Abdlkdir-i Geyln hazretleri buyurdu ki: Hakk yaamak, nefsinin

arzularn, haram ve zararl isteklerini yerine getirmemek demektir.

Allah telya en yakn olan, ahlk gzel, kalbi rahat olandr. En stn
amel, kalbin Allahtan bakasna ynelmemesidir.

Bidat yoluna sapmaynz! tat ediniz, muhalif olmaynz! Sabrediniz,

szlanmaynz! Sabit kalnz, ayrlp dalmaynz! Bekleyiniz, mit
kesmeyiniz! znz gnahtan temizleyiniz, kirletmeyiniz! Hele Mevlnzn
kapsndan hi ayrlmaynz.

krn ess, nimetin sahibini bilmek, bunu kalb ile itirf etmek ve dille
sylemektir.

Allah iin hline sabr eden fakir, Allaha kreden zenginden daha
deerlidir. Hline kredebilen fakir ise, kreden zenginden ve sabreden
fakirden daha stndr.

Nefsinin peine dp de, rehberi, yol gsterici hakk limleri dinlemeyen

kimse, gerekten nasbsizdir.

nsan, kendini Kelime-i tevhd sylemeye, La ilahe illallah demeye

altrmazsa, lm deinde iken onu hatrlamas ve sylemesi g olur.

Allah tel, bir kulunu severse, ona fazla mal ve evld vermez. Bylece,
Allaha olan muhabbetini engelleyecek bir ortak olmam olur. nk Allah
tel Gayyurdur. bdette olduu gibi, sevgide de ortakl kabl etmez.

Kim insanlardan birey istiyorsa, Allah tanmad iin istiyor, mn,

marifeti ve yakni zaf olduu iin istiyor.

Kalb, dny arzularndan birine bal kald ve onun geici lezzetlerinden

birinin peine taklp gittii mddete, imkn yok hreti sevmi olamaz.

yi huy sahibi, insanlardan gelen eylere aldrmaz. Bu hl ise, hereyin

Allah telnn dilemesiyle olduunu bilmektendir. Byle olan kimse, nefsini
hakr grr.

Abdlkdir-i Geyln hazretlerinin, Gunyet-t-tlibn adl eserindeki

Cennet, Cehennem ve tvbe bahsinden semeler:
Biliniz ki, Cehenneme girmek kfr sebebi iledir. Azbn arttrlmas,
derecelerin aa olmas, gnah ve irkin ameller ve ilerledir. Cennete
girmek ise, mn iledir. Nimetlerin arttrlmas ve yksek derecelere
kavumak, slih ameller ve gzel ahlk iledir.

hrette olan eit eit azblar, Allah telnn, Cehennemlikler

hakkndaki gazb ve kzgnl, Cennette olan eit eit nimetler ve
lezzetler ve srrlar, Allah telnn Cennetlikleri iin olan rahmeti
sebebiyledir.

Allah telnn kullarndan, dnyda kendine mbah edilen eyi yiyen, ona
kreden, karlk olarak Cennet lezzetlerinden istedii ey verilir. Bir
kimse, dnyda kendisine mbah klnan eyi yemese, Cennetin
derecelerinden pay ve nasbini kendine haram etmi olur. Bir kimse Cenneti
inkr etse, Cennetten ve Cennetteki btn nimetlerden mahrm olur.

Eb Hreyreden ( radyallah anh ) bildirilen hads-i erfte, Reslullah (

aleyhisselm ) buyurdu ki: Meydana gelmesinde asla bhe edilmiyen
kymet gn olunca, insanlar maher yerine toplandklar zaman, halk bir
karanlk kaplar. yet-i kerme gereince, karanln koyuluundan insanlar
birbirlerine bakamaz, birbirlerini gremezler. Ayakta dururlar, insanlar bu
hlde iken, Allah tel meleklere tecell eder. lh nru ile maher yeri
aydnlanr. Karanlk alr, insanlar, Rablerinin nru kaplar. Melekler ise
Arn etrfnda tavaf etmekte, hamd edip cenb- Hakk tesbh ve takdis
etmektedirler. nsanlar saf saf kymda, her mmet ve cemat bir tarafta
bulunmakta iken, amel defterleri ve mzn getirilir. Amel defterleri konup,
mizan, meleklerden birinin eline aslr. O melek, mizan bir kere yksee
kaldrr. Sonra aa indirir. Bu zaman Cennetten perde alp, Cennet
rzgr gelmee, yaylmaa balaynca, mslmanlar kendi terlerini misk
gibi bulurlar. Hlbuki kendileri ile Cennet arasnda beyz yllk mesafe
vardr. Sonra Cehennemden de perde kaldrlr. Koyu bir duman ile
Cehennem rzgr esmee balaynca, mcrim ve mrikler terlerini pis ve
kerih bulurlar. Hlbuki onlar ile Cehennem arasnda beyz yllk mesfe
vardr. Sonra Cehennem byk buka ve zincirlerle bal olduu ve
zerinde ondokuz melek vardr yet-i kermesinde bildirildii gibi, ondokuz
hzin ve herbirinin emrinde yetmibin melek olduu hlde itilerek Arasat
meydanna getirilir. Ondokuz melekten her biri, kendi yardmclar ile onu
iterler, sanda, solunda ve arkasnda yrrler. Her melein elinde
demirden grzler vardr.

Cehenneme barp, onu yrtrler. Cehennemin, merkeb anrmas gibi,

korkun ve irkin sesi, iddet, karanlk ve duman, ehline gazbnn
iddetinden meydana gelen alevi ve korkun tamas vardr. Bu hl ile
Cehennemi getirirler. Onu Cennet ile insanlarn durduu yer arasna
koyarlar.

nsanlara doru bakp, onlar yutmak iin, zerlerine hamle ve hcum eder.
Melekler buka ve zincirlerle ona mni olurlar. Kendisinin insanlar
yutmaktan men edildiini grnce, iddetle yle bir feveran ve galeyana
gelir ki, yet-i kermede bildirildii gibi, Gayz ve gazbndan para para
olmak derecesine gelir. Sonra yine bir eit avaz ile seslenir, insanlar
Cehennemi byle grnce, kendilerinde meydana gelen korkun dehet ile,
yrekleri boazna gelip ne olduklarn arrlar.

Bir kimse Reslullaha ( aleyhisselm ) Ey Allahn Peygamberi! Bana

Cehennemi anlatnz dediinde, Peki buyurup, yle anlatmaa balad:

Cehennem u dnynn yetmi byklndedir. ok karanlktr. Yedi

blm ve her blmnde otuz kaps ve her kapnn gecelik genilii
vardr. Onu yetmi bin melek tutar. Bu melekler ok kuvvetlidir. Yzleri eki,
gzleri ate, renkleri ate alevi gibidir.

Burun deliklerinden byk alevler, korkun duman salr. Onlar Allah

telnn emrini ve buyruunu beklerler buyurdu. Yine Reslullah buyurur:
Bu hl ile Cehennem Allah teldan secde iin izin ister. Secdesine izin
verilince, Cehennem Allah telnn diledii kadar secde eder. Allah tel
secdeden kalk buyurur ve:

Hamd ve sena o Allaha mahsstur ki, kendisine s olanlardan intikam

almak iin beni yaratt. Ve mahlkatndan hibir eyi benden intikam almak
iin yaratmad der.

Hads-i erfte yine geldi ki: Cehennem bundan sonra ak ve fasih bir dille:
Bundan bana hamd etmeyi nasb eden Allah telya hamd olsun der.
Sonra byk bir heybetle, iddetli bir ses ile kkreyince, mukarreb
meleklerden, Peygamberlerden ve Arasatta bulunanlardan her biri bu
sesten rkerler. Sonra ikinci defa kkrer. Maherdekilerin gzlerinden
yalar akar. nc defasnda, yksek bir sesle yle barr ki, insan ve
cinden ne kadar ok ameli olursa olsun dmiyen kalmaz. Drdnc defa
kkreyip barnca, kimsenin konumaa mecali kalmaz. Ancak Cebril ve
Mkil ve brhim Hallullah Ar- alya yapp, hepsi nefs nefs deyip
cenb- Hakka yalvarrlar.
Peygamber efendimiz ( aleyhisselm ) devamla; Bundan sonra, Srat,
Cehennem zerine kurulur. O Srat iin yediyz blm ve uzun mddet
elenip kalacak yer vardr. Her blmn uzunluu yetmi yllk yoldur. (Baz
rivyette yedi blm vardr.) Sratn boyu, birinci tabakadan, ikinci tabakaya
kadar beyz yllk yoldur. kinciden ncye, ncden drdncye,
drdncden beinciye, beinciden altncya, altncdan yedinciye kadar da
beer yz yllk yoldur. Yedinci tabaka, dier tabakalarn en sca, en derini
ve ate bakmndan yetmi kere fazla ve iddetlisidir. Dny (Yn en
yakn) tabakas ve Cehennemin birinci tabakasdr. Onun alev ve atei
Sratn sa ve solundan mil yksee kar. Her tabaka, stnde bulunan
tabakadan azblarn eidi, ate ve hararet bakmndan yetmi kere fazla
ve iddetlidir. Her tabakada deniz, nehir, da ve aalar vardr. Her dan
uzunluu yetmi bin yllk mesafedir. Her tabakada yetmi da vardr. Her
dan yetmi bin blm vardr. Her blmde yetmi bin zehirli, dikenli aa
vardr. Her aacn yetmi bin dal, her dalnda, yetmi ylan ve akrep ve her
ylann boyu birka kilometredir. Akrepler byk develer gibidir. Her aata
bin meyve ve her meyve, eytanlar ba denilen, korkun ve bed (irkin)
grnl ylan gibidir. Her meyvede yetmi kurt, her kurdun boyu yz
metre kadardr. Baz meyvelerde kurt olmayp, ancak diken vardr.
buyurdu.

Yine buyurdu: Cehennem yedi kap ve yedi tabakadr. Her tabakada yedi
vadi, her vadinin derinlii yetmi bin yllk mesafedir. Her vadinin yetmi bin
blm vardr. Her blmde yetmibin maara vardr. Her maarada yetmi
bin yark ve atlak vardr. Her yark, yetmi yllk yoldur. Her yarkta yetmi
bin ylan vardr. Her ylann aznda yetmi bin akrep, her akrebin yetmi
bin kuyruu vardr. Her kuyruunda ayr ayr zehir ve au bulunur.
Cehenneme giren kfir ve mnfklarn hepsi, bunlarn herbirinin elem ve
iddetini tadacaktr.

Yukarda akland ekilde, insanlar korku ve dehetlerinden dizleri

zerine km olduklar hlde, Cehennem azgn deve gibi harekete gelir.
Bu durumda yksek bir ses duyulur. Peygamberler, sddklar, ehdler ve
veller yerlerinden kalkarlar. Sonra kul haklarnn grld bir yere, daha
sonra bir baka yere gelirler. ncsnde Allah telnn huzruna
karlrlar. Bu durumda amel defterleri uup gelir ve insanlarn eline der.
Bazsnn amel defteri sa tarafndan, bazsnn sol tarafndan, bazsnn
da arka tarafndan verilir. Amel defteri sandan verilenlere, nr-i ilhden
nr verilir. Hllerinin iyilii iin kendileri tebrik edilir. Srat, Allah telnn
rahmeti ile geerler. Cennete girerler. Cennet melekleri onlara, elbiseler,
binekler ve buraklar ve onlara lyk eyleri, girecekleri cennetlerin kaplar
nnde verip, onlar karlarlar. Onlar gidecekleri yerlere ayrlrlar. Kk ve
saraylarna sevinle varrlar. Zevcelerinin yanlarna gidip, dillerin
anlatamad, gzlerinin gremedii, kalblerinden getiremedikleri
zevcelerine bakarlar. Yerler, ierler ve sslerini takarlar. Kendilerine ayrlan
zevceleri ile sohbet ederler. Sonra kendilerinden hzn ve kederi gideren,
hesablarn kolaylatran yaratanlarna hamd ederler. Sonra Rablerinin
kendilerine verdii eylere: Bize hidyet veren Allah telya hamd olsun.
O hidyet etmeseydi, hidyete eremezdik melindeki yetini okurlar ve
krederler.

Dnyda yaknleri, mnlar ve tasdikleri olduundan, Allah teldan

korkup, yine Ondan mid edenlerden olduklar hlde, hret iin ncelik
verdikleri slih amelleri sebebiyle gzleri aydn olur. Bu durumda
kurtulacaklar kurtulmu, kfirler veyl ve helake dr olmu olurlar.

Amel defterleri sol tarafndan ve arkalarndan verilenlerin yzleri siyah,

gzleri gk ve mavi olur. Burunlarna da (damga) vurulur. Cesedleri byr,
derileri kalnlar. Amel defterine bakp, Kehf sresi, krkdokuzuncu yet-i
kermede bildirildii zere melen; Kk ve byk gnahlardan bir teki
bile terkedilmeyip, hepsi saylm, yazlm grdklerinde korkarlar ve
kendilerine esef ederler, eyvah helak olduk derler. Hl ve anlar kt,
zanlar bozuk, mdleri kesilmi, korku ve dehetleri kuvvetli, gam ve
kederleri artk ve haddinden fazla olur. Onlar kalbleri sarsan, gzleri alatan
keskin ve iddetli emri, alatan, inleten byk olaylar grdklerinden,
dehetin okluundan balar eilmi, gzlerini zl ve hakaret kaplam,
belleri bklm olduklar hlde gzlerini Cehenneme dikerler. Kendilerine
bakamazlar. Bu durumda Rablerinin kulu olduklarn sylerler, gnahlarn
itirf ederler. Onlarn bu ikrr ve itirflar, Mlk sresinin onbirinci yetinde
bildirildii gibi, ebed Cehennemde kalmalarna hkm verilmi olmaktan
baka hibir fide vermez.

Yine Reslullah ( aleyhisselm ) buyurdu ki:

nsanlar, Allah telnn huzrunda dizleri zerine kerler. Gnah ve

kusurlarn itirf ederler. Hayretlerinin okluundan ve dehete
kaplmalarndan tr gzleri bulanp grmez olurlar. Kalbleri anlyamaz
olur. Az ve organlar rahatsz ve kudretsiz olup, konuamazlar. yet-i
kermede bildirildii ekilde, kendileri ile yaknlar ve akrabalar arasnda,
yaklama ve birleme kesildiinden, birbirleriyle grmee, birbirlerinin
hlinden konumaa, onlara sormaa gleri olmaz. Dnyda iken inkr
ettikleri, inanmadklar hret hllerini, elem ve kederleri ve eit eit
azblar yaknen grdklerinde, Secde sresi onikinci yet-i kermesinde
bildirildii gibi: Y Rabb, grdk ve iittik. imdi bizi dnyya gnder de
slih ameller ileyelim derlerse de, istekleri kabl olmaz. Cehennemde
susuz kalrlar. Kendilerine su verilmez. Atrlar, doyurulmazlar. plaktrlar,
giydirilmezler. Malbdurlar, yardm olunmazlar, Mahzndurlar,
sevindirilmezler. Nefslerinde, oluk-ocuk, mal ve kazanlarnda zarar ve
ziyandadrlar.

nsanlar bu hlde iken, Allah tel Cehennem hazinedarlarna, buka,

zincir ve grzler alarak yardmclar ile Cehennemden kmalarn emreder.
Hemen Cehennemden kp, Allah telnn emrini gzetirler. akiler
onlara bakp, ellerindeki buka ve zincirleri ve elbiselerini grdklerinde,
parmaklarn srp yerler. Kendilerine, eyvah helak olduk deyip, gz
yalarn yerlere aktrlar. Ayaklar titrer. Her iyilikten meyus ve midsiz
olurlar. Bu anda Allah tel, Cehennem meleklerine, Elhkka sresinin
otuzbirinci yetinde olduu gibi: Onlar tutunuz, zincir ve bukalarla
balaynz, sonra Cehenneme atnz buyurur.

Allah tel, akileri Cehennemin hangi tabakasna atmak dilerse, o

tabakada grevli zebanleri arp, onlara: Bunlar alnz diye emredince,
herbirine yetmi melek yapp balarlar. Ar bukalar boyunlarna,
zincirleri kzgnlk ve gadabla burunlarna takp balar ile ayaklar arasn
arkalar tarafndan bir araya getirirler. Bu durumda bel kemikleri krlr.

Bu durumda onlar gzlerini dikip, kapaklarn yummadan dururlar. ah

damarlar ier. Boyunlarndaki etler yanp soyulur. Bukalarn kzgnl
beyinlerine ileyip, beyinleri kaynar. Ayaklarna kadar derilerine tesr eder.
Vcutlarndan derileri sklp, etleri yeil olup, etlerinden sar sular akar.
Bukalar boyunlarna konduu zaman, omuzlar ile kulaklar arasn
doldurur, etlerini yakar. Dudaklar yanp dileri meydana kar. Dilleri
korkun seslerle feryd eder. Cehennemin yksek alevleri onlarn damar ve
sinirlerinde kan gibi akar, her parasna iler. Boyunlarndaki bukalar,
balar ve demirlerin kzgnlklarnn okluu kalblerine iler. Yrekleri
boazna gelip boazlar ier. ikinlikleri artar. Sesleri kesilir, derileri
yanp mahvolur. Bu durumda Allah tel Cehennem zebanlerine, onlara
elbise giydirmelerini emreder. Zebanler, brhim sresi, ellibirinci yetinde
bildirildii gibi, onlara siyah ve kokusu pis ve gayet kaln katrandan elbise
ve don giydirirler. Bunlarn hararetinden yle alevli ate kar ki, bu ate
dalarn zerine konsayd, byklk ve sertliklerine ramen, erirlerdi.
Yine buyurdu: Sonra Allah tel, Cehennem zebanlerine, onlar
kalacaklar yere ve herkesi kendi yerine gtrnz buyurur. Cehennem
zebanleri nce onlara vurduklar, taktklar zincir ve bukalarn daha sert
ve uzunlar ile gelip, herbir melek o zincirlerden birini alp bir grubu, yet-i
kermede bildirildii gibi, birbirlerine yaklak olarak o zincire dizer, zincirin
bir ucunu boynuna alr, onlara arkasn dnerek, onlar yzleri zerine
sryerek, o grubun arkasnda yetmi bin melek, onlar demirden grzlerle
dverek gider. Onlar, elleri boyunlarna, alnlar ayaklarna bal, sertlik,
iddet ve gazbla Cehennem kapsna iletip, orada durdururlar.

Sonra melekler Tr sresi, ondrdnc yet-i kermesi olan: te bu, sizin

dnyda inanmadnz atetir. Bu grdnz azb by mdr? Yhud
siz onu grmez misiniz? nk siz, dnyda iken ona inanmaz, vahiy ve
Kurn- kerme by, azba yalan derdiniz. Siz u atee girin, ister o azba
sabredin, ister etmeyip feryd ve fign edin. kisi de eittir. Orada sonsuz
kalrsnz. O, dnyda ilediiniz irk ve yalann cezasdr derler.

Cehennem kapsnda durdurulduklarnda, Cehennem kaplar, onlar iin

alr. iddetli alev ve dumanlar kp, gkteki yldzlar kadar kvlcmlar
salp, binlerce yllk yol mikdar yukar karlar. O yksekten Cehennem
ehlinin balarna derler. Salarn yakp, beyinlerini sarsar.

Yine buyurdu: Sonra Cehennem yksek sesle: Ey Cehennemlikler, bana

geliniz. Yaknen biliniz, Rabbimin izzet ve celline yemn ederim ki, elbette
sizden intikam alrz diye barr. Sonra Cehennem: Allah zlcell
hazretlerine hamd ederim ki, buz ve gadab iin beni insanlara gazb edici
kld. Beni dmanlarndan intikam alc kld. Y Rabb, hararetim zerine
hararet ekle. Kuvvetime kuvvet ilve et diye sena ve du eder.

Bu hlde Cehennemden baka melekler kp. Cehennemliklerden her

grubu karlayp, onlar elleri ile kaldrp, hor ve zell olarak yzleri
zerlerine atarlar. Yetmibin ylda Cehennemdeki dalarn bana varrlar.
Oraya varmadan ve da balarnda kalmadan her birinin yetmi kere derisi
yanp deiir.

Onlarn Cehennem dalarnn banda ilk nce yedikleri, d ok scak, ok

ac ve ok dikenli zakkumdur.

Onlar o zakkumu inemekte iken, melekler gelip onlara grzler ile vururlar.
Kemiklerini krarlar. Sonra ayaklarndan tutup balar aa Cehenneme
atarlar. Onlar Cehennemin vadi ve derelerine doru yetmibin yl bu hl
zere giderler. Oraya varmadan herbirinin yetmi kere derisi yanp deiir.

O zakkum, azlarnda durur. Yutamazlar. O zakkum ile yrekleri

boazlarna gelip, boazlar tkanp kalnca, her biri su isterler. Bu hlde
Cehenneme akmakta olan vadileri grrler.

O vadilere varp, yzleri zere dp ondan imek istediklerinde, o anda

yzlerinin derileri soyulup, o vadilerin iine der. O ate pnarl vadide,
yzleri zere dm olduklar hlde, melekler gelip dverler. Kemiklerini
krarlar. Sonra ayaklarndan tutup, yz krk yllk aada bulunan ate ve
duman iine yzkoyun atarlar. O vadilerde durmadan herbirisinin yetmi
kere derisi yanp deiir. Onlar, o vadilerdeki scak ve kaynar sudan ierler.
O kaynar su, onlarn karnlarnda kalmakszn, derileri yanp yedi kere
deiir.

O kaynar su, onlarn karnlarnda karar kldnda, barsaklarn dorayp

arkalarndan kar. Sinir ve damarlarna tesr eder. Etleri erir, kemikleri
yarlr. Bu hlde melekler gelip, yzlerine, arkalarna ve balarna demirden
yle grzlerle vururlar ki, bu grzlerin herbirinin yz altm az vardr.
Balarna vurunca, beyinlerini keser. Bellerini krar. Onlar ate iinde
yzkoyun srklerler. Cehenneme varrlar. Bu hlde ate, onlarn
derilerine girip, kulaklarndan kar. Atein alevleri burunlar deliinden ve
ee kemiklerinden kar. Bedenlerinden sar ve kanla kark sular akar.
Gzleri yuvalarndan kp, yzlerine gelir. Sonra tat etlikleri eytanlar ile
ve yardm istedikleri putlar ile bir araya getirilip, birbirlerine yaklak olarak
dar ve skk yerlere atlrlar. Bu durumda, eyvah, helak olduk, mahvolduk,
derler. Hatt mallar da getirilip kzdrlr. Tevbe sresi, otuzbeinci yetinde
bildirildii gibi: O mallar ile onlarn yzleri, yanlar ve arkalar dalanr.
Cehennem ve eytanlarn arkada ve ahbab olurlar. Azblarnn iddetli
olmas iin, hat ve gnahlar arkalarna ykletilir. Onlardan birisinin
uzunluu bir aylk, eni de be gnlk, kalnl da gecelik yol kadardr.
Ba da Filistin taraflarnda bulunan Ekrada gibidir Aznda otuziki di
vardr. Bazs yksek tepe gibi onun bandan, bazs da enesi ve burnu
altndan kar. Bann her klnn kalnl, pirin sap ve ou dny
ormanlar gibidir. st duda yukarya kalkm ve alt duda otuzbe-krk
metre aaya sarkmtr. Elinin uzunluu on gnlk, kalnl bir gnlk
mesafedir. Uyluu Verkan adndaki yer gibidir. Derisinin kalnl ise, onbe-
yirmi metredir. Bacann uzunluu be gecelik mesafe, kalnl bir gnlk
mesafedir. Ba stnden katran dkld vakitte, gznn bebeinde
ate alevlenir
Soran, Reslullaha ( aleyhisselm ) nefsim yed-i kudretinde olan Allah
telya yemn ederim ki, eer bir kimse, boynunda ateten bukalar,
ayanda ba ve zincirler olduu, elleri boynuna bal bulunduu hlde,
zincir ve bukalar sryerek dnyya ksa da, insanlar onu grm
olsalard, meydana gelecek korku ve dehetten, insanlarn herbirisi bir
tarafa savuup kaarlard diye arz etti. Reslullah ( aleyhisselm );
Cehennemin iddetli hararetinden, gamndan, eit eit azb ve yer
darlndan, Cehennemdekilerin etleri yeil olur. Kemikleri para para olur.
Beyinleri kaynayp, derileri zerine akar. Derileri yanar. Azlar kesilir.
Onlardan sar su ve irinler akar. Bedenleri kurtlanp, kurtlar kendisini yiyip
kemirirler. Her biri yaban eek gibi olur. O kurtlarn kartal ve atmaca gibi
peneleri vardr. Onlarn derileri ile etleri arasn yolup srrlar, koparrlar.
Etlerini yiyip, kanlarn ierler. O kurtlarn onlardan baka yiyip iecekleri
yoktur. Sonra melekler, onlar alp yzleri zerine ate ve ta stnde
srkliyerek, binlerce yllk mesafe olan Cehennem denizine ekerler.
Cehennem denizine varmadan her gn birok defa organlar yanar, yeniden
deri verilir. Cehennem denizine vardklarnda, Cehennem zebanleri gelip,
ayaklarndan tutup Cehennem denizine atarlar. Cehennem denizinin
derinliini ve enginliini, onu yaratandan baka bilen yoktur. Bazlar
Tevratn baz czlerinde, dny denizi Cehennem denizi yannda ufack bir
su birikintisi gibidir diye yazl olduunu beyn ettiler. Onlar bu denize atlp,
kendilerine ate dokunduunda, Cehennemliklerden bir ksm, bir ksmna:
Bundan nce azb olunduumuz ate, buna gre ok az ve sanki ry gibi
idi, derler buyurdu.

Yine buyurdu: Cehennemliklerin, amellerine gre, Cehennem iinde yerleri

vardr. Bazsna eni ve boyu bir aylk yol olan atele kzdrlm yer verilir.
Oraya bakas giremez. Kendisine mahss olur. Bazsna da eni ve boyu
yirmidokuz gecelik mesafe olan yer verilir, Bunlarn yerleri gittike daraltlr.
Hatt bunlardan birisine eni ve boyu bir gn bir gecelik yer verilir. Byle
yerlerde azb olunurlar. Bunlardan bazs srt st yatar, bazs oturur,
bazs dizleri zerine km, bazs da ayakta, bazs yz ve karn
zerine yatm olduklar hlde azb olunurlar. Bu yerlerin hepsi, iinde
bulunanlara sng demirinden daha dardr. Bunlardan bazsnn ate,
topuklarna, bazsnn dizlerine, bazsnn beline, bazsnn gbeine,
bazsnn boynuna kadar olur. Bazsnn atei de, kendisini gmer. Bir aylk
mesafe olan dibine indirir. Yerlerine vardklarnda, yaknlar ile grp
alarlar. Hatt gzyalar tkenir de, sonra kan alarlar. yle ki, eer
gzlerinden akan kanl yalarnda gemi yzdrlse, mmkn olurdu.

Yine buyurdu: Cehennemdekilerin, Cehennem dibinde toplandklar bir gn

vardr. Sonra onlar iin bir daha bir araya gelme yoktur. O gn gelip,
toplanmalarna izin verildiinde, Cehennemin dibinden birisi yle seslenir ki,
sesi en ykseinden en aasna, en yaknndan en uzana kadar
olanlara ular. Bu duruma har denir. Barmasnda: Ey Cehennemlik
olanlar! Toplannz der. Hepsi toplanrlar. Zebanler de yanlarnda
bulunurlar.

Onlar aralarnda meveret ederler. Dertleirler. Zafleri byklerine ve

bakanlarna, dnyda size uyduk. Size uyup irk ettik. Bugn, Allah
telnn azbndan bir parasn bizden uzaklatrabilir misiniz? derler. O
gurrlu bakanlar, emirlerinde olanlara: Hepimiz Cehennemdeyiz. Biz
sizden azb nasl giderebiliriz. Gcmz olsa, kendi azbmz gideririz.
Allah tel kullar arasnda hkmetti. Herkesi lyk olan yere gnderdi,
derler. Yine onlarn bakanlar, kendilerine uyan zaflere; rahat yz
grmiyeceksiniz ki, bizden yardm istersiniz derler. Tekrar zafler
bakanlarna, yet-i kermede bildirildii gibi: Bilkis o beddu, size olsun.
Siz kfrde bizden nce idiniz. Sizin aldatmanzla, biz de
Cehennemliklerden olduk, buras ne korkun yerdir derler. Sd sresi
altmbirinci yet-i kermesinde bildirildii gibi: Ey bizim Rabbimiz! Bizi
aldatarak Cehenneme takdim olunmamza sebeb olanlarn azbn
Cehennemde kat kat arttr derler. Tekrar bykleri onlara brhim sresi,
yirmibirinci yetinde olduu gibi: Eer Allah tel bize mn hidyet etmi
olsayd, biz de size o yolu gsterirdik. Kurtulu yolu kapandndan,
ferydda etsek, sabr da etsek ayndr. Bizim iin bu azbdan kap
kurtulmaa re yoktur derler. Yine zafleri byklerine ve bakanlarna
Sebe sresi otuznc yetinde bildirildii gibi: Belki sizin gece-gndz
hileniz, oyunlarnzla bizim kfir olmamza, ona irk komamza
emrederdiniz. Biz sizden, dnyda bizi kendilerine ibdete ardnz
eylerden saknrz derler.

Sonra onlarn bakanlar, itatllar ve Cehennemliklerin hepsi, eytanlardan

arkadalar tarafna yzlerini, evirip, bizleri doru yoldan saptran, hak
yoldan ayran siz idiniz diyerek zerlerine yrrler. Kavga ve mcdele,
ayblama, ktlemelerinin sonunda, eytan yksek sesle, Cehennemliklere
ve akilere hitaben yet-i kermede bildirildii gibi: Allah tel size, har
ve cezay hak olarak vad eyledi. Sizi doru yola davet eyledi. Siz ise, o
davete kulak vermediniz, onu kabl ve tasdik etmediniz ve: Ben size hlf
olarak, kymet ve har yoktur diye vad eyledim. Benim sizi zorla yenmem
ve byle bir huccetim yok idi. Ancak vesvese ile davet eyledim. Siz kabl
ettiniz. Siz beni ktlemeyin, ben dmanlm yerine getirdim diye beni
ayblamayn. Belki kendinizi ayblayn ki, Rabbinizi brakp, benim szm
tuttunuz. Ne ben size yardm edebilirim, ne de siz bana yardmc
olabilirsiniz. Bundan nce bana uyarak, beni ortak tuttuunuzu ve bana
ibdetinizi, ben bugn kt grr, ondan teberri ederim der.

Bu durumda, Arf sresi krkdrdnc yet-i kermede bildirildii gibi:

Aralarnda yksek sesle, Allah telnn laneti, bakalarna ibdet ile
kendilerine zulmedenlere olsun diyerek bir mnd barr.

Bu anda, onlara uyanlar bakanlarna, bakanlar da kendilerine uyanlara

lanet eder. Bunlarn hepsi de, eytandan olan arkadalarna lanet eder.
eytanlar da onlara lanet eder. Sonra hepsi eytanlardan olan
arkadalarna: Keke, bizimle sizin aranz, dou ile bat kadar uzak
olsayd. Siz bugn bize, ne irkin ve kt arkada oldunuz. Siz dnyda
bizim iin ne kt yardmc oldunuz derler. Bu hlde birbirlerine bakp, bir
ksm dierine: Geliniz Cehennem zebanlerine yalvaralm. Belki Rableri
katnda bize efaat ederler. Bir gn kadar olsun azbmz hafifletilir derler.

Bunlar bu skntl hlde iken, Cehennem meleklerine bavurmalar yetmi

sene srer. Sonra melee bavururlar. Cehennem melekleri onlara: Size
dnyda ak beyanlar ile peygamberlerimiz gelmedi mi, sizlere, hakk ve
bu hlleri haber vermediler mi? derler. Cehennemliklerin hepsi birden:
Evet deyip, kendilerine dnyda ak beynlarla peygamber gelip, hakk
ve dr olduklar korkun hlleri haber verdiklerini sylerler. Cehennem
melekleri onlara: Siz du edin. Kfirlerin dus kabl olunmaz, dalletten
baka birey deildir derler. Bu zaman Cehennemlikler, Cehennem
melekleri tarafndan kendilerine iyi cevap verilmediini grdklerinde,
Cehennem meleklerinin ba olan Mlike Ey Mlik, Rabbine bizim iin du
eyle. Hakkmzda lmle hkmetsin derler. Bunun zerine dny mr
mikdrnca durup onlara cevap vermez. Bir sz sylemez. Tekrar Mlike
bavururlar. Mlik onlara: Size lmle hkm olunmayp sonsuz olarak
Cehennemde kalrsnz cevbn verir. Mlikden de msbet cevap
alamadklarn grdkte, Rablerine yalvarp: Y Rabb! Bizi Cehennemden
kar. Bir daha gnah ilemee dnersek zlimlerdeniz derler. Mlik-i
Cebbar tarafndan onlara yetmi sene cevap verilmez. Sonra onlar kpek
seviyesine indirerek; sonsuz olarak Cehennemde kalacaksnz. Susunuz.
Bana bir daha bir ey sylemeyiniz. Sizin iin oradan kmak ve azbn
kaldrlmas yoktur buyurur.

Yine buyurdu: Cehennemdekiler, Allah telnn kendilerine rahmet

etmiyeceini, haklarnda msbet cevap vermiyeceini anladklarnda,
birbirlerine: Bize efaat edici, dost, arkada ve efkat edici yoktur. Ne
olurdu bir kere daha dnyya dnseydik ve mminlerden olsaydk derler.

Bundan sonra zeban melekleri, onlar yerlerine dndrr. Hccetleri

bozulur. Diyecek szleri kalmadndan Hakkn rahmetinden midsiz
olurlar. Kendilerine byk elem ve znt gelip, dnyda yaptklar gnah,
kusur ve eksiklikleri iin byk zarar ve pimanlkla arp barrlar.
Kendilerinin ve kendilerine uyanlarn azblarndan hibir ey eksilmeden
gnah ve kusurlarn yklenirler. leri abuk, szleri ar, cesedleri byk,
yzleri imek, gzleri ate, renkleri alev gibi, dileri sr boynuzu gibi ar
ve uzun olur. Ellerinde grzler bulunan zebanler yanlarnda olur. Eer o
grzler ile dalara vursalar, dalar ufalanp toprak olurdu. O grzler ile,
Allah telya s olanlara vururlar. Onlarn gzlerinden kanl ya aktrlar.
Zr Cehennemlikler onlara ne kadar yalvarsa, kabl etmezler. Alasalar,
onlara rahmet etmezler. Su isteseler, iecek su vermezler. Ancak onlara
erimi bakr gibi su verilir. Azlarna gtrrken, yzlerini kebab gibi
kzartr buyurdu. yet-i kermede geldii gibi: Ne irkin su ve ne kt
yerdir derler.

Yine buyurdu: Cehennemliklerin her gn zerlerine yle byk bulut gelir

ki, onda gzleri kamatrr imek ve yldrmlar, belleri bken korkun
sesler, grlemeler, gz gz grmez karanlk ve onunla beraber zeban
melekleri vardr. Bu byk bulut, ak bir ses ile Cehennemliklere hitb edip:
Size yamur yadrmam ister misiniz? dediinde, Cehennemlikler hep bir
azdan bize serin yamur yadr derler. Bu hlde bu bulut, onlara bir saat
ta yadrp, o ta, onlarn ba ve beyinlerini yarar. Sonra bir saat kaynar
sular ve ate ve alev ve demir engeller yadrr. Sonra bir saat ylan,
akrep, kan ve irin yadrr.

Bunlar Cehenneme yadrldnda, Cehennem denizi coup gadaba gelir,

dalgalanr. Bu anda Cehennem iinde da kalmaz. Dalgalar hepsini aar.
Cehennemdekilerin hepsi lmeden denize gmlr.

Yine buyurdu: Cehennem, iinde olan slere, Allah tel tarafndan azb
ve elem olmak zere gayz ve gadabn, alev ve dumann ve zulmetini
artrr. Biz, Cehennemden ve ona girmei gerektiren amellerden,
Cehennem ehline arkada ve yolda olmaktan Allah telya snrz. Ey
bizim ve Cehennemin yaratcs olan Rabbimiz! Bizi Cehennem ukurlarna
drme! Cehennemin zincir ve bukalarn boynumuza vurdurma.
Cehennem elbiselerini bize giydirme! Cehennem zakkumunu bize yedirme!
Cehennemin scakl ve kaynar suyu ile bize su verme. Cehennem
zebanlerini zerimize musallat etme! Cehennem ateine bizi yedirme!
Ancak rahmetinle bizi Cehennem zerine kurulmu Srattan geir!
Cehennemin er ve alevini bizden uzak et. Rahmetinle bizi Cehennemden,
onun dumanndan ve iddetinden koru! min, y Rabbel lemin!

Cennet bahsinden semeler: Eb Hreyre ( radyallah anh ) bildiriyor ki:

Reslullah ( aleyhisselm ) buyurdu: Cehennem kprsnn yedi aya
vardr. ki ayak aras yetmi senelik yoldur. Kprnn genilii, klncn az
kadar incedir. Ondan ilk geecek olanlar, gzlerini ap kapayacak kadar
zamanda geerler. kinci grup, imek gibi geerler. nc grup, kuvvetli
esen rzgr gibi geerler. Drdnc grup, ku gibi uarak geerler. Beinci
grup, koar at gibi geerler. Altnc grup, sratle yryen insan gibi
geerler. Yedinci grup, yryen adam gibi geerler. Sonra bir kimse kalr ki,
Cehennemin stndeki kprden en son geecek olan odur. Ona
Cehennem kprsnden ge denir. Ayaklarn kprnn zerine koyar, bir
aya kayar, sonra kprnn stne binip dizleri zerine srnerek gider.
Bu hlde Cehennem, onun deri ve kllarna tesr eder.

O kimse yok olmayp, karn zerinde srnmekte, sarslarak emeklemekte

iken, yine bir aya kayar. Eliyle yapp, dier ayayla aslr. Yine ate
kllarna ve derisine dokunur. Kendisinin bu ateten kurtulamyacan sanr.
Devaml karn zerine srnerek ve sarslarak gider. Bylece, kpry
geip, Cehennem ateinden kurtulur. Cehennemden kurtulduunda,
Cehenneme bakp der ki: Btn mlkn tasarrufu kudret kabzasnda olan,
fayda, zarar, izzet ve zilletten hereye kadir olan Allah tel, senden beni
kurtard. Allah telnn bana ihsn ettii yksek ihsn, gemi ve
gelecekte hi kimseye vereceini sanmam. Cenb- Hak, bana seni
grdkten sonra kurtulu verdi.

Bu hlde meleklerden bir melek gelip, o kimsenin elinden tutup, onu Cennet
kapsnn yannda bir gle getirip, bu glde ykan ve su i der. O da ykanr
ve su ier. Kendisine Cennet kokusu eriir. Ayn melek onu alp. Cehennem
kaps nne getirir. Allah teldan izin gelinceye kadar burada dur der.

O kimse Cehennemliklere bakp, kpeklerin havlamas gibi seslerini duyar.

Alayp, y Rabb! Cehennem ehlinden yzm evir, senden baka ey
istemem der. O melek, Allah telnn katndan gelip, o kimsenin yzn
Cehennemden Cennet tarafna dndrr.

O kimsenin bulunduu yer ile Cennet kaps arasnda bir adm yer vardr.
Bu durumda Cennet kapsna bakar. Cenb- Hakka yalvarmaa balayp:
Y Rabb, sen her trl ihsn bana verdin. Beni Cehennemden kurtarp,
yzm Cehennem ehli tarafndan Cennet tarafna dndrdn, benimle
Cennet kaps aras ise bir admlk yerdir. zzet ve cellin hakk iin beni
Cennet kapsndan ieri sok. Senden ancak bunu isterim, baka ey
istemem. Bu hlde iken yine o melek, lemlerin Rabbi olan Allah telnn
katndan gelip, ey insanolu! Niin yalan sylersin, baka birey istemem
dersin der.

O kimse, Allah telnn izzetine yemn ederek, bundan bakasn

istemedim der. Melek elinden tutup, Cennet kapsndan ieri sokar. Sonra
melek, Allah telnn katna gider. Bu hlde o kimse sandan ve
solundan Cennete bakar. Bulunduu yerden bir yllk mesafede, aa ve
meyveden baka birey yoktur. Bulunduu yerden Cennetin en aa
aacna ise bir admlk yer vardr.

O kimse, bu durumda Cennet aacna bakp, kknn altndan, dal ve

budaklarnn beyaz gm ve yapraklarnn, insanolunun dnyda
grd en gzel giyeceklerden gzel olduklarn, meyvelerinin kaymaktan
yumuak, baldan tatl ve misk kokusundan gzel olduunu grnce,
grd eylerden aar kalr.

O kimse, o hlde: Y Rabb, beni Cehennemden kurtarp Cennete koydun.

Her trl ihsn bana verdin. Benimle Cennetin bu aac arasnda bir adm
vardr. Senden onu isterim. Baka ey istemem der.

Melek yine gelip, ey insanolu, niin yalan sylersin? Fazlasn istemem

dedin. Bu istediin nedir? Ettiin yemn, itiin and nerede kald? Haya
etmez misin? der.

O melek, o kimsenin elinden tutup onu en aa dereceye getirir. Orada bir

yllk mesafesi olan inciden bir kk vardr.

O kimse, o kke varnca etrfna bakar. Bir yer grr ki, gya o kk ve
onun tesinde bulunanlar, imdi grd yerin yannda ry gibi kalr. Onu
grnce, kendini tutamayp hemen: Y Rabb, u makam senden isterim,
baka birey istemem der.

Bu anda meleklerden bir melek gelip, ey insanolu, sen bakasn istemem

diye Rabbine yemn etmitin. Niin yalan sylersin? Hadi buras da senin
olsun der. O kimse o makama geldiinde, oradan da dier bir makam grr
ki, biraz nce kavumu olduu makam yannda ry gibi kalr.
O kimse yine duramayp, u makam senden isterim y Rabb! der. O melek
yine gelip, ona; Ey insanolu! Verdiin sz tutmazsn. Baka ey istemem
demitin der. Fakat onu ayblamaz ve hakaret etmez. Zr o kimse,
kendisine pek yakn eyleri grdnden, alacak hllere kaplr. O melek
ona: ite bu da senindir der.

O kimse, o makamna da gelince, oradan da bir baka makam grr, nceki

makamlar onun yannda ry gibi kalnca, artk hayretle ap kalr.
Konumaa gc yetmez.

Bu hlde ben o kimseye, sana ne oldu ki, Rabbinden istemiyorsun derim. O

da, ey efendim ( aleyhisselm ) Cenb- Rabbil izzete and itim. Bana korku
geldi. Rabbimden istedim. Artk bana haya geldi. Utanr oldum der.

Allah tel o kimseye hitaben, dnyy yarattm gnden, onu yok

eylediim gne kadar olan her trl hazz sende toplasam, sonra onun on
katn sana versem, seni rz klar, honut eder mi? der. O kimse, y Rabb,
benimle aka m edersin, hlbuki Sen lemlerin Rabbisin der. Allah tel
ona, ben onu yapmaa ve ihsn etmee kadirim. Dilediin eyi benden iste
buyurur.

Der ki, y Rabb, beni insanlarn yannda bulundur. O anda bir melek gelip,
elinden tutup, onu Cennete gtrr. Onu Cennet iinde gezdirir. Bu hlde
iken bir ey grnr ki, sanki ona benzer bir ey yoktur. O kimse secdeye
kapanp, secdesinde: Rabbim bana tecell etti der. Yanndaki melek ona
ban secdeden kaldr, bu grdn, senin derecenin en aasdr der. O
kimse, eer Allah tel benim gzm korumasayd, u kkn nrundan
benim gzm grmezdi der.

O kimse o saraya iner. O anda bir kimse ile karlar. O adamn yzn ve
elbiselerini grdnde hayretler iinde kalp, onu melek sanr. Bu adam:
Esselm aleyke ve rahmetullahi ve berekth diyerek hizmetinde
bulunmak iin geldiini sylediinde, selmn alr ve sonra ona: Sen kimsin
ey Allahn kulu? der. Ben senin en byk hizmetinim ve ben bu
makamdaym ve senin iin benim gibi bin byk hizmeti vardr ki, onlardan
her biri senin kklerinden bir kktedir. Senin iin bin kk vardr. Her
kkte bin hizmeti ve hrlerden de zevceler vardr, der.

O kimse, o kke girer. Orada beyaz inciden bir kubbe grr, iinde yetmi
blm vardr. Her blmde yetmi yksek ardak ve her ardan yetmi
kaps, her kap iin inciden bir kubbe vardr. O kimse o kubbelere girip,
onlar aar. Hlbuki kendinden nce onlar mahlkattan bir ferd amamtr.
O kubbenin iinde krmz cevherden bir kubbe grr ki, boyu otuz metredir.
Yetmi kaps vardr. Her kapda, o kubbeye benzer krmz cevhere alr
ki, o krmz cevherin de yetmi kaps vardr. Krmz cevherde, onun
sahibinin ve dierinin rengine benziyen bir renk yoktur. Her cevherde,
yksek ardaklar, sedir, koltuk ve tahtlar vardr.

O kimse o cevhereye girdii zaman, iinde hr-i ayndan bir zevce bulur. O
zevce, ona selm verip, o da selmn alr. Sonra o kimse hayretle
dururken, o zevce ona: Bizi ziyretiniz bu vakit iin takdr olunmutu. Ben
senin zevcenim der. O kimse, onun yzne bakar. Sizden biriniz aynada
yzn grd gibi, zevcesinin yznn gzellii ve temizlii sebebiyle, o
kimse kendi yzn onun yz aynasnda grr. Zevcenin zerinde yetmi
hulle vardr. Her hulle yetmi renklidir. O renklerde birbirine benziyen hi bir
renk yoktur. Elbise effaf olduundan ii grnr. O kimseyi tiksindirecek
hibir ey onda yoktur. Ancak zevcinin her baknda, zevcenin gzellii
artar. Onlar birbirlerine baknca, kendilerini grdkleri birer ayna kadar
temiz ve saftrlar.

Her kkn, yzaltm kaps vardr. Her kap zerinde, inci, yakut ve
cevherden yzaltm kubbe vardr. Bunlarn hi birinin rengi, dierinin
rengine benzemez. O kimse kkne baknca, gz o kadar ilerilere ular
ki, onda yryecek olsa, yz sene yalnz kendi mlknde seyretmi olur.
Baka birey grmez. Grd hep kendi mlk olur. Rad sresinin
yirmidrt ve Meryem sresinin altmikinci yetlerinde bildirildii gibi,
melekler o kimseye, her gn kk ve saraylarnn kapsndan selm ile ve
Allah tel tarafndan hediyelerle gelirler. O hediyeleri takdim edip selm
verirler. Bir melein elindeki hediye, dierininkinden bakadr. Onlar iin
orada akam-sabah rzklar vardr.

Cennet ehli, o kimseye miskin, zavall derler. nk Cennettekilerin hepsi,

derece ve makam bakmndan ondan yksek ve stndr. O miskin
dediklerinin yemeinde seksen hizmeti vardr. Can yemek istedii zaman,
ona mahss sofralardan krmz yakuttan bir sofra kurarlar. Sar yakutlarla
donatlm ve kuatlmtr. Sofrann altl incidendir. evresi yirmi mildir.

O sofra zerine yetmi trl yemek konur. O kimsenin huzrunda seksen

hizmeti ayakta durur. Her birinin elinde yemekle dolu bir tabak, arabla
dolu bir kse vardr. Her tabaktaki yemek ayr, her ksedeki erbet
dierinden ayrdr. Sofraya nce getirilen yemei, sonunda verilen yemek
gibi, sondakinin lezzetini batakinin lezzeti gibi, tam arzu ve istekle duyar.
Biri dierine benziyor sanr. Sofrada bulunan her yemekten yer. O yemek
nnden kaldrldnda, ondan her hizmet edenin nasbi verilir.

Cennet ehlinden yksek derecede bulunanlar, o kimseyi ziyret ederler. O

ise, onlar ziyret etmez. Cennettekilerden yksek derecelerde bulunan
herkesin hizmetinde sekiz bin hizmeti alr. Her hizmetinin elinde yemek
dolu bir sini vardr. Hepsinde ayr ayr yemekler vardr. O sofrada bulunan
her yemekten yer. Yemek nnden kaldrldnda, ondan her hizmetisinin
pay verilir. Her bir kimse iin hr-i ayn ve dny hanmlar vardr. Her
zevce iin yeil yakuttan bir kk vardr. Ortas dire eklinde kzl yakuttan
donatlp kuatlmtr. Kknn yetmi bin kaps vardr. Her kapda
inciden bir kubbe vardr. Zevcelerinin stnde binlerce Cennet hullesi
vardr. Her hullede binlerce renk vardr. Hi biri dierine benzemez.
Zevcelerinden her birisinin yannda ihtiycn gren bir criye, meclis iinde
bin criye vardr. Her criyeyi kendi hizmetinde kullanr. Kendisine yemek
getirildii zaman, nnde yetmibin criye ayakta durur. Her bir criyenin
elinde, bakasnn elinde olmyan yemek dolu bir tabak ve arabla dolu bir
kse vardr.

O kimse, dnyda Allah rzs iin sevdii bir mmin kardeini grmei
arzu edip, ona efkatten dolay, acaba helak mi olmutur, dncesiyle,
keke kardeimin ne olduunu bilsem der. Allah tel o kimsenin kalbini
anlayp, meleklere, Benim u kulumla kardeinin bulunduu yere gidiniz
buyurur. O anda, bir melek, zerinde nrdan eyerle sekin bir burak getirir.

Bu melek, o kimseye selm verir. O da selmn alr. Melek ona: Kalk, bu

buraka bin de, kardeine gidelim der. O da buraka biner. Cennette bin yllk
uzakl, dnyda en gzel bir atla bir fersah mesafeyi almanzdan daha
ksa zamanda alr. Hemen kardeinin makamna ular.

O kimse, o anda kardeine selm verip, kardei selmn alr. Merhaba

deyip, memnun olduunu bildirir ve: Kardeim, sen nerede kaldn? Senin
iin korkmutum der. Bu hlde birbirlerine sarlp, sonra ikisi de: Allah
telya hamdolsun ki, bizi birletirdi diyerek, bulumalarna gzel seslerle
hamd ederler.

Bu hlde Allah tel onlara buyurur, ki: Kulum, bu zaman amel zaman
deildir. Selm ve dilemek zamandr. Benden isteyiniz vereyim. Onlar da:
Y Rabb! Bizi bu derecede bir arada bulundur diyerek yalvarrlar.

Allah tel o dereceyi inci ve yakutla sslenmi bir adr iinde onlara
meclis yapar. Zevceleri iin ondan baka makamlar ihsn eder. O mecliste
yiyip, iip, zevk ve safda olurlar.

Cennet ehlinden bir kimse yemekten bir lokma alp azna koyarken, aklna
bir baka yemek gelirse, azndaki o lokma, aklna gelen yemek olur.

Cennette olanlarn kk ve byk hepsinin boylar dem aleyhisselmn

boyu kadar olur. Onun boyu otuz metredir. Cennettekiler sakal kmam
genler gibi olup, hakkn kudreti ile gzleri srmelidir. Letfet ve temizlikte,
hamamdan yeni km gibidirler. Kendilerinin ve hanmlarnn boylar birdir.

Cennet ehli bu durumda iken bir ses duyulur. Bu sesi Cennetin yksek ve
alak, yakn ve uzanda olanlarn hepsi iitir. Der ki: Ey Cennet ehli!
Hepiniz makam ve yerlerinizden memnun musunuz? Hepsi birden, evet
diyerek rz ve memnun olduklarn bildirirler. Allah telya yemn ederiz
ki, bize iyi yerleri ihsn eyledi. Bulunduumuz yerlerin deimesini
istemeyiz. Y Rabb, senin nidan iittik, ona doru szle cevap verdik; Y
Rabb, mbrek cemline bakmak isteriz, bize kendini gster. nk senin
yksek katnda en stn sevbmz ve byk mkfat ve karlmz,
mbrek cemline bakmaktr derler.

Bu hlde Allah tel, Drsselm adndaki Cennete, sslen ve kullarmn

beni grmelerine hazrlan diye emreder. Drsselm, Allah telnn
emrine uyarak sslenir ve grecek olanlar iin hazrlanr. Allah tel
meleklerden birine, kullarma syle, gelsin beni grsnler buyurur. Allah
telnn bu yksek emri zerine, o melek, Allah telnn katndan ayrlp
yksek ve tatl bir sesle seslenir ve der ki; Ey Cennet ehli ve ey Allah
telnn sevgili kullar, Rabbinizi grnz. Bu sesi Cennette bulunanlarn
yksekleri ve aalar iitip, hep birden bineklerine atlayp, beyaz misk ve
sar zaferandan yksek bir tepenin stne karlar. Orada kapnn yannda
selm verirler. Selmlarnda; Esselm aleyn min rabbin diyerek, izin
isterler. Kendilerine Allah tel tarafndan izin knca, Drsselmn
kapsndan girmek isterler. Bu hlde Arn altndan Mesire adnda bir
rzgr esip, misk ve zaferan tepeleri zerinden geerek, kaldrm olduu
misk ve zaferan, cenb- Hakk greceklerin zerlerine sap, onlarn
elbise, ba ve boyunlarn gzel kokularla muattar klar. Bu hl ile
Drsselma girer. Ar ve Krsye bakarlar. Henz tecell olmadan ve
zerlerine bir nr parlamadan: Sbhneke rabben, kuddsn rabbl
meliketi ver-rh, tebrekte ve teleyte em nenzur vecheke diyerek,
Allah tely tesbih ve takdis ile cemlini kendilerine gstermesi iin
yalvarrlar.
Bu durumda, Allah tel nrdan perdelere: ekiliniz diye emredince,
birbiri arkasnda olan nr perdeleri kalkar. Hatt yetmi perde kalkar. Her
perde, bir sonrakinden nr bakmndan yetmi kat kuvvetlidir. Bu hlde
Allah tel onlara tecell eyler. Onlar Hakkn diledii kadar secdeye
kapanrlar. Secdede: Sbhne lekel hamd vettesbhu ebeden. Bizi
Cehennemden kurtarp Cennete koydun. Cennet ne gzel yerdir. Senden
tamamen rzyz, sen de bizden rz ol derler. Hamd, tesbih ve takdis
ederler, Allah telnn kendilerinden rz olmasn isterler. Bu hlde Allah
tel onlara: Kullarm, ben sizden her hlinizle rzym. u an amel zaman
deildir. Ancak cemlimi grmek, ondan lezzet almak ve nimetlerim
zamandr. hsn ve lika zamandr. stediinizi dileyin vereyim. Temenninizi
arzedin ki, fazlasn ihsn edeyim buyurur.

Cennet ehli, o zaman tekbr ile balarn secdeden kaldrrlar. Onu grrler.
Fakat Allah telnn nrunun okluundan, ona bakamazlar. Bu durumda
Allah tel onlara: Merhaba ey kullarm, ey asfiym, ey ahbabm, ey
evliym, ey sekin kullarm buyurur ve onlar rahatlandrr.

Allah tel, Cennettekilere hitaben: Geliniz, makamlarnza oturunuz

buyurduunda, nce Resller gelip minberler zerine otururlar. Sonra
nebiler gelir, krsler zerinde otururlar. Sonra slihler gelip, kymetli rtler
zerine otururlar.

Bu hlde onlara, inci ve yakutla ssl yetmi trl renkle renklendirilmi

nrdan sofralar kurulur. Allah tel, o sofralarn hizmetilerine, onlar
yediriniz buyurur. Onlara ziyfet iin konan her sofra zerinde, inci ve
yakuttan yetmi bin tabak vardr. Her tabakta yetmi eit yiyecek vardr.

Allah tel: Ey kullarm, yiyiniz buyurur. Onlar da, Allah telnn diledii
miktarda yerler. Birbirlerine, bizim esas makmmzdaki yiyecekler, bu
yiyeceklerin yannda ry gibi kalr derler. Allah tel hizmet edenlere,
kullarma su veriniz, buyurur. Sofrada hizmet grenler, onlara arab
getirirler. Cennet ehli ondan ierler. Birbirlerine, bizim makmmzdaki
arablarmz, bunlarn yannda ry gibidir derler.

Allah tel, yine sofrada hizmet edenlere, meyveler ikram ediniz buyurur.
Hizmet grenler meyve getirirler. O meyveleri yedikleri zaman, yine
birbirlerine, bizim kaldmz yerdeki meyveler, bunlarn yannda ry
gibidir derler.
Allah tel onlara, kullarm yedirdiniz, iirdiniz ve onlara meyva verdiniz.
imdi hulleler giydiriniz. Hizmetiler hulleler giydirirler. Yine birbirlerine, u
giydiimiz hullelerin yannda, kendi makammzda giydiklerimiz ry gibi
kalr derler.

Hulleleri ile krsleri zerinde otururlarken, Allah tel onlara Arn

altndan bir rzgr gnderir. O rzgra Mesire denir. O rzgr onlara Arn
altndan, kardan beyaz, misk ve kfur getirir. Onlarn elbise, yaka ve
balarn ok gzel kokutur. Sonra nlerindeki sofralar, zerlerinde
yemekler olduu hlde kaldrrlar. Allah tel onlara hitaben;u anda
benden dilediinizi isteyiniz vereyim, arzunuzu beyn edin, fazlasn ihsn
edeyim, buyurduunda, hepsi birden: Ey Rabbimiz, senden istediimiz,
ancak, ztnn bizden rz olmasdr derler. Allah tel: Ey kullarm, ben
sizden rzym buyurur.

Bu durumda Cennettekilerin hepsi Sbhnallah ve Allah ekber deyip,

secdeye vardklarnda, Allah tel, kullarm, balarnz secdeden
kaldrnz, bugn amel gn deildir. Bugn cemlime baknz, nimetlerime
kavumanz, sevin ve lezzet iinde olmanz icbeden gndr. Bu hlde,
Rablerinin nruyla, yzleri nurlanm ve parlam olup, balarn secdeden
kaldrrlar.

Allah tel onlara, Menzil ve makamlarnza dnnz buyurmasyla,

oradan ayrlp giderlerken, hizmetilerini, binekleri hazrlam bekler
vaziyette bulurlar. Sonra bineklerine binerler. Her biri iin yetmi bin
hizmeti de onlar gibi bineklere biner. Onlardan isteyen, kklerine kadar
cemat ve cemiyyetle beraber gider. Sonra dierleri de, bu ekilde
diledikleri kklerine giderler. Bunlardan biri kkne varp, zevcesi onu
gler yz ve tatl szle karlayp: u anda bana, imdiye kadar sende
grmediim bir gzellik, nr, koku, elbise, hulle ve ssle geldin der.

Bu anda Allah telnn katndan bir melek yksek sesle: Ey Cennet ehli!
Bunun gibi size, her zaman sonsuz nimetler verilecektir diye seslenir.

Rad sresinin yirmidrdnc yet-i kermesinde bildirildii gibi, Melekler

onlara Cennetin her kapsndan gelirler. Dnyda sknt ve gnahtan ve her
trl ktlklerden sabrlar sebebiyle, Allah tel, onlar her fet ve
kederden slim kldn ve Cennetin onlar iin gzel son ve ebed
kalnacak yer ve makam olduunu mjdeleyerek, Allah telnn selmn
onlara ulatrr. O melekler ile beraber, onlara Allah tel tarafndan
hediye olarak sunulacak her trl yiyecek, iecek, elbise ve ssler de
vardr. Onlar da verirler.

Cennette yz derece vardr. ki derece arasnda bir emr vardr. Cennet ehli
O emrin fazilet ve stnln grrler. Cennette beyaz misk ve
zaferandan dalar vardr. Cennet ehli, yemeklerini yiyip miskten gzel
kokulu arablarn iince, terlerler. Byk ve kk abdest bozmazlar.
Tkrmezler, smkrmezler. Balar armaz. Hasta olmazlar.

Cennetliklerin stnleri ve aa derecede olanlar yemek yiyip, iki saat

dayanp, otururlar, ki saat da, birbirlerinin stn meziyetlerini sayarlar. Drt
saat, kendilerini yaratan temcd ve takdis ederler. ki saat, birbirlerini
ziyretle megl olurlar.

Cennette bulunanlarn en aa dercede olanna, ihsn ve bahi vardr.

Yanna insanlar ve cinler gelse, yannda insan ve cinlerin zerinde oturup
dayanacaklar krsler, yatak ve yastklar vardr. Sofra, tabak, hizmeti,
yiyecek ve iecekten bir kiinin payna decek kadar da fazla vardr.

Cennet aalarnn bazs altn, bazs gm, bazs yakut, bazs da

zeberceddendir. Budaklar da byledir. Yapraklar, sizden birinizin dnyda
grd kumalarn en gzeli gibidir. Meyvesi kaymaktan yumuak, baldan
tatldr. Her aacn uzunluu beyz yllk, kknn kalnl yetmi yllk
mesafe miktardr. Cennet ehlinden bir kimse, Cennet aalarna baknca, o
aacn gvde, dal ve yapraklarnn ve meyvelerinin sonuna varncaya kadar
grr. Her aata yetmibin eit meyve vardr. Herbirinin renk ve tad
dierinden bakadr. Cennet ehlinden biri, o meyvelerden birini arzu
ettiinde, o meyvenin bulunduu dal, o kimse o meyveyi alsn diye, ne
kadar uzakta olsa da eilir. O kimse o meyveyi eliyle alamazsa, azn aar
ve meyve azna der. O aatan bir meyve koparldnda, Allah tel
onun yerinde, ondan daha gzel, daha stn ve daha gzel kokulusunu
yaratr. O kimse, o aatan kendisine yetecek kadar alp, ayn dal yine eski
yerine gider. Cennette baz aalar daha vardr ki, ipek, hulle ve snds
ad verilen ince dibalar ve esiz ssler onlardan meydana gelir. Cennette
baz aalar daha vardr ki, tomurcuklarndan misk ve kfur salr.

Cennet ehli her Cuma gn Rablerini grrler.

Eer Cennet talarndan bir ta semdan sarktlm olsayd, gnein

elbette grnmez olurdu.

Cennette kkler ve kasrlar vardr. Onlarda su, st, arab ve baldan drt
rmak vardr. Srahileri misk ile mhrlenmitir. Cennet ehli onlardan,
Cennet pnarlarndan, yan Zencefil, Tesnm ve Kfur emelerinden
birisiyle kartrmakszn saf olarak imezler. Ancak mukarrebler bunlardan
hibir ey kartrlmadan, saf olarak ierler.

Eer Allah tel Cennettekiler arasnda sevin ve neelerinin

okluundan tr, arab dolu kselerin sunulmasn, birbirlerine rabet ve
itiyk ile takdimlerini hkmetmemi olsa idi, kseyi hibir zaman
azlarndan ekmezlerdi.

Cennet ehli, binlerce yllk veya bundan fazla mesafeden gelip, birbirlerini
ve kardelerini ziyret ederler. Kardeleri yanndan dndkleri zaman,
kardeleri tarafndan onlarn bulunduklar yere hediyeler gnderilir.

Cennet ehli, Allah tely grp, dnmek istedikleri zaman, herbirine yeil
birer nar meyvesi verilir. inde yetmi tane vardr.

Her tane dierine benzemiyen bir renktedir. Dnte Cennetin arlarna

urarlar. Orada al-veri yoktur. O arlarda, hulleler, snds, istebrak,
ipek, inci ve yakuttan, ei, benzeri olmyan ssler ve aslm talar vardr.
Her eitten tayabildikleri kadar alp giderler. Hlbuki Cennet
arlarndan birey eksilmez. Cennette, insanlardaki ekil ve gzellikten
daha gzel sretler vardr. Bir kimse, kendi sretinin benim gzel sretim
gibi olmasn temenni eder, kendi yznn gzelliinin, benim yzmn
gzellii gibi olmasn isterse, Allah tel, onun yznn gzelliini
arzusuna uygun yapar diye, bu sretlerin zerinde yazlmtr.

Sonra onlar, kk ve makamlarna dnnce, hizmetileri saf hlinde ve

ayakta, ho geldiniz diyerek karlar. Herkes yanndakine mjde vererek,
dilden dile zevcesine ulatrlr. Zevcesi srr ve neesinin okluundan,
onu karlamaya kp, kapnn yannda merhaba deyip selm verir.
Muhabbet ve sohbet hlinde kke varrlar.

Cennet ehli, yemekten sonra yle bir arab ierler ki, daha ier imez,
yedikleri yemek ve itikleri erbetleri misk gibi eder. Ona (arb- Tahr)
denir. Misk gibi kokusu kar. Karnlarnda eziyyet verecek, rahatsz edecek
bir hl olmaz. Bunu itikten sonra, yine yemek isterler. te Cennet ehlinin
hli byledir, her zaman yenilenerek, ebed olarak byle devam eder.

Cennet ehlinin binek hayvanlar, beyaz yakuttan yaratlmtr.

Cennet tr: Cennet, Cennet-i Adn ve Drsselmdr.

Cennet, Cennet-i Adnden milyon kere kktr. Cennet kklerinin d

altndan, ii zebercedden, kma ve sundurmalar krmz yakuttan, erefe
ve balkonlar incidendir.

Cennet ehli, Cennette zevcesiyle sohbet edince, zevki yediyz yl devam

eder. Eksilme ve deime olmaz. Sonra ncekinden daha gzel zevcesi,
sizinle kavuma zamanmz gelmitir der. O kimse ona, sen kimsin? der.
Ben, Allah telnn Secde sresinin onyedinci yet-i kermesinde
vasfeylediklerindenim deyince, o kimse onun yanna gider. Onunla yiyip,
ier, sohbet eder.

Cennette, altndan rmaklar akan aa vardr ki, svari bir kimse, onun
glgesinde yediyz yl yrse sonuna eriemez. Dallarnn herbirinde
kurulmu ehirler vardr. Bu ehirler binlerce kilometre uzunluundadr. ki
ehrin aras, dou ile batnn aras kadardr. Selsebil emesi, Cennet
kklerinden o ehirlere akar. O aacn bir yaprann altnda byk bir
cemat glgelenir.

Cennet ehlinden bir kimse zevcesinin yanna vardnda, zevcesi ona: Beni
sana ikram ve ihsn eden Allah telya yemn ederim ki, Cennette bana
senden sevgili ve muhabbetli bir baka ey yoktur der.

Cennette, anlatanlarn anlatamad, limlerin kalb ve hatrlarna gelmedii,

dinleyenlerin kulaklarnn duymad, insanlarn grmedii eyler vardr.

Dnyda hi bir menfaat ve karlk beklemeden, yalnz Allah rzs iin

sevienlere, Adn Cennetinde krmz yakuttan bir direk zerinde makamlar
vardr. O direin kalnl binlerce yllk mesafedir. zerinde binlerce bina ve
her binada bir kk vardr. O Allah iin sevienlerin alnlarnda: Bunlar,
dnyda Allah iin sevienlerdir diye yazldr. Bunlardan birisi kendi
kknde, Cennet ehline grndnde, gnein yer yznn evlerini
aydnlatt gibi, onun nrunun ua ve ziyas Cennettekilerin kk ve
saraylarn pr nr ve ziyadar eder, aydnlatr. Cennettekiler onun yzne
bakp, onu tanrlar. u kimse, Allah iin sevienlerden olur derler ve onun
yzn, ondrdnc gecedeki Ayn nru gibi grrler.

Cennet ehlinden bir kimsenin, hizmetisinden stnl, ondrdnc

gecedeki Ayn parlaklnn dier yldzlardan olan stnl gibidir.
Cennetteki kadnlar yemeklerden sonra gzel ve yksek sesler karp, biz
sonsuz olarak Cennetteyiz, lmeyiz. Emniyetteyiz, asla korkmayz. Hakkn
rzsna kavumuuz. Artk ebed olarak Hakkn gazbna dr olmayz.
Biz genciz. Asla ihtiyrlamayz. Elbiseler ile rtlyz, hibir zaman plak
olmayz. Bizler hayrn- hisnz, yan huylar ve yzleri gzel olanlarz. yi
insanlarn zevceleriyiz derler.

Cennet kularnn yetmi bin kanad vardr. Her kanadnn rengi ayr ayrdr.
Her kuun bykl, en ve boy olarak birer mildir. Mmin olan kimse,
onlardan kebab ve kzartma yapmak isteyince, ku onun yanna gelip, tabak
iine konup silkinir. Pimi ve kzarm olarak, yetmi eit yemek olarak
ortaya kar. Tad ve lezzeti, kudret helvas denilen mennden iyi, hafiflik ve
yumuakl kaymaktan ok ve stten beyazdr. Mmin ondan yiyince, ayn
ku silkinip uar, bir ty ve kanad eksilmez. Cennet kular ve binekleri,
Cennet bahelerinde ve Cennet kkleri etrfnda gdlrler.

Allah tel, Cennette olanlara altn yzkler ihsn eder. O yzkleri

takarlar. Bu yzklerin ad, sonsuzluk yzkleridir. Bunlar Cennette sonsuz
kalmaa almettir. Sonra Cennet ehli, Drsselmda Allah tely
grdklerinde, Allah tel, onlara inci ve yakuttan da yzkler ihsn eder.

Cennette bulunanlar, Drsselmda Allah tely grmek iin toplandklar

zaman, yerler, ierler ve eit eit nimetler ile nimetlendirilirler. Allah
tel, Dvd aleyhisselma: Ey Dvd, o gzel sesinle beni temcd ve
takds eyle buyurduunda, Dvd aleyhisselmn gzel sesini dinlemek ve
ondaki lezzet ve tesre kaplmak yan Cennet iinde onu dinlemek iin
susmayan bir ey kalmaz. Sonra Allah tel, onlara hulleler giydirir. Sonra
Drsselmdan kendi yerlerine dnerler. Cennette herkes iin bir aa
vardr. O aaca Tb denir. Cennette olanlardan biri iyi elbiseler giymek
istediinde, Tb aacnn tomurcuklar onun iin alr. Her tomurcuk alt
renktir. Her renkte altm renk vardr. Bir tomurcuk ve elbise, dierine
benzemez, istediini alr.

Cennet kadnlarnn sinesinde: Sen benim habbimsin, ben de senin

habbinim. Ben senden amam ve ayrlmam. Kalbimde de vesvese,
endie, kskanlk, ekememezlik ve hynet yoktur diye yazldr. Cennet
ehlinden birisi zevcesinin gsne baktnda, kemik ve etlerinin arkasnda,
karacierini ve yreini grr. Zevcesinin cieri kendine, kendi cieri
zevcesine ayna olur. Nitekim Errahmn sresinde: Cennet ehlinin
zevceleri, beyazlk ve krmzlkta, saf yakut ve temiz mercan gibidirler
yet-i kermesi bunu gsteriyor.
Cennet ehli yle bineklere binerler ki, onlarn aya, gznn grd son
noktaya eriir. Bu binekler, yakut ve inciden yaratlmtr. Byklkleri de
yetmi mildir. Dizginleri, inci ve zebercedden halkalar ile sra sra
ilenmitir.

Cennettekilerin hli: nsan sresinin onbirinci yet-i kermesinin tefsri

beynndadr.

yet-i kermenin banda: Allah tel, kymet gn, hesabnn

iddetinden ve Cehennemin korkusundan mminleri korur. Yan o dehet
verici gnde Cehennemin buka ve zincirlerle kuvvetlice bal olduu
zerinde ondokuz melek vardr yet-i kermesinden anlalmaktadr. Her
melein yannda yetmi bin melek bulunduu hlde, itilerek Arasat
meydanna getirilir. Ondokuz hzin (melek yardmclar) ile onu iterler.
Bazan sanda, bazan solunda ve bazan arkasnda yrrler. Her melein
elinde demirden grzler vardr. Cehenneme barp, onu yrtrler.
Cehennemin eek anrmas gibi, gayet irkin ve korkun sesi, koyu duman
ve ehline gazbnn iddetinden meydana gelen yksek alevleri ve comas
vardr. te Cehennemi bu hlde getirirler. Onu, Cennetle insanlarn
durduu yer arasna koyarlar. Bu durumda Cehennem insanlara doru
bakp, onlar yutmak iin zerlerine saldrp, hcum ettiinde, hzinler,
zincirler ve bukalar ile onu zaptederler. nsanlara ulaamadn grnce,
iddetle kaynar ve coar ki, yet-i kermede bildirildii gibi; Gayz ve
gazbnn okluundan, para para olmak derecesine gelir. Sonra yine
trl sesler ile barr. Cehennemi bu hlde grdklerinde, meydana gelen
korkun dehetle, yrekleri boazna gelip, gzleri kararp, kendilerini
arrlar. Sonra Cehennem byk bir heybetle kkreyip, yksek sesle
barnca, bundan nce bildirildii gibi hller meydana gelir. Bundan sonra
Cehennem gkteki yldzlarn says kadar kvlcmlar saar. Her kvlcm
byk bulut gibidir. Beyn olunan kvlcmlar, insanlarn balarna derler,
ite Allah tel, szn tutan ve Hakkn azbndan korkan mminleri bu
Cehennem kvlcmlarna ve azbna hedef olmaktan korur. Allah tel
tevhd ve mn ehlini ve Ehl-i snneti o gnn dehetinden korumaa yeter
ve onlara fadl ve ihsn ile rahmetini saar; hesablarn kolay eder. Onlar
Cennete sokup, sonsuz olarak Cennette bulundurur.

Kfirler, mrikler ve putlara tapanlarn, ktlk zerine ktlklerini, korku

stne korkularn, azb stne azblarn arttrp, onlar Cehenneme sokar
ve devaml orada brakr.
yet-i kermenin sonunda: Allah tel onlarn yzlerine parlaklk ve nee,
kalblerine sevin ve srr ihsn eder buyuruyor, ite bu nee ve srr,
kymette mminin kabrinden kt vakittir ki, o anda mminin karsna
yz gne gibi nurlu ve gzel, tebessmlerle glen, stnde beyaz rtler
ve banda ta olan bir insan gelir. O mmine yaklap: Ey Allah telnn
vel kulu deyip selm verir. O mmin de selmn alr. Sen kimsin,
meleklerden bir melek misin? diye ona sorar. Hayr, melek deilim cevbn
verir. Sen peygamberlerden bir peygamber misin? der. Hayr, ben
peygamber de deilim cevbn verir. Sen mukarreblerden misin? der.
Hayr, mukarreblerden de deilim cevbn verir. yleyse kimsin? der. Ben
senin slih amelinim. Seni Cehennem azbndan korumak ve Cennetle
mjdelemek iin geldim cevbn verir. Benden ne istersin? deyince, o
kimse, benim zerime bin der. O mmin: Sbhnallah! Senin gibi bir kimse
zerine binmek bana uygun olmaz dediinde: O kimse, evet, sana, benim
stme binmek yakr. Zr ben dnyda, uzun zaman senin stnde idim.
imdi Allah iin senin benim zerime binmeni istiyorum der. O mmin, ona
biner. O kimse o mmine: Asla korkma, ben seni Cennete ulatrmak iin
yol gstericiyim dediinde, o mmin ferahlanr ve bu nee yznden belli
olup, yz nurlanr, parlar, kalbi de srr ve sevin ile dolar. te Allah
telnn: Allah tel, onlarn yzlerine parlaklk ve nee, kalblerine sevin
ve srr ihsn eder melindeki yet-i kermenin srrna, kymet gnnde
mminin kavumas byle olur.

Ama kfir olan kimse kabrinden kp, nne bakt zaman, karsnda
yz irkin, gzleri gk, kendisi ve elbisesi zift ve katrandan, siyah, dilerini
yere sren, yere bastnda gk grlts gibi grleyen, kokusu leten fen
olan bir kimse grr. O kfir, o kimseye, sen kimsin, ey Allahn dman?
diyerek ondan kamak, uzaklamak istediinde, o kimse ona: Ey Allahn
dman, bana yakn gel, ben senin, sen benimsin der. Kfir ona: Eyvah!
Sen eytan msn, ne irkin ve fen kimsesin? diye sorar. Hayr ben eytan
deilim, ancak senin dnyda ilediin kt amelinim der. Kfir ona,
benden ne istersin? sorunca, srtna binmek, yklenmek isterim cevbn
verir. Kfir ona, Allah iin olsun beni brak, sen beni insanlar arasnda rezil
ve rsv edeceksin diye yalvarnca, o irkin kimse: Allah telya yemn
ederim ki, ben bundan vazgeemem, dediim her ey olacaktr. Sen
dnyda uzun zaman bana bindin, ben de bugn sana bineceim deyip,
hemen srtna biner. Enm sresinin otuzbirinci yet-i kermesinde
bildirilen, melen; Gnahlar srtlarna yklenir manas bunu gsteriyor.
Sonra Allah tel, vellerini, sevgili kullarn zikredip: Allah telnn
vellerinin karlk ve mkfat, dnyda eit eit bellara, emirleri yapp
yasaklardan kamaa ve kadere teslime sabr ve tahammlleri sebebiyle,
Cennetin meyve ve nimetleriyle ve Cennetin ipek ve atlas elbiselerini
giymeleridir buyuruyor.

Yine Allah tel, nsan sresinin onnc yet-i kermesinde melen;

Onlar, Cennette sedir ve tahtlar zerinde otururlar. Orada asla gne ve
zemherr grmezler buyurdu. Yan onlara gnein sca ve zemherrin
(karakn) souu olmaz. Zr Cennette k ve yaz yoktur, insan sresinin
ondrdnc yet-i kermesinde melen; Cennet aalarnn glgeleri
onlara yakn olup, meyveleri de onlarn emrine amade olup, mminler,
istedikleri ekilde onlardan ayakta, oturur veya yatar hlde yerler buyurdu.
O meyveleri yemek istedikleri zaman, o aa ve meyveler kendilerine
eilerek yaklarlar, onlardan alrlar, sonra o aalar yine dorulup yerine
giderler, insan sresinin onbe ve onaltnc yet-i kermelerinde melen;
Onlarn Cennette, byk ve kk, gmten billur gibi ileri grnen kse
ve testiler ile etrflarnda dolaan skler, diledikleri kadar onlara verirler
buyurdu. Onyedinci yet-i kermede melen; Onlara Cennette, evk verici
zencefil ile kark arab sunulur buyurdu. Onsekizinci yet-i kermede
melen; Cennette bir pnar vardr ki, Cennet-i Adnden kar, Cennetin her
tarafndan geer. Cennetliklerin emrinde olduundan nereye isterlerse,
oraya gider buyurdu. Ondokuzuncu yet-i kermede melen; Genlikleri
gitmiyen bir hlde bulunup, ebed helak olmyan Cennet, Glmn ve
Vildanlar etrfnda dnerler. Hizmetlerine devam ederler ki, sen onlar
grdn zaman, gzellik ve beyazlkta inci, say bakmndan kalabalk
olmalarndan tr saylar bilinmiyen, sedeften salm inciler
zannedersin buyurdu. Yirminci yet-i kermede melen; Cennette hangi
tarafa bakarsan, orada anlatlamyan nimetler, byk ve geni mlk
grrsn buyurdu. te bu geni mlk, Cennet ehlinden bir kimse iindir.
Onda bir kk, iinde de ayrca yetmi kasr vardr. O kasrlarn herbirinde
inciden yetmi oda vardr. Her odann uzunluu ve eni birer fersahdr. O
oda zerinde, altndan drt bin kap vardr. inde inci ve yakutla sslenmi
serir ve seririn sa ve solunda altndan binlerce krs vardr. Krslerin
ayaklar krmz yakuttandr. Serr zerinde binlerce yatak ve yayg vardr.
Hepsinin rengi bakadr. O kimse sedir zerinde otururken, beyaz ipekten
yetmi hulle giymektedir. nnde zeberced ve rengrenk mcevherlerle
ssl takye vardr. Her cevherin rengi bakadr. Banda altn ta vardr. Bu
tacn yetmi yz vardr. Her yznde yle bir inci vardr ki, kymeti, dou
ile bat arasndaki maln kymeti kadardr. Elinde bilezik vardr. Yannda
binlerce hizmeti vardr. Dima ayn hldedirler. Yalar ilerlemez,
ihtiyrlamazlar. nne krmz yakuttan bir sofra konur (ve nceki hads-i
erflerde bildirilen yemek, su ve zevceler kendilerine takdim edilir.)
Ali bin Eb Tlibin ( radyallah anh ) bildirdii hads-i erfte, Reslullah (
aleyhisselm ) buyurdu: Eer Cennetin criye ve hizmetilerinden birisi,
dnyya karlsa, insanlar onun iin birbirleri ile kavga ve sava ederlerdi.
Hatt hepsi lrlerdi. Eer hr-i ayndan birinin salar dnyya getirilseydi,
onun nrundan, gnein nru ve ziyas elbette grnmez olurdu. Bir
kimsenin Peygamber efendimize ( aleyhisselm ), Cennette hizmet edenle,
hizmet edilen arasndaki fark nasldr? diye sorunca: Nefsim yed-i
kudretinde olan Allah telya yemn ederim ki, hizmet edenle, hizmet
edilen arasndaki fark, ondrdnc gecedeki ay ile, snk bir yldz
arasndaki fark gibidir buyurdu.

Peygamber efendimiz ( aleyhisselm ) buyurdu ki: Cennet ehli, serr ve

tahtlar zerinde huzr ve safa ile otururken, Allah tel bir melek gnderir.
O melein yannda, ayr ayr renkte ok ince ve latif yetmi hulle vardr.
Parmaklar arasnda grnmez gibidirler. Kendisi Allah telnn selmn
ve rzsn bildirmee memrdur. Gelip o kimsenin kk ve saraynn
kapsnda durup, kapda durana: Ben lemlerin Rabbinin tarafndan
gnderilmiim. Allah telnn sevgili kulunun yanna girmeme bana izin
ver dediinde, kapdaki kimse: Ben, o vel kulun yanna gidip ona
arzedemem, ancak seni burada hizmet edenlerden benden stn bulunana
bildiririm der. Bu sretle her grevli kendisinin bir sttekine bavurarak,
yetmi kap ve ahstan sonra, o kimseye haber ulatrrlar: Ey Allahn
sevgili kulu. lemlerin Rabbinin elisi kapda duruyor dendiinde, o
melein girmesine izin verilir. Melek yanna girince: Esselm aleyke, ey
Allah telnn vel kulu, izzet ve cell sahibi olan Rabbim sana selm
sylyor ve senden rzdr diyerek, Allah telnn selmn ulatrp,
Allah telnn ondan rz olduunu beyn edince, o kimse, yle bir sevin
ve srura mstarak olur ki, eer Allah tel, o kimsenin lmeyeceine
hkm vermemi olsayd, sevincinden elbette lrd. Yine Allah tel,
yukarda bildirilen yet-i kermede: Cennette hangi tarafa bakarsan, orada
anlatlmaz nimetler grrsn ve Allah tel tarafndan gnderilen melek
de, onun yanna ancak izin ve msade ile girer. Byk ve geni mlk
grrsn yet-i kermeleri bunu gstermektedir.

Ayn srenin yirminci yet-i kermesinde melen; Onlarn zerindeki

elbiseler, yeil snds ve istebraktr buyuruldu. yet-i kermenin
devamnda; Cennet ehli, kollarna gm bilezikler takarlar buyuruluyor.
Dier bir yet-i kermede, bileziklerin trl, gm, altn ve inciden
olduu beyn ediliyor. Sonra ayn srede melen buyuruldu ki: Allah
tel, Cennet ehline, kt dnce ve yaramaz huylardan temizleyici arb-
tahr iirir. Bu arb- tahurdan imek yle olur: Cennetin kapsnda bir
aa vardr. Dibinden iki su kar. Bir kimse Srat geip o iki suya doru
gidince, nce bir pnara varr. Orada ykanr. O zaman kokusu miskten
gzel, boyu ise dem aleyhisselmn boyu kadar yan otuz metre olur.
Cennette bulunan erkek ve kadnlarn ya, s aleyhisselmn ya kadar,
yan otuz olur. Kklerin ya otuze ykselir, ihtiyr ve yal olanlarn
ya otuze iner. Cennette bulunan erkek ve kadnlarn gzellii, Ykub
aleyhisselmn olu Ysuf aleyhisselmn gzellii gibidir.. Sonra dier
pnardan iip, kalbindeki kskanlk, gam, gussa, hzn ve keder gider.
Allah tel, o kimsenin itii bu su sebebi ile kalbini temizler. Cennette
olanlarn dili, Muhammed aleyhisselmn dili zere Arab olur. Sonra o
pnardan Cennet kapsna vardklarnda, Cennet melekleri onlara; Pak ve
temiz oldunuz mu? derler. Hepsi birden: Evet pak ve temiz olduk derler.
Cennet melekleri onlara; Sonsuz kalmak zere Cennete giriniz derler ve
Cennette sonsuz kalacaklarn ve bir daha kmyacaklarn, daha girmeden
kendilerine mjdelerler. Cennet kapsndan giren kimsenin, dnyda iken
amelini yazan Kirmen ktibn melekleri de yannda olup, ayrca yanlarnda,
krmz yakuttan yaratlm bir at bulunan bir melek de vardr. O atn
dizginleri de krmz yakuttandr. O atn zerinde bir eyer vardr ki, n ve
arkas inci ve yakuttan, iki taraf altn ve gmtendir. O melein yannda,
yetmi kat hulle vardr. Bu hulleleri Cennet kapsnda o kimseye giydirir,
bana ta koyar. O kimsenin beraberinde, sedef iindeki inci gibi binlerce
hizmeti vardr. O melek kendisine: Ey Allah telnn vel kulu, bu ata bin,
bu at senindir. Senin iin buna benzer daha binekler vardr der. O kimse ata
biner. O atn iki kanad vardr. Admlarn, gznn grd yere basar.
Yannda onbin hizmeti ve dnyda kendisiyle beraber olup amelini yazan
Kirmen ktibn melekleri de beraber bulunduu hlde, onun zerinde
seyrederek kk ve saraylarna ular. Orada iner, sonra Allah tel: Sizin
iin vasfeylediim nimetler, gzel sevblardan amelinize karlk ve
mkfat olup, gayret ve ameliniz makbl oldu. Allah tel size karlk
olarak Cenneti ihsn eyledi buyurdu.

Tvbe bahsinden semeler: Cbir bin Abdullah ( radyallah anh ) der ki:
Reslullah ( aleyhisselm ) bir Cuma gn bize dnp; Ey insanlar, vakit
geirmeden Allah telya tvbe ediniz. Ona dnnz. Frsat elde iken
slih ameller yapnz. Allah tel ile aranzda olan haklar yerine getiriniz
ki, sedete eresiniz. ok sadaka veriniz ki, rzkl olasnz. Marf ile
emrediniz ki, korunasnz. Mnkeri yasaklaynz ki, yardm olunasnz
buyurdu.

Reslullah ( aleyhisselm ) ok kere; Y Rabb, beni mafiret eyle.

Tvbemi kabl eyle. Tvbeleri ziyde kabl eden ve rahm olan ancak
sensin derdi. Reslullah ( aleyhisselm ) buyurdu: eytan, yeryzne
indirildii vakit, cenb- Hakkn izzet ve celline yemn ederek, demin
ocuklarnn rhlar cesedlerinde bki olduka, onlar ivadan asla geri
durmam dedii zaman, Allah tel, izzet ve cellime yemn ederim ki,
demin evldn, son nefeslerine kadar tvbeden men etmem buyurdu.

Muhammed bin Abdullah Slemden ( radyallah anh ) bildirilir. Dedi ki:

Medne-i mnevverede, Reslullahn Eshbndan bir cematle oturdum,
sohbet ettim. Onlardan birisi dedi ki: Reslullahn ( aleyhisselm ) Bir
kimse lmnden yarm gn nce tvbe etse, Allah tel onun tvbesini
kabl eder dediini iittim. Bir bakas, ben Reslullahn ( aleyhisselm )
Bir kimse, can boaza gelmeden ve can ekimeden nce tvbe etse,
Allah tel tvbesini kabl eder buyurduunu iittim, dedi. Muhammed bin
Mutrafdan bildirilir: Allah tel, insanolunun hline esef olunur. O gnah
iler, benden mafiret ister. Ben de onun gnhn af ve mafiret ederim.
nsanolunun hline alr ki, yine gnha dnp, benden af ve mafiret
ister, ben de onu affederim. Yine insanolunun hline alr ki, gnh
terketmez, benim rahmetimden de midini kesmez. hid olunuz, ben onu
mafiret ettim buyurdu.

Enes ( radyallah anh ) der ki: Hd suresindeki: Rabbinize istifar eder ve

sonra tvbe ederseniz melindeki yet-i kerme indirildikten sonra,
Reslullah ( aleyhisselm ) her gn yz kere istifar eder ve istigfrlarnda
(Nestagfirullahe ve netb ileyh) yan (Allah telya istifar ve tvbe
ederiz) derdi. Reslullaha ( aleyhisselm ) bir kimse gelip, y Reslallah!
Bir gnah iledim dediinde, Reslullah ( aleyhisselm ) ona: Allah
telya istifar eyle buyurmasyla, o kimse: Tvbe ederim, yine yaparm,
dediinde, Reslullahn ( aleyhisselm ): Her gnah iledike tvbe eyle.
eytan midsiz ve zntde oluncaya kadar buyurmas zerine o kimse:
Y Reslallah, gnahm oald zaman ne yapaym, dedi. Reslullah (
aleyhisselm ): Allah telnn aff senin gnahlarndan oktur buyurdu.

Hasen ( radyallah anh ): Sen, tvbesiz mafiret ve amelsiz sevb

temennisinde bulunma! Gaffar ismine kanma, zr ayn zamanda intikam
alc ve kahhrdr sz gereince, Allah telnn yalnz affna marur
olman, senin her zaman, Allah telnn gazbnda bulunup, cenb-
Hakkn rz olaca ameli terketmeni ve bunun zerine mafiret arzusunda
bulunman gerektirir. Bu hlde emniyet edilecek eyler, seni aldatp, Allah
telnn azbna dr olacandan korkulur. itmedin mi ki, Allah tel,
sre-i Haddin ondrdnc yetinde bunu bildiriyor. Th sresinin
seksenikinci yetinde melen; Tvbe edip mn eden ve slih ameller
ileyip hidyet yolunu bulanlara, ben ok mafiret ediciyim buyuruyor. Arf
sresinin yzellialtnc yetinde melen; Rahmetim hereyi iine almtr.
Rahmetim, Allahtan korkup, zektlarn verenlere ve yetlerimize
inananlaradr buyuruyor. Anlalyor ki, tvbe ve takvsz, rahmet ve
Cennet arzusunda bulunmak ahmaklktr, cahilliktir, aldanmlktr. nk
bu iki yet-i kermede mafiret tvbe ile ve rahmet de takv ile balanmtr.

Peygamberimiz ( aleyhisselm ) Mmin olan, kendi gnhn, gya dibinde

durduu ve zerine deceinden korktuu bir da gibi grr. Fcir ise,
gnh ve hatlarn, burnuna konan ve kk bir hareket ve ses ile uacak
kara sinek gibi grr buyurdu.

Reslullah ( aleyhisselm ) Kul bir gnah iler ve o gnah onu Cennete

sokar buyurduu zaman, Eshb- Kirm (aleyhimrrdvn): Ey Allahn
Peygamberi! Gnah insan nasl Cennete sokar? diye sordular. Gnah, o
kimsenin nasb- ayn (ok fazla tutkun bulunduu bir ey) olur. Yapnca da
piman olur. Tvbe ve istifar eder. O gnah onu Cennete sokmaa sebeb
olur buyurdu.

Hads-i erfte: Gemi gnahlar iin, onlarn tedriki iin, sevb

ilemekten gzel bir ey grmedim buyuruldu. yet-i kermede melen;
Muhakkak ki sevblar, iyilikler; gnahlar, ktlkleri giderir buyurulmutur.
Yine hads-i erfte geldi ki: Bir kimse bir gnah ilediinde, kalbinde siyah
bir nokta meydana gelir. O kimsenin tvbesi, inlemesi, feryd ve istifar
etmesi olmazsa, gnah zerine gnah, siyah zerine siyah olur. Hatt, o
siyah noktalar kalbini kaplayp, kalb gz kr olur. Bu hl zere lr. yet-i
kermede melen; Hayr, belki iledikleri gnahlar kalblerini karartr
buyuruldu. Reslullah ( aleyhisselm ) buyurdu ki: Gnah terk, tvbe
etmek istemekten kolaydr. O hlde, lmeden nce hayatta bulunduun
zaman ganmet bil, gnahlar terketmede acele davran.

bn-i Ziyd ( radyallah anh ): Sizden biriniz, kendisini lm, hretini, her
trl hllerini grm ve Allah teldan, yalnz Ona ibdet etmek iin,
tekrar dnyya gnderilmesini istemi, Allah tel da onu, bu ekilde
dnyya gndermi durumda dnsn de, ona gre cenb- Hakka tat ve
ibdete gayret etsin demitir.

Abdlmelik bin Mervnn huzruna slihlerden biri gelince, bana nasihat

eyle dedi. Slih kimse: lm sana aniden gelirse, hazrlkta bulundun mu?
dedi. Abdlmelik, hayr dedi. Bulunduun hllerden Allah telnn rzsn
gerektirecek dier hllere niyet ettin mi? buyurdu. Abdlmelik yine, hayr
dedi. ldkten sonra Allah tely kendinden rz ve honud edecek,
baka bir yer var mdr? buyurdu. Abdlmelik, hayr dedi. lm sana gfil
iken gelmiyeceinden emn misin? buyurdu. Abdlmelik yine, hayr dedi.
Bunun zerine o slih: Akll olan kimse bu huy ve ahlka raz olmamaldr.
lmden nce tvbe ve tedrik zere bulunmaldr dedi.

Reslullah ( aleyhisselm ); Pimanlk tvbedir buyurdu. Yine buyurdu:

Bir kimse bir gnah ilese, sonra piman olsa, pimanl, o gnaha
keffrettir.

Hasen-i Basr ( radyallah anh ): Tvbe drt esas zerinedir: 1- Dil ile
istifar, 2-Kalb ile pimanlk, 3- Az ve organlar ile gnahlar terk, 4- O
gnahlar bir daha yapmyacana niyet ve kasdetmektir dedi ve yine
Hasen-i Basr ( radyallah anh ) buyurdu: Nash tvbesi;bir gnha tvbe
etmek ve bir daha, tvbe ettii eyi yapmamaktr.

Reslullah ( aleyhisselm ): Gnahtan tvbe eden kimse, hi gnah

olmayan kimse gibidir.

Gnahtan istifar edip yine gnaha devam etmek, Rabbi ile alay etmek
gibidir.

Bir kimse, sana istifar ve tvbe ederim deyip gnahdan istifar etse,
sonra yine o gnah ilese, sonra yine istifar etse, sonra nc defa
olarak o gnah ilese, drdncsnde o kimsenin iledii o gnah, byk
gnahlardan yazlr buyurdu.

Fudayl bin Iyd ( radyallah anh ); Sen kendi nefsine nasihat edici ol.
Kendine muhakkak lzm olan eyleri, sa iken grp yapmaa gayret et.
nsanlar kendine tavsiye ve nasihat edici eyleme. Kendin dnyda gfil ve
durgun durup da, ldkten sonra senin iin, iyilik ve sevb yapacaklarn ve
senin iin alacaklarn sanma. Zr sen, dnyda iken kendine, hretin
iin lzm olacak ilere can karcasna, ok gayret gstermediin hlde,
bakalarnn senin iin iyilik yapacaklarna, sevb ileyeceklerine nasl
inanabiliyorsun! buyurdu. Tvbenin artlar tr: 1- Dnimize uymayan
ilere piman olmaktr. Nitekim Peygamber efendimiz ( aleyhisselm );
Pimanlk tvbedir buyurup, pimanln tvbe olduunu beyn eylemitir.
Pimanln doruluunun almeti, ince kalblilik ve ok gzya dkmektir.
Bunun iin Peygamber efendimiz ( aleyhisselm ); ok tvbe edenlerle
bulununuz, nk onlar ince kalbli olurlar buyurdu. Bylece ok tvbe
edenlerle birarada oturunuz, onlarla sohbet ve arkadalk ediniz. Zr onlar
daha ince ve yumuak kalbli ve anlayldrlar diye emrediyor, uyaryor.

2- Her hl ve zamanda, btn ktlkleri ve kt szleri terk etmektir.

3- Gnah ve ktlkten yapm olduu eyleri ve onlara benzer ileri bir

daha yapmamaa azmedip, karar vermektir. Nitekim Eb Bekr-i Vstye
nash tvbesi nasldr? diye sorduklarnda: Nash tvbesi, gizli ve aikr,
sahibi zerinde gnah iz ve tesrlerinden bir iz ve lekenin kalmamasdr,
buyurdu. Pimanlk, azm ve kasd meydana getirir. Azm: ilenilen gnaha bir
daha dnmemektir. nk gnahlar, kulu Rabbinden uzaklatrr. Nitekim
hads-i erfte; Kul, kendisine erien gnah sebebiyle bol rzktan mahrm
olur buyurulmutur.