Professional Documents
Culture Documents
Kiedy 20 czerwca 1873 roku na tron Wielkiej Brytanii wstpia osiemnastoletnia Wiktoria, nikt
nie spodziewa si, e bdzie ona panowaa najduej ze wszystkich brytyjskich monarchw.
Ojcem Wiktorii by Edward August Hanowerski, czwarty syn Jerzego III, krla Wielkiej
Brytanii w latach 1760-1820, a matk bya ksiniczka Wiktoria Sachsen-Coburg-Saalfeld,
crka Franciszka, ksicia sasko-koburskiego na Saalfeld. Wiktoria odziedziczya tron, gdy
trzej bracia jej ojca nie zostawili prawowitych nastpcw. Wielka Brytania bya ju wtedy
ugruntowan monarchi konstytucyjn w ktrej wadca posiada niewielk wadz. Jednake
Wiktoria staraa si wpywa na polityk rzdu i wybr ministrw. Staa si narodowym
symbolem i jest utosamiana z surowymi zasadami moralnoci.
Epoka wiktoriaska w historii Wielkiej Brytanii jest to okres rzdw krlowej, od czasu
wstpienia na tron a do jej mierci 22 stycznia 1901 roku. By to okres pokoju, dobrobytu,
wyrafinowanego wychowania oraz potgi imperialnej pastwa brytyjskiego.
Charakteryzowaa si ona wzrostem uprzywilejowanego spoeczestwa, rozwojem nowo
zurbanizowanej klasy redniej, wzajemnym poczeniem wiata dziki telegrafowi i kolei,
rozwojem handlu, tworzeniem uporzdkowanych i regularnych cieek handlu, wzrostu
gospodarki i produkcji. Jest te utosamiana ze zmianami dokonanymi w spoeczestwie,
skierowanymi na efektywny handel, uprzemysowienie i urbanizacj z rwnoczesnym
zachowaniem stanowczego porzdku spoecznego i politycznego. Na trwanie epoki przypadaj
czasy rewolucji przemysowej, ktrej prekursorem by James Watt, brytyjski inynier i
wynalazca, twrca ulepsze konstrukcji maszyny parowej. Wanym wydarzeniem w epoce
wiktoriaskiej bya poprawa pocze komunikacyjnych. Dylianse, kanay, statki parowe a
przede wszystkim koleje pozwalay na szybkie przemieszczanie towarw, surowcw i ludzi co
byo duym uatwieniem dla handlu i przemysu. Koleje (dziki Georgeu Stephensonowi,
brytyjskiemu inynierowi, ktry jako pierwszy zaprojektowa lokomotyw parow,
uwaanemu za "ojca brytyjskich kolei parowych". ) stay si istotnym czynnikiem
porzdkowania spoeczestwa. Za pomoc czasu kolejowego ustawiono zegary w caej
Wielkiej Brytanii. Statki parowe upowszechniy podre midzynarodowe, jak rwnie
zapewniy handel nie tylko towarami luksusowymi, ale rwnie towarami pierwszej potrzeby,
takimi jak kukurydza ze Stanw Zjednoczonych czy miso z Australii. Krlowa Wiktoria
zostaa pierwszym brytyjskim monarch, ktry da si sfotografowa. Byo to moliwe dziki
odkryciom Williama Foxa Talbota, pioniera fotografii. Zaczto wprowadza wiele reform
zwizanych z higien. Dziki powstaniu reklamy starano si rozpropagowa uycie myda
wrd spoeczestwa. Wane byo rwnie powstanie kanalizacji w Londynie,
zaprojektowanej przez Josepha Bazalgettea, co przyczynio si do agodzenia w miecie
epidemii cholery i oczyszczania Tamizy. W 1880 roku zostaa wprowadzona w Londynie sie
gazowa do ogrzewania i owietlania domw, ulic, fabryk i budynkw uytku publicznego.
Rwnie w medycynie nastpi postp. Powszechne w zawodzie lekarza stao si uycie lekw
znieczulajcych takich jak eter, podtlenek azotu (gaz rozweselajcy) i chloroform. W czasie
kiedy wzroso wykorzystanie cukru w diecie Europejczykw, wzroso zapotrzebowanie na
dentystw. Due korzyci przynioso rwnie wprowadzenie przez Josepha Listera
antyseptyki, czyli postpowa odkaajcych. Poleci on personelowi szpitala nosi rkawiczki,
my rce, instrumenty i opatrunki w fenolu. Wymyli on rwnie maszyn do natrysku fenolu
na sali operacyjnej podczas zabiegu chirurgicznego.
W latach czterdziestych XIX wieku coraz wiksze zaniepokojenie wzbudzaa prostytucja. Nie
wynikao ono z przyczyn moralno-religijnych, ale spoeczno-gospodarczych. Z
przeprowadzanych w wczesnych czasach bada wynikao, e na okoo osiemnastomilionow
populacj Wielkiej Brytanii, blisko 750.000 kobiet pozostao samotnych tylko dlatego, e nie
byo wystarczajcej iloci mczyzn. Te kobiety zaczy by okrelane jako "zbdne kobiety".
Prostytucja zacza by uznawana za problem spoeczny, a temat prostytucji i tak zwanych
"upadych kobiet" (termin uywany do okrelenia wszelkich kobiet, ktre miay stosunki
seksualne poza maestwem) sta si podstawowym elementem wiktoriaskiej literatury i
polityki. W latach pidziesitych zaczy licznie powstawa instytucje zajmujce si
odzyskaniem upadych kobiet z ulic i udzielajce pomocy w ponownym zyskaniu szacunku
spoeczestwa. Prostytutki przedstawiane byy jako zabrudzone, uszkodzone i wymagajce
oczyszczenia, w kontracie do czystych, uoonych i wyrafinowanych pa domu, ktrych
przykadem bya krlowa Wiktoria.
Uwaana przez historykw epoka wiktoriaska za czas wielu sprzecznoci, takich jak
powszechne zainteresowanie wygldem zewntrznym, godnoci i powcigliwoci wraz z
wystpowaniem zjawisk spoecznych, takich jak prostytucja i praca dzieci, bya jednak okresem
przemysowych, kulturalnych, politycznych, naukowych zmian w Wielkiej Brytanii. Model
kobiety anioa kontrastowa z istnieniem kobiety upadej. Okres panowania Wiktorii
przypad na trwanie rewolucji przemysowej, ktra nie moga nie przynie zmian w
spoeczestwie nie tylko brytyjskim, ale i wiatowym.
Krlowa Wiktoria zapada jednak Brytyjczykom gboko w pamici. Uznawana jest za babk
Europy, gdy wielu jej potomkw zasiada na tronach starego kontynentu. Bya ona
wielbicielk kotw i za jej przykadem cay wiat zacz uwielbia koty i trzyma je jako
domowych ulubiecw. Krlowa rozpocza tradycj noszenia biaych sukien przez panny
mode podczas lubu. Do tamtej pory kolor by dowolny.
Kojarzy nam si przewanie z zamglonymi ulicami, cho wcale nie mga spowijaa, wtedy ulice
Londynu. Jako pierwsze miasto na wiecie pado ofiar wasnej industrializacji. Cho
najbogatsze pord miast cywilizacji europejskiej, to bieda graniczya tu z ogromnym
bogactwem.
Jest luty roku 1848. Niedawno w Londynie Karol Marks i Engels obwiecili swj manifest
komunistyczny. Wydarzenie odbio si echem w caej Europie. Gos wychodzcy z centrum
wczesnego kapitalistycznego wiata poruszy kuluary. Marks chwyta si w swoich
przykadach Londynu, std czerpa swoje najbardziej radykalne pogldy. Znajdujc
potwierdzenie dla swojej ideologii w yciu zwykych ludzi, wyzyskiwanych przez XIX
wieczny kapitalizm, zaoferowa nowe spojrzenie na zalenoci ekonomiczne wczesnego
spoeczestwa.