You are on page 1of 17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadode
Injuno)
dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

quintafeira,30dejunhode2016

OlamigosdoDizeroDireito,

Foipublicada,nasemanapassada,aLein13.300/2016,queregulamentaomandadodeinjuno.Ireiaqui
fazeralgunscomentriosarespeitodanovidadelegislativa,noentanto,parafacilitaroentendimento,no
explicareialeiisoladamente,aproveitandoparafazerumarevisogeralsobreoinstituto.

1.NOESGERAIS

Introduo
AConstituioFederalpreviuumasriededireitosegarantiasfundamentais.Noentanto,paraquealguns
delespossamserplenamenteexercidos,indispensvelaediodeleiououtroatonormativo
regulamentador.Ex:osservidorespblicospoderoexercergreve,masparaissonecessriaumalei
especficaregulamentandoodireito(art.37,VII,daCF/88).

AConstituioficoupreocupada,comrazo,queolegisladorinfraconstitucionaldemorassemuitosanospara
regulamentaressesdireitos,impedindo,assim,queosseustitularespudessemexerclos.Diantedisso,foi
previstonoTextoMagnouminstrumentopararesolverestepossvelproblema.Tratasedomandadode
injuno.

Semprequeumdireito(emsentidoamplo)nopuderserexercidopelotitularemrazodeaindanotersido
editadanormaregulamentadora,esteinteressadopoderingressarcomumaaochamadade"mandadode
injuno"pedindoqueoPoderJudicirioreconheaqueoPoderPblicoestemmorae,ento,supraafalta
dessaleiouatonormativoepossibiliteoplenoexercciododireito.

Previso
VejacomoesteinstrumentofoiprevistonaCF/88enaLein13.300/2016:
Art.5(...)
LXXIconcedersemandadodeinjunosemprequeafaltadenormaregulamentadoratorneinvivelo
exercciodosdireitoseliberdadesconstitucionaisedasprerrogativasinerentesnacionalidade,soberaniae
cidadania

http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

1/17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

Art.2Concedersemandadodeinjunosemprequeafaltatotalouparcialdenormaregulamentadora
torneinviveloexercciodosdireitoseliberdadesconstitucionaisedasprerrogativasinerentesnacionalidade,
soberaniaecidadania.
Pargrafonico.Consideraseparcialaregulamentaoquandoforeminsuficientesasnormaseditadaspelo
rgolegisladorcompetente.

Conceito
Podemosassimconceituaroinstituto:
Mandadodeinjuno...
umaao(instrumentoprocessual)
decunhoconstitucional(remdioconstitucional)
quepodeserpropostaporqualquerinteressado
comoobjetivodetornarviveloexercciode
direitoseliberdadesconstitucionaisou
deprerrogativasrelacionadascomnacionalidade,soberaniaoucidadania
equenoestosendopossveisdeserexercidos
emvirtudedafalta,totalouparcial,denormaregulamentandoestesdireitos.

"Omandadodeinjuno(MI)instrumentoprocessualinstitudoespecialmenteparafiscalizarecorrigir,
concretamente,asomissesdoPoderPblicoemeditarasnormasnecessriasparatornarefetivosdireitose
liberdadesconstitucionaiseprerrogativasinerentesnacionalidade,soberaniaecidadania(art.5,LXXI,da
Constituio)."(BERNARDES,JulianoTaveiraFERREIRA,OlavoAugustoViannaAlves.DireitoConstitucional.
TomoIIDireitoConstitucionalPositivo.5ed.,Salvador:Juspodivm,2016,p.230).

Sndromedainefetividadedasnormasconstitucionais
Seolegisladornoeditaasnormasregulamentadorasnecessriasaoexercciodosdireitosconstitucionais,h,
nestecaso,umaomissoinconstitucional,ouseja,umcomportamentoomissivoqueofendeaprpria
Constituio.
Essaomissonaediodoregulamentofazcomqueasnormasconstitucionaistornemseinefetivas
(ineficazes,naprtica).Quandoissoacontece,adoutrinaafirmaquehumfenmenonocivochamadode
"sndromedainefetividadedasnormasconstitucionais".Nessesentido:LENZA,Pedro.DireitoConstitucional
esquematizado.19ed.,SoPaulo:Saraiva,2015,p.1252.
Oconstituintepreviudoisinstrumentospararesolverasndromedafaltadeefetividadedasnormas
constitucionais:omandadodeinjunoeaaodiretadeinconstitucionalidadeporomisso.
Nesteartigo,conformejadiantei,ireitratarunicamentesobreomandadodeinjuno.

Origemdoinstituto
http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

2/17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

Algunsautoresafirmamqueainspiraodomandadodeinjunoseriaowritofinjunctionexistentenodireito
norteamericano.Outrosmencionam,ainda,algunsinstitutosdodireitolusitano.Noentanto,adoutrina
majoritriaafirmaqueomandadodeinjunonoencontrasimilitudenodireitoestrangeiro,sendoconsiderado
uminstrumentotipicamentebrasileiro,comcontornosprprios.Nessesentido:MORAES,Alexandrede.Direito
Constitucional.SoPaulo:Atlas,2016,p.295.

Lein13.300/2016
Omandadodeinjuno,comovistoacima,estprevistonoart.5,LXXI,daCF/88.
Durantemuitosanos,nohouveleiregulamentandooinstituto.
OSTF,noentanto,afirmouque,mesmosemlei,jerapossvelimpetrarmandadodeinjunoporqueoart.5,
LXXI,daCF/88semprefoiautoaplicvel.Nessesentido:STF.Plenrio.MI107QO,Rel.Min.MoreiraAlves,
julgadoem23/11/1989.
AntesdaediodaLeidoMI,aplicavase,poranalogia,asregrasprocedimentaisdomandadodesegurana.
Commuitosanosdeatraso,finalmentefoieditadaaLein13.300/2016,quedisciplinaoprocessoeo
julgamentodosmandadosdeinjunoindividualecoletivo.

Espcies
Existemduasespciesdemandadodeinjuno:
a)INDIVIDUAL:propostoporqualquerpessoafsicaoujurdica,emnomeprprio,defendendointeresse
prprio,isto,pedindoqueoPoderJudiciriotornaviveloexercciodeumdireito,liberdadeouprerrogativa
seuequeestimpossibilitadopelafaltadenormaregulamentadora.
b)COLETIVO:propostoporlegitimadosrestritosprevistosnaLei,emnomeprprio,masdefendendo
interessesalheios.Osdireitos,asliberdadeseasprerrogativasprotegidospormandadodeinjunocoletivo
soospertencentes,indistintamente,aumacoletividadeindeterminadadepessoasoudeterminadaporgrupo,
classeoucategoria(art.12,pargrafonico,daLMI).Omandadodeinjunocoletivonofoiprevisto
expressamentepelotextodaCF/88,masmesmoassimsemprefoiadmitidopeloSTFeatualmenteencontrase
disciplinadopelaLein13.300/2016.

Espciesdeausnciadenormaregulamentadora
Conformevimos,omandadodeinjunoconcedidoquandoafaltadenormaregulamentadoratorneinvivel
oexercciodosdireitoseliberdadesconstitucionaisedasprerrogativasinerentesnacionalidade,soberania
ecidadania.
Essafaltadanormaregulamentadorapodeser:
a)TOTAL:quandonohouvernormaalgumatratandosobreamatria
b)PARCIAL:quandoexistirnormaregulamentando,masestaregulamentaoforinsuficientee,emvirtude
disso,notornarviveloexerccioplenododireito,liberdadeouprerrogativaprevistanaConstituio.

ApossibilidadedeMIemcasodeomissoparcialfoiumaimportanteprevisodopargrafonicodoart.2da
Lein13.300/2016equeserbastanteexploradanasprovasdeconcurso.
http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

3/17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

Naturezadanormaregulamentadora
Omandadodeinjunoscabequandohouverfaltadenormaregulamentadora,ouseja,deumatonormativo
decartergeraleabstrato.
Oatonormativoqueestfaltandopodeserdeduasespcies:
a)ADMINISTRATIVO:quandooresponsvelpelasuaedioumrgo,entidadeouautoridade
administrativo.Ex:umdecreto,umaresoluoadministrativaetc.Obs:seoqueestiverfaltandoforumato
administrativomaterial,nosercasodemandadodeinjuno.
b)LEGISLATIVO:quandoodireitoconstitucionalestinviabilizadopelafaltadeumalei.

Diferenasentremandadodeinjunoeaodiretadeinconstitucionalidadeporomisso

MANDADODEINJUNO

ADIPOROMISSO

Naturezaefinalidade

Naturezaefinalidade.

Tratasedeprocessonoqualdiscutidoumdireitosubjetivo.A
finalidadeviabilizaroexercciodeumdireito.H,portanto,controle
concretodeconstitucionalidade.

Afinalidadedeclararqueh
umaomisso,jquenoexiste
determinadamedidanecessria
paratornarefetivaumanorma
constitucional.
Estamosdiante,portanto,de
processoobjetivo,emqueh
controleabstratode
constitucionalidade.

Cabimento

Cabimento

Cabvelquandofaltarnormaregulamentadoradedireitoseliberdades
constitucionaisedasprerrogativasinerentesnacionalidade,
soberaniaecidadania.

Cabvelquandofaltarnorma
regulamentadorarelacionadacom
qualquernormaconstitucionalde
eficcialimitada.

Legitimadosativos

Legitimadosativos

MIindividual:pessoasnaturaisoujurdicasqueseafirmamtitulares
dosdireitos,dasliberdadesoudasprerrogativas.

OslegitimadosdaADIpor
omissoestodescritosnoart.
103daCF/88.

MIcoletivo:estoprevistosnoart.12daLein13.300/2016.

http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

4/17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

Competncia

Competncia

Acompetnciaparajulgaraaodependerdaautoridadequefigura
nopolopassivoequepossuiatribuioparaeditaranorma.

Serelacionadacomnormada
CF/88:STF.

SerelacionadacomnormadaCE:
TJ.

Efeitosdadeciso

Efeitosdadeciso

Reconhecidooestadodemoralegislativa,serdeferidaainjuno
para:

Declaradaainconstitucionalidade
poromisso,oJudiciriodar
cinciaaoPodercompetentepara
queesteadoteasprovidncias
necessrias.

Ideterminarprazorazovelparaqueoimpetradopromovaaedio
danormaregulamentadora
IIestabelecerascondiesemquesedaroexercciodosdireitos,
dasliberdadesoudasprerrogativasreclamadosou,seforocaso,as
condiesemquepoderointeressadopromoveraoprpria
visandoaexerclos,casonosejasupridaamoralegislativano
prazodeterminado.
Obs:serdispensadaadeterminaoaqueserefereoincisoI
quandocomprovadoqueoimpetradodeixoudeatender,emmandado
deinjunoanterior,aoprazoestabelecidoparaaediodanorma.

Seforrgoadministrativo,este
terumprazode30diaspara
adotaramedidanecessria.
SeforoPoderLegislativo,noh
prazo.

Mandadodeinjunoestadual
possvelqueexistamandadodeinjunonombitoestadual,desdequeissosejaprevistonarespectiva
ConstituioEstadual(art.125,1,daCF/88).ValeressaltarqueoMIestadualtambmdeverobservaras
normasprocedimentaisdaLein13.300/2016.

2.LEGITIMIDADE

Assimcomoocorrenomandadodesegurana,anomenclaturanomandadodeinjunoimpetrante
(requerente)eimpetrado(requerido).

LegitimidadeATIVAdomandadodeinjunoINDIVIDUAL
Solegitimadosparaimpetrarmandadodeinjunoindividual:
aspessoasnaturaisou
aspessoasjurdicas

http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

5/17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

...queseafirmamtitularesdosdireitoseliberdadesconstitucionaisedasprerrogativasinerentes
nacionalidade,soberaniaecidadania.

Art.3Solegitimadosparaomandadodeinjuno,comoimpetrantes,aspessoasnaturaisoujurdicasquese
afirmamtitularesdosdireitos,dasliberdadesoudasprerrogativasreferidosnoart.2e,comoimpetrado,o
Poder,orgoouaautoridadecomatribuioparaeditaranormaregulamentadora.

Oart.3daLeidoMI,aoreconhecerlegitimidadeativaspessoas"queseafirmamtitulares",adotaa"teoria
daassero".Paraessateoria,alegitimidadeadcausamdeveseranalisadaluzdasafirmaesfeitaspelo
autornapetioinicial,devendoojulgadorconsiderararelaojurdicadeduzidaemjuzoinstatusassertionis,
isto,vistadoqueseafirmou.Emoutraspalavras,seoautorafirmaquetitulardaqueledireito,parafinsde
legitimidadedevesetomaressaafirmaocomosendoverdadeira.Aofinaldoprocesso,podeseat
reconhecerqueelenorealmentetitular,masajserumadecisodemrito.Parafinsdereconhecimento
delegitimidadeeprocessamentodaao,bastaqueoautorseafirmetitular.

LegitimidadeATIVAdomandadodeinjunoCOLETIVO
Oslegitimadosativosdomandadodeinjunocoletivoestoprevistosnoart.12daLMIevariamdeacordo
comatutelarequerida.Vejamos:

Legitimado

Situao

IMINISTRIO
PBLICO

quandoatutelarequeridaforespecialmenterelevanteparaadefesadaordem
jurdica,doregimedemocrticooudosinteressessociaisouindividuais
indisponveis.

IIPARTIDO
POLTICO

paraasseguraroexercciodedireitos,liberdadeseprerrogativasdeseus
integrantesourelacionadoscomafinalidadepartidria.

(comrepresentao
no
CongressoNacional)

http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

6/17

30/10/2016

IIIORGANIZAO
SINDICAL,ENTIDADE
DECLASSEOU
ASSOCIAO

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

paraasseguraroexercciodedireitos,liberdadeseprerrogativasemfavorda
totalidadeoudepartedeseusmembrosouassociados,naformadeseus
estatutosedesdequepertinentesasuasfinalidades,dispensada,paratanto,
autorizaoespecial.

(legalmente
constitudaeem
funcionamentohpelo
menos1ano)

IVDEFENSORIA
PBLICA

quandoatutelarequeridaforespecialmenterelevanteparaapromoodos
direitoshumanoseadefesadosdireitosindividuaisecoletivosdosnecessitados,
naformadoincisoLXXIVdoart.5daCF/88.

Obs:reparequeoroldoslegitimadosativosdomandadodeinjunocoletivomaiordoqueoslegitimados
quepodempropormandadodeseguranacoletivo(art.21daLein12.016/2009),sendodesedestacara
legitimidadedoMPedaDefensoriaPblica.

Obs2:osdireitos,asliberdadeseasprerrogativasprotegidospormandadodeinjunocoletivosoos
pertencentes,indistintamente,aumacoletividadeindeterminadadepessoasoudeterminadaporgrupo,classe
oucategoria(art.12,pargrafonico).

LegitimidadePASSIVA(tantodoindividual,comodocoletivo)
Omandadodeinjunodeverserimpetradocontra:
oPoder,
orgoou
aautoridade

...quetenhaatribuioparaeditaranormaregulamentadora.

Omaiscomumqueodireito,liberdadeouprerrogativaestejasendoinviabilizadopelafaltadeumalei.Nestes
casos,aomissoseria,emregra,doPoderLegislativo.
importanteressaltar,noentanto,queseestaleideiniciativareservadadochefedoPoderExecutivo,do
SupremoTribunalFederal,doProcuradorGeraldaRepblicaetc,aomisso,emprincpio,noserdoPoder
Legislativo,jqueosparlamentaresnopoderoiniciaroprojetodeleitratandosobreotema.Emtais
exemplos,seaindanohouverprojetodeleitramitandonoCongressoNacional,omandadodeinjuno
deverserimpetradocontraoPresidentedaRepblica,contraoPresidentedoSTFoucontraoPGRparaque
elesapresentemaproposioaoparlamento.

http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

7/17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

Sejhouverprojetodeleitramitando,masesteaindanotersidovotado,temosaumamoradoPoder
Legislativoemdeliberaroassunto.Tratasedachamadainertiadeliberandi.Logo,omandadodeinjunoser
contraoCongressoNacional.
Algumasoutrasvezes,anormafaltanteumatonormativoinfralegal(exs:umdecreto,umaresoluo,uma
instruonormativa).Emtaishipteses,omandadodeinjunodeverserimpetradocontraorgoou
autoridadequetenhaaatribuioparaeditaromencionadoato.Ex:mandadodeinjunocontraoCONTRAN
pelanoediodeumadeterminadaresoluodetrnsito.

3.COMPETNCIA

Competnciaoriginria
AsregrasdecompetnciaparaimpetraromandadodeinjunosodisciplinadasnaprpriaConstituio
Federalevariamdeacordocomorgoouaautoridaderesponsvelpelaediodanormaregulamentadora.
Confira:

Competncia

Quandoaatribuioparaelaboraranormafordo(a)(s)...

STF

PresidentedaRepblica

(art.102,I,"q")

CongressoNacional
CmaradosDeputados
SenadoFederal
MesasdaCmaraoudoSenado
TribunaldeContasdaUnio
TribunaisSuperiores
SupremoTribunalFederal.

STJ
(art.105,I,"h")

JuzeseTribunaisda
JustiaMilitar,Justia
Eleitoral,Justiado
Trabalho

rgo,entidadeouautoridadefederal,excetuadososcasosdecompetncia
doSTFedosrgosdaJustiaMilitar,daJustiaEleitoral,daJustiado
TrabalhoedaJustiaFederal.

rgo,entidadeouautoridadefederalnosassuntosdesuacompetncia.

http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

8/17

30/10/2016

JuzesFederaiseTRFs

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

rgo,entidadeouautoridadefederal,senoforassuntodasdemais
"Justias"edesdequenosejaautoridadesujeitacompetnciadoSTJ.
Ex:competeJustiaFederaljulgarMIemquesealegaomissodo
ConselhoNacionaldeTrnsito(CONTRAN)naediodenormadetrnsito
queseriadesuaatribuio(STJMI193/DF).

JuzesestaduaiseTJs

rgo,entidadeouautoridadeestadual,naformacomodisciplinadapelas
Constituiesestaduais.

CompetnciasrecursaisenvolvendoMIexpressamenteprevistasnaCF/88
CompeteaoSTFjulgar,emrecursoordinrio,omandadodeinjunodecididoemnicainstnciapelos
TribunaisSuperiores,sedenegatriaadeciso(art.102,II,"a",daCF/88).
CompeteaoTSEjulgarorecursointerpostopeloautorcontraadecisodoTREquedenegarmandadode
injuno(art.121,4,V).

4.PROCEDIMENTO

Regramento
OprocedimentodomandadodeinjunodisciplinadopelaLein13.300/2016.Casoelanoprevejasoluo
paraalgumasituao,ointrpretedeveraplicar,subsidiariamente,asregrascontidasnaLeidoMandadode
Segurana(Lein12.016/2009)enonovoCdigodeProcessoCivil(Lein13.105/2015).

Petioinicial
Apetioinicialdomandadodeinjunodeverpreencherosrequisitosprevistosnosarts.319e320do
CPC/2015.
Seainicialnocumprirosrequisitoslegaisouapresentardefeitoseirregularidadescapazesdedificultaro
julgamentodemrito,ojuizouRelatordeverdeterminarqueoimpetrante,noprazode15(quinze)dias,
emendeaoucompletea,devendoomagistradoindicarcomprecisooquedevesercorrigidooucompletado
(art.321doCPC/2015).Seoautornocumpriradiligncia,apetioinicialserindeferida.

Petioinicialdeveindicaroimpetradoeapessoajurdica
Napetioinicial,oautordeverindicarnoapenasorgoimpetrado,mastambmapessoajurdicaqueele
integraouestvinculado(art.4daLMI).
Ex:seomandadodeinjunopropostoemrazodademoradoPresidentedaRepblicaemencaminhar
projetodeleiaoCongressoNacional,aaodeverindicaroPresidente(rgoimpetrado)etambmaUnio
http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

9/17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

(pessoajurdicaqueeleintegra).
TratasederegrasemelhanteexistenteparaoMS(art.6daLein12.016/2009).

Indeferimentodapetioinicial
Apetioinicialdomandadodeinjunodeverserdesdelogoindeferidaquandoaimpetraofor:
manifestamenteincabvelou
manifestamenteimprocedente.

Manifestamenteincabvel:ocorrequandofaltaralgumpressupostoprocessual.Aplicaseaquiashipteses
previstasnoart.330doCPC/2015.Ex:partemanifestamenteilegtima.

Manifestamenteimprocedente:ocorrequandoomritodopedidoforclaramenteimprocedente.Ex:sealei
requeridajfoieditada.Aplicaseaquitambmascausasdeimprocedncialiminarprevistasnoart.332do
CPC/2015.

Art.332.Nascausasquedispensemafaseinstrutria,ojuiz,independentementedacitaodoru,julgar
liminarmenteimprocedenteopedidoquecontrariar:
IenunciadodesmuladoSupremoTribunalFederaloudoSuperiorTribunaldeJustia
IIacrdoproferidopeloSupremoTribunalFederaloupeloSuperiorTribunaldeJustiaemjulgamentode
recursosrepetitivos
IIIentendimentofirmadoemincidentederesoluodedemandasrepetitivasoudeassunodecompetncia
IVenunciadodesmuladetribunaldejustiasobredireitolocal.

Antesdeindeferirapetioinicial,omagistradodeveaplicarodispostonoart.321doCPC/2015,dando
oportunidadeparteparasanarovcio.Nessesentido:Enunciado392doFPPC.

Recursocontraoindeferimentodapetioinicial
SeoindeferimentodapetioinicialforfeitopeloJUIZ(em1instncia):serrealizadopormeiodesentena,
quedesafiaapelao,admitindoseatqueomagistradofaajuzoderetratao,seassimentender(art.331
doCPC/2015).

SeoindeferimentoocorrerpordecisomonocrticadoRELATOR(emprocessosdecompetnciaoriginria
doTribunal):orecursocabveloagravointerno.

Muitocuidadonesteponto.Oagravointernodequetrataestasituaooprevistonoart.6,pargrafonico,
daLein13.300/2016,noseaplicando,portanto,oart.1.021doCPC/2015.Issoimportanteporqueo
http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

10/17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

agravointernoprevistonoCPC/2015temprazode15dias,masaLeidoMI,queespecial,fixaoprazo
reduzidode5dias.

AgravointernodoCPC/2015:15dias.
AgravointernodaLeidoMI:5dias.

Art.6(...)Pargrafonico.Dadecisoderelatorqueindeferirapetioinicial,caberagravo,em5(cinco)
dias,paraorgocolegiadocompetenteparaojulgamentodaimpetrao.

Obs:aquitambmsodiasteis.IssoporqueaLMInotrazregradiferente,devendose,portanto,aplicaro
art.219doCPC/2015.

Cpiasdapetioinicialedosdocumentos
Oautordeverapresentarapetioinicialeosdocumentosqueainstruemacompanhadosdetantasvias
(cpias)quantosforemosimpetrados(art.4,1daLMI).
Seapetiofortransmitidapormeioeletrnico(processoeletrnico),noseronecessriasascpias.

Documentoemrepartiopblicaounapossedeautoridadeoudeterceiro
Oautor,napetioinicial,poderalegarquenoconseguiujuntardeterminadodocumentoqueseria
necessrioparaqueeleprovassesuasalegaesemvirtudedeeleseencontrarnosarquivosdeumrgo
pblicoouempoderdeautoridadeoudeterceiroedenoterconseguidoobterumacertidooucpia.Emtal
situao,oautordeverrequererqueojuzorequisitedorgo,daautoridadeoudoterceiroqueapresente
estedocumento.Veja:
Art.4(...)
2Quandoodocumentonecessrioprovadoalegadoencontrarseemrepartioouestabelecimento
pblico,empoderdeautoridadeoudeterceiro,havendorecusaemfornecloporcertido,nooriginal,ouem
cpiaautntica,serordenada,apedidodoimpetrante,aexibiododocumentonoprazode10(dez)dias,
devendo,nessecaso,serjuntadacpiasegundaviadapetio.
3Searecusaemfornecerodocumentofordoimpetrado,aordemserfeitanoprprioinstrumentoda
notificao.

Providnciasaseremtomadasapsorecebimentodapetioinicial(art.5)
Recebidaapetioinicial,ojuizouRelatordarumdespachoordenando:
Ianotificaodoimpetrado(ex:PresidentedaRepblica)sobreocontedodapetioinicial,devendolheser
enviadaasegundaviaapresentadacomascpiasdosdocumentos,afimdeque,noprazode10(dez)dias,
presteinformaes
IIacinciadoajuizamentodaaoaorgoderepresentaojudicialdapessoajurdicainteressada(ex:
AGU),devendolheserenviadacpiadapetioinicial,paraque,querendo,ingressenofeito.
http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

11/17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

ManifestaodoMP(art.7)
Apsterminaroprazoparaoimpetradoprestarassuasinformaes,tendoeleapresentadoouno,ser
ouvidooMinistrioPblico,quedeveroferecerparecernoprazode10dias.

Sentenaouacrdo
EsgotadooprazoparamanifestaodoMP,comousemparecer,osautosseroconclusosparadeciso
(sentenaouacrdo).

Liminar
ALein13.300/2016noprevapossibilidadedeconcessodemedidaliminar.
Antesdaregulamentao,oSTFjpossuaprecedentesafirmandonosercabvelliminar.

5.EFICCIAOBJETIVADADECISO

Umdospontosmaispolmicosarespeitodomandadodeinjunodizrespeitoaosefeitosdadecisoquejulga
estaao.Sobreotema,existemasseguintescorrentes:

5.1)CORRENTENOCONCRETISTA
Segundoestaposio,oPoderJudicirio,aojulgarprocedenteomandadodeinjuno,deverapenas
comunicaroPoder,rgo,entidadeouautoridadequeestsendoomisso.
Paraosdefensoresdestaposio,oPoderJudicirio,porcontadoprincpiodaseparaodosPoderes,no
podecriaranormaqueestfaltandonemdeterminaraaplicao,poranalogia,deoutraquejexistaeque
regulamentesituaesparecidas.
umaposioconsideradamaisconservadoraefoiadotadapeloSTF(MI107/DF)atporvoltadoanode
2007.

5.2)CORRENTECONCRETISTA
Paraestacorrente,oPoderJudicirio,aojulgarprocedenteomandadodeinjunoereconhecerqueexistea
omissodoPoderPblico,devereditaranormaqueestfaltandooudeterminarquesejaaplicada,aocaso
concreto,umajexistenteparaoutrassituaesanlogas.
assimchamadaporqueoPoderJudicirioir"concretizar"umanormaqueserutilizadaafimdeviabilizaro
direito,liberdadeouprerrogativaqueestavainviabilizadapelafaltaderegulamentao.

http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

12/17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

IQuantonecessidadeounodeconcessodeprazoparaoimpetrado,aposioconcretistapodeser
divididaem:

a)Correnteconcretistadireta:oJudiciriodeverimplementarumasoluoparaviabilizarodireitodoautore
issodeverocorrerimediatamente(diretamente),nosendonecessrianenhumaoutraprovidncia,anoser
apublicaododispositivodadeciso.

b)Correnteconcretistaintermediria:aojulgarprocedenteomandadodeinjuno,oJudicirio,antesde
viabilizarodireito,deverdarumaoportunidadeaorgoomissoparaqueestepossaelaboraranorma
regulamentadora.Assim,adecisojudicialfixaumprazoparaqueoPoder,rgo,entidadeouautoridadeedite
anormaqueestfaltando.
Casoestadeterminaonosejacumpridanoprazoestipulado,asimoPoderJudiciriopoderviabilizaro
direito,liberdadeouprerrogativa.

IIQuantospessoasatingidaspeladeciso,acorrenteconcretistapodeserdivididaem:

a)Correnteconcretistaindividual:asoluo"criada"peloPoderJudicirioparasanaraomissoestatal
valerapenasparaoautordoMI.
Ex:nacorrenteconcretistaintermediriaindividual,quandoexpiraroprazo,casooimpetradonoeditea
normafaltante,adecisojudicialgarantirodireito,liberdadeouprerrogativaapenasaoimpetrante.

b)Correnteconcretistageral:adecisoqueoPoderJudiciriodernomandadodeinjunoterefeitoserga
omnesevalerparatodasasdemaispessoasqueestiveremnamesmasituao.Emoutraspalavras,o
Judicirioir"criar"umasadaqueviabilizeodireito,liberdadeouprerrogativaeestasoluovalerpara
todos.
Ex:nacorrenteconcretistaintermediriageral,quandoexpiraroprazoassinaladopelorgojudicirio,seno
houverosuprimentodamora,adecisojudicialirgarantirodireito,liberdadeouprerrogativacomeficcia
ultrapartesouergaomnes.

5.3POSIOADOTADANODIREITOBRASILEIRO

QualaposioadotadapeloSTF?
ACorteinicialmenteconsagrouacorrentenoconcretista.Noentanto,em2007houveumoverruling
(superaodoentendimentojurisprudencialanterior)eoSTFadotouacorrenteconcretistadiretageral(STF.
Plenrio.MI708,Rel.Min.GilmarMendes,julgadoem25/10/2007).

ALein13.300/2016tratousobreotema?

http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

13/17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

SIM.Aumentandoapolmicaemtornodoassunto,aLein13.300/2016determina,comoregra,aaplicaoda
correnteconcretistaindividualintermediria.Acompanhe:

Primeiraprovidnciafixarprazoparasanaraomisso:
SeojuizouTribunalreconheceroestadodemoralegislativa,serdeferidaainjuno(=ordem,imposio)
paraqueoimpetradoediteanormaregulamentadoradentrodeumprazorazovelestipuladopelojulgador.

Segundaetapa,casooimpetradonosupraaomisso:
Seesgotaroprazofixadoeoimpetradonosupriramoralegislativa,ojuizouTribunaldever:
estabelecerascondiesemquesedaroexercciodosdireitos,dasliberdadesoudasprerrogativas
reclamadosou
seforocaso,ascondiesemquepoderointeressadopromoveraoprpriavisandoaexerclos.

Exceoemqueaprimeiraprovidnciapoderserdispensada:
OjuizouTribunalnoprecisaradotaraprimeiraprovidncia(fixarprazo)ejpoderpassardiretoparaa
segundaetapa,estabelecendoascondies,casofiquecomprovadoquejhouveoutro(s)mandado(s)de
injunocontraoimpetradoequeeledeixoudesupriraomissonoprazoquefoiassinaladonasaes
anteriores.
Emoutraspalavras,sejforamconcedidosoutrosmandadosdeinjunotratandosobreomesmotemaeo
impetradonoeditouanormanoprazofixado,nohrazolgicaparaestipularnovoprazo,devendoojuiz
ouTribunal,desdelogo,estabelecerascondiesparaoexercciododireitoouparaqueointeressadopossa
promoveraaoprpria.

Emsuma:
Dessemodo,emregra,aLein13.300/2016determinaaadoodacorrenteconcretistaintermediria(art.8,
I).Casooprazoparaaediodanormajtenhasidodadoemoutrosmandadosdeinjunoanteriormente
propostosporoutrosautores,oPoderJudiciriopoderveicularumadecisoconcretistadireta(art.8,
pargrafonico).

Vejaotextodoart.8,queopontomaisimportantedaLein13.300/2016:
Art.8Reconhecidooestadodemoralegislativa,serdeferidaainjunopara:
Ideterminarprazorazovelparaqueoimpetradopromovaaediodanormaregulamentadora
IIestabelecerascondiesemquesedaroexercciodosdireitos,dasliberdadesoudas
prerrogativasreclamadosou,seforocaso,ascondiesemquepoderointeressadopromoverao
prpriavisandoaexerclos,casonosejasupridaamoralegislativanoprazodeterminado.
Pargrafonico.SerdispensadaadeterminaoaqueserefereoincisoIdocaputquando
comprovadoqueoimpetradodeixoudeatender,emmandadodeinjunoanterior,aoprazo
estabelecidoparaaediodanorma.

http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

14/17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

Equantoeficciasubjetiva,aLein13.300/2016adotouacorrenteindividualougeral?
Emregra,acorrenteindividual.
Nomandadodeinjunoindividual,emregra,adecisotereficciasubjetivalimitadaspartes(art.9).
Nomandadodeinjunocoletivo,emregra,asentenafarcoisajulgadalimitadamentespessoas
integrantesdacoletividade,dogrupo,daclasseoudacategoriasubstitudospeloimpetrante(art.13).

Excepcionalmente,serpossvelconferireficciaultrapartesouergaomnes
ALein13.300/2016afirmaquepoderserconferidaeficciaultrapartesouergaomnesdeciso,quando
issoforinerenteouindispensvelaoexercciododireito,daliberdadeoudaprerrogativaobjetodaimpetrao
(art.9,1).
EssapossibilidadeseaplicatantoparaoMIindividualcomoparaocoletivo(art.13).

6.COISAJULGADANOMANDADODEINJUNOCOLETIVO

ALein13.300/2016trazumaregraespecficasobreacoisajulgadanomandadodeinjunocoletivo:
Art.13.Nomandadodeinjunocoletivo,asentenafarcoisajulgadalimitadamentespessoasintegrantes
dacoletividade,dogrupo,daclasseoudacategoriasubstitudospeloimpetrante,semprejuzododispostonos
1e2doart.9.
Pargrafonico.Omandadodeinjunocoletivonoinduzlitispendnciaemrelaoaosindividuais,masos
efeitosdacoisajulgadanobeneficiarooimpetrantequenorequereradesistnciadademandaindividualno
prazode30(trinta)diasacontardacinciacomprovadadaimpetraocoletiva.

7.SUPERVENINCIADANORMAREGULAMENTADORA

Suponhaquedeterminadoautorajuizoumandadodeinjunoquestionandoaausnciadenormaque
serianecessriaparaoexercciodeseudireito.Duranteatramitao,antesdeserprolatadaadeciso,
oPoderPblicosupreaomissoeeditaanormafaltante.Oqueacontecenestecaso?
Omandadodeinjunoficaprejudicadoeoprocessodeverserextintosemresoluodemrito(art.11,
pargrafonico,daLMI).

Imagineagoraquedeterminadoautoringressoucommandadodeinjunoquefoijulgadoprocedente
eoPoderJudicirio,apsconferirprazoaoimpetrado,diantedesuaomisso,"criou"umanormapara
assegurarodireitoaorequerente.Anosmaistarde,finalmenteeditadaaleiqueregulamentaesse
direito.Asituaodesteautorcontinuarsendoregidapelanorma"criada"peladecisojudicialou
pelanovaleiquefoipublicada?
http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

15/17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

Pelanovalei.Apartirdomomentoemqueentraemvigor,anormaregulamentadoraqueestavafaltandopassa
aregertodasassituaesqueeladisciplinar,mesmoquejtenhahavidodecisotransitadaemjulgadoem
mandadodeinjuno"criando"outrasoluoparaocasoconcreto.

Eosefeitosjurdicosproduzidosantesdavignciadanormaseroafetadospelaleieditada?
Comoregra,no.Emregra,aleieditadanomodificaosefeitosqueadecisodoMIjproduziu.Anorma
produzefeitosapenasapartirdesuavigncia.
H,noentanto,umaexceo:anormaregulamentadorasupervenienteproduzirefeitosextunccasoelaseja
maisfavorvelaobeneficirio(autordoMIquefoijulgadoprocedentenopassado).

VejaoquepreviuaLein13.300/2016:
Art.11.Anormaregulamentadorasupervenienteproduzirefeitosexnuncemrelaoaosbeneficiadospor
decisotransitadaemjulgado,salvoseaaplicaodanormaeditadalhesformaisfavorvel.

8.AODEREVISO

ALein13.300/2016prevapossibilidadedeserpropostaaoderevisodadecisoconcessivadomandado
deinjuno.Confira:
Art.10.Semprejuzodosefeitosjproduzidos,adecisopoderserrevista,apedidodequalquerinteressado,
quandosobrevieremrelevantesmodificaesdascircunstnciasdefatooudedireito.
Pargrafonico.Aaoderevisoobservar,noquecouber,oprocedimentoestabelecidonestaLei.

Noconfundircomaorescisria
Nosetratadeaorescisria.Oobjetivoaquinodesconstituiracoisajulgadaquefoiformada,massimo
derediscutiraaplicabilidadedadecisooferecidapeloPoderJudiciriodiantedamodificaodas
circunstnciasdefatoededireito.

Mudananoselementosfticosoujurdicos
Arevisodadecisoestcondicionadacomprovaodequehouveumamudanarelevantenas
circunstnciasdefatooudedireitoquemotivaramasoluodadapeloPoderJudicirio.

Efeitosjurdicospermanecemintactos
Casoaaoderevisosejajulgadaprocedente,osefeitosjurdicosjproduzidospeladecisonoMI
permanecemhgidos.

http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

16/17

30/10/2016

DizeroDireito:PrimeiroscomentriosLei13.300/2016(LeidoMandadodeInjuno)

Competncia
Sercompetenteparaaaoderevisoojuzoqueproferiuadecisonomandadodeinjuno.

9.OBSERVAESFINAIS

MIjulgadoimprocedenteporfaltadeprovaspoderserreproposto
Oindeferimentodopedidoporinsuficinciadeprovanoimpedearenovaodaimpetrao,desdeque
fundadaemoutroselementosprobatrios(art.9,3).

Emgeral,sopropostosvriosmandadosdeinjunoindividuaistratandosobreomesmotema(ex:
diversosservidorespblicosquedependemdeumaleiparaviabilizarumdireitoconstitucional).Aps
serjulgadoprocedenteoprimeiroMI,aplicandoseumanormaparaocasoconcreto,possvelqueo
Tribunal"aproveite"essadecisoparaosdemaisprocessos?
SIM.Transitadaemjulgadoadecisoquejulgouprocedenteomandadodeinjuno,seusefeitospoderoser
estendidosaoscasosanlogospordecisomonocrticadorelator(art.9,2,daLMI).

MrcioAndrLopesCavalcante
Professor.JuizFederal.FoiDefensorPblico,PromotordeJustiaeProcuradordoEstado.

http://www.dizerodireito.com.br/2016/06/primeiroscomentarioslei133002016lei.html

17/17

You might also like