Professional Documents
Culture Documents
,ckoifcef;pm+yD;qHk;ygu
ppfat;wdkufyGJ ESifh ywfoufonfrsm;udk &Sif;jywwfvmrnf/
t&if;&SifpepfESifh uGefjrLepfpepft=um; jcm;em;csufrsm;udk azmfjyEdkifvmrnf/
ppfat;wdkufyGJwGif yg0ifcJhonfh t"du EdkifiHrsm;udk ajryHkay:wGif axmufjyvmEdkifrnf/ xdkEdkif
iHrsm; ta=umif; tus,fw0Hh &Sif;jyvmEdkifrnf/
ppfat;wdkufyGJ. vufeufrsm;tjzpf zGH@+zdK;wdk;wufrI tultnDESifh taxmuftxm;rsm;
rnf uJhodk@ toHk;jyKcHcJh&rI ta=umif; aqG;aEG;wwfvmrnf/
ppfat;wdkufyGJESifh ywfouf+yD; urBmvHk;qdkif&m aemufqufwGJ tusdK;quf tenf;qHk; (3)ckudk aqG;aEG; wwfvmrnf/
urma&;&m
urma&;&m
uGefjrLepfpepf
tpktzGJUydkif Opm"e ydkifqdkifrI
zwf&Iem;vnfjcif;
(1) uGefjrLepfpepfatmufwGif Opme a0iSjzefYjzL;rI nHhzsif;jcif;&onfh taMumif;&if; ESpfck
ay;yg/
(2) vuf0g;BuD;tkyf tkyfcsKyfrIonf jyemwpfck tb,fhaMumifh jzpf&oenf;/
(3) uGefjrLepfEdkifiHrsm;wGif tpdk;&u vlrItzGJUtpnf;udk xdef;csKyf&ef rnfuJhodkY BudK;yrf;
cJhMuoenf;/
vuf0gBuD;tkyfpepf ydkaumif;atmif rnfodkY vkyfaqmifEdkifoenf;/
uGefjrL epfZifrfudk rnfodkY usifhoHk;vQif ydkaumif;rnfenf;/
csifhcsdefjcif;
urma&;&m
tcsuftvufrsm;pkpnf;jcif;
t"dupum;vHk;rsm;
bk&iftkyfcsKyfjcif; (monarchy)? jynfwGif;ppf (civil war)? taxmuftyHhjyKol (ally)?
odrf;ydkufatmifjrifonf (occupied)? pdk;rdk;jcif; (dominance)? zdtm; (tension)
ppfat;wdkufyGJ\ rlvtprsm;onf 'kwd,urmppfrwdkifcif umvodkY aemufaMumif;
jyefoGm;onf/ 1917ckESpf&k&Sm;awmfvSefa&;aMumifhbk&ifpepftqHk;owfcJhNyD; uGefjrLepfpepf
tay:tajccHaom tpdk;&opfwpf&yf tkyfcsKyfrIjzifhpwifcJhonf/ odkYaomf awmfvSefa&;jzpfyGm;NyD;
rMumrDrSmyif &k&Sm;wGif uGefjrLepfpepfESifh ,if;epfudk qefYusifolrsm;Mum; tmPmvk wdkufyGJrsm;
jzpfyGm;&mrS jynfwGif;ppf jzpfyGm;aom umvwpfckudk jzwfoef;cJhMu&onf/ jynfwGif;ppfyGJwGif
*&dwfNAdwdefESifh tar&duefjynfaxmifpkwdkYu uGefjrLepfpepftm; qefYusifolrsm;udk axmufcH
tm;ay;cJhMuonf/
'kwd,urmppftwGif; qdkAD,ufrsm; aoqHk;rIonf tjcm;EdkifiHrsm; (aoqHk;ol oef; 20
ausmf)wGif aoqHk;olrsm;xuf ydkrdkrsm;jym;cJhonf/ qdkAD,ufjynfom;rsm;u,ckuJhodkY qHk;&IH;rItrsm;
tjym; BuHKawGU&rItay: taemufr[mrdwf(tar&duef? NAdwdef? jyifopf ponf)EdkifiHrsm;\
axmufcHtm;ay;rI r&jcif;aMumifh[k tjypfzdkYcJhMuonf/ wpfcsdefwnf;rSmyif taemuftkyfpk
u qdkAD,ufwdkYtaejzifh Oa&mywpfvTm; uGefjrLepfpepf BuD;xGm;ysHUESHU&ef qE&dSaecJhMuonf[k
,HkMunfxm;cJhMuonf/
trSefwu,fwGifvnf;qdk AD,ufjynf
axmifpkonf'kwd,urmppftwGif;ESifh
ppfyGJNyD;NyD; csif;Oa&myta&SUydkif;EdkifiHt
rsm;tjym;udk odrf;ydkufxm;EdkifcJhonf/
qdkAD,ufwdkYt aejzifh,if;odrf;ydkufxm;
aom EdkifiHrsm;wGifvGwfvyf aom a&G;a
umufyGJrsm;usif;yay;rnf[kuwd ay;
cJhaomfvnf;vufawGUwGif rnf onfh
tcg rSjzpfrvmcJhay/taemuftkyfpk
twGufaemufxyfpdk; &drfp&mwpfckrSm
w&kwfEdkifiHwGifarmf pDwkef;acgif;aqmif
aomw&kwf uGefjrL epfppfwyf u t
aemuftkyf pktaxmuftyHh
ay;xm;onfh csefau&Sdwf ppfwyfudk 1949 ckESpf wGiftEdkif,lcJhjcif;jzpfonf/ ,cktcsdefwGiftif
tm;BuD;rm;aomuGefjrL epf w&kwfEdkifiHrSm t&if;&SifpepfvTrf;rdk;xm;rIESifh taemuftkyfpktay:
urma&;&m
aumfvH (c)
&k&Sm;&dS uGefjrLepfqefYusifolrsm;udk ulnDcJhMuonf/
'kwd,urmppftNyD;wGifqdkAD,ufjynfaxmif armfpDwHk; EdkifcJhonf/
pkxdef;csKyfjcif;cHcJh&onf/
csefau&dSwfudk
tjcm;EdkifiHrsm;ESifh EIdif;pmvQif
tar&duefESifh NAdwdoQwdkYonf
taemufr[mrdwfrsm;onf
\ OyrmtcsdKUudk azmfjyyg/
EsLuvD;,m;vufeufrsm;
tar&duefjynfaxmifpkonf 1945 ckESpfwGif yxrqHk; EsLvufeufudk
prf;oyfcJhonf/ ,if;aemufwGif ypdzdwfa'owGif; jzpfyGm;aeaom 'kwd,urmppfudk
tqHk;owf&ef ulnDonfh taejzifh *syefEdkifiH [D&dk&SD;rm;ESifh em*gpuD;NrdKUrsm;ay:odkY
EsLuvD;,m;AHk; 2 Budrf BuJcscJhonf/ ,if; tEkjrLAHk; 2vHk;aMumifh vlaygif; 200000
ausmf aoqHk;NyD; vlaxmifaygif;rsm;pGmrSmvnf; 'Pf&mtemw& jzpfcJh&onfhtjyif
a&'D,dkowK<uESifh qufEG,faom a&m*grsm; cHpm;cJh&onf/ ,aeYacwfwGif
EsLuvD;,m;xdyfzl;wpfck\ jyif;tm;rSm [D&dk&SD;rm;NrdKU BuJcscJhaom EsLAHk;xuf jyif;tm;
(10)qausmfonfhtjyif vlaygif; 1 oef;ausmf aoqHk;apEdkifonfh pGrf;&nf &dSaeNyD
jzpfonf/
urma&;&m
tar&duef (1945)
*&dwfNAdwdef (1953)
300
tpa&; (1967)
100
qdkAD,ufjynfaxmifpk 35000
(1949)
jyifopf (1964)
400
w&kwf (1964)
450
awmiftmz&du
urma&;&m
pGrf;&nf
csifhcsdefjcif;
urma&;&m
tysuftpD; (ruins)?
rwnfNidrfrI (instability)?
jyif;jyif;xefxef (severely)
EdkifiHa&; bufwlaom (aligned)
urma&;&m
;
tMuHOmPfay;ol (advisor)? udk,fpm;vS,f (proxy)/ wGeftm;ay;onf (fuel)?
tydkif;rsm;cGJjcif; (partition)? NydKifbuf (rivalry)
udk,fpm;vS,fppfyGJ (proxy war) rsm;wGif plygyg0gEdkifiHrsm;onftdrfeD;csif;EdkifiHrsm;ESifhtwl
ppfjzpfaeaom
EdkifiHrsm;tm;
ppfbuftultnDrsm;axmufyHhcJhonf/plygyg0gEdkifiHrsm;u
NydKifbuf plygyg0gEdkifiHrsm;\ vTrf;rdk;rIudk &yfwefYypf&ef arQmfvifhcJhMuonf/ wpfcgw&H ppfbuftaxmuftyhHonf jynfwGif;ppfwGif yg0ifcJhaom EdkifiHrS wdkufcdkufa&;tkyfpkrsm;twGuf
taxmuftyHh jzpfcJhonf/ tm&SwGifvnf; plygyg0gwdkYonf NydKifbuf tdEd,ESifh ygupwefMum; NydKifqdkifrItwGuf taxmuftyHhay;cJhonf/ udk&D;,m;ppfyGJwGif tar&duefjynfaxmifpkESifh
r[mrdwftcsdKUwdkYonf w&kwfESifh qdkAD,ufwdkY axmufcHrIay;xm;aom ajrmufudk&D;,m;wdkYtm;
wdkufcdkufcJhMuonf/ tmz&du&dS tef*dkvm? uGef*dk? rdkZrfbDESifh tDoD&dk;yD;,m;wGifvnf; qdkAD,ufESifh
tar&duefwdkY\ taxmuftyHhrsm;u jynfwGif; ppfyGJrsm;udk ydk t&SdefjrifhapcJhonf/ usL;bm;?
eDum&m*Gm? t,fvfqmaA;'dk;? csDvDESifh *GmwDrmvmwdkYrSm vufwiftar&duwGif ppfat;wdkufyGJ\
ppfajrjyifrsm;tjzpf usef&pfcJhonf/ ppfyGJtrsdK;tpm;ESpfckwGif tiftm;BuD; plygyg0gEdkifiHwpfc-k
onf tjcm; tiftm;BuD; plygyg0gEdkifiHaxmufyHhay;xm;onf/ jynfwGif;ppfwyfudkqefYusifwkduf
cdkufonf/ ,if;wdkY wdkufyGJESpfckrSm AD,uferfppfyGJESifh tmz*efppfyGJwdkY jzpfonf/
urma&;&m
urma&;&m
azmfjyxm;aom tcsdefumvrsOf;ay:wGif
tjzpftysufrsm;udk jznfhyg/
AD,uferfppfyGJtwGuf
t"duaeY&ufrsm;ESifh
1945
AD,uferfodkY wyfrsm; tar&duef apvTwf
tmPmodrf;jcif;(coup)?
olykefrsm;(rebels)?
xdcdkufaoaMu'Pf&m&&dSrI(casualties)?
tcuftcJ (strain)
tmPmrS z,f&Sm;ypfonf (overthrow)?
edrfhusaom(inferior)
Flow Diagram
qdkAD,ufppfwyf 0ifa&mufvmonf/
ppfwyftmPmodrf;onf/
7 ESpfausmftxd jynfwGif;ppf qufjzpfaeonf/
qdkAD,ufwyfzGJUrsm; xdcdkufaoaMurI trsm;tjym; BuHKawGUcHpm;&onf/
oDtdk&Drsm;udkazmfxkwfol (theorist)
tm;tifavsmhenf;onf (wear down)
jynfaxmifpkBuD; (union)
twnfwus r&dSjcif; (unrest)
urma&;&m
tvGefjyif;xefaom (intense)
jyif;xefaomtmPmrsm;udktoHk;jyKxdef;csKyf
jcif; (authoritarian)
NydKvJysufpD;jcif; (collapse)
wpfcsdefu
plygyg0gjzpfcJhaom
qdkAD,ufjynfaxmifpk
NydKuGJoGm;&jcif; taMumif;&if;rsm;pGm &dSonf/ ppfat;ppfyGJ
plygyg0gESpfck\ jyif;xefaom NydKifqdkifrI? y#dyujzpfrIrsm;ESifh
pD;yGm;a&;ydkif;?
acgif;aqmifydkif;
jyemrsm;ESifh
aygif;vdkufaomtcg
aemufqHk;wGif
xdkNydKifqdkifrIrsm;
tm;tifavsmhenf;vmum qdkAD,uf us&IH;oGm;onf/jydKifbufjzpfaom tar&duefudk trSDvdkuf&ef? wdkufcdkuf&efom
ESpfaygif;
45
ESpfausmfMum
BudK;yrf;aejcif;aMumifh
qdkAD,ufjynfaxmifpk\
pD;yGm;a&;vkyfief;aqmifwmrsm;
aemufususef&pfcJhonf/
tqHk;wGif
qdkAD,ufrsm;onf
vufeufrsm;?enf;ynm?0g'jzefYcsda&;ESifhppfyGJtwGuf
qufvuf aiGaMu;tukeftus rcHEdkifawmhacs/tjcm;ta&;BuD;aom tcsufwpfcsufrSm qdkAD,ufjynfaxmifpkudk EdkifiHaygif;? rsdK;EG,fpkaygif;rsm;pGmjzifh zGJUpnf;xm;NyD;
ordkif;aMumif;wpfavQmuf 4if;wdkYMum; tcsif;csif;
; tNrJ&dSaecJhjcif;aMumifh
jzpfonf/ jyif;xefaomtmPmjzifh xdef;csKyfrSom ]jynfaxmifpkBuD;} pkpkpnf;pnf; wnfNrJEdkifrnf
jzpfonf/
)\ &dkufcwfrIaMumifh qdkAD,ufA[dktpdk;&\tmPm
onf wjznf;jznf; tm;tifavsmhenf;vmonf/ xdkodkY tm;tifavsmhenf;aeonfh tajctaeaMumifh
&dS auseyfrIr&dSaom vlxkrSm acgif;axmifzdkY tcGifhta&;&um
tajymif;tvJvkyf&ef awmif;qdkvmEdkifMuonf/ 1989 ckESpfwGif ta&SU*smreD ESifh taemuf*smreD
uGJaeonf[laom trSwfoauFwjzpfonfh bmvifwHwdkif;BuD; NydKvJcJhonf/ wHwdkif;BuD;NydKusNyD;
onfESifhwNydKifeuf qdkAD,uf0if EdkifiHi,ftrsm;tjym; vGwfvyfa&; &cJhonf/ rMumrD qdkAD,uf
jynfaxmifpkBuD;onf w&m;0ifNyD;qHk;oGm;NyD; t&if;&SifpD;yGm;a&;pepf (uGefjrLepfpepf) ae&mwGif
vGwfvyfaom aps;uGufpD;yGm;a&;pepf (uufyDw,fvpfZif) tpm;xdk;0ifa&mufvmcJhonf/
(i)ppfat;wdkufyGJ
(p)EkdifiHa&;ESifhvlrIa&;rwnNfidrfNcif;
--------onf aiGaMu;ESifh o,HZmw tukeftusrsm;NyD; ---- vmonf/ pD;yGm;a&;
tm;enf;vmaomtcg ------ vmonf/ vlaerItqifhtwef; usqif;qdk;&Gm;vmonfESifhtwl
vlxkvnf; aysmf&TifrI r&dSawmhay/ xdkYaMumifh ----- jzpfvmonf/ EdkifiHa&;ESifh vlrIa&; rNidrf
roufrIrsm; &dSaejcif;aMumifh vlxkonf aemufqHk;wGif ----- um ---- udk awmif;qdkcJhonf/
A New World Order
1/ ae&mwGif
tb,fenf;/
]urmopftpDtrH}\
t"dym,frSm
2/qdkAD,ufjynfaxmifpkNydKvJoGm;jcif;om
urmhtjcm;a'orsm;odkY rnfodkY ta&;ygoenf;/
3/ pmudkzwf ar;cGef;rsm;udk BudK;pm;ajzyg/
urma&;&m
jynf
wl n D
aomxk w f u k e f r sm;
udkom aMumfjimjcif;ESifh pm;oHk;
aejcif;aMumifh udk,fydkif,Ofaus;
rIrsm; aysmufqHk;ukefonf/
wGif;pufrIZkefav;rsm;
onf EdkifiHrsm;yl;aygif;&if;ESD;
xm; aom{&mrukrPDBuD;rsm;udk
atmifjrifpGm ,SOfNydKifEdkifjcif;
r&dSacs/
pGrf;&nf
aumufcsufcsjcif;
*vdkb,fvdkifaZ;&Sif;tay: taumif;jrifaom oabmxm;rsm;teuf rnfonfu b0\
rnfonfhtpdwftydkif;udk tav;ay;azmfnTef;oenf;/ trSefw&m;wGifvnf; b0\rnfonfht
pdwftydkif;rsm;udk OD;pm;ay;xm;oenf;/
urma&;&m
- &&dSvmaom
tcsuftvufrsm;udk
toHk;csjcif;
oif\b0wGif jrifawGU&aom *vdkb,fvdkifaZ;&Sif;taMumif; Oyrmrsm; ay;yg/
*vdkb,fvdkifaZ;&Sif; taumif;jrifoabmxm;rsm;ESifh wdkufqdkifrI &dSygovm;
pGrf;&nf - jiif;cHkjcif;
urma&;&m
urma&;&m
&dSvm aom t
csuftvufrsm;udk toHk;csjcif;
jrefrmEdkifiHudk *vdkb,fvdkifaZ;&Sif; rnfodkY oufa&mufrI &dScJhoenf;/
tem*wfwGif rnfodkY tusdK;oufa&mufvmEdkifoenf;/
EIdif;,SOfjcif;
*vdkb,fvdkifaZ;&Sif;ESifh ywfouf rnfonfuaumif;NyD; rnfonf u qdk;onfudk
tzGJUvdkuf aqG;aEG;yg/ xdkYaemuf oifpOf;pm;rdorQ *vdkb,fvdkifaZ;&Sif;\ tm;omcsuf
tm;enfcsufrsm;udk atmufyg Z,m;wGif jznfhyg/
*vdkb,fvdkifaZ;&Sif;\ tm;omcsuf
urma&;&m
*vdkb,fvdkifaZ;&Sif;\ tm;enf;csuf
okawoejyKjcif;?
wifqufjcif;
urma&;&m
aumufcsuf csjcif;?
tcsuftvuf toHk;csjcif;
'kwd,urmppfNyDaemuf ta&SUtv,fydkif; yHk&dyfopftaMumif; tm&yfrsm;rnfuJhodkY
cHpm;cJh&onf[k oifxifygoenf;/
rwlnDaom urmhtpdwftydkif;wpfae&mu tvm;wltajctaewpf&yfudk Oyrmtjzpfazmf
jyyg/
urma&;&m
wnf&dSjcif; (presence)
aemifwaMumifh trsufxGufjcif; (resentment)
tvGeftMuL; (radical)
onf;cHonf (tolerate)
uwdopmcsdK;azmufonf (betrayal)
tpGef;a&muf0g 'D(fundamentalism)
trsdK;om;a&;0g'D (nationalism)
rnfolwpfOD;wpfa,mufurS 4if;wdkY\ EdkifiH? &if;jrpfrsm;ESifh tem*wfrsm;tay:
BudK;udkifxdef;csKyf&ef a&mufvmMuaom jyifyEdkifiHom;rsm;udk rESpfoufMuay/ NAdwdefESifh jyifopf
wdkY\ odrf;ydkufxm;rIESifh ppfwyfrsm; wnf&dSaejcif;ua'ocHvlrsm;ESifh Oa&myodrf;ydkufolrsm;Mum;
rsm;jym;aom vufeufudkif y#dyursm; jzpfyGm;apcJhonf/ 20 &mpk yxrydkif;twGif; rsdK;cspfpdwf
yHko@meftrsdK;rsdK;u urmwpf0ef;vHk;wGif udkvdkeDpepftay: pdefac:rIrsm; BuD;xGm;vmcJhonf/
a'orsm;taejzifh udkvdkeDpepf\ rw&m;rIudk tcsdefMumMum onf;cHrI rjyKEdkifMuawmhay/
ta&SUtv,fydkif; yHkpHtrsdK;rsdK;aom tm&yfrsdK;cspfpepfrsm; rsm;jym;cJh&m Oyrmtm;jzifh orw
eufpfqmtkyfcsKyfaom tD*spf? Baathism tkyfcsKyfrIatmufu tD&wfESifh qD;&D;,m;EdkifiHwdkY
jzpfMuonf/ xdkYjyif *sL;rsdK;cspfpepf (Zionism) vnf; &dScJhonf/ bmoma&;qefonfh
tpGef;a&muf,HkMunfrI (rGwfpvifESifh *sL;)onf udk,fydkifjzpfwnfrIESifh vGwfvyfa&; xdef;csKyf&ef
BudK;pm;aom vltkyfpktcsdKU\ aemufxyf wHkYjyefrIwpfck jzpfonf/ ,if;tpGef;a&mufol tcsdKUwdkYonf vGefuJhaom ,HkMunfrIrsm;udk vufudkifxm;um tpGef;a&mufaom vkyfaqmifrIrsm;udk
vkyfaqmifMuonf/ ta&SUtv,fydkif;wGif rsdK;cspfpdwf&dSolwdkY\ cHpm;csufrsm;ESifh a'gorsm;rSm
yxrurmppftwGif; tm&yfwdkYtm; vGwfvyfa&;ay;&ef oabmwlxm;rIudk uwdopm
csdK;azmufcJhonfh NAdwdefwdkYtay: ydkwdk;yGm;vmcJhonf/ ,if;uJhodkY twdwf\ a'gorsm;rSm
tem*wfwGif y#dyuESifh ppfyGJrsm; jzpfvm&ef t"dutaMumif;t&mrsm; jzpfcJhonf/
yxrurmppfNyD;aemuf
wdk;yGm;vm&oenf;/
urma&;&m
trsdK;om;a&;pdwf"mwf
vIyf&Sm;rIrsm;
tb,fhaMumifh
urma&;&m
'kwd,urmppftawmtwGif; emZDwdkYonf *sL;wdkYtm; jyif;jyif;xefxefESifh pepfwusESdyfuGyfcJhMuonf/ ,if;uJhodkY ESdyfuGyfrI\ tqHk;pGef;aom &nfrSef;csufrSm urmay:&dS
*sL;tm;vHk;tm; owfypf&ef jzpfonf/ *smreDppfwyftaejzifh Oa&myEdkifiHrsm;wGifydk
ydk ae&m,lvmEdkifaomtcg 4if;wdkYae&m,lxm;aom ydkifeuftwGif;&dS *sL;tm;vHk;udk
tusOf;pcef;rsm;odkY oGwfoGif;cJhNyD; tvkyfMurf;rsm; vkyfapjcif;? iwfrGwfaoqHk;apjcif;ESifh
"mwfaiGUjznfhxm;aom txl;ajrwdkufcef;rsm;wGif ydwfowfjcif; ponfrsm; jyKvkyfcJhonf/
,if;umvtwGif; *sL;trsm;tjym;rSm Oa&myrS vGwfajrmuf&ef BudK;pm;cJhMuaomfvnf;
tjcm;EdkifiHtrsm;pku 'kuonfrsm; vufcHrxm;vdkcJhMuay/ xdkpOftcsdefu EdkifiHwpfEdkifiH
emZD*smreD\ odrf;ydkufjcif; cHcJh&NyD;vQifvnf; vGwfajrmuf&ef tvGefcufcJonf/ [dkvdkaumhpf
tawmtwGif; Oa&mywGif *sL;aygif; 5 oef;cefY towfcHcJh&onf/ 'kwd,urmppftwGif;wGif
todrf;ydkufcHEdkifiH? e,fajrrsm;&dS *sL;tenf;i,frQom touf&Sifusef&pfonf/ tcsdKUu
ygvufpwdkif;odkY xGufajy;vGwfajrmufcJhMuonf/
qdkvdk&if;&SmazGjcif;
1948ckESpfwGif tpa&;EdkifiH ay:aygufvmonf/ ,if;ay:aygufvmrIudk *sL;rsm;u
rnfodkYoabmxm;onf[k oifxifjrifoenf;/ ,if;a'owGif;&dS tm&yfrsm;uvnf;
rnfodkYcHpm;Mu&oenf;/ tb,fhaMumifhenf;/
ygvufpwdkif;wGif tm&yf 10 a,mufausmfwGif *sL;wpfa,mufom &dSonf/ ,if;a'o\
tem*wftwGuf xdktcsufu rnfodkYta&;ygoenf;/
urma&;&m
urma&;&m
pOf;pm;Munfhjcif;
a'owGif;&dS tm&yfEdkifiHrsm;u tpa&;EdkifiHawmfopfudk tb,fhaMumifh qefYusifcJhoenf;/
tm&yfEdkifiHrsm;onf 4if;wdkY\ oabmrwlnDrIudk rnfuJhodkY jyocJhoenf;/
tem*wfwGif wdkufcdkufrIrsm; avsmhusoGm;atmif enf;vrf;&Sm&m NAdwdefwdkY ygvufpwdkif;udk
rnfuJhodkY pnf;&Hk;cJhMuoenf;/
tpa&;EdkifiHawmf
wnfaxmifjcif;udk
aMunmcJhNyD;aemuf
csufcsif;qdkovdk
axmifaygif;rsm;pGmaom vlrsm;onf 'kuonfrsm;tjzpf 4if;wdkY\ tdk;tdrfrsm;udkpGefYcGm
xGufajy;cJhMuonf/ tdrfeD;csif; tm&yfEdkifiHrsm;wGif q,fpkESpfESifh csD aexdkifcJhMuaom
*sL;rsm;rSm 4if;wdkY tdk;tdrfrsm;udk pGefYcGm&ef wGef;tm;ay;ccJh&onf/ 4if;wdkY aexdkifaom EdkifiHrsm;u
urma&;&m
pOf;pm;awG;ac:
jcif;
urma&;&m
taMumif;jycsufay;onf(justify)
apmifhMunfhxdef;csKyfonf (monitor)
qufvufwnf&dSaejcif; (occupation)
wm;jrpfonf (prohibit)
1949 ckESpf tpa&;ESifh tm&yftdrfeD;csif;EdkifiHrsm;tMum; typftcwf&yfpJa&; oabmwlnDtNyD; rlvygvufpwdkif;e,fajrESpfckjzpfaom taemufbufurf;ajcESifh *gZmaoonf tm&yf
xdef;csKyfrIatmufwGif &dSaecJhonf/ ,if;taetxm;rSm 1967 ckESpfwGif ajymif;vJoGm;cJhonf/
1967 ckESpfwGif tpa&;e,fpyfrsm;wGif &efvdkonfhtjyKtrlrsm; vkyfaqmifaeonf[k ,lq&aom
tD*spfESifh qD;&D;,m;wdkYrS wyfzGJUta&twGuftrsm;tjym; pkpnf;aerIudk tpa&;tpdk;&u azmf
xkwfcJhonf/ csufcsif;yif tD*spf? qD;&D;,m;ESifh a*smf'efwdkYudk tvsiftjref wHkYjyefcJhNyD; wdkufcdkuf
tEdkif,lcJhonf/ ppfyGJ\&v'frSm tpa&;wdkYtaejzifh ,ciftD*spfydkifqdkifaom e,fajrjzpfonfh
qdkif;Edkif;uRef;qG,fESifh qD;&D;,m; e,fpyfe,fajrjzpfaom*dkvefukef;jrifhwdkYudkxdef;csKyfodrf;ydkufcJhonf/ ,if;ppfyGJrSm &efoludk ajcmuf&uftwGif; tpa&;wdkY tEdkifwdkufEdkifcJhojzifh
ajcmuf&ufMumppfyGJ[k vlodrsm;cJhonf/
1979 wGif Nidrf;csrf;a&;oabmwlnDcsuf tpdwftydkif;wpfcktjzpftpa&;u1967ckESpfppfyGJ
wGif &,lxm;aom qdkifEdkif;uRef;qG,ftrsm;pkudk jyefvnfvTJajymif;ay;cJhonf/ odkYaomf *gZm
taemufbufurf;ajcESifh *dkvefukef;jrifhwdkYudk qufvufxdef;csKyfxm;cJhonf/ 1990 jynfhESpfrwdkifcifu tpa&;tdrfeD;csif;EdkifiHrsm;u tpa&;EdkifiH wnf&dSa&;udk vufcH&ef jiif;qdkcJhMuonf/
tpa&;EdkifiH ysufokOf;a&;rSm tm&yftpdk;&trsm;tjym; rl0g'wpfck jzpfcJhonf/ tpa&;onf
ygvufpwdkif;omru tjcm; &efvdkaomtdrfeD;csif;tm&yfEdkifiHrsm; Ncdrf;ajcmufrIudk
qufvufcHcJh&onf/
tpa&;ESifhygvufpwdkif;&dSajrqDvTmrSm
ajcmufaoGUNyD;
pdkufysdK;&efrjzpfxGef;
aom
ajrtrsdK;tpm;jzpfonfudk
odxm;&efvdktyfonf/
a&rSm
wefzdk;t&dSqHk;
t&if;tjrpfwpfckjzpfonf/ taxmuftyHhay;aeaom ta&;tBuD;qHk; a&t&if;tjrpfESpfckrSm
taemufbufurf;ajc&dS a*smf'efjrpfESifh *gvDvDyifv,fwdkY jzpfonf/ txifu&
a&t&if;tjrpfESpfckudk xdef;csKyfjcif;qdkonfh t"dym,frSmt"dut&if;tjrpfudkxdef;csKyfxm;jcif;
yifjzpfonf/tpa&;tpdk;&onf ,if;{&d,mudk udk,fydkifvHkNcHKa&;twGuf xdef;csKyfxm;&rnf[k
rSwf,lxm;onf/ ,if;{&d,mrsm;rSm tpa&;ESifh ygvufpwdkif;trsm;pk aexdkif&mt&yfjzpfonf/
tpa&;u todrf;ydkufcH e,fajrrsm;wGif vHkjcHKa&;vkyfaqmifrItrsm;tjym; jyKvkyfcJhonf/
vHkjcHKa&;vkyfaqmif rIrsm;u xdka'owGif aexdkifaom ygvufpwdkif;wdkY. vIyf&Sm;rIudk
xdef;csKyfuefYowfxm;onf/ vHkjcHKa&;vkyfaqmifrItcsdKUwGif atmufygtcsufrsm; yg0ifonf/
urma&;&m
2004ck E S p f Z l v d k i f v wG i f t jynf j ynf q d k i f & mw&m;a&;cH k & H k ; utp a &;\vH k j cH Ka&; tumt&H (wHwdkif;)onf w&m;r0ifaMumif;ESifh z,f&Sm;oifhaMumif; jyXmef;cJhonf/
ukvor*taxGaxGnDvmcHu tpa&;taejzifh wHwdkif;udk csufcsif; z,f&Sm;ypfoihfaMumif;
qHk;jzwfcsuf csay;cJhonf/
2004 ckESpf atmufwdkbmvwGif tpa&;tpdk;&u ukvtqHk;tjzwfudk vdkufem&ef
jiif;qdkcJhonf/
EdkifiHa&;
bmoma&;
taMumif;jycsufrsm; taMumif;jycsufrsm;
yx0Dtae
vlrIa&;
tjcm;
txm;qdkif&m
taMumif;jycsufrsm; taMumif;jycsufrsm;
taMumif;jycsufrsm;
1967-2979
urma&;&m
1979-vuf&dS
1947ckESpfrS,aeYvuf&dStcsdeftxdtpa&;ajryHkay:wGifajymif;vJrIrsm;taMumif;xkwf
azmfMunfhyg/ tb,fhaMumifh ajryHk ajymif;vJoGm;&oenf;/ rnfonfhtjzpftysufrsm;u
ajymif;vJrIrsm;udk tusdK;oufa&mufcJhoenf;/
jypfwif&Iwfcsonf (condemning)
w&m;0ifqHk;jzwfcsuf (resolution)
tvSnfhus (rotate)
ADwdk odkY y,fcsjcif; (veto)
Oya'csdK;azmufonf (violate)
tpa&; usL;ausmfrIESifh tm&yfe,fajrtm; wHkYjyefonfhtaejzifh ukvor*u 1967
ckESpfwGif qHk;jzwfcsufwpfck csrSwfcJhonf/ qHk;jzwfcsufrSm tpa&;taejzifh odrf;ydkufxm;onfh
e,fajrrS qkwfcGmNyD; ,cif ydkifeufe,fajrrsm;udk vufcH&rnf[k qdkxm;onf/
,if;qHk;jzwfcsufudk vufcHa&; tpa&;u jiif;qdkcJhonf/ aemuf 35 ESpfausmfMumtwGif;
tpa&;taejzifh ukvqHk;jzwfcsuf (35) ckausmfudk rvdkufemcJhay/ ,if;qHk;jzwfcsufta&t
wGufudk csdK;azmufrIonf urmay:&dS tjcm;EdkifiHrsm;xuf ydkrsm;cJhonf/ qHk;jzwfcsuftrsm;pkrSm
tpa&;-ygvufpwdkif; qufqHa&;ESifh qufEG,faecJhonf/ tpa&;\vkyfaqmifcsufrsm;tay:
a0zef&Iwfcsonfh qHk;jzwfcsuf trsm;tjym;udk ukvor*u tqdkjyKcJhjcif; jzpfaomfvnf;
ukv\ ADwdkpepfaMumifh twnf jzpfrvmcJhay/
ukvor*wGif tzGJU0ifEdkifiH 200 ausmf &dSonf/ ta&;tBuD;qHk; qHk;jzwfcsufrsm;udk
vHkjcHKa&;aumifpD[k ac:aom 15 EdkifiHyg tzGJUu csrSwfonf/ vHkNcHKa&;umifpDwGif
tNrJwrf;tzGJU0if EdkifiHrsm;tjzpf tar&duef? *&dwfNAdwdef? jyifopf? &k&Sm;ESifh w&kwfwdkY yg0ifNyD; usef 10 EdkifiHrSm tzGJU0iftm;vHk;rS a&G;cs,fay;NyD;wpfEdkifiHvQif2ESpfwpfBudrftvSnfh
us wm0efxrf;aqmifMuonf/ tNrJwrf;tzGJU0if rnfonfhEdkifiHurqdk ADwdktmPmoHk;
qHk;jzwfcsufrsm;udk y,fcsEdkifonf/ wpf ckcktay: urmwpf0ef;vHk;&dS EdkifiHrsm;u oabmwlcJhonfhwdkif tzGJU0if EdkifiHwpfEdkifiHwnf;u oabmwlnDcsufudk y,fzsufEdkifonf/
tar&duefonf
tjcm;EdkifiHrsm;xuf
tpa&;tm;
ppfbufESifhb@m
a&;tultnDtygt0if tBuD;rm;qHk; axmufyHh tultnDay;ol jzpfonf/ ,if;uJhodkY
vkyfaqmifjcif;rSm taMumif;rsm;pGm &dSonf/ yxrtcsufrSm tar&dueftaejzifh EdkifiHa&;ESifh
pD;yGm;a&; taMumif;jycsufrsm;twGuf ta&SUtv,fydkif;wGif cdkifrmpGm wnf&dSa&; qE&dSaejcif;
jzpf o nf / tp a &;rS m ,if ; a'otwG i f ; wG i f r G w f p vif r [k w f o nf h w pf c k w nf ; aomEd k i f i H j zpf
onf/,Ofaus;rIcsif;t& rGwfpvifta&SUtv,fydkif;EdkifiHrsm;xuf tpa&;u tar&duefESifh
urma&;&m
ydwfqdkYonf (barricading)?
AHk;BuJwdkufcdkufjcif; (bombardment)?
0,f , l t m;ay;jcif ; rjyKbJ q E j yonf
(boycotts)?
Mum;0ifpGufzufonf (intervention)
&kef;uefonf
(resistance)?
&S n f M umaomwd k u f c d k u f r I ( siege) ?
tvkyfrvkyfbJqEjyonf
(strikes)?
ta&;awmfyHk (uprising)
qef;ppfavhvmjcif;
(inferring)
,ckoifcef;pmwGif
azmfjyay;yg/
urma&;&m
azmfjyxm;aom
ta&;tjzpftysufrsm;udk
tcsdefumvESifhwuG
cGJjcrf;pdwfjzmjcif;
,ck y#dyuwGif yg0ifaom Zmwfaumif trsm;tjym; &dSonf/ tpa&;ppfwyf? ygvufpwdkif;
tmPmydkif tzGJU tjcm; ygvufpwdkif;tkyfpk? tar&duef? ukvor*? tpa&;ESifh ygvufpwdkif;
jynfolrsm; jzpfMuonf/
oifhtkyfpkwGif ckcsdefxd y#dyu qufvufjzpfvm&ef yg0ifMuaom Zmwfaumifwpfckcsif; bmvkyfMuonfudk ajymjyyg/ xdkYaemuf vIyf&Sm;yg0ifolwpfOD;csif;pD raumif;rGefaom
&v'ftwGuf rnfonfrsm; vkyfcJhonfudk ajymjyyg/ aemufqHk; yg0ifvIyf&Sm;olwpfOD;csif;pDu
y#dyuudk ajz&Sif;&ef rnfodkY ulnDcJhonfudk ajymyg/ oifhtajzrsm;udk atmufygZ,m;wGif
pkpnf;jyyg/
J
tpa&;tpdk;&ESifh ppfwyf
ygvufpwdkif;tmPm
ydkiftzGJU
tjcm; ygvufpwdkif;
tkyfpk
ukvor*
tpa&;ESifh ygvufpwdkif; jynfolrsm;
urma&;&m
;
oHo,&dScH&aom (alleged)
vufeufwdkuf (arsenal)
wdk;jrifhjcif; (escalation)
acwfrDjcif; (sophistication)
urma&;&m
[k rac:qdkEdkifyg/
jynfe,f (province)
bmoma&;*dkPf;uGJ (sect)
odomxif&Sm;onf (distinct)
txdef;odrf;cHEdkifiH (protectorate)
yxrurmppfrwdkifrDu tD&wf[k odxm;aom ae&mav;rSm atmhwreftifyg,m (Ottoman Empire) \ tpdwftydkif;wpfck jzpfcJhonf/ odkYaomf yxrurmppf (1918) tNyD;
atmhwreftifyg,m NydKuGJoGm;NyD;aemuf *&dwfNAdwdefu tD&wfudk xdef;csKyfcJhonf/ odkYayr,fh
,if;a'owGif NAdwdefyg0ifvmrIrwdkifrD EdkifiHwpfcktjzpf rnfonfhtcgurQ owfrSwfjcif;
rcHcJh&ay/ 1920 ckESpfwGif NAdwdefonf atmhwref\ jynfe,foHk;cktjzpf ydkif;jcm;xm;aom
ajrmufydkif;&dS rdkql;vfjynfe,f? awmifydkif; bmq&mjynfe,fESifh tv,fydkif; b*'ufwdkYudk
urma&;&m
jzpfyGm;&onfh
taMumif;&if;ESifh jzpf ay:
vmaom
tusdK;&v'f?
oabmxm;tjrif xm;&dSjcif;
urma&;&m
urma&;&m
*&yfzefwD;jcif;
bm;*&yf urmay:wGif a&eHtrsm;qHk; xkwfvkyfonfh EdkifiH
ajcmufEdkifiHudk bm;*&yfqGJ EIdif;,SOfMunfhyg/
aqmf'Dtma&;AD;,m;
tD&wf
ul0dwf
tD&ef
,lEdkufwpftm&wftDrDa&U
&k&Sm;
265
115
99
96
63
54
oabmxm;tjrif
xm;&dSjcif;
urma&;&m
ykefuefonf (revolt)
&ufpufaom (ruthless)
bmoma&;rudkif;&Idif;aom - (secular)
tD&wfwGif wdkif;wyg; tkyfcsKyfrI ESpfaygif; 40 eD;yg; NyD;aemuf 1958ckESpfwGif tD&wf
rsdK;cspfwyfrawmfu bk&ifpepfudk ykefuefawmfvSefz,f&Sm;ypfcJhonf/ tD&wfEdkifiH\ acgif;
aqmifopfrsm;rSmvnf; taemufqefYusifa&;0g'Drsm; jzpfcJhonf/ tD&wf rsdK;cspftpdk;&opfwGif
t"du &nfrSef;csuf (3) ck &dScJhonf/ (1) a'owpf0ef;&dS tm&yfwdkYtm; twlwuG
tvkyfvkyfMu&ef pkpnf;ay;jcif; (2) ygvufpwdkif;EdkifiHawmfrS ZD,Gefepfrsm;udk z,f&Sm;ypfjcif;ESifh
ul0dwf udk aumif;rGefaom tajctaeodkY jyefa&mufatmif vkyfaqmifay;jcif;wdkY jzpfonf/ ppfwyftaejzifh aemufxyf q,fpkESpf 2 ck Mum tD&wfEdkifiHa&;udk qufvuf
xdef;csKyfcJhNyD;aemuf
1979
ckESpfwGif
ppfbuft&m&dSwpfOD;jzpfol
quf'rf[lpdef
tmPmodrf;ydkufcJhNyD; 2003 ckESpf tD&wftm; tar&duefwdkY usL;ausmf0ifa&mufcJhcsdeft
xd tmPm qufvuf&,lxm;cJhonf/ quf'rf[lpdefonf tmPm&Sifwpfa,mufjzpfol
yDyD &ufpufMurf;MuKwfaom tkyfcsKyfolwpfa,muf jzpfcJhonf/ quf'rf\ EdkifiHa&;ygwDrSm
bmhwf (Baath) jzpfonf/ ygwDtzGJU0iftrsm;pkudk tD&wfwGif vlenf;pkjzpfaom
qGefeDrGwfpvifrsm;jzifh zGJUpnf;xm;onf/ odkYaomf 4if;wdkYonf ppfwyf omru tpdk;&udkyg
xdef;csKyfxm;cJhonf/ bmhwfygwDrSm qdkAD,uf,leD,Homru taemuftkyfpkESifhvnf;tjyKo
abmaqmifonfh qufoG,fa&;rsm; &dScJhonf/ tD&wfwGif xdkpOftcsdefu EdkifiHa&;twdkuftcH[lI
r&dSay/ EdkifiHa&;t& qefYusifbufrsm;vnf; wpfcgw&H axmifoGif;tusOf;csjcif;? nSOf;yrf;ESdyf
pufjcif;ESifh owfypfcH&rIrsm;yif awGUMuHK&onf/ txl;ojzifh EdkifiHajrmufydkif; umh'fvlrsdK;rsm;ESifh
awmifydkif;ae &SD;[dkufvlrsdK;rsm;rSm bmhwfygwDtpdk;& BuD;pdk;aom tkyfcsKyfrIatmufwGif tqHk;pGef
nSOf;yrf;ESdyfpufrI cHMu&onf/ quf'rftkyfcsKyfpOftawmtwGif; 'kuonftrsm;tjym;ESifh
jynfajy;rsm;rSm tD&wfrS xGufcGmcJhMu&onf/
pnf;urf;wif;usyfaom (strict)
axmufvSrf;a&; (intelligence)
ppfyHkoGif;jcif; (militarisation)
oabmxm;uGJvGJjcif; (disputes)
urma&;&m
odrf;ydkufonf (annex)
xGufcGmonf (withdrawal)
tD&wftm;
ppfa&;t&
ta&;,l&mwGif
tar&duefwyfzGJUu t"dujzpfNyD; NAdwdef?jyifopfESifh
tjcm;aomEdkifiH
trsm;tjym;rSmvnf;
tiftm;tenf;i,fpD
yl;aygif;yg0ifcJhMuonf/
tar&duef OD;aqmifaom r[mrdwfwyfzGJUrsm;u
tiftm;odyfr&dSaom tD&wfwyfrsm;udk tvG,fwulyif
ul0dwfrS armif;xkwfEdkifcJhonf/ tD&wfppfwyfrSm
tar&duef OD;aqmifaom plygyg0gwyfzGJUrsm;udk
rnfonfhtcgrQyif
xdxda&mufa&muf
rNcdrf;ajcmufEdkifcJhay/ wdkufcdkuf rIaMumifh tD&wft&yfom; axmifESifhcsD aoqHk;cJh&ovdk
tD&wfppfom;rsm;rSmvnf; aomif;csD aoqHk;cJh&onf/
yifv,fauGUppfyGJ(Gulf War) [k vlodrsm;aom oHk;ywfrQom Mumjrifhonfh ,if;ppfyGJumv
tqHk;wGif tar&duefwdkYu tD&wfEdkifiHwGif; tmPmzDqefrI (olykefxrI) jzpfaejcif;udk
tm;ay;ulnDcJhonf/ tjrJwrf; nSOf;yrf;ESdyfpufrI'Pf cHae&aom umh'f(Kurds)ESifh
&SD;[dkuf (Shias) vlrsdK;pkESpfpkwdkYu tD&wftpdk;&udk jzKwfcs&efBudK;yrf;vmcJhMuonf/odkY
aomf 4if;wdkY trSefwu,f tD&wftpdk;& jzKwfcsa&; BudK;yrf;&mwGif atmifatmifjrifjrif
jzKwfcsEdkifa&;twGuf vdktyf aeaom ppfa&;tultnDudk raxmufcHcJhay/ aemufqHk;wGif
urma&;&m
obm0ab;tE&m,fwpfcktoGif
&v'ftajzxGufcJhNyD;
umh'fESifh
&SD;[dkufvlrsdK;rsm;
aoqHk;cJh&onf/ odkYaomf vuf&dSwGif quf'rfrSm taemuftkyfpk\ rdwfaqGwpfOD;tjzpf
r&yfwnfEdkifawmhay/
EIdif;,SOfjcif;
tpa&;odrf;ydkufjcif;ESifh tD&wfodrf;ydkufjcif; ESpfcktay: tar&duef\ wHkYjyefcsufrsm;udk
EIdif;,SOfMunfhyg/
uGmjcm;csufrsm; tb,hfaMumifh &dSae&oenf;/
tD&wfppfwyfESifh tar&duefOD;aqmifonfhwyfrsm;udk EIdif;,SOfMunfhyg/
umh'fESifh Shias wdkYonf rdrdwdkY &&dSxm;onfrsm;udk tajccH tar&duefxHrS rnfonfrsm;
&,l&ef arQmfvifhxm;Muonfudk EIdif;,SOfyg/
npfnrf;a&pGefYypfa&;pepf (sewerage)
pD;yGm;a&;ydwfqdkYrI (economic sanctions)
tcGifhxl;cH (elite)
ysHUESHUonf (extensive)
teD;uyfapmifhMunfhonf (patrolling)
vGwf vyfaomEdkifiH (sovereign)
yifv,fauGUppfyGJaMumifh
tD&wfonf
tvGeftrif;
xdcdkufaoaMurIESifh
ysufpD;qHk;&IH;rI'Pfudk cHcJh&onf/ tar&duefOD;aqmifaom wyfrsm;onf ppfyGJtwGif; tD&wf\
tajccHtaqmuftOD;rsm; jzpfonfh vrf;rsm;? wHwm;rsm;? qdyfurf;rsm;? owif;qufoG,f
a&;vkyfief;rsm;ESifh pGrf;tiftaxmuftyHh ponfwdkYudk BuD;BuD;rm;rm; zsufqD;ypfcJhonf/
ppfyGJaMumifh tD&wftrsm;tjym; pGrf;tifjywfvyfrI? oefY&Sif;aom aomufoHk;a& r&&dSrI?
vHkjcHKpdwfcs&aom tnpftaMu; pGefYypfrIESifh o,f,lydkYaqmifa&;wGif tcuftcJrsm;
urma&;&m
urma&;&m
apmif;ay;onf (emphasize)
jzpfEdkifacs&dSaom (credible)
tiftm;oHk;z,f&Sm;onf (expel)
r&dk;om;aom(misleading)
vGwfvyfonf (liberate)
trdefYtmPm (legitimacy)?
tmPmzDqefonf GHDQFH?
urma&;&m
urma&;&m
umvrsOf;qGJjcif;
4if;wdkY axmufcHonfrsm;rSm
(1) ta&;,lydwfqdkYjcif;udk qufvufvkyfaqmif a&;
(2)EdkifiHa&;zdtm;ESifhaphpyfndSEIdif;rIudk
wdk;jrSifhvkyfaqmifa&;
(3)tD&wfEdkifiH rdrdwdkYtwGuf tE&m,fwpfck jzpfrvmap&ef vufeuftiftm; wdk;jrSifha&;
wdkY jzpfMuonf/
ukv\vkyfief;pOfESifh
EdkifiHwum
Oya'tay:
axmufcHolrsm;onf tD&wfjyemESifh ywfouf w&m;enf;vrf;usus Nidrf;csrf;pGm
ajz&Sif;Edkifonfh enf;vrf;&dSonf[k ,HkMunfMuonf/
NAdwdoQ0efBuD;csKyf wdkeDbvJ\ tm;ay;axmufyHhrIESifhtwl tar&dueftpdk;&u tD&wftay:
12 ESpfMum ta&;,lydwfqdkYrIESifh tjcm;zdtm;rsm;rSm ukvo awmif;qdkxm;rItay: quf'rf\
ckcHEdkifpGrf;tm; &yfwefYroGm;apcJh[k wdkufwGef;cJhMuonf/ xdkYaMumifh tD&wftm; tiftm;oHk;
wdkufcdkufrSomvsif ajymif;vJrI jzpfvmrnf[k qdkcJhMuonf/ yifv,fauGUppfyGJuJhodkYif tD&wfodkY
wdkufcdkuf&mwGifvnf; ukv\ yg0ifrIESifh twnfjyKcsufudk r,lbJ ppfyGJ qifETJrnf[k
tar&dueftpdk;&u qHk;jzwfcJonf/
tar&dueforwbk&Sfu ukvor*tm; quf'rf[lpdefudk tiftm;tjynfhoHk;
z,f&SmvQifz,f&Sm;? rz,f&Sm;vQif toHk;r0ifaom tzGJUwpfcktjzpf owfrSwfaMumif; pdefac:
ajymqdkvmonf/ ukv\ MoZmESifh vTrf;rdk;rIrSmvnf; yxrOD;qHk;tBudrf tprf;oyfcHcJh&onf/
2003 ckESpf? rwfv 20 &uf tD&wfodkY tar&duefwdkY 0ifa&mufrwdkufcdkufao;cif
vtenf;i,ftxd ukvor*wGif aqG;aEG;rI? jiif;cHkrIESifh aphpyfndSEIdif;rI trsm;tjym; jzpfcJhonf/ wpfcsdefwnf;rSmyif tar&duefESifh NAdwdef wdkufcdkufa&;wyfrsm;onf ppfyGJ0ifqifETJ&ef
tiftm;tvHk;t&if;ESifh ta&SUtv,fydkif; (aqmf'Dtma&;AD;,m;? ul0dwfESifh umwm)EdkifiHrsm;odkY
pwifcsDwufcJhMuonf? xdkYjyif tar&duefESifh NAdwdefwdkYonf yHkrSefvkyfaqmifvsuf &dSaom
urma&;&m
urma&;&m
tD&wfudk
odrf;ydkufcJhaom
tar&dueftpdk;&
a&G;cs,fwifajrSmufay;cJhonfh
tD&wfMum;jzwf (,m,D)tpdk;&rSm 2004ckESpf? ZGefv 30 &ufaeYwGif tmPmvTJajymif;&,lrnf
jzpfonf/ tD&wftpdk;&opfwpf&yf &dSvmonfhwdkif wdkufcdkufrIrsm; qufvufjzpfyGm;aecJhonf/
vltrsm;tjym;u tpdk;&opfonf tar&duef\ xdef;csKyfrI cHae&ojzifh w&m;r0if[k
&IjrifMuonf/ tar&duefwdkYtaejzifhvnf; tD&wfrS tvHk;pHk qkwfcGmrnf r[kwfaMumif;
&nf&G,fxm;onfudk &Sif;&Sif;vif;vif; jyocJhonf/ tar&duefppfwyf umvMum&Snf
tD&wfwGif &dSaea&; jyifqif&ef ppfbuftajcpdkufpcef;rsm;udk wnfaqmufcJhonf/ ta&SUt
v,fydkif;wavsmufESifh tD&wfwGif tar&duef usL;ausmfrItay: jyif;jyif;xefxef qefYusif
rIrsm; BuD;xGm;cJhonf/ tD&wftrsm;pku quf'rftpdk;& tqHk;owfoGm;onfudk jrif&ojzifh
tvGefaysmf&TifaeMuaomfvnf; vGefcJhonfh ESpfaygif; 80 ausmfu tD&wfEdkifiHtm; NAdwdefwdkY
odrf;ydkufxm;cJhrI &dScJhojzifh ,aeYwzef EdkifiHwGif; jyifyrS olrsm; vma&mufNyD; 4if;wdkY\ ydkif
eufEdkifiH? &if;jrpfrsm;ESifh tem*wfrsm;udk &,lrnfudk rvdkMuay/
urma&;&m
-tMurf;zufjcif;udk t"dym,fzGifhqdkwwfvmrnf/
-tb,fhaMumifh vlrsm; tMurf;zufjcif;udk usifhoHk;Muonfudk aqG;aEG;wwfvmrnf/
-]
aemufydkif; 'Drdku&ufwpfEdkifiHrsm; rnfodkY ajymif;vJvmonfudk
pm&if;jyKpkwwfvmrnf/
-]
}\ ,ltefESifh EdkifiHwumOya'tay: rnfodkYtusdK;ouf
a&mufonfudk &Sif;jywwfvmrnf/
-tMurf;zufjcif;udk ESdrfeif;&ef aqmif&Gufonfh vwfwavm vIyf&Sm;rIrsm;\ &vftcsdKUtaMumif;
aqG;aEG;wwfvmrnf/
]
}qdkonfrSm
Oyrmrsm;udkazmfjyyg/
tb,fenf;/
urma&;&m
vwfwavm
tMurf;zufjcif;\
tMurf;zuf0g'onf
&Snfvsm;aomordkif;
&dScJhonf/ESpfaygif;axmifcsDumvu
yifEdkifiHa&;? bmoma&; taMumif;jycsufrsm;twGuf vlwpfOD;csif;tvdkuf?tkyfpktvdkuf
ESifh EdkifiHawmftoD;oD;tvdkuf tMurf;zufrIrsm;udk toHk;jyKcJhMuonf/ todomxif&Sm;qHk;
tMurf;zufrIyHkpHrsm;rSm vkyfMuHowfjzwfrIrsm; (assassinations)? tzsuftarSmifhvkyfief;
(sabotage)? ajymufusm;wdkufyGJESifh "m;pmcHtjzpf zrf;qD;ac:aqmifjcif;wdkY jzpfonf/
,aeYacwfay:tMurf;rIenf;AsL[mrsm;wGiftaocHAHk;cGJjcif;?av,mOfjyefay;qGJjcif;
ESifh ZD0enf;jzifhppfyGJjcif;wdkY yg0ifvmonf/ tMurf;zuf0g'onf a&S;usaom orm;&dk;us
xHk;wrf;pOfvm ppfyGJuJhodkYyif od&dSxm;&ef ta&;BuD;ayonf/
tMurf;zufrI (terrorism) ESifh tjcm; tMurf;zufrIrsm; (violence) Mum; uGmjcm;csufrSm tMurf;zufrI (terrorism) wGif
vlxkudk qGJaqmifEdkifonfh? vlrsm;tm; tvefYwMum; jzpf apEdkif
onfh jyZmwfqefqef vkyfaqmifrIrsm; yg0ifonf/ tMurf;zufrI
(terrorism) onf jyZmwfyif jzpfonf/
w&m;r0if tMurf;zufrIrsm; toHk;csjcif;\ &nf&G,fcsufrSm EdkifiHa&;?
bmoma&; odkYr[kwf tawG;tac:a&;&m &nfrSef;csufwpfckckjzifh
tpdk;& odkYr[kwf vlUtzGJUtpnf;udk Ncdrf;ajcmuf&efESifh vTrf;rdk;&ef
taMumufw&m;rsm; zefwD;jcif; jzpfonf/
tMurf;zufjcif;rSm vltrsm; oHcsyfumt
uFsDrsm; r0wfbJ F-16 rsm; rudkifaqmifbJ
wdkufyGJ0ifjcif;om jzpfonf/
tjcm;olu 'grsdK;vkyf&if tMurf;zufw,fvdkY
ac:w,f/
uRefawmfwdkYvkyf&ifawmh
vGwfvyfa&;twGuf wdkufyGJ0ifaejcif;aygh/
urma&;&m
ETA (pydef)
wzD;vfusm;rsm; (oD&dvuFm)
AD,ufuGef; (AD,uferf)
txufazmfjyygtkyfpkrsm;rS trsm;pkonf olwdkY wdwdusus tvdk&dS&m atmifjrifrIudk trSeftuef &,latmifjrifEdkifcJhMuonf/ 4if;wdkYonf 4if;wdkYEdkifiHwGif; udkvdkeDjyKwyfrsm;udk
z,f&Sm;ypfEdkifcJhMuonf/
tultnDay;cJhMuonf/
urma&;&m
pGyfpGJcH&onf (alleged)
tMuHtpnf (plot)
Mum;0ifpGufzufonf (disrupt)
oHo,&dScH&ol (suspect)
oufaotaxmuftxm; (evidence)
urma&;&m
pufwifbm 11 wdkufcdkufcH&NyD;NyD;csif; tar&du jyif;xefaom wHkYjyefrIwpfckudk pwifcJhonf/ ESpfaygif;rsm;pGmuyif odxm;MuonfrSm rwlnDaom tMurf;zuftkyfpkrsm;onf
tar&duefypfrSwfrsm;udk wpfckck vkyfaqmif&ef pDpOfaecJhMuonf/ aqmf'DEdkifiHzGm;
tdkprmbifvm'ifonf tar&duefudk qefYusifNyD; tMurf;zufvIyf&Sm;rIrsm;udk pnf;&Hk;aeoltjzpf
xif&Sm;atmif jyovmcJhonf/ bifvm'ifonf tar&duefqefYusifrIvkyfNyD; atmufyg tMurf;
zufvkyfaqmifrIrsm;wGif yg0ifcJholtjzpf pGyfpGJcHxm;&ol jzpfonf/
tdkprmbifvm'ifESifh tar&dueftpdk;&wdkYonf 4if;wdkYMum; qufqHa&;udk tmz*efqdkAD,ufppfyGJ (1979-1987)twGif;u pwifcJhMuonf/ tdkprmonf tmz*efrS qdkAD,ufwdkYudk
z,f&Sm;ypf&ef BudK;yrf;aeaom twdkuftcHtkyfpk trsm;tjym; (odkY) rl*sm[D'iftzGJUrS
tzGJUacgif;aqmifwpfOD; jzpfonf/ tar&duef axmufvSrf;a&;tzGJU (CIA) u ,if;tzGJUrsm;udk
aiGaMu;? ypnf;ud&d,mESifh taxmuftyHhrsm; ay;cJhonf/ yifv,fauGUppfNyD; aemufydkif;wGif
arG;Zmwd aqmf'Dtma&;AD;,m;wGif tar&duefppfom;rsm; tNrJwrf; tajccs &dSvmjcif;tay:
bifvm'if vGefpGma'goxGufcJhonf/ ygvufpwdkif;EdkifiHtm; tpa&;wdkY odrf;ydkuf&,lrIESifh
ppfyGJqifETJjcif;tay: tar&duef axmufyHhay;rIESifh tD&wftm; ta&;,l ydwfqdkYrIrsm;
tar&duef OD;aqmifvkyfaqmifaejcif;udkvnf; bifvmifu qefYusifcJhonf/ bifvm'ifonf
a&eHvkyfiefrsm;ESifh
pD;yGm;a&;aumif;aom
tar&duefESifh
pD;yGm;qufvkyfaqmifae
onfh tvGefcsrf;omaom aqmf'Drdom;pkrS aygufzGm;vmol jzpfonf/ bifvm'ifonf
4if;ydkifqdkifaom BuD;us,fonfh aiGaMu;rsm;udk urmwpf0ef;&dS tMurf;zufrI vkyfaqmif
aeaom tzGJUrsm; txl;ojzifh tar&duefESifh 4if;rl0g'tay: wdkuf&dkufqufEG,faeolrsm;udk
axmufyHhay;cJhonf/
urma&;&m
cGJjcrf;pdwfjzmjcif;
2001 ckESpf tmz*efepwefESifh jzpfonfh ppfyGJrSm atmifjrifonf[k xifygovm;/ tzGJUtwGif; aqG;aEG;yg/ ppfyGJaMumifh rnfonfhatmifjrifrIrsm; &cJhoenf;/ rnfonft&mrsm;
qHk;&IH;cJhoenf;/ oifhtajzrsm;udk Z,m;twGif; pkpnf;yg/
oabmrwljcif; (dispute)
ab;qdk; (scourge)
aqG;aEG;ndSEIdif;jcif; (negotiation)
enf;AsL[m (strategy)
vufpm;acsjcif; (retaliation)
aemufxyf (succeeding)
wpfckck rjzpfysufrD BudK aqmif&Gufjcif;
(pre-emptive)
urma&;&m
urma&;&m
aumufcsufcsjcif;
bk&SftkyfcsKyfa&;aMumifh jzpfay:vmEdkifaom tusdK;qufrsm;rSm tb,fenf;/
rl0g'udk tar&duefwdkY wDxGifcJhonf[k oifxifyg
bk&SftkyfcsKyfa&;\
ovm;/
tjcm;EdkifiHrsm;ESifh tpdk;&rsm;u jynfwGif;jynfy y#dyursm;udk xdkuJhodkYaom rl0g'rsdK;ESifh
ajz&Sif;cJhonf[k oifxifygovm;/ OyrmtcsdKU ay;yg/ xdkEdkifiHrsm;\ a&S;,cif rl0g'rsm;rSm
tb,fenf;/
axmifoGif;tusOf;csjcif; (detention)?
w&m;&Hk; (tribunal)?
vlrsdK;wHk;owfjzwfjcif; (genocide)
urma&;&m
urmwpf0ef;&dS Oya'a&;&m uRrf;usifynm&Sifrsm;ESifh a&SUaersm;onf *sDeDAmnDvmcHwGif oabmwlnDxm;rIrsm;udk csdK;azmufaom ,if;uJhodkY tusOf;csrIrsdK;tm; qefYusif&ef
jiif;cHkaeMuonf/ tar&duefw&m;&Hk;csKyfu 2004 ckESpf? ZGefvwGif ajymMum;cJh&m
,if;tusOf;om;rsm;tm; a&SUaersm;ESifh awGUcGifhay;&rnf jzpfNyD; 4if;wdkYtm; w&m;0if
vkyf&dk;vkyfpOfenf;ESifh w&m;pD&ifrI r&dSbJ tusOf;axmifwGif xdef;odrf;xm;jcif;rSm w&m;r0if[k
qdkonf/ ,if;qHk;jzwfNyD;aemuf tusOf;om;trsm;tjym; vGwfajrmufoGm;cJhNyD; wpfpHkw&m &mZ0wfrI usL;vGefjcif; r&dSolrsm;udkvnf; awGUcJh&onf/
jynfolvlxkonf
urma&;&m
tmPm&Sifqefaom
(authoritarian)?
bufvdkufaom
(biased)?
(extra-judicial)
Oya'jyify
tqufrjywfESdyfpufjcif;
(harass)?
tmPm&Sif
(tyrant)
tMurf;zufrIaMumifhjzpfaom ppfyGJ (War on Terror) pwifcsdefrS p
tar&dueftpdk;&onf ,cif r[mrdwfa[mif; EdkifiHtcsdKUESifh &if;ESD;rI jyefvnfcsnfaESmifcJhNyD;
r[mrdwfEdkifiH trsm;tjym;ESifhyg &if;ESD;rI wnfaqmufcJhonf/ txufyg r[mrdwfEdkifiHrsm;xJrS
tcsdKUrSm pnf;rsOf;wif;MuyfNyD; Murf;wrf;aom tpdk;&rsm; jzpfNyD;? vlYtcGifhta&;
ydkrdkcsdK;azmufMuonf[k vnf; *kPfowif; ausmfaZmMuonf/ odkYayr,fh ,if;EdkifiHrsm;onf
tmz*efepwef? tD&wf? tD&ef? qD;&D;,m;tjyif tpa&;ESifhyg e,fedrdwf xdpyfvsuf &dSonf/
txufyg taetxm;aMumifh tMurf;zuf0g' ysHUESHUrIudk xdef;csKyf&ef ,if;EdkifiHrsm; t"du
r[mrdwfrsm;tjzpf tar&duefu &Ijrifxm;jcif; jzpfonf
pufwifbm
11
tMurf;zufrINyD;aemuf
tar&duefwdkYonf
4if;wdkY\
ppftajcpdkufpcef;rsm;udk (txl;ojzifh ta&SUtv,fydkif;ESifh A[dktm&S) wdkYwGif wdk;csJUcJhonf/
ppftajcpdkufpcef;opf rsm;udk umwm? OZbufup=wef? wm*spfup=wefESifh a*smf*sD,mwdkYwGif
wnfaqmufcJhonf/ xdkYjyif ppfbuftaxmuftyHhrsm; axmufyHhjcif;tjyif jynf wGif;
ppftajcpdkufpcef;rsm;udk ppfbufqdkif&mESifh ywfouf rQa0ulnDrIrsm; pwifcJhonf/
urma&;&m
jiif;cHkrI
vlYtcGifhta&;csdK;azmufrI usL;vGefaeonfh EdkifiH trsm;tjym;ESifh r[mrdwfrsm;tjzpf
tb,fhaMumifh tar&duef zGJUpnf;aygif;oif;aeoenf;/ ,if;uJhodkY vkyfaqmifjcif;onf
tar&dueftwGuf aumif;rGefaom awG;ac:rIwpfck jzpfygovm;/ oifhtkyfpkxJwGif
vlwdkif;ua&m rnfuJhodkY xifjrif,lqMuygoenf;/ jiif;cHkaqG;aEG;yg/
urma&;&m
urmhajryHkay:&dS
tar&duef\
tajcpdkufpcef;ESifh
rQa0toHk;jyKaom
tajcpdkufpcef;rsm;&dS&m EdkifiHtm;vHk;udk aq;a&mifjc,fyg/ NAdwdef? *smreD? awmifudk&D;,m;?
*syef? zdvpfydkif? MopaMw;vsESifh e,l;ZDvefEdkifiHrsm;&dS umvMum&Snf tar&duef tajcpdkuf
pcef;rsm;udkvnf; aq;jc,fyg/ t"duaomhcsufudk yg0ifapNyD; ajryHkudk acgif;pOf ay;yg/
aumfr&Sif (commission)?
pHkprf;ppfaq;onf (investigate)?
qufEG,fonf (link)?
cGJxGufa&;orm;rsm; (separatist)
tar&dueforw a*smhcsf'AvsLbk&Sfu urmvHk;qdkif&m tMurf;zufrI0gtwGuf EdkifiH
tcsdKUwGif wm0ef&dSNyD; tultnD ay;&rnf[k 4if;\ tMurf;zufrIppfyGJESifh ywfoufNyD; 2002
ckESpf Zefe0g&Dvu aMunmcJhonf/ ,if;ajymMum;csufwGif rdpm0ef&dk;wef; (axis of evil)
EdkifiHrsm;[k oHk;EIef;cJhNyD; tD&wf? tD&efESifh ajrmufudk&D;,m;wdkYudk tE&m,ft&dSqHk; EdkifiHrsm;tjzpf
urma&;&m
rdpm0ef&dk;wef;qdkonfrSm tb,fenf;/
vGwfvyfaom aumfr&Sif\ tvkyfwm0efrSm rnfonfenf;/
urmwpf0ef; tpdk;&rsm;taejzifh tMurf;zufrIppfyGJudk rnfuJhodkY toHk;jyKEdkifMuoenf;/
EdkifiHtrsm;tjym;&dS
Oya'jyefvnf
toufoGif;a&;
at*sifpDrsm;Mum;
owif;qufoG,fjcif;rsm; wdk;wufvmonf/
tpa&;-ygvufpwdkif;
tajctaerSm
ESpfaygif;rsm;pGmutwdkif;yif
qufvufqdk;&Gm;aecJhonf/
urma&;&m
cGJjcrf;pdwfjzmjcif;
vuf&dStcsdeftxd tMurf;zufrIaMumifh jzpfaom ppfyGJ\ aumif;aom &v'fESifh qdk;aom
&v'frsm;rSm tb,fenf;/
Z,m;wGif jznfhyg/
toGifo@mef wlnDrIrsm;
urma&;&m
jcm;em;rIrsm;
urma&;&m