Professional Documents
Culture Documents
1. CONCEITO: linfonodo aumentado: >1 cm. Na maior parte das vezes, representa uma
resposta adaptativa normal a um estmulo imunolgico ou infeccioso, no entanto, tambm
pode significar uma doena inflamatria ou neoplsica grave. Dessa forma, o desafio para o
mdico de famlia na avaliao diagnstica diferenciar de forma eficiente as poucas pessoas
com doena grave das muitas com doena leve e autolimitada.
2. CAUSAS:
LINFONODOMEGALIA LOCALIZADA
Local Causas
Auricular anterior, retroauricular Infeces de couro cabeludo, conjuntivite, otite externa e infeces virais
ou suboccipital sistmicas.
Submandibular ou cervical Infeces bucais e dentrias, faringite, tumores de nasofaringe, tumores de
tireide, doena de Graves, infeces virais sistmicas, dengue, tuberculose,
paracoccidioidomicose e toxoplasmose.
Supraclavicular esquerda ou Altamente sugestivo de malignidade. Tumor gastrintestinal, pulmonar,
direita mediastinal, retroperitoneal, linfoma, infeces bacterianas ou fngicas de caixa
torcica ou retroperitnio.
Axilar Neoplasia ou infeco mamria, infeco do membro superior, doena da
arranhadura do gato.
Epitroclear (regio interna do Infeco da mo.
cotovelo)
Inguinal Infeco de membro inferior, micose interdigital, DSTs, metstase de neoplasia
(plvica ou anal).
Adenopatia hilar Sarcoidose, infeces fngicas, linfoma, carcinoma broncognico e tuberculose.
Mediastinal Sarcoidose, infeces fngicas, linfoma, carcinoma de pulmo e de mama,
tumores de clulas germinativas e TB.
Abdominal e retroperitoneal Tumores plvicos e gastrintestinais, TB, linfoma, tumores renais e infeces
fngicas.
Qualquer regio Doena da arranhadura do gato, linfoma, leucemia, cncer metasttico, TB,
infeces fngicas, tularemia e peste bubnica.
LINFONODOMEGALIA GENERALIZADA
Infeces virais Mononucleose, HIV, citomegalovrus, rubola, sarampo, hepatites virais agudas.
Infeces bacterianas Brucelose e febre tifoide
Infeces por micobactrias TB miliar
Infeces por fungos Histoplasmose, coccidioidomicose e paracoccidioidomicose.
Infeces por protozorios Toxoplasmose
Infeces por espiroquetas Sfilis secundria, leptospirose.
Neoplasias Linfoma, leucemia, mieloma, macroglobulinemia de Waldenstrm, metstases
de tumores slidos.
Imunolgicas e reumatolgicas Reao a frmacos, lpus eritematoso sistmico, artrite reumatide, sndrome
de Sjgren, doena de Still.
Miscelnea Sarcoidose, amiloidose, doena de Kawasaki.
3. MANEJO CLNICO:
Tempo de evoluo: processo infeccioso viral ou bacteriano torna-se menos provvel aps
um perodo de observao de algumas semanas; doenas neoplsicas ou granulomatosas
tornam-se mais provveis com o passar do tempo.
Idade: pessoas com idade avanada apresentam acometimento linfonodal devido neoplasia
muito mais frequentemente do que pessoas jovens.
Sintomas constitucionais: febre, fadiga, perda de peso ou sudorese noturna podem sugerir
doenas como tuberculose, linfoma, doenas autoimunes, neoplasia e alguns processos
infecciosos.
Sintomas locais: histria de leso ou trauma, mesmo que pequeno, na rea de drenagem
das cadeias acometidas; dor de garganta, dor de ouvido ou secreo nos olhos; tosse ou dor
torcica; dor abdominal ou outros sintomas digestivos; etc.
Medicamentos: fenitona (linfonodomegalia isolada ou associada a associada a sintomas de
doena do soro (rash, febre e esplenomegalia)), alopurinol, carbamazepina, primidona,
atenolol, penicilinas, cefalosporinas, quinidina, captopril, hidralazina, pirimetamina e
sulfonamida.
Exame fsico: completo, principalmente nos casos em que a linfonodomegalia for o sintoma
nico. Dar nfase aos seguintes aspectos:
DADOS GERAIS DE HISTRIA E EXAME FSICO QUE AJUDAM A DIFERENCIAR DOENAS BENIGNAS
DE NEOPLASIAS
Dados de histria e exame fsico Possveis diagnsticos
Sintomas agudos Doenas virais ou bacterianas
Sintomas crnicos Doenas neoplsicas, inflamatrias ou
granulomatosas
Linfonodomegalia localizada Processo reacional devido a infeco ou tumor
Pessoa jovem Diminui a probabilidade de processo neoplsico
Linfonodo > 1 cm Favorece processo benigno
Linfonodo > 1 cm e, principalmente, se > 2,25 cm Favorece processo neoplsico
Sintomas constitucionais (emagrecimento, febre, Favorece neoplasia, TB, doenas granulomatosas e
sudorese noturna) doenas do colgeno
Linfonodomegalia localizada associada a processo Linfonodomegalia reacional
infeccioso local
Exames complementares:
4. Quando encaminhar:
Pessoas com maior risco de neoplasia: pacientes com sintomas crnicos, com mais de 40
anos, com linfonodos de tamanho aumentado (principalmente se > 2,25 cm), com linfonodos
endurecidos e aderidos a planos profundos, linfonodomegalia cervical associada a fatores de
risco de cabea e pescoo (tabagismo, etilismo e idade avanada) e linfonodomegalia
supraclavicular.
Pessoas com linfonodomegalia inexplicada aps investigao inicial, quando estiver sendo
proposta a realizao de bipsia.
5. Prognstico e complicaes:
A maioria das pessoas com queixa de linfonodomegalia no apresenta uma doena grave
subjacente.
Atentando-se ao risco de neoplasia e encaminhando precocemente aquelas com maior risco,
a enorme maioria poder ser investigada e tratada adequadamente na ateno primria.