Professional Documents
Culture Documents
Arepresentaodeumfenmenocientficoumainvenopoltica.EntrevistacomIsabelleStengers
Unisinos
www.unisinos.br
MinhaUnisinos
Buscar
Incio
SobreoIHU
reas
Notcias
Diminuir/Aumentaraletra
Entrevistas
Enviarporemail
Publicaes
Imprimir
Eventos
Cepat
Compartilhar
Tera,07deoutubrode2008
Arepresentaodeumfenmeno
cientficoumainvenopoltica.
EntrevistacomIsabelleStengers
Enquantobelga,enofrancesa,IsabelleStengersgostaderecordaraosseusinterlocutoresqueosfinaldeseu
sobrenomepronunciado.Estenoumvezonacionalista,masumaadvertnciahumorsticaparasedesconfiarda
relaodemasiadodiretaqueosprimosfrancesese,maisemgeral,osleigos,osiluministaseosmaterialistastmcom
ouniversal.
AreportagemeaentrevistadeRobertoCiccarelliepublicadasnojornalIlManifesto,23092008.Atraduode
BennoDischinger.
Desdeapublicao,em1979,deAnovaaliana,olivroescritocomoNobeldaqumicaIlyaPrigogine,queatornou
conhecidaeapreciadacomofilsofadacincia,Stengersjamaisdeixoudecriticarasformasdeperemptoriedade
usadaspelascinciascomrespeitosoutrascincias,dossaberestradicionaiscomrespeitoaossaberesassimditos
menores,dosexpertscomrespeitoaoscidados,dopodercomrespeitoinovao.Seuempenhosedesenvolveu,
emseguida,sobreduasfontes:recordandoaossaberesdominantesascondiesmateriaisehistricasdasverdades
tratadascomoabsolutas,ouento,dandovozsculturastradicionais(asbruxas),sprticascientficasdescartados
embenefciodascinciasexperimentais(ahipnose).
AcinciaafirmaStengerstendeaeliminaroconflitoqueaopeaorealemnomedeumapolticadaleieda
ordem.Paraentendlo,bastalerAestruturadasrevoluescientficasdeThomasKuhn:oqueacinciamoderna
ensinaaoscientistasresolverproblemasnormais,quebracabeas,paradepoispassaraoutroparadigma.O
problema,aoinvs,omodopeloqualoscientistasencaramosfenmenos,omodopeloqualacinciadeclarareal
umfenmenomaisdoqueoutro,omodopeloqualumaprticadefinidacomocientficacomrespeitoaoutraprtica
julgadanocientfica.Arepresentaodeumfenmenocientficoumainvenopoltica.Paramim,estainveno
interessanamedidaemquenosecolocanumhorizontenoqualprecisogarantirumaordemeumahierarquiaentre
arealidadecomrespeitoimaginao,entreoqueoquedeveriaser.
Espiritualidade
Entreemcontato
NOTCIAS
NotciasdoDia
Notciasde2012/2011
NotciasAnteriores
ENTREVISTAS
Ohomemendividadoeodeuscapital:
umadependnciadonascimentomorte.
EntrevistaespecialcomMaurizioLazzarato
LaudatoS:umtextoimpregnadode
TeilharddeChardin.Entrevistaespecial
comDeborahTerezinhadePaula
Violnciacontraosindgenasum
problematico.Entrevistaespecialcom
LuciaHelenaRangel
Umanovafrentedeesquerda,distintado
PodemoseSyriza,podesercriadanoPas.
EntrevistaespecialcomFelipeAmin
Filomeno
Eisaentrevista.
Emsuasobrasemergesempreumatensoconstanteemdireoaumaleiturapolticadascincias,eem
particularaumaanlisepolticadarelaoentreospodereseossaberes.Quaissoasrazesprofundasdesta
leitura?
Somuitosossignificadosquepodemseratribudospalavrapoltica,pelomenostantosquantossoosmodos
parasefalardarelaoentrecinciaepoltica.Oproblemadeveserenfrentadonumnvelgeral:quemtemodireitode
falarsobrealgo?TomemosGalileu.Elenegouaautoridadedeumadeterminadarepresentaocientfica,inspiradana
Bblia,deestabeleceralegitimidadedeumfenmeno.Adescobertadaastronomiafoiumeeventopolticoqueimps
umnovotipodesaber,contestouaautoridadedaIgrejaemnomedeoutraautoridade,aqueladacinciaexperimental.
Galileucriouemseulaboratrioumeventopositivoquecriouumnovoconflitoentrediversasrepresentaesdo
mundo,e,porisso,entreprticascientficas:aquelainspiradanaideologiaeaquelaelaboradanoslaboratrios.
AdescobertadeGalileutambmtrouxetonaoelementofundamentaldascinciasexperimentais:omecanismo
deexclusoreferentesoutrasprticasnocientficas.Voctraouumaverdadeiraeprpriagenealogiadeste
processoatravsdoqualumsabermaior,emparticularaqueledascinciasdurascomoafsica,
desqualificaossaberesmenores.precisamenteesteoresultadodoeventopolticodoqualvocfala?
Euafirmeiestagenealogiadossaberescientficosapartirdopontodevistadaquiloqueelesrefutam.Estarefutao
devidaaofatodequeaosassimchamadossaberescientficosmenoresnegadaapossibilidadedeprovara
veracidadedosfenmenosdosquaisseocupam.Asassimditascinciasmaioresso,comoderestodisseramGilles
DeleuzeeFlixGuattari,cinciasquenoestudamumprocessonumapaisagemconcreta.Impuseramaexignciada
provaecreioqueestatenhasidoaarmamaisimportanteusadapelascinciasexperimentaisparaindividuaros
fenmenosafimdeseparlosdomundo,purificandoos,tomandoemconsideraoseuladoabstratoenosua
relaocomoutrosfenmenos.Eudefiniesteprocessonostermosdeumaestratgiadedesqualificaoquandome
ocupeidahistriadacomissonomeadaporLuizXVIparaverificaraexistnciadomagnetismoanimal,umadas
primeirastentativasdeestudodahipnose.Foioprimeiroepisdiomarcante,ocorridopoucoantesdarevoluo
francesa,noqualoscientistasexperimentaisdefiniramoscritriosdelegitimidadedeumfenmeno,usandoaprova
comoarmadeguerraparadesqualificaraprticacientficadomagnetismoque,desdeento,temsidoconsiderada
umacinciamenor.
NOTCIAS
Afinanceirizaodavida.Osprocessosde
subjetivaoeareconfiguraodarelao
economiaepoltica
''Aencclicapapalumaviradahistrica.''
EntrevistacomNaomiKlein
PapaFranciscorecrutaNaomiKleinparaa
batalhacontraasmudanasclimticas
OtempopolticodeDilmaestprestesa
esgotar
Padreepastorlavamospsdatravestique
secrucificounaParadaLGBTde2015
Pretendedizerquehouveummomento,nahistriadascinciasmodernas,emquearacionalidadefoiconcebida
comoinstrumentodegovernoenoscomoanlisedorealoudispositivodeinovao?
http://www.ihu.unisinos.br/noticias/noticiasanteriores/17212arepresentacaodeumfenomenocientificoeumainvencaopoliticaentrevistacomisabell
1/3
28/06/2015
Arepresentaodeumfenmenocientficoumainvenopoltica.EntrevistacomIsabelleStengers
umaduplicidadepresentedesdeGalileu,masquesemanifestaapartirdoeventoquelhecontei.Umavez
desqualificadaaautoridadedahipnosejuntopopulao,aquelescomissriosdestinaramnaaodesprezo,
declarandosuainutilidadeparafinscientficos.Omesmerismonoprovavanada,portantonoexistia.Acomissodos
cientistasnomeadapeloreiinstilouomedodoirracional,daquiloquenopodeserprovado.Desdeento,ahipnose
umaprticadecharlates,quemausacondenadoemsentidopolticoemoral.Estadecisoassinala,numcerto
sentido,ofimdoIluminismo,nosentidodequedesdeentoacinciatemsidousadacomsempremaisfreqncia
paragovernaraordempblica.Quantoaoscientistas,estescomeamaviveraprpriafunodemaneiradualista:de
umlado,afirmamsualiberdadedepesquisa,mas,dooutro,tornamse,paratodososefeitos,osguardiesdaordem
constituda.
REVISTAIHUONLINE
Voctemumaformaocientfica,depoisescolheuafilosofia.Certavezsustentouqueaqumicalheensinoua
artedamesclagem,assimcomoDeleuzelheensinouaartedoencontro.Distovocdeduziuummodeloparaa
cincia.Gostariadesaberquemodeloapresentahojeparaapoltica.
Paraentenderarelaoentefilosofia,cinciaepolticaprecisoacimadetudosubtrairseaoexercciodaautoridade.
Nomeinteressaintroduzirumahierarquianasrelaesentreasprticaspolticasecientficase,porconseguinte,um
princpiodeordemouumequilbrioesttico,queimpedemodevirdetaisprticas.Tratase,aocontrrio,de
estabelecerumaecologiaentreasprticascientficas,algoqueeudefininostermosdeumafarmacologia.Com
respeitonossatradiofilosficaecientfica,queodeiatodaformademesclagemeconsideraosfenmenos
somentedemaneiraclaraedistinta,creioqueprecisoadotarestaperspectiva.Esteconceitofoiintroduzidopor
JacquesDerrida,oqualexplicouqueaescrituraumpharmakon,umaformadedosagemdaloucura.Euprefirousar
pharmakonnosentidotradicional,aqueledamedicina.Nanossatradio,desdePlato,ospharmaka,estascoisas
perigosasquerequeremumaartedadosagem,tmsidodesqualificadosembenefciodosprincpiosquegarantemo
bemeaverdade.Aartedadosagemobriga,aocontrrio,aencontrarumanovarelaoentreprticascientficase
prticasnocientficas.Elaensinaqueascoisasnosedojamaisdemaneiraboaoum,racionalouirracional.Euo
entendiquandotrabalhei,primeironaHolanda,depoisnaFrana,comasassociaesdeautoajudados
consumidoresdedrogas.Encontreimeanteumeventoqueinvestetantonapolticacomonossaberescientficos.No
possvelpensarseupapelnasociedadesemprseoproblemademocrticoporexcelncia:aproduoativade
saberesdapartedosgruposqueseempenhampoliticamenteapartirdaprpriasituao.Nestescasos,oscientistase
osexpertstmsidoobrigadosanegociarpoliticamenteousodosprpriossaberescomosgruposinteressados.Esta
negociaotemsidooresultadodeumaintelignciacoletivaqueaformaidealemqueopharmakonusado.Ela
permitiuconectarsecomoutrasidiaseoutrasprticas,experimentandonovasconexesalmdashierarquias
existentesentreasprticas.
Vocjamaisescondeuseuempenhopolticoemfavordaesquerda.AntescomosVerdes,depoiscomaEsquerda
UnidanaBlgica.Perguntolhe,agora,qualacontribuiodascinciasexperimentaisparaexplicaracrise
atual?
Ascinciasexperimentaispoderiamimpeliraesquerdaapensarumacordoquenoderivadenenhumasujeioa
umaautoridade,mas,aocontrrio,dapossibilidadedeafirmarumdesacordopararesolverumproblemacomum.o
queeuaprendidoscientistas:osconflitosentreasinterpretaesdeumfenmenososecundriosemrelaoao
problemaqueosjuntou.Apossibilidadederesolvertalproblemamaisfortedoqueaquiloqueodivide.Oque
deveriainteressaresquerdasoosproblemasqueimpelemapensar,queproduzemumdevir.Agradamemuitoa
definioqueDeleuzedeuemseuAbecedrio:quemdeesquerdanopartedequemprximo,masdequemest
distante.Istosignificasentirseresponsvelporquemperdeuotrabalho,porquemsofreumainjustia.Mas,significa
tambmpensarcomocomporummundoemcomum,umproblemaqueobrigaaumanovarelaocomanaturezae
noscomoshumanos.Porisso,aesquerdanodeveriaenfileirarsecomasvtimasenquantovtimas,masapoilas
naquiloqueelaspodemtornarsealmdesuaidentidadedevtimas.
Edion467
LinguagemeInterao.Dilogo,identidade
ecultura
Sitedarevista
Versoparafolhear
VersoemPDF
ANTERIORES
Edion466
MichelFoucault,ocuidadodesieogoverno
desi(enkrateia)
Edion465
Esopraumventodearpuro...Osdoisanos
dePapaFranciscoemdebate
Comentriosencerrados.
JComments
CADASTRESE
Nome:*
Email:*
Queroreceber:
NotciasDirias
RevistaIHUOnline
Informaessobreeventosdo
IHU
IHU
@_ihu
49m
2h
Repitaocdigoacima:
Enviar
IHU
@_ihu
O tempo poltico de Dilma est
prestes a esgotar bit.ly/1fYYpqF
Mostrar Resumo
NOVOSCOMENTRIOS
ConectesecomoIHUnoFacebook
"Comosempre,aentrevistade
EdgarMorinespelhaasbasese
fundamentosdopensamento
complexofunda..."Emrespostaa:A
LaudatoSi,talvez,oatonmero
1deumapeloparaumanova
civilizao.EntrevistacomEdgar
Morin
SiganosnoTwitter
"opasperpassaporumacrise
moraldadaosdesdobramentosde
umgovernoemqueseconstituiem
and..."Emrespostaa:Oplanooculto
deLulaparavoltaraopoder
EscrevaparaoIHU
AdicioneoIHUaoseusFavoritosevolte
maisvezes
ConheaapginadoObservaSinos
3h
"Estranhoopronunciamentode
Nassif.Umhomemtocompetente
dizendocoisasquenopassamde
fant..."Emrespostaa:Otempo
polticodeDilmaestprestesa
esgotar
AcompanheoIHUnoMedium
http://www.ihu.unisinos.br/noticias/noticiasanteriores/17212arepresentacaodeumfenomenocientificoeumainvencaopoliticaentrevistacomisabell
2/3
28/06/2015
Arepresentaodeumfenmenocientficoumainvenopoltica.EntrevistacomIsabelleStengers
Av.Unisinos,950SoLeopoldoRS
CEP93.022000
Fone:+55(51)35908247
humanitas@unisinos.br
Copyright2011UnisinosTodososdireitosreservados
http://www.ihu.unisinos.br/noticias/noticiasanteriores/17212arepresentacaodeumfenomenocientificoeumainvencaopoliticaentrevistacomisabell
3/3