Professional Documents
Culture Documents
Mc lc ............................................................................................................................... 1
Chng I i cng v cc h thng thng tin trong qun l............................................... 4
1. Khi nim v h thng ................................................................................................. 4
1.1. H thng............................................................................................................... 4
1.2. Mi trng ca h thng....................................................................................... 4
2. H thng kinh doanh.................................................................................................... 5
2.1. H thng kinh doanh............................................................................................. 5
2.2. c im ca h thng KD................................................................................... 5
2.3. Cc thnh phn ca h thng KD.......................................................................... 5
3. H thng thng tin qun l........................................................................................... 6
3.1. Khi nim qun l ................................................................................................ 6
3.2. Chc nng ca h thng thng tin qun l ............................................................ 7
3.3. Nhim v ca h thng thng tin .......................................................................... 7
3.4. Vng i ca h thng thng tin ........................................................................... 8
3.4. Cc b phn hp thnh ca H thng thng tin..................................................... 9
4. Cc h thng thng tin t ng ho (tin hc ho)......................................................... 9
4.1. Mc t ng ho.............................................................................................. 9
4.2. Cc phng thc x l bng my tnh ................................................................ 10
5. Cc giai on phn tch v thit k H thng thng tin............................................... 10
5.1. Gii thiu ........................................................................................................... 10
5.2. Cc giai on phn tch thit k h thng thng tin theo ..................................... 10
Chng II Kho st hin trng v xc lp d n................................................................. 13
1. Mc ch, yu cu ca vic kho st .......................................................................... 14
2. Kho st v nh gi hin trng ................................................................................. 14
2.1. Ni dung kho st v nh gi hin trng............................................................ 14
2.2. Cc mc kho st................................................................................................ 15
2.3. Cc hnh thc tin hnh kho st ........................................................................ 15
2.4. Phn loi v h thng ho thng tin thu thp c.............................................. 15
2.5. Pht hin nhng yu km ca hin trng v nhng yu cu trong tng lai ........ 16
3. Xc nh phm vi, kh nng v mc tiu ca d n.................................................... 16
3.1. Xc nh phm vi (khoanh vng d n) .............................................................. 16
3.2. Kh nng v hn ch thc hin d n.................................................................. 17
3.3. Mc tiu ca vic tin hc ho ............................................................................. 17
3.4. Xc nh yu t thnh cng ca bi ton............................................................. 17
4. Phc ho gii php, cn nhc tnh kh thi................................................................... 17
4.1. Cc mc t ng ho.......................................................................................... 17
4.2. Hnh thc s dng my tnh............................................................................... 17
4.3. Phn tch hiu qu v nh gi tnh kh thi ......................................................... 18
5. Lp d tr v k hoch trin khai d n ..................................................................... 18
5.1. Hnh thnh hp ng .......................................................................................... 18
2. Lp d tr thit b.................................................................................................. 18
3. Lp k hoch trin khai d n................................................................................ 18
Chng 3: Phng php lun phn tch thit k h thng c cu trc................................. 19
1. Cch tip cn tin hc ho: 2 cch ............................................................................... 21
1
2. Phn tch thit k h thng c phng php............................................................... 22
3. Phng php lun phn tch thit k h thng c cu trc .......................................... 22
4. Cc phin bn khc nhau ca phng php lun phn tch c cu trc....................... 23
5. T chc xy dng h thng thng tin ......................................................................... 23
Chng 4: Phn tch h thng v x l .............................................................................. 25
1. Mc ch, yu cu ca giai on phn tch................................................................. 25
1.1. Mc ch ............................................................................................................ 25
1.2. Cch tin hnh.................................................................................................... 25
2. Biu phn cp chc nng (BFD - Bussiness Function Diagram)............................ 25
2.1. Khi nim........................................................................................................... 25
2.2. Cc thnh phn ca BFD .................................................................................... 25
2.3. c im ca biu phn cp chc nng.......................................................... 26
2.4. Cch xy dng BFD ........................................................................................... 27
3. Biu lung d liu (DFD - Data Flow Diagram) ................................................... 28
3.1. Gii thiu v DFD .............................................................................................. 28
3.2 Biu lung d liu mc vt l (Hay cc lu h thng)............................... 28
3.3 Biu lung d liu (DFD- Data Flow Diagram) .............................................. 31
3.4. Chuyn t DFD mc vt l sang mc logic ........................................................ 43
Chng 5: Phn tch h thng v d liu ........................................................................... 48
1. Mc ch, yu cu ca vic phn tch d liu ............................................................. 48
1.1. Mc ch ca giai on....................................................................................... 48
1.2. Yu cu .............................................................................................................. 48
1.3. Phng php thc hin: C 2 phng php tip cn: .......................................... 48
2. Biu cu trc d liu theo m hnh thc th lin kt (ER entity relation )............. 48
2.1. S thc th..................................................................................................... 48
2.2. Cc thnh phn ca s thc th...................................................................... 48
2.3. Xy dng s thc th - lin kt ...................................................................... 52
3. Hai cch tip cn thit k c s d liu quan h .................................................... 55
3.1. Chun ho theo hng phn tch:........................................................................ 55
3.2. Chun ho theo hng tng hp: ........................................................................ 56
4. Xy dng biu cu trc d liu theo m hnh d liu quan h ............................... 58
5. Xc nh mi quan h xy dng s E-R ............................................................... 59
6. M ho cc tn gi:.................................................................................................... 63
6.1. Khi nim m ho............................................................................................... 63
6.2. Cht lng c bn ca m ho............................................................................ 63
6.3. Cc kiu m ho khc nhau ................................................................................ 64
7. T in d liu .......................................................................................................... 66
7.1. Khi nim:.......................................................................................................... 66
7.2. Cc hnh thc thc hin t in: ......................................................................... 67
7.3. Cu to t in: .................................................................................................. 67
Chng 6: Thit k h thng.............................................................................................. 69
1. Thit k tng th........................................................................................................ 69
1.1. Phn nh ranh gii gia chc nng my tnh v chc nng th cng ................. 69
1.2. Phn nh cc h thng con ca my tnh............................................................ 71
2. Thit k chi tit v cc th tc th cng v v cc giao tip ngi - my ................... 71
2.1. Cc chc nng th cng...................................................................................... 71
2.2. Thit k u vo ca thng tin ............................................................................ 72
2.4. Thit k mn hnh chn ...................................................................................... 73
2
3. Thit k chng trnh................................................................................................. 74
3.1.i cng............................................................................................................ 74
3.2. Cc m un chng trnh.................................................................................... 74
3.3. Lc cu trc................................................................................................. 75
3.4. nh gi v lc cu trc .............................................................................. 76
3.5. Chuyn BLD thnh LCT..................................................................................... 76
4. Thit k c s d liu ................................................................................................ 78
4. 1. Mc ch ........................................................................................................... 78
4.2. Thnh lp lc logic ...................................................................................... 79
4.2.5. Nguyn tc truy nhp....................................................................................... 83
4.3. Thnh lp lc vt l ..................................................................................... 84
5. Thit k kim sot...................................................................................................... 85
5.1. Gii thiu ........................................................................................................... 85
5.2. Nghin cu kim tra thng tin nhp, xut ........................................................... 85
5.3. Nghin cu cc giai on tip cn phn tch cc kim sot ................................. 86
5.4. Nghin cu cc kh nng gin on chng trnh v phc hi............................ 87
6. Lp trnh, chy th v bo tr ..................................................................................... 89
6.1. Lp trnh............................................................................................................. 89
6.2. Vit ti liu hng dn s dng .......................................................................... 89
6.3. Bo tr h thng .................................................................................................. 90
3
Chng I
i cng v cc h thng thng tin trong qun l
1.1. H thng
nh ngha: H thng l tp hp gm nhiu phn t c cc mi quan h rng buc ln
nhau v cng hot ng hng ti mt mc ch chung. (v d mt c my l mt h thng
cc chi tit lin kt vi nhau thc hin chc nng ca c my...).
Nghin cu h thng l nghin cu xem h thng bin i ci g, bin i nh th no?
H thng
Ci vo Ci ra
Bin i
Mi trng
4
Hnh 1 mi trng v h thng
Sn phm
KHCH HNG I L
Hnh 2 v d v mt h thng
2. H thng kinh doanh
5
H quyt nh: H quyt nh gm con ngi, phng tin, phng php xut cc
quyt nh, cc chin lc kinh doanh, n c lin quan n mi hot ng ca ton h
thng. Qu trnh ra mt quyt nh tri qua hai bc:
-Tm hiu tnh hnh
-La chn gii php
Tu theo tm quan trng, phm vi nh hng ta chia lm 2 loi quyt nh:
- Quyt nh chin lc: L quyt nh cho mt k hoch tng th lu di, c tnh
cht nh hng
- Quyt nh chin thut: Quyt nh ny c tnh cht cc b c phm vi hp trong
thi gian ngn h tr cho quyt nh chin lc
H tc nghip: H tc nghip bao gm con ngi, phng tin trc tip thc hin cc
nhim v ca h thng kinh doanh t mc tiu xc nh.
H thng thng tin: Bao gm con ngi, phng tin v phng php tham gia vo qu
trnh thu thp, lu tr, x l thng tin m bo mi quan h gia h quyt nh v h tc
nghip.
Thng tin bao gm:
-Nhng thng phn nh tnh trng hin thi ca h thng (tnh trng kinh doanh,
thng tin v vt t, thit b, nhn s...
-Nhng thng tin vo, ra
H Q
Vo Ra
H thng
thng tin
H tc nghip
Bo co nh k Tc nghip
7
- i ni: HTTT l cu ni lin lc gia cc b phn ca h thng kinh doanh. N cung
cp cho b phn quyt nh v b phn tc nghip cc thng tin phn nh tnh trng ni b
ca c quan, t chc trong h thng v tnh trng hot ng kinh doanh ca h thng.
Giai on Giai on
Hnh thnh Pht trin
Giai on Giai on
Thoi ho Khai thc
8
3.4. Cc b phn hp thnh ca H thng thng tin
Nu khng k n con ngi, phng tin th HTTT ch gm 2 b phn l: cc d liu
& cc x l
- Cc d liu:
D liu v cu trc: L nhng s kin, qu trnh tin ho, tng trng, cp nht c
lu tr tng i n nh.
D liu kinh doanh: Nhng thng tin v hot ng giao dch, thng l nhng tp d
liu c cu trc (ho n chng t).
Thng tin c cu trc bao gm lung thng tin vo v lung thng tin ra:
Lung thng tin vo: phn loi cc thng tin cn x l thnh 3 loi:
+ Thng tin cn cho tra cu: Cc thng tin t b thay i, thng c cp nht 1 ln.
+ Thng tin lun chuyn chi tit: l loi thng tin hot ng ca n v, khi lng
thng tin thng ln, cn phi x l kp thi
+ Thng tin lun chuyn tng hp: l loi thng tin c tng hp t cc cp thp hn,
thng tin ny thng c ng x l theo k hay theo l
Lung thng tin ra:
+ Thng tin u ra c tng hp t thng tin u vo, ph thuc vo nhu cu qun l
trong tng trng hp c th, tng n v c th.
+ Thng tin u ra quan trng nht l cc tng hp, thng k, thng bo.
- Cc x l:
- L cc chc nng, quy trnh, phng php, th tc x l cho php thu thp, lu tr,
tm kim, ch bin thng tin, thc cht l bin i t tp thng tin vo thnh tp thng tin ra
- Cc chc nng x l trong h thng c tnh lin hon vi nhau trong m bo s
thng nht, an ton trnh s c
4. Cc h thng thng tin t ng ho (tin hc ho)
4.1. Mc t ng ho
H thng t ng ho c th theo hnh thc:
- T ng ho ton b: H thng c x l hon ton t ng bng my tnh trong con
ngi ch ng vai tr ph trong h thng.
- T ng ho mt phn (b phn): H thng c chia thnh hai phn cng vic phn x l
gia con ngi (thc hin th cng) v phn thc hin trn my tnh (khng tnh nhng
cng vic con ngi phc v my tnh.
Vic t ng ho mt h thng kinh doanh c th lm vi hai cch:
- Phng php "h": S dng my tnh tp trung bao trm ton b h thng
9
- Phng php "ging": p dng my tnh cho tng b phn ring r, cho tng phm vi nht
nh.
Tin hc ho ton b l mc ch cui cng nhng khng phi bao gi cng thc hin
c, m nhiu khi ngi ta phi tin hnh tin hc ho b phn trc.
10
How? M t h thng Xc nh h thng
thc lm vic nh mi thc hin nh
th no? th no?
Mc vt l
Mc khi nim
hiu h thng Xc nh h thng
lm g? mi lm g?
What?
Cn ci
tin g?
11
VD: cc nc phng Ty phn cng vic t giai on 1 - 4 c nh gi t 50-60%,
phn lp trnh ci t t 20-30%, cn li l phn bo tr.
KHO ST
CI T THIT K
XY DNG
Cu hi chng 1
1/ Ti sao khi xy dng cc HTTT cn phi c phn tch thit k h thng?
2/ Mc ch ca phn tch thit k h thng?
3/ Nhim v ca HTTT
4/ Vai tr ca HTTT trong h thng kinh doanh?
5/ Cc giai on ca qu trnh PTTK h thng?
6/ Nhng lnh vc no x l theo l, trc tuyn?
12
Chng II
Kho st hin trng v xc lp d n
Xc nh mc tiu d n
(cc b, ton b)
Lp d tr v trin khai d n
13
1. Mc ch, yu cu ca vic kho st
Mc ch:
Kho st hin trng v xc lp d n l giai on u ca qu trnh phn tch v thit k
h thng. Mc ch ca giai on ny l tm c s m t h thng bng vn bn, xut
ra phng n thc hin, cui cng l k c mt hp ng v hnh thnh 1 d n mang
tnh kh thi (giai on kho st cn c th coi nh "Nghin cu tnh kh thi" hoc "Nghin
cu hin trng")
Vic kho st thng c tin hnh qua 2 giai on:
- Kho st s b nhm xc nh tnh kh thi ca d n.
- Kho st chi tit nhm xc nh chnh xc nhng g s thc hin v khng nh nhng li
ch km theo
Cc yu ca vic kho st:
- Kho st, tm hiu, nh gi s hot ng ca h thng c
- xut cc yu cu, cc mc tiu v cc u tin gii quyt cho h thng mi.
- Phc ho gii php mi v cn nhc tnh kh thi ca d n
- Lp k hoch cho d n cng vi cc d tr tng qut.
2. Kho st v nh gi hin trng
14
2.2. Cc mc kho st
Vic tin hnh kho st c tin hnh trn 4 mc i tng
- Thao tc tha hnh: l kho st nhng ngi trc tip vi nhng thao tc ca h
thng. H c k nng, nghip v cao, nhn bit c nhng kh khn, phc tp v nhiu
vn chuyn su trong cng vic.
- iu phi qun l: y l nhng ngi qun l trc tip v mt mng cng vic no ,
chng hn qun c phn xng, h hiu c tnh hnh c quan thi im hin ti nhng
khng c kh nng nhn nhn c cc vn xy ra trong tng lai
- Quyt nh ca lnh o: y l nhng ngi ra quyt nh nn h c yu cu v cc
thng tin tr gip
- Mc chuyn gia c vn : y l nhng ngi nhn thc c s pht trin v vn ng
ca h thng trong nhng mi trng
2.3. Cc hnh thc tin hnh kho st
C nhiu hnh thc kho st, chng c s dng kt hp nng cao hiu qu, tnh
xc thc, tnh khch quan, tnh ton din ca vic kho st.
(1)- Quan st, theo di, ghi chp (gm quan st chnh thc v khng chnh thc):
- Chnh thc: C chun b, c thng bo trc cho i tc chun b thng tin tr li theo
yu cu ca ngi kho st.
- Khng chnh thc: Khng thng bo trc cho i tc chun b thc hin bt k lc no,
u...Vi quan st khng chnh thc thng cho kt lun chnh xc hn, tuy vy cch ny
rt mt thi gian, thng lm vic vi nhng ngi lm vic lu din t cho
mnh.
(2)- Phng vn: a ra nhiu loi cu hi, cu hi trc tip, cu hi ng (lit k tt c cc
phng n tr li theo kiu trc nghim), cu hi m c tnh cht gi .
(3)- Nghin cu ti liu, cc ti liu gm:
- Cc bo co nghip v
- Qui ch v chc nng, nhim v
- Quy nh, ni qui
- Cc s sch thng tin chi tit giao dch hng ngy...
(4)- Dng bng hi, phiu iu tra: Gi phiu iu tra cho i tc thu thp tr li x l
gin tip khng c s trao i tranh lun. Phng php ny thng nhanh, r tin nhng
tin cy thp.
2.4. Phn loi v h thng ho thng tin thu thp c
-Thng tin hin ti phn nh chung v mi trng, hon cnh, cc thng s c li ch
cho vic tm hiu, nghin cu h thng trong qu kh v hin ti.
15
- Thng tin cho tng lai phi c kho st t m v cht ch. Nhng thng tin ny
bao gm nhng thng tin c pht biu ra chng hn nhng li ca thn, phn nn, mong
mun, c loi thng tin c thc nhng khng c pht biu ra, trng hp ny phi gi
ly c li pht biu chnh thc, c nhng thng tin v thc, y l nhng pht biu
khng r rng, mp m, cn phi d on nhn c nhng thng tin .
- Thng tin tnh (c th cc thng tin s ng, cu trc ho): Nh h s cc phng ban, c
nhn (h tn, chc v, nm sinh).
- Thng tin ng: Hnh trnh ca thng tin trong h thng. ng v thi gian l thi im
thay i, x l, kim tra thng tin. ng v khng gian l con ng di chuyn thng tin
trong h thng.
- Thng tin bin i: Cc qui tc qun l, quy nh ca Nh nc, ca c quan lm nn cho
vic tnh ton, x l, kt xut thng tin.
- Thng tin mi trng v thng tin ni b. Thng tin mi trng phn bit c u l
phn t trong h thng, u l phn t ngoi h thng. D thng tin v mi trng khng
lin quan n h thng nhng c nh hng ln n h thng ta khng th b qua khng
xem xt k
- Xem xt s b cc thng tin nhn c trn 4 kha cnh sau:
- S lng
- Tn sut s dng
- chnh xc
- Thi gian sng
2.5. Pht hin nhng yu km ca hin trng v nhng yu cu trong tng lai
+ Yu km
- Hthng thiu ci g, (chc nng, phng tin, nhn lc)
- Km hiu qu, hiu sut cng vic thp
- Phng php x l khng cht ch, di chuyn thng tin vng vo
- C cu t chc bt hp l
- Giy t, ti liu trnh by km gy n tc lm cho h thng qu ti, gy tn ph v vt
t, thit b, con ngi
+ Yu cu ny sinh
- Khc phc nhng yu km trn
- Nhng yu cu v thng tin cha c p ng
- Nhng nguyn vng ca nhn vin
- Cc d kin v cc k hoch pht trin v quy m ca n v
3. Xc nh phm vi, kh nng v mc tiu ca d n
16
+ Trong tng b phn (phng php ging). Nn kho st tng th trc khi
khoanh vng ni thc hin tin hc ho.
- nh gi tng phng php:
+ u im ca phng php h l nht qun trong x l, c s d liu tp trung nn
trnh c d tha d liu, tuy nhin tc x l s chm, ci t phc tp
+ Vi phng php ging th d thc hin nhng kh pht trin h thng con thnh
h thng tng th.
Ch : Mt HTTT thng kh phc tp m khng th thc hin trong mt thi gian nht
nh bi vy cn hn ch mt s rng buc h thng mang tnh kh thi nht nh. Ti thi
im ny cn xc nh cc mc tiu cho d n, chnh cc mc tiu ny l thc o kim
chng v nghim thu d n sau ny.
3.2. Kh nng v hn ch thc hin d n
Xt trn 5 mt sau:
- V mt ti chnh: Kinh ph cho php trin khai.
- V con ngi: Kh nng qun l, nm bt k thut mi, kh nng v o to, tip nhn
cng ngh mi
- V trang thit b k thut cho php
- V mt thi gian: Cc rng buc ca cc h thng v thi gian hon thnh.
- V mi trng: Cc yu t nh hng v mi trng, x hi.
3.3. Mc tiu ca vic tin hc ho
- Khc phc yu km h thng c
- p ng c yu cu trong tng lai
- Mang li li ch kinh t
- Tho mn c hn ch v chi ph v con ngi
- Th hin c chin lc pht trin lu di
3.4. Xc nh yu t thnh cng ca bi ton
- Mc tiu qun l: c ch ra bng cm danh ng t th hin tm tt cc qui trnh qun
l c bn
- Yu t thnh cng ca bi ton (CSF Critical Successful Factor): c th hin bng
mt danh t, y l cc thng tin u ra phi c mt ca h thng.
4. Phc ho gii php, cn nhc tnh kh thi
4.1. Cc mc t ng ho
- T chc li cc cng vic th cng
- T ng ho vic x l tin nhng khng lm thay i c cu t chc
- T ng ho km theo thay i t chc
4.2. Hnh thc s dng my tnh
- X l theo m hay trc tuyn (offline or online)
17
- X l tp trung/phn tn
4.3. Phn tch hiu qu v nh gi tnh kh thi
-Tnh hiu qu: + Chi ph
+ Li ch (v kinh t)
- Tnh kh thi: + Kh thi v mt k thut
+ Kh thi v tc v
+ Kh thi v chi ph
Nguyn tc chung l xut 1 s phng n i snh
5. Lp d tr v k hoch trin khai d n
18
Chng 3: Phng php lun phn tch thit k h thng c cu trc
Ni dung:
+ Phn loi h thng tin hc / Cch tip cn trong vic tin hc ho
+ Phng php phn tch thit k h thng
+ Phng php lun phn tch thit k h thng
+ T chc xy dng h thng
Gii thiu s lc mt s phng php phn tch thit k
Phn tch thit k HTTT l phng php lun xy dng v pht trin HTTT bao gm
cc l thuyt, m hnh, phng php v cc cng c s dng trong qu trnh phn tch v
thit k h thng. C nhiu phng php khc nhau.
Phng php SADT (Structured Analysis and Design Technique)
K thut phn tch v thit k cu trc
Phng php ny xut pht t M, tng c bn ca n: Phn r mt h thng ln
thnh cc phn h nh v n gin.
- c xy dng da trn 7 nguyn l sau:
1. S dng 1 m hnh
2. Phn tch i xung (top down)
3. Dng mt m hnh chc nng v mt m hnh quan nim (gi l m hnh thit k)
4. Th hin tnh i ngu ca h thng
5. S dng cc biu din di dng ho
6. Phi hp hot ng ca nhm
7. u tin tuyt i cho s vit
- SADT s dng cc k thut:
+ Dng d liu hay cn gi l biu lung d liu (Data Flow Diagrams)
+ T in d liu (Data Dictionary)
+ Ting anh c cu trc (Structured English)
+ Bng quyt nh
+ Cy quyt nh
19
Phng php MERISE (Methode pour Rassembler les Idees Sans Effort)
Phng php MERISE l phng php phn tch c ngun gc t Php, ra i vo cui
thp nin 70.
- tng c bn xut pht t 3 mt c bn sau:
+ Mt th nht: Quan tm n chu k sng ca h thng thng tin tri qua nhiu giai
on Thai ngn- Quan nim / nim Qun tr Cht, c th ko di t 10 15 nm vi
cc t chc ln.
+ Mt th hai: cp ti chu k c t hay chu k tru tng. Qui trnh x l c
m t trn bnh din quan nim, k tip l trn bnh din t chc v cui cng l trn bnh
din tc nghip.
+ Mt th ba: Lin quan n chu k ca cc quyt nh
- c trng c bn ca phng php MERISE
+ Nhn ton cc
+ Tch ri cc d liu v x l
+ Tip vn theo mc
- u im: c c s khoa hc vng chc
- Nhc im: Cng knh
Phng php MCX (Methode de xavier castellani)
Phng php phn tch MCX c ngun gc t Php
- Mt s nt c bn v phng php phn tch MCX:
+ Cho php xy dng c m hnh tng qut, chnh xc, biu din HTTT hc cc
phn h thng tin.
+ Cho php phn tch, nm c d liu, qu trnh x l v truyn thng cc HTTT
+ Cho php biu din cc x l vi cc lu v cc chng trnh, son tho bi 1
ngn ng gii thut dng cc mc khc nhau.
+ Cho php lng ho cc x l.
- Cc giai on c bn ca qu trnh phn tch:
+ Phn tch macro
+ Phn tch s b
+ Phn tch quan nim
Phng php GALACSI (Groupe d Animation et de Liaison pour i Analyse et la
Conception de systeme d Information)
20
Phng php GLACSI c ngun gc t Php. Ra i thng 4/1982. Ni dung c bn
trnh by mt tp hp c cng c v nguyn liu tin hnh cc giai on c bn sau y
ca qu trnh phn tch:
- Nghin cu cc h thng t chc v cc h thng thng tin tng ng: nghin cu
hin trng, nghin cu kh thi
- Phn tch chc nng: m hnh d liu, m hnh x l
- Phn tch cu trc: t chc d liu, t chc x l, mi trng tip nhn, giao din
ngi my.
- Lp trnh
Nhc im ca phng php ny l cha th nghim nhiu trong thc t.
1. Cch tip cn tin hc ho: 2 cch
- Tin hc ho b phn
- Tin hc ho ton phn
Cu hi:
+ Nh th no iu kin tin hc ho ton phn ?
+ Hay iu kin tin hc ho c
+ xut tin hc ho b phn hay ton phn?
+ Bt u t u trc?
iu kin tin hc ho c:
+ Khi lng thng tin nhiu (v d: x l kho)
+ Qu trnh hot ng n nh (v d: vic thu/chi)
Tin hc ho ton phn:
+ Khi khi lng thng tin ln
+ Mi vic trao i thng tin c lm trong ton phn
Phn loi h thng tin hc:
+ H thng mc b phn: qun l k ton
+ H thng mc x nghip : gii php ERP qun tr doanh nghip
+ H thng mc ton ngnh
Cu hi: + Tin hc ho b phn Tin hc ho ton phn: l khng tt
V: khng nhn thy c mt cch tng th, chp v
+ Gii php tng th: a ra c nn chung nguy c khng lng trc c
vic dng chung s liu nn d dn n sai
+ Ton ngnh: ti chnh phn ra 3 cp
Cp 1: cp TW: a ra chnh sch, b phn iu hnh
Cp 2: a ra vn bn hng dn ca cp 1: trung gian gia 1 v 3
Cp 3: cp di
+ M hnh tin hc: l m hnh 2 cp:Cp di chuyn ln cp trn
21
2. Phn tch thit k h thng c phng php
(1) Phn tch h thng t 3 phng din: Chc nng, d liu, lung d liu (y va
l u im, va l nhc im)
u im:
+ So vi cc phng php trc y n quan st c c chc nng v phn tch d liu
+ n gin ho c bi ton
Nhc im: Khng xem xt c mi quan h gia d liu v chc nng
Khc phc:
+ Sinh ra m hnh lung d liu g ri cho nhc im ny
+ Sinh ra phng php lun hng i tng: quan st c hnh ng c d liu thng
tin m i tng c
(2) Cch tip cn TopDown: Xem xt s vt bt u t tng th chi tit ho dn dn tng
bc
22
Mc tiu qun l
Dng
Lm
Dliu
g?
g?
Thit
k
Thit k Thit k Thit k
Vit Nam: a s khng c b phn lm cng vic kim chng chuyn nghip
Cu hi: Trong trng hp khng c b phn Test th dng n v no lm?
- Nn nh ngi s dng
- Hay dng ngi phn tch
- Khng cho ngi lp trnh vin lm v ngi ta ch nhn nhn h thng v mt k
thut ch khng nm c nghip v
K s trng lm g?
- Nm v cng c tham gia vi thit k lm cng c lp ghp cc modul khc nhau
vo h thng
24
Chng 4: Phn tch h thng v x l
1.1. Mc ch
- Nhn din v phn nh cc thnh phn v mi quan h trong h thng
- u vo ca giai on ny l h s kt qu ca kho st h thng
- u ra bao gm:
+ Biu chc nng nghip v (BFD - Bussiness Function Diagram)
+ Biu dng d liu (DFD - Data Flow Diagram)
+ Biu cu trc d liu (ERD Entity Relational Diagram)
1.2. Cch tin hnh
- Xut pht t h thng c v cc nhu cu pht trin xy dng h thng mi
- Chuyn t m t vt l sang m t logic hay ni cch khc l chuyn t mc vt l sang
mc khi nim.
- S dng k thut phn tch t trn xung (Top-down) hay i t tng th n chi tit. Phn
tch h thng thnh 2 giai on con l phn tch h thng v x l v phn tch h thng v
d liu.
- C th tm tt giai on phn tch h thng v x l thng qua lc "How-What"
M t h thng lm M t h thng mi
How? vic nh th no? lm vic nh th no?
M t h thng M t h thng mi
What? lm vic g? lm vic g?
25
- K hiu chc nng l mt hnh ch nht bn trong
Qun l kho
l tn chc nng
- Lin kt cc chc nng l ng thng
-Tn chc nng l ng t - b ng v ng t nn dng thc mnh lnh
V d: Qun l XN
Ban gim c
26
2.4. Cch xy dng BFD
BFD th hin cc u vic m h thng cn thc hin t c mc tiu qun l
(qun l ci g?), vic xy dng da trn c s ca bc kho st, v vy kho st cng k
lng th vic xc nh m hnh chc nng cc y chnh xc.
Mc tiu qun l
Lm g?
H thng Mc 0
A B C D Mc 1
Mc 2
- Trong mc cao nht mt chc nng chnh s l mt trong nhng loi sau:
- Qun l tin trnh sn xut.
- Qun l cung cp dch v
- Qun l ti nguyn, tin vn
- Qun l con ngi
...
T chc nng chnh ny chng ta phn r thnh cc chc nng con hnh thnh nn mt
biu hnh cy m gc trn.
27
- Thng thng i vi h thng ln cng khng nn c nhiu hn 6 mc (v kh theo
di) v i vi h thng nh v trung bnh khng nn qu 3 mc.
- Mt chc nng khng nn qu 7 chc nng con (kh theo di m hnh)
- S nn tng i "cn bng" theo ngha mc ca cc chc nng con thp nht nn
c xc nh tng ng nh nhau.
- Phn tch chc nng a ra nhng chi tit quan trng m nhng chi tit s c
dng nhiu nhng giai on sau ca phn tch.
3. Biu lung d liu (DFD - Data Flow Diagram)
28
<Tn thng tin>
Ho n xut
K hiu ring: Din t chi tit cc thng tin c lin quan n cc thit b
Trng t
Trang in
Danh sch di Ba c l
a t Mn hnh
Cc k hiu x l
- K hiu chung Tn chc nng
- X l th cng
Sa h s
- X l nhp liu
Phn r
Nhp tp
Chn tp Xp xp
29
K hiu ng truyn
Chuyn giao thng tin
ng truyn xa
V d 1: M t bi ton v ng k mua hng v thanh ton c trnh by nh sau:
Ghi
Ghi nhn Tp khch Lp ho Tp khch nhn
n hng ghi nhn n n ghi ho n thanh
ton
n khng
gii quyt Phiu ghi
c Tp khch nhn thanh
thanh ton ton
Khch hng mun mua hng phi gi 1 phiu ng k cho b phn ghi nhn khch
hng, b phn ny duyt phiu ng k nu khng gii quyt th tr li cho khch hng,
ngc li th lu tr li phiu ng k. B phn ghi nhn n hng cn c vo n mua hng
ca khch cng vi cc phiu ng k c duyt lc ra nhng n hng khng th
p ng c v nhng n hng c th p ng c. Cc n ny chuyn cho b phn
lp ho n. B phn lp ho n tra cu thng tin v hng cng vi n hng chp nhn
vit thnh ho n. Mt lin tr li cho khch v 1 lin gi li. B phn thanh ton cn c
vo t ho n trn thanh ton cho khch hng. Khi thanh ton phi lm thnh 2 lin, 1
lin tr li cho khch, 1 lin lu tr li. (s ny cn c mt cch gi khc l s lun
chuyn thng tin trong h thng.)
30
V d 2: Qui trnh x l bi ton qun l kho
Nh cung cp B phn kho K ton kho n v nhn Lnh o
Nhp
Hng PNhp
hng
Kho
Hng
Tng hp tn
Bo co th
kho th kho
Lu :
- Xc nh xem cc b phn tham gia x l nm ct no
- V vo s nhn thng tin hay sinh ra u ra
- Gia 2 hnh bnh hnh khng c mi tn (Cc thc th)
- Gia 2 hnh ch nht c th c mi tn
- C nhng thng tin g s ny
Cc chc nng m h thng phi thc hin: l hnh chc nht
Thng tin d liu: Hnh bnh hnh
Lung d liu
n v tham gia qun l: B phn kho, K ton kho, Lnh o
3.3 Biu lung d liu (DFD- Data Flow Diagram)
3.3.1. Cc thnh phn ca biu
+ Chc nng x l (Process)
+ Lung thng tin (Data Flows)
+ Kho d liu (Data Store)
+ Tc nhn ngoi (External Entity)
+ Tc nhn trong (Internal Entity)
Cc chc nng x l (Process)
- Khi nim: Chc nng l mt qu trnh bin i thng tin
-K hiu chc nng
31
Tng hp
tn
V d: H s Duyt H s duyt
h s
32
- Lin quan gia kho v chc nng c cc tnh hung nh sau:
+ Ct hay ghi d liu vo kho
Hiu Nhp
<Tn chnh h s
CN> gi c
+ c d liu t kho
<Tn kho> Danh sch gi H s cn b
<Tn Ln gi Tm
n kim
CN>
hng
<Tn kho>
Hiu B tr
chnh kho cho
h s n hng
H s cn b Tp kho
33
ang c xem xt th b phn k ton, b phn mua hng v cc b phn kho tng c th
u l nhn t bn ngoi.
Nhn t bn ngoi l phn sng cn ca h thng, chng l ngun gc cung cp thng
tin cho h thng v l ni nhn cc sn phm ca h thng.
- K hiu tc nhn ngoi l mt hnh ch nht <Tn tc nhn ngoi>
- Tn tc nhn ngoi l Danh t
VD: Khch hng, Nh cung cp, sinh vin, Gio vin, Phng o to...
Tc nhn trong (Internal Entity)
- y l 1 chc nng hay l 1 h thng con ca h thng ang kho st c m t
trang khc ca biu .
- K hiu: Hnh ch nht thiu 1 cnh, c ghi tn l ng t km b ng
VD: cung ng vt t
Khng c trao i trc tip gia 2 kho d liu m khng thng qua chc nng x l
Kho c tn, nn lung d liu vo kho khng cn tn, ch khi vic cp nht, hoc trch
t kho ch mt phn thngtin kho, ngi ta mi dng tn cho lung d liu
V l do trnh by nn tc nhn ngoi, tc nhn trong v kho d liu s dng nhiu ln c
th c v li nhiu ni trong cng biu d c, d hiu hn
34
i vi kho d liu phi c t nht 1 lung vo v t nht mt lung ra. Nu kho ch c 1
lung vo v khng c lung ra l kho V tch s, ch c lung ra v khng c lung
vo l kho Rng
Tc nhn ngoi khng trao i vi kho d liu m phi thng qua chc nng x l
Trong biu lung d liu c khi no khng c tc nhn ngoi khng ? Ti sao?: Tc
nhn ngoi l phn sng cn ca h thng, chng l ngun cung cp thng tin cho h
thng cng nh chng nhn sn phm thng tin t h thng
3.3.2. Phng php xy dng biu dng d liu (DFD)
- DFD cng c chia thnh cc mc tng ng vi cc mc trong biu phn cp chc
nng (BFD)
- C 3 mc c bn c cp n:
+ Mc 0: B lung d liu mc khung cnh (Context Data Plow Diagram)
+ Mc 1: Biu lung d liu mc nh (Top level Data Plow Diagram)
+ Mc 2: B lung d liu mc di nh( Levelling Data Plow Diagram)
Biu lung d liu mc khung cnh (Context Data Plow Diagram):
y l m hnh h thng mc tng qut nht, ta xem c h thng nh 1 chc nng.
Ti mc ny h thng ch duy nht c mt chc nng. Cc tc nhn ngoi v ng thi cc
lung d liu vo ra t tc nhn ngoi n h thng c xc nh
S ng cnh bao gm 1 vng trn trung tm biu th ton b h thng ang nghin
cu l mt chc nng c ni vi mi tc nhn ngoi h thng. Cc ng ni th hin
thng tin vo - ra h thng. Ta c th xy dng DFD t s ng cnh ny.
+ S ng cnh (cn gi l DFD mc khung cnh - mc 0 )
- Yu cu
Thng tin HT
H
th
Lung dl1 Lung dl3
ng
x
Thng Y
bo Hc sinh
35
+ B sung thm cc lung d liu ni b v cc kho d liu cn thit
X
K
Biu lung d liu mc di nh ( Levelling Data Plow Diagram)
- Cc chc nng c nh ngha ring tng biu D hoc ghp li thnh 1 biu trong
trng hp biu n gin
- Cc thnh phn ca biu tun th nguyn tc:
+ V chc nng: phn r CN cp trn thnh CN cp di thp hn
+ Lung d liu: vo/ra mc trn th lp li mc di, b sung thm cc lung d liu
do phn r cc chc nng v thm kho d liu
+ Kho d liu dn dn xut hin theo nhu cu ni b
+ Tc nhn ngoi: xut hin y mc khung cnh, mc di khng th thm g.
- V d: t mc nh ta c di nh nh ngha nh sau:
B=EF C=IJ D=HL
X K K J
E I
F
X
K1
Y
K
H
L
36
1.1.1
1.1
1.1.2
1
1.2.1
1.2
2 1.2.2
1.2.3
Hot ng tn dng
37
DFD mc khung cnh Khch vay n vay
Tr li n H thng
qu tn
Hon tr dng
DFD mc nh
n vay Cho vay Ghi n
1
Hon tr Thu n
2
Duyt n
1.2
n tr li
Tr li
n
1.3 n duyt
Danh sch n
38
DFD mc di nh chc nng 2
Khch vay
Cp nht
Tr tin
Tr ng hn tr
ng hn
2.2
Xc nh Danh sch n
loi tr
2.1
Cp nht
Tr khng tr khng
ng hn ng hn
2.3
39
DFD:
+ Biu khung cnh
Thng tin nhn s
Ban gim c Yu cu
Phng T chc
Bo co
qun l Yu cu
nhn s
Thng tin ngy cng tin lng
Phng k ton
B phn chm
cng Bo co lng
+ DFD mc nh
Ban gim c Phng k ton B phn chm
Phng T chc cng
Thng tin
NV mi Ban gim c Yu cu iu chnh
Phng T chc
Cp nht iu chnh
h s NV h s NV
1.1 1.2
Lu thng tin
H s nhn vin
Thng tin
theo yu cu
Tra cu Yu cu
thng tin Ban gim c
N.vin Phng T chc
1.3 Bo co kt qu
40
+ DFD mc di nh chc nng 2:
Thng tin
ngy cng
Chm iu
cng chnh
2.1 chm
cng
H s nhn vin
41
ng thi, b phn i chiu gi cho b phn thanh ton xc nhn s tin cn phi tr
cho ngi cung cp. B phn thanh ton giao tin cho ngi cung cp v bo li cho bn t
hng bit l n hng gii quyt xong.
Thc hin bi ton
Cc chc nng chnh ca h thng bao gm: - t hng
- Nhn v pht hng
- i chiu
- Thanh ton
Hai tc nhn ngoi l : - Phn xng
- Ngi cung cp (Ngi CC)
BFD
Qun l vt t
42
DFD mc di nh
n hng
D tr Ngi CC
Phn xng
D tr
Thng lng
Khch hng Tin tr
t
hng Tr
n hng tin
DS n hng
Xc nhn thanh ton
Ho n
i
chiu
Danh sch
nhn hng Hng nhn
a ch pht hng
Nhn
& pht
hng
43
V d: Bi ton cung ng vt t
Biu mc di nh ca chc nng 1 (t hng)
n hng
NCC
n t hng
Lp
n hng
1.2
In DS
n hng
Nh CC D tr n hng
1.3
chn s hiu
H d tr
DS n
hng
Chn
NCC
Thng lng 1.1 i chiu
i chiu
Phiu
giao hng In DS
hng nhn
2.2 Lp phiu
pht hng
Ghi nhn
2.3
hng v
2.1
Phiu pht
hng
Ghi nhn
giao hng
Hng nhn Phn 2.4
xng
44
DFD mc di nh ca chc nng 3 (i chiu)
DS n Hng sai
NCC
t hng
t hng Ho n sai
Ho n
Khp ho
Khp n v
Xc nhn tr n hng
n hng
& hng 3.3
nhn
3.1
Tr tin n i
chiu xong n hng
Pht hng
DS hng nhn Xc nh
/c pht
a ch pht hng hng
3.2
Xc
nhn tr In phiu
4.1 thanh ton
4.2
45
Sau khi loi b cc yu t vt l, t chc li cc chc nng ta c DFD ph hp nh
sau:
Kim
Lp hng v
Phiu thanh
n hng 4
ton
2
Xc nhn
TT
S hiu n
n hng Ho n Thanh
ton
Phiu giao
7
hng
Xc nh
a ch
pht hng
6
D tr/n hng Ghi nhn
D tr
pht hng
hng v
a ch
Chn
NCC 3
1 Hng nhn
Lp
Thng phiu
lng pht hng
Nh C.cp
5
Nh cung cp D tr
Phiu pht hng
Phn xng
3.4.4. Hon thin DFD ca h thng mi
- Xem xt nhng nhc im ca h thng c, cc yu cu, mc ch ca h thng mi
- Xem xt DFD ca h thng c xc nh nhng ch tha, thiu v nhng ch c bin i
nhiu. T thc hin khoanh vng mt s cc thay i trong cc vng khoanh, c th
cc chc nng v vng d liu theo nguyn tc sau:
- Bo ton lung d liu vo/ra ca vng
- Xc nh chc nng tng qut ca vng thay i
- Xo ton b biu trong vng v v li theo nh hng sau:
- Cc trung tm bin i v trc
- Bin i trng thi t vo thnh ra
- C th thm cc kho, lung d liu vo trong h thng.
46
V d: Bi ton cung ng vt t
Nh cung cp
n hng
Ho n
Ho n sai
Kim
Lp hng v
Phiu thanh
n hng 4
ton
2
Xc nhn
TT
S hiu n
n hng Ho n Thanh
ton
Phiu giao
7
hng
Xc nh
a ch
pht hng
6
D tr/n hng Ghi nhn
D tr pht hng
Chn hng v
NCC a ch 3
1 Hng nhn
Lp
Thng phiu
lng pht hng
Nh C.cp
5
Nh cung cp D tr
Phiu pht hng
Tn kho
Phn xng CN 5
CN1 Duyt
Qun
d tr
l kho
8
9
Phn xng
47
Chng 5: Phn tch h thng v d liu
1.1. Mc ch ca giai on
- Gip cho vic t chc cc kho d liu mt cch hp l, y , v chun mc.
- Xy dng c lc cu trc d liu (BCD). Trong lc ny cho bit c:
+ Cn lu tr nhng thng tin g?
+ Mi lin h gia cc thng tin?
1.2. Yu cu
- Trnh b st: cn g phi c y
- Trnh trng lp: V d khai nm sinh khng cn phi khai tui
- Trnh nhp nhng: Loi b tnh a tr ca thng tin
- Khi phn tch ta cha quan tm n cc yu cu v tnh sn dng, tnh ti u trong lu
tr v truy nhp.
1.3. Phng php thc hin: C 2 phng php tip cn:
+ Dng m hnh thc th - lin kt: cn c gi l cch nhn t trn xung (Top down)
v cung cp ci nhn trc quan i vi d liu
+ S dng m hnh quan h: Tip cn t di ln (BottomUp). C th: xut pht t
nhng thng tin cn phi kt xut ra i ngc ln hnh thnh lc quan h. Cung cp
thng tin mc va cho yu cu x l hin ti.
2. Biu cu trc d liu theo m hnh thc th lin kt (ER entity relation )
2.1. S thc th
- S thc th xc nh cc n v thng tin c s cn thit cho h thng (cc thc th)
v mi quan h gia chng (iu ny c ngha l tt c d liu ch lu tr mt ln trong ton
b h thng v c th thm nhp t bt c chng trnh no).
- Trong thc t c nhiu m hnh biu din, phm vi chng trnh ta nghin cu mt loi
m hnh l m hnh quan h. D liu lu tr trong h thng di dng tp cc bng. S
thc th lin kt s xc nh trong h thng c bao nhiu bng v mi quan h gia
chng.
2.2. Cc thnh phn ca s thc th
- Thc th: L mt i tng, mt s kin cn c lu tr thng tin
VD: mi khch hng l mt thc th v n th hin bng mt dng trong bng
48
- Kiu thc th: L tp cc thc th c cng tnh cht, m t cho mt loi thng tin (bn
thn n khng phi l thng tin). Trong s m hnh E-R, kiu thc th c k hiu c
dng hnh ch nht. N tng ng vi cu trc ca mt bng.
VD: Khch hng l mt kiu thc th v n m t tng thc th khch hng
-Thuc tnh 1
- Thuc tnh 2
...
Kiu thc th c xc nh -Thuc tnh n
+ Lin quan n thc th mang thng tin
+ Lin quan n i tng qun l hoc mang tnh thng k
+ Thng tin lin quan ti mt giao dch ch yu ca h. (VD: n t hng,...)
+ Thng tin lin quan n thuc tnh hoc ti nguyn ca h. (VD: Kho, Nh cung cp,
Khch hng,...)
+ Thng tin khi qut di dng thng k lin quan n lp k hoch hoc kim sot.
(VD: Bng lng, lch iu xe,...)
- Thuc tnh: Mi thc th bao gm nhiu thng tin, mi thng tin l thuc tnh ca thc
th. C 3 loi thuc tnh bao gm:
+ Thuc tnh kho: Gm mt hay nhiu thuc tnh trong Kiu thc th c dng
xc nh duy nht mt thc th.
VD: Thuc tnh S hiu khch hng l thuc tnh kho cho kiu thc th Khch hng.
iu ny c ngha l mi khch hng trong bng u phi c mt s hiu khch hng khc
nhau. Thuc tnh tn khch hng c th l mt ng c vin cho kho, nhng bao gi cng
c kh nng trng tn gia hai hoc nhiu khch hng.
+ Thuc tnh m t: Hu ht cc thuc tnh trong mt kiu thc th u c nhim v m
t cho thc th c ni ti, thng tin ny lm tng hiu bit ca ta v thc th v phc v
cho cc mc ch qun l ca h thng.
+ Thuc tnh kt xut: L thuc tnh m gi tr ca chng c tnh ton t cc thuc
tnh khc.
+ Thuc tnh kt ni (kho ngoi): Dng xc nh mi lin kt gia cc kiu thc
th. l thuc tnh trong mi quan h ny l thuc tnh kho nhng trong mi quan h
khc ch l thuc tnh m t. Vic xc nh thuc tnh ny kh tru tng v kh khn.
- Lin kt (mi quan h) v kiu lin kt
+ Lin kt l ch ra 1 s kt ni c ngha gia 2 hay nhiu thc th phn nh s rng
buc v mt qun l. (VD: quan h gia gio vin vi hc sinh)
+ Kiu lin kt: l tp hp cc lin kt c cng bn cht
49
- Cc kiu lin kt:
+ Lin kt 1-1 1 1
A B
+ Lin kt 1- n
Thc th A c gi l lin kt 1-n vi thc th B
1 n
Lp HS
n n n n
A B A A/B B
50
V d 1: Nu thm vo thc th ph:
Li xe
Phiu iu ng
Ngy iu ng
Xe no
Li xe no
Phng tin
Phiu iu ng
Phng tin
V d 2:
x Bn phn cng
Lp
Trong v d ny phn r quan h n-n phi qua 2 cng on, thm vo thc th thi
kho biu v lp.
51
Ch : C 1 s quan h dng qui nh sau:
+ Quan h qui 1-n: Mt thc th c th quan h vi nhiu thc th di quyn thuc
cng 1 kiu, nhng tng thc th di quyn ch c mt thc th cp trn c lin quan vi
n.
VD: Kiu thc th "Nhn vin" thng cha 1 quan h qui.
Nhn vin
Tha
# S hiu tha
.....
......
chi tit tch nhp
# S hiu tha mi @
# S hiu tha c
@
52
- xc nh c kiu lin kt phi cn c vo lin t theo cc mnh m t v d liu,
m t v quy trnh, quy phm qun l v x l thng tin. C cc kiu lin kt sau: 1-1, 1-
nhiu, nhiu-nhiu.
VD: Quan h GV v mn hc
Gio vin Mn hc
V d minh ho: Tr li bi ton cung ng vt t, tin hnh pht hin cc thc th nh sau:
(1) Xc nh thc th:
- Thc th mang thng tin: D tr, Ho n, n hng, Giao hng, Pht hng
- Thc th l i tng qun l hoc mang tnh thng k: Ngi cung cp, Phn xng,
Mt hng
(2) Xc nh quan h gia cc thc th
(3) Chun ho cc quan h (bin i cc lin kt n-n thnh lin kt 1-n)
(4) Xc nh cc thuc tnh ca thc th
Ta thu c s E-R nh sau:
53
Phn xng Phiu pht hng
D tr n hng
n hng * SHn
- Ngy
+ SHNCC
Dng ho n * SH
Phiu giao hng * SHGH
MH * SHNCC
Soluong Ngy
55
M t MH
VT
SL t
ngi
Thnh tin
Cc thuc tnh Thnhtin v Tng cng l cc thuc tnh tnh ton, b loi khi danh
sch.
+ Cc PTH tm c:
F = {SH- H -> SH NCC, Tn NCC, DCh NCC, Ngy H
SH- H, MH -> MtMH, VT, ngi, Slng t
SH-NCC -> TnNCC, achNCC
MMH -> MtMH, VT, n gi }
Chng t giao dch: n hng
Danh sch thuc tnh 1NF 2NF 3NF
SH-H # SH-H # SH-H # SH-H
SH NCC SH NCC SH NCC SH NCC
Tn NCC Tn NCC Tn NCC NgyH
Ch NCC Ch NCC Ch NCC
NgyH NgyH NgyH # SH NCC
M MH Tn NCC
TnMH # SH- H # SH- H Ch NCC
M t MH # M MH # M MH
VT TnMH SL t # SH- H
ngi M t MH # M MH
SL t VT # M MH SL t
ngi TnMH
SL t M t MH # M MH
VT TnMH
M t MH
VT
Cui cng ta thu c 4 quan h:
n hng (SH-H, SH NCC, Ngy)
NgCCp (SH NCC, tn NCC, a ch NCC)
Dng H (SH-H, MaMH, SL t)
Mt hng (MMH, TnMH, VT, M t)
3.2. Chun ho theo hng tng hp:
56
Cch lm ny cho ngay ra cc lc quan h 3NF m khng qua cc giai on 1NF, 2NF
(1) Xut pht t danh sch cc thuc tnh. Tm cc PTTH trong danh sch cc thuc
tnh
(2) Lp th cc PTH:
- Mi thuc tnh trong danh sch l 1 nt
- Mi nhm thuc tnh l v tri ca PTH cng l mt nt
- Nu c PTH A->B th v mt cung ni nt A ti nt B
(3) a th v ph ti thiu ca n:
- Hoc lm bng tay, m bin i ch yu l loi b cc cung kp kn hnh tam gic.
- Hoc lm bng my tnh
Trn cc th ch cn cc PTH trc tip
(4) Dng cc hnh ch nht khoanh vng trn th thnh cc quan h nh sau: mi
nt trong (tc l nt con) ly lm kho, hp thnh vi cc con ca n lp thnh 1
quan h
cc quan h u l 3NF
V d :
F = {SH- H -> SH NCC, Tn NCC, DCh NCC, Ngy H
SH- H, MMH -> MtMH, VT, ngi, SL t
SH-NCC -> TnNCC, achNCC
MMH -> MtMH, VT, n gi }
Thm cc PTH tm thng
SH- H, MH -> SH- H, MH
SH- H, MH
SH- H SL t MMH
Ngy H MtMH VT n gi
SH NCC
TnNCC achNCC
th PTH lp t mt n hng
57
SH- H, MH
SH- H SL t MMH
Ngy H MtMH VT n gi
SH NCC
TnNCC achNCC
58
V d: C thuc tnh im Ton: thc cht y l mt dy kt qu thi ln1, ln2, ln3, ln4.
(3) Tm ph thuc hm trong danh sch cc thuc tnh:
- u tin l r cc kh nng c PTH gia tng cp cc thuc tnh trong danh sch.
- Sau xt cc PTH c v tri gm 2, 3 .. thuc tnh
(4) Tin hnh chun ho da trn tp cc PTH lp c trn, s dng 1 trong cc
phng php chun ho bit. Kt qu thu c l tp cc lc 3NF.
(5) Lp li cc bc t (1) n (4) cho cc danh sch xut pht khc nhau, cho n khi
qut ht cc phm vi kho st. Ta c nhiu tp cc lc 3NF.
(6) Ly hp cc kt qu thu c t cc ln lp trn. Khi ly hp nh vy, nu c 2
quan h c kho trng nhau, th chng ta gp thnh 1 quan h vi danh sch cc
thuc tnh l hp ca hai danh sch tng ng
5. Xc nh mi quan h xy dng s E-R
Cng ty XYZ
S hiu:.........
n hng bn
Ngy:...............
Tn khch hng: ........................................... M s KH...............
a ch:................................................................................................
59
Tng s tin: xxx xxx xxx
60
n hng bn
cha chun ho 1NF 2NF 3NF
S hiu n # S hiu n
M s KH M s KH
Ngy t hng Ngy t hng
Tn KH Tn KH
a ch a ch
M s MH
Tn Tp thc th
mi
VT # S hiu n
S lng # M s MH
n gi Tn
VT
S lng
n gi
Chun ho dng 2
Ta thy m t mt hng ch ph thuc hm vo M s MH ch khng ph thuc vo ton b
kho l 2 thuc tnh ghp M s MH v S hiu n hng. Do ta lp thm tp thc th
mi t tiu chun dng 2.
n hng bn
61
n hng bn
62
M s KH O X X
M s MH X X X
S hiu GN X X
Xy dng m hnh thc th lin kt:
6. M ho cc tn gi:
Cc chc nng.
Cc n v x l.
Cc chng trnh.
Cc ti liu.p d liu.
- Phi ngn gn, bi v m cng di th vic x l cng thm kh khn. Tuy nhin,
chiu di ca m li nh hng ti kh nng m rng m. V d: Vi m l 4 con s th
nhiu nht c th ch nh 9999 i tng.
H Ni c m l HAN
- u im:
n gin.
- Khuyt im:
(3) M ho phn on
V d: S ng k xe my:
99 AA 999
S hiu lin tip
Cc ch tr lt
9 99 99 99 99 999 999
S ng k trong phng
}
Phng x
Qun, huyn Ni
Tnh thnh
Nm }
Ngy sinh
Thng
Gii tnh
- u im:
Khng nhp nhng.
M rng v xen thm c (nu mi on cn ch).
65
Dng ph bin.
Cho php thit lp cc kim tra gin tip (V d: s bo him c khp vi cc thng
tin tng ng ghi trong chng minh th khng?).
- Khuyt im:
Thng qu di.
Thao tc nng n khi m c qu nhiu on.
Vn c th b bo ho.
M khng c nh (v d i ni th phi i s bo him).
9 9 9
S th t mc trong tit
S th t tit trong chng
S th t chng
Chng hn
T in d liu : l mt tp hp cc mc t, mi mc t tng ng vi mt tn gi km
vi gii thch i vi n.
7.2. Cc hnh thc thc hin t in:
- Bng my tnh: dng 1 h phn mm cho php d dng thnh lp, thay i
7.3. Cu to t in:
K php m t ni dung cho t in d liu tun theo bng sau:
V d: t ho n bn hng sau:
HO N BN HNG
S ho n: 135 Ngy bn: 10 11 2006
Bn cho ng / b: L Hoi Nam Ti khon: LTM010254
a ch: 354 Phan nh Phng Tel: (0280) 756350
STT M hng Tn VT n gi S lng Thnh tin Ghi ch
1 X30
....
Tng cng:
Bng ch:
K ton trng Ngi np tin Ngi bn hng
Ta c mt phn t in sau:
* Xc nh mt t ho n nh sau *
67
+ Hng n
Ho n = S H + Ngy bn + Khch hng + + S lng
+ Tng cng + KT trng + Ngi bn + Thnh tin
Hng = M hng + Tn + VT + n gi
68
Chng 6: Thit k h thng
1.1. Phn nh ranh gii gia chc nng my tnh v chc nng th cng
- D liu u vo ca phn ny l biu lung d liu mc no , ti liu ra (u ra)
vn l biu nhng c phn nh r ranh gii gia my tnh v th cng.
- Cch thc hin nh sau:
a) i vi cc chc nng x l:
Vi cc chc nng nm hn v 1 bn hoc l th cng hoc l my tnh th gi nguyn,
cn vi nhng chc nng cha phn nh r c th xy ra mt trong hai kh nng:
- Cn c vo tnh hnh mc tin hc ho chuyn sang thc hin trn my tnh hon
ton; hoc chuyn sang lm th cng hon ton
- Phn r tip thnh mt s chc nng cho n khi chc nng mi c xc nh l chc
nng th cng hay chc nng ca my tnh.
b) i vi cc kho d liu:
- Vi cc kho nm vng th cng (c th ch cc h s chng t vn phng) phi i
chiu vi biu cu trc d liu loi b thc th tng ng vi kho d liu ny.
- i vi kho d liu nm trong vng my tnh thng n s l cc tp tin phi i
chiu li vi biu cu trc d liu b sung thm thc th tng ng vi n (nu thiu)
VD: Tr li bi ton cung ng vt t vi chc nng l chn ngun cung cp
69
H cung cp Nh CC/MH NCC
B sung
NCC
Lm
Chn hp ng
NCC Nh CC
c chn CC
Hp ng mi
Thng lng
Cho hng
Yu cu CC
Yu cu CC Ngi CC
Trong 2 chc nng trn u c phn va th cng va my tnh nn tin hnh phn r
tip nh sau:
TC
Tm Thng
NCC NCC c chn lng H
1.1 2.1
TT H
Yu cu TT cho hng mi
cho hng
70
Ch : Trong v d ny vic phn r ch mang tnh cht minh ho. Vic phn r phi
da vo quy trnh x l c th trong tng giai on.
1.2. Phn nh cc h thng con ca my tnh
- Mc ch: Xy dng c cc b chng trnh ng gi (packet), mi gi tng ng
vi h thng con trong h thng. Cn c vo cc chc nng ca h thng trong cc biu
phn r.
- Cch thc hin: Dng cc ng gch ni khoanh tng vng ng vi cc chc
nng lin quan n nhau trong vic x l. Ngoi ra c mt s cn c sau:
a) Theo kiu thc th
Gom t cc chc nng c lin quan n mt kiu thc th hay mt nhm thc th (c
th l 1 tp). V d h thng con khch hng bao gm cc chc nng lin quan n thc th
khch hng (v d: chc nng chn NCC, lp n hng, tr li thng lng vi khch
hng... l mt nhm. Cc chc nng v qun l kho vt t lin quan n thc th kho hng
bao gm cc chc nng nhp hng, xut hng, bo co tn... vo mt nhm)
b) Theo giao dch
Gom t theo giao dch: Cn c vo lung d liu, khi t mi trng bn ngoi vo s
kch hot 1 lot cc chc nng ca h thng.
VD: Khi c yu cu d tr vt t th nhng chc nng lin quan khch hng u b kch
hot.
c) Theo trung tm bin i
Quan st trn biu lung d liu, nu pht hin c c 1 khu vc tp trung x l
cc thng tin ch yu th gom nhng chc nng ny li.
VD: Chc nng lm bng lng s ko theo cc chc nng nhp bng chm cng, nhp
nh mc lng, chc nng in n cc biu lng.
d) Theo tnh thit thc
Theo cu trc kinh doanh ca c quan, theo v tr c s, theo trnh i ng, trch
nhim cng tc (phn quyn)
VD: Gim c c th xem bo co nhng gim c khng sa c.
*Ch : Khi khoanh vng gia cc vng c th xy ra trng hp l cc vng khng
lin thng vi nhau khi h thng s c nhiu chng trnh con tch ri. Nu cc my tnh
trong h thng c ni mng ta c th t chc thnh CSDL chung c th lin thng vi nhau.
2. Thit k chi tit v cc th tc th cng v v cc giao tip ngi - my
71
- Hnh ng ra quyt nh: Con ngi lm ch h thng nn mi quyt nh u do con
ngi thc hin, my tnh ch c th cung cp thng tin tr gip
- Hot ng giao tip gia con ngi v con ngi: S trao i vi cc tc nhn ngoi
h thng (i tc kinh doanh, cc b phn tc nghip...)
- Cc nhim v phc v cho my tnh
- Cc chc nng th cng bao gm m ho thng tin, kim sot, sa cha thng tin,
nhp thng tin, kim tra v phn phi ti liu xut. Cc chc nng ny c nhiu loi:
C loi khng lin quan n my tnh
C s tr gip ca my tnh 2 ch Online hoc Offline.
L nhng chc nng th cng "n theo" hay ni cch khc l nhng chc nng pht
sinh do vic s dng my tnh.
- Khi s l cc chc nng th cng phi ch r ni dung cng vic phi lm theo khng
gian v thi gian, c bit l khi pha trn gia my tnh v th cng, yu cu v nng sut
cht lng, k nng, quy trnh thc hin, cc cch x l khi gp sai st.
2.2. Thit k u vo ca thng tin
a) Chn phng thc thu thp thng tin
- Phng thc trc tuyn
- Phng thc theo m
- Phng thc thu thp t xa qua cm bin
b) K thut iu tra thu thp thng tin
-Dng mu iu tra: Dng thu thp thng tin, ngi c hi in vo mu c sn.
Mu thng chia lm 3 phn:
Phn u: L tiu
Phn ni dung: Chi tit thng tin cn iu tra
Phn cam oan
Phn k tn
Mt sau phiu l cc hng dn tr li, cch in vo cc mc trong phiu
- Dng cu hi (c hai loi cu hi ng, cu hi m): Cu hi ng l nhng cu hi
m cc phng n tr li l c a ra sn; cu hi m l nhng cu hi mang tnh cht
gi , cn phi phi hp nhiu cu hi mi xc nh c ng thng tin cn thit.
c) Yu cu vic thu thp thng tin
- Thun tin cho ngi iu tra
- Thun tin cho vic m ho
- Thun tin cho vic g phm
- Ni dung n gin, r rng, chnh xc...
3. Thit k cc ti liu xut
72
-Yu cu i vi cc ti liu xut l phi thng tin theo yu cu v phi chnh xc, d
hiu, d c.
- Cc phng thc xut thng tin:
a ra my in
a ra mn hnh
a ra b nh ngoi
a ra cc xung iu khin
-Cc ti liu xut bao gm cc loi sau:
- Thng tin tu tin khng c chun trc. Nhng thng tin ny thng di dng l kt
qu ca cc truy vn v l mt trong nhng nhu cu tng i ph dng trong cc bi
ton qun l.
- Cc ti liu in c cc mu biu theo tiu chun. Cc hnh thc a ra:
+ C khung in sn
+ Khng c khung in sn
- V cch trnh by mt biu nh sau:
+ u biu: tn ca biu
+ Thn biu: bao gm cc ni dung c bn v cc nhm logic quan h vi nhau
+ Cui biu: VD: H ni, ngy... thng....nm...
3.1.i cng
-Mc ch: Xc nh tng quan chng trnh v phn nh cc m un chuyn cho
cc lp trnh vin ci t chng trnh
-Ni dung: Phn nh cc m un. Xc nh mi quan h gia cc m un (vic trao
i thng tin, gi nhau trong chng trnh chnh). c t tng m un: xc nh cc bin,
cc thut ton, cc d liu c x l, cc chc nng x l. Cch ghp ni cc m un.
Thit k cc mu th ring cho tng m un
-Phng php: Thit k theo phng php Topdown lm mn dn cc m un. S dng
lc cu trc
3.2. Cc m un chng trnh
- Chng trnh bin tp
- Chng trnh nhp
- Chng trnh cp nht
- Chng trnh hin th
- Chng trnh tnh ton
- Chng trnh to menu
- Chng trnh in
-Mi m un c th l mt chng trnh con, cng c th l mt on lnh. Mi m un c
nhng c trng sau:
(1)- Ci vo, ra: Nhng thng tin ca m un khc truyn cho n; thng tin n truyn
cho cc m un khc
(2)-Chc nng: Th hin vic bin i ci vo thnh ci ra
(3)-C ch thc hin: Cc thut ton dng trong m un
(4)-D liu cc b: D liu ring ca m un c th ch sinh ra tm thi trong b nh
trong khi hon thnh nhim v s b xo i.
74
c trng 1, 2 gi l c trng ngoi, 3, 4 gi l c trng trong, ngoi ra cn cc c
trng ph nh tn, v tr ca m un...
-Khi thit k chng trnh trc ht ta phi m t cu trc chng trnh theo cc m un
da trn cc c trng ngoi, sau chi tit ho cc m un (Topdown)
- m t cu trc chng trnh ta dng lc cu trc (LCT)
3.3. Lc cu trc
-Biu din m un: Dng hnh ch nht bn trong c tn m un, m un c sn dng hnh
CN c hai vch hai cnh bn:
-Biu din cc lin kt: Dng on thng c hng, nu gi nhiu ln c thm cung trn: (A
gi B; A gi C nhiu ln)
A B A C
B C
tnh lng
Bc L.
L. chnh
75
chnh P. cp
L. P. cp
chnh
tnh L. chnh tnh P. cp in b. lng
3.4. nh gi v lc cu trc
-S tng tc: Ni ln s nh hng ln nhau gia cc m un, cc m un cng t nh
hng nhau cng tt, m bo s c lp gia cc m un. C cc s tng tc sau:
-M un ny can thip vo m un kia, tng tc ny khng tt cn loi b.
-Tng tc v iu kin: m un ny chuyn thng tin iu kin cho m un kia, phi
hiu ni b m un kia cn iu kin g nh vy vi phm tnh che du ca m un m thng
thng mi m un l mt hp kn. Do tng tc ny khng tt
-Tng tc v d liu: Tng tc cng n gin cng tt, thng dng tham tr, hn ch
dng tham bin, nn truyn theo d liu hn l dng con tr.
- S cu kt: Phn nh s gn b v mt l gc ca cc b phn trong m un
-Hnh thc: Biu hin cu trc b ngoi ca LCT c dng Topdown
-Phm vi iu khin: L vai tr quyt nh ca m un ny vi m un khc mnh hay
yu khc nhau gia cc m un.
3.5. Chuyn BLD thnh LCT
-Nguyn tc:
-Phi tinh ch BLD trc khi chuyn
-Ch cc chc nng chnh yu trc cc chc nng ph sau
-Ngoi cc chc nng trong BLD cn c thm cc m un vo ra
5.1-Phng phng php phn tch theo bin i
(1) Di theo cc dng d liu vo cho n khi d liu vo tr thnh tru tng nht
hoc gp mt thit b, mt kho m d liu c coi l d liu vo th nh du li.
(2). Lm ngc li vi thng tin ra.
(3) Cn c vo cc im nh du khoanh li mt vng ca BLD ta lp mt LCT
76
(4) u tin v mc cao nht l m un chnh mi dng vo l mt m un vo, mi
dng ra l mt m un ra
(5) Trin khai tip trong cu trc s xut hin nhng m un gia thc hin cc chc
nng bin i trong m un chnh
-V d:
x1 x2 x3 q3
Ngun X A B C q1 H s1 s2
x4 J K L
G
y1 y2 y3 y4
q2 I q4
Ngun Y A E F
Vo Bin i RA
Vo bin i Ra
Ly x4
x4 G
Ly y4
x3 C
Ly x3
x3
G G
x2 B
Ly x2
x2 J
x1 A
Ly x1
x4
Ngun 44
77 y4 s1
x
44
to s1
5.2-Phng phng php phn tch theo giao dch
Qu trnh hnh thnh h thng con thng qua giao dch. Ta quan tm n nhng thng tin
theo lung trong BLD n khi n kch hot cc chc nng khc th dng li lp LCT cho h
thng con ny.
H hp l
V d:
n hng Phn
H khng hp
4. Thit k c s d liu loi l
4. 1. Mc ch
H khng p
ng
- C s d liu l ni lu tr lu di cc d liu ca h thng b nh ngoi. Cc d
liu ny phi c t chc tt theo hai tiu ch:
Hp l: ngha l phi dng v khng d tha
Truy nhp thun li: ngha l tm kim, cp nht, b sung v loi b cc thng tin sao
cho nhanh chng v tin dng.
- giai on phn tch, ta nghin cu d liu theo tiu ch hp l ( v khng d
tha). Kt qu l thnh lp c lc d liu theo m hnh thc th lin kt hay m hnh
quan h. Thng c gi l lc khi nim v d liu, v n dng li yu cu
v khng tha, m b qua yu cu nhanh v tin.
- Sang giai on thit k, ta phi bin i lc khi nim ni trn thnh lc vt
l, tc l mt cu trc lu tr thc s ca d liu b nh ngoi.
- Ngi ta thng tch vic thit k d liu thnh hai bc:
(i) Thng qua vic nghin cu cc yu cu truy nhp m bin i lc khi nim
thnh mt dng trung gian gi l lc logic v d liu:
Qui tc chuyn cc kiu thc th:
+ Tn thc th -> Tn quan h
+ Thuc tnh ca thc th -> thuc tnh ca quan h
78
+ Thuc tnh kho -> kho ca quan h
Qui tc chun ho cc quan h:
Bng vi nhm lp
Tch nhm lp
Tch ph thuc
vo 1 phn kho
Chun 2, cha chun 3
Tch ph thuc
bc cu
Chun 3
Hp nht cc quan h:
- Loi cc quan h tha
- Ch : S ng ngha, S ng danh, S ph thuc bc cu
Qui trnh thit k:
- Chuyn cc m hnh thc th sang m hnh quan h
- Xc nh kho v chun ho cc quan h nhn c
- Tch hp cc quan h nhn c
- V biu m hnh d liu quan h v xc nh cc lc lng tham gia vo quan h
(ii) Thng qua vic nghin cu cc cu hnh ca h thng, c bit l cc ngn ng lp
trnh, cc h qun tr CSDL c chn dng m bin i lc logic thnh lc vt
l thch hp vi cu hnh .
4.2. Thnh lp lc logic
4.2.1. Lc logic:
Mi cu trc lu tr vt l, d l tp hay CSDL th cng u to nn t cc n v c
s l cc bn ghi. V vy ngi ta chn lc logic, mt dng trung gian trc khi n
lc vt l, l mt cu trc kiu bn ghi.
Mi kiu bn ghi l mt tp hp nhng bn ghi c cu trc trng ging nhau, thng
c gi cho gn l mt bng. Bng c biu din bng mt hnh ch nht c tn bng
(vit bn ngoi), danh sch cc trng (vit bn trong). Gia 2 bng thit lp mt mi
lin kt din t bng 1 mi tn, nu hai bng c mt trng chung. Tn trng ny c
ly lm nhn cho kt ni
79
V d:
c gi Mn Sch
S th G S th G M sch
Tn c gi M sch Tn sch
a ch Ngy mn Tn tc gi
Trnh Ngy tr NXB
80
i vi mi bc truy nhp,
Mn
ta cn ch ra 4 c im sau:
MG
+ Bng cn c truy nhp MaSach
Ngy mn
+ Kho tm kim Ngy tr
+ Trng cn tra cu
KL:5000
+ Tn sut truy nhp
c gi
Sch
MG
Tn G MaSach
a ch Tn sch
Trnh Tc gi
NXXB
V d: Khi nghin cu chcKL:100
nng iu tra vic s dng sch: cn truy cp ti 3 bng:
KL:2000
c gi, Sch, Mn vi 3 yu cu truy nhp:
- Yu cu A: Bit MG, tm a ch
- Yu cu B: Bit MG, tm NXB cc sch m ngi mn
- Yu cu C: Bit MaSach, tm Trnh ca nhng ngi mun sch .
Ta thy:cc bc truy nhp ca cc yu cu :
+ Yu cu A: gm 1 bc A1 Bng: c gi
Kho TK: MG
A1 Tra cu: a ch
Tn sut: 150 ln/1 tun
+ Yu cu B gm 2 bc B1, B2
+ Yu cu C: gm 2 bc C1, C2
Bng: Mn Bng: c gi
Kho TK: MaSach Kho TK: MG
Tra cu: MG Tra cu: Trnh
C1 Tn sut: 20 ln/1 tun C2 Tn sut:
mi ln tm c: 20 x 2,5 = 50 ln/tun
5000/2000 = 2,5bn ghi 81
- Tng hp cc yu cu truy nhp:
82
- Cn c trn s pht hin cc cm trng c tra cu ng thi m thc hin cc bin
i sau:
+ Nu c 1 cm nm ri ra trn 2 bng, th nn gp 2 bng thnh 1, bt s bc
truy nhp
+ Nu nhiu cm ri nhau li nm trn cng 1 bng ln, th nn ct bng ra thnh
nhiu bng nh theo cm, cc bng gn nh hn.
+ C th lp li mt s trng mt bng khc (tc l lp 1 bn sao ca n), nu thy
nh th tin tra cu hn.
- Nu thy c mt bng no c tra cu nhiu theo 1 kho tm kim no , th ta
nn thit lp cho n mt trng truy nhp c bit.
4.2.5. Nguyn tc truy nhp
-Vi mi x l ra cn ch ra cc cu hi:
-Truy nhp tp no
-S dng iu kin g?
-Tra cu g, tn sut truy nhp
-Nu kho v ni dung tra cu cng mt tp th truy nhp trc tip, nu khng phi thc
hin lin kt
V d:
Phn S dng Vt t
xng
chc
nng
kim tra
vic s
SHPX SHPX M VT
Tn PX M VT n gi
SL cng Tn VT Ni xut
nhn SL
Ngy
-Mt s cu hi:
83
(a) Tm s lng cng nhn ca phn xng c s hiu l PX1
(b) Tm n gi ca loi vt t ca phn xng PX1 s dng
(c) Tm s lng cng nhn ca phn xng s dng vt t VT1
Vi cu hi a:
Truy nhp tp: Phn xng
Kho tm: SHPX
Ni dung cn tra cu: S lng cng nhn
Tn sut: 10 ln/ngy
Hnh thc: Trc tip
Vi cu hi b:
b1 Truy nhp tp: S dng
Kho tm: SHPX
Ni dung cn tra cu: M vt t
b2 Truy nhp tp: Vt t
Kho tm: M VT
Ni dung cn tra cu: n gi
Vi cu hi c:
c1 Truy nhp tp: Vt t
Kho tm: M VT
Ni dung cn tra cu: M vt t
c2 Truy nhp tp: S dng
Kho tm: M VT
Ni dung cn tra cu: SHPX
c3 Truy nhp tp: Phn xng
Kho tm: SHPX
Ni dung cn tra cu: S lng cng nhn
Tn xut: 20 ln /ngy
4.3. Thnh lp lc vt l
- Lc vt l l cu trc lu t thc ca d liu b nh ngoi, ph thuc vo cu hnh
h thng (cc ngn ng lp trnh, cc h qun tr, ...). C hai phng n chn la chnh l
cc tp v c s d liu, theo m ta chuyn i lc d logic thu c t bc trn thnh
lc vt l thch hp.
- im khc bit gia tp v CSDL l:
i vi tp, ngi dng phi trc tip thnh lp n v khai thc n, ngha l phi hiu
r v chu trch nhim trc tip v n. Nh th th chhng trnh v d liu rng buc cht
ch vi nhau.
84
i vi CSDL, s c mt ca h qun tr CSDL cch ly chng trnh ca ngi dng
vi cu trc lu tr ca d liu lm cho chng tnh c u im l c lp vi d liu. i
li th cc ngn ng nh ngha d liu, cng nh cc ngn ng thao tc d liu cung cp
bi cc h qun tr CSDL li phi nhng c vo ngn ng lp trnh c chn ci t
h thng, iu ny khng phi bao gi cng c thun li.
5. Thit k kim sot
85
5.3. Nghin cu cc giai on tip cn phn tch cc kim sot
5.3.1. Xc nh cc "im h" trong h thng
"im h" l im ti h thng c nguy c b thm nhp bi nhng ngi trong hay
ngoi t chc trong ton b h thng tnh ton.
5.3.2. Xc nh mc e do t im h
Cc loi e do bao gm:
- Sai hng phn cng
- Sai v phn mm
- Thng tin b n cp, ph hoi c ch
5.3.3. nh gi mc e do
- Mc cao: h thng c th b tn tht nghim trng, c th b ngng tr nu tnh hung xu
nht xut hin
- Mc va: c th b tht thot thng tin nhng vn c th hng chu c, khng nh
hng ln n hot ng chung
- Mc thp: c th d kin c trc 1 s mi e do v c cc phng n, phng tin
ngn cn.
5.3.4. Xc nh tnh trng e do
S dng DFD theo di c li im h r sot cc nh hng trong tng qu trnh do
li gy ra t im h. Trong qu trnh di c th xut hin thm im h mi, cn phi nh
du v c lng c mc nghim trng ca cc e do trong lung nh hng trn.
5.3.5. Thit k kim sot cn thit
Trn c s nh gi c mc thit hi t cc im h ngi thit k phi quyt nh la
chn cc phng thc bo v cn thit. Cc phng thc c th l nh sau:
- Bo v vt l: cc phng php bo v th cng, chng hn nh ngi canh gc, tho ri
cc b phn ca thit b, kho bo v, ...
- Nhn dng nhn s hay xc lp quyn truy nhp bao gm
+ mc chc nng ca h thng: mi ngi s dng c th gn quyn s dng 1 s
chc nng no ca h thng.
+ V mt d liu: vi mi ngi s dng c th c gn 1 s quyn truy nhp n
cc th mc v tp tin trong h thng.
+ ng k tn v mt khu
- Bo v bng phng php m ho: trong ch yu l dng m mt
- Bo v bng gi li: khng cho php truy nhp trc tip m phi thng qua s gim st ca
1 h thng khc.
86
5.3.6. Phn bit ring t
Phn bit ring t l phn bit quyn truy nhp ca cc i tng khc nhau thng qua qun
tr h thng. Trong vn qun tr quyn gm c: trao quyn, rt quyn, u quyn, tha k
quyn.
M ho
1. Gii thiu
Khi m ho thng tin, kt qu vic m ho to thnh mt bng m, khi xy dng cn nghin
cu s phn b thng k ca cc i tng. Cht lng m ho c nh gi qua cc tiu
ch sau:
- n tr (khng nhp nhng)
- Phi thch ng vi phng thc s dng m ho. V d nu m ho bng tay th m
phi d hiu v d gii m. i vi my phi c cc lut m v gii m hay cn gi l c
php cht ch
- Bng m phi c kh nng m rng, xen thm c. Cn nghin cu s lng cc i
tng c m ho v phi lng trc c s pht trin v s lng ca cc i tng
- Bng m phi ngn gn, iu ny mu thun vi kh nng m rng ca bng m
- Bng m phi c nhng gi
2. Cc loi m
2.1 M ho lin tip:
87
S dng cc s nguyn k tip nhau gn cho cc i tng (m ca i tng), u im
l n gin v n tr, d thm vo pha sau, nhc im l khng xen c vo gia,
khng c nhng gi , khng c tnh cht phn nhm
2.2. M ho theo lt
V nguyn tc l dng cc s nguyn nhng phn ra tng lt m ho cho cc lp i
tng m ho cho tng lp.
- u im l n tr v n gin v xen c
- Nhc: bng m ko di c th b bo ho (do 1 lt ht m)
2.3. M ho phn on
Bn thn m c phn thnh nhiu on, mi on mang 1 ngha ring
- u: n tr, m rng v xen c, cho php thit lp cc kim tra gin tip i vi m ca
cc i tng.
- Nhc: qu di, thao tc nng n, khng c nh
2.4. M ho phn cp
S dng m ho kiu chng, mc trong cc d liu
VD: 2.6.4 chng 2, bi 6, tit 4
- u: tng t nh m phn on, tm kim nhanh, d phn loi hn
- Nhc: tng t m phn on
2.5. M ho din ngha
-u: tin li cho s l bng tay
-Nhc: kh gii m, khng thun tin cho gii m bng my tnh
88
6. Lp trnh, chy th v bo tr
6.1. Lp trnh
89
-M t c trng u vo, ra, khun dng d liu, cch thc truy nhp
-M t u ra cc khun dng, hnh thc kt xut, cc thit b ra
6.2.3- Hng dn vn hnh
-Yu cu v mt quy trnh k thut quyn hn ngi dng
-Yu cu v an ton, bo mt h thng
6.3. Bo tr h thng
6.3.1.Mc ch
-Sa cc li pht sinh khi s dng chng trnh
-iu chnh theo yu cu mi pht sinh
-Tng hiu nng ca h thng
6.3.2.Yu cu
-Phi hiu c chng trnh t cc ti liu
-Tm theo dng x l pht hin li
6.3.3. Chi ph
-Bo tr sa cha h thng: 17 -20%
-Bo tr thch ng: 18 25%
-bo tr hon thin: 55 60%
90