You are on page 1of 12

V/ A construcin do Estado liberal

1833-1868

1/ A Primeira guerra carlista

1833-1840

2/ O proceso de revolucin liberal

1833-1843

3/ As diferentes opcins do liberalismo


4/ A dcada moderada

1844-1854

5/ O bienio progresista

1854-1856

6/ A descomposicin do sistema isabelino

1856-1868

> Porque os militares intervieron na poltica


> Elaborar un cadro de sntese

1/ A Primeira Guerra Carlista 1833-1840


En 1833 morreu Fernando VII e comezou a rexencia de Mara Cristina.
Os partidarios de don Carlos,comezaron unha insurreccin armada para impediren a
consolidacin do trono isabelino.

1.1/ Das opcins enfrontadas


Os insurrectos proclamaron rei o infante Carlos Mara Isidro, confiando na sa persoa a defensa
do absolutismo e da sociedade tradicional.
Comezaron as unha longa guerra civil que habera de enfrontar os defensores do Antigo Rxime
contra os partidarios de iniciar un proceso reformista de carcter liberal.
- O carlismo amosbano como unha ideoloxa tradicionalista e antiliberal.
agrupbanse os partidarios
> da lexitimidade dinstica de don Carlos,
> da monarqua absolutista,
> da preeminencia da Igrexa catlica na sociedade,
> do mantemento do Antigo Rxime e o dun sistema foral .
O carlismo era apoiado por moitos clrigos, por unha boa parte da pequena nobreza agraria e por
unha ampla base social campesia.
Moitos eran pequenos propietarios empobrecidos, artesns arruinados que desconfiaban da reforma
agraria promovida polos liberais, teman ser expulsados das sas terras e receaban dos novos
impostos estatais.
Os carlistas identificbanse cas prcticas e ideas promovidas pola Igrexa catlica, que
consideraban defensora da sociedade tradicional.
- A causa isabelina foi apoiada por parte da alta nobreza e dos funcionarios, as como por un sector
da xerarqua eclesistica.
Pero ante a necesidade de ter que ampliar esta base social para lle poder facer fronte carlismo, a

rexente estivo obrigada a procurar a adhesin dos liberais.


Dese xeito houbo de acceder s demandas dos liberais, que esixan a fin do absolutismo e do Antigo
Rxime

1.2/ O desenvolvemento do conflito armado


Os carlistas non puideron dispoer o comezo, dun exrcito regular e organizaron os efectivos en
grupos armados que actuaban segundo o mtodo de guerrillas.
As primeiras partidas carlistas sublevronse en 1833 por unha ampla zona de territorio espaol.
Desde o punto de vista internacional Don Carlos recibiu o apoio de potencias absolutistas como
Rusia, Prusia e Austria que lle enviaron cartos e armas,
mentres Isabel II contou co apoio do Reino Unido, de Francia e de Portugal favorables
implantacin dun liberalismo moderado en Espaa.
Nese conflito armado houbo das pocas :
> Na primeira etapa 1833-1835 caracterizada pola estabilizacin da guerra no norte e os triunfos
carlistas, anda non conseguiron conquistar unha cidade importante, a insurreccin tomou impulso
en 1834 cando o pretendente abandonou o Reino Unido para se instalar en Navarra onde creou unha
monarqua alternativa ca sa corte, o seu goberno e o seu exrcito.
> Na segunda fase 1836-1840, a guerra decantouse cara o bando liberal.
Os insurrectos, faltos de recursos para financiala guerra e conscientes de que non podan triunfar se
non ampliaban o territorio ocupado iniciaron unha nova estratexia caracterizada polas expedicins a
outras rexins.
A constatacin da debilidade do carlismo propiciou discrepancias entre os transaccionistas,
partidarios dun acordo cos liberais; e os intransixentes, partidarios de continuala guerra.
O xeneral xefe dos transaccionistas, acordou a sinatura do Convenio de Bergara (1839) co
xeneral liberal Espartero. No acordo estableceron
> o mantemento dos foros nas provincias vascas, e mais Navarra, as como
> a integracin da oficialidade carlista no exrcito da monarqua isabelina.
As ultimas partidas carlistas foron derrotadas en 1840.

2/ O proceso de revolucin liberal 1833-1843


2.1/
A guerra carlista acelerou o proceso de revolucin liberal en Espaa.
Fronte absolutismo e tradicionalismo dos insurrectos,
o bando isabelino s poda establecer unha base social slida atraendo os liberais cara causa del.
Foi as como entre os anos 1833 e 1843 foron realizados
> o desmantelamento xurdico do Antigo Rxime,
> a consolidacin da propiedade privada individual e
> a configuracin dun Estado liberal.

2.2/ Os primeiros gobernos de transicin 1833 1836


No testamento de Fernando VII estableceu a creacin dun Consello de goberno para asesorar
rexente Mara Cristina, composto na sa maiora por absolutistas moderados, ca pretensin de
chegar a un acordo cos carlistas.
Practicamente a nica reforma emprendida por este goberno foi a nova divisin provincial de
Espaa ; ca que lle intentaba poer fin administracin local do Antigo Rxime, caracterizada pola
sa falta de uniformidade e solapamento de poderes,
e avanzar cara unidade administrativa no Estado.
Pero ante a extensin da insurreccin carlista, o trono isabelino comezou a cambalear pola falta
de apoios slidos.
Daquela, algns militares e asesores da monarqua convenceron a rexente para que nomeara un
novo goberno que conseguira a adhesin dos liberais, que se converteran en aliados indispensables.
Un liberal moderado, foi nomeado para presidilo, e promoveu unhas primeiras reformas moi
limitadas.
A sa proposta foi a promulgacin dun Estatuto Real, que non era nin unha constitucin , senn
tan s un conxunto de regras para convocar unhas *Cortes, que seguan a ser as mesmas do Antigo
Rxime, pero lixeiramente adaptadas s novos tempos.
As Cortes creadas nese Estatuto Real constaban de das cmaras:
> a dos prceres (formada por Grandes de Espaa, por relixiosos e por notables de designacin real)
> e a dos procuradores, cuxos membros tian que acreditar unha renda mnima e eran escollidos
por sufraxio indirecto e censatario.
Para boa parte do liberalismo esas reformas eran insuficientes.
A divisin entre os liberais moderados e os progresistas, xa iniciada no Trienio Liberal, xerou as
das grandes tendencias que haberan de dominar a poltica en Espaa nos seguintes decenios.
A Coroa e os antigos privilexiados apoiaron os moderados. Pero a necesidade de conseguir apoios
sociais firmes e recursos financeiros contra o carlismo, forzou a monarqua a vencer as sas
reticencias e aceptar un goberno progresista que comezara un fondo proceso de reformas.

2.3/ Os progresistas no poder


Os progresistas, descontentos cas reformas iniciadas, tian a sa forza na sa forte influencia na
Milicia Nacional, nas Xuntas revolucionarias e no dominio do movemento popular. Os
progresistas foron os protagonistas dunha vaga de revoltas urbanas por todo o pas.
Nesa situacin, en setembro de 1835, Mara Cristina chamou a formar goberno a un liberal
progresista, que axia iniciou a reforma do Estatuto Real e tomou medidas para conseguir os
recursos financeiros necesarios para organizar e armar un exrcito contra o carlismo. Pero cando
decretou a desamortizacin de bens do clero, os privilexiados apremaron a Mara Cristina para
que o destitura.
Ademais, sucederon revoltas revoltas en moitas cidades, a prol do restablecemento da Constitucin
de 1812 .
Ante tantas presins, en agosto de 1836, Mara Cristina accedeu a restablecer a Constitucin de
Cdiz.

2.4/ O desmantelamento do Antigo Rxime


Entre agosto do ano 1836 e finais de 1837, os progresistas desmantelaron institucins do Antigo Rxime e
implantaron un sistema liberal, constitucional e de monarqua parlamentaria.
Unha das sas primeiras accins foi a chamada reforma agraria liberal promovida en 1837,

a partir de tres grandes medidas:


A disolucin do rxime*seorial, xa comezada nas Cortes de Cdiz, implicou a perda das
atribucins xurisdicionais dos seores, anda que mantiveron a propiedade das terras que os
campesios non puideron acreditar como propias
A desvinculacin implicou a fin dos *patrimonios unidos obrigatoriamente e en
perpetuidade a unha familia ou institucin, e os propietarios foron libres para poderen
vendelos sen trabas.
A desamortizacin fora un elemento recorrente como medio de conseguir recursos para o
Estado mediante a venda de terras propiedade da Igrexa e de concellos.
No ano 1836, o presidente do Goberno, Mendizbal
decretou a disolucin de ordes relixiosas, ags as que exercan o ensino e asistencia hospitalaria;
e estableceu a incautacin polo Estado do patrimonio desas organizacins disolvidas.
Os bens desamortizados foron postos venda mediante poxa pblica que podan acceder
tdolos particulares, que podan pagalos en metlico ou mediante ttulos da dbeda pblica.
Pretendan as conseguir os recursos necesarios para financiar o exrcito liberal e minorar o grave
dficit*orzamentario do Estado.
Os compradores seran uns apoios comprometidos co triunfo do liberalismo.
A mis longo prazo, esas medidas deberan fomentar o desenvolvemento da agricultura.
Xunto a abolicin do rxime seorial e transformacin do rxime de propiedade, mediante outras
decisins para libre funcionamento do mercado completaron a liberalizacin da economa:
> a abolicin dos dcimos eclesisticos, dos privilexios gremiais e dos privilexios da Mesta,
> a eliminacin das alfndegas interiores,
> o recoecemento da liberdade de industria e comercio,
> a liberdade de arrendamentos agrarios e tamn a de prezos e almacenaxe,

2.5/ A Constitucin de 1837


Na constitucin de 1837 proclamaban algunhas das ideas bsicas dos progresistas:
a soberana nacional, unha ampla declaracin de dereitos dos cidadns: liberdade de
asociacin, de prensa, de opinin...; unha divisin de poderes e a confesionalidade do Estado.
Tamn incluron elementos moderados: das cmaras colexisladoras, o Congreso e o Senado -esta
ltima non electiva ; e concedanlle amplos poderes a Coroa:
veto de leis, disolucin do Parlamento, facultade de nomear e destitur os ministros... .
Como a desamortizacin e mais a supresin do dcimo deixaran o clero sen patrimonio e sen as
sas fontes de recursos tradicionais, na Constitucin foi includo o compromiso de financiamento
do culto catlico.
Outras leis da armazn xurdica constitucional foron:
a Lei de Imprenta (1836) mediante a que aboliron a censura previa.
a Lei Electoral (1837) na que estableceron un sistema de sufraxio censatario moi restrinxido, pero
que ampliou o censo electoral
No novo rxime liberal fixeron da riqueza e mais da propiedade un requisito indispensable para a
participacin na poltica. Tanto progresistas coma moderados apoiaban o sufraxio censatario, que
limitaba o dereito voto unha minora que deba acreditar unha cantidade de renda.

2.6/ A alternancia no poder (1837-1843)


A partir de entn quedou configurado un primeiro sistema de partidos, sobre a base dos partidos
moderado e progresista, que alternaron no goberno durante o reinado de Isabel II.

Os moderados no goberno 1837-1840


Xa aprobada a Constitucin, nas novas eleccins , ganaron os moderados.
Nesta poca de goberno, os moderados intentaron, sen saren do marco constitucional, desvirtuar
os elementos mis progresistas da lexislacin do ano 1837.
En 1840 prepararon unha lei electoral mis restritiva, limitaron a liberdade de imprenta e nunha Lei
de Concellos outorgronlle Coroa o poder de nomear os alcaldes das capitais de provincia.
Ademais, foi iniciada unha lexislacin que tendeu a lle devolver os bens expropiados clero
secular, e tamn foi preparado un proxecto de reimplantacin do dcimo.
A Lei de Concellos enfrontou a progresistas e moderados, xa que os primeiros promovan a eleccin
directa dos alcaldes.
O apoio da rexente proposta moderada orixinou a oposicin polos progresistas, que impulsaron un
amplo movemento insurreccional, no que formaron Xuntas revolucionarias en moitas cidades.
Mara Cristina, en 1840, dimitiu do seu cargo.
Daquela, os sectores afns progresismo apoiaron xeneral Espartero, vencedor na guerra carlista
con gran soporte popular, que asumiu o poder e se converteu en rexente.

A rexencia de Espartero 1840-1843


Espartero disolveu as Xuntas revolucionarias e convocou eleccins, nas que obtiveron maiora
parlamentaria s progresistas. Durante esta rexencia Espartero actuou cun marcado autoritarismo.
Deste xeito, Espartero illouse cada vez mis da contorna progresista e perdeu a popularidade que o
levara poder.

En 1843, Espartero deixou a rexencia e as Cortes adiantaron a maiora de idade de Isabel II e


proclamrona raa os trece anos.

3/ As opcins do liberalismo
O sistema poltico liberal establecido na Constitucin de 1837 foi articulado a travs de dous
grupos, o moderado e o progresista.
Anos despois, esquerda deste formaron os primeiros ncleos dos demcratas e dos republicanos.

3.1/ As agrupacins polticas


Os partidos non eran grupos compactos e homoxneos cunha ideoloxa e un programa definidos,
senn que eran mis ben agrupacins de personalidades arredor dalgn notable.

Os moderados
> Eran un grupo formado por terratenentes, comerciantes e intelectuais conservadores, xunto
a restos da antiga nobreza, do alto clero e dos altos mandos militares.
> Defendan o dereito propiedade como garanta da orde que preservaban.
> Restrinxan o sufraxio segundo a riqueza dos electores.
> Conciban a liberdade como un ben individual, pero antepuan os principios de autoridade e orde
social.
> Sostian o principio da soberana compartida entre as Cortes e a Coroa, que lle recoecan
amplos poderes de intervencin.
> Amosbanse partidarios de limitar os dereitos individuais, e maiormente os colectivos.
> Eran os mis clericais dos liberais, xa que promovan a confesionalidade do Estado e outorgarlle
Igrexa catlica unha grande influencia social.

Os progresistas
> Considerbanse a si mesmos os defensores da liberdade e neles predominaban a mediana e
pequena burguesa, a oficialidade media do exrcito e tamn clases populares urbanas:
artesns, comerciantes, profesionais liberais; que compartan un ideal de reforma.
> Defendan o principio de soberana nacional como fonte de lexitimidade do poder e o
predominio das Cortes no sistema poltico
> Rexeitaban a intervencin da Coroa na vida poltica.
> Eran partidarios de fortalecer a Milicia Nacional, os poderes locais.
> Mantian o sufraxio censatario.
> Defendan a necesidade dunha reforma agraria para lle poer fin propiedade vinculada e
Preconizaban limitar a influencia social da Igrexa.

En 1854 un novo partido, a Unin Liberal unha opcin de centro.

Demcratas e republicanos
O Partido Demcrata foi formado ano 1849 a partir dunha escisin dos progresistas
> defenda a soberana popular e mis o sufraxio universal masculino.
> Avogaba pola existencia dunha nica cmara electiva, a ampliacin das liberdades pblicas e
o recoecemento dos dereitos colectivos.
> Era partidario da liberdade de imprenta, de formacin da Milicia Nacional, da eleccin dos
concellos e das deputacins e da implicacin da administracin na ensinanza pblica e nos
labores de beneficencia social.
> Recoeca o predominio social da Igrexa catlica, pero esixa a liberdade de culto para tdalas
relixins.
> A sa forza estaba maiormente nas clases populares urbanas e os graos baixos da Milicia.
O desprestixio da monarqua de Isabel II fxolle gaar forza republicanismo en detrimento do
Partido Demcrata.

4/ A dcada moderada 1844-1854


Despois da proclamacin da maiora de idade de Isabel II, os moderados accederon o goberno co
apoio da Coroa.
Comezou as una poca de dez anos de gobernos moderados que rematou en 1854 mediante
pronunciamento militar progresista.

4.1/ A configuracin do rxime moderado


Nas eleccins de 1844 os moderados obtiveron a maiora, e formaron un goberno presidido polo
xeneral Narvez, quen impulsou unha poltica do liberalismo moderado. Pretenda clausurar a
poca revolucionaria, creando unha lexislacin bsica para estruturar o Estado. Este deba
sustentarse no predominio da orde e da autoridade, e combinar a reforma poltica con frreas
medidas represivas.
Os primeiros gobernos moderados realizaron unha forte represin contra os progresistas, cuxos
lideres principais exilironse.
O rxime asentouse sobre o predominio da burguesa terratenente, xurdida de fusin entre os
antigos aristcratas que aceptaron o liberalismo e a nova burguesa de propietarios rurais.
Para estes grupos era necesario consolidar unha nova orde social, que asentase as institucins
liberais desde unha concepcin moderada e as protexese tanto da reaccin carlista como da
subversin* das clase populares.
A Coroa e gran parte do exrcito foron os garantes mis fieis dun sistema no que non dubidaron
en falsear os mecanismos electorais para garantir o triunfo do partido do goberno, deixando os
opositores sen outra alternativa.

A Constitucin de 1845
O goberno preparou unha reforma da Constitucin progresista de 1837 e aprobou a nova
Constitucin de 1845, que recolleu ideas bsicas dos moderados:
soberana conxunta entre o rei e as Cortes, ampliacin dos poderes do executivo e diminucin
das atribucins do lexislativo; restricin do dereito de voto e institucin dun Senado non
electivo.
Os concellos e as deputacins eran sometidos Administracin central e
suprimiron a Milicia Nacional.
Outorgronlle exclusividade relixin catlica que foi declarada a oficial do Estado, e decidiron
o mantemento do culto de clero.
Na nova constitucin mantiveron gran parte do articulado da Constitucin de 1837, maiormente no
referido declaracin de dereitos, pero a sa regulacin remitrona a leis posteriores que
fixeron moi restritivas para as liberdades.
Tamn conferan enormes atribucins a Coroa, ademais das facultades de nomear ministros,
disolver as Cortes e vetar as decisins delas, outorgbanlle a facultade de designar o Senado.
Nun decreto de 1845 regularon a liberdade de imprenta e suprimiron o xurado para ese tipo de
delitos, o que significaba o control gobernamental sobre a prensa e a restricin dunha das
liberdades bsicas da revolucin liberal.
ano seguinte, na Lei Electoral de 1846 planearon un sufraxio censatario moi restrinxido. S
lle recoecan o dereito a voto s maiores contribuntes de cada localidade e personalidades
destacadas
.Ademais, aplicaron o sistema de distritos uninominais, que favoreca o predominio do voto rural
sobre o urbano, facilitaba a intromisin do goberno nas eleccins e propiciaba falseamento
electoral.

O Concordato ca Santa S
Os moderados intentaron mellorar as sas relacins ca Igrexa.
> En 1851 o Estado e a Santa S asinaron un Concordato, no que estableceron a suspensin da
venda dos bens eclesisticos desamortizados e o retorno a dos non vendidos.
O Estado se comprometa tamn sostemento da Igrexa catlica - orzamento de culto e clero -,
restablecemento das ordes regulares, concesin Igrexa da amplas competencias en
materia de educacin e recoecemento do catolicismo como rexin oficial do pas.
> A cambio, a Santa*S recoeca a Isabel II e aceptaba a desamortizacin.

4.2/ A institucionalizacin do Estado liberal


Os moderados consolidaron a estrutura do novo Estado liberal baixo os principios do centralismo,
da uniformizacin e da xerarquizacin.
Mediante leis e reformas administrativas puxeron en marcha o devandito proceso.
Dunha banda, o goberno emprendeu a necesaria reforma fiscal para aumentar os ingresos da
Facenda Pblica. Racionalizaron o sistema impositivo, centralizaron os impostos nas mans do
Estado e propiciaron a contribucin directa, baseada na propiedade. Para lle poer fin dispersin

de leis do Antigo Rxime, unificaron cdigos, aprobaron un Cdigo Penal (1848)


Doutra banda, reformaron a Administracin pblica, reorganizando os cargos do Estado e creando
unha Lei de funcionarios que regulaba o seu acceso. Reordenaron a administracin territorial,
seguindo os criterios centralizadores da divisin provincial de 1833, fortalecendo os gobernos
civs, os gobernos militares e as deputacins provinciais.
Ademais, puxeron especial atencin no control do poder municipal.
Na Lei de Administracin Local de 1845 dispuxeron que os alcaldes dos municipios de mis de
2.000 habitantes e das capitais de provincia seran nomeados pola Coroa, mentres que o gobernador
civil designara os alcaldes dos municipios menores. Isto , crearon unha estrutura xerarquizada
piramidal , na que cada provincia dependa dun poder central en Madrid.
O temor a que unha maior centralizacin orixinara un rebrote da sublevacin carlista propiciou
unha decisin intermedia para o conflito foral:
mediante un decreto de 1844 aceptaron o mantemento no Pas Vasco e Navarra dos
concellosforais e das Xuntas Xerais
Completaron ese proceso mediante outras medidas.
Estableceron un sistema nacional de instrucin pblica, no que regulaban os niveis de ensino
(educacin elemental, secundaria, e universitaria) e elaboraban os plans de estudo.
Esta lexislacin foi completada ca Ley Moyano do ano 1857, que foi a primeira gran lei de
educacin do Estado Espaa.
Seguindo o principio de uniformizacin, disolveron a Milicia Nacional, ligada a cidades e
provincias, e crearon a Garda Civil (1844), un corpo armado de estrutura militar e finalidades
civs para o mantemento da orde pblica, maiormente no mbito rural.

4.3/ A crise do goberno moderado


Os gobernos moderados non conseguiron darlle estabilidade poltica Estado.
A vida poltica non se desenvolva nas Cortes, senn arredor da corte e a partir da influencia das
camarillas que procuraban o favor real ou gobernamental, marxe da vida parlamentaria.
Coincidindo cuns anos de crise de subsistencia, comezou en Catalunya un novo levantamento
carlista.
Os rebeldes apoiaban a candidatura trono do segundo pretendente carlista, o conde de
Montemoln, fillo maior de Carlos Mara Isidro coecido como Carlos VI entre os seus seguidores.
A detencin do pretendente na fronteira e a derrota militar das partidas carlistas acabaron con esta
insurreccin.
Agudizaron o autoritarismo durante o goberno de 1852, que propuxo unha reforma constitucional
que transformaba o Estado nunha ditadura tecnocrtica, xa que inclua a posibilidade de
gobernar por decreto e suspender indefinidamente as Cortes, mesmo tempo que restrinxa anda
mis o censo electoral. Desdeaba o sufraxio e o parlamentarismo e consideraba que unha
administracin eficiente e o fomento da riqueza eran as nicas condicins para o bo goberno. En
definitiva, esta reforma supua na prctica a supresin do rxime parlamentario.
A proposta fracasou pola oposicin dun sector dos propios moderados.
Unha nova revolucin en 1854 permitiu que os progresistas regresasen poder e pxolle fin a dez
anos de goberno moderado.

5/ O bienio progresista 1854-1856


Despois da sublevacin de 1854, a raa Isabel II chamou a formar goberno o bienio progresista. O
novo rxime intentou impulsar novas reformas econmicas e polticas, pero outro pronunciamento
en 1856 devolveulles o goberno s moderados.

5.1/ A revolta de 1854 e o novo goberno progresista


O autoritarismo do goberno moderado implicou a oposicin e mais a sublevacin de progresistas,
demcratas e dalgns sectores moderados defraudados pola actuacin gobernamental.
chamamento unronse diversos xefes militares, as como grupos de civs que foron protagonistas de
sublevacins en cidades.
As eleccins foron convocadas segundo a lexislacin de 1837, que presentaba un censo electoral
mis amplo, o que permitiu unha maiora progresista e a entrada por primeira vez no Parlamento
dalgns deputados demcratas. O novo goberno intentou restaurar os principios do progresismo e
axia restaurou a Milicia e a Lei Municipal que permita a eleccin directa dos alcaldes. Tamn
preparou unha nova constitucin.

5.2/ A lexislacin econmica


As lias de accin mis importantes tomadas polo goberno progresista foron a continuacin da obra
de desamortizacin e mais a extensin da rede ferroviaria.
A nova Lei Desamortizadora de 1855, afectoulles s bens do Estado, da Igrexa, das ordes
militares, das institucins benficas e sobre todo dos concellos (bens de propios e comunais).
O mesmo que no ano 1837, ca eliminacin da propiedade vinculada pretendan conseguir recursos
para a Facenda e impulsar deste xeito a modernizacin econmica de Espaa. Unha boa parte dos
ingresos foron investidos na rede de ferrocarrs, considerada a peza fundamental para fomentar os
intercambios e mais o crecemento industrial do pas.
A construcin de lias do ferrocarril comezou no ano 1855 ca Lei Xeral de Ferrocarrs, que
regulaba a sa execucin e lles ofreca amplos incentivos s empresas que interviesen nela, do que
se beneficiaron maiormente os capitais estranxeiros.
Todo isto implicou un marco legal que propiciou unha poca de expansin econmica ata 1866.

5.3/ A crise do bienio progresista


As medidas reformistas do bienio non deron remediado a crise de subsistencias, que mobilizou o
pobo nas revoltas de 1854, xerando desta maneira un ambiente de grave conflitividade social.
O goberno acabou presentando unha Lei de Traballo, que introduca algunhas melloras e permita
as asociacins de obreiros, pero a situacin orixinara unha grave crise. A crecente conflitividade
social, que implicou a irrupcin do movemento obreiro na escena poltica do pas, retraeu a
atemorizou as clases conservadoras.
Ademais agudizronse as discrepancias dentro da coalicin gobernamental entre o progresismo
mis moderado, que acabara na Unin Liberal, e o mis radical, que o fara no Partido Demcrata. .

6/ A descomposicin do sistema isabelino 1856-1868


Entre 1856-1868 dominou a alternancia no goberno de unionistas e moderados.
Pero o favoritismo da Coroa cara a estes ltimos e a marxinacin de progresistas e demcratas
levaron descomposicin non s do proxecto moderado, senn tamn do sistema poltico isabelino.

6.1/ Os gobernos unionistas 1856-1863


O novo goberno unionista presidido por O'Donnell intentou un equilibrio poltico facendo unha
combinacin de elementos fundamentais do proxecto moderado e algunhas propostas progresistas
como a limitacin dos poderes da Coroa e a aceptacin da desamortizacin civil.
Dese xeito conseguiron unha relativa estabilidade interior, nunha poca de prosperidade
econmica, na que que houbo unha gran especulacin cas accins ferroviarias na Bolsa.
Intentaron revitalizar o parlamentarismo, anda que baixo a permanente tutela polo Estado; e
exercer unha poltica mis tolerante ca oposicin.
As eleccins eran amaadas desde o Ministerio da Gobernacin para asegurar unha maiora
parlamentaria, tamn establecan unha minora opositora no Congreso para evitar insurreccins.
Na activa poltica exterior o goberno pretenda recuperar o prestixio internacional
Fixeron tres campaas internacionais:
> A expedicin a Indochina 1858-1863 en colaboracin con Francia
> A intervencin en Mxico, 1862, realizada con Francia e Reino Unido para lle esixir goberno
mexicano o cobro da dbeda atrasada con ese pas, pero Espaa retirouse por desavinanzas ca
poltica feita por Francia.
> As campaas militares en Marrocos (1859-1860) estiveron motivadas por disputas fronteirizas e
saldronse co triunfo.
Unha revolta campesia foi espallada en Andaluca a mediados do sculo XIX. Foi consecuencia
da desamortizacin dos bens comunais, o sistema de quintas, os impostos sobre o consumo e a
accin da Garda Civil para asegurar a propiedade privada e facer cumprir as leis de cercado.

6.2/ Os gobernos moderados 1863 -1868


Entre 1863 e 1868 retornou Narvez goberno e repuxeron os antigos principios do moderados.
As e todo, as querelas internas, as constantes conspiracins, pactos e intentos de pronunciamento
evidenciaron a falta de apoios sociais e a debilidade dos gobernos.
Os moderados impuxeron de novo a forma autoritaria de goberno, marxe das Cortes e de tdolos
grupos polticos, e exerceron unha forte represin sobre os opositores.
Os progresistas acusaron a Coroa de entorpecer o funcionamento das institucins e promover
formas de goberno ditatoriais.
Deste xeito, ante a insistente marxinacin poltica, os progresistas pasaron de novo insurreccin
co apoio dos demcratas, cuxa influencia entre as clases populares aumentaba.
A situacin do goberno empeorou por mor da crise de subsistencias iniciada en 1866, que
orixinou o aumento dos prezos e o descontento popular.
A partir de entn, amplos sectores da sociedade coincidiron na necesidade de promover un
pronunciamento que lle dese un xiro radical situacin

You might also like