You are on page 1of 68

-g]kfn /fi6 a}+ssf] cfGtl/s k|of]hgsf] nflu dfq_

g]kfn /fi6 a} P]g, @)%*


nfndf]x/ / k|sfzg ldlt
@)%*.!).!&
;+zf]wg ug]{ P]g k|df0fLs/0f / k||sfzg ldlt
!= g]kfn /fi6 a} -klxnf] ;+zf]wg_ P]g, @)^# @)^#.&.@#
@= u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg
ug]{ P]g, @)^^ @)^^.!).&

#= g]kfn /fi6 a} -bf]>f] ;+zf]wg_ P]g, @)&# @)&#.&.@(
@)%* ;fnsf] P]g g+= !%

================
s]Gb|Lo a}sf] sfo{ ug{ g]kfn /fi6 a}sf] :yfkgf ug{ ag]sf] P]g

k|:tfjgf M g]kfn ================ sf] cy{tGqsf] ==========lbuf] ljsf;df


;xof]u k'Ug] u/L d"No / zf]wgfGt/ l:y/tf tyf ;du| ljQLo If]qsf] :yfloTj
sfod ug{sf] nflu s]Gb|Lo a}sf] ?kdf g]kfn /fi6 a}sf] :yfkgf ug{ jf~5gLo
ePsfn],
>L % dxf/fhflw/fh 1fg]Gb| jL/ ljqmd zfxb]jsf] zf;gsfnsf] klxnf] jif{df ;++;bn] of] P]g
agfPsf]5 .
kl/R5]b !

of] P]g @)^# ;fn efb| @$ ut] b]lv k|f/De ePsf] dflgg] u/L bkmf ! sf] pkbkmf -@_ df Joj:yf
ePsf] .

of] P]g ;+jt\ @)^% ;fn h]7 !% ut] b]lv nfu" ePsf] .
u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{] P]g, @)^^ f/f lemlsPsf] .

bf]>f] ;+zf]wgf/f lemlsPsf] .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

1
k|f/lDes
!= ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd g]kfn /fi6 a} P]g, @)%* /x]sf] 5 .
-@_ of] P]g t'?Gt k|f/De x'g]5 .
@= kl/efiff M ljifo jf k|;\un] csf{] cy{ gnfu]df o; P]gdf,
-s_ a} eGgfn] bkmf # adf]lhd :yfkgf ePsf] g]]kfn /fi6 a} ;Demg' k5{ .
-v_ ;ldlt eGgfn] bkmf !$ adf]lhd u7g ePsf] a}sf] ;~rfns ;ldlt ;Demg'
k5{ .
-u_ ;~rfns eGgfn] ;ldltsf] ;b:o ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] ueg{/ / 8]k'6L
ueg{/ ;d]tnfO{ hgfp5 .
-3_ ueg{/ eGgfn] bkmf !% adf]lhd lgo'Qm a}sf] ueg{/ ;Demg' k5{ .
-_ 8]k'6L ueg{/ eGgfn] bkmf !^ adf]lhd lgo'Qm a}sf] 8]k'6L ueg{/ ;Demg'
k5{ .
-r_ jfl0fHo a} eGgfn] k|rlnt sfg"g adf]lhd :yfkgf ePsf] jfl0fHo a} ;Demg'
k5{ .
-5_ ljQLo ;:+yf eGgfn] s[[lif, ;xsf/L, pBf]u jf cGo s'g} vf; cfly{s k|of]hgsf]
nflu shf{ lbg] jf ;j{;fwf/0f hgtfaf6 lgIf]k ;ng ug{] p2]Zon] k|rlnt
sfg"g adf]lhd :yfkgf ePsf] ljQLo ;++:yf ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] g]kfn
;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L ljQLo ;+:yf egL tf]lslbPsf] ;++:yf
;d]tnfO{ hgfp5 .
-h_ d'b|f eGgfn] ;a} lsl;dsf] s/]G;L gf]6, kf]:6n c8{/, kf]:6n gf]6, dlg c8{/,
r]s, 8f6, 6fen;{ r]s, k|tLtkq, ljlgdokq, k|lt1fkq, qm]l86 sf8{ ;Dg' k5{
/ ;f] zAbn] a}n] cfjZostf cg'';f/ ;fj{hlgs ;"rgf k|sfzg / k|;f/0f u/L
tf]lslbPsf] cGo o:t} k|sf/sf] df}lb|s pks/0f ;d]tnfO{ hgfp5 .
-em_ s/]G;L gf]6 eGgfn] gubsf] ?kdf rng rNtLdf /x]sf]] a} gf]6 ;Demg' k5{ /
;f] zAbn] l;Ssf ;d]tnfO{ hgfp5 .
-`_ ljb]zL d'b|f eGgfn] g]kfnL d'b|f afx]s cGo d'b|f ;Dg' k5{ / ;f] zAbn]
cGt/f{li6o d'b|f sf]ifaf6 /sd lemSg] ljz]if clwsf/ -:k]zn 8O /fO6\;_,
Plzog s/]]G;L o'lg6, o'/f]lkog s/]G;L o''lg6 tyf a}n] cfjZostf cg'';f/
;fj{hlgs ;"rgf k|sfzg / k||;f/0f u/L tf]lslbPsf] cGo pks/0f ;d]tnfO{
hgfp5 .
-6_ g]kfnL d'b|f eGgfn] g]kfnL ?k}ofdf cl\st d'b|f ;Demg' k5{ .

2
-7_ kl/jTo{ ljb]zL d'b|f eGgfn] a}n] cfjZostf cg';f/ ;fj{hlgs ;"rgf
k|sfzg / k||;f/0f u/L kl/jTo{ ljb]zL d'b|f egL tf]lslbPsf] ljb]zL d'b|f ;Demg'
k5{ .
-8_ ljb]zL ljlgdo eGgfn] ljb]zL d'b|f, ljb]zL d'b|fdf e'QmfgL x'g] jf k|fKt x'g] ;a}
lsl;dsf] lgIf]k, shf{, df}Hbft, ljb]zL lwtf]kq / ljb]zL d'b|fdf e'QmfgL x'g] jf
x'g ;Sg] cGt/f{li6o k|rngdf /x]sf] r]]s, 8f6, 6fen;{ r]s, On]S6f]lgs km08
6fG;km/, qm]l86sf8{, k|tLtkq, ljlgdokq, k|lt1fkq ;Dg' k5{ / ;f] zAbn]
a}n] cfjZostf cg';f/ ;fj{hlgs ;"rgf k|sfzg / k||;f/0f u/L tf]lslbPsf]
cGo h'g;'s} df}lb|s pks/0f ;d]tnfO{ hgfp5 .
-9_ ljb]zL ljlgdo sf/f]]af/ eGgfn] ljb]]zL ljlgdo vl/b laqmL ug{], C0f lng],
lbg] jf cGo s'g} tl/sfn] ljb]zL ljlgdo lng], lbg] sfo{ ;Demg' k5{ / ;f] zAbn]
a}n] ljb]zL ljlgdo ;6xL :jLs[lt lbg] sfo{ ;d]tnfO{ hgfp5 .
-0f_ Ohfhtkq k|fKt JolQm eGgfn] a}af6 ljb]zL ljlgdo sf/f]af/ ug{ Ohfhtkq
k|fKt u/]sf] JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yf ;Demg' k5{ .
-t_ k|tLtkq eGgfn] s'g} Ps a}n] s'g} csf]{ a}sf] gfddf kmnfgfsf] olt ?k}ofn]
vfd];Ddsf] r]s 8f6, x'08L jf ljlgdokq :jLsf/ ug'{ egL n]v]sf] kq ;Demg'
k5{ .
-y_ lwtf]]kq eGgfn] s'g} ;\ul7t ;+:yfn] hf/L u/]sf] z]o/, :6s a08, l8a]Gr/,
l8a]Gr/ :6s jf k|rlnt sfg"g adf]lhd s'g} ;\ul7t ;+:yfn] hf/L u/]sf] Psf
art sfo{qmd jf ;d"xut art sfo{qmd ;DaGwL k|df0fkq jf x:tfGt/0fof]Uo
lgIf]k k|df0fkq ;Dg' k5{ / ;f] zAbn] g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf
k|sfzg u/L tf]lslbPsf] lwtf]kq jf lwtf]kqsf] w/f}6L ;DaGwL e/kfO{, lwtf]kq
;DaGwL xs / clwsf/ ;d]tnfO{ hgfp5 .
-b_ ljlgd]o eGgfn] ljlgd]o clwsf/kq kfpg]] s'g} JolQmnfO{ wf/s aGg ;Sg]
u/L ;f] kq x:tfGt/0f ug]{ sfd ;Demg' k5{ .
-w_ ljlgd]o clwsf/kq eGgfn] k|lt1fkq, ljlgdokq jf r]s ;Demg' k5{ .
-g_ ljlgdokq eGgfn] kmnfgf ldltdf jf olt cjlwkl5 jf dfu]sf] avt ;f] kqdf
n]lvPsf] s'g} vf; JolQmnfO{ jf lghn] cx|fPsf] JolQmnfO{ jf ;f] kq lnO{ cfpg]
JolQmnfO{ lagf zt{ olt /sd lbg' egL s'g} Ps JolQmn] csf{] JolQmnfO{ lgb]{zg
u/L b:tvt ul/lbPsf] lnvt ;Demg' k5{ .
-k_ k|lt1fkq eGgfn] kmnfgf ldltdf jf dfu]sf] avt ;f] kqdf n]lvPsf] s'g} vf;
JolQmnfO{ jf lghn] cx|fPsf] JolQmnfO{ jf ;f] kq lnO{ cfpg] JolQmnfO{ lagf zt{
olt /sd lbG5' egL sa'n u/L b:tvt u/L lbPsf] lnvt ;Demg' k5{ .

3
-km_ r]s eGgfn] dfUgf ;fy e'QmfgL lbg' egL s''g} a} pk/ lvlrPsf] ljlgdokq
;Dg' k5{ .
-a_ shf{ eGgfn] /sd nufgL ug]{ k|ToIf jf ck|ToIf k|lta4tf / To;sf] abnfdf
pQm nufgL u/]sf] /sd c;'nL ug{] clwsf/ tyf To:tf shf{sf] Aofh jf cGo
b:t'/sf] r'Qmf, shf{ jf nufgLsf] lwtf]df lbOPsf] k'g{shf{, shf{sf] k'g;+/rgf /
gjLs/0f, shf{ r'Qmfsf] nflu hf/L u/]sf] hdfgL tyf To:tf] r'Qmfsf] nflu
ul/Psf] cGo arga4tf ;Dg' k5{ / ;f] zAbn] s'g} klg lsl;dsf] C0f
;d]tnfO{ hgfp5 .
-e_ n]vf eGgfn] sf/f]af/ ePsf] Joxf]/f b]lvg] u/L k|rlnt sfg"g adf]lhd /flvg]
clen]v vftf tyf lstfa ;Dg' k5{ / ;f] zAbn] To:tf] sf/f]af/nfO{ k|dfl0ft
ug{] cGo sfuhft ;d]tnfO{ hgfp5 .
-d_ C0f ;'/If0f eGgfn] C0fef/o'Qm s'g} klg ljlgdokq ;Dg' k5{ / ;f] zAbn]
a's OG6L jf k|dfl0ft ?kdf /x]sf] ;f]xL ;/xsf] cGo s'g} C0fef/o'Qm pks/0f
;dt]nfO{ hgfp5 .
-o_ df}lb|s bfloTj eGgfn] a}sf] jf;nftdf ePsf] rng rNtLdf /x]sf] a} gf]6
tyf l;Ssf ;Dg' k5{ .
-/_ cGt/f{li6o n]vf dfkb08 eGgfn] cGt/f{li6o :t/sf] n]vf dfkb08 ;Dg' k5{ .
-n_ sd{rf/L eGgfn] a}sf] s'g} kbdf axfn /x]sf] JolQm ;Dg' k5{ .

-n!_ cbfnt eGgfn] g]kfn ;/sf/n] ;jf]{Rr cbfntsf] k/fdz{ lnO{ g]kfn
/fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L tf]lslbPsf] pRr cbfntsf] jfl0fHo Ohnfz
;Demg' k5{ .

-n@_ ljz]if k|zf;g ;d"x eGgfn] bkmf **v= adf]lhd u7g ePsf] ljz]if
k|zf;g ;d"x ;Demg' k5{ .
-j_ tf]lsPsf]] jf tf]lsP adf]lhd eGgfn] o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod jf
ljlgoddf tf]lsPsf] jf tf]lsP adf]lhd ;Dg' k5{ .

kl/R5]b @
:yfkgf, p2]]Zo tyf sfd, st{Jo / clwsf/
#= a}sf] :yfkgf M -!_ s]Gb|Lo a}sf] sfo{ ug{ g]]kfn /fi6 a} gfdsf] Pp6f s]Gb|Lo a}
:yfkgf x'g]5 .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

4
-@_ g]kfn /fi6 a} P]g, @)!@ cGtu{t :yfkgf ePsf] g]kfn /fi6 a} o;} P]g
cGtu{t :yfkgf ePsf] dflgg]5 .
-#_ a} cljlR5Gg pQ/flwsf/jfnf Ps :jzfl;t / ;\ul7t ;+:yf x'g5
] .
-$_ a}sf] sfd sf/afxLsf] lgldQ cfgf] Pp6f 5'} 5fk x'g]5 .
-%_ a}n] o; P]gsf] cwLgdf /xL rn, crn ;DklQ k|fKt ug{, pkef]u ug{, /fVg,
a]r lavg ug{ / o:t} cGo lsl;dn] Joj:yf ug{ ;Sg]5 .
-^_ a}n] cfgf] gfdaf6 gfln; ph"/ ug{ / a} pk/ klg ;f]xL gfdaf6 gfln;
ph"/ nfUg ;Sg]5 .
-&_ a}sf] s]Gb|Lo sfof{{no sf7df8f}+df /xg]5 / a}n] cfjZostf cg';f/ g]kfn

=============== leq jf aflx/ h'g;'s} 7fpdf zfvf, pkzfvf tyf cGo
sfof{nox? vf]Ng / Ph]06 jf k|ltlglw lgo'Qm ug{ ;Sg]5 .
$= a}sf] p2]Zo M -!_ a}sf] p2]Zo b]xfo adf]lhd x'g5
] M

-s_ ========== cfly{s :yfloTj / cy{tGqsf] lbuf] ljsf;sf] lgldQ d"No /
zf]wgfGt/ l:y/tf sfod ug{sf] nflu cfjZos df}lb|s tyf ljb]zL ljlgdo
gLlt lgdf{0f u/L ;f]sf] Joj:yfkg ug{],

-v_ ljQLo ;]jfsf] kx'Fr clej[l4 / a}l tyf ljQLo If]qsf] :yfloTj sfod
u/L a}l tyf ljQLo k|0ffnL k|lt ;j{;fwf/0fsf] ljZj;gLotf clej[l4 ug]{,
-u_ ;'/lIft, :j:y tyf ;Ifd e'StfgL k|0ffnLsf] ljsf; ug{],

-3_ ==========

-_ ==========
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] p2]Zodf s'g} k|lts'n k|efj gkg]{ u/L a}n] g]]kfn
;/sf/sf] cfly{s gLlt sfof{Gjogdf ;xof]u k'ofpg]5 .

u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{] P]g, @)^^ f/f lemlsPsf] .

bf]>f] ;+zf]wgf/f lemlsPsf] .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

5
%= a}sf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ bkmf $ adf]lhdsf] p2]Zo xfl;n ug{sf] lgldQ
a}sf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M
-s_ a} gf]6 tyf l;Ssf lgisf;g ug]{,
-v_ d""No l:y/tf sfod ug{ cfjZos df}lb|s gLlt th{'df ug{] / ;f] gLlt
sfof{Gjog ug]{, u/fpg],
-u_ ljb]]zL ljlgdo gLlt lgdf{0f ug{] tyf ;f] gLlt sfof{{Gjog ug{], u/fpg],
-3_ ljlgdo b/ k4lt lgwf{/0f ug{],
-_ ljb]zL ljlgdo ;l~rltsf] Joj:yfkg / ;~rfng ug{],
-r_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;+:yfnfO{ a}ls tyf ljQLo sf/f]af/ ug{
Ohfhtkq hf/L ug{], To:tf] sf/f]af/sf] ;DaGwdf cfjZos lgodg,
lg/LIf0f, ;'kl/j]If0f tyf cg'udg ug{],
-5_ g]kfn ;/sf/sf] a}/, ;Nnfxsf/ tyf ljQLo Ph]]G6sf] ?kdf sfo{ ug]{,
-h_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf] a} tyf clGtd C0fbftfsf] ?kdf sfo{
ug]{,
-_ e'QmfgL, km5\of{}6 -lSnol/_ tyf lx;fa ldnfg -;]6nd]G6_ k4ltsf] :yfkgf
tyf k|j4{g u/L ;f] sfo{nfO{ lgoldt ug{], /

-em!_ t/ntf Joj:yfkgsf] lgldQ cfjZos pks/0fsf] dfWodf/f v'nf ahf/
sf/f]af/ ;~rfng ug{] .
-`_ o; P]g adf]lhd a}sf] p2]Zo xfl;n ug{sf] lgldQ a}n] ug'{ kg]{ cGo
cfjZos sfo{x? sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
-@_ a}nfO{ o; P]g jf cGo k|rlnt sfg"gf/f k|bfg ul/Psf] clwsf/sf] k|of]u ubf{
cfjZos kg]{ cGo sfd, sf/afxL ;d]t ug]{ clwsf/ x'g]5 .
-#_ a}n] o; P]g cGtu{t k|fKt u/]sf] clwsf/sf] cltqmd0f s;}af6 x'g] 5}g .

^= a}sf] cu|flwsf/ M -!_ a}n] C0fLnfO{ k|bfg u/]sf] shf{ jf cGo s'g} klg lsl;dsf]
a}sf] bfaL C0fLaf6 shf{ c;'n pk/ ug{] k|of]hgsf] nflu To:tf] C0fLsf] a}df /x]sf]
vftf jf cGo s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf] vftfdf hDdf /x]sf] gub jf To:tf]
C0fLsf] gfddf /x]sf] cGo s'g} klg lsl;dsf] rn crn ;DklQ pk/ bfaL ;'/lIft
ug]{ a}sf] cu|flwsf/ x'g]5 .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

6
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd a}sf] cu|flwsf/ /xg] gub jf rn crn ;DklQnfO{ a}n]
cfgf] sAhfdf lnO{ tf]lsP adf]lhd laqmL u/L ;f]af6 cfPsf] /sdaf6 cfgf]
shf{ c;'n pk/ ug]{5 .
&= a}n] ug{ gx'g] sfd M -!_ o; P]gdf Joj:yf ul/Psf]df afx]s a}n] b]xfosf]
sfd ug]{ 5}g M
-s_ s'g} shf{ k|bfg ug]{, s'g} klg lsl;dsf] lgIf]k /fVg] jf s'g} lsl;dsf]
cfly{s pkxf/ lbg],
-v_ s'g} jfl0fHo a}, ljQLo ;+:yf, ;fj{hlgs ;+:yfg jf sDkgLsf] z]o/ vl/b
ug]{ jf cGo s'g} klg lsl;dn] s'g} ljQLo, Jofkfl/s, s[lif, cf}Bf]lus jf
cGo ;++:yfdf :jfldTj ;DaGwL clwsf/ k|fKt ug{,
-u_ s'g} lsl;dsf] Jofkf/ ug{], jf
-3_ vl/b u/]/, ef8fdf lnP/ jf s'g} tl/sfaf6 rn crn ;DklQ dfly
clwsf/ k|fKt ug]{ .
t/ cfgf] sf/f]af/ / Joj:yf ;~rfng ug{ jf cfgf] p2]Zo k"/f ug{
cfjZos kg]{ ;DklQ eg] a}n] k|fKt ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg a}n] b]xfosf sfd ug{ ;Sg]5 M
-s_ a}sf] cfgf] sfd sf/afxL jf bfloTj k"/f ug{ ;xof]u x'g] sfd sf/afxL
ug{] ;++:yfnfO{ ;f] ;++:yfsf] s'n k"hLsf] bz k|ltzt ggfg] u/L C0f k|bfg
ug{] jf To:tf ;++:yfsf] z]o/df :jfldTj k|fKt ug{] .
:ki6Ls/0f M o; v08sf] k|of]hgsf] nflu a}sf] sfd sf/afxL jf bfloTj
k""/f ug{ ;xof]u x'g] sfd sf/afxL ug{] ;++:yf eGgfn] ljz' ?kdf jfl0fHo
a} jf ljQLo ;++:yfsf] lwtf] d"Nofg, ;~rfng / ;+/If0f ug]{, lwtf]
k'g;+/rgf ug]{ / x:tfGt/0f ug{], ;fv d"Nofg ug{], ;fv ;"rgf cfbfg
k||bfg ug]{, tYof k|zf]wg ug]{ / ;+k|]if0f ug]{, ljQLo pks/0f d'b|0f ug{]
e'QmfgLsf] lSnol/ ug{], ;DklQnfO{ t/n agfpg], a} gf]6 jf l;Ssf
pTkfbg ug{], 6li6sf] ?kdf sfd ug{] h:tf a}n] tf]s]sf] cGo s'g} klg
;+:yf jf sDkgL ;Demg' k5{ .
-v_ a}n] cfgf sd{rf/LnfO{ shf{ k|bfg ug{] .
*= a}nfO{ 5'6 / ;'ljwf M k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg a}nfO{
b]xfosf] 5'6 / ;'ljwf k|fKt x'g]5 M
-s_ a}sf] cfDbfgL, k"hL sf/f]af/, 3/ hUuf, hfoh]]yf tyf ;DklQdf ;a}
lsl;dsf] s/, z'Ns tyf dx;'n cflbdf 5'6 .

7
-v_ a}n] lbg] shf{ jf k'gs{hf{sf] lnvt /lhi6]zg ug{ k/]df /lhi6]zg b:t'/
gnfUg] .
-u_ a};u ;DalGwt s'g} klg lnvtdf cfo l6s6 6f:g' gkg{] .
-3_ a}sf] gf]6, l;Ssf, ;'g, rfFbL tyf 6sd/L ug{sf] lgldQ k|of]u x'g] sfuh,
wft' /;fog tyf cGo j:t'x?sf] lgsf;L / k}7f/Ldf s'g} lsl;dsf] s/,
z'Ns, b:t'/ dx;'n gnfUg] .
(= g]kfn ;/sf/ / a}sf] ;DaGw M o; P]g adf]lhd g]kfn ;/sf/n] a};u / a}n]
g]kfn ;/sf/;u ;DaGw /fVbf cy{ dGqfno dfkm{t /fVg' kg]{5 .
!)= ;fjh{lgs lgsfo;u ;dGjo M -!_ cfgf] p2]Zo k|flKtsf] nflu a}n] ;fj{hlgs
lgsfo jf ltgsf Ph]G;L jf lgsfo;u cfjZos ;dGjo ug{]5 .
-@_ g]kfn ;/sf/n] cg'/f]w u/]sf] v08df a}n] zf]wgfGt/ / a}l tyf ljQLo
ljifodf cfjZos ;"rgf pknAw u/fpg' kg{5] .
-#_ a}n]] cg'/f]w u/]sf] v08df g]kfn ;/sf/, ;fjh{lgs lgsfo tyf lghL If]qn]
a}nfO{ cfly{{s tyf ljQLo ljifodf cfjZos ;"rgf pknAw u/fpg' kg]{5 .
!!= cGt/f{li6o ;xof]u tyf ;DaGw M -!_ a}n] cfgf] clwsf/ If]qleq /x]sf] df}lb|s
gLlt, ljb]zL ljlgdo gLlt, zf]wgfGt/, a} ;'kl/j]If0f tyf cGo ;DalGwt ljifox?sf]
;DaGwdf cGt/f{li6o ;\3, ;+:yfx?df g]kfn =========== sf] k|ltlglwTj ug]{5 .
-@_ a}n]] ljb]zL ;/sf/, ljb]zL s]Gb|Lo a}, ljb]zL a} tyf cGt/f{li6o ;\3,
;++:yfx?nfO{ a}l tyf e'QmfgL ;]jf pknAw u/fpg] / cfkm"n] klg ltgLx?af6
To:t} ;'lawf k|fKt ug{ ;Sg]5 .
-#_ cGt/f{li6o df}lb|s ;xof]usf] dfWodaf6 ljQLo tyf cfly{s :yfloTj k|fKt ug{{
sfo{{/t cGt/f{li6o ;\3, ;++:yfdf a}n]] efu lng]5 .
-$_ a}n] g]kfn =========== sf] k|ltlglwsf] x}}l;otn] cGt/f{li6o ;\3, ;++:yfdf
efu ln+bf cfgf] d'n'ssf] tkm{af6 axg ug{' kg{] pQ/bfloTj / ;DkGg ug'{ kg]{
sfo{sf] lhDd]jf/L lng]5 .
!@= ;fjh{lgs ;"rgfsf] k|jfx M a}n] ;dli6ut cy{tGq, ljQLo ahf/sf] ljsf;,
d'b|fk|bfo, d"No l:y/tf, shf{sf] lj:tf/, zf]wgfGt/ tyf ljb]zL ljlgdo h:tf ljifodf

u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{{] P]g, @)^^ f/f lemlsPsf] .

8
cfkm"n] u/]sf tYofut ljZn]if0fsf]] hfgsf/L lgoldt ?kn] ;fjh{lgs ?kdf k|sfzg
/ k|;f/0f ug]{5 .
!#= vftf ;~rfng M a}n]] g]kfn ;/sf/ / cGo ;/sf/L lgsfo, jfl0fHo a} tyf ljQLo
;++:yf, ;fj{hlgs ;++:yfg, ljb]zL lgof]u, ljb]zL s]Gb|Lo a}, ljb]zL a} tyf cGt/f{li6o
;\3, ;++:yfsf] nflu vftf vf]nL ;~rfng ug{ ;Sg]5 . o:tf] vftf vf]Ng / ;~rfng
ug]{ k|lqmof a}n] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
t/ a}n]] s'g} JolQm, pBf]u jf /fhg}lts ;++:yfsf] nflu vftf ;~rfng ug]{ 5}g .

kl/R5]b #
;ldltsf] u7g tyf sfd, st{Jo / clwsf/
!$= ;~rfns ;ldltsf] u7g M a}df b]xfosf] ;b:o ePsf] Pp6f ;~rfns ;ldlt
x'g]5 M
-s_ ueg{/ cWoIf
-v_ ;lrj, cy{ dGqfno ;b:o
-u_ b'O{ hgf 8]k'6L ueg{/ ;b:o
-3_ cfly{s, df}lb|s, a}l, ljQLo tyf jfl0fHo sfg"gsf] If]qsf nAwk|ltli7t
JolQmx? dWo]af6 g]kfn ;/sf/n] lgo'Qm
u/]sf tLg hgf ;~rfns ;b:o

!%= ueg{/sf] lgo'lQm M -!_ g]kfn ;/sf/, dlGqkl/ifb\n] pkbkmf -@_ adf]lhd u7g ePsf]
l;kmfl/; ;ldltsf] l;kmfl/;sf] cfwf/df ueg{/sf] lgo'lQm ug]{5 .
-@_ g]kfn ;/sf/, dlGqkl/ifb\n] ueg{/sf] lgol'Qm ug{ b]xfo adf]lhd l;kmfl/;
;ldltsf] u7g ug]{5 M
-s_ cy{dGqL cWoIf
-v_ k"j{ ueg{/x? dWo]af6 Pshgf ;b:o
-u_ cfly{s, df}lb|s, a}l, ljQLo tyf jfl0fHo sfg"gsf] If]qsf
nAwk|ltli7t JolQmx? dWo]af6 g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] Pshgf
JolQm ;b:o
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd u7g ePsf] ;ldltn] ueg{/sf] lgo'lQmsf] nflu l;kmfl/;
ubf{ cfly{s, df}lb|s, a}l, ljQLo, jfl0fHo, Joj:yfkg tyf jfl0fHo sfg"g

9
If]qsf] nAwk|ltli7t JolQmx? tyf 8]k'6L ueg{/x? dWo]af6 tLg hgfsf] gfdfjnL
g]kfn ;/sf/, dlGqkl/ifb\df l;kmfl/; ug{]5 .
-$_ g]kfn ;/sf/, dlGqkl/ifb\n] pkbkmf -#_ adf]lhd l;kmfl/; ePsf gfd dWo]af6
PshgfnfO{ ueg{/ kbdf lgo'Qm ug]{5 .
!^= 8]k'6L ueg{/sf] lgo'lQm M -!_ g]kfn ;/sf/, dlGqkl/ifb\n] ueg{/sf] l;kmfl/;df 8]k'6L
ueg{/sf] lgo'lQm ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ueg{/n] 8]k'6L ueg{/ kbdf lgol'Qmsf]] nflu l;kmfl/; ubf{
a}sf ljlzi6 >]0fLsf] clws[tx? dWo]af6 sfo{Ifdtfsf]] cfwf/df l/Qm kbsf]]
bf]Aa/ ;\Vofdf gfdfjnL l;kmfl/; ug{{' kg{]5 .
-#_ o; bkmf adf]lhd 8]k'6L ueg{/ kbdf lgo'Qm ePsf] JolQm a}sf] ;]jfaf6 :jtM
lgj[Q ePsf]] dflgg]5 .
!&= ;~rfnssf] lgol'Qm M -!_ g]kfn ;/sf/, dlGqkl/ifb\n] ;~rfnssf] lgo'lQm ug]{5 .
-@_ g]kfn ;/sf/, dlGqkl/ifb\n] pkbkmf -!_ adf]lhd ;~rfnssf]] lgo'lQm ubf{
cfly{s, df}lb|s, a}l, ljQLo, jfl0fHo, Joj:yfkg tyf jfl0fHo sfg"g If]qsf
nAw k|ltli7t JolQmx? dWo] cnu cnu If]qsf] k|ltlglwTj x'g] u/L ug'{ kg]{5 .
!*= ;~rfnssf] sfo{sfn M -!_ ueg{/, 8]k'6L ueg{/ / ;~rfnssf] sfo{{sfn kfr jif{sf]
x'g]5 .
-@_ g]kfn ;/sf/n] dgfl;a b]v]df sfo{sfn ;dfKt ePsf] ueg{/nfO{ k'gM Ps
k6ssf] sfo{sfnsf] lgldQ / ;~rfnsnfO{ hlt;'s} k6ssf] sfo{sfnsf] lgldQ
klg k'gM lgo'lQm ug{ ;Sg]5 .
!(= ;~rfnssf] kfl/>lds tyf cGo ;'ljwf M ueg{/, 8]k'6L ueg{/ tyf ;~rfnssf]
kfl/>lds tyf cGo ;'ljwf ;ldltn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .

@)= ;~rfnssf] of]Uotf M ueg{/, 8]k'6L ueg{/ / ;~rfns kbdf lgo'lQm x'gsf] nflu
b]xfo adf]lhd of]Uotf k'u]sf] JolQm x'g' kg]{5 M
-s_ g]kfnsf] gful/s ePsf],
-v_ pRr g}lts rl/q ePsf],
-u_ cfly{s, df}lb|s, a}l, ljQLo, jfl0fHo, Joj:yfkg, hgk|zf;g, tYofzf:q,
ul0ft jf sfg"g ljifodf sDtLdf :gftsf]Q/ pkflw xfl;n u/L cfly{s, df}lb|s,
a}l, ljQLo jf jfl0fHo sfg"gsf] If]qdf sfo{ cge'j xfl;n u/]sf],

klxnf] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .

10
:ki6Ls/0f M o; v08sf] k|of]hgsf] nflu sfo{ cge'j eGgfn] g]kfn ;/sf/
jf a}sf] ljlzi6 >]0fLsf]] kb jf ljZjljBfnosf] k|fWofks jf s >]0fLsf]
jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf] sfo{sf/L k|d'v jf cGt/f{li6o ;\3, ;++:yfsf]
sfo{sf/L txsf] kb jf ;f] ;/xsf] kb jf dof{bfqmdsf] lx;fan] ;f] kbeGbf pRr
kbdf sfo{ u/]sf] sfo{ cg'ej ;Dg' k5{ .
-3_ bkmf @! adf]lhd cof]Uo gePsf] .
@!= ;~rfnssf] cof]Uotf M b]xfosf] s'g} klg JolQm ueg{/, 8]k'6L ueg{/ tyf ;~rfns
kbdf lgo'Qm x'g of]Uo x'g] 5}g M

-s_ /fhg}lts bnsf]] ;b:o jf kbflwsf/L, jf


-v_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yf;usf]] s'g} sf/f]af/df sfnf];"rLdf k/]sf] JolQm, jf
-u_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf]] axfnjfnf kbflwsf/L, jf
-3_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfdf kfr k|ltzt jf ;f] eGbf a9L z]o/ jf
dtbfgsf] clwsf/ ePsf] JolQm, jf
-_ C0f ltg{ g;sL ;fx"sf] bfdf;fxLdf k/]sf] JolQm, jf
-r_ ax'nfPsf] JolQm, jf
-5_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf cbfntaf6 ;hfo kfPsf] JolQm .
@@= ;~rfns kbd'Qm x'g] cj:yf M -!_ g]kfn ;/sf/, dlGqkl/ifb\n] pkbkmf -%_ adf]lhd
kbd'Qm x'g] cj:yfdf k'u]sf ueg{/, 8]k'6L ueg{/ tyf ;~rfnsnfO{ kbd'Qm ug]{5 .
t/ g]kfn ;/sf/n] o;/L kbd'Qm ug{{' eGbf cl3 ;DalGwt JolQmnfO{ cfkm\gf]
;kmfO k]z ug]{ plrt cj;/af6 al~rt ug]{ 5}g .
-@_ g]kfn ;/sf/n] pkbkmf -!_ adf]lhd ueg{/nfO{ kbd'Qm ubf{ bkmf @# adf]lhd
u7g ePsf] hfra' ;ldltsf] l;kmfl/;df ug]{5 .
-#_ g]kfn ;/sf/n] pkbkmf -!_ adf]lhd ;~rfns jf 8]k'6L ueg{/nfO{ kbd'Qm ubf{
;ldltaf6 5fglag u/fO{ ;ldltn] k]z u/]sf] l;kmfl/;sf] cfwf/df ug]{5 .
-$_ g]kfn ;/sf/n] pkbkmf -!_ adf]lhd ueg{/, 8]k'6L ueg{/ / ;~rfnsnfO{
kbd'Qm ug{{] k|lqmof ;'? ugf{;fy lghx? cfgf] kbaf6 :jtM lgnDag ePsf]
dflgg]5g\ .
-%_ ueg{/, 8]k'6L ueg{/ tyf ;~rfns b]xfosf]] s'g} cj:yfdf kb d''Qm x'g]5g\ M
-s_ bkmf @! adf]lhd ;~rfns x'g cof]Uo ePdf, jf

11
-v_ o; P]g adf]lhd a}sf] p2]Zo xfl;n ug{sf] lgldQ a}n] ug'{ kg]{ sfo{x?
sfof{Gjog ug{, u/fpg sfo{ Ifdtfsf] cefj ePdf, jf
-u_ d'n'ssf]] a}l tyf ljQLo Joj:yfdf xflg gf]S;fgL k'Ug] sfo{ u/]sf]
b]lvPdf, jf
-3_ a}sf]] sfd sf/afxLdf a]OdfgL jf ablgot u/]sf] b]lvPdf, jf
-_ v/fa cfr/0fsf]] sf/0faf6 s'g} k]zf jf Joj;fo ug{af6 cof]Uo 7xofO{
k|df0fkq vf]l;Psf] jf Joj;fo ug{ /f]s nufOPsf]df, jf
-r_ dgfl;a dflkmssf]] sf/0f lagf nuftf/ tLgk6s eGbf a9L ;ldltsf]
a}7sdf cg'kl:yt ePdf .
-^_ pkbkmf -%_ df pNn]v eP adf]lhdsf]] cj:yf afx]s cGo sf/0faf6 ueg{/,
8]k'6L ueg{/ tyf ;~rfnsnfO{ x6fpg ;lsg] 5}g .
@#= hfra' ;ldltsf] u7g tyf sfd, st{Jo M -!_ g]kfn ;/sf/n] bkmf @@ sf] pkbkmf
-@_ adf]lhd ueg{/nfO{ kbd'Qm ug{{' cl3 b]xfo adf]lhdsf]] hfra' ;ldlt u7g u/L
;f] ;ldltsf] l;kmfl/;df ueg{/nfO{ kbd'Qm ug]{5 M
-s_ ;jf{]Rr cbfntaf6 cjsfz k|fKt GofofwLz dWo]af6 g]kfn ;/sf/n]
tf]s]sf] JolQm cWoIf
-v_ cfly{s, df}lb|s, a}l, ljQLo, jfl0fHo tyf Joj:yfkg If]qsf
nAwk|ltli7t JolQmx? dWo]af6 g]kfn ;/sf/n] tf]ss ] f]
b'O{hgf JolQm ;b:o

-@_ hfra' ;ldltn] hfra' u/L cfgf] /fo 7x/ ;lxtsf]] l;kmfl/; g]kfn ;/sf/
;dIf k]z ug'{ eGbf cl3 ;DalGwt JolQm;u aofg lng jf ;f]wk'5 ug{ ;Sg]5 .
-#_ hfra' ;ldltn] hfra'sf]] l;nl;nfdf ckgfpg' kg{] sfo{ljlw cfkm}n] lgwf{/0f
ug{{ ;Sg]5 .
-$_ hfra' ;ldltn] /fo 7x/ ;lxtsf] cfgf] l;kmfl/; Ps dlxgfleq g]kfn ;/sf/
;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
@$= ;~rfnssf]] /fhLgfdf M ueg{/, 8]k'6L ueg{/ jf ;~rfnsn] g]kfn ;/sf/ ;dIf
lnlvt /fhLgfdf lbO{ cfgf] kbaf6 x6\g ;Sg]5 .
@%= ueg{/ lgo'lQmsf] ;fj{hlgs ;"rgf M g]kfn ;/sf/n] axfnjfnf ueg{/sf]] kb l/Qm
x'g'eGbf ;fdfGotof Ps dlxgf cufj} ueg{/sf]] kbdf o; P]g adf]lhd lgo'Qm u/L
;f]sf] ;"rgf ;fj{hlgs ?kdf k|sfzg tyf k|;f/0f ug]{5 .

12
@^= l/Qm kbsf] k'lt{ M g]kfn ;/sf/n] s'g} ueg{/, 8]k'6L ueg{/ tyf ;~rfnssf]] kb
sfo{sfn k"/f gx'b} l/Qm x'g cfPdf o; P]g adf]lhdsf] k|lqmof k"/f u/L ;f] kbdf
afsL cjlwsf]] nflu pko'Qm JolQmnfO{ lgo'Qm ug{]5 .
@&= sfod d'sfod M d[To' eO{, /fhLgfdf lbO{, la/fdL k/L, labfdf a;L jf cGo s'g} sf/0f
k/L ueg{/n] a}sf] sfd ug{ g;Sg] ePdf g]kfn ;/sf/n] a}sf] jl/i7 8]k'6L
ueg{/nfO{ ueg{/sf]] sfdsfh ug{{] u/L sfod d'sfod d's// ug{]5 .
@*= ;ldltsf] a}7s M -!_ ;ldltsf] a}7ssf] cWoIftf ueg{/n] ug]{5 .
-@_ ;ldltsf]] a}7s a}sf]] cfjZostf cg';f/ a:g ;Sg]5 .
t/ dlxgfsf]] sDtLdf Psk6s ;ldltsf]] a}7s a:g' kg{]5 .
-#_ ;ldltsf] a}7s ueg{/n] af]nfpg]5 .
t/ ;ldltsf] tLg hgf ;~rfnsn] ;ldltsf] a}7s af]nfpg lnlvt cg'/f]w u/]df
ueg{/n] ;ldltsf]] a}7s af]nfpg' kg{]5 .
-$_ ;ldltn] ;ldltsf] a}7s af]nfpg], ;~rfng ug]{, dtbfg ug]{, dfOGo'6 /fVg] tyf
cGo sfo{ljlwsf] ;DaGwdf Pp6f 5'} ljlgod agfpg ;Sg]5 .
-%_ ;ldltsf]] a}7ssf]] cWoIftf ug{{] JolQm / sDtLdf tLghgf ;~rfnssf] pkl:ylt
ePdf ;ldltsf] a}7ssf] nflu u0fk"/s ;\Vof k'u]sf] dflgg]5 .
t/ tLghgf ;~rfnsdWo] Pshgf bkmf !$ sf] v08 -3_ adf]lhdsf] ;~rfns
x'g' clgjfo{ x'g]5 .
-^_ ax'dtsf] lg0f{o ;ldltsf] lg0f{o dflgg]5 . s'g} k|:tfjsf] kIf / ljkIfdf dt
a/fa/ ePdf cWoIftf ug]{ JolQmn] lg0ff{os dt lbg]5 .
@(= ;ldltsf] sfd, st{Jo tyf clwsf/M ;ldltsf] sfd, st{Jo tyf clwsf/ b]xfo
adf]lhd x'g]5 M
-s_ df}lb|s tyf ljb]zL ljlgdo gLlt lgdf{0f ug{{] .
-v_ a} gf]6 tyf l;Ssfsf]] b/, lrq, cfsf/, wft', gf]6 5kfO{ ug{] j:t' jf cGo kbfy{
;DaGwdf cfjZos lg0f{o ug{{] / ;f] sf] lgisf;gsf ;DaGwdf cfjZos gLltsf]
th'{df ug]{ .
-u_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf]] lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f u/fpg] Joj:yf /
a}l tyf ljQLo Joj:yfsf ;DaGwdf cfjZos gLlt lgdf{0f ug{{] .
-3_ a}sf]] lgod tyf ljlgod :jLs[t ug{{] / a}sf]] ;~rfng / Joj:yfkgdf nfu"
x'g] gLlt lgdf{0f ug{{] .

13
-_ a}sf sd{rf/Lx?sf]] lgo'lQm, a9'jf, ;?jf, avf{:tL, kfl/>lds, lgj[Qe/0f,
pkbfg, ;~rosf]if, ljbf, cfr/0f tyf ;]jf ;DaGwL cGo zt{x? af/] gLlt
lgwf{/0f ug{{] .
-r_ a}sf]] nflu jflif{s sfo{qmd / ah]6 tyf jflif{s n]vfk/LIf0fsf] lx;fa :jLs[t
ug{{] / ;f]sf] k|ltjb]g hfgsf/Lsf]] nfuL g]kfn ;/sf/df k]z ug]{ .
-5_ a}sf]] sfd sf/afxL af/]sf] jflif{s k|ltj]bg :jLs[t ug{{] .
-h_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfnfO{ Ohfhtkq lbg] / /2 ug{] ;DaGwdf gLlt
lgdf{{0f ug{{] .
-_ a}n]] g]kfn ;/sf/nfO{ k|bfg ug{{] shf{sf] ;Ldf :jLs[t ug{{] .
-`_ a}n]] jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfnfO{ lbg] shf{ tyf k'gs{hf{sf] /sd, ;Ldf
tyf zt{sf] lgwf{/0f ug{{] .
-6_ cGt/f{li6o ;\3, ;++:yfdf a}sf]] ;b:otf ;DaGwdf lg0f{o ug{{] .
-7_ a}sf] ljQLo ;|f]t kl/rfng / nufgL gLlt lgdf{0f ug]{ .
-8_ o; P]gdf ;+zf]wg ug'{ kg]{ cfjZostf b]lvPdf ;f] sf] sf/0f v'nfO{ g]kfn
;/sf/ ;dIf k|:tfj k]z ug]{ .
-9_ o; P]g cGtu{{t ueg{/sf]] clwsf/ If]q leq kg{] afx]ssf c? ;a} ljifodf lg0f{o
ug]{ .
-0f_ ;ldltdf /x]sf] clwsf/x? cjlw tf]sL jf gtf]sL ueg{/ jf ;ldltf/f ul7t
pk;ldltnfO{ k|Tofof]hg ug]{ .
#)= ueg{/sf]] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ ueg{/sf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo
adf]lhd x'g]5 M
-s_ ;ldltn] u/]sf lg0f{ox? sfof{Gjog ug]{ .
-v_ a}sf]] ;~rfng tyf Joj:yfkg ug{{] .
-u_ a}n]] ug{{' kg{] sfo{x? Jojl:yt ug{{] .
-3_ cGt/f{li6o ;\3, ;+:yfdf a}sf] tkm{af6 k|ltlglwTj ug]{, u/fpg] .
-_ df}lb||s tyf ljb]zL ljlgdo ;DaGwL gLlt sfof{Gjog ug{], u/fpg] .
-r_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfdf /x]sf] lgIf]k tyf shf{sf] Aofh b/
;DaGwdf cfjZos gLlt lgwf{/0f ug{{] .
-5_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;+:yfn] shf{ jf lgIf]kdf lng] jf lbg] Aofh b/
;DaGwdf cfjZos gLlt lgwf{/0f ug{{] .

14
-h_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfn] sfod ug{{' kg{] t/ntf ;DaGwL gLlt lgdf{0f
ug]{ .
-_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfx?n] /fVg' kg{] clgjfo{ df}Hbftsf] cfwf/,
/sd, tl/sf, zt{, ;dofjlw tyf ;f]sf] k||of]usf af/] cfjZos Joj:yf
ug{{] .
-`_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf]] k"hL sfi]fsf]] kof{Kttf ;DaGwL zt{ lgwf{/0f
ug]{ .
-6_ ;'g tyf cGo axd'No wft'sf] vl/b laqmL ubf{ ckgfpg' kg{] k|lqmof /
zt{sf] ;DaGwdf lg0f{o ug]{ .
-7_ a}n] k|bfg ug]{ ;]jfdf ;]jf z'Ns lgwf{/0f ug]{ .
-8_ cfjZostf cg'?k a}sf zfvf sfof{no tyf cGo sfof{no :yfkgf / aGb
ug{{] lg0f{o ug{{] .
-9_ a}sf]] Ph]G;L :yfkgf ug{{] / aGb ug{{] .
-0f_ a}sf]] ;"rgf k|0ffnLsf]] ljsf; / ;~rfng ;DaGwdf cfjZos Joj:yf
ug{{] .
-t_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf]] ;'kl/j]If0f ;DaGwdf cfjZos Joj:yf
ldnfpg] .
-y_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfnfO{ k|bfg ul/Psf]] Ohfhtkq /2 ug{{]
;DaGwdf lg0f{o ug{{] .
-b_ ;~rfns ;ldltf/f k|Tofof]lht clwsf/sf]] cwLgdf /xL cGo ljifodf
lg0f{o ug]{ .
-@_ cGt/f{li6o dfGotf cg'?k s]Gb|Lo a}sf ueg{/n] k|of]u ug{{' kg{] clwsf/
ueg{/df cGtlg{lxt x'g]5 .
#!= clwsf/ k|Tofof]hg M ueg{/n] a}sf] sfd ;'rf? ?kn] ;~rfng ug{ o; P]g adf]lhd
k|fKt u/]sf] clVtof/L 8]k'6L ueg{/ jf a}sf cGo sd{rf/Lx?nfO{ ;'Dkg ;Sg]5 .
#@= lglxt JolQmut :jfy{sf] pkof]udf aGb]h M -!_ ueg{/, 8]k'6L ueg{/ jf ;~rfnssf]
kbdf lgo'Qm eO{;s]kl5 k|To]s 5 dlxgfdf ueg{/, 8]k'6L ueg{/ / ;~rfnsn] cfgf]
jf cfgf] kl/jf/sf ;b:osf]] k|ToIf jf ck|ToIf s'g} Jofkfl/s :jfy{ 5 eg] ;f]
ljifodf ;ldltnfO{ tf]lsP adf]lhd hfgsf/L lbg' kg{]5 .

15
-@_ ueg{/, 8]k'6L ueg{/ jf ;~rfnssf]] lghL :jfy{ ePsf]] s'g} k|:tfj pk/ ;ldltdf
5nkmn x'g] /x]5 eg] ;f] 5nkmn ;'? x'g'eGbf cufj} lghn] ;f] af/]df ;ldltnfO{
hfgsf/L lbg' kg{]5 . ;f] 5nkmndf To:tf] ;~rfnsn] efu lng kfpg] 5}g .

-#_ ==========
-$_ ueg{/ tyf 8]k'6L ueg{/n] kbdf lgo'Qm ePsf] / kbd'Qm ePsf] ldltn] Ps
dlxgfleq cfgf] Psf3/ kl/jf/sf] ;DklQ ljj/0f ;fj{hlgs ug'{ kg]5
{ .
##= Joj:yfkg ;ldlt M -!_ a}n] ug'{ kg]{ sfdx? ;'rf? ?kn] ;~rfng ug{ ;ldltsf]
dftxtdf /xg] u/L ueg{/sf] cWoIftfdf Pp6f Joj:yfkg ;ldltsf] u7g x'g]5 .
Joj:yfkg ;ldltsf cGo ;b:ox?df b'O{hgf 8]k'6L ueg{/ / ;b:o ;lrjsf] ?kdf
sfo{ ug{ ueg{/n] tf]s]sf] a}sf] Pshgf jl/i7 clws[t /xg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd u7g ePsf]] Joj:yfkg ;ldltsf]] sfd, st{Jo / clwsf/
tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ df h'g ;'s} s'/f n]lvPsf]] ePtfklg ueg{/n] Joj:yfkg ;ldltsf]
a}7sdf efu lng a}sf] cGo s'g} klg clws[tnfO{ cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .
-$_ ;ldltn] cfgf] sfo{ ;Dkfbg ug]{ l;nl;nfdf cfjlws ?kdf b]zsf] df}lb|s tyf
cfly{s cj:yfsf]] d"Nofg ug{{' kg{]5 . o;sf] nflu Joj:yfkg ;ldltn] sDtLdf
dlxgfsf] Psk6s ;ldltdf a}sf] k|zf;g / ;~rfngsf af/]df, df}lb|s tyf
lgodg gLlt ;~rfngsf af/]df / b]zsf]] a}l k|0ffnLsf] :j:ytf, d'b|f, k"hL
tyf ljb]zL ljlgdo ahf/sf]] cj:yf nufot To:tf gLltx?sf] sfof{Gjog tyf
To;n] a}l k|0ffnLdf kfg{ ;Sg] k|efj, kl/l:ylt / dxTjk"0f{ 36gfx?sf] af/]df
k|ltjbg k]z ug{]5 .

#$= n]vfk/LIf0f ;ldlt M ;ldltn] cfkm"k|lt pQ/bfoL x'g] u/L b]xfo adf]lhdsf] Pp6f
n]vfk/LIf0f ;ldlt u7g ug{]5 M
-s_ ;ldltn] tf]s]sf] Pshgf ;~rfns ;+of]hs
-v_ ;ldltn] tf]s]sf] ;DalGwt ljifosf] lj1 Pshgf ;b:o
-u_ a}sf] cfGtl/s n]vfk/LIf0f ljefusf] k|d'v ;b:o ;lrj
#%= n]vfk/LIf0f ;ldltsf]] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ n]vfk/LIf0f ;ldltsf] sfd, st{Jo
/ clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M
-s_ a}sf]] n]vf, ah]6 tyf n]vfk/LIf0f sfo{ljlw / lgoGq0f Joj:yfsf]
;DaGwdf cfgf] k|ltj]bg tyf ;'fj ;ldltdf k]z ug]{ .

bf]>f] ;+zf]wgf/f lemlsPsf] .

bf]>f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .

16
-v_ a}sf]] cfjlws jf;nft tyf cGo sfuhftsf]] n]vfk/LIf0f / To:tf
sfuhft 7Ls;u tof/ eP gePsf]] af/] olsg ug{{] .
-u_ a}n]] ckgfPsf]] pko'Qm hf]lvd Joj:yf sfof{Gjogsf] ;'kl/j]If0f ug]{ .
-3_ a}df nfu" ePsf] k|rlnt sfg"g k"0f{?kdf kfngf ePsf] 5 egL ljZj:t
x'g a}sf]] k|zf;g / ;~rfngsf]] lgoldt Joj:yfksLo tyf sfo{
;Dkfbgsf]] n]vfk/LIf0f ug{{] .
-_ k|rlnt sfg"g tyf cGt/f{li6o n]vf dfkb08 cg'?k a}sf] n]vfk/LIf0f
sfo{sf] lgldQ ljlgod agfO{ :jLs[ltsf]] nflu ;ldlt ;dIf k]z ug]{ .
-@_ n]vfk/LIf0f ;ldltn] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ adf]lhd k|ltj]bg tyf ;'fj
;ldltdf k]z ubf{ ;f]sf] hfgsf/L ueg{/nfO{ lbg' kg{]5 .
#^= a}sf sd{rf/Lx? M -!_ ;ldltn] a}sf]] sfd ;'rf? ?kn] ;~rfng ug{sf] nflu
cfjZos sd{rf/L lgo'Qm ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgo'Qm sd{rf/Lsf]] ;]jfsf]] zt{, kfl/>lds tyf cGo ;'ljwf
tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
#&= k]zfut cfrf/ ;+l+xtf / kbLo bfloTj M -!_ ueg{/ jf 8]k'6L ueg{/n] cfgf] kbdf
/x'Gh]n;Dd a}nfO{ cfgf] k]zfut ;]jf k"0f{?kdf k|bfg ug'{ kg]{5 . a}n] dgf]gog
u/]sf]df afx]s lghx?n] cGo 7fpdf kfl/>lds lnO{ jf glnO{ s'g} klg lsl;dsf] kb
u|x0f ug{ jf gf]s/L ug{ jf ;]jf k|bfg ug{ kfOg] 5}g .
t/ d'gfkmf gsdfpg] p2]Zon] u7g ePsf d]l8sn Pzf]l;P;g, OlGhlgo;{
Pzf]l;P;g, af/ Pzf]l;P;g, a};{ Pzf]l;P;g, rf6{8{ Psfp06]06\; Pzf]l;P;g h:tf
k]zfut tyf Jofj;flos ;\3, ;++:yfdf s'g} kb u|x0f u/L k|bfg u/]sf] ;]jfsf] xsdf
eg] o; pkbkmfn] afwf k'ofPsf] dflgg] 5}g .
-@_ ueg{/, 8]k'6L ueg{/ jf ;~rfnsn] kbLo bfloTj lgjf{x ubf{ a}sf] lxtnfO{
;jf{k] /L /fVg' kg{]5 .
-#_ cfkmgf] st{Jo kfngsf] l;nl;nfdf s'g} lsl;dsf] cg'lrt k|efj kfg]{ lsl;dn]
ueg{/, 8]k'6L ueg{/ jf ;~rfnsn] :jod\ jf cfgf] kfl/jfl/s, Jofkfl/s jf
ljQLo ;DaGw ePsf] s'g} JolQmsf] dfWodaf6 s'g} lsl;dsf] pkxf/ jf shf{
lng x'b}g .
#*= uf]kgLotf M -!_ ueg{/, 8]k'6L ueg{/ jf ;~rfns jf a}sf sd{rf/L, ;Nnfxsf/,
n]vfk/LIfs, Ph]G6 jf k|ltlglwn] b]xfosf]] sfd s'/f ug{{ kfpg]] 5}g M
-s_ kbLo ?kdf sfd ubf{ k|fKt x'g cfPsf] s'g} k|sflzt jf ck|sflzt uf]Ko
hfgsf/L jf ;"rgf c?nfO{ lbg jf ;f]sf] e]b vf]Ng, jf
-v_ To:tf] hfgsf/L jf ;"rgf lghL nfesf]] nflu k|of]u ug{{ .

17
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg a}n] tf]lslbPsf] k|lqmof cg'?k
cfkm"n] yfxf kfPsf] k|sflzt jf ck|sflzt ;"rgf b]xfosf] cj:yfdf k|sfzdf
Nofpg ;Sg]5 M
-s_ ;fjh{lgs ?kdf cfgf] st{Jo kfngf ubf{, sfg"g sfof{Gjog ug{{]
lgsfonfO{ ;xof]u ubf{, cbfntsf]] cfb]zn] jf ;Ifd clwsf/Lsf]] cfb]zsf]]
sf/0faf6 To:tf] ;"rgf k|sfzdf NofPsf]df,
-v_ cfgf] st{Jo kfngfsf]] l;nl;nfdf a}sf]] afx\o n]vfk/LIfs tyf
cGt/f{li6o ljQLo ;++:yfsf] sd{rf/Lx?nfO{ To:tf] ;"rgf lbPsf]df, /

-u_ sfg"gL sf/afxLsf]] l;nl;nfdf a}sf]] lxtsf]] nfuL To:tf] ;"rgf k|sfz
u/]df .

kl/R5]b $
cfly{s Joj:yf
#(= a}sf]] k"hL M -!_ a}sf]] k"hL kfFr ca{ ?k}of x'g]5 .
-@_ a}sf]] k"hL g]kfn ;/sf/af6 k|fKt x'g]5 / of] k"hL x:tfGt/0f ug{ jf ;f] pk/
C0fef/ nufpg kfOg] 5}g .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf]] k"hL g]kfn ;/sf/n] yk36 ug{{ ;Sg]5 . o;/L k"hL
yk36 ubf{ g]kfn ;/sf/n] a};u k/fdz{ lng]5 .

$)= v'b cfo Joosf] u0fgf M -!_ a}n] k|To]s cfly{s jif{df cfk\mgf] cfo Joosf] ljj/0f
tof/ ug{]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd cfo Joosf] ljj/0f tof/ ubf{ g]kfn n]vfdfg adf]lhd ug{'
kg{]5 .
-#_ pkbkmf -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg g]kfn n]vfdfgdf ;dfj]z
gePsf If]qx?sf] xsdf cGt/f{li6o n]vf dfkb08nfO{ cfwf/sf] ?kdf lng' kg{]5 .
-$_ cfo Joosf] ljj/0f tof/ ubf{ a}nfO{ k|fKt e};s]sf] cfo, a}n] Joxf]/]sf] jf
Joxf]g{ afFsL /x]sf] Joo / v'b d"Nof+sg cfo jf Joo ;dfof]hg u/L v/fa jf
z+sf:kb C0f tyf ;DklQsf] x|f; sL Joj:yf 36fO{ v'b cfo olsg ug{' kg{]5 .

bf]>f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .

18

$!= v'b cfosf] afF8kmfF6M -!_ s'g} cfly{s jif{df a}sn] v'b cfo cfh{g u/]df To:tf]
cfosf] afF8kmfF6 tyf k|of]u b]xfo adf]lhd ug'{ kg]{5 M
-s_ v'b cfoaf6 k'gd{"Nofg gfkmf a/fa/sf] /sdnfO{ k'gd{"Nofg hu]8f
sf]ifdf 5'ofO{ /fVg' kg{]5 .
-v_ v08 -s_ adf]lhdsf] /sd 5'ofPkl5 sfod x'g cfpg] ljt/0fof]Uo
v'b cfosf] kfFr k|ltzt /sd df}lb|s bfloTj sf]ifdf, bz k|ltztdf g36\g]
u/L ;ldltn] tf]s]sf] /sd ;fwf/0f hu]8f sf]ifdf, kfFr k|ltzt /sd
ljQLo :yfloTj sf]ifdf tyf ;ldltn] tf]s] adf]lhdsf] /sd v'b ;l~rt
art sf]ifdf /fVg' kg{]5 .
-u_ v08 -v_ adf]lhd /sd ljlgof]hg ul/;s]kl5 ;ldltn] af+FsL artaf6
cGo sf]ifdf cfjZostf cg';f/ /sd ljlgof]hg u/L af+FsL /xg cfpg]
/sd g]kfn ;/sf/df bflvnf ug{' kg{]5 .
-3_ ;fwf/0f hu]8f sf]ifdf /sd 5'6\ofpFbf a}sf] jflif{s ah]6df pNn]v ePsf]
k"FhLut vr{ ;d]tnfO{ vfDg] u/L yk /sd ljlgof]hg ug{' kg{]5 .
-@_ ;fwf/0f hu]8f sf]if / ;l~rt art sf]ifsf] /sd a}sf] k"FhL j[l4 ug{sf
nflu ;d]t k|of]u ug{ ;lsg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ adf]lhd sf]ifdf hfg] /sd afx]s cGo /sdsf ;DaGwdf
lgoddf Joj:yf eP adf]lhd x'g]5 .

$@= v'b Joosf] afF8kmfF6M -!_ s'g} cfly{s jif{df a}sf] cfosf] t'ngfdf Joo a9L ePsf]
cj:yfdf a9L ePsf] v'b Joo /sdnfO{ b]xfo adf]lhd afF8kmfF6 ug'{ kg]{5 M
-s_ v'b Joodf k'gd{"Nofg cfo ;d]t ;dfj]z ePdf k'gd{"Nofg cfonfO{
k'gd{"Nofg hu]8f sf]ifdf /fVg' kg{]5 .
-v_ v'b Joodf k'gd{"Nofg Joo ;d]t ;dfj]z ePsf] cj:yfdf k'gd{"Nofg
JoonfO{ k'gd{"Nofg hu]8f sf]ifdf vr{ n]Vg' kg{]5 . k'gd{"Nofg hu]8f
sf]ifdf /x]sf] /sdeGbf k'gd{"Nofg Joo a9L ePdf a9L ePsf] Joo
/sdnfO{ b]xfosf] sf]if tyf vftfdf k|fyldstf qmddf vr{ n]lvg]5 M
-!_ ;l~rt art sf]ifdf hDdf /x]sf] /sd;Dd ;l~rt art sf]ifdf,
-@_ pkv08 -!_ cg';f/ ;l~rt art sf]ifdf ;dfof]hg kZrft\ Joo /sd
afFsL /x]df ;fwf/0f hu]8f sf]ifdf, /

bf]>f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .

19
-#_ pkv08 -!_ / -@_ adf]lhd ;l~rt art sf]if / ;fwf/0f hu]8f sf]if
;dfof]hg kZrft\ Joo /sd afFsL /x]df k"FhL vftfdf .
-u_ v08 -s_ adf]lhdsf] k'g{d"Nofg cfo / v08 -v_ adf]lhdsf] k'g{d"Nofg
Joo afx]ssf] ;~rfng tyf cGo JoonfO{ ;l~rt art sf]ifdf vr{ n]Vg'
kg]{5 .
-3_ ;l~rt art sf]ifdf hDdf /x]sf] /sd eGbf Joo /sd a9L ePdf a9L
Joo /sdnfO{ b]xfosf] sf]if tyf vftfdf k|fyldstf qmddf vr{ n]Vg'
kg]{5 M
-!_ ;fwf/0f hu]8f sf]ifdf /x]sf] /sd;Dd ;fwf/0f hu]8f sf]ifdf,
-@_ pkv08 -!_ adf]lhd ;fwf/0f hu]8f sf]ifdf ;dfof]hg kZrft\ Joo
/sd afFsL /x]df k"FhL vftfdf,
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd Joosf] afF8kmfF6 ubf{ ;dfof]hg x'g g;s]sf] Joo g]kfn
;/sf/n] Joxf]g{]5 .

$#= jflif{s ah]6 M k|To]s cfly{s jif{ ;'? x'g' cufj} ;ldltn] cfufdL cfly{s jif{sf] nflu
cg'dflgt cfDbfgL / vr{sf] ah]6 tyf sfo{qmd :jLs[t ug{]5 . o;/L :jLs[t ul/Psf]]
ah]6nfO{ jf:tljs kl/l:ylt / cg'dfg ug{{ ;lsg] s'/fsf cfwf/df k|To]s tLg
dlxgfdf ;ldltn] d"Nofg / ;+zf]wg ug{{ ;Sg]5 . o:tf] ah]6 g]kfn ;/sf/sf]]
hfgsf/Lsf]] nflu k7fOg]5 .

kl/R5]b %
df}lb|s, sfo{ / v'nf ahf/ ;~rfng

$$= df}lb|s gLlt M a}nfO{ g]kfn =========== sf]] df}lb|s, gLlt lgdf{0f ug{], sfof{Gjog ug]{
/ u/fpg] k"0f{ clwsf/ x'g5] .

$%= v'nf ahf/ sf/f]af/ ;~rfng M -!_ a}n] ;Demf}tf u/L g]kfn ;/sf/sf] tkm{af6
hf/L u/]sf] C0fkq jf a}n] hf/L u/]sf] jf tf]s]sf] C0fkq tTsfn vl/b jf laqmL
ug{] jf kl5 vl/b jf laqmL ug{] u/L v'nf ahf/ sf/f]af/ ;~rfng ug{]5 .

u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{] P]g, @)^^ f/f lemlsPsf] .

bf]>f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .

20
-@_ a}n] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] v'nf ahf/ sf/f]af/ ;~rfng ubf{ g]kfn ;/sf/sf
C0fkqx? jf a} cfkm}n] hf/L u/]sf C0fkqsf] ;'/If0fdf l/kr{]h Plu|d]06 jf
l/e;{ l/kr{]h Plu|d]06 u/L cNksfnLg t/ntf Joj:yfkgsf] sfo{ ;d]t ug{
;Sg]5 .
-#_ a}n] v'nf ahf/ sf/f]af/ ;~rfngsf nflu cGo pko'Qm pks/0f ;d]t hf/L
ug{ ;Sg]5 .
$^= jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf]] clgjfo{ df}Hbft M-!_ a}n] jfl0fHo a} tyf ljQLo
;++:yfnfO{ pgLx?;u hDdf ePsf]] lgIf]k, ;fk6L sf]if jf a}n]] tf]s]sf] cGo bfloTjsf]
cg'kftdf a}df clgjfo{ df}Hbft hDdf ug'{ kg]{ u/L lgb]{zg lbg]5 . a}n]] tf]s]sf]
clgjfo{ df}Hbft a}df hDdf ug{{' jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf] st{Jo x'g]5 .
-@_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf]] clgjfo{ df}Hbftsf]] u0fgf ubf{ a}n] cjlw tf]sL
b}lgs cf};t df}Hbftsf] cfwf/df ug]{5 .
$&= clgjfo{ df}Hbft /fVg g;s]df M s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfn] a}n] tf]lslbPsf]
clgjfo{ df}Hbft adf]lhdsf] /sd hDdf gu/]df ;f] gu/]sf] cjlw ;Ddsf nflu a}n]]
;DalGwt jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfnfO{ hl/afgf ug{]5 . o;/L hl/afgf ubf{
hl/afgfsf]] /sd a}n]] tf]s]sf] clwstd a} b/sf] tLg u'0ff eGbf a9L x'g] 5}g .
$*= l8:sfp06 sf/f]af/ M -!_ a}n]] cfkm";u vftf /x]sf] jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfn]
k]z u/]sf b]xfosf ljlgd]o clwsf/kqdf l8:sfp06 sf/f]af/ ug{{ ;Sg]5 M
-s_ g]kfn =========== df ^ dlxgfleq e'QmfgL x'g] u/L jfl0fHo a} ;lxt
sDtLdf b'O{ kIfsf]] x:tfIf/ ePsf]] k|lt1fkq jf ljlgdokq .
-v_ a}n] k|fKt u/]sf] ldltn] ^ dlxgfleq e'QmfgL x'g] g]kfn ;/sf/ jf a}n]
lgisf;g u/]sf] g]kfn =========== leq e'QmfgL x'g] C0fkq .
-@_ l8:sfp06 sf/f]af/ ubf{ nfu" x'g] l8:sfp06 b/, zt{ / k|lqmof a}n] tf]s]
adf]lhd x'g]5 .
$(= jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfnfO{ shf{ tyf k'gs{hf{ M -!_ a}n]] cfkm"n] lgwf{/0f u/]sf]
zt{ tyf k|lqmofsf]] cwLgdf /xL jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfnfO{ a9Ldf Ps jif{sf]]
nflu b]xfosf] hfoh]yfsf] ;'/If0fdf shf{ tyf k'gs{hf{ k|bfg ug{ ;Sg]5 M

u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{] P]g, @)^^ f/f lemlsPsf] .

bf]>f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .

21
-s_ bkmf ^^ sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -_ df pNn]v eP adf]lhdsf] cGt/f{li6o
ljlgd]o clwsf/kq,
-v_ g]kfn =========== leq e'QmfgL x'g] u/L g]kfn ;/sf/af6 hf/L ePsf]]
C0fkq,
-u_ a}df hDdf /x]sf] lgIf]k jf o; P]g cGtu{t a}n]] sf/f]af/ ug{ ;Sg] ;'g
tyf ax'd"No wft',
-3_ bkmf $* sf] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ljlgdokq jf k|lt1fkq, /
-_ tf]lsP adf]lhdsf] cGo ;'/If0fkqx? .

-@_ =========== pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf]] ePtfklg g]kfn ;/sf/n]
;j{;fwf/0fsf] lxt / sNof0fsf] nflu shf{ k|jfx ug{ pko'Qm b]vL a}nfO{
cg'/f]w u/]sf] v08df / To:tf] shf{sf] g]kfn ;/sf/n] k|rlnt ahf/ b/sf]]
;'/If0fkqsf]] Uof/]G6L lbPdf jf clGtd C0fbftfsf]] ?kdf sfo{ ug{{' kbf{ a}n]]
c;fwf/0f cj:yfdf a9Ldf Ps jif{;Ddsf] nflu jfl0fHo a} tyf ljQLo
;++:yfnfO{ s'g} klg lsl;dsf]] shf{ k|jfx ug{{ ;Sg]5 .

-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd k|bfg ul/Psf] shf{ tf]lsP adf]lhdsf zt{x?sf]
cwLgdf /xL yk Ps jif{sf nflu gjLs/0f ug{ ;lsg]5 .
%)= l8:sfp06 b/ / k'gs{hf{sf] Aofh b/ M a}sf]] l8:sfp06 b/ / k'gs{hf{sf] Aofh b/
a}n]] ;do ;dodf lgwf{/0f ug{]5 . o;/L lgwf{/0f u/]sf] l8:sfp06 b/ / k'gs{hf{sf]
Aofh b/sf]] ;"rgf a}n]] ;DalGwt ;a}sf] hfgsf/Lsf]] nflu k|sfzg / k|zf/0f ug{]5 .

kl/R5]b ^
df}lb|s PsfO{, a} gf]6 / l;Ssf

%!= df}lb|s PsfO{ M -!_ g]kfn ============== sf]] df}lb|s, PsfO{ ?k}of x'g]5 / o:tf] ?k}of
Ps ;o k};fdf ljeflht x'g]5 .

klxnf] ;+zf]wgf/f lemlsPsf] .

u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{{] P]g, @)^^ f/f lemlsPsf] .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

22
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf]] ?k}of g]kfn =========== leq sfg"gL u|fx\o -lnun 6]08/_
x'g]5 / o:tf] ?k}ofsf] hdfgt g]kfn ;/sf/af6 k|fKt x'g]5 .
%@= a} gf]6 / l;Ssf lgisf;g ug]{ clwsf/ M -!_ a}nfO{ g]kfn =========== leq a} gf]6
tyf l;Ssf lgisf;g ug]{ Psflwsf/ x'g]5 . o:tf] gf]6 tyf l;Ssf g]kfn ===========
df sfg"gL u|fx\o x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd a}n] gf]6 lgisf;g ubf{ ;'/If0f /fv]/ dfq lgisf;g ug{]5
/ o:tf] lgisfl;t gf]6sf]] bfloTj ;'/If0f afkt /flvPsf] ;DklQsf]] d"No a/fa/
x'g]5 . ;'/If0f afkt /flvg] ;DklQsf]] sd;]sd krf; k|ltzt ;'g, rfbL, ljb]zL
d'b|f, ljb]zL lwtf]kq / ljb]zL ljlgd]o clwsf/ kqdWo] Ps jf Ps eGbf a9Ldf
/ c? afsL k|ltzt l;Ssf -df]x/, 8an / ;f] eGbf a9L b/sf]_, g]kfn ;/sf/n]
lgisf;g u/]sf] C0fkq / a}af6 k'gM e'QmfgL lbPsf]] a9Ldf c7f/ dlxgfleq
g]kfndf g} e'QmfgL x'g] k|lt1fkq jf ljlgdokq dWo] Ps jf Ps eGbf a9Ldf
/flvg]5 .
t/ g]kfn ;/sf/n] :jLs[lt lbPdf ;'/If0f afkt /flvg] ;DklQsf] sd;]sd
rfnL; k|ltzt ;'g, rfbL, ljb]zL d'b|f, ljb]zL lwtf]kq / ljb]zL ljlgd]o
clwsf/kq dWo] Ps jf Ps eGbf a9Ldf / c? afsL k|ltzt g]kfnL l;Ssf
-df]x/, 8an / ;f] eGbf a9L b/sf]_, g]kfn ;/sf/n] lgisf;g u/]sf] C0fkq /
a}af6 k'gM e'QmfgL lbPsf]] a9Ldf c7f/ dlxgfleq g]kfndf g} e'QmfgL x'g]
k|lt1fkq jf ljlgdokq dWo] Ps jf Ps eGbf a9Ldf klg /fVg ;lsg]5 .
-#_ pkbkmf -@_ sf]] k|of]hgsf] nflu ;DklQsf]] d"Nofg b]xfo adf]lhd ul/g]5 M
-s_ ;'gsf]] d"No ;ldltsf]] l;kmfl/;df g]kfn ;/sf/n] lgwf{l/t ul/lbP
adf]lhdsf] b/df .
-v_ rfbLsf]] d"No ;ldltn] dgfl;a 7xofPsf]] b/df .
-u_ ljb]zL d'b|f a}f/f lgwf{l/t ljlgdo b/df .
-3_ g]kfn ;/sf/n] lgisf;g u/]sf] C0fkq, ljb]zL lwtf]kq / ljlgd]o
clwsf/kq ahf/ b/ x]/L ;ldltn] dgfl;a 7x/fPsf] b/df .
-_ l;Ssf clt b/ -km];e]No'_ df .

u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{] P]g, @)^^ f/f lemlsPsf] .

23
-$_ a}n] cfjZostf cg';f/ ljleGg b/sf a} gf]6 lgisf;g ug]{5 . o;/L a} gf]6
lgisf;g ubf{ gf]6df b]lvg] lrq, cfsf/ / b/ g]kfn ;/sf/sf] :jLs[ltdf /
gf]6df gb]lvg] lrq, cfGtl/s ;'/Iffsf]] Joj:yf, a} gf]6 5kfO{ ug{] j:t' tyf
cGo kbfy{ ;ldltn] lg0f{o u/] adf]lhd x'g]5 .
-%_ ;ldltsf]] /fo lnO{ g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L h'g;'s}
b/sf] a} gf]6 s'g} tf]lsPsf] 7fp jf c8\8fdf afx]s cGoq grNg] u/fpg
;Sg]5 .
-^_ RofltPsf], d]l6Psf] cyjf 'lqPsf] gf]6 a}n] k'gM lgisf;g ug]{ 5}g .
-&_ a}n]] g]kfn ;/sf/sf]] :jLs[lt lnO{ h'g ;'s} d"No, gfk, tf}n, z'4tf, l8hfOg /
wft'sf] jf ld>0f ePsf]] wft'sf] l;Ssf rng rNtLsf]] lgldQ jf ljzi]f cj;/df
6S;f/df 6Sd/L u/fO{ rng rNtLdf Nofpg ;Sg]5 . a}n] cfjZos b]v]df
o:tf] l;Ssf s'g} ljb]zL 6S;f/df ;d]t 6sd/L u/fpg ;Sg]5 .
t/ Psk6s :jLsl[t lnO{ 6sd/L u/fO{ ;s]sf] l;SsfnfO{ k'gM 6sd/L
u/fpg k/]df g]kfn ;/sf/sf]] :jLs[lt lng' kg{] 5}g .
-*_ a}n]] g]kfn ;/sf/sf]] :jLs[lt lnO{ s'g} ljb]zL ;/sf/n] 6sd/L u/fpg k7fPsf]]
l;Ssf 6sd/L ug{{ ;Sg]5 .
-(_ a} :yfkgf x'g' eGbf cufl8 g]kfn ;/sf/af6 lgisf;g ePsf gf]6 / a}af6
lgisf;g ePsf a} gf]6sf]] lt/f]]e/f] ug{{] hjfkmb]xL a}sf]] x'g]5 .
-!)_ a} gf]6 lgisf;g afkt ;'/If0fdf /x]sf] ;DklQaf6 pkbkmf -(_ adf]lhdsf]
bfloTj afx]s c? bfloTj k"/f ul/g] 5}g .
%#= a} gf]6 tyf l;Ssf ;j{:jLsfo{ x'g] M a}f/f sfg"gL ufx\o agfO{ lgisf;g ul/Psf
a} gf]6 tyf l;Ssf g]kfn ============= leq ;a} lsl;dsf]] ;fj{hlgs tyf JolQmut
C0f r'Qmf ug{ To:tf] gf]6 jf l;Ssfdf clt /sd;Ddsf] lgldQ ;j{:jLsfo{ x'g]5 .
%$= l;Ssfsf]] gfk, tf}n / cfsf/ M o; P]g adf]lhd a}n] lgisf;g ug]{ l;Ssfdf clt
x'g] d"No, ltgsf] gfk, tf}n, cfsf/ / cGo ljz]iftf ;ldltn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
%%= d'b|f lgisf;g / ;'/Iff M a} gf]6 5fKg] / 6sdfg{] Joj:yf ug{], hf/L gul/Psf] a}
gf]6 / l;SsfnfO{ ;d'lrt ?kdf /fvL ;'/Iff k|bfg ug]{ / rngrNtLdf g/x]sf]] k'/fgf]
a} gf]6 jf l;Ssf, Kn]6 / 8fO{nfO{ ;'/lIft /fVg] jf gi6 ug{] ;DaGwL Joj:yf tf]lsP
adf]lhd x'g]5 .

u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{] P]g, @)^^ f/f lemlsPsf] .

24
%^= d'b|fsf]] ;6xL Joj:yf M a}n] s'g} z'Ns jf b:t'/ glnO{ g]kfn ============= leq
sfg"gL u|fx\o x'g] a} gf]6 jf l;SsfnfO{ ;dfg d"Nosf]] Ps} jf ljleGg b/sf]] a} gf]6
jf l;Ssf;u ;6xL ul/ lbg]5 .
%&= em'qf] jf vf]6f] d'b|f M -!_ a}n] em'qf] d'b|fnfO{ lvRg], gi6 ug]{ jf cGo a} gf]6 jf
l;Ssf;u ;6xL ul/lbg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg a}n] l8hfOg d]l6Psf],
RofltPsf], ljs[t jf krf; k|ltzteGbf a9L efu gePsf]] a} gf]6 jf l;Ssf
;6xL ug{ OGsf/ ug{ ;Sg]5 .
-#_ a}n]] pkbkmf -!_ adf]lhdsf]] a} gf]6 jf l;Ssfsf]] wgLnfO{ tf]lsP adf]lhd
Ifltk"lt{ lbO{ jf glbO{ To:tf a} gf]6 jf l;Ssf lvRg jf gi6 ug{ ;Sg]5 .
-$_ x/fPsf]] jf rf]l/Psf]] a} gf]6 jf l;Ssfsf]] wgLnfO{ a}af6 ;f egf{ kfpg]] xs
x'g] 5}g . a}n] s'g} d'cfAhf glbO{ aflx/L :j?k kl/jt{g ul/Psf] jf vf]6f] l;Ssf
jf gSsnL gf]6 hkmt ug{ ;Sg]5 .
:ki6Ls/0f M o; bkmfsf]] k|of]hgsf] nflu vf]6f] l;Ssf eGgfn] a}n]] lgisf;g
u/]sf] l;Ssfsf]] gSsn u/L 6s df/]sf], 8fnL jf vf]bL agfPsf]] gSsnL l;Ssf
jf a}af6 lgisf;g u/]sf] l;SsfnfO{ b'O{ jf b'O{ eGbf a9L 6'qmf x'g] u/L sf6]sf],
km'6fPsf] jf l;Ssfdf plNnlvt c, cIf/ tyf lrGx d]l6Psf] l;Ssf ;Demg'
k5{ .
%*= d'b|fsf]] :6s / lgisf;g ;DaGwL Joj:yf M d'b|fsf]] :6s / lgisf;g ;DaGwL Joj:yf
tyf d'b|fsf]] dfu k"/f ug{{ lgoldt ?kdf a} gf]6 tyf l;Ssfsf]] cfkl"t{ ug]{ sfo{ a}n]
ug]{5 .
%(= hf/L ePsf]] d'b|fsf]] lx;fa /fVg] M a}n]] rng rNtLdf /x]sf]] s'n a} gf]6 ======nfO{
cfgf] lx;fadf df}lb|s bfloTjsf]] ?kdf 5'6} b]vfpg' kg{]5 . :6sdf /x]sf]] cyjf
rngrNtLdf cfO{ g;s]sf] a} gf]6 tyf l;Ssf o:tf] bfloTj cGtu{t kg]{ 5}g .
^)= hf/L ul/Psf] d'b|f lvRg] jf lkmtf{ lng] M-!_ a}n]] g]kfn ============ leq rngrNtLdf
/x]sf] a} gf]6 tyf l;Ssf ;f]w egf{ lbg] u/L lvRg jf lkmtf{ lng ;Sg]5 . To;/L
lvRg] jf lkmtf{ lng] a} gf]6 tyf l;Ssf slt lbgleq a}sf] s'g sfof{nodf ;f
egf{sf nflu k]z ug{{] eGg] Joxf]/f :ki6 ?kdf ls6fg u/L a}n] ;fj{hlgs ;"rgf
k|sfzg / k|;f/0f ug]{5 .

u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{] P]g, @)^^ f/f lemlsPsf] .

bf]>f] ;+zf]wgf/f lemlsPsf] .

25
-@_ bkmf %# df h'g;'s} s'/f pNn]v ul/Psf] ePtfklg pkbkmf -!_ adf]lhd tf]lsPsf]
;do ;dfKt ePkl5 ;fegf{ ug'{ kg]{ a} gf]6 tyf l;Ssf sfg"gL u|fx\o x'g]
5}g .
-#_ a}n] pkbkmf -!_ adf]lhd rngrNtLaf6 lvr]sf a} gf]6 tyf l;Ssf tyf
q'l6o'Qm d'b|f tf]lsP adf]lhd w'Nofpg, sf6\g, km'6fpg jf cGo s'g} klg lsl;dn]
gi6 ug{ ;Sg]5 .
^!= k|ltlnlk / hfnL d'b|f M -!_ s;}n] klg b]xfo adf]lhdsf] s'g} sfd s'/f ug{, u/fpg
x'b}g M
-s_ g]kfn ========= leq rngrNtLdf /x]sf sfg"gL u|fx\o a} gf]6 tyf l;Ssf
jf r]s jf e'QmfgL sf8{sf] hfn;fhL jf sLt{] u/L jf ?k km]/L jf cGo s'g}
k|sf/n] gSsnL d'b|f agfpg jf ;f] sf]] k|ltlnlk agfpg jf ;f] ;DaGwL s'g}
sfo{ ug{{ jf To:tf] s'g} sfo{df ;3fp k'ofpg, jf
-v_ a} gf]6 jf l;Ssf, r]s jf e'QmfgL sf8{, gSsnL, em'qf, sLt{] jf hfn;fhL
u/L jf ?k km]/]/ agfPsf]] xf] eGg] yfxf kfO{ kfO{ klg To:tf a} gf]6 jf
l;Ssf jf r]s jf e'QmfgL sf8{ s;}n] cfkm";u /fVg, cf];f/ k;f/ ug{{ jf
hf/L ug{{ jf To:tf] s'g} sfo{df ;3fp k'ofpg, jf
-u_ a} gf]6 jf l;Ssf, r]s jf e'QmfgL sf8{, gSsnL, em'6\6f, sLt{] jf
hfn;fhL jf ?k km/]]/ agfpgsf] nflu k|of]u x'b}5 eGg] hfgL hfgL s'g}
wft'sf] kftf, 9'f, sfuh, 8fO{ jf cGo s'g} j:t' jf kbfy{ s;n} cfgf]
;fydf /fVg, pTkfbg ug{{ jf cf];f/ k;f/ ug{{ jf To:tf] s'g} sfo{df ;3fp
k'ofpg .
-@_ g]kfnL ?k}ofdf clt d"Nosf] a} gf]6, l;Ssf, r]s jf e'QmfgL sf8{sf] k|ltlnlk
ptf/ ubf{ / s'g} j:t'sf] ;[hgf ubf{ To:tf] j:t'sf] agfj6 s'g} lsl;daf6 a}
gf]6, l;Ssf, r]s jf e'QmfgL sf8{l;t ldNg hfg] ePdf ;f] ug'{ eGbf klxn]
a}sf]] k"j{ :jLsl[t lng' kg{]5 .
-#_ a}n] hfnL gf]6 jf vf]6f] l;Ssf jf gSsnL r]s jf e'QmfgL sf8{sf] lgisf;g
/f]Sg] ;DaGwdf cfjZos sbd rfNg ;Sg]5 . o:tf] sbd rfNbf a}n] cfjZos
cfb]z, lgb]{zg jf ;"rgf hf/L ug{ ;Sg]5 .

u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{] P]g, @)^^ f/f lemlsPsf] .

26
kl/R5]b &
ljb]zL ljlgdo gLlt, lgodg / ;l~rlt
^@= ljb]zL ljlgdo gLlt M a}nfO{ g]kfn ============ sf] ljb]zL ljlgdo gLlt lgdf{0f ug]{,
sfof{Gjog ug]{ / u/fpg] k"0f{ clwsf/ x'g]5 .
^#= ljb]zL ljlgdo Joj:yfkg M ljb]zL ljlgdosf]] Joj:yfkg a}n]] ug{]5 . o:tf]
Joj:yfkg ug{{ a}nfO{ b]xfo adf]lhdsf]] clwsf/ x'g]5 M

-s_ ljb]zL ljlgdo sf/f]af/ ug{{ rfxg] JolQmnfO{ o; P]g jf cGo k|rlnt
sfg"gsf]] cwLgdf /xL Ohfhtkq hf/L ug{{] .
-v_ Ohfhtkq k|fKt JolQmaf6 ul/g] ljb]zL ljlgdo sf/f]af/ lgoldt tyf
Jojl:yt ug{sf nflu lgod tyf ljlgod agfpg], cfjZos cfb]z, lgb{]zg
jf ;"rgf hf/L ug{{] .
-u_ Ohfhtkq k|fKt JolQmsf]] lg/LIf0f, ;'kl/j]If0f tyf cg'udg ug{{] .
-3_ Ohfhtkq k|fKt JolQmsf]] sf/f]af/sf]] cfwf/, ;Ldf tyf zt{ lgwf{/0f ug]{ .
-_ g]kfnL ?k}ofsf] ljb]zL ljlgdo b/ lgwf{/0f k4lt tf]Sg] .
^$= ljb]zL ljlgdo sf/f]af/sf]] ljj/0f M -!_ a}n] Ohfhtkq k|fKt JolQmnfO{ ljb]zL d'b|f
;6xL tyf ;f] ;DaGwL ;~rfngsf] lj:t[t ljj/0f a}df k]z ug{ nufpg]5 . To:tf]
ljj/0f k]z ug{{' kg{] cjlw, 9frf / tT;DaGwL cGo sfuhft a}n]] ;do ;dodf tf]s]
adf]lhd x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ljj/0f / a}n] tf]s]sf] sfuhft a} ;dIf k]z ug'{
;DalGwt Ohfhtkq k|fKt JolQmsf] st{Jo x'g]5 .
^%= ljb]zL ljlgdosf]] sf/f]af/ M -!_ a}n]] ljb]zL ljlgdo, ;'g tyf ax'd"No wft' vl/b jf
laqmL ug{ ;Sg]5 .
-@_ a}n]] pkbkmf -!_ adf]lhd ug{{] vl/b laqmL :k6, clu|d ljlgdo b/, :jfk, cK;g
jf o:t} k|sf/sf] cGo pks/0f, gub jf s'g} klg ljlgd]o clwsf/kqsf]
dfWodaf6 ug{ ;Sg]5 .
-#_ a}n] bkmf ^^ sf] pkbkmf -!_ sf] k|of]hgsf] nflu ljb]zL ljlgdo vl/b jf
laqmL ug{{ ;Sg]5 . To:tf] vl/b, laqmL :k6, clu|d ljlgdob/, :jfk, cK;g jf
o:t} cGo pks/0fsf cfwf/df ;d]t ug{{ ;Sg]5 .

u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{] P]g, @)^^ f/f lemlsPsf] .

27
-$_ a}n]] ljb]zL d'b|fx?sf]] vl/b laqmL b/ sfod u/L sf/f]af/ ug{]5 . o;/L
sf/f]af/ ubf{ ul/g] sf/f]af/sf]] cfwf/, ;Ldf tyf zt{ a}n]] tf]s] adf]lhd x'g]5 .

^^= ljb]zL ljlgdo ;l~rlt M -!_ a}n]] ljb]zL ljlgdo ;l~rltsf]] kl/rfng ug{]5 . o:t}
;l~rlt ;DalGwt ljb]zL ljlgdodf clt x'g]5 / o:tf] ;l~rltdf b]xfosf] ;DklQ
;dfj]z x'g]5 M
-s_ a}n]] lhDdf lnPsf]] jf a}sf]] vftfdf /x]sf]] ;'g tyf ax'dN" o wft' .
-v_ a}n] lhDdf lnPsf] jf a}sf] vftfdf hDdf /x]sf] ljb]zL d'b|f .
-u_ a}sf]] gfddf ljb]zL s]Gb|Lo a} jf cGo ljb]zL a} vftfdf /x]sf]] ljb]zL
d'b|f .
-3_ a}sf]] gfddf cGt/f{li6o d'b|f sf]ifdf hDdf /x]sf]] :k]zn 8/fO{6\;
-P;=l8=cf/_ .
-_ a}sf]] lhDdfdf /x]sf]] ljb]zL ljlgdodf e'QmfgL x'g] u/L s'g} C0fL jf
bfloTjstf{n] hf/L u/]sf] ljlgdokq, k|lt1fkq, art C0fkq, a08 tyf
cGo C0f ;'/If0f .
-r_ tTsfn jf k'gv{l/b ug{{] u/L ljb]zL a} jf cGt/f{li6o ljQLo ;++:yf;u jf
tL ;++:yf hdfgL a;]sf] / eljiodf vl/b ug{{] u/L a} tyf csf]{] kIf aLr
ljb]zL ljlgdodf e'QmfgL x'g] u/L ePsf] ;Demf}tf .
-@_ a}n] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;DklQsf] rog ubf{ a}sf] k"hL / t/ntfsf]]
;'/IffnfO{ Wofgdf /fvL clwstd cfDbfgL x'g] lsl;dn] ug{{'kg{]5 .
-#_ a}n] df}lb|s tyf ljb]zL ljlgdo gLlt sfof{Gjog ubf{ cGt/f{li6o sf/f]af/df
lz3| e'QmfgLsf nflu cfjZos kg{] oyf]lrt cGt/f{li6o ;l~rlt sfod ug'{
kg]{5 .
-$_ cGt/f{li6o ;l~rltsf] dfqf 36]sf] jf 36\g] cj:yfdf k'u]sf] sf/0faf6 df}lb|s,
tyf ljb]zL ljlgdo gLlt sfof{Gjog ubf{ cGt/f{li6o sf/f]af/df zL3| e'QmfgLsf]]
k|lqmofdf k|lts"n c;/ kg{ hfg] cfzf a}nfO{ nfu]df a}n] cGt/f{li6o
;l~rltsf] jt{dfg l:ylt, ;f] 36]sf] / 36\g'sf] sf/0fsf ;fy} ;f] sf]] /f]syfd
ug{{ ckgfpg' kg{] pkfo ;d]t v'nfO{ g]kfn ;/sf/ ;dIf k|ltj]bg k]z ug]{5 .
-%_ pkbkmf -$_ adf]lhdsf]] l:yltdf ;'wf/ gcfP;Ddsf]] nflu a}n] cfjZostf
cg';f/ yk ;'emfj ;lxtsf]] k|ltjbg tof/ u/L g]kfn ;/sf/ ;dIf k]z ug]{5 .
-^_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf]] ljb]zL ljlgdo ;l~rltnfO{ a}n]] cfgf] jf;nftdf
b]vfpg]5 .

28
^&= ;'g tyf ljb]zL d'b|fdf C0fkq hf/L ug]{ M -!_ a}n] g]kfn ;/sf/sf]] :jLs[lt lnO{ s'g}
lglZrt k|of]hgsf] nflu ;'g tyf ljb]zL d'b|fdf clt s'g} Ps jf Ps eGbf a9L
k|sf/sf]] C0fkq hf/L ug{{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd hf/L ul/g] C0fkqsf]] lsl;d, cjlw, ;fjf Aofhsf] e'QmfgL
tyf cGo s'/fx? a}n] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
^*= cGt/f{li6o lSnol/ / e'QmfgL ;Demf}tf M a}n] cfgf] vftf jf g]kfn ;/sf/sf]
lgb{]zg adf]lhd ;/sf/L vftfsf]] nflu ljb]z l:yt ;fj{hlgs jf lghL s]Gb|Lo
lSnol/ ;+:yf;u lSnol/ tyf e'QmfgL ;Demf}tf ug{ ;Sg]5 . a}n] o:tf] ;Demf}tfsf]
p2]Zo sfof{Gjog ug{sf] nflu cfjZos cGo ;Demf}tf ;d]t ug{ ;Sg]5 .
kl/R5]b *
g]kfn ;/sf/;usf]] ;DaGw
^(= a}/, ;Nnfxsf/ / ljQLo Ph]G6 M -!_ a} g]kfn ;/sf/sf]] a}/, cfly{s ljifosf]]
;Nnfxsf/ tyf g]kfn ============ sf]] ljQLo Ph]G6 x'g]5 .
-@_ g]kfn ;/sf/n] a}sf]] If]qflwsf/;u ;DalGwt ljifodf a};u k/fdz{ lng]5 .
o;/L g]kfn ;/sf/af6 dfu ePsf ljifodf k/fdz{ lbg' a}sf] st{Jo x'g]5 .
-#_ k|To]s jif{ g]kfn ;/sf/n] jflif{s ah]6 tof/ ubf{ cfGtl/s C0f nufot
clwljsif{sf] ;DaGwdf a};u k/fdz{ lng]5 .
-$_ a}n] k|To]s jif{ cfly{s tyf ljQLo ljifodf g]kfn ;/sf/ ;dIf k"j{ ah]6sfnLg
;dLIff k|ltj]bg k]z ug]5 { .
&)= afx\o C0f ;DaGwL k/fdz{ tyf hfgsf/L M -!_ g]kfn ;/sf/n] afx\o If]qaf6 C0f
ln+bf a};u k/fdz{ lng ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf]] k/fdz{df C0f /sdsf]] /flz, ;f]sf] k|flKt tyf C0f
;fk6Lsf] zt{ jf cj:yf tyf C0fsf]] e'QmfgL h:tf ljifo kg{5
] g\ .
-#_ g]kfn ;/sf/n] afx\o C0f lnPsf]] hfgsf/L a}nfO{ lbg]5 .
-$_ g]kfn ;/sf/n] ljb]zL ljlgdodf bfloTj ;[hgf x'g] u/L lghL jf ;fjh{lgs
;++:yfnfO{ afx\o C0f lng :jLs[lt lb+bf a};u k/fdz{ lng]5 .
-%_ g]kfn ;/sf/, ;fj{hlgs ;+:yf jf lghL If]qn] ljb]zL ljlgdodf bfloTj ;[hgf
x'g] u/L eP u/]sf ;Demf}tfsf]] hfgsf/L a}nfO{ lbg' kg{]5 .

u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{] P]g, @)^^ f/f lemlsPsf] .

29
&!= lgIf]k ;ng M -!_ a}n]] g]kfn ;/sf/sf]] jf g]kfn ;/sf/n] tf]lslbPsf]] cGo
lgsfosf] lgIf]k :jLsf/ ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgIf]k :jLsf/ ubf{ a}n] /sd lhDdf lng], e'QmfgL lbg],
vftf ;~rfng ug]{ tyf cGo a}l ;]jf k|bfg ug]{ h:tf sfo{ ug]{5 .
-#_ a}n]] tf]s]sf] zt{ kfngf ug{{] u/L cfjZostf cg';f/ jfl0fHo a} tyf ljQLo
;++:yfnfO{ pkbkmf -@_ adf]lhdsf]] sf/f]af/ ug{{ kfpg]] u/L clwsf/ k|bfg ug{
;Sg]5 .
&@= ljQLo Ph]G6sf] sfo{ M a}n] g]kfn ;/sf/;u ePsf]] ;Demf}tfsf] cfwf/df lgwf{l/t
zt{ jf ;Ldfsf]] cwLgdf /xL b]xfosf ljifodf g]kfn ;/sf/sf]] ljQLo P]h]G6sf]] ?kdf
sfo{ ug{]5 M
-s_ g]kfn ;/sf/f/f hf/L ul/Psf] C0fkqsf] vl/b laqmL ug]{, ahf/ Joj:yf
ug],{ x:tfGt/0f ug{{] / ;f]sf] clen]v /fVg] h:tf sf/f]af/ .
-v_ v08 -s_ adf]lhdsf]] C0fkqsf]] ;fjf, Aofh / cGo b:t'/sf] e'QmfgL .
-u_ Ph]G6sf] ?kdf ug'{ kg]{ cfjZos cGo sfo{ .
&#= a}n] ljj/0f, tYof tyf sfuhft dfu ug{ ;Sg] M -!_ a}n]] cfgf] sfd sf/afxL
;~rfng ug{ cfjZos kg]{ ljj/0f, tYof tyf sfuhft ;DalGwt lgsfoaf6 dfu
ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd a}n]] dfu]sf] ljj/0f, tYof tyf sfuhft pknAw u/fpg'
;DalGwt lgsfosf] st{Jo x'g]5 .
&$= sfg"g ;'wf/sf] ;DaGwdf a};u k/fdz{ lng ;Sg] M -!_ a}sf] p2]Zo jf o;sf]
clwsf/ If]q leqsf] df}lb|s gLlt tyf ;~rfng, shf{, zf]wgfGt/, ljb]zL ljlgdo /
a}l h:tf ljifo;u ;/f]sf/ /fVg] sfg"gsf]] ;+zf]wg jf lgdf{0f jf ;f] ;DaGwL sfo{
ug{{' cufl8 ;DalGwt lgsfon] a};u k/fdz{ lng ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd dfu ePsf] k/fdz{ lbg' a}sf] st{Jo x'g]5 .
-#_ a}sf]] p2]Zo jf o;sf]] clwsf/ If]q jf bIftf leqsf] df}lb|s gLlt tyf
;~rfng, shf{, zf]wgfGt/, ljb]zL ljlgdo / a}l h:tf ljifodf gof sfg"gsf]]
lgdf{0f jf e}/x]sf] sfg"gdf ;+zf]wg ug{{] k|:tfj g]kfn ;/sf/ ;dIf k]z ug]{
clwsf/ a}nfO{ x'g]5 .
&%= g]kfn ;/sf/nfO{ hfg] shf{ / ;/sf/L C0fkqsf]] vl/b M -!_ o; P]gdf cGoyf
Joj:yf ul/Psf]df afx]s a}n]] g]kfn ;/sf/ jf g]kfn ;/sf/sf]] k"0f{, clwsf+z jf
cf+lzs :jfldTj ePsf]] ;++:yfnfO{ s'g} k|sf/sf]] ljQLo ;xof]u k|bfg ug{{] 5}g .

30
-@_ o; bkmfsf]] cwLgdf /xL a}n]] Ps ;o c;L lbgleq r'Qmf x'g] u/L g]kfn
;/sf/nfO{ shf{ k|bfg ug{ ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg g]kfnn] s'g} cGt/f{li6o ;++:yfsf]]
;b:o x'bf ltg{' kg{] b:t'/ jf ;f];u ;DalGwt e'QmfgLsf]] nflu nfdf] cjlwsf]
ljz]if shf{ a}n] g]kfn ;/sf/nfO{ k|bfg ug{ ;Sg]5 .
-$_ a}n] g]kfn ;/sf/ jf g]kfn ;/sf/sf] k"0f{, clwsf+z jf cf+lzs :jfldTj ePsf]]
;++:yfnfO{ k|bfg ug{{] shf{ g]kfnL ?k}ofdf dfq e'QmfgL ug{]5 . o;/L k|bfg ul/Psf]]
shf{sf] nflu g]kfn ;/sf/n] ;f] shf{ /sd a/fa/sf] ljlgd]o C0fkq hf/L u/L
a}nfO{ k|bfg ug{]5 . To:tf] C0fkqsf]] e'QmfgL cjlw shf{ cjlwnfO{ vfDg] /
k|rlnt Aofh b/sf] x'g' kg]{5 . o;/L a}n] g]kfn ;/sf/nfO{ k|bfg ug]{ ;a}
shf{sf] ;DaGwdf a} / g]kfn ;/sf/sf] aLr lnlvt ;Demf}tf x'g]5 . pQm
lnlvt ;Demf}tfdf shf{sf] s'n /sd jf ;Ldf, To;sf] zt{, e'QmfgL cjlw, Aofh
b/ tyf cGo b:t'/sf]] ;DaGwdf :ki6 pNn]v ePsf]] x'g' kg]{5 .
:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu ljlgd]o C0fkq eGgfn] k|ld;/L
gf]6sf]] ?kdf hf/L ePsf]] C0fkq ;Demg' k5{ .
-%_ a}n] g]kfn ;/sf/nfO{ k|jfx u/]sf] clwljsif{ s'g} klg ;dodf g]kfn ;/sf/sf]]
cl3Nnf] cfly{s jif{sf] /fh:j cfosf]] kfr k|ltzteGbf a9L x'g] 5}g . o:tf]
/fhZj cfosf]] u0fgf ubf{ C0f ;fk6L, cfly{s cg'bfg jf cGo s'g} klg
lsl;dsf] cfly{s ;xof]u tyf ;DklQ laqmLaf6 ePsf] cfh{g ;dfj]z x'g] 5}g .
-^_ pkbkmf -%_ adf]lhdsf]] clwljsif{sf] e'QmfgL g]kfn ;/sf/n] Ps ;o c;L
lbgleq k|rlnt ahf/ Aofh b/df gub jf ahf/of]Uo C0fkq dfkm{t ug'{ kg]{5 .
-&_ a}n]] g]kfn ;/sf/af6 vl/b u/L cfgf] :jfldTjdf lnPsf] C0fkqsf]] s'n /sd
cl3Nnf] cfly{s jif{sf] /fhZj cfosf]] bz k|ltzteGbf a9L x'g] 5}g .
-*_ b]xfosf]] cj:yfdf a}n]] vl/b u/]sf] g]kfn ;/sf/f/f lgisfl;t C0fkqnfO{
pkbkmf -&_ adf]lhd g]kfn ;/sf/nfO{ k|bfg ul/g] C0fsf]] ?kdf lnOg] 5}g M
-s_ a}sf] df}lb|s gLlt cg'?k v'Nnf ahf/ ;~rfngsf] nflu bf];|f] ahf/af6
vl/b u/]sf]df .
-v_ k|fylds lgisf;gsf] ;dodf a}n] ahf/nfO{ pko'Qm :t/df /fVg cfjZos
7fgL ;f7L lbgleqdf a]Rg] u/L vl/b u/]sf]df .
-u_ pkbkmf -&_ nfu" x'g' cl3 a}n] g]kfn ;/sf/af6 vl/b u/L cfgf]
:jfldTjdf lnPsf]] C0fkqsf]] xsdf .

31
kl/R5]b (
a}sf]] lgodg / lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f
&^= lgIf]k lng jf shf{ lbg a}sf]] :jLsl[t lng' kg{] M -!_ s'g} klg JolQm, kmd{, sDkgL
jf ;++:yfn] s'g} klg k|sf/sf]] lgIf]k lng jf shf{ lbg a}af6 tf]lsP adf]lhd :jLs[lt
lng' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf]] :jLs[lt k|bfg ubf{ a}n]] tf]lsP adf]lhd cfjZos zt{
;d]t lgwf{/0f u/L :jLs[lt k|bfg ug{ ;Sg]5 / To:tf] zt{x?sf] kfngf ug{'{
;DalGwt JolQm, kmd{, sDkgL jf ;++:yfsf]] st{Jo x'g]5 .
&&= Aofh b/df aGb]h M k|rlnt sfg"g adf]lhd lgIf]k lng] jf shf{ lbg] clwsf/ ePsf]
JolQm, kmd{ sDkgL jf ;++:yfn] lgIf]kdf lbg] jf shf{df lng] Aofh b/ lgwf{/0f ubf{
a}n] ;do ;dodf tf]lslbPsf]] Aofh b/ ;DaGwL Joj:yf adf]lhd ug'{ kg]{5 .
&*= a}af6 Ohfhtkq lng' kg]{ M -!_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;+:yfn] a}l tyf ljQLo
sf/f]af/ ug{{ a}af6 tf]lsP adf]lhd Ohfhtkq lng' kg{]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf]] Ohfhtkq k|bfg ubf{ a}n]] tf]lsP adf]lhd cfjZos zt{
;d]t lgwf{/0f u/L Ohfhtkq k|bfg ug{{ ;Sg]5 / To:tf] zt{sf] kfngf ug'{
;DalGwt Ohfhtkq k|fKt a} tyf ljQLo ;+:yfsf] st{Jo x'g5 ] .
&(= a}n] lgodg ug]{M -!_ a}nfO{ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf]] sfd sf/afxL lgodg
ug]{ k"0f{ clwsf/ x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgodg ug]{ ;DaGwdf a}n] cfjZos b]v]sf] ljifodf lgod
tyf ljlgod agfpg / cfjZos cfb]z, lgb]{zg tyf ;"rgf hf/L ug{ ;Sg]5 /
To:tf] lgod tyf ljlgod / cfb]z, lgb]{zg tyf ;"rgfsf] kfngf ug{{' ;DalGwt
jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf]] st{Jo x'g]5 .
-#_ a}n]] b]xfosf] ljifodf jfl0fHo a}nfO{ cfjZos lgb{]zg hf/L u/L b]xfosf]]
ljj/0f k]z ug{{ nufpg]]5 M
-s_ jf;nft leqsf] n]vf tyf lx;fa lstfa, jf;nft aflx/sf] lx;fa lstfa
jf arga4tf / cfDbfgL vr{sf ljj/0f / ltgLx?sf]] n]vf zLif{s;usf]]
cg'kflts ljj/0f .
-v_ a}n]] tf]s]sf] ;Ldfleq gk/]sf ljz]if k|sf/sf]] shf{ jf nufgLsf] ;DaGwdf
nufOPsf]] zt{, k|ltaGw jf lgif]w jf To:tf shf{ jf nufgL tyf hf]lvd
Joxf]g]{ k|s[ltsf] arga4tf, ;DklQ / bfloTjsf] cfjlws ldnfg / jf;nft
aflx/sf] zLif{s, ljb]zL d'b|fsf]] l:ylt, :k6 / clu|d ljlgdo b/, :jfk,
cK;g jf o:t} k|sf/sf] cGo pks/0f / ljB'tLo jf cGo e'QmfgL k|0ffnLsf]
cGo k|lqmof .
-u_ a}n] tf]s]sf] cGo ljj/0f tyf sfuhft .

32
-$_ a}n]] b]xfosf] ljifodf ljQLo ;++:yfnfO{ cfjZos lgb{]zg hf/L u/L b]xfosf]
ljj/0f k]z ug{{ nufpg]5 M
-s_ n]vf, lx;fa lstfa, gfkmf gf]S;fg lx;fa, jf;nft / jf;nft aflx/sf]]
sf/f]af/ / arga4tf / cfDbfgL vr{sf] ljj/0f tyf ;f]sf] n]vf
zLif{s;usf]] cg'kflts ljj/0f .
-v_ ljz]if k|sf/sf] shf{ jf nufgLsf ;DaGwdf nufOPsf] zt{, k|ltaGw jf
lgif]w jf a}n]] tf]s]sf] ;Ldf eGbf a9Lsf]] shf{ jf nufgL, hf]lvdk"0f{
arga4tf, ljb]zL d'b|fsf]] l:ylt, e'QmfgL / e'QmfgL k|0ffnLsf] ljB'tLo jf
cGo k|lqmof .
-u_ a}n] tf]s]sf] cGo ljj/0f tyf sfuhft .

-$s_ a}n] ;DklQ z'4Ls/0f tyf cft+sjfbL lqmofsnfkdf ljQLo nufgL lgjf/0f
ug]{ k|of]hgsf] nflu jfl0fHo a} tyf ljQLo ;+:yfnfO{ u|fxs klxrfg /
u|fxssf] hf]lvd juL{s/0f tyf Joj:yfkg ug{], /sd :yfgfGt/0f, lgIf]k
nufotsf ;Ldf jf z+sf:kb sf/f]af/sf] ljj/0f k|rlnt ;DklQ z'4Ls/0f
lgjf/0f ;DaGwL sfg"g adf]lhd :yflkt ljQLo hfgsf/L OsfO{df pknAw
u/fpg] ;DaGwdf cfjZos lgb]{zg lbg ;Sg]5 .
-%_ a}nfO{ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf] ;DaGwdf b]xfo adf]lhdsf] clwsf/
x'g]5 M
-s_ o; P]g / jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf]] Ohfhtkq, ;'kl/j]If0f tyf
lgodg ug{ ag]sf] cGo s'g} P]gn] lbPsf] clwsf/ / bfloTjsf]] sfof{Gjog /
jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf]] Ohfhtkq /2 ug{{] tyf 6f6 pN6g nfu]sf
jf 6f6 pN6]sf jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfnfO{ a} cfk}mn] lhDdf lng] jf
6li6l;kdf lhDdf lbg] .
-v_ s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfn] of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod,
ljlgod jf ;f] cGtu{t hf/L ePsf]] cfb]z jf lgb{]zg cg'?k sf/f]af/
;~rfng u/]sf] 5, 5}g egL a}sf] s'g} clws[t jf a}n]] tf]s]sf] JolQmf/f
To:tf a} jf ;++:yfsf]] lx;fa lstfa, clen]v, sfuhft jf cGo ;]|:tf
hfra'em jf lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f ug{{] jf ug{{ nufpg] .
-u_ a}n]] s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] sf/f]af/sf] ;DaGwdf lg/LIf0f
tyf ;'kl/j]If0f ug{'{ k/]df To:tf a} jf ;++:yfsf] ;~rfns ;ldltsf] ;b:o,
kbflwsf/L jf sd{rf/LnfO{ cfgf] a} jf ;++:yfsf]] af/]df cfjZos hfgsf/L
k]z ug{ cfb]z lbg] .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

33
*)= a}l tyf ljQLo Joj:yf / shf{ lgoGq0f M a}l tyf ljQLo Joj:yf, d'b|f tyf
shf{sf ;DaGwdf a}n]] jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfnfO{ ;do ;dodf lgb]{zg lbg
;Sg]5 . To:tf] lgb{]zgsf]] kfngf ug{'{ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf]] st{Jo x'g]5 .
*!= tf]lsPsf]] If]qdf shf{ k|jfx ug{'{ kg]{ M -!_ a}n]] ;do ;dodf tf]lslbPsf]] If]qdf a}n]
tf]lslbPsf] cjlw;Ddsf] nflu a}n] tf]lslbP adf]lhd jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfn]
shf{ k|jfx ug{'{ kg]{5 .
-@_ s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfn] pkbkmf -!_ adf]lhd shf{ k|jfx gu/]df jf
sd k|jfx u/]df To;/L k|jfx gu/]sf] jf sd k|jfx u/]sf] /sddf ;DalGwt
jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfn] shf{df lng] clwstd Aofh b/n] x'g cfpg] /sd
a}n]] ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yf;u xhf{gf lng ;Sg]5 .
*@= a} ;dIf k]z ug{' kg{] ;"rgf M -!_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfn] cfgf] sf/f]af/
tyf ljQLo cj:yfsf]] ljj/0f a}n]] tf]s] adf]lhd a} ;dIf k]z ug'{ kg{]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd pknAw ePsf] ljj/0fnfO{ a}n] k|sfzg ug{ ;Sg]5 .
*#= l8a]Gr/ tyf ljQLo pks/0f hf/L ug{{ :jLs[lt lng' kg]{ M -!_ jfl0fHo a} tyf ljQLo
;++:yfn] s'g} klg k|sf/sf]] l8a]Gr/ jf ljQLo pks/0f hf/L ubf{ a}sf] k"j{ :jLs[lt
lng' kg{]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf]] :jLsl[t lb+bf a}n]] cfjZos zt{x? tf]Sg ;Sg]5 /
To:tf] zt{sf] kfngf ug{'{ ;DalGwt jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf] st{Jo
x'g]5 .
*$= lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f M -!_ a}f/f Ohfhtkq k|bfg ul/Psf] jfl0fHo a} tyf
ljQLo ;++:yfx?sf]] lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f sfo{sf] lgldQ ;ldltn] cGt/f{li6o :t/sf]]
lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f ljlgod agfO{ nfu" ug]{5 .
-@_ a}n] h'g ;'s} avt jfl0fHo a} / ljQLo ;++:yfsf]] h'g ;'s} sfof{nosf] lg/LIf0f
tyf ;'kl/j]If0f ug{, u/fpg ;Sg]5 . o:tf] lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f ;DalGwt
sfof{nodf a}sf]] s'g} clwsf/L jf a}n]] tf]s]sf] ljz]if1 v6fO{ jf lj:t[t
ljj/0f tyf ;"rgfx? a}df g} lemsfO{ klg ug{ ;lsg]5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f ug{]{ clwsf/L jf ljz]if1 jf a}n]
dfu]sf] nut, tYof, ljj/0f, ;"rgf, sDKo'6/ cl86sf] nflu cfjZos kg]{
ljj/0f tyf cGo ljB'tLo dfWodaf6 ;[hgf ul/Psf] sfo{s|d, ljj/0f / ljQLo
lgoGq0f k|0ffnL jf cfjZos cGo s'g} sfuhft To:tf] clwsf/L, ljz]if1 jf
a}n]] tf]s]sf] ;doleq To:tf] clwsf/L, ljzi]f1 jf a}nfO{ pknAw u/fpg], x]g{
jf hfRg lbg] st{Jo ;DalGwt jfl0fHo a} / ljQLo ;++:yf jf To:tf] jfl0fHo a}
/ ljQLo ;++:yfsf]] ;~rfns, kbflwsf/L jf sd{rf/Lsf] x'g]5 .

34
-$_ o; bkmf adf]lhd lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f ug{]{ clwsf/L jf a}n] jfl0fHo a} jf
ljQLo ;++:yfsf]] s'g} ;~rfns, kbflwsf/L jf sd{rf/L;u lg/LIf0f tyf
;'kl/j]If0f ubf{ cfjZos b]v]sf sfd sf/afxLsf] ;DaGwdf lnlvt ?kdf aofg
u/fpg ;Sg]5 .
-%_ lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f ubf{ cfjZos b]lvPsf s'/fsf]] ;DaGwdf a} jf lg/LIf0f
tyf ;'kl/j]If0f ug{]{ clwsf/Ln] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfnfO{ cfjZos lgb{]zg
lbg ;Sg]5 . o;/L a} jf lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f ug{] clwsf/Ln] lbPsf]]
lgb]{zgsf]] kfngf ug{'{ ;DalGwt jfl0fHo a} / ljQLo ;++:yfsf] st{Jo x'g]5 .
lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f ug{]{ clwsf/Ln] o;/L lbPsf]] lgb]{zgsf] hfgsf/L
oyfzL3| a}nfO{ lbg' kg]{5 .

-^_ o; bkmf adf]lhd lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f ug{] clwsf/L jf ljz]if1n] cfkm"n]
u/]sf] lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0fsf] k|ltj]bg tf]lsPsf] cjlwleq ueg{/ ;dIf k]z
ug{' kg{]5 .
-&_ pkbkmf -^_ adf]lhd k]z ePsf] k|ltj]bg ;ldltsf] cfufdL a}7sdf k]z ug{'
kg{]5 .
-*_ pkbkmf -&_ adf]lhd k]z ePsf] k|ltj]bg pk/ ;ldltn] cfjZos lg0f{o u/L ;f]
;DaGwdf rfNg' kg]{ sbdx?sf] af/]df ueg{/nfO{ cfjZos lgb]{zg lbg ;Sg]5 .
To:tf] lgb{]zgsf] kfngf ug{], u/fpg] lhDd]jf/L ueg{/sf] x'g]5 .
*%= cfk;L ;xof]u cfbfg k|bfg ug]{ M -!_ cfcfgf] ;'kl/j]If0f If]qflwsf/ cGtu{t kg]{
jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf]] ;'kl/j]If0f ug{sf] nflu a}n]] ;DalGwt ljb]zL
;'kl/j]If0f clwsf/L;u kf/:kl/stfsf]] cfwf/df ;xof]usf]] cfbfg k|bfg ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;'kl/j]If0f ug{]{ k|of]hgsf] nflu k|fKt hfgsf/L jf ;"rgf
uf]kgLotf e\u gx'g] u/L a}n] ljb]zL ;'kl/j]If0f clwsf/L;u cfbfg k|bfg ug{
;Sg]5 .
-#_ a}n] ljQLo k|0ffnL;u ;DalGwt gLlt lgodg ug{]{ cGo lgsfo;u ljQLo
k|0ffnLsf]] ;Da4{g ug{]{ k|of]hgsf] lgldQ Ps cfk;df ;xof]usf]] cfbfg k|bfg ug{
;Sg]5 .
*^= ==========

*^s= jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfn] a}nfO{ hfgsf/L u/fpg' kg{] M s'g} jfl0fHo a} jf
ljQLo ;++:yf k|rlnt sfg"g adf]lhd bfdf;fxL jf vf/]hLdf kg{] cj:yf ePdf jf

bf]>f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .

bf]>f] ;+zf]wgf/f vf/]h .

klxnf] ;+zf]wgf/f yk .

35
To:tf] a} jf ljQLo ;++:yfn] e'QmfgL ug{{' kg{] s'g} /sd e'QmfgL ug{{ g;Sg] jf k"/f
ug'{ kg]{ s'g} jf ;a} bfloTj k"/f ug{ pNn]vgLo ?kdf -Dof6]l/oNnL_ c;dy{ ePdf
To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfn] ;f]sf] hfgsf/L a}nfO{ kGw| lbgleq cljnDa
u/fpg' kg]{5 .

*^v= jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yf ;d:ofu|:t ePsf]] dflgg] M bkmf *^s= adf]lhdsf]
hfgsf/L a}n]] k|fKt u/]sf]df jf bkmf *$ adf]lhdsf]] lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f
k|ltjb]gaf6 jf cGo s'g} klg tj/af6 s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfdf
b]xfosf]] s'g} cj:yf ljBdfg /x]sf] s'/fdf a} ljZj:t ePdf a}n]] To:tf] jfl0fHo
a} jf ljQLo ;++:yfnfO{ lnlvt ;"rgf lbO{ ;d:ofu|:t ePsf]] jfl0fHo a} jf
ljQLo ;++:yfsf]] ?kdf 3f]if0ff ug{]5 M

-s_ lgIf]kstf{, z]o/wgL, ;fx" jf ;j{;fwf/0fsf]] lxt ljk/Lt x'g] u/L s'g} sfo{
u/]sf] b]lvPdf,
-v_ cfk"mn] k"/f ug'{ kg]{ ljQLo bfloTj k"/f gu/]df jf ug{ ;Sg] ;Defjgf
gePdf jf e'QmfgL ug{{' kg{] /sd e'QmfgL ug{{ g;s]df,
-u_ bfdf;fxLdf k/]sf] jf kg{ nfu]sf] jf pNn]vgLo ?kdf cfly{s sl7gfO{
ef]lu/x]sf] ePdf,
-3_ o; P]g, jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yf ;DaGwL k|rlnt sfg"g, cGo k|rlnt
sfg"g, Ohfhtkq k|bfg ubf{ tf]lsPsf] zt{ jf a}sf] lgodg, lgb]{zg jf
cfb]zsf] cj1f jf pNn+3g u/]sf] b]lvPdf,
-_ em'f, hfn;fh, unt sfuhft jf tYo k]z u/L Ohfhtkq k|fKt u/]sf]
b]lvg cfPdf,
-r_ o; P]g, jfl0fHo a} tyf ljQLo ;+:yf ;DaGwL k|rlnt sfg"g tyf a}n]
;do;dodf lbPsf] lgb]{zg adf]lhdsf] Go"gtd k"hL sf]if sfod ug{{
g;s]df,
-5_ k|rlnt sfg"g adf]lhd s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf] vf/]hL
-lnlSj8]zg_ jf km/kmf/s bfdf;fxL ;DaGwL sfg"gL sf/afxL cl3
a9fOPsf]] ePdf,
-h_ :j]lR5s vf/]hLsf]] sf/afxL z'? ePsf]df To:tf] sf/afxL k"/f ug{ cg'lrt
l9nfO{ ePsf]df,

klxnf] ;+zf]wgf/f yk .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

36
-em_ s'g} ljb]zL jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] ;+nUgtfdf :yfkgf ePsf]]
jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yf ePdf To:tf] ljb]zL jfl0fHo a} jf ljQLo
;++:yf bfdf;fxLdf jf vf/]hLdf k/]df jf vf/]hLdf k/L lnlSj8]6/ lgo'Qm
ePdf jf To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] a}l sf/f]af/ ug{{]
Ohfhtkq ;DalGwt d'n'ssf]] sfg"g adf]lhd vf/]h ePdf jf sf/f]af/df
cfl+zs jf k"0f{ ?kn] k|ltaGw nfu]df jf To:tf jfl0fHo a} jf ljQLo
;++:yf;u ;lDdlnt eO{ a}l sf/f]af/ ;~rfng u/]sf] b]lvPdf, jf
-`_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfn] cfkm"n] ug{{' kg{] e'QmfgL jf k"/f ug{' kg]{
bfloTj jf sfd st{Jodf k|lts'n c;/ kfg{] cj:yf ljBdfg ePsf]] s'/fdf
a} ljZj:t ePdf .

*^u= ;d:ofu|:t jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfnfO{ a}n] sf/afxL ug{{ ;Sg]M -!_ bkmf
*^v= adf]lhd a}n]] s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yf ;d:ofu|:t ePsf] 3f]if0ff
u/]df sDkgL P]g tyf cGo k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg

==== To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] Joj:yfkg cfk\mgf] lgoGq0fdf lnO{ jf
;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ;~rfns ;ldltnfO{ a}n]] b]xfosf]] s'g}
jf ;a} sf/afxL ug{] cfb]z lbg ;Sg]5 M
-s_ gof z]o/ hf/L u/L jf hf/L k"hLsf]] e'QmfgL x'g afsL /sd e'QmfgL ug{
nufO{ r'Qmf k"hL j[l4 ug{ nufpg],
-v_ z]o/wgLx?sf] dtflwsf/ jf cGo clwsf/x? cfjZostf cg';f/ lgnDag
ug]{,
-u_ k"hL j[l4 ug{{ z]o/wgLx?nfO{ k|bfg ul/g] nfef+z jf cGo /sdx? lglZrt
cjlwsf] nflu ljt/0f ug{ /f]s nufpg],
-3_ ;~rfns tyf cGo pRr kbflwsf/Lx?nfO{ k|bfg ul/g] af]g;, kfl/>lds,
Ifltk"lt{ tyf cGo /sdx?sf] ljt/0fsf] ;Ldf lgwf{/0f ug{],
-_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] ;'zf;g, cfGtl/s lgoGq0f tyf hf]lvd
Joj:yfkgsf] ;d'lrt Joj:yf ldnfpg],
-r_ lgIf]k :jLsf/, shf{ k|jfx jf nufgLdf k|ltaGw nufpg] jf ;f]sf] ;Ldf
tf]Sg],

klxnf] ;+zf]wgf/f yk .

bf]>f] ;+zf]wgf/f lemlsPsf] .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

37
-5_ k"hLsf] kof{Kttf tyf t/ntfsf] cg'kft pRr /fVg nufpg] jf Joj;flos
sf/f]af/ dfly k|ltaGw nufpg] jf cGo cfjZos zt{ tf]Sg],
-h_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] sf/f]af/ ;Lldt ug]{ jf hfoh]yfsf]] laqmL
ug{{ jf zfvf lj:tf/ ug{{ /f]s nufpg] jf :jb]z jf ljb]zsf s'g} zfvf
sfof{no aGb ug{{ nufpg],
-em_ u'0ffTds ?kn] zf:kb b]lvPsf] ;DklQ / oyfy{ d"No clen]vg gePsf
lwtf] jf cGo ;DklQx?sf] hf]lvd sd ug{ cfjZos Joj:yf ldnfpg],
-`_ k|rlnt sfg"g tyf a}sf] lgodg pNn+3g u/L clgoldt tl/sfaf6
;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfnfO{ xflg gf]S;fgL k'Ug hfg] sfo{df
/f]s nufpg],
-6_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfn] ug{{ kfpg]] sfo{x?dWo] s'g} vf; k|s[ltsf]]
sfd sf/afxL s'g} vf; cjlwsf] nflu ug{ /f]s nufpg],
-7_ d'Vod'Vo k"hLut vr{ ubf{ pNn]vgLo ?kdf bfloTj Joxf]g{' kg{] u/L
k|lta4tf hgfpbf jf ;Defljt bfloTjdf vr{ ubf{ a}sf]] k"j{ :jLsl[t lng'
kg{],
-8_ cfjZostf cg';f/ Ps jf Ps eGbf a9L ;~rfns, Joj:yfks jf
sd{rf/LnfO{ x6fpg nufpg],
-9_ v08 -8_ adf]lhdsf]] cfb]z lbbf ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfn]
;f] cfb]zdf plNnlvt ;~rfns, Joj:yfks jf sd{rf/LnfO{ gx6fPdf
k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg a}n] To:tf ;~rfns,
Joj:yfks jf sd{rf/LnfO{ cfkm} x6fpg ;Sg]5 .
-0f_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] ;~rfns ;ldlt lgnDag ug{{] / To:tf]
jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] Joj:yfkg cfgf] lgoGq0fdf lnO{ cfkm} jf
cfkm"f/f lgo'Qm clwsf/L dfkm{t To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]]
Joj:yfkg tyf sf/f]af/ ;~rfng ug{{] u/fpg,]
:ki6Ls/0f M lgo'Qm clwsf/L eGgfn] o; v08 adf]lhd a}n]] cfgf]
lgoGq0fdf lnPsf]] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] Joj:yfkg tyf sf/f]af/
;~rfng ug{{ a}f/f lgo'Qm s'g} Ps jf Ps eGbf a9L JolQm, kmd{, sDkgL
jf ;++:yf ;Demg' k5{ .
-t_ lwtf]kq ahf/df ;"rLs[t jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfnfO{ lwtf]kq ahf/af6
cfgf] gfd x6fpg cfj]bg lbg nufpg],
-y_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] ;'/If0f g/fv]sf] ;xfos cfjlws C0fsf]]
;fjf tyf Aofh e'QmfgLdf k|ltaGw nufpg],

38
-b_ a}n] cfjZos / pko'Qm b]v]sf cGo s'g} sfd sf/afxL ug]{ .
-@_ pkbkmf -!_ sf]] v08 -9_ adf]lhd jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf ;~rfns,
Joj:yfks jf sd{rf/LnfO{ x6fpg] cfb]z lbbf jf v08 -0f_ adf]lhd jfl0fHo
a} jf ljQLo ;++:yfsf]] Joj:yfkg cfgf] lgoGq0fdf lnO{ To:tf] jfl0fHo a} jf
ljQLo ;++:yfsf]] ;~rfns ;ldlt lgnDag ubf{ To:tf] ;~rfns, Joj:yfks,
sd{rf/L jf ;~rfns ;ldltnfO{ ;'g'jfO{sf] dgfl;a df}sfaf6 jl~rt ul/g]
5}g .
t/ To:tf] df}sf lbbf jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yf jf ;f]sf lgIf]kstf{,
z]o/wgL, ;fx' jf ;j{;fwf/0fsf] lxtdf k|lts'n c;/ kg]{ b]lvPdf k|rlnt
sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf]] ePtfklg To:tf] ;~rfns, Joj:yfks jf
sd{rf/LnfO{ tTsfn lghsf] kb jf ;]jfaf6 x6fpg cfb]z lbg] jf ;~rfns
;ldlt lgnDag u/L oyf;Dej l56f] ;'g'jfO{sf] df}sf k|bfg ug{ o; pkbkmfn]
afwf k'ofPsf] dflgg] 5}g .
-#_ pkbkmf -@_ sf]] k|ltaGwfTds jfSof+zdf pNn]v eP adf]lhdsf] sf/afxLsf]
;DaGwdf ;'g'jfO{ ubf{ ;f] sf/afxL dgfl;a gb]lvPdf a}n]] pkbkmf -!_ sf] v08
-9_ jf -0f_ adf]lhdsf] cfb]znfO{ ab/ ug{, kl/jt{g ug{ jf cGo dgfl;a lg0f{o
ug{{ ;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -!_ sf]] v08 -0f_ adf]lhd a}n] s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yf cfgf]
lgoGq0fdf lnO{ ;f]xL v08df plNnlvt s'g} klg tj/af6 jfl0fHo a} jf ljQLo
;++:yfsf]] Joj:yfkg tyf sf/f]af/ ;~rfng ubf{ nfUg] ;Dk"0f{ vr{ ;DalGwt
jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfn] Joxf]g'{ kg{]5 .
-%_ pkbkmf -!_ sf]] v08 -0f_ adf]lhd a}n]] lbPsf]] cfb]zsf]] cjlw a}n] csf]{] To:t}
cfb]zf/f yk gu/];Dd ;fdfGotof b'O{ jif{;Dd sfod /xg]5 .
-^_ pkbkmf -!_ sf]] v08 -0f_ adf]lhd a}n]] s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfnfO{
cfgf] lgoGq0fdf lnPsf]df ;f]sf] k|f/lDes k|ltj]bg / tt\kZrft a} jf a}f/f
lgo'Qm clwsf/Ln] tof/ kf/]sf] jflif{s k|ltj]bg g]kfn ;/sf/sf] hfgsf/Lsf]]
nflu k7fpg]5 .
-&_ pkbkmf -!_ sf]] v08 -8_, -9_, -0f_ / -t_ adf]lhd lbOPsf]] cfb]z a}n]
cfjZos 7fg]df csf]{] cfb]zaf6 lkmtf{ lng jf ab/ ug{{ ;Sg]5 . To;/L csf]{]
cfb]z hf/L ubf{ To:tf] cfb]z hf/L ug{{' kg{] cfwf/ tyf sf/0f / cGo cfjZos
s'/fx? ;f] cfb]zdf pNn]v ug'{ kg]{5 .
-*_ pkbkmf -!_ sf]] v08 -9_ adf]lhd a}sf]] cfb]zaf6 x6fOPsf ;~rfns,
Joj:yfks jf sd{rf/Ln] To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf] ;~rfns,
Joj:yfks jf sd{rf/Lsf]] kb jf s'g} klg jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] s'g}

39
klg kbdf /xL jf cGo s'g} klg tl/sfaf6 k|ToIf jf ck|ToIf ?kdf ;Da4 eO{
s'g} sfd sf/f]af/ ;d]t ug{ kfpg]] 5}g .
-(_ pkbkmf -!_ sf]] v08 -9_ adf]lhd x6fOPsf]] s'g} klg ;~rfns, Joj:yfks jf
sd{rf/L jf v08 -0f_ adf]lhd lgnDag ePsf]] ;~rfns ;ldltsf] ;b:ox?n] ;f]
cfb]z ePsf] ldlt b]lv k|rlnt s'g} sfg"g adf]lhd jf lghx?;u s'g} k|ToIf jf
ck|ToIf ;Demf}tf ePsf] eP ;f] ;Demf}tfdf plNnlvt s'g} klg kfl/>lds jf
Ifltk"lt{sf] bfjL ug{ kfpg]] 5}gg\ .
-!)_ ;d:ofu|:t s'g} klg jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] k"hLsf]] lgwf{/0f, ;DklQ tyf
bfloTjsf]] d"Nof+sg a}n]] tf]lslbP adf]lhdsf]] cfwf/, k|lqmof / dfkb08 adf]lhd
x'g]5 .

*^3= a}n]] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yf lgoGq0fdf lnPkl5sf]] c;/ M -!_ bkmf *^u=
sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -0f_ adf]lhdsf] cfb]z lbO{ a}n] s'g} jfl0fHo a} jf
ljQLo ;++:yfsf]] Joj:yfkg cfgf] lgoGq0fdf lnO{ ;f]sf] Joj:yfkg tyf sf/f]af/
;~rfng ubf{ u/fpbfsf]] cj:yfdf To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]
;~rfns, Joj:yfks tyf sd{rf/Ln] To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]
;DklQ, hfoh]yf tyf ;Dk"0f{ sf/f]af/ tyf ;f]sf] ljj/0f / sf/f]af/ ;~rfng
ug{ cfjZos kg]{ ;Dk"0f{ ;xof]u tyf ;'ljwfx? a} jf a}af6 lgo'Qm ePsf]
clwsf/LnfO{ pknAw u/fpg' kg{]5 .
-@_ bkmf *^u= sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -0f_ adf]lhd a}n] s'g} jfl0fHo a} jf
ljQLo ;++:yfnfO{ cfgf] lgoGq0fdf lng] cfb]z lbPsf]df To:tf] jfl0fHo a} jf
ljQLo ;++:yfsf]] Joj:yfkg tyf ;~rfng ug{{ lgo'Qm clwsf/Ln] a}n] lbPsf]
cfb]zsf] kl/lwleq /xL ;f] cfb]z pk/ a}n] cGoyf lg0f{o gu/];Dd To:tf]
jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] ;DklQ tyf sf/f]af/ cfgf] lgoGq0fdf lnO{
;f]sf] ;~rfng To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] gfdaf6 ug{{' kg{]5 .
-#_ k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg a}n] cfgf] lgoGq0fdf lnPsf]]
s'g} klg jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] Joj:yfkg tyf ;~rfng ug{{ lgo'Qm
clwsf/Ln] To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yf, ;f]sf] ;~rfns ;ldlt, z]o/wgL
jf Joj:yfksnfO{ k|rlnt sfg"g, To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] k|aGwkq
tyf lgodfjnLn] k|bfg u/]sf] ;Dk"0f{ clwsf/ cfjZostf cg';f/ k|of]u ug{{
;Sg]5 / To:tf] clwsf/Ln] To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] ;fwf/0f ;ef
jf ljz]if ;fwf/0f ;efn] ug{{] sfd jf cGo s'g} k|sf/n] k|of]u ug{ kfpg]]
clwsf/sf] ;d]t k|of]u ug{ ;Sg]5 .

klxnf] ;+zf]wgf/f yk .

40
-$_ s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] Joj:yfkg cfgf] lgoGq0fdf lnPsf]] a}sf]]
cfb]z axfn /x];Dd bkmf *^u= sf]] pkbkmf -!_ sf]] v08 -9_ adf]lhd x6fOPsf]
;~rfns, Joj:yfks jf sd{rf/L tyf v08 -0f_ adf]lhd lgnDag ul/Psf]]
;~rfns ;ldltsf]] ;b:onfO{ To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] Joj:yfkg
tyf ;~rfng ug{{ a}af6 lgo'Qm clwsf/Ln] lnlvt :jLs[lt glbP;Dd
;d:ofu|:t /x]sf]] cjlwe/ To:tf] ;~rfns, Joj:yfks jf sd{rf/Ln] k|ToIf jf
ck|ToIf ?kdf To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] Joj:yfkgdf ;+nUg x'g jf
s'g} k|sf/sf] kfl/>lds jf ;'ljwf lng kfpg] 5}g .

*^= a} jf a}af6 lgo'Qm clwsf/Ln] k|of]u ug{{] ;'wf/fTds pkfo tyf clwsf/x? M
-!_ sDkgL P]g tyf cGo k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg
a}af6 s'g} ;d:ofu|:t jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfnfO{ bkmf *^u= sf]] pkbkmf
-!_ sf]] v08 -0f_ adf]lhd cfgf] lgoGq0fdf lng] cfb]z hf/L u/L ;f]sf]
Joj:yfkg tyf ;~rfng ug{{ a} cfkm} jf a}af6 lgo'Qm clwsf/Ln] a}sf]] k"j{
:jLs[lt lnO{ To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] k'g;+{/rgf ug{{ b]xfosf] s'g}
Ps jf Ps eGbf a9L ;'wf/fTds pkfox? cjnDag ug{{ jf u/fpg ;Sg]5 M
-s_ g]kfn /fHoleq jf aflx/ ;~rfng e}/x]sf] s'g} sf/f]af/ /2 jf lgnDag
ug{],
-v_ a}n] tf]lslbPsf] zt{ tyf dfkb08sf] cfwf/df To:tf] jfl0fHo a} jf
ljQLo ;++:yfsf]] ;DklQ cGo s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfnfO{ laqmL ug{],
-u_ To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfdf sfo{/t sd{rf/Lsf]] ;]jf cGTo ug{{] jf
lghx?sf]] :yfgdf cfjZostf cg';f/ gof sd{rf/L v6fpg],
-3_ cfjZos b]lvPdf To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfnfO{ cGo jfl0fHo a}
jf ljQLo ;++:yfdf ufEg] jf To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] s'g} jf
;a} ;DklQ tyf bfloTj cGo s'g} jfl0fHo a}, ljQLo ;++:yf jf cGo s'g}
lgsfodf x:tfGt/0f ug{{] k|aGw ldnfpg],
-_ a}sn] tf]s]sf] dfkb08sf]] cwLgdf /xL tTsfn sfod /x]sf z]o/wgLx?sf]
;xeflutf sd u/fpg cGo JolQmx?nfO{ z]o/ laqmL u/L k"hL j[l4 ug{{] jf
;~rfns ;ldltsf]] k'gu{7g u/L To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]]
k'g;{+/rgf ug{],
-r_ bkmf *^h= adf]lhd To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf] ;DklQsf]]
jf:tljs d"No k|ltljlDat x'g] u/L k"hL 36fpg] / z]o/sf] clt d"No ;f]xL
k"hLsf] cg'kftdf ;dfof]hg ug]{,

klxnf] ;+zf]wgf/f yk .

41
-5_ lgIf]kstf{, z]o/wgL, ;fx" tyf ;j{;fwf/0fsf]] lxtsf] nflu cfjZos
Joj:yfksLo k'g;{+/rgf ug{{] jf ;'rf? ?kn] sf/f]af/ ;~rfng x'g g;s]sf]
jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] zfvf tyf sf/f]af/ aGb u/L ;++:yfut
k'g;{+/rgf ug{],
-h_ ;d:ofu|:t jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfnfO{ ;Ifd agfpg cfk"mn] tf]lslbP
adf]lhdsf] cGo pkfox? canDag ug]{ u/fpg] .
-@_ s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yf pk/ pkbkmf -!_ sf]] v08 -r_ jf -5_ adf]lhd
s'g} lg0fo{ lng' kbf{ ;f] ljifodf lg0f{o lng' cl3 ;/f]sf/jfnfnfO{ dgfl;a
;'g'jfO{sf] df}sf lbg' kg{]5 . t/ cu|Ld ;'g'jfO{sf] df}sf k|bfg ubf{ ;f]sf]
lgIf]kstf{, z]o/wgL, ;fx" jf ;j{;fwf/0fsf] lxtdf k|lts'n c;/ k5{ eGg]
a}nfO{ nfu]df To:tf] lg0f{o lnO{ oyf;Dej l56f] ;'g'jfO{sf] df}sf k|bfg ug'{ kg]{5
/ To;/L ePsf] ;'g'jfO{af6 a} ;Gt'i6 x'g] sf/0f / cfwf/ v'Ng cfPdf ;f]
lg0f{onfO{ cfjZostf cg';f/ kl/jt{g jf vf/]h ug{ ;lsg]5 .

*^r= pkrf/fTds sfo{ ug{{] a}sf]] clwsf/ M -!_ a}n] bkmf *^u= sf]] pkbkmf -!_ sf]]
v08 -0f_ adf]lhd ;d:ofu|:t jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] lgoGq0f cfkm"n]
lnPsf]] Ps jif{leq To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] Joj:yfkg k/LIf0f jf
n]vfk/LIf0f u/L jf u/fO{ ;f]sf] k|ltjbg ;fj{hlgs ?kdf k|sfzg ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf]] Joj:yfkg k/LIf0f jf n]vfk/LIf0f k|ltj]bgsf] cfwf/df
sDkgL P]g tyf cGo k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg a}
cfkm"n] lgoGq0fdf lnPsf]] s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yf /fd|f];u ;~rfng x'g
;S5 eGg] s'/fdf a} ljZj:t ePdf a}n] cfjZostf cg';f/ b]xfosf
pkrf/fTds sfo{x? ug{{ ;Sg]5 M
-s_ bkmf *^u= sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -0f_ adf]lhd lgnlDat ;~rfns
;ldltsf]] lgnDag km's'jf u/L k'gM ;f]xL ;~rfns ;ldltnfO{ Joj:yfkg jf
sfd sf/f]af/ ;~rfng ug{{ cfb]z lbg],
-v_ bkmf *^u= sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -0f_ adf]lhd lgnlDat ;~rfns
;ldltnfO{ avf{:t u/L To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf] z]o/wgLx?
dWo]af6 gof ;~rfns ;ldltsf] u7g u/L Joj:yfkg jf sfd sf/f]af/
;~rfng ug{{ nufpg],
-u_ bkmf *^u= sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -0f_ adf]lhd lgnlDat ;~rfns
;ldltnfO{ avf{:t u/L To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] ;fwf/0f ;ef

klxnf] ;+zf]wgf/f yk .

42
af]nfO{ ;f]sf] Joj:yfkg jf sfd sf/f]af/ ;~rfng ug{ gof ;~rfns
;ldltsf] u7g ug]{ u/fpg], jf
-3_ a}n] pko'Qm b]v]sf] cGo s'g} pkrf/fTds pkfo cjnDag ug]{ .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] Joj:yfkg k/LIf0f jf n]vfk/LIf0f k|ltj]bg jf a}f/f
lgo'Qm clwsf/Lsf] k|ltj]bgsf] cfwf/df a}n] tf]s]sf] dfkb08sf] cwLgdf /xL
cfjZostf cg';f/ g]kfn lwtf]kq af]8{ / g]kfn rf6{8{ Psfp06]06 ;+:yfsf
k|ltlglw tyf cGo afx\o ljz]if1 ;d]t ;dfj]z u/L u7g ePsf] ;ldltn]
lgwf{/0f ul/lbPsf] d"No e'QmfgL kfpg]] u/L s'g} z]o/wgLnfO{ lghsf] gfddf /x]sf]
z]o/sf] :jfldTj a}n] plrt 7x/fPsf] s'g} JolQmnfO{ laqmL, ljt/0f tyf
x:tfGt/0f ug{ ;fj{hlgs ;"rgf k|sfzg u/L cfb]z lbg ;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -#_ sf] v08 -s_ adf]lhd s'g} sf/0fn] z]o/ laqmL, ljt/0f tyf
x:tfGt/0f x'g g;s]df To:tf] z]o/ a}n] hkmt ul/lbg ;Sg]5 / To;/L hkmt
ul/Psf] z]o/ a}n] pko'Qm 7xofPsf] tl/sfaf6 pkbkmf -#_ sf] v08 -s_
adf]lhd ul7t ;ldltsf]] /fo ;d]t lnO{ c? s;}nfO{ laqmL, ljt/0f tyf
x:tfGt/0f ug{{ ;Sg]5 .
-%_ pkbkmf -#_ adf]lhdsf]] lg0f{o s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yf pk/ lng' kbf{
a}n] k|:tfljt ljifodf lg0f{o lng' cl3 ;/f]sf/jfnfnfO{ dgfl;a dflkmssf]]
;'g'jfO{sf] df}sf lbg' kg{]5 .
t/ cu|Ld ;'g'jfO{sf] df}sf k|bfg ubf{ To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yf,
;f]sf lgIf]kstf{, z]o/wgL, ;fx" jf ;j{;fwf/0fsf]] lxtdf k|lts'n c;/ k5{ eGg]
a}nfO{ nfu]df To:tf] lg0f{o lnO{ oyf;Dej l56f] ;'g'jfO{sf] df}sf k|bfg ug{' kg{]5
/ To;/L ePsf]] ;'g'jfO{af6 a} ;Gt'i6 x'g] sf/0f / cfwf/ v'Ng cfPdf ;f]
lg0f{onfO{ cfjZostf cg';f/ kl/jt{g jf vf/]h ug{ ;lsg]5 .

*^5= km/kmf/sdf n}hfg ;Sg] M s'g} ;d:ofu|:t jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfpk/ bkmf
*^u= adf]lhdsf] sf/afxL rnfpFbf jf bkmf *^= adf]lhdsf] ;'wf/fTds pkfo
cjnDag ubf{ jf bkmf *^r= adf]lhdsf] pkrf/fTds sfo{ ubf{ ;d]t To:tf] jfl0fHo
a} jf ljQLo ;+:yfn] k"/f ug{' kg{] bfloTj k'/f ug{ c;dy{ ePsf] jf /fd|f];Fu
;~rfng x'g g;Sg] cj:yfdf k'u]sf] s'/fdf a} ljZj:t ePdf a}n] To:tf] jfl0fHo
a} jf ljQLo ;+:yfnfO{ kl/R5]b (s= adf]lhd km/kmf/ssf] k|lqmofdf n}hfg] lg0f{o ug{
;Sg]5 .

bf]>f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .

43

*^h= ;d:ofu|:t jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] k"hL 36fpg ;Sg] M -!_ sDkgL P]g
tyf cGo k|rlnt sfg"g jf ;d:ofu|:t jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] k|aGwkq /
lgodfjnLdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg bkmf *^u= sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -0f_
adf]lhd a}n] ;d:ofu|:t jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfnfO{ cfgf] lgoGq0fdf lnPkl5
To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] r'Qmf k"hL Ifo ePsf] jf z]o/wgLaf6 r'Qmf x'g'
kg{] /sd r'Qmf gePsf]] jf To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] bfloTj ;DklQn]
gvfDg] b]lvPdf To;/L Ifo ePsf]] jf ;DklQn] gvfDg] xb;Ddsf]] k"hLsf]] c+z /2 u/L
z]o/ k"hL 36fpg ;Sg]5 .

t/ To;/L z]o/ k"hL 36fpg' cl3 a}n] ;f]sf] ;"rgf /fli6o :t/sf]] b}lgs
klqsfdf sDtLdf b'O{ k6s k|sfzg ug{{' kg{]5 .

-@_ ==============
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;"rgf k|sfzg ubf{ z]o/sf] r'Qmf d"Nosf] /sd e'QmfgL
gu/]sf z]o/wgLx?sf]] xsdf To:tf] /sd r'Qmf ug{{ a}n] tL; lbgsf] ;dofjlw
lbg' kg]{5 . To;/L ;"rgf hf/L ubf{ dfu ul/Psf] /sd r'Qmf gug]{ z]o/wgLx?sf]]
z]o/ a}n] /2 ug{{] k|lqmof cufl8 a9fpg ;Sg]5 / bfdf;fxLdf jf km/kmf/vdf
jf vf/]hLdf k/]sf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] z]o/sf]] xsdf a}n] To:tf]
z]o/ k"hLsf] Go"gtd d"No sfod ug{ ;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd a}n] ;d:ofu|:t jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] z]o/ k"hL
36fPdf jf pkbkmf -#_ adf]lhd z]o/ /2 u/]df To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo
;++:yfsf]] k|aGwkq tyf lgodfjnLdf ;f]xL adf]lhd :jtM ;+zf]wg ePsf]
dflgg]5 .

*^em= a}sf] cfb]z pk/ k'g/fj]bg ug]{ clwsf/ M -!_ bkmf *^u=, *^3=, *^=, *^r=
/ *^h= adf]lhd a} jf a}af6 lgo'Qm clwsf/Ln] u/]sf] s'g} sfo{, cfb]z,
lg0f{o jf sf/afxL pk/ lrQ ga'em]df To:tf] sfo{, cfb]z, lg0f{o jf sf/afxL pk/
kGw| lbgleq ;ldlt ;dIf k'g/fj]bg ug]{ clwsf/ To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo
;++:yfsf z]o/wgLsf]] k|ltlglwnfO{ dfq x'g]5 .
:ki6Ls/0fM o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu z]o/wgLsf] k|ltlglw eGgfn] tTsfn
sfod /x]sf] r'Qmf k"hLsf] sDtLdf kRrL; k|ltzt z]o/sf] k|ltlglwTj x'g] u/L
z]o/wgLx?n] cfk"m dWo]af6 r'g]sf] AolQm ;Demg' k5{ .

klxnf] ;+zf]wgf/f yk .

bf]>f] ;+zf]wgf/f lemlsPsf] .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

44
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] cjlwleq tTsfn sfod /x]sf] r'Qmf k"hLsf] sDtLdf
kRrL; k|ltzt z]o/sf] k|ltlglwTj gx'g] u/L k/]sf] k'g/fj]bg pk/ ;'gjfO{ x'g]
5}g .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd a} ;dIf k'g/fj]bg k/]sf]df ;f] k'g/fj]bg k|fKt u/]sf]
ldltn] tL; lbgleq ;ldltn] ;Da4 k|df0f, cfwf/ / sf/0fx? v'nfO{ a} jf
a}n] lgo'Qm u/]sf] clwsf/Ln] u/]sf] sfo{, cfb]z, lg0f{o jf sf/afxL, ;dy{g,
k'g/fjnf]sg jf ab/ ug{ ;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd ul/Psf]] lg0f{osf]] hfgsf/L ;ldltn] kGw| lbgleq ;DalGwt
z]o/wgLsf] k|ltlglwnfO{ lbg' kg]{5 .
-%_ pkbkmf -#_ adf]lhd a} jf a}n] lgo'Qm u/]sf] clwsf/Ln] u/]sf] sfo{, cfb]z,
lg0f{o jf sf/afxL ;ldltn] ab/ u/]sf]df afx]s To:tf sfd sf/afxLx? oyfjt
sfod /xg]5g\ .
-^_ z]o/wgLsf]] k|ltlglwsf]] k'g/fj]bg pk/ pkbkmf -#_ adf]lhd ;ldltn] u/]sf]
lg0f{o clGtd x'g]5 .
*^`= ===========
*^6= ===========
*^7= ===========
*^8= ===========
*^9= ==========
*&= ;"rgf g]6js{sf] :yfkgf M a}n] g]kfn ============ sf]] a}l tyf ljQLo k|0ffnLsf]]
;Da4{gsf] nflu tf]lsP adf]lhd ;"rgf g]6js{ :yfkgf / ;~rfng ug{]5 .
**= shf{ ;"rgf s]Gb|sf] :yfkgf M -!_ a}n] b]xfosf] k|of]hgsf] nflu Pp6f shf{ ;"rgf
s]Gb|sf] :yfkgf ug{{ jf u/fpg ;Sg]5 M

bf]>f] ;+zf]wgf/f vf/]h .

u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{] P]g, @)^^ f/f lemlsPsf] .

45
-s_ shf{ k|jfxdf z'4tf / pko'Qmtf sfod ug{ jfl0fHo a} tyf ljQLo
;++:yfx?n] k|jfx u/]sf] shf{sf] ;"rgf k|fKt ug{,
-v_ v08 -s_ adf]lhd k|fKt ;"rgfnfO{ ;f]xL v08df plNnlvt k|of]hgsf] lgldQ
jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfx?sf]] aLrdf cfbfg k|bfg ug{,
-u_ ;dodf shf{ gltg]{ jf shf{sf] b'?kof]u ug{]{ C0fLx?sf] gfdfjnL clgjfo{
?kdf s]Gb|nfO{ pknAw u/fpg,
-3_ a}n] tf]s]sf] ;Ldf eGbf a9Lsf]] nufgL ug{'{ jf shf{ lbg' cl3 s]Gb|af6
clgjfo{ ?kdf ;"rgf lng,
-_ v08 -u_ adf]lhd k|fKt gfdfjnLnfO{ s]Gb| olsg u/L sfnf] ;"rLdf /fVg
tyf ;f] ;DaGwdf cfjZos sf/afxL ug{, /
-r_ k|To]s jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfn] o:tf] ;"rgf cfbfg k|bfg u/], gu/]sf]
tyf To:tf] ;"rgf cg'?k C0f nufgL ug]{ u/], gu/]sf] af/] lg/LIf0f,
;'kl/j]If0f tyf cg'udg u/L a}nfO{ k|ltj]bg k]z ug{ .
-@_ a}n] pkbkmf -!_ df plNnlvt sfo{nfO{ tf]lsP adf]lhd lgoldt tyf Jojl:yt
ug]{5 .

kl/R5]b (s=
km/kmf/v ;DaGwL Joj:yf
**s= km/kmf/vsf] sfo{ ug{ ;Sg] a}sf] clwsf/ M -!_ a}n] b]xfosf] s'g} cj:yfdf s'g}
jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfnfO{ cfk\mgf] lgoGq0fdf lnO{ km/kmf/vsf] sfo{ cufl8
a9fpg ;Sg]5M
-s_ k"0f{ jf cf+lzs ?kdf cfk\mgf] bfloTj e'QmfgL ug{ g;s]df,
-v_ ;'kl/j]IfsLo ljZn]if0fsf cfwf/df ;f] ljZn]if0f ;DaGwL sfo{ ;dfKt ePsf]
ldltn] gAa] lbgleq e'QmfgL ug{' kg{] bfloTjx? k'/f ug{ g;Sg] cj:yf ePdf,
-u_ v'b ;DklQ eGbf bfloTj a9L ePdf,
-3_ a}n] tf]s]sf ;a} k|sf/sf k"FhL tyf sf]ifx?n] ;d]t vfDg g;Sg] u/L
3f6fdf uPdf,
-_ a}n] bkmf *^5= adf]lhd km/kmf/vsf] k|lqmofdf n}hfg] lg0f{o u/]df .

-@_ s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yf pk/ /x]sf] lgIf]kstf{ tyf ;'/lIft ;fx'sf]
bfaLnfO{ km/kmf/v ug{] u/fpg] clwsf/ a}nfO{ dfq x'g]5 .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

46
-#_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] km/kmf/v ;DaGwL sfo{ ubf{ nfu]sf] ;Dk"0f{ vr{
;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ;DklQ laqmL u/L k|fKt /sdaf6
Joxf]l/g] 5 .
**v= ljz]if k|zf;g ;d"xsf] u7g ;DaGwL Joj:yf M -!_ bkmf **s= adf]lhd s'g}
jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] km/kmf/vsf] sfo{ cufl8 a9fpg] lg0f{o ePdf
a}n] ;f] k|of]hgsf nflu tf]lsP adf]lhdsf] of]Uotf k'u]sf JolQmx? dWo]af6
a9Ldf tLg hgf JolQm /x]sf] ljz]if k|zf;g ;d"x u7g u/L ;f] dfkm{t ;DalGwt
jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfnfO{ cfk\mgf] lgoGq0fdf lnO{ km/kmf/vsf] sfo{ cufl8
a9fpg ;Sg]5 .
-@_ a}n] ljz]if k|zf;g ;d"xsf ;a} jf s'g} ;b:osf] sfd ;Gtf]ifhgs gePdf
lghnfO{ tf]lsP adf]lhd kbd'Qm ug{ ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd kbd'Qm ug'{ cl3 lghnfO{ dgfl;a dflkmssf] ;do lbO{
;'g'jfOsf] df}sf lbg' kg]{5 .
-$_ a}n] km/kmf/v ;DaGwL sfo{ ;DkGg gx'Fb} ljz]if k|zf;g ;d"xsf ;b:onfO{
kbd'Qm u/]df ;f] :yfgdf tf]lsP adf]lhdsf] of]Uotf k'u]sf JolQmnfO{ afFsL
cjlwsf nflu lgo'Qm ug{ ;Sg]5 .
-%_ ljz]if k|zf;g ;d"xsf ;b:osf] kfl/>lds sfo{ ;Dkfbg;Fu cfa4 x'g] u/L
tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
**u= ljz]if k|zf;g ;d"xsf] sfd, st{Jo tyf clwsf/ M -!_ ljz]if k|zf;g ;d"xnfO{
;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ;fwf/0f;ef, ;~rfns ;ldlt, k|d'v
sfo{sf/L clws[t tyf cGo kbflwsf/Ln] k|of]u ug{ kfpg]] ;Dk"0f{ clwsf/ x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ sf] cwLgdf /xL ljz]if k|zf;g ;d"xnfO{ ;DalGwt jfl0fHo a} jf
ljQLo ;+:yfsf] rn, crn ;DklQsf] Joj:yfkg ug{], s'g} ;DklQ tyf bfloTj
km/kmf/s ug{] tyf ;f] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yf ;~rfng ug{] ;DaGwdf
b]xfosf clwsf/ x'g]5 M
-s_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] laqmL x'g afFsL k'/} jf cf+lzs z]o/ gofF
JolQmnfO{ laqmL ug{],
-v_ s'g} sf/f]af/ ;~rfng ug{ Pj+ k|0ffnLut b[li6sf]0fn] lgoldt ?kdf
;~rfng ug{ ;lsg] vf; sfo{ ug{ cGo s'g} ;+:yfnfO{ lhDdf lbg] jf To:tf]
sfo{ ;~rfng ug{sf] nflu s]xL ;dosf] nflu 5'} k"n ;+:yf -a|Lh
OlGi6Ro";g_ jf OsfO :yfkgf ug]{,
-u_ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yf jf ;f] jfl0fHo a} jf ljQLo
;+:yfsf] s'g} ;xfos sDkgLsf] s'g} jf ;a} sf/f]af/ jf ;DklQ laqmL ug{],
-3_ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] cGo s'g} JolQm jf ;+:yfdf /x]sf]
;DklQ jf xs clwsf/ laqmL ug{] .

47
-#_ ljz]if k|zf;g ;d"xnfO{ km/kmf/vsf] k|lqmofdf /x]sf] jfl0fHo a} jf ljQLo
;+:yfsf ;DaGwdf b]xfo adf]lhdsf] cGo clwsf/ ;d]t x'g]5 M
-s_ km/kmf/vsf] sfd sf/afxL cufl8 a9fpg ljz]if k|zf;g ;d"xn] cfkm"n]
cfjZos 7fg]sf sfuhft ;DalGwt JolQmaf6 k]z ug{ nufpg],
-v_ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfn] hf/L u/]sf z]o/ jf cGo
pks/0fsf] :jfldTj x:tfGt/0f ug{] jf ug{ nufpg],
-u_ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] lglZrt clwsf/, ;DklQ jf
bfloTj csf]{ JolQmdf x:tfGt/0f ug{],
-3_ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfn] hf/L u/]sf] z]o/ jf cGo
pks/0fnfO{ vf/]h ug{],
-_ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo;+:yfn] hf/L u/]sf] jf To;sf] s'g} jf ;a}
z]o/wgLn] wf/0f u/]sf] z]o/ jf cGo :jfldTj ;DaGwL pks/0f tf]lsP
adf]lhdsf] cfwf/df cGo s'g} JolQmsf] gfddf gfd;f/L ug{],
-r_ cu|flwsf/ z]o/ jf k"FhL ;DaGwL cGo pks/0f hf/L ug{],
-5_ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ;DklQ ;+/If0f / x]/rfx ug{
cfjZos b]lvPsf ;a} sbdx? rfNg] .
-$_ o; bkmf adf]lhd jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] km/kmf/v ;DaGwL sfo{ ubf{
ljz]if k|zf;g ;d"xn] b]xfosf] sfo{ ug{ cfjZos kg]{ 5}g M
-s_ km/kmf/vsf] k|lqmofdf /x]sf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf z]o/wgL,
lgIf]kstf{ jf ;fx' nufotsf ;fj{hlgs jf lghL If]qsf s'g} JolQmx?sf] k"j{
:jLs[lt lng,
-v_ o; kl/R5]bdf cGoyf pNn]v ePsf]df afx]s s'g} JolQm, kmd{, sDkgL jf
;+:yfnfO{ ;"lrt ug{ .
-%_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] o; P]g adf]lhdsf] km/kmf/v ;DaGwL sfo{ k|f/De u/]sf]
Ps jif{leq ;DkGg ul/;Sg' kg{]5 .
t/ ljz]if k|zf;g ;d"xn] ul//x]sf km/kmf/s;Fu ;DalGwt s'g} sfo{
tf]lsPsf] ;dodf ;DkGg x'g g;s]df cfjZostf / cf}lrTotfsf] cfwf/df a}n]
ljz]if k|zf;g ;d"xsf] sfof{jlw yk ug{ ;Sg]5 .
-^_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] tkm{af6 b]xfosf
s'g} jf ;a} sfo{x? ;d]t ug{ ;Sg]5 M
-s_ lgIf]k ;+sng ug{] tyf s'g} klg shf{ k|bfg ug{] afx]s jfl0fHo a} jf
ljQLo ;+:yfn] ul//x]sf cGo sfd sf/afxLnfO{ lg/Gt/tf k|bfg ug{,
-v_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfn] ul/cfPsf s'g} sfd sf/afxL :ylut jf
aGb ug{,
-u_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ;DklQ lwtf] /fvL jf g/fvL shf{ lng,

48
-3_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] bfloTjsf] e'QmfgL /f]Sg jf ;f]sf nflu
;Ldf lgwf{/0f ug{,
-_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] nflu cfjZos kbflwsf/L, sd{rf/L jf
Joj;flos ;Nnfxsf/nfO{ lgo'Qm ug{ jf avf{:t ug{,
-r_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] cfjZos 7fg]sf] ljifodf 5nkmn tyf lg0f{o ug]{
k|of]hgsf] nflu lgIf]kstf{ tyf ;fx'x?sf] ;ef af]nfpg,
-5_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] gfdaf6 s'g} sfg"gL k|lt/Iff ug{, jf
-h_ km/kmf/v;Fu ;DalGwt cGo cfjZos sfo{ ug{ jf u/fpg .

-&_ ljz]if k|zf;g ;d"xnfO{ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yf tyf ;f]sf
;xfos sDkgLsf] sfof{no, alxvftf, clen]v, ;DklQ tyf ;"rgf k|ljlw k|0ffnL
dfly kxF'r /fVg] tyf lgoGq0f ug{] k"0f{ clwsf/ x'g]5 .

-*_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] cfk\mgf] lgoGq0fdf /x]sf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf]
k"/} jf d'Vo ;DklQ cGo s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfdf ufEg] jf csf]{ s'g}
jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ;DklQ k|fKt u/L Ps cfk;df ufleg pko'Qm
7fg]df ;f] ;DaGwdf k|rlnt sfg"g adf]lhd k|:tfj ;lxtsf] lgj]bg a}df k]z
ug{' kg{]5 . o;/L k|:tfj ;lxtsf] lgj]bg k|fKt ePkl5 a}n] To:tf] lgj]bgnfO{
:jLsf/ jf c:jLsf/ ug{] ;DaGwL lg0f{o lng' kg{]5 .

-(_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ljQLo l:yltsf cfwf/df pknAw /sd dWo]
km/kmf/vsf] k|lqmofdf nfUg] cg'dflgt vr{ tyf k|rlnt sfg"g adf]lhdsf cGo
vr{sf nflu cfjZos kg{ ;Sg] /sdsf] ljj/0f tof/ u/L kl/kSj e};s]sf]
lgIf]k bfloTjsf] e'QmfgL ug{ pknJw x'g ;Sg] /sd dWo]af6 ;f] bfloTj afktsf]
/sd Ps}k6s jf ls:tfaGbLdf lkmtf{ ug{] jf e'QmfgL ug{] Joj:yf ldnfpg' kg{]5 .
o;/L e'QmfgL ubf{ Ps} ju{sf lgIf]kstf{ tyf ;fx'x?nfO{ ;dfg Jojxf/ ug{'
kg{]5 .

-!)_ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yf pk/ lgIf]kstf{ / ;fx'n] k]z u/]sf
bfaLsf] j}wtf lgwf{/0f, bfaL e'QmfgL, bfloTj lgwf{/0f tyf u|fxssf] JolQmut
;DklQ lkmtf{ ug{] ;DaGwL sfo{ljlw tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

-!!_ k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ljz]if k|zf;g ;d"xn] jfl0fHo
a} jf ljQLo ;+:yfsf] ;DklQ laqmL ubf{ tf]lsP adf]lhdsf cfwf/df Go"gtd
d"No lgwf{/0f u/L lnnfd, l;naGbL k|:tfj, jftf{ h:tf Ps jf PseGbf a9L
tl/sfaf6 kf/bzL{ / Joj;flos b[li6sf]0f /fvL laqmL ug{ ;Sg]5 .

49
-!@_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ljQLo ljj/0f, ;f]
;+:yfsf] ;DklQ laqmLsf] of]hgf / ;f] ;DaGwdf cfk\mgf] b[li6sf]0f, ;f] ;+:yfsf]
bfloTjsf] k"jf{g'dfg jf ;f]sf] e'QmfgLsf] tl/sf, ;DklQsf] jf:tljs x:tfGt/0f /
bfloTjsf] cg'dfg ;lxtsf] ljj/0f tf]lsP adf]lhd ;do ;dodf a} ;dIf k]z
ug{' kg{]5 .

-!#_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] gofF z]o/ hf/L
ug{, ;DklQ laqmL ug{, lwtf]klqs/0f -;]So"l/6fOh]zg_ sf] nflu ;DklQ PsLs[t
ug{, bfloTjsf] k"jf{g'dfg ug{] Joj:yf ug{ jf To:tf sfo{x?sf] Joj:yfkg ug{
cfjZos 7fg]df k|rlnt sfg"g adf]lhd ;DklQ Joj:yfkg ;DaGwL sfo{ ug{
:yflkt s'g} lgsfo jf sDkgLnfO{ ;f] sfo{ ug{] lhDdf lbg ;Sg]5 . To:tf] lgsfo
jf sDkgLnfO{ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] lgliqmo shf{, d"Nof+sg
ug{ sl7g ;DklQ tyf bfloTj laqmL ug{] clwsf/ ;d]t x:tfGt/0f ug{ ;Sg]5 .
**3 km/kmf/vsf] cjlwe/ clwsf/ :jtM lgnDag x'g] M -!_ km/kmf/vsf] k|lqmofdf /x]sf]
jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf ;~rfns, k|d'v sfo{sf/L clws[t / cGo
kbflwsf/Lsf] clwsf/ km/kmf/vsf] cjlwe/ :jtM lgnDag x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ljz]if k|zf;g ;d"xn] tf]s]sf
sfo{x? ug{sf] nflu ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf ;~rfns, k|d'v
sfo{sf/L clws[t tyf cGo kbflwsf/Lx?dWo] ;a} jf s;}sf] lgnDag km's'jf u/L
km/kmf/v ;DaGwL sfddf v6fpg ;Sg]5 .
-#_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] pkbkmf -@_ adf]lhd sfddf vl6g lbPsf] lgb{]zgsf]
kfngf gug{] JolQmnfO{ s'g} klg ;dodf avf{:t ug{ ;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd avf{:t ePsf] JolQmn] To:tf] a} jf ljQLo ;+:yfaf6 s'g}
kfl/>lds tyf ;'ljwf kfpg]] 5}g .

**= km/kmf/v ;DaGwL sfo{sf] ;"rgf / btf{ M -!_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] km/kmf/v
;DaGwL sfo{ k|f/De u/]sf] b'O{ lbgleq b]xfosf] ljj/0f ;lxtsf] ;"rgf ;DalGwt
jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] k|To]s sfof{nonfO{ lbg' kg{]5 M
-s_ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfnfO{ cfkm"n] lgoGq0fdf lnO{ sfd z'?
u/]sf] ldlt / ;do,
-v_ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] cfly{s sf/f]af/ ug{] jf ;f]sf]
Joj:yfkg ug{] jf ;f] ;DaGwL lgb{]zg lbg] ;fljssf] clVtof/ k|fKt
JolQmsf] clVtof/L tyf lhDd]jf/L vf/]h ul/Psf] Joxf]/f,
-u_ lgIf]kstf{n] ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfdf /x]sf] cfk\mgf] lgIf]k /
tf]lsPsf] aLdf tyf ;'/If0f /sdeGbf a9L /x]sf] cfk\mgf] bfaL k|:t't ug{]
tl/sf, ;do / :yfg,

50
-3_ lgIf]kstf{n] aLdf / ;'/If0f ePsf] cfk\mgf] lgIf]k lkmtf{ kfpg]] tl/sf, ;do /
:yfg, /
-_ ;'/lIft ;fx'n] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfaf6 k|fKt ug{'kg{] bfaL k|:t't ug{]
tl/sf, ;do / :yfg .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf ljj/0f ;lxtsf] ;"rgf ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo
;+:yfsf ;/f]sf/jfnfn] hfgsf/L k|fKt ug{] u/L ;fj{hlgs ?kdf k|sfzg ug{'
kg{]5 . o:tf] ;"rgfnfO{ k|To]s xKtf k|sfzg x'g] u/L rf/ xKtf;Dd /fli6o b}lgs
klqsfdf ;d]t k|sfzg ug{' kg{]5 .
-#_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yf km/kmf/vsf]
k|lqmofdf uPsf] cj:yf / ;f] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] clVtof/ k|fKt
clwsf/L tyf lghsf] clVtof/Ldf ePsf] kl/jt{g ;DaGwL hfgsf/L a},
sDkgL /lhi6f/sf] sfof{no, ;DalGwt lwtf]kq ljlgd]o ahf/ / k|rlnt sfg"g
adf]lhd lgIf]k ;'/If0f ug{ :yflkt ;+:yf / cGo ;DalGwt lgsfodf ;d]t
clen]vsf nflu k7fpg' kg{]5 .
**r= gofF jf;nft tof/ ug{' kg]{ M -!_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] bkmf **s= adf]lhd
km/kmf/vsf] k|lqmofdf uPsf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] jf:tljs ljQLo l:ylt
b]lvg] u/L b]xfosf cfwf/df gofF jf;nft tof/ ug{' kg{]5 M
-s_ ;DklQsf] v'b k|fKt x'g] d"Nosf] cfwf/df,
-v_ bkmf **em= adf]lhd k|fyldstfsf cfwf/df ljt/0f ug{' kg{] bfloTjsf]
d"NonfO{ ;d]t ;dfof]hg u/]/ .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd gofF jf;nft tof/ ubf{ bfloTj lgwf{/0f ug]{ tl/sf tf]lsP
adf]lhd x'g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd tof/ ul/Psf] jf;nft / ;f] ;DaGwL lj:t[t ljj/0f a}
;dIf tf]lsP adf]lhd k]z ug{' kg{]5 .
**5= jfl0fHo a}s jf ljQLo ;+:yfsf] ljQLo l:ylt ;'wf/sf] nflu l;kmfl/; ug{ ;Sg] M
-!_ o; kl/R5]b adf]lhd s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ;DaGwdf z'? ePsf]
km/kmf/vsf] k|lqmof ;DkGg ubf{ ;du| ljQLo :yfloTj jf k|0ffnLdf gsf/fTds
c;/ kg{] b]lvPdf ljz]if k|zf;g ;d"xn] ;f]xL Joxf]/f pNn]v u/L ;f] cj:yf
l;h{gf x'g glbgsf nflu To:tf] ;+:yfsf] ;DklQ tyf bfloTjsf] cj:yf ;d]t
;dfj]z u/L eljiodf rfNg' kg{] sbd ;lxtsf] k|ltj]bg tof/ u/L a} ;dIf k]z
ug{' kg{]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] k|ltj]bg k|fKt ePkl5 a}n] To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo
;+:yfsf] km/kmf/v ubf{ ;du| ljQLo :yfloTj jf k|0ffnLdf gsf/fTds c;/ kg{]
b]lvg cfPdf / g]kfn ;/sf/n] To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfdf nufgL

51
u/]df ljQLo l:ylt ;'wf/ x'g ;Sg] cj:yf b]lvPdf a}n] cfk\mgf] /fo ;lxt ;f]xL
Joxf]/f g]kfn ;/sf/ ;dIf l;kmfl/; ug{]5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd a}sf] l;kmfl/;df g]kfn ;/sf/n] s'g} jfl0fHo a} jf
ljQLo ;+:yfdf nufgL u/L To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ljQLo l:ylt
;'wf/ ePdf ;'wf/ ePsf] ldltn] a9Ldf kfFr jif{leq af]nsaf]nsf] dfWodf/f
g]kfn ;/sf/n] cfk\mgf] nufgL ePsf] /sd lghL If]qnfO{ laqmL u/L p7fpg'
kg]{5 .
**h= k'n ;+:yf -a|Lh OlGi6Ro";g_ jf PsfO :yfkgf ug{ ;lsg] M -!_ bkmf **u= sf]
pkbkmf -@_ sf] v08 -v_ adf]lhd k'n ;+:yf jf PsfO :yfkgf u/L jf tf]sL km/kmf/s
;DaGwL sfo{ ;~rfng ug{ pko'Qm x'g] b]lvPdf ljz]if k|zf;g ;d"xn] a} ;dIf
cg'/f]w ug{ ;Sg]5 . To:tf] cg'/f]w dgfl;a b]lvPdf a}n] To:tf] k'n ;+:yf jf OsfO
:yfkgf u/L jf tf]sL km/kmf/s ;DaGwL sfo{ ug{ cg'dlt lbg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd :yflkt ;+:yf jf PsfOnfO{ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo
;+:yfsf] clwsf/, bfloTj, ;DklQ tyf To:tf] ;+:yfn] k|fKt u/]sf] s'g} e'QmfgL,
;dfzf]wg jf km5\of}{6 k|0ffnLsf] ;b:otf ;d]t /x]sf] dflgg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd :yflkt ;+:yf jf PsfOsf z]o/wgL, ;fx' jf s'g} cGo
JolQmnfO{ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ;DklQ jf clwsf/df s'g}
lsl;dsf] clwsf/ x'g] 5}g .
-$_ k'n ;+:yf jf PsfOsf] sfd, st{Jo / clwsf/ tyf To:tf] ;+:yf jf PsfOsf
kbflwsf/Ln] kfpg]] kfl/>lds / ;'ljwf a}n] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
-%_ k'n ;+:yf jf PsfO{ jf cGo s'g} ;+:yfdf ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo
;+:yfsf] ;DklQ tyf bfloTj x:tfGt/0f ug{sf nflu b]xfosf] s'g} s'/f cfjZos
kg{] 5}g M
-s_ ;fx' jf s'g} ;Da4 kIfsf] ;xdlt lng,
-v_ k|rlnt sDkgL tyf lwtf]kq ;DaGwL sfg"gn] tf]s]sf] k|lqmof k"/f ug{,
jf
-u_ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yf kIf /x]sf] s'g} s/f/df
tf]lsPsf] k|lqmof k"/f ug{ .

**em= e'QmfgLsf] k|fyldstfqmd M -!_ km/kmf/vsf] k|lqmofdf /x]sf] jfl0fHo a} jf ljQLo


;+:yfsf] ;DklQ laqmLaf6 k|fKt /sd lgIf]kstf{, ;fx' / ljz]if k|zf;g ;d"xn]
d"Nof+sg u/L e'QmfgL ug'{ kg]{ b]lvPsf cGo JolQmx?nfO{ e'QmfgL ug{] tyf /sd
5'6\ofpg] sfo{ b]xfo adf]lhdsf] k|fyldstfsf cfwf/df ug{' kg{]5 M

52
-s_ o; P]gsf] Joj:yfsf] sfof{Gjogsf nflu a} tyf ljz]if k|zf;g ;d"xn]
u/]sf vr{, sd{rf/Lsf] kfl/>lds / ;'ljwf afktsf] vr{, ;f] ;DaGwdf
sfddf nufOPsf k]zfut Joj;foLsf] z'Ns tyf cGo ;Da4 vr{ nufot
km/kmf/vsf] k|lqmofdf u/]sf] cfjZos vr{,
-v_ lgIf]kstf{sf] s'n :jLs[t bfaL /sdsf] ;Ldfdf ga9\g] u/L k|rlnt sfg"g
adf]lhd ePsf lgIf]k aLdf ;'/If0f ;Ddsf] /sd jf To:tf] lgIf]k /sd
sfg"g adf]lhd :yfkgf ePsf] lgIf]k aLdf ;'/If0f ug{] ;+:yfn] lgIf]kstf{nfO{
e'QmfgL u/]sf] eP ;f] a/fa/sf] /sd,
-u_ v08 -v_ adf]lhd e'QmfgL eO{ afFsL x'g cfPsf] lgIf]k,
-3_ sfg"g adf]lhd ;'/lIft ;fx'sf] ?kdf dfGotf k|fKt JolQmx?sf] :jLs[t bfaL .
-@_ pkbkmf -!_ df plNnlvt qmd cg';f/ e'QmfgL ubf{ s'g} ju{sf] :jLs[t bfaLsf]
/sd e'QmfgL ug{ ckof{Kt ePdf ;dfg ju{sf bfaLstf{x?nfO{ ;dfg'kflts ?kdf
/sd ljt/0f ug{' kg{]5 .
-#_ lgIf]kstf{ jf ;'/lIft ;fx'x?nfO{ bfaLsf] e'QmfgL ubf{ /fli6otf, a;f]af;sf] :yfg
jf If]qflwsf/ h:tf s'g} klg cfwf/df e]befj gu/L ;dfg ?kn] e'QmfgL ug{'
kg{]5 .
-$_ ;dod} bfaL k]z ug{] ;'/lIft ;fx'x?sf] :jLs[t bfaL ;'/If0fdf /x]sf] ;DklQsf]
laqmLaf6 k|fKt /sdn] vfd];Dd klxnf] k|fyldstfdf /fvL e'QmfgL ug{' kg{]5 .
To:tf] ;'/If0fn] gvfd]sf] bfaL cGo ;fx'x?sf] bfaL ;/x x'g]5 .
-%_ bkmf **7= sf] pkbkmf -$_ adf]lhd l;h{gf x'g ;Sg] cfly{s Ifltk"lt{ ;DaGwL
bfloTj axg ug{] k|of]hgsf nflu ljz]if k|zf;g ;d"xn] To:tf] jfl0fHo a} jf
ljQLo ;+:yfsf] ;DklQ laqmLaf6 k|fKt ePsf] /sdsf] b'O{ k|ltzt /sd 5'} vftf
v8f u/L hDdf ug{' kg{]5 .
-^_ lgIf]kstf{ tyf ;'/lIft ;fx'x?nfO{ e'QmfgL u/L pkbkmf -%_ adf]lhd /sd
5'6\ofOPkl5 afFsL x'g cfpg] /sd k|rlnt sfg"g adf]lhd ltg{' a'emfpg' kg{] s/,
b:t'/, z'Ns ;f] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] cGo ;fx' jf :jLs[t bfaLstf{x?
tyf z]o/wgL jf cGo k|sf/n] :jfldTj u|x0f u/]sf JolQmx?nfO{ bkmf **0f= sf]
pkbkmf -#_ adf]lhd lgo'Qm lnlSj8]6/n] k|rlnt sfg"g adf]lhd tf]lsPsf]
k|fyldstfsf cfwf/df ;dfg'kflts ?kdf ljt/0f ug{' kg{]5 .
**`= ljz]if k|zf;g ;d"xn] a} jf ljQLo ;+:yf lgoGq0fdf lnPkl5sf] c;/ M -!_ ljz]if
k|zf;g ;d"xn] s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yf cfk\mgf] lgoGq0fdf lnPkl5 bkmf
**em= adf]lhd e'QmfgL k|fKt ug{ g;Sg] ;f] ;+:yfsf lgIf]kstf{ tyf ;fx'x?sf] bfaL /
s'g} n]gfsf] ;DaGwdf pQm ;+:yfsf] ;DklQ dflysf] clwsf/ sfod ug{] s'g} klg sfo{
:jtM :yug x'g]5 .

53
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;dfzf]wg, e'QmfgL / km5\of}{6
k|0ffnLdf ;+nUg JolQm;F+usf] sf/f]af/ tyf ;DklQ x:tfGt/0f ;DaGwL sfo{ /
km/kmf/vsf] k|lqmof;Fu ;DalGwt gePsf sfd s'/fx? :yug ePsf] dflgg] 5}g .
-#_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfnfO{ km/kmf/vsf] k|lqmofdf n}hfg k|of]hgsf] nflu
ljz]if k|zf;g ;d"x u7g x'g'eGbf 5 dlxgf cufj} To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo
;+:yf pk/ s'g} bfloTj jf ;'/If0fsf] clwsf/ l;h{gf ePsf]df afx]s To:tf]
jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] s'g} ;DklQ, bfloTj jf ;'/If0f pk/ s;}sf]
clwsf/ l;h{gf ePsf] dflgg] 5}g .
-$_ pkbkmf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg km/kmf/ssf] k|lqmof rln/x]sf]
jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ;DklQdfly ljz]if k|zf;g ;d"xn] l;h{gf u/]sf]
s'g} k|sf/sf] bfloTj jf ;'/If0fnfO{ afwf k'ofPsf] dflgg] 5}g .
-%_ ljz]if k|zf;g ;d"x u7g ePkl5 ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf]
z]o/wgL jf cGo s'g} k|sf/sf] :jfldTj /x]sf JolQmsf] ;Dk"0f{ clwsf/
km/kmf/vsf] k|lqmof ;dfKt geP;Dd :jtM lgliqmo x'g]5 .
-^_ ljz]if k|zf;g ;d"x u7g eO{ km/kmf/vsf] k|lqmofdf /x]sf] jfl0fHo a} jf ljQLo
;+:yfsf] xsdf lwtf]kq ;DaGwL k|rlnt sfg"gdf /x]sf Joj:yf nfu" x'g] 5}g .
**6= km/kmf/v ;DaGwL sf/afxL k|f/De x'g'eGbf klxn]sf sf/afxL lgliqmo x'g] M -!_
ljz]if k|zf;g ;d"xn] b]xfosf] cj:yfdf jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ;DklQdf
k|efj kfg{] sf/f]af/ jf t];|f] kIf;Fu ;DalGwt x:tfGt/0fnfO{ lgliqmo ug{ ;Sg]5 M
-s_ km/kmf/vsf] k|lqmof z'? x'g' cufj} ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf
lgIf]kstf{ jf ;fx'sf] lxt ljk/Lt x'g] u/L u/]sf sf/f]af/ jf ;Demf}tfx?,
-v_ km/kmf/ssf] k|lqmof z'? ePsf] ldltn] kfFr jif{ cufl8;Dd s'g} z]o/wgL,
;~rfns, kbflwsf/L jf ltgsf gft]bf/x?nfO{ jfl0fHo a} jf ljQLo
;+:yfn] lagf d"No u/]sf s'g} klg x:tfGt/0fx?,
-u_ km/kmf/vsf] k|lqmof z'? ePsf] ldltn] tLg jif{ cufl8;Dd s'g} t];|f] kIfnfO{
jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfn] lagf d"No u/]sf s'g} klg x:tfGt/0fx?,

-3_ km/kmf/vsf] k|lqmof z'? ePsf] ldltn] tLg jif{ cufl8;Dd jfl0fHo a} jf
ljQLo ;+:yfn] t'ngfTds ?kdf sd k|ltkmn k|fKt ug{] jf csf]{ kIfnfO{ a9L
k|ltkmn lbg] lsl;dn] ;DkGg u/]sf sf/f]af/x?,
-_ km/kmf/vsf] k|lqmof z'? ePsf] ldltn] kfFr jif{ cufl8;Dd jfl0fHo a} jf
ljQLo ;+:yfsf lgIf]kstf{sf] lxt ljk/Lt x'g] jf clwsf/ xgg\ x'g] u/L
ul/Psf] s'g} sfo{,

54
-r_ km/kmf/vsf] k|lqmof z'? ePsf] ldltn] 5 dlxgf cufl8;Dd ;DalGwt
jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfn] e'QmfgL ug{' kg{] shf{ afkt s'g} JolQmnfO{
kmfO{bf k'ofpg] p2]Zon] jf vf/]hLsf] k|lqmofdf ;fx'n] k|fKt ug{] /sd
a9fpg] p2]Zon] lghsf] gfddf ePsf] ;DklQ x:tfGt/0f .
t/ k|lt lgIf]k ladf / ;'/If0fn] vfd];Ddsf] /sd ggfg] u/L ul/Psf]
lgIf]k afktsf] e'QmfgLsf ;DaGwdf of] v08sf] Joj:yf cfslif{t x'g] 5}g .
-@_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] km/kmf/vsf] k|lqmof z'? ePsf] ldltn] Ps jif{ cufl8;Dd
jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ;~rfns, kbflwsf/L jf lghsf glhssf]
gft]bf/;Fu ;+:yfsf] lgIf]kstf{ tyf ;fx'sf] lxt ljk/Lt x'g] u/L ul/Psf sf/f]af/
ab/ ug{ jf ltgLx?af6 ;f] afktsf] /sd c;'n ug{ ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;DalGwt jfl0fHo a} jf
ljQLo ;+:yfn] cfk\mgf] ;fdfGo sf/f]af/sf] l;nl;nfdf u/]sf jf plrt / kof{Kt
d"No cfbfg k|bfg ePsf jf To:tf] ;+:yf km/kmf/vdf hfg' cufl8;Dd e'QmfgL
gePsf sf/f]af/nfO{ ljz]if k|zf;g ;d"xn] ab/ ug{] 5}g .
-$_ pkbkmf -!_ / -@_ adf]lhd ab/ ul/Psf sf/f]af/ jf x:tfGt/0faf6 ;DklQ k|fKt
ug{] JolQmn] To:tf] ;DklQ cljnDa lkmtf{ ug{' kg{]5 . ;DklQ k|fKt ug]{ JolQm;Fu
To:tf] ;DklQ g/x]sf] cj:yfdf ;f] ;DklQsf] d"No a/fa/sf] /sd ;DalGwt
jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfdf hDdf ug{' kg{]5 . s'g} unt dg;fon] To:tf]
sf/f]af/ ug{] tyf sf/f]af/ ab/ ePkl5 ;DklQ jf ;f] a/fa/sf] d"No ;DalGwt
jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfdf cljnDa lkmtf{ gug{] JolQmsf] xsdf lgh pk/
;'/lIft ;fx' ;/x bfaL sfod /xg]5 .
-%_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfaf6 c:jefljs
kn] sd d"Nodf s'g} JolQmnfO{ x:tfGt/0f eO{ To:tf] JolQmaf6 ;d]t t];|f]
kIfdf x:tfGt/0f ePsf] s'g} ;DklQsf] xsdf ;f]sf] nfut d"No lbO{ lkmt{f lng
;Sg]5 .
-^_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] km/kmf/vsf] k|lqmof ;~rfng ubf{ s'g} klg lsl;dsf] rn
crn ;DklQ jf xs x:tfGt/0f ug{ ;DalGwt lgsfonfO{ n]vL k7fpg ;Sg]5 .
o;/L ljz]if k|zf;g ;d"xn] n]vL k7fPsf]df ;DalGwt lgsfon] To:tf] rn crn
;DklQ jf xs ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] gfddf bflvn vf/]h jf
x:tfGt/0f ul/lbg' kg{]5 .
-&_ s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfdf km/kmf/vsf] nflu ljz]if k|zf;g ;d"x u7g
eO{ k|lqmofdf /x]sf] cj:yfdf s;}n] ;f] cufj} k|bfg u/]sf ljB't, kfgL, 6]lnkmf]g,
3/hUuf, ;jf/L ;fwg h:tf cGo j:t' tyf ;]jf afktsf] /sd k|fKt gu/]sf]
sf/0fn] dfq To:tf] j:t' tyf ;]jf aGb ug{ u/fpg x'bF }g . To;/L k|fKt j:t' tyf

55
;]jfsf] e'QmfgLsf] xsdf ljz]if k|zf;g ;d"xn] km/kmf/vsf] k|lqmofdf hfg' cl3
sfod /x]sf] jSof}tf /sd ;DalGwt ;]jf k|bfosnfO{ e'QmfgL ug{' kg{]5 .
**7= km/kmf/v ;DaGwL cGo Joj:yf M -!_ k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg km/kmf/vsf] k|lqmofdf /x]sf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yf;Fu ;DalGwt ;a}
bfaLx?sf ;DaGwdf o;} P]g adf]lhd x'g]5 .
-@_ ljz]if k|zf;g ;d"xsf] kx'Fr / lgoGq0fsf] clwsf/df s;}n] afwf cj/f]w, bvn
jf x:tIf]k ug{' u/fpg' xF'b}g . s;}n] To:tf] sfo{ u/] u/fPdf ljz]if k|zf;g
;d"xn] ;DalGwt k|zf;g jf k|x/LnfO{ cfjZos ;xof]usf] nflu cg'/f]w ug{
;Sg]5 . To;/L cg'/f]w eO{ cfPdf ;DalGwt lgsfon] cfjZos ;'/Iffsf] Joj:yf
u/L To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] sfof{no, ;DklQ, clen]v, alxvftf /
;"rgf k|ljlw k|0ffnL dfly ljz]if k|zf;g ;d"xsf] kx'Fr / lgoGq0f sfod ug{
;xof]u ug{' kg{]5 .
-#_ o; kl/R5]b adf]lhd ljz]if k|zf;g ;d"x jf a}n] u/]sf] sfd sf/afxLdf dsf{
kg{] s'g} kIfn] Ifltk"lt{sf] nflu ljz]if k|zf;g ;d"xn] a}df k|ltj]bg k]z u/]sf]
jf s'g} sf/0fn] ljz]if k|zf;g ;d"x lj36g ePsf]df lj36g ePsf] ldltn] ;f7L
lbgleq cbfnt ;dIf lgj]bg lbg ;Sg]5 .
-$_ cbfntn] b]xfosf] cj:yfdf dsf{ kg{] kIfnfO{ dgfl;a dflkmssf] cfly{s Ifltk"lt{
e/fO{ lbg ;Sg]5 M
-s_ km/kmf/ssf] qmddf clwsf/ If]q gf3L u/]sf] s'g} sfd sf/afxL ePsf]df,
-v_ o; P]g adf]lhd km/kmf/vsf] k|lqmof k"/f gu/]sf]df,
-u_ km/kmf/ssf] sf/afxL ubf{ kof{Kt cfwf/ / sf/0f lagf u/]sf]df .
-%_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] o; P]g adf]lhd cfkm"nfO{ k|fKt clwsf/sf] k|of]u ubf{
kf/bzL{ Pj+ Gofof]lrt tj/n] ;DalGwt lgIf]kstf{ tyf cGo bfaLstf{sf] lxt x'g]
u/L ug{' kg{]5 .
-^_ km/kmf/vsf] k|lqmofsf] l;nl;nfdf a} jf ljz]if k|zf;g ;d"xsf] k|ltlglwTj ug{]
jf lghnfO{ ;xof]u ug{] JolQmn] k|fKt ug{] kfl/>lds tyf ;'ljwf a}n] lgw{f/0f
u/] adf]lhd x'g]5 .
-&_ km/kmf/vsf] k|lqmofnfO{ ;xof]u k'Ug] u/L a} jf ljz]if k|zf;g ;d"xsf] lg0f{o
sfof{Gjog ug{] l;nl;nfdf ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf ;~rfns
tyf kbflwsf/Ln] u/]sf] s'g} sfo{sf lj?4df s'g} lgIf]kstf{, z]o/wgL jf ;fx'n]
s'g} lsl;dsf] d'2f dfldnf ug{ kfpg]] 5}g .
-*_ k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg a}n] s'g} jfl0fHo a} jf
ljQLo ;+:yfsf] km/kmf/v k|lqmofsf] ;DaGwdf ;f] ;+:yf;Fu ;DalGwt ;"rgf Pj+
ljj/0fx? s'g} ;/sf/L jf lghL If]qsf] s'g} JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfaf6

56
k|fKt ug{ ;Sg]5 . a}n] cfb]z lbPdf s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] d'Vo
Joj:yfksLo ;"rgf, k|ljlw /xg] :yfg tyf ;f] ;+:yfn] ug{] ;+j]bgzLn Pj+ d'Vo
sfo{ ;lxtsf] ljj/0f a} ;dIf k]z ug{' kg{]5 . To;/L a}n] dfu]sf] s'g} klg
;"rgf k|bfg ug{' ;DalGwt JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfsf] st{Jo x'g]5 .
**8= km/kmf/v ;DaGwL sfo{sf] clGtd ljj/0f k]z ug{' kg{] M -!_ ljz]if k|zf;g ;d"xn]
km/kmf/v ;DaGwL sfo{ ;DkGg u/]kl5 jf To:tf] ;d"xsf] Dofb ;dfKt ePkl5 jf s'g}
sf/0fn] ;f] ;d"x lj36g ePsf] kGw| lbgleq lghn] cfkm"n] ;DkGg u/]sf] sfd
sf/afxL Pj+ ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] cfDbfgL / vr{sf] ljj/0f,
ljQLo sf/f]af/sf] >f]t Pj+ ;f]sf] pkof]u ;DaGwL ljj/0f nufot afFsL ;DklQ /
bfloTjsf] ljj/0f tof/ u/L k/LIf0f u/fO{ ;f] ;d]t ;dfj]z ul/Psf] k|ltj]bg a}
;dIf k]z ug{' kg{]5 . To:tf] k|ltj]bgdf ;f] ;+:yfsf ;Gbe{df eljiodf a}n] rfNg' kg{]
sbdx?sf] ;DaGwdf cfjZos ;'emfj ;d]t ;dfj]z ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|ltj]bg k|fKt ePkl5 a}n] ;f] k|ltj]bgdf plNnlvt ;'emfj
;d]tnfO{ ljrf/ u/L bkmf **5= adf]lhd pQm jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf]
;~rfngsf] Joj:yf ldnfpg] jf bkmf **0f= adf]lhd vf/]hLsf] nflu cbfntdf
lgj]bg lbg] ljifodf cfjZos lg0f{o ug'{ kg]{5 .
**9= kf/:kl/s ;xof]usf] cfbfg k|bfg ug{] M -!_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] a}sf] k"j{
:jLs[lt lnO{ s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] km/kmf/vsf] k|lqmof cufl8 a9fpg]
l;nl;nfdf ljb]zL d'n'ssf] ;DalGwt lgsfo;Fu cfjZostf cg';f/ ;xof]usf nflu
cg'/f]w ug{ ;Sg]5 .
-@_ ljz]if k|zf;g ;d"xn] s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] km/kmf/vsf] k|lqmofsf
;DaGwdf a}sf] k"j{ :jLs[lt lnO{ csf]{ d'n'sdf eO/x]sf] sf/afxLnfO{
kf/:kl/stfsf] cfwf/df ;xof]u ug{ jf csf]{ d'n'ssf] clwsf/ k|fKt lgsfon]
ul//x]sf] sfd sf/afxLnfO{ dfGotf k|bfg ug]{ u/L cfjZos sf/afxL cufl8
a9fpg ;Sg]5 . o:tf] ;xof]u ubf{ jf sfd sf/afxLnfO{ dfGotf k|bfg ubf{
bfaLstf{x?nfO{ ;dfg Jojxf/ ug{' kg{]5 .
-#_ uf]kgLotf sfod ug{' kg{] tyf ;+j]bgzLn tYof+sx?sf] ;'/Iff ug{' kg{] cj:yfdf
afx]s ljz]if k|zf;g ;d"xn] km/kmf/ssf] k|lqmofdf /x]sf] jfl0fHo a} jf ljQLo
;+:yfsf] n]gf c;'nL, km/kmf/v of]hgf cflbsf ljifodf a}sf] k"j{ :jLs[lt lnO{
ljb]zL d'n'ssf] ;DalGwt lgsfo;Fu ;"rgf cfbfg k|bfg ug{ ;Sg]5 .
-$_ g]kfndf :yflkt eO{ ljb]zdf ;d]t zfvf jf sfof{no /x]sf] jfl0fHo a} jf
ljQLo ;+:yf jf ljb]zL d'n'sdf :yfkgf eO{ g]kfndf zfvf jf sfof{no /x]sf]
s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] km/kmf/vsf ;DaGwdf a} tyf lgIf]k aLdf
;'/If0f ug{] ;+:yfn] ;d]t Ps cfk;df ;dGjo / ;xof]u cfbfg k|bfg ug{
;Sg]5g\ .

57
-%_ a} tyf lgIf]k ladf ;'/If0f ug{] ;+:yfn] ljb]zL d'n'ssf ;DalGwt lgsfon]
ul//x]sf] km/kmf/v tyf ;f]sf] of]hgfsf ;DaGwdf cfk;L ;Demf}tf u/L
km/kmf/vdf k/]sf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf] ;DaGwdf k|efj kfg{] s'g}
36gf jf ;d:ofsf] af/]df s'g} hfgsf/L jf ;xof]u dfu u/]sf]df To:tf] hfgsf/L
jf ;xof]u cfbfg k|bfg ug{ ;Sg]5g\ .
-^_ o; bkmf adf]lhd kf/:kl/stfsf] cfwf/df ljb]zL d'n'ssf] s]Gb|Lo a}, jfl0fHo
a} jf ljQLo ;+:yf jf lgIf]k aLdf ;'/If0f ug{] ;+:yf;Fu s'g} ;xof]u lng'kbf{ jf
;dGjo ug{'kbf{ ;/sf/L :t/af6} To:tf] ;xof]u tyf ;dGjo cfjZos k/]df ;f]
;DaGwdf cfjZos Joj:yf ldnfO{ lbg a}n] g]kfn ;/sf/ ;dIf l;kmfl/;
ug]{5 .
**0f= vf/]hLsf] nflu lgj]bg lbg ;Sg]M -!_ a}n] s'g} klg jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfsf
;DaGwdf z'? u/]sf] km/kmf/vsf] k|lqmof ;dfKt ePdf jf cGo s'g} sf/0fn] ;f]
k|lqmof ;DkGg gxF'b} ;f] ;DaGwdf ljz]if k|zf;g ;d"xn] lbPsf] ;'emfj jf cGo
cfwf/df ;d]t To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yf /fd|f];+u ;~rfng x'g g;Sg] eGg]
s'/fdf a} ljZj:t ePdf To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfnfO{ vf/]h ug{sf nflu
cbfnt ;dIf lgj]bg lbg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd a}n] vf/]hLsf] nflu lgj]bg lbPsf]df To:tf] jfl0fHo a} jf
ljQLo ;+:yfsf] vf/]hLsf] ;DaGwdf bfdf;fxL ;DaGwL P]g, @)^# sf] bkmf !) sf]
pkbkmf -#_ / bkmf !# nfu" x'g] 5}g .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd a}n] lgj]bg lbPsf]df To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yf
vf/]hLsf] nflu cbfntn] lnlSj8]6/ lgo'Qm ug{] cfb]z lbg ;Sg]5 .

kl/R5]b !)
jf;nft, n]vfk/LIf0f tyf k|ltj]bg
*(= cfly{s jif{ M a}sf] cfly{s jif{ g]kfn ;/sf/sf] cfly{s jif{ ;/x x'g]5 .
()= n]vf k|0ffnL M -!_ a}n] g]kfn n]vfdfg cg';f/sf] n]vf k|0ffnL cg'?k sf/f]af/ /
ljQLo cj:yf :ki6 b]lvg] u/L cfk\mgf] cfo Joosf] ljj/0f b'?:t /fVg' kg{]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg g]kfn n]vfdfgdf ;dfj]z
gePsf If]qx?df cGt/f{li6o n]vf dfkb08nfO{ cfwf/sf] ?kdf lng' kg{]5 .

bf]>f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .

58
(!= jflif{s k|ltj]bg M -!_ a}n] jf;nft, ====== cfo Joo / ;f];u ;DalGwt ljj/0f
;d]t v'nfO{ k|To]s cfly{s jif{sf] nflu jflif{s k|ltj]bg tof/ ug{' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf]] jflif{s k|ltj]bg a}n] k|To]s cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] ldltn]
rf/ dlxgfleq g]kfn ;/sf/df k]z ug{]5 .
(@= n]vfk/LIf0f M -!_ a}sf] n]vfk/LIf0f dxfn]vfk/LIfsn] ug{]5 .
-@_ ;ldltn] rfx]df a}sf]] cfGtl/s n]vfk/LIf0f afx\o n]vfk/LIfsaf6 klg u/fpg
;Sg]5 . To:tf] n]vfk/LIf0f u/fpbf cGt/f{li6o k|rng cg';f/sf] n]vf k|0ffnL
cg'?k u/fOg]5 .
(#= g]kfn ;/sf/df k|ltj]bg k]z ug{] M -!_ a}n] k|To]s cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] ldltn]
rf/ dlxgfleq b]xfosf k|ltj]bgx? g]kfn ;/sf/ ;dIf k]z ug{' kg{]5 M
-s_ n]vfk/LIf0f k|ltj]bg .
-v_ cfgf] sfd sf/afxL af/]sf] k|ltj]bg .
-u_ cfly{s tyf ljQLo cj:yf af/]sf] k|ltj]bg .
-@_ a}n] k|To]s dlxgf ;dfKt ePsf] kGw| lbgleq cfgf] dfl;s jf;nft tof/ u/L
k|sfzg ug]{5 .
($= df}lb|s gLlt ;DaGwL k|ltj]bg M a}n] k|To]s jif{ df}lb|s gLlt ;DaGwL k|ltj]bg
;fjh{lgs hfgsf/Lsf]] nflu k|sfzg ug]{5 . o;/L k|sfzg ul/g] k|ltj]bgdf b]xfosf]
s'/fx? ;dfj]z x'g' kg]5
{ M
-s_ a}n] cl3Nnf] jif{ cjnDag tyf nfu" u/]sf] df}lb|s gLltsf] l;+xfjnf]sg /
d"Nofg .
-v_ a}n] cfufdL jif{ cjnDag tyf nfu" ug{]{ df}lb|s gLltsf]] cf}lrTo / ;f]sf]
ljj]rgf .
kl/R5]b !!
s;"/, b08 ;hfo / sf/afxL
(%= o; P]g adf]lhd s;"/ u/]sf] dflgg] M -!_ s;}n] of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf]
lgod jf ljlgod jf ;f] cGtu{t hf/L ul/Psf]] cfb]z jf lgb]{zg ljk/Lt x'g] u/L
lgIf]k lnPdf jf shf{ lbPdf jf l8a]Gr/ jf cGo ljQLo pks/0f hf/L u/]df jf a}n]
lgwf{/0f u/]sf] gLlt ljk/Lt Aofh lng' jf lbg' u/]df jf hfnL jf vf]6f] jf gSsnL jf
k|ltlnlk d'b|f hf/L u/]df jf To:tf] d'b|f ljt/0f jf n]gb]gdf ;+nUg ePdf, ljb]zL

bf]>f] ;+zf]wgf/f lemlsPsf] .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

59
ljlgdo sf/f]af/ u/]df jf To:tf sfo{df ;+nUg ePdf ====== jf k|rlnt sfg"g
adf]lhd a} af6 Ohfhtkq lng' kg{]df ;f] glnO{ To:tf] sf/f]af/ u/]df jf kl/R5]b
(s= adf]lhdsf] km/kmf/vsf k|lqmofdf afwf k'ofPdf o; P]g adf]lhd s;"/ u/]sf]
dflgg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df n]lvP b]lv afx]s s;}n] of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod
jf ljlgod jf ;f] cGtu{t hf/L ul/Psf]] cfb]z jf lgb]{zg kfngf gu/]df ;d]t
lghn] o; P]g adf]lhd s;"/ u/]sf] dflgg]5 .
(^=b08 ;hfo M -!_ bkmf (% sf] pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhdsf] s;"/ ug{] JolQmnfO{
pQm s;"/;Fu ;DalGwt lauf] hkmt u/L lauf]sf] tLg u'0ff;Dd hl/afgf jf tLg
jif{;Dd s}b jf b'j} ;hfo x'g]5 .
-@_ bkmf (% sf] pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd ;hfo ubf{ lauf] sfod ug{ g;lsg]
cj:yf ePdf s;"/sf] dfqf x]/L a9Ldf bz nfv ?k}ofF;Dd hl/afgf jf tLg
jif{;Dd s}b jf b'j} ;hfo x'g]5 .
-#_ bkmf (% adf]lhdsf] s;"/ s'g} kmd{, sDkgL jf ;+:yfn] u/]sf]df To:tf] ;hfo ;f]
kmd{, sDkgL jf ;+:yfsf] d'Vo kbflwsf/LnfO{ x'g5
] .
-$_ bkmf (% adf]lhdsf] s;"/ ug{ pBf]u ug{] jf To:tf] s;"/ ug{ d2t k'ofpg]
JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yf jf To:tf] kmd{, sDkgL jf ;+:yfsf] kbflwsf/LnfO{
d'Vo s;'/bf/nfO{ x'g] ;hfosf] cfwf ;hfo x'g]5 .
(&= g]kfn ;/sf/ afbL x'g] M bkmf (% df plNnlvt s;"/ ;DaGwL d'2f g]kfn ;/sf/ afbL
eO{ bfo/ ul/g]5 / To:tf] d'2f ;/sf/L d'2f ;DaGwL P]g, @)$( sf] cg';"rL! df
;dfj]z ePsf]] dflgg]5 .
(*= a}n] hfgsf/L lbg] M bkmf (% df plNnlvt s;"/ s;n} u/]sf] hfgsf/L s'g}
dfWodaf6 a}nfO{ x'g cfPdf a}n] cfjZos sf/afxLsf]] nflu g]kfn ;/sf/ jf
;DalGwt lgsfodf n]vL k7fpg]5 .
((= a}sf]] lgodg pNn\3g u/]df x'g] hl/afgf M -!_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf]
lgod jf ljlgod jf ;f] cGtu{t a}n] hf/L u/]sf] cfb]z jf lgb{]zgsf] pNn\3g
a}af6 Ohfhtkq k|fKt s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfn] u/]df To:tf] pNn\3g;u
;DalGwt /sdsf]] xb;Ddsf]] hl/afgf a}n] To:tf] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfnfO{
ug{{ ;Sg]5 .

bf]>f] ;+zf]wgf/f lemlsPsf] .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

bf]>f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .

60
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf]] a}sf]] lgodgsf]] pNn\3g jfl0fHo a} jf ljQLo
;++:yfsf ;~rfns, kbflwsf/L jf sd{rf/Laf6 ePsf]df To:tf] hl/afgf ;DalGwt
;~rfns, kbflwsf/L jf sd{rf/LnfO{ x'g]5 .
!))= a}sf]] lgodg pNn\3g u/]df x'g] ;hfo M -!_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf]
lgod jf ljlgod jf ;f] cGtu{t a}n] hf/L u/]sf] cfb]z jf lgb{]zgsf] pNn\3g
a}af6 Ohfhtkq k|fKt s'g} jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfn] u/]df To:tf] jfl0fHo a}
jf ljQLo ;++:yfnfO{ a}n] b]xfo adf]lhdsf]] Ps jf Ps eGbf a9L ;hfo ug{{
;Sg]5 M
-s_ ;r]t u/fpg] jf lnlvt r]tfjgL lbg] .
-v_ ;'wf/fTds sbd rfNgsf] nflu ;~rfns ;ldltnfO{ sa'lnotgfdf u/fpg] .
-u_ af/Djf/ x'g] pNn\3g cGt ug{, To;af6 cnu /xg / ;'wf/fTds sbd
rfNgsf] nflu lnlvt cfb]z hf/L ug{]{ .
-3_ a}n] lbg] ;]jf lgnDag jf cGt ug{] .
-_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfn] cfgf] z]o/ xf]N8/nfO{ lbg] nfef+zsf]]
ljt/0fdf k|ltaGw nufpg] .
-r_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfn] :jLsf/ ug{{ ;Sg] lgIf]k jf lbg ;Sg] shf{df
k|ltaGw nufpg] .
-5_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] sf/f]af/df cfl+zs jf k"0f{ k|ltaGw
nufpg] .
-h_ jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]] Ohfhtkq lgnDag jf /2 ug{]{ .
-@_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod jf ljlgod jf ;f] cGtu{t a}n] hf/L
u/]sf] cfb]z jf lgb]{zg a}af6 Ohfhtkq k|fKt jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf
;~rfns jf kbflwsf/L jf sd{rf/Ln] pNn\3g u/]df jf lghx?n] lgIf]kstf{ jf
;j{;fwf/0fsf] lxt ljk/Lt sfd u/]sf] jf lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0fsf]] l;nl;nfdf
a} jf lg/LIf0f tyf ;'kl/j]If0f ug{]{ clwsf/Ln] dfu u/]sf] sfuhft, ljj/0f jf
tYof tf]lsPsf]] ;doleq k]z gu/]df To:tf] ;~rfns, kbflwsf/L jf
sd{rf/LnfO{ a}n] b]xfo adf]lhdsf]] ;hfo ug{{ ;Sg]5 M
-s_ ;r]t u/fpg] jf gl;xt lbg] .
-v_ lgnDagdf /fVg] .
-u_ kfr nfv ?k}of;Dd gub hl/afgf ug{]{ .
-3_ tna, eQf nufotsf] ;Dk"0f{ ;'ljwfx? lbg aGb u/fpg ;DalGwt jfl0fHo
a} jf ljQLo ;++:yfsf]] ;~rfns ;ldltnfO{ cfb]z lbg] .

61
-_ ;~rfnsnfO{ ;~rfns kbaf6 x6fpg jf kbflwsf/L jf sd{rf/LnfO{
;]jfaf6 cjsfz lbg nufpg ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yfsf]]
;~rfns ;ldltnfO{ cfb]z lbg] .
!)!= cfly{s hl/afgf / ;hfosf]] sfo{ljlw M -!_ bkmf (( tyf bkmf !)) adf]lhd cfly{s
hl/afgf jf ;hfo ubf{ a}n] b]xfosf] sfo{ljlw cjnDag ug{' kg{]5 M
-s_ k|:tfljt ;hfo ug{' cl3 a}n] b]xfosf] s'/fx? pNn]v u/L cf/f]lkt ;++:yf
jf JolQmnfO{ k|:tfljt hl/afgf jf ;hfosf] af/]df cfgf] ;kmfO k]z ug{]
kGw| lbgsf] Dofb lbO{ lnlvt ;"rgf lbg' kg]{5 M
-!_ s;"/sf] k|s[lt,
-@_ s;"/sf] k|s[lt cg'?k nufpg ;lsg] hl/afgfsf] /sd jf k|:tfljt
;hfo, /
-#_ s;"/sf]] ;+lIfKt Joxf]/f .
-v_ v08 -s_ adf]lhd cf/f]lkt ;++:yf jf JolQmn] pQm cf/f]k;u ;xdt jf
c;xdt ePsf] ;DaGwdf kG3| lbgleq lnlvt k|ltlqmof k7fpg' kg{]5 .
-u_ cf/f]lkt ;++:yf jf JolQmn] ;f] s;"/ pk/ c;xdlt JoQm u/]sf] Joxf]/f lrQ
a'bf] ePdf a}n] To:tf] cf/f]knfO{ ;+zf]wg, ;Lldt jf vf/]h ug{{ ;Sg]5 .
-3_ cf/f]lkt ;++:yf jf JolQmn] ;f] s;"/ pk/ ;xdlt JoQm u/]df jf lrQ a'bf]]
k|ltlqmof lbg g;s]df a}n] To:tf] hl/afgf jf ;hfo ug{]5 .
-_ v08 -3_ adf]lhd nufOPsf]] hl/afgf ;DalGwt jfl0fHo a} jf ljQLo
;++:yfn] a}df /fv]sf] vftfaf6 sf u/L lng] u/L a}n] cfb]z hf/L ug{{
;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ sf]] v08 -_ adf]lhd a}nfO{ k|fKt x'g] gub hl/afgf ;fwf/0f
hu]8f sf]ifdf hDdf ul/g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg bkmf !)) sf] pkbkmf -!_ sf]
v08 -s_, -v_, -u_ / -3_ tyf pkbkmf -@_ sf] v08 -s_ / -v_ cGtu{tsf]
;hfo ubf{ s'g} klg lsl;dsf] sfo{ljlw ckgfpg' kg{] 5}g .
!)@= k'g/fj]bg nfUg]M bkmf (( tyf bkmf !)) cGtu{t a}n] u/]sf] ;hfo pk/ lrQ
ga'g] jfl0fHo a} jf ljQLo ;++:yf jf ;f]sf ;~rfns jf kbflwsf/L jf sd{rf/Ln]
;hfo kfPsf] ldltn] k}+tL; lbgleq pRr cbfntdf k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 .

bf]>f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .

62
kl/R5]b !@
ljljw

!)#= e'QmfgL, lSnol/ / ;]6nd]G6 M -!_ a}n] r]s, e'QmfgL cfb]z, cGt/ a} e'QmfgL
tyf a}n] tf]s]sf] d'b|fdf eP, u/]sf] ;'/If0f sf/f]af/ tyf cGo s'g} e'QmfgL
pks/0fsf] lSnol/ tyf ;]6nd]G6sf] Joj:yf ug{ / ;f]sf] lgodg, lg/LIf0f tyf
;'kl/j]If0f sfo{ ;d]t ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf]] sfo{ ubf{ a}n] cfjZos sfo{ljlw lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf]] lSnol/ tyf ;]6nd]G6 Joj:yfsf k|of]hgsf] nflu
jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfn] a}n] tf]s]sf] zt{sf] cwLgdf /xL a}df jf
a}n] tf]s]sf] cGo s'g} ;++:yfdf vftf vf]Ng' kg]{5 .

-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd a}n] lgodg ubf{ jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfn] ;Demf}tf
u/L Ph]06 jf afx\o >f]t dfkm{t u/fpg] e'QmfgL, lSnol/ / ;]6nd]G6 ;DaGwL
sf/f]af/ ;d]t lgodg ug{'sf ;fy} To:tf] sf/f]af/sf] cfjZostf cg';f/ lg/LIf0f
tyf ;'kl/j]If0f ;d]t ug{ ;Sg]5 .
!)$= tYof ;ng M -!_ a}n] cfgf] p2]Zo k|fKt ug{{ tyf cfgf] sfo{ ;Dkfbg ug{ cfkm}
jf g]kfn ;/sf/ jf cGo lgsfoaf6 cfkm"nfO{ cfjZos kg{] tYof ;ng ug{
;Sg]5 . o; k|of]hgsf] nflu a}n] ============ leq jf aflx/sf] cflwsfl/s JolQm,
;\3, ;++:yf / cGt/f{li6o ;\3, ;++:yf;u klg ;xof]]u lng ;Sg]5 .
-@_ a}n] cfgf] sfo{If]q;u ;DalGwt tYof ;ng, ;\u|x tyf ljt/0f Joj:yfnfO{
;dGjo / kl/dfh{g ug{{ cfjZos Joj:yf ug{{ ;Sg]5 .
!)%= 6i6 vftf M a}n] ljz]if k|of]hgsf] nflu 6i6 vftfsf]] ?kdf 5'} vftf vf]Ng /
;~rfng ug{ ;Sg]5 . To:tf] vftfdf hDdf /x]sf] /sd cGo s'g} k|of]hgsf] nflu
k|of]u ug{{ kfOg] 5}g . To:tf] vftfdf /x]sf]] ;DklQ To:tf vftfsf]] bfloTj k"/f ug{
dfq k|of]u ul/g]5 / To:tf] bfloTj k"/f ug{ a}n] cGo vftfdf /x]sf] /sd jf
;DklQ k|of]u ug{ kfpg] 5}g .
!)^= sfd sf/afxL ab/ gx'g] M ueg{/, 8]k'6L ueg{/ jf ;~rfnssf]] lgo'lQm jf ;ldltsf]]
u7gdf s'g} /Lt gk'u]sf] jf ueg{/, 8]k'6L ueg{/ jf ;~rfnssf]] kb l/Qm /x]sf]]
sf/0fn] dfq a} jf ;ldltsf]] s'g} sfd sf/afxL ab/ x'g] 5}g .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{] P]g, @)^^ f/f lemlsPsf] .

63

!)^s= jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfdf sfd ug{ gx'g] M -!_ ueg{/ eO;s]sf] JolQmn] s'g}
jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfdf s'g} klg x}l;otdf /xL sfd ug{ x'Fb}g .
-@_ 8]k'6L ueg{/ / a}sf sfo{sf/L lgb]{zs cfk\mgf] kbaf6 x6]sf] jf cjsfz kfPsf]
ldltn] tLg jif{;Dd / a}sf] clws[t :t/sf] sd{rf/L cfk\mgf] kbaf6 x6]sf] jf
cjsfz kfPsf] ldltn] b'O{ jif{;Dd s'g} klg jfl0fHo a} jf ljQLo ;+:yfdf s'g}
klg x}l;otdf /xL sfd ug{ xF'b}g .
t/ o; pkbkmfdf tf]lsPsf] ;dofjlw k'/f ePkl5 s'g} klg jfl0fHo a} jf
ljQLo ;+:yfdf s'g} klg x}l;otdf /xL sfd ug{sf] nflu ;DalGwt 8]k'6L ueg{/,
sfo{sf/L lgb]{zs jf clws[tn] a}sf] k"j{ l:js[lt lng' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg g]kfn ;/sf/af6 lgo'lQm
x'g] kbdf of] Joj:yf nfu" x'g] 5}g .

!)^v= ljz]if1sf] ;]jf pknAw u/fpg' kg]{ M g]kfn ;/sf/n] cg'/f]w u/]df a}n]
cfkm";+Fu ePsf] ljz]if1sf] ;]jf pknJw u/fpg' kg{5
] .

!)^u= g]kfn ;/sf/n] lgb{]zg lbg ;Sg] M -!_ d'b|f, a}l / ljQ ;DaGwdf g]kfn
;/sf/n] a}nfO{ lgb{]zg lbg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lbOPsf] lgb{]zgsf] kfngf ug{' a}sf] st{Jo x'g]5 .
!)&= c;n lgotn] u/]sf] sfddf hjfkmb]xL x'g gkg]{ M -!_ of] P]g / o; P]g cGtu{t
ag]sf] lgod jf ljlgod jf ;f] cGtu{t hf/L ul/Psf]] cfb]z jf lgb]{zg adf]lhd
c;n lgotn] u/]sf] s'g} sfd sf/afxLsf]] ;DaGwdf ueg{/, 8]k'6L ueg{/, ;~rfns
jf =====a}sf sd{rf/L jf ljz]if k|zf;g ;d"x JolQmut jf ;fd'lxs ?kn]
hjfkmb]xL x'g] 5}gg\ .
t/ hfgfhfg jf unt dg;foaf6 ul/Psf] s'g} sfdsf] ;Gbe{df eg] lghx?
JolQmut ?kdf lhDd]jf/ x'g]5g\ .
-@_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod jf ljlgod jf ;f] cGtu{t hf/L
ul/Psf]] cfb]z jf lgb]{zgsf]] kfngf ug{sf] lgldQ c;n lgotn] u/]sf] jf ug{
vf]h]sf] s'g} s'/fn] x'g cfPsf] jf x'g] xflg gf]S;fgLsf] ;DaGwdf ueg{/, 8]k'6L
ueg{/, ;~rfns jf a}sf s'g} clws[t jf sd{rf/L lj?4 s'g} lsl;dsf] d'2f
k/]df To:tf] d'2fsf]] vr{ a}n] Joxf]g]{5 .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

bf]>f] ;+zf]wgf/f lemlsPsf] .

64
t/ hfgfhfg jf unt dg;foaf6 ul/Psf]] s'g} sfdsf]] ;Gbe{df k/]sf]
d'2fsf] vr{ a}n] Joxf]g{] 5}g .

!)*= zkyu|x0f ug{M -!_ cfgf] cf]xbfsf]] sfd z'? ug{{' eGbf cufl8 ueg{/ tyf
;~rfnsn] ;jf{]Rr cbfntsf]] k|wfg GofofwLz jf lghn] tf]s]sf] GofofwLz ;dIf /
8]k'6L ueg{/n] ueg{/ ;dIf cg';"rL adf]lhdsf]] 9frfdf kb tyf uf]kgLotfsf]] zky
u|x0f ug{{' kg{]5 .
-@_ a}df klxnf] k6s lgo'Qm sd{rf/L jf ;Nnfxsf/n] cfgf] cf]xbfsf] sfd z'?
ug{{' eGbf cufl8 tf]lsP adf]lhd kb tyf uf]kgLotfsf]] zky u|x0f ug{' kg]{5 .
!)(= o;} P]g adf]lhd x'g] M k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg o; P]gdf
n]lvP hltdf o;} P]g adf]lhd x'g]5 .
!!)= lgod tyf ljlgod agfpg] clwsf/ M -!_ o; P]gsf] p2]Zo sfof{Gjog ug{ a}n]
g]kfn ;/sf/sf]] :jLs[lt lnO{ b]xfosf] ljifodf cfjZos lgod agfpg ;Sg]5 M
-s_ ljb]zL ljlgdo sf/f]af/ .
-v_ hn]sf], RofltPsf], em'lqPsf], d]l6Psf] jf cfs[lt lalu|Psf] a} gf]6 tyf
l;Ssfsf]] ;fegf{ .
-u_ g]kfn ;/sf/ / a} aLr x'g] Jofkfl/s sf/f]af/ .

-3_ o; P]gsf] p2]Zo sfof{Gjog ug{ ;ldltn] cfjZos 7fg]sf] cGo ljifox? .
-@_ o; P]gsf] p2]Zo sfof{Gjog ug{ ;ldltn] b]xfosf] ljifodf ljlgod agfpg
;Sg]5 M
-s_ ;ldltsf]] a}7s x'g] :yfg, ;do / tT;DaGwL sfo{ljlw .
-v_ ;ldltn] cfjZostf cg';f/ pk;ldlt u7g ug{] / To:tf] pk;ldltsf]
sfo{ljlw .
-u_ a}sf sd{rf/Lx?sf]] lgo'QmL, a9'jf, ;?jf, avf{:tL, kfl/>lds tyf ;'ljwf,
lgj[Qe/0f, pkbfg, ;~ro sf]if, labf, cfr/0f tyf cg'zf;g / ;]jf
;DaGwL zt{ .
-3_ ;ldltn] ueg{/nfO{ / ueg{/n] 8]k'6L ueg{/nfO{ jf a}sf cGo sd{rf/LnfO{
clVtof/L ;'Dkg] .
-_ a}sf] tkm{af6 ul/g] kf, sa'lnot ;DaGwL zt{ .

klxnf] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .

klxnf] ;+zf]wgf/f yk .

65
-r_ a}sf]] 5fk rnfpg] .
-5_ a}n] /fVg' kg]{ x/lx;fa, vftf, axL jf cGo ;]|:tf, sfuhft / To;sf]
9frf .
-h_ a}sf]] cfGtl/s n]vfk/LIf0f tyf lg/LIf0f .
-em_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfsf]] ;'kl/j]If0f .
-`_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;++:yfn] k]z ug{'{ kg]{ ljj/0f .
-6_ a}sf]] gub df}Hbft jf gubsf]] lhDd]jf/L .
-7_ a} tkm{af6 ug{' kg{] d'2f dfldnf jf cGo sf/afxLsf] kl/rfng .
-8_ shf{ lgoGq0f .
-9_ a}sf]] vr{ Joj:yf .

-9!_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;+:yfx? Ps cfk;df ufEg] ufleg] ;DaGwdf .

-9@_ jfl0fHo a} tyf ljQLo ;+:yfx?sf] zL3| ;'wf/fTds sf/afxL ;DaGwdf .

-9#_ shf{ ;"rgf ;DaGwdf .

-9$_ e'QmfgL tyf lx;fa ldnfg ;DaGwdf .

-9%_ km/kmf/v ug{] ;DaGwdf .

-9^_ a}n] hf/L ug{] Ohfhtkqsf ;DaGwdf .

-0f_ o; P]gsf] p2]Zo sfof{Gjog ug{ cfjZos kg]{ cGo ljifox?
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df plNnlvt ljifo afx]s o; P]g adf]lhd hf/L ug{' kg{]
cfb]z, lgb{]zg, sfo{ljlw tyf dfu{bz{g ueg{/n] hf/L ug{]5 .
-$_ pkbkmf -@_ cGtu{t ag]sf] ljlgod / pkbkmf -#_ cGtu{t hf/L ul/Psf]]
cfb]z tyf lgb]{zg a}n] g]kfn ;/sf/sf]] hfgsf/Lsf]] lgldQ k7fpg]5 .

bf]>f] ;+zf]wgf/f yk .

klxnf] ;+zf]wgf/f yk .

66
-%_ pkbkmf -@_ cGtu{{t ag]sf] ljlgod jf pkbkmf -#_ cGtu{t hf/L ul/Psf] cfb]z
jf lgb{]zg a}n] ;fj{hlgs ?kdf k|sfzg / k|zf/0f ug{] jf u/fpg]5 .
!!!= lgb{]lzsf agfO{ nfu" ug]{ M a}n] o; P]gsf] p2]Zo sfof{Gjog ug{ of] P]g jf o; P]g
cGtu{t ag]sf] lgod jf ljlgodsf] cwLgdf /xL ;do ;dodf cfjZos lgb{]lzsf
agfO{ nfu" ug{ ;Sg]5 .
!!@= vf/]hL / arfp M -!_ b]xfosf P]gx? vf/]h ul/Psf] 5g\ M -s_ g]kfn /fi6 a} P]g,
@)!@, -v_ d'b|f P]g, @)$) .
-@_ pkbkmf -!_ cGtu{t vf/]h ul/Psf P]gx? adf]lhd eP u/]sf] ;Dk"0f{ sfd
sf/afxL o;} P]g adf]lhd eP u/]sf] dflgg]5 .

b|i6Jo M != g]kfn /fi6 a}+s -klxnf] ;+zf]wg_ P]g, @)^# sf] bkmf & o; k|sf/ /x]sf] 5 M
&= g]kfn /fi6 a} -klxnf] ;+zf]wg_ cWofb]z lgliqmo ePkl5 To;sf]] kl/0ffd M g]kfn /fi6
a} -klxnf] ;+zf]wg_ cWofb]z, @)^@ lgliqmo ePkl5 csf]{ clek|fo gb]lvPdf ;f]
lgliqmotfn],
-s_ ;f] cWofb]z lgliqmo x'bfsf] jvt rNtL gePsf]] jf sfod g/x]sf]] s'g} s'/f klg
hufpg] 5}g,
-v_ ;f] cWofb]z adf]lhd rfn" ePsf] s'/f jf ;f] adf]lhd /Lt k' ofO cl3 g} ul/Psf]]
s'g} sfd jf ef]lu;s]sf] s'g} s'/fnfO{ c;/ kfg{] 5}g,
-u_ ;f] cWofb]z adf]lhd kfPsf], xfl;n u/]sf]] jf ef]u]sf] s'g} xs, ;'ljwf, st{Jo jf
bfloTjdf c;/ kfg{] 5}g ,
-3_ ;f] cWofb]z adf]lhd ul/Psf]] s'g} b08 ;hfo jf hkmtnfO{ c;/ kfg{] 5}g,
-_ dfly n]lvPsf] s'g} To:tf] xs, ;'ljwf, st{Jo, bfloTj jf b08 ;hfosf] ;DaGwdf
ul/Psf]] s'g} sfd sf/afxL jf pkfonfO{ c;/ kfg{] 5}g / pQm cWofb]z sfod /x]
;/x To:tf] s'g} sfg"gL sf/afxL jf pkfonfO{ klg z'? ug{] rfn" /fVg jf nfu"
ug{ ;lsg]5 .
@= s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug{{] P]g, @)^# f/f ?kfGt/ ul/Psf] zAbx? M >L % sf]
;/sf/ sf] ;f g]kfn ;/sf/ .

67

cg';"rL
-bkmf !)* sf] pkbkmf -!_ ;u ;DalGwt_
zkyu|x0f kmf/fd

d================================= g]kfn /fi6 a}sf]] ============================== sf]] kbdf lgo'Qm


ePsf]n] ;f] ============================= kbsf]] st{Jo OdfGbf/L;fy kfngf ug{]5' / a}sf]]
lxtnfO{ ;b}j Wofgdf /fVg]5' . a}sf]] sf/f]af/ tyf uf]Ko /fVg' kg{] s'/fx? sxL+ st} k|sfz
kfg{] 5}g . ================================= sf]] x}l;otn] ;~rfns ;ldltn] clwsf/ lbPsf]] /
sfg"gn] afWo u/]sf] cj:yfdf afx]s d]/f] hfgsf/Ldf cfPsf] hfgsf/L tyf ;"rgf kbdf
axfn /x]sf] jf g/x]sf] h'g;'s} cj:yfdf klg k|ToIf jf ck|ToIf ?kdf s'g} klg k|sf/n]
s;}nfO{ hfgsf/L lbg] 5}g egL O{dfg wd{ ;DemL ;To lgi7fk"j{s zky u|x0f ub{5' .

zky u|x0f ug{{] kbflwsf/Lsf] zky u|x0f u/fpg] kbflwsf/Lsf]


b:tvt M b:tvt M
gfd M gfdM
kb M kbM
ldlt M ldltM
5fk M

klxnf] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .

68

You might also like