Professional Documents
Culture Documents
Aye Gl Akaln
zet
Greke bir kelime olan Synoikisis fiziki ynyle ele alndnda genelolarak
farkl yerleimlerden gelen halklarn birleip, yer deitirerek tek bir yerleim
kurmalar yada ayn blgede oturan farkl yerleim halklarnn topraklarn
birletinneleri olarak tanmwnr. Yerleim kurmak yeni bir sosyal-politik yaplanmay
da iediinden, Synoikisis ayn ,zamanda Antik Grek politikas terminojisinde farkl
halklarn ynetim dzenlerini birletirip yeni tek bir ynetici yuja ortak !?ir.ynetim
organ belirlemeleri olarak nitelendirilir. Erken Dnem (/0. 1600-/0.6. yy.)
Synoikisisler'inde topraklar ortak savunma,. yerst ve yeralt kaynaklarn ortak
kullanma gibi pratik nedenler n plandayken /0 6. yy ve sonrasnda politik nedenler
ne kmtr. Hellenistik dneme gelindiindeyse Synoikisis halklarn kendi
kararlaryla yaptklar bir eylem olmaktan karak Hellenletirme'ye hizmet eden etkin
bir yerleim politikas haline getiriImitir. Biz Hellenistik dnem Synp.ikisis'ini
Troas'daki rneiyle ele alarak aratrdk. Sz konusu Troas Synoikisis'i, /0311 yl
Diodokhlar aras byk barn hemen sonrasnda, Antigonos Monoptalmos
tarafindan, blgenin stratejik noktalarnda konumlanm alt yerleimin (Kebren,
Skepsis, Neandria, Kolonai, Larisa, Hamaksitos) halklarnn Aleksandria Troas adl
yeni yerleime g ettirilmesiyle gerekletirilmitir.
Abstract:
1. Bu makale 1999 yl Kasm aynda A. Sosyal Bilimler Ensti.~s Tarih Anabilim Dalnda
Edebiyat Doktoru nvan alarak mezun olduumuz, Prof. Dr. O. apar danmanlndaki
"Troia Blgesinde Heenistik Synoikisis'e Dein Sosyal-Politik Geliim" adl Doktora
tezimizden hazrlanmtr. alma Tarih, Arkeoloji ve Klasik Filolojinin yntemlerinden
yararlanlarak gerekletrilmi interdisipliner aratrmann tarih arlk l kesididir.
2 Aye Gl Akaln
sellJing the aim of "Hellenisation In this paper we have exemplified and researched
ii.
the HelIenistic Synoikism as it existed in Troas. The question why these settlements
(Larisa, Kolonai, Hamaxitos, Kebren, Skepsis, Neandria in the Troas) have been
chosen for Synoikism has brought to the fore the need to understand Troas historical
background until the Hellenistic Period.
Greke bir szck olan Synoikisis yada baz aratrmaclarn tercih ettii
ekliyle Synoikismos, Greke szlklerde farkl yerlerde oturan ahalilerin br
araya toplanp belirlenmi br alana yerlemeleri yada yerletirilmeleri olarak
geer. Synoikisis antik dnyaya zg bir kavram olarak ele alndndaysa,
bak alarna gre birden ok tannu yaplmaktadr. Tarihteki rneklerine
baklarak Synoikisis 5 ana tipiyle karmza kar2. Bunlardan ilki 1) Birden
ok kk yerleirnin genellikle ortalarnda ya da hepsine eit uzaklkta yer alr
ekilde kendilenne idari merkez olacak yeni bir yerleim kurmalar 2) Farkl
kk yerleimlerden gelen halklarn bir araya toplanp yeni bir alan surlarla
evirip iine yerlemeleri, 3) Yaamn srdrmekte olan bir yerleimin
ahalisnden bir ksmnn genellikle sok uzakta olmayan baka yere giderek
yeni bir yerleim kurmalan 4) Bagmsz stats olan birden ok yerleim
halklarnn yer deitirmeksizin topraklartn ve nfuslarn ..birletrerek poltik
anlamda tek bir isim ve ynetim altnda toplanmalan 5) Ozellikle Hellenistik
dnemde grlen ekliyle, egemen g tarafndan tamamen yeni bir yerleim
yeri belirlenip yada kurulup ahalisinin baka yerlerden ou kez istem d
buraya kaydnmas yada srlmesi eklindedir
Synoikisis'e ilikin akla gelen ilk soru, bu olayn antik _an hangi
dneminde ortaya km olduudur. Arkadia, Lakonia ve Kykladlar'da
yrttlen survey sonulanna gre Synoikisis'in fiziksel izlerine prehistorik
dnemden itibaren rastIand ileri srlmektedir. Buradaki ama kstl verimli
5 Cavanagh, V.G, "Surveys,City and Synoecism" City and Country in the Ancient World'de,
1991,s. 106vd.
6. Demand, N., Urban Relocarion in Archaic and Classical Greece, 1990, s. 174
7. a.g.e
8. Cavanagh 1991, s. 110 ve Homblower 1982, s. 80
9 Kahrstedt 1934, s. 1436
10. Demand 1990, s. 174
LL.Gehrke 1986. s. 109
12. Strab. VIII 3,2
13 Gehrke 1984, s. 34
14. Strab. VIII 3,2
15. Kahrstedt 1934, s. 1436
16. Demand 1990, s. 165
17. Hornblower 1982, s. 78-105
18. Diod. XIII 75.1
19 Demand 1990. s. 175
4 Aye Gl Akaln
28. bkz. Kebren iin: Akaln, Doktora Tezi s.118-127, Neandria iin: Doktora Tezi s. 162-167,
Kolonai iin: Akaln, Doktora Tezi s. 206-213, Skepsis iin: Akaln, A .. G, Troia Blgesi
Skepsis ve Hamaksitos ehirlerinin Tarihi ve Arkeolojik Aratrmalar, AU Sosyal Bilimler
Enstits-Arkeoloji Abd., Yaynlanmam Y. Lisans Tezi, 1990 s. 17-20, Hamaksitos iin:
Akaln, Y.Lisans Tezi, s. 4-6 Larisa icin: Akaln 1991, s. 4-7
29 bkz. Kebren iin: Akaln, Doktora Tezi s.ISO, Neandria iin: Doktora Tezi s. 196 Kolonai
iin: Akaln, Doktora Tezi s. 221, Skepsis iin: Doktora Tezi, s. 241 Hamaksitos iin: Akaln,
Y.Lisans Tezi, env. no: BT 2, ve Doktora Tezi, s. 263, Larisa icin: Akaln, Lisans Tezi:
Akaln, A.G, Troas limantepe Larisa's, A. DTCF- Klasik Arkeoloji Abd., Yaynlanmam
Lisans Tezi, 1988, env no: Ll ,L2, L3,L4, LS, L6, L7, L8
30. Strab. XIII 596.32
31. Hdt. V, 94-95 ve Strab. XIII 582.3
32. Strab XIII 604.47
33. Ephor, FGH i 239, s. 22
34 Erhardt, N ,Milet und seine Kolonien, 1988, s. 29
35 bkz. Kebren iin: Akaln, Doktora Tezi s. i51, Neandria iin: Doktora Tezi s. 196 Kolonai
iin: Akaln, Doktora Tezi s. 22 i ,s. Hamaksitos iin: Akaln, Y.Lisans Tezi, env. no: BT
3,4, GTI, GT 2 , GT3 , GT 4 ve Doktora Tezi, s. 263 Larisa icin: Akaln, Lisans Tezi, env
no: L9, LlO, L 30
36. Erhard 1988, s. 246
37. Mela. 197
38. Step. Byz. "__ s"
6 Aye Gl Akaln
snrlar iinde kabul eden tarihi Herodotos Lydia kral Kroisos'un Aeoller'e
kar sefere giritiini belirtirken39 ncesinde Kimmer istilasndan 'kaan ve
iinde Phrig ve Lydiallar'n da bulunduu halklarn Troas ilerine kadar
geldikleri anlalmaktad40. 7. yy. sonu .6. yy. balarna tarihlenen
Kebren41 ve Neandria42 akropo1ndeki surlar sz konusu tehlikelere kar
ina edilmi olabilirler: Buluntulara bakldnda ise yine Skepsis dnda be
sitten bulunmu olan lon ia kkenli orientalizan tarzda seramik rnekleri .stte
deindiimiz kolonizasyon kapsamnda gelimekte olan Troas'la Aeolis, lonia
blgeleri arasndaki ilikinin kantdr43.
Kentler", Anadolu Medeniyetleri Mzesi Yll, 1995, s. 87-88 ve Akaln. Doktora Tezi, s.
251
64. Xen. hell. III . 1-3
65 Schulz, A. Die Stadtmauem von Neandria in der Troas, AMS 38,2000, s.1 16-1 17
66 Xen. hel.V i 25-31
67 Demosth. XXIII 154
68 Diod. XVII i7.
69. Plut. Alex.75
70. DiodXVII.40.1 ve XVIII. 72.2
7] bkz. Larisa iin: Akaln 1991, s. i i ve Lisans Tezi. env. n. L 3 i, L36 , Neandria iin:
Doktora Tezi s. 197 Kolonai iin: Akaln, Doktora Tezi s. 221-222. s. Hamaksitos iin:
Akaln, Y.Lisans Tezi, env. no: BT 18 , BT 19. BT20. BT 21, GT5, GT6, GT 16, GT 17
ve Doktora Tezi, s. 263
LO Aye Gl Akaln
72. J.A.R Munro, J.A.R ."A letter from Antigonos to Skepsis 311 BC"JHS 19.1889 s. 336
ff.
73Welles, R.C. Royal Correspondence in the Hellenistic Period, 1934, s. 1 vd.
74. Pluto Theseus 24,32
Troas Synoikisis'i II
ekonomik sistemleri ele geirip ncelikle retimi ve ticareti tek elde toplamak
yine bununla beraber yerleimIerin sahip olduklan madenIer, ta ocaklan,
ormanar, meralar vb. doal kaynaklan merkezi ynetimin iletimi altna
almakt. Bylece reticiler, i sektrleri tamamen kontrol altnda tutulup
imparatorluk iinde dzenli kontroll retim ve ticaret devamnda da
gelir-vergi dengesi kurulabilecekti.
75. Austin, M.The He Henistic World from Alexander to the Roman Conquest, 1981, n.32
76. Strab. XIII 597-33
77. Cook, IM ."The Cities in and Around the Troad" BSA 83 1988, s. 18
78. Diod XX 104-105
12 Aye Gl Akalm
Gnmz Kaynaklar:
Akaln 1997: Akaln, A.:G "Troia Blgesi Antik Ky ehirlerinde Tarihi C?~rafy~
Calmalan" A.U DTCF Trkiye Corafyas Aratma ve Uygulama Merkez
Dergisi, 6 (1997) s. 1-14
Clarke, JT, "A Proto-Ionic Capital from the Site of NeandriaI-II" AJA 2, 1887, s.
136-148
Cook 1988: Cook, J.M "The Cities in and Around the Troad" BSA 83 (1988)
Gehrke 1986: Gehrke, H.J, Jenseits von Athen und Sparta, 1986, s.34
Munro, JAR, "A letter from Antigonos to Skepsis 311 BC"JHS 19 (1889) s.330-
340
Schulz, A. Die Stadtmauern von Neandria in der Troas, AMS 38, 2000
Levhalar
Harita Antik Troas ..-anakkale ili, anakkale Blgesi Fiziki Haritas, Harita
Genel Mdrl, 1950, Olek: 1/200000
,.
r
16 Aye Gl Akaln