GR

Avrupa Birlii ile Trkiye arasnda sren Geri Kabul anlamas

mzakereleri, farkl nedenlerden dolay henz imzalanmam olsa da,
bu konudaki tartmalar gncelliini korumaktadr. Yazl ve grsel
basnda , genellikle, Trkiye Cumhuriyeti vatandalarna ynelik vize
kolayl hususuna odaklanm ve anlamann esas boyutu ve insan
haklar asndan etkileri fazlaca dikkat ekmemitir.

Gerek Trkiye'de gerekse de Avrupa Birlii'nde ulusal gvenlik ve

maliyet noktalar ne karlarak yrtlen tartmalar, dzensiz
gmenlerin insan haklarndan soyutland, yabanc dmanln
destekleyen ve her alanda ayrmc krkleyen bir alg inasna da
neden olmakta. Avrupa Birlii'nin d g politikalarnn ilk
dnemlerinde etkisini hissettiren insan haklar perspektifinden
ayrlarak, gvenlik odakl yaklam benimsemesinin sonular, AB'ye
komu lkelerde de etkisini hissettirmitir.

TARH

Geri kabul anlamalar, Avrupa Birlii ye devletlerinin ve kurumlarnn

yaklak otuz yldr gelitirdii AB ortak g politikasnda nemli bir
yere sahiptir. 1992 Maastricht Anlamas'nda g ve iltica konusunun,
imzac devletlerin ortak ilgi alan olarak belirlenmesi ile farkl bir
aamaya gelmitir. 1997 ylnda imzalanan Amsterdam Anlamas ile
g ve iltica alannda almalar ve yetkiler karara balanmtr. AB'ye
ynelik gn kontrol edilmesinde nc lkelere sorumluluk
ykleyerek bir anlamda snr kontroln snrlarn tesine tamak
hedeflenmektedir

Geri kabul anlamalar, bu kapsamda, AB'nin d g politikalarnn ok

nemli bir bileenini oluturmakta ve yasa ile dzenlenen tek
mekanizma olma zelliini tamaktadr. lk almalar, 1998 ylnda
Hollanda'nn giriimi ile kurulan G ve ltica Alannda st Dzey
alma Grubuna (HLWG) dek uzanmaktadr. Bununla birlikte 1999
Amsterdam Anlamas ile Avrupa Topluluu devletleri geri kabul
anlamalar imzalamalar konusunda ilk kez yetkilendirilmi, ve AB
zirvelerinde bu mekanizmann kullanlmas tevik edilmitir. ye
devletleri balaycl esastr. 2007 ylnda imzalanan Lizbon Anlamas
ile AB'ne d g politikalarnda kullanlan mekanizmalar iin yasal
dayanak salanmtr.

GKA KAPSAMI

Geri kabul anlamalar, temel olarak, bir lkenin, lkesinde kalma

artlarn tamayan ya da bu artlar kaybetmi olan 3. lke
vatandalarn, vatanda olduklar lkeye gnderilmelerini
dzenlemektedir.

Bu anlamalarn politik ve ekonomik bileenlerinin de olmas ve

kapsamnn sadece taraf lke vatandalar deil de, bu lkeleri transit
lke olarak kullanan 3. lke vatandalarn da iermesi bu tr
anlamalar, yukarda da deinildii zere, d g politikalarnda
nemli bir ara haline getirmektedir. Sz konusu politik ve ekonomik
bileenlerin Trkiye asndan kukusuz en nemlisi AB'nin geri kabul
anlamalar srasnda masaya koyduu vize kolayl ya da vize
muafiyetidir.

Geri kabul, AB iin bir ncelik olduu ve geri kabul anlamas

imzalanmadka herhangi bir nc lkeye vize kolayl ya da
muafiyeti salanamayaca ok ak bir ekilde ifade edilmektedir.
(COREPER yaynlam 2005) Ayrca 3. lke vatandalarnn varl, AB
nin bu lkeleri anlama kapsamna almasna neden olmutur.

GKA, AB ve TRKYE

Avrupa Birlii ve Trkiye arasndaki geri kabul anlamasna ilikin

grmeler, 2003 ylnda balamtr. lk resmi grmeler Mays
2005'te Brksel'de olmu, drt grmenin ardndan, Aralk 2006'da
grmelere ara verilmitir.

Zaman iinde AB tam yelik mzakerelerinin hzn kaybederek, durma

noktasna gelmesi ile geri kabul anlamas Trkiye ve AB arasndaki
pazarlk masasnda yerini tekrar ald. Her iki tarafn da Trkiye'nin
AB'ye tam yeliini yakn gelecekte olas grmemeleri ve AB'ye ynelik
dzensiz g hareketinde Trkiye'nin nemli bir transit lke olmas,
anlamann tekrar gndeme gelmesinde nemli bir etken oldu.
Mzakerelerin bu yeni dneminde Trkiye'nin nceliini, bu anlama ile
vatandalarna AB lkeleri iin vize kolayl ve sonrasnda vize
serbestlii salanmas oluturdu.

Trkiye gerek kendi vatandalarn gerekse de Trkiye'de oturma izni

bulunan nc lke vatandalarn lkeye geri kabulne scak
bakmtr ama mzakerelerde zlmesi gereken tek konu, Trkiye'yi
transit gei yolu olarak kullanan nc lke vatandalarnn durumu
olmutur.

2009 ylnn Aralk aynda yeniden balayan geri kabul anlamas

mzakerelerinde Trkiye vize kolayl ve serbestliinin bu anlamann
imzalanmasnda olmazsa olmaz bir unsur olduunu tekrarlayarak,
anlamann, kendi asndan, hedefini ortaya koymutur.

21 Haziran 2012 tarihinde ise anlama tasla Brksel'de taraflarca

paraf edildi. Ancak bu tarihin ardndan anlamann nihai imzas iin bir
tarih belirlenmedi ve bir yol haritaas oluturulmad. Gnmzde bu
sre 16 Aralkta Geri Kabul Anlamasnn Ankarada imzalanmas ile
balayacak ve Dileri Bakan Ahmet Davutolu : Trkiye Cumhuriyeti
vatandalar en ge 3,5 yl iinde ABden vize muafiyeti hakk
kazanacak.. eklinde aklamaki aklamasndaki, vize kolaylnn
vatandalar ilgilendiren en nemli blmleri unlar olacak:

* adamlar, sanatlar, sporcular, gazetecilere ok giri-kl 2 ila 5

yllk vizeler verilecek.

* Emekliler, 12 ya altndakiler, sivil toplum kurulu yneticileri vize

creti demeyecek.

* Vize bavurular 15 gn iinde sonulandrlacak.

* Bavuru reddedilirse nedeni yazl olarak bildirilecek, reddi halinde

dava ama hakk olacak.

* Vize cretleri 60 eurodan 35 euroya decek.

* Daha nce uzun sre bir AB lkesinde yaam ancak daha sonra
Trkiyeye geri dn yapm olanlara ksa ok ksa sre iinde vize
verilecek.

TRKYE'YE YK

-Geri Kabul Anlamas yrrle girdiinde 28 AB lkesine Trkiye

zerinden kaak giri yapm nc lke vatandalarnn (trk
vatandalar deil) otomatik olarak Trkiyeye iadeleri gndeme
gelecek. Ayrca bu insanlarn barndrlmalar, onlara i bulunmas,
gvenlik gibi sorunlar gndeme gelmi olacak ve AHM geri gnderme
durumunda bir engel tekil edecek. GKA bir bakma Trkiye ye mali
yk getirebilir bu yzden. (Trkiye den Avrupa ya kaak gidenler
asndan). zellikle Yunanistan bu mali ykten kurtulmu olacaktr.
( AB d snr gvenlik ajans FRONTEX aklamas: toplamda 2012
ylnda 72,437 bunun 36.877'si Trkiye-Yunanistan snrnda olmu)

-Ayrca bu durum snma talebi reddedilen kiilerin geri kabuln de

ngren bir ierie sahip ve gmenler zerindeki veri yetersizlii
dikkate alndnda bu da ayr bir yk olarak karmza kmakta.

-Tartlan bir dier konu da AB vize kolaylnn balamas iin Trkiye

ye GKA imzalanmasn, biyometrik pasaport ve snr gvenlii gibi
konular art kouyor olmas.

..Vize muafiyeti, yelik srecinde belli aamaya gelindiinde gndeme

gelen bir konu. Geri Kabul Anlamas ise temelde ABye alnmayacak
lkelerle akdedilen ve ABye ynelik illegal g durdurmaya ynelik
bir ibirlii anlamas. rnein: 19 Aralk 2009 tarihinden itibaren Bat
Balkan lkeleri vatandalarnn AB lkelerine vize almadan girmesini
salanmtr(Srbstan, Karada ve Makedonya). AB vize muafiyeti
kapsamnda bu lkenin vatandalarnn Schengen blgesine
girilerinde vize artn kaldrd. Sadece vizesiz seyahat! ( bir bakma
oradaki istikrarszlklar da bylece gidermek istiyor.)

-Ayrca Yasad g, Trkiyenin deil ABnin sorunudur. Trkiye, ABnin

bu sorununa yardmc olmaya almaktadr AB Trkiye ye deil. Yani
mali ynden AB ye daha ok yarar salayacak.

SONU

ncelikle byle bir altyap almasnn varlnn sorgulanmas gerekir.

Zira gnderilen gmenlerin karlaaca sorunlar insan haklar
raporlarnda Trkiye aleyhine problemler yaratabilir. Ve 3.5 yllk gei
sreci sonunda karlnda tam yelik sz alndysa (ki bu ok
kk bir olaslk) ve bunun getirecei ar finansal yke AB ortak
olacaksa Geri Kabul Anlamas Trkiye iin ksa vadede sorun
yaratmayabilir. Gemite Gmr Birlii Anlamas ar bir mali yk
getirmi Trkiye ye.(d ak artm)

-Ya da Trkiye AB nin Trkiye ye tamamen vizeleri kaldrmas

durumunda anlamay imzalamaldr.