Professional Documents
Culture Documents
SoberanaMente
EscaladeResiliencia
Publicadoel7diciembre,2014porLic.MargaritaRodrguezSurez
EscaladeResiliencia
Delos25temspresentados,indiqueelgradodedesacuerdooacuerdodentrodelaescaladel1al7(1:mayor
desacuerdo7:mayoracuerdo).Cuandoconcluyasumeelpuntajeobtenido.
APENDICEA
PROTOCOLODELINSTRUMENTO*
No.ITEMSEstarendesacuerdoEstardeacuerdo
1Cuandoplaneoalgolollevoacabo1234567
2Porlogeneralconsigoloquedeseopor1234567
unouotromodo
3Mesientocapazdemmismo(a)ms1234567
quenadie
4Param,esimportantemantenerme1234567
interesado(a)enlascosas
5Encasoqueseanecesario,puedo1234567
estarsolo(a)
6Mesientoorgulloso(a)dehaber1234567
conseguidoalgunascosasenmivida
7Tomolascosassinmuchaimportancia1234567
8Soyamigo(a)demmismo(a)1234567
9Mesientocapazdellevarvariascosas1234567
alavez
10Soydecidido(a)1234567
11Raravezmepreguntodequesetrata1234567
algo
12Tomolascosasdaporda1234567
13Puedosobrellevartiemposdifciles,por1234567
queyaheexperimentadoloqueesla
http://soberanamente.com/escaladeresiliencia/ 1/11
24/8/2016 EscaladeResiliencia|SoberanaMente
dificultad
14Tengoautodisciplina1234567
15Memantengointeresado(a)enlas1234567
cosas
16Porlogeneralencuentrodequrerme1234567
17Puedosobrellevarelmaltiempopormi1234567
autoestima
18Laspersonaspuedenconfiarenmen1234567
unaemergencia
19Puedoverunasituacindesdediferentes1234567
puntosdevista
20Algunasvecesmeobligoahacercosas1234567
aunquenolodeseo
21Mividatieneunsentido1234567
22Nomelamentodecosasporlasqueno1234567
puedohacernada
23Puedosalirairoso(a)desituaciones1234567
difciles
24Tengolaenergasuficienteparallevara1234567
caboloquetengoquehacer
25Aceptoelqueexistanpersonasalas1234567
quenolesagrado
*ContemsmodificadoslingsticamenteporDelAguila(2003)paralamuestraperuana
DATOSGENERALES
Nombredelinstrumento:EscaladeResiliencia(ER)
Autores:GailM.Wagnild&HeatherM.Young
Ao:1993
Objetivo:Identificarelgradoderesilienciaindividual,consideradocomounacaractersticadepersonalidad
positivaquepermitelaadaptacindelindividuo.
http://soberanamente.com/escaladeresiliencia/ 2/11
24/8/2016 EscaladeResiliencia|SoberanaMente
Areas/Factores/Dimensiones:Competenciapersonalyaceptacindeunomismoydesuvida
Dirigidoa:Adolescentesyadultos
ASPECTOSTEORICOS
CRITERIOSDECONSTRUCCION
Wagnild&Young(1993)desarrollaronyevaluaronpsicomtricamentelaEscaladeResiliencia(ER).Describieron
laevolucinylaevaluacininicialdelos25temsdelaescaladeResilienciaenunamuestrade810adultosdel
gnerofemeninoresidentesdecomunidades,aunquecomolosealanlosautorestambinpuedeserutilizadocon
lapoblacinmasculinayconunamplioalcancedeedades(CitadoporDelAguila,2003).
ElanlisisdelosprincipalesfactorescomponentesdelaEscalafuellevadoacabosiguiendounarotacinoblimin,
indicandoquelaestructuradeestosfactoreserarepresentativadedosfactores:CompetenciaPersonaly
AceptacindeSMismoydelavida.
DESCRIPCIONGENERAL
LaEscalaconstade25reactivos,respectodeloscualeslaspersonasdebenindicarelgradode
aprobacinodesaprobacinyestconformadapordosfactores,cadaunodeloscualesreflejala
definicintericaderesiliencia.
FactorI:Competenciapersonal
Indicabanautoconfianza,independencia,decisin,invencibilidad,podero,ingenio,y
perseverancia
Comprende17tems.
FactorII:
Aceptacindeunomismoydelavida
Representanadaptabilidad,balance,flexibilidadyunaperspectivadevidaestable.Estostems
reflejanaceptacinporlavidayunsentimientodepazapesardelaadversidad.
Comprende8tems.
Estosdosfactorestomanenconsideracinlassiguientescaractersticasderesiliencia:
?Ecuanimidad:consideradacomolaperspectivabalanceadadesupropiavidayexperiencias
connotalahabilidaddeconsiderarunampliocampodeexperienciayesperartranquiloytomar
lascosascomovenganporendemoderandorespuestasextremasantelaadversidad.
?Perseverancia:estreferidaalactodepersistenciaapesardelaadversidadodesalientola
perseveranciaconnotaunfuertedeseodecontinuarluchandoparaconstruirlavidadeunmismo
ypermanecerinvolucradoydepracticarlaautodisciplina.
?Confianzaensmismo,eslacreenciaenunomismoyensuspropiascapacidadestambines
consideradacomolahabilidaddedependerenunomismoyenreconocersuspropiasfuerzasy
limitaciones.
?Satisfaccinpersonal:estreferidaalcomprenderquelavidatieneunsignificadoyevaluarlas
propiascontribuciones.
http://soberanamente.com/escaladeresiliencia/ 3/11
24/8/2016 EscaladeResiliencia|SoberanaMente
?Sentirsebiensolo:referidaalacomprensindequelasendadevidadecadapersonaesnica
mientrasquesecompartenalgunasexperienciasquedanotrasquedebenenfrentarsesolo,el
sentirsebiensolonosdaunsentidodelibertadyunsignificadodesernicos.
SegnPesceetal.(2004)esunodelospocosinstrumentosusadosparamedirnivelesde
adaptacinpsicosocialpositivafrenteaeventosdevidaimportantes.
Todoslostemssecalificansobrelabasedeunaescalade7puntosapartirdel1estaren
desacuerdo,hastael7estardeacuerdo.Estnredactadosenformapositivayreflejancon
exactitudlasdeclaracioneshechasporlosexaminados.Losposiblesresultadosvarandesde25
hasta175endondeamayorpuntajeseconsideraqueexisteunamayorresiliencia.(ApndiceA)
VALIDEZYCONFIABILIDADDELAVERSINORIGINAL
VALIDEZCONCURRENTE
Lascorrelacionespositivasenlaadaptabilidad(saludfsica,mentalysatisfaccinporlavida)yunacorrelacin
negativadedepresinjustificaron,concurrentementelavalidezdelaEscala.
Especficamentesehallunavalidezsimultneaconmedidassimilaresaotrasmedidasdeadaptacintalescomo
moral(r=0.28),satisfaccindevida(r=0.30)ydepresin(r=0.37).Lascorrelacioneshanvariadodesde0.67a
0.84(p<0.01)locualsugierequelaresilienciaesestableeneltiempo.(CitadoporJaramillo,2006).
CONFIABILIDAD
Wagnild&Younghallaronlaconsistenciainternadeestaescala,atravsdelalphadeCronbach,encontrandoun
valorde0.94paratodalaescalayde0,91paraelFactorIdeCompetenciapersonalyde0,81paraelFactorIIde
Aceptacindesmismoydesuvida(CitadoporJaramilloetal.,2005).
VALIDEZYCONFIABILIDADENNUESTROPAIS
Ennuestropas,DelAguila(2003)halllavalidez,laconfiabilidadypercentilesparalaEscaladeResiliencia.
EstudioPiloto
InicialmenteDelAguila(2003)procedialaadaptacinlingsticadelinstrumento,paralocualentreglaescala
aunexpertoparaquerealiceloscambiospertinentes.Segnlasconsideracionesdeesteltimo,slofueron
necesariosmodificarlostems2,3,4,5,7y25.
Unavezdeterminadoelformato,seprocediarealizarunapruebapiloto,conungrupode118adolescentes:
varonesymujeresde4to.Y5to.aodesecundariade3colegiosprivadosyunoestatal,correspondientesalostres
nivelessocioeconmicos(2declasealta,1declasemediay1declasebaja)enLimaMetropolitana.
Conestamuestraseestablecilavalidezyconfiabilidaddelinstrumento,ascomotambinseestablecieronlos
Percentiles.
VALIDEZ
ValidezdeContenido
LavalidezdelcontenidodelaEscaladeresilienciaseefectuporanlisisdecorrelacindetemtest,utilizandoel
coeficienteproductomomentodePearsoncorregidoefectuadoenlamuestradeestandarizacin,dondese
observaquelostemsevaluadoscontribuyenalconstructorparalamedicindelaResiliencia,exceptolostems7
(.0524),11(.0435),20(.0484)y221675),talcomoseobservaenlaTabla1.
http://soberanamente.com/escaladeresiliencia/ 4/11
24/8/2016 EscaladeResiliencia|SoberanaMente
Tabla1
CorrelacindeItemTestdelaEscaladeResiliencia
TEMSR
ITEM1.0.3427**
TEM2.0.2004*
TEM3.0.2762**
TEM4.0.2855**
TEM5.0.2306**
TEM6.0.2682**
TEM70.0524
TEM80.3118**
TEM90.3919**
TEM100.5158**
TEM110.0435**
TEM120.2427**
TEM130.2892**
TEM140.2387**
TEM150.3175**
TEM160.3373**
TEM170.5119**
TEM180.2960**
TEM190.3885**
TEM200.0484
TEM210.3728**
TEM220.1675
TEM230.5080**
TEM240.5036**
TEM250.2138*
http://soberanamente.com/escaladeresiliencia/ 5/11
24/8/2016 EscaladeResiliencia|SoberanaMente
**Correlacinsignificativaal0.01
Acontinuacinseevalulacontribucindelostemsalconstructoresiliencia,porfactores.
LosresultadosobtenidosparaelFactorIseexpresanenlaTabla2,enlacualsepuedeobservarquelostems2
(.1633),6(.1702)y20(.1023)presentanunvalornosignificativo,porloqueDelAguilaanalizlaposibilidadde
excluirlosdelinstrumento.
Tabla2
CorrelacinItemFactorI:CompetenciaPersonal
TEMSR
TEM10.4198**
TEM20.1633
TEM30.2834**
TEM40.2772**
TEM50.2404**
TEM60.1702
TEM90.4627**
TEM100.5029**
TEM130.3381**
TEM140.2587**
TEM150.2558**
TEM170.5091**
TEM180.2507**
TEM190.4096**
TEM200.1023
TEM230.5260**
TEM240.4665**
**Correlacinsignificativaal0.01
Asimismo,seprocediaanalizarlarelacindelostemsquecontribuyenalFactorII,hallndosetalycomose
puedeapreciarenlaTabla3,quelostems7(.0886),8(.1521),11(.0051),12(.1437),22(.0631)y25(.0576)no
correlacionansignificativamente,porloqueposiblementenodebanserconsideradosenlaescala.
Tabla3
CorrelacindetemsdelFactorII:Aceptacindeunomismoydelavida
http://soberanamente.com/escaladeresiliencia/ 6/11
24/8/2016 EscaladeResiliencia|SoberanaMente
TEMSR
TEM70.0886
TEM80.1521
TEM110.0051
TEM120.1437
TEM160.3262**
TEM210.2721**
TEM220.0631
TEM250.0576
**Correlacinsignificativaal0.01
ValidezdeConstructo
Comoseobservaenlatabla4seprocediahacerunanlisisfactorialparaexplorarelanlisisdelavalidezdel
instrumento,obtenindoseunpuntajeKaiserMeyerOklin(KMO)de.639yresultadosenelTestdeBartlett
altamentesignificativo(P<.001).
Tabla4
KMOyTestdeBarlett
AdecuacindelamedidadeMuestreoTestdeBartlett(aprox.X2)P
KaiserMeyerOlkin(KMO)
0.639743.352***.000
***Altamentesignificativo(P<.001)
LaTabla5expresalosresultadosporcentualesdelanlisisconfirmatoriodeloscomponentesdelaprueba,
observndosequelos2componentesdelinstrumentoaportanenun25.02%.
Tabla5
AnlisisfactorialdelaEscaladeResilienciatotaldelasvarianzasexplicadas
Extraccindelasumadeloscomponentes
Componente
Total%devarianza%Acumulativo
14.41017.63917.639
22.0958.37826.017
EnlaTabla6seexplicalamatrizdecomponentesylamaneracomoseagrupanlostemssegnloscomponentes
encontradosenelanlisisfactorial.Seemplelamismametodologaseguidaporlosautores.Elmtodode
http://soberanamente.com/escaladeresiliencia/ 7/11
24/8/2016 EscaladeResiliencia|SoberanaMente
extraccinfueeldecomponentesprincipales,conrotacinobliminynormalizacindeKaiser.Larotacin
convergien20interacciones.Seeliminarontemconcargasfactorialesinferioresa0.40yquesaturabande
maneraambiguaesdecir,obtenancargasaceptablesenelfactorquenolecorresponda.
DeestemodoelfactorII,seredujoconsiderablementeatrestems,confirmandolohalladoenelanlisisdetems
(Tabla3)sinembargo,serescateltem20queobtuvounacargafactorialmuyalta.ParaelfactorIsesiguiel
mismoprocedimiento.
Tabla6
AnlisisfactorialdelaEscaladeResilienciamatrizdecomponentes
temsComponentes
12
10.656
30.444
90.688
100.608
11
12
130.582
14
15
160.625
170716
18
190.426
20
http://soberanamente.com/escaladeresiliencia/ 8/11
24/8/2016 EscaladeResiliencia|SoberanaMente
210.33
22
230.620
240.413
250.602
CONFIABILIDAD
LaconfiabilidaddelaEscalafuedeterminadaporconsistenciainterna,delmtodoAlphadeCronbach,
obteniendouncoeficientede0.7622,yencontramosuncoeficienteSpearmanBrownde.5825,enlapruebatotal,
locualindicaunmoderadogradodeconfiabilidad.
Enlatabla7apreciamoslaconfiabilidadobtenidadeacuerdoalosfactoresdelaEscala.
Tabla7
NivelesdeconfiabilidaddelaEscaladeResiliencia,segnfactores
FACTORESALFASpearmanBrown
FactorI
CompetenciaPersonal.7816.7220
FactorII
Aceptacindeunomismoydelavida.3797.3740
TOTAL.7622.5825
ComoseobservaalanalizarlaconfiabilidadporfactoresencontramosqueelFactorIpresentaunAlfade.7816y
uncoeficientedeSpearmanBrownde
.7220.Estosignificabuengradodeconfiabilidad.
EnrelacinalFactorIIencontramosquepresentaunAlfade.3797yuncoeficientedeSpearmanBrown.3740,lo
quesignificaunbajogradodecontabilidad,porlocualrealizamosunanlisisfactorialparadeterminarsuaporte,
elcualfueconfirmado.
DelAguila(2003)sealaquedichoresultadoenelFactorIIsepuededeberaquelatraspolacindelasmuestras
deotrasrealidadesculturalesdistintasalasperuanamotivanenalgunascircunstanciasdiscrepanciasenla
confiabilidad,debidoalatraduccin,diferenciasdelapoblacinyrealidadcultural,hechoqueprobablementese
hapresentadoensuinvestigacin.
Percentiles
EnlaTabla8seexpresanlasnormastotalesdelaEscaladeResiliencia,loscualesseexpresanenpercentiles.
Tabla8
PercentilestotalesdelaEscaladeResiliencia
PeTotal
http://soberanamente.com/escaladeresiliencia/ 9/11
24/8/2016 EscaladeResiliencia|SoberanaMente
9981
9577
9076
8574
8072
7571
7070
6569
6068
5567
5066
4564
4062
3561
3059
2557
2056
1556
1053
545
Distribucinporcategoras
Latabla9muestraladistribucinconsiderandolospuntajespercentilaresbajolasiguientecategorizacin:
Tabla9
TabladeCategoras
PercentilCategora
15Bajo
525Inferioralpromedio
2575Promedio
7595Superioralpromedio
95100Alto
REFERENCIASBIBLIOGRAFICAS
Delguila,M.(2003).Nivelesderesilienciaenadolescentessegngneroynivelsocioeconmico.Tesispara
optarelGradoAcadmicodeMagsterenPsicologaconmencinenPsicologaClnicaydelaSalud.Lima,Per:
UniversidadFemeninadelSagradoCorazn
http://soberanamente.com/escaladeresiliencia/ 10/11
24/8/2016 EscaladeResiliencia|SoberanaMente
Jaramillo,D.,Ospina,D.,Cabarcas,G.&Humphreys,J.(2005).Resiliencia,Espiritualidad,AfliccinyTcticasde
ResolucindeConflictosenMujeresMaltratadas.RevistadeSaludpblica.[online].nov.,vol.7,no.3.p.281292.
Recuperadoel15Abrildel2006dehttp://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0124
00642005000300004&lng=es&nrm=iso&tlng=es
Jaramillo,D.(2006).Comunicacinpersonal
Wagnild,G.M.&Young,HM.(1993).DevelopmentandpsychometricevaluationoftheResilienceScale.Journal
ofNursingMeasurement,1(2),165178.
Pesce,R.,Assis,S.,Santos,N.&CarvalhaesdeOliveira,R.(2004).Riscoeproteo:embuscadeumequilbrio
promotorderesilincia1.Psicologia:TeoriaePesquisa[online].May/Aug.vol.20,no.2p.135143.Recuperadoel
16deAbrildel2006dehttp://www.scielo.br/scielo.php?pid=S010237722004000200006&script=sci_arttext
EstaentradafuepublicadaenESCALAS/TESTS,PSICOLOGAGRAL/NEUROPSICOLOGAyetiquetadaescaladeresiliencia,escalas,resiliencia.Guardaelenlace
permanente.
SoberanaMente
FuncionaconWordPress.
http://soberanamente.com/escaladeresiliencia/ 11/11