwarza, jest dobre" [przyp. tum]). Przypo
minaj rwnie, e cechy charakteru s przekazywane potomstwu. Frag
menty popierajce ich teori to: Jana 1:13; Jana 3:6; Rzym. 5:12; I Kor.
15:22; Efez. 2:3; Hebr. 7:10.
Pochodzenie kadej duszy mona wyjani wspprac Stwrcy i rodzicw. Podczas poczcia nowego ycia boski akt stwrczy wspdziaa ze rodkami, jakie Bg da czowiekowi w celu prokreacji. W ten sposb poczcie
mona okreli jako kooperacj rodzicw z Ojcem duchw", ktry swoj moc kontroluje i podtrzymuje wiat (DzAp. 17:28; Hebr. 1:3), tak i kada istota
zostaje powoana do ycia zgodnie z prawami nadanymi przez Niego. Zatem
narodziny nowego czowieka oraz powstanie jego duszy odbywaj si wedle
praw ycia, okrelonych i danych przez Stwrc.
Powstawanie wszelkich form ycia jest osonite tajemnic (Kazn. 11:5;
Ps. 139:13-16; Job 10:8-12), co powinno stanowi ostrzeenie przed niebezpiecznymi spekulacjami, przekraczajcymi granice wyznaczone w tym wzgldzie przez Bibli.
(c) Dusza a ciao. Zwizek midzy dusz i ciaem mona zilustrowa
i przedstawi nastpujco:
1. Dusza podtrzymuje ycie, uczestniczc we wszystkim, co dotyczy jego przetrwania, zagroenia i utraty. Dlatego w wielu przypadkach wyrazy dusza" i ycie" s stosowane zamiennie (I Moj. 9:5; I Krl. 19:3; I Krl. 2:23;
Przyp. 7:23; II Moj. 21:23; II Moj. 21:30; 30:12; Dz.Ap. 15:26). ycie jest

CZOWIEK

83

napenieniem i przenikaniem ciaa przez dusz, a po jej odejciu pozostaj

tylko materialne szcztki, ulegajce rozkadowi.
2. Dusza przenika i zamieszkuje wszystkie czci ciaa, bardziej lub mniej
wpywajc na ich dziaanie. Tumaczyoby to fakt, i Biblia czsto przypisu
je uczucia poszczeglnym czciom ciaa, jak serce i nerki (Ps. 73:21; Job
16:13; Treny 3:13; Przyp. 23:16; Ps. 16:7; Jer. 12:2; Job 38:36), wntrzno
ci (Flm. 12; Jer. 4:19; Treny 1:20; 2:11; P.n.P. 5:4; Izaj. 16:11) czy brzuch
lub ono (Hab. 3:16; Job 20:23; 15:35; Jana 7:38). Ta sama zasada wyjania
sens tych fragmentw Pisma, gdzie duszy przypisuje si dziaania typowe dla
ciaa (Przyp. 13:4; Izaj. 32:6; IV Moj. 21:4; Jer. 16:16; I Moj. 44:30;
Ez. 23:17,22,28).
Oglnie rzecz ujmujc, wyraz wntrznoci" dotyczy przenikania organw
wewntrznych czowieka przez jego dusz (Izaj[. 16:11; Ps. 51:6; Zach. 12:1;
Izaj. 26:9; I Krl. 3:28). Fragmenty te opisuj ludzkie wntrze jako centrum
odczuwania dowiadcze duchowych oraz mdroci. Zwrmy jednak uwag, e uczucia nie s przypisywane tkankom, lecz raczej duszy, ktra je przenika. Dokadniej, odczuwa nie serce, lecz dusza, ktra dziaa przez serce.
3. Dusza odbiera bodce ze wiata zewntrznego za porednictwem ciaa, a konkretnie zmysw (wzrok, such, smak, wch i dotyk), ktre poprzez
ukad nerwowy przekazuj kady bodziec do mzgu. Tam odbywa si przetwarzanie impulsw nerwowych przy udziale umysu, pamici i wyobrani.
Dusza reaguje na te wraenia, wysyajc za porednictwem mzgu i ukadu
nerwowego odpowiednie rozkazy do rnych czci ciaa.
4. Dusza kontaktuje si z otoczeniem przez ciao, ktre spenia wtedy rol
narzdzia. Odczuwanie, mylenie, wola i inne akty charakterystyczne dla
osoby s wykonywane przez dusz lub inaczej ja. Nasze ja" widzi, ale nie
jest oczami; ono myli nie bdc jedynie intelektem, powoduje rzut pik, nie
bdc ramieniem oraz grzeszy, nie bdc adnym z czonkw naszego ciaa.
Kiedy dany narzd jest uszkodzony, dusza nie moe si nim posugiwa. W
przypadku uszkodzenia mzgu moe doj do stanu obkania, kiedy dusza
zachowuje si jak dobry muzyk grajcy na zepsutym instrumencie.
(d) Dusza a grzech. Dusza posiada pewne naturalne predyspozycje, ktre
dla wikszej jasnoci wykadu nazwiemy instynktami. Jest to zesp si kierujcych osobowoci, ktre zostay dane czowiekowi przez Stwrc w celu przystosowania do ziemskiej egzystencji (tak jak zdolnoci natury duchowej
umoliwiaj mu poruszanie si w wiecie duchowym). Nazwalimy je instynktem, poniewa s wrodzonymi impulsami wszczepionymi kademu stworzeniu w momencie poczcia, aby uzdolni je do instynktownego zachowania

84

DOKTRYNY BIBLIJNE

w celu ochrony i przekazywania ycia. Dr Leander Keyser napisa: Gdyby

niemowl nie byo wyposaone w okrelone instynkty pozwalajce mu kontynuowa ycie poza organizmem matki, nie przeyoby nawet przy najlepszej opiece rodzicw".
Wymiemy pi najwaniejszych instynktw.5
Po pierwsze instynkt samozachowawczy, ktry ostrzega nas przed niebezpieczestwem i pomaga chroni wasne ycie. Po drugie instynkt zdobywania, ktry pomaga nam uzyska dobra niezbdne do przeycia. Po trzecie
instynkt godu, nakazujcy poszukiwanie poywienia. Po czwarte in
stynktowny popd pciowy, ktry zapewnia przetrwanie gatunku. Po pite
instynkt dominacji, ktry prowadzi do zdobycia i obrony nadrzdnej pozycji,
ktrej konieczno posiadania uwarunkowana jest przez czyje powoanie
lub poczucie odpowiedzialnoci.
W pierwszych dwch rozdziaach I Ksigi Mojeszowej znajdujemy fragmenty potwierdzajce fakt wyposaenia czowieka przez Stwrc w powysze
instynkty. O instynkcie samozachowawczym czytamy: Ale z drzewa poznania dobra i za nie wolno ci je, bo gdy tylko zjesz z niego, na pewno
umrzesz". Adam otrzyma instynkt zdobywania, o czym wiadczy fakt otrzymania ogrodu penego poywienia: Oto daj wam wszelk rolin wydajc nasienie na caej ziemi i wszelkie drzewa, ktrych owoc ma w sobie
nasienie: niech bdzie dla was pokarmem!" Odniesienie do popdu pciowego znajdujemy w nastpujcym fragmencie: Jako mczyzn i niewiast stworzy ich. (...) Rozradzajcie si i rozmnaajcie si". Instynkt dominacji
jest wyranie zaznaczony w zdaniu: Napeniajcie ziemi i czycie j sobie
poddan".
Zrzdzeniem Boym zwierzta kieruj si gwnie instynktem, natomiast
czowiek zosta obdarzony woln wol i rozumem, dziki czemu moe panowa nad sob oraz podejmowa decyzje.
Bg da czowiekowi prawo, aby byo dla yciowym drogowskazem i pomagao mu odpowiednio si rozwija. Odczuwanie istnienia tego prawa oraz
jego zrozumienie nazywamy sumieniem, co oznacza dosownie wspwiedza" (gr. syneidesis, ac. conscientia: wiedza, ktr dzieli si z kim innym.
[przyp. red.]). Kiedy czowiek po raz pierwszy usysza prawo, jego sumie
nie zostao poinstruowane, a gdy zgrzeszy przeciwko Bogu, sumienie go
oskaryo. W momencie pokusy (I Moj. 3) Adam podda si podliwoci
oczu, podliwoci ciaa i pysze ywota (I Jana 2:16), uywajc swojej wol5. Wymienione przez autora instynkty mieszcz si w nierwnorzdnych kategoriach. Pierwszy i
czwarty nale do kategorii nadrzdnej, pozostae s ich pochodn [przyp. red.].

CZOWIEK

85

noci w sprzecznoci z wol Bo. Jego dusza wiadomie i zdecydowanie uya

ciaa, by zgrzeszy przeciw Stwrcy ta kombinacja grzesznej duszy i ciaa
daa apostoowi Pawowi asumpt do wprowadzenia terminu grzeszne ciao"
(Rzym. 6:6) lub po prostu ciao" (Gal. 5:24). Pragnienie duszy, aby wykorzysta ciao w grzeszny sposb jest okrelone w Rzym. 8:7 jako zamys ciaa". Poniewa czowiek grzeszy bdc w ciele, odbierze zapat za uczynki
swoje, dokonane w ciele" (II Kor. 5:10). Dlatego nastpi zmartwychwstanie
(Jana 5:28,29).
Kiedy jest mowa o potpieniu ciaa, nie chodzi o materi (komrki ludzkiego ciaa nie mog grzeszy) lecz raczej o ciao jako narzdzie posuszne
grzesznym zamysom duszy. Nadal centrum grzechu pozostaje dusza.
Oszczerca pozostaje oszczerc nawet po obciciu jzyka; jeli odetniemy rk zodziejowi, nadal pozostanie zodziejem w swym sercu. Naley odci grzeszne impulsy powstajce w duszy, a to moe by jedynie dzieem Ducha
witego (Kol. 3:5; Rzym. 8:13).
Ciao" mona zdefiniowa jako sum ludzkich instynktw, ktre po stworzeniu ich przez Boga zostay zdegenerowane przez grzech. Natura czowieka znajduje si w stanie upadku, jest osabiona i zaburzona przez adamowe
dziedzictwo oraz powtarzajce si akry nieprawoci. Efekty jej dziaania s
czsto usprawiedliwiane jake nieprzemylanymi sowami: C, tak ju
mam natur".
Podstaw grzechu jest wic degeneracja instynktw danych czowiekowi
przez Boga. Na przykad egoizm, tchrzostwo oraz przewraliwienie na punkcie wasnej osoby s wypaczeniem instynktu samozachowawczego. Kradzie
i chciwo to cienie instynktu zdobywania, a obarstwo i akomstwo s perwersj instynktu godu. Nieczysto to zdegenerowany popd pciowy, natomiast tyrania, niesprawiedliwo, ktliwo i zawi reprezentuj
wypaczenia instynktu dominacji. Widzimy zatem, e grzech jest przede wszystkim wynikiem znieksztacenia si, w jakie Bg wyposay czowieka.
Spjrzmy na konsekwencje tego znieksztacenia: po pierwsze sumienie jest obcione poczuciem winy i stale oskara czowieka o zniewaenie
swego Stwrcy oraz ostrzega przez kar. Po drugie wypaczenie instynktw le oddziaywuje na dusz, osabiajc wol, inicjujc i utrwalajc ze nawyki. W Gal. 5:19-21 aposto Pawe podaje katalog tych nieprawoci duszy
(jedno z hebrajskich okrele grzechu to wanie nieprawo"): Jawne za
s uczynki ciaa, mianowicie: wszeteczestwo, nieczysto, rozpusta, bawochwalstwo, czary, wrogo, spr, zazdro, gniew, knowania, wanie, odszczepiestwo, zabjstwa, pijastwo, obarstwo i tym podobne". Grzechy

86

DOKTRYNY BIBLIJNE

te s tak powane, e zdaniem apostoa ci, ktrzy te rzeczy czyni, Krlestwa Boego nie odziedzicz".
Ulegajc mocy nieprawoci, dusza splamiona win umiera przez upadki
i grzechy" (Efez. 2:1). Rozdarta midzy ciaem i duchem midzy tym, co ziemskie, a tym, co niebiaskie dokonaa zego wyboru, ktry zamiast spodziewanego zysku przynis wieczn zgub (Mat. 16:26). Tak, jak w przypadku Ezawa,
zosta ubity bardzo zy interes zamiana duchowego bogosawiestwa na ziemsk i przemijajc straw" (Hebr. 12:16). W momencie mierci czowieka taka dusza przechodzi do tamtego wiata skalana przez ciao" (Judy 23).
Jest jednak jaka nadzieja swego rodzaju podwjne lekarstwo" co,
co moe oczyci z win i uwolni z niewoli grzechu. (1) Poniewa grzech jest
obraz Boga, musi nastpi odkupienie winy i oczyszczenie sumienia. Ewangelia zapewnia jedno i drugie poprzez krew Jezusa Chrystusa. (2) Grzech kala
dusz i degeneruje ludzk natur, dlatego musi nastpi uzdrowienie.
Oprcz tego potrzebna jest jaka moc pochodzca z zewntrz, ktra potrafiaby odpowiednio korygowa zamysy duszy. Dzieje si to za spraw Ducha
witego, ktry dokonuje na otwartym sercu czowieka operacji, wprowadzajc do niego now natur i obdarzajc moc do prowadzenia prawego ycia. Efektem (owocem") s: mio, rado, pokj, cierpliwo, uprzejmo,
dobro, wierno, agodno, wstrzemiliwo" (Gal. 5:22,23). Innymi sowy, Duch wity czyni nas sprawiedliwymi, czyli po hebrajsku dosownie
wyprostowanymi". Grzech jest wykrzywieniem duszy, a sprawiedliwo
jej wyprostowaniem.
(e) Dusza a serce. Zarwno w Pimie, jak w jzyku potocznym, serce"
jest okreleniem centralnego pooenia (V Moj. 4:11; Mat. 12:40; II Moj.
15:8; Ps. 46:2; Ez. 27:4,25,26,27). Serce" czowieka jest zatem centralnym
punktem jego osobowoci, a take rdem ycia w znaczeniu fizjologicznym.
Jak stwierdzi dr Beck, Serce jest symbolem ycia. Jego uderzenia wiadcz o tym, e czowiek yje; dusze milczenie serca jest pewn oznak mierci". Jest ono punktem, w ktrym zbiegaj si wszystkie szlaki ycia, zarwno
duchowe, jak i te zwizane z dusz. Mona by je okreli jako najgbsz
cz naszego jestestwa, swoist maszynowni", gdzie rodz si impulsy wyznaczajce charakter i postpowanie czowieka.
1. Serce jest rdem pragnie, woli i osdu. Z nim zwizane s: mio,
nienawi, determinacja, chci oraz zadowolenie (Ps. 105:3). Serce wie, rozumie (I Krl. 3:9), rozsdza, ocenia; jest uksztatowane, kierowane, uwane, skania si ku rnym ideom i osobom. Mwi si, e cokolwiek odczuwamy
w duszy, wywodzi si z serca. Jest ono jakby magazynem dowiadcze i rze-

CZOWIEK

87

czy zasyszanych (Luk. 2:51), fabryk" produkujc myli i cele, czy to dobre, czy ze. Zob. na przykad Ps. 14:1; Mat. 9:4; I Kor. 7:37; I Krl. 8:17.
2. Serce jest rwnie centralnym punktem ycia emocjonalnego. Jemu
przypisuje si wszystkie stopnie odczuwania radoci od przyjemnoci (Izaj.
65:14) do uniesienia (DzAp. 2:46), cae spektrum odczuwania blu od niezadowolenia (Przyp. 25:20) i smutku (Jana 14:1) do rozpaczy (Ps. 109:22;
Dz.Ap. 21:13), wiele odcieni niechci od zoci (Przyp. 23:17) do szalonego gniewu (Dz.Ap. 7:54) oraz palcej dzy zemsty (V Moj. 19:6), a take
wszelkie formy lku od drenia penego bojani (Jer. 32:40) a do obdnego przeraenia (V Moj. 28:28). Serce moe zwtpi i straci odwag (Joz.
5:1), sta si lkliwe (III Moj. 26:36 BT), moe uschn z powodu smutku
(Ps. 102:5), moe zosta zamane nieszczciem (Ps. 147:3) oraz pon
ogniem pochodzcym od Pana (Jer. 20:9).
3. Serce jest orodkiem ycia moralnego. W nim skupia si zarwno mio do Boga (Ps. 73:26) jak i bluniercza pycha (Ez. 28:2,5). Serce jest rwnie rodzajem warsztatu, w ktrym powstaj dobre i ze myli, sowa oraz
uczynki (Mat. 15:19). Jest ono zarazem miejscem spotkania dobrych odruchw i zych podliwoci, a take skarbcem penym dobrych i zych rzeczy. Z jego obfitoci pochodz sowa i czyny (Mat. 12:34,35). Bg pocztkowo
zapisa swe Prawo w sercu kadego czowieka (Rzym. 2:15). Moc Ducha
witego zostaje ono wyryte i woone do odnowionego serca wierzcego
(Hebr. 8:10). W sercu mieszka sumienie (Hebr. 10:22), ktre reaguje na
grzech (I Jana 3:19-21). Wiara zbawiajca (Rzym. 10:10) lub niewiara w Boga
s zwizane z sercem (Hebr. 3:12). Tam te zasiewane jest ziarno Sowa
Boego (Mat. 13:19). Kiedy przychodzi do podejmowania decyzji, moe by
ono pod kontrol Boga (II Kor. 8:16) lub szatana (Jana 13:2). Serce jest miejscem, gdzie zamieszkuje Chrystus (Efez. 3:17), Duch wity (II Kor. 1:22)
i pokj Boy (Kol. 3:15). Jest rwnie naczyniem, do ktrego Bg wlewa sw
mio (Rzym. 5:5), miejscem wzejcia niebiaskiej wiatoci (II Kor. 4:6)
oraz uwielbienia dla Boga (Efez. 5:19), ktry jako jedyny moe bada gboko i tajniki serca.
Majc na wzgldzie ogromne moliwoci, zoone przez Boga w ludzkim
sercu, Salomon ostrzega: Czujniej ni wszystkiego innego strze swego serca, bo z niego tryska rdo ycia!" (Przyp. 4:23).
(f) Dusza a krew. Gdy ycie (oryg. dusza") ciaa jest we krwi" (III Moj.
17:11). Pismo naucza, i krew jest rdem oraz czynnikiem podtrzymujcym ycie ludzi i zwierzt (III Moj. 17:11; 3:17; V Moj. 12:23; Treny 2:12;
I Moj. 4:10; Hebr. 12:24; Job 24:12; Obj. 6:9,10; Jer. 2:34; Przyp. 28:17).

88

DOKTRYNY BIBLIJNE

Zdaniem Harveya, angielskiego lekarza, ktry odkry istnienie krwioobiegu,

Jej obecno podtrzymuje ycie, a jej brak prowadzi do mierci. Odywiajc cae ciao, sama nie jest zalena od adnego narzdu, a ponadto jest siedzib duszy". W Dz.Ap. 17:26 oraz Jana 1:13 krew jest traktowana jako
podstawa funkcjonowania ludzkiego organizmu. Uywajc serca jako pompy
i krwi jako nonika ycia, dusza zapewnia witalno wszystkim czciom
ciaa.
Miejsce na skali ycia determinuje warto krwi. Najniej plasuje si krew
zwierzt, potem krew czowieka stworzonego na obraz Boga, krew mczennikw (szczeglnie cenna w oczach Boych I Moj. 4:10; Mat. 23:35) i wreszcie najcenniejsza ze wszystkich krew Chrystusa (I Piotra 1:19; Hebr. 9:12),
bezcenna ze wzgldu na Jego bosk natur.
askawym zrzdzeniem Boga, krew wylana na otarzu staa si rodkiem
do uzyskania odkupienia. Ja daem wam j do uytku na otarzu, abycie
dokonywali ni przebagania za dusze wasze" (III Moj. 17:11).
4. Ciao czowieka
Biblia przypisuje ciau ludzkiemu nastpujce okrelenia:
(a) Mieszkanie lub przybytek (II Kor. 5:1). Ciao jest ziemskim namiotem, w ktrym zamieszkuje dusza czowieka, pielgrzymujcego ku wiecznoci. W chwili mierci namiot jest zwijany, a dusza odchodzi (Izaj. 38:12;
II Piotra 1:13).
fb) Powoka (Dan. 7:15). (Najlepiej wida to w przekadzie Biblii Gdaskiej: I zatrwoy si we mnie Danijelu duch mj wpord ciaa mego"
[przyp. tum.]) Ciao jest powok dla ducha ludzkiego, a mier to po prostu
jej opuszczenie.
(c) witynia. witynia jest miejscem uwiconym obecnoci Boga
miejscem pobytu Wszechobecnego (I Krl. 8:27,28). Ciao Chrystusa stanowio wityni" (Jana 2:21), poniewa Bg by w Nim (II Kor. 5:19). Kiedy Bg wchodzi w osobist relacj z czowiekiem, ciao osoby narodzonej
z Ducha witego staje si Jego wityni (I Kor. 6:19).
Pogascy filozofowie pomniejszali znaczenie ciaa, traktujc je jako otoczk dla duszy i wypatrywali dnia, w ktrym zostanie ona uwolniona z wizw.
Biblia traktuje ciao zupenie inaczej jest ono dzieem Boga i powinno
Mu zosta ofiarowane jako narzdzie do wypeniania Jego woli (Rzym. 12:1)
i na Jego chwa (I Kor. 6:20). Dlaczego III Ksiga Mojeszowa zawiera tak
wiele praw regulujcych ycie Izraelitw w wymiarze fizycznym? Aby ich nauczy, e ciao jako naczynie duszy powinno by czyste i zdrowe.

CZOWIEK

89

Prawd jest, e nasze ciao jest ziemskie (I Kor. 15:47) i jako takie pozostaje znikome (Flp. 3:21), poddane chorobom i mierci (I Kor. 15:53), co
sprawia, e wzdychamy w oczekiwaniu na ciaa uwielbione (II Kor. 5:2). Lecz
podczas powtrnego przyjcia Pana ta sama moc, ktra zmartwychwzbudzi
dusz, spowoduje przemian ciaa i w ten sposb dopeni si plan odkupienia czowieka. Rkojmi tego jest Duch wity, zamieszkujcy w kadym wierzcym (II Kor. 5:5; Rzym. 8:11).

m. OBRAZ BOGA W CZOWIEKU

Uczymy czowieka na obraz nasz, podobnego do nas (...)" (I Moj. 5:1;
9:6; Kazn. 7:29; Dz.Ap. 17:26,28,29; I Kor. 11:7; II Kor. 3:18; II Kor. 4:4; Efez.
4:24; Kol. 1:15; Kol. 3:10; Jak. 3:9; Izaj. 43:7; Efez. 2:10). Czowiek zosta
stworzony na obraz Boga, zarwno w sferze charakteru, jak i osobowoci. Na
kartach Pisma wida wyranie, e standardem i celem dla czowieka jest
to, eby by podobny Bogu (III Moj. 19:2; Mat. 5:45-48; Efez. 5:1). By podobnym Bogu oznacza, i trzeba wzrasta w podobiestwo Chrystusa, ktry jest
Jego widzialnym odbiciem.
Rozwamy kilka elementw, skadajcych si na obraz Boy w czowieku.
I. Pokrewiestwo czowieka z Bogiem
Relacja wszystkich innych stworze z Bogiem ogranicza si do lepego
posuszestwa instynktom, wbudowanym w kade z nich przez Stwrc. ycie, ktrym zosta obdarzony czowiek, wzio swj pocztek z osobowoci
Boga wprawdzie ciao ludzkie zostao uczynione z prochu ziemi, lecz Stworzyciel tchn w jego nozdrza dech ycia (I Moj. 2:7), tym samym uzdalniajc go do poznawania, miowania i suenia Bogu. Ze wzgldu na w Boy
obraz noszony przez kadego czowieka mona powiedzie, e wszyscy ludzie
s Jego dziemi. Jednake obraz ten zosta zamazany w wyniku grzechu, i
dlatego czowiek musi zosta odrodzony" lub inaczej narodzi si na nowo", aby sta si prawowitym dzieckiem Boym.
Pewien uczony zajmujcy si grek zauway, i wyraz anthropos (czowiek") oznacza dosownie ten, ktry patrzy w gr". Czowiek jest stworzeniem
zdolnym do modlitwy, i w yciu nawet najbardziej zdeprawowanych ludzi przychodz chwile, kiedy woaj o pomoc do jakiej wyszej Istoty nawet jeli jej
nie znaj. Mog nie by wiadomi swojej ludzkiej godnoci i czasem staj si
podobni do bydlt, ktre gin (Ps. 49:21), ale w istocie nigdy nimi nie bd.

90

DOKTRYNY BIBLIJNE

Nawet najgorsi degeneraci moralni zawiadczaj o swym czowieczestwie, poniewa adne zwierz nie umiaoby wiadomie doprowadzi si do takiego stanu. Na przykad, nikt nie prosiby tygrysa, eby si opamita, sowami:
Zachowuj si jak tygrys!". Natomiast wezwanie: Zachowuj si po ludzku!" niesie ze sob prawd o czowieczestwie osoby, do ktrej apelujemy.
2. Moralno
Tylko czowiek potrafi odrni dobro od za. Zwierz moe zosta nauczone, i nie wolno mu robi okrelonych rzeczy, ale jest posuszne woli swego pana, a nie gosowi sumienia, ktre uznawaoby standard moralny. Innymi
sowy, zwierzta nie przejawiaj ani natury religijnej, ani moralnej nie
s zdolne do przyjmowania prawd dotyczcych Boga i prawoci. Pewien wybitny naturalista napisa:
Zgadzam si cakowicie ze zdaniem tych, ktrzy podkrelaj, i ze wszystkich
rnic midzy czowiekiem i zwierzciem najwaniejsza jest ta dotyczca sumienia
lub inaczej poczucia moralnoci. Owo poczucie mona najkrcej okreli maym, lecz
jake znaczcym imperatywem: powinienem". Niewtpliwie jest to atrybut bodaj najbardziej przemawiajcy za godnoci czowieka.
3. Umys
Zwierz jest po prostu stworzeniem bdcym czci natury, natomiast
czowiek jest wywyszony ponad ni. Jest zdolny do samoreleksji oraz rozumowania przyczynowo-skutkowego. Pomylmy o wspaniaych wynalazkach,
jakie powstay dziki inwencji czowieka: zegar, mikroskop, statek parowy,
telegraf, radio, komputer by wymieni tylko niektre. Spjrzmy na cae
cywilizacje, budowane nie tylko na podstawie technologii, ale rwnie dziki rozwojowi sztuki. Przypomnijmy ksiki, ktre napisano czy dziea muzyczne, jakie skomponowano, i oddajmy cze Stwrcy za Jego cudowny dar,
jakim jest ludzki umys! Tragedi historii jest to, e czowiek uywa tej Boskiej iskry ku swojej zgubie, a nawet po to, by zaprzeczy istnieniu Stworzyciela, ktry obdarzy go umiejtnoci mylenia.
4. Potencjalna niemiertelno
Drzewo ycia w ogrodzie Eden wiadczy o tym, e czowiek mgby y
wiecznie, gdyby nie to, i okaza nieposuszestwo wobec Boga, Chrystus
przyszed na wiat, aby przynie Chleb ycia, ktry jest w zasigu kadego czowieka, abymy nie zginli, lecz mieli ycie wieczne!

CZOWIEK

91

5. Panowanie nad ziemi

Nasze podobiestwo do Boga naley rozpatrywa rwnie w kontekcie
panowania jak kady monarcha musi mie kraj i poddanych, tak ziemia
i wszystko co na niej jest zostao dane czowiekowi. I bogosawi im Bg,
i rzek do nich Bg: Rozradzajcie si i rozmnaajcie si, i napeniajcie ziemi, i czycie j sobie poddan; panujcie nad rybami morskimi i nad ptactwem niebios, i nad wszelkimi zwierztami, ktre si poruszaj po ziemi!"
(Ps. 8:5-8). Ksztatujc czowieka na swoje podobiestwo, Bg obdarzy go
umiejtnociami, dziki ktrym wszystkie istoty na ziemi zostay mu poddane. W ten sposb czowiek sta si widzialnym przedstawicielem Boga wobec pozostaych sworze.
Czowiek zapeni ziemi produktami swej inwencji, posiadajc szczeglny przywilej ujarzmiania natury. Zmusi byskawice, by suyy mu jako posacy, opasa
ziemi pasmem drg, wstpi na chmury i zbada gbiny mrz. Potrafi wykorzysta ywioy dla swych celw, zmuszajc wiatr do pomocy w egludze. Jeszcze wikszy podziw budzi jednak jego panowanie nad przyrod oywion wyuczony sok
spada na ofiar i przynosi j swemu panu, mimo i przed sob ma bezkresne niebo
i nie jest ograniczony adnymi wizami; pies myliwski tropi zwierzyn, mimo i
nie jest przeznaczona dla niego; wielbd posusznie niesie czowieka przez pustyni i nie przystaje ani na chwil, cho gorce piaski s jego domem: wszystko to ukazuje twrcze moliwoci czowieka i przypomina o nieskoczonym geniuszu jego
Stwrcy.
Upadek pierwszych ludzi spowodowa utrat niewinnoci i zamazanie
obrazu Boga, ktry w sobie nosili. Nie oznacza to, e wszystkie waciwoci
ludzkiej duszy zostay bezpowrotnie stracone, lecz poprzez nieposuszestwo
utracili oni dan im prawo. Dlatego czowiek nie jest w stanie zbawi sam
siebie i pozostaje bez nadziei, dopki znajduje si z dala od aski, ktra moe przywrci i odnowi obraz Boga w jego sercu. Tym zagadnieniem zajmiemy si szczegowo w nastpnym rozdziale.

GRZECH
Czytamy, e gdy Bg zakoczy dzieo stworzenia, okreli wszystko jako bardzo dobre". Jednak ju pobiena obserwacja naszej rzeczywistoci
prowadzi do wniosku, e wcale nie jest ona dobra dookoa wida zo, nikczemno, gwat, konflikty, wojny, mier i cierpienie. Wtedy rodzi si oczywiste pytanie: skd si wzio na wiecie zo?", ktre spdza sen z oczu wielu
mylicielom. W Biblii znajdujemy wyjanienie tego problemu podane przez
samego Boga. Oprcz tego Sowo Boe poucza nas, czym naprawd jest
grzech, i co najwaniejsze podaje recept na t mierteln chorob.

SPIS RZECZY
I. REALNO GRZECHU 95
1. Ateizm 95
2. Determinizm 95
3. Hedonizm 96
4. Scjentyzm 96
5. Ewolucjonizm 97
II. POCHODZENIE GRZECHU 97
1. Pokusa 97
[a} Przyczyny, [b] rdo, [c] Subtelno.
2. Wina 99
3. Sd 99
[a] Sd nad wem, [b] Sd nad kobiet, [c] Sd nad mczyzn.
4. Odkupienie 101
[a] Obietnica odkupienia, [b] Obraz odkupienia.
III. NATURA GRZECHU 101
1. Nauczanie starotestamentowe 102
[a] Sfera moralnoci, [b] Sfera stosunkw midzyludzkich, [c] Sfera witoci [d] Sfera prawdy, [e] Sfera mdroci.
2. Nauczanie nowotestamentowe 104
[a] Chybienie celu. [b] Dug. [c] Przestpstwo, [d] Nieposuszestwo,
[e] Wykroczenie, [fi Upadek, [g] Poraka, [h] Bezbono, [i] Bd.
IV. KONSEKWENCJE GRZECHU 105
1. Osabienie duchowe 105
(a] Zamazanie obrazu Boga w czowieku, [b] Grzech dziedziczny, [c] Wewntrzna dezintegracja.
2. Sprawiedliwa kara 106

I. REALNO GRZECHU
Historia ludzkoci oraz sumienie kadego czowieka s na tyle wymownymi wiadectwami realnoci grzechu, e nie ma potrzeby roztrzsa kwestii, czy jest on rzeczywistoci. Mimo to rozwinito teorie, ktre zaprzeczaj
istnieniu grzechu, podaj bdn jego definicj lub przynajmniej staraj si
zminimalizowa znaczenie tego zjawiska.
1. Ateizm neguje rzeczywisto grzechu zaprzeczajc istnieniu Boga, poniewa moemy grzeszy jedynie przeciw Niemu. Jeli nie ma Boga, nie ma
komu okazywa nieposuszestwa. Czowiek moe by winien za wyrzdzonego innym lub szkodzi sobie samemu, ale tylko w odniesieniu do Boga mona te czyny nazwa grzechem. W ostatecznym rozrachunku, wszelkie
wyrzdzane zo jest skierowane przeciwko Bogu, poniewa nieprawo jest
przekroczeniem praw nadanych przez Niego. Zgrzeszyem przeciwko niebu
i przeciwko tobie" wyzna Syn Marnotrawny. Zatem czowiek potrzebuje
odpuszczenia win opartego na Boym dziele odkupienia.
2. Determinizm jest teori, wedle ktrej wolna wola nie jest faktem, lecz
jedynie iluzj. Wyobraamy sobie, e dokonujemy wolnego wyboru, podczas gdy naprawd jest on wynikiem naszych wewntrznych impulsw oraz
zewntrznych okolicznoci, przy czym jedno i drugie jest poza nasz kontrol. Dym ulatujcy z komina moe myle, e jest wolny, ale przecie pojawia si i wznosi dziki nieubaganym prawom fizyki. Podobnie jest z
czowiekiem, w zwizku z czym nie mona go chwali za dobro ani potpia
za zo, ktre czyni przecie jest tylko niewolnikiem okolicznoci. Tyle, jeli
chodzi o teori determinizmu. Nauczanie biblijne jest jednak zgoa odmienne:
czowiek posiada wolno wyboru pomidzy dobrem i zem wolno ta jest
podkrelana w kadym napomnieniu oraz przykazaniu, skierowanym do nas
przez Boga. Nie tylko nie jestemy ofiarami losu i przypadku, ale moemy
w pewnej mierze ksztatowa swoje przeznaczenie poprzez akt wolnej woli.
Podczas dyskusji na temat wolnej woli znany angielski uczony dr Johnson stwierdzi: Po prostu wiemy, e nasza wola jest wolna, i na tym koniec!"
Czasem gram wiedzy zaczerpnitej z powszechnego dowiadczenia jest wart
wicej, ni tona filozofii.
Praktyczn konsekwencj determinizmu jest traktowanie grzechu jako
saboci czy choroby. W zwizku z tym grzesznikowi naley raczej wspczu,
ni go kara. A jednak owo stanowcze powinienem", zakorzenione w sumie-

96

DOKTRYNY BIBLIJNE

niu czowieka, obala ca teori. Niedawno pewien siedemnastoletni morderca odmwi poddania si badaniom, mogcym wykaza jego niepoczytalno
w chwili zabjstwa. Stwierdzi, i popeni zbrodni majc pen wiadomo
wyrzdzanego za, wpojon mu przez rodzicw i nauczycieli szkki niedzielnej, dlatego jest gotw ponie kar w penym wymiarze. W obliczu mierci
ten mody czowiek nie zapar si wasnego sumienia.
3. Hedonizm (gr. hedone" przyjemno) jest filozofi yciow, wedug
ktrej najwyszym dobrem jest zaywanie przyjemnoci przy jednoczesnym
unikaniu cierpienia. Najwaniejszym problemem hedonistw nie jest wic
suszno lub niesuszno ich postpowania, lecz raczej odpowied na py
tanie: czy to, co zrobi, przyniesie mi przyjemno?" Mimo i nie wszyscy
wyznawcy tej teorii prowadz z gruntu nikczemne ycie, to jednak general
n ich tendencj jest nurzanie si w grzechu i pokrywanie swego postpo
wania lukrem niewinnych okrele w rodzaju: nieszkodliwe saboci", skoki
w bok", kaprysy" czy prawa modoci". Powiedzenia typu: bdzi jest rze
cz ludzk" lub to, co naturalne, jest pikne, a to, co pikne, jest dobre" su
jako wymwki dla popeniania grzechu.
Teoria hedonistyczna znakomicie wspgra z nowoczesnymi trendami
psychologicznymi, postulujcymi swobodn samoekspresj". W jzyku technicznym nazywa si to eliminacj zahamowa", natomiast potocznie mwi
si, e trzeba podda si pokusie, bo walka z ni jest zbyt obciajca i niezdrowa". Jak atwo si domyli, taka postawa czsto prowadzi do usprawiedliwiania czynw niemoralnych, cho zwolennicy hedonizmu nie chcieliby
mie osobicie do czynienia z osobami, ktre wanie pozbywaj si zahamowa" poprzez agresj, mordercz nienawi, pijastwo czy jakiekolwiek
inne ze czyny.
U podoa omawianej teorii ley pragnienie zminimalizowania powagi
grzechu oraz zamazania granicy pomidzy dobrem a zem, prawd a faszem.
Jest to nic innego, jak tylko wspczesna wersja starego kamstwa: Na pewno nie umrzecie". Niestety, wielu potomkw Adama pokno t gorzk piguk pokryt lukrem zwodniczej obietnicy: Nic ci nie bdzie". Bg przypisa
dobru kolor biay, a zu czarny, lecz niektrzy chcieliby wymiesza te barwy i utworzy neutraln szaro. Biada tym, ktrzy zo nazywaj dobrem,
a dobro zem" oto przestroga skierowana przez witego do wszystkich,
ktrzy prbuj znie granice wyznaczone przez moralno.
4. Scjentyzm (ang. Christian Science wbrew pozorom nie jest to ad
na ga nauki, lecz nazwa zupenie niechrzecijaskiej sekty o podou okul
tystycznym, zaoonej w XIX w. przez Matk" Mary Baker Eddy. Iprzyp.

GRZECH

97

tum.]) zaprzecza realnoci grzechu twierdzc, e czego takiego nie ma. Wedle tej teorii, przekonanie o istnieniu grzechu jest tylko naszym wyobraeniem, spowodowanym niedoskonaoci miertelnego umysu". Poniewa
czowiek jedynie myli, e grzech istnieje, naley po prostu wyprowadzi go
z bdu. Wystarczy jednak popatrze na histori ludzkoci i ogrom za wyrzdzanego przez czowieka, aby stwierdzi, e owa niedoskonao miertelnego umysu" musi by tak samo straszna jak to, co ludzie starej daty
zwykli nazywa grzechem"! Pismo okrela grzech jako naruszenie prawa Boego, wymagajce rzeczywistej kary w realnie istniejcym piekle.
5. Ewolucjonizm postrzega grzech jako atawizm, tzn. dziedzictwo po prymitywnych przodkach pochodzenia zwierzcego. Zgodnie z t teori, zamiast
wzywa do zwleczenia z siebie starego czowieka" tudzie natury Adamowej", jej zwolennicy powinni nakania do zerwania ze star map" lub starym australopitekiem"! Jak widzielimy wczeniej, teoria ewolucji stoi w
jawnej sprzecznoci z nauczaniem biblijnym. Co wicej zwierzta, jako
istoty pozbawione sumienia oraz wiadomoci istnienia dobra i za, nie
mog grzeszy. Dr Leander Keyser pisze: Jeli twarda i bezwzgldna walka
o przetrwanie w krlestwie zwierzt bya motorem ewolucji ku coraz wyej
rozwinitym gatunkom, dajc wreszcie pocztek ludzkoci, to dlaczego nie
mielibymy kontynuowa tego krwawego procesu?" To prawda, e posiadamy fizyczn natur, lecz ta nisza" cz naszej osoby rwnie zostaa stworzona przez Boga i zgodnie z Jego zamierzeniem powinna zosta poddana
umysowi owieconemu przez Ducha Boego.

H. POCHODZENIE GRZECHU
Trzeci rozdzia I Ksigi Mojeszowej jest jakby skrtem duchowej historii czowieka, podanym w punktach. Oto one: Pokusa, Grzech, Wina, Sd i
Odkupienie.
1. Pokusa
(a) Przyczyny. Drugi rozdzia I Ksigi Mojeszowej maluje to dla upadku czowieka, mwic o jego pierwotnym miejscu zamieszkania, inteligencji,
uprawie Ogrodu Eden, rosncych tam dwch drzewach oraz pierwszych zalubinach w historii wiata. Szczeglna uwaga jest powicona drzewom przeznaczenia drzewu poznania dobra i za oraz drzewu ycia. Reprezentuj
one zawsze aktualne sowa, wypowiedziane do naszych prarodzicw: Jee-

98

DOKTRYNY BIBLIJNE

li bdziecie DOBRZE postpowa i odrzucicie ZLO, bdziecie YLI". Czy

nie jest to esencja owej Drogi ycia, przewijajcej si przez cae Pismo w formie wezwa i nakazw? (V Moj. 30:15).
Dlaczego zakazane drzewo zostao umieszczone w ogrodzie? Stao si tak,
poniewa czowiek musia mie alternatyw, by mc kocha Boga i suy Mu,
a take rozwija swj charakter w wyniku wolnego wyboru. Bez wolnej woli
oraz moliwoci podejmowania decyzji czowiek byby zwyk maszyn.
(b) rdo. ,A w by chytrzejszy ni wszystkie dzikie zwierzta, ktre uczyni Pan Bg". Rozsdnie byoby zaoy, e w, ktry prawdopodobnie by wwczas pikn istot, zosta uyty jako narzdzie przez szatana, strconego z nieba
jeszcze przed stworzeniem czowieka (Ez. 28:13-17; Izaj. 14:12-15). Dlatego
szatan jest okrelony jako w starodawny, zwany diabem (...)" (Obj. 12:9).
Szatan zwykle posuguje si stworzeniami w charakterze narzdzi, co wida
np. w ewangeliach. Gdy Piotr (nie majc zych intencji) stara si odwie swego
Mistrza od posusznego wykonania planu Ojca, Jezus zwrci si bezporednio
do rda pokusy: Id precz ode mnie, szatanie!" (Mat. 16:22,23). W tym
momencie diabe prbowa wykorzysta do swych celw przyjaci Zbawiciela,
tak jak niegdy zwid Ew dziaajc przez inne stworzenie.
(c) Subtelno. Subtelno jest jedn z najwyraniej szych cech dziaania
Wa (Mat. 10:16). Jest on mistrzem podawania nccych propozycji i zwodniczych sugestii, ktrych przyjcie powoduje u czowieka napyw grzesznych
pragnie i w konsekwencji popenianie nieprawoci. Szatan zwraca si najpierw
do kobiety po pierwsze dlatego, e jest naczyniem sabszym, a po drugie nie
syszaa zakazu bezporednio od Boga (I Moj. 2:16,17). W dodatku czeka, a
Ewa bdzie sama icie koronkowy plan! Nastpnie kusiciel przekrca sowa Boga (por. I Moj. 3:1 oraz 2:16,17), po czym pozoruje zdziwienie zmodyfikowan przez siebie informacj. Udaje mu si zasia ziarno zwtpienia i
podejrzliwoci w sercu niewiasty, a jednoczenie przedstawi siebie w roli sdziego, ktry ma moc uchyli zakaz Boy. Przy pomocy pytania zapisanego
w wersecie pierwszym, diabe usiuje podway wiarygodno Boga w trojaki
sposb: (1) Poddaje w wtpliwo Jego dobro, mwic: Bg odmawia wam bogosawiestwa w niektrych sprawach". (2) Zaprzecza Jego sprawiedliwoci: Na
pewno nie umrzecie", czyli innymi sowy: Bg chyba nie mwi tego powanie!"
(3) Podwaa Jego wito. W wersecie 5 w mwi co w tym rodzaju: Bg zabroni wam je z tego drzewa, poniewa jest zazdrosny i nie chce, ebycie
si stali tak mdrzy jak On chce was trzyma w wiecznej ignorancji. Wcale
nie chodzi Mu o wasze dobro, czyli o uratowanie was od mierci ten zakaz
jest w Jego interesie, bo dziki temu nie moecie si sta tacy, jak Bg".

GRZECH

99

2. Wina
Oto teksty wiadczce o zaistnieniu poczucia winy po zjedzeniu zakazanego owocu: (1) Wtedy otworzyy si oczy im obojgu i poznali, e s nadzy".
To wyraenie jest uywane w Biblii wielokrotnie podczas opisw nagego objawienia jakiej prawdy (I Moj. 21:19; II Krl. 6:17). Sowa wa (werset 5)
speniy si, lecz rodzaj osignitej wiedzy by inny, ni spodziewali si ludzie.
Zamiast sta si podobni do Boga, dowiadczyli aosnego poczucia winy, powodujcego strach przed Nim. Zauwamy, e fizyczna nago jest tutaj obrazem obnaonego sumienia, obcionego poczuciem winy wygld zewntrzny
czowieka czsto jest odbiciem jego stanu emocjonalnego. Niektrzy biblici
utrzymuj, i przed upadkiem Adam i Ewa byli obleczeni w wiato jako
znak bliskiej wizi z Bogiem oraz dominacji ducha nad ciaem. W momencie
popenienia grzechu zaistnia konflikt pomidzy tymi dwiema sferami (Rzym.
7:14-24), co stao si powodem wstydu. (2) Spletli wic licie figowe i zrobili
sobie przepaski". Fizyczna nago jest obrazem nieczystego sumienia, natomiast prba jej zasonicia obrazuje ludzkie usiowania, majce na celu
przykrycie winy za pomoc puszczenia jej w niepami lub stosowania wymwek i usprawiedliwie. S to dziaania bezcelowe, gdy tylko Bg moe da
czowiekowi szat zasaniajc jego grzech. Patrz werset 21. (3) A gdy usyszeli szelest Pana Boga przechadzajcego si po ogrodzie w powiewie dziennym, skry si Adam z on swoj przed Panem Bogiem wrd drzew ogrodu".
Czowiek cigany poczuciem winy instynktownie ucieka przed Bogiem. Adam
i Ewa uciekli midzy drzewa, natomiast dzisiejsi grzesznicy prbuj uciec
w przyjemnoci oraz przerne zajcia, ktre sobie wynajduj.
3. Sd
(a) Sd nad Wem. Poniewa to uczynie, bdziesz przeklty wrd
wszelkiego byda i wszelkiego dzikiego zwierza. Na brzuchu bdziesz si czoga i proch bdziesz jad po wszystkie dni ycia swego!" Sowa te wskazuj,
i wczeniej w musia by stworzeniem piknym i utrzymywa si w pozycji pionowej. Za udzia w skonieniu czowieka do grzechu zosta przeklty
i zdegradowany do najniej poruszajcego si stworzenia. Powstaje tu
pytanie: Jeeli w by jedynie narzdziem w rku szatana, to dlaczego zosta ukarany? Poniewa wol Boga byo, aby przeklestwo rzucone na wa
stao si typem oraz prorocz zapowiedzi przeklcia diaba i wszelkich si
ciemnoci. Ta kara ma przypomina czowiekowi o tym, e wszelki grzech
i nieprawo znajduj si pod kltw Stwrcy i pewnego dnia wszelka moc
diabelska zostanie obrcona w py. Jest ona zarazem zacht: oto ofiara ku-

100

DOKTRYNY BIBLIJNE

szenia pozostaje wyprostowana, podczas gdy kusiciel ley w prochu oboony przeklestwem. Dziki Boej asce jego gowa zostanie zmiadona,
a wszelkie zo pokonane (Luk. 10:18; Rzym. 16:20; Obj. 12:9; 20:1-3,10).
fb) Sd nad kobiet. Do kobiety za rzek: Pomno dolegliwoci brzemiennoci twojej, w blach bdziesz rodzia dzieci, mimo to ku mowi twemu pociga ci bd pragnienia twoje, on za bdzie panowa nad tob".
Jeden z biblistw pisze:
Grzech sta si powodem ogromu cierpie, ktre zostay tutaj wymienione. Jeli chodzi o moment porodu, to niewtpliwie cie nieprawoci popenionej na pocztku kadzie si na tym bolesnym przeyciu kobiety. Ludzkie okruciestwo i gupota
sprawiy, e jest ono wikszym cierpieniem dla kobiet, ni dla zwierzt.
Grzech doprowadzi do zepsucia wszelkich wizi, nie wyczajc maeskich. W wielu krajach kobiety s praktycznie niewolnicami swoich mw
wystarczy spojrze na sytuacj modych niewiast w Indiach, by zauway gorzkie wypenienie rzuconego niegdy przeklestwa.
(c) Sd nad mczyzn. Praca zostaa przeznaczona czowiekowi jeszcze
przed jego upadkiem (I Moj. 2:15) kara polega na dodaniu do niej mozou, rozczarowa i utrapie. Uprawa ziemi jest od pocztku jednym z podstawowych zaj czowieka, dlatego zostaa tutaj szczeglnie podkrelona.
W tajemniczym splocie wydarze ziemia i stworzenie jako cao podzieliy
los tego, ktry mia nad nimi panowa (czowieka), lecz ich przeznaczeniem
jest rwnie udzia w jego odkupieniu. Taka jest myl przewodnia Rzym. 8:1923. W Izaj. 11:1-9 oraz 65:17-25 znajdujemy teksty zapowiadajce cofnicie przeklestwa cicego nad ziemi, co nastpi podczas trwania
Tysicletniego Krlestwa. Oprcz fizycznych konsekwencji tego przeklestwa zaistniaych w przyrodzie, czowiek przez sw samowol i nieprawo
cign na siebie zaprawiony gorycz trud cikiej pracy.
Zwrmy uwag na mier jako konsekwencj grzechu: (...) prochem jeste i w proch si obrcisz". Czowiek zosta stworzony, by nie zazna fizycznej mierci. Mg y wiecznie, gdyby tylko potrafi zachowa sw
niewinno, spoywajc jednoczenie owoce z drzewa ycia. Nawet po przywrceniu relacji z Bogiem (co jest rwnoznaczne z pokonaniem mierci duchowej) musi powrci do swego Stworzyciela drog wiodc przez grb.
Poniewa mier fizyczna jest czci zapaty za grzech, pene zbawienie musi
zawiera zmartwychwstanie ciaa (I Kor. 15:54-57). Jednake niektrzy
otrzymaj, podobnie jak Enoch, przywilej uniknicia obrcenia si w proch"
(I Moj. 5:24; I Kor. 15:51).

GRZECH

101

4. Odkupienie
W pierwszych trzech rozdziaach I Ksigi Mojeszowej Bg objawia
si na trzy sposoby, ktre obrazuj Jego relacje z czowiekiem opisane na
kartach caej Biblii. W rozdziale pierwszym czytamy o Stwrcy, ktry
powoa wszystko do istnienia. Rozdzia drugi przedstawia Boga
Przymierza nawizujcego osobist relacj z czowiekiem. Wreszcie, w
rozdziale trzecim Bg objawia si jako Odkupiciel zapewniajcy grzesznikowi moliwo powrotu do stanu pierwotnej niewinnoci sprzed
upadku.
(a) Obietnica odkupienia. Przeczytajmy I Moj. 3:15.
1. W wcign Ew do wspudziau w buncie przeciw Bogu, lecz
Bg zapowiada zerwanie przymierza zawartego midzy nimi: I ustanowi
nieprzyja midzy tob a kobiet, midzy twoim potomstwem a jej
potomstwem". Innymi sowy, ludzko bdzie si znajdowa w permanentnym konflikcie z siami ciemnoci, ktre spowodoway jej upadek.
2. Jaki bdzie rezultat tych zmaga? Po pierwsze, ludzko odniesie ostateczne zwycistwo poprzez swego reprezentanta, Potomka niewiasty: Ono
(potomstwo kobiety) zdepcze ci gow". Chrystus, Potomek niewiasty, przyszed na wiat, aby zama potg szatana (Mat.l: 23, 25; Luk. 1:31-35, 76;
Izaj.7: 14; Gal. 4:4; Rzym. 16:20; Kol. 2:15; Hebr. 2:14; 1 Jana 3:8; 5:5;
Obj.12:7,8,17; 20:1-3,10).
3. Zwycistwo zostanie jednak okupione cierpieniem: (...) a ty (wu)
uksisz je w pit". Istotnie, na Golgocie W uksi" Potomka niewiasty,
lecz odniesione przez Niego rany okazay si zbawienne dla ludzkoci (Izaj.
53:3,4,12; Dan. 9:26; Mat. 4:1-10; Luk. 22:39-44,53; Jan 12:31-33; Hebr.
2:18; 5:7; Obj. 2:10).
(b) Obraz odkupienia. Werset 21. Bg zabija niewinne stworzenie, by
odzia tych, ktrzy czuj si przed Nim nadzy z powodu popenionego grze
chu. Podobnie Ojciec posya swego niewinnego Syna na mier, eby w ten
sposb zabezpieczy odkupiecze okrycie dla ludzkich dusz.

m. NATURA GRZECHU
Czym jest grzech? W Biblii mona znale wiele rnorodnych okrele,
ktre mwi o jego naturze. Przestudiujemy ich hebrajskie i greckie znaczenie, co pozwoli ustali biblijn definicj grzechu.

102

DOKTRYNY BIBLIJNE

1. Nauczanie starotestamentowe
Poszczeglne wyrazy hebrajskie opisuj grzech jako zjawisko dotykajce rnych sfer ycia:
(a) Sfera moralnoci. Do okrelenia grzechu tej dziedzinie ycia su
w Starym Testamencie rne wyrazy:
1. Najczciej stosowane jest sowo, ktre mona przetumaczy jako
chybienie celu". Pojcie to zawiera kilka idei: (1) Chybienie celu swej egzy
stencji jak niecelny strza ucznika. (2) Pomylenie drogi jak bdzenie
podrnego w ciemnociach. (3) Oblanie Boego egzaminu ze sprawiedli
woci jak napisano w Ksidze Daniela: Zwaono ci na wadze i znale
ziono lekkim" (por. Dan. 5:27).
Wyraz ten jest uyty po raz pierwszy w I Moj. 4:7, gdzie nadano grzechowi cechy osobowe, przedstawiajc go jako besti czyhajc u drzwi kadego,
kto da jej przystp.
2. Inne okrelenie grzechu tumaczy si na polski literalnie jako wykrzywienie", a czciej nieprawo". Jest to zatem przeciwiestwo prawoci,
czyli inaczej chodzenia prostymi drogami sprawiedliwoci lub trzymania si
Boych standardw moralnych.
3. Sowo przekadane zwykle jako zo" przywodzi na myl gwacenie lub
amanie praw Boych i suy rwnie do okrelenia ludzi postpujcych w ten
sposb.
(b) Sfera stosunkw midzyludzkich. Grzechy popenione w tej dziedzinie ycia s okrelane terminem oznaczajcym tyle, co przemoc lub szkodliwe postpowanie (I Moj. 6:11; Ez. 7:23; Przyp. 16:29). Przekraczajc
granice Prawa, czowiek szkodzi swoim blinim.
(c) Sfera witoci. Wyrazy suce od opisu grzechu przeciwko witoci sugeruj, e czowiek popeniajcy nieprawo posiada wczeniej specjaln wi z Bogiem. Chodzi o to, i cay nard izraelski by krlestwem
kapanw", w zwizku z czym kady yd by zwizany z Bogiem i Jego witym Przybytkiem. Dlatego Izraelita by wity, czyli oddzielony dla Boga,
a wszystkie sfery jego ycia regulowao Prawo (witymi bdcie, bo Ja jestem wity"). Wszystko, co znajdowao si poza Prawem, byo nieczyste"
(w przeciwiestwie do witego), a kady, kto bra w tym udzia, stawa si
nieczystym" lub inaczej skalanym" (III Moj. 11:24,27,31,33,39). Jeeli
taka osoba uparcie trwaa w grzechu, bya uwaana za nieczyst lub bezbon
(III Moj. 21:14; Hebr. 12:16). W przypadku buntu i odrzucenia jurysdykcji
Prawa witoci, okrelano niepokornego grzesznika jako przestpc"
(Ps. 37:38; 51:13; Izaj. 53:12). yda, ktry obra drugi z wymienionych sty-

GRZECH

103

lw ycia, uwaano za przedstawiciela marginesu spoecznego. W czasach

naszego Pana takimi ludmi byli na przykad celnicy.
(d) Sfera prawdy. Okrelenia grzechu w tej dziedzinie podkrelaj jego
bezcelowo i zwodniczy charakter. Grzesznicy postpuj i mwi kamliwie
(Ps. 58:3; Izaj. 28:15), przedstawiaj faszywych wiadkw w swojej spra
wie (II Moj. 20:16; Ps. 119:128; Przyp. 19:5,9). Takie dziaania s nieszcze
re (Ps. 12:2; 24:4; 41:6), a zatem puste i bezwartociowe.
Pierwsza istota, ktra zgrzeszya, bya kamc (Jan 8:44), u podstaw
pierwszego grzechu czowieka lego kamstwo (I Moj. 3:4), a kada nieprawo nosi w sobie element oszustwa (Hebr. 3:13).
(e) Sfera mdroci. Ludzie postpuj nikczemnie albo dlatego, e
w swych umysach nie mog, albo nie chc dokonywa susznych wybo
rw. Prowadz oni ycie niezgodne z wol Bo powodowani lekkomylno
ci lub wiadom ignorancj.
1. Biblia wielokrotnie kieruje sowa napomnienia do prostaczkw" (Przyp.
1:4,22; 8:5). Termin ten odnosi si do czowieka naturalnego, ktry yje bez
ustalonych zasad i pozostaje pod przemonym wpywem wrodzonej skonnoci do za, co sprawia, e jest bezbronny wobec jego zwodzicielskiej mocy.
Prostaczkowi brakuje yciowego celu oraz moralnego fundamentu jeli nawet sucha mdroci, to szybko zapomina i atwo popada w grzech (Mat.
7:26).
2. Czytamy w wielu miejscach o ludziach nierozumnych" (Przyp. 7:7;
9:4), czyli takich, ktrzy upadaj raczej z braku poznania, ni z powodu grzesznych skonnoci. Poniewa nie nabyli mdroci, ich ycie duchowe sprowadza si do nierozwanych i pochopnych sdw na temat Boga i Jego
opatrznoci (czyli w swym postpowaniu kieruj si tym, co im si wydaje" zamiast prawd obiektywn). Dlatego te popadaj w bezbono, nie majc w dodatku adnej wymwki, poniewa Pismo wyranie mwi, e Bg
darmo oferuje zbawienie oraz mdro, a nawet nawouje (Przyp. 8:1-10), by
przyj ode jedno i drugie.
3. Wyraz tumaczony czsto jako gupiec" (Przyp. 15:20) okrela osob, ktra, cho zdolna do czynienia dobra, jest tak przywizana do cielesnych
dz, e z atwoci ulega pokusom i grzeszy. Taki czowiek nie potrafi narzuci sobie adnej dyscypliny wewntrznej i prowadzi ycia zgodnie z Prawem Boym.
4. Szyderca" (Ps. 1:1; Przyp. 14:6) to czowiek nikczemny, ktry usprawiedliwia sw nieprawo przy pomocy absurdalnych argumentw, zaprzeczajc istnieniu Boga oraz wystpujc przeciwko prawom duchowym

104

DOKTRYNY BIBLIJNE

w oglnoci. Dlatego starotestamentowy szyderca" jest odpowiednikiem

wspczesnego niedowiarka, a wyraenie grono szydercw" prawdopodobnie odnosi si do zsekularyzowanego spoeczestwa.
2. Nauczanie nowotestamentowe
Nowy Testament opisuje grzech w nastpujcy sposb:
(a) Chybienie celu. Okrelenie to nosi w sobie dokadnie t sam ide,
co jego starotestamentowy odpowiednik.
(b) Dug (Mat. 6:12). Czowiek powinien (zauwamy, e sowo powinien"
pochodzi od winien", czyli inaczej posiada dug") przestrzega przykaza
Boych. Kady popeniony grzech jest zacigniciem dugu wobec Prawodawcy. Poniewa czowiek nie jest w stanie go spaci, jego jedyn szans moe
by uzyskanie przebaczenia, czyli darowania dugu.
(c) Przestpstwo. Grzech jest przestpstwem zakonu" (I Jana 3:4). Kady grzesznik jest jednoczenie buntownikiem i bawochwalc, poniewa wiadomie wybiera dziaania wedle wasnej woli, zamiast y zgodnie z wol
Stwrcy. Staje si sam dla siebie prawodawc, a zatem czyni z siebie boga.
Grzech pojawi si po raz pierwszy w sercu pierwszego spord aniow, ktry
powiedzia sobie: Ja chc", a to, czego pragn, byo sprzeczne z wol Bo
(Izaj. 14:13,14). Wybitnym przykadem takiej postawy bdzie Antychryst, nazwany w Biblii czowiekiem niegodziwoci", poniewa wywyszy siebie ponad wszystko, co jest przedmiotem boskiej czci, a nawet poda si za Boga
(II Tes. 2:4). Istot grzechu jest samowola, a istot samowoli jest grzech.
Gdyby grzech posiada osobowo, jego podstawowym pragnieniem byoby strcenie Boga z Jego tronu, a nawet zamordowanie Go, gdyby tylko byo to moliwe. Nad krzyem Syna Boego mgby widnie jeszcze jeden napis:
Ukrzyowa Go grzech".
(d)Nieposuszestwo, dosownie usysze co na opak" suchajc bez
naleytej uwagi (Hebr. 2:2). Baczcie wic, jak suchacie" (Luk. 8:18).
(e) Wykroczenie. Literalnie przekroczenie dozwolonych granic" (Rzym.
4:15). Boe przykazania s jakby ogrodzeniem, utrudniajcym czowiekowi
wejcie na niedozwolone terytorium, co wie si z bolesnymi konsekwencjami dla ich dusz.
(f) Upadek, lub inaczej potknicie (II Piotra 1:10). Std potoczne okrelenie
upa w grzech" grzeszy to inaczej odej od wyznaczonego standardu ycia.
(g) Poraka (Rzym. 11:12). Odrzucajc Mesjasza nard ydowski jako cao ponis porak, chybiajc celu, w jakim zosta stworzony i wybrany
przez Boga.

GRZECH

105

(h) Bezbono. Wyraz ten ma rdosw w okreleniu tumaczonym jako brak uwielbienia lub bojani Boej" (Rzym. 1:18; II Tym. 2:16). Bezbonik jest czowiekiem, ktry mao albo wcale nie myli o Bogu i nie uznaje
witoci. Nie wykazuje bojani ani szacunku wobec Boga po prostu nie
chce go zna (jak sama nazwa wskazuje, jest pozostajcym bez Boga").
(i) Bd (Hebr. 9:7) jest terminem opisujcym grzechy wynikajce z bezmylnoci oraz ignorancji, w odrnieniu od nieprawoci popenianych
wiadomie, mimo znajomoci Prawa i grocych konsekwencji. Czowiek
z premedytacj decydujcy si na popenienie grzechu ciga na siebie wiksz win ni ten, kto upada w wyniku saboci.

IV. KONSEKWENCJE GRZECHU

Grzech jest terminem o dwojakim znaczeniu: po pierwsze, jest aktem woli
czowieka, ktremu towarzyszy zamanie Prawa Boego i po drugie, jest stanem oddzielenia od Boga w konsekwencji popenienia nieprawoci. W zwizku
z tym pojawiaj si konsekwencje dwojakiego rodzaju: po pierwsze, grzesznik
ciga na siebie zo, a po drugie, staje si winnym w oczach Boga. Naley jednak wyranie rozdzieli dwa pojcia przykre konsekwencje popenienia
za oraz kar, jaka musi nastpi w wyniku sdu. Mona to zilustrowa w nastpujcy sposb. Ojciec zabrania swemu synowi pali papierosy, uwiadamiajc mu dwojakie konsekwencje takiego postpowania: po pierwsze,
chorob odka i po drugie, kar za nieposuszestwo. Chopiec decyduje si
zapali i od razu dowiadcza konsekwencji swego czynu w postaci wymiotw.
Oprcz tego czeka go potne lanie, bdce kar za popenione wykroczenie.
W podobny sposb Pismo opisuje nastpstwa popenienia grzechu: katastrofalne konsekwencje dla duszy grzesznika oraz wyrok potpienia ze strony Boga.
1. Osabienie duchowe
(a) Zamazanie obrazu Boga w czowieku. Czowiek nie utraci cakowicie zoonego w nim obrazu i podobiestwa Boego", poniewa nawet po
swym upadku jest postrzegany przez Pismo jako stworzenie uczynione na
obraz Boga (I Moj. 9:6; Jak. 3:9). Prawdziwe jest zatem powiedzenie, e nawet w najgorszym czowieku jest czstka dobra". Maudesley stwierdzi, e
majestat ludzkiego umysu jest widoczny nawet wtedy, gdy zostanie on zrujnowany szalestwem.

106

DOKTRYNY BIBLIJNE

Obraz Boga w czowieku, cho nie utracony, zosta jednak powanie znieksztacony. Jezus Chrystus przyszed na wiat, aby przywrci czowiekowi owo
podobiestwo poprzez odnowienie na obraz tego, ktry go stworzy" (Kol. 3:10).
(b) Grzech dziedziczny lub inaczej grzech pierworodny". Skutek upad
ku naszych prarodzicw jest bardzo gboko zakorzeniony w naturze czo
wieka Adam przekaza wszystkim nastpnym pokoleniom skonno do
grzechu (Ps. 51:5). To duchowe i moralne kalectwo, z ktrym rodzi si ka
dy czowiek, zostao nazwane grzechem pierworodnym. Nieprawoci pope
niane w okresie penej wiadomoci moralnej podejmowanych wyborw
nazywa si grzechem rzeczywistym". Chrystus, drugi Adam, przyszed na
wiat, aby uwolni nas od wszelkich nastpstw grzechu (Rzym. 5:12-21).
Kondycja moralna duszy ludzkiej jest opisana w Pimie na wiele sposobw:
wszyscy zgrzeszyli (Rzym. 3:9); wszyscy s pod przeklestwem (Gal. 3:10); czowiek zmysowy nie przyjmuje rzeczy, ktre s z Ducha Boego (I Kor. 2:14); serce jest podstpne i zepsute (Jer 17:9); denia umysu i serca czowieka s
ustawicznie ze" (I Moj. 6:5,12; 8:21; Rzym. 1:19-31); zamys ciaa jest wrogi Bogu (Rzym. 8:7,8); grzesznik jest niewolnikiem grzechu (Rzym. 6:17; 7:5); dziaa
pod wpywem wadcy, ktry rzdzi w powietrzu (czyli Zego) (Efez. 2:2); jest umary
w wyniku upadkw i grzechw (Efez. 2:1); jest dzieckiem gniewu (Efez. 2:3).
(c) Wewntrzna dezintegracja. Na pocztku Bg uczyni z prochu ciao
czowieka, wyposaajc go w ten sposb w fizyczn, czyli nisz natur. Nastp
nie tchn w jego nozdrza dech ycia, aby zaopatrzy czowieka w natur wysz,
zdoln do komunikacji ze swym Stwrc. Wedle zamysu Boego, istota ludzka
powinna bya dowiadcza penej harmonii dziki poddaniu ciaa wpywowi du
szy. Niestety, grzech spowodowa zakcenie tej relacji, dlatego czowiek dowiad
czy wewntrznego rozdarcia jego cielesno wypowiedziaa wojn duszy
i w ten sposb bramy ludzkiego serca otworzyy si dla przeciwnika. Aposto Pa
we wyrazi ten dramat pytaniem bliskim kademu czowiekowi: Ndzny ja czo
wiek! Kt mnie wyzwoli z tego ciaa mierci?" (Rzym. 7:24).
Bg pokoju" (I Tes. 5:23) ujarzmia walczce strony tego konfliktu, uwicajc ducha, dusz i ciao. Pojawia si wewntrzne bogosawiestwo jako
nowy stan, w ktrym czowiek moe i winien trwa: Sprawiedliwo i pokj,
i rado w Duchu witym" (Rzym. 14:17).
2. Sprawiedliwa kara
,Ale z drzewa poznania dobra i za nie wolno ci je, bo gdy tylko zjesz
z niego, na pewno umrzesz" (I Moj. 2:17). Zapat za grzech jest mier"
(Rzym. 6:23).

GRZECH

107

Czowiek zosta stworzony jako istota powoana do niemiertelnoci, to

znaczy, e nie musia umiera, pod warunkiem, i przestrzega prawa nadanego przez Boga. Aby mg wytrwa w niemiertelnoci i yciu wiecznym, Bg
zawar z nim przymierze zobrazowane poprzez dwa drzewa drzewo poznania dobra i za oraz drzewo ycia. ycie wieczne Adama byo zatem uwarunkowane jego posuszestwem: tak dugo, jak przestrzega prawa ycia, mg
siga po owoc z drzewa ycia. Poprzez swoje nieposuszestwo czowiek
zama przymierze ycia i zosta oddzielony od Boga, ktry jest jego rdem.
W tym momencie na ziemi pojawia si mier, powodujc rozdzielenie osobowoci poprzez separacj duszy i ciaa. Zauwamy jednak, i kara za grzech
bya czym wicej, ni fizyczn mierci czowieka proces starzenia si,
degeneracja ciaa i wreszcie jego rozkad po mierci s oznak utraty Boej
chway (wszyscy zgrzeszyli i brak im chway Boej" Rzym. 3:23 [przyp.
tum.]), co wynika z faktu odpadnicia od Krynicy ycia. Niezalenie od tego,
czy Adam pojedna si pniej ze Stwrc, czy nie, od jego czasw mier
fizyczna dotyka kadego zgodnie z wyrokiem Boym: (...) gdy tylko zjesz z niego, na pewno umrzesz". Jedynie poprzez akt odkupienia i odnowienia czowiek (jako nowe stworzenie w Chrystusie") moe naby prawo do spoywania
z drzewa ycia, stojcego w Boym ogrodzie. Dziki Chrystusowi sprawiedliwo zostaje przywrcona ludzkiej duszy, ktra zostanie ponownie poczona z uwielbionym (odnowionym) ciaem w momencie zmartwychwstania.
Widzimy zatem, e mier fizyczna przysza na wiat jako kara za grzech
i Pismo wyranie podkrela, i wszdzie tam, gdzie mier nastpuje w wyniku sdu, jest rwnoznaczna z utrat Boej aski. Dlatego zatwardziay grzesznik jest ju za ycia martwy przez swoje upadki i grzechy" i umierajc
przechodzi na tamten wiat" w stanie mierci duchowej. Wtedy Sdzia wypowiada wyrok drugiej mierci, ktra wie si z gniewem, pomst, utrapieniem i uciskiem" (Rzym. 2:7-12). mier jako kara nie jest zatem rodzajem
anihilacji (pogld rozpowszechniany przez ludzi, ktrzy nie wierz w realno
pieka, np. wiadkw Jehowy przyp. tum.) lecz oddzieleniem od Boga. Istniej trzy jej fazy: duchowa mier za ycia (Efez. 2:1; I Tym. 5:6), mier
fizyczna (Hebr. 9:27) oraz mier druga lub wieczna (Obj. 21:8; Jan 5:28,29;
IITes. 1:9; Mat. 25:41).
Z drugiej strony, gdy Biblia mwi o yciu jako nagrodzie dla sprawiedliwych, chodzi o co wicej ni egzystencja, poniewa nikczemnicy yj w tym
sensie w piekle. ycie oznacza tutaj przebywanie w spoecznoci i asce Boej jest to stan, ktrego mier nie moe przerwa ani zniszczy (Jan
11:25,26). Polega on na wiadomym zwizku z Bogiem, ktry jest krynic y-

108

DOKTRYNY BIBLIJNE

cia. A to jest ywot wieczny, aby poznali (poprzez dowiadczenie wzajemnej relacji) ciebie, jedynego prawdziwego Boga i Jezusa Chrystusa, ktrego
posae" (Jan 17:3). ycie wieczne jest egzystencj waciw; wieczna mier
to egzystencja niewaciwa, pena blu i upodlenia.
Zauwamy, i pojcie zatracenie" uywane w odniesieniu do losu potpionych (Mat. 7:13; Jan 17:12; II Tes. 2:3) nie oznacza ich anihilacji (przejcia w niebyt). Wedug oryginau greckiego, zgin lub ulec zatraceniu nie
oznacza znikn" lecz popa w ruin. Na przykad zniszczenie bukakw
(Mat. 9:17) nie oznacza ich wyparowania, lecz przejcie w stan zepsucia, marnoci, nieuytecznoci i odrzucenia. Podobnie grzesznik idcy na zatracenie nie przestaje istnie, lecz zostaje na zawsze pozbawiony radoci
przebywania z Bogiem i nie moe cieszy si yciem wiecznym. We wspczesnym jzyku potocznym uywamy tego pojcia w podobnym znaczeniu jeli mwimy, e czyje ycie jest zrujnowane, rozumiemy przez to, e osoba ta
nie osigna celu lub spotkaa j jaka yciowa katastrofa, ale nigdy nie mamy na myli jej zniknicia.

6 JEZUS

CHRYSTUS
Jego urodziny obchodzi cay wiat, dzie Jego mierci odcisn si pitnem na historii ludzkoci. Kim On jest?" tak zagadk pewien wybitny kaznodzieja nawiza do ponadczasowej kwestii o podstawowym znaczeniu.
W krytycznym momencie swojej suby nasz Mistrz postawi pytanie: Za
kogo ludzie uwaaj Syna Czowieczego?" Nastpnie w milczeniu wysucha
wszystkich biecych opinii na swj temat i tylko na wyznanie Piotra: Ty
jest Chrystus, Syn Boga ywego" zareagowa bogosawiestwem.
Pytanie zadane przez Jezusa nadal jest aktualne, i wielu prbuje rozwiza ten problem na wasn rk. Niemniej jednak prawdziwa odpowied musi wypywa z Nowego Testamentu, ktry napisali ludzie znajcy Pana
bezporednio, i ktrzy dla poznania Go uznali wszystko inne za mieci.

Spis rzeczy
I. Natura Chrystusa 111
1. Syn Boy (bstwo) 111
[a] wiadomo Chrystusa, [b] Roszczenia Jezusa, [c] Autorytet Chrystusa [d] Bezgrzeszno Jezusa, [e] wiadectwo uczniw.
2. Sowo (odwieczna preegzystencja i dziaanie) 115
3. Pan (wywyszenie i suwerenno) 116 [a]
Bosko. [b] Wywyszenie, [c] Suwerenno.
4. Syn Czowieczy (czowieczestwo) 117 [a]
Kto? [b] Jak? [c] Dlaczego?
5. Chrystus (oficjalny tytu oraz misja) 120 [a]
Proroctwa, [b] Wypenienie proroctw.
6. Syn Dawida (krlewskie pochodzenie) 125
[a] Proroctwo, [b] Wypenienie proroctwa.
7. Jezus (zbawcze dzieo) 127
II. Urzdy sprawowane przez Chrystusa 128
1. Chrystus jako Prorok 128
[a] Naucza o zbawieniu, [b] Zwiastowa nadejcie Krlestwa, [c] Przepowiada przyszo.
2. Chrystus jako Kapan 130
3. Chrystus jako Krl 130
III. Dzieo Chrystusa 132
1. mier Chrystusa 133
[a] Jej donioso, [b] Jej znaczenie.
2. Zmartwychwstanie Chrystusa 134
[a] Zmartwychwstanie jako fakt historyczn.y [b] Dowody przemawiajce za autentycznoci zmartwychwstania, [c] Znaczenie zmartwychwstania Chrystusa.
3. Wniebowstpienie Chrystusa 136
[a] Chrystus niebiaski, [b] Chrystus wywyszony, [c] Chrystus wadajcy, [d] Chrystus przygotowujcy drog, [e] Chrystus wstawiajcy si za
wierzcymi. [f| Chrystus wszechobecny, [g] Wnioski.

I. Natura Chrystusa
Najlepsza odpowied na pytanie: kim jest Chrystus?" zawarta jest w Jego tytuach i penionych przeze urzdach.
1. Syn Boy (bstwo)
Tak, jak okrelenie Syn Czowieczy" oznacza kogo zrodzonego z czowieka, tak te Syn Boy" musi by kim zrodzonym z Boga. W takim razie
tytu w objawia bstwo Chrystusa. Jezus nigdzie nie jest nazwany jakim
Synem Boym w tym sensie, w jakim nazywani s ludzie czy anioowie (Job
2:1). On jest jedynym Synem Boym w cakowicie unikalnym sensie i posiada tak wi z Ojcem, jakiej nie ma adna inna istota we wszechwiecie.
Aby wyjani i potwierdzi t prawd, rozwamy nastpujce zagadnienia:
(a) wiadomo Chrystusa. Jak wiadomo samego siebie posiada
Chrystus? Albo innymi sowy, co wiedzia o sobie samym? ukasz, jako jedyny autor opisujcy incydent z pniejszego dziecistwa Jezusa, twierdzi
wyranie, e co najmniej w wieku dwunastu lat Jezus zdawa sobie spraw
z dwch rzeczy: wyjtkowej wizi z Bogiem, ktrego nazywa swoim Ojcem
oraz swojego szczeglnego powoania tu, na ziemi wypenienia Jego woli.
Kiedy i w jaki sposb pojawia si u Niego ta wiadomo, pozostaje tajemnic. Rozwaajc fakt przyjcia na ziemi Boga w ludzkiej postaci, musimy z podziwem przyzna: Wielka jest tajemnica boskoci!" Oto ilustracja,
ktra mogaby nam pomc w ogarniciu tego zagadnienia: niemowl patrzce
w lustro widzi swoje odbicie, ale nie rozpoznaje w nim siebie. Przychodzi
jednak dzie, gdy to samo dziecko zobaczy swj lustrzany obraz i zawoa: To
przecie jestem ja!" Innymi sowy, w pewnym momencie czowiek staje si
wiadom wasnej tosamoci. Czy z Panem Jezusem nie mogo by podobnie? Zawsze by Synem Boym, jednak przyszed taki czas w Jego ziemskim
yciu, gdy poznawszy fragmenty Pism mwice o Mesjaszu odkry, e to wanie On Syn Marii jest wanie tym Chrystusem posanym od Boga.
W wietle faktu, i Odwieczny Syn Boy y jak zwyczajny czowiek, rozsdnym wydaje si przypuszczenie, e wiadomo wasnej boskoci dotara
do Niego w taki wanie sposb.
Nad rzek Jordan Jezus usysza gos Ojca potwierdzajcy i umacniajcy t wewntrzn wiadomo (Mat.3:17), za na pustyni skutecznie odpar pokusy szatana, ktry usiowa zakwestionowa Jego boskie synostwo

112

DOKTRYNY BIBLIJNE

(Jeeli jeste Synem Boym ..". Mat. 4:3). Pniej, w trakcie swojej suby,
Jezus pochwali Piotra, gdy ten pod natchnieniem Ducha witego zawiadczy o Jego bstwie i mesjaskiej tosamoci (Mat. 16:15-17). Kiedy stan
przed Rad Najwysz, mg jeszcze unikn mierci, wypierajc si swego
boskiego synostwa, a zamiast tego owiadczy, e jest synem Boga w takim
samym znaczeniu, jak wszyscy ludzie. Kiedy Najwyszy Kapan zobowiza
Go najwysz przysig, Jezus potwierdzi swoj bosk tosamo, cho wiedzia, e oznaczao to wyrok mierci (Mat. 26:63-65).
(b) Roszczenia Jezusa. Nadawa swej dziaalnoci rang rwn boskiej:
Mj Ojciec a dotd dziaa i Ja dziaam" (Jan 5:17), Wyszedem od Ojca"
(Jan 16:28), ...Ojciec Mnie posa" (Jan 20:21). Przypisywa sobie bosk wie
dz i pokrewiestwo (Mat. 11:27; Jan 17:25). Twierdzi, e w Nim samym ob
jawiona jest istota Ojca (Jan 14:9-11). Twierdzi, i posiada boskie przywileje:
wszechobecno (Mat. 18:20); moc przebaczania grzechw (Mar. 2:5-10); moc
wskrzeszania z martwych (Jan 6:39,40,54; 11:25; 10:17,18). Ogosi siebie
Sdzi ludzkiego ycia (Jan 5:22; Mat. 25:31-46).
Wymaga poddania i posuszestwa, jakich moe da tylko Bg. Od swoich uczniw oczekiwa cakowitej rezygnacji z ich praw i woli; musz by gotowi do powicenia najsilniejszych wizi, bo kady, kto miuje nawet ojca czy
matk bardziej ni Jego, nie jest Go godzien (Mat. 10:37; Luk. 14:25-33).
Owe wyjtkowe roszczenia wyszy od Tego, ktry y jako najbardziej uniony z ludzi i zostay przedstawione z tak prostot oraz naturalnoci, z jak na przykad aposto Pawe mgby powiedzie o sobie: Jestem mem
narodowoci ydowskiej". Aby doj do wniosku, e Jezus posiada bosk
natur, wystarczy ustali tylko dwie rzeczy: po pierwsze, czy by dobrym czowiekiem i po drugie, czy nie by chory psychicznie.
Jeeli podawa si za Boga, wiedzc doskonale, e Nim nie jest, to znaczy, e nie mg by dobry; jeli za faszywie wyobraa sobie, e jest Bogiem,
to z kolei musia by niespena rozumu. A jednak aden trzewy i zrwnowaony czowiek nawet nie prbowa zakwestionowa ani Jego doskonaoci,
ani nadprzyrodzonej mdroci. W zwizku z tym pozostaje wycign wniosek, e Jezus musia by tym, za kogo si podawa Synem Boym w wyjtkowym i niepowtarzalnym sensie.
(c) Autorytet Chrystusa. W Jego nauczaniu zwraca uwag cakowity brak
takich wyrae, jak: moim zdaniem", moliwe, e", wydaje mi si", mona
przyj, e...", itd. Pewien ydowski uczony-racjonalista musia przyzna, e
Jezus wypowiada si z autorytetem typowym dla samego Boga. Dr Henry van
Dyk podkrela, e w Kazaniu na Grze widzimy szokujcy obraz Kogo, kto jest

JEZUS CHRYSTUS

113

rwnoczenie; wierzcym Hebrajczykiem, a stawiajcym siebie ponad zasadami

swojej wasnej wiary, pokornym Nauczycielem, a domagajcym si uznania swego autorytetu w odniesieniu do caoci ludzkich zachowa i reformatorem moralnoci, ktry odrzuca wszystkie obce Mu zasady, mwic: Kady wic, kto
sucha tych sw moich i wykonuje je, bdzie przyrwnany do ma mdrego,
ktry zbudowa dom swj na opoce" (Mat. 7:24). Czterdzieci dziewi razy w tym
zwizym zapisie Jego mw powraca niczym echo uroczysta fraza, przydajca
wiarygodnoci goszonej prawdzie: Zaprawd, powiadam wam".
(d) Bezgrzeszno Jezusa. aden nauczyciel, ktry wzywa ludzi do pokuty i sprawiedliwego ycia, nie jest w stanie unikn odniesie do wasnej
grzesznoci lub niedoskonaoci im bardziej jest uwicony, tym bardziej
powinien ubolewa nad swoimi ograniczeniami. Jednak w sowach i czynach
Jezusa brak jakiejkolwiek wiadomoci czy przyznania si do grzechu. Pomimo, i sam jako Wszechwiedzcy posiada najgbsze poznanie istoty za,
to jednak nie zosta przez nie skalany w najmniejszym choby stopniu. Przeciwnie, jako najpokorniejszy z ludzi, rzuca wyzwanie: Kt z was moe mi
dowie grzechu?" (Jan 8:46).
(e) wiadectwo uczniw. adnemu ydowi nie przyszo nigdy do gowy,
eby przypisywa Mojeszowi bosk natur nawet najbardziej oddani z jego uczniw nie powayliby si wiza z nim na przykad takiego zwrotu:
Chrzczc w imi Ojca, Mojesza i Ducha witego" (por. Mat 28:19). Przyczyna jest prosta: Mojesz nigdy nie dziaa jako m przychodzcy od Boga
i posiadajcy Jego natur. Z drugiej strony, Nowy Testament jest
wiadectwem grupy ludzi, ktrzy chodzili z Jezusem i widzieli w Nim wszystkie przejawy czowieczestwa, a jednak pniej oddawali Mu cze jako
Bogu, gosili Jego zbawienie, wzywali Jego imienia w modlitwie. Jan, ktry
kiedy wspiera si o pier swojego Mistrza, nie zawaha si pniej nazwa
Go wiecznym Synem Boym, ktry stworzy wszechwiat (Jan 1:1-3), a take bez najmniejszych oporw przytacza tomaszowy akt czci i okrzyk uwielbienia Pan mj i Bg mj" (Jan 20:28). Podobnie Piotr, ktry nieraz widywa
Jezusa jedzcego, pijcego, picego, godnego, spragnionego i paczcego,
sysza Jego modlitwy krtko mwic, by wiadkiem wszystkich przejaww Jego czowieczestwa, pniej oznajmia ydom, e Jezus zasiada po
prawicy Ojca, posiada Boskie prawo udzielania Ducha witego (Dz. Ap.
2:33,36), jest jedyn drog zbawienia (Dz.Ap. 4:12), ma moc odpuszczania
grzechw (Dz.Ap. 5:31) oraz bdzie sdzi umarych (Dz.Ap. 10:42). W swoim drugim licie (3:18) oddaje cze swojemu Mistrzowi, przypisujc Mu
chwa teraz i po wieczne czasy".

114

DOKTRYNY BIBLIJNE

Nie istnieje aden zapis mwicy o tym, e Pawe ujrza Jezusa w ciele
(chocia zobaczy Go w postaci uwielbionej), jednak aposto pozostawa w bezporednim kontakcie z tymi, ktrzy tak widzieli Pana. I wanie Pawe, ktry
nigdy nie utraci wpojonej mu od dziecistwa czci dla Boga, z niezachwianym spokojem i pewnoci opisuje Jezusa jako wielkiego Boga i Zbawiciela
naszego, Jezusa Chrystusa" (Tyt. 2:13), przedstawia Go jako wcielenie
peni boskoci (Kol. 2:9), jako tego, ktry stworzy i ugruntowa cay wiat
(Kol. 1:17). Poniewa On jest tym, kim jest, naley w modlitwie wzywa Jego imienia (I Kor. 1:2; por. Dz. Ap. 7:59), ktre w bogosawiestwie zrwnane jest z imieniem Ojca i Ducha witego (II Kor. 13:14).
Od samego pocztku pierwotny Koci uznawa i czci Jezusa jako Boga. Na pocztku drugiego wieku pewien rzymski namiestnik tak opisuje zwyczaje modlitewne chrzecijan: (...) chrzecijanie wstaj z witem i hymny
piewaj ku czci Chrystusa, jako Boga (...)" (Pliniusz Modszy, Listy X, xcvi.
cyt. za: Historia Kocielna, Euzebiusz z Cezarei, III, 33, 3. wyd. WAM, 1993
[przyp. tum.]). Inny pogaski autor pisze o czowieku, ktry zosta ukrzy
owany w Palestynie, poniewa wprowadzi nowy kult na wiat". (Lucyliusz,
Na Peregrynusa, 12,13. wyd. Heinemann, 1936. [przyp. tum.])
Nawet szyderstwa pogan s wiadectwem boskoci Jezusa. W jednym ze
staroytnych paacw rzymskich (datowanym nie pniej ni na trzeci wiek
po Chrystusie) odkryto rysunek przedstawiajcy ludzk posta z gow osa
wiszc na krzyu oraz drug posta stojc przed krzyem w pozie modlitewnej. Rysunek opatrzony jest podpisem: Alexamenos czci swojego Boga.
Henry van Dyk komentuje:
W ten sposb pieni i modlitwy wierzcych, oskarenia przeladowcw, kpiny sceptykw, bazestwa szydercw wszystko to czy si w jeden cig faktw dowodzcych ponad wszelk wtpliwo, e pierwsi chrzecijanie oddawali bosk cze Panu
Jezusowi (...). Fakt, e pierwsi chrzecijanie widzieli w Jezusie osobowe objawienie Boga jest tak samo oczywisty i niepodwaalny jak to, e zwolennicy Abrahama Lincolna
widzieli w nim lojalnego, dobrego Amerykanina.
Powysze wcale nie upowania nas do wniosku, e pierwszy Koci nie
czci Boga Ojca. Wrcz przeciwnie: powszechn praktyk pierwszych chrzecijan bya modlitwa adresowana do Ojca w imieniu Jezusa i dzikczynienie
Ojcu za dar Syna. Ale jednoczenie bosko Chrystusa bya dla nich czym
na tyle realnym podobnie zreszt jak wspistotno tych dwch Osb
e zwyczaj powoywania si na imi Jezusa w modlitwie by czym cakiem
naturalnym. To wanie zdecydowana wierno starotestamentowej nauce

JEZUS CHRYSTUS

115

o jednoci Boga w powizaniu z silnym przekonaniem o boskoci Chrystusa

doprowadzia ich do sformuowania doktryny o Trjcy.
Nastpujce sowa credo nicejskiego (IV w. n. e.) byy i s nadal wypowiadane przez wielu w formalny sposb, jednak wyraaj one pynce z serca przekonania wczesnego Kocioa:
Wierz w jednego Pana Jezusa Chrystusa, Syna Boego jednorodzonego, ktry
z Ojca jest zrodzony przed wszystkimi wiekami. Bg z Boga, wiato ze wiatoci, Bg prawdziwy z Boga prawdziwego, zrodzony a nie stworzony, wsplistotny
Ojcu, a przez Niego wszystko si stao. On to dla nas i dla naszego zbawienia zstpi z nieba i za spraw Ducha witego przyj ciao z Marii dziewicy i sta si czowiekiem. (...) Zosta umczony i pogrzebany, trzeciego dnia zmartwychwsta wedug
Pism i wstpi do nieba, gdzie siedzi po prawicy Ojca i powtrnie przyjdzie w chwale sdzi ywych i umarych.

2. Sowo (odwieczna preegzystencja i dziaanie)

Czowiek poprzez sowo wyraa siebie i porozumiewa si z innymi. Za pomoc sowa uzewntrznia swoje myli i uczucia, a take rozporzdza wol
i wprowadza w czyn jej postanowienia. Sowo wypowiadane przez czowieka jest niczym odcisk pieczci jego myli i charakteru. Po sowach mona
rozpozna czowieka nawet z zawizanymi oczami. Sam wygld czy te inne
informacje nie mogyby powiedzie o nim tyle, ile wypowiadane sowa. Sowo czowieka jest uzewntrznieniem jego charakteru.
Podobnie Bg za pomoc Sowa porozumiewa si z innymi bytami i zajmuje si nimijest to rodek wyrazu Jego mocy, mdroci i woli. Tym Sowem jest Chrystus, poniewa poprzez Niego Bg objawi swoje dziaanie, wol
oraz cel, i przez Niego kontaktuje si ze wiatem. My wyraamy siebie poprzez sowa; odwieczny Bg wyraa siebie poprzez swego Syna, ktry jest
odbiciem jego istoty" (Hebr 1:3). Chrystus jest Sowem Boga, poniewa objawia Boga ukazujc Go w osobie. On nie tylko przynosi Boe poselstwo
On jest Boym poselstwem.
Czy nie potrzebujemy takiego rda Objawienia? Czy jestemy w stanie
choby wyobrazi sobie rozmiary wszechwiata, z jego niezliczonymi miliardami cia niebieskich rozcignitych na takich przestrzeniach, od ktrych krci
si w gowie? Czy potrafimy wejrze w gbokoci ducha, daleko wykraczajce poza najwiksze bogactwa materialnego kosmosu? Czy moemy zatem poj potg Tego, ktry jest rdem wszystkich rzeczy? Z jednej strony mamy
nieskoczon wszechmoc Boga, z drugiej za nieskoczon znikomo czo-

116

DOKTRYNY BIBLIJNE

wieka. Kto obliczy, e gdyby kady z nas mierzy ok. 180 cm, wwczas ca
ludzko daoby si upakowa w szecian o boku dugoci jednego kilometra. Bg jake potny i wszechogarniajcy! Czowiek jak nieskoczenie
may! Co wicej, ten Bg jest Duchem, zatem jest niepoznawalny poprzez naturalne zmysy. Powstaje wic wielkie pytanie: Jake czowiek moe mie spoeczno z takim Bogiem? Jak moe w ogle poj Jego natur i charakter?
Prawd jest, e Bg objawi siebie poprzez prorockie sowo, sny i wizje
a take ograniczone w czasie objawienia. Niemniej jednak czowiek zawsze
tskni za janiejsz odpowiedzi na pytanie o to, jaki jest Bg. W odpowiedzi wydarzyo si co najbardziej zdumiewajcego w caej historii Sowo
ciaem si stao" (Jan 1:14). Wieczne Sowo Boga przyjo ludzk natur i stao
si czowiekiem po to, aby objawi wiecznego Boga poprzez ludzk osobowo. Wielokrotnie i wieloma sposobami przemawia Bg dawnymi czasy
do ojcw przez prorokw; ostatnio u kresu tych dni przemwi do nas przez
Syna (...)" (Hebr, 1:1,2). A zatem na pytanie o to, jaki jest Bg, chrzecijanie odpowiadaj, e Bg jest taki, jak Chrystus, poniewa Chrystus jest Sowem jest wcieleniem myli Boga; odbiciem jego istoty"(Hebr. 1:3), On
jest obrazem Boga niewidzialnego (...)" (Kol. 1:15).
3. Pan (wywyszenie i suwerenno)
Pobieny przegld jakiejkolwiek konkordancji pokazuje, e Pan" jest jednym z najczciej pojawiajcych si tytuw Jezusa. Tytu w podkrela Jego bosk natur, wywyszenie i suwerenno.
(a) Bosko. Tytu Pan" stosowany przed imieniem przekazywa ide boskoci zarwno ydom jak i poganom. Sowo Pan" (gr. kyrios) byo odpowiednikiem Jahwe w greckim przekadzie Starego Testamentu; dlatego te dla
ydw okrelenie Pan Jezus" byo oczywistym przypisaniem Jezusowi boskich cech. Kiedy rzymski cesarz nazwa si Panem" i zada od swoich
poddanych zwracania si do niego w ten sposb, dla pogan byo jasne, e cesarz uwaa si za boga. Chrzecijanie identycznie zrozumieli te roszczenia,
tote woleli wybra przeladowania, ni przypisa czowiekowi tytu naleny Jedynemu prawdziwemu Bogu. Tylko Temu, ktrego Bg wywyszy, mogli przypisa bosko i oddawa chwa.
(b) Wywyszenie. W wiecznoci Chrystus posiada tytu Syna Boego"
na mocy swojego pokrewiestwa z Bogiem (Fil. 2:9); w historii zdoby tytu
Pana" umierajc na krzyu i zmartwychwstajc dla zbawienia czowieka
(Dz. Ap. 2:36; 10:36; Rzym. 14:9). Zawsze by Bogiem z natury; Panem sta
si poprzez dokonanie powierzonego Mu zadania. Aby lepiej to zilustrowa,

JEZUS CHRYSTUS

117

wyobramy sobie modego czowieka, ktry wprawdzie urodzi si w rodzinie

multimilionerw, jednak nie zadowala go myl o dziedziczeniu majtku, na
ktry pracowali inni; pragnie by wacicielem tego, na co sam zapracowa.
W zwizku z rym dobrowolnie rezygnuje ze swych przywilejw, staje si zwykym pracownikiem, a nastpnie dziki mudnemu wysikowi zdobywa sobie uznanie i bogactwo. W podobny sposb Syn Boy, chocia z natury rwny
Bogu, dobrowolnie podda si wszystkim ograniczeniom z wyjtkiem grzechu i przyjmujc ludzk natur sta si sug ludzi, umierajc ostatecznie
na krzyu dla ich zbawienia. W nagrod zosta wywyszony do pozycji Pana
nad wszelkim stworzeniem, co jest suszne i Jemu nalene, bo kt inny
mgby roci sobie wiksze prawo do panowania nad ludmi ni Ten, ktry
umiowa ich tak bardzo, e wyda samego siebie za nich? (Obj. 1:5). Roszczenie to zostao uznane przez miliony ludzi, za krzy sta si progiem, z ktrego
Jezus zosta wywyszony do wadania nad ludzkimi sercami.
(c) Suwerenno. W Egipcie Jahwe objawi si Izraelowi jako Odkupiciel
i Wybawiciel, za na Synaju jako Pan i Krl. Obydwa tytuy s rwnowane, poniewa Ten, ktry sta si ich Wybawicielem, ma rwnoczenie prawo by ich Panem. Dlatego wanie Dziesicioro Przykaza zaczyna si
owiadczeniem: Jam jest Pan, Bg twj, ktry ci wyprowadzi z ziemi egipskiej, z domu niewoli" (II Moj. 20:2). Innymi sowy: Ja, Pan, ktry was wybawiem, mam prawo do wadzy nad wami".
Tak samo byo z Chrystusem i Jego ludem. Pierwsi chrzecijanie tak
jak wszyscy prawdziwi uczniowie instynktownie przyznawali prawo do panowania nad ich yciem Temu, ktry wybawi ich od grzechu i mierci. Odkupieni za wysok cen, nie nale ju do siebie (I Kor. 6:20), lecz do Tego,
ktry umar i zmartwychwsta dla nich (II Kor. 5:15). Dlatego te tytu Pan",
uywany przez uczniw w odniesieniu do Jezusa, oznacza: Ten, ktry przez
swoj mier naby tytu i pozycj wadcy w moim sercu. Jemu jestem zobowizany suy oraz oddawa cze z caego serca i ze wszystkich si".
Gdy paralityk zosta zganiony za to, e nis loe w szabat, odpowiedzia:
Ten, ktry mnie uzdrowi, rzek mi: We oe swoje i chod". Uzdrowiony
czowiek rozumia instynktownie i zgodnie z logik swego serca, e Ten, ktry
da mu ycie, ma rwnoczenie prawo nakaza mu y w taki czy inny sposb. Jeli Jezus jest naszym Zbawicielem, to musi te by naszym Panem.
4. Syn Czowieczy (czowieczestwo)
(a) Kto? Zgodnie z hebrajskim zwyczajem, okrelenie syn tego lub tamtego" niesie ze sob znaczenie wzajemnej relacji i wsplnego dziedzictwa. Na

118

DOKTRYNY BIBLIJNE

przykad: synowie Krlestwa" (Mat. 8:12) to ci, ktrzy maj udzia w jego prawdach i bogosawiestwach. Analogicznie synowie zmartwychwstania" (Luk.
20:36, BG) to ci, ktrzy s uczestnikami zmartwychwzbudzonego ycia; syn
pokoju" (Luk. 10:6) odznacza si pokojem, a syn zatracenia" (Jan 17:12) jest
przeznaczony na zgub i zniszczenie. Tak wic okrelenie Syn Czowieczy"
wyranie charakteryzuje czowieka wraz z jego indywidualnymi cechami, rwnie saboci i bezsilnoci (IV Moj. 23:19; Job 16:21; 25:6). Tytu ten jest
stosowany w Biblii okoo osiemdziesiciu razy jako podkrelenie saboci i
miertelnoci ludzkiej oraz bodziec pokornego penienia woli Boej.
Okrelenie Syn Czowieczy" charakteryzuje Chrystusa jako dzielcego
z nami ludzk natur i podlegajcego ludzkim uomnociom. A jednak sam
tytu rwnoczenie podkrela Jego bosko, bo jeliby kto uroczycie ogosi: Jestem synem czowieczym", kady wyraziby zdziwienie: No c, to
raczej oczywiste!". Ale te same sowa w ustach Jezusa oznaczay, e On przyby z nieba, do koca utosamiajc si z ludzkoci jako jej reprezentant i
Zbawiciel. Godny uwagi jest fakt, e Syn Czowieczy" (z duej litery) zdecydowanie rni si od syna czowieczego" (z maej litery).
Ten tytu zwizany jest te z ziemskim yciem Chrystusa (Mar. 2:20; Mat.
8:20; Luk. 19:10), cierpieniem, ktre ponis w imieniu ludzkoci (Mar. 8:31),
panowaniem nad ni i wywyszeniem (Mat. 25:31; 26:24; por. Dan. 7:14).
Mwic o sobie Syn Czowieczy", Jezus pragn przekaza nastpujce
przesanie: Ja, Syn Boy, jestem Czowiekiem w caej ludzkiej saboci, cierpieniu, a do samej mierci. Mimo to nieustannie mam kontakt z niebem,
skd przybywam i gdzie moja pozycja daje mi moc przebaczania grzechw
(Mat. 9:6), dlatego jestem ponad zewntrznymi przepisami religijnymi, ktre
maj wymiar jedynie tymczasowy i narodowy (Hebr. 9:10). Moje czowieczestwo nie ustanie, kiedy przejd przez ostatnie chwile cierpienia i mierci,
ktre musz przej dla zbawienia ludzkoci oraz ukoczenia mojego dziea.
Powstan z martwych i zabior je ze sob do nieba, skd kiedy przyjd powtrnie, by panowa nad tymi, ktrych natur przyjem".
Czowieczestwo Syna Boego byo rzeczywiste, a nie udawane. Widzimy
fragmenty z Jego ycia, gdy cierpia gd, pragnienie, przeywa zmczenie,
smutek i inne przejawy ludzkiej saboci z wyjtkiem grzechu.
fb) Jak? W jaki sposb, czy te poprzez jaki akt Syn Boy sta si Synem
Czowieczym? Jaki to cud mg przywie na wiat tego drugiego czowieka" , ktry jest Panem nieba i ziemi"? (I Kor. 15:47). Odpowied jest taka, e
Syn Boy przyszed na wiat jako Syn Czowieczy przez poczcie w onie Marii
z Ducha witego, bez jakiegokolwiek ludzkiego udziau.

JEZUS CHRYSTUS

119

Jako caego ycia Jezusa jest taka, jak Jego narodziny. On, ktry narodzi
si z dziewicy, prowadzi dziewicze ycie (absolutna bezgrzeszno) przy
czym to drugie jest tak samo wielkim cudem, jak to pierwsze. Narodzi si w
wyniku nadprzyrodzonego aktu, y nadprzyrodzonym yciem, zmartwychwsta i
opuci ten wiat rwnie w nadprzyrodzony sposb.
Fakt Jego narodzenia si z dziewicy stanowi podstaw doktryny o Wcieleniu
(Jan 1:14). Oto wykad tej doktryny pira Martina J. Scotta:
Jak zapewne wiedz wszyscy chrzecijanie, Wcielenie oznacza, e Bg (to jest Syn
Boy) sta si czowiekiem. Nie znaczy to jednak, e Bg zamieni si w czowieka albo,
e Bg przesta by Bogiem, a zacz by czowiekiem, ale e pozostajc nadal Bogiem,
przyj now, czyli ludzk natur, przyczajc j do swej boskiej natury wewntrz jednej istoty lub osoby Jezusa Chrystusa, prawdziwego Boga i prawdziwego czowieka.
Na weselu w Kanie woda staa si winem z woli Jezusa Chrystusa, Pana Stworzenia (Jan 2:1-11). Ale Bg nie sta si czowiekiem w ten sam sposb, poniewa kiedy woda zamienia si w wino, jednoczenie przestaa by wod.
By moe dobr, cho z pewnoci niedoskona ilustracj tej tajemnicy jest
przykad krla, ktry dobrowolnie staje si ebrakiem. Gdyby potny krl pozostawi swj tron oraz splendor paacu, po czym ubra si w achmany i poszed y
wrd ebrakw, aby poprawi ich sytuacj, wtedy powiedzielibymy, e wprawdzie
krl sta si ebrakiem, ale mimo to nadal pozostaje krlem. Uprawnione byoby twierdzenie, e cierpienie ebraka byo jednoczenie cierpieniem krla, oraz e jeli ebrak
zadouczyni za co, to tym samym zadouczyni krl itd.
Poniewa Jezus Chrystus jest Bogiem i czowiekiem, oczywiste jest, e Bg wjaki sposb jest take czowiekiem. Zatem w jaki sposb Bgjest czowiekiem? Oczywiste jest, e nie by On zawsze czowiekiem, poniewa czowiek nie jest wieczny, za
Bgjest. W odpowiednim czasie Bg sta si czowiekiem, przyjmujc ludzk posta.
Co rozumiemy przez przyjcie ludzkiej natury? Rozumiemy przez to, e Syn Boy, pozostajc nadal Bogiem, przyj drug, ludzk natur tak zespolon z Jego wasn,
aby tworzyy jedn Osob, Jezusa Chrystusa.
Wcielenie oznacza wic, e Syn Boy, prawdziwy odwieczny Bg, w pewnym momencie historii sta si take prawdziwym czowiekiem, Jezusem Chrystusem, Bogiem i czowiekiem w jednej Osobie. Pozostaje to oczywicie tajemnic, ktr rozumiemy nie lepiej, ni problem Trjcy.
Jest wiele tajemnic wok nas. Rolnik widzi na co dzie mleko, ale nie musi rozumie, w jaki sposb tworzy si ono w organizmie krowy. Chemiczna analiza mleka nie wykazuje ani ladu krwi, a jednak mleko, ktre niemowl ssie z piersi swojej matki, suy przyrostowi ciaa i produkcji wieych krwinek w szpiku kostnym.
Nawet najmdrzejsi ludzie nie potrafi wyjani zwizku pomidzy myl a mow. Nie powinnimy wic by zdziwieni tym, e nie rozumiemy Wcielenia. Wierzymy w nie, poniewa to sam Bg je nam objawi, a On ani nie jest zwodzicielem, ani
te sam nie moe by zwiedziony.

120

DOKTRYNY BIBLIJNE

(c) Dlaczego Syn Boy sta si Synem Czowieczym, albo te jakie byy
cele wcielenia?
1. Jak ju zdoalimy si przekona, Syn Boy przyszed na wiat, aby
objawi Boga. Utrzymywa, i Jego czyny i sowa s kierowane przez Boga
(Jan 5:19; 20; 10:38). Nawet Jego praca ewangelizacyjna bya objawieniem
serca niebiaskiego Ojca i ci, ktrzy krytykowali to dzieo wrd grzesznikw, ujawniali postaw cakowicie przeciwn duchowi Krlestwa Niebieskiego (Luk. 15:1-7).
2. Jezus przyj nasz ludzk natur, aby obdarzy j chwa tak, by pasowaa do swego niebiaskiego przeznaczenia. Dlatego te zaprojektowa niebiaski wzr, poprzez ktry natura ludzka mogaby zosta przemieniona na
Boe podobiestwo. On, Syn Boy, sta si Synem Czowieczym, aby synowie ludzcy mogli take sta si synami Boga (Jan 1:12) i pewnego dnia mogli by podobni do Tego (I Jana 3:2), ktry przemieni znikome ciao nasze
w posta, podobn do uwielbionego ciaa swego (...)" (Fil. 3:21). Pierwszy
czowiek [Adam] jest z prochu ziemi; drugi czowiek [Jezus] jest z nieba" (I Kor
15:47). Przeto jak nosilimy obraz ziemskiego czowieka, tak bdziemy te
nosili obraz niebieskiego czowieka" (w. 49), poniewa ostatni Adam sta si
duchem oywiajcym" (w. 45).
3. Przeszkod, ktra pojawia si na doskonaej drodze ludzkoci, by
grzech, ktry ju na pocztku pozbawi Adama chway zwizanej z dan mu
sprawiedliwoci. Syn Boy umar jako odkupiecza ofiara, aby zmaza nasze winy i uwolni nas z mocy grzechu.
5. Chrystus (oficjalny tytu oraz misja)
(a) Proroctwa o Nim. Chrystus" jest greckim przekadem hebrajskiego
wyrazu Mesjasz", ktry dosownie oznacza Namaszczony". Sowo to wywodzi si z praktyki namaszczania kandydata do suby Boej olejem, stanowicym symbol boskiego uwicenia. Wprawdzie kapani oraz niektrzy
prorocy bywali namaszczani olejem podczas wprowadzania ich na urzd, lecz
tytu Namaszczony" odnosi si w szczeglnoci do krlw Izraela, ktrzy
rzdzili jako reprezentanci Jahwe (II Sam. 1:14). W niektrych przypadkach
namaszczenie symboliczne byo potwierdzane wydarzeniami natury duchowej, co sprawiao, i ywe namaszczenie Paskie spoczywao na danej osobie (I Sam. 10:1,6; 16:13).
Saul zawid, lecz jego nastpca Dawid by czowiekiem wedug Boego serca" krlem, ktry postrzega siebie jako reprezentanta Pana wobec
ludu i Jego wol przedkada ponad wszystko. Niestety, w wikszoci przy-

JEZUS CHRYSTUS

121

padkw krlowie odchodzili od Boych standardw, sprowadzajc lud na drog bawochwalstwa; nawet wadcy bdcy na og blisko Boga mieli na sumieniu grzechy tego rodzaju. Na tym mrocznym tle mocnym kontrastem byy
sowa prorokw, zapowiadajcych nadejcie krla, ktry bdzie pochodzi
z domu Dawida, ale znacznie przeronie go potg. Na nim mia spocz Duch
Paski z tak moc, jakiej dotd nie ogldano (Izaj. 11:1-3; 61:1). Syn Dawida bdzie jednoczenie Synem Jahwe, noszcym imi Boe (Izaj. 9:6,7; Jer.
23:6). W odrnieniu od Dawidowego, Jego krlestwo bdzie wieczne, a pod
Jego berem zgromadz si wszystkie narody. Na tym Namaszczonym, inaczej Mesjaszu lub Chrystusie, skupiaa si nadzieja Izraela.
(b) Wypenienie proroctw o Mesjaszu. Nowy Testament wiadczy w sposb spjny i jednoznaczny, e Jezus ogasza si Mesjaszem, czyli Chrystusem, zapowiedzianym w Starym Testamencie.
Jeeli w danym kraju wybiera si prezydenta, to musi nastpi moment
publicznej inauguracji jego urzdowania. Jezus Chrystus od samego pocztku by wybrany do roli Namaszczonego czyli Chrystusa, a w odpowiednim
momencie nastpio publiczne wprowadzenie Go na urzd Mesjasza stao
si to podczas chrztu w wodach Jordanu. Jak Samuel najpierw namaci
Saula na krla, a potem wyjani mu znaczenie namaszczenia (I Sam.
10:1), tak Bg Ojciec namaci swego Syna Duchem mocy i wypowiedzia do
sowa okrelajce znaczenie tego aktu: Ty jest Syn mj umiowany, ktrego sobie upodobaem" (Mar. 1:11). Innymi sowy, Ty jest Syn Jahwe, ktrego przyjcie zapowiadali prorocy. Oto wyposaam Ci w moc i autorytet do
wykonania Twojej misji, a posyajc obdarzam Ci bogosawiestwem".
Nard, do ktrego Jezus zosta posany, wypatrywa wprawdzie nadejcia Mesjasza, lecz jego tsknota bya zabarwiona polityk ydzi oczekiwali silnego czowieka", bdcego kombinacj rycerza i ma stanu. Czy
Jezus pasowa do takiego obrazu Namaszczonego? Duch wity zawid Go
na pustyni, gdzie mia zmierzy si midzy innymi z tym problemem szatan sprytnie zasugerowa Mu wykorzystanie oczekiwa narodowych i atwe
przejcie wadzy w kraju. Wyjd naprzeciw ich cielesnym oczekiwaniom"
szepta Kusiciel (por. Mat. 4:3,4 oraz Jan 6:14,15,26). Zrb na nich
wraenie, skaczc ze szczytu wityni (przy okazji poka si kapanom cay
i zdrowy), zosta przywdc narodu i poprowad go na wojn z Rzymianami" (por. Mat.4:8,9 i Obj. 13:2,4).
Jezus wiedzia, e diabe powouje si na popularne trendy polityczne,
powodowany wasn pych i pragnieniem krwi. Byo oczywiste, i taki kurs
dziaania poprowadziby nard do samobjstwa. Nie! Mesjasz wybra Bo

122

DOKTRYNY BIBLIJNE

drog, uywajc wycznie duchowego ora, ktrym podbija ludzkie serca

wiedzc, e ta cieka prowadzi przez niezrozumienie, cierpienie i mier. Bdc na pustyni, Jezus wybra Krzy, poniewa by on czci woli Boej dla
Jego ycia.
Wybr dokonany przez naszego Mistrza nigdy nie uleg zmianie, cho
pniej nastpoway rne prby sprowadzenia Go z tej drogi. Zobacz na przykad Mat. 16:22.
Jezus konsekwentnie unika wprowadzania jakichkolwiek napi spoecznych natury politycznej. Czasem nawet zabrania uzdrowionym przez siebie ludziom rozgasza Jego chwa, aby nie byo podejrze, e prbuje
podburza ludno przeciwko wadzom (Mat. 12:15,16; por. Luk. 23:5), ktre
samo Jego nauczanie wykorzystyway jako zarzut przeciw Niemu. Rozmylnie i konsekwentnie odrzuca przywdztwo (w sensie politycznym) jakiegokolwiek ruchu spoecznego (Jan 6:15). Zabroni publicznej proklamacji swego
Mesjastwa oraz rozgaszania wiadectwa o przemienieniu wobec trjki
uczniw, aby unikn powstawania plotek i wzbudzania faszywych nadziei
w narodzie (Mat. 16:20; 17:9). Wypowiadajc si z doskona mdroci,
unikn puapki, majcej na celu zdyskredytowanie Jego osoby albo w
oczach ludu (brak patriotyzmu), albo wobec wadz okupacyjnych (niepacenie podatkw) (Mat. 22:15-21). Caym postpowaniem Pan Jezus wypenia proroctwo Izajasza o Namaszczonym, ktry mia gosi Bo prawd, nie
bdc jednoczenie agresywnym agitatorem ani krzykaczem szukajcym sawy (Mat. 12:16-21) tacy bowiem byli faszywi mesjasze, ktrzy pojawiali
si przed Nim i po Nim (Jan 10:8; Dz.Ap. 5:36; 21:38). Wierny Ojcu, unika
cielesnych metod dziaania, o czym zawiadczy nawet rzymski prokurator
Piat, mwic: ja (...) winy w nim nie znajduj".
Jak ju wczeniej zauwaylimy, Jezus rozpocz sub pord narodu,
ktry wprawdzie oczekiwa Mesjasza zgodnie z Pismem, ale mia bdn koncepcj Jego osoby i dziea. wiadomy tego, z pocztku Jezus nie podawa si
publicznie za Mesjasza (Mat. 16:20), wiedzc, e mgby niechccy da sygna do powstania przeciw Rzymowi. Dlatego mwi o Krlestwie Boym, opisujc jego duchow natur oraz panujce tam prawa w nadziei, e wzbudzi
to w narodzie pragnienie duchowego adu i doprowadzi do poszukiwania Mesjasza na paszczynie duchowej. Jego wysiki nie byy bezowocne, co potwierdza aposto Jan w pierwszym rozdziale swej Ewangelii, piszc o grupie
ydw, ktrzy od razu rozpoznali w Jezusie tego Chrystusa. Poza tym, sam
Jezus objawia sw prawdziw natur i misj tym, ktrzy byli na to przygotowani duchowo (Jan 4:25,26; 9:35-37).

JEZUS CHRYSTUS

123

Nard jako cao nie wiza jednak Jego suby z myl o Mesjaszu
przyznawano otwarcie, e jest wielkim nauczycielem, penym mocy kaznodziej, a nawet prorokiem (Mat. 16:13,14), ale nie pasowa do wyobrae, zakadajcych przyjcie Namaszczonego Krla, wyzwalajcego Izrael spod
okupacji i zakadajcego niezniszczalne, ziemskie krlestwo.
Czy naley wini ydw za to, e mieli takie oczekiwania? Przecie Bg
rzeczywicie obieca zaoenie takiego krlestwa (Zach. 14:9-21; Am. 9:1115; Jer. 23:6-8). To prawda, lecz przedtem miao nastpi duchowe oczyszczenie i odrodzenie caego narodu (Ez. 36:25-27; por. Jan 3:1-3). Zarwno
Jan Chrzciciel, jak sam Jezus, wyranie dawali do zrozumienia ludowi, e
w obecnym stanie ducha nie mog wej do Krlestwa. Std nawoywanie:
Upamitajcie si, przybliyo si bowiem Krlestwo Niebios". Niestety, cho
okrelenie Krlestwo Niebios" poruszao ich serca, to poprzedzajce je wezwanie do nawrcenia nie robio na nich odpowiedniego wraenia. Zarwno przywdcy (Mat. 21:31,32), jak wikszo narodu (Luk. 13:1-3; 19:41-44),
odmwili wypenienia warunkw wejcia do Krlestwa i w konsekwencji narazili si na utrat jego przywilejw (Mat. 21:43-46).
Jednak Wszechwiedzcy Bg przewidzia, e serce Izraela bdzie znieczulone, jego uszy dotknite guchot, a jego oczy lepot, aby nie widzia
swoimi oczyma i nie sysza swoimi uszyma, i nie rozumia swoim sercem,
eby si nie nawrci i nie ozdrowia!" (Izaj. 6:9:10; por. Izaj. 53:1; Jan 12:3740) oraz jako Wszechmocny potrafi przeobrazi porak narodu ydowskiego w wielkie zwycistwo. Uczyni to, wprowadzajc w ycie plan trzymany
do tej pory w tajemnicy: odrzucenie Mesjasza przez Nard Wybrany sprawio, e Bg zwrci si z Ewangeli rwnie do innych narodw wskutek
ich upadku zbawienie doszo do pogan" (Rzym. 11:11). W ten sposb ci,
ktrzy do tej pory byli dalecy od spoecznoci izraelskiej i obcy przymierzom, zawierajcym obietnic" (Efez. 4:12), otrzymali szans, by zosta synami Boga ywego (Rzym. 9:24-29) z laski przez wiar. Oni to, wraz z ydami
wierzcymi w Mesjasza Jezusa, bd tworzy Jego Koci (Efez. 3:4-6). Jezus pokaza uczniom przebysk tego, co miao si sta w okresie pomidzy
Jego pierwszym i drugim przyjciem (tzw. Okres Kocioa), okrelajc te objawienia mianem tajemnicy" nie odsonitej przed starotestamentowymi
prorokami (Mat. 13:11-17). Przy okazji uzdrowienia sugi setnika rzymskiego, wiara pogan zostaa zestawiona z niewiar wikszoci ydw. Ewangelia
ukazuje obraz wielu narodw, ktre wejd do Krlestwa Boego, odrzuconego przez Izraelitw (Synw Krlestwa") nie wierzcych w Mesjasza Jezusa.

124

DOKTRYNY BIBLIJNE

Nadszed kryzys przewidziany przez Chrystusa jeszcze podczas kuszenia na

pustyni. Mistrz zebra swych uczniw, aby przekaza im kilka trudnych prawd.
Rozmowa zacza si od wzmocnienia ich wiary poprzez natchnione wyznanie,
zoone przez Piotra. Potem Jezus wypowiedzia znaczce proroctwo (Mat.
16:18,19), ktrego tre mona by sparafrazowa nastpujco: Zgromadzenie
Izraela odrzucio mnie jako Mesjasza, a jego przywdcy wycz z Synagogi
mnie, ktry jestem kamieniem wgielnym narodu (Mat. 21:42). Jednak Boy plan
nie zawiedzie, gdy ja zao Koci zbudowany z ludzi takich jak ty, Piotrze (I
Piotra 2:4-9), wierzcych we mnie jako Boga i Mesjasza. Bdziesz w nim
przywdc oraz sug i do ciebie bdzie nalea przywilej otwierania drzwi
Krlestwa kluczem prawdy Ewangelii. Razem z twoimi brami bdziesz zarzdza
sprawami Kocioa zgodnie z moj wol".
Nastpnie Chrystus powiedzia co, co uczniowie w peni zrozumieli dopiero
po Jego zmartwychwstaniu (Luk. 24:25-48): mianowicie, e Krzy by czci
jego mesjaskiej misji. Od tej pory zacz Jezus Chrystus tumaczy uczniom
swoim, e musi pj do Jerozolimy, wiele wycierpie od starszych arcykapanw
i uczonych w Pimie, e musi by zabity i trzeciego dnia wzbudzony z martwych"
(Mat. 16:21).
W niedugim czasie to przygnbiajce proroctwo wypenio si. Jezus mg
unikn mierci wystarczyoby, gdyby zapar si swej boskoci i zrezygnowa z
pretensji do tronu Izraela. Zamiast tego, wytrwa do koca i zmar na krzyu z
napisem TO JEST KRL YDOWSKI.
Lecz Mesjasz Cierpicy (Izaj. 53:7-9) powsta z martwych (Izaj. 10,11) i
zgodnie ze sowami proroka Daniela wstpi do nieba, by zasi po prawicy
Boga (Dan. 7:14; Mat. 28:18), skd przyjdzie sdzi ywych i umarych.
Na podstawie powyszego studium nauczania Starego i Nowego Testamentu
moemy ustali pen definicj pojcia Mesjasz": jest to M, ktrego Bg
wyznaczy, aby zbawi Izraela oraz pozostae narody od grzechu i mierci, a take,
by przej przygotowane dla Krlestwo i wadz nad wiatem jako Pan ycia
kadego czowieka. Mylcy i otwarci ydzi rozumiej doskonale, e taka Osoba
musiaaby by Bogiem. Mimo to dla wikszoci z nich ten fakt pozostaje
kamieniem potknicia". Znany uczony ydowski Claude Montefiore napisa:
Gdybym potrafi uwierzy, e Jezus by Bogiem (czyli, e mia bosk natur),
oczywicie byby moim Panem. Albowiem Panem moim i kadego wspczesnego
yda jest i moe by tylko Bg.

JEZUS CHRYSTUS

125

6. Syn Dawida (krlewskie pochodzenie)

Powyszy tytu jest rwny tytuowi Mesjasz", jako e istotn cech Namaszczonego byo jego pochodzenie z rodu Dawidowego.
(a) Proroctwo o przyjciu Syna Dawidowego. W nagrod za sw wierno
Dawid otrzyma od Boga obietnic utwierdzenia jego tronu na wieki (II Sam.
7:16) i wiecznego panowania jego rodu nad Izraelem byo to tzw. przymie
rze Dawidowe". Od tego czasu datuje si przekonanie, e cokolwiek si przy
darzy Izraelowi, to w stosownym czasie na pewno pojawi si wadca
z krlewskiej linii Dawidowej. W czasach ucisku prorocy przypominali ludo
wi t obietnic goszc, e zbawienie Izraela i wszystkich narodw wie si
z przyjciem wielkiego Krla z domu Dawida (Jer. 30:9; 23:5; Ez. 34;23; Izaj.
55:3,4; Ps. 89:34-37).
Szczeglnie godny uwagi jest werset z Ks. Izajasza 11:1, ktry brzmi nastpujco: I wyronie rdka z pnia Isajego [ojca Dawida], a pd z jego korzeni wyda owoc". W Izaj. 10:33 Asyria najbardziej zawzity najedca
Izraela porwnana jest do drzewa cedrowego, ktrego pie nie wypuszcza
adnych pdw, ale powoli usycha. Kiedy zostanie cite, oznacza to jego koniec. Tak zosta opisany upadek Asyrii, ktra znikna ze sceny historii i nie
pojawia si na niej a do dzi. Z kolei dom Dawidowy porwnany jest do drzewa, ktre wypuszcza nowe pdy z pnia pozostawionego w ziemi. Proroctwo
mwi: Nard ydowski zostanie prawie zniszczony i krlewski dom Dawida
rwnie zejdzie ze sceny zostanie city a do pnia. Jednak z tego pnia wyronie pd, a z niego ga Mesjasz Krl.
(b) Wypenienie proroctwa. Judejczycy zostali wzici do niewoli i powrci
li stamtd bez krla, bez niepodlegoci, majc przed sob kolejne okupacje
persk, greck, egipsk, syryjsk, i wreszcie po krtkim okresie niepod
legoci rzymsk. Podczas caych stuleci zalenoci od pogan byway okre
sy zaamania, kiedy ludzie przywoywali na pami niegdysiejsze czasy chway
krlestwa Dawida i woali wraz z psalmist: Gdzie s o Panie, twe pradaw
ne aski, ktre w wiernoci swej zaprzysig Dawidowi?" (Ps. 89:50). Ale nig
dy cakowicie nie stracili nadziei. Ogie bijcy od mesjanicznych proroctw
ogrzewa ich serca podczas dugiego oczekiwania na Syna Dawidowego.
I nie zawiedli si. Setki lat po upadku domu Dawida, pewnej ydowskiej
dziewczynie ukaza si anio i powiedzia: I oto poczniesz w swoim onie,
i urodzisz syna, i nadasz mu imi Jezus. Ten bdzie wielki i bdzie nazwany Synem Najwyszego. I da mu Pan Bg tron jego ojca Dawida. I bdzie
krlowa nad domem Jakuba na wieki, a jego krlestwu nie bdzie koca"
(Luk. 1:31-33; por. z Izaj. 9:6,7).

126

DOKTRYNY BIBLIJNE

Kiedy wydawao si, e dom Dawida" sign spoecznych nizin, a yjcymi potomkami krla byli ubogi ciela i prosta dziewczyna, z tego wanie
rodu przyszed Wybawiciel. Cudownym zrzdzeniem Boym ze citego a do
ziemi pnia wyrosa Rdka i rozrosa si w potne drzewo, ktre dao schronienie wielu.
Oto istota przymierza Dawidowego w wietle zapowiedzi natchnionych
prorokw. Jahwe przybdzie, aby zbawi swj nard, w czasie gdy na ziemi
bdzie y potomek rodu Dawida, poprzez ktrego Jahwe wybawi swj lud
i bdzie nad nim panowa. O tym, e Jezus jest wanie tym Synem Dawida, wiadcz Jego genealogie, przytoczone w momencie narodzin (Mat. 1 oraz
Luk. 3), fakt akceptowania przeze tego tytuu podczas rozmw z ludmi
(Mat. 9:27; 20:30,31; 21:1-11), oraz wiadectwo nowotestamentowych pisarzy (Dz.Ap. 13:23; Rzym. 1:3; II Tym. 2:8; Obj. 5:5; 22:16).
Jednake tytu Syn Dawida" nie zawiera penej charakterystyki Mesjasza, poniewa podkrela gwnie Jego ludzkie pochodzenie. Dlatego ludzie,
lekcewac Pismo mwice o boskiej naturze Chrystusa, szukali ludzkiego
Mesjasza, ktry mia by drugim Dawidem". Pewnego razu Jezus sprbowa skierowa myli przywdcw religijnych ponad t niepen koncepcj
(Mat. 22:42-46). Co sdzicie o Chrystusie [czyli Mesjaszu] ? Czyim jest synem?" Faryzeusze oczywicie odpowiedzieli: Dawidowym". Wtedy Jezus, cytujc Psalm 110, zapyta: Jeli wic Dawid nazywa go Panem, jake moe
by synem jego?" W jaki sposb Pan Dawida moe by jego synem? To pytanie zbio z tropu faryzeuszy. Odpowied jest oczywicie prosta: Mesjasz jest
jednym i drugim. Poprzez cudowne dziewicze narodzenie Jezus narodzi si z Boga i z Marii; by wic Synem Boym i Synem Czowieczym. Jako
Syn Boy jest Panem Dawida; jako syn Marii jest potomkiem (synem") Dawida.
W Starym Testamencie znajdujemy dwie linie proroctw zawierajcych
przesanie o Mesjaszu. Niektre fragmenty mwi, i sam Pan przyjdzie z nieba, aby zbawi swj lud (Izaj. 40:10; 42:13; Ps. 98:9); inne za twierdz, e
wybawiciel powstanie z rodu Dawida. Oba przyjcia zachodz na siebie w momencie narodzin maego dziecitka w Betlejem, miecie Dawida. Wtedy wanie Syn Najwyszego narodzi si z niewiasty jako syn Dawida (Luk. 1:32).
Warto zwrci uwag, w jaki sposb Izaj. 9:6,7 czy bosk natur nadchodzcego Krla z cielesnym pochodzeniem od Dawida. Wymieniony w tym
miejscu tytu Odwieczny Ojciec" czsto bywa le rozumiany niektrzy
wnioskowali na podstawie powyszego wersetu, e Jezus i Ojciec to jedna i ta
sama Osoba, przeczc tym samym istnieniu Trjcy.

JEZUS CHRYSTUS

127

Znajomo jzyka, jakim posugiwali si starotestamentowi pisarze, pozwoliaby unikn tej pomyki. Ot w tamtych czasach wadc, ktry rzdzi
mdrze i sprawiedliwie, okrelano mianem ojca narodu". Dlatego Pan,
mwic przez Izajasza, tak wypowiada si o swoim namiestniku: (...) i bdzie ojcem dla mieszkacw Jeruzalemu i dla domu judzkiego. I poo na
jego ramieniu klucz domu Dawida" (por. Izaj. 9:6,7; Obj. 3:7 Izaj. 22:21,22).
Tytu ten odnosi si do krla Dawida, co wyranie sycha w okrzyku ludu
podczas triumfalnego wjazdu Jezusa do Jerozolimy: Bogosawione Krlestwo ojca naszego Dawida" (Mar. 11:10). Wiwatujcym ludziom wcale nie chodzio o to, e Dawid by ich przodkiem, poniewa nie wszyscy wywodzili si
z jego rodziny; rzecz jasna nie byo te mowy o tytuowaniu Dawida niebieskim Ojcem. Dawid okrelany jest ojcem", poniewa jako krl wedug Boego serca by prawdziwym zaoycielem krlestwa Izraela (Saul nie sprosta
temu zadaniu), ktre rozcigao si na powierzchni od 15 000 do 150 000 kilometrw kwadratowych. W podobnym sensie Amerykanie nazywaj Waszyngtona ojcem narodu".
Ojciec" Dawid by czowiekiem i umar; jego krlestwo byo ziemskie,
a w miar upywu czasu ulego rozpadowi. Ale zgodnie z Izaj. 9:6,7 potomek Dawida, Mesjasz Krl, mia by Bogiem, a jego krlestwo miao trwa
na wieki. Dawid by tymczasowym ojcem" dla swojego ludu, za Mesjasz
odwiecznym (niemiertelnym, niezmiennym, boskim) Ojcem dla wszystkich ludzi, wyznaczonym przez Boga Ojca (Ps. 2:6-8; Luk. 22:29).
7. Jezus (zbawcze dzieo)
Stary Testament naucza, e sam Bg jest rdem zbawienia; On jest Wybawicielem Izraela Zbawienie pochodzi od Pana". On wyzwoli swj lud
z niewoli egipskiej i od tej pory Izrael wiedzia z dowiadczenia, e Jahwe jest
Zbawicielem (Ps. 106:21; Izaj.43:3, 11; 45:15,22; Jer. 14:8).
Jednak Bg dziaa poprzez osoby, bdce narzdziami w Jego rku dlatego te czytamy o wybawieniu Izraela poprzez tajemniczego anioa Jego oblicza" (Izaj. 63:9, BG). Przykadem dziaania poprzez wybranych ludzi moe by
posanie Mojesza w celu wyzwolenia Izraela z ucisku lub powoywanie sdziw, przychodzcych w sukurs Izraelowi, kiedy ten znalaz si w opresji.
Lecz gdy nadeszo wypenienie czasu, zesa Bg Syna swego, ktry si
narodzi z niewiasty i podlega zakonowi, aby wykupi tych, ktrzy byli pod
zakonem, abymy usynowienia dostpili" (Gal. 4:4,5). Przychodzc na wiat,
nasz Zbawiciel otrzyma imi odzwierciedlajce sedno Jego misji: (...) i nadasz
mu imi Jezus; albowiem On zbawi lud swj od grzechw jego" (Mat. 1:21).

128

DOKTRYNY BIBLIJNE

Pierwsi ewangelici nie musieli tumaczy ydom pojcia Zbawiciel";

ta lekcja bya im ju znana z historii (Dz.Ap. 3:26; 13:23). Rozumieli przesanie Ewangelii wprost: tak jak Bg posa Mojesza, aby wybawi Izraela z niewoli egipskiej, tak te posa Jezusa, aby wybawi swj lud od ich grzechw.
Rozumieli, ale nie przyjli tego wiar.
Na krzyu Chrystus wykona swoje dzieo, ktrego sens zawierao Jego
imi; bo zbawi ludzi od ich grzechw oznacza zadouczyni za nich, a zadouczynienie oznacza mier. Ale nawet jeszcze wczeniej, w czasie swego ycia, Jezus y zgodnie ze znaczeniem swojego imienia: On zawsze by
Zbawicielem. Ludzie z caego kraju mogli zawiadczy: Byem zwizany grzechem, ale Jezus mnie uwolni". Maria Magdalena moga powiedzie: Uwolni mnie od siedmiu demonw"; paralityk mg zawiadczy: Przebaczy mi
grzechy".

H. URZDY SPRAWOWANE PRZEZ CHRYSTUSA

W czasach Starego Testamentu istniay trzy rodzaje porednikw midzy
Bogiem a Jego ludem: prorok, kapan i krl. Chrystus jako porednik doskonay (I Tym. 2:5) stanowi uosobienie wszystkich trzech urzdw. Jezus jest
Chrystusem-Prorokiem, bdcym wiatoci dla narodw, Chrystusem-Kapanem, ktry zoy doskona ofiar z siebie samego oraz ChrystusemKrlem, rzdzcym narodami.
1. Chrystus jako Prorok
Starotestamentowy prorok by przedstawicielem lub wysannikiem Boga
na ziemi, ktry przez jego usta objawia swawol w odniesieniu do teraniejszoci i przyszoci. Pisma prorockie zapowiaday, e Mesjasz ma by tym
Prorokiem, ktry jednoczenie bdzie wiatoci dla Izraela i wszystkich narodw (Izaj. 42:1; por. Rzym. 15:8). Ewangelie wyranie potwierdzaj, e
Jezus by postrzegany przez wspczesnych w taki wanie sposb (Mar. 1:27;
6:4; 6:15; Jan 4:19; 6:14; 9:17).
Oto dziea, ktrych Jezus dokonywa jako prorok:
(a) Naucza o zbawieniu. Prorocy Izraela suyli Sowem gwnie w czasach kryzysu, gdy wadcy, ksita i kapani tracili wi z Bogiem, wskutek
czego kraj popada w moraln oraz gospodarcz ruin. Wtedy wystpowa
natchniony m Boy i z moc wskazywa sposb wyjcia z problemw: To
jest droga, ktr macie chodzi!" (Izaj. 30:21).

JEZUS CHRYSTUS

129

Jezus Chrystus pojawi si w czasach, gdy nard ydowski niecierpliwie oczekiwa wyzwolenia spod rzymskiej okupacji. Jego nauczanie postawio przed Izraelem dwie moliwoci wyjcia z narodowego kryzysu wojna
z Rzymem albo pokj z Bogiem. Jako nard dokonali niewaciwego wyboru,
co skoczyo si katastrof (Luk. 19:41-44; por. Mat. 26:52). Tak, jakich nieposuszni ojcowie, ktrzy bezskutecznie prbowali na si wej do Kanaanu (IV Moj. 14:40-45), oni postanowili zbrojnie powsta przeciw okupantowi
w 68 r. n.e. Bunt zosta krwawo stumiony, Jerozolima zburzona wraz ze
wityni, a sami ydzi rozpoczli wielowiekow tuaczk po wszystkich kontynentach.
Jezus pokaza drog ucieczki spod wadzy grzechu nie tylko caemu narodowi, ale kademu czowiekowi z osobna. Ci, ktrzy zadali pytanie: Co
mam czyni, abym by zbawiony?", otrzymali konkretne wskazwki, zawierajce przykazanie pjcia za Nim. Chrystus nie tylko pokaza drog do zbawienia, ale poprzez Krzy otworzy j dla kadego czowieka.
(b) Zwiastowa nadejcie Krlestwa. Wszyscy prorocy przepowiadali
nadejcie czasw, kiedy caa ludzko znajdzie si pod rzdami Prawa Boego taki stan rzeczy jest nazywany Krlestwem Boym". By to gwny motyw nauczania naszego Pana: Upamitajcie si, przybliyo si bowiem
Krlestwo Niebios (czyli Krlestwo Boe)" (Mat. 4:17). Rozszerzajc ten temat, Jezus mwi o naturze owego Krlestwa, przynalenoci do niego,
warunkach wejcia, uchyli rbka jego duchowej historii po swym wniebowstpieniu (Mat. 13) i opowiada o sposobie, w jaki zostanie ustanowione na
ziemi.
(c) Przepowiada przyszo. Proroctwo zasadza si na prawie mwicym, i historia nie jest zlepkiem przypadkowych zdarze, lecz od pocztku
do koca toczy si w kierunku kontrolowanym przez Boga. Bywa, e objawia
On swoim prorokom pewien jej wycinek, uzdalniajc ich w ten sposb do
przepowiadania przyszych zdarze. Jako Prorok, Jezus przepowiedzia triumf ewangelii oraz Krlestwa Boego na przestrzeni historii (Mat. 24 i 25).
Po wniebowstpieniu Chrystus kontynuuje sw prorocz posug poprzez
swoje Ciao, czyli Koci, ktremu obieca inspiracj (Jan 14:26; 16:13) i obdarzy darem proroctwa (I Kor. 12:10). Nie oznacza to, i chrzecijanie mog doda cokolwiek do prawdy objawionej w Biblii, gdy jest ona przekazana
witym raz na zawsze" (Judy 3) chodzi o to, e natchnieni przez Ducha
witego prorocy mog wygasza przesania skierowane do Kocioa, suce ku zbudowaniu, zachceniu oraz pocieszeniu (I Kor. 14:3), zgodne ze Sowem Boym.

130

DOKTRYNY BIBLIJNE

2. Chrystus jako Kapan

Kapan, w biblijnym znaczeniu tego sowa, jest osob powicon, ktra
reprezentuje ludzi przed Bogiem i w ich imieniu skada ofiary, majce zapewni Jego przychylno, .Albowiem kady arcykapan bywa ustanawiany, aby
skada dary i ofiary; dlatego jest rzecz konieczn, eby i ten mia co ofiarowa" (Hebr. 8:3). Chrystus jako Kapan zoy na Golgocie ofiar z samego siebie, aby wyjedna u Boga przebaczenie win i usprawiedliwienie dla
kadego czowieka. Zanim to si stao, Jezus musia si odpowiednio przygotowa do suby w charakterze Kapana. Przede wszystkim jako Syn Boy przyj nasz natur (Hebr. 2:14-16) i przechodzi typowe dla nas
dowiadczenia inaczej nie mgby reprezentowa czowieka przed Bogiem
ani te nie miaby prawa skada ofiary w naszym imieniu. Na przykad, musia zosta wystawiony na pokuszenie, aby pozna jego smak i pniej pj
na odsiecz kuszonej ludzkoci. Jednym sowem, kapan musi by czowiekiem z krwi i koci nie jest moliwe, aby zosta nim na przykad anio.
Z porwnania 16 rozdziau III Ksigi Mojeszowej oraz rozdziaw 8-10 Listu
do Hebrajczykw wynika, i arcykapan by powicony, aby reprezentowa nard w obliczu Boga i skada ofiary majce zapewni Izraelowi odpuszczenie grzechw. Raz w roku, w Dzie Pojednania, arcykapan dokonywa przebagania za
lud. W sensie typologicznym spenia wwczas rol zbawiciela, ktry stawa przed
Bogiem, aby wyjedna Jego ask dla caego narodu. Tego dnia zwierzta ofiarne byy zabijane na zewntrznym dziedzicu wityniw podobny sposb Chrystus zosta ofiarowany poza obozem". Krew ofiarna bya wnoszona do Miejsca
Najwitszego i rozlewana w obecnoci samego Boga podobnie Jezus wstpi do samego nieba, aby si wstawia teraz za nami przed obliczem Boga" (Hebr.
9:24-25). Ojciec przyj Jego krew jako przebaganie za nasze grzechy, dlatego
moemy ufa, e przyjmuje wszystkich, ktrzy we uwierz.
Wprawdzie Chrystus zoy doskona ofiar raz na zawsze, lecz Jego suba kapaska trwa nieprzerwanie a do dzi po wniebowstpieniu usiad po
prawicy Ojca i wstawia si za grzesznikami, korzystajc z mocy oraz wartoci
dokonanego przez siebie dziea odkupienia. On, ktry umar za ludzi, teraz yje
dla nich, aby ich zbawia i wstawia si za nimi. [Kiedy modlimy si w imieniu
Jezusa", powoujemy si na dokonan ofiar Zbawiciela jako podstaw
udzielonej nam aski, ktr Bg obdarzy nas w Umiowanym" (Efez. 1:6).
3. Chrystus jako Krl
Chrystus-Kapan jest rwnie Chrystusem-Krlem. Zgodnie z Boym planem dla doskonaego Wadcy, w Jego rku maj si skupia obydwa urzdy.

JEZUS CHRYSTUS

131

Dlatego te Melchisedek, ktry by krlem Salemu i kapanem Najwyszego

Boga, jest typem Mesjasza-Krla (I Moj. 14:18-19; Hebr. 7:1-3). By taki
okres w historii Izraela, kiedy wydawao si, e ten idea jest bliski realizacji.
Okoo sto pidziesit lat przed narodzeniem Chrystusa kraj by rzdzony
przez arcykapanw, ktrzy byli jednoczenie wieckimi wadcami i przejmowali kolejno tron na zasadzie sukcesji. Podobnie w redniowieczu papiee
dyli do osignicia jednoczenie duchowej i ziemskiej kontroli nad Europ jako zastpcy Chrystusa" rocili sobie prawa do rzdw nad Kocioem i narodami. Wszystkie te prby zawiody" pisze dr H. B. Swe te.
Analiza ydowskich i chrzecijaskich przykadw prowadzi do wniosku, e
na dusz met nie da si skupi tak wielkiej wadzy w jednym rku. To
zadanie po prostu przekracza moliwoci zwykego miertelnika".
Natchnieni autorzy Pisma mwili jednak wyranie o nadejciu Tego, ktry
udwignie owo podwjne brzemi. Tym Kim by nadchodzcy Mesjasz
wadca i kapan wedug porzdku Melchisedeka (Ps. 110:1-4) oraz kapan
[ktry] zasidzie na swoim tronie" (Zach. 6:13). Tym Kim jest zmartwychwstay Chrystus (Ps. 110:1 i Hebr. 10:13).
Zgodnie z nauczaniem Starego Testamentu, Mesjasz mia by wielkim
Krlem pochodzcym z domu Dawida, ktry bdzie wada Izraelem i narodami, wprowadzajc je w zloty wiek sprawiedliwoci, pokoju oraz dobrobytu
(Izaj. 11:1-9; Ps. 72).
Jezus twierdzi, e to wanie On jest tym Krlem. W obecnoci Piata zawiadczy, i narodzi si po to, by rzdzi Izraelem oraz wyjani, e Jego
Krlestwo nie jest z tego wiata, czyli nie moe zosta zaoone na fundamencie ludzkiej potgi ani by zarzdzane wedle ludzkich standardw (Jan 18:36).
Niedugo przed mierci Jezus przepowiedzia swoje przyjcie w mocy i chwale, kiedy to obejmie wadz nad narodami (Mat. 25:31). Nawet wiszc na krzyu zachowywa si i mwi jak Krl, skoro konajcy obok zbrodniarz zawoa
w chwili olnienia: Jezu, wspomnij na mnie, gdy wejdziesz do Krlestwa swego" (Luk. 23:42). Ten prosty czowiek musia mie jakie niejasne przeczucie, e mier bdzie dla Jezusa jednoczenie wejciem do Krlestwa Niebios.
Po zmartwychwstaniu Jezus ogosi: Dana mi jest wszelka moc na niebie i na ziemi" (Mat. 28:18). Po wniebowstpieniu zosta koronowany i zasiad na tronie wraz z Ojcem (Obj. 3:21; por. Efez. 1:20-22). Oznacza to, i
w oczach Boga Jezus jest Krlem, Panem wiata, Dziedzicem wszechrzeczy
i Wadc narodw.
Powysze jest prawd z Boego punktu widzenia, lecz nie wszyscy ludzie
uznali Chrystusa za Pana. Cho zosta On namaszczony jako Krl Izraela

132

DOKTRYNY BIBLIJNE

(Dz.Ap. 2:30), Jego wasno", do ktrej przyszed (Jan 1:11), nie przyja
Go jako Wadc (Jan 19:15), a narody chodz swoimi drogami, niewiadome
Jego mocy i panowania.
Taki stan rzeczy zosta przewidziany i przepowiedziany przez Chrystusa
w przypowieci o dziesiciu minach (Luk. 19:12-25). W tamtych czasach,
kiedy wadca jakiego narodu dziedziczy tron, musia najpierw pojecha
do Rzymu i otrzyma od cesarza pozwolenie na objcie panowania. Dopiero
wtedy mg wrci do rodzinnego kraju i sprawowa rzdy. Jezus przyrwnuje siebie do szlachcica, ktry wyjecha do dalekiego kraju, aby obj panowanie i wrci. Syn Boy zstpi z nieba na ziemi, odkupiecz mierci
wysuy zbawienie dla ludzkoci, a sam dostpi wywyszenia i otrzyma
wszelk wadz, po czym wstpi do nieba, aby tam odebra koron oraz przej panowanie.Lecz obywatele nienawidzili go i powzili postanowienie: Nie
chcemy, aby ten krlowa nad nami" podobnie Izrael odrzuci Jezusa jako swego Krla. Przed wyjazdem szlachcic powierzy sugom okrelone zadania na czas swej nieobecnoci Chrystus, majc na uwadze czas pomidzy
swoj mierci a powtrnym przyjciem na ziemi, zostawi uczniom polecenie ogaszania Jego Krlestwa, wprowadzania do niego nastpnych zbawionych oraz udzielania im chrztu w imi Ojca, Syna i Ducha witego. Wreszcie,
otrzymawszy wadz nad swym krlestwem szlachcic wrci do kraju, aby
nagrodzi wierne sugi, przej panowanie i ukara nikczemnikw Mesjasz powrci w mocy i chwale, przejmie wadz nad wiatem, a niesprawiedliwych pole na ka wieczn" (Mat. 25:46). Jest to jeden z wiodcych
tematw Ksigi Objawienia (Obj. 11:15; 12:10; 19:16).
Nastpnie zasidzie na tronie Dawidowym, inaugurujc Krlestwo Syna Dawidowego, kiedy to przez tysic lat ziemia cieszy si bdzie pokojem
i obfitoci pod rzdami Mesjasza-Krla. Kada dziedzina ycia znajdzie si
pod Jego kontrol, nieposuszni bd karceni lask elazn, szatan bdzie
zwizany i zamknity w otchani, a ziemia bdzie pena poznania chway Pana, jak morze wodami jest wypenione" (Hab. 2:14).

DI. DZIEO CHRYSTUSA

Chrystus dokona wielu wspaniaych rzeczy, ale Jego dzieem byo zoenie wasnego ciaa jako ofiary za grzechy wiata (Mat. 1:21; Jan 1:29). Dzieo
odkupienia, wypenione przez Syna Boego, zawiera Jego mier,
zmartwychwstanie i wniebowstpienie. Mesjasz musia nie tylko za nas

JEZUS CHRYSTUS

133

umrze, ale yje dla nas. Nie tylko powsta dla nas z martwych, ale wstpi
do nieba, eby wstawia si za nami (Rzym. 8:34; 4:25; 5:10).
1. mier Chrystusa
(a) Jej donioso. To niezwykej wagi zdarzenie i zarazem centralna dok
tryna Nowego Testamentu moe by podsumowane sowami: Chrystus
umar (zdarzenie) za grzechy nasze (doktryna)" (I Kor. 15:3). Odkupiecza
mier Chrystusa jest cech wyrniajc chrzecijastwo spord wszyst
kich innych religii. Marcin Luter stwierdzi, e doktryna chrzecijaska tym
rni si od pseudo-chrzecijaskiej, e jest doktryn Krzya. Prawidowa in
terpretacja Krzya bya gwn treci batalii toczonej w dobie Reformacji.
Ten, kto rozumie Krzy, zrozumie rwnie Chrystusa oraz Bibli tak
brzmiao przesanie Reformatorw.
Motyw Odkupienia na Krzyu Golgoty jest charakterystyczny wycznie
dla przesania Ewangelii, co uwierzytelnia chrzecijastwo jako jedyn religi prowadzc do zbawienia. Najpowaniejszym problemem ludzkoci jest
grzech, dlatego religia, zapewniajca doskonae uwolnienie od winy i mocy
nieprawoci, musi pochodzi od Boga. Jezus jest sprawc zbawienia wiecznego" (Hebr. 5:9), czyli ostatecznego wszystko, co si z tym wie, jest bowiem dostpne tylko przez Niego.
(b) Jej znaczenie. Prawdziwa wi midzy czowiekiem a jego Stwo
rzycielem jest moliwa i od pocztku bya czym naturalnym. Pniej jed
nak wydarzyo si co, co j zniszczyo i od tej pory czowiek oddali si od
Boga, tracc jednoczenie owo podobiestwo do Niego, wedle ktrego zo
sta stworzony. Oprcz tego na jego drodze pojawia si pewna przeszko
da, tarasujca przejcie niczym gaz przeszkoda tak ogromna, e
czowiek nie jest w stanie jej usun wasnymi wysikami. Jest ni grzech,
lub raczej wina, czyli rachunek wystawiony przez Boga za popenion nie
prawo.
Jeli owa przeszkoda ma zosta usunita, potrzebna jest czowiekowi pomoc ze strony Boga to On musia przej inicjatyw i zbawi grzesznika.
Pismo wiadczy o tym, e Bg ju to uczyni, posyajc swego Syna, by poprzez swoj mier usun przeszkod i umoliwi czowiekowi pojednanie ze
Stwrc. Chrystus wzi na siebie to, co my powinnimy byli ponie i wypeni dzieo, wobec ktrego my bylimy bezradni uczyni to, bo taka bya
wola Ojca. I to jest kwintesencj Odkupienia.
Ze wzgldu na wako tego tematu, bdzie on analizowany bardziej
szczegowo w osobnym rozdziale.

134

DOKTRYNY BIBLIJNE

2. Zmartwychwstanie Chrystusa
(a) Zmartwychwstanie jako fakt historyczny. Zmartwychwstanie Chrystusa jest centralnym cudem chrzecijastwa kiedy zdamy sobie spraw
z realnoci tego wydarzenia, wtedy dyskusja na temat wszystkich innych cudw zapisanych w ewangeliach staje si niepotrzebna. Co wicej, jest to cud,
wraz z ktrym stoi lub upada caa wiara chrzecijanina wszak chrzecijastwo jest religi opierajc swoje nauczanie na historycznych faktach, zaistniaych w Palestynie okoo dwch tysicy lat temu: narodzeniu i subie
Jezusa Chrystusa, zwieczonej Jego mierci i zmartwychwstaniem. Spord powyszych, zmartwychwstanie jest elementem o kluczowym znaczeniu, bo jeli Chrystus nie powsta z martwych, to nie by tym, za kogo si
podawa. Jego mier nie miaa zatem odkupieczej mocy, kaznodzieje gosili bdn nauk, dajc suchaczom faszyw nadziej zbawienia, a miliony chrzecijan na przestrzeni wielu wiekw po prostu ulego zwiedzeniu.
Dziki Bogu, zamiast stawia w tym miejscu drczcy znak zapytania, moemy postawi peen mocy wykrzyknik, powtarzajc za Apostoem: ,A jednak
Chrystus zosta wzbudzony z martwych i jest pierwiastkiem tych, ktrzy
zasnli"! (I Kor. 15:20).
(b) Dowody przemawiajce za autentycznoci zmartwychwstania
Chrystusa. Pewien francuski sceptyk powiedzia: Wy, chrzecijanie, yjecie
wspomnieniem pustego grobu". To prawda, e kobiety, ktre owego pamitnego wielkanocnego poranka przyszy zabalsamowa ciao Jezusa, zastay
pusty grb. Tego faktu nie da si wytumaczy inaczej, jak tylko zmartwychwstaniem Zbawiciela. Jake atwo przyszoby ydom zaprzeczy wiadectwu
pierwszych uczniw, gdyby mogli po prostu pokaza martwe ciao naszego
Pana. A jednak nie zrobili tego bo te i nie mogli tego uczyni!
Jak wyjani istnienie Kocioa? Przecie bez Zmartwychwstania swego
Pana zostaby pogrzebany razem z Nim ju u pocztkw swego rozwoju! ywy, peen mocy Koci Pidziesitnicy nie mgby zosta zaoony przez
martwego przywdc!
A co ze wiadectwem tych, ktrzy widzieli Jezusa po Jego zmartwychwstaniu, dotykali Go, rozmawiali i jedli z Nim wsplne posiki? Co z setkami wiadkw, o ktrych aposto Pawe pisa, e yli jeszcze w czasach
powstawania Listw Apostolskich i byli gotowi zawiadczy o prawdziwoci
zmartwychwstania Pana? Co z tymi, ktrzy zoyli pisemne wiadectwo w natchnionych ksigach Nowego Testamentu?
Jeeli to wszystko byo jak ludzk intryg, to jak wyjani fakt, e proci ludzie potrafili porzuca swoje dotychczasowe zajcia, by gosi co,

JEZUS CHRYSTUS

135

o czym wiedzieli, e jest faszem, a nawet ponosi z tego powodu mczesk mier?
Pozostaje jeszcze wyjanienie nawrcenia apostoa Pawa, ktry w jednym momencie z gorliwego przeladowcy chrzecijan przemieni si w jednego z najwikszych misjonarzy wszechczasw. Czy mona zarzuci mu
kamstwo, kiedy pisze o swym spotkaniu ze zmartwychwstaym Jezusem na
drodze do Damaszku?
Jest tylko jedna sensowna odpowied na powysze pytania: Chrystus
zmartwychwsta!
Czyniono wiele wysikw, eby podway ten historyczny fakt: ydowscy przywdcy religijni twierdzili, e uczniowie wykradli z grobu ciao swego Mistrza. Tak, jakby maa grupka wystraszonych, rozproszonych po
Ukrzyowaniu modziecw moga zebra si na odwag i pokonawszy uzbrojony po zby oddzia rzymskich stranikw wydoby zwoki bdce smutnym
wiadectwem koca ich nadziei!
Wspczeni badacze prbowali innych wyjanie: Uczniowie mieli jak wizj lub dowiadczyli zbiorowej halucynacji". Tak, jakby ponad piset osb mogo mie w tym samym momencie to samo przywidzenie i
zobaczy Chrystusa! Tak naprawd Jezus nie umar, tylko zemdla i ocknwszy si w grobie, uciek stamtd". Tak, jakby wycieczony i osabiony potnym upywem krwi Jezus mg przekona uczniw, a szczeglnie
niewiernego Tomasza, e jest zmartwychwstaym Panem, ktremu jest dana
wszelka moc!
Powysze teorie s tak sabe, e same skaniaj do ich odrzucenia. Znw
zatem wyznajemy: Chrystus zmartwychwsta! Liberalny teolog De Wette
powiedzia: Nie mona podawa w wtpliwo zmartwychwstania Jezusa
Chrystusa, podobnie jak nie czyni si tego w przypadku historycznej oczywistoci faktu zamordowania Juliusza Cezara".
(c) Znaczenie zmartwychwstania Chrystusa. Jezus naprawd zmartwychwsta, a zatem jest tym, za kogo si podawa Synem Boym, Zbawicielem i Panem (Rzym. 1:4). wiat odpowiedzia na Jego twierdzenia
wyrokiem mierci krzyowej. Odpowiedzi Boga byo Zmartwychwstanie.
Oznacza to, e odkupiecza mier Chrystusa bya rzeczywistoci, i e
na tej podstawie kady czowiek moe uzyska przebaczenie grzechw oraz
pokj z Bogiem (Rzym. 4:25). Zmartwychwstanie jest niezbdnym ukoczeniem dziea odkupienia, dokonanego na krzyu. W jaki sposb moemy by
pewni, e mier Jezusa bya czym wyjtkowym i e faktycznie bya skuteczn ofiar zmazujc grzech wiata? Poniewa On zmartwychwsta!

136

DOKTRYNY BIBLIJNE

Oznacza to, e mamy w niebie wspczujcego nam Arcykapana, ktry

y na ziemi, pozna nasze troski i saboci, a teraz moe nam da moc do ycia w witoci dzie za dniem. Ten, ktry umar za nas, teraz yje dla nas
(Rzym. 8:34. Hebr. 7:25).
Oznacza to, e moemy by przekonani o istnieniu ycia wiecznego, ktre jest
przed nami. Ale przecie nikt jeszcze nie powrci z tamtego wiata, eby nam powiedzie, jak tam jest" mwi sceptycy. Bd! Jest Kto, kto wrci Jezus
Chrystus. Na pytanie: Czy istnieje ycie po mierci?" naukowcy mog odpowiedzie tylko: Nie wiemy". Filozofowie powiedz zapewne: Powinno by jakie ycie po yciu". Chrzecijanie mog odpowiedzie: Poniewa On yje, my rwnie
bdziemy yli. Poniewa On powsta z martwych, wszyscy zmartwychwstan".
Zmartwychwstanie Chrystusa jest nie tylko dowodem na istnienie niemiertelnoci jako takiej, ale zapewnia nas take o tym, e kady z nas bdzie y wiecznie (I Tes. 4:14; II Kor. 4:14; Jan 14:19).
Oznacza rwnie, e musimy si liczy z nadejciem dnia sdu. Jak powiedzia natchniony aposto, Bg wyznaczy dzie, w ktrym bdzie sdzi
wiat sprawiedliwie przez ma, ktrego ustanowi, potwierdzajc to wszystkim przez wskrzeszenie go z martwych" (Dz.Ap. 17:31).
Jak pewne jest to, e Jezus zmartwychwsta, aby by sdzi ludzkoci,
tak pewne jest rwnie to, e ludzko zmartwychwstanie, aby by przez Niego sdzona.
3. Wniebowstpienie Chrystusa
Wniebowstpienie jest potwierdzone przez Ewangelie, Dzieje Apostolskie
oraz Listy. Jakie jest znaczenie tego historycznego faktu? Jakie doktryny s
na nim oparte? Jakie s jego praktyczne konsekwencje?
Z wniebowstpienia wynika, e nasz Pan to:
(a) Chrystus niebiaski. Jezus odszed ze wiata, poniewa nadszed
czas Jego powrotu do Ojca. Odejcie polegao na uniesieniu w gr", jak Jego pojawienie si na ziemi byo zstpieniem w d" Ten, ktry przyszed
z nieba, teraz wraca tam, gdzie by pierwej, a w powrt by tak samo ponadnaturany, jak pojawienie si wrd ludzi.
Zwrmy uwag, e Chrystus odszed w gr na oboku" powoli i stopniowo, w odrnieniu od wczeniejszych sytuacji, kiedy to pojawia si wrd
uczniw niespodziewanie i rwnie niespodziewanie odchodzi. Wydarzenie to
koczyo okres, w ktrym Pan, bdc w uwielbionym ciele, spotyka si, jad i pi
razem z nimi po raz ostatni uczniowie mogli Go zobaczy po tej stronie grobu. Odtd nie myleli ju o Nim jako o Chrystusie wedug ciaa": zamiast od-

JEZUS CHRYSTUS

137

dawa si wspomnieniom z okresu Jego ziemskiej suby, mieli przed oczami

Zmartwychwstaego, wywyszonego Krla siedzcego po prawicy Ojca i kierujcego nimi poprzez Ducha witego. Przed wstpieniem do nieba Mistrz pojawia si wrd nich od czasu do czasu, aby stopniowo odwykli od ziemskich
sposobw kontaktu i nauczyli si utrzymywa z Nim jedno duchow.
Wniebowstpienie stanowi granic pomidzy dwoma okresami ycia Jezusa: od narodzenia z dziewicy do zmartwychwstania jest On Chrystusem historycznym wcielonym Bogiem prowadzcym doskonae ycie wrd ludzi.
Po wstpieniu do nieba Syn Boy jest Chrystusem dowiadczanym duchowo,
siedzcym po prawicy Ojca i dotykajcym ludzi poprzez Ducha witego.
(b) Chrystus wywyszony. W jednym miejscu Pismo mwi, i Jezus
wstpi do nieba", a w innym twierdzi, e zosta uniesiony w gr". Pierwszy opis przedstawia Chrystusa idcego do Ojca z wasnej woli i na mocy danego mu prawa, podczas gdy drugi kadzie nacisk na dziaanie Ojca, ktry
wywysza swego jednorodzonego Syna w ramach nagrody za Jego posuszestwo okazane a do mierci, i to mierci krzyowej".
Powolne uniesienie do gry w obecnoci uczniw miao im uzmysowi,
e ich Pan koczy ziemski etap swej suby, oraz uczyni ich naocznymi
wiadkami odejcia Jezusa. Kiedy znikn im z oczu, nastpio pewne wydarzenie bdce aktem woli, ktre rozpoczo etap posugi arcykapaskiej w
niebie. Dr Swete komentuje:
Kiedy wkroczy na niebiosa, w jednym momencie opromienia Go chwaa Boa
w caej peni. Nie byo to dla Niego nowe zjawisko w gbi swej Boskiej wiadomoci Syn Czowieczy zachowa pami tej chway, jak mia u Ojca jeszcze zanim
wiat powsta" (Jan 17:5). Mimo to, ludzka dusza Chrystusa a do chwili wniebowstpienia nie dowiadczaa tak bezporedniego kontaktu z Ojcem, jaki by moliwy
teraz, gdy Syn zosta uniesiony i powrci do nieba. Teraz speni si ostateczny cel
Jego ludzkiej egzystencji wieczna rado na prawicy tronu Boego" (Hebr. 12:2).
Majc na myli swe wniebowstpienie i wywyszenie, Chrystus powiedzia do uczniw: Dana mi jest wszelka moc [czyli wadza] na niebie i na ziemi" (Mat. 28:18. Por. Efez. 1:20-23; I Piotra 3:22; FU. 2:9-11; Obj. 5:12). Oto
jeszcze jeden komentarz dra Swete'a:
W tym wielkim i nieznanym wiecie, ktry nazywamy niebem, nic nie moe si
sta bez Jego inicjatywy, przyzwolenia i kontroli. Poza nieprzekraczaln dla nas zason przebiegaj procesy wykraczajce poza nasze zdolnoci pojmowania, przeprowadzane rwnie nieogarnionymi rodkami. Kocioowi wystarczy wiedza, e to
wszystko dzieje si pod kontrol jego Gowy, czyli samego Pana.

138

DOKTRYNY BIBLIJNE

(c) Chrystus wadajcy. Jezus wstpi do miejsca, z ktrego rzdzi ca

ym stworzeniemjest On Gow kadego ma" (I Kor. 11:3), gow wszel
kiej nadziemskiej wadzy i zwierzchnoci" (Kol. 2:10), a wszelkie moce wiata
widzialnego i niewidzialnego s pod Jego kontrol (I Piotra 3:22; Rzym. 14:9;
Fil. 2:10,11). Ta nieograniczona wadza jest sprawowana dla dobra Kocio
a, ktry jest Ciaem Chrystusa: Bg wszystko podda pod nogi jego, a jego
samego ustanowi ponad wszystkim Gow Kocioa" (Efez. 1:22). Tak wic
Chrystus jest Gow swego Ciaa, czyli Kocioa, co przejawia si na dwa spo
soby:
1. Poprzez wadz, sprawowan nad czonkami Kocioa. Opisujc rela
cj, jaka zachodzi pomidzy Chrystusem i Kocioem, aposto Pawe uywa
ilustracji w postaci relacji maeskich (Efez. 5:22-23). Jak Koci jest pod
dany Chrystusowi, tak ony maj by poddane swym mom; jak Chrystus
umiowa Koci i wyda za samego siebie, tak mowie powinni sprawo
wa przywdztwo rodzinne w duchu mioci i powicenia. Posuszestwo
Kocioa wzgldem Chrystusa jest aktem dobrowolnego poddania podob
nie ona ma ulega mowi powodowana mioci i szacunkiem, a nie z przy
musu sumienia.
Maestwo jest dla chrzecijan zwizkiem przeniknitym tajemnic"
(czyli prawd zawierajc jakie odniesienie do Boga), poniewa obrazuje duchow jedno midzy Chrystusem (Oblubiecem) a Kocioem (Oblubienic): wadza ze strony Chrystusa i poddanie ze strony Kocioa oraz mio
obustronna, ktra zostanie ukoronowana peni radoci podczas aktu spenienia, majcego nastpi w momencie powtrnego przyjcia Pana" (Swete).
Cech charakterystyczn wczesnego Kocioa bya wanie postawa poddania wobec Chrystusa. Stwierdzenie: Jezus jest Panem" byo wtedy nie tylko wyznaniem wiary, ale wyznaczao styl ycia tych ludzi.
2. Po swoim wniebowstpieniu Chrystus jest nie tylko Wadc zarzdza
jcym Kocioem, ale take rdem ycia i energii dla swego Ciaa. yjcy
Chrystus jest dla Kocioa tym, czym krzew winny dla latoroli i gowa dla
kadego ciaa. Wprawdzie w tym przypadku Gowa jest w niebie, ale mimo to
pozostaje w cisej jednoci z Ciaem na ziemi, poniewa Duch wity spe
nia rol doskonaego cznika (Efez. 4:15,16; Kol. 2:19).
(d) Chrystus przygotowujcy drog. Fizyczne oddzielenie Chrystusa od
Kocioa pozostajcego na ziemi, ktre nastpio w momencie wniebowst
pienia Pana, jest stanem przejciowym. Jezus wstpi do nieba, aby przy
gotowa drog tym, ktrzy pjd za Nim: gdzie Ja jestem, tam i suga mj
bdzie" (Jan 12:26). Termin przygotowujcy drog" by wczeniej uywany

JEZUS CHRYSTUS

139

w odniesieniu do Jana Chrzciciela, ktry szed przed Chrystusem poprzedzajc Pana" (Luk. 1:76). W podobny sposb Zbawiciel poprzedza Koci do
nieba, przygotowujc dla niego drog nadzieja ta jest kotwic duszy, pewn i mocn, sigajc a poza zason, gdzie jako poprzednik wszed za nas
Jezus" (Hebr. 6:19-20). Dlatego dusza wierzcego nie musi obawia si sztormw tak dugo, jak dugo jej nadzieja jest mocno zakotwiczona w niebiaskiej rzeczywistoci. W duchowym sensie tego okrelenia, Koci ju poszed
ladami Chrystusa, poniewa zosta posadzony w okrgach niebieskich w
Chrystusie Jezusie" (Efez. 2:6). Odrodzone dzieci Boe s unoszone w Duchu
witym do swego zmartwychwstaego Pana. Oprcz tego, pewnego dnia
nastpi dosowne wniebowzicie witych, bdce odpowiednikiem wniebowstpienia Chrystusa (ITes. 4:17; I Kor. 15:52). Nadzieja ta nie jest zudna, albowiem trzymaj w rku sznur kotwicy s wiadomi mocy
zmartwychwstaego Chrystusa, ktry obieca, e wemie ich do siebie (I Piotra 1:8). Jezus pociesza tak swoich uczniw niedugo przed odejciem z ziemi (Jan 14:1-3). Przeto pocieszajcie si nawzajem tymi sowy" (I Tes. 4:18).
(e) Chrystus wstawiajcy si za wierzcymi. Na mocy przyjcia ludzkiej
natury oraz mierci za nasze grzechy Jezus sta si Porednikiem pomidzy
Bogiem i czowiekiem (I Tym. 2:5). Ten Porednik jest rwnie
Ordownikiem (in. wstawiajcym si"), a wstawiennictwo jest czym wicej ni poredniczenie mediator ma obowizek doprowadzi zwanione
strony do stou rokowa, po czym zostawia je, by same rozwizay sporn
kwesti. Ordownik idzie dalej, bronic interesw osoby, ktr reprezentuje. Wstawiennictwo jest wan sub Chrystusa, sprawowan przeze po
wniebowstpieniu (Rzym. 8:34), stanowic jednoczenie apogeum Jego
zbawczych dokona. On dla nas umar, dla nas zmartwychwsta, dla nas
wstpi do nieba i teraz wstawia si za nami (Rzym. 8:34). Nie pokadamy
nadziei w martwym, lecz w yjcym Chrystusie nie tylko yjcym, ale panujcym wraz z Ojcem. Wstawiennictwo Chrystusowe jest permanentne, poniewa Jego kapastwo jest nieprzemijajce.
Dlatego moe On doprowadzi do koca (zbawi na zawsze" BTiZB, zbawi cakowicie" BT, zbawi doskonale" BG Hebr. 7:25) spraw zbawienia kadego czowieka, ktry zwraca si do jako do Porednika, i poprzez sw mediacj zapewni
grzesznikowi pene odrodzenie, ask i bogosawiestwo Boga. Zaprawd, jest to najwaniejsze zadanie, penione przez Niego w niebie siedzi po prawicy Ojca po to,
aby wstawia si za ludmi. Dopki wiat istnieje, Jego wstawiennictwo nie ustaje,
(...) poniewa nie jest ono modlitw, lecz yciem. Nowy Testament nie przedstawia
Jezusa Ordownika jako petenta, stojcego przed niechtnie usposobionym Ojcem

140

DOKTRYNY BIBLIJNE

z wycignitymi ramionami i woajcego we zach o ask dla nas, lecz jako KrlaKapana, siedzcego na tronie i proszcego Ojca o to, o co chce. Proby te s zawsze wysuchiwane, a odpowiedzi zawsze pozytywne" (Swete).
Jakie s najwaniejsze treci Chrystusowego wstawiennictwa? Najwicej sugestii na ten temat zawiera Jego modlitwa arcykapaska, zapisana w
17 rozdziale Ewangelii Jana.
Dziaalno mediatora jest zbliona do tego, co robi adwokat (gr. parakletos") (I Jana 2:1). Adwokat lub parakletos to osoba przywoana ku pomocy komu, kto znajduje si w potrzebie, aby zapewni mu pociech, dobr
rad i ochron. Kiedy Jezus by jeszcze w ciele, spenia t rol wobec swoich uczniw. Teraz jednak, kiedy jest ju w niebie, Jego suba ma charakter wielowymiarowy: jako Porednik, Jezus otwiera nam drog przed oblicze
Boga; jako Ordownik, przynosi nasze proby przed tron Ojca; jako Adwokat, odpiera oskarenia rzucane na nas przez oskaryciela braci". Wprawdzie dla prawdziwych chrzecijan nie istnieje problem permanentnego trwania
w grzechu (I Jana 3:6), ale nawet najlepszym z nich zdarzaj si upadki, co
wymaga dziaania Jezusa w charakterze adwokata. WI Jana 2:1,2 s wymienione trzy elementy bdce podstaw tych dziaa: po pierwsze, Chrystus
jest u Ojca" czyli w Boej obecnoci; po drugie, jest On sprawiedliwy" i jako taki mg odkupi innych; po trzecie, jest ubaganiem za grzechy nasze",
to znaczy Ofiar, ktra zapewnia nam przychylno Boga poprzez odkupienie win.
(f) Chrystus wszechobecny (Jan 14:12). Przebywajc na ziemi, Chrystus
podlega pewnym ograniczeniom i w zwizku z tym mg by tylko w jednym
miejscu na raz, co utrudniao Mu kontakt z uczniami. Jednak po wstpie
niu do Domu Ojca odzyska moliwo oddziaywania sw bosk moc oraz
przebywania wrd uczniw w dowolnym czasie i miejscu. Wstpienie do tro
nu Boego dao Mu nie tylko wszechmoc (Mat. 28:18), ale take wszechobecno, co umoliwio spenienie obietnicy danej uczniom: gdzie s dwaj lub
trzej zgromadzeni w imi moje, tam jestem pord nich" (Mat. 18:20).
(g) Wnioski. Jaka jest praktyczna warto doktryny o Wniebowstpie
niu? (1) wiadomo wniebowstpienia Chrystusa, ktrego wyczekujemy,
jest dla nas bodcem do uwicania si (Kol. 3:1-4). Spojrzenie w gr rw
noway cienie w d. (2) Wiedza o wniebowstpieniu stanowi o popraw
noci koncepcji Kocioa. Wiara w Chrystusa-czowieka spowoduje, e Koci
bdzie postrzegany wycznie jako humanistyczne stowarzyszenie, powoane
do propagowania dobroczynnoci i moralnoci, natomiast zupenie pozba/

JEZUS CHRYSTUS

141

wion ponadnaturalnej mocy i autorytetu. Z drugiej strony, wiedza o wniebowstpieniu zaowocuje wiadomoci, i Koci jest ponadnaturalnym
organizmem, czerpicym boskie ycie ze swej Zmartwychwstaej Gowy. (3)
wiadomo wniebowstpienia Chrystusa ksztatuje waciw postaw wobec wiata i jego spraw. Nasza za ojczyzna jest w niebie, skd te Zbawiciela oczekujemy, Pana Jezusa Chrystusa" (Fil. 3:20). (4) Wiara w Chrystusa,
ktry wstpi do nieba, jest zwizana z gbokim poczuciem odpowiedzialnoci oraz niesie z sob wiadomo faktu, i pewnego dnia trzeba bdzie zda
przed Nim spraw ze swych uczynkw dokonanych w ciele (Rzym. 14:7-9;
II Kor. 5:9,10). Tego rodzaju poczucie odpowiedzialnoci przed samym Mistrzem dziaa jako rodek zapobiegawczy przeciwko grzechowi i stanowi bodziec do ycia w sprawiedliwoci (Efez. 6:9). (5) Z wiar w Chrystusa
wywyszonego do nieba wie si radosna i bogosawiona obietnica Jego powtrnego przyjcia. A jeli pjd i przygotuj wam miejsce, przyjd znowu
i wezm was do siebie, abycie, gdzie Ja jestem, i wy byli" (Jan 14:3).

ODKUPIENIE
Za mier, jak nie umieraem;
Za ycie, ktrym nie yem;
Za ycie i mier kogo innego
Krwi swoj zapaciem.

SPIS RZECZY
I. ODKUPIENIE W STARYM TESTAMENCIE 145
1. Pochodzenie idei ofiary 145
[a] Ofiara zostaa ustanowiona w niebie, [b] Ofiara jest wykonywana na
ziemi.
2. Natura ofiary 147
3. Skuteczno ofiary 149
[a] Ofiary starotestamentowe byy dobre, [b] Ofiara nowotestamentowa
jest lepsza.
II. ODKUPIENIE W NOWYM TESTAMENCIE 153
1. Odkupienie jako fakt historyczny 153
2. Konieczno odkupienia 154
[a] wito Boga. [b] Grzeszno czowieka, [c] Gniew Boy. [d] Odkupienie.
3. Natura Odkupienia 158
[al Odkupienie, [b] Przebaganie, [c] Zastpczo. [d] Wykup, [e] Pojednanie.
4. Skutki Odkupienia 164
[a] Przebaczenie win. [b] Uwolnienie z wizw grzechu, [c] Uwolnienie
od mierci, [d] Dar ycia wiecznego, [e] Zwyciskie ycie.

I. ODKUPIENIE W STARYM TESTAMENCIE

Powd, dla ktrego podejmujemy si analizy starotestamentowych ofiar,
jest oczywisty: dogbne poznanie pojcia ofiara" pozwoli nam lepiej zrozumie znaczenie mierci Chrystusa. Wymylono ju wiele teorii majcych wyjani sens tego wydarzenia, lecz kady postulat omijajcy element odkupienia
jest niebiblijny, poniewa mier Zbawiciela zostaa opisana w Nowym Testamencie przy bardzo wyranym uyciu terminologii ofiarniczej. Od przedstawienia Jezusa jako Baranka Boego", poprzez stwierdzenia na temat
oczyszczajcej mocy Jego krwi, a po nauczanie mwice wprost o tym, i
On umar za nasze grzechy wszystko to wskazuje, e mier Chrystusa
bya rzeczywist ofiar, zoon za nieprawoci wiata.
Poniewa w centralny punkt Ewangelii jest opisany jzykiem stosowanym w odniesieniu do ofiar skadanych w czasach Starego Testamentu, blisze poznanie terminw ydowskiego systemu ofiarniczego bdzie bardzo
pomocne w interpretacji natchnionych tekstw. Ofiary (wraz z rytuaami danymi Izraelowi przez Boga, a sucymi Jego uwielbieniu) byy znakami profetycznymi (typami) wskazujcymi na majc nastpi doskona Ofiar. Jest
oczywiste, e lepsze zrozumienie znaku poprowadzi do gbszego poznania
Tego, ktry zosta ofiarowany. Poza tym ofiary starotestamentowe miay rwnie przygotowa nard ydowski na wprowadzenie nowego, lepszego porzdku podczas przyjcia Mesjasza. Kiedy pierwsi gosiciele Ewangelii twierdzili,
e Jezus jest Barankiem Boym, ktrego krew zmazuje grzechy, nie musieli
definiowa tych poj swoim rodakom, ktrzy byli ju doskonale obeznani z
ca terminologi dotyczc ofiary.
Jednak my, ktrzy yjemy tysice lat pniej i nigdy nie bylimy pod
Prawem" Mojeszowym, powinnimy umie posugiwa si sownikiem, z ja
kiego korzysta nard izraelski uczc si wielkiej prawdy, ktr mia ogo
si innym narodom: Odkupienie uzyskuje si przez zoenie ofiary.
Przyblienie sensu tego przesania jest celem niniejszego rozdziau, powi
conego pochodzeniu, historii, naturze i skutecznoci starotestamentowej
ofiary.
.
1. Pochodzenie idei ofiary
(a) Ofiara zostaa ustanowiona w niebie. Odkupienie nie jest ze strony
Boga czym, co miao nadrobi Jego bdy popenione podczas stwarzania
wiata. Upadek czowieka nie by dla Stwrcy niespodziank, wymagajc

146

DOKTRYNY BIBLIJNE

podjcia natychmiastowych krokw w celu ratowania sytuacji. Przed aktem stworzenia Bg, ktry wiedzia o wszystkim, co stanie si potem, mia
przygotowany sposb odkupienia czowieka, widzia zawczasu przysz konieczno, zanim ona zaistniaa. Ta prawda wywodzi si bezporednio z Pisma: Jezus jest opisywany jako zabity od zaoenia wiata" (Obj. 13:8
Biblia Gdaska), a Baranek Paschalny mia by przeznaczony" i przygotowany na wiele dni przed ofiarowaniem (II Moj. 12:3,6). Podobnie Chrystus,
jako Baranek bez skazy, by na to przeznaczony ju przed zaoeniem wiata, ale objawiony zosta dopiero w czasach ostatnich ze wzgldu na was" (I
Piotra 1:19,20). Swoj drogocenn krwi naby On dla nas ycie wieczne,
przyobiecane przed dawnymi wiekami przez prawdomwnego Boga" (Tyt.
1:2). W ten sposb powstao Ciao zoone z ludzi uwiconych Jego ofiar,
wybranych przed zaoeniem wiata" (Efez. 1:4). Aposto Piotr powiedzia ydom, e cho w swej ignorancji ukrzyowali Chrystusa rkami bezbonych,
to jednak wypenili tym samym odwieczny plan Boga, poniewa postpili wedug powzitego z gry Boego postanowienia" (Dz.Ap. 2:23).
Chrzecijastwo nie jest zatem jak now religi, zapocztkowan dwa
tysice lat temu, lecz historycznym przejawem istnienia pewnego planu,
ktrego realizacja rozpocza si wraz ze stworzeniem wszechwiata, a cel
wymierzony jest w wieczno.
(b) Ofiara jest wykonywana na ziemi. Skoro do wypenienia doskonaej Ofiary miao upyn jeszcze wiele stuleci, co powinien by czyni w midzyczasie grzeszny czowiek? Od samego pocztku Bg ustanowi pewn
praktyk, ktra stanowia zapowied ostatecznej Ofiary, a jednoczenie staa si nonikiem aski dla wierzcego i aujcego swych grzechw czowieka. Chodzi oczywicie o ofiar zastpcz ze zwierzcia jeden z najstarszych
rytuaw w historii ludzkoci.
Pierwsza wzmianka o zabiciu zwierzcia na ofiar pojawia si w trzecim
rozdziale I Ksigi Mojeszowej. Gdy nasi prarodzice zgrzeszyli, od razu stali
si wiadomi swej nagoci, co byo zwizane z obnaeniem sumienia. Prne byy ich wysiki, majce na celu przykrycie owej zewntrznej nagoci przepaskami z lici oraz wytumienie gosu sumienia wymylonymi naprdce
usprawiedliwieniami. Dalej czytamy, e Pan Bg wzi skry zwierzce i okry
nimi pierwszych ludzi. Wprawdzie zapis biblijny nie zawiera wyranego stwierdzenia, e skry pochodziy z ofiary zastpczej, lecz biorc pod uwag duchow wymow tego aktu, trudno oprze si wraeniu, i w tym momencie Jahwe
objawi si jako Odkupiciel zapewniajcy czowiekowi rodki niezbdne do
zmazania grzechu. Widzimy tutaj obraz niewinnego stworzenia zabitego w ce-

ODKUPIENIE

147

lu zakrycia winy grzesznika tak wic pierwszorzdnym celem zoenia ofiary ustanowionej przez Boga jest obmycie jej krwi sumienia zanieczyszczonego grzechem. Pierwsza Ksiga Biblii opisuje mier niewinnego stworzenia
umierajcego za winy czowieka, natomiast Ksiga ostatnia mwi o Baranku bez skazy, ktry zgin, by uwolni wszystkich grzesznikw od ciaru ich
win (Obj. 5:6-10).
2. Natura ofiary
Powysze ustanowienie ofiary wyjania z du doz prawdopodobiestwa,
dlaczego oddawanie czci Bstwu we wszystkich kulturach od samego pocztku wie si z tym rytuaem. Mimo odejcia od pierwowzoru, pogaskie systemy ofiarnicze s oparte na dwch podstawowych filarach: oddawaniu czci
oraz odkupieniu win. (1) Czowiek zdaje sobie spraw, e istnieje jakie Bstwo, posiadajce wadz i okrelone wymagania wobec niego. Uznajc te prawa, czowiek skada Bstwu dar lub ofiar w gecie poddania. (2) Czsto si
zdarza, e czowiek instynktownie uwiadamia sobie fakt zakcenia wizi
z Bstwem z powodu popenionego grzechu. Strach przed zemst Bstwa kae zrobi co, co mogoby przywrci dobre relacje poprzez odkupienie win.
Dlatego zoenie krwawej ofiary, ktrej krew oddaliaby gniew Bstwa oraz
przywrciaby czowiekowi Jego ask, jest jednym z najgbszych i najstarszych przekona w dziejach ludzkoci. Skd si wzio? Aposto Pawe pisze, i by taki czas, kiedy ludzie znali Boga (Rzym. 1:21). Tak, jak upady
czowiek nosi w sobie obraz i podobiestwo Boga, nawet pogaskie rytuay
ofiarnicze nosz znamiona poznanego niegdy Boego objawienia.
Po wymieszaniu jzykw pod wie Babel (I Moj. 11:1-9) potomkowie
Noego najwyraniej rozproszyli si po caym wiecie, niosc z sob poznanie jedynego prawdziwego Boga, poniewa nie istniej wczeniejsze zapisy
na temat bawochwalstwa. To, co dziao si pniej, zostao opisane przez
apostoa Pawa w Rzym. 1:19-32. Narody odwrciy si od Boga i wkrtce
straciy Jego prawidowy obraz, a rezultatem bya duchowa lepota. Zamiast
uwielbi Stwrc widzc wspaniao Jego stworzenia, zaczli czci ciaa niebieskie, a miast widzie Pana poprzez uczynione przeze roliny i zwierzta, uczynili sobie z nich boki. Zapomnieli, e czowiek zosta stworzony na
obraz Boga, i zaczli czci obraz boga w obrazach przedstawiajcych ludzi.
W ten sposb duchowe zalepienie doprowadzio do bawochwalstwa (stanowicego podstaw wszystkich pogaskich religii), ktre nie wynika z adnych
intelektualnych docieka, a jako uwielbienie natury jest jedynie ubstwieniem ludzkich podliwoci, co musi prowadzi do moralnego zepsucia.

148

DOKTRYNY BIBLIJNE

Mimo caej swojej perwersji pogaskie kulty nosz mgliste znamiona

wskazujce, e kiedy czowiek zna prawd. Za bawochwalczymi religiami
Egiptu, Indii czy Chin mona dostrzec cie wiary w jednego prawdziwego Boga wiecznego Ducha, ktry stworzy wszystko.
Kiedy narody pogryy si w duchowej ciemnoci tak, jak przed Potopem, Bg wybra Abrahama, aby przy jego udziale zacz wszystko od pocztku podobnie, jak niegdy uczyni z rodzin Noego. Wedug Boego
planu Abraham mia si sta protoplast narodu, ktry przywrci wiatu
wiato poznania i chway Boga. Izrael zosta na grze Synaj odczony od innych ludw jako Boa wasno i przeznaczony do witoci. W celu poprowadzenia ydw drog sprawiedliwoci Bg da im Prawo, zawierajce
regulacje ich ycia w sferze moralnej, pastwowej i religijnej. Naleay do nich
zarzdzenia dotyczce skadania ofiar (III Ksiga Mojeszowa, rozdziay 1-7),
ktre pouczay Izraelitw o tym, jak powinni si zwraca do Boga i oddawa Mu chwa. W ten sposb Bg przywrci czysto religijn jednemu narodowi, podczas gdy inne pozostaway pod wpywem faszywych wierze.
Ofiary nakazane w Prawie Mojeszowym suyy jako rodek do wypeniania pierwszego i najwaniejszego obowizku czowieka wobec swego Stwrcy, czyli oddawania Mu czci. Skadano je po to, by dostpi spoecznoci z
Bogiem i aby wyeliminowa wszelkie przeszkody na drodze do osignicia
tego celu. Na przykad, jeeli yd zgrzeszy i w ten sposb zakci sw relacj z Bogiem, przynosi Panu ofiar pokutn. Jeli natomiast uczyni krzywd ssiadowi, skada ofiar pojednania (III. Moj. 6:1-7). W ten sposb by
oczyszczony z win przed Bogiem i czowiekiem, wobec ktrego zawini. Chcc
si uwici na nowo przed Panem, skada ofiar caopaln ofiar uwielbienia (III. Moj. 1). Teraz by ju gotw radowa si spoecznoci z Bogiem,
ktry odpuci mu grzechy i przyj go z powrotem. Skada wtedy rzen ofiar
pojednania (III Moj. 3).
Cel wszystkich krwawych ofiar zosta wypeniony w Chrystusie jako Ofierze doskonaej. Jego mier jest okrelona jako mier za grzech, a On sam
zosta za nas uczyniony grzechem (II Kor. 5:21). Bg uczyni z Jego ycia ofiar
zagrzeszn (takie jest literalne znaczenie Izaj. 53:10). On zapaci za nas
dug, ktrego my nie moglimy spaci i wymaza obciajcy nas od dawna list duny, czego my nie bylimy w stanie uczyni. On jest nasz ofiar
caopaln, poniewa Jego mier Dya doskonaym aktem ofiarowania samego siebie (Hebr. 9:14; Efez. 5:2). On jest take nasz ofiar pojednania, gdy
sam traktowa swoj mier jako rodek sucy nam do osignicia ycia
wiecznego oraz spoecznoci z Bogiem (Jan 6:53-56; por. III Moj. 7:15,20).

ODKUPIENIE

149

3. Skuteczno ofiary
W jakim stopniu ofiary staro testamentowe byy skuteczne? Czy rzeczywicie zapewniay odpuszczenie grzechw i oczyszczenie sumienia? Jakie korzyci dla ofiarujcegoi pyny z ich skadania? Pytania te s o tyle wane,
e przez porwnanie ofiar nakazanych w Prawie Mojeszowym z ofiar Chrystusa bdziemy mogli lepiej zrozumie skuteczno i ostateczny charakter
tej ostatniej.
Powysze porwnanie jest treci czci Listu do Hebrajczykw. Autor
zwraca si w nim do ydowskich uczniw Mesjasza, ktrzy, zniechceni przeladowaniami, odczuwaj pokus powrotu do judaizmu wraz ze skadaniem
ofiarw wityni. Rzeczywisto, w ktr uwierzyli, jest niewidoczna, podczas
gdy witynia z ca okazaoci dokonywanych w niej rytuaw wydaje si
by namacalna i konkretna. Prbujc odwie ich od takiego sposobu mylenia, autor dokonuje porwnania midzy Starym i Nowym Przymierzem
wykazujc wyszo tego ostatniego, poniewa Stare Przymierze byo niedoskonae i przejciowe, podczas gdy Nowe jest doskonae oraz wieczne. Dlatego powrt do wityni z jej kapanami i caym systemem ofiar byby
porzuceniem istoty na rzecz jej cienia oraz zamian doskonaoci na niedoskonao. Argumentacja idzie nastpujcym tokiem: Stare Przymierze byo
dobre, dopki trwao i speniao cele, dla ktrych zostao zawarte, ale Nowe
Przymierze jest lepsze.
(a) Ofiary starotestamentowe byy dobre. Gdyby byo inaczej, musiayby nie by ustanowione w niebie. Byy dobre, poniewa suyy wypenieniu okrelonego celu w Boym planie: miay by nonikami aski, dziki ktrej
ci czonkowie narodu nalecego do Jahwe, ktrzy zgrzeszyli przeciwko Niemu, mogli pojedna si z Nim i zosta przywrceni do Jego ask, a potem cieszy si odnowieniem wizi ze swoim Bogiem. Kiedy yd wypeni dokadnie
wszystkie warunki odnowienia spoecznoci z Jahwe, mg spokojnie oczekiwa przebaczenia na podstawie obietnicy: Tak oczyci go kapan z grzechu jego i bdzie mu odpuszczony" (III Moj. 4:26).
Kiedy pouczeni przez Boga Izraelici skadali ofiary, byli wiadomi dwch
rzeczy: po pierwsze, samo upamitanie nie wystarczyo; oczyszczenie z grzechu musiao zosta potwierdzone poprzez pewn widzialn transakcj (Hebr.
9:22), z drugiej strony prorocy nauczali, e sam rytua dokonany bez gbokiego wewntrznego przekonania jest tylko czcz formalnoci. Akt zoenia ofiary musi by zewntrznym wyrazem pyncego z serca uwielbienia,
szczerej modlitwy, wewntrznej sprawiedliwoci oraz posuszestwa sowem, musi wypywa z potrzeby zamanego i skruszonego serca (Ps. 26:6;

150

DOKTRYNY BIBLIJNE

50:12-14; 4:5; 51:16; Przyp. 21:3; Am. 5:21-24; Mich. 6:6-8; Izaj. 1:1117).Ofiara bezbonych jest ohyd dla Pana" stwierdzi Salomon (Przyp.
15:8). Natchnieni autorzy ksig biblijnych nie pozostawiali wtpliwoci, e
rytualne czynnoci bez prawidowych motyww s objawem faszywej pobonoci.
(b) Ofiara nowotestamentowa jest lepsza. Owieceni Izraelici byli
wprawdzie wiadomi Boskiego ustanowienia ofiar zastpczych ze zwierzt,
lecz musieli odczuwa fakt niedoskonaoci tego rodka zbawczego.
1. Zawsze istniaa ogromna dysproporcja pomidzy niewiadom, pozbawion odpowiedzialnoci istot a czowiekiem stworzonym na obraz i podobiestwo Boga. Byo oczywiste, e zwierz nie uczestniczyo w tym rytuale
wiadomie ani z wasnego wyboru, a poza tym nie istniaa adna wi pomidzy ofiarujcym a ofiar. Zagrzeszna ofiara ze zwierzcia w aden sposb nie
moga stanowi rwnowartoci duszy ludzkiej ani te nie bya w stanie przemieni wntrza czowieka. We krwi stworzenia pozbawionego rozumu nie byo
niczego, co mogoby spowodowa odkupienie duszy to byoby osigalne
tylko poprzez ofiarowanie doskonaego ycia ludzkiego. Natchniony autor Listu do Hebrajczykw wyrazi to, do czego musiao doj wczeniej wielu wierzcych okresu Starego Testamentu: Jest bowiem rzecz niemoliw, aby
krew wow i kozw moga gadzi grzechy" (Hebr. 10:4). Ofiary te byy w najlepszym przypadku pewnym tymczasowym i niedoskonaym rodkiem sucym do zakrycia grzechu, wanym do momentu nadejcia doskonaego
odkupienia. Prawo uwiadomio ludziom popeniane grzechy (Rzym. 3:20),
natomiast zoenie ofiary oddalao gniew Boy.
2. Ofiary ze zwierzt s okrelane jako przepisy zewntrzne", czyli rytuay usuwajce nieczysto cielesn i suce odkupieniu popenionych aktw nieprawoci (Hebr. 9:10), natomiast nie majce same w sobie adnej
wartoci duchowej. Krew kozw i wow oraz popi z jaowicy (...) przywracaj cielesn czysto" (Hebr. 9:13), czyli zmazuj zewntrzne skalanie, ktre
powodowao wyczenie Izraelity ze spoecznoci ludu Boego. Taka osoba
bya uznana za nieczyst i odczona a do momentu oczyszczenia i zoenia
ofiary (III Moj. 5:1-6). Podobnie byo w sytuacji, gdy kto wyrzdzi krzywd
ssiadowi sprawca pozostawa obciony win do chwili zoenia ofiary
pokutnej (III Moj. 6:1-7). W pierwszym przypadku ofiara oczyszczaa z
zewntrznego skalania, lecz nie oczyszczaa duszy, a w drugim stanowia
odkupienie zewntrznego uczynku, lecz nie zmieniaa serca. Dawid zdawa
sobie spraw, e znajduje si w szponach nieprawoci, z ktrych nie mog
gliwolni adne ofiary zwierzce (Ps. 51:16; por. I Sam. 3:14), dlatego mo-

ODKUPIENIE

151

dli si o duchowe odnowienie, ktrego tamte ofiary nie byy w stanie mu zapewni (Ps. 51:6-10).
3. Powtarzalno ofiar ze zwierzt wiadczy o ich niedoskonaoci. Nie
mogy one uczyni doskonaym tego, kto je skada (Hebr. 10:1,2), to znaczy nie gwarantoway przywrcenia penej wizi z Bogiem, na podstawie ktrej
ofiarodawca mgby budowa i rozwija swj charakter. Niemoliwe byo przeycie dziki nim duchowej przemiany, poprzez ktr czowiek zostaby raz
na zawsze" uwicony (Hebr. 10:10) i odrodzony ku yciu wiecznemu.
4. Ofiary ze zwierzt byy skadane przez niedoskonaych kapanw. Niedoskonao ich suby bya zaznaczona przez fakt, i nie mogli wej do Miejsca Najwitszego w dowolnym momencie, a co za tym idzie, wprowadzi
wierzcego bezporednio przed oblicze Boga. Duch wity chce nam w zwizku z tym wykaza, e dopki sta namiot i obowizywa zwizany z nim rytua, stary porzdek nie pozwala zwyczajnym ludziom wchodzi do Miejsca
Najwitszego" (Hebr. 9:8 Sowo ycia" parafraza Nowego Testamentu). Nie byo takiej ofiary, ktr mgby zoy kapan, eby umoliwi ludowi duchowe dowiadczenie obecnoci Boga, dziki ktremu kady mgby
zosta doprowadzony do wewntrznej doskonaoci" (Hebr. 9:9).
Gdyby zapytano pobonego yda o jego nadziej zwizan z odkupieniem,
niedoskonao ofiar ze zwierzt musiaaby go doprowadzi do wniosku, e
rozwizanie tego problemu nastpi w przyszoci, i e w jaki sposb bdzie zwizane z doskonaym porzdkiem, ktry ma zosta ustanowiony podczas przyjcia Mesjasza. Rzeczywicie, objawienie tej treci zostao dane
Jeremiaszowi. Prorok ten straci nadziej, e nard ydowski kiedykolwiek
bdzie w stanie wytrwa w przymierzu zawierajcym Prawo. Ich grzech zosta bowiem wypisany rylcem elaznym na tablicy serc (Jer. 17:1), ktre byy podstpne i zepsute (17:9) i nie mogli sami zmieni swoich skonnoci
do zego postpowania, jak czowiek nie moe odmieni koloru swej skry
(13:23). Stali si li i zepsuci do tego stopnia, e ich ofiary przestay podoba
si Bogu (6:20), poniewa stracili z oczu podstawowy cel ich ustanowienia.
Z ludzkiego punktu widzenia Izrael znalaz si w beznadziejnym pooeniu,
lecz Bg pocieszy Jeremiasza, dajc mu obietnic nadejcia czasw, kiedy
to zostanie zawarte nowe, lepsze przymierze. Wtedy serca ludzkie zostan
zmienione, a wszelki grzech skutecznie zmazany (Jer. 31:31-34). A grzechw
ich i ich nieprawoci nie wspomn wicej". W Hebr. 10:17,18 znajdujemy natchnion interpretacj tych sw: doskonae odkupienie miao zosta osignite dziki jednej doskonaej ofierze, po zoeniu ktrej wszelkie ofiary
zastpcze bd ju niepotrzebne (Hebr. 10:6-10). Jej wanie czowiek za-

152

DOKTRYNY BIBLIJNE

wdzicz przeycie zwane narodzeniem z Ducha witego", ktre pozwala

mu raz na zawsze" uzyska oparcie w Bogu. To, czego nie mogy zapewni
ofiary przewidziane w Prawie, zostao osignite poprzez doskona ofiar
Chrystusa. A kady kapan sprawuje codziennie swoj sub i skada wiele razy te same ofiary, ktre nie mog w ogle zgadzi grzechw; lecz gdy On
zoy raz na zawsze jedn ofiar za grzechy, usiad po prawicy Boej" (Hebr.
10:11,12).
5. Do rozstrzygnicia pozostaje jeszcze jedna kwestia. Jest oczywiste,
e-ludzie bywali usprawiedliwiani przed odkupiecz mierci Chrystusa.
Abraham zosta usprawiedliwiony przez wiar (Rzym. 4:23) i wszed do Krlestwa Boego (Mat. 8:11; Luk. 16:22); Mojesz zosta uwielbiony (Luk. 9:30,31),
a Enoch i Eliasz zostali wzici do nieba. Niewtpliwie istniaa wielka liczba
ydowskich mw i niewiast Boych, ktrzy osignli duchowy poziom wyej wymienionych postaci. Skoro jednak ofiary zastpcze ze zwierzt nie byy
wystarczajce do osignicia zbawienia, to na jakiej podstawie zostali
usprawiedliwieni wici Starego Testamentu?
Zostali oni zbawieni moc przyszej Ofiary, tak jak wspczeni dostpuj zbawienia na podstawie tej samej Ofiary, ktra ju si dokonaa. Potwierdzenie powyszej prawdy znajdujemy w Hebr. 9:15 (por. take Rzym. 3:25),
ktry to fragment naucza, i mier Chrystusa bya w pewnym sensie retroaktywna oraz retrospektywna, tzn. jej skutki odnosz si rwnie do przeszoci.
Myl przewodnia Hebr. 9:15 idzie nastpujcym torem: Stare Przymierze nie mogo zagwarantowa doskonaego odkupienia. Chrystus zamkn
poprzednie i otworzy Nowe Przymierze poprzez swoj mier, poniesion dla
odkupienia przestpstw popenionych za pierwszego przymierza". Oznacza
to, i Bg usprawiedliwi wierzcych okresu Starego Testamentu niejako na
kredyt", ze wzgldu na przysze dzieo odkupiecze Mesjasza. On zapaci na
krzyu pen cen za grzech i wymaza dug obciajcy ludzko. Bg obdarzy witych Starego Testamentu statusem, jakiego nie mona byo osign na podstawie Starego Przymierza i uczyni to w perspektywie przyszego
przymierza, ktre niesie z sob efekt w postaci doskonaego odkupienia.
Na pytanie, czy wierzcy okresu Starego Testamentu cieszyli si za ycia
takimi samymi przywilejami jak ci, ktrzy yj w czasach nowotestamentowych, naley odpowiedzie negatywnie. Przed powstaniem Kocioa Duch
wity nie by wylany i nie dziaa w tak permanentny sposb, jak po Zmartwychwstaniu (Jan 7:39), napeniajc wierzcego po jego upamitaniu. wici starotestamentowi nie znali rwnie penej prawdy o niemiertelnoci,

ODKUPIENIE

153

objawionej przez Chrystusa (II Tym. 1:10), oraz podlegali oglnym ograniczeniom charakterystycznym dla okresu, w ktrym yli. W najlepszym razie przeywali oni przedsmak rzeczy, ktre miay dopiero nadej.

H. ODKUPIENIE W NOWYM TESTAMENCIE

1. Odkupienie jako fakt historyczny
Odkupienie, ktre zostao odwiecznie ustanowione i typologicznie zapowiedziane w rytuaach Starego Testamentu, wypenio si w historycznym
akcie ukrzyowania Jezusa, kiedy to zosta osignity Boy cel zbawienia
czowieka. Wykonao si!" Autorzy Ewangelii opisuj cierpienia i mier Chrystusa minuta po minucie, bez porwnania dokadniej ni w przypadku innych
wydarze z Jego udziaem, czynic liczne odniesienia do starotestamentowych proroctw, ktrych wypenieniem bya Golgota.
Niektrzy autorzy reprezentujcy szko liberaln podkrelaj, e mier
Chrystusa bya tyle tragiczna, co przypadkowa. Ich zdaniem rozpocz On
swoj karier z wielkimi nadziejami na ostateczny sukces, lecz w kocu pad
ofiar nieszczliwego splotu okolicznoci, ktre doprowadziy do nieprzewidzianej i nieuniknionej klski. Co maj do powiedzenia na ten temat Ewangelie? Zgodnie z ich wiadectwem, Jezus wiedzia od samego pocztku, e
cierpienie i mier byy czci Jego przeznaczenia postanowionego przez Ojca. W stwierdzeniu, e Syn Czowieczy musi cierpie, sowo musi" jest
podkreleniem Boskiego powoania, a nie jakiego nieprzewidzianego i nieuchronnego losu.
W momencie swego chrztu Jezus usysza: Ty jest Syn mj umiowany, ktrego sobie upodobaem". Sowa te byy wzite z dwch proroctw
pierwsze z nich okrelao Mesjasza jako jednorodzonego Syna Boego i Boga
(Ps. 2:7), a drugie opisywao Go jako Sug Paskiego (Izaj. 42:1). Teraz Suga z Izaj. 42:1 staje si Sug Cierpicym z Izaj. 53. Wynika std, i ju podczas chrztu Jezus by w peni wiadomy, e cierpienie i mier byy czci
Jego powoania. Odrzucenie propozycji skadanych przez szatana podczas
kuszenia na pustyni dodaje jeszcze tragizmu dzieu Mesjasza, ktry wybra
odrzucenie zamiast atwej popularnoci. Sam fakt, e wity stan pomidzy swoim ludem i pokornie przyj chrzest, by gestem Jego identyfikacji
z grzeszn ludzkoci w celu wzicia na siebie ciaru jej grzechw. Zgodnie z Izaj. 53, Suga Paski mia zosta zaliczony do przestpcw", dlatego Jego chrzest moe by postrzegany jako wspaniay gest cznoci z nasz

154

DOKTRYNY BIBLIJNE

niedol", gdy od tego momentu Bg zacz identyfikowa si z grzesznikami, co w pewnym sensie byo pocztkiem Jego odkupieczego dziea.
W trakcie swej suby nasz Pan wielokrotnie dawa do zrozumienia, e
czeka Go mier (Mat. 5:10-12; Mat. 23:37; Mar. 9:12,13; 3:20-30; 3:6; 2:19),
lecz w Cezarei Filipowej powiedzia uczniom wprost o tym, i musi cierpie
i umrze. Od tej pory prbowa ich oswoi z t myl, aby w momencie Ukrzyowania nie porzucili wiary (Mar. 8:31; 9:31; 10:32). Wyjania im rwnie
znaczenie swojej mierci tumaczc, e nie powinni jej postrzega jako nieszczliwego zbiegu okolicznoci czy nieprzewidzianej tragedii, wobec ktrej
On bdzie bezradny, ale e bdzie ona ofiar odkupienia. Syn Czowieczy
po\to przyszed, aby da swoje ycie jako okup za wielu".
Podczas Ostatniej Wieczerzy udzieli uczniom instrukcji, co maj czyni na pamitk Jego mierci, bdcej aktem wieczcym dzieo Sugi Cierpicego. W ten sposb ustanowi ceremoni upamitniajc dokonane
przeze odkupienie ludzkoci z mocy grzechu, zapowiedziane wczeniej w postaci Paschy, upamitniajcej odkupienie Izraela z mocy Egiptu.
Uczniowie, ktrych umysy pozostaway pod wpywem tradycyjnych idei
ydowskich dotyczcych Mesjasza i Krlestwa Boego, nie mogli poj koniecznoci Jego mierci i trudno im byo pogodzi si z tym faktem. Jednak
po Zmartwychwstaniu i Wniebowstpieniu zrozumieli, a pniej ogaszali, e
mier Chrystusa bya doskonaym rodkiem zbawczym ustanowionym
przez Boga. Ich jednomylne i konsekwentnie powtarzane wiadectwo brzmiao: Chrystus umar za nasze grzechy".
2. Konieczno odkupienia
Konieczno odkupienia wynika z dwch faktw: witoci Boga i grzesznoci czowieka. Reakcja witoci Boej na ludzk grzeszno jest znana
jako gniew, ktry moe zosta oddalony poprzez odkupienie. Dlatego
kluczowymi hasami biecego wykadu bd: wito, grzeszno, gniew
i odkupienie.
(a) wito. Bg jest wity w swej naturze, to znaczy zarwno jego osobowo jak i postpowanie s absolutnie sprawiedliwe. Przymioty charakteru Boga przejawiaj si w Jego postpowaniu wobec stworzenia. On miuje
sprawiedliwo i prawo" (Ps. 33:5). Sprawiedliwo i prawo s podstaw tronu twego" (Ps. 89:14).
Bg uformowa czowieka i wiat zgodnie z okrelonymi prawami, ktre
le u podstaw ludzkiej osobowoci. Zostay one zapisane w sercu lub naturze (Rzym. 2:14,15) czowieka, zanim wyryto je na kamiennych tablicach.

ODKUPIENIE

155

Prawa te skaniaj do poszukiwa osobistej wizi ze Stwrc oraz formuj

baz dla indywidualnej odpowiedzialnoci. W nim yjemy i poruszamy si,
i jestemy" (Dz.Ap. 17:28) napisano o ludzkoci. Grzech zakca relacj
opisan w powyszym wersecie, co prowadzi do wiecznego odczenia niepoprawnego grzesznika od obecnoci Boej. Taki stan Sowo Boe nazywa drug mierci".
Wi midzy Bogiem a czowiekiem bya wielokrotnie podkrelana, poszerzana oraz interpretowana na zasadzie dwustronnej umowy zwanej przymierzem. Na przykad na Grze Synaj Bg ponownie ogosi warunki, na
ktrych czowiek mg mie z Nim osobist spoeczno (prawo moralne), oraz
ustanowi przepisy, dziki ktrym Izrael mg dotrzymywa tych warunkw
w sferze ycia pastwowego i religijnego.
Dotrzymywanie przymierza polega na utrzymywaniu prawidowej relacji z Bogiem, co jest moliwe dziki asce, bowiem Ten, ktry jest sprawiedliwy, moe mie spoeczno wycznie z czowiekiem postpujcym
sprawiedliwie. Czy idzie dwch razem, jeli si nie umwili?" (Am. 3:3). Przebywanie w obecnoci Boga oznacza ycie. Od pierwszej do ostatniej ksigi Pismo powtarza podstawow prawd, e posuszestwo i ycie zawsze id w
parze (I Moj. 2:17; Obj. 22:14).
(b) Grzeszno. Opisana powyej relacja jest zakcana przez grzech,
ktry stoi na przeszkodzie w nawizywaniu i rozwijaniu osobistej wizi Bo
ga z czowiekiem. Mona powiedzie, e jest on pogwaceniem praw rzdz
cych tym wspyciem, tak jak niewierno jest pogwaceniem przymierza
maeskiego (Jer. 3:20). Wasze winy s tym, co was odczyo od waszego
Boga" (Izaj. 59:2).
Aby przywrci zerwan wi midzy Bogiem a czowiekiem oraz naprawi duchowe szkody wynikajce z pogwacenia prawa, niezbdne jest dokonanie odkupienia.
(c) Gniew. Grzech jest obraz Boego honoru i witoci. Jest buntem
przeciw Najwyszemu, poniewa popeniajc wiadomy grzech czowiek wy
konuje wasn wol, odrzucajc Bo i staje si sam dla siebie prawodawc.
Gdyby wity Bg pozwoli si tak traktowa, musiaby nie by Bogiem. Je
go sprawiedliwo domaga si satysfakcji w zwizku z pogwaceniem prawa;
Jego wito zwraca si przeciwko grzechowi, a reakcj t nazywamy gnie
wem.
Nie jest to jednak reakcja automatyczna nie zawsze nastpuje tak byskawicznie jak poparzenie w wyniku wsadzenia rki do ognia. Gniew Boy
rzdzi si pobudkami charakterystycznymi dla Osoby: Bg nie jest tak po-

156

DOKTRYNY BIBLIJNE

pdliwy, by od razu niszczy dzieo swoich rk. Zamiast tego broni sprawy
czowieka czekajc, aby okaza mu ask i odkada sd w nadziei, e grzesznik zacznie pokutowa (Rzym. 2:4; II Piotra 3:9). Lecz czowiek le pojmuje Bo nierychliwo i mieje si drwico na myl o sdzie. Poniewa
wyroku skazujcego za zy czyn nie wykonuje si szybko, przeto wzrasta u synw ludzkich ch penienia zego" (Kazn. 8:11).
Jednak Bg jest nierychliwy, ale sprawiedliwy", wic sd cho opniony musi wreszcie nastpi. W wiecie rzdzonym przez prawo musi nastpi rozliczenie z czynw. Bg nie da si z siebie namiewa; albowiem co
czowiek sieje, to i bdzie" (Gal. 6:7). Ta prawda zamanifestowaa si na
Golgocie, gdzie Bg okaza sprawiedliwo przez to, e w cierpliwoci swojej
pobaliwie odnis si do przedtem popenionych grzechw" (Rzym. 3:25). Jeden z biblistw tumaczy ten werset nastpujco: Sprawiedliwo Boa ukazaa si w wietle faktu, i grzechy popenione wczeniej zostay pobaliwie
potraktowane w okresie Boej cierpliwoci". Oto inna parafraza tych sw:
Bg zawiesi sd wobec grzechw popenionych wczeniej, czyli w okresie Jego pobaliwoci, majc w perspektywie objawienie swojej sprawiedliwoci
podczas obecnej dyspensacji, kiedy to On, pozostajc sprawiedliwym sdzi,
moe uniewinni grzesznika pokadajcego wiar w Jezusie jako Zbawicielu".
Wydaje si, e w czasach poprzedzajcych Golgot Bg patrzy przez palce na
grzechy narodw, ktre czyniy nieprawo nie ponoszc konsekwencji. Powstaje zatem pytanie: Czyby Bg ignorowa grzech? Lecz Ukrzyowanie
ujawnio ca jego ohyd, obrazujc jednoczenie okrutn kar czekajc grzesznika. Krzy Chrystusowy pokazuje, e Bg nigdy nie by, nie jest i nie moe
by obojtny wobec ludzkiej nieprawoci. Jeden z biblistw komentuje:
Bg nieraz okazywa i okazuje gniew przeciwko grzechowi, karzc zarwno ydw jak i nie-ydw. Nigdy jednak nie zastosowa kary w penym wymiarze gdyby to zrobi, ludzko ju dawno by nie istniaa. Zamiast tego, w wikszoci przypadkw odnosi si pobaliwie do popenianych grzechw do tego stopnia, e
w oczach niektrych ludzi niejako straci szacunek, poniewa mylnie zrozumieli, e
On w ostatecznoci nie ukarze nikogo. A jednak Bg posa Chrystusa, aby poprzez
Jego mier zademonstrowa sprawiedliwo, wziwszy jednoczenie pod uwag sw
tolerancj wobec poprzednio popenionych grzechw, ktra wydawaa si ow sprawiedliwo przesania.
(d) Odkupienie. Czowiek zama Boe prawo i pogwaci zasady sprawiedliwoci. wiadomo tego faktu jest przechowywana w pamici, a sumienie
odnotowuje zwizan z nim win. Co naley uczyni, aby uzdrowi przeszo

ODKUPIENIE

157

i zapewni sobie bezpieczn przyszo? Czy istnieje jaka moliwo odkupienia grzechu przeciw prawu Boemu? Przytoczymy trzy rne odpowiedzi na to pytanie:
1. Zdaniem niektrych, odkupienie nie jest moliwe, poniewa yciem
rzdzi nieubagane prawo karzce wszelkie grzechy z dokadnoci godn
maszyny. Co czowiek zasieje, to bdzie i nie ma ucieczki od tej reguy.
Grzech jest staym elementem ycia, a grzesznik nigdy nie bdzie w stanie
uciec od przeszoci. Jego przyszo jest oddana grzechowi w zastaw hipo
teczny, dlatego nie mona jej wykupi. Pogld ten jest wyraony w znanym
wierszu:
Ruchomy Palec sunie po papierze, I pisze
sowa, ktrych ni pacierze Ni zy, ni wola
wymaza nie zdoa Bo tego, co napisa,
nie da si odwoa.
Powysza teoria czyni czowieka niewolnikiem okolicznoci, kompletnie
bezwolnym wobec swego przeznaczenia. Jeli jej zwolennicy w ogle przyznaj
si do Boga, to musi On by bezsilny wobec stworzonych przez siebie praw i
dlatego nie jest w stanie zapewni grzesznikowi ratunku.
2. Na przeciwnym biegunie znajduj si ci, ktrzy nauczaj, i odku
pienie w ogle nie jest potrzebne. Wedug nich Bg jest zbyt miy, eby ka
ra grzesznika oraz zbyt askawy, by da zadouczynienia za pogwacenie
prawa. Dlatego odkupienie jest niepotrzebne, a przebaczenie dla wszystkich
gwarantowane.
Ja nie potrzebuj odkupienia" powiedzia pewien lekarz do pacjentki, ktra zwiastowaa mu Ewangeli. Kiedy zgrzesz, przepraszam
Boga i to wystarczy". Jaki czas pniej ta sama pacjentka przysza do
niego ponownie i owiadczya: Doktorze, czuj si ju dobrze.
Przepraszam za to, e zachorowaam i obiecuj, e bd si bardzo staraa,
eby si to wicej nie powtrzyo". Rwnoczenie daa do zrozumienia, e nie
ma zamiaru zapaci rachunku! Naley mie nadziej, e lekarz zrozumia
lekcj pojwszy, i sama skrucha nie moe stanowi zapaty rachunku ani
naprawi szkody wyrzdzonej przez grzech.
3. Nowy Testament naucza, e odkupienie jest moliwe i niezbdne: mo
liwe, poniewa Bg jest rwnie askawy jak sprawiedliwy; niezbdne, gdy
Bg jest rwnie sprawiedliwy jak askawy.
Omwione powyej bdy wynikaj z wyolbrzymienia dwch prawd dotyczcych natury Boga. Pierwszy z nich podkrela wycznie Bo sprawiedli-

158

DOKTRYNY BIBLIJNE

wo, usuwajc w cie Jego ask, natomiast drugi wysuwa na pierwszy plan
Bo ask, zapominajc o Jego sprawiedliwoci. Tymczasem odkupienie jest
przejawem obydwch aspektw natury Boga, poniewa przez mier Chrystusa dowid On zarwno swojej sprawiedliwoci, jak i aski. Osdzajc grzech,
z koniecznoci musi okazywa ask, gdy nie pragnie mierci grzesznika; wybaczajc grzech, z koniecznoci musi okazywa sprawiedliwo, gdy caa rwnowaga wszechwiata opiera si na suwerennej wadzy Boga.
W odkupieniu Bg okazuje swoj askawo, bo cho Jego sprawiedliwo domagaa si ukarania grzesznika, dziki asce powsta plan jego usprawiedliwienia. Jednoczenie Bg objawia si jako sprawiedliwy, co byoby
niemoliwe, gdyby okazywa grzesznikom wspczucie w taki sposb, ktry
obniaby ciar gatunkowy grzechu i ignorowaby t ponur rzeczywisto.
Wtedy ludzie mieliby podstawy sdzi, e Bg jest obojtny i pobaliwy wobec nieprawoci.
Na Golgocie kara za grzech zostaa zapacona, a Boskiemu prawu oddano sprawiedliwo. Dlatego Bg mg okaza ask, nie tracc nic ze swej
sprawiedliwoci, i sprawiedliwo, nie tracc nic ze swej askawoci.
3. Natura odkupienia.
Chrystus umar" to potwierdzenie faktu Ukrzyowania; za nasze grzechy" to interpretacja tego faktu. W jakim sensie Jezus zmar za nasze
grzechy? Jakie wytumaczenie tego wydarzenia znajdujemy w Nowym Testamencie? W poszukiwaniu odpowiedzi na te pytania pomoe nam analiza kluczowych poj zwizanych ze mierci Chrystusa. Oto one: odkupienie,
przebaganie, zastpczo, wykup, pojednanie.
(a) Odkupienie. Odkupienie" jest przekadem hebrajskiego wyrazu, ktry
w dosownym tumaczeniu oznacza zakry". Pojcie to jest rnie wyraane w wielu miejscach Biblii. Znajdujemy w niej takie okrelenia jak: odkupi, oczyci, pojedna, osign pokj, odpuci, okaza miosierdzie, zoy
ciar.
Odkupienie (w oryginale) czy w sobie zakrycie grzechw (Ps. 78:38; 79:9;
III Moj. 5:18) oraz grzesznika (III. Moj. 4:20). Odkupienie grzechu jest rwnoznaczne z zakryciem go przed spojrzeniem Boga tak, aby nie wywoa Jego gniewu. Dr Alfred Cave pisze:
Idea zawarta w hebrajskim oryginale wyrazu tumaczonego jako odkupienie"
oznacza zakrycie albo zakrywanie nie w sensie czynienia czegokolwiek niewidzialnym dla Jahwe, ale raczej poprzez zaabsorbowanbie Jego spojrzenia czym innym
neutralizujcym grzech, rozbrojenie go i pozbawienie mocy, ktra wzbudzaaby spra-

ODKUPIENIE

159

wiedliwy gniew Boga. Odkupi grzech (...) oznaczao jakby zacign na zason tak
dobrze maskujc, e to ona, a nie grzech, bya widoczna dla oka. Mwic o nowej
szacie" sprawiedliwoci, Nowy Testament uywa w sposb figuratywny tego samego okrelenia, ktre w Starym Testamencie oznacza odkupienie". Kiedy odkupienia dokonano zgodnie z przepisami Prawa, byo to tak, jakby Boski wzrok, ktry
zosta podraniony widokiem nieprawoci, uspokaja si padajc na zason okrywajc grzech. Stosujc bardziej wspczesne, ale nie mniej trafne porwnanie, byo
to tak, jakby grzesznik, naraony na uderzenie byskawicy gniewu Boego, zosta nagle owinity warstw izolacyjn. Odkupienie oznaczao tak skuteczne okrycie grzesznika, e jego grzech stawa si niewidoczny, a nawet nieistniejcy w tym sensie,
i nie stawa ju duej pomidzy nim a jego Stwrc. Pewien niemiecki teolog uj
to nastpujco: Gdy grzeszne dusze zbliay si do otarza Paskiego, wok ktrego roztaczaa si Jego wito, ich natura stawaa pomidzy nimi a Bogiem, za odkupienie suyo jako zasona okrywajca nieprawoci i oddalajca cice na
grzesznikach zarzuty".
Kiedy otarz zosta pomazany krwi przez kapana, Izraelita mg by pewien, e obietnica dana ojcom zostaa wypeniona w jego przypadku. Gdy
ujrz krew, przejd obok" (II. Moj. 12:13, BT).
Jakie byy efekty owego odkupienia, czy te zakrycia? Grzech zostawa
wymazany (Jer. 18:23; Izaj. 43:25; 44:22), usunity (Izaj. 6:7), zakryty (Ps.
32:1), wrzucony do gbin morskich (Mich. 7:19), rzucony przez Boga poza
siebie (Izaj. 38:17), odpuszczony (Ps. 78:38). Z zastosowania powyszych
okrele wynika, e grzech zostaje zakryty w taki sposb, jakby zosta usunity, uniewaniony, uznany za niebyy. Od tej chwili Jahwe nie zauwaa go
i nie wywiera on adnego wpywu na postpowanie Boga wobec czowieka.
mier Chrystusa ma moc odkupiecz, poniewa zostaa poniesiona
w celu zmazania grzechu (Hebr. 9:26,28; 2:17; 10:12-14; 9:14). Bya to mier
ofiarna, majca zwizek z grzechem. Jaki to by zwizek? On grzechy nasze sam na ciele swoim ponis na drzewo" (I Piotra 2:24). On tego, ktry nie
zna grzechu, za nas grzechem uczyni, abymy w nim stali si sprawiedliwoci Bo" (II Kor. 5:21). Odkupi grzech znaczy wzi go i odrzuci tak,
aby zosta odebrany przestpcy, ktry od tego momentu jest uwaany za
usprawiedliwionego z wszelkiej nieprawoci, oczyszczonego ze skalania i
uwiconego, co przywraca mu prawo przynalenoci do ludu Boego. Jedno
z hebrajskich okrele oczyszczenia mona by przetumaczy na jzyk
polski jako odgrzeszenie". Moc odkupieczej mierci Chrystusa grzesznicy
s odgrzeszeni", a co za tym idzie, u-chrystusowieni" (by uy kolejnego
neologizmu). Umieraj dla grzechu, aby y dla Chrystusa.

160

DOKTRYNY BIBLIJNE

(b) Przebaganie. Wyraz przebaganie" prawdopodobnie pochodzi od aciskiego prope", czyli blisko". Oznacza on ponowne poczenie, przywrcenie do ask lub osignicie pojednania. Ofiara przebagalna na powrt
przyblia czowieka do Boga oraz suy pojednaniu z Bogiem poprzez odkupienie przewinie i przywrcenie do ask. Bg w swej askawoci przyjmuje
dar przebagania i znw przygarnia grzesznika do miujcego serca. Taki jest
rwnie sens greckiego wyrazu okrelajcego odkupienie, stosowanego w Nowym Testamencie. Przebaganie oznacza zaegnanie sprawiedliwego gniewu witego Boga poprzez zoenie ofiary odkupienia. Chrystus jest
opisywany jako takie wanie przebaganie (Rzym. 3:25; I Jana 2:2; 4:10).
Grzech trzyma czowieka z dala od Boga, lecz Zbawiciel uczyni wobec nas
co takiego, co anulowao ow separujc moc. Dlatego czowiek moe zblia" si do witego w Jego (Chrystusa [przyp. tum.]) imieniu". Najwyszy przywilej, jakim jest przystp do Boga, zosta wykupiony za najwiksz
cen krew Syna Boego. Dr James Denney pisze:
Jak w staroytnym przybytku, gdzie kady element uywany do oddawania chway Bogu musia by skropiony krwi, tak te musi by w yciu chrzecijanina wszystkie aspekty uwielbienia i kade przyjcie do Pana musi by wiadomie oparte na
fakcie odkupienia. Powinnimy odczuwa w swoich sercach, e przebywanie przed
obliczem Boga jest bezcennym przywilejem, oraz pozwoli, aby przenikaa nas wiadomo mki Chrystusowej oraz Jego mioci do ludzi, ktra posaa Go na krzy,
gdzie cierpia za grzechy raz na zawsze, sprawiedliwy za niesprawiedliwych, aby przyprowadzi nas do Ojca.
Wyraz przebaganie" uyty w Rzym. 3:25 jest tosamy z greckim okreleniem przebagalnia". W jzyku hebrajskim przebagalnia" oznacza dosownie wieko" lub przykrycie". Zarwno w grece, jak i w hebrajskim wyraz ten
niesie z sob myl o ofierze przebagalnej, bdc odniesieniem do arki przymierza (II. Moj 25:10-22, B.T.). Skadaa si ona z dwch czci: samej arki,
reprezentujcej tron sprawiedliwego Wadcy Izraela, zawierajcej kamienne
tablice przymierza jako wyraz Jego sprawiedliwej woli oraz wieka zwanego
przebagalnia, ozdobionego figurami aniow zwanych cherubami. Ta niewielka skrzynia niosa ze sob dwa niezwyke przesania. Tablice z przykazaniami pouczay Izraelitw, e Jahwe jest Bogiem sprawiedliwym, ktry nie
przechodzi obojtnie wobec grzechu, w zwizku z czym musi przestrzega poszanowania swych praw i kara nikczemnikw. Jak w takim razie grzeszny
nard mg y w Jego obecnoci? Przebagalnia, ktra przykrywaa spisane
Prawo, bya raz do roku spryskiwana krwi w celu odkupienia grzechw lu-

ODKUPIENIE

161

du. Byo to miejsce zakrycia grzechu przypominajce o tym, e sprawiedliwy

Bg moe stale odpuszcza nieprawoci ze wzgldu na ofiar przebagaln.
Krew odkupienia powoduje, i tron sdu staje si tronem aski.
Arka i przebagalnia ilustruj problem, ktry zosta rozwizany dziki odkupieniu. Zarwno on, jak i jego rozwizanie s przedstawione w Rzym.
3:25,26, gdzie czytamy, e Bg ustanowi [Chrystusa] jako ofiar przebagaln przez krew jego, skuteczn przez wiar, dla okazania sprawiedliwoci
swojej przez to, e w cierpliwoci Boej pobaliwie odnis si do przedtem
popenionych grzechw (aby pokaza, e opnienie sdu nie oznacza, e Bg
lekceway grzech), dla okazania sprawiedliwoci swojej (czyli wasnej metody usprawiedliwiania grzesznikw) w teraniejszym czasie, aby On sam by
sprawiedliwym (nakadajcym kar na grzesznika) i usprawiedliwiajcym (rezygnujcym z kary jako zapaty za grzech) tego, ktry wierzy w Jezusa". W jaki
sposb Bg moe rzeczywicie naoy kar za grzech i jednoczenie
rzeczywicie j odwoa? Ot w Osobie swego Syna wzi On kar na siebie i w ten sposb otworzy drog do wybaczenia win grzesznikowi. Tak oto
Jego Prawo pozostao nienaruszone, a grzesznik zbawiony. Grzech zosta odpokutowany, a Bg przebagany. Ludzie potrafi zrozumie, e Bg moe by
sprawiedliwy wymierzajc kar oraz miosierny odpuszczajc grzech, lecz
fakt, i Bg moe okazywa sprawiedliwo poprzez usprawiedliwienie winnego pozostaje dla nich zagadk. Jej rozwizanie stanowi Golgota.
Naley podkreli, e przebaganie polegao na dokonaniu rzeczywistej
transakcji, poniewa niektrzy nauczaj, i odkupienie byo jedynie demonstracj mioci Boga i Chrystusa, ktra miaa skoni grzesznika do upamitania. Tymczasem jest to pogld reprezentujcy jedynie jeden z rezultatw
odkupienia (I Jana 3:16), a nie wszystkie jego aspekty. Moglibymy wskoczy do rzeki na oczach biedaka, eby przekona go o naszej mioci do niego, lecz ten czyn nie spowodowaby zapacenia jego zalegych rachunkw!
Odkupiecze dzieo Chrystusa byo prawdziw transakcj, dziki ktrej nastpio usunicie rzeczywistej przeszkody oddzielajcej nas od Boga oraz spaJajlugu, ktrego my nigdy nie moglibymy zapaci.
(c) Zastpczo. Ofiary starotestamentowe byy zastpcze w swej naturze: na otarzu dokonywano w imieniu kadego Izraelity tego, czego on nie
mg uczyni sam dla siebie. Otarz reprezentowa Boga, kapan grzesznika, za ofiara bya skadana w zastpstwie kadego yda, a jej przyjcie najstpewao ze wzgldu na niego.
W podobny sposb Chrystus wykona dla nas na krzyu to, czego nie bylibymy w stanie uczyni dla siebie sami dlatego w kadej sytuacji i potrze-

162

DOKTRYNY BIBLIJNE

bie Bg nas przyjmuje ze wzgldu na Niego". Cokolwiek ofiarujemy Bogu czy

to pokut, czy dzikczynienie, czy te uwicenie, czynimy to w Jego imieniu", albowiem to On jest Ofiar, poprzez ktr zbliamy si do Boga Ojca.
Zastpczo jest przewodnim motywem starotestamentowego systemu
ofiarniczego, gdzie krew ofiary jest postrzegana jako zakrycie lub odkupienie
duszy ofiarodawcy. W 53 rozdziale Ksigi Izajasza, gdzie znaczenie ofiar Starego Testamentu osiga kulminacj, czytamy: On nasze choroby nosi, nasze cierpienia wzi na siebie. (...) On zraniony jest za wystpki nasze, starty
za winy nasze. Ukarany zosta dla naszego zbawienia, a jego ranami jestemy uleczeni". Powysze okrelenia opisuj Sug Jahwe ponoszcego kar
ze wzgldu na innych, ktry wielu usprawiedliwi i sam ich winy poniesie".
Chrystus, bdc Synem Boym, mg zoy ofiar o nieskoczonej i
wiecznej wartoci. Przyjmujc ludzk natur mg utosami si z ludzkoci i dziki temu wzi na siebie kar za grzechy wiata. Ponis kar,
ktra naleaa si nam, abymy my mogli zosta od niej uwolnieni. To tumaczy Jego okrzyk: Boe mj, Boe mj, czemu mnie opuci?" Ten, ktry
by bezgrzeszny z natury i przez cae ycie nie popeni ani jednego grzechu,
sta si grzesznikiem (a waciwie zaj miejsce grzesznikw). Jak napisa
aposto Pawe: On tego, ktry nie zna grzechu, za nas grzechem uczyni"
(II Kor. 5:21). Aposto Piotr dodaje: On grzechy nasze sam na ciele swoim
ponis na drzewo" (I Piotra 2:24).
(d) Wykup. Sowo wykupi" (odkupi) zarwno w Starym jak i w Nowym
Testamencie oznacza zwrci co wacicielowi poprzez zapacenie ceny, uwolni kogo z niewoli poprzez wpacenie odpowiedniej sumy lub kupi (sprzeda) co na targu. Pan Jezus jest Odkupicielem, a Jego odkupiecze dzieo
jest okrelane jako dokonanie wykupu odkupienia (Mat. 20:28; Obj. 5:9;
14:3,4; Gal. 3:13; 4:5; Tyt. 2:14; I Piotra 1:18).
Najciekawsz ilustracj wykupienia znajdujemy w starotestamentowym
prawie krewnego-wykupiciela (III Moj. 25:47-49). Zgodnie z tym prawem
czowiek, ktry z powodu dugu musia sprzeda sw wasno oraz pj na
sub do wierzyciela, mg odzyska wolno i cae mienie w kadym momencie pod warunkiem, e znalaz wykupiciela, speniajcego nastpujce
warunki: po pierwsze, musia by krewnym wykupywanej osoby; po drugie, musia wyrazi wol wykupienia i po trzecie, musia posiada odpowiedni sum. Pan Jezus Chrystus speni wszystkie trzy kryteria: sta si
naszym krewnym przyjmujc ludzk natur, by gotw odda wszystko, eby nas wykupi (II Kor. 8:9), a bdc Bogiem mg zapaci odpowiedni cen w postaci swej drogocennej krwi.

ODKUPIENIE

163

Fakt wykupienia (odkupienia) przypomina wierzcym, e zbawienie ma

swoj cen i dlatego nie wolno go lekceway. Gdy niektrzy czonkowie Kocioa w Koryncie zaczli si le prowadzi, aposto Pawe ostrzeg ich: (...)
Wasze ciao nie naley ju do was samych. Bg zapaci za was wysok cen.
Niech wic wasze ciaa oddaj chwa Bogu, bo do Niego przecie nale"
(I Kor. 6:19,20 Sowo ycia" parafraza Nowego Testamentu).
Jezus powiedzia: c pomoe czowiekowi, choby cay wiat pozyska,
a na duszy swej szkod ponis? Albo co da czowiek w zamian za dusz swoj?" Sowa te oznaczay, i dusza lub inaczej ycie wieczne moe zosta stracone lub zrujnowane, a kiedy si tak stanie, nie bdzie go mona w aden
sposb odkupi z powrotem. Bogacze mog z tego kpi i pokada nadziej
w swoich bogactwach, lecz ich moc jest ograniczona. Jak mwi psalmista:
Przecie brata w aden sposb nie wykupi czowiek ani te nie da Bogu za
niego okupu, bo okup za dusz jest zbyt drogi i nie wystarczy nigdy, by mg
y dalej na zawsze i nie oglda grobu" (Ps. 49:8-10). Skoro cae rzesze ludzi gubi swe dusze yjc w grzechu i nie mog zosta wykupieni ludzkimi
metodami, co naley czyni? Syn Czowieczy przyszed na wiat, aby odda swoje ycie na okup za wielu" (Mat. 20:28). Najwaniejszym powodem
dla ktrego Syn Boy przyszed na wiat byo pooenie Jego ycia jako ceny za tych, ktrzy postradali duchowe ycie, aby mogli je odzyska. W ten
sposb stracone ycie wieczne wielu ludzi moe zosta przez nich odnalezione dziki temu, e Chrystus by posuszny a do mierci".
Aposto Piotr uwiadamia czytelnikw, e zostali wykupieni z marnego
postpowania, przekazanego przez ojcw (czyli rutyny zwyczajowych przepisw)".
Marne" oznacza puste i niesatysfakcjonujce. ycie ludzkie nie przemienione mierci Chrystusow jest puste i marne; jest niezdarnym szukaniem
po omacku czego, czego nie mona znale w ten sposb. adne wysiki,
choby najwiksze, nie doprowadz do kontaktu z rzeczywistoci zbawienia
ani nie wydadz trwaego owocu. Jaki poytek mamy z tego wszystkiego?" woa niejeden. Kiedy jednak moc odkupieczej mierci Chrystusa
dotyka czyjego ycia, przestaje ono by puste i marne. Zostaje uwolnione z
wizienia rytuaw, tradycji przodkw czy ustalonych zwyczajw. Dziaania
chrzecijanina wypywaj z nowego ycia, powoanego do istnienia moc
Chrystusowej mierci, ktra umiercajc grzech powoduje odrodzenie
i_uwolnienie duszy. C (e) Pojednanie. A wszystko to jest z Boga, ktry nas
pojedna z sob \ przez Chrystusa i poruczy nam sub pojednania, to znaczy,
e Bg w Chry-

164

DOKTRYNY BIBLIJNE

stusie wiat z sob pojedna, nie zaliczajc im ich upadkw, i powierzy nam
sowo pojednania" (II Kor. 5:18,19). Gdy bylimy nieprzyjacimi, zostalimy
pojednani z Bogiem (Rzym. 5:10). Tych, ktrzy niegdy byli Mu obcymi i wrogo usposobionymi, a ktrych uczynki byy ze, teraz pojedna w jego ziemskim ciele przez mier (Kol. 1:21,22).
Odkupienie jest czsto le rozumiane i przedstawiane. Niektrzy wyobraaj sobie, e Bg rozzoci si na grzesznika i nadsany sta z dala od niego, dopki Syn Boy nie umierzy Jego gniewu poprzez zoenie ofiary
przebagalnej. Innymi sowy, kto musia pojedna Boga z czowiekiem. Niestety, takie nauczanie jest karykatur prawdziwej doktryny o odkupieniu.
Pismo od pierwszej do ostatniej Ksigi mwi, e to Bg, ktry zosta obraony, wzi w swoje rce inicjatyw i zapewni odkupienie dla czowieka. To
Bg okry naszych prarodzicw odzieniem ze skr; On ustanowi odkupienie
poprzez ofiar zastpcz; On wreszcie posa swego Syna jako ofiar za grzech
ludzkoci. Jednym sowem, sam Bg jest autorem odkupienia czowieka.
Wprawdzie Jego majestat dozna obrazy w wyniku grzechu, a Jego wito
musi reagowa przeciw nieprawoci, lecz Bg nie ma upodobania w mierci bezbonego (Ez. 33:11), ale raczej chce, aby ten upamita si i zosta zbawiony. Aposto Pawe nie pisze, i Bg zosta pojednany z czowiekiem, ale e
On sam uczyni co w celu pojednania czowieka z sob.
w akt pojednania jest dzieem ukoczonym, wykonanym dla dobra czowieka tak, i w oczach Boych wiat jest ju z Nim pojednany. Ewangelistom
pozostaje ogosi ten fakt, a tym, ktrzy jeszcze tego nie uczynili przyj
go. mier Chrystusa sprawia, e pojednanie ludzkoci z Bogiem stao si
moliwe, natomiast kada jednostka musi pozytywnie odpowiedzie na wezwanie Ewangelii, aby dla niej samej to pojednanie stao si rzeczywistym
faktem.
Oto istota przesania Ewangelii: mier Chrystusa stanowia doskonae
dzieo pojednania, dokonane niezalenie od nas, nieskoczenie wysokim kosztem, do ktrego kady czowiek jest powoany poprzez sub pojednania.
4. Skutki odkupienia
Jakie konkretne rezultaty dla czowieka niesie z sob odkupiecze dzieo Chrystusa? Jakie s jego efekty w naszym codziennym dowiadczeniu?
(a) Przebaczenie win. Poprzez dokonane przez siebie dzieo odkupienia Jezus Chrystus zapaci dug, ktrego my nie bylimy w stanie spaci
oraz zapewni odpuszczenie wczeniej popenionych nieprawoci. Grzeszna
przeszo nie kadzie si ju zowieszczym cieniem na yciu chrzecijani-

ODKUPIENIE

165

na, poniewa jego grzechy zostay wymazane, oddalone i uznane za niebye

(Jan 1:29; Efez. 1:7; Hebr. 9:22-28; Obj. 1:5). W momencie swego odrodzenia rozpocz on nowe ycie, przekonany o tym, e nie bdzie sdzony za
wczeniejsze grzechy (Jan 5:24).
(b) Uwolnienie z wizw grzechu. Dziki odkupieniu wierzcy jest uwolniony nie tylko od odpowiedzialnoci za wczeniej popenione grzechy, ale
take od mocy grzechu. Temat ten jest omawiany w rozdziaach 6-8 Listu do
Rzymian. Aposto Pawe odpowiada na zarzut podnoszony przez niektrych
ydowskich oponentw, e ci, ktrzy zostaj zbawieni wycznie przez wiar w Jezusa, mog zacz lekceway grzech twierdzc, i jego popenianie
pocignie za sob jeszcze wiksz obfito aski (Rzym. 6:1). Pawe odpiera
ten atak stwierdzeniem, e ten, kto prawdziwie uwierzy w Chrystusa, dziki
wierze zrywa z grzechem zerwanie to jest tak zdecydowane, e jest okrelone jako mier". Owocem ywej wiary w ukrzyowanego Zbawiciela jest
ukrzyowanie starej, grzesznej natury. Czowiek, ktry uwierzy ca dusz
(a przecie tylko taka wiara jest prawdziwa), e Chrystus umar za grzechy,
nabywa tak silnej odrazy do nieprawoci, e odrzuca j caym swym jestestwem. Krzy oznacza pogrzebanie grzechu w yciu takiej osoby. Kusiciel jednak nie pi, a ludzka natura jest saba, dlatego naley zachowa sta
czujno i codziennie krzyowa grzeszne odruchy (Rzym. 6:12). Sowo Boe
zapewnia nas o zwycistwie: .Albowiem grzech nad wami panowa nie bdzie,
bo nie jestecie pod zakonem, lecz pod ask" (Rzym 6:14). ycie pod
Prawem" (zakonem) oznacza, e grzesznik musi co uczyni, aby zasuy na
zbawienie, a poniewa nie moe spaci dugu win ani wypeni wszystkich
przepisw Prawa, pozostaje w niewoli grzechu. Z drugiej strony, ycie pod
Lask" oznacza, e co musi zosta uczynione dla grzesznika doskonae
dzieo wykonane na Golgocie. Jeli wierzy w to, co zostao dla niego zrobione, otrzymuje to.
Jego wiara posiada potnego sojusznika w osobie Ducha witego, ktry
w nim zamieszkuje, pomaga przezwycia grzeszne odruchy, pomaga si
modli oraz upewnia o wolnoci i zwycistwie danym dziecku Boemu
(Rzym. 8). Zaiste, Chrystus umar aby usun przeszkod w postaci grzechu, ktry utrudnia Duchowi Boemu wejcie do ludzkiego ycia (Gal.
3:13,14). Wierzcy, zbawiony dziki Boemu miosierdziu objawionemu poprzez Krzy, dowiadcza oczyszczenia i duchowego odrodzenia (Tyt. 3:5-7).
Umarszy dla starego, grzesznego ycia, powstaje do nowego narodzony
z wody (dowiadczajc oczyszczenia) i z Ducha (otrzymujc ycie wieczne)
(Jan 3:5).

166

DOKTRYNY BIBLIJNE

(c) Uwolnienie od mierci. mier posiada zarwno wymiar fizyczny,

jak i duchowy. Pierwszy z nich wskazuje na ograniczenie dugoci ycia w
sensie fizjologicznym, wywoane procesem starzenia, chorob lub nagym
wypadkiem. Czciej jednak Biblia mwi o mierci w znaczeniu duchowym,
jako naoonej przez Boga konsekwencji grzechu sam termin mier" wyraa stan oddzielenia od Boga ze wzgldu na grzech. Nie upamitawszy si,
grzesznik umiera z dala od aski Boej i pozostaje w tym stanie na tamtym
wiecie, a owo wieczne oddzielenie nazywane jest inaczej drug mierci. Wypowiedziana przez Boga groba: dnia, ktrego je bdziesz z niego, mierci umrzesz"(I Moj. 2:17 Biblia Gdaska), nie zostaaby speniona, gdyby
chodzio wycznie o mier fizyczn, gdy Adam i Ewa yli dalej po popenieniu grzechu. Lecz obwieszczenie to byo absolutnie prawdziwe i dokadne
aby si z tym zgodzi, wystarczy przypomnie sobie, e sowo mier"
zawierao cay zakres konsekwencji grzechu: oddzielenie od Boga, utrat pokoju, skonno do popeniania za, biologiczn degeneracj, mier fizyczn i wreszcie konsekwencje sigajce poza grb.
Kiedy Pismo mwi, e Chrystus umar za nasze grzechy, oznacza to, i
zosta poddany nie tylko fizjologicznemu procesowi mierci fizycznej, ale take mierci jako karze za grzech. Uniy si a do cierpie krzya, aby z aski Boej zakosztowa mierci za kadego" (Hebr. 2:9). Mg przez to przej,
poniewa posiada Bosk natur i dziaa wedug Boego zrzdzenia. Sposb,
w jaki to si stao pozostaje dla nas tajemnic; musimy si jednak z tym
pogodzi, podobnie jak akceptujemy wiele niezrozumiaych dla nas faktw
naturalnych. Nikt rozsdny nie pozbawia siebie dobrodziejstw zwizanych
z elektrycznoci tylko dlatego, e nie rozumie tego zjawiska do koca. Podobnie jest z odkupieniem nikt nie powinien pozbawia si dobrodziejstw zwizanych z odkupieniem tylko dlatego, e nie potrafi rozwika tego zagadnienia
niczym zadania z matematyki.
Skoro zapat za grzech jest mier, a Chrystus przyszed na wiat, aby
da siebie samego jako ofiar za nasze winy, musia zbawi wiat umierajc.
Cae okruciestwo tej mierci, jej straszna wymowa oraz ciar ponoszonej
kary wyjaniaj w krzyk odrzucenia: Boe mj, Boe mj, czemu mnie
opuci?" Nie s to sowa mczennika, gdy ci s najczciej podtrzymywani
wiadomoci obecnoci Boej w najtrudniejszym momencie. Jest to woanie Tego, ktry dokonywa dziea wymagajcego oddzielenia od Ojca
dzieem tym byo wzicie na siebie grzechu (II Kor. 5:21).
Prawd jest, e ci, ktrzy pokadaj w Nim nadziej, rwnie musz
przej przez moment fizycznego umierania (Rzym. 8:10), jednak w ich przy-

ODKUPIENIE

167

padku ze mierci zostaje zdjty w stygmat kary, dlatego staje si ona bram do lepszego ycia. Taki jest sens sw Jezusa: Kto yje i wierzy we mnie,
nie umrze na wieki" (Jan 11:26).
(d) Dar ycia wiecznego. Chrystus umar, abymy nie zginli" (przypomnijmy: sowo to oznacza w biblijnym sensie duchow ruin), lecz mieli ywot wieczny" (Jan 3:14-16. Por. 6:23). ycie wieczne to co wicej ni zwyka
egzystencja to przebywanie w obecnoci Boej i dowiadczanie peni Jego aski. Czowiek martwy duchowo w wyniku grzechu jest od tej aski odczony, lecz poprzez odkupiecz ofiar Chrystusa moe cieszy si bliskoci
Boga. ycie w asce i obecnoci Boej jest nazywane yciem wiecznym, poniewa polega na permanentnym przebywaniu blisko Tego, ktry jest wieczny. Wierzcy dowiadczaj go ju teraz, poniewa dziki ofierze Chrystusa
mog si cieszy obecnoci Pana; ycie wieczne jest terminem odnoszcym
si rwnie do przyszoci (Tyt. 1:2; Rzym. 6:22), gdy oczekujemy obecnoci Boej w caej peni. Ujrzymy Go takim, jakim jest" (I Jana 3:2).
(e) Zwyciskie ycie. Krzy dziaa niczym dynamo, wytwarzajc w sercu czowieka odpowied na Odkupienie, a zarazem niezbdn energi, ktra
ley u podstaw chrzecijaskiego ycia. Bd y dla Tego, ktry za mnie
umar" to zdanie najlepiej okrela ow dynamik Krzya. ycie chrzecijanina jest reakcj duszy na mio Chrystusa.
Krzy Chrystusowy inspiruje prawdziwe upamitanie, ktre jest podstaw powrotu do Boga. Grzech moe by zwizany z wyrzutami sumienia, wstydem i zoci, ale prawdziwe upamitanie jest tylko tam, gdzie nastpuje
prawdziwy al za to, e Bg zosta obraony. wiadomo taka nie moe zosta wytworzona na yczenie", gdy w naturze grzechu ley zaciemnianie
umysu i zatwardzanie serca. Dlatego grzesznik potrzebuje potnej motywacji do upamitania czego, co sprawioby, e taki czowiek zobaczy i odczuje, jak bardzo urazi Boga swoim postpowaniem lub zamysem. Krzy
Chrystusa dostarcza tej motywacji, pokazujc obrzydliwo grzechu, ktry
doprowadzi do mierci Syna Boego, zawiadczajc o strasznej karze za nieprawo, ale rwnoczenie objawia mio i ask Bo. Jak kto susznie zauway: Wszyscy prawdziwie pokutujcy s dziemi Krzya. Upamitanie
nie pochodzi od nich samych, lecz jest odpowiedzi na dziaanie Boga, wytworzon w ich sercach poprzez ukazanie im tego, czym jest dla Niego grzech
oraz tego, co Jego mio uczynia, by dosign i zdoby grzesznika".
Jest napisane, e wici z okresu Wielkiego Ucisku wyprali szaty swoje, i wybielili je we krwi Baranka" (Obj. 7:14). Znajdujemy tutaj wyrane odniesienie do uwicajcej mocy mierci Chrystusowej. Ci, o ktrych mowa,

168

DOKTRYNY BIBLIJNE

oparli si grzechowi i teraz s czyci. Skd wzili moc do przezwycienia

grzechu? Z przemonej mocy mioci Chrystusa objawionej na Golgocie, ktra
to moc wypenia ich serca i pozwolia pokona grzech (Gal. 2:20). A oni zwyciyli go przez krew Baranka i przez sowo wiadectwa swojego, i nie umiowali ycia swojego tak, by raczej je obra ni mier" (Obj. 12:11). Pomimo
ogromnej presji, jak na nich wywierano, mio Chrystusa swym przemonym dziaaniem uzdolnia ich do zwycistwa, a krew Baranka bya tak siln motywacj, e byli niezwycieni. Majc przed oczami Krzy, na ktrym
On za nich umar, nie mieli przez tchrzostwo zdradzi Jego sprawy i umiowa ycie bardziej, ni On umiowa swoje. Oni musz by Jego, tak jak On
by ich" (por. Pie nad Pieniami 2:16 [przyp. tum.]).
Zwyciskie ycie zawiera w sobie rwnie zwycistwo nad szatanem. Nowy Testament naucza, e Chrystus pokona szatana dla naszego dobra (Luk.
10:17-20; Jan 12:31,32; 14:30; Kol. 2:15; Hebr. 2:14,15; Obj. 12:11). Chrzecijanie osigaj zwycistwo nad szatanem tak dugo, jak dugo pozostaj
w cznoci ze Zwycizc szatana!

ZBAWIENIE
Dziki swej odkupieczej mierci Pan Jezus Chrystus naby prawa do
czowieka czyli zbawi go. Jak zbawienie realizuje si w praktyce, to znaczy w jaki sposb jest ono udzielane przez Boga i przyjmowane przez czowieka? Prawdy odnoszce si do udzielania zbawienia mona zgrupowa pod
trzema tytuami: usprawiedliwienie, odrodzenie, uwicenie. Prawdy zwizane z przyjciem zbawienia przez czowieka mona uj w trzech blokach
tematycznych: upamitanie, wiara, posuszestwo.

SPIS RZECZY
I. NATURA ZBAWIENIA 173
1. Trzy aspekty zbawienia 173
[a] Usprawiedliwienie, [b] Odrodzenie i usynowienie. [c] Uwicenie.
2. Zbawienie aspekt zewntrzny i wewntrzny 175
3. Warunki zbawienia 175
[a] Upamitanie. [b] Wiara.
4. Nawrcenie 178
II. USPRAWIEDLIWIENIE 179
1. Natura usprawiedliwienia uniewinnienie przez Boga 179
2. Konieczno usprawiedliwienia potpienie czowieka 181
3. rdo usprawiedliwienia aska 184
4. Podstawa usprawiedliwienia sprawiedliwo Chrystusa 186
5. rodek usprawiedliwienia wiara 188
III. ODRODZENIE 191
1. Natura odrodzenia 191
[a] Narodzenie, [b] Oczyszczenie, [c] Oywienie, [d] Stworzenie, [e] Wskrzeszenie.
2. Konieczno odrodzenia 192
3. rodki odrodzenia 194
[a] Czynnik Boski, [b] Przygotowanie czowieka do aktu odrodzenia.
4. Rezultaty odrodzenia 195
[a] Pozycja czowieka, [b] Aspekt duchowy, [c] Aspekt praktyczny.
IV. UWICENIE 196
1. Natura uwicenia 196
[a] Oddzielenie, [b] Oddanie, [c] Oczyszczenie, [d] Powicenie, [e] Suba.
2. Czas uwicenia 198
[a] Uwicenie jako akt. [b] Uwicenie jako proces.
3. Boskie rodki uwicenia 199
[a] Krew Chrystusa, [b] Duch wity, [c] Sowo Boe.
4. Bdne pogldy dotyczce uwicenia 202
[a] Wykorzenienie, [b] Legalizm, [c] Ascetyzm.
5. Prawdziwe uwicanie si 203
[a] Wiara w Odkupienie, [b] Odpowied na dziaanie Ducha.
6. Cakowite uwicenie 205
[a] Znaczenie doskonaoci, [b] Moliwoci osignicia doskonaoci.

V. OSTATECZNO ZBAWIENIA 209

1. Kalwinizm 210
2. Arminianizm 211
3. Porwnanie 211
4. Biblijna rwnowaga 213

I. NATURA ZBAWIENIA
Przedmiotem niniejszego rozdziau jest przedstawienie biblijnej odpowiedzi na pytanie: Co stanowi o zbawieniu lub stanie aski"?
1. Trzy aspekty zbawienia
Istniej trzy aspekty zbawienia bd stanu aski, a kady z nich mona
scharakteryzowa jednym wyrazem, bdcym zarazem ilustracj tego bogosawiestwa. S to: usprawiedliwienie, odrodzenie i uwicenie.
(a) Usprawiedliwienie jest terminem prawniczym, kojarzcym si z sal rozpraw. Czowiek, ktry jest winny i potpiony, przed Bogiem zostaje uniewinniony oraz ogoszony sprawiedliwym czyli usprawiedliwionym.
(b) Odrodzenie (przeycie wewntrzne) oraz usynowienie (przywilej zewntrzny) to okrelenia przywodzce na myl dom rodzinny. Dusza czowieka, martwa w przewinieniach i grzechach, potrzebuje nowego ycia, ktre
jest udzielane w Boskim akcie odrodzenia. W wyniku tego aktu czowiek staje
si dzieckiem Boym i czonkiem Jego rodziny.
(c) Sowo uwicenie sugeruje czynno wykonywan w wityni, jako e jest ono przede wszystkim zwizane z oddawaniem czci Bogu. Dostpiwszy pojednania z Bogiem oraz Jego prawem, czowiek rodzi si na nowo
i zostaje oddany na sub Bogu. Kupiony za wysok cen, nie naley ju odtd do siebie; nie oddala si ju od wityni, ale suy Bogu dniem i noc
(Luk. 2:37). Uwicony przez Boga, odda Mu si cakowicie.
A zatem czowiek zbawiony to ten, ktry zosta pojednany z Bogiem, wczony do Jego rodziny, a nastpnie oddany Jemu na sub. Inaczej mwic,
na dowiadczenie zbawienia, lub stan aski, skadaj si: usprawiedliwienie,
odrodzenie oraz uwicenie. Bdc usprawiedliwionym, zbawiony naley
do sprawiedliwych; bdc odrodzonym, staje si dzieckiem Boym; za bdc uwiconym, jest wity".
Czy powysze bogosawiestwa nastpuj kolejno po sobie, czy rwnoczenie? Istnieje pewien logiczny porzdek: najpierw grzesznik zostaje pogodzony z wymaganiami Boego Prawa; jego ycie cechuje chaos, wic musi
ono ulec przemianie; dotd y dla grzechu i wiata, dlatego musi zosta od
niego oddzielony do nowego ycia i suby. Jednak owe trzy procesy zachodz rwnoczenie w tym sensie, e nie da si ich w rzeczywistoci rozdzieli. Dla jasnoci wykadu przeanalizujemy kady z nich oddzielnie. Wszystkie
trzy aspekty stanowi o penym zbawieniu". Zaraz po zewntrznej zmianie

174

DOKTRYNY BIBLIJNE

nazywanej usprawiedliwieniem, nastpuje wewntrzna przemiana odrodzenie, a nastpnie oddanie na sub Bogu. Trudno byoby wyobrazi sobie
kogo, kto zosta prawdziwie usprawiedliwiony ale nie odrodzony; podobnie jak niemoliwe jest, by prawdziwie odrodzony czowiek nie by rwnoczenie uwicony (chocia w praktyce zbawiona osoba moe od czasu do czasu
profanowa swoje uwicenie). W rzeczywistoci zbawienie nie istnieje bez
tych trzech czynnikw, podobnie jak nie ma trjkta, ktry miaby mniej ni
trzy boki. Reprezentuj one ciany fundamentu, na ktrym budujemy nasze
chrzecijaskie ycie. S to zarazem trzy pocztkowe elementy ycia chrzecijaskiego, od ktrych rozwija si ono a do ostatecznego spenienia.
Owo potrjne rozrnienie dosy szczegowo porzdkuje jzyk Nowego
Testamentu. Sprbujmy to zilustrowa:
(a) W odniesieniu do usprawiedliwienia: Bg jest Sdzi, a Chrystus Ordownikiem; grzech jest przekroczeniem prawa; odkupienie jest zadouczynieniem; upamitanie jest przekonaniem; przyjcie grzesznika jest
przebaczeniem lub uniewanieniem grzechu; wiadectwo Ducha jest wiadectwem przebaczenia; ycie chrzecijanina jest yciem w posuszestwie,
a jego doskonalenie jest wypenianiem zakonu sprawiedliwoci.
(b) Zbawienie jest take nowym yciem w Chrystusie. W kontekcie nowego ycia Bg jest Ojcem (rdem ycia), Chrystus jest dla nas starszym
bratem i yciem; grzech jest samowol, czyli wyborem naszej woli zamiast
woli Zarzdcy domu; odkupienie jest pojednaniem; przyjcie grzesznika jest
usynowieniem; przywrcenie do ycia odrodzeniem, nowym narodzeniem;
ycie chrzecijanina ukrzyowaniem lub umierceniem starej natury, ktra
sprzeciwia si nowej naturze, i stworzeniem wszystkiego na nowo; doskonalenie tego ycia jest doskonaym odbiciem obrazu Chrystusa, jednorodzonego Syna Boego.
(c) ycie chrzecijanina jest powicone czci i subie dla Boga, czyli
jest yciem uwiconym. W odniesieniu do ycia uwiconego Bg jest witym; Chrystus Arcykapanem; grzech jest skalaniem; upamitanie jest
wiadomoci skalania; odkupienie jest ofiar zadouczynienia; ycie chrzecijanina zostaje powicone na otarzu (Rzym. 12:1); doskonalenie tego
aspektu jest cakowitym uwiceniem, czyli oddzieleniem od grzechu.
Te trzy bogosawiestwa wypywajce z aski s osigalne dla nas dziki
odkupieczej mierci Chrystusa, za korzyci pynce z tej mierci udzielane
s czowiekowi przez Ducha witego. Bdc zadouczynieniem wobec
da prawa, odkupienie zapewnio czowiekowi przebaczenie grzechw i
sprawiedliwo; usuwajc mur pomidzy Bogiem a czowiekiem, umoliwi-

ZBAWIENIE

175

o odrodzenie naszego ycia; stanowic ofiar oczyszczajc z grzechu, przynioso nam uwicenie i wito.
Warto rwnie zauway, e powysze bogosawiestwa wypywaj z naszej wizi z Chrystusem. Wierzcy stanowi jedno z Chrystusem na podstawie Jego odkupieczej mierci oraz moc Jego oywiajcego Ducha. W Nim
stalimy si sprawiedliwi (II Kor. 5:21); poprzez Niego mamy przebaczenie
grzechw (Ef. 1:7); w Nim jestemy nowym stworzeniem, narodzeni do nowego ycia (II Kor.5:17); w Nim jestemy uwiceni (I Kor. 1:2) i On jest dla
nas usprawiedliwieniem (I Kor. 1:30). On jest autorem wiecznego zbawienia".
2. Zbawienie aspekt zewntrzny i wewntrzny
Zbawienie posiada zarwno aspekt obiektywny (zewntrzny) jak i subiektywny (wewntrzny).
(a) Sprawiedliwo jest przede wszystkim zmian statusu duchowego,
ale po niej nastpuje zmiana stanu czowieka. Sprawiedliwo jest zarwno przypisana jak i udzielana.
(b) Usynowienie odnosi si do nadania przywileju Boego synostwa; odrodzenie jest wewntrznym yciem odpowiadajcym naszemu powoaniu, ktre
czyni nas uczestnikami Boskiej natury".
(c) Uwicenie jest czynnikiem zarwno zewntrznym jak i wewntrznym.
Pod wzgldem zewntrznym jest ono oddzieleniem od grzechu i oddaniem
siebie Bogu; pod wzgldem wewntrznym wymaga oczyszczenia z grzechu.
Zewntrzny aspekt aski pochodzi z odkupieczej mierci Chrystusa; wewntrzny aspekt jest dzieem Ducha witego.
3. Warunki zbawienia
Co naley rozumie przez warunki zbawienia"? S to Boe wymogi wzgldem czowieka, ktrego On przyjmuje ze wzgldu na Chrystusa, i ktrego wedug swojej woli obdarza przejawami bogosawiestwa wypywajcymi z
Ewangelii aski.
Pismo wite wysuwa na pierwszy plan upamitanie i wiar jako warunki zbawienia; chrzest wodny przewija si jako zewntrzny znak wewntrznej
wiary nawrconego (Mk 1:15; Dz. Ap. 22:16; 16:31; 2:38; 3:19).
Odwrcenie si od grzechu i zwrcenie do Boga stanowi warunki i zarazem przygotowanie na przyjcie zbawienia. eby nie pozostawia wtpliwoci: nie istnieje co takiego jak zasuga upamitania lub modlitwy,
poniewa wszystko, co jest potrzebne do zbawienia kadego czowieka, zo-

176

DOKTRYNY BIBLIJNE

stao ju dla niego uczynione. Poprzez upamitanie nawracajcy si usuwa

przeszkod do otrzymania daru zbawienia; przez wiar za przyjmuje ten dar.
Ale chocia upamitanie i wiara s konieczne, bo nakazane, oczywiste jest
pomocnicze dziaanie Ducha witego. (Por. wyraenie da Bg upamitanie", Dz. Ap. 11:18.) Blunierstwo przeciw Duchowi witemu odpycha Tego, ktry sam jedynie moe pobudzi serce do skruchy, tak wic nie ma ju
dla takiego czowieka usprawiedliwienia.
Jaka jest rnica pomidzy upamitaniem a wiar? Przez wiar otrzymujemy zbawienie, ale nie jest ona podstaw naszego upamitania. Co wicej,
upamitanie ma zwizek z grzechem i alem, za wiara zasadza si na Boym miosierdziu.
Czy istnieje wiara bez upamitania? Nie, gdy tylko pokutujcy czowiek
moe czu potrzeb Zbawiciela i pragn zbawienia dla swojej duszy.
Czy moliwe jest prawdziwe Boe upamitanie bez wiary? Nikt nie jest
w stanie pokutowa w biblijnym znaczeniu bez wiary w Sowo Boe, jego
ostrzeenie o sdzie i obietnic zbawienia.
Czy wiara i upamitanie maj jedynie warto przygotowawcz wzgldem
zbawienia?
Nie tylko towarzysz one take i pniej wierzcemu w jego chrzecijaskim yciu; upamitanie przechodzi w arliwe pragnienie cigego oczyszczania swojej duszy, za wiara uwidacznia si w mioci i cigle jest
wzbogacana przez Boga.
(a) Upamitanie. Upamitanie jest definiowane jako prawdziwy al za
grzechy wraz ze szczerym pragnieniem ich wymazania"; Boy smutek z powodu grzechu"; przekonanie o winie pochodzce od Ducha witego, ktry
wkada w serce czowieka Boskie Prawo jako miernik dobra i za"; tak bardzo al z powodu tego co si robi, e si z tym koczy" (definicja maego chopca).
Na biblijne upamitanie skadaj si trzy elementy: rozumowy, uczuciowy i praktyczny. Mona je zilustrowa w nastpujcy sposb: (1) Podrny dowiaduje si, e wsiad do niewaciwego pocigu; wiedza ta dotyczy
elementu rozumowego, poprzez ktry czowiek uwiadamia sobie, syszc
goszone Sowo Boe, e nie jest w dobrych relacjach z Bogiem. (2) Podrny jest zaniepokojony swoim odkryciem; moe nawet zdenerwowany lub przestraszony. Jest to ilustracja emocjonalnej strony jego pokuty, w ktrej zawiera
si samooskarenie i szczery al za za dotychczasowe obraanie Boga (II Kor.
7:10). (3) Opuszcza on pocig przy pierwszej okazji, po czym wsiada do waciwego pocigu. Widzimy tutaj obraz praktycznej strony pokuty, ktra za-

ZBAWIENIE

177

wiera dokonanie zwrotu o 180 stopni i rozpoczcie podry w Boym kierunku. Jedno z greckich znacze sowa pokuta" to dosownie przemiana
umysu lub zmiana celu" (metanoia). Osdzony grzesznik postanawia wyprostowa swoje cieki i zwrci si do Boga; praktyczny rezultat tego postanowienia jest taki, e wydaje on owoc godny upamitania (Mat. 3:8).
Upamitanie jest uznaniem Prawa, tak jak wiara jest uznaniem Ewangelii. W jaki sposb upamitanie wie si z przyjciem autorytetu Prawa?
Skruszony czowiek ubolewa nad swoim odejciem od witych przykaza
i nad swym osobistym zepsuciem widocznym w wietle Prawa; poprzez wyznanie tych faktw przyjmuje on wyrok cicy nad sob jako sprawiedliwy i czyni wszystko, co moliwe w danej sytuacji, aby naprawi swoje winy.
W jaki sposb Duch wity pomaga czowiekowi upamita si? Czyni to
przykadajc wzorzec Sowa Boego do ludzkiego sumienia, dotykajc serca
czowieka i umacniajc jego wol oraz pragnienie odwrcenia si od grzechu.
(b) Wiara. Wiara w sensie biblijnym oznacza uwierzenie oraz zaufanie.
Jest to zarwno zgoda umysu jak i woli. W odniesieniu do umysu jest to
wiara w pewne objawione prawdy dotyczce Boga i Chrystusa; jeli za chodzi o wol, jest to akceptacja tych prawd jako zasad kierujcych yciem. Wiara
intelektu nie wystarcza do zbawienia (Jk. 2:19; Dz. Ap. 8:13,21) dana
osoba moe wyrazi umysem akceptacj Ewangelii nie podejmujc decyzji
o przemianie swojego ycia zgodnie ze Sowem Boym. Najistotniejsza jest
wiara serca (Rzym. 10:9). Wiara intelektu oznacza uznanie za prawdziwe faktw zawartych w Ewangelii; wiara serca jest wiadomym podporzdkowaniem ycia wymogom, ktre z tych faktw wynikaj. Wiara jako zaufanie
zakada istnienie elementu emocjonalnego; tak wic zbawcza wiara jest aktem angaujcym ca osobowo, obejmujcym intelekt, emocje i wol.
Sens sowa wiara" mona wywie ze sposobu, w jaki jest ono stosowane w greckim oryginale. Pojcie to czasem oznacza nie tylko akt uwierzenia
w cz prawdy, ale w jej cao, jak wyraaj to nastpujce zwroty: wiar,
ktra raz na zawsze zostaa przekazana witym", odstpi niektrzy od wiary", sowo wiary, ktre gosimy", szerzy wiar, ktr dawniej zwalcza". Tak
pojta wiara jest nazywana czasem wiar obiektywn (bd zewntrzn). Akt
uwierzenia w te prawdy jest nazywany wiar subiektywn.
Wyraz uwierzy" wystpujcy razem z niektrymi greckimi przyimkami nasuwa na myl opieranie si lub spoczywanie na mocnym fundamencie, jak np. w Ewangelii Jana 3:16, gdzie sowo to wraz z nastpujcym po
nim przyimkiem oznacza zaufanie, ktre zespala w jedno osob oraz obiekt
jej wiary. Wiara jest zatem spoiwem czcym dusz z Chrystusem.

178

DOKTRYNY BIBLIJNE

Czy wiara jest dziaaniem ludzkim, czy te Boskim? Sam fakt, e czowiek
otrzyma nakaz uwierzenia, sugeruje zdolno i zarazem konieczno podjcia
tej decyzji. Wszyscy ludzie posiadaj zdolno zoenia swojego zaufania w kim
i czym, i tak np. mona pokada ufno w bogactwach, w czowieku, w przyjacioach, itp. Kiedy wiara jest skierowana na Sowo Boe i ufno pooona jest
w Bogu i Chrystusie, czowiek posiada wiar zbawcz. Jednake wytworzenie
takiego rodzaju wiary wymaga pomocniczej aski ze strony Ducha witego
we wsppracy ze Sowem Boym (Jan. 6:44; Rzym. 10:17; Hebr. 12:2; Gal. 5:22).
Co to jest wiara zbawcza? Oto niektre z podawanych definicji: Wiara
w Chrystusa jest zbawiajc ask, przy pomocy ktrej przyjmujemy Go i w Nim
jedynie upatrujemy nadziej zbawienia w taki sposb, jak podaje Ewangelia". Jest to akt skruszonego grzesznika, ktry przy pomocy Ducha witego
pokada ca nadziej w Chrystusie". Taki akt lub proces w umyle grzesznika, ktry prowadzi go pod kierunkiem Ducha witego do pooenia caej ufnoci w Chrystusie jako jedynym i wystarczajcym Zbawicielu". Mocna ufno
i przekonanie, e Chrystus umar za moje grzechy, e On mnie kocha i e za
mnie poszed na krzy". Wierzy i polega na zasugach Chrystusowych, to
znaczy, e ze wzgldu na Niego Bg zamierza okaza nam miosierdzie". Jest
to lot skruszonego grzesznika w kierunku miosierdzia Boego w Chrystusie".
4. Nawrcenie
Najprociej rzecz ujmujc, nawrcenie to odwrcenie si od grzechu w
kierunku Boga (Dz.Ap. 3:19). Termin ten jest uywany zarwno do okrelenia owego krytycznego momentu w yciu grzesznika, kiedy schodzi on
z drogi grzechu i wchodzi na ciek sprawiedliwoci, jak i w przypadkach
upamitania z konkretnego grzechu, co zdarza si osobom kroczcym ju t
ciek (Mat. 18:3; Luk. 22:32; Jak. 5:20).
Nawrcenie jest cile zwizane z upamitaniem i wiar, a czasami jest
uywane jako pojcie zastpcze wobec jednego lub drugiego, a nawet wobec obydwch, reprezentujc wtedy wszystkie dziaania, poprzez ktre grzesznik przychodzi do Boga (Dz.Ap. 3:19; 11:21; I Piotra 2:25). Katechizm
Westminsterski, w odpowiedzi na postawione tam pytanie, podaje nastpujc definicj nawrcenia:
Czym jest upamitanie ku yciu?
Upamitanie ku yciu jest to zbawcza aska, na mocy ktrej grzesznik, powodowany autentycznym poczuciem grzesznoci oraz zrozumieniem miosierdzia Boego w Chrystusie, odwraca si od znienawidzonego przez siebie grzechu i zwraca si
ku Bogu z mocnym postanowieniem posuszestwa wobec nowego Pana.

ZBAWIENIE

179

Zauwamy, e powysza definicja przedstawia nawrcenie jako akt angaujcy ca osobowo rozum, uczucia i wol.
Czym rni si nawrcenie od zbawienia? Nawrcenie jest pojciem oddajcym ludzk perspektyw zbawienia. Oto ilustracja: znajomi pewnego notorycznego grzesznika nagle stwierdzaj, e przesta pi, uprawia hazard i
uczszcza do jaski rozpusty sowem, zacz nienawidzi to, co dawniej
kocha i kocha robi to, czego dawniej nienawidzi. Ci, ktrzy go znaj od
dawna, mwi: odkd si nawrci, bardzo si zmieni!" Opisuj to, co widz, czyli ludzk stron wydarzenia, jakim jest zbawienie tego czowieka. Patrzc na to samo zjawisko od Boej strony powiedzielibymy, e Bg odpuci
jego grzechy i da mu nowe serce.
Czyby zatem nawrcenie byo jedynie efektem ludzkich wysikw? Tak
jak wiara i upamitanie, ktre skadaj si na ten akt, samo nawrcenie jest
krokiem dokonywanym przez czowieka. Rwnoczenie jednak istnieje w nim
jaki element nadprzyrodzony, skoro jest ono reakcj na dziaanie aski Boga oraz Sowa Boego. Nawrcenie jest zatem efektem wspdziaania Boga
i czowieka. Z bojani i ze dreniem zbawienie swoje sprawujcie. Albowiem
Bg to wedug upodobania sprawia w was i chcenie i wykonanie" (Fil. 2:12,13).
Nastpujce fragmenty odnosz si do Boego wkadu w nawrcenie: Jer.
31:18; DzAp. 3:26. Fragmenty dotyczce dziaa czowieka w tym zakresie:
Dz.Ap. 3:19; 11:18; Ez. 33:11.
Co pojawia si najpierw: odrodzenie czy nawrcenie? Procesy przebiegajce podczas nawrcenia s tak gbokie i tajemnicze, e nie mona ich analizowa z matematyczn precyzj. Dr Strong opowiada o pewnym kandydacie
na duchownego, ktry zapytany o to, czy najpierw przey nawrcenie czy
odrodzenie, odpowiedzia: Odrodzenie i nawrcenie s jak pocisk i dziura
jedno przechodzi przez drugie".

H. USPRAWIEDLIWIENIE
1. Natura usprawiedliwienia uniewinnienie przez Boga
Usprawiedliwienie" jest terminem prawniczym, oznaczajcym uniewinnienie podsdnego, ogoszenie wyroku uniewinniajcego lub przyznanie komu statusu prawego obywatela. Powysze okrelenia znakomicie
ilustruj analizowane pojcie oto grzesznik staje przed Bogiem sprawiedliwym Sdzi i zamiast usysze wyrok potpienia zostaje uniewinniony.

180

DOKTRYNY BIBLIJNE

Rzeczowniki usprawiedliwienie" oraz sprawiedliwo" oznaczaj stan

akceptacji przez Boga, ktry mona osign przez wiar. Boa akceptacja
jest darem, ktry mona otrzyma dziki wierze w Chrystusa (Rzym. 1:17;
3:21,22). Jest to pewien stan, w ktrym stoi" (tzn. utrzymuje si [przyp.
tum.]) wierzcy (Rzym. 5:2). Pomimo swej grzesznej przeszoci oraz teraniejszej niedoskonaoci, znajduje si on w bezpiecznej i spenionej pozycji wzgldem Boga zosta usprawiedliwiony" niepodwaalnym werdyktem
samego Boga (Rzym. 8:34). Doktryna o usprawiedliwieniu zostaa ujta nastpujco: Usprawiedliwienie jest aktem aski Boej, w ktrym Bg, niezalenie od naszych uczynkw, wybacza nam wszystkie grzechy ze wzgldu na
sprawiedliwo Chrystusa, przypisan nam i przyjt przez nas jedynie przez
wiar".
Usprawiedliwienie jest przede wszystkim zmian pooenia grzesznika
niegdy potpiony, teraz zostaje uniewinniony; niegdy y pod przeklestwem Boga, teraz dowiadcza Jego bogosawiestwa.
Usprawiedliwienie jest jednak czym wicej, ni tylko odpuszczeniem
grzechw i cofniciem przeklestwa; poprzez ten akt Bg wynosi grzesznika
do pozycji sprawiedliwego. Prezydent moe uaskawi przestpc, ale nie jest
w stanie przywrci mu dobrego imienia i postawi go w pozycji obywatela,
ktry nigdy nie zama prawa. Bg moe uczyni jedno i drugie wymazuje
przeszo wraz z jej nieprawociami i traktuje nawrconego tak, jak gdyby
ten nigdy przedtem nie popeni grzechu! Uaskawiony przestpca nie jest
uwaany za dobrego obywatela i prawego czowieka, lecz kiedy Bg usprawiedliwia grzesznika, ten staje si w Jego oczach sprawiedliwy. aden sdzia
nie moe sprawiedliwie usprawiedliwi" podsdnego, czyli wydajc wyrok
uniewinniajcy ogosi podsdnego dobrym czowiekiem. Gdyby Bg podlega takim samym ograniczeniom i usprawiedliwia tylko dobrych ludzi, wtedy
nie byoby ewangelii dla grzesznikw. Aposto Pawe upewnia nas, e Bg
usprawiedliwia bezbonych. Najwikszym cudem ewangelii jest to, e Bg
przychodzi do bezbonika z miosierdziem i sprawiedliwoci zarazem, aby
niezalenie od tego, kim jest ten czowiek, umoliwi mu nawizanie przez
wiar nowej relacji ze Stwrc, dziki ktrej moe si sta dobrym. Caa tajemnica nowotestamentowego chrzecijastwa i kadego przebudzenia czy
reformacji w Kociele polega na tym cudownym, radosnym paradoksie: Bg
usprawiedliwia bezbonego".
Widzimy zatem, e usprawiedliwienie jest po pierwsze odejmowaniem,
polegajcym na wymazaniu nieprawoci grzesznika i po drugie dodawaniem, polegajcym na przypisaniu sprawiedliwoci bezbonemu.

ZBAWIENIE

181

2. Konieczno usprawiedliwienia potpienie czowieka

Jakoby mia by usprawiedliwiony czowiek przed Bogiem?" zastanawia si Job (9:1 Biblia Gdaska). Co mam czyni, abym by zbawiony?"
zapyta str wizienny z Filippi. Obaj podnieli jedn z najwaniejszych
kwestii dotyczcych ycia ludzkiego: W jaki sposb czowiek moe sta si
prawym w oczach Boga i by pewnym przychylnoci z Jego strony?
Odpowied na to pytanie jest zawarta w Pismach Nowego Testamentu,
a szczeglnie w Licie do Rzymian, ktry przedstawia cay plan zbawienia
w sposb szczegowy i systematyczny. Gwny temat tej Ksigi jest przedstawiony w 16 i 17 wersecie pierwszego rozdziau. Mona go sparafrazowa
nastpujco: Ewangelia jest moc Bo ku zbawieniu czowieka, poniewa
mwi o tym, w jaki sposb grzesznik moe zmieni swoje pooenie tak, aby
sta si sprawiedliwym w oczach Boga.
Jednym z najwaniejszych okrele uytych w caej ksidze jest sprawiedliwo Boa". Natchniony aposto opisuje taki rodzaj sprawiedliwoci,
ktry jest akceptowany przez Boga a wic czowiek, ktry posiada tak
sprawiedliwo, jest uznawany przeze za prawego". Jest to sprawiedliwo
wypywajca z wiary w Chrystusa. Pawe wykazuje, i wszyscy potrzebuj
sprawiedliwoci Boej, poniewa caa ludzko popada w grzech. Poganie
(czyli nie-ydzi) znajduj si w stanie potpienia, poniewa odeszli od Boga. Oto krtka historia ich upadku: Kiedy znali Boga (1:19,20), lecz nie
oddawali Mu chway i ich umysy pogryy si w ciemnoci (1:21,22). Duchowa lepota doprowadzia ich do bawochwalstwa (werset 23), co pocigno za sob moralne zepsucie (wersety 24-31). Nie maj zatem adnej
wymwki, poniewa objawienie o Bogu zostao im dane poprzez natur, a ich
sumienie popiera lub oskara kady zamys i uczynek (Rzym. 1:19,20;
2:14,15). ydzi rwnie znajduj si w stanie potpienia. Co prawda s narodem wybranym i posiadaj od stuleci Prawo nadane im za porednictwem
Mojesza, ale pogwacili je myl, sowem i uczynkiem (Rozdzia 2). Pawe
gono zatrzaskuje za ludzkoci bram lochu potpienia sowami: A wiemy, e wszystko, co mwi Prawo, mwi do tych, ktrzy podlegaj prawu.
I std kade usta musz zamilkn i cay wiat musi si uzna winnym wobec Boga, jako e z uczynkw Prawa aden czowiek nie moe dostpi usprawiedliwienia w jego oczach. Przez Prawo bowiem jest tylko wiksza znajomo
grzechu" (BT).
Czym jest owa sprawiedliwo", ktrej czowiek tak bardzo potrzebuje? Sam wyraz oznacza dokadnie prawo", a wic stan, w ktrym czowiek
jest uznawany za prawego. W niektrych miejscach Biblii okrelenie to od-

182

DOKTRYNY BIBLIJNE

nosi si do Boga, opisujc Go jako istot woln od niedoskonaoci i niesprawiedliwoci. W odniesieniu do czowieka to samo pojcie oznacza stan sprawiedliwoci w obliczu Boga. W hebrajskim oryginale sowo tumaczone na
jzyk polski jako prawy" oznacza dosownie tyle, co prosty", a wic zgodny z wyznaczonym standardem lub regu. Zatem czowiekiem sprawiedliwym jest ten, kto yje zgodnie z prawem nadanym przez Boga. Ale co
powinien uczyni, kiedy odkrywa, e nie jest prosty" lecz wypaczony" (dosownie krzywy") i nic nie moe na to poradzi? Wtedy potrzebuje usprawiedliwienia, ktre jest dzieem Boga.
Pawe owiadczy, e nikt nie moe by usprawiedliwiony z uczynkw Prawa. Nie jest to refleksja na temat samego Prawa, poniewa ono jest wite
i doskonae. Stwierdzenie apostoa oznacza po prostu, e Prawo nie zostao
nadane w celu usprawiedliwienia z uczynkw tych, ktrzy bd go przestrzega, lecz po to, aby wyznaczy standard sprawiedliwoci. Mona je porwna do linijki, ktra wskazuje dugo mierzonego materiau, ale nie moe
jej zwikszy, lub do wagi, ktra wskazuje nasz ciar, ale nie spowoduje
przyrostu naszej wagi. Przez Prawo bowiem jest tylko wiksza znajomo
grzechu".
Ale teraz jawn si staa sprawiedliwo Boa niezalena od Prawa".
Zwrmy uwag na sowo teraz". Kto zauway, e dla apostoa Pawa caa historia dzieli si na PRZED i PO. Innymi sowy, przyjcie Chrystusa przynioso wielk zmian w postpowaniu Boga wobec ludzkoci zosta
zapocztkowany nowy okres (dyspensacja) jej dziejw. Przez wiele wiekw ludzie grzeszyli i wci na nowo uczyli si, e nie mog o wasnych siach porzuci grzechu lub zwyciy swej skonnoci do zego. Ale teraz Bg pokaza
jasno i wyranie now drog.
Wielu Izraelitw czuo, e musi istnie jaki sposb usprawiedliwienia
niezalenie od przestrzegania Prawa, a to z dwch powodw: (1) Dostrzegali
przepa pomidzy Boym standardem dla Narodu Wybranego i stanem
swoich serc. Izrael y w grzechu i byo oczywiste, e nie mona osign zbawienia poprzez wasne wysiki. Musi ono wyj od Boga jako rezultat Jego
interwencji na rzecz czowieka. (2) Wielu ydw wiedziao z dowiadczenia,
e nikt nie jest w stanie doskonale przestrzega przepisw Prawa. To spostrzeenie doprowadzio ich do wniosku, i musi istnie sprawiedliwo niezalena od uczynkw i stara. Innymi sowy, tsknili oni za odkupieniem i
ask. Bg upewnia ich, e taka sprawiedliwo zostanie objawiona. Pawe
(Rzym. 3:21) mwi o sprawiedliwoci Boej powiadczonej przez Prawo
(I Moj. 3:15; 12:3; Gal. 3:6-8) i Prorokw (Jer. 23:6; 31:31-34)". Zapowiada-

ZBAWIENIE

183

na w Pismach Starego Testamentu sprawiedliwo zawieraa zarwno odpuszczenie grzechw jak i prawo serca.
W rzeczywistoci aposto Pawe podkrela, e usprawiedliwienie przez
wiar byo najwczeniejszym rodkiem sucym zbawieniu czowieka. Prawo zostao nadane pniej, aby narzuci Narodowi Wybranemu dyscyplin
w chodzeniu przed Bogiem oraz przekona ydw o koniecznoci odkupienia (Gal. 3:19-26). Prawo jako takie nie ma jednak mocy zbawczej, jak termometr nie moe umierzy gorczki, ktrej istnienie wskazuje. Tylko Jahwe
jest Zbawicielem swego ludu, a Jego aska ich jedyn nadziej.
Niestety, ydzi ograniczyli si do samego Prawa jako rodka ku zbawieniu i wypracowali model usprawiedliwienia z uczynkw na podstawie wypeniania przepisw oraz przestrzegania dodanej do nich tradycji. Albowiem
nie chcc uzna, e usprawiedliwienie pochodzi od Boga, i uporczywie trzymajc si wasnej drogi usprawiedliwienia, nie poddali si usprawiedliwieniu pochodzcemu od Boga" (Rzym. 10:3, BT). ydzi mylnie zrozumieli cel
Prawa, traktujc je jako rodek duchowego zbawienia. Ignorujc grzeszno
jako immanentny czynnik swej natury, ich przywdcy zaczli sobie wyobraa, e mona osign zbawienie trzymajc si litery Prawa.
Dlatego gdy Chrystus przyszed oferujc im odpuszczenie grzechw,
napotka na opr tych, ktrzy nie potrzebowali takiego Mesjasza (Jan
8:32-34). Nawet ci, ktrzy Go suchali, byli przekonani, e On postawi im
wymagania, ktre naley speni aby otrzyma ycie wieczne. C mamy czyni, aby wykonywa dziea Boe?" pytali i nie chcieli pj drog wskazan przez Niego: To jest dzieo Boe: wierzy w tego, ktrego
On posa" (Jan 6:28,29). Krtko mwic, byli tak bardzo pochonici wypracowywaniem wasnej metody usprawiedliwienia, e nie dostrzegli Boego planu zbawienia grzesznikw. Jeeli wybieramy si w podr
pocigiem^to jest on jedynie rodkiem do osignicia miejsca przeznaczenia. Nikomu nie przychodzi do gowy uczyni go swoim domem po
prostu po dotarciu do celu podry otwieramy drzwi i wychodzimy na peron. Prawo zostao dane Izraelowi, aby doprowadzi go do okrelonego
celu, ktrym jest pooenie ufnoci w zbawiajc ask Boga. Kiedy jednak przyszed Odkupiciel, zadowoleni z siebie ydzi zachowali si tak jak
podrny, ktry po dotarciu do celu podry nie chce opuci pocigu,
chocia konduktor zapewnia go, e to ju kocowa stacja". Nie chcieli
opuci swoich miejsc w pocigu" Starego Przymierza, cho Nowy Testament upewnia ich, e Chrystus jest stacj docelow", a Prawo zostao
wypenione (Rzym. 10:4).

184

DOKTRYNY BIBLIJNE

3. rdo usprawiedliwienia aska

Laska to przede wszystkim przychylno lub wzgldy okazywane czowiekowi przez Boga. Jest rwnie definiowana jako czysta, nie nagradzana
dobro i yczliwo", niezasuona przychylno". Jako taka, aska nie wie si z zacigniciem jakiegokolwiek dugu przez askobiorc". Jeli Bg kogo obdarza, traktuje to jako dar nie moemy Mu za niego zapaci ani
zrewanowa si w aden sposb. Zbawienie jest zawsze przedstawiane jako
dar, czyli niezasuona przychylno, za ktr nie mona zapaci czyste
dobrodziejstwo pochodzce od Boga (Rzym. 6:23). Dlatego suba chrzecijanina nie jest zapat za Bo ask, lecz sposobem wyraenia mioci i przywizania do Pana. Miujemy Go, bo On pierwszy nas umiowa".
Laska jako sposb postpowania Boga wobec grzesznika jest cakowicie niezalena od kwestii zasug lub ich braku. Laska nie polega ani na traktowaniu czowieka tak, jak on na to zasuguje, ani te na traktowaniu go
lepiej, ni wynika to z jego zasug" pisze L. S. Chafer. Polega ona na takim postpowaniu wobec czowieka, ktre jest pozbawione jakichkolwiek odniesie do rezultatw jego dziaa. Laska jest nieskoczon mioci,
wyraajc si poprzez nieskoczon dobro".
Naley jednak unika pewnego nieporozumienia. Ot aska nie polega
na tym, e Bg odpuszcza winy grzesznika dlatego, i jest pobaliwy i gotowy uchyli nalen kar oraz zawiesi sprawiedliwy sd. Jako doskonay
Wadca wszechwiata nie moe On postpowa agodnie wobec grzechu, poniewa podwaaoby to Jego doskona wito i sprawiedliwo. Laska Boga w stosunku do grzesznikw przejawia si w fakcie, e On sam porzez
Odkupienie w Chrystusie zapaci pen kar za grzech (Rzym. 3:24; Efez.
1:6). Dlatego moe On sprawiedliwie odpuci grzech bez wzgldu na zasugi
czy te brak zasug czowieka. Biblia mwi wyranie, e Bg wybacza win
wycznie w oparciu o sw sprawiedliwo. On jest wierny i sprawiedliwy" (I Jana 1:9). Jego aska przejawia si w dokonaniu odkupienia, dziki
czemu mg usprawiedliwi bezbonego nie naruszajc jednoczenie swego
witego i niezmiennego Prawa.
Laska jest niezalena od uczynkw i zasug czowieka osoba bdca
pod prawem nie moe by jednoczenie pod ask, natomiast ten, kto znajduje si pod ask, nie jest ju pod prawem. Czowiek znajduje si pod prawem", jeli usiuje osign zbawienie lub uwicenie traktujc je jako zapat
za dokonywanie dobrych uczynkw, przestrzeganie okrelonych przepisw
religijnych i gorliwe uczestnictwo w obrzdach. Pod ask" jest ten, kto otrzyma zbawienie poprzez wiar i ufno w Boe dzieo wykonane dla niego, a nie

ZBAWIENIE

185

w wyniku wasnych dziaa czynionych dla Boga. Obydwie wymienione sfery s

absolutnie rozczne, to znaczy nie przenikaj si w adnym punkcie. Prawo
mwi: Zapa pen sum!", podczas gdy aska owiadcza: Pena suma zostaa
ju zapacona!". Prawo jest dzieem, ktre naley wykona; laska to dzieo ju
dokonane. Prawo trzyma czowieka w zamknitym kole dziaa; aska zmienia
jego natur. Prawo potpia; aska usprawiedliwia. Osoba bdca pod prawem
staje si sug pracujcym dla zapaty; czowiek znajdujcy si pod ask jest
synem radujcym si z objtego dziedzictwa.
W ludzkich sercach istnieje gboko zakorzenione przekonanie, e czowiek
musi co zrobi, aby zasuy na zbawienie. We wczesnym okresie istnienia
Kocioa pewni judaizujcy" chrzecijanie nauczali, e konwertyci mog by
zbawieni przez wiar oraz przestrzeganie Prawa Mojeszowego. Wrd pogan
oraz w niektrych kocioach lokalnych ten bd przybra form
samoumartwiania, odprawiania obrzdw, odbywania pielgrzymek i dawania
jamuny. Idea leca u podstaw tej uczynkowoci gosia, co nastpuje: Bg nie
jest askawy, a czowiek nie jest sprawiedliwy, dlatego musi on wypracowa w
sobie sprawiedliwo, aby zyska ask u Boga. Dokadnie taki bd popenia
Luter, kiedy poprzez bolesne praktyki samoumartwiania prbowa zapracowa na
zbawienie. Kiedy czowiek stanie si wystarczajco pobony, by zjedna sobie
askawo Boga?!" zawoa w pewnym momencie. Wreszcie odkry prawd
lec u podstaw Ewangelii: Bg jest askawy i dlatego chce usprawiedliwi
czowieka. Laska miujcego Ojca objawiona w odkupieczej mierci Chrystusa
jest tym elementem, ktry odrnia chrzecijastwo od wszystkich innych religii.
Zbawienie jest przypisan sprawiedliwoci Bo, nie za niedoskona sprawiedliwoci wasn. Zbawienie jest pojednaniem z Bogiem, a nie wypenieniem ludzkich przepisw. Zbawienie jest wymazaniem wszystkich grzechw, a nie zaprzestaniem popeniania/niektrych. Zbawienie jest uwolnieniem od Prawa i mierci dla
niego, a nie smakowaniem Prawa i wypenianiem go. Zbawienie jest Boskim odrodzeniem, a nie ludzk popraw. Zbawienie jest akceptacj u Boga, a nie osigniciem odpowiedniego poziomu samoudoskonalenia. Zbawienie jest spenieniem w
Chrystusie, a nie prb ksztatowania wasnego charakteru. Zbawienie pochodzi
zawsze i wycznie od Boga, natomiast nigdy nie jest dzieem czowieka. Lewis
Sperry Chafer.
Czasem sowo aska" bywa uywane do okrelenia wpywu Boga na ludzkie
wntrze (Efez. 4:7) oraz rezultatw tego wpywu (Dz.Ap. 4:33; 11:23; Jak. 4:6;
II Kor. 12:9). Przejawy dziaania aski Boej w tym aspekcie zostay skla-

186

DOKTRYNY BIBLIJNE

syfikowane nastpujco: aska uprzedzajca (dos. idca z przodu") jest

dziaaniem Boga poprzedzajcym nawrcenie czowieka, pobudzajcym go
do powrotu na drog Pask. Jest ona rezultatem przychylnoci Boga, ktry
pociga ludzi ku sobie (Jan 6:44) i boryka si z nieposusznymi (DzAp. 7:51).
Ten rodzaj aski nazywany jest rwnie ask efektywn, gdy skutecznie
pomaga w nawrceniu tym, ktrzy nie stawiaj oporu (Jan 5:40; DzAp. 7:51;
13:46). Laska bieca uzdalnia wierzcych do ycia w prawoci, opierania
si pokusom oraz penienia suby. Dlatego modlimy si o ask, kiedy przed
nami stoi jakie trudne zadanie. Laska powszednia jest efektem dziaania
Ducha witego zamieszkujcego w zbawionym czowieku. Wspierany ask
moe on prowadzi ycie obfite, wydajc owoc Ducha. (Gal. 5:22,23).
4. Podstawa usprawiedliwienia sprawiedliwo Chrystusa
Jak Bg moe traktowa grzesznika jako sprawiedliwego? Odpowied:
sam Bg obleka go w sprawiedliwo. Czy polega to jedynie na przyznaniu
tytuu dobrego" i sprawiedliwego" temu, kto na to nie zasuy? Odpowied:
Jezus Chrystus naby ten tytu za i dla grzesznika, ktry w zwizku z tym
jest ogoszony sprawiedliwym przez odkupienie w Jezusie Chrystusie". Odkupienie oznacza cakowite uwolnienie za wpacon cen wykupu.
Chrystus naby dla nas sprawiedliwo umierajc odkupiecz mierci; Ktrego Bg ustanowi jako ofiar przebagaln przez krew jego". Przebaganie zapewnia przychylno Boga dla grzesznika, ktry na ni nie
zasuy. Chrystus umar, aby ocali nas (czyli zbawi) od sprawiedliwego
gniewu Boga i zapewni nam Jego przychylno. mier i zmartwychwstanie Chrystusa przedstawiaj te elementy niezbdne do zbawienia czowieka,
ktre zostay mu dostarczone z zewntrz (przez Boga); pojcie usprawiedliwienia odnosi si do sposobu, w jaki zbawcze dobrodziejstwa mierci Chrystusowej staj si dostpne dla jednostki; wiara jest rodkiem, dziki ktremu
grzesznik moe przej te dobrodziejstwa dla siebie.
Zwrmy uwag na potrzeb sprawiedliwoci tak, jak ciao wymaga
okrycia, duszy niezbdna jest odpowiednia reputacja. wiatu naley si pokazywa w odpowiednim ubraniu, natomiast przed Bogiem i zastpami niebieskimi naley stan w szacie doskonaej sprawiedliwoci (Zob. Obj. 19:8;
3:4; 7:13,14). Szata grzesznika jest jednak skalana (Zach. 3:1-4) i gdyby
prbowa oblec si we wasn sprawiedliwo, zasugi i dobre uczynki, zostayby one uznane za szaty splugawione" (Izaj. 64:6). Jedyn nadziej dla
czowieka jest posiadanie takiej sprawiedliwoci, jak akceptuje Bg sprawiedliwoci Boej". Skoro kady jest z natury niesprawiedliwy, owa sprawie-

ZBAWIENIE

187

dliwo musi mu zosta dostarczona z zewntrz, czyli musi to by sprawiedliwo przypisana.

Ta sprawiedliwo zostaa nabyta na podstawie zastpczej mierci Chrystusa (Izaj. 53:5,11; II Kor. 5:21; Rzym. 4:6; 5:18,19). Jego mier bya doskonaym aktem sprawiedliwoci, poniewa stanowia zadouczynienie
wymaganiom Prawa. Oprcz tego bya take doskonaym aktem posuszestwa. Wszystko to zostao uczynione dla nas i zapisane na nasze konto. Bg
akceptuje nas jako sprawiedliwych wycznie ze wzgldu na sprawiedliwo
Chrystusa, ktra zostaa nam przypisana" czytamy w jednym z chrzecijaskich wyzna wiary.
Akt, w wyniku ktrego Bg wpisuje t sprawiedliwo na nasze konto,
jest nazywany zaliczeniem (cilej: imputacj). Zaliczenie jest naoeniem na
kogo konsekwencji jakiego wydarzenia. Na przykad konsekwencje grzechu Adama zostay naoone na wszystkich jego potomkw. Z kolei konsekwencje grzechu ludzkoci zostay naoone na Chrystusa, a konsekwencje
Jego posuszestwa na wierzcego. Jezus woy na siebie nasz szat skalan grzechem, abymy my mogli przyoblec si w Jego szat sprawiedliwoci. Pan sta si dla nas (...) sprawiedliwoci" (I Kor. 1:30) i jest nazwany
sprawiedliwoci nasz" (Jer. 23:6).
Chrystus ponis kar za nasze winy, zadouczyni wymogom Prawa
zarwno poprzez posuszestwo, jak przez cierpienie, i utosami si z nami
do tego stopnia, e jeli jednoczymy si z Nim przez wiar, wtedy Jego mier
staje si nasz mierci, Jego sprawiedliwo nasz sprawiedliwoci, a Jego posuszestwo naszym posuszestwem. Zatem Bg akceptuje nas nie ze
wzgldu na nas samych, nasze niedoskonae uczynki (Rzym. 3:28; Gal. 2:16)
czy jakiekolwiek zasugi, lecz ze wzgldu na doskona i wystarczajc sprawiedliwo Chrystusa, ktra zostaa nam przypisana. Ze wzgldu na Chrystusa Bg traktuje wierzcego i skruszonego grzesznika tak, jakby ten by
czowiekiem sprawiedliwym. Zasugi Chrystusa zostay mu zaliczone.
W umysach dociekliwych osb powstaje zapewne nastpujce pytanie:
Usprawiedliwienie, ktre zbawia, jest czym zewntrznym i dotyczy zmiany
pozycji grzesznika, ale co z jego wntrzem? Rozumiem, e pooenie czowieka ulega zmianie, ale czy zmienia si cokolwiek w jego postpowaniu?
Sprawiedliwo jest przypisana zbawionemu, ale czy jest rwnie wszczepiona? Wiem, e usprawiedliwienie to Chrystus dla nas", ale czy od tego momentu jest On rwnie w nas? Innymi sowy, wydaje si i zaliczenie
grzesznikowi zasug Chrystusowych uwaczaoby Prawu, gdyby nie wizao
si z zapewnieniem sprawiedliwoci na przyszo.

188

DOKTRYNY BIBLIJNE

Odpowied brzmi nastpujco: usprawiedliwienie z wiary jest aktem inicjujcym ycie chrzecijaskie, ktry to akt, jeli powizany z yw wiar,
poprzedza wewntrzn duchow przemian zwan odrodzeniem. Wiara jednoczy wierzcego z yjcym Chrystusem, a jedno z Dawc ycia owocuje
przemian serca. Jeli kto jest w Chrystusie, nowym jest stworzeniem; stare
przemino, oto wszystko stao si nowe" (II Kor. 5:17). Sprawiedliwo jest
przypisana poprzez usprawiedliwienie i wszczepiona poprzez odrodzenie.
W ten sposb Chrystus dla nas" staje si Chrystusem w nas".
Wiara, przez ktr dana osoba zostaje usprawiedliwiona, z koniecznoci musi by wiar yw, a tylko taka daje pocztek prawemu yciu jest
to bowiem wiara czynna w mioci" (Gal. 5:6). Co wicej, wierzcy przyobleczony w sprawiedliwo Chrystusa jest powoany do ycia zgodnego z now
natur. A bisior oznacza sprawiedliwe uczynki witych" (Obj. 19:8). Prawdziwe zbawienie jest wezwaniem do ycia w witoci na co dzie. Co pomylelibymy o osobie, ktra zawsze nosi biae, czyste ubranie, ale sama
nigdy si nie myje? Stwierdzilibymy, e jej zachowanie jest co najmniej niekonsekwentne! Podobnie pozbawione konsekwencji byoby postpowanie
osoby obleczonej w sprawiedliwo Chrystusa, lecz yjcej w sposb nie przystajcy do chrzecijaskiego powoania. Ci, ktrzy nosz bia szat Chrystusowej sprawiedliwoci, powinni si oczyszcza, jak On sam jest czysty
(I Jana 3:3).
5. rodek usprawiedliwienia wiara
Skoro Prawo nie moe usprawiedliwi czowieka, jego jedyn nadziej pozostaje sprawiedliwo bez Prawa" (nie bezprawna sprawiedliwo ani adna religia, ktra pozwalaaby grzeszy, lecz zmiana pooenia i wewntrznej
kondycji). To jest wanie sprawiedliwo Boa", czyli taka ktr Bg wszczepia jako dar, gdy czowiek nie jest w stanie wykrzesa jej z siebie ani wypracowa (Efez. 2:8-10).
Dar musi by jednak przyjty. Powstaje zatem pytanie: w jaki sposb czowiek moe przyj dar sprawiedliwoci Boej? Uywajc terminologii teologicznej, zapytalibymy: jakie rodki su przeniesieniu sprawiedliwoci
Chrystusa na czowieka? Odpowied: Wiara w Jezusa Chrystusa". Mona powiedzie, e wiara jest rk, ktra odbiera dar oferowany przez Boga. O tym,
e wiara jest instrumentem lub rodkiem usprawiedliwienia, czytamy w nastpujcych fragmentach: Rzym. 3:22; 4:11; 9:30; Hebr. 11:7; Fil. 3:9.
Zasugi Chrystusa s udzielane kademu kto pragnie, a udzia w zbawieniu jest zapewniony poprzez okrelone rodki, ktre musz by wyznaczo-

ZBAWIENIE

189

ne przez samego Boga, aby wszystkim byo wiadome, e tylko i wycznie On

nas uwalnia od grzechu. rodkiem, o ktrym mowa, jest wiarajedyna podstawa, na ktrej Boa aska przywraca nam przychylno Stwrcy i odnawia
w nas Jego obraz. Dusza ludzka, zrodzona w grzechu i dziedziczca cierpienie, potrzebuje cakowitej przemiany, zarwno wewntrznej jak i zewntrznej , tak w oczach Boych jak i wasnych. Przemiana w oczach Boych jest
zwana usprawiedliwieniem, natomiast wewntrzna przemiana duchowa nastpujca po nim to odrodzenie z Ducha witego. ywa wiara, ktra jest
skutecznym rodkiem ku usprawiedliwieniu czowieka, budzi si w nim pod
wpywem Ducha witego, zwykle w poczeniu ze Sowem Boym, a uchwyciwszy si obietnicy Boga, powoduje przyjcie zbawienia. Przez wiar dusza
spoczywa na fundamencie, ktrym jest Chrystus Zbawiciel i ofiara za grzechy. Dziki wierze do sumienia wpywa balsam pokoju i pocieszajca nadzieja
wiecznoci w niebie. W ten sposb czowiek oywiony duchowo i
przepeniony wdzicznoci dla Chrystusa jest gotw prowadzi ycie obfitujce we wszelkie dobre uczynki.
.Albowiem lask zbawieni jestecie przez wiar, i to nie z was: Boy to
dar; nie z uczynkw, aby si kto nie chlubi" (Efez. 2:8,9). Czowiek nie posiada niczego, czym mgby zapaci za usprawiedliwienie Bg nie zszedby z nieba skuszony jego ofert, poniewa czowiek nawet nie jest w stanie
ogarn ceny, jak trzeba byo zapaci. Dlatego Bg w swej askawoci zbawi go darmo, z aski", ktra to aska musi zosta przyjta przez wiar. Nie
ma w tym adnej zasugi ze strony grzesznika, tak jak w przypadku ebraka, ktry wystawia rk proszc o dar. Taka metoda bije prosto w ludzk
godno, ale jeli chodzi o Boga, to Jego zdaniem upady czowiek nie ma
adnej godnoci; nie jest w stanie wykrzesa z siebie wystarczajcej dobroci, aby zapaci ni za zbawienie. Z uczynkw Prawa aden czowiek nie moe dostpi usprawiedliwienia".
Doktryna o usprawiedliwieniu z aski przez wiar usuwa dwa niebezpieczestwa: po pierwsze pych wasnej sprawiedliwoci i samozbawienia,
a po drugie strach przed tym, e czowiek jest zbyt saby, aby wystarczajco wysoko podskoczy".
Jeeli wiara sama w sobie nie stanowi zasugi, pozostajc jedynie rk
wycignit w kierunku darmowej laski Boga, skd mamy pewno, e ten,
kto przyj w dar, bdzie prowadzi sprawiedliwe ycie? Wiara jest wana
i ma swoj moc, poniewa przywizuje dusz do Chrystusa i wanie w tej
jednoci znajduje si motywacja i sia do ycia w prawoci. Bo wszyscy,
ktrzy zostalicie w Chrystusie ochrzczeni, przyobleklicie si w Chrystusa".

190

DOKTRYNY BIBLIJNE

A ci, ktrzy nale do Chrystusa, ukrzyowali ciao swoje wraz z namitnociami i dzami" (Gal. 3:27; 5:24).
Wiara nie tylko biernie przyjmuje, ale take aktywnie uywa tego, czym
Bg obdarza wierzcego. Trzeba uwierzy caym sercem (Rzym. 10:9,10; por.
Mat. 15:19; Przyp. 4:23), a to oznacza zaangaowanie wszystkich uczu i pragnie w odpowied na Bo ofert zbawienia. Przez wiar Chrystus zamieszkuje w sercu (Efez. 3:17). Wiara wsppracuje z mioci (por. okrelenie
dzieo wiary" w I Tes. 1:3), a zatem jest zarwno rdem energii, jak i przejawem wdzicznoci. Stanowi zatem potn motywacj do okazywania posuszestwa wobec Boga i kadego dobrego czynu. Wiara angauje wol i jest
zwizana z podejmowaniem dobrych wyborw oraz sprawiedliwych dziaa,
poniewa wszystko, co nie wypywa z przekonania, jest grzechem" (Rzym.
14:23). Dotyczy to rwnie poszukiwania prawdy (II Tes. 2:12) i podporzdkowania si usprawiedliwieniu Boemu (Rzym. 10:3).
Nauczanie Biblii na temat zalenoci pomidzy wiar a uczynkami mona streci nastpujco: wiara jest przeciwstawiana tym uczynkom, ktre
uznajemy za dobre" i na podstawie ktrych spodziewamy si osign zbawienie (Gal. 3:11). Jednake ywa wiara musi zaowocowa uczynkami sprawiedliwoci (Jak. 2:26), tak jak drzewo wydaje owoce. Wiara jest widoczna
dziki uczynkom (Jak. 2:18), tak jak rozwj korzenia drzewa jest potwierdzony przez owoc, i rozwija si (Jak. 2:22), tak jak rozkwitajcy kwiat. Podsumowujc, uczynki s rezultatem, testem i spenieniem wiary.
Niektrzy dostrzegaj pozorn sprzeczno pomidzy nauczaniem apostow Pawa i Jakuba na ten temat. Na pierwszy rzut oka mogoby si wydawa, e Pawe mwi o usprawiedliwieniu z wiary, natomiast Jakub pisze
o sobie, e jest usprawiedliwiony z uczynkw (Rzym. 3:20 i Jak. 2:14-26).
Kiedy jednak waciwie zrozumiemy sens terminw jakimi operuj obaj apostoowie, wtpliwoci zostan szybko rozwiane. Pawe pochwala i zaleca yw wiar polegajc na zaufaniu wycznie Bogu, natomiast Jakub potpia
wiar martw, formalistyczn, bdc jedynie intelektualnym uznaniem pewnych prawd. Pawe odrzuca martwe uczynki Prawa, czyli takie, ktre nie wypywaj z wiary, natomiast Jakub zaleca takie uczynki, ktre potwierdzaj
yw wiar. Usprawiedliwienie, o ktrym pisze Pawe, odnosi si do pocztkowego momentu ycia chrzecijaskiego, podczas gdy Jakub uywa tego
pojcia pokazujc, i posuszestwo i wito s zewntrznymi dowodami
na to, e dana osoba jest zbawiona. Pawe zwalcza legalizm czyli uzalenianie zbawienia od uczynkw, natomiast Jakub potpia antynomianizm czyli
teori mwic, i nie jest wane jak si yje, dopki si wierzy. Tak wic obaj

ZBAWIENIE

191

apostoowie nie przypominaj onierzy jednego oddziau walczcych midzy

sob, lecz raczej takich, ktrzy zwracaj si przeciwko rnym przeciwnikom
nacierajcym z dwch rnych kierunkw.

m. ODRODZENIE
1. Natura odrodzenia
Odrodzenie jest Boskim aktem przekazania nowego, lepszego ycia w osobistej
jednoci z Chrystusem skruszonemu grzesznikowi, ktry uwierzy. Nowy
Testament okrela odrodzenie za pomoc nastpujcych poj:
(a) Narodzenie. Bg Ojciec jest Tym, ktry zrodzi", a wierzcy jest zrodzony" z Boga (I Jana 5:1), zrodzony z Ducha" (Jan 3:8), a take zrodzony
z gry" (dosowne tumaczenie Jana 3:7). Wszystkie terminy odnosz si do
aktu stwrczej aski, ktry czyni wierzcego dzieckiem Boym.
(b) Oczyszczenie. Bg zbawi nas poprzez kpiel odrodzenia" (Tyt. 3:5).
Dusza zostaa cakowicie obmyta z nieczystoci starego i przygotowana do
przyjcia nowego ycia to dowiadczenie jest zobrazowane poprzez chrzest
wodny (Dz.Ap. 22:16).
(c) Oywienie. Jestemy zbawieni nie tylko poprzez kpiel odrodzenia",
ale rwnie dziki odnowieniu przez Ducha witego" (Tyt. 3:5; Kol. 3:10;
Rzym. 12:2; Efez. 4:23; Ps. 51:10). Istot odrodzenia jest nowe ycie przekazane przez Boga Ojca za porednictwem Chrystusa poprzez dziaanie Ducha
witego.
(d) Stworzenie. Ten, ktry stworzy czowieka i tchn w jego nozdrza
dech ycia, stwarza go na nowo poprzez dziaanie swego Ducha witego
(II Kor. 5:17; Efez. 2:10; Gal. 6:15; Efez. 4:24; por. I Moj. 2:7). Praktycznym
rezultatem tej operacji jest radykalna zmiana natury czowieka, jego charakteru, pragnie i celw.
(e) Wskrzeszenie (Rzym. 6:4,5; Kol. 2:13; 3:1; Efez. 2:5,6). Tak, jak Bg
oywi proch i obdarzy umiejtnoci poruszania si w wiecie fizycznym,
oywia rwnie dusz martw w grzechach i czyni j wraliw na rzeczywisto duchow. Akt wskrzeszenia ze mierci duchowej jest symbolizowany
poprzez chrzest wodny. Odrodzenie jest ow wielk przemian, ktrej Bg
dokonuje w duszy wskrzeszonej do ycia kiedy podnosi j ze mierci w
grzechu do ycia w sprawiedliwoci" (Wesley).
Jak wykaemy poniej, przedstawione pojcia s po prostu rnymi wariantami jednej podstawowej definicji odrodzenia, mianowicie, e jest to Bo-

192

DOKTRYNY BIBLIJNE

skie tchnienie nowego ycia w dusz ludzk. Istniej trzy fakty naukowe odnoszce si do ycia w sensie naturalnym, ktre mona rwnie przypisa
yciu duchowemu: rodzi si nagle, pojawia si w tajemniczy sposb i rozwija si stopniowo.
Odrodzenie jest elementem charakterystycznym wycznie dla religii Nowego Przymierza. W religiach pogaskich powszechnie uznaje si niezmienno ludzkiej natury i cho istniej rytuay majce odkupi grzechy, to jednak
nie istnieje adna nadzieja czy obietnica otrzymania nowego ycia i aski
do przemiany charakteru. Chrzecijastwo jest jedyn religi obiecujc tak
przemian czowieka, ktra odrodzi go do nowego ycia w Bogu. Obietnica
ta jest wiarygodna dlatego, e Zaoyciel chrzecijastwa jest yjc
Osob Bosk, ktra zbawia doskonale i ostatecznie.
Nie istnieje adna analogia midzy chrzecijastwem a powiedzmy buddyzmem albo islamem. Takie stwierdzenie, jak na przykad: Ten, kto ma
Budd, ma ywot" (por. I Jana 5:12) nie ma najmniejszego sensu. Budda moe mie co wsplnego z moralnoci, moe stymulowa do lepszego ycia,
sw osob wywiera wraenie na uczniach, prowadzi ich i naucza, ale nie
jest w stanie zmieni duszy adnego ze swoich wyznawcw. Takie religie su najwyej rozwojowi moralnoci czowieka naturalnego. Chrzecijastwo
obiecuje wicej ono rozwija nie tylko moralnie i mentalnie, ale oprcz tego daje czowiekowi co, a waciwie Kogo.
2. Konieczno odrodzenia
Rozmowa naszego Pana z Nikodemem (Jan 3) jest znakomitym tem dla
niniejszego studium. Pierwsze sowa Nikodema ujawniaj uczucia targajce
jego sercem, natomiast do obcesowa odpowied Jezusa (werset 3), ktra
wyglda na nag zmian tematu rozmowy, wynika z faktu, i odpowiedzia
On bezporednio sercu Nikodema, zamiast jego sowom. Pocztkowa wypowied Nikodema zdradza nastpujce uczucia: (1) Duchowy gd. Gdyby ten
czonek Rady chcia ubra w sowa swoje najgbsze tsknoty, prawdopodobnie byby powiedzia: Jestem zmczony martwymi naboestwami w synagodze; owszem, uczestnicz w nich, ale wychodz tak samo nienasycony jak
wszedem. Niestety, chwaa odesza od Izraela; lud ginie i nie ma wizji na
przyszo. Nauczycielu, moja dusza jest spragniona czego realnego! Niewiele wiem o Tobie, ale Twoje sowa zapady mi gboko w serce. Cuda,
ktrych dokonujesz, przekonuj mnie, e wyszede od Boga. Chciabym Ci
towarzyszy". (2) Brak gbokiego przekonania. Nikodem odczuwa potrzeb, ale jest to bardziej potrzeba posiadania nauczyciela ni Zbawiciela. Tak

ZBAWIENIE

193

jak Samarytanka pragnie on wody ywej (4:15), ale najpierw musi zda sobie spraw, e jest grzesznikiem potrzebujcym oczyszczenia i przemiany
(4:16-18). (3) W jego sowach odczuwa si nut samozadowolenia, naturalnego dla czowieka w jego wieku i o wysokim statusie spoecznym. Mgby
powiedzie Jezusowi: Wierz, e jeste posany, aby przywrci Izraelowi
krlestwo i dlatego przychodz, aby udzieli Ci kilku porad odnonie taktyki dziaania". Najprawdopodobniej Nikodem by pewien, i jako yd i potomek Abrahama posiada wystarczajce referencje, aby znale si w Krlestwie
Boym.
Odpowiadajc Jezus, rzek mu: Zaprawd, zaprawd, powiadam ci, jeli si kto nie narodzi na nowo, nie moe ujrze Krlestwa Boego". Mona
by sparafrazowa te sowa nastpujco: Nikodemie, nie moesz przyczy
si do mnie tak, jak do jakiej organizacji. To, czy mi towarzyszysz, czy nie,
zaley od jakoci twojego ycia, natomiast moj misj jest wprowadzenie
Krlestwa Boego, do ktrego nie moesz wej bez duchowej przemiany.
Krlestwo Boe jest czym innym, ni ci si wydaje, a jego zaoenie i uzyskanie obywatelstwa przebiega zupenie inaczej, ni si spodziewae".
Jezus wskaza na najwiksz, powszechn potrzeb wszystkich ludzi
radykaln zmian caej natury i charakteru. Caa natura czowieka zostaa
wypaczona przez grzech, ktry jest dziedzictwem Upadku, odbijajcym si na
yciu kadej jednostki oraz na relacjach midzyludzkich. Dlatego, zanim bdzie on mg prowadzi wite ycie teraz i w wiecznoci, jego natura musi
ulec zmianie tak radykalnej, e mona j okreli nowym narodzeniem. Czowiek nie moe zmieni sam siebie przemiana musi przyj z gry.
Jezus nie prbuje wyjania, jak si narodzi na nowo, ale koncentruje
si na tym, dlaczego naley to uczyni. Co si narodzio z ciaa, ciaem jest,
a co si narodzio z Ducha, duchem jest". Ciao i duch nale do dwch rnych wiatw i jedno nie moe wytworzy drugiego ludzka natura generuje wycznie ludzk natur i tylko Duch wity moe zrodzi natur
duchow. adne stworzenie nie moe wykroczy poza natur przekazan mu
przez poprzednie pokolenie. ycie duchowe nie jest dziedziczone po ojcu
ani po matce jest ono dziedzictwem otrzymywanym od Boga poprzez akt
nowego narodzenia z Ducha.
Marcus Dodds pisze:
Kade stworzenie posiada okrelon natur zgodn ze swoim rodzajem i zdeterminowan przez cechy rodzicw. Natura otrzymywana przez zwierz po jego rodzicach wyznacza jego cechy i okrela moliwoci. Kret nie moe wznie si ku socu jak orze ani te piskl ora nie bdzie dryo podziemnych korytarzy. aden

194

DOKTRYNY BIBLIJNE

trening nie uczyni wia takim biegaczem jak antylopa ani nie da antylopie siy lwa.
(...) adne zwierz nie moe wykroczy poza sw natur.
To samo prawo odnosi si do czowieka. Jego najwaniejszym przeznaczeniem jest wieczne przebywanie z Bogiem, lecz ludzka natura, o ile nie ulegnie przemianie, pozbawiona jest cech, ktre pozwalayby jej przebywa
w Krlestwie Niebios. Dlatego w niebiaski ywot musi zstpi z gry, aby
przemieni czowieka i umoliwi mu wstp do tego Krlestwa.
3. rodki odrodzenia
(a) Czynnik Boski. Duch wity jest tym Czynnikiem, ktry bezpore
dnio dokonuje przemiany w czowieku (Jan 3:6; Tyt. 3:5). Cay akt angau
je jednak wszystkie Osoby Trjcy. Waciwie kade Boe dziaanie angauje
Ojca, Syna i Ducha, cho kada z Osb posiada specjaln pozycj, na ktr
wskazuj stosowane w Biblii tytuy. I tak Bg Ojciec jest przede wszystkim
Stwrc, cho zarwno Syn jak i Duch bior udzia w akcie stworzenia. Oj
ciec zrodzi Syna (Jan 1:18), ktry jest nazywany przez Jana ewangelist Daw
c ywota (rozdziay 5 i 6).
Zwrmy uwag na zwizek jaki istnieje pomidzy dzieem Chrystusa
a odrodzeniem czowieka. Jest On Dawc ycia. W jaki sposb obdarza On
grzesznikw yciem wiecznym? Umierajc za nich tak, aby spoywajc
Jego ciao i pijc Jego krew (czyli wierzc w Jego odkupiecz mier)
mogli y na wieki. Jak Jezus przekazuje ycie duszy grzesznika? Czci
Jego nagrody bya prerogatywa udzielania Ducha witego (por. Jan
3:3,13; Gal. 3:13,14), a po wniebowstpieniu sta si On (Jezus) rdem
duchowego ycia (Jan 6:62) i mocy (Dz.Ap. 2:33). Ojciec posiada ywot
sam w sobie (Jan 5:26), lecz za Jego spraw Jednorodzony Syn rwnie
posiada ywot sam w sobie; Ojciec jest dawc Ducha witego, lecz udziela
Synowi mocy udzielania Ducha. Dlatego Syn jest duchem oywiajcym"
(I Kor. 15:45), ktry ma moc nie tylko wzbudza fizycznie martwych (Jan
5:25,26), ale take wskrzesza dusze (I Moj. 2:7; Jan 20:22 i I Kor.
15:45).
(b) Przygotowanie czowieka do aktu odrodzenia. cile rzecz uj
mujc, czowiek nie moe wsppracowa w procesie odrodzenia, poniewa
jest to suwerenne dziaanie Boga. Jednak z naszej perspektywy w dziele no
wego narodzenia czowiek ma do odegrania pewn rol. Na czym to pole
ga? Upamitanie i wiara mog by pojmowane jako waciwy dla czowieka
proces przygotowania si.

ZBAWIENIE

195

4. Rezultaty odrodzenia
Moemy je zgrupowa w trzech dziaach tematycznych, dotyczcych pozycji czowieka, ycia codziennego i sfery duchowej.
(a) Pozycja czowieka. Kiedy dana osoba dowiadczy duchowej zmia
ny okrelanej mianem odrodzenia, wwczas staje si dzieckiem Boym i be
neficjentem wszystkich przywilejw wynikajcych z nowego statusu.
Dr William Evans pisze: Poprzez adopcj wierzcy, ktry jest ju dzieckiem
Boym, otrzymuje status dorosego syna w ten sposb dzieci zostaje sy
nem, a nieletni staje si dorosym" (Gal. 4:1-7). Wyraz adopcja" oznacza do
sownie nadanie statusu synw" i odnosi si w potocznym rozumieniu do
przyjcia pod swj dach oraz przybrania za swoje dzieci nie spokrewnionych.
Z doktrynalnego punktu widzenia usynowienie i odrodzenie s pojciami odrbnymi: pierwsze odnosi si do nadania przywileju synostwa komu,
kto nie jest czonkiem rodziny, natomiast drugie oznacza wewntrzn przemian duchow czynic wierzcego dzieckiem Boym, majcym udzia w Boskiej naturze. Jednak w praktyce trudno rozdzieli obydwa dowiadczenia,
poniewa zarwno odrodzenie jak i usynowienie s aspektami synostwa.
W Nowym Testamencie synostwo jest czasem okrelane terminem synowie" (uioi), ktry jest rdosowem wyrazu adopcja", a czasem poprzez
sowo dzieci" (TKVCX) oznaczajce dosownie zrodzeni" i dotyczce odrodzenia. Obydwie idee s traktowane oddzielnie i znajdujemy ich kombinacje
w nastpujcych wersetach: Tym za, ktrzy go przyjli, da prawo (adopcja) sta si dziemi Boymi (...), tym, ktrzy narodzili si (...) z Boga (odrodzenie)" (Jan 1:12,13). Patrzcie, jak mio okaza nam Ojciec, e zostalimy
nazwani (adopcja) dziemi Boymi (odrodzenie)" (I Jana 3:1). W Rzym. 8:15,16
oba pojcia przenikaj si nawzajem: Wszak nie wzilicie ducha niewoli,
by znowu ulega bojani, lecz wzilicie ducha synostwa, w ktrym woamy:
Abba, Ojcze! Ten to Duch wiadczy wesp z duchem naszym, e dziemi Boymi jestemy".
(b) Sfera duchowa. Z samej swej natury odrodzenie zakada duchow
jedno z Ojcem i Synem w Duchu witym, ktra to jedno wie si z za
mieszkiwaniem Boga w wierzcym (II Kor. 6:16-18; Gal. 4:5,6; I Jana 3:24;
4:13; Gal. 2:20). Jej rezultatem jest nowy rodzaj ycia i zmiana charakteru,
co jest okrelane na rne sposoby: nowe ycie (Rzym. 6:4), nowe serce (Ez.
36:26), nowy duch (Ez. 11:19), nowy czowiek (Efez. 4:24), uczestnictwo w Bo
skiej naturze (II Piotra 1:4). Powinnoci wierzcego jest podtrzymywanie
kontaktu z Bogiem i dbanie o prawidowy rozwj nowego ycia przy pomo
cy Jego obfitej aski.

196

DOKTRYNY BIBLIJNE

(c) ycie codzienne. Osoba zrodzona z Boga bdzie okazywa nienawi

do grzechu (I Jana 3:9; 5:18), bdzie postpowa sprawiedliwie (I Jana 2:29),
miowa braci (I Jana 4:7) i zwycia wiat (I Jana 5:4).
Naley unika dwch skrajnoci: po pierwsze, nie wolno umieszcza poprzeczki zbyt nisko, bo wtedy odrodzenie stanie si dla nas rwnoznaczne
z samodoskonaleniem. Po drugie, podnoszenie standardu zbyt wysoko moe spowodowa brak miejsca na sabo wierzcych. Modzi konwertyci,
ktrzy dopiero si ucz chodzi z Panem, bd upada tak jak mae dzieci stawiajce pierwsze kroki. Starsi wierzcy nadal bywaj zaskoczeni wasnymi grzesznymi reakcjami. Aposto Jan stwierdza, e czowiek zrodzony
z Boga absolutnie nie powinien y w grzechu (I Jana 3:9), lecz rwnoczenie
z mioci i trosk zaznacza, i jeliby kto zgrzeszy, mamy ordownika u Ojca" (I Jana 2:1).

IV. UWICENIE
1. Natura uwicenia
W poprzednim wykadzie zaznaczylimy, e kluczem do zrozumienia nowotestamentowej doktryny o odkupieniu jest system ofiarniczy opisany w
Starym Testamencie. Podobnie jest w przypadku nowotestamentowego nauczania o uwiceniu aby dogbnie zrozumie znaczenie tego pojcia, signiemy do Starego Przymierza i przestudiujemy zastosowanie oraz znaczenie
wyrazu wity".
Na wstpie zauwamy, i wyrazy uwicenie", wito" czy powicenie" s synonimami, podobnie jak sowa uwicony" i wity" uwici
znaczy tyle, co uczyni witym lub powici. Pojcie wity" niesie z sob nastpujce treci:
(a) Oddzielenie. Okrelenie wity" jest uywane przy opisie natury Bo
ga, a jego rdosowem jest wyraz oddzielenie". Dlatego te wito Boga
oznacza Jego oddzielenie od wszystkiego co ziemskie i ludzkie, czyli absolut
n doskonao moraln oraz Boski majestat.
Kiedy wity zamierza uy danej osoby lub przedmiotu do suby, oddzielaj i poprzez oddzielenie ta osoba lub przedmiot staj si wite".
(b) Oddanie. Uwicenie oznacza zarwno oddzielenie od czego, jak i od
danie czemu jest takim stanem wierzcych, w ktrym zostaj oni od
dzieleni od grzechu i wiata, staj si uczestnikami Boskiej natury oraz s
powiceni do suby Bogu przez Porednika".

ZBAWIENIE

197

Wyraz wity" jest uywany gwnie w zwizku z oddawaniem czci. Jeli odnosi si do ludzi lub przedmiotw, wtedy naley rozumie, i Bg uywa ich do suby oraz e On dokona ich powicenia i w ten sposb stanowi
Jego wasno w szczeglnym sensie. Izrael jest narodem witym, poniewa
zosta przeznaczony na sub dla Jahwe; Lewici s wici, gdy s powiceni do suby witynnej; Szabat i inne wyznaczone przez Boga dni s wite, poniewa reprezentuj oddanie lub powicenie czasu dla Boga.
(c) Oczyszczenie. Wprawdzie podstawowym znaczeniem wyrazu wi
ty" jest oddzielenie do suby, lecz pojcie to jest szersze i zawiera take ide
oczyszczenia. Natura Jahwe dotykaa wszystkiego co byo Mu powicone,
dlatego ci, ktrzy suyli w wityni, musieli dzieli z Nim wit natur.
Przedmioty Jemu powicone musiay by czyste czysto jest warunkiem
witoci, ale nie witoci sam w sobie, ktra oznacza przede wszyst
kim oddzielenie i powicenie.
Kiedy Jahwe wybiera i oddziela kogo lub co do suby, wtedy czyni osobicie lub sprawia, aby stao si co, co ukonstytuuje wito danej osoby
lub przedmiotu. Rzeczy martwe byy konsekrowane poprzez namaszczenie
olejem (II Moj. 40:9-11). Nard izraelski zosta powicony przez zoenie
ofiary i krew przymierza (II Moj. 24:8, por. Hebr. 10:29). Kapani byli uwicani przez Mojesza, ktry jako reprezentant Boga obmywa ich wod, namaszcza olejem i skrapia krwi powicenia (III Moj. 8).
Tak, jak ofiary starotestamentowe stanowiy typ doskonaej ofiary, namaszczenia przewidziane w Prawie Mojeszowym byy typem prawdziwego
uwicenia, moliwego do zrealizowania dziki dzieu Chrystusa. Zatem, jak
Izrael by powicony krwi przymierza, tak i Jezus, aby uwici lud wasn
krwi, cierpia poza bram" (Hebr. 13:12).
Jahwe powici synw Aarona za porednictwem Mojesza i przy uyciu wody, oleju i krwi. Bg Ojciec (I Tes. 5:23) powica wierzcych do duchowego kapastwa (I Piotra 2:5) za porednictwem Syna (I Kor. 1:2; 1:30;
Efez. 5:26; Hebr. 2:11), przy uyciu Sowa (Jan 17:17; 15:3), krwi (Hebr.
10:29; 13:12) i Ducha (Rzym. 15:16; I Kor. 6:11; I Piotra 1:2).
(d) Powicenie, w sensie witego, sprawiedliwego ycia. Jaka jest r
nica midzy witoci a sprawiedliwoci? Sprawiedliwo oznacza odro
dzone ycie w odniesieniu do Prawa Boego dzieci Boe yj w prawoci
(I Jana 3:6-10). wito to odrodzone ycie w odniesieniu do natury Bo
ej, powicone subie Panu. Wymaga ono usuwania wszelkiej nieczystoci,
ktra przeszkadzaaby w penieniu tej suby. Za przykadem witego, ktry
was powoa, sami te bdcie wici we wszelkim postpowaniu waszym"

198

DOKTRYNY BIBLIJNE

(I Piotra 1:15). Uwicenie wymaga zatem usunicia kadej plamy lub skalania, ktre uwaczayby witoci Boskiej natury.
Co do powicenia Izraela nasuwa si pytanie: Jak powinien y nard
oddzielony przez Boga? Odpowiadajc, Bg da ydom prawa dotyczce witego postpowania, zawarte w III Ksidze Mojeszowej. A zatem powicenie Izraela nioso ze sob zobowizanie do prowadzenia witego ycia. To
samo dotyczy chrzecijan ci, ktrzy s nazwani uwiconymi (Hebr. 10:10),
s wezwani do uwicenia (Hebr. 12:14); ci, ktrzy zostali oczyszczeni (I Kor.
6:11), s wezwani, aby si oczyszcza (II Kor. 7:1).
(e) Suba. Przymierze jest takim rodzajem relacji pomidzy Bogiem a
ludmi, w ktrym On jest ich Bogiem, a oni Jego ludem, ktry oddaje
Mu cze. W kontekcie tej relacji suba Bogu jest nazwana kapastwem,
dlatego Izrael zosta nazwany narodem witym i krlestwem kapaskim
(II Moj. 19:6). Kada nieczysto, ktra narusza t relacj, musi by zmazana wod lub krwi oczyszczenia.
W podobnym sensie nowotestamentowi wierzcy s witymi", czyli ludem oddzielonym. Poprzez krew przymierza stali si krlewskim kapastwem, narodem witym (...) aby skada duchowe ofiary przyjemne Bogu
przez Jezusa Chrystusa" (I Piotra 2:9,5). Skadaj Bogu ofiar pochwaln,
czyli uwielbienie (Hebr. 13:15) i oddaj Mu si w subie duchowej jako ywe ofiary na Jego otarzu (Rzym. 12:1).
Widzimy zatem, i suba jest zasadniczym elementem uwicenia i
witoci, poniewa tylko w jednym sensie czowiek moe nalee do Bogajako wyznawca czynicy Jego wol. Aposto Pawe doskonale przedstawi ten aspekt witoci, gdy mwi o Bogu do ktrego nale i ktremu
cze oddaj" (Dz.Ap. 27:23). Powicenie oznacza oddanie si Bogu i suenie Mu.
2. Czas uwicenia
Uwicenie jest (1) aktem odnoszcym si do pooenia oraz (2) procesem odnoszcym si do codziennego ycia.
(a) Uwicenie jako akt. Aposto Pawe nazywa wszystkich wierzcych
witymi" oraz ju uwiconymi (I Kor. 1:2; 6:11); mimo to w tym samym licie napomina tych samych chrzecijan z powodu ich cielesnoci, a nawet
jawnego ycia w grzechu (I Kor. 3:1; 5:1,2,7,8). Koryntianie byli wici"
i uwiceni w Chrystusie", cho niektrzy z nich prowadzili ycie dalekie
od witoci. Mimo, e postpowali w sposb niegodny swego powoania zostali powoani do witoci.

ZBAWIENIE

199

Zatem wedug nauczania Nowego Testamentu uwicenie jest w pewnym

sensie rwnoczesne z usprawiedliwieniem.
(b) Uwicenie jako proces. Czy uwicenie polega wycznie na nadaniu wierzcym statusu witych? Nie, gdy moment oddzielenia jest pocztkiem procesu uwicania, ktry bdzie trwa a do koca ycia. Wszyscy
chrzecijanie s oddzieleni dla Boga w Jezusie Chrystusie, z czego wynika
odpowiedzialno za wite postpowanie dla Niego. Oddzielenie to powinno
by codziennie pielgnowane, tak aby wierzcy przemienia si coraz bardziej
na podobiestwo Chrystusa. Uwicenie jest dzieem Boej aski, abymy
mogli si cakowicie odnawia i przemienia na obraz Boy i bymy mogli coraz skuteczniej umiera dla grzechu, by y dla sprawiedliwoci. Nie znaczy to, e stopniowo osigamy uwicenie, ale e postpujemy w uwiceniu.
Uwicenie jest zarwno absolutne jak i stopniowe absolutne w takim
sensie, e jest dzieem wykonanym raz na zawsze (Hebr. 10:14), a stopniowe dlatego, i chrzecijanin musi postpowa w witoci (Hebr. 12:14) oraz
utrzymywa swoje powicenie w doskonaoci poprzez oczyszczanie si
z grzechu (II Kor. 7:1).
Uwicenie odnosi si zarwno do statusu czowieka, jak i do ycia codziennego do statusu, poniewa nieczysty grzesznik zostaje przemieniony w witego wyznawc; do codziennoci, poniewa jest powoaniem do
sprawiedliwego ycia. Ten aspekt uwicenia jest zaznaczony przez fakt, e
wszyscy koryntianie s okreleni jako powiceni w Jezusie Chrystusie, powoani wici" (I Kor. 1:2). Uwicenie jako proces przejawia si w tym, i niektrzy z nich s nazwani cielesnymi (I Kor. 3:3), co oznacza, e ich aktualny
stan nie by wiadectwem statusu nadanego im przez Boga. Dlatego aposto wzywa ich, aby si oczyszczali z wszelkiej nieczystoci i odnowili swoje
doskonae powicenie. Obydwa aspekty uwicenia s widoczne w tym, e
ci, ktrzy s okrelani jako uwiceni i wici (I Piotra 1:2; 2:5), s rwnie
wzywani do witoci (I Piotra 1:15); ci, ktrzy umarli dla grzechu (Kol. 3:3),
s zachcani do umartwiania (czyli czynienia martwymi) swych grzesznych
czonkw (Kol. 3:5); tych, ktrzy ju zewlekli z siebie starego czowieka (Kol.
3:9), wzywa si do zewleczenia go (Efez. 4:22; Kol. 3:8).
3. Boskie rodki uwicenia
rodki uwicenia ustalone przez Boga to krew Chrystusa, Duch wity oraz Sowo Boe. Pierwszy z nich zapewnia uwicenie absolutne, odnoszce si do statusu czowiekajest to doskonae, wykonane dzieo, dziki
ktremu grzesznik przychodzcy do Boga otrzymuje status sprawiedliwego

200

DOKTRYNY BIBLIJNE

w Jego oczach. Drugi z wymienionych rodkw dziaa wewntrz czowieka

i doprowadza do przemiany jego natury. Trzeci czynnik ma charakter zewntrzny i praktyczny, odnoszc si do codziennego ycia osoby wierzcej. W ten
sposb Bg zapewnia czowiekowi uwicenie zarwno w sensie zewntrznym, jak i wewntrznym.
(a) Krew Chrystusa. (Dotyczy wiecznego, absolutnego i zmieniajcego
status grzesznika aspektu uwicenia; Hebr. 13:12; 10:10; 10:14; I Jana
1:7). W jakim sensie czowiek jest uwicony krwi Chrystusa? Rezultatem
doskonaego dziea Chrystusa jest przemiana aujcego grzesznika w wi
tego wyznawc Boga. Uwicenie jest efektem cudownego dziea wykona
nego przez Syna Boego, ktry ofiarowa siebie na Golgocie, aby zmaza
grzech wiata. Moc tej ofiary wierzcy jest na zawsze oddzielony dla Boga,
jego sumienie zostaje oczyszczone, a on sam zostaje przemieniony z nieczy
stego grzesznika w wite dziecko Boe, pozostajce we wspaniaej wizi z Pa
nem Jezusem Chrystusem, gdy zarwno ten, ktry uwica, jak i ci, ktrzy
bywaj uwiceni, z jednego s wszyscy; z tego powodu nie wstydzi si na
zywa ich brami" (Hebr. 2:11).
Aspekt postpujcego uwicenia przez krew jest zaznaczony w I Jana
1:7 Krew Jezusa Chrystusa (...) oczyszcza nas od wszelkiego grzechu".
Jeli ma istnie wi midzy witym Bogiem a czowiekiem, to konieczne
jest zapewnienie rodkw do usuwania grzechu, ktry t wi zakca, gdy
nawet najlepszy czowiek jest niedoskonay. Kiedy Izajasz otrzyma wizj witoci Boga, zosta poraony wiadomoci swej grzesznoci i nie mg wysucha Boego przesania, dopki wgiel z otarza nie oczyci jego warg.
wiadomo grzechu zakca spoeczno z Bogiem, natomiast wyznanie
grzechu i wiara w skuteczno ofiary Chrystusa usuwaj t barier (I Jana
1:9).
(b) Duch wity. (Dotyczy wewntrznego aspektu uwicenia; I Kor. 6:11;
II Tes. 2:13; I Piotra 1:1,2; Rzym. 15:16). Wymienione wersety traktuj uwi
cenie przez Ducha witego jako pocztek Boej pracy w duszy czowieka,
prowadzcej go do penego poznania na temat usprawiedliwienia z wiary przez
skropienie krwi Chrystusa. Duch wity kiedy unosi si nad pierwotnym
chaosem (I Moj. 1:2), zanim Bg posa Sowo wprowadzajce stwrczy po
rzdek. Teraz Duch Boy dotyka odrodzonej duszy i otwiera j na przyjcie
wiata i ycia Boego (II Kor. 4:6).
Dziesity rozdzia Dziejw Apostolskich podaje przykad natychmiastowego uwicenia przez Ducha witego. W pierwszych latach dziaalnoci
Kocioa ewangelizacja pogan rozpocza si z opnieniem, poniewa

ZBAWIENIE

201

wielu zbawionych ydw uwaao chrzecijan z pogan za nieczystych" i nieuwiconych ze wzgldu na ich stosunek do kaszrutu (praw dotyczcych
koszernoci poywienia) i innych przepisw Prawa Mojeszowego. W wizji
jak otrzyma aposto Piotr, Pan przekona go, e nie powinien uwaa za
nieczyste tego, co Bg oczyci. Oznaczao to, e poganie zostali uwiceni
i stali si ludem Boym, a kiedy Duch wity zstpi na nieobrzeza-nych
zgromadzonych w domu Korneliusza, wszelkie wtpliwoci w tej materii
zostay rozwiane. Bez wzgldu na to, czy stosowali si do nakazw Prawa
czy te nie, zostali uwiceni przez Ducha witego (Rzym. 15:16), a Piotr
potwierdzi wobec ydw fakt ich duchowego oczyszczenia (Dz.Ap. 10:47;
15:8).
(c) Sowo Boe. (Dotyczy zewntrznego i praktycznego aspektu uwicenia; Jan 17:17; Efez. 5:26; Jan 15:3; Ps. 119:9; Jak. 1:23-25). Chrzecijanie
s okrelani jako odrodzeni przez Sowo Boe" (I Piotra 1:23). Sowo Boe
uwiadamia czowiekowi gupot i nikczemno jego postpowania. Gdy w odpowiedzi na Sowo upamitaj si i uwierz w Chrystusa, stan si czyci
poprzez Sowo ktre usyszeli. Jest to pocztek procesu, ktry trwa przez cae
ycie wierzcego. Podczas powicenia kapan ydowski by cakowicie zanurzany, przy czym akt ten odbywa si tylko raz i nigdy wicej go nie
powtarzano byo to oczyszczenie dokonane raz na zawsze, cho pniej
kapan musia codziennie obmywa rce i nogi. Wierzcy zosta odrodzony
poprzez kpiel wodn (Tyt. 3:5), lecz musi si codziennie oczyszcza z nieprawoci objawionych mu przez Sowo Boe, ktre jest zwierciadem duszy
(Jak. 1:22-25). Musi obmywa rce, to znaczy jego uczynki maj by sprawiedliwe; musi obmywa nogi, czyli trzyma si z dala od ziemskich brudw, ktre tak atwo mog oblepi obute w sanday stopy pielgrzyma,
przemierzajce drogi tego wiata".
4. Bdne pogldy dotyczce uwicenia
Wielu chrzecijan ma wiadomo, i najwiksz przeszkod w procesie uwicenia jest ciao". Jak wyobraaj sobie uwolnienie od owego ciaa"? Oto wyjanienie trzech najbardziej znanych nieporozumie na ten temat:
(a) Wykorzenienie wrodzonego" grzechu. Lewis Sperry Chafer pisze:
Gdyby mona byo skutecznie wykorzeni grzeszn natur, wtedy nie byoby umierania, a przecie mier jest nastpstwem grzechu (Rzym. 5:1221). Rodzice, ktrym udaaby si ta sztuka, najprawdopodobniej podziliby
bezgrzeszne dzieci. Nawet jeli owo wykorzenienie zostaoby osignite i
utrzymywane, czowiek pozostaby w konflikcie ze wiatem, ciaem (nie-

202

DOKTRYNY BIBLIJNE

zalenie od grzesznej natury) oraz diabem, poniewa wykorzenienie wymienionych jest ewidentnie niebiblijne i nie jest uwzgldnione w omawianej teorii".
Poza tym takie wykorzenienie jest sprzeczne z dowiadczeniem.
(b) Legalizm, czyli cise przestrzeganie norm i regu. Pawe pisze, e prawo nie moe nikogo uwici (Rzym. 6), tak jak nie moe usprawiedliwi
(Rzym. 3). Powysza prawda jest przedstawiona i rozwinita w Licie do Galacjan. Aposto w adnym wypadku nie deprecjonuje tutaj Prawa, lecz broni go przed bdn koncepcj dotyczc jego sensu i celu. Jeeli czowiek ma
by zbawiony od grzechw, musi si to sta przy uyciu jakiej mocy, ktra
byaby ode niezalena. Zilustrujmy to na przykadzie termometru: czerwona substancja zatopiona w szkle bdzie przedstawiaa czowieka, a podziaka niech symbolizuje Prawo. Wyobramy sobie termometr mwicy: nie
osignem dzi odpowiedniej temperatury. Powinienem wskazywa okoo
20 stopni". Czy termometr moe sam podnie temperatur na swej skali?
Nie, poniewa jego wskazania s uzalenione od czynnikw bdcych poza
nim. Podobnie jest z czowiekiem, ktry uwiadamia sobie, e nie siga Boego standardu nie moe sam si podnie do odpowiedniego poziomu,
lecz musi zosta podwignity jak si niezalen od niego. Si t jest moc
Ducha witego.
(c) Ascetyzm jest prb ujarzmienia ciaa i osignicia witoci poprzez
samoumartwianie jest to metoda stosowana przez ascetw dziaajcych
na gruncie wielu religii.
Prawdopodobnie podstaw takiego postpowania jest pogaskie wierzenie, e wszelka materia, z ciaem wcznie, jest za. Ciao jest zatem wizieniem ducha, a im bardziej bdzie ujarzmione, tym szybciej wizie wyjdzie
na wolno. Teoria ta jest sprzeczna z nauczaniem Biblii, ktra stwierdza, e
Bg stworzy wszystko dobre. To dusza, a nie ciao, jest odpowiedzialna za
popenianie grzechu dlatego nie naley niszczy ciaa, lecz przeciwstawi
si grzesznym impulsom wewntrz czowieka. Ascetyzm jest prb samoumartwienia, lecz nie mona samego siebie wycign za wosy z grzzawiska grzechu. To jest dzieem Ducha witego.
5. Prawdziwe uwicanie si
Biblijna metoda ujarzmiania ciaa" musi by oczywicie oparta na obiektywnej pewnoci zbawienia, krwi Chrystusa oraz subiektywnym dowiadczeniu obecnoci Ducha witego. Zatem uwolnienie z mocy ciaa" dokonuje
si przez wiar w odkupienie i odpowied na dziaanie Ducha. Pierwszy z tych

ZBAWIENIE

203

czynnikw jest omwiony w szstym, a drugi w smym rozdziale Listu

do Rzymian.
(a) Wiara w Odkupienie. Wyobramy sobie, e podczas Pawiowego nauczania o oczyszczeniu przez wiar byli obecni ydzi (co zreszt zwykle miao
miejsce). Z pewnoci gorco protestowali: To jest herezja najpodlejszego
gatunku! Jeeli bdziesz mwi ludziom, e powinni jedynie uwierzy w Jezusa i nie musz robi nic innego, eby osign zbawienie, gdy jest ono
wycznie z aski, to bd yli nieodpowiedzialnie. Dojd do wniosku, e to,
co robi, nie ma najmniejszego znaczenia, dopki wierz. W rzeczywistoci
twoja doktryna o wierze jest zachcaniem do grzechu, bo skoro usprawiedliwienie pochodzi z aski, a nie z uczynkw, to po co zmaga si z grzeszn natur? Dlaczego nie grzeszy jeszcze bardziej, aby aska obfitowaa?"
Przeciwnicy Pawa faktycznie oskarali go o szerzenie takiej nauki (Rzym.
3:8; 6:1). On jednak z oburzeniem odrzuca te insynuacje; Przenigdy! Jake
my, ktrzy grzechowi umarlimy, jeszcze w nim y mamy?" ycie w grzechu
jest niemoliwe dla usprawiedliwionego, gdy jest on zjednoczony z
Chrystusem na mier i ycie (Mat. 6:24). Dziki swej wierze w Chrystusa
zbawiony czowiek dowiadcza takiej odrazy do nieprawoci i chci odcicia
od niej, e okrela si j jako mier dla grzechu, a owa przemiana jest tak
radykalna, e przywodzi na myl zmartwychwstanie. Dowiadczenie to jest
zobrazowane w akcie chrztu wodnego. Zanurzenie nawrconego jest wiadectwem faktu, e ze wzgldu na sw jedno z ukrzyowanym Chrystusem umar on dla grzechu, natomiast wynurzenie z wody oznacza wezwanie,
abymy jak Chrystus wskrzeszony zosta z martwych przez chwa Ojca, tak
i my nowe ycie prowadzili". Chrystus umar za grzech po to, bymy my mogli umrze dla grzechu.
Kto bowiem umar, uwolniony jest od grzechu". mier uwalnia od wszystkich zobowiza i zrywa wszelkie wizy. Poprzez zjednoczenie z Chrystusem chrzecijanin umiera dla starego ycia, a kajdany grzechu zostaj
skruszone. Tak jak mier kadzie kres dosownemu niewolnictwu, umiercenie starego czowieka" uwalnia nas od wizw grzechu. Rozwijajc t ilustracj mona by powiedzie, i prawo nie ma wadzy nad umarym i
niezalenie od tego, jakie zbrodnie popeni, nie podlega ju ludzkiemu wymiarowi sprawiedliwoci. Podobnie, prawo Mojeszowe, tak czsto amane
przez nawrconego, nie moe go ju zatrzyma w areszcie", poniewa dziki
zjednoczeniu z Chrystusem jest on martwy" (Rzym. 7: 1-4; II Kor. 5:14).
Jeli tedy umarlimy z Chrystusem, wierzymy, e te z nim y bdziemy,
wiedzc, e zmartwychwzbudzony Chrystus ju nie umiera, mier nad nim

204

DOKTRYNY BIBLIJNE

ju nie panuje. Umarszy bowiem, dla grzechu raz na zawsze umar, a yjc,
yje dla Boga. Podobnie i wy uwaajcie siebie za umarych dla grzechu, a za
yjcych dla Boga w Chrystusie Jezusie, Panu naszym" (Rzym. 6:9-11). mier
Chrystusa zakoczya Jego ziemsk misj, podczas ktrej mia kontakt z grzechem, a teraz Jego ycie jest nieprzerwan cznoci z Ojcem. Chrzecijanie,
mimo i yj w wiecie, mog podziela Jego dowiadczenie ze wzgldu na jedno z Nim. W jaki sposb? Podobnie i wy uwaajcie siebie za umarych dla
grzechu, a za yjcych dla Boga w Chrystusie Jezusie, Panu naszym". Co to
oznacza? Bg owiadczy, e poprzez wiar w Chrystusa jestemy umarli dla
grzechu i yjemy dla sprawiedliwoci. Do nas naley tylko ufa Bogu i uwaa lub mie pene przekonanie, e umarlimy dla grzechu. Bg twierdzi w
swoim Sowie, e kiedy Chrystus umar, my umarlimy dla grzechu, a gdy
On zmartwychwsta, my powstalimy do nowego ycia. Mamy si tego trzyma jako absolutnej prawdy, a kiedy tak bdziemy czyni, te fakty bd si
przejawia w naszym yciu z pen moc. Naley tutaj zwrci uwag na rozrnienie, istniejce pomidzy obietnicami i faktami zawartymi w Biblii. Jezus powiedzia: Jeli we mnie trwa bdziecie i sowa moje w was trwa bd,
procie o cokolwiek bycie chcieli, stanie si wam". Jest to obietnica, poniewa dopiero ma si wypeni. Natomiast jeli aposto Pawe mwi: Chrystus
umar za nasze grzechy wedug Pism", jest to przedstawienie faktu, czyli czego, co ju si wypenio. Por. take stwierdzenie apostoa Piotra jego sice
uleczyy was". A kiedy Pawe owiadcza, e nasz stary czowiek jest ukrzyowany", jest to rwnie potwierdzenie faktu czego, co zostao dokonane. Pozostaje pytanie: Czy zechcemy uwierzy w to, co Bg oznajmia jako fakty
dotyczce nas samych? Wiara bowiem jest rk, ktra przyjmuje dar oferowany przez Niego.
By moe w tym sensie mona nazwa przebudzenie czowieka i wyniesienie go do statusu dziecka Boego jako wtrne i ostatecznie dzieo aski"...
fb) Odpowied na dziaanie Ducha. Sidmy i smy rozdzia Listu do
Rzymian s kontynuacj nauczania o uwiceniu mwi o uwolnieniu
wierzcego z mocy grzechu oraz rozwijaj wtek osobistego uwicenia.
W rozdziale 6 czytalimy o zwycistwie nad moc grzechu osiganym przez
wiar. Rozdzia 8 przedstawia nam innego sojusznika w tej walce Ducha witego.
Istniej trzy rodzaje mierci, w ktrych musi mie udzia kady wierzcy: (1) mier w grzechach, czyli nasze potpienie (Efez. 2:1; Kol. 2:13).
Grzech doprowadzi nasze dusze do stanu, ktrego nastpstwem jest duchowa mier lub inaczej wieczne odczenie od Boga. (2) mier za grzechy,

ZBAWIENIE

205

czyli nasze usprawiedliwienie. Chrystus cierpia na krzyu ponoszc kar za

nas, ktrzy zamalimy Prawo, dlatego teraz Bg przypisuje nam Jego zasugi i uznaje, i my ponielimy kar w Nim. To, co On zrobi za nas, jest traktowane jako uczynione przez nas (II Kor. 5:14; Gal. 2:20). Jestemy wolni
od kary za zamanie prawa dziki naszej wierze w transakcj dokonan na
Krzyu. (3) mier dla grzechu, czyli nasze uwicenie (Rzym. 6:11). To, co
jest prawd dla nas, musi by rzeczywistoci w nas; nasz stan prawny musi
zosta przeoony na codzienn praktyk; po mierci, ktra stanowi zwolnienie od kary za grzech, musi nastpi mier dla samego grzechu. To
wszystko jest dzieem Ducha witego (Rzym. 8:13). Jak yciodajne soki drzewa powoduj opadanie martwych lici, ktre przetrway zim, tak Duch wity zamieszkujcy w wierzcym wypiera niedoskonaoci i ze nawyki starego
ycia.
6. Cakowite uwicenie
Zagadnienie to jest czsto rozwaane jako problem doskonaoci chrzecijanina".
(a) Znaczenie doskonaoci. Istniej dwa rodzaje doskonaoci wzgldna i absolutna. Doskonao absolutna jest oczywicie nieosigalna i cechuje
wycznie Boga. Doskonao wzgldna stanowi wypenienie zaoonego
celu i jako taka jest moliwa do osignicia przez czowieka.
W Starym Testamencie wyraz doskonao" oznacza prawo i nienaganno" (I Moj. 6:9; Job 1:1). Izrael mia by doskonay" w unikaniu grzechw okolicznych narodw (V Moj. 18:13). Istot starotestamentowej
doskonaoci jest absolutnie szczere pragnienie oraz determinacja penienia
woli Boej. Niezalenie od grzechw, ktre plami jego yciorys, Dawid moe
by susznie nazwany mem doskonaym wedug Boego serca", poniewa
nadrzdnym celem jego ycia byo penienie woli Boga.
Sowo doskonay" i jego derywaty (pochodne) posiadaj wiele zastosowa w Nowym Testamencie, dlatego naley je interpretowa zgodnie ze znaczeniem w jakim s uywane. W jzyku greckim istnieje szereg terminw
nioscych z sob ide doskonaoci:
1) Kompletno, w sensie zdolnoci do wykonania okrelonego celu lub
zadania (II Tym. 3:17).
2) Okrelony cel, osigany poprzez rozwj moralny i mentalny (Mat. 5:48;
19:21; Kol. 1:28; 4:12; Hebr. 11:40).
3) Odpowiednie wyposaenie wyraz ten znajdujemy w II Kor. 13:9; Efez.
4:12 oraz Hebr. 13:21.

206

DOKTRYNY BIBLIJNE

4) Ukoczenie czego lub doprowadzenie do koca (II Kor. 7:1).

5) Wypenienie lub napenienie (jak np. napenienie sieci), wyrwnanie
(np. wyrwnanie terenu przez zasypanie dziury).
Termin doskonao" suy do omawiania nastpujcych aspektw ycia chrzecijaskiego:
1) Doskonao jako status wierzcego w Chrystusie (Hebr. 10:14), czyli
rezultat dziea Chrystusowego wykonanego za nas.
2) Duchowa dojrzao i poznanie jako przeciwiestwo dziecictwa duchowego (I Kor. 2:6; 14:20; II Kor. 13:11; Fil. 3:15; II Tym. 3:17).
3) Doskonao postpujca (Gal. 3:3).
4) Doskonao w okrelonych dziedzinach: wypenianie woli Boej, mio bliniego i suba (Kol. 4:12; Mat. 5:48; Hebr. 13:21).
5) Ostateczna doskonao jednostki w niebie (Kol. 1:28,22; Fil. 3:12;
I Piotra 5:10).
6) Ostateczna doskonao Kocioa jako Ciaa Chrystusowego (Efez. 4:13;
Jan 17:23).
(b) Moliwoci osignicia doskonaoci. Nowy Testament przedstawia
dwa podstawowe aspekty doskonaoci: (1) Doskonao jako dar aski, zwizany ze statusem danym pokutujcemu ze wzgldu na jego wiar w Chrystusa. Od momentu nawrcenia wierzcy jest uwaany za doskonaego,
poniewa posiada doskonaego Zbawiciela i doskona sprawiedliwo. (2) Doskonao, ktra jest wpisana w now natur wierzcego. Kadc nacisk wycznie na pierwszy z podanych aspektw mona straci z oczu praktyczny
wymiar chrzecijastwa. W czasie wykadu na temat zwyciskiego ycia
chrzecijanina jeden ze suchaczy powiedzia do mwcy: Wszystko, o czym
bya mowa, mam w Chrystusie". Ale czy ma pan to rwnie tutaj, w Glasgow?" zareagowa agodnie wykadowca. Z drugiej strony, podkrelajc jedynie drugi aspekt doskonaoci, niektrzy doszli do zaprzeczenia istnieniu
jakiejkolwiek doskonaoci, ktra nie wynikaa z ich wasnego dowiadczenia.
Wydaje si, e John Wesley umia wybra drog poredni, nie popadajc w adn z wymienionych skrajnoci. Uznawa uwicenie grzesznika w
momencie nawrcenia, ale podkrela konieczno cakowitego uwicenia
bdcego wtrnym dzieem aski. Dowiadczenie to wydaje si by
niezbdne ze wzgldu na moc grzechu, ktra jest w stanie pokona chrzecijanina. Bogosawiestwo przychodzi w odpowiedzi na szczere poszukiwanie
czysta mio wypenia serce i staje si rdem wszelkiego dziaania, co
owocuje zamaniem mocy grzechu. Owa doskonao w mioci nie jest sta-

ZBAWIENIE

207

nem bezgrzesznoci ani nie zwalnia wierzcego od czuwania i odpowiedzialnoci.

Wesley pisze o tym tak: Wierz, i osoba przepeniona mioci Boga nadal jest
zdolna do popeniania niezamierzonych przewinie. Moecie takie przewinienia
nazwa grzechami ja ich tak nie okrelam". Jeli chodzi o czas cakowitego
uwicenia, Wesley napisa:
Czy mier dla grzechu i odnawianie si w mioci Boej przebiegaj stopniowo,
czy Le s natychmiastowe? Mona umiera przez pewien czas, ale mier nastpuje
dopiero wwczas, gdy dusza zostaje oddzielona od ciaa w tym momencie dla czowieka rozpoczyna si wieczno. Podobnie, moemy przez pewien czas umiera dla
grzechu, ale mier taka nie nastpuje do chwili, gdy grzech zostanie oddzielony od
duszy w tym momencie rozpoczynamy ycie wypenione mioci. I jak ycie po
mierci ciaa nabiera innego wymiaru, stajc si nieporwnywalnie wspanialsze ni
to, czego dowiadczalimy dotd, wicej, czego nie potrafimy sobie nawet wyobrazi
tak zmiana wywoana mierci duszy dla grzechu prowadzi do stanu, jakiego nie
moe sobie wyobrazi nikt, kto go nie zazna. W dodatku na tym si nie koczy nastpuje stay wzrost w poznaniu Chrystusa, w mioci oraz na podobiestwo Boga,
i nie trwa tylko do momentu mierci, ale postpuje przez ca wieczno. Jak powinnimy oczekiwa tej zmiany? Na pewno nie z bezmyln obojtnoci lub nieudolnym dziaaczostwem", lecz wykazujc stabilne posuszestwo, gorliwie przestrzegajc przykaza, czuwajc i znoszc niewygody, zapierajc si samych siebie i codziennie dwigajc swj krzy, a take modlc si arliwie, poszczc oraz nie opuszczajc
wsplnych naboestw. Kady, kto marzy o uwiceniu innymi sposobami (lub o utrzymaniu go, nawet jeli otrzyma je w obfitoci), ten zwodzi siebie samego.
Jan Kalwin, ktry podkrela doskonao wierzcego posiadan ze wzgldu
na wykonane dzieo Chrystusa, wykazywa nie mniejsz ni Wesley gorliwo w
uwiceniu, czyni nastpujc uwag na temat doskonaoci chrzecijanina:
Kiedy Bg jedna nas ze sob poprzez sprawiedliwo Chrystusa i uwaa nas za
prawych dziki darmowemu usuniciu naszych grzechw, wwczas posya Ducha
witego, ktry w nas zamieszkuje oraz uwica swoj moc, umiercajc podliwoci ciaa i ksztatujc nasze serca ku posuszestwu wobec Sowa Boego. Zatem naszym podstawowym pragnieniem staje si ch podporzdkowania si Jego
woli i oddawania Mu czci. Jednak mimo to, wci pozostaje w nas wystarczajco
duo niedoskonaoci, by wykaza nasz pych i zmusi do pokory (Kazn. 7:20; I
Krl. 8:46).
Obydwa punkty widzenia, to znaczy doskonao jako dar w Chrystusie oraz
jako ciga praca wykonywana w nas, wynikaj z nauczania Biblii.

208

DOKTRYNY BIBLIJNE

To, co Chrystus uczyni za nas, musi by wykonywane w nas. Nowy Testament utrzymuje poprzeczk osobistej witoci na wysokim poziomie, podkrelajc jednoczenie moliwo uwolnienia z mocy grzechu. Dlatego
obowizkiem kadego chrzecijanina jest denie do doskonaoci (Fil. 3:12;
Hebr. 6:1).
W wietle powyszych rozwaa naley zaznaczy, i postp w procesie
uwicenia czsto wie si z dowiadczaniem przeomw podobnych do momentu nawrcenia. Ot, wierzcy za pomoc rnych rodkw otrzymuje
objawienie witoci Boga i moliwo zblienia si do Niego, co jest zwizane ze wiadomoci wasnej nieczystoci (Izaj. 6). Kiedy znajdzie si na rozdrou, musi wybiera albo pjdzie za Bogiem, albo si wycofa. Wyznawszy
popenione grzechy, doznaje oczyszczenia i tak dokonuje ponownego powicenia (ktre nie jest tosame z jednorazowym powiceniem dokonanym w
momencie nawrcenia [przyp. red.]). Wtedy w jego sercu ponownie pojawia si pokj, rado i zwycistwo oraz wiadectwo, i Bg potwierdzi dokonan rekonsekracj. Niektrzy nazywaj to dowiadczenie wtrnym
dziaaniem laski.
Pokusy zewntrzne i wewntrzne pojawiaj si nadal, std potrzeba czujnoci (Gal. 6:1; I Kor. 10:12). Ciao jest sabe, a wierzcy ma woln wol i moe ulec pokusie, poniewa podlega prbie (Gal. 5:17; Rzym. 7:18; Fil. 3:3).
Ze wzgldu na swe czciowe poznanie chrzecijanin moe ulega grzechom
wynikajcym z niewiedzy. Mimo to, moe i naprzd na podstawie obietnicy mwicej, e jest on w stanie oprze si kadej uwiadomionej pokusie (Jak. 4:7; I Kor. 10:13; Rzym. 6:14; Efez. 6:13,14). Powinien (i moe)
wszystko czyni na chwa Boga i przynosi owoce sprawiedliwoci (I Kor.
10:31; Kol. 1:10). Dziki asce i mocy Ducha moe chodzi w nieprzerwanej
spoecznoci z Bogiem (Gal. 5:22,23; Efez. 5:18; Kol. 1:10,11; I Jana 1:7).
Krew Baranka jest dla niego zawsze dostpna, dlatego moe si nieustannie oczyszcza i by nieskalany przed Bogiem (I Jana 1:7; Fil. 2:15; I Tes.
5:23).

V. OSTATECZNO ZBAWIENIA
Po przestudiowaniu natury zbawienia i warunkw jego osignicia, w biecym podrozdziale postaramy si odpowiedzie na pytanie: Czy ostateczne
zbawienie chrzecijan jest bezwarunkowe, czy te mona je utraci z powodu grzechu?"

ZBAWIENIE

209

Dowiadczenie wskazuje na moliwo odpadnicia od aski, znanego jako zejcie na z drog". Pojcie to jest typowe dla Starego Przymierza i nie
wystpuje w Nowym Testamencie. W hebrajskim oryginale zejcie na z
drog" jest okrelane za pomoc kilku rnych wyrazw. Jeden z nich oznacza dokadnie odwrt" albo odejcie", inny przekada si jako zawrcenie" lub krnbrno". Izrael jest porwnywany do krnbrnej jawki,
prbujcej zrzuci jarzmo Nard Wybrany wielokrotnie odwraca si od
Jahwe i uparcie odmawia niesienia jarzma Jego przykaza.
Nowy Testament przestrzega przed przyjciem takiej postawy, lecz uywa innych okrele. Ten, kto schodzi na z drog, by niegdy gorliwym
uczniem, ale jego mio oziba (Mat. 24:12); kiedy by posuszny Sowu,
ale wpyw wiata i grzech zahamoway jego wzrost, nie pozwalajc wydawa owocu (Mat. 13:22); niegdy przyoy rk do puga, ale odwrci gow i zacz patrze wstecz (Luk. 9:62); jak ona Lota zosta wyprowadzony
z miasta zagady, ale jego serce tam pozostao (Luk. 17:32); mia yw wi
z Chrystusem, ale teraz oddali si od Niego i jako zeschnita latorol jest
nieuyteczny duchowo (Jan 15:6); dawniej zwaa na podszepty sumienia,
lecz teraz wyrzuci t busol ycia i w rezultacie statek jego wiary rozbi si
o skay grzechu (I Tym. 1:19); by szczliwy mogc nazywa si chrzecijaninem, lecz teraz zapiera si swego Pana (II Tym. 1:8; 2:12); zosta oczyszczony z brudw wiata, po czym wrci jak pies do wymiocin i jak umyta winia
znw tarza si w bocie" (II Piotra 2:22; por. Luk. 11:21-26).
Upadki na drodze aski s moliwe, ale czy osoba, ktra kiedy zostaa
zbawiona, moe to zbawienie utraci na zawsze? Istniej dwa przeciwstawne stanowiska doktrynalne w tej dziedzinie, wywodzce si z kalwinizmu i arminianizmu (doktryna wywodzca si od holenderskiego teologa Arminusa).
1. Kalwinizm
Doktryna Jana Kalwina nie bya niczym nowym, gdy stanowia element
nauczania w. Augustyna z Hippony, wielkiego teologa yjcego na przeomie IV i V wieku. Z kolei Augustyn utrzymywa, e wywodzi si ona z nowotestamentowej doktryny o darmowej lasce, przedstawionej w listach
apostoa Pawa.
Wedle doktryny kalwiskiej zbawienie pochodzi wycznie od Boga, a czowiek nie ma w nim adnego udziau. Jeli pokutuje, wierzy i przychodzi do
Chrystusa, dzieje si to wycznie za spraw przemonej mocy Ducha witego. Wynika to z faktu, e czowiek sta si tak zepsuty z powodu Upadku,
i bez pomocy Boga nie jest w stanie si upamita, uwierzy oraz dokony-

210

DOKTRYNY BIBLIJNE

wa waciwych wyborw. Jest to punkt wyjcia nauczania Kalwina kompletne poddanie woli czowieka zu. W zwizku z tym zbawienie jest niczym
innym, jak tylko wykonaniem Boskiego wyroku wraz ze wszystkimi jego nastpstwami.
W tym miejscu powstaje pytanie: Jeli zbawienie jest wycznie dzieem
Boga, a czowiek nie ma w nim adnego udziau, poniewa nie moe nic uczyni bez Ducha witego zamieszkujcego w nim, to dlaczego Bg nie zbawi
wszystkich wiedzc, e s zgubieni? Odpowied Kalwina brzmi: Bg predestynowa jednych do zbawienia, a innych do potpienia. Predestynacja
jest odwiecznym wyrokiem Boga, ktrym zadecydowa On o losach kadej
jednostki. Nie wszyscy bowiem s stworzeni w takim samym stanie jedni s przeznaczeni do ycia wiecznego, a inni na wieczne potpienie". Postpujc w ten sposb Bg nie jest niesprawiedliwy, poniewa nie ma
obowizku zbawia kogokolwiek. Odpowiedzialno czowieka za swoje ycie pozostaje w mocy, poniewa upadek Adama nastpi z jego winy, a kady odpowiada za swoje grzechy.
Skoro Bg predestynowa do zbawienia jedynie okrelone jednostki, zatem Chrystus umar tylko za wybranych" odkupienie byoby nieadekwatne, gdyby zosta potpiony choby jeden czowiek, za ktrego umar
Zbawiciel.
Z doktryny o predestynacji wynika nauczanie raz zbawiony, na zawsze
zbawiony", bo jeli Bg predestynowa kogo do zbawienia i moe on by zbawiony oraz utrzymany na drogach Paskich jedynie dziki nieodpartej Boej
asce, to nigdy nie moe utraci zbawienia.
Zwolennicy doktryny o niemoliwoci utracenia zbawienia" przytaczaj nastpujce wersety na poparcie swego stanowiska: Jan 10:28,29; Rzym.
11:29; Fil. 1:6; I Piotra 1:5; Rzym. 8:35; Jan 17:6.
2. Arminianizm
Nauczanie arminiaskie idzie nastpujcym torem: wol Bo jest aby
kady by zbawiony, gdy Chrystus umar za wszystkich (I Tym. 2:4-6; Hebr.
2:9; II Kor. 5:14; Tyt. 2:11,12). W tym celu Bg oferuje sw ask kademu
czowiekowi. Wprawdzie zbawienie jest dzieem Boym oraz darem niezalenym od jakichkolwiek naszych wysikw czy zasug, lecz aby je otrzyma, czowiek musi dokona wyboru. Moe on wybra Bo ask lub j
odrzuci, jest bowiem obdarzony wolnoci wyboru.
Pismo naucza o pewnego rodzaju predestynacji, ale nie w tym sensie,
e Bg predestynuje niektrych do ycia wiecznego a innych do wiecznego

ZBAWIENIE

211

cierpienia. On predestynuje kadego, kto zechce" zosta zbawiony, a jest to

plan na tyle obszerny, eby wczy we kadego, kto naprawd pragnie zbawienia. Powysz prawd mona zilustrowa nastpujco: na zewntrz drzwi
zbawienia znajduje si napis: Kady, kto chce, moe wej"; kiedy wchodzimy i jestemy ju zbawieni, czytamy napis z drugiej strony drzwi: Dla wybranych za uprzedni wiedz Boga". Bg ze wzgldu na swoj wszechwiedz
(dotyczc rwnie przyszoci presciencja), przewidzia, ktre osoby przyjm ewangeli i zostan zbawione, oraz przeznaczy je do objcia niebiaskiego dziedzictwa. On przewidzia ich przeznaczenie, ale go nie wyznaczy.
Tak rozumiana doktryna o predestynacji jest przedstawiona w Pimie nie
w celu spekulacji na temat zbawienia, lecz dla celw praktycznych. Gdy Bg
powoa Jeremiasza do suby, wiedzia, e zadanie proroka jest bardzo trudne i pojawi si pokusy aby porzuci powoanie. Aby zachci Jeremiasza
Pan zapewni go, e zna go i powoa jeszcze przed narodzeniem (Jer. 1:5).
Powiedzia mu co w tym rodzaju: Wiem, co ci czeka, lecz wiem rwnie,
e z pomoc mojej aski bdziesz mg przej zwycisko kad prb". Kiedy Nowy Testament mwi o chrzecijanach jako obiektach uprzedniej wiedzy Boga, czyni to w celu zapewnienia nas, e Ojciec przewidzia kad
trudno na jak napotkamy, oraz e moe i chce ustrzec nas od upadku.
3. Porwnanie
Czy zbawienie jest zatem warunkowe, czy bezwarunkowe? Czy osoba raz
zbawiona jest na zawsze bezpieczna? Odpowied na to pytanie jest uzaleniona od sposobu podejcia do kilku kluczowych kwestii: Od kogo zaley zbawienie? Czy aska jest nieodparta, czy te moemy j odrzuci?
(1) Od kogo w ostatecznoci zaley zbawienie od Boga czy od czowie
ka? Oczywicie musi zalee od Boga, bo kt mgby by zbawiony, gdyby
zaleao to od ludzkich wysikw? Co do jednego moemy by spokojni Bg
przyjmie nas bez wzgldu na to, jak sabi i nieudolni jestemy pod warun
kiem, e mamy szczere pragnienie czynienia Jego woli. Jego aska jest zawsze
dostpna, aby nas ostrzega, sprawdza motywacje, zachca i podtrzymy
wa.
Czy jednak zbawienie w pewnym sensie nie zaley od czowieka? Pismo
naucza wyranie i konsekwentnie, i czowiek posiada woln wol, a zatem
moe wybiera midzy yciem a mierci, oraz e Bg nigdy tej wolnoci nie
pogwaci.
(2) Czy mona si oprze Boej lasce? Jedna z fundamentalnych zasad
kalwinizmu mwi, e aska Boga jest nieodparta. Kiedy Bg decyduje o czy-

212

DOKTRYNY BIBLIJNE

im zbawieniu, Jego Duch pociga czowieka w sposb, ktrego nie mona

powstrzyma. Dlatego prawdziwe dziecko Boe moe mie pewno, e wytrwa do koca i bdzie zbawione. Jeli popadnie w grzech, Bg bdzie go chosta, lecz dooy stara by go podwign. Mwic obrazowo, wierzcy moe
upa na pokadzie statku, ale nie wyleci za burt.
A jednak Nowy Testament naucza, e mona si oprze asce Boej i to
na tyle skutecznie, eby pj na potpienie (Jan 6:40; Hebr. 6:4-6; 10: 2630; II Piotra 2:21; Hebr. 2: 3; II Piotra 1:10), a wytrwanie jest zalene od utrzymywania wizi z Bogiem.
Zwrmy uwag na Hebr. 6:4-6 oraz 10: 26-29. Sowa te zostay skierowane do chrzecijan apostoowie nie pisali Listw do ludzi niezbawionych. Adresaci s okrelani jako ci, ktrzy zostali ju raz owieceni,
zakosztowali daru niebiaskiego, stali si uczestnikami Ducha witego, zakosztowali dobrego Sowa Boego i cudownych mocy wieku przyszego.
Autor listu zwraca si do hebrajskich chrzecijan, ktrzy, zniechceni i
przeladowani (10:32-39), zaczli odczuwa pokus powrotu do judaizmu.
Gdyby jednak mieli zosta ponownie przyjci do Synagogi, musieliby publicznie owiadczy, co nastpuje (10:29): e Jezus nie jest Synem Boym; e
Jego krew zostaa wylana sprawiedliwie, jak krew kadego zoczycy, oraz e
Jego cuda byy czynione moc diabelsk.
Przed nawrceniem yli wrd tych, ktrzy odrzucili Mesjasza; zaparcie
si Jezusa byoby ponownym ukrzyowaniem Syna Boego i wystawieniem
Go na urgowisko byby to zatem grzech odstpstwa (Hebr. 6:6), niewybaczalny dlatego, e czowiek, ktry go popenia, ma tak zatwardziae serce, e nie jest ju w stanie pokutowa (dokadnie nie mona go odnowi
i przywie do pokuty"). Wierzcy, ktry by go popeni, ponisby kar gorsz ni mier (10:28), to znaczy wpadby w rce Boa ywego, wymierzajcego kar (10:30,31).
Co prawda, nie jest napisane, e adresaci posunli si a do opisanych
grzechw, autor mwi bowiem: co do was, jestemy przekonani o czym lepszym". Gdyby jednak grzech odstpstwa nie mg by popeniony przez zbawionych ludzi (nawet teoretycznie), wwczas wszystkie powysze ostrzeenia
byyby bezsensowne.
Przeczytajmy teraz I Kor. 10:1-12. Koryntianie chepili si chrzecijask wolnoci i posiadaniem darw duchowych, lecz wielu z nich yo niemoralnie. Ewidentnie bardzo ufali swej pozycji w Chrystusie oraz posiadanym
przywilejom dzieci Boych. Pawe ostrzega ich jednak, e owe przywileje mog zosta postradane w wyniku grzechu, a na poparcie tej tezy przytacza

ZBAWIENIE

213

przykady z historii Izraelitw. Zostali oni cudownie uwolnieni z niewoli egipskiej, w wyniku czego zaakceptowali Mojesza jako swego przywdc w drodze do Ziemi Obiecanej. Szczeglnym znakiem potwierdzajcym jego
przywdztwo byo przejcie przez Morze Czerwone. Ponadnaturalna obecnoci
Boga towarzyszya im przez cay czas po wyjciu (zbawieniu) z Egiptu byli
cudownie zaopatrywani w ywno i wod. Oznaczao to, e kroczyli w asce,
czyli w przychylnoci i obecnoci Boga.
Mimo to nie sprawdzia si na nich teoria raz zbawiony, na zawsze zbawiony", poniewa ich ciaa zasay pustyni z powodu szemrania, buntu i bawochwalstwa. Ich wi z Bogiem zostaa zerwana z powodu grzechu i w
rezultacie odpadli od aski. Aposto stwierdza, e to wszystko na tamtych
przyszo dla przykadu i jest napisane ku przestrodze dla nas", ostrzegajc
chrzecijan, e mog utraci najwspanialsze przywileje z powodu
rozmylnie popenianego grzechu.
4. Biblijna rwnowaga
Fundamenty obydwu doktryn kalwiskiej i arminiaskiej oparte s
o Pismo wite. Kalwinizm podkrela lask Bo jako jedyne rdo zbawienia i tego samego naucza Biblia. Arminianizm kadzie nacisk na woln wol czowieka oraz jego odpowiedzialno takie nauczanie rwnie
znajdujemy na kartach Sowa Boego. Praktyczne rozwizanie problemu polega na unikaniu niebiblijnych skrajnoci pogldw oraz na powstrzymywaniu si od stawiania ich po przeciwnych stronach jakiejkolwiek barykady.
Kiedy dwie doktryny zostan sobie przeciwstawione, rezultatem bdzie reakcja prowadzca na manowce. Na przykad: skupienie si wycznie na Boej suwerennoci i asce w kontekcie zbawienia moe prowadzi do ycia
w braku bojani Boej, poniewa jeli kto uwierzy, e jego sposb ycia i postawa nie maj nic wsplnego ze zbawieniem, wtedy atwo mu bdzie popa
w bylejako". Z drugiej strony, nadmierny nacisk na woln wol i odpowiedzialno moe si zakoczy legalizmem oraz odebraniem wierzcemu pewnoci zbawienia. Bezprawie i legalizm oto dwie skrajnoci, ktrych naley
unika.
Kiedy prbujemy ustali wzajemn relacj pomidzy wiedz uprzedni
Boga a woln wol czowieka, stajemy wobec wielkiej tajemnicy. Jeli jednak
bdziemy postpowa wedug praktycznych wskazwek Pisma i zabierzemy
si do wypeniania okrelonych w nim obowizkw, wwczas na pewno nie
zboczymy z drg Paskich. To, co jest zakryte, naley do Pana, Boga naszego, a co jest jawne, do nas (...)" (VMoj. 29:28).

214

DOKTRYNY BIBLIJNE

Konkludujc naleaoby zasugerowa, e nie jest rzecz mdr zagbianie si

w materi niebezpieczestw ycia chrzecijaskiego. Dobrze byoby natomiast
podkrela rodki bezpieczestwa dzieci Boych moc Chrystusa jako naszego
Zbawiciela, wierno Ducha witego mieszkajcego w wierzcych, pewno
Boych obietnic oraz skuteczno modlitwy. Nowy Testament naucza o
prawdziwym wiecznym bezpieczestwie" zapewniajc nas, i bez wzgldu na
saboci, niedoskonaoci, puapki lub zewntrzne okolicznoci chrzecijanin
moe prowadzi bezpieczne i zwyciskie ycie w Chrystusie. Wraz z apostoem
Pawem moe woa: Kt nas odczy od mioci Chrystusowej? Czy utrapienie,
czy ucisk, czy przeladowanie, czy gd, czy nago, czy niebezpieczestwo, czy
miecz? (...) W tym wszystkim zwyciamy przez tego, ktry nas umiowa.
Albowiem jestem tego pewien, e ani mier, ani ycie, ani anioowie, ani potgi
niebieskie, ani teraniejszo, ani przyszo, ani moce, ani wysoko, ani
gboko, ani adne inne stworzenie nie zdoa nas odczy od mioci Boej,
ktra jest w Chrystusie Jezusie, Panu naszym" (Rzym. 8:35-39).
Na zakoczenie przedstawiamy wypowied Johna Wesleya na temat niemoliwoci utracenia zbawienia".
Odczuwajc od pewnego czasu wielkie pragnienie jednoci z panem Whitefieldem na tyle, na ile jest to moliwe, oraz zakoczenia jaowych dysput, spisaem
najprociej jak mogem swoje opinie w omawianych kwestiach.
W naszej debacie istniej trzy zasadnicze punkty: 1. Bezwarunkowa elekcja.
2. Nieodparte dziaanie aski. 3. Ostateczne wytrwanie.
Co do punktu pierwszego, wierz:
e Bg, jeszcze przed zaoeniem wiata, wybra okrelone osoby do okrelonych
dzie, jak na przykad apostoa Pawa do goszenia ewangelii;
e wybra On bezwarunkowo niektre narody, aby mogy otrzyma szczeglne
przywileje, czego przykadem jest nard ydowski;
e wybra On bezwarunkowo niektre narody, aby usyszay ewangeli, jak Angli i Szkocj dzisiaj, i wiele innych w przeszoci;
e wybra On bezwarunkowo niektre osoby, ktre obdarzy wyjtkowymi przywilejami dotyczcymi zarwno spraw przemijajcych jak i duchowych;
I nie zaprzeczam (cho nie mog dowie),
e wybra On bezwarunkowo niektre osoby do wiecznej chway.
Lecz nie jestem w stanie uwierzy,
e wszyscy, ktrzy nie zostali w ten sposb wybrani, musz zgin na zawsze;
oraz
e istnieje na Ziemi cho jedna dusza, ktra nigdy nie miaa lub nie otrzyma
moliwoci ratunku przed wiecznym potpieniem.

ZBAWIENIE

215

Co do punktu drugiego, czyli nieodpartego dziaania Boej aski, wierz:

e aska, ktra daje duszy wiar i za jej porednictwem zbawienie, jest nieodparta w momencie upamitania;
e wikszo wierzcych pamita czas, kiedy Bg nieodparcie przekona ich
o grzechu;
e wikszo wierzcych miewa chwile, gdy Bg nieodparcie dziaa w ich sercach;
Lecz wierz, i ask Bo mona odrzuci zarwno przed takim zdarzeniem,
jak i po nim; oraz
e aska generalnie nie dziaa w sposb nieodparty, lecz moemy zastosowa si
do niej lub nie.
I nie zaprzeczam,
e w niektrych przypadkach aska Boa dziaa w sposb tak dalece nieodparty, i czowiekowi nie pozostaje nic innego, jak uwierzy i przyj zbawienie.
Lecz nie jestem w stanie uwierzy,
e kady czowiek, w ktrym aska nie dziaa w tak nieodparty sposb, jest skazany na potpienie; oraz
e istnieje na Ziemi cho jedna dusza, ktra nie dowiadcza i nigdy nie dowiadczya innego sposobu dziaania aski Boej, ni taki, ktry pogbia stan jej potpienia, oraz e Bg przeznaczy j do takiego stanu.
Co do punktu trzeciego, czyli ostatecznego wytrwania, jestem skonny uwierzy,
e istnieje moliwo osignicia za ycia takiego stanu, w ktrym czowiek nie
upadnie w sensie ostatecznym; oraz
e ten, kto osign taki stan, moe powiedzie: Stare przemino, oto wszystko stao si nowe".

9 DUCH

WITY

Sdzc po iloci miejsca, jakie zajmuje w Biblii nauczanie o Duchu witym,

jest to jedna z najwaniejszych doktryn dotyczcych prawdy o odkupieniu. Z
wyjtkiem II i III Listu Apostoa Jana, wszystkie ksigi Nowego Testamentu
zawieraj odniesienia lub wzmianki dotyczce dziaania Ducha, a kada z
Ewangelii rozpoczyna si od obietnicy Jego wylania.
Mimo to, nauczanie o Duchu witym pozostaje w wielu rodowiskach
chrzecijaskich doktryn lekcewaon. Formalizm oraz lk przed fanatyzmem
zaowocoway alergiczn reakcj przeciwko podkrelaniu roli Ducha witego w
osobistym dowiadczeniu wiary.
Oczywicie, rezultatem takiego postpowania musi by duchowa stagnacja,
poniewa ywe chrzecijastwo bez Ducha jest fikcj. Tylko On moe wprowadzi w ycie to, co zostao nam udostpnione dziki dzieu Chrystusa. Mwic
sowami Ignacego z Antiochii, jednego u Ojcw Kocioa:
Laska Ducha powoduje, e mechanizm odkupienia zostaje wszczepiony do duszy wierzcego i zaczyna tam dziaa. Bez Ducha witego Krzy pozostaje niewykorzystanym narzdziem, wok ktrego le nieuporzdkowane kamienie. Nic si
nie stanie, dopki nie znajdzie si lina, za pomoc ktrej bdzie mona je podnosi,
stawiajc przez wiar i mio w miejscu przewidzianym dla nich w ywej budowli,
jak jest Koci.

SPIS RZECZY
I. NATURA DUCHA WITEGO 221
1. Imiona przypisywane Duchowi witemu 221
[a} Duch Boy. [b] Duch Chrystusowy, [c] Pocieszyciel, [d] Duch wity,
[e] Duch Obietnicy, [f] Duch Prawdy, [g] Duch Laski, [h] Duch ycia,
[i] Duch Synostwa.
2. Symbole Ducha 226
[a] Ogie, [b] Wiatr, [c] Woda. [d] Piecz, [e] Olej. [f] Gobica.
II. DUCH WITY W STARYM TESTAMENCIE 228
1. Duch Stworzyciel 228
2. Duch jako Osoba dziaajca dynamicznie 229
[a] Boy mowie czynu, [b] Boy sudzy sowa.
3. Duch odrodzenia w Starym Testamencie 230
[a] Duch dzaajcy. [b[ Wylanie Ducha jako przysze bogosawiestwo,
[c] Zwizek Ducha z przyjciem Mesjasza, [d] Wyjtkowe dziea zwizane z Osob Ducha.
III. DUCH WITY W CHRYSTUSIE 233
1. Narodzenie 234
2. Chrzest 235
3. Suba 235
4. Ukrzyowanie 235
5. Zmartwychwstanie 235
6. Wniebowstpienie 236
IV. DUCH WITY W YCIU CZOWIEKA 237
1. Przekonywanie 237
[aj Grzech niewiary, [b] Sprawiedliwo Chrystusa, [c] Sd nad szatanem.
2. Odrodzenie 239
3. Zamieszkiwanie 239
4. Uwicenie 240
5. Obdarzenie moc 241
[a] Ognlny charakter obdarzenia moc. [b] Wyjtkowy charakter obdarzenia moc. [c] Wstpny dowd obdarzenia moc. [d] Cigo obdarzenia moc. [e] Sposb odbioru mocy przez obdarowanego.

6. Uwielbienie 248
(a) Ilustracja z dziedziny handlu, [b] Ilustracja z dziedziny rolnictwa.
[c] Ilustracja z dziedziny ycia rodzinnego.
7. Niewaciwe postpowanie wobec Ducha witego 248
V. DARY DUCHA WITEGO 249
1. Oglny charakter 249
2. Rnorodno 249
[a] Sowo mdroci, [b] Sowo wiedzy, [c] Wiara [d] Uzdrawianie, [e] Czynienie cudw, [f] Proroctwo, [g] Rozrnianie duchw, [h] Jzyki, [i] Wykadanie jzykw.
3. Zasady rozdzielania darw Ducha 254
[a] Zrwnowaenie, [b] Oddziaywanie na zgromadzonych, [c] Mdro
[d] Samokontrola [e] Porzdek [f] Gotowo do przyjcia pouczenia
4. Otrzymywanie darw Ducha i wymagania z tym zwizane 256
[a] Poddanie si woli Boej, [b] Czyste motywacje, [c] Silne pragnienie,
[d] Wiara, [e] Gorliwo.
5. Weryfikacja darw 257
[a] Poddanie Chrystusowi [b] Test praktyczny [c] Test doktrynalny.
VI. DUCH WITY W KOCIELE 259
1. Oczekiwanie na Ducha witego 259
[a] Narodziny Kocioa, [b] wiadectwo uwielbienia Chrystusa, [c] Dokoczenie dziea Chrystusa, [d] Namaszczenie Kocioa, [e] Zamieszkiwanie
Ducha pord Kocioa, [f] Pocztek nowego okresu.
2. Suba Ducha 261
[a] Zarzdzanie, [b] Zwiastowanie Sowa, [c] Modlitwa, [d] piew, [e] wiadectwo.

I. NATURA DUCHA WITEGO

Kim jest Duch wity? Sprbujemy odpowiedzie na to pytanie studiujc imiona przypisane Mu w Biblii oraz symbole ilustrujce Jego dziaanie.
1. Imiona przypisywane Duchowi witemu (a) Duch Boy. Duch
spenia rol wykonawcz Trjcy, dziaajc zarwno w sferze fizycznej, jak i
moralnej. Bg stworzy i podtrzymuje wszechwiat przez Ducha, ktry dziaa
jako palec Boy" (Luk. 11:20) w sferze duchowej, nawracajc
grzesznikw oraz uwicajc i podtrzymujc wierzcych.
(1) Czy Duch wity jest istot bosk w sensie absolutnym? Jego Boskoci mona dowie na podstawie nastpujcych faktw: Biblia przypisuje Mu Boskie atrybuty Duch wity jest wieczny, wszechobecny,
wszechmocny i wszechwiedzcy (Hebr. 9:14; Ps. 139:7-10; Luk. 1:35; I Kor.
2:10,11). Przypisywane Mu s rwnie dziea Boe, jak stworzenie, odrodzenie i wskrzeszenie (I Moj. 1:2; Job 33:4; Jan 3:5-8; Rzym. 8:11). Jest
traktowany na rwni z Ojcem i Synem (I Kor. 12:4-6; II Kor. 13:14; Mat.
28:19; Obj. 1:4).
(2) Czy Duch wity jest Bogiem, czy tylko jak moc lub energi? Jest
On czsto opisywany w sposb bezosobowy jako Tchnienie napeniajce, Namaszczenie, Ogie dajcy wiato i ciepo, Woda wytryskajca czy Dar
udzielany kademu. S to jednak opisy Jego sposobu dziaania, a nie Jego
samego. Duch jest przedstawiany w taki sposb, aby nie pozostawi adnej
wtpliwoci, i jest Osob. I tak, przejawia On nastpujce cechy osobowoci: umys (Rzym. 8:27), wol (I Kor. 12:11), uczucia (Efez. 4:30). Pismo mwi
rwnie o Jego dziaaniach charakterystycznych dla osoby: objawienie (II Piotra 1:21), nauczanie (Jan 14:26), wiadczenie (Gal. 4:6), wstawiennictwo
(Rzym. 8:26), przemawianie (Obj. 2:7), nakazywanie (Dz.Ap. 16:6-7), przekonywanie (Jan 16:8). Moe by zasmucony (Efez. 4:30), okamywany (Dz.Ap.
5:3) i obraany (czyli mona bluni przeciwko Niemu; Mat. 12:31,32).
Na Jego osobowy charakter wskazuj rwnie nastpujce fakty: objawi si w postaci gobicy (Mat. 3:16) oraz pozostaje oddzielny wobec darw, ktrych udziela (I Kor. 12:11).
Niektrzy zaprzeczaj istnieniu osobowoci Ducha witego, poniewa
Biblia nie opisuje Go jako Istoty posiadajcej ciao czy posta. Naley jednak
odrni pojcia osobowoci i postaciowoci (czyli posiadania postaci). Osobowo jest zwizana z inteligencj, uczuciami i wol posiadanie ciaa nie

222

DOKTRYNY BIBLIJNE

jest warunkiem jej istnienia. Co wicej, brak okrelonej formy wcale nie jest
dowodem na nieistnienie, czego potwierdzeniem jest wiatr, bdcy rzeczywistoci bezpostaciow (Jan 3:8).
O ile stworzenie jakiej teologicznej koncepcji Boga Ojca czy Pana Jezusa Chrystusa nie jest problemem, o tyle utworzenie przejrzystej koncepcji
Ducha witego nastrcza trudnoci wielu osobom. Powd jest dwojaki: po
pierwsze, Pismo opisuje dziaanie Ducha jako niewidzialne i tajemne; po drugie, Duch wity nigdy nie mwi o sobie ani nie reprezentuje siebie zawsze przychodzi w czyim imieniu, jako reprezentant innej Osoby. Pozostaje
w cieniu Jezusa Chrystusa, dziaajc w najgbszych obszarach naszego jestestwa. Nigdy nie zwraca uwagi na siebie, lecz na wol Boga i zbawcze dzieo
Chrystusa. Nie sam od siebie mwi bdzie" (Jan 16:13).
(3) Czy Duch wity jako Osoba jest oddzielny od Boga Ojca? Tak, poniewa Duch pochodzi od Boga, jest posyany od Boga i jest darem Boym
dla czowieka. Mimo to, Duch wity nie jest niezaleny od Ojca zawsze
reprezentuje Jedynego Boga, dziaajcego w sferze myli, woli i czynu. To,
w jaki sposb Duch wity moe stanowi jedno z Ojcem, pozostajc jednoczenie oddzieln Osob, jest czci tajemnicy Trjcy.
(b) Duch Chrystusowy (Rzym. 8:9). Nie ma zasadniczej rnicy midzy
Duchem Boym, Duchem Chrystusowym i Duchem witym. Istnieje tylko
jeden Duch wity, tak jak jeden Ojciec i jeden Syn. Duchowi witemu przypisuje si jednak wiele imion, opisujcych rne rodzaje Jego suby.
Dlaczego Duch wity jest zwany Duchem Chrystusa? (1) Poniewa zosta posany w imieniu Chrystusa (Jan 14:26). (2) Poniewa jest Duchem
posanym przez Chrystusa. Jest rwnie rdem ycia duchowego, dziki
ktremu czowiek rodzi si na nowo wchodzc do Krlestwa Boego. To
nowe ycie jest przekazywane i podtrzymywane przez Chrystusa (Jan
1:12,13; 4:10; 7:38), ktry rwnie chrzci Duchem witym (Mat. 3:11). (3)
Duch wity jest nazywany Duchem Chrystusa, poniewa jego podstawow misj w obecnym wieku jest uwielbienie Chrystusa (Jan 16:14). Dziaanie Ducha jest zwizane z Tym, ktry y, umar, zmartwychwsta i wstpi
do nieba. Duch czyni w wierzcych rzeczywistoci to, co Chrystus uczyni dla nich. (4) Uwielbiony Chrystus jest obecny w Kociele i w wierzcych
poprzez Ducha witego. Mwi si, e przyszed On w miejsce Chrystusa,
lecz bardziej poprawne byoby stwierdzenie, i Duch wity przyszed, by
uczyni Chrystusa realnym, poniewa dziki Duchowi staa si moliwa
wszechobecno Chrystusa w wiecie (Mat. 18:20) oraz Jego zamieszkiwanie w wierzcych. Zwizek pomidzy Chrystusem i Duchem witym jest

DUCH WITY

223

tak bliski, e wedug Pisma obydwaj zamieszkuj w wierzcym (Gal. 2:20;

Rzym. 8:9,10); w ten sposb chrzecijanin jest zarwno w Chrystusie" jak
i w Duchu".
(c) Pocieszyciel. Ten tytu jest uywany wobec Ducha w Ewangelii Jana rozdz. 14-17. Uwane studium ta powyszych rozdziaw pokazuje znaczenie tego daru. Uczniowie spoywali ostatni posiek ze swym Mistrzem,
a ich serca przepenia smutek zwizany z Jego rychym odejciem. Czuli si
sabi i cakowicie bezradni. Kto im pomoe, gdy Jezusa ju nie bdzie? Kto
ich bdzie uczy i prowadzi? Jak bd mogli stawi czoa wrogo nastawionemu wiatu? Jezus umierzy te niewypowiedziane lki, wypowiadajc obietnic: Ja prosi bd Ojca i da wam innego Pocieszyciela, aby by z wami na
wieki" (Jan 14:16).
Sowo Pocieszyciel" (w oryginale parakletos) oznacza dosownie: kto
przywoany aby suy pomoc komu innemu, zwaszcza w dziedzinach
zwizanych z prawem. W staroytnych trybunaach istnia zwyczaj zapraszania przez podsdnego do pomocy jednego lub kilku przyjaci, zwanych po
grecku parakletos", a po acinie advocatus". Dawao to moliwo uzyskania przez oskaronego mdrej rady i pokrzepienia go sam obecnoci owych
obrocw", przy czym aden z nich nie czyni tego za opat, lecz byli powodowani uczuciem przyjani i solidarnoci. W ten sposb mogli doradzi przyjacielowi, co powinien w danej sytuacji zrobi lub powiedzie, czasem mwili
i dziaali w jego imieniu, traktujc jego spraw jak wasn oraz pozostajc
z nim pomimo trudnoci zwizanych z procesem.
Taka bya relacja midzy Jezusem a uczniami podczas Jego ziemskiej
suby, i nic dziwnego, e zapowied odejcia Mistrza wprawia ich w przygnbienie. Lecz On pociesza ich obietnic innego Pocieszyciela, ktry bdzie
ich broni, pomaga im i naucza ich podczas nieobecnoci Jezusa. Duch
wity zosta nazwany innym" Pocieszycielem, poniewa mia by dla
uczniw w sposb niewidzialny tym, czym by dla nich Jezus widzialny.
Wyraz inny" odrnia Ducha witego od Jezusa, ale rwnoczenie umieszcza Go na tej samej paszczynie. Jezus posya Ducha, lecz jednoczenie
przychodzi przeze do uczniw. Duch jest zatem zarwno nastpc Chrystusa, jak Jego Obecnoci, czynic moliwym i realnym nieprzerwane przebywanie Chrystusa pord Kocioa.
To On sprawia, i Osoba Chrystusa zamieszkuje w nich, tak e mog powiedzie
wraz z apostoem Pawem: yje we mnie Chrystus". Zatem Duch wity przekazuje wierzcym natur Chrystusa. Jego uczucia i cnoty, ksztatujc ich na Jego podobiestwo, wedug wzoru przekazanego nam przez Niego samego. Bez Chrystusa Duch

224

DOKTRYNY BIBLIJNE

wity nie ma czego wytwarza w sercu wierzcego gdybymy odsunli Chrystusa

wraz z Jego Sowem, to tak jakbymy usunli ze studia fotograficznego t osob,
ktrej portret wanie mia by utrwalony na kliszy dziki dziaaniu wiata.
Posanie Pocieszyciela nie oznacza, e Jezus przesta by pomoc i obroc
dla swego ludu. Aposto Jan pisze, e ten urzd wci jest peniony przez Syna
Boego (I Jana 2:1). Chrystus, ktrego pole dziaania znajduje si w niebie, broni
swoich uczniw przed oskarycielem braci", a w tym samym czasie Duch
wity, dziaajc na ziemi, zamyka usta ziemskich przeciwnikw Kocioa,
dziki zwycistwu wiary, ktra pokonuje wiat". W ten sposb Chrystus jest
Parakletem w niebie, a Duch wity Paraketem na ziemi.
Po wstpieniu do nieba Chrystus nie tylko posya Ducha witego, lecz take
manifestuje si za Jego porednictwem. Bdc w ciele, Syn Boy by ograniczony
prawami fizyki i dlatego mg przebywa tylko w jednym miejscu na raz; teraz,
po wniebowstpieniu, sta si wszechobecny przez Ducha witego. Za
ziemskiego ycia Jezus mg przebywa jedynie na zewntrz ludzi; przez Ducha
witego moe zamieszkiwa gbiny ich dusz. Kto przedstawi t prawd w
nastpujcy sposb:
Gdyby Jezus pozosta na ziemi w ciele, byby tylko przykadem do naladowania; jednak dziki temu, e wstpi do Ojca i posa swego Ducha, jest teraz yciem,
ktrym mona y. Gdyby pozosta pord nas jako widzialny i dotykalny, byby
dla nas tym, czym jest model dla rzebiarzy ciosajcych kamienie, lecz nie miaby
nic wsplnego z jakkolwiek ide czy inspiracj dla powstajcych dzie sztuki. Gdyby pozosta na ziemi, byby jedynie przedmiotem obserwacji i naukowej analizy, lecz
zawsze pozostawaby na zewntrz nas; byby zewntrznym gosem, zewntrznym yciem, zewntrznym przykadem. (...) Lecz dziki swemu Duchowi Jezus moe y
w nas jako Dusza naszych dusz, Duch naszych duchw, Prawda naszych umysw,
Mio naszych serc i Pragnienie naszej woli.
Jeeli dzieem Ducha jest udzielanie z Syna i oznajmianie" (Jan 16:14
[przyp. red.]), to jaki jest sens zamiany, w wyniku ktrej Jeden musia odej, a
Drugi przyj? Odpowied: Duch wity nie udziela" z Chrystusa ziemskiego
lecz z Chrystusa niebiaskiego, na powrt obleczonego sw wieczn chwa i
moc. Dr A. J. Gordon ilustruje t relacj nastpujco:
To tak, jakby ojciec rodziny, ktry odziedziczy spadek po zmarym krewnym,
powiedzia swoim dzieciom: Jestemy biedn rodzin, ale wanie otrzymaem
dziedzictwo i musz teraz wyjecha daleko, aby obj je w posiadanie. Jeli bdziecie mi posuszni i pogodzicie si z moim odejciem na jaki czas, wtedy przy-

DUCH WITY

225

l wam z tego dalekiego kraju o wiele wicej, ni moglibycie dosta, gdybym zosta z wami".
Ziemskie ycie Chrystusa byo okresem Jego ubstwa (II Kor. 8:9) i unienia;
umierajc na Krzyu zagwarantowa nam bogactwo swej aski (Efez. 1:7);
zasiadajc na Tronie objawi bogactwo swojej chway (Efez. 3:16). Po wstpieniu
do Ojca, Syn posa Ducha, aby przekaza usynowionym dzieciom Boym skarby
swego dziedzictwa. Dziki wniebowstpieniu Chrystus mg wicej da, a
Koci wicej otrzyma (Jan 16:12; 14:12). Strumie ycia bdzie mia
silniejszy prd, poniewa rdo, z ktrego wypywa, bdzie pooone wyej".
Pocieszyciel naucza zgodnie z tym, co mwi Chrystus, a jednak szerzej
przed Ukrzyowaniem, Zmartwychwstaniem i Wniebowstpieniem doktryna
chrzecijaska nie bya jeszcze w peni rozwinita i dlatego nie moga by
objawiona uczniom. W Ewangelii Jana 16:12,13 Jezus mwi do nich co w tym
rodzaju: Ja mogem was nauczy tylko czci doktryny, ale kiedy On przyjdzie,
nauczy was wszystkiego". Wniebowstpienie miao na celu skuteczniejsze
przekazanie prawdy oraz mocy.
(d) Duch wity. Jest nazywany witym, poniewa jest Duchem Tego, ktry
jest wity, a take dlatego, e Jego podstawowym dzieem jest uwicanie.
Potrzebujemy Zbawiciela z dwch powodw: po pierwsze, aby uczyni co za nas,
a po drugie w nas. Jezus odpowiedzia na pierwsz z tych potrzeb, umierajc za
nas; teraz yje w nas poprzez Ducha witego, zasilajc nasze dusze Boskim
yciem. Duch wity przyszed, aby dokona przemiany ludzkiej natury i
osobicie stan do walki przeciw jej zym skonnociom.
(e) Duch Obietnicy. Zosta nazwany w ten sposb dlatego, e Jego aska i
moc stanowi jedno z najwspanialszych bogosawiestw obiecanych w Starym
Testamencie (Ez. 36:27; Joel 2:28). Najwiksz prerogatyw Mesjasza jest
udzielenie Ducha witego, i wanie to mia na myli Jezus, kiedy powiedzia:
Oto Ja zsyam na was obietnic mojego Ojca" (Luk. 24:49; Gal. 3:14).
(f) Duch Prawdy. Celem Wcielenia byo objawienie Ojca, natomiast misj
Pocieszyciela jest objawianie Syna. Kiedy wpatrujemy si w jaki obraz, w jego
formie i kolorach widzimy tyle pikna, ile sami jestemy w stanie dostrzec, lecz
by zrozumie ukryte znaczenie i zamys artysty, potrzebujemy kogo, kto
otworzyby nam oczy, dokonujc waciwej interpretacji dziea.

226

DOKTRYNY BIBLIJNE

Duch wity spenia wanie tak rol w stosunku do Jezusa Chrystusa.

Nie przedstawia jakiego nowego czy innego objawienia, lecz raczej otwiera
umys czowieka, by ten mg zobaczy gbsze znaczenie ycia i sw
Chrystusa. Jak Syn nie mwi od siebie, lecz przekazywa to, co otrzyma
od Ojca, tak Duch nie naucza od siebie samego czerpic z wasnego rda,
ale mwi tylko to, co pochodzi od Trjjedynego Boga.
(g) Duch Laski (Hebr. 10:29; Zach. 12:10). Duch wity udziela czowiekowi aski ku upamitaniu, dobijajc si wytrwale do jego serca. Udziela mu
mocy niezbdnej do uwicenia, wytrwania i suby. Ten, kto prbuje y nie
opierajc si na dziele Ducha Laski, odrzuca Tego, ktry jedynie potrafi skutecznie przemieni serce, dlatego taki czowiek sam odcina si od miosierdzia Boego.
(h) Duch ycia (Rzym. 8:2; Obj. 11:11). Wierz w Ducha witego, Pana
i Oywiciela" gosi jedno z wczesnochrzecijaskich wyzna wiary. Duch jest
T Osob Trjcy, ktrej dzieem jest tworzenie i podtrzymywanie ycia
zarwno naturalnego, jak i duchowego.
(i) Duch Synostwa (Rzym. 8:15). Kiedy czowiek zostaje zbawiony, wwczas nie tylko zostaje nazwany dzieckiem Boym i adoptowany do Boej rodziny, ale otrzymuje wiadomo uczestnictwa w Boskiej naturze. Biskup
Andrews pisze: Jak Chrystus jest naszym wiadkiem w niebie, tak Duch
wiadczy tutaj, na ziemi, wesp z duchem naszym, e jestemy dziemi Boymi".
2. Symbole Ducha
Jak kto susznie zauway, sowa s czsto jedynie uomnymi nonikami prawdy. W najlepszym przypadku mog tylko czciowo objawi,
czciowo ukrywajc to, co tkwi w gbinach przekazywanej myli". Bg
postanowi zilustrowa za pomoc symboli to, czego nie mona przekaza
za pomoc ludzkiego jzyka ze wzgldu na nasz ograniczono. W celu
opisania dziaa Ducha witego zostay uyte nastpujce symbole:
(a) Ogie (Izaj. 4:4; Mat. 3:11; Luk. 3:16). Ogie obrazuje oczyszczanie,
pomienn gorliwo i arliwo wypywajc z namaszczenia Ducha. Jest
On przyrwnywany do ognia, poniewa ogrzewa, owietla, rozprzestrzenia si
i oczyszcza (Jer. 20:9).
(b) Wiatr (Ez. 37:7-10; Jan 3:8; Dz.Ap. 2:2). Wiatr symbolizuje odnawiajc prac Ducha oraz wskazuje na tajemniczo, niezaleno i przenikliwo Jego oywczego, oczyszczajcego dziaania.

DUCH WITY

227

(c) Woda (II Moj. 17:6; Ez. 36:25-27; 47:1; Jan 3:5; 4:14; 7:38,39). Duch
wity jest rdem wody ywej, najczystszej i najlepszej, poniewa On sam
jest Rzek ywota, przepywajc i wytryskajc w naszych duszach oraz wy
mywajc nieczystoci grzechu. Moc Ducha czyni w rzeczywistoci ducho
wej to, co woda w wiecie materialnym. Woda oczyszcza, orzewia, gasi
pragnienie i jaowo przemienia w podno. Oczyszcza to, co splamione
i przywraca czysto, bdc trafnym symbolem Boej aski, ktra nie tylko
obmywa dusz, ale przydaje jej Boskiego pikna. Woda jest niezbdnym ele
mentem ycia biologicznego; Duch wity jest konieczny do ycia ducho
wego.
Co oznacza wyraenie woda ywa"? Jest ywa w porwnaniu do wody
stojcej w zbiornikach; woda ywa kipi i pynie, pozostajc zawsze w kontakcie ze rdem i niosc ze sob ycie. Jeeli woda zostanie zapana w zamknitym obszarze, zostaje odcita od rde, a jej przepyw ustaje. Wtedy nie
mona jej ju nazywa yw". Chrzecijanin jest w posiadaniu ywej wody"
o tyle, o ile pozostaje w kontakcie z jej Boskim rdem, ktrym jest Chrystus.
(d) Piecz (Efez. 1:13; II Tym. 2:19). Ta ilustracja niesie z sob nast
pujce idee: (1) Fakt posiadania. Odcinicie pieczci na posiadanym mie
niu jest potwierdzeniem jego przynalenoci do posiadacza. Wierzcy s
wasnoci Boga, co jest potwierdzone przez Ducha zamieszkujcego w ich
sercach. W czasach apostoa Pawa, w Efezie istnia nastpujcy zwyczaj: ku
piec handlujcy np. drewnem mg pj do portu, wybra interesujcy go
materia, kupi i opatrzy swoj pieczci na znak posiadania. Pniej wy
starczyo posa sucych z sygnetem, aby zidentyfikowali jego odcisk i za
brali zakupione drewno do domu (II Tym. 2:19). (2) W symbolu pieczci
zawarta jest rwnie idea bezpieczestwa (Efez. 1:13; por. Obj. 7:3). Duch
wity daje wierzcemu poczucie bezpieczestwa (Rzym. 8:16). Stanowi On
rkojmi naszego niebiaskiego dziedzictwa i daje przekonanie o nadejciu
chway, ktra ma si objawi. Chrzecijanie zostali zapiecztowani i dlate
go musz si strzec, by nie zama pieczci (Efez. 4:30).
(e) Olej. Jest to prawdopodobnie najbardziej znany i popularny sym
bol Ducha witego. Olej uywany podczas staro testamentowych rytua
w kojarzono z uytecznoci, owocnoci, piknem, yciem i przemian.
By szeroko uywany do jedzenia, napeniania lamp, smarowania, lecze
nia i zmikczania skry. Duch wity czyni podobnie w rzeczywistoci du
chowej: wzmacnia, owieca, uwalnia, uzdrawia oraz wpywa kojco na
dusz.

228

DOKTRYNY BIBLIJNE

(f) Gobica. Gobica jako symbol mwi o agodnoci, czuoci, mioci,

niewinnoci, delikatnoci, pokoju, czystoci i cierpliwoci. Syryjczycy uywaj jej
jako oznaki yciodajnej mocy natury. Niektre tradycyjne pisma ydowskie tak
przedstawiaj drugi werset I Ksigi Mojeszowej: ,A Duch Boy niczym gobica
unosi si nad powierzchni wd". Chrystus mwi o gobicy jako ucielenieniu
czystoci, ktra powinna charakteryzowa Jego uczniw.

H. DUCH WITY W STARYM TESTAMENCIE

Duch wity jest ukazywany w Starym Testamencie na trzy sposoby: po
pierwsze, jako stwrczy lub kosmiczny Duch, przez ktrego moc zosta stworzony
wszechwiat i wszystkie ywe istoty; po drugie, jako dynamiczny Duch
obdarzajcy moc i po trzecie, jako Duch odradzajcy, ktry przemienia natur
czowieka.

1. Duch Stworzyciel
Duch wity jest trzeci Osob Trjcy, ktrej moc zosta stworzony
wszechwiat. Unosi si On nad wodami i udziela swej chway stworzeniu (I
Moj. 1:2; Job 26:13; Ps. 33:6; 104:30). Dr Denio pisze:
Duch wity jako Bosko immanentna caego stworzenia (czyli przenikajca
stworzenie) manifestuje sw obecno poprzez to, co zwyklimy nazywa
prawami natury. Jest On rdem porzdku i ycia, a take moc utrzymujc
okrelon organizacj stworzenia. Wszystkie siy natury s niczym innym, jak
dowodem obecnoci i dziaania Ducha Boego. Siy mechaniki, reakcje chemiczne, ycie organiczne rolin i zwierzt, energia zwizana z przewodnictwem nerwowym, inteligencja oraz poczucie moralnoci s znakami immanencji Boga oraz
dziaania Ducha witego jako bezporedniej przyczyny sprawczej wszystkiego.
Duch wity stworzy czowieka i podtrzymuje jego ycie (I Moj. 2:7; Job.
33:4). Kada jednostka, bez wzgldu na to, czy suy Bogu, czy nie, jest podtrzymywana stwrcz moc Ducha Boego (Dan. 5:23; Dz.Ap. 17:28). Egzystencja czowieka jest podobna do dwiku organw trwa tak dugo, jak
dugo palec Stwrcy naciska klawisz. Czowiek zawdzicza swe istnienie dwu
rkom Boga" Sowu (Jan 1:1-3) i Duchowi, poniewa do nich wanie powiedziano: Uczymy czowieka".

DUCH WITY

229

2. Duch jako Osoba dziaajca dynamicznie

Duch-Stworzyciel uczyni czowieka po to, aby ten uformowa spoeczestwo rzdzone przez Boga, czyli innymi sowy Krlestwo Boe. Kiedy
na scen wkroczy grzech, a ludzko zacza organizowa si w opozycji
do Boga, On rozpocz wszystko niejako od pocztku, powoujc do
istnienia nard izraelski, nadajc mu prawa i w ten sposb zakadajc
krlestwo Jahwe (II Kron. 13:8). Studiujc histori Izraela czytamy o Duchu witym inspirujcym okrelone osoby, ktre miay rzdzi i prowadzi lud tego krlestwa, pilnujc jednoczenie, aby postpowali w
witoci.
Owo dynamiczne dziaanie Ducha zaowocowao powoaniem dwch rodzajw sug Boych: ludzi czynu organizatorw i wykonawcw, oraz tych,
przez ktrych Bg mwi prorokw i nauczycieli.
(a) Boy mowie czynu. Przykadami natchnionych ludzi czynu mo
g by: Jzef (I Moj. 41:38-40), Besalel (II Moj. 35:30,31), Mojesz (IV
Moj. 11:16,17), Jozue (IV Moj. 27:8-21), Otniel (Sdz. 3:9,10), Gedeon
(Sdz. 6:34), Jefta (Sdz. 11:29), Samson (Sdz. 13:24,25), Saul (I Sam.
10:6).
W wietle powyszych przykadw nietrudno zrozumie, dlaczego przywdcy wczesnego Kocioa wymagali, aby nawet ci, ktrzy usugiwali przy
stoach, byli napenieni Duchem witym (Dz.Ap. 6:3).
(b) Boy sudzy Sowa. Mona powiedzie, e w Izraelu prorocy wyst
powali w charakterze Boych megafonw" odbierali przesanie od Jah
we i przekazywali je ludowi. Prorok by wiadom mocy, ktra zstpowaa
na niego od czasu do czasu, uzdalniajc go do wypowiadania treci, jakie nie
mogy si zrodzi w jego umyle, co zreszt odrniao go od prorokw fa
szywych (Ez. 13:2). Sowo prorok", pochodzce od okrelenia wydobywa
si", wskazuje na Bo inspiracj sw mdroci, wypywajcych z ust pro
roka (Jan 7:38).
(1) Wyraenia uywane do opisu sposobu, w jaki prorockie natchnienie
zstpowao na owych mw, wskazuj na to, i przychodzio ono nagle i byo ponadnaturalne. Mwic o pochodzeniu zstpujcej na nich mocy, sami
prorocy mwili, e Bg wyla na nich Ducha, da im Ducha, napeni ich Duchem lub woy Ducha w ich wntrze. Opisujc rnorodno dziaania twierdzili, i Duch spocz na nich, by nad nimi lub pochwyci ich. Aby przybliy
wasne odczucia z tym zwizane, mwili o napenieniu Duchem, przeniesieniu przez Ducha, uniesieniu przez Ducha oraz o tym, e Duch mwi przez
nich.

230

DOKTRYNY BIBLIJNE

(2) Kiedy prorok wypowiada Sowo od Boga, czasami wpada w eksta

tyczny stan zwany zachwyceniem". Zostawa wtedy przeniesiony poza wia
domo, do rzeczywistoci duchowej. Ezechiel tak opisa ten moment:
Spocza (...) na mnie rka Wszechmocnego Pana (czyli moc Boa), (...)
a duch unis mnie w gr midzy ziemi a niebo, i zaprowadzi mnie w wi
dzeniach Boych do Jeruzalemu" (Ez. 8:1-3). Jest bardzo prawdopodobne,
e w takim samym stanie znajdowa si Izajasz, kiedy oglda chwa Jah
we (Izaj. 6). Aposto Jan pisze, e w dzie Paski popad w zachwycenie"
(Obj. 1:10; por. Dz.Ap. 22:17).
Sposb opisu natchnienia i ekstazy prorokw jest podobny do uywanego w nowotestamentowych relacjach dotyczcych chrztu Duchem witym
(zob. Dzieje Apostolskie). Wydaje si, e podczas tego drugiego rodzaju przey Duch wywiera tak potny wpyw na ducha ludzkiego, e osoba napeniona doznawaa ekstatycznego uniesienia, podczas ktrego wymawiaa
natchnione sowa.
(3) Prorocy nie zawsze prorokowali w stanie zachwycenia wyraenie
doszo mnie Sowo Pana" sugeruje, e stao si to w wyniku jakiego ponadnaturalnego owiecenia umysu. Boe przesanie moe by odbierane i przekazywane rwnie w taki sposb.
(4) Prorok nie uywa swego daru wedug wasnej woli; proroctwo nie
przychodzio nigdy z woli ludzkiej" (II Piotra 1:21). Na przykad Jeremiasz
nie wiedzia, e ludzie knuj przeciwko niemu (Jer. 11:19). Prorok nigdzie
nie dawa do zrozumienia, a Izraelici nigdy nie wierzyli, e moc prorokowania mogaby wej w posiadanie jakiegokolwiek czowieka jako stay
dar, nieprzerwanie wykorzystywany na jego yczenie. Wszyscy rozumieli,
e natchnienie przychodzio wycznie za spraw suwerennej decyzji
Boga. Prorocy mogli jednak wprowadza si w stan wikszej wraliwoci
na gos Ducha (II Krl. 3:15), a w trudnych chwilach prosi Boga o prowadzenie.
3. Duch odrodzenia w Starym Testamencie
Z lektury Starego Testamentu wynika kilka podstawowych prawd na
temat Ducha odrodzenia: Jego obecno jest odnotowana, ale nie jest podkrelana; Jego wylanie jest traktowane w Starym Przymierzu gwnie jako
przysze bogosawiestwo, zwizane z Osob Mesjasza; sam Duch przejawia
si w Starym Testamencie na rne sposoby.
(a) Duch dziaajcy. Duch wity w Starym Testamencie rwnie jest
kojarzony z przemian ludzkiej natury. W Izaj. 63:10,11 znajdujemy odnie-

DUCH WITY

231

sienie do Exodusu i wdrwki przez pustyni. Kiedy prorok mwi, e Izrael

zasmuci Boego Ducha witego, podczas gdy Bg dawa im swego dobrego Ducha, aby ich poucza (Neh. 9:20), czyni odniesienie do Ducha witego jako Osoby inspirujcej prowadzenie ycia w zgodzie z moralnoci
(Ps. 143:10). Dawid by wiadom, e Duch wity jest wszechobecny, pilnuje ludzi na ich drogach i rzuca wiato Boe w najciemniejszych momentach ycia. Po popenieniu wielkiego grzechu modli si, aby Boy Duch
wity, Jego uwicajca Obecno, ktra ksztatuje charakter czowieka,
nie zosta mu odjty (Ps. 51:11).
Ten aspekt dziaania Ducha witego nie jest jednak w Starym Testamencie podkrelany. Imi Duch wity pojawia si tam tylko trzy razy, podczas gdy w Nowym Testamencie a osiemdziesit, co wskazuje, i Stare
Przymierze kadzie nacisk na dziaanie Ducha, podczas gdy Nowe podkrela Jego uwicajc moc.
(b) Wylanie Ducha jako przysze bogosawiestwo. Powszechne wy
lanie Ducha, bdcego rdem witoci, jest traktowane jako jedno z przy
szych bogosawiestw obiecanego Krlestwa Boego. W Izraelu Duch
wity by udzielany wybranym przywdcom i niewtpliwie prawdziwa wi
to istniaa wszdzie tam, gdzie On dziaa. Generalnie jednak wikszo
spoeczestwa wci popadaa w pogaskie kulty i inne nieprawoci, i mi
mo krtkotrwaych przebudze inicjowanych przez prorokw oraz pobo
nych krlw, byo oczywiste, e Izrael jako nard posiada tak twarde serce,
i dopiero powszechne wylanie Ducha mogoby spowodowa ich powrt do
Boga.
Takie wylanie byo przepowiadane przez prorokw mwicych o Duchu,
ktry ma by wylany na wszystkich w bezprecedensowy sposb. Jahwe oczyci wtedy ich serca, woy do nich swego Ducha i zapisze Prawo w ich wntrzach (Ez. 36:25-29; Jer. 31:34). Wtedy Duch zostanie wylany na wszelkie
ciao (Joel 3:1), czyli na wszystkich bez wzgldu na wiek, pe czy pozycj
spoeczn. Zostanie wypeniona modlitwa Mojesza o to, by wszyscy stali si
prorokami (IV Moj. 11:29). W efekcie wielu si nawrci, gdy kady, kto wezwie imienia Pana, bdzie wybawiony" (Joel 3:5).
Szczegln cech ludu Boego okresu zakonu byo posiadanie i objawianie Prawa Boego; szczegln cech Jego ludu nowej dyspensacji powinno
by wpisanie Prawa w serca i obfite zamieszkiwanie w nich Ducha.
(c) Zwizek Ducha z przyjciem Mesjasza. Wielkie wylanie Ducha znaj
dzie sw kulminacj w osobie Mesjasza-Krla, na ktrym spocznie Duch Jah
we jako Duch mdroci i rozumu, rady i mocy, poznania i bojani Pana. On

232

DOKTRYNY BIBLIJNE

to bdzie zapowiadanym doskonaym Prorokiem, ktry ogosi Dobr Nowin

uwolnienia, uzdrowienia, pokoju i radoci.
Jaki jest zwizek pomidzy tymi dwoma wydarzeniami zapowiadanymi
przez prorokw przyjciem Namaszczonego i powszechnym wylaniem Ducha? Jan Chrzciciel odpowiada: Ja was chrzcz wod, ku upamitaniu, ale
Ten, ktry po mnie idzie, jest mocniejszy ni ja; jemu nie jestem godzien i sandaw nosi; On was chrzci bdzie Duchem witym i ogniem" (Mat. 3:11).
Innymi sowy, Mesjasz jest Tym, ktry udziela Ducha witego. Ten fakt mia
charakteryzowa Mesjasza jako zaoyciela Krlestwa Boego wspaniaym
bogosawiestwem ery mesjaskiej miao by wylanie Ducha, ktrego udzielanie jest przywilejem zarezerwowanym dla Namaszczonego. W pierwszym
okresie swej suby Chrystus mwi o Duchu jako o najlepszym darze otrzymywanym od Ojca (Luk. 11:13) i zaprasza spragnionych duchowo, aby przychodzili i pili z oferowanego przeze zdroju ywej wody. Podczas poegnalnych
rozmw z uczniami obieca, e zele im Pocieszyciela.
Zwrmy uwag na zwizek pomidzy omawianym darem i dzieem odkupieczym Chrystusa. Posanie Ducha jest poczone z odejciem Chrystusa (Jan 16:7) oraz Jego uwielbieniem (Jan 7:39), zwizanym ze mierci na
krzyu (Jan 12:23,24; 13:31,33; Luk. 24:49). Aposto Pawe wyranie naucza o tym powizaniu w Gal. 3:13,14; Gal. 4:4-6 oraz Efez. 1:3,7,13,14.
(d) Wyjtkowe dziea zwizane z Osob Ducha. By moe jest to najlepsze miejsce, by zastanowi si nad znaczeniem nastpujcego stwierdzenia:
Duch bowiem jeszcze nie by dany, gdy Jezus nie by jeszcze uwielbiony" (Jan
7:39; BT). (Wyraz dany" jest umieszczony w nawiasie, co oznacza, e zosta
dodany przez tumaczy.) Aposto Jan na pewno nie chcia powiedzie, e w czasach Starego Testamentu nie dowiadczano przejaww dziaania Ducha witego. Kady yd wiedzia, e wielkie czyny wodzw Izraela, a take przesania
prorokw, byy moliwe dziki Jego mocy. Autor Ewangelii najwyraniej czyni
odniesienie do okrelonych aspektw dziaania Ducha, ktre nie byy znane
za czasw poprzedniej dyspensacji. Jakie s zatem rnice pomidzy
sposobem dziaania Ducha Boego w okresie Starego i Nowego Testamentu?
(1) W okresie Starego Testamentu Duch wity nie by jeszcze udzielany
jako Duch ukrzyowanego i uwielbionego Chrystusa ta misja Ducha nie
moga si rozpocz przed zakoczeniem misji Syna Boego na ziemi. Jezus nie mg si manifestowa w Duchu, dopki nie zakoczy ycia w ciele.
Obiecany dar Ducha mg zosta udzielony tylko wwczas, gdy Jezus zaj
miejsce po prawicy Ojca jako Paraklet zbawionych. Kiedy, bdc w ciele, wymawia sowa tej obietnicy, na wiecie nie byo jeszcze (i nie mogo by) ta-

DUCH WITY

233

klej duchowej mocy, jaka pojawia si w dniu Pidziesitnicy i pniej przetoczya si przez wiat niczym wielka fala. Jezus nie wrci jeszcze tam, gdzie
przebywa przed Wcieleniem (Jan 6:62), nie wstpi jeszcze do Ojca (Jan 16:7;
20:17), i dlatego dopki nie odszed z ziemi, nie mg by wszechobecny duchowo. Najpierw Syn Czowieczy musia wej do nieba i zosta tam koronowany oraz otoczony chwa. Duch wity czeka na swe powszechne wylanie
do momentu, gdy mg zosta zapowiedziany ludzkoci przez zwyciskiego,
zmartwychwstaego Chrystusa.
(2) W czasach Starego Testamentu Duch nie by udzielany powszechnie,
lecz Jego dziaanie ograniczao si do narodu izraelskiego, a wedug suwe
rennej woli Boej zstpowa On na poszczeglne osoby, takie jak prorocy, ka
pani, krlowie i inni pracownicy Jego Krlestwa. W czasach
nowotestamentowych Duch jest udzielany wszystkim, niezalenie od wieku,
pci czy rasy.
W zwizku z tym warto zauway, i w Starym Testamencie Duch Boy
bardzo rzadko jest okrelany skrtowo jako Duch" czytamy raczej o Duchu Jahwe" lub Duchu Boym". W Nowym Testamencie czsto pojawia si
okrelenie Duch", co sugerowaoby, e Jego dziaanie byo czste i powszechnie znane.
(3) Niektrzy biblici uwaaj, e udzielanie Ducha w czasach Starego
Testamentu nie polegao na staym Jego zamieszkiwaniu w wierzcym, co
jest charakterystyczne dla daru nowotestamentowego. Wskazuj oni, i okre
lenie dar" wskazuje na permanentne posiadanie go przez obdarowanego,
i e w zwizku z tym nie mona mwi o darze Ducha witego w Starym Te
stamencie. To prawda, e Jan Chrzciciel by napeniony Duchem ju w onie
matki, co sugeruje stao spoczywajcego na nim namaszczenia. By mo
e to i kilka innych, podobnych arze powinnimy traktowa jako wyjtki
od pewnej reguy. Na przykad, kiedy Enoch i Eliasz zostali wzici do nieba,
stanowio to wyjtek od starotestamentowej zasady, wedle ktrej droga do
Boej obecnoci wioda przez grb i Szeol (miejsce przebywania zbuntowa
nych duchw).

m. DUCH WITY W CHRYSTUSIE

Nowy Testament wyznacza pocztek czasw Ducha, stanowicej wypenienie obietnicy, wedle ktrej mia On zosta wylany przez Boga na wszelkie ciao, woony do ludzkich serc, a Prawo miao zosta na nich wypisane.

234

DOKTRYNY BIBLIJNE

Miao si to sta w dniach Mesjasza, namaszczonego Duchem witym. Zgodnie z tymi zapowiedziami czytamy w Nowym Testamencie, e Duch wity
dziaa w Chrystusie i poprzez Niego.
Okrelenia: Duch Chrystusowy" czy Duch Jezusa" wskazuj na pewn relacj pomidzy Chrystusem a Duchem witym, ktra nie bya dana
uczniom. Nie do pomylenia byoby na przykad sformuowanie Duch Pawowy".
Od pocztku do koca swej ziemskiej suby Pan Jezus by w szczeglnie bliskim kontakcie z Duchem witym tak bliskim, e aposto Pawe
nie waha si nazwa Chrystusa duchem oywiajcym". Nie oznacza to, e
Jezus jest Duchem, lecz wskazuje na fakt, i On udziela Ducha i poprzez Niego jest wszechobecny.
Niektre momenty i aspekty ycia Chrystusa maj szczeglny zwizek
z Duchem witym:
1. Narodzenie
Duch wity jest opisywany jako bezporednia przyczyna cudownego
poczcia Jezusa (Mat. 1:20; Luk. 1:35); pozostawa On w cisej wizi z Duchem Boym od pocztku swego istnienia w ludzkiej postaci. Duch wity
zstpi na Mari, moc Najwyszego zacienia j, a Ten ktrego urodzia
mia by nazwany witym, poniewa by Synem Boym (Jan Chrzciciel,
ktry mia przygotowa drog Pask, zosta napeniony Duchem witym
ju w onie matki, natomiast Jezus mia zosta poczty moc Ducha, dlatego imiona i tytuy, jakie zostay Mu nadane, nie mogy przysugiwa Janowi).
Bg Ojciec, dziaajcy poprzez Ducha witego, jest Ojcem Jezusa jako
czowieka w tym sensie, e aktem swej Boskiej woli spowodowa Jego poczcie z ciaa Marii Dziewicy.
Rezultaty tej Boskiej interwencji mona dostrzec w bezgrzesznoci Jezusa
Chrystusa, Jego penym uwiceniu oraz niezakconej wiadomoci faktu, e Bg jest Jego Ojcem. Moc grzechu zostaa wreszcie zamana, a Ten,
ktry narodzi si z niewiasty, by wity (rwnie jako czowiek) oraz by Synem Boym.
Drugi Czowiek pochodzi z nieba (I Kor. 15:47), a Jego ycie z wysokoci (Jan 8:23). Celem tego ycia byo zwycistwo nad grzechem i jego konsekwencjami poprzez zmartwychwzbudzenie ludzkoci (I Kor. 15:45). Ten,
ktry nie popeni grzechu i zbawia swj lud od jego nieprawoci, musia
zosta zrodzony z Ducha witego.

DUCH WITY

235

2. Chrzest
W pewnym momencie ycia Jezusa, Jego wi z Duchem witym nabraa nowego wymiaru. Ten, ktry zosta poczty z Ducha i by wiadom Jego
staej obecnoci, zosta te namaszczony Duchem witym. Tak jak w momencie poczcia Duch zstpi na Mari, podczas chrztu zstpi On na jej Syna namaszczajc Go jako Proroka, Kapana i Krla. Pierwsze dziaanie
uwicio Jego czowieczestwo, drugie byo powiceniem Go do suby, jak mia rozpocz. Poczcie Chrystusa byo pocztkiem Jego ziemskiej egzystencji, natomiast chrzest rozpocz okres Jego ziemskiej suby.
3. Suba
Nastpnie Duch powid Jezusa na pustyni (Mar. 1:12), aby Go kusi
szatan. Tam Syn Czowieczy opar si namowom ksicia tego wiata, ktry
chcia sprowadzi Jego dzieo na manowce egoizmu, prnoci i cielesnego
wykorzystania swej mocy.
Chrystus kontynuowa sw sub wiadom wypeniajcej Go Boskiej
mocy. Wiedzia, e Duch Wszechmocnego by nad Nim, aby mg wypeni
to, co napisano o Mesjaszu (Luk. 4:18); palcem Boym wypdza demony
(Luk. 11:20; por. DzAp. 10:38). Czyni cuda dajc wiadectwo, e Ojciec dziaa
w Nim.
4. Ukrzyowanie
Ten sam Duch, ktry poprowadzi Go na pustyni i tam podtrzymywa,
da Mu rwnie si do wypenienia swego posannictwa na krzyu, gdzie
przez Ducha wiecznego ofiarowa samego siebie bez skazy Bogu" (Hebr. 9:14).
Poszed na krzy bdc namaszczonym, a Duch wity ukazywa Mu niezomne obietnice Boe i rozpala w Nim mio do czowieka oraz gorliwo
dla Boga. Pomimo przeszkd i cierpienia poszed dokoczy dzieo odkupienia wiata. Duch wity wypenia Jego umys niesabnc arliwoci,
gorliwoci i mioci, co pozwolio Mu dokona ofiarowania siebie. Jego ludzki
duch by tak przeniknity i uniesiony przez Ducha Boego, i y tym, co
wieczne i niewidzialne, dlatego mg wycierpie krzy, nie baczc na jego
hab".
5. Zmartwychwstanie
Duch wity uczestniczy rwnie bezporednio w zmartwychwstaniu
Chrystusa (Rzym. 1:4; Rzym. 8:11). Kilka dni po tym wydarzeniu Jezus ukaza si uczniom, tchn na nich i powiedzia: Przyjmijcie Ducha witego"

236

DOKTRYNY BIBLIJNE

(Jan 20:22; por. Dz.Ap. 1:2). Sowa te nie mogy oznacza obdarzenia moc, na ktr kaza im czeka tu przed swym wniebowstpieniem. Niektrzy
uwaaj, i owo tchnienie byo jedynie symbolem tego, co miao si sta pidziesit dni pniej, czyli byo zwiastunem nadchodzcej Pidziesitnicy.
Inni wierz, e w tym momencie Jezus przekaza uczniom co, co w nich pozostao.
Porwnanie z I Moj. 2:7 wskazywaoby na to, e Boskie tchnienie symbolizuje akt stwrczy. Chrystus jest opisywany przez apostoa Pawa jako
duch oywiajcy (I Kor. 15:45). Czy Pan ycia, wysyajc swoich uczniw, nie
da im pozna przez osobiste przeycie mocy swego zmartwychwstania"? Jedenastu miao pj w wiat i wypeni nowe, wielkie posannictwo, kontynuujc dzieo zwiastowania rozpoczte przez Chrystusa. Sami z siebie nie
byliby w stanie tego dokona, tak jak ciao nie moe funkcjonowa bez ducha dlatego w akt mg symbolizowa oywcze tchnienie. ycie biologiczne zostao tchnite w ciao czowieka przez Pana Boga, natomiast ycie
duchowe przez Chrystusa Pana.
Jeeli zgodzimy si z tez, i w tym momencie nastpio rzeczywiste przekazanie Ducha, musimy wzi pod uwag, e nie moga to by Osoba Pocieszyciela, lecz raczej inspiracja pochodzca od Niego. Biskup Wescott
dokona rozrnienia pomidzy Darem Wielkanocy" i Darem Pidziesitnicy": pierwszy z nich odpowiada mocy Zmartwychwstania, a drugi mocy Wniebowstpienia". Inaczej mwic, jeden jest ask oywienia, a drugi
ask wyposaenia.
6. Wniebowstpienie
Zwrmy uwag na trzy fazy przekazywania Ducha witego Chrystusowi: (1) Od momentu Jego poczcia, Duch Boy by oywiajc i uwicajc
moc, dziki ktrej Jezus narodzi si jako Syn Czowieczy i ktr y a do
koca. (2) Po upywie pewnego czasu nastpi chrzest wydarzenie, ktre
zapocztkowao nowy rodzaj wizi z Duchem. Sta si On Duchem Chrystusa, ktry spocz na Nim, by mg wypeni sw misj jako Mesjasz (Namaszczony). (3) Po wniebowstpieniu Duch wity sta si Duchem
Chrystusowym w tym sensie, e jest udzielany innym.
Duch spocz na Chrystusie nie tylko dla wsparcia Jego misji, ale
rwnie po to, by mg udzieli Go innym (Jan 1:33, gdzie jest mowa o
tym, e Duch zstpi na Jezusa i zosta" na Nim Na kogoby ujrza
zstpujcego i zostajcego na nim, tenci jest, ktry chrzci Duchem
witym". Biblia Gdaska). Po Wniebowstpieniu Pan Jezus wykorzysta

DUCH WITY

237

wielki przywilej dany Mu jako Mesjaszowi posanie Ducha wierzcym

(Dz.Ap. 2:33; por. Obj. 5:6). Odtd udziela On nam wszystkim tego samego bogosawiestwa, ktre sam otrzyma, i czyni nas jego wspuczestnikami. Dlatego czytamy nie tylko o darze, ale rwnie o dzieleniu"
Ducha witego, czyli wsplnym, powszechnym wrd wierzcych przywileju i bogosawiestwie posiadania Ducha Boego, ktry zosta nam
dany. Koci nie jest jedynie wsplnot wierzcych ze sob nawzajem,
ale take z Chrystusem otrzymuj oni to samo bogosawiestwo, ktre
On otrzyma; jest to jak drogocenny olejek na gowie Aarona, ktry spywa na jego brod i szaty. Wszyscy czonkowie Ciaa Chrystusa, jako
krlewskie kapastwo uczestnicz w tym namaszczeniu Duchem, spywajcym z Gowy naszego wielkiego Arcykapana, ktry przeszed przez
niebiosa.

IV. DUCH WITY W YCIU CZOWIEKA

Niniejsza cz wykadu jest powicona dziaaniu Ducha witego w odniesieniu do poszczeglnych osb.
1. Przekonywanie
W Ewangelii Jana 16:7-11 Jezus mwi o dziaaniu Ducha witego w odniesieniu do wiata. Bdzie On dziaa jako oskaryciel posikowy" z ramienia Chrystusa, a Jego zadaniem bdzie przekonywanie tych, ktrzy odrzucaj
Syna Boego. Przekonywanie jest dziaaniem zmierzajcym do przyjcia przez
kogo prawd dotychczas odrzucanych lub uzmysowienia czynionych bdw. Ludzie nie wiedz, czym s grzech, sd i sprawiedliwo, dlatego musz zosta przekonani o istnieniu i znaczeniu prawd duchowych. Na przykad
nie ma sensu sprzecza si z osob, ktra nie dostrzega adnego pikna w
kwiecie ry, jeli nie jest ona zdolna do odczuwania pikna w ogle. Najpierw musi si w niej obudzi jakie poczucie estetyki musi zosta przekonana" o tym, e pikno istnieje. Podobnie, zaciemnione umysy i dusze nie
mog ujrze prawd duchowych, dopki nie zostan przekonane i obudzone
przez Ducha witego. On bdzie przekonywa ludzko o nastpujcych
prawdach:
(a) Grzech niewiary. Podczas pierwszego kazania w dniu Pidziesitnicy Piotr nie musia mwi suchaczom o ich grzesznoci, wiatowym yciu
czy podliwociach; nie zagbia si w szczegy ich deprawacji, aby si za-

238

DOKTRYNY BIBLIJNE

wstydzili. Tym grzechem, o popenienie ktrego ich oskary i za ktry mieli si upamita, byo ukrzyowanie Pana chway; niebezpieczestwem, przed
ktrym ich przestrzega, byo odrzucenie Jezusa-Mesjasza w obliczu faktw potwierdzajcych Jego tosamo i dzieo.
Grzech niewiary jest tutaj opisany jako podstawowy, poniewa, jak stwierdzi jeden z biblistw, jeli si w nim trwa, wwczas wszystkie inne grzechy s zatrzymane, a kiedy si go porzuci, wszystkie nieprawoci zostaj
odpuszczone". Mona powiedzie, e jest on grzechem przeciwko lekarstwu
na grzech.
Dr Smeaton pisze: Niezalenie od tego, jak wielki i niebezpieczny jest ten
grzech, ignorancja czowieka jest tak ogromna, e nie zdaje on sobie sprawy z powagi sytuacji, dopki nie uwiadomi sobie tego pod wpywem Ducha Switego-Pocieszyciela. Sumienie moe przekonywa czowieka o rnych
grzechach, ale nie jest w stanie przekona go o grzechu niewiary. Jest on tak
wielki, e o jego ogromie moe przekona tylko Duch wity we wasnej Osobie".
(b) Sprawiedliwo Chrystusa. O sprawiedliwoci, gdy odchodz do
Ojca i ju mnie nie ujrzycie". Jezus Chrystus zosta ukrzyowany jako przestpca i zwodziciel ludu, lecz wylanie Ducha i cuda czynione w imieniu Jezusa po Pidziesitnicy przekonay tysice ydw, e by On nie tylko
sprawiedliwy, ale take stanowi jedyne rdo i drog do sprawiedliwoci.
Duch przekona ich przez usta Piotra, e ukrzyowali Pana (Dz.Ap. 2:36,37),
ale rwnoczenie zapewni, e w Jego imieniu jest odpuszczenie grzechw
i zbawienie (Dz.Ap. 2:38).
(c) Sd nad szatanem. O sdzie, gdy ksi tego wiata zosta osdzony". W jaki sposb wspczeni s przekonywani o tym, e zbrodnia bdzie osdzona, a sprawca ukarany? Poprzez ujawnienie przestpstwa i
wykonanie odpowiedniego wyroku, czyli innymi sowy, poprzez okazanie
sprawiedliwoci. Krzy stanowi demonstracj prawdy o tym, e moc szatana nad yciem ludzkim zostaa zamana, a on sam zosta osdzony i skazany (Hebr. 2:14,15; I Jana 3:8; Kol. 2:15; Rzym. 16:20). Szatan zosta
osdzony w tym sensie, e w wyniku wielkiej rozprawy przeciwko niemu
odebrano mu prawo do zniewalania ludzi i traktowania ich jako swoj wasno. Poprzez sw mier Chrystus uwolni ludzi spod wadzy szatana, i do
nich naley przyjcie tej wolnoci. Duch wity przekonuje, e s naprawd wolni (Jan 8:36) i nie musz ju suy kusicielowi ani by mu posuszni,
lecz jako lojalni poddani Chrystusa mog chtnie pj za Nim w witej
ozdobie" (Ps. 110:3).

DUCH WITY

239

Szatan utrzymywa, e posiada prawo do ludzi, ktrzy zgrzeszyli, i w

zwizku z tym sprawiedliwy Sdzia powinien zostawi ich w jego rkach. Z
drugiej strony, Porednik powoa si na fakt, i wzi na siebie kar naoon na czowieka oraz zaj jego miejsce na miejscu kani, dlatego zarwno sprawiedliwo jak i miosierdzie wymagaj cofnicia praw szatana,
natomiast cay wiat ma by poddany drugiemu Adamowi jako Panu panw.
Tym samym wydano wyrok na ksicia tego wiata zosta on osdzony. Jak
w mocarz z przypowieci, nie moe ju by pewien swojej wasnoci, poniewa pojawi si Kto silniejszy od niego (Luk. 11:21,22).
2. Odrodzenie
Dzieo stwrcze, dokonywane przez Ducha witego wobec duszy, mona zilustrowa za pomoc obrazu powoania przeze do ycia ludzkiego ciaa, przedstawionego w I Moj. 2:7. Bg bierze proch ziemi i formuje z niego
ciao, ktre na razie pozostaje na ziemi bez ruchu. Lec pord wspaniaego stworzenia, nie potrafi si nim cieszy ani podziwia, poniewa nie ma
w sobie ycia nie widzi, nie syszy ani nie rozumie. Kiedy Bg tchn
w nozdrza jego dech ycia, (...) sta si czowiek istot yw". Natychmiast
powsta, by radowa si wiatem, zobaczy jego pikno i zacz sysze jego odgosy.
Z dusz jest podobnie jak z ciaem. Czowiek jest otaczany przez wiat
duchowy i Boga, ktry nie jest daleko od kadego z nas (Dz.Ap. 17:27). Mimo to czowiek yje i postpuje tak, jakby tego wszystkiego nie byo, poniewa jest martwy duchowo i nie moe odczuwa duchowej rzeczywistoci.
Jednak ten sam Pan, ktry oywia ciao, oywia rwnie dusz, a wzbudzona osoba wkracza w duchowy wiat i zaczyna w nim y. Kady, kto cho
raz widzia reakcje wieo i prawdziwie nawrconego czowieka, wie, e
odrodzenie nie jest wycznie doktryn, ale praktycznym, yciowym dowiadczeniem.
3. Zamieszkiwanie
(Jan 14:17; Rzym. 8:9; I Kor. 6:19; II Tym. 1:14; I Jana 2:27; Kol. 1:27;
I Jana 3:24; Obj. 3:20).
Bg jest zawsze i nieodmiennie wszechobecny w nim yjemy, poruszamy si i jestemy. Zamieszkiwanie oznacza jednak, e jest On obecny w pewien nowy sposb, utrzymujc osobist wi z dan osob. Taka jedno
z Bogiem jest zwizana z obecnoci wszystkich Osb Trjcy, co wynika
z analizy fragmentw wymienionych powyej. Poniewa jednak zamieszkiwa-

240

DOKTRYNY BIBLIJNE

nie w sercach ludzkich jest szczeglnym rodzajem suby Ducha witego,

dowiadczenie to jest nazywane posiadaniem Ducha witego. Wielu ortodoksyjnych biblistw uwaa, i Bg tchn w Adama nie tylko ycie biologiczne i
umysowe, ale take Ducha, ktry zosta odebrany z powodu grzechu, i to nie
tylko Adamowi, ale rwnie jego potomkom. Nieobecno Ducha witego
pogrya czowieka w duchowej ciemnoci i bezsilnoci. Jeli chodzi o duchowe
poznanie, to nienawrcony nie jest w stanie rozsdza spraw Ducha Boego (I
Kor. 2:14); jeli chodzi o wol, to nie moe on postpowa zgodnie z Prawem
Boym (Rzym. 8:7); jeli chodzi o uwielbienie, nie moe nazwa Jezusa Panem (I
Kor. 12:3); jeli chodzi o praktykowanie wiary, nie jest w stanie zadowoli Boga
(Rzym. 8:8); jeli chodzi o charakter, nie moe wydawa duchowego owocu (Jan
15:4); jeli chodzi o wiar, czowiek taki nie przyjmuje ducha prawdy (Jan 14:17).
Wszystkie wymienione problemy s spowodowane nieobecnoci Ducha
witego, ktra pozostawia czowieka w stanie duchowej mierci.
Przez wiar i upamitanie czowiek zwraca si ku Bogu, dowiadczajc
duchowego odrodzenia. Odrodzenie przez Ducha prowadzi do jednoci z Ojcem i
Chrystusem (I Kor. 6:17), zwanej zamieszkiwaniem Boga w wierzcym (I Kor.
6:19). Owo zamieszkiwanie lub inaczej posiadanie Ducha jest znakiem
szczeglnym kadego nowotestamentowego chrzecijanina. Ale wy nie jestecie
w ciele, lecz w Duchu, jeli tylko Duch Boy mieszka w was. Jeli za kto nie ma
Ducha Chrystusowego, ten nie jest jego" (Rzym. 8:9; por. Judy 19).
Dr Smeaton pisze:
Musimy stan mocno na pewnym gruncie Sowa Boego i wierzy, i do serc
wierzcych woone s nie tylko dary Ducha, ale e wchodzi Lam osobicie sam Duch
wity, ktry niegdy opuci serce czowieka sw by wityni, co spowodowao jej ruin. Teraz Duch wraca, by zaj swoje miejsce w odkupionym sercu, i zamieszkuje je osobicie, czego nie jestemy w stanie poj i ogarn ze wzgldu na
ograniczone zdolnoci poznawcze. Jednak jakkolwiek niepojty dla nas byby ten
fakt, wystarczy nam wiadomo, e jest on jasno i wyranie przedstawiony w Pimie
witym.

4. Uwicenie
Poprzez odrodzenie Duch wity dokonuje pewnej radykalnej zmiany w
duszy czowieka, wkadajc do niej nowe rdo ycia. Nie oznacza to jednak, e
dziecko Boe staje si doskonae w jednej chwili pozostaj w nim

DUCH WITY

241

saboci dziedziczone po ojcach i nabywane w drodze dowiadcze yciowych;

wci pozostaj trzej wrogowie, z ktrymi naley walczy: wiat, ciao i szatan.
Poniewa Duch wity nie dziaa jak magiczna rdka, lecz w sposb
progresywny, dusza jest odnawiana stopniowo. Wiara musi by wzmacniana przechodzc wiele prb; mio musi krzepn, aby oprze si
pokusom i wytrwa w trudnych sytuacjach. Podatno na powaby grzechu
musi by przezwyciana, a ze przyzwyczajenia korygowane.
Gdyby Duch Boy dziaa jednorazowo i odchodzi, wwczas nowo nawrcony z pewnoci wracaby do starego ycia. Duch dziaa jednak w sposb cigy, kontynuujc rozpoczt prac przez cae ycie wierzcego.
Ewangelia, dziki ktrej narodzilimy si na nowo, teraz jest staym czynnikiem wzrostu w naszym chrzecijaskim yciu. Ci, ktrzy zostali zrodzeni
z nieskazitelnego nasienia przez Sowo Boe (I Piotra 1:23), musz jako
nowonarodzone niemowlta, zapragn nie sfaszowanego duchowego mleka, aby przez nie wzrastali" (I Piotra 2:2). Oprcz tego, Duch wity oddziaywuje bezporednio na dusz, ktra moe dziki temu wytwarza nowe cechy
chrzecijaskiego charakteru, zwane owocem Ducha (Gal. 5:22,23). Ten
aspekt dziaania Ducha ma charakter progresywny, a zmiany rozpoczynaj
si od serca i id ku powierzchni, od wntrza czowieka ku jego powierzchownoci, od rda ycia ku jego zewntrznym przejawom, jak czyny i
sowa. Z pocztku toleruje On wiele rzeczy nie pasujcych do Jego witej
natury, ale potem atakuje je stopniowo jedna po drugiej, w tym roku t, w nastpnym inn, pniej nastpn, zapuszczajc si w najgbsze rejony i detale tak skutecznie, e nic nie umknie Jego dziaaniu, a wreszcie pewnego
dnia cay czowiek, uwielbiony moc Ducha, zajanieje yciem przemienionym cakowicie przez Boga".
5. Obdarzenie moc
W niniejszym punkcie rozwaymy nastpujce aspekty obdarzenia moc: jego charakter {oglny i szczegowy), jego pocztkowe przejawy, cigo
i sposb jego przyjcia.
(a) Oglny charakter obdarzenia moc. W poprzednim punkcie zajmowalimy si odradzajcym i uwicajcym dziaaniem Ducha witego. Teraz przejdziemy do omwienia innego sposobu Jego dziaania, jakim jest
posilanie moc. Ta ostatnia faza dziea Ducha zostaa przedstawiona w obietnicy zoonej przez Chrystusa: Wemiecie moc Ducha witego, kiedy zstpi
na was, i bdziecie mi wiadkami" (Dz.Ap. 1:8).

242

DOKTRYNY BIBLIJNE

(1) Gwn cech tej obietnicy jest udzielenie mocy do suby, a nie odrodzenie ku ywotowi wiecznemu. Kiedykolwiek czytamy o tym, jak Duch na
kim spoczywa, dotyka go czy napenia, mowa jest nie o Jego zbawczym dziaaniu, lecz o udzieleniu mocy do suby.
(2) Sowa obietnicy byy adresowane do ludzi, ktrych ju od pewnego
czasu czya bliska wi z Chrystusem. Zostali oni posani by gosi Sowo
i wyposaeni w tym celu w duchow moc (Mat. 10:1); do nich wanie Jezus powiedzia: Wasze imiona s zapisane w niebie" (Luk. 10:20); ich kondycja moralna zostaa opisana sowami: Wy jestecie ju czyci dla sowa,
ktre wam gosiem" (Jan 15:3); ich relacje z Chrystusem zostay okrelone
przez Niego metaforycznie: Ja jestem krzewem winnym, wy jestecie latorolami" (Jan 15:6); byli wiadomi obecnoci Ducha witego w ich yciu (Jan
14:17); wreszcie, odczuli tchnienie zmartwychwstaego Chrystusa i usyszeli
Jego sowa: Przyjmijcie Ducha witego" (Jan 20:22).
Powysze fakty wiadcz o tym, i mona pozostawa w kontakcie z Chrystusem i by Jego uczniem, a jednak nie posiada tego wyjtkowego daru
mocy, zapowiedzianego w Dz.Ap. 1:8. Kto mgby w tym miejscu zaprotestowa, twierdzc, e ta sytuacja nastpia przed Pidziesitnic, wic
uczniowie nie mogli jeszcze otrzyma owej mocy z wysoka". A jednak w Dz.
Ap. 8:12-16 znajdujemy przykad ludzi ochrzczonych w wodzie przez Filipa, ktrzy otrzymali Ducha witego kilka dni pniej.
(3) Wypenieniu tej obietnicy (Dz.Ap. 1:8) towarzyszyy ponadnaturalne
zjawiska (Dz.Ap. 2:1-4), z ktrych najwaniejszym i najpowszechniejszym byo
mwienie innymi jzykami. Fakt, i zjawisko to byo jakby akompaniamentem
otrzymywania duchowej mocy, jest wyranie potwierdzony w dwch
innych przypadkach (Dz.Ap. 10:44-46; 19:1-6) oraz domylnie potraktowany w trzecim (Dz.Ap. 8:14-19).
(4) Udzielenie Ducha jest okrelane jako chrzest (Dz.Ap. 1:5). Gdy aposto Pawe stwierdza, e istnieje tylko jeden chrzest (Efez. 4:5), ma na myli
chrzest wodny. Zarwno ydzi jak i poganie praktykowali ceremonialne obmywanie, a Jan Chrzciciel nawoywa do chrztu wodnego ku upamitaniu,
Pawe jednak wyranie zaznacza, e teraz istnieje tylko jeden chrzest uznawany w oczach Boych, czyli zanurzenie czynione w autorytecie Jezusa oraz
w imi Trjcy czyli, innymi sowy, chrzest chrzecijaski.
Kiedy sowo chrzest" jest odnoszone do dowiadczenia duchowego, wwczas jest uywane metaforycznie, by opisa zanurzenie w posilajcej mocy
Ducha Boego. Wyraz ten zosta rwnie metaforycznie uyty przez Chrystusa
do opisu czekajcego Go zanurzenia w morzu cierpienia (Mat. 20:22).

DUCH WITY

243

(5) Udzielenie mocy jest rwnie okrelane jako napenienie Duchem. Ci,
ktrzy zostali ochrzczeni Duchem witym w Dniu Pidziesitnicy, zostali
Nim rwnoczenie napenieni.
(b) Wyjtkowy charakter obdarzenia moc. Powysze fakty prowadz
do wniosku, e po nawrceniu wierzcy moe dowiadczy czego, co jest jego naturalnym nastpstwem obdarzenia moc, ktremu moe towarzyszy uwielbienie Boga w jzyku, jakiego obdarowany nigdy si nie uczy.
Pewne jest, e wielu chrzecijan nie posiada daru jzykw, a mimo to dowiadczaj oni odradzajcej i uwicajcej mocy Ducha witego. Nowy Testament naucza, i nie mona sta si chrzecijaninem nie posiadajc Ducha,
co jest rwnoznaczne z Jego zamieszkiwaniem w sercu wierzcego. Jeeli
za kto nie ma Ducha Chrystusowego, ten do Niego nie naley" (Rzym. 8:9;
BT). Tego, i Duch Chrystusowy jest tosamy z Duchem witym, mona dowie na podstawie kontekstu I Piotra 1:11, gdzie okrelenie Duch Chrystusa" mona zrozumie wycznie jako synonim Ducha witego. Oto inne
fragmenty Pisma popierajce t prawd Rzym: 5:5; 8:14,16; I Kor. 6:19; Gal.
4:6; I Jana 3:24; 4:13. Podkreli naley rwnie, e wielu chrzecijaskich
kaznodziejw i ewangelistw dowiadczao namaszczenia Duchem, dziki
ktremu przyprowadzali wielu ludzi do Chrystusa ,oraz suyo w Krlestwie
Boym na inne sposoby, cho nigdy nie modlili si innymi jzykami.
Naley stwierdzi z ca moc, e wszyscy prawdziwie odrodzeni posiadaj Ducha witego. W tym miejscu rodzi si jednak pytanie: co wobec tego odrnia posiadanie Ducha" od dowiadczenia okrelanego jako chrzest
Duchem witym"? Nasza odpowied brzmi nastpujco:
Istnieje jeden Duch wity, ktry dziaa na wiele sposobw, podobnie jak
wiele jest przejaww dziaania jednego zjawiska, jakim jest elektryczno
moe ona porusza tramwaje, owietla domy oraz zasila wiele urzdze
domowych. Podobnie jeden Duch wity odradza, uwica, posila, owieca
oraz udziela rnych darw.
Duch jest bezporednio zaangaowany w odrodzenie ludzkiej natury podczas nawrcenia, a pniej dziaa jako Duch uwicenia, wytwarzajc owoc
Ducha", czyli nowe cechy nowego stworzenia, jakim jest dziecko Boe. Czasami wierzcy osigaj kolejn faz uwicenia, zwizan ze zwycistwem
nad grzechem, co daje im pokj i rado. Niektrzy nazywaj taki stan uwiceniem" lub wtrnym dzieem aski".
Oprcz wymienionych, istnieje jeszcze inny sposb dziaania Ducha
witego, majcy na celu posilenie natury ludzkiej do suby Bogu, i nioscy z sob pewne ponadnaturalne przejawy zewntrzne. Oglnie rzecz

244

DOKTRYNY BIBLIJNE

ujmujc, aposto Pawe okrela je mianem przejaww Ducha" (I Kor. 12:7), by

moe dlatego, eby uchwyci kontrast midzy nimi, a tymi Jego dziaaniami,
ktre nie manifestuj si na zewntrz i pozostaj dla nas tajemnic. Owo
dowiadczenie mocy jest okrelane w Nowym Testamencie takimi wyraeniami
jak zstpienie Ducha, wylanie Ducha czy napenienie Duchem, co wskazywaoby
na to, i wydarzenia takie nastpoway nagle i byy ponadnaturalne w swej istocie.
Wszystkie wymienione terminy s zwizane z dowiadczeniem znanym jako
chrzest Duchem witym (Dz.Ap. 1:5).
Dziaanie Ducha opisywane w ten sposb jest tak odmienne od cichych i
zwyczajnych Jego przejaww, e biblici ukuli osobne okrelenie dla jego opisu.
Sowo charyzmatyczny" pochodzi od greckiego wyrazu, uywanego do
okrelenia wyjtkowego udzielenia mocy duchowej. Biblista prezbiteria-ski A.
B. Bruce pisze:
Dziaanie Ducha byo pojmowane jako zjawisko transcendentne, cudowne i charyzmatyczne. Moc Ducha witego pochodzia z zewntrz, czynic rzeczy, ktre musiay zadziwi nawet takiego prof(an)sjonalist", jakim by Szymon Czarnoksinik.
Przyznajc, e pierwsi chrzecijanie wierzyli rwnie w uwicajce dziaanie
Ducha (Dz.Ap. 16:14) oraz budowanie przeze wiary, nadziei i mioci w sercach
ludzkich, Bruce dochodzi do wniosku, e
dar Ducha witego by zwizany z (...) moc do penej uniesienia modlitwy, entuzjastycznego prorokowania oraz uzdrawiania chorych przez sowo modlitwy.
Pragniemy podkreli rzecz nastpujc: chrzest Duchem witym, ktry jest
chrztem moc, ma charakter charyzmatyczny, sdzc po opisach jego rezultatw.
Prawdziwi wierzcy zawsze byli i s zrodzeni z Ducha, a niecharyzmatyczni" sudzy Boy byli i nadal s namaszczani Duchem, lecz jednoczenie
podkrelamy fakt, i nie wszyscy chrzecijanie dowiadczali i dowiadczaj
charyzmatycznego dziaania Ducha, zwizanego z nagymi i ponadnatu-ralnymi
zjawiskami.
(c) Wstpny dowd obdarzenia moc. Skd wiemy, e dana osoba
otrzymuje charyzmatyczne udzielenie Ducha witego? Innymi sowy, jakie s
dowody na to, e kto przey chrzest Duchem witym? Odpowiedzi na to
pytanie nie znajdziemy w Ewangeliach, poniewa zawieraj one

DUCH WITY

245

jedynie proroctwa dotyczce wylania Ducha, a proroctwo wyjani si do koca

dopiero w momencie jego wypenienia. Nie znajdziemy jej rwnie w Listach
apostolskich, poniewa zawieraj one gwnie instrukcje dotyczce ycia w nowo
zaoonych kocioach lokalnych, gdzie przejawy mocy Ducha stanowiy norm i
naleay do dowiadcze kadego chrzecijanina. Jest zatem logiczne, e musimy
szuka rozwizania tych kwestii w Ksidze Dziejw Apostolskich, ktra zawiera
wiele przykadw chrztu Duchem witym oraz opisw zjawisk wystpujcych
przy tej okazji.
Przyznajemy, e nie we wszystkich przypadkach chrztu Duchem witym,
opisanych w Dziejach Apostolskich, zostay zapisane zewntrzne przejawy
dziaania Ducha. Tam jednak, gdzie taki opis si pojawia, zawsze mamy do
czynienia z jakim nagym, ponadnaturalnym zjawiskiem, przekonujcym nie
tylko tego, kto otrzymuje dar Ducha, ale rwnie tych, ktry s tego wiadkami
dla wszystkich jest oczywiste, e moc Boa spoczywa na ochrzczonym.
Dr Rees, angielski teolog o pogldach liberalnych, pisze:
Glossolalia (mwienie jzykami) bya najbardziej rzucajcym si w oczy i najpopularniejszym darem wczesnego Kocioa. Wydaje si, e byo to zjawisko towarzyszce zazwyczaj zstpowaniu Ducha na wierzcych.
Dr G. B. Stevens z Uniwersytetu Yale pisze w swej Teologii Nowego Testamentu:
Duch by postrzegany jako wyjtkowy dar, ktry wcale nie musi towarzyszy wierze i chrztowi. Samarytanie uwierzyli Sowu Boemu, a jednak nie byli uwaani za
ochrzczonych Duchem. Uwierzyli i zostali ochrzczeni, ale Ducha witego otrzymali dopiero wtedy, gdy Piotr i Jan woyli na nich rce. Zdecydowanie wida tutaj, e
wierzcy ci zostali w jaki szczeglny sposb obdarowani i przeyli pewne konkretne dowiadczenie.
W komentarzu do Dz.Ap. 19:1-7 ten sam autor pisze:
Nie tylko nie otrzymali Ducha witego, gdy uwierzyli, ale nie stao si to nawet po ochrzczeniu w imi Chrystusa dopiero, gdy Pawe woy na nich rce, zaczli mwi jzykami i prorokowa. Jest oczywiste, e dar Ducha jest uwaany za synonim ekstatycznego charismata (obdarowania duchowego).
Dr A. B. MacDonald, duchowny prezbiteriaski, pisze:

246

DOKTRYNY BIBLIJNE

Wiara Kocioa w dar Ducha wyrastaa z dowiadczenia. Od pocztku jego historii uczniowie byli wiadomi dziaajcej w nich nowej mocy. Jej najbardziej uderzajcym przejawem byo mwienie jzykami", czyli ekstatyczne wypowiadanie niezrozumiaych sw, tworzcych cae zdania i wypowiedzi. Zarwno ci, ktrzy zostali obdarzeni
t moc, jak obserwatorzy i suchacze tego zjawiska, byli przekonani, e jaka Moc
nie z tego wiata wkroczya w ich ycie, obdarzajc czym, co na pewno nie byo zwykym podniesieniem posiadanych umiejtnoci. Ludzie, ktrzy jeszcze do niedawna niczym si nie wyrniali, nagle stawali si zdolni do wypowiadania arliwych modlitw
i kaza oraz uniesie, podczas ktrych najwyraniej rozmawiali z Niewidzialnym.
Bez wzgldu na przynaleno denominacyjn czy szko teologiczn, z jakiej
si wywodz, czoowi teologowie s zgodni co do tego, i otrzymywanie daru
Ducha witego byo we wczesnym Kociele rzeczywistym dowiadczeniem
wierzcych, a nie tylko jak formaln ceremoni. Canono Streeter twierdzi, e
gdy Pawe zapytuje Galacjan, czy przyjcie przez nich Ducha pochodzi z
wypeniania Prawa czy ze suchania z wiar, okrela przyjcie Ducha jako co
oczywistego i widocznego".
(d) Cigo obdarzenia moc. Przeycie okrelane jako napenienie
Duchem witym" jest zwizane z pojciem mocy niezbdnej do suby. Na
ley wyrni dwa wymiary tego dowiadczenia:
(1) Napenienie pocztkowe, kiedy dana osoba jest chrzczona Duchem
witym, czyli napeniana Nim po raz pierwszy.
(2) Napenienie lub namaszczenie zwizane z jak szczegln sytuacj.
Pawe zosta napeniony Duchem witym po nawrceniu, lecz w Dz.Ap. 13:9
czytamy, e Bg obdarzy go szczeglnym napenieniem podczas konfrontacji
duchowej z czarnoksinikiem. Aposto Piotr zosta napeniony Duchem witym
w Dniu Pidziesitnicy, a jednak Bg da mu specjalne namaszczenie, kiedy sta
przed ydowsk Rad Najwysz (Dz.Ap. 4:8). Inni uczniowie rwnie przeyli
napenienie Duchem wraz z Piotrem, ale w odpowiedzi na modlitw Bg obdarzy
ich szczeglnym namaszczeniem, by mogli odeprze ataki ze strony Sanhedrynu
(Dz.Ap. 4:31). Jak stwierdzi nieyjcy ju F. B. Meyer, Moesz by peen
Ducha witego, kiedy jeste w domu z rodzin, ale zanim staniesz za kazalnic,
upewnij si, czy zostae wyposaony w wiee namaszczenie".
(e) Sposb odbioru mocy przez obdarowanego. W jaki sposb mona
otrzyma chrzest mocy?
(1) Zasadnicz spraw jest waciwa postawa. Pierwsza grupa ludzi, ktrzy
przeyli zstpienie Ducha witego, trwaa jednomylnie w modli-

DUCH WITY

247

twie" (Dz.Ap. 1:14). Byoby idealnie, gdyby kady otrzymywa dar Ducha witego w momencie nawrcenia, ale w praktyce bywaj okolicznoci, ktre powoduj, e trzeba nieco poczeka.
(2) Otrzymanie daru Ducha witego w nastpstwie nawrcenia jest cza
sami zwizane z usug modlitewn innych chrzecijan. Autor Dziejw Apo
stolskich opisuje przeycia Samarytan, ktrzy uwierzyli i zostali ochrzczeni:
[Piotr i Jan] przybywszy tam, modlili si za nimi, aby otrzymali Ducha wi
tego. (...) Wtedy wkadali na nich rce, a oni otrzymywali Ducha witego"
(Dz.Ap. 8:15,17).
Niemiecki teolog profesor Weinel przeprowadzi szczegowe badania
przejaww dziaania Ducha witego w okresie apostolskim. W swojej
pracy twierdzi on, e to, co mona by okreli jako modlitwy o przyjcie
Ducha witego, kontynuowano jeszcze w drugim wieku naszej ery, przy
czym dla obserwatorw spoza krgw chrzecijaskich byy one zupenie
niezrozumiae. Duch wity pisze Weinel zstpowa na nawrconych po woeniu rk i modlitwie, wraz z potnymi znakami i cudami".
(3) Przyjcie mocy duchowej jest zwizane z jednomyln modlitw Ko
cioa. Po tym, jak czonkowie kocioa w Jerozolimie modlili si o odwag
goszenia Sowa, zatrzso si miejsce, na ktrym byli zebrani, i napenieni
zostali wszyscy Duchem witym" (Dz.Ap. 4:31).
Wyraenie zatrzso si miejsce" oznacza, e musiao si sta co tak
spektakularnego i ponadnaturalnego, e uczniowie zostali przekonani o
cigej obecnoci Ducha witego w Kociele od Dnia Pidziesitnicy.
(4) W niektrych przypadkach nastpuje nage zstpienie Ducha (nie poprzedzone wkadaniem rk ani modlitw) jak to miao miejsce w domu Korneliusza serca zgromadzonych tam ludzi zostay ju wczeniej oczyszczone
przez wiar" (Dz.Ap. 10:44; 15:9).
(5) Skoro chrzest moc jest okrelony jako dar (Dz.Ap. 10:45), wierzcy
moe zbliy si z ufnoci do tronu aski i prosi o wypenienie obietnicy Jezusa: Jeli wic wy, ktrzy jestecie li, umiecie dobre dary dawa dzieciom
swoim, o ile bardziej Ojciec niebieski da Ducha witego tym, ktrzy go prosz" (Luk. 11:13).
(6) Modlitwa osobista. Saul z Tarsu modli si i poci trzy dni, zanim zosta napeniony Duchem witym (Dz.Ap. 9:9-17).
(7) Posuszestwo. Duch wity jest Tym, ktrego Bg da tym, ktrzy
mu s posuszni" (Dz.Ap. 5:32).

248

DOKTRYNY BIBLIJNE

6. Uwielbienie
Czy Duch wity bdzie z wierzcym w niebie, czy te opuci go? Mona
odpowiedzie, e Duch wity w wierzcym jest yw wod, wytryskuj-c
ku ywotowi wiecznemu (Jan 4:14). Zamieszkiwanie Ducha w sercu
chrzecijanina jest przedsmakiem ycia wiecznego, ktre bdziemy mogli
w peni przeywa po mierci ciaa. Teraz blisze jest nasze zbawienie, ni
kiedy uwierzylimy" napisa aposto Pawe, co oznacza, e jestemy na pocztku drogi i posiadamy zbawienie, ktre osignie swoj peni w przyszym
yciu. Duch wity odpowiada pocztkowi lub pierwszej czci owego spenionego zbawienia. Powysza prawda jest wyraona w Pimie za pomoc
trzech ilustracji:
(a) Ilustracja z dziedziny handlu. Duch jest opisany jako rkojmia dziedzictwa naszego, a nastpi odkupienie wasnoci Boej, ku uwielbieniu
chway jego" (Efez. 1:14; II Kor. 5:5). Duch wity jest gwarancj, e nasze
wybawienie bdzie wypenione do koca. Jako rkojmia jest czym danym
nam ju teraz, niczym zaliczka na poczet majcego nastpi dopenienia.
(b) Ilustracja z dziedziny rolnictwa. Duch wity jest pierwocin przyszego ycia (Rzym. 8:23). Kiedy yd przynosi pierwociny swych plonw do
wityni Boej, ich zoenie w ofierze byo symbolem powicenia caej reszty. Duch wity zamieszkujcy w wierzcych jest pierwocin przyszej
chway.
(c) Ilustracja z ycia rodzinnego. Tak, jak dzieciom pozwala si sprbowa nieco ciasta przeznaczonego na majc nastpi uroczysto, chrzecijanie poprzez przyjcie Ducha kosztuj mocy wieku przyszego" (Hebr.
6:5). W Obj. 7:17 czytamy, e Baranek, ktry jest pord tronu, bdzie ich
pas i prowadzi do rde ywych wd". Zwrmy uwag na liczb mnog
ostatnich sw tego wersetu. W yciu przyszym Chrystus bdzie Dawc Ducha, i jako Ten, ktry udzieli nam przedsmaku peni, poprowadzi swych
uczniw do nowych rde duchowych oraz obdarzy nas tak ask i bogactwem Ducha, jakiej nie moglimy zazna podczas ziemskiej pielgrzymki.
7. Niewaciwe postpowanie wobec Ducha witego
askawe dziaanie Ducha jest rdem wielkich bogosawiestw, a one
wi si z pewn odpowiedzialnoci z naszej strony. Oglnie rzecz ujmujc, wierzcy mog zasmuca Ducha, okamywa Go i gasi Jego moc (Efez.
4:30; Dz.Ap. 5:3,4; I Tes. 5:19).
Nieodrodzeni mog bluni przeciw Osobie Ducha witego oraz opiera
si Jego dziaaniu (Dz.Ap. 7:51; Mat. 12:31,32). Przeciwstawiajc si praw-

DUCH WITY

249

dzie objawionej przez Ducha popeniaj oni grzech przeciwko Duchowi. Prawda ta w wyjtkowych przypadkach moe dotyczy take ludzi odrodzonych
(Hebr. 6:4-6).
William Evans zwraca uwag, e opieranie si jest zwizane z odradzajcym dziaaniem Ducha, zasmucanie wie si z Jego zamieszkiwaniem w sercu wierzcego, a gaszenie Jego mocy odnosi si do wyposaenia ku subie".

V. DARY DUCHA WITEGO

1. Oglny charakter
Naley odrni dary Ducha witego od daru Ducha. Pierwsze pojcie odnosi si do ponadnaturalnych zdolnoci udzielanych przez Ducha dla wykonywania konkretnej suby w Kociele; drugie okrelenie oznacza udzielenie
Ducha wierzcym przez Chrystusa po Jego wniebowstpieniu (Dz.Ap. 2:33).
Pawe mwi o darach Ducha (dos. charyzmatach") w trojakim aspekcie. Po pierwsze, istniej charismata", czyli rnorodne dary, udzielane przez
jednego Ducha (I Kor. 12:4,7), po drugie diakonai" rne posugi czynione ze wzgldu na jednego Pana, i po trzecie energemata", czyli rne
przejawy mocy jednego Boga, ktry sprawia wszystko we wszystkich. Wymienione aspekty s okrelane jako przejawy Ducha" dane ludziom dla dobra
ogu.
Jaki jest gwny cel istnienia darw Ducha? S one konieczne, aby uzdolni ludzi do budowania Kocioa Boego poprzez nauczanie wierzcych i zdobywanie nowych czonkw (Efez. 4:7-13). W I Kor. 12:8-10 aposto Pawe
wylicza dziewi darw, ktre mona sklasyfikowa nastpujco:
1. Dary, ktre w ponadnaturalny sposb udzielaj wiedzy: sowo mdroci, sowo wiedzy i rozrnianie duchw.
2. Dary, ktre udzielaj mocy do ponadnaturalnego dziaania: wiara,
czynienie cudw, uzdrowienia.
3. Dary, ktre udzielaj mocy do ponadnaturalnych wypowiedzi: proroctwo, jzyki, tumaczenie jzykw.
Powysze dary s okrelone jako przejawy Ducha", dane wierzcym ku
wsplnemu poytkowi" (czyli dla dobra Kocioa).
2. Rnorodno darw
(a) Sowo mdroci. Okrelenie to oznacza wypowiadanie mdroci. O jak mdro tutaj chodzi? Aby odpowiedzie na to pytanie, najlepiej bdzie

250

DOKTRYNY BIBLIJNE

przyjrze si, w jakim sensie sowo mdro" uywane jest w Nowym Testamencie. Jest ono stosowane do okrelenia umiejtnoci wykadania snw i
dawania rozsdnych rad (Dz.Ap. 7:10), inteligencji niezbdnej do odgadnicia
znaczenia tajemniczych wizji (Obj. 13:18; 17:9), umiejtnoci rozwizywania konkretnych problemw yciowych (Dz.Ap. 6:3), roztropnoci w
postpowaniu z niewierzcymi (Kol. 4:5), rozwagi i zdolnoci do przekazywania chrzecijaskiej prawdy (Kol. 1:28), znajomoci i speniania zasad
pobonoci oraz prawoci w postpowaniu (Jak. 1:5; 3:13,17), wiedzy i praktyki niezbdnej do skutecznej obrony chrzecijastwa (Luk. 21:15), orientacji w sprawach Boych oraz obowizkach ludzkich w poczeniu z
umiejtnoci interpretacji i zastosowania Pisma witego (Mat. 13:54;
Mar. 6:2; Dz.Ap. 6:10), oraz mdroci w nauczaniu ludzi prawdy o zbawieniu (Mat. 11:19). W pismach Pawiowych mdro" odnosi si do: znajomoci Boego planu odkupienia przez ofiar Chrystusa, ktry wczeniej by
zakryty (I Kor. 1:30; Kol. 2:3); faktu, e wszystkie skarby mdroci s ukryte
w Chrystusie (Kol. 2:3); mdroci Boga, przejawiajcej si w formuowaniu i
wykonywaniu Jego wyrokw (Rzym. 11:33).
Sowo mdroci" wydaje si zatem by ponadnaturaln zdolnoci do
wypowiadania mdroci rozumianej tak, jak powyej.
(b) Sowo wiedzy jest natchnionym, ponadnaturalnym ujawnianiem faktw. Jak to rozumie? I znw studium nowotestamentowego uycia wyrazu
wiedza" dostarczy nam odpowiedzi na postawione pytanie. Ot wyraz ten
okrela: poznanie Boga, wynikajce z Ewangelii (II Kor. 2:14), a szczeglnie
z jej wykadu przedstawianego przez Pawa (II Kor. 10:5); poznanie spraw Boych (Rzym. 11:33); inteligencj i zrozumienie (Efez. 3:19); wiedz na temat
wiary chrzecijaskiej (Rzym. 15:14; I Kor. 1:5); gbsz, doskonalsz i poszerzon znajomo doktryny, co dotyczy chrzecijan o pewnym stau wiary
(I Kor. 12:8; 13:2,8; 14:6; II Kor. 6:6; 8:7; 11:6); wysze wtajemniczenie w
sprawy Boe i prawd chrzecijask, ktrym chepi si faszywi nauczyciele
(I Tym. 6:20); mdro w sensie moralnym, widoczna w prawym yciu (II
Piotra 1:5) i stosunkach z innymi (I Piotra 3:7); poznanie dotyczce spraw
Boych i obowizkw ludzkich (Rzym. 2:20; Kol. 2:3).
Jaka jest rnica midzy mdroci a wiedz? Wedug pewnego biblisty,
wiedza jest wejrzeniem w sprawy Boe, a mdro umiejtnoci pozwalajc chrzecijaninowi prowadzi ycie zgodnie z podstawowymi zasadami. Leksykon Thayera podaje, e tam, gdzie wyrazy wiedza" i mdro"
wystpuj razem, pierwszy z nich oznacza wiedz jako tak, za drugi wiedz okazywan w dziaaniu.

DUCH WITY

251

(c) Wiara. (W tumaczeniu Weymoutha: wyjtkowa wiara".) Naley j

odrni od wiary zbawczej oraz od zaufania Bogu, bez ktrego nie mona
Mu si podoba (Hebr. 11:6). To prawda, e wiara zbawcza jest okrelana ja
ko dar (Efez. 2:8), lecz w tym fragmencie dar" jest przeciwstawiony uczyn
kom", podczas gdy w I Kor. 12:9 ten sam wyraz oznacza szczeglne
obdarowanie moc Ducha witego. Czym jest zatem dar wiary? Donald Gee
opisuje go nastpujco:
(...) pewien gatunek wiary, zwany czasem przez naszych teologw starszej daty
wiar czynic cuda". Wydaje si, e zstpuje ona na niektre sugi Boe w szczeglnych sytuacjach z tak potn moc, i nagle zostaj jakby postawieni ponad rzeczywistoci, a nawet ponad zwyk wiar w Boga, otrzymujc od Niego pewno, ktra
przezwycia wszystko. (...) Prawdopodobnie ten sam rodzaj wiary mia na myli nasz
Pan, mwic w Ewangelii Marka 11:22: Miejcie wiar Bo" (przekad Jakuba Wujka).
Jest to wiara tak niebywaego gatunku, e wedug sw Jezusa mae jej ziarenko poruszyoby gr (Mat. 17:20). Jake wielkich cudw moe dokona szczypta Boej wiary
pochodzcej od Najwyszego, jeli zostanie wpuszczona w dusz czowieka!
Przykady dziaania tego daru: I Krl. 18:33-35; Dz.Ap. 3:4.
(d) Uzdrawianie. Stwierdzenie, e kto posiada dar uzdrawiania, ozna
cza, i jest on uywany przez Boga w subie ponadnaturalnego uzdrawiania
chorych poprzez modlitw. Wydaje si, e ten charyzmat jest rwnie zna
kiem towarzyszcym zwiastowaniu Sowa, sucym przycigniciu uwagi
suchaczy (Dz.Ap. 8;6,7; 28:8-10). Nie oznacza to, e posiadacz daru (czy
te osoba posiadana" przez dar) ma moc uzdrowi kadego to jest uzale
nione od suwerennej decyzji Boga oraz postawy chorego i jego duchowej kon
dycji. Nawet sam Chrystus mia problemy ze skutecznoci suby
uzdrawiania, spowodowane niewiar ludu (Mat. 13:58).
Chory nie jest cakowicie uzaleniony od osoby posiadajcej dar uzdrawiania.
Wszyscy wierzcy, a w szczeglnoci starsi kocioa, s upowanieni do
modlitwy za chorych (Mar. 16:18; Jak. 5:14).
(e) Czynienie cudw, dosownie dziea mocy". Kluczem jest tutaj waciwe zrozumienie pojcia moc (Jan 14:12; DzAp. 1:8). Dobr ilustracj dziaania
tego daru s szczeglne cuda, jakie dziay si w Efezie (DzAp. 19:11,12; 5:12-15).
(f) Proroctwo.
Oglnie rzecz biorc, proroctwo jest wymawianiem przesa natchnionych przez
Ducha witego. Proroctwo biblijne moe by przekazane poprzez objawienie, i wtedy prorok ogasza tre otrzymanego wczeniej snu lub wizji lub przekazuje Sowo

252

DOKTRYNY BIBLIJNE

Pana, ktre przyszo do niego. Moe to by rwnie Sowo wypowiedziane przez proroka na bieco" w zgromadzeniu, bdce form uwielbienia Chrystusa, napomnienia lub zachty skierowanej do witych. J. R. F.
Naley odrni proroctwo od goszenia Sowa, poniewa to drugie jest
zwykle wynikiem studiowania objawienia ju istniejcego (czyli Biblii
[przyp. tum.]), natomiast samo proroctwo jest wynikiem spontanicznego natchnienia i nie zastpuje nauczania ani zwiastowania moe jedynie stanowi jego natchnione uzupenienie.
Posiadanie tego daru czyni dan osob prorokiem" (Dz.Ap. 15:32;
21:9,10; I Kor. 14:29). Cel nowotestamentowego daru proroctwa jest okrelony w I Kor. 14:3 prorok wypowiada sowa napomnienia, zachty i pocieszenia dla wierzcych.
Natchnienie, w wyniku ktrego przychodzi proroctwo, nie jest tak niepodwaalne jak to, dziki ktremu powstaa Biblia. Zauwamy, e wierzcy s pouczani przez samo Pismo, aby sprawdza lub osdza prorockie
przesania (I Kor. 14:29). Dlaczego naley to robi? Z jednego powodu istnieje moliwo wypaczenia przesania Boego przez ducha ludzkiego (Jer.
23:16; Ez. 13:2,3). I Tes. 5:19-20 omawia ten problem konserwatywni Tesaloniczanie zaszli tak daleko w swej nieufnoci do proroctw (w. 20), e zaczli gasi Ducha (w. 19). Pawe zachca ich, eby sprawdzali kade
przesanie (w. 21), trzymali si tego, co dobre (w. 21) i odrzucali to, co jest
faszywe (w. 22).
Czy proroctwo lub tumaczenie powinno by wypowiadane w pierwszej
osobie, na przykad: To Ja, Pan, mwi do was, mj ludu"? Pytanie jest o tyle istotne, e tre niektrych przesa moe skania do zastanowienia, czy
naprawd Bg mg powiedzie co takiego. Odpowied moe by uzaleniona od naszego postrzegania sposobu, w jaki zstpuje natchnienie prorockie.
Czy jest on mechaniczny, to znaczy, cz Bg uywa mwcy jak megafonu, podczas gdy sam prorok pozostaje wycznie biernym przekanikiem"
przesania, a jego rola polega wycznie na poruszaniu ustami? Czy moe jest
on dynamiczny, czyli inaczej mwic, czy Bg w ponadnaturalny sposb
wpywa na ducha proroka (zauwamy stwierdzenie mj duch si modli"
I Kor. 14:14), uzdalniajc go do wypowiadania Boych przesa o treci przekraczajcej jego naturalne moliwoci pojmowania.
Jeli natchnienie przychodzioby od Boga wedle pierwszego z podanych
wzorcw, wtedy przesanie byoby wypowiadane w pierwszej osobie; zgodnie z drugim sposobem natchnienia, proroctwo byoby wypowiadane w trze-

DUCH WITY

253

ciej osobie, na przykad: Oto Pan sprawi, e jego lud spojrzy w gr i zostanie zachcony" itp.
Wielu dowiadczonych chrzecijan jest zdania, e tumaczenie przesa
w jzykach oraz proroctwo powinno by wypowiadane w trzeciej osobie
(Luk. 1:67-69; I Kor: 14:14,15).
(g) Rozrnianie duchw. Jak zauwaylimy wczeniej, istnieje moliwo wypowiadania faszywych proroctw, co moe by dzieem duchw zwodniczych lub dodatkw" do przesania, pochodzcych od ducha ludzkiego.
Jak w takim razie odrni prawd od faszu? Poprzez dar rozrniania, ktry
uzdalnia posiadacza do stwierdzenia, czy prorok mwi z Ducha Boego. Dar
ten umoliwia zajrzenie pod spd" wszelkich zewntrznych zachowa i okrelenie prawdziwego pochodzenia danej inspiracji. Rozrnianie moe by
dodatkowo potwierdzane przez zastosowanie dwch innych testw: doktrynalnego (I Jana 4:1-6) oraz praktycznego (Mat. 7:15-23).
Przykady dziaania tego daru mona znale w nastpujcych fragmentach: Jan 1:47-50; Jan 3:1-3; Jan 2:25; II Krl. 5:20-26; Dz.Ap. 5:3; 8:23;
16:16-18. Na podstawie powyszych ustpw mona stwierdzi, e dar rozrniania duchw pozwala rwnie przejrze czowieka", to znaczy jego prawdziw natur duchow. Naley jednak wyranie odrni ten dar od
naturalnych umiejtnoci wejrzenia w natur ludzk, a nade wszystko od
ducha krytykanctwa.
(h) Jzyki. Rne rodzaje jzykw". Dar jzykw jest ponadnaturaln
umiejtnoci mwienia jzykiem, ktrego nigdy si nie znao, a ktry staje si
zrozumiay dla suchaczy dziki rwnie ponadnaturalnemu darowi tumaczenia". Najwyraniej istniej dwa rodzaje przesa wypowiadanych w jzykach:
po pierwsze, modlitwa w uniesieniu, kierowana osobicie do Boga (I Kor. 14:2)
i po drugie, przesanie skierowane do kocioa (I Kor. 14:5). Naley dokona
rozrnienia pomidzy jzykami jako znakiem i darem ten pierwszy jest
przeznaczony dla wszystkich (Dz.Ap. 2:4), a drugi nie (I Kor. 12:30).
(i) Wykadanie jzykw. Donald Gee pisze:
Celem daru wykadania jest przeoenie natchnionych, wypowiedzianych w uniesieniu przekazw od Ducha witego, ktre s wypowiedziane w jzyku niezrozumiaym dla caoci lub wikszoci zgromadzenia, na jzyk zrozumiay, poprzez powtrzenie caego przesania w sposb zrozumiay dlla wszystkich.
Jest to czysto duchowe dziaanie ten sam Duch wity, ktry natchn
osob wypowiadajc w jzykach przesanie skierowane do Kocioa (wypowiada ona sowa pynce z ducha, a nie z umysu), inspiruje tumaczenie.

254

DOKTRYNY BIBLIJNE

Jest ono zatem wypowiedzi spontaniczn, natchnion, i podobnie jak przesanie w jzykach pync z ducha, nie bdc wytworem umysu.
Zauwamy, e tumaczone przesanie w jzykach jest zrwnane z proroctwem (I Kor. 14:5). Dlaczego zatem nie poprzestajemy na zwykym proroctwie? Poniewa jzyki s znakiem" dla niewierzcego (I Kor. 14:22).
Uwaga. Niektrzy sugeruj, e suby wymienione w Rzym. 12:6-8 i I Kor. 12:28
rwnie naley zaliczy do charyzmatw, rozszerzajc w ten sposb zakres darw duchowych do wszystkich sub wymagajcych natchnienia od Ducha witego.
3. Zasady rozdzielania darw Ducha
Piorun powalajcy drzewa, powodujcy poary i poraajcy ludzi jest
w gruncie rzeczy przejawem tej samej elektrycznoci, ktra zasila nasze domy rnica polega na sposobie kontroli tej mocy. W I Kor. 12 aposto Pawe pokazuje potne zasoby duchowej mocy, dostpne dla Kocioa; w
rozdziale 14 pokazuje sposoby jej kontroli", dziki ktrej moemy uywa
darw w taki sposb, by budoway Ciao Chrystusowe, zamiast je niszczy.
Taka instrukcja bya potrzebna, poniewa z lektury tego rozdziau wida,
e na niektrych naboestwach panowa chaos spowodowany brakiem poznania na temat przejaww dziaania Ducha. Rozdzia czternasty podaje nastpujce zasady waciwego uywania darw duchowych w Kociele:
(a) Zrwnowaenie (wersety 5-19). Koryntianie pooyli zbyt wielki nacisk na uywanie daru jzykw, niewtpliwie ze wzgldu na jego spektakularny charakter. Aposto Pawe przypomina im jednak, e tumaczenie i
proroctwo s rwnie wane, by ludzie zgromadzeni na naboestwie mogli
wiedzie, o czym si mwi.
(b) Oddziaywanie na zgromadzonych. Celem darw duchowych jest
budowanie Kocioa poprzez zachcanie wierzcych i nawracanie niezbawionych. Ale mwi aposto jeli kto z zewntrz wejdzie do kocioa i usyszy jedynie nie tumaczon mow w jzykach, dojdzie do wniosku, e znalaz
si pomidzy szalecami (wersety 12 i 23).
(c) Mdro (werset 20). Bracia, nie bdcie dziemi w myleniu". Innymi sowy, uywajcie zdrowego rozsdku".
(d) Samokontrola (werset 32). Niektrzy Koryntianie zaprotestowaliby
w tym miejscu: Nie moemy milcze! Kiedy Duch wity zstpuje na nas,
po prostu musimy mwi". Pawe odpowiada: Duchy prorokw s poddane
prorokom". Oznacza to, e osoba posiadajca dar moe kontrolowa jego
uywanie i jeli sytuacja tego wymaga, mwi tylko do Boga w osobistej
modlitwie.

DUCH WITY

255

(e) Porzdek (werset 40). ,A wszystko niech si odbywa godnie i w porzdku". Duch wity, w wielki Projektant wszelkiego pikna we wszechwiecie, z
pewnoci nie inspiruje niczego, co byoby bezadne i przynoszce ujm
Kocioowi. Tam, gdzie Duch dziaa z moc, nastpuje poruszenie i dochodz do
gosu emocje, lecz ci, ktrzy zostali pouczeni o odpowiednim porzdku
uwielbienia, nie bd urzdza scen nie przystajcych do Krlestwa Boego.
(f) Gotowo do przyjcia pouczenia. Z wersetw 36 i 37 mona wycign
wniosek, e niektrzy Koryntianie poczuli si dotknici krytyk ze strony swoich
przywdcw.
Uwaga 1. Czternasty rozdzia 1 Listu do Koryntian wyranie sugeruje, e istnieje moc, ktrej naley waciwie uywa. Byby on zupenie pozbawiony sensu, gdyby
adresaci nie dowiadczali przejaww mocy Ducha witego. To prawda, e Koryntianie zeszli z waciwej drogi w sprawach dotyczcych uywania darw duchowych
ale z drugiej strony, musiaa istnie droga, z ktrej zeszli! Gdyby Pawe zachowa
si tak, jak wielu wspczesnych krytykw, po prostu usunby t drog w caoci.
Zamiast tego, aposto mdrze skierowa Koryntian z powrotem na waciwe tory.
Kiedy Koci w drugim i trzecim wieku prbowa zwalcza niezdrowe ekstrawagancje, pozostawiono Duchowi witemu bardzo niewiele miejsca do dziaania. Jest
to jednak tylko czciowe wyjanienie wyganicia entuzjazmu w Kociele i oglnego zaniku przejaww dziaania Ducha. Ju we wczesnym okresie historii Kocioa
rozpocz si proces centralizacji organizacyjnej, rwnolegle do formuowania jednoznacznych i obowizujcych wyzna wiary. Wprawdzie byo to konieczne do odpierania herezji oraz inwazji ze strony sekt, lecz pojawiy si tendencje do reglamentacji" dziaania Ducha, co prowadzio do pooenia nacisku na ortodoksj zamiast na
duchow ywotno.
Uwaga II. Naley odrni przejawy od reakcji. Oto krtka ilustracja: wiato
arwki elektrycznej jest przejawem dziaania elektrycznoci, poniewa posiada ona
tak wasno, e w pewnych warunkach zamienia si w wiato. Natomiast jeli kto
dotknie kabla pod napiciem i wyda rozdzierajcy okrzyk, na pewno nie uznamy go
za przejaw dziaania elektrycznoci, gdy nie ma ona zwyczaju manifestowa si w postaci ludzkiego gosu. To, co usyszelimy, jest reakcj poraonej osoby na dziaanie prdu. Reakcja ta bdzie oczywicie uwarunkowana temperamentem i charakterem na przykad czowiek potraficy trzyma nerwy na wodzy moe tylko westchn i wtedy niczego nie usyszymy.
Zastosujmy powysz zasad do rozwaa nad sposobem dziaania mocy duchowej. Dary wymienione w I Kor. 12:7-10 s opisane przez sam Bibli jako przejawy
Ducha. Jednak wiele dziaa, ktre s okrelane potocznie jako przejawy", w rzeczywistoci naley zaliczy do ludzkich reakcji na poruszenie Ducha. W szczeglnoci chodzi tutaj o gone okrzyki, zy, podnoszenie rk itp.

256

DOKTRYNY BIBLIJNE

Jaka zatem jest praktyczna warto poczynionego rozrnienia? (1) Umoliwi

nam ono rozpoznawa i szanowa dziaania Ducha witego bez zapisywania na Jego rachunek wszystkiego, co dzieje si podczas naboestwa. Krytycy ignorujcy
to rozrnienie wycigaj faszywy wniosek, e jeli zachowanie poszczeglnych osb
jest nieeleganckie lub nieestetyczne", to nie mog one znajdowa si pod wpywem
Ducha witego. Takich krytykw naleaoby przyrwna do osoby, ktra widzi konwulsyjne gesty poraonego prdem i stwierdza z niesmakiem: Przecie elektryczno
nie dziaa w taki sposb!" Bezporednie dziaanie Ducha witego jest tak poruszajce, e mona i naley wybaczy uomnemu czowiekowi, i zachowuje si inaczej, ni gdyby muska go lekki wietrzyk. (2) wiadomo tego rozrnienia powinna zachca do takich reakcji na poruszenie Ducha, ktre przyczyni si do uwielbienia Boga. Jest oczywiste, e niesprawiedliwie byoby krytykowa pewne ekstrawaganckie zachowania wieo nawrconych, podobnie jak bezsensowne jest zarzucanie maemu dziecku, e potyka si podczas nauki chodzenia. Z drugiej strony, sdzc po treci czternastego rozdziau I Listu do Koryntian, jest cakiem jasne, e Bg
pragnie, aby Jego lud reagowa na dziaanie Ducha w sposb zdrowy, czysty i nacechowany samodyscyplin. Szukajcie, abycie ku zbudowaniu kocioa obfitowali"
(14:12 przekad Jakuba Wujka).
4. Otrzymywanie darw Ducha i wymagania z tym zwizane
Bg jest suwerenny w udzielaniu darw Kocioowi; jest rwnie jedynym,
ktry decyduje, jaki rodzaj daru udzieli i komu. Moe si to odby bez
jakiejkolwiek interwencji ze strony czowieka, a nawet bez proby z jego strony.
Jednak przewanie Bg wspdziaa z czowiekiem, ktry ma swoj rol do
spenienia w akcie udzielenia daru. Czego wymaga si od tych, ktrzy pragn
otrzyma dary ducha?
(a) Poddanie si woli Boej. Liczy si to, czego chce Bg, a nie ja oto
waciwa postawa wzgldem darw duchowych. Moe zaistnie taka sytuacja, e
my bdziemy chcieli otrzyma jaki spektakularny dar, podczas gdy Bg bdzie
chcia obdarzy nas czym innym.
(b) Czyste motywacje. Starajcie si usilnie o dary duchowe" (I Kor. 12:31;
14:1). Ambicja czsto wiedzie czowieka na manowce, ale nie jest to powd, by
nie powici jej ku subie dla Boga.
(c) Silne pragnienie darw w naturalny sposb zaowocuje gorliw modlitw,
ale zawsze naley pamita o poddaniu si woli Boej (I Krl. 3:5-10; II Krl.
2:9,10).
(d) Wiara. Czy powinnimy oczekiwa darw Ducha witego?" pytaj
niektrzy. Skoro dary duchowe s narzdziami" sucymi do budowania
Kocioa, wydaje si rzecz rozsdn niezwocznie zabra si do pracy dla

DUCH WITY

257

Pana ufajc, e On wyposay nas w dar niezbdny do wypenienia konkretnego zadania. Dlatego np. nauczyciel w szkce niedzielnej powinien zaufa Bogu, e Duch wity bdzie dziaa w jego pracy nauczycielskiej,
obdarzajc go stosownie do powoania. Podobnie powinien czyni pastor,
ewangelista i wszyscy inni czonkowie kocioa. Jeli nie chcemy straci pracy, musimy codziennie by dobrze przygotowani do jej wykonywania. Podobnie jest z prac dla Pana najlepsz metod" otrzymania daru jest oddanie
si subie, zamiast siedzenia z zaoonymi rkami i czekania, a dar spadnie
nam z nieba.
(e) Gorliwo. Ogie natchnienia (I Tes. 5:19) moe zosta zgaszony w wyniku obojtnoci wobec spraw duchowych, dlatego trzeba wci na nowo podsyca (dosownie roznieca") dar, ktry zosta w nas zoony (II Tym.
1:6; I Tym. 4:14).
5. Weryfikacja darw
Pismo bierze pod uwag moliwo natchnienia demonicznego, przestrzegajc rwnie przed proroctwami wypowiadanymi z ducha ludzkiego. Oto kilka biblijnych testw, ktre pozwalaj rozrni natchnienie prawdziwe od
faszywego.
(a) Poddanie Chrystusowi. Przebywajc w Efezie, aposto Pawe otrzyma list od kocioa korynckiego, zawierajcy konkretne pytania, z ktrych
jedno dotyczyo darw duchowych". I Kor. 12 werset 3 sugeruje prawdopodobny powd podniesienia tej kwestii. Ot podczas jednego z naboestw,
kiedy Duch zstpi na prorokw, kto gono zawoa: Niech Jezus bdzie
przeklty!" Cakiem moliwe, i w miejscu zgromadzenia znalaz si jaki pogaski czarownik lub jeden ze witynnych nadgorliwcw, i kiedy moc Ducha witego zstpia na chrzecijan, demon kontrolujcy takiego czowieka
byskawicznie zareagowa blunierstwem na wyznanie Kocioa, e Jezus jest
Panem. Relacje wspczesnych misjonarzy z podobnych wydarze np. w Chinach potwierdzayby takie przypuszczenie.
Pawe natychmiast wyjania zaskoczonym i zbitym z tropu Koryntianom,
e istniej dwa rodzaje natchnienia Boskie i demoniczne, wyjaniajc rnic midzy nimi. Przypomina im o demonicznych ekstazach i odruchach,
jakich sami niegdy dowiadczali lub byli wiadkami, gdy przed nawrceniem uczszczali do wity pogaskich. Wskazuje rwnie, e ten rodzaj
natchnienia prowadzi do bawochwalstwa (I Kor. 10:20). Z drugiej strony,
Duch Boy zachca do wyznawania Jezusa jako Pana. Dlatego oznajmiam
wam, e nikt, przemawiajc w Duchu Boym, nie powie: Niech Jezus b-

258

DOKTRYNY BIBLIJNE

dzie przeklty! I nikt nie moe rzec: Jezus jest Panem, chyba tylko w Duchu witym" (Obj. 19:10; Mat: 16:16,17; I Jana 4:1,2).
Oczywicie nie oznacza to, e dana osoba nie moe powtrzy jak papuga, e Jezus jest Panem. Problem polega na tym, i nie mona wyzna swego gbokiego przekonania o boskoci Chrystusa bez owiecenia Ducha
witego (Rzym. 10:9).
fb) Test praktyczny. Koryntianie byli duchowi w tym sensie, e okazywali gbokie zainteresowanie spraw darw duchowych (I Kor. 12:1; 14:12).
Niestety, cho cieszyli si obfitoci mocy Ducha witego, najwyraniej brakowao im uwicenia z Jego strony. W kociele istniao kilka frakcji, tolerowano szokujc niemoralno, bracia pozywali si nawzajem do sdu,
niektrzy wracali do pogaskiego stylu ycia, a jeszcze inni chcieli uczestniczy w Wieczerzy Paskiej bdc pod wpywem alkoholu.
Pewne jest, e aposto nie traktowa korynckich neofitw zbyt surowo,
pamitajc o ciemnociach pogastwa, z jakich zostali wyrwani i o pokusach, jakie musiay ich otacza. Czu jednak wyranie, e musz przyj t
podstawow prawd, i bez wzgldu na dary duchowe (ktre s bardzo wane w yciu Kocioa), musz ksztatowa swoje charaktery i to powinno by
podstawowym celem ich zabiegw. Po rzuceniu zachty, aby starali si usilnie o wiksze dary aski" (I Kor. 12:31) dodaje: a ja wam wska drog jeszcze doskonalsz". Nastpnie czytamy wspaniay hymn o mioci",
przedstawiajcy Bo mio jako koron chrzecijaskiego charakteru.
W tym miejscu musimy jednak z gry wyjani pewne potencjalne nieporozumienie. Mio nie jest darem, lecz owocem Ducha, a ten stanowi efekt
rozwoju ycia w Chrystusie, ktre rozpoczo si w momencie odrodzenia,
podczas gdy dary duchowe mog zosta udzielone wierzcemu napenionemu Duchem w kadej chwili. Owoc reprezentuje dziaanie Ducha w kierunku uwicenia, natomiast dary s zwizane z Jego posilajc moc.
Niemniej jednak nie popenia bdu ten, kto podkrela nadrzdno
ksztatowania chrzecijaskiego charakteru. Moe si to wyda szokujce,
ale jest prawd, e osoby majce problemy z yciem w witoci mog dowiadcza przejaww dziaania darw Ducha witego. Naley jednak wzi
pod uwag nastpujce fakty: (1) Chrzest Duchem witym nie czyni czowieka doskonaym obdarzenie moc i dojrzao chrzecijaska to dwie
rne rzeczy. Zarwno nowe narodzenie, jak i chrzest Duchem witym s
darami Boej aski wzgldem nas. Jednak oprcz aski istnieje konieczno
osobistego uwicenia, ktre jest procesem przebiegajcym dziki dziaaniu Ducha i pomnaaniu teje aski. (2) Przejawy dziaania darw duchowych

DUCH WITY

259

nie maj mocy uwicajcej. Balaam posiada dar proroctwa, a mimo to w gbi
swego serca chcia zdradzi lud Boy dla pienidzy. (3) Pawe wyranie
mwi o tym, e mona posiada dary nie majc mioci.
Osoba uywajca darw w oddzieleniu od mioci moe si narazi na
powane konsekwencje. Po pierwsze, bdzie stale zgorszeniem dla tych, ktrzy
znaj jej prawdziwy charakter; po drugie, same dary nic jej nie dadz. Nawet
najwiksza ilo przejaww mocy duchowej, najbardziej pomienna gorliwo
w subie czy najwspanialsze jej owoce nie zastpi osobistej witoci (Hebr.
12:14).
(c) Test doktrynalny. Duch wity zstpi, by pokazywa prawd o boskoci Chrystusa i Jego odkupieczym dziele. Jest zatem nie do pomylenia,
by zaprzecza On temu, co wczeniej zostao objawione apostoom przez Jezusa. Dlatego np. prorok, ktry zaprzecza prawdzie o Wcieleniu, nie moe
mwi z Ducha Boego (I Jana 4:2,3).

IV. DUCH WITY W KOCIELE

1. Oczekiwanie na Ducha witego
Zbawiciel y przed swym wcieleniem i yje po swym wniebowstpieniu, lecz pomidzy jednym a drugim wydarzeniem wypeni to, co mona
by nazwa ziemsk" misj, po czym wrci do Ojca. Podobnie Duch wity
zstpi na ziemi, by wypeni okrelone zadania w okrelonym czasie i
odej do nieba. Wynika std, e oprcz wyznaczonego celu Jego przyjcia istnieje rwnie wyznaczony i ograniczony czas Jego pobytu na ziemi.
(a) Narodziny Kocioa. A gdy nadszed dzie Zielonych wit". Pidziesitnica bya starotestamentowym witem, obchodzonym w pidziesit dni po wicie Paschy (III Moj. 23:15-21). Przyjrzyjmy si jej pozycji
w ydowskim kalendarzu witecznym. (1) Przed ni obchodzono Pasch,
upamitniajc wyzwolenie ydw spod wadzy egipskiego faraona. Tej nocy, kiedy anio mierci wyszed, by zabi wszystkich pierworodnych Egiptu, lud Boy spoywa w swych domach baranka, a drzwi kadego
ydowskiego domostwa byy pomazane jego krwi. Te wydarzenia stanowi
typ krzyowej mierci Chrystusa, ktrego krew chroni nas przed sdem Boga. (2) W dzie Szabatu, nastpujcy po wicie Paschy, wybrany wczeniej
snop jczmienia by cinany przez kapanw i ofiarowany w wityni Jahwe jako pierwociny plonw. Istniaa zasada, e pierwsze plony maj by

260

DOKTRYNY BIBLIJNE

ofiarowane Bogu w gecie uznania Jego panowania i wadzy nad wszystkim. Jest
to typ Chrystusa, ktry jest pierwiastkiem tych, ktrzy zasnli" (I Kor. 15:20).
Chrystus by pierwszym zebranym z pola mierci i jako pierwszy wstpi do Ojca,
aby y na zawsze. Bdc pierwiastkiem" czyli pierwocin", stanowi On
gwarancj, e ci, ktrzy w Niego uwierz, zmartwychwstan jak On i przejd do
ywota wiecznego. (3) Czterdzieci dziewi dni po obrzdzie potrzsania
snopem nastpowa dzie pidziesity, czyli Pidziesitnica, kiedy to
dokonywano obrzdu potrzsania przed Jahwe dwoma bochenkami chleba,
upieczonymi z zebranej pszenicy. Zanim zjedzono bochenek chleba
pochodzcego z biecych zbiorw, naleao zoy pierwsze dwa jako ofiar dla
Boga w uznaniu Jego panowania. Dopiero potem mona byo upiec i je kolejne
bochenki. Oto znaczenie typologiczne tego aktu: sto dwadziecia osb zebranych
w Grnej Izbie byo pierwszymi bochenkami" Kocioa, ofiarowanymi przed
Panem przez Ducha witego w pidziesit dni po Zmartwychwstaniu. Byy to
pierwociny tysicy kociow zaoonych przez tysic dziewiset lat po tym
wydarzeniu.
fb) wiadectwo uwielbienia Chrystusa. Zstpienie Ducha witego byo
jakby ponadnaturalnym telegramem, potwierdzajcym zajcie przez Chrystusa
miejsca po prawicy Ojca (Dz.Ap. 2:33).
Skd wiecie, e wasza mama jest na pitrze? zapyla pewien czowiek swych
siostrzecw podczas lekcji w szkce niedzielnej.
Widziaem j, jak sza na gr odpowiedzia jeden z nich.
Masz na myli, e widziae, jak wchodzia po schodach powiedzia wujek. A moe nie dosza na sam gr i teraz jej tam jednak nie ma?
Wiem, e ona tam jest! odparo najmodsze dziecko. Podszedem do schodw, zawoaem j i odpowiedziaa mi.
Uczniowie wiedzieli, e ich Mistrz wstpi do Ojca, poniewa odpowiedzia
im z gry poprzez szum z nieba".
(c) Dokoczenie dziea Chrystusa. Exodus nie by ukoczony, dopki
Izraelici nie zostali zorganizowani na Synaju jako lud Boy. Podobnie, bogosawiestwo odkupienia nie zostao wypenione do koca a do Dnia Pidziesitnicy, kiedy to zstpienie Ducha potwierdzio fakt, i ofiara Chrystusa
zostaa zaakceptowana w niebie i dlatego nadszed czas ogoszenia wiatu Jego
ukoczonego dziea.
(d) Namaszczenie Kocioa. Tak, jak chrzest naszego Pana w Jordanie
poprzedza rozpoczcie Jego suby w Galilei, chrzest Kocioa by przy-

DUCH WITY

261

gotowaniem do suby na caym wiecie. Suba Chrystusa polegaa na stworzeniu nowego porzdku, natomiast sub Kocioa jest proste skadanie
wiadectwa, ktre moe by skuteczne jedynie w mocy Ducha Boego.
(e) Zamieszkiwanie Ducha pord Kocioa. Po wydarzeniach na Synaju Jahwe zstpi pomidzy Izraela, aby zamieszkiwa pord nich w Przybytku. W Dzie Pidziesitnicy Duch wity zstpi, aby zamieszka pord
Kocioa tak, jak w wityni, a Jego obecno odczuwana jest w caym Ciele
Chrystusa oraz w sercu kadego chrzecijanina. Duch zstpi rwnie po to,
aby kierowa sprawami swego Krlestwa. Fakt ten jest widoczny na kartach
Ksigi Dziejw Apostolskich. Na przykad, kiedy Ananiasz i Safira okamali
Piotra, tak naprawd byli nieszczerzy wobec Ducha witego, ktry
zamieszkiwa pord Kocioa i kierowa nim.
(f) Pocztek nowego okresu. Wylanie Ducha w Dniu Pidziesitnicy
nie byo jedynie prezentacj mocy i przycigniciem uwagi suchaczy, aby
nawracali si na now wiar. Stanowio ono rwnie pocztek nowej dyspensacji okresu dziaania Ducha, podobnie jak Wcielenie rozpoczo okres
suby Syna Boego na ziemi. Kiedy misja Syna zostaa wypeniona, Ojciec
posa Jego Ducha, aby kontynuowa dzieo Boe w nowych warunkach.
2. Suba Ducha
Reprezentantem Chrystusa jest Duch wity i Jemu zostao powierzone kierowanie Kocioem do momentu Powtrnego Przyjcia. Chrystus zaj swoje miejsce w niebie jako Gowa caego Kocioa", natomiast Duch
zstpi na ziemi, by rozpocz budowanie Ciaa Chrystusowego. Doskonalenie Kocioa jako Ciaa jest ostatecznym celem Pocieszyciela.
Wiara w prowadzenie Ducha witego bya gboko zakorzeniona we wczesnym Kociele. Nie byo takiej sfery ycia, ktra nie podlegaaby Jego zwierzchnictwu, a Jego dziaanie byo powszechnie dowiadczane Koci odda
wszystko pod kontrol Ducha Boego. Dopiero pniej, w wyniku narastajcego kostnienia i tendencji do rozrostu organizacji, wpyw Ducha zacz zanika.
Prowadzenie Ducha jest widoczne w nastpujcych przejawach i aspektach ycia Kocioa:
(a) Zarzdzanie. Dziaania misyjne wczesnego Kocioa byy nakazane
i potwierdzone przez Ducha (Dz.Ap. 8:29; 10:19,44; 13:2,4). Aposto Pawe
uwiadamia sobie, e caa jego suba bya inspirowana przez Ducha witego (Rzym. 15:18,19). Podczas swych podry misyjnych dawa si prowadzi Duchowi (Dz.Ap. 16:6,7). Duch Boy ustala rwnie organizacj
wczesnego Kocioa (Dz.Ap. 6:3; 20:28).

262

DOKTRYNY BIBLIJNE

(b) Zwiastowanie Sowa. Pierwsi chrzecijanie zwykli byli sucha Ewangelii zwiastowanej w Duchu witym zesanym z nieba" (I Piotra 1:12), ktr
przyjmowali z radoci Ducha witego" (I Tes. 1:6). Gdy ewangelia zwiastowana wam przez nas, dosza was nie tylko w Sowie, lecz take w mocy
i Duchu witym, i z wielk si przekonania" (I Tes. 1:5). Wiele lat temu A.
J. Gordon zwrci uwag, e nasz wiek charakteryzuje si tym, e przestajemy si trzyma tego, co ponadnaturalne kazalnica obniya si do poziomu podogi".
(c) Modlitwa. Jezus, tak jak Jan Chrzciciel, wpaja uczniom pewien model modlitwy, ktry mia by sposobem przedstawiania Bogu swoich spraw.
Przed odejciem do nieba mwi jednak o nowym rodzaju modlitwy, wypowiadanej w Jego imieniu (Jan 16:23), przy czym nie chodzio o powtarzanie tego imienia niczym zaklcia, ale o zblianie si do Boga w jednoci z
Chrystusem w Duchu witym. Dziki temu modlimy si tak, jak gdyby czyni
to sam Jezus, stojcy w obecnoci Boej. Pawe mwi o tym, eby zanosi o
kadym czasie mody w Duchu" (Efez. 6:18); Juda opisuje prawdziwych
chrzecijan jako tych, ktrzy modl si w Duchu witym" (w. 20), a w Rzym.
8:26,27 czytamy, e Duch czyni wewntrz nas to samo, co Chrystus wykonuje
dla nas w niebie, czyli wstawia si za nami (Hebr. 7:25). Bdc na ziemi
Chrystus nauczy swoich uczniw modlitwy. Teraz czyni to samo wobec wspczesnych chrzecijan za porednictwem Pocieszyciela czy te inaczej Pomocnika. Pierwsi uczniowie otrzymywali wskazwki od osoby bdcej na zewntrz
nich, teraz za odbywa si to poprzez prowadzenie pynce od wewntrz.
(d) piew. Wierzcy napenieni Duchem witym mog rozmawia z sob przez psalmy i hymny, i pieni duchowne, piewajc i grajc w sercu
swoim Panu (Efez. 5:18,19). Rozmawianie ze sob" oznacza piewy w zgromadzeniu, natomiast okrelenie psalmy" moe si odnosi do starotestamentowych psalmw, intonowanych podczas naboestw. Pieni duchowne"
to spontaniczne i harmonijne piewy caego zgromadzenia, inspirowane bezporednio przez Ducha witego.
(e) wiadectwo. We wczesnym Kociele nie istnia podzia na duchowiestwo i laikat, jak obserwujemy to wspczenie. Kady koci by kierowany przez grup lub rad starszych, lecz publiczna usuga nie bya wycznie
ich domen. Kady, kto posiada jakikolwiek dar Ducha witego czy to
proroctwo, czy nauczanie, jzyki czy ich tumaczenie mg bra czynny
udzia w naboestwie.
Metafora, jak jest okrelenie ciao Chrystusowe", dobrze opisuje sposb wsplnego uwielbiania Boga przez Koci. Przywodzi na myl scen,

DUCH WITY

263

w ktrej wszyscy czonkowie jeden po drugim usuguj podczas naboestwa, poruszani w wielkiej jednoci t sam Moc.

10

KOCI
Jezus wyranie zaplanowa istnienie spoecznoci swych uczniw, ktrzy
bd ogasza ludzkoci Jego Ewangeli, suy innym w Jego duchu i pracowa tak jak On w celu poszerzania Krlestwa Boego. Nie zaplanowa natomiast dla tej spoecznoci adnej organizacji, czy te rzdu. (...) Da jej
co o wiele lepszego ni rzd da jej ycie. Jezus uformowa t spoeczno
poprzez zgromadzenie uczniw wok siebie samego. Dopki by na ziemi,
dzieli z nimi swoje ycie, swego ducha i cele. Obieca im, e bdzie z nimi
a do koca wiata. Mona powiedzie, e najwikszym darem dla Kocioa
by On sam". Robert Hastings Nichols.

SPIS RZECZY
I. NATURA KOCIOA 267
1. Pojcia suce do opisu Kocioa 267
2. Pojcia suce do opisu chrzecijan 267
[a] Bracia, [b] Wierzcy, [c] wici, [d] Wybrani, [e] Uczniowie, [f] Chrzecijanie, [g] Zwolennicy Drogi.
3. Ilustracje Kocioa 268
[a Ciao Chrystusa, [b] witynia Boa. [c] Oblubienica Chrystusa.
II. ZAOENIE KOCIOA 269
1. Prorockie zapowiedzi zaoenia Kocioa 269
2. Historyczny fakt zaoenia Kocioa 270
3. Duchowe znaczenie zaoenia Kocioa 270
III. CZONKOSTWO W KOCIELE 271
IV. DZIEO KOCIOA 272
1. Zwiastowanie zbawienia 272
2. Uwielbianie Boga 272
3. Wsplnota 272
4. Utrzymywanie standardw moralnych 273
V. OBRZDY W KOCIELE 273
1. Chrzest 273
[a] Sposb wykonywania, [b] Formua, [c] Osoba przyjmujca chrzest,
[d] Skuteczno chrztu, [e] Znaczenie chrztu.
2. Wieczerza Paska 276
[a] Pamitka, [b] Pouczenie, [c] Inspiracja, [d] Zapewnienie, [e] Odpowiedzialno.
VI. UWIELBIENIE W KOCIELE 278
1. Naboestwo publiczne 278
2. Uczta mioci 278
VII. ORGANIZACJA KOCIOA 279
1. Struktura Kocioa 279
2. Suba Kocioa 280
[a] Suba oglna i profetyczna, [b] Suba lokalna i praktyczna.

I. NATURA KOCIOA
Co to jest Koci? Odpowiedzi na to pytanie udzielimy rozwaajc nastpujce elementy: (1) pojcia suce do opisu Kocioa, (2) pojcia suce do opisu chrzecijan, (3) ilustracje Kocioa.
1. Pojcia suce do opisu Kocioa
Grecki wyraz sucy w Nowym Testamencie do opisu Kocioa to ekklesia", co oznacza dosownie zgromadzenie wywoanych". Termin ten odnosi
si do (1) wszystkich chrzecijan w danym miecie (Dz.Ap. 11:22; 13:1). (2)
Do zgromadzenia (I Kor. 14:19,35; Rzym. 16:5). (3) Do Ciaa Chrystusa na
caym wiecie (Efez. 5:32).
2. Pojcia suce do opisu chrzecijan
(a) Bracia. Koci jest rodzajem duchowego braterstwa lub wsplnoty,
gdzie wszelkie podziay, wystpujce zazwyczaj wrd niezbawionych, zostay usunite. Nie masz yda ani Greka" a wic nie istnieje najgbszy
podzia wynikajcy z izolacji religijnej; cudzoziemca ani Scyty" a wic nie
istniej ju podziay wynikajce z rnic kulturowych; niewolnika ani wolnego" a wic pokonane zostay podziay na tle spoecznym oraz ekonomicznym; mczyzny ani kobiety" a wic zosta pokonany najgbszy podzia
ludzkoci, wynikajcy z rnicy pci.
(b) Wierzcy. Chrzecijanie s nazywani wierzcymi", poniewa ich charakterystyczn cech jest wiara w Jezusa jako Pana.
(c) wici. S nazywani witymi" poniewa zostali oddzieleni od wiata i powiceni Bogu.
(d) Wybrani. S okrelani jako wybrani", poniewa Bg wybra ich do
wanej suby i przeznaczy do chway.
(e) Uczniowie. S uczniami", gdy podlegaj duchowemu szkoleniu pod
kierownictwem instruktorw inspirowanych przez Chrystusa.
(f) Chrzecijanie. S chrzecijanami" dlatego, e ich religia skupia si
wok Osoby Chrystusa.
(g) Zwolennicy Drogi. W ten sposb w staroytnej Palestynie nazy
wano zwolennikw ktrego z ugrupowa religijnych. Ponadto pierwsi
chrzecijanie byli czsto nazywani zwolennikami Drogi" (Dz.Ap. 9:2), po
niewa obierali szczegln drog ycia i postpowali zgodnie z jej regu
ami.

268

DOKTRYNY BIBLIJNE

3. Ilustracje Kocioa
(a) Ciao Chrystusa. Nasz Pan Jezus Chrystus opuci ziemi prawie dwa
tysice lat temu, lecz wci jest obecny na wiecie. Rozumiemy przez to, e
obecno Chrystusa przejawia si w Kociele, ktry jest Jego Ciaem. Kiedy
nasz Zbawiciel y ziemskim yciem w ciele ludzkim, a teraz yje mistycznym
yciem w ciele podobnym do ludzkiego. Kocwka Ewangelii nie mogaby zosta opatrzona napisem Koniec", lecz raczej Cig dalszy nastpi", poniewa
ycie Chrystusa wyraa si poprzez uczniw, jak widzimy w Ksidze Dziejw
Apostolskich oraz w historii Kocioa. Jak Ojciec mnie posa, tak ja was posyam". Kto was przyjmuje, mnie przyjmuje".
Przed odejciem z ziemi Chrystus obieca przybra nowe ciao, co wyrazi za pomoc ilustracji: Ja jestem krzewem winnym, wy jestecie latorolami". Krzew jest niekompletny, jeli brakuje latoroli, a latorole nie mog
istnie w oderwaniu od ycia wypywajcego z krzewu. Jeli wiat ma pozna
Chrystusa, musi si to sta poprzez tych, ktrzy nosz Jego imi i dziel
Jego ycie. Dzielenie ycia i dowiadcze Chrystusa przez Koci moe istnie o tyle, o ile jako Ciao trzyma si on Gowy. Chrystus zosta namaszczony nad Jordanem, a Koci w Dniu Pidziesitnicy. Jezus zwiastowa
Ewangeli biednym, uzdrawia chorych i zranionych, a jecom ogasza wyzwolenie; prawdziwy Koci zawsze szed w Jego lady. Jaki On jest, tacy
i my jestemy na tym wiecie" (I Jana 4:17). Chrystus zosta uznany za zwodziciela i ukrzyowany; Koci w wielu przypadkach przeywa przeladowania koczce si krzyowaniem (mwic w przenoni) przez wadcw. Mimo
to, wzorem swego Pana, Koci zmartwychwstaje, poniewa pulsujce w nim
ycie Chrystusa jest niezniszczalne. Myl o identyfikacji Kocioa z Chrystusem musiaa przywieca Pawowi, kiedy pisa: Teraz raduj si z cierpie,
ktre za was znosz i dopeniam na ciele moim niedostatku udrk Chrystusowych za ciao Jego, ktrym jest Koci".
Powysza ilustracja przypomina, e Koci jest organizmem, a nie tylko organizacj. Organizacja to grupa osb zjednoczonych dobrowolnie w jakim celu, jak na przykad stowarzyszenie czy zwizek zawodowy. Organizm
to spoeczno ludzi spojonych wzajemn mioci, ktra rozwija si dziki
danemu jej prez Boga tchnieniu ycia. W znaczeniu dosownym oznacza on
pewn cao zoon z wzajemnie powizanych czonkw, przy czym kady z nich jest rwnoczenie poczony z caoci organizmu.
Ciao czowieka stanowi jedn cao, chocia skada si z milionw ywych komrek; podobnie jest z Ciaem Chrystusa jest jednoci, mimo
i jest zoone z milionw nowo narodzonych dusz. Tak, jak ludzkie ciao jest

KOCI

269

oywiane przez ducha, Ciao Chrystusa yje dziki Duchowi witemu. Bo te

w jednym Duchu wszyscy zostalimy ochrzczeni w jedno ciao".
Kada spoeczno ludzka (widzialna) musi przyj choby podstawowe
ramy organizacyjne. Tak te czyni chrzecijastwo, ale le si dzieje, gdy nastpuj tu niepotrzebne przerosty. Nie mona nie dostrzega faktu, e Koci to
przede wszystkim organizm.
Powysze fakty wskazuj na unikalno chrzecijastwa jako religii. W. H.
Dunphy pisze:
Spord zaoycieli wszystkich religii On, i tylko On, powoa do ycia doskonay organizm, doskona jedno umysw i dusz, skupion wok Niego samego.
Chrzecijanie nie s jedynie naladowcami Chrystusa, lecz uczestnikami Jego i siebie nawzajem. Budda utworzy spoeczno owieconych, ale relacje pomidzy nimi s powierzchowne po prostu s w stosunku do siebie jak nauczyciele i uczniowie. Tym, co ich jednoczy, jest jego doktryna, a nie jego ycie. To samo mona powiedzie o Zoroastrze, Sokratesie, Mahomecie i innych religijnych przywdcach. Jednak Chrystus nie jest wycznie Nauczycielem On jest yciem chrzecijan. To,
co zaoy, nie jest spoecznoci ludzi studiujcych i propagujcych Jego idee, ale
organizmem yjcym Jego yciem, Ciaem zamieszkiwanym oraz prowadzonym przez
Jego Ducha.
(b) witynia Boa (I Piotra 2:5,6). witynia jest miejscem, w ktrym
wszechobecny Bg postanawia zamieszka", czyli umiejscowi sw Obecno,
aby ludzie mogli go tam odnale niczym w domu" (II Moj. 25:8; I Krl. 8:27).
Tak, jak Bg zamieszkiwa w Przybytku, a pniej w wityni, teraz yje przez
swego Ducha w Kociele (Efez. 2:21,22; I Kor. 3:16,17). W tej duchowej
wityni chrzecijanie, jako krlewskie kapastwo", skadaj duchowe ofiary
modlitw, uwielbienie i dobre uczynki.
(c) Oblubienica Chrystusa. Ta ilustracja jest uywana zarwno w Starym,
jak i Nowym Testamencie, aby zobrazowa wi i wsplnot Boga z Jego ludem
(II Kor. 11:2; Efez. 5:25-27; Obj. 19:7; 22:17; 21:2).

H. ZAOENIE KOCIOA
1. Prorockie zapowiedzi zaoenia Kocioa
Izrael jest opisywany jako Koci, poniewa zosta wybrany spomidzy
innych narodw, aby suy Bogu (Dz.Ap. 7:38). W greckim tumaczeniu Starego Testamentu wyraz zgromadzenie" (Izraela) zosta przetumaczony ja-

270

DOKTRYNY BIBLIJNE

ko ekklesia" czyli koci". Zatem Izrael by zgromadzeniem lub kocioem Boym.

Jezus, przewidujc swoje odrzucenie przez lud wybrany, zapowiedzia
zbudowanie swojego Kocioa skadajcego si z ludzi wyznajcych Jego mesjastwo i bstwo (ydw i Grekw"). Koci ten mia kontynuowa Jego
dzieo na ziemi (Mat. 16:18).
Dzie Pidziesitnicy by momentem narodzin Ciaa Chrystusowego,
czyli zgromadzenia, o ktrym Chrystus mwi uczniom.
2. Historyczny fakt zaoenia Kocioa
Wszyscy historycy Kocioa zgadzaj si z tym, e Koci zaoony przez Chrystusa powsta w dniu Pidziesitnicy. [Wydarzenie to datuje si, z du doz
prawdopodobiestwa na maj 30-go roku n.e. Nieuzasadnione wydaj si dzisiaj teorie, ktre prboway wyjani powstanie chrzecijastwa wewntrznymi
ruchami spoecznymi w Cesarstwie Rzymskim. Niepodwaalna jest dzi historyczno osoby Jezusa, jak i fakt zaoenia przez Niego wsplnoty przyp. red.].
3. Duchowe znaczenie zaoenia Kocioa
Koci jako taki zosta powoany do istnienia poprzez namaszczenie Duchem witym w Dniu Pidziesitnicy. Tak, jak przybytek musia najpierw
zosta zbudowany, a nastpnie powicony przez zstpienie chway Boej,
zgromadzenie modlce si w Grnej Izbie zostao powicone jako Koci
poprzez zstpienie Ducha witego. Prawdopodobnie pierwsi chrzecijanie
dostrzegli w tym wydarzeniu powrt Szechiny, ktra odesza ze wityni wiele lat wczeniej, i ktrej nieobecno bya powodem zgryzoty rabinw. (Szechina (hebr. zamieszkiwanie") to Boa Obecno. Miejscem jej pobytu by
zarwno Przybytek zbudowany na pustyni, jak i tzw. Pierwsza witynia,
wzniesiona przez Salomona. W Drugiej wityni, odbudowanej po powrocie ydw z niewoli babiloskiej, Szechina ju nie zamieszkaa. Pierwsi chrzecijanie obecni w Grnej Izbie wszyscy byli ydami, wic musieli skojarzy
zstpienie Ducha witego z powrotem Szechiny. [przyp. tum.])
Krl Dawid zgromadzi materiay do budowy wityni, lecz ta praca miaa
by wykonana przez jego syna Salomona. Podobnie Jezus zebra budulec"
Kocioa podczas swej ziemskiej suby, ale sam gmach mia zosta wzniesiony przez Jego nastpc Ducha witego. Duch wykonywa swoje dzieo dziaajc poprzez apostow, ktrzy zwiastujc Sowo, nauczajc i organizujc
pierwsze gminy, zaoyli podwaliny Kocioa. Dlatego jest napisane, e Koci
powsta na fundamencie apostow i prorokw" (Efez. 2:20).

KOCI

271

m. CZONKOSTWO W KOCIELE
Nowy Testament podaje nastpujce warunki czonkostwa: bezwarunkowa, szczera wiara w Ewangeli oraz pooenie ufnoci w Chrystusie jako
jedynym Zbawicielu i Panu, przyjcie chrztu wodnego jako symbolicznego
wiadectwa wiary w Chrystusa oraz sowne wyznanie wiary (Dz.Ap. 16:31;
Mar. 16:16; Rzym. 10:9,10). (By moe bardziej prawidowe byoby stwierdzenie, e przyjcie chrztu wodnego jest aktem charakterystycznym dla wczenia do Kocioa).
Na pocztku niemal wszyscy czonkowie Kocioa byli ludmi odrodzonymi. Pan za codziennie pomnaa liczb tych, ktrzy mieli by zbawieni"
(Dz.Ap. 2:47). Wejcie do Kocioa nie byo przystpieniem do jakiej organizacji, ale polegao na wszczepieniu nowej latoroli do krzewu, ktrym jest
Chrystus. Jednake z upywem czasu, kiedy zwikszya si liczebno i popularno Kocioa, chrzest wodny i katechizacja zastpiy nawrcenie. Rezultatem by coraz wikszy napyw ludzi, ktrych przyjmowano do kociow,
cho w ogle nie byli prawdziwymi, odrodzonymi chrzecijanami. Jak w czasach Starego Testamentu istnia Izrael w Izraelu, to znaczy poboni, kochajcy Boga ydzi yli pomidzy ydami z nazwy i urodzenia, tak w historii
Kocioa obserwujemy podobne zjawisko chrzecijanie prawdziwie wierzcy yj wrd chrzecijan praktykujcych.
Musimy zatem dokona rozrnienia pomidzy niewidzialnym Kocioem, zoonym z prawdziwych chrzecijan wszystkich denominacji, oraz Kocioem widzialnym, skadajcym si z tych, ktrzy twierdz, e s
chrzecijanami pierwszy z nich to ludzie, ktrych imiona s zapisane w niebie, a drugi to ci, ktrych imiona s zapisane w kocielnych rejestrach. Rnica pomidzy nimi jest opisana w 13 rozdziale Ewangelii Mateusza, gdzie
Pan mwi o tajemnicach Krlestwa Niebios", ktre to pojcie odnosi si
w oglnoci do chrzecijastwa". Przypowieci uyte w tym rozdziale id ladem duchowej historii chrzecijastwa pomidzy Pierwszym i Powtrnym
Przyjciem Chrystusa, i dowiadujemy si z nich, e w Kociele zawsze bdzie
obecna mieszanka dobrego i zego, a do czasu, gdy przed powrotem Pana
zostanie dokonane oddzielenie jednego od drugiego (Mat. 13:36-43, 47-49).
Czy Koci jest synonimem Krlestwa Boego? To, e okres dziaania Kocioa jest pewn faz istnienia Krlestwa, jest powiedziane w Mat. 16:18,19,
a take w przypowieciach z Mat. 13 i w pismach Pawiowych, gdzie aposto
opisuje sw prac jako wykonywan dla Krlestwa Boego" (Kol. 4:11).

272

DOKTRYNY BIBLIJNE

Z uwagi na to, i Krlestwo Niebios" jest terminem bardzo pojemnym, moemy mwi o Kociele jako czci Krlestwa. Koci zwiastuje przesanie,
wedle ktrego czowiek powinien narodzi si na nowo dla Krlestwa Boego (Jan 3:3-5; I Piotra 1:23).

IV. DZIEO KOCIOA

1. Zwiastowanie zbawienia
Zadaniem Kocioa jest goszenie Ewangelii wszelkiemu stworzeniu
(Mat. 28:19,20) oraz objanianie planu zbawienia wyoonego w Pimie.
Chrystus przez odkupienie umoliwi dostp do zbawienia; Koci przez
zwiastowanie czyni zbawienie rzeczywistoci w yciu ludzi przyjmujcych
Sowo.
2. Uwielbianie Boga
Izrael posiada pewien wyznaczony sposb oddawania czci Bogu, z ktrego korzystano we wszystkich potrzebach i trudnych sytuacjach. Podobnie
jest z Kocioem, ktry powinien by domem modlitwy dla wszystkich, w
ktrym Bg bdzie uwielbiony poprzez oddawanie Mu chway, modlitw i
wiadectwo.
3. Wsplnota
Czowiek jest istot spoeczn, dlatego tworzy wsplnoty i nawizuje przyjanie oraz w naturalny sposb czy si z tymi, ktrzy maj podobne zainteresowania.
Koci zapewnia wsplnot opart na ojcostwie Boga i panowaniu Chrystusa jest to zatem braterstwo tych, ktrych czy wsplne dowiadczenie
duchowe.
ywe wizi midzy czonkami wsplnoty byy jedn z najwidoczniejszych
cech charakteryzujcych wczesny Koci. W wiecie rzdzonym przez maszyn rzymskiego imperium nie byo miejsca na dostrzeganie potrzeb jednostki, dlatego ludzie pragnli towarzystwa, w ktrym mogliby pozby si
samotnoci i bezradnoci. W tamtym spoeczestwie jedn z najbardziej przycigajcych si Kocioa byo ciepo wzajemnych relacji oraz wzajemna solidarno jego czonkw bya to wsplnota, w ktrej znikay podziay
charakterystyczne dla wiata, a mczyni i kobiety stawali si brami i siostrami w Chrystusie.

KOCI

273

4. Utrzymywanie standardw moralnych

Koci jest wiatoci wiata", ktra rozprasza mroki moralnej ignorancji; jest sol ziemi", ktra zachowuje wiat od cakowitego zepsucia. Dlatego Koci musi uczy ludzi jak y i jak umiera, przedstawiajc wiatu
Boy plan regulujcy wszystkie sfery ycia i dziaania. Musi podnosi alarm
przeciw degeneracji spoeczestw, a na bezdroach stawia drogowskazy.

V. OBRZDY W KOCIELE
Chrzecijastwo nowotestamentowe nie jest religi opart na rytuaach
w jego centrum znajduje si bezporedni kontakt czowieka z Bogiem
w Duchu. Dlatego nie istniej adne sztywne reguy uwielbienia, lecz kady
koci moe oddawa chwa Bogu w sposb dostosowany do kultury i sposobu ycia jego czonkw. Istniej jednak dwa obrzdy, ktre zostay ustanowione przez samego Boga i dlatego zajmuj szczeglne miejsce w yciu
kadego kocioa. Chodzi oczywicie o chrzest wodny i Wieczerz Pask. Ze
wzgldu na ich wity charakter s niekiedy nazywane sakramentami, co dosownie oznacza rzeczy wite" lub czynnoci uwicone przez wity rytua". Czasem mwi si o nich jako o obrzdkach", gdy ich wykonywanie
zostao zarzdzone przez samego Pana.
Chrzest wodny jest obrzdem przyczenia do Kocioa, symbolizujcym rozpoczcie duchowego ycia. Wieczerza Paska to obrzd wsplnoty
i cznoci duchowej (komunii), oznaczajcy kontynuacj ycia duchowego. Pierwszy z nich obrazuje wiar w Chrystusa, a drugi spoeczno z Nim.
Pierwszy jest wykonywany tylko raz, poniewa istnieje tylko jeden pocztek
ycia duchowego; drugi wykonuje si czsto, co oznacza, i naley je pielgnowa.
1. Chrzest
(a) Sposb wykonywania. Wyraz chrzci" oznacza dosownie zanurza".
Takie rozumienie tego sowa jest uznawane za niepodwaalne zarwno przez
biblistw specjalizujcych si w grece, jak i przez historykw Kocioa. Wszyscy przyznaj, e wczesny Koci chrzci przez zanurzenie. Co wicej, istnieje
powd, by przypuszcza, e nawet dla ydw z czasw apostolskich
okrelenie chrzest" sugerowao zanurzenie w wodzie. W ich tradycji istniao
pojcie chrztu prozelitw", wykonywanego wobec tych pogan, ktrzy nawrcili si na judaizm. Wygldao to nastpujco: najpierw neofita musia

274

DOKTRYNY BIBLIJNE

wysucha caego Prawa stojc zanurzony w wodzie po szyj, a nastpnie zanurza si cakowicie na znak oczyszczenia z pogastwa. W tym momencie
rozpoczyna nowe ycie i zostawa przyczony do Narodu Wybranego sprzymierzonego z Bogiem.
Skd zatem wzia si praktyka polewania i kropienia wod? Zadecydoway o tym gwnie wzgldy praktyczne. W zwizku z tym, e zaczto udziela chrztu chorym i umierajcym, a poniewa w takich przypadkach nie
mogo by mowy o zanurzeniu, akt polega na polaniu lub pokropieniu wod. Polewanie dopuszczono jako sposb udzielania chrztu rwnie w przypadkach braku dostatecznej iloci wody. Z powodu wygody metod t zaczto
stosowa coraz czciej i w kocu staa si powszechna. Oto fragment Didache, pochodzcego z przeomu I i II wieku:
Jeli chodzi o chrzest, chrzcijcie lak: majc na wzgldzie wszystkie te rzeczy,
chrzcijcie w imi Ojca i Syna i Ducha witego, w wodzie ywej (pyncej). Jeli nie
ma takiej w okolicy, chrzcijcie w innej wodzie; jeli nie ma zimnej, uywajcie cieplej. A jeli brakuje wody, wylejcie jej nieco na czoo chrzczonego w imi Ojca i Syna i Ducha witego.
Jednak oryginalnym, biblijnym sposobem przeprowadzania chrztu jest
zanurzenie, zgodne z symbolik tego aktu obrazujc mier, pogrzebanie
i zmartwychwstanie (Rzym. 6:1-4).
(b) Formua. Chrzczc je w imi Ojca, i Syna, i Ducha witego". Jak
pogodzi ten nakaz ze sowami apostoa: Niechaj si kady z was da ochrzci w imi Jezusa Chrystusa"? Ot wypowied Piotra nie bya prezentacj
formuy chrzcielnej byo to po prostu stwierdzenie, e naley ochrzci tych,
ktrzy uznali Jezusa Chrystusa jako swego Pana i Zbawiciela. Na przykad
Didache, pochodzce z roku 100, mwi o chrzcie w imi Pana Jezusa, lecz
gdy nastpuje szczegowy opis obrzdu, wyranie zaznacza si uycie formuy trynitarnej (czyli wzywajcej wszystkie trzy Osoby Trjcy). Kiedy Pawe
mwi o Izraelu, ktry zosta ochrzczony w Mojesza" w Morzu Czerwonym,
nie odnosi si do formuy uywanej w tamtych czasach, lecz stwierdza po
prostu, e dziki cudownemu przejciu przez morze Izraelici zaakceptowali
Mojesza jako posanego z nieba przywdc i nauczyciela. Podobnie, przyjcie chrztu w imi Jezusa oznacza poddanie si cakowicie i na zawsze Jemu jako posanemu z nieba Zbawicielowi, a przyjcie Jego przywdztwa kae
zaakceptowa formu podan przez Niego samego w Mat. 28.
Dosowne tumaczenie Dz.Ap. 2:38 brzmi: Niechaj si kady z was da
ochrzci na mocy imienia Jezusa Chrystusa". Wedug leksykonu Thayera

KOCI

275

oznacza to, i ydzi mieli pooy nadziej i zaufanie w autorytecie Jezusa

jako Mesjasza".
Zauwamy, e formua trynitarna daje obraz chrztu jako dowiadczenia duchowego. Ci, ktrzy przyjmuj chrzest w imi trjjedynego Boga, skadaj wiadectwo o swym zanurzeniu w duchow spoeczno z Trjc, dlatego
mona o nich powiedzie: Laska Pana Jezusa Chrystusa i mio Boga, i spoeczno Ducha witego niech bdzie z wami" (II Kor. 13:13).
(c) Osoba przyjmujca chrzest. Kady, kto szczerze si upamita i wy
kazuje yw wiar w Jezusa Chrystusa, moe przyj chrzest wodny. W Ko
ciele apostolskim obrzd ten wymaga nastpujcego wyznania ze strony
kandydata: (1) wyznania wiary (Dz.Ap. 8:37), (2) modlitwy (Dz.Ap. 22:16),
(3) lubu powicenia Panu (I Piotra 3:21).
Poniewa niemowlta nie mog si upamita (nie miay jeszcze okazji
zgrzeszy) oraz wykazywa ywej wiary, jest logiczne, e nie mog przyjmowa chrztu. Nie oznacza to, e zabraniamy im przychodzi do Chrystusa (Mat.
19:13,14) po prostu mona powica je Panu podczas publicznych naboestw.
(d) Skuteczno chrztu. Chrzest wodny jako taki nie posiada mocy
zbawczej ludzie nie s chrzczeni po to, by osign zbawienie, lecz dlatego, i zostali zbawieni. Nie mona zatem twierdzi, e chrzest jest niezbdny do zbawienia. Pragniemy jednak podkreli, e jest on niezbdny jako
przejaw penego posuszestwa Panu.
(e) Znaczenie chrztu. Chrzest wodny obrazuje nastpujce idee: (1) Zbawienie. Chrzest wodny jest witym aktem przedstawiajcym podstawy
Ewangelii. Zejcie kandydata do wody obrazuje dokonan mier Chrystusa; zanurzenie w wodzie mwi o Jego pogrzebaniu; wynurzenie oznacza zwycistwo nad mierci, czyli Zmartwychwstanie. (2) Dowiadczenie. Sam fakt,
e caa ceremonia chrztu tak bardzo angauje nawrconego, wskazuje na jego duchow identyfikacj z Chrystusem. W zanurzeniu zawiera si nastpujce przesanie: Chrystus umar za grzech, abymy my mogli umrze dla
grzechu". Wynurzenie oznacza: Chrystus powsta z martwych, aby ten czowiek mg wie nowe, sprawiedliwe ycie". (3) Odrodzenie. Dowiadczenie
nowego narodzenia jest opisywane jako kpiel" (Tyt. 3:5), poniewa w ten
sposb grzechy i skalanie starego ycia zostay wymazane. Tak, jak woda obmywa ciao, Bg oczyszcza dusz krwi Chrystusa przez Ducha witego
chrzest wodny jest obrazem tego oczyszczenia. Wsta, daj si ochrzci
i obmyj grzechy swoje (jako znak czego, co zostao ju dokonane)" (Dz.Ap.
22:16). (4) wiadectwo. Bo wszyscy, ktrzy zostalicie w Chrystusie ochrzcz-

276

DOKTRYNY BIBLIJNE

ni, przyobleklicie si w Chrystusa" (Gal. 3:27). Chrzest wodny jest znakiem,

e nawrcony przez wiar przyoblek si" w Chrystusa czyli przyj Jego
natur aby ludzie mogli widzie w nim jego Pana tak, jakby widzieli mundur na onierzu. Mona powiedzie, e ceremonia chrztu jest publicznym
zaoeniem munduru Krlestwa Boego.
2. Wieczerza Paska
Wieczerz Pask mona zdefiniowa jako szczeglny obrzd chrzecijaski, ustanowiony przez samego Pana Jezusa w przeddzie Jego odkupieczej mierci. Polega on na wsplnym spoywaniu chleba i wina na pamitk
doskonalej ofiary Chrystusa, co staje si nonikiem aski, dziki ktrej wzrasta nasza wiara i wierno.
Oto kluczowe pojcia zwizane z tym obrzdem:
(a) Pamitka. To czycie na pamitk moj". Za kadym razem, kiedy
grupa chrzecijan zbiera si, by obchodzi Wieczerz Pask, w szczeglny
sposb wspominaj oni odkupiecz mier Chrystusa, ktra uwolnia ich
od grzechw.
Dlaczego wspominanie mierci Jezusa jest waniejsze, ni pamitka innych wydarze z Jego ycia? Poniewa bya ona ukoronowaniem Jego suby oraz dlatego, e nie zostalimy zbawieni dziki Jego yciu i nauczaniu
cho byy one wite i doskonae ale wanie dziki poniesionej przeze
odkupieczej mierci.
(b) Pouczenie. Wieczerza Paska jest rodzajem witej lekcji pogldowej, przedstawiajcej dwa filary Ewangelii: (1) Wcielenie. Kiedy bierzemy
chleb, syszymy sowa apostoa Jana: A Sowo ciaem si stao i zamieszkao wrd nas" (Jan 1:14) oraz samego Pana, mwicego: Albowiem
chleb Boy to ten, ktry z nieba zstpuje i daje wiatu ywot" (Jan 6:33).
(2) Odkupienie. Bogosawiestwa wypywajce z Wcielenia zostay nam
przekazane dziki mierci Chrystusa. Chleb i wino s obrazem mierci
oddzielenia ciaa od krwi. Chleb symbolizuje fakt, e Chleb ywota musia zosta zamany, aby mona Go byo rozdzieli wszystkim godnym duchowo; rozlewane wino pokazuje, e Jego krew (czyli Jego ycie) musiaa
zosta przelana, by jej oczyszczajca moc moga oywi martwe dusze grzesznikw.
(c) Inspiracja. Postacie chleba i wina przypominaj nam, i przez wiar
moemy by uczestnikami natury Chrystusa, czyli mie z Nim komuni".
Chleb i wino spoywane podczas komunii" s dla nas zapewnieniem, e moemy prawdziwie otrzyma Jego Ducha i odzwierciedla Jego charakter.

KOCI

277

(d) Zapewnienie. Ten kielich, to nowe przymierze we krwi mojej". W sta

roytnoci najbardziej uroczyst form traktatu lub ukadu midzy strona
mi byo przymierze krwi, ktre piecztowano" czy te podpisywano" krwi
ofiarn. Na przykad, przymierze zawarte na Grze Synaj zostao dokonane
w takiej wanie formie. Po tym, jak Bg przedstawi swoje warunki, a lud
je zaakceptowa, Mojesz wzi mis z krwi ofiarn i poow z niej wyla na
otarz, co oznaczao, i Bg zobowizuje si wypenia swoj cz przymie
rza; nastpnie reszt krwi pokropi lud, zobowizujc go tym samym do wy
peniania przyjtych warunkw tej umowy (II Moj. 24:3-8).
Nowe Przymierze ustanowione przez Chrystusa jest przymierzem krwi.
Bg Ojciec zaakceptowa krew Chrystusa (Hebr. 9:14-29) i zobowiza si
tym samym, e ze wzgldu na Niego odpuci grzechy kademu, kto przyjdzie
do Niego. Krew Chrystusa jest Bosk gwarancj aski i miosierdzia dla skruszonego grzesznika. Nasz czci tej umowy jest wiara w odkupiecz mier
Chrystusa (Rzym. 3:25,26). Jeli uwierzylimy, moemy zawiadczy, e zostalimy pokropieni krwi Nowego Przymierza (I Piotra 1:2).
(e) Odpowiedzialno. Kto powinien zosta dopuszczony do Stou Pa
skiego, a kto nie? W I Kor. 11:20-34 Pawe omawia kwesti sakramental
nego znaczenia Wieczerzy Paskiej. Ktokolwiek by jad chleb i pi z kielicha
Paskiego niegodnie, winien bdzie (czyli zgrzeszy wobec) ciaa i krwi Pa
skiej".
Czy oznacza to, e do Stou paskiego mog przystpowa tylko ci, ktrzy
s bez skazy? Gdyby tak byo, nikt nie mgby spoywa Wieczerzy Paskiej!
Kt bowiem spord ludzi moe zasuy na miosierdzie Boe? Nie, aposto nie mwi tutaj o niegodnoci (grzesznoci) osb, lecz o niegodnoci egoistycznych zachowa podczas Wieczerzy. Dlatego, cho dla niektrych zabrzmi
to nieco dziwnie, niegodna osoba (grzeszny) moe godnie uczestniczy w Wieczerzy. W pewnym sensie tylko ci, ktrzy czuj swoj niegodno, s we waciwym stanie duchowym, by przystpi do Stou Paskiego ci, ktrzy sami
uwaaj si za sprawiedliwych, nie pasuj do tego miejsca. Co wicej, okazuje
si, e najbardziej rozwinici duchowo najbardziej uwiadamiaj sobie wasn
niegodno. Pawe pisa o sobie jako o pierwszym grzeszniku" (I Tymi: 15).
Aposto ostrzega nas przed niegodnymi zachowaniami i niewaciw postaw podczas przyjmowania Wieczerzy Paskiej. Kiedy przystpujemy do
niej niegodnie? Wtedy, gdy czynimy cokolwiek, co utrudnia nam jasne rozumienie znaczenia chleba i wina oraz wtedy, kiedy nasza postawa w trakcie
ceremonii jest egoistyczna, bezmylna i nacechowana brakiem szacunku dla
Pana i czonkw Jego Kocioa.

278

DOKTRYNY BIBLIJNE

VI. UWIELBIENIE W KOCIELE

Z listw Pawiowych dowiadujemy si o dwch rodzajach spotka sucych
uwielbieniu: pierwszy to otwarte, publiczne naboestwo obejmujce modlitw,
oddawanie Bogu chway i nauczanie Sowa; drugi, nazywany uczt mioci"
(agape), mia charakter wewntrzny i do udziau w nim zapraszano wycznie
chrzecijan.

1. Naboestwo publiczne
Jak pisze Robert Hastings Nichols, takie spotkanie przebiega wedug tego,
jak Duch wity poddawa uczestnikom". Nichols dodaje:
Modlono si, skadano wiadectwa i nauczano. piewano psalmy i hymny chrzecijaskie, ktre jako rodzaj uwielbienia pojawiy si ju w pierwszym wieku. Odczytywano fragmenty Starego Testamentu i nauczano na ich podstawie, oraz wspominano zapisane wypowiedzi i dziea Jezusa. Kiedy apostoowie pisali Listy, ktre pniej
weszy do kanonu Nowego Testamentu, czytano je w zgromadzeniu.
Te proste naboestwa mogy w kadej chwili zmieni bieg dziki przejawom
dziaania Ducha witego, takim jak proroctwo, przesanie w jzykach wraz z
tumaczeniem, czy te natchnione wejrzenie (interpretacj) w jaki fragment
Pisma. Istnienie powyszej cechy pierwszych naboestw jest potwierdzane przez
wszystkich badaczy historii wczesnego Kocioa, bez wzgldu na ich
przynaleno denominacyjn czy reprezentowan szko teologiczn.
W I Kor. 14:24,25 znajdujemy potwierdzenie faktu, e owo prowadzone
przez Ducha naboestwo miao potn moc dotykania serc niewierzcych,
ktrzy si tam znaleli.

2. Uczta mioci
Czytamy w Dziejach Apostolskich, e uczniowie trwali w amaniu chleba"
(Dz.Ap. 2:42). Czy to okrelenie oznacza zwyky posiek, czy te Wieczerz
Pask? By moe jedno i drugie. Moliwe, i na pocztku wierzcy mieli z sob
tak yw i blisk spoeczno, e czsto spoywali razem posiki. Kiedy
gromadzili si wok stou, aby prosi Boga o bogosawiestwo posiku,
prawdopodobnie przypominali sobie Pasch i wtedy to, co miao by zwykym
bogosawiestwem chleba, przeradzao si w spontaniczne uwielbienie. W takiej
sytuacji trudno byo stwierdzi, czy jest to zwyke amanie chleba, czy

KOCI

279

te wsplne spoywanie Wieczerzy Paskiej.. W tamtych czasach ycie codzienne i uwielbienie byy nierozcznie ze sob zwizane!
Jednak ju wkrtce amanie chleba oddzielono od Wieczerzy, przeksztacajc ten drugi akt w cz naboestwa. W wyznaczonym dniu chrzecijanie spotykali si, by uczestniczy we wsplnym posiku zwanym uczt mioci", ktry
symbolizowa ich radosn, bratersk spoeczno. Obowizywaa zasada udziau
wszystkich w przyrzdzaniu posiku, ktry by rozdzielany midzy wszystkich
obecnych. W I Kor. 11:21,22 Pawe napomina tych, ktrzy zjadali swj
wkad" w domach, nie dzielc si z ubogimi podczas agape. Na zakoczenie
uczty mioci" spoywano Wieczerz Pask. W kociele korynckim niektrzy
upijali si ju podczas pierwszej czci wsplnej biesiady i skutek by taki, e
przystpujc do Wieczerzy znajdowali si w stanie niegodnym jej spoycia.
Pniej, jeszcze w pierwszym wieku, Wieczerza Paska zostaa oddzielona od Agape i zaczto j obchodzi w Dzie Paski.

VH. ORGANIZACJA KOCIOA

1. Struktura Kocioa
Jest oczywiste, i celem Pana Jezusa byo utworzenie spoecznoci Jego naladowcw, ktrzy mieli nie wiatu Jego Ewangeli oraz reprezentowa Go w wiecie. Nasz Pan nie zaplanowa jednak utworzenia organizacji
lub rzdu, ani te nie pozostawi szczegowych wytycznych w sprawach wiary i jej praktykowania. Ustanowi jedynie dwa proste obrzdy: chrztu i Eucharystii. To wszystko nie oznacza jednak, e Chrystus negowa istnienie
jakiejkolwiek organizacji obieca natomiast apostoom, e Duch wity
wprowadzi ich we wszelk prawd rwnie w tej materii.
Jezus pozostawi Kocioowi co, co dalece przewysza struktury organizacyjne tchn we ycie, czynic z grupy ludzi ywy organizm. Tak, jak
kady organizm, Koci musia zaadaptowa si do rodowiska, tworzc minimum organizacji niezbdnej do przetrwania w okrelonych warunkach i wychodzcej naprzeciw konkretnym potrzebom. Oczywicie, zostawiajc swemu
Ciau wolno w tym zakresie, Chrystus nie pozwoli mu na kompromisy,
ktre stanyby w sprzecznoci z Jego nauczaniem lub doktryn apostolsk.
Kade dziaanie niezgodne z zasadami biblijnymi jest nieprawoci.
W pocztkowym stadium rozwoju Kocioa wierzcy nie tworzyli praktycznie organizacji spotykali si po domach" oraz gromadzili si na wsplnej modlitwie w wityni (DzAp. 2:46). Nauczanie apostolskie oraz wsplnota

280

DOKTRYNY BIBLIJNE

wierzcych uzupeniay obraz owego pierwotnego Ciaa Chrystusa. W miar

jego powikszania zaczy si pojawia zalki pewnej organizacji, pochodzce z dwch rde: po pierwsze, pojawiy si konkretne, yciowe
problemy i w zwizku z tym naleao powoa odpowiednie suby, jak np.
w DzAp. 6:1-5; po drugie, posiadanie przez rne osoby rozmaitych darw
duchowych nie byo przypadkowe byy one odpowiedzi na potrzeb rozpoczcia duchowej suby w Kociele.
Pierwsze kocioy odzwierciedlay struktur rodzin i domostw, w ktrych
powstaway i funkcjonoway. Dar Ducha witego by powszechnie dostpny i kady obdarowany mg skutecznie usugiwa tym, co otrzyma od Boga. Apostoowie usugiwali zborom lokalnym, ktrymi zarzdzali starsi. Brali
udzia w zebranich oraz wyznaczali konkretne suby naley jednak pamita, e to wszystko dziao si we wsppracy ze zgromadzeniem (DzAp.
6:3-6; 15:22; I Kor. 16:3; II Kor. 8:19; Fil. 2:25).
Z DzAp. 14:23 oraz Tyl. 1:5 mona by wnioskowa, i Pawe, Barnaba
i Tytus ustanawiali starszych bez konsultacji ze zgromadzeniami. Historycy Kocioa podkrelaj jednak, e owo ustanawianie" odbywao si zgodnie
z wol kocioa lokalnego.
We wczesnym okresie Koci jako cao nie by centralnie zarzdzany. Zbory lokalne miay autonomi w kierowaniu swoimi sprawami. Oczywicie Dwunastu" cieszyo si wyjtkowym szacunkiem i wypowiadao si wraz
z innymi apostoami i starszymi w sposb wicy w kwestiach doktrynalnych. Posiadali autorytet, z ktrego korzystali i ktry by w peni respektowany (DzAp. 15). Z kolei aposto Pawe sprawowa bardzo praktyczny nadzr
nad kocioami poganochrzecijaskimi.
Wprawdzie kocioy lokalne byy niezalene w sensie jurysdykcji, lecz mimo to cile wsppracoway ze sob (Rzym. 15:26,27; II Kor. 8:19; Gal. 2:10;
Rzym. 15:1; III Jana 8).
W pierwszych wiekach kocioy lokalne, ktre zawsze miay poczucie przynalenoci do Ciaa jako Kocioa Powszechnego, byy autonomicznymi wsplnotami zachowujcymi wizi midzy sob, lecz nie tworzcymi adnej
organizacji w sensie politycznym. Zamiast niej istniaa braterska spoeczno, utrzymywana przez nadzr apostow, wzajemne wizyty przedstawicieli, wymian listw oraz wzajemn pomoc.
2. Suba Kocioa
Nowy Testament wyrnia dwa rodzaje suby: (1) Oglna i profetyczna
oglna, gdy bya wykonywana raczej w kocioach ni w jednym kocie-

KOCI

281

le lokalnym, oraz profetyczna, poniewa bya ustanawiana zgodnie z posiadanymi darami duchowymi. (2) Lokalna i praktyczna lokalna, bo wykonywana w obrbie kocioa lokalnego, oraz praktyczna, gdy zwizana z
administrowaniem wsplnot.
(a) Suba oglna i profetyczna.
1. Apostoowie. Byli nimi ci, ktrzy otrzymali posannictwo od samego Chry
stusa (Mat. 10:5; Gal. 1:1) oraz widzieli Go po Jego zmartwychwstaniu (DzAp.
1:22; I Kor. 9:1), cieszyli si posiadaniem szczeglnego natchnienia (Gal. 1:11,12;
I Tes. 2:13), korzystali z przywileju posiadania wadzy administracyjnej wobec
kociow lokalnych (I Kor. 5:3-6; II Kor. 10:8; Jana 20:22,23), posiadali ponadnaturaln moc uwierzytelniajc ich sub (II Kor. 12:12), i ktrych gwnym
zajciem byo zakadanie nowych kociow na terenach misyjnych (II Kor.
10:16). Byli zatem wezwani przez Chrystusa, peni Ducha witego, dogldali
Kocioa i organizowali jego dziaalno misyjn. Dwunastu apostow oraz Pa
we (ktry rwnie otrzyma powoanie od samego Pana), to postacie wiodce,
lecz ten sam tytu nadawano rwnie innym, ktrzy byli zaangaowani w su
b misyjn; wyraz aposto" oznacza tyle, co misjonarz" (DzAp. 14:14: Rzym.
16:7). Czy od tego czasu pojawiali si jacy inni apostoowie? Jest oczywiste, e
wi Dwunastu z Chrystusem bya czym niepowtarzalnym i w tym sensie nikt
nie mg ju zaj ich miejsca. Jednake sub penion przez takich ludzi, jak
choby John Wesley, mona okreli jako apostolsk.
2. Prorokami byli ludzie obdarzeni darem przekazywania natchnionych
przesa od Boga. Od zarania Kocioa a do koca drugiego wieku istnia
w lokalnych wsplnotach nieprzerwany cig prorokw i proroki. Podczas,
gdy apostoowie i ewangelici nieli Ewangeli niewierzcym (Gal. 2:7,8), suba prorokw bya skierowana szczeglnie do chrzecijan. Podrowali oni od
jednego kocioa do drugiego tak, jak to czyni wspczeni ewangelici, chocia kada wsplnota miaa prorokw wrd swoich czonkw.
3. Nauczycielami byli bracia szczeglnie obdarzeni umiejtnoci wykadania Sowa. Rwnie oni kryli pomidzy wsplnotami tak, jak to czynili
prorocy.
(b) Suba lokalna i praktyczna.
Suba lokalna, ktra bya zwizana z kocioem miejscowym, bya wykonywana przez ludzi wybranych na podstawie okrelonych kwalifikacji
(I Tym. 3) i obejmowaa nastpujce stanowiska:
1. Prezbiterzy, czyli starsi, nazywani rwnie biskupami". Okrelenie to
oznaczao ci, ktrzy sprawuj piecz" lub ci, ktrzy dogldaj". Ich zadaniem byo dogldanie lokalnego zgromadzenia, szczeglnie w dziedzinie dys-

282

DOKTRYNY BIBLIJNE

cypliny oraz opieki duszpasterskiej. Nazywano ich niekiedy przewodnikami" lub pasterzami" (Efez. 4:11; por. Dz.Ap. 20:28).
2. Oprcz prezbiterw istniaa grupa pomocnikw zwanych diakonami
(Dz.Ap. 6:1-4; ITym. 3:8-13; Fil. 1:1) oraz diakonisami (Rzym. 16:1; Fil. 4:3),
ktrych praca polegaa najprawdopodobniej gwnie na odwiedzaniu potrzebujcych oraz praktycznej subie ubogim (I Tym. 5:8-11). Diakoni asystowali rwnie starszym podczas sprawowania Wieczerzy Paskiej.

11 RZECZY

OSTATECZNE
Tak mwi Pan, (...) Ja jestem pierwszy i Ja jestem ostatni" (Izaj. 44:6).
Bg napisa zarwno pierwszy, jak i ostatni rozdzia historii wszechrzeczy.
W I Moj. czytamy o pocztku wszystkiego wszechwiata, ycia, czowieka, grzechu, mierci i wreszcie spoeczestwa. Z pism prorockich, ktrych
uwieczeniem jest Objawienie, dowiadujemy si, w jaki sposb wszystkie
rzeczy osign swj cel i swoje ostateczne przeznaczenie. Podobnie jak Daniel, niejeden zadawa pytanie: Jaki jest koniec tych rzeczy?" (Dan. 12:8).
Jedynie Bg moe odpowiedzie na to pytanie, co te uczyni w Pimie witym.

SPIS RZECZY
I. MIER 285
II. ETAP PRZEJCIOWY 286
1. Perspektywa biblijna 286
2. Faszywe pogldy 286
[a] Czyciec, [b] Spirytyzm, [c] Zanicie duszy.
III. ZMARTWYCHWSTANIE 288
1. Znaczenie Zmartwychwstania 288
2. Natura Zmartwychwstania 290
[a] Zwizek ze starym ciaem, [b] Realno, [c] Nieskazitelno, [d] Chwaa, [e] Szybko poruszania si. [f] Przenikalno.
IV. PRZYSZE YCIE 291
1. Nauczanie Starego Testamentu 291
2. Nauczanie Nowego Testamentu 293
V. PRZEZNACZENIE SPRAWIEDLIWYCH 294
1. Natura nieba 294
2. Potrzeba nieba 295
3. Bogosawiestwa nieba 295
[a] wiato i pikno, [b] Penia poznania, [c] Odpoczynek, [d] Suba,
[e] Rado. [f| Stabilno, [g] Radosna spoeczno witych, [h] Spoeczno z Chrystusem.
VI. PRZEZNACZENIE POTPIONYCH 297
1. Perspektywa biblijna 297
2. Faszywe pogldy 298
[a] Uniwersalizm, [b] Restoracjonizm. [c] Nauka o drugiej szansie, [d] Anihilacjonizm.
VI. POWTRNE PRZYJCIE CHRYSTUSA 299
1. Fakt Jego przyjcia 299
2. Sposb Jego przyjcia 299
3. Czas Jego przyjcia 300
4. Znaki Jego przyjcia 301
5. Cel Jego przyjcia 301
[a] W odniesieniu do Kocioa, [b] W odniesieniu do Izraela, [c] W odniesieniu do Antychrysta, [d] W odniesieniu do narodw.

I. MIER
mier jest rozdzieleniem duszy i ciaa oraz wprowadzeniem czowieka
do niewidzialnego wiata. W Biblii spotykamy si z rnymi jej okreleniami;
nazywa siej snem (Jan 11:11; V Moj. 31:16), rozpadniciem si namiotu,
ktry jest naszym ziemskim mieszkaniem (II Kor. 5:1), zadaniem przez
Boga duszy (Luk. 12:20), wejciem na ciek, z ktrej nie ma powrotu (Job
16:22), przyczeniem do swoich przodkw (I Moj. 49:33), zstpieniem do
krainy milczenia (Ps. 115:17), wyzioniciem ducha (Dz.Ap. 5:10), obrceniem
si w proch (I Moj. 3:19), zwidniciem (Job 14:2), rozstaniem si z yciem
(Fil. 1:23).
mier stanowi pierwszy zewntrzny skutek bd manifestacj grzechu
i bdzie te ostatnim skutkiem grzechu, od ktrego zostaniemy wybawieni
(Rzym. 5:12; I Kor. 15:26). Nasz Zbawiciel przezwyciy mier, za na ycie i niemiertelno rzuci wiato przez Ewangeli" (II Tym. 1:10). Przezwyciy oznacza to samo co zniweczy lub uniewani. mier jako wyrok
potpienia zostaa uniewaniona, za w jej miejsce kady otrzyma ofert ycia. mier jako koniec biologicznej egzystencji istnieje nadal, lecz dla tych,
ktrzy przyjli Chrystusa, staje si drzwiami do ycia.
W jaki sposb mier wie si z doktryn o niemiertelnoci? Istniej
dwa pokrewne terminy: niemiertelno" i nieskazitelno", ktre wystpuj obok siebie w odniesieniu do zmartwychwstania ciaa (I Kor. 15:53, 54).
Nawet chrzecijanie s miertelni, poniewa ich ciaa poddane s dziaaniu
mierci. Po zmartwychwstaniu i pochwyceniu Kocioa osign niemiertelno; otrzymaj ciaa uwielbione, ktre nie bd podlega mierci.
Potpieni rwnie dostpi zmartwychwstania, ale czy to znaczy, e osign niemiertelno? Nie, poniewa znajduj si w stanie mierci w sensie
oddzielenia od Boga. Nadal egzystuj, lecz nie maj spoecznoci z Bogiem,
a wic nie dostpi uwielbienia cia, co stanowi o prawdziwej niemiertelnoci. Trwaj oni wiadomie w stanie permanentnej mierci. Ich zmartwychwstanie to zmartwychwstanie potpienia", nie za zmartwychwstanie ycia"
(Jan 5:29, BT).
Jakie jest rozrnienie pomidzy niemiertelnoci a yciem wiecznym?
Niemiertelno jest w przyszoci (Rzym. 2:7; I Kor. 15:53; 54) i ma zwizek z otoczeniem chwa naszych miertelnych cia w momencie zmartwychwstania. Natomiast ycie wieczne dotyczy przede wszystkim ludzkiego ducha,
jest stanem obecnym i nie podlegajcym wpywowi mierci fizycznej.

286

DOKTRYNY BIBLIJNE

ycie wieczne osignie sw doskonao w momencie Przyjcia Chrystusa i bdzie przeywane w uwielbionych, niemiertelnych ciaach. Wszyscy
chrzecijanie yjcy czy zmarli maj ju teraz ycie wieczne, jednak niemiertelno osign dopiero w momencie zmartwychwstania.

H. ETAP PRZEJCIOWY
Przez etap przejciowy rozumiemy stan pomidzy mierci a zmartwychwstaniem.
1. Perspektywa biblijna
Naley wyranie zaznaczy, i ani sprawiedliwi nie otrzymaj swej
ostatecznej nagrody, ani te potpieni nie otrzymaj swej ostatecznej kary,
zanim nie dojdzie do zmartwychwstania. Obydwie grupy znajd si w
stanie przejciowym, oczekujc na to wydarzenie. Kiedy chrzecijanie
umieraj, id do Pana", ale nie otrzymuj jeszcze swej ostatecznej nagrody.
Etap przejciowy jest dla sprawiedliwych stanem odpoczynku (Obj.
14:13), oczekiwania (Obj. 6:10,11), aktywnoci (Obj. 7:15) i witoci (Obj.
7:14). Potpieni rwnie wchodz w etap przejciowy, gdzie oczekuj na ostateczn kar, ktra nastpi po sdzie przed Biaym Tronem, kiedy to mier
i Otcha zostan wrzucone (dosowne tumaczenie) do jeziora ognistego (Obj.
20:14).
2. Faszywe pogldy
(a) Czyciec. Niektre kocioy nauczaj, e nawet wierni Bogu potrzebuj procesu oczyszczenia, zanim osign odpowiedni stan, by znale
si w Boej obecnoci. Pogld ten wyznaj take niektrzy protestanci,
ktrzy, wierzc w zasad raz zbawiony na zawsze zbawiony" i
wiedzc, i bez uwicenia nikt nie ujrzy Boga", wywnioskowali, e
widocznie istnieje jaki czyciec", gdzie cieleni i niedoskonali chrzecijanie s oczyszczani ze swoich niedoskonaoci. Twierdz oni, e proces ten bdzie mia miejsce w czasie Tysicletniego Krlestwa, przy czym
zwycizcy bd w tym samym czasie panowa wraz z Chrystusem. W Pimie witym nie znajdujemy jednak potwierdzenia tej teorii, a wrcz
przeciwnie.
Metodystyczny biblista John S. Banks tak pisze na ten temat:

RZECZY OSTATECZNE

287

Pismo mwi o natychmiastowym stanie szczliwoci dowiadczanym przez tych,

ktrzy umarli w Chrystusie (Luk. 16:22; 23:43; II Kor 5:6,8). Jest oczywiste, e zwykli chrzecijanie po dugim czasie wzrostu w asce s obywatelami nieba w takim samym stopniu, jak pokutujcy otr na krzyu czy azarz z przypowieci. Poza tym, Biblia przypisuje krwi Jezusa nieograniczon skuteczno, wic jeli rzeczywicie istniaby taki poredni stan, naleaoby wywnioskowa, e jego oczyszczajca moc wywodzi si z odkupienia, czyli innymi sowy, ze rodkw aski dziaajcych w stanie
obecnym; poniewa jednak Biblia nie naucza takiej doktryny, mona uwaa ten stan
jedynie za dodatek do odkupienia. Istot owego stanu byoby osignicie czego, co
ju przecie zostao w peni dokonane na krzyu.
Nowy Testament wyrnia tylko dwie grupy ludzi zbawionych i niezbawionych. Przeznaczenie kadej z nich jest przesdzone ju w tym yciu, ktre
stanowi jedyny okres prbny wymieniony w Biblii. mier zamyka ten okres, po
czym nastpuje sd wedug uczynkw dokonanych w ciele (Hebr. 9:27; II Kor.
5:10).
(b) Spirytyzm naucza, e czowiek moe kontaktowa si z duchami
zmarych, ktry to kontakt nawizuje si poprzez medium. Zauwamy jednak
nastpujce fakty: (1). Biblia otwarcie zabrania szukania porad u spiry-tystw,
wskazujc na zo i niebezpieczestwo kryjce si w takich praktykach (V Moj.
19:31; 20:6,7; Izaj. 8:19). Spirytyci na prno powouj si na przypadek krla
Saula, poniewa oczywistym jest fakt, e szukanie porady u wrki byo
powanym grzechem i wynikiem duchowej saboci krla (I Kron. 10:13). (2).
Wszyscy zmarli podlegaj wadzy Boga, Pana ycia i mierci, nie mog wic
podlega adnemu medium (Porwnaj dla przykadu z Obj. 1:18; Rzym. 14:19).
Spirytyci cytuj przypadek wrki wywoujcej ducha Samuela i pojawienie si
Eliasza oraz Mojesza na Grze Przemienienia. Dr. Norman Fokdolv pisze:
Objawienie si zmarych nie ley w mocy ludzkiej moce te nie s i nie mog
by poddane czowiekowi, a igranie z nimi prowadzi moe do niebezpiecznych
kontaktw z demonami. Bg w wyjtkowych i tylko sobie znanych, nie
skrpowanych ludzk wol, momentach moe spowodowa objawienie si
zmarych, podobnie jak to byo w przypadku Mojesza i Eliasza. Natura tego
objawienia pozostaje jednak dla nas ludzi nadal tajemnicza, to znaczy nie
wiemy do koca na czym to objawienie polega". Przypowie o azarzu i
bogaczu dowodzi, i zmarym nie wolno porozumiewa si z ywymi (uk. 16).
(3) Cho znaczna cz zjawisk spirytystycznych to zwyke oszustwo, to jednak
wiele z nich jest prawdziwych. Skoro zmarli znajduj si pod kontrol Boga i nie
mog porozumiewa si z ywymi, naley wywnioskowa, e przejawy
spirytyzmu spowodowane

288

DOKTRYNY BIBLIJNE

s dziaaniem nieznanych sil psychicznych, bd kamliwych i zwodniczych

duchw (I Krl. 22:22; I Tym. 4:1).
Spora cz osb zajmujcych si spirytyzmem bd radzcych si mediw rekrutuje si spord tych, ktrzy odrzucili wiar chrzecijask. Ludzie, ktrzy ufaj Sowu Boemu, czerpi z niego poznanie wystarczajco
wyjaniajce tajemnice zawiatw.
(c) Zanicie duszy. Niektre grupy wyznaniowe wierz, e dusza pozbawiona jest wiadomoci a do momentu zmartwychwstania. Pogld ten
znany jest pod pojciem zanicia duszy. Prawd jest, e Biblia czsto przedstawia mier jako sen, ale dzieje si tak tylko dlatego, e kiedy czowiek
umiera, traci wi z tym padoem trosk i cierpienia, za budzi si w krlestwie pokoju i szczcia. Stary Testament naucza, e gdy ciao zostaje zoone w grobie, uwolniony duch zstpuje do Szeolu (tumaczone jako otcha"
w niektrych wersjach), gdzie istnieje zachowujc pen wiadomo (Izaj.
14:9-11; Psalm 16:10; Luk. 16:23; 23:43; II Kor. 5:8; Fil. 1:23; Obj. 6:9).

ELT. ZMARTWYCHWSTANIE
1. Znaczenie zmartwychwstania
Koryntianie, podobnie jak inni obywatele greccy, byli ludmi o bystrych
i dociekliwych umysach, zawsze chtnymi do filozoficznych spekulacji. Niektrzy czonkowie korynckiego kocioa nie wyzbyli si tego ducha, co jest
widoczne w pierwszych dwch rozdziaach listu, w ktrym aposto Pawe ogasza bezsprzeczn wyszo Boskiego objawienia nad ludzk mdroci. Z waciw sobie wnikliwoci Pawe przewidzia, e pozostajc pod wpywem tego
greckiego ducha, Ewangelia moe pj w kierunku piknego, aczkolwiek
nieskutecznego systemu filozofii i etyki. W samej rzeczy, tendencja taka ju
bya tam obecna. Niektrzy czonkowie kocioa, bdcy pod wpywem starej greckiej doktryny o niemiertelnoci, nauczali, e w chwili mierci ciao
ginie na zawsze, ale dusza yje na wieki. Pogld ten gosi, e zniszczenie ciaa
jest czym dobrym, albowiem stanowi ono wizienie duszy i przeszkod dla
jej rozwoju. W korynckim zgromadzeniu nauczano, i duch lub dusza jest
rzeczywicie niemiertelna, ale ciao ginie na zawsze i nie dowiadczy zmartwychwstania; jedynym zmartwychwstaniem jest duchowe wzbudzenie duszy ze stanu mierci spowodowanej grzechami i przewinieniami (Ef. 2:1;
II Tym. 2:17, 18). Pawe rzuca wyzwanie faszywym pogldom, przeciwstawiajc im prawd wynikajc z nauczania apostolskiego: A jeli si o Chry-

RZECZY OSTATECZNE

289

stusie opowiada, e zosta z martwych wzbudzony, jake mog mwi niektrzy midzy wami, e zmartwychwstania nie ma?" (I Kor. 15:12). Wychodzc od tego bdu, Pawe wykada prawdziw doktryn w wielkim rozdziale
0 zmartwychwstaniu, zawart w I Licie do Koryntian 15.
Aposto przyjmuje za podstaw swojego wywodu biblijn nauk o czowieku, ktra w przeciwiestwie do pogaskich pogldw gosi, i ciao podlega uwiceniu (I Kor. 6:13-20), odkupieniu i uczestniczy w dziele zbawienia
czowieka. Na pocztku Bg stworzy czowieka bdcego zarwno duchem
jak i ciaem, a gdy te dwa zeszy si razem w jednej istocie, czowiek sta si
dusz yjc". Czowiek zosta stworzony jako istota niemiertelna, poniewa nie musia umiera; by on jednak miertelny w tym sensie, e mg
umrze w wyniku nieposuszestwa wobec Boga. Gdyby wytrwa w wiernoci, osignby najwyszy moliwy poziom rozwoju na ziemi, a wwczas mgby zosta wzity do nieba, poniewa wniebowzicie wydaje si by
najdoskonalszym Boym sposobem zabierania ludzi z ziemi. Jednak pierwszy czowiek zgrzeszy, utraci prawo do drzewa ycia, a w rezultacie rozpocz si proces jego starzenia i umierania, ktrego kulminacj byo oddzielenie
duszy od ciaa. Poza tym mier fizyczna staa si zewntrzn manifestacj
mierci duchowej, bdcej konsekwencj grzechu.
Skoro wic czowiek jest zarwno dusz jak i ciaem, odkupienie musi
zawiera oywienie jednego i drugiego std potrzeba zmartwychwstania.
1 cho czowiek moe dostpi usprawiedliwienia przed Bogiem i y praw
dziwie uwiconym yciem (Ef. 2:1), to jednak jego ciao umiera z powodu
dziedzictwa Adamowego. Ale poniewa ciao stanowi nieodwoalnie cz
jego osobowoci, zbawienie czowieka i jego niemiertelno nie osign pe
ni, dopki ciao nie zostanie wskrzeszone i uwielbione. Takie jest naucza
nie Nowego Testamentu (Rzym. 13:11; I Kor. 15:53,54; Fil.3:20, 21).
Wywd apostoa, zawarty w wersetach 13-19, przebiega nastpujco:
Nauczanie o tym, e nie ma zmartwychwstania ciaa, jest uderzeniem w
realno zbawienia i w nadziej niemiertelnoci. Jeeli nie ma zmartwychwstania ciaa, wwczas Chrystus, ktry przybra ludzkie ciao, nie powsta
z martwych. Jeli Chrystus nie powsta z martwych, wwczas pawiowe goszenie jest pust retoryk, co wicej, stanowi fasz i zwiedzenie. A jeli na
prno si tak gosi, to take prna jest nadzieja i wiara tych, ktrzy j przyjli. Jeli Chrystus naprawd nie powsta z martwych, to nie ma wybawienia
od grzechu; skd bowiem wiemy, czy Jego mier bya mierci odkupiecz, inn od kadej zwykej mierci? Jeli ciao naszego Pana nie zostao
wskrzeszone, jaka jest nadzieja dla tych, ktrzy Mu ufaj? Jeli wic tak

290

DOKTRYNY BIBLIJNE

si sprawy maj, to caa ta ofiara, wyrzeczenie i cierpienie dla imienia Jezusa nie maj sensu (ww. 19, 30-32).
2. Natura Zmartwychwstania
Dosy atwo jest stwierdzi fakt zmartwychwstania, ale gdy prbujemy
wyjani sposb w jaki to si stao, wypywamy na gbokie wody, gdy mamy do czynienia z tajemniczymi i nadprzyrodzonymi prawami, niepojmowalnymi dla ludzkiego umysu. A mimo to wiemy, e zmartwychwzbudzone ciaa
bd si charakteryzowa nastpujcymi cechami:
(a) Zwizek ze starym ciaem. Nowe, uwielbione ciao bdzie do pew
nego stopnia powizane ze starym fakt ten najlepiej ilustruje ziarno psze
niczne (I Kor. 15:36 37). Ziarno rzucone jest do ziemi, obumiera, a proces
rozpadu zasila zawizek ycia ukryty w jego wntrzu, dziki czemu zamienia
si on w pikn now rolin. Jedynie rozpad materialnych czsteczek w na
sieniu umoliwia rozwj zawizkowi ycia".
Kto oywia ciao ludzkie, umoliwiajc mu chwalebn transformacj do
postaci wskrzeszonego ciaa? Duch wity! (I Kor.6:19). Piszc o zmartwychwstaniu, Pawe cytuje sowa z II Kor. 5:5, ktre pewien grecki biblista przetumaczy w nastpujcy sposb: Jestem przygotowany do tej przemiany
przez Boga, ktry obdarzy mnie Duchem witym, jako jej pork i zapowiedzi".
(b) Realno. Istniej ludzie, ktrzy nie chc si znale w niebie, poniewa wedug nich ycie tam bdzie jak bezcielesn, nieokrelon form istnienia. Tymczasem jest cakiem odwrotnie przysze ycie jest tak samo
realne jak to obecne, a nawet jeszcze bardziej. Ciaa uwielbione bd jak najbardziej rzeczywiste i namacalne, bdziemy si zna wzajemnie, rozmawia
ze sob i swobodnie angaowa si w niebiaskie zajcia. Zmartwychwstay
Jezus by cakowicie rzeczywisty dla swoich uczniw; mimo posiadania
uwielbionego ciaa by tym samym Jezusem.
(c) Nieskazitelno. Wskrzeszone w nieskazitelnoci i w mocy" ciaa
zmartwychwstae bd wolne od choroby, blu, saboci i mierci (Obj. 21:4).
(d) Chwal. Nasze stare ciaa podlegaj rozkadowi i saboci; s miertelne, poniewa s ciaami naturalnymi", przystosowanymi do niedoskonaej egzystencji w bardzo niedoskonaym wiecie, ale ciaa wskrzeszone bd
przystosowane do chwalebnego i niemiertelnego ycia w niebie. Kiedy rosyjski car Piotr Wielki pracowa jako mechanik w Holandii, aby pozna tajniki budowy okrtw, nosi zwyke ubranie robocze; jednak gdy wraca do
Rosji do swego paacu, odziany by w krlewskie szaty. Podobnie ma si rzecz

RZECZY OSTATECZNE

291

z duchem ludzkim, ktrego pierwotnie tchn w nas Bg; obecnie yje on wewntrz skazitelnego ciaa (Fil. 3:21), jednak w momencie zmartwychwstania
zostanie on przyobleczony w chwalebne ciao, dziki czemu bdzie mg oglda Boga twarz w twarz.
(e) Szybko poruszania si. Nowe ciao bdzie porusza si w przestrzeni
z nadzwyczajn prdkoci dziki potnej energii, w jak bdzie wyposaone.
(f) Przenikalno czyli zdolno do przenikania przez ciaa stae. Chodzc po nowej ziemi w ciele uwielbionym, nie bdziemy musieli przejmowa si tak bahostk, jak ciana, czy gra po prostu bdziemy przez ni
przechodzi! (Jan 20:26).
Istnieje wiele rzeczy dotyczcych przyszego ycia, o ktrych nie wiemy
i nie moemy wiedzie. Jeszcze si nie objawio, czym bdziemy". To jednak
wiemy: Teraz jestemy synami Boga" a kiedy On si objawi, bdziemy do
Niego podobni; poniewa ujrzymy Go takiego, jakim jest" (I Jana 3:1,2).

IV. PRZYSZE YCIE

1. Nauczanie Starego Testamentu
Analizujc nauczanie Starego Testamentu na temat ycia przyszego naley pamita, e odkupiecze dzieo Chrystusa wywaro potny wpyw na
ycie i mier. On zniszczy mier, a ywot i niemiertelno na janie wywid przez ewangeli" (II Tym. 1:10). Chrystus przynis nam peni wiatoci i pewnoci dotyczcej ycia przyszego. W pewnym sensie przynis
rwnie wybawienie witym Starego Testamentu pozostajcym w stanie porednim, co przynioso im jeszcze wiksze bogosawiestwo.
Cho wic starotestamentowe objawienie prawd o yciu przyszym nie
jest tak pene, jak doktryna zawarta w Nowym Testamencie, to jednak niewtpliwie jest ono tam obecne.
Starotestamentowa doktryna o niemiertelnoci oparta jest na relacji
czowieka z Bogiem. Czowiek, uczyniony na obraz Boga, posiada zdolno
do poznawania Boga i spoecznoci z Nim. To oznacza, e czowiek jest czym
wicej, ni zwierzciem ma ycie, ktre wznosi si ponad czasem. Zosta
on stworzony do ycia, a nie do mierci, jednak grzech przynis mier na
wiat i w ten sposb wypaczy przeznaczenie czowieka. W swym fizycznym
aspekcie mier jest rozdzieleniem duszy i ciaa, jednak nie jest ona kocem
ycia dla duszy. Stary Testament konsekwentnie naucza, e osobowo czowieka przekracza granice mierci.

292

DOKTRYNY BIBLIJNE

Podczas gdy ciao czowieka byo skadane w grobie, jego dusza schodzia do Szeolu (w tumaczeniu pieko", otcha", grb"), czyli miejsca przebywania duchw zmarych. To, e ten Szeol nie by niebem, ukazane jest
poprzez umiejscowienie go w dole (Przyp. 15:24), w grobie (Ez. 32:18), w dolnych rejonach ziemi (Ez. 32:32). To, e Szeol nie jest miejscem bogosawiestwa, wynika w oczywisty sposb z jego opisu, ktry ukazuje otcha jako
krain niewdzicznoci (Ps. 6:6), okruciestwa (Pnp. 8:6), blu (Job 24:19),
trwogi (Ps. 18:5), z ktrej nikt nie powraca (Job 7:9).
Szeol, nierozwietlony przez blask zmartwychwstaego Chrystusa, by
miejscem ponurym i odpychajcym. Z tego te powodu niektrzy wici Starego Testamentu wzdragali si na myl o nim tak, jak dziecko wzdraga si
na widok ciemnego pokoju". Zobacz na przykad Psalm 88 oraz Iz. 38.
Szeol zamieszkay by zarwno przez sprawiedliwych (Job 14:13; Psalm
88:3; I Moj. 37:34, 35) jak i bezbonych (Przyp. 5:3-5; 7:27; Job 24:19; Psalm
31:18). Z przypowieci o bogaczu i azarzu dowiadujemy si, e byy dwie
czci Szeolu miejsce cierpienia dla bezbonych (Luk. 16:23, 24) oraz miejsce odpoczynku i pocieszenia dla sprawiedliwych (Luk. 16:25).
Mimo to, wierzcy Starego Testamentu nie byli pozbawieni nadziei. wity Boy Mesjasz, mia zstpi do Szeolu; lud Boy mia by wybawiony
i wyprowadzony z tego miejsca (Psalm 16:10; 49:16). Obietnica ta wypenia
si, kiedy Jezus po swej mierci zstpi do wiata duchw zmarych (Mat.
12:40; Luk. 23:42, 43) i wywid witych Starego Testamentu wzwy, do raju
(Ef. 4:9,10,8). Ten ostatni tekst wydaje si wskazywa na zmian, ktra
zasza w wiecie duchw oraz, e miejsce, w ktrym sprawiedliwi oczekuj
na swoje zmartwychwstanie, obecnie znajduje si w niebiesiech (Ef. 4:8; II
Kor. 12:2). Od tego momentu duchy sprawiedliwych zmierzaj wzwy, ku
chwale, za duchy bezbonych zstpuj do miejsca potpienia (Obj. 20:13,14).
Inne dowody wskazujce na istnienie starotestamentowej doktryny o yciu przyszym s nastpujce: (1) takie wyraenia, jak przyczony do swoich ojcw" albo ludu" w odniesieniu do Abrahama, Mojesza, Aarona i
Dawida musz dotyczy stanu wiadomej egzystencji po mierci, nie za
pogrzebu, albowiem ci mowie nie zostali pochowani w miejscu pochwku
swoich przodkw. (2) Przypadki wniebowzicia Enocha i Eliasza z pewnoci
dowodz istnienia przyszego ycia penego bogosawionej obecnoci Boga.
(3) Sowa Chrystusa w Ewangelii Mateusza 22:32 s stanowczym wyznaniem
wiary ydowskiej. W przeciwnym razie w odbiorze suchaczy nie miayby one
adnej mocy. (4) Doktryna o zmartwychwstaniu jest wprost nauczana w Starym Testamencie (Job 19:26; Dan. 12:1, 2). (5) Kiedy Jakub powiedzia:

RZECZY OSTATECZNE

293

W aobie zejd do syna mego do grobu (dosownie Szeolu")" (I Moj. 37:35),

z pewnoci nie mg mie na myli dosownego grobu, poniewa by pewien,
e ciao Jzefa zostao rozszarpane przez dzikie zwierzta.
2. Nauczanie Nowego Testamentu
Nowy Testament wyodrbnia stan poza mierci jako kontynuacj ycia duchowego w innych, lepszych warunkach. Wejcie w to nowe ycie jest
najwyszym celem czowieka (Mar. 9:43). Wierzcy, majc w sobie ycie Jezusa Chrystusa, ju ma za sob przejcie ze mierci do ycia (Jan 3:36). Jest
to jednake dopiero pocztek, albowiem penia tego ycia naley do innego
wymiaru istnienia, ktre rozpoczyna si wraz z powstaniem do ycia" (Jan
5:29). Istnieje ycie, ktre ma nadej (I Tym. 4:8); teraz ukryte, ale objawi
si, gdy przyjdzie Chrystus (Kol. 3:4), ktry na gowy miujcych Go uczniw
woy obiecan koron ywota (Jak. 1:12). Nawet zmarli wierzcy w Chrystusa dowiadczaj czego lepszego, ni obecne ycie w Nim (Fil. 1:21). Ale to
peniejsze ycie ich kraina obietnic oraz dzia dziedzictwa zostan w peni
objawione w chwili Jego przyjcia (Rzym. 8:17; Gal. 4:7).
mier fizyczna nie jest w stanie zniweczy spoecznoci pomidzy chrzecijaninem a jego Panem. Jam jest zmartwychwstanie i ywot; kto we mnie
wierzy, choby i umar, y bdzie. A kto yje i wierzy we mnie, nie umrze na
wieki" (Jan 11:25, 26). Tymi sowami Jezus zapewni Mart i Mari, e ich
brat nie zgin, ale jest bezpieczny. To tak, jakby im powiedzia: Kochaem
waszego brata i czya nas wspaniaa przyja . Skoro wiecie, kim jestem
i jak posiadam moc, to czy wyobraacie sobie, e pozwol, by mier przerwaa nasz przyja, ktra bya tak radoci i dla azarza, i dla mnie?"
Istnieje wiele formalnych argumentw przemawiajcych za niemiertelnoci, jednak od zimnej logiki wicej warta jest wiadomo, e czy nas ywa
wi z Bogiem i Jego Chrystusem. Oto wity, ktrego przez lata czya cudowna wi z Synem Boym sysza Jego gos i czu Jego obecno. A teraz, kiedy spoczywa na ou mierci, czy Syn Boy powie mu: Przebywalimy
wiele ze sob, wspaniale nam si rozmawiao, ale teraz musimy si ju rozsta
na zawsze"? Trudno sobie to wyobrazi! Ci, ktrzy s w Chrystusie" (I Tes.
4:14-17) nie mog zosta oddzieleni od Niego ani przez ycie, ani przez mier
(Rzym. 8:38). Dla kogo, kto wiadomie y w obecnoci Chrystusa, niemoliwe jest zosta oddzielonym od Niego przez mier. Niepojte jest, aby ci, ktrzy
s zwizani przez mio Bo, mieli od Niego odpa w nico i pustk.
Jezus mwi wszystkim swoim uczniom: Czy azarz i kady z was jest
we mnie? Czy ma ze mn szczer, yw wi? Wic to wszystko, kim jestem

294

DOKTRYNY BIBLIJNE

i moc, ktra jest we mnie, bdzie dziaa w waszym yciu. Wasz brat ma ze
mn spoeczno przez ufno, jak we mnie zoy i przez mio; a poniewa ja jestem zmartwychwstaniem i yciem, moc tego zmartwychwstania
musi dziaa take i w nim".

V. PRZEZNACZENIE SPRAWIEDLIWYCH
1. Natura nieba
Sprawiedliwi s przeznaczeni do ycia wiecznego w obecnoci Boga. Bg
stworzy czowieka tak, aby ten mg Go zna, miowa i suy Mu w obecnym
yciu oraz aby mg si radowa swym Bogiem na wieki w yciu przyszym.
W swym ziemskim yciu chrzecijanin przez wiar dowiadcza obecnoci niewidzialnego Boga, ale w przyszym yciu to dowiadczenie wiary stanie si konkretn rzeczywistoci. Zobaczy on Boga twarz w twarz, co zostao
nazwane przez niektrych teologw Objawieniem Bogosawionych.
Niebo okrelane jest na rne sposoby: (1) Raj (dosownie ogrd) okrelenie, ktre przywouje na myl szczcie i bogosawiony status naszych
pierwszych rodzicw przechadzajcych si z Panem Bogiem i rozmawiajcych z Nim (Obj. 2:7; II Kor. 12:4). (2) Dom Ojca" zawierajcy wiele mieszka
(Jan 14:2), kojarzcy si z myl o domu, odpoczynku i atmosferze ycia
rodzinnego. (3) Niebiaska kraina, do ktrej podrujemy tak, jak niegdy
Izrael podrowa do Kanaanu, ziemskiego kraju obiecanego (Hebr. 11:1316). (4) Miasto, co wie si z obrazem jakiego zorganizowanego spoeczestwa (Hebr. 11:10; Obj. 21:2).
Stan zmarych chrzecijan naleaoby podzieli na trzy etapy: pierwszy
stanowi poredni faz odpoczynku podczas oczekiwana na zmartwychwstanie; drugi to etap po zmartwychwstaniu, ktry rozpocznie si po osdzeniu
uczynkw (II Kor. 5:10; I Kor. 3:10-15); trzeci za nastpi przy kocu Tysicletniego Krlestwa, kiedy Nowe Jeruzalem zstpi z nieba jako ostateczny dom
bogosawionych (Obj. 21). Nowe Jeruzalem zstpuje z nieba jest czci
nieba, dlatego te jest niebem w rzeczywistym sensie. Niebo jest wszdzie
tam, gdzie tylko Bg objawia si poprzez sw osobow obecno i w peni
chway; takie jest wanie Nowe Jeruzalem (Obj. 22:3 ,4).
Dlaczego owo miasto ma zstpi z nieba? Ostatecznym celem Boga jest
przywie niebo na ziemi (V Moj. 11:21). Kiedy nastanie penia czasw, poczy On w jedn cao wszystko, i to, co jest na niebiosach, i to, co jest na
ziemi w nim" (Ef. 1:10) i wtedy Bg bdzie wszystkim we wszystkim" (I Kor.

RZECZY OSTATECZNE

295

15:28). Chocia Nowe Jeruzalem nie osidzie na samej ziemi, to jednak bdzie
ono z nowej ziemi widoczne, poniewa jest napisane, e chodzi bd narody w
wiatoci jego".

2. Potrzeba nieba
Historia religii ujawnia fakt, e dusza ludzka instynktownie wierzy w istnienie takiego miejsca. Jest to jaki instynkt nieba zaszczepiony w duszy ludzkiej
przez samego Boga, Stwrc ludzkich instynktw. Argumenty na istnienie
przyszego ycia nie s przedstawiane przede wszystkim po to, aby czowiek w
takie ycie uwierzy, ale dlatego, e czowiek ju w nie wierzy, a ich celem jest
potwirdzenie umysem najgbszych przeczu serca.
Niebo jest take miejscem penicym kluczow funkcj w wypenieniu sprawiedliwoci. Cierpienia sprawiedliwych w czasie ycia na ziemi i powodzenie bezbonych stawiaj wymg jakiego przyszego stanu rzeczy, w ktrym istnieje
doskonaa sprawiedliwo. Biblia mwi o istnieniu takiego wanie miejsca. Najmdrzejszy spord Grekw, Platon, rozwaa moliwo istnienia przyszego ycia i radzi innym, by zbierali najtrafniejsze opinie na ten temat oraz trzymajc si
ich, niczym tratwy, eglowali poprzez niebezpieczestwa tego ycia, chyba, e
kto bdzie mg eglowa bezpieczniej i pewniej na mocniejszym statku albo na
jakim Boskim sowie". To Boskie sowo pewnoci, poszukiwane przez tamtych
mdrcw, znajduje si w Pimie, ktre mwi o istnieniu przyszego ycia nie jak o
pewnej opinii bd teorii, ale jako o niepodwaalnym fakcie.

3. Bogosawiestwa nieba
(a) wiato i pikno (Obj. 21:23; 22:5). Jzyk ludzki nawet w najpik
niejszych sowach nie jest w stanie odmalowa realiw przyszego ycia.
W Objawieniu w rozdz. 21 i 22 Duch wity uywa jzyka, ktry ma nam po
mc uzyska choby najmniejsze pojcie o piknie tego innego wiata.
KreL ryjcy korytarze w ziemi nie jest w stanie sobie wyobrazi ycia ora szybujcego ponad szczytami gr; grnik, urodzony i a do mierci pracujcy tysic metrw pod powierzchni ziemi, z najwyszym zdumieniem bdzie sucha opowieci
o zielonych drzewach rosncych w grze, kwiatach na kach, szumicych potokach,
sadach, wysokich grach i rozgwiedonym niebie. Nie pojmie tego, co syszy, poniewa jego oko nie widziao, jego ucho nie syszao i nie przyszo mu nawet na myl
si nad tym zastanawia.
(b) Penia poznania (I Kor. 13:12). Od wiekw niejeden powtarza za So
kratesem wiem, e nic nie wiem". Otacza nas tajemnica i trawi nas gd po-

296

DOKTRYNY BIBLIJNE

znania. W niebie gd ten bdzie cakowicie zaspokojony; wszelkie tajemnice wszechwiata zostan odsonite, a najbardziej zawie problemy teologiczne stan si przejrzyste jak kryszta. Naszym udziaem bdzie te
najwspanialszy rodzaj wiedzy poznanie Boga.
(c) Odpoczynek (Obj. 14:13; 21:4). Koncepcj nieba mona sformuowa
przeciwstawiajc je niedogodnociom obecnego ycia. Jeli zastanowimy si
nad wszystkim, co w tym wiecie powoduje znuenie, bl, walk oraz smutek, to mylc o niebie, wiemy, e na takie rzeczy nie ma tam miejsca.
(d) Suba. Istnieje kategoria ludzi yjcych w twrczy i aktywny sposb,
ktrzy myl o niebie bez cienia zainteresowania, poniewa jawi im si ono
jako miejsce bezczynnoci, pene eterycznych postaci brzdkajcych na harfach. Jednak taka koncepcja jest bdna. Zbawieni bd gra na harfach,
jednak dlatego, e muzyka bdzie jedn z radoci nieba. Poza tym bdzie
te wiele zada do wykonania. Dlatego s przed tronem Boym i su Mu
we dnie i w nocy w wityni jego (...)"; (...) a sudzy jego suy mu bd"
(Obj. 7:15; 22:3). Ten, ktry umieci pierwszego czowieka w pierwszym
raju, udzielajc mu jednoczenie instrukcji, jak nim zarzdza, z pewnoci nie pozostawi go bezczynnym w drugim raju.
(e) Rado (Obj. 21:4). Najwiksze ludzkie szczcie, jakie moe si nam
pomieci w gowie, nawet spotgowane milionkrotnie, oddaje zaledwie w
niewielkim stopniu radosne niespodzianki i przyjemnoci przygotowane dla
dzieci Boych w krlestwie bogosawionych. Gdyby potny krl zapragn
wybudowa paac dla swej oblubienicy, wykorzystaby do tego celu wszelkie dostpne talenty i rodki. Bg kocha swoje dzieci nieskoczenie wicej,
ni jakikolwiek ziemski oblubieniec. Majc do dyspozycji niewyczerpane moliwoci i nieograniczone talenty, moe On wybudowa dom, ktrego pikno
wykracza poza moliwoci ludzkiej wyobrani twrczej. Id przygotowa wam
miejsce".
(f) Stabilno. Szczcie niebiaskie bdzie trwa wiecznie. W istocie jego trwao jest konieczna dla jego peni. Bez wzgldu na wspaniae pikno
i bogosawiestwo nieba, wiadomo nieuchronnego koca nie pozwalaaby cieszy si tym wszystkim. Poniewa umys byby cigle obciony wiadomoci tego, e koniec jest nieunikniony, frustracja stanowiaby sta
przeszkod w dowiadczaniu doskonaej radoci. Kady z nas usilnie zabiega o trwao trwae zdrowie, trway pokj oraz pomylno. Czowiek
obawia si niepewnoci i niestaoci. Jednak szczcie niebiaskie niesie
ze sob boskie zapewnienie, i ta rado nie ulegnie choby najmniejszemu
ograniczeniu lub zakoczeniu (Obj. 21:4).

RZECZY OSTATECZNE

297

(g) Radosna spoeczno witych (Hebr. 12:22, 23; ITes. 4:13-18).

Czowiek jest z natury istot spoeczn. Kto, kto jest samotny i wyizolowany, stanowi wyjtek od reguy. Jeli ziemskie ycie towarzyskie dostarcza
radoci, to jak wielkie musi by uniesienie przepeniajce t wit, miujc si spoeczno w niebie! Nawet ci, ktrych najbardziej kochamy, maj jakie wady bd cechy wrcz budzce sprzeciw, ktre odwracaj nasz
uwag od ich zalet. W niebie nasi przyjaciele i krewni bd doskonali. W tym
yciu wiziom midzyludzkim czsto towarzyszy rozczarowanie. Najblisi
czsto bywaj przyczyn naszego smutku, przyjanie si rozpadaj, uczucia
wygasaj. Jednak w niebie nie bdzie nieporozumie i walki kady
stanie si dobry i pikny, bez ladu jakichkolwiek wad czy niedoskonaoci,
napeniony niebiask mdroci, janiejcy blaskiem niebiaskiej osobowoci.
(h) Spoeczno z Chrystusem (Jan 14:3; II Kor. 5:8; Fil. 1:23). Tego
miujecie, chocia go nie widzielicie, wierzycie w niego, cho go teraz nie widzicie, i weselicie si radoci niewysowion i chwalebn" (I Piotra 1:8).
Tego dnia staniemy si tacy jak On, poniewa ujrzymy Go takim, jaki On jest;
nasze ciaa bd upodobnione do Jego uwielbionego ciaa; ujrzymy Go twarz w twarz, a Ten, ktry pasterzowa swojemu ludowi idcemu przez pad paczu, w niebie poprowadzi ich z radoci w rado, z chway w chwa,
z objawienia w objawienie.

VI. PRZEZNACZENIE POTPIONYCH

1. Perspektywa biblijna
Przeznaczeniem bezbonych jest wieczne oddzielenie od Boga przez Jego gniew oraz wieczne dowiadczanie tego gniewu, zwane drug mierci.
Poniewa jej natura jest czym strasznym, temat ten z oczywistych wzgldw powoduje gsi skrk, jednak musimy stawi mu czoa, poniewa jest
on czci Boskiego objawienia. Podobnie te Jezus, uosobienie agodnoci
i mioci, ostrzega ludzi przed cierpieniami pieka. To, co mwi na temat
nadziei nieba, mona rwnie dobrze zastosowa do Jego nauczania o istnieniu pieka (...) gdyby byo inaczej, bybym wam powiedzia" (Jan 14:2).
Pieko jest miejscem strasznego cierpienia (Obj. 20:10), wspomnie i wyrzutw sumienia (Luk. 16:19-31), niezaspokojonych pragnie (Luk. 16:24),
pogardy (Dan. 12:2), nikczemnego towarzystwa (Obj. 21:8), poczucia beznadziei (Przyp. 11:7; Mat. 25:41).

298

DOKTRYNY BIBLIJNE

2. Faszywe pogldy
(a) Uniwersalizm naucza, e kady ostatecznie bdzie zbawiony, poniewa
Bg jest zbyt miociwy, aby kogokolwiek wykluczy z nieba oto argumentacja zwolennikw tej teorii. Na jej poparcie wskazuj oni takie fragmenty
z Biblii, jak Rzym. 6:23; Luk. 16:19-31; Jan 3:36 i inne.
(b) Restoracjonizm utrzymuje, e kara pieka nie bdzie kar wieczn, ale
czasowym dowiadczeniem, ktrego celem ma by oczyszczenie grzesznika, aby
przystosowa go do ycia w niebie. Jeli tak by byo, wwczas ogie piekielny
miaby wiksz moc, ni krew Jezusa. Oprcz tego dowiadczenie podpowiada,
e kara sama w sobie nie ma mocy odradzajcej; moe ograniczy wolno
przestpcy, ale nie jest w stanie nada mu statusu sprawiedliwego obywatela.
Przedstawiciele tej szkoy dowodz, e sowo wieczny" w jzyku greckim
oznacza dugotrway", a nie nieskoczony". Jednak gdy skonfrontujemy to z
Mat. 25:41, okae si, e kara bezbonych nie ma koca, podobnie jak bogosawiestwo sprawiedliwych. Dr Maclaren komentuje to nastpujco:
Przyjmujc z czci sowa Chrystusa, jako przejaw doskonaej mioci i niepodwaalnej mdroci, nasz autor (...) jednoczenie a dry ze strachu i pragnie, aby w ferworze dyskusji nad czasem trwania przyszej zapaty sam ponury fakt jej realnoci
straci na wyrazistoci, oraz uwaa, i ludzie powinni dyskutowa o strasznym Dniu
Pana" dotd, a przestan si go ba.
Przyzwyczajenia maj to do siebie, e si utrwalaj. Charakter z czasem si
stabilizuje. W przyszoci Bg nikogo nie bdzie nakania do nawrcenia
bardziej, ni czyni to obecnie.
(c) Nauka o drugiej szansie utrzymuje, e wszyscy otrzymaj drug szans
przyjcia zbawienia, pomidzy mierci a zmartwychwstaniem. Jednak Pismo
wite wyranie twierdzi, e w chwili mierci przeznaczenie czowieka jest ju
przesdzone (Hebr. 9:27). Co wicej, jeli ludzie uwaaj, e bd mie jeszcze
jedn szans, to ilu przyjmie pierwsz? A jeli odrzucaj pierwsz szans, to czy
prawa ludzkiej natury raczej nie podpowiadaj, e bd jeszcze sabsi wobec
drugiej?
(d) Anihilacjonizm jest teori, ktra gosi, e Bg zniszczy bezbonych. Gosiciele tej nauki wskazuj na II Tes. 1:9 oraz inne fragmenty mwice o tym, e
bezboni zostan zatraceni. Jednak biblijne uycie tego sowa nie wskazuje na
znaczenie unicestwi", ale raczej zrujnowa". A nawet gdyby sowo zatracenie" w tym wersecie oznaczao rzeczywicie unicestwienie", wwczas sowo
wieczne" byoby zbdne, poniewa wiadomo, e unicestwienie jest na zawsze.

RZECZY OSTATECZNE

299

Cytuj oni ponadto te fragmenty, ktre wskazuj na mier jako kar za

grzech. Jednak nawet i w tych przypadkach odniesienie jest do mierci duchowej, a nie fizycznej, za duchowa mier oznacza oddzielenie od Boga.
Boa obietnica ycia dla posusznych Jego Sowu nie oznacza daru istnienia,
poniewa wszyscy ludzie ju go posiadaj. Jeli wic ycie jako nagroda nie
jest rwnoznaczne z darem samego istnienia, to mier jako kara rwnie nie
oznacza po prostu utraty tego istnienia.

Vn. POWTRNE PRZYJCIE CHRYSTUSA

1. Fakt Jego Przyjcia
W Nowym Testamencie istnieje ponad 300 wzmianek na temat Powtrnego Przyjcia. Aposto Pawe odnosi si do tego wydarzenia przynajmniej
pidziesit razy. Twierdzi si, e Powtrne Przyjcie jest wymienione osiem
razy wicej, ni Pierwsze Przyjcie. Niektre ksigi (I oraz II List do Tesaloniczan) oraz rozdziay (rozdz. 24 Ew. Mateusza; rozdz. 13 Ew. Marka) w
caoci powicone s temu wydarzeniu. Bez wtpienia jest to jedna z najwaniejszych doktryn Nowego Testamentu.
2. Sposb Jego Przyjcia
Bdzie ono osobiste (Jan 14:3; Dz.Ap. 1:10, 11; I Tes. 4:16; Obj. 1:7;
22:7), dosowne (Dz.Ap. 1:10; I Tes 4:16,17; Obj. 1:7; Zach. 14:4), widzialne (Hebr. 9:28; Fil. 3:20; Zach. 12:10) i w chwale (Mat. 16:27; II Tes. 1:7-9;
Kol.3:4; Mat. 25:31).
Wielu podejmuje si takich interpretacji, ktre unikaj dosownego rozumienia przyjcia Chrystusa. Niektrzy nauczaj, e Powtrnym Przyjciem
Chrystusa jest mier, lecz Jego przyjcie jest przeciwiestwem mierci, poniewa gdy On przyjdzie, zmarli powstan z martwych. W chwili mierci idziemy do Niego, jednak w chwili Jego Przyjcia to On przyjdzie po nas. Jeli
podstawimy Powtrne Przyjcie w miejsce mierci, to niektre wersety (Mat.
16:28; Fil. 3:20) staj si niezrozumiae. I wreszcie, mier jest naszym wrogiem, za Powtrne Przyjcie chwalebn nadziej.
Niektrzy twierdz, e Powtrne Przyjcie byo Zesaniem Ducha witego w dniu Pidziesitnicy. Inni utrzymuj, e Jezus ju przyszed w czasie
zniszczenia Jerozolimy w 70 roku, jednak w obydwu przypadkach nie nastpio zmartwychwstanie zmarych ani porwanie ywych, ani adne inne zjawiska majce towarzyszy temu wydarzeniu.

300

DOKTRYNY BIBLIJNE

3. Czas Jego Przyjcia

Wielu namczyo si, aby ustali dokadny czas Przyjcia Jezusa, jednak
niestety Pan nie stawi si na adne z tych spotka! Oznajmi On swoim
uczniom, e dokadny czas Jego Przyjcia jest ukryty w planach Boga (Mat.
24:36-42; Mar. 13:21,22). Takie potraktowanie tego problemu jest bardzo
mdre kto chciaby, na przykad, zna dokadny czas swojej mierci? Posiadanie podobnej wiedzy zaszkodzioby czowiekowi tak bardzo, e nie byby w stanie wypenia swoich codziennych obowizkw. W zupenoci
wystarczy nam wiedzie o tym, e mier moe nadej w kadej chwili, dlatego te naley dziaa, pki jeszcze jest dzie, albowiem, gdy noc nadchodzi, nikt nie moe niczego uczyni". To samo rozumowanie mona zastosowa
do dnia mierci" tego wieku. Dzie ten nie zosta nam objawiony, wiemy jednak, e bdzie on nagy (I Kor. 15:52; Mat. 24:27) oraz niespodziewany (II Piotra 3:4; Mat. 24:48-51; Obj. 16:15). Oto sowo Pana dla oczekujcych na
Niego sug: Czuwajcie, a przyjd".
Oto oglny zarys nauczania Jezusa na temat czasu Jego Przyjcia: Po
zburzeniu Jerozolimy ydzi bd wdrowcami pord wszystkich narodw,
wygnani ze swojej ziemi, ktra stanie si wasnoci pogan, a wypeni si
czas i Bg osdzi pogaskie narody (Luk. 21:24). Podczas tego okresu sudzy Chrystusa bd kontynuowa Jego dzieo (Luk. 19:11-27), goszc Ewangeli wszystkim narodom (Mat. 24:14). Bdzie pewien czas zwoki, gdy Koci
czasem bdzie zastanawia si, dlaczego Pan nie przychodzi (Luk. 18:1-8)
czas, kiedy jedni bd si przygotowywa, za inni zaniechaj czuwania,
gdy Oblubieniec bdzie zwleka (Mat. 25:1-11) kiedy niewierni sudzy odpadn, mwic sobie: Pan mj zwleka z przyjciem" (Luk. 12:45). A po dugim czasie" (Mat. 25:19), o pnocy" (Mat. 25:5), w dniu, o ktrym nie wie
aden z uczniw (Mat. 24:36, 42, 50), Pan zjawi si niespodziewanie, aby zebra wszystkie swoje sugi i osdzi je na podstawie ich uczynkw (Mat. 25:19
oraz II Kor. 5:10). Pniej, kiedy ju Ewangelia bdzie powszechnie goszona
i dobrowolnie odrzucana kiedy ludzie tego wiata bd y w cakowitej
ignorancji wobec nadchodzcej katastrofy, tak jak za dni Noego (Mat. 24:3739) oraz w czasach zniszczenia Sodomy (Luk. 17:28, 29) przyjdzie Syn
Czowieczy w peni chway i mocy, aby sdzi i panowa nad wszystkimi
narodami (Mat. 25:31-46).
4. Znaki Jego Przyjcia
Pismo mwi, e objawienie si Chrystusa, otwierajce czas Tysicletniego Krlestwa, zostanie poprzedzone cikim okresem przejciowym, ktry

RZECZY OSTATECZNE

301

bd charakteryzowa katastrofy i zakcenia w wiecie przyrody, wojny, problemy ekonomiczne, upadek moralnoci, odstpstwo religijne, niewierno oraz
oglna panika i chaos. Druga cz tego okresu znana jest jako Wielki Ucisk"
czas, w ktrym cay wiat bdzie poddany panowaniu Antychrysta i jego
antychrzecijaskiego rzdu. Wierzcy bd brutalnie przeladowani, a nard
ydowski zostanie wytopiony w ogniu cierpienia.

5. Cel Jego Przyjcia

(a) W odniesieniu do Kocioa. Dr Pardington tak o tym pisze:
Podobnie, jak Pierwsze Przyjcie Pana byo rozcignite na okres trzydziestu lat,
tak i Ponowne Przyjcie obejmuje rne wydarzenia. Kiedy Jezus przyszed na wiat
po raz pierwszy, objawi si On jako Dziecitko w Betlejem, nastpnie jako Baranek Boy w swoim chrzcie, a wreszcie jako Odkupiciel na Golgocie. Kiedy przyjdzie
po raz drugi, najpierw w sposb niewidoczny dla wiata, ukae si nagle swoim
uczniom, aby ich pochwyci i zabra do siebie na Uczt Weseln Baranka (Mat.
24:40,41).
Zjawisko to okrelane jest jako Pochwycenie (Porwanie) albo Paruzja (z
greckiego: pojawienie, przybycie, ukazanie si). Tym razem wierzcy bd
sdzeni ku nagrodzie za swoj sub (Mat. 25:14-30).
Po Pochwyceniu nastpi okres wielkiego ucisku koczcy si objawieniem,
czyli jawn manifestacj Chrystusa z niebios w celu ustanowienia mesjaskiego
krlestwa na ziemi.
(b) W odniesieniu do Izraela. Ten, ktry jest Gow i Zbawicielem swojego
Kocioa, niebiaskiego ludu, jest take obiecanym Mesjaszem Izraela,
ziemskiego ludu. Jako Mesjasz wybawi On nard wybrany z ucisku, zbierze go z
czterech stron wiata, odbuduje jego kraj wedug pierwotnego zamysu i bdzie
nad nim panowa jako obiecany mu Krl z domu Dawida.
(c) W odniesieniu do Antychrysta. Duch Antychrysta ju dziaa na wiecie
(I Jana 4:3; 2:18; 2:22), ale on sam dopiero si pojawi (II Tes. 2:3). W dniach
ostatecznych powstanie on z dawnego wiata (Obj. 13:1) i zostanie wadc
wskrzeszonego cesarstwa rzymskiego, obejmujc panowanie nad wiatowym
imperium. Zdobdzie on wielk wadz polityczn (Dan. 7:8,25), ekonomiczn
(Dan. 8:25; Obj. 13:16,17) i religijn (Obj. 17:1-15). Bdzie anty-Bogiem, antyChrystusem i bdzie przeladowa wierzcych w celu cakowitego wykorzenienia
chrzecijastwa (Dan. 7:25; 8:24; Obj. 13:7,15). Wiedzc, i czowiek musi mie
jak religi, ustanowi on wasny kult oparty na boskosci czowieka i supremacji
pastwa. Jako ucielenienie pastwa, bdzie da od-

302

DOKTRYNY BIBLIJNE

dawania sobie czci i utworzy urzd kapaski w celu wprowadzenia i rozpowszechnienia tej religii (IITes.2:9, 10; Obj. 13:12-15).
Antychryst doprowadzi do skrajnoci doktryn o supremacji pastwa,
wedug ktrej rzd jest najwysz i ostateczn wadz w stosunku do wszystkiego; nawet sumienie czowieka musi by mu poddane. Skoro nie bdzie
prawa ani wadzy stojcej ponad pastwem, Bg i Jego Prawo musi zosta
obalone na korzy pastwa.
Pierwsze kroki zmierzajce do wprowadzenia kultu pastwa opisane s
w Ksidze Daniela, rozdz. 3. Nebukadnesar pyszni si swoim potnym imperium, ktre kaza wybudowa. Czy to nie jest w wielki Babilon, ktry zbudowaem na siedzib krla, dziki potnej mojej mocy i dla uwietnienia
mojej wspaniaoci?" (Dan. 4:27). By tak zalepiony przez ludzk potg i
wielkie moliwoci sprawowania wadzy, e pastwo stao si bokiem w jego
oczach. Czy istnieje lepszy sposb olnienia obywateli tego pastwa jego
splendorem, ni rozkaz, by uczyni jego posg i oddawa mu cze? Tak wic
krl kaza uczyni zoty posg a nastpnie rozkaza wszystkim pokoni si
przed nim. Posg ten nie by adnym lokalnym bstwem, ale mia reprezentowa pastwo. Odmowa oddania pokonu bya odczytywana jako zdrada i
swoisty ateizm. To tak, jakby wprowadzajc ten nowy kult krl powiedzia:
Kto da wam te pikne miasta, wietne drogi, oszaamiajce przepychem
ogrody? Pastwo! Kto dba o to, bycie mieli poywienie i prac, kto buduje
dla was szkoy i utrzymuje wasze witynie? Pastwo! Kto was broni przed
wrogiem? Pastwo! Czy zatem pastwo nie jest potg, a nawet bogiem? Jaki to wikszy Bg jest wam potrzebny bardziej, ni nasz wywyszony rzd?
Oddajcie pokon przed symbolem Wielkiego Babilonu!" I gdyby Bg nie interweniowa, zrzucajc blunierc z tronu, Nebukadnesar mgby roci sobie prawo do odbierania czci jako gowa tego pastwa.
I tak, jak trzej modziecy hebrajscy (Dan. 3) byli przeladowani za odmow pokonu przed posgiem Nebukadnesara, podobnie chrzecijanie pierwszego wieku cierpieli za odmow oddania boskiej czci podobinie cezara.
W cesarstwie rzymskim istniaa tolerancja religijna, jednak pod warunkiem, e
wyznawcy tych religii bd czci podobizn cezara jako symbol pastwa. Nakaz ten agodzony by czsto wobec tradycyjnych religii, musia on jednak obj chrzecijastwo, postrzegane jako now sekt. Przynioso to przeladowania
wyznawcom Jezusa, ktrzy sprzeciwiali si oddawaniu czci cezarowi i nie chcieli
uzna, e on jest ich Panem. Nie zgodzili si na kult pastwa-boga.
Rewolucja francuska stanowi jeszcze jeden przykad takiej polityki. Bg
i Chrystus zostali odrzuceni, a w to miejsce pojawio si bstwo albo bogini

RZECZY OSTATECZNE

303

Ojczyzna" (pastwo). Jeden z przywdcw rewolucji tak si wyrazi: Pastwo

jest nadrzdne wobec wszystkich rzeczy. Kiedy pastwo si wypowiada, Koci nie ma adnego gosu". Lojalno wobec pastwa bya wywyszona do
rangi religii. Uchwalono, e we wszystkich wioskach maj pojawi si otarze z wypisanymi sowami: Obywatel rodzi si, yje i umiera dla Ojczyzny".
Przygotowano nawet ceremoni cywilnego chrztu, maestwa oraz pogrzebu.
Religia pastwa posiadaa swoje pieni i modlitwy, posty i wita.
Nowy Testament widzi w rzdzie instytucj boskiego pochodzenia ustanowion w celu utrzymania porzdku i sprawiedliwoci. Tak wic chrzecijanin winien jest lojalno swemu krajowi. Zarwno Koci jak i pastwo s
czci Boego planu i kada z tych instytucji powinna dziaa na wasnym
terenie. Bg powinien otrzymywa to, co Boskie, za cesarz to, co cesarskie.
Niestety, rni cesarze nieraz dali dla siebie rzeczy, ktre nale do Boga,
przez co Koci wchodzi, wbrew swoim intencjom, w konflikt z wadz.
Pismo przepowiada, e konflikt ten pewnego dnia osignie apogeum.
Ostatnia cywilizacja bdzie antychrzecijaska, na jej czele bdzie sta Antychryst wiatowy dyktator, ktry uczyni wiatowy rzd najwysz potg
stojc ponad wszelkim prawem, za on sam zada boskiej czci dla siebie,
jako wcielenia idei pastwa. Na szczcie to samo Pismo zapewnia nas o
triumfie Chrystusa i o tym, e na ruinach tego antychrzecijaskiego imperium ustanowi On najwysz wadz, ktra opiera si bdzie na Bogu
Krlestwo Boe (Dan. 2:34, 35,44; Obj. 11:15; 19:11-21).
(d) W odniesieniu do narodw. Narody zostan osdzone, krlestwa tego wiata obalone, za wszyscy ludzie bd poddani Krlowi krlw (Dan.
2:44; Mich. 4:1; Izaj. 49:22,23; Jer. 23:5; Luk. 1:32; Zach. 14:9, Izaj. 24:23;
Obj. 11:15). Chrystus bdzie panowa nad narodami lask elazn, zniszczy
wszelk przemoc i niesprawiedliwo i wprowadzi Zoty Wiek na tysic lat
(Ps. 2:7-9; Ps. 72; Izaj. 11:1-9; Obj. 20:6).
Potem nastanie koniec, gdy odda wadz krlewsk Bogu Ojcu" (I Kor.
15:24). W subie Jezusa jako Porednika mona wyrni trzy etapy: dzieo
Proroka, wykonane podczas ziemskiej suby, dzieo Kapana, rozpoczte na
Krzyu i kontynuowane przez cay obecny wiek, oraz dzieo Krla, majce si
rozpocz podczas Jego Przyjcia i trwa przez tysic lat. Po Millenium Jego
dzieo pojednania ludzkoci z Bogiem zostanie zakoczone, a mieszkacy
nieba i ziemi utworz jedn wielk rodzin, w ktrej Bg bdzie wszystkim
we wszystkim (Ef. 1:10; 3:14,15). Jednak Chrystus nadal bdzie krlowa jako
przedstawiciel Boga i bdzie dzieli z Ojcem Bosk wadz, poniewa jego
krlestwu nie bdzie koca" (Luk. 1:33).

Biblia z komentarzem Nowy Testament

Biblia z komentarzem oferuje praktyczne komentarze, pomocne
w codziennej lekturze i w dogbnym studiowaniu Sowa Boego.
Niezbdne narzdzia, takie jak: kompletny "krzyowy" system
przypisw, przejrzyste mapy i wykresy umiejscowione przy
studiowanym tekcie, artykuy do poszczeglnych ksig, szczegowy indeks tematw, konkordancja oraz 16 kolorowych map.
Biblia zawiera specjalnie opracowane symbole rozpoznawcze:
Osiem symboli umiejscowionych na marginesach sygnalizuje
wersety odnoszce si do takich tematw jak:

Komentarze:
W dolnej czci, na kadej stronie czytelnik znajdzie komentarze
dotyczce dziaania Ducha witego, uwicenia i nowotestamentowego modelu ycia. Pomagaj one w praktycznym,
gbszym zrozumieniu Sowa Boego.
Artykuy:
42 artykuy dotycz szerokiego zakresu tematw o znaczeniu
doktrynalnym i praktycznym. Niektre z nich mwi o boym
uzdrowieniu, mwieniu innymi jzykami i relacjach wierzcego z
innymi.

306

DOKTRYNY BIBLIJNE

Wykresy:
Cztery wykresy zostay specjalnie zaprojektowane dla tego wydania Biblii. S to:
Krlestwo Boga przeciw krlestwu szatana,
Dary Ducha witego,
Posugi Ducha witego
Czasy ostateczne.
Konkordancja:
Obszerna, specjalnie przygotowana dla tego wydania konkordancja, zawierajca elementy sownika.
Materiay w tym wydaniu zostay opracowane i przejrzane przez
duchownych i wykadowcw w celu stworzenia pomocy w studiowaniu, zwiastowniu i nauczaniu Sowa Boego. Biblia ta pomoe kademu wierzcemu zbliy si do Boga dziki lekturze Jego
Sowa.

RZECZY OSTATECZNE

307

Duch wity, mj starszy partner

Dauid Yonggi Cho
W tej inspirujcej ksice David Yonggi Cho zawar osobiste
wiadectwo nawrcenia i chrztu w Duchu witym, nauk o osobie
Ducha witego, Jego dziaaniu i darach oraz praktyczne rady i
przykady.
Znajdziemy w niej nastpujce tematy:
Spoeczno z Duchem witym.
Kim jest Duch wity.
Imiona i Symbole Ducha witego.
Niewierzcy a Duch wity.
Wierzcy a Duch wity
Chrzest w Duchu witym
Rozrnianie zych duchw.
Dary Ducha witego.

308

DOKTRYNY BIBLIJNE

Silna rodzina
Charles Swindoll
Co sprawia, e rodzina jest silna?
"Owocne ycie rodzinne nie bierze si znikd; jest rezultatem
przemylanego planu, determinacji i praktyki. Nie znam dziedziny
ycia, w ktrej mona znale wiksz przyja mocniejsze
poczucie bezpieczestwa i celu ni bliskie wizi rodzinne."
Chuck Swindoll
W dzisiejszym wiecie rodzina traci na wartoci. Rozwody,
niemoralno, przemoc wobec dzieci oraz bunt modziey
wszystko to wydaje si, wskazywa, e miujce si i zjednoczone
rodziny s zjawiskiem zanikajcym. Mimo to, silne rodziny nie s
dzi jedynie legend odgrzewan przy okazji kolejnych ekranizacji
"Domku na prerii". Moemy cieszy si cudownym, ciepym
yciem rodzinnym, jeli tylko wiemy, jak je zorganizowa.
Niniejsza ksika oferuje ponadczasow, biblijn perspektyw
pomocn w budowaniu gbokiej, bogatej duchowo rodziny.
Czternacie ciepych i byskotliwych rozdziaw pomoe nam
napeni dom mioci, radoci i wzajemnym szacunkeim a nasz
rodzinny skarbiec wspaniaymi wspomnieniami.
Bez wzgldu na wiek naszych dzieci i okolicznoci, w jakich si
znajdujemy, ksika proponuje wiee i inspirujce spojrzenie na
problematyk rodzinn. Pokazuje, e mona w dzisiejszych czasach
zbudowa dom, ktrego mieszkacy lgn do siebie i trwaj przy
sobie.