S 10 (180)-2010 ngn ng & i sng 1

Ngn ng hc v vit ng hc

i chiu hn-
hn-vit:
nhng vn l thuyt v thc tin
nguyn vn khang
(GS.TS, Vin Ngn ng hc)

1. Ra i vo cui th k XIX u th k trn c s ca s miu t t m hai ngn ng

XX, ngn ng hc i chiu (cn gi l ny. C s tm l hc ca n l s kch thch
phn tch i chiu, nghin cu i chiu) ca hnh vi nguyn tc phn ng lin tng
nhanh chng tr thnh mt trong nhng phn hc tp. L lun ny cho rng, qu trnh hc
mn c nhiu ng gp nht trong nghin cu ngoi ng l mt qu trnh tng bc xy
ngn ng hc, trong ng dng ca ngn ng dng mi lin tng gia ngn ng bit
vo i sng x hi m trc ht l trong dy- (ting m ) vi ngn ng phi hc (ngoi
hc ngoi ng v dch thut. ng). ng thi, ngn ng hc miu t cu
Nh ngn ng hc c F.Von Schlegel trc M cng a ra phng php v trnh
c xem l ngi u tin s dng thut ng t phn tch tng bc i vi cu trc ngn
l ng php i chiu (contrastive ng. Theo thi gian, thut ng i chiu cng
grammar). Sau l R.Rask (1814) trong c m rng. Chng hn, Weireinch
Nghin cu ting phng bc c i v (1953) v Haugen (1956) s dng phng
ngun gc ca ting Bng o; Bopp (1816) php i chiu vo nghin cu s tip xc
bn lun v h thng m v ng t ting ngn ng v hin tng a ng. Sapir v
Phn v i chiu ting Hi Lp, ting Whorlf dng phng php i chiu
Latinh,... Cho n nay, a s kin u cho nghin cu mi quan h gia ngn ng v vn
rng, thut ng ngn ng hc i chiu ra ho; v.v.
i vo nm 1941 do Wholf a ra. Thut 2. Nu nh ngn ng hc so snh lch s ra
ng ny ra i trong trong bi cnh lch s i truc (trc ngn ng hc i chiu)
ca nc M, l s di dn t vo M c nhim v nghin cu lch i, nhm xc
trnh chin tranh v h c nhu cu hc ngoi nh quan h thn thuc gia cc ngn ng,
ng ting Anh (ni ng ra l ting Anh M). xc lp ngn ng gc th ngn ng hc i
Mt khc l do nhu cu ca nhng s quan chiu ra i mun hn v r theo mt ng
binh lnh M cng mun c hc c cht khc:
ngn ng ni m mnh tham chin c th - Tuy i tng cng l t hai ngn ng
s dng. V th, lm th no hc c mt tr ln, cng tm c trng thng qua i
ngn ng vi s tit kim c v thi gian v chiu, so snh, nhng ngn ng hc i chiu
sc lc l mt vn c nu ra v ngi ta chuyn nghin cu ng i, ch ti cc
thy rng, khng th khc hn l phi nh vo c im ging nhau v khc nhau (nghing
i chiu. Theo Fries (1945), ti liu dy hc v cc im khc nhau, tc l nhng c im
ngoi ng hiu qu nht c bin son trn m ngn ng ny c cn ngn ng kia th
c s s dng kt qu i chiu gia hai ngn khng v ngc li).
ng l ting m v ngn ng cn hc. S - Nhm vo khc phc cc li do bn ng
i chiu ny ch c th c thc hin c gy ra v thng qua vic i chiu cc bnh
2 ngn ng & i sng
din ng m, ng php, t vng, tu t,..gia
cc ngn ng tm ra cc mi quan h nh
s bin i, s i ng, giao thoa gia cc
ngn ng, gip cho vic dy hc ngn ng
ni chung, ngoi ng ni ring;...
Tri qua mt chng ng di pht trin,
cho n nay, ngn ng hc i chiu, trc
ht, vn trung thnh vi nhim v quen thuc
ca mnh l i chiu cc ni dung thuc bnh
din cu trc - h thng ca ngn ng gm
bnh din ng m, ng php, t vng- ng
ngha . ng thi, bt nhp vi s pht trin
ca ngn ng hc hin i, ngn ng hc i
chiu hng vo cc ni dung nghin cu ca
mnh vo i chiu ng dng gn vi cc
nhn t vn ho - dn tc - x hi. Vi vic
t lm mi mnh theo kp s pht trin
ca ngn ng hc hin i, ngn ng hc i
chiu v ang tr thnh mt chuyn ngnh
khng th thiu trong ngn ng hc. Cn i
vi nhu cu hc dy - hc ngoi ng hin nay
th li cng cn thit hn bao g ht.
1) Truyn thng ngn ng i chiu tp
trung vo cc bnh din thuc h thng cu
trc ca ngn ng, l bnh din ng m,
bnh din ng php v bnh din t vng -
ng ngha.
- bnh din ng m, ngn ng hc i
chiu tp trung vo nhng ni dung chnh nh
sau:
i chiu ng m hc: i chiu cch pht
m cc nguyn m v ph m gia hai ngn
ng; i chiu cc tr s formant ca nguyn
m gia hai ngn ng.
i chiu m v hc: i chiu m v on
tnh, m v siu on tnh, cch t chc m v
. i chiu m v on tnh tp trung vo s
cu thnh h thng m v v c im ca cc
m v. Theo , i chiu m v hc on tnh
gia cc ngn ng ch trng vo c im v
s i ng gia cc m v gia hai h thng
m v ca hai ngn ng; i chiu m v siu
on tnh gm cc ni dung v i chiu
thanh iu, trng m, ng iu.
s 10 (180)-2010
Mt ni dung cng c ng m hc i
chiu quan tm l vic t chc m v gia cc
ngn ng, bao gm: 1/ i chiu h thng m
v h thng gia cc ngn ng; 2/ i chiu
hnh thc chi phi hnh v gia cc ngn ng;
3/ i chiu quy tc ng m trong hai ngn
ng; 4/ i chiu h thng m t gia hai
ngn ng.
i chiu m tit: i chiu cu to m
tit bao gm cc thnh phn trong m tit,
cc c im m v trong m tit, cch t chc
m tit, cc loi m tit... gia cc ngn ng.
- bnh din ng php, ngn ng hc i
chiu tp trung vo i chiu t loi (cch
phn nh t loi gia cc ngn ng v c
im ca chng); i chiu c im ca cc
cm t gia cc ngn ng (nh cm danh t,
cm ng t, cm tnh t, cm s t,...); cp
cu, ngn ng hc i chiu tp trung vo
vn ng php - ng ngha ca cu (cc kiu
cu, c im cc ca cc thnh phn cu,...).
cp vn bn, ngn ng hc i chiu
ch trng ti vic i chiu cch t chc trong
vn bn, tnh lin kt ca vn bn,... gia cc
ngn ng.
- bnh din t vng - ng ngha, ngn
ng hc i chiu tp trung vo cc ni dung
nh cu to t, vn t v mt cu to v
ng ngha, trng t vng ng ngha, cc bin
th t vng,... Chng hn:
i chiu ngn ng hc mt hnh thi l
ch ra nhng c im ging v khc nhau v
mt hnh thi khi chng cng thuc loi hnh
hay khc loi hnh; i chiu v mt cu to
t, ch trng ti cc m hnh to t; i chiu
t ho ch trng ti tnh cht lng ca t;...
i chiu v mt ng ngha ca t, ngn
ng hc i chiu ch trng vo c cu to
ngha ca cc t, s pht trin cng nh tnh
a ngha ca t, trong tp trung vo vn
trng t vng ng ngha. Khng dng li
, i chiu v mt t vng - ng ngha cn
ch trng ti kh nng kt hp ca t trong
cu/pht ngn.
S 10 (180)-2010 ngn ng & i sng 3

2) Cng vi s pht trin ca ngn ng hc chun mc cn thit v c h thng vn t xc

hin i, ngn ng hc i chiu ch trng ti
vic i chiu ngn ng trong giao tip.
Chng hn, i chiu cc hnh vi ngn ng v
cc biu hin ca chng gia cc ngn ng (v
d hnh vi cu khin, hnh vi cm n, hnh vi
khen v tip nhn li khen, hnh vi ni n,
hnh chi ch bai,...). Nh bit, giao tip
ngn ng khng ch c thun ngn ng m
gn vi mt lot cc nhn t vn ho, x hi
v c bit l ch th giao tip (con ngi).
iu ny, lm cho ngn ng hc i chiu tr
nn c bit hp dn khi i chiu hnh vi
ngn ng gia cc ngn ng v cng theo ,
ngn ng hc i chiu c m rng sang c
i chiu phng ng (phng ng a l v
phng ng x hi) trong giao tip gia cc
cng ng khc nhau.
C th thy, theo hng ny, vn ho c
ni ln bng mt du ngang bng trong i
chiu ngn ng hc: i chiu ngn ng - vn
ho.
3. i chiu song ng Hn Vit cng
khng nm ngoi nhng nhng vn i
chiu ca ngn ng hc ni chung. y l
nhn gc tng qut. Khi i vo xem xt
c th, do c im ca hai ngn ng m i
chiu song ng Hn Vit c nhng c th
ring.
1) Xt v th v chc nng, ting Hn v
ting Vit u l ngn ng thc hin chc
nng ngn ng quc gia: ting Hn thc hin
chc nng ngn ng quc gia ca Nc Cng
ho nhn dn Trung Hoa, ting Vit thc
hin chc nng ngn ng quc gia ca Nc
Cng ho x hi ch ngha Vit Nam. C hai
ngn ng ny u l ting m ca dn tc
a s trong mi nc: ting Hn l ting m
ca dn tc Hn c dn s chim khong
95% dn s c nc; ting Vit l ting m
ca dn tc Kinh c dn s chim trn 85%
dn s c nc.
Vi v th v chc nng nh vy, c ting
Hn v ting Vit u c c mt c im ng Hn Vit cn phi ch r vic i chiu
chung l, ngn ng no cng c c nhng
nh: ting Hn l Hn ng ph thng thoi v
ch Hn gin th; ting Vit l ting Vit ton
dn v ch quc ng. Nh vy, vic i chiu
song ng Hn - Vit c th xut pht t chnh
hai ngn ng ny: i chiu Hn ng ph
thng thoi vi ting Vit ton dn.
2) Xt t gc chun v bin th, c th
thy, c ting Hn v ting Vit u c cc
phng ng a l v phng ng x hi.
bnh din phng ng a l, truyn
thng Hn ng hc phn chia phng ng
Hn lm 07 phng ng: phng ng Bc,
phng ng Ng, phng ng Tng,
phng ng Cn, phng ng Khch Gia,
phng ng Vit, phng ng Mn (mt s
kin ngh l 8 phng ng khi tch phng
ng Mn lm hai: phng ng Mn Bc v
phng ng Mn Nam). Truyn thng Vit
ng hc phn chia phng ng Vit lm 03:
Phng ng Bc, phng ng Trung v
phng ng Nam (mt s kin ngh l 4
phng ng khi tch phng ng Trung ra
thnh phng ng Trung Bc v phng ng
Trung Nam). Trong qu trnh i chiu Hn-
Vit vn phng ng a l hon ton c
th t ra. Chng hn, i chiu Hn -Vit
mt phng ng tm ra nh hng ca
phng ng Hn hoc phng ng Vit i
vi ngi hc, s dng ting Hn hoc ting
Vit.
bnh din phng ng x hi, vi c s
l thuyt chng no trong x hi tn ti cc
nhm x hi th chng tn ti cc phng
ng x hi, x hi Trung Quc v x hi Vit
Nam c rt nhiu nhm x hi v v th c rt
nhiu phng ng x hi. y cng l mt
ni dung l th trong i chiu Hn- Vit. V
d: i chiu ting lng gia ting Hn v
ting Vit, i chiu ngn ng ca c dn
mng gia ting Hn v ting Vit, ...
T (1) v (2) cho thy, khi i chiu song
ny l i chiu gia hai ngn ng chun mc
4 ngn ng & i sng
hay gia mt bn l ngn ng chun mc vi
mt bn l bin th (phng ng). Chng hn:
- Mc d ting Hn chun mc c s phn
bit rt r cc cp ph m ( cho tin li ,
chng ti ghi bng vn t v trong ngoc
n) nh (zh)-(z), (sh)-(s), (ch)-( c), nhng
mt s phng ng th khng c kh nng
phn bit ny. Ting Vit cng vy, cc ph
m (tr) (ch),( s) - (x), (r) - (d/gi) ch c
phn bit mt ch vit cn cch pht m th
hu nh khng (tr phng ng min Trung
vng Ngh An, H Tnh).
- Trong giao tip, mi vng hay cng
ng x hi cng khc nhau. V d: Trong
ting Vit c cch ni Anh i khng?, Anh
c i khng? tng ng vi ting Hn
hin i l . Nhng rt c th cc
phng ng (nh cch ni i Loan) th li
c cch din t ging nh ting Vit
). Khi hi tui, ting Vit phng ng
Nam B c cch ni Chu c my tui,
Chu c bao nhiu tui trong khi th
ting Vit ton dn phi l Chu ln my
ri?, Chu my tui ri? v ting Hn hin
i l (Rt c th ting Hn
phng ng cng c cch ni ging nh ting
Vit Nam B (? ).
3) Xt t gc loi hnh, ting Vit v
ting Hn thuc cng loi hnh ngn ng n
lp vi cc c im ni tri nh m tit tnh,
c thanh iu, khng c hnh thi t, biu th
quan h ng php bng trt t t v h t,...
Nhng c im ny lm cho ting Hn v
ting Vit ging nhau v i th v gy cm
gic d i chiu. Nhng, thc t hon ton
ngc li. L do l v, khi i chiu gia cc
ngn ng khc nhau v loi hnh (nh gia
ting Hn/ ting Vit vi cc ngn ng u
M) th nhng c im khc nhau c th
hin rt r, cn khi i chiu gia cc ngn
ng ging nhau v loi hnh (nh gia ting
Vit v ting Hn) th iu quan trng l phi
s 10 (180)-2010
ch ra nhng c im khc nhau tinh t n
sau nhng im ging nhau v i th.
Xt bnh din ng m, nhn trn tng
th, ting Hn v ting Vit c cu trc m
tit ging nhau, theo m hnh [C1wVC2] +
thanh iu, trong , thanh iu bao trm ln
ton b m tit. Nhng xem xt c th li c
nhiu im khc nhau.
S khc nhau mt cch tng minh nh v
s lng thanh mu/m u, vn mu/phn
vn, m cui, m m, thanh iu... gia ting
Hn v ting Vit th khng kh ch ra; s
khc nhau theo s i lp c-khng (m
ny c trong ting Hn c, cn trong ting
Vit th khng v ngc li) cng khng kh
nhn ra. Ci kh chnh l nhng c im
gn nhau, tc l s ging nhau b phn (trng
b phn) gia cc m, thanh iu...V d:
Trong ting Hn, hai m (b) v (p) c
miu t l mt cp i lp khng bt hi - bt
hi, nhng nu p dng vo cch miu t ny
i chiu vi ting Vit th s khng tho
ng. L do l v, nu i chiu (b) trong ting
Vit vi (b) trong ting Hn th thy s khc
nhau c bn gia chng l: (b) trong ting
Vit mi l m hai mi khng bt hi, cn (b)
trong ting Hn l m hai mi bt hi, tng
ng vi (p) hin s dng trong ting Vit
(v d: n pin; Sa Pa). V nh vy (p) ca
ting Hn l m hai mi, khi pht m lung
hi bt mnh ra (m trong ting Vit khng
c). Nh vy, nu ch quan st mt hnh
thc hay nhng c im t miu t n
ng th rt d nhm ln.
C th gp hng lot nhng nt khc nhau
tinh t gia cc m ting Hn v ting Vit.
V d:
m (h) trong ting Hn yt hu ho mnh
hn (h) ting Vit; m (k), (t) trong ting Hn
bt hi mnh hn cc m (t), (k) ca ting
Vit; m (f) trong ting Hn xt nhiu hn
m (f) ca ting Vit; m (r) ca ting Hn
rung t hn m (r) ca ting Vit,...
Mc ca cc ng nt cao, gy gia
thanh iu ca ting Hn v ca ting Vit c
S 10 (180)-2010 ngn ng & i sng 5

s khc nhau rt chi li (nh gia thanh ngang/ C l vn v tr ca trng t trong cu

khng du vi bnh thanh; gia thanh sc vi ting Hn v ting Vit cha ng nhiu
dng bnh; gia thanh hi, thanh ng vi thng tin (ngn ng, vn ho, t duy dn tc)
thng thanh, gia thanh nng vi kh thanh). trong i chiu. Chng hn trong khi ting
c bit, cc vn mu ca ting Hn nh Hn l (di gc cy
(ian), (yan), (iang), (yang), (iao), (yao), (iong),
ang ngi mt b gi) th ting Vit phi ni
(yong),.. c c im rt khc vi ting Vit.
mt b gi ngi di gc cy; ting Hn ni
S l cch pht m bi, nu khi pht m, ngi
Vit li coi chng tng ng vi cch pht m (trn ng ang i n mt
ting Vit Bc B (en), (eng), (eo), (ung) hoc ngi) , trong khi ting Vit li ni c
tng ng vi cch pht m ting Vit Nam mt ngui ang i n;... Dng nh t duy
B (dan), (dang), (dao), (dung). V th, khng v khng gian, thi gian gia hai dn tc khc
th c cch khc hn ngoi s i chiu tm nhau (im nhn) dn n nhng biu hin
nt khu bit. trong cu khc nhau. (y l l do gii thch v
Xt bnh din ng php, ting Hn v sao trt t trong ting Hn thng t ln n
ting Vit u ly trt t t v v h t biu b: nm - thng - ngy; cn ting Vit li t
th ng php. Tuy nhin, vic s dng trt t nh n to: ngy - thng - nm).
t cng nh h t gia hai ngn ng li c S khc nhau trong quan nim v mt s
nhng im khc nhau. Nhng khc nhau d t loi c th (i t, thn t), mt s thnh
thy v thng c nhc n l cu ch phn cu c th gia ting Hn v ting Vit
ca ting Hn, trt t ca cc thnh t trong (thnh phn ch ng, thnh phn tn ng v
danh ng gia ting ting Hn v ting Vit. b ng,...) cng l nhng vn i chiu
Tuy nhin, cn c th thy hng lot nhng gia ting Hn v ting Vit. V d: trong cu
c im khc nhau nu tin hnh i chiu (Trn bn t mt l hoa)
mt cch t m. Chng hn, cch dng lng t
trong ting Hn khc vi loi t trong ting a s cc hc gi Trung Quc coi l
Vit khng ch v ngn ng m cn gn vi t ch ng, trong khi gii Vit ng hc coi
duy vn ho ca mi dn tc; cch dng b Trn bn thnh phn trng ng. Dng nh,
ng mc ca ting Hn khc vi ting Vit, y khng ch l vn thun tu cu trc m
v tr ca thnh phn trng ng trong cu ting cn lin quan n t duy ca mi dn tc.
Hn khc vi ting Vit,... V d, th i chiu iu ny c th m rng nghin cu khi i
thnh phn trng ng xut hin trong mt pht chiu cc b ng phng hng, cc ng t
ngn n gin, cho thy, c s khc nhau: nng nguyn,... gia ting Hn vi ting Vit.
Ting Hn Ting Vit bnh din cu to t, ting Vit v
Chng ti hm nay 8 gi ln lp. ting Hn u ging nhau vic phn loi
truyn thng, l t n v t phc. y l
Hm nay chng ti 8 gi ln lp. c im chung, nhng khi i vo tng ni

dung c th li l c mt vn . Chng hn:
Trong khi phn ln cc ti liu v ng
Hm nay 8 gi chng ti ln lp. php ca ting Hn chp nhn cc khi nim
(ph t) gm (tin t, hu t)
Chng ti hm nay ln lp 8 gi. th gii Vit ng hc li khng mn m g vi
Tan gi hm nay chng ti ln khi nim ny khi p dng vo trong ting
lp. Vit. (Ch c mt vi tc gi Vit ng hc s
6 ngn ng & i sng
dng khi nim ph gia hay ta ph gia).
y khng ch l cch gi thun tu m n
gn vi quan nim v nhn din mt ngn
ng cng nh vic tip nhn ng php hc
phng Ty.
Mc d l cng ging nhau v m hnh cu
to chnh ph, nhng mt s t phc ting
Hn c cu trc ng tn c kh nng tch ra
mang b ng hoc thnh phn khc m cc
ng t ting Vit li khng c kh nng ny.
So snh: : : ng: ng mt gic
ngon; : gip, gip : gip mt
cht (mt tay).
i chiu ng ngha l mt ni dung l th
nht nhng kh nht, bi ngha t l mt vn
phc tp, tru tng,.... l tng hp ca
nhn thc th gii khch quan ca c mt dn
tc. V d: c th i chiu ngha t cng nh
s pht trin ngha ca cc t trong ting Hn
v ting Vit (v d, vi i, vi u,
vi n,...); i chiu cc trng t vng ng
ngha gia ting Hn vi ting Vit (nh
trng ng ngha m thc, trng ng ngha
tm l tnh cm, trng ng ngha chuyn
ng c hng/ khng c hng, trng t
vng ng ngha kch thc,..); i chiu cc
nhm ng ngha, cc cp tri ngha tng
ng gia ting Hn vi ting Vit;...Tt c
nhng i chiu ny nhm ch ra cc nt
ngha ging nhau v khc nhau trong qu
trnh hnh thnh ngha lun gn vi t duy v
vn ho ca mi dn tc. Chng hn, ngi
Vit th ni mt tri mc v ln trong khi
ngi Hn li ni (thng) v (lc).
C th thy, s khc nhau tinh t l mt
thch thc khi tin hnh nghin cu i chiu
song ng Hn -Vit, bi, gia ting Hn v
ting Vit c ph ln mt vi c im
chung d gy cm gic rng, tng ng l
ch yu cn d bit ch l th yu. Nhng,
thc t l ngc li.
3. Mt hng i chiu song ng c coi
l mi thi k hu cu trc l i chiu trn
s 10 (180)-2010
bnh din ng dng. Cng c th v l mi v
gn vi giao tip trong nhn t ngoi
ngn ng c ch trng (nh x hi, vn
ho, dn tc,..) nn hng i chiu ny ang
gy c ch . Tuy nhin, khng r rng v
rch ri nh i chiu bnh din cu trc -
h thng, i chiu gc ng dng dng
nh l mt th i chiu m, bi giao tip
ngn ng vi chin lc giao tip t thn l
mt hot ng x hi ca con ngi gn vi
hng lot cc hnh vi x hi khc. Th no
l i chiu ng dng?, theo chng ti, vn
l mt cu hi m bi bn thn ng dng
hc l mt phn mn m v phn mn ny
tng b coi l st giy loi (wast-paper
basket) chuyn thu lm nhng ci g cn
tha ra ca ng ngha hc ni ring, ngn ng
hc ni chung. Ni nh th khng c ngha l
chng ti ph nhn hng i chiu ny m
ch mun lu rng, trong s i chiu song
ng Hn Vit t gc ng dng th nn
la chn ni dung no cng nh phng php
tip cn v th php x l cho ph hp. Chng
hn, t gc nhn ngn ng trong hnh chc
vi t cch l bin th, c th tin hnh i
chiu c mt cuc thoi hon chnh n mt
m v c s dng trong giao tip vi cc
bin th khc nhau. C nhng ni dung tng
nh bit nhng nu t gc ng dng c
th tm ra nhng tng ng d bit trong
cch s dng v gii thch l do ca nhng
tng ng d bit ny. V d:
Ti sao ngi Vit (song ng Vit Hn)
khi s dng ting Hn li c phi thm t
xng h trong khi ngi Trung Quc (song
ng Hn Vit) s dng ting Vit th ngc
li (t s dng t xng h)? iu ny lm cho
nhng pht ngn ting Hn ca ngi Vit t
ra tha (!!!),
cn nhng pht ting Vit ca ngi Trung
Quc th li t c phn khng lch s (ung
nc!; ngi xung!; vo nh!).
Ti sao ngi Vit (song ng Vit Hn)
trong giao tip bng ting Hn v ngi
S 10 (180)-2010 ngn ng & i sng
Trung Quc (song ng Hn Vit) trong giao
tip bng ting Vit thng s dng cc tr
t/ tiu t tnh thi mt cch ngho nn v
thiu chnh xc?
Phi chng cch s dng lp t xng h,
cc tiu t tnh thi ny vt ra ngoi tnh
cu trc - h thng ca ng php truyn thng
m gn cht vi cc c im vn ho, thi
quen ca ngi bn ng.
4. Khng ch c mi quan h v loi hnh
hc (cng loi hnh), ting Hn v ting Vit
cn c mt mi quan h gn b l s tip xc
gia ting Hn vi ting Vit, h qu l s
nh hng ca ting Hn i ting Vit m r
nht s xut hin ca cc t mn Hn trong
ting Vit.
Tip xc ngn ng vn ho bao gi cng
to ra s nh hng ln nhau gia cc ngn
ng. Tm gc li chiu nh t ting Vit i
vi ting Hn th s nh hng ca ting Hn
i vi ting Vit l rt r. iu ny c th l
gii t tc ng ca cc nhn t ngn ng
x hi nh: ngn ng c vn t s nh hng
ti ngn ng khng c vn t, ngn ng ca
cng ng c quyn lc cao hn s nh hng
ti ngn ng c quyn lc thp hn; ngn ng
ca cng ng c nn kinh t pht trin hn s
nh hng n ngn ng ca cng ng c
nn kinh t thp hn,... Nhn vo ting Vit
hin nay c th thy, mt s lng ln cc t
ting Hn c s dng trong ting Vit trong
chim s lng ln nht, d nhn ra nht l
cc t Hn Vit (nhiu n mc m c nh
nghin cu nc ngoi tng l/ v cho l
ting Hn v ting Vit cng ngun gc vi
nhau). Cho n nay, cha c mt s liu c
th cho t mn Hn ni chung (gm t tin
Hn Vit/ c Hn Vit, t Hn Vit, t hu
Hn Vit/ t Hn Vit Vit ho, t Hn Vit
phng m phng ng Hn) v t Hn Vit
ni ring. L do l v khong thi gian tip xc
song ng Hn - Vit l qu di vi cc nhn t
ngn ng x hi qu phc tp lm cho t
mn Hn trong ting Vit tn ti thnh tng
7
tng lp lp, c tng ni ln trn b mt d
nhn bit nhng li c tng chm su nh lp
khong trong lng t. Chnh iu ny lm
cho t mn Hn ni chung v t Hn Vit
ni ring tr thnh con dao hai li i vi
nhng ngi song ng Hn - Vit, v v th
chng l mt ni dung khng th thiu khi
tin i chiu song ng Hn- Vit. Chng
hn:
1/ Ti sao khi nghe cc m c Hn Vit
ca cc t Hn Vit (quen gi l cch c Hn
Vit) li c cm gic rt gn vi m c ting
Hn ph thng hin i ca cc t tng ng?
S tng ng l nh th no, c th rt ra
c quy lut khng, ng thi, thng qua
mi tng ng c th a ra nhng nhn
xt g v c mi quan h ng i v lch i.
V d: bian- bin; guo- quc, kong-
khng, zhang-trng, an-an, lu-l,
...Nh vy, c th xut pht t m hnh cu
trc m tit i chiu s tng ng gia
cc thnh phn (on tnh gm m u, phn
vn [m m, m chnh, m cui], siu on
tnh - thanh iu) cng nh chnh th m tit
Hn Vit vi ting Hn ph thng.
2/ By lu nay, khi ni n vn Hn
Vit, mt ni dung thng c nhc n l
m hnh cu to t ngc ng php ting
Vit v coi y l tnh c th ca hin
tng mn Hn: yu t ph + yu t chnh
(cn trong ting Vit ch c m hnh to t
theo kiu ngc li yu t chnh + yu t
ph). So snh: phi c vi my bay, m
nhn vi ngi p, cao c/cao lu
/ vi nh lu,...Cu hi t ra l, y
c thc s l kiu kt hp khng c trong
ting Vit (ngc vi ng php ting Vit nh
mt s tc gi tng nu ra)? Nu qu ng
nh vy th gii thch nh th no v kh nng
kt hp trong t hc tr ca ting Vit? iu
ny lin quan i chiu khi phi l gii hng
lot cc t c kiu kt hp lin quan nh cao
8 ngn ng & i sng s 10 (180)-2010

im (gi cao im), yu im (bn cnh u
im), vui tnh, mt tay, (s) xanh mt,...
3/ Cc t Hn Vit xut hin trong ting
Vit trc ht l mang theo ngha ca c Hn
ng. Chnh v th m c tc gi cho rng,
mun tm ngha ca t Hn c hy tm trong
t Hn Vit, t Hn Triu, t Hn Nht. Th
na, di tc ng ca cc nhn t ngn ng
x hi, cc t Hn c c nhng bin ng
ngha rt khc nhau khi c s dng trong
cc ngn ng khc nhau (c th y l trong
ting Hn hin i v trong ting Vit hin
i). V d: i phng trong ting
Hn hin i l pha c a v tng quan vi
T Ting Hn hin i
o l danh t : 1. Quy lut, nguyn tc ; danh t : Ci l hp vi o c.
2. L, l l ; 3. Bin php, d tnh,
liu.
hi ng ng t : Phi hp vi
ch th ca hnh ng; trong ting Vit, i
phng c ngha l 1.Pha i ch vi
mnh trong chin tranh. 2. Bn tranh c
thua vi mnh trong mt tr chi, thi u.
Qua li nh ngha, gii thch ny c th thy,
r rng, i phng trong ting Hn
hin i c cch dng rng hn so vi i
phng trong ting Vit v v th i
phng trong ting Hn hin i khng ch
tng ng vi i phng trong ting Vit
m c th vi c i tc, i tng, pha/
nhn vt c th,... Di y l mt vi v d
so snh c th:
Ting Vit hin i
danh t : Tp th do chnh nh hay bu ra
hp bn quyt nh cng vic no

khn trng tnh t : 1. Hi hp, thp thm ; 2. tnh t : 1. Cn tin hnh gp ; 2. Tranh th
Cng thng, gay go. thi gian v tp trung ti a.
phng i ng t : Phng to ln ng t : 1. Ni qa ln so vi s tht 2. Phng
to ln.

phng tin tnh t : 1. Tin li ; 2. Gip cho danh t : Ci dng lm vic g, gip cho
tin li ; 3. Thch hp ; 4 D dt ; mc ch no .
5. Tiu tin.
sinh sn ng t; danh t : 1.Sn xut ; 2. ng t : 1. (khi qut v chc nng) ; 2.
con Sn xut (c) ; 3. Nh sn sinh.

tm s danh t : Tm s, ni lng. 1. danh t : Ni nim ring t ; 2. ng t : Ni

chuyn ring t vi nhau.

thn tnh danh t : Tnh thn. 1. danh t : Tnh thn ; 2. tnh t : C biu hin
tnh cm thn thit.

th on danh t : 1. Phng php c th ; 2. 1. danh t : Mnh kho, cch lm xo tr ; 2.

Mnh kho ; 3. Bn lnh, ti nng. tnh t : C nhiu cch lm xo tr.

th thut ng t; danh t : M, phu thut. danh t : Cch thc kho lo thc hin
cng vic c hiu qu.
S 10 (180)-2010 ngn ng & i sng 9

Khng ch c vy, qu trnh bin ng v gia t Hn Vit vi t ca ting Hn hin

ngha t lm cho khng cn c s tng i. V d:
ng (d ch l s tng ng ti thiu)
Ting Vit T mang ngha tng ng
trong ting Hn hin i
b th (th k)
th k (mt t)
am m (trm m)
cng tc (hp tc)
v ch (qun qun)
c tri * (tuyn dn)
lut l (quy nh)
m ng (nng cn)
m ang (tha m)
chi tit (t tit)
t i ( t tn tm)
Thm ch gia ngay trong lng mt t Hn Vit cc giai on khc nhau cng c
nhng thay i. So snh:
T T v Annam i Nam T in ting Vit (2002)
Latinh (1772) Quc m t v (1895)

m st C quyn sinh t, Git ngi mt cch b mt, c

cm on. mu tnh trc.

bn cng T b v thot b Ngho cc. 1. Ngho kh n cng cc. 2.

mi s. vo th cng, th b, khng c
cch no khc.
bn ba Nhanh chng, nhanh Lt t, bc ti, bn i ht ni ny n ni khc, chu
nhu. chy. nhiu gian lao vt v lo liu
cng vic.
cn th Hu vua. Con mt cn th : con (Mt) ch nhn thy c r
mt coi gn. nhng vt gn ; tri vi vin th.
ch s i lng. K c ch ln, dc mt Ngi tr thc, thng l nh
lng. Nho, c ch kh quyt tm u
tranh v chnh ngha.
c chp Gi con tin, cho lm Hay chp nht, khng 1. C mt mc gi nguyn kin
con tin, ca cm. bit nghe li, khng theo nhng quan nim cng nhc,
hay bin thng. sn c. 2. lu n nhng s
xut ca ngi khc i vi mnh
n mc c nh kin.
dao ng Xc ng, i ra ng ti, rung ng : I. ng t: 1. Chuyn ng qua li
hi. khng ai dao ng ti hai bn mt v tr cn bng. 2. X
n. xch, thay i trong mt gii hn
no . 3, Mt th n nh vng
10 ngn ng & i sng s 10 (180)-2010

chc v tinh thn, t tng; ng

nghing nao nng. II. danh t:
Nhng qu trnh sau mt khong
thi gian bng nhau hoc gn
bng nhau lp li ng hoc gn
ng nh c.
o ng thng ; pha Cng tt, ht cch I. tnh t : Qu qut trong i x,
trn, xo trn. ;(ting tr t) Ti khng chu th km i vi bt
thng n o ; N c ai. II. ph t : Qu chng, ht
chu cc o . sc.
im m Quan trng, nghim Trng hu t chnh, r tnh t : Lc no cng t ra t tn,
khc rng. nh nhng, hin hu, khng gt
gng, nng ny.
iu trc Mi, trang tr. Trau di. c gt ra t m.

h th Bt tay vo vic. Ngi tay chn, k Git cht bng v kh.
gip .
lc lng Khn ngoan, i Sc mnh, ch. 1. Sc mnh c th to nn mt
lng. tc ng nht nh. 2. Sc mnh
ca con ngi c t chc nhau
li to ra s dng vo cc hot
ng ca mnh.
tin nghi Thay ai lm vic g, Php c lm, quyn danh t : Nhng trang b cn thit
i din. c lm. lm cho trang b hng ngy c
thun tin, thoi mi. II. tnh t:
Thch hp v thun tin cho sinh
hot vt cht hng ngy.
trn ai Ngi l, ngi Bi bm. Trn th, Ci i vt v, gian trun.
khc. cuc gian nan.

Mt vi dn chng nu trn ch nhm Nhng iu nu ra trn y ch mi l nhng

minh chng cho c im con dao hai li
ca t Hn Vit. T gc nhn li th, cc t
Hn Vit s to iu kin thun li cho vic
i chiu, nhng nu t gc ngc li th
c th thy tnh nguy him ca t Hn
Vit trong vic i chiu m khng d nhn
ra nu khng c mt s u t xem xt
nghim tc. Ni cch khc, t Hn Vit l
mt ni dung quan trng trong i chiu
song ng Hn Vit.
5. i chiu song ng Hn- Vit l mt
ni dung ln trong nghin cu ting Vit v
ting Hn nhm gp phn vo vic dy - hc
ting Vit, ting Hn nh mt ngoi ng, ni
ring v gp phn vo nghin cu ngn ng
hc t gc loi hnh hc, ni chung.
phc tho hng tip cn, bi, bt c mt
ni dung no, chng hn nh nh m v hoc
ln nh vn bn u c th em ra i chiu.
chnh l nhng ni dung m chng ti
ang quan tm, theo ui v hi vng nhn
c s s chia ca ng nghip.
Ti liu tham kho
1. L Quang Thim (1989), Nghin cu i
chiu cc ngn ng, Nxb. i hc v Trung hc
chuyn nghip.
2. Nguyn Vn Khang (1999), Ting Hn
Vit Nam vi t cch l mt ngoi ng, T/c
Ngn ng s 7.
3. Nguyn Vn Khang (2001), u m ho v
u m khng ho: vn ca ng php ting
Hn, T/c Ngn ng & i sng, s 10.
S 10 (180)-2010 ngn ng & i sng
4. Nguyn Vn Khang (2006), T ngoi lai
trong ting Vit, Nxb. Gio dc.
5. Nguyn Vn Khang (2009), Xung quanh
vic dy-hc ting Vit cho sinh vin Trung
Quc Vit Nam hin nay, trong K yu Hi
tho khoa hc quc t Nghin cu v ging
dy ngn ng, vn ho Vit Nam-trung Quc
ng v ng Nam , Nxb. i hc Quc
gia H Ni 2009.
6. Nguyn Vn Khang (2009), Dy v hc
chuyn ngnh ting Hn bc i hc ti Vit
Nam hin nay, trong K yu Hi tho khoa hc
quc t 2009 50 nm ging dy v nghin cu
ting Trung Quc do Trng i hc H Ni
v i s qun Trung Quc ti Vit Nam phi
hp t chc.
7. Nghin cu v ging dy ting Hn
(2006), K yu Hi tho khoa hc quc t, Nxb.
i hc Quc gia H Ni 2006.
8. Nghin cu v ging dy ngn ng, vn
ho Vit Nam- Trung Quc ng v ng
Nam (2009) , K yu Hi tho khoa hc quc
t. Nxb. i hc Quc gia H Ni 2009.
9. 50 nm ging dy v nghin cu ting
Trung Quc (2009) , K yu Hi tho khoa hc
quc t , do Trng i hc H Ni v i s
qun Trung Quc ti Vit Nam phi hp t
chc.
10. (2001)
. Bnh Khim, Nxb Vn hc.
11. Nguyn Th Tn (2003), Thnh ng gc
Hn trong ting Vit. Lun n tin s Ngn ng
hc.
12. Nguyn Hong Anh (2004), Danh ng
ting Hn. Lun n tin s Ngn ng hc.
13. Phm Minh Tin ( 2008), c im ca
thnh ng so snh ting Hn (c i chiu vi
ting Vit). Lun n tin s Ngn ng hc.
14. Nguyn Ngc Long (2009) c im ca
i dch Hn- Vit, Lun n tin s Ngn ng
hc.
15. La Vn Thanh, c im ca t hp song
tit Hn Vit (2010). Lun n tin s Ngn ng
hc.
16. Mt s lun vn cao hc khc.
(Ban Bin tp nhn bi ngy 06-09-2010)
11
TNH TRIT L.(tip theo trang 40)
V cng v th m nh qua th, ging gii
cho ngi dn ci l tng sinh tng khc,
lut tun hon, th thi nhn tnh, v rn dy
ngi i cch t tu thn, sng trung ngha
d c thc hin hn.
Mc d tp th vn cn nhng mt hn
ch, nhng ta khng th ph nhn nhng trit
l su sc v vic i, lng ngi, nhng quan
nim v nhn sinh, nhng li rn c l c
tnhNhng iu y c tc dng khng nh
n vic cnh tnh, gio dc, hng thin,
khin cho ci tm ca con ngi cng lc
cng trong sng hn.
Mi mt bi th Nm ca Nguyn Bnh
Khim u c c kt t kinh nghim thc
tin ca bn thn ng, t kho tng tri thc vn
ha dn gian, c bit l nhng cu tc ng,
thnh ng v c bit hn, l t tm lng
thit tha yu nc thng dn. D Bch Vn
C S sng cch chng ta my trm nm,
nhng nhng iu ng tri nghim v gi vo
th, cho n nay vn cn nguyn gi tr.
Ti liu tham kho
1. H S Hip Lm Qu Phong, 1997, L
Thnh Tng Nguyn Bnh Khim, Nxb Vn
ngh TPHCM.
2. inh Gia Khnh, 1997, Th vn Nguyn
3. inh Gia Khnh (ch bin), 1997, Vn
hc Vit Nam (Th k X na u th k
XVIII), Nxb Gio Dc.
4. Trn Khu, 2000, Nguyn Bnh Khim
trong lch s pht trin vn ha dn tc, Nxb
Nng.
5. L Nguyn Lu, 1999, Ngun sui nho
hc v th ca Bch Vn c s, Nxb Thun
Ha.
6. Nguyn Nghip, 1996, Trng Trnh
Nguyn Bnh Khim, Nxb Vn hc.
7. Nguyn Hu Sn, 2003, Nguyn Bnh
Khim - nh th trit l th s, Nxb Tr.
8. Kiu Vn, 2000, Th Nguyn Bnh
Khim, Nxb ng Nai.
(Ban Bin tp nhn bi ngy 06-09-2010)