You are on page 1of 9

Porunateoradelpoderdestituyente

deGiorgioAgamben
(TraducidaporGerardoMuozyPabloDomnguezGalbraith).

UnareflexinsobreeldestinodelademocraciahoyenAtenasparecealgoinquietante,porque
nosobligaapensarelfindelademocraciaenelmismolugardondenaci.Dehecho,lahiptesis
quemegustaraproponeresqueelparadigmagubernamentalqueprevalecehoyenEuropano
solamentenoesdemocrtico,sinoquetampocopuedeconsiderarsepoltico.Intentarporlo
tantomostrarquelasociedadeuropeahoyhadejadodeserunasociedadpoltica:esalgo
completamentenuevo,paraloquecarecemosdeunaterminologaapropiadayqueporlotanto
nosobligaainventarunanuevaestrategia.

Quisieracomenzarconelconceptoqueparece,apartirdeseptiembrede2001,haberremplazado
todanocinpoltica:laseguridad.Comosabemos,laformula"porrazonesdeseguridad"opera
hoyenmltiplescampos,desdelavidacotidianahastalosconflictosinternacionales,como
contraseaparaimponermedidasquelapoblacinnotendraporquaceptar.Yoquisiera
mostrarqueelverdaderopropsitodelasmedidasdeseguridadnoes,comoseasume
actualmente,prevenirriesgos,peligros,oinclusocatstrofes.Porlotanto,creoconvenientellevar
acabounapequeagenealogadelconceptode"seguridad".

UnaformadetrazartalgenealogaserainscribirsuorigenysuhistoriaenelparadigmadelEstado
deexcepcin.Desdeestaperspectiva,podemosrastrearloenelprincipioromanoSaluspublica
supremalex,elbiendelpuebloeslaseguridadsuprema,yconectarloconelprincipiocannicola
necesidadnoreconoceningunaleyenladictaduraromana,conloscomitsdesalutpublique
durantelaRevolucinFrancesa,yfinalmenteenelartculo48delaRepblicadeWeimar,quefue
elfundamentojurdicodelrgimennazi.Dichagenealogaesciertamenteposible,peronocreo
queexpliqueelfuncionamientodelaparatoylasmedidasdeseguridadhoyconocidas.Mientras
queelEstadodeexcepcininicialmenteseconcibicomounamedidaprovisional,cuyopropsito
erasuperarelpeligroinmediatoconelfinderestablecerlanormalidad,lasmedidasdeseguridad
constituyenhoyunatecnologapermanentedegobierno.Cuandoenel2003yopubliquunlibro
enelcualintentmostrarjustamentecmoelEstadodeexcepcinsenormalizabaenelsistema
democrticoenOccidente,noimaginabaquemidiagnsticofuesetancertero.Elnico
precedenteeraelnazismo.CuandoHitlertomelpoderenfebrerode1933,proclam

inmediatamenteundecretosuspendiendolosartculosdelaconstitucindeWeimarsobrelas
libertadespersonales.Eldecretonofuerevocado,porloquepudiramosconsiderarelTercer
ReichcomounEstadodeexcepcinquedurdoceaos.

Loquesucedehoyescompletamentedistinto.Unestadodeexcepcinnoesdeclarado
formalmente,sinoqueaparecenvagasnocionesnojurdicascomolade"medidasde
seguridad"instrumentalizadasparainstaurarunaestabilidaddeemergenciaficticiasinuna
amenazaconcreta.Unejemplodetalnocinnojurdica,instrumentalizadaentantoemergencia,
lapodemosencontrarenelconceptode"crisis".Ademsdelsentidojurdicodelasentenciaenel
juicio,dostradicionessemnticasconvergenenlahistoriadeltrminoque,comoustedessaben,
provienedelverbogriegocrino:unamdicayotrateolgica.Enlatradicinmdica,crisissignifica
elmomentoendondeeldoctordebedejuzgarydecidirsielpacientemuereosobrevive.Sele
llamacrisimoialdaoalosdasenquesetomaestadecisin.Enlateologa,crisiseselltimo
juiciopronunciadoporCristoalfinaldelostiempos.Comopuedenver,loqueesesencialen
ambastradicioneseslaconexinconunciertomomentoeneltiempo.Enelusocontemporneo
deestetrmino,estaconexinesprecisamenteloquequedaabolido.Lacrisis,eljuicio,es
separadodesundicetemporal,coincidiendoconelcursocronolgicodeltiempo,detalforma
que,nosolamenteenlaeconomaylapoltica,sinoqueentodoaspectodelavidasocial,lacrisis
coincideconlanormalidad,transformndosedeestamaneraenunmeroinstrumentode
gobierno.Porlotanto,lacapacidaddedecisindefinitivadesaparece,mientrasqueelprocesode
tomadedecisinnodecidenada.Paraponerloentrminosparadjicos,podramosdecirque,
teniendoqueenfrentarunEstadodeexcepcinpermanente,elgobiernotiendeatomarlaforma
deungolpedeEstado(coupd'tat)perpetuo.Porcierto,estaparadojaesunacaracterizacin
precisadeloquesucedetantoenGreciacomoenItalia,dondegobernarsignificallevaracabouna
continuaseriedepequeosgolpesdeEstado.Elactualgobiernoitalianoesilegtimo.

Esporestaraznquepiensoque,parapoderentenderlagubernamentalidadenlacualvivimos,el
paradigmadelEstadodeexcepcinnoesdeltodoadecuado.SiguiendoaMichelFoucault,
indagarenelorigendelconceptodeseguridadalcomienzodelaeconomamoderna,apartirde
FranoisQuesnayylosFisicratas,cuyainfluenciaenlagubernamentalidadmodernanodebe
desestimarse.ComenzandoconelTratadodeWestfalia,losgrandesEstadosabsolutistaseuropeos
comenzaronaintroducireneldiscursopolticolaideadequeelsoberanotienequeencargarsede
laseguridaddesussbditos.Sinembargo,Quesnayeselprimeroenestablecerlaseguridad
(suret)comonocincentralenlateoradegobiernodeunamaneraparticular.

Unodelosproblemasquelosgobiernostuvieronqueenfrentarensumomentofueelproblema
delashambrunas.AntesdeQuesnay,lametodologatradicionalintentabaprevenirlashambrunas
mediantelacreacindegranerosylimitandolaexportacindecereales.Ambasmedidastuvieron

efectosdevastadoresparalaproduccin.LaideadeQuesnayeraladerevertirelproceso:enlugar
deintentarprevenirlashambrunas,propusodejarqueocurrieranparaasregularlasunavez
ocurridas,ydeestamanerapermitirelintercambiointernoyexterno."Gobernar"retieneaqusu
sentidoetimolgicodeciberntico:unbuenkybernes,comounbuenpilotonoevade
tempestades,perosilatempestadocurre,debepodergobernarsuembarcacin,utilizandola
fuerzadelasolasyelvientoparanavegar.Esteeselsentidodelfamosolema"laisserfaire,laissez
passer":nosloeslaclavedelliberalismoeconmico,sinoquetambineselparadigmade
gobiernoqueconcibelaseguridad(suret,segnQuesnay)nocomomedidapreventiva,sinoms
biencomolahabilidaddegobernaryconducirseporunbuencamino.

Nodebemosignorarlasimplicacionesfilosficasdeestainversin.Constituyeunatransformacin
epocaldelaideamismadegobierno,queinviertelarelacinjerrquicaentrecausayefecto.Ya
quegobernarlascausasesdifcilycostoso,esmsseguroyprcticointentargobernarlosefectos.
MegustarasugerirqueesteteoremadeQuesnayeselaxiomadelagubernamentalidadmoderna.
Elancienrgimeintentgobernarlascausas,lamodernidadpretendecontrolarlosefectos.Yeste
axiomaseaplicaentodosloscampos:desdelaeconomahastalaecologa,desdelapoltica
exteriorymilitarhastalasmedidasinternasdeseguridad.Debemosasumirquelosgobiernos
europeosdehoyhancedidoenelintentodegobernarlascausas.Ahoraslobuscangobernarlos
efectos.ElteoremadeQuesnayhacecomprensiblealgoquedeotraformaserainexplicable:me
refieroalaconvergenciaparadjicaenelpresentedeunparadigmaliberalabsolutoenla
economa,conunparadigmaigualmenteabsolutoysinprecedentesdecontrolestatalypolicial.Si
losgobiernosatiendenlosefectosynolascausas,severnobligadosaextenderymultiplicarlos
controles.Lascausasdemandanserconocidas,mientrasquelosefectosslopuedenserrevisados
ycontrolados.

Unaimportanteesferaendondeesteaxiomaoperaeseldelosaparatosdeseguridad
biomtricos,quecadavezconmayorfuerzainvadentodoslosaspectosdelavidasocial.Cuando
lastecnologasbiomtricasaparecieronporvezprimeraenelsigloXVIIIenFranciaconAlphonse
Bertillon,yenInglaterraconFrancisGalton,elinventordelashuellasdigitales,obviamenteno
buscabanprevenirelcrimen,sinoreconoceralosdelincuentesreincidentes.Slocuandoel
crimenocurreporsegundaocasin,lainformacinbiomtricaidentificaalofensor.

Lastecnologasbiomtricasquefueroninventadasparacriminalesreincidentes,permanecieron
pormuchotiempocomosuprivilegioexclusivo.En1943,elCongresodeEstadosUnidosrechazel
CitizenIdentificacionAct,quepretendaintroducirparacadaciudadanounacredencialde
identidad(IdentityCard)conhuellasdigitales.Sinembargo,porunaciertafatalidadoleyno
escritadelamodernidad,lastecnologasquehabansidoinventadasparaanimales,criminales,
extranjeros,ojudos,finalmenteseharanextensivasatodoslossereshumanos.Deahqueenel

cursodelsigloXX,lastecnologasbiomtricashayansidoaplicadasatodoslosciudadanos,yla
fotografamtricadeBertillonylashuellasdigitalesdeGaltonseanusadasentodoslospases
comorecursodeidentificacin.

Peroelpasoextremotanslosehatomadoennuestrosdasyanseencuentraenprocesode
completarse.Coneldesarrollodenuevastecnologasdigitales,conescnerespticosquepueden
fcilmenteregistrarnoslolashuellasdigitales,sinotambinlaretinaoeliris,losaparatos
biomtricosparecendesplazarsemsalldelasestacionesdepolicayoficinasdemigracinhacia
lavidacotidiana.Enmuchospases,elaccesoacomedoresestudiantilesoinclusoalasescuelases
controladoporunaparatobiomtricodondeelestudiantedebeposarsumano.Lasindustrias
europeasenestesector,quecrecerpidamente,recomiendanalosciudadanosquese
acostumbrenaestetipodecontrolesdesdetempranaedad.Estefenmenoesrealmente
preocupante,puestoquelascomisioneseuropeasparaeldesarrollodelaseguridad(comola
ESPR,EuropeanSecurityResearchProgram),tienencomomiembrospermanentesagrandes
corporacionescomoThales,Finmeccanica,EADSetBAESystem,quesehanvolcadoalnegociode
laseguridad.

Esfcilimaginarlospeligrosquerepresentaraunpoderquetuvieraasudisposicinunacceso
ilimitadoalainformacingenticaybiomtricadetodossusciudadanos.Conunpoderas,el
exterminiodelosjudosquesellevacabodentrodeunsistemamenoseficienteencuantoal
registropoblacional,podrasertotaleincreblementeexpedito.Peronomedetendreneste
aspectoimportantedelproblemadelaseguridad.Lasreflexionesquemegustaracompartircon
ustedestienenquever,encambio,conlatransformacindelaidentidadylasrelacionespolticas
queestninscritasenlastecnologasdeseguridad.Estatransformacinestanextrema,quenos
podemospreguntarlegtimamentenoslosilasociedadenquevivimossiguesiendodemocrtica,
perotambinsiestasociedadpuedeseguirconsiderndosepoltica.

ChristianMeierhademostradocmoenelsigloVa.C.,unatransformacinconceptualdelo
polticotuvolugarenAtenas,basadaenloquelllamalapolitizacin(politisierung)dela
ciudadana*.Hastaesemomento,lapertenenciaalapolissedefinaporunaseriedecondiciones
deestatussocialdedistintandoleporejemplo,perteneceralanoblezaociertasprcticas
rituales,sercampesinoomercader,sermiembrodeciertafamilia,etc.apartirdeahla
ciudadanadevinoenelprincipiofundamentaldelaidentidadsocial.

Elresultadofueunaconcepcinnominalgriegadelaciudadana,enlaqueelhechodequelos
hombressecomportasencomociudadanos,alcanzunaformainstitucional.Lapertenenciaa
comunidadesreligiosasoeconmicasfuedesplazadaaunsegundoplano.Losciudadanosdeuna

democraciaseconsiderabanasmismoscomomiembrosdeunapolis,siempreycuandose
dedicaranalavidapoltica.Polisypoliteia,ciudadyciudadanaseconstituanysedefinan
mutualmente.Laciudadanadevinoasenunaformadevida,mediantelacuallapolisse
constituyeenunaesferaclaramenteseparadadeloikos,lacasa.Lapolticasetransform,
entonces,enunespaciopblicolibre,quecomotalseoponaalespacioprivado,entendidocomo
elreinodelanecesidad.SegnMeier,elprocesogriegodepolitizacinfuetransferidoala
polticaoccidental,dondelaciudadanapermanecicomounelementodecisivo.

Lahiptesisquemegustaraproponerlesesqueestefactorpolticofundamentalhaentradoenun
procesoirrevocablequetanslopodemosdefinirentantoprocesodeascendentedespolitizacin.
Loqueenunprincipiofueunaactividaddelavida,unacondicinesencialeirreduciblemente
activa,sehaconvertidoennuestrostiemposenunestadopuramentejurdicopasivo,enelcualla
accineinaccin,loprivadoylopblicosevuelvenimprecisos.Esteprocesodedespolitizacin
ciudadanaestanevidentequenohacefaltadetenerseenello.

Intentarmostrar,encambio,cmoelparadigmaylosaparatosdeseguridadhanjugadounpapel
decisivoenesteproceso.Elincrementodelusodeestastecnologasquefueronconcebidaspara
criminalestieneconsecuenciasinevitablesenlaidentidadpolticadelciudadano.Porprimeravez
enlahistoriadelahumanidad,laidentidaddejadeserunafuncindelapersonalidadsocial
basadaenelreconocimientodelosotros,ydevieneenfuncinquesedesprendedelosdatos
biolgicos,comolosarabescosquedibujanlashuellasdigitalesoladoblehlicedelADN.Lacosa
msneutralyprivadasetransformaenelfactordecisivodelaidentidadsocial,ylaidentidad
socialpierdedeestamanerasucarcterpblico.

Simiidentidadestdeterminadaahoraporcaractersticasbiolgicas,queenformaalguna
dependendemivoluntadysobrelascualesnotengoningncontrol,entonceslaconstruccinde
unaidentidadpolticayticasevuelveproblemtica.Qurelacinpuedoestablecerconmis
huellasdigitalesoconmicdigogentico?Lanuevaidentidadesunaidentidadsinpersona,enla
queelespaciopolticoyticopierdesusentidoyexigerepensarsenuevamente.Mientrasqueel
ciudadanogriegoeradefinidomediantelaoposicinentreloprivadoylopblico,eloikos,como
ellugardelavidaproductiva,ylapolis,comoespaciodelaaccinpoltica,elciudadanomoderno
pareceentrarenunazonadeindeterminacinentreloprivadoylopblico,oparaponerloen
trminosdeHobbes,entreuncuerpofsicoyotropoltico.

Lamaterializacinenelespaciodeestazonadeindeterminacinsonlascmarasdevigilanciaque
pueblanlascallesyplazasdenuestrasciudades.Aqutenemosunaparatoconcebidoparalas
prisionesqueseextiendealespaciopblico.Peroesevidentequeunespaciopblicovideo

grabadodejadefuncionarcomogora,convirtindoseenunhbridoentrepblicoyprivado,una
zonadeindeterminacinentreprisinyforo.Estatransformacindelespaciopolticoes
ciertamenteunfenmenocomplejoconcausasdiversas,perosindudaelnacimientodelbiopoder
ocupaunlugarcentral.Laprimacadelaentidadbiolgicasobrelaidentidadpolticaest
claramenteentretejidaconlapolitizacindelavidadesnudaenlosestadosmodernos.Perono
hayquedescartarquelaequiparacindelaidentidadsocialconlaidentidadcorporalcomenz
conelintentodeidentificarcriminalesreincidentes.Nodeberadeasombrarnossihoylarelacin
normativaentreEstadoyciudadanasedefineporlasospecha,elregistroycontrolpoliciaco.El
principionodichoqueregulanuestrasociedadpuedeformularsedelasiguienteforma:cada
ciudadanoesunterroristaenpotencia.Pero,enquacabaunEstadoqueserigebajoeste
principio?SiguesiendounEstadodemocrtico?Siguesiendopoltico?EnquclasedeEstado
vivimoshoy?

Comoustedesquizsyasaben,MichelFoucaultensulibroSurveilleretpunir,ascomoensus
cursosenelCollgedeFrance,trazunaclasificacintipolgicadelosEstadosmodernos.l
demostrqueelEstadodelancienrgimealquellamelEstadosoberanooterritorial,ycuyo
lemafuefairemouriretlaisservivreevolucionaprogresivamentehaciaunEstadopoblacionaly
unEstadodisciplinario,cuyolemaesahorafairevivreetlaissermourir,hacindosecargodela
vidadelosciudadanosparaproducircuerpossanos,manejablesydciles.

VivimosactualmenteenunEstadoquehadejadodeserdisciplinario.GillesDeleuzelollamel
"Estadodecontrol"(tatdecontrole),yaquelobuscanoesgobernarnidisciplinar,sinomsbien
administrarycontrolar.LadefinicindeDeleuzeescorrectaporqueadministracinycontrolno
necesariamentecoincidencongobiernoydisciplina.Ningnejemploesmsclaroqueeldeaquel
oficialdelapolicaitalianaquien,luegodelosdisturbiosenGnovaenjuliodel2001,declarque
elgobiernonoquierequelapolicamantengaelorden,sinoqueadministreeldesorden.

Lospolitlogosnorteamericanosquehanintentadoanalizarlastransformacionesconstitucionales
delPatriotActenlasleyespromulgadastrasseptiembrede2001,prefierenhablardeunSecurity
State(EstadodeSeguridad).Peroqusignificaseguridadenestecontexto?Fuedurantela
RevolucinFrancesaquelanocindeseguridad(suret,comosellamabaentonces)seasociala
definicindepolica.Lasleyesdel16deMarzode1791ydel11deAgostode1792introducenen
lalegislacinfrancesalanocindepolicedesuret(policadeseguridad),queinevitablemente
tendrunalargahistoriaenlamodernidad.Siunoleelosdebatesqueprecedieronalaaprobacin
deestasleyes,unoconstataquelapolicaylaseguridadsedefinenmutuamente,aunqueninguno
desusidelogos(Brissot,HerautdeSechelle,Gensonne)pudodefiniresascategorasporssolas.

Losdebatesseenfocaronenlasituacindelapolicaconrespectoalajusticiayalpoderjudicial.
Gensonnesostienequestosson"dospoderesdistintosyseparados",ysinembargo,mientras
quelafuncindelpoderjudicialesclara,sevuelveimposibledefinirelpapelquejuegalapolica.
Unanlisisdeestedebatedemuestraqueellugarylafuncindelapolicaesindecidible,ydebe
permanecerindecidible,puestoquesirealmentefueraintegradoalpoderjudicial,lapolica
dejaradeexistir.steeselpoderdiscrecionalqueanhoydefinelapraxisdeloficialdepolica,
quien,anteunasituacindepeligroconcretoqueatentecontralaseguridadpblica,debeactuar
casicomounsoberano.Pero,inclusocuandosteejercitasupoderdiscrecional,noesttomando
realmenteunadecisin,niinterviniendoenladecisinltimadeljuez.Cadadecisintienequever
conlascausas,mientrasquelapolicaactasobrelosefectosquepordefinicinsonindecidibles.

Elnombredeesteelementoindecidibleeshoy,comolofueparaelsigloXVII,"raisond'tat"
(razndeEstado),sinomsbien"razonesdeseguridad".ElEstadodeSeguridadesunestado
policial:pero,otravez,enlateorajurdicalapolicaescomounhoyonegro.Solamentepodemos
decirqueenlallamada"cienciadelapolica"(queporvezprimeraapareceenelsigloXVIII),el
concepto"polica"regresaasuformaetimolgica"politeia"oponindosecomotalala"poltica".
Sorprende,sinembargo,quePolicacoincidaahoraconsuverdaderafuncinpoltica,mientras
queeltrminopolticahoyserefieraalapolticaexterior.FueasqueVonJusti,ensutratado
PoliceyWissenschaft,nombralaPolitik(poltica)alarelacindeunEstadoconotrosestados,yle
llamaPolizei(polica)alarelacindeunEstadoconsigomismo.Valelapenareflexionarsobreesta
definicin:"LapolicaeslarelacindelEstadoconsigomismo".
Lahiptesisquemegustaraavanzareslasiguiente:alponersebajoelsignodelaseguridad,el
Estadomodernodejalaesferadelapolticayentraalatierradenadie,cuyasgeografayfronteras
aundesconocemos.ElEstadodeSeguridad,cuyonombrepareceremitiralaausenciadecuidados
(securusdesinecura)debe,porelcontrario,alertarnossobrelospeligrosquesejueganenla
democracia,yaqueenellalavidapolticasehavueltoimposible,almismotiempoque
democraciasuponeprecisamentelaposibilidaddeunavidapoltica.

Megustaraconcluirosimplementedetenermiponencia,yaqueenlafilosofacomoenelarte
nohayconclusinalguna,sloelabandonodeltrabajoconalgoque,hastadondes,esquizsel
problemapolticomsurgente.SielEstadoenelcualvivimoseselEstadodeSeguridadquehe
descrito,debemospensarnuevamentelasestrategiastradicionalesdelosconflictospolticos.
Quhacer?Questrategiallevaracabo?

Elparadigmadeseguridadimplicaquecadadisenso,cadaintentomsomenosviolentode
derrocarelorden,sevuelveunanuevaoportunidadparagobernarlos,yporlotantolees
redituable.EstoesevidenteenladialcticaqueuneestrechamenteterrorismoconEstadoenun

interminablecrculovicioso.ComenzandoconlaRevolucinFrancesa,latradicinpolticadela
modernidadhaconcebidoloscambiosradicalesenlaformadeunprocesorevolucionarioque
actacomopouvoirconstituant(poderconstituido),el"poderconstituyente"deunnuevoorden
institucional.Creoquedebemosabandonaresteparadigmaeintentarpensaralgoascomoun
puissancedestituante,un"poderpuramentedestituyente"quenopuedesercapturadoenla
espiraldelaseguridad**.

UnpoderdestituyentedeestetipoeselqueWalterBenjamintieneenmenteensuensayo"Para
uncrticadelaviolencia",dondetratadedistinguirlaviolenciacapazdeinterrumpirlafalsa
dialcticadela"violenciafundadoradederechoypreservadoradederecho",ejemplificadaenla
huelgageneralproletariadeSorel."Conlarupturadeesteciclo"escribehaciaelfinaldel
ensayo,"queesmantenidoporlasformasmticasdelaley,conladestitucindelaleyytodaslas
fuerzasquedeellasedesprenden,yalcanzandofinalmentelaabolicindelpoderdelEstado,se
fundaunanuevapocahistrica"***.Mientrasqueelpoderconstituyentedestruyelaleypara
recrearla,elpoderdestituyente,entantoquedeponeparasiemprelaley,seabrehaciauna
verdaderapocahistrica.

Pensarunpoderdestituyentepuronoestareafcil.Benjaminescribienalgnmomentoque
nadaesmasanrquicoqueelordenburgus.Enestemismosentido,Pasoliniensuultimapelcula
hacequeunodeloscuatrosamosdeSalledigaasusesclavos:laverdaderaanarquaesla
anarquadelpoder.Esjustamenteporqueelpoderseconstituyeasmismoatravsdela
inclusinylacapturadelaanarquaylaanomia,quesedificultaelaccesoinmediatoaestas
instancias.Esimposiblepensarunaverdaderaanarquaounaverdaderaanomia.Creoquela
praxisqueexitosamenteharavisiblelacapturadelaanarquaylaanomiaenlastecnologasde
seguridaddegobierno,actuaraatravsdeunpoderdestituyente.Unanuevadimensinpoltica
devieneposiblesloenlamedidaenquepodemosidentificarydeponerlaanarquaylaanomia
delpoder.Perostanoesmeramenteunatareaterica:implica,antesquenada,el
redescubrimientodeunaformadevida,elaccesoaunanuevafiguradeesavidapolticacuya
memoriaelEstadodeSeguridadtratadeeliminaratodacosta.

*PonencialedaporelfilsofoGiorgioAgambenenelInstitutoNicosPoulantzas/Juventud
SYRIZA,Atenas,Grecia,noviembrede2013.

Notasdetraduccin:

*GiorgioAgambenaludeaquallibrodeChristianMeier,DieEntstehungdesPolitischenbeiden
Griechen(FrankfurtamMain,1990).

**Esmuyprobablequelaexpresinpoderdestituyente"hayasidoarticuladatericamentepor
primeravezporColectivoSituacionesapartirdelasrevueltasargentinasdel2001.Vase19&20:
Apuntesparaunnuevoprotagonismosocial(TintaLimn,2002).Enlosltimosaos,elpensador
italianoRafaelleLaudanihavenidoteorizandolacategoradestituyentealolargodelatradicin
delafilosofapolticadeOccidente.VerDesobediencia(Proteus,2002).

***Traducidadelinglsalespaol,delaedicindeMarcusBullockyMichaelJennings,Critique
ofViolenceenSelectedWritings,vol.I.(Harvard:HarvardUniversityPress,2004,23652).
DespusderevisarlastraduccionesalespaoldelaseditorialesTaurusyAbada,encontramosque
laversineninglsesmsfielalsentidooriginaleneltextodeAgamben.Ver,Comment
lobsessionscuritairefaitmuterladmocratie(Lemondediplomatique,Enerode2014).

You might also like