Professional Documents
Culture Documents
Vn hc Vit Nam
thi ton cu ho
ebook
copyright @2012 Nguyn Hng Quc
published by K Sch eBook Publishing Center
Smashwords edition
MC LC
Li ni u 9
1. Ton cu ho 13
2. Gii lnh th ho 57
3. Tnh lai ghp 85
4. Ch ngha hu hin i v nhng ci (cn) cht 12
trong vn hc 5
5. Ch ngha hu hin i v ch ngha tin v 18
7
6. Ch ngha hu hin i - nhng mnh ngh vn 22
3
7. Mng ho: Mt cuc cch mng thm lng 24
5
Ti liu tham kho chnh 27
3
Bng tra cu 28
3
Li ni u
1
Michael Denning (2004), Culture in the Age of Three Worlds,
London: Verso, tr. 24.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 9
1
Malcolm Waters, sd., tr. 18-20. Nguyn vn cu va c
dch: material exchanges localize; political exchanges
internationalize; and symbolic exchanges globalize.
2
Nh trn, tr. 160.
3
Nh trn, tr. 184.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 15
Ci gi l bn cht ca vn ho ng i y l
g? C th tm gn li mt cu: L kinh nghim mi v
khng gian v thi gian. Kinh nghim y, vi Anthony
Giddens, l s tch ri thi gian ra khi khng gian (time-
space distanciation) m rng cc quan h gia a
phng ny vi nhng a phng khc ngay c khi chng
hon ton xa cch nhau v phng din a l; 1 vi David
Harvey, l s dn nn thi-khng gian (time-space
compression), , khng gian b thu hp li v thi gian
tr thnh ngn hn, hn na, xu hng khch th ho v
ph qut ho ca khi nim khng gian v thi gian cn
cho php thi gian trit tiu khng gian;2 vi Manuel
Castell, ni khng gian ca s tun chy (space of flows) -
mt th gii ca s chuyn dch, , cc quan h x hi
khng dng li s gn gi v phng din a l - xung
t vi khng gian ca ni chn (space of places) vn gn
lin vi lnh th theo cch hiu truyn thng; chnh ci
khng gian ca s tun chy ny, cng vi thi-gian-phi-
thi (timeless time), tr thnh nn tng vt cht ca nn
vn ho mi.3
1
Jonathan Xavier Inda v Renato Rosaldo, Tracking global
flows, trong cun sch dn trn, tr. 15.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 19
1
Hoi Thanh & Hoi Chn (1967), Thi nhn Vit Nam (n bn
u tin in nm 1942), Thiu Quang ti bn ti Si Gn, tr. 10.
28 | Nguyn Hng Quc
1
Xin xem thm phn bn v lai cng trong cun Vn hc Vit
Nam t im nhn h(u h)in i ca Nguyn Hng Quc (2000), tr.
318-21. C th xem trn Tin V:
http://www.tienve.org/home/literature/viewLiterature.do?
action=viewArtwork&artworkId=141
34 | Nguyn Hng Quc
1
Phm Th Hoi (1993), T Man Nng n AK v nhng tiu
lun, California: Hp Lu, tr. 176.
36 | Nguyn Hng Quc
1
Dominique Laporte (2000), History of Shit, Nadia Benabid v
Rodolphe el-Khoury dch t ting Php (Histoire de la merde), The
MIT Press xut bn.
40 | Nguyn Hng Quc
1
Phm Th Hoi (1993), sd., tr. 173-4.
2
Ton b cun tiu thuyt ny c a ln Talawas.org vo
thng 8, 2004.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 43
1
Alberto Martinelli (2005), Global Modernization, Rethinking
the Project of Modernity, London: Sage, tr. 102.
44 | Nguyn Hng Quc
1
Xem thm bi Mt phin bn h(u h)in i cho vn hc Vit
Nam in trong cun My vn ph bnh v l thuyt vn hc ca
Nguyn Hng Quc (2007), California: Vn Mi, tr. 283-318.
2
Nh hai cu th tng truyn ca H Xun Hng: Mt n
thng ngng ng xem chung / Chng bo nhau rng: y i ung.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 47
1
Saskia Sassen (1991), The Global: New York, London, Tokyo,
Princeton: Princeton University Press.
2
Kenich Ohmae (1996), The Borderless World, New York:
Harper.
3
V quan h gia ton cu ho v ch ngha hin i cng nh
ch ngha hu hin i, c th xem Alberto Martinelli (2005), sd, tr.
82-137.
48 | Nguyn Hng Quc
1
Dana Polan, Globalisms Localism in trong cun Global
Local do Rob Wilson v Wimal Dissanayake bin tp, Duke
University Press xut bn ti Durham nm 1996, tr. 255-283.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 49
1
V quan h gia tnh ton cu v tnh a phng c th xem
chng The Global in the Local do Arif Dirlik vit, trong cun
Global Local va dn, tr. 21-45.
2
Gii lnh th ho
1
Anthony Gilles (1990), The Consequences of Modernity, nxb
Polity Press, tr. 18; John Tomlinson (1999), sd, tr. 51-52.
2
Marc Aug (1995), Non-places: Introduction to the
Anthropology of Supermodernity, Verco xut bn ti London, tr. 78;
John Tomlinson (1999), sd, tr. 109.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 53
1
Xem John Tomlinson (1999), sd, tr. 121.
2
John Tomlinson, Cultural Globalization in trong tp The
Blackwell Companion to Globalization do George Ritzer bin tp
(2007), Blackwell xut bn ti Oxford, tr. 359-363.
3
Bn ting Anh Kafka: Towards a Minor Literature do Dana
Polan dch, Rda Bensmaia vit li ni u, University of Minnesota
Press xut bn ti Minneapolis nm 1986.
54 | Nguyn Hng Quc
1
Nh trn, tr. 16-7. Cc v d trong ngoc n cng u ca
Deleuze v Guattari.
56 | Nguyn Hng Quc
1
Benedict Anderson (1991), Imagined Community: Reflections
on the Origin and Spread of Nationalism, Verco xut bn ti London.
2
Xem bi Present Pasts: Media, Politics, Amnesia ca
Andreas Huyssen in trong cun Globalization do Arjun Appadurai
bin tp (2001), Duke University Press xut bn ti Durham, tr. 57-77.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 65
l vi t nc mi v vi th gii ni chung,
cn vi qu gc th sao? Th cng vy. Cc cy bt lu
vong cng khng th c ng gp no khc ngoi t cch
lu vong v nhng h qu t t cch lu vong ca mnh,
trong ni bt nht vn l ci bn sc lai ghp vn l c
im ca nhng k sng gia cc bin gii, sng xuyn
qua cc bin gii. Lu nay, mt s ngi nhit tnh v giu
tinh thn dn tc cng nh tinh thn trch nhim cp xa
gn n cuc hi nhp ca vn hc lu vong vo vi vn
hc trong nc. Theo ti, ch l iu ho huyn, thm
ch, nhm nh. Nh vn thc s khng cn hi nhp hay ti
hi nhp vo u c. Trong lnh vc chnh tr, kinh t hay
vn ho, ngi ta cn hi nhp sng cn. Nhng trong
lnh vc vn hc ngh thut, hi nhp ch c ngha l cht.
Nh vn, nh th khng cn hi nhp: vi h, hi nhp
bao gi cng mang ngha xu, l quay lng li vi con
1
Salman Rushdie (1991), Imaginary Homelands, Granta Books
xut bn ti London, tr. 394.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 69
V Huy Cn:
Cc v La hn cha Ty phng
Cc v gi qu ti th bo
Nm xa ti ht v tr ca
By gi ti ht t n hoa
Ti ht chin tranh nh try hi
ng nn xu h khi ni di
Tri mi ngy li sng c sao u
V Ch Lan Vin:
iu tn ? u ch c iu tn
Ta ngh ti vng sao t thu y
Chim bo bo, la chiu cn gi dy
La nh sng trn u m thay i sc ph sa
Thay i c cn m
Ai dm bo con tu khng mng tng
Mi m khuya khng ung mt vng trng
Lng ta cng nh tu, ta cng ung
Mt anh em trong sui cn hi nh vn
V Hoi Thanh:
Li v cho nt li ln cho au
Bnh th ti thu bc u
Vn cha th tt ni cu nhn tnh
Git mnh mnh li thng mnh
Tn canh tnh ru bng hnh cng tan.
1
Ngoi trng hp suy i v ti nng v nhn cch ca cc tc
gi thnh danh trc nm 1945, sau ny sng min Bc nhc
trn, c th dn thm bng chng khc v tnh hiu qu ca s lnh
o ca ng: t bo Vn Ngh ca Hi Nh Vn: trc, thi
Nguyn Ngc lm Tng bin tp, t bo va c nh gi cao v
ngh thut va c mi ngi, t gii cm bt n gii c gi ni
chung, yu thch; sau, khi Nguyn Ngc b ph phn v b cch chc,
t bo c ng chm sc cn thn; hu qu: khng ai thm c
na! Trong lnh vc bo ch, gn y cng c trng hp tng t: t
bo Tui Tr vn l t bo thuc loi c uy tn v bn chy nht
Vit Nam, nhng t khi ng thay i Ban bin tp, tng cng s
lnh o th n li tr thnh mt t bo km ci, nht nho v s
lng pht hnh gim i n hn 100.000 bn/k. Xem bi Huy c
tng thut trn blog: http://blog.360.yahoo.com/blog-
_Q78P6g5br89WVUa77qC3PG4?p=5760 (ngy 15.9.2008)
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 77
1
V lch s pht trin ca t hybridity va k, ti nht nhnh
v tng hp t nhiu ngun khc nhau trn internet v cc sch tham
kho (c lit k trong cc phn ch thch ca bi ny).
2
Jan Nederveen Pieterse, Globalization as Hybridization in
trong cun Global Modernities do Mike Featherstone, Scott Lash v
Roland Robertson bin tp (1995), London: Sage Publications, tr. 45-
68.
3
Pnina Werbner, Introduction: the Dialectis of Cultural
Hybridity in trong cun Debating Cultural Hybridity do Fnina
Werbner v Tariq Modood bin tp (1997), London v New Jersey:
Zeb Books, tr. 1. Nguyn vn: Hibridity is here a theoretical
metaconstruction of social order.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 81
1
Edward W. Said (1993), Culture and Imperialism, London:
Vintage, tr. xxix; Marwan M. Kraidy (2005), sd., tr. 75; v Adam
Ruper (1999), Culture, The Anthropologists Account, Cambridge:
Havard University Press, tr. 13.
2
Trong rt nhiu cng trnh nghin cu v tnh lai ghp chu
M Latin, cun Hybrid Cultures ca Nstor Garca Canclini (1995),
sd., c gii nghin cu nh gi rt cao v thng xuyn c
trch dn.
3
Dn theo Marwan M. Kraidy (2005), sd., tr. 75.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 91
1
Hoi Thanh & Hoi Chn (1967), Thi nhn Vit Nam, Si Gn:
Thiu Quang (ti bn), tr. 29-38.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 95
1
Xem bi Theo chn mt mn n in li trong Tu bt ca V
Phin (1986), Califormia: Vn Ngh, tr. 84-88.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 99
Con ng t ng nht bn sc dn tc v bn sc
chu nhanh chng dn n ng ct vi s thnh cng d
dng ca thc dn Php trong qu trnh bnh nh Vit
Nam, v c bit vi vic Phan Bi Chu b bt, b cm
c, v sau , b an tr cho n ngy qua i. Vn ho Vit
Nam tan hoang nh mt bnh a: ci c b ph sp trong
khi ci mi vn cha c hnh th g c. Theo ti, chnh
l mi trng thun li cho cc n lc sng to v cch tn
ca th h tr thc tn hc xut hin t thp nin 1920 n
1
Gesa Westermann, Benefiting from a shared identity
Asianisms in Southeast Asia and Japan, a case study in Vietnamee
national identity in New Hybridities: Societies and Cultures in
Transition, do Frank Heideman v Alfonso de Toro bin tp (2004),
ti liu dn.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 101
1
Anne Raffin, Postcolonial Vietnam: hybrid modernity, in
trn Postcolonial Studies, tp 11, s 3, 2008, tr. 342. Nguyn vn:
We argue that communist modernity is one element of Vietnamese
postcolonialism.
2
Jan Nederveen Pieterse (2004), sd., tr. 82.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 103
tuyt i vi tc gi, bt k iu c th gy nn cm
gic xa l v kh hiu i vi ngi c, d gi n tng
l theo xu hng ngoi quc ho (foreignization); v
hai, mang tc gi n vi c gi, ngha l c gng ni ho
(domesticization) tc phm, lm cho bn dch cng d hiu
v d cm chng no cng tt chng y. V phng din
l thuyt, rt kh chng minh ch trng no l ng.
Nhng trong vic dch, vi t cch mt kinh nghim c
nhn thng nht, hai ch trng trn t khi thnh vn
v cng t khi r rng. Tt c nm la chn: mnh mun
g? Theo ti, nguyn tc chnh y l: chnh vic dch
theo hng ngoi quc ho, gi nguyn tnh l
(strangeness) ca iu mnh mun dch bao nhiu cng
lm cho bn thn mnh cng nh dn tc mnh tr thnh
giu c by nhiu.1
1
y, ti ch bn n vic dch t ting nc ngoi sang ting
Vit m thi.
110 | Nguyn Hng Quc
ci h m hc u m mnh c gio dc v
theo ui c khi gn ht cuc i. T ni ngng v s
hoi nghi y, ngi ta s i u? Ti ng cu hi y cng
chnh l ci cu hi m hin nay nhng ngi cm bt
trong nhm th d hayth rc cng ang trn trc
tm kim. C th kt qu s dn n s ra i ca mt s
lai ghp mi gia ci gi l th v nhng ci vn b xem
l khng phi th. C th.
1
Dn theo Marwan M. Kraidy (2005), sd., tr. 87 - 93.
2
Nguyn Huy Thip (1999), sd., tr. 337.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 115
-- mt t nc cn ang cu mang ci mc cm
t ti vn ho hu thuc a c k (old postcolonial
cultural inferiority complex) v nn chnh ci
di sn ca ch ngha a vn ho thc s ca n
bng mt ch ngha c vn ho cng khai mang
tnh n p v thin cn -- v t nc ny ang
cc k cn nhng iu ny. Trong mt h thng
th gii vi hai v i lp ton cu/hu thuc a,
h c th gip nng cao v th v sc mnh vn
ho ca Hoa K.1
1
Dn theo Hong Ngc-Tun, Tin ti mt nn vn chng
ton cu ho in trong cun Vn hc hin i v hu hin i qua
thc tin sng tc v gc nhn l thuyt, Vn Ngh xut bn ti
California. C th xem trn: http://www.tienve.org/home/acti
vities/viewTopics.do?action=viewArtwork&artworkId=139
4
Ch ngha hu hin i
v nhng ci (cn) cht trong vn hc
1
Dn theo Mike Featherstone (2007), Consumer Culture and
Postmodernism, London: Sage, tr. 1.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 119
1
Phm Th Hoi, Ch, Tp ch Vit (Melbourne, c) s 3
(1999), tr. 35. C th xem bi ny trn Tin V:
http://www.tienve.org/home/literature/viewLiterature.do?
action=viewArtwork&artworkId=243
124 | Nguyn Hng Quc
1
Linda Hutcheon (2002), The Politics of Postmodernism, London:
Routledge, tr. 170 & 181.
2
Peter V. Zima, Why the Postmodern Age Will Last in trong
cun Beyond Postmodernism, Reassessments in Literature, Theory
and Culture, Klaus Stierstorfer bin tp (2003), Berlin: Walter de
Gruyter, tr. 13-27.
126 | Nguyn Hng Quc
1. Ci cht ca chn l
1
Mark Poster (1989), Critical Theory and Poststructuralism, in
Search of a Context, Ithaca: Cornell University Press, tr. 15.
2
Nh trn.
138 | Nguyn Hng Quc
Chn l l g? [ l] mt i binh c ng ca
nhng n d, nhng hon d, nhng s nhn cch
ho, ni tm li, tng s quan h ca con ngi,
nhng iu c khai trin, hon v v trang im,
mt cch y cht th v cht tu t, v cng l
nhng iu sau mt thi gian di c s dng,
dng nh tr thnh vng chc, nh nhng in
phm v nhng bn phn i vi mt dn tc;
chn l l nhng o tng v nhng g ngi ta
qun bng rng n vn l o tng; nhng n d
so rng v khng cn kh nng gy cht n
tng no na; nhng ng tin cc mn ht
hnh nh, ch cn tr li mt mnh kim loi, ch
khng cn l ng tin na.1
1
Friedrich Nietzsche (1976), The Portable Nietzsche, Walter
Kaufmann dch v gii thiu, New York: Penguin Books, tr. 46-7.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 139
1
Jacques Derrida (1981), sd., tr. 38-40.
142 | Nguyn Hng Quc
2. Ci cht ca cc i t s
1
Alasdair MacIntyre (1981), After Virtue: A Study in Moral
Theory, London: Duckworth, tr. 201.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 145
1
Dn theo John Bryce Merrill trong bi Stories of Narrative:
On Social Scientific Uses of Narrative in Multiple Disciplines ng
trn
http://www.colorado.edu/ling/CRIL/Volume20_Issue1/paper_MERRI
LL.pdf
2
James Phelan (2005), Living to Tell about It: A Rhetoric and
Ethics of Character Narration, Ithaca: Cornell University Press, tr.
205-210. Dn theo Matti Hyvanrinen, Towards a Conceptual History
of Narrative c trn http://www.helsinki.fi/collegium/e-
series/volumes/volume_1/001_04_hyvarinen.pdf
3
Dn theo Matti Hyvanrinen, nh trn.
146 | Nguyn Hng Quc
1
Stuart Sim (1996), Jean-Franois Lyotard, London: Prentice
Hall / Harvester Wheatsheaf, tr. 31.
150 | Nguyn Hng Quc
1
Dn theo Ian Gregson (2004), Postmodern Literature, London:
Arnold, tr. 2.
2
Tuy nhin, Baudrillard li chu nh hng kh su t mt
ngi khc: Marshall McLuhan. Xem cun McLuhan and Baudrillard
ca Gary Genosko (1999), London: Routledge. Xin lu : mc d
c phn ln gii nghin cu v ch ngha hu hin i xem l l
thuyt gia ca ch ngha hu hin i, bn thn Baudrillard li t chi
ci danh hiu y. Tr li mt cuc phng vn, ng ni: Ngi ta nn
t hi liu ch ch ngha hu hin i hay hu hin i c ngha g
khng. Trong chng mc m ti bit, n khng c ngha g c. (Xem
cun Jean Baudrillard, Live Theory ca Paul Hegarty do Continuum
xut bn ti London nm 2004, tr. 5).
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 155
1
Ngoi ra, cn c th v hn th, th v khai t, v.v
2
Jean Baudrillard (1983), sd., tr. 11.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 157
1
Nh trn, tr. 83.
2
Nh trn, tr. 99.
3
Hong Ngc-Tun (2002), Vn Hc Hin i v Hu Hin i
qua Thc Tin Sng Tc v Gc Nhn L Thuyt, California: Vn
Ngh.
4
Jean Baudrillard (1983), sd., trang 40-1.
158 | Nguyn Hng Quc
1
Nhiu phng vin k: khi n vng Vnh theo di v tng
thut cc din bin cuc chin ngay ti ch theo yu cu ca cc to
bo, h ch lm c mi mt vic l ngi trong cn phng no ,
m ti vi ln, xem chng trnh tin tc ca CNN bit nhng g ang
xy ra vng Vnh! (Xem Jean Baudrillard, 1995, tr. 2).
2
Cc v d lin quan n Vit Nam ny u l ca ti.
3
Jean Baudrillard (1995), sd., tr. 65-6.
160 | Nguyn Hng Quc
Sa sai ri li sa sai
Sa th c sa, sai th c sai.
my i . My hy ly ngay my ra lm la m t chy
ht nhng phong cnh c ca tm tng my.1
Nhng cu vn c thi b xem l bng bt v nng
ni, by gi, c li, li thy l hay. Khng chng thch
hp cho thi by gi.
1
Nguyn Tun (1994), Tuyn tp, tp 1, L Huy Nguyn tuyn
chn, H Ni: Vn Hc, tr. 351.
170 | Nguyn Hng Quc
Cn na.
1
ca Kurt Pinthus. Dn theo Richard Murphy (1998),
Theorizing the Avant-Garde, Cambridge: Cambridge University Press,
tr. 57.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 181
Vn vn.
2
Quan nim ny vn manh nha t thi hin i ch ngha, s
pht trin mnh vo thi hu hin i ch ngha. Xin lu l theo
phn ln gii nghin cu, c bit l Ihab Hassan, trong cun The
Dismemberment of Orpheus: Towards a Postmodern Literature xut
bn ln u nm 1971, cho ch ngha a a v c bit Marcel
Duchamp thuc v ch ngha hu hin i hn l ch ngha hin i.
(tr. 267-8). Trong cun Sociology of Postmodernism (Routledge,
1990), Scott Lash cng ng nh vy: Ti xem ch ngha tin v
thi 1920 l hu hin i. (tr.158)
1
Michael Levenson (bin tp) (1999), The Cambridge
Companion to Modernism, Cambridge: Cambridge University Press,
tr. 210.
188 | Nguyn Hng Quc
1
Jean-Franois Lyotard (1992), sd., tr. 22.
2
Nh trn, tr. 24.
194 | Nguyn Hng Quc
Tic.
1
Dn theo Patrick Waldberg (1997), Surrealism, London:
Thames & Hudson, tr. 21.
208 | Nguyn Hng Quc
Ni n ci mi l ni n s t on hn l s k
tc; l ci cn m m hn l nhng g r rng.
28. Hu nh tt c cc c im ca ch ngha hu
hin i u c th tm thy trong ch ngha hin i.
Tnh cht phn mnh, t on, lp ghp, giu nhi,
xo nho ranh gii gia cc th loi, thm ch, gia
cc phm tr (ngh thut / thng mi, c tuyn /
bnh dn), v.v u manh nha t cc tro lu a
a, siu thc, v lai v lp th. S khc bit ch l
mc : nhng sng kin mi manh nha ch ngha
hin i tr thnh ch o ch ngha hu hin i.
V quan trng nht, thi . Nu ch ngha hin i
thch tm kim nhng ci ph qut, ch ngha hu hin
i tm kim nhng ci c th; ch ngha hin i c
tnh c thoi, ch ngha hu hin i c tnh tng
thoi; ch ngha hin i ch mc vo nhng yu t
trung tm, ch ngha hu hin i lu n nhng
ting ni bn l, thm ch, nhng ting ni b bp
nght hay b qun lng. Xoay quanh mt trung tm,
ch ngha hin i cao tnh cht lin tc, cht ch
v thng nht; ch trng phi tm ho, ch ngha hu
hin i khuyn khch tnh cht phn mnh v t
on. Bn cht ca ch ngha hin i c tnh ton tr;
ch ngha hu hin i c tnh a nguyn. Ch ngha
hin i tin vo s tnh ca cc bin c, ch ngha hu
hin i ch tin vo k c. Tin vo s tnh cng c
ngha l tin vo s tin ho v s tin b; tin vo k
c, ngi ta ch tin vo ch quan tnh. Nim tin vo
tnh ch quan ng ngha vi nim tin vo tnh tng
i. Tin vo s tng i, tht ra, l khng thc s tin
vo ci g c, hay ni cch khc, ch tin vo chnh
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 223
1
A.S. Cohan (1975), Theories of Revolution, London: Thomas
Nelson & Sons, tr. 31.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 235
1
Theda Skocpol (1979), States and Social Revolutions: A
Comparative Analysis of France, Russia and China, New York:
Cambridge University Press, tr. 4.
236 | Nguyn Hng Quc
1
Xem
http://www.news.com.au/technology/story/0,28348,2585742
0-5018992,00.html
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 239
2
Steven Harris, The future is now, The Sunday Age (c),
23.8.2009, tr. 1.
240 | Nguyn Hng Quc
1
Xem bi "From Global Village to Global Mind" ca Derrick de
Kerckhove, ng trn UNESCO Courier s thng 2.1995.
2
Jean Baudrillard (1983), Simulations, Semiotext, New York.
3
Trong bi "The dump-down" ng trn bo The Nation s ra
ngy 17 thng Ba nm 1997, Todd Gitlin, mt gio s v Vn ho,
Bo ch v X hi hc ti New York University nghin cu mi
cun tiu thuyt c bo The New York Times xp loi bn chy nht
trong tun l u tin ca thng Mi ca cc nm 1996, 1976, 1956
v 1936. ng khm ph thy cch dng vn i thoi t nm 1936
n nm 1996 tng ln 40%. Cng trong thi gian y, chiu di ca
cu vn gim xung 27% v s lng cc du cu gim xung 55%.
Phn tch k hn, Todd Gitlin nhn thy s thay i din ra nhanh
nht l trong khong thi gian t 1956 n 1976. Trong hai mi nm
ny, cu vn trong cc cun tiu thuyt bestsellers cng ngy cng
ngn li v n gin dn. Nu trong nm 1956, chiu di trung bnh
ca cu vn l 17.75 t th nm 1976 l 13.55 t; nu trong nm 1956,
s lng cc du cu l 1.5 th nm 1976 l 0.85. Todd Gitlin cho
khng phi l iu ngu nhin. Thi gian ny trng hp vi s pht
trin ca ti vi. V di p lc ca ti vi, cc cun tiu thuyt bnh dn
c vit nh mt th kch bn phim: cu vn ngn gn v gin d,
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 243
1
http://talawas.org/talaDB/talaDBFront.php?rb=08
2
C th c ton b 8 s Vit ny trn website Tin V:
http://tienve.org/home/viet/viewVietJournals.do;jsessionid=7EB0B0A
AFE4392C7104273AD53805FB1
248 | Nguyn Hng Quc
in t: Tin V (www.tienve.org) v Da Mu
(www.damau.org).
Vi vn hc mng, ci gi l hp lu khng
dng li hai mi trng a l: trong v ngoi nc. N
rng hn hn: th gii. Trong ci khng gian phi a l
ca vn hc mng, c ngi vit ln ngi c u tr
thnh nhng du mc i rong t vng ny n vng khc.
H xuyn qua cc bin gii. H la c gia cc bin gii.
Kinh nghim v, t , bn sc ca h c nh hnh
khng phi t truyn thng hay t nhng g h suy ngh
m chnh l t cc im ni kt trn mng. Trong ngha
, ngi ta sa cu ni ni ting ca Ren Descartes,
Ti t duy, vy ti hin hu, thnh Ti ni kt, vy ti
hin hu (I link, therefore I am). Vi h, ranh gii quc
gia khng cn l khung nhn thc (epistemological
framework) duy nht hay kin c nh ngy xa na. c
nh th A hay B by gi, ngi ta khng ch ngh n
250 | Nguyn Hng Quc
1
Roland Barthes (1977), "The Death of the Author", in trong
tp Image, Music, Text, Stephen Heath dch v bin tp, Hill & Wang
xut bn ti New York, trang 146-148.
2
Michel Foucault (1979), "What is an Author?", in trong tp
Textual Strategies: Perspectives in Post-Structuralist Criticism, Josu
V. Harari bin tp, nxb Methuen, London.
254 | Nguyn Hng Quc
Nu c tc gi ln c gi u l nhng ng-tc
gi, h qu u tin l tnh chuyn nghip ca vn hc s
b thch thc nghim trng. Xa, thi tin-hin i, cng
vic vit lch nm trong tay mt tng lp c tuyn t i;
bc vo thi hin i, vi s pht trin ca k ngh in n,
bo ch v xut bn c pht trin mnh m, cng vic
vit lch dn dn c thng mi ho, v v thng mi
ho, n dn dn c chuyn nghip ho: vit vn tr
thnh mt ngh. Khi vn hc c chuyn ln mng, c s
kinh t ca dng vn hc trn giy in b lay : n khng
nhng khng xin qung co c m cng khng th bn
c. Th gii mng, cho n nay, vn l th gii... cha.
Rt him khi ngi ta chu tr tin c bt c iu g.
Thnh ra, vit li tr thnh vit chi nh ngy xa. Khng
nhun bt. Khng li tc. Vit tho mt cn ghin. Th
thi. Xu hng y, khng sm th mun, cng s dn n
hin tng gii-chuyn nghip ho (deprofessionalism)
vn hc. u cng th. Ring Vit Nam, qu trnh
gii-chuyn nghip ho y khng chng s nhanh chng
hn hn nhng ni khc. Ti sao? L do chnh l ci gi l
chuyn nghip ho trong vn hc Vit Nam ch va mi
chm, cn rt mong manh, do , rt d b dp tt. iu
, d nhin, ng bun. Nhng khng phi l tuyt vng.
Thot ra khi p lc ca thng mi v ngh nghip,
ngi cm bt cng d thot khi p lc ca d lun v
thnh kin, t , ca thi quen v truyn thng, d t tin
i vo cc cuc phiu lu v th nghim khng nhng
trong t tng m cn trong c bt php. Bit u, nh ,
vn hc c nhiu trin vng i mi hn. Nu khng, n
cng tr li vi bn cht nguyn thu ca n: mt tr chi
ngn ng v ng thi cng l mt tr chi t biu hin.
Vn hc Vit Nam thi ton cu ho | 257
1
George P. Landow (1992), Hypertext: The Convergence of
Contemporary Critical Theory and Technology, Baltimore: Johns
Hopkins University Press. Dn li theo Thomas Swiss trong bi
Electronic Literature: Discourses, Communities, Traditions in trong
cun Memory Bytes: History, Technology and Digital Culture do
Lauren Rabinovitz & Abraham Geil bin tp (2004), Durham: Duke
University Press, tr. 287-8.
Ti liu tham kho chnh
Foster, Hal (1996), The Return of the Real, Cambridge: The MIT
Press.
Foster, Hal (bin tp) (1983), The Anti-Aesthetic, Essays on
Postmodern Culture, Seattle: Bay Press.
Foucault, Michel (1980), Power/Knowledge: Selected Interviews and
other Writings, 1972-1977, Colin Gorden, Leon Marshall, John
Mepham v Kate Soper dch, New York: Pantheon Books.
Fox, Richard G. (bin tp) (1991), Recapturing Anthropology:
Working in the Present, Santa Fe: School of American
Research Press.
Fukuyama, Francis , The end of history?, National Interest, summer
1989, tr. 3-18.
Funkhouser, C.T. (2007), Prehistoric Digital Poetry: An Archaeology
of Forms, 1959-1995, Tuscaloosa: The University of Alabama
Press.
Giddens, Anthony (1990), The Consequences of Modernity, Stanford:
Stanford University Press.
Glazier, Loss Pequeno (2002), Digital Poetics: The Making of E-
Poetries, Tuscaloosa: The University of Abalama Press.
Goulimari, Pelagia (bin tp) (2007), Postmodernism, What Moment?,
Manchester: Manchester University Press.
Gregson, Ian (2004), Postmodern Literature, London: Arnold.
Grenz, Stanley J. (1996), A Primer on Postmodernism, Michigan:
William B. Eerdmans.
Harari, Josu V. (bin tp) (1979), Textual Strategies: Perspectives in
Post-Structuralist Criticism, London: Methuen.
Harris, Marvin (1999), Theories of Culture in Postmodern Times,
Walnut Creek: Altamira Press.
Harvey, David (1989), The Condition of Postmodernity, Cambridge:
Basil Blackwell.
Hayles, N. Katrerine (2008), Electronic Literature, New Horizons for
the Literary, Notre Dame (Indiana): University of Notre Dame
Press.
Hegarty, Paul (2004), Jean Baudrillard, Live Theory, London:
Continuum.
Heidegger, Martin (1971), Poetry, Language, Thought, Albert
Hofstadter dch, New York: Harper & Row.
Heidegger, Martin (1978), Basic Writing, David Farrell Krell bin tp,
London: Routledge.
266 | Nguyn Hng Quc
i t s (grand narrative)..47,
49, 117, 142, 147, 148,
151, 161, 166, 215
ng nh Hng.................74
ng Hin.........................247
ng Thai Mai............99, 264
ng Thn.........................110
in phm..........................260
in phm (canon)..26, 54, 87,
89, 117, 138, 164, 169,
170, 171, 219, 255
on Cm Thi...................110
c vn ho (monoculture).90,
115, 116
i m hc (counter-
aesthetics).......................76
i t s (counter-narrative)
..................................76, 87
i vn ho (counter-culture)
........................................76
i-thi ca (counter-poetry) 110
i-thng tin (counter-
information)..................241
i-t s (counter-narrative)
......................................215
i-vn ho (counter-culture)
..............................215, 227
ng-tc gi (co-author)...255,
256
-gia (in-between)62, 66, 88,
109, 112