You are on page 1of 342

'dkYwm0efta&; (3)yg;

jynfaxmifpkrNydKuGJa&;
wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDGwfrIrNydKuGJa&;
tcsKyftjcmtmPmwnfwHUcdkifNrJa&;

'dkhta&;
'dkhta&;
'dkYta&;

jynfoo
Yl abmxm;

jynfytm;udk;ykqdefdk; tqdk;jrif0g'Drsm;tm; qefhusifMu/


EdkifiHawmf wnfNidrfat;csrf;a&;ESifU EdkifiHawmfwdk;wufa&;udk aESmiUf,SufzsufqD;olrsm;tm; qefhusifMu/
EdkifiHawmf\jynfwGif;a&;udk 0ifa&mufpGufzuf aESmiUf,Sufaom jynfyEdkifiHrsm;tm; qefhusifMu/
jynfwGif;jynfy tzsuform;rsm;tm; bHk&efoltjzpfowfrSwfacsrIef;Mu/

Edik if aH &;OD;wnfcsu(f 4)&yf

EdkifiHawmfwnfNidrfa&;? &yf&Gmat;csrf;om,ma&;ESifU w&m;Oya'pdk;rdk;a&;/


trsdK;om;jyefvnfpnf;vHk;nDGwfa&;/
cdkfifrmonfUzGJYpnf;yHktajccHOya'opf jzpfay:vma&;/
jzpfay:vmonfU zGpYJ nf;yHt
k ajccHOya'opfEiS t
Uf nD acwfrzD NYHG zKd ;wd;k wufaom Edik if aH wmfopfwpf&yf wnfaqmufa&;/

pD;yGm;a&;OD;wnfcsu(f 4)&yf

pdkufysdK;a&;udktajccH tjcm;pD;yGm;a&;u@rsm;udkvnf; bufpHkzGHYNzdK;wdk;wufatmif wnfaqmufa&;/


aps;uGufpD;yGm;a&;pepfyDjyifpGmjzpfay:vma&;/
jynfwGif;jynfyrS twwfynmESifU t&if;tESD;rsm;zdwfac: pD;yGm;a&;zGHYNzdK;wdk;wufatmif wnfaqmufa&;/
Ekid if aH wmf pD;yGm;a&;wpf&yfv;kH udk zefw;D Edik rf pI rG ;f tm;onf Edik if aH wmfEiS Uf wdik ;f &if;om;jynfow
l \
hkd vuf0,fwiG &f adS &;/

vlrIa&;OD;wnfcsuf (4)&yf
wpfrsdK;om;vHk;\ pdwf"mwfESifU tusifUpm&dwjrifhrm;a&;/
trsdK;*kPf? Zmwd*kPfjrifUrm;a&;ESifU ,Ofaus;rItarGtESpfrsm;? trsdK;om;a&;vuPmrsm; raysmufysufatmif
xdef;odrf;apmifUa&Smufa&;/
rsdK;cspfpdwf"mwf &Sifoefxufjrufa&;/
wpfrsdK;om;vHk; usef;rmBuHUcdkifa&;ESifU ynm&nfjrifUrm;a&;/

yxrtBudrf pkpnf;xkwfa0cJhaom pmtkyfwGif azmfjyjcif;


rjyK&ao;onfh armifvlat;(0wK? aqmif;yg;) 16-yk'fudk
xyfrHjznfhpGuf xm;ygonf/

awmf0ifNrdKYr pmtkyfwdkuf
trSwf (77^c)? 38-vrf;?
ausmufwHwm;NrdKYe,f? &efukefNrdKY/
zkef; - 379573

pmrlciG jhf yKcsut


f rSwf

497^2004(5)

rsuEf mS zH;k cGijhf yKcsut


f rSwf -

630^2004(6)

rsuf E S m zk H ; 'D Z d k i f ;

udq
k ef;

xk w f a 0ol

OD;vdIif0if;rdk;(NrJ - 03900)
trSwf (77^c)? 38vrf;?
ausmufww
H m;NrKd Ue,f/

rsuf E S m zH k ; ES i f h

twG i f ; yH k E S d y f o l

OD;xGe;f vif;(zd;k 0yHEk ydS w


f u
kd )f
trSwf(140)? 45-vrf;?
Adv
k w
f axmifNrKd Ue,f?

twG i f ; zvif

udOk ;D ESin
hf rD sm;

pmtk y f c sKyf

udw
k ifat;(vdiI )f

yH k E S d y f j cif ;

2004 ckESpf? pufwifbmv?


'kwd,tBudrf? tkyfa& (500)

wef z d k ;

1200 - usyf

1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/
10/
11/
12/
13/
14/
15/
16/
17/
18/
19/
20/
21/
22/
23/
24/
25/
26/
27/

bwf*suf
wdu
Yk ,
dk af wmf
rat;bG,f
wdq
Yk &m
yef;onf
tdik pf t
D ufpf
bxGe;f
wdaYk wm&Gm
vGr;f w,fwhJ
rsKd ;d;k
wkyaf uG;
oBueF pf m
armifi,fEiS ahf cG;
a*gufo;D
a&G;aumufyJG
apwem
ypE& Zf
e,fyikd rf if;
qifjzLawmf
edAm efaqmf
pnf;pdrf
tvkyv
f ufrhJ
aA'g
tnmbk&m;yGJ
naecif;
acwfq;kd
avvHyJG

5
15
20
25
28
34
39
47
50
55
60
65
72
79
85
93
100
107
116
122
127
133
139
144
151
156
161

28/
29/
30/
31/
32/
33/
34/
35/
36/
37/
38/
39/
40/
41/
42/
43/
44/
45/
46/
47/
48/
49/
50/
51/
52/
53/
54/
55/
56/

odyHarmif0

onfEmG ;od;k ES,f


&Gmu
h suo
f a&
"m;jyrI
{&m0wD
axmifajy;
jrif;awG
ra&G;rD
ausmif;xm;a&;
vlysKd Bu;D
0#fvnfNyD
bk&m;pif
armif;oH
p@mv
woufouf
oajywef;
tpd;k &trIxrf;
H;k awmf
ppfuikd ;f qdyu
f rf;(0g) {&m0wD
at;jrom,m
a&Tr;kd ndK
ESpw
f pf&m
vomom(ZvGe)f
MunfE;l zG,f
aeYx;l
*Erm
a&S;a&S;wke;f u
vGr;f ao;awmhw,f
vufzuf&nfwu
kd yf JG
vl0D

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

172
177
185
190
194
203
208
214
221
229
235
243
249
255
260
265
270
275
279
284
290
297
302
307
314
319
323
328
335

armifvlat;

eHeufapmapm umzDaomufNyD;MuvQif owif;pmudk vkMujcif;


onf armifvlat;ESifh cifoef;jrifhwdkY\ aeUpOftvkyfjzpfMuav
onf/
,aeUeHeufwGif owif;pmudk cifoef;jrifh OD;oGm;aomaMumifh
armifvlat;onf pma&;pm;yGJodkYoGm;um trIwGJrsm;udk zwfae\/
cifoef;jrifhvnf; vdkufvmNyD;vQif pm;yGJtem;&Sd yufvufukvm;
xdik af y:wGix
f ikd u
f m owif;pmudk zwfaeavonf/
10 rd e pf c ef Y pum;rajymbJ Nid r f a eMuuk e f \ / xd k Y a emuf
cifoef;jrifhu pwif ]onfuaeY owif;pmrSm bmrSrygbl;/
wpfapmifv;kH bwf*sut
f aMumif;csn;f yJ? pdwyf supf &m w,faumif;}
armifvlat;uvnf; trIwGJwpfwGJudk zwfae&mrS ]b,fhESm
ajymygvdrfh? bwf*suf[m wpfwdkif;jynfvHk;rSm ta&;BuD;qHk;r[kwf
ygvm;? bwf*sufr&Sd&if wdkif;jynfBuD;udk tkyfcsKyfvdkY&rSmr[kwfbl;/
tm;vHk;aMumufp&muarmufurawG jzpfukefvdrfhr,f? bwf*suf
&SdvdkYom wdkif;jynfrSm aiG0ifb,favmuf?tokH;p&dwfub,favmuf?
ta<u;u b,favmuf? tjrwfu b,favmufqdkwm odwmaygh?
EdrYk [kw&f if cufuek rf mS yJ} [kajymvdu
k af v\/
]atmifr,f? udk,fwdkY a,mufsm;awGyJ pm&if;awG tif;awGudk
ta&;wBuD;vkyfvkyfNyD;awmh ajymaeMuw,f/ bwf*sufr&Sd&ifvnf;
jzpfrSmygyJ? &wJhaiGudk avmufatmifoHk;&if ta<u;rwifbl;aygh?
tvG,u
f av;udk cufatmifvyk cf siMf uwJh vlawGy}J
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

odyHarmif0

]onf v d k v nf ; r[k w f a o;bl ; av? wd k i f ; jynf u d k r qd k x m;ES i f h


udk,fhtdrfrSmyJMunfhawm? bwf*sufrvkyfxm;wJhtwGuf wpfvudk
b,f a vmuf o H k ; vd k Y b,f a vmuf j rwf w ,f ? b,f t wG u f
b,favmufukefw,fqdkwm aoaocsmcsmrodbl; r[kwfvm;? pif
ppfawmh bwf*sufqdkwm aiG0ifESifhtoHk;p&dwfudk rQwatmif vkyf
xm;wmrsKd;yJ? udk,fwdkYtdrfrSmvnf; vpOf bwf*sufvkyfxm;zdkY&m
ud,
k u
f tqdo
k iG ;f csiw
f myJ}
]udku tqdkoGif;vdkY b,folu axmufcHOD;rSmvJ}
]jrifh axmufcHrSmaygh? bwf*suf qdkwmrsKd;[m aumif;wJhtvkyf
yJ a&SUvu pNyD;awmh udk,fwdkYtdrftwGuf bwf*sufxm;&atmif
av? axmufcpH rf;ygAsm}
]udkY oabmyJ? bwf*sufawG bmawGudk em;rvnfbl;}
]em;rvnf & if em;vnf & atmif tck b wf * suf vk y f j yr,f ?
oabmwl&if twnfjyK? oabmrwl&ifvJ y,fcsayghav}
odkY qdkNyD;vQif puLvGwfwpf&Gufudk ,lum bwf*sufpm&if; udk
pdwfygvufyg vkyfae\/
cifoef;jrifhvnf; owif;pmudk wpf&GufNyD;vQif wpf&Gufquf
vuf zwfaeavonf/ twefMumvQif
]udkif; bwf*suf pm&if;awmhNyD;NyD? acgif;pOf wpfckpDudk zwfjy
r,f? oabmwl&if twnfjyK? oabmrwl&if y,fEdkifw,f? EdkYay
r,fh tusKd;taMumif; jyNyD; y,f&vdrfhr,f? aemufNyD;awmhvJ acgif;
pOf wpfckpDudk pOf;pm;&r,f? bwf*sufwpfckvHk;udk oabmrwlbl;
qdkNyD; taMumif;rjybJ ry,f&bl;? Mum;vm;}
]atmifr,fav;[Jh pum;aMum&Snf&mraum? zwfjyrSm rzwf
jyao;bl;}
1/ tdrfoHk;p&dwf
(u) aps;zdk; wpfaeU 2d? wpfv
60d
(c) vufzuf&nf? umzDwpfv
20d
(*) tazsmfESifh a&cJzdk; wpfv
15d
(C) aq;vdyf? pD;u&uf wpfv
15d
(i) {nfh0wf aqmif0wf wpfv
15d
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

(p) taxGaxG
wpfv
30d
]tif; 'Dtwdkif;qdk&if 'dkbDc? xif;zdk;? a&eHqDzdk;? aygif'gzdk;
acgif;vdrf;qDzdk;awGudk b,fuaiGESifh ay;&rSmwHk;}
]taxGaxGtwGuf owfrSwfxm;wJh aiG 30d xJu oHk;&rSmaygh}
]onfaiG 30d eJY tm;BuD; avmufygvdrfhr,f? awmfawmfMum
&if awmufwdkrnf&awG 0,fzdkY ay:vmOD;r,f}
]ay;xm;wJh aiGESifhavmufatmifoHk;&r,f? bwf*suf qdkwm
ay;xm;wJhaiGxuf rvGefapbJ oHk;pGJzdkY jyKvkyfxm;wm r[kwfbl;
vm;}
]udkif; 'gjzifh pum;rrsm;eJY? 'Dacgif;pOfrSm ygwJhtoHk;p&dwf
bwf*swfpm&if;udk y,fcsvdkufNyD? 'kwd,acgif;pOfudkom zwfjyay
awmh}
armifvlat;u tjcm; bwf*suf acgif;pOfwpfckudk zwfjy
jyef\/
2/ armfawmfum;p&dwf
(u) armfawmfum; "gwfqzD ;kd
50d
(c) armfawmfum; jyif&ef p&dwf
20d
]'Dbwf*sufrSm "gwfqDzdk;omygw,f? pufqDzdk;awmh rygyg
uvm;}
]pufqDzdk;[m "gwfqDzdk;xJ yg&rSmaygh? qDcsif;twlwlyJ[m}
]rwlEkdifaygif? pufqDuwjcm;? "gwfqDu wjcm;yJ[m ay;xm;
wJh aiGeJY b,favmufEdkifrwHk;}
]ravmufayr,fh avmufatmif acRwmNyD; oHk;&rSmaygh}
]b,fvdk oHk;EdkifrvJ? oGm;p&m&Sd&if oGm;&r,f? roGm;vdkYjzpf
rvm;? udkif; pum;aMumr&SnfaeeJY? 'Dacgif;pOfrSm ygwJhbwf*suf
pm&if;udkvJ y,fw,f? wwd, acgif;pOfrSmygwJh pm&if;udkom zwfjy
ygawmh}
armif v l a t;u rsuf E S m H I U rJ h N yD ; vQif wwd , acgif ; pOf w G i f
ygaom bwf*sufpm&if;udk zwfjyjyef\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

odyHarmif0

3/ ynma&;
(u) jrefrmowif;pm? r*Zif;
10d
(c) t*Fvyd o
f wif;pm? r*Zif;
10d
(*) jrefrmpmtkyf
5d
(C) t*Fvyd pf mtkyf
10d
]atmifr,f? jrefrmpmtkyf twGufawmh 5 usyfxJxm;w,f?
t*Fvdyfpmtkyf twGufawmh 10dawmif? 'g rw&m;bl;? t*Fvdyf
pmtkyftwGuf 10d xm;&if jrefrmpmtkyf twGuf 10d xm;&r,f}
]onfvdkvJ r[kwfbl;av? t*Fvdyfpmtkyfu tzdk;BuD;wmudk;
wpftkyfudk tenf;qHk; 5d avmufay;rS pmtkyfaumif;udk zwf&w,f?
jrefrmpmtkyfuawmh 5df zdk;qdk&if oHk;av;tkyf&w,f r[kwfvm;}
]t*Fvdyfpmtkyf tzdk;BuD;&if rzwfHk&Sdwmaygh? jrefrmpmtkyf
twGuf 5df xm;&if t*FvdyfpmtkyftwGufvJ 5d xm;&r,f}
][m rjzpfbl;av? 10d avmufxm;rS ae&musr,f}
]udkif; 'gjzifh onfbwf*sufpm&if;udkvJ y,fcsw,f}
]pOf;pm;ygOD;? onftqdkudk jyefEkwfyg}
]rEkwfEdkifbl;? y,fw,f? usefwJh pm&if;awGudkom zwfayawmh}
armifvlat;vnf; rausreyfaom rsufESmxm;ESifh pwkw
acgif;pOfwGif ygaom bwf*sufpm&if;udk zwfjyjyefavonf/
4/ taysmftyg;
(u) umvay: "gwfjym;
7d-*J
(c) a&'D,0kd ,f&ef
15d
(*) aysmyf pJG m;twGuf
15d
(C) ]a&'D,dktwGuf 15d xm;wm enf;vGef;w,f? 30d xm;rS
jzpfr,f? 15dqdk&if b,fawmhrS a&'D,dk0,fjzpfrSm r[kwfbl;? wpfv
30d xm;wmawmif wpfESpfausmfausmf apmifh&r,f? 15d[m enf;vGef;
w,f}
]renf;ygbl;Asm? 15d [m rsm;awmifrsm;OD;r,f? a&'D,dkqdkwm
rsKd;[m r&Sd&ifvJ jzpfwmrsKd;yJ? wjznf;jznf;rS 0,fwmaumif;w,f
xifw,f}
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

]'gjzifh onfbwf*sufudkvJ y,fw,f? pum;rrsm;eJY udkif;


qufNy;D awmhzwf}
armifvlat;u yr acgif;pOfwGifygaom bwf*sufpm&if;
udzk wfjyavonf/
5/ tapcHrsm; vc
tapcHEiS hf armfawmfum;
armif;orm;vc
96 usyf
]'guawmh onftwdkif;yJ &Sdapawmh? oabmwlw,f? twnf
jyKvu
kd yf g}
]tif; onfwpfckudkyJ twnfjyKao;w,f? tapcHawGtwGuf
ukefrSmawmh aMumufoudk;} (NyHK;vsufajym)
xd k Y a emuf q|r acgif ; pOf w G i f y gaom bwf * suf p m&if ; ud k
zwfjyjyef\/
6/ yef;NcHp&dwf
(u) yef;aph? opfaphzdk;
3d
(c) ajrMoZmzd;k
5d
]yef;aphzdk;[m renf;bl;vm;? aemufNyD;awmh wl&Gif;? aygufwl;
a&yHk;? uwfaMu;? cuf&if;wdkYudk 0,fzdkYvJ ray;bl; onfxuf ydkr
ay;&if y,f&vdrrhf ,f}
]y,fcsif&ifvJ y,f? onfhxufawmh ydkray;Ekdifbl;}
]'gjzifh&if y,fw,f? &Sdao;&if zwfjyygOD;}
armifvlat;u owr acgif;pOfwGifygaom bwf*sufpm&if;
udk zwfjyjyef\/
7/ tdrftoHk;taqmif
(u) pm;yGu
J v
k m;xdik w
f 0Ykd ,f&efEiS jhf yif&ef
10d
(c) uefYvefYum cef;qD;rsm; 0,f&ef
10d
(*) tdyf &f mcif;? acgif;tH;k pGy0f ,f&efponfwYkd 10d
]pm;yGJukvm;xdkif 0,fzdkYaiG 10d eJYbmavmufrwHk;? onfv
pmtkyfxnfhzdkY ADdkwpfvHk; 0,fr,f BuHxm;w,f? tenf;qHk; 50d
awmh ay;&r,f? onf 10d [m bmvkyfzdkYvJ}
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

10

odyHarmif0

]tJ'g[m bwf*sufudk em;rvnfvdkY ajymwJhpum; jzpfw,f?


wpf v ud k wpf q ,f q d k & if ig;vMum 50d &a&m r[k w f v m;?
onfawmh pmtkyAf D kd wpfc0k ,fvu
kd w
f maygh}
]atmifr,fav;[Jh? 50d wef ADdkwpfvHk; 0,fzdkY[m ig;vawmif
apmih&hf OD;rwJ?h &,fcsiv
f u
kd w
f m}
]&,fcsif&ifom &,f&r,f? bwf*sufqdkwmrsKd;[m onfvdkyJ
[mud;k }
]'gjzifh onfbwf*sufudk oabmrusEdkifbl;? y,fvdkufNyD}
]y,fcsif&ifvJ y,f? bwf*sufpepfudkzsufvdkY bm&rvJ}
]at; pum;aMumr&SnfaeeJY? aemufacgif;pOfwpfckudk zwfjy
ygOD;}
armifvlat;u t|rajrmuf acgif;pOfwGif ygaom bwf*suf
pm&if;udk zwfjyjyef\/
8/ toif;aMu;
(u) uvyfaMu;
20d
(c) jrefrmpmay jyefyY mG ;a&;toif;
1d
(*) okawoetoif;
1d
(C) aq;Hk
5d
(i) om;zGm;a&;toif;
5d
(p) jrefrmh,0k pmzwftoif;
2d
]uvyf a Mu;[m rsm;vG e f ; w,f ? 10d a vmuf y J x m;zd k Y a umif ;
w,f}
]20d [m tenf;qHk;yJ? 20d xufenf;&ifawmh uvyfroGm;
zdkY &Sdawmhw,f}
]roGm;&ifom ae&r,f? 20d [m rsm;w,f? b,foabmwl
Edik v
f }J
]uvyf roGm;vdkY b,fhES,fvkyfrvJ? tm;vkH;t&m&SdawGoGm;
MuwmyJ? udkvJ oGm;rSayhg}
]oGm;csifoGm; roGm;csifae? 10d xufawmh ydkray;Edkifbl;}
]aoaocsmcsmpOf;pm;OD;rSaygh}
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

11

]pOf;pm;NyD;NyD? 10d xufydk&if onfbwf*sufu y,f&vdrfhr,f}


]y,f&ifom y,f&r,f 20d xufawmh ratmufEdkifbl;}
]udkif; 'gjzifh y,fw,f}
]y,f? rwwfEdkifbl;}
]aemuf acgif;pOfwpfckudk zwfjyygOD;}
e0rajrmuf acgif;pOfwGifygaom bwf*sufudk zwfjyjyefav
onf/
9/ vufaqmif
(u) aqGrsK;d rsm; r*Fvmvufaqmif
10d
(c) rdwaf qGrsm; r*Fvmaqmif
10d
(*) aqGrsK;d {nfo
h nfrsm;twGuf vufaqmif 10d
(C) rdwaf qG {nfo
h nfrsm;twGuf vufaqmif 10d
]rdwfaqG r*FvmaqmiftwGuf xm;wJhaiG 10d [m renf;
vGe;f bl;vm;}
]b,fenf;&rwHk;? rsm;awmif rsm;OD;r,f? rdwfaqGxJu vwdkif;
r*FvmaqmifaeMuwmrS r[kwfbJ? wpfvudk 10d qdk&if wpfESpfrSm
120d &r,f? tJonf 120d eJY vufaqmifawG 0,fygavh}
]rdwfaqGxJu r*FvmaqmifwmawG[m wpfESpfrSm 12 OD;
xufenf;rvm;? tckvxJrSmyJ zdwfpmoHk;apmif a&mufaeNyD? onfaiG
10d eJY bm0,fay;rvJ}
]awmfovdMk unf0h ,fay; vdu
k w
f mayghAsm}
][m b,fhES,fajymygvdrfh? aiG 10d eJY r*Fvmvufaqmif oHk;
rsKd; b,fvdk 0,f&rwHk;? rjzpfygbl;? onfbwf*sufudk y,fcs&rSmyJ}
]y,fcsify,fav? rwwfEdkifbl;? bwf*sufudk onfxufawmh
wdk;ray;Edkifbl;? 10d [mawmif rsm;aeNyD}
]'gjzifh y,fw,f&iS }f
]y,fAsm}
]aemuf acgif;pOfwpfckudk zwfjyygOD;}
'rajrmuf acgif;pOfrSmygaom bwf*sufudk armifvlat;
zwfjyjyef\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

12

odyHarmif0

10/ tvSLtwef;
(u) bke;f Bu;D &[ef;
20d
(c) vlBu;D olr
10d
(*) zke;f awmif;,mpum
5d
(C) vlvrd v
f al umuf
5d
]bkef;BuD;&[ef;twGuf 20d qdkwm &Sdygapawmh ? vlBuD;olr
twGuf 10d xm;wmvJ &Sdygapawmh? zkef;awmif;,mpumtwGuf
5d qdkwmvJ &Sdygapawmh? vlvdrfvlaumufawGtwGuf bmjzpfvdkY
5d xm;&wmvJ ? onf t wG u f oabmrwl E d k i f b l ; / bmawG u d k
avQmufxnfhxm; rSef;rodygbl;? roHk;oifhwJhae&mrSmoHk;? oHk;oifhwJh
ae&mrSmawmh ap;eJ? awmfawmfcufwJh vlyJ}
]aeOD ; av? a'gou w,f B uD ; wmud k ; ? &S i f ; vif ; yg&apOD ; ?
onfvdkyg? vlvdrfvlaumufqdkwJhtaumifawG[m pmtkyfBuD;awG
jzwfydkif;BuD;awGeJY? rdbrJhausmif;u? oltdkHku? bk&m;rD;xGef;a&;
toif;ueJY qdkNyD; Hk;cef;xJ 0ifvmyga&m? 0ifvmNyD;awmh pum;
a[mifzGm a[mifzGm tcsdefudkjzKef;ygava&m? ydkufqHray;orQ roGm;
bl;? olwdkYeJY pum;ajymae&wmeJY tvkkyfrvkyf&awmhbl;? ray;bl;
qdkvJ r&? awmufwJhuyfovdk uyfaeawmh cufwmaygh? onfawmh
wpfusyfp ESpfusyfp qdkovdk ay;vdkufrS xGufoGm;Muw,f? wu,f
omray;bl;qdk&if olwdkYtcsdefjzKef;wmuyJ oHk;av;usyfxuf renf;
bl ; ? aiG a y;wmuawmif ouf o mr,f q d k N yD ; ay;vd k u f w mygyJ ?
tJonftwGuf bwf*sufpm&if;rSm xnfhxm;zdkY vdkw,f? rxnfhbl;
qdk&if vlvdrfvlaumufawG b,favmuftcsdefjzKef;r,f qdkwmudk
om pOf;pm;Munfah yawmh}
]tJonf vlvdrfvlaumufawG aygaewmudk wdkYvdkt&m&SdawG
rsm;aewJhtwGufaygh? vlvdrfvlaumufawGudk ESdyfuGyfzdkY cefYxm;wJh
t&m&SdawG udk,fwdkifuvJ vlvdrfvlaumufawGudk tm;ay;aeMu
awmh w myJ ? vl v d r f v l a umuf a wG ayguf v mNyD v m;qd k & if w&m;
twdkif;jzpfatmif ppfaq;pHkprf;r,f pdwfrul;bl;? pum;enf; &efpJ?
tcsdefrjzKef;&atmif qdkNyD; aiGxkwfay;vdkufa&m? onfawmh vlvdrf
vlaumufawGu twifh&JMuwmaygh? Munfhygvm;? vlvdrfvlaumuf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

13

awG[m b,fudkrS vufOD;qHk;roGm;bl;? tpdk;& t&m&SdawGqDudkom


oGm;awmhwmyJ? NyD;awmhrS t&yfxJrSm ydkufqHoGm;aumufcHw,f/
b,f t &m&S d u b,f a vmuf x nf h v d k u f w ,f ? b,f t &m&S d u
vufrSwf ay;vdkufw,feJYajymNyD; aumufcHawmh t&yfxJrSm &SdMu
wJh vlawGuvJ t&m&SdawGuawmif ydkufqHxnfhMuawmh vlaumif;
awGvdkYt,l&SdNyD; xnfhMuwmaygh? onfawmh vlvdrfvlaumufawG
rygbJ aeyghrvm;? pifppfawmh udkwdkYvdk t&m&SdawG rsm;wJhtwGuf
vlvdrfawG aygwm? 'gaMumifh onfbwf*suf pm&if;udky,fw,f}
]y,fAsm? rwwfEikd b
f ;l }
aemuf acgif;pOfrSmygwJh bwf*sufpm&if;udk zwfjyygOD;}
{um'orajrmuf acgif ; pOf r S m ygaom bwf * suf p m&if ; ud k
zwfjy jyef\/
11/ t0wftpm;
(u) armifval t;twGuf
15d
(c) cifoef;jrift
h wGuf
20d
]atmifr,f? udkYtwGuf wpfv 15d awmifbmawG0,frvdkY
wHk;? bmrsm; vScsifaeao;vdkYvJ? udk,fhudk,fudk umvom;uav;
rsm; rSwfaeava&mhovm;? udkYtwGuf 15d[m rsm;w,f? jrifh twGuf
20d [mawmh v J renf ; vG e f ; bl ; vm;? wpf v 20d eJ Y bmrS
0,fvdkYjzpfrSmr[kwfbl;? tckumvrSm topftqef;awGay:vmwm
ckwifck? ay:wdkif;ay:wdkif; r0,fjyef&ifvJ acwfudk rrDawmhbl;?
topftqef;ay:wdkif; 0,fwmawmif acwfqefzdkY cyfcufcuf?
acwf q d k w muvJ wpf v wpf c g 15 &uf w pf c g ajymif ; aeawmh
wpfv 20d b,fenf;eJY rS ravmufEdkifbl;}
]tck&SdwJh t0wftpm;awGudkyJ ukefatmif 0wfygOD;Asm}
]tdk ajymaewm rMum;bl;vm;? tck&SdwmawG[m kd;ukefNyD?
b,frS wd;k vdrYk aygufawmhb;l ? toH;k csvrYkd &awmhb;l }
]EdkY toHk;csvdkY r&&if bmvdkY odrf;xm;ao;ovJ? ay;ypfwm
ay;ypf? rD;IdUypfwm ypfygawmhvm;}
]a,mufsm;rsm;[m acwftaMumif; em;rvnfbl;qdkwm rSefyg
vm;aemf? MunfhygOD;? udk,fht0wfawG r0wf&if rD;IdUypf&r,fwJh
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

14

odyHarmif0

onft0wfawGudk r0wfayr,fh udk,fhqDrSm b,favmuf&Sdw,fqdk


wm vlvm&if jy&ao;w,f? em;vnf&JUvm; udk,fawmf&JU}
]tif; ... tif; ....onfvdkudk;}
]tif; ... tif; vkyfraeeJY? onfbwf*suf pm&if;udkvJ
y,f&vdrrhf ,f}
]y,fomy,f? t&ifpm&if;awGudkvJ y,fNyD;NyD[m? rxl;awmh
ygbl;}
]aemuf &Sdao;ovm;? zwfjyzdkY}
]&SdvJ r&Sdawmhbl;? xl;vJ rxl;awmhbl;}
]tJ'gyJaumif;w,f? t&iftwdkif; oHk;pGJwmaygh? bwf*suf
av; bmav;eJY tifrwef IyfcsifwJh vlawGyJ? &wJhaiGeJY oHk;wJhaiGudkuf
oGm;&if NyD;wmyJ r[kwfvm;? ta<u;rwif&if NyD;a&maygh}
]tif;av? oabm&SdygyJ? rif;wdkifyiftzGJUrSmom rdef;rawGBuD;
pdk;r,f qdk&ifawmh cufrSmyJ? bwf*sufawGudk vkyfvdkY&rSm r[kwfbl;}
]atmifr,f? rif;wdkifyif tzGJUrSmom tm;vHk; trwfawG[m
rdef;rawGjzpfygap? tckxufawmif aumif;atmif tkyfcsKyfjyvdkuf
csipf rf;w,f}
]awmfNyD? pum;aMum&SnfraeeJYawmh? 10 em&Dawmif xdk;oGm;
NyD? Hk;oGm;&awmhr,f? onfbwf*sufIyfwmeJY onfreuf tvkyf
rvky&f awmhb;l ? tcsed jf zKe;f w,f}
]b,folu pNyD; bwf*sufpum; ajymwmvJ? udkuyJ ajymNyD;
awmh}
]awmf awmf awmf} qdk armifvlat; xoGm;\/
]rawmfaygif awmf} qdk cifoef;jrifhvnf; aemufvdkuf oGm;
avownf;/
ol&D,r*Zif;? wGJ-20? rSwf-3?
(ar? 1937)
u

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

15

armifvlat;onf tvsm; 10 ay? teH 15 ay? tcef;uav;


twGif; tvkyfIyfaeckduf kwfw&ufayguf vmolum; t&Sif
OD;nmedE jzpfavonf/ taMumif;rMum;bJ kwfw&uf aygufvm
onfudk axmufvdkufaomf psmefESifh <uvmonf[lyif xifrSwfzG,f
&Sd\/ odkYaomf uREfkyfwdkY\ udk,fawmfum; psmef&aom udk,fawmf
r[kwf/ tjcm; &[ef;rsm;uJhodkY dk;dk;udk,fawmfyif jzpfavonf/
vGefcJhonfh av;ig;vtwGif; pifa&mfwnf;[laom av,mOfjzifh
aumif;uif,HwGif psmefysHzl;onf [lum; Mum;od&avonf/
t&S i f OD ; nmed E ud k , f a wmf o nf psmef r &aomaMumif h o m
tjcm;udk,fawmfrsm;ESifh wpfpm;wnf; xm;&aomfvnf; pifppfum;
tjcm; udk,fawmfrsm;xuf xl;jcm;aom tcsufrsm;pGm &Sdavonf/
,if;xl;jcm;aom tcsufrsm;teuf kyfvuPm\ xl;jcm;jcif;udk
a&S;OD;a&;om;&ayrnf/
t&Sif OD;nmedE udk,fawmf\toufrSm 30 ausmf 45 ESpfcefY
&Sdayvdrfhrnf/ tom;awmfrSm cyfeufeufae\/ rPdawmfrSm cyfvHk;
vH;k aeavonf/
yd#uwfoHk;yHkudk xHk;vdkarT? a&vdkaESmufaomaMumifh ayavm?
tvGefyltdkufaom ae&yfwGif BuD;jyif;vm&aomaMumifhayavm
rod? puKawmfrsm;rSm cyfarS;arS;ae\/ aps;pum;udk oHk; rnfqdkaomf
rsuf c rf ; pyf o nf [ l qd k & ayrnf / rsuf r S e f r ygvQif pmud k
aumif;pGmrMunfhEdkif? aea&mifudk rcHEkdif/ xdkYaMumifh r[kwf avm?
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

16

odyHarmif0

]'D u r m rS m aerS w pf y g; rnf o l t m;rQ igraMumuf } [l


tBurd Bf urd yf if rde>Yf rufawmfrzl ;l avNy/D
t&Sif nmedE\ oGm;awmf pG,fawmfrsm;tm; uGrf;0g;vGef;
aomaMumifh refusnf;aph ta&mifcyfajymifajymifcyfvufvuf
cyfeufeufvnf; aeayonf/ t&Sif OD;nmedE 0wfaom ouFef;
awmfrsm;um; ajymifvuf xdef0if;jcif;r&Sd/ opfacgufqdk;ta&mif
npfykyfykyf npfax;ax;aeavonf/ ae&mwGif uREfkyfwdkY\
udk,fawmfrSm ,ckumv &[ef;tcsKdUwdkYxufyif 0denf;awmftwdkif;
usiafh yao;\/
t&Sif OD;nmedE\ tjcm;xl;jcm;onfhtcsufum; 0HomEkpdwf
xm; BuD ; rm;jcif ; jzpf a vonf / jref r mrsm; qif ; &J a eMuonf u d k
vm;vm;rQ rIEdkif/ omoemawmfBuD; arS;rdSefaeonfudk vm;vm;rQ
rcHomay/ xdkYaMumifh r[kwfavm? jrefrmjynfwGif 0HomEkawG? *sD
pDbDatawG ay:puwnf;u 0HomEktvkyfudk vdkufpm;vmcJhaom
yk*Kd vBf u;D jzpfavonf/
xdkvGefavNyD;aom acwfrS ,ckrvGefao;aom acwfwdkif
atmif 0HomEkrsm;twGuf rnfodkYaqmif&GufcJhonfudk rSwfwrf;wif
Munf h O D ; pd k Y / 0H o mEk r sm;ES i f h ywf o uf ta&;yd k i f r if ; xH o d k Y
a&muf a om t&S i f O D ; nmed E \ pmrsm;? avQmuf v T m rsm;um;
ra&wGufEdkifNyD/ ta&;ydkifrQruao;? cdkifrif;BuD;xHodkY a&mufcJh
NyD;aom pmaygif;? avQmufvTmaygif;vnf; tawmfyif rsm;cJhNyD/
cdkifrif;BuD;udk ausmfNyD;vQif b@mrif;BuD;xHodkYyif t&SifOD;nmedE
\pmrsm;? avQmufvTmrsm; tawmftoifha&mufcJhavNyD/ b@mrif;
BuD;rQruao; jrefrmjynf bk&ifcHrif;BuD;xHodkYyif t&SifOD;nmedE
pmtcsKdU a&mufcJhavonf/ rQESifh tb,frSm auseyfayOD;rnf
enf;/ tdEd,jynf bk&ifcHcsKyfBuD;yif at;at;rae&/ NAdwdoQ tifyg
,m EdkifiHawmfBuD;udk pdk;pHawmfrlaom t&Sifa*smh bk&ifrif;jrwf
xHawmfodkY OD;nmedE\ ay;pm? avQmufvTmrsm; a&mufonf[l
um; rMum;zl;acs/ t&SifOD;nmedEudk,fawmfuvnf; taMumif;
udk xkwfazmf rdefYawmfrrl/
t&S i f O D ; nmed E ud k , f a wmf \ pmwd k p m&S n f p mAvayG r S p
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

17

avQmufvTm taxGaxGwdkYaMumifh e,fydkif? NrdKUydkif? e,fydkifpma&;?


NrdKUydkifpma&;wdkYrSm tm;&onf[lr&Sd/ [dkoGm;pHkprf;&? onfoGm;
axmufvSrf;&?[dkrSm ppfaq;&? onfrSm ppfaq;&ESifhtvkyfrsm;
vkyfvmcJhMuonfrSm tawmfyifMumcJhavNyD/ odkYjzpfaomaMumifh
t&Sif OD;nmedE udk,fawmfjrwfudk jrifMu&vQif tvdkvdk pdwfxJwGif
IyfaxG;vsuf aeMuavonf/ t&Sifoljrwf\ avQmufvTmrsm;udk
ppfaq;ae&onfEiS yhf iftjcm;tvkyrf sm;udk vky&f onf[
l r&SNd y/D
e,fydkifHk;? NrdKUydkifHk;wdkY twGif;tjyif 0ifvdk0if? xGufvdkxGuf
rdrdydkifeuf 0d[m&uJhodkYyif xifrSwfava&mhovm;? Hk;jymwmrsm;rSm
t&Sifoljrwftm; rESif0Hh? Hk;pma&;rsm;vnf; rajym0Hh? e,fydkif?NrdKUydkif
rsm;yif tomMunfh aeMu&avawmhonf rawmfolYtm; cyfrmrm
cyfqwfqwfuav; ajymvdkufrnfqdku t&Sifoljrwf a'gyGvm
awmh r nf / ql ; ay:zuf u s zuf a yguf ? zuf a y: ql ; usvnf ;
zuf a yguf a vawmh r nf / t&S i f o l j rwf \ avQmuf v T m rsm;vnf ;
bk&ifc?H bk&ifccH sKyw
f x
Ykd o
H Ykd a&mufMuavawmhrnf/
armifvlat; e,fodkY a&mufvmonfrSm wpfvyifrMum
ao;? t&Sif OD;nmedEESifh oHk;BudrfwdkifwdkifawGUBuHKcJh&avNyD/
yxrtBud r f u m; jyawmuf & G m om;rsm;\ oar"tcG e f
awmfa&;ESifhywfoufjzpf\/ 'kwd,tBudrfum; t&Sif OD;nmedE\
rdwfaqG OD;yif;wpfyg;\ pmoifausmif; wnfaxmifa&; twGuf
jzpf \ / ,ck wwd , tBud r f a &muf j cif ; um; 0uf o nf ; uef w G i f
a&enf;yg;aomudpaMumifh a&mufvmjcif;jzpf avonf/ wpfv
twGif; oHk;Budrfwdkifwdkif Hk;odkYa&mufvQif aemif armifvlat;
e,fwGif &SdorQumvywfvHk; t&SifOD;nmedEESifh tBudrfaygif;
rnfrQ awGU&OD;rnfenf;/
armifvlat; a&mufaeaom e,ftwGif;&Sd e,fole,fom;BuD;
BuD;i,fi,f &G,f&G,fvwfvwf vSnf;aeavSatmif; jrif;aZmif;
rusef tm;vHk;yif t&Sif OD;nmedEESifh rodol r&Sd? odolcsnf;jzpfav
onf / rnf o l r qd k ta&;taMumif ; wpf p H k w pf & m&S d v Qif t&S i f
OD;nmedExH a&SUarSmufodkY a&mufvmMuavonf/ v,faysmuf
avQmufvdkvnf; a&mufvm? wpfOD;ESifhwpfOD; ajrvkMuvQifvnf;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

18

odyHarmif0

a&mufvm? tpdk;&rif;u ajrodrf;aomtcg ajravsmfaMu; ausaus


eyfeyf r&vQifvnf; a&mufvm? aus;&Gmrsm;wGif a&rvHkavmuf
aomtcgwGifvnf;aumif;? aus;&Gmrsm;wGif vrf;aumif;aumif;
vdkaomtcgwGif vnf;aumif;? aus;&Gmrsm;wGif yGJcHvdkaomtcgwGif
vnf ; aumif ; ? aus;&G m rsm;wG i f bk & m;yG J u sif ; yvd k a omtcgwG i f
vnf ; aumif ; ? aus;&G m rsm;wG i f pmoif a usmif ; aumif ; aumif ;
vdkaomtcgrsm;wGif vnf;aumif; t&SifOD;nmedE\ ajcawmf&if;
odYk 0yfpif;um a&mufvmMuonfomwnf;/
t&Sif OD;nmedE udk,fawmfrSmvnf; xdkvmorQaom olwdkY\
avQmufxm;csufwdkYudk vufcHNyD;vQif NrdKUtkyfxH avQmufvdkavQmuf?
0efaxmufxHavQmufvdkavQmuf? ta&;ydkif? cdkifrif;BuD;? b@m
rif;BuD;? bk&ifcH? bk&ifcHcsKyfrSp qdkif&mqdkif&m t&m&Sdrsm;xHodkY
a&mufatmif aygufatmif avQmufvTmrsm;udk a&;om;ay;ae&
onfESifhyif aeYpOf tvkyfIyfvsuf &Sdaeawmh\/ pmayMunfhI&ef
vnf;aumif;? urXmef; bm0em pD;jzef;&ef vnf;aumif;? tb,f
rS m vQif tcsd e f & ygawmh t H h e nf ; / i,f p Of u rnf o nf h p mtxd
aygufa&mufcahJ Mumif;udk rnforl Q odrnfrxif/
aeYpOfyif &Gmol&Gmom;wdkYjzifh jynfhESuf pnfum;aeaom
t&S i f O D ; nmed E \ ausmif ; 0d [ m&um; jr0wD q &mawmf b k & m;\
tk w f a usmif ; 0d [ m&uJ h o d k Y crf ; em;BuD ; us,f j cif ; um; r&S d v S a y/
0ufonf; uef\ ezl; pnfwkw&mvrf;teD;&Sd iSufaysmO,smOfu
av;twGif; aqmufvkyfxm;aom 0g;ausmif; 0d[m&uav;jzpfav
onf/ awm&Gmausm;vufrS 0HomEkxdfyfoD;rsm;u MunfndKMuojzifh
aqmufvkyfay;aom ausmif;awmf 0d[m&yif jzpfavonf/
0g;ausmif;uav; twGif;rSmyif bk&ifcH? bk&ifcHcsKyfwdkY
xHodkY ydkYaom pmwdkpm&Snfrsm;udk a&;om;cJhvSavNyD/ ES,fES,f0g;
ausmif;[l rrSwf&m/ &mZ0ifwGif&pfatmif oHydkif;ausmufpm
xdk;xm;&ef xdkufaom 0g;ausmif;uav;yifwnf;/ avQmufvTmrsm;
pmwdkpm&Snfrsm;udk pDuHk;a&;om;jcif;udp NyD;pD; tm;tm;&SdvQif
ausmif ; awmf 0d [ m&a&S U wvif ; ajymif a jymif anmif y if B uD ;
atmufwGif tanmif;ajy tnmajy pBuF H<uawmfrlonfr[kwf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

19

0g;uyf&ufjcif; tvkyfjzifh tcsdefudk toHk;jyKawmfrlavonf/ ,if;


0g;uyfwdkYudk a&mif;csonf[l rrSwf&m/ rdrdausmif;awmf0d[m&
udk rGrf;rH&efrQom jzpfonf[l tdk ... pmzwfoltaygif; olawmf
aumif;wdkYonf *PSmx rSwf,lMuygukefavmh/ om"k om"k om"k/

*Eavmu? wGJ-22? rSwf-133?


(azazmf0g&Dv? 1936)
q

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

20

odyHarmif0

armifvlat;wdkY i,fi,fausmif;om; b0wkef;u bDatqdk


vQif tawmfyifrsufESm&Sd\/ bDatatmifNyD;aemuf NrdKUtkyfjzpfolrSm
*kPfBuD;&Sif wpfa,mufjzpfavonf/ 0efaxmufjzpfvQif qdkp&m
r&SdNyD/ xdkacwfu ausmif;om;wdkif;vdkvdkyif bDatmif atmif csif\/
NrdKUtkyfvkyfcsif\/ bDat? NrdKUtkyf? 0efaxmufwdkY acwfuvnf;
aumif;vSayonf/
NrdKUtkyfqdkvQif olwumtay: rsm;pGm MoZm&Sd\/ vlwum
u aMumuf&GHUMuavonf/ tvkyfvnf;rsm;pGm ryifyef;vSay/ NrdKU
tkyfrif;um; oGm;av&m&mwGif emrnf w[dk;[dk;ausmfvsuf ae\/
NrdKUtkyfrif;pum;qdkvQif trSwftxm; jyKxm;avh&Sdonf/ NrdKUtkyf
rif;\ *kPfBuD;um; BuD;rm;vSay\/ 0efaxmufrif;\ *kPfum;
tb,fqdkzG,f&m &SdawmhtHhenf;/ uJhodkY *kPfyk'fBuD;rsm;ESifh jynfhpHk
Muonfh NrdKUtkyf? 0efaxmufwdkYudk rMumrMum awGUjrifaeMu&aom
ausmif;om;t&G,f oli,fuav;wdkYrSm NrdKUtkyf? 0efaxmufjzpfcsif
Muonfudk tjypfqdk&if roifhay/
armif v l a t;wd k Y 0ef a xmuf j zpf a om acwf u m; a&S ; acwf
r[kwf/ acwfopfodkY ajymif;oGm;avNyD/ ta&;ydkifudkyif rif;[k
rxifrSwfMuacs/ 0efaxmufqdkvQif tnHhpm;? NrdKUtkyfudkum; vlyif
rxifrw
S af wmhNy/D
armifvlat; 0efaxmufjzpf wpfESpfrQrMumcif om,m
0wDwGif olykeftBuD;tus,fx\/ om,m0wDrS tif;pdefe,f? zsmyHk
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

21

e,f? o&ufNrdKUe,f? jynfe,fwdkYodkY oGm;avownf;/ olykefwdkYtm;


ppfwyf tajrmuftjrm;ESifh ESdrfeif;&\/ olykefudpESifh ra&S;raESmif;
rSmyif jrefrmESifhukvm;? jrefrmESifh wkwf t"dukPf;rsm; jzpfjyef
\/ yJcl;? om,m0wD? ajrmif;jr? awmifile,fwdkYwGif ukvm;rsm;
towf c H M u&? twd k u f c H M u&? td k u f c H M u&avonf / xd k a cwf
twGif;rSmyif pyg;aps;awGu us? qefaps;awGu r&? ta&mif;
t0,fuvnf; r[efMuojzifh 'kuBuD;pGm a&mufMuukef\/ onf
txJwGif txuftnmjrif;NcH? rdwDvme,frsm; rdk;acgifojzifh
e,f o l e,f o m;rsm; iwf r G w f a cgif ; yg;Mujyef a vonf / txuf
tpdk;&BuD;rsm; acgif;IyfoGm;Muukef\/ atmuftpdk;&uav;rsm;
jzpfMuukefaom 0efaxmuf? NrdKUtkyfwdkYrSm tvkyfIyfvsuf aeMuav
onf/ OD;rEdkif yJhrEdkif? olykefa&;utcuf? iwfrGwfa&;uvnf;
0ifpGuf? tcGefawmfa&;twGufuvnf; ray:? udk,fawmfwpfodkuf
rSm pdwftdkuf aeMuavonf/
wpf E S p f r QMumavaomf ol y k e f t a&;rS m tenf ; i,f a t;
oGm;\/ pyg;aps;rsm;vnf; tenf;i,fwuf vmavonf/ tcGef
awmf t wG u f v nf ; a&S ; uuJ h o d k Y rcuf a wmh N yD / oG u f o G u f B uD ;
aumufcHEdkifavonf/ tcgwGifum; armifvlat;onf [Hom
0wD? [oFmw? om,m0wD? tif;pdefe,fwdkYESifhpyfvsufaeaom
e,fudk tkyfxdef;vsuf ae&&Sm\/ xdke,fwGif "m;jyrsm;txl; aomif;
use;f vsuf aeMuavonf/
vG e f c J h a om wpf v cef Y t cgu unif a umuf &G m ol B uD ; ES i f h
ol\ om;orD;wdkYudkyg "m;jyrsm; owf oGm;Muavonf/ rnfol
urQ rrdao;/ crsm olBuD;wdkY om;trdrSm taMumif;rJh oufouf
toufqHk;&SmMuavonf/ aiGwdkY a&TwdkYvnf; ,l roGm;Muacs/
&efNidK;&Sd owfonf[k tcsKdUu wD;wdk;pum;ajymMu\/ olykefrsm;
vufcsuf[lvnf; ajymMuavonf/ rnfolYpum;udk ,Hk&rSef;
rodawmhNyD/ ykvdyfrsm;um; pHkaxmufwkef; &Sdao;\/
unifaumuf "m;jyrI jzpfay:NyD;aemuf qm;ravmuf &GmwGif
ESpfBudrfwdkifwdkif wkwfqdkif "m;jy wdkufjyefavonf/ oajyacsmif;
wGif wpfBudrf? aAsmovef;wGif wpfBudrf? cwd,wGifESpfBudrf? iSuf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

22

odyHarmif0

aysmuRef;wGif ESpfBudrf? Hk;acsmif;? vufqGJacsmif;? vif;vGef;yifwdkY


wGif wpfBudrfpD wdkufjyefavonf/ oHjzLpkwGifvnf; vlqdk; 30
ausmfwdkYonf wkwfaygufazmf tdrfwGif;odkY0if oHk;a,mufaom
tdrf&SifwdkYudk zrf;qD; ckwfowf oGm;Muukef\/ rsm;vdkufonfh
"m;jyawG a&wGufyif rukefEdkifNyD/
raeU wpfaeUuyif tvNrdKU&GmwGif "m;jy 21 a,muf0ifum
cspfwD;tdrf wpftdrfudk pD;Muavonf/ypnf;rsm;udkvnf; r,l?
cspfwD; oHk;a,mufudkom ckwfowfNyD;vQif tdrfudkrD;IdUoGm;Mu\/
rD;xJwGif aool cspfwD;um; wpfa,muf? aMumufp&mhacwfBuD;
jzpfavonf/ teD;tem;tdrf ajcmuftdrfwdkYudkvnf; rD;pGJavmifao;
\/ &Gmom;rsm; rD;owf&ef tvmwGif "m;jywdkYuvSrf; aoewf
jzifh ypfaomaMumifh q,ftdrfacgif; MuufawmESifh zdk;aX;wdkY 'Pf&m
tBuD;tus,f&Muavonf/ aornf &Sifrnfrod/ aq;HkwGif &SdMu
ao;\/ tvNrdKU &GmolBuD;rif;vnf; toufab;rS csrf;om&m csrf;
omaMumif; &Gm\ taemufbufawmxJodkY xGufajy;Muonf[k
owif;Mum;&avonf/ tvkyfjyKwfvQifom jyKwf&rnf? toufudk
um; taorcHEdkif/ "m;jywdkY\vufwGif ESpfvHk;jyL;aoewf av;vuf
ygvmavonf/ olykefawG\ tqufrsm; jzpfava&mhovm;rod/
Adkvfrdk;jrpf\ vlawG[kvnf; ajymMuukef\/
rMumrDu udkif;awm&GmolBuD;vnf; "m;jywdkY\ vufcsufjzifh
touf q H k ; &S m avNyD / romtd r f o d k Y oG m ;av&mrS m yk v d y f r sm;vm
onf / tjref v d k u f v myg[k om;uav; armif a xG ; u vmac:
aomaMumif h td r f o d k Y jyef o G m ;&m yk v d y f r sm; r[k w f ? "m;jyrsm;
jzpfaeaMumif;od& ajy;rnftvkyfwGif "m;jywdkYu taockwfMu
avonf / yk v d y f r sm; uJ h o d k Y abmif ; bD w d k w d k E S i f h umuD a &mif
"m;jyawGygwum;/ tif;pdef e,frS ajy;vmMuaom Adkvfva&mif
wdkY\ vufcsuf[l xifrSwf zG,f&Sdavonf/ olwdkY wpfawGvnf;
rrdao;ay/
oHBudK;&Gm olBuD;udkvnf; enf;twdkif; nmac:NyD;vQif
dkufESufMuao;\/ &Gmom;rsm;u 0dkif; vmMuaomaMumifhom
toufab;rS csr;f om&avonf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

23

&Gmom;rsm;rSmvnf; 'kuyif/ "m;jytwdkufcH&onfrSm cP


cP? aoewfygvmonfomrsm;\/ ckcHvQif toufrcsrf;om? ajy;
jyefyguvnf; rvGwf? csrf;omolawGNrdKUodkYwuf aexdkifukefMu
NyD/ qif;&JolawGudkum; vJ&mrSm olckd;axmif;ukefMuNyD/
vGefcJhaom av;&ufcefYtcgu a&TavS&GmwGif "m;jy ajcmuf
a,muf olBuD;\ tdrftwGif;odkY twif;0ifum aoewfoHk;vuf
wdkYudk vk,loGm;Muavonf/ olBuD;udkvnf; ckwfoGm;Muao;\/
&Gmom;rsm;rSm rckcH0HhMuaomaMumifh tomNidrfcHaeMuavonf/ vl
rnf;rnf;jrifvQif "m;jyrsm;u qD; ypfawmh\/ tvGefrdkufdkif;
aom olwdkYygwum;/ olwdkYudkvnf; ,ckwdkif rrdao;? ykvdyfrsm;
pHkaxmufwkef;yif/ rnfonfhtcgrsm;rS rdrnf rodawmhNyD/ rdonfh
wd k i f a tmif ouf a o&&ef cJ , Of ; \/ acwf u m; acwf q d k ;
acwfMurf; acwfo&rf;Bu;D aywnf;/
armifvlat;onf rdrd\pma&;armifndrf;? armifzsefpdef? tif;r
&GmolBuD; OD;bMuif? awmifydkif;olBuD; OD;rdk;oD;wdkYESifhtwl vSnf;pD;
um tif;r&GmodkY a&SUI vmMuukef\/ tcsdefrSm naeapmif; aer0if
rD u av;jzpf o nf / avnif ; uvnf ; cyf j znf ; jznf ; wd k u f a eav
onf/ EGm;jym ESpfaumifuaom vSnf;rSmvnf; aumufdk;tjynfh
xnfhxm;aom uGif;jyif vrf;Murf;ay:wGif vm&aomfvnf; armf
awmfum; rrD? NidrfhvSygbdonf/ armifndrf;\ vufwGif ESpfvHk;
jyL; aoewf wpfvufygavonf/
olBuD;ESpfa,mufESifh pma&;wdkYvnf; wpfaeUu a&TavS&GmwGif
aoewfrsm;udk vkoGm;aom "m;jyrItaMumif;udk aqG;aEG;vsuf
vmMuuk e f \ / EG m ;rsm;ud k twG i f o marmif ; ES i f vmavonf /
xdkEGm;jym wpf&SOf;rSmvnf; rdrdwdkYt&Sif oGm;vdk&mXmeodkY jrefjref
a&mufygapawmhrnf[k awG;awmum vmcJMh uuke\
f /
vSnf;q&mESifh uyfvsufxdkifum vdkufygvmaom armifvl
at;um; naecif;\ om,mjcif;udk trIrxm;EkdifNyD/ olBuD; ESpf
a,mufESifh pma&;wdkY aqG;aEG;vmMuaom "m;jytaMumif;udkvnf;
*krpdkufEdkif/ rdrde,fwGif "m;jyrIrsm; avsmhoGm;&ef vlcGef? ajrcGef
jref j ref & &ef taMumif ; wd k Y u d k o mvQif tBuH x k w f u m vmavo
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

24

odyHarmif0

wnf;/
tif;r&GmodkYa&mufvQif a&rdk;csKd;? xrif;pm;aomufNyD;aemuf
ol B uD ; \ td r f t jyif b uf 0&ef w mav;ay: cif ; xm;aom
yufvufukvm;xdkifay:wGif xkdifum axG&mav;yg; pOf;pm;vsuf
ae\/ wefMumvQif vlav;ig;a,muf [dkwkwfcRefawG? "m;awG?
vSHawGudk udkifum olBuD;rif;\ tdrf0if;twGif;odkY 0ifvmMuukef\/
xdkolwdkYum; rnfolwdkYygenf;/ "m;jyawGavm? olykefawGavm? "m;
jyvnf;r[kwf? olykefvnf;r[kwf? uif;orm;rsm; jzpfMuavonf/
olwdkYtoD;oD; apmifudk,fpDNcHKxm;MuNyD; olBuD;tdrf0if;twGif; cif;
xm;aom cH&k n
S w
f pfcw
k iG f xdik af eMuavonf/
armif v l a t;onf xd k u if ; orm;wd k Y u d k M unf h u m [d k E S , f
onfES,f pOf;pm;jyef\/ olwdkYum; olBuD;rif;\trdefYaMumifhom
uif;apmifh&ef vmMuavonf/ pdwfum; ygMuvdrfhrnfr[kwfay/
om;ypf r,m;ypf? csrf;uvnf;csrf;? tdyfuvnf;ysuf? rnfol vm
csit
f ehH nf;/
xd k o l w d k Y u m; "m;jyawG u d k wk w f c Ref a wG ud k , f p D u d k i f u m
[efygyg uif;apmifh&Smaomfvnf; tu,f "m;jyrsm; vmrnfqdk
vQif {uef ajy;MurnfholawGomjzpfavonf/ ckcHMurnfholwdkYum;
r[kwfMuacs/ olwdkYwpfawG uif;apmifhaeMu&aomfvnf; tusKd;
&Sdrnfr[kwf/ odkYaomf [efjzifh ajcmufHkom&Sdonf/ pifppfum;
rdrdwdkY udk,fudk,fomvQif rdrdwdkY tm;udk;&m&Sdawmh\/
odkY awG;awmum rdrdtem;wGifcsxm;aom ajcmufvHk;jyL;
aoewfudk,lum cg;wGifxdk; xm;\/ xdkYaemuf pD;u&uf wpfvdyf
udk aomufum pD;u&ufrS xGufvmaom rD;cdk;udk Munfh&if; trsKd;
rsK;d pdwu
f ;l xkwaf ejyef\/
od k Y pd w f u l ; xk w f twef M umvQif uif ; orm;wd k Y t m;
tdrfodkYjyef vTwfvdkuf\/ uif;orm;rsm; jyefoGm;Muaomtcg
armifval t;tdy&f mxJ 0ifawmhownf;/
*Eavmu? wGJ-16? rSwf-91?
(Mo*kwfv? 1932)
'''
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

25

wdkYq&m 0dZmwef;udk atmifjrifonfrSm tawmfMumayNyD/


tawmfMumonf qdk&m ig;ESpf? ajcmufESpfcefYMumonfudk qdkvdk
onf/ 0dZmwef;udkatmifjrifNyD;aemuf wuodkvfrS rcGm&ufaom
aMumifh q&mqufvkyu
f ikd af eolaywnf;/
q&mvkyfaeaomaMumifh ]wdkYq&m} wnf;[laom trnfxl;udk
&\/ Nrd K Utk y f t vk y f u d k vk y f r nf q d k v Qif ]wd k Y N rd K Utk y f } trnf u d k
&rnfum; rvGJ/ 0efaxmuftvkyfudk 0if vkyfrnfqdkygvQif ]wdkY
0efaxmuf} bGJUudk &rnfvnf; rvGJay/ rQ owdxl;&Sdaom yk*dKvf
Bu;D aywnf;/
wdkYq&mum; wuodkvfausmif; ae&mwumwGif xif&Sm;
ay:vGifaom q&mwpfOD;jzpfavonf/ wuodkvfq&mrsm;onf
ynmoifMum;&m ausmfMum;Muayvdrfhrnf/ odkY&mwGif wdkYq&m
avmuftoHk;0ifaom q&mum; r&Sday/ jrpfonf a&r&SdvQif rwifh
w,f ouJhodkY? tdkifonf Mumr&SdvQif rwifhw,f ouJhodkY? wdkif;jynf
onf rif;r&SdvQif rwifhw,fouJhodkY &efukefwuodkvfBuD;onf
vnf; wdq
Yk &mr&Sv
d Qif wifw
h ,frnfr[kwaf y/
ausmif;q&m vkyfaeaomfvnf; wdkYq&mrSm ppfrIppf&mudk
rsm;pGm 0goemyg\/ avhvm\/ uRrf;usif\/ ausmif;om;rsm;
ppftwwfrsm;oifMum;rIwGif wdkYq&mrygvQifrNyD;? tNrJyg0if&av
onf/ ausmif;om;rsm; ppfa&;jyvQif wdkYq&mrSm ppfwyfudkOD;pD;
aom ppfolBuD;jzpf\/ ausmif;ydwfaomtcg ausmif;om; ppfonf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

26

odyHarmif0

awmfwdkYonf wpfNrdKUNrdKUodkY aysmfyGJpm; xGufavh&SdMuonf/ xdktcg


rsm;wGif wdkYq&m ygpNrJjzpf\/
ausmif;wGif tNidrfhcHrnfqdkvQif wdkYq&myif tNidrfhiSm;&\/
ausmif;wGif tpnf;ta0;yGJ&SdvQif wdkYq&myif tauR;tarG;udk pD
rHay;&\/ ausmif;wGif rD;xGef;yGJ vkyfrnfqdkvQif wdkYq&myif vlBuD;
vlaumif;wdkYudk zdwfrefjcif;jyK&\/ NrdKUxJwGif vdkaomt&m&SdvQif
wdkYq&myif {nfhcHjcif; tvkyfudk aqmif&Guf&\/ wdkYq&mrygvQif
rnfonft
h vkyo
f nf pnfpnfum;um;jzpfEidk af wmhtehH nf;/
wdkYq&mum; pdefawGtrsm;BuD; 0wfpm;Edkifaom rdef;rBuD;BuD;
i,fi,fwdkY ayg&m &efukefNrdKUBuD;wGif todtuRrf;rsm;aom yk*dKvf
BuD;vnf; jzpfay\/ ausmif;wGif yGJvrf;obifusif;yawmhrnf
qdkvQif &efukefNrdKUwGif;rS vmMuaom {nfhonfwdkYudk {nfhcHae&
onfESifhyif rtm;awmhNyD/ tvkyfrsm;vSygbd/
wu o d k v f a usmif ; tvS L yG J r sm;ud k q if , if usif ; yaom
tcgrsm;wGifvnf; wdkYq&mrSm tvkyfysuf tudkifysuftrIayGvS
ay\/ yGJujyrnfhol 0wfpm;&ef t0wftpm;twGufvnf; wdkYq&m?
qdkif;q&mrsm;udk iSm;&rf;onfvnf; wdkYq&m? Zmwfwdkufaomtcg
tNrJ t MuH a y;onf v nf ; wd k Y q &m? vuf r S w f a &mif ; &ol u vnf ;
wdkYq&m? Zmwfwdkufaomtcg tNrJtMuHay;onfvnf; wdkYq&m?
yG J w G i f {nf h c H & ol r S m vnf ; wd k Y q &m? atmif r av;[J h wd k Y q &m
wwfEikd yf gacs&UJ /
wdkYq&mrSm ,ckrSmom *kPfxl;rsKd;ESifh jynfhpHkonfr[kwf
wdkYausmif;om; b0wkef;uyif jynfhpHkvmol jzpfavonf/ wuodkvf
ausmif;&Sd toif;wdkif;vdkvdkrSmyif aiGxdef;? tusKd;aqmif? aumfrwD
tp&Sdaom trIaqmifrsm;jzpfcJhay\/ wdkYq&mrygaom toif;um;
r&Sdoavmuf &Sm;avonf/ toif;\ tm;xm;&m yk*dKvfBuD;jzpf
cJh\/ txl;ojzifh ausmif;{nfhcHaumfrwDrsm;wGif tNrJ yg0if&olwpf
a,muf jzpfcahJ vonf/
wu o d k v f a usmif ; ol w d k Y t m; awmf a wmh f a usmif ; om;oG m ;
{nfhrcH0Hh? t&monf vG,fulaomt&mr[kwf/ rsufESmtvGef
&S d e f ; wd r f ; wd r f ; aeaomt&mjzpf a vonf / rnf r Qpum; tajym
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

27

aumif ; ol j zpf a pumrl ausmif ; ol u av;wd k Y t m; {nf h c H a om


ae&modkYusvQif ppfvmom vmpNrJ/ xdktcg wdkYq&mudk awmif;
yefMu&ukef\/ wdkYq&m{nfhcHvdkufrS ae&mwusjzpfoGm;avawmh
onf/
tb,f a Mumif h y genf ; ? wu o d k v f a usmif ; ol w d k Y E S i f h tod
tuRrf;rsm;ol jzpfaomaMumifhaywnf;/ todtuRrf; rsm;HkrQru
ao;? wuodkvfausmif;BuD;wGif wpf0rf;uGJ ESpf0rf;uGJ ESruav;
rsm;aygolvnf; jzpfay\/ xdkESruav;rsm;ESifh aqG;aEG;&ef ]ewf
eef;} [l wGifcJhzl;aom bwfvrf;&Sd rdef;uav;rsm; aexdkif&m
ausmif;odYk a&mufco
hJ nfrmS vnf; ra&wGuEf ikd Nf y/D
xdkxdkaom ESr0rf;uGJuav;rsm;rSm ausmif;rS xGufoGm;ukefMu
NyD/ ,ck wdkYq&m tjzpfodkY a&mufaomf ESr0rf;uGJuav;rsm;tpm;
wlr 0rf;uGJuav;awG aygrsm;vsufaejyef\/ xdkwlr 0rf;uGJuav;
rsm;udk apmifha&SmufqHk;r&eftwGuf tif;vsm;ausmif;aqmifbuf
odkY ajcOD;vSnfh& jyefavonf/
{&m0wDjrpfBuD;\a&onf ukefcrf;onf[l r&Sd/ tNrJpD;qif;
aebdouJhodkY wuodkvfausmif;wGifvnf; wdkYq&m\ ESr0rf;
uGJuav;rsm;? wlr0rf;uGJuav;rsm;onf ukefcrf;onf[lr&Sd?
tNrJyif xyfwvJvJa&muf a&muf vm&ukef\/ xdkESr0rf;uGJ
uav;rsm;? wlr0rf;uGJuav;rsm;twGuf tppt&m&mwGif pDrH
aqmif&Gufay;&avonf/ odkYjzpfaomaMumifh xdkwlr ESr0rf;uGJ
uav;rsm;\ tm;xm;&mBuD;vnf; jzpfay\/ ig;udk ukef;ay:odkY
wif v d k u f r nf q d k v Qif raewwf j zpf o uJ h o d k Y wd k Y q &m tif ; vsm;
ausmif;aqmifodkYroGm;vQif ol\wlr0rf;uGJuav;wdkYrSm raewwf
rxdik w
f wf jzpfacsawmhrnf/
wdkYq&mum; wuodkvfausmif;BuD; wpfausmif;vHk;\ rsufESm
zHk;BuD; jzpfay\/ olwum\ tusKd;udkaqmif&Guf&m rdrd\tusKd;
udkrMunfhay/ olwum\ tusKd;aqmifBuD;ygwum;/ aMomf ..
wdq
Yk &m/
wuodkvfausmif;wdkuf ESpfvnfr*Zif;? wGJ-22? rSwf-2?
(azazmf0g&Dv? 1932)
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

28

odyHarmif0

jrefrmjynfwGif bk&m;rsm;pGm &Sd\/ xdkbk&m;rsm;pGmwdkYwGif


yef;onfwdkYvnf; rsm;pGm &Sdavonf/ xdkrsm;vSpGmaom yef;onf
wdkYteuf a&Twd*HkapwDawmf taemufapmif;wef;wGif yef;a&mif;
aeaom yef;onfwpfa,muf\taMumif;udk a&;om;vdk&if;jzpfav
onf/ ol\trnf&if;udk razmfjyvdkNyD? rSwfom;&vG,fulap&ef
twGuf olYtm; rodef;[k ac:MuygpdkY/
rod e f ; onf yef ; onf w d k Y t euf tawmf y if ,Of p p &S d \ /
tajymvnf;aumif;? oabmvnf;aumif;? tjyKtjyifvnf;aumif;
ol Y r S m taumif ; csnf ; pk a eavawmh o nf / od k Y j zpf a omaMumif h
wuov
kd af usmif;om;awG olq
Y ikd rf mS csn;f yef;0,fMuavonf/
pae? we*FaEGaeUrsm;wGif rodef;yef;qdkif wuodkvf ausmif;
om;awG rpJ woJoJ aeawmh\/ xdkaeYrsm;wGif rodef;tvkyfIyf
vS\/ yef;udkvnf; ydk a&mif;&\/ apwDawmfjrwfBuD;rSmvnf;
cgwdkif;xuf ydk yef;rsm;jzifh ylaZmfjcif;udk cH&avonf/ wuodkvf
ausmif;om;wdkYonf rodef;\qdkifwGif yef;0,fHkrQruao;? xdkifum
pum;ajymaeMuao;\/ rodef;\qdkifrSae vufzuf&nfudkrSm
aomufMuao;\/ uGrf;,mrsm;udk 0,f pm;Muao;\/ NyD;rSom
vQif bk&m;udk,fawmfjrwfBuD;xHawmfyg;odkY zl;ajrmf&ef oGm;Muav
onf / yef ; zd k ; yd k u f q H u d k ray;cJ h M uao;? tjyef w G i f pum;0if
ajym&ef jzpfavonf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

29

bk & m;ud k r S 0atmif zl ; ajrmf j cif ; rjyKMubJ MoumoES i f h y if


tqHk;owfum qif; pum;ajymukefMu\/ odkY pum;ajymaeMu
cd k u f w G i f tjcm;wu o d k v f a usmif ; om; wpf o d k u f bk & m;zl ; &ef
wuf v mMuavonf / rod e f ; qd k i f o d k Y 0if M ujyef \ / onf a wmh r S
vufO;D ausmif;om;wpfou
kd rf mS a&TpMumjzefMY u&uke\
f / rcGcJ si?f cGcJ si?f
roGm;csif oGm;csiEf iS hf oGm;Mu&&Smavonf/
odkYvQif rodef;\qdkifwGif eHeufrS naewdkifatmif yef;0,f
olawGESifh jynfhESufvsufae\/ rodef;rSmvnf; wuodkvfausmif;
om; taygif;wdkYESifh usifvnf&m oHo&m0JMoCBuD;jzpfvsuf ae
avawmhonf/ wuodkvfausmif;om;rsm;\ arwmwHk; arwmcJ
BuD;vnf; rnfay\/ wuodkvfausmif;om;rsm;[l odrf;usKH;um
qdkvdkufaomfvnf; 0dZmwef;? odyHwef;wdkY\ usifvnf&mrQom jzpf
avonf/ Oypmwef;om;rsm;um; vm;vm;rQ ruyfEdkif&SmMuacs/
rodef;aoG;BuD;aomaMumifhayavm? r[kwfyg/ rodef;u tzuf
rvk y f a omaMumif h ayvm;? r[k w f y g/ 0d Z m od y H o rm;wd k Y \
usifvnf&mjzpfaomaMumifh Oypmwef;om;rsm; olYqdkifodkY0if&ef
rsuEf mS cyf&edS ;f &Sed ;f aeaomaMumifo
h mjzpfavonf/
0dZmwef;om; udkoef;armifwdkY vlpkum; eHeuf 7 em&D rSefrSef
a&Twd*Hk apwDawmfjrwfodkY bk&m;zl; oGm;avh&SdMu\/ olwdkYvlpkwGif
armifbaomfrSm tonf;qHk;jzpfavonf/ rodef;\qdkifrS tjyefwGif
ESif;qDyef;wpfyGifhudk &ifrSmxdk;NyD; jyefpNrJ/ armifatmifodef;um;
rodef;u vufzuf&nf wpfcGufudk 0,fwdkufrS ausmif;odkY jyefav
onf/ armifarmifvlum; ESif;qDyef;udk rvdk? vufzuf&nfudkvnf;
raomuf? rodef;ESifh tawmrowfatmif pum; ajymae&vQif
auseyfavNy/D
armifxGef;cifwdkY vlodkufum; eHeufpm pm;aomufNyD;rS bk&m;
zl; vmMuavonf/ olwdkYvlpkwGif armifxGef;cifrSm tonf;qHk;?
pum;trsm;qHk;? uGrf;tpm;qHk;? tcsdeftrSefqHk;jzpf\/?
armifatmif&wdkY vlodkufum; bk&m;ay:rSm vlawmfawmf&Sif;
rS bk&m;zl;vmMuavonf/ olwdkYwpfawGrSm ajEtvGefyif &Mu
avonf/ pum;rsm;pGmvnf; rajymMu/ rodef;\qdkifwGif cyfwnf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

30

odyHarmif0

wnfuav; xdkifMu&vQif auseyfMuavNyD/ t0wftpm;qdkonfrSm


vnf; opfopfvGifvGif/ oGm;Mu vmMuonfrSmvnf; udk,fydkif
armfawmfum;awGESifhjzpf\/ udk,fawmfjrwf wpfawGrSm tajcodyf
xkwMf uonf/
Oypmwef;om; armifqdkifwdkY vlpkrSmum; ]aeao;oy csHKxJ
u} oabmxm;ESifh rodef;\qdkifudk ausmfvGefoGm;NyD;vQif a':xl;
BuD;qdkifwGif yef;0,favh&SdMuukef\/ odkYaomf rodef;\qdkifbufudk
um; apmif;iJhrMunfhbJ raeEdkifMuacs/
0d Z m txuf w ef ; om; armif o d e f ; cd k i f u m; tazmf r yg
wpfa,mufwnf;om oGm;avh&Sdavonf/ rnfolYudkrQ *krpdkuf?
rodef;yef;qdkifudk odrf;cgeD;rS bk&m;zl; wufavh&Sdonf/ rodef; rdrd\
yef;qdkifudkodrf; tdrfjyefawmhrS rdrdvnf; ausmif;odkY jyefavawmh
onf/ wpfcgwpf&H rodef;ESifh twlwlyif wGJ avQmufoGm;onf
udk tcsKdUaom Oypmwef;om;rsm;u jrifMu\/ wpfcgwpf&Hvnf;
rodef;tm; vufaqmifay;&ef a&arT;? aygif'g? vufudkify0g? rm
zvmwdkYudk armifodef;cdkif 0,faeonfudkyif jrifMuavonf/ tcsKdU
aomrdwfaqGwdkYu armifodef;cdkifudkjrifwdkif; jrifwdkif; aemufajymif
avh & S d M u\/ apmif ; yg;&d y f j cnf a jymavh & S d M uuk e f \ / od k Y a omf
armifodef;cdkifum; jzKefyif rjzKef? rodef;\qdkifodkY oGm;NrJwdkif; oGm;
\/ pmudkvnf; rSefpGmrusuf? n 9-em&Dxdk;vQif tdyf&mxJ0ifumjcif
axmifxJwGif aq;vdyfudk zGmaeonfomwnf;/ 10-em&D xdk;onfh
wdkifatmif rtdyfao;/ oef;acgifwdkifatmif rtdyfao;/ tawG;
aumif;wke;f yif/
odkYqdkvQif wpfESpfukefvGefcJh\/ wuodkvfausmif;BuD;udk
vnf; ydwfvdkufavNyD/ oHk;vywfvHk; rodef;\ qdkifwGif wuodkvf
ausmif;om;rsm;udk rjrif&ay/
ausmif;udk jyef zGifhaomtcg udkoef;armifwdkY vlpkteuf
armifatmifodef; wpfa,mufom ay:vmawmh\/ armifxGef;cif
wdkY vlodkufvnf; ray:vmawmhNyD/ armifarmif&ifwdkY vlpkteuf
vnf; armifxGef;vIdif wpfa,mufom ay:vmavonf/ armifxGef;
vIdifum; ,cifESpfu Oypmwef;? armifodef;qdkifwdkYESifhwGJvm\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

31

udk,fawmfjrwf armifodef;cdkifvnf; ray:vmawmhNyD/ tb,f


odkY a&mufaerSef;rod/ pmar;yGJwGif atmifjrifoGm;a&mhovm;/
pmar;yGJ ratmifaomaMumifh pdwfysufysufESifh ausmif;rSyif xGuf
oGm;ava&mhovm;/
0dZmwef;om; armifxGef;vIdiftm; ar;aomtcg 0dZmpmar;
yG J u d k atmif j rif o G m ;aMumif ; ajymjy od & avonf / od k Y a omf
armifodef;cdkif rnfonfht&yfodkY a&mufaerSef;udkum; rnfolrQ
rajymMum;Edkif/ rodef;onf wpfcgwpf&H armifodef;cdkiftm; owd
&rd o nf / xd k o d k Y owd & jcif ; um; wmr&S n f ? acw r Qom
jzpfavonf/
,cifESpfu Oypmwef;om;awG ,ckESpf 0dZmwef;? odyHwef;
odkY a&mufaeMuojzifh rodef;\qdkifodkY yef;0,f&ef a&mufukefMu
avNyD/ rodef;\qdkifrSm ,cifESpfuuJhodkYyif wuodkvfausmif;
om;awG E S i f h pnf u m;vsuf aejyef \ / od k Y a omf ,cif E S p f u
ausmif;om;wdkYum; tenf;i,frQom ygavonf/vlopfawG rsufESm
opfawG rsm;\/
odkYESifhyif wpfESpfukefvGefcJhjyef\/ vla[mif;? rsufESma[mif;
awGaysmuf vlopf? rsufESmopfawG a&muf vmjyef\/
enf ; twd k i f ; av;ES p f r Q uk e f v G e f c J h a vonf / xd k Y a emuf
ig;ESpf? xdkYaemuf ajcmufESpf? ckepfESpf? &SpfESpf? udk;ESpf pojzifh ESpf
awGukefvGefcJhavownf;/ rodef;\ toufonfvnf; tawmfyif
BuD; vmcJh\/ a&S;uuJhodkYvnf; EkysKdjcif;r&SdawmhNyD/ tajymaumif;
oabmaumif;jcif;wdu
Yk m; a&S;uuJo
h yYkd if/
jrpfxJwGif pD;qif;aeaom a&um; tqufrjywf pD;qif;
aeaomfvnf; a&S;u pD;qif;oGm;aom a&onf aemufrS pD;qif;
vmaoma&r[kwf/ wjcm;pD jzpf\/ odkYaomf tqufrjywfpD;qif;
aeaomaMumif h o m a&S U a&ES i f h aemuf a &wd k Y u d k twl w l y if
jzpfonf[k xifrw
S &f \/
xd k e nf ; wl rod e f ; \qd k i f t wG i f ; od k Y tNrJ r jywf pD ; qif ;
aeMuuk e f a om wu o d k v f a usmif ; om;wd k Y t euf v nf ; a&S U u
ausmif;om;rsm;um; r&SdawmhNyD/ tqufrjywf pD;qif; aeaom
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

32

odyHarmif0

aMumif h o m wu o d k v f ausmif ; om;awG rpJ b J aeavawmh


onf/
jrpfa&onf tNrJrpD;qif;Edkif? tcsdefwefvQif cef;ajcmuf&pNrJ
jzpf\/ rodef;\ qdkifwGifvnf; wuodkvfausmif;om;awG tNrJ
rusifvnfEkdif? tcsdefwefvQif &yfpJ&rnfom/ avmu"rwmudk
rnfov
l eG q
f efEikd t
f ehH nf;/
wpf&Hwpfcgaomf rodef;\ qdkifteD;wGif yef;qdkifopf wpfqdkif
ay:vm\/ xdkqdkif&Sifum; raomif;wnf;/ raomif;rSm touf
16 ESpfrQom &Sdao;\/ kyfuvnf;acsm? pwdkifuvnf;us? umv
ay: tusyg;udk 0wfxm;onfrSmvnf; rsm;pGm oabmusp&m
aumif;avonf/ rodef;wdkYrSmum; acwfudk rrDouJhodkY jzpfaeay
\/ raomif;\ yef;qdkif a&mufuwnf;u wuodkvfausmif;om;
awG raomif;\ qdkifodkY ajcOD;vSnfhMuavonf/ raomif;\ qdkifrSm
pnfpnfum;um;? rodef;\qdkifrSmum; ajcmufaoGUaoGU jzpfaeav
onf/
tjcif;t&mudk jrifvQif rodef;\ pdwfxJwGif remvdkjzpfrd
\/ pdwfqdk;rd\/ 0rf;enf;rd\/ odkYaomf olYacwfESifhol? udk,fhacwf
ESifhudk,f/ NidKjiifaomfvnf; tusKd;&Sdrnf r[kwfaomaMumifh xdkr
aumif;aom pdwfxm;rsm;udk rsKdodyfum xm;&aomfvnf; rodef;\
pdwu
f m; tb,frmS vQif aumif;ygawmhtehH nf;/
a&S; rdrd acwfaumif;pOfu taMumif;rsm; awG;NyD;ae\/
armifodef;cdkifwdkY? armifatmifodef;wdkY? armifatmif&wdkY? armifoef;
armifwdkYudk rsm;pGm owd&rdavonf/ olwdkYwpfawG tb,faMumifh
tb,fodkY a&mufaeMuygoenf;/ txl;ojzifh armifodef;cdkifudk
atmufarhrd\/ armifodef;cdkif rsufESmrSm rdrd\ rsufpdxJrS raysmuf
Ek d i f / ol Y r suf E S m ud k wa&;a&;jrif a vonf / raomif ; \qd k i f w G i f
wuodkvfausmif;om;awG jrifavav? armifodef;cdkifudk awG;rdav
avjzpf\/ ]udkodef;cdkif} rSm ,cktcg touftawmfyif BuD;a&mh
r,f/ ausmif;rS xGufoGm;uwnf;u ray:vm? &efukefa&mufvQif
bk&m;zl;vmrSmyJ ponfjzifh awG;awmum ae&Smavownf;/
wpf a eY a omf touf 30 ausmf vl v wf w pf a ,muf o nf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

33

rsufrSeftjymBuD;udk wyfum bk&m;ukef;awmfay:odkYwuf vmav


onf/ acgif;aygif; tkyfaygif;? ykqdk;awmif&Snf? tus&ifzHk;wdkYudk
0wfqifxm;\/ vufwpfzufwGif uav;wpfa,mufudkcsD? usef
wpfzufu uav;wpfa,mufudk qGJvmavonf/ ol\tyg;wGif
rdef;rwpfa,muf ygvm\/ ol\ZeD;ESifh wlavonf/ xdkrdef;r\
vufwiG v
f nf; uav;wpfa,mufyg\/
xdkvifr,m;wdkY\vufwGif yef;rygaomaMumifh ]yef;0,fMu
ygOD;&Sif} [k NyHK;vsuf ac:vdkuf\/ xdkvifr,m; om;trdwdkYvnf;
qdkifxJodkY pl;pl;pdkufpdkuf 0ifvmMuavonf/ qdkiftwGif;odkYa&muf
aomtcg rdrdwyfxm;aom rsufrSefjymBuD;udk jzKwfNyD;vQif ]usKyfudk
rSwfrd&JUvm;} [k xdka,mufsm;u rodef;tm; ar;\/
]rSwfrdovdkvdk} [k rodef;u ajzavonf/
]usKyf armifodef;cdkifav} qdkawmhrS ESpfa,mufom; tm;& yg;&
pum;ajymvdu
k Mf uonfrmS rqH;k awmNy/D
armifoed ;f cdik rf mS &Sr;f jynfe,fwiG f ynm0efjzpfaeavonf/
armifodef;cdkifESifh rodef;wdkY pum;vufqHkusaeonfudk jrif&
aom armifodef;cdkif\ ZeD; raomif;&DrSm xdkES,f onfES,fawG;awm
ae\/ uav;oHk;a,mufum; ai;vsuf aeMuavawmhownf;/

wuodkvfausmif;wdkuf ESpfvnfr*Zif;? wGJ-24? rSwf-2?


(azazmf0g&Dv? 1933)
www

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

34

odyHarmif0

armif o m0onf avmua&;wG i f uRrf ; usif o avmuf


ynma&;wGif atmufus aemufusjzpfvsufae\/ Oypm txuf
wef;wGif ESpfBudrfrQ uscJhzl;\/ 0dZm atmufwef;wGifrlum; wpfESpf
wnf;ESifh atmifjrifcJhaomfvnf; q&mrsm;u oem;aomaMumifh
twef;wif ay;vdkufonf [l wD;wdk;pum; ajymMuonfudk Mum;
od&avonf/ 0dZmtxufwef;wGif ESpfBudrfrQ usqHk;jyef\/ oHk;
Budrfajrmuf pmar;yGJudk ajzqdkNyD;aomtcg ]ratmifygbl;} [l
pdwfudk wHk;wHk;csum tdrfodkY jyefoGm;avownf;/ odkYaomf ukodkvf
uHaumif; ewfaumif;rsm; rvQif atmifcsif atmifvdrfhrnf[l
um; wpf c g wpf c g atmuf a rh r d \ / (pmar;yG J 0 if N yD ; aomtcg
atmifvdrfhrnf [laom arQmfvifhcsuf uif;onfh ausmif;om;um;
tb,frmS vQif &Syd gtHeh nf;/)
atmifpm&if;rsm; xGufcsdefeD;aomtcg rdrdusqHk;onf[laom
owif;udkMum;&rnfpdk;aomaMumifh owif;pm ra&mufEkdifaom
awm&Gmuav; wpf&GmwGif aexdkifonfh rdrdOD;av;wpfa,muf\
tdrf oGm;a&mufaexdik \
f / wpfaeUaomf rdr\
d zcifxrH S pmwpf apmif
a&muf v mzG i f h N yD ; zwf v d k u f & m rd r d p mar;yG J a tmif j rif a Mumif ;
udkod&avownf;/ 0rf;omvHk; qdkYaeaomaMumifh xdkaeY wpfaeY
vHk; tpm;taomuftenf;i,fudkrQ rpm;aomufEdkif/ wpfnvHk;
vnf; wpfa&;rQ rtdyfEdkif jzpfavonf/ avxJwGif wdkuftdrf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

35

aqmufaeonfrSm rMum rMum jzpfavonf/


taumif;ESifhtqdk; 'GefwGJaeonfrSm avmu\ "rwmjzpf
aomaMumifh 0rf;ajrmufjcif;? aemuf pdk;&drfylyefjcif;wdkYa&mufvm
wwfavonf/ ausmif;om; b0wkef;u pmar;yGJtwGufom ylyef
&\/ ,ckrlum; 0dZmpmar;yGJudk atmifjrifNyDjzpfaomaMumifh tvkyf
tudik t
f wGuf ylyef&jyefavonf/
a&S;OD;pGm tdkifpDtufpf pmar;yGJ0if&ef pdwful;\/ rdrdESifhtwl
wl 0ifrnfholrsm;ESifh pmvQif rdk;ESifhajrBuD;avmuf ynmtajccH
uGmjcm;aeonfudk odojzifh xdkpdwful;rSm vGifhyg;oGm;avonf/
xdkYaemuf bDpDtufpfpmar;yGJudk 0if&ef pdwful;xkwfjyef\/
xd k p mar;yG J w G i f v nf ; ol r sm;aemuf r S m usef & pf r nf u d k o d o jzif h
vufavQmhjyef\/ NrdKUtkyf pmar;yGJrSmrlum; rdrdxuf edrfhvGef;onf/
Hk;pma&;rsm;ESifh Oypmwef;orm;wdkY\ t&momjzpf\/ ykvdyfvkyf&
rSmuvnf; "m;jy zrf;&rnfudkaMumufavonf/ ,pfrsKd;0efaxmuf
tvk y f r S m yk v d y f t vk y f x uf y if aMumuf p &maumif ; ao;\/
0dZmwef;txd ynmoifonfrSm ,pfrsKd;buf 0if&efr[kwfay/
rif;om;uJhodkY aMumhaMumhae&efjzpfonf/ tjrwfawmfaMu;buf
wGif 0if&ef? olaX;rsm;ESifh &efoljzpfrnfudk pdk;\/ rD;&xm;bufwGif
wdk;&ef cyfcufcuf/ r[m0dZmwef;wuf&ef pdwfr&Sd/ q&m vkyfvdk
olwdkYom r[m0dZmwef;udk wufMuavonf/ rdrdum; q&m rvkyf
vdk/ vcenf;onf/ aemufqHk; bDt,fvftwef;wuf&ef pdwful;
jyefavonf/ odkYaomfjrefrmjynf 0wfvHkawmf&wdkYrSm vdkonfxuf
ydk aeavNyD/ w&m;r0efaxmuftvkyfudk apmifhpm; aeolwdkYrSm
vnf; renf;ay/
xdkrsm;vSpGmaom tcufwumhxuf cufaom tcufum;
rdrd\ ae&yfwGif rdrdcsdefxm;aom rwifvSuav; twGufjzpfav
onf/ rwifvSuav;onf kyfacsm\/ oabmaumif;\? Opmayg
\? tajymyg\? toHom\? tusihfpm&dwrSmqdkp&mr&Sd? vdrfvnf;
vdrm\/ rwifvSum; rdrdtay: pdwfGwfaerSef;udkvnf;od\/
rwif v S t az OD ; omab; v,f , m{uaygif ; 4000 ausmf & S d
aMumif;udkvnf; aumif;aumif;od\/ rwifvSudk&vQif avmuwGif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

36

odyHarmif0

od ' d a jrmuf a yNyD / od k Y a omf ol a X;BuD ; url u m; rd r d \ orD ; tm;


tdkifpDtufpfu vGJvQif rnfolESifhrQ ray;pm;bl; [l qHk;jzwfxm;
avonf / xd k t aMumif ; ud k armif o m0 aumif ; aumif ; od a om
aMumifh pdwftysufBuD;ysufNyD;vQif olaX;BuD; jrefjref ao&efukdom
qkawmif;\/ olaX;BuD;rSmvnf; touf 50 om &Sdao;aom aMumifh
ao&eftenf;qHk; 15 ESpfapmifh&ayrnf/ MumvS\/ rapmifhEdkif?
rwif v S t m; cd k ; ajy;&rS m uvnf ; rd r d \ &nf ; pm;r[k w f ? tcuf
Bu;D ygwum;/
odkYawG;&if; awG;&if;ESifhyif wpfv ukefvGefcJh\/ xdkYaemuf
ESpfv? oHk;v pojzifh tpOftwdkif; vawGukefvGefcJhaomfvnf;
avxJwGif wdkuftdrfaqmufaewkef;yif &Sdao;\/ xdktcg tBuH
tpnfaumif;rsm;&vdk&jim; ykym;awmifodkY tvnftywfoGm;av
onf/ ykym;awmif&Sd ewfpifrsm;wGif rdrdtm; tBuHtpnfaumif;
rsm; ay;yg&ef pm;zG,f? aomufzG,fwdkYudk wifajrmuf\/ ykym;awmif
rS jyefvmaomtcg ,cifpdwful;rsKd;ukd rul;awmhacs/ taMumif;
rlum; ykym;awmifrS tBuHaumif;wpfckudk &vmaomaMumifhay
wnf;/ pdk;&drfylyefjcif; pdwfwdkYvnf; wpfpwpfp aysmufy oGm;Mu
avonf/
aumvdyfausmif; jyef zGifhaomtcg armifom0onf trf
atESifh trftufpfpD twef;rsm;udk wuf&ef emrnfoGif;xm;\/
od k Y a omf pmtk y f w pf t k y f u d k r Qvnf ; r0,f / pmoif c ef ; od k Y v nf ;
wpfcg wpfcg vrf;rSm;om a&mufvmonf/ rdrd\ ae&yfodkY
rMumrMum jyefNyD;vQif rdrdtdkifpDtufpfpmar;yGJ0ifrnfhtaMumif;?
,if;pmar;yGJwGif tenf;qHk; 'kwd,&rnfhtaMumif;? rMumrD ta&;
ydkifjzpfawmhrnfh taMumif;wdkYudk owif;vTifhav\/ olaX;BuD; Mum;
avmufatmifvnf; rdrdta&;ydkifavmif;jzpfaMumif;udkvnf; cyf
us,u
f s,f ajymMum;vsuaf eownf;/
owif;udk Mum;aomtcg olaX;BuD;rSm armifom0tm;
orufzrf;vdkaom qE ay:vm\/ armifom0 rdrd\ orufjzpf
vQif rdrdta&;ydkif a,murb0odkY ryifyef;bJ a&muf&ayrnf/
oruf r sKd ; ud k &vQif <um;vd k u f r nf ? armf v d k u f r nf [ l vnf ;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

37

pdwful;\/ rdrdtdrfem;wGifaeaom OD;zdk;axmifonf orufNrdKUtkyf


jzpf H k E S i f h tvG e f 0 g<um;\? armuf r m\? d k i f ; pd k i f ; \/ ta&;yd k i f
a,muronf NrdKUtkyf a,murxufydk *kPf&Sd\/ OD;zdk;axmif\
rmefpG,fudk csKd;zJhrnf [lvnf; Budrf;0g;\/ ]ta&;ydkifa,mur?
ta&;ydkifa,mur} [lvnf; rdrdtm; olwumu ac:aeNyD[l
yif rMumrMum tdyfrufavonf/
odkYaom pdwful;wdkY\ tMum;wGif pdk;&drfaom pdwfrsm;ay:
ayguf vmavh&Sd\/ tu,f armifom0ta&;ydkifjzpfoGm;vQif
&efukefoltp&SdMuaom NrdKUBuD;ol tysKdunmwdkYu "eydkufuGef?
l y g H k y d k u f u G e f ? tus y g;yd k u f u G e f tp&S d a om yd k u f u G e f w d k Y j zif h
armif o m0tm; axmif z rf ; Murnf u d k v nf ; pd k ; &d r f r uif ; jzpf
rdavonf/ olwum rOD;rD rdrdu OD;xm;&ef BuHpnfavonf/
MuHpnfonfhtwdkif;vnf; pum;urf;vSrf;\/ pum;urf;vSrf;onfh
twd k i f ; vnf ; txajrmuf a vonf / rsm;rMumrD w G i f ta&;
ydkifavmif; armifom0ESifhrwifvS wdkY\ r*FvmaqmifzdwfMum;pm
rsm;udk rdwfaqGtaygif;wdkY &Muavownf;/
r*FvmaqmifNyD;onfhaeUrS tpjyK armifom0 ouodkvf
ausmif;odkY jyefra&mufawmhNyD/ pmtkyfrsm;udkvnf; a,mifrQ
rzwf? a,mur\tdrf rwifvSuav;\ tcspfwnf;[laom
tvif;a&mifwiG f 0if;ajymifvsuf aeavownf;/
olaX;BuD; OD;omab;urlum; rdrd\oruftm; rMum rMum
owday;avh&Sdonf/ xdktcg armifom0u rdrdrSm tajccHynm&Sd
NyD;om;jzpfaomaMumifh pmrzwfaomfvnf; tdkifpDtufpfpmar;yGJ
wGif yxr&&ef rcJ,Of;[k jyefajymavonf/
tkdifpDtufpfpmar;yGJudk usif;y&ef ESpf&uf? oHk;&ufcefYom
vdkaomtcg rwifvSonf rdrd\ zcifxH uyfNyD;vQif rdrd\cifyGef;
armifom0 pmar;yGJ0ifvQif yxr&rnfrkcsjzpfaMumif;? pmar;yGJ
atmifvQif bdvyfodkY oGm;&rnfjzpfaMumif;? rdrd\ cifyGef;ESifh cGJae&
vQif rdrdrSm pdwfqif;&Jjcif;BuD;ru qif;&J&rnfhtaMumif;? rdrdwdkY
vufwGifvnf; Opmypnf;aygrsm;NyD; jzpfaomaMumifh tpdk;&trI
xrf; tvkyfrSm &Sufp&myifaumif;aMumif;? odkYjzpf armifom0
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

38

odyHarmif0

tm; zcifu pmar;yGJr0if&ef em;csay;ygrnfhtaMumif; cc,,


rsuf&nfpuav;ESifh awmif;yef&Smonf/ olaX;BuD;rSm ta&;ydkif
a,mujzpfvdk\/ odkYaomf rdrd\ orD;av;pdwfqif;&J &rnfudkum;
tenf;i,frQrMunfhEkdif aomaMumifh armifom0tm; pmar;yGJr0if
&ef taMumif;ajymMum;ay;ygrnf[k 0efcv
H u
kd &f &Smavownf;/
orD;\ awmif;yefcsuft& orufudkac: tdkifpDtufpfpm
ar;yGJr0if&eftaMumif; azsmif;zsum ajymqdk\/ armifom0rSm rdrd
,cifu pDrHxm;onhftwdkif;yif jzpfonf[l 0rf;ajrmufvSaomf
vnf; ,if;0rf;ajrmufjcif;udk tjyifodkY rxGufapbJ pmar;yGJ r0if
&onfhtwGuf 0rf;enf;aom rsufESmxm;ESifh rdrdpmar;yGJ0ifvQif
yxr&rnfrSm rkcsjzpfaMumif;? odkYaomf vlBuD;rsm;\ pum;udk rvGef
qefvdk qdkum pmar;yGJ r0if&ef uwdudkay;vdkufavownf;/
xdkaeYrSp rwifvSESifhtwlwuG &TifyspGmae\/ v,f{u
aygif; 4000 ausmfrS&aom ajrqD? ajrcwdkYudkvnf; rdrd vifr,m;
ESpaf ,muf oH;k pm;Mu&avonf/
enf;tm;jzifh armifom0onf tdkifpDtufpfxuf aumif;
aompnf;pdrBf u;D udk cHpm;&avownf;/

,leDAmpDwDaumvdyfr*Zif;? wGJ-21? rSwf-1?


('DZifbmv? 1930)
qqq

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

39

bxG e f ; onf touf 13 ES p f c ef Y &S d \ / H k ; od k Y ES p f B ud r f r Q


a&muf c J h a vNyD / yxrtBud r f a &muf j cif ; um; vH k c snf u d k c d k ; aom
aMumifh jzpfavonf/ jypfrIxif&Sm;av&um; ]tjypf&Sd\} [k w&m;
ol B uD ; u trd e f Y c srS w f \ / od k Y a omf touf t &G , f i ,f a o;onf
wpfaMumif;? cdk;aom ypnf;rSm tzdk;rsm;pGmrxdkufonfwpfaMumif;
wdkYaMumifh w&m;olBuD;u bxGef;tm; qHk;r vTwfvdkufavonf/
xdktcg bxGef;rSm touf 11 ESpfcefYom &Sdao;\/
xdkYaemuf ESpfESpfcefY Mumjyefaomtcg ppfudkif;e,fydkif 0ef
axmufrif; Hk;odkYyif bxGef;a&muf&jyef\/ tBudrfa&mufjcif;
um; jrif;rlwGif q,f udk;uG,fxm;aom &SifOy*kwausmif;aqmif
twGif;vSLxm;onfh yef;uef? yef;tdk;? aMu;pnf tp&Sdaom ypnf;
rsm;ESifh tdrfwpftdrfwGif vSef;xm;aom pGyfus,ftuswpfxnf
udk cdk;aomaMumifh jzpfavonf/
ppfudkif; e,fydkif 0efaxmufrif;u trIudk ac:vdkuf&mykvdyf
om;ESpfa,mufwdkYonf bxGef;tm; vufxdyfjzifh e,fydkifa&SUodkY
ac:aqmifcMhJ u\/
bxGef;\yHkyef;oPmefum; tom; eufeuf? acgif;wHk; ajymif
ajymif? em;&Gufum;um;? ESmwHay:ay:? udk,fvHk;cyfxGm;xGm;? cyfcdkif
ckdifjzpfavonf/ukvm;uav;ESifh cyfqifqifwl\/ yg;ESifh em;&Guf
wd k Y quf p yf & mwG i f cyf u m;um; aeavonf / tcsuf u m;
olwumxuf xl;jcm;aom tcsufaywnf;/ bxGef;0wfpm;xm;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

40

odyHarmif0

onfum; tvGefnpfax;aom tus? tvGefaya& pkwfjywfae


aom eHi,fyikd ;f uav;wdjYk zpfavonf/
w&m;ol B uD ; vnf ; w&m;vd k ouf a orsm;ud k ppf a q;\/
oufaocHypnf;jzpfaom aMu;pnf? zefcGuf? yef;uefwdkYudk wpfyJ
ajcmufjym;jzifh bxGef;xHrS 0,f,lMuaMumif; xGufqdkMuavonf/
bxGef;\vufrSmyif pGyfus,ftusudk awGUjrif&aMumif; xGufqdk
Mu\/ w&m;olBuD;u bxGef;tm; ppfaq;ar;jref;aomtcg tqdkyg
ouf a ocH y p n f ; wd k Y r S m yd k i f & S i f r &S d [l xif r S w f a omaMumif h
,lrad Mumif; xGuq
f akd vonf/
w&m;olBuD;u w&m;vdk oufaorsm;tm; ppfaq;aeaom
tcgvnf;aumif;? rdrdtm; ppfaq;ar;jref;aeaom tcgvnf;
aumif; bxGef;onf aMumuf&GHUjcif;vnf;r&Sd?0rf;enf;jcif;vnf; r&Sd
wkefvIyfjcif;udkvnf;rjy? yuwdtwdkif; trIrJh trSwfrJhaeavonf/
trINyD;qHk;oGm;aomtcg w&m;olBuD;u pD&ifcsufudkbxGef;
tm; zwfjy\/ tjcm;w&m;cHwdkYrlum; tcgrsKd;wGif aMumuf&GHU
aom trl t &m? xd w f v ef Y a om trl t &mwd k Y u d k j yMuavonf /
bxGef;rlum; rwkefrvIyf *krpdkufouJhodkYae\/ trIudk vma&muf
um em;axmifaeMuaom olwdkYrSm bxGef;\ rwkefrvIyfaeaom
trlt&mudk jrif&&vQif tHhMo rqHk;atmif jzpfaeMuukef\/
uJhodkY rwkefrvIyf *krpdkufaeEdkifonfrSm &[Em olawmf
aumif;uJhodkY 'kuokcwdkYudk trIrxm;aom olaomfvnf; jzpf&
rnf / od k Y w nf ; r[k w f tvG e f rd k u f d k i f ; qd k ; &G m ;aom ol c d k ; pd w f ?
"m;jypdwf&SdaomtrIrsKd;ESifh BuHKBudKufvQif wkefvIyfjcif;jzpfrnfom
wnf;/ "m;jy vlowfrIwdkYESifh w&m;tpGJcHaeMu&aom vlrdkufvlqdk;
rsm;yifvQif rdrdwdkYtay: pD&ifcsufcsaomtcgrsm;wGif wkefvIyfMu
ao;\/ tcgrsKd;rwkefrvIyf aeEdkifonfrSm tHhMop&m aumif;
vSayonf/
w&m;olBuD; zwfjyaeaom pD&ifcsufvnf; qHk;vkeD;NyD? bxGef;
vnf; ,cifutwdkif;yif rwkefrvIyfae\/ pD&ifcsufqHk;aomtcg
ausmif;aqmifrS ypnf;rsm;rSm ydkif&Sif r&SdaomaMumifh tjypfr&Sd?
cdk;&mrajrmuf? vSrf;xm;aom pGyfus,ftusudk,laomaMumifhom
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

41

cdk;&majrmufojzifh tjypf&Sdonfqdkum aemiftcg aumif;rGefpGm


aexdkif&ef qHk;r vTwfvdkufavownf;/
od k Y vT w f v d k u f a omtcgrsm;wG i f w&m;cH t aygif ; wd k Y r S m
ESpfaxmif;tm;& 0rf;ajrmufMuojzifh w&m;olBuD;udk &Sdcdk;vdk &Sdcdk;?
aus;Zl;wifpum;udk ajymMum;vdk ajymMum;ESifh trsKd;rsKd;aom aysmf
&T i f j cif ; trl t &mwd k Y u d k jyavh & S d M uuk e f \ / bxG e f ; rS m rl u m;
0rf;ajrmufjcif;? 0rf;omjcif; trlt&mwdkYudk tvsif;rjy/ ,cifuuJh
odkY rwkefrvIyf aeavonf/
tjcif ; t&mud k w&m;ol B uD ; jrif v Qif r sm;pG m tH h M ord \ /
bxGef;\ taMumif;udk odvdkaomaMumifh ol\rdb? aqGrsKd;ae&yfrS
p i,fi,fu jzpfysufawGUBuHKcJh&aom taMumif;rsm;udk ar;jref;
avonf/ bxGef;u rdrdtaMumif; pHkvifpGmwdkYudk ajymMum;&Sm\/
bxGef;\ taMumif;um; atmufygtwdkif;yifwnf;/
bxGef;udk arG;NyD;onfhaemuf zcifaoqHk;\/ tazhudk bxGef;
rrS w f r d a cs/ bxG e f ; vl r S e f ; od w wf a omtcg taz[l r&S d ?
tarom&Sdonf/ xdkYaemuf taztpm; yaxG;udk &\/ aqGrsKd;
om;csif;[l rsm;rsm;pm;pm;r&Sdacs/ &SdorQ aqGrsKd;om;csif;wdkYrSm
vnf; t&yfwpfyg;wGif oGm;a&mufum vkyfudkifpm;aomufaeMu
avonf/ bxGef; tarwpfck? om;wpfck? yaxG;wpfckom&Sd\/
xdkyaxG;rSmvnf; tvkyftudkifqdkrvkyf/ r,m;\vkyfpmrsm;udk
omvQif oHk;jzKef;vsufaeavonf/ &Hzef&Hcg r,m;udkyif Budrf;armif;
du
k yf w
k af o;\/
wpf&Ha&mtcg bxGef;\ OD;av;awmfol wpfa,mufonf
rif;uGef;rS opfazmifjzifh {&m0wDjrpftwGif;odkY pkefqif; vm&m
jrif;pif&GmodkYa&mufvQif ae&yfa[mif;jzpfaomaMumifh cP0ifav
onf/
bxGef;qif;&JaeonfudkjrifvQif oem;aomaMumifh rdrdESifh twl
ac:aqmif o G m ;\/ xd k t cg bxG e f ; rS m ud k ; ES p f o m;t&G , f c ef Y
om &Sdao;onf/ &efukefudk a&mufonfhwdkifatmif wpfvrf;vHk;
xrif;csuf? a&aEG;tdk; wnfjcif;tvkyfudk vkyfudkifoGm;&&Smownf;/
wpfvcGJMumvQif &efukefodkY a&mufavownf;/ &efukefwGif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

42

odyHarmif0

qdkif&m olaX;rsm;xH opfazmifudk tyfMuNyD;vQif rif;uGef;odkY twl


wuG jyefvmMuuke\
f /
rif;uGef;odkYa&mufaomtcg OD;av;ESifhtwlwlaexdkif&av
onf/ aeYpOf xif;ckwf&\/ xif;a&mif;&aom aiGudk OD;av;u
odr;f avonf/
wpfaeYo pOfhudkif&GmwGif yGJ&Sdojzifh yGJoGm;aomtcg 0wfpm;
&ef tdrfwpftdrfrS vHkcsnfwpfxnfudk cdk;\/ xdkYaMumifh yxrtBudrf
ppfudkif;Hk;odkY a&muf&avonf/ w&m;olBuD;u qHk;r vTwfaom
tcg rdcif&Sd&m jrif;pif&GmodkY jyefvmcJhavownf;/
jrif;pifwGif rdcifESifhaexdkifcdkuf yaxG;u bxGef;udk rjrifvdk
rMunfhvdk jzpf\/
wpf a eUaomtcg rd c if a umuf p d k u f o G m ;cd k u f bxG e f ; tm;
yaxG ; u csKd ; a&ud k tcyf c d k i f ; avonf / bxG e f ; u a&cyf
ray;aomaMumifh tjyif;txef dkuf\/ xdkYaMumifh aetdrfrS xGuf
ajy;vmNyD;vQif jrif;rlwGif &xm;armif;orm;wpfa,mufESifh pyfrd
ojzifh xd&k xm;armif;orm;ESiyhf if twlaexdik af vonf/
rsm;rMumrD &SifOy*kwf ausmif;aqmifa&mufvm&m pm;&rJh
aomuf&rJh jzpfaomaMumifh ausmif;aqmifrS ypnf;wdkYudk cdk;&&Sm\/
xdkYaMumifh 'kwd,tBudrf Hk;odkY a&muf&jyefavonf/ w&m;olBuD;
u vT w f v d k u f a omf v nf ; oG m ;p&mr&d S ? axmif w G i f a e&apumrl
raMumuf[k qdk\/ rodwwfaomaMumifhayavm/ qif;&JvSaom
aMumifah yavm rod/
bxGef;\pum;udk Mum;&aomtcg e,fydkif0efaxmufrif;rSm
bxGef;tm; oem;vSaomaMumifh rdrdtdrfwGif aexdkifrnfvm;[k
ar;\/ aexd k i f y grnf [ k 0rf ; ajrmuf 0 rf ; om ajym&S m avonf /
t0wf t pm; ta[mif ; rsm;ES i f h a&S ; u npf n rf ; cJ h a om tusif h
a[mif;rsm;udyk g {&m0wDjrpfaMumwGif arQmvdu
k &f ef ajymavonf/
bxG e f ; vnf ; tm;&0rf ; om {&m0wD j rpf q d y f o d k Y qif ; um
t0wfa[mif;rsm;udk arQmvdkufNyD;vQif a&rdk; aumif;pGmcsKd;\/ a&S;u
jyKcJhaom raumif;rIrsKd;udkvnf; rjyKvkyfawmhbJ aemiftcg aumif;
pGm aexdik yf gawmhrnf[k qH;k jzwfvu
kd af vownf;/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

43

{&m0wDjrpfqdyfrS wufvmaomtcg bxGef; topfjzpf


vm\/ bxGef; c0gcsjzpfvm\/ pdkpkdjynfjynfvnf; jzpfvm\/
oefYoefYpifpifvnf;jzpfvm\/ rnf;eufaom kyfum; raysmuf
&Smay/
0efaxmufrif;vnf; bxGef;tm; tusvHkcsnfwdkYudk 0,fay;
\/ bxGef;um; 0efaxmufrif;\tdrfrSmyif tapcHuav;vkyf
aeavownf;/
bxGef;onf cdk;rIrS vGwfvmNyD;aemuf e,fydkif0efaxmufrif;
\ tdrfwGif tapcHtjzpf 0ifa&mufvkyfudkifaeonfrSm ,aeUrS
jyef a&onf&Sdaomf ESpfveD;yg;&SdcJhavonf/ xdkESpfvtwGif;wGif
bxGef; rnfodkY aexdkifcJhonf? bxGef;tm; e,fydkif0efaxmufrif;
rnfodkY xm;onf paomtcsufrsm;udk a&;om;&ayOD;rnf/
e,fydkif0efaxmufrif;\tdrfodkYa&muf rsm;rMumrD twGif;
rSmyif bxGef;rSm wpfaoG;wpfarG; jzpfvm ajymifajymifa&mif
a&mif v nf ; jzpf v m\/ oG u f o G u f v uf v uf v nf ; jzpf vm\/
e,fydkif 0efaxmufrif;u olYtm; pm;yGJxdk;t&m xm;avonf/
t0wftpm;wdkYudkvnf; oifhavsmfoavmuf 0,fay;\/ 0efaxmuf
rif; om;uav;rsm;\ t0wftpm;tcsKdUudkvnf; ay;avonf/
&uftenf;i,ftwGif;wGif bxGef;onf e,fydkif0efaxmuf
rif ; \ H k ; pma&;rsm;? e,f y d k i f 0 ef a xmuf r if ; \ om;uav;rsm;
e,fydkif0efaxmufrif;\ tjcm;tapcHrsm;ESifh eyef;vHk;jcif;? jcif;cwf
upm;jcif;? vufa0SUxdk;owfupm;jcif;wdkYudkvnf; jyKvkyfavh&Sdonf/
0ef a xmuf r if ;
cd k i f ; orQud k v nf ;
jref j ref x uf x uf
jyKvk y f a vh & S d o nf / cd k u yf j cif ; r&S d a omaMumif h 0ef a xmuf r if ; rS m
bxGef;tm; ESpfoufp jyKvmavonf/ u,fq,fjcif;\ tusKd;
aus;Zl;vnf; ygay\[lvnf; pOf;pm;rd\/ tu,f uJhodkY
Munf h I u m rxm;ygvQif pm;&rJ h j zpf a omaMumif h &mZ0wf r I u d k
xyfru
H sL;vGev
f rd Ohf ;D rnf [l vnf;awG;awmrdavonf/
e,fydkif0efaxmufrif; e,fvSnfhaomtcgrsm;wGif bxGef;
vdkufyg&avonf/ xrf;p&m &SdonfwdkYudk xrf;? ydk;p&m&SdonfwdkYudk
ydk;? o,fp&m&SdonfwdkYudk o,f\/ odkY&mwGif bxGef;rSm i,fao;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

44

odyHarmif0

aomaMumifh av;av;vHvH ypnf;rsm;udk to,frcdkif;? yifyif


yef;yef; tvkyfrsm;udk rvkyfcdkif;acs/ e,fydkif0efaxmufrif; aemufrS
ruGm vufzuf&nfbl;ESifh a&bl;wdkYudkomvQif vG,fvdkufav
onf/ AdkvfwJrsm; wnf;cdk&mwGifvnf; bxGef;rSm aysmfyg;vsuf
ae\/ e,fydkif0efaxmufrif;u oem;aomaMumihf olYtm; rMum
rMumac:um pum;ajymavh&Sd\/ wpfcg wpfcg usDp,fjcif;udkyif
jyKavonf/
a&S; txufxufu rBuHKzl;onfudk BuHK&ojzifh bxGef;rSm
tHhtm;oifhvsufae\/ 0efaxmufrif;qdkvQif aMumufp&mBuD;[k
a&S;tcgu xifrSwfrdcJh\/ ,ck awGUjrif&onfrSm 0efaxmufrif;
vnf ; ol u J h o d k Y y if oem;wwf a ompd w f x m; &S d a ywum;[k
awG;awmum rsm;pGm 0rf;ajrmufonfh[efESifh ae\/
0efaxmufrif;u rdrdESifhtwl rnfrQMumatmif aeEdkifrnfenf;
[k a r;aomtcg wpf o uf v H k ; aeygrnf [ k ajymMum;&S m \/
0efaxmufrif;vnf; bxGef;tay: Muifem&if; &SdaomaMumifh
tu,f wpfoufvHk; olESifh twlwlaevQif aemifbxGef; BuD;jyif;
vmaomtcg b@mpdk;ae&mwGif xm;rnf[k ajymMum;avonf/
bxGef;um; 0rf;om rqHk;awmhNyD/
wpf&Hwpfcgaomf 0efaxmufrif; rEav;odkY tvnftywf
oGm;cJh\/ bxGef;vnf; twlyg&avonf/ 0efaxmufrif;\ rdwf
aqGrsm;u udk,fydkifarmfawmfum; wpfpD;ESifh t&yf&yfodkY vdkufydkY
aomtcg bxGef;rSm armfawmfum; qdk wpfcgrQ rpD;zl;aom
aMumifh armfawmfum;pD;jcif;\ pnf;pdrfwGif ,pfrl;vsufae\/
0efaxmufrif;\Hk;odkY trIESifha&mufvmaomaMumihfom pnf;
pdrfrsKd; cHpm;&avonf/ tu,fom 0efaxmufrif;Hk;odkY ra&muf
ygvQif armfawmfum;udk pD;zl;rnf r[kwf[k awG;awmum trI
jzpf&onfudk yif aus;Zl;wifvsuf ae\/?
xdkYaemuf 0efaxmufrif;ESifhtwl kyf&SifHkodkY a&mufjyef\/
kyf&Sifqdkaom t&monf rnfodkYaerSef;rQ rod&SmolrSm kyf&Sif HkwGif
taumif;qHk; ae&mrS 0efaxmufrif;ESifhtwl Munfhae&aom tcg
tH h M o rqH k ; Ek d i f a tmif jzpf a eay\/ rnf o d k Y a om ae&mod k Y
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

45

a&mufaeayoenf; [lvnf; rdrdukd,fudk jyef ar;Munfhrd\/


tdyfrufxJwGif a&mufaeouJhodkYvnf; xifrSwfrd&Sm\/ rdrdrSmjrif;
pif u bxG e f ; rS [k w f & J U vm;[l vnf ; awG ; awmrd a vonf /
aZmf*sDrsm; zdk0ifouJhodkY b0opfodkY ajymif;oGm;NyD [lyif xifrSwf
rd\/ odkY [dkES,f onfES,f awG;awmaeaomaMumifh kyf&SifwGif
ygaom Zmwfvrf; ZmwfuGufufdk rrSwfrd&Smay/
bxGef;rSm awm BuD;jyif;vm&oljzpfaomaMumifh touf
13 ESpfyif&SdNyDjzpfaomfvnf; aiGwpfusyfwGif ydkufqHrnfrQ? rl;aph
rnfrQ? rwfaphrnfrQ &Sdonf? aiGwpfusyfudkvJvQif tEkwfrnfrQ
&rnf rod&Smay/ e,fydkif0efaxmufrif;vnf; pdwf&Snfvuf&Snf
ausmufp&pfcJuav;rsm;udk aumufap aeUpOfyif oifjy&Sm\/
enf;twdkif; e,fydkif0efaxmufrif;\ tdrfwGif bxGef; aysmf&TifpGm
aeavownf;/
bxGef; 0efaxmufrif;tdrfodkY a&muf oHk;vcefYMumaom
tcg rd k ; Zmt&yf w G i f bk e f ; BuD ; ysH y G J wpf y G J u d k usif ; yavonf /
vltvGef pnfum;vSayonf/ 0efaxmufrif;vnf; tapcHrsm;\
tay:wGif tvGefMuifemoem;wwfoljzpfaomaMumifh wpfa,muf
vQif rkefYzdk; wpfrwfpD ay;avonf/ oHk;najrmufaomnwGif 0ef
axmufrif;\ rkefYzdk;wpfrwfudk ,lNyD;vQif bxGef;yGJodkY xGufoGm;
\/ xdknxGufoGm;NyD;aemuf bxGef; 0efaxmufrif;\ tdrfodkY jyef
ra&mufawmhay/
ar;jref;pHkprf;aomtcg a&S;u toda[mif; rdwfaqGrsm;ESifh
awGU olwdkYwpfawGESifh vdkufoGm;avNyD[l Mum;&\/ tcsKdUu
vnf; bkef;BuD;ysHwGif &Sdaeao;aMumif; ajymMum;\/ 0efaxmuf
rif ; vnf ; vl v T w f u m bxG e f ; ud k t&S m cd k i f ; avonf / od k Y a omf
bxGef;um; 0efaxmufrif;\ tdrfodkY ray:vmawmhay/
0efaxmufrif;vnf; rdrdonf bxGef;tay: vGefpGmrS Muif
MuifememMunfhI apmihfa&Smufxm;ygvsuf tb,faMumifh bxGef;
rdrd\ tdrfodkY jyefrvmonfudk awG;awm r&Edkifatmif jzpfae
avonf/ rMum rMum owd&um bxGef;tm; oem;rd\/ rnfodkY
yifaumif;&modkY qGJwifaomfvnf; qif;&JrnfholrSm qif;&JawmodkY
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

46

odyHarmif0

om wdk;onf[lvnf; pOf;pm;rdavonf/
0efaxmufrif;\ tdrfrS bxGef; xGufcGmoGm;onfrSm wpfv
cefMY umavNy/D bxGe;f udv
k nf; arhoavmufjzpfae\/
wpfaeUaomf 0efaxmufrif;onf trIrsm;udkppfrnf[ktrI
wGJrsm;udk vSefavSm Munfhvdkuf&m ]w&m;cHbxGef;} [k awGUjrif
&\/ rdrd\ bxGef;rsm;jzpfaervm;[k ouFmruif;jzpfonfESifh
taotcsmxyfrH Munhfvdkuf&m ]touf 13 ESpf} [l a&;om;
xm;onf u d k jrif & jyef o jzif h omyif tH h M ooG m ;avownf ; /
trIudkyif vufOD;ppfrnf[k trIudkac:vdkuf&m bxGef;tm;
jrif&vQif rdrd\ bxGef;yifjzpfaeaMumif; od&avownf;/
]]bxGef; bmvdkY a&mufvm&jyefovJ}}
]]rouFmvdkY zrf;vmwm ygbk&m;}} [kajz\/
w&m;vd k ouf a orsm;ud k ppf a q;aomtcg jypf r I x if & S m ;
aomaMumifh pGJcsufwif&\/ bxGef;bufrS oufaorjyEkdifaom
aMumifh 0efaxmufrif;vnf; bxGef;tm; Budrf'Pf ay;vdkuf&av
ownf;/ cdk;&myg ypnf;um; wpfusyfrQom wef\/
e,fydkif 0efaxmufrif; tdrfwGif aumif;rGefpGm aexdkif&ygvsuf
xdktdrfwGif raeEdkifygbJ xdktdrfrS xGufajy;NyD;vQif olwumxHrS
wpfusyfrQom wefaomypnf;udk cdk;jcif;rSm pm;&rJh aomuf&rJh
aomaMumifh[k rqdkEdkif/ qif;&JaomaMumifh[k rqdkEdkif? olwumu
aoG;aqmifaomaMumifh[k rqdkEdkif/ arG;uwnf;uyif olcdk; euwf
ESihf arG;vmaomaMumifh jzpfonf[
l omqd&k ef&adS wmhonf/

*Eavmu? wGJ-12? rSwf-67?


(Mo*kwfv? 1930)
ooo

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

47

wdkYawm&Gmum; txuftnmwGif&Sdavonf/ tnmqdk&mrSm


vnf; tvGeftnmusaom tnmr[kwf/ rEav;ESifh jrif;NcHtMum;
{&m0wDjrpfurf;wGif wnf&Sd &Gmvnf;ru NrdKUvnf;rusaom NrdKU
uav;wpfNrKd Uudq
k akd vonf/
eH e uf a pmapm rE a v;rS jrif ; NcH oabF m jzif h xG u f v m&m
tqdkygNrdKUuav;odkY 11 em&DcGJcefYtcsdefwGif a&muf\/ aeylusJusJ
zkefwaxmif;axmif; xaeaom urf;yg;ay:wGif jrif;NcHoabFm\
tvmudk apmihfqdkif;aeMuaom vlxkBuD;udk oabFmay:rSae jrif
&aomf ,if ; oabF m ay:wG i f ygvmaom trwf c sKyf B uD ; aomf
vnf;aumif;? cdkifrif;BuD;aomfvnf;aumif; wpfa,mufa,muf
tm; BudKqdk&ef apmifhqdkif;aeMuonf[k xifrSwfrd\/
odkYum; r[kwfay/ xdkNrdKUom;wpfa,muf wuodkvfrS jyef
vmonfudk txl;tqef;vkyfum tBuD;tus,f BudKqdkaeMujcif;
jzpfavonf/ a&S;tcgu xdkNrdKUrS wuodkvfausmif;odkY a&mufzl;ol
wpfa,mufrQ r&SdcJhay/ ,ckrSomvQif rdrdwdkYt&yfrS xl;xl;cRefcRef
wuodkvfjynfodkY pmoifoGm;ayonf[l tm;&ESpfoufum BudK
qdkMujcif;yifwnf;/ bk&ifcHcsKyfvmpOfu &efukefol &efukefom;wdkY
c&D;OD;BudK jyKMuonfxufyif ydkrdk ESpfouftm;&pGm BudKqdkMuav
onf/
wuodkvfausmif;om; wpfa,muf rdrdae&yfodkY jyefvmonf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

48

odyHarmif0

udkyif ta&;wBuD; c&D;OD;BudKjyKMuonfrSm &,fp&mygwum;[k NrdKU


BuD ; om;wd k Y u &,f c sif & ,f M uayvd r f h r nf / od k Y ysuf a csmf a csmf
oa&mfawmfawmfvkyfum r&,foihfay/ jrefrmjynfrS t*Fvefjynf
odkY ]ynmawmfoif} rsm;oGm;MucgeD;wGif xrif;auR;vdkauR;? tNidrfh
cHvdkcH? tifrwefrS BuD;BuD;us,fus,fvkyfMuonfr[kwfygavm/
taMumif ; ud k Mum;&vQif t*F v d y f r sm;u &,f M urvm;
rajymwwf a y/ od k Y & mwG i f ol Y a e&mES i f h ol a ewm? xif & m
vkyfMuwrf; ayyav/
wdkYawm&Gm "avhu wpfrsKd;? NrdKUBuD;om;wdkY "avhu wjcm;?
wlEidk yf ghrvm; armifw/Ykd
eHeufcif; wJteD;rD;vIHum xef;jrpfzkwfpm;? yJjyKwfESifh xrif;
Murf;udk vufzuf&nfMurf;ESifhjrnf;? qdrfhwdrfhwdrfhtDwDwD ewfok'm
rDyghrvm;/ xrif;pm;NyD;vQif ,mcif;xJoGm;? aysmfyg;pGm yavG
rIwo
f rl w
I f oDcsi;f waMumfaMumf atmfqo
kd q
l ?kd aysmpf zG,w
f /d
EGm;ausmif; oGm;olawGu r&Sm;? iSufcg;axmifolawGu axmif?
csKd;ypfolu ypf? ppfwvif;rSm ppfcif;Muovdk/
naecif;wGif jrpfqdyfrSm tysKdwpfoif; a&qif;cyf&SmMu/
wpfa,mufudkwpfa,muf ac:olac:? aysmfvdkufMuwJh tysKdawG?
twif;ajymvdkajym? &nf;pm;taMumif; aqG;aEG;vdk aqG;aEG;? ajE
&&oGm;oloGm;? pum;rsm;olrsm;? wpfa,mufudkwpfa,muf usDpm;
oluspD m;/
xdktysKdawGrSm kyfacsmolacsm? kyfqdk;olqdk;? rnf;rnf;vnf;
&Sd jzLjzLvnf;yg tusnf;wefolawGu r&Sm;? oem;urm;awGu
vnf; tyHkyif/
<u,f 0 ol rd e f ; uav;wd k Y u m; &S u f M uxif h ? a&cyf r oG m ;?
a&pnfudkiSm;oHk;MuowJh/ wu,fhrdef;uav;awG vlwum a&cyf
oGm;vQif oeyfcg; ydef;usm;dkuf? vlysKduav;awG toGm;tvm udk
tdrx
f rJ aS e rsupf t
d &omudck MH uavonf/
umvom; vlysKdwpfoif;urlum; jrpfqdyfodkY qif;um tysKd
awG a&cyftvmudk MunfhMu? NrdKUqefMuol udk[0gwdkYu rmzvmudk
pnf;vdkpnf;? bdkauudk ovdko? ajE&& aevdkae tJonfvdk rmef
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

49

ygygESifh pH&SmaeMu\/
NrdKUESifhreD; awmrSm BuD;&aom udkvlysKdwdkYurlum; awmom; yDyD
tus e w d ]yvmwd y vd w m} rnf ; usd u sd ud k , f j ymjymES i f h tysKd
wuma&cyfqif;vQif yavGjyif;jyif; rIwo
f wwf/
rdef;uav; tysKdunmwdkYuvnf; udk[0SmudkjrifMuvQiftoH
ay;vdkay;? NyHK;oGm;vdk NyHK;oGm;? &SufvdkY ajcvSrf;rSm;olurSm; upm;
ovdk apmif;yg;&dyfjcnfajymoGm;olu ajymoGm; aysmfp&mh aysmfp&m
aysmpf &mBu;D jzpfavonf/
jrpfqdyfodkY a&mufMuvQif a&ul;olul;? a&cyfolcyf? aysmfp&m
yif? oDcsif;qdkolqdk? r oHay;vdkMuonfrSmvnf; waMumfaMumf zdkoH
ay;vdkufMuonfrSmvnf; tvGefaysmf? wpfa,mufESifhwpfa,muf
rsm;pGm &if;ESD;Muay\/
olpdrf;wpfa,muf tem;odkY a&mufoGm;vQif oDcsif;qdkolu
wdwf? r oHay;olwdkYuvnf; qdwf? upm;aeolwdkYvnf; &yf? &Suf
wufwuf &GUH wGew
Yf eG EYf iS hf rsuEf mS rsm;udk tomiHaYk eMuavonf/
NrdKUrSmvdkarmfawmfum;pD;csifaompdwfvnf;r&Sd? bDat? trfat
atmifcsifaom pdwfwdkYvnf; rvm? q&m? 0wfvHkvkyfcsifaom pdwf
wdkYrSmvnf; a0;? kyf&SifwdkY? ajy;csifaompdwfwdkYrSmvnf; ray:?
pd e f a &T 0 wf c sif a om pd w f w d k Y r S m vnf ; uif ; ? rif ; uawmf j zpf z d k Y & m
pdwful;xJrSmyif rxnfh? zkefwaxmif;axmif;ESifhvrf;ay:rSm vSnf;
Murf;udk pD;&vQifyif ewfjynfu a0Z,Em&xm;udk pD;&onf[k
xif? vSnf;bD;rS wtdtd jrnfaeonfudkvnf; yodcF ewfom;\
apmif;oH[k xifrw
S Mf uavonf/
pm;orQ Mum;orQ oGm;&orQwdkYESifhyif auseyf&SmMuukef\/
avmuwGif auseyfvQif pdwfcsrf;om? pdwfcsrf;omvQif okc
Bu;D yifwnf;/

,leAD mpDwaD umvdyEf pS v


f nfr*Zif;? wG-J 20? rSw-f 2?
(azazmf0g&Dv? 1930)
mnm
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

50

odyHarmif0

oabFmqdyfwGif tawmfyif pnfum;vsuf aeavNyD/ e,fydkif


armifvlat;onf ,aeYn oabFmESifh a&TUajymif;awmhrnf/
twefMumvQif oabFmvnf; oabFmqdyfwGif0if qdkufuyf
avawmh\/ tcsdefum; 10 em&D&SdNyD/ oabFmqdkufonfESifh wpf
NydKifeuf armifvlat;ESifh 4if;tm;ydkYaom olwdkYonf oabFmOD;&Sd
yxrtcef;wGif;odkY a&mufukefMu\/ qlnH qlnH uRufpD uRufpD/
jymwm bdk;a&T? yefumwGJr[m&ef? armifvlat;\ wynfh
xGef;azwdkYrSm tdyf&mcif;vsufaeMuavonf/ jcifaxmifaxmifol
uaxmif? ukvm;xdkif a&TUolua&TU? tvkyfIyfvsuf aeMuukef\/
pma&; armif c spf p d e f u m; armif v l a t;twG u f vuf r S w f o G m ;
0,faeavonf/ pma&;BuD; OD;bwdkYum; ypnf;rsm; ae&mwus
jzpfatmif pDrHae\/ 'kwd,pma&; armifbxGef;um; [dkvkyf&
rvdkvdk 'Dvkyf&rvdkvdkESifh aeavawmhonf/ jymwm yef'pfrSmum;
ulvu
D v
k m;awGtm; rmefvsuaf eavNy/D
armifvlat;\ Hk;om;rsm;tjyif NrdKUydkifrif;ESifh 4if;\ Hk;om;
rsm;vnf ; qif ; vmMuao;onf / armif p d e f w d k Y ? armif a &T w d k Y
armif[efwkefwdkY wpfawGvnf; tawmfyif tvkyfrsm;&SmMuav
onf/
trdefYawmf&rif;wdkYvnf; aygufvmMuao;\/ olwdkYESifh twl
orm"dNrdKU0efrsm;? q&m0ef? jrLeDpDy,fOu|rif;? tpdk;& ausmif;q&m
BuD;? yifpifpm; OD;apmarmifrSp tawmfyif pnfum; ayonf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

51

trsKd;rsKd;aom pum;wdkYudk ajymMum;vsuf aeMuukef\/ tcsKdU


uvnf ; armif v l a t; ajymif ; a&T U oG m ;&aomaMumif h 0rf ; enf ;
aMumif;? tcsKdUrlum; aemifarmifvlat; &mxl;wdk;NyD; jyefa&muf
vm&ef qkawmif;aMumif;rsm;udk ajymMum;Muavonf/
rMumrD oabFm OMo ay;vdkufaomtcg tm;vHk;yif EIwfcGef;
qufum oabFmay:rS qif;oGm;Muukef\/ cPMumvQif oabFm
vnf; qdyfurf;rS cGmcJhavawmhownf;/
armif v l a t;wpf a ,muf w nf ; yxrcef ; xJ w G i f usef a om
tcg rdrdcGJcGmvm&aomNrdKUudk vGrf;ovdkvdk bmvdkvdk jzpfrdavonf/
NrdKUwGif aexdkifcJhonfrSm oHk;ESpfMumavNyD/ xdkoHk;ESpfywfvHk;
wnnf;nnf; wnLnLESifhyif/ rnfonfhtcgESifhrQ ESpfoufonf[l
r&Sd? tNrJrjywfyif ajymif;a&TUcsifaom pdwfqE&Sdavonf/ odkY
ygvsuf tu,fajymif;a&TU&aomtcg tb,faMumifh vGrf;qGwf
&ygoenf;/ vlwdkY\ pdwfxm; qef;Mu,faypG? xl;qef;aypG? tHhMo
zG,af umif;aypG/
oabFmqdyfrS oabFmxGufcGmvmcJhonfrSm tawmfyif MumNyD
jzpfaomfvnf; armifvlat;um; awGa0 awG;awmwkef;yif/ rdrd
oHk;ESpfwdkifwdkif aecJh&mjzpfaom e,fydkiftdrfudk owd&rdav\/ xdk
tdrf aemufaz;wGif jymodk? wydkYwGJvrsm;twGif; tudkif;Twfatmif
oD;avh&Sdaom qD;yifBuD;udkvnf; vGrf;qGwfrday\/
waygif;? wefcl;vrsm;wGif jymvJvJhudk aqmifukefMuaom
xdktdrfa&SU&Sd ysOf;ryifrsm;udkvnf; rarhEkdif/ tdrf0if;twGif; pdkufysKd;
xm;aom tdrf\ usufoa&aqmif yef;yifuav;rsm;udkvnf;
tb,frSmvQif arhEdkifygtHhenf;/ armifvlat; Hk;rSjyefNyD;aemuf ae
r0if h w 0if t csd e f w G i f cif o ef ; jrif h E S i f h t wl tMuif y sOf ; ryif B uD ;
atmufwGif vrf;avQmufcJhonfrsm;udkvnf; arhEdkifrnfr[kwfay/
4if;wdkYrSm armifvlat;\ pdwftwGif;wGif Zmwfcif;usif; ujyvsuf
aeavNy/D
eH e uf 11;30 em&D t csd e f w G i f ]avQmuf v T m avQmuf v T m ?
e,fydkifrif;avQmufvTm} qdkaom jymwm bdk;a&T\ toH0gBuD;udk
vnf; tb,fenf;ESifh arhEdkifygtHhenf;/ em;xJwGif Mum;oa,mif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

52

odyHarmif0

a,mif? pma&;zsefpdef\ OD;acgif;udkvnf; arhEdkifrnfvm; rarhEkdif


yg/
xdkYaemuf rdrda&SUwGif trIvdkufavh&SdMuukefaom trdefYawmf
& rif;rsm;udk awG;awmrdjyef\/ txl;ojzifh OD;baESmif;ESifh OD;wif
uG e f Y w d k Y t m; owd & avonf / OD ; baES m if ; u w&m;vd k b uf r S
vdkufvQif OD;wifuGefYu w&m;cHbufrS vdkufavonf/ 4if;wdkY ESpfOD;
twd k u f t cH t jyef t vS e f avQmuf v J a eonf r S m em;axmif yJ
aumif;ao;awmh/
OD;baESmif;um; toHMoZm cyfaumif;aumif;? olavQmufvJ
vdkufrSjzifh trIonfrsm; tm;& oGm;avawmhonf/ trIEdkifonf
rEdkifonfum; y"me r[kwfay/ OD;wifuGefYuvnf; nHhvSolr[kwf/
ol v nf ; tmpvQmpES i f h v l y if / wpf c gwpf c g pum;aMum&S n f
oG m ;avh & S d M u\/ od k Y a omf rnf o nf h t rd e f Y a wmf & rif ; onf
pum;aMumr&Sno
f enf;/
jrLeDpyD ,f Ou|rif;u &Sad o;/ axmifaxmifarmif;armif; abmvH;k
tuef a umif ; ? abmvH k ; td k u f a umif ; ? acgif ; aygif ; aygif ;
vdkufrSjzifhvnf; aMumhaeavawmhonf/ oabmaumif;onfrSm
qdkp&mr&Sd/ tpdk;&udpESifhywfoufonfjzpfap? NrdKUa&;&Gma&;ESifh
ywfoufonfjzpfap cdkuyfjcif; uif;bd\/ odkYaom jrLeDpDy,f
Ou|udk&aom NrdKUuav;tm; uHaumif;onf[k qdk&rnf/ rdrd\
jrLeDpDy,fudk Ekdifeif;aom tkyfcsKyfEdkifolwnf;/ rnfonfhae&mrS
rqdk Ou|rif;rxl;cRefonf r&Sd/ xl;cRefonfyif/ wpfcgwpfcg tysif;
ajy yd k u mqG J & mwG i f v nf ; Ou | rif ; rS m Nyd K if b uf & S m ;ol w nf ; /
odkY *kPft*FgtrsKd;rsKd;wdkYESifhjynfhpHkaom Ou|rif;tm; todkYvQif
armifvlat; arhEdkifygtHhenf;? owd&rnfyif/
tvdk OD;bqef;wpfa,muf usefygao;uvm;? o'gw&m;
ESifh wu,fjynfhpHkaom yk*dKvfBuD; wpfOD;aywnf;/ olwum\
tusKd;udk tm;BudK;rmefwuf aqmif&Gufol jzpfay\/ rnfonfhtcg
rQ tNyHK;rysufay/ tNrJrjywf NyHK;vsufyif/ pdwfnpfjcif;w&m;
OD;bqef;wGif &SdyHkray:/ awmfawmfpdwfat;at; aewwfolay
wum;/ rdrdtusKd;ysufcsifysuf? olwumtusKd;udkaqmif&Guf&vQif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

53

auseyf a omol j zpf a y\/ od k Y a omyk * d K vf t m; tb,f r S m vQif


arhEikd yf gtHeh nf;/
vpOfvwdkif; usif;y&aom aq;Hktpnf;ta0;rsm;taMumif;
udkvnf; pOf;pm;rdjyef\/ tpnf;ta0;yGJ usif;yaecdkuf rMum rMum
idkufrsOf;avh&Sdaom q&m0efBuD;tm;vnf;aumif; tMuHaumif;rsm;
ud k tNrJ r jywf ay;avh & S d a om 'k w d , Ou | OD ; apmbd k ; tm;
vnf;aumif;? tjcm;aomtzGJU0ifrsm;tm;vnf;aumif; awG;awm
owd&rday\/
a0ae,spmzwf toif ; H k r S m armif v l a t;\ rsuf p d x J r S m
raysmufoGm;Ekdif/ 4if;toif;uav;rSm NrdKU\ usufoa&aqmif
jzpfcJhaomfvnf; ,cktcgwGifum; ulnDtm;ay;olrsm; &Sm;yg;cJhacs
NyD / ]td k . .. Nrd K Uol N rd K Uom;taygif ; ol a wmf a umif ; wd k Y . ..
usuf o a&aqmif pmzwf t oif ; uav;\ touf Z D 0 d e f
ra<uoGm;ap&ef qufvuf BudK;pm;Muygukefavmh? tusKd;aqmif
OD;odef;armifESifh ausmif;q&mBuD; OD;armifarmifBuD;wdkYuvnf;
BudK;pm;um aqmif&Gufawmf rlMuygavmh...? yk*dKvfrsm;urS
rBud K ;pm;ygvQif Nrd K U\ wpf c k ,k w f a vsmh a wmh r nf / tpd k ; &
ausmif;q&mBuD;um; avmuBuD;udk NiD;aiGUojzifh0dok'd toif;BuD;udk
wnfaxmifum &aohabmifodkY 0ifawmhrnfavm/ ]tdk q&mBuD;?
&aohabmifodkY r0ifrD pmzwftoif;uav; rysufpD;&ef aqmif&Guf
oGm;ygOD;avmh} odkY armifvlat; EIwfu a&&Gwfrday\/
aEG rdk; aqmif; ra&Smif? aeYa&mnyg avmif;uGwftusBuD;udk
0wf u m e,f y d k i f t d r f a &S U vrf ; ay:wG i f vrf ; avQmuf a vh & S d a om
yifpifpm; a'gufwmyDwm tbdk;BuD;udkvnf; owd&ay\/
Nrd K Uay:&S d rd w f a qG o *F [ wd k Y t aMumif ; ud k pOf ; pm;NyD ; aemuf
awme,frsm;utaMumif;udk pOf;pm;jyefavonf/ wayukvm;?
tif;r? uwkur? oZif? a&ausmf &Gmrsm;rS udk,fawmfjrwftif;ol
BuD; vlvdrf vlnmrsm;ESifhvnf; rawGU&awmhNyD/ 4if;&Gmrsm;wGif
ig;acgif; jzwfaeMuonfudkvnf; rawGU&awmhNyD/ ajEodumawmf
BuD;rm;vSpGmaom tMuifrif;om; vlBuD;rsm;ESifhvnf; rMuHK&awmh
NyD/ ig;ydeHY ? 0ufacs;eHY ? &THUeHYrsm;jzifh vTrf;vsufaeaom &Gmtaygif;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

54

odyHarmif0

wdkYESifh a0;cJhavNyD/ ta[m0w aMomf... aumif;avpG? aumif;


avpG.../
avmuwGif taumif;&SdvQif tqdk;&SdpNrJ? armifvlat;rSm
NrdKUay:&Sd vlBuD;vlaumif; rdwfaqGa[mif;rsm;ESifh cGJcGmvm&aom
aMumifh 0rf;enf;oavmuf awm&Gm&Sd vlvdrfvlaumuf vlIyfvl
ayG tif;olBuD;awGESifh a0;uGmvm&aomaMumifh 0rf;ajrmuf0rf;
omjrif&avawmhownf;/
odkYvQif armifvlat;onf vGefcJhaom oHk;ESpftwGif;u
rdrdaqmif&GufcJhyHktaMumif;rsm;? aygif;oif;qufqHcJhyHktaMumif;
rsm;udk pOf;pm;&if;yif ukvm;xdkifay:wGif tdyfaysmf oGm;av
ownf;/ oabFmum; c&D;oGm;NrJyif/?

'*kef? wGJ-15? rSwf-157?


(azazmf0g&Dv? 1935)
ii

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

55

armifvlat;? armifvlao;? armifvlaxG;wdkY nDtpfudk oHk;


a,mufonf wpfa,mufESifhwpfa,muf ESpfESpfBuD; ESpfESpfi,f
t&G,w
f rl sm;uJo
h Ykd jzpfaeMuonf/
olwdkYcyfi,fi,f 10 ESpf? 12 ESpft&G,fwkef;u q&mBuD;
OD ; cspf v S jref r mpmoif a usmif ; wG i f ynmoif M um;&avonf /
armifvlat;ESifh armifvlaxG;wdkYrSm wpfa,mufESifhwpfa,muf
ydk &if;ESD;aom aMumifh ausmif;odkY twlwloGm;avh&SdMuavonf/
armif v l a o;um; tpf u d k B uD ; yD y D nD i ,f r sm;ES i f h &if ; &if ; ES D ; ES D ;
aeavhr&S/d
wpfcg wpfcg armifvlaxG;rSm ausmif;wuf&ef cyfysif;ysif;
jzpfvmavh&Sdavonf/ tdrfESifhreD;ra0; vrf;ab;wGifaygufaeaom
refusnf;yifBuD;atmufodkY a&mufaomtcg refusnf;yifBuD;udk
rSu
D m &yfaeavawmh\/
armifvlat;u acsmhac:\ r&/ aigufac:\ r&/ qGJ
ac:\? r&/ rnfodkYvkyfrQ r&aomtcg armifvlat;rSm ausmif;
aemufusrnfpdk;aomaMumifh xGufoGm;avawmh\/ armifvlaxG;
um; pmtkyf? ausmufoifykef;rsm;udk ydkufum refusnf;yifBuD;udk
rSDvsuf rwkefrvIyf &yfaeavownf;/
vrf;oGm;vrf;vmrsm; ol&yfaeonfudkjrifvQif NyHK;oGm;Muukef
\/ ol *krpdkuf/ aps;onfrsm; &,foGm;Muukef\/ ol trIrxm;/
t&yfxJu vlajymif vlaemufuav;rsm; olYudk poGm;Muukef\/
ol rNzHK/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

56

odyHarmif0

od k Y ol &yf a e wpf e m&D c ef Y Mumaomtcgwpf p H k w pf


a,mufaomol\ ya,m*aMumifh ol&yfaeonfhtaMumif; bGm;a'G;
BuD;\em;odkYaygufoGm;\/ bGm;a'G;BuD; BudrfvHk;wpfacsmif;udk udkifum
vdu
k v
f mavNy/D
bGm;a'G;BuD;tem;odkY a&mufaomtcg xdkrefusnf;yifBuD;ESifh
reD;ra0;opfyifwpfyifatmufoo
Ykd mG ;xdo
k pfyifurkd u
DS m&yfjyef\/
xd k o pf y if a tmuf o d k Y bG m ;a'G ; BuD ; vd k u f o G m ;jyef a omtcg
tjcm;opfyifwpfyifodkY oGm;um &yfjyef\/ odkY wpfyifrS wpfyif
odkY ul;ajymif;oGm;&m opfyifaygif; av;ig;ajcmufyifcefY usavNyD/
armifvlaxG;ESifh bGm;a'G;BuD;wdkY\ tjzpftysufudk jrifMuaom
&yfol&yfom;wdkYum; rodrom trIrJh trSwfrJh NyHK; aeMuukef\/
wufvl armifvlaxG;tm; usvl bGm;a'G;BuD;um; tb,frSm
vQif rDatmifvdkufEkdifygtHhenf;/ twefMumvQif bGm;a'G;BuD;arm
vm\/ ol\ ezl;rS acR;NzdKifNzdKif usqif;aeavNyD/armvmaom
aMumifh a'goxGufonfu wpfrsKd;? ajr;armifvlaxG;udk rrDEkdifojzifh
a'goxGuo
f nfu wjcm;?bGm;a'G;Bu;D rSmtrsK;d rsK;d a&&Gwaf eawmh\/
aemufqHk;wGifum; bGm;a'G;BuD; vufavQmhNyD;vQif t&yfxJ&Sd
umvom; taygif;wdkYtm; ppfulawmif;&&Smav\/ umvom;
ausmf udkbdk;xdefwdkY? udkatmif'ifwdkY? udkxGef;azwdkY? udkpHazwdkY
wpfawG armifvlaxG;wnf;[laom ausmif;ajy;uav;udk zrf;tHh
[k xGufay: vmMuukef\/
umvom;awG xGufay:vmonfESifhwpfNydKifeufarmifvlaxG;
rSm ,cifuuJhodkY &yfwnfjcif; enf;vrf;udk pGefYypfNyD; ajy;vTm;jcif;
vufeufudk pGJudkifavawmh\/ vufOD;wGif uGif;jyifBuD;rS wpfzef
auGUaumufajy;NyD;vQif zl;um;puf twGif;odkY 0ifajy;jyef\/
umvom; wpfawGvnf; zl;um;0if;twGif;odkY vdkufMujyef
\/ wpf&yfvHk; qlnHom aeavawmhonf/ umvom;awGrSm
vnf; pdwfygvufyg armifvlaxG;tm; trdzrf;&ef vdkuf[efrwl
bGm;a'G;BuD;rS pdwfajyapawmh[laom oabmESifh taysmfoufouf
vdu
k zf rf;Mu[efwal vonf/
zl;um;0if;twGif;odkY a&mufaomtcg armifvlaxG;ajy;p&m
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

57

r&SdawmhNyD/ a&SUrS oHvGifjrpfBuD;wm;qD;aeaomaMumifhvnf; armif


vlaxG; trdcH&awmhtHh/ vufeufcs&awmhtHh/ enf;tm;jzifh
armifvlaxG;onf trdcHtHhavm? tIH;ay;tHhavm? vufeufcstHh
avm/
tb,frSmvQif trdcH tIH;ay; vufeufcstHhenf;/ vltrsm;
\ a&SUrSmyif oHvGifjrpfxJodkY ckefcsNyD;vQif jrpfwpfzufodkY ul;ajy;
avownf;/
olYtm; vdkufzrf;aeMuaom umvom;rsm; a&ul;rvdkuf0Hh
awmhNyD/ tu,f a&ul;vdkufygu oljrpfv,fxJ ul;oGm;ojzifh
jrpfv,fwGif vufyef;usNyD;vQif a&epfoGm;rnfudk pdk;&avonf/
umvom;rsm; vufavQmhum acsmh ac:Muukef\/ armifvlaxG;
jrpfxJrS rwuf? jrpfxJwGifom ul;aeavonf/
odkY jzpfysufaecdkuf bGm;a'G;BuD; xdkteD;odkYaygufvmav\/
armifvlaxG;jrpfxJwGif a&ul;aeonfudkjrif&aomtcg rsufvHk;
jyL;oG m ;\/ umvom;wpf a wG t m; rd r d w d k Y a etd r f o d k Y j yef M u&ef
bGm;a'G;BuD;awmif;yef&jyef\/ umvom;rsm;vSnfhjyef twef
uav; a0;oGm;aomtcgusrS armifvlaxG; ukef;ay:odkYwufawmh
\/
ukef;ay:odkYa&mufaomtcg urf;ab;&Sd opfyifwpfyifudk rSD
um &yfaejyef\/
bG m ;a'G ; BuD ; u acsmh ac:aomf v nf ; r&/ tu,f
rdrdvdkufoGm;vQif armifvlaxG; a&xJ ckefqif;rnfpdk; aomaMumifh
rvd k u f 0 H h / rd r d \ vuf w G i f y gaom Bud r f v H k ; ES i f h armif v l a xG ; \
ausmudk pyfpyfuav; aqmfcsifvS\/ odkYaomf rnfodkYrQrwwf
Edik Nf y/D aetdro
f o
Ykd m vSn
fh jyefvm&avownf;/
wpf a eUvH k ; armif v l a xG ; td r f o k d Y jyef r vm? ol r S D a eaom
opfyifatmufrmS om tcsed u
f kd ukev
f eG af p\/
reuf p mwpf e yf u d k tiwf c H \ / nae 4-em&D x d k ;
ausmif;vTwfaom tcsdefusrSomvQif tdrfodkY armifvlaxG;jyef
vmavonf/
bGm;a'G;BuD;u dkufcsifvSNyD/ rdkufao;/ armifvlaxG; wpfzef
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

58

odyHarmif0

xyfrH ajy;rnfudk pdk;&avonf/ npm pm;csdefusvQif armifvl


ao;? armifvlat;wdkYESifhtwl armifvlaxG;udkyg xrif;xnfhauR;
\/
tm;vHk; xrif;pm;aomufNyD;Muaomtcg bGm;a'G;BuD;onf
armifvlaxG; reufujyKrlyHktaMumif;ESifh ywfoufNyD; jrnfwGef
awmufwD; vkyfavawmhonf/ awmfawmfESifhrNyD;Edkif/ ajym&if;
ajym&if; a'goxGufvmNyD;vQif armifvlaxG;tm; rdrd\ BudrfvHk;
pMumjzifh wpfcsufESpfcsufaqmf\/ armifvlaxG;um; ridk/ usdwf
cH\/ NyD;vQif tdrfwdkifwpfwdkifwGifrSDum rwkefrvIyf&yfaeavo
wnf;/
awmfawmfnOfheuf tdyfidkufvGef;ru tdyfidkufaomtcgus
rS xdkwdkiftem;rSmyif tdyfaysmfoGm;\/ xdktcgusrS tdrfom;rsm;u
olYtm; tdyf&modkY ,loGm;NyD; odyfMuavonf/ rQZGJaumif;aom
armifval xG;wnf;/
aemufwpfaeU eHeuf ausmif;oGm;csdefusvQif armifvlat;ESifh
twlwl qdkufqdkufNrdKufNrdKuf ausmif;wufjyef\/ twefMum
ausmif;wuf&ef pdwfr&Sdaomtcg ,cifu refusnf;yifBuD;atmuf
wGif 0if&yfjyef\/?
tBud r f w G i f u m; bG m ;a'G ; BuD ; vuf a vQmh N yD ; vQif trI r J h
trSwfrJhom aevdkuf\/ wpfaeYvHk; xdkrefusnf;yif atmufrSmyif
tcsdefukefvGefap\/ rnfol &,f&,f? rnfolajymifajymif *krpdkuf/
nae ausmif;vTwf armifvlat;wdkY ausmif;u jyefvm
aomtcg armif v l a t;ES i f h twl w l td r f o d k Y vd k u f j yef v mcJ h \ /
bGm;a'G;BuD;um; armifvlaxG;\ "mwfudk odoGm;NyDjzpfaomaMumifh
armifvlaxG;tm; qdkHkomqdk\/ dkufum; rdkuf/ bGm;a'G;BuD;
vufavQm&h avownf;/
armifvlaxG; xdkrefusnf;yifBuD;atmufwGif 0if&yfonfrSm
wpfvvQif ESpBf urd cf ef&Y \
dS /
xdktcg armifvlaxG;onf ,cktcgwGif OD;av;axG;b0odkY
a&mufaeavNyD/ ol\om; armifatmifBuD;yif touf q,fESpf
ausmfaeavNyD/ armifvlaxG;\ om;uav;rsm;ESifh armifvlat;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

59

a0;aeonfrSm MumavNyD/ ol\om;uav;rsm;onf olwdkY\ zcif


i,fi,fwkef;uuJhodkY ausmif;roGm;csifvQif opfyifatmufwGif
0if&yfMuonf r&yfMuonfudk rod&/ olwdkYzcifuJhodkY ZGJBuD;Mu
onf rBuD;Muonfudkvnf; rod&ay/
odkYaomf armifvlat;\ om;uav; armifvlarT;um; touf
ESpfESpfrQ r&Sdao;/ ol\ OD;av; armifvlaxG;\ Zmwdudk jyaeavNyD/
ol vd k a omt&mud k r&onf h t cg jzpf a p? ol r Bud K uf o nf ud k
olwumu jyKvkyfonfhtcg jzpfap? olYpdwfESifh tcefYroifhonfh
tcgjzpfap? wdkifwpfwdkifrSm jzpfap? axmifhwpfaxmifhrSm jzpfap
oGm; &yfaeavawmh\/
rnfolu ac:ac: r&? rnfolu acsmhacsmh r&? olYudk oGm;csD
vQifvnf; us,favmifpGm idk\/ ol idk vTwfvdkufvQif ,cif&yf
ae&modkY ajy;oGm;NyD;vQif &yfaeNrJ &yfaeavonf/ tdrfom;rsm;
trIrJh trSwfrJhaevdkufaomtcgusrS olYtvdktavsmuf pdwfajy
oGm;NyD;vQif xdkae&mrS xGufcJhavonf/
tjcif ; t&mud k j rif a omtcg armif v l a t;onf rd r d w d k Y
i,fpOfu rdrd\nD armifvlaxG; refusnf;yifBuD;atmufwGif rMum
rMum 0if &yfonfrsm;udk oGm; awG;rd\/ armifvlarT;BuD;jyif;
vm ausmif;xm;aomtcg aumifuav;onf ol\OD;av; armif
vlaxG; uJhodkYyif opfyifwpfyif atmufwGif 0if&yfaernfh ta&;
rsm;udkvnf; awG;um NyHK;rdaom[l\/
armifvlaxG;\ ZGJonf ol\ om;orD;rsm;wGif ygvmonf
rygvmonf u d k u m; taotcsmrod & / armif v l a t;\ om;
armifvlarT;wGif ygvmonfum; trSefyifjzpfavonf/ acsmif;
kd;? ajrmif;dk;wdkYom wdrfaum\? vlwdkY\ rsKd;dk;um; rwdrfaum
[laom a&S;vlBuD;wdkY\pum;onf rSefvSay\wum;/

'*kef? wGJ-20? rSwf-231?


(Ekd0ifbmv? 1939)
[
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

60

odyHarmif0

wkyfauG; auG;jcif;\ t&omudk aqmif;yg;zwfoltaygif;


wdkY cHpm;aumif; cHpm;zl;Muayvdrfhrnf/ ukodkvfuHraumif;aom
aMumifh wkyfauG;\ t&omudk rcHpm;&zl;aomolwdkYvnf; &Sdcsif
&Sdayvdrfhrnf/ xdkolwdkY\ tusKd;iSm wkyfauG;\ t&om rnfodkY
aeaMumif;udk a&;om;azmfjyvdkufygrnf/ aus;Zl;wifvdkuvnf;
wifMuygukef/ aus;Zl; rwifvdkuvnf; aeEdkifygonf/
&moDOwk tajymif;tvJwGif wkyfauG;ewf zrf;pm;avh&Sdonfh
twdkif; rdk;tukef aqmif;tul;wGif armifvlat;tm; wkyfauG;ewf
0ify;l avawmh\/
vufOD;wGif acsmif;tenf;i,fqdk;\/ xdkYaemuf rsufpdyl\/
xdkYaemuf wpfudk,fvHk; zdef;wdef;wdef; &Sdef;wdef;wdef; ae\/ xrif;
rpm;csif? aq;vdyfraomufcsifjzpfvm\/ twefMumvQif tdyf&m
xJ w G i f 0if a uG ; csif a ompd w f a y: vmavawmh o nf / xd k t cg
tdyf&mxJodkY a&muf oGm;avownf;/
td y f & mxJ o d k Y a &muf a omtcg wpf r sKd ; qef ; Mu,f v mjyef \ /
wpf u d k , f v H k ; csrf ; pd r f h p d r f h jzpf v mH k r Qru ud k , f v uf a wG v nf ;
udkufvmav\/ xdktcg apmifxlxl oHk;av;xnfudk xyfumNcHKNyD;
vQif auG;aeavawmh\/
tcg wkyfauG;\t&omay: vmavonf/ tvGefpnf;
pdrf&Sd? tvGefESpfoufzG,faumif;aom t&omaywnf;/ rnfonfh
t&omrsKd;ESifhrS rwlay/ pmjzifha&;jy &aomt&omrsKd;vnf;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

61

r[kwf/ EIwfjzifhajym&aom t&om[l omreftm;jzifh qdk&


ayawmhrnf/
odkY tdyf&mxJwGif auG; aumif;wkef;wGif armifvlat;\
pdwfonf upm;pjyKvm\/ t&uform;\0rf;xJodkY t&uf0ifoGm;
rMumrDtwGif; t&uform;\pdwfrSm wpfrsKd;aysmf&TifvmouJhodkY
armifvlat;\ pdwfrSmvnf; wkyfauG;\wefcdk;aMumifh aysmf&Tif
vmovdkvdk bmvdkvdkjzpfvm\/ pum;rsm;csifovdkvdk bmvdkvdk
jzpfvm\/ tawmfMumvQif ol\pdwfonf tNidrfraeawmhNyD/
odkY [dkpOf;pm; onfpOf;pm; vkyfaecdkuf *sLAvDa[mHkBuD;
teD;odkYa&mufoGm;\/ tb,fodkY a&mufoGm;onf[l armifvl
at;um; rod? a&mufoGm;onfum; rSefayonf/ armifvlat;
a&muf oGm;aomtcgum; *sLAvDa[mHkBuD;wGif pwkwtBudrf
ajrmuf tpdk;&odef;xDBuD;udk zGifhaeaomtcg jzpfavonf/
Hk;BuD;twGif;rSma&m tjyifrSma&m vltrsKd;rsKd;wdkYESifh jynfhusyf
vsuf aeavonf/ ukvm;? wkwf? u&if? jrefrm? uav;? vlBuD;
a,mufsm;? rdef;r pHkom aeavawmhonf/ tjyifbufaeylusJusJ
BuD;wGif xDvufrSwfrsm;udk toD;oD;udkifum atmifbmav eHygwf
udo
k m em;axmifaeMuavonf/
armifvlat;vnf; aeylusJusJBuD;wGif acR;wvHk;vHk;ESifh rdrd\
xDvufrSwfudkifum aygufpOf*Pef;udkom em;axmifaeavonf/
rQ aygrsm;aom vlxkBuD;xJwGif rdrd\ todrdwfaqGwpfa,muf
rQ rygonf r S m xl ; qef ; ovd k v d k xif r S w f r d a vonf / od k Y a omf
xdkae&modkY a&mufrsm; rMumrDtwGif;rSmyif teD;tem;&Sd vlrsm;
ES i f h rd w f a qG j zpf o G m ;NyD ; vQif &,f v m;armvm; pum;ajymum
taysmBf u;D aysmaf eavawmhonf/
od k Y pum;aumif ; ae cPrQMumaomtcg ]eH y gwf
144661 twd w f acwf p rf ; uG ? ayguf o l t rnf armif v l a t;?
yxrqk aiGwpfodef;} aMunmcsufudk Mum;vdkufonfESifh wpfNydKif
euf
]aumf N yD u G ? touf t mrcH ud k , f p m;vS , f a wG rvmMueJ Y ?
armfawmfum; udk,fpm;vS,fawG rvmMueJY? tvSLcHawG rvmMu
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

62

odyHarmif0

eJY ? v,faygifr,fh vlawG rvmMueJY? aiGawGtm;vHk; bPfrSm


xm;r,f} [l atmfum vufckyfvuf0g;wD;vdkuf\/
]udkudk ...udkudk} [kac:um cifoef;jrifhu vIyfEId;\/
][if bmvJ } [k xl;vdkuf\/ odkYaomf *sLAvDa[mum; rsuf
pdxw
J iG f raysmufao;ay/
]udu
k kd bmawGavQmufajymaewmvJ? a,mifaewmvm;}
][if bmrS rajym&yguvm;} [k armifvlat;u ajym\/
]udkudk tdyfaysmf oGm;ovm;} [k ar;jyef\/
]raysmfygbl;? *sLAvDa[m tpdk;&odef;xDzGifh&mudka&mufoGm;
ovdv
k ykd }J
][dk[m onf[mawGudk pOf;pm;raeeJYav? tdyfaysmfatmif
tdyfvdkufygvm;? udk,fvufudkufwm b,fhES,f aeao;ovJ? ykyf
qD vdrf;ay;r,fav}
]tif; taumif;om;yJ}
cifoef;jrifhonf armifvlat;tm; ykyfqDvdrf;ay;&if; tom
ESdyfay;\/ NyD;vQif tdyf&meHab; qdkzmay:wGif xdkifum r*Zif;
wpftkyfudk zwfae\/
armif v l a t;vnf ; cif o ef ; jrif h u d k M unf h & if ; pOf ; pm;cef ;
xkwjf yef\/
rdrdonf txufjrefrmjynfESifh atmufjrefrmjynf abmyGJudk
wpfcgrQ rMunfhzl;ao;ay/ ,ckESpf xdkabmyGJudk txufjrefrmjynf
rEav;NrdKU usif;yrnf[k owif;pmxJwGif zwfvdkuf&avonf/
a&TbdkESifh rEav; a0;vSonfr[kwf/ xdkabmyGJudk Munfhzl;onf
&Sd&avatmif a&TbdkrS armfawmfum;jzifh oGm;Munfh&vQif tvGef
aumif;ayrnf/ txufjrefrmjynfbufrSae oGm;NyD; vufckyf
vuf0g;wD;um tm;ay;&&efrmS vnf; 0w&m;&Sad yonf/
qdkzmay:wGif xdkifaeaom cifoef;jrifh\ kyfonf wpfp
wpfp aysmufuG,f oGm;NyD;vQif xdkae&mwGif vrf;0efaxmuf
OD;om'kwf a&mufae\/ olYem;wGifvnf; uywdefodef;armifwdkY
OD;armifarmifww
Ykd pfawG a&muf aeavonf/
xdkae&mrSm rdrd\ tdrfr[kwfawmhNyD/ txufjrefrmjynfabm
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

63

vHk;upm;&m ae&mjzpfaerSef;udk od&avonf/ armifvlat;rSm rdwf


aqGwpfodkufESifh &,fvm; armvm;ESifhae\/ rEav; abmvHk;uGif;
BuD;rSmvnf; txl; pnfum;vsufaeavonf/
twefMumvQif armifvlat;wdkY vlodkuf rdrdwdkY ae&mtoD;
oD;wGif xdkifum abmvHk;yGJudk Munfh aeMuukef\/ txuf jrefrm
jynfbufrS upm;Muaomolrsm;wGif rdrdodzl;aom v,f0efaxmuf
OD;ndK? NrdKUtkyf OD;jr&if? opfawm0efaxmuf rpwmkwfuGif;? v,f
0efuav; OD;0if;wdyYk gonfujkd rif&\/
atmufjrefrmjynfbufrSmvnf; rdrdodzl;aomol oHk;a,muf
ygaeavonf/
abmyGJp upm;onfESifh wpfNydKifeuf OD;ndKu ,lajy;NyD;vQif
OD;0if;bufodkY ay;vdkuf\/ OD;0if;vnf; wtm;ukef usKH;vdkuf&m
atmufjrefrmjynftoif;\ *d;k twGi;f od0Yk ifomG ;avownf;/
y&dowfBuD;\ MobmoHBuD;rSm qlnH oGm;\/ armifvlat;
rSmvnf; txufjrefrmjynfu EkdifonfwpfaMumif;? OD;om'kwfESifh
avmif;xm;aomaMumifh aiGig;usyf&rnfuwpfaMumif;wdkYaMumifh
ESpfaxmif;tm;& &SdvSojzifh *dk;[l toHukef atmfum vufckyf
vuf0g;wD;vdu
k \
f /
]udkudk ...udkudk ... bmawGajymaewmvJ}[k cifoef;jrifh
u armifvlat;\ udk,fudk vIyfar;\/
][if bmrS rajymyguvm;} [k armifvlat;u ajz\/
]rajymbl;om qdkw,f? vufckyfawGwD;? yg;pyfuvnf; bmawG
ajymaew,f rodb;l }
]bmrSawmh rajymygbl;? txufjrefrmjynfESifh atmufjrefrm
jynf abmyGJudk a&mufoGm;w,f}
]ud k u d k u td y f a ysmf a tmif td y f w mrS r[k w f b J ? [d k p d w f u l ;
onfpw
d u
f ;l vkyaf ewmud;k }
]aysmfatmif tdyfwmyJ? aysmfrS raysmfbJ[m }
]'gjzifh ae&mrusbl;? tzsm;'D*&D ,lavrSyJ}
]oabmyJ}
cifoef;jrifhonf jy'g;csdefjzifh armifvlat;\ tzsm;udk,l\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

64

odyHarmif0

,l N yD ; onf E S i f h w pf N yd K if e uf rsuf v H k ; jyL;oG m ;\/ taMumif ; rl u m;


tzsm;'D*&D 104 xufausmv
f eG af eaomaMumifw
h nf;/
xdkYaemuf csufcsif;yif q&m0efudk tac:vTwfvdkuf\/ rMum
rD q&m0efa&mufvmavonf/ q&m0efvnf; armifvlat;tm;
prf;oyfNyD;aemuf cg;aom aq;awGudk aomuf&ef ay;\/ 0rf;Ekwf
aq;awGudk ay;\/ armifvlat; tNidrfrae&awmhNyD/
,cifu pnf;pdrfuav;ESifh auG;ae&aom pnf;pdrfrsm;jyefr
vmawmhacs/ ,cifu pdwful;,Ofaom pnf;pdrfrsKd;vnf; aysmuf
uG,f oGm;awmh\/ txufjrefrmjynfESifh atmufjrefrmjynf
abmvHk;yGJudkvnf; rMunfh&awmhNyD/ tpdk;&odef;xDwGif yxrqk&
aomaMumifh cHpm;cJh&aom pnf;pdrfrsKd;udkvnf; rcHpm;&awmhNyD/
udk,fvufudkufjcif;? acsmif;qdk;jcif;? acgif;udkufjcif; a0'emwdkYudk
om cHpm;ae&avawmhownf;/
tu,f cifoef;jrifhuom q&m0efudk tac:rvTwfvdkufyg
vQif ,cifuxuf qef;Mu,frGefjrwfaom pdwful;pnf;pdrfrsKd;udk
cH&rnfrmS rvGaJ wmhay/

'*kef? wGJ-20? rSwf-234?


(azazmf0g&Dv? 1940)
;;;

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

65

xd k t cgum; aqmif ; wG i f ; tcg? xd k a e&mum; ygvS J & G m pG e f ; ?


xdktcsdefum; eHeuf ajcmufem&Djzpfavonf/ aexGufay:cgp ESif;
uav;uvnf; ruGJwuGJ? pyg; &dwfaeolwdkY\ toH? pmarmif;
aeolwdkY\ toH? pyg;e,faeolwdkY\ EGm;armif;oHrsm;ESifh xdkwpf
0dkufwGif qlnH aeavawmhonf/
awm&Gmrsm; ajcmufem&DrSm tawmfaejrifhayNyD/ NrdKUBuD;rsm;
rlum; tcsdefrSm tdyfaumif;wkef;? tdyfruf aumif;wkef;yif/
awm&Gmrsm;wGif rdk;csKyfvQiftdyf? rdk;vif;vQif tdyf&mrSxMu\/ xdkY
aMumifh awmolawmom;rsm; use;f rmMuavonf/
pyg;&dwf? pyg;e,f? pyg;odrf;csdefum; awmolawmifom;wdkY
tzdkY tcgaumif; tcsdefaumif;aywnf;/
xdktcsdef xdktcg xdkae&m&Sd aumufdk;yHk wpfyHkudk 0dkif;um
uk y f u k y f u av;xd k i f a eol w d k Y u m; e,f y d k i f armif v l a t;? pma&;
armifzsefpdef? jymwm zdk;a&T? wynfhxGef;az? olBuD;rif; OD;zdk;ausmuf
q,ftrd af cgif; OD;pHeG w
Yf w
Ykd nf;/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

66

odyHarmif0

armifvlat;wdkY vlpkrSm aAsmovef&GmrS tjyefvrf;wGif arSmif


oGm;aomaMumifh a>rayG;udk aMumufMuojzifh c&D;quf roGm;
MubJ OD;pHGefY v,fwJwGif pcef;cs aeMujcif;jzpfavonf/ tcGef
awmfaiGvnf; renf;ygvm\/ olwdkYrdkY tdyfyav/ "m;jyrsm;0if
pD;rnfqdkvQif tcufESifhMuHK&ayvdrfhrnf/ vufeufudk tm;udk;Mu
[efw\
l /
armifvlat;wdkYpcef;cs&m ae&mrSm yef;vIdifjrpf urf;ajcESifh
reD;ra0;wGifjzpf\/ rMumrDtwGif;rSmyif NrdKUodkYoGm;rnfh ukvm;rD;
oabFmav; vmawmhrnf/ xdkoabFmuav;ESifhyif NrdKUodkYjyef&ef
armifval t;wdYk apmifph m;aeMuavonf/
xd k e H e uf w G i f ES i f ; usaeaomaMumif h oabF m uav;rS m
awmfawmfESifhay:rvmacs/ ig;&HUajcmufESifh aumufnif;aygif;wdkY
awmfawmfukefavNyD/ vufzuf&nfMurf;vnf; oHk;av;tdk; usavNyD/
csrf ; csrf ; ES i f h v uf z uf & nf a omuf & if ; pum;aumif ; vd k u f o nf r S m
tawmyif rowfawmhNy/D
ol w d k Y w pf a wG ajymvd k u f M uonf r S m tcG e f a wmf aumuf c H
jcif;odkYvnf; a&muf\/ pyg;aps; usonfodkYvnf;a&muf\/ ig;aps;?
ig;ydaps; usonf? qm;aps; wufaomaMumifh tif;om;BuD;awG
tcuf B uH K onf o d k Y v nf ; a&muf \ / &ef u k e f N rd K UwG i f rd e f ; rrsm;
av,mOfysHpD;MuonfodkYvnf; a&muf\/ OD;bat;wdkY bdvyfoGm;
onfodkYvnf; a&muf\/ wkwftuGefYbdef;a&mif;onfodkYvnf;
a&muf\/ tif;0wHwm;BuD;zGifhaom yGJodkYvnf;a&muf\/ yGJordef
&Gm atmifyGJcH&mwGif pHul;wdkY om;tz vlowfrIjzpfonfudkvnf;
a&muf\/ a&mufvdkufMuonfh jzpfjcif;? wpfa&mufwnf; a&muf
aeavawmhonf/ ukvm;oabFmav;qdkufumrS ta&mufpJawmh
\/
rMumrD armifvlat;wdkY vlpk ukvm;oabFmuav;ay:odkY
a&muf o G m ;Muavonf / oabF m uav;um; {&m0wD u l ; wd k Y
oabFmavmufr&Sdyg/ wpf0ufcefYvnf;r&Sdyg/ av;yHkwpfyHkom &Sd
ygonf/ wpfxyf oabFmuav;jzpf\/ yxrwef;? 'kwd,wef;r&Sd?
wpfpif;vH;k wwd,wef;csn;f jzpf\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

67

yufvufukvm;xkdifay:odkY xdkifrdonfESifhwpfNydKifeuf armif


vl a t;onf rMumrD u a&muf v maom '*k e f r * Z if ; ud k z G i f h u m
zwf\/ oabFmwGif vdkufygvmMuaom c&D;onfwdkYrSm wdwfvsuf
aeMu\/ oabFmrSm rdrd\ 0w&m;ausyGefatmif trIawmfudk xrf;
vsufvm\/ c&D;onftaygif;wdkY toD;oD; apmifxlxlBuD;rsm;udk
NcKH um tumt&Hvnf;r&S?d twd'u
k a &mufaeMuay\/
tenf;i,foGm;rdvQif wpfa,mufolu ar;cGef;wpfcGef;udk
ar;av\/ wpfa,mufuajzavonf/ wpfa,mufu csJUxGifav
onf/ wpfa,mufu ESD;aESmavonf/ wpfa,mufu tHhMoav
onf/ xdkoabFmxJwGif pum;ajymyGJBuD; pavawmhownf;/ csrf;
jcif;rvmEdkif? at;jcif; rwdk;Ekdif? pdrfhjcif; ruyfEkdif/
armifvlat;rSmvnf; '*kefr*Zif;udk rzwfEdkifawmhNyD/ pmxJ
pdwfra&muf? xdkpum;yGJwGif pdwf0ifpm; aeavonf/ rsufpdrsm;
ESifh r*Zif;rsm;rSm tyf aeMuaomfvnf; armifvlat;\ pdwfum;
pmtkyw
f iG rf &S/d pum;yGw
J iG f usiv
f nfusupf m;aeavNy/D
armifvlat;\teD;wGif ouvwftus? acgif;aygif;opf?
ykqdk;opfESifh xdkifaeaomolu xdkae&mESifh reD;ra0;wGif cyfnpf
npfapmifpdrf;pdrf;BuD;udk NcHKum xdkifaeonfh ta':BuD;tm; ...
]aMomf a':apmtH[
k w
k v
f m;}
][kwfy armifzdk;atmif? ta': armifhudk jrifwmawmh Mumyg
Ny}D
]uReaf wmfuvnf; wlw,fvYkd Munhaf ewmyJ}
]tif ; armif w d k Y u aumif ; pm;aevd k Y ta':u rac:0H h w m
jrifwmawmh MumygNy}D
][m; [m; [m; .. uRefawmfaumif;pm;ayr,fh ta':udk
rac:bJ aeyghrvm;}
]aumif;ygh armif? ta':u armifzdk;atmifwdkY aumif;pm;oGm;
vdrYk ac:csib
f ;l atmufarhw,f}
]r[kw&f ygbl; ta':&,f}
tif; ta':BuD;rsm; tifrwef taighBudKufMuwmudk;? rac:
vnf;wpfcuf? ac:jyefawmhvnf; wpfrI? olwdkYESifh pum;ajymvQif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

68

odyHarmif0

rsm;pGm owdxm;&\/ tbdk;BuD;rsm;omqdkvQif odkYaighMurnf


r[kwf/ tm;&0rf;om pum;ajymoGm;rnfjzpfavonf/ (um;
armifval t;\ awG;awmcsuaf ywnf;/)
a':apmtHktm; EIwfqufNyD;vQif armifzdk;atmifonf rdrd
tem;wGif xdkifaeoltm; ]'DESpfpyg;aps;awG usvdkufwm ajymp&mr&Sd
awmhbl; udkxGef;vif;a&} [k ajym\/
][kwfyg&JUAs? pdwfrsm;awmif ysufaeNyD} [k udkxGef;vif; qdkol
ajzavonf/
]'De,frSm pyg; b,faps;jzpfaeovJ}
]ig;q,f? ig;q,fhig;usyfvdkY xifyg&JUAsm? usKyfvnf; aumif;
aumif;rodbl;? pyg;yGJpm; vkyfaewJh cifAsm;u usKyfudk ar;ae&ao;
ovm;}
]yGJpm; qdkayr,fh uRefawmfu &efukef pyg;aps;udkom odwm?
'Du pyg;aps;udk rodao;bl;? tckvmNyD; pHkprf;wmygyJ}
]ta&mif;t0,fawGuvnf; raumif;? pyg;aps;awGuvnf;
us? b,fvdkvkyfNyD; pm;aomuf&r,fqdkwmawmif rodMubl;?'DMum;
xJu ukvm;? wkwfawGu wpfzuf}
xdkpum;udk Mum;onfESifh wpfNydKifeuf reD;ra0;wGif xkdifae
aom bmblukvm;wpfa,mufu vSrf; ajymvdkufonfum;
odw
Yk nf;/
]'Dvdkvnf; r[kwfao;bl;av OD;rif;? uRefawmfwdkY pyg;0,fvdkY
pyg;aps; wufw,fr[kwfbl;vm;? pOf;pm;ygOD;}
xdkukvm;bufodkY c&D;onftm;vHk; rsufESmrlvdkufMuonf/
armifvlat;vnf; trIrJh trSwfrJh apmif;iJhMunfhvdkufonf/
udkxGef;vif;qdkolu xyf ajymonfum; ]tif;? bmblBuD;
ajymwmuawmh [kwfyg&JU? cifAsm;wdkY EkdifiHjcm;om;awG vkyfyHkudk
em;axmifprf;ygOD;}
]em;axmifygw,f? ajymyg ... ajymyg}
]wpfaeYu uRefawmfwdkY &GmrSm wkwft&Sdefqdkwm qefwpf
wif;udk oHk;usyfeJY a&mif;aew,f/ 'Dawmh uRefawmfu &Gmom;awG
aygaygeJY pm;&ygapawmhvdkY pyg;BuddwfNyD; wpfwif;udkESpfusyfcGJ eJY
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

69

a&mif;w,f? t&Sdefu wpfwif;udk ESpfusyfeJY a&mif;awmhwmyJ?


'gaumif;ovm;? uReaf wmfwu
Ykd kd oufoufcsK;d wm r[kwb
f ;l vm;}
]'guawmh ta&mif;t0,f[mudk;? *syefukefawGudkMunfhyg
vm;}
]'gawGaMumif hcufw,fvdkY ajymwmaygh? ta&mif;t0,frSm
wpfa,mufukd wpfa,mufowfaeMuwm b,faumif;awmh rSmwH;k }
]ta&mif ; t0,f vk y f w m wpf a ,muf u d k w pf a ,muf
owfwmyJ cifAsm;wdkY rBudKuf&if tvum;ay;}
odkY ajymqdkaeMupOf reD;ra0; ukvm;xdkifwGif xdkifaeaom
OD ; y i f ; wpf y g;u 0if ajymonf r S m ][k w f w ,f . .[k w f w ,f ?
'gaMumif h r d k Y rcJ G M uygeJ Y v d k Y usKyf w d k Y a [mMuwmaygh ? wu,f v d k Y
cGJvdkuf&if uRefawmfwdkY jrefrmawGtm;vHk; iwfoGm;awmhraygh?
ukvm;jynfeJY wGJxm;&if tm;&Sdw,f? b,folrS 0ifrwdk;Edkifbl;}
]bkef;BuD;ajymwm rSefw,f} [k bmblukvm;u axmufcHav
onf/
]udk,fawmf rodao;ygbl;? 0denf;udk BudK;pm;NyD;avhvmyg?
wdkif;a&; jynfa&;rSm 0ifrpGufygeJY} [k armifzdk;atmif qdkolu
qdv
k u
kd \
f /
]a[haumif yGJpm;? ighudk bmrSwfovJ? wpfEdkifiHvHk;rSm vSnfhNyD;
w&m;a[mvmwmuG ? rif ; xyf a jym&if o d a pr,f ? OD ; eE w J h u G , f ?
odcsi&f ifwpfceG ;f xyfajymprf;}
wpfoabFmvHk; wdwfoGm;\/ armifvlat;vnf; rodrom
apmif ; iJ h u m Munf h a vonf / tif ; &ef j zpf & if 0if y g&acsao;&J U /
b,fhES,f oabFmay:rSm cGJa&; wGJa&;awG a&mufaeMuygvdrfh?
tckawmif wGJa&; cGJa&;udp rat;ao;bJudk;[k awG;rdavownf;/
twefMumatmif Nird u
f ek Mf u\/
15 rdepfcefY Mumaomtcg vlwpfa,mufu rdrdtem;wGif
xdkifaeoltm; cyfwdk;wdk; ajymonfrSm ]'Dudk,fawmfw,fa'go
BuD;yguvm; xGef;atmif? b,fuygvdrfh}
]tif;}
[k xGef;atmifuajz\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

70

odyHarmif0

]'gxuf rif;'DESpfpyg; b,favmuf&ovJ} [k xyfar;jyef


avonf/
]av;&m&w,f? p&dwfEkwfvdkuf&if aiGig;q,f ta<u;wif
r,fuG,fh? rif;aum b,favmuf&ovJ zdk;xif}
]iguawmh ajcmuf&mavmuf&r,f}
]bmpyg;vJ}
]aumufBu;D }
]iguvnf; aumufBuD; pdkufrvdkY[m oBuFefpmu aESmif;rdk;
acgifvdrfhr,f qdkwmeJY aumufBuD; rpdkufrdbl;}
]rif;[mu ae&mrusygbl;uGm? oBuFefpmu qdkwdkif;vnf;
rxifeJYuG,f? owif;pmawGu a&;wdkif;vnf; t[kwf xifraeeJY}
]EdkY olwdkY a&;wmawGu trSm;vdkY ,l&rSmvm;}
]owif ; pmawG a Mumif h r S m ;wmrsm;aevd k Y aMumuf N yD u G , h f ?
owif ; pmu pyg;aps;usr,f q d k v d k Y pyg;awG u d k xk w f N yD ; a&mif ;
vdkufwm? awmfawmfMum pyg;aps;awG wufvmygava&m? pyg;awG
wufr,fvdkY owif;pmawGu a&;wmeJY pyg;awG odkavSmifxm;
vdkufwm? awmfawmfMum pyg;aps;awG usukefwmeJY IH;ukefyga&m?
igawmh yg;NyD?b,fowif;pmu b,fvdka&;a&;? b,folu bmajym
ajym? igBudKufwJh aps;&&if a&mif;wmyJ? r&&if ra&mif;bl;}
]tif; 'guawmh &Sdygapawmh ? oBuFefpmudk,HkNyD; aumufBuD;
rpdu
k rf v
d Ykd rSm;aeygyaum}
]tif; cufw,fav? r,Hk&rSmvnf; cuf? ,Hk&rSmvnf; cuf}
]oBuFefpmu jrefrmjynfrSm rdk;acgifr,fvdkYom qdkwm jrefrm
jynfb,ft&yfrSm rdk;acgifr,fvdkY twdtusrS rqdkbJudk;? jrefrm
jynfuvnf; tus,fom;uvm;? oBuFefpm&JU tqdktwdkif; txuf
jrefrmjynfrSm rdk;aESmif; acgifcsif acgifraygh}
]rif; ajymwmvnf; [kwfwkwfwkwfyJ}
]wpfcg wpfcg oBuFefpmu ig;aygr,fvdkY a[mwmrsm;udk
Mum;zl;&JU r[kwfvm;}
]Mum;zl;w,f? tJ'g bmjzpfovJ}
]tJ ' g wpf j ynf v H k ; twG u f a[mwmuG , f h ? wd k Y t wd t us
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

71

b,fvdk ,l&rSmvJ? yef;waemfrSm aygovm;? anmifwkef;rSm ayg


ovm; rajymEkdifbl;? yef;waemfrSm aygr,fqdkOD;awmh aygwJh tif;
rSm aygr,f? raygwJh tif;rSm raygbl;}
]rif;ajymwmrSefw,f? igaemufESpfcg aumufBuD;pdkufawmhr,f
uGm}
]'gaMumifh oBuFefpmwdkY? a&TayvTmwdkY? aA'ifwdkY qdkwmwdkYudk
csichf sed Nf y;D ,H&k w,fu,
G hf t&rf;r,Hv
k u
kd &f bl;}
odkY pum;ajym aumif;aecdkuf oabFmvnf; NrdKUqdyfwGif
0if qdkufonfESifh xdkpum;yGJrSm NyD;qHk;jcif;odkY a&mufoGm;avo
wnf;/
'*kef? wGJ-14? rSwf-162?
(azazmf0g&Dv? 1934)
aaa

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

72

odyHarmif0

armifi,fonf armifvlat;\ e0rajrmufjzpfaom armf


awmf u m;armif ; orm;jzpf a vonf / armif i ,f \ aemif a wmf
jzpf M uuk e f a om armf a wmf u m;armif ; orm; &S p f a ,muf w d k Y u m;
trsKd;rsKd;tpm;tpm;jzpfMuukef\/ tcsKdUrSm t vGef;onf? tcsKdUrSm
vnf; vnfvGef;onf? tcsKdUrSm ysif;vGef;onf? tcsKdUrSm npfywf
onf/ tcsKdUrSm a<u;xlonf? tcsKdUrSm pay: awmif;vGef;onf
tcsKdUrSm armfawmfum;pufudk uvdvGef;onf? tcsKdUrSm armfawmf
um;udk tjyif;armif;wwfonf? tcsKdUrSm wwfa,mifum; vkyfwwf
onf tcsKdUrSm armufrmvGef;onf? tcsKdUrSm armfawmfum; armif;&if;
aq;vdyfaomufwwfonf? tcsKdUrSm t&ufrl;wwfonf? tcsKdUrSm
"gwf q D u d k aomuf w wf o nf ? od k Y a om taMumif ;
aMumif;wdkYaMumifh armifi,f\ aemifawmfrsm;rSm wpfa,mufNyD;
vQiw
f pfa,muf toD;oD; tvkyjf yKwMf u&&Smavonf/
armifi,fum; armifvlat;xHwGif armfawmfum; armif;ae
onfrSm oHk;ESpfeD;yg; &SdavNyD/ udkaxmufjcif;tm;jzifharmifi,f
wGif txufazmfjy&myg? tjypfrsm;r&SdaMumif; xif&Sm;\/ odkYaomf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

73

olYvnf; tjypfvHk;vHk; ruif;ay/ armifi,fwGif acG;rsm;udk armf


awmfum;jzifh0if wdkufvdkaomqEBuD;pGm&Sd\/ armfawmfum; a&SUrS
acG;rsm;jzwfoGm;onf &Sdaomf rnfonfhtcgrQ csrf;omcGifh ray;acs/
acG ; rsm;ud k csrf ; omcG i f h r ay;onf r S m armif i ,f w pf a ,muf
wnf ; r[k w f / armf a wmf u m; armif ; orm;tm;vH k ; yif j zpf \ /
od k Y j zpf a omaMumif h armif i ,f w pf a ,muf w nf ; ud k o m a&G ;
tjypfwif&ef roifhay/ armfawmfum;ay:odkY a&mufvdkufonfESifh
wpfNydKifeuf acG; tp&Sdaom wd&pmefwdkYudk rqdkxm;bd? armfawmf
um;ab; vrf;ay:wGif avQmuffoGm;Muukefaom vlwdkYudkyif trI
rxm;Muawmhay/ vSnf;rsm;? &xm;rsm;? pufbD;rsm;? qdkufum;rsm;
udkvnf;&Sdonf[lyif rxifrSwfMu/ rdrdwdkY\ armfawmfum;rsm;
a&SUwGif oGm;vmaeMuukefaom vSnf;? &xm;? pufbD;? qdkufum;?
vrf;avQmufaeolrsm;onf rdrdwdkY vmonfudkjrifvQif wpfr[kwf
csif; vrf;v,frS z,fcGma&Smifwdrf;ay;apcsifMuukef\/ tu,f
xdkolwdkY aES;auG;aeMuvQif armfawmfum;ay:rS udk,fawmfwpf
odkufwdkYonf atmfvdkatmf? aigufvdkaiguf vkyfMuukef\/ armfawmf
um;rsm;jzih f 0if w d k u f r a,mif jyKMuuk e f \ / crsm vS n f ; orm;?
armfawmfum;orm;? qdkufum;orm;? vrf;avQmufolrsm;rSm tom
iH k Y c H a eMu&&S m avonf / ow d a umif ; ol wpf a ,muf w avu
rcH&yfEdkifaomaMumifh qJqdka&&Gwfaomfvnf; udk,fawmfjrwfrsm;
rMum;Mu/ tawmfyif a0;oGm;MuavNyD/ olwdkY\ pdwfwGif vrf;BuD;
vrf;i,ftoG,foG,fwdkYrSm olwdkY\ udk,fydkifypnf;rsm; jzpfonf
[l xif r S w f a eMuava&mh o vm;? rajymwwf / tcG e f a wmf u d k
olwcYkd sn;f ay;onf[
l rsm; t,l&adS eMuovm;rod/
vSnf;orm;? &xm;orm;? vrf;avQmufolrsm;tay:wGif rQ
txiftjrif ao;Muukefaom olwdkYonf acG;rsm;tay: rnfrQ
txiftjrif ao;Murnfudkum; a&;om;ae&efyif vdkawmhrnf
r[kwf/ acG;rsm;onf armfawmfum;oGm;&m vrf;rsm;ay:odkY vm&ef
tcGifhta&;wpfpHkwpf&mrQ r&Sd[l t,l&SdMuukef\/ rQruao;
acG ; rsm;onf avmuBuD ; wG i f ay:ayguf xG e f ; um;vm&ef y if
taMumif;xl; wpfpHkwpf&m r&Sd[l xifrSwfMuavonf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

74

odyHarmif0

acG;rsm;uvnf; rdrdwdkY\ bkd;pOfabmifqufu &cJhMuaom


tcGifhta&;wdkYonf rdrdwdkYvufxufrS vGwfoGm;rnfudk rsm;pGm
pdk;&drfaomaMumifh xdktcGifhta&;wdkYudk tcgrvyfwGifwGifBuD; toHk;
jyKaeMuukef\/ acG;jzL? acG;rnf; ? acG;0Jpm;rStp acG;BuD;acG;uav;
acG;xD; acG;r acG;ydef acG;em acG;Avmcsm tqHk;&Sdaom acG;taygif;
wd k Y r S m vrf ; wumwG i f usif v nf u suf p m; aeMuavonf /
vltvGefpnfum; armfawmfum;rsm; IyfaxG;vSaom vrf;rsm;rSm
yif olwdkYudkjrif&\/ vrf;BuD;vrf;i,f toG,foG,fwdkYrSmolwdkY\
usifvnf&m avmuBuD;[l twnfjyKxm;Mu[ef wlavonf/
armf a wmf u m; armif ; orm;wd k Y u armf a wmf u m;rsm;jzif h B ud w f
aeUpOfESifhtrQ twHk;tHk;aoaeMuaomfvnf; acG;taygif;wdkYum;
wpfAdkvfusvQif wpfAdkvfwufaeMuonfomwnf;/ enf;tm; jzifh
armfawmfum;orm;wdkYuvnf; tIH;ray;? acG;taygif;wdkYuvnf;
tIH;rcHbJ ppfyGJBuD;udk usif;yvmcJhMuonfrSm armfawmfum;ay:p
tcguwnf;ujzpfavonf/ ,ckxufwdkif ppfyGJBuD;rSm rNyD;ao;/
aemif rnfrQMumatmifwdkufcdkufMuOD;rnf rod/ acG;avmuBuD;
wGifvnf; acG;wyfom;wdkYrSm enf;oGm;onfr&Sd/ wpfaeUwpfjcm;
wdk;yGm;vsufom aeawmhonf/ armfawmfum; avmuBuD;rSmvnf;
enf;twdik ;f yifwnf;/
armifi,frSm armfawmfum;orm;jzpfonfhtwdkif; armfawmf
um;orm;wd k Y buf r S ppf u l r nf r S m "r w myif / armif i ,f o nf
armifvlat;xHodkY a&muf oHk;vrQ rMumao;rD acG;oHk;aumifwdkY
udk armfawmfum;jzifh BudwfcJhavNyD/ acG;avmuBuD;wGif tawmfyif
pdwfrcsrf;omjzpfrnfrSm ,HkrSm;zG,fr&Sday/ acG;avmuBuD;wGifom
r[kwf? tBudwfcH&aom acG;wdkY\ us,favmifpGm idka<u;oHudk
Mum;&aom armif v l a t;rS m vnf ; pd w f r csrf ; rom rsm;pG m
jzpf&avonf/
odkY pdwfrcsrf;romjzpfaomaMumifh acG;rsm;udk rBudwf&ef
armif i ,f t m; tzef z ef a jym\...r&/ rMumrMumvnf ;
Budrf;armif; \... r&/ wpfcgwpfcgvnf; tvkyfrS Ekwfy,fypf
rnf[k qdk\... r&/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

75

aemufqHk;wGif armifvlat; tBuHaumif;wpfckudk &avonf/


xdktBuHudk &onfESifhwpfNydKifeuf armifi,ftm; tem;odkYac:NyD;
vQif odkYqdk\/
]armifi,f? oifonf acG;wdkY\ toufudk yk&GufqdwfwdkY\
toufavmufrQ yrmrxm;? oif armfawmfum;jzifh Budwfaom
aMumif h acG ; aygif ; rsm;pG m touf q H k ; I H ; cJ h M u&avNyD / oif h t m;
acG;rsm;u0dkif; udkufrnfqdkvQif oifBudKufygrnfavm? oifarmf
awmfum;jzifh Budwfvdkufaom acG;rsm;\ idka<u;atmf[pfaomtoH
udkigrMum;Edkif? rMum;vdk? rMum;&uf/ ,aeUrSp oifacG;wpfaumif
BudwfvQif oifhtm; aiGwpfusyf 'PfwyfrnfMum;\avm? NrJNrJ rSwf
xm;avmh}
od k Y armif v l a t;onf wif ; rmvS p G m aom trd e f Y u d k
xkwfqifhvdkuf\/ xdktrdefYudk Mum;&aom armifi,frSm rsufESm
tysuf B uD ; ysuf oG m ;avonf / od k Y a omf pum;wpf c G e f ; ud k r Q
rajymygbJ qdwfqdwfomvQif armifvlat;\tyg;rSxGufcGmoGm;
avonf/
armifvlat;\trdefYudk acG;rsm;om Mum;odrnfqdkvQif rnfrQ
0rf;ajrmufMurnfenf;/ acG;avmuBuD;rSmom owif;pmr*Zif;
xGef;um;aeygrl xdkowif;pmwdkYu armifvlat;tm; BuD;rm;vSpGm
aom pmvHk;BuD;rsm;jzifh csD;rGrf;pum; a&;om;MurnfrSm rvGJay/
armifvlat;\ "gwfyHktrsKd;rsKd;wdkYyif xdkacG;rsm; owif;pmBuD;rsm;
wGif ygvmaumif; ygvmayvdrfhrnf/ acG;avmuBuD;rSmom tpnf;
tH k ; BuD ; rsm;&S d y grl acG ; avmuvH k ; uRwf t pnf ; ta0;BuD ; rsm;ud k
ac:um armifvlat;tm; Mobmay;MurnfrSm trSefyifjzpfawmh
onf/ acG;rsufESmBuD;wdkY\ orD;acsm acG; rwrf;r uav;rsm;u
armifvlat;tm;yef;uHk;pGyfum csD;jrifhMurnfrSm {uefyifjzpfawmh
onf/ odkYaomf acG;avmuBuD;wGif owif;pm? r*Zif;uvnf;r&Sd?
tpnf ; tH k ; uvnf ; r&S d a v&um; armif v l a t;\trd e f Y r S m
acG;avmuBuD;wGif xifay:jcif;r&SdcJhay/ xdktrdefYudk armifvlat;
ESifh armifi,fwdkYrSwpfyg; rnfolrQ rodjzpfacsonf/
tqdkyg trdefYudk xkwfqifhNyD;aemuf oHk;av;&ufcefYtMum
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

76

odyHarmif0

wGif armifvlat;ESifh armifi,fwdkYonf armfawmfum;jzifh c&D;


xGufMuukef\/ NrdKUtpGefem;odkYa&mufaomtcg awmrS pyg;wdkuf
vmMuukefaom vSnf;wef;BuD;ESifh awGUMuavonf/ xdkvSnf;rsm;ESifh
twlygvmaom acG;wpfaumifonf a,mifwda,mifwESifh vrf;
tv,frSavQmuf vmay\/ armifi,fu armfawmfum;\ t&Sdef
udkowfum armfawmfum;\ ][Gef;} udk tBudrfBudrfrIwfavonf/
xdkacG;awmom;rSm *krpdkuf/ armfawmfum;bufodkYyif rvSnfh/
vSnf;rsm;bufodkYom rsufESmrlum a,mifwda,mifwESifh &yfae
jyefavonf/ cgwdkif;jzpfrl xdkacG;om;rSm armfawmfum; bD;atmuf
wGif w*def*defESifh aeavNyD/ armfawmfum;\ bD;rsm;rSmvnf; xdkacG;
\ aoG;udkaomufMu&avNyD/ ,ckrSmum; armifi,fonf armfawmf
um;udk t&Sdefowfum tHBudwf aeavonf/ ol\pdwfxJwGif
rcHcsdrcHom jzpfaeay\/'PfaiG wpfusyfay;um xdkacG;rdkuf acG;t
tm; 0if Budwfvdkufvdkaom qErSm ay:vm\/ odkYaomf xdk
aiGwpfusyfonf ol\ om;orD;wdkY\ ckepf&ufpm rkefYzdk;jzpfonf
udk owd&vmojzifh ,cifu pdwful;udk BudK;pm;azsmufvdkuf&&Sm
avonf/ odkY ]wuf&ydrfhavm &yfydrfhavm} [k csDwHkcswHkjzpfae
onf h t cd k u f acG ; &S i f v S n f ; orm;onf rd r d v S n f ; ay:rS qif ; um
armif;aomaMumifh xdkacG;rdkufrSm vrf;ab;odkYqif; ajy;avo
wnf;/ onftcgusrS armifi,fonf armfawmfum;udk quf
armif;oGm;avonf/ odkYaomf xdkacG;rdkufudk rBudwfvdkuf&aom
aMumifh rauseyfay/ EIwfu wdk;wdk; a&&Gwfumvm\/ xdkodkYaom
acG;rdkuftm; vufavQmhum tIH;ay;cJh&vQif rnfonfh armfawmf
um;armif;orm;onf auseyfEikd yf gtHeh nf;/
xdkYaemuf rsm;rMumrD armifvlat;ESifh armifi,fwdkY c&D;xGuf
Mujyef\/ wpfrdkifcefY oGm;rdvQif vrf;ay:wGif upm;aeMuaom
acG;om;trdwdkYESifh &ifqdkifwdk;aejyefavNyD/ armifi,fonf armfawmf
um;udkt&Sdefowfum ][Gef;} udkrIwf\/ acG;rBuD;om vrf;ab;odkY
qif;ajy;\/ acG;om;uav;wdkYum; vrf;ab;odkY qif;ajy;&rSef;
rodMu/ aMumuftm; vefYtm;ESifh vrf;ay:wGif jym;jym;0yfaeMu
uk e f \ / armif i ,f p d w f q d k ; avNyD ? od k Y a omf rnf o d k Y r Q rwwf E d k i f ?
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

77

olwdkYwpfawGtm; tIH;ay;um armfawmfum;udk &yfvdkufNyD;vQif


][Gef;} udk us,favmifpGm tBudrfBudrfrIwf\/ acG;uav;wdkYrSm
vrf;ay:wGif wdk;om 0yfaeMuavawmhonf/ olwdkY\ ae&mrsm;
rSm a&GUyifra&GU/ 'PfaiGwpfusyfay;um xdkacG;av;wdkYudk 0if
Budwfvdkufcsif\/ odkYaomf xdkaiGwpfusyfonf olwdkY vifr,m;?
om;trdtm; xrif; av;ig;eyf auR;Edkifonfudk owd&jyefaom
aMumifh armfawmfum;ay:rS qif;um xdkacG;uav;wdkYudk vrf;ab;
odkY ajymif;a&TUay;&&Sm\/ NyD;rS armfawmfum;udk qufvuf armif;
oGm;&Smavonf/ ol\rsufESmonf &Jae\/ ol\EIwfcrf;rsm;
onf plxGuf aeavonf/
xdkacG;uav;wdkYtm; tIH;ay;&NyD; aemufwpfvcefY Mumjyef
aomtcg armifi,fESifhacG;wdkY\ ppfyGJudk Munfh&jyef\/ tcsdefum;
eH e uf a pmapm aexG u f p tcsd e f j zpf a vonf / armif v l a t;wd k Y \
armfawmfum; vmaeaom vrf;tv,fwGif acG;eufwpfaumif
onf pdwfcsvufcs tdyfum aeylpmvIHae\/ olYteD;odkY a&muf
aomtcg armifi,fu armfawmfum; ][Gef;} udk rIwf\/ xdkacG;
eufrSm NzKHyifrNzHK? xdktcg armifi,fu ][Gef;} udktzefwvJvJ
rIwfjyef\/ xdkacG; udk,fawmfjrwfrSm tom acgif;udk axmifMunfh
NyD;vQif tdyfNrJwdkif; tdyfaejyef\/ acG;rsm;\urmh&efol jzpfaom
armifi,fudk rqdkxm;bd acG;rsm;bufrS a&SUaevdkufcJhaom armifvl
at;yifonf;rcHEkdifawmhNyD/ onfacG;pGmudk 0ifBudwfvdkufygawmh
vm;[k qdkvdkufcsifonf/ ,cifu xkwfqifhxm;aom trdefYudk
owd & ojzif h rqd k 0 H h a cs/ od k Y a omf armif i ,f u ol \ oabm
tavsmuf xdkacG;udk 0ifBudwfygrl 'PfaiGwpfusyfudk rwyf[l
qHk;jzwfvdkufavonf/ Budwfvdkufygawmhvm;? onfavmufpGmwJh
acG;udk Buw
d v
f u
kd yf gawmh[
l wd;k wd;k a&&Gwaf eavawmh\/
armifi,fudkvnf; IMuygOD;/ acG;rsm;\ a&SUwGif tBudrfBudrf
*kPfedrfhjcif; cHcJh&aom armifi,frSm a'go xGufvSaomaMumifh
wpfudk,fvHk; qwfqwfwkef aeavonf/ xdkpGmvSaom acG;udk
BudwfvQif 'PfaiGwpfusyf tdkufcH&rnfudk awG;rd\/ xkdaiGwpf
usyf\ wefcdk;BuD;aMumif;udkvnf; od\/ odkYaomf xdkpGmvSaom
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

78

odyHarmif0

acG;rsKd;udk Budwfvdkuf&vQif wpfusyfru ESpfusyfyif wefonf[k


qHk;jzwfum pufukefzGifhNyD;vQif xdkacG;pGmudk 0if Budwfavawmh
\/ armifvlat;a&m armifi,fyg tawmfyif auseyfoGm;Muav
onf/ odkYaomf acG;udk wdkufrdaomtoH? acG;\ atmfoHwdkY rMum;
&aomaMumifh armifvlat; vSnhfMunfhvdkufaomtcg ]iguJhodkY
ta&Smif aumif;vSaom acG;udk 0ifwdkufvdkY bm&rvJ} [k rqdk
aomfvnf; qdkonfhyHkESifh&yfum Munfhaeaom acG;udk jrif&aom
armifvlat;rSm rnfrQtcH& cufayrnfenf;/

*Eavmu? wGJ-27? rSwf-195?


({NyDv? 1941)
x

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

79

a*gufoD;um; a*gufyifu oD;aomtoD;r[kwfyg/ vufudkif


wkwfuJhodkYaom tzsm;aumufaumuf wkwfrsKd;jzifh dkufum wGif;pdrf
upm;&onfh uGrf;oD;vHk;cefY&Sd abmvHk;uav;udk qdkonf/
armifvlat; jynfa&TbdkodkY a&mufpu v,f0ef OD;ndKwdkY?
opfawm0efaxmuf OD;kwfuGif;wdkY? a*gufoD;dkufupm;Muonfudk
tm;usaomaMumif h w pf a Mumif ; ? ol w umu pum;pyf r d
tanmif;ajy tnmajy naeHk;ujyefvQif rnfonfh upm;rsKd;udk
upm;ygovJ[kar;vQif a*gufoD; upm;ygonf[k [efvkyfum
ajzEdkif&efvnf;wpfaMumif;? taMumif; ESpfaMumif;wdkYaMumifh
armifvlat;onf a*gufoD;dkuf&ef wkwfaumufwpfpHkESifh a*guf
oD; ajcmufvHk;wdkYudk ta<u;&ojzifh 0,f,lvdkufavownf;/
a*gufoD;ydkif&Sif? a*gufoD;wkwfrsm;\ ydkif&Sifjzpfvmaomf vnf;
wpf v rS m rS wpf c g a*guf o D ; d k u f a om uG i f ; od k Y ra&muf c J h a cs/
,if;ypnf;rsm;udk tvSMunfh&ef 0,fxm;onfESifh wlvSayawmh
onf/ rdwfaqGrsm;u xdkypnf;rsm;udk jrifoGm;Muaomtcg armif
vlat;rSm wu,fha*gufoD;q&mBuD;[k xifrSwfoGm;avh&Sdavonf/
odkY xifrSwf oGm;Muonfudkyif tom;,lum wdwfqdwfpGmae
cJh\/
odkYESifh a*gufoD; upm;jcif;udk awmfpGm avsmfpGm vkyfvmcJh
onfrSm vaygif;rsm;pGm MumcJhavonf/ a*gufoD;ESifh a*gufoD;
dkufaom wkwfcrsmwdkYrSm rsufESmi,fpGmESifh axmifhwpfaxmifhwGif
aecJMh u&onfrmS vnf; MumcJah vNy/D
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

80

odyHarmif0

wpf c gaomf armif v l a t;wd k Y td r f o m;wpf a wG &wemyH k


aejynfawmfodkY tvnftywf a&mufoGm;Muukef\/ &wemyHkae
rdwfaqGBuD; OD;om'kwfrSm a*gufoD;upm;jcif; 0goemtygBuD;
ygaeNyD jzpfaMumif;udk awGU&\/
xrif;pm;&if;vnf; a*gufoD;taMumif;? {nfhonfESifh pum;
ajym&if ; vnf ; a*guf o D ; taMumif ; ? tm;ae pmzwf j yef v nf ;
a*gufoD;taMumif;a&;xm;aom pmtkyfudk zwf? tjyifxGufoGm;
jyefvmvQifvnf; a*gufoD;dkufaom wkwfopfwpfacsmif;ESpfacsmif;
ud k 0,f c J h ? eH e uf a pmapm ajcmuf e m&D td y f & mrS xNyD ; onf E S i f h
wpfNyKd ief uf a*gufo;D uGi;f xJoYkd a&mufomG ;awmh\/
nae Hk;rS jyefa&mufonfESifh wpfNydKifeuf a*gufoD;dkufaom
ud & d , mrsm;ud k ,l u m a*guf o D ; uG i f ; xJ o d k Y a&muf o G m ;awmh \ /
pm;vnf; onfpdwf? tdyfvnf; onfpdwf jzpfaeavawmhownf;/
OD;om'kwfum; ZGJaumif;ol jzpf\/ wpfck wpfckudk vkyfrdrSjzifh
ravQmhwrf; vkyfwwfolwnf;/ olum; a*gufoD;twGuf tl;BuD;
l;aeavNy/D
OD;om'kwfcsnf; r[kwf/ &wemyHk armifvlat;\ rdwfaqG
tm;vHk;vdkvdkyif a*gufoD; pGJaeavNyD/ uywdef odef;armifwdkY? ykvdyf
rif; OD;ausmfjrifhwdkY? rD;&xm;pufacgif;rif; OD;Hkrdk; wdkYwpfawGvnf;
a*gufoD;l;aeMuukef\/ eHeufwdkif;? naewdkif; a*gufoD;uGif;wGif
olww
Ykd pfawG\ ajc&mESihf Iyaf eavawmhonf/
armifvlat; &wemyHkodkY tvnfa&mufcdkufwGif a*gufoD;
q&mrsm;\ "gwful;oGm;NyD;vQif a*gufoD;dkufcsifaom pdwfrsm;
wzGm;zGm;ay:aygufvm\/ xdkodkY ay:aygufvmonfhtwdkif; rdwf
aqGrsm;ESifh eHeufwdkif;? naewdkif; a*gufoD; wpfvHk;aMu; avmif;
wrf; dkufavawmh\/
eHeufwkdif;? naewdkif; dkufaeMuaomaMumifh tusihf&NyD;om;
olwdkYtm; wpfvrSmrS wpfcgavmuf dkufavh&Sdaom armifvlat;
onf Edkifatmif tb,fpGrf;EdkifygtHhenf;/ a*gufoD;av;vHk;rQ IH;
cJah vNy/D
armif v l a t; tb,f r S m auseyf E d k i f t H h e nf ; / tawmf y if
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

81

pdwfysufae\/ ol\ a*gufoD;wkwfrsm;xnfhaom vG,ftdwfudk


vG , f u m armf a wmf u m;orm; armif i ,f r S m vnf ; rd r d \ ocif
tIH;BuD; HI;onfudk tb,frSmvQif Munfh&ufygtHhenf;/
&wemyHkrS jynfa&TbdkodkY tjyefvrf;xJwGif ]igonf aejynf
awmfom; rdwfaqGrsm;udk a*gufoD;dkuf&mwGif rEdkifavmuforQ
umvywfvHk; &wemyHkodkY rvmawmhNyD/ jynfa&TbdkwGif a*gufoD;
tdkuf usihfawmhtHh/ aejynfawmfae rdwfaqGrsm;udk Ekdifavmuf
aom tajcodkYa&mufrS &wemyHkodkY tvnfoGm;awmhrnf} [kqdk
um t"d|mefujkd yK\/
td r f o d k Y a &muf o nf E S i f h w pf N yd K if e uf a*guf o D ; taMumif ; a&;
om;xm;aom pmtkyfudkaumuf zwf\/ xdkpmtkyfwGifTef;aom
tcsuf r sm;ud k NrJ N rJ p G J p G J r S w f a vonf / td y f & mxJ 0 if a omtcgwG i f
vnf; a*gufoD;taMumif; pOf;pm;&if; tdyfaysmfoGm;avownf;/
cifoef;jrifhu rnfodkYrQ rajym/ tomtuJcwfum onfvlawmh
a*gufoD;l;NyD [lom pdwfxJu qdkae[ef&Sd\/
aemufwpfaeU eHeufapmapm ajcmufem&D rxdk;rDarmifvlat;
ESifh ol\ armfawmfum;armif;orm; armifi,fwdkYonf a*gufoD;
uGif;xJwGif a&mufaeMuukef\/ yxrwGif;udk pdrf&efdkufawmh rnf
jyifaomtcg nu zwfxm;aom pmtkyfu Tef;onfhtwdkif;
pdwfxJu ]a*gufoD;udkMunfh ? b,fvufudk wef;wef;xm;? b,fajc
udkauG;} [k oHk;Budrfwdkifwdkif *gxmudk&Gwf\/ odkY &GwfNyD;aemuf
tT e f ; twd k i f ; d k u f v d k u f & m tawmf c yf v S r f ; vS r f ; od k Y a*guf o D ;
uav; rSmajzmifhwef;pGm ajy;oGm;\/
armifvlat;ESifh armifi,fwdkY tawmftm;&oGm;Muavonf/
armifvlat;\ pdwfxJwGif aoG;BuD;rd\/ ,cifutwdkif; qufvuf
dkufoGm;&m av;csufESifh yxrwGif;udk pdrfrdavownf;/
xd k t cg armif v l a t;rS m aoG ; BuD ; oG m ;NyD ; vQif ][d k a eUu
rEav;rSm onfvo
kd m du
k rf ,fq&kd if ae&musrmS yJumG } [k armifi,ftm;
vSrf; ajymvdkuf\/
]onfvdkomqdk&if uywdef odef;armifwdkY? OD;om'kwfwdkYawmh
taysmhaygh} [k armifi,fu axmufcHvdkufavownf;/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

82

odyHarmif0

,ckum; 'kwd,wGif;udk pdrf&ef dkufawmhtHh? armifvlat; onf


,cifu &Gwfaom ]a*gufoD;udkMunfh? b,fvufudkwef;wef; xm;?
b,fajcudk auG;} qdkaom *gxmudk oHk;Budrf&Gwfjyef\/ odkY &GwfNyD;
du
k rf nftvkyw
f iG f ...
onfvdkomqdk&if udkom'kwfwdkYawmh taysmhaygh} [koGm;awG;
rd\/ odkYvnf; awG;rdNyD; a*gufoD;udkvnf; dkufawmhownf;/
pdwftmHkrSm a*gufoD;wGif pdkufraebJ OD;om'kwfqD a&muf
oGm;aomaMumifh a*gufoD;udk csufaumif;rrSef ajrBuD;udk tm;ukef
ESv
H u
kd af omaMumifh a*gufo;D crsmrSm 10- aycefo
Y m oGm;Ekid &f mS o wnf;/
armif v l a t;um; rsm;pG m a'goxG u f r d a wmh \ / a'goud k
csKyfwnf;um dkufjyef\/ b,fvufudk qefYwef;xm;&rnfudk awG;
NyD; dkufrdaomaMumifh a*gufoD;udk rxdbJ AvmBuJaeavawmh
onf/ ,cifuxufyif ydk a'go xGufvmjyef\/ xdka'goudk
csKyfum dkufjyef\/ teD;tem;&Sd csKHawmxJodkY a*gufoD; a&mufoGm;
\/ armifvlat; pdwftysufBuD; ysufavNyD/ ,cifu aoG;BuD;
cJhonfvnf; vGifhpOfoGm;\/
aemifrS wpfzef tm;cJum dkuf&m tcsufaygif; 10 csufdkuf
rdrS a*gufoD;onf 'kwd,wGif;xJodkY a&mufoGm;avonf/
odkY a'goxGufcsnf? pdwfysufcsnf? aoG;BuD;csnf? tcH&
cufcsnfESifh dkufoGm;onfrSm wGif;aygif; 120 wGif;wdkYudk pdrfNyD;
cJh\/ NyD;vQif armfawmfum;ay:wufum tdrfodkY jyefcJhownf;/
tdrfxJodkY 0ifoGm;aomtcg cifoef;jrifhu oa&mfovdkvdkvkyf
umNyHK;\/ armifvlat; *krpdkuf? a*gufoD; taMumif;udkomvQif
pOf;pm; aeavonf/
Hk;oGm;csdef a&muf Hk;odkY xGufoGm;aomfvnf; Hk;wGif a*guf
oD;taMumif; pOf;pm;um tvkyfvkyfojzifh tcsKdUtvkyfrsm;rSm
trSm;rSm; t,Gif;,Gif;jzpfoGm;avonf/ xdktcg ]a[h avmurSm
l;rS xl;ouG} [k qdkum rdrd\trSm;udk ajzazsmuf\/
nae av;em&Dxdk;onfESifh wpfNydKifeuf Hk;rSqif;um a*guf
oD;uGif;udk ajy;\/ aeylusJusJBuD;wGif armifi,fESifh ESpfa,mufom;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

83

BuJaeMuukef\/ armifvlat;udkuf? armifi,fu wkwfudkurf;ay;?


a*gufoD;aysmufvQif&Sm? arSmif a*gufoD;udkrjrifawmhrS a*gufoD;
uGi;f rS jyefvmMuavownf;/
a&rdk;csKd;? npm pm;NyD;aomtcg a*gufoD;taMumif;a&;xm;
aom pmtk y f u d k zwf j yef \ / xd k p mtk y f u d k zwf a e&if ; pd w f u l ;
aygufvmNyD;vQif a*gufoD;dkufaom wkwfwpfacsmif;udk tdwfrS
xkwfum tdyfcef;xJodkY 0ifoGm;\/
tdyfcef;xJ&Sd udk,fvHk;ay: rSefa&SUodkY a&mufaomtcg pmtkyf
wGif ygaom Tef;csuftwdkif; udkifum a*gufoD;dkufaom wkwfudk
vTJav\/ odkY vTJvdkuf&m rsufESmMuufrS wGJavmif;usaeaom
"gwfrD;vHk;udk oGm;rSefaomaMumifh cGrf;ceJjrnfum uGJMurf;jyif
ay:odkY usvm\/ tdyfcef; wpfcef;vHk;vnf; arSmiftwd usoGm;av
ownf;/ {nfhcef;wGif xdkifaeMuaom cifoef;jrifhwdkYwpfawG Mum;
ojzifh tvefYwMum;ajy;vmNyD;vQif tcef;0rSae taMumif;udk
ar;Mu\/
]bmrSrjzpfygbl;? a*gufoD;wkwfESifh "gwfrD;udk oGm;dkufrdvdkY}
[k armifvlat;u vSrf;umajz\/
]w,fvnf; l;wmudk;} [kqdkum cifoef;jrifhu a&&Gwf\/
armifvlat; rnfodkYrQrqdk? ukyfukyf ukyfukyfESifh tcef;xJrS
xGuv
f mNy;D vQif a*gufo;D wkwu
f kd olaY e&mrSmoGm;xm;avownf;/
aemufwpfaeUvnf; ,cif aeUuuJhodkYyif eHeufa&m nae
a&m a*gufoD;uGif;odkY q&mwynfhESpfa,muf oGm;Mujyef\/
odkY aeUpOf&ufquf oGm;Mu 10- &ufajrmufaom aeU
npmpm;NyD;aemuf cifoef;jrifhwdkY aemufaz;cef;wGif pum;ajymae
cdkuf {nfhcef;xJwGif armifvlat; wpfa,mufwnf; a*gufoD;
tdkufusifhjyef\/ odkYusifh&m Murf;jyifudk rSefvdkufojzifh 'dkif;ceJ
jrnfomG ;avownf;/
{nfhcef;xJwGif cif;xm;aom aumfaZmrSmvnf; aygufoGm;
\/ cifoef;jrifh ajy;xGufvmNyD; ar;aomtcg [kwfwdkif;rSef&mudk
ajymvdkuf&Sm\/ cifoef;jrifh qljyef\/
armifvlat;rSm tcufBuHKaeavNyD/ a*gufoD;udkvnf; rpGefY
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

84

odyHarmif0

Edkif? cifoef;jrifh\ qlyljcif;udkvnf; rcHcsif? odkYjzpfaomaMumihf tBuH


wpfckudk xkwf\/
xd k t BuH u d k xk w f N yD ; onf E S i f h w pf N yd K if e uf cif o ef ; jrif h t m;
a*gufoD;upm;&ef qG,fw&m;a[m\/ a*gufoD; upm;jcif;onf
jrefrmrdef;rrsm;ESifh tvGefoifhawmfaMumif;? yifvnf; ryifyef;?
ajEvnf; rysuf? usef;rmjcif;vnf; jzpf? odkYjzpfaomaMumifh
cifoef;jrifhvnf; a*gufoD;dkufoifhaMumif; tmaygufatmif aeUpOf
a[m\/ odkY a[mzefrsm;vwfaomf cifoef;jrifh pdwfygvm\/
rsm;rMumrD t wG i f ; armif v l a t;ES i f h cif o ef ; jrif h w d k Y u d k
reufwdkif;? naewdkif; a*gufoD;uGif;wGif jrif&avownf;/?
ESpfa,mufpvHk; pGJaeMuavNyD/ a*gufoD;uGif;rS jyefvmaom
tcgvnf; tdyfcef; {nfhcef;xJwGif tprf;dkufaeMuukef\/ cifoef;
jrifh\ ya,m*aMumifh ckwifwdkif wpfwdkifvnf; ydefoGm;avNyD/
armifvlat;\ ya,m*aMumifh wHcg;rSef wpfcsyfvnf; uGJoGm;av
Ny/D
odkYaomf wpfa,mufudk wpfa,muftjypfrqdkMu/ auseyf
aeMuavonf/ rawmfwq xdwmyJ[kqdkum NyHK;aeMuukef\/
odkY l;zefrsm;vwfaomf armifvlat;\ nmbufeHawmif;
rSm auG;&vGef; atmifhp jyKvm\/ odkYaomf vufravQmhao;/
awayum du
k w
f ek ;f yif/
xdkYaemuf awmfawmfemvm\/ odkYaomf *krpdkuf/ aemifem
vGef;ru emvmrS eHeuftwGuf vufavQmhvdkufNyD;vQif naebuf
omoGm;awmh\/ jyefvmMuaomtcg cifoef;jrifhu a&aEG;usyfyl
xdk;ay;& &Smavonf/ ESpfOD;oabmwl tvkyfudk vkyf&jcif;um;
ta[mokcH aMomf csrf;ompG/
'*kef? wGJ-20? rSwf-239?
(Zlvdkifv? 1940)
qq

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

85

'Drdkua&pDacwfwGif a&G;aumufyGJawGum; rsm;vSay


awmhonf/ rif;wdkifyif a&G;aumufyGJ? jrLeDpDy,f a&G;aumufyGJ?
'dpBwdwfaumifpD a&G;aumufyGJ? olBuD;a&G;aumufyGJ? aus;&Gmaumf
rwD a&G;aumufyGJ? rsm;vdkufonfh a&G;aumufyGJawG a&wGufyif
rukeEf idk Nf y/D
,cka&;om;rnfh a&G;aumufyGJum; olBuD;a&G;aumufyGJ
jzpfavonf/ rnfonfh&Gmu olBuD;a&G;aumufyGJayenf;/ vif;vGef;
yif&mG u olBu;D a&G;aumufyjJG zpfavonf/
vif;vGef;yif olBuD; OD;bdk;aqmifum; vlqdk;"m;jywdkYudk
aMumufaomaMumifh olBuD;tvkyfrS EkwfxGufonfrSm ESpfvcefY
MumavNyD/ ol\om; armifomqef;u &Gmudkacw tkyfcsKyfvsuf
ae\/ a&G;aumufyGJawG xGef;um;aeaom acwfBuD;xJwGif olBuD;
a&G;aumufyGJudk jyKvkyf&ayrnf/ a&S;acwfurlum; olBuD;om;rSm
ryifyef;bJ olBuD;jzpfoGm;rnfrSm rkcsyif/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

86

odyHarmif0

vif;vGef;yif &GmwGif uRufpD uRufpD jzpfvsufaeavNyD/


armif a &T a us; a&G ; aumuf c H r nf [ k trsm;ajymaeMuavonf /
[kwfrSefp&m taMumif;&Sd\/ armifa&Taus;um; tif;om;BuD;jzpf\/
ypnf;ckdifvHk\/ taomuftpm;uif;\? vl&nf vnf\/ odkY&mwGif
&Gmom;rsm;ESifh roifh[k ajymoHMum;&avonf/ a&G;aumufyGJ acwf
pm;aeaomtcgwGif &Gmom;rsm;ESifhroifhvQif tb,frQyif t&nf
tcsif; &Sdapumrl &GmolBuD;jzpf&ef cJ,Of;\/
armifomqef;um; olBuD;om;jzpf\/ olBuD;om;jzpfaom
aMumifh rsufESm&SdNyD;om;jzpfavonf/ olBuD;a[mif; OD;bdk;acgifrSm
vnf ; aus;&G m tk y f c sKyf j cif ; wG i f nH h \ / tcG e f a umuf c H j cif ; wG i f
zsif;\? w&m;pD&ifjcif;wGif bmwpfckrQ rwwf? odkYaomf &Gmom;wdkY\
rsupf d ESihf Munfv
h Qif OD;zd;k acgifrmS olBu;D \t&nftcsi;f ESihf rsm;pGm jynfph kH
aomol wpfa,mufjzpfvsuf ae\/ olBuD;nHhav &Gmom;BudKufav
ESpo
f ufav? jrwfE;kd avyif/
armif a &T a us;buf r S vl r sm;ES i f h armif o mqef ; buf r S
vlrsm;tvkyfIyfaeMuavNyD/ olYbuf rJjym;xnhfyg? ighbuf rJjym;
xnfhygESifh a[majymaeMuukef\/ rif;wdkifyif a&G;aumufyGJwkef;u
xufyif ta&;BuD;Muavonf/ wpf&GmvHk; qlnH qlnH? olYbuf
ighbuf cufvdkufwJhjzpfjcif;/ uRufpD uRufpD jzpfaeMuNyD/
q,f t d r f a cgif ; OD ; batmif u armif o mqef ; buf u
wdkufwGef;\/ aus;&GmaumfrwD OD;xGef;armifu armifa&Taus;buf
rS tm;ay;avonf/ olwdkYESpfa,muf v,fxGef&mwGif pum;rsm;
Mu\/ pum;rS pvdkuf&m vufodkYa&muf oGm;\/ ESpfa,muf
pvHk; zl;zl;a&mifa&mifjzpfukefMuavNyD/ OD;batmif tdyf&mrS rx
EkdifonfrSm av;&ufrQ Mum\/ OD;xGef;armif zsm;aeonfrSm ajcmuf
&ufcefMY umavonf/
wpf a eUaomf vif ; vG e f ; yif & G m od k Y or e f j ymwm armif y k
a&mufvmavonf/ armifyk\ vufxJ 0gqdkvqef; 8 &ufaeU
wGif olBuD; a&G;aumufyGJudk usif;yrnf[laom e,fydkifrif;\ trdefY
ygvm\/ armifomqef;ESifh armifa&Taus;wdkY wpfapmifpD&Muav
onf/ armifykvnf; armifomqef;\ tdrfwGif [dkajymonfajymESifh
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

87

xrif;0atmif pm;oGm;avonf/ aq;vdyfawGudkvnf; EIduf,l


oGm;ao;\/ tvGen
f pfaom orejf ymwmawGygwum;/
xdkaeUwGif wpf&GmvHk; qlaeawmh\/ v,fxGef&mrSmvnf;
a&G;aumufyGJ? Muuf0dkif;wGifvnf; a&G;aumufyGJ? ig;rQm;&mrSmvnf;
a&G;aumufyGJ? &Gma&wGif;rSmvnf; a&G;aumufyGJ? OD;&mZdEausmif;
wGifvnf; a&G;aumufyGJ? OykofZ&yfwGifvnf; a&G;aumufyGJ? a&G;
aumufyt
JG aMumif;udo
k mvQif wpf&mG vH;k ajymMum;aeMuavonf/
xd k a &G ; aumuf y G J r S m vif ; vG e f ; yif &G m ol & G m om;wd k Y t zd k Y
tvG e f y if ta&;BuD ; ay\/ jref r mjynf o d k Y bk & if c H t opf w pf y g;
a&mufvmonfrSm olwdkYtwGuf ta&;rBuD;/ tdEd,jynfwGif bk&if
cHcsKyfBuD;awG ajymif;vJoGm;onfrSm olwdkYtwGuf ta&;rBuD;/
t*FvefjynfwGif eef;&if;0efBuD;awG ajymif;vJonfrSm olwdkYtwGuf
ta&;rBuD;? olwdkY&GmrSm olBuD;topf vJonfum; ta&;BuD;av
onf/
,aeUum; 0gqdkvqef; 8 &ufaeUwnf;/ wpf&GmvHk;&Sd
&Gmol&Gmom;wdkY tvkyfrqif;MuawmhNyD/ EGm;rsm; tm;vyfcGifh&Mu
ukef\/ ig;rsm; csrf;omcGifh&Muukef\/
armif o mqef ; ES i f h a rmif a &T a us;wd k Y u m; wpf n vH k ; td y f
raysmfMuacs/ eHeuf av;em&DtcsdefwGif tdyf&mrS xMuNyD;vQif trsKd;
rsKd; pDrHvsuf aeMuavonf/ cyfvSrf;vSrf;rS vmMuaom rJqE&Sif
wdkYtm; xrif;auR;&ef pDrHMu\/ odkYaomf rJqEudk rw&m; 0,f,l
onf[k wpfzufu avQmufxm;vQif cufavawmhrnf/ rcufyg/
xdkaeUwGif &[ef;awmfwdkYtm; qGrf;auR;onf[kqdkum 0denf;a&Smif
u vG,f\/ qGrf;auR;w&m;emjcif;onf Oya'ESifh qefYusifbuf
r[k w f / rnf o l r Q rwm;Ed k i f / uk o d k v f v k y f j cif ; onf rw&m;
vufaqmifxdk;onfr[kwf/ rw&m;rJ0,fonf rrnf/ e,fydkifvnf;
pGyfpGJEdkifrnf r[kwf/
odkY &[ef;awmfrsm;udk qGrf;auR;vQif &Gmol &Gmom;
wdkYudkyg auR;arG;onfrSm xHk;pH jzpfavonf/ xdkodkY auR; arG;onfudk
rJ0,fonf [l rnfol qdkEkdiftHhenf;/
xdkaeUwGif a&Taus;tdrf qGrf;auR;yGJwpfyGJ? omqef;tdrf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

88

odyHarmif0

vnf; qGrf;auR;yGJwpfyGJ jyKvkyfMuavonf/ Pfrsm;aom yk*dKvf


wdkYaywnf;/ ESpftdrfvHk; vlpnfum;vsufyif/
q,fem&Dxdk;NyD/ pm;wkef;? aomufwkef;/ bkef;awmfBuD;
OD;&mZdEausmif;0dkif; tjyifbufZ&yfwGif a&G;aumufyGJusif;y&m
ae&mrsm;udk jyifqifMuukef\/ rJyHk;rsm;xm;&m rJHkuav;udkvnf;
pDrMH uavonf/
vl y sKd a cgif ; armif u mvD w d k Y vl p k u m; armif a &T a us;\
tdrfwGif xrif;pm;aomuf&ef oGm;Muukef\/ xrif;pm;HkrQru
vufzuf&nfwdkY uGrf;wdkYudkvnf; Adkufum;atmif pm;aomufcJhMu
ao;onf/ xdkrQruao;? rJwpfrJvQif aiGwpfusyfus ay;rnfqdku
rJ v d k o avmuf & atmif vk y f a y;Ek d i f o nf [ l vnf ; qd k a o;\/
armifumvDtajymaumif;aomaMumifh armifa&Taus;\ aowmxJ
rS aiGESpfq,fusyf xGufavNyD/
11 em&Dxdk;aomf armifvlat;ESifh ol\pma&;armifzsefpdef
wdkY a&mufvmMuukef\/ a&G;aumufyGJusif;y&mZ&yfodkY ajcOD;vSnfh
Muavonf/ armifa&Taus;ESifh armifomqef;wdkYvnf; c&D;OD;BudK
jyKum aemufrS vdkufvmMuukef\/ &GmxJwGif &SdMuaom &Gmol&Gm
om;? uav;rsm;yg rusef tMuifa&G;aumufyGJusif;y&m Z&yfodkY
vdu
k yf g vmMuavownf;/
Z&yfodkY a&mufMuaomtcg Z&yfywf0ef;usifwGif qlql
nHnHESifhaeMu\/ wpfuRef;jyef OD;omat;um; t&ufrl;NyD;vQif
[dkajym onfajymESifh vkyfaeavonf/ wpfuRef;jyef wnf;[laom
bGJUxl;BuD;udk &xm;oljzpfaomaMumifh &GmxJwGif wHcGefrSefuif;uJh
odkY axmifvTm;jcif; jyKvsufae\/ armifa&Taus;\ yHk;xJ rJjym;r
xnfholtm; rSwfxm;rnf[kqdkavonf/ odkYaomf rJjym;xnfhonf
udk rnfolrQ rjrifEdkifatmif rJyHk;rsm; xm;&mHkuav;udk tvHk
umxm;aomaMumifh odkY rSwfxm;&ef cJ,Of;vSay\/
OD;omat; aESmifh,Sufaeonfudk rcHEkdif&Smaom armif
omqef ; u e,f y d k i f t m; wd k i f M um;avonf / wpf u Ref ; jyef
OD;omat;e,fydkifa&SUodkYa&mufavNyD/ rl;ae\/ NidrfNidrf raevQif
acw o l B uD ; armif o mqef ; \td r f w G i f 24 em&D c sKyf x m;rnf [ k
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

89

ajymvdkufawmhrS OD;omat;NidrfoGm;ownf;/ wpfuRef;jyefayrifh


24 em&D tcsKyfudkum; aMumufvSay\/ OD;omat;\ udpNyD;jywf
oGm;avNyD/ a&G;aumufyGJ usif;y&efom vdkawmh\/
aeygOD;? aeygOD;? ppfuGif; olBuD;rif;onf avQmufvTmwpf
apmif u d k ud k i f u m e,f y d k i f e m;rS m &yf a ejyef N yD / tb,f o d k Y a om
avQmufvTmygenf;/ rdrdtm; txl;tmPmudk ay;&efavQmufxm;
aom avQmufvTmjzpfavonf/ ta&;ydkifrif;xH tpD&ifcHpma&;rnf
[k ajymNyD;vQif a&G;aumufyGJudk prnfjyK\/ pr&ao;ay/ Zvkyf
BuD; armifomvif;onf avQmufvTmwpfapmifESifh ol\ ae&mrS
xvmjyef \ / ajcmuf v H k ; jyL; aoewf q k u d k a y;&ef avQmuf v T m
jzpfavonf/ qkrsm;taMumif;a&;onfhtcg pOf;pm;rnf[k ajymNyD;
vQif avQmufvTmudk pm;yGJay: wifxm;vdkufavonf/
a&G;aumufyGJudk tu,fyif pawmhrnf/ tb,frSmvQif
p &ao;tHhenf;/ aus;&GmaumfrwD armifvlBuD;onf axmifhwpf
axmifhrS xvmjyef\/ &Gmajrtopf &Smay;&ef avQmufvTmjzpf
avonf/ a&G;aumufyGJ vkyf&mrSm olwdkYwpfawGu wpfrI? tvGef
IyfayGvS\/ armifvlat; pdwfr&SnfawmhNyD/ avQmufp&m &SdvQif
a&G;aumufyGJNyD;rS avQmufEkdif\[k ajymvdkufawmhrS at;oGm;av
awmhownf;/
avQmufvTm udpawGum; NyD;oGm;avNyD/ a&G;aumufyGJudk
p&efomvdkawmh\/ armifa&Taus;ESifh armifomqef;wdkY\ t&nf
tcsif;rsm;udk ppfaq;NyD;vQif armifomqef;tm; yHk;teD? armifa&T
aus;tm; yHk;tpdrf;wdkYudkay;avonf/ armifvlat;u y&dowf
BuD;tm; armifomqef;udk oabmusvQif yHk;teDxJwGif rJjym;xnfh
Muyg/ armif a &T a us;ud k oabmusvQif yH k ; tpd r f ; xJ w G i f rJ j ym;
xnfhMuyg[k ajymMum;\/ tm;vHk;wdwfvsuf em;axmifaeMuav
onf/
armifomqef; teD? armifa&Taus; tpdrf;/
xdkcPwGif teDtpdrf;? tpdrf;teD qdkaom toHrsm;tjyif
rnfonft
h oHurkd Q rMum;&acs/
q,ftdrfacgif; OD;vlarmifu acsmif wpfacsmifrS x
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

90

odyHarmif0

]armifomqef; &J&ifhvdkY eDorQ? aus;iSufESifh tarG;tawmifupdrf;


vdkY armifa&Taus;u pdrf;oAs/ bmrS rSm;p&m r&Sdbl;} [kqdk\/
]cifAsm;wdkY&JU aus;iSufudk usKyfwdkY av;wpfcsufwnf;ESifh
cGif;r,fAs} [l aumfrDwD OD;'gvDu qdkavonf/
y&d o wf B uD ; uvnf ; tawmrowf a tmif &,f M uav
ownf;/
armifvlat;onf yHk;pdrf;ESifh yHk;eDwdkYudk rJqEHkuav;xJ
wGifoGm;xm;NyD;aemuf vlcGefpm&if;udk zGifhum ]armifumvD} [k
ac:vd k u f \ / armif u mvD wuf vmavNyD / armif o mqef ; ES i f h
armifa&Taus;wdkY ESpfa,mufpvHk; olYudk NyHK;MunfhMuavonf/
armifumvD\ yHkyef;udk MunfhMuygOD;? rEav;vHkcsnft
opfudk0wf? vufESD;a&mif acgif;aygif;udk aygif;xm;\/ tusum;
r&SdNyD/ bGwfzdeyf wpf&Hudk vufwpfzufuudkif? vufwpfzufwGif um;
xD ; ? I y f a yG aeavawmh o nf / pd w f I y f p &m vG e f p G m aumif ;
\/ odkYaomf &Gmol&Gmom;wdkYurlum; armifumvDrSm tvGef*dkuf
usonf[k wD;wdk;pum; ajymMum;aeMuavonf/ armifumvDum;
NyHK;NyHK;ESifh 0ifvm\/
armifvlat;\ teD;odkYa&mufvQif &yfvsufaeavonf/
armif v l a t;vnf ; ppf a r;p&m &S d o nf w d k Y u d k ar;? ppf a q;p&m
&SdonfwdkYudk ppfaq;NyD;vQif rJjym;wpfjym;udk vSrf;ay;\/ vSrf;
,l&ef armifumvDwGif vufydkryg/ vufESpfzufpvHk; rtm;&Smay/
y&dowfBuD;u 0g;ceJ&,fMujyefavonf/ aemufrS bGwfzdeyfrsm;
udk ycHk;wGifcsdwfqGJum rJjym;udk vSrf;,l\/ y&dowfBuD;uvnf;
tawmrowfatmif &,favawmhownf;/
armifumvD rJqEHkrS xGufvmavNyD/ armifa&Taus;u
olYyHk;xJ rJxnfhcJhonf[k xif\/ armifomqef;uvnf; olYyHk;xJ
xnfhcJhonf[k xifrSwfavonf/ armifumvDum; armifa&Taus;
xHrS aiGESpfq,fusyf? armifomqef;xHrS aiGESpfq,fusyf &NyD;avNyD/
tvGet
f avSmaf umif;aom armifumvDygwum;/
vlcGef pm&if;wGifygaom olwdkYtm; wpfa,mufNyD;vQif
wpfa,mufudk ac:vm&m vl 20 cefYqEay;NyD;avNyD/ xdkYaemuf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

91

armifvlat;u ]a>ra[muf} [kac:vdkuf&m vltrsm; &,fMujyef


\/ a>ra[muf q d k o l o nf tb,f o d k Y a omol e nf ; [k od v d k
armifval t; vSr;f Munfah vonf/
]a[m a[m} a>ra[muf0ifvmavNyD/ tusryg? acgif;
aygif;vnf;r&Sd? rsufESmokwfy0g npfayayudk vHkcsnfvkyf 0wfvm
&&Smavonf/ vGefpGm vGefpGmrSyif qif;&J[efwl\/ armifvlat;
oem;rdavonf/ odkYaomf a>ra[mufum; t&,fyifrysuf? &Gmom;
wdkYuvnf; &,fvsufyif/ ow0gwdkY\ "rwmjzpfav&mrSm aysmf
pNrjJ zpfonf[k armifval t; awG;awmrdjyefavonf/
a>ra[muf rJ q E H k w G i f ; rS xG u f v maomtcg ]a[h
omqef ; ? rif ; yH k ; xJ r S m xnf h o uG , f h } [k qd k u m qif ; oG m ;av
ownf;/ Mum;&olwdkYvnf; &,fvsuf usef&pfMuavonf/
a>ra[muf rJxnfhNyD;onfhaemuf &,fp&mtcsuf ray:
ao;ay/ vlaygif; 90 ausmf rJay;NyD;avNyD/ oHk;av;a,mufom
usefawmh\/ vlcGefpm&if;wGif aemufqHk;trnfum; ]uZef;}jzpf
avonf/ uZef;[l armifvlat;u ac:vdkuf&m &Gmol &Gmom;
wdkY kwfkwf kwfkwf jzpfjyef\/ [dkMunfh onfMunfhvkyfMujyef\/
tb,faMumifyh gvdr?hf xl;qef;aomaMumifh jzpf[efwal vonf/
a[m[dkrSmMunfhavmh? vlESpfa,muf wufvmMuavNyD/
wpfa,mufum; a&SU? wpfa,mufrSm aemufrS vdkufvmavonf/
a&SUvlu aemufvludk wGJvmjcif;jzpf\/ uZef; rsufpduG,foGm;
onfrSm av;vQom Mumao;onf/ uZef; rdrd tem;odkYa&mufvQif
armifvlat;u ]b,folYyHk;xJ xnfhcsifovJ} [k ar;\/
]armifomqef; yHk;xJxnfhcsifw,f} [k ajzavonf/
armifvlat; udk,fwdkif rJqEHkxJodkY 0ifum rJjym;udk
armifomqef;\ yHk;xJodkY uZef;tpm; xnfhay;&\/
uZef;wdkY qif;oGm;vQif rJqEay;aom udpBuD; NyD;oGm;
avawmhownf;/
armifvlat;vnf; armifomqef;ESifh armifa&Taus;wdkY
tm; ar;p&m &SdonfwdkYudk ar;? ppfaq;p&m &SdonfwdkYudk ppfaq;
\/ tkyfpk olBuD;wdkYtm;vnf; ppfaq;avonf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

92

odyHarmif0

odkY ppfaq;NyD;vQif yHk;pdrf;ESifh yHk;eDwdkYudk rJqEHkuav;


txJrS xkwf,lNyD;vQif vlBuD;rsm; pHk&ma&SUwGif yHk;rsm;udk zGifhum rJ
jym;rsm;udk a&wGuf\/ y&dowfum; Nidrfvsufyif/
rJudk a&wGufNyD;vQif armifvlat; odkY aMunm\/
armifomqef; 85 rJ/
armifa&Taus;
15 rJ/
y&dowfBuD; qlnH oGm;\/ armifa&Taus;um; Muuf
aysmuf iSufaysmuf aysmufoGm;avNyD/ aumif;uifodkYyif ysHoGm;
ava&mhovm;? &Gmol&Gmom;wdkYvnf; pum; wajymajymESifh &GmodkY
jyefomG ;Muuke\
f /
vif;vGe;f yif a&G;aumufyBJG u;D qH;k cef;wdik af &mufavNy/D

*Eavmu? wGJ-17? rSwf-103?


(Mo*kwfv? 1933)
k

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

93

e,fydkif armifvlat;onf ,cktcgwGif aMu;wdkifbufodkY


ajymif;oGm;NyD jzpfaomaMumifh aMu;wdkif armifvlat; jzpfoGm;avNyD/
e,f y d k i f t vk y f E S i f h aMu;wd k i f t vk y f w d k Y r S m rnf o d k Y u G m jcm;onf u d k
apmifph m; MunfMh uOD;pd/Yk
armif v l a t;rS m bG m ;a'G ; BuD ; \ vuf a tmuf w G i f B uD ; jyif ;
vm&aomaMumifhvm;rod? tbdk;BuD; tr,fBuD;rsm;udk awGUjrifvQif
cifrifavh&Sdavonf/ e,fydkif b0wkef;u awm&Gmrsm;odkY e,fvSnfh
xGufaomtcgrsm;wGif tbdk;tdk tr,fBuD;wdkYESifhawGU&jrif& EIwf
quf&yg\/ odkY&mwGif e,fydkiftvkyfawGrSm rsm;jym;vSaomaMumifh
MumMum pum;rajymEkdif/ todrdwfaqG rjzpfEdkifay/ wpf&Gm wpf&Gm
wGif wpfnOfhtdyfomvQif wnf;cdkavh&Sd\/ tvkyfudprsm; NyD;pD;
oGm;jyefvQifvnf; tbdk;tdk tr,fBuD;rsm;ESifh pum;rajymtm;/
tjcm;&GmodkY oGm;um trIudprsm;udk aqmif&Guf&ayao;ownf;/
aMu;wdkifbufwGifum; odkYr[kwfNyD/ wpf&Gmwpf&Gma&mufrS
jzifh &GufxnfHkxdk;um 9 &uf? 10 &ufpojzifh pcef;cs ae&av
onf/ eHeufcif;wGif uGi;f ppf? aeUcif;wGipf m&if;ppfNy;D vQif vkyzf ,
G f udp
r&SdawmhNyD/ naecif;nOfhOD;tcgrsm;wGif &Gmom;rsm;ESifh axG&m
av;yg; pum;wdkYudk ajymqdkEdkifavonf/ enf;tm;jzifh olBuD;
rif;? q,ftdrfacgif;? orm"d? aumfrwDrSp &GmxJwGif &SdorQaom
&Gmom;rsm;ESifh cifrif oGm;avh&dSavonf/ um; aMu;wdkif
armifval t;\ tvkyaf ywnf;/
wpf&Ha&mtcg ysHcsDqdkaom &Gmuav;\ aemufaz;ukef;wef;
uav;ay:&S d anmif c sOf y if wpf y if a tmuf w G i f &G u f x nf w J u d k
xdk;um armifvlat;wdkY vlpk pcef;cs aeMuavonf/ xdkvl
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

94

odyHarmif0

pkwGif yg0ifolwdkY\taMumif;udk tenf;i,f a&;om;vdkao;\/


armifvlat;\ pcef; pma&;wdkYum; armif[efpdefESifh armiftHk;yGifh
wdkYwnf;/ e,fydkifvkyfpOfu awmvdkufpma&;um; armifzsefpdef?
aMu;wdkifbuf a&mufaomtcg pcef;pma&;um; armif[efpdef?
um&efyJ udkufao;awmh/ emrnfwGifom um&efnDonfr[kwf
ao;/ olwdkYESpfa,mufpvHk; wkwfujym;csnf;yif/ a&S;tusKd;quf
tawmfyif xl;ayonf[k awG;awmrdavawmhonf/
tjcm;wynf h r sm;\ trnf w d k Y u d k em;axmif y gOD ; /pcef ; jym
wmum; armifxGef;usif? pmydkYjymwmum; armifxGef;&Sdef? armifvl
at; udk,fwdkif wynfhum; armifxGef;az/ odkYESifh armifvlat;\
pcef ; wG i f xG e f ; oH k ; vH k ; wpf N yd K if e uf xG e f ; um;NyD ; vQif xG e f ; vif ;
awmufyvsufaeMuukef\/ olwdkY oHk;a,mufpvHk; paeom;csnf;
yif / xG e f ; oH k ; xG e f ; aygif ; aomf aomif ; ausmf r nf h t a&;ud k
vnf;aumif;? *i,foHk;ckOoQpfxk[laom &mZ0if oauFwESifh tnD
xGef;oHk;xGef;pkvQif pcef;ykoGm;rnfh ta&;udkvnf;aumif; awG;vdkuf
wdkif; pdk;&drfruif;jzpfrd\/
wpf c k a om eH e uf ajcmuf e m&D t csd e f w G i f v,f a jrrsm;ud k
t,kwf tvwf tjrwf cGJjcm;&ef av;OD;aom orm"dwdkYESifhtwl
armifvlat;? pma&;armif[efpdefwdkYonf uGif;qif; oGm;Muukef
\/ tqd k y gav;OD ; aom orm"d w d k Y t euf oH k ; OD ; rS m cyf i ,f i ,f
cyfvnfvnf cyfnmnm cyf0g0grsm;jzpfMuavonf/ odkY&mwGif
rdrd e,fydkifvkyfpOfu awGUjrifcJh&aom tiftm;BuD;wdkYavmufum;
tnm? tvIdif;? tvdrf? taumuf? raumif;vSay/ usefwpfOD;
aom orm"dum; touf 60 ausmfNyD/ cg;ukef;ukef; ycHk;ay: eHi,f
wpfxnfudk wifxm;\/ tusudkum; r0wfEdkif&Smay/ xdkorm"d
tbdk;BuD;um; nmjcif;? 0gjcif; r&Sd/ trSeftwdkif; ajymqdkavh&Sdaom
aMumifh armifvlat;\ rsufpdu wef;rSef;rdavonf/ ol\trnf
um; OD;om&wnf;/
uGif;ppfNyD; pcef;odkY jyefvmaomtcg vrf;wGif armifvl
at;ESifh OD;om&wdkYrSm avay;ajzmifhvsuf vmMuavonf/ OD;om
& om;orD; ajcmufa,mufxGef;um;&m ESpfa,mufrSm i,fi,f
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

95

uwnf;uyif aoqHk;oGm;NyDjzpf av;a,mufomusefawmh\/


xdkav;a,mufaom om;orD;wdkYrSmvnf; toD;oD;tdrfaxmif&uf
om; usNyD;vQif om;awG? orD;awGESifh jzpfaeMuaomaMumifh taz
OD;om&ESifh tartdk a':pDwdkYtm; rMunfhIEkdifMuacs/ w&m;oabm
tNrJ ESvHk;oGif;xm;aomoljzpfaomaMumihf rdrdwdkY\ om;orD;rsm;
rdrdwdkYtm; rMunfhIonfudk 0rf;vnf;renf;? olwdkYudk tm;rudk;ay/
&Gmajrmufbuf jrvGwfajrvyfuav; wpfuGufudk ckwfcJhNyD;
vQif O,smOf awmif,muav; vkyfudkifpm;aomufaeonfrSm av;
ig;ajcmufESpf MumavNyD/ xdkawmif,mrS xGufaom opfOwdkYudk
a&mif;um tbdk;tdk tr,fBuD;wdkY ESpfa,mufom; pm;aomufae&
&Sm\/ xrif; 0Hkom&\/ t0wftpm; 0wf&efum; rydk/ olwum
u oem;ay;aom t0wftpm;wdkYudkomvQif t&SufvHkHk 0wfpm;
&ayonf/ csrf;wkeftcsdefrsm;wGifum; cdkufcdkufwkef? NcHKp&muvnf;
apmifr&Sd/ rdk;wGif;tcgwGif ydk;avmif;aumif? jciftrsm; 0dkif;tHkum
udu
k cf MJ ujcif;udk cHMu&&Sm\/
rdrdwdkY ydkifeufjzpfaom O,smOf awmif,muav; twGuf
cstyfaom tcGefawmfoHk;usyfudk rysufyif BudK;pm;um aqmif&Sm
ayonf/odkY&mwGif vGefcJhonfhESpfu wdkufpma&; udk,fawmfjrwfu
tb,ftaMumif;aMumifh rod? OD;om& rvkyfrudkif? rckwfrxGif
aomajrudkyg xnfhoGif; tcGefpnf;MuyfaomaMumifh tcGefawmf
18 usyfusavNyD/ OD;om&wdkY vifr,m; tusyfMuHKawmh\/ tcGef
awmfraqmifEdkif/ tusKd;um; xdk,muav;udk tpdk;&jyefodrf;vdkuf
avawmhownf;/ rMumrD ESifpmvm? tjcm;aep&muvnf; ajrr
&SdaomaMumifh xdk,mwJrSmyif cdkuyfum ae&&Smay\/ twefMum
vQif w&m;tpGJcH&ojzifh 'PfaiGoHk;usyf aqmif&avonf/ &GmxJrS
vlrsm;pk ay;vdkufaomaMumifhom axmifab;rS csrf;omcGifh&av
onf/
OD;om&\ tjzpftysufudk Mum;od&aom armifvlat;um;
oem;rqHk;NyD/ aeUwdkif;yif tm;vyfaom tcgrsm;wGif OD;om&
tm; rdrd\ pcef;odkY ac:um pum;ajymay\/ vufzuf&nfaomuf
csdefwGif vufzuf&nfudk wdkuf\/ xrif;pm;csdefwGif xrif;auR;\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

96

odyHarmif0

vufzuf&nf wpfcGuf? xrif;wpfeyf ESpfeyfpmrSm armifvlat;


twGuf rxl;jcm;aomfvnf; OD;om&tm; aMu;wdkif0efaxmufu
vufzuf&nf wdkufaMumif;? xrif;auR;aMumif; owif;rSm &GmxJ
wGif csufcsif;ysHUESHUoGm;\/ OD;om& tdrfjyefoGm;aomtcg owif;
vma&muf a r;jref ; Muaom ol w d k Y r S m jynf h v suf a eavonf /
0efaxmufvufzuf&nf? 0efaxmufxrif;wdkYudk pm;cJh&aom OD;om
&BuD;rSm &GmxJwGif tawmfyif xifay: *kPf&Sd vmavownf;/
OD;om&um; armifvlat;tm; aus;Zl;wif rqHk;awmhNyD/
ysHcsD &Gmuav;wGif 9-&uf? 10-&ufcefY pcef;csNyD;aemuf
a&T a yguf & G m od k Y oG m ;&ef pD r H & jyef \ / OD ; om&um; tawmf y if
0rf;enf;&Smayonf/ odkYaomf ysHcsD&GmrS xGufcGmrnfhaeUwGif OD;om&
ay:rvmacs/ tb,faMumifhenf;/ 0rf;enf;aomaMumifhyifavm?
*krpdkufaomaMumifhyifavm? OD;om&tm; EIwfquf&ef tac:
vTwf vdkufygvnf; OD;om&tdrfwGifr&Sday/ a&Smifrsm;aeava&mh
ovm;[k odkYavm odkYavm awG;awm'dG[ armifvlat;\ pdwfxJ
wGif jzpfrday\/
naecif;av;em&Dxdk;aomtcg armifvlat;wdkY vlpkvnf;
a&Tayguf&GmodkY oGm;&ef avSqdyfodkY qif;Muukef\/ avSrsm;ay:
wGif ypnf;rsm;wifNyD; avSxJodkY armifvlat; qif;rnftvkyf
wGif &GmajrmufbufrS OD;om&BuD; ajy;vmonfudk jrifMu&avonf/
rMumrD armifvlat; tem;odkYa&muf\/ armBuD;yef;BuD;ESifhyif?
vufxJwGifvnf; ykvif;wpfvHk;/ bmykvif;ygvdrfh/ ysm;&nfykvif;
jzpf y gonf / rd w f a qG w pf a ,muf x H r S aiG w pf u syf u d k a cs;NyD ; vQif
eHeufapmapmuyif ajcmufrdkifcefYtuGm ausmufzsm&GmrS aiGwpf
usyaf y;0,fvmaom ysm;&nfyv
k if;jzpf\/
xdkysm;&nfykvif;udk 0efaxmufrif;tm; aus;Zl;wifvSojzihf
vufaqmifay;&efjzpfygonf/ aMomf OD;om& ... OD;om&? aus;
Zl;odwwfygay\/
armif v l a t;onf OD ; om&\ ysm;&nf y k v if ; ud k tod k Y v Qif
,l&ufygtHhenf;/ aus;Zl;odwwfpGmESifh ay;onfudk r,lbJ jiif;y,f
vd k u f r nf q d k v Qif v nf ; OD ; om&BuD ; pd w f r aumif ; jzpf a wmh r nf /
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

97

armifvlat; tusyfawGUawmh\/ xdktusyfxJrS vGwfajrmuf&ef


enf;wpfenf;om&Sdavonf/ ,if;um; OD;om&\ ysm;&nfykvif;
udk,lNyD;vQif olYtm; aiGoHk;usyfay;jcif;aywnf;/ OD;om&uvnf;
auseyf? armifvlat;uvnf; tm;& oGm;Muav\/ pm;&rJh
aomuf&rJh 0wf&rJh jzpfaeaom tbdk;BuD;onf tpdk;& vcpm;jzpf
aom 0ef a xmuf t m; ysm;&nf v uf a qmif a y;Ed k i f a vmuf a om
apwemrSm xl;qef;aypG[l pdwful;&if;ESifhyif ysHcsD&GmrS xGufcJho
wnf;/
ae0ifcsdefwGif a&Tayguf&GmodkY a&mufMuukef\/ OD;ausmf'Gef;
\ O,smOftwGif; o&uf? ydEJ? uepdk;yifrsm;atmufwGif &GufxnfwJ
aqmufum pcef;cs aeMujyef\/ vlolta&muftayguf enf;
tvGefacgifvSaom u&if&Gmuav;jzpfaomaMumifh 0efaxmufrif;
a&mufonfMum;vQif wpf&GmvHk;yif vma&mufMunfhIMuukef\/
BuD;BuD;i,fi,f &G,f&G,fvwfvwf ykvkauG;av; ykcufwGif;uav;
rsm;yif ygavonf/ wu,fhyGJBuD;usaeawmh\/
aemufwpfaeU eHeufwGif orm"d av;a,mufESifh armifvl
at; uGif;qif;oGm;avonf/ xdkorm"dtm;vHk;rSm dk;om;vlcsnf;
jzpfaomaMumifh ajrrsKd;cGJ&mwGif trSeftuef &HkrQru vG,fvnf;
vG,fulvSay\/ xdkorm"dav;a,mufteuf touf 60 ausmf
cefY&Sd tbdk;BuD; wpfa,mufvnf;ygavonf/ xdktbdk;BuD;tm;
armifvlat;rsufpdusjyefavNyD/ odkY rsufpdusonfhtwdkif; xdk
tbdk;BuD;tm; awmifar; ajrmufar;ESifh wpfvrf;vHk; avQmuf
ar;vmcJah vonf/
tbdk;BuD;\trnfum; OD;a&TvSatmif jzpfavonf/ emrnf
rSm &ckdifemrnfESifhwlaomaMumifh ar;Munfh&m touf 16 ESpft&G,f
uwnf;uyif &cdkifawmifdk;udk jzwfausmfvmNyD;vQif u&if&Gm
wGif vma&mufaexdkifaMumif; ajymjyojzifh od&Sd&avonf/ &ckdif
awmifdk;rS xGufvmuwnf;u rdrdae&yfodkY wpfcgwpfacgufrQ
jyef ra&muf a wmh N yD / u&if & G m uav;wG i f y if vk y f u d k i f p m;
aomuf BuD;jyif;vmolwnf;/ u&ifpum;udk oGufoGufvufvuf
BuD; ajymqdkEkdifaomaMumifh u&ifyif jzpfaeavNyD/ odkYaomf &cdkif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

98

odyHarmif0

pum;udkum; wpfvHk;aumif; ESpfvHk;aumif; rSwfrdayao;onf/


OD;a&TvSatmifum; i,fpOfuyif om;r,m; r,l? vlysKdBuD;
b0ESifhyif aysmfarGUvmolwnf;/ ,cktcgwGif om;axmuf orD;cH
r&SdaomaMumifh rdrd,muav;udk ckwfxGifum wpfa,mufwnf;
aexdkif&&Sm\/ rdrd,mrS xGufaom toD;tESHwdkY\wefzdk;rSm tcGef
aqmifavmufHkom &Sdavonf/ pm;aomuf&efum; a0;aypG/ odkY
jzpfvQif OD;a&TvSatmif tb,fodkY pm;aomufaeygoenf;/ u&if
&G m ol B uD ; ES i f h &G m om;rsm;u apmif r Munf h I apmif h a &S m uf xm;
aomaMumifh tpm;taomuftwGuf rylyif&&Smay/ odkY&mwGif &Gmol
&G m om;rsm;rS m vnf ; csrf ; om <u,f 0 aom ol r sm;r[k w f a om
aMumifh t0wftpm;twGuf rwwfEdkifMuav&um; OD;a&TvSatmif
wGif ykqdk;wpfxnfESifh eHi,fydkif;wpfckom &Sday\/ odkYtxd 'ku
a&mufae&&Smaomfvnf; rdrd&yfxHodkY jyefvdkaom qEum; &Sdao;
onf/ &cdkifawmifdk; rdrd&Gmuav;odkY av,mOfysHpD;um oGm;a&muf
csifonf[k &,fp&m pum;ajymMum;&Smavonf/ rnfolonf rdrd\
csujf rKyaf e&yfukd rjyefcsib
f J &Syd gtHeh nf;/
odkY qif;&JaeonfhtxJwGif vJ&m olcdk;axmif; qdkonfh
pum;ykHt& OD;a&TvSatmif\ O,smOfuav;twGuf ajypmESpf&Guf
xGufvmavonf/ OD;a&TvSatmif todkYvQif xdkajypm ESpf&Gufudk
a&G;EkdifygtHhenf;/ tylrD; avmif&Smawmh\/ odkYaomf pm;p&m r&Sd
apumrl avsmfp&mum;&Sd&rnf/ tcGefraqmifjyefvQif trIa&muf
rnfjzpfjcif;aMumifh &GmolBuD; OD;usm;uyif ol\tpm;pdkuf aqmif
vdu
k af omaMumifh csr;f omcGi&hf oGm;avonf/
taMumif;udk Mum;od&aomtcg armifvlat;vnf; rdrd
0w&m;&Sdonfhtwdkif; trSefodkY a&mufap&ef &Sif;vif; ay;\/
OD;a&TvSatmifum; aus;Zl;wifrqHk;NyD/ OD;om&BuD;uJhodkYyif rjywf
rjywf armifvlat;\ &GufxnfwJ &Sd&modkY vmNyD;vQif armifvlat;
ESifh axG&mav;yg; pum;pjrnfajymavh&Sdavonf/ wpfa,mufESifh
wpfa,muf tuRrf;0if oGm;Muavownf;/
armifvlat; a&muf oHk;&ufajrmufaom naecif;wGif cyf
ysif;ysif; &SdonfESifh wJa&SUxGufum 0wKpmtkyfwpftkyfudk zwfae
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

99

cd k u f OD ; a&T v S a tmif a yguf vmav\/ armif v l a t;tem;wG i f


xd k i f u m rd r d \ vH k c snf t d w f a xmif h x J r S Muuf O ajcmuf v H k ; wd k Y u d k
xkwf armifvlat;tem;wGif cs&Sm\/ rdrdarG;xm;aom Muufr
BuD;\ Orsm;jzpfavonf/ xdkOrsm;udk om;azmuf&ef &nf&G,f
xm;aomfvnf; ,ckrSmum; armifvlat;tm; aus;Zl;wifvSaom
aMumifh vma&mufum vufaqmifay;jcif;jzpfavonf/
xd k M uuf O rsm;ud k tod k Y v Qif armif v l a t; ,l & ygtH h e nf ; /
OD;a&TvSatmifudk oem;rd\/ ol\MuufrBuD;udk ukPmoufrdav
onf/ odkY&mwGif rQqif;&Jaeaom OD;a&TvSatmif\ o'gw&m;
udkvnf;aumif;? aus;Zl;odwwfaom w&m;udkvnf;aumif; rcsD;
rGrf;bJ raeEdkifawmhNyD/
avmuwGif qif;&Javav aus;Zl;odwwfavav jzpfonf
rS m "r w myif jzpf o nf [ l vnf ; awG ; rd \ / qif ; &J o l w d k Y u m;
ud k , f c sif ; pmwwf M uavonf / csrf ; omol w d k Y u m; ud k , f c sif ; rpm
wwf[q
k v
kd Qif rSm;rnfrxif/
twd ' k u a &muf a eaom OD ; a&T v S a tmif u aus;Zl ; od w wf
aevQif 0efaxmufarmifvlat;u ydkyif aus;Zl; odwwf&ayrnf/
od k Y j zpf td w f x J r S aiG E S p f u syf E S i f h OD ; a&T v S a tmif t m; aus;Zl ;
jyef q yf H k r Qru ol \ Muuf O rsm;ud k v nf ; jyef ay;vd k u f a v
onf/ OD;a&TvaS tmifum; em;rvnf? rauseyf/ 0efaxmuf tb,f
aMumif h rd r d o ' g ay;aom Muuf O rsm;ud k jyef ay;&oenf ; /
armifvlat;u tusKd;taMumif;udk jyef&Sif;vif;vdkufaomtcg
usrS auseyfoGm;avownf;/ aMomfr&Sdqif;&Jolrsm; w,fauR;csif
arG;csi&f ydS gwum;? aus;Zl;odwwfMuaypG/
*Eavmu? wGJ-21? rSwf-123?
({NyDv? 1935)
www

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

100

odyHarmif0

wayukvm;qdak omtrnfonf qef;\/


xdktrnfum; armifvlat;\e,ftwGif;&Sd wHig&Gmuav;
wpf&Gm\ trnfjzpfavonf/ wayukvm; &Gmomr[kwf? way
uk v m; tif ; [l vnf ; &S d a o;\/ wayuk v m;uG i f ; [l vnf ;
&Sdao;\/ wayukvm;acsmif; [lvnf; &dSao;\/
wayukvm;tif;udk taMumif;jyK wayukvm;&Gm[lyif
ac:qd k o avm? wayuk v m;&G m ud k taMumif ; jyK wayuk v m;
acsmif;? wayukvm;tif;? wayukvm;uGif;[lyif ac:qdkoavm
[k rnfolrQ rajymjyEdkif/ wayukvm; &Gmom;wdkYtm; ar;aom
tcgum; a&S;twdaw ya0PDuyif &SdcJhonf[k ajymMuqdkMuukef
\/ ur m OD ; tcguyif qif ; ouf a y:ayguf v monf [ l rsm;
xifrw
S f aemufava&mhovm;/
wayukvm; qdkaompum;\t"dyg,frnfodkYenf;[k EIdufEIduf
cRwf c Rwf ar;avh & S d o l w d k Y a r;aumif ; ar;Muayvd r f h r nf / &G m wG i f
touftBuD;qHk; tbdk;BuD; OD;aemufwdk;tm; ar;Munfhaomtcg
]wayukvm;} qdkaompum;rSm ]wayukvm;} [k t"dyg,f&aMumif;
ESifh ajymjyavonf/ ol\pum;udk ,HkrSm;zG,fr&Sd? OD;aemufwdk;um;
touf 85 ESpfyifausmfNyD jzpfaomaMumifh a&S;rDaemufrD tbkd;BuD;
jzpfavonf/ tcsKdUtawG;aumif;aomolwdkYurlum; wayukvm;
qdkonfrSm wpfaycefY&Sdaom ukvm;ykuav; wpfa,mufu pwif
wnfaxmif xm;cJhaom&GmjzpfaomaMumifh wayukvm;&Gm[k
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

101

trnfwGifaMumif; awG;awmaumif; awG;awmMuayvdrfhrnf/ odkY


aomfOD;aemufwdk; ay;aom t"dym,favmuf rBudKuf/
wayukvm; qdkaompum;\ t"dym,fudk &Sif;vif;NyD;onf\
tjcm;rJh wayukvm;[laom tMuifwHig&Gmuav;\ wnf&m
tajcESifh om,myHkudk a&;om;OD;tHh/ xdk&Gmuav;um; tvGefaemuf
usd &THUtwdNyD;aom wayukvm; acsmif;uav;\ ab;wGif wnf&Sd
avonf/ acsmif;uav;rSm wpfyg; tjcm; ab;ywfywfvnfwGif
uGif;jyifv[mBuD;jzifh NcH&Hvsuf wpf&GmvHk;yifukudKyif oHk;av;yif
tjyif tjcm;tyif[lr&Sd/ uGif;acgifacgifBuD;wGif wnfxm;aom
&G m uav;wnf ; / aEG O wk w G i f yl j yif ; vd k u f o nf r S m ajymp&mr&S d /
&GmxdyfwGif bkef;awmfBuD; OD;Z0eausmif;wpfausmif;&Sd\/ tif;om;
rsm; aocgeD;qnf;uyf&m ausmif;aywnf;/ &GmawmifbufpGef;wGif
OD;bdk;xGef; wl;xm;aom a&uefwpfuef&Sdavonf/ &Gmom;wdkY
aomufa& cyf,l&mwnf;/ xdka&uefESifh uyfvsuf tE&m,fuif;
ud;k awmifjynfb
h &k m;uGi;f acgifacgifwiG f wnf&\
dS /
&GmwGif tdrfajcum; oHk;av;q,fcefY/ oufu,frdk;? 0g;uyf
um? 0g;jcrf;cif;? 0g;wdkifawGESifh tdrfrsm;om/ tdrfESpfaqmifNydKif
us,fus,faqmufum xm;aomtdrfum; ewd/ ysOfaxmiftdrf[l
um; r&S d / wpf t d r f v Qif tvG e f q H k ; aiG w pf q ,f c ef Y wef \ /
odkYaomf tif;cH0ef ay;Muaomtcg ig;&mwefonf[k usrf;udkif
um qdkMuavonf/
tdrfatmufrsm;wGif 0ufawG? MuufawG? bJawG tESHUtjym;
vTwf xm;avonf/ qlqlnHnHESifh tdrfa&SUtdrfaemufaz;? tdrf
ywf0ef;usifrsm;wGif ig;ydtdk;awG iHjym&nftdk;awG teEESifh eHvdkuf
wJhjzpfjcif;? oif;wdkY &Gmom;awG b,fvdkaeMuonf rod/ a&m*g
vnf;r&/ 'kuvnf; rjzpf/
wpf&GmvHk;wGif tdrfomwpfvHk;rQr&Sd/ wu,fh&Gmom;awG/ &Gm
vrf;um; us,fyg\/ aEGtcgwGif zkefwaxmif;axmif;? rdk;tcg wGif
a&jrKyf/ vrf;csnf;om a&jrKyfonf r[kwf/ tdrfrsm;vnf; a&jrKyf\/
&Gmom;rsm; tdrftay:xyfwGif wuf aeMu&avonf/ Muuf
vnf ; onf r S m ? acG ; vnf ; onf r S m ? 0uf v nf ; onf r S m ? bJ v nf ;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

102

odyHarmif0

onfrSm? aMumifvnf; onfrSm? awmfawmfaysmfp&m aumif;\/


tdyfvnf;onfrSm? pm;vnf; onfrSm? xrif;[if; csufvnf; onfrSm
use;f rma&;q&mrsm; twGuf oifcef;pmwpfc&k Ny/D
rdk;wGif;tcgwGif a>rayG;awG aygvdkufonfrSmvnf; ajymp&m
r&Sd/ 0gacgifvtwGif;u armifbdk;aomif ZeD; tay:xyfwGif tdyf
aecdkuf a>rayG;cJ ao&SmavNyD/
rQES i f h wayuk v m; &G m uav;\ om,myH k t aMumif ;
odavmufNyx
D if/h &Gmom;&Gmolwt
Ykd aMumif; a&;om;yg&apOD;/
wpf & G m vH k ; a&ES i f h t ouf a rG ; ol c snf ; / &G m ywf 0 ef ; usif w G i f
tif;aygif; ajcmuftif;cefY &Sd\/ xdktif;wdkYwGif &Sdaom ig;rsm;
tay: tk y f c sKyf u m rif ; vk y f aeMuaom tif ; om;BuD ; um;
ajcmufa,mufcefYyif &Sdavonf/ wayukvm; olBuD;OD;aiGvSvnf;
wpfa,muftygt0ifjzpf\/ xdktif;om;BuD;ajcmufa,mufwdkYrS
tyjzpfaom tjcm;&Gmom;wdkYum; tcscHtif;om;uav;rsm;ESifh
tif;ulvDrsm;omwnf;/ v,form;[l atmifazESifh OD;bdk;qifwdkY
ESpfa,mufom&Sdavonf/ olwdkYESpfa,mufum; wpf&GmvHk;ESifh roifh
ESpfa,mufESifh wpf&GmvHk;jzpfaomfvnf; atmifazwdkYwGif tenf;
i,frQ aMumufpw
d rf &S/d
atmif a z owif ; ay;csuf t & ,pf r sKd ; t&m&S d OD ; barmf
AdkufylBuD; &GmodkY wdwfwqdwfvm arTaESmufoGm;avonf/ olBuD;
om; armifjym; vufxJrS bdef;ig;usyfom;rd\/ olBuD;\wl xGef;wif
\tdrfrS csuft&uf ajcmufykvif;rdavonf/ 'PfaiG 75 usyfpD
tdkufcHMu&\/ armifjym;ESifh xGef;wifwdkYrSm tcJrausMu/ olBuD;
rif; OD;aiGvSrSmvnf; atmifaztay:wGif tcsuf&Smvsuf aeav
awmhonf/ atmifazrSmvnf; acgif;rmolwpfa,mufjzpf\/ vlcGef
udkraqmif?uwfzJhvkyf aeavonf/ olBuD;rif;\ tcsufay:NyD/
NrdKUydkifrif;xH wdwfwqdwfoGm; 0g&rf;pmwpfapmif xkwfcJhav
onf/ n wdwfwqdwf atmifaz\tdrfudk 0dkif; atmifazudk
zrf;Muukef\/ atmifazvnf; rajy;om? tzrf;cH&&Sm\/ olBuD;rif;
vnf; 0g;&rf;pmudkjyNyD;vQif atmifaztm; vufxdyfcwfavawmh
onf/ NyD;vQif rD;wkwfawGESifh &Gmv,facgifwGif avQmufjyav
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

103

onf/ wpf&GmvHk; wtkef;tkef;ESifhae\/ atmifaz\ t&Sufum;


qdkp&m r&dSNyD/ ol\ r,m;u aemufwpfaeUwGif vlcGef ig;usyfESifh
p&dwfig;usyf aygif;aiG wpfq,faqmifawmhrS atmifaztm; &Gmol
Bu;D rif; vTwv
f u
kd af vawmhonf/
rdrd\wynfhudk t&SufcGJaomaMumifh OD;bdk;qifrSm tonf;
emvsufae\/ wpfaeUaomf ykvdyft&m&Sdrsm;ESifh yl;aygif;NyD; oum
v q,ftdrfacgif; bdk;xifwdkYtdrfwGif zJ0dkif;udk zrf;\/ bdk;xif
um;atmifaztm; olBuD;zrf;pOfu a&SUaqmifjzpfavonf/ xdkzJ
0dkif; zrf;&mwGif tif;om;BuD; xGef;pef;? tif;vufaxmuftcscH
pdefbdk;? olBuD;uawmf a':k\ wl armifatmifwdkYvnf; tzrf;cHMu
&avonf/ w&m;olBuD;u wpfa,mufvQif'PfaiG tpdwfpD dkuf
vdu
k af vonf/
trItwGuf OD;bdk;qiftay: olBuD;rif; pdwfckjyefavNyD/
tcsufudk&Smjyef\/ OD;bdk;qifum; vlcGefvnf;aqmifNyD;NyD/ ajrcGef
vnf; aqmifNyD;NyD/ zJ0dkif; axmifolvnf; r[kwf/ bdef;wdkY t&ufwdkY
udkvnf;ra&mif;/ tMuH& tdkufvsufae\/ odkYaomf tMuHudk ravQmh
OD;bdk;qifrSm opfyif yef;yif pdkufysKd;jcif;udk 0goemyg\/ ol\tdrf
a&SUwGif yef;NcHBuD;udk crf;em;pGm jyKpkysKd;axmif xm;avonf/
xdkyef;NcH twGif;&Sd yef;yif? opfyifuav;wdkYudkomvQif t&dyfw
MunfhMunfhESifhae\/ xdkOD;bdk;qif\ O,smOfrSm &Gmvrf;xJodkY q,f
aycefY usL;vGef aeavonf/
olBuD;rif;\ tcsufay:ayNyD/ OD;bdk;qifonf &Gmvrf;tay:
usL;vGefaeaMumif;udk ta&;ydkifrif;xH tpD&ifcHpm a&;om;quf
oGif;vdkuf\/ rMumrD ta&;ydkifrif;xHrS xdkusL;vGef aeaom ajr
ay:&Sd opfyif yef;yifwdkYudk ckwfypf&ef trdefY a&muf&Sdavonf/
olBuD;rif;\ 0rf;ajrmufjcif;um; ajymrjyEdkifNyD/ rdrdtdrfOD;cef;wGif
qGJxm;aom armif;uGJBuD;udk tBudrfaygif;rsm;pGmxk\/ &Gmom;
oHk;q,fcefY "m;udk,fpD? wkwfcRefudk,fpDESifh a&mufMuavNyD/ olBuD;
rif;vnf; xdk&Gmom; oHk;q,fausmfwdkYESifh OD;bdk;qif\ tdrfa&SUodkY
oGm; vrf;wGif usL;vGefaeaom O,smOfwGif;&Sd opfyifyef;yif
BuD;wdkYudk aphaphnufnuf aMuatmif zsufqD;vdkufMuavNyD/ OD;bdk;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

104

odyHarmif0

qifu wm;\/ olBuD;rif;u ta&;ydkifrif;\ trdefYpmudk jy\/


OD;bdk;qif\ tonf;udk uRJ0ifcwfavNyD/ tb,frSm tcJaMuEdkif
tHeh nf;/
wpfaeYaomf armif[efBuD;ESifh ryef;pdefwdkY\ r*Fvmaqmif
tdrfwGif OD;bdk;qif\ orD; ryef;atmifu olBuD;rif; OD;aiGvSonf
rw&m;aom ol B uD ; ? &G m om;&G m ol w d k Y t m; ES d y f p uf a om ol B uD ; ?
bdef;pm;aomolBuD;[l cyfus,fus,fuav; qdkvsufaeavonf/
ol B uD ; uawmf B uD ; a':k M um;vQif r cH E d k i f ? r*F v maqmif t d r f w G i f
&efyGJBuD;pavawmh\/ a':k\ ta':awmfpyfol a':a&Tcuf xbD
wpfawmifavmufjrifhum olBuD;uawmfbufrS 0iful\/ OD;bdk;
qif\ wlr ryef;&Du ryef;atmifbufrS0if &efawGU\/ &efyGJ
um; rdef;rawGESifhom udpwHk;rlum; aumif;avpG/
a[m a[m olBuD;om; armifyGm;ESifh olBuD;ol xGef;wifwdkY
ayguf vmMuavNyD / armif y G m ; vuf x J w G i f "m;ajr m if E S i f h /
xGef;wif vufxJwGif oHwkwfESifh/ rdef;rtcsKdU r*FvmaqmiftdrfrS
qif; ajy;MuavNyD/ odkYaomf ryef;atmifESifh ryef;&DwdkYum; xDyif
rxD/ *kyif rpdkuf/ ta&;yifrvkyf/ qJNrJwdkif;? wdkif;NrJwdkif;? qdkNrJ
wdik ;f /
armifyGm;ESifh xGef;wifwdkY a':kbufrS ul qJMuavNyD/
&Gmom;rsm; rnfolrQ ruyf0HhMu/ awmfawmfqdk;wJh taumifawG/
ryef;atmif\ a,mufsm; armifomtdu tdrfrS ajy;vmNyD;vQif
xGef;wiftm; "m;ESifh ckwfavNyD/ armifyGm;u omtdtm; "m;ajrmif
ESifh xdk;\/ xGef;wifESifh omtd ESpfa,mufom; yHkvsufvJaeMuav
NyD/ a[m[dkrSm omtdnD uZef;ESifh bdk;usm;wdkY aygufvmMuNyD/
qGJMuygOD;/ qGJMuygOD;/ onfwpfcg cufawmhr,f/ vSHawGudk,fpDESifh
qGJoluqGJ? zufolu zufxm;Mu\? rEdkif/ armifyGm;bufrS ulnD
&ef xGef;atmifESifh xGef;armifwdkY nDtpfudkvnf; rSdef;BuD;awGudk,f
pDESifh/ cufukefNyD ... cufukefNyD? vkyfMuygOD;? olBuD;udk taMumif;
Mum;rSaygh/ olBuD;tdrfrS armif;uGJxkoHBuD; qlnHaeNyD/ wpf&GmvHk;
tkwftkwfusufusuf/ olBuD;vnf; rEdkifawmhNyD/ oludk,fwdkifyif
ppfyGJwGif yg0ifaeovm;rajymwwf/ aqGrsKd;awGtm;vHk; rD;quf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

105

ukefMuavNyD/ tem; teD; &Gmrsm;uyif qlnHaeaom toHBuD;udk


Mum;Mu&ukef\/ &efyGJBuD; rnfrQMumrnfrod/ aemufwpfaeU
wayukvm;&Gmol&Gmom; 20 cefY aq;HkodkY a&muf aeMuav
onf/
wpf&GmvHk; wdwfvsuf aeayNyD/ bkef;awmfBuD; OD;Z0eausmif;
wGif arG;xm;aom atmifeuf? *sKdum? tm0ga'; paom acG;rsm;
vnf; xrif;iwfMuukef\/ bkef;awmfBuD; OD;Z0eudk,fwdkifyif qGrf;
r0w0om bkef;ay;rnf [laom "lwifudk usifh&av\/ qGrf;ydkY
olr&Sd/ qGrf;cH &orQESifhyif wif;wdrf&&Smavawmhonf/ tqdkyg
&efyGJBuD;um; &Gmol&Gmom;wdkYudkom xdckdufonfr[kwf/ bkef;awmf
BuD; OD;Z0eudkyif xdcdkufaom [l\/
bkef;awmfBuD; OD;Z0e wayukvm;&GmodkY a&mufonfrSm oHk;
0gyif &SdavNyD/ ,ckuJhodkY wpfcgrQ acgif;yg;jcif; rjzpfcJhzl;/ rdrd
wayukvm;odkY r<uvmrD xdkausmif;wGif xdkifcJhaom bkef;BuD;
OD ; 0d Z ,u vuf x uf a wmf t cgu wayuk v m; &G m om;rsm;ES i f h
roif h a wmf a omaMumif h awmf a wmf y if acgif ; yg;cJ h a vonf /
taMumif;um; OD;0dZ,udk,fawmfu ig;zrf;jcif;? ig;ydvkyfjcif;wdkYjzifh
toufarG;jcif;onf raumif;aom toufarG;jcif;jzpfonf[l
a[mawmfral omaMumifh jzpfavonf/
bkef;awmfBuD; ODZ0eum; bkef;awmfBuD OD;0dZ,uJhodkYr[kwf/
tif ; om;awG E S i f h qef Y u sif b uf jzpf a om w&m;ud k ra[m/
wpf o uf y wf v H k ; ol w um\touf r sm;ud k owf j zwf
aeaomf v nf ; aocgeD ; aumif ; aomaZmud k 0if v d k u f v Qif
aumif ; &mok * wd o d k Y vm;&onf [l yH k a wG 0w K awG E S i f h
a[mavh&Sd\/ xdkw&m;udk a[mMum;onfh aeUrSp bkef;awmfBuD;
OD;Z0eausmif;wGif qGrf;tkyfawG renf;NyD/ uefawmhyGJawG renf;NyD/
ausmif;om;vnf; renf;NyD/
bkef;awmfBuD; OD;Z0erSm w&m;a[maom ae&mwGifom acwf
qefonfr[kwf/ ausmif;om;rsm;tm; pmoifMum;aom ae&mwGif
vnf; acwfqefavonf/ ausmif;om;rsm;\ pdwfudk csKyfcs,fjcif;
rjyK/ olwdkYtm; vGwfvyfpGm xm;\/ ausmif;om;rsm; ausmif;wuf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

106

odyHarmif0

csifaom tcsdefwGif ausmif;wufEdkif\/ tvsif;ausmif;rwufbJ


aevdku aeEdkif\/ oifMum;vdkaom pmudk oifMum;Ekdif\/ xifovdk
aeEdik af om ausmif;wnf;/
xdkodkY vGwfvyfcGifhudk ay;xm;aomaMumifh r[kwfavm/
ausmif;om;rsm; xrif;[if; pm;aomufNyD;MuvQif ausmif;
wGif wpfa,mufrQ r&dS/ wayukvm; acsmif;xJwGif a&ul;olul;? ig;
zrf;olu zrf;? *Pef;EdIufolu EIduf? vGwfvyfvdkufwJh ausmif;
om;wpfawG/ tus vHkcsnfqdk ruyfMu/ acgif;wHk;ajymifajymif?
udk,fa&mifrnf;rnf;? o&Juav;awGESifhrjcm; aq;jyif;vdyfawG
yg;pyfxJ cJxm;Muao;/ t&G,fuav;awGu udk;ESpf q,fESpfom/
xdkausmif;om;rsm;teuf aemifESpfaygif; av;ig;q,fvGef
ajrmufvQif wpfa,mufwav jrefrmjynf orw rjzpfbl;[l
rnfol ajymMum;EdkiftHhenf;/ orwqdkonfrSm trsm;oabmwlvQif
jzpfpwrf;/
*Eavmu? wGJ-17? rSwf-102?
(Zlvdkifv? 1933)
A

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

107

q,fayywfvnf tcef;uav;twGif; pdwfIyf aeolum;


e,fydkifrif; armifvlat;jzpf\/ xdkq,fayywfvnf tcef;uav;
um; e,fydkifrif;\ Hk;cef;jzpfavonf/ xdktcef;ESifh rsufESmcsif;
qdkiftcef;um; e,fydkifrif;\ w&m;cGifjzpf\/ ab;csif; uyfvsuf
aeaom tcef;um; e,fydkif pma&;rsm;\ tvkyfcef;? ausmcsif;uyf
tcef;um; &mbufw&m;olBuD;OD;baomf\ tcef;wnf;/ atmuf
xyf w G i f u m; w&m;cH r sm;csKyf x m;&m tcef ; / bD v pf \ tcef ; ?
a&SUaersm; ae&mtcef;rsm;&Sdavonf/ rQESifh e,fydkifHk;awmf\
yHyk ef;ay:avmufNy/D
armifvlat;onf rdrdHk;cef;twGif; tvkyfIyf? pdwfIyfaecdkuf
wGif &mbufw&m;olBuD; OD;baomfu oufaorsm;tm; aigufae
aom toHudk twdkif;om;Mum;&\/ ]armifrif;udk ar;wmu wjcm;?
armifrif;ajzwmu wpfrsKd;/ igbmudk a&;&rvJ? Hk;awmfudk armifrif;
pdwfxJrSm aps;xifovm;? atmifr,f? NyHK;aejyefNyD/ ighrsm; rif;&nf;
pm; xif a eovm;? ouf a ovd r f N yD ; xG u f r ,f rMuH E S i f h ? tck
axmifusoGm;r,f} paom toHrsm;onf x&HESpfzufudk xdk;azmuf
NyD; oumv armifvlat;\ em;xJodkY pl;0if oGm;awmh\/
tjcm;buf tcef ; wG i f u m; e,f y d k i f p ma&;BuD ; OD ; bwd k ; u
tcGef vmoGif;olrsm; aemufusaomaMumifh qlyGufvsuf ae\/
]cifAsm;wdkYudk csdef;xm;wm av;ig;&uf&SdNyD/ tckrSvmvdkY usKyf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

108

odyHarmif0

bmvkyfwwfrSmwHk;? 'PfaiGom ay;ayawmh? cifAsm;wdkY bdk;at


e,fydkifu awmif;yefvdkY &rSmr[kwfbl;} paomtoHrsm;onf vnf;
armif v l a t;\ I y f a eaom em;twG i f ; od k Y csif ; eif ; 0if a &muf
vsuaf e\/
'kwd,pma&; zefuwHk; armifzsefpdefum; rdrda&SUpm;yGJay:wGif
wifxm;aom pm&if;pmtkyfawG trIwGJawG wpfyHkBuD;ESifh tvkyf
Iyfvsufae\/ rQ tvkyfIyfaeapumrl aq;vdyfudkum; vufrS
rcs/ pD;u&ufwpfvdyfNyD;wpfvdyf zGmvsufae\/ wwd,pma&;
buGef;um; bmtvkyfIyfaerSef; rod/ tcef;xJwGif [dkavQmuf
onfavQmufEiS hf ae\/
Hk;jymwm jzpfMuukefaom yef'pfESifh r[m&efwdkYum; e,fydkif
tcef;xJodkY trIwGJawG pm&GufawG,lum 0ifvm? tcef;xJrS ,loGm;
p&m &SdwmawGudk ,loGm;umESifh tvkyfrsm;ae&SmMuukef\/ ck0if
ck x G u f E S i f h ajcanmif ; p&m/ e,f y d k i f p m;yG J a y:um; pm&G u f a wG
trIwGJawGESifh IyfaevdkufonfrSm tyfcsp&myifae&mvyfr&Sd/ pm;yGJ
ay:wGifrQ ruao;? teD;&Sd ukvm;xdkifawGrSmvnf; tvGwfr&Sd/
tem;&S d AD d k a y:wG i f v nf ; tvG w f r &S d ? Murf ; jyif a y:wG i f v nf ;
tvGwfr&Sd/ rsm;vdkufwJh jzpfjcif;? armifvlat; ,if;wdkYudk jrifvQif
pdwf tyifyef;BuD; yifyef;vsufaeawmh\/
odkY pdwfyifyef;pGmESifh tvkyfawGudk MunfhaepOf tjyifbuf
rS jymwm armif b d k ; a&T o nf toH 0 gBuD ; jzif h us,f a vmif p G m
]avQmufvTm avQmufvTm e,fydkifrif; avQmufvTm} [l oHk;Budrf
wdkifwdkif atmfvdkufay\/ ol\ toHBuD;udk Mum;vdkufonfESifh
wpfNydKifeuf wpfHk;vHk; wdwfqdwf oGm;avawmh\/ xdktoH0g
BuD;rSm yJhwifxyfoGm;\/ udkufwpf&m twGif;rSyif Mum;&\/
wu,ft
h oHBu;D jzpfayonf/
jymwm armifbdk;a&T\ ]avQmufvTm} qdkaom yJhwifoHBuD;rSm
rpJrD tusnpfnpf vHkcsnfnpfnpf qHyifpkwfzGm;ESifh avQmufvTm
wpfapmifudk udkifum tcef;wGif;odkY rdef;rwpfa,muf0ifvm\/
tolenf;/ rbkr jzpfygonf/ tb,faMumifhvmygoenf;/ raeUu
ra&Taomif;\ acG;eufBuD;u rdrdtm; udkufaomaMumifh w&m;pGJ&ef
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

109

jzpf y gonf / ud k u f w wf a om acG ; ud k a rG ; xm;NyD ; tb,f a Mumif h


aumif;pGm rodrf;xm;ygoenf;/ trIum; vlBuD;Hk;ESifh oifhawmf
\/ vlBuD;Hk;odkY vTJvdkufavonf/
xdk rbkrrSm xGufoGm;rnf rvkyfao;/ acgif;aygif;p axmif
axmif? rsufESmajymifESifh vlwpfa,muf avQmufvTmuav;udkifum
vlBuD; vlus,fwpfa,mufESifh wlavonf/ tb,faMumifh vmyg
oenf;/ t*Fvm olBuD;ESifhywfouf avQmufxm;&ef jzpfygonf/
t*Fvm olBuD;onf rdrdtm; rw&m; 'Pfdkufvdkufojzifh xdkolBuD;
tm; ppf a q;NyD ; tjypf a y;&ef avQmuf x m;jcif ; jzpf a vonf /
armifvlat;vnf; rdrd\ aeYpOfrSwfwrf;pmtkyfudk zGifhMunfh\/
&ufcsdef;awG jynfhaeNyDjzpfaomaMumifh qdkif&m NrdKUydkifxH ppfaq;&ef
ydv
Yk u
kd \
f /
xdkvl xGufoGm;onfESifhwpfNydKifeuf 0ifvmolum; wkwf
tpefjzpf\/ wpfaeYu tif;r&GmwGif tvkyfr&Sd vlrdkufbGJU& ibdk;
nef u tvum;ouf o uf aeUv,f a Mumif a wmif w G i f vrf ;
avQmufaecdkuf yg;em;dkufojzifh emusifaprIESifh w&m;pGJ&efjzpf\/
xdktrIum; 'kwd,NrdKUydkifuav;ESifh oihfavsmfavonf/ olYtm;
vTaJ y;vdu
k \
f /
atmifr,f? Asif;pGJolBuD; bdk;a&Ttkyf yguvm;/ bmudpygvdrfh/
avQmufvTmBuD;udk qkyfxm;vdkufonfrSm aMurGyif oGm;ayNyD/
aemufem;uvnf; vlav;ig;a,muf? &GmaumfrwDbdk;vS? baomif;?
OD;ukvm;wdkY yguvm;? taMumif;rsm; xl;vmMuovm;/ tif; vlqdk;
bdk;armif&GmxJwGif aomif;usef;aeaomaMumifh wpf&mh wpfq,f
vkyf&ef avQmufxm;Muayoudk;/ avQmufwmuawmh aumif;yg&JU
onftaumif wu,fyJ qdk;ovm; olBuD;rif;&JU? qdk;rSvnf; vkyfMu
yg/ rawmfwq vlaumif;jzpfaeyghr,f/ olwdkYtm;vHk;udk ppfaq;
\/ NyD;vQif bdk;armifudk zrf;&ef 0&rf;xkwfay;vdkufavonf/ olBuD;
vnf; NyHK;vsufxGufoGm;\/ igvdkolBuD;udk b,fvdktaumif rSwf
ovJ [k Budrf;0g; oGm;yHk&avonf/
xd k Y a emuf 0if v mMuol w d k Y u m; 15-a,muf c ef Y & S d a vonf /
touf cyf B uD ; BuD ; vnf ; yg\/ touf c yf i ,f i ,f v nf ; yg\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

110

odyHarmif0

t0wftpm; ajymifajymifESifhvnf;yg\/ t0wftpm; npfax;pGm


ESifh a,mufsm;u trsm;? rdef;ru oHk;av;a,muf? uav;oHk;
a,mufvnf; olwdkY\ rdbrsm;ESifh ygvm\/ bkrod brod aMumuf
&rSef; rod? vefY&rSef;rod? rsufvHk;uav;rsm;aMumifawmifawmif
ESifh e,fydkif armifvlat;tm; MunfhaeMuukef\/ xdkvlpkwGif acgif;
aqmif[l rSwfxif&aom touf ig;q,fcefYvl\ vufxJwGif
avQmufvTmwpfapmifyg\/ xdkavQmufvTmu tjcm;r[kwf? rMumrD
u "m;jywdkYudk rckcHaomaMumifh tpdk;&rif;u 'Pfdkufxm;onfudk
csrf;omay;&ef jzpf\/ tb,f csrf;omay;EdkifrwHk;/ txuftpdk;
&rif;wdkY 'Pfdkufonfudk rdrdu tb,frSmvQif csrf;omcGifh ay;Edkif
ygtHhenf;/ auseyfatmif ajym vTwfvdkuf&\/ xdkvl q,fhav;
ig;a,mufwdkYrSmvnf; rauseyf/ pdwfysufysufESifhyif xGuf oGm;
Muavawmh\/
olwdkYvlodkuf xGufoGm;NyD;aemuf avQmufvTmudkif 0ifvmol
r&Sd/ &Sif; oGm;ayNyD/ oufrBuD;udk csum em&DarmfMunfh\/
awmfawmftcsdefaESmif;oGm;ayNyD/ pm;yGJay:wGif yHkaeaom tvkyf
wdkYudk vkyf&awmhtHh/ 0rf;ajrmufpGm pD;u&uf wpfvdyfudk rD;nd
zGm\/ NyD;rS rNyD;ao;rD jymwm armifbdk;a&T 0ifvmNyD;vQif av;
axmifh pm&Gufuav;wpfckudkay;\/ 0dZmbGJU& armifpHodef;qdkolu
awGUvdkaMumif; pm&Gufuav;wnf;/ 0ifvm&ef trdefYay;vdkuf\/
0dZmbGJU& armifpHodef;0if vmavonf/ 0dZmwdkYbm0 cefYcefY
nm;nm;ayyif/ 0efaxmuf pmar;yGJ 0ifvdkaomaMumifh tusifh
pm&dwaumif;aMumif;vufrSwfawmif;&ef jzpf\/ xdk0dZmuav;ESifh
wpfcgESpfcg awGUBuHKzl;\/ vufrSwfudk a&;ay;vdkufavonf/ rjyef
ao;/ aus;Zl;wifpum; ajymaeao;\/ atmifr,fav;[Jhaemf?
&&ifawmfa&maygh/ pum;&Snfae&ao;/ ightvkyfawG Munfhygay
awmhvm;/ tvkyfawGrsm;aeaomaMumifh pum;&Snf&Snf rajymEdkif
0rf;enf;aMumif; ajym vTwfvdkuf&\/
xGufoGm;avNyD/ tvkyfvkyf&awmhtHh/ tb,frSm vkyf&OD;
rnfenf;/ &mZ0wf0efaxmuf aygufvmjyefNyD/ wpf&mhudk; wpf&mh
wpfq,f vkyf&ef vma&mufwdkfifyifjcif; jzpfavonf/ pD;u&uf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

111

aomuf&ef ay;NyD; awmfawmfMumatmif aqG;aEG;ae&\/ armifvl


at;um; rsm;pGm pdwfrygvS/ rdrda&SUwGif yHkaeaom tvkyfrsm;
b,fodkY ukefatmif vkyf&rnfenf;[lom pdwful;xkwfvsufae&
\/
&mZ0wf0efaxmufrif;ESifh pum;ajymrQrNyD;ao;/ jymwm
yef'pf0ifvm aMu;eef;pmwpfapmifudkay;\/ zGifh zwfvdkuf&m
{&m0wDjrpfa&wdk;ojzifh tpdk;&wmrsm; NydKrSmudk pdk;&drf&aomaMumifh
csufcsif;oGm; pDrH&efjzpfavonf/ tb,fodkY vkyf&tHhenf;/ cuf
awmhwmyJ? reufjzefvnf; trIawG csdef;xm;\/ ,aeUvnf; trI
awGppf&ef &Sdao;onf/ tvkyfrsm;&wJhtxJ 'gawGu vmIyfjyef
NyD/ wmacgif;wdkY? wmAdkvfwdkY? wm0efaxmufwdkY? ta&;ydkifwdkY &Sdyg
vsuf rdrdwdkYvdk bmrqdkif nmrqdkif tvkyfrsm;NyD;om;olwdkYudk
tb,faMumifh tvkyfay;&jyefygoenf;/ reufjzefudk oGm;&ef pDrH
&\/ csdef;xm;aom trIrsm;udk jyef &ufa&TU&jyef\/ odkY tvkyf
Iyfaeonfudk jrifvQif &mZ0wf0efaxmufrif;vnf; tm;emvm
ojzifh EIwfqufum xGufoGm;awmh\/
udpawmhjzifh NyD;oGm;NyD/ a&SUwGifyHkaeaomtvkyfrsm;udk p
vkyf&awmhtHh/ trIwGJwpfckudk zGifh\/ uavmifudkudkif\/ pmwpf
vHk;ESpfvHk;udk a&;\/ a&;rQ rNyD;ao;? NrdKUydkifrif; aygufvmav
onf/ vufxJwGif trIwGJawG wpfyHkBuD;ESifh bmaMumifhvmygvdrfh/
vlcGef ajrcGef udkif;cGef *&efpaom tcGefawmftrsKd;rsKd;twGuf wdkif
yif & ef vmjcif ; jzpf a vonf / tawmf M umatmif E S p f a ,muf o m;
acgif;csif;qdkifum tBuHxkwf PfxkwfaeMu\/ tBuH&cufojzifh
acgif;udu
k v
f rk wwf/
od k Y acgif ; I y f a eMuonf t wG i f ; aMu;eef ; pmwpf a pmif
a&muf v mjyef \ / vef Y oG m ;avonf / azmuf zwf v d k u f & m
ppfuGif;olBuD;tm; "m;jyrsm; owfoGm;aMumif; csufcsif;vdkufoGm;
&ef ygavonf/ ]csufcsif;} qdkaom pum;onf cufvSay\/ trdefY
ay;aomolum; vG,ful\/ vdkufem&aomol\tzdkYum; cufae&
ygoenf;/ ,ck csufcsif;xGufoGm;ygu ,aeUcsdef;xm;aom trIawG?
a&SUwGifyHkaeaomtrIwGJudk rnfodkYvkyf&ygtHhenf;/ reufjzefqdkvQif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

112

odyHarmif0

tpd k ; &wmtwG u f oG m ;&OD ; rnf / xd k E S p f r sKd ; pvH k ; ta&;BuD ; \/


tb,f o d k Y vk y f & tH h e nf ; / reuf j zef "m;jyrI jzpf & mod k Y o G m ;vQif
aumif;av&JU/ tu,f wmusKd;oGm;u rcufayavm/ odkY
awG;awm&if; tcsdefukefcJh\/ NrdKUydkifrif;vnf; tMuHray;wwf/
tvdkufodpGm EIwfquf xGufoGm;cJhbd\/ em&DudkMunhfvdkuf&m
ESpfcsufxdk;aeNyD/ bmtvkyfrQvnf; rNyD;ao;/
onfwpfcg taotcsmvkyfawmhrnf[laom rsufESmxm;ESifh
uavmifudk wif;wif;BuD;udkif\/ uavmifvufxJodkY a&mufrQ
rMumao;rD acgif ; aygif ; p waxmif a xmif E S i f h vl E S p f a ,muf
taMumif;rMum;bmrMum; a&SUodkYa&mufvmMu\/ ukvm;xdkif
awGqGJxkdifMu\/ aq;wHBuD;rsm; udkufvdkY? b,folawGygvdrfh/
awmfawmf&JwJh vlawGyguvm;/ atmifr,fvufxJrSmvnf; pmtkyf
BuD;awGESifhyguvm;/ jzwfydkif;pmtkyfawGvnf;yg&JU xDvufrSwf
a&mif;olawGavm? atmifr,fav;[Jh vlawG tvkyfrsm;wkef;rS
a&mufvmMuw,f/ udkif; ...udkif; bmudpvmMuygvdrfh/ BudKUyif
aumuf rdbrJhausmif;twGuftvSLcH yk*dKvfrsm;aywnf;/ aMomf
awmfawmf tm;Muygay&JUaemf/ pum;enf;vdkojzifh csufcsif;yif
aiGESpfusyf tdwfxJrSxkwf ay;vdkuf\/ jyefMuygawmh/ atmif
r,fav;[Jh? armifrif;BuD;om;awG b,fjyefMuOD;rvJ/ ESpfusyf[m
enf;jyefowJh/ tenf;qHk; 10d avmufxnfhzdkY aumif;w,f qdkudk;/
olwdkYuawmh tm;aeMuwJhvlawG? w&m;usatmif ajymEdkifMurayhg/
onfrSm rtm;wJhvlrSmawmh tcufBuD; cufayNyD/ b,fvdkajymvdkY
rSr&/ awmufwJhuyf uyfaeawmhwmyJ/ aemufqHk; tm;rem
yg;rem EkdifawmhbJ ESpfusyf ,lcsif,l r,lcsifae [l cyfqwfqwf
uav;ajymawmhrS aiGESpfusyfudk pm;yGJay:rS aumuf,loGm;Muav
awmhownf;/ jzwfydkif;udk ay;&efyif owdr&Mu/
tif; at;NyD/ tvkyfvkyf&awmhrvm; atmufarhygh tjyif
bufu qlnHqlnHESifh jzpfaeMuwm b,folawGygvdrfh/ tpdk;&\
ajrodrf;vdkY avsmfaMu; vm,lMuolrsm; jzpfavonf/ aiGr&Muao;
vdkY naeav;em&D oabFmrrDvQif cufrnfpdk;aomaMumifh pkHk;pkHk;
ESifh qlnHaeolrsm; jzpfMuavonf/ csufcsif; aiGwdkufwGif aiGoGm;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

113

xk w f a p tvS n f h u s rd r d w d k Y & xd k u f a om aiG r sm;ud k a0ay;\/


avsmhae jyefajymolu ajym? ydkoGm; jyefay;olu ay;? aiGt
aeojzifh jyefvJoluvJ renf;yif tcsdefukef oGm;avawmhonf/
xdktxJ avsmfaMu;ay;wmenf;onf[k usdefqJ oGm;oluvnf;
&Sdao;/ atmifr,fav;[Jh 'ku? aiGawG a0ay;ae onfESifh oHk;em&D
cG
J oGm;\/
vkyfp&mawGvnf; trsm;BuD;&Sdao;/ b,f[mudk pudkif&
rnfudkyif rodawmhNyD/ 0rf;xJwGif [mwmwmjzpf\/ aq;vdyfwpf
vd y f u d k n d r nf t vk y f w G i f t*F v d y f a ,mif a ,mif uk v m;a,mif
a,mif tarmif a bmif ; bD 0 wf wpf a ,muf a yguf vmjyef \ /
armifvlat;um; [pfom idkvdkufcsifawmhonf/ pvdkufonfESifh
wpfNydKifeuf armifvlat; pum;rajym&/ oluom ajymvdkufonf
rSm armifvlat; ai;om ae&\/ tolenf;? touf tmrcHwdkuf
u e,fvSnfhudk,fpm;vS,fjzpfavonf/ ajymvdkufwJhpum; tawm
rowfNyD/ ol\ ukrPDaumif;aMumif;? xdkukrPDwGif toufaygif
xm;vQif twdk;rsm;pGm &rnfhtaMumif;wdkYudk pdwfygavmufatmif
ajym&S m \/ armif v l a t; em;xJ o d k Y wpf c k r Qr0if / tjyif o d k Y o m
xGufawmh\/ aemufqHk; ]toufraygifbl;} [l wpfcGef;wnf;
omajymNyD; rdrdvkyfvdkaom tvkyfudkom aumuf vkyfawmh\/
xdkolvnf; tHhtm;oifhpGm xdkifae\/ aemufrS xGufoGm;avawmh
onf/
av;em&DcGJNyD/ bmtvkyfudkrQvnf; [kwf[kwf [wf[wfrvkyf
&ao;/ pdwfysufrd\/ pdwfwdkrd\? pdwfaumufrd\/ odkYaecdkuf
us,favmifpGmaom oDcsif;oHudk w&m;cGif tcef;qDrS Mum;vdkuf
&\/ pdwfaygufaygufESifh xGufMunfhvdkuf&m bBuD;om;ykvdyf ESpf
a,muftMum;wGif vufxdyfESifh &yfaeonfudk jrif&\/ onfawmh
rS tl; armifatmifvS\ trIudk csdef;xm;aMumif; owd&awmh
\/
tcsdefvnf; aESmif;NyD/ trIudkyif NyD;atmif pD&ifrnf[k
trIwGJudk ,lum w&m;cGifay:wuf\/ a&S;OD;pGm xdkol l; rl;pHk
prf;&ef jzpf\/ atmufygtwdkif; ar;cGef;rsm;udk xkwf\/ atmufyg
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

114

odyHarmif0

twdkif; tajzrsm;udk &avonf/


ar; / / armifrif; b,folvJ/
ajz/
/ wefaqmifrkef;v rD;xGef;yGJ tvGefpnfum;rSmyJ
aemf/
ar;/ / r[kwfbl;? armifrif;trnfudkar;w,f/
ajz/ / [kwu
f ?hJ yef;NrKd iv
f nf tdak vome,fabG arQmf avwkid ;f /
ar;
/ armifrif; b,folYom;vJ/
ajz/
/ rdbESpfyg;&JUom;aygh/ bmvDudk okBudwfjrifawmh
vdu
k u
f u
kd /f
ar;/ / [kwfNyD armifrif; taz b,folvJ/
ajz/
/ tazayghAsm? ar;ae&ao;ovm;? tdkav awmNrdKif
pGe;f u/
ar;/ / armifrif; tazhemrnfbmvJ/
ajz/
/ OD;atmifaZ,sayghAsm/ bmrSwfvdkY ar;wmwHk;?
usKyf pdwfqdk;vmNyD/ aumif;aumif; oDcsif;rqdk&bl;/ (ykvdyfrsm;u
[efw
Y m;&\/)
ar;/ / armifrif; tazu OD;atmifaZ,sqv
kd Qif armif rif;tar
emrnfbmac:ovJ/
ajz/
/ atmifr,f vmao;&JU?odvdk&if ajymraygh/ vIdif
xd y f a cgif w if r[k w f v m;As/ usKyf t ar[m pH k q ,f j zm yef x G m
OD;wif/
ar;/ /a[h aeygOD;? rif;b,frSm aeovJ/
ajz/ / tck a&odyfBuD;w,fvdkY qdkMuw,f/
ar;/ / armifrif;? bmjzpfvdkY onfudka&mufvmovJ/
ajz/
/ cifAsm; bmvkyfpm;ovJ? [dkar;onfar;ESifh Mum
awmh pdwrf &SnEf ikd af wmhb;l /
ar;/ / armifrif;em;rSm &yfaeMuwm b,folawGvJ/
ajz/
/ wpfcsufawmh BuJvdkufcsifao;w,fuG,fwdkY? tar
raocifu rSmoGm;w,f/
ar;/ / armifrif; toufb,favmuf&SdNyDvJ/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

115

ajz/
/ rif;ESifh bmqdkifovJ? igaewJhtdrf[m ightdrfaygh/
b,fol qdkifao;ovJ/
ar;/
/ aumif;NyD? armifrif; tdrfygyJ/ armifrif; aqGrsKd;
om;csif; r&Sdbl;vm;/
ajz/ / usKyfwdkY i,fi,fu w,faysmfp&maumif;oAsm? [m;
[m; [m; [m;/ (ykvdyfrsm;u wm;&\)
ar;/
/ armifrif;wdkY i,fi,fu aysmfwm xm;vdkufygOD;?
armifrif;udk b,fol tkyfxdef;ovJ/
ajz/
/onf t us o H k ; rwf a y;&w,f / ixl ; wd k Y rif ; wd k Y
0wfEdkifrSm r[kwfbl;uG,f/ tdk azmfuGma0;olrdkY/
ajcmufem&Dvnf;xdk;awmhrnf/ wpfHk;vHk;vnf; arSmifaeNyD/
vloH oloHvnf; rMum;&/ rdrdESifhtl; atmifvSwdkYom usefawmh
onf/ tl;rIESifhyif tb,fenf;ESifh NyD;atmifvkyfrwHk;? tl;
atmifvSESifh tvkyfcsif; vTJvdkufcsifaomqE rsm;rsm;BuD;ay:ayguf
NyD;vQif w&m;cGifrS qif;cJh\/ awmifyHk&myHkaom tvkyfwdkYudk tdrf
odkY ,lvm&ef rSmxm;NyD; Hk;qif;vmcJhownf;/
*Eavmu? wGJ-16? rSwf-95?
('DZifbmv? 1932)
v

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

116

odyHarmif0

ajrmif;auGU&Gm ta&SUbuf uGif;jyifBuD;xJwGif v,fxGefvsuf


aeolum; armifaESmif;jzpfavonf/ ol\toufrmS 30 rQom &Sad o;\/
rdk;uvnf; &Gmwkef;? arQmhuvnf; ukduf? jzKwfuvnf; wpfzuf?
xrif;uvnf; qm? crsmrSm 'kua&mufavawmhonf/
xG e f w H k ; ud k k e f ; aeMu&&S m aom EG m ; ES p f a umif w d k Y r S m vnf ;
armifaESmif;\ wHzsmudk aMumufMuaomaMumifhom kef;aeMu&Sm
\/ pdwfum;rygvSay/ wpfcgwpfcg &yfvsuf aeMuao;\/ wpfcg
wpfcg rdrdwdkYa&SUwGif jrif&aom jrufp jrufEkuav;rsm;udk iHkYum
pm;&SmMu\/ csrf;vGef;vSojzifh armifaESmif;a&m EGm;awGyg wkefvsuf
aeMuavonf/
rQ 'kuBuD;pGm v,fxGefae&&Smaom armifaESmif;\ pdwfxJ
wGif rnfodkYaom pdwful;udk xkwfaeygoenf;/ ol\ EGm;ESpfaumif
wdkYvnf; rnfodkYaom pdwful;rsKd;udk ul;aeygoenf; [kar;vQif
rnforl Q ajzEdik rf nfr[kwaf y/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

117

armifaESmif;ESifh reD;ra0;wGif v,fxGefaeMuaom &Gmom;


wdkYvnf; tawmfrsm;\/ aumufpdkufaeMuaom aumufpdkufor
awG ysKd;EkwfaeMuaom olawGvnf; renf;NyD/ oDcsif; waMumfaMumf
ESifh tvGefaysmfaeyHk &Muavonf/
armif a ES m if ; onf pd w f u l ; trsKd ; rsKd ; ud k xk w f a eaomf v nf ;
pdwful; raygufojzifh EGm;rsm;udk acw tem;ay;um uefoif;ay:
wGif xdkif\/ odkY xdkifvdkufonfESifh wpfNydKifeuf rdrd\a&SUcyf
vSrf;vSrf;wGif wnf&Sdaom a&TbHkom apwDawmfjrwfudk jrif&av
onf/ armifaESmif; tMuHaumif;wpfck &avNyD/ ol\ rsufESmrSm
&Tifys vm\/
xdktcsdefum; eHeufpm pm;csdefjzpfavonf/ reD;ra0;wGif
aygufaeaom vufyHyifBuD; atmufodkY oGm;um rdrd eHeufu ,l
aqmifvmaom xrif;xkyfudk,l\/ odkYaomf xrif;udk rpm;ao;/
reD ; ra0;wG i f v,f x G e f a eMuaom zd k ; rS e f ; ? oH a csmif ; ? a&T 0 uf ?
abmufwl? armifvSwdkYtm; ]xrif;pm;MupdkYa[h} [k ac:vdkufvQif
xdkolwdkYvnf; toD;oD; EGm;rsm;udk xGefrSjzKwfMu vufyHyifBuD;
atmufoYkd a&mufvmMuuke\
f /
wpfa,mufrQ tusryg/ tm;vHk; carmufawGudk aqmif;xm;
Muavonf/ eHi,fydkif;av;rsm;udk udk,fpD0wfxm;Mu\/ wpfudk,f
vHk;vnf; &THUtvdrf;vdrf;ESifh uyfvsufaeavonf/
a&T0uf\ ajcESpfacsmif;wdkYum; olwpfxl;\ ajcwdkY xufom
\/ tb,faMumifhygenf;? aumufdk;rsm;jzifh ywfxm;aom aMumifh
aywnf;/ arQmhwG,fjcif;? jzKwfudkufjcif; wdkYudk umuG,fonf[k
qdak vonf/
vufyHyifBuD;atmuf EGHwnf;[laom oifjzL;ay:wGif xdkifrd
MuvQif tpnf;ta0;yGBJ u;D udk zGiv
hf pS Mf uavawmh\/
armifaESmif;/
/ udkif; xrif; pm;MupdkY&JU? a&T0uf bm
ygwH;k uG,/hf
a&T0uf/
/ ig;ydESifhwdkYp&muG? xrif;Nrdefvdkufr,fhjzpfjcif;
oHacsmif;aum bmygwH;k a[h/
oHacsmif;/ / iguawmh ig;ydESifh wdkYp&ma[h/ ighrdef;rvuf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

118

odyHarmif0

&maygh/ ivSuaum pm;p&mawG bmygwHk;[/


armifvS/
/ iguawmh tqef;? ig;ydESifh wdkYp&mawG rif;wdkY
xuf romvm;? 'gaMumifh igxrif;qmwmaygh/ (0dkif;&,fMu\/)
abmufwu
l aum bmawGvu
J /G
abmufwl/
/ rar;ygESifhawmhuGm? ig;ydESifh wdkYp&myJ/
(nnf;oHESifhajym) igwdkYwpfawG 'D0#ftwGif;u b,fawmhrS vGwf
uif;rvJ rodbl;/ (tm;vHk; em;pdkufaeMu\/) vkyfudkif&wmvnf;
aeylra&Smif rdk;&Gmra&Smif? aexGufu ae0if? pm;aomufae&wm
vnf;? xrif;ESifh ig;yd? aexdkif&wmvnf; wJpkwf?0wf&wmvnf;
eHi,fydkif;? tdyf&jyefawmhvnf; jcifaxmifr&Sd? apmifr&Sd/
zdk;rSef;/
/ igwdkYeJY EGm;? EGm;eJY igwdkY wpfpm;wnf;ygyJuGm?
wd&pmefb0 a&mufaeMuovdyk gyJ/ pdwyf suyf g&JU/
a&T0uf/ / wdkY 'Duavmuf 'kua&mufaeMuayr,fh wpfv
rSm oHk;av;&m &wJhvlawG &Sdav&JU/
oHacsmif;/ / wdkY&Gmudk cPcP vmwJh e,fydkifqdkvm;? NrdKU
ydkifqdkvm;? tJ olwdkYawmh wpfv oHk;av;&m &owJh/ igwdkYavmuf
yifyef;rSm r[kwfygbl;uGm? olwdkYtvkyf[m/
abmufwl/
/ bmyifyef;rSmwkH;uG? armfawmfum;eJYvm
armfawmfum;eJjY yef? aysmpf &mawmif aumif;ao;w,f/
(twGif; armifaESmif; pum;wpfcGef;rQ rajymbJ wdwfvsuf
aeavonf/)
a&T0uf/ /a[h wcsKdUrsm;? wpfv 5000d awmif&owJh/
olwu
Ykd akd wmh b,fEh ,
S q
f rkd vJ/
oHacsmif;/ / igr,HkaygifuGm/ wpfv 5000d &atmif[m
bmtvkyfudk vkyfwHk;? avmurSm b,ftvkyfrS 5000d rwefbl;?
wdkYtvkyfxuf yifyef;wmrsm; &Sdao;&JUvm;/
a&T0uf/
/ ,Hkawmh r,Hkygbl;/ NrdKUoGm;wkef;u aps;xJrSm
Mum;cJ&h vdYk ajymwmyJumG /
abmufwl/ / 5000d qdkwJh aiG[m enf;ovm;uG? wpfv
rajymeJY wpfoufvHk;awmif &zdkY tifrwef cJ,Of;wmyJ/ igjzifh
aiG 5000d udk jrifzl;&if aoaysmfNyD? atmufarhw,f/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

119

zdk;rSef;/
/ aoom aooGm;Mur,f? igwdkYwpfawG aiG
5000d udk jrifzl;MurSm r[kwfygbl;uGm/
armifaESmif;/
/ bmjzpf&rSmvJuGm? jrwfpGmbk&m;[m ow
0gtrsm;udk &if0,fom;vdk oem;w,fuG? b,folYudkrS rydkbl;/
b,folYudkrS ravsmhbl;/ rif;wdkY Mum;zl;Mu&JU r[kwfvm;/
a&T0uf/
/ wdkYausmif;u bkef;awmfBuD;a[mvdkY Mum;zl;
om;aygh/ tJ'g bmjzpfovJ/
armifaESmif;/
/ bmjzpf&rSmvJuGm? igwdkY 'kua&mufaeMu
wm jrwfpGmbk&m;udk owdarhNyD; jrwfpGmbk&m;&JU tem;ruyfMuvdkY
aygh/
zdk;rSef;/ / at; [kwfw,fa[h? qufNyD; ajymprf;ygOD;uGm/
armifaESmif;/ / igwdkYwpfawG jrwfpGmbk&m;&JU tem;ruyf
awmh jrwfpGmbk&m;u ru,fbl;aygh/ jrwfpGmbk&m;&JUtem;udk uyf
r,fqdk&if jrwfpGmbk&m;u u,frSmaygh/
a&T0uf/ / b,fvdk u,frSmwHk;? vif;prf;ygOD;? q&maESmif;&JU/
(&,fumar;\)
armif a ES m if ; /
/ igtwnf a jymaewm/ aemuf a ewm
r[k w f b l ; /
tMuH a umif ; wpf c k & xm;w,f /
rif ; wd k Y
vdu
k Ef ikd Mf urvm;/
abmufwl/
/ ig i,fi,fwkef;uawmh awmfawmfwD;wwf
w,f/ tckawmh v,fvkyfaewmeJY arhukefNyD/ armif;qdkif;awGvnf;
b,fa&mufuek o
f vJ rodb;l /
armifaESmif;/
/ udpr&Sdbl;/ enf;enf; xyfusifhvdkuf&if&
rSmayghuGm/ bkef;BuD; OD;*Ermausmif;rSm armif;qdkif;a&m? ESJa&m?
ckoif;a&m &r,f? ckoif;udk b,fol rIwfwwfwHk;/
oHacsmif;/ / ig rIwfwwfw,fuG? bmcufvdkYwHk;/
armifaESmif;/ / aumif;NyD? ae&musNyDa[h/ rif;wdkY wwfwm
awG 'DuaeUpNyD; usifhMuayawmh/
armifvS/ / usifhwmawmh[kwfyg&JU? bmvkyfrvdkYwHk;/
armifaESmif;/ / aemifawmh odrayghuGm/ rif;tomae/ ig
ajymwmudkom vkyfMu? udkif; xrif;qmNyD/ xrif; pm;MuOD;pdkY/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

120

odyHarmif0

wGif armifaESmif;wdkY\ tpnf;ta0;yGJBuD; NyD;qHk;avawmh


ownf;/
xdkYaemuf we*FaEG wpfywfcefYMumaomtcg vufyHZifukef;
&GmwGif armifaESmif;wdkY vlpk aMu;pnfawG? armif;qdkif;awG? ckoif;
awG? ESJawGESifh BuJaeMuavonf/
armifaESmif;wdkY ydkufqHcHaom aMu;zvm; wpfvHk;udk udkifvsuf
ydkufqH xnfholwdkYtm; qktrsKd;rsKd;udk ay;ae\/ armifaESmif;um;
OD;*Erm\ ausmif;wGif ig;ESpfcefY pmoifMum;cJhzl;\/ xdktcg EIwf
wuf&xm;aom qkawmif;pmrsm;rSm ,cktcgusrS toHk;0ifav
awmhonf/
armifaESmif;wdkY vlpkum; a&TbHkombk&m;wGif wefaqmif;
wpfaqmifaqmuf&ef ydu
k q
f H aumufcaH eMujcif;aywnf;/
om"k om"k udk,fusKd;udkriJh? omoemawmfBuD; tusKd;udk iJh
ygayonf/
vufyHZifukef;&GmrS aiGav;usyfrQ &&SdcJhNyD;jzpf\/ &GmrS xGuf
cJhMuvQif teD;tem;&Gmrsm;odkY oGm;Muao;\/ xdkaeUwGif aiG tpdwf
cefY &avonf/ wpfaeUvHk; aeylBuJBuJwGif ukodkvfa&;rdkY BudK;pm;
vdkufMuonfrSm armifaESmif;wdkY wpfawG acR;wvHk;vHk;ESifhaeMu
avawmhownf;/
aemufwpfaeUwGifvnf; tem;rae tvSLcH xGufMujyef\/
,cifaeUu uJhodkYyif aiGtpdwfcefY &cJhMuavonf/ &orQaom
aiGwdkYudk armifaESmif;\ vufwGif xm;\/
enf;twdkif; aeUpOf&ufquf eD;onf a0;onfra&G; tvSL
cH xGufMuonfrSm ESpfveD;yg;yif MumcJhavNyD/ wpfcgwpf&H oabFm
rsm;udk pD;yif t&yfwpfyg;odkY oGm;um tvSLcHMuavonf/
a&TbHkom apwDjrwfrSm tenf;i,frQ rxl;jcm;/ a&S;uuJhodkY
yif&Sdao;\/ armifaESmif;wdkY vlpkomvQif ydk;vHkuGif;? ouvwf
tus? aemufyw
d zf ed yfrsm;ESihf jzpfaeMuavonf/
&GmxJwGif wD;wdk;pum; ajymukef\/ a&T0ufwdkY rNzKH? ykvdyf
rsm;vm pHkprf;Muukef\/ abmufwlwdkY raMumuf/
wpfaeYaomf &orQaiGESifh armifaESmif; aysmufoGm;\/ zdk;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

121

rSef;wdkY vlpk vufrIdifcsMuavonf/


armifvSum; a0pktenf;qHk; &oljzpf\/ armifaESmif;vlvnf
vkyfoGm;onfudk rcHEdkifaomaMumifh ykvdyfwdkYtm; tvHk;pHkudk ajymjy
vdu
k af vownf;/
rMumrD armifaESmif;ESifhtwl a&T0uf? abmufwl? oHacsmif;?
zdk;rSef;wdkY armifvlat;\ Hk;odkY ykvdyfrsm;\ vHkYvaMumifh a&muf
vmMu&uke\
f / rMumrDyif axmifeef;pHMu&avonf/
a&T b H k o m apwD a wmf j rwf u rl u m; armif a ES m if ; wd k Y t m;
&if0,fom;uJo
h Ykd oem;wke;f yif/
w w w

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

122

odyHarmif0

armif v l a t;um; ttd y f B uD ; ol wpf a ,muf j zpf a vonf /


wuodkvfausmif;rSmwkef;u eHeuf vufzuf&nfudk b,ftcgrQ
raomuf&acs/ eHeufpm pm;&ef acgif;avmif;xdk;rS tdyf&mrS xavh
&Sdavonf/ olwum eHeufpm pm;NyD;rS xrif;pm;yGJodkYa&muf\/ rMum
rMum eH e uf p m iwf a vonf / acguf q G J E S i f h o m auseyf & onf
rsm;\/
armifvlat; av;ig;ajcmufwef;rSmwkef;urlum; bGm;a'G;BuD;
oHk;Budrfwdkifwdkif EId;rS tdyf&mrSx ausmif;odkYoGm;avh&Sd\/
yxrtBudrf EId;vQif rxao;? udpr&Sd/
'kwd,tBudrf EId;vQif rxbJ rae0HhawmhNyD/ wwd,tBudrf
EId;rS rxbJaevQif bGm;a'G;BuD; pdwfqdk;ojzifh 0g;jcrf;jzifh aqmf
avawmh\/
um; armifvlat;\ ttdyfBuD;aom *kPfxl;0daooay
wnf;/
armifvlat; ausmif;rSxGuf tvkyftudkifESifh jzpfvmaom
tcg xdk*kPfxl;BuD;rSm tenf;i,favsmh oGm;avonf/ ausmif;
om; b0wkef;u wm0efawGrSm rrsm;ao;ay/ ,ckum; wm0efawG
rSm rsm;vmavNyD/ i,fi,fwkef;u bGm;a'G;BuD;\ 0g;jcrf;udk aMumuf
aomaMumifh apmapm tdyf&mrS xcJh&\/ ,ckrlum; wm0ef0g;jcrf;udk
aMumufaomaMumifh apmapmtdyf&mrS xavh&Sdavonf/ wm0ef
0g;jcrf;u bGm;a'G;BuD;\ 0g;jcrf;xuf tqwpf&mru wefcdk;BuD;rm;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

123

ayao;\/ tdyfarmusae&if; qwfceJ vefY Edk;atmifyif wwfEdkif


aom wm0ef0g;jcrf;aywnf;/
reufjzef eHeufapmapm ig;em&D xGufaom oabFmjzifh jrefrm
jynfom&GmodkY armifvlat; oGm;&ayrnf/ eHeufapmapm av;em
&DtcsdefwGif tdyf&mrS x&rnfjzpf apmvGef;vSonf? rxcsif/
odkYaomf oabFm rrDrnfudk pdk;&avonf/
eHeufapmapm av;em&Dxdk;onfESifh wpfNydKifeuf em&DEId;puf\
ya,m*aMumifh armifvlat; tdyf&mrS x&\/ tdyf&mrSx rMum
rDrSmyif teD;tem;&Sd bkef;BuD;ausmif;rS uvwufoHudk Mum;&
avonf/
toHum; vufO;D wGif cyfav;av;? xdaYk emuf wjznf;jznf; jref
jref vm\/ aemuf q H k ; wpf c suf E S i f h w pf c suf quf oG m ;
avonf/
NyD;jyefvQif av;vHaom toHrsm;ay: vmjyef\/ ,cifenf;
twdkif; jrefjref vmNyD;vQif wpfcsufESifhwpfcsuf quf oGm;
jyef\/
armifvlat;rSm rsufESm ropfEdkifao;bJ xdkuvwuf\ wl&d
,moHudk pdkufum em;axmifae\/ rnfrQ om,maom toHay
enf;/ rnfrQ MunfEl;zG,f aumif;aom toHayenf;/ rnfonfh
wl & d , moH o nf uvwuf o H x uf omEd k i f y gtH h e nf ; [k
awG;awmum aerd\/
,ciftcgu uvwuf toHrsm;udk Mum;cJhzl;onfrSm ra&
wGufEdkifNyD/ odkYaomf rnfonfh tcgurQ uvwufoH om,monf
[k rxifrSwfrdcJhay/ em;NiD;p&m aumif;aom toH[lyif uJh&JU
rdcahJ yonf/
]a'gif a'gif} [laom uvwufoH\ om,mjcif;rSm rqdk
avmufao;/ xdktoHwGif ygvmaom t"dyg,fum; rnfrQeuf
ygoenf;/ rnfrQ av;ygoenf;/ rnfrQ Ekygoenf;/ pOf;pm;Munfh
ygu aumif;pGm od&ayvdrfhrnf/
xdk ]a'gif a'gif} toHum; aerif;\ a&SUawmfajy;BuD;ay
wnf;/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

124

odyHarmif0

]aerif;BuD; rMumrDxGufay:vmawmhrnf/ tdk ow0gtaygif;


wdkY xMuavmh ... xMuavmh? aerif;BuD;udk x zl;ajrmfMuygukef
avmh / a&mif j cnf w pf a xmif tvif ; ud k a qmif u m aerif ; BuD ;
xGufay:vmyHkum; qef;Mu,fvSay\/ odkY qef;Mu,fpGm xGuf
ay:vmyHkudk rjrifvdkuf& r&Sd&avatmif xMuukefavmh/ xMuukef
avmh} [l wdkufwGef;aeaom uvwufoHudk Mum;&vQif rnfol
rMunfEl;bJ aetHhenf;/
uvwufoHESifh twl ygvmaom t"dyg,f wpfrsKd;vnf;
&Sdao;\/ ]a'gif
a'gif} [laom toHudk aphaphem;axmif Munfh
Muygbd? odkY qdkaeayonf/
]tdk ow0g taygif;wdkY? xMuavmh ...xMuavmh? tvkyfcGif
odkY 0ifMuavmh? olwumxuf tvsif tvkyfcGifodkY 0ifvQif ol
wumxuf ydk BuD;yGm;wdk;wufayvdrfhrnf/ acwfonf olwum
ESifh tNydKifaqmif&Gufvkyfudkifae&aomacwfjzpf\/ acwfum;
rodolausmfoGm; odolazmfpm;aomacwfjzpf\/ xdkolwdkYom pm;Mu
&ayvdrfhrnf/ xMuavmh? odolrsm;jzpfMuukefavmh/ avmuD tvkyf
udk tm;rxkwfvdkvQif avmukw&mtvkyfudk tm;xkwfMuukefavmh/
edAmefodkY olwumxuf tvsifa&mufatmif BudK;pm;Muukefavmh/
urXmef;udk pD;jzef;Muygukefavmh/ tdyfaejcif;um;tusKd;r&Sd/ usef;
rmjcif;udkvnf; r&? avmuDpD;yGm;vnf; rjzpfxGef;? avmukw&m
pD;yGm;vnf; raqmif? tdkow0gtaygif;wdkY tdyf&mrS xMu tvkyf
cGifodkY 0ifMuukefavmh? 0ifukefavmh}
odkY EdI;aqmfaeonfh uvwufoHudk Mum;&aom armifvl
at;\pdwfrSm vIyfvIyf&Sm;&Sm; xx<u<u jzpfvm\/ armifvl
at;wGif wuf<uaompdwfrsm; wzGm;zGm; ay: vmMuukef\/
a&S;tcgu tcsdefwGif tdyfaysmfaecJhonfrsm;udk ESajrmrday\/
a&S;tcgu tcsdefwGif tdyfaysmfaewkef; jzpfaomaMumifh uv
wufoH\ EId;aqmfcsufrsm;udk rMum;cJh&ay/ wpfcgwpf&H Mum;cJh&
zl;aomfvnf; ]a'gif a'gif} [laom toHudkom Mum;cJh&\/ EId;aqmf
aom t"dyg,fudk uGufuGufuGif;uGif; Mum;&ayonf/
]a'gif a'gif} [laom uvwufoHum; t"dym,fuif;rJhaom
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

125

toHr[kwf? ajcmufaoGUaom toHvnf;r[kwf/ t"dym,fESifhjynfh


pHk pdkjynfaom toHjzpfavonf/ toHum; pifppftm;jzifh
]edAmefaqmfBuD;} jzpf\/ rnfonfh aw;uAsmonf uvwufoHxuf
av;eufygtHhenf;/ om,mygtHhenf;/ El;nHhygtHhenf;/
xdkuvwufoH\ tay:wGif pOf;pm;cef; xkwfaeonfESifh
yif tcsdeftawmfaESmif;oGm;\/ c&D;oGm;p&m r&SdbJ xdktoHay:
wGifom MumMumuav; pOf;pm;cef; xkwfaernfqdkygrl rnfodkYaom
pdwful;rsKd; ay:vmOD;rnfrod/ odkYaomf oGm;p&mu &Sdaeao;aom
aMumifh pOf;pm;cef;udk jzwfvdkuf&avownf;/
xdkYaemuf t0wftpm;vJ? umzDaomufNyD;vQif oabFmqdyf
od k Y xG u f v mcJ h \ / vrf ; xd y f o d k Y a&muf a omtcg ]aemif a emif }
[laom aMu;pnfoHudk Mum;&avonf/ xdktoHESifh twl cyfav;
av;qGJum &Gwfvdkufaom olwpfa,muf\ toHudk Mum;&ojzifh
pdkufum em;axmifrd\/ bk&m;udk;ql q&m\toHESifh cyfqifqif
wl\/ odkYaomf bk&m;udk;ql\toHvnf; r[kwfay/ eHeufapmapm
tdyf&mrS xum bk&m;&Sdcdk;aom tbdk;BuD;rsm;\ toHrsKd;ESifh vnf;
rwl/
xdkrSm Iavmh? 0wfjzLpifMu,fudk 0wfum avQmufvmav
onf/ vufu aMu;pnfudk qGJxm;\/ EIwfurlum; om,mMunf
El;zG,f&m &Gwfqdk vmavonf/
olum; edAm efaqmfaywnf;/
apmapmpD;pD; av;em&D tcsdefwGif olwum\ tusKd;twGuf
aqmif&Guf aeay\/ aumif;aypG ... aumif;aypG .. om"k
om"k ...
xdktcdkufwGif xdktcg xdkolwGif raumif;aom pdwfxm;
&Sdrnfr[kwf/olonf rnfrQ pdwfMunfEl;aeayrnfenf;/ xdkol\
pdwfxJodkY acwrQ0if MunfhMuygukefavmh/ tvGefMunfEl;ae
onfudk od&ayvdrfhrnf/ olum; taysmfBuD; aysmfaeayvdrfhrnf/
xdkolESifh aMu;pnfwdkY\ EId;aqmfaomtoHaMumifh eHeuf qGrf;
csuf&ef tdyf&mxJrS vl;vSdrfh xMuavNyD/ vrf;axmifhtdrfrS a':
pmOBuD; rsufESmopfae\/ tdrfa&SUtdrfrS OD;a*:&mBuD;vnf; atmf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

126

odyHarmif0

us,af tmfus,Ef iS hf bk&m;&Scd ;kd p jyKavNy/D


xdkolESifh aMu;pnfwdkY\ toHum; r*Fvm&Sdaom toHrsm;jzpf
Muukef\/ rMumrDuMum;cJh&aom uvwufoH uJhodkYyif aerif;
BuD;\ a&SUawmfajy;rsm;aywnf;/
olwdkY\ toHrsm;udk Mum;&aomaMumifh tdrfazmufxGif;&ef
BuHpnfaeMuaom olwdkY tdrfjyefMuavNyD/ xdktoHwdkYu raumif;
rIudk wm;qD;aom toHwdkY jzpfMuavonf/ xdkolcdk;avmif;wdkY\
pdwfwGif kwfw&ufaomf iSufqdk;uJhodkY xifrdMuayvdrfhrnf/ odkY
aomf aphaph awG;MunfhrnfqdkvQif xdktoHwdkYudk aus;Zl;wifMu
rnfum; rvGJwnf;/ xdktoHrsm;aMumifhom rdrdwdkY raumif;rI rjyK
rdjcif;jzpfavonf/ xdktoHrsm;u,faomaMumifhom axmifEIwfcrf;
odkY a&mufNyD;rS axmifxJodkY ra&mufbJ &Sd&avonf/
xd k o m,maomtoH w d k Y u m; a0;onf x uf a0;oG m ;avNyD /
armif v l a t;rS m pOf ; pm;&if ; avQmuf vmavonf / jrpf b uf r S
avjynfuav;uvnf; wdkufcwfvsufae\/ tcgrsKd;udk rMuHK
zl;olonf vljzpfusKd; reyf[l pOf;pm;rd\/ odkYESifh oabFmqdyfodkY
a&mufavownf;/
'*kef? wGJ-14? rSwf-163?
(rwfv? 1934)

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

127

armifvlat; bDat atmifonfrSm tawmfyif MumavNyD/


bDat atmifNyD;onfhaemuf 0efaxmuftvkyfudk &aomaMumifh
aiG0ifvrf; rSefvsufaeay\/ 0wfa&;? pm;a&;twGuf ylyef&ef
wpfpHkwpf&m r&Sd/ wifhwifhw,fw,f aexdkifEdkifol wpfa,mufjzpf
avonf/
od k Y a omf v nf ; ,ck x uf w d k i f armif v l a t; om;r,m;r&S d /
wpfudk,fwnf; vlysKdBuD; vkyfaeaomaMumifh rdwfaqGtaygif;u
rMumrMum ajymif a vS m if a vh &S d a vonf / od k Y rd w f a qG r sm;
ajymifMu avSmifMuapumrl armifvlat;rSm trnfESifhvdkufatmif
yif at;at;aq;aq; wpfa,mufwnf;yif tylr&Smao;bJ blwm
uav; vkyv
f suaf eay\/
ynmvnf; jynfhpHk? tvkyftudkifuvnf; vuf&Sd? dk;om;
aMumif;udkvnf; trsm; todyifjzpfaomaMumifh armifvlat;tm;
orufzrf;vdkaom a,muravmif;rsm; tawmftwef ay:ayguf
vmchaJ vonf/
rdbrsm;uvnf; wpfa,mufwnf; &yfa0;wGifvTwfxm;&rnf
udk pdwfrcsaomaMumifh oifhavsmfaomolwpfa,mufa,muf\
orD;ESifh ae&mcsvdkojzifh armifvlat;tm; rMum rMum pmvSrf;
ay;avh&Sd\/ armifvlat;vnf; at;at; aeyg&ap[lom
vQif rdcif zcifwdkYxHodkY pmjyefvdkufav\/ enf;twdkif; armif
vlat;rSm touf 30 eD;yg;a&muf vmavawmhownf;/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

128

odyHarmif0

,cktcgwGifum; armifvlat;onf txuftnm {&m0wD


jrpfurf;ay:wGif wnf&Sdaom NrdKUwpfNrdKU 0efaxmuftvkyfjzifh
aexdkifvsuf &Sd\/ {&m0wDjrpfbufodkY rsufESmjyK aqmufxm;
aom tdrfwGif rdrdtapcHrsm;ESifhtwl wpfudk,fwnf; aexdkifvsuf
&Sad y\/
tapcHqdk&mrSmvnf; rsm;rsm;pm;pm;r&Sd/ armifolESifh ol\
r,m; r,fat;? orD;uav; oef;aryg oHk;a,mufom &Sdavonf/
rdrdoGm;av&mygaom aMumifBuD;ESpfaumif? aMumifrBuD;rSarG;aom
aMumifuav; oHk;aumiftjyif tjcm;tdrfom;[l r&Sdacs/ aMumif
uav;rsm;rSmvnf; upm;wwfwkef;t&G,f ESpfv ausmfausmfom
&SMd uao;\/
tdrf toHk;taqmifqdkvnf; rsm;pGmr&Sd/ yufvufukvm;
xdkifwpfvHk;? dk;dk; ukvm;xdkif oHk;vHk;? pma&;pm;yGJwpfck? pmtkyfwif
aom pif u av;wpf c k ? pmxnf h a om pmjcif ; wpf v H k ; ? rd r d
aumvdyfaepOfu rdwfaqGrsm;ESifh a&mdkufxm;aom "gwfyHk oHk;
av;yHkom {nfhcef;xJ&Sd\/
tdyfcef;wGifum; t0wfaowmwpfvHk;? zdeyfrsm; xnfhaom
zmwpfvHk;? acgufckwif wpfckESifh tdyf&mvdyf apmiftp&Sdaom toHk;
taqmifrsm;om &Sd\/
xrif;pm;cef;wGifum; pm;yGJ? ukvm;xdkif [lr&Sd/ opfwHk;
uav; ESpfwHk;ay:wGif ysOfjym;wpfcsyfcif; xrif;pm;yGJjyKvkyfum
xm;\/ xrif;pm;aomufaomtcg Murf;ay:wGif xdkif pm;av
onf/
odkY wpfa,mufwnf; tdrftoHk;taqmif tenf;i,frQ?
tapcH w pf a ,muf ES p f a ,muf r QES i f h aexd k i f & onf u d k rnf o l
ESpfouf ygtHhenf;/ armifvlat;rSmrlum; olwumuJhodkY crf;crf;
em;em; aexdkifjcif;udk rESpfouf/ ,ckvuf&Sd toHk;taqmifwdkYyif
rsm;ao;onf[k xifum jzKwfypfcsifao;\/ vlxl; vlqef; wpf
a,mufaywnf;/
wpfaeYo armifvlat; Hk;rS apmapm qif;vmcJh\/ tdrfodkY
a&muf v Qif tapcH j yif x m;aom umzD c G u f w pf c G u f u d k aomuf ?
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

129

abmif;bDwdkESifh &Syftusudk 0wf? wkwfaumufwpfacsmif;udk udkifum


{&m0wDjrpfurf;ajc wpfavQmuf avQmufvmcJ\
h /
rdrdavQmufvmaom vrf;wpfavQmufwGif vlolr&Sd? wdwf
qdwfvsuf &Sdaeay\/ wpf&Hwpfcg jrpfxJwGif ig;zrf;aeMuaom
wHigavSuav; wpfpif;ESpfpif;udk awGUjrif&\/ a&pyfwGif ig;udk
apmifh pm;aeMuaom AsKdif;rsm;udk vnf;aumif;? 'defnif;iSufrsm;
udk vnf;aumif; awGUjrif&\/ urf;ajcwpfavQmufwGif pdkufxm;
aom ajymif;cif;? yJcif;wdkY pdrf;pdrf;pdkpdk&Sdaeonfudk jrif&onfudkyif
pdwf&Tifvef;vsuf ae\/
xd k c PwG i f avmuBuD ; ud k vH k ; vH k ; arh v suf aeNyD ; vQif
avmu\ty jzpfaomae&modkY a&mufaeouJhodkY xifrSwfrday\/
odkY &Tifvef;vsufaeonfhtxJwGif pdwftwGif; [mwmwm jzpf
ae\/ wpf p H k w pf c k r S m rjynf h p H k o uJ h o d k Y jzpf a eay\/ vG r f ; o
vdkvdk bmvdkvdk? b,fvdk ae&rSef;rod jzpfaeay\/ odkY jzpfNyD;
pOf;pm;&if;yif tdrfodkY jyefvmcJhavownf;/
td r f o d k Y arS m if r S jyef a &muf \ / td r f o d k Y a &muf a&rd k ; csKd ; ?
xrif; [if;pm;aomufNyD;vQif tdrfa&SUtjyifbuf 0&efwmwGif
yuf v uf uk v m;xd k i f u d k xk w f u m xd k i f N yD ; vQif twG i f ; buf r S
xG u f a eaom rD ; a&mif aeY c if ; u a&muf v maom owif ; pm
wpfapmifudk zwf ae\/
vqef; 10 &ufaeUnjzpfaomaMumifh vomvsufae\/ tNrJ
rjywf pD;qif;vsufaeaom {&m0wDjrpfay:odkY va&mifusvsuf
aeaomaMumifh jrpfwpfckvHk; ta&mifawmufvsuf aeay\/ nOfh
OD;,H jzpfaomaMumifhvnf; avnif;u wdkufcwfvsufae\/ teD;
tem;&S d opf y if w d k Y r S yk & pf t p&S d a om yd k ; rT m ;wd k Y u vnf ; jrL;wl ;
atmf [ pf a eMu\/ td r f a &S U wrmyif a y:wG i f v nf ; 'D ; 'k w f w pf
aumifonf wpfrdepfwGif wpfBudrf rSefrSefjrnfvsuf ae\/ tdrfwGif
aygufzGm;Muaom aMumifuav; oHk;aumifrSmvnf; usvsufae
aom vHkcsnfpudk qGJum upm;aeMuavownf;/
armifvlat;onf owif;pmudk wpf&GufNyD; wpf&GufvSefum
vSefum zwfvsufae\/ twefMumvQif rdwfaqG armifaomif;az
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

130

odyHarmif0

xdrf;jrm;aMumif;udk awGUjrif&\/ taMumif;udk qHk;atmifzwf


NyD;aemuf owif;pmudk Murf;ay:odkY ypfcsvdkuf\/ rdrd&Syftus
tdwfxJrS ydkufqHESpfjym;udk xkwfum ar;aphwGif aygufvsufaeaom
rkwfqdwfarG; twdkuav;rsm;udk nyfum nyfum Ekwfvsufae\/
rsufESmum; Mu,fawGtpHkjzifh xGef;vif;vsufaeaom aumif;uif
odkY armhae\/ odkY&mwGif armifvlat; rsufpdxJum; vudkvnf;
rjrif? Mu,ftaygif;udkvnf; rjrif? rdk;aumif;uifudkvnf; rjrif
bmudpk Of;pm; aeygoenf;/
rdwfaqG armifaomif;azrSm xdrf;jrm;NyD;jzpfayNyD/ rdrdvnf;
tcsdefwef t&G,fa&mufayNyD/ t&G,fa&mufHkrQru t&G,fyif
vGefNyD[l qdkolrsm;u qdkMuavonf/ rdef;r,lvQif tb,fodkY
aom rdef;rrsKd;udk ,l&tHhenf;/
OD;bdk;aomif;\ orD; rvSqifonf kyf&nf lyum, tvGef
vSyaom rdef;uav;jzpf\/ toufvnf; i,f\/ cspfpzG,fvnf;
aumif;\/ odkYaomf OD;bdk;aomif; ydkufqHwpfjym;rQr&Sd/ rdrduyif
pdefem;uyf? pdefvufaumuf? pdefMu,foD;wdkYudk 0,fay;&rnf jzpfacs
onf/ r0wfcsifvQif aumif;\/ r0wfcsifrSmvnf; r[kwf? rdef;r[l
u 0wfcsifolcsnf; jzpfavonf/ wpfa,mufESifhwpfa,muf *kPf
NydKifaeolrsm;jzpfMu\/ pdef0wfcsif HkrQru armfawmfum; pD;csifay
OD;rnf/ tdrfudkvnf; crf;crf;em;em; qifcsifayOD;rnf/ rdrd&aom
vcrS m vnf ; rsm;vS o nf rqd k E d k i f / xd k v cES i f h avmuf i Ed k i f & ef
taMumif;rjrif/ ]at;apvdkvdkY w&m;em? ylZmptusKd;} qdkaom
pum;uJhodkY rat;&onfhtjyif r,m;twGuf? om;twGuf ylyif
p&mawG rsm;vm&ef taMumif;&Sd\/ odkY tyltyifawG rsm;vm&
onfxuf ,ckvdk vlysKdBuD; vkyfae&onfuyif aumif;ao;\/
OD;a&Tbdkum; tvGefcsrf;om<u,f0aom ajrydkif&SifBuD;wpfOD;
jzpfavonf/ om;orD;qdkvnf; rpdk;cifwpfa,muf wnf;om
&S d \ / Op m yp n f ; twG u f tenf ; i,f r Q pd k ; &d r f & ef r &S d / pd w f a t;
vufat;ESifh vkyfudkifpm;aomufHk &Sdavonf/ odkYaomf rpdk;cifrSm
tvGeftkyfqdk;onf[k Mum;&\/ odkY tkyfqdk;aom r,m;ESifh
twlwl yGJvrf;obifodkY ,SOfwGJ oGm;rnfqdkvQif olwum uJh&JU
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

131

p&mtaMumif;jrif\/ armifvlat;rSm aiGrufaom odkuform;ygu


vm; [l qdkrnfudk pdk;&drf&eftaMumif;vnf; &Sdavonf/ olwum
uJh&JUrnfudk pdk;&drf&apumrl aMu;aiGaygrsm;<u,f0ol\ orD;jzpf
aomaMumifh rdrdtay: r,m;u tEdkifusifhrnfudkvnf; pdk;&drf&ef
&Sdao;\/ rdrdMoZmr&SdbJ r,m;\ MoZmvTrf;rdk;rnfudkvnf; pdk;&drf
ruif;jzpfr\
d /
0efaxmuf OD;aomfwm\orD; rcifvwfrSm kyfvnf;oifhwifh
\/ OD;aomfwmrSmvnf; aMu;aiG tawmftwef aygrsm;\/ odkY&m
wGif 0efaxmufuawmfBuD; ra&TrSm tvGefpuftvSnfhaumif;onf
[k ausmfMum;avonf/ olYorD;udk ,lvQif olYpuftvSnfhudk cH&
rnfum; rvGJwnf;/
olaX; OD;<u,f\orD; rvSwifrSm kyfvnf;acsm? oabm
vnf;aumif;? tajymvnf; yg\/ qdkp&m r&SdNyD/ odkYaomf rvSwif
\ tpfudk armifwifarmifrSm tvGef&rf;um;aom t&uform;jzpf
\/ taysmftyg; vdkufNyD;vQif olwumESifhvnf; roifhrwifh jzpf\/
vlrsK;d ESihf a,mufzawmf&vQif ae&mrus/
pufolaX; OD;'gvD\ orD; raomif;wifrSm tvGefawmfonf
[l owif;Mum;&avonf/ Opmayg? oabmaumif;? tajymyg
kyfvnf;acsm? tvGefyif oifhwifhvSay\/ odkYaom OD;'gvDonf
rdrdr,m;BuD; aoqHk;NyD;aemuf rsm;rMumrD r,m;i,fwpfa,muf
,l\/ xdkr,m;rSm rdrdorD; raomif;wifxufyif oHk;ESpfi,fao;
onf [ k Mum;&\/ od k Y r,m;i,f i ,f u av;ud k ,l x m;aom
tbdk;BuD;tm; a,murawmf ae&mrus/
yGJuawmfBuD; a':odef;arrSm rdrda,mufsm; qHk;oGm;NyD;aemuf
ypnf;tajrmuftjrm;ESifh orD;uav; wpfa,mufomusef&pfcJh\/
orD;a&m ratyg oabmvnf;aumif;\/ olwumudk vnf;cspf
cifwwf\/ t&yfESifhvnf; oifhwifh\/ ajymp&mbmwpfckrQr&Sd?
rat;Munfuav;ESifh&vQif ae&musNyD/ odkYaomf a':odef;ar\
aqGrsKd;wdkYrSm tvGefEIwfoD;aumif; "m;xufonfhtjyif trsKd;vnf;
aumif;aumif;roef[
Y k wD;wd;k pum; ajymoHMum;&\/
odkYawG;awm pOf;pm;aeonf twGif; rdk;aumif;uifwGif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

132

odyHarmif0

wdrfwdkufBuD;onf taemufbufrS wuf vmNyD;vQif vrif;udk


zH k ; uG , f v d k u f \ / {&m0wD j rpf t wG i f ; iS u f c wf o G m ;aomtoH u d k
cyfrSefrSef Mum;&\/ tdrfa&SU wrmyiftxufrS 'D;'kwfrSmvnf;
wpfrdepf wpfBudrf tpOftwdkif; rSefrSefyif jrnfvsuf &Sdaeao;\/
awmifbuf&Sd e,fydkif0efaxmuf tdrfrSmvnf; ]OD;uvdefoDcsif;}
"mwfjym; zGifhaeonfudk oJhoJhuav;Mum;ae&\/ xdktoHrsm;onf
armifvlat;\ pdwfxJwGif a0; a0; oGm;Muavukef\/ twef
MumvQif vHk;vHk;yifaysmufoGm;Mu\/ armifvlat;vnf; yufvuf
ukvm;xdkifay:wGif wSL;&SL;ESifh tdyfaysmfvsuf aeawmh onf/
pnf;pdrfxuf tb,fpnf;pdrf omEdkifygtHhenf;/
*Eavmu? wGJ-12? rSwf-71?
('DZifbmv? 1930)
p

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

133

acwfonf tvkyv
f ufrahJ ygaom acwfBu;D ygwum;/
tpdk;& trIxrf;rsm; tvkyfvufrJhjzpfMu? olaX;wdkufBuD;wdkY
wGif pma&;vkyfaeolrsm; tvkyfvufrJhjzpfMu? ulvDrsm; tvkyfvuf
rJh jzpfMuESifh cGtusBuD; usaeMuavNyD/
tvkyftudkif &NyD;olwdkYyif tvkyfvufrJh jzpfMu&vQif tvkyf
r&ao;aom olwdkY tvkyf&&efum; rnfrQ cJ,Of;ayrnfenf;/ 0dZm
bGJU &olawG? odyHbGJU &olawG tvkyfvufrJhjzpfukefMuNyD/ Oypm
wef;pmar;yGJatmifolawG tvkyfvufrJhjzpfukefMuNyD/ 10-wef;
pmar;yGJatmifolawG tvkyfvufrJh jzpfukefMuNyD/ ckepfwef; atmif
jrifow
l t
Ykd zdu
Yk m; todq
Yk zkd ,
G &f m &Sad wmhtehH nf;/
jrefrmjynf&Sd ausmif;aygif; rsm;pGmwdkYwGif ynmoifMum;vsuf
aeMuonfh aomif;aygif;rsm;pGmaom ausmif;om;wdkY tzdkY tvkyf
um; pOf;pm;yif ray:NyD/ tvkyfvufrJh wnf;[laom yifv,f
aMumwGif arsmyg aeMuukefaom olwdkYtm; tb,farcvmonf
vm u,fwifygtHhenf;/ tvkyf&Sm&if;yif ysufpD;epfrGef;Mu&awmh
rnfavm/
armif v l a t;um; rd r d w G i f tvk y f v uf u d k i f &S d a omf v nf ;
tvkyfvufrJhjzpfaeMuaom rdwfaqGrsm;? aqGrsKd;awmfpyfolrsm;t
wGuf awG;awm ylyefrdavonf/
,aeYnae ukudK0&GmrS rJZvD&GmodkY oGm;&ef tvdkYiSm &efukef
rSvmaom {&m0wD rD;oabFmudk armifvlat; apmifhpm; ae\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

134

odyHarmif0

av;em&Dxdk;vQif aygufvmavonf/ oabFmqdkufonfESifhwpf


NydKifeuf ypnf;rsm;udk wifNyD;vQif oabFm txufxyf yxrcef;
xJwGif 0ifxdkif\/ xdktcef;xJwGif touf 20 cefY oem;urm;
vkvifysKdwpfa,muf ygvmavonf/ 0wKpmtkyfwpftkyfudk zwf
ae\/
ukudK0&GmrS oabFmxGufvm twefMumvQif xdkvkvifysKd
ESifh armifvlat;wdkY pum;ajymp jyKMuavonf/ xdkYxuf twef
uav;yd
k MumjyefvQif pum;vufqkH usaeMuavawmhownf;/
olwdkYESpfa,muf ajymMum;Muaom pum;rsm;udk em;axmif
MunfhMuprf;yg/ tvkyfvufrJh taMumif; jzpfygonf/
]armif b,fu vdkufvmovJ}
]&efuek u
f vdu
k v
f mygw,f}
]aMomf ausmif;udpx
ifyg&JU}
]r[kwyf gbl;? tvkyo
f mG ;&SmwmygyJ}
]&cJ&h UJ vm;}
]b,f&rvJ? uRefawmfu 10 wef;atmifwm av;ESpf&SdygNyD/
tckawmif tvkyf&SmvdkYr&ao;bl;/ tvkyf&Sm&wJh p&dwfvnf; awmf
awmfukefygNyD/ tdrfu rdbrsm;vnf; odyfnnf;wmyJ}
]armif vdck siw
f mu bmtvkyrf sK;d vJ}
]bmtvkyfyJjzpfjzpf? tvkyfqdk&if NyD;wmyJ? tckawmh 10 wef;
atmifNyD; tvkyfr&Sd? rdbawG&JU ypnf;awGudk xdkifpm;aewm awmf
awmfMumNyD/ tm;vnf; emp&myJ}
]vc b,favmuf&rS vkyfr,fvdkY pdwful;xm;ovJ}
]vc b,favmuf&& vkyfr,fcifAs? ukefukefajymvdkufr,f?
vc r&awmif tulpma&;uyJ vkyf& vkyf& udpr&Sdygbl;/ uRef
awmfhrdb&JU ydkufqHeJY pm;NyD;vkyfr,f? tvkyf&Sdw,fqdk&if awmfyg
NyD/ *sydk;vdkY olwumuqdkwm tcH& qdk;vGef;vdkY}
]armif&if tvkyfoGm;&Smwm &efukeftjyif b,frSmrsm; oGm;
&Smao;ovJ}
]&efukeftjyif b,frSmtvkyf&EdkifyghrvJ? &efukefrSmawmif
tvkyf&SmvdkY r&rSjzifh wjcm;rSmawmh a0;yga&m}
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

135

]awm&Gmrsm;rSmaum tvkyo
f mG ;&Smao;ovm;}
][m r[kwfwm? awm&GmrSm tvkyfoGm;&SmvdkY b,f&rvJ}
]armif&ifwdkYvdk t*Fvdyfpmwwf? jrefrmpmwwf uav;awG
twGuf usKyf tvkyf&Smay;r,f? vkyfrvm;}
]atmifr,f vkyfcsifwmayghAsm? vc b,favmuf&& vkyfygh
r,f? aus;Zl;udkvnf; rarhygbl;}
]vufOD;awmhjzifh vctpdwfavmufyJ &r,f/ aemifawmh wpf
pwpfp ae&musrSmyJ}
]tckvdk awGU&wm uRefawmfhudk ewfodMum; rwmyJvdkY xifyg
w,f? bmtvkyfygvJ cifAs}
]usKyfajymwJh tvkyfu yifvnf; ryifyef;bl;? b,folYudkrS
vnf;raMumuf&bl;? ukodkvfvnf;&w,f? odkYayr,fh vkyfcsifwJh
vlawGu &Sm;w,f}
]atmifr,f? uRefawmfvkyfcsifygw,f cifAsm? tJonftvkyf
udkom ay;yg? b,favmufyJ yifyef;awmh vkyfyghr,f? tvkyfudk
om &ygap}
]aumif;Ny?D tvky&f Nyv
D o
Ykd m rSwv
f u
kd af yawmh}
]tJonf tvkyf[m bmtvkyfqdkwm rod&bl;vm; cifAsm}
]q&m tvkyf armif&if&JU? b,fuavmufaumif;wJhtvkyfvJ}
]uRefawmfvnf; vkyfcsifygw,f? trsKd;om;ausmif;rSmvm;?
tpd;k &ausmif;rSmvm;}
]tJ o nf a usmif ; awG u tvk y f [ m w,f r vG w f v yf v S b l ; ?
vkycf sio
f nfw
h ikd af tmifvnf; ae&mvyf&rdS mS r[kwb
f ;l }
]'gjzifh b,frSm q&m vkyf&rSmvJ}
]tif;r qdkwJh &Gmudk odovm;}
]odygw,f}
]tJ o nf & G m rS m td r f a jc 300 avmuf & S d w ,f ? ausmif ; wpf
ausmif;rS r&Sdbl;? bkef;BuD;ausmif;awmhjzifh wpfausmif;&Sd&JU? odkY
ayr,fh tJonfausmif;rSm uav;awGudk pmroifbl;wJh? onf&Gm
rSm&SdMuwJh uav;awG[m uBuD;? cacG;udk ykwfBuD;avmufa&;jy
wmawmif rodbl;wJh? 'gaMumifh&Gmu vlBuD;awG nnf;aeMuw,f/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

136

odyHarmif0

&Gmol&Gmom;awGpkNyD; ausmif;wpfausmif; axmifcsifvYdkwJh? armif&if


eJY tcefo
Y ifw
h myJ}
]uRefawmfwdkY 10 wef;ynm oifxm;wm onfvdk tvkyfrsKd;
eJu
Y u
kd yf ghrvm;? rEHb
k ;l vm;}
]bmjzpfvdkY EHk&rSmwHk;? pma&;vkyfwmxufawmh aumif;ao;
w,f? armif&ifu bmtvkyfrsKd;rqdk vkyfr,fvdkY ckyJajymwm arhoGm;
Nyv
D m;}
][kwfawmh [kwfyg&JU? uRefawmfu vcpm; tvkyfudk qdkwm
tckajymwJh EHkcsmcsm tvkyfrsKd;udk qdkwmr[kwfbl;}
]atmifr,fav;[Jhvl? onftvkyfrsKd;udk EkHcsm w,fvdkYxif&if
b,ftvkyfudk vkyfawmhrvJ? ausmif;om;tenf;qHk; 50 avmuf
&r,f? wpfa,muftwGuf wpfv ig;rl;ay;rwJh? wpfvtpdwfqdk
wm aocsmaygufaygh/ pyg;ay:wJhtcg ig;ajcmuf ig;yday:wJhtcg
vmydkYMuOD;r,f/ 0g0if0gxGuf qdk&ifvnf; vmuefawmhMuOD;r,f?
y0gp vHkuGif;pawmh&rSmyJ/ wpf&GmvHk;rSmvnf; armif&if wpfa,muf
yJ t*Fvdyfpmwwf &Sdw,fqdkawmh b,fae&mrSmrqdk armif&ifhudk
vmwdkifyifMu&r,f? ta&;taMumif;&Sd&if armif&ifhudkyJ avQmuf
vT m wd k Y bmwd k Y u d k vmta&;cd k i f ; &r,f ? r[k w f v m;/ trI t cif ;
jzpfvmvdkY &Sd&ifvnf; armif&ifhqDvmNyD; ESD;aESmMu&r,f/ armif&ifhvdk
t*Fvdyfpmwwf wpfa,muf a&mufoGm;r,fqdk&if &Gmol&Gmom;
awGrSmvnf; rsufpd? em; yGifhvif;vmMur,f r[kwfvm;? armif&ifh
MoZm b,favmuf&Sdr,fqdkwmudk pOf;pm;Munfhprf;? armif&ifajym
orQ &Gmom;awG vdkufemMu&r,f? wpfvaiG 50 usyfqdkwm tenf;
uav;aygh/ ae&mwumrSm armif&if ryg&ifNyD;rvm;/ onf&GmrSm
aevdkY taetxm;usoGm;&if teD;tem;&Gmrsm;u armif&ifhxHrSm
tMuHPf vmawmif;Mu&r,f/ PfylaZmfcawGvnf;&r,fr[kwf
vm;? &Gmom;awGtay:rSm MoZm&Sdvmw,fqdk&if armif&ifpm;zdkY
aomufzdkYqdkwm b,fukefawmhrSmvJ? &GmrSm aew,fqdkawmh oHk;zdkY?
pGJzdkY qdkwmvnf;bmrS ukefrSm r[kwfbl;? 0wfzdkY pm;zdkYqdkwmvnf;
ruk e f b l ; / &wJ h yd k u f q H u d k pk r d O D ; r,f ? tJ o nf pk r d w J h aiG E S i f h
v,fuav;0,f? O,smOfuav;0,feJY? av;ig;ESpftwGif;rSm ajrydkif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

137

&Sifawmif jzpfEdkifw,f/ b,fuavmuf aumif;wJhtvkyfvJ? &efukef


rSm pma&;oGm;vkyf aer,fqdk&if b,fawmhrS vlwpfvHk; olwpfvHk;
jzpfrSm r[kwfbl;? armif&ifwdkY wpfawG[m trSm;udk trSefxifaevdkY
tvk y f v uf r J h jzpf a eMuwmaygh / tvk y f r &S d w J h ae&mrS m
tvkyfoGm;&SmvdkY b,fawmh &rSmwHk;? tvkyf&Sdr,fh ae&mrSmawmh
r&SmcsiMf ubl;}
]tck ajymjywm 0rf ; omp&mygyJ ? oabmayguf p &mvnf ;
aumif;ygw,f? odkYayr,fh uRefawmfwdkY oifxm;wJh ynmeJYawmh
rudkufvSbl;? aemufNyD;awmhvnf; awm&GmrSmaevdkY rjzpfbl;xif
w,f}
]'guawmh armif & if h o abmaygh / armif & if u Nrd K UrS m aeNyD ;
tvk y f v uf r J h j zpf a ewmud k Bud K uf & if v nf ; tck a jymwJ h t vk y f u d k
rvkyfeJY? ususee tvkyfeJY tudkifeJY aecsifvdkY &Sd&ifawmh tckajym
wJh tvkyf[m taumif;qHk;yJ armif&if? tckacwfrSm tvkyf&Smae
MuwJh vlawG[m pE*kwf ppfwdkufwmvdk NrdKUBuD;udkom t&if0ifNyD;
pD;Muw,f/ &Gmodrf &Gmi,frsm;udkawmh arhaeMuwmyJ? EdkifiHjcm;u
vmwJh wkwf? ukvm;awGuawmh NrdKUBuD;rsm;udk vufvTwfNyD; &Gmodrf
&Gmi,frsm;udk 0ifNyD; pD;Muw,f/ &Gmodrf &Gmi,fawGu pkaqmif;vdkY
aiG a wmf a wmf u av; awmif h v mawmh r S Nrd K UBuD ; awG r S m wuf N yD ;
ukefqdkifBuD;awG udk zGifhMuwm armif&ifvnf; todygyJ}
]tckajymwmawGuawmh t[kwftrSefcsnf;ygyJ? odkYayr,fh
uRefawmfwdkY t*Fvdyfpm oifxm;wmu rcufaeaybl;vm;? bm
r[kwfwJh ausmif;q&m tvkyfuav;udk oGm;vkyfr,fqdk&if &Suf
p&mraumif;bl;vm;}
]vmyJ vmao;&JU? bmvdkY&Suf&rSmvJ? 'gjzifh t*Fvdyfpmoif &if
tvkyfvufrJh jzpf&awmhr,f qdkovdk usaeNyD? q&mtvkyfxuf
bmtvkyu
f jrwfao;vdv
Yk }J
]aeygOD; cifAs? uRefawmf wpfck ar;yg&ap}
]ar;yg ... ar;yg}
]tJonf ausmif;udk tpdk;&u todtrSwfjyKrwJhvm;? 'dpBwdwf
aumifpu
D aum taxmuftyHah y;rwJv
h m;}
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

138

odyHarmif0

]tpdk;& todtrSwfjyKcsifjyK? rjyKcsifae? 'dpBwdwfaumifpDu


axmufyHhcsifyHh ryHhcsifae? udk,fhtvkyf&wmom vdk&if;r[kwfvm;?
udk,f vpOf ausmif;vc &wmom vdk&if;r[kwfvm;? ausmif;om;
uav;awG pmwwfwmom vdk&if;r[kwfvm;/ olwdkYu todtrSwf
jyK&ifawmif vGwfvyfcGifhudk xdcdkufOD;r,f/ b,folrS 0ifrIyfbJ
udk,fxifwmudk oifMum;&&if udk,fxifovdk ae&&if taumif;
qHk;yJ r[kwfvm;/ armif&ifwdkY pdwfu w,fcufwmudk;}
]cufwmr[kwfbl; cifAs? tpdk;&u todtrSwfjyKwJh ausmif;
rS rsufESm&Sdw,f? 'dpBwdwfaumifpDu axmufyHhwJh ausmif;rS vldk
aow,f}
]armif&if wpfa,mufvnf; cufawmhwmyJ? rsufESm&SdwmawG
udkom vdkufaewmudk;? tusKd;&Sdr,f r&Sdbl; qdkwmudkawmh rMunfh
bl;/ 'gaMumifhvnf;t*Fvdyfpmwwf tvkyfvufrJhawG jrefrmjynfrSm
rsm; aewm xifyg&JU? 'Dvdkjzifh t*Fvdyfpm rwwfwmuyJ cyfaumif;
aumif ; ? t*F v d y f p mwwf w m tvk y f v uf r J h j zpf a tmif v k y f w meJ Y
twlwyl }J
]rSeyf gw,f}
odkY pum;aumif;vm&if; oabFmonf rJZvD&Gm qdkufuyf
av\/ armifvlat;wdkYvnf; EIwfqufMuNyD;vQif toD;oD;qif;
oGm;Muavownf;/
'*kef? wGJ-14? rSwf-167?
(Zlvdkifv? 1934)
i

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

139

armifvlat;onf pdwfat; vufat;ESifh aexdkifvdkaomf


vnf; tpdk;&buf 0ifrdvsufom; jzpfaomaMumifh armifvlyljzpf
vsufaeawmh\/ armifvlat; tvkyf0if rsm;rMumrDyif pyg;
aps;awG us? om,m0wDwGif olykefawGu x? tNrdKUNrdKU te,fe,f
wGif vlqdk;awGu <uESifh tvGefxl;aom acwfBuD;ESifh BuHKBudKufvsuf
&Sad y\/
rdrd tkyfxdef;&aom e,fum; tcGefawmf awmif;&cufaomf
vnf; wdkif;a&; jynfa&;twGuf rsm;pGm ryl&/ ab;ywfvnfe,frsm;
u ql y l M uaomaMumif h armif v l a t;wd k Y v nf ; xd w f x d w f E S i f h y if
aeMu&\/
ta&;ydkifrif;u trdefYay;aomaMumifh armifvlat;rSm e,f
pyfodkY ajy;cJh&\/ tpdk;& oabFmay:wGif rdrdpma&;ESifh tapcHrsm;
tjyif tjcm; oabFmom;wdkYom yg\/ rdrdydkife,fjzpfaom &GmpOf
avQmuf owif ; ud k axmuf \ / tcG e f a wmf u d k aumuf \ /
wif;wif; aysmhaysmh? acsmhwefacsmh? ajcmufwefajcmuf? qlwefql?
ylwefyl? vkyf vmcJh\/ 109? 110 vkyf&ef ppfaq;onfh &Gmvnf;
ppfaq;\/
odkYvmcJh&m rdrd\ e,ftqHk; tpkuav;qdkaom &GmodkY
ae0if c sd e f qd k u f a &muf vm\/ &G m ES i f h oabF m qd k u f & mum;
awmfawmf vSrf;ao;\/ &Gma&mufatmif tpdk;&oabFmr0ifEdkif/
armfawmf oabFmuav;om 0ifEdkif\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

140

odyHarmif0

0efaxmufrif; vmonf Mum;aomaMumifh &GmolBuD; armifppf


qdkufonf &GmrS armfawmf oabFmuav;ESifh xGufvmavonf/
armifvlat;tm; rdrdtdrfodkY vm&ef awmif;yef&Sm\/ armifvlat;
onf xrif;pm;aomufNyD;vQif rdrdpma&;udkyg ac:um tpkuav;
&GmodkY olBuD;ESifhtwl vdkufygoGm;\/
waygif;vjynfhaeU jzpfaomaMumifh vrif;u omygay\/
acsmif;wpfacsmif;vkH;azG;aeavonf/ uGif;rsm;um; eDMuefYMuefY
ae\/ avjynfuav;u wdkufcwfaeaomaMumifh cyfat;at;/
txl;ojzifh armifvlat;rSm abmif;bDwdkuav;udk 0wfxm;aom
aMumifh 'l;ESpfvHk;vHk;rSm ydkrdk at;&SmMuayonf/ rcHEdkifatmifvnf;
rat;? rat;bJvnf; r[kwf/ rcHcsd rcHom ae\/
twefMumvQif tpkuav;&GmodkY a&mufavonf/ bk&m;yGJ
usif;yae&mrS qdkif;oH Mum;&\/ qdkif;oH\ om,mjcif;udk em;r
axmifEdkif/ wdkif;a&; jynfa&; taMumif;udk olBuD;ESifh aqG;aEG;\/
&Gm pm&if;pmtkyfrsm;udk MunfhI ppfaq;\/ vlqdk;vlrdkufrsm;t
taMumif;udk ar;jref;\/ vlcGefawmf taMumif;udk pHkprf;\/
qdkif;wD;aom toHudkvnf; wpf&HrpJ Mum;NrJwdkif; Mum;ae&
avonf/ bk&m;yGJ vmolwdkYum; aysmfyg;Murnf rkcs/ olBuD;? pma&;
0efaxmufwdkYum; acgif;csif;qdkifum aqG;aEG; aeMu&ukef\/
b,fqdkif;oHudkrQ em;raxmifEdkif/ b,fbk&m;yGJudkrQvnf; *krpdkuf/
vjynfhaeU[l owdr&/ rdrd\ tvkyfjzifhomvQif IyfaxG; aeMu
avawmhownf;/
rMumrD armfawmf oabFmuav;ESifhyif xGuf vmMujyef
\/ oabFmBuD;qdkufxm;&m acsmif;0odkY a&mufvQif olBuD;tm;
EIwfquf rdrd\ tcef;xJodkY 0if\/ pm;yGJay:wGif wifxm;aom
em&DuMkd unfv
h u
kd &f m oef;acgifausmaf eNyjD zpfaMumif;udo
k &d \/?
tcGefawmftwGuf wdkif;a&;jynfa&;twGuf wpfaeUvHk; BudK;
pm; vm&aomaMumifh armyef;vSojzifh ukvm;xdkifay:wGif arm
armESifh ypf xdkifvdkufav\/ pm;yGJay:odkY ajcESpfacsmif;pvHk;vTJ
wifum aqmif&Guf&ef udprsm;udk pOf;pm;\/ tem;wGif &Sdaom
pD;u&ufbl;rS pD;u&ufwpfvdyfudk rD;ndum zGm\/ rdrdtcef;xJrSm
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

141

jzpfaomaMumifh udpr&Sd/ &efukefvrf;wGif odkY pD;u&ufaomuf


rl u m; avmuf a v;\ ab;rS uif ; ygh r vm;/ vl i ,f r sm;toif ;
awmif;yefa&;tzGJUESifh awGUavrvm;[k awG;rdojzifh NyHK;\/
reufjzef apmapmwGifvnf; tcGefudpawGESifh oGm;&ayOD;
rnf/ ,ckvnf; oef;acgifausmfaeNyD/ tdyfavOD;rSyJ? abmif;bDudk
cRwf? vHkuGif;udk0wf? tdyf&modkY uyf\/ tdyf&mab;wnfhwnfhwGif
va&mif 0ifaeaomaMumifh vif;vsufae\/ pHkprf;aomtcg xdkae
&m jywif;aygufrSm rSefwyfxm;aomaMumifh jzpfavonf/ tjcm;
jywif;aygufwdkYuJhodkY opfom;jywif;r[kwf/ tdfyf&may:wGifvSJ
tdyfvdkufrnfqdkvQif rdrdESifh uyfvsufae\/ xdkjywif;aygufrS vuf
vSr;f vdu
k rf nfqv
kd Qiv
f nf; rdrt
d m; rDvsuaf eavonf/
naeu olBuD;ajymxm;aom pum;rsm;udk awG;rd\/ oabFm
qdkufxm;&mESifh reD;ra0; tjcm;bufurf;wGif vlqdk; 10-a,muf
cefY wJuav;rsm;ESifh aexdkifMuaMumif;udk owd&\/ xdkrSefjywif;
rS xdkwJuav;rsm; &Sd&modkY vSrf; Munfh\/ xdkwJuav;rsm;udk
jrif&avonf/ MunfhyJ aumif;ao;awmh/ vloHqdkvnf; rMum;
&/ wpf&GmvHk; wdwf aeavNyD/ xdkwJuav;rsm;rSmvnf; bmoHrQ
rMum;&/ &GmtpGef;rS acG;a[mifoHudkomvQif wpfcgwpfcg Mum;&
avonf/
rdrdaoewfudk &Sm\/ rawGU/ tdrfwGif arhaecJhavonf/ rdrd
tapcHvnf; tdyfaeayNyD/ tjcm;bufrSvnf; rdrdpma&;ESifh oabFm
wdkY\ toHudk rMum;&/ pdwftdkufvsufae\/ xdkwJuav;rsm;udk
omvQif pdkuf Munfhaeay\/ xdkvlqdk;rsm; rdrda&mufaMumif;udk
odrnfum; rvGJ/ rdrdudkaMumuf ajy;ukefMurnfjzpfavonf/ ajy;
ukefMuvQif awmfay\/ rajy;bJ rdrdxHodkY vlpkvla0;ESifh vmu
rcufayavm/ ckcHp&m aoewfvnf; tdrf usefaecJhavNyD/
[m udpr&Sd? aowpfaeU arG;wpfaeU? rif;jzpfaerS vlqdk;
aMumufp&m r&Sd/ rdrdpdwfudk &Jaq;wif\/ *kPfawmfudk &Gwf\/
tE&m,fuif; *gxmudk &Gwf\/ &Syftusvufwdkudk rum tjyef
jyeftvSefvSef tcef;wGif; avQmuf\/ twefMumvQif tdkufpjyK
vm\/ acR;awG wpfudk,fvHk; &TJaeavNyD/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

142

odyHarmif0

avat;uav;udk cHvdkaomaMumifh tcef;wHcg;udk zGifhNyD;vQif


oabFmOD; &Sdaom ukvm;xdkifay:wGif xdkif\/ aq;vdyfudk nd
aomuf\/ vrif;udk armfvnf; Munfh\/ MunfvifpGm omvsuf
aeawmhownf;/ ckepfpOfMu,fudk &Sm\/ awGU\/ tNrD;yif aumuf
aeavNyD/ azsmufqdyf? armif&Sifqdkif;xrf; paom Mu,frsm;udk &Sm
jyef\/ awGUjyef\/
urf;ajc wpfavQmufwGif aygufaeaom opfyifawGudk arQmf
Munfh\/ avnif;wGif om,mpGm vIyf&Sm; aeMuavonf/
&G m buf o d k Y arQmf Munf h j yef \ / wd w f q d w f v suf y if / tjcm;
bufurf;odkY arQmf Munfhjyef&m ,cif vlqdk;wdkY\ wJuav;
rsm;udk jrif&jyef\/ tom tjcm;bufodkY vSnfhvdkufavonf/
pdwfr&J xifh? xdkwJrsm;rS bmoHrQ rMum;/ rD;vnf;r&Sd? tdyfaeMu
NyDvm;/ ajy;ukef MuNyDvm;/ aqG;aEG; wdkifyifaeMuovm;/ rnfol
odEikd t
f ehH nf;/
a&wufaeonfrSm awmfawmfMumNyDjzpfaomaMumifh jrpfwpf
jrpf v H k ; jynf h v suf a e\/ xd k i f a e&mES i f h a&\ rsuf E S m jyif u m;
ESpfaycefYoma0;\/ va&mifwGif jzLjzLazG;azG; aeavonf/ *,uf
uav;rsm; xaeonfrSm wzsyfzsyfESifh MunfhyJ aumif;ao;awmh
\/
odkY a&jyifudk ai; Munfhaecdkuf aA'gyifuav;wdkYonf
avnif;wGif &Gufwdkufum wuf vmMuukef\/ xdkaA'gyif\
axmifaeaom t&Gufuav;wdkYonf &Gufrsm;ESifh wlvSay\/ av
wdkuf&mwGif ygyg vdkufvmMuukef\/ tcsKdUrSm wpfyifcsif;
wufvmMuav\/ tcsKdUum; wpfodkufwpfNrHKBuD;pkHk; vmMuav
onf/ tcsKdUonf tv,faumifwGif cyfrm;rm;? ab;u tyif
uav;rsm;u NcH&H vdkufvmMuukef\/ aA'gbk&ifrif;jrwftm;
cpm; vdkufvmaom aA'g rSL;rwfrsm;aywnf;/ ,if;wdkY\ tMum;
wGif tyGifhESifh aA'gwdkYvnf; uGufusm; uGufusm;wGifyg vmMu
avonf/ jymom'fuav;rsm;ESifh wlvS\/ vomomwGif txl;
ojzifh Munfh aumif;avonf/ tjyma&mif aA'gyef;udk v\
tjzLa&mifu tkyv
f u
kd af omtcg Munfh o
I \
l pdwu
f kd MunfE;l ap\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

143

xdkaA'gwdkYum; rdrdwkdU bmomtvdkuf aysmfyg;pGm vSnfhvnf


usuf p m; aeMuuk e f \ / a&wuf v Qif a&wuf E S i f h vd k u f y g
vmMu ukef\/ a&usvQif a&usESifhtwl qif; ygvmMujyef\/
ukef;ay:wGif wifaejyefvQifvnf; ukef;ay:rSmyif BuD;yGm;vsuf
aeMu\/ pkefcsnf qefcsnf tjyefjyef aexdkifusufpm;Muavonf/
a&mufvdk&m a&muf? bmudkrQ raMumufaom tyifrsKd;ay
wnf;/ rnfolYtm;rQ r&GHU/ avS? oabFm? vl rnfrQ rEdkif/ wpfyif
ud k zsuf q D ; vQif ES p f y if a yguf vm\/ ES p f y if u d k zsuf q D ; vQif
av;yif av;yif r S &S p f y if ? MumvQif zsuf q D ; ol w d k Y vuf a vQmh
Muukef\/ xdkodkY vufavQmhvdkufvQif xifwdkif;oGm;? xifwdkif;vm?
aysmf y g;vd k u f o nf h jzpf j cif ; / avmuwG i f vl w d k Y rEd k i f a om
t&mrsm;wGif aA'gvnf; wpfyg;tygt0ifjzpfavonf/
od k Y twnf r us a&muf a v&mwG i f aysmf M uaom
aA'gyif w d k Y tquf r jywf arsm vd k u f v mMuonf u d k j rif v Qif
tm;usrd\/ xdkaA'gwdkYum; vGwfvyfMuay\/ rdrdrSmum; xdkuJh
odkY oGm;csif&moGm;? vmcsif&m rvmEdkif/ rdrde,ftwGif; uGufuGuf
uav;om ae&\/
twefMumvQif teD;tem;&Sd qefpufrS em&Djyef ESpfcsufxdk;oH
udk Mum;rS tdyf&rnfudk owd&avonf/ wpfcgwpfcg orf;p jyKvm
\/ aumif;uifodkY armf Munfhvdkfuf&m vrif;rSm omNrJwdkif;yif/
ywf0ef;usifwGifvnf; wdwfqdwf? vlqdk;wdkYudkvnf; owdr&NyD/
tcef;wGif;odkY 0iftdyf&m eHeuf tapcHEId;rS Edk;awmh\/
*Eavmu? wGJ-15? rSwf-86?
(rwfv? 1932)
a

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

144

odyHarmif0

tnmbk&m;yGJum; bk&m;yGJvnf;jzpf\? aps;yGJBuD;vnf;jzpfav


onf/ tnmwGif bk&m;yGJ oGm;MuonfrSm bk&m;vnf;zl;&if; vdyf
Ovnf; wl;&if;? vdyfrBuD;udkvnf; zrf;&if; oGm;Mujcif;jzpf\/ bk&m;
vnf; zl;&? aysmfvnf;aysmfyg;Mu? aps;vnf; a&mif;& wpfcsufckwf
oH;k csujf ywfaom tnm bk&m;yGrJ sm;aywnf;/
tnmwGif bk&m;yGJoGm;olwdkYonf rdrdwdkY a&mif;&ef&Sdaom
t&m0wKrsm;udk ,laqmifoGm;MuNyD;vQif qdkifrsm;cif;usif; a&mif;
csMuavonf/ wpfOD;wGif ygvmaom ypnf;udk wpfOD;u0,fESifh
ypnf;rsm;udk bk&m;yGJ zvS,favh&SdMuavonf/ eHeufcif;wGif
ta&mif;t0,f vkyfMuNyD;aemuf nae rdk;csKyfvQif yGJMunfholMunfh
bk&m;zl;olzl;? vSnfhvnf MunfhIol MunfhIESifh aeMuavonf/
tnmbk&m;yGJum; bk&m;yGJESifh aps;udk wGJxm;aomaMumifh
wpfv udk;oDwif; pnfum;avh&Sdavonf/ a&Tpufawmfbk&m;yGJrSm
wpfvausmfausmf ESpfveD;yg; pnfum;\/ ausmif;awmf&m? jrovGef?
ukodEmHk bk&m;yJGwdkYum; 10- &ufxuf renf;pnfum;avonf/
pvif;ukodEmHkyGJum; uqkefvqef; 8 &uf? 9 &ufrSp
vjynfhausmf 9 &uf? 10 &ufwdkifatmif pnfum;avonf/ bk&m;
yGJudk ponfhaeU uwnf;u pvif;jrLeDpDy,faps; wpfaps;vHk; bk&m;
yGJodkY a&mufoGm;avonf/ aps;qdkif wpfqdkifrQ aps;twGif; r&Sd
awmhNyD/ aps;wHcg;udk ydwf xm;&\/ ukefukefajym&vQif aps;
twGif; acG;rsm;? usD;rsm;yif r&Sd/ olwdkYvnf;bk&m;yGJodkY a&muf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

145

ukefMuNyD[k xif&\/ aps;0,fvdkolrsm; eHeufwdkif; naewdkif; bk&m;


yGJodkYom oGm; 0,fMu&avonf/ jrLeDpDy,faps;wGifom qdkifrsm;
r&Sdonf r[kwf? aps;teD; ukvm;txnfqdkif? wkwf ukefpHkqdkif
wdkYvnf; bk&m;yGJodkY a&mufukefMuavNyD/ qdkifrsm;om ruao;?
umzDqdkif? vufzuf&nfqdkif? xrif;qdkif? acgufqGJqdkif? tokyfqdkif
rS p NrdKUwGif;&SdorQaomqdkifwdkYrSm bk&m;yGJodkY a&mufukefMuNyD
jzpf aomaMumifh wpfNrdKUvHk; wdwfvsufom aeavawmhonf/ bk&m;
yGrJ mS omvQif qlnaH eawmh\/
ta0;teD;&Gmrsm;rS vmMuaom olwdkYvnf; renf;NyD/ rdkif
aygif ; oH k ; av;q,f r S y if vma&muf M uavonf / rk e f ; urf ; wpf
avQmuf csif;awmifwpf0dkufrSvnf; vmMuukef\/ rdk;wGif;wGif
pm;aomuf o H k ; aqmif & ef yp n f ; tvH k t avmuf u d k bk & m;yG J
vm a&muf0,favh&dSMuavonf/ rdrdwdkY a&mif;&ef&Sdaom ypnf;rsm;
udkvnf; bk&m;yGJrSmyif vm a&mif;Muavonf/ bk&m;yGJ
wGif vdkavao;r&Sd&? tm;vHk;&Edkifavonf/ txnftvdyf? ig;yd?
ig;ajcmuf? MuufoGef? ikwfoD;? aq;zuf? &pf? xGefwHk;? jcif;awmif;
"m;aoG;ausmuf?ausmufjyifrSp rsm;vSpGm\/ a&wGuf jyae&
vQif qHk;cef;wdkif a&mufEdkifzG,fr&Sd/ ukodEmHk bk&m;ab;&Sd uGif;jyif
BuD;rSm txl;pnfum;vsuf aeawmh\/
xdkuGif;jyifBuD;twGif; udk,fhvlpkESifhudk,f? vSnf;0dkif;BuD;rsm;udk
csum csufjyKwf pm;aomufaeMuonfrSm aysmfp&maumif;vSay
awmh o nf / pm;td k ; ? pm;cG u f r sm;ES i f h vmMuaomol w d k Y a ywnf ; /
atmuft&yfwGifrlum; armfawmfbwfpf? armfawmfum;wdkY usuf
pm;&mae&m jzpfaomaMumifh vSnf;0dkif;BuD;rsm;udk bk&m;yGJ rjrif
&awmhNyD/ vSnf;0dkif;BuD;rsm; tpm; armfawmfum;? armfawmfbwfpf
0dkif;BuD;rsm;udkomvQif jrif&awmh\/ tckoGm;? tcka&muf? tckjyef
tnmbk&m;yGJrsm;rSmavmuf aysmfp&m aumif;rnfrxif/ udk,fh
tquf udk,frufvHk;uav;rsm;ESifh oGm;olwdkYtzdkYum; rajymEdkif
ay/
awmol awmifom;wdkYum; ukodEmHk bk&m;yGJ tcsdefwGif
aiGacs;,ljcif;? ta<u;qyfjcif;? v,ftcscH pmcsKyfjcif;? aygifESHjcif;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

146

odyHarmif0

wdkYudk jyKvkyfavh&SdMuavonf/ NrdKUwGif wpfpHkwpf&m jyKvkyfaqmif


&Gu&f ef &Sv
d Qif bk&m;yGw
J ikd af tmif apmifq
h ikd ;f aeavh&adS eMuavonf/
bk&m;yGJtcsdefusrSomvQif bk&m;yGJodkYvm&if; wpfygwnf;
aqmif&GufzG,f&SdonfwdkYudk aqmif&GufoGm;Muavonf/ bk&m;yGJ
tcsdefwGif bk&m;yGJrSomvQif vlpnfum;onfr[kwf? tpdk;&Hk;rsm;
wGifvnf; vlpnfum;onfyif/ a&pp&D pma&;um; rtm;&awmh
NyD/ cgwdkif; wpfaeUvQif a&pp&DpmcsKyfoHk;av;apmiftjyif rvkyf&/
bk&m;yGJtcsdefwGifum; wpfaeUvQif pmcsKyfaygif; 15 apmifxuf
renf; jyKvkyfay;&avonf/ bk&m;yGJ vm&if;rS pmcsKyf0if csKyf
oGm;Mujcif;jzpfavonf/
armif v l a t;onf bk & m;yG J t wG i f ; wpf n o npm
pm;aomufNyD;vQifNyD;csif; t0wftpm; npfnpfrsm;udk 0wfpm;um
wpfa,mufwnf; bk&m;yGJodkY xGufoGm;aom [l\/ ntcgbk&m;
yGJwGif awmolawmifom;wdkYu rsm;aomaMumifh armifvlat;tm;
rnfolrS rrSwfrdacs/ rdrdwdkYuJhodkY awmom;[lyif oabmxm;Mu
avonf/ awmom;ESifh armifvlat;? armifvlat;ESifh awmom;?
wpfpm;wnf; jzpfaeavNyD/ armifvlat; 0rf;ajrmufrdawmh\/
vGwfvyfjcif;udk &avNyD/ awmom;rsm;ESifh wdk;a0SUcGifhudk&avNyD/
awmom;wd\
Yk e*do
k abmxm;tjyKtrlrsm;udk awGUjrif&awmhrnf/
vufOD;qHk; Muufwla&G; qyfuyfodkY a&muf oGm;\/ qyf
uyfa&SUwGif awmom;rsm; 0dkif;tHkaeMuaomaMumifh wdk;rayguf/
ydkufqHay;EdkifolwdkYum; wpfyJpDay; 0ifoGm;ukefMuNyD/ ydkufqH
ray;Edkifaom olwdkYrSmrl qyfuyfHka&SUwGif qGJxm;aom tkyfum;
rsm;udk Munfu
h momvQif rSwcf sucf saeMuuke\
f /
]rl;aphESifh rwfaphudk cGJjcm;NyD; Muufwla&G;u jyEdkifw,fqdkwm
[kwfEkdifyghrvm;} [k tusr&Sd qHyifwdkwdkESifh vluar;\/
][ oifxm;&if wwfrSmayghuG? pum;awmif wwfao;wmyJ
Muufwla&G;qdkwJh taumifrsKd;[m tifrwef vdrmwm uvm;uGm}
[k rsufESmokwfy0g acgif;rSm aygif;xm;olu ajzavonf/
]ig 0ifMunfhprf;csif ygbdawmhuGm? ydkufqHr&SdvdkY} yxrvl
uajym/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

147

]rxl;ygbl;uGm} [k 'kwd,vlu qdk/


odkY awmom;ESpfa,muf pum;qdkaeMucdkuf tem;wGif
0g;ceJ uav;idkoHudk Mum;&\/ tarvkyfolu ]reufjzefrSMunfh
ighom;? rrdkufeJY? reufjzefrSMunfh} [k uav;udk ESpfodrfhapavonf/
Muufwla&G; qyfuyfa&SUwGif awmom;rsm;ESifh wdk;vm;a0SUvm;
vkyfaeNyD;aemuf vSnf;0dkif;rsm; csxm;&mbufodkY xGufvmcJhjyef\/
xdkvSnf;0dkif;rsm; csxm;&mwGifum; vSnf;aygif;ig;&m ajcmuf
&mxuf renf;NyD/ tvGefpnfum;vSay\/ xdkwpf0dkufwGif va&mif
tjyif tjcm; rD;[lr&Sd/ vSnf;0dkif;wpf0dkufwGif [dkjzwfvdkufonf
jzwfvdkufESifh awmom;awmolwdkY\ ajymMum;aom pum;wdkYudk
em;axmif\/
tcsKd U rS m xrif ; pm;&if ; aeUcif ; u ta&mif ; t0,f r sm;
taMumif;udk ajymMum;aeMuukef\/ [dkbuf tem;wGifum; nuyGJ
ESifh vljyufrsm;\ jyufvHk;wdkYudk azmufonfcsaeaomaMumifh w0g;
0g;ESifh &,faeMuavonf/ atmifr,f [dkarSmif&dyfopfyifatmufu
vSnf;orm; wa,mxdk;aevdkufwm w,fem;axmifvdkY aumif;yg
uvm;/ wpfa,mufwnf; tvGrf;o,faexifyg&JU/ olYvufoH om
oavmuf olYkyf&nfu npfpkwfvSygwum;/ [dkbufem;u tr,f
BuD;rSmum; zufjzL aq;vdyfBuD;udk zGm&if; pnf;pdrf,lae\/ b,fol
ESifhrQ pum;rajym/ wpfbufaom ae&mwGifum; rdef;rBuD; wpf
a,mufonf q,fESpf&G,f orD;av;tm; tkyf0,fay;rnfqdkum
nm teif;cdkif;aeayonf/ atmifr,f a[m[dkbufu tbdk;tdk
ESifh ajr;uav;wdkYrSm bmvkyfaeMuygvdrfh? ajr;uav;u xrif;
cl;auR;ae\/ tbdk;tdkum; touf 70 ausmf ajr;uav;rSm 11
ESpfcefY olwdkYajr;tbdk;tjyif rnfolrQ olwdkYem;wGif r&Sd? ajr;tbdk;
ESpfa,mufpum; wwGwfwGwfESifh aeMuavawmhonf/ tbdk;
BuD;um; rdrdtm; ulnDaxmufyHhrnfhom;orD;&Sd[efrwl? onfajr;
uav;ES i f h v k y f u d k i f p m;aomuf v myH k & \/ tbd k ; BuD ; um; t&G , f
vGefNyD/ ajr;rdef;uav;um; t&G,fra&mufao;/ rdbESifh twlwuG
aexdkif&aom rdef;uav;wdkYum; aysmfwkef;? yg;wkef;? upm;wkef;/
rd e f ; uav;um; tbd k ; BuD ; ud k vk y f a uR;ae& &S m ayonf /
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

148

odyHarmif0

ajr;tbdk;wdkYum; aemif rnfodkY pcef;oGm;Muay OD;rnfenf;/


vSnf;0dkif;BuD;rS xGufvmNyD;vQif HkyGJodkY a&mufcJhjyef\/
apmao;aomaMumifh HkyGJa&SUwGif vlrsm;pGm r&Sdao;ay/ HkxJwGif
um; qd k i f ; q&mrsm; ql n H p G m qd k i f ; wD ; um yG J M unf h v d k o l w d k Y u d k
zdwfac:aeavonf/ Hkta&SU&Sd yGJaps;qdkif oHk;av;qdkifwdkYwGif xGef;
xm;aom "gwfrD;rsm;aMumifh Hka&SUwpf0dkufwGif tawmfvif;vsuf
ae\/ armifvlat;onf HkyGJteD; ywf0ef;usifwGif ra,mifrvnf
avQmuf oGm;avonf/ vm;vm; Hkab;em;wGif vlwpfa,muf
onf ukef;ukef; ukef;ukef;ESifh bmvkyfaeonf rod? rw&m;usifh
rnfh olrsm;ayavm/ cg;ydkufEIduf&ef apmifhpm;aeaom vlay
avm/ tcif;oGm;&ef pDrHaeaom olayavm/ xdkae&mrSm tawmf
arSmifaom ae&mjzpfavonf/ armifvlat;onf ra,mifrvnf
xdkoltem;rSm jzwf avQmufoGm;&if; xdkol\ tuJudk cwf\/
armif v l a t; Mum;&onf r S m um; ]vuf x J onf w pf r wf y J & S d ?
onfwpfrwfyJ aysmuf? w,f cufwmudk;} [laom pum;aywnf;/
pum;udk Mum;&aom armifvlat;wGif pOf;pm;p&mawG rsm;pGm
ay:aygufvmavonf/ tu,fyif ydkufqHwpfrwf aysmufoGm;
aomaMumifh &Smaeolayavm/ armifvlat; tem;vmaomaMumifh
wrif[efaqmifum armifvlat;tm; wpfywfdkuf vTwfvdkuf
jcif;ayavm/ odkY pOf;pm;&if;yif xdkae&mrS xGufcJhownf;/
xdkYaemuf ukodEmHk bk&m;y&d0kPf twGif;odkY 0ifcJhavonf/
oDcsif;qdkum ydkufqHawmif;aeaom rsufrjrifwpfa,muf\ teD;
wGif vltrsm; 0dkif;vsufaeonfudk jrif&\/ xdkolrSm acR;wvHk;
vHk;ESifh aeavawmhonf/ olyif oDcsif;qdk? olyif yg;pyfqdkif;wD;?
olyif pnf;vdkuf? olyif vufckyfwD;? wpfa,mufwnf; IyfayGae\/
rarmbJ aernfavm/ a&TjynfBuD;oDcsif;udk zGJUEGJUum cRJcRJyspfyspf
qdkavonf/ tcsKdUu pkwfowfMuukef\/ oDaygrif;w&m;tm;
wrf; waomaMumifhayavm? xdkol\tqdkrSm aumif;aomaMumifhay
avm[k rajymEdkif/ oDcsif;udk em;axmifaeMuaom olwdkY\ aus;
Zl;aMumifh q,frdepftwGif; aiGwpfusyfcefY xdkolrSm &oGm;onf/
tawmfyif ae&musaom tvkyyf gwum;/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

149

xdkae&mrS xGufvmNyD;aemuf Ak'0ifum;rsm;udk a&;qGJxm;


&m wefaqmif;odkY oGm;jyef\/ tpnfum;qHk;aom wefaqmif;ay
wnf; wdk;yifrayguf/ xdkAk'0ifum;rsm;url rEav;yef;csDausmf
OD;cspfNrJ\ yef;csDum;rsm;jzpfavonf/ ,aomf"&mrif;orD;\ tysKd
awmfrsm;rSm ,ckacwf tysKduav;rsm;uJhodkY qHxHk;BuD;BuD; qHNrdwf
awG csvdkufao;/ 0wfpm; xm;onfrSmvnf; tusvuf&Snfyif
jzpfapumrl tvGefyif acwfqefvSay\/ rsufESmaygufrsm;rSmvnf;
acwfqefol kyfacsmacsmuav;rsm;\ rsufESmaygufrsm;twdkif; yif/
xdktkyfum;rsm;rSm "gwfrD;\ ta&mifwGif tvGefyif yeH&vsuf
aeMuavonf/ acwform; armifvlat;onf OD;cspfNrJ\ vufpGrf;
udk csD;rGrf; rqHk;awmhNyD/
armifvlat;ESifhtwl wdk;a0SUum MunfhIaeMuaom olwdkYum;
armifvlat;\ rsufpdrsKd;ESifhMunfhonf rMunfhonfudk olwdkYajym
qdkaeMuaom pum;jzifh tuJcwfEdkifayonf/ armifvlat;ESifh teD;
qHk;aom vlodkufum; ajcmufa,mufcefY&Sd\/ tr,fBuD;oHk;a,muf
toufav;q,fausmfESpfa,muf? tysKduav;wpfa,muf? tr,f
BuD;rsm; pmrwwf/ tysKduav;u zwfjy&avonf/
tysKd/
/ bk&m;avmif; od'wrif;om; awmxGufrnf
tjyKwGif Mumjcnfudk rNyD; om;&m[kvm\ rsufESmudk MunfhaewJh
yHw
k /hJ
tr,fBu;D / / tif; .. awmxGurf ,fh qJqaJ wmif om;uav;
rsufESmudk Munfhcsifao;? oHa,mZOfudk;/
tjcm;tr,fBuD;/ / om;ypf? r,m;ypf? eef;awmfypfNyD;
awmxGuEf ikd w
f myJ awmfvNS y/D
tjcm;wpfa,muf/ / 'g bm[kwfao;ovJ t&Sifaraw,s
jrwfpGmbk&m;avmif;[m olYa&SUrSm olYom;udk bDvl;u <uyf<uyf
0g;pm;wmawmif tm;&vGe;f vdw
Yk /hJ
xdkYaemuf xdkvlpkonf tjcm;um;rsm;udk qufvuf Munfh
&if;rSwcf suf csomG ;avownf;/
olwdkY\aemuf touf 70 cefYtbdk;BuD;ESifh ajr;uav; 14
ESpfcefY wpfa,muf? xdktem;odkY a&mufvm\/ od'wrif;om;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

150

odyHarmif0

u@dujrif;udk pD;NyD; awmxGufoGm;onfudk Munfh&if; tbdk;BuD;u


]onfyef;csDq&m jrif;tqGJw,faumif;wmudk;/ olYjrif;[m
aMumhaewmyJ} jrif;0goemygolEiS w
hf &l UJ /
xd k Y a emuf touf 20 ausmf vk v if y sKd ES p f a ,muf w d k Y \
pum;udk em;axmifMuygOD;/
wpfa,muf/
/ a[h [dk od'wrif;om; 0wfxm;wJh ykqdk;
tqifuav;[m raumif;vm;a[h/
tjcm;wpfa,muf/ / ig rBudKufaygifuGm? [dkbufem;u
um;rSm ZD0u 0wfxm;wJh ykqdk;tqifuav;uomvdkYaumif;w,f/
tjcm;olwdkYvnf; rdrdBudKuf&m pum;rsm;udk ajymMum;oGm;ukef
\/ xdkolwdkY\ 0goem rnfodkYrnfyHk &Sdonfudk od&Sd&avonf/
tawmfMumrS armifvlat; xdkwefaqmif;rS xGufvmcJhav
ownf;/
*Eavmu? wGJ-22? rSwf-141?
(atmufwb
kd mv? 1936)
q

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

151

,aeY u m; armif v l a t;tzd k Y tvk y f r sm;aomaeUaywnf ; /


eHeuf 10 em&DrSp Hk;cef;xJwGif xdkifaeonfrSm nae av;em&D
wdkifatmif ae&mrS rx&ao;cs/ tusOf;orm;xufyif qdk;aeay
NyD/ trIwGJrsm;ESifh IyfaxG;aeaomaMumifhayavm/ r[kwfyg/ aeU
um; we*FaEGaeUjzpf\/ dk;dk;tvkyf r[kwfwef&m/ dk;dk;tvkyf
r[kwfvQif tqef;tvkyfjzpf&rnf/ tb,fodkYaom tqef;tvkyf
ygenf;/ jrLeDpDy,f a&G;aumufyGJtwGuf rJjym;rsm;udk wHqdyfdkuf
aom tvkyfjzpfygonf/ a&G;aumufyGJ acwfBuD;xJwGif pma&;
udkvnf; r,Hk&? jymwmudkvnf; r,Hk&? udk,fwdkifBuJae&jcif; jzpf
avonf/
'Drdkua&pD acwfxJwGif a&G;aumufyJGawGrSm renf;NyD/ awmf
awmfMum rif;wdkifyif a&G;aumufyGJ? awmfawmfMum 'dpBwdwfaumif
pD a&G;aumufyGJ? awmfawmfMum aus;&GmaumfrwD a&G;aumufyGJ
aemiftcgrsm;wGif r,m;,l&mrSm vifae&mrSmyif a&G;aumufyGJ
vkyf&rvm; roday/
,ck a cwf w G i f a&G ; aumuf y G J a wG rsm;oavmuf tvd r f t
aumuf a wG v nf ; rsm;avonf / tvd r f t aumuf a wG u d k
aMumufvSaom armifvlat;onf eHeuf 10 em&DrS nae 4 em&D
wdkifatmif we*FaEGaeYwGif rdrd\ Hk;cef;twGif; tvkyfrsm;vsuf
aeawmh\/ rJjym; 6000 ausmfwdkYudk wHqdyfdkuf&onfrSm awmf
awmfESifh rNyD;Edkif/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

152

odyHarmif0

nae 4-em&D xdk;NyD;rS aetdrfodkY jyef&\/ tdrfjyefa&muf


vuf z uf & nf a omuf N yD ; vQif cyf a t;at;uav; tarmajzum
ae&vQif aumif;ayvdrfhrnf/ odkYaomf rae&/ awmoGm;&ef&Sdao;
\/ pdwfysufp&m pdwfIyfp&m vGefpGmrSyif aumif;vSayawmhonf/
odkYaomf ]olYqefpm; &JrS} qdkaom pum;twdkif; a&TUqdkif;xm;
rjzpf/ ,aeUnaeyif oGm;&ayrnf/ a&rdk;csKd;? t0wftpm;vJ?
jyifp&m&Sdonfudkjyif? xkyfp&m &Sdonfudk xkyf? ,lp&m&Sdonfudk,l?
rSmp&m&Sdonfudk rSmNyD;vQif aetdrfrS xGufcJhavownf;/ aeum;
0ifawmhrnf/
aetdrfESifh jrpfqdyfum; ra0;vS/ ay 200 cefYom&Sdayvdrfh
rnf/ jrpfqdyfwGif tA'l&mref\ oref apmifhaeavonf/ oref
jzif h c&D ; oG m ;jcif ; onf oabF m jzif h oG m ;jcif ; xuf ae&mus\/
av,mOfjzifh oGm;jcif;xuf pnf;pdrf&Sd\/
armifvlat;onf rdrd\wynfhrsm;ESifh orefqdyfrS xGufvm
rMumrDyif ]uRDuRD tD; zwfzwf ...uRDuRD tD; zwfzwf} qdkaom
wl&d,moHudk Mum;&avawmhonf/ xdktoHum; em&D\ pufoH
uJhodkY raES;rjref rayghrav; rSefvsufae\/ uJhodkY rSefvsuf
aejcif;onfvQif armifvlat;\ em;t&omudk wdk;yGm;ap\/ ]uRDuRD
tD;} um; tA'l&mref\ wufoH jzpfavonf/ ]zwfzwf} um;
wuf a&ay:usaom toHwnf;/
uRDuRD tD; zwfzwf toHudkyif wl&d,m toH[l qdk&rnf
avm[k &,farmaumif; &,farmMu ayvdrfhrnf/ toHudk wpf
&Hwpfckom Mum;zl;Muaom olwdkY\em;wGifum; cg;aeayvdrfhrnf/
tMum;& uwfaeayvdrfhrnf/ em;NiD;aeayvdrfhrnf/ toHudk
tzefzefMum;ae&aom armifvlat;\ em;xJwGif om,mvsuf
aeavawmhonf/
wl&d,mtoH rnfonfum; Mum;&zef rsm;rSomvQif om,m
jcif; t&omay:\/ ]ukvm;AHkoHudk jrefrmrsm; cHr&/ jrefrmhqdkif;
oH? ESJoHwdkYudk t*Fvdyfrsm; Mum;r&? wkwfESJoH? qdkif;oHwdkYudk
ukvm;rsm; rcHEdkif/ wpf&Hwpfcgom Mum;&aomaMumifh jzpfav
onf / Mum;aeus jzpf a om rd r d w d k Y \ wl & d , mtoH r sm;ud k u m;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

153

em;axmif rNiD;? Mum;NyD;&if; Mum;csif&if; jzpf\/ wl&d,m wpfrsKd;


u tjcm;wpfrsKd;xuf omonf[l tb,frSm qdkEdkiftHhenf;/
BudKuf&m aumif;pNrJ/ em;&nf0&maumif;pNrJ jzpfavonf/
wl&d,m taMumif;ESifh ywfouf &Sif;vif; vdkuf&onfrSm
tawmfyif tcsdefukefoGm;avNyD/ armifvlat;wdkY pD; oGm;Muaom
ore&f &dS modYk jyefMuOD;pd/Yk
orefOD;wGif xdkifaeMuaom olESpfa,mufum; pma&;armif
zsefpdefESifh jymwm armifbdk;a&TwdkY jzpfMuavonf/ pum;wpfcGef;
udkrQ rajymMu/ rnfonfh taMumif;awGudk awG;awmaeMuonf
roday/ ormef\ yJhbuf tA'l&mref\ tem;wGifxdkifaeolum;
armifvlat;\ wynfh xGef;azwnf;/ wpfa,mufwnf; pum;ajym
azmf r&SdaomaMumifh olvnf; wpfckckudk pOf;pm; aeayvdrfhrnf/
oref0rf;xJ cif;xm;aom yufvufukvm;xdkifay:wGif xdkifae
olum; armifvlat; jzpfavonf/ ol\ vufxJwGif rMumrDu
a&mufvmaom t*Fvdyfpmtkyfwpftkyfudk jrif&\/ xdkpmtkyfudk
rzwfEdkif/ ai;vsufaeavonf/ ]uRDuRD tD; zwfzwf} wl&d,m\
toH? naecif;\ om,maom tajctae? jrpfa&\Munfvif
Nidrfoufaeaom tjcif;t&m? avjynf\ jznf;nif;pGm wdkufcwf
aeaom t&omwdkYudk cHpm;umaeaom armifvlat;um; xdkpm
tkyfukd tb,frSmvQif zwf&efowd &EdkifygtHhenf;/ aerif;vnf;
0ifvSNyD jzpfaomaMumifh aea&mifjcnf a&jyifudk [yfojzifh wzsyf
zsyfESifh aeonfrSm I rNiD;Edkifatmif jzpf\/ tjzLa&mif wdrfwdkuf
wdkYudk aea&mif zsef;vdkufojzifh r&rf;a&mif wpfvSnfh? t0ga&mif
wpfcg? tjyma&mifwpfrsKd;? rD;cdk;a&mif wpfoG,f wifhw,fbdawmif;/
jrif&oltaygif;rSm tb,frSm ESpfaxmif;tm;& wif;wdrf EdkiftHh
enf;/
xdktcdkufxdktcgwGif urm avmuBuD;udk at;jrjcif;wnf;
[laom uGefcsmjzifh tkyfxm;ay\/ rnfolrQ rMunfEl;bJ raeEdkif/
rnfolrQ rESpfoufbJ raeEdkif/ pdwfyljcif;? pdwfaemufjcif;? pdwfIyf
jcif;wdkY aysmufuif;&rnfyif/ ]uRDuRD tD; zwf zwf} wl&d,mq&m
BuD; tA'l&mrefyifvQif pdwfxJwGif MunfEl;&Tifys aeayvdrfhrnf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

154

odyHarmif0

ppfwaumif;wGif usef&pfcJh&Smaom ZeD;crsmudk owd&um yDwd


aomreawGyGm; aeayvdrfhrnf wum;/
]uRDuRD tD; zwfzwf ...uRDuRD tD; zwfzwf} ESifhvm&m vrf;
wpfavQmuf urf;ajcwGif a&qif;csKd; aeMuaom olwdkYudk tquf
rjywf jrifoGm;\/ uav;? vlBuD;? a,mufsm;? rdef;r? tysKd? ttdk
ukvm;? jrefrm? jzLjzL? rnf;rnf;? ydefydef? 00? jrifhjrifh? ykyk trsKd;rsKd;
tpm;pm; tm;vHk;yif aysmfaysmf&Tif&Tif a&qif;csKd;aeMuavonf/
olwdkYwpfawGrSm oDcsif; qdkolqdk? pum; rsm;olrsm;? vdkufwrf; ajy;
wrf; upm;ol upm;? a&ul; aeolawGuvnf;trsm;? uRrf;ypfae
olawGuvnf; r&Sm;ay/ tcsdef tcg ae&mrsKd;wGif tb,f
olonf raysmf&TifbJ aeEdkifygtHhenf;/ xdkurf;ajcwGif aysmfyg;pGm
&SdaeMuukefaom olwdkY\ pdwfxJodkY pdwfnpfp&mawG r0ifEdkif?
pdwfysufp&mawG rvmEdkif? pdwfIyfp&mawG rwdk;Edkif/ tjyifbuf
wGif acwrQ ai;rIdifum aeMu&&Smayonf/ xdkolwdkY\ pdwftwGif;
odkY Munfvifjcif; pdwfwdkYomvQif 0ifEkdifay\/
xdka&csKd; aeolwdkYudk vGefvQif NrdKUjyifodkYa&muf\/ ]uRDuRD
tD; zwfzwf} q&mBuD;uvnf; wuRDuRD wtD;tD; wzwfzwfESifh
tawmyif rowfNyD/ rMumrDyif yJ? ajymif;? aq;? rkefvmOwdkYudk
pdkufysKd;xm;&m ,mcif;rsm;odkYa&mufvm\/ urf;ajc aomifpyf
wGif pdrf;pdrf;vef;vef; Ircef;ay? txufaumif;uifjyifwGifvnf;
wdrfwdkufwdkYrSm trsKd;rsKd; ajymif;vJum rsufvSnhfjyaeMuukef\/
0g&mrSeD? eD&mrSjym? jym&mrS rD;cdk;a&mif ]wdrfawmif ozG,f rif;a&;
us,f} qdkaom a&S;vlBuD;wdkY\ pum;twdkif;yifwnf;/
tvd k [d k r S m I a vmh ? aq;wH B uD ; ud k cJ u m vuf y d k u f v suf
,mcif;rsm;udk tm;yg;w& Munfh aeayonf/ rdrd\,mcif;rsm;
udk MunfhNyD;vQif tm;& rqHk;Ekdif? ESpfouf rqHk;Edkif/ oabmus
rqHk;EdkifNyD/ rdrd\ ,mtjyif rnfonfh t&mudkrQ rcifrif/ xdk
,morm;\ pdwfxJwGif rdrd\ ,mtjyif rnfonhft&mudkrQ rpHk
ruf? rdrd\ ,mtjyif rnfonfht&mudkrQ rjrwfEdk;ay/ e,fydkif
tvkyfudk tvdkr&Sd? ta&;ydkif tvkyfudkrvdkcsif? rif;BuD; tvkyfudk
rESpfouf/ bk&ifcH tvkyfudk rpGJvrf;/ bk&ifrif;jrwfjzpf&efukdyif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

155

pufqkyf ae&ayvdrfhrnf/ yk*HawmifolBuD;tm; wdkif;jynfudk tkyf


csKyf rif;vkyfygrnfhtaMumif;awmif;yefMuaomtcg acG;rBuD;\
EdkYudk acG;om;uav;rsm;0dkif;pdkYMuouJhodkY wGJ&&GJ pD&&D oD;aeMu
aom ocGm;cif;udk ypf tb,frSmvQif rif;vkyfygtHhenf;[k aiguf
vdkuf&m rSL;rwfrsm;u 0dkif; axmif;umrS rif;vkyfaom awmifol
BuD ; rif ; \ taMumif ; ud k armif v l a t; owd & rd a yonf / xd k
taMumif;udk &mZ0ifpmtkyfrsm;wGif zwfcJhpOfu tvGeftaom
awmifolBuD;ygwum; [k rsm;rsm;BuD; uJh&JUrdcJhay\/ IwfcsrdcJhay
\/ &,frdcJhay\/ ,ckum; ruJh&JU rIwfcs r&,fvdkNyD/ awmifol
BuD; rif;bufuyif a&SUaevdkufayOD;rnf/
'*kef? wGJ-14? rSwf-161?
(Zefe0g&Dv? 1934)
w

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

156

odyHarmif0

armifvlat;onf eHeufwdkif; 7-em&Dxdk;vQif tdyf&mrS xavh


&Sd\/ 7- em&DcGJ? 8-em&DcefYwGif pmwdkufrS Hk;pmrsm;udk jymwmyef
'pfu ,lvmavonf/ xdkHk;pm? Hk;tvkyfrsm;udk jrif&vQif armif
vl a t; pd w f n pf p NrJ / od k Y a omf rwwf E d k i f / xd k t vk y f r sm;ud k
xdkif vkyf&onfrSm 11 em&D wdkifawmh\/ 11- em&DcGJrS Hk;wuf&av
onf/
xdkrsm;vSpGmaom Hk;pmawG Hk;tvkyfawG Mum;wGif rdwfaqG
rsm;? aqGrsKd; rdbrsm;xHrS pmwpfapmifwav ygvmwwfavonf/
xdkYaMumifh eHeufwdkif; jymwmyef'pf tvmudk arQmfvifh\/
,aeUeH e uf yef ' pf ta&muf aemuf u savonf / pmyd k Y
oabFm ta&mufaemufusaomaMumifhayavm? yef'pfyifvrf;
wGif pum;rsm;aomaMumifah yavm[k [dEk ,
S o
f nfE,
S f pOf;pm; vsuaf e
\/ od k Y pOf ; pm;awG ; awmaecd k u f aiG a Mu;usyf w nf ; aom
acwfqdk;taMumif;odkY tb,fokdU a&mufoGm;onfrod/ a&muf
oGm;onfum; trSef/
acwfonf vlwumudk xdcdkufaom acwf? wpfurmvHk;udk
xdcdkufaom acwf? bkef;BuD; OD;0dpdw ausmif;wGif tNrJaeaom
uyd, OD;wdk;udkyif xdcdkufaom acwfjzpfavonf/
xdkpmrsm;udk yef'pfxHrS ,lNyD;vQif wpfapmifudk azmufzwf
\/ xd k p mum; aiG w d k u f r if ; BuD ; H k ; rS vmaom pmjzpf a vonf /
pmwGifygaom taMumif;um; tjrwfawmfaMu;tay:wGif tGefY
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

157

awmfaumuf&ef taMumif;wnf;/ tjrwfawmfaMu; tay:wGif


tGefY wufvdkufvQif tcufyif/ odkYaomf jiif;csufxkwfae
tusKd;r&Sd/ ray;rae& ay;&rnfomwnf;/
'kwd,pmudk azmufum zwfjyef\/
jrefrmhaq;Hk wpfHkudk aqmuf&ef pDrHaeaom toif;rS tvSL
aumufcHaompmjzpfavonf/ aq;Hkaqmufjcif;onf aumif;yg
\/ wd k i f ; ol j ynf o l w d k Y tusKd ; rsm;yg\/ uk o d k v f & yg\/od k Y a omf
aMu;aiGusyfwnf;onfh tckdufwGif qdkif;xm;u rjzpfygavm/
rjzpfyg/ vufiif;ta&;BuD;aom t&mjzpfygonf/ vlrrm
wdkYrSm aMu;aiGaygaom acwfwGifvnf; &Sd\/ aMu;aiG&Sm;aom
acwfwGifvnf;&Sd\/ aMu;aiG&Sm;aom acwfwGif rzsm;remNyD[k
qdkif;xm; r&yg/ xdkYaMumifh aq;Hkaqmuf&ef tvSLaiGudk twif;
aumufc&H jcif; jzpfygonf/
aumif;yg\/ aumif;yg\? tvSLaiGudk xnfhcsifyg\/ odkYaomf
rwwfEdkifyg/ qdkif;xm;yg&apOD;? tGefYawmfaMu;uJhodkY qdkif;xm;
r&aom t&mrsKd;vnf; r[kwfyg/
acwfBuD;wGif ydkufqH enf;enf;ESifh ukodkvfrsm;rsm;&aom
tvSLrsKd;udk a&G; vSL&ygonf/ t&rf;rJh rvSLEdkifyg/ anmifaph
avmuf vS L aomf v nf ; apwemaumif ; vQif anmif y if a vmuf
ukodkvf&rnf/ anmifyifavmufvSLaomfvnf; apwemraumif;
vQif anmifaphavmuf ukodkvfudkom &rnf[l jrwfpGmbk&m; a[m
Mum;xm;awmf rlcyhJ gonf/
wpfaeYu tdrfaemufaz;wGif ajy;aeaom acG;0Jpm;uav;
tm; xrif;wpfyef;uefjym;udk apwem aumif;aumif;ESifh auR;yg
onf/ acG;uav;rSm tNrD;weefYeefYESifh 0rf;om rqHk;NyD/ xrif;
wpf y ef ; uef j ym;um; anmif a ph r Qyif tzd k ; wef y g\/ od k Y a omf
apwem aumif;aomaMumifh anmifyifavmuf ukodkvf&rnfrSm
rvGw
J nf;/
odkYaom anmifaph tvSLuav;awGudk pdkufysKd;xm;cJhaom
aMumifh anmifyif ukodkvfBuD;awG &aeavNyD/ acwfqdk;BuD;wGif
anmifyif tvSLawGudk acwqdkif;xm;OD;rnf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

158

odyHarmif0

wwd,pmudk azmuf zwfjyef\/


owif;pmwdkuftkyf wpfa,mufu a&;vdkufaompmjzpfav
onf / aqmif ; yg;awmif ; aom pmr[k w f / owif ; pmud k tcrJ h
vufaqmifay;rnf [laompmvnf; r[kwf/ ol\ owif;pmudk
zwfrnfhol r&SdaomaMumifh wdkufysufrnfpdk; owif;pm wpfapmif
udk wpfESpftwGuf ESpfq,fhav;usyfESifh a&G;,l&ef pmwdkufrS ay;ydkY
vdu
k af ompmjzpfavonf/
rnfonhftcgurQ ,if;owif;pmudk rrSm,lzl;? xdkowif;
pmwdkufESifh tquftoG,fvnf; r&Sd/ acwfqdk;twGif; tb,f
rSmvQif ESpfq,fhav;usyfESifh xdkowif;pmudk a&G;,lEdkifygtHhenf;/
ra&G;Edkif? dkif;onf[k qdkcsifvQif qdkEdkifonf/
pifppfum; rdkif;? ydkYvdkufolomvQif dkif;avonf/ a&S;OD;
owif;pm wpfapmifudk vufaqmifay;&ef oifh\/ xdkYaemuf wpf
ESpfwefonf ajcmufvwefonf owif;pmudk 0,f,lMunfhI&ef
pmay;oifhavonf/ taMumif;rodao;cifu aiGawmif;aom pmrsKd;
rydkYoifh/ aiGrsKd; w&m;pGJ rawmif;Ekdif? rawmif;EdkifvQif ray;NyD/
owif;pmwdkuftkyfrSm vrf;vGJudk vdkufrdaomaMumifh wHqdyf
acgif;zdk; ydkufqHig;jym;ESifh pmwdkufrSae aiGESpfq,fhav;usyf
awmif;aom p&dwf ;IH avNy/D
acwfqdk;BuD; twGif;wGif trsKd;rsKd; prf;Mu\/ trsKd;rsKd;
a&Smif&avonf/ ta&Smifaumif;ygrS oufomrnf/
pwkw pmudk azmuf zwfjyef\/
touftmrcH wdkufwpfwdkufrS udk,fpm;vS,f wpfa,muf\
pm jzpfavonf/ pmrsKd;udk &cJhzl;onfrSm 10 apmifxufrenf;
NyD/ ,if;wdkYtm;vHk; trIdufusKH;ukvm;\ vufwGif toufxGuf&
&Smonf/ ,cka&mufvmaom pmonfvnf; ,if;\ aemifawmf
rsm; oGm;&mvrf;odkY jref;&&Sm\/ trIdufjcif;twGif;rS oem;p&m
rsufESmuav;ESifh pdkuf Munfhaeavonf/
acwfqdk;BuD;twGif; aiGpk&ef rqdkxm;bd? vufxJwGif aiG
ylatmif ae&efudkyif rsm;pGm acsmharmh xm;&avonf/ aemiftcg
vmaemiftcgaps;? jzpfvdk&mjzpf? toufudkum; raygifNyD/ touf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

159

tmrcHukrPDrsm;onf twdk;r,lbJ wdkif;oljynfom;wdkYtm; aiGacs;


aom ukrPDrsm; jzpfoGm;ygu rnfrQ aumif;vdrfhrnfenf;/
udk,faorS tjrwfrsm;rsm;&rnfh tvkyfrsKd;udk pdwful;xJyif
rxnfhrdacs/ xDxdk;onfu aumif;ao;\/ pdwfxJwGif trsKd;rsKd;
wdkuftdrfaqmufEdkifavonf/ rdrdxdk;xm;aom xDaygufvmvQif
rnfodkY vkyfrnf? rnfodkY oHk;rnf? rnfodkY vSLrnf pojzifh rdrdxdk;
xm;aom xD aygufygap? aygufygap[k qkawmif; aeonfu
[efao;\/
toufudk taygifxm;NyD;vQif txufyg pdwful;rsKd;udk rul;0Hh
acs/ rdrdukd,fudk rdrd aorMunfh0Hh/ w&m;vufvTwfonf[kqdkcsif
qdkEdkifonf/ rdrdaovQif rdrd touftmrcH ukrPDu &aomaiG
udk rnfodkYvkyfrnf? rnfodkY oHk;rnf? rnfodkY vSLrnf [l pdwful;
jcif;um; pnf;pdrfr&Sday/ rdrdaorS tusKd;aumif;aumif;BuD; cHpm;
&aom tvkyfrsKd;twGuf aiGtukefrcHEdkifNyD/ xdktouftmrcHukr
PD udk,fpm;vS,fum; ydkufqH ig;jym;udk a&xJypfvdkufonfESifh wl
vSayonf/ touftmrcH udk,fpm;vS,frsm; owdxm;&ef aumif;
vSayonf/
yr pmudk azmufjyef\? zwfjyef\/
um; pmr[kwf? rdwfaqG udkoef;armif\ r*Fvmaqmif
zdwfMum;pm jzpfavonf/ 0rf;ajrmufzG,f aumif;vSay\/ udkoef;
armifrSm ydk;yef;ae&aom vlysKdb0rS ajE&aom vlBuD;b0odkY
a&muf&awmhrnf/ r*Fvm&Sdaom zdwfMum;pm jzpf\/ 0rf;ajrmuf
rqHk;NyD/
pdwfxJwGifom 0rf;ajrmufae udprwHk;ao;? 0rf;ajrmufHk
ESifh udpwHk;rnfjzpfrlum; wpfoufvHk; 0rf;ajrmufaeyg\/ om;awG
orD;awG &wdkif; 0rf;ajrmufaeygrnf/ om;awG &SifjyKwdkif;? orD;
awG em;xGif;wdkif; 0rf;ajrmufaeygrnf/
,ckum; vufuyg 0rf;ajrmuf&ygrnf/ rnfodkYaomr*Fvm
aqmifrsKd;jzifh 0rf;ajrmuf&ygrnfenf;/ aiGzvm; BuD;BuD;udkvnf;
ray;Edkif/ acwfu raumif;? aiGzvm; i,fi,fqdkvQifvnf; ay;
olawG rsm;aeayNyD/ aiGaq;vdyfbl;? aiGuvyf? aiGvufzuf&nfZGef;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

160

odyHarmif0

wd k Y u d k xm;p&myif ae&m&S d r nf r xif / ol w um ray;aom


t&m0wKrsKd;udk ay;rS ae&musayrnf/ qef;vnf; qef;&rnf/ aiG
ukev
f nf; oufom&rnf/
udkoef;armifum; ygVdpmayudk xHk;vdkarT a&vdkaESmufEkdifol
wpfa,mufjzpf\/ v,fwDq&mawmfbk&m; a&;xm;aom edAme
'DyeDpmtkyf wpftkyfudk 0,f vufaqmifay;rnf[k a&S;OD;pGm
MuH\/ tBuHudk zsufvdkuf&avonf/ taMumif;um; owdkYorD;
BudKufrnf rxifaomaMumifhwnf;/ udkoef;armifonf edAme'Dyef
udkzwfNyD;vQif nDawmf eErif;om;uJhodkY awmxGuf oGm;avrSjzifh
b'uvsmPD uJhodkY warQmfarQmfESifh aecsifrnf r[kwfay/
avmuk w & mtwG u f tusKd ; rsm;rnf j zpf a om pd y f y k w D ; wd k Y ?
aMu;pnfwdkYudk vufaqmifay;rnfMuH\/ ,if;tMuHvnf; ysufjyef
avonf/ ,if;wdkYudk olwum ay;rnfr[kwfaomaMumifh xl;vnf;
xl;\? qef;vnf; qef;\? tzdk;vnf; oufom\/ odkYaomf ,if;wdkY
rSm ppfudkif;acsmifESifh eD;vGef;avonf/
a&S;tcgu r*FvmaqmifvQif vufzGJUMuaom r*Fvmvuf
aqmifrsm;taMumif; pOf;pm;rdao;\/ xdktcg vSnf;wpfpD;? EGm;
jym wpf&SOf;? zsmwpfcsyf? rsKd;pyg; wpfwif;? BudwfqHkwpfvHk; pojzifh
ay;Muavonf/ ,ckacwfwGifum; xdkypnf;rsKd;udk ay; ae&m
usrnfr[kwaf y/
odkY r*FvmvufaqmifawG taMumif; awG;&if;yif tcsdef
rsm;pGm aESmif; vmcJh\ rdrdpma&;pm;yGJ a&SUwGif csdwfxm;aom
em&Dudk Munfhvdkuf&m 11 em&DcGJ aerSef;udk od&avonf/ r*Fvm
vuf a qmif u d k v nf ; ra&G ; &ao;? H k ; wuf & ef v nf ; &S d a o;aom
aMumifh pma&;pm;yGJrS xvm&avownf;/
*Eavmu? wGJ-17? rSwf-101?
(ZGefv? 1933)
z

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

161

odyHarmif0onf armfvNrdKif Zmwdjzpfonf/ jrefrmESpf 1260


(c&pfESpf 1899) wGif zGm;jrifonf/ i,femrnfrSm armifpdefwif
jzpf o nf / i,f p Of u yif rk y G e f & yf q&mOD ; cspf v S ausmif ; wG i f
ynmoifcJhonf/ 1920 jynfhESpfwGif q,fwef;pmar;yGJudk jrefrm
ESifh ygVdbmom *kPfxl;jzifh atmifcJhonf/ xdkpOfuyif ]0ZD&mwifh}
trnfjzifh owif;pmrsm;wGif aqmif;yg;rsm; a&;aeavNyD/
&ef u k e f a umvd y f w G i f ynmoif , l a eqJ yxrausmif ; om;
oydwf ta&;awmfyHkBuD; ay:aygufvm&m 1923 ckESpftxd trsKd;
om;ausmif;q&mtjzpf wm0efxrf;cJhonf/ 1924 ckESpfwGif aypm
pmar;yGJudk jrefrmESifh ygVdbmomtwGuf qkrsm;&&SdatmifjrifcJh
onf/ 0dZmwef;wGif jrefrmpm *kPfxl;wef;\ yxrqHk; ausmif;om;
jzpfum *kPfxl;wef;udk yxrtqifhrS atmifjrifcJhonf/ ]ae&yf
acsmifu? vlrnf armif0} [k uavmiftrnfcH&mup armif0
trnfwGifcJhonf/ bGJU&tNyD;wGif EkdifihH0efxrf;ynmawmfoiftjzpf
t*FvefatmufpzdkY wuodkvfodkY apvTwfjcif;cH&onf/ atmufpzdkY
wuodkvfrSwfwrf;wGif ynmawmfoif b0tawGUtMuHKudk rdrdwdkif;
jynf\ ynma&;ESifh ,SOf rSwfwrf;wifxm;onfudk awGU&onf/
OD;pdefwifonf odyHausmif;om; armifjroGif? odyHarmif0?
wifarmifjrifh? armifoHacsmif;? aumvdyfcifcif paom uavmif
trnf trsKd ; rsKd ; jzif h *E a vmu? '*k e f ? ol & d , ? BuD ; yG m ;a&;ES i f h
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

162

odyHarmif0

aumvdyf r*Zif;ponfwdkYwGif aqmif;yg;? jyZmwf? ay;pmponfh


pm[ef trsKd;rsKd;a&;cJhonf/ OD;pdefwif\ tBuD;qHk;aom qEwpf&yf
rSm jrefrmpmay wdk;wufatmif aqmif&Gufvdkjcif; jzpfonf/ a&S;dk;
jrefrm tBudKufjzpfaom um&ef eab pm[ef&Snfonfh pum;ajy
ta&; tom;rsKd;rS vrf;cGJxGufum 0guswdkrsm;jzifh &Sif;&Sif;vif;vif;
&SdvSaom oGufvufonfh pum;ajyta&;tom;rsKd;jzifh ]acwfprf;
pmay} udkOD;aqmifcJholjzpfonf/ udkvdkeDacwfwGif arS;rSdefaeaom
jref r mpmud k a&S U wef ; a&muf v matmif jyef v nf a zmf x k w f c J h o l
wpfOD;vnf; jzpfonf/
OD;pdefwifonf tkyfcsKyfa&;wm0efudk ausyGefpGm xrf;aqmif
&if;pmaywdk;wufrIudk r&yfrem; aqmif&GufcJhonf/ uG,fvGefonfh
tcsdeftxd tqufrjywf pma&;cJholjzpf\/ 'kwd,urmppftwGif;
ppfajy;b0jzifh jrefrmESpf 1304 ckESpf ( c&pf 1942) wGif a&Tbdk
cdkif uefYbvlNrdKU teD; *g;'g;qnfBuD; &Gm uG,fvGefcJhonf/
odyHarmif0onf NAdwdoQwdkY\ EkdifiHh0efxrf;tjzpf aqmif&Guf
apumrl rsKd;cspfpdwf"gwf rysufol jzpfonf/ a&mufav&m&m t&yf
wdkif; awGUjrif Mum;odorQwdkYudk xdkrsKd;cspfpdwftajccHum a&;om;
avh&Sdonf/ a&muf&m t&yfwdkif; jrefrmrI jrefrmh"avh jrefrmh
&mZ0ifwdkYudk pdwftm; xufoefpGm avhvmazmfxkwfavh&Sdonf/
ola&;orQ pmwdkY rsKd;cspfpdwf taiGUtoufrsm; wpfenf;enf;
jzifh yg0ifaewwfayonf/
xdkYtjyif vlYoabm? avmuoabmudkvnf; qifjcifavh&Sd
onf/ avvHyGJ 0wKwdkwGif rcHcsifpdwf\oabmudk wifjya&;
zGJUxm;onf/ vlYobm0 okyfjy 0wKwdk wpfyk'f[k qdkEkdifonf/
q&mBuD; yDrdk;eif;u 0wKwdkuav;ESifh ywfouf *Eavmu
r*Zif;wGif ]armifpdefwif a&;aom tif;avvHyGJBuD;taMumif; zwf
&onfrSm awmom;vnf;r[kwf? 0wKvnf; r[kwf? aqmif;yg;
vnf; r[kwf? zwf rNyD;rcsif; vufu rcsEkdifatmif aumif;aom
pmrsKd;jzpfonf} [k csD;usL;pum; a&;om;cJhzl;onf/ a0zef oHk;oyf
MunfMh uapvdo
k nf/
bmavvHyv
JG ?J tif;avvHyjJG zpfygonf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

163

,aeY u m; tif ; avvH y G J a eY jzpf \ / tif ; om;BuD ; wd k Y tzd k Y


aeUxl;aeUjrwfBuD; jzpfavonf/ armifvlat;\ e,fy,ftwGif;
&Sd ig;rsm; tzdkYum; aeYqdk; aeY,kwfBuD;aywnf;/
eHeufapmapmuyif e,fydkifHk;awmf 0if;twGif;odkY tif;om;
BuD;? tif;om;vwf? tif;om;uav;? tif;om;rBuD; (0g) tif;orD;
BuD;? tif;om;rvwf (0g) tif;orD;vwf? tif;om;ruav; (0g)
tif;orD;uav;? vufaxmuftif;om;? vufaxmuftif;orD; (0g)
vuf a xmuf t if ; or? tcscH t if ; orD ; (0g) tcscH tif ; or?
tif;om;a,mif? tif;orD;a,mif (0g) tif;ulvDrSp tif;ESifh
toufarG;olwYkd a&mufEiS Mhf uavNy/D
wpf N rd K UvH k ; vnf ; ol w d k Y c snf ; [d k o G m ;vnf ; ol w d k Y E S i f h a wG U ?
onfoGm;vnf; olwdkYESifhawGU? aps;xJrSmvnf; olwdkY? wkwfacguf
qGJqdkifrSmvnf; olwdkY? ukvm;xrif;qdkifrSmvnf; olwdkY tjyefY
t&ufqdkifrSmvnf; olwdkY? ukvm;rlqm\ uapmfqdkifrSmvnf; olwdkY
armifwl\ zJ0dkif;rSmvnf; olwdkY? wpfNrdKUvHk;tESHUtjym; tif;om;
awG vGwf aeMuavonf/
tif;om;BuD; wpfa,mufrSm aemufvdkufu taxGaxG? acgif;
aygif;pBuD;awGu waxmifaxmif [dkoGm;onfoGm;? tdwfxJrSm aiG
oHawG wcRifcRif? r,m;crsmrSmvnf; tyg;u rcGm rsufESmxm;
cyfrmrm? tcsKdUrSm toif;tyif; tpkta0;ESifh e,fydkifHk;0if; twGif;
ukudKyifBuD; atmufwGif aumfaZmawG cif;vsuf xrif;pm;yGJBuD;
usi;f yaeMuavawmhonf/
udkomvlum; tif;cGef rausaomaMumifh tif;qGJ&ef vufrSwf
r&Edkif/ rdwfaqG armifbdk;atmiftm; axmif tif;tqGJcdkif;&ef
MuH\/ odkYaomf armifbdk;atmifvnf; vufrSwfr&Edkif/ ypnf;&Sdol
r[kwf/ udkomvlum; tenf;i,frQ rpdk;&drf? tif;rolBuD; OD;bdk;&Sif
xH oGm; armifbdk;atmif ypnf;&SdaMumif; vufrSwftxdk;cdkif;
&ayrnf/ udk,fawmfjrwf olBuD;rSm rsufESmxm; wnfwnfESifh tjrif
uwf p &m/ od k Y a omf ol Y a e&mES i f h ol ? atmuf r usKd U u rjzpf ?
awmif;yefpum; oGm; ajym\/ tzufrvkyf? awmfawmfvlyg;0
wJh olBuD;/ olYudk,fol odMum;rsm;rSwfaea&mhovm;/ odkYaomf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

164

odyHarmif0

udkomvlwdkY rnfodkY vkyfvdkufonfrod/ cPMumvQif olBuD;vnf;


NyHK;NyHK;&Tif&TifESifhyif vufrSwfudk xdk; ay;vdkuf\/
armifbdk;atmif vufrSwf&oGm;avNyD/ tu,fyif udpwHk;
NyDavm? rwHk;ao;/ NrdKUydkifrif;xH ajy;&OD;rnf/ olBuD;vufrSwfum;
ypnf;&SdaMumif; vufrSwfomwnf;/ tif;qGJ&ef vufrSwfum; NrdKU
ydkifrif;? tif;cGef0efrif;? e,fydkifrif;wdkYuom ay;Edkifavonf/ NrdKU
tkyfrif;xH 0if&efrSmvnf; rvG,ful? tif;vufrSwftwGuf apmifh
pm;aeMuaom vlxkBuD;um; renf;/ armifbdk;eD? armifom[ef?
armifNrdKU? armifeDwmwdkYvnf; acR;wvHk;vHk;ESifh/ tif;om;BuD; armif
BudKifvnf; vlxkxJwGif [dkwdk;onfwdk;ESihf aeyguvm;/ onfaumif
rESpfu tif;zdk;aiG rauswmawmif rsufESmajymifwdkufNyD; vmao;
oudk;? wu,fhtaumif/
NrdKUydkifrif;um; apmapmuyif Hk;odkY a&mufaeavonf/ ol\
tcef;xJwGif &Sd\/ NrdKUydkifrif;xuf aMumuf&olum; NrdKUydkifrif;\
,yfqGJol armifcifjzpfavonf/ udk,fawmfjrwfrSm NrdKUydkifrif; xuf
yif t0wftpm;ajymifao;\/ pD;u&ufufdk vufMum;nyf? zdeyfjzLudk
pD;vsuf [dkvlYudkatmf? onfvlYudkrmefESifh tifrwef *dkufxkwf ae
avonf / ol E S i f h oif h o l u m; a&S U uae&\/ roif h o l w d k Y u m;
aemuf o d k Y qk w f & avonf / ol Y u d k , f o l Nrd K Uyd k i f r if ; xif a ea&mh
ovm;? tif;udkyif rqGJ&ao;? i&JodkY a&mufMu&ayNyD/
armif c if u rsuf E S m om ay;vd k u f o l w d k Y wpf a ,muf N yD ;
wpfa,muf tpOftwdkif; Hk;cef;xJodkY 0ifMu&\/ NrdKUydkifrif;ESifh
awGUNyDavm? rawGU&ao;yg/ Hk;pma&;BuD;? Hk;pma&;uav;? toifHk;
pma&;rsm; Hk;pma&;BuD;\vufaxmufrsm;? tul Hk;pma&;rsm;ESifh
wpfqifhwpfqifh awGU oGm;&avonf/ olwdkY vnf; trsKd;rsKd;aom
ar;cGef;awG bmawGESifh taESmifht,SufjyKMu avonf/ aMomf? 'ku
usm;BuD;vnf; aMumuf&? usm;uav;vnf; aMumuf&? b,fae&mrS
[efrusyguvm;aemf/
aemuf q H k ; Nrd K Uyd k i f r if ; xH o d k Y a&muf M u\/ Nrd K Uyd k i f r if ; vnf ;
ar;cGef; trsKd;rsKd;xkwfvsuf aeavawmhonf/ 0dZmpmar;yGJwGif
ar;aom ar;cGef;wdkYxufyif tif;om;BuD;wdkY tzdkY cufao;\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

165

tm;vHk; rrSefonfudkcsnf; ajzMuavonf/ ESpfq,fwef tdrfudk


ESpfaxmifwefonf[k usrf;udkif qdk\/ ig;usyfwefaom avS wpf
pif;udk wpf&mwefonf[k usrf;udkif qdk\/ usrf;udkifpl;onfqdk
aom pum;ud k rMum;zl ; ouJ h o d k Y nmEd k i f o rQ nmaom[l \ /
aoaocsmcsm ususee ppfaq;aom oludkyif a,mifvnfvnf
jzpfatmif ajzMuavonf/ awmfvnf;awmfMuygay&JU/
aemufqHk; NrdKUydkifrif;vnf; tcsKdUudk y,f tcsKdUudk vufrSwf
xkwf ay;vdkufavownf;/ vufrSwf &vmolrsm;teuf bdk;
atmif? xGef;pdef? pHOD;? armifjr? vHkaxmfwdkYvnf; ygMuavonf/
vufrSwfuav;awG udk,fpDESifh xGufvmMuukef\/ rsufESmawG um;
rId&ovdk/ udkpHyBuD;um; armifcifESifh roifhol jzpfaomaMumifh Hk;
tjyifbufwGif [dkxdk; onfxdk;jzifh ae&&Sm\/ oem;p&m? crsmrSm
vufrw
S rf &rSjzift
h cuf/
tif;om;BuD;a[mif; OD;aiG&? OD;pHzl;? OD;bdk;xGef;? OD;bom
wdkYum; apmapmuyif vufrSwf&xm;olrsm; jzpfaomaMumifh wdk;a0SU
aeMuol r sm;wG i f ryg0if / cyf a t;at;yif uk u d K yif & d y f w G i f
aq;vd y f z G m um uG r f ; pm;umES i f h xd k i f a eMuonf / ol w d k Y \
aemufvu
kd rf sm;um; 0dik ;f vsu/f
armifjrum; vufrSwf &vmonfESifh wpfNydKifeuf tif;om;
BuD; OD;aiG&wdkY xdkifae&modkY a&mufvmavonf/ rsufESmxm; &Tif
yspGm xm;vsufae\/ armifjr &vmaom vufrSwfum; yef;vdIif
a&ausmftif;twGuf vufrSwfjzpfavonf/ yef;vIdifa&ausmf tif;
om;BuD;a[mif; OD;aiG&um; vufrSwfudk armifjrvufxJ jrifvdkuf
onfESifh wpfNydKifeuf rsufESmysufvsuf oGm;awmh\/ xdktif; rdrd
vufrS vGwfoGm;u cufavawmhrnf/ OD;aiG&\ r,m; a':kum;
rsufESmBuD; plvsuf/
armifjrum; yef;vIdifa&ausmftif;udk ESpfaxmiftxd wufay;
rnf[k OD;aiG& rMum;wMum; ajymvsufae\/ OD;aiG&rsufESmeD
vmavNyD/ rdrdu wpfaxmifxufydk ray;Edkif/ wpfaxmifESifh &rS
aiGESpf&mavmufjrwfrnf/ armifjrum; ypnf;r&SdolrSef\/ odkYaomf
tif;qGJ&ef vufrSwf&xm;ol jzpfavonf/ aemiftcgrS jzpfcsif&m
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

166

odyHarmif0

jzpfawmhrnf/ tcufBuD;BuHK&ay\/ armifjrum; vufrSwfudk 0ifh


um 0ifhumESifh pum;rsm;vsuf aeavawmhonf/ OD;aiG&wdkY vif
r,m;u acR;NzdKifNzdKif,dkum usavNyD/
aemufqHk; OD;aiG&um; armifjrtm; tif;odkY0if rqGJ&ef
awmif;yef&Smonf/ armifjrum; awmif;yef r&/ c&D;p&dwfaiG
tpdwfudkom xkwfom ay;\/ enf;ao;onf r,l/ oHk;q,f
ay;onfr,l/ ig;q,fay;rS auseyfavawmhonf/ ig;q,f&vQif
armifjrvnf; armifwl\ zJ0dkif;odkY oGm;avNyD/ OD;aiG&um; tif;
rqGJ&ao;rD aiGudkvnf; ig;q,f xGuf&&Sm\/ enf;twdkif;yif
bdk;eDESifh om[efwdkYvnf; tif;om;BuD;a[mif; OD;bdk;aeESifh OD;bom
wdkYxHrS aiGoHk;q,fpD &cJhMuavonf/ wkwftjyefY\ t&ufqdkif
odYk ajcOD;vSnMhf uavNy/D
&efukefrS ,aeUeHeufwGif a&mufvmaom ig;yGJpm; armifuef
rSmvnf; acgif;aygif;p waxmifaxmifyif/ ol\ aemufrS tif;om;
BuD;a[mif;rsm; waumufaumufESifh rcGmEdkifMu/ olYtdwfxJwGif
aiGESpfaxmif ygvmonf[k Mum;&\/ pay:aiGay;&ef olYxHrS
rsufESmaouav;rsm;jzifh aiGawmif;aeMuavonf/ tif;*&efudk
aygifxm;rnf qdkoluqdk? tif;rSxGufaom ukefrsm;udk aygaygESifh
ay;rnf h o l u r&S m ;? trsKd ; rsKd ; acsmh u m armh u m armif u ef x H r S
aiGxGufatmif npfaeMuukef\/ tcgwGif armifuefum; ewfod
Mum;xufyif wefcdk;BuD;ayao;\/ ,yfcyfay;oluay;? a&,lay;
olawGuvnf; trsm;? awmfawmfyif crf;em;ayonf/
odkYjzifyif e,fydkifHk;0if; wpf0if;vHk; [dkpkHk; onfpkHk;? [dkvl;
vmcwf ? onf v l ; vmcwf / [d k a jym onf a jymES i f h waomaom
aeMu&avawmhonf/ Hk;atmufu vufzuf&nfqdkif&Sif a':odef;
cifrSmvnf; ta&mif;&wGifaomaMumifh wNyHK;NyHK;? vufyif rvnf
Edkif/ e,fydkifHk;wGif wpfESpfywfvHk; tcguJhodkY vlpnfum;jcif;
wpfcgrQ r&SdcJhzl;/ tif;qGJ&ef vufrSwf&olwdkYum; w&Tif&Tif? r&ol
wdkYu wrIdifrIdif? armifukvm;wdkY vlpkum; tif;qGJEdkifolawGvnf;
r[kwf? vufrSwf&olawGvnf; r[kwf? aiGaMu;qdk wpfjym; wpfcsyf
rQ &SdolawGvnf; r[kwf/ odkYygvsuf ckepfrdkifc&D;rSvm olwum
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

167

tif;avvHqo
JG nfukd oGm;&nf,Mkd uonfrmS tHMh oyg&JU/
odkYESifhyif q,fem&D xdk;\/ xdkYaemuf q,fem&D cGJ\/ e,fydkif
armifvlat; vmavNyD/ tm;vHk;0dkif; MunfhMu\/ ]wu,f qdk;wJh
e,fydkif }? ]w,fMurf;wJh e,fydkif} ponfjzifh wD;wdk;pum; ajymMu
avonf/ (armifvlat;um; a&S;tcgu vlat;jzpfonfrSef\/ ,ck
vlo&rf;awGEiS hf vkyaf e&aomaMumifh vlMurf;jzpfaeavNy/D )
ta&;ydkifum; ol\ oabFmxJwGif &Sdao;\/ ta&;ydkifvmrS
avvHqGJrnfholrsm;\ pdwfxJwGif wxdwfxdwfESifh aeavawmh
onf/
avvHypfrnfh ae&mum; e,fydkifrif; Hk;atmufwGifjzpf\/
ta&;ydkifrif;xdkif&efESifh cHkjrifhuav; jyKvkyf xm;avonf/ tjcm;
t&m&Sdrsm;um; ajrjyif ukvm;xdkifrsm;ay:wGif xdkifMu&rnf/
q,fhwpfem&Dxdk;onfESif hwpfNydKifeuf ta&;ydkifrif;ayguf
vmavonf/ e,fydkifarmifvlat;vnf; c&D;OD;BudK jyK cHkjrifh&Sd&m
odkY ac:cJh\/ a&mufvQif ESpfa,mufom; cHkjrifhay:&Sd ukvm;xdkif
ESpfvHk;wGif ,SOfum xdkifMuavonf/ NrdKUydkif? tcGef0ef? tif;cGef0ef
wdkYvnf; toD;oD; rdrdwdkY ae&mrsm;wGif xdkifMuavonf/
tif;qGJrnfholrsm;ESifhwuG rdrd\ aemufvdkufrsm;yg xdkae&m
odkY 0dkif;vmMu\/ xdkolwdkY a&mufonfESifhwpfNydKifeuf tcGef0ef
rif; tif;trIwGJwpfwGJudk udkifNyD;vQif ]yef;vIdifa&ausmftif;} [l
atmfvdkufavonf/ tem;wGif xdkifaeMuaom olwdkYvnf; [dkMunfh
onfMunfhESifh vkyfaeMu\/ twefuav;MumvQif axmifhwpf
axmifhrS OD;aiG&BuD; xvmavonf/ tm;vHk;aom y&dowfwdkY
olYtm; pdkuf MunfhaeMuavonf/ tjcm;rnfolu xrnfenf;?
rnfolwpfOD;rS rx/ OD;aiG& pdwfat;oGm;avawmhonf/ armifjr
tm; aiGig;q,f ay;vdkufNyD r[kwfygavm/
OD;aiG&vnf; ta&;ydkifrif;wdkYa&SUodkY a&mufavNyD/ tcGef0ef
qGJ&ef vufrSwfudk tcGef0efrif;tm; urf;ay;vdkuf\/ tcGef0efrif;
vnf; trIwGJESifh vufrSwfudkyg ta&;ydkifrif;xH urf; ay;jyef\/
ta&;ydkifrif;/ / onftif;udk b,favmufay;rvJ OD;aiG&/
OD;aiG&/ / ig;&m ay;ygrnf bk&m;/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

168

odyHarmif0

ta&;ydkifrif;/ / ra&mif;Edkifbl;? rESpfu wpfaxmifESifh


a&mif;w,f/
OD;aiG&/ / rESpfu IH;ygbk&m;/
e,fydkif/ /rESpfu IH;ayr,fh onfESpfjrwfr,f/
OD;aiG&/
/ jrwfrSm r[kwfygbl;? qm; aps;awGu wufae
ygbk&m;/
tif;cGef0if/ /cifAsm;wpfaxmifESifhawmif jrwfao;wm? usKyf
odom;ESifh? vm nmaejyefNyD/
OD;aiG&/ / IH;ygbk&m;? b,fusdefrsKd;yJ ay;ay;/
tcGef0ef/ / onfxuf wufray;Edkifbl;vm;/
OD;aiG&/
/ ckepf&mhig;q,f ay;ygr,fbk&m;/ onfxuf
wufray;awmhyg/ 'g trsm;qHk;ygyJ/
ta&;ydkif/ / onfaps;ESifhra&mif;bl;? enf;w,f/
OD;aiG&/
/ renf;ygbk&m;? rsm;awmif aeygao;w,f/
(y&dowfu &,fMu\/)
e,fydkif/
/ rsm;w,fxif&if avvH csKd;xm;vdkufr,f/
wufrvm;? ray;bl;vm;/
OD;aiG&/
/ &Spf&m ay;ygr,fbk&m;? onfxufawmh ray;
Edik af wmhyg/
ta&;ydkif/ / aumif;NyD? &Spf&mESifh wpfESpfa&mif;r,f? tif;
om;BuD;a[mif;jzpfvdkY avQmhay;r,f odvm;? pay:aiG &Spfq,f
ay;&r,f/
OD;aiG&/ / ay;ygr,f/
qdk tcGef0efudk aiGxkwfay;\/
tcGef0efu aiGwdkufwGif oGm; toGif;cdkif;avonf/ OD;aiG&
uvnf; NyHK; xGufoGm;avawmh\/ rESpfuxuf ESpf&mawmif
oufomavonf/ ol\ om;r,m; aqGrsKd;aemufvdkufawG wpfpk
vnf; wNyHK;NyHK;ESifh aemufu vdkufvmMuavonf/ txufyg enf;
twdkif; vkolr&SdbJ avQmhaps;ESifh a&mif;vdkuf&aom tif;aygif; 10
tif;cefY &SdavNyD/
tcGef0efrif;u ]wayukvm;tif;} [k atmfvdkufonfESifh
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

169

wpfNydKifeuf bdk;atmifESifh ukvm;BuD;wdkY axmifhwpfaxmifhpDrSx


vmMuonf/ y&dowfuvnf; tkwftkwfusufusuf jzpfoGm;\/
vufrSwftoD;oD; urf;ay;Mu\/ ukvm;BuD;um; tif;om;a[mif;/
olwdkY\ trnfrsm;udk ta&;ydkifrif; trIwGJwGif rSwfavNyD/ NyD;onf
ESifh wpfNydKifeuf avvHypfawmhrnf vkyf ukvm;BuD;u ]avQmuf
yg&ap} [k qdk\/
ta&;ydkif/ / bmavQmufvdkovJ/
ukvm;BuD;/ / tckavvHrSm 0ifvkwJh armifbdk;atmif[m
tcGefrauswJh tif;om;BuD;a[mif; udkomvlu axmifqGJol jzpfyg
w,fb&k m;/
(txufygtwdkif; armifukvm;BuD;u ykwfvdkufvQif y&dowf
BuD;vnf; tkwftkwfusufusuf jzpfoGm;\/)
ta&;ydkif/ / armifukvm;BuD; ajymwJhtwdkif; rSefovm;
armifb;kd atmif/
bdk;atmif/ / r[kwf&yg bk&m;/
ukvm;BuD;/ / r,HkvQif olBuD;udk ar;yg/
olBuD;udkac:\/ olBuD; OD;bdk;&Sif ae&mrS x\/
ta&;ydkif/
/ armifukvm;BuD; ajymwJhtwdkif; rSefovm;
olBu;D rif;/
olBuD;/ / rSefygw,f bk&m;/
(cufNyD? cufNyD? acG;rom; olBuD;? ighudkowfNyD/ apmapmu
awmh vufrSwfay;NyD; tcktcsuf xJusrS cGvkyfavw,f? aeESifhOD;/
wpfaeUawmh awGU&ry/)
ta&;ydkif/ / armifbdk;atmif avvH rqGJEdkifbl;/
armif b d k ; atmif v nf ; ol B uD ; tay:wG i f tcJ r aMubJ
rsufESmaouav;ESifh avvHyGJrS xGufcGm oGm;avNyD/ y&dowf
xJrS wcsKdUu 0rf;om\/ tcsKdUu 0rf;enf;avonf/
wayukvm;tif;udk armifukvm;BuD;tm; wpfaxmifhajcmuf
&mESifh a&mif;vdkufavNyD/ ukvm;BuD;wdkYvlpk 0rf;ajrmuf0rf;omESifh
xGuf oGm;Mu\/
NyD;vQif tcGef0efrif;u ]]rufcif;BuD;tif;}} [l atmfvdkuf\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

170

odyHarmif0

armifyef;OD;ESifh armifodef;armifwdkY wpfaxmifhpDrSx vmMu


onf/ toD;oD; vufrSwfrsm;udk urf;ay;\/ armifyef;OD;u
ajE&&? armifodef;armifum; t&ufrl;vsuf ,dkifwd ,dkifwdkif/
ta&;ydkifrif;vnf; xdkolwdkY\ emrnfrsm;udk trIwGJwGif a&;
NyD;aemuf yef;OD;bufodkY vSnfhvsuf ]onfbuftif;udk b,favmuf
ay;rvJ} [kar;\/
yef;OD;/
/ 2500d ay;ygr,f bk&m;/
ta&;ydik rf if;/
/ odef;armifaum/
ode;f armif/
/ 2750d ay;yghr,f/
yef;OD;/
/ 3000d/
ode;f armif/
/ 3500d/
yef;OD;/
/ 4000d
ode;f armif/
/ 4500d/
ta&;ydkifrif;u ]rESpfu 2500d ESifha&mif;w,f/ pOf;pm;NyD;
qGJMu? tjrwfr&SdbJ rcHcsifvdkY qGJ&if tvum;yJ} [kqdk\/
yef;OD;/
/ 5000d/
ode;f armif/
/ 5500d/
yef;OD;tm; ol\ rdwfaqGrsm;u qGJ xm;Mu\/ kef;x\?
rxEdik /f
ta&;ydik rf if;/
/ 5500d/
5500d/
yef;OD;/
/ 6000d (qGJxm;&mrS)
ode;f armif/
/ 6500d/
yef;OD;um; rl;aeolr[kwf/ odkYaomf rcHcsifaompdwfrdkufu
aoG;aqmifvsufae\/ rdrdr,m; rdrd\ vkHcsnfpudk qGJxm;av
onf/ tu,f 6500d xufydk ay;vdkufvQif 3000d ausmfHI;ay
vdrfhrnf/ rdrd pdkufp&maiG oHk;axmifvnf;r&Sd/ 6500d xufwuf
ay;vQif rdrdaxmifusrnfrSm {uE? axmifusHkomru rdrd\ om;
r,m;wdkYvnf; twd'kua&mufMuayvdrfhrnf/ rsufpdwpfzufwGif
axmifBuD;udk jrifvsufae\/ tjcm;wpfzufwGifum; odef;armifu
rd r d t m; vl a Mumuf [ k ac:aeonf u d k v nf ; aumif ; ? y&d o wf u
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

171

owdaMumifol[l ac:aeonfudkvnf;aumif; jrifvsufaeav


onf/
axmifudk aMumufaom pdwfaumif;ESifh rcHcsifaom pdwfdkif;
wdkY\ tMum;wGif yef;OD;um; rIdifawGawGBuD; aeavawmhonf/
ta&;ydik rf if;/
/ 6500d - wpfcg?
6500d - ESpfcg?
6500d - oHk;cg/
yef;OD;/
/ 7000d/
odef;armifum; rxEkdifNyD/ ol\ yg;pyfudk r,m;ESifhaqGrsKd;awG
u ydwf xm;Muavonf/
ta&;ydik rf if;/
/ 7000d - wpfcg?
7000d - ESpfcg?
7000d - oHk;cg?
yef;OD; rufcif;BuD; tif;udk 7000d ESifh &oGm;avNyD/ tusKd;
&Sdaom &jcif;rsKd;r[kwf/ {uef axmifusrnfh&jcif;jzpfavonf/
rcHcsifaom pdwfdkif;u jc,fvS,faomaMumifh tif;om;BuD;awG
axmifeef;pHz;l MuonfrmS rsm;avNy/D
y&dowftxJrS tcsKdUu yef;OD;\ owdudk csD;rGrf;Mu\/ tcsKdU
u vlrdkuf? tl;[k ac:qdkMuavonf/ yef;OD;um; tif;udk&aomf
vnf; 0rf;romNyD/ rdrd\ ysufpD;&m ysufpD;aMumif; tif;BuD;ay
wnf;/ wpfoufvHk; pkaqmif;xm;aom aiGuav; 15 rdepf
twGif; ysufpD;jcif;odkY a&muf&ayawmhrnf/ ypnf;ysufpD;jcif;um;
raxmif;wm? axmiftwGif;odkY a&mufjcif;um; rcHEdkifp&m/ ajE
ysufaMumif; oufaocHvsufyif/ um; rcHcsifaom pdwf\ wm
oGm;yHw
k nf;/
ta&;ydkifrif;ESifh t&m&Sdrsm;vnf; tpOftwdkif; tif;rsm;udk
avvHwifvsuf oGm;Mu\/ av;em&Dxdk;vQif tif;aygif; 90 NyD;av
NyD/ rQESifh avvHyGJBuD; NyD;qHk;jcif;odkY a&mufawmhownf;/
*Eavmu? wGJ-17? rSwf-100?
(arv? 1933)
z
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

172

odyHarmif0

EGm;od;k rsm;onf qd;k 0g;aom ow0grsm;jzpfMuavonf/ ocifukd


ocif [ l rrS w f M u/ ocif h p um;ud k em;raxmif ? tcsuf
xJusvQif ocifudk t&GJUwdkufavh&Sdonf/ ocifu tpmauR;ae
wkef; jzpfaomfvnf; aemufrSae a0SUavh&Sd\/ EGm;odk;rsm;\ pdwfudk
b,ftcgrQ r,Hk&/ ocifrsm;onf vGefpGm owdxm;aeMu&av
onf/ pdwfaumif;onfhtcg awmf\/ pdwfESifhtcefYroifhvQif ocif
aom t&Sifaomum; ra&G;? aoonfhwdkifatmif a0SUavh&SdMuukef
\/ EGm;odk;rsm; a0SUaomaMumifh EGm;&Sifrsm; aoonfudk rMum rMum
Mum;od&avonf/ xdkYaMumifh ]EGm;odk;ESifh rdk;? tpdk;r&} [l a&S;
vlBuD;wdkY pum;yHk xm;cJhMu[efwlavonf/ rnfonfhwd&pmefrqdk
rdrdtm; *kpdkufumMunfhIauR;arG;aom ocifwdkYudk cifrifMuav
onf/ EGm;odk;rsm;um; rdrdwdkY\ocifudk tenf;i,frQ cifrifjcif;
r&Sd/ BudrfvHk;udk aMumufaomaMumifh ocif\ cdkif;ap&mudk vkyfudkif
aeayonf/ EGm;odk;rsm;wGif tqdk;qHk;trlt&mrSm rIefawaw trl
t&mjzpfavonf/ armif;vdkufaywJh vmcsifrS vm\/ dkufvdkufay
wJh emcsifrS em\/ tawmfyif qdk;&Gm;vSayonf/ rnfolYudkrS *k
rpdkuf/ rIefawawBuD; &yf jrifae&vQif rnfolonf a'gorxGuf
bJ aethHenf;/ xdkYjyif EGm;odk;\ teHYrSmvnf; pdrf;pdrf;a&Ta&TnDpdkY
pdkYESifh tvGefyif qdk;avonf/ rQ qdk;&Gm;aom EGm;odk;onf tvkyf
tudkifwGif tpGrf;owd&Sdyg\avm? r&Sdyg/ v,fxGef&mwGif toHk;
jyKvQif rIefawaw rkef;csif kef;csifESifh kef;\/ vSnf;wGifwyfrl
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

173

um; c&D;oHk;av;rdkif oGm;vQif vQmxGufatmif armawmh\/ aeyl


vnf; rcHEdkif/ rdk;&Gmvnf; toHk;rus/ EGm;odk;bufrS ae a&SUae
vdkuf&ef taMumif; bmwpfckrQ r&Sd/ odkYjzpfaomaMumifh EGm;ydkif
&Sifrsm;onf EGm;odk;wdkYudk EGm;odk;b0ESifh MumMum rxm;/ av;ig;
ESpfom; avmuf&vQif EGm;oif;b0odkY ajymif;vdkufMuavawmh\/
tu,f txuftqdkyg tjypfrsm;om r&SdygvQif 4if;wdkYrSm EGm;
od;k b0ESiyhf if td;k xkwMf uayvdrrhf nf/
armifvlat;um; EGm;jzifh toufarG;olr[kwf/ rdrdtdrfwGif
EGm;wpfaumifrQvnf; r&Sday/ odkYaomf EGm;odk;wpfaumifESifhum;
rMum rMum &efjzpf&avonf/ 4if;EGm;odk;\ yHkyef;udk tenf;i,f
a&;om;&ayrnf/ ol\ ta&mifrSm rjzLrndK? EGm;jym[kqdkMupdkY/
csKdESpfacsmif;rSm wpfxGmcefY &SnfMuayvdrfhrnf/ tawmfyif Munfh
aumif;\/ rsufvHk;wpfzufrSm uef;aeayonf/ ajcwpfzufum;
aumif;pGm roef/ vuf0JbufaygifwGif "m;ckwf&m wpfcsuf &Sdav
onf/ vuf,mbuf aygifwGifum; trmbkBuD; wpfck&Sdavonf/
4if ; EG m ;rS m EG m ;od k ; uvnf ; jzpf j yef ? t*F g uvnf ; ysuf j yef ?
tifrwefrSyif pdwfysufp&m aumif;avonf/ EGm;\ ydkif&Sif
rnfol[l armifvlat;ESifh wuG tdrfem;eD;csif;wdkY rod&ay/ t*Fg
csKdUwJh toHk;rusaom EGm;odk;jzpfaomaMumifh ydkif&Sifrsm;u ab;rJh
ay;xm;[ef wlavonf/
armifvlat; aexdkifvsuf&Sdaom tpdk;& tdrf\0if;rSm us,f
0ef;aomfvnf; NcHrSm aumif;pGmrvHk/ oGyfBudK;rsm;jzifh 0dkif;xm;aomf
vnf; tcsKdUae&mrSm vlcg; omomavmufom jrifhavonf/ 4if;
0if;twGif;yef;yif trsKd;rsKd;wdkYudk pdkufysKd; xm;\/ armifvlat;
ESifh cifoef;jrifhwdkYonf naewdkif;? eHeufwdkif;? yef;NcHxJavQmufum
yef;yifrsm;udk t&dyfwMunfhMunfhESifh aeMuukef\/ yef;yifuav;
rsm;rSmvnf; rdk;a&\ wefcdk;aMumifh tawmfyif pdrf;pdrf; vef;vef;
aeMuavonf/
yef;yifuav;rsm; yGifhcgeD;wGif aMumifrsufuef; EGm;odk;onf
aygufvmNyD;vQif 4if;yef;yifwdkYudk tm;&yg;& yGJawmfwnfav\/
cifoef;jrifhESifh armifvlat;wdkY\ tonf;udk uRJ0ifcwfavNyD/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

174

odyHarmif0

tdrftwGif;rS ae ESpfa,mufom; oHNydKifatmfum armif;Muav


awmh\/
tMuif EGm;odk;um; wpfcsufrQ apmif;iJh MunfhNyD;vQif pm;NrJ
wdkif; yef;yifwdkYudk pm;jyef\/ armifvlat;u a'goxGufavNyD/
tdrfxJrS ajy;xGufNyD;vQif tkwfeDcJESifh ayguftHh[k tkwfeDcJudk
aumuf\/ armifvlat; teD;odkY a&mufrS xGufajy;jyef\/ armif
vlat;u tkwfcJESifh vSrf; aygufygaomfvnf; rxd/ armifvlat;
tdrfxJodkY jyef0ifvm\/ EGm;odk; rsufuef;vnf; armifvlat;aemuf
rS jyef 0 if v mjyef \ / armif v l a t; a'goxG u f o jzif h tk w f c J u d k
aumufum vdkufjyef\/ xGufajy;jyefavonf/ armifvlat;\
tkwfcJum; EGm;odk;udk rrSef/ 0if;tjyifodkY a&mufoGm;aom tcg
um; armifvlat; &yfvdkuf\/ EGm;odk; udk,fawmfjrwfvnf; &yf
vdkufonfyif/ armifvlat;? rcHcsifatmif wrifoufouf t&GJU
wd k u f o nf E S i f h wl a vonf / rd r d t d r f x J o d k Y jyef 0 if v Qif ol v nf ;
jyef0if rnfudk odaom armifvlat;onf xGef;az? xGef;usifwdkYudk
ac:NyD ; vQif twif ; ajy;vd k u f M uuk e f \ / rd M uaomtcg
tawmfpyfatmif yif aqmfvdkufMuavonf/ puf&Sifrif;BuD;tdrf
vG e f r S jyef v mcJ h \ / armif v l a t;um; rI e f a wawEG m ;od k ; tm;
qH k ; rvd k u f a omaMumif h auseyf B uD ; auseyf u m td r f x J o d k Y
jyefcJhavonf/ rsufuef; EGm;odk;&efudk atmifavNyD/
noef;acgifausmf armifvlat; tdyf&mrS wpfa&;Edk;aom tcg
tdyfcef;tjyifbufwGif uRDuRD [laom toHudk Mum;&avonf/
tdrfwHcg;udk vGefylESifhazmufaom toHayavm[k awG;awmum
pd k u f em;axmif M ujyef \ / acsmif ; [ef Y M u\/ 4if ; toH u m;
raysmuf/ wHcg; zGifhMunfhaomtcg bBuD;om;EGm;odk;rsufuef;rSm
tjyifbufwGif yef;yifrsm;udk pdwf&Sd vuf&Sd tm;&yg;& pm;awmf
ac:aeay\/ armifvlat;ESifh cifoef;jrifhwdkY a'goBuD;pGmESifh atmf
[pfum armif;Muukef\/ bBuD;om;u wpfcsufarmfMunfhNyD; pm;
NrJwdkif; pm;aeavonf/ tb,fjzKHthHenf;/ xGuf rarmif;orQ
oGm;rnfh EGm;odk;r[kwf/ xGufarmif;&rnfuvnf; tcsdefrawmf/
rxGufjyefvQifvnf; yef;yifawG ukefawmhrnf/ aemufqHk;um;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

175

vufESdyf"gwfrD;udk &Sm\/ rawGU/ b,fa&mufaeonfrod/ tdrf


ajymif;pOfuyif aysmufoGm;[efwlavonf/ EGm;udk dkuf&ef wkwf
udk &Smjyef\/ wkwfudkvnf; rawGU/ odkYaomf 4if;EGm;odk; yef;yif
rsm;udk tm;&yg;& pm;aeonfudk rMunfhEdkif/ tjyifodkY xGufNyD;vQif
cJESifhayguftHh[k arSmifarSmifrnf;rnf;wGif cJudk vdkufaumuf\/
vufOD;prf;vdkuf&m ausmufcJudk rudkifrd/ zm;wpfaumifudk prf;rd
avojzifh kwfw&uf a,mifatmfNyD; vTwfvdkufygaomfvnf; zm;\
ao;um; vHkcsnfwGif pdkoGm;avonf/ tjcm;bufwGif oGm;prf;
awmhrS ausmufcJwpfvHk;udk &avonf/ tm;&yg;& ajy;oGm;NyD;vQif
tm;uk e f v T w f ayguf \ / wif y g;uk d x d a vonf / NzKH y if rNzKH /
tawmfacgif;rmaom EGm;odk;aywnf;/ armifvlat; pdwftdkufvsuf
aejyef\/ tkwfcJBuD;wpfvHk;udk &ojzifh tm;&yg;& aygufrnfvkyf
awmhrS a&Smifwdrf; xGufajy;oGm;\/ armifvlat; tawmfyif
pdwfnpf oGm;avonf/
eHeufapmapm tdyf&mrS xaomtcg tdrfcef;teD; yef;yif
rsm;rSm ajymifaeonfudk awGU&ojzifh armifvlat;wdkY vifr,m;
rSm pdwftysufBuD; ysufaeMuavawmhonf/ armifvlat;ESifh EGm;
odk; rsufuef;wdkYrSm urmh&efBuD;jzpfavawmh\/ nae Hk;ujyefvm
NyD;aemuf 0&efwmwGif cifoef;jrifhESifh pum;ajymaecdkuf 0if;NcH
t0if0wGif acgif;armhum tdrfwGif; vl&Sdr&Sdudk Munfhaeaom EGm;
odk;rsufuef;udk jrifMu&av\/ armifvlat;\ tcsufay:avNyD
onfwpfcg ememaqmf&awmhrnf/ EGm;odk; jrifoGm;rnf pdk;aom
aMumifh tomuav;uG,fum aevdkufMuavonf/ EGm;odk;vnf;
vlav;yg;udk rjrifvQif &J&ifhpGm [efygygESifh 0if;txJodkY 0if
vmavonf/
EGm;odk; 0if;xJodkY a&mufaomtcg xGef;usif? xGef;azwdkYudk
tomac:NyD;vQif EGm;xGufajy;Edkifaom taygufrsm;u oGm;
apmifhaeMu&ef ajym\/ xGef;azwdkYvnf; taygufrsm;wGif wkwf
udk,fpD udkifum oGm; apmifhaeMuukef\/ EGm;odk;um;rod&Smay/
taygufrsm; ae&mwus jzpfvQif xGef;az aeUcif;u ckwfxm;aom
0g;&if;wkwfqGJum EGm;&Sd&modkY dkuftHh[k ajy;oGm;\/ tem;odkY
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

176

odyHarmif0

a&mufaomtcg bBuD;om; EGm;odk;onf NcHayguf0odkY pdkif; 4if;


NcH tayguf&Sd&modkY ajy;\/ xdktaygufwGif xGef;usifudk jrifjyef
ojzifh &yfwefY ae\/ armifvlat;vnf; 'DEGm;odk;udk qHk;r&awmh
rnf[laom taersKd;ESifh tauseyfBuD; auseyfum wkwfudk ajrmuf
ajy;oGm;\/ armifvlat;teD;odkY a&mufonfESifh wpfNydKifeuf
wpfvSrf; ESpfvSrf; ajy;vdkufNyD;vQif umxm;aomoGyfBudK;udk ckefum
xGufoGm;\/ tjyifodkYa&mufvQif armifvlat;tm; oa&mfaom
taeESifh rxDav;pm; Munfhaeao;\/ armifvlat;rSm rdrdtm;
EGm;odk;u tl;vkyfoGm;aomaMumifh rcHcsd rcHom jzpfaeavNyD/
xGef;azwdkYtm; tvdkufcdkif;rS xGufajy;oGm;awmh ownf;/
wpfBudrfvnf; EGm;odk;u armifvlat;udk EdkifoGm;jyef\/
naeu EGm;odk;udk vdkuf&onfhtwGuf cyfarmarmESifh tdyf&m
0ifaomaMumifh rajymwwf/ wpfnvHk; wpfa&;rQ rEdk;awmhNyD/
eHeuf tdyf&mrS x wHcg;zGifhvdkufaomtcg tdrfa&SUzdeyfcRwfwGif
EG m ;acs; yH k B uD ; oH k ; yH k u d k awG U jrif & H k r Qru td r f 0 if ; twG i f ; &S d
yef ; yif r sm;vnf ; wpf y if r Q rusef a wmh N yD / armif v l a t;rS m
vuf r I d i f c sum EG m ;od k ; rsuf uef ; tm; tI H ; ay;vd k u f & avawmh
ownf;/ EGm;odk;\ &efukd aMumufvSaomaMumifh aemufvnf;
yef;yifrsm;udk xyf rpdkuf0Hh awmhNyD/
'*kef? wGJ-16? rSwf-182?
(atmufwb
kd mv? 1935)
w

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

177

uBuD;&&pf uowf Muuf? uBuD;&&pf iowf Muif/


ESpfwpfvDESpf? ESpf ESpfvDav;? ESpfoHk;vDajcmuf/
oa0xdk; ia&;cs uowf aiguf? oa0xdk; ia&;cs iowf
aigif/
uBuD ; a&u? uBuD ; a&;csum? uBuD ; a& vH k ; BuD ; wif ud ?
r&&pfvHk;wifacsmif;iifuowf NrdKuf? r&&pf vHk;BuD;wif acsmif;iif
iowf NrdKif/
{0H ar okwH? {uH oH r,H/
uBuD;? cacG;? *i,f? CBuD; tp&Sdaom toHrsm;onf rdk;oH
ESifh vHk;axG;NyD; oumv ukudK0 olBuD;rif; OD;zdk;xHk\ tdrfajrmuf
buf t&yfwGif x<uaomif;usef;vsuf aeMuavonf/ tcsdef
um; eHeuf 6-em&DcefYom &Sdao;\/ tqdkyg qlnHvSpGmaom toH
wYdkum; ukudK0&Gm tzdkY r*Fvm&Sdaom toH? om,maomtoH?
usufoa&&SdaomtoHrsm; jzpfMu\/ &GmolBuD;\ tdrfwGif rdk;at;
at;ESifh auG; tdyfaysmfaeaom armifvlat;tzdkYum; iSufqdk;\
toHESifh cyfqifqif wlvsuf aeavonf/
xdktoHrsm;\ ydkif&Sif ausmif;om; ausmif;oluav;wdkY pka0;
&m &Gmausmif;um; 'dpBwdwf aumifpD\ taxmuftyhHcHausmif;
r[kwf/ tpdk;&rif;u todtrSwfjyKaom ausmif;vnf; r[kwf?
trsKd ; om; ynma&;tzG J U tm;ay;aom ausmif ; vnf ; r[k w f ?
xdkausmif;om; ausmif;oluav;rsm;u wpfa,mufvQif wpfESpf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

178

odyHarmif0

twG u f pyg; oH k ; wif ; rQaom taxmuf t yH h u d k o m cH , l u m


wnfaxmifxm;aom ausmif;jzpfavonf/
odkY ausmif;om;uav;rsm;? ausmif;oluav;rsm;rSwpfyg;
tjcm;rnfol\ taxmuftyHhudkrQ cH,laom ausmif;r[kwfaom
aMumifh ynmtkyf? ynm0efaxmuf? ynm0ef? 'dpBwdwfaumifpD
vlBuD;rif;wdkY\ ppfaq;jcif;rS vHk;vHk;uif;\/ xdkausmif;udk tkyfcsKyf
um rif ; vk y f a eaom q&mapmyif ynmtk y f ? ol y if ynm0ef
axmuf? olyif ynmrif;BuD;? olyif ynma&; trwfcsKyfBuD; jzpfav
onf/
aEGtcg arNrdKU (,ck-jyifOD;vGif) Hk;pdkuf rdk;tcg &efukef
NrdKUwGif kH;pdkufawmfrlaom ynma&; trwfcsKyfBuD;xufyif q&m
apmrSm vGwfvyfcGifh&ao;\/ ynma&;trwfcsKyfBuD;rSm rif;wdkif
yiftrwfwdkY\ tar;rsm;udk ajzMum;&avonf/ ukudK0&Gm q&m
apmum; rnfol\ tar;udkrQ ajzMum;&ef rvdk/ rdrdpdwfxifwdkif;
oifMum;Edkifaom *kPfxl;&Sd\/ rdrdoifMum;vdkaom pmaywdkYudk
oifMum;Edkif\/ rdrdausmif;vTwfcsifaom tcsdefwGif vTwfEdkif\/
rdrdausmif;ydwfcsifaom tcsdefwGif ydwfxm;Edkif\/ olYtm; rnfol
urQ vm 'kuray;Edkif/ ynmtkyfrif;rsm; vmvQif qif;BudK&
aom 'ku? olwdkYtwGuf vSnf;wdkY? avSwdkYudk pDrHay;&aom 'kursKd;
rSvnf; vHk;vHk;uif;ay\/
ausmif;\ yHkyef;udk tenf;i,f a&;yg&apOD;/
q&mapm\ ausmif;rSm "edum? "edrdk;? 0g;vHk;wdkif? 0g;vHk;Murf;
cif ; ? jywif ; ayguf ES p f a yguf ? wH c g;ayguf ES p f a yguf r Qom
&Sdavonf/ rQESifh ausmif;\ yHkyef;ay:avmufNyD/
q&mapmum; txufom; Zmwd? bkef;BuD;vlxGuf jzpfav
onf / rnf o nf N rd K U? rnf o nh f t &yf r S a&muf v monf [ l um;
rnfolrQ rajymjyEdkif/ &[ef;b0u rnfonhfpmtxd aygufcJhonf
[lvnf; rnfolrQ rod/ q&mapm\ tajymtqdktwdkif;um;
oifdk;aygufcJhol wpfa,mufjzpfavonf/ &[ef;b0wGif raysmf
ydkuf vlxGuf&onf r[kwf/ 0denf;twdkif; rusifhEdkifaomaMumifh
om vlxGuf vm&jcif;jzpfavonf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

179

q&mapm\ yHkyef;um; tom;eufeuf? rsufvHk;us,fus,f


EIwfcrf;wGJwGJ? ESmwHaumufaumuf/ odkYaomf aMumufp&mum;
raumif;ay/ wpfxGmcefY&Snfaom qHwdkrsm;udk odrf;Hk;um rsufESm
okwfy0gjzifh aygif;xm;\/ tusum; r&Sd/ vHkuGif;rSm vufESD;
a&mif? zmax;&mawGrSm teE? atmufbuftpwGif tuGJu ESpfuGJ
vufxJwGifum; BudrfvHk; wpfvHk;udk udkifvsuf/ yg;pyfurl aq;wH
BuD;udk cJxm;avonf/ xdkaq;wHrSm tdk;usKd;aeayNyD/ ]opfr&Sd
cif pyfMum;0g;aygif;uGyf} qdkaom pum;ESifh tnD usKd;oGm;aom
opfom;dk;\ ae&mwGif 0g;ydk;udk wyf xm;\/
xdkaq;wHBuD;udk zGmum zGmum q,ftdrfacgif; OD;vlarmfESifh
wJGa&; cGJa&;taMumif; aqG;aEG;aeMuavonf/
od k Y aqG ; aEG ; aumif ; aeMucd k u f w G i f armif w if E S i f h
r,fat;wdkYonf wpfa,mufudk wpfa,muf qJa&; aeMuav
onf/
ixGef;um; pmrtH? ,ifaumifawGzrf;NyD;vQif aemufwdk;\
em;xJodkY vTwfoGif;ojzifh aemufwdk;ESifh ixGef;wdkY wpfa,muf ESifh
wpfa,muf pum;rsm;MuNyD;aemuf wpfa,mufwpfcsufpDxdk;aeMu
avNy/D
pdefazum; azoef;ESifhtwl ausmif;aemufaz; uGif;jyifxJ wGif
ajy;vTm;upm;wm zm;uav;rsm;udk zrf;vsuf aeMuavonf/
aemufaz; tdrfomwGif;um; bxGef;? omat;? aiGvIdif? pHjrwdkY vlpk
OD;wmaw\ uRJrsm;udk zrf; pD;&ef wdkifyifaeMuavonf/
xGef;a0ESifh pHodef;wdkYum; ausmif;atmufwGif eyef;vHk;aeMu
ukef\/ omxGef;ESifh nGefYarmifwdkYu 'dkifvkyfMuavonf/
a0vif;um; rdrd\ ausmufoifykef;ay:wGif acG;kyf? aMumif
kyf? Muufkyfrsm;udk a&;NyD;vQif wifat;tm; jyvsufaeavonf/
wifat;u a0vif;tm; csD;rGrf; rqHk;NyD/ rdacG;ESifh r,fodef;wdkY
axmifhwpfaxmifhwGif c&m;aph awmufwrf; upm;aeMuavonf/
q&mapmum; pum;ajym aumif;wkef;yif/
odkYESifh ,cifu qlnH aeaom pmtHoHBuD;rSm wpfp wpfp
wdk; wdk; oGm;avawmhonf/ aemufqHk; pmtHoH[l rMum;&
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

180

odyHarmif0

awmhNyD/ aqmhaeMuaom toH? &efjzpfaeMuaom toH? &,faeMu


aomtoHwu
Ykd kd Mum;&avonf/
xd k t cgusrS q&mapmvnf ; rd r d \ nmbuf w G i f ud k i f
xm;aom BudrfvHk;jzifh Murf;jyifudk bef;bef; jrnfatmif oHk;av;
csuEf u
S af v\/
ausmif;om; ausmif;oltaygif;wdkYvnf; &rd&&mudk em;uGJ
vkatmif [pfatmfjcif;jyKMuavonf/ tdrfomwGif wdkifyifaeol
wdkYonfvnf;aumif;? ausmif;atmufwGif eyef;vHk;aeolwdkYonf
vnf;aumif; ae&mrsm;odkY a&mufMuavNyD/ olwdkYvnf; xifrd
xif&mudk aumufum atmf[pfaeMuuke\
f /
q&mapmum; wd k i f ; a&; jynf a &; taMumif ; quf v uf
aqG;aEG;vsuf aejyefavonf/
twefMumvQif pmtHoHBuD; wdwfvsufoGm;jyef\/ q&mapm
\ BudrfvHk;ESifh ausmif;awmf\ Murf;jyifwdkY pum;ajymMu&jyef\/
enf;twdkif; wdwfcsnf qlcsnfESifh aeavawmhonf/
pmtHjcif; oHk;Budrfajrmuf wdwf oGm;aomtcg at;armifESifh
vlvSwdkY ausmufwHvk&mrS &efjzpfMu\/ at;armifu ausmufwH
jzifh xdk;vdkuf&m vlvSvufrS aoG;zsef;zsef; xGufavonf/ vlvSu
jyef ausmufoifykef;apmif;jzifh ckwfvdkuf&m at;armif\ ezl;wGif
uGrf;oD;vHk;cefY zl;vm\/
tcsKdU at;armif vGefonf[k qdkMuavonf/ tcsKdUurlum;
vlvS vGefonf[k qdkMu\/ tcsKdUu at;armiftm; oem;Mu\/
tcsKdUurlum; vlvStm; oem;Muavonf/ wdk;wdk; pkHk; pkHk;ESifh
aeMuukef\/ at;armifwdkY vlvSwdkY usdwfum idkae&&Smonf/ ESpf
a,mufpvHk; vGefolcsnf; jzpfonf/ q&mapmodoGm;rSjzifh BudrfvHk;
"gwfpm auR;rnfukd aMumufMuavonf/
atmifodef;um; olwum tdkufcH&onfudk jrifvdkoljzpf\/
ol\ya,m*aMumifh at;armifwdkY &efyGJtaMumif; q&mapm\
em;odkY aygufoGm;\/
at;armifESifh vlvSwdkYtm; q&mapm ac:avNyD/ a&mufMu
ukef\/ taMumif;udk ar;avNyD/ [kwfonfhtwdkif; ajzMuukef\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

181

at;armif\ ausmay:odkY q&mapm\ BudrfvHk;pMumig;csufcav


NyD/ at;armifrSm awmfawmfESifh rxEkdif/
vlvS\ vuf0g;jyifay:odkYvnf; xdkBudrfvHk;pMumyif ig;Budrf
wdkifwdkif qif;oufavNyD/ vlvSvnf; pmtkyfudkyif rudkifEdkif/
atmifodef;um; pkwfwoyfoyfESifh 0rf;enf;vsuf ae\/ odkY
aomf ol\ pdwfxJwGifum; 0rf;om rqHk;NyD/ tvGefnpfaom
atmifoed ;f ygwum;/
[d k r S m Munh f M uygOD ; ? vm;vm; ... pH a tmif w d k Y vl p k
ausmif;ajy; zdk;atmifudk zrf;vmMuavonf/ zdk;atmifum; rvdkuf
csif vdkufcsif vdkufygvm&&Sm\/ olYtm; BudK;rsm;jzifh wnf;xm;
aomaMumifh ygvm&jcif;jzpfavonf/ olwdkY wpfudk,fvHk;vnf;
&TJ &TJpdkaeawmh\/ zdk;atmifudk rdk;a&xJwGif qGJvmMuavonf/
zdk;atmif ausmif;ajy;tdrfajy;vkyfaeonfrSm av;&ufyif
MumavNyD/ bkef;awmfBuD; OD;0drv\ ausmif;wGif cdkuyfum aeav
NyD/ pHatmifwdkYvlpk zdk;atmifudk oGm; tzrf;wGif bkef;BuD;ausmif;
om;rsm;ES i f h ppf j zpf c J h M u&ao;onf / pH a tmif w d k Y u rd k u f t m;
aumif;aomaMumifhom bkef;BuD;ausmif;om;rsm; vufavQmhMu&
avonf/
q&mapm\ ausmif; wpfausmif;vHk;wGif pHatmifxuf rdkuf
aomol r&Sd/ pHatmiftm; Adkvfwif xm;Mu&avonf/ wpf
ausmif;vHk;wGif q&mapmtjyif olYudk taMumuf&qHk;jzpf\/ q&m
apmudk,fwdkifyif pHatmiftm; cyf&GHU&GHU/ olYtm; tvdkvdkufxm;
avonf/ ausmif;om;rsm; rkefY0,fpm;vQif pHatmiftm; wpf0uf
a0iS pm;Mu&\/ pHatmif wnf;[laom ewfqdk;udk ryo rwif
ajrm ufbJ rpm;0HMh uacs/
pHatmifwdkY vlpkvufwGif kef;uef kef;uefESifh ygvm&aom
zdk;atmifum; q&mapma&SUarSmufodkY a&mufvmavNyD/ q&mapm
a'goxGufcdkuf q&mapm\ BudrfvHk;pMumrSmvnf; aoG;pGef;cdkuf?
zdk;atmifudkvnf; rd vmcdkufESifh MuHKBudKufavNyD/ ausmif;om;
taygif;wdkY wkefvsuf aeMuukef\/ &ifxJwGif wxdwfxdwfESifh
aeMuavonf/ atmifodef;rSm zdk;atmifudk oem;a,mif aqmifae
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

182

odyHarmif0

\/ odkYaomf pdwfxJwGifum; 0rf;om rqHk;NyD/ olwum tdkufcH


&vQif atmifodef; 0rf;romonf r&Sd/
zd k ; atmif ausmif ; ay:od k Y a&muf o nf E S i f h w pf N yd K if e uf
rar;rjref;bJ q&mapmonf rdrd\BudrfvHk;pMumjzifh vSrf;ESuf
awmh\/ tcsufaygif; ra&wGufEdkifNyD/ zdk;atmifvnf; q&mapm\
&ifcGiftwGif;odkY wdk;0ifaomaMumifh tenf;i,f oufom&m&av
onf/
aemufqHk; zdk;atmifvnf; arm? q&mapmvnf; armav
awmhonf/ onfawmhrS dkufyGJBuD; NyD;oGm;avownf;/ ausmif;
om;taygif;wdkYu zdk;atmif a&Smifwdrf;yHkudk oabmusMuukef\/
atmifoed ;f wpfa,mufom rausreyf jzpfvsuf aeavonf/
q&mapmrS m arm txd k i f v d k u f ? tif ; om;BuD ; uawmf
a':omtdvnf; om;uav; a&TvSESifh a&TpwdkYudk vufqGJ a&muf
vmcdkufESifh wpfNydKifwnf; usavonf/
a':omtdfum; om;uav; a&TaoG; ESpfa,mufwdkYtm; qef
ESpfjynf? aiGESpfrwfwdkYESifh ausmif;tyf&ef vmjcif;jzpfavonf/
q&mvnf ; NyH K ;&T i f p G m pum;ajymNyD ; vQif a&T v S E S i f h a&T p wd k Y t m;
vufcHvdkufavonf/ a':omtdrSm om;uav;ESpfa,mufwdkY tm;
ausmif;wGif xm;cJhNyD;vQif qif;oGm;\/
a&T v S E S i f h a&T p wd k Y v nf ; uRuf u Ruf n H a tmif id k a <u;Mu
avonf/ ridkbJ aeMurnfavm/ a&TvSrSm ajcmufESpf? a&TprSm
av;ESpfrQom &SdMuao;\/ tdrfwGif aqmhMuvGef; wpfa,muf
vQif qef w pf j ynf a iG w pf r wf E S i f h q&mapmtm; uav;vm
txdef;cdkif;jcif;jzpfavonf/ a&TvSESifh a&TpwdkY idkaumif;wkef;yif
a':omtd rdrd\ tdrfodkY jyefa&muf\/
a&TvSwdkY idkcsif;rqHk;ao;? q&mapm\ BudrfpMum ausmif;
awmf\Murf;jyifodkY bef;bef;[laom toHjzifh usqif;vmrS a&TvS
wdkY idkcsif; qHk;avNyD/
xdkYaemuf a':omtdf ylaZmf oGm;aom qefESpfjynf? aiGESpf
rwfwdkYudk tyf&ef q&muawmfBuD;tm; q&mapmu ac:avonf/
xl;om xl;Ekdifonf/ rvmEdkifao;/ tb,fvmEdkiftHhenf;/ ausmif;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

183

om;ausmif;olwdkYtm; a&mif;&ef yJavSmfudk avSmfvsuf aeavonf/


q&mapm\ ausmif;om; ausmif;olwdkYum; q&muawmf BuD;
a&mif;aom yJavSmftjyif rnfonfh rkefYudkrS 0,fpm;jcif; rjyK&/
ausmif ; om;rsm;ES i f h oih f a vsmf a vatmif txl ; pD r H x m;aom yJ
avSmfjzpfavonf/ (um; q&muawmfBuD;\ tqdkwnf;/)
q&muawmfBuD; yJavSmfaecdkuf jrpdefu xrif;tdk; wnf\/
oef ; jru ig;vk y f \ / r,f o if u uif y G e f ; &G u f a>c\/ ol w d k Y
oHk;a,mufum; oifykef;BuD;udkyif ukefatmif roifMu&ao;/ odkY
aomf q&muawmfBuD;\ tcspfawmfrsm; jzpfMuavonf/ q&m
uawmfBuD;\ tcspfawmfqdkvQif q&mapm\ tcspfawmfvnf;
jzpf&ayrnf/ q&mapmESifh q&muawmfrSm ESpfudk,fhwpfpdwf jzpf
aomaMumifah ywnf;/
q&muawmfBuD;\ tvdktm;jzifh rdef;uav;wdkY rnfonfrSm
pmwwf&efrvdk/ pmwwfvQif &nf;pm;xm;avh&SdMuukef\/ uBuD;
cacG;ESifh bk&m;&Sdcdk;wwfvQif awmfNyD/ rdrdrSm q&muawmfyif jzpfap
umrl pmzwf rwwf/
rdef;uav;[lu tcsuftjyKwf wwf&rnf? tcsuftjyKwf
rwwfygu &Sufp&maumif;avonf/ xdkYaMumifh rdrd\ tcspfawmf
r,foif? oef;jr? jrpdefwdkYtm; csufjyKwfenf; trsKd;pHkatmif oifMum;
jyovsuf aeavonf/
q&muawmf B uD ; \ vH k Y v aMumif h jrpd e f w d k Y oH k ; a,muf r S m
xrif;csufvnf; wwfMuavNyD/ csOfaygif[if;? uifyGef;&Guf[if;?
uefpeG ;f &Gu[
f if; csuef nf;wdu
Yk v
kd nf; wwfMuavNy/D
Muufom;? bJom;? 0ufom; [if;csufenf; wdkYudkum; roif
Mum;&ao;acs/ q&muawmfBuD; rcsufwwfaomaMumifh r[kwf
yg/ Muufom;? bJom;? 0ufom;wdkYudk r0,fEdkifaomaMumifhom
roifMum;&jcif;jzpfavonf/
a[m ... a[m q&muawmfBuD; xGufvmNyD/ qHyifrSm
qDr&Sd? acgif;yGBuD;ESifh jzpf\/ tusrSm vufESD;a&mif? xbDrSm zmax;
&mawG teE ? npf a x;awmf r l v S a om q&muawmf B uD ; jzpf a v
onf/ tif;om;BuD;uawmf a':omtd ylaZmfcJhaom qefESpfjynf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

184

odyHarmif0

ESifh aiGESpfrwfwdkYudk odrf;um aemufaz;odkY 0ifoGm;\/


q&mapmvnf; ausmif;vTwfvdkufNyD? ausmif;om;taygif; wdkY
vnf; ESpfaxmif;tm;& tdrfodkY jyefMuavownf;/
ausmif ; om;rsm;ud k Munf h u m ]'D a usmif ; q&m oif y H k r sKd ; eJ Y
ausmif;om;awG pmrSwwfyghrvm; olBuD;rif;} [k armifvlat; u
olBuD;rif; OD;zdk;xHktm; ar;\/
]wwfoifhoavmufawmh wwfwmygyJ} [k OD;zdk;xHku ajzav
onf/
]wwfr,f rxifygbl;Asm} armifvlat; qdkjyefavonf/
od k Y rS w f c suf c saom armif v l a t;rS m rd r d i ,f p Of u
ausmif;rsKd;rSmyif ynmoifMum;NyD;aemuf wpfp wpfp wdk;wuf
um ,cktajctaeodkY a&mufaeonfudk trSwf&[ef rwl/ aemif
ESpfaygif;av;q,f ig;q,fcefYMumvQif &Gmausmif;rSyif jrefrm
jynforw xGufcsif xGufaernfudkvnf; pOf;pm;rdyHkray:/
'*kef? wGJ-13? rSwf-155?
(Zlvdkifv? 1933)
'''

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

185

wpfaeUo txuftnm NrdKUwpfNrdKU&Sd e,fydkif0efaxmufrif;


Hk;tem;odkY rsufpdvnf vrf;rSm; a&mufoGm;avonf/ A[kokwudk
pmzwfrS &onfr[kwf/ Hk;wGif trItcif;taMumif;rsm;udk em;
axmifvQifvnf; &Edkif\/ pOf;pm;rdonfESifh Hk;0if;twGif;odkY 0if
um Hk;0&efwmrS &yf trIwpfrI taMumif;udk em;axmif\/
tcsdefum; nae 5 em&D? 6 em&DcefY&SdNyD/ Hk;cef;twGif;wGif
cyfarSmifarSmif aeavonf/ NrdKUydkifHk; tp&Sdaom tjcm;Hk;cef; rsm;udk
yd w f x m;NyD ; avNyD / e,f y d k i f H k ; wG i f v nf ; vl r sm;pG m r&S d a y/ H k ;
tjyifbuf0&efwmwGif &yfol&yf? xdkifolxdkif? zufjzLvdyfrsm;udk
zGmolzGmESifh NidrfoufpGm trItaMumif;udk em;axmifaeMuaom vl
10 a,muf? 15 a,mufcefYom&Sdavonf/
e,fydkif0efaxmufrif;um; w&m;cGifay:wGif xdkifaeavonf/
ol\ toufum; 35 ESpfcefY &Sdayvdrfhrnf/ ol\ yHkyef;um; cyf
ykyk cyfrnf;rnf;jzpf\/ qHyif&Snf&Snf xm;olwnf;/ a&S;qefvS\/
jrefrmyDovS\/ cyfarSmifarSmifjzpfaeaom Hk;cef;twGif;&Sd w&m;cGif
ay:wGif xdkifum rdrd t*Fvdyfbmomjzifh a&;om;xm;aom pD&if
csufudk bmomjyefum &Sif;vif;vsufaeavonf/ xdktrIum; "m;
jyrIwnf;/
w&m;olBuD;\ w&m;cGifa&SU cif;xm;aom ukvm;xdkifrsm;
ay:wGif xdkifaeolwdkYum; jrefrm trdefYawmf& ESpfa,mufteuf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

186

odyHarmif0

wpfa,mufrSm tom;jzLjzL? cyfykykjzpf\/ wpfa,mufum; cyfjrifh


cyfydefydef? tom;um; vwfavonf/ Hk;trIvdkuf &mZ0wftkyf
rSm acgif;aygif;teDudk aygif;xm;\/ umuDa&mif ukwftusESifh
vHkcsnfwdkYudk 0wfxm;avonf/ ol\tom;rSm cyfrnf;rnf; ol\
t&yfrSm cyfykykwnf;/
xdkifp&m ukvm;xdkifr&SdaomaMumifh w&m;olBuD;\ ,mbuf
Murf;jyifay:wGif &yfaeMuaom trdefYawmf&um; ESpfa,mufjzpf
\/ ESpfa,mufpvHk; txufom;rsm; jzpfMuavonf/ olwdkY\ kyf
rsm; oufaocHMu\/
w&m;cGif\ 0JbufMurf;jyifay:wGif &yfaeMuolwdkYum; yk
vd y f o m;ES p f a ,muf j zpf a vonf / wpf a ,muf r S m yef c smyD ?
wpf a ,muf u m; jref r mjzpf o nf / yef c smyD yk v d y f B uD ; rS m cef Y c ef Y
nm;nm; rkwfqdwfzm;zm;ESifh rm;rm;BuD; &yfvsufaeavonf/
w&m;cGifESifh 10 aycefY tuGm? w&m;cHwdkYudk xm;&mwGif
vnf; "m;jyrIESifh w&m;pGJcHaeMu&aom w&m;cHig;a,muf &yfvsuf
aeMuuk e f \ / w&m;ol B uD ; &S i f ; vif ; vsuf a eaom pD & if c suf u d k
em;pGifhum em;axmifaeMuavonf/ xdkw&m;cH ig;a,mufteuf
rnf;rnf;vnf;yg? jymjymvnf;&Sd? tom;vwfolum; wpfa,muf
ESpfa,muf/ aMumufp&mvnf;aumif;? oem;p&mvnf;jzpf? tcsKdU
rSm ajE&&ESifh &yfaeMu\/ tcsKdUum; rsufESmaoum iHkYaeMu&Sm
avonf/ wpfa,mufaomolrSm rsufESmajymifwdkufum w&m;ol
BuD;udk taMumifom; Munfhae\/
acgif;wGif rsufESmokwfy0g aygif;xm;olvnf; &Sd\/ vHkcsnf
udk aygif;xm;olu wpfa,muf ESpfa,muf? y0gudkaygif;xm;olrSm
wpfa,mufrQom &Sdavonf/ olwdkY 0wfxm;aomtusrSmvnf;
pkwfpkwfvnf;&Sd? npfnpfvnf;yg? jzLwmudk rjrif&ay/ olwdkY\
vHkcsnfawGrSmvnf; pkwfpkwfjywfjywf npfywfonfcsnf; jzpf\/
w&m;cHig;a,mufpDwef; &yfae&m wpfzufwGif ukvm;
ykvdyfwpfa,mufrSm rwkefrvIyf ajE&pGmESifh &yfaeavonf/
tjcm;wpfzufwGifum; touftm;jzifh 18 ESpfcefYom &Sdao;aom
jrefrmykvdyfuav;rSm w&m;olBuD; &Sif;vif; zwfjyaeaom pD&if
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

187

csufudk em;pGifhum em;axmifae\/ ol\pdwfxJwGif rnfodkY &Sdonf


udk rnfolrQ ajymEdkifrnfr[kwfay/
w&m;cH ig;a,muf &yfae&m\ ,mbuf Murf;jyifay:wGif
yqpfwkyfum xdkfifaeMuaom rdef;rESpfa,mufwdkYum; w&m;cHr
ESpfa,mufjzpfMuavonf/ touf 18 ESpf? 19 ESpfcefYom &SdMu
ayvdrfhOD;rnf/ toD;oD; apmifpdrf;rsm;udk NcHKxm;Mu\/ tom;ndK
ndK rsm;aywnf;/ acgif;rsm;udkvnf; rNzD;EdkifMu? qHyifudk aemufaph
wGif ukvm;rrsm; xHk;ouJhodkY xHk;Muavonf/ w&m;olBuD;tm;
vuftyk cf su
D m pD&ifcsuu
f kd em;axmifaeMu\/
w&m;cHr ESpfa,mufteuf tBuD;um; w&m;cHwpfa,muf
\ r&D;jzpf\/ ti,frSmum; w&m;cH a,mufsm;i,fi,fESpfa,muf
teuf wpf a ,muf a omol \ r,m; jzpf a vonf / xd k r d e f ; r
ESpfa,mufwdkY\ vufwGif wdkuf&myg ypnf;rsm;udk awGUaom aMumifh
wd k u f & myg yp n f ; vuf c H r I E S i f h w&m;tpG J u d k cH & ol r sm; jzpf M u
avonf/ ESpfrIpvHk;wdkYudk a&mpyf pD&ifjcif;jzpf\/
xdkcyfi,fi,f w&m;cHr\ aygifay:wGifum; touf wpfESpf
ausmfausmfcefY&Sdao;aom om;a,mufsm;uav; xdkifvsufae\/
olYwGif tusr&Sd? acgif;udkajymifatmif &dwfxm;av\/ xdkuav;
rSm w&m;olBuD;\ rsufESmudkMunfhum NyHK;vdkuf? vufnKd;xdk;um
aevdkuf? Murf;jyifudk vuf0g;jzifh ykwfvdkuf? tjyifbufwGif trIudk
vma&mufem;axmifaeMuaom olwdkYbufvSnfhum &,fvdkufESifh
taysmfBuD; aysmfvsufaeavownf;/ rdcif? zcifwdkY\ qif;&Jae
onfh ta&;? qif;&J&rnfh ta&;wdkYum; vm;vm;rQ rod&Smay/
w&m;olBuD;vnf; trIudk &Sif;vif;vm\/ trIrSm xif&Sm;
onfxuf xifSm;vmav\/ w&m;cHrsm;\ pdwfxJwGif igwdkY
awmh axmifusawmhrSmyJ [k toD;oD;awG;awmvsuf aeMu[ef
wlavonf/ tvif;a&mifvnf; rSdefonfxuf rSdef vmavNyD/
vmorQ em;axmifaeolrSmvnf; tjyifbufwGifpum; wpfcGef;rQ
rajymbJ oufrBuD;rsm;udk csum em;axmifvsuf aeMuukef\/
wpfHk;vHk;wGif rnfonfhtoHudkrQ rMum;&acs/ w&m;olBuD; &Sif;
vif;aom toHuo
kd mvQif Mum;&avonf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

188

odyHarmif0

tcdkuf w&m;cHrav;rSm rdrd\ aygifay:wGif aysmfyg;pGm


xdkifaeaom om;uav;udkMunfhvdkuf? w&m;olBuD;buf Munfhvdkuf
ESifh ae&Sm\/ rsufpdrS rsuf&nfwdkYvnf; wawGawG pD;qif;vsuf
aeMuavonf / tu,f f rd r d w d k Y vif r ,m;axmif u soG m ;ygu
om;uav;udk rnfodkY vkyf&ygrnfenf;/ axmifqdkonfudk jrifrQ
rjrifzl;acs/ aMumufzG,f aumif;vSay\wum;/ rdrdwdkY vifr,m;
rSm rdrdwdkY\ tjypftavsmuf axmifusvQifawmfayao;\/
om;uav;rSmum; bmrQrod? pifppf tjypfuif;ygvsuf axmif
twGif;odkY rdrdwdkYESifh vdkufyg&acsawmhrnfwum;/ rdrdvnf; xdk
om;uav;udk axmiftjyifbufwGif xm;cJh&ufrnf r[kwfay/
pifppftm;jzifh rdrdrSm tjypfuif;onf[k xifrSwfrd\/ vif
a,muf s m;u wd k u f c d k u f a omaMumif h o m oH k ; pG J r d a vonf /
vifa,mufsm;om rwdkufvmrlum; uJhodkY tzrf;cH&rnfr[kwf
ay/ rdrd\a,musfm;udk pdwfqdk;& rvdkvdkjzpf\/ rdrdwdkY\ pm;aomuf
a&;twGuf toufudk pGefYum cdk;auR;? wdkufauR;ygwum;[k pOf;
pm;rdjyefvQif aus;Zl;wifrdjyefavonf/ pdwfqdk;jcif; aysmufoGm;
NyD;vQif oem;pdwf? cspfcifpdwfwdkYrSm yGm;rsm; wufvm\/ vif
jzpfol axmifusvQif rdrd tb,faMumifh axmifxJ rvdkufbJ aetHh
enf;/ vifESifh uif; axmiftjyifbufwGif ae&jcif;onf tb,f
tusKd;&SdtHhenf;/ om;uav;rSmum; bmrQrod/ axmiftwGif;odkY
a&muf&acsawmhrnf? pojzifh awG;awmum om;uav;ESifh vifudk
wpfcsufpD tjyeftvSefMunfh&if; rsufpdrS rsuf&nfrsm; pD;qif;
aeonfukd okwu
f mae\/
vifjzpfol w&m;cHrSmvnf; r,m;ESifh om;uav;udk rMum
rMum Munfhvsuf aeavonf/ a,musfm;jzpfaomaMumifh rsuf&nf
rxGufap&ef wif;vsufxm;\/ rdrdaxmifus&rnfrSm &Sdapawmh/
rdrd tjypftavsmufcH&jcif;jzpfavonf/ r,m;ESifh om;uav;
wdkYrSm rlum; rdrdaMumifh axmiftwGif;odkY toGif;cH&acsawmhrnf/
rdrd aqmif,loGm;aomaMumifhom rdrdr,m;oHk;pGJjcif; jzpfavonf/
rdrd raqmif,loGm;ygrlum; odkY oHk;pGJrnfr[kwfay/ om;uav;
rSmrlum; rddrd,laqmifoGm;aom aiGudk oHk;pGJonfudk rqdkxm;bd?
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

189

od y if rod & S m ay/ axmif t wG i f ; od k Y a &muf j yef v Qif v nf ; rd r d r S m


a,musfm;jzpfaomaMumifh onf;cHEdkif\/ rdrd\ r,m;rSmrlum; rdef;
rom;jzpfaomaMumifh tb,frSmvQif onf;cHEdkiftHhenf;/ rdrd r,m;
tay:wGif oem;pdwfrsm;jzifh jynfhvQrf;vsuf aeavownf;/
odkY toD;oD; rdrdwdkY xif&mudk awG;awmaeMuwkef;rSmyif
w&m;olBuD; zwfae &Sif;aeaom pD&ifcsufrSm tqHk;em;odkY eD;
vm\/ qHk;aomtcg w&m;cHa,mufsm;ig;a,mufpvHk; tay:wGif
jypfrI xif&Sm;aomaMumifh tvkyfMurf;ESifh axmif'Pf oHk;ESpfpD
tuscHap? w&m;cHr ESpfa,mufrSm rdkuf'Pf tvkyfMurf;ESifh oHk;v
pD axmiftuscHap[k trdefYay;\/ pD&ifcsufudk cs\/
pD&ifcsufNyD;vQifNyD;csif; w&m;cGifay:rS qif;oGm;\/ wpfcef;
vHk;vnf; arSmifavNyD/ w&m;cHtm;vHk;vnf; rsufESmysufoGm;Mu
avownf;/
w&m;cH vifr,m;ESpfa,mufpvHk;rSm wpfa,mufrsufESm wpf
a,muf p d k u f Munf h M u\/ ol w d k Y rsuf p d r sm;rS rsuf & nf a wG r S m
wawGawG pD;qif; aeMuavonf/ om;uav;rSmrlum; vufudk
pHkajrmufum 0rf;omvSojzifh vufckyfvuf0g;wD;\/ vma&muf
em;axmifaeolwdkYvnf; NidrfoufpGm xGufoGm;MuavNyD/ ykvdyf
rsm;vnf; w&m;cHudk tcsKyfcef;odkY aqmifoGm;Muavownf;/
*Eavmu? wGJ-13? rSwf-73?
(azazmf0g&Dv? 1931)
'''

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

190

odyHarmif0

0ef a xmuf a rmif v l a t;onf H k ; wG i f aeY c if ; u trI u d k


ppfaq;&m ESpfzufpvHk;uyif oufao cdkifvHkaeojzifh pOf;pm;&
usyfvSaomaMumifh pdwftkdufae\/ xdkaeYyif pD&ifcsufu rSm;
rnfpdk;aomaMumifh aemufwpfaeUrSm pD&ifcsuf csrnf[l trI
onfwdkYtm; ajymNyD;vQif w&m;cGifrS qif; tdrfjyefvmcJhav
ownf;/
wpfvrf;vHk;wGif trItaMumif;udkom odkYavm odkYavm awG;
awmvsuf vm\/ tdrfodkY a&mufjyefygvnf; trItaMumif;udk
yifawG;awm\/ naevufzuf&nf aomufaom vufzuf&nf
pm;yGJwGifvnf; trItaMumif;udkom awG;\/ xdkifaeonfjzpfap?
xaeonfjzpfap? vrf;avQmufaeonfjzpfap? ,if;trItaMumif;
rSm &pf0J &pf0JESifh pdwfxJwGifae\/ odkYaomfqHk;jzwfcsufudkum;
awG;awm r&ojzifh tcufESifh awGUBuHK&\/
tBuHaumif;rsm; &vdk&jim; aeapmif;oGm;vQif tdrfrSxGuf
{&m0wD jrpfurf;ajcodkY vrf;avQmufxGufoGm;\/ xdktcgonfum;
{&m0wD j rpf x J w G i f a&enf ; aom waygif ; vuk e f c gptcgwnf ; /
urf ; ajcwpf a vQmuf w G i f aomif j yif B uD ; xG e f ; vsuf a e\/ xd k o d k Y
xGef;vsufaeaom aomifjyifBuD;rSm urf;ajcrS ayoHk;&mcefY jrpfxJ
bufodkY xGef;vsuf ae\/
urf ; em;wpf a vQmuf t a&S U rS taemuf o d k Y tpOf t wd k i f ;
avQmufoGm;&m tpdk;&aq;Hk? atbDtrf rdef;uav;ausmif;?
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

191

puf&Sifrif;BuD;tdrf? ta&;ydkifrif;tdrf? AdkvfwJ? q&m0efBuD;tdrf?


t&m&Sdrif;rsm;\ toif;Hk;wdkYudk tpOftwdkif; ausmfvGefvmcJh
\/ toif;Hk;odkYa&mufvQif urf;em;vrf; qHk;awmh\/ urf;yg;
atmufodkY qif;um taemufbufodkYqufvuf avQmufoGm;jyef
\/ twef i ,f u av; oG m ;rd v Qif urf ; em;vrf ; cH w yf y suf o d k Y
a&muf\/ cHwyfum; jrefrmrif;rsm;vufxufu aqmufvkyf
xm;aom cHwyfjzpfavonf/ ysufpD;vsuf aeayNyD/
vrf;avQmuf&if; wpfvrf;vHk; trItaMumif; pOf;pm; vm
aomaMumifh bmtaMumif;udkrQ rawG;awmEdkif/ bmtaMumif;udk
rQ owdr&Edkif/ trItaMumif;ESifhom tcsdefukefcJh\/ odkYaomf
cHwyfa[mif;odkY a&mufaomtcgrlum; a&S;a[mif;aESmif;jzpf
jrefrmrif;wdkY\taMumif;rsm;udk jyefvnfum pOf;pm;rd\/ ppfjzpf
pOfu rnfodkY wdkufcdkufMurnfh taMumif;? rnfodkY usqHk;Murnfh
taMumif ; wd k Y u d k pd w f u l ; rd \ / tcgusrS ,cif p Of ; pm;ae&if ;
trItaMumif;rSm pdwful;xJrS aysmuf oGm;awmhownf;/
cyf a rmarm&S d o jzif h cH w yf tpG e f e m;&S d tk w f r sm;ay:wG i f
wufxdkifum {&m0wDjrpfbufodkY vSrf;Munfh\/ xdkifae&m
taemufbuf reD;ra0;&Sd &GmrSqif; aysmfyg;pGm a&cyfaeMuonf
udkjrif&vQif pdwfaysmf &Tifvmav\/
a&tdk;udk &Gufolu&Guf? qdkif;ESifh OD;yJh xrf;olu xrf;? a&tdk;
ESpfvHk;udk qifhNyD; &Gufolu &Guf? vlESpfa,muf tdk;BuD;BuD; wpfvHk;
udk xrf;ydk;ESifh xrf;olawGuxrf;/
touf t &G , f r S m vnf ; BuD ; BuD ; vnf ; yg? i,f i ,f v nf ; &S d ?
a,mufsm; rdef;r rusef tm;vHk;yif ysm;yef;cwfbd ouJhodkY aomif
jyifBuD;wGif qif;olqif;? wufolwuf aeMu\/ touft&G,f
i,f o l w d k Y t euf oH k ; av;ES p f r Q &S d a o;aom uav;rsm;yif y g\/
toufBu;D olwt
Ykd eufvnf; ckepfq,fausmw
f yYkd if ygavownf;/
vltrsm; wufqif;MuonfrSm rsm;vSaomaMumifh aomif
jyifwpfjyifvHk; zkefwaxmif;axmif; xvsufae\/ aqmif;wGif;
jrLrsm; tkyfaeouJhodkY jzpfavonf/ oDcsif; atmfqdkoluvnf;
qdk? pum;atmfajymoluvnf; ajym? wpfa,mufudk wpfa,muf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

192

odyHarmif0

atmfNyD; ac:olawGuvnf; ac:? aysmfvdkufMuonfhjzpfjcif;/


a&ul;olwdkYuvnf; r&Sm;? upm;aeolwdkYuvnf; tyHkyif?
ckefaygufaeoluvnf; teE? ajy;vTm;olwdkYuvnf; pHr&atmif
rsm;vSpmG \/
yJGtaMumif;vnf; ajymMu? kyf&SiftaMumif;vnf; ajymMu?
rD;avmifonfh taMumif;vnf; ajymMu? "m;jywdkufonfh taMumif;
vnf;ajymMu? qlnH aeayonf/
tcsKdUu oJxJwGif awmifyHkvkyfMu\/ tcsKdUu oJyHkapwDwnf
xm;Mu\/ uav;rsm;uvnf ; bk & m;zl ; oG m ;[ef ql n H ae\/
vlrsm; qlnHaeonfhtMum;wGif acG;rsm;uygaysmfyg;&SmMuvGef;
[dkajy; onfajy; wajy;wnf; ajy;vsufaeMu\/
xd k a omif j yif a y:wG i f wH i g vk y f p m;Muaom wH i gawG \
wJuav;rsm;rSmvnf; oHk;av;q,fcefY? &Gmuav;wpf&Gmyif/ xdkwJ
uav;wdkYtem;wGif aysmfyg;pGm upm; aeMuaom uav;wdkYu
vnf; oHyHk;rsm;udk qlnHpGm wD;aeMu\/ vHkuGif;rsm;? tuspkwfrsm;
udk tvHxlum bk&m;yGJawmfvSnfhouJhodkY pdwfxif&m vkyf aeMu
uk e f \ / t&yf x J w G i f oH y H k ; wD ; oH u d k Mum;&vQif a'goxG u f a y
vdrfhrnf/ odkYaomf tcsdef tcg ae&mum; oHyHk;wD;oHudk
yif om,mouJhodkY xifrSwfrd\/
a&ul;olwdkYrSmvnf; dk;dk; ul;Muonfr[kwf/ vdkufMu? ajy;
Mu? oDcsif;qdkMu? apmif;ajrmif; ajymqdkMu? tcdkufwGif avSBuD;
avSi,f iSufuav;rsm;vnf; rMumrMum pkefoGm;Mu\/ qef
vnf; vmMu\/ xdkavSwdkYwGif ygvmaom olwdkYtm; aomifjyif
ay:wGif &SdaeMuaom olwdkYu vSrf; pum;ajymMu\/ vSrf;
aemufawmufawmuf ajymMu\/ vSrf; apmif;ajrmif;um oDcsif;
qdMk u\/
avSay:wGif ygvmolwdkYuvnf; pdwfqdk;jcif;r&Sd/ jyefvSefum
aysmyf g;pGm oDcsi;f qdMk u? aemufMu? aysmpf &mBu;D jzpfavonf/
teD;tem;wGif avSrsm;jzwfoGm;jyefvQifvnf; a&ul;aeol
wdkYrSm avSem;odkY a&mufatmif ul;oGm;MuNyD;vQif avSwGif wG,f
vd k u f o G m ;Mu\/ avS w G i f ygvmol w d k Y u vnf ; xk d ; 0g;jzif h
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

193

dkufra,mif vkyfum upm;Mu\/ tcsKdUu avSay:odkY wuf


0d k i f ; 0ef ; um avS xd k ; Muuk e f \ / tawmf a 0;a0;usrS avS a y:rS
ckefqif;um urf;ajc odkY ull; vmMuukef\/
tcsKdU avSwdkYrSmvnf; rdrdwdkYwGif ygvmaom c&rf;csOfoD;
tp&SdonfwdkYjzifh aomifjyifay:wGif aysmfyg;pGm upm;aeMuolwdkY
tm; ypfcwfum upm;Mu\/ aomifjyifrSvnf; jyefvSefypfMu\/
aysmpf &mBu;D wpf&yfjzpfayonf/
odkY aysmfyg;pGm upm;aeMuaom olwdkYum; xdktcdkufwGif
tyltyif r&Sd? jyefa&mufoGm;MujyefvQifvnf; tyltyifr&Sd? rdrdwdkY
tdrfodkY vkyfudkif &orQaomypnf;OpmwdkYjzifhom wif;wdrf
aeMuukef\/ tpm;taomufrSmvnf; xrif;ESifh yJjyKwf? yJ[if;udk
&vQif auseyfMuayNyD/ oGm;vm&efrSmvnf; rdrdwdkYwGif&Sdaom ajc
ESpfacsmif;udkyif tm;udk;Mu\/ zsm;emjyefvQifvnf; q&m0efac:&ef
aiGaMu;rsm;pGm rvdk/ t&yfxJwGif &Sdaom aq;NrD;wdkESifhyif aysmuf
Mu\/
odkY MunfhIae&if; xdkolwdkY\ aysmf&Tifjcif;udk tm;usrd\/
rdrdvkyf&aom tvkyftudkif\ wm0efBuD;jcif;? pdwfyifyef;p&m
aumif;jcif;wdkYudk awG;awmrd\/ odkYawG;awmae&if;yifvQif
rd k ; csKyf vm\/ aevnf ; 0if oG m ;awmh r nf h q J q J a e\/ ae\
eDaom ta&mifonf jrpfwpfjrpfjyifvHk;wGif usaeaomaMumifh
jrpfwpfjrpfvHk; eDeD&J&JBuD;jzpfae\/ aomifjyifESifh oJrsm;ay:odkY
usaeaom aea&mif \ yH k y ef ; ud k u m; ajymrjyEd k i f a tmif & S d \ /
pdwfMunfEl;p&mBuD;yif/ pdwfMunfEl; aepOfyif ae0ifoGm;\/
arS m if vm\/ a&cyf o l r sm;vnf ; yg;oG m ;\/ xd k t cgusrS
xdkifae&mrS xNyD;vQif tdrfodkY jyefcJh\/ trItaMumif; pdwfxJwGif
jyef ay:\/
*Eavmu? wGJ-16? rSwf-94?
(Edk0ifbmv? 1932)
3

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

194

odyHarmif0

]rtlyif axmifBuD;udk ausmfum iaomif;? zdk;aw? a&Tatmif?


ius,f ? atmif v S qd k o l ig;a,muf w d k Y o nf 0gacgif v qef ; 4
&ufaeU eHeuf rdk;rvif;rD xGufajy;Mu&m qdkif&m t&m&SdwdkY vdkufvH
zrf ; qD ; aeMuaMumif ; / ,ck o wif ; a&;om;aeonf h tcsd e f t xd
axmifajy;rsm;udk rrdao;/ rMumrDjyef zrf;qD;rdvdrfhrnf[k arQmf
vifah Mumif;}
txufyg owif;xl;rSm emrnfBuD;aom aeYpOf owif;pm
wpfapmifwGif ygvmavonf/ owif;rsKd;udk rBudKufolwdkYu
rzwfbJ ausmf oGm;Muukef\/ tcsKdUum; xdkowif;udk zwfMuyg
\/ rSwfcsuf rcsMuacs/ tcsKdUurlum; tawmfyif tHhMo oGm;Mu
avonf/ ]tifrwef wwfEdkifwJh vlawGyJ} [k rSwfcsufcsum tjcm;
owif;rsm;udk quf zwfoGm;Muukef\/ NyD;vQif taMumif;udk
arhvu
kd Mf uavawmhownf;/
txuf y g owif ; uav;rS m owif ; pm zwf o l w d k Y tzd k Y
ta&;rBuD;vSaomfvnf; qdkif&mt&m&Sdrsm; rnfrQ acsmufcsm;
oGm;onfudkvnf;aumif;? rtlyife,f wpf0dkufwGif rnfrQ qlyl
oGm;onfudk vnf;aumif;? rqdkifol? &yfa0;aeolwdkY odMurnf
rxif/ odcsifMuvQif atmufwGif qufvuf zwfMuygukef/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

195

iaomif;wdkY vlpk axmifrS xGufajy;aom eHeufwGif axmif


wpfckvHk; qlyGufoGm;\/ axmift&m&Sdrsm; [dkta&; onfta&;?
[dkajy; onfajy;? [dkaMu;eef;dkuf onfaMu;eef;dkuf? ta&;ydkif
&mZ0wf0efESifh tjcm;t&m&Sdrsm;vnf; uRufpDuRufpDESifh jzpfukef
MuNyD/ ykvdyfrsm;vnf; acgif;csif;qdkif ajccsif;IyfaeMuavNyD/
twefuav;Mumaomf NrdKUxJwGif ]axmifom; ig;a,muf
xGufajy;MuowJh [Jh} [laom owif;BuD;rSm ysHUESHU oGm;av
ownf;/ odkY ysHUESHU&mrS owif;axmufxHodkY a&muf? owif;
axmufxHrS owif;pmwdkufodkY a&mufoGm;jcif; jzpfavonf/
armifvlat;\ Hk;cef;xJwGif pum;ajymaeMuaom toHudk
em;axmifMuygOD;/
][kwfvm;? cufNyD? b,fhES,fMuHrvJ? b,fvdk owif;&ovJ}
um; armifvlat;\ toHjzpf\/
]reufu pum;ajymaMu;eef;&w,f? 'DaumifawG uRefawmf
wdkY e,fbufudkajy;r,f? wjcm; ajy;p&m r&Sdbl;}
um; &mZ0wf0efaxmuf OD;a&T\ toHjzpfavonf/
]tif ; qd k p rf ; ygOD ; ? b,f t aumif a wG v J ? uRef a wmf w d k Y
e,fbufu taumifawGvm;}
][kwfw,f 0efaxmufrif; axmifwpfESpf csvdkufwJh zdk;awu
acgif;aqmifaygh}
][m 'Daumifyg&if cufwmyJ? 'if; odyfPfrsm;w,f? vkyf
aoewfuv
kd nf; tifrwef tvkyaf umif;w,fAs}
]'gaMumifh axmifxu
J xGuaf jy;Edik w
f maygh}
]ajy;awmh ajy;wmyJ? uRefawmfwdkY b,fvdk BuHrvJ? BuHprf;
ygOD;}
]olwdkY vufxJrSm ydkufqH r&Sd&if 'DaumifawG b,fudkrS rajy;
Edkifbl;As? wjcm;roGm;cif ydkufqH,lzdkY? olwdkY&JU aqGrsKd;awG&Sd&m
vmrSmyJ? tJ'D&GmawGudk vlcGJNyD; vTwfvdkufNyD}
]aumif;w,f? 'Dvdkta&;rSm udk,fu OD;xm;rS? rOD;xm;&if
olwdkY ajy;zdkYtcsdef &oGm;r,f}
]'DaumifawGudk rrdrSjzifh uRefawmfwdkY e,f qlOD;rSmyJ}
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

196

odyHarmif0

][k w f w ,f ? uRef a wmf u vnf ; uRef a wmf w d k Y ol B uD ; awG ?


q,ftdrfacgif;awGqD trdefY xkwfvdkufOD;r,f? rouFmolawGudk
awGU&if zrf;NyD; ydkY&r,fvdkY}
]tJ'g tifrwef aumif;w,f? tm;vHk;ulnDrS jzpfawmhrSmyJ
uRefawmf tck a&Tanmifyif &Gmbuf vdkufOD;r,f? trdefYudkom
xkwv
f u
kd pf rf;yg}
]aumif;NyD? pdwfcs? uRefawmf csdef;xm;wJh trIawGudk ppfNyD;&if
olwv
Ykd mr,fh &Gmbufu oGm;Ny;D apmifrh ,f}
onf w d k Y u m; armif v l a t;\ H k ; cef ; xJ r S xG u f v maom
toHwaYkd ywnf;/
awmfao;NyD? zdk;awwdkY rnfodkY xGufajy;Muonfudk MunfhMu
OD;pdkY/
a[m[d k r S m zd k ; awwd k Y ig;a,muf axmif \ tjyif b uf o d k Y
a&mufukefMuNyD/ tcsdefum; eHeuf 2-em&Dom &Sdao;\/ csrf;u
vnf;csrf;? arSmifuvnf;rdkuf? ig;a,mufom; ukef;ukef; ukef;ukef;
ESifhwdkifyif aeMuavonf/ rnfonfh taMumif;rsm;udk wdkifyifae
Muygoenf;/
a&Tatmif/
/ xGufvmvdkY tjyifa&mufMuNyD b,fudk oGm;
MurSmwH;k uG,/hf
iaomif;/
/ axmifxJuawmif xGufvmvdkY tjyifa&muf
awmhrSyJ oGm;zdkYawmh rcufygbl;uG,fh/
ius,f/
/ rcufbl;rajymESifh q&ma&? tcufom;/
axmifxJ xGufwmawmh vG,f&JU? ajy;zdkYu cufw,f? rawmf ykvdyf
u aoewfESifh ypfNyD; zrf;rSjzifh rcufaybl;vm;/
zdk;aw/
/ aMumuf&ifbmvdkY vdkufvmao;ovJ? rif;wdkY
'DvdkaMumufaeMu&if ykvdyf ypfrowfcif ighvufESifh owfr,f?
od&JUvm;? awmfawmf vQm&Snf/
ius,f/
/ vQm&Snfw,f r[kwfygbl; tusKd;taMumif;udk
ajymwmyg/
atmifvS/ / udkif;Asm? pum; rsm;raeMuygESifhawmh? oGm;
p&m&Sdwmudk oGm;MuygpdkY? b,fudk oGm;rSmwHk;/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

197

iaomif;/
/ aomifu&Gmudk oGm;r,f? anmifESpfyif&Gm
OD;csrf;at;wdkY tdrfu wdkufxm;wJh aiG 400d udk jrKyfxm;w,f?
tJ'DaiGudk,lNyD; ,dk;',m;udk ajy;wmaygh/ ydkufqHr&Sd&if b,fudkrS
ajy;vdkY rjzpfbl;? iwfwmESifh rdukefr,f/
ius,f/
/ aomfu&Gmudk oGm;wmuawmh aumif;yg&JU?
ykvdyfu qD;NyD;zrf;&if rcufaybl;vm;/
zdk;aw/
/ w,f rif; tifrwef Pfenf;wJh taumif
aeUudk udkif;awmxJrSm ykef;? nrS &GmxJ 0ifwmaygh/
iaomif;/ / a[h &SnfraeMuESifh oGm;r,f/
odkY ajymMu qdkMu aqG;aEG;Mu NyD;aemuf arSmifxJwGif cyf
okwo
f w
k f avQmufvmMuuke\
f / pdwx
f w
J iG f wxdwx
f w
d Ef iS yhf if/
ywfwa&mifawG b,foGm;aeMuygvdrfh/ a[m[dkrSm ykvdyf ESpf
a,muf ? ywf w a&mif vS n f h v mMuavonf / zd k ; awwd k Y vl p k
vrf;ab; ajrmif;xJodkY a&mufukefMuavonf/ ykvdyfrsm; vGefoGm;
rS iaomif;wdkY ajrmif;xJrS xGufNyD;vQif qufvuf oGm;Mujyef\/
rMumrD {&m0wDjrpf urf;ajcwGif qdkufxm;aom avSuav;
wpfpif;udk jrifMuavonf/ xdak vSukd pD;um wpfzufurf;odYk ul; Mu\/
xdkrSm bufurf;wGifum; udkif;awmBuD;rsm; &Sdavonf/
tqdkyg udkif;awmBuD;rsm;udk jzwfausmfum oGm;Mu&avonf/
a&um; aygif a vmuf cg;avmuf euf \ / csrf ; uvnf ; csrf ; ?
jcifuvnf;udkuf? a>rayG;vnf; aMumuf&ao;onf/ a&TatmifESifh
ius,fwdkYu nnf;Mu\/ iaomif;ESifh zdk;awwdkYu rmefMuav
onf/ a&TatmifwdkY wdwfvsuf oGm;Muavownf;/
a& aygifavmuf cg;avmuf eufaom udkif;awmBuD;rsm;udk
jzwfvm wpfrdkifcefY oGm;rdvQif rdk;vif;awmh\/ c&D;quf oGm;
MurnfqdkvQif vlwum jrifrnfpdk;aomaMumifh teD;tem;wGif pHk
prf;Mu&m tif;wJuav; wpfwJudk jrifMuavonf/
xdktif;wJodkY ig;a,mufom; oGm;MuNyD;vQif tif;orm; vif
r,m;wdkYtm; tEkMurf; pD;Muukef\/ teD;tem;wGif vlol av;yg;
r&Sd? wJuav;ESifh teD;qHk;wJum; ay 3000 cefYa0;avonf/
atmfaomfvnf; rnfolrQ Mum;rnfr[kwf/ tif;orm; vifr,m;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

198

odyHarmif0

wdkYvnf; zdk;awwdkY ig;a,muftm; xrif;csufauR;Mu&&Smavonf/


zdk;awwdkY ig;a,mufom; xrif;udk ig;yd&nfqrf;NyD; pm;vdkufMu
onfrSm xrif;tdk; ESpfvHk; ajymifawmh\/ tif;orm; vifr,m;
pm;zdkYyif rusefNyD/
pm;aomufMuNyD;vQif zdk;awESifh iaomif;wdkY tdyfMu\/ ius,f?
a&TatmifESifh atmifvSwdkYu apmifhu&avonf/ zdk;awwdkYtdyf&mrS
Edk;aomtcgusrS ius,fwdkY tdyfMu&\/
odkYESifh rdk;csKyfavawmhonf/ c&D;qufMujyefonf/ 'l;avmuf
aygifavmuf? cg;avmufeufaom a&xJwGif udkif;awmBuD;rsm;udk
jzwf a usmf u m vmMu&jyef o nf / a>rayG ; wd k Y a>ra[muf w d k Y u d k
raMumufEdkifNyD/ udkif;&GufawG &Sxm;ojzifh olwdkY\ udk,frSmvnf;
&p&m r&Sd? jcifawG udkufonfrSmvnf; rcHEdkifp&m jzpfavonf/
odkYaomf rwwfEdkif/ axmifBuD;udkyif ausmfvmcJhMuavNyD/
(tvG e f o w d a umif ; aom ol w d k Y a ywnf ; / ow d r sKd ; ES i f h
w&m;ojzifh vkyfudkif pm;aomufMurnfqdkvQif olaX; jzpfEdkifMu\/
olwdkYum; rdrdwdkY\ owdudk tvGJoHk;pm;aom olwdkYjzpfavonf)
eHeuf 4 em&Dxdk;vQif aomfu &GmpGefodkY a&mufMuukef\/
zdk;awwdkY av;a,mufudk &GmtpGef udkif;awmBuD;wGif xm;cJhNyD;vQif
iaomif; wpfa,mufwnf; rdrd\ tdrf&Sd&modkY xGufcJh\/ tdrfodkY
a&mufvQif aemufaz;aygufrS wufavonf/
iaomif;ESifh ol\r,m; awGUqHkaom tcef;um; vGrf;zG,f?
aqG;zG,frsm;ESifh jynfhvsufae\/ idkMu ,dkMu tHhtm;oifhMuESifh
aeavonf/ odkYaomf pm&Snfrnf pdk;aomaMumifh taMumif;udk
csecf &hJ ayrnf/ pOf;pm;MunfMh uukeaf vmh/
jrKyfxm;aom aiG 400d udk ,ck wl;azmf r&ao;/ &Gmom;
tcsKdU tdyf&mrS Edk;ukefMuNyD/ nvlajcwdwfrS vmazmfrnf/ rvmrD
ig;a,mufpm xrif;udk &GmtpGef udkif;awm&Sd okmefZ&yfodkY
rdk;csKyfvQif vmydkY&ef r,m;tm;rSmxm;cJhNyD;vQif iaomif;onf
rdrdtdrfrS xGufcGmcJh\/ udkif;awmodkY jyefa&mufvQif rdk;vif;avNyD/
axmifajy;ig;a,mufum; ajrBuD;udk arGU&m? udkif;awmudk jcif
axmif? jcifawGudk tazmfjyKum tdyfMuukef\/ jciftaygif;wdkYrSm
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

199

aysmfyGJ pm;yGJBuD; cHaeMuavNyD/ ius,fESifh a&TatmifwdkYum; jcifrsm;


udk onf;rcHEdkif? qmavmifrGwfodyfjcif;udk onf;rcHEdkif? ykvdyfrsm;
\ tzrf;udk cHvdkufcsif\/ odkYaomf iaomif;ESifh zdk;awwdkYudk ykvdyf
rsm;xuf aMumufMu&avonf/ yg;pyfrsm;udkyif r[0Hh&SmMuay/
n 10 em&Dxdk;vQif iaomif;\ r,m; r,fodef;onf ig;
a,mufpm xrif;udk ,laqmifum &GmtpGef udkif;awmxJodkY xGuf
vmcJh\/ tonf; at;ceJ at;ceJ ae\/ MuufoD; zsef;ceJ? zsef;
ceJx\/ wapudkaMumuf\? a>rudk aMumuf\? odkYaomf vifudk
cspaf vonf/
twefuav; MumvQif &GmtpGefodkY a&muf\/ &GmtpGefxdef
yifteD; a&mufonfESifh wpfNydKifeuf xdefyifatmufrS vlESpfa,muf
xGuf vmMuonfudk jrif&avonf/ xdkolwdkYum; ykvdyfom;
awG wnf;/
cufNyD ... cufNyD tb,fodkYrQ rnmEdkif? nOfhEkdufoef;acgif
wGif xrif;xkyfESifh vufyl;vufMuyfrdae\/ rvdrfomNyD?[kwfrSef
&mudk ajymvdkuf& &Smavownf;/
iaomif;wdkYum; udkif;awmpyf okomef Z&yfrS ae r,fodef;
\ tvmudkom arQmfum aeMuukef\/ xrif;qmvdkufMuonfrSm
vnf; qdkp&mr&SdNyD/ rdrdwdkYu xrif; rpm;Muaomfvnf; jcifawGrl
um; rdrdwdkY\ aoG;rsm;udk yGJawmfwnfum taysmfBuD;aysmfaeMu
uke\
f /
twef M umvQif vl a ,mif u d k jrif & ojzif h tm;&0rf ; om
jzpfaeMuavonf/ xrif; pm;Muawmhrnf/ xrif;yGJudk jrifa,mif
aeMuukef\/ xdkvl&dyfrSm eD;onfxuf eD; vmaomtcg iaomif;
wdkYrSm 0rf;omonfxuf 0rf;om vmMuavonf/
odkY 0rf;omaecdkufwGif 'def;qdkaom toHBuD;udk aomfu
&Gmol&Gmom;wdkY tdyfae&mrS Mum; vefYEdk;Muukef\/ iaomif;
vnf; okomefZ&yfab;wGif cyfauG;auG;uav; vJaeawmh\/
zdk;aw? a&Tatmif? ius,f? atmifvSwdkY wuGJwjym;pD ajy;
ukefMuavNyD/ ykvdyfrsm; iaomif;vJae&modkY ajy;vmMuukef\/
r,foed ;f vnf; ygvmavonf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

200

odyHarmif0

iaomif;\ &ifudk rSef\? csufaumif;yif/ odkYaomf iaomif;


raoao;/ aoG;tvdrf;vdrf; uyfvsufaeavonf/ r,fodef; todkY
aernfenf;/ rsufvHk;rsm;rS rsuf&nf toG,foG,f pD;qif; vm\/
tm;&yg;& idkcsifvS\/ ridk0Hh? ykvdyfrsm;udk aMumuf&avonf/
iaomif;um; vl;vSdrfhae&mrS rdrd\ r,m;udk jrifvQif pdkuf
Munfhum tHBudwfvsuf a'gooHjzifh ]rif; tifrwefawmfwJh rdef;r?
qkaiGuav;udk rufwmESifh ighaoaMumif;BuHwmayghav} [k qdk
um rsufpdukd rSdwfvdkufavownf;/
iaomif;um; toufr&SdawmhNyD/ r,fodef;um; txifvGJjcif;
udk cH&&Sm\/ jyef acsy&Sif;vif;&ef rwwfEdkif/ iaomif; rjyefaom
vrf;odkY jref;avNyD/ r,fodef; todkYaernfenf;/
wpfa,muf udpwHk;avNyD? av;a,muf usefayao;\/ olwdkY
&SmMuOD;pd/Yk
a[m[dkrSm ius,fESifh atmifvSwdkY yef;vIdifjrpf wpfzufodkY
ul;ajy;MuavNyD/ ykvdyfrsm; rjrifvdkuf/ iaomif;udk rdvdkufojzifh
tauseyfBu;D auseyfaeMuavonf/
jrpfwpfzufodkY a&mufvQif pyg;yifrsm;tMum; jzwfajy;
Muukef\/ ykvdyfrsm;\ toHum; a0;onfxuf a0;oGm;avNyD/
odkYESifh rdk;vif;awmhrnf/ rdk;vif;aomtcg c&D;quf roGm;Edkif
Muacs/ xrif; rpm;Mu&onfrSm ESpf&ufeD;yg;/ tm;vnf; tenf;
i,frQ r&Sd? reD;ra0; v,fwJ wpfwJwGif xrif;0if awmif;pm;
Muuk e f \ / v,f w J y d k i f & S i f w d k Y u m; q,f t d r f a cgif ; OD ; vl y k w nf ; /
xrif ; auR;NyD ; vQif ius,f w d k Y ae&yf r S p ar;p&m&S d o nf u d k
ar;\/ ius,fvnf; pdwfysufysufESifh taMumif;pHkudk ajymvdkufMuav
ownf;/ OD;vlykvnf; &Gmom;rsm;udk ac:NyD;vQif ius,ftm; olBuD;
rif;\ tdrfodkY ydkYvdkufavonf/ xdkae&mrSyif olBuD;rif;\ tdrfrS
ykvdyfXmeodkY ius,fwdkY ryifyef;bJ a&mufoGm;Muavownf;/
oHk;a,muftwGufum; udpat;oGm;NyD/ zdk;aw? a&Tatmif
wdkYESpfa,muf usefayao;\/olwdkYum; iaomif;udk ykvdyfrsm; zrf;
aom nrSmyif a&Tanmifyif &GmbufodkY ajy;Muavonf/ rdk;vif;
vQif Muufawm\ v,fwJodkY a&muf\/ MuufawmESifh zdk;awrSm
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

201

toda[mif;rsm; jzpfMuaomfvnf; vufrcH0/hH zd;k awtBuaH y;csuf t&


ol B uD ; rif ; xH o d k Y oG m ; taMumif ; Mum;\/ ol B uD ; rif ; OD ; &S d e f ;
vdu
k v
f mavNy/D
a&mufaomtcg zdk;awu odkYqdk\/
]bBuD;? uRefawmfwdkYudk zrf;NyD; &mZ0wf0efBuD;qDodkY ydkYygawmh
rydkYcif xrif;0atmif auR;yg/ uRefawmfwdkYtwGuf xkwfxm;wJh
qkaiGudkvnf; bBuD; &rSmygyJ}
olBuD;rif; OD;&Sdef;um; r,m;oHk;a,muf&Sdolwnf;/ touf
um; 70 ausmfNyD/ qkaiGpum;udk Mum;&vQif 0rf;ajrmuf rqHk;NyD/
zdk;awwdkYtm; xrif;0atmif auR;NyD;vQif ykvdyfXmeodkY ac:oGm;
rnfjyK\/ zdk;awu odkY qdkjyef\/
]nBuD; tck ac:oGm;&if vlwum jrifygr,f? aemufNyD;awmh
vnf ; yk v d y f a wG u ol z rf ; w,f ? igzrf ; w,f q d k N yD ; bBuD ; &wJ h
aiGuav;udk wpf0ufpD ,lukefMur,f/ nOfhoef;acgifavmufrS
ac:oGm;NyD; reufapmapm &mZ0wf0efBuD;qD a&mufawmh qkaiG
tm;vHk;udk bBuD; wpfa,mufwnf;&r,f/ ykvdyfawG &mZ0wftkyf
awG? wdkufydkifawGudk ay;p&mrvdkbl;/ ykvdyfqdkwJh taumifawG[m
tif rwef Pfrsm;wmuvm; uRefawmfwdkY b,fudkrS rajy;ygbl;
bBu;D &,f}
zdk;aw\ pum;udk olBuD;rif; ,HkavNyD/ nOfheufoef;acgif
wGif zdk;awwdkYtm; avSuav; wpfpif;ay:wGif wifaqmifoGm;
\/ OD;&Sdef;ESifh avSavSmfol ESpfa,mufom ygavonf/ zdk;aw wdkY
udk vufxdyfrcwf? vrf;wpf0uf a&mufvQiftcif;oGm;csifonf[k
ajymum avSudk qdkufcdkif;\/ avSqdkufvQif zdk;awwdkY ukef;ay:odkY
wufoGm;Muavonf/ tawmfMumatmif apmifhaeaomfvnf; zdk;
awwd k Y ay:rvm? onf t cgusrS ol B uD ; rif ; tcuf B uH K awmh o
wnf;/
rMumrD ykvdyfrsm; odoGm;MuaomaMumifh olBuD; OD;&Sdef;w&m;
pGJcH&&Smavonf/ OD;&Sdef; crsmrSm w&m;cHudk vTwfaom trItwGuf
axmifav;v tusc&H avonf/
tif; zdk;aw ... zdk;aw tvGefwwfEdkifaom zdk;awyJ/ olY
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

202

odyHarmif0

twGuf olBuD;rif; OD;&Sdef; touf 70 ausmfrS 'kua&muf&&Smav


onf/
twef M umatmif y if zd k ; awwd k Y \ owif ; ud k rMum;&acs/
od k Y a omf ig;vcef Y M umvQif ol w d k Y ES p f a ,muf o m;ud k ,d k ; ',m;
e,fpyfrS rdvmavownf;/
*Eavmu? wGJ-19? rSwf-111?
({NyDv? 1934)
w

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

203

]jrif;awG .. jrif;awG} [l ausmif;ukef;&Gm&Sd uav;awG


rSm qlnHpGm atmf[pfum aeMuavonf/ rdbrsm;tm; ac:jyvdk
jy? tcsif;csif; vufndK;xdk;um jyvdkjy? vrf;ab;rS tdrf0if;twGif;
0if ajy;olajy;? vrf;xJwGif ajy;vTm; upm;aeMuaom uav;rsm;
udk rEdkifhwEdkifEdkifESifh csDayGUoGm;oloGm;? aysmfvnf;aysmfMu? tHhvnf;
tHhMoMu? aMumufvnf; aMumufMuavonf/ xdkuav;awG\ pdwf
xJwGif rnfodkYaerSef; roday/
xdkjrif;awGum; av;aumifrQomwnf;/ tm;vHk;jrif;eDcsnf;
jzpfavonf/ a&SUqHk;wGif cyfrSefrSef ajy;vmaom jrif;um; tawmf
yif t&yftarmif; aumif;\/ ajy;yHk cyfMurf;Murf;? OD;acgif;BuD;udk
armh vmavonf/ xdkjrif;BuD;um; jrefrmjynfzGm;r[kwf/ tdEd,
jynfzGm; r'&yfjrif; tpm;xJu jzpfavonf/
xdkjrif;BuD;ay:wGif ygvmolum; wkwfabmif;bD teuf?
umuDa&mif? &Syftus? AavZmteufwdkYudk 0wfxm;\/ OD;acgif;
wGifum; umuDa&mif OD;xkyfudk aqmif;xm;avonf/ vufxJ wGif
rnfonfht&mrQ ryg/ yg;pyfwGif pD;u&uf wyfxm;aompGyfwHudk
cJxm;\/ rD;rnd&ao;/ jrif;ay:wGif jzpfaomaMumifh rD;nd
r&aomaMumifh jzpf[efwlavonf/ xdkolum; rdrdjzwf oGm;aom
ausmif;ukef; &Gmom;rsm;udk trIrxm;? cyfwnfwnfjrif;udk pD;
oGm;\/ &Gmom;wdkY\ pdwfwGifum; xdkolonf 0efaxmufavm?
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

204

odyHarmif0

NrdKUtkyfavm? bmavm? nmavm pojzifh trsKd;rsKd; awG;awm BuHq


vsuf aeMuavonf/
xdkjrif;BuD;\aemuf jrif;ruav;ay:wGif ygvmolum; &Gm
olBuD;rif; armifzdk;&if jzpf\/ ol\ vufwpfzufu ZufBudK;udkqGJ
usefwpfzufu ESpfvHk;jyL; aoewfBuD;udk udkifvmavonf/ rnfol
udkypfrnfrod/ ,cifuyif vlwpfa,mufudk aoewfjzifh ypf
tcsKyfcH&\/ uHaumif;aomaMumifh vGwf oGm;avonf/ ol\
rsufESmrSm vGefpGmyif aMumufp&maumif;? tom;u rnf;rnf;?
qHyifu wdkwdk?ol0wfxm;vdkufonfrSmvnf;wkwfabmif;bDteuf?
umuD a &mif &S y f t us r sm;jzpf a vonf / vl u vnf ; Murf ; Murf ; ?
pdwfuvnf; xefxef? tifrwefrS wefcdk;BuD;aom olBuD;jzpfav
onf/
olBuD;rif;\ aemufrS jrif;ay:wGifum; armifzdk;a&Tjzpfygonf/
armifzdk;a&Tum; e,fydkifrif;\ Hk;jymwm jzpf\/ ol\t&yfum;
ajcmufayeD;yg;? ol\ udk,fvHk;rSm ao;ao;? ol\tom;rSmrnf;
rnf;jzpfavonf/ bdkaurSm zdk;dk; zm;&m;? 0wfxm;aom vHkcsnf
rSm teuf? vG,fxm;aom vG,ftdwfrSmvnf; teufyif/
armifzdk;a&Tum; rnfolYudkrQ trIrxm; 0efaxmufESifh olBuD;
wdkY\ a&SUrS ajy;roGm;&onfudkomvQif rausreyfjzpfvm\/
a&S;a[mif; aESmif;jzpfwdkYudk awG;awm&if; jrif;ay:wGif aoG;BuD;
um vmavonf/ rdrd yckuLwGif aexdkifpOfu yckuLNrdKU jrif;NydKif
yGJwGif 0if ETJcJhonfrsm;udkvnf;aumif;? olpD;aomjrif;? yxr&
jrif;&Sifu qk aumif;aumif;ay;ojzifh ,if;aiGESifh aysmfaysmfyg;yg;
oGm;oGm;vmvm vkyfcJhonfrsm;udkvnf;aumif; pOf;pm;rd\/ a&S;
tcgu olwum\a&SUrS pD;cJh&zl;aomfvnf; auseyfzG,f&m r&Sday/
rdrdjrif;udk pdkif;um olBuD;wdkY? 0efaxmufwdkY a&SUudk wufoGm;csif\/
odkYaomf rwuf0Hh&Smay/ olwdkYrSmum; olBuD;jzpf\/ 0efaxmufjzpf
\/ rdrdum; jymwmrQom jzpfavonf/ odkY&mwGif jrif;pD;&mwGif
olwdkYxuf rdrduom\/ rdrdESifhNydKif pD;0HhMurnfr[kwf pojzifh
awG;awmum pdwBf u;D 0ifvsuf vdu
k yf gvmavownf;/
armif z d k ; a&T \ aemuf r S vd k u f v mol u m; e,f y d k i f H k ; pma&;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

205

armifzsefpdef jzpfavonf/ olum; wkwfujym;? dk;om;oljzpf\/


aMumufvnf; aMumufwwf? pum;vnf;enf;? aES;vnf; aES;auG;
olwnf;/ armifzsefpdefrSm rdrdjrif;udk EdkifatmifomvQif BudK;pm;
tm;xkwfum ae&&Sm\/ 0gawmf 60 &NyD;om; bkef;awmfBuD;uJh
odkY puKajEudk csum jrif;\ OD;acgif;udkomvQif pdkufMunfhvmcJh
\/ jrif;\ ZufBudK;udkvnf; vufESpfzufjzifh pHkudkifum cyfwif;wif;
qGJxm;avonf/ ezl;rS acR;vHk;BuD;rsm; pD;qif; aeonfudkyif
vufjzifh rokwfEdkif&Sm/ tu,f jrif;qGJajy;rSjzifh cufavawmh
rnf/
armifzsefpdefum; jrif;ausmay:odkY wpfcgrQ ra&mufzl;acs/
,ckrSomvQif 0efaxmufudk aMumufaomaMumifh t&JpGefYum vdkuf
ygvm&jcif;jzpfavonf/ jrif;\ pdwfwGifum; rdrd\ausmay:
ygvmolrSm rnfodkYaom olenf;[k awG;awm ae\/ rdrdudk pD;zl;
ol rsm;vSayNyD/ uJhodkY wpfa,mufrQ rMuHKzl;ay/ ZufBudK;udk
wif ; wif ; BuD ; qG J x m;aomaMumif h toG m ;&cuf v S a yonf /
pdwfaygufayguf &SdvSojzifh ZGwftwif; uyf&yfae\/ armifzsef
pdefum; rnfodkYrQ rvkyfwwfay/ jrif;&yfaeaomtcg teD;tem;
wGif &SdMuaom uav;rsm;tm; armif;cdkif;rnfMuHao;\/ tu,f
rdrd\jrif; wtm;ukefvTwf ajy;rnfqdkygu cufavawmhrnf/
jrif;ESifh zsefpdef? zsefpdefESifh jrif;? ppfcif;MuavNyD/ MumvQif rwwf
Edkif? a&SUu pD;oGm;aom jymwm armifzdk;a&Ttm; [pf ac:&&Sm\/
armifzdk;a&Tvm ZufqGJudk qGJoGm;awmhrS udk,fawmfjrwfjrif;rSm
vdu
k yf g oGm;avawmhonf/
odkYESifhyif &Gmtjyifbuf uGif;BuD;xJodkY a&mufoGm;Muukef\/
tcsdefum; eHeufcif; 8 em&DcefYom &Sdao;onf/ rdk;wGif;tcgjzpf
aomaMumifh rdk;tHkYvsufae\/ rat; ryl? ae aumif;Hkuav;
jzpfavonf/ uGif;xJwGif jrif;av;pD;udk pD;um jzwfoGm;&m cyfvSrf;
vSrf;wGif aumufpdkufaeMuaom rdef;uav;wpfawGudk jrif&ay\/
olwdkYum; oDcsif;waMumfaMumfESifh aysmfvSay\/ eHeuf 6 em&DrS
nae 5 em&Dwdkifatmif wukef;ukef;ESifh aumufpdkuf&SmMu/ wpfaeU
vHk;rS wpfem&Dtem;&Mu\/ tc usjyefvQif wpfaeYrS ig;rl;rQom
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

206

odyHarmif0

&Muavonf / ol w d k Y w pf a wG r S m ranmif ; Mua,mif w um;/


wpfudk,fvHk;vnf; &THUawGay? xdkifp&mvnf; ae&mr&Sd? xdkaumufpdkuf
orawGum; aysmfvSayonf/ uHpDrH&m aysmfMupNrJ jzpfaomaMumifh
olwdkYtwGuf 0dkif;0efum ylay;aomfvnf; olwdkYurlum; trIyif
xm;Murnfr[kwaf y/
xdk aumufpdkuforwdkYonf rdrdwdkY teD;em;wGifjzwfoGm;Mu
aom jrif;av;pD;udk jrifvQif aysmf&TifMuaomaMumifh vufwdkYum
jyMu? &,fMu? armMu? w[m;[m;ESifh aeMuavawmhonf/ xdkjrif;
&Sif av;OD;wdkYudk apmif;um oDcsif; qdkvdkufao;\/ armifzdk;a&Tu
vufoD;jyavonf/ olBuD;ESifh 0efaxmufwdkY ajErysuf oGm;NrJ
wdkif;omvQif oGm;Mu\/ armifzsefpdefum; rdrd\jrif;udkrEdkifhwEdkif?
jrif;ay:rS rusap&ef rsm;pGm BudK;pm; ae&&Smavonf/
odkY &THUawG? AGufawG? EGHawG xlxyfvSaom uGif;jyifBuD;
twGif; jrif;av;pD;ESifh wjznf;jznf; vmaeMucdkuf aumif;uifwGif
rdk;om;awG qdkif; wufvmMuukef\/ cufavNyD/ xdkwpf0dkufwGif
rdk;cdkp&mr&Sd/ &GmESifhvnf; reD;? opfyifBuD;BuD;[lvnf; rjrif? pdk;&drf
ruif; jzpfrdMuukef\/
rMumrD rd k ; BuD ; onf ; xef p G m &G m oG e f ; csvd k u f a vonf /
aygu&PDrdk; jzpfvQif aumif;avpG[k awmifhwrdMuukef\/ aygu&
PDrdk;wdkY\ oabmum;pdkpGwf vdkolwdkYudkom pdkpGwf rpdkpGwf vdkol
wdkYum; rpdkpGwfbJ aeavonf/ rdk;um; aygu&PDrdk; r[kwf
aomaMumifh rpdkpGwfvdkaom jrif;eD&Sif av;OD;wdkYrSm wpfudk,fvHk;
&TJ&TJpdk oGm;Muukef\/ rdk;csnf; &Gmonfr[kwf? avvnf; tjyif;
txef wdkufcdkufjyefavaomaMumifh jrif;rsm;ay:rSyif usra,mif
a,mif aeMuonf/ pma&; armifzsefpdefum;jrif;pD; rwwf&onfh
txJwGif rdk;BuD;uvnf; onf;? avuvnf; wdkufvSojzifh rsm;pGm
tcH&cuf\/ rdk;u&Gm? avuwdkufaomaMumifh crsm jrif;eDav;pD;
wdkYvnf; csrf;&SmvGef; cdkufcdkufwkefaeMuavawmhonf/ em;&Guf
xJ a&0ifrnfpdk;MuaomaMumifhvnf; em;&Gufrsm;udk ukyfum cyf
jznf;jznf; avQmufvmMuuke\
f /
&THUawG pifvSaomaMumifh abmif;bD teufawGrSm &THUAGufawG
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

207

xlxyfaeavawmhonf/ tuswdkYrSmvnf; qdkp&mr&Sd/ OD;xkyfrsm;rSm


yif &THUAGufawG ruif;ay/ jrif;awG wpfudk,fvHk;rSmvnf; &THUawG
tvdrf;vdrf; uyfaeay\/ jrif;a&m vlyg e*dkkyfray:/ awmfawmf
yif tMunfh& qdk;avonf/ e*dkkyfray:onfu rcuf? csrf;vSo
jzifh cdkufcdkufwkefaeonfu cufavonf/
vltrsm;um; 0efaxmufrif; w&m;cGiaf y:wGif ykq;kd opf? tuso
pf?
zd e yf o pf w d k Y u d k 0wf ? acgif ; aygif ; ud k aMumh a Mumh u av;
aygif;um w&m;pD&ifaeonfudk awGUzl;? jrifzl;? BuHKzl;Muayrnf/
eHeuf 10 em&DcGJ? 11 em&DrS Hk;wuf? nae 4 em&DrwdkifrD pwdkif
wif;wif;ESifh Hk;rSqif;vmonfrsm;udkom jrifzl;Muayvdrfhrnf/ &yfxJ
&GmxJ NrdKUxJwGif yGJvrf;obif &Sdu a&SUqHk; ae&mwGif cefYcefYnm;
nm; xdkifaeonfrsm;udkom MuHKzl;Muayvdrfhrnf/ olBuD;wpfawG
u ]rSefyghbk&m; .. rSefyghbk&m;} ESifh jym;jym;0yfum aeMuonfudk
om jrifzl;Muayvdrfhrnf/ 0efaxmufrif; ,ckBuHK&aom tjzpf
tysufrsKd;udkum; jrifzl;Murnfr[kwf[l armifvlat;onf rdrd\
tjzpftysufudk awG;awm&mrS izsif;acsmif;&GmodkY a&mufrSom vQif
pOf;pm;cef; jywfomG ;avownf;/

*Eavmu? wGJ-16? rSwf-93?


(atmufwb
kd mv? 1932)
f

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

208

odyHarmif0

wpf&Ha&mtcg bdvyfa&TNrdKUawmfBuD; jrefrmjynf rsufESmpHk


nD tpnf;ta0;BuD;udk usif;yavonf/ wdkif;jynfacgif;aqmif
[l tac:cHMu&aom olwu
Ykd kd zdw\
f / oGm;vdu
k Mf uonfrmS wpfaysmf
wpfyg;? tm;usp&mBuD;jzpfavonf/ tpdk;&aiGESifh t*FvefjynfodkY
oGm;a&mufonfudk rnfol oabmrusbJ aetHhenf;/
xdkrsufESmpHknD tpnf;ta0; wdkif;a&;jynfa&; taMumif;
rsm;udk aqG;aEG;Muavonf/ jrefrmjynfudk tdEd,jynfrS cGJxGuf&ef?
tdEd,jynfESifh wGJxm;&efwdkYudkvnf; wdkifyifMuavonf/ aemufqHk;
t*Fvefeef;&if;0ef trwfBuD;u cGJa&;wGJa&; qdkonfrSm acgif;
aqmifwdkY\ t&mr[kwf/ wdkif;oljynfom;wdkY\ t&mom jzpfonf
[l xkwfjyefaMunmjcif;udk jyK\/
acgif;aqmiftaygif;wdkYvnf; jrefrmjynfodkY cyfokwfokwf
jyef <uvmMuukef\/ olwdkYwpfawG jrefrmjynfokdU a&mufonfh
aeUrS tpjyK cGJa&;? wGJa&; pcef;xavawmhonf/ owif;pm?
r*Zif;wdkYwGif cGJa&; wGJa&; taMumif;rygvQif rNyD;awmhNyD/ NiD;
avmufatmifyif a&;om;Muavonf/ cGJa&; w&m;a[mq&mawG
vnf; renf;NyD/ wGJa&; w&m;a[mq&mawGvnf; teE? MuHMu
pnfMu yvDMuukef\/
21-OD;acgif;aqmif OD;babESifh OD;apmwdkYu cGJa&;w&m;udk
a[mvdkufMuonfrSm NrdKUwum &Gmwum ESHUavawmhonf/ a'guf
wmbarmfESifh OD;ausmfjrifhwdkYu wpfpifaxmifNyD;vQif wGJa&;w&m;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

209

udk a[mMujyef\/ ,if;wGJa&;bufrSmyif ESpfoif; uGJjym;NyD;vQif


OD ; cspf v I d i f E S i f h OD ; ay:xG e f ; wd k Y u wpf p if a xmif M ujyef a vonf /
cGJa&;bufrSmvnf; qma*satwdkYu wpfoif;axmifMujyef\/ odkY
ESifh wGJa&;u ESpfoif;? cGJa&;u ESpfoif;? toif;BuD; av;oif;ay:
vmavonf/ awmifwGif;BuD;rSmrsm; ayyifav;yifaygufovm;
rajymwwfay? pHkprf;&ef oifh\/
uH 'Gm& uGJMuonfESifhvnf; wl\/ iSufwGif;? ok"rm uGJMu
onfESifhvnf; wlavonf/ cGJa&; wGJa&;taMumif; a[mvdkuf?
ajymvdkufMuonfrSm waomaomESifh aeawmh\/ xdkcGJa&; wGJa&;
w&m;yGJ? pum;yGJwdkYrSm a&S;OD;NrdKUrsm;wGif acwfpm;\/ aemuf awmodkY
a&muf\/ wpfv ESpfvtwGif; wpfEdkifiHvHk; ESHU oGm;av ownf;/
tcG J o rm;uvnf ; tcG J a umif ; aMumif ; ? twG J o rm;uvnf ;
twG J a umif ; aMumif ; a[mMuuk e f \ / rnf o l Y u d k ,H k & rnf rod /
awmol awmif o m;wd k Y \ em;wG i f 0g;wm;wm; aeavonf /
tcGJorm;wdkY\ pum;udkMum;&vQif tcGJuyif aumif;Edk;Edk;? twGJ
orm;wdkY\ pum;udkMum;&jyefvQif twGJuyif aumif;Edk;Edk;/ xdkodkY
aom wEdk;Edk;wdkYESifhyif &ufawG vawG tawmfanmif; vmcJh\/
&yfxJ &GmxJwGif cGJa&; wGJa&;taMumif; tjiif;tcHkjzpfMuonf
rsmvnf; qlnH aeawmhonf/ uHESifh 'Gg& tjiif;tcHkjzpfwkef;u
vdkvdk? urmppfBuD; twGif;u t*FvdyfEdkifrnf? *smreDEdkifrnf po
jzif h jiif ; Muovd k cG J a &;wG J a &; tjiif ; yG J r sm;wG i f &ef y if j zpf M u
avonf/ tazu wGJa&;? om;u cGJa&;? taru cGJa&;? orD;u
wGJa&;? tdrfwGif;rSmyif tjiif; rpJNyD/
uH 'Gg& tjiif;tcHkonf &[ef;awmfrsm;rS pvdkuf&m vl0wf
aMumifrsm;odkY ESHUoGm;av\/ cGJa&; wGJa&;rSm vl0wfaMumifrsm;rS
pvdkuf&m &[ef;awmfrsm; a&muf oGm;avonf/
cGJa&; wGJa&;ppfyGJrsm;wGif &[ef;awmfrsm; 0if ETJvdkuf
onf E S i f h wpf N yd K if e uf xd k t a&;rS m a&S ; uxuf y if BuD ; us,f
vmavonf/ bkef;BuD;ESifh ausmif;'umrsm;pGm tjiif;yGm;Muav
onf/ awmifwvkyf&Gm bkef;awmfBuD; OD;*Ermu uGJa&;? ol\
ausmif;'um OD;vlvSu cGJa&;udk toD;oD;BudKufMuukef\/ OD;vlvS
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

210

odyHarmif0

u bk e f ; awmf B uD ; OD ; *E r mtm; ausmif ; ay:rS E S i f cs\/ AvD


ausmif ; rS m ausmif ; oG m ;xd k i f a cs[k qd k a vonf / bk e f ; awmf B uD ;
OD;*Ermu OD;vlvStm; oydwfarSmufavawmh\/ awmifwvkyf
&Gmom;rsm;um; taeusyfvS\/ tcsKdUu bkef;BuD;bufu 0if? tcsKdU
rsm ausmif;'umESiw
hf /JG
cGJa&; bkef;BuD;rsm;tm; wGJa&;orm;wdkY qGrf;ravmif;? wGJa&;
bkef;BuD;rsm;tm; cGJa&;orm;wdkYu rvSL? tvGef pdwfysufp&maumif;
onfh ta&;Bu;D jzpfavonf/
vuform;q&m OD;atmifvSu tdrfaqmuf&if; cGJa&; w&m;
udka[mavonf/ tdrf&Sif a':ndrf;r,fu rBudKufaomaMumifh
wGJa&;aumif;aMumif; ajymjyef\/ OD;atmifvSu ukvm;ESifhwGJvQif
jrefrmrdef;rawG tm;vHk; ukvm;r,m;awG jzpfukefrnf[k a[m\/
jrefrmrdef;rawGu ukvm;udk ,lrS ukvm;r,m; jzpfrnf[k a':ndrf;
r,fu jyef acsavonf/
armfawmfbkwf armif;orm; armifrif;[efu jrefrmjynfudk
tdEd,ESifh wGJxm;vQif ukvm;awG trsm;tjym; jrefrmjynfodkY vm
aomaMumifh jrefrmrsm; tvkyfvufrJhjzpfrnf[k ajym\/ armfawmf
bkwfay:wGif pD;um vdkufygvmol armifomvlu jrefrmjynfudk
tdEd,rS cGJxkwfvQif t*FvdyfawG oabFmBuD;rsm;ESifh vmMuaom
aMumifh jrefrmawG ,ckxuf qd;k rnf[k ajymavonf/ armifrif; [efu
][m; ...[m; ...[m;} [l &,f u m armf a wmf b k w f u d k
&yf N yD ; vQif armif o mvl u d k ES i f c s\/ armif o mvl v nf ; rqif ; ?
vrf;ckvwfrSm rqif;Edkif[k qdkum xdkifaeavonf/ ydkufqHvnf;
ay;NyD;NyD? tjcm;olrsm; awmif;yefMu&ukef\/
OD;y@dESifh OD;zdk;armifwdkYonf {&m0wDoabFmay:wGif cGJa&;
wGJa&; jiif;Mu&mwGif cdkuf&efjzpfyGm;Mu\/ axmif;rnf? Budwfrnf
vkyfMu\/ OD;y@du oif;ydkifudk r\? OD;zdk;armifu cg;awmif; usKduf
avonf / OD ; y@d \ vuf x J w G i f v nf ; bd v yf & nf y k v if ; rsm;ud k
jrif&avonf/ wpfoabFmvHk; qlnH qlnH/
,leDbmpDwD jroef;MunfwdkY\ tNidrfhyGJwGif "gwfpHESifh OD;aA'g
BuD;wdkY cGJa&; wGJa&; jiif;Mu\/ cGJa&; wGJa&; ysufvHk; xdk;Mu\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

211

wke;f ke;f ESiahf eavonf/ w[m;[m;ESihf aeavonf/


ig;pdrf;onf romtdonf [if;&Gufonf a':pmOtm; yg;em;
dkufaeonfudkjrif& wpf&GmvHk;u 0dkif;zsOfMu&avonf/ tb,f
aMumifh yg;em;dkufygoenf; [k olBuD;rif;u ar;aomtcg cGJa&;
wGJa&; jiif;Mu&mu jzpfaMumif; ajymMu\/ romtd 'PfaiG oHk;usyf
twyfc&H \/
umumuav; qdkifwGif vlysKdacgif; armifyef;atmifwdkY vlpk
wGJa&; pum;awGudk ajymNyD;vQif vufzuf&nf ta<u;0,faomuf
Muavonf/ crsm umumuav;rSm ta<u;usvGef; qdkifudk ydwf
xm;&ravmufjzpf\/ wpfaeYu a&TrsufrSefESifh udk,fawmfwpfyg;
onf umumuav;qd k i f w G i f umzD a omuf & if ; wG J a &;w&m;ud k
a[mMum; aeavonf/
usKH u ef & G m od k Y wG J a &; w&m;a[mq&mrsm;a&muf v mMu\/
olwdkY\ w&m;yGJudk oGm;MuolawGrSm renf;ay/ jyefvmMuaomtcg
&G m om;tcsKd U u cG J v d k u f v Qif csOf a ygif wpf y if v Qif tcG e f w pf y J
aumufrSmudk pdk;onf[k nnf;Muavonf/ q,ftdrfacgif; armif
omvSu ]'gjzifh b,fol csOfaygif pdkufrSmwHk;} [kqdk\/ olBuD;rif;u
tcGo
J rm;vdv
k kd twGo
J rm;vdv
k kd tae&usyv
f o
S nf/
rMumrD u twG J o rm;awG o&uf y if & G m od k Y w&m;a[m&ef
vmMu&m cJESifh taygufcHMu&onf[k Mum;&\/ armifatmifZHwdkY
vlodkufudk aiGwpfq,fusyf ay;vdkufrS at;oGm;avawmhonf/
armifatmifZHwdkY vlpk wGJa&;buf ygawmhrnf[k qHk;jzwfvdkufMu
avonf/
v,form; armifatmifNzdK;wdkY vlpk cspfwD;wdkufwGif aiGoGm;
acs;&m wGJa&;buf rJxnfhrS acs;rnf[k ajymaomaMumifh &efjzpfNyD;
jyefvmMu\/ armifeDwm wpfa,mufom wGJa&;buf rJay;rnf[k
0efcaH omaMumifh aiGwpf&musyf &cJah vonf/
wpfaeUu vGJusKd;&GmwGif bkef;awmfBuD; OD;0dZ,u rdrd\
wynfhrsm;tm; wGJa&;buf rJjym;xnhf&ef opma& wdkuf\/ bkef;
awmfBuD;udk aMumufMuaomaMumifh aomufcJhMuavonf/ wpf&Gm
vHk; qlaeavNyD/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

212

odyHarmif0

,if;cGJa&; wGJa&; ay:vdkufonfrSm jrefrmjynfwGif tawmf


yifIyfayG oGm;avonf/ &efolrjzpfoifhbJ jzpfMu\/ pum;
rrsm;oifhbJ rsm;Mu\/ tjiif;ryGm;oifhbJ yGm;Mu\/ trIra&muf
oif h b J a&muf M u\/ tb,f a Mumif h od k Y jyKMuonf r od /
at;at;aq;aq; cGJvdkufvQif rnfrQ aumif;rnfenf;/
e,fydkif armifvlat;um; rdrde,ftwGif; rnfonfht&yfwGif
ckduf&efjzpfyGm;rnfenf;? rnfonfhae&mwGif tBuD;tus,f t"du
kP;f jzpfrnfenf;[lomvQif em;pGiu
hf m em;axmifae&avonf/
rd r d u m; tpd k ; &trI x rf ; jzpf a omaMumif h tmap;rd v suf a e
awmh\/ cGJa&;buf ryg? wGJa&;bufvnf; ryg&/ cGJa&;udk vnf;
tm;ray;Edkif? wGJa&;udkvnf; tm;ray;om/ odkYaomf pdwfxJrlum;
cGJa&;bufudk pdwfoefaeonfum;rSef\/ pdwfxJ cGJa&; wGJa&;buf
ygonfudkum; tpdk;&rif;\ ydwfyifjcif;rjyK/ tpdk;& rif;\ tjypf
vGwfHk pdwfxJwGifom cGJa&;bufygvsufaeavonf/ odkYaomf EIwf
urlum; rSm;rQrxGuf/ wGJa&;orm;wdkY a[morQudkvnf; em;
axmif\/ cGJa&;orm;wdkY a[morQudkvnf; em;axmif\/
,if;cGJa&; wGJa&;wGif 0ifpGufjcif; rjyK&aomfvnf; ,if;ta&;
wdkYESifh ywfouf aqmif&Guf&onfrSm tm;vSonfr&SdNyD/ a&G;
aumufyGJudk rusif;yrD av;ig;&ufyif a&G;aumufyGJusif;y&m ae&m
rsm;udk pDrH&\/ a&G;aumufyGJwGif BuD;Muyfrnfh olrsm;udk ae&mcs
\/
t*Fvdyf c&pfESpf 1932 ck? Edk0ifbmv 7 &ufaeU 12 em&D
tcsdefwGif a&G;aumufyGJwGif BuD;Muyf&rnfholrsm;udk ae&mcs&\/
NrdKUydkifHk;wGif pka0;Mu\/ NrdKUydkifrif; OD;bvIdifum; armifvlat;
xufyif tvkyfrsm;ao;\/ a&G;aumufyGJwGif vdkufem&ef pnf;urf;
rsm;udk &Sif;vif; jy&&Smavonf/
&mbufBuD; OD;baomfonf OD;bvIdif&Sif;vif; jyaeonfudk
rauseyf? txyfxyf &Sif;vif;[k us,favmifpGm ajym\/ Adkufu
yl&onfhtxJwGif olYtoHuvnf; em;uGJvkrwwf us,favonf/
rnfolonf olYtm; raMumufbJ aetHhenf;/ [dkar; onfar;ESifh
om aeavawmhonf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

213

,pfrsKd;t&m&Sd OD;barmfum; OD;bvIdif &Sif;vif; jyaeonf


udk em;raxmifEdkif/ rdrdwGuf,l&ef &Sdaom rJpuLrsm;udk omvQif
ususee a&wGufae\/ rJjym;oHk;jym; vdkao;onf[k qdkavonf/
NrdKUydkifOD;bvIdifrSmvnf; &Sif;vif; aumif;wkef;yif/
ynmtkyf OD;wifarmifum; rJpuLrsm;udkvnf; ra&wGuf? NrdKU
ydkifrif; &Sif;vif; jyaeonfudkvnf; em;raxmif? ukvm;xdkifay:
wGif tdyfidkufvsuf aeavonf/
e,f y d k i f H k ; pma&; armif z sef p d e f E S i f h armif b uG e f ; wd k Y u m;
armifvlat;\ tem;wGif rJpuLrsm;udk a&wGuf aeMuavonf/
bdvpf armifbqef;ESifh ajrpm&if; tifpydwfawmf OD;zdk;Hk
wdkYrSm OD;bvIdif zwfjy &Sif;vif;jyaeaom pnf;urf;rsm;udk em;r
vnfEdkifMuojzifh acgif;udk ukyfaeMuukef\/
'kwd,NrdKUydkif OD;vlcifum; rdrd\ pma&;rsm;ESifh twl rJpuLrsm;
udk a&wGuaf eavonf/
pnf;urf;csufrsm;udk &Sif;vif;NyD;vQif rJyHk;rsm;udk OD;bvIdifu
xkwf ay;avonf/ wpfa,mufvQif ajcmufvHk;us jzpf\/ u&if
twGuf oHk;vHk;? jrefrmtwGuf oHk;vHk;jzpfavonf/
rJyHk;rsm;udk &aomtcg t&m&SdwpfodkufrSm wnnf;nnf;
wnLnLESifh NrdKUydkifrif;\ Hk;rS xGufcGm vmMuavownf;/

*Eavmu? wGJ-16? rSwf-96?


(Zefe0g&Dv? 1933)
o

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

214

odyHarmif0

wpf&Hcgaomf armifvlat;ESifh cifoef;jrifhwdkYonf npmpm;


NyD;aemuf tdrfa&SU 0&efwm vomcef;wGif xGuf xdkifMuavonf/
olwdkY\ aemufqufwGJ armifvlarT;vnf; olwdkYESifh twlwl ygvm
\/ cifoef;jrifhonf aeUcif;u a&mufvmaom r*Zif;wpftkyfudk
ywfvufukvm;xdkifay:wGif vSJ zwfaeavonf/ armifvlat;
rSm vufzuf&nfMurf;udk ajryJqm;avSmfjrnf;&if; tvkyftaMumif;
pOf;pm;cef;xkwfae\/ aumifuav; armifvlarT;um; rdbESpf
a,muf tem; Murf;jyifay:wGif tkyfuav;rsm;ESifh upm;aeav
onf/ olwdkYoHk;a,mufwdkYESifh nonf at;jr om,maomn jzpf
avonf/
armifvlarT;onf rdrd upm;ae&mrS rMum rMum xoGm;NyD;
vQif "mwfrD;atmuf Murf;jyifwGif ajy;vTm;aeMuaom ydk;aumif?
yvlaumifuav;rsm;udk zrf;um upm;\/ olYtm; acsmhac:r&?
cufavawmh\/ armifvlat;onf vnf;aumif;? cifoef;jrifhonf
vnf;aumif; xdkifae&mrS xNyD; qGJac:vmrSomvQif kef;uefkef;
uefESifh ygvmavonf/ olYtm; xxNyD; qGJac:ae&onfESifhyif
cifoef;jrifhrSm r*Zif;udk aumif;aumif; rzwf&/ armifvlat;rSm
vnf; pOf;pm;cef;udk aumif;aumif;rxkwf&ay/ awmfawmfawwJh
aumifuav;/
twefMumvQif cifoef;jrifhonf 'if;uav;tm; pdkufMunfh
NyD;vQif yDwdoHjzifh ...
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

215

]arT;uav;[m wpfaeYwjcm; BuD;vmvdkufwmaemf? tm;&


p&mBuD;} [kqdk\/
]arG;pwkef;u qdk&if i,fi,fuav;&,f} [k armifvlat;
u axmufcHvdkuf\/
]pum;ajymr,f rBuHao;bl;? aemufzdkYu t&ifyJ}
]b,faemuf&rSmwHk;? [kwfwmudk ajymwm? [kwfwmudk ajym&if
Opmaygqdk r[kwfvm;? EdkYayr,fh xDraygufwmu cufw,f}
]'gawG xm;vdkufygOD;? arT;uav;udk ausmif;xm;zdkY pDrH&
awmhr,f}
]atmifr,fav;[Jh tckrS wpfESpfcGJ &Sdao;w,f? b,fuvm
ausmif;xm;zdYk pDr&H rSmvJ}
]tckuwnf;u pDrHrS awmfumusr,f? t*Fvefu emrnf
ausmf ausmif;awGrSm xm;zdkY rarG;cifuwnf;u emrnfoGif; xm;&
w,fqdk r[kwfvm;}
]'guawmh v nf ; vG e f v G e f ; tm;BuD ; ygw,f A sm? ud k i f ; ol Y u d k
b,fvdk pDrHcsifovJ ajym}
]jrifh oabmjzifh i,fi,fuav;xJu bdvyf tDwefwdkY? [mdk;
wdkYvdk ausmif;awGrSm oGm;csifwmyJ}
][m ud k , f u awmh oabmrwl a ygif ? onf a usmif ; awG u d k
0ifcGifh&zdkY[mvnf; tifrwefcuf? 0ifcGifh&apOD;awmh rxm;csifyg
bl;Asm}
]bmjzpfvdkYvJ olaX; OD;EkwdkY? 0efaxmuf OD;pm;wdkY om;awG
onfvdk i,fi,fuav;yJ bdvyfu ausmif;awGrSm oGm;xm;w,f
r[kwfbl;vm;? *kPfvnf;&dSw,f? t*FvdyftavhtxawGudkvnf;
ususee wwfvmw,f? t*Fvdyfpum;udkvnf; t*FvdyfeJYrjcm;
ajymwwfw,f/ udkif; raumif;bl;vm;}
]rwlaygif? OD;Ekom; jyefvmawmh t*Fvdyfr ygvmvdkY OD;Ek
BuD; &ifuGJaeawm rjrifbl;vm;? OD;pm;om; jyefvmawmh t*Fvdyf
pum;awmh ususee ajymwwfyg&JU jrefrmpum;usawmh [dkrus
onfruseJYajym? vl&,fp&mBuD;jzpfaew,f? jrefrmu jrefrmpum;
rajymwwf b l ; qd k w m &S u f p &mtaumif ; qH k ; r[k w f v m;/ ol w d k Y
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

216

odyHarmif0

&Sufr&Sufawmh rajymwwfbl;?udk,fjzifh &SufvGef;vdkY aemufNyD;awmh


jrefrm awGudkyJ oleJY tzufrwefovdk? jrefrm tavhtxawGudkyJ
uJh&JU &jyefNyD/ udk,fhom;uav; 'DtaumifeJY wlrSmudk aMumufoAsm;}
]'gjzifh&ifvnf; armifarT; ig;ESpf? ajcmufESpfom; t&G,fa&muf
&if pdefaygrSm jzpfjzpf? 'dkiftdkrSm jzpfjzpf xm;&atmif oabmwl
ovm;}
]rwlaygif}
]vkyjf yefNy?D bmjzpfvv
Ykd }J
]bmjzpfvdkY&rSmvJ? onft*Fvdyfausmif;awGu xGufwJh ieJ
awG[mvnf; trsm;tm;jzifh [dkrus onfruseJY vdarmfoD;zGifhvdkuf
ygvdkY qdkvdkqdk? 0rf;bJO rSnhfyvm;vdkY ar;vdkar;? a&csrf;csrf;wpfcGuf
ay;ygvdkY awmif;vdkawmif;ESifh b,fvdkieJawGvJ rajymwwfygbl;
Asm}
]tm;vHk;vnf; 'Dvdk [kwfr,frxifygbl;? jrefrm rdbawGu
arG; NyD; jrefrmjynfrSm BuD;vmMuwmyJ? onfavmufawmif qdk;rSm
r[kwfygbl;? udku uJwm}
]wcsKdUuawmhvnf; jrefrmpum;udkawmh aumif;aumif; ajym
wwfayr,fh t*Fvdyf qefqefuav;ajymvdkuf&&if *kPf&Sdw,f
xifNyD; ajymMuwmyJ? udkwdkY aumvdyfrSmwkef;u onfvdk ieJawG
eJY aumif;aumif;awGU&w,f/ udk,fwdkYwpfawG csOfvGef;vdkY rajymyg
ESiahf wmh}
]udkudkwdkY vufxufwkef;u 'Dvdkjzpfayr,fh tckawmh onfvdk
[kwfr,f rxifygbl;}
]udkjzifh t&ifuvdkyJ aer,fxifwmyJ? tckrS ajymif;oGm;&if
awmh rajymwwfbl;? jrefrmqdk&ifvnf; jrefrmyDyD BudKufw,f?
t*Fvdyfqdk&ifvnf; t*FvdyfyDyD BudKufw,f? [dkrus onfrus cGpm
awGuakd wmh csOv
f eG ;f vd}Yk
]udkif;?'gjzifh&if &Sdapawmh &efukefNrdKUrausmif;rSm oGm;xm;&if
raumif;bl;vm;? q&mOD;bvGifBuD;vnf; &Sdw,f? q&m udkatmif
rif;wdkY udkat;oG,fwdkY? udkpHxGm;wdkYvnf; &Sdw,f? udkwdkYrdwfaqGawG
r[kwfvm;? olwdkY vufatmufrSmawmh pdwfvnf;csw,f? i,fay
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

217

r,fhvdkY udpr&Sdbl;}
]aumif;awmh aumif;yg&JU}
]bmaumif;awmh aumif;yg&JUvJ? [dkrus onfrus ausmif;
rSm rxm;csifbl;qdk? NrdKUrausmif;[m jrefrmyDwJh ausmif;r[kwfbl;
vm;? OD;aZmf*sDwdkY ocifEkwdkY[m NrdKUrausmif;xGufawG r[kwfbl;
vm;? olwdkYxuf jrefrmyDwmrsm; &Sdao;vdkYvm;}
]tif; aumif;awmh aumif;yg&JU? ausmif;udk bGdKufaumuf cP
cP vkyfwmu cufw,f}
]bG d K uf a umuf vk y f w muawmh onf a usmif ; wpf a usmif ;
wnf;rS r[kwfbJ wjcm;ausmif;awGvnf; vkyfwmyJ r[kwfbl;vm;?
wuodkvfausmif;awmif cP cP bGdKufaumufvkyfaewm rjrif
bl;vm;}
]jrifom;aygh}
]jrif&if bmqifajcay;aep&m vdkao;ovJ? bGdKufaumuf
vkyfwmudkaum tjypf qdkcsifao;ovm; uJav}
]tjypfuawmhrqdkcsifygbl;Asm? EdkYayr,fh bGdKufaumuf vkyfNyD;
tpmtiwfcHMu? bmMueJY? rdbvkyfolawG[m b,fhuavmuf pdwf
ylMur,fqdkwm pOf;pm;Munfhav? armifarT;udk NrdKUrausmif;rSm xm;
ygNyDwJh? armifarT;u bGdKufaumufrSm acgif;aqmifvkyfygNyDwJh? olwdkY
awmif;wmudk r&awmh tpmiwfcHae&ygNyDwJh? udkif; jrifh b,fhES,f
aervJ? b,fvv
kd yk rf vJ}
]onfvdkqdk&ifawmh ausmif;udk jrefjref vdkufoGm;NyD; bdkau
uav;udk qGaJ c:cJrh mS aygh}
]tckvdk ac:vdkYvdkuf&if aumif;yg&JU? arar&,f jyefrvdkufyg
&apeJ Y a wmh ? wd k i f ; jynf B uD ; twG u f touf t aocH a wmh r ,f ?
uRefawmfhudk oem;&ifjzifh tdrfudk jyefrac:ygeJYawmhvdkY om;u
qD;Ny;D ajym&if b,fEh ,
S v
f yk rf vJ}
]twif; ac:rSmaygh}
]twif;ac:vdYk r&&ifawmh b,fEh ,
S v
f yk rf vJ}
]onfawmhvnf; tvdkuftxkdufayghav? olwdkYvnf; taocH
rSm r[kwfbl;? rdbaqGrsKd;awGu 0dkif;NyD; awmif;yef&if &rSmygyJ?
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

218

odyHarmif0

owif;pmawGuvJ jzef;oef;NyD; 0dkif; awmif;yefMurSmaygh? tmPm


&Sif udkvSa&TwdkYudkyJ Munfhawmh}
]tif; 'gawmhvnf; [kwfwkwfwkwfyJ? EdkYayr,fh remvdkwJh
bufu ieJawGu trsKd;rsKd;pGyfpGJNyD; armifvSa&Tudk qJovdk udk,fhom;
udk qJ&ifaum cHcsifyghrvm;}
]'guawmh bmud p & S d v J ? remvd k v d k Y qJ w m qJ y gapvm;?
awmfawmfMum&if aysmufomG ;rSmyJ}
]EdkY wcsKdU ausmif;om;awG ausmif;olawGeJYjzpfysufNyD; xGuf
ajy;Mu&ifawmh b,fEh ,
S v
f yk rf vJ}
]'guawmh b,fwwfEdkifrvJ? b,fausmif;rSmyJ xm;xm;?
bGdKufaumuf vkyfcsifvkyf? rvkyfcsifae jzpfwmrsKd;yJ 'gawGudk awG;
NyD; ylraeprf;ygeJY}
]yl&oAsm? tckuwnf;u ylxm;rS tawmfusr,f}
]udkif; onfavmufawmif tpdk;&drf BuD;vSw,f? b,fausmif;
rSm xm;r,f pdwful;ovJ}
]udkuawmhjzifh tdrfruGm Murf;ruGm tdrfa&SUu rSefomausmif;
rSm xm;r,f pdwful;wmyJ}
]vkyfNyD? ol ajymvdkufrSjzifh onfvdkcsnf;yJ? twnfajymae&if
twnfayguf ajymprf;yg? taemufawGudk rnyfprf;ygeJY}
]Ed k Y twnf ajymaewmyJ [ m ? rS e f o m ausmif ; wd k u f r S m
qdkawmh tdrfeJYvnf;eD;w,f? ydkufqHvnf; tukefoufomw,f?
ukodkvfvnf; &w,f? pmvnf;wwfw,f}
]r[kwfwJh pum;udk rajymprf;ygeJY? tckacwfxJrSm bkef;BuD;
ausmif; xm;r,fqkdwm aep&mvm;}
]ausmif;xm;w,fqdkwm pmwwfwmvdk&if; r[kwfbl;vm;?
tajrmftjrif wdk;yGm;wm vdk&if;r[kwfvm;? vdrma&;jcm; &Sdwm
vdk&if;r[kwfvm;? tJonf vdk&if;tcsufawGudk &&if ausmif;xm;&
usKd; eyfNyDvdkY rqdkEdkifbl;vm;? rSefomausmif;rSm xm;&if tckajym
wJh vdk&if; tcsufawGudk r&ygbl;vdkY ajymEdkifrvm;}
]udkudk ajymvdkufrSjzifh abmufcsnf;yJ? onfbkef;BuD;ausmif;
rSm xm;vdkY BuD;vm&if bmvkyfpm;rvJ uJ}
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

219

]tdk 'guawmh olYukodkvfeJY ol jzpfvmrSmaygh? pmbufu


wjcm;? tvkyftudkifu wjcm;yg? pmwwfwdkif;vnf; tvkyftudkif
aumif;aumif;&wmr[kwfygbl;? tvkyftudkifaumif;aumif;&wJh
vlwdkif;vnf;pmwwfwm r[kwfygbl;/ yGJpm;BuD; OD;csrf;om[m b,f
avmuf ydkufqH&SdvJ? t*Fvdyfpm at? bD? pD? 'D wwfvdkYvm;? olaX;
BuD; OD;<u,f[m b,favmuf csrf;omovJ? bDat atmifvdkYvm;}
]onfvdk abmufpum;awGudk rajymeJYav? a&S;acwfeJY rwl
bl;? tckacwfrSm acwfpmayawGudk wwfrS tvkyfaumif;aumif;
&r,f od&JUvm; udkabmufBuD;&JU}
][m tvkyf aumif;aumif;&wmu wjcm;? pmwwfwmu
wjcm;yJ? tvkyfaumif;aumif; vkdcsifwJh oabmeJY pmoifMum;
MuwJhtwGuf wdkif;jynfrSm qlylaeMuwm r[kwfbl;vm;? tvkyfvuf
rJh ynm&SdawG rsm;aeMuw,f r[kwfvm;? tJ'DpdwfawGudk azsmuf
vdkufrS ae&musr,f? tvkyfvufrJhawG aysmufukefr,f}
]bmawG avQmufajymaew,f rodygbl;}
]tvkyf aumif;aumif;&atmif qdkNyD; pmoifMua&m? pmwwf
vdkY tvkyfaumif;aumif; r&awmh b,ftvkyfudkrS rvkyfcsifMu
awmhbl;? [dkvwfvsm; 'Dvwfvsm;eJYjzpfaeNyD; vlav vlawawG
jzpfuek yf ga&m? wdik ;f jynfvnf; qluek yf ga&m}
]'gawGudk em;rvnfbl;? udkudkajymwJhtwdkif;yJ xm;ygOD;? bkef;
BuD;ausmif;rSm xm;NyD; aemifbkef;BuD;ausmif;u xGufawmh bmvkyf
pm;rvJ}
]udkY oabmjzifh bkef;BuD;ausmif;rSm pmoifvdkY pmwwfawmh
ouFef; 0wfapcsifawmhwmyJav? ouFef;0wfeJY omoemh0efudk
xrf;oGm;&ifvnf; aumif;wmyJr[kwfvm;? omoemh0efudk rxrf;
csifvdkY wdkif;a&;?jynfa&; vdkufpm;oGm;r,f qdk&ifvnf; aemifudk
Bu;D yGm;zdYk trsm;Bu;D jrifw,f}
]raemufeJY twnfajymwm? tckyJ Munfhygvm;? &[ef;ysKd
awG b,favmuf wefcdk;BuD;MuovJ? wdkif;jynfacgif;aqmifawGudk
olwdkY BudK;udkifaeMuw,f r[kwfvm;? trwfcsKyfBuD;awG? eef;&if;0ef
awGawmif olwdkYbufu b,favmufaMumufMu&ovJ? tckacwf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

220

odyHarmif0

rS m &[ef ; ysKd a wG onf a vmuf wef c d k ; BuD ; rm;ae&if aemif


armifarT;wdkY acwfus&if b,favmufwefcdk;BuD;r,fqdkwm pOf;pm;
Munf h a yawmh ? a&S ; wk e f ; uawmh bD a t? trf a t 0wf v H k q d k & if
tifrwef wefcdk;BuD;ayr,fvdkY tckb,frSm wefcdk;BuD;awmhvdkYvJ?
aemifarmifarT;wdkY vufxufus&if t*FvdyfpmwwfawG tvum;
jzpfukefr,fqdkwm rSwfyg/ &[ef;ysKdawGu t*FvdyfpmwwfawGxuf
tqt&mru wef c d k ; BuD ; rS m trS e f y J ? onf a wmh armif a rT ; ud k
t*Fvdyfausmif;xm;wm rSefayr,fh? tusKd;xl;rSm r[kwfbl;? a&SU
a&;udk jrifrS ae&musr,f? armifarT;wdkY vufxufus&if &[ef;ysKd
wifwJh bkef;BuD; ausmif;om; rif;wdkifyiftrwfawG? &[ef;ysKdwifwJh
bkef;BuD; ausmif;om; 0efBuD;csKyfawG? &[ef;ysKdwifwJh bkef;BuD;
ausmif;om; eef;&if;0efawG jzpfcsifjzpfaerSm/ armifarT;[m yxr
BuD;wdkY? yxrausmfwdkYudk atmifNyD; jrefrmjynfrSm yxrOD;qHk; &[ef;
ysKdwifwJh bkef;BuD;ausmif;om; eef;&if;0efBuD; rjzpfbl;vdkY ajymEdkif
rvm;/
]awmfygawmh? ol pum;&SnfaewmeJY 11 em&Dawmif xdk;oGm;
NyD?onfvdk r[kwfu [kwfu abmufpum;awGudk ajymaer,fqdk
&if rd k ; vif ; wmawmif qH k ; rS m r[k w f b l ; ? ol a bmuf p um;awG
ajymaewmeJ Y y J 0w K wpf y k ' f a wmif zwf v d k Y rNyD ; bl ; } [k qd k u m
aygifay:wGif tdyfarmusaeaom uav;udk csDum tdrfxJodkY 0if
oGm;avownf;/

'*kef? wGJ-20? rSwf-229?


(pufwifbmv? 1939)

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

221

tdkifpDtufpfrsm; aps;aumif;vSaom acwfBuD;wGif tdkifpD


tufpfqdkvQif orufzrf;&ef trsKd;rsKd; BudK;pm;Muaom a,mur
avmif;wdkY aygrsm;vSonfh acwfBuD;xJwGif tdkifpDtufpfqdkvQif
ESpfaomif;? oHk;aomif;? ig;aomif;txd ay;0,fMuaom acwf
BuD;xJwGif tdkifpDtufpf OD;rsKd;uGefYrSm ,ckxufwdkif Muif,m r&ao;
onfrSm xl;qef;tHhMozG,f aumif;vSay\wum;/
orufzrf;vdkaom a,muravmif;rsm;r&SdaomaMumifh OD;rsKd;
uGefY crsmrSm vlysKdBuD; jzpfae&&Smonfr[kwfyg/ Opmayg? kyfacsm?
*kPf&Sd? ynmwwfaom rdef;uav;rsm; xGef;um;aom &efukefNrdKU
BuD;wGif OD;rsKd;uGefYtm; orufzrf;vdkaom a,muravmif;rsm; ay:
aygufcJhay\/ OD;rsKd;uGefYwnf;[laom ausmufrsuf&wemudk ]tzkd;
BuD;pGm ay; 0,fvdkMuaom a,muravmif;wdkYrSmvnf; trsm;
yif/ &efukefNrdKUcsnf;rSm r[kwf? OD;rsKd;uGefYa&mufav&m t&yfwdkif;
rS m yif OD ; rsKd ; uG e f Y o nf tysKd a csmacsmrsm;\ avmuBuD ; wG i f
vnf;aumif;? a,muravmif;wdkY\ avmuBuD;wGif vnf;aumif;
tvGefacwfpm;\/ avmuBuD;wGif rif; acwfpm;\/ rsufESm&Sd\/
odkYygvsuf OD;rsKd;uGefYrSm vlysKdBuD; b0rS rvGwfajrmufao;ay/
tcsKdU aom a,muravmif;wdkY pdwfavQmhMuavNyD/ tcsKdUaom
rdef;rysKdav;wdkY pdwfysufp jyKMuavNyD/
OD ; rsKd ; uG e f Y \ aumif ; usKd ; ud k vd k v m;aom rd w f a qG w d k Y o nf
vnf;aumif;? OD;rsKd;uGefYtm; orufzrf;vdkMuaom a,mur avmif;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

222

odyHarmif0

wdkYonfvnf;aumif;? OD;rsKd;uGefYtm; rSef;xm;Muukefaom tysKdjzL


jzL? tysKdndKndK? cifcif? wifwif? &if&if? EkEk? pkpk? pdefpdef wdkYonf
vnf ; aumif ; ? OD ; rsKd ; uG e f Y ,ck x uf w d k i f Muif , mr,l a o;onf h
taMumif;rsm;udk trsdK;rsdK;awG;awm aqG;aEG;ajymqdkMuukef\/ olwdkY
taMumif;jycsuw
f u
Ykd m; odw
Yk nf;/
tcsKd U u OD ; rsKd ; uG e f Y i,f & nf ; pm; wpf a ,muf & S d a Mumif ; ?
xdk&nf;pm;ESifh rdbaqGrsKd;rsm; oabmrwlaomaMumifh ESpfOD; ESpf
zufpvHk;udk nmwmum ,ckxufwdkif vlysKdBuD;b0ESifh&Sdaeao;
aMumif; ajymqdkMuukef\/ tcsKdUuvnf; OD;rsKd;uGefYonf bdvyf
wGif ynmoifMum;aepOf t*Fvdyfrav; wpfa,muftm; ,lxm;
aMumif;/ xdkt*Fvdyfrudk ,lonfudk rdbaqGrsKd;rsm;u oabm rwl
aomaMumifh jrefrmjynfodkY rac:xm;&aMumif;? xdkt*Fvdyfr oHk;pGJ
&ef twGuf vpOfyHkrSef aiG 300d ay;ydkY&aMumif; ajymqdkMuavonf/
wcsKdUurlum; OD;rsKd;uGefYonf odkuform;jzpfaMumif;? odkufaumif;
aumif;ESifh rawGUao;aomaMumifhom Muif,m r,lao;aMumif;
ajymqdMk uavonf/
odkY trsKd;rsKd; awG;xifMuonfrSm wpfckrQ rrSefacs/ OD;rsKd;
uGefY i,f&nf;pm;vnf; r&Sd? t*Fvdyfr r,m;vnf; r&Sd/ OD;rsKd;uGefY
onf odkuform;vnf; r[kwfay/ OD;rsKd;uGefY Muif,mr,ljcif;\
taMumif;&if;udk odolwdkYum; avmuwGif oHk;a,mufom &Sdav
onf/ olwdkYum; armifvlat;? &efukeftpdk;& [dkufpul;ausmif;
q&mud k [ k w f x d e f ? 0uf v uf t*F v d y f j ref r m ausmif ; tk y f B uD ;
0uf v uf w if w d k Y jzpf M u\/ OD ; rsKd ; uG e f Y vl y sKd B uD ; jzpf & jcif ; \
taMumif;&if;udk OD;rsKd;uGefYtm; orufzrf;vdkMuaom a,mur
avmif;rsm;ESifh OD;rsKd;uGefYtm; rSef;aeMuaom olZmr,fwdkY\ tusKd;
iSm atmufwiG af zmfjyvdu
k yf gonf/
OD;rsKd;uGefY? armifvlat;? 0ufvufwif? udk[kwfxdefwdkYonf
wpfNrdKUwnf;ae wpfa&wnf; aomufMuaom rdwfaqGrsm;jzpfMu
onf/ wpfESpfwnf;rSm &efukefwuodkvf ausmif;wdkufodkY a&mufMu
\/ xdkESpfrSmyif &efukefwuodkvf tufOya'udk rESpfoufMuojzifh
wuodkvfausmif;udk ausmif;om;rsm;oydwfarSmufavonf/ OD;rsKd;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

223

uGefYwdkY av;a,mufpvHk; oydwfarSmufum ausmif;rS xGufoGm;


Muavonf/ oHk;ESpfvHk;vHk;yif trsKd;om;ausmif;rsm;wGif ausmif;
q&mrsm; vkyfaeMuukef\/ oydwfarSmufoHk;ESpfMumNyD;aemuf
trsKd ; om;ausmif ; rsm;ud k tpd k ; &u tod t rS w f j yKaomtcgusrS
rdwfaqGav;a,mufom; wdkifyifndEIdif;um ausmif;odkY jyef0ifMu
avonf/ bk&m;oGm; twlwl? ausmif;wuftwlwl? yGJoGm;twlwl
yl;wGJ yl;wGJESifhaeavh&SdMuaomaMumifh olwdkY av;a,muftm; tjcm;
aom ausmif;om;wdkYu ]ol&Jaumif;av;a,muf} [l ajymif
avSmifum ac:qdkavh&SdMuavonf/ OD;rsKd;uGefYwdkY av;a,muf yl;wGJ
yl;wGaJ eMuonfukd ,ckwikd f jrifa,mifa,mif aeMuayvdrOhf ;D rnf/
nxrif; pm;aomufNyD;aemuf pmusufcsdefodkY a&mufaom
tcg olwdkY av;a,mufrSm pm;yGJa&SUwGif 0dkif;xkdifMuNyD;vQif pm
udkum; rusuf? pum;udkom twGifom ajymMuavawmh\/ q&m
vS n h f vmcsd e f u srS o m acw & yf e m;NyD ; vQif pmzwf [ ef a qmif
aeMuukef\/ q&m tcef;xJrS xGufoGm;onfESifh wpfNydKifeuf
pum;yGJBuD;udk usif;yMuonfrSm OD;rsKd;uGefYwdkY\ npOftvkyfjzpf
avonf/ OD;rsKd;uGefY? 0ufvufwif? udk[kwfxdefwdkYrSm pmusufcsdef
wGif pmrusufMu&aomaMumifh eHeufapmapm xum pmusufavh
&S d M uavonf / armif v l a t;um; ol w d k Y u J h o d k Y apmapmtd y f & mrS
xEdkifol r[kwfaomaMumifh olwdkY tdyf&mxJ 0ifaomtcgusrS
za,mif;wdkifuav;udk xGef;um nOfheufoef;acgif pmusufavh
&Sad vonf/
wpf n aomtcg rd w f a qG a v;a,muf pum;aumif ; aeMu
cdkuf OD;rsKd;uGefYavmif;jzpfaom armifrsKd;uGefYu uRefawmfwdkY bDat
pmar;yGJawG atmif? tvkyftudkifawG &MuwJhtcg om;r,m;,l&if
b,fvdkrdfef;rrsKd;udk ,lr,f pdwful;MuovJ} [k pum;udk pvdkuf\/
0ufvufwif/ / atmifr,f? tckrS tdkifatrSm &Sdao;w,f
om;r,m; taMumif;awGudk ajymvdkY? r,m;vdkcsifvSNyDvm;As/
armifrsKd;uGefY/
/ tck vdkcsifw,fvdkYajymwmr[kwfygbl;
Asm? aemif,lwJhtcg b,fvdkrdef;rrsKd;udk ,l&rvJvdkY pOf;pm;wmyg?
cifAsm;u wvGrJ xifygeJ/Y
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

224

odyHarmif0

armifvlat;/
/ aemifcgvm aemifcgaps;ayghAsm? tvkyf
tudkif&awmh udk,fBudKufwmudk qGJ,lvdkufwmaygh? tckuwnf;u
rpOf;pm;Edik yf gbl;? 0efav;vSw,f/
udk[kwfxdef/ / wdkYawmhuGm rdbu ay;pm;wJh rdef;rudk
,lrmS yJ/
armifrsKd;uGefY/ / onfvdkvnf; r[kwfao;bl;av/ rdbay;
pm;wJh rdef;rudk rBudKufawmh b,fhES,fvkyfrvJ? wpfoufvHk; pdwfr
qif ; &J aeaybl ; vm;? tck t cguwnf ; u ud k , f B ud K uf w mud k
a&G;xm;r,fqdk&if aemiftvkyftudkif&wJh tcgusawmh ,lvdkufwm
aygh? tckvdk ra&G;xm;zl;qdk&if aemifawmh tifrwefcufaer,f/
(OD;rsKd;uGefYum; i,fi,fuwnf;uyif a&SUa&; aemufa&;udk tvGef
awG;ylwwfaom olwpfa,mufjzpfavonf/)
wif/ /onfvdkqdk&if rcufygbl;Asm? ausmif;rSm rdef;uav;
awGtrsm;om;yJ? wpfa,mufa,mufudk a&G;NyD; tqufvkyfxm;
ygvm;/
uGefY/
/ [mAsm? ausmif;u rdef;uav;awG[m tifrwef
t*Fvyd q
f efMuw,f? 'grsK;d awGuakd wmh rBuKd ub
f ;l q&m/
xdef/ / EdkYb,fvdkrdef;rrsKd;udk BudKufovJ/
uG e f Y / / t*F v d y f v nf ; rqef & bl ; ? vS v nf ; vS & r,f ?
vdrma&;jcm;vnf; &Sd&r,f? *kPfvnf;&dS&r,f? ydkufqH&Sd r&Sduawmh
ta&;rBuD;ygbl;/ tJonfvdk tpm;xJu rdef;uav;rsm; cifAsm;wdkY
t&yfrSm r&Sdbl;vm;/
xdef/ / cifAsm;ajymwmrsKd; r&Sdbl;/
uGefY/ / udkwifwdkY t&yfrSmaum r&Sdbl;vm;/
wif / / b,f u vm &S d & rS m wH k ; ? &S d & if v nf ; cif A sm;&rS m
r[kwb
f ;l ? uReaf wmf,rl mS aygh/
uGefY/ / [m cifAsm; tifrwef wpfudk,faumif;BuHw,f/
udk,feJY cspfcifwJh rdwfaqGtwGuf qdk&if toufawmif taocH&
w,fqdk r[kwfvm;/
wif/
/ touf taocH&ifom cHr,f? rdef;reJYusawmh
oabmrBu;D Edik b
f ;l As/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

225

uGefY/ / atmfonfvdkudk;? 'gjzifhvnf; &Sdapawmh? udkvlat;


wdt
Yk &yfrmS aum r&Sb
d ;l vm;/
at;/
/ tif; cufawmhwmyJ? aemufqHk;usawmh uGrf;NcH
blwmBuD;udk a&mufvmrSudk;? &Sdawmh &Sdwmayhg? EdkYayr,fh ...
uGefY/
/ EdkYayr,fh raeygeJYav? cifAsm;twGuf rSef;xm;
w,f r[kwfvm;/
at;/ / r[kwf&ygbl;Asm? &Gmem;u bk&m;? &Gmom;rdkao
qdkovdk udk,hft&yfxJuvl tcsif;csif;qdkawmh wpfa,mufeJY wpf
a,muf w,fNyD; rdkaoMubl;? aemufNyD; tdrfem;eD;csif;qdkawmh
vnf; armifESrvdk jzpfaeMuw,f? cifAsm; vdkcsifw,fqdk&ifjzifhvnf;
oifhovdk pDrH ay;&awmhrSmayghAsm/
uGefY/ / 'grS wdkYvluG? EdkY uRefawmf ajymwJh *kPft*FgawG
eJY jynfhpHk&JUvm;? tJ'D rdef;uav;[m/
at;/ / jynfhpHkvdkY ajymwmayghAsm/ rjynfhpHk&if ajymyghrvm;/
uGefY/ / 'gjzifh aumif;NyD? olYemrnfu bmwJhwHk;/
at;/ / ra&TjrwJh? b,fuavmuf ,OfwJhemrnfav;vJ?
Munfph rf;/
uGefY/
/ emrnfudk Mum;uwnf;u BudKufNyD? BudKufNyD? olY
rdbawGu bmvkypf m;MuovJ/
at;/ / olYrdbawGuawmh oli,fi,fuav;u ao&SmMu
NyD? olYtpfudkBuD;u apmifha&SmufNyD; xm;w,f? tpfudkBuD;tzt&m
ayghAsm/ ajrydkif&Sifav/
uGefY/ / ajrydkif&SifrS oabmusw,f? rdbawG r&Sdwmvnf;
aumif;wmyJ/
wif/ / uRefawmfwdkYzdkYaumAs? cifAsm; w,frsufESmvdkufwm
udk;/
at;/ / 'guawmhAsm wpfa,mufNyD;rS wpfa,mufaygh/
wif/ / aumif;ygNyDAsm? udkrsKd;uGefY pGHatmifom vkyfay;
vdu
k yf g/
odkY qdkMuNyD;aemuf pum;jywfoGm;avownf;/
aEGv ausmif;ydwf ae&yf armfvNrdKifodkY jyefMuaomtcg
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

226

odyHarmif0

rdwfaqG av;a,mufom;rSm wpfa,mufa,muf\ tdrfwGif pka0;


um pum;rsm;avh&MdS uavonf/
wpfaeY armifvlat;wdkYtdrfwGif pka0;Muaomtcg armifrsKd;
uGefYu ]t&if ausmif;rSmwkef;u cifAsm;ajymwJh ra&TjrwdkYtdrf[m
b,ftdrfvJ} [k armifvlat;tm; ar;\/
at;/ / [dk rsufapmif;xdk; tdrf[mav/
uGefY/ / oGm;vnf& raumif;bl;vm;/
at;/ / [m oGm;vnfvdkY b,fjzpfrvJ? cifAsm;wpfa,muf
vnf; cufawmhwmyJ/
wif/ / [kwfyg&JUAsm? bmrodnmrodeJY oGm;vnfvdkY b,f
jzpfrvJ/
uGefY/ / oGm;rvnf&if olYudk b,fhES,fjrif&rvJ/
at;/ / cifAsm;uvJAsm? csufcsif; jrifcsif awGUcsifvdkY
b,fjzpfrvJ? rdef;uav;u tifrwef &Sufwwfw,f? tdrfxJu
tdrfjyifawmif rxGufbl;? wpf&yfxJaewJh vlawGawmif olYudk
oHk;av; &ufaevdkY wpfcg rjrif&bl;/
uGefY/ / onfavmufyJvm;Asm/
at;/ / onfavmufygyJ/
uGefY/ / olYudk rjrif&bJeJY b,fBudKufvdkY jzpfrvJ/
at;/
/ wpfp wpfpawmh jrif&rSmayhg? cifAsm;wpfa,muf
vnf; w,favmwmudk;? ausmif;jyef rzGifhcifawmhjzifh awGU&atmif
vkyfay;r,f? tdrfudkom rMum rMum vmcJhayawmh? wpfcgrawGU
wpfcgawGU&rSmaygh? a,mufsm;wdkY vHkYv aocgrS avQmh&r,fqdk
r[kwv
f m;/
xdef/ / r*FvmvufzGJUawGudk tckuwnf;u pDrHxm;&awmh
rvm;/
uGefY/ / rvkyfMuygeJYOD;Asm? vludkawmif rjrif&ao;bl;/
wif/ / jrif&aum ,lawmhrSmvm;/
uGefY/ / onfvdkvnf; r[kwfao;bl;? tvkyftudkif&rS
ajymwmyg? tckuwnf;u toifjh zpfaeatmif csed x
f m;&wmyg/
odkY wpfa,mufudk wpfa,muf aemufajymifMuNyD;aemuf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

227

toD ; oD ; rd r d w d k Y a etd r f o d k Y jyef o G m ;Muavonf / aemif u d k v nf ;


armif r sKd ; uG e f Y w d k Y o nf armif v l a t;wd k Y \ td r f o d k Y rMum rMum
a&mufMu\/ a&mufwdkif; ra&Tjr taMumif;udkom ajymMum;avh&Sd
Muavonf/
odkYESifh &ufawG tawmfyif anmif; vmcJh\/ armifrsKd;
uGefYrSmvnf; aemuf&mrS vludkyif rjrif&ao;aom ra&Tjrtm;
pGJovdk rufovdk jzpf aeavNyD? armifvlat;wdkYESifh pkrd pum;
ajymMuaomtcg ra&Tjr taMumif;rygvQif rNyD;/
ausmif; zGifhcgeD;aomtcg armifvlat;wdkY tdrfwGif rdwfaqG
av;a,mufom; pka0;Mujyef\/ armifrsKd;uGefYu ra&TjrtaMumif;
pjyef\/ odkY rdwfaqGav;a,muf pum;ajymaeMucdkuf tom;
rnf;rnf; qHyifjzLjzL cg;udkif;udkif; touf 60cefY ta':BuD; wpf
a,mufonf ra&TjrwdkY tdrfrSxGuf vmonfudk jrifMu&ukef\/
uGefY/ / a[m[dku xGufvmwJh tr,fBuD;[m ra&TjrESifh
bmawmfovJ/
at;/ / ra&Tjr bGm;av;ayghAsm? olwdkY armifESrudk csufjyKwf
auR;arG;wm olaygh/
uGefY/ / olYudk uyf&&if raumif;bl;vm;/
at;/ / at; aumif;aumif;yJ? onftwGuf ylraeygeJY?
uReaf wmfMunfph rD aH y;yghr,f/
uGefY/ / cifAsm;ajymwmuawmh aumif;yg&JU? olYudk wpfcgrS
rjrif&wmu cufw,f? oHk;av;&ufMum&ifyJ ausmif;jyef&awmh
r,f/
odkY ajymqdkaeMucdkuf xdktr,fBuD;onf armifvlat;wdkY
tdrfxJodkY NyHK;NyHK;&Tif&TifESifh 0ifvm\/ armifrsKd;uGefY\ rsufESmum;
rId&aom rsufESmESifh rjcm;NyD/ tr,fBuD;vnf; armifvlat;wdkY
tem;a&mufaomtcg ...
]aMomf 'Doli,fawGu armifvlat;&JU rdwfaqGawGvm;} [l
ar;\/
][k w f y gw,f a':a&T j r? uRef a wmf w d k Y td r f u d k rvmwm
MumoGm;ygyaum}
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

228

odyHarmif0

]tif; tvkyfursm;vdkY ra&mufwmbJ armif&ifa&}


od k Y q d k u m td r f a emuf a z;od k Y 0if o G m ;avownf ; /
ta':BuD ; uG , f o G m ;onf E S i f h wpf N yd K if e uf armif v l a t;ES i f h
wpf Pf w nf ; jzpf a om 0uf v uf w if E S i f h ud k [ k w f x d e f w d k Y o nf
]0g;ceJ} &,farmMuuke\
f /
armifrsKd;uGefYum; cJavorQ oJa&us jzpfHkru &Sufvnf;
&Suv
f o
S jzifh toHwek w
f ek &f &D ED iS hf
][m cifAsm;wdkY bmaumif;ovJ? tifrwef nmwJhvlawG?
uRefawmfu taumif;rSwfvdkY} [k qdkum pdwfyJ qdk;&aumif;Edk;Edk;?
a&m &,fvdkuf& aumif;Edk;Edk;jzpfae&&Sm \/
xdkaeUrSp armifrsKd;uGefY rdef;rtaMumif; rajymawmhNyD/ rdrd
vufOD;qHk; aqmufvkdufaom aveef;awmfuav;rSm ysufpD;oGm;
avNy/D
aumvd y f a usmif ; om;b0 uwnf ; u OD ; usKd ; oG m ;vmvd k u f
onfrSm ,ckxufwdkif jzpfawmh\/ xdktcgu armifrsKd;uGefY? ,ck
tcg OD ; rsKd ; uG e f Y td k i f p D t uf p f r S m wpf o uf w G i f Muif , m
&SmygOD;rnfavm/
a':a&TjrBuD;um; tedp a&mufoGm;onfrSm ig;ESpfcefY &Sdav
NyD/ aemifb0rS aygif;&ygapom;vdkYrsm; OD;rsKd;uGefY qkawmif;ae
ovm; rajymwwf/

*Eavmu? wGJ-27? rSwf-198?


(Zlvdkifv? 1941)
w

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

229

armif v l a t;wd k Y ausmuf q nf r S m wk e f ; u armif v l a t;\


tpfrBuD; rcifarESifh armifvlat;\ wluav; armifjrodef;wdkY
tvnf a &muf v mMuonf / armif j rod e f ; um; armif v l a t;\nD
armifvlaxG;\ om;axG;uav;jzpf\/ ol\rdcif rat;onf olYudk
arG;NyD; ajcmufv &aomtcg tedpa&mufoGm;&Smonf/ ol\ rdcif
ted p a &muf u wnf ; u armif v l a t;\ tpf r BuD ; rcif a ru
om;&if;uJhodkY xdef;odrf; apmifha&Smufvm\/ tysKdBuD;rsm;onf wl
uav;rsm;tm; toufay; cspfMuvmonfrSm "rwmyifjzpfav
onf/ rcifarESifh armifjrodef;wdkY armifvlat;wdkYtdrfodkY tvnf
a&mufpOfu armifjrodef;rSm oHk;ESpfom;cefYom &Sdao;\/
tbdk;tbGm; vufwGifBuD;aom uav;? BuD;awmfta':vuf
wGif BuD;aom uav;wdkYonf pnf;ysuf urf;ysufjzpfwwfonf[k
qdkprSwf&Sdavonf/ odkY qdkprSwf&Sdonfhtwdkif;vnf; [kwfrSef
vSay\/ armifjrodef;onf rcifar tay: qdk;csifovdk qdk;vsuf
aeavawmhonf/ aeylxJ xGufum ajy;vTm; upm;aeaomaMumifh
rcifaru ae&dyfxJodkY ,loGif;&ef oGm;csDayrifh vdkufcsifrS vdkuf\/
xGufajy;vdk xGufajy;? atmfNyD; idkvdkidk? tvGefawaom aumifu
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

230

odyHarmif0

av;jzpfonf/ tjcif;t&mudk armifvlat;jrifvQif rsufapmif;


xdk;um Munfhrd\/ rausreyfjzpf\/ tpfrBuD;vufwGif u
av; ysufawmhrnfwum;[k awG;rd\/ wpfcg wpfcg aumifu
av;udk aigufvdkufcsifaompdwf aygufvm\/ tpfrBuD; pdwfqdk;
oGm;rnf pd;k aomaMumifo
h m tomMunfah evdu
k &f avonf/
nae a&csKd;csdefus rcifaru a&csKd;ay;&ef ac:aomfvnf;
r&? wdkifudk ywfum ajy;\/ 0&efwmwGif avQmufum ajy;\/
aemufqHk; olYudkzrf; rdoGm;aomtcg idkvdkidk? rcifarudk xkvdkxk?
dkufvdkdkuf? a&csKd;cef;xJ a&mufoGm;aomtcgvnf; ol\ idkcsif;
rwdwf? wpftdrfvHk;qlnH aeavawmhonf/ wpfcg wpfcg t&GJU
wdkufum rcifarudkyif a&ESifh yufaomaMumifh rcifarrSm wpfudk,f
vHk; &TJT&TJpdk jzpfoGm;avh&Sd\/ tjcif;t&mudkjrifvQif armifvlat;
\pdwfxJwGif ]onfuav;awmh ysufawmhrSmyJ .. ysufawmhrSmyJ}
[k awG;rdavonf/ atmfvdkuf aigufvdkufcsif\/ odkYaomf rcifar
pdwfqdk;rnf pdk;aomaMumifh rdrdqEudkom rsKdodyfum xm;vdkuf&
avonf/
xrif;pm;csdefus xrif;auR;aomfvnf; aumif;aumif; rpm;?
ajy;vT m ; ck e f a yguf u m aeavh & S d \ / xrif ; wpf v k w f pm;vd k u f ?
ajy;vTm; ckefaygufvdkufESifh vkyfaeawmh\/ rcifar crsmrSm acsmh
um armhum auR;ae&Smavonf/ wpfcg wpfcgvnf; wpfvkwf
ESpfvkwf pm;NyD;vQif r0cifyif awmfvdkuf\/ rcifar rnfodkYyif
acsmah rmhum auR;&Smaomfvnf; rpm;awmhNy/D
vlBuD;rsm; xrif;pm;aomtcg aumifuav;udk wpfvkwf
cGHUavonf/ uav;udk cGHUae&onfESifhyif ol xrif;aumif; aumif;
rpm;&awmh N yD / armif v l a t; rauseyf ? onf w pf c g t&J
pGefYajymawmhrnf[k qHk;jzwfNyD;vQif armifvlat; odkYqdk\/
]rruvnf; uav;udk odyftvdkvdkufwmyJ? tvdkvdkufwmu
awmh aumif;yg&JU? aumifuav;u pnf;ysuf urf;ysufjzpfaeNyD/
uav;qdkwmrsKd;[m olYtcsdefeJYol tdyf? olYtcsdefeJYolpm;rS aumif;
w,f/ tckawmh jzpfcsifovdk jzpfaeawmhwmyJ}
odkYqdkum armifvlat;onf uav;bufodkY apmif;iJh
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

231

Munfhvdkuf\/ aumifuav;u aumif;aumif;em;vnfavonf/


rsuEf mS twefysuo
f mG ;\/
]onfvdkayghuG,f? uav;qdkwm awwmrsKd;ayhg? aemifBuD;
jyif;vmwJhtcgusawmhvnf; pnf;eJY urf;eJY jzpfvmwmrsKd;yJ? tckt
&G,frSm pnf;urf;r&Sdayr,fh udpr&Sdygbl;} [k rcifaru jyef
ajym\/
][m i,fi,fuav;xJu pnf;urf; rao&if BuD;vm wJhtcg
vnf; pnf;urf;aozdkY cJ,Of;w,f}
odkY ajymqdk&if;yif xrif;pm; NyD;Muojzifh tm;vHk;yif
{nfhcef;xJodkY 0ifoGm;Muavonf/ armifjrodef;um; auseyfyHkr&/
rcifartem;rS rcGmawmhNyD/ armifvlat;tm; tawmfcsOfoGm;yHk
&avonf/ armifvlat;onf trIrJh trSwfrJh aevdkuf\/
aemufwpfaeU xrif;pm;yGJwGif vlBuD;rsm; xdkifMuaomtcg
armifjrodef; aygufvmjyef\/ odkYaomf ,cifuJhodkY [dk[mpm;r,f?
onf[mpm;r,f rqdkawmhNyD/ rcifar tem;wGif tomuyfxdkif
aeNyD;vQif ]a[m[dk[m bmvJ rrBuD;? a[monf[m bmvJrrBuD;}
[k [if;rsm;udk vufnKd;xdk;um jyvsufae\/ rcifarum; auR;
csifvSNyD/ armifvlat; uJh&JUrnf pdk;aomaMumifhom rwkefrvIyf
aevdkufavonf/ armifvlat; tvpfwGif [if;rsm;? taMumfrsm;
udk aumifuav; yg;pyfxJodkY xnfhvdkufavh&Sd\/ armifvlat;um;
taMumif;udk &dyfrdojzifh xrif;udk jrefjrefpm;NyD;vQif rcifarESifh
rcifoef;jrifhwdkYudk rapmifhbJ {nfhcef;xJodkY xGufoGm;avonf/
tcgusrS armifjrodef;ESifh rcifarwdkY xifovdk usJaeMuav
awmhownf;/
xdktcg armifvlat;wGif om;orD;wpfa,mufrQ r&Sdao;/
,cktcgwGifrlum; armifvlat;\ om;OD;uav; armifvl
arT;rSm toufwpfESpfESifh ajcmufv&SdavNyD/ ajy;wwf? vTm;wwf?
atmfwwf? [pfwwf? ckefwwf? aygufwwf? cspfp&maumif;wkef;
t&G,f jzpf\/ pum;udkum; rajymwwfao;ay/
eHeufrdk;vif; umzDaomufNyD;vQif tdrfa&SU pma&;pm;yGJwGif
rdrd\ Hk;tvkyfrsm;udk vkyftHh[k armifvlat; xdkifaeonfudkjrif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

232

odyHarmif0

vQif tdrfatmuf yef;NcHxJodkY qif;&ef twif; ylqmawmh\/ avS


um;bufodkY vufndK;xdk;um ]tif; ... tif;} [kqdkvsuf armif
vlat;tm; qGJac:awmh\/ olodkY qGJac:ygvsuf rvdkufemaecJh
aomf ajcudkaqmifhum atmf[pfum idkavawmh\/ armifvlat;
raeEdkifawmhNyD/ Hk;tvkyfrsm;udk tomacgufxm;cJhNyD;vQif om;u
av;udk csDum yef;NcHxJodkY qif;&avawmh\/
yef;NcHxJodkY a&mufaomf vufay:wGif NidrfNidrfrae? vufay:
rS twif;avQmqif;NyD;vQif ajy;vTm; ckefayguf upm;\/ oJrsm;
udk usKH; yufupm;\/ ausmufp&pfcJrsm;udk aumufum aygufum
upm;\/ yef;yifBudK yef;yifMum;xJ ajy;vTm;0ifupm;\/ *Pef;
wGif;? ckwGif;uav;rsm;udk EIdufMunfh\/ wrmyifrsm;rS a<uus
aom wrmoD;? anmifyifrS a<uusaom anmifoD;rsm;udk aumuf
pm;\/ armifvlat;rSm om;uav;aemufu aumufaumufyg
atmifvu
kd af e&avawmhonf/
rajym&uf rqdk&uf ratmf&uf raiguf&uf? dkuf&efum; a0;
vSavonf/ yef;NcHxJwGif ajy;vTm; twefMumrS tdyfay:odkY jyef
wufavonf/ armifvlat; rtm; txdef;ESifhqif;vnf; qdk
r&/
tdrfay:odkY a&mufjyefuvnf; pm;p&mrsm; xnfhxm;aom
ADdkudkomvQif vufndK;xdk; ]tif;tif - tJtJ} qdkum tzGifhcdkif;
awmh\/ om;i,ftvdkudk rjiif;y,f&uf? rjiif;y,fEkdifaomaMumifh
ADdkudkzGifhNyD;vQif xef;vsuf? qD;oD;? acsmuvuf? oMum;vHk;BudKuf
&mudk,lay;\/ armifvlarT;u,layrifh vlBuD;u BudKuf&mudk r,l?
rdrdBudKuf&mudkrS auseyfavonf/ odkYr[kwfvQif idkav\/ olESifh
oifhaomtpmudk ay;rdvQif awmfygao;\/ olESifhrwnfhaom tpm
udk ,lay;rdjyefvQif cifoef;jrifhu qlaomaMumifhwpfcuf/
armifvlat; atmufxyfodkY xrif;pm; qif;aomtcgrsm;
wGifvnf; rMum rMum idkvdkuf\/ cifoef;jrifhwdkY uav;xdef;vuf
wGif xm;cJhaomfvnf; armifvlat;urlum; atmufxyfodkY ac:
qif;cJhavh&Sdonf/ xrif;pm;yGJ em;wGif ukvm;xdkifwpfvHk;ESifh ae&m
csxm;\/ aumifuav;u rdrdxdkifae&mrSae jrif&m[if;rsm;udk
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

233

vufndK;xdk;um ]tif; tif; tif;} ESifhawmif;\/ awmif;


ray;vQif idkavawmhonf/ armifvlat; onf;rcHEdkif? tmvl;aMumf
yJoD; ponfwdkYudk auR;av\/ om;uav;ESifh oifhaomtpmudk
auR;rdvQif awmf\/ roifhaom pmudk auR;rdonfjzpftHh? armifvl
at;tm; 0dkif; qlMuavonf/
]uav;udk roifhwJhtpmawGudk auR;? awmfawmfMum wpfck
ckjzpf&if yl&OD;r,f? w,fcufwmudk;} [k cifoef;jrifhu qdk\/
][m jzpfawmh aq;auR;wmaygh? ol pm;csifwm pm;ygapAsm}
[k armifvlat;u ajz\/
naecif; OD;rdk;eufwdkY? udkcspfwifwdkY tvnftywfa&mufvm
oH y k & m&nf ? vd a r m f & nf r sm;ud k wd k u f a omtcg armif v l a rT ;
ayguf v mjyef N yD / {nf h o nf r sm;xH r S tcG e f a umuf u m azsmf & nf
rsm;udk aomuf\/ {nfhonfrsm;yif aumif;aumif;raomuf&/
ol a omuf o nf E S i f h y if uk e f a vawmh \ / armif v l a t;vnf ;
wm;qD;jcif;udk rjyK? Munfhom aeavonf/ tjcif;t&mudk
jrifvQif cifoef; jrifhu rauseyf/
]onfuav;[m olYtaz zsufwmESifh pnf;ysufurf;ysufjzpf
aeNyD} [k nnf;\/
]uav;qdkwm bmodwmrSwfvdkY? BuD;vmawmh pnf;aourf;
ao jzpfvmrSmaygh? tckuwnf;u pnf;awG urf;awGudk ay;ae
p&mrvdkygbl;Asm} [k armifvlat;u om;uav;bufu axmufcH
ajymqdak vonf/
]i,fi,fuwnf;u pnf;raovmwJh uav;[m BuD;jyif;vm
&ifb,fawmhrS pnf;aorSm r[kwb
f ;l rSwyf g}
]i,fi,fu pnf;aovmayr,fh BuD;vm&if arhukefwmyJ}
]tckrS onfpum;rsKd;udk ajymw,f? t&ifrcifarESifh armifjr
odef;wdkY tvnfvmwkef;uawmh uav;[m pnf;urf;aorSav;
bmav;eJY ajymw,f r[kwfbl;vm;? tck arhukefNyDayghav}
]b,farhrwHk;? [dktcgwkef;uawmh udk,fhrS om;orD;r&Sdao; bJ
om;orD;taMumif; rodao;bl;aygh? onfawmh olwum om;
orD;udk uJ&h UJ wwfwmaygh}
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

234

odyHarmif0

]tif; aumif;w,f? tckrS aumif;aumif; 0#fvnfawmhwmyJ


onfom;tz jzpfysufaeyHkudk vmMunfhMuygOD; vdkY rcifarqDudk
wpfaeU pma&;vdkufr,f? rSwfua&m}
]oabmygyJ} qdkum armifvlarT;udk ayGUcsDNyD; erf;Iyfvdkufav
ownf;}
Oya'/ / om;orD; r&Sdao;aom olonf olwum\ om;
orD;wdkYtm; uJh&JU Iwfcsjcif;udk rjyK&m? 0#fvnfwwfonf/

'*kef? wGJ-19? rSwf-228?


(Mo*kwfv? 1939)
q

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

235

tpdk;& trIxrf;rsm; aexdkif&ef tpdk;&rif;u aqmufvkyfay;


xm;aom tdrfrsm;wGif bk&m;cef; bk&m;aqmif[l woD;wjcm;
r&Sday/ odkYjzpfaomaMumifh Ak'bmom0if tpdk;& trIxrf;rsm;
wpfNrdKUrSwpfNrdKUodkY ajymif;a&TU& tpdk;& tdrfopfrsm;odkY a&mufMu
aomtcg bk & m;pif a e&mud k a&G ; &onf r S m warmyif ? tcsKd U u
tdrfa&SU 0&efwmwGif bk&m;pifudk xm;Mu\/ tcsKdUu {nfhcef;
axmifhwpfaxmifhwGif xm;Mu\/ tcsKdUurlum; tdrfcef;twGif;
wGif xm;Muavonf/
tdrfrsm;udkaqmufuwnf;u bk&m;aqmif woD;wjcm; ryg
aomaMumifh bk&m;pifudk rnfodkYyif MuHzefum xm;Muapumrl
ae&mwusum; r&SdvSay/ bk&m;pifudk ae&mwus rxm;&aom
aMumifh Ak'bmom0if tpdk;& trIxrf;wdkif; vdkvdkyif nnf;avh
nnf;x &Sdavonf/
,ck armifvlat;wdkY aexdkifvsuf &Sdaom tdrfrSmvnf; ol\
nDtpfudk armifESrrsm;\ enf;wl bk&m;aqmif ryg/ bk&m;cef;ryg
aomtdrf jzpfavonf/ armifvlat;wdkYum; tdrftay:xyf {nfh
cef;axmifh wpfaxmifhwGif bk&m;pifudk jyKvkyfxm;Muavonf/
ae&mrusvSay/ bk&m;pif teD;rSmyif taemuftajymifawGudk
ajymMu? olwpfyg;tm; uJh&JUpum;awGudk ajymMu? Murf;wrf;aom
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

236

odyHarmif0

pum;awGudk ajymMuESifh jrwfpGmbk&m;tm; rdkao&musavonf/


jrwfpGmbk&m;\ udk,fpm; kyfwkawmfrsm;um; onf;cHawmf rl&Sm
Muayonf/
xdkkyfwkawmfrsm; oDwif; oHk;awmfrl&mum; oHk;aycefYjrifh
aom pm;yGJjzpfavonf/ kyfwkawmfrsm;\a&SUwGif yef;tdk;rsm;?
a&csrf; zefcGufrsm;jzifh a0qmvsuf &Sdaeawmh\/
armifvlat;wdkY tdrfodkY a&mufpOfu olwdkY\ om;uav;
armif v l a rT ; rS m ES p f v om; eD e D & J & J u av;jzpf \ / ,ck u m;
vrf;avQmufEdkifaom t&G,f? upm;ckefrifaomt&G,f? 18 vom;
jzpfvmavNyD? eHeufwdkif; bk&m;pifwGif cifoef;jrifhu qGrf;uyf?
a&csrf;uyf? naewdkif; bk&m;rD;xGef;onfudk armifvlarT;onf
pdkuf Munfhavh&Sd\/ olYtaru ]&Sif..&Sif ...&Sif} [kqdk um
ol\ vufESpfzufudk ,SufapNyD; OD;cscdkif;vQif OD;csavh&Sd\/ odkYaomf
ol Y t "d y g ,f u d k em;rvnf ? ol \ pd w f x J w G i f xl ; qef ; onf [ k
xif[efwal vonf/
wpfaeYaomf armifvlarT;onf olYrdbrsm;\ tdyfcef;xJwGif
tkyfuav;rsm;ESifh aqmhvsufae\/ armifvlat;rSm a&csKd;NyD;cgp
Hk;oGm;tHh[k rSefa&SUwGif tus t0wftpm;vJaeavonf/ cifoef;
jrifhuvnf; 0wKwpfyk'fpGJae\/ xdktcdkuf armifvlarT; Nidrfcsuf
om; aumif;aeavonf/ uav;tm; armifvlat;wdkY owdr&Mu/
tawmfuav; Mum t0wftpm;vJNyD;aomtcg armifvlarT;
upm;&mbufodkY olYtazu vSrf;Munfhvdkufonf &Sdaomf aumif
uav;udkrjrif? tkyfuav;udkom Murf;jyifay:wGif jyefYusJum
aeMuukef\/ tcef;xJwGif &Smaomfvnf;r&Sd/ cifoef;jrifhtm; ajym
jyNyD;vQif ESpfa,mufom; ysm,D;ysm,m avSum;bufodkYom ajy;Mu
avawmh\/ aumifuav; avSum;ay:rS vdrfhusonfrSm ESpfcg
&SdavNyD/ tckvnf; vdrfhusNyD;vQif arhrsm; aeava&mhovm; [k
awG ; awmum ES p f a ,muf o m; Nyd K if w l ajy;xG u f M ujcif ; jzpf \ /
avSum;odkY a&mufaomtcg rawGUojzifh tawmfpdwfat; oGm;Mu
NyD;vQif {nfhcef;wGif &SmMujyefavonf/
vm;vm; udk,fawmfuav;onf {nfhcef;axmifh&Sd bk&m;pif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

237

wGif qGrf;awmfwifxm;aom rkefYrsm;udk opfoD;rsm;udk tm;& yg;&


,lpm;NyD;vQif a&csrf;zefcGufrS a&udk armhaomufae\/ xdkYaMumifh
Nidrfcsufom; aumif;aeonf r[kwfwkefavm/ tjcif;t&mudk
jrif&aom armifvlat;ESifh cifoef;jrifhwdkYrSm &,fyJ&,f&awmhrvdk
0rf;yJ om&awmhrvdk a'goyJ xGuf&rvdkESifh ra0cGJEdkifatmifjzpfae
Muavawmhonf/
aemufrS cifoef;jrifhonf uav;vufxJrS zefcGufudk vk,l
NyD;vQif Budrf;armif;a&&Gwf\/ aumifuav;um; em;rvnfEdkif?
pOf;pm;awGa0um rsufESmi,fuav;ESifh ae&Sm\/ cifoef;jrifhu
vnf; pdwfrausEdkif? aemif odkY bk&m;pifrS rkefYrsm;? opfoD;rsm;
udk ,lpm;vQif dkufrnf ykwfrnf[k Bufdrf;armif;vsufaeaomfvnf;
aumifuav;rSm awGa0vsufom ae&Smavonf/ ol em;rvnf
Edkif/ xdkrkefYrsm;? opfoD;rsm;rSm t&om&SdaMumif;udk olem;vnf
avonf/
][m onfavmufrBudrf;ygeJYAsm? bk&m;pifu rkefYEdIufpm;wm
tjypf&rdS ,f rxifygbl;}
armifvlat;u NyHK;vsufajymum cifoef;jrifhvufxJrSuav;
udk vk,lvdkuf\/
]b,fhES,faMumifh tjypfr&Sd&rSmvJ? pGefYrSrpGefY&ao;bJ [m}
]rpGefY &ao;ayr,fh? uav;[m bmem;vnfrvJ? pm;yGJay:
rS m rk e f Y a wG ? opf o D ; awG ? a&awG a wG U awmh pm;&aomuf & w,f
rS w f v d k Y pm;aomuf w maygh ? tpd k ; & Oya'rS m awmif touf
ckepfESpfom;u b,fOya'udkyJ usL;vGef usL;vGef tjypfr&Sdbl;qdk
r[kwv
f m;}
]Oya'awG bmawG em;rvnfaygif? wu,fvdkY tjypfr&Sdbl;
xm;OD; uav;rSm tmpuf vQmpuf nhHukefrSmaygh? oxHkrEk[mrif;
udMk unfyh gvm;}
][m armifarT;[m 18-vom; &Sdao;w,f? b,fu tmpuf
vQmpufawG &Sd&OD;rSmwHk;? rEk[mrif;u toufBuD;vSNyDAs}
]touf BuD;csifBuD;? i,fcsifi,f? bkef;eJY uHeJYvl[m arG;u
wnf;u bkef;uH[m ygvmwmyJ? udkajymvdkufrSjzifh abmufcsnf;yJ}
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

238

odyHarmif0

]abmuf r[kwfbl;av? EdkY uav;awG vefYoGm;wJhtcg xdwf


oGm;wJhtcg bmvdkY bk&m;pifu a&udkwdkufovJ}
]bmaMumifh jzpfjzpf em;rvnfbl;? aumifuav; aemufwpf
cg bk & m;pif u EI d u f p m;&if a wmh taqmf y J [if ; } [l qd k u m
tdyfcef;xJodkY 0ifoGm;NyD;vQif rqHk;ao;aom 0wKudk qufvuf
zwfaejyef\/ armifvlat;wdkY om;tzom {nfhcef;xJwGif usef&pf
cJMh uavonf/
xdkYaemuf aumifuav;onf vlBuD;rsm; vpfwdkif; vpfwdkif;
qGrf;awmf wifxm;aom rkefYrsm;?opfoD;rsm;udk EIdufpm;\/ bk&m;
pifrS a&udk ,laomuf\/ bk&m;rD;xGef;&ef xm;aom za,mif;wdkif
rsm;udk ,l upm;\/ cifoef;jrifhu jrifwdkif; jrifwdkif; Budrf;armif;
avonf/ armifvlat;uvnf; cifoef;jrifh Budrf;armif;wdkif; om;
bufu a&SUaevdkufavonf/ odkY a&SUaevdkufwdkif; vifr,m;
ESpaf ,muf tjiif;yGm;Mu&avonf/
odkY tjiif;yGm;zef rsm;vwfaomf bk&m;cef;? bk&m;aqmif
uif;rJhaom tpdk;&tdrfudk tjypfjrifpjyKvm\/ tu,fom tpdk;
&tdrfrsm;wGif woD;wjcm; bk&m;cef;? bk&m;aqmif &SdrnfqdkvQif
armifvlarT;onf bk&m;pifrS rkefYrsm;? opfoD;rsm;udk EIdufpm;rnf
r[kwf/ odkY rEIdufpm;vQif cifoef;jrifhonf om;uav;udk Budrf;
armif;rnfr[kwf/ odkY pOf;pm;rdum bk&m;aqmif bk&m;cef;
rygaomtpdk;&tdrftay:wGif vHk;vHk;BuD; tjypfcs avawmho
wnf;/
odkYtjypfcsaeHkESifh rNyD;ao;? jyKjyifp&m&SdvQif jyKjyif&rnf/
qlay;p&m&SdvQif qlay;&rnf/ txufem;aygufatmif xdxda&muf
a&muf aqmif&Guf&rnf/ ]idkwwfaom uav;EdkY0onf} [laomxHk;
udEk v
S ;kH oGi;f um atmufygpmudk a&;om;aeavownf;/
tpdk;& trIxrf; armifvlat;xHrS
jrefrmjynf v,f,mpdu
k yf sK;d a&;ESihf opfawma&;XmecsKyf
twGif;0ef OD;vS&dSef (bDtufpfpD? bDt,fvf? tdkifpDtufpf)
xHodkY jynfa&Tbkd
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

239

4?7?39/
0efrif;cifAsm; .. ..
tpdk;&t&m&Sdrsm; aexdkif&ef aqmufvkyfxm;aom tdrfrsm;
rSm 0efrif;wdkY\ XmevufatmufrSm &SdaomaMumifh tdrfrsm;ESifh
ywfouf wdkifwef;p&m tBuHay;p&m &Sdygojzifh 0efrif;wdkYodkY
pmudk a&;&jcif;jzpfygonfcifAsm;/ 0efrif; odawmfrlonfhtwdkif;
uRefawmfwdkYtpdk;&trIxrf;rsm; aexdkif&m tpdk;& tdrfrsm;rSm bk&m;
aqmif bk&m;cef;rsm;udk woD;wjcm; pDrHay;xm;jcif; r&Sdyg/
bk&m;ausmif;aqmif bk&m;cef;r r&SdonfhtwGuf Ak'bmom0if
r[kwfMuaom tpdk;& trIxrf;wdkYtwGuf ta&;rBuD; raxmif;wm
vSaomfvnf; uRefawmfrsKd;wdkYuJhodkY Ak'bmom tpdk;& trIxrf;wdkY
twGufrSm vGefpGmrSyif ta&;BuD;ygonf/
a&S;tcgu txuftpdk;& t&m&Sdrsm;rSm Ak'bmom0ifrsm;
enf;yg;vSaomaMumifh tpdk;&tdrfrsm;wGif bk&m;ausmif;aqmif
bk&m;cef;rsm;udk xnfhoGif; pDrHxm;jcif; rjyKcJh[ef wlygonf/ odkY
jzpfaomaMumihf tpdk;&tm; tjypfqdk&ef wpfpHkwpf&mrQ r&Sdyg/ odkY
aomf ,ckacwfwGif Ak'bmom0if tpdk;&t&m&Sdrsm; wpfaeYwpf
jcm; rsm;jym; vmNyDjzpfaMumif;udkvnf; 0efrif;ESifhwuG 0efrif;wdkY
pHaysmf&m twGif;0efHk;BuD; wpfHk;vHk;u todyifjzpfygawmhonf/
tpdk;& t&m&Sd qdk&mrSmvnf; ti,fpm; tpdk;& t&m&Sdrsm;
om r[kwf? tBuD;pm; tpdk;&t&m&Sdrsm; txJrSyif Ak'bmom0if
rsm; tawmfrsm;rsm;yg0ifaeaMumif;udkvnf; 0efrif;wdkY todyifjzpf
ygonf/
odkY acwftcg ajymif;vJaeonfhtavsmuf tpdk;&rif;u
aqmufvkyfay;aom tdrfrsm;\ yHkpHudk jyKjyifay;&ef tcsdefwefNyD
[k xifygonf/ tpdk;&tdrfrsm;udk aqmufvkyfaomtcg xdktdrfrsm;
wGif aexdkifrnfh tpdk;& trIxrf;\ vdktifqEtwdkif;vdkufum
aqmuf v k y f a y;xm;jcif ; omvQif taumif ; qH k ; jzpf o nf [ k
uReaf wmf,q
l ygonf/
,ck vufiif; uRefawmfwdkY trIxrf;rsm; tvdk&SdaeonfrSm
tpdk;&tdrfrsm; bk&m;aqmif bk&m;cef;rsm;jzpfygonf/ odkYrSom
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

240

odyHarmif0

uRefawmfwdkY pdwfat;csrf;ompGm bk&m;udk 0wfjyKMunfndKMu&yg


rnf/ ,ckrSm bk&m;aqmif bk&m;cef; woD;wjcm;r&SdaomaMumifh
tdrf0&efwm? tdrf{nfhcef;? tdrfeH&Hcef;rsm;wGif bk&m;pifudk xm;Mu&
ygonf/ bk&m;udk rdkao&mvnf;us? bk&m;udk 0wfjyK&mwGifvnf;
wnfMunfjcif;? orm"dr&bJjzpfaeMu&ygonf/
xdkYtjyif bk&m;aqmif woD;wjcm;r&SdaomaMumifh 0&efwm
bk&m;pif? {nfhcef; bk&m;pifwdkYwGif qGrf;awmf wifxm;aomtcg
usD ; waomaomES i f h aeonf u d k v nf ; rMum rMum awG U jrif z l ;
ygonf/ 0efrif;vnf; BuHKzl;ygvdrfhrnf/
tpdk;&tdrfrsm;wGif bk&m;aqmif bk&m;cef; woD;wjcm; rvkyf
ay;onfhtwGuf uRefawmfudk,fwdkif tBuD;tus,f'kua&mufae&
ygonf/ touf wpfESpfcGJcefY t&G,f&Sd uRefawmf\ om;uav;
armifvlarT;onf vlBuD;rsm; tvpfwGif bk&m;pif qGrf;awmfwif
xm;aom rkefYrsm;? opfoD;rsm;udk rMum rMum EIdufpm;avh&Sdygonf/
odkYtwGuf olYudk rsufpd rjywfatmif xdef;odrf;apmifha&Smuf
&aom 'kurSm i,faom 'kur[kwfyg/ odkY apmifha&SmufMunfh
Iae&aomaMumifh wpftdrfom;vHk; tvkyftudkifysufvSygawmh
onf/ odkY wif;usyfpGm apmifhMuyfygvsuf tvpftvpfwGif EIduf
,l pm;aomufavh&Sdygonf/ ta&;ESifhywfouf uRefawmfESifh
uRefawmfhZeD;wdkYrSmvnf; rMum rMum tjiif;yGm; tcsif;rsm;&jcif;
rsm;&SdMuygonf/ tu,fom tpdk;&tdrfrsm;wGif bk&m;aqmif
bk&m;cef;rsm; woD;wjcm; pDrHxm;ygvQif ,ck uRefawmf azmfjy
aom 'kursKd;ESifh uRefawmfwdkY awGUMuHK&rnfr[kwf/ 'kursKd;udk
uRefawmfwdkY vifr,m;om awGUBuHK&rnfr[kwf/ tjcm;Ak'bm
om0if tpdk;&trIxrf;rsm;vnf; awGUMuHKcHpm;&onf[k uRefawmf
,Hk Munfygonf/ tu,fom tpdk;&tdrfrsm;wGif bk&m;aqmif
bk&m;cef; woD;wjcm; pDrHxm;rnfqdkvQif txufwGif azmfjyxm;
aom 'kursKd;udk rBuHKawGU&aomaMumifh uRefawmfwdkY tpdk;&trI
xrf;rsm;rSm tpdk;&rif;\ trIawmfudk ydkrdk aumif;rGefpGm xrf;&Guf
EdkifrnfrSm trSefyifjzpfygonf/ ,ckrSm uav;qGrf;awmfcGufudk
EIdufrnf pdk;aomaMumifh owdxm;ae&ojzifh uRefawmfhrSm tpD&if
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

241

cHpm pD&ifcsufrsm;udkyif ajzmifhajzmifhwef;wef; ususee ra&;Edkif


bJ jzpfaeygawmhonf/
xdkYtjyif tpdk;&tdrfrsm;wGif bk&m;aqmif bk&m;cef;rsm;udk
woD;wjcm; pDrHay;xm;rnfqdkvQif tpdk;&trIxrf;wdkYonf ,ck
xuf yd k r d k N yD ; vQif bk & m;? w&m;ud k Munf n d K av;pm; vm&ef
taMumif;&Sdygonf/ xdktcg bk&m;rBudKufaom vmbfpm;jcif;?
trIrsm;vnf; wpfp wpfp yaysmufoGm;&ef taMumif;&Sdygonf/
tpdk;& trIxrf;rsm; t*wdav;yg; vdkufpm;jcif;rsm;vnf; wpfaeU
wjcm;aysmuf u G , f o G m ;ygvd r f h r nf / trI t cif ; rsm;tay:vnf ;
wdkif;oljynfom;wdkYu tMunfndK wdk;vmygvdrfhrnf/ xdktcg wdkif;
jynfwGif qlyla&;rsm; yaysmufoGm;NyD;vQif om,mat;csrf;0ajym
jcif;rsm; a&mufvmygvdrfhrnf/ xdktcg jrefrmjynfBuD;rSm ewfbHk
ewfeef;Bu;D ozG,f jzpfomG ;ygvdrrhf nf/
tcsufudk axmufxm;NyD;vQif tpdk;&tdrfrsm;wGif bk&m;
aqmifbk&m;cef; woD;wjcm; tjrefpDrHay;&ef ,ckvuf&Sdopfawm
a&; 0efBuD;csKyftm; wdkufwGef;ay;&ef awmif;yefvdkuf&ygawmhonf/
uRefawmhfawmif;yefcsuftwdkif; aqmif&Gufay;ygvQif uRefawmfwdkY
Ak'bmom0if tpdk;&t&m&Sdrsm;u xdkaqmif&Gufay;aom 0efBuD;
csKyftm; bk&m; &Sdcdk;wdkif; &Sdcdk;wdkif; touf&mausmf&Snfygap? &mxl;
NrJ y gap [l qk a wmif ; Murnf r S m trS e f y if j zpf y gonf / Ak '
bmom0ift&m&Sdrsm;\ arwmudk cH,l&aom trwfcsKyfBuD;rsm;rSm
touf & mausmf & S n f &mxl ; NrJ r nf r S m rvG J E d k i f a wmh y g/ od k Y
pD r H a y;onf h 0ef B uD ; csKyf & mxl ; jyKwf a p&ef twd k u f t cH b uf u
rnfodkYyif BudK;pm;apumrl uRefawmfwdkY\ arwmudk cH,l&rnf
jzpf a omaMumif h &mxl ; jyKwf r nf r [k w f y g/ t,H k t Munf r&S d
tqdkrsm;udk wifoGif; aomfvnf; tcsnf;ESD;om jzpfayvdrfhrnf/
,cif u opf a wma&; 0ef B uD ; csKyf r sm; &mxl ; rNrJ M uonf r S m
ta&;ud k vspf v sLI c J h a omaMumif h jzpf o nf [ k uRef a wmf
t,l&ydS gonf/
ajrvufrJh awmifolrsm; wpfa,mufvQif v,f{u 10 pD
&zdkY&ef udprSm ta&;BuD;onf rSefyg\/ *VKefwyfom;rsm;? ocif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

242

odyHarmif0

taygif;wdkYudk ESdrfeif;&ef udprSm ta&;BuD;onf rSefyg\/ odkYaomf


uRefawmf azmfjyNyD;jzpfaom bk&m;aqmif bk&m;cef; aqmufvkyf
ay;jcif; udprSmvnf; xdkta&;rsm;avmufyif ta&;BuD;onf[k
uRefawmf ,HkMunfygonf/ odkYjzpfaomaMumifh udpudk tjrefqHk;
pDrHay;&ef ,ckvuf&Sd 0efBuD;csKyftm; wdkufwGef;ay;ygcifAsm;/
armifval t;
odkY a&;NyD;vQif cifoef;jrifhtm; zwfjy\/ cifoef;jrifh
u rJhavonf/

ol&d,? wGJ-22? rSwf-19?


(pufwifbmv? 1939)
w

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

243

armif;oHrSm tpm;pm;&Sd\/ aumif;aom armif;oH? qdk;aom


armif;oH? raumif;waumif; rqdk;wqdk; armif;oH/
w&m;yGJ aMumfjimaom armif;oH? tcGefawmf avQmhaygha&;
twGuf tpnf;ta0;usif;y&eftaMumif; aMumfjimaom armif;oH
wdkYum; aumif;aom armif;oH/
eHeuf apmapm bDvpfHk;rS xkaom armif;oH? tjcm;avvHyGJ
wd k Y xk a om armif ; oH w d k Y u m; raumif ; waumif ; rqd k ; wqd k ;
armif;oHww
Ykd nf;/
&Sif;&OD;rnf/ w&m;a[myGJtwGuf aMumfjimaom armif;oH
onf Mum;&olwdkY\em;wGif om,m\? MunfEl;\? ESpfouf\? oHo
&mtwGuf tusKd;rsm;aom armif;? tcGefawmf avQmhaygha&;twGuf
pnf;a0;&ef aMumfjimaom armif;um; Mum;&olwdkY tm;wuf\?
0rf;ajrmuf\? olYxufig tvsifa&muf&ef ajy;csifMu\/ avmu
a&;twGuf tusKd;rsm;aom armif;? xdkYaMumifh armif;oHrsm;udk
aumif;aom armif;oH[l qdk&\/
&GmolBuD;tdrfrS xkaom armif;oHudk Mum;vdkufvQif &Gmom;
wdkY\ pdwfxJwGif xdwfoGm;\/? vefYoGm;\/ aMumufoGm;\/
bmaMumifhygvdrfh/ tcGefawmf awmif;&eftwGufyJvm;? em;udk ydwf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

244

odyHarmif0

xm;csif\/ r0Hh? a&Smifwdrf;csif\/ r&J/ oGm;jyeftcuf roGm;jyef


tcuf? roGm;u 'PftdkufcH&rnf/ oGm;u tcGefawmf awmif;
rnf/ ay;p&mvnf; r&Sd? xdkYaMumifh &GmolBuD;tdrfrS xkaom armif;
oHudk raumif;aom armif;oH[k qdk&avonf/
eHeufapmapm bdvpfHk;rS xkaom armif;oH? tjcm;avvH
a&mif;aom ae&mrsm;rS xkaom armif;oHudk Mum;vdkuf&vQif 0,f
&ef tacsmifapmihfaeaom olwdkYtwGuf edrdwfaumif;BuD;jzpf\/
r*Fvm&Sdaom armif;oHBuD;jzpf\/ olYxufig tvsifOD;atmif ajy;
Mu\/ rdrd wpfOD;wnf;&Sdu aygaygESifh &rnf/ odkYaomf avvH
ta&mif;cH&aom olwdkYum; xdkarmif;oHrSm r*Fvmr&Sdaom toH?
iS u f q d k ; xuf y if qd k ; 0g;ao;\/ em;xJ o d k Y pl ; 0if o G m ;avawmh
onf/ rdrdwdkY\ ypnf;ESifh rdrdwdkYrSm tdk;pm;uGJ&acsawmhrnf/ idkol
idkMu? a&Smif&Sm; oGm;oloGm;Mu? &Sufp&mBuD;jzpfayonf/ odkY
tcsKdUudk 0rf;ajrmufapvdk tcsKdUudk 0rf;enf;aponfhtwGuf 4if;
armif;oHrsKd;udk raumif;waumif; rqdk;wqdk; armif;oH[k qdk&ay
onf/
a&ayguf&GmolBuD; tdrfrS nOfhoef;acgiftcsdef xkvdkufaom
armif;oHum; tqdk;wumh tqdk;qHk;aom armif;oH[k qdk&rnf/
ol B uD ; td r f r S v nf ; xk j yef ? tcsd e f u mvuvnf ; oef ; acgif , H ?
xdkarmif;oHudk Mum;&aomtcgwGif 0efaxmuf armifvlat;ESifh
,pfrsKd;t&m&Sd OD;barmfwdkYonf a&ayguf&Gm? ukvm; rlol;tdrfwGif
pcef;csaeMuavonf/ nOfhOD;,HurS a&aygufodkY a&mufMuav
onf/ olBuD;tdrfwGif jrif;awG EGm;awG arG;xm;av&um; jrif;acs;
apmf? EGm;acs;apmf eHvSojzifh olBuD;tdrfwGif pcef;rcs? rlol;tdrf
teHUtapmf tenf;i,fuif;\/
wpfaeYywfvHk; c&D;yifyef; vmMuavonf/ qmavmifvm
Muavonf/ xrif;pm;yGJwGif ESpfa,mufom; 0if xdkifvdkufMu
onfrSm awmfawmfMumrSxMuavawmhonf/ OD;barmfum; Adkuf
ylyl? cyfykyk? cyf00? pum;tajym cyfaumif;aumif;? xrif;pm;NyD;
MuvQif "m;jytaMumif;? vlqdk;taMumif;? olykeftaMumif; aqG;Mu
aEG;Mu? vufzuf&nfMurf;cGufuav; wpfcGufpDESifh xef;vsuf yef;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

245

uefjym; wpfckvnf;&Sd? aomufNyD;Mu aqG;aEG;NyD;MuvQif tdyf&m


0ifMuavawmhonf/ wynfh bdk;a&T? xGef;az? armifyk? pma&;zsef pdef
wdkYvnf; tdyfMuavNyD/
armyef ; vmMuaomaMumif h v m;rod ? rMumrD wpf t d r f v H k ;
wdwfqdwfvsuf oGm;avawmh\/ OD;barmf\ jyif;jyvSpGmaom
a[mufoHrS wpfyg; tjcm;toH[l rMum;&/ armifvlat;vnf;
tdyfavNyD/ rnfrQMumatmif tdyfaysmfaeonfudk rod&/ olBuD;
tdrfbufu armif;oHudk Mum;rS Edk;vmawmhonf/
vufOD;wpfcsufMum;\? em;pGifhum axmifavonf/ ESpfcsuf
Mum;\? xxdkifavonf/ oHk;csufMum;\? OD;vlarmfudkac:av
onf/ av;csufMum;\/ OD;vlarmf xl;avonf/ ig;csufMum;\/
tdyf&mrS xavonf/ ajcmufcsuf Mum;\/ wpftdrfvHk; Edk;avonf/
aemufarmif; tcsufaygif; rsm;pGmyif ta&;rvkyfEdkif? aoewf
xkwfolxkwf? abmif;bD0wfol0wf? ,rf;awmifh&Smol&Sm? rD;xGef;ol
xGef;? zdeyf pD;olpD;? tdrfwdkifESifh wdkufrdol wdkufrd? vufESdyf"mwfrD;
xkwo
f x
l w
k /f
armifvlat;um; tdyf&mrS xonfESifh wpfNydKifeuf abmif;bD
twdkuav;udk pGyf\/ tjzLa&mif &Syftusudk 0wf\/ tjzLa&mif
bavZm tusudk xyf0wf\/ teufa&mifzdeyfudk pD;NyD;vQif ao
ewfudk&Sm\/ rawGU? tdrfrS ygrvm? ta&;xJusrS arhvmawmh
onf/ cufvdkufygbdawmh? OD;barmfwGif ESpfvHk;jyL; wpfvuf? awmfNyD?
udp r&Sd? "m;jyawG vkyfaoewf tjyifryg/ ajcmufvHk;jyL;udk
,rf;xd;k \/
at;/ /udkif; oGm;MupdkY/
armf/
/ aeygOD; ... aeygOD;? tjzLawGESifh ae&mrus?
tjzLawGcRwyf g/
armifvlat;onf OD;barmf\ pum;twdkif; vdkufem\/ tjzL
awGudk cRwf? umuDawGudk0wf? tcsdeftenf;i,f aESmif;oGm;\/
rauseyf? udkif; oGm;MupdkY? bdk;a&TESifh armifykwdkY vdkufcJhMu/
zsefpdefum; axmifhwpfaxmifhwGif ukyfaeavawmhonf/ olY
udkac:rnfpdk;aomaMumifhxifh? xGef;azum; armifvlat;tm; tus
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

246

odyHarmif0

abmif;bD xkwfay;&onfESifhyif tcsdefukef\/ armifykESifh bdk;a&T


wkdY rsm;pGm rvdkufcsifMu/ e,fydkifESifh ,pfrsKd;rif;wdkYudk aMumufMu
aomaMumifo
h m vdu
k Mf u&avonf/
armifvlat;um; a&SUqHk;? 4if;aemuf OD;barmf? 4if;aemuf
armifyk? 4if;aemuf bdk;a&T? armifvlat; vufwGif ajcmufvHk;jyL;
OD;barmf vufwGif ESpfvHk;jyL;? armifykvufwGif OD;barmf\ ajcmuf
vHk;jyL;? bdk;a&TvufwGif vufESdyf"mwfrD;/
ol B uD ; td r f u m; rl o l ; td r f r S ud k u f w pf & mcef Y ? a&umwmud k
rsufESmjyKvsuf Mum;wGif oHk;av;tdrfrQom &Sdonf/ cyfusJusJyif/
4if;tdrfrsm; aemufwGif uGif;jyifBuD;? ab;ywfvnfwGif ajrvyf/
a&umwmay:rS vlav;a,muf avQmufoGm;Mu? cyfjznf;
jznf;? cyfjznf;jznf;? "m;jyrsm;ESifh yufyif;yg awGUrnfaMumuf&?
t&rf; pdkif;oGm; rjzpf/ udk,fu rOD;rD olwdkYu OD;oGm;rSm pdk;&?
udk,fuOD;rS tawmfusrnf/ vvnf;r&Sd? arSmifrdkufwkef;? vufESdyf
"mwfrD;udkvnf; rxdk;0Hh? "m;jyrsm;u vSrf;NyD; ypfvdkufrSjzifh&if
tcuf/ cyfvSrf;vSrf;udk jrif&ef wmay:rS 0yf Munfh&\/ vm;
vm; a&SUem;wGif vloHk;a,muf? armifvlat;wdkY wmab; qif;
0yfMuonfhtcg "m;jyom; pm;awmhrnf/ {uE "m;jyrsm;\ uif;
ESifhwl\/ aoewfrsm;ESifh csdefxm;? ypfawmhrnf? aeOD;? vlrSm;rnf/
csdefae&if; 4if;wdkYrSm a0;onfxuf a0; oGm;Mu\/ "m;jyawG\
uif;r[kwf/ &Gmom;awG tultnD oGm;Mu[efwlonf/
wmab;rS wGm; qufvuf oGm;Mujyef\/ a>rudk aMumuf&
arSmifxJrSm a>rayG;rsm;udkifrdrS tcuf? "m;jy vufeufxufyifqdk;
OD;rnf/ ajccs&rnfudk cyfaMumufaMumuf/ vufcs &rnfudk cyf
aMumufaMumuf/ pdwfxJwGif at; at; oGm;awmh\/ a>rayG;
uvnf; aygbdoESifh/ ql;uvnf; pl;vdkufwm ajymp&mr&Sd/ 'l;awG
aygifawGrmS jcpf&mcsn;f /
odkYjzifh olBuD;tdrfbufodkY ppfcsD wufvmMuaom [l\/
c&D;wpf0ufcefY a&mufvQif aemufodkYvSnfh Munfhrdonf/ OD;b
armfESifh armifykwdkY awmfawmf vSrf;vSrf;wGif usef&pfcJhMuavonf/
]jrefjrefvmMuyg} [k avoHESifh vSnhf ac:\/ a[m ... a[m
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

247

OD;barmfBuD;? wmay:rS vSdrfh csavNyD/ cufygbdawmh/ bmjzpf


wmygvdrfh/ vmNyDvdkY Mum;xifyg&JU/ tem;odkY oGm; jrefjrefvm&ef
ac:&\/
tjcm; tcgrlum; [uf[ufyufyuf &,f&rnfrkcs/ ,ckvdk
tcgrlum; a'goyif xGufrdawmh[l\/
av;a,mufom; wmab;rS wGm;oGm;Mujyef\/ aoewfrsm;
jzifh csdefvsuf/ odkYjzifh olBuD; tdrfem; a&mufMuavonf/? olBuD;
ywf0ef;usifwGif rD;wkwfrsm; 0dkif; pdkufxm;\/ olBuD;tdrfwGif;
qlnH qlnHESifh {uE "m;jywdkufjcif; jzpfavonf/ olBuD;udkrsm;
owfvu
kd Mf uNyaD vm/
wpfaeUuyif ppfuGif;olBuD;tm; owfoGm;MuNyD/ twefMum
vQif olBuD;tdrf wnfhwnfhodkY a&muf\/ wmESifh olBuD;tdrfum;
ra0;vS/ ayig;q,f? ajcmufq,fcefYyif uGmavonf/ wmay:rS
0yfypf&ef csdef&G,fxm;Mu/ csufaumif;ESifh wdk;rdayNyD/ armifvl
at;\ rsuf p d x J w G i f bk & if c H u ay;vd k u f a om 0rf ; ajrmuf p m
csD;rGrf;pmudkjrifa,mifa,mif/ OD;barmf rsufpdxJwGif ol&Jaumif;
aiG"m;&rif;wnf;[laom bGJUxl;BuD;udk jrifa,mifa,mif/ armifyk
rsufpdxJwGif aiGwpf&mESifh *kPfxl;aqmifvufrSwf/ bdk;a&T\ rsufpd
xJwGif aiGig;q,fESifh aiGem&DwpfvHk; toD;oD; jrifa,mifa,mif/
]ypfawmhr,f}
]aeygOD;}
]AdkufudkrSefrS ae&musrnf/ ukvm;xdkifwGif xdkifaeolum; Adkvf
ESifhwl\/ olpum; trsm;qHk;? olYudk rSefatmifypf? csdefxm;/ tcsuf
ay;vdkufu ypf? aeygOD;? olBuD;\ toHESifh rwlbl;vm;}
][kww
f ,f? em;axmifprf;}
]tppfaygh olBu;D toHy}J
]armifyk aoaocsmcsmMunfph rf;}
]olBuD;ygyJ? rvGJygbl;? bmjzpfaeygvdrfh? olBuD; tl;xovm;
rl;aeNyx
D ifw,f}
]bdk;a&T ar;prf;}
bdk;a&T/ / olBuD; bmjzpfwmvJ bmvkyfaeovJ/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

248

odyHarmif0

olBuD;/ / odcsif&if vmMunfh? rif;b,folvJ? vlyg;0csif


ovm;? tckaooGm;r,f/
bdk;a&T/ / 0efaxmufrif;ygw,f/
ol B uD ; /
/ eif h b d k ; at0ef a xmuf v m;? ygcsif y g?
ig*krpdu
k b
f ;l /
armifvlat;wdkY aoewfawGudk,fpDESifh olBuD;tdrfodkY qif;
oGm;MuNyD/ armifvlat;\ rsufESmudk jrifvQif olBuD;rsufESm rnfodkY
jzpfoGm;rSef; rod/ Muufao aoaeavNyD/ pum;wpfcGef;rQ rxGuf/
&Gmom; 15 a,mufcefY ajrBuD;ay:wGif rvIyfr,Suf xdkifaeMuav
onf/ armifval t;\ rsuEf mS xm; eDjref;vsu/f 4if;vnf; pum; rxGu/f
ol B uD ; pum; rxG u f j cif ; um; aMumuf ? armif v l a t;
pum; rxGufjcif;um; pdwfqdk;? twefMumaomf ...
at;/ / bmjzpfvdkY armif;xk&wmvJ? tcsdefrawmf/
BuD;/
/ w&m;cH zrf;vmvdkY bk&m;? uif;apmifholudk ac:
wm/
w&m;cH bdk;jzLum; ajcvufawG BudK;ESifhwkyfvsuf? wdkifwpf
wdkifwGif auG;auG;av; rsufESmaoESifh/
at;/
/ uif;orm; ac:csif&if q,ftdrfacgif;udk qifh?
tcsdefrawmf taMumif;xl; r&Sd&if armif;rxk&bl;qdkwm rodbl;
vm;? cifAsm;rl;aew,f}
olBuD;/ / rrl;ygbk&m;? rrl;ygbk&m; (t&ufoHESifhajym)
at;/ / awmf awmf awmf? tdyf tdyf tdyf reufjzef
xkacsvTmeJY vmcJh/
armifvlat;wdkY xGufvmcJhMu\/ olBuD;vnf; NidrfoGm;av
NyD/ &Gmom;wdkYvnf; xjyefMu\/ w&m;cHbdk;jzLum; wdkifwGif
auG;vsuf rvIyfom/ tm*olBuD; OD;xGef;0if;wJh? rSwfMua&mh/

*Eavmu? wGJ-17? rSwf-97?


(azazmf0g&Dv? 1933)
a

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

249

armifvlat; aexdkiftkyfcsKyf&mjzpfaom NrdKU\ tpGeftzsm;


wG i f p@mvaygif ; 80 eD ; yg;wd k Y o nf t&yf w nf u m td r f a wG ?
,mawGESifh aexdkifMuukef\/ NrdKUwGif; aexdkifMuukefaom olwdkY
um; xdkp@mvrsm;ESifh tquftoG,f r&Sd/ olwdkYaexdkif&modkY
tvnftywfrQ roGm;Muacs/ Zmwfr&Sdaom jrefrmrsm;yifvQif
p@mvrsm;udu
k m; txl;ojzifah &SmifMuOfMuavonf/
xdkYaMumifh p@mvydkif;wGif jzpfysufaeyHk? p@mvawGaexdkif
pm;aomufMuyHk? olwdkY oGm;vm aygif;oif;MuyHkrsm;udk NrdKUwGif;
aexdkifolwdkY aumif;aumif;rodMuacs/ umvay: 0wKrsm;wGif
vnf; p@mv0wK? p@mv Zmwfvdkufrsm;taMumif; rzwf&zl;ay/
0w K a&; q&mawG u ayrif h p@mvrsm;ud k cyf a &S m if a &S m if y if /
pifppfum; p@mvvnf;vl? p@mvvnf; jrefrm? a&Smifwdrf;
aep&m taMumif;rjrif/
armif v l a t;um; od M um;vnf ; r[k w f ? r[w r *E D v nf ;
r[kwfaomaMumifh p@mvrsm;udk cyfa&Smifa&Smifae\/ olwdkYESifh
qufqHjcif;udk rjyKvdkay/ odkYaomf tpdk;&urlum; p@mvaom
omuD0ifaom cGJjcm;jcif;udk rjyK? vlaumif;aom vlqdk;aom cGJjcm;
jcif;udk rjyK? olaX;om;aom qif;&Jom;aom cGJjcm;jcif; r&Sd? Oya'
wpfrsKd;wnf;udk owfrSwf xm;avonf/ ,ckum; armifvlat;
rSm tpdk;&trIawmfudk 0ifa&mufum xrf;&Gufaerdvsuf jzpfaom
aMumifh p@mvrsm;udk rvGJra&SmifomNyD/ olwdkYESifh qufqH&av
ownf;/
p@mvrsm;ESifh armifvlat; a&S;OD;pGm qufqH&onfum;
odw
Yk nf;/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

250

odyHarmif0

p@mvydkif;wGif aqmufvkyfxm;aom wJtdrfuav;rsm;rSm


wpftdrf\ aemufaz;udk wpftdrfu rsufESmjyK? rdvmvrf;vnf;
uif;rJh? tdrfom qdkonfrSmvnf; ewd? npfywfvdkufonfrSm qdkp
&mr&Sd/ jzpfcsifovdk jzpfaeMuawmhonf/ rnfolrQ *krpdkuf/ a&m
*gvnf; r&Mu/ olwdkYtvdkuftxdkuf aysmf&TifpGm aeMuavonf/
rdrdwdkY\ ae&yfudk ewfjynfESifhyif vJcsifMurnfrxif/
odkY aysmf&TifpGm aeMucdkuf wpfaeYo ta&;ydkifrif;onf
e,f v S n f h & if ; xd k p @mvyd k i f ; od k Y a&muf o G m ;\/ p@mvyd k i f ; \
jzpfysufaeyHk tjcif;t&mudk jrifaomf tawmfyif pdwfysufoGm;
avonf/ ta&;ydkifrif; jyefoGm; rsm;rMumrD p@mvydkif;&Sdtdrf
rsm; zsufapNyD;vQif wnDwnm ae&mwus tuGufrsm;udk csay;
rnf[laom trdefYpmonf armifvlat;xHodkY a&mufvmavawmh
ownf;/ armifvlat;um; rvTJom ra&SmifomNyD/ ta&;ydkifrif;
\ trdefYudk emcH&awmhtHh/
ta&;ydkifrif;\ trdefYpmtaMumif;udk Mum;&vQif p@mv
wpfydkif;vHk; qlnHoGm;\/ pdwfnpfolnpf? pdwfysufolysuf? qlyGuf
olawGuvnf; trsm;? ta&;ydkifrif;tm; usdefqJolawGuvnf;
r&S m ;/ od k Y a omf ta&;yd k i f r if ; \ trd e f Y u m;rvG e f q ef 0 H h M uaom
aMumifh rdrd\ tdrfrsm;udk wpftdrfNyD;vQif wpftdrf zsufqD;ypfvdkuf
Mu&ukef\/ tjcif;t&mudkjrif&aom armifvlat;um; oem;
p&m rqHk;awmhNyD/
p@mvrsm;um; todkYvQif tdrfopf wJopfrsm;udk jyef
aqmufvkyfEdkifygtHhawmhenf;[k awG;awm pOf;pm;rd\/ odkYaomf
rdrd\ wm0ef&Sdonfhtwdkif; ajrpm&if;XmerS vlrsm;ESifh ajr,muGuf
wdkYudk ae&mwus pDrH ay;&avonf/
p@mv taygif;wdkYonfvnf; rdrdwdkYvdk&m tuGufrsm;udk
awmif;Muukef\/ olwdkYvdkaom tuGufrsm;udk ay;cJhaomfvnf;
vlrsm;um; tb,frSmvQif wJopf tdrfopfwdkYudk xyfrHaqmuf
vkyfEdkifawmhtHhenf; [laom pdwfxm;ESifhomvQif olwdkY\ae&mrS
xGucf mG cJah vownf;/
xdkYaemuf ESpfvcefYMumcJh\/ wpfaeYaomf tdrf&muGufrsm;udk
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

251

oGm;a&muf ppfaq;aomtcg ,cif wJukyfrsm; ae&mwGif ysOfaxmif


ysOfcif;? opfwdkif oGyfrdk;ESifh tdrfrsm;a&mufaeMuonfudk jrif&ojzifh
rsm;pGm tHhMo oGm;\/ ae&mvyf[lvnf; wpfuGufrQ r&SdawmhNyD/
p@mv wpfydkif;vHk;wGif tdrfopf tdrfaumif;wdkYESifh jynfhESufvsuf
aeawmh\/
tjcm;t&yf jzpfygvQif tdrfudk tzsufcdkif;ygu wJukyfom
jyef jzpf a wmh r nf ? wJ u k y f u d k tzsuf c d k i f ; vQif ajruG u f o m
usefawmhrnfrSm rvGJwnf;/ p@mv ydkif;wGifum; wJukyfrsm;udk
tzsufcdkif;&m xdkae&mwdkYwGif tdrfaumif;rsm; a&mufvmMuukef
\/ onfudk jrif&aom armifvlat;\ pdwfxJwGif ]aMomf 'DaMu;
aiG &Sm;yg;aom acwfBuD;wGif p@mvawGom ae&mtusqHk;yg
wum;} [k awG;awmum rdrd\ tdrfodkY jyefvmavownf;/
p@mvydkif;odkY armifvlat; 'kwd,tBudrf a&muf&jyef\/
tBudrf a&muf&jcif;um; vlcGefawmftwGuf jzpfavonf/
p@mvrsm; acgif;cyfrmrm vkyfaeMuaomaMumifh qdkif&molBuD;
rif;u tultnD awmif;ojzifh a&mufoGm;&jcif;jzpf\/
olwdkY\ tdrfrsm;twGif; MunfhIprf;ygavmh/ ADdkawG? "mwfyHk
awG? cef;qD;awG? ukvm;xdkifawG? pm;yGJawGESifh tcefYpm; aexdkif
vsuf &SdMuay\/ olwdkY\ taMumif;rodolrsm; vmjrifrnfqdk
vQif xdktydkif;udk p@mvydkif;[k xifrnfr[kwfay/
aMu;aiG usyfwnf;aom acwfBuD;twGif; awmif;pm;aom
tvkyfuyif [efygao;vm;[k armifvlat; awG;awmrd\/ tvGef
ydkufqH&acsmifaom olwdkYygwum; [k olwdkYwpfawGtodkY ydkufqH
&SmMuygoenf;/ todkY aexdkif pm;aomufMuygownf;/ ar;
cGef;rsm;rSm armifvlat;\ pdwftwGif; ay:ayguf vmMuav
onf/ ay:ayguf vmonfhtwdkif; pHkprf;jcif;udk jyK\/ pHkprf;onfh
twdkif;vnf; odavonf/ armifvlat; odovdk odvdkMuygvQif
atmufwGif qufvuf zwfMuygukef/
oDwif;uRwfonfESifhwpfNydKifeuf udka&TarmifESifh udkzdk;axmif
wdkYonf avSwufrsm;udk jyifum txuftnmokdU qefwuf oGm;
Muavonf/ olwdkY\ avSrsm;twGif; ig;yd ig;ajcmuf iHjym&nfwdkY
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

252

odyHarmif0

ESifh jynfhvsufyif/ a&mufav&m t&yf rdrdwdkYwGif ygvmaom


ukefrsm;udk a&mif;cs oGm;Muukef\/ rdrdwdkYtm; wu,fhukefonf
BuD;rsm;[l xifrSwfMuap&ef acgif;aygif;p cyf&Snf&Snfcsum NrdKU
ay:odkY wuf a&mif;avh&Sdonf[k ajymoHudk Mum;&\/ odkYaomf
vltvpfwGif kyfzsufNyD; NrdKUay:wuf awmif;avh&Sdonf/ wpf&Gm
wpf a us;wG i f ol w d k Y \ Zmwd u d k rnf o l ar;MutH h e nf ; / rnf o l
odygtHeh nf;/
OD;a&Tzdk;ESifh armif&ef&Sif;wdkYum; &orQaom jyifopfausmuf?
jrwk? ywjrm;wk? pdefwk? eDvmwkrsm;udk pkaqmif;NyD;vQif ,leDazmif;
aowm opfopfwGif xnfhvsuf tNrdKUNrdKUodkY vSnfhvnfum a&mif;
csMuukef\/ OD;a&Tzdk;u ausmufukefonf? armif&ef&Sif;u ausmuf
ukefonf aemufvdkufjzpfavonf/ tvGefyif aoaooyfoyf &SdMu
ay\/ a&muf&mt&yfwGif rdrdwdkY rdk;ukwfrS vmMuaMumif; rdrdwkdU
wdkYwGif ygvmaom ausmufrsm;rSm tzdk;wefawG jzpfaMumif;? olcdk;
"m;jywdkYtm; aMumufaomaMumifh vljrifwdkif;udk rjy0HhaMumif; tp
&Sdojzifh 0ga,m"gwfudk zGifhum oGm;Muukef\/ tvdrfcH&olawG
renf;Ny/D
armifausmfESifh armifcifwdkY ESpfa,mufum; ukudKjrpf? o&uf
jrpfrsm;? acG;dk;? aMumifdk;rsm;? ckcGHrsm;udk rdk;wGif;tcgu pkaqmif;
xm;NyD;vQif oDwif;uRwfonfESifhwpfNydKifeuf vG,ftdwfwpfvHk;pD
udk vG,f tNrdKUNrdKU t&Gm&GmodkY vSnfhvnfum oGm;Muavownf;/
armifausmfu &Srf;q&muav; [laom bGJUxl;udk ,l\/ armifcif
rSm ol\ wynfhom;wnf;/ armifausmf\ a&SUwGif armifcifrSm
jym;jym;0yfvsuf aeavh&Sdavonf/ armifausmfum; &Srf;pum; wpf
vHk;p ESpfvHk;pudk b,ftcgu wwfxm;onfrod/ pum;ajym&m
wG i f &S r f ; pum;ud k a&mpyf u majymavh & S d o nf / jref r mpum;ud k
ajymaomtcgwGifvnf; &Srf;oH0Jvsuf ajymavh&Sdonf/ olwdkYESpf
a,mufrSm &GmpOfwpfavQmuf ya,m*a&m*gudk ukvmMuav
onf/ armifausmf tNrJudkifaqmifavh&Sdaom xm;0,f BudrfvHk; um;
rnf o nf h vl e mud k r Q oem;n m wmjcif ; r&S d a y/ tvG e f M urf ;
aom tl;rsm;yif armifausmf\ BudrfvHk;ESifh awGUvdkufvQif Nidrf0yf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

253

oGm;avh&SdMuukef\/ armifausmfwdkY xGufoGm; wpfvrQ rMum


rD tedpa &mufMuonfom rsm;avonf/
armifEIef;um; armifausmfwdkYuJhodkY tazmfr&Sm/ wpfa,muf
wnf; pyg;BuD;onf;ajc? rdausmif;onf;ajc? usm;pG,f? qifNrD;?
ausmuf*Pef;? awmqdwfcsKd? BuHhaoG;wdkYudk vSnfhvnfum a&mif;
avh&Sdonf/ xdkypnf;wdkYum; wpfckrQ trSefr[kwf/ tm;vHk; twk
csnf; jzpf\/ rsufESmyGifhaq;? odrf0ifoydwfuGJ? yD;aq;? ayg&dom'
aq;wdkYudkvnf; armifEIef;xH &Edkif\/
OD;rGef;BuD;um; rsufpdukd aMumifawmifuef;aom oluJhodkY jyK
vkyfwwfolwnf;/ oDwif;uRwfonfESifhwpfNydKifeuf ol\ ajr;u
av; armifat;ESifhtwlwl tNrdKUNrdKU t&Gm&GmodkY xGufavawmh\/
OD;rGef;BuD;u ajr;uav;tm; wGJ vrf;wum avQmufNyD;vQif
Mum;&olwdkY usavmufatmif wwforQ rSwforQwdkYudk &Gwfum
awmif;avh&Sd\/ rsuf&nfusoifhonfh ae&mwGif rsuf&nfus? atmf
idkoifhonfhae&mwGif atmfidk? tawmfudk yGJusaom tbdk;BuD;ay
wnf;/ wpfaeUvQif tenf;qHk; wpfusyfpD\/
zdk;aqmifESifh jrarmifwdkYum; tqdktuudk tm;udk;Muaom
olwdkYjzpfavonf/ zdk;aqmifu tqdkaumif;\/ jrarmifu tu
aumif ; avonf / ol w d k Y E S p f a ,muf aygif ; vd k u f a omf OD ; zd k ; pd e f
wpfa,mufvnf; jzpfEdkif\/ OD;pdefuwHk; wpfa,mufvnf; jzpfEdkif
\/ OD;atmifAv wpfa,mufvnf; jzpfEdkif\/ olwdkYESpfa,muf
a&mufaom t&yfwdkif;rSmyif olwdkYtm; rESpfoufol r&Sday/
txufwGif azmfjyNyD;aom olrsm;om r[kwf? tjcm;tjcm;
aom a,mufsm;? rdef;rwdkYvnf; toD;oD; tou tou ydkufqH
awmif;&ef ydkufqH&Sm&ef xGufoGm;Muojzifh p@mvydkif;uav;rSm
wpfaEGywfvHk; aoGUajcmufvsuf aeawmh\/ OD;wapwdkYvifr,m;
om;trdom usef&pfavonf/ olwdkYum; &yfa0;odkY oGm;&efrvdk
ocsKi ;f wGif wGi;f wl;jcif;jzifh aiG0ifvrf;ajzmifah eolww
Ykd nf;/
odkY wpfaEGywfvHk; ajcmufaoGUaeNyD;aemuf rdk;OD;ayguf
aomtcg p@mvydkif;uav;rSm touf0ifouJhodkY jzpfvm\/
qlqlnHnH jzpfvm\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

254

odyHarmif0

ud k a &T a rmif E S i f h ud k z d k ; axmif w d k Y v nf ; jyef a &muf M uavNyD /


tdwfxJwGif aiGoHwcRifcRifESifh tifrwefrSyif aysmf&TifaeMuav
onf/
ausmuf u k e f o nf OD ; a&T z d k ; u ol \ r,m;[k q d k a vonf /
armif&ef&iS ;f u axmufc\
H /
&Srf;q&muav; armifausmfESifh ol\wynfhwdkYvnf; aiG 200d
ausmfESifh aygufvmMuNyD;vQif t0wfopf tpm;opfawGESifh <um;
vm; 0gvm; vkyfaeMuavNyD/
armifEIef;um; rdrd&aomaiGjzifh pufoDcsif;wpfvHk;udk 0,fav
onf/
OD;rGef;wdkY ajr;tbdk;wGif aiG 300d ausmfygvmonfudkMum;
&\/ ae&yfodkY jyefa&muf rMumrDyif ajr;uav;udk &SifjyKav
onf/
zdk;aqmifESifh jrarmifwdkYum; pufbD;wpfpD;pDESifh aygufvm
MuNyD;vQif NrdKUwGif; avQmuf pD;aeMuavonf/
tjcm; tjcm;aom p@mv taygif;wdkYvnf; jyefa&muf Mu
avNy/D
p@mv wpfydkif;vHk; qlnHqlnHESifh jzpfae\/ rdrdwdkYBuHKawGU
&aom taMumif;rsm;udk ajymMum;um w[m;[m;ESifh [m;aeMu
avonf/ &SifjyKolawGu jyK? tvSLay;olawGuay;? upm;0dkif;
axmifolawGu axmif? aysmfyGJBuD;rsm; cHaeMuukef\/
wpfaEG&Sm &aomaiGjzifh wpfrdk;vHk; xdkifpm;Edkifavonf/
tjcm; tydkif;rsm;wGif aexdkifMuolwdkYum; wpfaeYvkyfpmudk wpfaeY
yifpm; ravmufEdkifMuaomaMumifh ta<u;ruif;Muay/ p@m
v rsm;um; wpfaEG&Sm &aomaiGjzifh wpfrdk;vHk; xdkifpm;EdkifMuonf
rS m jref r mrsm;\ tvS L &uf a &maomaMumif h y if r[k w f y gavm/
jrefrmrsm; ,HMk unfv,
G af omaMumifyh if r[kwyf gavm/

*Eavmu? wGJ-20? rSwf-117?


('DZifbmv? 1934)
l
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

255

avmuwGif trnf;&SdvQif tjzL&Sd&rnf/ qif;&J&SdvQif csrf;om


&Sd&rnf/ aoaomw&m; &SdvQif raoaomw&m;&Sd&rnf/ rkef;aom
ol&SdvQif? cspfaomol&Sd&rnf/ wGJa&;&SdvQif cGJa&;&Sd&rnf/ wusuf
usuf & S d v Qif wouf o uf & S d & rnf / oabmuG J v G J j cif ; &S d v Qif
oabmnDw
G jf cif;&S&d rnf/
um; avmu"Hw&m;wdaYk ywnf;/ rnforl QrvGwEf ikd /f
,cif v u vif r ,m;rsm; wusuf u suf t aMumif ; ud k a &;cJ h
NyD;? 4if;wdkYwpfOD;ESifhwpfOD; oabmuGJvGJaMumif;udk a&;om;cJhNyD/ ,ck
4if;wdkY woufoufaeonfudk a&;&awmhrnf/ 4if;wdkY oabm
nDw
G Mf uaMumif;udk a&;&awmhrnf/
udkif; a&;awmhrnf? a&;NyD/
armifvlat;ESifh cifoef;jrifhuav;wdkYudk uavmifpm auR;
awmhrnf? auR;NyD/ armifvlat; pcef;xap/
armifvlat;um; rdrdHk;cef;xJwGif trIwGJawG wpfyHkBuD;ESifh
tvkyfrsm;vsufae\/ 4if;\ a&SUpm;yGJay:wGif wifxm;aom trI
wGJwdkYrSm wpfrINyD;vQifwpfrI Murf;jyifay:&Sd pmjcif;xJodkYa&GUavsm
oufqif; usoGm;Muavawmhonf/ armifvlat;\ uavmifrSm
oGufoGuf vmcJh\/ armifvlat;\rsufpdrSm pm;yGJa&SUeH&HwGif
qGJxm;aom em&DodkYom a&muf a&muf oGm;Muukef\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

256

odyHarmif0

twefMumvQif pm;yGJay:wGif&Sdaom trIwGJ? pm&Gufpmwrf;


tm;vHk; pmjcif;xJodkY oufqif;ukefMuavNyD/ 'if-'if-'if-'if-'if
qdkaom toHig;csufudkvnf; armifvlat;\em;rsm;u Mum;Muav
NyD/ armifvlat;onf ae&mrSxavNyD/ Hk;rSqif;avNyD/ tb,f
aMumifh rQ tvsifvdkfygvdrfh/
cifoef;jrifh pcef; xap/ cifoef;jrifhum; aemufab; 0&ef
wmwG i f yef ; xd k ; vsuf a e\/ "r p Mum&G w f v suf oH k ; em&D x d k ; NyD ?
vufzuf&nfyGJudk xrif;pm;cef;wGif jyifvsufae\/ av;em&Dxdk;
jyefNyD/ armifvlat;tvmudk arQmf\/ ra&mufvm/ armifvlat;
ajcoHudkem;axmif\/ rMum;ao;/ rapmifhEdkif/ {nfhcef;xJodkYoGm;
um arQmf\/ armifvlat;ta&mifudkyif rjrif&ao;/ Hk;bufudk
rsuEf mS rlum a&Tvnfwikd af zmh;kd usK;d atmif arQmaf e\/
ig;em&Dxdk;NyD/ ,ckrS armifvlat; Hk;rSqif;vmonfudkjrif&
\/ cifoef;jrifhuav;\ 0rf;ajrmufjcif;um; qdkp&m r&SdNyD/ armif
vlat; tdrf0if;twGif;odkY ra&mufrD cifoef;jrifhuav; aysmuf
oGm;Ny/D
armifvlat; tdrfay:odkYwufvmNyD;vQif {nfhcef;xJ0if\/
cifoef;jrifhudk rawGU/ xrif;pm;cef;xJ0if\/ cifoef;jrifhudk rawGU
tdyfcef;xJwGif &SmwmrawGU/ 0&efwmwGif&Smwm rawGU/ a&csKd;
cef;awGudkoGm; acguf\/ bmoHrQrMum;/ wHcg;rsm;udkzGifh Munfh
\/ rawGU/ ]jrihfa&} [kac:\/ xl;oHrMum;/ xyfrHumac:\/
wdwf vsuyf if/ rD;zdx
k rJ sm; qif;ovm;[k cyfus,u
f s,u
f av; vSr;f
ac:\/ rxl;/
wynfhtm; ac:ar;rnf[kBuHum ]xGef;aza&} [kac:vdkuf
awmhrS tdyf&matmufrS ajcaxmufudk qGJum ]0g;ceJ} atmfvdkuf
\/ ]jrifhaemf} [k qdkum ESpfa,mufom; 0g;ceJ &,fMuavawmh
onf/ yDwdawmwGif arsm aeMuavNyD/
twlwuG tdyfcef;xJrSxGufMuNyD;vQif vufzuf&nfaomuf
Mu\/ pum;wajymajymESifh aomrEkawG yGm;vsuf aeMuav
NyD/ vufzuf&nfaomufNyD;vQif armifvlat;u wa,m xdk;\/
cif o ef ; jrif h u pnf ; vd k u f a vonf / bmoD c sif ; xd k ; onf r od /
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

257

bmpnf;vdkufonf rod/ cifoef;jrifhu yodcFewfom;ESifhwlonf


[k csD;rGrf;\/ armifvlat;u b&PDewforD;ESifhwlonf[k jyef
qdkavonf/ 0g;ceJ &,fMuav\/ yDwdyGm;Mujyef\/ odkYESifh arSmif
vmavNy/D
twefMumvQif npm pm;aomufMu&jyefNyD/ NyD;MuvQif pum;
twefi,fMumatmif ajymMu\/ pum; ajymaecdkuf ]tvkyf vkyf&
atmif} [k armifvlat;u pvdkuf\/ cifoef;jrifhuvnf;x
oGm;avNyD/ rMumrD vufxJwGif pm&Guf pmtkyfawGESifh jyefvm\/
armifvlat;u xum vSrf;,l\/
4if;pmtkyfum; &wemhaMu;rHk pmtkyfjzpf\/ pm&GufawGum;
aypmrS ul ; ,l x m;aom &wemh a Mu;rH k v uf c H p m&G u f a wG j zpf a v
onf/ cifoef;jrifhu uavmifudkudkifum pm&GufawGudkvSef\/
armifvlat;u pmtkyfudk zGifhavonf/ armifvlat;u pmtkyfudk
zwf\/ cifoef;jrifhu pm&Gufudk Munfhavonf/ NyD;vQif pm&Guf
tvGwfay:wGif cifoef;jrifhu a&;\/ ]]vufa&;uav;awGu
yHkESdyfpmvdkyJ}} [k armifvlat;u qdk/]]rajrmufprf;ygeJY udk,fawmf
&,f}} [k qdkum NyHK;/
od k Y E S i f h zwf c snf a &;csnf ? bmrsm;vk y f a eMuygvd r f h ? tvd k
pmwnf; aeMuayownf;/ armifvlat;u olwumvdk aqmif;
yg;wdk aqmif;yg;&SnfawGa&;&ef 0goem ryg/ odkYaomf a&S;a[mif;
pmrsm; xGufay:vm&ef BudK;pm;aeolwnf;/
okawoetoif;u yHkESdyfrnfjzpfaom &wemhaMu;rHkeef;wGif;
ZmwfawmfBuD;udk wnf;jzwfaeayonf/ aysmfp&myJ aumif;ao;
awmh/ yHkESdfyfpmESifh vufa&;pm rwlaom ae&mwGif rnfonfu
rSefaMumif; armifvlat;u aqG;aEG;\/ cifoef;jrifhav;u tBuH
ay;\/ oabmwl&m xnfhMuavonf/
odkY tvkyf Iyfaecdkuf armifvlat;u pD;u&ufbl;xJrS
pD;u&ufwpfvdyfudk xkwf\/ cifoef;jrifhu rD;jcpfwpfacsmif;udk
jcpf\/ armifvlat;\ pD;u&ufonf cifoef;jrifh\ rD;jcpf&Sd&modkY
a&mufavNyD/ cifoef;jrifh\ rsufvHk;rsm;um; armifvlat;\ rsuf
vHk;rsm;wGif usufpm;avNyD/ NyHK;MuavNyD/ yDwdawmwGif arsmygMu
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

258

odyHarmif0

vsufyif/ oabmwlolcsif; ae&jcif;um; csrf;omjcif;aywnf;/


twefMumvQif tvkyrf sm; odr;f Muavonf/
wpfckaom we*FaEGaeUn ckepfem&DwGif aq;Hktpnf;ta0;
odkY armifvlat;oGm;&\/ cifoef;jrifhu jrefjrefjyefvm&ef rSmvdkuf
\/ NyD;vQifNyD;csif; jyefvmrnf[k ajymum xGufoGm;avNyD/
8 em&D xdk;NyD/ rvmao;/ cifoef;jrifhum; Zmxdk;&if; tdrfcef;
xJwGif apmihfpm;ae\/ 9 em&Dxdk;NyD? rvmao;/ pdwfylvmavNyD/
{nfhcef;odkY xGufNyD;vQif rSefa&Tjywif;u vrif;udk I&if; vmEdk;&,f
cifarQmfjzpf\/ ray:vm/ pdwfylonfxuf ylvm\/
{nfhcef;xJwGif tenf;i,f at;onfESifh tdyfcef;xJ0if
apmifudk,l\/ tdyf&may:wGif apmifBuD;NcHKvsuf tdyfaeolwpf
a,mufudkjrifvQif ]atmifr,fav; udkudk&JU} [k atmfNyD; ajy;rnf
tjyK apmifudkcGmum ]udkudkonfrSmav} [k 0g;ceJ &,f\/
cifoef;jrifhuav; ajy;NyD; armifvlat;\ ausmudk aAsmwD;
avawmhonf/ ]jrifh vufeJYxkwm 0g*Grf;ESifh oyfovdkygyJ} [k
armifvlat;u qdk&m &,f\/ ]]emrSmpdk;vdkY}} [kqdkum NyHK;\/
0ef a xmuf a yr,f h awmf a wmf taemuf o m;? Munf h y gOD ; ?
aemufaz;avSum;u wufNyD; tdyfcef;xJ0ifum apmifNcHKaeowJh/
wu,fhvl/ aemufawmh aemufwwfyavw,f/ ESpfa,mufom;
w[m;[m;ESifh [m;yJ rqHk;Edkif/ wNyHK;NyHK;ESifh NyHK;yJ rqHk;Edkif/
reufjzef eHeuf apmapm armifvlat; awmoGm;&OD;rnf/
roGm;csif/ cifoef;jrifh\ tcspfaiGUwGif vIHcsifae\/ cifoef;jrifh
uvnf; rvTwfcsif/ armifvlat;\ tcspfaiGUudk vIHaecsifav
onf/
reufjzefeHeuf av;em&DwGif cifoef;jrifh tdyf&mrS xavNyD/
armifvlat;um; tdyfwkef;/ cifoef;jrifhom tvkyfrsm;vsufae\/
armifvlat; 0wfoGm;&ef t0wf wdkYudk xkwf\/ roGm;cif aomuf
oGm;&ef vufzuf&nfudkjyif\/ ,laqmif&ef&Sdonfhypnf;rsm;udk rarh
oGm;atmif aphpyfonf/
ig;em&D xdk;NyD/ onfawmhrS armifvlat; tdyf&mrSEdk;avawmh
\/ rsuf E S m opf / t0wf t pm;rsm; 0wf N yD ; vQif ES p f a ,muf o m;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

259

vuf z uf & nf p m;yG J w G i f xd k i f \ / vuf z uf & nf aomuf & if ;


cifoef;jrifhu awmrSm b,favmuf MumrvJar;/
]ig;&ufMumrnf} [k ajz/
jrifh/ /ravQmhEdkifbl;vm;/
at;/ / tvkyfrsm;vdkY ...ig;&ufxufawmh ravQmhEdkif/
jrifh/ / awmrSm bmrS rMum;yg&apeJYaemf[k &,fumajym/
at;/ / atmifr,fav;[Jh ...r,HkvdkYvm;? pdwfrsm;awmif
rul;aygifAsm/
jrifh/ / rodbl;av/ 0efaxmufawG taMumif; cPcP
Mum;&w,f/
at;/ / r,Hk&if ...udkif; vdkufcJhayawmh/
jrifh/ / ,Hkw,f/ vdkufcJhr,f/
cifoef;jrifhuav; awmvdkuf&ef t0wftpm;awG jyifavNyD/
NyD;vQif ESpfa,mufom; awmxGufoGm;Muavownf;/ ajymajym
qdkqdk &,f&,farmarm waomaomESifhyif/ wGif armifvlat;
wdZYk mwfukd wpfcef;&yfrnf/

'*kef? wGJ-13? rSwf-157?


(pufwifbmv? 1933)
w

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

260

odyHarmif0

wHwm;OD; AdkvfwJwGif xrif; pm;aomufNyD;vQif olBuD;\ zdkY


armfawmfum;pkwfjzifh e,fydkif0efaxmufrif;ESifhtwl xGufvmcJhMu
av\/ tawmf M umvQif tif ; 0 td k ; 'k w f w ef ; od k Y a&muf M u\/
vma&muf&aomudpum; tdk;'kwfwef; ul;wdkYudk ppfaq;&ef jzpfav
onf/ rcifvHk qdkol rEav;ol wpfa,mufonf tdk;'kwfwef; ul;
wdkYudk aiG 5600d ESifh avvHqGJxm;\/ a&S;tcgu xef;vsuf vSnf;?
qyf j ymvS n f ; wd k Y o nf ul ; wd k Y r S ul ; Mu\/ ,ck u m; 4if ;
vSnf;vrf;rsm; topfaqmufaom rD;&xm;vrf;u zHk;tkyfvdkuf
aomaMumifh vSnf;rsm;roGm;Edkif? xdktcg ul;wdkYolBuD; rcifvHkESifh
4if;\ udk,fpm;vS,f armiftHhwdkYu aiG 5600d teuf tcsKdUt0uf
udk avQmhygOD;[k ppfudkif;cdkifrif;BuD;xH avQmufxm;Mu\/ cdkif
rif ; BuD ; u pH k p rf ; &ef ta&;yd k i f x H o d k Y vT J c svd k u f \ / e,f y d k i f u
NrdKUtkyfxHodkY vTJcsEdkifaomfvnf; vrf;BuHKaomaMumifh NrdKUtkyftm;
vTJrcsbJ udk,fwdkif ppfaq;jcif;jzpf\/ odkY ppfaq;&eftwGuf
tdk;'kwfwef; ul;wdkYqdyfodkY a&mufMuavownf;/
ul ; wd k Y q d y f o d k Y a&muf a omtcsd e f u m; aeyl w k e f ; rG e f ; wnf h
tcsdefjzpf\/ tdk;'kwfwef; ul;wdkYqdkonfrSm tif;0wHwm;OD;buf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

261

rS jrpfi,fjrpfudk tr&yl&bufodkY ul;aom ul;wdkYjzpfavonf/


ul;wdkYqdyfodkY 0efaxmufESpfa,muf a&mufMuvQif tcefYoifhyif
ul;wdkYolBuD; udk,fpm;vS,f (a&Tudk,fawmfvlxGuf) OD;tHhESifh ul;wdkY
qdyt
f eD;wGif awGUjrif&av\/
ul;wdkYqdyftaMumif; pHkprf;&ef vmMuaMumif;udk ajymjyvQif
ul;wdkYOD;tHhvnf; rdrd ul;wdkYoGm;wpfa,muf ESpfa,mufudkac:um
rD;&xm;vrf;atmuf trl&yl&bufodkY tydkYcdkif;\/ rdrdESifh wynhf
ESpfa,mufum; tjcm;iSufwpfpif;ESifh vdkufvmMu\/ wpfzuf
urf;odkY a&mufvQif av;a,mufom; aeylusJusJBuD;wGif vSnf;vrf;
twdkif; rD;&xm;vrf;opf atmuf&GmodkY pdkif;vmMuavownf;/
vSnf;vrf;rSmvnf; vSnf;oGm; vSnf;vm t&dyftjcnf rsm;pGm rawGU
rjrif & acs/ pum;wajymajymES i f h v mMu&m taMumf q d k i f u av;
wpfqdkifodkYa&muf opfyif&dyfuvnf; aumif;ojzifh cPrQ 0if
em;Muav\/ oifjzL;rsm;udk qdkif&Sif tbGm;BuD;u ysm,D;ysm,mESifh
cif;ay;\/ ygvmaom vufzuf&nfMurf;bl;rS a&iwfa,mif&Sd
aomaMumifh vufzuf&nfziG
hf aomufMu\/
cPrQMumvQif aeylusJusJBuD;wGifyif avQmufMujyef\/ xdk
qdyfurf;rS rD;&xm;vrf;opfrSm rsm;pGm ra0;vSacs/ odkY&mwGif aeyl
usJusJBuD;xJwGif oGm;&aomaMumifh a0;onf[k xif&\/ twef
uav;MumvQif rD ; &xm;vrf ; rm;rm;BuD ; zd k Y x m;aomae&mod k Y
a&mufMu\/ rD;&xm;vrf;odkYvnf;a&muf? vSnf;vrf;vnf; a&muf
oGm;\/ tem;ywf0ef;usifwGif vrf;? csKdifhBuD; ajrmif;BuD;rsm; &Sd
aomaMumifh vSnf;rsm; roGm;Ekdif? taMumif;ESifh ywfoufNyD;vQif
[dkbufavQmufMunfhvdkuf onfbuf avQmufMunfhvdkufESifh aeyl
xJwGif awmfawmfuav; Mum oGm;Muav\/ xdkaemufrS vSnf;
rnfonfhenf;ESifhrQ roGm;Edkif[l odMuNyD;aemuf rD;&xm;vrf;
opfBuD;ay:odkY wufavQmufMu\/ zdkYxm;aom vrf;opfBuD;rSm
ajrBuD;rS ay av;q,f ig;q,fcefY ydkrdkjrifhvsufae\/
rD;&xm;vrf;zdkYxm;aom ae&mum; oajywef;ac:aom
&GmteD;wGifjzpf\/ oajyyifrsm; wef;aygufaeaomaMumifh oajy
wef; ac:qdk[efwl\/ oajyyifBuD;rsm;udk vrf;teD;tem;wGif awGU
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

262

odyHarmif0

jrif&\/ xdk vrf;jrifhBuD;ay:rSaeMunfhvdkufvQif {&m0wDjrpf?


jrpf i ,f j rpf w d k Y u d k v nf ; aumif ; ? a&T M uuf , uf ? a&T M uuf u s
apwD a wmf ES p f q l w d k Y u d k v nf ; aumif ; ? wpf z uf w G i f q&mawmf
OD;Ak'foDwif;oHk; cJhzl;aom r,fEk tkwfausmif;BuD;udkvnf;aumif;?
ppfudkif;awmifdk;ay:wGifwnf&Sdaom bk&m;*lausmif;? acsmiftaygif;
wdkYudkvnf;aumif; awGUjrif&av\/ MunfEl;pzG,f aumif;vS\/
naeapmif;rsm;wGif avQmufae&rlum; aumif;avpG[k awmifhw
rd\/ odkYaomf xdktcgum; aeylwkef;jzpfaomaMumifh bk&m;*lausmif;
wdkYudk rpOf;pm;Edkif? t&dyfaumif;aumif;odkY a&muf&efom qE&SdMu
aomaMumifh {&m0wDwHwm;BuD; aqmufae&modkYom jrefjrefvSrf;
vmMu\/
twef M umvQif a&muf v mMuavownf ; / wH w m;BuD ;
aqmufaomae&mum; oajywef;cHwyf\ ae&mwpfckjzpfavonf/
jref r mrif ; vuf x uf a wmf u wnf x m;tyf a om cH w yf j zpf \ /
tawmfyif ae&mwus vkyfxm;aom cHwyfjzpfavonf/ xdktcg
u jrefrmrsm;ESifh jyifopfwdkY aumif;pGm aygif;oif;qufqHMuaom
aMumifh jyifopfrsm;u pDrHaqmufvkyfay;aom cHwyfjzpf[efwl
avonf/ xdk cHwyfwnfae&mu ukef;uav;toGif cyfjrifhjrifh
aeaomaMumifh taetxm; tvGefuseavonf/ {&m0wDjrpfESifh
jrpf i ,f j rpf w d k Y t qH k ; em;wG i f wnf x m;aomaMumif h v nf ;
ae&maumif; uav;[k qdk&ayrnf/ {&m0wDjrpfqef vmrnfh
oabFmudk ae&mrS qD; ypfrnfqdkvQif 4if;oabFmrSm wufvm
Edkif&ef rsm;pGm cJ,Of;ayrnf/ ae&maumif;uav;wGif wnfxm;
aom cHwyfjzpf\/ oajywef;cHwyfrS rsufapmif;xdk;wpfzuf
urf;wGif wnfxm;aom cHwyfum; ppfudkif; cHwyf jzpfavonf/
ppf u d k i f ; cH w yf u m; oajywef ; cH w yf a vmuf taetxm;rus?
cHwyfudk pDrHyHkrSmvnf; rsm;pGmrcrf;em;acs/
oajywef;cHwyftm; tkwfjzifh txyfxyfjyKvkyfpDrHxm;\/
tv,fxyfwGif csKdifhBuD;wl;xm;avonf/ xdkcsKdifhBuD;wGif ppfom;
rsm; aexdkif&efvnf;aumif;? pufud&d,m wefqmrsm; aexdkif&ef
vnf;aumif;? tcef;uav;rsm; &Sdavonf/ tv,fwGifum; csKdifh
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

263

BuD ; omwnf ; / wuf & ef ? xG u f & ef qif ; &ef r sm;ud k v nf ; aumif ; ?


a&Smif&ef wdrf;&ef ajy;vTm; ykef;cdk&ef ae&mrsm;udkvnf;aumif;
jyKvkyf pDrHxm;\/
,cktcgwGifum; 4if;cHwyfrSm ysufpD;vkrwwf &SdaeayNyD/
cHwyftwGif; rD;&xm;bufwGif MunfhI&aom vrf;AdkvftdrfESifh
tvk y f w d k u f u d k aqmuf v k y f x m;av\/ aeyl x J r S v maomol w d k Y
vnf; tdrftwGif;odkY0ifum vrf;Adkvfvkyfol b*FvDukvm;tm;
rdrdwdkY tpdk;&trIESifh pHkprf;&efvmaMumif;udk ajymMuum tawmf
Mumatmif pum;ajymMu\/ xdkYaemuf tif;olBuD; udk,fpm;vS,f
OD;tHhtm; xdktvkyfwdkufwGif ppfaq;\/ (tvkyfwdkufqdk&mrSmvnf;
0g;uyfrdk;? 0g;uyfumwnf;) xdkYaemuf ppfcsufESifh tpD&ifcHpmwdkYudk
yg xdkae&mrSmyif a&;om;Mu\/
xdkodkY a&;cdkufwGifyif rD;&xm;bufrS ulvDrsm;udk wpfzuf
wGif vcay;aeMu\/ wpfa,mufNyD;wpfa,muf vmvm,lMuonf
rSm aysmfp&mBuD;yifjzpf\/ a&iwfojzifh vrf;AdkvfxH a&awmif;
aomufaomtcg qdk'g wpfykvif;pDay;aomaMumifh rsm;pGm aus;
Zl;wifMu&\/
tvkyfrsm; NyD;pD;aomtcg cHwyftv,fwGif&Sdaom csKdifhBuD;
odkY qif;MunfhMu\/ xdkcsKdifhBuD;twGif;odkYqif;&ef aqmufpOfuyif
pDrHjyKvkyfxm;\/ xdktwGif; vufyHyifBuD;wpfyifaygufae\/
tyGifhrsm;a0a0qm &Sd\/ quf&ufiSufrsm; qlnHpGm&SdaeMu\/ rdrd
wd k Y q l n H a eaomae&mum; oajywef ; cH w yf [ l od M u[ef r wl ?
tu,f ppfom;rsm;&Sdaeaom cHwyfjzpfvQifvnf; odkY qlnH
ae0H h M urnf r [k w f ? ppf o m;rsm;\ aoewf u snf q ef t zsm;wG i f
toufxGufMurnfum; rvGJwnf;/ ,ckrSmrlum; cHwyfysuf cHwyf
a[mif;jzpfaomaMumifh quf&ufiSufrsm;uyif yrmrcefY qlvdkql
atmfvakd tmf? aysmcf sio
f vdk aysmaf eMu\/
csKdifh ywf0ef;usifwGif&Sdaom tcef;rsm;udk vdkuf MunfhMu
ao;\/ trsm;tm;jzifh ydwfxm;avonf/ rD;&xm; ulvDrsm; aeMu
[ef wl\/ tcsKdUtcef;rsm;wGif rD;&xm;vrf;vkyf&mwGif oHk;aom
pufud&d,mrsm;udk xm;\/ vl raeaom tcef;rsm;rSmvnf; arSmif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

264

odyHarmif0

twdBuD; jzpfae\/ vif;0ufacs;apmfuvnf; tvGGefw&mrSyif


eHapmfvS\/ txJwGif rnfodkY pDrHxm;onfudkum;rod&? arSmifvnf;
arSmifvS? eHvnf; eHvSojzifh r0ifbJ tjyifrSyif MunfhIcJhownf;/
vif ; 0uf ? vif ; Ed k Y w d k Y r S m ,ck t cgwG i f cH w yf u d k yd k i f p d k ; yd k i f e if ;
csif;eif; 0ifaa&muf aeMuukef\/
aemuf q H k ; tBud r f t*F v d y f r sm; wuf v mpOf u cH w yf r S
tajrmufESifh ypfvdkuf&ao;\/ odkYaomf uif;0efrif;BuD;u rypf&
[k wm;aomaMumif h &yf c J h & onf [ l Mum;zl ; \/ xd k t cgu
wabmifay:onfum; ]]oajyyif cGMum; raocsif jyefyvm;(oGm;)
qav'if ighom;}} [lownf;/

BuD;yGm;a&;? wGJ-5? rSwf-1?


(atmufwb
kd mv? 1936)

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

265

bdvyfrS jrefrmjynfodkY a&mufvmaomaeUum; 'DZifbmv


3 &ufaeUjzpf\/ ESpfum; 1929 ckESpfwnf;/
aqGrsKd; nDtpfudk armifESrrsm; oabFmqdyfwGif awGUjrif&
aomaMumifh tm;&ESpfouf 0rf;ajrmufay\/ &efukefNrdKU aqGrsKd;
tdrfwpftdrfodkYoGm; (a':jrwfar)? xrif;[if; pm;aomufNyD;vQif
pufu&Daw&D&uf Hk;awmfodkY oGm;? twGif;0efuav;ESifhawGU? pum;
pjrnfrsm;ajymMum;? ppfuikd ;f bufyo
Ykd nf[k Mum;&\/
rMumrD pHarmifESifh tmEdk;wdkY a&mufvmMu\/ twefMum
pum;ajymMuNyD;vQifjyefMu\/ aoewftwGuf ykvdyfrif;BuD; Hk;odkY
oGm;&\/ uHtm;avsmfpGm vG,fvG,fululESifh vdkifpif&\/ oabFm
qdyfodkYoGm;? aoewftaumufHk;odkY a&mufNyD[k Mum;&\/ ypnf;
rsm; ,laqmifcJh\/ xdkYaemuf twGif;0efBuD;xHwGif tcGifhq,f&uf
ay;ygrnfhtaMumif; awmif;\/ Oya'udk tMumBuD;&SmNyD;aemuf
rawGUojzifh xHk;pHtwdkif; ajcmuf&ufom ,l&rnf[k ajym vTwf
vdkuf\/ jyefcJh&\/
armfvNrdKifodkYvnf; jyefvdkojzifh uokwfu&ufESifh pDrH&\/
odkYaomf aoewftwGuf udprNyD;ao; wpfaeUqdkif;&\/ xdkaeU
rS m yif aiG p m&if ; H k ; wG i f wpf v ctwG u f 450d xk w f , l & ef o G m ;?
armifpHvGifESifh awGU? pum;pjrnfaumif;pGmajymMu\/ 0rf;ajrmuf
p&m tvGefaumif;\/ vkyf&efudprsm; NyD;vQif xdkn armfvNrdKifodkY
xGufvm&ef blwmHkodkY oGm;&mwGif blwmHk rdwfaqGrsm;ESifhawGU
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

266

odyHarmif0

&\/ q&ma[mif; OD;boef;ESifhvnf; awGU&\/ txl; 0rf;ajrmuf


&\/
armf v Nrd K if o d k Y a&muf v Qif uok w f u &uf E S i f h y if rd w f a qG
aqGrsKd;rsm;xHodkY oGm;a&muf&\/ aemufwpfaeUwGif jyifqifp&m
&Sdonfrsm;udk jyifqif&\/ oHk;&ufajrmufaom eHeufwGif rD;&xm;
pD; ppfudkif;odkY xGufcJh\/ nae yJcl; roef;wdkYtdrfodkY a&muf\/
xdkwGif xrif;pm;? blwmHkydkifav; armif[efxGef;ESifh awGU pum;
rsm; ajymNyD; rD;&xm;jzifh vdkufcJhMu\/?
aemufwpfaeYeHeuf wpfem&DcefYwGif rEav;a&muf? tapcH
ESpfa,mufom yg\/ xdkrS ppfudkif;&xm;udkpD;\/ armifbarmifxH
pma&;xm;aomaMumifh armifbarmif qif;vm? ESpfa,mufom; tm;
&yg;& pum;ajym&\/ ppfudkif;&xm; 2 em&DwGif xGufvm? tr&
yl & urf ; od k Y 3 em&D a &muf ? rD ; &xm;pm&if ; ppf ud k a rmif a rmif ?
pufq&m udktkef;GefYwdkYESifhawGU\/ ulvDenf;aomaMumifh ypnf;
tcsKdUESifh tapcHrsm; usefcJh\/ iSuform; vTwfvdkuf&\/ ppfudkif;
odkY a&mufvQif pma&;uav;wpfa,mufvm qif;BudK\/ ypnf;
rsm;tcsKdUESifh vlrsm;yg urf;em;vrf; AdkvfwJodkY a&mufMu\/ xdkaeU
um; 'DZifbmv 8 &ufaeYwnf;/
a&mufvQifa&mufcsif; ta&;ydkifrif;xH oGm;&\/ ta&;ydkifrif;
vnf; aumif;pGm t*Fvdyfpum;ESifhom ajym\/ tuJvnf; cwf\/
aumif;pGm pum;ajymavonf/ puf&Sifrif;BuD;? cdkifrif;BuD;wdkY
tm;vnf; oGm;a&mufEIwfquf&ef ajym\/ oif&ef aeU&uf tydkif;
tjcm;ygaom pm&if ; pm&G u f (Programme) ud k v nf ; ay;\/
xGufvmNyD;vQif pma&;BuD;xH oGm;a&muf tdrftaumif;ar;?
tdrfr&Sd[k ajym\/ &Smaewkef;[k ajymavonf/ jrefjref&atmif
&Smyg[k wdkufwGef;um jyefvmcJh\/ (xdkaeYn AdkvfwJrSmyif tdyf)/
9 &ufaeY? 10 em&DcJGwGif ta&;ydkifrif;xH rSmxm;aomaMumifh
oG m ;&\/ ra&muf a o;/ tjyif b uf p ma&;tcef ; wG i f apmif h
pm;ae&\/ ta&;ydkifrif; 11 em&Dvmaomtcg v,f0efHk;odkY
acgif;aqmifoGm;\/ v,f0efvnf; aumif;pGm {nfhcH\/ axmifh
wpfaxmifhwGif v,f0ef\ uav;rsm; xdkifae\/ wpfaxmifhwGif
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

267

um; tvkyfoifNrdKUtkyf OD;"l0H xdkifaeavonf/ twefMumatmif


pum;ajymNyD;aemuf ta&;ydkifrif; xGufoGm;\/
v,f0eftdk[m;&rSmvnf; oabmaumif;yHk&\/ acgif;ajymif
ajymif? jrifhjrifh? odum&SdyHk? dk;om;yHk&avonf/ tvkyftaMumif;rsm;
ajymqdkMuNyD;vQif v,f0efuav; OD;bBuD;tm; oifMum;jyo&ef
ajym\/ v,f0efuav; OD;bBuD;u aemufaeU (10) &ufaeUwGif
rif;uGef;odkY e,fvSnfhxGufrnf jzpfaomaMumifh vdkuf&ef ac:\/
OD;"l0Huvnf; ac:\/ rsm;pGm rvdkufcsif? odkY&mwGif tvkyfyg;
r0ao;onf wpf a Mumif ; ? vl a ysmh xif r nf p d k ; onf w pf a Mumif ;
wdkYaMumifh vdkufrnf[k ajymvdkuf\/
v,f 0 ef B uD ; vnf ; rMumrD td r f j yef o G m ;\/ xd k a eUwG i f
NrdKUtuGuf (Town Block) ppfaq;&mwGif OD;"l0Htm; oifjy&ef &Sdaom
aMumifh vdkuf&efaumif;aMumif; ajymojzifh xdkaeU nae 3 em&DcGJ
tcsdef? ajrpm&if; tifpydwfawmf OD;bdk;&Sdef? ajrwdkif;pma&; udkb&if
wdkYESifh xGufoGm;&\/ ppfudkif;taemufbuf&Sd tuGufudkppfaq;\/
tvGefqif;&Jaom &ufuGufuav;wnf;/ tdrfwdkif; tdrfwdkif; *&ef
udkawmif;&\/ odkYaomf aygifxm;aMumif;udkom ajymjyMuavonf/
*&efwpfckESpfckudkom awGUjrif&avonf/ um; yxraeU tvkyf
vkyjf cif;jzpfayonf/ vlwumvkyo
f nfukd vdu
k v
f yk &f Hw
k nf;/
aemufwpfaeU eHeuf e,fvSnfhoGm;aomtcg pm;aomuf&ef
ESifh vdktyfaom abmif;bD? zdeyf? acgufckwif tp&SdonfwdkYudk 50d
ausmf z d k ; d k ; wd k u f r S 0,f c J h \ / OD ; "l 0 H v nf ; twl w l y g\/ xrif ;
[if; pm;aomufNyD; jyifqif&ef udprsm;NyD;pD;aomtcg AdkvfwJ
wGif ygvmolrsm;udk xm;cJh v,f0efuav;ESifhtwl oabFmqdyf
od k Y x G u f c J h \ / xd k a eY w G i f y if iS m ;td r f w pf t d r f &\/ od k Y & mwG i f
rajymif ; vd k a o;aomaMumif h aemuf w pf a eUrS ajymif ; Mu&ef
rSmxm;cJh\/ odkY ae&mxdkifcif;rusrD e,fvSnfhxGufcJh&onfudk
rsm;pGm oabm rusvSaomfvnf; tpdk;&trIawmfudk xrf;rnfholrSm
'kuudk rcH rjzpf[k oabmxm;um xGufcJh\/
aeY c if ; wpf e m&D t csd e f w G i f rE a v;od k Y oG m ;rnf h oabF m
a&mufvm\/ ypnf;rsm;ESifh tapcHrsm;udk wwd,wef;wGif ae&mcs
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

268

odyHarmif0

xm;NyD ; vQif v,f 0 ef u av;ES i f h t wl yxrwef ; u pD ; cJ h \ /


abmif;bDwdk? OD;xkyf? bavZmwdkYESifh [ef[efyefyef wkwfudkifum
pD;vm\/ v,f0efuav;vnf; ppfudkif;awmifwef;udkMunfhum
rdrd i,fpOfu ausmif;ajy; ppfudkif;awmifdk;odkY a&mufaMumif;udk
ajymjy\/ ppfudkif;awmifdk;wGif wnfxm;tyfaom bk&m;*lausmif;
Z&yfrsm;udk MunfhIum pD;vmMu\/ OD;"l0Hum; rEav;odkYoGm;ESifh
NyD; jzpfavonf/ tifpydwfawmf OD;bdk;&SdefrSm wwd,wef;u pD;vm
\/
xdkodkY pum;wajymajymESifhyif 2 em&DausmfausmfwGif oabFm
rEav;qdyfurf;wGif qdkufojzifh tapcHrsm;udk oabFmqdyfwGifxm;
cJhNyD;vQif "mwf&xm;ESifh aps;csKdawmfodkY acgufqGJpm;&ef xGufvmcJh
Mu\/ aps;csKdawmfem;a&mufvQif udk,fydkif armfawmfum; wpfpif;
ESifh NrdKUtkyfrif; OD;"l0HoabFmqdyfbufodkY vmaeonfudkawGU&
vufjyum t&yfcdkif;NyD;vQif "gwf&xm;ay:rS qif; armfawmfum;
ay:odkY wufMu\/ armfawmfum;udk aps;csKdawmfem; armif;cdkif;\/
aps;csKdawmfxJwGif pma&;puL? zl;puwf puLrsm;udk 0,fNyD;vQif
acguf q G J q d k i f aumif ; aumif ; wpf q d k i f o d k Y tarmif ; cd k i f ; \/
a&mufvQif acgufqGJrSmNyD;vQif Adkufum;atmif pm;aomufMu\/
acgufqiJG wfaeonfrmS vnf; tawmfMumNyjD zpfaomaMumifw
h nf;/
acgufqGJpm;aomufNyD;aemuf watmifhwem; em;aeNyD;vQif
oabFmqdyfodkY jyefcJh\/ av;em&DcGJcefYwGifa&mufMu iSufESpfpif;
iSm;NyD;vQif rif;uGef;odkY xGufvmMu\/ wpfpif;vQif oHk;usyfay;&
\/ iSufwpfpif;ay:wGif 0efaxmuf? NrdKUtkyf? v,f0efuav; OD;b
BuD;ESifh OD;bdk;&SdefwdkYyg\/ wpfpif;wGifum; tapcHav;a,mufESifh
yp n f ; rsm; ygavonf / tapcH r sm;rS m wpf a ,muf u m; &S r f ; ?
wpfa,mufum; tnmom;? ESpfa,mufrSm a*:&if*sDukvm;rsKd;
wnf;/
rEav; qdyfurf;rS ajrmufbufodkY quf vmMu\/ twef
MumvQif rEav;udk vGefcJh\/ jrpfqdyfodkYqif; a&csKd;olrsm;udk
vnf; awGU&\/ av;a,mufom;vnf; pum;wrsm;rsm;ESifh vm
Muavownf;/ tawmfMumvQif arSmifvm\/ vjynfhcgeD;NyD
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

269

jzpfaomaMumifh ta&SUbufrS v0ef;BuD;ay: xGufvm\/ tvif;


a&mifonf aysmufoGm;\/ v\ta&mifonf vif; vif;
vm\/ jrpftwGif; wdwfqdwfvsufae\/ iSufESpfpif;rS tpftpf
ESifhjrnfaom toHtjyif tjcm;toHudkom bmrQ rMum;&acs/
OD;"l0HESifh OD;bBuD;wdkYvnf; cyfus,fus,f qlnHpGm pum;ajym
oGm;Mu\/ OD;bdk;&Sdefum; pum;enf;ol jzpfaomaMumifh rsm;pGm
pum;rajymacs/ usef w pf a ,muf u m; bd v yf E S i f h y wf o uf
ar;aom tar;rsm;udk ajzMum;ajymqdk\/ aEGjzpfaomaMumifh jrpf
twGif; a&tvGefwdrf\/ odkYjzpf rMumrMum iSuform; qif;um
iSufudk BudK;ESifh qGJMu\/ pum;rsm;aeMuaomfvnf; vrif;\ om
,mMunfEl;yHk tajctaeudk MunfEl;um wdwfqdwfpGm cHpm;aeMu
onfvnf; &Sd\/ odkYyif 7 em&Dtcsdef rif;uGef;odkY qdkufa&muf
Mu\/

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

270

odyHarmif0

{&m0wDjrpf0uRef;ay:wGif wnf&Sdaom ZvGefNrdKUuav;onf


&S n f a rsmarsmae\/ jrpf q d y f r S wuf v maomf &S n f v sm;aom
vrf;twdkif; avQmuf oGm;&\/ ESpfrdkifausmfausmfcefY a0;av
onf/ tdrfrsm; um;? 4if;vrf;twdkif; pDwef; aqmufvkyfxm;\/
vrf;tjyif tjcm;vrf;r&dS? vrf;wpfavQmufwGifvnf; vuf,m
wpfzufwGifom tdrfrsm;\/ vuf0JbufwGifum; bk&m;? ausmif;
ESifh uGif;jyifBuD;omvQif &dSavonf/
Nrd K Utk y f r if ; \H k ; awmf u m; (0g) tpd k ; &rif ; \ H k ; awmf u m;
&S n f v sm;vS p G m aom Nrd K U\tpG e f t zsm; wnf & S d a vownf ; /
Hk;awmfrSmvnf; NrdKUudk twkvdkufNyD;vQif &Snfvsm;vsm;yif aqmuf
vkyfxm;\/ us,fum; rsm;pGmrus,f? ESpfxyfHk;awmfjzpfavonf/
atmufxyf yxrtcef;uav;um; pma&;BuD;\ tcef;jzpf\/ ay
13 _ 30 cef Y u s,f \ / xk d U aemuf Nrd K Utk y f r if ; \w&m;cG i f
awmfawmfus,f\/ aemuf NrdKUtkyfrif;\ tvkyfcef;/ 15 ay_ 30
aycef ; wH c g;yd w f t 0wf & if h r sm;jzif h y d w f xm;\/ tcef ; ES i f h
eD;uyfaeaom tcef;um; aiGwdkufpma&;BuD;ESifh tcGefpma&;wdkY\
tcef;wnf;/ wpfHk;vHk;rSmrS atmufxyfwGif av;cef;om? txuf
xyfwGifvnf; enf;twdkif; av;cef;omwnf;/ yxrtcef;onf
bdvpfpma&;BuD;tcef;? 'kwd,um; w&m;rNrdKUtkyf\ w&m;cGif?
wwd,um; NrdKUtkyfrif; pOf;pm;cef;? pwkwum; oufaocHypnf;
wdkY odkrSD;&mwnf;/ um; ZvGefNrdKU tpdk;&Hk;awmfBuD;\ tus,f
t0ef;jzpfavonf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

271

Hk;0if;um; tawmfus,f\/ uGif;jyifBuD;twGif; aqmuf


xm;aomaMumifh aeylusJusJae\/ opfyifqdk Hk;a&SUcyfvSrf;vSrf;
wGif ukudKyifwpfyifom &Sd\/ ywf0ef;usifum; ajymifajymifBuD;
wnf;/ Hk;awmf\ vuf0JbufwGif avQmufvTmpma&;rsm;ESifh wkwf
vufzuf&nfqdkifwnf&m opfom;jzifh aqmufvkyfaom HkwpfHk&Sd
avonf/ Hk;awmf\ vuf,mbufwGif Hk;apmifhysmwm\ tdrfu
av; wpftdrf&Sd\/ Hk;aemufbufqif; tjyif cyfvSrf;vSrf;wGif
ykvdyf *gwf0dkif;&Sd\/
aeUum; NrdKUydkifrif; awmoGm;cdkufjzpf\/ Hk;awmf 0&efwm
ywf0ef;usifwGif awmolawmom; av;ig;&Spfa,muf? cspfwD;uk
vm; oHk;av;a,muf? trdefYawmf&wpfa,mufESpfa,muf wdkYudk
jrifawGU&avonf/ tcsKdUum; &yfvsuf? tcsKdUum; Murf;ay:wGif
xdik v
f su?f tcsKUd um; [dak vQmuf onfavQmufvsuaf eMu\/
vlcGefvmay;Muaom olBuD;wpfa,mufwav aoewfBuD;
rsm;xrf;vmMu\/ tcGefpma&;xHwGif tyfESHMu\/ [dk[dkonf
onf ajymMu\/ tcGefpma&;um; xdkolBuD;rsm;udk vl[lyifrrSwf
xif&majym jrif&majymESifh vkyf\/ aigufvnf; aiguf\/ olBuD;
rsm;\ pdwfwGifum; rcHcsifjzpfMu\/ odkYaomf rnfodkYrQ jyefvSef
rajym0Hh &SmMuacs/ xdktcGefpma&;BuD;wnf;[laom q&mBuD;a&SUwGif
olBuD;wnf;[laom ausmif;om;uav;wdkYonf ysyf0yfvsufaeMu
uk e f \ / rwk e f r vI y f 0 H h M uacs/ tcG e f H k ; pma&;\pd w f x J w G i f r l u m;
rdrd udk,fudk tcGefawmfa&; twGif;0efBuD;? b@mawmfa&;trwfBuD;
[lyif xifrSwfrd\/ rdrdESifhwlaomol NrdKUay:wGifr&Sd? tb,f
ol wkNydKif0HhtHhenf;? rdrduJhodkYaomoltm; tdktaoray;bJ rnfol
ae0HhygtHhenf;/ t&G,fum; oHk;q,fausmfrQ &Sdao;\/ EIwfcrf;arG;
cyfoufouf? acgif;aygif;udk ususeeaygif;? &Syftusa<uwdkuf?
vufrmrmudk0wf? taumif;qHk; SL;zdeyfpD;? befaumufvHkcsnf
xnfxnf0g0g? NrdKUtkyfayvm;[k xifrSwfzG,f? ajymqdkaomtoH
um; tdk;cGJaomtoHuJhodkY cyfrmrm? cyfaMumifaMumif? wpfcgwpf
cg 4if;\ atmfoHudk Mum;&\/ wpfcgwpfcg aigufoHudk Mum;&\/
4if;ESifh cyfvSrf;vSrf;rS aiGprsm;udk wD;aeaom toHudk Mum;&
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

272

odyHarmif0

\/ pum;ajymaomtoHudkum; rMum;&acs/ xdkae&mum; aiGoGif;


aiGxkwf&mjzpf\/ aiGwdkufpma&;BuD;ESifh 4if;\vufatmufpma&;
wdkYum; wdwfqdwfpGm pum;rajymbJ BudK;pm;um aiGa&jcif;? aiGay;
jcif ; ? pm&if ; xnf h o G i f ; jcif ; tvk y f w d k Y u d k vk y f v suf a eMu\/ ES p f
a,mufvHk;rSm wnfMunfaom rsufESmxm;&SdMuavonf/ aiGuyif
od k Y wnf M unf a omrsuf E S m xm;jzpf a poavm? e*d k u yif
wnfMunfaom rsuEf mS xm;&SMd uygoavm/
tpGefqHk; pma&;BuD;\ tcef;rSrlum;? pmdkufpuf\toHudk
cyf o J h o J h u av;Mum;&\/ tvk y f r sm;ae[ef w l a vonf / rd r d \
tvkyfESifhomvQif IyfayGaeoljzpf\/ toufum; BuD;ayNyD/ tNidrf;
pm;jcif;b0odkY a&muf&efom vdkawmh\/ rsufESmxm;um; dk;om;
wnfMunfyw
kH nf;/
wpf&Hwpfcg txufxyf w&m;rNrdKUtkyfrif; Hk;awmfrS ]w&m;vdk
rlwl;qmrdcspfwD;,m;? w&m;cHarmifeD? armifwlawmf? romvD[l
a&SUbufu atmfaeaomtoHudk oJhoJh Mum;&ay\/ NrdKUtkyfrif;
ppf a q;&ef trI r sm;ud k ac:aejcif ; yif w nf ; / vl w pf a ,muf
ESpfa,mufwdkY\ wufoGm;aomajcoH? qif;vmaom ajcoHwdkYudk
vnf; Mum;&\/ 0&efwmwGif vufzuf&nfqdkifrS wkwfvnf;
vufzuf&nfyef;ueftcsKdUudk udkifum [dktcef;0if onftcef;0if
ESifh vkyfae\/ pma&;rsm;tm; vufzuf&nf vdkuf ay;aejcif;ay
wnf;/
Nrd K Utk y f r if ; awmoG m ;cd k u f jzpf a omaMumif h Nrd K Utk y f r if ; \
w&m;cGifwGif vlr&Sd? w&m;cGifBuD;rSm cyfysif;ysif;&Sdae[efwl\/
w&m;cGifBuD;rS aysmfapawmh[laomoabmjzifh pmuav; iSufrsm;
txufrSae qlnHpGm jrL;wl; aysmfyg;aeMuukef\/ todkufvkyf
olvkyf? ysHqif;olqif;? ysHwufolwuf? ysHxGufol xGuf? tpmcGHUol
cGHUESifh tvGefYtvGefyif aysmfyGJBuD; caeMuavonf/ w&m;cGif
BuD;rSyif vlaygif;rsm;pGmudk axmiftusOf;xm;&ef NrdKUydkifrif; trdefY
xkwfjyefcJhaMumif;udkvnf;aumif;? 'PfaiGtajrmuftjrm; wyfxm;
cJhNyD;onfhtaMumif;udkvnf;aumif;? xdkaysmfyg;aeMuaom pmuav;
trsm;onf vm;vm;rS r&dyfrd&SmMuacs/ xdk w&m;cGifrS aMumufp
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

273

&m? vefYp&m[lvnf; rod? rdrdwdkY tvdkusovdkyifaeMuav


awmh\/ xifovdk aeMuHkrQruao;? rpifrsm;udkyif pGefYcsaom
aMumifh w&m;cGiw
f pfcv
k ;kH jzLazG;vsuaf eavownf;/
Nrd K Utk y f r if ; tvk y f c ef ; a&S U wnf h w nf h 0&ef w mMurf ; ay:wG i f
xdkifaeolrdef;rum; toufoHk;q,fcefY&Sd\/ Hk;wufcsdef 11 em&D
tcsdefrSp xdkifaeonfrSm 3 em&Dxdk;onfhwdkifatmif b,fodkYrQ
roGm;? tem;wGif tazmfvnf;ryg? wpfa,mufwnf;om xdkif
ae\/ t0wf t pm;wd k Y r S m tvG e f y if npf E G r f ; aya&vsuf a e\/
qHyifrSmvnf; zkeftwd NyD;aeojzifh qHyifwdkYrSm zkefta&mifx
vsufae\/ wpfcgwpfcg orf;\/ wpfcgwpfcg apmif;xkdif\/
wpfcgwpfcg rwfrwfxdkif\/ aevnf; 0&efwmay:odkY xdk;vm\/
xdkrdef;rvnf; xdkae&mrSmyif xdkifNrJwdkif; xdkifvsufae\/ aeyljcif;
aerif;ESifhyif rdwfaqGzGJUxm;oavm? aerif;udkyif t&GJUwdkufum
*kPfcHaeavoavm/ rdrdpdwftwGif; ylyefjcif;onf aerif;\ tyl
xufyif q,fq uJaeao;aomaMumifhayavm[l awG;awmzG,f
&Sd\/
tb,f a Mumif h xd k r d e f ; ronf H k ; awmf o d k Y v mygoenf ; /
NrdKUtkyfrif;xH avQmufxm;&ef wpfpHkwpf&m&SdaomaMumifh ayavm?
rd r d v if o m;tay:wG i f awmif ; cH x m;aom vl c G e f a wmf u d k ray;
aqmifEdkifao; &ufcsdef;a&TUay;&ef avQmufxm;vdkaomaMumifhay
avm? NrdKUtkyfrif;u Hk;awmfodkYvm&ef qifhac:xm;aomaMumifh
ayavm[k rawG;awmwwfatmifyif jzpf&\/
NrdKUtkyfrif;\ Hk;tvkyfcef;wGif xdkifaeolum; aiGwdkuf tvkyf
oif&ef vm&aom 0efaxmufuav;jzpf\/ vufaxmufaiGwdkuf
pma&;&ref,l vmaom pm&Gufrsm;udk vufrSwfxdk;\/ vufrSwf
xdk;NyD;vQif tvkyfr&Sd? [kdpmtkyfMunfh onfpmtkyfMunhfESifh ae\/
pm pdwfyg[efrwl? wpfcg wpfcg uavmifudkudkifum pOf;pm;ouJh
odkY ae\/ wpf&Hwpfcg rdrdtdwfxJrS pD;u&ufudkxkwfaomufNyD; vQif
yg;pyf r S rD ; cd k ; wd k Y u d k rI w f x k w f \ / xd k r D ; cd k ; wd k Y u d k pd k u f M unf h u m
awG;awmae\/ tcef;xJwGif vufudk aemufypf tjyeftvSef
avQmufae\/ wHcg;ydwfudk r NyD;vQif a&SUodkY vSrf;Munfh\/ aeyl
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

274

odyHarmif0

usJusJ uGif;jyifBuD;twGif; aysmfyg;pGm tpmpm;aeMuaom EGm;wdkY


udkjrif&\/ EGm;ausmif;om;av;\ yavGoH aMumifawmifawmifudk
Mum;&\/ wHcg;ydwfudkcsum jyef 0ifvm\/ rdrdae&mwGifxdkif\/
pmuav;rsm; qlnHaeMuonfudk armfMunfh\/ ae&mrSxum
tcef;ywf0ef;usifwGif avQmufjyef\/ aerxd xdkifrxd jzpfae\/
tb,faMumifh odkYjzpfaeygoenf;/ tylBuD; tyifBuD; rsm;
&Sdoavm? rdrd tvGefcspfcifaom &nf;pm; olwpfyg;ESifh,loGm;aom
aMumifh ayavm ponfjzifh awG;awmzG,f&Sd\/
rdrdESifh xdrf;jrm;onfrSm wpfvcGJcefYom Mumao;aom rdrd
Muif,mr,m;udk [oFmwNrdKUxm;cJh wpfa,mufwnf; Hk;awmf
wGif tvkyfoifMum;ae&aMumif;udkodvQif? xdk0efaxmufuav;\
aerxd xdkifrxd jzpfaeonfudk tHhMoMurnfavm/ /
p

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

275

xd k a eY o nf u m; wpf a ygif ; vjynf h a usmf 2 &uf a eUjzpf a v


onf/ Hk;wGif aeYcif;u trIwpfrIudk ppfaq;NyD;aemuf ESpfzuf
pvHk;uyif oufaocdkifvHkaeojzifh pOf;pm;&usyfvSaomaMumifh
pdwftkduf ae\/ xdkaeYyif pD&ifcsufcsu rSm;rnfpdk;aomaMumifh
aemufwpfaeYrS pD&ifcsuf csrnf[l trIonfrsm;tm; ajymjyNyD;
vQif w&m;cGifrS qif; tdrfodkY jyefvmcJhavonf/
wpfvrf;vHk; trItaMumif;udk odkYavm odkYavm awG;awm
vsuf vm\/ tdrfodkY jyefa&mufvQifvnf; trItaMumif;udk yif
awG;awmawmh\/ nae vufzuf&nf aomufaom vufzuf
&nfyGJwGifvnf; trItaMumif;yif awG;\/ xdkifaeonfjzpfap? x
aeonfjzpfap? vufzuf&nfaomufaeonfjzpfap? 4if; trIt
aMumif;rSm &pf0J&pf0J aeay\/ odkYaomf qHk;jzwfcsufudkum; awG;
awm r&ojzifh tcufESifh awGUBuHK&av\/
tBuH a umif ; rsm; &vd k & jim; aetenf ; i,f a pmif ; oG m ;vQif
tdrfrSxGuf ppfudkif; urf;em;vrf;odkY vrf;avQmuf&ef xGufoGm;
av\/ xd k t cgonf u m; {&m0wD j rpf x J w G i f a&enf ; aomtcg
wnf;/ urf;ajcwpfavQmufwGif aomifjyifBuD;xGef;vsufae\/
xdkodkY xGef;vsufaeaom aomifjyifBuD;rSm urf;ajcrS udkuf 70
cefY jrpfxJzufodkY xGef;vsufae\/
urf;em;vrf;wpfavQmuf ta&SUrS taemufodkY tpOftwdkif;
avQmuf oGm;\/ tpOftwdkif; tpdk;& aq;Hk? atbDtrf rdef;u
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

276

odyHarmif0

av;ausmif;? bk&m;&Sdcdk;ausmif;? puf&Sifrif;BuD; tdrf? ta&;ydkiftdrf


AdkvfwJ? &mZ0wf0efBuD;tdrf? q&m0efBuD;tdrf? *sifcgem (ppfudkif;
uvyf wd k Y o d k Y ausmf v G e f oG m ;\/ ppf u d k i f ; uvyf ausmf v Qif
urf;em;vrf; qHk;oGm;\/
cdkifrif;BuD;tdrfodkY 0if&ef vrf;om usefawmhojzifh urf;yg;
atmufudkqif;um taemufbufodkY qufvuf avQmufoGm;jzpf\/
rif;BuD;tdrfa&SUudk jzwf oGm;NyD;aemuf ppfudkif;cHwyf ysufodkY
a&mufav\/ xdkcHwyfum; jrefrmrif; vufxufu aqmufvkyf
xm;aom cHwyfjzpfavonf/ 4if; cHwyfrSm ysufpD;vsuf aeayNyD/
vrf;avQmuf&if; wpfvrf;vHk; pOf;pm;vmcJhaomaMumifh
bmudkrQ rawG;awmrd/ cHwyfa[mif;odkY a&mufaomtcgrlum;
a&S;a[mif;aESmif;jzpf jrefrmrif;wdkY\taMumif;? jrefrmrif;wdkY\
ajc&m vuf & mud k jrif v d k u f & vQif jref r mrif ; wd k Y \ taMumif ;
awG;awmrd\/ ppfjzpfpOfu rnfodkY jzpfysufMuyHk taMumif;? rnfodkY
vIyf&Sm;x<uMurnfh taMumif;udk pdwful;xJwGif awG;awmpOf;pm;
rd\/ tcgusrS ,cif pOf;pm;ae&if; trItaMumif; pdwful;xJrS
aysmufoGm;\/
xdkYaemuf cyfarmarm&Sdojzifh cHwyf tpGefem;&Sd tkwfrsm;
ay:wG i f wuf xd k i f u m jrpf b uf o d k Y vS r f ; Munf h \ / xd k a e&m
taemufbuf reD;ra0;&Sd tapcH&GmrS qif; aysmfyg;pGm a&cyf
aeMuonfudk jrif&vQif pdwfaysmf&Tif vmav\/
a&tdk; &Gufolu &Guf? qdkif;ESifh OD;yJh xrf;olu xrf;? a&tdk;
ESpfvHk; qifhNyD; &Gufolu &Guf? vlESpfa,muf tdk;BuD;wpfvHk;udk xrf;
ydk;jzifh xrf;oluxrf;? touft&G,frSmvnf; BuD;BuD;vnf;yg? i,f
i,fvnf;&Sd? a,mufsm; rdef;r rusef tm;vHk;yif ysm;yef;cyfbdouJh
odkY aomifjyifBuD;wGif qif;olqif;? wufolwuf aeMu\/ touf
t&G,f i,folwdkYteuf oHk;ESpf av;ESpfom; uav;rsm;yif yg\/
toufBuD;olwdkYteufvnf; 70 ausmfrsm;yif ygavonf/
vl t rsm; wuf q if ; Muonf r S m rsm;vS a om aMumif h zk e f
waxmif;axmif; x aeonfrSm aqmif;wGif; jrLESif;awG zHk;tkyf
aeouJhodkY jzpfae\/ oDcsif;atmfqdkoluvnf;qdk? pum; atmf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

277

ajymoluvnf; ajym? wpfa,mufudkwpfa,muf atmfNyD; ac:olawG


uvnf; ac:? aysmfvdkufMuonfhjzpfjcif;/
a&ul;olwdkYuvnf; r&Sm;? upm;aeolawG uvnf; tyHkyif?
ckefaygufaeolawG uvnf; teE? ajy;vTm; aeolwdkYrSmvnf; pHr&
rsm;vSpGm\/ yGJ taMumif;vnf; ajymMu? kyf&SiftaMumif;vnf;
ajymMu? rD;avmifonfhtaMumif;vnf;ajymMu? "m;jywdkufonfh
taMumif;vnf; ajymMu qlnH aeay\/
tcsKdUu oJxJwGif awmifyHkawmyHk vkyfMu\/ tcsKdUu oJyHk
apwD wnfxm;Mu\/ uav;rsm;uvnf; bk&m;zl; oGm;[ef qlnH
aeMu\/ vltrsm; qlnH aeonfhtMum;wGif acG;rsm;uvnf;
aysmfyg;vGef;Mu [dkajy; onfajy; wajy;wnf; ajy;vsufaeMu\/
xdk aomifjyifay:wGif wHig vkyfpm;Muaom wHigonfawG\
wJuav;rsm;rSmvnf; oHk;av;q,fcefY &Sdavonf/ &Gmuav; wpf
&Gmyif jzpfae\/ xdk wJuav;awGteD;wGif aysmfyg;pGmupm;aeMu
aom uav;rsm;uvnf; oHyHk;rsm;udk us,favmifpGmwD; aeMu\/
t&yfxJwGif oHyHk;wD;umupm;aeMuoHudkMum;&vQif a'goxGuf
ayvdrfhrnf/ odkYaomf tcsdef ae&m tcgum; oHyHk;wD;oH
udkyif om,mouJhodkY xifrSwfrd\/
a&ul;aeolwdkYrSmvnf; dk;dk;wef;wef;ul;Muonfr[kwf? vdkuf
Mu ajy;Mu? oDcsif;qdkMu apmif;ajrmif;ajymqdkvvsuf aeMu\/
odkY aysmfyg;pGm a&ul; a&cyf? ajy;vTm; upm;aeonfhtcgwGif
avSBuD; avSi,f? iSufrsm;vnf; rMumrMum pkef oGm;Mu\/ qef
vnf; vmMu\/ xdkavSrsm; iSufrsm;ay:wGif ygaomolrsm;tm;
aomifjyifwGif upm;aeolwdkYu vSrf; pum;ajymMu\/ vSrf;
aemufMu\/ vSrf; apmif;ajrmif;um oDcsif;qdkMu\/ avSay:wGif
ygvmolwdkuvnf; pdwfqdk;jcif;r&Sd? jyefvSefum aysmfyg;pGm jyef
oDcsif;qdkMu? vSrf;aemufMuESifh aysmfp&mBuD; ae\/
teD;tem;rS avSrsm; jzwfoGm;vQifvnf; a&ul;aeol wdkYrSm
avSem;a&mufatmif ul;oGm;MuNyD;vQif avSudk vdkuf wG,fMu\/
avSwGifygvmolwdkYu xdk;0g;wdkYjzifh dkufra,mif jyKvkyfum upm;
Mu\/ ul;vdkufolwdkYuvnf; a&mufvQif avSudk wG,f vdkufoGm;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

278

odyHarmif0

\/ tcsKd U u avS a y:od k Y w uf 0d k i f ; 0ef ; um avS x d k ; ay;Mu\/


tawmfa0;a0;usrS avSay:rS ckefqif;um jyefvmMu\/ tcsKdU
avSwdkYrSmvnf; rdrdwdkYwifaqmifvmaom c&rf;oD;rsm;jzifh aomif
jyifay:wGif upm;aeolwdkYtm; ypfcwfum upm;Mu\/ aysmfp&m
BuD ; wpf & yf j zpf a yonf / aomif j yif r S v nf ; 4if ; wd k Y \ c&rf ; oD ;
rsm;jzifhyifvQif jyef ypfMu\/
odkY aysmfyg;pGm aeMuaom olwdkYrSmum; xdktcdkufwGif tyl
tyifr&Sd? NyD;pD;jyefvQifvnf; yl& yif&aom tcsufrsm;pGm r&Sdacs/
rdrdwdkY vkyfudkif &orQaom Opm ypnf;wdkYESifh wif;wdrfvsuf
aeMu\/ tpm;taomufrSmvnf; xrif;ESifh yJjyKwf? yJ[if;? c&rf;
csOfoD;[if;rsm;udk &vQif auseyfayNyD/ oGm;vm&efrSmvnf; rdrdwdkY
wGif &Sdaom ajcESpfacsmif;udkyif tm;udk;Mu\/ zsm;emjyefvQifvnf;
q&m0ef ac:&ef aiGaMu;rsm;pGm rvdk? t&yfxJwGif&Sdaom aq;NrD;
wdEk iS yhf ifaysmufMu\/
odkY Munfhae&if; xdkolwdkY\ aysmf&Tifjcif;udk tm;usae&if;
rdrdvkyf&aom tvkyftudkif\ wm0efBuD;jcif;? pdwfyifyef;p&m
aumif;jcif;wdkYudk pOf;pm;ae&if;yifvQif rdk;csKyfvm\/ aevnf;
0if oGm;awmhrnfhqJqJ ae\ eDaom aea&mifwdkYonf jrpfwpf
ck v H k ; wG i f usaeaomaMumif h jrpf w pf c k v H k ; eD e D & J & J B uD ; jzpf a e\/
aomifjyifESifh wJrsm;tay:wGif usa&mufaom aea&mif\ yHkyef;
udkum; rajymjyEdkifatmif&Sd\/ pdwfMunfEl;ae&if;yif twefu
av;MumvQif ae0if oGm;\/ arSmifvm\/ a&cyfol rsm;vnf;
yg;oGm;\/ xdktcgrS xNyD;vQif tdrfjyefcJh\/ trItaMumif; jyef
a&mufvm\/ xdktcgum; pdwfat;aom tcdkufuav;wnf;/

*Eavmu? wGJ-13? rSwf-75?


({NyDv? 1931)

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

279

armifvlat; wdkuftay:xyf tdyfcef;xJ&Sd Budrf yufvuf


ukvm;xdkifay:wGif wpfa,mufwnf;xdkifvsuf aeonfrSm tawmf
MumavNyD/ vufxJwGifum; eHeufua&mufvmaom &efukefa*Zuf
owif;pmudkudkifvsufxm;\/ 4if;owif;pmudk zwfcsnfcscsnfESifh
vkyfae\/ pm pdwfygyHkray:? owif;wpfckckudk qHk;atmifrzwf?
acgif;pOfuo
kd mMunf&h if; ausm
f oGm;avawmhonf/
aemufqHk; owif;pmudk teD;&Sdpm;yGJay:wGif csum pD;u&uf
wpfvdyfudk rD;daomuf\/ aq;vdyfrSxGufoGm;aom rD;cdk;wdkYudk
armfMunfh\/ eufeJpGm pdwful;xkwfaeyHk ay:avonf/ tem;ywf
0ef;usifwGif&Sdaom tdrfaxmifypnf;rsm;udk wpfckNyD;wpfck Munfh\/
tvkdrusonfh rsufESmudk jrif&avonf/ bmrsm; tvdkrusygvdrfh/
ndxm;aom aq;vdyfrSmvnf; wpfpwpfprD;pmjzpfvmcJh\/ wdk
onfxuf wdkvmcJh\/ aemufqHk; vufudk rD;avmifaomtcgusrS
acsum axG ; cH t wG i f ; od k Y ypf o G i f ; vd k u f a vawmh o nf / tMuif
aq;vd y f w d k u av;onf &S J c eJ q d k axG ; cH t wG i f ; ysuf p D ; jcif ; od k Y
a&muf&&Smavawmhownf;/ tdrftjyifbufwGifum; rdk;wpdrfhpdrfh
ESifh ae\/ xdk rdk;wpdrfhpdrfhESifhaeonfudk jywif;aygufrS vSrf;Munfh
\/ teD;&Sd tkef;yifay:wGif usD;ESpfaumifrSm rdk;a&xJwGifukyfum
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

280

odyHarmif0

wpf a umif E S i f h w pf a umif wd k ; a0S Y a eMuuk e f \ / csrf ; yif c srf ; aom


aMumif h ayavm? wpf a umif E S i f h w pf a umif cspf M uaomaMumif h
ayavm/
odkYMunfhae twefuav;MumvQif wHcg;0rS ajcoHMum;
vSnfhMunfhvdkuf&m cifoef;jrifh uav; 0ifvmonfudk jrif&\/
cifoef;jrifhuav;uNyHK;vsuf tcef;xJodkY 0ifvmavonf/ armif
vl a t;vnf ; jyef NyH K ;\/ rnf r Qpd w f M unf oG m ;Murnf e nf ; /
cifoef;jrifh\ tMunf"mwfonf armifvlat; pdwfudk wdk;a0SU
oGm;\/ armifvlat;\ tMunf"mwfonfvnf; cifoef;jrifh\
pdwfudk wdk;a0SU oGm;avawmhonf/ armifvlat; ,cifrsufESmrS
csufcsif; ajymif;oGm;\/
armifval t;u pwif
]]udkudk jrifhudk apmifhae&wm MumvSNyD? vmEdk;vmEdk;eJY}} [k
ajym\/ cifoef;jrifhu wpfzef]]aMomf ...{nfhonfawGu pum;aumif;aevdkY rwufvm
wm? vmcsifwmawmhMumygNyD? pdwfaumufaeovm;}} [k jyefar;
\/
]]raumuf&ygbl;}} [k ajz\/
odkY cspfwif;qdkae&if; cifoef;jrifhu armifvlat;xdkifae
aom yufvufukvm;xdkifESifh uyfvsuf Murf;jyifay:vmxdkif
\/ armif v l a t;\vuf v nf ; tcG i f h r awmif ; bmrawmif ; bJ
cifoef;jrifh\ ezl;txuf qHpqDodkYa&mufoGm;\/ a&mufHkrQ
ru? aygufcgp qHyifuav;rsm;udkyif oyfvsufae\/ twefMum
atmifyif pum;rajym bmrajymbJ aeMuukef\/ qdwfqdwf
aejcif;onf cspfwif;qdkonfxufyif aumif;[ef? pnf;pdrf&Sd[ef?
MunfEl;Mu[efwlavonf/ pma&;q&murlum; tb,frSmvQif
wyftyfaocsmajymMum;Edik yf gtHeh nf;/
cifoef;jrifhuav;\ vufxJwGifum; ydk;BudK;? eDeD? 0g0g? jymjym
pdrf;pdrf;wdkYESifhwuG rdef;rtustopfwpfxnfudkudkifvsuf ygvm
\/ xdkifum rdrdtuswGif yef;yGifhuav;rsm;udk xdk;vsufae\/
cifoef;jrifh\ ya,m*aMumifh xdkydk;BudK;uav;rsm;rSm ydk;BudK;b0rS
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

281

yef;yGifhuav;rsm;b0odkY a&mufoGm;Muonfudk armifvlat;vnf;


pdkuf Munfhvsufae\/ cifoef;jrifhvnf; wpfcsufwpfcsuf armif
vlat;tm; arQmfMunfh\/ rsufpdcsif;qdkifrdMuavonf/ &m*ykw
uav;awG odef;oef;ru trsm;BuD;zGm; ukef\/ cifoef;jrifhu
pNyHK;\/ armifvlat;u vdkuf NyHK;jyef\/ NyHK;rQ wif;rwdrf
ao;? ]]udkudk}} [k EIwfu ac:rd\/ ]]jrifh}} [k jyefxl;rd\/ 4if;
]]udkudk}} ]]jrifh}} qdkaom pum;uav; ESpfcGef;rSm ay:xGufvdkufonf
\ cPyifvQif csKyfavsma&GUvsm; oGm;Muukef\/ odkY csKyf
oGm;Muavukefaomfvnf; cifoef;jrifhESifh armifvlat;wdkY\ em;xJ
wGifrlum; pGJNrJvsufusefaeMuukef\/ yJwifoHuJhodkY tzefzefMum;
vsufaeMuay\/ tcspf ESpfOD;wdkYrSm arwmwnf;[laom yifv,f
aMum arsmyg,pfrl;vsufaeMuaomaMumifh xyfrQ pum;rajym
Edkif/ xyfrQrac:Edkif/ xyfrQ rNyHK;EdkifjzpfaeMuukef\/
od k Y pum;rajym bmrajym wpf a ,muf r suf E S m ud k
wpfa,mufMunfhum yDwdjzpfaewkef; jzKef;ceJ tcef;jyifbufrS
]]rr}} [l ac:oHudk Mum;vdkuf&\/ armifvlat;\ udk,fawmfjrwf
nmvufonf cifoef;jrifh\ qHprS ukvm;xdkifvuf&ef;odkY trIrJh
trSwfrJh jyef<ucJh\/ cifoef;jrifh owd rxm;rd? armifvlat;vnf;
owdrxm;rd/
cifoef;jrifhvnf; ajErysuf xl;vdkufav\/ tcef;twGif;
odkY ajy; 0ifvmolum; cifNrdKifNrdKifwnf;/ armifvlat;\ pm
oHk;apmifudk vm ay;avonf/ cifNrdKifNrdKifrSm touf 16 ESpf&Sd
cifoef;jrifh\ nDruav;jzpfavonf/ cifNrdKifNrdKifvnf; pmoHk;
apmifudk ay;NyD; xGufoGm;rnfjyK\/ armifvlat;u pufoDcsif;
zGifh&atmif[l ajymaomaMumifh pufoDcsif;xm;&modkYoGm;um zGifh
avawmhonf/
armifvlat;onf pmoHk;apmifudk pufoDcsif; em;axmif&if;
wpfapmifNyD;wpfapmifudkzwf\/ NyD;vQif wpfapmifNyD;wpfapmif
cifoef;jrifhuav;odkY ay;\/ cifoef;jrifhuav;vnf; zwfum NyHK;
\/ armifvlat;tm; armfMunfh\/ armifvlat;uvnf; jyef
NyHK;\/ 4if;pmwdkYum; rdwfaqGrsm;u 4if;wdkYtm; aemuf a&;vdkuf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

282

odyHarmif0

aom pmrsm;jzpfavonf/ armifvlat;wdkY\ NyHK;jcif;onf cifNrdKif


NrdKifodkYyif ul;pufoGm;\/ cifNrdKifNrdKifrSm bmrodnmrodNyHK;vsuf
yifae\/ tNyHK;wnf;[laom awmxJwGif waomaomESifh aeMu
uke\
f /
cif N rd K if N rd K if u armif v l a t;wd k Y t m; oa&mf a omtaeES i f h
]]cifwkef; cspfp Muifemp Mum;xJu avaoG;awmh a0;w,fvdkYxif}}
ygaom wpfa,mufxdkif vefcsm;ac: "mwfjym;udk xyfumxyfum
zGifhvsufae\/ cspfolESpfOD;wdkYvnf; MunfEl;vsufyif/ av;Budrf
ig;Budrfus cspfolESpfOD;wdkYu awmif;yefMuawmhrS tjcm;"mwfjym;
wdkYudkoGif;\/ aysmfrqHk;? 0rf;ajrmufrqHk;? MunfEl; rqHk; wNyHK;
NyHK;ESifh aeMuukef\/
rMumrD tdrfay:odkYajy; wufvmMuaom olwdkYum; cifcif
oD E S i f h cif c if & D w d k Y j zpf M u\/ cif c if o D u m; touf 10 ES p f c ef Y ?
cifcif&Dum; touf 8 ESpfcefY/ 4if;wdkY\ ycHk;wGif pmtkyfvG,f
tdwfuav;wpfvHk;pD vG,fvsuf w,fvJ 0rf;omMu xifyg&JU/
ausmif;vTwf tdrfodkYa&mufvQif a&mufcsif; pmtkyf vG,ftdwf
udk rxm;ao;bJ tdrfay:odkY ajy;wufvmMujcif;jzpfavonf/
4if;wdkY EIwfzsm;wGifrlum; ]]udkudk-udkudk}} qdkaom pum;rsm;oD;
vsuf ae\/ ac: tm;r&EdkifMu/ armifvlat;\ aygifay:wGif
nDtpfrESpfa,muf vkxdkifMu\/ armifvlat;um; rnfolYudkrQ
rsufESmrvdkuf? ESpfa,mufpvHk;tm; aygifay:wGif xdkifap\/ aeYcif;
u oifMum;&aom pmrsm;taMumif;udk ar;\/ olYxufig rom
omatmif ajzMu\/ q&mu aeY c if ; u trS w f a y;vd k u f o nf h
pmtkyfwdkYudk xkwf jyMu\/ wpfa,mufudk wpfa,mufESdrfhcs
qdkMu\/ udk,fomwwfonf olrwwf[l qdkMujcif;um; uav;
wdkY\ oabmwnf;/
odkY axG;vHk;&pfywf ar;jref;ae? ajzqdkaeMuonfhtwGif;
wGif cifNrdKifNrdKifuvnf; "mwfjym;wpfjym;NyD;wpfjym; tpOftwdkif;
zGifh oGm;onfrSm "mwfjym;aygif; 12 jym;rQyif usavNyD/ cifNrdKif
NrdKifuvnf; rdrdzGifhaeaom oDcsif;rsm;udk em;raxmif&aumif;vm;
[k pdwfqdk;ra,mifa,mifESifh pufoDcsif;udk ydwfvdkufrnfjyK\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

283

armifval t;u awmif;yef&jyefavonf/


aemufqHk; tm;vHk;auseyfMuap&ef cifcifoDESifh cifcif&D
wd k Y u d k tuck d i f ; \/ uav;rsm;vnf ; rd r d w d k Y wwf p G r f ; orQ
wpfa,mufESifhwpfa,mufomavatmif BudK;pm; uMu\/ armif
vlat;ESifh cifoef;jrifhwdkYu vufckyf0dkif; wD;Mu\/ aysmfvdkufMu
wJh jzpfjcif;/ ig;a,mufom; qlnHvsufaeMuavawmh\/ &,fol
u &,f? ajrmufay;olu ajrmufay;? NyHK;oluNyHK;? tm;&yg;& uol u
ESihf aysmpf &mhaysmpf &mBu;D jzpfavonf/
cif o ef ; jrif h w d k Y \ rd c if E S i f h zcif w d k Y u m; tjyif b uf c ef ; &S d
ukvm;xdkifwdkYwGif xdkifum pm&if;pmtkyfBuD;rsm;udkzGifhvsuf pm&if;
&Sif;aeMuukef\/ odkY pm&if;&Sif;aeMu? tvkyftaMumif; aqG;aEG;
aeMuaomfvnf; rdrdwdkY\ pdwfrSmrlum; xdkpm&if;wdkYwGifvnf; &Sd
rnfr[kwf? tvkyfwGifvnf; &Sdrnfrxif/ orD;av;a,mufESifh o
rufjzpfaom armifvlat;wdkY aysmf&TifpGm &SdaeMuonfhae&modkYom
a&mufaeMuonf[q
k v
kd Qif rSm;vdrrhf nfrxif/
xdkcPwGif armifvlat;\ pdwfudk auseyfjcif;? ESpfoufjcif;?
tm;&jcif;wdkYu vTrf;rdk;xm;aomaMumifh avmuudk arhvsuf ae
awmh\/ tvkyfpdwfrsm; r0ifEdkif/ tcGefaumufaompdwfrsm; r0if
Edkif? olcdk;"m;jywdkYtm; ESdyfuGyfaompdwfrsm;r0ifEdkif? ylyifaomu
pdwfrsm; r0ifEdkif? vHk;vHk;BuD; at;jrvsufaeay\/ cifoef;jrifhESifh
r*FvmaqmifNy;D aemuf cGiEhf iS ahf eonf r[kwyf gavm/
(ysm;&nfqE) [kac:qdkavh&SdMuaom csKdcsKd at;at;uav;
ae&aom tcsd e f u mvr[k w f y gavm? cif o ef ; jrif h u av;wd k Y \
tcspaf iGUwGif ajrmarh aeavawmhonf/

*Eavmu? wGJ-16? rSwf-94?


(Edk0ifbmv? 1932)

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

284

odyHarmif0

armifvlat;onf rdrd\ r,m;cspf rjroef;uav;tm; armf


vNrdKif 'dkif;0efuGif; ocsKif;? oD[dkVfyif uav;atmufwGif jrKyfESHypf
xm;cJh&onfrSm 10 &ufcefYom Mumao;\/ xdk oD[dkVfyifuav;
oD[dkVfudkif;uav;tm; wa&;a&;jrifa,mifESifhae\/ udpNyD;pD;
rdrdaetdrfodkY a&mufvmonfrSm oHk;&ufomvQif Mumao;\/
tdrfodkY jyefa&mufNyD;aemuf pdwfxJwGif aMumifawmifawmif
ESifh ae\/ [mwmwmESifh ae\/ ysif;ovdkvdk? aqG;ovdkvdk? vGrf;
ovdkvdkESifh ae\/ vGrf;onf[lvnf; rqdkEdkif? aqG;onf[l
vnf; rqdkEdkif? pdwfnpfonf[lvnf; rqdkEdkif? [mwmwmESifhjzpf
ae\/ aMumifawmifawmif [dk[m vkyf&Edk;Edk; onf[m vkyf& Edk;
Edk; ajcrudkifrd vufrudkifrd jzpfae\/
wpfa,mufwnf; pm;yGJa&SU ukvm;xdkifwGif xdkifum awGa0
pOf ; pm;aeonf r S m vnf ; twef y if M um\/ rd r d t*F v ef j ynf
atmuf(pf) zdkY'fNrdKUwGif wpfa,mufwnf; oGm;a&mufaexdkifcJhzl;\/
rdbaqGrsKd; cspfol cifolwdkYtm; vGrf;qGwfwocJhzl;\/ odkYaomf
,cktcgrSmuJhodkY aerxd xdkifrxd rjzpf? aemufwpfaeU jyefawGU&
OD;rnfudk odaomaMumifh jzpf[efwlavonf/ wpfa,mufwnf;
aecJhonfrSmvnf; ESpfaygif;rsm;pGm MumayNyD/ ,ckuJhodkY rjzpfpzl;?
ESpfa,mufyl; aygif;oif;um raecJhzl;ao;aomaMumifh qdkp&m &Sd\/
vnf; r[kwfao;? rjroef;uav;ESifhyif rrmjzpfaepOfu cGJcJh
zl;ao;\/ vGrf;qGwf\/ wo\? ylaqG;\/ odkYaomf ,ckuJhodkY
aMumif a wmif a wmif E S i f h aerxd xd k i f r xd rjzpf ? aemif w pf a eY
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

285

usvQif jyefawGU&OD;[laom arQmfvifhcsufuav;u &Sdao;aom


aMumifw
h nf;/
,ckum; arQmfvifhcsuf vHk;vHk;uif;\/ rjyefaom vrf;odkYoGm;
ayNyD/ xdk oD[dkVfudkif;atmufrSmyif tdk;tom; aqG;jrnfh oGm;&
awmhtHh/ arQmfvifhcsufuif;aom oltm; avmuBuD;onf tcsnf;
ESD;jzpf\/ avmuBuD; twGif; jrifjriforQ tusKd;rjrif? tjypf
omjrif&\/ xdkifae&aumif;Edk;Edk;? xae&aumif;Edk;Ekd;? tdyfae&
aumif;Edk;Edk;? vrf;avQmufaeu aumif;Edk;Edk;ESifh ae\/ rjroef;
uav;\ rsufESm? rjroef; jrKyfxm;&m\ txufwGif aygufaom
oD[dkVfyifwdkYudkom rsufpdxJ wa&;a&;jrifvsuf ae\/ pdwfudk
azsmuf\? qHk;r\? w&m;cs\? r&/
pdwfajyvufajy wkwfaumuf wpfacsmif;udkudkifum vlolESifh
a0;aom ukef;bufodkY wpfa,mufwnf; vrf;avQmuf&if; xGuf
oGm;\/ pdrf;vef;aom jrufcif;rsm;? pdrf;vef;aom awmwef;uav;
rsm;? pdrf;vef;aom opfyifopfudkif;rsm;? a&jynfhaeaom a&tdkif
uav;rsm;udk jrifvdkuf&vQif aqG;pdwf vGrf;pdwfrsm; aysmufuif;
vGifhpOf roGm;HkrQru? ,cifu ylaqG;aomupdwfrsm;udk qGJay;
onfEiS w
hf \
l /
pdwf ylaqG;aeaom oltm; wdwfqdwfaom ae&mESifhrjzpf?
wdwfqdwfavav ylaqG;aom pdwf wdk;avavjzpf\/ jrefjrefyif
tdrfodkY jyefvmcJh\/
xrif ; [if ; pm;aomuf N yD ; vQif vl a ygrsm;&m t&m&S d w d k Y \
toif;HkodkY xGufoGm;\/ cgwdkif;rlum; toif;HkodkY oGm;cJbdjcif;/
pdwfajyvufajy zJ0dkif;wGif 0if zJdkuf\/ zJcsyfawG tMum;wGif
rjroef;\ pdwf ay:vm\/ olwum toD;oD;EdkifMu\/ armif
vl a t;um; tI H ; om tzwf w if \ / zJ d k u f vnf ; ae&mrus?
olrsm;wumAdvd,ufxdk;aeMuonfudkMunfh\/ olwumpum;ajym
aeMuonfwGif 0if a&maESmum ajym\/ &,fonfhae&mwGif
&,f\/ NyHK;onfhae&mwGif NyHK;\/ odkYaomf rjroef;\ pdwfum;
raysmuf? vlu wjcm; pdwfuwjcm; jzpfvsufaeawmhownf;/
tcsdefukef tdrfjyefvmNyD;vQif rdrd0goemygaom pmtkyf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

286

odyHarmif0

awGudkzGifh zwf\/ a&S;u pmtkyfrsKd;udk zwf&vQif xrif;rSef;


[if;rSef;rod pGJpGJNrJNrJzwfavh&Sd\/ tvGefpGJvrf;\? rsm;pGmoabmus
\/ zwf tESpfom&&Sd\/ ,ckum; pmwpfrsufESm ukef&efyif
tawmfMumatmif zwf&\/ pmwpfrsufESm NyD;oGm;jyefygvnf; rdrd
zwfaom taMumif;t&mrsm;rSm bmrSef;rod? zwfvdkuf pOf;pm;vdkuf?
awG;awmvdkufESifh vkyfaeaomaMumifh jzpfavonf/ [dkpOf;pm;
onfpOf;pm;ESifhom ae\/ tcsdefrSm rukefEdkifouJhodkY xifrSwfrd
ay\/
tcsdefukefvGefvdkaomaMumifh rdwfaqGrsm;xHodkY pmvSrf; a&;
\/ xdk pmawGtxJwGif bmawGygukefrSef;rod? xifwmawGudk
a&;xnfhvdkufavh&Sd\/ trsm;tm;jzifh rjroef;uav;\ taMumif;
om rsm;ukef\/ pdwfudk trsKd;rsKd;aysmufatmif BudK;pm;\/ BudK;pm;
r&? MumvQif vTwfxm;&\/ pOf;pm;csifwdkif; pOf;pm;vsufae
\/
od k Y aerxd xd k i f r xd jzpf a eonf r S m oH k ; &uf M umayNyD /
,aeU Hk;rS ig;em&D jyefvmcJh\/ pdwfajyvufaysmuf vrf;avQmuf
&ef abmif;bDzdeyfrsm;udk 0wfum ae\/ odkY t0wftpm;vJ
aewkef;rSmyif taemufbufrS wdrfwdkufrdk;om;BuD;onf rnf;
rnf; wufvm\/ Munfhae&if;yif rdk;BuD; onf;xefpGm &Gm\/
cspfcifolwdkYESifh uGJuGmaeaom olwdkYrSm odkYaom tcdkuftcg
rsKd;ESifh MuHKawGUvQif tb,frSm rvGrf;bJ aeEdkiftHhenf;/ (armifvl
at;um; rjroef;uav;ESifh acwrQ cGJcGm ae&olr[kwf? rauGU
wrf; cGJ oGm;avNyD/ ) armifvlat;\ aqG;jcif;um; qdkp&mr&Sd?
vGrf;olwdkYum; jyef qHkEdkifao; awGUEdkifao;\/ aqG;olwdkYum;
jyef rawGUawmhNyD? vrf;qHk;odkY a&mufNyD;jzpf\/
rdk;aygufrsm; usaeonfudk wpdrfhpdrfhMunfhvsufae\/ rvIyf
r&Sm; NidrfoufpGm Ipm;aeaomfvnf; pdwfxJurl rnfrQ vIyf&Sm;
aeonfudkum; rnfol ajymjyEdkiftHhenf;/ tdrfa&SUNcHxJwGif ayguf
a&mufaeMuaom *Ermyef; wdkYum; rjroef; usef;usef;rmrm &Sd
pOfu oefwkef;? yGifhwkef;? zl;wkef;? tvGefw&mrSyif IcsifzG,faumif;
Mu\/ vl j rif w d k i f ; csD ; rG r f ; Mu&\/ rjroef ; rusef ; rrm jzpf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

287

armfvNrdKifodkY jyefoGm;aomtcg *Ermyef;yif yef;yGifh yef;zl;uav;


wdkYrSmvnf; nKd;EGrf;acGvs tm;jywfum &SdaeMuukef\/ ,ck rjroef;
uav; tqHk;pGefaom b0wpfyg;odkY ajymif;oGm;aomtcgvnf;?
rjroef;ESihf twlyif b0wpfyg;odYk ajymif;a&TUoGm;Muukeaf vonf/
yef;NcHtwGif; yef;yif[l r&SdawmhNyD? ajrjyifomvQif usef
awmh\/ uHwl tusKd;ay;rsm;jzpfava&mhovm;/ rjroef;um; *E
rmyef;yGifhuav;awGESifh wlvSay\/ xdkyef;uav;wdkYonf vSy
wifhw,f IcsifzG,faumif;\/ 4if;wdkYtm; rsufpdatmufwGif tNrJ
Icsifapumrl toufr&SnfMu/ acwwGifom touf&SifMuukef\/
rjroef;uav;rSmvnf; oDv*kPf? orm"d*kPfESifh jynfhpHkygay\/
toufum; r&Snf&Sm/
yef ; yif o pf y if w d k Y r S uif ; rJ h aeaom yef ; NcH u m; rd r d E S i f h
wlvS\[k awG;awmrdav\/ yef;NcHrSm *Ermyef;uav;rsm; yGifh
zl;aepOfu tvGefw&mrSyif MunfhI wifhw,f\/ armifvlat;
rSmvnf; rjroef;uav;&SdpOfu rsm;pGm tvGefwifhw,f\/ &Tif&Tif
NyHK;NyHK;&Sd\/ ,ckrSmum; yef;yifuif;aom yef;NcHuJhodkY ajcmufaoGU
aoG U rI e f o k e f o k e f B uD ; jzpf v suf aeayNyD / &T i f y sMunf v if j cif ; um;
tvsif; uif;vsufaeayNyD/ tdrfa&SUyef;NcHudkMunfhum twefMum
atmifyif NidrfoufpGm awG;awmvsuf taqG;yGm;vsuf aeavawmh
\/
rdk;vnf; &GmqJyif/ rdk;\ wefcdk;um; cspfcifolwdkY twlwl
aexdkif&vQif pdwfat;jrap\/ cspfcifolwdkY cGJcGm ae&rlum;
pdwfudk ylaqG;ap\/ a&S;u rdk;zGJrsm;udk zwfzl;onfum; rsm;vSayNyD?
trIrJh trSwfrJhom zwf\/ vGrf;pdwfqdkray:? aqG;pdwfqdkray:
,ckrSyif udk,fwdkifMuHKawGU&\/ rdk;&Gm aqG;aomaMumifh taqG;
pdwfaysmuf&ef tdrfa&SUyef;NcHudk pdkuf Munfhjyefvnf; ajcmufaoGU
aoGUjrif&aomf wd;k omaqG;ap\/
aiGwdkuftvkyfudkoifMum;&ef ZvGefodkY oGm;pOfu rjroef;
uav;tm; [oFmwNrdKUwGif acwxm;cJh\/ we*FaEGaeU Hk;tm;
&ufwGif jrifvdkaomaMumifh armifawmfum; wpfpD;om oGm;EdkifHk
wmdk;vrf;ay:wGif n udk;em&DarSmifarSmif rnf;rnf;wGif [oFmw
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

288

odyHarmif0

odkY pdkif;vmaomtaMumif;rsm;udk pOf;pm;rd\/ aMumuf&rSef; rod?


vefY&rSef;rod? rjroef;udkawGUcsifaom aZmu zHk;uG,f xm;bd\/
,ckrlum; armfawmfum;rqdkxm;bd? av,mOfysHjzifh oGm;a&muf&Sm
azGygaomfvnf; rjroef;ESifh awGUqHk&ef taMumif;r&Sd? tqHk;pGefaom
b0odkY a&mufaeMuayNyD? tuGJBuD; uGJaeavNyD/ a&S;a[mif;
aESmif;jzpfwdkYudk tawG;ESifhom vGrf; ae&avawmhownf;/
armfvNrdKifrS wpfaeUu ,laqmifvmaom rjroef;uav;
\ "mwfyHkudkMunfhvdkaomaMumifh aowmxJrS xkwfum Munfh\/
"mwfyHkum; rjroef; cyfi,fi,f tysKdazmf0ifpu dkufxm;aom
yHkjzpf\/ qHxHk;yif rxHk;wwfao;? bD;aumufuav;ESifh&Sdao;\/
twefMumatmif aoaocsmcsmpdkuf Munfhae\/ xdk"mwfyHkxJwGif
rdrdESifh vufxyf,lpOfuxufyif acsmonf? vSonf[l xifrSwf
rd\/ tu,fyifacsmaomaMumifhayavm? vGwfoGm;aom ig;jzpf
aomaMumifah yavm? rnfol ajymMum;Edik t
f ehH nf;/
vltpm; "mwfyHkudk xm;cJh\/ vlum; rjyefvmaom c&D;odkY
oGm;ayNyD/ "mwfyHkum; t0dnmPu toufr&Sdaomt&m jzpf\/
puLrQomjzpfavonf/ armifvlat;tm; aMumifawmifawmif
Munfhvsufae\/ rjroef;um; r[kwf? rjroef;uav;\ t&dyf
ta,mif rQomjzpfavonf/ tESpfr&SdonfhawmwGif Muufqlyif
rif;rlouJhodkY rjroef; udk,fwdkifr&SdonfhtcgwGif 4if;\ "gwfyHk
uav;uyif rif;rlvsufae\/ aoG;BuD;ouJhodkY ae\/ rac:csif
rajymcsifvkyfvsuf ae\/ *kPfcHvsuf ae\/ "gwfyHkuav;udk
yif cHck rkH ifrifMunfh &I \/
odkYaomf "mwfyHkrSmvnf; 4if;\ydkif&Sif rjroef; udk,fwdkif
uJ h o d k Y y if avmuBuD ; tNrJ w wf E d k i f r nf r [k w f ? wpf a eY a eY
ysufpD;&rnfum; rvGJwnf;/ q,fESpfMumatmif wnfwHhEdkifapum
rl? tESpfig;q,fwdkifatmif wnfEdkifrnfr[kwf/ tESpfig;q,fwdkif
atmif wnfEdkifapumrl tESpfig;&m Mumatmif wnfEdkifrnfr[kwf/
(wpfaeYaeY ysufpD;&rnfrSm rkcs/)
"mwfyHkuav; ysufpD;NyD;aemufvnf; ynwfjzpfaom rjr
oef;qdkonfh trnfuav;um; tawmfMumatmifyif usefaeay
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

289

OD;rnf/ rdbaqGrsKd;taygif;wdkY\ EIwfzsm;wGif rjroef; - rjroef;


[l usefaeayOD;rnf/ rMumrMum owd&aeMuayOD;rnf/
rjroef; qdkaomtrnfrSmvnf; tNrJ wnfEdkifrnfr[kwf? ESpfaygif;
ig;q,f wpf&m pojzifh MumvmvQif trnfrSmvnf; aysmufysuf
trSefyif oGm;&ayrnf/
rjroef; udk,fwdkif rjroef;\ "mwfyHk rjroef;\ trnfom
r[kwf? rjroef;twGuf aqG;aeaomol? rjroef;\ "mwfyHkMunfh
um vGrf;aeaomol? rjroef;\ trnfuav;udk wa&;a&;ESifh
em;xJwGif Mum;aeaomolrSmvnf; twnfEdkif&efum; a0;avpG?
tcsdefwefvQif ysufpD;&ayOD;rnf/ rjroef;\ aqGrsKd;om;csif;? cspf
cifolwdkYtm;vHk;wdkYteufvnf; rnfolonf ysufpD;,dk,Gif;jcif;
wnf;[laom "rmw&m;BuD;rS uif;vGwfEdkiftHhenf;/ avmu
wGif xif&Sm;ay:aygufaeMuaom opfyif awm awmif a& ajr
acsmif; ajrmif; wdkYrSmvnf; ysufpD;jcif;w&m;rS uif;Muyg\avm/
ruif;/ avmuBuD;rS p owavmu? ocFg&uavmu? Moumo
avmuBuD;vnf; ysufpD;jcif;rS ruif;? tb,ft&monf ysufpD;
jcif;rS uif;ygoenf;/
ysufpD;jcif;wnf;[laom w&m;\ tMum;wGif armifvl
at;\ pdwfrSm zdkz&J NydKuGJysufpD;vsuf aeavawmhownf;/
avmuBuD;\ tjyifbufodkY a&muf aeawmh\/ avmuBuD;
udk owd r&? rnfrQMumonf rod/ rdk;vnf; pJoGm;avNyD/ xrif;
pm;csdef usaomaMumifh tapcHu vm ac:rS ukvm;xdkifay:wGif
tdyfaysmfaeaMumif; od&awmhownf;/ vufxJwGif udkifxm;
aom rjroef;\ "mwfyHkudk pm;yGJay:wGifcsum xrif;pm;cef;&Sd&m
atmufxyfodkY wpfa,mufwnf; qif;oGm;av\/

ppfjyef? rSwf-142?
(pufwifbmv? 1990)
_____

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

290

odyHarmif0

xdkaeYum; 1291 ck? waygif;vqef; 14 &ufaeUjzpfavonf/


xdkt&yfum; wHwm;OD; AdkvfwJjzpf\/ tcsdefum; 9 em&DcGJcefY tcsdef
jzpfavonf/
vjynfhcgeD;jzpfaomaMumifh vrif;wefcdk;ta&mift0gwdkYonf
rsm;pGm xGef;vif;vsuf ae\/ AdkvfwJ ywf0ef;usifwGif pdkufxm;
aom wrmyif pdefyef;yifwdkYrSmvnf; t&GufEkuav;rsm; xGufae
cdkuf jzpfaomaMumifh rsm;pGm tkyfvsufr&Sd/ v\ta&mifudk umuG,f
&ef rwwfEdkif/ AdkvfwJ0if;twGif; xif;xif;vif;vif;&Sdae\/ &GmESifh
reD;vSaomaMumifh vloHoloH[l rMum;/ wdwfqdwfvsufae\/
cyfvSrf;vSrf;&Sd bkef;awmfBuD;ausmif; wpfausmif;rS 0wfwufae
aom toHudk wpfcgwpfcg oJhoJhuav;Mum;&\/ vjynfh tzdwf
aeUn jzpfaomaMumifh ydkrdk MunfEl;zG,faumif;\/ avnif;uvnf;
omomwdkufvsuf&Sdae\/ AdkvfwJa&SUwGif pdkufxm;aom wrmyif
wpfyifay:wGif 'D;'kwfiSufarmifESHwdkYonf wpfjyefpD jrnfaeMu\/
wpfcgwpfcg &GmtwGif;rS acG;a[mifoHwdkYudk a0;a0;rS Mum;&\/
xdkacG;a[mifoH? 0wfwufaom toH? 'D;'kwfiSufwdkY\jrnfoHrsm;
tjyif tjcm;toHrsm;udk rMum;&/ wdwfqdwfvsuf aeavownf;/
AdkvfwJa&SU ay:wDudkac: 0&efwmuav; (q,fayywfvnf
cefY&Sd) wpfckvHk;vnf; vrif;\ta&mifjzifh xGef;vif;vsuf&Sd\/
xdk0&efwmwGif cif;xm;tyfaom ukvm;xdkifESpfvHk;ay:wGif xdkif
aeMuol ESpfa,mufum; (ppfudkif;) e,fydkif 0efaxmufrif; OD;awm
ESifh tvkyfoif0efaxmuf (tdkifpDtuf) wdkY jzpfavonf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

291

wd w f q d w f a om tjcif ; t&m/ om,mat;jraom tvif ;


a&mif/ jznf;nif;pGm wdkufcwfaeaom avjynfwdkYtwGuf ay:vm
&aom pdwfMunfEl;jcif;\ t&omudk cHpm;um pum;rajym bJ&Sdae
MuonfrSm em&D0ufcefYMumav\/ 4if;wdkYESpfOD;rSm rnfodkY pdwful;
aeMuonf [ l rnf o l r Q rajymjyEd k i f / od k Y a omf pd w f u l ; aeMu
rnfum; rkcsyif jzpfavonf/
e,fydkif0efaxmufrif;um; touftm;jzifh 45 ESpfcefY&Sd
om;ajcmufa,muftaz jzpfavonf/ ausmif;om;t&G,frsm;udk
rEav;ausmif; ausmif;tdyfausmif;pm;xm;\/ r,m;rSmrlum;
uav;i,f a o;ojzif h rd b rsm;&S d & m oxH k w G i f cPae&pf & S m \/
r,m;tm; tESpf cspfcifESpfoufjrwfEdk;aom 0efaxmufwpfa,muf
jzpfavonf/ tjcm;0efaxmufwdkYuJhodkY taysmftyg; vdkufpm;jcif;
r&Sd/ pdwfudk at;at;xm;um bk&m;w&m;ESifh aeoljzpfavonf/
xdkaysmfyg;p&maumif;vS? pdwfMunfEl;zG,faumif;vSaom nOD;tcsdef
wGif rdrd\ cspfcifjrwfEdk;vSpGmaom r,m;\taMumif;udk pOf;pm;
aeonf[l awG;MunfhvQif rSm;vdrfhrnf r[kwfay/
xdk0efaxmuftem;wGif xdkifaeaom tvkyfoif 0efaxmuf
(tdkifpDtuf) rSmrlum; bdvyfrS jyefvmonfrSm 3 vom Mumao;
\/ om;r,m; r&Sd? vlysKdjzpfav\/ toufum; tpdwfrQom &Sdao;
\/ xdkMunfEl;zG,faumif;vSaom ncsrf;tcsdefwGif bdvyfwGif usef
&pf&Smaom udE&mruav;rsm;taMumif;udkyif awG;awmaeo
avm/ jrefrmjynf rdrdae&yfwGif rdrdrSef;xm;aom tysKdjzLjzL? tysKd
ndKndK uav;wdkYteuf rnfolYtm; toufESif;&rnfh taMumif;
udkyif awG;awmaeayoavm[k rnfolrQ ajymEdkifrnf r[kwfay/
od k Y wd w f q d w f p G m ES p f a ,muf o m; xk d i f a eMuNyD ; aemuf
tawmfMumaomtcgusrS ]]usKyf nu tdyfrufvdkufwmAsm}}[k
vTwfceJ ajymvdkufav\/ xdktcg tvkyfoif 0efaxmufu ]]b,f
vdk tdyfrufrsKd;ygvJ 0efaxmufrif;}} [kar;\/ tar;udk rajzbJ
awGa0ai;armum qdwfqdwfaejyef\/ ar;vdkufaomoluvnf;
tvdkufodpGm wdwfqdwfyif ae&Sm\/
od k Y qd w f q d w f a eMuonf r S m 15 rd e pf c ef Y MumoG m ;\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

292

odyHarmif0

trsKd;rsKd;pOf;pm;aeMu[ef wl\/ xdkaemufrS e,fydkif 0efaxmufrif;


u qufvuf ajymqdkonfum; ]]usKyf tjzpftysufudk ajym&OD;
awmhr,fAsm/ rajymbl;vdkY aewmbJ/ pdwfxJrSm &Sdwmudk ajymvdkuf
&/ rajym&if tvum; aqG ; aewwf w ,f / ajymvd k u f v d k Y & S d & if
enf;enf; oufomovdk &Sd&JU/ cifAsm;wdkYuvJ i,fao;vdkY a&Smifwef
vJ a&Smif&atmif? rSwfoifhvJ rSwf&atmif ajym&r,f}}
tvkyfoif0efaxmufuvnf; odvdkMum;vdkaom qEjyif;pGm
ay:aygufvmNyD;vQif ]]ajymomajymyg 0efaxmufrif;? uRefawmf
wdkYrSm i,fao;vdkY rrSm;wefbJeJY rSm;wwfygw,f/ OD;wdkYvdk awGUzl;
BuHKzl;wJhvlrsm;u ajymjyxm;r,fqdk&if uRefawmfwdkYvJ qifjcifEdkif
a&maygh}}[k qdkum pdwftm; xufoefpGmESifh em;axmifaeav\/
e,fydkif0efaxmufrif;onf atmufygtwdkif; jznf;jznf; ouf
omtoHudk rSefrSefxm;um avQmuf ajymoGm;avownf;/
]]usKyf i,fi,f? &Spfwef;rSm pmoifaewkef;u usKyfwdkY oxHk
NrdKU tdrfeD;em;csif; roef;qdkwJh rdef;uav;wpfa,mufeJY BudKufMu
w,fAs/ wpf&yfwnf; BuD;jyif;vmMuvdkY i,fi,fuav;uyJ upm;
zuf jzpf a eMuw,f qd k y gawmh A sm/ wpf a ,muf t aMumif ; ud k v J
wpfa,muf aumif;aumif; odMuw,fAs/ usKyfwdkYeJY olwdkYeJYqdkwm
vJ tajctaerSm b,folurS rombl;/ kyf&nfuav;uvJ acsm?
oabmuvJaumif;? tdrfcsif;uvJeD;awmh NidMuw,f qdkygawmh/
]]&nf;pm;jzpfNyD;wJhaemuf rMumrMumbJ awGUqHkpum; ajymMu
w,fAs/ [dkwkef;tcguawmh ESpfa,mufpvHk; i,fuvJ i,fao;?
rd k u f u vJ rd k u f w k e f ; [mud k ; / aysmf v d k u f M uwm b,f a jymvd k Y
aumif;rvJ/ rawGU&&ifudk raeEdkifbl;As/ ausmif;ujyefNyD qdkrSjzifh
tdrfuaeNyD; aumif;aumif;acsmif;wmyJAsm/ oluvJ usKyfvdk jzpfae
wmaygh/ 'geJY olwdkYvlBuD;rsm;uvJ odukefa&m? usKyfwdkY vlBuD;awG
uvJ odukefa&m? wpf&yfvHk;vJ odukefMuwmayghAsm/ onfvdkqdk&if
w,fodcsifMuwmuvm;Asm/ 'geJY vlBuD;rsm;u pmoifysufrSm pkd;
wmeJY rMumrMum owday;Budrf;armif;w,fAs/ odkYayr,fh oabm
awmhwlyHk&&JU/ *kPfuvJ wlwl? kyfuvJ acsmacsm? usKyfuawmh
cifAsm;jrifwJh twdkif; kyfqdkwmuvm;Asm/ olwdkY bmrS oabm
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

293

rwlp&m r&Sdbl;/ oluvJ aiGwdkY aMu;wdkYqdkwm vdkcsifoavmuf


cdk;ay;w,fAs/ [dkwpfcgwkef;uawmh vdkcsifoavmuf qdkayr,fh
av;ig;usyfayghAsm/ av;ig;usyfavmuf&&if oHk;vdkYrukefEdkifbl;As/
cifAsm;wdkYvufxufusrSom odyfydkufqHukefwm/ ckepfwef;atmifNyD;
awmh armfvNrdKifausmif;udk ajymif;&a&m/ odkYayr,fh rMumrMum
pmay;? rMumrMumtdrfjyef? eD;uvJ eD;wmudkAs/ 'geJY udk;wef;udk
a&mufyga&m/ uHtm;avsmfpGmyJ udk;wef;pmar;yGJudk atmifyga&m
As/ tJ'Dtcgwkef;uvJ q,fwef;r&Sdao;bl;/ tifw&if;vdkYac:
w,f/ b*Fvm; pmar;yGJvdkYvJ ac:oAs/
]]ud k ; wef ; atmif N yD ; awmh vl B uD ; rsm;u &ef u k e f a umvd y f u d k
ydkYyga&m/ [dkwkef;uawmh tkdifatwdkY bmwdkY r&Sdao;bl;? tuf(zf)
ateJY bDatom &Sdw,f/ tufzfatatmifNyD;awmh bDatudk quf
oif j yef a &m/ [d k w k e f ; uawmh Bud K ;uvJ Bud K ;pm;/ Pf u vJ
aumif;wkef; [mudk;/ wpfwef;NyD;wpfwef; ryifyef;bJ atmifwmyJ/
]]bDatudk atmifonfhwdkifatmif ckeifuajymwJh rdef;reJY
qufwkef;yJAs/ bDatatmifNyD;awmh NrdKUtkyftvkyfudk avQmufvkduf
wm csufcsif;yJ&w,f/ usKyfwdkY vufxufwkef;u tufzfatrsm;om
NrdKUtkyfpmar;yGJudk 0if&wm bDatqdk&if wdkufdkufNrdKUtkyfjzpfw,fAs/
odyrf Iyv
f b
S ;l /
]]NrdKUtkyfjzpfvQif jzpfcsif;yJ udk,fhNrdKUudk tvkyfoif&oGm;yga&m/
uGrf;oD;BudKuf awmifilydkYwmayghAsm/ onftcgawmh tdrfuvlBuD;
rsm;u usKyf&nf;pm;eJY oabmrwlawmhbl;/ &mxl;u jrifhvmNyDudk;
As/ [kwfvJ [kwfw,fudk;/ tckvdk tdkifpDtufpfwdkY? bDpDtufpfwdkYu
vJ r&Sd/ NrdKUtkyfqdkwm awmfawmfhvl r&Edkifbl;/ tifrwef &mxl;
BuD;ayghAs/ vlBuD;rsm;uom oabmrwlwmr[kwf? usKyfudk,fwdkif
uvJ ol[m usKyfxufedrfhw,fvdkY xifwmyJ/ usKyfwpfa,muf
wnf; r[kwfygbl;? trsm;onfvdkcsnf;yJAs/ avmu qdkwmrsKd;[m
wpfudk,faumif;BuHwmcsnf;yJ r[kwfvm;/ aemuf vlBuD;rsm;u
pHkprf;NyD;awmh rdef;rwpfa,mufeJY ay;pm;yga&m qdkygawmh/ tJonf
rdef;r[mvJ vSvS? ydkufqH&Sd&Sd? *kPfuBuD;? usKyfuvJ oabm us?
orD;qdv
k v
Ykd J wpfa,mufwnf;&SAd s/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

294

odyHarmif0

]]onfrdef;reJY&awmhvJ odyf cspfwmyJAs/ pdwfqif;&J&w,fvdkY


r&Sdbl;/ a,mufsm;qdkwJh trsKd;[m &&mawGU&mudk cspfcifwwfwmrsKd;
uvm;Asm/ rdef;rqdkwmrsKd;uawmh wpfa,mufqdk&if wpfa,muf
NrJNrJpGJpGJ cspfw,fw,fAs/ cifAsm;r,Hk&if owdxm;NyD; Munfhayawmh/
r,m;i,fawGawmif ,lMuao;wmyJ/ onfae&mrSm a,mufsm;rsm;
[m rdef;rrsm;xuf oabmao;Ekyfw,fAs/
]]r,m;&awmh v J &nf p m;a[mif ; eJ Y quf a eao;wmyJ A s/
aemufoHk;av;vMumawmh onfvdkvkyfae&if r,m;vJ raumif;/
usKyfrSmvJ raumif;/ &nf;pm;rSmvJ raumif; jzpfrSmudk pdk;wmeJY
jzwfvdkuf&yga&m/ jzwfvdkufNyD;wJhaemufvJ rMumrMum owd&wm
ygyJ/ odkYayr,fh r,m;udk rcspf rESpfouf rjzpf/ cspfcspfcifcif?
ESpfESpfoufoufESifhyif ae&wmygyJ/ r,m;uvJ ausauseyfeyf?
usKyfuvJ ausauseyfeyf/ tqHk;rSmawmh pdwfat;csrf;pGm aexdkif
MuwJh vifr,m;ayghAsm/
]]'geJY om;awG orD;awGvJ&yga&m/ &nf;pm;jzpfwJhol uawmh
b,fvdkaew,fvdkY owif;vJ rar;awmhbl;/ owdawmh rMumrMum
&yg&JU/ usKyf rdef;r,lNyD; &SpfESpfMumawmhrS pma&;wpfa,mufeJY
,lw,fvdkY Mum;&w,f/ aumif;aumif;rGefrGef csrf;csrf;omom &Sdyg
apawmh vdkYjzifh qkawmif;yg&JU/
]]td r f a xmif u sNyD ; aemuf om;uav;wpf a ,muf & w,f v d k Y
Mum;&&JU/ odkYayr,fh wpfa,mufeJYwpfa,muf awGUvJ rawGUMu/
awGUMu&efvnf; taMumif;r&Sd/ usKyfuvJ usKyf tpdk;&tvkyfeJY
ajymif;a&TUaevdkuf&wm? usKyfNrdKUudkvJ ra&mufawmhbl;/ olvJ om;
uav;wpfa,muf&NyD;awmh trIrJh trSwfrJhaexifyg&JU/ usKyfvJ
usKyfom;r,m;awGeJY cspfcspfcifcif MuifMuifemem aysmfaysmfyg;yg;
aewmygyJ/ pdwfnpf&wJh tcsufwpfcsufrSr&Sdbl;/ olYtaMumif;
udkvJ trIrJh trSwfrJh aeawmhwmyJ/
]]tJ o nf v d k e J Y v mcJ h M uwm onf t ouf onf t &G , f w d k i f
a&muf v mwm qd k y gawmh / 'geJ Y t&if t ywf u pmwpf a pmif
a&mufvmvdkY zGifhNyD;zwfvdkufawmh olYqDu pmjzpfaew,fAs? olY
a,mufsm;u nOf;qJvGef;w,fwJhAs? aemufNyD;awmhvJ olYudkypf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

295

oGm;owJ?h tultnDawmif;&Smw,f/
]]onfpmudk &NyD;awmh usKyfwdkY i,fpOfutjzpftysufawGudk
oGm;NyD; wa&;a&;eJY jrifae&awmhwmyJAsm/ azsmufvdkufvdkYvJ r&
bl;/ cspfwmxuf oem;wmawGu rsm;aew,f/ b,fvdkvkyf&r,f
rodbl;/ pmjyefa&;&rvm;? aiGyJaxmufyHh&rvm;vdkY rajymwwf
bl;/ onfvdkvkyfjyef&ifvJ r,m;udk opmrwnf&m usaer,f/
r,m; odrSjzifhvJ b,faumif;rvJAs/ om;orD;awGuvJ vlysKdayguf
tysKd a yguf uav;awG j zpf u k e f N yD / b,f v d k v k y f & r,f rod b l ; /
'gaMumifh odyfNyD; pOf;pm;aewmyJAsm}}
odkY qdkNyD;aemuf pum;udk tqHk;owfum qdwfqdwfae
av\/ em;axmifaeol tvkyfoif 0efaxmufvnf; wdwfwdwf
aeum pOf;pm;NyD;aemuf tawmfMumrS atmufygtwdkif; ajymqdk
av\/
]]onf t csuf r sKd ; rS m tawmf p Of ; pm;& cuf w muvm; 0ef
axmufrif;/ uRefawmfwdkYvdk rBuHKzl; rawGUzl;wJh vli,frsm;uawmh
omyif tBuHay;zdkYcufao;w,f/ odkYayr,fh uRefawmfMum;zl;
zwfzl;oavmuf ajym&rSmjzifh onfvdktcsufrsKd;[m jyefrqufwm
aumif;ygw,f/ jyefrqufjyefbl;qdk&ifvJ tifrwefdkif;NyD; rMuifem
wwfwJh vlrsKd;jzpfaer,f/ MuifemvdkY qufjyef&ifvJ udk,fhr,m;
tay:rSm rwnfMunf&musaer,f/ r,m;csnf; r[kwfbl;? om;orD;
awGuvJ &Sad eao;w,f/
]]yxrawmh aiGaxmufyHhjcif;? pmay;jcif;wdkYudk jyKvkyfr,f/
aemuf awmf a wmf M umawmh pma&;? aiG a y;wmeJ Y wif ; wd r f r S m
r[kwfbl; 0efaxmufrif;/ vlcsif;awGUqHkOD;r,f/ ESpfa,mufpvHk;&JU
pdwfxJrSm igwdkY uGJoGm;MuNyD;wJhaemuf ol b,fvdkyHkyef; &Sdygvdrfh
rvJvdkY awG;awmr,f/
]]awGUcsifwJhpdwfay:NyD;aemuf awGUqHk&atmifBuHpnfMuawmh
r,f/ awGUqHk&atmif BuHpnf&if awGUqHkr,f? awGUqHkMuyvm; qdkrS
jzifh a&S;aESmif;jzpfawGudk ajymjyNyD;awmh idkwJhvlu idkr,f? acsmhwJh
vlu acsmhr,f/ onftcgusawmh rSm;csif rSm;ukefMuvdrfhr,f/ rSm;
Mujyef&if trsKd;rsKd; BuHpnfMuawmhr,f/ onftcgrSmawmh om;awG
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

296

odyHarmif0

r,m;awGeJY qefYusifbufBuD;awG jzpfMuawmhr,f/ aqGrsKd;taygif;


wdkYvJ rae&/ udk,fwdkifvJ pdwfat;at; rae&/ tvkyftudkifrSmvJ
ysufuGufeJY pdwfqif;&JzdkY tuGufawGay;vmzdkY taMumif;&Sdw,f/
'gaMumifhrdkY rD;udk upm;NyDqdkrSjzifh ravmif&if aumif;yg&JU? avmifrS
jzifh tvGefylp&mBuD;yJ 0efaxmufrif;/ odkYayr,fh rdrdpdwfudk csKyf
Edkif&ifawmh aumif;yg&JU/ uRefawmfvJ xifwm ajymwmygyJ? [kwf
r[kwq
f w
kd mudak wmh uReaf wmfvrJ BuKH z;l vdrYk ajymEdik yf gbl;}}
odkYqdkum pum;p jywfoGm;av\/ ESpfa,mufom; pOf;
pm;um aeMu\/ vvnf; omNrJwdkif; omae\/ teD;tem; opfyif
rsm;wGif jrnfaeMuaom iSufoHrsm;vnf; qdwfoGm;\/ avnif;
&yfae\/ ESif;rsm;usojzifh ukvm;xdkifrSm pdkae\/ twefMumvQif
teD;tem; *gwf0dkif;rS 12 em&Dxdk;oHMum;onfESifh ESpfa,mufom;
toD;oD; 0iftyd Mf uavownf;/
(i,fucspt
f ESpw
f pf&m rarhom)

*Eavmu? wGJ-14? rSwf-81?


(atmufwb
kd mv? 1931)
___

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

297

ZvGefurf;yg;um; euf\/ apmuf\/ aMumufzG,faumif;\/


qif;&cuf\/ wuf& cuf\/ aEGtcgjzpfaomaMumifh oabFmrsm;
qdkuf&monf vlaetdrfajcrsm;xuf atmufenf;enf;us\/ oabFm
rsm;qdkuf&m urf;ezl;rSm ajrjyifuav;jzpf\/ Z&yfysufwpf ckvnf;
tem;wG i f &S d a vonf / ul v D w J u av; wpf c k E S p f c k v nf ; &S d \ /
4if ; wJ u av;rsm;\ Murf ; jyif u m; ajrBuD ; / tumum; r&S d /
trdk;ESifhajrBuD; xdvsuf aeavonf/ trdk;um; oufu,frQom
wnf ; / aqmuf & ef tvG e f r S y if vG , f u l a om wJ u av;rsm;ay
wnf;/
ae0if cPMumaomf {&m0wDjzpf wpfzufurf;rS v vHk;
ay:vm\/ xdkaeYum; vjynfhausmf wpf&ufaeUwnf;/ vufOD;
cyfeDeDae\/ xdkYaemuf wjznf;jznf; azG;azG; vm\/ {&m0wD
jrpfa&jyifwpfckvHk; jzLazG;vsuf oGm;\/ jrpfxJwGif avjynfcwf
ojzifh *,ufxaeonfrSm va&mifwGif wvQyfvQyfESifh ae\/
Munfh tvGefaumif;avonf/ b,fodkY aeygoenf;/ b,fodkY
aumif;ygoenf;[l ar;vQif ajzqdk&ef cufayvdrfhrnf/
odkY wvQyfvQyfESifhaeaom a&jyifBuD;wGif wHigavSuav;
wpf p if ; ES p f p if ; cwf o G m ;Muonf u d k j rif & \/ vrif ; rS m rjrif h
ao;aomaMumifh v\t0ef;udk jzwfoGm;ouJhodkY xifrSwf&av
onf/ a&wGif usufpm; rnf;eufvSpGmaom wHigonfwdkYonf
tcdkuftwefYuav;wGif tvGefvSonf[k xifrSwfrd\/ xdkavS
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

298

odyHarmif0

uav;rsm;jzwfoGm;aomtcg avSuav;rsm;ESifh 4if;wdkYtay:wGif


ygvmaom olwdkYyg tvGefMunfh aumif;avonf/ wpfouf
wpfcg wHigwdkYudkMunfh aumif;jcif;aywnf;/
om,mMunfEl;zG,faumif;vSaom tckduftwefYuav;
rSm xdkurf;ezl;&Sd wJuav;xJwGif aeYcif;u&xm;aom ulvDc
rsm;udk a&wGuf aeMuaom ulvDvifr,m;wdkYtzdkYum; tb,f
tusKd;&SdtHhenf;/ tem;wGifqdkufxm;aom tpdk;& oabFmuav;
twGif; ta&;ydkifrif;\ ppfaq;jcif;udk cHaeMu&aom trIxrf;
wpfa,muf\ tzdkYvnf; tb,ftusKd;&SdtHhenf;/ teD;wGif qdkuf
xm;aom orefuav;twGif; tcsif;jzpfyGm;aeMuaom ukvm;ESpf
a,mufwt
Ykd zdv
Yk nf; tb,frmS vQif tusK;d &Syd gtHeh nf;/
vrif;\ta&mif jrpfxJwGif wvQyfvQyfESifh aeonfudk urf;
ezl;ay:rS &yf pdkufumMunfhaeolum; tb,fenf;/ vufwGif
ygvmaom wkwfaumufudk axmufae\/ umuDabmif;bDwdkESifh
&SyftustjzL? AavZmtusudk 0wfxm;\/ toufum; rBuD;vS
ao;/ vl&G,f/ v0ef;udk tawmfMumatmif Munfhae\/ ta&;ydkif
\ oabFmudkvnf; wpfcgwpfcg pdkufMunfh\/ tb,faMumifh
ae&mod k Y ayguf v mygoenf ; / tanmif ; ajyvrf ; avQmuf & if ;
a&mufvmaom vlayavm/ ta&;ydkifrif; pma&;ayavm/ tapcH
ayavm/ rnfolenf;/
twefMumvQif xdkapmufvSpGmaom urf;yg;BuD;atmufodkY
rdrd\ wkwfjzifh axmufaxmuf qif;oGm;\/ a&mufvQif ta&;
ydkifrif;\ oabFmuav;ay:odkY wuf oGm;avonf/ rMumrD
ta&;ydkifrif;\ tcef;xJrS ppfaq;jcif;udk cHae&aom t&m&SdESifh
oufaorsm;vnf; xGufvmMu\/ xdk topfa&mufvmaom
olvnf; ta&;ydkifrif;\ tcef;wGif;odkY 0ifoGm;avNyD/
ta&;ydkifrif;u qD;EIwfquf\/ aq;vdyfwnf\/ oifMum;
aeaom aiGwdkuftvkyfrsm;taMumif;udk ar;jref;\/ rdrdwwforQ
udk ajzMum;\/ ta&;ydkifrif;vnf; rdrdwwforQudk oifMum;\/
owdxm;&rnfhae&m owdxm;&ef ajym\/ tvkyftudkifESifhywf
ouf oGefoif&ef&SdonfwdkYudk oGefoif&Sm\/ rdrdpdwfxJwGif &SdorQ
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

299

udk csefvSyfxm;jcif;r&Sd/ tm;vHk;udk xkwf[um ajymaomaMumifh


tHhMord\/ vQKdU0Sufjcif;r&Sd/ yGifhyGifhvif;vif;BuD; ajymjyay\/ rdrd
tm; udk,fwljyKonf[l 0rf;ajrmufjcif; jzpfrdavonf/
wpfem&DeD;yg;cefYMumvQif EIwfquf xGufvmcJh\/ aus;Zl;
wifpum; ajymMum;\/ ta&;ydkifrif;vnf; xGuf vdkufvmav
onf/ vrif;udkjrifvQif 0rf;ajrmufojzifh w,f om,myguvm;[k
{nfhonftm; ajymMum;\/ ]om,myg\} [k jyefajym\/ ta&;
ydkifrif;vnf; tcef;wGif;odkY jyef 0ifoGm;avonf/ {nfhonfvnf;
,cifenf;twdkif; rdrdwkwfudk tm;jyKum urf;yg;apmufBuD; tay:
odkY wufvmcJh\/
urf;ezl;ay:odkYa&mufvQif cyfat;at;jzpf\/ vloHvnf;
xdktem;wGif rMum;&/ wpfzufurf;rS acG;wpfa,muf a[mifae
onfudk oJhoJhMum;&\/ v0ef;onfvnf; tawmfjrifh aeayNyD/
tdrfajc&Sd&modkY tpyftwdkif; avQmufvm\/ 0g;tdrfuav;rsm;
wJhuav;rsm; a&SUodkYa&mufvQif vomomwGif aysmfyg;pGm upm;
aeMuaom touf 10 ES p f 12 ES p f t &G , f uav;rsm;ud k
jrif&avonf/ uav;rsm;tMum;rS jzwfoGm;\/ uav;wdkY
vnf; odrQrod& trIrxm;/ upm;NrJ upm; aeMu\/ uav;
rsm;udk tm;usovdv
k kd pdwrf sK;d ay:aygufvmavonf/
4if ; wd k Y u d k ausmf v mNyD ; aemuf Nrd K Ubuf o d k Y tpyf t wd k i f ;
avQmufvmcJh\/ oJtwdNyD;aom vrf;BuD;wnf;/ acG;wpfaumif
onf vlqef;[k xif a[mif\/ vSnfhMunfhvdkufvQif wdk;a[mif
\/ trI r pd k u f r S e f ; od v Qif a[mif j cif ; ud k &yf p J \ / acG ; wd k Y \
oww
d nf;/
rMumrD wmukef;BuD;odkY a&muf\/ umvom;wcsKdU aysmfyg;
qlnHaeMuukef\/ rdef;uav;rsm; taMumif;ajymMurnfum; rvGJ/
wpfa,mufwpfa,muf aemuf aeMu\/ vlqef;wpfa,muf
wkwfaumufESifhaygufvmojzifh &,farmjcif;udk &yfNyD;vQif wD;wdk;
pum; ajymMu\/
wmukef;BuD;udkausmfvmvQif vlpnfum;aom acgufqGJqdkif
vufzuf&nfqdkifrsm; &Sd&modkY a&muf\/ qefpyg;aps;uscdkuf aps;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

300

odyHarmif0

ae&mrSm pnfum;jcif;r&Sd/ xdkYaemuf wdwfqdwfonfxuf wdwf


qdwfom vm\/ toGm;tvmvnf; enf;yg;? wpfcgwpfcgom
vQif vrf;avQmufaeol wpfa,mufwavudk awGUjrif&\/
twefMumjyefvQif jynfawmfjyef bk&m;teD;odkY a&mufvm
\/ uGif;jyifBuD;rsm;udk jrif&\/ uGif;jyifBuD;wdkYrSmvnf; vrif;\
ta&mifaMumifh azG;azG;BuD; ae\/ at;u at;ygbdoESifh/ rsufpd
xJwGif t&om &Sdbd\/ pdwfxJwGif MunfEl;bd\/ qdyfurf;odkY
pyg; wd k u f qif ; aom vS n f ; rsm;? qd w f u rf ; wG i f pyg;csNyD ;
wufvmMuaom vSnf;rsm;vnf; xdk vomom uGif;jyifBuD;twGif;
tpOftwdkif; armif;ESifoGm;Muonfudk jrif&\/ vSnf;0ifdk;oHudk
Mum;&onfyif pdwf&TifzG,f/ tvGefajymifawmifawmiftoHESifh awGU
u&moDcsif;wdkYudk a&mpyf qdkoGm;aom vSnf;orm;\ oDcsif;oH
rSmyif vGrf;p&mvdkvdk/ v0ef;\ xl;jcm;aom owdaMumifh aywnf;/
awGUu&mudk a&mpyfumqdkoGm;aomvSnf;orm;rSmvnf; v0ef;
ta&mif\ wefcdk;aMumifh trsKd;rsKd; aysmf&Tifum xif&mudkpyf
qdkoGm;jcif;rQ jzpfayonf/ odkYaom vomomwGif rnfol oDcsif;
rqdkcsif &SdtHhenf;/
jynfawmfjyefbk&m;xdyfay:wGif xGef;xm;aom "mwfrD;wdkY
um; vrif;\ta&mifonfum; tvif;a&mifudk ay;HkrQru vlwdkY
pdwfudk at;ap MunfEl;ap MunfvifapEdkifaom owdxl;wpfck
&Sad vonf/
vrif;\ xl;aom owdaMumifh avQmufvmol\ pdwfum;
MunfEl;NyD;vQif trsKd;rsKd; pdwfupm;vsufae\/ rdrda&S; txufxuf
u a&mufcJhzl;aom ae&mXmewdkYudk jyef awG;rd\/ rdrdi,fpOfu
aygif;oif;cJhaom rdwfaqGtaygif;udk pOf;pm;rd\/ a&S;u vkyfudkif
aqmif&GufcJhaom taMumif;rsm;udk owd&rd\/ rdrd aemif rnfodkY
aqmif&GufrnfhtaMumif;? a&SUudk rnfodkY wdk;wufBuD;yGm;atmif
BudK;pm;rnfhtaMumif;wdkYudk tBuHxkwfvsufom vmcJh\/ tcdkuf
wGif xdkol\pdwfonf tvsiftjrefqHk;wnf;/ wpfck pOf;pm;ae&mrS
kwfw&uf wpfckodkY a&mufoGm;\/ pdwfxufjrufwkef; tcgay
wnf;/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

301

xdkol\pdwfwGif pdwful;aumif;aecdkufjzpfaomaMumifh rdrd


tdrfteD;odkY a&mufvmonfudkyif a&mufrSef;rod/ rdrd\ wynfhrSm
vnf; rdrd\ q&m tcsdeftcgESifh jyefra&mufaomaMumifh pdwfyl
av&um; tdrfa&SUrS xGufum apmifhpm;ae\/ avQmufvmol
vnf; rdrd\wynhfudk jrifaomtcgrS tdrfa&mufaMumif;udk owd&
tdrftwGif;odkY 0if\/ jrpfurf;ezl;rS rdrdtdrfrSm 2 rdkifrQ a0;uGm
aomfvnf; tdrfta&mufjrefvS\[k pdwfxJwGif awG;xifrday\/
tdrfxJa&mufvQif rdwfaqG OD;pHolu ]udkvlat; w,fvnfyguvm;}
[k qdk\/
armifval t;um; NyKH ;vsu/f
vrif;\ ta&mifxuf vlYpdwfudk ajymif;apEdkifaom owd&Sd
onft
h &monf tb,frmS vQif &Sad wmhrnftehH nf;/

BuD;yGm;a&;? wGJ-5? rSwf-3?


('DZifbmv? 1936)
(Zefe0g&Dv? 1937)
+

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

302

odyHarmif0

tcgonfum; NrdKUydkif e,fydkifwdkY\ tvkyfrsm;aom tcGef


awmfaumufcsdefjzpfavonf/ rnfonfhNrdKUydkif e,fydkifrQ rtm;&?
[dkoGm; onfoGm;ESifh woGm;wnf; oGm;ae&aomtcgwnf;/
armif v l a t;um; tpk d ; &ay;aom oabF m jzif h eH e uf c if ;
uwnf;u xGufvmcJh&m? wpfacsmif;0if wpfacsmif;xGuf? wpf&Gm
wuf wpf&Gmqif;ESifh tcGefawmf awmif;cH&onfESifhyif aeawmf
awmf apmif;cJh\/ Budrf;wefBudrf;? armif;wefarmif;? ajcmufwef
ajcmuf? vSefYwefvSefY? acsmhwefacsmh? aysmhaysmhawmif;csnf? rmrm
awmif;csnf yvDyvm pum;awGvnf; rsm;pGmoHk;&\/ tckyif
vufxdyfcwfNyD; zrf;awmhrvdkvdk? aetdrfrsm;udkyif 0&rf;uyfNyD;
avvHwifum a&mif;awmhrvdkvdk? trsKd;rsKd; tydkpum;awGudk ajym&
vGef; tmvnf;ajcmuf? pdwfvnf;aemuf? at;aygufu ray:
awmfawmfyif armvmawmh\/
aeyljyif;&onfhtxJwGif oabFmcef;uvn;f avSmifaeaom
aMumifh armifvlat;rSm acR;wvHk;vHk;ESifh ae\/ oabFmjzwfvm
aom acsmif;rSmvnf; tcsKdUBuD;\/ a&rsm;jynfhvQHvsufaeavonf/
tcsKdUu usOf;usOf;uav;awG oabFmwpfpif; 0ifomHk&Sd\/ a&
uvnf; enf;aomaMumifh aomifwifrnfudkyif pdk;&ao;\/ owd
renf;xm;&avonf/ urf;ab;wGifaygufaeMuaom opfyifwdkY
um; vrkyifomrsm;\/ acsmif;xJrsm;odkY udkif;NyD; usaeaomaMumifh
a&wuf vmvQif tud k i f ; rsm;ES i f h a&jyif r S m xd p yf v suf a e\/
Munf
h yJaumif;ao;awmh/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

303

armifvlat; pD;vmaom oabFmrSmvnf; armifvlat;uJh


odkYyif tpdk;&rif;\ trIawmfudk aus>yefpGm xrf;&Sm\/ armyef;
onf[l nnf;nLjcif; r&SdbJ tpOfwpdkufyif armifvlat;\ oGm;
vm&modYk armif;ESiv
f suf vmcJah vownf;/
odkY armif;ESifvm rdk;csKyfojzifh tvif;a&mifaysmufoGm;
aomtcg crsm oabFmrSmvnf; (qufroGm;EdkifawmhbJ armyef;
onfwpfaMumif;? vrf;rjrifonf wpfaMumif;wdkYaMumifh) pcef;cs
&&Sm\/ armifvlat;\ armyef;jcif;um; qdkzG,fr&Sd/
oabFm pcef;cs&mum; unifukef;ac: awm&Gmuav;jzpf
\/ urf;ab;wGif qdkufuyfjcif;iSm rwwfEdkif? a&v,faumifrSmyif
ausmufcs qdkufuyfxm;&\/ oabFmvnf; pdwfat; vufat;
aeawmh\/
armifvlat;vnf; aeYcif;u acR;wvHk;vHk;ESifh aecJh&aom
aMumifh a&csKd;cef;odkY0if a&csKd;\/ udk,fvufayghyg;vm\/ pdwf
IyfaxG;jcif;um; awmfawmf aysmufuif;oGm;\/ a&rdk;csKd;? tus
t0wftpm; vJvS,fNyD;vQif tapcHjyifxm;aom xrif;udk tm;&
yg;&pm;aomuf\/
NyD;pD;vQif cyftdkuftdkufjzpfvmojzifh oabFmtcef;jyifbuf
OD;wGif ukvm;xdkifwpfvHk;udk xkwfumxdkif\/ vqkwf udk;&ufaeU
n jzpfaomaMumifh vrif;\ta&mifudk arQmfvifhzG,f r&Sd? arSmif
twdjzpfae\/ odkYaomf rdk;&dyfuif;aom aumif;uifwGif Mu,f
taygif ; rS m awmuf y xG e f ; vif ; vsuf a eMu\/ Mu,f w d k Y \
ta&mifaMumifh oabFma&SU aywpf&mcefYudk cyfrIefrIefuav; jrif&
\/ urf;ab;wGif aygufaeMuaom opfyifBuD;i,fwdkYudk rnf;rnf;
rsm;omjrif&\/ xifxif&Sm;&Sm;um; rjrif&/ avnif;u cyfjznf;
jznf; wdkufcwfaeaomaMumifh a&jyifwGif *,ufxae\/ 4if;wdkY
\toHrSm omawmif;\/ avnif;cH aumif;\/ pD;u&ufbl;rS
pD;u&uf wpfvdyfudk xkwfum rD;nd aomuf\/
tcd k u f t cgwG i f armif v l a t;\ pd w f w G i f yl y if p &mt
aMumif;? pdwfvIyf&Sm;p&mtaMumif;wdkY ray:vmMuacs/ aeUcif;u
tcG e f a wmf t wG u f I y f a xG ; vmonf wd k Y u d k v nf ; owd r &/ rd r d
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

304

odyHarmif0

aemif v k y f u d k i f & ef & S d a om tvk y f r sm;ud k v nf ; owd r &/ acw r Q


arhavsmh aeav\/
aumif;uifay:odkY armf Munfhvdkuf? urf;ajcbufodkY arQmf
Munfhvdkuf? a&jyifay:odkYiHkYMunfhvdkufESifh ae\/ tdwfxJrS
arG;nyfudkxkwfum Ekwfum Ekwfum ae\/ tdrfwGif usef&pfcJhaom
rjroef; uav;udkvnf; awG;rd\/ tcsdef tdyfOD;rnf r[kwf?
tapmBuD; &Sdao;\/ pum;ajymaernfvm;rod? ajymaernfrxif?
tdyf&mxJ 0ifum rdrdtaMumif;rsm; pOf;pm;aervm;? [kwfaumif;
[kwfayvdrfhrnf/ cgwdkif;um; oabFmESifhtwlvdkufNrJ/ ,ckrSm aeu
vnf; yl? oGm;p&mawGuvnf; rsm;aomaMumifh xm;cJh&ayonf/
unifukef; &GmxJwGif aeMuaom olwdkYum; rdrd\taMumif;
rnfodkY xifMurnfenf;/ tcGefawmfaqmifNyD;aom olwdkYum; pdwf
at;vufat;aeMurnfum; rvGJ? tcGefawmf raqmif&ao; olwdkY
um; pdwfylNyD;vQif vdkufvH&SmazGacs;iSm;Muayvdrfhrnf/ &Sm r&
ao;aom olwdkYum; ajy;&aumif;rvm;? 0efaxmufrif;xHvm
awmif;yef&aumif;rvm;? ponfjzifh awG;awmaeMuayvdrfhrnf/
igwdkYtm; 0efaxmufrif; eufjzefac:rnfum; rvGJ/ rnfodkYajym
&rnfenf;/ ray;EdkifvQif zrf;rsm; zrf;oGm;rvm; tcufyJ? &SmvdkYu
vnf;r&Edkif? pm;zdkYawmif cufae? b,fvdkvkyf&rvJ? odkY awG;
awmaeMurnfum; rvG/J
armifvlat;um; rdrdae&mwGif rwkefrvIyf? rdrdxif&mudkom
pOf;pm;vsufae\/ &Gmol&Gmom;wdkYrnfodkY pOf;pm;aeMurnf? rnfodkY
jzpf y suf a eMuonf u d k u m; *k r pd k u f ? oabF m qd k u f x m;&mES i f h
reD;ra0; tdrfwpftdrfrS pum;ajymoH &,farmoHwdkYudk rMumrMum
Mum;vsufae\/ tcGefaqmifNyD;aom tdrfESifhwl\/
vlBuD;\ toHudkvnf; Mum;\/ rdef;rcyfBuD;BuD;\ toHudk
vnf; Mum;\/ 12 ESpft&G,f rdef;uav;\ toHudkvnf; Mum;&
\/ oHk;av; ig;ESpft&G,f uav;\ toHudkvnf; Mum;&\/ rdef;
uav;um; vlBuD;rsm;\ pum;udk oabmusaomaMumifh rMum
rMum &,f\/ vlBuD;rsm;uyif &,fcsifcsifjzpfaeygovm;? rnfol
ajymEd k i f t H h e nf ; / 4if ; wd k Y \ aysmf y g;pG m pum;ajymaeEd k i f j cif ; ud k
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

305

axmufjcif;tm;jzifh vlcGefaqmifNyD;aom tdrf[l {uef ajymEdkif


\/ vlcGefraqmif&ao;aom tdrfrSm odkY &,farmpGmpum;
ajymqdk aeEdkifrnf r[kwf/
armif v l a t;vnf ; awG ; NrJ w d k i f ; om awG ; ae\/ xd k t d r f r S
pum;oHwdkYvnf; Mum;NrJ Mum;ae&onf/ pdwfwpfrsKd; MunfEl;zG,f
wnf;? odkY pdwfMunfEl;aecdkufwGif wa,moHudk Mum;vdkuf&\/
tcsKw
d iG f oumavmif;vdu
k o
f uJo
h Ykd xifrw
S rf \
d /
rQ odrfi,fvSpGmaom awm&Gmuav;wGif wa,moHMum;
&onfrSm xl;qef;\/ armifvlat;\pdwfudk ydkrdkMunfEl; apvdkaom
aMumifh odMum;rif;uyif yodcFewfom;tm; unifukef;odkY acw
txl ; tvk y f E S i f h vT w f v d k u f o uJ h o d k Y aernf / pd w f M unf E l ; zG , f
aumif;vSaom tcdkuftwefYav;wGif wa,moHudk Mum;vdkuf&m
vlomrefjzpfaom wa,m\ toHyifjzpfapumrl tcsdeftcg\
nDGwfjcif;ESifh jynfhpHkaomaMumifh yodcFewfom;\ vufoHuJhodkY
yif x if r S w f & \/ ewf o m;\ vuf o H u m; rQyif aumif ; rnf
rxif wa,moHxuf Mum;ol\ pdwfu ta&;BuD;\/ pdwfIyfumrl
rMum;vdk? pufqkyf\/ &GH&Sm\/
ywf 0 ef ; usif u vnf ; wd w f q d w f ? pd w f u vnf ; Munf E l ; ?
wa,moHuvnf; Mum;ojzifh tvum; ewfjynf a&mufaeovdk
ae\/ wa,moHum; wjznf;jznf; us,fus,fvm\/ vufOD;
wa,mprf;vsuf ae\/ aemuf rdk;ewfa'0Dudkxdk;\/ xdkYaemuf
awbkrmudk xdk;\/ xdkYaemuf qufvufprf;oGm;\/ em;axmif
aumif;\/ pdwfMunfEl; oGm;\/ wpdrfhpdrfh em;axmifcsif\/
OD;NyHK;csKd\ oDcsif;rsm;udk xdk;aomaMumifh OD;NyHK;csKdBuD;tm; ajy;
owd & rd \ / oD c sif ; wd k Y r S m ES p f & S n f v rsm; wnf r nf j zpf a om
oDcsi;f wdw
Yk nf;/
wa,mxdk; aeonfrSm wpfem&DrQ Mumvm\/ armifvlat;
vnf; rkwfqdwfarG; Ekwf umaomwmHkudk cHpm;vsuf aeavo
wnf;/ odkYcHpm;aecdkufpdwfonf tdrfodkY wpfcsufwpfcsuf jyef
ajy;oGm;\/ MumMumum; rae? wa,moH&Sd&modkY jyef vmjyef\/
wa,mxdk;olvnf; vufanmif; vm\/ 4if;\ vufoHrSm
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

306

odyHarmif0

aysmh aysmh vm\/ wd k ; wd k ; oG m ;\/ twef M umvQif


wa,moHvHk;vHk;aysmufoGm;\/ twefMumvQif wa,moHvHk;vHk;
aysmufoGm;\/ wpf&GmvHk; bmoHrQ rMum;? vloH wdwfqdwfvsuf
aeawmh o wnf ; / armif v l a t;vnf ; ae&mrS x tcef ; xJ o d k Y
0if\/ em;xJwGif wa,moHrSm Mum;ra,mifa,mifae\/ pdwfxJ
wGif tdrfodkY a&mufra,mifa,mifae\/ 0rf;xJwGif qmra,mif
a,mifae\/
tapcH azsmfxm;aom aumfzDat;at;wpfcGufudk aomuf
um tdyf&mxJ0ifawmhownf;/ rnfonfhtcsdefusrS tdyfaysmfonf
[l rnfoal jymEdik t
f ehH nf;/
|

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

307

aeUum; ZvGefHk;awmftwGuf xl;aom aeYwpfaeY jzpfav


onf/ ,ckESpfwGif pyg;aps; xl;xl;jcm;jcm; avsmhusoGm;aomaMumifh
v,f,mvkyfudkifpm;aomufolwdkY twd'kua&mufMuonf/ pyg;
aps;usaeonf h t xJ w G i f 'd p Bwd w f E S i f h eD ; pyf v suf a eaom
om,m0wDwGif olykefx<uaomaMumifh wdkif;jynf wpfjynfvHk; wkef
vIyfvsufoGm;\/ vlwum\ pdwfxJwGif wxdwfxdwfESifh aeMu\/
om,m0wDESifheD;pyfvsufaeaom e,f&Sd &Gmol&Gmom;wdkY
\ pdwfwGifum; qdkzG,f&mr&SdNyD? wdkif;jynfrSm aeUysufEkd;Edk;? n ysuf
Edk;Edk; wD;wdk;pum;ajymMu\/ xGufajy;&ef toifhjyifqifol jyifqif?
olykefrsm; a&mufvmvQif rnfodkYaexdkif&rnfudk aqG;aEG;ol aqG;
aEG;? pdwfat;olum; wpfa,mufrQr&Sd/
pyg;aps;enf; qif;&J? olykefab;twGuf ajy;qJtcgwGif
tcsKdUaom vlnmwdkYu wdkif;jynfysufvQif vlcGefrSp tcGeftrsKd;
rsKd;wdkYrS vGwfuif;&m &awmhrnf[k tm;&0rf;om a[majymjcif;
jyKygaomf? em;a,mif oGm;oloGm;? tm;yg;&olu&? pdwfu xif
wmawG awG; aeMuukef\/
odkY trsKd;rsKd;jzpfysufaeonfhtxJwGif crsm &GmolBuD;wdkYrSm
tcGefaumufa&;twGuf at;uGufray:? ajy;uGufom arQmfMu
&awmh\/ &Gmom;wdkYxH tcGefawmif;aomfray;? ajy;NrdKUydkifrif;
xHavQmufjyefaomf taigufcH&ESifh pdwfnpfp&mpdwfysufp&mBuD;
jzpfavonf/ 4if;crsm olBuD;wdkYrSm wajy;wnf;ajy;? wvTm;wnf;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

308

odyHarmif0

vTm;? woGm;wnf;oGm; aeMu&\/ pm;&rnfudkvnf; rod? tdyf&m


ae&muvnf; twyfr&S/d
aemufqHk; NrdKUtkyfrif;xH wnDwnm oGm;MuNyD;vQif &orQ
aomtcGefawmfudk qufo? useforQudk awmif; r&aMumif;ESifh
awmif ; yef a vQmuf x m;Muaom [l \ / Nrd K Utk y f r if ; uvnf ;
tMuHray:ojzifh qdwfqdwfaeum pD;u&ufwpfvdyfudkzGmNyD;vQif
twefMumatmif pOf;pm;awG;awm\/ pD;u&ufwpfvdyf ukefaom
tcg tMuHqef;wpfck ay:vm\/ vlcGefawmfray;&ao;aom
olwdkYtm; aemif oHk;&ufMumvQif olBuD;taygif;u Hk;awmfodkY ac:
vm&rnf[k trdefYawmf jyefwrf;qifhum urf;xkwfa0vdkufav
ownf;/
crsmolBuD;taygif;rSmvnf; NrdKUtkyfrif;\ trdefYawmfudk OD;
xdyfxufyefqifum rdrdwdkYaexdkif&m &GmtoD;oD;odkY jyefoGm;Mu\/
armif;xkum &Gmom;wdkYudk pkNyD;vQif vlcGefawmf raqmif&ao;aom
olwdkYrSm aemifoHk;&ufMumvQif NrdKUtkyfrif;Hk;awmfodkY vdkufyg&rnfh
taMumif;udk trdefYawmfjyefwrf; xkwfMuukef\/ trdefYawmf
udkMum;vQif rIdifolrIdif? awGolawG? ai;olawGuvnf; ai;? ay;olawG
uvnf;ay;? aMumifyg;tcsKdUum; at;at;aq;aq; ajErysuf
&Sad eMuuke\
f /
odkYESifh csdef;xm;aom eHeufodkY a&muf vmcJh\/ olBuD;
taygif;vnf; eHeufapmapmpD;pD;uyif armif;BuD;wdkYudk xkMuukef
\/ Hk;awmfodkY vdkuf&rnfholwdkYvnf; vSnf;jyifoljyif? xrif;xkyf
olxkyf? vlpkolpk? ajcusifpdkif;olpdkif;? wodkif;? w0dkif;BuD; xGuf
vmcJMh uukeo
f wnf;/
t&Gm&GmrSm vSnf;wef;wdkYrSm NrdKUtkyfrif; Hk;awmfodkYomvQif
ajzmifhwef;vsuf vmMuukef\/ csrf;uvnf; csrf;? tdyfuvnf;
idkuf? pum;rsm;vmol vm? tm;ay;oluay;? nnf;olu nnf;?
csrf; auG;oluvnf; auG;? ar;cdkufcdkufwkefNyD;vQif vmMuav
awmhownf;/ jrpfurf;ajc&Sd &GmwdkYrSvnf; avSESifhvm? oabFmESifh
vm? rsm;vSpGmyif/
NrdKUtkyfrif;Hk;awmfodkY apmapmpD;pD; usD;rEdk;rD a&mufolwdkY
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

309

vnf; &Sd? 4if;wdkYxuf aemufus? qGrf;cH0ifcsdefa&mufrS ay:vmolwdkY


u r&Sm? eHeuf xrif;pm;csdefwGif ay;vmolwdkYuvnf; trsm;?
Hk;awmf teD;tem;wGif pnfum;vsuf aeawmh\/
vSnf;0dkif;BuD;udkcsum xrif;xkyfygvmolwdkYu xkwfum pm;?
rygvmolwdkYu aps;udkoGm;? NrdKUtwGif; pnfpnfum;um; jzpfjyef
onf/ aps;twGif; [dkajym onfajym waomaomESifh ae\/
Hk;zGifhcsdefa&mufvwfaom &Gmom;taygif; ta&mufnDMu\/
Hk;tjyif 0&efwmwpfavQmufwGif avQmufolwdkYu avQmuf? xdkif
olwdkYu xdkif? rIdifolwdkYu rIdif? pum;rsm;olwdkYursm;? uGrf;pm;ol
wdkYuvnf; pm;? wHk;Hk;qlnHvsuf&Sdayonf/
Hk;awmf&dyf ajrjyifwGif xdkifolwdkYuvnf; r&Sm;? &yfaeolwdkY
uvnf; trsm;? teD;tem; opfyif&dyfrsm;atmufwGif xdkifaeol
wdkYuvnf;tyHk? cyfus,fus,fpum;ajymolajym? wdk;wdk;aqG;aEG; ol
aqG;aEG;? at;at;uav; xdkifolxdkif/
t&G,frSmtrsKd;rsKd;? tdktdkawGu wpfodkuf? ysKdysKdawGuvnf;
wpfodkuf? t&G,fvwfuvnf; wpfodkuf? cyfi,fi,fawGuvnf;
&Sd? rdef;rawGvnf;yg? uav;awGygrusef? (uav;awGrSm vlcGef
ay;&efr[kwf? tartazawGESifh vdkufvmolrsm; jzpfavonf/)
t0wftpm;wdkYrSmum; eDeD 0g0g jymjym pdrf;pdrf; ta&mif
awGpHkvS\/ ouvyftus teufawGu twefrsm;? wdkif;jynf jzpf
0wfolum; tenf;uav;/ qH&Snf&SnfawGvnf; yg? uwHk;awG[m
uvnf; trsm;/ y0gaygif;olawG? rsufESmokwfy0gpnf;xm;olawG?
apmifudk aygif;xm;olawG? tcsKdUum; vHkcsnf &Snf&Snfudk aygif;
xm;Mu\/
4if ; vl x k M um;wG i f uk v m;awG u vnf ; oH k ; av;a,muf ?
wkwfawGuvnf; av;ig;a,muf/ bmtwGuf aygufvmMuonf
rod/ cspfwD;,m;awGuvnf; ESpfa,mufoHk;a,muf/ tcGefawmf
raqmif awmh r [k w f / (txuf u ) w&m;r Nrd K Utk y f r if ; xH w G i f
ta<u;twGuf w&m;pGJolawG xif&JU/
aiGoGif;EdkifaomolBuD;wdkYuvnf; wNyHK;NyHK;? aiGroGif;Edkifol
olBuD;wdkYuvnf; wrIdifrIdif/ aiGwdkufwGif wdk;vsufaeMu\/ aiGa&
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

310

odyHarmif0

aomtoHwdkYjzifh wpfHk;vHk;nH? tem;wGif&yfvsufaeMuaom &Gm


om;wdkY\ pdwfxJwGifum; aiGwdkufrS xkwf,l ay;vdkufcsifMu\/
aiG a&wGufjcif;\ toHudk t&omcHum yDwd jzpfaeolwdkYuvnf;
&Sad o;\/
odkY vlxkBuD; Hk;teD;em;wGif bk&m;yGJawmfBuD;rSm uJhodkY
pnfum;vsufaeonfrSm wpfem&DcefYMumvm\/ NrdKUtkyfrif;um;
ra&mufao;/ ESpfem&DcefYMumvmjyef\/ NrdKUtkyfrif; ra&muf ao;/
anmif ; pjyK nnf ; pjyKvm\/ vrf ; xavQmuf M u\/
tanmif ; qef Y M u\/ worf ; orf ; wa0a0 jzpf aeMu\/
tcsKdUajrjyifay:wGifvSJum tdyfMu\/ oabFmESifhvmolwdkY oabFm
rrDrSmudk pdk;&drfruif;jzpfpjyKMu\/ &GmwGif vkyfp&m&Sdaom olwdkY
vnf; pdk;&drfp jyKMu\/ tcsdef;tcsuf&Sdaom olwdkY pdwfylp jyKMu\/
t&yfa0;rS vmolwdkY tdrfta&muf aemufusrnfudk pdk;&drf
Mu\/ rdrdwdkY tdrfta&mufaemufusvQif om;r,m;wdkY pdk;&drfruif;
jzpfMurnfudk ylrd\/ vlcGefray;aomaMumifh tpdk;&rif;u zrf;xm;
onf [ l om;r,m;wd k Y yl y ef a omu jzpf a eMurnf u d k awG ;
ylrd\/ rdrdwdkYudk,fwdkifuvnf; NrdKUtkyfrif;u rnfodkY trdefYcsrnf
udk rodojzifh trsKd;rsKd;awG;awm&rf;qum xifjrifvsuf aeMu\/
NrdKUtkyfrif;um; em&Djyefwpfcsuf xdk;cgeD;rS ysm,D; ysm,mESifh pufbD;
pD; aygufvm\/ ta0;rS NrdKUtkyfrif;vmonfudk apmifhpm;aeMu
aom vlxkBuD; jrifvdkufvQif ]]a[m - vmNyD}} [laom toHBuD;
onf wpfNydKifeuf wpfcsufwnf; qloGm;\/ xdkYaemuf qlql
qlql ajymMum;aeMu\/
NrdKUtkyfrif;vnf; vmNrJvm\/ vlxkBuD;\ tem;odkY NrdKUtkyf
rif; a&mufvmvQif qlnHaeaom toHBuD;onf qdwfvsufoGm;\/
NrdKUtkyfrif; rnfodkY trdefYcsrnfenf;/ NrdKUtkyfrif;\ rsufESmum;
wif;rmvS\/ zrf;rsm;zrf;xm;rvm;/ &GmodkY jyefrS jyef&ygawmh
rvm;/ cufuek af wmhrnf/
NrdKUtkyfrif; Hk ;cef;xJodkY 0ifoGm;onfESifh wpfNydKifeuf tkwf
tk w f u suf u suf E S i f h ql n H vmjyef \ / Nrd K Utk y f r if ; rnf o d k Y
trdefYcsrnf[k rnfolrQ rajymEdkif/ wpfa,mufudk wpfa,muf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

311

wD;wdk;ajymMu\/ NrdKUtkyfrif;\ trdefYudk emcH&efomvQif apmifh


pm;um aeMuukef\/ tcdkuftwefYonfum; xdk&Gmom;wdkY\
wpfoufwiG f ta&;tBu;D qH;k aom tcdu
k t
f wefBY u;D aywnf;/
NrdKUtkyfrif; tcef;xJodkY 0ifol0if? tcef;xJrS xGufvmol
xGufvm/ olBuD;tcsKdUyg\/ pma&;rSmvnf; cPcP xGufcsnf?
0ifcsnfae\/ tb,faMumifhrsm;ygvdrfh/ trdefYrsm; ay;NyD;NyDvm;/
ykvdyfom; oHk;av;a,mufvnf; aoewfrsm;ESifh avQmuf aeMu
\/ tb,f t aMumif ; ygenf ; / xG u f v mol w d k Y teD ; od k Y uyf u m
taMumif;udkar;\/ xdkolwdkYvnf; rnfodkYrQ rajymEdkif/ tcufBuD;
ygwum;/ aMumufp&mBuD; jzpfaeayNyD/ aMumufpjyKvmMu\/
vufwu
Ykd m ajymMu&Sm\/
odkY 0ifol0if? xGufolxGufESifhyif em&D0ufMumcJh\/ trdefY
awmfudkum; rMum;ao;/ apmifh&onfrSm MumvSayNyD/ odkYaomf
jyef&efr0Hh/ tb,fodkY vkyf&rnfenf;/ aemufqHk; xGufcsnf0if
csnf vkyfaeaom rsufESmxm;wif;wif; EIwfcrf;arG;oufoufESifh
pma&;u ]]e,fydkif 0efaxmufa&mufrS trdefYcsrnf}} [k cyfus,f
us,af tmf ajymvdu
k \
f /
aMomf ... tcufBuD; cufavNyD/ NrdKUtkyfrif;omr[kwf?
0efaxmufrif;vnf; ygaeonf/ {uE tzrf;cH&awmhrnfvm;/
Nrd K Utk y f r if ; wpf a ,muf w nf ; qd k v Qif awmf a o;\/ ,ck u m;
0efaxmufrif;vnf; vmayrnf/ ta&;BuD;vS\/ rkcsyif 'kua&muf
awmh r nf / ql q l n H n H pum;ajymqd k E S D ; aES m aeMujyef \ /
0efaxmufrif; tvmudk apmifph m;aeMu&jyef\/
oHk;em&Dxdk;vQif 0efaxmufrif;\ armfawmfum;udk jrifMu&
\/ ]]vmNyD}} [laom toHBuD;onf wpfNydKifeuf qlnHoGm;jyef
\/ armfawmfum;vnf; eD;eD;vm\/ apmifhpm;aeolwdkY pdwf
xJwGifvnf; trdefYudk odvdkNyD vmygawmh[k awmifhwaeqJjzpfyg
\/ Hk;awmftem;odkYa&mufvQif Hk;awmfodkY r0ifao;bJ AdkvfwJ&Sd
&modkY armif;oGm;\/
tr,fav; apmifha&acsao;&JU/ tckawmif rvmao;ygu
vm;/ cufyJcufao;awmhw,f? oabFmawmh rrDawmhygbl;? b,f
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

312

odyHarmif0

rSmoGm;tdyf&yg? apmifvnf;ryg? todvnf;r&Sd? aqmif;wGif;u


vnf;jzpf? tcufwumh tcuf r[mtcufBuD;ESifh awGUaeayNyD/
tcGefawmfraqmif zrf;xm;wmu aumif;ao;\/ tdyf&maecif;
awmh & OD ; rnf / rzrf ; bJ vT w f v d k u f w m tb,f r S m td y f & ygrnf
enf;/
em&D0ufcefYMumvQif 0efaxmufrif; armfawmfum;BuD;ESifh Hk;
0if;twGif;odkY 0ifvm\/ apmifhpm;aeolwdkY z,fay;Mu\/ a&muf
vQif NrdKUtkyfrif;tcef;odkY 0ifum pum;ajymaejyef\/ ac:awmh
rvm;? ac:awmhrvm;[k apmifhpm;olwdkYpdwfxJwGif xifrSwfMu\/
oabFmrrDolwdkY pdwfxJwGifum; oef;acgiftjyif nOfhreufawmh
Ny[
D k awG;awmum rwkerf vIyaf eMuavawmhownf;/
twefMumvQif NrdKUtkyfrif;ESifh 0efaxmufrif;wdkYxGufvmMu
NyD ; vQif w&m;cG i f a y:,S O f N yd K if u m xd k i f M u\/ &G m om;ES i f h w uG
&GmolBuD;tm;vHk; Hk;twGif;okdU0if&ef ac:\/ tcsKdUum; pdwfnpf
vSNyDjzpfaomaMumifh vkyfcsif&mvkyf qdkaomtaersKd;jzifh rdrdwdkY
aeNrJae&mrSmyif &SdaeMuukef\/ trsm;um; 0if em;axmifMuav
onf/
vltrsm; 0ifvmvQif 0efaxmufrif; pwif pum;ajym\/
aemufwpfaeUwGif &GmpOfudk ppfykvdyfESifhvSnhf aumufcHvdrfhrnf/
ray;olwdkY\ ypnf;udk 0&rf;zrf;rnf? ypnf;r&SdvQif vlzrf;rnf
tp&Sdojzifh cyf&Sif;&Sif; ajymavonf/ NyD;vQif vTwfvdkuf\/
vlxkBuD;vnf; bk&m;yGJrS jyefouJhodkY <uufpD<uufESifh jyef
oGm;Mu\/ trsKd;rsKd;ajym oGm;Mu\/ trsKd;rsKd;awG;awm oGm;Mu
\/ ypnf;rsm;udk aygifESH&ef ajymoGm;olwdkYvnf; &Sd\/ &if;ESD;aom
olwdkYxHrS acs;&efawG;oGm;olwdkYvnf; &Sd\/ oabFmrrDvdkufolwdkY
\ pdwfwGifum; vlcGefay;p&mr&Sdonfxuf xdkntdyf&ef ae&mr&Sd
onfu cufvsufaeMu\/ tdyf&efae&mtwGufudkomvQif pOf;pm;
oGm;Muavownf;/
Hk;awmfBuD;rSmvnf; ajcmufaoGUwdwfqdwfvsufae\/ ae
a&mifvnf; aysmfuvkqJqJ? Hk;xJwGif&dSaom NrdKUtkyfrif;ESifh 0ef
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

313

axmufwdkYvnf; &Gmom;wdkYtm; oem;ygvsuf 0w&m;twdkif;vkyf


&aomaMumifh rsufESmrom &SdaeMuukef\/ pma&;wdkYvnf; tvkyf
rsm;ojzifh arm[dkuf aeMuojzifh wnnf;nnf;yif/
Hk;tjyifbufwGif xdkifaeMuaom xrif;okyfonf oHk;a,muf
wdkYum; wNyHK;NyHK;ESifh pum;ajymaeMuukef\/ wpfoufvHk; aeU
uJ h o d k Y aps;a&mif ; aumif ; aomaeUud k 4if ; rd e f ; rwd k Y rawG U zl ; ao;
jzpfavonf/
aevnf;0if oGm;\/ NrdKUtkyfrif;? e,fydkifrif;? pma&;rsm;?
jymwmrsm;vnf; toD;oD;wpfa,mufNyD; wpfa,muf jyef oGm;Mu
\/ Hk;awmfrSmvnf; rBuHKpzl; xl;vSaom aeUrsKd;udk BuHKawGU&aom
taersK;d jzifh rIid af wGumaeawmhownf;/

ppfjyef? rSwf-139?
(ZGefv? 1990)
|

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

314

odyHarmif0

e,fydkif0efaxmuf armifvlat;onf aeUpOf rSefrSef 11 em&D


Hk;wufavh&Sd\/ ,aeYum; tvkyfrsm;rnfhaeUjzpfaomaMumifh
10 em&Duyif Hk;odkY xGufoGm;avownf;/
Hk;odkYa&mufvQif ta&;ydkifrif;xH wif&ef pmrsm;udk wif? NrdKU
ydkifrsm;odkY csay;&ef&Sdaom pmrsm;udkcsay;? rSwfcsufa&;wefaom
ae&m rSwfcsufa&;? vufrSwfxdk;&rnfhae&m vufrSwfxdk;ESifh
trsKd;rsKd;tvkyfrsm;ae\/ wpfem&DausmfausmfrQ Mumavonf/ ,yf
qGJ ukvm;u ,yfqGJaeaomaMumifh tvGefylaom aeUcif;jzpfaomf
vnf; rsm;pGmryl? cHom\/
vufrSwfxdk;aom udpNyD;oGm;onfESifh wpfNydKifeuf w&m;
cGifay:odkYwuf trIwpfrIudk ac:avonf/ w&m;vdk wdkYum;
tlv,m ukvm;rsm;wnf;/ jrefrmpum; rwwf? armifvlat;u
vnf; ukvm;pum;rwwf/ tMuyfESifhjzpfaeavonf/ pum;jyef
ac:&\/ pum;jyef ac: ppfaq;aomfvnf; ar;onfuwjcm;?
ajzonfu wrsKd;? a&SUodkYrwdk;bJ trIrSm aemufodkYomqkwfvm
\/ trI&Sif;&rnfhtpm;IyfIyf oGm;\/ cufvdkufygbdawmh
aemf? b,fvdkvlrsKd;eJY awGUae&ygvdrfh? em&Djyef 2 csuf xdk;rS oufao
2 a,muf ppfNyD;\/ armifvlat;vnf; acR;vHk;BuD;rsm; us\/
w&m; cGifrS qif; umzDaomuf\/
xdkYaemuf trIwpfrI ppfjyef\/ trIIyfaejyefNyD? w&m;vdka&m?
w&m;cHyg vdrfvnf pGJqdk? ajzqdk xm;aom oyGwftl trIjzpfae
jyef\/ a&SUaersm;uvnf; vQm&Snf\/ awmif;yefvdkYawmifr&/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

315

armifvlat;onf pdwfaygufaygufESifh xifwmawGavQmuf a&;


\/ a&SUaersm; vQm&SnfaeonfESifhyif tcsdefukefcJh\/ ig;em&Dxdk;NyD?
rNyD;ao;? ig;em&DcGJjyefNyD? rNyD;? ajcmufem&D xdk;jyefNyD? rNyD;ao;/
armifvlat; pdwftkduf vm\/ acgif; wpfckvHk; IyfaxG; ae\/
tyifyef;BuD; yifyef; ae\/ udk,fyifyef;onfu raxmif;wm?
pdwfyifyef;onfu qdkp&mr&Sd/ ajcmufem&D xdk;vQif trI rqHk;ao;
aomfvnf; &ufcsdef;udk ay; w&m;cGifrS qif; vmcJh\/
w&m;cGifrS qif;NyD;vQif armarmyef;yef;ESifhyif tdrfodkY vrf;
avQmufum jyefvmcJh\/ Hk;ESifhtdrfum; ra0;? ig; rdepfcefYom
avQmuf&\/ wpfvrf;vHk; pdwfIyfaxG;vsufvm\/ pdwfyifyef;vsuf
vm\/ td r f t 0if 0 ok d U a&muf v Qif rd r d \ r,m;cspf u av;
rjroef;\ NyHK;jyaom rsufESmuav;udkvnf;aumif;? rJhJjyaom
rsufESmuav;udk vnf;aumif;? ajymifjyaom rsufESmuav;udk
vnf;aumif; rjrif&vQif ,cifHk;u armyef; vmaompdwfrSm
raysmufoGm;onfomru ydkrdkyif armyef;onf[k xifrSwfrdav
awmhonf/
cgwdkif;rlum;? odkY armyef;vm&m rjroef;uav;\ NyHK;
jyaom rsufESm? rJhjyaom rsufESm? ajymifjyaom rsufESmuav;udk
jrifvdkuf&vQif armpdwfrsm;aysmuf? yef;pdwfrsm; aysmuf? IyfaxG;
aom pdwfrsm;aysmf? a&cJwHk;BuD;udk eif;rdouJhodkY pdwfat;jr oGm;
avawmh\/ rjroef;uav;\ pum;uav;udk Mum;vdkufvQif
ajymp&mr&Sd yDwdaomre jzpfoGm;\/ rdrdxdkif&m ukvm;xdkif
wGif vm,SOfum xdkifvdkufrlum; ewfjynfa&mufoGm;ovm; [k
xifrSwf&\/ aeUcif;u tvkyfawG tm;vHk; pdwfxJrS vHk;vHk;BuD;
aysmufuif; oGm;avawmhownf;/
,ck r S m rl u m; rjroef ; uav; rusef ; rrm rd b rsm;&S d & m
armfvNrdKifNrdKUodkY jyefoGm;onfrSm 15 &ufcefYMumavNyD/ tdrfwpf
tdrfvHk;wGif rdrdtapcH wpfa,mufESifh rdrdwpfa,mufwnf;om
usefawmh\/ aerxd xdkifrwwfjzpfae\/
a&mufvQifa&mufcsif; aygif;xm;aom acgif;aygif;udk cRwfum
pm;yG J a y: wif Bud r f u k v m;xd k i f a y:wG i f ypf vS J v d k u f a v
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

316

odyHarmif0

ownf;/ odkY ypfvSJvdkufNyD;vQif rsufpdrSdwfum [dkawG; onfawG;


ESifhae\/ rjroef;uav;rSm tdrfcef;xJrSmyif &Sdra,mifa,mif
ae\/ tb,fhaMumifh tckawmif rxGufvmygao;ovJ/ iga&muf
wmrsm; rodava&mhovm;? a&csKd;ae xifyg&JU? tusvJaexifyg
&JU? oeyfcg;vdrf;ae xifyg&JU? trIrsm;vkyfaeava&mhovm;? odkY
awG;rdvQif pdwfaysmfovdkvdk/ odkYaomf onfwdkYum; pdwfudk vSnfh
pm;jcif;rQ jzpf\/
twefMumvQif trSeftwdkif; pdwfxJwGif ay:vm\/ rjr
oef;uav;um; tdrfwGif r&Sd? armfvNrdKif rdbrsm;tdrfwGif &Sdae
onf/ b,fvdkrsm;aeygvdrfh? awmfawmfaeaumif;oGm;NyD&,fvdkY
olYudk,fwdkifuyJ wpfaeYu pma&;vdkufw,f? tckqdk aumif;aumif;
BuD; aysmufaeygNyD/ onftcsdef bmvkyfaeygvdrfh? a&csKd;NyD; oeyf
cg;rsm;vdrf;aeayvdrfhrnf/ xrif;rsm; pm;ava&mhyvm;? pum;rsm;
ajymaeayvdrfh/ ightaMumif;rsm; pOf;pm;rdygvdrfhrvm;? pOf;pm;rSm
ygyJ? tdk pOf;pm;rSm r[kwfygbl;? wdkY&Muwm bmMumao;vdkYvJ
av;vuav;om Mumao;w,f? olvJ ighvdkyJ vGrf;aerSmygyJ? aqG;
aerSm ygyJ? pOf;pm;aerSmygyJ/
odkY awG;aecdkuf armifvlat;\ pdwfrSm rjroef;uav;&Sd
&m armfvNrdKifNrdKUodkY a&mufvsufae\/ rjroef;uav;\ tem;
odkY a&mufvsufaeouJhodkY xifrSwfrd\/ rjroef;uav;ESifhyif
&,fvm; armvm; pum;rsm;aeouJhodkY xifrd\/ rjroef;uav;\
tem;odkYoGm; aemufvm;? ajymifvm;ESifh usDpm;aeouJhodkY xif
rSwfrd\/ odkY awG;awmaerdcdkufwGif armifvlat;\ pdwfxJwGif
aysm&f iT jf cif;ru aysm&f iT v
f suf aeavawmh\/
twefMumvQif tapcHonf bdvyf&nf wpfzefcGufudk udkif
um wufvm rdrdtem;wGif cs\/ armfvNrdKifodkY a&mufaeaom
pdwfonfkwfw&uf a&Smifwcif ajrmif;jraetdrfodkY jyef a&muf
vm&\/ tcsnf;ESD;jzpfoGm;\/ pdwful;aumif;wkef; bdvyf&nfudk
,lcJh&rnfvm;[k a'goxGufrd\/ rdrdrSmxm;aomaMumifh ,lcJhonf
ud k u m; owd r &/ vS y wif h w ,f p G m pD r H a qmuf v k y f xm;aom
pdwful; eef;awmfuav;udk kwfw&uf zsufqD;vdkufbdodkY xifrSwf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

317

um 0rf;vnf;enf; pdwfvnf;ysuf? a'govnf; xGufvsuf aeav


\/
tapcH,lcJhaom bdvyf&nfudk vSrf;,lum aomuf\/ cgwdkif;
um; csKd c sKd a t;at;&if x J w G i f aEG ; oG m ;\/ at;oG m ;\/
pdwfMunfvifoGm;\/ tarmajyoGm;\/ ,ckum; odkYr[kwf
t&om r&SdouJhodkY xifrSwfrd\/ cg;wm;wm;uJhodkY xifrSwfrd\/
toHk;rus[k xifrSwfrd\/ wpfusKduf ESpfusKdufaomufNyD; pm;yGJay:
wGif jyefcsxm;\/
aeapmif;oGm;NyD jzpfaomfvnf; aeUcif;u ylxm;aom t&Sdef
u usefao;\/ wpftdrfvHk; tyltwdNyD;vsufae\/ armifvlat;
vnf; Hk;0wfoGm;aom tjyiftus? vHkcsnfrsm;udk rvJ&ao;/
tdkufpyfpyfjzpfvsufae\/ e*dku ylae&onfhtxJwGif wHcg;rsm;
jywif;aygufrsm;udk ydwfxm;aomaMumifh qxufuJ yljyif;vsuf
aeavawmh\/
tdkufvGef; raeEdkifawmhrS ae&mrSxNyD;vQif jywif;aygufrsm;
udkzGifh\/ rdrdwdkY pdkufxm;aom tdrfa&SUyef;NcHudk twdkif;om; jrif&
\/ v0ef;yHkoPmefuJhodkYjyKpdkufxm;aom *Ermyef;wdkYrSm yGifh
vsufaeMu\/ eDeD 0g0g jymjym woG,f? i,fi,fBuD;BuD; tenf;
enf; tzHkzHk yGifhrsKd;u pHkygbdoESifh/ tyGifhwdkYrSm txyfxyfESifhvnf;
&Sd? txyfrygwmvnf;trsm;? Ipm; rNiD;zG,f wifhw,fvSyMu
ay\/ odkYyif trsKd;rsKd; qef;Mu,fpGm yGifhaeMu&Smaomfvnf; aerif;
u yljyif;vSaomaMumifh crsm yef;yifuav;rsm;rSmvnf; ndK;EGrf;
acG,dkif rEdkifhwEdkifESifh tm;cJ aeMu&&Smukef\/ rdrdwdkYtm; pdkufysKd;
xm;aom t&Sifocif armifvlat; pdwfxJwGif ndK;i,fEGrf;vQ
rdrd r,m;udk wrf;waeonfudk jrifyif twkvdkufum ndK;EGrf;
aeMuava&mhovm;/
xdkodkY ndK;EGrf; aeMuaom *Ermyef;yifuav;rsm;udk jrif
vQif 4if;wdkYtpm; oem;rdawmh\/ rdrdtpm; 0rf;enf;rdawmh\/
rjroef ; uav;ES i f h t wl yef ; NcH x J qif ; um naecif ;
vnf;aumif;? vomom vnf;aumif;? pum;xm 0Sufwrf; upm;
&ef pd k u f y sKd ; xm;cJ h \ / rMum rMumvnf ; qif ; um qif ; um
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

318

odyHarmif0

pum;ajymcJhMu\/ ,ckrSmum; *Erm yef;wdkYrSm tcsnf;ESD;jzpfcJh


avNyD/ rnfodkYyif vSywifhw,f IcsifzG,f yGifhaeMuaomfvnf;
tb,ftusKd;&SdawmhtHhenf;/ *Erm yef;uav;wdkYrSmvnf; rdrdwdkY
tm; *kpdkufum MunfhIjcif;? csD;rGrf;jcif; rjyKbJ ai;arm aeaom
armifvlat;udk jrifvQif r&TifEGrf;vsuf ylaqG; aeMu&Smavawmh
ownf;/ rsufESmuav;rsm; ndK;i,fpGmESifh rjroef;\ jyeftvmudk
om apmifhpm; aeMuavawmhownf;/

*Eavmu? wGJ-14? rSwf-80?


(pufwifbmv? 1931)

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

319

a&S;a&S;uqdkaompum;aMumifh jrwfpGmbk&m;vufxufawmf
tcgu jzpfysufzl;aom taMumif;t&mrsm;udk a&;om;rnf[l
rrSwfoifh? vGefcJhaom q,fESpfwkef;u NrdKUrausmif;taMumif;udk
a&;om;rnf[k rSwMf uyguke/f
,ckum; NrdKUrausmif;awmfBuD;rSm crf;crf;em;em;jzpfvsufae
\/ taqmufttHkBuD;ESihfae\/ ausmif;q&mBuD;awGESifh a0a0
qmqmBuD;ae\/ ausmif;om;wpfaxmifausmfausmfwdkYESifh jynfh
wif;vsufae\/ 0wfvHkBuD; zm;zm;udk rm;rm;BuD;0wfvsuf&Sdaom
ausmif;q&mBuD;\ vuftwGif; w0if;0if; wajymifajymifawmuf
yvsufae\/ &efukefNrdKUay:wGif awmfawmfaysmfaom ausmif;BuD;
aywnf;/
vrf;oGm;vrf;vmwdkYarmfMunfhMu&aom ausmif;BuD;vnf;
jzpf \ / armf a wmf u m;ay:rS arQmf u m csD ; rG r f ; oG m ;&aom
ausmif;BuD;vnf;jzpf\/ rMumrMum owif;pmrsm;xJwGifygaom
ausmif;BuD;vnf;jzpf\/ tMuif OD;xGef;ndK (bDat)? OD;armif(bDat)
wdkY xdrf;jrm;vufxyf&m r[mwJeef;ausmif;awmf BuD;vnf;jzpf\/
NrdKUrausmif;om;a[mif;trsm;\ wcrf;wem; npmpm;yGJ usif;y&m
XmeBuD ; vnf ; jzpf \ / jref r mjynf & S d tNrd K UNrd K U t&G m &G m rS cd k v I H
vmMuaom ausmif ; om;ausmf ? ausmif ; om;armf ? ausmif ; om;
awmfwdkYtjyif ausmif;om;a&Smf? ausmif;om;Murf;ydk; ausmif;om;
trsKd;rsKd;wdkY\ aexdkif&mBuD;vnf; jzpf\/ jrefrmjynf twGif;
NrdKUrausmif;BuD;\ owif;&eHUrSm woif;oif;wysHUysHUESifh aeay\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

320

odyHarmif0

crf;em;pGmaom ausmif;BuD;rSm q,fESpfaom tcgu rnfodkYae


oenf;/
&efukefNrdKU o&ufawmausmif;wdkufonf NrdKUr ausmif;BuD;\
wnf&mwnf;/ xdkausmif;wdkuftwGif;&Sd ausmif;BudK ausmif;Mum;?
ausmif;atmufrsm;onf ausmif;om;wdkY\ pmoif&m pmoifcef;
rsm;jzpfavonf/ ausmif;tay:xyfwGif &[ef;awmfrsm;ae\/
ausmif;atmufxyfwGif NrdKUrom;rsm; pmoifMum;Mu\/ arSmifu
vnf; arSmif? eHuvnf; eHapmf? rdk;rsm; arSmifvdkufrSjzifh pmoifvdkY
awmifr& jzpfacsonf/
ausmif;wdkuftwGif; ajceif;rpD;&? rdk;rsm;&GmvdkYcsrSjzifh ajc
atmuf orHwvif;rdkY at;vdkufwJh jzpfjcif;? 0rf;wGif;uem? atmifh
wmu cPcP/ q&mudk t&SifvlvSrSm 'kuBuD;pGm a&mufav
onf/
ausmif;q&mawGrSm tm;cJum tMuJBuD;MuJaeMu&ukef\/
&[ef;awmfrsm;ESifhvnf; oifhwifhatmif aygif;Mu&avonf/ odkY
r[kwf armif;xkwfvdkufrSjzifh aep&mb,frSr&Sd twd'kua&muf
Mu&ayvdrfhrnf/ ausmif;aumfrwDvlBuD;rsm;udkvnf; &efrp0Hh/ vc
ay;rnfudk w&GHU&GHU? wpf&Hwpfcg oHk;vyif ta<u;wifavonf/
ausmif ; om;rsm;xH r S awmif ; cH u m oH k ; ol q&muvnf ; &S d ?
ausmif;om;wdkYxH awmif;jyefygvnf; tarmifwdkYu ray;? cyfaEG;
aEG;awmif;vdkufrSjzifh rdbaqGrsKd;wpfpkwdkYvdkufvmNyD;vQif q&mcrsm
tm; rMumrMum &efawGUMu\/ aMu;aiGr&Sd trsKd;om;ausmif;
xm;yg? q&mawGu cPcP ausmif;vc awmif;&rvm;[l
rsufrmefyGm;&SmMuavonf/ ausmif;om;rdbawGudkvnf; aMumuf&?
vukef vpmr&ojzifh tdrfjyefoGm;ygvnf; tdrf&Sifu tdrfvc
r&aomaMumifh rMum rMum ESifcsonfudkcH&aom q&mawGvnf;
&Sdavonf/ tcsKdUq&mrsm;rSm vpmrSefrSefr&onfh twGuf PfeD
zuf N yD ; vQif &orQuav;rsm;ud k pk a qmif ; um? jrif ; yG J o G m ;
jrif;avmif;Muojzifh cGufcGufvefatmif HI;aomaMumifh 'kuBuD;pGm
a&mufaom q&mrsm;vnf; &Sdavonf/
ausmif; aumfrwDawGu q&mBuD;udk rEdkif? q&mBuD;u q&m
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

321

rsm;tay:wG i f MoZmr&S d ? q&mrsm;ud k wynf h a wG u raMumuf ?


uarmufurjzpf aeMuavonf/ odkYyif uarmufur jzpfae
aomfvnf; tmZmenfq&mtaygif;rSm ZGJaumif;aumif;ESifh puf
ukeaf rmif;&SmMuonfrmS tm;&p&mBu;D jzpfayonf/
ausmif;om; taygif;wdkYrSmvnf; vGwfvyfjcif;BuD;ru vGwf
vyfjcif;&vsuf aeMuukef\/ q&mu tenf;i,frmefvQif tpdk;&
ausmif; jyefawmhrnf[k vkyfMu\/ q&mrsm;u avQmh&onfrSm
rMumrMum/ ausmif;wufcsifrSwuf? pmusufcsifrSusuf? q&m
trsm;rSm tcufESifhBuHKcJhMu&ayonf/ pm&if;rS Ekwfypf&rnftcuf?
tu,f pm&if;rS Ekwfypfaomf ausmif;wGif udk,fawmfausmif;
om;rsm; acgif;yg;oGm;rnfudkpdk;? tjcm;ausmif;rsm;ESifh twdkuftcH
MuaH e&aom acwfxw
J iG f MuKH vsu&f adS eMuonfr/Ykd
odkY vGwfvyfjcif;udk cHpm;aeMu&aom ausmif;om;wdkYrSm
tb,frSmvQif pmoifjcif; vHkYv&SdEdkiftHhenf;/ xdkacwfu NrdKUr
wGif tawbuf emrnftxGufqHk; twef;rSm (7) qifh (8)
qifhjzpfavonf/ vlaw vlaytaygif;wdkY pkaygif;&m twef;BuD;
jzpfay\/ ckepfqifh (8)[k Mum;vdkuf&vQif q&mtrsm;\ em;xJwGif
cg; oGm;&\/ 4if;wdkY\ twef;wnf&mum; aumfr&Sifemvrf;prS
Z&yfBuD;jzpf\/ xGufvdkxGuf? 0ifvdk0if? xifovdk aeEdkifaom ae&m
wnf;/ q&mBuD;\ Hk;cef;ESifhvnf; a0;ae\/ q&mvkyfolrSmvnf;
a<u;yloljzpfaomaMumifh at;at;vlvlyif 4if;wdkYtm; vTwf
xm;awmh\/ rdrdta<u;rsm;qyf&ef? jrif;yGJobifwGif avmif;avh
&Sd\/ twef;xJwGif wynhftaygif;ESifh jrif;taMumif; aqG;aEG;vsuf
aeonfrSmvnf; rMumrMum? aysmfp&mBuD; jzpfavonf/ bkef;BuD;
l;ESifh avSvl; xl;csifwdkif;xl;vsufaeMuukef\/
tcgwpfyg; xdkq&mrSmzsm; ausmif;rwufEdkif q&mBuD;u
(5) qifhjyaom q&marmifvlat;tm; xdkq&mtpm; ckepfqifhwGif
oGm;a&muf jyooifMum;&eftrdefYay;vdkuf\/ q&mvlat;\
pdwfxJwGif xdwfoGm;\/ vefYoGm;\/ odkYaomf q&mBuD;u
wdkufwGef;csuft& t&JpGefYum xGufoGm;&\/
odkY xGufoGm; cyfvSrf;vSrf;uyif apmif;oH? wa,moH?
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

322

odyHarmif0

rif'dkviftoHwdkYjzifh wnHnHESifhaeaom xdkckepfqifh (8) \ tjzpf


tysuf u d k j rif v Qif tawmf y if pd w f a v;oG m ;\/ twef ; xJ o d k Y
q&m armifvlat; 0ifoGm;aomtcgusrS apmif;oHwa,moHwdkY
wdwf oGm;avonf/
pmoifrnf[k pmtkyfrsm;udk zGifhcdkif;vdkufjyefvnf; wpfa,muf
rQ pmtkyfryg? vufrIdifcs&\/ tb,faMumifh pmtkyfr&SdaMumif;
ar;ygvnf; wdwfwdwfomaeMu\/ xdktcgusrS armifvlat; vnf;
wwforQ rSwforQ tu&mocsFmudk ausmufoifykef;BuD;ay:wGuf
csufum &Sif;vif;jy\/ rnfolrQ *krpdkuf? ta&;r,l/ usm;xdk;
olxdk;? wD;wdk; ajymaeolajym? xGufoGm;ol xGufoGm;? twef;xJ
wGif vlawmfawmfenf;yg; oGm;avawmhonf/
armifvlat;vnf; a'goxGuf Budrf;armif;\/ odkYBudrf;
armif ; aomf v nf ; bmrQrajym? wk P S d a bmvk y f v suf aeMuav
onf/ twefMumvQif wpfem&Dtcsed f ausmif;vTwaf om acgif;avmif;xd;k
\/ toD;oD;xGuf oGm;Muavonf/ 2 em&Dxdk; ausmif;wuf
vQif armifvlat;vnf; xdktwef;odkY oGm;jyef\/ twef;wGif;odkY
0ifrdvQif xdkifcHkrsm;udk wGef;xdk; arSmufcHkvkyfxm; ovdkvkyfxm;?
q&mhpm;yGJudk csKd;xm;vdkcsKd;xm;? ausmufoifykef;BuD; udk vSJxm;ovdk
vS J x m;? tjrif r awmf a tmif jyKvk y f x m;onf u d k j rif &\/
ausmif;om;rsm;vnf; tcef;xJwGifyif rodovdk taersKd; ESifh trIrJh
aeMu\/ q&mar;aomtcgvnf ; rnf o l r Q bmrS rajym?
cyfwnfwnfvkyfaeMu\/ q&mvlat;vnf; q&mBuD;xH ajy;
wdkif\/ q&mBuD; udkat;bGm;rSm xdktcef;xJwGif &Sdaom ausmif;
om;tm;vHk;udkac:um q&mBuD;tcef; 'l;axmufcdkif;\/ rnfolrQ
raxmuf? tm;vH;k ausmif;rwufaeMuavonf/
qdkcJhNyD;aomtajctaersKd;rS q,fESpftwGif; tajcodkY
a&muf&onfukd tHMh op&mBu;D jzpfavonf/
a

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

323

tvkyf0ifvQif0ifcsif; v,f0efHk;wGif tvkyfoifMum;&\/


aemufwpfaeUwGif v,f0efuav;ESifh uGif;ppfaq;&ef rif;uGef;odkY
vd k u f o G m ;&avownf ; / uG i f ; ppf j cif ; ud k eH e uf c if ; vk y f & \/
pmzwfjcif;? cGJwrf;ppfaq;jcif;? tdyfjcif;wdkYudk aeUcif;vkyf\/
naecif; bk&m;zl;oGm;Mu\/ rif;uGef;acgif;avmif;BuD;? rif;uGef;
bk&m;BuD;wdkYrSm tHhzG,f&mBuD;awGaywnf;/ rsm;pGmtHhMord\/ a&S;u
ra&mufzl;? tckrSom a&mufzl;ayonf[k 0rf;ajrmufrd\/ tvGef
oym,faom jrodef;wefbk&m;? emrnfausmf a':OD;ZGef; vltdkHkrsm;
odkYvnf; a&mufcJhMu\/ ajcmuf&ufrQ aexdkifcJh&\/ pdwftvGef
aysmpf &maumif;vSay\/ vGr;f ao;awmhaemf/
jyef v mNyD ; vQif eH e uf c if ; ajrwd k i f ; twwf oif M um;&\/
aeUcif; ajrpm&if;vufpGJzwf&\/ ESifh 10 &ufcefYMumavonf/
xdkYaemuf igef;ZGefodkY v,f0efuav;ESifhvdkuf&\/ &GmteD;tem;
ywf0ef;usifudk avQmuf Munfh&\/ tvGefom,mvSay\/ rdef;
uav;rsm; a&qif;cyfMu? aysmfyg;pGm oDcsif;qdkMu? wpfa,mufESifh
wpfa,muf pMuonfudk awGUjrifcJh&/ &GmwGif aexdkifolwdkY\ aysmf
&TifMuyHk? pdwfat;csrf;MuyHkudk awGUjrifcJh&ojzifh trSwfw&& aeav
awmh\/ xdkYaemuf ausmufwpfvHk;odkYajymif;NyD; wpf&uf ESpf&uf
aeNy;D aemuf jyefvmcJMh u\/
wpfvaphaomtcg aumif;rIawmfteD; uGif;udk ppfaq;&\/
pmar;yGJ0if&jcif;wnf;/ eHeufapmapmuyif v,f0efta&;ydkif\
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

324

odyHarmif0

armfawmfum;ESifh xGufoGm;Mu\/ rm;rm;BuD;aeaom aumif;rI


awmf b k & m;BuD ; od k Y rMumrD a &muf M u\/ tH h M orqH k ; Ed k i f a tmif
jzpf\/ odkYaomf pmar;yGJjzpfaomaMumifh pdwfu wxdwfxdwfae\/
ta&;ydkifESifh v,f0efwdkYurlum;? &,fp&m pum;rsm;udkyif ajymMu
\/ rMumrD uGif;udk pppfaq;&\/ [dknm onfnmESifhyif NyD;oGm;
\/ rsm;pGm cufcJaom t&mr[kwf/
xdkYaemuf tcGeftrIwGJHk;wGif 7 &uf? w&m;trIwGJpcef;wGif
7 &uf? [dkul; onful;? [dkMunfh onfMunfh? [dkzwf onfzwf? [dk
pum;rsm; onfpum;rsm;ESifh NyD;cJh\/ xdkYaemuf a&pp&DHk;wGif 7
&uf? a&pp&DyHkudkMunfh? vufpGJudk zwfESifhyif 7 &ufukefvGefcJhjyef
NyD/ xdktawmtwGif; NrdKU0efBuD; Od;tdkESifhtwl w&m;cGifxdkif
w&m;ppfonfudk em;axmif&\/ trItrsKd;rsKd;udkawGU& Mum;&\/
tvGefoabmaumif;olwnf;/ wwforQ rSwforQudk oifjy&Smay
\/ od k Y a omf em;raxmif a eol j zpf a omaMumif h ar;jref ; onf u
wjcm;? ajzMum;onfu wpfrsKd; jzpfaeaomaMumifh ar;jref;jcif;
rjyKbJ tomem;axmif&ay\/ wpf&Ha&mtcg OD;tdk w&m;Hk;wGif
xdkifaecdkuf ukvm;wpfa,muf zdeyfvma&mif;&if; ajymaompum;
udk OD;tdk rMum;aomaMumifh ]]eifeJY uaeU csdef;xm;ovm;}} [k
jyefar;onfudk Mum;&\/ xdktcg ajErqnfEdkifojzifh NyHK;rdawmh
\/
xdkYaemuf e,fydkifHk;wGif oifMum;&\/ e,fydkifOD;armifarmif
ESifh awGUavonf/ oabmaumif;olwnf;/ 4if;ESifhtwl rtlyif?
wy&if;cGJ? rl;om? tif;Z? bl;pifyiftp&Sdaom &Gmuav;rsm;odkY
vdu
k yf goGm;\/
aeyl u sJ u sJ ? vrf ; Murf ; Murf ; wG i f vS n f ; Murf ; BuD ; ud k p D ; um
zkefwaxmif;axmif;ESifh vm&onfrsm;rSm aysmfp&mvnf; aumif;?
pdwfnpfp&mvnf;aumif; jzpfayonf/ rl; jrpfaMumif; wpfavQmuf
vS n f ; ES i f h vmMuNyD ; aeat;aomtcg 0ef a xmuf E S p f a ,muf
oD c sif ; waMumf a Mumf E S i f h aysmf & T i f p G m oG m ;cJ h M uonf u d k v nf ;
pOf;pm;wdkif; vGrf;ayaeawmh\/ xdkYaemuf pawmifodkY vSnf;ESifh
vm\/ wpfntdyfNyD; tkef;awmodkY armfawmfum;ESifh vm&jyefonf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

325

tkef;awma&mufvQif NrdKUtkyf a&mufvm awmykef; ausmfZHudk


awGUNyD; zrf;&efajymaomaMumifh ykvdyfrsm;? olBuD;rsm;? e,fydkif0ef
axmufESifh NrdKUtkyfwdkY nBuD;rif;BuD; xGufoGm;MuonfrSm aysmfp&m
aumif;vdkY? usef&pfolwdkYpdwfwGifum; rdyghrvm;? b,fodkY jzpfrnf
enf; pojzifh aysmfovdkvdk pdk;&drfovdkvdkjzpfaeMuay\/
aemufwpfcg e,fvSnfhxGufjyefvQif wHwm;OD;odkYoGm;Mu\/
tif;0NrdKUdk;? tif;0twGif;&Sd arQmfpif? q&mawmf OD;Ak"fausmif;wdkY
udk armfawmfum;pkwfjzifh oGm;a&mufMunfhMuyHk? t&Gm&GmvSnfhvnf
oar"ppfaq;yHk? tdk;'kwfwef;ul;wdkY ppfaq;yHk? oajywef;cH
wyf w G i f 0if em;NyD ; vQif rD ; &xm;buf w G i f vk y f a eol t&m&S d
b*FgvDukvm;u aumif;pGm{nfhcH vifrepf? qdk'gwdkYudk wdkufo
jzifh 0rf;ajrmuf&iT v
f ef;&yHw
k u
Ykd v
kd nf; awG;awmvGr;f qGwrf \
d /
aemufwpfBudrf e,fydkif0efaxmufESifh e,fvSnfhxGuf&mwGif
ppfudkif;acsmiftaygif;odkY vSnfhvnfum &[ef;awmfrsm\ Mo0g'
udk vdkufemjcif;? w&m;taMumif;aqG;aEG;jcif;? ntcg vomom
wGif oDv&Sifrsm;\ 0wfwufaomtoHudk Mum;&jcif;? bk&m;zl;oGm;
jcif;wdkYtwGuf pdwfaysmf&Tif&jcif;wdkYudkvnf; vGrf;qGwfrdao;awmh
\/ xdkYaemuf awmif&if;&GmwGif vlqdk;iwif e,fvGefrIESifh ppfaq;
&m iwifESifholBuD; olwjyef igwjyef tjyeftvSef ajymqdkMuonf
udk awG;rdwdkif; &,frdawmh\/ e,fydkifum; ajE&& aeavownf;/
e,fydkifHk;wGif e,fydkifrif; w&m;ppfaq;onfrsm;udkvnf;
Mum;od & \/ pm;p&d w f t rI r sm;wG i f wpf a ,muf E S i f h w pf a ,muf
ausauscsrf;csrf;&Sdatmif e,fydkifu ajymMum;vdkufonfrsm;udk
vnf;aumif;? e,fydkifpdwfwdkojzifh trIonfrsm;udk atmfonfrsm;udk
vnf;aumif;? OD;bdkMunf\ us,favmifus,favmif ajymqdkaom
pum;wdkYudk vnf;aumif; atmufarhrdawmh\/
oHk;vMumaomtcg ppfudkif;XmewGif tvkyfoif&\/ i&Jrif;
BuD;rSwfwrf; wifaeouJhodkY ykvdyft&m&Sdrsm; IyfaxG; trItcif;
rsm;udk pHkprf;olupHkprf;? ppfaq;olu ppfaq;? ar;jref;olu ar;jref;
wdkifwef;olu wdkifwef;? wdkifcsuf ay;oluay;? wdkifcsufa&;olu
a&;? txufxyfrS tcsKyfcHae&aom w&m;cHwdkY teuf oDcsif;
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

326

odyHarmif0

qdkolqdk? pum;ajymol ajymESifh &Sdonfudkvnf; awG;rdwdkif; vGrf;qGwf


ao;\/ wrHkY/
xd k Y a emuf 15 &uf M umvQif tcG e f 0 ef x H o d k Y a&muf j yef \ /
tcGef0efrif;vnf; aumufBuD;cGef? tif;cGef? oar"tcGef tp&Sd
aom tcGef[lorQudk aqmif&Guf&oljzpf\/ pma&;rsm;u pmtkyf
yHkBuD;udk ,lcJh\/ tcGef0efrif;um; xdkpmtkyfwdkYwGif vufrSwft
wGifom xdk;\/ wpfaxmifwpfaomif;ruaomtcGefwdkYrSm rdrdvuf
xJrS jzwfoef; oGm;Mu\/ odkY wpfaeUtwGif; axmifaomif;
ruaom aiGrsm; jzwfoef; oGm;aeMuaomfvnf; wpfjym;wpfcsyf
rSr&Sd/ rdrd vctjyif jrifHkomjrif& rMuif& armifhudk,fqdkbdtvm;?
xdktcGefHk;wGif oifMum;cdkufum; tcGef0ef vufrSwfxdk;orQudk
tm;&yg;& MunfhI&avownf;/ xdkYjyif tjcm;tvkyfr&Sd jzpfacs
onf/
naecif; tm;vyfaomtcgrsm;wGif abmif;bDwdkESifh bav
Zmudk0wf? wkwfaumufudkifNyD;vQif urf;em;vrf;wpfavQmufudk
avQmufum tif;0bufwGif wnf&Sdaom bk&m;? ausmif;rsm;udk
Munfh? a&S;u jzpfysufyHkrsm;udkawG;? jrpfxJwGif wHigavSrsm;? a&ul;
aeaom olrsm;udkMunfhum 0rf;ajrmufpGmMunfhcJhonfrsm;udkvnf;
aumif;? tapcH&GmrS xGuf ig;xyfBuD;vrf;twdkif; avQmufoGm;
aomtcg tvGefat;jrom,mvSpGmaom r&rf;NcH? o&ufNcHwdkYudk
vnf;aumif;? wpf&Hwpfcg acG;rsm; vdkufqGJonfwdkYudkvnf;aumif;?
vGr;f qGwaf yao;\wum;/
tpdk;&trIxrf;tjzpfjzifh ppfudkif;okdUa&mufvm&onfrSm
ig;vausmfausmf ajcmufveD;yg;cefY&SdcJhayNyD/ aemif ajcmuf&ufcefY
MumvQif NrdKUrScGJcGm rdwDvmNrdKU&Sd tvkyfoifausmif;odkY ajymif;
a&TU&acsawmhrnf/ tpOfjzpfap? acwjzpfap rdrdaexdkif&mt&yfrS
cGJcGm&rnfqdkvQif xdkae&mudk vGrf;qGwfjcif;rSm "rwmjzpfaom
aMumifh ppfudkif;wGif ajcmufvcefYom aexdkifcJh&aomfvnf; cGJ
cGm&rnfqdkvQif vGrf;ovdkvdk aqG;ovdkvdk jzpfrdayawmh\/ a&muf
onfhaeup ,aeuwdkif aexdkifcJh&yHk? vkyfudkifcJh&yHk? awGUBuHKcJh&
yHkwdkYudk awG;awmrd\/ ESpfoufzG,f&mwdkYESifhvnf;awGU&\/ pdwf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

327

Iyfp&mwdkYESifhvnf; awGU&\/ 0rf;omp&mESifhvnf; awGU&\/ 0rf;


enf;p&mESifhvnf; awGU&\/ odkYaomf tm;vHk;udk csKyf pOf;pm;
vdkufygvQif taumif;u tqdk;xufydkrdkrsm;aomaMumifh tm;&ESpf
oufrday\/ ukefvGefcJhaom vrsm;? &ufrsm;? em&D rdepfpuefY
rsm;onf ukefvGefoGm;MuavukefNyD/ aemifudkum; jyefrvm
awmhNyD/ aemifvmrnfh v? &uf? aeU? em&D? rdepf? puefYwdkYum;
topf r sm;omjzpf a vawmh r nf / od k Y topf v mrnf j zpf a om
aMumifh taumif;wdkYrSm pdwful;xJwGifom t&dyfuJhodkY aeayawmh
rnfwnf;/ topfb,fvdkyif vmapumrl ta[mif;udk rarhaumif;
av&um;? pmtm;jzifh rSwfom;&ayawmhrnf/
_____

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

328

odyHarmif0

jrefrmrsm; taemufEdkifiH twk,lukefMuNyD/ taemufEdkifiH


tavhtxrsm;udk vdkufemukefMuNyD/ taemufEkdifiHtoHk;taqmif
rsm;udk oHk;aqmifukefMuNyD/ pm;jcif;wGif acwfqefukefMuNyD/ 0wf
jcif;wGif acwfqefukefMuNyD/ taetxdkifwGif acwfqefukefMuNyD/
tvSLtwef;wGif acwfqefuek Mf uNy/D
a&S;u zsmoifjzL;wdkY ae&mwGif pm;yGJ ukvm;xdkifa&mufaeMu
ukef\/ a&S;u ykqdk;ESifh &ifzHk;tuswdkY ae&mwGif abmif;bDESifh
AavZmwdkY a&mufukefMu\/ a&S;u r*FvmaqmifvQif cyfwdwf
wdwfyif/ ,ck r*FvmaqmifvQifum; wdkif;odjynfod owif;vTifh
Muukef\/ owif;pmxJ aMumfjimonfu r&Sm;/ (*kPf&Sd&Sd r&Sd&Sd)
"mwfyHkrsm;udkyifdkuf owif;pmxJ xnfhMuao;onf/ r*Fvm
aqmiftwGuf vufzGJUvdkufMuonfrSmvnf; warm? (ydkufqHukef
tusKd;r&Sd)/ orD; om;&jyefvQif owif;pmxJ aMumfjim&jyef\/
(ydkufqHukefaq; azmfavonf)/ owif;pmwdkufrsm;urlum; ydkufqH
&vrf;ajzmifhwef; aeavawmhonf/ aMomf-acwf-acwf? yumoe?
rGJaq;? rGJaq;/
tvSLtwef;awGMunfhygOD;/ a&S;u acwfpm;cJhaom xreJ
xdk;yGJawG ,ckacwfwGif aysmufukefNyD/ awm&Gmrsm;rSm tenf;i,f
usefao;/ a&S;u qGrf;awmfBuD;yGJawG? ,ckacwfwGif aysmufukefNyD/
awm&Gmrsm;rSmom tenf;i,f usefao;/ a&S;u rodk;ouFef; uyf
vSLyGJawG ,ckacwfwGif aysmufukefNyD/ awm&Gmrsm;rSmyif rusef/
,ck acwfum; vufzuf&nfwdkufyGJacwf? O,smOfyGJ acwf? npm
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

329

pm;yGJ acwf? *sLAvDa[m acwf? uGefwDe,fw,facwf? vufawmuf


bdvd,uf acwf? ydkumwdkY *sKdumwdkY acwf? w&m;udk oDcsif;qdk
aomacwf/
acwfwnf;[laom pufuGif;rS rnfolrQ rvGwfuif;Edkif/
e,fydkif armifvlat;ESifh 4if;\ZeD; cifoef;jrifhwdkYrSm odMum;wdkY
okZdwmwdkYrdkY pufuGif;rS vGwfuif;&rnfavm? rvGwfuif;Edkif/
olwumuJhodkYyif acwform; awGjzpfvsufaeMu? acwfwnf;[l
aom yifv,fausmwGif arsmyg aeMu&&Sm\/ cifoef;jrifhum;
t0wftpm;wGif tvGeaf cwfqefow
l nf;/ trsm;0wfMuaom txnf?
trsm;0wf M uaom tqif w d k Y u d k r0wf v d k ? roH k ; vd k ? ol w um
r0wfao;onfwdkYudk trsKd;rsKd;xGif 0wfavh&Sd\/ qef;um; qef;\/
vSrvSudkum; tmr rcHEdkif/ (e*dk&SdrS e*dkif;xGufwmrsKd;uvm;/)
(cifoef;jrifhum; tkyfqdk;olwnf;/) armifvlat;rSmvnf; t0wf
tpm;rSvGJ ae&mwumwGif acwfqefcsifolwnf;/ wpfcgwpfcg
acwfqefveG ;f tm;Bu;D ojzifh &,fp&mjzpfomG ;avh&adS vonf/
armifvlat;rSm acwform; jzpfonfhtm;avsmfpGm rdrdtdrf
0if;twGif; naecif; O,smOfyGJ usif;y&ef pdwful;rd\/ bk&ifcHwdkY
trwfcsKyfBuD;wdkYtwGuf tNrdKUNrdKU O,smOfyGJrsm; usif;yonfrSm dk;
vSayNyD/ rdrdzdwfvnf; <uvmEdkifMurnf r[kwf? cdkif0ef rif;BuD;
ta&;ydkifwdkYtwGuf O,smOfyGJrsm; usif;ycJhMuonfrSmvnf; dk;ae
ayNyD/ rdrdzdwfvnf; 4if;wdkY <uvmEdkifMurnfr[kwf/ rdrdESifhtwl
wltrIxrf;zuf tpdk;& t&m&Sdrsm;ESifh 4if;wdkY\ rif;uawmf rsm;udk
zdwfum O,smOfyGJ usif;y&rnfuvnf; dk;aeayNyD/ NrdKUay:&Sd vlBuD;
vl a umif ; *k P f o a&&S d vl B uD ; rsm;twG u f usif ; y&rnf u vnf ;
rqef;vSay/ txuf tqdkyg O,smOfyGJrsKd;xuf qef;aom O,smOf
yGJwpfyGJudk usif;y&ef armifvlat;wdkY vifr,m; tBuHxkwfvsuf
aeMuuke\
f /
rMumrDyif wpfnaecif;wGif armifvlat;\ tdrf0if;twGif;
olBuD;rif;rsm;ESifh olBuD;uawmfwdkYtwGuf O,smOfyGJ usif;yav
awmhownf;/ olBuD;rif; olBuD;uawmfwdkYtwGuf oufoufusif;
yaom O,smOfyGJ vufzuf&nfwdkufyGJrsm;udk? wpfcgrQrMum;zl; rBuHK
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

330

odyHarmif0

zl;ao;acs/ armifvlat; pdwfxJwGif tvGefqef;aom acwfqef


aom O,smOfyGJ[l txifa&mufum auseyfvsuf aeay\/
tcsdefum; nae av;em&Dtcsdefjzpf\/ armifvlat;\
tdrf0if;twGif; nDnmvSpGmaom jrufcif;ay:0,f ukvm;xdkifawG
pm;yGJawG? vufokwfy0g yef;xdk;awG/ pm;yGJcif; yef;xdk;awG? ESif;qD?
a'geyef;tdk;awG vufzuf&nfyef;uef? yef;uefjym;awGESifh crf;em;
pGm cif;usif;xm;onfudk vltrsm; awGUjrifMu&ay\/ pma&; OD;
batmif? armifzsefpdef? armifndrf;? armifvSarmif? armif[efxdef
wdkYvnf; toD;oD; opfvGifaom t0wftpm;rsm;jzifh 4if;pm;yGJ
rsm; teD;wGif &yfum pum;ajym&if; olBuD;rif;wdkYtvmudk apmifh
pm;aeMuukef\/ jymwm zdk;a&T? armifcif? wynfh xGef;azwdkYvnf;
vuf z uf & nf a zsmf ? prl q mxnf h ? a&T u sD r k e f Y v S D ; ES i f h rD ; zd k x J w G i f
tvkyfrsm;vsuf aeMuay\/ armifvlat;ESifh cifoef;jrifhwdkYum;
a&rd;k csK;d t0wftpm;vJwek ;f yif/
av;em&DcGJavNyD/ olBuD;rif;ESifh olBuD;uawmfwdkY av;a,muf
wpfwGJ? ig;a,mufwpfwGJ? ajcmufa,mufwpfwGJ pojzifh ayguf
vmMuukef\/ rMumrDtwGif; olBuD;rif; av;q,fausmfESifh olBuD;
uawmf tpdwfcefY rdrdwdkYae&mtoD;oD;wGif xdkifvsufaeMuav
onf/ armifvlat;ESifh cifoef;jrifhwdkYvnf; tdrfay:rSqif;um rdrd
wdkYae&mwGif 0ifxdkifMu\/ pma&;rsm;vnf; prlqm yef;uefrsm;?
a&TusD;rkefY yef;uefrsm;? vufzuf&nfyGJrsm;udk ,lcJhMuavNyD? olBuD;
taygif;wdkYvnf; ESpfaxmif;tm;& 0rf;ajrmufvSpGm pm;aomufMu
avNy/D
Iavmh/ [dkxdyfqHk;pm;yGJ xdyfqHk;ae&mwGif xdkifaeolum; xdyf
0BuD;&GmolBuD; OD;vlvSwnf;/ touf (70) ausmfayNyD/ tpdk;&
trI a wmf u d k xrf ; vmonf r S m vnf ; tES p f o H k ; q,f a usmf a yNyD /
0wfpm;xm;yHkum; acgif;aygif; npfnpf? vHkcsnfEGrf;EGrf;? EIwfcrf;
arG;jzLjzL? twGif;cHtusr&SdbJ toD;rwyfbJ tjyiftus 0wfxm;
ojzifh &ifwpfckvHk;ay:vsufaeayonf/ OD;vlvSum; rnfolESifhrQ
pum;rajym? cyfqmqmESifh prlqmrsm;udk pm;onfrSmvnf; oHk;yef;
uef / a&T u sD ; rk e f Y 2-yef ; uef ? vuf z uf & nf 2 cG u f u k e f a vNyD /
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

331

OD;vlvSum; olBuD;uawmfBuD; tedpa&mufonfrSm 5 ESpfMumNyD


jzpfaomaMumifhwnf;/ rdrd\ olBuD;uawmfBuD; O,smOfyGJrsKd;udk
rETJomzl;onfhtwGuf rsm;pGm 0rf;enf; vGrf;qGwfonf[k rdrdvuf
,mbuf w G i f xd k i f a eaom aypd u Ref ; ol B uD ; OD ; bd k ; q,f t m;
ajymMum;vsuaf e\/
OD;bdk;q,fum; toufajcmufq,fhig;ESpf&SDNyD/ acgif;aygif;
opfopf tusopfopf csnfvHkcsnfvufESD;a&mifudk 0wfqifxm;
olwnf;/ vufzuf&nfudkvnf; aumif;aumif; raomufEdkif/ prl
qmudkvnf; aumif;aumif; rpm;Edkif/ olBuD;uawmfrsm;\ pm;yGJ
wGif xdkifaeaom rdrd\ olBuD;uawmfudkomvQif vSrf;um vSrf;
um MunfhNyD;vQif yDwdaomre jzpfaeay\/
aypduRef;olBuD; uawmfum; touf 20 cefYom &Sdao;\/
a':vmjym;udkqGJvsuf? rdk;BudK;ajccsif;udk 0wfvsuf? ykvJem;uyfudk
qifvsuf tcefYom; xdkifvsufaeavonf/ OD;bdk;q,f ajE
r&onfudk jrifvQif *efacsmif;olBuD; OD;ausmfu ]]OD;bdk;q,f w,f
Munfhcsufaumif;yguvm;/ cifAsmh olBuD;uawmf b,frS raysmf
ygbl;}} [k qdkvdkufvQif wpf0dkif;vHk; 0g;ceJ &,fMuavawmhownf;/
OD;bdk;q,fwdkY\ pm;yGJteD;&Sd pm;yGJwGif xdkifaeolwdkYum; cwd
, olBuD;&Sdefjrifh? anmif&GmolBuD; apma&TxGef;? pHkwedolBuD; armif
odef;? qm;ravmufolBuD; ppfpdk? qD;jzLuRef;olBuD; armifbodef;?
0Ja'gifh&GmolBuD; armifoef;cifwdkYwnf;/ 4if;wdkYum; touf oHk;
q,fausmfawGom t0wftpm;rSmvnf; acwfqef? tvkyftudkif
rSmvnf; acwfqef? tajymtqdkrSmvnf; acwfqefolawG jzpfMu
ay\/ 4if;wdkYtm;vHk; rdrdwdkY&Gm toD;oD;udk pD;pD;eif;eif; tkyfcsKyf
Edik o
f al wGwnf;/
armif b od e f ; um; t*F v d y f p m ud k ; wef ; atmif o l j zpf \ /
apma&TxGef;ESifh armif&SdefjrifhwdkYum; t*Fvdyfpm ckepfwef;atmifol
awG? armifppfpdkESifh armifoef;cifwdkYum; jrefrmpm ckepfwef; atmif
olrsm;aywnf;/
oef;cif0wfyHkum; acgif;aygif; yef;a&mif? rEav; vHkjcnf
yef;a&mif? wmzufwm tus? aemufydwf zdeyftjzLudkpD; vsuf/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

332

odyHarmif0

bod e f ; ? ppf p d k ? &S d e f j rif h w d k Y 0wf p m;yH k r S m vnf ; xl ; rjcm;em;yif /


4if;wdkYwpfawGum; acwform;wdkYaywnf;/ ,cif azmfjycJhNyD;aom
OD;vlvSwdkYESifh uGmjcm;csifovdk uGmjcm;vsuf aeMuay\/ OD;vlvS
wdkYum; usvl? acwfrrDolawG/ &SdefjrifhwdkYum; wufvl acwfrD
olawG/
a[m - [dkbufrSm atmfus,f atmfus,feJY pum;ajymaeMu
aom pm;yGJbufodkY IygOD;/ xdkpm;yGJwGif tm;&yg;& pum;ajymaeMu
olwdkYum; uGrf;oD;yif olBuD; OD;MumarT;? oHBudK;olBuD; OD;opf? *Hkrif;
qdyfolBuD; OD;zdk;tHk? acsmif;BuD;olBuD; OD;omrdk;? oajyacsmif;olBuD;
OD;b&if? acsmif;0dkif;olBuD; armifpH& wdkYwnf;/ 4if;wdkY pum;ajym
aeMuyHu
k m; atmufygtwdik ;f yifwnf;/
OD;MumarT;/
/usKyfwdkYe,fydkif auR;wmawmh aumif;yg&JU?
EdkYaywJh w,f tm;r&vSbl;/
OD;bdk;tHk/ / bmjzpfvdkYvJ/
OD;MumarT;/ / [m ...'DprlqmwdkY? vufzuf&nfwdkYrSm
usKyfwdkYeJY rudkufygbl;/
OD;b&if/ / bmrSudkufrSmwHk;/
OD;MumarT;/ / rkefY[if;cg;wdkY? xrif;eJY 0ufom;[if;wdkYrS
udkufrSmuvm; uGJU/ w0aqmf&wmaygh/ tckawmh tm;r&bl;uGm?
pm;&wm/
OD;omrdk;/
/ olYacwfeJY oludk;uG/ wdkYacwfwkef;uvJ wdkY
acwf? olYacwfuawmhvJ olYacwfayghuGm/
OD;MumarT;/
/ cifAsm;wdkY acwfwdkY bmwdkY em;rvnfbl;Asm/
usKyfawmhjzifh usKyfwdkY &GmawGrSm auR;ovdk w0 Adkufum;atmif
aqmf&rS auseyfw,f/
armifpH&/
/ tckacwfrSmawmh 'Dvdkcsnf;yJ bBuD;a&U? w0
&,fvdkYawmh r[kwfbl;? tvSygyJ/
OD;MumarT;/
/ tif;-armifpH&wdkYacwf[m? bmrSae&mrus
yguvm;uG,f/ r0w0acwfqdkygawmh/ usKyfwdkYawmh rBudKufaygif
Asm/ usKyfwdkY Adkufum;wJh acwfudkyJ oabmusw,f/ EdkYayr,fh
e,fyikd rf Mum;ygapeJY armifp&H a&/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

333

rQES i f h 4if ; wd k Y t aMumif ; tqH k ; owf O D ; rnf / tjcm;pm;yG J


rsm;udk IMuOD;pdkY/
ruGefolBuD; OD;bdk;vSwdkY pm;yGJwGifum; a&S;OD;acwfrDaom
olBuD;rif;wdkY 0dkif;jzpf\/ pHuif; olBuD; OD;bcif/ ygvSJUolBuD; OD;
bdk;ausmuf/ &GmolBuD;OD;oefY/ 0g;awmolBuD; OD;bdk;qdkufwdkYwnf;/
4if;wdkYum;? awmif&Snfykqdk;? &ifzHk;tus? acgif;aygif;aMumhatmif
aygif;vsuf aemufydwfzdeyfawG udk,fpDESifh cyfwnfwnf pum;ajym
&if ; vuf z uf & nf a omuf a eMuayonf / wd k i f ; a&;jynf a &;
taMumif;rsm;udkyif aqG;aEG;aeMu\/ 4if;wdkYtm;vHk;yif vGefcJhNyD;
aom ta&;ydkifrif; 'gbm rif;yGJobifwGif qkawmf vmbfawmfrsm;
jzifh tcs;D tjri chf &H olww
Ykd nf;/
rdef;r0dkif;wGifum; NrdKUqefaom olBuD;uawmfwdkYu Oz&m;
em;uyf B uD ; awG yef v d k u f v d k Y / tus e J Y x bD a wG r S m yef ; yG i f h a wG
xdk;vdkuf MuvdkY/ xbDtem;awGrSmvnf; bDatr tem;awG tdkifpD-tuf tem;awGESifh a0vsufaeMuay\/ vHkcsnf? tusxdk;xm;
aom yef;yGifh? yef;&GufBuD;wdkYum; vufwpf0g;omom? yef;ta&mif
wdkYrSm teD&J&J? tpdrf;ykyfykyf? t0gxdefxdefawG? tcsKdUrSm y0gNcHK?
tcsKdUum; rmzvmawGESifh? 4if;wdkYum; rdrdwdkY&GmwGif t0wftpm;
acwfopfxiG o
f w
l Ykd r[kwyf gavm/
tcsKdUum; vHkcsnf&J&J? tus&J&Jrsm;udk0wf/ yef;&J&JBuD;rsm;udk
yefvsuf tcsKdUrSm tuspdrf;pdrf;? vHkcsnfpdrf;pdrf; zdeyfpdrf;pdrf;?
puLyef;pdrf;pdrf;awGudkyefvsuf? wpfudk,fvHk; 0g0gcsnf;? jymjymcsnf;
qif;vmolrsm;vnf; ygavonf/ &efukefolawGudk tm;usvdkYxifh/
olBuD;OD;ukvm;\ ZeD;ESifh OD;bdk;odef;wdkY\ ZeD;rsm;um; u&ift
r,fBuD;rsm; jzpfMuaomaMumifh cyfdk;dk; cyfukyfukyfyif? ajEodum
BuD;rm;pGmESifh rwkefrvIyf aeMu&Sm\/ acwfudkrBudKufol tdk;cHBuD;
rsm;aywnf;/ olBuD; OD;omrdk;\ZeD;um; toufudkyif BuD;apum?
u&iftr,fBuD;yif jzpfapum? &efukefwGif aqGrsKd;awmfpyfolawG
&SdoljzpfaomaMumifh t0wftpm; [ef[ef? *dkufxGm;xGm;ESifh pum;
ajymvsuaf e&Smayonf/
a[m [dkrSmMunfhprf;/ OD;vlvSESifh OD;bkd;q,fwdkY &rf;aeMuNyD/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

334

odyHarmif0

olwdkYvufxJwGif pD;u&ufudk,fpDeJY/ olwdkYtoufawGu ajcmuf


q,fausmf/ b,fudk,fawmfursm; ajrmufay;vdkufygvdrfh/ aMomf
olwdkYvJ rBuHKpzl;BuHKMuvdkY pdwfaysmfjrL;Muxifyg&JU/ aysmfMuygap/
wpfcgwavrS aysmMf uwm/
vufzuf&nf aomufNyD;MuvQif armifvlat;ESifh cifoef;jrifh
wdkY ae&mrS xMuNyD;vQif olBuD;tm;vkH;wdkYtm; vdkuf EIwfquf
Mu\/ olBuD;tm;vHk;yif wNyHK;NyHK; w&Tif&Tif/ 0rf;ajrmuf rqHk;Edkif/
OD;vlvSESifh OD;bdk;q,fwdkYu rdrdwdkY toufjyef i,fcsifao;onf
[k qdkMu\/ tm;vHk;0dkif;&,fMuavonf/ tcsKdUu 0efaxmufrif;
ESifh rif;uawmfwdkY touf&mausmf &SnfMuygap[k qkawmif;Mu\/
olBuD;rsm;tvSnfhNyD;vQif olBuD;uawmfrsm; &Sd&modkY cifoef;
jrifhu oGm; EIwfqufjyef\/ olBuD;uawmfrsm;vnf; 0rf;ajrmuf
rqHk;EdkifNyD/ onfwpfcgom onfvdk O,smOfyGJrsKd;odkY vmzl;onf[k
ajymMu\/ rdrdwdkY&GmodkY 0efaxmufrif; e,fvSnfhxGufvQif vdkufvm
cJhyg[k rSmMu\/ cifoef;jrifhu ]]olBuD;awG r,m;i,f xm;Muo
vm;}} [kar;/ tm;vHk;NyHK;vsuf aeMu\/ ]]olBuD;awG r,m;i,f,l
&if vmajymyg/ 0efaxmufrif;udk qHk;rcdkif;r,f}} [k qdkvQif tm;vHk;
0g;ceJ &,fMuukef\/ aMomf- cifoef;jrifh cifoef;jrifh? bmawG
avQmufar;aeygvdr/hf
twefMumvQif O,smOfyGJBuD; NyD;qHk;jcif;odkY a&mufavawmh
onf/ tcgusrS pma&;zsefpdefwdkY? [efxdefwdkY aysmfyGJ pMuav
aom[l \ / jymwm zd k ; a&T w d k Y v nf ; rD ; zd k a csmif x J w G i f pm;yG J B uD ;
cHaeMuavownf;/

'*kef? wGJ-14? rSwf-164?


({NyDv? 1934)

awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

335

0ef a xmuf r if ; OD ; pH c if H k ; rS j yef v maomtcg armif v l 0 D


twG u f pmwpf a pmif y gvm\/ td r f o d k Y jyef a &muf v Qif a &muf
csif;yif armifvl0Dtm;ac: 4if;pmudkay;\/ armifvl0D\ rdef;r
r,ftm; ae&yfodkY jyefoGm;onfrSm ESpfvcefY MumayNyD? armifvl0D
onf rdrdr,m;xHrS ay;vdkufaom pm[k 'd| odaomaMumifh tm;&
0rf;om vSrf;,lNyD;vQif pmudkzwf&ef tdrfaemufaz;odkY 0ifoGm;
avownf;/
vl0DqdkaomtrnfrSm cyfqef;qef;? qef;HkrQ ruao;? crf;
vnf;crf;em;vSayonf/ vl0Dum; ukvm;trnfvnf;r[kwf? jrefrm
trnf v nf ; r[k w f ? t*F v d y f t rnf v nf ; r[k w f ? jyif o pf t rnf
jzpfavonf/ jyifopftrnfrSmvnf; EkHcsmaom trnfr[kwf? jyif
opfjynfwGif 16 qufwdkifwdkif pdk;pHcJhaom bk&iftaygif;wdkY\ trnf
jzpfavonf/
jyifopftrnfudk ydkifqdkifolum; jyifopfvlrsKd;r[kwf? jrefrm
tppfjzpfavonf/ tb,faMumifh vl0Djzpfaeygoenf;/ vl0D\
tazrSm A&if*sD bmomudk udk;uG,faom jrefrmvlrsKd;jzpfaom
aMumifhwnf;/ trdum; Ak'bmom jrefrmjzpfavonf/ vl0D arG;
azG;&mum; txuftnm acsmif;teD; &Gmwpf&GmwGif jzpfavonf/
xdkae&mwpf0dkufum; jrefrmrif;rsm;vufxufu oefvsifudk Edkif&m
bk&ifwdkYudk zrf;qD;oGm;NyD; ae&mcsxm;&mwnf;/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

336

odyHarmif0

vl 0 D u d k a rG ; zG m ; rsm;rMumrD t wG i f ; A&if * sD b mom xH k ; pH


twdkif;? bmomtwGif;odkY oGwfoGif;jcif;udk usif;y&avonf/
A&if*sDbkef;BuD;rsm;u 4if;oli,ftm; vl0D[laom bGJUwHqdyfudk
cwfESdyf ay;vdkufavonf/ xdkaeYrSp vl0DtrnfwGif\/
vl0Dig;ESpfcefYt&G,fodkY a&mufvwfaomf zcifaoqHk;\/ trd
rSm qif;&JaomaMumifh vl0Dtm; armif&Sd&m rEav;NrdKUodkY ydkYvdkuf
&&Sm\/ vl0D\ OD;av;um; Ak'bmomwnf;/ vl0Dtm; bkef;BuD;
ausmif ; xm;\/ xd k a eY r S p A&if * sD b 0rS Ak ' b momuav;
b0odkY a&muf oGm;avawmhownf;/
BuD ; jyif ; vmaomtcg t*F v d y f e,f y d k i f w pf a ,muf x H w G i f
pm;yG J x d k ; tvk y f j zif h 0if a &muf v k y f u d k i f v suf a e\/ xd k r S w pf z ef
tjcm;wpfa,mufxHodkY ajymif;vkyf\/ xdkaemuf aMu;wdkifbuf
wGif oHBudK;qGJ 0ifvkyf\/ aemufqHk; ajrpm&if;XmewGif oHBudK;
qGJb0ESifhyif ESpfaygif; tawmfMumatmif vkyfudkifae\/
,cktcgwGifum;ajrpm&if;bufrS xGufNyD;vQif 0efaxmufrif;
OD;pHcif\ vl,Hkb@mpdk;jzpfvsufae\/ OD;pHcifxHodkY a&mufaeonf
rSm wpfESpfcefYMumayNyD? toufum; av;q,fcefY&Sd\/
OD;pHcif\tdrfodkY a&mufonfhaeUup tvkyfudk BudK;pm;
vkyfudkif\/ OD;pHcifrSmvnf; om;r,m;r&Sd? vlysKdBuD;wpfa,muf
wnf; aexdkifoljzpfaomaMumifh tppt&m&mwGif aumif;rGefpGm
MunfhI&\/ tdyf&mae&m? tpm;taomuf? t0wftpm;? aecif;
xdkifcif;rSp ae&mwumwGif armifvl0D\ wm0efomvQif jzpf
ae\/
OD;pHcifrSm aumvdyfausmif;aepOfuyif t0wftpm;? toHk;
tpGJ? txm;todkwGif aphaphpyfpyfr&Sd? awmfpG avsmfpG aexdkifol
jzpf\/ t0wftpm;wdkYudk rsm;pGm*krpdkuf? pmudkomBudK;pm;oljzpf
\/ 0efaxmufjzpfvmaomtcgwGifvnf; a&S;tcgu tusifhrSm
raysmuf? Hk;rSjyefvmaomtcgrsm;wGif rdrd\t0wftpm;rsm;udk
tdrftwGif;cRwfcsifonfhae&mwGif cRwfxm;avh&Sd\/ tdyf&mae&m
rsm;udkvnf; trIrJh trSwfrJhom xm;\/ armifvl0Dvnf; 0efaxmuf
rif;\ cRwfxm;aom ykqdk;? tus? zdeyftp&SdonfwdkYudk acgufwef
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

337

acguf vSef;wefvSef;? ae&mwus csxm;avh&Sdonf/


OD ; pH c if e,f v S n f h x G u f a omtcgrsm;wG i f v nf ; armif v l 0 D
aemufrSxufMuyfruGm vdkufyg&av\/ 0efaxmufrif; AdkvfwJrsm;
odkYra&mufrDyifvQif rdrda&SUrSoGm;ESifh a&aEG;tdk; wnfvdkwnf?
xrif;csufvdkcsuf? ae&mxdkifcif;rsm; wnfvdkwnf? xrif;csufvdk
csuf? ae&mxdkifcif;rsm;udk toifhjyifqif xm;avh&Sd\/ 0efaxmuf
rif ; Ad k v f w J o d k Y a&muf o nf E S i f h w pf N yd K if e uf a&csKd ; &ef t oif h ?
vufzuf&nfaumfzt
D oif?h xrif;[if;toifh jyifqifvsu&f \
dS /
wpfae&mrS wpfae&modkY ajymif;a&TUrnf[k ajymvdkufjyefvQif
vnf; tdyf&mvdyfrSp jyifqifodrf;qnf;&ef&SdorQ odrf;qnf; jyif
qifNyD;jzpfvsufae\/ vSnf;ESifhoGm;&rnfhc&D;rSm vSnf;rsm;pDpOf
xm;\/ armfawmfum;ESifh oGm;&rnfjzpfvQif armfawmfum; iSm;NyD;
om;&Sdae\/ avSESifhoGm;&rnfh c&D;jzpfvQif avStoifha&mufaeNyD;
jzpf\/
0efaxmufrif; tvdk&Sd wpfpHkwpfckaom udpESifh cdkif;vdkuf
aomtcgjzpfap? wpfpHkwpf&mudk t0,fcdkif;vdkufaomtcgjzpfap?
wpfpHkwpfa,mufaomolxHodkY rSmMum;&eftwGuf apvTwfvdkuf
aomtcgjzpfap? aqGrsKd;rdwfaqGwdkYvm rD;&xm;? oabFmqdyfwdkY
wGif tBudKtydkYcdkif;aomtcgjzpfap? aoaooyfoyf ususee pDrH
aqmif&GufaomaMumifh 0efaxmufrif; ylyef&efr&Sd? pdwfcs&aom
oljzpfavonf/
aiGa&; aMu;a&;ESifhvnf; rsm;pGm pdwfcs&olwpfa,mufjzpf
avonf/ OD;pHcifonf rdrd\ aMu;aiGrsm;udk xif&mwGif arharh
avsmhavsmhESifh ypfxm;avh&Sd\/ armifvl0D tusrsm;udk acgufaom
tcg? tdyf&mjyifaomtcg? pm;yGJ&Sif;vif;aomtcgrsm; &aomaiGp?
aiGpuLrsm;udk pkaqmif;NyD; OD;pHcifxH vma&muf ay;NrJjzpf\/
aiGaMu;ESifh cdkif;vdkufaom tcgrsm;wGifvnf; avsmh ayghjcif;r&Sd?
pH k p H k a ph a ph jyef a y;\/ aps;zd k ; ay;aomtcgrsm;wG i f v nf ;
jzwfpm;jcif;rjyK 0,forQudk pm&if;vkyf pm&if;ESifh usefaiGygjyef
ay;NrJjzpf\/ odkY ajzmifhrwfpdwfcs&aom vl,Hk b@mxdef;
um; tvGefrSyif &Sm;vSay\/
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

338

odyHarmif0

armifvl0D? OD;pHcifxHwGif tvkyf0if ESpfvcefYMumvQif wpf


a,mufEiS w
hf pfa,muf tm;xm;&mrsm;jzpfvsuaf eMu\/ armifvl 0Du
0ef a xmuf r if ; tay:wG i f tm;xm;\/ 0ef a xmuf r if ; uvnf ;
armifvl0Dtay:wGif tm;xm;avonf/ armifvl0Dum; 0efaxmuf
rif;\ vufHk;ozG,fjzpf\/ 0efaxmufrif;rSmvnf; armifvl0D\
vufHk;ozG,fjzpfavonf/ wpfa,mufudkwpfa,muf tm;xm;Hk
rQru cspfvnf;cspfcifMu\/ 0efaxmufrif;u armifvl0Dtay:
tapcH[l oabmrxm;? rdwfaqGt&if;tcsmuJhodkYyif oabm
xm;avonf / armif v l 0 D u vnf ; 0ef a xmuf r if ; ud k od k Y y if
oabmxm;avonf/ 0efaxmufrif; ysif;&daomtcgrsm; armif
vl0Dtm; ac:um awmifawmifajrmufajrmuf ar;jref; ajymqdkavh
&Sd\/ wpf&Hwpfcg wdkifyifp&m &Sdonfrsm;udkyif wdkifyifavh&Sd\/
armifvl0D\ pdwfxJwGif 0efaxmufrif;ESifh rcGJawmhNyD[k qHk;jzwf
xm;\/ 0efaxmufrif;\ pdwfwGifvnf; enf;twdkif; jzpf\/
od k Y 0ef a xmuf r if ; u tcG i f h t a&;ay;xm;aom q&m
wynfh ESpfa,muf pdwfat;vufat;ESifhaysmfaysmfBuD; aexdkifvsuf
&SdMuukef\/ armifvl0Donf tvkyfyifyef;aomtcgrsm; oDcsif;
wat;at;ESifh ae\/ yifyef;onf[k rxifrSwfoljzpfaomfvnf;
tcsKdUaom tapcHwdkYuJhodkY rdrdwdkY\ ociftay:wGif tdktao
wefjcif;r&Sd? rdrdwdkY\ ocif\*kPf? ocif\emrnfudk a&mif;pm;
aomolr[kwf? tvGef dkaoaomoljzpf\/ rnfonfhtcgrqdk 0ef
axmufrif;ESifh pum;ajymaomtcg vufudk aemufypfum rsufESm
aoES i f h ajymMum;avh & S d \ / wd k ; wd k ; ouf o m ajymMum;avh & S d \ /
,Ofaus;pGm ajymMum;avh&\
dS /
armifvl0D r,m;&onfrSm wpfvcefYMumayNyD? armifvl0D
tvkyf tenf;i,f enf;oGm;\/ armifvl0D\ r,m; r,fat;rSm
vnf ; ud p t xl ; &S d a omaMumif h rd r d a e&yf o d k Y jyef o G m ;onf r S m
wpfvcefyY if&\
dS /
r,m;jzpf o l r,f a t;ES i f h orD ; uav;oef ; arwd k Y txuf
tnm rdrdae&yfodkY jyefoGm;MuNyD;onfaemuf armifvl0D\ rsufESm
&Tifysjcif; rsm;pGm r&Sdacs/ armfvl0DoDcsif;wat;at;ESifh aeonf
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

armifvlat;

339

udkvnf; rMum;&? wpfcgwpfcg awG;awmaeonfh[efudk jrif&\/


a&S;uuJhokdUvnf; tvkyfrwGif? 4if;tjcif;t&mudk 0efaxmufrif;
jrifavvQif oem;rd\/
Hk;rS,lvmaom pmudk ay;vdkufNyD;aemuf OD;pHcifonf yuf
vufukvm;xdkifwGifvSJum taMumif;rsm;udk pOf;pm;awG;awm
vsuf ae\/ odkY awG;awmaecdkufyif armifvl0Donf r&Jw&JESifh
tem;odkYvmNyD;vQif &yfae\/ OD;pHcifvnf; taMumif;udkar;\/
rd r d r ,m; r,f a t;u rd r d a umif ; pG m rrmaomaMumif h jref j ref
jyefvm&eftaMumif; pmay;vdkufaomaMumifh rdrd&yfxHodkY jyefvdk
onf[k ajymMum;\/ rnfrQ MumrnfvJ[kar;? rajymwwfao;[k
ajz/
OD;pHcifvnf; rdrd\ vl,HkBuD;udk vufrSvTwfvdkuf&rnfudk 0ef
av;vsufae\/ tapcHtopfudk &Sm&ef 0efrav;? armifvl0DuJh
odkY tm;udk;& ,HkMunf&aom tapcHudk&&ef rsm;pGm 0efav;vSay
\/ roGm;&ef wm;&rnfuvnf; ema&;jzpfaomaMumifh tcuf?
vTwfvdkufjyefuvnf; aemifjyefrvmbJ aernfudk pdk;\/ odkY
[dkawG; onfawG;ESifhyif pum;rajymbJ twefMumatmif wdwf
qdwaf e\/
armifvl0D\ pdwfxJwGifvnf; onfenf;twdkif;yif OD;pHcif
udk cGJ&rnfudk pdk;vsufae\/ jyefoGm;NyD;aemuf r,m;u rvTwfvQif
cufaeayvdrfhrnf/ aemif 0efaxmufrif; tapcHtopf &oGm;vQif
tvkyfjyef0if&eftcuf? rdrdxGufoGm;vQif rdrduJhodkYtm;xm;avmuf
aom tapcH&rnfavm? rdrduJhodkY *kpdkufrnfavm? rdrduJhodkY jyKpk
rnfavm? roGm;jyefvQif r,m;u rnfodkYxifrnfenf;/ r,m;ESifh
orD;uav;wdkYrSmvnf; tm;xm;&mr&Sd qif;&J aeMuayvdrfh rnf/
roGm;rjzpf? OD;pHcifudk cGJ&rnftcuf? r,m;xHroGm;&rnfudk
tcuf? tcufESpfcuftMum;wGif qif;&JyGm;vsuf aeavawmho
wnf;/
*Eavmu? wGJ-13? rSwf-76?
(arv? 1931)
awmf0ifNrdKUrpmtkyfwkduf

You might also like