Professional Documents
Culture Documents
Elektronik
10,00z (w tym 5%VAT) z rmy Printor str. 22
ISSN -1248-4030
www.elektronikaB2B.pl
Parametry
Beztransformatorowy ukad pozyskiwania nastawialne napicie rozadowania
energii z ogniw fotowoltaicznych oraz ogniw akumulatora w zakresie 2,2V3,6V
termoelektrycznych (dokadno 1%)
wysoka sprawno niezalenie od rda dwa niezalene ukady LDO
pozyskiwania energii (1,8V oraz 3,3V)
prd adowania akumulatora do 70mA moliwo wczenia/wyczenia
zintegrowana przetwornica DC/DC ukadw LDO poprzez piny sterujce
typu buck/boost wskaniki podczenia baterii
nastawialne napicie adowania akumulatora oraz adowania
w zakresie 2,6V5,3V (dokadno 1%) zabezpieczenie przed
programowalny MPPT odczeniem baterii
26 74
Energia odnawialna coraz bardziej Kondensatory tantalowe wukadach
atrakcyjna dla biznesu, ale podatna elektronicznych
na zawirowania polityczne Tantalowe kondensatory elektrolityczne, z elektrolitem w fazie sta-
Odnawialne rda energii to obecnie jeden z najprniej rozwi- ej, s chtnie stosowane przez projektantw do magazynowania
jajcych si sektorw gospodarki na wiecie. Ich rozwj stymulu- energii, ltracji i odsprzgania sygnaw w ukadach elektronicz-
je te wzrosty w sektorach towarzyszcych: transporcie, budow- nych. Charakteryzuj si stabilnoci i maymi wymiarami. W kon-
nictwie, magazynowaniu energii i jest rdem wielu innowacji. densatorach tych stosuje si stale ulepszane katody polimerowe.
OD REDAKCJI
4 Mijaj zote czasy dla fablesowych
producentw chipw
GOSPODARKA
8 Aktualnoci
12 Rynek sprztu do produkcji elektroniki
18 18
drukowanej wEuropie si nasyci
Wicej elektroniki to iwicej baterii
RAPORT
26 Energia odnawialna coraz bardziej
atrakcyjna dla biznesu, ale podatna na
zawirowania polityczne
66 DODAJ DO ULUBIONYCH
NOWE PODZESPOY
94 Aparatura pomiarowa, 96 Podzespoy
czynne, 100 Optoelektronika
104 Przetworniki isensory
106 Elementy pasywne
109 Elementy elektromechaniczne
112 Moduy ikomputery
113 Mikrokontrolery
114 Komunikacja
117 Ukady cyfrowe
118 Ukady zasilania
Aktualnoci
Fairchild wprowadza na rynek Prezes Tsinghuy chce zebra 30 mld dol.,
podzespoy zSiC aby stworzy nowego giganta
Fairchild wprowadzi na rynek swoj pierwsz wysokona- pprzewodnikowego
piciow diod z wglika krzemu (SiC), pracujc przy napi- Zhao Weiguo, miliarder a zarazem prezes rmy Tsinghua
ciu do 1200 V przeznaczon do aplikacji duej mocy, takich jak Unigroup (na zdjciu), opracowa plan utworzenia chiskie-
inwertery instalacji solarnych, napdy silnikw oraz spawarki, go potentata rynku pprzewodnikw o wartoci 30 mld dol.
ktre musz spenia coraz bardziej wyrubowane parametry Prezes Tsinghuy chce zbudowa biznes wytwarzania ukadw
wydajnoci energetycznej. W takich obszarach aplikacyjnych pamici i nie daje si zniechci sprzecznymi z jego koncepcj
coraz czciej pracuj pprzewodniki z wglika krzemu, ktre decyzjami agencji regulacyjnych z innych krajw. Tsinghua za-
maj bardzo may prd upywu i s zdolne do pracy w tempe- mierza pozyskiwa rodki nansowe od chiskich samorz-
raturze do 175 C. Diody z SiC utrzymuj stabilno przecza- dw lokalnych, inwestorw oraz z prywatnych funduszy inwe-
nia w szerokim zakresie temperatur. Wiele zalet diody wynika- stycyjnych, aby rzuci wyzwanie rmom takim jak Samsung.
jcych z charakterystyki wglika krzemu sprawia, e Fairchild Prezes Tsinghuy wyliczy, e na dostawach ukadw pamici
zamierza wprowadzi do oferty kolejne diody i inne pprze- traajcych do telefonw komrkowych i komputerw, w ob-
wodniki wykonane z tego materiau. szarze ktrych prym na wiatowych rynkach wiod Samsung,
Toshiba i Micron,
jego firma mo-
gaby wygenero-
wa obroty rzdu
20 mld dol. rocz-
nie. Oczywicie
przy zaoeniu,
e Tsinghua we-
szaby w ten biz-
nes, podsumo-
wa Zhao. Grupa
Unigroup, nale-
ca do holdingu Tsinghua, ktrej dziaalno obejmuje prze-
Bosch zatrudni 14 tys. pracownikw twarzanie danych w chmurze, dostawy telefonw i pprze-
zwyszym wyksztaceniem, take wPolsce wodnikw, osigna w roku ubiegym 200 mln dol. zysku przy
Koncern Bosch planuje w tym roku zatrudni na caym wie- obrotach 2,1 mld dol. Na rozwj biznesu pprzewodnikowego
cie ok. 14 tys. absolwentw szk wyszych, w tym rosnc licz- Zhao Weiguo planuje zebra nawet 15 mld dol. jeszcze przed
b specjalistw w dziedzinie oprogramowania. Specy ka dzia- kocem 2016 r. Pozyskane od lokalnych samorzdw i z pry-
alnoci, a co za tym idzie, pro l zatrudnienia Boscha zmienia watnych funduszy pienidze maj by przeznaczone na budo-
si pod wpywem rozwoju koncepcji Internetu Rzeczy (IoT) w fabryk ukadw scalonych.
i postpujcej integracji w sieci. Niemal co drugie stanowisko,
na ktre obecnie rekrutuje rma, ma zwizek z bran opro-
gramowania lub IT. Jest to gwnie zwizane z rosncym za- Canon przejmuje oddzia elektroniki
potrzebowaniem na programistw systemw IT (np. aplikacji medycznej Toshiby za 6 mld dol.
internetowych) lub systemw z wbudowanym oprogramowa- Toshiba zamierza sprzeda Canonowi oddzia Toshiba
niem (np. systemw czujnikw). Medical Systems, aby zyska gotwk na pokrycie strat nan-
Gwnym obszarem zatrudnienia specjalistw IT b- sowych ponoszonych na dziaalnoci. Transakcja ma zapew-
dzie region Azji i Pacy ku, jednak rekrutacje planowane s ni rmie okoo 6 mld dol. Rozmowy o szczegowych wa-
rwnie w Europie, np. w Polsce, gdzie mieci si Centrum runkach transakcji Toshiba bdzie prowadzia ju wycz-
Kompetencyjne IT o kadrze blisko 100 osb wiadczce usugi nie z Canonem. Inn,
dla Boscha, trwa obecnie rekrutacja na stanowiska z obszaru ale nieskuteczn ofer-
SAP, programowania czy aplikacji inynierskich. t kupna oddziau
medycznego zoy-
o Toshibie konsor-
cjum firm Fujifilm,
Konica Minolta wraz
z funduszem kapi-
taow ym Permira.
Toshiba Medical jest
drugim najwikszym
na wiecie producen-
tem sprztu medycz- Zakad produkcyjny Toshiba Medical
nego, w tym urzdze
takich jak tomografy komputerowe, aparaty rentgenowskie czy
Zakad produkcyjny komponentw motoryzacyjnych wMirkowie urzdzenia do rezonansu magnetycznego. W ubiegym roku
k. Wrocawia medyczne rami Toshiby uzyskao obroty 3,6 mld dol.
Rynek sprztu
do produkcji elektroniki
drukowanej wEuropie
si nasyci
IDTechEx prognozuje, e warto wiatowego rynku elektroniki drukowanej,
elastycznej iorganicznej wzronie z26 mld dol. w2016 roku do 70 mld dol.
w2026 roku. Przybywa bdzie jej kolejnych zastosowa. Coraz czciej wtej
technologii powstaj bowiem nowe produkty, a nie tylko inne wersje tych wcze-
niej znanych.
Z
nawcy rynku zachcaj pro- ktre jest najwikszy zbyt, jednocze- rwy i zwarcia) to obecnie projektan-
jektantw do prac nad nowy- nie jednak opracowywano inne meto- tw ogranicza przede wszystkim ich
mi produktami przy wykorzy- dy, w tym druk strumieniowy, wklso- wasna wyobrania oraz oczekiwania
staniu istniejcych rozwiza tech- druk i eksodruk. odbiorcw. Dlatego przecigaj si w po-
nicznych. Dotychczas koncentrowa- Cho nie wszystkie problemy natu- mysach. Na przykad jedna z rm opra-
no si wprawdzie gwnie na rozwo- ry technicznej zostay rozwizane na cowaa niedawno ukady elektronicz-
ju technologii sitodruku, poniewa to przykad jednym z wyzwa w procesie ne do wbudowywania w opatrunki albo
jego uywano do produkcji na przy- drukowania elektroniki pozostaje za- ubranka dziecice, ktre bd mierzy
kad ogniw fotowoltaicznych i paskw pewnienie czystoci (zabrudzenia w na- i transmitowa do smartfonw rodzicw
do glukometrw, czyli produktw, na kadanych powokach powoduj prze- parametry yciowe dzieci.
Nadzieja wAzji
Wynika to przede wszystkim z bra-
ku zaangaowania rzdowego. Sytuacja
pod tym wzgldem ostatnio troch si
ar europe www.arworld.us
Other ar divisions: rf/microwave instrumentation U modular rf U receiver systems Download the AR RF/Microwave Mobile App:
www.arworld.us/arApp
"3&VSPQF)FBERVBSUFSTttXXXBSFVSPQFJF $PQZSJHIU"3
*O&VSPQF
DBMMBS6OJUFE,JOHEPNtBS'SBODFtBS%FVUTDIMBOEtBS#FOFMVY The orange stripe on AR products is Reg. U.S. Pat. & TM. Off.
Aktualnoci | Wydarzenia
www.linear.com/product/LTC2380-24
1-800-4-LINEAR
Gospodarka
Wicej elektroniki
to iwicej baterii
Rosncy popyt ze strony rynkw pojazdw elektrycznych ihybrydowych, ale
take urzdze do produkcji energii odnawialnej sprawia, e nie ustaj wysi-
ki badawcze producentw, aby opracowa innowacyjne technologie akumula-
torw. Ju teraz zreszt wcoraz wikszym stopniu akumulatory ibaterie staj
si obecne wnaszym codziennym yciu. Wopinii firmy badania rynku Yole
Developpement rynki akumulatorw ibaterii, urzdze energoelektronicznych,
paneli fotowoltaicznych, turbin ifarm wiatrowych, zarzdzania zasilaniem oraz
dostaw energii s ze sob powizane.
W
lad za coraz bardziej po- nym s inwertery. Wedug Yole popyt na zentuje ona globalne ukierunkowanie na
wszechnym wykorzystaniem inwertery do instalacji PV do 2021 r. wy- znalezienie nowych rozwiza z zakresu
akumulatorw w samocho- niesie 93,3 GW. Poza inwerterami nie- zarzdzania energi. Obejmuje ona rne
dach elektrycznych i hybrydowych (EV/ zbdne s rozwizania suce stabilno- aplikacje, takie jak V2G, czyli samochd
HEV), rmy zwiksz ich produkcj, co ci sieci energetycznych, w czym akumu- dla sieci, V2V samochd dla samocho-
stopniowo ma doprowadzi do obnie- latory mog by pomocne. Yole zakada, du, V2H, a wic samochd dla domu
nia kosztw. Wiele duych rm jest za- e nowe instalacje energii odnawialnej i inne. Schemat V2G jest taki, e samo-
angaowanych w dziaalno badawczo- bd cile powizane z rozwizaniami chody z napdem elektrycznym i hybry-
-rozwojow i chc one uzyska rozwi- bazujcymi na akumulatorach. dowym, ktrych akumulatory uytkow-
zania przeomowe baterie bardziej wy- nik moe doadowa bezporednio z sie-
dajne i tasze od uywanych obecnie. Pojazdy znapdem ci energetycznej np. w domu, komuniku-
Poza zastosowaniem w elektrycznych elektrycznym (PHEV) j si z sieci, aby sprzedawa usug, na
pojazdach, suyyby one do magazyno- Jeszcze inna moliwo wykorzystywa- ktr aktualnie sie ma zapotrzebowa-
wania energii w ramach systemw ener- nia tego typu systemw na wiksz ska- nie a wic albo zwracajc energi elek-
gii odnawialnej. l to samochody o napdzie akumulato- tryczn do sieci, albo odpowiednio steru-
Obecnie w wielu krajach wymierna rowym (EEV) oraz wspomniane wcze- jc tempem adowania akumulatora. Prd
cz energii wytwarzania jest w insta- niej samochody hybrydowe (HEV), kt- z akumulatora moe by zreszt uyty
lacjach turbin wiatrowych i fotowolta- re mogyby posuy jako systemy wa- take na inne potrzeby, np. do zasilenia
icznych. W systemach solarnych najwa- nie do magazynowania energii. Powstaa domku letniskowego czy innego sprz-
niejszym elementem energoelektronicz- koncepcja oznaczona jako V2X i repre- tu na przykadowej dziace. Koncepcja
ta jest nadal rozwijana, ale z racji
duego zainteresowania rzdw
wielu krajw oraz przedsibiorstw
konkretne rozwizania mog si
wkrtce pojawi na rynku.
Generalnie, cz rozwiza
i aplikacji z zakresu energoelek-
troniki mona wykorzysta na
wielu rnych rynkach, w tym,
z racji tych wystpujcych sy-
nergii, take na rynkach ener-
gii odnawialnej, dziki czemu ich
uyciem zainteresowane s ta-
kie rmy jak Ingeteam, ABB czy
Siemens. Bd one chciay wy-
pracowa pewne rozwizania
i konkretne produkty standardo-
we, przeznaczone na wiele r-
Rys. 1. Jak obecno samochodw hybrydowych ielektrycznych pozytywnie wpywa nych rynkw jednoczenie.
na rynek energii odnawialnej, rdo: Yole Developpement Marcin Tronowicz
www.microchip.com/dsPIC33EP-GS
Nazwa Microchip i logo, loga Microchip i MPLAB s zastrzeonymi znakami towarowymi rmy Microchip Technology Incorporated w U.S.A. i innych krajach. Wszystkie pozostae wymienione znaki towarowe s wasnoci ich
odpowiednich wacicieli. 2016 Microchip Technology Inc. Wszystkie prawa zastrzeone. DS40001801A. MEC2065Pol04/16
Gospodarka
Mimo trudnoci
finansowych,
Toshiba inwestuje 3,2 mld dol.
wfabryk ukadw pamici
Flash 3D
Toshiba odnotowaa za rok ubiegy rekordowo wielk strat finansow, bdc
pokosiem afery ksigowej zzawyaniem przez zarzd firmy zyskw ituszo-
waniem strat. Firma, zmuszona do sprzeday aktyww icaych oddziaw,
zyskane wten sposb rodki przeznacza nie tylko na atanie dziur ipokrywa-
nie strat, ale rwnie inwestuje wnajbardziej innowacyjn cz swojej dzia-
alnoci, tzn. wrozwj pprzewodnikw, a konkretnie nowe linie wytwarzania
ukadw pamici Flash 3D.
Z
aawansowane technologicznie, ma umow partnersk z SanDiskiem, Flash 3D. Z kolei Korea Times poin-
trjwymiarowe ukady pamici przejtym ostatnio przez WD, i z nim formowa, e Samsung, gwny rywal
obecnie wytwarzaj Samsung, wanie wymienia informacje i know- Toshiby na polu NAND Flash, ju do-
Micron, Toshiba oraz SK Hynix, prak- -how dotyczce inwestycji w ukady kona najwikszych planowanych in-
tycznie dzielc rynek tych pamici nie-
ulotnych midzy siebie. Jednoczenie
tylko Samsung i Toshiba produku-
j ukady NAND 3D trzeciej generacji
o 48 warstwach komrek. Inwestycje
w nowy zakad produkcyjny w Japonii
rozoone s na trzy lata i potrwa-
j do marca 2019 r., poinformowa-
li przedstawiciele rmy w owiadcze-
niu. Pierwsze ukady Flash 3D wyjd
z fabryki nie wczeniej ni w 2018 r.
Roczne wydatki kapitaowe Toshiby
na pprzewodniki i ukady magazy-
nowania danych, w tym dyski twar-
de, wynosiy w ostatnich trzech latach Rys. 1. Obroty Toshiby wsektorze pprzewodnikw wlatach 20072015 wmld dol.,
rednio 1,8 mld dol. rocznie. Firma rdo: Statista
Postawilimy
na kompleksow ofert
iobsug klientw, ktrzy
maj wysze wymagania
wstosunku do dostawcw
usug, ni wynosi
rynkowa rednia
mwi Krzysztof Torczyski
z firmy Printor
22 Maj 2016 Elektronik
Wywiad
Jedni producenci obwodw dru- tem. Produkcja we wasnym zakresie roz- tronika jest dzisiaj obecna w zasadzie
kowanych rozszerzaj ofert rynko- wizuje wiele z tych problemw, bo ma wszdzie. Pracujemy gwnie z rmami
w o monta, inni pozostaj przy w- si pen kontrol nad wytwarzaniem krajowymi, z tym e czsto s to lokalne
skiej specjalizacji i nie planuj ta- i moliwo szybkiego reagowania na po- oddziay rm zagranicznych przyka-
kiego rozszerzenia. Zdania w bran- wstajce problemy. W przypadku wsp- dem moe by General Electric, z kt-
y na temat rozwoju s podzielone pracy z rm zewntrzn ma si mniej rym wsppracujemy od lat. Pewn cz
i w Elektroniku pojawiaj si r- informacji na temat jakoci i procesu, usug produkcyjnych eksportujemy te
ne opinie poszczeglnych przedsi- wic w praktyce trzeba ufa dostawcy, e bezporednio za granic.
biorcw z tego sektora. Printor oferu- dopilnowa wszystkich szczegw. Wsppraca z oddziaami rm za-
je pytki i monta od bardzo dawna, co Drugi problem to opnienia i czasy re- granicznych jest te niez rekomenda-
pozwala przypuszcza, e Wasza opi- alizacji zlece. W przypadku produkcji cj dla innych, bo skoro oni od lat za-
nia na ten temat bdzie wyrobiona. wasnej zawsze mona co przyspieszy, mawiaj w naszej rmie, to znaczy, e
Dla kadego producenta pytek dru- gdy jest taka potrzeba. Innymi sowy pro- to, co mwimy o naszej strategii dzia-
kowanych rozszerzenie oferty o monta dukcja pytek i monta w ramach jednej ania i podejciu, do biznesu ma pokry-
podzespow to z pewnoci strategicz- rmy wydaj si sensowym rozwiza- cie w faktach.
na decyzja, ale w zalenoci od rodo- niem, gdy celuje si na rynku w wymaga-
wiska biznesowego i istniejcych relacji jcego klienta, ktry nie chce sucha wy- Do jakiego poziomu kompleksowoci
z klientami odpowied na pytanie, czy mwek na temat przekroczonych termi- doszlicie w usugach produkcji?
specjalizowa, czy dywersy kowa biz- nw lub problemw jakociowych. Z roku na rok nasza usuga komplekso-
nes, moe by inna. Firm Printor zao- wa staje si coraz peniejsza, a po gotowe
y mj ojciec, a produkcja pierwszych Czy nie odczuwacie kon iktu inte- zapakowane produkty z instrukcj obsu-
pytek zacza si u nas w 1990 roku. resw jako producent EMS? Mwi si gi, ale jest to take monta mechaniczny,
Monta podzespow SMD pojawi si o tym, e skoro klientami producentw testowanie, lakierowanie i inne. Od stro-
ju kilka lat pniej, w 1995 roku, a wic pytek s rmy montaowe, to wasny ny projektowej oferujemy klientom we-
w czasach, gdy tematyka ta bya w kra- monta jest tu takim wewntrznym ry kacj projektw pod ktem produk-
ju w powijakach. Pierwsze zlecenia na- uprzywilejowanym klientem? cyjnym i optymalizowanie pod ktem a-
pyny ze strony zachodnich rm, ktre By moe w pewnym stopniu tak jest, twoci produkcyjnej, modernizacje pro-
w tamtym czasie zaczy pojawia si na ale ten potencjalny kon ikt interesw duktw pod ktem zamiany montau
naszym rynku i w naturalny sposb szu- staramy si ogranicza tym, e w zdecy- THT na SMT lub wykonywanie prostych
kay tutaj partnerw. Mona zatem po- dowanej wikszoci produkujemy pytki projektw pytek. Wsppracujemy te ze
wiedzie, e w przypadku Printora mon- dla klientw zamawiajcych u nas tak- sprawdzonymi rmami projektowymi,
ta pojawi si rwnolegle do produkcji e usug montau. Przy kompleksowej ktre zajmuj si tworzeniem wyrobw
obwodw drukowanych. ofercie i szerszym zakresie wsppra- dla klientw szukajcych wikszej pomo-
W tamtych czasach technologia mon- cy mamy wiksz przewag nad inny- cy ni ta z naszej strony.
tau SMT wchodzia dopiero do Europy, mi. Sporo korzyci dla cen, jakoci i ter- Poza produkcj pomagamy w doborze
a w Polsce praktycznie nikt si ni nie zaj- minw kryje si te w technologii. Gdy zamiennikw komponentw do produk-
mowa. Z biznesowego punktu widzenia wykonujemy panele PCBA samodzielnie cji . Okazuje si, e jest to bardzo poszu-
by to najlepszy moment na zainteresowa- i projektujemy je od pocztku do koca, kiwana usuga, bo zawsze cz wybra-
nie si t tematyk, tym bardziej e poja- moemy likwidowa potencjalne rda nych podzespow wychodzi z produk-
wiy si pierwsze zlecenia. Potem doszed problemw i do maksimum wykorzysty- cji lub mona uy czego bardziej funk-
monta rczny, a sama usuga produkcyj- wa moliwoci zakadu. cjonalnego. Konsultujemy takie zmia-
na obejmowaa coraz wicej operacji. ny z konstruktorami, niemniej sporo
Postawilimy na kompleksow obsug Czy wspieracie produkcj importem, mona tutaj osign, poniewa na ryn-
i decyzja ta bya skutkiem ukierunkowa- gdy zlecenia dotycz pytek np. wielo- ku jest wiele elementw rwnowanych,
nia si w pracy na potrzeby klientw, kt- warstwowych? zwaszcza w zakresie standardowych
rzy maj wysze wymagania w stosunku Nie produkujemy we wasnym zakre- podzespow dyskretnych.
do dostawcw usug, ni wynosi rynko- sie takich pytek, dlatego oczywicie ko- W zakresie zaopatrzenia w podzespo-
wa rednia. Zapewnienie wysokiej jako- rzystamy z kooperacji. Jednak staty- y wsppracujemy przede wszystkim
ci usug oraz tego, aby byy one wiad- stycznie takie zlecenia stanowi niedu z dystrybutorami obecnymi w Polsce,
czone odpowiednio szybko, wymaga po- cz. Zasadnicza cz procesu produk- bo raczej, poza wyjtkami, jakie stano-
siadania dobrego dostawcy obwodw cji bazuje na obwodach dwustronnych, wi u nas projekty dugoterminowe, nie
drukowanych, ktry pomoe zrealizowa ktre wytwarzamy we wasnym zakresie. mamy czasu na import bezporedni. Nie
t strategi dziaania. Osignicie wyso- zajmujemy si importem podzespow
kiej niezawodnoci w produkcji EMS wy- Kto jest dla Was najbardziej typo- z Chin i jestemy bardzo ostroni w ku-
maga penej kontroli nad produkcj py- wym klientem? powaniu z niepewnych rde, bo wie
tek, bo produkt elektroniczny jest spj- Nasi najwiksi klienci pochodz si to z ryzykiem jakociowym. Rocznie
n caoci. Wspczesne pytki s co- z brany automatyki przemysowej, ale obsugujemy ponad 350 klientw, wic
raz bardziej skomplikowane, a ich ja- w cigu ostatnich trzech lat wida due nawet jedna rolka zych rezystorw mo-
ko bywa rna, nie zawsze jest idealna, wzrosty w obszarze elektroniki medycz- gaby narobi niezego zamieszania.
dlatego producent EMS musi nieustan- nej. Niemniej dobre perspektywy wzro- Dlatego nie eksperymentujemy ze r-
nie monitorowa dostawcw pod tym k- stu kryj si w wielu miejscach, bo elek- dami zakupw.
Energia odnawialna
coraz bardziej
atrakcyjna dla biznesu,
ale podatna
na zawirowania
polityczne
M
wic o rynku energii odna-
wialnej i produktach kiero-
wanych w taki obszar rynku,
naley pamita, e sektor ten ma wie-
le gazi, ktre nierzadko s daleko od
siebie odsunite, tak e tworz prawie
inne rynki.
Do pierwszej kategorii mona zaliczy
due instalacje PV lub wiatrowe, obli-
czone i skonstruowane pod ktem wy-
twarzania duej iloci energii elektrycz-
nej, ktra traa wycznie do sieci ener-
getycznej. Takie instalacje nazwane s
farmami i zwykle s budowane przez
koncerny energetyczne i spki zajmuj-
ce si wytwarzaniem energii. Z uwagi na
skal inwestycji s one poza zasigiem
rynku dystrybucji, bowiem kupno, in-
stalacja i serwis to efekty umw na wy-
sokim szczeblu.
Drug kategori tworz podobne in-
stalacje, ale dziaajce w mniejszej ska-
li. Instalowane s one przez odbiorcw
indywidualnych, mae i rednie rmy,
ktre wytwarzan energi zuywaj na
wasne potrzeby, a ewentualne nadwy-
ki sprzedaj do sieci. To najbardziej per-
spektywiczny sektor rynku, atrakcyjny
z punktu widzenia dystrybucji i wci
w naszym kraju czekajcy na swoje pi
minut. To dlatego, e warunki bizneso-
we dla tego obszaru rynku s ustalane
przez ustawodawstwo prawnie regulu-
jce zasady i ceny sprzeday nadwyek
energii do sieci.
Kolejn kategori tworz instalacje
specjalistyczne, ktre nie s poczone
z sieci energetyczn, zasilajc obiek-
Spis treci
Przez pryzmat produktw ................28
Tabela 1. Przegld ofert krajowych dostawcw komponentw do budowy instalacji zasilania energi odnawialn
Benning Power
Delta Energy
Automatech
Alfa Elektro
Contrans TI
Jean Muller
Lapp Kabel
element14
Merserwis
Electronic
Masters
Impol-1
Conrad
Farnell
Aniro
EMU
Biall
BNS
Nazwa firmy
Radiotechnika
Multi-Contact
Instruments
Vitec Power
Electronics
Weidmler
Nowimex
Semicon
Microdis
Stermag
National
Velcom
Propox
Tronia
Sabur
On
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
Micha Semeniuk pod ktem stosunku jakoci do ceny. nych coraz wiksz wag przywizu-
Delta Nasza oferta skierowana jest do tej je si natomiast do wydajnoci farmy.
drugiej grupy. Przekonujemy naszych Falownik jest tu kluczowym elemen-
klientw, oferujc im wydajne falowni- tem. Ogromne znaczenie ma tu mini-
ki, podkrelajc najwaniejsze parame- malizacja czasw przestoju farmy lub
try, ktrymi s sprawno (najwysza jej czci.
na rynku), szeroki zakres napicia wej- Dlatego stringowe falowniki duej
ciowego DC, tak aby inwerter mocy staj si coraz popularniejsze.
pracowa optymalnie wszerokim Rwnie sprawno falownika ma tu
zakresie zmieniajcych si warunkw kluczowe znaczenie. Dlatego Delta
atmosferycznych imia chodzenie stale inwestuje wrozwj produktw
Wiele si mwi osprawnoci ener- pasywne (majce bezporedni wpyw ioferuje dzisiaj falowniki omocy 50
getycznej. Czy ma to przeoenie na na ywotno). kW isprawnoci 98,6%.
decyzje podejmowane przez klien- Trzecim trendem rynkowym, ktry
tw? To znaczy czy na przykad Falowniki wOZE jakie trendy jest obecny ju od kilku lat m.in.
kupujc falowniki do systemu PV, warto dostrzec wrozwoju tych wNiemczech, s magazyny energii.
kieruj si oni wwyborze pod tym urzdze? Mwimy tu nie tylko omaych przy-
wzgldem? Jednym ztrendw, jakie obserwu- domowych, ale rwnie oduych
Klienci wPolsce, tak jak wprzypad- jemy, jest coraz czstsze stosowa- magazynach wykorzystywanych
ku innych produktw, dziel si na nie do maych instalacji tzw. mikroin- wenergetyce iprzemyle.
tych, ktrzy decyzj ozakupie dyktu- werterw, czyli falownikw wsppra- Delta ma rwnie wtym zakresie
j tylko cen ina tych, ktrzy zwracaj cujcych zpojedynczymi panelami, coraz szersz ofert, dziki zaku-
uwag na parametry techniczne oraz dobranymi do mocy pojedynczego pie zakadw produkcyjnych od
poszukuj najlepszego rozwizania moduu. Dla duych farm fotowoltaicz- Mistubishi/Hitachi.
Rys. 3. Rozkad obrotw dla dostawcw produktw zwizanych
zenergi odnawialn. Obroty co trzeciej firmy zawieraj si wprze-
dziale 250500 tysicy z
Prdnica/
alternator
Rozdzielacz CDR
Akumulator
Bateria Li-Ion 12 V 100 Ah rozruchowy
sowania tego typu rozwiza energooszczdnych. Std bie- wotno, prbuje si take rozwiza takich jak akumulato-
rze si te nastawienie na to, aby gwnie zuywa energi ry przepywowe, ale tutaj problemem s wysokie koszty spy-
na wasne potrzeby. chajce takie rozwizania do specjalistycznych nisz. W spe-
cycznych warunkach, czego przykadem mog by instala-
Akumulatory wsystemach energii cje domowe, udaje si przekierowa nadwyki mocy do ce-
odnawialnej lw grzania wody w bojlerach, ktr mona wykorzysta
Kolejnym trudnym elementem, ktrzy przydaje si w in- wieczorem, gdy prdu ze soca ju nie ma. Ale w przypad-
stalacjach OZE, s akumulatory. Ich trudno aplikacyjna po- ku oglnym kopoty z tanim i skutecznym magazynowa-
lega gwnie na duej cenie za jednostk mocy oraz na ogra- niem nadwyek energii powoduj, e wiele instalacji specja-
niczonej trwaoci tych produktw. Niemniej akumulatory listycznych musi by dodatkowo rozbudowywanych i mie
w wielu miejscach s potrzebne, gdy ograniczaj oddziay- struktur hybrydow czc kilka rde OZE, po to, aby
wanie najwikszej wady rde OZE, czyli nieprzewidywalno- cigo zasilania udao si zapewni przy maym akumu-
ci dostpnej mocy. latorze buforowym.
Do takich aplikacji wykorzystuje si gwnie akumulato- Praca w instalacji OZE to dla akumulatorw due wyzwa-
ry bezobsugowe kwasowe, bo wersje litowo-jonowe s dzi- nie, bo dua zmienno energii generowanej przez system fo-
siaj sporo drosze. W roli magazynu energii mona wyko- towoltaiczny przenosi si na skrajnie rne tempo adowa-
rzystywa te superkondensatory, ktre maj wiksz y- nia akumulatorw. Prdy adowania i rozadowywania mog
chwilowo kilkukrotnie przekracza warto pojemnoci zna-
mionowej, co nie kada jednostka jest w stanie znie bez
wpywu na trwao.
Z tego wzgldu do instalacji solarnych projektuje si spe-
cjalne akumulatory o podwyszonej liczbie cykli adowa-
nia-rozadowywania oraz o wyszych dopuszczalnych war-
tociach parametrw adowania. Niektre z nich maj rw-
nie moliwo rozadowania gbszego ni w typowych aku-
mulatorach bez wyranego skrcenia ich ywotnoci.
Pojawia si rwnie kwestia ograniczonej ywotnoci.
Akumulatory maj okrelon liczb cykli adowania, po
ktrej ich parametry w znaczcy sposb ulegaj pogorsze-
niu, a do cakowitej utraty zdolnoci magazynowania ener-
gii. W przypadku, gdy cykle rozadowania i adowania s
czste i pene, na og trudno jest osign okres eksplo-
atacji przekraczajcy kilka lat dla akumulatorw kwasowo-
-oowiowych.
Struktura rynku
Rysunek 5 przedstawia zestawienie najwaniejszych kryte-
riw powizanych z ofert handlow, ktre klienci bior pod
uwag, wybierajc produkty i dostawcw. Na szczycie wykresu
zaskakujco nie ma najniszej ceny, ktr przewyszya wyso-
ka jako, a odrobin niej uplasoway si parametry technicz-
ne instalacji, ale w sumie te trzy kryteria procentowo si na tyle
mao rni, e ich oddziaywanie mona uzna za identyczne.
Mona zatem powiedzie, e klienci szukaj gwnie produk-
tw zapewniajcych najlepszy stosunek parametrw i funkcjo-
nalnoci do ceny, co w kraju jest norm i dziaaniem natural-
nym dla wikszoci sektorw. Wysoko oceniono ponadto rol
kompetencji technicznych dostawcw, co wskazuje, e wiado-
mo rynku w omawianej tematyce i wiedza fachowa nie jest
imponujco dua. Kupujcy potrzebuj wsparcia techniczne-
go, chtnie przyjmuj pomoc zwizan z usugami integracji
i kompletacji, bo staraj si ograniczy ryzyko zego wyboru.
Nie bez znaczenia jest to, e instalacje powstaj w ramach pro-
jektu, ktry zakada caociowe wykonawstwo przez specjali-
zowan rm integratorsk. Na tak usug stosuje si te ob-
nion stawk podatku VAT oraz gwarancj na cay projekt,
przez co w zakresie mikroinstalacji sprzeda produktw za po-
rednictwem rm integratorskich jest najistotniejsza.
Twierdzenie to ma pokrycie w kolejnym zestawieniu pokaza-
nym na rysunku 6, gdzie przedstawiono, w jakich produktach
zwizanych z OZE kryje si najwikszy potencja biznesowy.
Bezsprzecznie funkcj t peni mikroinstalacje dla odbiorcw
indywidualnych, a w drugiej kolejnoci ze sporo niszym wy-
nikiem due farmy PV. Trzecie miejsce przypado rozwiza-
niom specjalistycznym, co te jest wymowne. Mikroinstalacje
skadaj si z produktw rnych rm, zawieraj w sumie spo-
ro komponentw poza panelami, ktre instalatorzy i integra-
torzy, gdzie musz kupi. Dla rynku dystrybucji s one uzna-
wane za potencjalnie wartociowe, bo zaoenia do programu
Prosument, skala donansowania, jaka si z nim wie, prze-
suwa rodek cikoci rynku wanie w t stron.
NIE PRZEOCZ
wysokoprdowe
Wofercie Relpol S.A znajduj si przekaniki elektro-
magnetyczne charakteryzujce si wysokimi prdami
pracy. Mona je stosowa wsystemach solarnych, gdzie
maj dwa gwne zadania: po stronie DC zaczaj/
wyczaj napicie DC wytwarzane przez ogniwa foto- Dane kontaktowe:
woltaiczne; po stronie AC cz/rozczaj cay ukad Relpol, tel. 68 47 90 822, 850
z sieci energetyczn. Znamionowy prd obcienia e-mail: sprzedaz@relpol.com.pl
RS35 wynosi 35A / 250 VAC/AC1. www.relpol.com.pl
W
ielu uszkodze mo- wanej oprawy przez
na unikn przez bezporedni kontakt
podjcie odpowied- lub po prostu przez
nich rodkw ochronnych. zblienie do opra-
Takie rodki obejmuj stoso- wy. Dotyczy to prze-
wanie stanowisk i urzdze de wszystkim, pra-
w wykonaniu ESD na przy- cy z lup i oprawa-
kad krzese i biurek, ale tak- mi zamontowanymi
e innych elementw znajduj- na ramieniu, ktre
cych si bezporednio w miej- s usytuowane wy-
scu pracy, take owietlenia. jtkowo blisko ele-
Na stanowiskach ESD wyko- mentw elektronicz- Fot. 3. Oprawa Taneo na ramieniu
nywane s zadania wymagaj- nych. Ochrona ESD
ce wyjtkowo dobrej widocz- jest jednak rwnie Wszystkie oprawy Waldmanna prze-
noci w szczeglnoci z uwagi Fot. 2. Oprawy Taneo na ra- wana w przypadku znaczone do pracy w strefach EPA s te-
na delikatno czci. W tym mieniu mog by atwo dopa- opraw systemowych, stowane przez niezalen placwk na-
kontekcie owietlenie jest sowane do owietlenia kon- ktre s umiesz- ukow, a raport z bada jest dostarczany
optymalnie dostosowane, za- kretnych zada wizualnych czone w ssiedztwie do klienta wraz z produktami. Pozwala
pewniajc odpowiednie wa- w odlegoci mniej- to koordynatorom ESD stworzy wa-
runki pracy. Jednake w celu unikni- szej ni 30 cm. To dlatego, e z tej od-
cia uszkodze wywoanych wyadowa- legoci oprawy mog naadowa pod-
niami zastosowanie opraw ESD jest ab- zespoy elektroniczne przez indukcj.
solutnie niezbdne. Wyadowanie wwczas moe nastpi na
przykad przy zetkniciu z czubkiem lu-
Wymagania dla owietlenia townicy.
antystatycznego
Komponenty elektroniczne mog by Oprawy firmy Waldmann
naraone na nage wyadowania z naado- wwykonaniu antystatycznym
Waldmann producent nowocze-
snych opraw oferuje szerok gam opraw
owietleniowych do obszarw chronio-
nych przed elektrycznoci antystatycz-
n. Oprawy w wykonaniu ESD speniaj Fot. 4. Lupa Tevisio
najwysze normy jakociowe. Do zasto-
sowa w produkcji elektroniki kierowa- sny program kontroli ESD,
ne s m.in. lupy Tevisio, oprawy na ra- a take pomaga w kontro-
mieniu i montowane Taneo oraz opra- li w zakresie zarzdzania
wy systemowe Tameto. Dla zapewnie- ochron ESD.
nia waciwoci antystatycznych szkla- Marcin Mager
na soczewka w Tevisio jest pokryta po Product Manager
obu stronach powokami przewodzcy- Waldmann Ligthting
mi, a plastikowe elementy, ktre nie s
Fot. 1. Optymalne owietlenie dla wymaga- wykonane z tworzywa przewodzcego,
jcych zada wizualnych. Lupa Tevisio oraz tak jak metalowa obudowa pokryte s Eltron, tel. 71 343 97 55
system Tameto wwykonaniu ESD farb przewodzc. www.eltron.pl
T
akim magazynem jest oczywi- niaj znacznie wiksz trwao, bo
cie akumulator o duej pojem- liczba cykli adowania i rozadowywa-
noci, najczciej litowo-jonowy. nia jest w tym przypad-
Bezsprzecznie jest to element kosztowny ku prawie nieograniczo-
(ok. 1200 dol. za 1 kWh) i co wicej, ma na. Ultrakondensatory
on ograniczon trwao. Im bardziej in- mog by adowane
stalacja opiera si na niestabilnym r- i rozadowywane prda-
dle energii odnawialnej, tym niestety ma mi o bardzo duym na-
to bardziej negatywny wpyw na trwa- teniu w porwnaniu
o akumulatora i skraca czas jego eks- do akumulatorw i tym
ploatacji. Warto doda, e akumulator samym nie maj wikszo-
jako rdo energii ma te inne wady ci wad ogniw. W porwna-
na przykad nie pozwala pobra chwi- niu z tradycyjnymi akumulato- trzebn do popraw-
lowo duej mocy, bo jego prd rozado- rami, ultrakondensatory charakte- nego wyczenia urz-
wania jest niestety ograniczony. Dlatego ryzuj si krtszymi czasami adowania dze procesowych.
zasilanie instalacji przemysowych, sta- i rozadowania, duszym czasem bez- Moduy ultrakondensatorowe mog
cji dziaajcych bez obsugi z silnikami awaryjnej pracy i lepszymi waciwo- pracowa nawet przez 15 lat w oka-
i innymi odbiornikami wymagajcymi ciami w niskich temperaturach. zjonalnie uytkowanych aplikacjach.
duego prdu rozruchowego jest trud- Dugi czas ycia i krtki czas odpowie- Zostay zaprojektowane do montau
ne w realizacji. To samo dotyczy pr- dzi ultrakondensatorw pozwala ograni- w standardowych szafach przemyso-
du adowania, ktry nie moe przekro- czy uktuacje mocy wyjciowej, umo- wych, w ktrych wersja o mocy 10 kW
czy bezpiecznych wartoci i jeli rdo liwiajc doczanie wielkoskalowych (15 s) zajmuje wysoko 4 U. Dwa modu-
energii dostarcza wicej energii chwilo- farm wiatrowych do sieci energetycznej y mieszcz si w szae 19-calowej, a trzy
wej, np. przy silnym wietrze, nie zosta- jako bardziej niezawodnych rde ener- w szae 23-calowej.
nie ona zgromadzona i si marnuje. gii. Do takich celw uywa si np. baterii Moduy ultrakondensatorowe rmy
56-woltowych moduw ultrakondensa- Maxwell pozwalaj efektywnie zastpi
Ultrakondensatory torowych o pojemnoci 130 F kady. akumulatory w wymienionych aplika-
winstalacjach OZE Moduy ultrakondensatorowe serii cjach. Nie wymagaj one serwisowania
W takich przypadkach magazyn 56 V produkowanych przez Maxwell nawet do kilkunastu lat i nie zawieraj
energii moe zosta wykonany Technologies umoliwia- substancji toksycznych.
za pomoc ultrakondensa- j dostarczanie ener-
torw, ktre zapew- gii do sieci energe-
tycznej w przypad-
ku zanikw i zapa-
dw napicia dostar-
czanego przez gwne
rdo zasilajce. W ra-
zie dugotrwaych przerw
w zasilaniu mog one podtrzy-
ma napicie sieci podczas prze-
czania na alternatywne rdo zasila-
jce, ktrym moe by np. generator Magazyn Centralny Centrum Sp. zo.o.
Diesla lub ogniwo paliwowe. W apli- ul. Omulewska 27, 04-128 Warszawa
kacjach przemysowych moduy ultra- tel. 607 520 075, 665 600 168
kondensatorowe dostarczaj moc po- faks 22 611 67 47, www.mcc.pl
S
ercem takich ukadw napdo- Sprawno energetyczna do 2020 roku. Dla silnikw elektrycz-
wych jest zawsze inwerter, a wic coraz istotniejsza nych o mocy 0,75375 kW s stosowa-
przeksztatnik napicia siecio- Unia Europejska podejmuje wiele ini- ne cztery stopnie okrelajce ich spraw-
wego 230 V 50 Hz jednofazowego lub cjatyw w kierunku minimalizacji zuy- no: IE1-4 (wikszy stopie = wiksza
trjfazowego 400 V w napicie trjfazo- cia energii elektrycznej, ktre s cz- sprawno). Od 2011 roku wszystkie
we o zmiennej czstotliwoci i wartoci. ci dugofalowej strategii 20/20 za- silniki musz spenia wymagania IE2,
Inwerter moe zosta wykonany z ele- kadajcej redukcj emisji CO2 o 20% a od 2015 roku jednostki 7,5375 kW
mentw dyskretnych, co wymaga uy-
cia okoo 20 komponentw. Niemniej
due inwestycje producentw pprze-
wodnikw w zakresie elementw duej
mocy doprowadziy do pojawienia si na
rynku moduw IPM (Intelligent Power
Modules), ktre w jednej obudowie za-
wieraj prawie cae rozwizanie ukado-
we takiego komponentu. IPM-y s mae
(wielkoci ukadw hybrydowych) i maj
du wydajno (moc i sprawno), co
zostao zapewnione kosztem wikszej
ich ceny w porwnaniu do rozwiza-
nia opartego na elementach dyskretnych
i mniejszej elastycznoci. Niemniej wady
te, wraz z poszerzajc si ofert rynko-
w tych produktw, coraz bardziej trac
na znaczeniu. Rys. 1. Schemat blokowy typowego falownika zasilanego zsieci jednofazowej
Elektrownie soneczne
czysta energia
Elektrownie soneczne s bezpieczne, czyste i, co najwaniejsze, przyjazne dla
rodowiska. Jednoczenie postp techniczny wzamianie energii sonecznej na
energi elektryczn ikorzystne dotacje pastwowe przyczyniaj si do szybkie-
go wzrostu zainteresowania t dziedzin przemysu. Camille Bauer jest dostawc
inklinometrw stosowanych welektrowniach sonecznych solidno iprecyzja
wtym przypadku s szczeglnie podane iwymagane.
C
amille Bauer AG z Wohlen runki rodowiskowe mog one by sto- bocz do temperatury sigajcej 400
w Szwajcarii jest od dziesi- sowane w takich aplikacjach jak elek- 1000C. To ciepo nastpnie jest prze-
cioleci renomowanym dostaw- trownie soneczne. ksztacane w energi elektryczn za
c przetwornikw kta obrotu przezna- pomoc konwencjonalnych turbin pa-
czonych do rnych zastosowa. Kilka Jak buduje si elektrownie rowych.
lat temu rma rozszerzya ofert pro- soneczne? Du zalet technologii CSP jest to,
dukcyjn o inklinometry, oferujc dzi- Jedn z popularnych technologii jest e ciepo mona przechowywa duo
siaj takie nowoczesne przetworniki, jak CSP (Concentrating Solar Power). Jej atwiej ni energi elektryczn z wiatra-
programowalne wersje Kinax HW730. cech jest zastosowanie systemu kon- kw lub paneli fotowoltaicznych. Dziki
Inklinometry i przetworniki kta ob- centracji energii sonecznej, co odr- temu tego typu elektrownie mog do-
rotu stanowi poczenie midzy me- nia ten rodzaj elektrowni od fotowolta- starcza energi przez ca dob take
chanik a elektronik. Zamieniaj po- icznych. Podczas gdy te ostatnie prze- w nocy, korzystajc ze zmagazynowa-
oenie kta lub nachylenie na odpo- ksztacaj promienie soneczne bezpo- nego za dnia ciepa. Jednoczenie dzi-
wiedni proporcjonalny sygna analo- rednio w energi elektryczn, w elek- ki faktowi braku emisji CO2 praca elek-
gowy 420 mA. Ze wzgldu na nieza- trowniach CSP skupione promienie trowni nie ma negatywnego wpywu na
wodno i wytrzymao na trudne wa- soneczne podgrzewaj substancj ro- rodowisko.
W
ostatnich latach duym
wsparciem energetyki staj
si systemy fotowoltaiczne,
ktre s w stanie zapewni dodatkowe
lub nawet zastpcze zasilanie.
Firma Schaltbau jest specjalist w pro-
dukcji wysokiej jakoci ukadw stoso-
wanych w systemach DC i AC. Wanym
elementem jej oferty s styczniki do ob-
wodw prdu staego i przemiennego
oraz wersje dwukierunkowe do obwo-
dw DC i AC. S to nowoczesne kon-
strukcje z mechanizmem wydmuchu Rys. 2. Zastosowanie stycznikw C294 winstalacjach fotowoltaicznych wsystemie ppo.
uku i komor gaszeniow, profesjonal- Dwa stringi podczone do falownik zdwoma systemami MPPT
nie przetestowane i stosowane w prze-
myle sprawdzaj si rwnie w syste- i niezawodne odczanie/zamykanie ga- energii odnawialnej, poszukuje rozwi-
mach fotowoltaicznych, elektrowniach zi, sekcji lub nawet caej farmy foto- za zwikszajcych efektywno energe-
wiatrowych oraz innych systemach wy- woltaicznej w przypadku poaru, awa- tyczn. Jednym ze sposobw osignicia
twarzania energii odnawialnych na ca- rii lub serwisowania ukadu (rys. 1). tego celu jest zwikszenie napicia zasi-
ym wiecie. Zapewniaj bezpieczne Dynamicznie rozwijajcy si rynek lania ukadu.
I
nstalatorzy wykonuj swoj prac W wikszych instalacjach fotowolta-
czsto w niewygodnych warunkach icznych podstawowe rozwizania nie-
(np. na dachu), std te wana jest jak koniecznie zawsze musz si sprawdzi.
najmniejsza liczba operacji wymaganych Std te wane jest, aby mie moliwo
do zainstalowania zcza. Oczekiwana zastosowania zczy, ktre mog praco-
jest take moliwo czenia za pomoc wa przy wyszym napiciu lub z wik-
tego samego elementu przewodw o do szym obcieniem prdowym. Podane
szerokim zakresie przekrojw (np. od przy tym jest, aby cz stykowa bya na
2,5 do 6 mm2). Wany jest ponadto ma- tyle uniwersalna, by nie byo konieczno-
teria, z jakiego wykonane s omawiane ci stosowania specjalnych adapterw
elementy. Zcza te s cay czas narao- lub przejciwek. Dotyczy to take mo-
ne na wpyw czynnikw rodowiskowych liwoci uycia wszelakiego rodzaju akce-
(deszcze, promieniowanie UV, due wa- soriw np. bezpiecznikw.
hania temperatur, zanieczyszczenia ro-
dowiska). Dlatego te testy przeprowa- Co na rynku?
dzane przez producentw s do rygo- Na rynku jest kilku wiodcych produ-
rystyczne w kocu musz oni zagwa- centw zczy do zastosowa fotowol-
rantowa prawidowe dziaanie przez mi- taicznych. Niektrzy z nich, starajc si
nimum kilkadziesit lat. dopasowa do przyjtych standardw,
Phoenix Contact
Fot. 3. Producenci systemw zczy testuj swoje rozwizania tak, aby dugoterminowo tel. 71398 04 10
zapewni ich bezawaryjn prac http://www.phoenixcontact.pl
W
raz ze wzrostem zapotrzebo- Kluczowym elementem jest napicia wejciowego oraz tzw. napicie
wania na wasn elektrow- falownik solarny startu falownika. Zaleca si, aby zakres
ni soneczn ronie rwnie Urzdzenia powinny charakteryzowa napicia wejciowego by moliwie duy,
wiadomo klientw pod ktem stoso- si przede wszystkim wysok sprawno- za napicie startu jak najnisze co
wania wysokiej jakoci komponentw, ci oraz solidnym wykonaniem, ktre zapewni wytwarzanie energii przy r-
ktre maj kluczowy wpyw na kom- gwarantuje du ywotno i mae stra- nym poziomie nasonecznienia. Rwnie
fort uytkowania, niezawodno syste- ty energii. W przypadku maych przy- istotnym elementem jest wydajna pra-
mu oraz wydajno instalacji. domowych instalacji wanym parame- ca punktu ledzenia mocy falownika
Gwnym skadnikiem instalacji s trem jest sposb chodzenia falowni- (MPPT), ktrego zadaniem jest optyma-
panele fotowoltaiczne, ktre zamie- ka, gdzie dla tego typu instalacji zaleca lizacja wytwarzanej energii w zalenoci
niaj energi promieniowania sonecz- si pasywne (konwekcyjne) chodzenie. od aktualnego nasonecznienia, rwnie
nego w energi elektryczn i stano- Dziki eliminacji wentylatorw urzdze- w ukadach paneli skierowanych w r-
wi najwiksz cz kosztow syste- nie staje si bardziej odporne na awarie nych kierunkach wiata (np. wschd
mu. Niezwykle istotnymi parametra- oraz znaczco obnia si poziom haa- zachd), wtedy wymagana jest obecno
mi w tym przypadku s nastpujce ce- su. Warto zwrci uwag take na klas w falowniku 2 jednostek MPPT.
chy: moc pojedynczego panelu, wydaj- ochrony falownikw, gdzie standardem
no, na ktr skadaj si m.in. spraw- jest IP65 obudowa chroni urzdzenie Przegld oferty
no, charakterystyka prdowo-napi- midzy innymi przed pyem oraz wod. Tego typu rozwizania oferuje rma
ciowa, tolerancja mocy (power toleran- Dziki wysokiej klasie ochrony moliwe Delta Energy Systems, naleca do Delta
ce), wspczynnik AM (kt padania jest instalowanie falownikw rwnie na Electronics, globalnego lidera w dzie-
promieni sonecznych) czy LID (pro- zewntrz pomieszcze. dzinie rozwiza z zakresu zasilania
centowa utrata mocy). Rwnie wan Z uwagi na duy wybr na rynku pa- gwarantowanego DC i AC, zarzdzania
kwesti jest deklarowana przez produ- neli fotowoltaicznych o rnych mo- energi, owietlenia LED oraz inwerte-
centa ywotno oraz warunki gwaran- cach i budowie, zdecydowanie atwiej rw solarnych.
cji. Dlatego warto skorzysta ze spraw- jest dopasowa moc paneli do falowni- Pene portfolio produktowe falowni-
dzonych ju rozwiza i rm, ktre s ka ni odwrotnie, w ten sposb w peni kw w zakresie od 3 do 50 kVA zawiera
obecne na rynku od wielu lat, co umo- wykorzystuje si moliwoci falownika. rwnie urzdzenia przeznaczone do ma-
liwia zwery kowanie wymienionych Due znaczenie na poziom uzysku ener- ych, redniej i duej wielkoci systemw
wyej parametrw. gii z systemu fotowoltaicznego ma zakres fotowoltaicznych. Produkty do przydo-
Rys. 1. RPI H3 Rys. 2. RPI H4A, H5A Rys. 3. RPI M6A, M8A, M10A
mowych instalacji o mocy 310 kVA wy- tereny rolnicze). Wszystkie falowniki RPI Kolejn funkcj systemu monitoro-
rniaj si wysok sprawnoci sigaj- objte s 5-letni gwarancj producenta wania jest Solivia Live rozwizanie
c nawet 98,3%, a poczenie lekkiej kom- skierowan bezporednio do uytkowni- rmy Delta przeznaczone do monito-
paktowej obudowy z wyjtkowo pro- ka kocowego, z moliwoci rozszerze- rowania systemw fotowoltaicznych za
stym w instalacji uniwersalnym uchwy- nia gwarancji nawet do 20 lat. porednictwem smartfona lub tabletu.
tem ciennym zapewnia prosty i szyb- Aplikacja umoliwia monitorowanie in-
ki monta urzdze. Charakterystyczn Monitoring dziaania stalacji fotowoltaicznej w kadej chwili
cech tej serii jest wysoka elastycz- Majc na celu efektywne zarzdza- i niezalenie od miejsca. Jest kompaty-
no w doborze falownikw, ktra wy- nia systemami fotowoltaicznymi, rma bilna z systemami operacyjnymi Apple
nika z szerokiego zakresu napicia wej- Delta oferuje wasny system monitorin- iOS, Windows Phone i Android.
ciowego 2001000 VDC oraz standar- gu Solivia Monitor 2.0, ktry jest w pe-
dowo wystpujcych 2 jednostek MPPT. ni kompatybilny rwnie z now seri Przewaga konkurencyjna
Dziki dwm asymetrycznym wejciom falownikw RPI i zapewnia monitoro- firmy Delta
(40/60%) z osobno ledzcym punktem wanie wielu systemw fotowoltaicznych Wysokie parametry falownikw rmy
MPP falowniki idealnie nadaj si do in- jednoczenie, gwarantujc niezawod- Delta z nowej serii RPI, a take ich nie-
stalacji dachowych o rnym ukierun- no eksploatacji i maksymalny zwrot zawodno i duga gwarancja stanowi
kowaniu paneli (np. wschd/zachd). z inwestycji w instalacje solarne. idealny wybr dla duych i maych in-
Innowacyjna konstrukcja obudowy ze- Za spraw nowych funkcji, portal in- stalacji fotowoltaicznych. Dziki ugrun-
spolonej z radiatorem wykorzystuje natu- ternetowy Solivia Monitor 2.0 wyrnia towanej i mocnej pozycji na rynku euro-
ralny proces konwekcji do odprowadza- si wysok funkcjonalnoci i umoliwia pejskim, Delta jest wiarygodnym i pew-
nia ciepa, cakowicie eliminuje stosowa- szybki dostp do najwaniejszych para- nym dostawc, dbajcym o swoich part-
nie wentylatorw, znaczco obnia koszty metrw, informacji o uzysku i stanie sys- nerw i klientw przez cay okres uyt-
utrzymania oraz zdecydowanie reduku- temu fotowoltaicznego. Dodatkowo po- kowania produktu.
je haas. Zamknicie innowacyjnego sys- zwala uytkownikowi na atwiejsze do-
temu chodzenia w obudowie o stopniu tarcie do pomocy ze strony instalatora Delta Energy Systems (Poland)
ochrony IP65 zwiksza ywotno pod- lub producenta, a take bezporednie ul. Poleczki 23, 02-822 Warszawa
zespow elektronicznych oraz umoliwia pobieranie kart katalogowych, instruk- tel. 22 335 26 08, faks 22 335 26 01
monta falownikw na zewntrz, w tym cji obsugi i innych materiaw dotycz- www.delta-emea.com, www.solar-inverter.com
na obszarach o wysokim zapyleniu (np. cych danej instalacji. support.poland@solar-inverter.com
Raport | Prezentacje
Infrastruktura techniczna
instalacji energii odnawialnej
od rda dosystemu
Systemy iinstalacje zasilajce wykorzystujce energi odnawialn zyskuj na
znaczeniu wraz zrosnc wiadomoci co do koniecznoci ochrony klimatu
oraz wyczerpywaniem si paliw kopalnych. Farmy fotowoltaiczne s jednym
zdwch najpopularniejszych rde tego typu, na potrzeby ktrych przygoto-
wano specjalne rodziny urzdze isystemw zapewniajcych ich optymaln
iwydajn prac, takie jak systemy monitoringu stanu lub sterowniki zapew-
niajce ledzenie soca przez ogniwa. Wponiszym artykule przedstawione
zostan takie rozwizania.
Ethernet
Fiber Optics
Serial (RS-232/422/485)
Rys. 1. Schemat pogldowy infrastruktury technicznej farmy PV
Ethernet
Fiber Optics
Serial (RS-232/422/485)
nie wiksze i generuj du moc. Z tych Oba te elementy zapewniaj jednocze- centrum zarzdzania farm wiatrow
przyczyn niezbdna infrastruktura za- sn akwizycj danych z wielu czujni- przez sie bazujc na Ethernecie.
wiera wicej urzdze z zakresu pomia- kw wibracji rozmieszczonych w kry- Centrum zarzdzania farm, a wic
rw i sterowania (rys. 2). tycznych miejscach. Wykorzystuje si grup turbin rozproszonych na duym
Jej podstaw jest system monitorowa- tutaj system monitoringu pracy trans- obszarze, odbiera komunikaty z syste-
nia drga turbiny, ktry stanowi pod- formatora znajdujcego si pomidzy mw monitoringu zlokalizowanych na
staw utrzymania w ruchu dziaania ge- turbin a sieci energetyczn, co moe turbinach i traktuje je jako dane wej-
neratora i prognozowania awarii gw- zosta wykonane za pomoc moduw ciowe do systemu SCADA (Advantech
nych czci napdowych (miga, prze- I/O (DMU-3010/5010) przeznaczonych WebAccess). W ten sposb informacje
kadni i prdnicy). Do tego celu mona do zdalnych pomiarw parametrw, ta- prezentowane s w syntetycznej i czytel-
wykorzysta kontroler ECU-1801 razem kich jak napicia i prdy, temperatury nej formie dla obsugi farmy na moni-
z kart akwizycji danych ECU-1060. oleju itp. Sygnay te s przesyane do torach komputerw. Infrastruktura sieci
czcej poszczeglne obiekty i urzdze-
nia zawiera switche zarzdzalne z serii
EKI, komputery UNO-4600 i kontrolery
embedded TPC-1070H and UNO-1170A,
niemniej konkretna implementacja zale-
y od lokalnych uwarunkowa.
Advantech Polska
Rafa Rajczonek, Key Account Manager
ul. Dziakowa 121B, 02-234 Warszawa
tel. 504 254 883, 22 315 11 25
rafal.rajczonek@advantech.pl
E
asySolar podcza si do sieci zasilajcej, do baterii aku- Bliniaczy model obsuguje bateri akumulatorw 48 V, ma
mulatorw, do paneli fotowoltaicznych oraz do obcie- adowark 35 A, zawiera dwa rwnolege regulatory adowania
nia. Bateria akumulatorw adowana jest ze rda fo- 150 V, 35 A (maksymalna moc PV 22000 W).
towoltaicznego lub w przypadku jego braku moe by adowa-
na z sieci za porednictwem wbudowanej adowarki. W przy-
padku braku energii fotowoltaicznej oraz wyczerpania aku-
mulatorw, na wyjciu pojawia si energia pobierana z sieci.
W przypadku zwikszonego zapotrzebowania na moc, a wic
gdy prd ze soca nie wystarcza, dodatkowa energia moe
zosta pobrana z sieci. Wszystkie elementy, ich praca oraz
priorytety dziaania s w peni kongurowalne za pored-
nictwem darmowego programu. W zalenoci od potrzeb
i wymaga istnieje szereg gotowych scenariuszy przygotowa-
nych przez inynierw Victrona w celu uatwienia konguracji.
Dopasowane rozwizanie
EasySolar wystpuje w czterech wariantach w zalenoci
od napi i zapotrzebowania na moc.
Najmniejszy system obsuguje bateri akumulatorw o na-
piciu znamionowym 12 V, jego inwerter ma moc 1600 VA,
a adowarka aduje maksymalnym prdem 70 A. Kontroler a-
dowania obsuguje maksymalne napicie paneli 100 V i adu-
je akumulatory maksymalnie prdem 50 A (czyli maksymalna
moc paneli to 700 W).
Drugi z kolei wariant przeznaczony jest na system 24-wol-
towy, ma inwerter o mocy 1600 VA i adowark 40 A, re-
gulator adowania do 100 V i o prdzie wyjciowym 50 A
(1400 W mocy PV).
Wiksze rozwizanie, rwnie o napiciu 24 V, ma inwerter
3000 VA, adowark 70 A i dwa rwnolege regulatory ado-
wania kady 100 V 50 A (maksymalna moc PV 21400 W).
N
iemieckie rmy z brany ma- lin, zapewniona zostaa dugotrwaa
szynowej oraz instalacji prze- bezobsugowa praca nawet przy skraj-
mysowych zaliczaj si do nych warunkach pogodowych.
wiatowej czowki w dziedzinie rozwi- Podczas projektowania systemu ste-
za na potrzeby elektrowni wiatrowych lay dla ogniw PV, trzeba byo rw-
oraz sonecznych. Taka pozycja jest za- nie uwzgldnia fakt, e systemy fo-
sug dynamicznych uczestnikw ryn- towoltaiczne s czsto instalowane
ku, takich jak Conergy AG. Firma ta, po- w miejscach, w ktrych wystpuje bar-
cztkowo zajmowaa si integrowaniem dzo maa wilgotno oraz silne narae-
systemw solarnych, a obecnie oferuje nie na dziaanie piasku oraz drobnego
szerok gam produktw wykorzystuj- pyu. Innym wanym czynnikiem ro-
cych energi odnawialn do wytwarza- dowiskowym jest bardzo szeroki zakres
nia energii elektrycznej, ciepa, a take temperatur, w ktrym wymaga si per-
do chodzenia. fekcyjnej pracy oysk umoliwoaj-
Dziki systemom podania za so- cych ruch stelay z zamocowanymi pa-
cem SolarOptimus, panele fotowolta- nelami PV.
iczne rmy Conergy AG s zawsze usta-
wione pod optymalnym ktem do so- Polimery iglidur wgwnych
ca, a dziki zastosowaniu elementw punktach oyskowania
oferowanych przez igus, takich jak o- Z punktu widzenia powyszych wy- Fot. 2. Gowica przegubowa igubal dosto-
yska lizgowe iglidur, gowice przegu- maga, najkorzystniejsze okazay si sowana do indywidualnych potrzeb klienta,
bowe igubal, czy jednostki liniowe dry- produkty rmy igus, ktre sostay za- ktra zostaa zastosowana jako element po-
stosowane we wszyst- czeniowy cigien czcych moduy foto-
kich punktach o- woltaiczne ze stelaem
yskowania syste-
mu SolarOptimus. brykantw, na ktrych mog osadza
Na gwnych osiach si zanieczyszczenia. W tych warun-
systemu stelay, kt- kach uytkowania jest to podstawowy
re maj okoo 20 me- wymg do zapewnienia duej ywotno-
trw dugoci, zasto- ci oyska.
sowano oyska z po- W celu odcienia silnikw, w ele-
limeru iglidur G, kt- mentach ruchomych systemu nad-
re gwarantuj bardzo nego uyto oysk liniowych wykona-
mae tarcie oraz bez- nych z wysokogatunkowych polime-
obsugow prac. Ze rw rmy igus. oyska liniowe dry-
wzgldu na smar stay lin gwarantuj precyzj liniowego pro-
wbudowany w wy- wadzenia osi. Obudowa oyska drylin
sokogatunkowy poli- W jest wykonana z wytrzymaego sto-
Fot. 1. Widok boczny oyska lizgowego drylin Wzainstalowa- mer, nie trzeba stoso- pu cynku i porusza si po stabilnej szy-
nego wsystemie nadnym SolarOptimus wa dodatkowych lu- nie. Zestawienie twardo anodowanego
dry-tech :
lizgowych rmy igus . Bezsmarowe, wytrzymae i ekonomiczne on-line dostawa nawet w cigu 24 godzin.
R
ozwizania Multi-Contact opie-
raj si na specjalnym elemen-
tom sprystym Multi-lams
(rys. 1), ktre zapewniaj minimaln re-
zystancj kontaktu w planowanym czasie
dziaania. W przypadku zczy przemy-
sowych Multi-lams umoliwiaj prze-
sy prdu o duych wartociach (nawet Rys. 2. Multi-lams wzczach przemysowych Rys. 3. Zcza PV zserii MC4
80 kA) z moliwoci wykonania wielu
cykli poczeniowych (rys. 2). W przy-
padku zczy PV liczba cykli poczenio-
wych moe by niewielka, ale wymaga
si, aby zcza zapewniy transport ener-
gii elektrycznej wyprodukowanej przez
panele PV do przetwarzajcych j falow-
nikw z minimalnymi stratami w du-
gim okresie dziaania (powyej 20 lat)
i w trudnych warunkach zewntrznych.
Powysze wymagania speniaj zcza fo-
towoltaiczne oraz niskooporowe przewo-
dy solarne rmy Multi-Contact. Multi-
Contact gwarantuje rezystancj kontak-
tu w chwili poczenia oraz po ok. 20 la-
tach nie przekraczajc 0,35 m.
Ju w fazie projektowania zczy wzi-
to pod uwag ich czas dziaania wybie-
rajc odpowiednie materiay, z ktrych
bd wykonane. W przypadku elemen-
tw kontaktowych zdecydowano si na
mied pokryt cyn, gdy na poczeniu
Cu-Sn powstaje rnica potencjau rw-
na 260 mV zapewniajca mniejsz szyb- Rys. 4. Wyniki testu symulujcego zachowanie zczy MC4 po ok. 20 latach pracy
ko korozji elektrochemicznej w mia-
r upywu czasu. Dla porwnania, kon- kontaktu w dziaajcej instalacji, w zwiz- rezystancj w wszystkich krytycznych
takty miedziane pokryte srebrem s gor- ku z tym, aby udowodni jako wykonu- punktach, a proces starzenia zasymulo-
szym rozwizaniem, gdy rnica poten- je si badania starzeniowe zczy poddajc wano wykonujc 400 cykli grzania i cho-
cjau styku Cu-Ag wynosi 320 mV. je naraeniom temperaturowym i rodo- dzenia w zakresie temperatur od 40 do
Wobec stosunkowo krtkiej historii wiskowym w komorze klimatycznej. + 85 C. Po kadych 50. cyklach zcza
wiatowej fotowoltaiki nie mona powo- Dla omawianych zczy takie testy rozczano, mierzono rezystancj i po-
a si na wyniki pomiarw rezystancji przeprowadzono w 2012 roku. Badano nownie czono. W ostatnim etapie pod-
dano je dziaaniu wysokiej temperatury
(85C) w wilgotnej atmosferze (715 g/kg)
przez 1000 godzin. Wyniki testu przed-
stawia rysunek 4. Jak wida pocztkowa
Rys. 1. Multi-lams spryste elementy kontaktowe rezystancja kontaktu po poczeniu ni-
gdy nie przekroczya 0,35 m (fot. 8), ale ich parametry technicz-
i spodziewana dugookresowa ne, niewidoczne dla oka, przewa-
rezystancja kontaktu nie prze- nie s znacznie gorsze, co potwier-
kroczy 0,35 m. Rezystancja dzaj niezalene badania wykona-
poczenia przewodu ze z- ne przez niemiecki TV Rheiland,
czem z wykorzystaniem odpo- ktry metodami termowizyjnymi
wiedniego narzdzia nie prze- pokaza, e podrabiane elementy
kroczya 60 . Multi-Contact przegrzewaj si.
jako jeden z bardzo niewielu Wszystkie elementy pocze-
producentw moe rwnie po- niowe produkowane przez rm
da wyniki 12-letniego monito- Multi-Contact odpowiadaj obo-
ringu pocze wasnej instala- wizujcym normom (DIN V VDE
cji PV umieszczonej na dachu V 01263, ochrona przed dotykiem
rmy (rys. 5). Porwnanie war- Rys. 6. Zaleno rezystancji kontaktu od temperatury bezporednim IP2X, wedug nor-
toci z rysunku 4 i 5 pokazuje ijakoci poczenia zprzewodem my IEC60529), zapewniajc bezpie-
znaczne rnice wartoci po- czestwo uytkowania
miarowych uzyskanych w po- nawet w sytuacji roz-
miarach instalacji rzeczywistej czenia obwodu, a nale-
(R180 ) i wartoci zmie- y zda sobie spraw,
rzonych w komorze klimatycz- e napicie nominalne
nej (R350 ), co pokazuje instalacji moe wyno-
e badania w komorze mona si nawet 1000 V. Fir-
traktowa jako tzw. najgorszy ma uzyskaa nast-
przypadek. Fot. 7. Zaciskarka do zczy MC4 iobok pujce certy katy dla
Bardzo wanym czynnikiem, prawidowo zacinity pin swoich zczy: UL,
czsto niedocenianym, wpy- TV, GOST, szczelno-
wajcym na cakowit rezy- ci IP68 1 h/1 m, od-
stancj jest odpowiednie za- pornoci na zasolenie
cinicie zczy na przewo- (wane w obszarach
dzie. W przypadku nieprawi- morskich) oraz odpor-
dowego zacinicia, dziaania noci na amoniak ga-
nieodpowiednimi narzdzia- zowy zawarty w po-
mi rezystancja instalacji szyb- wietrzu (wane w tere-
ko wzrasta wraz ze wzrostem Fot. 8. Oryginalne zcza MC4 (pierwsze zlewej) iich kopie nach rolniczych).
temperatury otoczenia (rys. 6).
Z tego powodu Multi-Contact oferuje Uwaga na podrbki Przewody
specjalnie zaprojektowan zaciskark Od momentu stworzenia systemu z- Zcza mona czy z przewodami
do zczy MC4, ktra nie tylko zapew- czy MC4 przez rm Multi-Contact na solarnymi o przekrojach 1,5, 2,5, 4, 6
nia odpowiedni jako poczenia, ale rynku pojawio si wiele ich kopii r- i 10 mm. Przewody solarne oferowane
rwnie znacznie przyspiesza wykona- nych producentw z Azji i Europy. Kopie przez rm Multi-Contact charaktery-
nie instalacji. wygldaj podobnie do oryginaw zuj bardzo dobre parametry elektrycz-
ne (maa rezystancja), mechaniczne
(elastyczno w niskiej temperaturze,
odporno na rozciganie), chemiczne
i rodowiskowe. Przewody s pokryte
substancj ograniczajc palenie. Czas
dziaania przewodw podawany w ka-
talogu wynosi 25 lat. Przewody maj
certy kat TV.
Dodatkowe informacje, prbki i kata-
logi mona otrzyma w rmie Semicon
autoryzowanego dystrybutora pro-
duktw dla fotowoltaiki rmy Multi-
Contact.
mgr in. Alicja Miosz
C
ewki tego typu maj wiele zalet. Na przykad, inaczej
ni jest to w przypadku cewek z rdzeniem o waciwo-
ciach ferromagnetycznych, indukcyjno cewek po-
wietrznych nie zaley od prdu, ktry przez nie przepywa.
Nie wystpuje w nich dziki temu zjawisko nasycenia w razie
przekroczenia granicznej wartoci prdu. W zwizku z tym
mona je wykorzystywa tam, gdzie znieksztacenia sygna-
u s niepodane, wtedy gdy z tego powodu nie mona uy
cewki z rdzeniem ferrytowym. Przykadem s urzdzenia au-
dio oraz radiowe. Zalet cewek powietrznych jest oprcz tego
brak strat w rdzeniu.
Cewki powietrzne nie s pozbawione wad. Na przykad z po-
wodu braku rdzenia w celu uzyskania wymaganej indukcyj-
noci potrzebne s wiksze zwoje i/albo wiksza ich liczba.
W konsekwencji tego cewki maj wiksze rozmiary. Skutkiem
jest te nisza czstotliwo rezonansu wasnego z powo-
du wikszej pojemnoci midzyzwojowej oraz wiksze stra-
ty w uzwojeniach.
Spis i odnoniki do kalkulatorw przygotowanych przez niskich czstotliwoci, poniej 3 MHz, dla cewek z lakierowa-
Tesla Institute mona znale na stronie www.tesla-institu- nymi miedzianymi uzwojeniami.
te.com/index.php/electronic-components/coils. W opisie po- Kalkulator skada si z trzech pl tekstowych, w ktre naley
szczeglnych narzdzi podajemy te ich bezporednie adresy. wpisa wielkoci wejciowe. S to: indukcyjno (inductance),
rednica korpusu (coil diameter) oraz rednica drutu uzwoje-
Single layer core inductor calculator nia (wire diameter). W polach z wynikami oblicze, ktre zo-
Pierwszym narzdziem, ktre przedstawiamy, jest kalkulator stay wyrnione kolorem ciemniejszym ni to, wywietlana
Single layer air core inductor calculator (www.tesla-institute. jest dugo uzwojenia (coil length) oraz liczba zwojw (num-
com/!app/sim/slacic.php). Suy on do obliczania parametrw ber of turns). Wielkoci wejciowe i wynikowa dugo uzwoje-
jednowarstwowych cewek powietrznych. W kalkulatorze tym nia mog by podawane w rnych jednostkach (inches, mils).
wykorzystano formu Wheelera, ktra sprawdza si w zakresie Po wprowadzeniu danych wejciowych wyniki wywietlane s
po wybraniu przycisku Calculate. Wpisane wartoci i wyniki
mona wyczyci przyciskiem Clear. Tak samo obsuguje si
pozostae narzdzia.
Wentylatory
w elektronice
jako jest w cenie
Wentylatory AC firmy Maxair Wentylatory Maxair cz w jednym skami testowymi i pomiarowymi, gwa-
Maxair to dalekowschodni producent produkcie wysok jako, bardzo dobre rantujcymi, e wentylatory dostpne
wentylatorw, ktry wyspecjalizowa si parametry techniczne przy rozsdnej ce- w handlu nie tylko w 100% speniaj spe-
w wytwarzaniu wersji przeznaczonych nie, wyranie niszej ni wielu rwno- cy kacj techniczn, ale te s konku-
do zasilania napiciem przemiennym. wanych rozwiza tego typu dostp- rencyjne cenowo na naszym rynku. O re-
Takie wersje wykorzystuje si do cho- nych na rynku. Wszystkie wentylatory nomie i jakoci produktw moe wiad-
dzenia wikszych systemw, instalacji speniaj wymagania dyrektywy RoHS, czy to, e Maxair jest dostawc OEM dla
przemysowych, szaf teleinformatycz- a fabryka posiada wdroony system za- m.in. Huyndai Elevator, ktremu sprze-
nych oraz urzdze energoelektronicz- rzdzania jakoci EN ISO 9001:2008. daje 80 tys. wentylatorw AC rocznie.
nych, gdzie potrzeba wydajnej wentyla- Kady kierowany do sprzeday wyrb Jedn z ich najwikszych zalet jest do-
cji urzdze przy zachowaniu niskiego jest automatycznie testowany produ- skonae wywaenie wirnika. Dodatkowo
poziomu haasu. cent dysponuje profesjonalnymi stanowi- cechuje je dua wydajno przy zachowa-
niu niskiego poziomu haasu. Na specjal- mw chodzcych wytwarzajcy po- produktw, takich jak wydajno i ge-
ne yczenie mog by wykonane z ma- nad 30 mln sztuk wentylatorw i dmu- nerowany haas, jest powizana z wiel-
teriaw o obnionej masie, odpornych chaw rocznie i istniejcy na rynku od koci. Najmniejsze jednostki zaczyna-
na korozj, o podwyszonej ywotnoci 1994 roku. Firma kadzie duy nacisk j si od 2525 mm i gruboci 10 mm,
w wysokich lub w niskich temperaturach. na zapewnienie wysokiej jakoci pro- kolejne maj wymiar zmieniajcy si co
duktw wszystkie materiay i proce- 10 mm, a wic 20, 40..., a do 90 i 120
Przegld oferty sy produkcyjne s cile kontrolowa- mm. Typowa grubo wentylatora wy-
W sprzeday znale mona wie- ne i speniaj normy bezpieczestwa nosi 1015 mm dla jednostek mniej-
le typw wentylatorw, w tym wszyst- rodowiskowe oraz jakociowe jak CE, szych i 2025 mm dla wikszych, nie-
kie popularne standardowe wielkoci, UL, TUV. Firma dostarcza swoje wyro- mniej s te gruboci nietypowe, np.
jak 808025, 808038, 929225, by takim renomowanym producentom 30306 mm lub dla duych wersji tak-
929238, 12012025, 12012038 jak: Sony, Philips, Samsung Electronics, e 28, 32 i 38 mm.
i wersje okrge 17215051 mm. Naj- Panasonic czy LG. W sprzeday s te due wentylato-
wiksze jednostki maj 254 mm redni- W ofercie rmy znajduj si wenty- ry przeznaczone do montau w obudo-
cy przy 89 mm gruboci. latory zasilane prdem przemiennym wach i szafach przemysowych pozwa-
Warto zauway, e przy do duych i staym. Asortyment wentylatorw jest lajce na chodzenie caego systemu.
wydajnociach, wentylatory Maxair cha- bardzo szeroki i obejmuje wersje z wir- Maj one wymiary 18217182 mm lub
rakteryzuj si stosunkowo cich pra- nikiem umieszczonym w ramce oraz 17215051 mm.
ca poziom haasu waha si pomidzy wysunitym na zewntrz konstrukcji Napicie pracy wentylatorw DC wy-
20 dBa dla maych wykona po 50 dBa (external rotation). nosi: 5, 12, 24 i 36 i 48 V, z tym e skraj-
dla najwikszych wentylatorw. Warto doda, e wentylatory X-FAN ne wartoci nie s dostpne dla wszyst-
Te znakomite rezultaty to wynik do- dostpne s w opcjach z wyprowadzo- kich wersji.
kadnej obrbki mechanicznej opat wir- nym sygnaem informujcym o szybko-
nika i wywaenia caej konstrukcji ru- ci wirowania, tj. z sygnaem o czsto- oysko isilnik
chomej, co pozwala na uniknicie drga. tliwoci proporcjonalnej do obrotw, Bardzo wanym zagadnieniem zwi-
Wydajno wentylatorw jest powizana co umoliwia precyzyjn regulacj wi- zanym z wentylatorami jest trwa-
z ich wymiarami i porednio z moc sil- rowania i kontrol pracy (zabrudzenie). o napdu oraz generowany haas.
nika i po szczegowe dane trzeba siga S te dostpne wersje z wyjciem alar- Wentylatory wykonywane s z oy-
do kart katalogowych, niemniej z uwagi mowym, gdzie sygna wyjciowy mwi skiem kulkowym, co zapewnia dobr
na specy k zasilania napiciem prze- o tym, czy wirnik si obraca lub nie. trwao kosztem haasu lub oyskiem
miennym i wykorzystanie w takich kon- Jeszcze inn opcj jest moliwo re- lizgowym, ktre jest mniej trwae, ale
strukcjach indukcyjnego silnika klatko- gulacji obrotw w funkcji temperatury. za to ciche. Poziom haasu mona re-
wego ze zwart faz rozruchow, obroty Modele z tak funkcj pozwalaj na do- gulowa, wybierajc silnik o odpo-
wentylatora s mniej wicej stae, powi- czenie termistora do wentylatora i tym wiedniej prdkoci wirowania (6 grup)
zane z czstotliwoci napicia zasilaj- samym zapewniaj prostot realizacji. i model o odpowiednim uksztatowa-
cego i na poziomie 1500...3000 obr./min Ostatni grup funkcji tworz modele, niu opatek.
w zalenoci od modelu. w ktrych szybko wirowania ustala si Jak wida, opcji wyboru jest mnstwo,
Przy do duych wymiarach wenty- poprzez podanie sygnau PWM z mi- co przekonuje, e konstruktor moe do-
latory Maxair charakteryzuj si stosun- krokontrolera. bra do projektu jednostk cile pasuj-
kowo cich prac. Wersje na oyskach c od strony parametrw.
kulkowych pracuj w zakresie tempe- Przegld oferty
ratur 30...+75C, a wersje na oyskach Zasadnicz cz oferty tworz wen-
lizgowych 10...+70C tylatory osiowe DC z obudow w formie
prostopadociennej ramki. S one wy- Micros, ul. E. Godlewskiego 38
Wentylatory DC X-FAN korzystywane w urzdzeniach elektro- 30-198 Krakw. tel. 12 636 95 66
Firma X-FAN to jeden z najwik- nicznych, systemach automatyki i ener- biuro@micros.com.pl
szych tajwaskich producentw syste- getyki. Wikszo parametrw tych www.micros.com.pl
N
ajprostszym oraz zalecanym przez producenta
rozwizaniem w celu regulacji jasnoci wiece-
nia diod LED jest uycie dodatkowego poten-
cjometru 100 k (rys. 1). Jest to rozwizanie najmniej
skomplikowane oraz kosztowne w realizacji. Niemniej
w ten sposb nie zaleca si regulowa prdu duej liczby
zasilaczy jednoczenie (rys. 1b), nie ma take moliwoci
zycznej separacji elementu regulacyjnego od zasilacza,
co moe powodowa problemy z bezpieczestwem uyt-
a)
b)
a) b) c)
kowania. Przy wikszej liczbie podczonych zasilaczy rezy- wanie tradycyjnym potencjometrem. Jeli zachodzi potrze-
stancja potencjometru wg rysunku 1b powinna zosta ob- ba zainstalowania wikszego systemu owietlenia LED, naj-
niona zgodnie ze wzorem Rp= 100 k/N, gdzie N to liczba czciej sterowanie dotyczy sygnau napiciowego, z powo-
podczonych zasilaczy. du najliczniejszej grupy urzdze z nim wsppracujcych
oraz atwoci implementacji. Sterowanie sygnaem PWM
najczciej wykorzystuje si do wsppracy zasilacza z do-
Napicie zewntrzne datkowym systemem sterowania np. sterownikiem PLC czy
Podajc na wejcie sterujce napicie stae 110 V take te mikrokontrolerem.
uzyskuje si regulacj prdu diod. 100% mocy wyjciowej
zasilacza uzyskuje si przy napiciu 10 V, 10% mocy dla 1 V.
W przypadku podania napicia z zakresu 01 V producent
Elmark Automatyka, tel. 22541 84 60
nie zde niowa mocy wyjciowej zasilacza oznacza to, e
zasilacze@elmark.com.pl
ukad moe ograniczy prd wyjciowy na tyle, e pod-
czone diody nie bd wieciy lub bd nieznacznie wieci-
y (w zalenoci od aplikacji). Z tego powodu wprowadzono
wic trzeci tryb sterowania sygnaem 010 V: pena moc dla
10 V, 10% dla 1 V oraz dodatkowo, jeli podczono napicie
poniej 0,57 V prd wyjciowy spada do zera, co jest rw-
ne z cakowitym wygaszeniem diod LED. Dziki obsudze
dwch trybw moliwa jest wsppraca zasilaczy ze wszystki-
mi rozwizaniami systemw sterowania przykadowe roz-
wizane przedstawiono na rysunku 3.
Wikszo urzdze regulacyjnych ma zblion budow.
Oprcz wejcia sygnau napiciowego maj one te dodatkowe
zcze umoliwiajce cakowite odcicie napicia wyjciowe-
go zasilacza oraz s dostpne w wersji do montau nacienne-
go, co znacznie rozszerza moliwo ich wykorzystania. Wersja
z wbudowanym wycznikiem jest szczeglnie przydatna, je-
li korzysta si ze sterowania w zakresie 110 V, gdzie nie ma
moliwoci cakowitego wygaszenia LED.
Regulacja PWM
Metoda PWM (Pulse Width Modulation) umoliwia stero-
wanie moc wyjciow zasilacza, wykorzystujc do tego celu
inne sterowniki/regulatory elektroniczne wyposaone w wyj-
cie impulsowe PWM. Wane jest tutaj, aby czstotliwo no-
na PWM zawieraa si od 100 Hz do 3 kHz, a amplituda po-
winna wynosi 10 V.
Podsumowanie
Kada z wymienionych metod sterowania ma wady i za-
lety. W prostych rozwizaniach lub takich, gdzie wystpu-
je jeden zasilacz, najlepszym wyborem jest zwykle stero-
Testowanie obwodw
drukowanych cz I
Produkcja obwodw drukowanych, podobnie jak seryjne wytwarzanie innych
dbr, charakteryzuje si okrelonym poziomem uzysku lub poziomem egzem-
plarzy wybrakowanych. Jako obwd wybrakowany rozumie si kady egzem-
plarz niespeniajcy zaoe projektowych klienta bd cile okrelonych
norm branowych.
ne z dokumentacj projektow. W ar- Testowanie elektryczne
tykule omwiona zostanie systematy- Test elektryczny wykorzystuje fakt, e
ka testowania oraz najpopularniejsze lista sieci elektrycznych obwodu, okre-
metody i tech niki testowania mozaik lana z jz. angielskiego jako netlist, sta-
pyt drukowanych wraz z ich cechami nowi sygnatur charakterystyczn dla
charakterystycznymi i ograniczeniami. kadego obwodu. Najczciej spotyka-
Z uwagi na obszerno tematyki arty- nymi defektami mozaik, ktre mody-
ku podzielono na dwie czci. Niniejsza, kuj netlist, s uszkodzenia katastro-
pierwsza cz powicona zostanie kla- czne w postaci zwar (shorts) pomidzy
sy kacji metod testowania obwodw rnymi sieciami oraz rozwar (opens).
oraz testowaniu elektrycznemu przy Zwarcia takie redukuj liczb sieci, na-
wykorzystaniu testerw z ruchomymi tomiast rozwarcia mog generowa nowe
P
rzykadem takiej normy, stosowa- sondami. W drugiej czci, ktra ukae dodatkowe sieci. Znacznym uatwieniem
nej przez renomowanych produ- si w kolejnym numerze Elektronika, testowania elektrycznego jest dua do-
centw PCB, w tym TS PCB, jest przedstawione zostan testery ostrzowe stpno wzw sieci, poniewa kady
IPC-600H. Ten oraz inne standardy kla- o nieruchomych sondach oraz testowa- z nich jest punktem testowym, do kt-
sykuj oraz okrelaj dopuszczalny za- nie optyczne. rego mona podczy aparatur pomia-
kres defektw wykonania poszczeglnych row testera.
warstw obwodu, w tym mozaik. O ile wy- Systematyka testowania Wery kowanie netlisty wykonywa-
stpowanie drobnych uchybie w odwzo- Klasy kacj metod testowania warstw ne jest drog dwch testw rezystan-
rowaniu ksztatw mozaiki jest dopusz- przewodzcych PCB przedstawiono na cyjnych: cigoci (continuity test) oraz
czalne, o tyle pena zgodno struktury rysunku 1. Upowszechniy si dwa gw- izolacji (isolation test). Podczas obu te-
i liczby odwzorowanych sieci elektrycz- ne kierunki rozwojowe: testowanie elek- stw badana jest rezystancja, przy czym
nych z projektem musi zosta zachowana. tryczne (electrical testing, e-test), pod- dla testu cigoci pomidzy punk-
Celem wykonywanego u producenta czas ktrego wery kowana jest struktu- tami testowymi w obrbie jednej sieci,
PCB testowania obwodw drukowa- ra sieci rzeczywistego obwodu wzgldem a dla testu izolacji pomidzy dan sie-
nych (bare board testing) jest sprawdze- jego projektu oraz testowanie optyczne ci i punktami innych ssiednich sieci
nie, czy speniaj one wytyczne klien- (Automated Optical Inspection, AOI) elektrycznych (adjacent nets).
tw i normy branowe, a w szczeglno- bazujce na gracznym porw naniu ob- Zasady testu rezystancyjnego, a w
ci, czy sieci elektryczne w wyprodu- razw mozaik obwodu z wzorcowymi szczeglnoci klasy kacji wynikw po-
kowanych obwodach s w peni zgod- obrazami wygenerowanymi z dokumen- miarw rezystancji, de niuje norma
tacji projektowej. IPC9252. Wg niej rezystancja pomidzy
TESTOWANIE PCB
W testowaniu elektrycznym wy- punktami testowymi o wartociach do
rnia sie dwie techniki dostpu sond 10 wiadczy o ich zwarciu, co ozna-
pomiarowych do punktw testowych cza, e punkty przynale do tej samej
ELEKTRYCZNE OPTYCZNE mozaik obwodu poprzez: testery sieci. Pomiar jest interpretowany jako
z ruchomymi sondami pomiarowy- rozwarcie w przypadku uzyskania rezy-
TESTERY Z RUCHOMYMI mi (ying probe testers) oraz testery stancji rzdu 10 M i wicej. Obszar po-
SONDAMI (PALCOWE) ostrzowe, w ktrych nieruchome son- miarowy pomidzy punktami 10 oraz
dy wystpuj w postaci igie o redni- 10 M oznacza wystpowanie upywno-
TESTERY Z NIERUCHOMYMI cach i rozmieszczeniu dopasowanym ci pomidzy punktami testowymi i ze
SONDAMI (OSTRZOWE) do rozmiaru i pooenia pl kontakto- wzgldu na niejednoznaczno interpre-
wych testowanego obwodu (xed pro- tacji jest przez tester wykrywane jako
Rys. 1. Klasyfikacja metod testowania PCB be testers, bed of nail testers). bdny pomiar. Tego typu bdy mog
H
ot swap dotyczy te zasilania, bo Idealna dioda Rozwizanie tradycyjne
czsto czy si kilka zasilaczy Do takich celw najlepsza jest ideal- Pewna grupa systemw wykorzystuje
rwnolegle po to, aby, gdy jeden na dioda, a wic element j emulujcy zasilacze wykonane w formie moduo-
si zepsuje, drugi przej jego funkcj. w postaci tranzystora MOSFET o bar- wej, ktre s umieszczane w obudowach
W ten sposb mona broni si te przed dzo maej R DS(ON), co zapewnia mae stra- typu rack podobnie jak inne karty syste-
awari w sieci energetycznej kilka za- ty mocy. Po dodaniu do niego kontro- mowe. Zasilacz taki poprzez poczenia
silaczy poczonych rwnolegle na wyj- lera cao jest w stanie zapewni bar- z tyu odbudowy (tzw. backplane) do-
ciach i podczonych na wejciach do dzo may spadek napicia w stanie prze- starcza energii do caej reszty systemu,
rnych sieci energetycznych lub przy- wodzenia i tym samym straty mocy. Nie zasilajc wszystkie jednostki w obudo-
najmniej faz pozwala na niezakcon bez powodu ukady takie nazywa si ide- wie (rys. 1a). Takich zasilaczy moduo-
prac systemu, gdy awaria dotknie jed- alnymi diodami. Oszczdnoci dotycz wych moe by kilka w jednej obudowie
nej sieci lub jednostki. te ukadu: wielokrotnie mniejsze radia- i do ich obsugi wymagany jest kontroler
Wyjcia zasilaczy czy si za pomoc tory i zajmowane miejsce te przekadaj hot swap, ktry zapewnia mikki start,
diod Schottkyego po to, aby zapewni si na koszty. Idealne diody s dostpne a wic to, e prd z doczonej jednost-
sumowanie prdu wyjciowego oraz aby jako kontrolery ukadu hot swap w r- ki narasta stopniowo. Dodatkowo wbu-
ograniczy do minimum spadek napi- nych konguracjach pozwalajcych do- dowana dioda idealna chroni zasilacz
cia i straty z tym zwizane. W taki sam pasowa si do rnych topologii syste- przed wysokim napiciem wstecznym,
sposb docza si do systemu zasilania mw zasilania spotykanych na rynku. ktre moe si pojawi na szynie zasi-
akumulatory rezerwowe, lajcej, gdy w systemie jest akumulator
banki superkondensato- albo generator spalinowy. Kolejna funk-
rw lub generatory spa- cja kontrolera to panowanie nad prda-
linowe. mi rozruchowymi. W takiej sytuacji ak-
Spadek napicia na dio-
dach Schottkyego to ok.
0,5 V, zatem przy 1 A pr-
du obcienia straty mocy
wynosz 0,5 W. To duo
wg dzisiejszych standar-
dw sprawnoci, a dodat-
kowo napicia 3,3 lub 5 V
s silnie obciane prda-
mi rzdu nawet 3050 A,
co straty te zwielokrot-
nia. Nie bez znaczenia
jest spadek napicia wy-
muszajcy konieczno
realizacji dodatkowej sta- Rys. 1. Schemat ukadu zasilania zhot swap wzasilaczu iLTC4229 jako kontroler diody idealnej do takiej
bilizacji. konfiguracji
Rys. 5. Napicie z akumulatora 12 V jest blokowane dopki napicie gwne jest wysze
ni 4,75 V
STMicroelectronics
IoT Gate: caa komunikacja
bezprzewodowa wjednym
zestawie
C
zasy mamy takie, e na pyta-
nie: jak jest zbudowana typowa
platforma IoT, kady konstruk-
tor udzieli wasnej odpowiedzi, ale wspl-
n czci wszystkich bdzie zintegrowa-
nie w niej interfejsu radiowego, ktry za-
pewni dwukierunkow komunikacj
urzdzenia z chmur. W zalenoci od
wyobrae, przekona, moliwoci i po-
trzeb, komunikacja radiowa moe by re-
alizowana za pomoc ktrego z zestan-
daryzowanych interfejsw radiowych, np.
Wi-Fi, Bluetooth, NFC lub toru radiowe-
go dziaajcego w pamie radiowym ISM
868. Kade z wymienionych rozwiza
ma specyczne cechy, ktre w zale-
noci od wymogw aplikacji s zaleta-
mi lub wadami, pozwalajcymi lub unie-
moliwiajcymi ich stosowanie w prak-
tyce. Pogldowe zestawienie najwaniej-
szych rnych cech interfejsw radio-
wych pokazano na rysunku 1. Jak wida Jednym zszybko rozwijajcych si elementw oferty
i jest to zgodne z intuicj adne z nich
nie zapewnia jednoczenie: duej prd- firmy STMicroelectronics s moduy komunikacji bez-
koci transmisji danych, duego zasigu, przewodowej, z czym firma nie jest w powszech-
maego poboru mocy i efektywnego sta-
nu upienia. Dlatego, w zalenoci od po- nej wiadomoci kojarzona. Ten pogld na sytuacj
trzeb aplikacji, warto uwanie dobiera moe nieco zmieni nowy zestaw ewaluacyjny
cechy interfejsu radiowego do indywidu-
alnych potrzeb aplikacji. STEVAL-IDI004V2 ktry integruje wsobie wszystkie
Opracowany przez STMicroelectronics
zestaw STEVAL-IDI004V2 doskona-
standardowe interfejsy radiowe, tworzc wdziczn
le nadaje si do celw ewaluacyjnych platform do powanych imniej powanych ekspe-
w aplikacjach IoT, poniewa zintegro-
wano w nim 4 nowoczesne interfejsy ra- rymentw.
diowe, ktrych dziaanie mona wery-
kowa jednoczenie w ramach jednego interfejs ISM 868 MHz wykonany nych na pytkach moduw, transceiver
rozwizania sprztowego i jednej apli- na module SP1ML-868 (wbudowany NFC wsppracuje z anten o wikszych
kacji. S to: transceiver SPIRIT1), wymiarach, wykonan na pytce druko-
interfejs Wi-Fi 2,4 GHz IEEE 802.11 interfejs NFC wykonany na trans- wanej zestawu.
b/g/n wykonany na module SPW- ceiverze HFC CR95HF, dziaajcym Wszystkie moduy radiowe s obsu-
F01SA.11, wyposaony w stos TCP/IP w pamie 13,56 MHz. giwane za pomoc polece AT+, ko-
z obsug protokou bezpieczestwa Wszystkie moduy radiowe uyte munikuj si one z otoczeniem za po-
TLS/SSL i moliwo bezprzewodowej w prezentowanym zestawie wyposaono rednictwem interfejsw UART.
wymiany firmware, w zintegrowane anteny, przy czym mo- Transceiver NFC wykorzystuje do ko-
interfejs Bluetooth 4.0 (BLE) wykona- duy BT/ISM/Wi-Fi korzystaj z minia- munikacji z otoczeniem interfejs SPI.
ny na module SPBT2932DM, turowych anten ceramicznych montowa- Otoczeniem moduw radiowych
Rys. 1. Zestawienie najwaniejszych cech interfejsw radiowych stosowanych m.in. waplikacjach IoT
w prezentowanym zestawie jest mikro- staw. Konstruktorzy zestawu wyprowa- cowaa i oferuje shield NFC o nazwie
kontroler STM32F103RE, ktry domyl- dzili interfejs SWD tego mikrokontrole- KAmodNFC (fot. 3), ktry poza funk-
nie spenia rol mostka komunikacyjne- ra, co pozwala uytkownikowi na zapi- cjami czysto komunikacyjnymi NFC
go, ktry wsppracuje z aplikacj kon- sanie w pamici Flash i uycie wasne- umoliwia take bezprzewodowe zasi-
guracyjn z funkcjami uytkowymi dla go rmware. Podobny zabieg zastosowa- lanie systemu cyfrowego energi pobie-
Androida/iPhone (rys. 2) oraz aplikacj no w przypadku moduw Wi-Fi i ISM ran z toru NFC (energy harvesting).
konguracyjn przygotowan dla PC, kady z nich ma wbudowany wasny Tego typu rozwizania s atrakcyjnym
ktra komunikuje si z mikrokontrole- mikrokontroler z rodziny STM32, w kt- pomysem dla aplikacji IoT, dziki kt-
rem za pomoc USB wbudowanego w ze- rym uytkownik moe wymieni rm- rym mona budowa urzdzenia zasila-
ware, dostosowujc funkcjonalno mo- ne bezprzewodowo, zasilane okazjonal-
duw do wasnych potrzeb. Ze wzgl- nie podczas komunikacji ze smartfonem
du na dobr jako lub tabletem.
stosw komunika- Piotr Zbysiski
cyjnych zaimple-
mentowanych w mo-
duach radiowych po-
trzeb ich wymiany lub
mody kacji bdzie mia-
o niewielu konstruktorw,
ale cenne jest to, e pomimo
prostoty zestawu taka moli-
wo jest dostpna.
Prezentowana platforma nie jest
jedyn w ofercie STMicroelectronics,
umoliwiajc wygodn ewaluacj inter-
fejsw radiowych m.in. dla aplikacji IoT.
Wszystkie interfejsy radiowe zastosowa-
ne w zestawie STEVAL-IDI004V2 s do-
stpne pojedynczo take w postaci shiel-
dw zgodnych z Arduino/NUCLEO, pro-
dukowanych przez STMicroelectronics.
Rys. 2. Przykadowe okna aplikacji Take polski producent zestaww ewa- Fot. 3. Wygld shielda KAmodNFC zsyste-
STSW-IDIAPK (w wersji dla Androida) luacyjnych rma KAMAMI.pl opra- mem pozyskiwania energii ztoru NFC
Kondensatory tantalowe
wukadach elektronicznych
Tantalowe kondensatory elektrolityczne, zelektrolitem wfazie staej, s chtnie
stosowane przez projektantw do magazynowania energii, filtracji iodsprzgania
sygnaw wukadach elektronicznych. Charakteryzuj si stabilnoci imaymi
wymiarami. Dziki postpowi technologicznemu wkondensatorach tych stosuje
si stale ulepszane katody polimerowe, obniajce skuteczn rezystancj szere-
gow (ESR), zastpcz indukcyjno szeregow (ESL) iznacznie zwikszajce
gsto upakowania. Wpyw tych udoskonale na podstawowe parametry kon-
densatorw jest istotny.
K
ondensatory tantalowe s w uy- trycznej osigaj pojemnoci do 12,2 F wa si spiekanego dwutlenku manga-
ciu od niemal 60 lat. Dziki ich przy napiciu do 50 V i charakteryzuj nu (MnO2). Ten niedrogi materia p-
niezawodnoci i gstoci pojem- si najwysz gstoci pojemnociow. przewodnikowy ma wasnoci samo-
nociowej s chtnie stosowane w woj- Przy stosowaniu wysokiej jakoci naprawcze, co zapewnia dugotrwa-
skowych i cywilnych ukadach lotni- proszkw tantalowych i opakowa kon- niezawodno. Materia ten jednak-
czych, implantach medycznych, note- densatory tantalowe znacznie przewy- e na skutek wysokiej zawartoci tle-
bookach, smartfonach oraz przemyso- szaj swoimi waciwociami kondensato- nu moe w ekstremalnych warunkach
wych systemach automatyki i kontroli. ry innych technologii. Na przykad wersje wysokiej temperatury powodowa za-
Ich gwn zalet jest dua gsto po- 22 F 4 V mieszcz si w obudowie 0402, pon. Od poowy lat 90. ubiegego wie-
jemnociowa, czyli pojemno odniesio- a 47 F 50 V i wiksze w pojedynczej obu- ku trwaj w przemyle prace nad zast-
na do jednostki objtoci. dowie do montau przewlekanego. pieniem MnO2 przewodzcymi poli-
Przy bardzo duej powierzchni, ma- W konwencjonalnych kondensato- merami. Ich znacznie wysza ni MnO2
ej gruboci oraz wysokiej staej dielek- rach tantalowych jako katody uy- przewodno skutkuje obnieniem ESR.
Postp wprojektowaniu
kondensatorw tantalowych
Producenci oferuj zrnicowane ro-
dzaje kondensatorw tantalowych, opty-
malizowane i nacelowane na rne apli-
kacje i segmenty rynkowe. Rozmaite se-
rie produkcyjne s w rny sposb spe-
cjalizowane, w kierunku na niski ESR,
zmniejszone wymiary, wysok nieza-
wodno (np. militarne, motoryzacyjne
czy medyczne), obniony upyw prdu
staego czy odporno na wysokie tem- Rys. 2. Zaleno ESR rnych rodzajw kondensatorw tantalowych od czstotliwoci
peratury.
Kondensatory z obnionym ESR za- ki wyprowadzeniowej ze stopw elazo-
pewniaj wysz sprawno w urzdze- niklowych na mied.
niach z napiciem impulsowym lub prze- Rysunek 2 prezentuje zalety polimero-
miennym oraz lepsz ltracj zakce wego systemu katody w kondensatorach
wysokoszumowych, z kolei kondensato- tantalowych. Bezporednie porwnanie
ry w zmniejszonych wymiarach o du- kondensatora 47 F 6,3 V w obudowie
ym CU (iloczyn pojemnoci i dopusz- A o katodzie MNO2 z takim kondensa-
czalnego napicia) z katod ze sproszko- torem o katodzie polimerowej (PEDT
wanego tantalu w maych obudowach s poli 3,4 etylenowy dioksytiofen) przy Rys. 3. Przekrj kondensatora tantalowego,
przydatne w aplikacjach o maej objto- 100 kHz wykazuje przewodno (wyra- pokazujcy ramk wyprowadzeniow
ci, jak smartfony, tablety i inne przeno- on w S/cm) o rzd wielkoci wiksz.
ne urzdzenia konsumenckie. Lepiej przewodzcy miedziany mate- wysza od przewodnoci alloy 42, co ma
ria ramki wyprowadzeniowej rwnie znaczny wpyw na zmniejszenie ESR. Na
Kondensatory tantalowe istotnie zmniejsza ESR. Rysunek 3 po- przykad ESR tantalowo-polimerowego
oniskim ESR kazuje przekrj kondensatora z widocz- kondensatora rmy Vishay 100 F 6,3 V
Obnienie wartoci ESR kondensa- n ramk wyprowadzeniow, cz- w obudowie A (EIA 3216) z tradycyjn
torw tantalowych byo celem inten- c go z zewntrznymi stykami obudo- ramk wyprowadzeniow wynosi 70 m
sywnych prac przy ich projektowaniu. wy. Tradycyjnym materiaem ramki jest przy 25C dla 100 kHz, a z ramk mie-
Podstawowym materiaem katody po- stop elazo-niklowy (alloy 42). Jego za- dzian 40 m.
cztkowo by w nich sproszkowany dwu- let jest niski wspczynnik rozszerzal-
tlenek manganu. Materia katody i pro- noci cieplnej, niski koszt i atwo ob- Miniaturowe kondensatory
ces jego formowania ma istotny wpyw rabiania. Istotny postp w wytwarzaniu tantalowe
na wielko ESR. Znaczne obnienie ESR miedzianych ramek wyprowadzenio- Bardzo wanym parametrem kon-
osignito przez zastpienie w katodzie wych uatwio ich uycie w kondensa- densatora jest rwnie jego gsto po-
MnO2 przewodzcym polimerem oraz torach tantalowych. Przewodno elek- jemnociowa, czyli stosunek jego po-
przez zmian materiau metalowej ram- tryczna miedzi jest okoo 100-krotnie jemnoci do masy. Zaley on od minia-
Rys. 1. Porwnanie przewodnoci MnO2 Rys. 4. Wzrost wspczynnika jakoci kondensatorw tantalowych zbiegiem lat wwyniku
zPEDT, od ktrych zaley ESR usprawniania technologii wytwarzania sproszkowanego MnO2
Zakoczenie
Postp technologiczny w wytwarza-
niu kondensatorw tantalowych prowa-
dzi do obnienia ESR i ESL oraz ich ze-
wntrznych rozmiarw. Dziki dopraco-
waniu procesw produkcyjnych i udo-
skonaleniu systemu katody polimerowej
kondensatory stay si bardziej stabilne,
powtarzalne i niezawodne. W rezultacie
usprawnie technologii opakowa wzro-
sa ich gsto pojemnociowa. (KKP)
Filtry
przeciwzakceniowe
parametry, waciwoci
idobieranie
Urzdzenie elektroniczne lub elektryczne jest kompatybilne elektromagne-
tycznie, jeli nie emituje zaburze, ktre zakcayby prac innych urzdze
wpobliu ijednoczenie samo jest odporne na zaburzenia emitowane przez
ssiednie urzdzenia. Oglnie mwic, zaburzenia dzieli si na przewodzo-
ne, oczstotliwociach wprzedziale od 150 kHz do 30 MHz ipromieniowane,
oczstotliwociach powyej 30 MHz. Jedn zdrg, ktr te pierwsze mog
przenika zido urzdzenia, jest sie elektroenergetyczna.
Z
aburzenia przewodzone w sieci niami ukadu. W przypadku sieci jedno- dz si natomiast we wszystkich liniach
zasilajcej ze wzgldu na charak- fazowych s to przewd fazowy L oraz ukadu w tym samym kierunku, spy-
ter oraz sposb ich rozchodzenia przewd neutralny N (rys. 1). Z kolei wajc do ziemi. Na przykad w sieciach
si dzieli si na rnicowe oraz wspl- w sieciach trjfazowych s to dwa prze- jednofazowych pyn od przewodu fa-
ne. Zaburzenia rnicowe, inaczej sy- wody fazowe, na przykad L1 i L2. zowego L i przewodu neutralnego N do
metryczne (dierential mode noise), wy- Zaburzenia wsplne, inaczej asyme- ziemi (rys. 2). Zaburzenia o czstotliwo-
stpuj pomidzy dwoma dowolnymi li- tryczne (common mode noise), rozcho- ciach mniejszych ni 500 kHz s zazwy-
Rys. 1. Zaburzenia rnicowe wsieci Rys. 2. Zaburzenia wsplne wsieci Rys. 3. Oglna struktura filtru
jednofazowej jednofazowej sieciowego
czaj spowodowane przez prdy rnico- skadow magnetyczn pola elektroma- prdw skadowej asymetrycznej i ska-
we. Zaburzenia o czstotliwociach po- gnetycznego. Ich obwody czsto bowiem dowej symetrycznej zaburze w typo-
wyej 500 kHz s z kolei zwykle skut- tworz ptle o duych powierzchniach. wym ltrze przeciwzakceniowym.
kiem prdw wsplnych.
Filtry sieciowe Z jakich elementw skada si
Zaburzenia rnicowe Niemoliwe jest cakowite wyelimi- filtr sieciowy?
iwsplne nowanie zaburze przewodzonych, kt- Czci ltrw przeciwzakcenio-
Na przykad w ukadach przeksztat- re rozchodz si w sieci elektroenerge- wych jest dawik skompensowany pr-
nikowych zaburzenia symetryczne mog tycznej. Powinno si je jednak ograni- dowo. Wykonuje si go, nawijajc dwa
mie znaczny poziom ju w zakresie bar- cza do wartoci dopuszczalnych, przy takie same uzwojenia na rdzeniu toro-
dzo niskich czstotliwoci, rzdu kilku ktrych dane urzdzenie moe popraw- idalnym, ktry charakteryzuje si du
kHz. Dzieje si tak wwczas, gdy spowo- nie funkcjonowa, samo nie zakcajc przenikalnoci.
dowane s nieliniowoci procesu prze- rwnoczenie pracy innych. Wartoci W zwizku z tym, e uzwojenia s na-
ksztacania energii elektrycznej (pro- graniczne okrela si we waciwych winite w przeciwnych kierunkach, za-
stowniki szczytowe). przepisach. burzenia rnicowe nawzajem si zno-
W zakresie wikszych czstotliwo- Przykadem takiej normy jest doku- sz. W rezultacie tylko indukcyjno
ci zaburzenia te s natomiast wyni- ment, w ktrym zapisano dopuszczalne rozproszenia tumi prdy rnicowe.
kiem procesu przeczania kluczy p-
przewodnikowych. Dziki temu, e pa-
rametry obwodu zaburze rnicowych Aby ograniczy zaburzenia przewodzone rnico-
s sabo zalene od specy ki danej in- we iwsplne pynce zido urzdzenia oraz zido
stalacji, do atwo mona je od ltrowa.
Z kolei zaburzenia asymetryczne roz- sieci zasilajcej, wykorzystuje si filtry sieciowe
chodz si w ukadach przeksztatniko-
wych m.in. w efekcie sprze pojemno-
(przeciwzakceniowe). Instaluje si je midzy
ciowych. Inne przyczyny to m.in. sprz- sieci elektroenergetyczn a obcieniem. S one
enia przez wspln impedancj, sprz-
enia midzy pytk a obudow i pomi- budowane zodpowiednio ze sob poczonych ele-
dzy elementami pprzewodnikowymi,
a ich radiatorami.
mentw pasywnych: cewek oraz kondensatorw
W zwizku z tym, e rozprzestrze-
niaj si one w obwodzie, ktrego cz- poziomy zaburze w przypadku urz- W przypadku zaburze asymetrycz-
ci jest uziemienie ochronne, moe to dze do komunikacji z wykorzystaniem nych prdy w dwch uzwojeniach roz-
skutkowa sprzganiem si zaburze do sieci zasilajcej niskiego napicia. Jest chodz si w tym samym kierunku.
innych urzdze przez wspln impe- to norma PN-EN 50561. Przedstawiono Strumie indukowany w rdzeniu dawi-
dancj uziemienia. Przenikanie zabu- w niej ponadto charakterystyki zabu- ka jest sum strumieni indukowanych
rze wsplnych bywa take zwizane ze rze radioelektrycznych oraz metody w obu uzwojeniach. Indukcyjno ka-
ich pomiaru. dego uzwojenia tumi wic prdy wspl-
By ograniczy zaburzenia przewodzo- ne. Pozwala to na wczenie pomidzy
ne rnicowe i wsplne pynce z i do przewodami fazowymi i neutralnym
urzdzenia oraz z i do sieci zasilajcej, a uziemieniem kondensatorw o maej
wykorzystuje si ltry sieciowe (prze- pojemnoci.
ciwzakceniowe). Instaluje si je mi- Kondensatory CY tumi zaburzenia
dzy sieci elektroenergetyczn a obcie- wsplne, nie wpywaj natomiast na za-
niem. S one budowane z odpowiednio burzenia rnicowe. Wartoci pojemno-
ze sob poczonych elementw pasyw- ci CY s tak dobrane, eby ich prd upy-
nych: cewek oraz kondensatorw. wu pyncy przez przewd ochronny nie
Niezbdne komponenty ltru siecio- by wikszy od dopuszczalnych wartoci
wego (dawik, kondensatory CX i CY) okrelonych w normach. Kondensatory
przedstawiono na rysunku 3. Na rysun- CX tumi natomiast wycznie zakce-
ku 4 natomiast zobrazowano rozpyw nia rnicowe.
Jak si definiuje
tumienno filtru?
Inny sposb klasy kacji to podzia na
ltry sieciowe w konguracji jednostop- d)
niowej oraz wielostopniowej (rys. T5).
Dalej przedstawiamy najwaniejsze pa-
rametry filtrw przeciwzakcenio-
wych. Filtry dobiera si ze wzgldu na
dopuszczalny prd i napicie znamio-
nowe urzdzenia, w ktrym bd uy-
wane. Jednym z waniejszych parame-
trw filtrw przeciwzakceniowych
jest rwnie tumienno wtrcenio-
wa. Charakteryzuje ona ich skuteczno
w zakresie tumienia zaburze elektro- Rys. 5. Przykady filtrw sieciowych ostrukturze: a) jednostopniowej, b) dwustopniowej,
energetycznych. Strat niepodanego c) trzystopniowej id) wielostopniowej
sygnau wyznacza si, odnoszc warto
sygnau w obwodzie z ltrem sieciowym tacji technicznej ltrw sieciowych, to:
(U2) do wartoci sygnau w tym samym prd upywu oraz ich obcialno pr-
obwodzie, ale bez ltru (U1). W zwizku dowa w rnych temperaturach otocze-
z tym tumienno wtrceniow opisuje nia, zwykle w +25 i +40C.
nastpujcy wzr:
Parametry filtrw sieciowych
Prd upywu powstaje na skutek ist- Rys. 6. Schemat filtru FN406
nienia pojemnoci pasoytniczych
Charakterystyki tumiennoci wtr- oraz pojemnoci C Y pomidzy prze- Natenie prdu upywu nie powinno
ceniowej przedstawiane s w kartach wodami sieciowymi a obudow (prze- przekracza poziomw, ktre okrelono
katalogowych ltrw przeciwzakce- wodem uziemiajcym PE). W prak- w odpowiednich normach. Przykadowe
niowych. Przebiegi te wyznacza si we- tyce decydujcy wpyw ma suma po- dokumenty, w ktrych ta wielko zostaa
dug wytycznych odpowiednich norm. jemnoci C Y. Prd upywu w przybli- zestandaryzowana, to PN-EN 60950 pt.
Przykadem jest dokument PN-CISPR eniu jest opisywany nastpujc za- Bezpieczestwo urzdze techniki in-
17 pt. Kompatybilno elektromagne- lenoci: formatycznej oraz PN-EN 62841 pt.
tyczna Metody pomiaru charakte- Narzdzia o napdzie elektrycznym,
IU=2f1,1UN1,2C
rystyk tumiennoci biernych ltrw rczne, przenone, do trawnikw i inne
i elementw przeciwzakceniowych. gdzie: U N napicie znamionowe, f ogrodnicze Bezpieczestwo uytkowa-
Pozostae wane parametry, na ktre czstotliwo znamionowa, a C suma nia. Wartoci natenia prdu upywu,
powinno si zwrci uwag w dokumen- pojemnoci CY. ktre zamieszcza si w kartach katalo-
gowych ltrw sieciowych, s wyznacza-
ne w najbardziej niekorzystnych warun-
kach (m.in. przy duej tolerancji napi- otoczenia, TZ najwiksza temperatura, Na rysunku 6 przedstawiono sche-
cia znamionowego, duej tolerancji po- przy ktrej przez ltr moe pyn prd mat ltru FN406. Jest to ltr jednofazo-
jemnoci kondensatorw i przerwanych znamionowy (przewanie +40 C). wy przeznaczony do montau na PCB,
przewodach fazowych). umieszczony w kompaktowej, aluminio-
Prd obcienia, ktry pynie przez Filtry sieciowe przykady wej obudowie, o niskim pro lu. W za-
ltr przeciwzakceniowy, jest zaleny Filtry sieciowe dostpne s w r- lenoci od modelu zakres prdowy wy-
od temperatury otoczenia. Ten znamio- nym wykonaniu. Jednym z nich s l- nosi od 0,5 do 8,4 A w temperaturze naj-
nowy moe pyn w temperaturze, kt- try gotowe do zamontowania na PCB. wyej +40 C, natomiast prd upywu
ra nie przekracza pewnej ustalonej war- Projektuje si je w taki sposb, by zaj- w normalnych warunkach pracy od 2 do
toci progowej. Zazwyczaj jako t ostat- moway moliwie najmniej miejsca. 373 A (jeli przewd neutralny zostanie
ni przyjmuje si +40 C. Filtry te, zwykle w konguracji jedno- przerwany, prd upywu moe osign
Po przekroczeniu tej wartoci gra- stopniowej, s umieszczane w kompak- podwjn warto). Na rysunku 7 przed-
nicznej prd pyncy przez ltr powi- towej obudowie, a ich maksymalna moc stawiono charakterystyki tumiennoci
nien mie natenie mniejsze ni zna- jest ograniczona. wtrceniowej tego ltru.
mionowe, a w maksymalnej temperatu- Innym przykadem s ltry przeciw-
rze, w jakiej ltr moe by uywany, po- zakceniowe zabudowane w zczu IEC. Projektowanie filtrw
winien spa do zera. Zaleno t opi- Wan zalet ltrw sieciowych zinte- sieciowych
suje nastpujcy wzr: growanych z gniazdem sieciowym jest Rysunek 8 z kolei przedstawia sche-
moliwo umieszczenia dodatkowych mat ltru FN 9222 z wtykiem IEC.
przecznikw i bezpiecznikw w jednej Jest on dostpny w rnych wersjach,
obudowie. Dostpne s oprcz tego l- w tym medycznej (typ B, zgodny z nor-
try do montau wewntrznego, zamyka- m IEC/EN 60601-1 do testw po-
gdzie: I natenie prdu dopuszczalne ne w metalowej osonie. wierzchniowej wytrzymaoci dielek-
w konkretnej temperaturze, I N nate- Dalej przedstawiamy przykady trycznej, prdw upywu i wysokopo-
nie prdu znamionowego, TMAX mak- dwch ltrw przeciwzakceniowych tencjaowych), z obudow montowan
symalna temperatura, w jakiej ltr sie- w rnym wykonaniu z oferty rmy na zatrzask (typ S i S1), ochron prze-
ciowy moe pracowa, TO temperatura Scha ner. ciwprzepiciow (typ Z) i wersj zcza
Hot Inlet (typ H1). Prd znamionowy
w zalenoci od modelu wynosi od 1
do 20 A w temperaturze maksymalnie
+50 C, a prd upywu w normalnych
warunkach pracy od 2 do 373 A. Na
rysunku 9 przedstawiono z kolei cha-
rakterystyki tumiennoci wtrcenio-
wej tego ltru.
Projektowanie skutecznych ltrw
przeciwzakceniowych nie jest atwym
zadaniem. Jednym z kluczowych zagad-
nie jest wybr materiau rdzenia da-
wika. Powinien on by tak dobrany, eby
impedancja cewek sprzonych w da-
nym przedziale czstotliwoci zaburze
wsplnych bya jak najwiksza. W tym
celu stosuje si rdzenie o duej przeni-
kalnoci, przede wszystkim ferrytowe.
a)
b)
Materiay
magnetyczne
nanokrystaliczne
wietne parametry
przy niewielkiej
objtoci elementw
G
wne walory materiaw nano- dze prowadzc czsto do bdnego ich tromagnetyczne oddziaywania. Jedn
krystalicznych kryj si w nie- dziaania (brak kompatybilnoci EM). z drg propagacji takich zaburze jest
wielkich rozmiarach wyko- Z tego te powodu urzdzenia elektro- zasilajcy przewd sieciowy, dlatego na
nywanych z nich elementw, zdolno- niczne musz spenia ostre wymaga- wejciu wikszoci urzdze umieszcza-
ci do pracy w szerokim zakresie cz- nia standardw dopuszczalnych pozio- ne s ltry sieciowe skadajce si z po-
stotliwoci i moliwoci pracy w tem- mw emisji elektromagnetycznej, jak te jemnoci i indukcyjnoci ograniczajce
peraturze nawet do 120C. Gwnym wasnej odpornoci na zewntrzne elek- poziom zaburze przewodzonych. Ich
obszarem zastosowa s wysokosprawne gwnym elementem s dawi-
zasilacze impulsowych, gdzie mog by ki sygnaw wsplnych zawiera-
one uywane do budowy transformato- jce dwa przeciwstawnie nawi-
rw i dawikw mocy oraz take ltrw nite uzwojenia znoszce ska-
sieciowych z uzwojeniami skompenso- dow od prdu zasilajcego.
wanymi prdowo. Prawidowe dziaanie takich l-
Popularyzacja zasilaczy impulsowych trw stopie tumienia sygna-
w sprzcie elektronicznym, nieustanna w zakcajcych niesymetrycz-
miniaturyzacja pogbia problemy z nie- nych oraz take wymiary de-
korzystnymi oddziaywaniami elektro- terminowane s w duej mierze
magnetyczne pomidzy zespoami urz- Rys. 1. Pogldowy schemat filtru sieciowego poprzez wasnoci materiau ma-
Rys. 2. Porwnanie pocztkowej przenikalnoci wfunkcji czsto- Rys. 3. Straty pobudzenia dawikw skompensowanych prdowo
tliwoci mikkich materiaw magnetycznych uywanych wdawi- dla rnej liczby zwojw irnych materiaw
kach skompensowanych prdowo
gnetycznego uytego do wykonania nionym, chwilowym, szczytowym). Std ciwiestwie do ferromagnetykw stopy te
rdzenia takiego dawika. Zastosowanie w konsekwencji zadaniem ltru siecio- wykazuj bardzo nisk anizotropi ma-
nanokrystalicznych materiaw ma- wego jest redukcja napicia zaburze gnetokrystaliczn i znikomy efekt ma-
gnetycznych, takich jak Vitroperm, po- poniej odpowiadajcej linii granicznej gnetostrykcji. Oba te czynniki s kluczo-
zwala osign bardzo dobre rezultaty w penym zakresie czstotliwoci od 150 we dla uzyskania doskonaych mikkich
uytkowe bez koniecznoci sigania po kHz do 30 MHz. wasnoci magnetycznych.
kompromisy. Sam ltr sieciowy (RFI) wraz z uka- Naley podkreli, e gama mik-
dem pracy przedstawia ilustracja na ry- kich materiaw magnetycznych zosta-
Poziomy okrelaj normy sunku 1 Uyteczny prd I zasilania od- a w ubiegych latach rozszerzona dzi-
Zasilacze impulsowe ze wzgldu na biornika wraz z naoonym sygnaem ki opracowaniu tzw. stopw nanokrysta-
sposb swego dziaania generuj zwykle zaburze przepywa przez ltr w obu licznych. Dziki dopracowaniu si stabil-
wskopasmowe sygnay zaburze z dys- kierunkach. W efekcie dla rwnej licz- nego i niezawodnego procesu produkcji
kretnymi czstotliwociami wynikaj- by uzwoje nawinitych w przeciwnych nanokrystalicznych materiaw ze zni-
cymi z czstotliwoci ich kluczowania, kierunkach tylko rnicowe pole ma- komym efektem magnetostrykcji, kom-
typowo mieszczcymi si w zakresie gnetyczne, a wic to tworzone przez sy- pozycja Fe73.5Cu1Nb3Si15.5B7 okazu-
20200 kHz, czasami uzupenionymi gna zaburze, tworzy resztkowy stru- je si by najdoskonalszym przedstawi-
o skadowe harmoniczne. Przykadami mie w materiale rdzenia. W efekcie cielem klasy mikkich materiaw ma-
s zasilacze komputerw PC, urzdze- uzyskuje si tumienie wsplnego sygna- gnetycznych. Materia ten jest produko-
nia spawajce, czy urzdzenia zasila- u szumu. Jeli skadowe wysokiej cz- wany w duych ilociach przez rm VAC
nia wikszych mocy. Inwertery, czyli stotliwoci s odprowadzane do masy za (Vacumschmelze) i jest dostpny pod
zasilacze impulsowe z przetwarzaniem pomoc kondensatorw Cy to generowa- handlow nazw Vitroperm. Materia
DC-AC oraz AC-DC-AC, z reguy emitu- ne przez ten prd skadowe pola HIcom ten jest dwufazow struktur skadaj-
j zaburzenia z zakresu szerszego pasma nie s kompensowane a dodatkowy efekt c si ultramaych ziaren elazo-siliko-
czstotliwoci od 10 kHz do 30 MHz. tumienia uzyskuje si dziki wielkoci nowych o rednicy 1020 nm, osadza-
Przykadami mog by przeksztatniki cakowitej impedancji ltru. nych w kocowej etapie produkcji fazy
czstotliwoci systemw sterowania sil- amorcznej.
nikami popularnie nazywane napda- Materiay nanokrystaliczne Dziki temu anizotropia magnetokry-
mi silnikw. Kluczowym czynnikiem prawidowej staliny (tak okrelany jest w literaturze
Dopuszczalne poziomy emisji zabu- pracy ltru jest to, aby wynikowe nama- producenta uzyskiwana struktura ma-
rze oraz odpornoci urzdze na zak- gnesowanie (indukcja magnesowania), teriau) uredniajca si zanika, podob-
cenia okrelane s przez szereg norm re- bya mniejsza od tej, dla ktrej rdze ule- nie nasycenie magnetostrykcji. W kon-
gionalnych jak na przykad EN-55011 czy ga nasyceniu, gdy w przeciwnym przy- sekwencji materiay te mog osign
DIN VDE 0875 lub uwarunkowa wia- padku tumienie zaburze bdzie nie- najwysz przepuszczalno przy naj-
towych jak np. norma CISPR 11. Ich za- efektywne. Najlepsze warunki tumie- niszej koercji.
pisy okrelaj zwykle np. maksymalny nia s osigalne dla materiaw rdzeni Rdzenie zwijane z tam magnetycz-
dopuszczalny poziom napicia szumw z dominujcymi wasnociami materiau nych wykonanych z tego materiau opi-
w pamie czstotliwoci od 150 kHz do mikkiego o wysokiej zdolnoci magne- suj liniowe ptle histerezy z koercj
30 MHz i np. w EN-55011 wyznaczaj ich sowania i niskich stratach w materiale. mniejsz od10 mA/cm (1000 A/m) i in-
zakres granicznymi liniami charaktery- W ubiegych latach w rdzeniach uywa- dukcj nasycenia 1,2 T. Ponadto ich
styk, przy czym wprowadzaj rwnie ne byy takie materiay jak permaloj, ma- przenikalnoci mog by regulowane od
rozrnienia w zalenoci od obszarw teriay typu Sendust (materiay tworzo- okoo 15 000 do 200 000. Te waciwoci
zastosowa (przemysowego i domowe- ne z pyw bdcych mieszaninami stali, statyczne histerezy w poczeniu osiga-
go), warunkw uytkowania (poddawa- ywic silikonowych i aluminium), ferry- n gruboci tamy 1525 m oraz sto-
nia polu zewntrznemu czy wewntrzne- ty cynkowo-magnezowe, albo amorczne sunkowo wysok rezystywnoci rz-
mu) i rnych sposobw pomiaru (ured- kompozycje oparte na kobalcie. W prze- du 120 cm 2/cm prowadz do dosko-
Rys. 4. Wpyw temperatury na natenie nasycenia typowych filtrw Rys. 5. Temperaturowa zaleno zdolnoci magnesowania
sieciowych, ktry w materiaach o wysokich zdolnociach magneso- stopw nanokrystalicznych iferrytw dla 150 kHz
wania jest zwykle rwny indukcji nasycenia Bs
naych parametrw dynamicznych, czy- niu do ltrw uywajcych materiaw wysokiej indukcji nasycenia na poziomie
li najniszych strat magnetycznych oraz ferrytowych. W efekcie pasoytnicza po- 1,2 T ze znaczn zdolnoci magnesowa-
wysokiej przenikalnoci pocztkowej a jemno midzyzwojowa jest znaczco nia przenikalnoci ponad 100 000.
do najwyszych czstotliwoci. zmniejszana, a pocztkowa czstotliwo
Dziki wysokiej przenikalnoci r ta- pierwszego rezonansu i pocztkowa cz- Wysza dopuszczalna
kich materiaw moliwe jest osignicie stotliwo obszaru zmniejszenia podzia- temperatura pracy
maych rozmiarw elementw. Mona u przesuwa si do zakresu megahercowe- Warto doda, e temperatury Curie
te powiedzie, e najwysze przeni- go, ktry w wielu zastosowaniach nie jest ferrytw i materiaw amorcznych na
kalnoci r materiaw s niezbdnym ju tak istotny, bo poziom zaburze w za- tumiki sieciowe s poniej 300C, a dla
warunkiem cigego postpu miniatu- kresie tych czstotliwoci jest ju zwykle nanokrystalicznego Vitroperm Tc si-
ryzacji ltrw sieciowych. Dla przyka- znacznie niszy. ga ponad 600C. W przypadku ferry-
du w urzdzeniach medycznych wyma- tw i materiaw amorcznych o wy-
ga si ltrw CMC o najwyszych impe- Unikalne waciwoci sokiej przenikalnoci obserwuje si
dancjach (najwyszej przenikalnoci), Dla przykadu w inwerterach napicie efekt starzenia obniajcy przenikal-
poniewa prdy szumw odprowadza- szumw o wysokich amplitudach po- no i pogarszajcy wikszo wasno-
ne przez pojemnoci Cy do masy mu- chodz z dugich kabli doprowadze do ci dynamicznych i ograniczajcy za-
sz by najmniejsze jak tylko moliwe silnikw. W konsekwencji asymetrycz- kres temperatur pracy poniej 80100C.
z uwagi na bezpieczestwo pacjenta. Jest na cz widma szumw wzrasta znacz- Nanokrystaliczny Vitroperm dziki wy-
to warunkiem zapewnienia dostatecznej nie, std materia rdzenia w ltrze musi sokiej stabilnoci cieplnej mikrostruktur
ochrony osoby wchodzcej w kontakt mie moliwo absorbowania w krt- nie wykazuje efektu starzenia do 120C,
elektryczny z urzdzeniem. kim czasie znacznych energii. Jednak, je- co daje moliwo projektowania dawi-
Jak pokazuje rysunek 2 pocztkowa li sygnay szumu s zbyt wielkie, jego kw i transformatorw zachowujcych
przenikalno Vitroperm jest porw- tumice wasnoci mog zanikn za parametry w wyszych temperaturach
nywalna do najwyszych przenikalno- spraw efektu nasycenia rdzenia dawi- lub miniaturowych elementw pracuj-
ci materiaw amorcznych i przewy- ka. Mona tego unikn wybierajc ma- cych przy wyszych prdach ni ich od-
sza zdecydowanie waciwoci materia- teria rdzenia czcy wasnoci wyso- powiedniki wymiarowe wykorzystujce
w konwencjonalnych. Korzystny zakres kiej indukcji nasycenia z du zdolno- klasyczne materiay magnetyczne.
charakterystyki czstotliwoci zaley od ci magnesowania. Stosownie do rysunku 5 pocztkowa
pocztkowej przenikalnoci magnetycz- W wikszoci mikkich materiaw przenikalno materiau Vitroperm dla
nej i i duej opornoci elektrycznej ma- magnetycznych, jak np. ferryty MnZn, 150 kHz pozostaje liniowa i niewiele si
teriau okoo 120 cm2/cm, w pocze- materiay permalojowe czy oparte na zmienia w zakresie od 40 do 120C.
niu z niewielk gruboci tamy nano- stopach amorcznych kobaltu, dua in- Charakterystyki te dla konwencjonal-
krystalicznego materiau na poziomie dukcja nasycenia wyklucza du magne- nych materiaw jak ferryty (rwnie
20 m lub mniej. Wysoka zdolno ma- sowalno i odwrotnie. Bazujce za na permaloj) wykazuj nieliniowoci, kt-
gnesowania materiau Vitroperm pozwa- elazie stopy nanokrystaliczne prezen- re uwzgldnione przy projektowaniu
la na mniejsz liczb zwojw w porwna- tuj akurat t unikaln kombinacj cech elementw ograniczaj zakres ich za-
stosowa.
Tabela. Porwnanie wasnoci mikkich materiaw magnetycznych do filtrw zasilajcych Krzysztof Kardach
Oparty na amorficznym
Materia bazowy NiFe permaloy Ferryt MnZn Nanokrystaliczny
kobalcie
Przenikalno r, maks. (10 kHz) > 90000 < 20000 15000 15000 ... 80000
Straty PFe
5 W/kg 14 W/kg 17 W/kg 3 W/kg
(25 kHz, 200 mT, 100C) Contrans TI Sp. z o.o.
Indukcja nasycenia Bs 0,6 T 0,8 T 0,48 T 1,2 T ul. Polanowicka 66, 51-180 Wrocaw
Temperatura Curie Tc 210C 400C 220C > 600C
Maksymalna temperatura tel. 71 325 26 21...24, faks 71 325 44 39
90C 120C <100C >120C
pracy cigej Tmax contrans@contrans.pl, www.contrans.pl
Robotyzacja
produkcji
wprzemyle
elektronicznym
Mimo e technologia montau powierzchniowego ma ju kilkadziesit lat ijest
gwnym wyborem wprodukcji elektroniki, niestety wci nie da si cakowicie
wyeliminowa zpytek komponentw przewlekanych. Zcza zasilajce, due
kondensatory lub podzespoy mocy czsto nie mog by lutowane wtechnolo-
gii powierzchniowej, co zmusza do utrzymywania stanowisk montau rcznego
iurzdze do ich obsugi.
W
standardowym procesie pro- maszyny tworzone na zamwienie i wy- Wychodzc naprzeciw oczekiwaniom
dukcji lutowanie komponen- korzystywane w produkcji pprzewod- klientw zwizanym z cig redukcj
tw przewlekanych odby- nikw lub wywietlaczy, ale seryjne ro- kosztw produkcji oraz zwikszaniem
wa si na tzw. fali. Ze wzgldu na bar- boty typu SCARA lub jednostki 6-osio- jej jakoci i wydajnoci, rma Renex po-
dzo du wydajno tych maszyn, jest we, adaptowane do zada wczeniej wy- stanowia zbudowa maszyn do selek-
to operacja kosztowna: wymaga skom- konywanych rcznie w trakcie produk- tywnego lutowania elementw przewle-
plikowanych przenonikw (carrier) cji pakietw elektronicznych. kanych z wykorzystaniem robota typu
wykonywanych z drogich materiaw. SCARA rmy Omron. Podstawowym
Przenoniki musz te by indywidu- zaoeniem projektu byo niewykorzy-
alnie wykonywane do kadej aplikacji, stywanie drogich komponentw wyma-
ktra bdzie poddana procesowi lutowa- ganych do budowy przenonikw pakie-
nia na fali. tw (carrier) uywanych w procesie lu-
Ze wzgldu na rosnc miniaturyza- towania, uproszczenie procesu lutowa-
cj, stosowany jest rwnie proces lu- nia w stosunku do lutowania selektyw-
towania selektywnego, w ktrym wy- nego oraz moliwo wczenia urz-
prowadzenia komponentw montowa- dze do pracy w liniach produkcyjnych,
nych technologi przewlekan s usta- opartych o transport krawdziowy, bar-
wiane na wylocie wskiej dyszy ze spo- dzo popularny w produkcji SMT. Dziki
iwem, tak, aby lutowaniu zostay pod- dowiadczeniu, jakim dysponuje Renex
dane tylko interesujce nas miejsca. oraz wsppracy z rm Omron jed-
Niestety proces ten jest znacznie wol- nym z najlepszych dostawcw robotw
niejszy i duo bardziej skomplikowany typu SCARA na polskim rynku takie
ni lutowanie na fali. zadanie udao si zrealizowa.
W II kwartale 2016 Renex wczy
Odpowiedzi s roboty do oferty zrobotyzowan stacj do lu-
dolutowania towania elementw przewlekanych.
W ostatnim czasie mona zaobser- Urzdzenie bazuje na ramie konstruk-
wowa, e udzia robotw w produkcji cyjnej oraz robocie typu SCARA se-
elektroniki szybko wzrasta. To zapewne rii R6YXGL rmy Omron. Na potrze-
dlatego, e nie s to ju specjalizowane Fot. 1. Gowica lutujca by urzdzenia zostay zaprojektowane
Nowatorska obudowa
do Raspberry Pi
przenie swoj aplikacj
na wyszy poziom
zaawansowania
Miniaturowe komputery jednopytkowe ciesz si coraz wiksz popularnoci.
Dziki nim mona tworzy ciekawe aplikacje zarwno wobszarze hobbystycz-
nym jak iprofesjonalnym. Jednak co wprzypadku, kiedy chcemy, aby np. ste-
rownik zbudowany woparciu onajbardziej popularne na rynku Raspberry Pi by
solidnie zabezpieczony lub po prostu wyglda profesjonalnie? Potrzebna jest
zpewnoci dobra obudowa speniajc podstawowe potrzeby, ktra przy okazji
bdzie wstanie uatwi ewentualne rozbudowy systemu.
R
aspberry Pi nadaje si do wie- tyki budynkowej. Dziki od-
lu ciekawych aplikacji. Najpro- powiedniemu oprogramowa-
stsze, niewymagajce dodatko- niu, takiemu jak projekt www.
wych elementw rozwizania (oparte nettemp.pl, mona stworzy
praktycznie wycznie na odpowiednim sterownik ogrzewania/wen-
soft warze) to domowe centrum rozryw- tylacji, system alarmowy, au-
ki, serwer www lub NAS. Do takich za- tomatyk bramy, system kon-
stosowa nadaj si najpowszechniej troli dostpu czy pomiar zu-
dostpne obudowy pozwalajce za- ywanych mediw. To ju
mkn sam pytk z komputerem. najczciej wymaga dodatko-
Ostatnio modne stao si wykorzystanie wych ukadw elektronicz-
komputerw jako sterownikw automa- nych, poczonych z kompu-
terem. Aplikacje
tego typu naj-
czciej zamyka Fot. 2. Obudowa mieci nie tylko same Raspberry Pi,
si w oddzielnej ale rwnie zapewnia miejsce na dodatkowe pytki uni-
szafce, wyposa- wersalne mona je wykorzysta w dowolny sposb
a w pewne za- lub przygotowa wasn. Pusta przestrze zmieci np.
silanie, dopro- ktowe wyprowadzenie zcza HDMI
wadza przewody
od czujnikw. Aby wszyst- nowego montau pytki komputera (co
ko wygldao przejrzycie, w pytszych skrzynkach byo utrudnio-
pozwalao sprawnie ca- ne) albo nie gwarantoway moliwoci
o nadzorowa oraz ua- atwej rozbudowy.
twiao dalsz rozbudow,
mona wszystko umieci Inne spojrzenie na obudow
na szynie DIN. Dostpne do Raspberry Pi
Fot. 1. atwa rozbudowa systemu o kolejne moduy BC do tej pory obudowy ska- Na rynku pojawia si ciekawa alter-
(oszerokoci od 17,8 do 161,6mm) jest prosta dzi- zy way uytkownikw natywa obudowy do Raspberry Pi, kt-
ki bezobsugowej, 16-biegunowej magistrali montowanej na sporo kompromisw. ra powstaa jako uzupenienie syste-
podobudowami Najczciej wymagay pio- mu obudw instalacyjnych BC rmy
Fot. 4. Obudowa
idealnie wspgra
zszyn DIN, nie-
Fot. 3. Zcza wtykowe pozwalaj w atwy sposb wypro- mniej jednak wystar-
wadzi np. wejcia czujnikw 1-wire lub magistral I2C. czy zatrzasn za-
Dostp do karty microSD take jest atwy, bo nie potrzeba czepy wpozycji ze-
demontowa urzdzenia wntrznej imo-
na bez dodatko-
Phoenix Contact. Zachowujc identyczny pro l, a- wych elementw
two daje si zestawia z pozostaymi elementami se- przykrci j wprost
rii BC, pozwalajc tym samym na swobodne rozbu- dociany lub innej
dowywanie projektu cznik magistralny HBUS paskiej powierzchni
Nowe
analizatory
serii RSA500
iRSA600
firmy Tektronix
W poprzednim wydaniu Elektronika mona byo przeczyta artyku oodwie-
onej wersji popularnego, przenonego analizatora widma firmy Tektronix.
Wobecnym numerze przyjrzymy si dwm zupenie nowym przyrzdom, ktrych
premiera miaa miejsce wraz zpojawieniem si nastpcy RSA306. S to analiza-
tory zserii RSA500A oraz RSA600A pracujce wczasie rzeczywistym.
P
od wieloma wzgldami specy- wymiennego akumulatora. Obudowa, pozwala poprawi dokadno wewntrz-
kacja obydwu nowych modeli po- ksztatem podobna do tej znanej z RSA- nego oscylatora, a take wspomaga dzia-
krywa si. Rnice pojawiaj si 306B, wykonana jest z tworzywa odpor- anie funkcji mapping.
w konstrukcji obudowy i ukadu zasila- nego na uderzenia i wyposaona zostaa Do przyrzdu dostpny jest szereg ak-
nia, ktre warunkuj gwny obszar za- w specjalne uchwyty do przymocowania cesoriw w postaci: kabli, adapterw,
stosowania kadego z nich. W tabeli 1 naramiennego paska. Cechy te sprawiaj, tumikw, anten, ltrw oraz sond (rw-
zamieszczono zestawienie najwaniej- e urzdzenie moe by uywane w trud- nie do pomiaru pola elektromagnetycz-
szych parametrw analizatorw rmy nych warunkach terenowych w zakresie nego w polu bliskim). Dla wersji z gene-
Tektronix wykorzystujcych port USB3.0. temperatur od 10 do +45C. Producent ratorem ledzcym (tracking generator)
deklaruje przy tym do 4 godzin czasu dostpne s zestawy kalibracyjne oraz
RSA500A pracy na baterii bez koniecznoci ado- stabilne fazowo kable.
Analizator RSA500A moe by zasila- wania. Dodatkowo analizator zosta wy- Tektronix we wsppracy z firm
ny z adaptera sieciowego, ktry peni tak- posaony w odbiornik GPS/GLONASS/ Panasonic oferuje jako opcjonalne wy-
e funkcj adowarki dla wbudowanego Beidou. Podczenie zewntrznej anteny posaenie odporny tablet, ktry moe
by uytkowany na zewntrz, nawet
Tabela 1. Porwnanie podstawowych parametrw przenonych analizatorw widma firmy Tektronix w najtrudniejszych warunkach atmosfe-
Model RSA306B RSA503A i RSA507A RSA603A i RSA607A
rycznych i jest przeznaczony do wsp-
RSA503A: 9 kHz3 GHz RSA603A: 9 kHz3 GHz
Zakres czstotliwoci od 9 kHz do 6,2 GHz pracy z analizatorem. Jest on odporny na
RSA507A: 9 kHz7,5 GHz RSA607A: 9 kHz7,5 GHz
Pasmo przechwytywania py i wod (IP65), a take zosta przete-
40 MHz 40 MHz 40 MHz
(pracy w trybie real-time) stowany pod ktem zgodnoci z norm
Spurious-Free Dynamic MIL-STD-8910G. Analizator oraz tablet
60 dB 70 dB 70 dB
Range (SFDR)
Tracking generator Niedostpny Opcja Opcja mona bezpiecznie przewozi w specjal-
Wymienny akumulator Wbudowany zasilacz nej twardej walizce.
Sposb zasilania Zasilany z portu USB 3.0 bd zasilacz sieciowy sieciowy
Obszar zastosowania W terenie i laboratorium W terenie W laboratorium RSA600A
Projektowanie
Projektowanie ukadw Analizatory serii RSA600A przezna-
Zarzdzanie widmem i testowanie urzdze
Aplikacje w.cz. bezprzewodowych i IoT czone s do prac prowadzonych w labo-
Edukacja Instalacja i utrzymanie sieci EMI/EMC ratoriach. Podobnie jak w serii 500 do-
Nowy RSA306B
Analizator widma czasu
rzeczywistego
Wsppraca z komputerem
z zainstalowanym oprogramowaniem
SignalVu-PC poprzez port USB 3.0
Tester funkcjonalny
oparty na platformie PXI
do pompy AdBlue firmy Bosch
Artyku opisuje projekt zautomatyzowanej stacji testujcej dziaanie pompy
AdBlue przy wykorzystaniu testw hydraulicznych w zakadzie produkcyj-
nym firmy Robert Bosch. Do wykonania testera uyta zostaa platforma
sprztowa PXI ioprogramowanie firmy National Instruments, ktre razem pozwa-
laj na szybki rozwj stacji testujcej zmoliwoci akwizycji oraz przetwarzania
danych, atake komunikacji zpozostaymi komponentami wprocesie wytwa-
rzania oraz testowania.
Z
akad w Czeskich Budziejowicach
jest jednym z najnowoczeniej-
szych i najszybciej rozwijaj-
cych si oddziaw rmy Robert Bosch.
Znajdujce si tam dziay rozwoju oraz
testw dugoterminowych skupiaj swo-
j uwag gwnie na projektowaniu oraz
wytwarzaniu komponentw przeznaczo-
nych na rynek samochodw osobowych.
Jednym z produkowanych kompo-
nentw jest pompa AdBlue, ktrej na-
zwa pochodzi od pynu wykorzystywa-
nego w silnikach Diesla. Pyn ten, ustan-
daryzowany norm ISO 22241, ograni-
cza koncentracj tlenkw azotu w spali-
nach, co pozwala producentom sprosta Rys. 2. Krzywa prdowa elektromagnesu pompy ma dwa punkty przegicia. Pierwszy
wymaganiom norm EURO IV i wy- znich sygnalizuje moment, wktrym zawr zaczyna si otwiera, drugi natomiast jest skut-
szym. Zadaniem pompy jest wtryski- kiem osignicia finalnej pozycji
wanie AdBlue pod cinieniem 4,58,5
bara do rury wydechowej w pobliu ka- zapewniania jakoci tych elementw sterowniku PLC umoliwiajcym kon-
talizatora. i wydajnoci procesu testowania r- trol zaworw oraz komunikacj z sys-
Przed wysaniem do klienta kada ma zacza szuka rozwizania dla te- temem zarzdzania produkcj (MES).
wyprodukowana pompa przechodzi stw zautomatyzowanych. Pocztkowo Opierajc si na pozytywnym dowiad-
wiele testw cinieniowych. Std dla testowanie bazowao na posiadanym czeniu z poprzedniego projektu, zesp
zdecydowa si wykorzysta w nowym
systemie platform PXI wraz z oprogra-
mowaniem rmy National Instruments.
Gwnymi zaletami platformy PXI s
wytrzymaa obudowa przemysowa,
moliwo dodawania i zmiany mo-
duw, a take proste oprogramowa-
nie. Innym powodem, dla ktrego zde-
cydowalimy si wybra platform r-
my National Instruments, jest moli-
wo przeprowadzania szybkiej akwi-
zycji danych (10 kS/s lub wicej), co nie
byo osigalne w systemie opartym je-
Rys. 1. Architektura systemu testujcego dynie na sterowniku PLC.
Moduy laserowe duej mocy 785...1064 nm Laserowe generatory linii dla aplikacji
zpoczeniem wiatowodowym przemysowych
Firma Laser Components zaprezentowaa dwa nowe modu- Semicon wdroy do produkcji now seri laserowych ge-
y laserowe SheauPac z poczeniem wiatowodowym (ber- neratorw linii ML-87 w kolorze zielonym i niebieskim.
-pigtailed), wyrniajce si du moc w stosunku do swoich S one przeznaczone do zastosowa w przemyle jako wska-
rozmiarw. Wystpuj one w wersji dla wiatowodu jednomo- niki linii cicia oraz markery uatwiajce pozycjonowanie
dowego 6/125 m i wielomodowego 200/220 m. Oba pracu- przedmiotw obrabianych. Nowe lasery umieszczone zosta-
j w zakresie dugoci y w masywnych obudowach o wielkoci 40200 mm. Maj
fali od 795 nm do 1064 one wewntrzne zasilacze sieciowe (87260 VAC) z kablem za-
nm. Zapewniaj moc koczonym tradycyjn wtyczk. Obudowa i uchwyt zapew-
sigajc 8 W w przy- niaj stabiln prac w trudnych
padku wersji dla wia- warunkach rodowiskowych
towodu wielomodo- (stopie ochrony IP67). Od
wego i 300 mW dla strony mechanicz-
jednomodowego. S nej rozwiza-
zamykane w herme- nie pozwa-
tycznych obudowach la na kilka
o wymiarach 22,1012,704,70 mm. Oba modele mog praco- wariantw
wa przy maksymalnej temperaturze otoczenia +60C. Ich za- monta u
kres zastosowa obejmuje medycyn, w tym aparatur denty- oraz pe-
styczn, systemy obrbki laserowej materiaw, lasery wiato- n regulacj
wodowe i systemy iluminacji. pozycji lasera.
www.lasercomponents.com Semicon, tel. 22 615 73 71, www.semicon.com.pl
Ira (A) @ Dominujca Powierzchnia wania IR w zakresie dugoci fali 7001070 nm. O ich
Zakres dugoci Kt Filtr wiata
Symbol =890 nm, dugo Obudowa wiatoczua
fali (nm) emisji dziennego doskonaej liniowoci wiadczy maksymalna odchyka
1 mW/cm fali (nm) (mm)
VEMD1060X01 2,6 3801070 820 70 0805 0,23 prdu wstecznego nieprzekraczajca 1%, porwnywal-
VEMD1160X01 2,6 7001070 840 70 0805 0,23 tak na z rnic natenia prdu powodowan przez pro-
VEMD5060X01 38 3801070 820 65 QFN 7,5
VEMD5160X01 38 7001070 840 65 QFN 7,5 tak
mieniowanie IR o nateniu 1 mW/cm, nawet wystpu-
VEMD6060X01 7 3801070 820 70 1206 0,85 jce przy bardzo duym owietleniu ta (100 mW/cm).
VEMD6160X01 7 7001070 840 70 1205 0,85 tak Pozwala to na realizacj niezawodnych sensorw odbi-
ciowych w przecznikach optycznych, czujnikach zbli-
Modele VEMD1060X01, VEMD5060X01 i VEMD6060X01, eniowych i samochodowych czujnikach deszczu. Diody ro-
produkowane w obudowach przezroczystych, su do pomia- dziny VEMDxx60X01 wystpuj w trzech typach obudw:
ru natenia promieniowania widzialnego i z zakresu bliskiej 0805 top-view (21,250,85 mm), QFN top-view (540,9 mm)
podczerwieni (3801070 nm). Trzy pozostae: VEMD1160X01, i 1206 (421,05 mm). Charakteryzuj si ktem emisji 65
VEMD5160X01 i VEMD6160X01, s produkowane w obudo- i 70, zakresem dopuszczalnych temperatur pracy od 40 do
wach z ltrem wiata dziennego i su do pomiaru promienio- +110C i dominujc dugoci fali 820 lub 840 nm.
www.vishay.com
Nowe produkty | Przetworniki i sensory
18-bitowy 8-kanaowy przetwornik A/C
SAR zwyjciem LVDS iSPI CMOS
Linear Technology dodaje do oferty przetwornikw
A/C SAR nowy model LTC2335-18 charakteryzujcy si
18-bitow rozdzielczoci i maksymaln czstotliwoci
prbkowania 1 MSps. Jest to przetwornik 8-kanaowy
z multipleksowanym wejciem akceptujcym 8 zakresw
napi od 0...5,12 V do 12,5 V. Zakresy te mog by kon-
gurowane dla poszczeglnych wej programowo, nie-
zalenie od pozostaych. Wbudowany sekwencer umo-
liwia zaprogramowanie przetwornika do pracy w cyklu
z sekwencyjnym skanowaniem kanaw przy rnych za-
kresach napi wejciowych, bez koniecznoci pniej-
szej interwencji ze strony uytkownika. Dopuszczalny
zakres wejciowych napi sumacyjnych rozciga si od
16,5 do 34 V, co pozwala na bezporedni digitalizacj
sygnaw z rnego rodzaju rde przy prostym projek-
cie toru sygnaowego.
LTC2335-18 charakteryzuje si bardzo dobrymi waciwocia- Waniejsze dane techniczne LTC2335-18:
mi szumowymi (SNR=96,7 dB), co w poczeniu z przepustowo- rozdzielczo: 18-bitowa bez gubienia kodw,
ci 1 MSps pozwala na stosowanie go np. w przemysowych sys- przepustowo: 1 MSps,
temach sterowania i aparaturze pomiarowej. dostpne zakresy napi wejciowych: 10,24, 0...10,24, 5,12,
Wyjcia LVDS oraz SPI CMOS o zakresie napi 1,8...5 V 0...5,12, 12,5, 0...12,5, 6,25, 0...6,25 V,
umoliwiaj jego wspprac rwnie ze starszymi typami mi- stabilno wewntrznego rda referencyjnego: 20 ppm/C,
krokontrolerw i ukadw FPGA. Wszystkie parametry prze- INL: maks. 3 LSB dla zakresu 10,24 V,
twornika s gwarantowane w szerokim zakresie temperatur oto- SNR: typ. 96,7 dB,
czenia od 40 do +125C. LTC2335-18 jest produkowany w obu- zakres zewntrznych napi referencyjnych, 2,5...5 V,
dowie LQFP-48 (77 mm). Jego ceny hurtowe zaczynaj si od interfejsy: SPI CMOS (1,8...5 V) i LVDS,
18,95 USD przy zamwieniach 1000 sztuk. pobr mocy: 180 mW.
www.linear.com
Szybki sensor zblieniowy IR ozmiennej Nowo opracowany detektor TSSP4056 rmy Vishay pracuje
czstotliwoci pracy, niewymagajcy na zasadzie zmiany czstotliwoci nonej sygnau zasilajce-
przetwornika C/A go emiter w zakresie od 30 do 54 kHz, identy kujc czsto-
Zazwyczaj detektory zblieniowe IR mierz odlego od tliwo sygnau, przy ktrej obiekt staje si widoczny. Takie
obiektu, wykorzystujc zmienne natenie prdu zasilaj- podejcie eliminuje konieczno stosowania mikrokontrole-
cego emiter IR (mierz warto progow prdu, przy ktrej ra z wbudowanym przetwornikiem C/A, co obnia cakowity
obiekt staje si widoczny). Technika ta wymaga jednak sto- koszt realizacji czujnika. TSSP4056 jest pierwszym na rynku
sowania drogich przetwornikw C/A do sterowania emitera. szybkim sensorem zblieniowym o staym wzmocnieniu, za-
wierajcym ltr pasmowo-przepustowy o czstotliwoci
rodkowej 56 kHz zapewniajcy monotoniczn charak-
terystyk czuoci w funkcji czstotliwoci w zakresie od
30 do 56 kHz. Ukad wykrywa zmodulowane impulsy
wysyane z emitera IR przy czuoci rwnej 0,4 mW/m,
zapewniajc krtki czas odczytu poniej 5 ms, wynika-
jcy z zastosowanej techniki sukcesywnej aproksyma-
cji. Zapewnia zakres pomiarowy od 10 cm do 2 m i sze-
roko zakresu dynamicznego >4 od najmniejszej do
najwikszej czuoci. Jest polecany do zastosowa m.in.
w autonomicznych robotach, dronach i zabawkach elek-
tronicznych. Moe by te stosowany jako prosty czuj-
nik odbiciowy w suszarkach, dozownikach, spuczkach,
maszynach sprzedajcych czy bramkach bezpieczestwa
i bramkach dla zwierzt. Zawiera fotodiod PIN i czuj-
nik umieszczone we wsplnej obudowie o wymiarach
6,956,05,6 mm. Pracuje z napiciem zasilania od 2,5
do 5,5 V, pobierajc typowo 0,7 mA prdu.
www.vishay.com
Zaawansowany czujnik obrazu CMOS 1/3 wo uatwiaj przeprowadzanie diagnostyki i sterowanie syste-
global shutter orozdzielczoci mem kamery. Komunikacja moe si odbywa szeregowo lub
1,2 megapiksela rwnolegle (przez 4-ciekowe wyjcie HiSPi).
Do oferty rmy ON Semiconductor wchodzi nowy czujnik Model AR0135AT uzyska kwali kacj AEC-Q100 Grade 2
obrazu CMOS oznaczony symbolem AR0135. Jest to czujnik dla zakresu temperatur pracy od 40 do +105C, natomiast
o formacie optycznym 1/3 i rozdzielczoci 1,2 megapiksela, AR0135CS moe pracowa w zakresie od 30 do 70C. Oba s
pracujcy w trybie skanowania rwnoczenie caej matrycy produkowane w obudowach BGA-64 oraz mog by dostarcza-
(global shutter), pozwalajcym zamrozi szybko zmieniaj- ne w postaci nieobudowanych struktur krzemowych.
ce si sceny i zapewniajcym efektywn synchronizacj z pul-
www.onsemi.com
sujcymi rdami wiata. Technologia rejestracji obrazu glo-
bal shutter jest kluczowa w niektrych zastosowaniach obej-
mujcych np. systemy monitorowania kierowcy, szybkie ska-
nowanie kodw kreskowych czy kamery do wirtualnej rze-
czywistoci.
AR0135 charakteryzuje si 10-krotnie mniejszym tzw. pr-
dem ciemnym i 4-krotnie wiksz sprawnoci w porwna-
niu z poprzedni generacj czujnikw. Cechy te zapewniaj
odwzorowanie czystych, niezaszumionych obrazw rejestro-
wanych zarwno w jasnym, jak i ciemnym otoczeniu, rwnie
w zakresie wysokich temperatur. Ukad zapewnia rozdziel-
czo 1280960 pikseli przy szybkoci rejestracji 54 fps i 720p
przy szybkoci 60 fps. Zawiera linie Flash i Trigger uatwiaj-
ce kontrol zewntrznych diod LED i pozwalajce atwiej syn-
chronizowa wiele czujnikw w aplikacjach z kamerami stereo.
Wbudowany czujnik temperatury i ukad statystyki dodatko-
rw, produkowane na zakres rezystancji od 0,01 do 0,05 . Kondensatory serii GCB s polecane do zastosowa przede
Wystpuj w trzech klasach tolerancji: 0,1%, 0,5% i 1,0%. wszystkim w elektronice samochodowej w podsystemach pra-
Zawieraj metalow warstw rezystancyjn wykonan z ni- cujcych w ekstremalnych warunkach (ukad sterowania silni-
chromu lub z miedzi manganowej, ktrej wspczynnik tem- kiem, ukad napdowy, obwody zabezpieczajce). Poza odpor-
peraturowy nie przekracza 20 ppm/C. Wspczynnik tem- noci na ekstremalne temperatury od 55 do +200C wyr-
peraturowy caoci z uwzgldnieniem terminali wynosi 35 niaj si te du niezawodnoci. S produkowane na zakres
ppm/C. Rezystory WSK120618 mog pracowa w zakre- pojemnoci od 1000 pF do 470 nF i na zakres napi znamio-
sie dopuszczalnych temperatur otoczenia od 65 do +170C. nowych od 120 do 100 V.
www.vishay.com www.murata.com
Switche przemysowe zarzdzalne grupowo cj i rekonguracj sieci w postaci piercienia w czasie 20 ms.
Advantech Connectivity Group (ICG) wprowadzi na ry- Dodatkowo, przecznik jest obsugiwany przez systemy NMS
nek seri zarzdzalnych switchy ethernetowych z rodziny pomagajce w diagnozie i utrzymaniu sieci. Aluminiowa obu-
EKI-7710 wyposaonych w funkcj IXM, pozwalajc na gru- dowa switcha ma IP30 i pozwala na monta nacienny lub na
pow obsug grupy urzdze i kopiowanie konguracji do standardowej szynie DIN. Konstrukcja pozwala ponadto na
wielu jednostek z urzdzenia typu master do pozostaych. redundantne zasilanie napiciem 2448 VDC.
Nie tylko przyspiesza to znaczco kon-
guracj sieci, ale take ogranicza moli-
wo pomyki.
Seria EKI-7710 obejmuje 8 modeli,
z czego 4 jednostki wyposaone s w za-
silanie PoE. Modele z PoE maj 8 portw
PoE+ zdolnych do dostarczenia do obci-
enia a 30 W i gigabitowe porty com-
bo, kongurowalne jako SFP lub RJ-45.
W zalenoci od dobranej wkadki SFP
mog wykorzystywa poczenia wiato-
wodowe na dystansie do kilkudziesiciu
kilometrw.
Urzdzenia zostay przystosowane do
pracy w trudnych warunkach przemy-
sowych przy temperaturze od 10...
40C do 60...75C (w zalenoci od wer-
sji). Switch wspiera szereg funkcji i pro-
tokow warstwy drugiej, takich jak
X-Ring Pro, ktry zapewnia redundan-
Advantech Poland, tel. 22 315 11 25, www.advantech.com
Pierwsza na rynku pami Universal Flash od pamici UFS poprzedniej generacji. Przy odczycie sekwen-
Storage (UFS) 2.0 opojemnoci 256 MB cyjnym ukad oferuje przepustowo 850 MB/s, niemal dwu-
Samsung Electronics zaprezentowa pierwsz 256-megabaj- krotnie wiksz ni napdy SATA SSD, a przy zapisie sekwen-
tow pami bazujc na nowym standardzie Universal Flash cyjnym 260 MB/s, niemal trzykrotnie wiksz ni wysokiej
Storage (UFS) 2.0, adresowan do urzdze mobilnych kla- jakoci karty micro SD. Pozwala to np. na pynne odtwarza-
sy high-end. Jest to pami szybsza od popularnych napdw nie lmw Ultra HD 4K na dzielonym ekranie, rwnoczenie
SATA SSD dla komputerw stacjonarnych. Zostaa zrealizo- z przeszukiwaniem czy pobieraniem klipw wideo. Pojemno
wana w technologii V-NAND zapewniajcej szybko operacji 256 GB wystarcza na zapis niemal 50 lmw w rozdzielczoci
wejcia/wyjcia wynoszc odpowiednio 45 i 40 tys. IOPS dla Full HD. Jeli chodzi o wymiary ukadu, oferuje on wikszy
odczytu i zapisu w trybie random, niemal dwukrotnie wiksz wspczynnik pojemno/objto ni karty micro SD.
www.samsung.com
Izolowane przetwornice DC-DC Module wiera dodatkowy, liniowy regulator napicia o wydajnoci pr-
ozakresie napi wejciowych dowej 300 mA i maych szumach wyjciowych (20 VRMS). Jego
od 2,8 do 40 V zakres napi wyjciowych wynosi od 1,2 do 18 V.
Do oferty Linear Technology tra y dwie kolejne prze- Ceny hurtowe przetwornic LTM8067 i LTM8068 zaczynaj
twornice DC-DC rodziny Module oznaczone symbolami si od 10,90 USD przy zamwieniach 1000 sztuk.
LTM8067 i LTM8068. S to przetwornice izolowane zawieraj-
www.linear.com
ce transformator, ukad sterowania, tranzystory przeczajce
i inne niezbdne komponenty zamknite w miniaturowej obu-
dowie BGA o wymiarach 11,39,04,9 mm. Mog pracowa
w szerokim zakresie temperatur zcza od 40 do +125C. Do
realizacji kompletnego obwodu wymagaj jedynie zewntrz-
nego rezystora i dwch kondensatorw. Pod wzgldem drogi
upywu, odstpu izolacyjnego i innych parametrw oba uka-
dy speniaj wymogi normy bezpieczestwa UL60950 dla sys-
temw IT. Zapewniaj izolacj galwaniczn midzy wejciem
i wyjciem na poziomie 2 kVAC.
Standardowe i
modykowane
obudowy plastikowe i
metalowe z aluminium
oraz stali
sales@hammondmfg.eu
www.hammondmfg.com
Elektronik Maj 2016 121
Nowe produkty | Ukady zasilania
90-watowe sterowniki LED do komercyjnych oczu, wan zwaszcza przy dugim czasie przebywania uyt-
systemw owietleniowych, eliminujce kownika w pobliu rda wiata.
zjawisko migotania Oba ukady mog wsppracowa z maymi kondensatorami
Dialog Semiconductor dodaje do oferty dwa sterowniki LED w obwodzie wejciowym i wyjciowym oraz z maymi trans-
o mocy wyjciowej 90 W przeznaczone do zastosowa w ko- formatorami, co skraca list podzespow, redukujc wymia-
mercyjnych systemach owietleniowych: iW3629 (bez regulacji ry i koszt zasilacza. Zapewniaj wspczynnik mocy wikszy
jasnoci) i iW3631 (z regulacj jasnoci). Ukady te pozwalaj od 0,95, mniejsz od 15% zawarto harmonicznych i spraw-
zastpi nawet do 45 podzespow pasywnych. Dziki opaten- no powyej 85% w szerokim zakresie obcie, pozwala-
towanej technologii Flickerless wyeliminowano w nich zjawi- jc atwo uzyska kompatybilno z wymogami Design Lights
sko migotania. Jest to kluczow cech eliminujc zmczenie Consortium (DLC). Ich dwustopniowa struktura wewntrz-
na obejmuje stopie prostownika AC pracujcego z napi-
ciem wejciowym od 90 do 277 VAC, aktywny ukad mikkie-
go startu i stopie boost zasilajcy przetwornic DC-DC y-
back. iW3629 zasila diody LED staym prdem. Dziki zastoso-
waniu opracowanej przez rm Dialog techniki pomiaru pr-
du w obwodzie pierwotnym, zapewnia mae wspczynniki
line- i load-regulation bez koniecznoci stosowania elementw
sprzenia zwrotnego po stronie wtrnej transformatora. Jest
gotowy do pracy w czasie okoo 0,5 s po wczeniu zasilania.
iW3631 umoliwia dodatkowo regulacj jasnoci w zakresie od
1 do 100% wartoci maksymalnej. Zawiera interfejs do wsp-
pracy ze standardowymi regulatorami analogowymi 010 V,
co eliminuje konieczno stosowania zewntrznego rda na-
piciowego czy mikrokontrolera. Moe by te skongurowa-
ny do wsppracy z regulatorami bezprzewodowymi PWM.
www.dialog-semiconductor.com
Ukady zasilania | Nowe produkty
Impulsowe regulatory napicia
owydajnoci prdowej do 35 A
wobudowach owymiarach 75 mm
Inneon wprowadza na rynek seri impulsowych regulato-
rw napicia SupIRBuck o rekordowym wspczynniku mocy
do objtoci obudowy, wyposaonych w cyfrowy interfejs I2C/
PMBus. Zawieraj one m.in. kontroler PWM, wysokoprdowe
tranzystory MOSFET i diod Bootstrap zamknite wewntrz
miniaturowej obudowy PQFN. Nadaj si do wykorzystania
wszdzie tam, gdzie stosowane s niskie napicia i due pr-
dy zasilajce. Mog by kongurowane zdalnie przez interfejs
PMBus, a ich parametry s przechowywane w wewntrznej pa-
mici. Za pomoc 66 komend PMBus uytkownik moe pre-
cyzyjnie kongurowa i mierzy parametry pracy regulato-
ra, m.in. napicie wejciowe oraz napicie, prd i moc wyjcio-
w, co przekada si na znaczne skrcenie czasu projektowa-
nia i wprowadzania nowych produktw na rynek. Co wicej,
regulatory SupIRBuck daj rwnie moliwo pracy w stan- Waniejsze parametry:
dardowej konguracji analogowej niewymagajcej programo- napicie wejciowe: do 21 V,
wania, gdzie wyniki pomiaru prdu wyjciowego i temperatu- napicie wyjciowe: od 0,5 V do 0,875 VIN,
ry s wyprowadzane w postaci analogowej. czstotliwo pracy: do 1,5 MHz,
Nowa oferta obejmuje 4 typy regulatorw: 6-amperowy dokadno pomiaru prdu wyjciowego: 5%,
IR38060 produkowany w obudowie PQFN5x6 oraz 15-, 25- dokadno wbudowanego rda napiciowego: 0,5%,
i 35-amperowe IR38062, IR38063 i IR38064 produkowane zakres temperatur pracy zcza: od 40 do +125C,
w obudowach PQFN5x7. wbudowany ogranicznik prdowy.
www.infineon.com
Miniaturowe zasilacze AC-DC 5 W wartoci napi od 3,3 do 48 V DC. Zasilacze serii EME05 s
do montau PCB zgodne zwymogami chodzone przez naturaln konwekcj. Mog by bezpiecznie
standardw medycznych przeciane do 130% mocy znamionowej przez 30 sekund bez
Ultraminiaturowe zasilacze AC-DC nowej serii EME05 s ryzyka uszkodzenia, co pozwala na ich stosowanie w aplika-
najmniejszymi tego typu komponentami dostpnymi obec- cjach, w ktrych konieczne jest oddanie do obcienia wik-
nie w sprzeday. S to zasilacze o mocy znamionowej 5 W, szej mocy w fazie rozruchowej przez stosunkowo krtki czas.
dostarczane w wersjach obudowanych i open-frame. Dziki Pracuj w uniwersalnym zakresie napi wejciowych od 90
bardzo maym wymiarom, wynosz- do 264 VAC. Pod wzgldem poziomu pro-
cym 35,623,717,6 mm zajmuj mini- mieniowanych i przewodzonych zabu-
maln przestrze w urzdzeniach doce- rze elektromagnetycznych zapewnia-
lowych. Zapewniaj zgodno z wymo- j zgodno z wymogami normy EMI
gami 3. edycji midzynarodowych norm EN55011 w klasie B bez zewntrznych
bezpieczestwa dla medycyny, EN60601- ltrw. Ich dopuszczalny zakres tempe-
-1:2006 i ANSI/AAMI ES60601-1:2005. ratur pracy rozciga si od 25 do +75C
Charakteryzuj si wzmocnion (podwj- (do +50C z pen moc wyjciow).
n) izolacj do 4000 VAC midzy wejciem Zasilacze serii EME05 s obecnie do-
i wyjciem oraz zapewniaj ochron pa- stpne w ofercie Farnell element14 i Digi-
cjenta zgodnie z 2MOPP. Wystpuj w 8 Key oraz mog by zamawiane bezpo-
wariantach jednowyjciowych pokrywa- rednio od XP Power. S objte 3-letni
jcych wszystkie najczciej wystpujce gwarancj.
www.xppower.com
Redakcja magazynu
Redaktor naczelny
Robert Magdziak
tel. 22 257 84 96
r.magdziak@elektronik.com.pl
Co miesic publikujemy ponad sto stron z nowociami z brany, wywiadami,
Zastpcy red. nacz.
analizami rynku i artykuami technicznymi Zbigniew Pitek
Piszemy dla konstruktorw elektronikw, projektantw, pracownikw
z.piatek@elektronik.com.pl
dziaw zaopatrzenia zainteresowanych pogbianiem kompetencji Tomasz Daniluk
t.daniluk@elektronik.com.pl
zawodowych oraz zdobywaniem informacji o nowych technologiach
Wsppracownicy:
Zajmujemy si tematyk projektowania i produkcji elektroniki,
Monika Jaworowska, Krzysztof Pochwalski,
oprogramowaniem, narzdziami i technologiami Jarosaw Doliski, Piotr Zbysiski,
Marcin Tronowicz, Agnieszka Grabowska
Wsppracuj z nami czoowe wiatowe firmy krajowe izagraniczne
oraz instytucje zwizane zbran elektroniczn Redakcja techniczna
Beata Gowacka-Woniak
Wszystkie artykuy redaguj inynierowie elektronicy otrzymujesz dziki
temu sprawdzone, merytoryczne informacje Adres redakcji
Publikujemy unikalne wywiady z ludmi odnoszcymi sukcesy
Redakcja magazynu Elektronik,
ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa
w naszej brany
Co miesic opracowujemy analizy rynku w formie raportw zawsze
Dzia marketingu i reklamy
bdziesz na bieco z ofert dostawcw Meneder magazynu
Boena Krzykawska
Tylko u nas znajdziesz opisy nowych produktw, zanim pojawi si one
tel. 22 257 84 42, faks 22 257 84 67
u polskich dystrybutorw tel. kom. 501 047 583
b.krzykawska@elektronikaB2B.pl
Co roku wydajemy darmowy Informator Rynkowy Elektroniki kompleksowe
opracowanie zawierajce analizy rynku i przedstawiajce najwaniejszych Zesp marketingu i reklamy
dostawcw dziaajcych w brany Katarzyna Gugaa
tel. 22 257 84 64
Gwarantujemy codzienny dostp do nowoci poprzez stron ElektronikaB2B.pl
k.gugala@elektronikaB2B.pl
oraz newsletter Magdalena Korgul
tel. 22 275 84 69
Jak by na bieco z bran? m.korgul@elektronikaB2B.pl
Grzegorz Krzykawski
Dajemy Ci moliwo czytania nowoci z brany i merytorycznych artykuw tel. 22 257 84 60
wsposb, jaki lubisz. Magazyn Elektronik to kilka form publikacji: g.krzykawski@elektronikaB2B.pl
Andrzej Tumaski
tel. 22 257 84 63
a.tumanski@elektronikaB2B.pl
Katarzyna Winiewska
tel. 22 257 84 65
k.wisniewska@elektronikaB2B.pl
Serwis internetowy
http://www.elektronikaB2B.pl
Redaktor prowadzcy
Mateusz Woniak
Wydanie
Wydanie Portal oraz
Wydanie
mateusz.wozniak@avt.pl
papierowe elektroniczne newsletter tabletowe
Co miesic na Twoim Darmowe wydanie cyfrowe Znajdziesz nas Czytaj take Elektronika Wydawnictwo
biurku. Prenumerat regularnie wTwojej w Internecie na bieco korzystajc z iPada AVT-Korporacja spka z o.o.
ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa
zamwisz tutaj: skrzynce e-mailowej. aktualizowany portal Wpisz w kiosku Apple tel. 22 257 84 99, faks 22 257 84 00
www.elektronikab2b.pl/ Zamwisz je tutaj: www.elektronikaB2B.pl Store haso Elektronik
Dyrektor wydawnictwa
prenumerata www.elektronikab2b.pl/ Moesz rwnie zamwi AVT-Korporacja lub link:
prof. Wiesaw Marciniak
eprenumerata codzienny newsletter https://itunes.apple.
com/us/app/elektronik/ Dzia prenumeraty
id581347005?mt=8 ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa
tel. 22 257 84 22, faks 22 257 84 67
prenumerata@avt.pl
k
i
sk
i
rczy
f To tr. 22
n
yszto
Renex .........................................85, 87
s
d : Krz intor 4030
ia Pr 8-
o
-124 0 731
Wywz rmy ISSN S 34
EK
r
IND
SCHURTER ......................................13
k t
Semicon .....................................35, 58
e
maj % VA
T)
EJ
l
(w ty
m5
LN
NA
16
0 z
10,0
E
E SJ
raz e
OF
Techno-Service...........................66, 67 PR co , al
lna iznesu lityczn
I
.pl
IK a
B2B
ON i
aw dla b ia po
TR
nika
EL e r
.ele
UEI ....................................................15 ZY
N En kcyj a zawener-
www
MA
GA atra atna nawialne rzwdijaajc.ycIchh
Velcom .............................................61 pod tpienia oadjpn rnieijnroa wieciesekto- -
w zn rk yw u
Bez jeden spoda w zrost rcie, b ii
o o rg
gii to rw g je te tra nsp e n e a-
WG Electronics ..............................103 ro z
k to
a r
u lu
a g
ch:
a n o
n iu
si se j st y m ysz c y y now a acji. O rz y-
w z z w ie j
dn
p
s
tow , m lu in a lek r y z y
Prenumerata? sat o ry d a ch
rach n ic tw ie m w ie w nied y k bec-
dow rd e energ e z w yc c y, a
ii i o
jest
ka je st d a p r z p ra w
e n u i e r mog miejsca odbiorc e st ra-
Naprawd warto! d w ln
Kon alowe znych elektrolia- szocidadz norde blisk
126
ia o
Elektronik
- w p we o du asze
Maj 2016 t
tan tronic densator w fazie jek- oraz takich acznie osportem p biznesuatyka
y st g ra n
icz y du. N d la
r
k
ele lowe koktroliteme przez prgii, l- no stanie zane z tranpodwali, a pragamtrz str. 26
n ro n n
rze
ry p
ta le n e - w z
Ta n e, z e osowa nia en w u k a w i ia s ekaj P
Filt rame
n st a ty z w i za n tre cz tyk .
tycz htnie azy now gna w r yzuj o k li
zob rm, nad po
pa bier
s c ag sy kte mi.
ej, w do m gania h. Chara miara u w ielu ie gr
ta n t
o d sprz
cz nyc
m i w y
cz n e m
w e m
do
ne
we
nio i
ce c
iw zak ciwo
ec
, wa
etry p
o-
r z ew ce
ie
ran en ia n
u rz lne p y si la-
z ab zai
icz y i wsp siec In-
ZAMIE PROJEKT
W RZECZYWISTO
Design Center
bezpatne zasoby
projektowe online
Wyjtkowe i dostpne tylko
u nas zestawy rozwojowe
Indywidualne wsparcie od
projektu a po produkcj
pl.farnell.com