Azerbaycanin Xronoloji Tarixi

Trtibi: Elin Cfrov, versiya 15.
03
AZRBAYCANIN XRONOLOJ TARX
Mllifdn
Azrbaycann xronoloji tarixi adl bu tdris vsaiti Azrbaycanla bal mhm tarixi, mdni v iqtisadi hadislrin xronoloji
xlassini znd ks etdirir.
Vsaiti hazrlamaqda mqsdim mllimlr, tlblr, agirdlr n lav tdris vsaiti tqdim etmk, abituriyentlr, imtahanlara
hazrlaanlar v mumiyytl, Azrbaycann tarixi v mdniyyti il maraqlanan btn xslr n yardm olmaq, Azrbaycann
tarixini tbli etmkdir.
Hadislr v mlumatlar xronoloji ardcllqla aadak kimi verilmidir:

Mhm hadislr qaln qara riftl;
Mdniyyt abidlri v hmiyytli layihlr qaln mavi riftl;
Mhariblr, dylr v qanl hadislr qaln qrmz riftl;
Slh v mqavillr qaln yal riftl.
Xronoloji cdvl klind olan vsait mtmadi olaraq yenilnir v tkmilldirilir.

Vsaitin son versiyasn http://elchinya.narod.ru internet resursundan yklmk mmkndr.
rad v tkliflrinizi elchinya@yandex.ru elektron pot nvanna gndr bilrsiniz.
Trtibi: Elin Cfrov, versiya 15.03
Azrbaycan btidai-icma dvrnd

QEYD: 2-3 mln il vvl - n qdim insan qalqlar rqi Afrika (Keniya v Tanzaniya, 1931)
btidai insan srs (ulu icma), ilk muliyyt: yclq v ovuluq (mnimsm tsrrfat)
Bacaran insan, ilk mk altlri - dynk, ucu i aac v sivri da
3 mln-100 1,5 mln il vvl Azrbaycanda ilk insan izlri, "Quruay mdniyyti", Azx maaras
Alt
min il
paleolit
vvl 700 min il vvl ilk df oddan istifad
350-400 min il vvl - Azx adam (Azxantrop) (1968)
Da altlr, ay klllri zrind czqlarn totemik baxlarla laqsi
"Mustye mdniyyti" dvr, "Neandertal adam" (1856)

100 min- Axirt dnyasna, totemlr (heyvanlara), tbit qvvlrin inam, ovsun
Orta
40 min il Talar (Qaraba), Damcl v Dasalahl (Qazax), Qazma (Naxvan) maaralar
paleolit
vvl Ulu icma sradan xmaa v qbil icmas yaranmaa balamas
Da
dvr
40 min il Homo sapiens (all adam), rabitli nitq, qbil icmas, anaxaqanl, ibtidai incsnt
st vvl- qlimin mlayimlmsi, nhng maraln v maara aysnn kknn ksilmsi
paleolit e..12-ci Qaovlar, biz, bucaq mk altlri
minillik
Ox v kaman, ovuluun n plana kemsi, heyvanlarn hlildirilmsi v ibtidai
E.. 12-8- heyvandarlq
Mezeolit ci lkin toxa kiniliyi
minilliklr Qobustan v Damcl drglri, mrhumun yanna yalarn qoyulmas
"Neolit inqilab" - istehsal tsrrfatna (kinilik v maldarla) keid

E. 7-6-c
Neolit Oturaq hyat, dalarn deilmsi v cilalanmas, saxs qablar, toxuculuq
minilliklr
Evlrin irisind, knarnda llrin dfni v zrin oxra - qrmz rng spilmsi
ay knarnda iy krpicdn dairvi planda evlr - omutp mdniyyti
E.. 6-4- mk altlrinin tkmillmsi nticsind mlak brabrsizliyinin drinlmsi
Mis
Eneolit c halinin yoxsullara v varllara ayrlmas prosesinin xeyli glnmsi
dvr
minilliklr cma asaqqallar uras, qonuluq icmas
Atn hilldirilmsi - likmktp (Clilabad)
I byk ictimai mk blgs - kinilik v maldarln bir-birindn ayrlmas

X (ct) kiniliyi, ataxaqanl, km (yaylaq) maldarl, tayfalar
Erkn "Kr-Araz mdniyyti"
tunc Kollektiv dfnetm v lyandrma, kurqanlar, ibadt yerlri - Srkrtp, Babadrvi, I
Kltp
II byk ictimai mk blgs - sntkarln kinilik v maldarlqdan ayrlmas

Balq v bostanlq, zmlk v rabln yaranmas
Orta tunc "Boyal qablar mdniyyti", dulusuluq mhllsi v dulus sobalar (II Kltp)
E.. 4-2-ci Byk tayfa ittifaqlar, ilkin hr mrkzlri, Naxvan hri
Tunc minilliklr
dvr
Siklopik tikililr, ayaqla ilyn dulus arx, sni suvarma bklri
Sntkar-tacirlr qrupunun ayrlmas, tayfa balarnn ilahildirilmsi, sma cisimlrin
inam
Yarmkri yaylaq maldarl n planda
Son tunc At minik v qoqu vasitsi kimi byk rol oynad n ata sitayi ayini
Xocal rayonunda taplm zrind Assur hkmdarnn ad olan muncuq
mk altlrinin tkmillmsi nticsind mlak brabrsizliyinin drinlmsi
halinin yoxsullara v varllara ayrlmas prosesinin xeyli glnmsi
Tayfalar arasnda ziddiyytlr artd, ibtidai icma quruluunun dalmaa balamas
Azrbaycan Quldarlq dvrnd

e.. III min. I yars Erkn dvlt qurumu Aratta
e.. XXVIII-XXIV umer hr-dvltlri
srlr
e.. III m. II yars Kuti v Lullubi dvltlrinin yaranmas
e.. 1792-1750 Babilistan hkmdar Hammurapinin hakimiyyti
e.. 1274-1245 Assur hkmdar I Salmanasarn hakimiyyti
e.. IX-VIII srlr Midiya razisind xrda vilayt hakimlri
e.. 880 Assur hkmdar II Aurnasirpaln (e.. 883-859-cu illr) Zamua lksin yr
e.. 859-824 Assur hkmdar III Salmanasarn hakimiyyti
e.. 773-693 Skit padahlnn mvcud olmas
e.. 843 Manna adna ilk df Assuriya hkmdar III Salmanasarn mixi yazl kitabsind rast glinmsi
Manna dvlti
e.. IX-e. 590 Manna dvlti, Paytaxt: zirtu
e.. IX- VIII srlr zurtuda Mhtm qala divarlar
e.. t. 750 Urartu hkmdar II Sardurinin (e.. 760-730-cu illr) Mannan ial
e.. 744-727 Assur hkmdar III Tiqlatpalasarn hakimiyyti
e.. 740-719 Manna hkmdar ranzunun hakimiyyti
e.. 730-714 Urartu hkmdar I Rusann hakimiyyti
e.. 718-716 Manna hkmdar Azann hakimiyyti
e.. t. 716-680 Manna hkmdar Ullusununun hakimiyyti
e.. 714 Assur hkmdar II Sarqonun (e.. 722-705-ci illr) Mannaya byk yr
e.. t. 712-675 Midiya hkmdar Deyokun hakimiyyti
e.. VII srin I rb Mannann Krm yarmadasndan gln kimmer, iskit v sak tayfalar il ittifaq, trklrin Azrbaycana ilk glii
e.. 650 Manna hkmdar Aherinin (e.. t. 675-650-ci illr) sui-qsd nticsind ldrlmsi
e.. VII sr Saklarn Albaniyada mskunlamas
e.. 653-625 Midiya skitlrin hakimiyyti altnda
e.. 650 Assur hkmdar Aurbanipaln (e.. 668-626) Manna qoununu mlub etmsi
e.. t. 650-630 Manna hkmdar Uallinin hakimiyyti
e.. 615-612 Midiyann Assuriya il mharibsi
e.. 590 Manna Midiyaya birldirildi.
e.. 585 Midiya hkmdar Kiaksarn (e.. 625-585) Lidiya il slh mqavilsinin balanmas
e.. 585-550 Midiya hkmdar Astiaqn hakimiyyti
e.. 584-558 Fars hakimi I Kambizin hakimiyyti
e.. 550-330 hmnilr slalsinin hakimiyyti
e.. 550 Midiyann suquta uramas
e.. 530 Fars hkmdar II Kirin (e.. 558-530) massaget tayfalarna qar yr
e.. 522-486 Fars hkmdar I Darann hakimiyyti
e.. 505 n qdim yazl abidlrd Novruz bayramnn tarixi
e.. 486-465 Fars hkmdar Kserksin hakimiyyti
e.. 334-326 Makedoniyal sgndrin (e.. 336-323) rq yr
e.. 333 Anadolu sgndrin hakimiyyti altnda
e.. 332 Qranik v ss dylrind M.sgndrin hmnilri ar mlubiyytd uratmas
e.. 331 Qavqamel (Cancal) dynd M.sgndrin III Darann ordusunu darmadan etmsi
e.. 330 Avesta-nn ilkin variantnn sgndrin hmnilrin Persopoldak sarayn yandrmas il mhv olmas.
e.. 330 hmni dvltinin squtu
e.. 328 M.sgndrin Atropat yenidn Midiya satrap tyin etmsi
e.. 327 Atropatn M.skndr Hindistana yr zaman Midiyada makedoniyallara qar ba vermi Barikas qiyamn
yatrmas
Atropatena dvlti
e.. 323-b.e. 224 Atropatena (Adrbayqan) dvlti, P: Maraa (Vera), Qazaka
e.. 321-281 Slvkilr (Suriya) slalsinin hakimiyyti
e.. III sr Atropatenada zrind yunan yazs olan Herakla aid ediln Kerifto abidsi
e.. 223 Azrbaycann slvkilrdn asll
e.. 190 Maqneziya dynd romallarn selevkilri mlub etmsil Atropatenann yenidn mstqillik qazanmas
e.. 20 Atropatena hkmdar Artabazann Selevkilrl mharibni bitirrk onlarla slh balamas
Albaniya dvlti
e.. IV-e. VIII sr Albaniya dvlti, P: Qbl, Brd. S: Aranilr, Arakilr, Mehranilr slallri
e.. III sr Albaniyada sikk ksilmsi
e.. II sr Albaniyada Aranilr slalsinin hakimiyyt glmsi
e.. 175-163 Slvki hkmdar IV Antioxun hakimiyyti
e.. 148-147 Parfiya hkmdar I Mitridatn (e..171-139) Midiyan zbt etmsi
e.. 74-64-c illr Romann VI Mitridatla mharibsi
e.. 71 Lukulun yr
e.. 66 Alban hkmdar Oroysun Krn sahilind romallarla dyd mlub olmas
e.. 56-34 rmniy hkmdar II Tiqrann hakimiyyti
e.. 36 Antoninin Parfiyaya yr
e. . I sr Romal Qney Pompeyin Albaniyay glii, Roma mdaxilsin qar albanlarn mbarizsi
e.. 66 Alban hkmdar Oroysun Krn sahilind romallar il dyd mlub olmas
e.. 36 Antoninin bal il Romallarn Albaniyaya yr
e. I sr Xristianlq dininin meydana glmsi
I-III srlr Roma-Parfiya mnaqilri
Azrbaycan Feodalizm dvrnd

III-V srlr Azrbaycanda feodalizm xas olan iqtisadi mnasibtlrin brqrar olmas
t. 215-255 Alban hkmdar I Vaaqann hakimiyyti
224 Suzian dynd I rdirin qlb qazanaraq Parfiya dvltin son qoymas v randa Sasanilr slalsi
hakimiyyt glmsi
Azrbaycan Sasanilrin trkibind

224-651 Sasanilr dvlti, B: I rdir, P: Ktesifon
226 Albaniyann Sasanilrdn asl vziyyt dmsi
227 Atropatenann Sasanilrin mrzbanlna evrilmsi
t. 255-262 Alban xristian hkmdar I Vaenin hakimiyyti
III-V srlr Sasani-Bizans mhariblri
260 Sasani ah I apurun (241-272) Roma ordusunu mlub edrk imperator Valerian sir tutmas
313 Alban hkmdar Urnayrn (t. 313-371) xristianl Albaniyada dvlt dini elan etmsi
359 Amid dy
371 Dzirav dynd trkibind ermni dstlri olan romallarn qalib glmlri il Albaniyann Uti, Sakasena,
Girdiman v Kolt vilaytlrini mvqqti olaraq itirmsi
399-421 Sasani ah I Yezdgerdin hakimiyyti
V srin vv. Alban lifbasnn yaradlmas
421-438 Sasani ah V Bhram Gurun hakimiyyti
448 Alban hkmdar II Vaenin kils mclisi toplayaraq v atprstlik adtlrini qadaan etmsi
481-529 (48 il) Sasani zlmn qar Mzdkilr hrkat
493-510 Alban xristian hkmdar III Vaaqann hakimiyyti
498 Aquen kils mclisinin xristian dinin aid v vergilrin miqdarnn myynldirilmsin dair qanunu
510-629 Albaniyada Sasani mrzbanl dvr
567 Drbnd hasarlarnn ran ah I Xosrov nuiravan (531-579) trfindn tikdirilmsi, vergi siyasti
570-590 Sabir trk tayfalarndan olan v Mehranilr slalnin banisi Mehran
571-591 ran-Bizans mhariblri
579-590 Sasani ah IV Hrmzn hakimiyyti
600-615 Girdman qalasnn tikilmsi
602 ran-Bizans mhariblrinin balanmas
624 Bizanslarn Naxvan tutmas
VII sr-705 Girdiman knyazl
t. 625-636 Girdman hakimi Mehrani Varaz-Qriqorun hakimiyyti
628 Xzrlrin Albaniyaya geni yrlrinin balanmas
629 Sasani-Bizans mqavilsi ilAzrbaycann sasanilrin trkibind qalmas, .Azrbaycann is z mstqilliyini
qoruyub saxlaya bilmsi
629-705 Albaniyada Mehranilr slalsinin hakimiyyti
630-632 Albaniya trk xaqanlnn siyasi tsiri altnda
632-651 ran ah III Yezdgerdin hakimiyyti
633 rblrin Sasanilrl mhariby balamas
636 Kadsiyy dynd rblrin sasanilri mlub etmsi, Cavanirin gstrdiyi igidliy gr sasani ah III
Yzdgird trfindn mkafatlandrlmas
638 Ktesifon dynd rblrin sasanilri mlub edrk paytaxt Ktesifonu tutumalar
642 Hmdan dynd rblrin sasanilri mlub etmsi.

642-681 Alban hkmdar Cavanirin hakimiyyti
651 Sasani imperiyasnn squtu
VII sr M.Kalankatlnn Albanlar tarixi srinin trtibin balamas
VII sr Azrbaycan xalqnn mdni-tarixi irsi olan Kitabi-Dd Qorqud dastannn yaranmas
Azrbaycan Xilaftin trkibind

630-1258 (628) rb Xilafti, B: , P: Mdin, Dmq
642 rblrin Muan ial etmsi
646 rblrin Arrana hcumu
VII . II yars slam dininin yaylmas
661-750 mvilr slalsinin hakimiyyti
654 Cavanirin Bizans imperatoru II Konstantinl ittifaq
656-661 mirl-mminin imam li ibn Abitalibin hakimiyyti
660 II Konstantinin Cavanir il 2-ci gr
661-750 Xilaftd mvilr slalsinin hakimiyyti
Xlif Maviy ibn bi Sfyann (661-680) dvltin paytaxtn Mdindn Dmq (am) hrin krmsi
662 imaldan xzrlrin (hunlarn) Albaniyaya hcumu, trklrin Azrbaycana 2-ci axn
664 Alban hkmdar Cavanirin xzrlrl sazii v xaqann qz il evlnmsi
667 Cavanirin xlif il danmaq n Dmq getmsi v rblrin vassalln qbul etmsi
670 Xlif Maviyynin Bizans-rb danqlarnda vasitilik etmk n Cavaniri saraya dvt etmsi
680-683 Yzid ibn Maviynin hakimiyyti
681 Bizansprst feodallar trfindn sui-qsd nticsind Cavanirin ldrlmsi
VII sr Alban airi Davdakn Ulu knyaz Cavanirin lmn poemas
705 Cavanirin varisi Varaz Trdatn am hrind edam olunmas il Mehranilr slalsin son qoyulmas, Albaniyann
dvlt mstqilliyini itirmsi v rb vilayti Arrana evrilmsi
709 rblrin xzrlrl mharibsinin balanmas
725 mvilr slalsindn xlif Hiamn gstrii il Azrbaycanda halinin, torpaq v mal-qarann siyahya alnmas,
vaxti il lv edilmi vergilin brpas
VIII sr rb dvr memarlna aid Trtr krps
748-752 Azrbaycanda rb zlmn qar xlar, Xaricilr hrkat,
748 Beylqanda Msafiq adl qssabn bal il syan
750-1258 Xilaftd Abbasilr slalsinin hakimiyyti
778-838 (60 il) Xrrmilr hrkat
778 Xrrmilrin rblr qar 1-ci syan
786-809 Xlif Harun r-Ridin hakimiyyti
IX sr Xilaftin ziflmsi
808 Xrrmilrin rblr qar 2-ci syan
808-816 Cavidann xrrmilr bal
816 Cavidan v bu mrann bir-birlrini ldrmsi v Babkin xrrmilrin bana kemsi
821-822 Azrbaycanda xrrmilr hrkatnn genilnmsi
833, 25 dekabr Hmdan dynd Babkin rblr ilk mlubiyyti
835 Afin Heydr ibn Kavusun xrrmilr qar vuruan rb ordusuna ba tyin edilmsi
836, q Babkin srkrdsi Trxann ldrlmsi
837, 26 avqust Bzz qalasnn squtu
837, 15 Babkin tutularaq Brznd gtirilmsi
sentyabr
838, 14 mart Babkin Samir hrind edam edilmsi
839-840 Tbristanda Mzydin syan
Mstqil feodal dvltlr

861-1538 (677 il) irvanahlar dvlti, B:Heysm bn Xalid (mnc rb),
P: irvan (861), amax (Yezidiyy) (918), Bak v amax (1192-1538)
861 Mzydilr slalsinin nmayndsi Heysm ibn Xalidin irvann mstqilliyini elan etmsi v ilk df olaraq
irvanah titulunu damaa balamas
861-1027 irvanah Mzdyilr slalsi
918 irvanah bu Tahirin qdim amaxn brpa etdirib, paytaxt irvandan amaxya krmsi
981-982 irvanahlar dvltinin Qblni, daha sonra Brdni, Drbndi l keirmsi
1027-1382 irvanah Ksranilr slalsi
1031-1033 Kiyev knyaz qorun dstsinin irvanahlarn paytaxt amax hrini tutub 10 min nfri qlncdan keirmsi
XI-XII srlr Hacqabulda Pirsaatay xangah
1117 Grc ar Demetrinin irvana hcum edib kndlri apb-talamas, oxlu qnimt l keirmsi
1120 irvanah III Mnhrn (1120-1160) arvad Tamarann thriki il irvanah dvltinin slcuqlarn
vassallndan imtina edrk grclrl ittifaq
1160 Tamara kiik olu il birlikd saray evrilii edrk irvan Grcstana birldirmk chdinin Eldniz hkmdar
Ataby msddin trfindn alnmas v I Axsitann (1160-1196) irvanah elan olunmas
1175 irvana 73 gmi il hcum etmi birlmi slavyan donanmasnn mlub edilmsi
XII sr amaxda Glstan v Buurd qalalar
1192 amaxda dadc zlzl nticsind irvanahlarn paytaxtnn Bakya krlmsi
XII sr Bakda Qz qalas Msud Davud olu
XIII sr Bak qalas
XIII sr Bakda Bibiheybt mscidi
1382-1538 irvanah Drbndilr slalsi
879-941 Sacilr dvlti, B:bu Sac ibn Divdad (mnc trk), P:Maraa, rdbil
901-927 Yusif ibn bu Sacn Xlifnin Azrbaycandak caniini tyin edilmsi
909 Slavyanlar 16 gmi il Xzr dnizinin cnubundak Abaskun adasn l kemsi v sahil mntqlrini qart
etmlri, Sar adasnda v sahil mntqlrind yannlar v talanlar
914 Slavyanlarn Azrbaycann Xzr sahili yaay mntqlrin basqnlar
941-981 Salarilr dvlti, B:Mrzban ibn Mhmmd (mns Kngrli-trk), P:rdbil

944, 24 avqust Brd facisind slavyanlarn 20 min dinc halini qlncdan keirmsi
971-1088 ddadilr dvlti, B: Mhmmd ibn ddad (mnc krd), P: Gnc

1027 Araz ay zrind hrbi mqsdl 11 arml Xudafrin krps
1063 Gnc darvazalar dmiri-usta brahim Osmanolu
981-1054 Rvvadilr dvlti, B: blhica Rvvadi (mnc rb), P: rdbil, Tbriz (ilk df paytaxt statusunda)
1042, oktyabr Tbrizd zlzl
XI sr Azrbaycanda ouz trklrinin mvqelrinin gclnmsi
XI sr Kitabi-Dd Qorqud dastan
1074 M.Kaarinin Divanu-Lti Trki
Azrbaycan Slcuqlarn trkibind

1038-1157 (119 Byk Slcuq imperiyas, B: I Torul by (1038-1063)
il)
1045 Hmdann tutulmas
1050 Slcuqlarn sfahan tutmas
1050-1067 bdlsfr avurun hakimiyyti
XI srin ortalar Sultan I Torulun balq etdiyi slcuq qounu Azrbaycana daxil olmas, trklrin Azrbaycana 3-c axn
1054 Slcuqlarn Azrbaycan l keirmlri
1055, yaz Slcuqlarn Badad tutmas
1063-1072 Sultan Alp Arslann hakimiyyti
1066 irvanahlarn slcuqlardan vassal aslln qbul etmsil Azrbaycann btnlkl Byk Slcuq
imperatorluunun trkibin qatlmas
1069 Alp-Arslann Gncy glrkn ddadi hakimi Fzlin qala qaplarnn v xzinnn aarlarn ona tqdim etmsi
1071 Malazgird dynd Sultan Alp Arslann balq etdiyi Slcuq ordusunun il Bizans imperatoru Romen
Diogenin qat-qat ox qounlarn mlub etmsi v Diogenin sir alnmas
1088 Sultan Mlikahn (1072-1092) Gncnin tutaraq ddadilr dvltin son qoymas
1108-1127 Asunqurilr slalsi
Azrbaycan Atabylr dvlti

1136-1225 Atabylr-Eldnizlr slalsinin hakimiyyti
1136-1160 Azrbaycan Eldnizlr dvltinin tkkl
1139, 30 sentyabr Gncd 9 bal gcnd dhtli zlzl nticsind 200 min adamn hlak olmas v Gy Gln yaranmas
1141-1209 Nizami Gncvi
1161-1191 Azrbaycan Eldnizlr dvltinin iklnmsi
1161, yay III Georginin Gnc v Dbili qart etmsi
1162 Naxvan hrind Yusif ibn Kuseyir trbsi cmi bubkr olu Naxvani
1174 Eldnizin Grcstana hcumu
1175-1186 Ataby Mhmmd Cahan Phlvann hakimiyyti
XII sr Naxvan hrind mvcud olmu Darlmlk (Eldnizlr saray) Atabylr Memarlq Kompleksin daxildir.
1186 Naxvan hrind Mmin xatun trbsi (Ataby gnbzi)
1187 Qoaminar
XIII sr Naxvan hrind mvcud olmu Cm (Atabylr) mscidi Atabylr Memarlq Kompleksin daxildir.
1186-1191 Ataby Qzl Arslann hakimiyyti
XII sr Qazax rayonu razisind Qrmz krp
XII-XIII srlr Naxvanda linc qalas
Monqollarn Azrbaycana yrlri

1206-1368 Byk Monqol mperiyas, B:ingiz xan (1206-1227)
1220-1222 Monqollarn Azrbaycana kfiyyat xarakterli ilk yr
1225 Xarzmah zbk Clalddinin Azrbaycana hcumlar, Atabylr Eldnizlr dvltinin squtu
1225, 25 iyul Tbrizin Clalddin trfindn tutulmas
1231 Gncd Clalddin qar sntkar Bndrin xalq syan
1231 Monqollarn Azrbaycana 2-ci yrlri, Azrbaycanda zbk Clalddinin aalna son qoyulmas
1235 Gncnin monqollar trfindn tutulmas
1239 Monqollarn Drbndi tutmaqla Azrbaycann ialn baa atdrmalar
1239-1256 Azrbaycan Byk Monqol imperatorluunun trkibind
XIII sr. ortalar Azrbaycana trk-monqol qbillrin glmsi
1251-1234 Sfvilr slalsinin banisi eyx Sfiddin
1256 Hlak xann bal il monqollarn Azrbaycana 3-c yrlri
Azrbaycan Hlaku imperatorluunun trkibind

1256-1357 Azrbaycanda Hlaklar (Elxanilr) dvlti, B:Hlak xan (1258-1265)
1258 Hlak xann Badad istila etmsi, 5 srdn artq hkm srn Abbasilr xilaftinin squtu
1259 Maraa rsdxanas
1295-1304 Qazan xann hakimiyyti
XIII sr Qazan xann vziri Ridddinin tikdirdiyi v akademiya hrciyi kimi tannan Ridiyy hrciyi
XIII sr Culfa rayonunda Glstan qalas
1305-1313 Sultaniyyd olcaytu Xudabnd trbsi
1322 Brd trbsi
XIII-XV srlr Bakda irvanahlar kompleksi
1338 irvanahlarn yenidn mstqilliyi ld etmlri
XIV sr Tbrizd liah mscidi
1356-1410 Azrbaycanda Clairilrin hakimiyyti
1358 Toxtamn Tbriz yaxnlamas
1357 irvann zbt olunmas
XIV srin 70-ci il. Qaraqoyunlularn Aqoyunlularla, Clairilr v Teymurilr qar mbarizsi
1370-1388 Aqoyunlu tayfa ittifaqnn bas Bayandur tayfasndan Phlvan by
1372-1382 irvanah Hungin hakimiyyti
1382-1410 Clairi Sultan hmdin hakimiyyti
mir Teymurun Azrbaycana yrlri

1386 mir Teymurun (Teymurlngin) (1370-1405) Azrbaycana hcumlar
1386 Toxtamn Azrbaycana hcumu
1387 lk ittifaqnn yaranmas
1387-1392 Tbriz 17 df hcum
1387-1399 (12 il) Teymurlngin qounlarndan linc qalasnn mdafisi
1388 Qara Mhmmdin (1380-1389) Tbrizi tutmas
1394 Badad dynd Qaraqoyunlu v Clairilrin birlmi qvvlrinin Teymurlngin ordular trfindn
darmadan edilmsi
1394-1435 Aqoyunlu tayfa ittifaqnn nmayndsi Qara Yuluq Osman byin mrkzi Diyarbkr olan Aqoyunlu
byliyinin sasn qoymas v adna pul ksdirmsi
1395 Teymurun Smrqnd qaytmas v Hindistana sfri
1402 Ankara sava Osmanl sultan ldrm Byazidl Teymurlngin ordular arasnda ba vern, Trk dnyas n
byk faci saylan v hrb tarixinin n byk dylrindn biri. Txminn 1 milyon nfr dy
1402 Mrzd Diribaba trbsi
1406 Qara Yusif v Sultan hmdin Azrbaycana qaytmas
1406, may-iyun irvanah brahimin (1382-1417) Tbriz glii
1408 Sridrud dynd Qara Yusifin qounu Miranahn qounlarn mlub edrk Miranahn ldrlmsi,
Teymurilrin Azrbaycanda hakimiyytin son qoyulmas v Azrbaycann cnub torpaqlarnn Qaraqoyunlularn
nzartin kemsi
1410 30 avqust nbi-Qazan dynd Qara Yusifin Clairi Sultan hmdi mlub edrk Clairilr dvltinin varlna son
qoymas.
Qaraqoyunlular dvlti
1410-1467 Qaraqoyunlu dvlti, B:Qara Yusif (1410-1420), P:Tbriz
1412, sonlar Kr sahilindki dyd Qara Yusif brahimin qounlarn mlubiyyt uratmas
1420-1460 Bakda irvanahlar saray kompleksi
1438-1467 Qaraqoyunlu Cahanahn hakimiyyti
XV srin II yars rdbil hakimliyinin ykslii. Bu razidki torpaqlarn eyx Sfinin (1252-1334) varislri trfindn idar
edilmsi, eyx Cneyd Sfvi (1447-1460), eyx Heydr (1460-1488)
1457 Cahanahn Curcan v Xorasan tutmas
1459, yanvar Cahanahla bu Sid arasnda mqavilnin balanmas
1461, 15 avqust Osmanl sultan II Mehmet Trabzonu zbt etmsi, Aqoyunlularn Qara dniz yegan x youlunu itirmsi
1461 Yassmn mqavilsi il Aqoyunlularn Trabzonu v Osmanl mttfiqliyini itirmlri
1463-1479 Venesiya-Osmanl mhariblri
1465 Tbrizd Gy mscid "slamn firuzsi"
1467, 11 noyabr Mu dynd Uzun Hsnin Qaraqoyulular mlub etmsi, Cahanahn ldrlmsi
Aqoyunlular dvlti
1468-1501 (33 il) Aqqoyunlular dvlti, B:Uzun Hsn (1453-1478), P:Tbriz,
1468, payz Azrbaycana daxil olan Teymuri bu Sidin qounlarnn Aqoyunlular v mttfiqlri irvanah Frrux Yasar
v rdbil hakimi eyx Heydr trfindn iqtisadi mhasiry salnaraq mlub edilmsi
1472, yaz Venesiyann Aqoyunlu dvlti il hrbi ittifaq balamas
1472-1473 Aqoyunlu-Osmanl mhariblri
1473 1 avqust Malatiya dynd Uzun Hsnin ordusunun Osmanl ordusundan iki df az olmasna baxmayaraq, dzgn
seilmi dy taktikas nticsind Aqoyunlu qounlarnn qlb almas
1473 11 avqust Otluqbeli (Trcan) dynd Osmanllarn odlu silahlar v yeniri alaylarnn ks hcumlar qarsnda
Aqoyunlularn mlub olmas
1474, may irazda qiyamn balanmas
1474-1477 Uzun Hsnin Grcstana yr
1481-1512 Osmanl Sultan II Byazidin hakimiyyti
1483 Tbrizd Ht-behit saraynn Yaqub Mirz (1478-1490) trfindn ina etdirilmsi
1488, 9 iyun ahdan tyind irvanahlarn birlmi qvvlri il qzlbalarn dy
1489-1493 Krp smayln anas v qardalar il stxr qalasnda (Fars yaltind) hbsd qalmas
1494-1495 Aqoyunlularn rdbili v Sfvilrin mlklrini zbt etmsi
1499 Aqoyunlu dvltinin lvnd v Murad arasnda iki hissy blnmsi
1494-1556 Mhmmd Fzuli
1500, sonlar Cabani dynd (amaxda Glstan qalas yaxnlnda) smayln irvanah Frrux Yasar ldrmsi,
irvanahlarn Sfvilrdn asl vziyyt dmsi
1501 yaz smayln Bakn almas
1501 ortalar rur dynd smayln Aqoyunlu lvnd Mirzni mlub etmsi
Sfvilr imperiyas
1501-1736 (235 il) Sfvilr imperiyas, B: ah smayl (1501-1524), P: Tbriz, Qzvin (Sfvi-Osmanl mhariblri sbbil
mvqqti 1548, birdflik 1555), sfahan (1598, ah Abbas)
1503, 21 iyun Almaqula dynd ah smayln Aqoyunlu Murad mlub etmsi
1504 Osmanl sultan II Byazidin eli gndrrk Sfvilr dvltini tanmas
1510 1 dekabr Mrv dynd qzlbalarn zbklri mlub etmsi, eybani xann ldrlmsi, Sfvi dvltinin
imperiyaya evrilmsi
1512-1520 Osmanl Sultan Slimin hakimiyyti
1514 23 avqust aldran dynd osmanllarn sfvilri mlub etmlri
1534, 1535, 1548, I Sleyman Qanuninin (1520-1566) Azrbaycana 4 df yrlri
1554
1524-1576 (52 il) Sfvi ah I Thmasibin hakimiyyti
1538 irvann Sfvilr dvltinin bylrbyliyin evrilmsi, lqas Mirznin irvann ilk bylrbyi olmas
1541 lqas Mirznin qardana xyant edrk mstqillik n mbarizy balamas
1547 I Thmasibin irvana daxil olaraq, btn qalalar zn tabe etmsi, lqasn Krma, oradan da stanbula qamas
1541 I Thmasibin Tiflisi tutmas
1544 Qusar rayonunun Hzr kndind eyx Cneyd trbsi
Baknn rq darvazalar
Naxvanda linc krps
1547-1549 irvanda Sfvilr leyhin syanlar
1551 ki xan v kililrin Ki v Glsn-grsn qalalarndan I Thmasib mqavimti, kinin Sfvi
dvltin birldirilmsi il Azrbaycann vahid bir dvltd birldirilmsinin baa atmas
1552-1553 Sfvilrin Osmanl razisin yr
1555 29 mart Amasiya slh il I Sfvi-Osmanl mharibsin son qoyulmas

1555 Sfvilrin paytaxtnn Tbrizdn Qzvin krlmsi
1565 ah Thmasib tama vergisini lv etmsi
1571 Tbrizd sntkarlarn v hr yoxsullarnn syan
1578, 24 avqust Osmanllarn Tiflisi tutmas
1586-1589 Azrbaycann Sultan III Muradn (1574-1595) ordusu trfindn zbt olunmas
I ah Abbasn hakimiyyti
1587 I ah Abbasn (1587-1629) Qzvini tutmas
1590-1613 irvan ipyinin Venesiyaya aparlmas
1590 I stanbul slh mqavilsi il II Sfvi-Osmanl mhariblrinin baa atmas, Azrbaycan razilrinin
Sfvilrl Osmanllar arasnda blnmsi
1591 Tbriz syan
1593 Azrbaycann bylrbylik kilind birlmsi
1599 I ah Abbas eybanilri mlub edrk Xorasan geri almas
1606 Clalilr hrkatnn ykslii, Korolu
XVII sr. vvli Osmanl imperiyasnn tnzzl, Sfvi dvltinin dirlii
XVII sr Azrbaycan hrlrinin tnzzl
XVII sr Azrbaycanda Yaxn v Orta rqin knd tsrrfat mhsullarnn btn nvlrinin yetidirilmsi
XVII sr Fars dbiyyatnn tnzzl, Azrbaycan mdniyytinin znginlmsi
XVII sr Sar Aq, Aq Abbas Tufarqanl
1603 21 oktyabr I ah Abbasn Tbrizi tutmas
1603 16 noyabr rvan qalasnn mhasiry alnmas
1603-1607 Sfvi-Osmanl mhariblri
1604 8 iyun I Abbasn rvan qalasn tutmas
1606 Clalilrin Azrbaycan razisin yiylnmsi, Gncnin tutulmas
1607 yanvar Bakda syan
1607 mart Narnqalann tutulmas
1608 rzurum trafnda osmanl qoununun clalilr il toqqumas
1610 ortalar Anadolu clalilrinin Sfvi dvltini trk etmsi
1612 Srab slh il III Sfvi-Osmanl mhariblri (1603-1612) il yekunlamas. I ah Abbasn tam qlb
alaraq itirilmi Azrbaycan torpaqlarn Sfvilr imperiyasnn trkibin qaytarmas, Amasiya slhnn brpas.
1613 16 oktyabr I ah Abbasn Azrbaycann imal vilaytlrin v Grcstana yr
1616, yaz Sultan I hmdin Sfvilrl mharibsi
1616 Sfvi dvltind ingilis tacirlrin ticart hququnun verilmsi
1618 sentyabr Mrnd slhnn I ah Abbasla Xlil paa arasnda imzalanmas
1625 30 iyun ah Abbasn grclr zrind qlbsi
1628 ah Abbasn Ost-Hind kompaniyasnn nmaynd heytini qbul etmsi
1631-1632 Kazaklarn Azrbaycana v Bakya basqn
1634 10 avqust Sultan IV Muradn rvan qalasn tutmas
1635 11 aprel rvan qalasnn geri alnmas
1638 25 dekabr Badadn Osmanllarn lin kemsi
1653 Ruslarn imali Qafqazda bir sra strateji qalalar tikmsi il Sfvi-Rusiya mnaqilrinin balamas
1667 amax zlzlsi zaman 80 000 adamn hlak olmas il Azrbaycan tarixind n gcl zlzl
1667-1668 Azrbaycann sahil vilaytlrin Stepan Razinin quldur yrlri
XVII sr. ortalar Sfvi dvltind iqtisadi dirli
t. 1684-1760 Xst Qasm
XVIII sr Azrbaycan poeziyasnn Qafqaz xalqlarnn poeziyasna tsiri
XVIII srin vv. Sfvi dvltinin ar iqtisadi v siyasi bhran
1707 Sfvi ahna qar ilk syan olan Car v Balakn camaatnn syan
1709 kid v Hac Davudun bal il irvanda kndlilrin syan
1709 v 1711 Tbrizd sntkarlarn v hr yoxsullarnn silahl xlar
I Pyotrun Xzryan vilaytlr hcumu

1722 I Pyotrun 274 gmi il Htrxandan yr balamas
1722 15 iyun I Pyotrun Azrbaycan dilind nr olunmu ilk dvlt sndi olan "Byannam"ni nr edrk Azrbaycan
vilaytlrin gndrmsi
1722-1732 Sfvi II Thmasibin hakimiyyti
1723 12 iyul General Matyukinin bal il rus eskadrasnn Bakn tutmas
1723 12 Peterburq mqavilsin il Xzrsahili vilaytlrin (Drbnd, Bak, Gilan, Mazandaran, Astrabad) zorla Rusiyaya
sentyabr birldirilmsi. Sfvi ah II Thmasibin Peterburqa gndrdiyi eli smail by trfindn zbana imzalanm bu
mqavilni ahn ratifikasiya etmmsi
1723 ngiltrnin thriki il Osmanl qounu Gncy hcumu, lakin qalan l keir bilmmsi
1724, iyun Osmanllar mqavimtl rastlamadan rvana daxil olmas

1724, 12 iyul stanbul slhn sasn Xzryan blglr istisna olmaqla, Azrbaycan razilrinin Osmanllarn ixtiyarna
kemsi
1724 Osmanllarn Qaraba tutmas, halisinin ksr hisssi trklrdn ibart olan rvan blgsi, Naxvan v Ordubad
hrlri, elc d Qazax v Boral ellrinin knll surtd Osmanl imperiyasnn hakimiyytini qbul etmlri
1725, payz Osmanlnn Grcstan, Ermnistan v Azrbaycan l keirmsi
1726 Cavad xanlnn Rusiyaya tabe edilmsi
1726 Hseynli xann rus ar trfindn vzify tyin edilmsi
1726 Zngzurda osmanllara qar byk syan
1728 halinin nvbti siyahya alnmas v vergilrin toplanmas iinin Osmanl qaydasnda aparlmaa balanlmas
1729 sfahan dynd Nadirqulu xan randak fqan ah rfi mlub edrk onu lkdn qovmas. Nadirqulu
xann tntnli kild sfahan hrin girmsi v z llri il Sfvi tacn II Thmasibin bana qoymas
1730 Osmanlda dvlt eviriliindn istifad edn Nadirqulu xann II Thmasib vasitsil osmanllarn ial etdiklri
Azrbaycan torpaqlarn geri qaytarma tlb etmsi
1731 Qaraban Osmanllardan geri alnmas
1732 16 yanvar Kirmanah mqavilsin (Sfvi-II Thmasib-Osmanl) sasn, Araz aynn imalndak btn razilr rvan,
Gnc, amax v irvan blglri osmanllara verilrk Araz ay hr iki dvlt arasnda srhd oldu.
1732 Muanda xan v yanlarn qurultaynda II Thmasibin taxtndan salaraq, onun Abbas Mirz adlandrlan 8 aylq
olunu III ah Abbas (son Sfvi hkmdar) ad il ah elan edilmsi. Nadirqulu xann Azrbaycanda faktiki
hakmiyyti l almas
1732, 21 yanvar Rt mqavilsin (Sfvi-Rusiya) gr Krdn cnubda yerln Xzryan blglr Sfvilr qaytarld,
Sfvilr dvlti Osmanllar bu yerlr buraxmama hdsin gtrd.
1733, yanvar Nadirin qounlar Badad trafnda osmanl qoununu mlubiyyt uratd
1734 Badad mqavilsin (Sfvi-Osmanl) sasn osmanllarn son 10 ild tutduqlar Sfvi torpaqlarn geri
qaytarmas
1735, 10 mart Gnc mqavilnin (Sfvi-Rusiya) rtlrin gr rus qounlarnn Xzryan vilaytlri tamamil trk etmsi
1735, sonu Qafqazn osmanl ordularndan tamamil tmizlnmsi il Sfvilr dvltinin razi btvlynn brpa olunmas
Azrbaycan Nadir ah imperiyasnn trkibind

1736, 21mart Sfvilr slalsin son qoyulmas, Nadir ah farn (1736-1747) tac-taxta sahib olaraq Azrbaycanda formal
hakimiyyti l almas
1737 Nadir ah ona qar syana qalxm qaqn fqanlara snacaq vern Hindistana hcum kmsi
1738 Carda syan
1738 Pnahli byin Qarabaa qaytmas
1739 20 mart Nadir ahn Byk Mool slalsindn Mhmmd ahn ordusunu darmadan edrk Dehlini tumas v Byk
Mool dvlti zrin byk xrac qoymas
1741 yaz Nadir ah ordusunun Azrbaycan v Dastanda mlubiyyti
1743 Astarann a kndlilrinin syan
1743-1744 farlar zlmn qar irvan, ki, Tbriz, Xoy v Salmasada yeni syanlar
1743 Hac lbinin (1743-1755) zn xan elan edrk ki xanlnn sasn qoymas
1744 Nadir ahn frman il Boral Qazax mahal il birlikd Gnc bylrbyliyindn alnaraq Kartli-Kaxetiya
krallnn tabeiliyin verilmsi. Frmann Gnc bylrbyi Cavad xan Ziyad olu Nadirin Muanda ah elan
olunmasna qar xmas il izah olunur. Sonralar is 1783-c ild ar Rusiyas il Grcstan arasnda balanm
Georgiyevsk traktat nticsind Grcstan, o cmldn d Boral Rusiya razisin qatlmdr.
1744, 29 noyabr Nadir ahn kiy yr. Hac lbi Glsn-grsn qalasna kilrk mdafi mvqeyi tutmas
1747, 19 iyun Feodal yanlarn gec z adrnda Nadiri qtl yetirmlri. Nadir ahn imperiyas damas v Azrbaycanda feodal
prakndliyi dvrnn balanmas
Azrbaycanda xanlqlar dvr

XVIII sr. Azrbaycanda mstqil v yarmmstqil dvltlrin meydana glmsi
ortalar
XVIII . II yar. Azrbaycanda Rusiyaya meylin gclnmsi, Azrbaycann iqtisadiyyatnda durunluq
1748 Pnahli xann (1748-1763) Bayat qalasn tikdirmsi
1752, 21 mart Qzlqaya xyanti nticsind II raklinin Qaraba, Gnc, Qarada, rvan, Naxvan xanlarn sir tutmas
1755 ki xan Hac lbinin amax v Qubann birlmi qvvlril toqqumada mlubiyyti
1755-1757 Pnahli xan trfindn ua qalasnn tikdirilmsi
1757 Mhmmd Hsn xan Qacarn Qarabaa yr
1757 Salyan xanlnn Quba xanlna birldirilmsi
1759, noyabr Drbndin Quba xanlna birldirilmsi
1759 Urmiyal Ftli xan farn (1758-1789) Qarabaa hcum edrk ua qalasn 8 ay mhasird saxlamas,
Qaraba xanlnn mlub olaraq brahimxlil xan girov kimi vermsi
1762 Ftli xan farn v Krim xan Zndin Azrbaycana hcumu
1763 Urmiyal Ftli xan farn girov kimi l kemsi, brahimxlil xann (1763-1806) azad olaraq Qarabada
hakimiyyti l almas
1763 ki xan saray

1764 rvanda Gy mscid
1767 Baknn Quba xanlna birldirilmsi
1768, avqust Ftli xann amaxn tutmas
1768 Cavad xanlnn Quba xanlna birldirilmsi
1774 Gavduan dynd Dastan, amax v ki xanlqlarnn birlmi qvvlrinin il Ftli xann ordusunu
mlub etmsi, Ftli xan mlub olaraq Salyana kilmsi
1775 Ftli xann rus qounlarnn kmyi il Drbndi azad etmsi
1780-1781 Ftli xann Qarabaa yrlri
1782 brahimxlil xann Peterburqa eli gndrmsi
1783 4 avqust Georgiyevsk traktat nticsind rqi Grcstann (Kartli v Kaxetiya arl) ar Rusiyasnn himaysin kemsi
1785 Ftli xann kini tutmas
1786-1857 Qasm by Zakir
1791 rvanda Gzgl salon v yay imarti
1794-1847 A.Bakxanov
1794-1852 M..Vazeh
1795 Aa Mhmmd xann n Qafqaza hcumu, ua qalasnn 33 gn mhasirsi
1796 Bir sra xanlqlarn Qacarn zlmndn qorunmaq n Rusiyaya mracit etmsi il Rus qounlarnn Azrbaycana
hrbi yr
1797 Aa Mhmmd xan Qacarn Azrbaycana 2-ci yr. brahimxlil xan dmn topxanasna hcum edib geri
qaytdqda qala qaplarn onun zn balayaraq ona xyant etmlri
Azrbaycan kapitalizm dvrnd

1801 12 rqi Grcstann, Qazax v msdilinin Rusiyaya birldirilmsi
sentyabr
1802 1801-ci ild Rus imperiyas rqi Grcstan razilrini zn birldirrk Qafqaz caniinliyini yaratdqdan sonra
rus general P.D.Sisianovun Azrbaycan Rusiyaya qatmaq mqsdi il hrbi mliyyatlara balamas
1802, 26 dekabr Georgiyevsk anlamas nticsind Grcstann, o cmldn grc arlnn trkibindki Azrbaycan torpaqlarnn
(Boral, msddil v s.) Rusiya razisin qatlmas
1803, 29 mart Rus qounlarnn Car-Balakni tutmas
1804, 3 yanvar Gncnn rus qounlar trfindn ial, Gnc xan Cavad xann (1785-1804) 2 olu il birlikd hid olmas
1804-1813 I Rusiya-ran mharibsi
1805, 26 may Krkay mqavilsi (ran-Rusiya) il Qaraba v ki xanlqlar Rusiyann trkibin kemsi, Krkay ay
sahilind - Knyaz Sisianovun drgsind, (indiki Goranboy rayonu razisi) birinci olaraq Qaraba xan
brahimxlil xan trfindn, sonra is - iyunun 2-d, ki xan Slim xan trfindn imzalanmas
1805, 25 dekabr irvan xanlnn Rusiyaya qatlmas
1806, 8 fevral Bakn ial etmy gln general Sisianovun Bak xan Hseynqulu xanla gr glrkn xann misi olu brahim
by trfindn ldrlmsi il Baknn amanszlqla ruslar trfindn ial olunmas
1806, iyun Qaraba xan brahim xann ailsi il birlikd vhicsin ldrlmsi
1806 Rus qounlarnn ki xanlndan qovulmas
1806, 22 iyun Drbndin Ruslar trfindn ial
1806, oktyabr Bak v Quba xanlnn Ruslar trfindn ial
1806, 3 oktyabr Bak xanlnn lv edilib yerind Bak dairsinin yaradlmas
1806-1861 .Qutqaenli
1806-1812 Rusiya-Trkiy sava
1807, sonlar kid ar idar sulunun brqrar olmas
1810 Quba xanlnn lv edilib yerind Quba yaltinin yaradlmas
1812-1873 M.F.Axundov
1812, 16 may Buxarest barq mqavilsi (Rusiya- Osmanl)
1813, 1 yanvar Lnkran qalasnn Rus qounlar trfindn alnmas
1813, 12 Glstan slh mqavilsinin (ran-Rusiya) ran trfdn ahn vkili Mirz bdlhsn xan, Rusiya trfdn is
oktyabr Ratiev trfindn imzalanmas. rvan v Naxvan xmaq rtil yerd qalan btn xanlqlarn (Tal, irvan,
Quba, Bak, Gnc, Qaraba, ki) Rusiyaya verilmsi
1817 Rusiya hakim dairlrinin tbbs il almanlarn ilk dstlri Cnubi Qafqaza gtirilrk yerldirilmsi
1818 31 mart Qazax, msdil v Boralda aa v kndlilr arasnda mnasibtlri nizamlayan "sasnam"nin qbul olunmas
1819 ki xanl, Qazax v msdil sultanlqlarnn lvi
1819-1820 msdild rus aalna qar syan
1820 irvan xanlnn lv edilmsi
1821 Transqafqazda "mtiyazl gmrk" adlanan ticart qanununun qbul edilmsi
1822 Qaraba xanlnn lv edilmsi
1826 Tal xanlnn lv edilmsi
1826-1828 II Rusiya-ran mharibsi
1826, sentyabr mkir v Gnc yaxnlnda rus ordusunun qlbsi

1827, 20 aprel Xudafrin krpsnn rus qounlar trfindn tutulmas
1827, 26 iyun Naxvann ruslar trfindn ial
1827, 1 oktyabr rvann ruslar trfindn ial
1827, 13 Tbrizin ruslar trfindn ial
oktyabr
1827 kid ilk ipk emal fabrikinin tsis olunmas
1828, 28 yanvar Urmiyann ruslar trfindn ial
1828, 8 fevral rdbilin ruslar trfindn ial
1828, fevral eyx Sfi mqbrsindn 166 dyrli lyazmann Sankt-Peterburqa aparlmas
1828, 10 fevral Trkmnay mqavilsin (ran-Rusiya) sasn, Azrbaycann Araz ay srhd olmaqla, imaldak btn
razilrin Rusiyann, cnubdak razilrin is rann lin kemsi. rann Rusiyaya 20 milyon gm manat
mblind tzminat. Mqavilni Rusiya trfindn van Paskevi, ran trfindn is Mirz bdl Hsn xan
imzalamlar. Mqavilnin imzalanmasnda tannm rus yazs Qriboyedov v Azrbaycan mtffkiri Bakxanov
da itirak etmilr. Bakxanov bu tarixi hadisd trcmi kimi itirak etmidir.
1828-1830 ran v Trkiy ermnilrinin Qafqaza kmsinin mtkkil xarakter almas
XIX . 30-cu ill imali Azrbaycanda ilk rus msknlrinin yaradlmas
1830 Car-Balakn syan
1830, dekabr uada ilk qza mktbinin almas
1832 Tiflisd ilk df Azrbaycan dilind Tatarskiye vedomosti qzetinin nr edilmsi
1837 Quba syan
1838 ki syan
1840 nzibati v aqrar islahatlarla komendant idar sulu lv edilmsi, blg inzibati chtdn quberniya, qza v
nahiylr blnmsi
1840 Azrbaycann 6%-ni tkil edn 7 min kv km razisi olan Drbndin Dastan vilaytin birldirilmsi
1847 Azrbaycanda ilk qadn mktbinin amaxda almas.
1848 Dnyada snaye (buruq) sulu il ilk neft quyusu Bibiheybtd qazlmas, Azrbaycanda snayelmnin balanc
1848-1852 Babilr hrkat
XIX . 2-ci yar. Kapitalizmin yaranmas v inkiaf, Burjua v fhl sinifinin meydana xmas
1855 Gdbyd mis ritm zavodunun tikilmsi
1859 amax zlzlsi il laqdar olaraq quberniya mrkzinin Bak quberniyasna krlmsi
XIX sr Bakda Karvansaray (memar Qasm by Hacbababyov)
1859 Bakda Qubernator ba (indiki Filarmoniya)
1865 Bakda Dnizknar bulvar
1870 Kndli v inzibati islahatlar
1871 Balaxanda buruq sulu il neft quyusunun qazlmas
1872 Neft snayesind iltizam sisteminin lvi
1872 Neft hasilatnda icar sulu ttbiq edilmsil hmin sahd kapitalist mnasibtlrinin inkiaf
1873 lk neft fontan
1873 M.F.Axundovun Srgzti vziri-xani Lnkran komediyasnn tamaayas il Azrbaycanda milli teatrn
sasnn qoyulmas
1875, 22 iyun H.Zrdabinin (1842-1907) "kini" qzetinin nr balamas il Azrbaycanda milli mtbuatn sas qoyulmas
1876 Qori seminariyasnn almas
1878 Azrbaycanda ilk neft boru kmri xttinin Balaxan-Qarahr arasnda kilmsi
1879 Qori seminariyasnda Azrbaycan blmsinin almas,
1879 "Ziya" qzetinin xmas
1879 Dnyada ilk neft tankeri "Zoroaster" Bakda Nobel qardalar trfindn istifad olunmudur.
1880 lk telefon rabitsinin yaranmas
1880-1890 "Kaspi", "Bakinskiye izvestiya" v "Baku" qzetlri (rus dilind)
1880-1891 "Kkl" qzeti
1882 Zaqatalada birinci pe mktbi tkil olunmas
1883 Qafqazda dmir yolunun almas
1883 Azrbaycanda ilk teatr binas olan H.Z.Tayevin teatr binas
1885-1948 zeyir Hacbyov
1886 Baknn kinci qala qaplar
1887 Bakda ilk df Rus-Azrbaycan mktbinin almas
1889 Bakda Konka (at dmir yolu)
1890 Bakda ncsnt muzeyinin binas
XIX . son rb Zngzur v Naxvan qzalarnda Qaaq Nbi (1854-1896) hrkat
1894 Bakda ilk kitabxanann almas
1894 ndiki Sttrxan adna Manqayrma zavodunun faliyyt balamas
1896 Bakda Z.Tayevin ilk Azrbaycan qadn mktbinin faliyyt balamas
1898 Baknn neft hasilatna gr AB- tmsi
1899 Azrbaycan neft hasilat v emal zr dnyada 1-ci yer xaraq, dnya neft hasilatnn yarsn Rusiya neftinin is
95%-ni vermsi
Azrbaycan XX srd
1900 Bak-Vladiqafqaz dmir yolunun i dmsi
1900, 1 may "Cnubi Qafqazda dvlt kndlilrinin torpaq quruluu haqqnda Qanunun verilmsi
1901, 18 mart Nazirlr Komitsinin Rusiyadan Mil v Muan dzlrin 40 min nfrdk kndli krmk haqqnda qrar vermsi
1901 Bakda ilk mslman qadn mktbi "Tayevin qz mktbi almas
1902 Bakda ilk aq siyasi nmayiin keirilmsi. M..Rsulzadnin rhbrliyi altnda "Mslman gnclik tkilat"nn
yaradlmas
1902, 13 fevral amax zlzlsi nticsind (9 bal gcnd) 2 mindn artq insann hlak olmas, eyni zamanda, Aberon
yarmadasnn n iri vulkanlarndan biri olan Gzdk Bozda vulkannn pskrmsi zaman vulkann kraterind
daldalanan 6 oban v 2000 ba mal-qarann bir ann irisind mhv olmas
1903, 1-22 iyul Bakda ilk mumi siyasi ttili
1904, payz Mslman sosial-demokrat "Hmmt" tkilatnn yaradlmas
1904, 30 dekabr Bak fhllrinin mumi ttilinin qlb il baa atmas. Neft snayeilri il fhllr arasnda "mtrk
mqavil"nin imzalanmas
1905, 6-9 fevral Rusiya hakim dairlrinin thriki il ermnilrin Bakda azrbaycanllarn soyqrmn trtmlri
1905, 26 fevral Qafqaz caniinliyinin brpa edilmsi
1905 24 may Ermnilrin rvanda azrbaycanl soyqrm trtmk chdlrinin iflasa uramas.
1905, iyun "Hyat" qzetinin nr balamas.
1905 Balaxanda dnya neft snayesi tarixind ilk df olaraq kompressor istismarnn ttbiq edilmsi
1905 rqi-Rus qzeti Tiflisd Azrbaycan dilind nr balamas
1905, 12 dekabr 1905-1911-ci illr ran inqilabnn balanmas
1905 "Qeyrt" mtbsinin yaradlmas
1905, yaz-payz .B.Aayevin "Difai" ("Mdafi") tkilatnn yaradlmas
1906 Tkaml leqal fhl qzeti Bakda Azrbaycan dilind nr balamas
1906, aprel "Molla Nsrddin" jurnalnn nr balamas.
1906, 31 may Azrbaycanda I Dumaya sekilrin keirilmsi.
1906, avqust Azrbaycan mllimlrinin I qurultaynn keirilmsi.
1907, may Gncd .Ziyadxanov "Mdafi" tkilatn yaratmas.
1908, 12 yanvar lk Azrbaycan operas olan "Leyli v Mcnun"un tamaaya qoyulmas
1908, 23 iyun Tehranda ksinqilabi evriliin ba vermsi. Konstitusiya trfdarlarna v demokratik qvvlr divan tutulmas.
1908, 18 iyul Sttarxann fdailri trfindn Tbrizin a bayraqlardan tmizlnmsi.
1911, oktyabr "Msavat" partiyasnn sasnn qoyulmas.
1911 ran inqilabnn balanmas
1911, dekabr Tbrizin rus qounlar trfindn tutulmas. nqilabn mlubiyyti.
1912, may v Nuxa ipk snayesi fhllrinin qlb il nticlnmi ttillrinin balanmas.
sentyabr
1912, aprel vkt Mmmdovann ilk mslman qadn opera mnnisi kimi tarix dmsi
1912, sentyabr- Azrbaycanda IV Dvlt Dumasna sekilrin keirilmsi. Btn Cnubi Qafqaz mslmanlarndan yegan deputat
oktyabr kimi hquqnas Mmmdyusif Cfrovun deputat seilmsi.
1913 smailliyy binas (AMEA-nn binas)
1914 4 dekabr Sarqam mliyyatnda Trk ordusunun ar mlubiyyt dar olmas
1915, 17 yanvar Rus qounlarnn Tbrizi ial
1915 "Aq sz" qzetinin nr balamas
1916, sentyabr lk azrbaycanl tyyari Frrux aa Qaybov Vilns zrind uurlu dy mliyyat
1916 lk Azrbaycan filmi olan "Neft v milyonlar sltntind" filmi; Tbrizd ilk teatr binasnn tikilmsi
1917
fevral 1-ci Bak-ollar kmri il (Z.Tayev) suyun Bak halisin atdrlmas
27 fevral Rusiyada fevral burjua-demokratik inqilab
6 mart Bak Sovetin sekilrin keirilmsi
mart Bakda sosial-demokrat "dalt" tkilatnn yaradlmas
15-20 aprel Bakda Qafqaz mslmanlar qurultaynn keirilmsi
May Moskvada mumrusiya mslmanlar qurultaynn keirilmsi
26 oktyabr "Msavat" partiyasnn I qurultaynn Petroqradda Oktyabr evrilii il eyni vaxtda keirilmsi
11(24) noyabr Tiflisd Zaqafqaziya Komissarlnn yaradlmas
dekabr Rusiya Xalq Komissarlar trfindn S.aumyann Qafqaza fvqlad komissar tyin olunmas
1918
10 (23) fevral Gegekorinin bal il Cnubi Qafqaz Seymi (Zaqafqaziya Komissarl) yaradld.
3 mart Brest-Litovsk slh (RSFSR-Drdlr ittifaq (Almaniya, Avstriya-Macarstan, Trkiy v Bolqarstan)
mart Trabzon konfrans Zaqafqaziya seyminin heyti Trkiy (Osmanl) il Trabzonda aparlan danqlarda Brest-
Litovsk mqavilsinin rtlrini qismn qbul etmy razlq verib. Bolevik Rusiyas il Almaniya (Trkiynin
mttfiqi) arasnda balanm separat slh mqavilsin gr, ar Rusiyasnn Osmanl il mharibd (1877-1878)
l keirdiyi Qars, rdhan v Batum trk trfin qaytarlmal idi. Zaqafqaziya Seymi Qars v rdahana razlq
vers d (hrnd ermni deputatlar buna qar idi), Batumu Trkiyy vermkdn imtina edirdi. Seymin
azrbaycanl fraksiyasnda da bu msld yekdillik yox idi, yalnz msavatlar Trkiynin tlblrini qbul
etmyin trfdar idilr. Trabzon danqlar nticsiz bitdi.
30 mart-1 aprel Mart soyqrm - Ermni-bolevik qvvlrinin Bakda v traf razilrd azrbaycanllarn qrnn trtmlri
22 aprel Paytaxt Tiflis olmaqla Cnubi Qafqaz Demokratik Federativ Respublikas yaradlmas, cmi 34 gnlk faliyyti
25 aprel Danak-bolevik Stepan aumyann sdrliyi il Bak Xalq Komissarlar Sovertinin yaradlmas
11 may Batum slh konfransnn (Zaqafqaziya Federasiyas- Osmanl) balanmas
26 may Cnubi Qafqaz Seyminin son iclas. Grcstann z mstqilliyini elan etmsi
27 may Tiflisd M..Rsulzadnin (-1955 Ankara) sdrliyi il Azrbaycan Milli urasnn yaradlmas
Azrbaycan Xalq Cmhuriyyti

28 may Azrbaycan Milli urasnn H.Aayevin sdrliyi il ken iclasnda Azrbaycann istiqlaliyyti haqqnda Akt
(qdnam) qbul edildi v Azrbaycan Xalq Cmhuriyytinin elan olunmas
28 may F.X.Xoyski bada olmaqla I hkmt kabinetinin tkili v faliyyt gstrmsi
29 may AXC-nin Ermnistan Respublikasna 9 min kv km-lik razini rvan gzt getmsi il bal tarixi shvi
30 may AXC-nin yaradlmas haqqnda dnya parlamentlrin radioqram gndrilmsi
4 iyun "Slh v dostluq" mqavilsi - Batumda AXC-nin ilk olaraq Osmanl trfindn tannmas
10 iyun Bak Sovetinin qounlarnn Gnc zrin yr
16 iyun AXC Milli uras v hkumti Tiflisdn Gncy krlmsi
17 iyun Gncd ilk iclasn keirn Azrbaycan Milli uras lkd yaranm ar vziyyti nzr alaraq z faliyytini
dayandrmaq v yeni parlament arlanadk qanunvericilik v icra hakimiyytini Nazirlr urasna vermk bard
qrar qbul edib. Bu Nuru Paann tlbi idi. Hmin gn F.Xoyskinin balq etdiyi Nazirlr uras istefa verib v
onun rhbrliyi il ikinci hkumt qurulub.
19 iyun Azrbaycan razisind hrbi vziyyt elan olunmas
22 iyun Milli hkumtin iqtisadi sahd ilk tdbiri rzaq mhsullarnn xaric danmasnn qarsn almaq oldu. Qrara sasn
taxl, iribuynuzlu mal-qara v rzaq mhsullarnn lkdn knara xarlmasnn qadaan edilmsi
24 iyun AXC-nin ilk bayrann qbul edilmsi. Hkumtin qrar il qrmz para zrind a rngli aypara v skkizguli
ulduz tsvir edilmi bayraq Cmhuriyytin mvqqti rmzi elan edilib.
26 iyun Azrbaycan Milli ordusunun yaradlmas, ar Rusiyas dvrnd "Vhi diviziya" (" ") adlanan
kemi Tatar svari alaynn sgrlrindn formaladrlm v general liaa xlinskinin rhbrlik etdiyi Mslman
korpusunun sasnda ilk ordu hisssi, 5000 nfr xsi heyti olan "lahidd Azrbaycan korpusu"nun yaradlmas
27 iyun Azrbaycan (trk) dilinin dvlt dili elan edilmsi
31 iyun Bak XKS-nin istefa vermsi
1 avqust ngilislrin dstyi il Bakda danak v meneviklrin "Sentrokaspi" diktaturasnn hakimiyyti l almas
11 avqust "Hrbi mkllfiyyt haqqnda" qrar qbul olundu.
23 avqust "Azrbaycan Xalq Cmhuriyytinin vtndal haqqnda" frman verilmsi
28 avqust AXC hkumti mktblrin millildirilmsi bard qrar qbul etmsi
30 avqust Yelizavetpol quberniyasnn Gnc quberniyas adlandrlmas
15 sentyabr Azrbaycan-Trk ordularnn Bakn azad etmsi. "Sentrokaspi" diktaturasnn devrilmsi
17 sentyabr Azrbaycan hkumtinin Gncdn Bakya krlmsi, Baknn paytaxt elan olunmas
sentyabr Bak bonu adl pul vahidi dvriyyy buraxlmas
9 noyabr Azrbaycan Xalq Cmhuriyytinin rngli bayrann qbul edilmsi
10 noyabr Musrost barna sasn trk ordusunun Bakn trk etmsi
noyabr Araz-Trk Respublikasnn yaradlmas v 1919-cu ilin martn sonlarnadk faliyyt gstrmsi
17 noyabr General Tomsonun komandanl altnda ingilis ordusunun Bakya glmsi
20 noyabr Qadnlara seki hququ verilmsi
26 dekabr Grcstan v Azrbaycan arasnda tranzit mqavilsinin imzalanmas
7 dekabr Azrbaycan Parlamentinin faliyyt balamas
1919
yanvar Bakda ermni v rus milli uralarnn AXC-n devirmk n Bieraxovun bal il Qafqaz-Xzr dvltini
yaratmalar
yanvar mk Nazirliyinin faliyyt balamas
15 yanvar Zngzurda v Qarabada trtdiyi vhiliklrin qarsn almaq n Zngzur, ua, Cavanir v Cbrayl qzalar
hdudlarnda Qaraba general-qubernatorluu vzifsini tsis edilmsi bard qrar verildi. Xosrovpaa by
Sultanovun Qaraba general-qubernatoru tyin edildi.
28 fevral Azrbaycan hkumtinin Naxvann ermnilrdn mdafisi n Naxvan general-qubernatorluunu yaratmas
28 may limrdan by Topubaovun balq etdiyi Azrbaycan nmaynd heyti Paris slh konfransnda AB prezidenti
Vudro Vilsonla grrk AXC-nin tannmasn xahi etdi. Antitrk v ermniprst mvqeyi il seiln Vilson bu
xahii rdd etdi.
iyun razi btvlyn birg qorumaq haqqnda Azrbaycan Grcstan Hrbi Mdafi Aktnn imzalanmas
avqust ngilis qounlarnn Azrbaycan trk etmsi. ngilislrin burada qoyduqlar bir ne dd sualt v digr hrbi
gmilrin d daxil olduu hrbi donanma yaradld.
Sentyabr Dvlt Banknn almas
1 sentyabr Azrbaycan parlamenti Bak Unversitetinin yaradlmas haqqnda qanun qbul etdi.
15 noyabr Bak Dvlt Unversitetinin faliyyt balamas, ilk drslrin tarix-filologiya v tibb fakultlrind keirilmsi
24 oktyabr Naxvanda AB general-qubernatorluunun yaradlmas
7 dekabr "stiqlal" muzeyinin (Azrbaycanda ilk milli muzey) yaradlmas
24 dekabr N.Yusifbylinin rhbrliyi il V hkumt kabinetinin yaradlmas
1920
2 yanvar RSFSR xarici ilr komissar ierinin Azrbaycan xarici ilr naziri F. Xoyskiy 1-ci notas
11 yanvar Versal Slh Konfransnn Ali uras trfindn (Antanta) Azrbaycann mstqilliyininin defakto tannmas
15 yanvar Azrbaycan nmayndlrin Azrbaycann mstqilliyinin defakto tannmas bard Paris slh konfransnn rsmi
qrarnn tqdim olunmas
23 yanvar ierinin Azrbaycana tcavzkar ruhlu 2-ci notas
11-12 fevral Azrbaycan K(b)P-nin yaradlmas
17 mart Xoyskinin ierin nvbti nota gndrib cavab almamas, Leninin Qafqaz Chsi Hrbi nqilab urasna Bakn ial
etmk bard teleqram gndrmsi
mart Azrbaycan nmaynd heyti Tehranda n vaxt ah trfindn qbul edildi. ranla Azrbaycan arasnda dostluq
haqqnda 1920-ci il 21 mart tarixli mqavilnin rtin sasn ran Azrbaycann mstqilliyini de-yura tanyrd.
30 mart Nsib by Yusifbylinin 5-ci hkumt kabinetinin istefa vermsi
15 aprel Ftli xan Xoyskinin Drbnd rayonuna rus qounlarnn toplanmas sbblri bard mlumat vermk n ierinin
adna nvbti nota gndrmsi
22 aprel Mhmmdhsn Hacnskinin yeni hkumt tkil etmkdn imtina etmsi
27 aprel XI Qzl Ordunun hisslri rsmi elan etmdn Azrbaycann imal srhdlrini kemsi, hmin gn axam saat 11-d
Parlament ultimatum tqdim edilmsi, hakimiyytin Azrbaycan kommunistlrin verilmsi haqqnda qrar
imzalanmas, 28 apreld XI Qzl Ordunun zirehli qatarlarnn Bakn ial etmsi
Azrbaycanda Sovet hakimiyyti

28 aprel Azrbaycanda sovet hakimiyytinin elan edilmsi. Azrbaycan SSR-nin yaradlmas. Btn hakimiyytin Mvqqti
nqilab Komitsin verilmsi
mayn ilk Qrmz ordunun Azrbaycan Milli Ordusunun mqavimtini qraraq Gncy daxil olmas, Qazax zbt etmsi,
gnlri amax, Gyay, ki, Zaqatala v Balakni l keirmsi; Bak limanna hrbi donanmann daxil olmas
3 may Rusiyann hrbi-dniz donanmasnn Lnkrana v Astaraya desant xartmas; Azrbaycan nqilab Komitsinin
dekreti il yerlrd qza, mahal v knd inqilab komitlrinin yaradlmas
5 may Btn xan, by v vqf torpaqlarnn msadir olunaraq vzi dnilmdn kndlilrin istifadsin verilmsi
7 may Ordunun v donanmann yenidn tkil edilmsi bard dekret verilmsi
12 may Silki v mlki rtblrin lv edilmsi bard dekret verilmsi
nqilab Komitsinin xalq mhkmsi yaradlmas haqqnda dekretinin verilmsi;
"ksinqilab v txribatla qar mbariz n Fvqlad Komissiya v Ali inqilabi tribunal tsis edilmsi;
15 may Xalq Maarif Komissarlnn qrar il vicdan azadlnn elan edilmsi; dinin dvltdn v mktbdn ayrlmas;
Azrbaycan razisindki melr, sular v yeralt srvtlrin millildirilrk dvlt mlkiyytin verilmsi.
24 may Neft snayesinin millildirilmsi haqqnda dekret verilmsi
25-31 may Sovet rejimin qar Gncd Cavad by xlnksinin, Mirz Mhmmd Qacarn v Cahangir By Kazmbyovun
bal altnda syan ba vermsi v syann qddarlqla yatrlmas
iyunun vv. Xzr ticart donanmasnn millildirilmsi haqqnda dekret verilmsi
9 iyun Banklarn millildirilmsi haqqnda dekret verilmsi
15 iyun Qarabada Sovet ial rejimin qar Azrbaycan Milli Ordusunun hisslrinin syan etmsi
15 iyul Balq snayesinin millildirilmsi bard dekret verilmsi
26 avqust Taxl ticartinin inhisara alnmas haqqnda dekret verilmsi
10 avqust Azrbaycann itirak v razl olmadan Sovet Rusiyas il Ermnistan arasnda balanm mvqqti sazil rur-
Drlyzin qeyd rtsiz Ermnistana verilmsi
23 sentyabr Yoxsul komitlrinin yaradlmas
sentyabr rzaq sapalann ttbiq olunmas nticsind kndlilrin vziyytlrinin daha da arlamas
1-7 sentyabr Bakda rq xalqlarnn I qurultaynn keirilmsi
30 sentyabr RSFSR il Azrbaycan SSR arasnda hrbi-iqtisadi ittifaq haqqnda mqavilsi il Azrbaycann formal
mstqilliyi lv olunmas
30 noyabr XI Qrmz Ordunun kmyi il ermnilrin Zngzuru ial
2 dekabr Trkiy il Ermnistan arasnda Aleksandropol (Gmr) mqavilsinin balanmas
30 dekabr SSR-nin yaranmas il imali Azrbaycann mstqilliyin son qoyulmas
1921
6 mart Azrbaycan SSR-nin I Sovetlr qurultaynn kerilmsi
16 mart Moskva mqavilsinin (Trkiy-RSFSR) 3-c maddsind gstrilirdi ki, trflr mqavily lavd nzrd tutulan
srhdlri il Azrbaycann himayiliyi altnda Naxvana muxtariyyat verildi v Azrbaycan onu nc dvlt
gzt getmmlidir.
17 may Azrbaycan nqilab Komitsinin dekreti il rzaq sapalann lv olunmas

19 may Azrbaycan SSR-nin I Konstitusiyasnn qbul edilmsi. Azrbaycan nqilab Komitsinin lv olunmas. Ali
qanunverici, srncamverici, nzartedici orqan olan Azrbaycan Mrkzi craiyy Komitsinin yaradlmas
aprel Trk qounlarnn Naxvandan xarlmas
27 iyun Azrbaycan K(b)P MK-nn iclasnda Ermnistann Qaraban yuxar hisssin olan iddialarnn rdd edilmsi
2 iyul Azrbaycanda pedaqoji kadrlar hazrlayan ilk ali mktb, hazrda Azrbaycan Pedaqoji Universiteti ad il faliyyt
gstrn Azrbaycan Kii Pedaqoji nstitutu (sonralar Lenin adna Azrbaycan Dvlt Pedaqoji nstitutu) tsis
edilmsi
yay Yuxar Zngzurun Ermnistana ilhaq olunmas
4-5 iyul RK(b)P-nn Qafqaz Brosunun Qaraban dalq hisssinin Azrbaycan SSR-nin trkibind saxlanmas haqqnda qrar
qbul etmsi
13 oktyabr Qars mqavilsi (Trkiy-ZSFSR) Moskva mqavilsinin rtlrini konkretldirmk v tamamlamaq n
balanmas, Naxvann Azrbaycan hquqlarnda razi mnsubiyytinin bir daha tsdiqlnmsi
16 oktyabr Azrbaycan Dvlt Bank yaradld
1922
12 mart Azrbaycan, Grcstan v Ermnistan MK-nin slahiyytli nmayndlrinin ZSFSR-in yaradlmas haqqnda
mqavilni tsdiq etmsi
22 mart Zaqafqaziya Sovet Sosialist Respublikalar Federativ ttifaqnda Cnubi Qafqazn 3 respublikas (Azrbaycan,
Grcstan, Ermnistan) birldirilmsi il Azrbaycann formal mstqilliyin son qoyulmas
1922 C. Mmmdquluzadnin redaktorluu il nrini davam etdirn "Molla Nsrddin" satirik jurnalnn Bakda buraxlan
ilk say apdan xmas
10 dekabr Zaqafqaziya Sovet Federativ Sosialist Respublikasnn yaradlmas
30 dekabr SSR-nin yaradlmas il Azrbaycann formal mstqilliyin tamamil son qoyulmas
1923 10 may H.liyevin anadan olmas
1923 7 iyul DQMV-nin (1923-1991) yaradlmas
1924 9 fevral Azrbaycan SSR-in trkibind Naxvan MSSR-in (1924-1991) tkil edilmsi
1924 Suraxanda turbobur vasitsil ilk quyunun qazlmas
1924 Azrbaycan Opera v Balet teatrnn faliyyt balanmas
1924 1918-ci ild Bak urunda gedn dylrd hlak olmu azrbaycanl v trk sgrlrinin dfn olunduu Xiyabann
lv edilrk Dast Parkn (ylnc mrkzi) salnmas. 1990-c ild rus hrbi qvvlrinin Bakda dinc haliy
qar ktlvi kild trtdiyi qanl yanvar qrnndan sonra razi yenidn hidlr Xiyaban (Sbael rayonunda)
adlandrlmdr.
1924 Bakda ilk sovet tramvaylar
1925 lk Azrbaycan detektiv filmi olan "vz-vz"-nin (rejissor Aleksandr Litvinov) ekrana glmsi
1926, 6 iyul Bakn Balaxan - Sabunu rayonu il birldirn, SSR-d birinci elektrik dmir yolunun tntnli al
1926, 6 Efird ilk df "Danr Bak" szlrinin sslnmsi - Azrbaycanda mntzm radio verlilrin balanmas
noyabr
1928, dekabr Bakda Azrbaycan aqlarnn I qurultay
1929 1 yanvar Latn qrafikasna keidin baa atdrlmas
1929 Qzlaac v Zaqatala qoruqlarnn yaradlmas
1930 ki-Zaqatala mahalnda, Naxvann Keili kndind, mkirin Bitdili kndind v s. antisovet syanlarn ba
vermsi.
1930, fevral Bak-Batum neft kmrinin (uz.822 km) istifady verilmsi
1930 yay Brd v Qasm smaylov rayonlarnda ilk MTS-lrin tkil olunmas
1931 SSR Elmlr Akademiyas Azrbaycan bsinin almas;
Azrbaycan Yazlar ttifaqnn yaradlmas;
Azrbaycan Rssamlar ttifaqnn tkil edilmsi
1932 7 avqust Sovet hkumtinin "Dvlt mssislri, kolxoz v kooperativlrin mlaknn qorunmas haqqnda" qrar il xalq
tsrrfatnda srt cza tdbirlrinin sas qoyuldu. Qrara gr, dvlt mlakndan htta xrda ourluq glllnm, n
yax halda 10 il hbsl czalandrlrd. Sovet tarixin "Be snbl haqqnda qanun" ad il dn snd Azrbaycanda
da knd tsrrfatnda repressiyalara zmin yaratd.
1933 Bind ilk hava liman istifady verilmsi
1937 10 mart Azrbaycan SSR-nin yeni Konstitusiyasnn qbul edilmsi
1937 .Hacbyovun "Korolu" operasnn tamaaya qoyulmas
1939
11 iyul Azrbaycan SSR-d latn qrafikasndan kiril qrafikal lifbaya keilmsi
.Bdlbylinin ilk Azrbaycan operas olan "Qz qalas"n tamaaya qoyulmas
2 sentyabr II Dnya mharibsinin balanlmas
1940
frasiyab Bdlbylinin mllifi olduu "Qz Qalas" baletinin mslman rqind ilk df oynanlmas
Azrbaycan II Dnya mharibsi illrind

1941
22 iyun Faist Almaniyasnn SSR-y hcumu, Byk Vtn Mharibsinin balanmas

28 iyun Azrbaycan SSR-d btn iin mharibnin tlblrin uyun qurmaa balanlmas
avqust 402-ci Azrbaycan milli diviziyasnn yaradlmas
avqust SSR v Byk Britaniya qounlarnn rana mdaxilsi
oktyabr 223-c Azrbaycan milli diviziyann yaradlmas
11 dekabr srafil Mmmdovun Sovet ttifaq Qhrman fxri adna layiq grln ilk azrbaycanl olmas
1942
fevral-mart- 416-c (Taqanroq fxri adl) Azrbaycan milli diviziyasnn yaradlmas
may 77-ci (Simferopol) Azrbaycan milli diviziyasnn yenidn komplektldirilmsi
avqust- 271-ci (fxri Qarlovka) Azrbaycan milli diviziyasnn yaradlmas
sentyabr
9 sentyabr Azrbaycan SSR-d hrbi vziyyt elan edilmsi
22 dekabr H.Aslanovun I df Sovet ttifaq Qhrman fxri adnn verilmsi
1943
payz Berlind mhacir Azrbaycan Parlamenti v hkmtinin seilmsi
iyun Belorusiya cbhsindki catin gr H.Aslanov II df Sovet ttifaq Qhrman adn almaq n tqdim edils
d, SSR hrbi rhbrliyind tmsil olunan ermni general Baqramyan buna maneilik trdib. lmndn 47 il
sonra - 21 iyun 1991-ci ild H.Aslanova ikinci df Sovet ttifaq Qhrman ad verilir.
28 noyabr- SSR, AB v ngiltr dvlt balarnn Tehran konfrans
1dekabr
1945
4-13 fevral SSR, AB v ngiltr dvlt balarnn Yalta (Krm) konfrans
27 fevral SSR Ali Soveti Ryast Heytinin frman il Ziya Bnyadova Sovet ttifaq Qhrman adnn verilmsi
9 may Faist Almaniyas zrind qlb
17 iyul-2 SSR, AB, ngiltr dvlt balarnn Postdam konfrans
avqust
2 sentyabr Yaponiya zrind qlb
Cnubi Azrbaycanda milli azadlq hrkat

1905-1911 randa Mhmmdli ah hakimiyti diktaturasna qar Mrut inqilab, Sttrxan hrkat
1920, aprel Tbrizd eyx Mhmmd Xiyabaninin bal il syan balad.
1920, 23 iyun C.Azrbaycanda Milli hkumtin yaradlmas
1920 sentyabr Milli Azrbaycan hkumti ingilislrin kmyi il irtica ah qvvlri v ran kazak briqadas trfindn dadld.
1920, 14 Xiyabaninin vhicsin ldrlmsi
sentyabr
1945, 12 Seyid Cfr Pivrinin bal il Azrbaycan Milli Hkmti v ya 21 Azr Hrkat
dekabr
Azrbaycan XX srin ortalarndan sonlarnadk

1945, 23 mart Azrbaycan SSR Elmlr Akademiyasnn yaradlmas
1945-1954 Mingevir SES-in tikilib istifady verilmsi
1945 Sumqayt kimya zavodunun i salnmas
1945 Mktblrd buraxl imtahanlar ttbiq olunmaa balanlmas
1945 "Arn mal alan" filminin kilmsi. Bu film Sovet ekrannda uzun illr nmayi olunan xarici lk filmlrinin
arasndan "100 sevimli film" srasnda "Qzl siyah"ya daxil edilib.
1946, 16 mart Daksn hrinin salnmas
1946 Gncd Nizami Gncvinin mqbrsinin almas
1947 10 mart - SSR Nazirlr Sovetinin Ermnistan SSR-dn kolxozularn v baqa azrbaycanl halinin Azrbaycan SSR-nin
1948 23 dekabr Kr-Araz ovalna krlmsi haqqnda qrar il 1948-1953-c illr rzind 100 mindn ox azrbaycanl z ata-
baba yurdundan ktlvi surtd deportasiyas
1947 Azrbaycanda kartoka sistemi lv olunmas
1948 Xzr dnizind dnyada ilk df olaraq neft-mdn estakadasnn qurulmas
1948 27 avqust Azrbaycan SSR Nazirlr Sovetinin srncam il Fxri Xiyabann yaradlmas
1948, 11 noyabr Mingevir hrinin salnmas
1949 7 noyabr Neft dalarnda ilk dniz quyusunun fontan vurmas
1949, 22 noyabr Sumqayt hrinin salnmas
1949 Azrbaycan SSR-d icbari 7 illik thsil keilmsi
1949 22 noyabr Sumqayt, 4 fevral 1954-cu ild Mingevir hrlri yarand. 1954-cu ilin yanvarnda Samux
rayonu lv edildi. 1956-ci ilin aprelind Dstfur rayonu Daksn rayonu adlandrld. 1956-ci ilin dekabrnda
Xz, 1959-cu ilin sentyabrnda Mrz rayonlar lv olunur. 1959-cu ilin aprelind Qaryagin rayonu Fzuli rayonu
adlandirlr.
1951 Qarada sement zavodu i salnmas
1952 Kirpi jurnalnn nr balamas
1954, 10 yanvar Mingevir SES-in i dmsi
1954 vlanda imal DRESin istifady verilmsi
1955 M..Rsulzadnin Ankarada vfat etmsi
1956, 14 fevral Azrbaycan televiziyasnn faliyyt balamas
1956 "O olmasn, bu olsun" filmi. Film Azrbaycan pekar musiqi sntinin v milli operann banisi zeyir
Hacbylinin eyniadl komediyas sasnda rejissor Hseyn Seyidzad, operator listtar Atakiiyev lent almd
1958 Uzaq sahillrd filmi
1959 Azrbaycan SSR-d icbari 8 illik thsil keilmsi
1959, 5 noyabr Bak in zavodunun i dmsi
1960 Bak funikulyorunun kilmsi
1961 Nvbti pul islahatnn keirilmsi
1962 Bak-Trkmnbas (343 km) v Bak-Krasnovodsk gmi-br yolunun istifady verilmsi
1964 H.liyev Azrbaycan SSR Nazirlr Soveti yannda Dvlt Thlksizliyi Komitsi sdrinin mavini tyin olundu
1966 Azrbaycan SSR-d icbari 10 illik orta thsil keilmsi
1967 Azrbaycanda Novruz bayramnn ilk df dvlt sviyysind keirilmsi
1967 Ulduz jurnal nr balamas
1967 H.liyev Azrbaycan SSR Nazirlr Soveti yannda Dvlt Thlksizliyi Komitsi sdri
1967-ci ilin iyulunda Astraxanbazar rayonu Clilabad, 1968-ci ilin sentyabrnda Nuxa rayonu ki rayonu
adlandrlr
1969 Qobustan incsnt toplusu nr balamas
1967, 6 noyabr Bak Metropoliteni 6 stansiyas il istismara verilmsi
1968 Azx maarasnn Al tbqsindn azxantropun n smy taplmas
1968 li Bayraml ES-in i salnmas
1969, iyul H. liyevin Azrbaycan KP MK Birinci katibi seilmsi
1971 Kr su kmrinin i salnmas il Kr suyunun Bakya gtirilmsi
1973 Xankndind Azrbaycan Pedaqoji nstitutunun filial sasnda mstqil pedaqoji institut yaradld
1975 Kemi SSRi-d ilk kondisioner zavodu olan Mit kondisionerlri zavodunun Bakda faliyyt balamas
1976 H. liyevin Azrbaycan KP MK Siyasi Brosunun zvlyn namizd seilmsi
1978 Bakda Kosmik Tdqiqatlar Elm stehsalat Birliyinin faliyyt balamas
1978 Azrbaycan SSR-nin Yeni Konstitusiyasnn qbul edilmsi, Azrbaycan dilinin dvlt dili elan edilmsi
1979 Adam-Xankndi dmir yolunun kilmsi
1982 H. liyevin Sov. KP MK Siyasi Brosuna zv seilmsi v SSR Nazirlr Soveti sdrinin I mavini tyin edilmsi
1983, 28 iyul Qrozn-Bak neft kmrinin istifady verilmsi il Azrbaycan SSR-nin vahid neft kmrin qoulmas
1985, 30 avqust Bak Drin dniz zllri zavodunun i dmsi
1987 BakNovorossiysk neft-boru kmrinin kilmsi
1987 25 iyun SovKP MK-nn plenumu "yenidnqurma" ("perestroyka") haqqnda qrar qbul etmsi
1987 Bakda Kosmik Tdqiqatlar Elmi stehsalat Birliyinin faliyyt balamas
1987, iyun On cildlik Azrbaycan Sovet Ensiklopediyasnn nrinin baa atmas
1987 22 H. liyevin Moskvada Sov.KP MK Siyasi Brosunun zv, SSR Nazirlr Soveti sdrinin birinci mavini
oktyabr postundan istefaya gndrilmsi
1987 noyabr nc Qafan rayonundan, sonra is Meri rayonundan etnik azrbaycanllarn sxdrlaraq qovulmaa balanmas,
Azrbaycanllarn deportasiyasnn 2-ci gcl mrhlsi
1988
19 fevral Bakda-Dalq Qaraba mslsi il bal ilk etiraz mitinqinin keirilmsi
26-28 fevral Sumqayt hadislri
fevral-dekabr Qrbi Azrbaycan torpaqlarndan 185 yaay mntqsindn 230 min nfrdk azrbaycanllarn zorak
deportasiyas
21 may SSR rhbrliyi Azrbaycan v Ermnistan arasnda mnaqini sahmanlamaq n hr iki mttfiq respublikann
rhbrlrini dyidirmsi. Karen Dmiryann v Kamran Barovun vziflrindn knarladrlmas, bdrrhman
Vzirovun Azrbaycan KP MK-nn 1-ci katibi seilmsi
17 noyabr Azadlq meydannda ktlvi etiraz mitinqlrinin keirilmsi, milli-azadlq hrkatnn balanmas. Milli Dirli
gn
1989
16 iyun Bakda yarmgizli raitd AXC-nin tsis konfrans keirildi v .liyev (Eliby) sdr seilmsi
23 sentyabr Azrbaycan SSR-in suverenliyi haqqnda Konstitusiya Qanununun qbul edilmsi
30 dekabr Gnc hrinin tarixi adnn brpa olunmas
31 dekabr Araz ay boyunca 137 km-lik Sovet-ran srhddind qurularn dadlmas. Hmin gn hazrda Dnya
Azrbaycanllarn hmrylik gn kimi qeyd edilir.
1990
20 yanvar 20 Yanvar facisi

19 may AR-n Prezidenti vzifsinin tsis edilmsi
ndiki Heydr liyev adna dman v Konsert kompleksinin istismara verilmsi
21 may Prezidentin 28 May Azrbaycan dvltiliyinin brpas gn elan etmk haqqnda frman
17 noyabr H.liyevin sdrliyi il Naxvan Ali Mclisinin iclasnda muxtar respublikann adndan "sovet sosialist" szlrinin
gtrlmsi
1991
5 fevral Azrbaycan SSR-nin adnn dyidirilrk Azrbaycan Respublikas adlandrlmas, Dvlt Bayra haqqnda
sasnamnin tsdiq edilmsi
17 mart SSR-nin saxlanmasna mnasibti yrnn referendumun keirilmsi
30 aprel-15 ayknd mliyyat Kremlin razl il Azrbaycan Xsusi Tyinatl Milis Dstsinin Gygl rayonunun (kemi
may Xanlar) ayknd kndinin ermni iallarndan azad edilmsi il baa atm mliyyat.
21 iyun Hzi Aslanova (lmndn sonra) ikinci df Sovet ttifaq Qhrman adnn verilmsi
27 iyun Ali Sovet Azrbaycann "Suveren Dvltlr ttifaq haqqnda" mqavild itirak etmsi bard qrar qbul etmsi.
Yeni ittifaq mqavilsinin imzalanmasnn Moskvada "Avqust qiyam"nn nticsind ba tutmamas
8 avqust Ermnistan SSR-d sonuncu azrbaycanl kndi Nvdinin boaldlmas. Bellikl, Ermnistan SSR-dki 185
azrbaycanl kndi tmizlndi, 230.000 azrbaycanl qovuldu.
30 avqust Ali Sovetin xalqn tlbi il arlm nvbdnknar sessiyasnda "Azrbaycan Respublikasnn dvlt
mstqilliyini brpa etmk haqqnda Byannam"nin qbulu
5 sentyabr AR-n Mdafi Nazirliyinin yaradlmas
8 sentyabr lk prezident sekilrind Azrbaycan KP MK-nin I katibi A.Mtllibovun AR-n I Prezidenti seilmsi
9 oktyabr "Azrbaycann milli znmdafi qvvlri haqqnda" Qanuna sasn 22 srhdyan blgd yerli halidn knll
znmdafi batalyonlar yaradlmas
Mstqil Azrbaycan Respublikas

18 oktyabr Ali Sovetin "Azrbaycan Respublikasnn dvlt mstqilliyi haqqnda" Konstitusiya aktn qbul etmsi
9 noyabr AR-n mstqilliyinin ilk df rsmi olaraq Trkiy trfindn tannmas
20 noyabr Qaraknd facisi, AR-n bir sra yksk vzifli xslrinin (Tofiq smaylov (ilk dvlt katibi), Mhmmd sdov,
smt Qaybov, Zlf Hacyev v s.) Dalq Qarabada Qaraknd kndi yaxnlnda vertolyotun vurulmas
nticsind hlak olmas. Buna cavab olaraq Azrbaycan parlamenti Dalq Qaraban muxtar statusunu lv edir v
Stepanakert hrinin adn Xankndin dyidirir.
26 noyabr Ali Sovetin 50 deputatndan ibart Milli ura yaradlmas, DQMV-in statusunun lv edilmsi
9 dekabr AR slam Konfrans Tkilatna zv qbul olunmas
11 dekabr AR-n mstqilliyinin Rumniya trfindn tannmas
13 dekabr AR-n mstqilliyinin Pakistan trfindn tannmas
25 dekabr 1992-1993-c tdris ilind Azrbaycan Respublikasnn ali v orta ixtisas mktblrin qbul imtahanlarnn test sulu
il keirilmsi haqqnda qrar qbul olunmas; Azrbaycan Respublikas Ali Sovetinin Milli urasnn hr il dekabrn
31-nin Dnya azrbaycanllarnn hmryliyi gn elan olunmas haqqnda qrar qbul etmsi; "Latn qrafikal
Azrbaycan lifbasnn brpas haqqnda" Azrbaycan Respublikas qanununun qbul edilmsi.
26 dekabr SSR-nin lvi
26 dekabr Sonuncu azrbaycanllarn Dalq Qaraban inzibati mrkzi olan Xankndi hrindn qovulmas
29 dekabr AR-n dvlt mstqilliyi haqqnda Konstitusiya aktna mnasibtl bal referendum keirilmsi v Respublika
halisinin mtlq ksriyytinin Azrbaycann dvlt mstqilliyin trfdar xmas.
29 dekabr Qarabada ilk ial prossesi Krkicahann ial
1992
14 yanvar Azrbaycan Milli Olimpiya Komitsinin tsis edilmsi
26 yanvar ua yaxnlnda keiriln Azrbaycan ordusunun ilk mliyyat olan Daalt mliyyatnn uursuzluqla
nticlnmsi
30 yanvar AR-n ATM- (indiki ATT-) zv qbul olunmas, ATM Azrbaycann daxil olduu ilk Avropa tkilatdr
fevral Azrbaycan Hmkarlar ttifaqlar Konfederasiyas tsis edilmsi
11 fevral Prezidentin "Azrbaycan Respublikas Milli Banknn yaradlmas haqqnda" Frman il Milli Bankn yaradlmas
25-26 fevral Ermni silahl birlmlrinin Rusiyann Xankndindki 366-c polkunun yardm Xocal Soyqrmn trtmlri,
Azrbaycanda 3 gnlk matm elan olunmas
mart ATT-in Helsinki mavirsi
2 mart AR-n BMT-y zv qbul olunmas
6 mart A.Mtllibovun prezidentlikdn istefa vermsi
mart R.Qazyevin mdafi naziri vzifsini l keirmsi
24 mart ATT-in Nazirlr urasnn Helsinkid zirv gr, ATT-in Minsk qrupunun yaradlmas
25 mart Azrbaycann Milli Qhrman fxri adnn tsis edilmsi
Dini etiqad azadl haqqnda AR Qanunun qbul edilmsi
TQDK yaradlmas v ali mktblr tlb qbulu test sulu il aparlmaa balanlmas
8 may ua rayonunun ial olunmas. ua zrin hcum mliyyatnn mxfi adn ermnilr dalarda toy
adlandrrdlar
may Milli urann Milli Mclis evrilmsi
18-19 may Lan rayonunun ial

27 may Dvlt himninin tsdiq edilmsi
7 iyun .Elibyin AR-n 2-ci Prezidenti seilmsi
15 iyun Daknd mqavilsin sasn SSR-nin hrbi mlaknn bldrlmsi il Xzr donanmasnn qvv v vsaitinin
25%-i Azrbaycann payna dmsi
yay Adr mliyyat nticsind Goranboy blgsinin ial edilmi torpaqlarnn azad edilmsi
iyun AR-n YUNESKO-ya zv qbul olunmas
25 iyun Qara Dniz qtisadi mkdalq Tkilatnn yaradlmas
15 avqust Manatn dvriyyy buraxlmas, Mstqil Azrbaycanda ilk denominasiya
13 sentyabr Dvlt Neft irktinin yaradlmas
oktyabr AB konqresinin "Azadl mdafi Akt"na daltsiz 907-ci dzli etmsi v Azrbaycann AB-n maliyy
yardmndan mhrum edilmsi
oktyabr AR-n mumdnya Shiyy Tkilatna zv qbul olunmas
16 oktyabr Azrbaycann tannm 91 ziyalsnn H. liyev mracit edrk tkidl lk rhbrliyin dvt etmsi Ss
qzetind drc edilmsi
21 noyabr Naxvanda H.liyevin sdrliyi il Yeni Azrbaycan Partiyasnn (YAP) yaradlmas
1993
19 yanvar Dvlt Gerbinin tsdiq olunmas
3-4 aprel Klbcr rayonunun ial. AXC-Msavat iqtidarnn squtunun srtlnmsi
30 aprel Ermnistan ordusunun Azrbaycann razisini ial etmsi v Klbcrin ialn pislmsi il bal BMT
Thlksizlik urasnn qtnamlri aprel (822), iyul (853) oktyabr (874), noyabr (884)
may Avropa Birliyinin Qafqaz v Mrkzi Asiyada nqliyyatn nkiafna dair TRASEKA proqramn qbul etmsi. Bu
texniki yardm proqram Avropadan Qrb-rq oxu il Qara dniz-Cnubi Qafqaz-Xzr dnizi Mrkzi Asiya
istiqamtind nqliyyat dhlizinin nkiaf etdirilmsin xidmt edir. 3 Cnubi Qafqaz v 5 Mrkzi Asiya lksi onun
itiraksdr.
4 iyun Gncd S.Hseynovun bal il hrbi mxaliftin qiyam qaldrmas, Tal-Muan v imalda paralanmaya chd
15 iyun H.liyevin Ali Sovetin sdri seilmsi. Milli Qurtulu Gn
23 iyul Adam rayonunun ial
24 iyul H.liyevin Milli Mclisin qrar il AR Prezidentinin slahiyytlrini hyata keirmy balamas
18 avqust Cbrayl rayonunun ial
21-23 avqust Cnub blgsind .Hmbtovun balq etdiyi qiyamn yatrlmas
23 avqust Fzuli rayonunun ial
31 avqust Qubadl rayonunun ial
24 sentyabr AR-n MDB-y daxil olmas qrarnn (1991) ratifikasiya edilrk MDB-nin tam hquqlu zv olmas
3 oktyabr H.liyevin Prezident seilmsi
30 oktyabr Zngilan rayonunun ial
Ali mktblrd iki: bakalavr v magistr pillli thsil keid
1 noyabr Milli Mdafi urasnn yaradlmas
dekabr 6 yanvar 1994-c ildk davam etmi v Azrbaycann 1-ci Qaraba mharibsind uurlu Horadiz hrbi mliyyat
1994
18 fevral Ermnistan-Azrbaycan arasnda Rusiya Mdafi nazirliyinin vasitiliyi il imzalan ilk uzunmddtli atks
razlamas
may .liyevin AR Dvlt Neft irkti Prezidentinin 1-ci mavini tyin olunmas
5-6 aprel ATT-in Budapet Zirv toplantsnda Dalq Qaraba mnaqisi il laqdar ATT-in faliyytinin
intensivldirilmsi bard qrarn qbul olunmas, hmsdrlik institutunun tsis edilmsi. Daimi hmsdrliyin
Rusiyaya taprlmas, ikinci hmsdr Finlandiyann, sonra is svein seimsi
4 may AR-n NATO-nun Slh namin trfdalq Proqramna qoulmas
12 may "Bikek protokolu" il cbhd atks nail olunmas
Milli valyuta olan manatn Respublika razisind yegan dni vasitsi elan olunmas
20 sentyabr Qrbin aparc neft irktlri il Azrbaycan Dvlt Neft irkti (ADN) arasnda neft konfraktlarnn ("srin
mqavilsi") imzalanmas
4 oktyabr Ba nazir S.Hseynovun dvlt evirilii chdinin iflasa uradlmas
5-6 dekabr ATT-in Budapet Sammiti, Minsk qrupunun hmsdrlik institutunun tsis edilmsi, ilk hmsdrlr Rusiya v vvl
Finlandiya, sonra sve
1995
Mart Dvlt evriliin chdin iflasa uramas
.liyev AR Milli Mclisin zv seilmsi
15 avqust MM- sekilr haqqnda Qanunun qbul edilmsi
27 avqust Bikekd Trkdilli dvlt balarnn zirv gr
19 sentyabr AR-n MDB-y daxil olmas
28 oktyabr Ulduz v Nrimanov stansiyalar arasndak tuneld qatarn almas nticsind 300 nfrin hlak olmas, 400
nfrin is xsart almas il nticlnn faci

12 noyabr Mstqil AR-n Prlmntin mjritr v prprsinl sistml ilk skilrin kirilmsi. Referendumla IV
Konstitusiyann qbul edilmsi. Dvlt dilinin Azrbaycan dili elan olunmas
24 noyabr AR-n Milli Mclisinin z iin balamas
27 noyabr IV Konstitusiyann qvvy minmsi
1996
6 fevral Prezidentin srncam il 12 noyabrn Konstitusiya gn elan edilmsi
zlldirmy dair I proqram qbul edilmsi
1 fevral Mstqil Azrbaycan Gnclrinin I forumunun keirilmsi
22 aprel Azrbaycan Respublikas il Avropa birliyi arasnda trfdalq v mkdalq haqqnda sazi imzalanmas.
3 iyun Azrbaycan, Grcstan, Ermnistan v Rusiya dvlt balarnn Kislovodsk hrind "Qafqazda milltlraras
barq, slh, iqtisadi v mdni mkdalq urunda" bynnam vermsi
iyun AR-n Avropa urasnda "xsusi dvt edilmi qonaq" statusu almas. 1992-ci ildn Azrbaycan Parlamenti
"Xsusi dvt edilmi qonaq" statusu almaq n Avropa urasna mracit etmidi.
16 iyul Torpaq islahat haqqnda Qanun
Atlanta Olimpiadasnda N.Abdullayevin qazand gm medal AR-n Olimpiya oyunlarnda qazand ilk medal
iyul Bakda yeni televiziya qllsinin istifady verilmsi
avqust "Dd Qorqud" dniz qazma qurusunun istismara verilmsi
8 oktyabr Mulliflik huququ v laqli huquqlar haqqnda Qanun
noyabr M.Fzulinin anadan olmasnn 500 illiyin hsr olunmu yubiley tdbirlrinin keirilmsi
2-3 dekabr ATT-in Lissabon sammitind Azrbaycann razi btvlynn tannmas v mnaqinin xeyrin hlli
prinsiplrini Ermnistan xmaq rtil 53 dvlt dstklmsi, Rusiya il yana, Fransa v AB nmayndlrinin d
Minsk qrupunun hmsdrlri tyin olunmas
1997
yanvar Azrbaycan Silahl Qvvlri trkibind Azrbaycann Slhmraml ordusunun yaradlmas, sonradan Azrbaycan
slhmraml blmsi ad altnda birlmidir. 1999-cu ilin sentyabr ayndan balayaraq Azrbaycan Silahl Qvvlri
Kosovoda, fqanstanda v raqda Beynlxalq Slhmraml Ordu trkibind slhmraml faliyyt aparrlar.
26 mart Dvlt zlldirm eklrinin (7,5 mln. dd) paylanlmaa balanmas il zlldirmy start verilmsi
10 aprel AR-n Prezidenti yannda Thlksizlik urasnn yaradlmas
20 aprel "Kitabi Dd Qorqud" dastannn 1300 illiyinin qeyd olunmas haqqnda Prezidentin frman
16 may Azrbaycan Respublikasnn Avropada adi silahl qvvlr haqqnda mqavily qoulmas
BakNovorossiysk neft-boru kmrinin brpa edilrk i salnmas
.liyevin AMOK-in prezidenti seilmsi
19 iyun zbkistanda Azrbaycan Respublikasnn Mrkzi Asiyada ilk sfirliyinin almas
25 oktyabr Azrbaycan neftinin imal marrutu-Bak-Novorossiysk neft kmri il nql edilmsin balanmas
12 noyabr ARDN-l xarici neft irktlri arasnda balanm srin mqavilsisasnda qaq 1 platformasnda qazlm ilk
neft quyusunun istismara verilmsi
18 dekabr Azrbaycan Respublikas Prezidentinin "1948-1953-c illrd azrbaycanllarn Ermnistan SSR razisindki tarixi-
etnik torpaqlarndan ktlvi srtd deportasiyas haqqnda" frman imzalamas
1998
30 yanvar Azrbaycan Xalq Cumhuriyyti yaradlmasnn 80 illiyinin keirilmsi haqqnda Prezidentin srncam
10 fevral Milli Mclisin Azrbaycanda lm hkmnn tamamil lv edilmsi haqqnda qanun qbul etmkl Azrbaycan
rqd lm czsn lv tmi ilk rspublik ldu. slind 1993-c ildn lm czsn fktiki mrtrium
qyulmudu. 1996-c ild Przidnt H. liyv Cinyt Mcllsinin 21-ci mddsindn lm czsn gtrmk
tbbsn irli srd. Qdnlr v 65 yndn yur kiilr lm czs qdn dildi.
26 mart Azrbaycanllarn soyqrm haqqnda Azrbaycan Respublikas Prezidentinin frman, 31 martn
Azrbaycanllarn soyqrm gn elan edilmsi
28 aprel Naxvan MR-in yeni Konstitusiyasnn qbul edilmsi
22 may Prezidentin frmanyla 26 iyunun Milli ordunun yaranmas gn elan olunmas
14 iyul Konstitusiya Mhkmsinin yaradlmas
6 avqust Prezidentinin frmanyla mtbuatda dvlt senzurasnn lv edilmsi
7 sentyabr Bakda tarixi pk yolunun brpas zr beynlxalq konfrans keirildi. "Avropa- Qafqaz-Asiya" dhlizinin nkiaf zr
beynlxalq nqliyyat haqqnda sas oxtrfli sazi v Bak byannamsinin imzalanmas
14 sentyabr Azrbaycan qadnlarnn qurultaynn keirilmsi
25 sentyabr Azrbaycan mllimlrinin qurultay keirilmsi
11 oktyabr H.liyevin 2-ci df Prezident seilmsi
29 dekabr Naxvan MR-in yeni Konstitusiyasnn AR-n Milli Mclisi trfindn tsdiq edilmsi
1999
7-8 yanvar Qobustan hbsxanasnda ba vern qiyam nticsind 13 nfrin hlak olmas
17 aprel Bak-Supsa neft boru kmrinin brpa edilrk istismara verilmsi

.liyevin YAP sdrinin mavini, 2001-ci ild is sdrin I mavini seilmsi
"ahdniz" yatanda zngin qaz yataqlarnn akar olunmas
30 sentyabr Bakda Bin beynlxalq hava limannn yeni binasnn almas
18 noyabr ATT-in stanbul sammitind Azrbaycan neftinin Bak-Tbilisi-Ceyhan sas ixrac boru kmri vasitsil nql
edilmsin dair Azrbaycan, Grcstan v Trkiy arasnda saziin imzalanmas
12 dekabr AR-da ilk bldiyy sekilrinin keirilmsi
29 dekabr Dvlt Neft Fondunun tsis edilmsi, 2000-ci il 19 iyunda faliyyt balamas
2000
9 yanvar Putin Azrbaycana sfr edn ilk Rusiya Prezidenti
Aprel "Kitabi-Dd Qorqud" dastannn 1300 illik yubileyinin tntn il qeyd edilmsi
May Azrbaycan Respublikasnn Milli Mclisinin Bak-Tbilisi-Ceyhan sas ixrac boru kmri il Azrbaycan neftinin
nqlin dair mqavilni ratifikasiya etmsi
sentyabr Apellyasiya mhkmsinin yaradlmas
5 noyabr Milli Mclis II sekilrin keirilmsi
25 noyabr Bak v Sumqayt hrlrind 6,3 bal gcnd zlzl nticsind 30 nfrin dnyasn dyimsi
rihr Qala divarlar, Qz Qalas v irvanahlar Saray UNESCO-nun Dnyann Mdni rsi Siyahsna daxil
edilmsi
Azrbaycan XXI srd

2001
25 yanvar AR-n Avropa urasna tamhquqlu zv qbul edilmsi
21 iyul Prezidentin frman il Azrbaycan Respublikasnn Dini Qurumlarla zr Dvlt Komitsinin yaradlmas
9 avqust H.liyevin frman il avqustun 1-nin Azrbaycan lifbas v Azrbaycan dili gn elan edilmsi
9-10 noyabr Bakda Dnya Azrbaycanllarnn I Qurultay keirilmsi
AR-n Dnya Turizm Tkilatna qbul olunmas
2002
30 mart AB-n Azrbaycana silah sat zrin qoyduu qadaann lv olunmas
24 avqust Referendumla Konstitusiya ilk lavlr v dyiikliklrin qbul edilmsi
18 sentyabr Bak-Tbilisi-Ceyhan sas ixrac boru kmrinin tmlinin qoyulmas.
15 ktybr Milli Tlviziy v Rdi ursnn yrdlmas
AR NATO Parlament Assambleyasnn assosiativ zvlyn qbul olunmas
Prezident tqadnn tsis edilmsi
5 iyul Xarici lklrd Yaayan Azrbaycanllarla i zr Dvlt Komitsinin yaradlmas
2003
21 aprel Prezident H.liyevin "Respublika" saraynda (indiki Heydr liyev Saray) C.Naxvanski adna hrbi liseyin 30 illik
yubileyin hsr olunmu mrasimd x zaman mvazintini itirrk yxlmas. Heydr liyevin shhtind ciddi
problemlrin yaranmas
4 avqust . liyevin MM trfindn tsdiq edildikdn sonra AR-n Ba naziri tyin edilmsi
15 oktyabr . liyevin AR-n 4-c Prezidentinin seilmsi
27 noyabr 1997-dn ttbiq olunan pullu xidmtin Shiyy Nazirliyinin qrarna sasn lv olunmas
12 dekabr AB-n Klivlend klinikasnda H.liyevin vfat etmsi, Azrbaycanda 7 gnlk matm elan olunmas
15 dekabr H. liyevin Bakdak Fxri Xiyabanda dfn olunmas
2004
11 fevral Azrbaycan Respublikasnn regionlarnn sosial-iqtisadi inkiaf dvlt proqramnn qbulu
yaz Azrbaycan xarici ilr naziri Elmar Mmmdyarovla Ermnistann o xarici ilr naziri Vardan Oskanyan arasnda
Praqada gr oldu v hmin vaxtdan danqlarda Praqa prosesi adn alan mrhl balad.
25 noyabr Bakda zlzl
Heydr liyev Fondunun faliyyt balamas
Nazirlr Kabinetind tsdiqlnmi "Azrbaycan dilinin orfoqrafiya qaydalar" sasnda apostrof iarsi lv edilmsi
Azrbaycan Respublikas Prezidentinin Frman il Neft v qaz glirlrinin idar olunmas zr uzunmddtli
strategiyann (2005-2025-ci illr) tsdiq edilmsi
17 dekabr 2-ci bldiyy sekilrinin keirilmsi
2005
19 yanvar DQMK yaradlmas
fevral Rusiya Federasiyasnda Azrbaycan ili nin tntnli al
fevral Azri-raq-Gnli yataqlarnn Mrkzi Azri hisssindn ilkin neftin hasilatna balanlmas
fevral Mhkm-Hquq urasnn faliyyt balamas
aprel Heydr liyev ordeninin tsis edilmsi. Bu ordenl ilk df .liyev v hsan Doramacnn tltif olunmas
17 oktyabr Azrbaycanda parlament sekilri (6 noyabr) rfsind siyasi grginlik kritik hdd atb. Mxalift qvvlrinin
(Azadlq bloku) lkd narnc inqilaba balamaq chdlri iflasa urayb. Bunun ardnca (19-20 oktyabr)
"inqilab"n hakimiyyt daxilindki trfdarlar - nazirlr v yksk vzif sahiblri - ifa olunub.
6 noyabr Azrbaycanda majoritar sasda (birmandatl dairlr) nvbti parlament sekilrinin (III ar Milli Mclis)
keirilmsi
2006
1 yanvar Yeni manatn AZN-nin dvriyyy buraxlmas, Mstqil Azrbaycanda 2-ci denominasiya (1=5000)
1-2 yanvar tarixi Bayram gnlri hesab edilrk, istiraht gn kimi qeyd olundu. Qaydaya sasn, gr bayram gn
ist gn il st-st drs, nvbti gn i gn hsab olunmur.
16 mart Bakda Dnya azrbaycanllarnn II qurultay
9 may Azrbaycan BMT-nin yeni yaradlan nsan Haqlar Komitsin zv seilmsi
may Bak-Tbilisi-Ceyhan neft boru kmrinin istismara verilmsi
4 iyun ahdniz yatann ilnmsi zr AR Dvlt Neft irkti il dnyann tannm neft irktlri il 25 illiy Saziin
imzalamas
13 iyul Trkiynin Aralq dnizi sahilindki Ceyhan limannda Bak-Tbilisi-Ceyhan neft kmrinin tntnli al mrasimi
keirilib.
Pensiya mblinin sorta prinsiplrin saslanmaa balanmas
Cnubi Qafqaz qaz boru kmrinin Azrbaycan v Grcstan hisssinin istismara verilmsi
2007
13 fevral AR-da biometrik eynildirm sisteminin yaradlmas zr 2007-2012-ci illr n Dvlt Proqram
Dvlt Miqrasiya Xidmtinin yaradlmas
19 iyun Bakda Demokratiya v qtisadi nkiaf urunda Tkilat - GUAM lklri dvlt balarnn sammiti
3 iyul "ahdniz" qaz-kondensat yatandan hasil ediln tbii qaz BakTbilisirzurum marurutu zr Cnubi
Qafqaz qaz boru kmri il Trkiy srhdlrini aaraq, qarda lknin qaz kmrlri sistemin daxil olmas
17 noyabr Prezidentin Bakda Dvlt Bayra Meydannn yaradlmas bard srncam imzalamas
30 dekabr Dvlt Bayra Meydannn tmli qoyuldu. Bayl qsbsind - Hrbi Dniz Qvvlrinin bazas yax. 20000 m
razisi olan meydanda ucaldlm dayan hndrly 162 metr, bnvrsinin diametri 3,2 bnvrnin st hisssinin
diametri 1,09 metrdir. Qurunun mumi ktlsi 220 tondur. Bayran eni 35 metr, uzunluu 70 metr, mumi sahsi
2450 kvadratmetr, ktlsi is tqribn 350 kiloqramdr.
2008
4 mart Trtr hrbi txribat - Ermnistan silahl qvvlri trfindn 1994-c ild imzalanm Ermnistan-Azrbaycan
atksin n iddtli pozuntusu. Ermnistan silahl qvvlri Trtr rayonunda ial etdiklri mvqelrdn Azrbaycan
silahl qvvlrinin istqamtind hcuma chd gstrmilr. Ermni hcumunun qarsn alan Azrbaycan silahl
qvvlrinin hisslri ks-hcuma kerk, Ermnistan ordusunun ial etdiklri bzi hrbi mvqelri azad etmilr.
Mdafi Nazirliyinin mlumatna gr yaranm hrbi mnaqi nticsind drd Azrbaycanl sgr hid olub v 12
ermni sgr mhv edilib.
26 iyun Azrbaycan Milli Ordusunun yaranmasnn 90 illik yubileyi mnasibtil Baknn Azadlq meydannda mhtm
hrbi paradn keirilmsi
15 oktyabr .liyevin 2-ci df Prezident seilmsi
Milli Mclisin qrar il li Bayraml hrinin irvan, Xanlar rayonunun is Gygl adlandrlmas
Metronun Nsimi stansiyasn istismara verilmsi
2 noyabr
2009
18 mart Referendumla Konstitusiyaya 2-ci lav v dyiikliklrin qbul edilmsi. Referendumun nticlrin sasn, bir
xsin dalbadal iki dfdn artq prezident seilmsin qadaa qoyan mdda Konstitusiyadan xarlmas
Orta mktblrd buraxl imtahanlar kompyuter texnologiyalar ttbiq edilmkl test sulu il aparlmas
Bak hrinin slam mdniyytinin paytaxt elan olunmas
18 iyun Elton Xalddin olu sgndrov Clilabad rayonu istiqamtind srhd pozucular il dy girib, dyn ar
yerind srhd pozucularndan biri srhdilrimizin cm dayand mvqey qumbara atb, csur sgr drhal zn
qumbarann zrin atb, hlak olub, amma z lm il sgr v zabitlrimizin hyatn xilas edib. Samux rayonu
hmdbyli knd qbristanlnda dfn edilib. Prezidentin srncam il 2009-cu il iyunun 29-da Azrbaycann Milli
Qhrman adna layiq grlmdr.
10 sentyabr Adam hrbi txribat - Ermnistan silahl qvvlri Adamn ial altndak olan razilrindn Azrbaycan silahl
qvvlrinin mvqelrin doru hcuma chd gstrmlri nticsind iddtli dy
17 sentyabr AR-da Kosmik snayenin yaradlmas v inkiaf zr Dvlt Proqramnn qbulu
3 oktyabr Naxvanda trkdilli lklrin dvlt balarnn 9-cu zirv gr keirilib. Sammitd Azrbaycan, Trkiy,
Qazaxstan v Qrzstan prezidentlri itirak ediblr.
17 noyabr Prezidentin srncam il Dvlt Bayra Gn il bal mk Mcllsinin 105-ci maddsin lav edilmsi. lavy
sasn, 9 noyabr Azrbaycanda Dvlt Bayra Gn elan olunur v bu bayram lkd qeyri-i gn olan bayramlarn
siyahsna daxil edilir. lk Dvlt Bayra Gn 2010-cu ilin noyabrn 9-da qeyd olunub.
23 dekabr 3-c bldiyy sekilri
2010
Prezidentin srncam il 2010-cu ilin AR-da Ekologiya ili elan edilmsi
Yaz (may- Kr v Araz aylarnda ba vermi daqnlar v qrunt sularnn sviyysinin qalxmas nticsind respublikann
iyun) 11 rayonu razisinin subasmaya mruz qalmas
29 may Ginnesin Dnya Rekordlar Tkilat Azrbaycan dvlt bayra diryinin dnyada n hndr bayraq diryi
olduunu tsdiq etmsi
18 iyun lham liyev, Serj Sarkisyan v Dmitri Medvedevin itirakl il Rusiyada keiriln trfli slh danqlarnn
nvbti df uursuzluqla bitmsi. Sankt-Peterburq slh danqlarndan sonra lham liyevin Maliyy forumunda
itirak etmdn Rusiyan trk etmsi
18-19 iyun ayl dy - Mbariz brahimovun tkbana 10-la ermnini mhv edrk qhrmancasna hlak olmas. 22 iyul
2010-cu ild Prezidentin Azrbaycan Respublikasnn mstqilliyinin v razi btvlynn qorunub saxlanlmasnda
mstsna xidmtin v gstrdiyi radt gr gizir Mbariz Aakrim olu brahimova Azrbaycann Milli
Qhrman ad verilmsi (lmndn sonra) bard srncam imzalayb
1 sentyabr Dvlt Bayra Meydannn al v Dvlt bayrann tntnli qaldrlmas
2011
17 yanvar AR-n Avropa urasna daxil olmas
11 may Almaniyann Dsseldorf hrind keiriln 56-c Eurovision-2011-d Azrbaycann 1-ci yeri tutmas
5-6 iyul Bakda Dnya Azrbaycanllarnn III qurultay
24 oktyabr AR-n 155 ssl 2012-2014-c illr n BMT Thlksizlik urasnn 10 qeyri-daimi zvndn biri seilmsi
8 noyabr AR-da Rabit v informasiya texnologiyalarnn inkiaf zr 2010-2012-ci illr n Dvlt Proqramnn (Elektron
Azrbaycan) qbul edilmsi
29 dekabr Bakda Nqliyyat ntellektual daretm Mrkzinin al
2012
1 yanvar AR-n BMT-nin Thlksizlik urasna 10 qeyri-daimi zvlrindn biri kimi (2 illik) slahiyytlrinin icrasna
balamas
31 yanvar Meksika Senatnn Xocal soyqrmn rsmn tanmaq bard qrar qbul etmsi. Bu, Xocal soyqrmnn xarici
parlament trfindn qanunvericilik akt sviyysind tannmasna dair ilk faktdr.
1 fevral Pakistan Senatnn Pakistan Azrbaycan mnasibtlri il bal dinlmlrdn sonra Azrbaycan Respublikasnn
razilrinin 20 faizinin ial v ermnilr trfindn trdilmi Xocal soyqrm adl qtnam qbul etmsi
3 may 1 ay rzind BMT-y sdrliyin Azrbaycana kemsi. Azrbaycann sdrliyi il keiriln iclaslarda Yaxn rqd
vziyyt v nv silahnn yaylmamas, Balkanlarda son durum, Suriya bhrannn nizamlanmasna dair ciddi
mzakirlr aparlm, BMT Thlksizlik urasnn terrorulua qar mbarizy hsr olunmu yksk sviyyli
aq iclas keirilmidir.
7 may Episentri Zaqatala rayonu razisind ba vermi 7 bal gcnd olan zlzl nticsind Zaqatala, Balakn v Qax
rayonlarnda yaay evlrin, sosial v infrastruktur obyektlrin ciddi ziyan dymsi
7 may Baku Crystal Hallun al (25000 nfrlik tamaa yeri)
9-13 may Azrbaycanda ilk beynlxalq velosiped turu keirilmsi
10 may H.liyev mrkzinin al
26 may Baknn Crystal Hall konsert kompleksind Eurovision-2012 msabiqsinin finalnn keirilmsi
13 iyul Prezident yannda Vtndalara Xidmt v Sosial nnovasiyalar zr Dvlt Agentliyi v onun tabeliyind olan
ASAN xidmt mrkzlrinin yaradlmas
26 iyun stanbulda TANAP layihsi zr saziin imzalanmas
iyul Azrbaycan Respublikasnn Prezidenti yannda Vtndalara Xidmt v Sosial nnovasiyalar zr Dvlt Agentliyinin
tsis edilmsi
yay Azrbaycan idmanlarnn London Yay Olimpiya Oyunlarnda 2 qzl, 2 gm, 6 brnc medal qazanaraq 204 lk
srasnda 30-cu yeri tutmas
31 avqust Ramil Sfrovun fv edilmsi haqqnda Prezidentin srncam
5 sentyabr Aq Hkumtin tviqin dair 2012-2015-ci illr n Milli Faliyyt Plannn v Korrupsiyaya qar mbarizy
dair 2012-2015-ci illr n Milli Faliyyt Plannn tsdiq edilmsi haqqnda Prezidentin srncam
12 dekabr SSR-nin raket hcumundan mdafi sisteminin sas 8 stansiyasndan biri olan Qbl RLS-in icary gtrlmsin
dair Azrbaycanla Rusiya arasnda imzalanm son mqavilnin mddtinin baa atmas. Rusiya XN dekabrn 10-da
bu obyektin istismarn rsmn dayandrd bard Azrbaycan Xarici lr Nazirliyin nota gndrib. Buna sbb
olaraq trflrin icar mqavilsinin rtlrini razladra bilmmsi olub.
2013
Prezidentin Srncam il 2013-c ilin AR-da nformasiya-kommunikasiya texnologiyalar ili elan edilmsi
7 fevral Azrbaycann ilk peyki olan Azerspace-1 telekommunikasiya peyki Fransz Qvianasnda (C. Amerikada, Fransann
inzibati idariliyind olan ada) yerln Kuru kosmodromundan yerli vaxtla saat 18.36-da (Bak vaxt il 8 fevral
2013-c il saat 01.36) orbit buraxlmdr. Tqribn 3,2 ton kisi olan Azerspace-1 peyki 46 drc rq uzunluq
dairsind, geostasionar orbitd yerlck v Avropa, Afrika, Mrkzi Asiya, Qafqaz lklri v Yaxn rq
regionunu hat edckdir. Orbitd istismar mddti n az 15 il tkil edck Azerspace-1 peyki teleradio yaym v
telekommunikasiya xidmtlrinin gstrilmsi, elc d korporativ v hkumt mtrilrinin tlblrin cavab vern
keyfiyytli v dayanql rabit platformalarn tmin edilmsi n nzrd tutulub.
1 sentyabr Minimum aylq mk haqqnn mblinin 105 manat myyn edilmsi
2 sentyabr Yeni nsil biometrik pasportlarn verilmsin balanlmas. AR vtndann ilk biometrik pasportu Prezident .liyev
tqdim edilmsi
Azrbaycanda analoq TV proqramlarnn yaymnn mrhllrl dayandrlmasna balanlmas
9 oktyabr 7-ci rsmi Prezident sekilrind . liyevin byk ss oxluu il (84.55%) 3-c df Prezient seilmsi
24 noyabr Prezident . liyev Jurnalistlrin dostu mkafatnn tqdim edilmsi mrasimind . liyevin 2-ci df bu mkafata
(1997-ci ild tsis edilib) RUH Jurnalistlri Mdafi Komitsinin media nmayndlri arasnda keirdiyi sorunun
nticlrin gr layiq grlmsi. 2002-ci ild H. liyev layiq grlmd.
2014
10 yanvar Prezidentin srncam il 2014-c ilin AR-da Snaye ili elan edilmsi
01 aprel Azrbaycanda Avro-4 standartlarna keidl laqdar istehsal ili 2005-ci ildn aa olan Avropa avtomobillrinin
Azrbaycana buraxlmamas
1 iyul i v igtrn arasnda balanan hr bir mk mqavilsin dvlt nzartinin hyata keirilmsin balanmas
27 iyul-8 Ermnistan-Azrbaycan atmas nticsind Azrbaycan trfindn 13 sgrin, Ermnistan trfindn 20-47 sgrin
avqust ldrlmsi, Azrbaycan tanklarnn Adama doru irlilmsi
20 senytabr Cnub Qaz Dhlizinin tmlqoyma mrasiminin keirilmsi
12 noyabr Saat 13:45 radlrindAzrbaycan razisind - Adam rayonunun Kngrli kndi yaxnlnda Ermnistana mxsus
M-24 hrbi tyinatl helikopterin vurulmas
23 dekabr 4-c bldiyy sekilri
2015
12 yanvar Prezidentin srncam il 2015-ci ilin AR-da Knd tsrrfat ili elan edilmsi
21 fevral Mrkzi Bank trfindn manatn 34% devalvasiyaya uradlaraq 1 AB dollar n 1,05 AZN myynldirilmsi
26 fevral Prezidentin srncam il Azrbaycan Dvlt Teleqraf Agentliyinin (AzrTAc-n) adnn dyidirilrk Azrbaycan
Dvlt nformasiya Agentliyi adlandrlmas
17 mart Trkiynin Qars hrind Trans-Anadolu boru kmrinin (TANAP) tmlqoyma mrasimi keirilmsi. TANAP
layihsi rivsind ilk qaz nqlin 2018-ci ild balanmas planladrlr. Balancda illik 16 milyard kubmetr tkil
edck nql hcminin mrhlli surtd vvlc 24 milyard, daha sonra 31 milyard kubmetr yksldilmsi nzrd
tutulur.
may 2012-ci ild tsis olunan I Avropa Oyunlarnn Bakda keirilmsi gzlnilir.

Azerbaycanin Xronoloji Tarixi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Azerbaycanin Xronoloji Tarixi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Trtibi: Elin Cfrov, versiya 15.

AZRBAYCANIN XRONOLOJ TARX

Hadislr v mlumatlar xronoloji ardcllqla aadak kimi verilmidir:

Xronoloji cdvl klind olan vsait mtmadi olaraq yenilnir v tkmilldirilir.

Azrbaycan btidai-icma dvrnd

"Mustye mdniyyti" dvr, "Neandertal adam" (1856)

"Neolit inqilab" - istehsal tsrrfatna (kinilik v maldarla) keid

I byk ictimai mk blgs - kinilik v maldarln bir-birindn ayrlmas

II byk ictimai mk blgs - sntkarln kinilik v maldarlqdan ayrlmas

Azrbaycan Quldarlq dvrnd

Azrbaycan Feodalizm dvrnd

Azrbaycan Sasanilrin trkibind

642 Hmdan dynd rblrin sasanilri mlub etmsi.

Azrbaycan Xilaftin trkibind

Mstqil feodal dvltlr

941-981 Salarilr dvlti, B:Mrzban ibn Mhmmd (mns Kngrli-trk), P:rdbil

971-1088 ddadilr dvlti, B: Mhmmd ibn ddad (mnc krd), P: Gnc

Azrbaycan Slcuqlarn trkibind

Azrbaycan Atabylr dvlti

Monqollarn Azrbaycana yrlri

Azrbaycan Hlaku imperatorluunun trkibind

mir Teymurun Azrbaycana yrlri

1555 29 mart Amasiya slh il I Sfvi-Osmanl mharibsin son qoyulmas

I Pyotrun Xzryan vilaytlr hcumu

1724, iyun Osmanllar mqavimtl rastlamadan rvana daxil olmas

Azrbaycan Nadir ah imperiyasnn trkibind

Azrbaycanda xanlqlar dvr

1763 ki xan saray

Azrbaycan kapitalizm dvrnd

1826, sentyabr mkir v Gnc yaxnlnda rus ordusunun qlbsi

Azrbaycan Xalq Cmhuriyyti

Azrbaycanda Sovet hakimiyyti

17 may Azrbaycan nqilab Komitsinin dekreti il rzaq sapalann lv olunmas

Azrbaycan II Dnya mharibsi illrind

22 iyun Faist Almaniyasnn SSR-y hcumu, Byk Vtn Mharibsinin balanmas

Cnubi Azrbaycanda milli azadlq hrkat

Azrbaycan XX srin ortalarndan sonlarnadk

20 yanvar 20 Yanvar facisi

Mstqil Azrbaycan Respublikas

18-19 may Lan rayonunun ial

nfrin is xsart almas il nticlnn faci

17 aprel Bak-Supsa neft boru kmrinin brpa edilrk istismara verilmsi

Azrbaycan XXI srd

You might also like