Acta Eruditorum - Wikipedia https://nl.wikipedia.

org/wiki/Acta_Eruditorum

Acta Eruditorum
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Het tijdschrift Acta Eruditorum (Latijn:

Berichten, werken van geleerden) werd in
1682 in Leipzig opgericht door de losoof
Otto Mencke (1644-1707) in samenwerking
met Leibniz en verscheen tot 1782. Het
geldt als het eerste wetenschappelijke
tijdschrift in de Duitstalige landen. De
maandelijkse aeveringen van de Acta
bevatten in het Latijn gestelde bijdragen
uit verschillende wetenschappelijke
richtingen. Aan het periodiek werkten
bekende geleerden mee als Newton en
Huygens.

Inhoud
Titelblad van de Acta Eruditorum
1 Geschiedenis van de Acta
2 Bekende geleerden die in de Acta
publiceerden
3 Volledige collectie
4 Referenties

Geschiedenis van de Acta

In 1680 brachten Otto Mencke en professor Pfautz uit Leipzig, een bezoek aan
Nederland en Engeland om na te gaan of er een correspondentiedienst op touw
kon worden gezet met het oog op de oprichting van een nieuw
wetenschappelijk tijdschrift. Frankrijk en Itali waren reeds voorgegaan met
het uitgeven van geleerde tijdschriften (met name, het Journal des savants
sinds 1665 en de Giornale de'letterati sinds 1668). De Acta bevatte
samenvattingen van nieuwe geschriften, recensies, overzichten, korte essays
en notities voornamelijk op het gebied van de wetenschap en de wiskunde,
maar ook op het gebied van de theologie en de losoe.

De kwaliteit van het nieuwe tijdschrift werd verzekerd door de medewerking

van bekende geleerden uit die tijd.

Na de dood van Otto Mencke werd de Acta geleid door zijn zoon, Johann
Burckhardt Mencke tot aan zijn overlijden in 1732. Nadien veranderde het
tijdschrift van naam in Nova Acta Eruditorum.

1 of 4 01/01/1970, 00:46
Acta Eruditorum - Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Acta_Eruditorum

De onrust van de Zevenjarige Oorlog en de onachtzaamheid door de

toenmalige hoofdredacteur, professor Karol Andrej Bel (1717-1782),
veroorzaakten ernstige vertragingen in de maandelijkse publicaties van de
boekdelen, zelfs zodanig dat de uitgave van het laatste deel van het jaar 1776
pas in 1782 verscheen.

Bekende geleerden die in de Acta publiceerden

En van de wiskundige bijdragen in de Acta (1684) is die van Leibniz met de
Nova Methodus pro Maximis et Minimis, Itemque Tangentibus, qua nec Fractas
nec Irrationalales Quantitates Moratur, et Singular pro illi Calculi Genus
waarin Leibniz rapporteert over zijn onderzoekingen op het gebied van de
nieuwe innitesimaalrekening, een werk, dat rijkelijk gellustreerd werd met
vele voorbeelden. Leibniz gebruikte hierin voor het eerst de Latijnse
benamingen aequationes dierentiales en calculus dierentialis. Voordien had
hij altijd de uitdrukking methodus tangentium directa gebruikt.

In 1686 verscheen een vervolg waarin hij de kracht aantoonde van de nieuwe
wiskundige methode om transcendente krommen te analyseren.

Al in een artikel uit 1690 in de Acta stelde Denis Papin een stoomboot voor die
uitgerust was met vier cilinders die roterende wielen aandreven.

De bijdrage van Leibniz over de kettinglijn, die op aandringen van Jakob

Bernoulli werd geschreven, verscheen in de Acta in juni 1691.

En van de medisch georinteerde artikelen is het proefschrift van Johan

Bernoulli dat verscheen in 1694. Het juninummer van 1696 bevatte het door
hem gestelde brachistochroonprobleem, dat hij in januari 1697 nog een keer
op een apart gedrukt blad vanuit Groningen verspreidde. Johan vestigde met
dit probleem en met de oplossing ervan denitief zijn naam als wiskundige.
Naast de oorspronkelijke oplossing van Johann Bernoulli werden in kort
tijdsbestek oplossingen geleverd door Leibniz, Jakob Bernoulli, Ehrenfried
Walther von Tschirnhaus, Newton en Guillaume de l'Hpital.

Verder werd door Bernoulli in Groningen gewerkt aan de toepassing van de

calculus op exponentile functies: een reactie op het werk van de Nederlandse
geleerde Bernard Nieuwentijt (West Graftdijk 1654-Purmerend 1708) werd in
1697 in de Acta gepubliceerd. Johann was nogal kritisch ten aanzien van het
werk van Nieuwentijt (Mencke aan Leibniz: "Undt in Warheit ist des Hn. Prof.
Bernoulli critique etwas scharf.")

In de augustusaevering (1693) van dit internationale geleerdentijdschrift

maakte Leibniz het overlijden bekend van Huygens: "Dum haec scribo, triste
nuntium mortis Viri incomparabilis, Christiani Hugenii accipio ..." Terwijl ik
dit schrijf, ontvang ik het treurige bericht van de dood van de onvergelijkbare
Christiaan Huygens. De zeer verheven wetenschappen die de menselijke geest
toegang verschaen tot de geheimen der natuur konden geen groter verlies
ervaren. Alleen in chronologisch opzicht rangschik ik Huygens achter Galileo

2 of 4 01/01/1970, 00:46
Acta Eruditorum - Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Acta_Eruditorum

en Descartes. Terwijl hij al geweldige zaken heeft gepubliceerd, werden er niet

minder prachtige werken van hem verwacht. En ik hoop dat er in zijn papieren
nog een schat ontdekt gaat worden, die ons in elk geval zou troosten. Te meer
moet zijn broer Constantijn, een beroemd man vanwege zijn verdiensten voor
de Republiek, verzocht worden dat hij door het bespoedigen van de editie van
Huygens' werken zich zowel om het algemene nut bekommert alsook om de
roem van zijn broer, ja om zijn eigen roem.

De Acta bevatte het werk van vele andere bekende wetenschappers, zoals:

Isaac Newton
Jakob Bernoulli
Pierre-Simon Laplace
Jrme Lalande
Ehrenfried Walther von Tschirnhaus
Humphry Ditton
Giovanni Domenico Cassini
John Flamsteed
Jacob Hermann
Christiaan Huygens

en bekende humanisten en losofen, zoals:

Veit Ludwig von Seckendor

Stefan Bergler
Christian Thomasius
Christian Wol
Christian Wagner

Volledige collectie
De volledige collectie van de Acta met de supplementen en de inhoudstafels
bevat 117 delen. De belangrijkste bijdragen werden heruitgegeven onder de
titel Opuscula omnia actis eruditorum Lipsiensibus inserta (Veneti, 1740) en
gedeeltelijk in het Frans vertaald onder de titel: Ouvrages des savants publis
Leipzig en 1682 (Den Haag, 1685).

De volledige collectie is te vinden in:

Nederland

Amsterdam - Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen

Amsterdam - Universiteit van Amsterdam
Deventer - Stads- of Athenaeumbibliotheek
Groningen - Rijksuniversiteit Groningen
Haarlem - Stadsbibliotheek
Haarlem - Teylers Stichting
Den Haag - Koninklijke Bibliotheek
Leeuwarden - Provinciale Bibliotheek van Friesland
Leiden - Universiteitsbibliotheek

3 of 4 01/01/1970, 00:46
Acta Eruditorum - Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Acta_Eruditorum

Nijmegen - Katholieke Universiteit Nijmegen

Utrecht - Rijksuniversiteit Utrecht

Belgi

Antwerpen - Stadsbibliotheek
Brussel - Bibliothque des Bollandistes
Brussel - Bibliothque Royale Albert I
Brussel - Vrije Universiteit Brussel
Gent - Rijksuniversiteit Gent
Leuven - Faculteit der Godgeleerdheid K.U. Leuven
Leuven - Katholieke Universiteit Leuven
Louvain-la-Neuve - Centre Gnrale de Documentation

Referenties
H. Laeven, The Acta Eruditorum under the editorship of Otto Mencke
(1644-1707): the history of an international learned journal between 1682
and 1707. Amsterdam, APA - Holland University press 1990. Elektronische
versie beschikbaar in repository van UB Nijmegen.
A.H. Laeven and L.J.M. Laeven-Aretz, The authors and reviewers of the
Acta Eruditorum 1682-1735. Molenhoek, The Netherlands, 2014.
Electronic publication. Beschikbaar in repositories van UB Leipzig en UB
Nijmegen. Bevat identicatie en overzicht van de auteurs en recensenten
van alle afzonderlijke bijdragen tussen 1682 en 1735.

Zie de categorie Acta Eruditorum (https://commons.wikimedia.org

/wiki/Category:Acta_Eruditorum?uselang=nl#mw-subcategories)
van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org
/w/index.php?title=Acta_Eruditorum&oldid=49047299"

Categorien: Duits wetenschappelijk tijdschrift Wetenschapsgeschiedenis

Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 1 mei 2017 om 16:47.

De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons
Naamsvermelding/Gelijk delen, er kunnen aanvullende voorwaarden van
toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie.
Wikipedia is een geregistreerd handelsmerk van de Wikimedia
Foundation, Inc., een organisatie zonder winstoogmerk.

4 of 4 01/01/1970, 00:46