You are on page 1of 3

regards.

fr

hp://www.regards.fr/web/article/isabellestengerslarationalite

IsabelleStengers:Larationalitsetrouveductdelaremiseenquestiondupouvoiretdes
experts
mardi,9dcembre2014/GildasLeDem
Facelascienceinstitutionnelle,auprogrsetlaviolencedtatcommeagentsdunordredpass,laphilosopheIsabelleStengersinterrogelesnouvellesformes
delcologiepolitiqueetdelactivismedanslespacepubliccontemporain.
IsabelleStengersestdocteurenphilosophieetenseignelUniversitlibredeBruxelles.Elletravaillesurlhistoireetlaphilosophiedessciences,etanotammentcrit
Sciencesetpouvoir(LaDcouverte,1997,2002)etdeUneautrescienceestpossible!Manifestepourunralentissementdessciences(LaDcouverte,2013).
Vousavezsouventvoqulaquestioncologique,etltatdeguerreque,danslespacepublicetintellectuel,ellesuscite...
IsabelleStengers.CequonappellelaSciencecommeinstitutionseprsenteaunomdesvaleursdobjectivitetdeneutralitquelleoppose,commetelles,unpublic
dnicommeirrationnel.Cepublicdevrait,dslors,accepterquelesquestionsquileconcernentsoientarbitresaunomdunbiencommundontladiteScience
prtenddtenirlesclefs.LaScience,priseencesens,estlieuneguerrequineditpassonnom.Commeautempsdelacolonisation,elleopreuneformede
pacication:uneguerrequineconnatpasdennemis,seulementdesgars(r)duquer.Ellerenvoielacontestationductdespassionsirrationnelles,et
dnonceceuxquipolitisentunequestion,commesiellemmesesituaithorsdelespacepolitiqueetpublic.LamultiplicationactuelledesZADa,dslors,unsens
minemmentpolitiqueetintellectuel.Ceuxquientaientexclussapproprientnonseulementdesmoyensconcretsdintervenir,maissemparentaussidesquestions
dontilsntaientpascensssemler,fabriquentuneintelligencecollectiveleursujet.Cequejappelle,ailleurs,uneintelligencepubliquedessciences[1].

Lesscientiquesetexpertsquiontdfendulindustrialisationetleprogrssontavanttoutdesdfenseursdelordrepublic
Vousditesaussiquelcologiepolitiqueaprcismentpourenjeudersoudrecettatdeguerre
Silimportelcologiepolitiquedepenseruntatdepaix,cenesauraittreausensdunconsensus,oilsagiraitdesurmontercequinousdiviseparlesseuls
moyensdubonsensetdelabonnevolont.Lapaixnestpossiblequecommecration.Ellenexclutpas,maisexigeaucontrairedarmerlesdivergences,les
dirences,carcestlaseulemaniredexplorerlespossibilitsdarticulationquejaimeraisappelerdiplomatiques.Cestencesensquelcologieestimmdiatement
politique;lcologiepolitique,silyena,esttouteentireunartdeladiplomatie.Elleseconstituecommeunecologiedesrelations,despratiquescollectives:entre
despratiquesdesavoir,destypesdactivit,dintelligencecollectivedivergentes,maiscapables,ventuellement,decompromisentreelles.AusensoEmilieHache
parleduncompromiscommepromessecommune,maispromessedecrationdunenouvellesituationpolitique.Uncompromisintressantestuncompromisqui
credenouvellesrelationsentrepartenaires,autantquedenouvellesformulationsdesproblmes[2].
Ilimportedoncdenejamaissparerscienceetpolitique?
Lesdeuxsontinsparablescarunescience,pourlemeilleuretpourlepire,cresespropresquestions,etcesquestionspeuventtre,siunesituationnestpas
dployepolitiquementetpubliquement,larbrequicachelafort.Lesquestionsetlesfaitsscientiquesquileurrpondentnesontpashorsvaleur.Moinsque
jamaisaujourdhui,olinnovationetlacomptitivitsontlemotdordre.Lessciencesslectionnentetignorentncessairementcertainsfaitsenfonctiondeleurs
questions;ellesinterprtentetvaluent.Encesens,lasparationentrefaitsetvaleursesttoujoursruineusepourquiconqueprendausrieuxladmocratie.Sans
quoilesscientiques,devenusdesexperts,nontpluspourraisondtreourecoursqueladfensedelordrepublic.Unedeschoseslesplusintressantesdansle
mouvementdeluecontrelesOGM,ouSivens,rsidedanslefaitquelesactivistesontopposauxexpertsnonseulementdesvaleurs,maisaussidexcellentes
raisonsobjectives,silonveut,decontesterlesverdictsdexpertsquisesontdonnspourmissiondeservirlindustrialisationetleprogrs

Larationalitsetrouveenfaitductdelaremiseenquestiondupouvoiretdesexpertsparlesactivistes
CelasigneraitlandecequelonaappellesLumires?
Oualorsledbutdelarsistanceunesciencequi,aunomdelaraison,sefaitlinstrumentdunedomesticationoprantaunomdelordrepublic,etvisanttouer,
rduirelesdirencesetlesdirendsconstitutifsdelespacepublic.LaairedeSivensamontrocelapeutmener:desexperts,toutsaufneutresetobjectifs,mais
livrsdesconitsdintrt;uneexpertisequiseprotgedetoutquestionnementpublic,quiefaireappellordrepublicdemanireparamilitaire.Demme,
danslaairedelaroportdeNotreDamedesLandes.Linterventiondesactivistesnousaoertuneformidableleondechosepolitique:larationalitsetrouveen
faitductdelaremiseenquestiondupouvoiretdesexperts.CommenouslavaientdjapprisFoucault,puisActUpdanssonsillage,sionpeutparlerde
rationalitcestdanscesvnementspublicsolarationalitsexercedansuneformedersistance,dertivitfaceaupouvoiretsesprocessusdelgitimation,
souventfortpeuscientiquesetrationnelsenvrit.
Ilimporte,galement,denepassparermouvementssociauxetcologistes?
FlixGuaariavaitrv,dansLestroiscologies,duneconvergenceentrecequonappelaitalorslesrougesetlesverts.Cestbiencequiestentraindese
concrtiserautourdesZAD.LamortdeRmiFraisse,lefaitquilaittunjeunecologiste,obligereconsidrerdescatgoriesimposes,quisparaient
mouvementssociauxetmouvementscologistes.Cedramecoalisedesgensvenusdhorizonstrsdirents,donneconsistancedesalliancessans,pourautant,
quilsoitncessairedimposer,denhaut,uneconvergencedeslues.Pluttquedeparlerdeconvergence,jeprfreparlerdeconsistance,ausensoDeleuzeparlait
dunmurdepierresches,quitientparfaitementsansciment.Cestcetypedemurs,dersistancescollectivesquilimportedeconstruire,quipassent,lencore,par
descompromisquisonttoutsaufdescompromissions,desreniementsdenosdirences,denosasprits.Cescompromiscrenteneetdenouvellesrelations,
transversales,quipassentaussipardesnouvellesmaniresdevivre,desnouvellestechniquesdengociation.Lapensedtatetlecapitalismeontdshonorces
mots,ilfautnouslesrapproprier,nousrapproprierleursensinventifetarmatif.

Laquestionnestpasdechoisirentreviolenceetnonviolencemaisdefabriquerdescompromisintelligents
Maislesmouvementssociauxnexcluentpastoujoursuneformedeviolence.Quandlesmouvementscologistessesonttoujoursvoulusnonviolents
Jeminscrispluttdansunetraditiondelanonviolence,deladsobissancecivilevenuedestatsUnis,traverslapensepragmatiqueetlemouvementdesdroits
civiques.Lanonviolencenestpasunevaleurmorale,maisstratgiqueetpragmatique.Etlencore,nouspouvonsimaginerdenouvellesalliances,denouveaux
agencements,viterquedesactivisteslancentdesbriquesendirectiondesforcesdelordrepardessuslesttesdactivistespratiquantdessitinpaciques!La
questionnestpasdechoisirentreviolenceetnonviolencemaisdefabriquer,iciencore,descompromisintelligents,decrerassezdeconancepournepasselaisser
diviser.Quoiquilensoit,jenednonceraijamaislaviolencedesactivistes,silsagitdejustierouderatieruneperceptiondirentielledelaviolence:lune
lgitime(laviolencedtat),lautreillgitime(laviolencedesactivistes).Nonseulementcellescisontvidemmenttoutfaitingalesenpuissance,maisellessont
duneautrenature.Tout,ici,estaairedvaluation,dedosage,depharmacologie(lepacismepeuttreunemaniredeselaisseranesthsier,etlaviolence,une
addiction).
Silesmouvementsdesfemmesontjouerunrle,cestencesens?

Jenesuispasessentialiste,maisparsituation,lesfemmessesontretrouvescartesdesgrandsemportements,desgrandescauses,desgrandesmobilisations
lgitimesrservesauxhommes.Ellesyontacquisunartdulangage,delangociation,dupragmatisme,deladloyautoseraisjedire.Orjecroisquecee
dloyautenverslesgrandescauses,lesgrandsmotsetlesgrandsrcitsestjustementunevertuquilimportedecultiver,dslorsquelontendsenfermerdansdes
impasses,dessituationsdeblocage.Lerire,lesmotsdeddramatisation,quilventlescrispations,lescramponnementsdespositionsintenables,sontlesgrandes
armesdesfemmes.Lesmotssontlesamisdesfemmes,etlesfemmesaimentlesmots,ycomprisceuxquitrahissentlesgrandsmots.Lcofminisme,cestaussile
soucidecequonpourraitappeleruneformedespiritualit,quiesttoutsaufunspiritualisme,puisquellesenquiertdesrelationsentrevivants,entremodesdevie
divergents.Ceelibertdesfemmescrechezbeaucoupunsentimentdillgitimit,dinscurit.JaimelemotdeVirginiaWoolf,nousdevonspenser,cestdire
cultiverlaperceptiondecequiestfragile,prcaire,jamaisinnocent.Etsavoirenrire,ensemble;cesttoujourslecaslorsquelesfemmes(etleshommes)sedcouvrent
engagesdanscequeDeleuzeappelaitundevenirfemme,quiestdabordundevenirvivant.
[1]Uneautrescienceestpossible!,dIsabelleStengers,LaDcouverte.
[2]Cequoinousnoustenons,propositionspourunecologiepragmatique,dEmilieHache,LaDcouverte.
AUTRESIMAGES

JPEG117.7ko
728x510pxels

Commentaires:
IsabelleStengers:Larationalitsetrouveductdelaremiseenquestiondupouvoiretdesexperts,MaudH,10dcembre2014

Mercipourcebelentretien.
Lesexperts,lesspcialistes,ceuxquipensenttaplace,quifontautoritquitexpliquentcequetuDOISpenserpourton
bienquienvahissenttoncerveau,tonimaginairedefaoninsidieuse.....
Ilfautreprendreduterrain,trevigilant,defaonindividuelleetcollective!Vivelalue!
IsabelleStengers:Larationalitsetrouveductdelaremiseenquestiondupouvoiretdesexperts,MaudH,10dcembre2014

Etdanscecadre,cejeudi11dcembrepourprotestercontreladestructionprogrammedelarecherchepubliqueet
luniversit,nousconstruisonsunMURDELACOLEREToulouseetdansdautresvillesdeFrance.Plusdinfosici:
hp://sciencesenmarche.org/fr/blog/2014/11/28/le11decembrejourneenationaledactionpourlenseignementsuperieuret
larecherche/
IsabelleStengers:Larationalitsetrouveductdelaremiseenquestiondupouvoiretdesexperts,GildasLeDem,11dcembre2014

PourprolongerlesrexionsdIsabelleStengerssurlesensminemmentpolitiqueetintellectueldeloccupationdesZAD,
lieuxdunrenouveauintellectueletpratiquedunecologiepolitiqueradicale,onpourracouterEmilieHachequi
IsabelleStengersfaiticirfrencedansunentretienaccordLaGrandeTabledeFranceCulturedu08/12/2014,et

consacrauxZADcommenouveauxterritoiresdelaradicalit:
hp://www.franceculture.fr/emissionlagrandetable2emepartielesnouveauxterritoiresdelaradicalite20141208
IsabelleStengers:Larationalitsetrouveductdelaremiseenquestiondupouvoiretdesexperts,michel,12dcembre2014

CestquoiuneZAD?
IsabelleStengers:Larationalitsetrouveductdelaremiseenquestiondupouvoiretdesexperts,soizic,14dcembre2014

PourMichel:ZoneADfendre
Dfendre:unlieuterrestre,unterritoire,uneterre,etTOUTElaviequisytrouveoupourraitsytrouver:vgtale,
animale,humaine.....si...
Contrequoiet/ouqui?:lesprdateursdetouslesaspectsdeceevieterrestreaunomduprotmaximum.Cetobjectif
tantcachdguisencestermes:cestdansvotreintrt!...
Exemplercent:NotreDamedesLandescontreVincipromoteurdunaroportnuisible,contrelegrdeshabitantsdes
lieuxodevaittreconstruitlaroport,Vinci...aveclacomplicitdeshommesquinousgouvernent.
asupposesolidarit,imagination,pourgagnercontrelescannibalesaupouvoiretvivreautrement.
Passeulementdeslieuxdersistance(ncessaire)maisaussideslieuxdecrativitpolitique(indispensable)
DautresteciterontdautresZAD.
Soizic
IsabelleStengers:Larationalitsetrouveductdelaremiseenquestiondupouvoiretdesexperts,Autrement,16dcembre
2014
ZAD?LhebdomadairePolitisatabliunecarteinteractivedesgrandsprojetscontests,susceptiblesdtredvastateurs
pourlanaturecommepourleshabitantsdelazonedfendre;onpeutcliquersurlesiconespoursavoirdequoiilsagit:
voirici.EtmerciIsabelleStengers!

You might also like