Professional Documents
Culture Documents
x
Annoestregistrado?
Creesucuenta.RegstreseenElsevieryobtendr:informacinrelevante,mximaactualizacinypromocionesexclusivas.
Registrarmeahora
AyudaMicuentaRegstreseTelfono902888740
Buscaren Todaslasrevistas
InicioRevistaEspaoladeAnestesiologayReanimacinIndicacionesyusosdelcomplejoprotrombnicoencirugacardiaca*
RevistaEspaoladeAnestesiologayReanimacin
Vol.59.Nm.03.Marzo2012
DocumentoAnteriorDocumentoSiguiente Opciones
DescargarPDF
Indicacionesyusosdelcomplejoprotrombnicoencirugacardiaca* Resumen
IndicationsandUseofProthrombinComplexinCardiacSurgery Bibliografa
a ServiciodeAnestesiologayReanimacin,HospitalUniversitarioLaFe,Valencia,Espaa Herramientas
b ServiciodeFraccionamientodeCentrodeTransfusindelaComunidadValenciana,Valencia,
Espaa Imprimir
PalabrasClave Enviaraunamigo
Enestarevista Exportarreferenciadelartculo
ConcentradosdecomplejoprotrombnicoIndicacionesEfectosadversosCirugacardiaca
Nmeroactual ExportaraMendeley
Suplementos
ndiceporsecciones Resumen
Aadirafavoritos
Losmsledos Encirugacardiacaunadelascomplicacionesmscomunesygraveseselsangradopostoperatorio.
Recibirlossumariospor
Segnlamayoradelosestudios,entreel10yel92%delospacientessometidosacirugacardiaca
Cursosacreditados programadarequierentransfusionesdecomponentessanguneosyhemoderivados.Lastransfusiones email
yreintervencionesseasocianaestanciasmslargasenlasunidadesdecuidadoscrticosyauna
disminucindelastasasdesupervivencia.Enlosltimosaos,eltratamientodelasalteracionesdela
hemostasiaylahemorragiaposquirrgicahasufridoimportantescambiosdebidoalaintroduccinen
laprcticaclnicadeprotocolosdeactuacinavaladosporguasclnicasyporlaexistenciadenuevos
Ms...
Sobrelarevista frmacos.Nuestroobjetivoenestetrabajoesdescribirlasprincipalescaractersticasyactualizareluso
deloscomplejosprotrombnicosqueactualmenteestndisponiblesennuestropas,haciendo
especialhincapiensuusoencirugacardiaca. +PUBMED
Envodemanuscritos
+GoogleScholar
ComitEditorial Abstract +Scopus
NormasdePublicacin Onofthemostcommon,andserious,complicationsincardiacsurgeryispostoperativebleeding.
Accordingtothemajorityofstudies,between10%and92%ofpatientssubjectedtoelectivesurgery
Informacindela requiretransfusionsofbloodproductsandbloodderivatives.Transfusionsandreinterventionsare Suscribirsealarevista
Revista associatedwithlongerstaysincriticalcareunitsandadecreaseinsurvivalrates.Therehavebeen
someimportantchangesinthetreatmentofchangesinhaemostasisandpostsurgicalbleedinginthe
+info
Contactar lastfewyears,particularlywiththeintroductionintoclinicalpracticeofworkingproceduresbackedup
byclinicalguidelines,aswellastheappearanceofnewdrugs.Theaimofthisworkistodescribethe
maincharacteristicsandupdatetheuseofprothrombincomplexesthatarecurrentlyavailableinSpain,
withspecialemphasisontheiruseincardiacsurgery.
Indexadaen: Artculo
Introduccin Larevistaseadhierealosprincipiosy
PubMed,Scopus,EMBASE
procedimientosdictadosporel
Encirugacardiacaunadelascomplicacionesmscomunesygraveseslahemorragia CommitteeonPublicationEthics
postoperatoria.Segnlamayoradelosestudios,laprdidamediadesangreencadaintervencines (COPE)www.publicationethics.org
alrededorde1.200ml1,2 ,yas,del10al92%delospacientessometidosacirugacardiaca
Mtricas programadarecibentransfusiones3,4 .Un57%pierdemsde2ldesangreenlasprimeras24h5 yun
3,65%requierereintervencinporsangrado5,6 .Ambas,transfusinyreintervencin,seasociana
SCImagoJournalRank prolongacindelaestanciaencuidadoscrticosyenelhospitalydisminucindelastasasde
(SJR):0,22 supervivencia7 .Adems,lastransfusionessanguneastienenriesgos,comoreaccionesinmunitarias,
transmisindeagentesinfecciosos,inmunomodulacin,etc.
SourceNormalizedImpact
perPaper(SNIP):0,291 Enlosltimos15aos,eltratamientodelasalteracionesdelahemostasiaylahemorragia
posquirrgicahasufridoimportantescambiosdebidoalaintroduccinenlaprcticaclnicade
protocolosdeactuacinavaladosporguasclnicas811 .Estosprotocolosconsideranlautilizacinde
nuevosmtodosdediagnsticorpidoynuevosfrmacosquesehanunidoaltratamientoclsicode
reposicindelasprdidassanguneasmediantecomponentessanguneos12 .Enlas
recomendacionesde2011delgrupodeFerraris,indicanqueparalareversindelosanticoagulantes
oralessonpreferibleslosconcentradosdecomplejoprotrombnico(CCP),peroqueesrazonablela
utilizacindeplasmafrescocongelado(PFC)cuandonohayaenelCCPadecuadosnivelesdeFVIII
http://www.elsevier.es/esrevistarevistaespanolaanestesiologiareanimacion344articuloindicacionesusosdelcomplejoprotrombinico90128937 1/6
21/3/2016 Indicacionesyusosdelcomplejoprotrombnicoencirugacardiaca*|RevistaEspaoladeAnestesiologayReanimacin
(recomendacinIIa,nivelB)tambinrecomiendanlatransfusindePFCcomopartedelalgoritmode
transfusinparalospacientessangrantesquerecibangrancantidaddeconcentradosdehematesy
queademselusoprofilcticodePFCencirugacardiacanoestindicadoenausenciade
coagulopata(III,A)13 .
Hastaahoralacascadaclsicadelacoagulacinhapermitidoevaluarlacoagulacinmediante
pruebasdelaboratorio,peronoreflejaloqueocurreinvivo.Lahiptesisdelmodelodelacoagulacin
basadoenlaclula14,15 permiteconstruirunmodeloqueexplicamejorelsangradoylatrombosisin
vivo.Indicaquelasvas"intrnseca"y"extrnseca"nosonsistemasredundantes,sinoquefuncionanen
paraleloendistintassuperficiescelulares.Lacoagulacinrequierelaformacindeuntapn
impermeabledeplaquetasyfibrinaenellugardeldao,perotambinrequierequelassustancias
procoagulantesactivadaspermanezcanenellugar13 .
Estamaneradeentenderlahemostasiaquizexpliquemejorelhechodequeciertosfrmacos
facilitenlacoagulacinencircunstanciasenquelavaclsicanopuede.Asimismolautilizacin
(inicialmenteemprica)dedichosfrmacoshaestablecidonuevasindicacioneseneltratamientodela
reversindelospacientesanticoaguladosquepresentanunepisodioagudodehemorragiao
precisanunaintervencinquirrgicaurgente,yeneltratamientodelahemorragiaincoerciblesin
respuestaalaterapiaclsicatrasfusional.EntreestosfrmacosdestacanlosCCP,cuyousoenciruga
cardiacaseanaliza.
Concentradosdecomplejosprotrombnicos
Tipos
EnEuropasecomercializanactualmentevariostiposdeconcentradosdecomplejosprotrombnicos.
EnEspaa,laAgenciaEspaoladelMedicamentohaautorizadolossiguientes:Prothromplex
(Baxter),Octaplex(Octapharma)yBeriplex(BeringCSLAlemania).
TodoslosCCPsonderivadosdelplasmaycontienenfactoresdelacoagulacindependientesdela
vitaminaK,factoresII,IXyX,concantidadesvariablesdefactorVIIasociadosonoconheparinay
complejodeprotenasC,SyZ.AlgunoscontienenantitrombinaIIIdependiendodelproducto
comercialdequesetrate.Dichasdiferenciasdeformulacinsuponenvariacionesenelequilibrio
hemostticoquegeneran1618 .Producenunarpidaaccinyacortaneltiempoquesenecesitapara
revertirlosefectosdelosanticoagulantesorales19 .Ademsestosproductossufrenprocesosde
inactivacinviralqueaumentansuseguridad.Elproductosepresentaenunvialliofilizado(que
contienelosfactores)yunvialcon20mldeaguainyectable,quesereconstituyeenelmomento
inmediatoalaadministracindelfrmaco.Sepuedeadministrarporvaintravenosaperifricao
central.Lasdiferenciasdeconcentracindefactoresquecontienenlostresconcentradosde
complejosprotrombnicossemuestranenlatabla1.
BeriplexcontieneprotenaC,antitrombinaIIIyheparina(inactivacinviralmediantepasteurizaciny
nanofiltracin).OctaplexnocontieneantitrombinaIII,ysunabajacantidaddeFVIIactivado
(inactivacinviralmediantesolventedetergenteynanofiltracin).ProthromplexcontieneprotenaC,
antitrombinaIIIyheparina(inactivacinviralmediante72hdecalorsecoa80Cynanofiltracin).
CadamldeCCPcontieneunacantidadvariabledefactorIX,enfuncindelpreparadocomercial,que
varaentre25UI/mly30UI/mlyeselreferenteparahacerlosclculosdedosificacin.
Indicaciones
Lasindicacionesteraputicasadmitidasenlasfichastcnicasdelospreparadoscomercialesson:
Tratamientoyprofilaxisperioperatoriadehemorragiaseneldficitcongnitodecualquierfactorde
coagulacindependientedelavitaminaKcuandonosedisponedefactordecoagulacinespecfico
purificado.
Tratamientoyprofilaxisperioperatoriadehemorragiaseneldficitadquiridodelosfactoresde
coagulacindelcomplejodeprotrombina,talescomoeldficitcausadoporeltratamientocon
antagonistasdelavitaminaK,oencasodesobredosisdeestos,cuandoserequiereunarpida
correccindeldficit.
Estasindicacionespuedensertilesenunnmeroimportantedepacientessometidosaciruga
cardiacaqueseencuentrenpreviamenteanticoaguladosconacenocumarolowarfarina.
Hayqueresaltarqueenlareversindelaanticoagulacinsenecesitanvolmenesmuybajosdel
productosilocomparamosconlareversinclsicarealizadaconplasmafrescocongelado(dosisde
15ml/kg).Estoestrascendenteparapacientesconriesgoimportantedealteracincardiorrespiratoria
antelasobrecargadevolumen20 .Adems,noesinfrecuentequeladosisrecomendadadeplasma
frescocongeladoseainsuficienteparanormalizarlaINR11 (valoresmenoresdefactorIX)opara
dejarloenvaloresquegaranticenunahemostasiacorrecta,locualpuedeagravarseporlautilizacin
deplasmainactivado,quedebidoasuprocesamientopuedepresentarunaprdidavariablede
factores,deun20%21 .
DeentrelasrecomendacionesdelaSociedadAmericanadeCirujanosTorcicosde2008(guade
prcticaclnicabasadaenlaevidenciasobrelafarmacologayeltratamientodelosantagonistasdela
vitaminaK),destacaladesuspenderlawarfarinayadministrarvitaminaK(10mgi.v.)juntoconPFC,
CCPorFVIIa(dependiendodelaurgenciadelasituacin)apacientesconhemorragiagraveeINR
elevada(independientementedelamagnituddelaelevacin)oconhemorragiaconriesgovital(p.ej.,
intracraneal)eINRelevada(1C)22 .
Portodoello,lautilizacindeCCPdeberaplantearsecomounaposibleopcinteraputicapara
pacientesqueprecisenaportedefactoresdelacoagulacinoreversindelaanticoagulaciny
cuandorealizarloconplasmasupongaunriesgodehipoxiasecundariaainsuficienciarespiratoria
provocadaporlasobrecargadevolumenintravascular.Estaraindicadocomoprimeraopcinenuna
situacindeurgenciapararevertirlaanticoagulacinconacenocumarolenelpacientecardipata,
conenfermedadrespiratoriaeinsuficienciarenal,yaquesuadministracinrequiereescasovolumeny
noconllevaunasobrecargahdrica23 .
EnEuropalasprincipalesmanerasdereversinurgentedelaanticoagulacinsonPFCoCCP24 .El
PFCcontienecantidadesnormalesdetodoslosfactoresdecoagulacin,mientrasqueelCCP
contienelosfactoresII,IXyXconcantidadesvariablesdefactorVII.LosCCPsepuedendaren
pequeosvolmenessinlanecesidaddedescongelarpreviamente.Elplasma,sinembargo,tiene
queserdescongeladoantesdesutransfusinytienequerespetarlacompatibilidadABO,ademsde
laantedichasobrecargadevolumen.
Enelpacientecardipataanticoaguladoqueprecisacirugaurgente(p.ej.,elreceptordetrasplante
http://www.elsevier.es/esrevistarevistaespanolaanestesiologiareanimacion344articuloindicacionesusosdelcomplejoprotrombinico90128937 2/6
21/3/2016 Indicacionesyusosdelcomplejoprotrombnicoencirugacardiaca*|RevistaEspaoladeAnestesiologayReanimacin
cardiaco),lareversindelaanticoagulacinsedeberealizardemanerarpidayseguraysinponer
enpeligrolaoxigenacindelpacienteantesdeltrasplantecardiaco25 .Elreceptordecoraznesun
pacienteconunafraccinventricularbajayunatoleranciamnimaalasobrecargahdricaporel
desarrollorpidodeinsuficienciarespiratoriasecundariaaedemaagudodepulmn.Hemos
establecido,comoprotocolodereversindelaanticoagulacindelreceptordetrasplantecardiaco,la
administracindeCCP,cuyadosissecalculasegnlaINRdelpacientealingresohospitalario,yseva
monitorizandodichareversinsegnlaINRenposteriorescontroles(cada8hpostrasplante).
AunquelasrecomendacionesgeneralmenteponenenprimerlugaralosCCPsobreelPFCdebidoa
sumayorrapidezdeadministracinysucapacidaddeconseguirunacompletacorreccindelaINR,
nohayensayosprospectivosaleatorizadosqueloscomparen.Datosretrospectivoseinvitroindican
queseconsigueunamscompletacorreccindelacoagulopataconCCPqueconPFC22 .
Indicacionesnoestablecidasenfichatcnica
ElobjetivodeltratamientoconCCPparalahemorragiagraveescorregirlageneracindetrombina
crticamentereducidaquedalugarahemorragia,consumodefactoresdecoagulaciny
administracindevolumen.LautilizacindeCCPhasidopropuestaenlaenfermedadhepticagrave,
yenelsangradorelacionadocontraumatismoyperioperatorio26 .Lahemorragiamasiva(prdidade
almenosun20%delavolemia)contribuyeal30%delasmuertesrelacionadascontraumatismo,de
ahlanecesidaddeoptimizareltratamiento23 .Laprincipalindicacinnoestablecidaeslahemorragia
masiva25 ,yaqueelCCPpuedeestarindicadocuandolasobrecargadevolumenounadisfuncin
cardiacaderechagravedesestimenelusodeplasmafrescocongelado.Perodebemosrecordarque
elCCPnoesunsustitutodelplasma,yaqueelprimeronocontienealgunosdelosconstituyentesdel
plasmaquetienenunpapelimportanteenlahemostasia,comosonelfibringenoyelFXIII.Tambin
sehautilizadoenelsangradomicrovascularenpacientesposquirrgicosquenorespondenal
tratamientoconPFCyplaquetas.Paracasosdesangradomicrovascular,sehautilizadoconxitoel
rFVIIa25 .
Enlassituacionesenqueserequieraunarpidacorreccindelacoagulopata,talcomoocurreenlas
hemorragiasintracraneales,losCCPofrecenventajassobreelPFC,talcomosumenorvolumen,su
almacenamientoatemperaturaambienteylaausenciadenecesidaddecompatibilidadABO,quese
traducenenunareduccindeltiempodeadministraciny/odisponibilidad24 .
Casosclnicos27 yestudioscomoeldeBruceetal25refuerzanlautilidaddelosCCPenpacientes
sometidosaprocesosquirrgicos(comolacirugacardiaca)consangradoysincoagulopata
hereditariaorelacionadaconlatomadeanticoagulanteselusodeCCPseasociaunadisminucin
detransfusinyalaconsecucindehemostasiaconunamejoradelatasadesupervivencia
general25 .
Porotraparte,hayquedestacarquehaypocosestudiospublicadossobrelautilizacindeCCPenel
sangradoperioperatorioorelacionadocontraumatismo23,28,29 .
Posologayformadeadministracin
Ladosisyladuracindelaterapiadesustitucindependendelagravedaddelaalteracindela
funcinhemosttica,lalocalizacinylagravedaddelahemorragiaylasituacinclnicadelpaciente.
Sedebereconstituirinmediatamenteantesdeadministrarla,yenlamaneradereconstituirlostambin
difierenlostresproductos.MientrasqueProthromplexyOctaplexsereconstituyeninyectandoagua
precargadamediantejeringaconagujaenelvialquecontieneelpolvoliofilizado,Beriplexllevaunset
detransferencia(trasvasador).
Lacantidadaadministrarylafrecuenciadeadministracinsiempredebenorientarsealaeficacia
clnicaencadacasoindividual,sibienpuedeaceptarseque,parasituacionesqueprecisenciruga
urgenteodesangradoactivoenqueINR>5,ladosisadecuadasera30UI/kg,yencasosdeINR<5
ladosissera15UI/kg,segnrecomiendaelBritishCommitteeforStandardsinHaematology23 .
Aunquelafichatcnicadelproductoindicamayordosis(tabla2),debemosajustarnosaladosificacin
recomendadaporlasguasclnicasactuales.
Laadministracinesendovenosa,conunavelocidaddeinfusindeProthromplexa1ml/min,de
Octaplexa3ml/minydeBeriplexa8,4ml/min,ynodebemezclarseconotrosfrmacos.Son
productosconunagranrapidezdeaccin,entornoa1030mindespusdesuadministracin,ysu
efectopersisteunas68haproximadamente.Sibiennorequierenmonitorizacin,antesydespusde
suadministracinsepodradeterminarseriadamentelaINR(TP),ysloencasodeutilizarlopor
deficienciasdedeterminadosfactoressedeberadosificarlos.Esimportantenoolvidarquesu
utilizacindebeacompaarsedelaadministracinconcomitantedevitaminaK(dependiendodelas
situaciones).
Utilizacinencirugaurgentecardiacaconpacienteanticoagulado
Enestoscasossedebetenerencuenta:
DosificacinsegnINR.
Lavidamediadelproducto(68h),querequerirrepetirdosisencasodeanticoagulacinoral,ya
quelavidamediaplasmticadelacenocumarolesde811h,perodependiendodelpaciente,se
puedealargarladuracindelaactividadhasta2das.
Lasprdidassanguneasocurridasenlaintervencin.
Laheparinizacindelpacientesiharequeridoentradaencirculacinextracorprea(CEC).
LasalteracionesdelahemostasiapropiasdelaCEC(hiperfibrinolisisytrombopataconlasCEC
prolongadas).
ValorarlaexistenciadehepatopatapreviaquecausedficitdeantitrombinaIII.
Portodoloanterior,elcontroldelahemostasiaenestetipodepacienterequieremonitorizacin
rpida,precisaycontinuacontromboelastografa,yaqueintervienenmltiplesfactoresenla
recuperacindelnormalfuncionamientodelahemostasia.
Complicaciones
Accidentestrombticos
http://www.elsevier.es/esrevistarevistaespanolaanestesiologiareanimacion344articuloindicacionesusosdelcomplejoprotrombinico90128937 3/6
21/3/2016 Indicacionesyusosdelcomplejoprotrombnicoencirugacardiaca*|RevistaEspaoladeAnestesiologayReanimacin
Histricamente,lamayordesventajadelosCCPhasidoelriesgodecomplicacionestrombticas
actualmentelaspreparacionesdisponiblesenelmercadodifierenconsiderablementedelasquese
utilizabanparatratarapacienteshemoflicosenlasdcadasdelossetentaylosochenta,yengeneral
elriesgodetrombosishadisminuidoostensiblemente24 .
LaspruebasdisponiblesindicaranquelaacumulacindeFIIseraeldeterminanteprincipaldelriesgo
trombtico,juntoconelequilibrioentrefactorescoagulanteseinhibidores24 .
Numerosaspublicacionesdecasosclnicoscomunicancomplicacionestrombticasenrelacinconel
usodeCCP31,32 .Sehandetectadotrombosisenpacientescondficitdefactorestantocongnitos
comoadquiridos,particularmenteenquienesrecibierondosisrepetidasohabanrecibidotratamiento
pordficitdefactorVIIaislado.Serecomiendautilizarloconespecialprecaucinenpacientescon
historiadeenfermedadcoronaria.Deberamosporelloevitarsuusoencirugaderevascularizacin
coronaria.As,existengruposquedefiendenelusodelcomplejoprotrombnicoparalareversindel
tratamientoanticoagulanteconantagonistasdelavitaminaKslocuandohayariesgodehemorragia
yrealmenteseaurgentesureversin.Encualquiercaso,existeciertaconfusincuandoseleen
artculoseuropeosynorteamericanosenlosquelosconcentradosdecomplejosprotrombnicostienen
diferenciasdecomposicinypresentandiferentesconcentracionesdelosmismosfactoresohay3o4
factoresensucomposicin3336 .Poresolasnuevasformulacionestienenreducidoelcontenidoen
factoresactivadosyfragmentosdeprotrombina1+2,yparecequedeelloderivaunmenorriesgode
trombosisadems,elhechodequeensucomposicinhayaprotenasCyS,quesonprotenas
anticoagulantesdependientesdevitaminaK,favoreceestehechorecurdesequelaprotenaSsirve
comocofactorparalaprotenaC,queseconvierteenprotenaCactivadalaprotenaCactivadaes
unaserinprotenaqueinactivalosfactoresVayVIIIa,loquelimitalaformacindeltrombo.
ReducirlanecesidaddeadministrarrepetidamenteCCPdisminuyeelriesgotrombtico.Unamanera
deconseguirloeslaadministracinsimultneadevitaminaK,porloqueseaconsejacuandoseutiliza
CCPpararevertirlaanticoagulacin.
Enresumen,elriesgotrombticoenpacientessinfactoresderiesgosubyacenteparecesermuybajo
conlasformulacionesactuales,esdifcilatribuiralosCCPlastrombosisenpacientesqueyatienen
factoresderiesgo24 .Loscambiosenlasformulacionesactualesincluyenlaeliminacindefactores
activados,sumayorpurezayunequilibriodefactorescoagulanteseinhibidores24 .
Formacindeanticuerpos
Sepuedendesarrollaranticuerposcontraunoomsdelosfactoresprotrombnicoshumanoscomo
resultadodeunarespuestaclnicainadecuada(infrecuente).
Usoenenfermedadcrnicahepticaotrasplante
Lahepatopatayaidentificadacomounfactorderiesgotrombticoenhemoflicostratadoscon
preparacionesdeCCPantiguasfrecuentementereducelaproduccindeantitrombinaascomode
otrosfactoresdelacoagulacin.SedebemonitorizarlaconcentracindeantitrombinaIII(ATIII)en
pacientesqueestnrecibiendotratamientoporhemorragiasecundariaahepatopatacrnicao
trasplanteheptico.SilosvaloresdeATIIIsondeficientes,sedebeadministrarATIII
concomitantementealcomplejoprotrombnicoenpacientesconhepatopatagrave37 .Nohaydatos
disponiblesparaelusodelcomplejoprotrombnicoeneltratamientodelsangradoporalteracionesde
lasenfermedadeshepticas,cirugahepticamayorovaricesesofgicas(aunqueshayalgnartculo
alrespecto)25 .Elusoenesassituacionesestaracontraindicadoyelmtodopreferentedetratamiento
seraelPFC37 .
Reaccionesadversas
Sehadescritolaaparicindehipertensinarterial,cefalea,aumentodelastransaminasas,quemazn
enelsitiodeinyeccinyseropositividadparaelParvovirusB19.
Contraindicaciones
Soncontraindicacioneslasreaccionesalrgicasconocidas,trombocitopeniaporheparina(HIT),
enfermedadtromboemblicaarterialrecienteyaltoriesgodeCID39 (tabla3).
LaSociedadInternacionaldeTrombosisyHemostasia(2009)publiclaguaclnicadetratamientode
laCID,enlaqueserecomiendaelusodeCCPenpacientesconCID,conparmetrosanalticosTPy
TTPaalargados,quepresentensangradoactivooprecisenunaintervencinquirrgicaurgenteyque
notolerenlasobrecargadefluidosquelesproduciralatransfusindePFC,peroparaalgunosslo
traseltratamientoapropiadoconheparina,antitrombinaIIIyantifibrinolticos40 .Noestestablecidala
seguridaddesuusoenembarazadas,enelperiodopospartoprecoznienmenoresde17aos.
Transmisindeinfecciones
Estetipodefrmacosderivadelplasmahumano,porloque,apesardelasmedidasestrictasde
seleccindelosdonantesyelescrutiniorigurosodeenfermedadesinfecciosasdelasdonaciones,
presentantodavaunriesgoresidual.Estotambinserefiereatodoslospatgenosdesconocidoso
emergentes.Losprocesosaquesonsometidosyasehanresumidoantes.Lasmedidastomadasse
consideraneficacesparavirusencapsuladoscomoelvirusdeinmunodeficienciahumana(VIH)ylos
virusdelahepatitisByCencambio,puedentenerunvalorlimitadofrenteavirusnoencapsulados
comoeldelahepatitisA(VHA)yelParvovirusB19(quepuedesergraveparaembarazadas,por
infeccinfetal,yparasujetosconinmunodeficienciaoconalgntipodeanemia).Serecomiendaque
concadadosisdeCCPseanoteelnombreyelnmerodelotedelproductoconelfindemantenerla
trazabilidad.
ElfabricanterecomiendalavacunacincontraVHAyVHBconlaadministracinregularorepetidade
complejodeprotrombinahumana.
Costedelproducto
Aunqueelcosteportratamientoindividualesmnimorespectoaltotaldelpacientecrtico,sera
aconsejableracionalizarelgastoelaborandoprotocoloscondosificacineindicacionesteraputicas
ajustadasalascaractersticasclnicasylosparmetrosdelacoagulacindecadapaciente.
Cadavialdeproductoaproximadamentecuesta210eurosteniendoencuentaqueunpacientemedio
pesa70kgyconINR<5,sedeberaadministrarle15UI/kg.Cadamililitrodelproductotiene25UIde
FIX,porloquesedeberaadministrarle1570kg=1.050U,unos2vialesdelproducto,conuncoste
de420euros.
Grlingerrealizunestudiodecostebeneficioenunhospitalalemn,ydemostrqueseconsegua
ahorrarcosteintroduciendoestetipodefrmacosenlasreasquirrgicasdecirugacardiaca,
trasplanteheptico,politraumatismoyobstetricia.Dehecho,enenerode2010laSociedadAlemana
http://www.elsevier.es/esrevistarevistaespanolaanestesiologiareanimacion344articuloindicacionesusosdelcomplejoprotrombinico90128937 4/6
21/3/2016 Indicacionesyusosdelcomplejoprotrombnicoencirugacardiaca*|RevistaEspaoladeAnestesiologayReanimacin
deHemoterapiapublicunasguasclnicasconlasltimasrecomendacionessobreelusodelos
CCP41 .
Conclusiones
Antelasevidenciaspresentadashastaelmomento,esnecesarioestablecerunasguasclnicas
adaptadasanuestromedioenlasqueseintroduzcanlosCCPcomoterapiavalidadaenlas
indicacionesqueenestemomentonoloestn(comosuutilizacineneltratamientodelahemorragia
masiva),yaquemuchosgruposdetrabajo39 ,comolaSociedadCanadiensedeAnestesilogos,
piensanqueapesardequelaevidenciaindicaqueexisteunapequeasuperioridaddelCCPsobre
elPFC,ladisponibilidaddelosCCPeslimitadayestaafirmacindebevalidarsemedianteserios
estudiosderiesgobeneficiocoste.
Deberallegarseaunconsensointernacionalyrecomendarocontraindicarsuusodependiendodela
patologa,paraadaptardeestamaneralasrecomendacionesalaprcticaclnicahabitual,yaquese
aprecia,alleerlasdistintasguasclnicaspublicadas,queexistendiferenciasentreellas.
Conflictosdeintereses
Losautoresdeclarannotenerningnconflictodeintereses.
EsteartculopertenecealProgramadeFormacinMdicaContinuadaenAnestesiologay
Reanimacin.Laevaluacindelaspreguntasdeesteartculosepodrrealizaratravsdeinternet
accediendoalasiguientepginaweb:www.elsevierfmc.com
*Autorparacorrespondencia.
Correoelectrnico:maz@gva.es">pajares_maz@gva.es(A.Pajares).
Recibidoel30dejuliode2010
aceptadoel27defebrerode2012
Bibliografa
1.AldermanEL,LevyJH,RichJB,NiliM,VidneB,SchaffH,etal.Analysesofcoronarygraftpatency
afteraprotininuse:resultsfromtheInternationalMulticenterAprotininGraftPatencyExperience
(IMAGE)trial.JThoracCardiovascSurg.1998116:71630.
Medline
2.LemmerJHJr,DillingEW,MortonJR,RichJB,RobicsekF,BrickerDL,etal.Aprotininforprimary
coronaryarterybypassgrafting:amulticentertrialofthreedoseregimens.AnnThoracSurg.
199662:165967.
Medline
3.McGillN,O''ShaughnessyD,PickeringR,HerbertsonM,GillR.Mechanicalmethodsofreducing
bloodtransfusionincardiacsurgery:randomisedcontrolledtrial.BMJ.2002324:1299.
Medline
4.SnyderRamosSA,MhnleP,WengY,BttigerBW,KulierA,LevinJ,etal.Theongoingvariabilityin
bloodtransfusionpracticesincardiacsurgery.Transfusion.200848:128499.
Medline
5.MariettaM,FacchiniL,PedrazziP,BusaniS,TorelliG.Pathophysiologyofbleedinginsurgery.
TransplantProc.200638:8124.
Medline
6.MannucciPM,LeviM.Preventionadtreatmentofmajorbloodloss.NEnglJMed.2007356:230111.
Medline
7.WhitsonBA,HuddlestonSJ,SavikK,ShumwaySJ.Bloodlesscardiacsurgeryisassociatedwith
decreasedmorbidityandmortality.JCardSurg.200722:3738.
Medline
8.LeviM,TohCH,ThachilJ,WatsonHG.Guidelinesforthediagnosisandmanagementof
disseminatedintravascularcoagulation.BritishCommitteeforStandardsinHaematology.BrJ
Haematol.2009145:2433.
Medline
9.BakerRI,CoughlinPB,GallusAS,HarperPL,SalemHH,WoodEMWarfarinReversalConsensus
Group.Warfarinreversal:consensusguidelines,onbehalfoftheAustralasianSocietyofThrombosis
andHaemostasis.MedJAust.2004181:4927.
Medline
10.KraaiEP,LopesRD,AlexanderJH,GarciaD.Perioperativemanagementofanticoagulation:
guidelinestranslatedfortheclinician.JThrombThrombolysis.200928:1622.
Medline
11.AnsellJ,HirshJ,PollerL,BusseyH,JacobsonA,HylekE.Thepharmacologyandmanagementof
thevitaminKantagonists:theSeventhACCPConferenceonAntithromboticandThrombolyticTherapy.
Chest.2004126(3Suppl):S20433.
12.FerrarisVA,FerrarisSP,SahaSP,HesselEA,HaanCK,RoystonBD,etal.Perioperativeblood
transfusionandbloodconservationincardiacsurgery:theSocietyofThoracicSurgeonsandThe
SocietyofCardiovascularAnesthesiologistsclinicalpracticeguideline.AnnThoracSurg.200783(5
Suppl):S2786.
Medline
13.FerrarisVA,BrownJR,DespotisGJ,HammonJW,ReeceTB,SahaSP.2011UpdatetoTheSociety
ofThoracicSurgeonsandtheSocietyofCardiovascularAnesthesiologistsBloodConservationClinical
PracticeGuidelines.AnnThoracSurg.201191:94482.
Medline
14.HoffmanM.Remodelingthebloodcoagulationcascade.JThrombThrombolysis.200316:1720.
Medline
15.RobertsHR,HoffmanM,MonroeDM.Acellbasedmodelofthrombingeneration.SeminThromb
Hemost.200632Suppl1:328.
Medline
16.FichatcnicaPROTROMPLEXIMMUNOTIM4.Nmerodelaautorizacindecomercializacin:
54.938.LaboratorioBaxterSA.
17.FichatcnicaOCTAPLEX.Nmerodelaautorizacindecomercializacin:66.447.Laboratorio
Octapharma.
18.FichatcnicaBERIPLEX500.Nmerodelaautorizacindecomercializacin:69.890.Laboratorio
CSLBering.
19.ImbertiD,BarillariG,BiasioliC,BianchiM,ContinoL,DuceR,etal.Emergencyreversalof
anticoagulationwithathreefactorprothrombincomplexconcentrateinpatientswithintracraneal
haemorrhage.BloodTransfus.20119:14855.
Medline
20.LeissingerCA,BlattPM,HootsWK,EwensteinB.Roleofprothrombincomplexconcentratesin
reversingwarfarinanticoagulation:areviewoftheliterature.AmJHematol.200883:13743.
Medline
21.LarreaL,CalabuigM,RoldnV,RiveraJ,TsaiHM,VicenteV,etal.TheinfluenceofRiboflavin
Photochemistryonplasmacoagulationfactors.TransfusApherSci.200941:199204.
Medline
22.AnsellJ,HirshJ,HylekE,JacobsonA,CrowtherM,PalaretiG.Pharmacologyandmanagementof
thevitaminKantagonists:AmericanCollegeofChestPhysiciansEvidenceBasedClinicalPractice
Guidelines(8thEdition).Chest.2008133(6Suppl):S16098.
http://www.elsevier.es/esrevistarevistaespanolaanestesiologiareanimacion344articuloindicacionesusosdelcomplejoprotrombinico90128937 5/6
21/3/2016 Indicacionesyusosdelcomplejoprotrombnicoencirugacardiaca*|RevistaEspaoladeAnestesiologayReanimacin
23.StainsbyD,MacLennanS,ThomasD,IsaacJ,HamiltonPJ.BritishCommitteeforStandardsin
Haematology.Guidelinesonthemanagementofmassivebloodloss.BrJHaematol.2006135:63441.
Medline
24.MakrisM,VanVeenJJ.Threeorfourfactorprothrombincomplexconcentrateforemergency
anticoagulationreversal?BloodTransfus.20119:1179.
25.BruceD,NokesTJ.Prothrombincomplexconcentrate(BeriplexP/N)inseverebleeding:experience
inalargetertiaryhospital.CritCare.200812:R105.
Medline
26.SorensenB,Spahn,DR,InnerhoferP,SpannaglM,RossaintR.Clinicalreview:Prothrombin
complexconcentratesevaluationofsafetyandthrombogenicity.CritCare.201115:201.
Medline
27.StuklisRG,O''ShaughnessyDF,OhriSK.Novelapproachtobleedinginpatientsundergoingcardiac
surgerywithliverdysfunction.EurJCardiothoracSurg.200119:21920.
Medline
28.StaudingerT,FrassM,RintelenC,QuehenbergerP,WagnerO,StoiserB,etal.Influenceof
prothrombincomplexconcentratesonplasmacoagulationuncriticallyillpatients.IntensiveCareMed.
199925:110510.
Medline
29.SchikKS,FertmannJM,JauchKW,HoffmanJN.Prothrombincomplexconcentrateinsurgical
patients:retrospectiveevaluationofvitaminKantagonistreversalandtreatmentofseverebleeding.Crit
Care.200913:R191.
Medline
30.WhiteR,RushbrookJ,McGoldrickJ.Thedangersofprothrombincomplexconcentrate
administrationafterheartsurgery.AnnThoracSurg.200987:322.
Medline
31.WarrenO,SimonB.Massive,fatal,intracardiacthrombosisassociatedwithprothrombincomplex
concentrate.AnnEmergMed.200953:75861.
Medline
32.SarodeR,MatevosyanK.Prothrombincomplexconcentrateandfatalthrombosis:poorevidenceto
implicatearelativelysafedrug.AnnEmergMed.200954:4812.
Medline
33.FraserTA,CorkeCF,MohajeriM,StevensonL,CampbellPJ.Aretrospectiveauditoftheuseof
ProthrombinexHTforrefractorybleedingfollowingadultcardiacsurgery.CritCareResusc.
20068:1415.
Medline
34.LevyJH,TanakaKA,DietrichW.Perioperativehemostaticmanagementofpatientstreatedwith
vitaminKantagonists.Anesthesiology.2008109:91826.
Medline
35.LeissingerCA,BlattPM,HootsWK,EwensteinB.Roleofprothrombincomplexconcentratesin
reversingwarfarinanticoagulation:areviewoftheliterature.AmJHematol.200883:13743.
Medline
36.LorenzR,KienastJ,OttoU,EggerK,KiehlM,SchreiterD,etal.Efficacyandsafetyofprothrombin
complexconcentratewithtwovirusinactivationstepsinpatientswithsevereliverdamage.EurJ
GastroenterolHepatol.200315:1520.
Medline
37.UnactivatedprothrombincomplexconcentratesproteinCproteinS:Druginformation.Uptodate.
38.GroblerC,CallumJ,McCluskeySA.ReversalofvitaminKantagonistspriortourgentsurgery.CanJ
Anaesth.201057:45867.
Medline
39.LeviM,TohCH,ThachilJ,WatsonHG.Guidelinesforthediagnosisandmanagementof
disseminatedintravascularcoagulation.BritishCommitteeforStandardsinHaematology.BrJ
Haematol.2009145:2433.
Medline
40.HeimMU,HellsternP.NewcrosssectionalguidelinesoftheGermanMedicalAssociationfor
hemotherapywithfreshfrozenplasma:Evidencebasedrecommendationsforriskbenefitassessment.
Anaesthesist.201059:805.
Medline
41.HeimMU,HellsternP.NewcrosssectionalguidelinesoftheGermanMedicalAssociationfor
hemotherapywithfreshfrozenplasma:Evidencebasedrecommendationsforriskbenefitassessment.
Anaesthesist.201059:805.
Medline
2016,ElsevierEspaaS.L.
http://www.elsevier.es/esrevistarevistaespanolaanestesiologiareanimacion344articuloindicacionesusosdelcomplejoprotrombinico90128937 6/6