Professional Documents
Culture Documents
HCM
KHOA TRUNG VN
Hn c
Hc k 1 Kho IV
Khoa TTX
TP.HCM 2015
-2- Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX
Cc nt c bn ca ch Hn
i vi ngi mi hc ch Hn, s
cm thy ch Hn c nhiu nt, rt phc
tp, rt kh hc. Nhng nu chng ta
em so snh ch Hn vi cc t trong
nhng ngn ng s dng bng ch ci a,
b, c th s thy cc nt bt trong ch Hn
s ging nh cc mu t. Phn tch cc
nt ch Hn, ta c th thy chng c
to thnh t nhng nt bt rt n gin,
gm 8 nt c bn, mi nt c mt tn
ring v c vit theo mt quy nh cho
tng nt. Ngoi 8 nt c bn, cn mt s
nt vit ring c quy nh. Nhp mn hc
ch Hn, hc cc nt cn bn l bi hc
u tin rt quan trng, v s gip chng
ta vit ng cc nt v theo th t bt
thun, gip cho vic vit chnh xc ch
Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX -3-
Hn, v m chnh xc s lng nt vit
ca mt ch v t gip vic tra cu t
in chnh xc v nhanh chng hn.
Cc nt vit ca ch Hn nh sau:
7. MC (CU)
Nt s c mc (s cu)
tiu: nh
Nt ngang mc (honh cu)
t: vn t, ch
Nt mc vi mc (t cu)
qua: ci mc, mt th v kh ngy
xa
ng: ta, ti
Nt cong vi mc (loan cu)
cu: con ch
gia: gia nh, nh
Nt cong i xng vi mc (bnh
cu)
tm: tri tim; tm, lng, tm t,
-8- Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX
S bnh cu (s ngang mc) nt
ng kt hp vi bnh cu
d:
8. GP(CHIT)
Nt ngang kt hp nt gp ng
khu: ming
vi: bao quanh
k: can K; mnh, t mnh
d: , ri, ngng
T: chi T (mt trong 12 a chi).
t: li, g. i li vi ao
ao: lm, trng
Ngang gp mc
/ mn: ca, hc phi, tng phi
Ch Hn m Hn Vit
mu mi thin phu vng ch ngc th
can ng hn thp thin i thi khuyn
d t th ti nhn bt nhp ha
Phn t vng
1. nht t
Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX - 13 -
2. nht t
3. nht n
4. nht mn
5. nht nhn
6. nht khu
7. nht tm
8. nht gia
9. bt nht
10. nh tm
11. lc nhn
12. lc t
13. lc gia
14. lc m
15. lc mn
16. lc n
17. bt t
18. cu thin
- 14 - Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX
19. th a
20. khu trung
21. th trung
22. t trung
23. nhp t
24. tm trung
25. sn trung
26. sn thu
27. thu th
28. ha sn
29. sn khu
30. mn trung
31. gia trung
32. ng tm
33. nhn tm
34. ch nhn
35. nhp tm
Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX - 15 -
36. nhp mn
37. nhp gia
38. nhp khu
39. nhn ng
40. nhn khu
41. gia nhn
42. n nhn
43. n t
44. n vng
45. tm a
46. a tm
47. trung tm
48. / trung y
49. nhn trung
50. nhn ti
51. nhn vn
52. phu nhn
- 16 - Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX
53. sn mn
54. ng mn
55. gia ch
56. tiu nhn
57. i nhn
58. i a
59. i nguyt
60. i vng
61. i sn
62. tiu t
63. i t
64. i gia
65. i phu
66. bt ti
67. bt trung
68. khu ti
69. can qua
Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX - 17 -
70. Hn nhn
71. Hn vn
72. Hn t
73. a ch
74. thp a
75. n ch nhn
76. i tiu bt nht
77. tam thin i thin
78. cu thin huyn n
8. Vo trc ng sau
10. B quai xc //
//
o: ng, o l (DT, 13 nt, b
sc , )
/ bin: bn cnh (DT, 5/19 nt, b
sc , )
- 26 - Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX
/ t: t c; t n (gT, 6/13
nt, b sc , )
/ tin: tin (gT, 7/12 nt, b sc
, )
/ vin: xa (TT, 7/14 nt, b sc
, )
phn: Tr li (gT, 7 nt, b sc
, )
cn: gn (TT, 8 nt, b xc , )
kin: dng ln, thnh lp (gT, 9
nt, b dn)
11. Cc ch ngoi l //
Phn trn ca cc ch
theo quy tc gia trc, hai bn sau.
Cc ch khng theo quy tc
ny
/ hc: hc (DT, 8/16 nt, b t )
vi trung k d t th ti nhn
Phn t vng
1. Pht php
2. Pht o
3. Pht tm
4. Pht t
5. Pht th
6. Pht nht
7. nim Pht
8. nim php
9. nim tng
10. php vng
11. php mn
12. php lc
Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX - 29 -
13. lc php
14. phi php
15. phng php
16. tng s
17. i tng
18. tng nhn
19. tng chng
20. nhn s
21. nhn thin
22. nhn ch
23. nhn i
24. nhn tiu
25. nhn cng
26. nhn o
27. nhn tm
28. gia nhn
29. phi nhn
30. nhp o
31. tin nhp
- 30 - Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX
32. nhp hc
33. bt phong
34. gia ph
35. ph mu
36. lc phng
37. lc o
38. lc nhp
39. giao hu
40. o s
41. cng ng
42. ng mn
43. s phu
44. phu nhn
45. lc s
46. th a
47. minh nguyt
48. minh mc
49. minh tm
50. nhn minh
Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX - 31 -
51. nhn vng
52. bt nhn
53. bt ton
54. bt ti
55. bt nh
56. lp php
57. ng tm
58. gia dng
59. lc in
60. chu ton
61. thng chu
62. h chu
63. ton gia
64. thp ton
65. thp phng
66. thin can
67. thin t
68. thin ti
69. thin o
- 32 - Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX
70. thin a
71. thin h
72. thin vng
73. ng hnh
74. tin hnh
75. hnh o
76. nht n
77. nguyn n
78. thanh thin
79. kin lp
80. lp a
81. lp ngn
82. hu bin
83. i hc
84. i gia
85. phong thu
86. thu ho
87. ho lc
88. ho sn
Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX - 33 -
89. mc cng
90. gia dng
91. dng lc
92. dng nhn
93. dng tm
94. nhn tm
95. t i
96. vng php
97. t o
98. phn cng
99. vn o
100. hc hnh
101. hc lc
102. hc vn
103. ng hc
104. trung hc
105. nht tm nim
Pht
ca cy.
/ chng: nhiu ngi, ng ngi,
c to thnh bng cch ghp ba
ch 3 ch nhn
Lm, rng ni c nhiu cy, c
hai ch Mc xp hng ng cnh
- 40 - Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX
Sm, rng rm ni c rt nhiu
cy, c to thnh bng cch ghp
ba ch Mc ,
Hu l ngh ngi, ghp t b
nhn ng v ch Mc ,
ngha l ngi da vo gc cy,
biu th ngi ang ngh ngi
Tn: lng tin; tin tc : gm ch
nhn ngi + ngn li ni. C
ngha l li ngi ni ng tin. Hoc
l con ngi ni ra li th phi
gi li ni ca mnh, ngha l to uy
tn cho bn thn mnh.
t: b t. (gt, 5 nt, b vi)
Ngi b nht li trong c ngha l
b t
/ no: no nhit, n o /
Th ti mn tin no
nhn:Nhn ri, rnh rang
Nguyt lai mn h nhn
4. Hnh thanh: kt hp mt yu t
ghi m thanh (thanh) vi mt yu
t ch ngha (hnh):
H c cu to bi nc v
m h (h) thnh ao h. N cn
c th cu to ra mt lot t ng
m khc nh , , , , ... H
ip con bm bm. H l
qu bu. h: dnh, h dn, h
ln xn. San h . h :
Thanh mu xanh thanh: Trong,
tri vi trc c; thnh: mi, cu
xin; tnh: tnh cm, tnh trng;
tnh: tnh ma, tri trong sng;
tnh: con ngi, mt; tinh: Go gi
trng, thun, sch, tt, p, gii,
Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX - 45 -
chuyn; tinh: Vu tinh rau ci
tha. Tinh tinh hoa c rm rp tt
ti. V th phn tinh ty ca vt gi
l tinh hoa .; tnh: Yn. Nh:
an tnh yn lng, bnh tnh
yn nh. Cng ngha vi ch tnh ;
chinh
6 Gi t: Mn mt ch c sn
thay cho t mi xut hin sau
(trng: di) (trng: ln),
(ho: tt) (hiu: thch),
(ha: ha) (ha: xng ha),
(lnh: hiu lnh) (lnh:
huyn lnh)
(ly) ban u l tn chim, sau c
dng vi ngha mi l la (ly khai,
ly bit, phn ly)...
Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX - 47 -
o: ch Hi mang ngha gc
"con ng", mn dng lm ch
"o" trong "o c".
Trong Lc th ch c 4 loi u l
php to ch, Chuyn ch v Gi t l
php dng ch, bi v 2 loi ny khng
to ra ch mi
C th ni, trong Lc th, cch
to ch theo hnh thanh t ra c nhiu u
im nht. Ly mt m no , cho kt
hp vi nhng yu t khu bit ngha (b)
c th to ra rt nhiu ch ng m khc
ngha. iu c li cho vic hc ch
Hn: nhn vo phn m l c th bit
cch c ch. Trong khi loi ch tng
hnh, hi ... th hc ch no bit ch .
i vi ch hnh thanh, khi nm vng
qui lut kt hp, th vic nh ch, nh
ngha cng c phn thun tin hn. Php
to ch hnh thanh vn c p dng mi
113. () th; 5 x k hu
t chc
Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX - 61 -
k (sh) ch th; thn
thn t
114. nhu (ru)
v ngu ly
vt chn, lt chn 5 cm (ng
() ngu)
115. ha (h) 5
t t khoa t
la t chng
116. huyt cu khng
5 song
(xu) hang l
117. lp (l) cnh ng
5
ng, thnh lp
118. trc (zh) trc lim
6 bt
tre trc
119. m (m) lp tao
go 6 khang
ng
120. (, ) hng phng
mch (m) si t 6 kinh tuyn
nh
121. phu (fu) cang
snh 6
khuyt bt
qun khnh
bnh
122. () vng vng tr bi
6 th
(wng) ci li
- 62 - Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX
123. dng cao tu qun
6 m
(yng) con d
124. v (y) 6
tp phin
lng v () dc phin
125. lo (lo) kho gi k
6 mo
gi
126. nhi (r) 6
si nhuyn
m, v () ni (nhu)
127. li (li) canh hao
6 vn
ci cy
128. nh (r) tai thnh thng
6 thanh nhip
(l tai)
129. dut (y) 6
triu t tc
cy bt () (lut)
130. nhc (ru) 6
can ph dc
tht v nng
131. thn ( ngo lm
(chn) by ti 6 (gim kin
) tng /tng)
132. t (z) t ( x (th tc
6 t)
bn thn, k t )
133. ch (zh) tr tht o
6
n
134. cu (ji) 6 thung cu
Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX - 63 -
ci ci gi go d hng
/hng c
cu
135. thit (sh) x /x th
6 thim
ci li
136. suyn thun v
(chun) sai suyn, 6
sai lm
137. chu (zhu) hng
6 thuyn hm
ci thuyn
138. cn (gn) lng (cn
qu Cn (Kinh ( cn hn)
6
Dch); dng, bn )
cng
139. sc (s) dim pht
6 () (tuyt)
mu, dng v
140. () tho tho vn
chi phng
(co) c 6
ph dung
141. h (h) h ngc
vn vn ca con 6 hiu
h
142. trng 6
m ngh tt
(chng) su b sut vn x
111 Tho - c
06
112 Trc - tre 06
113 Dng - d () 06
114 Ng - c 11
115 Thch - 05
Che trm, ci
116 - che y
06
Chn khp
117 Ung - qu khing
03
118 t - vy 01
119 Tu - chy 07
Hn c - Hc k 1 kho IV - Khoa TTX - 79 -
120 Phi - bay () 10
121 Th - tay
04
122 Din - mt 09
123 Mc - mt () 05
124 Th - u 09
125 Trng - su 06
Con chu, con
126 Mnh - cc () ch
13
Tc di lt
127 Bu - tc tht
10
128 Hiu - u () 09
129 Ngu - tru 04
130 H - cp 06
Nghim -
131
chp Mi nh 03
189 Ph - non
Ni t, g t 08
(-)
190 Sn - ni 03
191 T (t) - mi 14
192 Gic - sng 07
193 V - ng 04
Xng tn, ti,
194 i - xu xu
04
195 u - u 04
Phng -
196
vung 04