Resenha do texto Da globalizao da economia falncia da democracia de
Carlos Estevam Martins
No texto Da globalizao da economia falncia da democracia, Carlos
Estevam Martins procura explorar a problemtica da globalizao econmica e o seu impacto no regime democrtico, atravs da caracterizao da economia mundial contempornea e da anlise de suas implicaes no campo social, espacial, cultural e poltico, levando em considerao o carter de pas subdesenvolvido do Brasil. Em suma, o autor argumenta que a globalizao produz efeitos tanto benficos quanto malficos, mas entre esses efeitos malficos encontra-se a destruio das condies que possibilitam a construo e o funcionamento da democracia. O texto dividido em sete sees, onde o autor conceitua o que globalizao, inserindo-a em um contexto histrico geral, e discorre sobre suas implicaes sociais, espaciais, culturais e polticas. Na primeira seo do texto, o autor conceitua globalizao como o resultado da multiplicao e da intensificao das relaes entre agentes econmicos situados em diversos pontos do globo, que requer a abertura dos mercados nacionais e a supresso das fronteiras, e cujo motor que a impulsiona a competio irrestrita e universal. O autor tambm argumenta que se por um lado a globalizao permite a diversificao, o aumento da qualidade e a diminuio dos preos de bens e servios; por outro, ela torna mais intensas as manifestaes de excluso social. Na segunda seo, o autor divide o perodo ps-guerra em duas partes: a primeira, que vai de 1945 a 1970, marcada por um capitalismo reformado e domesticado; j a segunda, que comea a partir dos anos 70, caracterizada por um capitalismo entregue a si mesmo, que opera por conta prpria. Nesta mesma seo, o autor tambm descreve a primeira parte como um perodo muito prspero em aspectos polticos, econmicos, sociais e culturais. Na terceira seo, o autor descreve a segunda parte do perodo ps-guerra, marcada pela ascenso do capital-dinheiro, e discorre sobre as principais caractersticas da economia mundial contempornea, a fim de facilitar a compreenso da natureza das mudanas ocorridas nesse perodo. Entre essas caractersticas esto a expanso das grandes empresas, e o peso que a cincia e a tecnologia passaram a ter como foras produtivas cruciais. O autor tambm argumenta que justamente o crescimento acelerado das foras produtivas que alimenta as distores do capitalismo turbinado desse perodo, e considera o surgimento de uma macroestrutura financeira como a principal marca do processo de globalizao. Na quarta seo, o autor afirma que a economia globalizada acompanhada de graves implicaes no campo social, espacial, cultural e poltico. Em termos sociais, o autor enxerga a excluso como o fenmeno tpico do mundo atual, citando, como exemplo, o aumento das taxas de desemprego em quase todos os pases, que para ele algo estrutural e no decorrente de flutuaes temporrias na economia. O autor tambm argumenta que a concorrncia, apoiada na aplicao do conhecimento tcnico-cientfico. proporciona ganhos de produtividade, mas tambm resulta na contnua eliminao de postos de trabalho. Na quinta seo, o autor mostra que apesar do nome sugerir o contrrio, a globalizao excludente tambm em termos espaciais, resultando na marginalizao da maior parte dos pases situados fora da trilateral (Europa, Japo, EUA). Ele tambm afirma que a globalizao polarizadora e seletiva no s entre pases, mas tambm entre regies de um mesmo pas, ou zonas de uma mesma regio. Alm disso, ele questiona a validade do pedido de ajuda que pases em desenvolvimento fazem aos pases desenvolvidos, j que muitas vezes esses pases em desenvolvimento ignoram o pedido de ajuda de pases mais pobres. Na sexta seo, o autor discorre sobre as implicaes culturais da globalizao, afirmando que no se pode limitar a anlise apenas s situaes de pobreza e excluso da vida material, sendo essencial incorporar na anlise a misria espiritual e a alienao intelectual que acometem as populaes de todos os pases. Ele acusa os mecanismos de mercado de ignorarem o fato de que os vnculos no-econmicos vm antes dos interesses capitalistas, e atenta para o fato de que a comunidade familiar vem sendo destituda de qualquer outra razo de ser. Na stima seo, o autor procurar abordar o impacto da globalizao econmica na esfera poltica, destacando trs processos radicais de mudana que foram desencadeados. O primeiro o processo de esvaziamento do Estado, que, em todos os pases, vem perdendo poder, recursos e funes. O segundo processo a obsolescncia da democracia, pois, segundo o autor, a democracia requer a existncia de um Estado-nao soberano para existir. O terceiro processo o desmoronamento dos partidos polticos, marcado pelo distanciamento dos cidados da poltica. O autor tambm argumenta que para reinventar o processo democrtico, necessrio antes de mais nada conceituar o que democracia. Por fim, o autor conclui que, atualmente, o enfrentamento das questes econmicas, sociais, espaciais e culturais est extremamente difcil, justamente pela falta de crenas e meios de ao, que possibilitam o desenvolvimento das lutas polticas e ideolgicas. O autor termina ressaltando que necessrio pensar nas implicaes do processo de globalizao a partir do que somos como pas, e no a partir daquilo que imaginamos ser.
Fichamento Do Texto: INTRODUÇÃO À TEORIA DA POLÍTICA PÚBLICA. In: Políticas Públicas Coletânea / Organizadores: Enrique Saravia e Elisabete Ferrarezi. - Brasília: ENAP, 2006.