1 Strategia Rozwoju Gminy Miedziana Gora Do Roku 2025 v3

Strategia Rozwoju Gminy
Miedziana Gra do roku 2025

Dokument przyjty przez Rad Gminy Miedziana Gra
w dniu .. (uchwaa nr )
Redakcja dokumentu:
Referat Funduszy Strukturalnych i Rozwoju Gminy
Urzd Gminy w Miedzianej Grze
PROJEKT
Miedziana Gra, Luty 2015r.

Strategia Rozwoju Gminy Miedziana Gra do roku 2025
Spis treci
Wstp .......................................................................................................................................... 4
I. Diagnoza stanu gminy............................................................................................................. 5
I.1. Pooenie, ad przestrzenny, rodowisko naturalne ..................................................................... 6
I.1.1. Otoczenie i relacje zewntrzne .............................................................................................. 6
I.1.2. ad przestrzenny .................................................................................................................... 8
I.1.3. rodowisko naturalne........................................................................................................... 10
I.1.4. Zasoby kulturowe ................................................................................................................. 14
I.2. Sfera spoeczna ............................................................................................................................ 16
I.2.1. Charakterystyka demograficzna ........................................................................................... 16
I.2.2. Kultura, sztuka, sport............................................................................................................ 19
I.2.3. Edukacja................................................................................................................................ 25
I.2.4. Opieka zdrowotna i pomoc spoeczna ................................................................................. 29
I.2.5. Mobilizacja spoeczna ........................................................................................................... 32
I.3. Sfera gospodarcza ....................................................................................................................... 37
I.3.1. Rynek pracy .......................................................................................................................... 37
I.3.2. Charakterystyka lokalnego sektora gospodarczego ............................................................. 38
I.3.3. Rolnictwo i turystyka ............................................................................................................ 41
I.3.4. Instytucje wsparcia przedsibiorcw ................................................................................... 43
I.3.5. Gwni pracodawcy .............................................................................................................. 44
I.3.6. Gmina jako uczestnik lokalnego obrotu gospodarczego ...................................................... 45
I.4. Infrastruktura techniczna ............................................................................................................ 47
I.4.1. Komunikacja ......................................................................................................................... 47
I.4.2. Wodocigi i kanalizacja ........................................................................................................ 48
I.4.3. Gazownictwo ........................................................................................................................ 50
I.4.4. Elektroenergetyka i telekomunikacja ................................................................................... 50
I.5. Infrastruktura spoeczna.............................................................................................................. 52
I.5.1. Owiata ................................................................................................................................. 52
I.5.2. Sport i rekreacja ................................................................................................................... 53
I.5.3. Instytucje kultury .................................................................................................................. 55
I.5.4. Ochrona zdrowia i pomoc spoeczna.................................................................................... 56
I.6. Zarzdzanie gmin ....................................................................................................................... 58
I.6.1. Uwarunkowania budetowe i analiza sytuacji finansowej gminy ........................................ 60
I.6.2. Struktura organizacyjna gminy ............................................................................................. 64
I.7. Wyniki ankiety sondaowej ......................................................................................................... 66
2
II. Strategiczny plan rozwoju gminy ........................................................................................ 71

II.1. Analiza uwarunkowa rozwojowych gminy ............................................................................... 71
II.2. Misja Strategii Rozwoju Gminy................................................................................................... 78
II.3. Wizja Gminy................................................................................................................................ 79
II.4. Cele strategiczne ........................................................................................................................ 81
II.5. Cele operacyjne .......................................................................................................................... 82
II.6. Zadania do realizacji ................................................................................................................... 83
II.7. Wdraanie, monitoring i ewaluacja ............................................................................................ 87
II.7.1. Wdraanie strategii ............................................................................................................. 87
II.7.2. Monitoring i ewaluacja strategii .......................................................................................... 87
Spis rysunkw .......................................................................................................................... 89
Bibliografia............................................................................................................................... 90
3
Wstp
4
I. Diagnoza stanu gminy

Ponisza cz dokumentu zawiera rozpoznanie stanu w jakim znajduje si Gmina Miedziana
Gra oraz jej tendencji rozwojowych. Co wane niniejsza diagnoza nie jest inwentaryzacj
istniejcego stanu rzeczy, nie jest moliwe opisanie w 100% stanw, procesw i zjawisk spoecznych,
przyrodniczych i gospodarczych zachodzcych na terenie gminy.
W diagnozie zostay ujte tylko te kwestie, ktre wnosz istotn warto do analizy
zachodzcych zjawisk i problemw gminy oraz maj wpyw na przyszy rozwj naszej wsplnoty.
Tak zrealizowana diagnoza pozwoli na poznanie mocnych i sabych stron naszej gminy oraz szans
i zagroe w naszym najbliszym otoczeniu. W dalszej kolejnoci pozwoli to na wyznaczenie
kierunkw rozwoju oraz celw jakie chcemy osign.
Diagnoza zostaa skonstruowana na podstawie analizy desk research oraz badania ankietowego
przeprowadzonego na losowej prbie mieszkacw gminy. Dane zamieszczone w diagnozie speniaj
kryteria rzetelnoci (prawdziwoci), istotnoci (uyteczne na dalszym etapie prac) oraz aktualnoci.
Diagnoza zostaa zrealizowana w nasypujcych obszarach:
Pooenie, ad przestrzenny, rodowisko naturalne.
Sfera spoeczna.
Sfera gospodarcza.
Infrastruktura techniczna.
Infrastruktura spoeczna.
Zarzdzanie gmin.
Wyniki ankiety sondaowej.
Rysunek 1. Obszary diagnozy Gminy
Infrastruktura
techniczna
Sfera Infrastruktura
gospodarcza spoeczna
Zarzdzanie
Sfera spoeczna
gmin
Pooenie, ad
Diagnoza
przestrzenny, Gminy Wyniki ankiety
rodowisko Miedziana sondaowej
naturalne
Gra
rdo: opracowanie wasne.
5
I.1. Pooenie, ad przestrzenny, rodowisko naturalne
Rozdzia zawiera podstawowe informacje na temat pooenia Gminy Miedziana Gra,

gwnych szlakw komunikacyjnych na jej terenie, ukadu osadniczego oraz rodowiska naturalnego
w zakresie zasobw, walorw oraz zagroe. Ponadto zawarto spis zasobw kulturalnych wpisanych
w rejestr Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw.
I.1.1. Otoczenie i relacje zewntrzne
Gmina Miedziana Gra pooona jest w wojewdztwie witokrzyskim, w powiecie kieleckim.

Ssiaduje z 6 gminami:
od poudniowego-zachodu z Gmin Piekoszw,
od zachodu z Gmin Strawczyn,
od pnocnego-zachodu z Gmin Mniw,
od poudniowego-wschodu z Gmin Masw,
od pnocnego-zachodu z Gmin Zagnask,
od poudnia z Gmin Kielce.
Rysunek 2. Pooenie Gminy Miedziana Gra
rdo: www.miedziana-gora.pl
6
Rysunek 3. Pooenie Gminy Miedziana Gra w powiecie kieleckim
rdo: www.wikipedia.pl
Przez Gmin Miedziana Gra przebiegaj droga krajowa S-7 Gdask-Warszawa-KielceKrakw-

Chyne o dugoci na terenie gminy 7,5 km, droga krajowa nr 74 Kranik-Opatw-Kielce-Sulejw-d
o dugoci na terenie gminy 13,3 km, droga wojewdzka nr 748 Miedziana Gra-Ruda Strawczyska
o dugoci na terenie gminy 4,0 km oraz droga wojewdzka nr 750 misk-Lekomin o dugoci
na terenie gminy 1,6 km. Ponadto czciowo na terenie gminy znajduje si wze zespolony,
tj. pierwszy i jedyny w regionie witokrzyskim wze na skrzyowaniu dwch drg ekspresowych
7 i 74.
Stan techniczny drg krajowych i wojewdzkich zlokalizowanych na terenie gminy jest dobry,
za wyjtkiem drogi 748 na ktrej wystpuj koleiny, ktre utrudniaj poruszanie si pojazdom
stwarzajc tym samym zagroenie.
Ponadto na terenie gminy w miejscowoci Kostomoty Pierwsze znajduje si kolejowy
przystanek osobowy, obsugujcy lokalny ruch pasaerski na trasie Kielce Skarysko-Kamienna.
7
Rysunek 4. Gwne drogi przebiegajce przez Gmin Miedziana Gra
rdo: www.miedziana-gora.pl
I.1.2. ad przestrzenny
Powierzchnia gminy Miedziana Gra wynosi 7 111 ha. Na sie osadnicz gminy skada si
10 soectw: Bobrza, Ciosowa, misk Kocielny, misk Rzdowy, Kostomoty Drugie, Kostomoty
Pierwsze, Miedziana Gra, Porzecze, Przyjmo oraz Tumlin-Wykie. Trzeba podkreli, i soectwa
misk Kocielny oraz misk Rzdowy tworz osadniczo w istocie jedn miejscowo tj. misk,
z kolei w soectwie Tumlin-Wykie naley podkreli istnienie dwch odrbnych miejscowoci
tj. Tumlina-Wykie oraz Tumlina-Podgrd.
Najwikszymi obszarowo soectwami s: Kostomoty Pierwsze, misk Rzdowy
oraz Kostomoty Drugie, z kolei najmniejsze soectwa to: Porzecze, Bobrza i Przyjmo.
8
Rysunek 5. Soectwa Gminy Miedziana Gra
Miejscowoci w zdecydowanej wikszoci maj charakter tzw. ulicwki, czyli wsi o zabudowie
po obu stronach drogi. Dominuje zabudowa jednorodzinna oraz zagrodowa.
Uytki rolne zajmuj 48,24% powierzchni gminy, grunty lene 43,75%, grunty zabudowane
i zurbanizowane 6,64%, pozostae tereny to 1,37%1.
Rysunek 6. Rodzaje powierzchni soectw Gminy
Bobrza
Ciosowa
Uytki rolne
misk Kocielny
misk Rzdowy
Grunty lene
Kostomoty Drugie
Kostomoty Pierwsze Grunty zabudowane
Miedziana Gra i zurbanizowane
Porzecze Pozostae tereny
Przyjmo
Tumlin-Wykie
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rdo: opracowanie wasne UG.
1
Grunty pod wodami 0,27%, uytki ekologiczne 0,01%, nieuytki 0,91%, tereny rne 0,18%.
9
Z kolei najwiksze miejscowoci to misk, Kostomoty Drugie, Kostomoty Pierwsze oraz

Miedziana Gra. Dokadn liczb mieszkacw poszczeglnych miejscowoci Gminy przedstawia
poniszy wykres2. Oglnie gmin zamieszkuj 10 972 osoby.
Rysunek 7. Liczba mieszkacw Gminy Miedziana Gra w podziale na miejscowoci
3000 2 567
2500 2 131
2000 1 636 1 706
1500
1000 728
429 419 524 507
325
500
0
I.1.3. rodowisko naturalne
Obszar gminy charakteryzuje si duym zrnicowaniem rzeby terenu, wystpuj

tu wzniesienia na przemian z dolinami o przebiegu rwnolenikowym. Wzniesienia w rejonie
Miedzianej Gry tworz pasmo Bukowej Gry oraz Gry Kamie (400 m. n.p.m). Okolice Tumlina-
Wyknia i Tumlina-Podgrodzia to wzniesienia osigajce wysoko 397.5 m. n.p.m. Pnocn cze
gminy stanowi wzniesienie podune o wysokoci dochodzcej do ponad 400 m. n.p.m., po ktrego
poudniowej stronie rozciga si rozlega dolina rzeki Bobrzy. Poudniowo zachodni cz gminy
przecina dolina rzeki Sufraganiec. Dodatkowo na obszarze gminy obserwuje si znaczce zmiany
w rzebie terenu wynikajce z prowadzenia dziaalnoci grniczej wywoanej eksploatacj surowcw
mineralnych.
2
Stan na dzie 30 czerwca 2014r.
10
Zdjcie 1. Gra Ciosowa
rdo: archiwum UG.
Cay obszar Gminy Miedziana Gra objty jest ochron prawn. Funkcjonuj tu nastpujce
formy ochrony przyrody:
SuchedniowskoOblgorski Park Krajobrazowy teren parku obejmuje pnocn cz obrbu
ewidencyjnego misk Rzdowy o powierzchni 803 ha pokryt lasami w uytkowaniu Lasw
Pastwowych,
Podkielecki Obszar Chronionego Krajobrazu czna powierzchnia 25 498 ha, z czego na terenie
gminy znajduje si 1 632 ha miejscowo Kostomoty Pierwsze, najwaniejsz funkcj tego
obszaru jest ochrona wd podziemnych i powierzchniowych,
SuchedniowskoOblgorski Obszar Chronionego Krajobrazu pooony na terenie otuliny
SuchedniowskoOblgorskiego Parku Krajobrazowego, zajmuje powierzchni 25 681 ha,
w Gminie Miedziana Gra 4 557 ha (9 obrbw ewidencyjnych tj.: Przyjmo, misk Rzdowy,
misk Kocielny, Bobrza, Porzecze, Ciosowa, Wykie, Miedziana Gra i Kostomoty Drugie),
ochron objto obszary lene oraz rolnicze gsto zaludnione,
Rezerwat przyrody nieoywionej Kamienne Krgi pooony w obrbie ewidencyjnym misk
Kocielny, utworzony w 1994r. w celu zachowania ze wzgldw naukowych, kulturowych,
dydaktycznych i historycznych odsoni piaskowcw oraz cennych zabytkw kultury materialnej,
w tym rezerwatu archeologicznego "Gra Grodowa",
Rezerwat przyrody Sufraganiec pooony w miejscowoci Kostomoty Pierwsze, tj. na terenie
Podkieleckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, powierzchnia wynosi 17,31 ha, posiada wysokie
walory turystyczne, a take jest obiektem bardzo cennym pod wzgldem naukowo
dydaktycznym,
Zesp przyrodniczo-krajobrazowy Grodowy Stok w misku cenne siedlisko przyrodnicze
o powierzchni 0,6 ha pooone w misku Kocielnym w ssiedztwie Grodowego rda (pomnika
przyrody),
Uytek ekologiczny Bagno w Kostomotach Drugich o powierzchni 0,77 ha,
11
Stanowisko dokumentacyjne - odsonicie skalne piaskowcw triasowych prezentujce ciekawe

struktury sedymentacyjne w nieczynnym kamienioomie Wykie powierzchnia 1,8 ha.
Ponadto na terenie gminy znajduj si obszary objte ochron Europejskiej Sieci Ekologicznej
Natura 2000. S to:
Lasy Suchedniowskie PLH 260010 obszar o powierzchni 19 403,12 ha (z czego 803,5 ha
na terenie gminy) obejmuje wschodni cz Suchedniowsko-Oblgorskiego Parku
Krajobrazowego,
Dolina Bobrzy PLH 260014 obszar o cznej powierzchni 612,69 ha, z czego 17 ha na terenie
gminy jest to teren prywatny obejmujcy dolin rzeki Bobrza z obrbw ewidencyjnych Porzecze,
Ciosowa, Kostomoty Pierwsze i Kostomoty Drugie.
Zdjcie 2. Rezerwat przyrody Sufraganiec
rdo: archiwum UG.
Naley rwnie podkreli istnienie na terenie Gminy Miedziana Gra nastpujcych

pomnikw przyrody: Odsonicie Geologiczne na wzniesieniu Ciosowa (teren nieczynnego
kamienioomu Ciosowa), lady Grnictwa (pooony we wsi Miedziana Gra, naprzeciw tzw. gry
Kaplicznej), Grodowe rdo (pooony w obrbie ewidencyjnym misk Kocielny), Urwisko
skalne Pieko (pooony w miejscowoci Ciosowa).
Gmina Miedziana Gra pooona jest na terenie zlewni rzek Bobrza i Czarna Konecka. Gwn
rzek, ktra odwadnia ca gmin jest rzeka Bobrza z dwoma lewobrzenymi dopywami: Sufraganiec
(przepywa przez poudniowowschodni cz gminy) oraz Ciemnica (odwadnia pnocno
zachodni cz gminy). Dodatkowo pnocna cz jest odwadniana przez rzeki Krasn i Czarn
Tarask, ktre s dopywami Czarnej Koneckiej.
12
Na terenie Gminy jest zinwentaryzowany jeden zbiornik retencyjno - rekreacyjny wody tj.
misk, zasilany przez Bobrz na terenie prywatnym. Pojemno zbiornika wynosi 27,5 tys. m3,
a powierzchnia zalewu 2,75 ha.
Zasoby surowcowe na ternie Gminy Miedziana Gra:
zoe Laskowa Gra
eksploatowane na wysok skal przez Kieleckie Kopalnie Surowcw Mineralnych S. A. Kopalni
Odkrywkow Laskowa w Kostomotach Drugich. Koncesja na wydobycie obowizuje do dnia
31.12.2025r.,
zoe Kostomoty
uytkownikiem s Kopalnie Odkrywkowe Surowcw Drogowych S.A. w Kielcach, ktre posiadaj
koncesj na wydobycie wan do dnia 31.12.2014r.,
zoe Mogiki
obecnie nieczynny kamienioom,
zoe Tumlin-Grd
eksploatowane przez Spdzielni Pracy Kopaliny Mineralne, ktra posiada koncesje na wydobycie
do dnia 03.07.2039r.,
zoe Ciosowa
wyczone z eksploatacji, wyrobisko poeksploatacyjne jest czciowo zrekultywowane, cz
wyrobiska jest pomnikiem przyrody3 (ciana skalna o wysokoci do 20m i dugoci ok. 70m),
zoe Wykie
wyczone z eksploatacji, pooone na obszarze lenym.
Zdjcie 3. Kopalnia Odkrywkowa Laskowa w Kostomotach Drugich oraz wyczone

z eksploatacji zoe Wykie
rdo: archiwum UG.
3
Karta Ewidencyjna nr 193 - Wydzia Ochrony rodowiska i Rolnictwa w Urzdzie Wojewdzkim w Kielcach.
13
I.1.4. Zasoby kulturowe
Na terenie Gminy Miedziana Gra znajduj si ponisze zasoby kulturowe, jednake trzeba
pokreli, i s to w zdecydowanej mierze zabytki lokalne. Tym niemniej naley dostrzec potencja
drzemicy w pozostaociach Zakadu Wielkopiecowego w Bobrzy wzniesionego w latach 1826-1831,
a w szczeglnoci w murze oporowym.
Mur oporowy - dugo ponad 500m, szeroko podstawy ok. 5m, szeroko korony ok. 3,5m
oraz maksymalna wysoko ok. 15m. Na terenie obiektu, przy wsparciu funduszy unijnych, zostaa
wytyczona cieka edukacyjna wraz z tablicami informacyjnymi. Obiekt w caoci udostpniony jest
do zwiedzania. Pierwotny wygld, po pracach konserwacyjno-rekonstrukcyjnych, zachowany jest przy
poudniowo-wschodnim narou. Pozostae fragmenty muru s w postpujcej ruinie.
Zdjcie 4. Pozostaoci Zakadu Wielkopiecowego w Bobrzy
rdo: archiwum UG.
Zabytki wpisane do rejestru zabytkw nieruchomych wojewdztwa witokrzyskiego4:

pozostaoci zakadu wielkopiecowego w Bobrzy (teren zakadu, ruiny dawnej wgielni i hali
przygotowania wsadu, dom zawiadowcy zakadu, mur oporowy, ukad wodny),
zesp kocioa parafialnego pw. w. Trjcy w misku (koci oraz plebania),
cmentarz parafialny w misku,
kaplica pw. Przemieniania Paskiego na Grze Grodowej k/Tumlina-Wyknia,
kaplica pw. Przemienia Paskiego wraz z otoczeniem, w granicach ogrodzenia cmentarza
przy kaplicy, w Kostomotach Pierwszych,
kaplica pw. w. Barbary w Miedzianej Grze.
4
Stan z dnia 31 grudnia 2013r.
14
Zdjcie 5. Kaplice pw. w. Barbary w Miedzianej Grze, pw. Przemienienia Paskiego

w Kostomotach Pierwszych oraz pw. Przemienienia Paskiego na Grze Grodowej w Tumlinie-
Wykniu
rdo: archiwum UG.
Stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytkw wojewdztwa witokrzyskiego5:

rezerwat archeologiczno-geologiczny Gra Grodowa w miejscowoci Tumlin-Wykie.
Zdjcie 6. Rezerwat archeologiczno-geologiczny Gra Grodowa oraz rezerwat przyrody

nieoywionej Kamienne Krgi
rdo: archiwum UG.
Zdjcie 7. Makieta oraz odcisk apy Parejazaura tropy tych gadw yjcych ok. 270 do 265 mln lat
temu odkryto w soectwie Tumlin-Wykie
rdo: archiwum UG.
5
Stan z dnia 15 maja 2014r.
15
I.2. Sfera spoeczna
Niniejsza cz diagnozy koncentruje si zagadnieniach spoecznych zachodzcych na terenie

Gminy. W szczeglnoci dotyczy to zagadnie zwizanych z demografi oraz dostpem mieszkacw
do kultury, sztuki, sportu. Ponadto diagnozie zostay poddane obszary dostpnoci i jakoci opieki
zdrowotnej, pomocy spoecznej oraz edukacji. Ostatni podrozdzia zawiera informacje nt. mobilizacji
spoecznej mieszkacw Gminy, co obrazuje zaangaowanie w funkcjonowanie organizacji
pozarzdowych oraz udzia w wyborach, zarwno lokalnych, krajowych, jak i europejskich.
I.2.1. Charakterystyka demograficzna
Liczba zameldowanych mieszkacw Gminy Miedziana Gra na dzie 30 czerwca 2014r.

wynosia 10 972 osb (5 598 kobiet oraz 5 374 mczyzn). Poniszy wykres przedstawia jak
ksztatowaa si liczba mieszkacw w poszczeglnych miejscowoci na przestrzeni ostatnich kilku
lat6.
Rysunek 8. Liczba mieszkacw Gminy w latach 2007-2013 (etykiety: rok 2007 oraz 2013)
432
Bobrza
402
417
Ciosowa
391
2 135
misk
1 996
1 633
Kostomoty Drugie 2013
1 553
1 701 2012
Kostomoty Pierwsze
1 594
2 538 2011
Miedziana Gra
2 317
322 2010
Porzecze
330 2007
528
Przyjmo
503
501
Tumlin-Podgrd
500
738
Tumlin-Wykie
687
0 500 1000 1500 2000 2500 3000
6
Stan na koniec poszczeglnych lat.
16
Od roku 2007 do roku 2013 liczba mieszkacw gminy wzrosa o 672 osoby. Ma to zwizek
zarwno z dodatnim przyrostem naturalnym na przestrzeni lat, jak i z dodatnim saldem migracji.
Powysze obrazuj wykresy7:
Rysunek 9. Przyrost naturalny w Gminie w latach 2007-2013
2013 90
114
2012 77
118
2011 94
130
93 Zgony
2010 108
Urodzenia
2009 96
115
2008 69
98
2007 66
111
0 50 100 150
rdo: opracowanie wasne UG na podstawie danych BDL GUS.
Rysunek 10. Migracja w Gminie Miedziana Gra w latach 2007, 2010 i 2013
93
2013 96
197
87 Przemeldowania
2010 81 Wymeldowania
224
Zameldowania
120
2007 85
191
0 50 100 150 200 250
7
Stan na koniec poszczeglnych lat.
17
Powysze dane jednoznacznie wskazuj, i Gmina Miedziana Gra jest atrakcyjnym miejscem
do zamieszkania. W kadym z przedstawianych lat wicej osb napywao do gminy z zewntrz, ni
decydowao si na emigracje poza jej granice. Ponadto liczba przemeldowa, czyli zmiany miejsca
zamieszkania w je granicach wiadczy o przywizaniu mieszkacw, ale i dobrych warunkach ycia
jakie gmina oferuje.
Naley podkreli, i powysze dane obrazuj jedynie migracje rejestrowane,
czyli nie uwzgldniaj osb zamieszkaych na terenie gminy bez dokonania obowizku
meldunkowego oraz nie uwzgldniaj osb niezamieszkujcych gminy m.in. z powodu wyjazdw
zarobkowych.
Z kolei badanie struktury wiekowej Gminy Miedziana Gra pozwolio stwierdzi, i dzieci
i modzie poniej 20 roku ycia stanowi okoo 22,9% mieszkacw gminy, osoby starsze (65 lat
i wicej) stanowi okoo 10,6%, za osoby w przedziale wiekowym 20 44 stanowi okoo 40%
mieszkacw gminy. Pozwala to postawi tez o stosunkowo modej spoecznoci lokalnej. Poniszy
wykres obrazuje ludno gminy w poszczeglnych przedziaach wiekowych wedug pci na koniec
2013 roku.
Rysunek 11. Piramida wieku mieszkacw Gminy Miedziana Gra w 2013 roku
85 i wicej 95 31
80 84 109 54
75 79 151 78
70 74 139 106
65 69 215 196
60 64 321 298
55 59 379 412
50 54 415 405
45 49 354 352 Kobiety
40 44 418 411
Mczyni
35 39 429 459
30 34 492 495
25 29 449 452
20 24 431 391
15 19 349 364
10 14 287 312
59 294 298
04 309 324
0 200 400 600 800 1000
18
I.2.2. Kultura, sztuka, sport
Kultura
Wkad w ycie kulturalne gminy, oprcz Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzianej Grze
wraz z fili w Bobrzy, maj liczne organizacje pozarzdowe oraz Koo Gospody Wiejskich
Macierzanka i Zesp Bobrzanki.
Zdjcie 8. Zajcia dla modziey w wietlicy OSP w Miedzianej Grze oraz pokaz sztuki walki karate
w wykonaniu modych adeptw tej dyscypliny sportu
rdo: archiwum UG.
Na koniec 2013r. do biblioteki zapisane byy 732 osoby i jest to stan porwnywalny zarwno
z rokiem 2007 i 2010. Posiadany ksigozbir utrzymuje si na podobnym poziomie, cho z tendencj
rosnc, na koniec 2013r. biblioteka posiadaa 21 788 wolumenw. Rokrocznie biblioteka dokonuje
zakupw nowych pozycji ksikowych.
Rysunek 12. Zakupy woluminw (szt.) przez GBP w latach 2007-2013
2013 732
2012 682
2011 538
2010 515
2009 393
2008 610
2007 661
0 200 400 600 800
rdo: opracowanie wasne UG na podstawie danych Gminnej Biblioteki Publicznej.
19
Czytelnictwo mieszkacw gminy ulegao duym wahaniom na przestrzeni ostatnich lat,

tym niemniej systematyczny wzrost zainteresowania czytelnictwem od roku 2011 wskazuje
na zapotrzebowanie istnienia takiej instytucji.
Rysunek 13. Liczba wypoycze ksigozbioru GBP w latach 2007-2013
2013 20747
2012 19094
2011 14721
2010 16190
2009 19849
2008 22901
2007 35384
0 10000 20000 30000 40000
rdo: opracowanie wasne UG na podstawie danych Gminnej Biblioteki Publicznej.
Gminna Biblioteka Publiczna oprcz obsugi bibliotecznej oraz propagowania i popularyzacji

czytelnictwa, organizuje wiele imprez oraz wydarze artystycznych i kulturalnych skierowanych
do mieszkacw gminy. S to m.in. imprezy karnawaowe, dzie dziecka, spotkania autorskie
z pisarzami, spotkania z przedstawicielami Policji, warsztaty pisarskie, przedstawienia teatralne.
Wiele z tych wydarze ma charakter cykliczny np. Caa Polska czyta dzieciom oraz Narodowe
czytanie. W latach 2010-2013 w tego typu wydarzeniach wzio udzia 503 mieszkacw gminy,
a do poowy 2014r. tych uczestnikw byo ju 133.
Gminna czynnie wspiera inicjatywy, ktre w wydatny sposb zwikszaj ofert kulturaln
Miedzianej Gry. Coraz wiksze sukcesy na szczeblu powiatowym i wojewdzkim w licznych
konkursach osigaj Koo Gospody Wiejskich Macierzanka oraz Zesp Bobrzanki z Bobrzy.
Ponadto na podkrelenie zasuguje dziaalno Pani Jzefy Buckiej, ktra skutecznie propaguje
kultur ludow oraz Gmin. W 2014r. Pani Jzefa Bucka otrzymaa gwn nagrod "Jawor- u rde
kultury" w kategorii rkodzieo i rzemioso ludowe8.
8
Nagroda Jawor u rde kultury zostaa ustanowiona w celu uhonorowania osigni witokrzyskich artystw
i animatorw kultury dziaajcych we wszystkich obszarach zwizanych z kultur ludow: literatura, muzyka, taniec, rzeba,
malarstwo, rzemioso. Organizatorem Konkursu jest Radio Kielce oraz Muzeum Wsi Kieleckiej.
20
Zdjcie 9. Zwyczaje miedzianogrskie w obrzdach i pieniach Koo Gospody Wiejskich

Macierzanka oraz Zesp Bobrzanki
rdo: archiwum UG.
Ponadto gmina powierza i zleca liczne dziaania m.in. w dziedzinie kultury organizacjom
pozarzdowym. W drodze konkursu zlecane s im zadania majce na celu organizowanie imprez,
podczas ktrych prezentowany jest dorobek artystyczny i kulturalny zespow, kek teatralnych
oraz indywidualnych artystw i twrcw, nie tylko z terenu naszej gminy. Wicej informacji
o wsppracy gminy z organizacjami pozarzdowymi znajduje si w podrozdziale I.2.5. Mobilizacja
spoeczna.
Kadego roku na terenie gminy odbywaj si wszelkiego rodzaju imprezy okazjonalne: dzie
dziecka, mikoajki, doynki gminne, spotkania opatkowe, koldowania, uroczystoci religijne
i patriotyczne. Dziaaj kka teatralne, odbywaj si koncerty amatorskich zespow muzycznych,
wystawiane s przedstawienia i funkcjonuj rozmaite kka zainteresowa.
Zdjcie 10. Festyn rodzinny na gwnym placu Miedzianej Gry oraz festyn Stowarzyszenia
Przyjaci Dzieci i Przeciwdziaania Patologiom Spoecznym PLUSIK
rdo: archiwum UG.
Na stae do kalendarza wydarze kulturalnych gminy wpisay si festyn rodzinny Dni

Miedzianej Gry organizowany na powitane lata oraz wito Pieroga witokrzyskiego
organizowane na terenie Zakadu Wielkopiecowego w Bobrzy. Kada edycja tych imprez cieszy si
ogromnym zainteresowaniem ze strony mieszkacw, turystw oraz mediw.
21
Sztuka
Na terenie Gminy odbyway si plenery malarskie organizowany przez Stowarzyszenie
Artystw Plastykw witokrzyskich, przy znacznej pomocy ze strony wadz gminy. Brali w nich udzia
rwnie utalentowani mieszkacy gminy oraz modzie. Pokosiem plenerw s pamitkowe
widokwki, kalendarze oraz oczywicie pikne obrazy przedstawiajce urocze zaktki Miedzianej
Gry. Obrazy mona podziwia na wystawach w Wojewdzkim Domu Kultury w Kielcach oraz klubach
osiedlowych i wietlicach rodowiskowych.
Sport
Na terenie Gminy Miedziana Gra funkcjonuje 6 klubw sportowych:
Gminny Ludowy Klub Sportowy Wicher w Miedzianej Grze,
Gminny Klub Sportowy Grd misk,
Uczniowski Klub Sportowy przy Zespole Szk w Kostomotach Drugich,
Ludowy Uczniowski Klub Sportowy Rado przy Szkole Podstawowej w Porzeczu,
Uczniowski Ludowy Klub Sportowy Kaliber Kostomoty Drugie,
Ludowy Uczniowski Katolicki Klub Sportowy Miedziana Gra.
Na koniec 2012 roku zrzeszonych w klubach byo 268 czonkw, z czego wiczcych
w 9 sekcjach 254 osoby: 196 mczyzn oraz 58 kobiet. Ponad 81% wiczcych stanowi osoby do 18
roku ycia.
Kluby Wicher oraz Grd misk s klubami typowo pikarskimi i bior udzia
w rozgrywkach ligowych. Ludowy Uczniowski Katolicki Klub Sportowy Miedziana Gra prowadzi
zajcia szachowe dla najmodszych mieszkacw gminy, ktrzy ju w chwili obecnej osigaj sukcesy
na arenie regionalnej oraz krajowej. ULKS Kaliber prowadzi zajcia ze strzelectwa sportowego (pod
koniec 2008r. przy Zespole Szk w Kostomotach Drugich swoj dziaalno rozpocza strzelnica
sportowa), od pocztku swego istnienia zainteresowanie ta form sportu przewyszao faktyczne
moliwoci strzelnicy, a treningi do chwili obecnej przycigaj rzesze chtnych.
22
Zdjcie 11. Mecz piki nonej oraz zajcia na strzelnicy sportowej
rdo: archiwum UG.
Pozostae kluby s klubami funkcjonujcymi przy gminnych jednostkach owiaty i rozwijaj

rne dyscypliny sportu. Ponadto aktywno fizyczn mona uprawia na zajciach sportowych
organizowanych przez ngos prowadzcych wietlice wiejskie.
Dla sympatykw motoryzacji Gmina Miedziana Gra oferuje Orodek Sportowo-Turystyczny

"Moto-Raj". W jego skad wchodzi m.in. tor wycigowy Kielce, motel, kemping, tor kartingowy,
muzeum modeli samochodw oraz baza szkoleniowa dla ratownictwa drogowego. Odbywaj si
tu liczne imprezy motoryzacyjne, zloty i wycigi samochodowe, z mistrzostwami Polski wcznie.
W kad niedziel na terenie toru Kielce odbywa si tumnie odwiedzana i jedna z najwikszych
w Polsce gieda samochodowa.
Zdjcie 12. Zawody kartingowe na torze Kielce
rdo: archiwum UG.
Mionicy biaego szalestwa take znajd co dla siebie. W miejscowoci Tumlin Podgrd
czynne s dwa wycigi orczykowe:
23
krtki orczyk, dugo trasy zjazdowej 300 m, rnica poziomw 79 m,

teleskopowy, dugo trasy zjazdowej 480 m, rnica poziomw 95 m.
Latem jest moliwo jazdy na nartorolkach oraz desce snowbordowej na kkach
(mountainbording).
Zdjcie 13. Stok narciarski w miejscowoci Tumlin-Podgrd
rdo: archiwum UG.
Osoby zainteresowane uprawianiem turystyki maj do tego sposobno, wcznie

z moliwoci uzyskania penej informacji o atrakcjach turystycznych na terenie gminy Punkt
Informacji Turystycznej prowadzony przez gmin znajduje si w Gminnej Bibliotece Publicznej
w Miedzianej Grze. Wicej informacji o turystyce w podpunkcie I.3.3. Rolnictwo i turystyka.
Ponadto rokrocznie Gmina Miedziana Gra bierze udzia w Europejskim Tygodniu Sportu dla
Wszystkich najwikszej imprezie sportu masowego w Polsce. W 2014r. na terenie gminy odbyo si
ponad 100 imprez. W 2009r. Gmina otrzymaa wyrnienie, w 2010r. zostaa laureatem, za w 2014r.
ponownie wyrnienie za udzia w w/w wydarzeniu.
Zdjcie 14. Sporty motorowe w Gminie Miedziana Gra
rdo: archiwum UG.
24
I.2.3. Edukacja
W skad systemu edukacji na terenie gminy wchodz Zesp Szk w Kostomotach Drugich
(Publiczne Przedszkole, Szkoa Podstawowa im. 4 Puku Piechoty Legionw AK, Gimnazjum im. Karola
Wojtyy Papiea Polaka), Zesp Szk w misku (Szkoa Podstawowa, Gimnazjum im. Polskich
Noblistw) oraz Szkoa Podstawowa w Porzeczu. Przedszkola na terenie gminy oprcz Kostomot
Drugich funkcjonuj w misku przy Zespole Szk (oddzia Publicznego Przedszkola) oraz w Porzeczu
przy Szkole Podstawowej (Przedszkole Mi Uszatek prowadzone przez Stowarzyszenie Edukacja
i Rozwj). Funkcjonuje rwnie niepubliczny punkt przedszkolny Dolina Krasnoludkw. Dodatkowo
dzieci z miejscowoci Tumlin-Wykie oraz Tumlin-Podgrd maj moliwo uczszczania
do przedszkola przy Zespole Szkoy Podstawowej, Przedszkola i Gimnazjum w Tumlinie9.
Na koniec roku 2013 do przedszkoli na terenie gminy uczszczao 208 dzieci, do oddziaw
przedszkolnych w szkoach podstawowych 107 dzieci oraz do punktu przedszkolnego 11 dzieci,
co stanowi, i ponad 63% dzieci w wieku 3-6 lat jest objtych wychowaniem przedszkolnym.
Wskanik ten dla dzieci w wieku 3-4 lat wynosi niecae 52%. Jest to o tyle wane, i od dnia
1 wrzenia 2015 r. dzieci w wieku 4 lat bd miay prawo do korzystania z wychowania
przedszkolnego, a w planach rzdu jest rozszerzenie tego prawa w roku 2017 take o trzylatkw.
Rysunek 14. Dzieci w wieku 3-6 lat objte wychowaniem przedszkolnym w latach 2007-2013
350 326
303
300 257
230
250 209
200
138 129
150
100
50
0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
9
Stan na 31.12.2014: 19 dzieci w przedszkolu oraz 18 dzieci w tzw. zerwce. Zesp Szkoy Podstawowej, Przedszkola
i Gimnazjum w Tumlinie jest jednostk organizacyjn Gminy Zagnask. Gmina Miedziana Gra pokrywa koszty wychowania
przedszkolnego za uczniw bdcych mieszkacami Gminy, zgodnie z art. 79a i art. 6 ustawy z dnia 7 wrzenia 1991r.
o systemie owiaty (Dz.U. 1991 nr 95 poz. 425)
25
Rysunek 15. Dzieci objte wychowaniem przedszkolnym w latach 2007-2013 ze wzgldu

na rodzaj placwki
2013 208 107 11

Przedszkola
2012 119 171 13
2011 101 156

Oddziay przedszkolne
2010 100 130 w szkoach
podstawowych
2009 100 109
Punkty przedszkolne
2008 23 106
2007 25 113
0 100 200 300 400
Jak wczeniej zaznaczono na terenie gminy funkcjonuj trzy szkoy podstawowe oraz dwa
gimnazja. Liczba uczniw szk podstawowych na przestrzeni ostatnich lat praktycznie jest
niezmienna, dotyczy to zwaszcza szk w Kostomotach Drugich oraz misku, jedynie spadek liczby
uczniw w SP w Porzeczu z 67 w 2011r. do 58 w 2013r. jest odczuwalny, gdy na przestrzeni tych lat
jest to spadek liczby uczniw o okoo 13,5%. Inaczej przedstawia si sytuacja dotyczca gimnazjw,
od 2011 roku liczba uczniw w gimnazjum w Kostomotach Drugich zmniejszya si o okoo 7,66%,
z kolei w gimnazjum misku wzrosa o 24%. Wspczynnik skolaryzacji brutto10 dla szk
podstawowych wynis okoo 91,94%, za dla gimnazjw 94,85%, wspczynnik skolaryzacji netto11
wynis odpowiednio 87,63% i 91,87%12.
Ponisze wykresu obrazuj liczby uczniw szk podstawowych i gimnazjalnych na przestrzeni
ostatnich lat.
10
Relacja liczby osb uczcych si na danym poziomie ksztacenia (niezalenie od wieku) do liczby ludnoci w grupie wieku
okrelonej jako odpowiadajca temu poziomowi nauczania.
11
Relacja liczby osb uczcych si na danym poziomie ksztacenia (w danej grupie wieku) do liczby ludnoci w grupie wieku
okrelonej jako odpowiadajca temu poziomowi nauczania.
12
Dane Bank Danych Lokalnych GUS 2013r.
26
Rysunek 16. Uczniowie szk podstawowych oraz gimnazjalnych w latach 2007-2013
2013 350
640
2012 377
654
2011 369
664
379 Gimnazjum
2010 656
Szkoa podstawowa
2009 364
682
2008 398
693
2007 403
685
0 200 400 600 800
rdo: opracowanie wasne UG na podstawie danych UG oraz BDL GUS.
Rysunek 17. Liczba uczniw szk podstawowych i gimnazjalnych w poszczeglnych

szkoach w latach 2011-2014 (etykiety: rok 2011 oraz 2014)
58 397 203 229 151 SP Porzecze

2014
SP Kostomoty Drugie
2013 61 391 188 214 136
SP misk
2012 64 393 200 237 140

Gimnazjum Kostomoty
Drugie
67 396 201 248 122 Gimnazjum misk

2011
0 500 1000 1500
W gminie realizowany jest program stypendialny dla uczniw, gwarantujcy najuboszym

pomoc przy zakupie podrcznikw oraz przedmiotw cile zwizanych z edukacj, ktrzy speniaj
kryteria dochodowe zgodnie z ustaw o pomocy spoecznej. Prowadzone s rwnie zajcia
wyrwnawcze. Przy szkoach prowadzone s wietlice oraz wydawane posiki.
Bogata jest take oferta zaj pozalekcyjnych, m.in.: liczne kka przedmiotowe oraz koa
zainteresowa, w tym teatralne i taca, zajcia sportowe i rekreacyjne, wyjazdy na basen, wyjcia
27
do teatru, kina, filharmonii, plenery malarskie, zimowiska, zielona szkoa, jazda konne, nauka gry
na instrumentach, kurs szybkiego czytania i zapamitywania, droga do kariery (doradztwo
zawodowe, savoir vivre, radzenie sobie ze stresem oraz agresj).
Realizowane s te liczne projekty w ramach rodkw zewntrznych, m.in.:
Nowe perspektywy, warto projektu: 654 360,00 z, cel: poprawa wynikw nauczania u 396
uczniw bdcych uczniami gimnazjw w misku i Kostomotach Drugich w okresie
od 01.08.2013 - 30.06.2015r dziki objciu ich pozalekcyjnym oraz oglnorozwojowym
wsparciem edukacyjnym,
Indywidualizacja nauczania i wychowania klas I-III w Gminie Miedziana Gra, warto projektu:
162 813,21 z, cel: wyeliminowanie zidentyfikowanych barier u 441 uczniw oraz rozszerzenie
umiejtnoci u 123 szczeglnie uzdolnionych,
Kolumbowie odkrywcy wiata, warto projektu: 848 740,00 z, cel: wsparcie 464 uczniw
w zajciach wyrwnawczych i rozwojowych oraz wyjazdach edukacyjnych dla klas IV-VI.
Zdjcie 15. Zajcia w ramach projektu Indywidualizacja nauczania i wychowania klas I-III
w Gminie Miedziana Gra"
rdo: archiwum UG.
Co roku w szkoach organizowane s liczne imprezy szkolne i rodowiskowe, prowadzone s

te liczne akcje charytatywne: Gra Grosza, Wielka Orkiestra witecznej Pomocy, zbirka zabawek
dla dzieci, kiermasze witeczne. Ponadto dziaa koo harcerskie, jak i prowadzona jest wymiana
midzynarodowa modziey, czy akcje Tydzie sportu. Znaczce s dorobki szk w konkursach
przedmiotowych i interdyscyplinarnych oraz zawodach sportowych na szczeblu gminy, powiatu
i wojewdztwa. Szkoy czynnie uczestnicz w yciu spoecznoci lokalnej i wspdziaaj z Koami
Gospody Wiejskich przy realizacji rnego rodzaju imprez okolicznociowych.
28
Dodatkowo zajcia dla dzieci i modziey realizowane s w 7 wietlicach i klubach:

w wietlicy OSP w Bobrzy,
w wietlicy Stowarzyszenia Przyjaci Dzieci i Przeciwdziaania Patologiom Spoecznym
PLUSIK w Kostomotach Drugich,
w wietlicy wiejskiej w Tumlinie-Wykniu, prowadzonej przez Stowarzyszenie Przeciwdziaajce
Patologiom Spoecznym Zdrowy Tumlin,
w Centrum Kulturalno- Sportowym w Kostomotach Pierwszych, gdzie dziaa klub Wolna
Strefa,
w wietlicy OSP w Miedzianej Grze przy wsppracy z zespoem KGW Macierzanka,
w Orodku Sportw Masowych w misku,
w Stowarzyszeniu Spektrum Moliwoci w Miedzianej Grze.
Zdjcie 16. Poznawanie zwyczajw, tradycji i kultur umoliwi projekt "Kolumbowie odkrywcy
wiata" skierowany do uczniw klas IV-VI
rdo: archiwum UG.
I.2.4. Opieka zdrowotna i pomoc spoeczna
Opieka zdrowotna
Na terenie gminy dziaaj dwa samorzdowe orodki opieki zdrowotnej: w Miedzianej Grze
oraz w misku. W orodku w Miedzianej Grze codziennie przyjmuje ginekolog, pediatra, lekarz
chorb wewntrznych oraz dentysa, z kolei jeden raz w tygodniu przyjmuje pulmonolog, specjalista
medycyny oglnej oraz lekarz medycyny pracy. Dodatkowo jeden raz w miesicu przyjmuje kardiolog
oraz diabetolog. Z kolei w misku codziennie przyjmuje lekarz ginekolog-poonik oraz raz
w tygodniu przyjmuj pediatra, internista oraz lekarz chorb zakanych. Ponadto na terenie gminy
funkcjonuj 1 apteka oraz 1 punkt apteczny.
29
Liczba porad podstawowej opieki zdrowotnej wiadczonych przez przychodnie samorzdowe

od 2008r. systematycznie maleje.
Rysunek 18. Porady podstawowej opieki zdrowotnej w latach 2007-2013
2013 24359
2012 25464
2011 27495
2010 28289
2009 30145
2008 31023
2007 30741
0 10000 20000 30000 40000
Pomoc spoeczna
Zadania gminy w zakresie pomocy spoecznej realizuje Gminny Orodek Pomocy Spoecznej
w Miedzianej Grze. W roku 2013 udzielono wiadcze 476 osobom w 296 rodzinach (257 osb
otrzymao wiadczenia pienine oraz 226 osb wiadczenia niepienine). Kwota w/w wiadcze
wyniosa 667 293 z. Od 2007 roku maleje liczba osb oraz rodzin otrzymujcych wiadczenia pomocy
spoecznej.
Rysunek 19. wiadczenia przyznane przez GOPS w latach 2007, 2010 i 2013
476
2013 296
894
Liczba osb, ktrym
przyznano wiadczenie
502
2010 307 Liczba rodzin
1025
Liczba osb w rodzinach
649
2007 569
2252
0 500 1000 1500 2000 2500
rdo: opracowanie wasne UG na podstawie danych Gminnego Orodka Pomocy Spoecznej.
30
W 2007 roku liczba mieszkacw gminy korzystajca z pomocy spoecznej w sposb poredni
(liczba osb w rodzinach) wyniosa ok. 21,92%, w roku 2010 byo to ju tylko 9,68%, aby na koniec
2013r. osign wskanik 8,17%.
Gwne powodu przyznawania pomocy spoecznej to ubstwo oraz bezrobocie, na dalszych
miejscach znajduj si dugotrwaa lub cika choroba oraz niepenosprawno.
Rysunek 20. Powody przyznawania pomocy spoecznej w latach 2007, 2010 i 2013
2013
2010
2007
0% 20% 40% 60% 80% 100%

Ubstwo
Potrzeba ochrony macierzystwa
Bezrobocie
Niepenosprawno
Dugotrwaa lub cika choroba
Bezradno w sprawach opiekuczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa

domowego
Alkoholizm
Inne
rdo: opracowanie wasne UG na podstawie danych Gminnego Orodka Pomocy Spoecznej.
Gminny Orodek Pomocy Spoecznej w Miedzianej Grze Grnie realizuje szereg dziaa
i projektw, zarwno jako wnioskodawca, jak i jako partner, majcych na celu popraw sytuacji
socjalno-bytowej mieszkacw gminy. S to m.in.:
projekt systemowy pn. Czas na aktywno w Gminie Miedziana Gra, realizowany od 2009r.
do 2014r. (aktywizacja zawodowa i spoeczna osb bezrobotnych klientw pomocy spoecznej),
projekt Wsparcie rodowiska osb niepenosprawnych z terenw wiejskich
i maomiasteczkowych, 2014r. (pomoc osobom niepenosprawnym w znalezieniu i utrzymaniu
zatrudnienia na rynku pracy oraz zdobyciu nowych umiejtnoci i kwalifikacji),
program Asystent rodziny i koordynator pieczy zastpczej, 2013r.2014r. (program MPiPS,
wsparcie rodzin przeywajcych trudnoci opiekuczo wychowawcze),
31
program Pomoc pastwa w zakresie doywiania, 2007r.2013r. oraz 2014r.2020r.

(ograniczenie niedoywienia dzieci i modziey z rodzin o niskich dochodach lub znajdujcych si
w trudnej sytuacji),
projekt Powiat kielecki przyjazny dla mieszkacw w ograniczaniu skutkw niepenosprawnoci,
realizowany w latach 2011r.2014r. (zabiegi rehabilitacyjne, badania, wypoyczanie sprztu
do rehabilitacji domowej z Powiatowego Centrum Usug Medycznych w Kielcach oraz dowz
beneficjentw z terenu gminy na zabiegi rehabilitacyjne).
Dodatkowo przy Gminnym Orodku Pomocy Spoecznej dziaa Gminna Komisja Rozwizywania
Problemw Alkoholowych, ktra m.in. przyjmuje wnioski o przymusowe leczenie odwykowe.
Ponadto przy orodku funkcjonuje Zesp Interdyscyplinarny do spraw przeciwdziaania
przemocy w rodzinie. Celem Zespou Interdyscyplinarnego jest budowa lokalnego systemu opieki
i wsparcia dla rodziny i dziecka zgodnie z zapisami ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie
oraz koordynacja i wypracowanie standardw wsppracy przedstawicieli rnych grup zawodowych
i spoecznych pracujcych i zajmujcych si problematyk przemocy. W skad Zespou
Interdyscyplinarnego wchodz przedstawiciele m.in. GOPS, GKRPA, Policji, Sdu Rejonowego
w Kielcach, gminnych jednostek owiaty i suby zdrowia oraz organizacji pozarzdowych.
W gminie funkcjonuje rwnie Punkt informacyjno-konsultacyjny do spraw uzalenie
i przemocy. Punkt czynny jest w kad rod w godzinach 15.30 17.30, w punkcie przyjmuje
certyfikowany specjalista psychoterapii uzalenie. Punkt bezpatnie oferuje:
pomoc dla czonkw rodzin osb z problemem alkoholowym, m.in. informacja jak radzi sobie
z osob uzalenion, jak radzi sobie ze swoimi trudnociami emocjonalnymi, pomoc dla osb
doznajcych przemocy,
pomoc dla osb uzalenionych od alkoholu opieka terapeutyczna.
Na terenie gminy funkcjonuje grupa AA Przebudzenie, ktrej spotkania odbywaj si

w budynku Starej plebanii w Kostomotach Drugich.
I.2.5. Mobilizacja spoeczna
Organizacje pozarzdowe (dalej: ngos) peni bardzo wane funkcje w yciu lokalnych
spoecznoci, s to funkcje zarwno spoeczne, gospodarcze, jak i polityczne. W Gminie Miedziana
Gra dziaaj nastpujce organizacje pozarzdowe13:
13
Dane Referatu Funduszy Strukturalnych i Rozwoju Gminy UG, stan na dzie 31 lipca 2014r.
32
Forum Inicjatyw Gospodarczych Gminy Miedziana Gra,

Fundacja witokrzyska Spoeczno,
Gminny Klub Sportowy Grd misk,
Gminny Ludowy Klub Sportowy Wicher,
Grupa Historyczna Hakownica,
Koo Gospody Wiejskich Macierzanka,
Koo Wdkarskie Fundament,
Lokalna Grupa Dziaania Dorzecze Bobrzy,
Ludowy Uczniowski Katolicki Klub Sportowy Miedziana Gra,
Ludowy Uczniowski Klub Sportowy Rado przy Szkole Podstawowej w Porzeczu,
Ochotnicza Stra Poarna w Bobrzy,
Ochotnicza Stra Poarna w misku,
Ochotnicza Stra Poarna w Kostomotach Drugich,
Ochotnicza Stra Poarna w Miedzianej Grze,
Stowarzyszenie Czysta Wie,
Stowarzyszenie Edukacja i Rozwj,
Stowarzyszenie KEY Kultura, Edukacja, Jzyk,
Stowarzyszenie Przeciwdziaajce Patologiom Spoecznym Zdrowy Tumlin,
Stowarzyszenie Przyjaci Dzieci i Przeciwdziaania Patologiom Spoecznym Plusik,
Stowarzyszenie Rozwoju Soectwa Kostomoty Pierwsze Przemienienie,
Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Porzecze Przyszo,
Stowarzyszenie Spektrum Moliwoci,
Stowarzyszenie Wsparcia Obywatelskiego Jacy - Tacy,
Uczniowski Klub Sportowy przy Zespole Szk w Kostomotach,
Zesp Bobrzanki (grupa nieformalna).
Obszary funkcjonowania ngos zaczynaj si na organizacji ycia spoecznego mieszkacw,

w tym szczeglnoci czasu wolnego dzieci i modziey, wspieranie dziaa prorozwojowych, poprzez
organizacj ycia kulturalnego, promocj gminy, propagowanie i organizowanie wychowania
fizycznego, a do dziaalnoci majcej na celu zapobieganie poarom i udzia w rnego rodzaju
akcjach ratowniczych.
Podstaw wsppracy gminy z organizacjami pozarzdowymi jest Roczny program wsppracy

Gminy Miedziana Gra z organizacjami pozarzdowymi oraz innymi podmiotami prowadzcymi
33
dziaalno poytku publicznego, ktry wyznacza jasne zasady wsppracy. Procedury udzielania
dotacji zorganizowane s w sprawny, przejrzysty i efektywny system. Gmina zleca organizacjom
zadania publiczne, szczeglnie w dziedzinach takich jak: sport, kultura, przeciwdziaanie
alkoholizmowi i narkomanii. Dziki wsppracy samorzdu z ngos oraz okazywanej im pomocy,
mieszkacy gminy maj dostp do szerokiej oferty kulturalnej, mog zrzesza si w zespoach
folklorystycznych, koach gospody wiejskich, korzysta ze wietlic rodowiskowych oraz rozwija
swoje zainteresowania i pasje.
Ponisze wykresy przedstawiaj liczebno ngos realizujcych zadania zlecone przez Gmin
Miedziana Gra na przestrzeni ostatni lat, liczb zrealizowanych zada oraz kwoty jakie gmina
przeznaczaa na w/w dziaalno. Wyranie wida, i liczba ngos oraz liczba realizowanych zada
od 2010r. s na bardzo zblionym poziomie. Wida rwnie stay rokroczny wzrost kwot jakie gmina
przeznacza na wspprac z organizacjami pozarzdowymi i zlecane im zadania. W 2010r. bya
to kwota 153 tys. z, by w roku 2013 osign puap 270 tys. z.
Rysunek 21. Zadania zlecone realizowane prze organizacje pozarzdowe w latach 2010-2013
27
2013 16
21
2012 13 Liczba zrealizowanych
zada
23 Liczba ngo's realizujcych
2011 14 zadania
24
2010 13
0 10 20 30
Aby zapewni przejrzysto i porwnywalno kwot przeznaczonych na realizacj zada

zleconych w poszczeglnych latach, kwoty z zadania Owiata i wychowanie zostay pokazane
w obszarze Kultura i sztuka (lata 2010-2012) oraz kwot z zadania Upowszechnianie wiedzy
i umiejtnoci na rzecz obronnoci oraz ratownictwa i ochrony ludnoci pokazano w obszarze
Upowszechnianie i rozwj sportu, turystyki i rekreacji (rok 2010).
34
Rysunek 22. Kwoty wydatkowane przez Gmin na zadania zlecone w latach 2010-2013
2013 120 55 95
Przeciwdziaanie
patologiom spoecznym
2012 108 40 90 i profilaktyka uzalenie
Kultura i sztuka
2011 90 40 75
Upowszechnianie i
2010 93 30 30 rozwj sportu, turystyki
i rekreacji
0,00 100,00 200,00 300,00
Tysice
Drugim rwnie wanym aspektem stanowicym o jakoci aktywnoci spoecznoci lokalnej jest
frekwencja wyborcza mieszkacw gminy. Ta na przestrzeni ostatnich lat ksztatowaa si w poniszy
sposb (jeli podane s dwa wyniki oznacza to frekwencj wyborcz w I oraz II turze gosowania).
Tabela 1. Frekwencja wyborcza mieszkacw Gminy Miedziana Gra
Wojewdztwo Gmina
Rok i rodzaj wyborw Kraj Powiat kielecki
witokrzyskie Miedziana Gra
Rok 2005 wybory parlamentarne
40,57% 36,53% 33,34% 37,38%
(do Sejmu RP)
49,74% 44,93% 43,54% 46,27%
Rok 2005 wybory prezydenckie
50,99% 45,49% 45,70% 49,79%
45,99% 50,00% 55,00% 49,23%
Rok 2006 wybory samorzdowe
39,56% 43,00% 49,00% 44,02%
53,88% 47,45% 44,64% 50,47%
(do Sejmu RP)
Rok 2009 wybory do Parlamentu
24,53% 21,20% 18,70% 20,78%
Europejskiego
54,94% 49,50% 49,57% 53,59%
Rok 2010 wybory prezydenckie
55,31% 52,83% 54,08% 55,58%
Rok 2010 wybory samorzdowe 47,32% 53,59% 56,48% 47,67%

48,92% 43,74% 42,90% 46,43%
(do Sejmu RP)
Rok 2014 wybory do Parlamentu
23,83% 21,04% 20,29% 23,08%
Europejskiego
rdo: opracowanie wasne UG na podstawie danych Pastwowej Komisji Wyborczej.
35
Jak wida jedynie w wyborach samorzdowych frekwencja mieszkacw gminy jest wiksza
od redniej krajowej, co wiadczy to o stosunkowo duym zainteresowaniu mieszkacw sprawami
lokalnymi (jednake w odniesieniu do powiatu kieleckiego frekwencja jest nisza, zarwno w 2006,
jak i 2010r.) i przedkadaniu ich nad sprawy oglnokrajowe. Caociowo ujmuj aktywno wyborcza
mieszkacw gminy nie odbiega od redniej krajowej i wpisuje si w oglnokrajowy obraz braku
zainteresowania polityk.
Podsumowuj naley stwierdzi, i aktywno spoeczna mieszkacw gminy nie odbiega
od oglnych tendencji i nie wyrnia si ani na plus ani na minus wzgldem oglnokrajowych
statystyk. Trzeba jednak podkreli, i w porwnaniu do spoeczestw Europy Zachodniej stan
zaangaowania spoecznego jest w dalszym cigu bardzo niewielki.
36
I.3. Sfera gospodarcza
Rozdzia zawiera informacje na temat rynku pracy, liczby bezrobotnych, podstawow

charakterystyk lokalnego sektora gospodarczego wraz ze wskazaniem liczby podmiotw
gospodarczych zarejestrowanych na terenie Gminy. Ponadto zawarto informacje o rolnictwie
i turystyce oraz o najwikszych przedsibiorstwach funkcjonujcych na terenie gminy. Rozdzia
uwzgldnia rwnie zagadnienia zwizane z udziaem Gminy Miedziana Gra w lokalnym obrocie
gospodarczym oraz informacje o lokalnych instytucjach wsparcia gospodarki.
I.3.1. Rynek pracy
Stopa bezrobocia na koniec grudnia 2013 roku uksztatowaa si w powiecie kieleckim

na poziomie 20,60%, w wojewdztwie witokrzyskim na poziomie 16,5%, a w kraju wyniosa 13,4%.
Jednoznacznie wskazuje to na niekorzystn sytuacj zarwno powiatu, jak i wojewdztwa
witokrzyskiego na tle kraju. Na tym tle wskanik gminy na poziomie 9,8% zarejestrowanych
bezrobotnych nie jest wynikiem zym i wiadczy o zaradnoci i samodzielnoci mieszkacw.
Rysunek 23. Bezrobotni mieszkacy Gminy Miedziana Gra w latach 2005-2013
229 507
2013 720
209 484
2012 689
188 461
2011 630 Bezrobotni pozostajcy
145 507 bez pracy > 12 m-cy
2010 680
160 433 Bezrobotni w wieku 18-44
2009 601
276 lat
2008 443618
317 464 Bezrobotni ogem
2007 652
412 570
2006 784
520 732
2005 957
0 200 400 600 800 1000
rdo: opracowanie wasne UG na podstawie danych Powiatowego Urzdu Pracy w Kielcach.
Liczba bezrobotnych w wieku 18-44 lat wskazuje, liczb osb w wieku mobilnym, czyli
w przedziale wiekowym (niezalenie od pci) zawierajcym si w wieku produkcyjnym (wiek zdolnoci
do pracy) i obejmujcym osoby, ktre s zdolne do zmiany stanowiska oraz miejsca pracy
37
lub ewentualnego przekwalifikowania si. Struktura bezrobocia w podziale na pe przedstawia

zmian jaka nastpia od 2005r., gdzie wystpowaa przewaga bezrobotnych kobiet, do przewagi
bezrobocia wrd mczyzn w 2013r.
Rysunek 24. Struktura bezrobocia w podziale na pe w latach 2005-2013
2013 52,08% 47,92%
2012 51,67% 48,33%
2011 48,89% 51,11%
2010 48,97% 51,03%

47,25% 52,75% Bezrobotni mczyni
2009
44,82% 55,18% Bezrobotne kobiety
2008
2007 40,80% 59,20%
2006 44,77% 55,23%
2005 49,01% 50,99%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rdo: opracowanie wasne UG na podstawie danych Powiatowego Urzdu Pracy w Kielcach.
I.3.2. Charakterystyka lokalnego sektora gospodarczego
Na koniec 2013r. na terenie gminy zarejestrowanych byo 1 049 podmiotw gospodarczych,

co daje wskanik 947 podmiotw na 10 000 mieszkacw. W powiecie kieleckim wskanik ten
wynis 728 podmiotw, w wojewdztwie witokrzyskim 866 podmiotw, a w kraju 1 057
podmiotw. Jeszcze lepiej wypada dla gminy wskanik osb fizycznych prowadzcych dziaalno
gospodarcz na 100 osb w wieku produkcyjnym: gmina 12,4 podmiotw, powiat kielecki 9,4,
wojewdztwo witokrzyskie 10,7 oraz kraj 12,1.
Najwicej przedsibiorcw dziaajcych jednoosobowo oraz wsplnikw spek cywilnych
funkcjonuje w Miedzianej Grze, misku oraz Kostomotach Drugich. Naley mie jednak
na wzgldzie, i poniszy wykres obrazuje wartoci rzeczywiste, nie odnoszc si np. do liczby
mieszkacw poszczeglnych miejscowoci.
38
Rysunek 25. Podmioty wpisane do CEIDG
180 165
160 141 133
140
120 105
100
80
60 40 34
28 26 31
40
10
20
0
rdo: opracowanie wasne UG na podstawie danych CEIDG na dzie 14.08.2014.
Na tle zarwno powiatu kieleckiego, jak i wojewdztwa witokrzyskiego widoczne jest

w Gminie Miedziana Gra bardzo due nagromadzenie firm wiadczcych usugi budowlane (sekcja
F), usugi transportu i gospodarki magazynowej (sekcja H), przetwrstwa przemysowego (sekcja C)
oraz firm w brany dziaalnoci profesjonalnej, naukowej i technicznej (sekcja M). Jednak najwicej
zarejestrowanych firm prowadzi dziaalno handlow hurtow lub detaliczn oraz zajmuje si
napraw pojazdw samochodowych (sekcja G). Wskanik przedsibiorstw w sekcji G jest mniejszy
ni w wojewdztwie witokrzyskim, ale rwnoczenie jest zdecydowanie wyszy ni dla powiatu
kieleckiego.
Zdjcie 17. Wspczesny gwarek, czyli grnik w kopalni kruszcu
rdo: archiwum UG.
39
Rysunek 26. Liczba podmiotw gospodarczych na 10 tys. mieszkacw (2013r.)
300
250
200
Gmina Miedziana Gra

150
Powiat kielecki
Wojewdztwo witokrzyskie
100
50
0
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R SiT
Objanienie symboli sekcji PKD: A rolnictwo, lenictwo, owiectwo i rybactwo, B grnictwo
i wydobywanie, C przetwrstwo przemysowe, D wytwarzanie i zaopatrywanie w energi
elektryczn, gaz, par wodn, gorc wod i powietrze do ukadw klimatyzacyjnych, E dostawa
wody, gospodarowanie ciekami i odpadami oraz dziaalno zwizana z rekultywacj,
F budownictwo, G handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdw samochodowych, wczajc
motocykle, H transport i gospodarka magazynowa, I dziaalno zwizana z zakwaterowaniem
i usugami gastronomicznymi, J informacja i komunikacja, K dziaalno finansowa
i ubezpieczeniowa, L dziaalno zwizana z obsug rynku nieruchomoci, M dziaalno
profesjonalna, naukowa i techniczna, N dziaalno w zakresie usug administrowania i dziaalno
wspierajca, O administracja publiczna i obrona narodowa, obowizkowe zabezpieczenia spoeczne,
P edukacja, Q opieka zdrowotna i pomoc spoeczna, R dziaalno zwizana z kultur, rozrywk
i rekreacj, S pozostaa dziaalno usugowa, T gospodarstwa domowe zatrudniajce
pracownikw, gospodarstwa domowe produkujce wyroby i wiadczce usugi na wasne potrzeby.
Zdecydowana wikszo funkcjonujcych na terenie gminy podmiotw gospodarczych to firmy

zatrudniajce do 9 pracownikw (1 019 podmiotw gospodarczych), od 10 do 49 pracownikw
zatrudnia 26 firm, powyej 50 pracownikw zatrudniaj jedynie 4 firmy. Brak jest na terenie gminy
firm zatrudniajcych powyej 250 pracownikw. Uwzgldniajc dane CEIDG naley podkreli,
i ponad 700 firm to przedsibiorstwa dziaajcych jednoosobowo lub w formie spek cywilnych.
40
I.3.3. Rolnictwo i turystyka
Rolnictwo
Uytki rolne14 zajmuj 48,24% powierzchni gminy. Na terenie Gminy Miedziana Gra wystpuj
gleby zrnicowane pod wzgldem systematycznym, jak i przydatnoci do celw rolniczych.
W przewaajcej iloci s to gleby sabe i bardzo sabe, wyksztacone gwnie na piaskach.
Cz terenw rolnych bezporednio zwizana z procesami produkcji rolniczej okrelana jest
mianem rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Dua rnorodno typologiczna gleb, uwarunkowana
morfologi, budow geologiczn i zmiennoci warunkw klimatycznych, decyduje o duym
zrnicowaniu jakoci w/w przestrzeni produkcyjnej. Oglna waloryzacja przestrzeni produkcyjnej
oprcz jakoci gleb uwzgldnia ponadto warunki agroklimatyczne, stosunki wodne i rzeb terenu.
redni wskanik jakoci rolniczej przestrzeni produkcyjnej w 120 punktowej skali wynosi w skali
kraju 66,6 pkt, natomiast dla wojewdztwa witokrzyskiego 69,3 pkt. Wskanik jakoci rolniczej
przestrzeni produkcyjnej w Gminie Miedziana Gra plasuje si poniej redniej krajowej
oraz wojewdzkiej i mieci si w zakresie 40 50 pkt.
Turystyka
Wikszo terenu gminy znajduje si na terenie lub w otulinie Suchedniowsko- Oblgorskiego
Parku Krajobrazowego wok malowniczych Wzgrz Tumliskich (wysoko wzniesie do 400m).
Na terenie gminy znajduje si m.in. rezerwat przyrody nieoywionej geologiczno-krajobrazowy
Kamienne Krgi z pozostaoci kultu pogaskiego tj. trzema wsprodkowymi krgami kamienno-
ziemnymi oraz rezerwat krajobrazowy-leny Sufraganiec. Zwiedzenie ich oraz licznych ciekawych
odsoni geologicznych, takich jak pomnik przyrody urwisko skalne Pieko, nieczynne i czynne
kamienioomy jest moliwe poprzez przejcia piesze czerwonym szlakiem im. Edmunda
Massalskiego oraz dwoma ciekami edukacyjno- dydaktycznymi, a take witokrzyskim Szlakiem
Grskiej Turystyki Jedzieckiej. Ponadto na terenie gminy znajduje si cz Szlaku Przygody,
a dokadniej Kraina Talentw15, ktra swoim zasigiem obejmuje gminy wchodzce w skad
LGD Dorzecze Bobrzy. Na terenie gminy Szlak Przygody prowadzi przez tor samochodowy, mur
oporowy w Bobrzy oraz rezerwat Kamienne Krgi. Nazwa Kraina Talentw odwouje si zarwno
do tradycji przemysowej terenu, jak i do jego walorw edukacyjnych.
Niezwykego uroku nadaj naszej Gminie malowniczo pooone zabytkowe XIX wieczne kaplice,
usytuowane na szczytach gr w. Jana, Buchcinej i Grodowej oraz kapliczki przydrone.
14
Grunty orne, sady, ki trwae, pastwiska trwae, grunty rolne zabudowane, grunty pod stawami, rowy.
15
www.szlakprzygody.eu
41
W miejscowoci misk znajduje si koci parafialny p.w. w. Trjcy. wzniesiony w latach 1646-
1649 z fundacji Bernarda Servallego, konsekrowany w 1658 r.; rozbudowany w latach 1914-1922.
Zdjcie 18. Koci parafialny p.w. w. Trjcy w misku
rdo: archiwum UG.
W miejscowoci Bobrza, pooonej nad rzek o tej samej nazwie, znajduj si pozostaoci
najwikszego i jednego z pierwszych w Polsce Zakadu Wielkopiecowego z monumentalnym murem
oporowym16. Mur ze wzgldu na swoj zadziwiajc skal (wysoko 15-17m, grubo ok. 5m,
dugo ok. 540m), staranno kamieniarskiego wykonania oraz ksztat nawizujcy do starej tradycji
wykonania waw ziemnych, nie ma odpowiednika w tego typu polskich budowlach. Po wykupieniu
przez Gmin, obiekt zosta wyremontowany oraz otwarty dla ruchu turystycznego w 2006 roku.
Zdjcie 19.Pozostaoci Zakadu Wielkopiecowego w Bobrzy(budynek wgielni oraz mur oporowy)
rdo: archiwum UG.
16
Wpis do Katalogu Zabytkw Budownictwa Przemysowego w Polsce.
42
W centrum miejscowoci Miedziana Gra funkcjonuje certyfikowany Punkt Informacji

Turystycznej, gdzie kady turysta moe uzyska wyczerpujc porad oraz mapy okolicy.
Dodatkowo niestrudzenie do poznawania uroczych zaktkw naszej Gminy zachca Klub
Turystyki Pieszej GWAREK, ktry na piesze wdrwki szlakami Miedzianej Gry przyciga rzesze
mionikw turystyki z caego wojewdztwa witokrzyskiego. Klub przy wsppracy z gmin by
inicjatorem rnych imprez na terenie gminy, m. in.:
IV rajdu szlakami Gminy Miedziana Gra,
nadanie tytuu Pomnika Przyrody dla rda Grodowego,
otwarcie Przystani Turystycznej Grodowe rdo,
rajd Bobrza wiadek Powstania Styczniowego,
doprowadzenie do umiejscowienia i odsonicia pamitkowego obelisku
upamitniajcego pierwszy na ziemiach polskich wielki piec hutniczy w Bobrzy.
Zdjcie 20. XVII wieczny kamienny krzy (Tumlin-Wykie), przydrona drewniana kapliczka
Chrystusa Frasobliwego (Miedziana Gra) oraz pnobarokowa figura przydrona w. Jana
Nepomucena (misk)
rdo: archiwum UG.
I.3.4. Instytucje wsparcia przedsibiorcw
Z racji bezporedniego ssiedztwa Gminy Miedziana Gra z Kielcami, przedsibiorcy maj

dostp do wszelkich instytucji otoczenia biznesu, ktre maj swoje siedziby lub funkcjonuj w stolicy
wojewdztwa. Tym niemniej na terenie samej gminy od 2001r. funkcjonuje stowarzyszenie Forum
Inicjatyw Gospodarczych Gminy Miedziana Gra. Do celw statutowych stowarzyszenia naley m.in.:
43
wspieranie inicjatyw majcych na celu rozwj bazy usugowej, turystycznej i sportowej Gminy
Miedziana Gra,
wsppraca z organizacjami krajowymi i zagranicznymi w zakresie wymiany dowiadcze
gospodarczych i samorzdowych,
pozyskiwanie rodkw finansowych w kraju i za granic na cele rozwoju gminy i lokalnej
spoecznoci.
Dodatkowo do organizacji pozarzdowych, ktre w swoich celach statutowych maj zapisane
wsparcie przedsibiorczoci naley zaliczy Lokaln Grup Dziaania Dorzecze Bobrzy,
Stowarzyszenie Rozwoju Soectwa Kostomoty Pierwsze Przemienienie, Stowarzyszenie na Rzecz
Rozwoju Wsi Porzecze Przyszo oraz Stowarzyszenie Czysta Wie.
Na terenie gminy funkcjonuje Bank Spdzielczy Oddzia w Miedzianej Grze oraz maj siedziby
liczne prywatne firmy zajmujce si wiadczeniem usug dla przedsibiorcw, m.in. z zakresu obsugi
prawnej i doradztwa podatkowego.
Dodatkowo Gmina Miedziana Gra w latach 2012-2014 zrealizowaa projekt Moja firma-mj
sukces17. Celem gwnym projektu byo pobudzenie postaw przedsibiorczych oraz wzrost poziomu
zatrudnienia na terenie gminy poprzez utworzenie 10 firm. Uczestnicy projektu otrzymali nastpujce
formy wsparcia:
szkolenie oraz doradztwo indywidualne nt. zakadania i prowadzenia dziaalnoci
gospodarczej oraz przygotowywania biznesplanw,
bezzwrotne wsparcie finansowe dla 10 osb (czna kwota wsparcia wyniosa 360 000,00 z)
oraz wsparcie pomostowe w formie pomocy finansowej,
doradztwo indywidualne nt. prowadzenia dziaalnoci gospodarczej.
Gmina bdzie kontynuowaa analogiczne dziaania pozyskujc rodki finansowe z unijnej
perspektywy finansowej na lata 2014-2020.
I.3.5. Gwni pracodawcy
Najwiksi pracodawcy na terenie gminy to:

Kieleckie Kopalnie Surowcw Mineralnych S.A.
Jedna z najwaniejszych firm regionu witokrzyskiego. Zakad dziaajcy nieprzerwanie od 1874
roku. Przedmiotem dziaalnoci gospodarczej KKSM S.A. jest odkrywkowa eksploatacja z surowcw
skalnych takich jak: dolomity, wapienie oraz piaski. Spka posiada swoje zakady w 5 rnych
17
Projekt wspfinansowany by ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego, Program
Operacyjny Kapita Ludzki, Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich, Dziaanie 6.2 Wsparcie oraz promocja
przedsibiorczoci i samozatrudnienia. Kwota dofinansowania projektu: 608 094,00 PLN, wkad prywatny przedsibiorcw:
63 529,38 PLN.
44
lokalizacjach, w tym jest wacicielem Kopalni Odkrywkowej Laskowa w Kostomotach Drugich.

Firma znajduje si w postpowaniu upadociowym.
Kopalnie Odkrywkowe Surowcw Drogowych S.A.
Firma z bogatymi przedwojennymi tradycjami grniczymi, w chwili obecnej wchodzi w skad
konsorcjum H&H Group, jednego z najwikszych producentw kruszyw w Polsce. Eksploatuje zoa
w szeciu osobnych kopalniach, w tym w Kopalni Odkrywkowej Kostomoty w Kostomotach
Drugich.
Urzd Gminy w Miedzianej Grze wraz z jednostkami organizacyjnymi gminy
Wicej informacji o strukturze organizacyjnej gminy w podrozdziale I.6.2.
I.3.6. Gmina jako uczestnik lokalnego obrotu gospodarczego
Gmina Miedziana Gra jak kada jednostka samorzdu terytorialnego, przy wydatkowaniu
rodkw finansowych, jest zobowizana do stosowania ustawy Prawo zamwie publicznych. Ustawa
rozwina podstawowe zasady udzielania zamwie publicznych m.in.: rwnego traktowania
wykonawcw, bezstronnoci i obiektywizmu, uczciwej konkurencji, jawnoci, pisemnoci
postpowania oraz pierwszestwa trybw przetargowych.
Realizuj zapisy w/w ustawy Gmina Miedziana Gra na przestrzeni ostatnich kilku lat
zrealizowaa zamwienia, na najwaniejsze inwestycje i przedsiwzicia, na wielomilionowe kwoty,
w 2010r. byo to okoo 11 mln z, a w 2013r. okoo 5,5 mln z brutto.
Rysunek 27. Zamwienia publiczne (kwoty netto) Gminy Miedziana Gra o wartoci powyej
14 tys. euro
2013
2012
Roboty budowlane
Dostawy
2011
Usugi
2010
0,00 5,00 10,00

Miliony
45
Dodatkowo oprcz zamwie udzielanych zgodnie z ustaw Prawo zamwie publicznych

Gmina Miedziana Gra zrealizowaa zamwienia, ktrych warto nie przekraczaa wyraonej
w zotwkach kwoty 14 tys. euro i tak np. w roku 2013 zamwienia te wyniosy okoo 500 tys. z.
Powysze zamwienia realizowane byy w oparciu o Regulamin udzielania zamwie publicznych
w Gminie Miedziana Gra.
46
I.4. Infrastruktura techniczna
Rozdzia zawiera podstawowe informacje na temat infrastruktury technicznej gminy

w obszarach dotyczcych lokalnej sieci drogowej, wodocigw i kanalizacji, gazownictwa
oraz elektroenergetyki i telekomunikacji. S to zagadnienia, ktre w sposb niezaprzeczalny
wpywaj na jako ycia mieszkacw oraz stanowi baz do dalszego rozwoju poszczeglnych
miejscowoci, a tym samym caej Gminy Miedziana Gra.
I.4.1. Komunikacja
Lokaln sie drogow w gminie tworz drogi powiatowe oraz w zdecydowanej mierze drogi
gminne. Oglna dugo drg powiatowych o nawierzchni twardej na terenie gminy wynosi 38,8 km.
Ponadto na terenie Gminy Miedziana Gra zlokalizowanych jest 16,9 km drg gminnych
o powierzchni 84 600 m2 (dugo drg o nawierzchni twardej ulepszonej wynosi cznie 12,9 km).
Stosownymi Uchwaami Rada Gminy Miedziana Gra zaliczya do kategorii drg gminnych
19 drg. Wszystkie drogi gminne s drogami o znaczeniu lokalnym, uzupeniaj sie drg krajowych,
wojewdzkich i powiatowych, suc przede wszystkim mieszkacom gminy. Niestety nie wszystkie
drogi zaliczone do kategorii drg gminnych speniaj parametry wymagane przepisami18.
Naley podkreli, i sie drg w Gminie Miedziana Gra jest wystarczajca, nie ma potrzeby
budowy nowych drg. Zachodzi jedynie potrzeba w zakresie modernizacji i remontu istniejcej
infrastruktury drogowej. Niestety tylko kilka drg gminnych posiada chodniki jedno bd dwustronne
o cznej dugoci okoo 7 400 mb.
Tabela 2. Wykaz drg gminnych bdcych w zarzdzie Gminy Miedziana Gra
Miejscowo Ulica oraz dugo

Ciosowa Lena 1,0 km
misk Straacka 0,8 km; wiateek 1,1 km; Prosta 1,2 km; Podgrd 1,2 km
Kostomoty Drugie Kocielna 0,7 km; Grna 0,8 km
Kostomoty Pierwsze Maciejwka 1,6 km; witego Jana 1,0 km
Kostomoty Drugie, Urzdnicza 1,3 km
Miedziana Gra
Miedziana Gra Zagrska 1,6 km; Kamienna 1,2 km; Brzozowa 0,6 km; Soneczna 1,1
km; liska 0,4 km; Wrzosowa 0,3 km; Bratkowa 0,25 km; Liliowa 0,2
km; Rana 0,4 km; Jaminowa 0,15 km
18
Zgodnie z Rozporzdzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunkw
technicznych jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie, minimalna szeroko ulicy w liniach
rozgraniczajcych dla drg gminnych dojazdowych wynosi 10 m, a dla drg gminnych lokalnych 12 m.
47
Poza drogami gminnymi gmina zarzdza rwnie sieci drg wewntrznych, stanowicych
dojazdy mieszkacw do budynkw jednorodzinnych, a take do gruntw rolnych i lenych o dugoci
17,2 km.
I.4.2. Wodocigi i kanalizacja
Gmina Miedziana Gra jest w 99% zwodocigowana. Na terenie gminy znajduje si jedno
ujecie wody (studnia podstawowa i awaryjna) w miejscowoci misk. Od ujcia wody prowadzi sie
rur azbestowo-cementowych o dugoci 12,65 km. Sie kanalizacyjna i wodocigowa jest
systematycznie rozbudowywana. Na koniec 2013r. dugoci te wynosiy odpowiednio 56,38 km
(52,4 km kanalizacja grawitacyjna i 4 km rurocigi toczone) oraz 101,33 km. Wskanik skanalizowana
gminy wynosi ponad 50% (tj. ponad poowa mieszkacw gminy ma dostp do sieci kanalizacyjnej).
Obecnie dostpu do kanalizacji pozbawione s nastpujce miejscowoci: Tumlin Wykie,
Tumlin Podgrd, misk, Przyjmo, Porzecze, Bobrza, Ciosowa.
Rysunek 28. Dugo sieci wodocigowej i kanalizacyjnej w latach 2007-2013
2013 56,38
101,33
2012 56,18
101,22
2011 41,87
100,17 Dugo sieci
41,83 kanalizacyjnej (km)
2010 99,3
Dugo sieci
2009 24,02
96,8 wodocigowej (km)
2008 16,2
95,6
2007 16,2
93,58
0 50 100 150
48
Rysunek 29. Liczba budynkw podczona do sieci wodno-kanalizacyjnej w latach 2007-2013
2013 1183
2839
2012 1120
2777
930 Liczba budynkw
2011 2738 podczonych do
689 kanalizacji
2010 2674
Liczba budynkw
2009 615
2631 podczonych do
wodocigu
2008 569
2537
2007 569
2415
0 500 1000 1500 2000 2500 3000
Na terenie gminy istniej nastpujce oczyszczalnie ciekw:

gminna oczyszczalnia ciekw Kostomoty Drugie Laskowa,
oczyszczalnia ciekw przy Zespole Szk w misku,
oczyszczalnia ciekw przy Orodku Sportowo-Turystycznym Moto-raj w misku (wasno
Automobilklubu Kielce),
przydomowe oczyszczalnie ciekw (w 2007r. w przydomowe oczyszczalnie ciekw
wyposaonych byo 17 gospodarstw domowych, w 2013r. ju 34).
W czerwcu 2013r. gmina podpisaa z CTE CARBOTECH ENGINEERING SA umow na zadanie pn.
Rozbudowa oczyszczalni ciekw w msc. Kostomoty Drugie. Zakoczono pierwszy etap realizacji
inwestycji rozbudow przepustowoci oczyszczalni ciekw do 1000 m3/d. Po realizacji kolejnego
etapu rozbudowy oczyszczalnia osignie przepustowo 1500 m3/d, co pozwoli na wczenie
wszystkich nieruchomoci z terenu gminy do sieci kanalizacyjnej.
Ponadto w gminie funkcjonuje 3,2 km kanalizacji deszczowej. Kanalizacja deszczowa

funkcjonuje wzdu ulicy Starowiejskiej i ulicy Kocielnej w Kostomotach Drugich, w centrum
Miedzianej Gry (wok placu przed Urzdem ul. Urzdnicza, ks. Nachtmana i ks. Przyckiego) oraz
cz ul. Podgrd w miejscowoci misk. Odbiornikiem ciekw deszczowych jest rzeka Sufraganiec.
49
I.4.3. Gazownictwo
Sie gazowa dostpna jest w czci Gminy Miedziana Gra19. S to miejscowoci Kostomoty
Drugie, Kostomoty Pierwsze, Miedziana Gra oraz Tumlin-Wykie. Dostp do instalacji gazowej
ma okoo 9% mieszkacw gminy. Pozostae miejscowoci nie posiadaj dostpu do sieci dystrybucji
paliwa gazowego.
I.4.4. Elektroenergetyka i telekomunikacja
Dugo linii energetycznej nn (0,4 kV) na terenie Gminy Miedziana Gra wynosi 109,13 km:
100,82 km (linia napowietrzna) i 8,31 km (linia kablowa). Szacuje si, i potrzeby inwestycyjne
ze wzgldu na zy stan techniczny lub brak wystarczajcej infrastruktury elektroenergetycznej dotycz
okoo 4 km sieci SN, 19 km sieci nn oraz 13 stacji trafo. Ponadto na terenie gminy znajduje si
elektrownia wiatrowa w miejscowoci misk (5 x 75kW).
Zdjcie 21. Elektrownia wiatrowa w miejscowoci misk
rdo: archiwum UG.
Ponad 90 % terenu Gminy Miedziana Gra objta jest zasigiem radiowej sieci Internet, ktra
w poczeniu z niemal cakowitym ztelefonizowaniem Gminy (telefonia stacjonarna i sieci
komrkowe), zaspokaja zapotrzebowanie mieszkacw na dostp do Internetu. Naley jednak
dostrzec wystpowanie biaych plam na terenie gminy, czyli lokalizacji w ktrych wystpuje cakowity
brak dostpu do sieci lub dostarczany sygna jest tak saby, e uniemoliwia komunikacj.
Na obecn chwil ju ponad 35 % mieszkacw Gminy Miedziana Gra ma stay dostp do sieci
Internet w domu.
Dodatkowo mieszkacy mog bezpatnie korzysta z dostpu do Internetu i sprztu
komputerowego w Gminnej Bibliotece Publicznej w Miedzianej Grze, wietlicy wiejskiej w Tumlinie-
19
Usugi dystrybucji paliwa gazowego wiadczy Polska Spka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddzia w Tarnowie Zakad w Kielcach.
50
Wykniu, w remizach Ochotniczych Stray Poarnych w misku oraz Bobrzy oraz w Centrum
Kulturalno-Sportowym w Kostomotach Pierwszych.
Ponadto w roku 2013 Gmina Miedziana Gra przystpia do realizacji projektu
Przeciwdziaanie wykluczeniu cyfrowemu na terenie Gminy Miedziana Gra20. W wyniku projektu
zrealizowano nastpujce dziaania:
przekazano 30 zestaww komputerowych (laptop wraz z oprogramowaniem i drukark)
dzieciom i modziey uczcej si z bardzo dobrymi wynikami w nauce, z rodzin w ktrych
przecitny miesiczny dochd na osob w rodzinie by niszy, ni roczny wskanik,
zapewniono bezpatny dostp do Internetu dla w/w osb do 31 padziernika 2020r.,
doposaono 3 szkoy z terenu gminy w cznie 15 komputerw oraz 3 urzdzenia
wielofunkcyjne.
Zdjcie 22. Sprzt komputerowy przekazany przez Gmin oraz uczestnicy projektu
z zawiadczeniami potwierdzajcymi udzia w kursie komputerowym, projekt Przeciwdziaanie
wykluczeniu cyfrowemu na terenie Gminy Miedziana Gra
rdo: archiwum UG.
Dostp do darmowego Internetu umoliwia zdobywanie dodatkowej wiedzy, a take

nawizywanie kontaktw z ludmi o podobnych zainteresowaniach, czy profilach dziaalnoci
gospodarczej i spoecznej.
20
Okres realizacji projektu: 01.10.2013 31.10.2015. Okres trwaoci projektu: 5 lat od dnia zakoczenia realizacji projektu,
tj. do 31.10.2020.
51
I.5. Infrastruktura spoeczna
Rozdzia koncertuje si na zagadnieniach zwizanych z infrastruktur zaspokajajc potrzeby

spoeczne mieszkacw gminy, poczwszy od dziedzin wychowania, ksztacenia i owiaty, poprzez
kultur fizyczn i turystyk, a skoczywszy na dziedzinach i potrzebach ochrony zdrowia, socjalnych
i kulturowych mieszkacw. Jest to infrastruktura wpywajca na doskonalenie jakoci ycia
mieszkacw.
I.5.1. Owiata
Na terenie Gminy Miedziana Gra funkcjonuj trzy szkoy podstawowe oraz dwa gimnazja,
w tym dwa zespoy szk: Zespoy Szk w Kostomotach Drugich oraz w misku zapewniaj
ksztacenie w zakresie szkoy podstawowej i gimnazjum. Natomiast SP w Porzeczu prowadzi
ksztacenie w zakresie szkoy podstawowej.
Szkoy te posiadaj nowoczesn baz dydaktyczn, w skad ktrych wchodz m.in. oddziay
przedszkolne (tzw. zerwki) oraz orodki przedszkolne dla dzieci w wieku 3-5 lat.
Wszystkie placwki mieszcz si w nowo wybudowanych lub wyremontowanych budynkach:
Zesp Szk w Kostomotach Drugich: rok budowy szkoy 1924r., dobudowa skrzyda
i remont starego budynku z dobudow drugiego pitra 1986r., budowa sali gimnastycznej
2000r., dobudowa skrzyda gimnazjum wraz z zapleczem kuchennym 2004r., dobudowa
przedszkola 2008r.,
Zesp Szk w misku: rok budowy 1996r.,
Szkoa Podstawowa w Porzeczu: rok budowy 1999r.
Zdjcie 23. Przedszkole przy Zespole Szk w Kostomotach Drugich
rdo: archiwum UG.
52
W szkoach funkcjonuj nowoczesne pracownie komputerowe z dostpem do Internetu

(wskanik komputeryzacji szk zarwno podstawowych, jak i gimnazjalnych wynosi 100%).
W kadym Zespole Szk s penowymiarowe sale gimnastyczne, boiska przyszkolne oraz dziaaj
wietlice szkolne. Placwki szkolne lokalizacyjnie s dobrze usytuowane maj parkingi. Cz dzieci
ze wzgldu na miejsce zamieszkania w odlego powyej 3 km od szkoy jest dowoona autobusem
szkolnym i innymi rodkami komunikacji.
Jednostki owiatowe s bardzo dobrze wyposaone w sprzt komputerowy, multimedialny,
pomoce dydaktyczne oraz ksiki i czasopisma. Ponadto celem zwikszenia bezpieczestwa uczniw
w szkoach jest zainstalowany monitoring.
Zdjcie 24. Zesp Szk w misku, Zesp Szk w Kostomotach Drugich oraz miasteczko ruchu
przy Szkole Podstawowej w Porzeczu
rdo: archiwum UG.
I.5.2. Sport i rekreacja
Do gwnych obiektw sportowo-rekreacyjnych na terenie gminy nale Gminny Orodek

Sportowo Rekreacyjny w Kostomotach Drugich (boisko wielofunkcyjne o wym. 68x105m
z nawierzchni z trawy rolowanej, wyposaone w nawadnianie, system drenau, trybuny na 600
miejsc siedzcych, dolny rzd trybun udostpniony dla widzw niepenosprawnych, wielofunkcyjny
budynek parterowy) oraz Orodek Sportw Masowych w misku (powierzchnia obiektw
infrastruktury sportowej i rekreacyjnej wynosi ok. 500m2, w tym budynek wielofunkcyjny
z oglnodostpn siowni i wielofunkcyjn stacj rehabilitacyjnotreningowej, budynek jest
ogrzewany z wasnej kotowni, w ramach bezpieczestwa zapewniony jest wjazd dla karetki oraz plac
manewrowy dla samochodu stray poarnej, obiekt jest w peni samodzielny, ale jednoczenie peni
funkcj zaplecza dla boiska wielofunkcyjnego bdcego przy orodku).
53
Zdjcie 25. Gminny Orodek Sportowo-Rekreacyjny w Kostomotach Drugich
rdo: archiwum UG.
Dodatkowo przy Zespole Szk w misku funkcjonuje kompleks sportowy Moje boisko Orlik
2012. W skad w/w kompleksu wchodz:
boisko pikarskie o wymiarach 30x62 m, z nawierzchni z trawy syntetycznej, z drenaem
wewntrznym i ogrodzeniem,
boisko wielofunkcyjne przeznaczone do piki siatkowej i koszykowej o wymiarach 19,1x32,1 m
z nawierzchni poliuretanow na podbudowie dynamicznej z drenaem wewntrznym,
zaplecze sanitarno-szatniowe, z pomieszczeniami dla trenera, magazynem, 4 azienkami,
4 szatniami, budynek wyposaony jest w instalacj wodno-kanalizacyjn, wentylacyjn
oraz instalacj co. i elektroenergetyczn.
Zdjcie 26. Kompleks sportowy "Orlik" w misku
rdo: archiwum UG.
Ponadto boiska (w tym wielofunkcyjne) funkcjonuj przy Zespole Szk w Kostomotach

Drugich (miejsce zaj szkolnych i pozaszkolnych, treningw i zawodw sportowych oraz miejsce
imprez plenerowych), przy Centrum Kulturalno-Sportowym w Kostomotach Pierwszych, przy
wietlicy wiejskiej w Przyjmie oraz wietlicy wiejskiej w Porzeczu.
54
Dodatkowo przy Zespoach Szk w Kostomotach Drugich i misku usytuowane s

nowoczesne hale sportowe, ktre wykorzystywane s zarwno w czasie zaj szkolnych,
jak i w godzinach popoudniowych i wieczornych, co stwarza moliwo uprawiania sportu take
przez dorosych mieszkacw ociennych miejscowoci.
Zdjcie 27. Centrum Kulturalno-Sportowe w Kostomotach Pierwszych oraz plac zabaw

w Miedzianej Grze
rdo: archiwum UG.
Dla najmodszych mieszkacw gminy udostpnione s place zabaw w Miedzianej Grze,

misku (dwa place), Przyjmie oraz przy placwkach edukacyjnych.
W miejscowociach Miedziana Gra, Tumlin-Wykie21, Przyjmo22 oraz Porzecze funkcjonuj
napowietrzne siownie plenerowe.
Dodatkowo na terenie gminy zostay wytyczone i oznakowane trzy trasy narciarstwa
biegowego w soectwie Ciosowa oraz zbudowana stanica turystyczna w miejscowoci Tumlin-
Podgrd.
I.5.3. Instytucje kultury
Gminna Biblioteka Publiczna w Miedzianej Grze mieci si w centrum miejscowoci, ktre te

jest centrum gminy. Biblioteka zajmuje trzy pomieszczenia (66 metrw2), w tym w jednym
pomieszczeniu umiejscowiony jest Punkt Informacji Turystycznej. Obiekt jest czciowo
wyremontowany we wntrzu, wymaga jednak kapitalnego remontu z zewntrz. Biblioteka
wyposaona jest w 6 komputerw z dostpem do Internetu, z czego 4 s oglnodostpne
dla czytelnikw. Brak jest czytelni, zasadnym byoby zwikszanie powierzchni lokalowej. Z kolei filia
21
Siownia plenerowa przy wietlicy wiejskiej.
22
Jw.
55
biblioteki w misku zajmuje jedno pomieszczenie (60 metrw2) w budynku Ochotniczej Stray
Poarnej i wyposaona jest w jeden oglnodostpny komputer z dostpem do Internetu.
wietlice wiejskie na terenie gminy charakteryzuj si dobrymi warunkami oraz infrastruktur
towarzyszc, na bieco s remontowane oraz modernizowane.
I.5.4. Ochrona zdrowia i pomoc spoeczna
Gminny Orodek Pomocy Spoecznej oraz orodek opieki zdrowotnej w Miedzianej Grze
administracyjnie umiejscowione s w soectwie Kostomoty Drugie i zajmuj wsplnie ten sam
budynek. W/w budynek jest w stanie dobrym, wymaga jednak prac remontowych. Najpilniejsz
potrzeb jest remont pokrycia dachowego, remont zewntrznej elewacji oraz remont podjazdu dla
wzkw osb niepenosprawnych. Dodatkowo budynek z racji tego, i jest pitrowy (posiada dwa
podjazdy dla osb niepenosprawnych dla dzieci i dla dorosych) wymaga modernizacji i instalacji
windy celem udostpnienia pomieszcze pooonych na I pitrze osobom niepenosprawnym.
Ponadto I pitro orodka w caoci wymaga prac remontowych.
Zdjcie 28. Samorzdowy Orodek Zdrowia oraz Gminny Orodek Pomocy Spoecznej
w Miedzianej Grze
rdo: archiwum UG.
Orodek zdrowia w Miedzianej Grze dysponuje 6 gabinetami lekarskimi (w tym 1 gabinet

pediatryczny), 2 gabinetami zabiegowymi (w tym 1 pediatryczny) oraz pokojem szczepie dla dzieci.
Na chwil obecn orodek opieki zdrowotnej w Miedzianej Grze w 100% wykorzystuje
powierzchni, ktr dysponuje i nie jest moliwe zwikszenie zarwno kadry lekarskiej, jak i zakresu
wiadczonych wiadcze bez zwikszenia bazy lokalowej orodka. W planach rozwojowych orodka
56
jest realizacja wiadcze rehabilitacyjnych, co wie si z zakupem specjalistycznego sprztu,

zatrudnieniem wykwalifikowanego personelu oraz wygospodarowaniem przestrzeni lokalowej, w tym
na niezbdn rehabilitacyjn sal gimnastyczn.
Orodek opieki zdrowotnej w misku jest w stanie dobrym, remonty realizowane s
na bieco w zalenoci od zaistniaych potrzeb oraz dostpnych rodkw finansowych. Na chwil
obecn powierzchnia lokalowa orodka zdrowia jest wystarczajca wzgldem potrzeb. Orodek
dysponuje 2 gabinetami lekarskimi (1 gabinet oglny oraz 1 pediatryczny), gabinetem dentystycznym,
gabinetem zabiegowym oraz gabinetem szczepie. Stanowiska pracy s wyposaone w sprzt
techniczno-biurowy oraz komputerowy. Budynek jest w peni przystosowany do potrzeb osb
niepenosprawnych (budynek jednokondygnacyjny z podjazdem dla osb niepenosprawnych).
Orodek Pomocy Spoecznej mieszczcy si na parterze orodka opieki zdrowotnej
w Miedzianej Grze zajmuje 4 pomieszczenia o cznej powierzchni 54m. Stanowiska pracy s
wyposaone w stopniu zadawalajcym w sprzt techniczno-biurowy oraz komputerowy. Brak jest
natomiast pomieszcze gospodarczych, socjalnych oraz sali szkoleniowej. W zwizku z powyszym
utrudnione s spotkania Zespou Interdyscyplinarnego oraz grup roboczych, podczas ktrych
prowadzone s rozmowy z ofiarami oraz sprawcami przemocy. Dodatkowo tworzce si okresowo
kolejki osb uprawnionych, czsto z maymi dziemi, z powodu braku miejsca oczekiwania stwarzaj
dyskomfort dla samych klientw. Podsumowujc naley stwierdzi, i warunki lokalowe orodka
pomocy spoecznej s niewystarczajce wzgldem potrzeb, wystpujca ciasnota powoduje brak
komfortu pracy, jak rwnie nie zapewnia klientom prawa do zachowania ich prywatnoci
oraz intymnoci.
57
I.6. Zarzdzanie gmin
Rozdzia koncentruje si na informacjach zwizanych z funkcjonowanie gminnych instytucji,

ich dostpnoci dla mieszkacw oraz struktur organizacyjn Urzdu Gminy wraz z jednostkami
podlegymi. Dodatkowo rozdzia porusza kwestie zwizane z sytuacj finansow gminy,
m.in. dochodami i wydatkami budetu, wysokoci pozyskanych rodkw zewntrznych
oraz struktur wydatkw Gminy.
Urzd Gminy w Miedzianej Grze przykada bardzo du wag do sprawnej realizacji swoich
zada oraz do jawnoci i przejrzystoci prowadzonych spraw. Midzy innymi w tym celu oprcz
gminnego Biuletynu Informacji Publicznej, Urzd prowadzi stron internetow gminy:
www.miedziana-gora.pl oraz wydaje lokaln gazet Gos Miedzianej Gry dostpn w wersji
papierowej (nakad 1,2 tys. sztuk) i elektronicznej.
Kady klient Urzdu Gminy ma moliwo zostawienia, w specjalnie do tego przeznaczonej
urnie, informacji jak zosta obsuony przez pracownika gminy. Powysza informacja jest
przeznaczona wycznie do wiadomoci Wjta Gminy i w sposb bezporedni nie trafia
do pracownikw urzdu. Zapewnia to obiektywno i rzetelno otrzymywanych informacji o jakoci
pracy urzdnikw.
Ponadto na wyej wymienionych stronach internetowych s udostpnione karty usug
dotyczce poszczeglnych spraw. Kada karta usugi zawiera m.in. przywoanie podstawy prawnej,
spis wymaganych dokumentw wraz ze wszystkimi niezbdnymi formularzami, informacj o opacie,
przewidywany termin zaatwienia sprawy oraz dane osoby lub referatu odpowiedzialnego
za zaatwienie sprawy.
Wjt Gminy jest dostpny dla mieszkacw cay czas w godzinach pracy urzdu, ponadto
na stronie internetowej istnieje moliwo kontaktu z wjtem poprzez kierowanie pyta
bezporednio do niego.
58
Zdjcie 29. Gwny plac miejscowoci Miedziana Gra wraz z Urzdem Gminy
rdo: archiwum UG.
Gmina Miedziana Gra wykonujc swoje zadania przystpia i jest czonkiem nastpujcych
organizacji:
Zwizek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej,
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Dziaania Dorzecze Bobrzy,
Regionalna Organizacja Turystyczna Wojewdztwa witokrzyskiego,
Zwizek Gmin Powiatu Kieleckiego w Zlewni Grnej Nidy,
Zwizek Miast i Gmin Regionu witokrzyskiego,
Zwizek Gmin Rolniczych i Ekologicznych.
59
I.6.1. Uwarunkowania budetowe i analiza sytuacji finansowej gminy
Sprawno oraz jako podejmowanych przez wadze samorzdowe dziaa jest w bardzo duej
mierze zalena od dostpnoci rodkw finansowych jakimi dysponuje budet gminy. Dochody
oraz wydatki gminy na przestrzenie ostatnich kilku lat przedstawiaj ponisze wykresy.
Rysunek 30. Dochody i wydatki ogem budetu Gminy Miedziana Gra w latach 2007-2013
2013 24,67
28,38
2012 25,84
29,22
2011 34,80
31,16
2010 34,58
29,01 Wydatki ogem
2009 36,81
29,71 Dochody ogem
2008 20,47
21,80
2007 17,77
19,33
0 10 20 30 40
Miliony
Rysunek 31. Dochody i wydatki ogem budetu Gminy Miedziana Gra na 1 mieszkaca
w latach 2007-2013
2013 2 236,49
2 573,15
2012 2 380,61
2 692,21
2011 3 242,70
2 903,45
2010 3 271,73 Wydatki

2 744,76
Dochody
2009 3 576,60
2 886,45
2008 1 997,52
2 127,37
2007 1 761,10
1 915,97
0,00 1 000,00 2 000,00 3 000,00 4 000,00
60
W latach 2012-2013 gmina wypracowaa znaczn nadwyk budetow. Wydatki wysze

od dochodw w latach 2009-2011 zwizane byy z inwestycjami realizowanymi w tym okresie
oraz z kredytami i poyczkami zacignitymi do ich realizacji (wkad wasny do projektw unijnych).
Wydatki inwestycyjne w roku 2009 stanowiy ok. 17,5 mln z, w roku 2010 ok. 14,5 mln z, a w 2011
ok. 13 mln z.
Na koniec roku 2009 wysoko kredytw gminy wyniosa ok. 6,8 mln z, aby swoj warto
maksymaln osign w roku 2010 16,8 mln z. Na koniec roku 2013 zobowizania z tytuu
kredytw i poyczek wyniosy ok. 10,5 mln z, tj. okoo 37% dochodw gminy.
Do najwaniejszych inwestycji zrealizowanych w latach 2007-2013 naley zaliczy:
budowa i przebudowa drogi gminnej Nr 002142 T misk-Podgrodzie przez wie d. 1.163m,
warto inwestycji: 1 668 395,04 z,
rozbudowa kompleksu obiektw edukacyjnych w Kostomotach Drugich o budynek przedszkola,
warto inwestycji: 1 984 270,54 z,
budowa systemu kanalizacji sanitarnej w Gminie Miedziana Gra, Etap III Zadania 2 i 3 -
miejscowo Miedziana Gra, warto inwestycji: 7 006 783,61 z,
budowa Gminnego Orodka Sportowo-Rekreacyjnego w Kostomotach Drugich, warto
inwestycji: 3 989 568,05 z,
rozbudowa Orodka Sportw Masowych w misku, warto inwestycji: 1 878 729,57 z,
rewitalizacja centrum Gminy Miedziana Gra w Miedzianej Grze, warto inwestycji:
3 979 759,76 z,
budowa systemu kanalizacji sanitarnej w Gminie Etap III Zadanie 4 w miejscowociach Kostomoty
Pierwsze i Kostomoty Drugie, warto inwestycji: 9 870 000,00 z,
budowa sieci kanalizacji sanitarnej wraz z przepompowniami (P2 i P3) oraz ich zasilaniem
energetycznym w miejscowoci Kostomoty Pierwsze, Etap III Zadanie 1, warto inwestycji:
3 660 309,86 z.
Z kolei dochody Gminy ze wzgldu na rdo pochodzenia przedstawia poniszy wykres.

Od 2011r. widoczny jest spadek dochodw wasnych gminy, przy jednoczenie prawie staym
poziomie subwencji, ktry nie rwnoway spadku dochodw.
61
Rysunek 32. Dochody ogem Gminy Miedziana Gra w latach 2007-2013 (mln z)
2013 10,89 12,27 5,23
2012 14,21 12,06 2,95
2011 18,21 11,06 1,88
2010 14,66 10,56 3,80 Dochody wasne

Subwencje
2009 15,40 10,77 3,54
Dotacje
2008 8,94 9,34 3,53
2007 7,19 8,37 3,77
0 10 20 30 40
Miliony
Z kolei poniszy wykres obrazuje jak urzd gminy pozyskiwa rodki zewntrzne na przestrzeni
lat 2007-2013. Naley podkreli, i pozyskane rodki pochodz zarwno z funduszy unijnych,
jak i budetu pastwa. Caociowo w latach 2007-2013 udao si pozyska okoo 27,5 mln z.
Rysunek 33. rodki zewntrzne pozyskane przez Gmin Miedziana Gra w latach 2007-2013
(mln z)
8 7,31
Miliony
6,86 6,93
7
6
5
3,84
4
3
1,78
2
0,65
1 0,09
0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
W kontekcie analizy wydatkw gminy warto zwrci uwag na ich dokadn struktur wedug
dziaw gospodarki.
62
Rysunek 34. Struktura wydatkw budetu Gminy Miedziana Gra wedug dziaw w 2013r.
2,20% 7,10% Owiata i wychowanie

3,20%
4,60% Pomoc spoeczna
5,40% Administracja publiczna
48% Pozostae zadania w

zakresie polityki spoecznej
12,50% Gospodarka komunalna i
ochrona rodowiska
Transport i czno
17% Obsuga dugu publicznego
Pozostae
Najwikszy udzia w budecie stanowi zadania obligatoryjne gminy owiata i wychowanie

(48%) oraz pomoc spoeczna (17%) cznie stanowi 65% budetu gminy.
63
I.6.2. Struktura organizacyjna gminy
Na struktur organizacyjn Gminy Miedziana Gra skadaj si zarwno Urzd Gminy,

jak i jednostki organizacyjne gminy.
Rysunek 35. Struktura organizacyjna Urzdu Gminy w Miedzianej Grze
WJT GMINY
Skarbnik
Sekretarz Zastpca wjta Kierownik referatu
Referat Inwestycji,
Referat Administracyjno- Referat Finansowy
Urzd Stanu Cywilnego Gospodarki
Organizacyjny i Ksigowoci
Przestrzennej, Ochrony Podatkowej
rodowiska
i Gospodarki
Nieruchomociami
Referat Funduszy
Strukturalnych
i Rozwoju Gminy
Penomocnik ochrony
informacji niejawnych
Stanowisko ds.
obronnych
i zarzdzania
kryzysowego
Stanowisko ds. owiaty
rdo: opracowanie wasne UG na podstawie Zarzdzenia Nr 9/2015 Wjta Gminy Miedziana Gra z dnia
26 stycznia 2015 roku
Ponadto cze zada Gmina realizuje przy uyciu jednostek organizacyjnych.
64
Tabela 3. Jednostki organizacyjne Gminy Miedziana Gra
23
Nazwa jednostki Przedmiot dziaania Forma prawna
Gminny Orodek Pomocy wsparcie osb i rodzin dotknitych
jednostka budetowa gminy
Spoecznej w Miedzianej Grze trudn sytuacj materialn i yciow
Gminna Bibliotek Publiczna obsuga biblioteczna, propagowanie
instytucja kultury
w Miedzianej Grze i popularyzacja czytelnictwa
Szkoa Podstawowa w Porzeczu edukacja jednostka budetowa gminy
Zesp Szk w Kostomotach
edukacja jednostka budetowa gminy
Drugich
Zesp Szk w misku edukacja jednostka budetowa gminy
Samorzdowy Orodek Zdrowia wiadczenia zdrowotne i promocja samodzielny publiczny zakad
w misku zdrowia opieki zdrowotnej
Samorzdowy Orodek Zdrowia wiadczenia zdrowotne i promocja samodzielny publiczny zakad
w Miedzianej Grze zdrowia opieki zdrowotnej
gospodarka mieszkaniowa
i gospodarowanie lokalami
uytkowymi, utrzymanie drg, ulic,
Zakad Gospodarki Komunalnej mostw, placw, gospodarka
samorzdowy zakad budetowy
w Miedzianej Grze wodno-ciekowa, utrzymanie
terenw rekreacyjnych i urzdze
sportowych, utrzymanie czystoci
i porzdku
Dodatkowo zadania wasne gmina zleca do realizacji organizacjom zewntrznym tj. poprzez
konkursy dla organizacji pozarzdowych na realizacj dziaa z zakresu m.in. sportu, kultury,
przeciwdziaania alkoholizmowi i narkomanii.
23
Jednostka budetowa gminy jednostka nieposiadajca osobowoci prawnej, pokrywa swoje wydatki bezporednio
z budetu (dotacje jst), a pobrane dochody odprowadza na rachunek dochodw budetu jednostki samorzdu
terytorialnego.
Instytucja kultury samodzielnie gospodaruje przydzielon i nabyt czci mienia oraz prowadzi samodzieln gospodark
w ramach posiadanych rodkw, kierujc si zasadami efektywnoci ich wykorzystania (m.in. dotacje jst).
Samodzielny publiczny zakad opieki zdrowotnej posiada osobowo prawn, funkcjonuje w formie jednostki budetowej
gminy.
Samorzdowy zakad budetowy odpatnie wykonuje zadania, pokrywajc koszty swojej dziaalnoci z przychodw
wasnych oraz budetu gminy (dotacje przedmiotowe jst). Nie posiada osobowoci prawnej.
65
I.7. Wyniki ankiety sondaowej
Podstawowym celem ankiety opracowanej dla mieszkacw Gminy Miedzianej Gry

byo poznanie opinii odnonie stopnia aktualnego rozwoju gminy oraz kierunkw jej rozwoju. Oglnie
ankieta zawieraa pytania dotyczce kilku zagadnie tematycznych:
opinie mieszkacw nt. stopnia rozwoju gminy,
aktualne i najbardziej odczuwalne przez mieszkacw problemy wpywajce na warunki ycia,
mocne i sabe strony oraz szanse i zagroenia rozwoju gminy,
wizja rozwoju gminy, czyli oczekiwanego stanu,
wykaz gwnych dziaa jakie naley podj, aby osign zamierzone cele.
Ankiety byy dystrybuowane wrd mieszkacw gminy przez radnych gminy, przez sotysw
oraz byy dostpne w Urzdzie Gminy oraz wszystkich jednostkach podlegych. Ponadto ankieta bya
dostpna na stronie internetowej UG oraz bya dystrybuowana elektronicznie. cznie
rozdystrybuowano 748 ankiet w wersji papierowej oraz 151 w wersji elektronicznej.
Badania przeprowadzono od 30 czerwca 2014r. do 31 sierpnia 2014r. Wypenione ankiety
mona byo skada osobicie w UG w specjalnie do tego przeznaczonej urnie, poczt tradycyjn,
poczt elektroniczn oraz za porednictwem sotysa.
Ostatecznie kwestionariusz ankiety wypenio 64 respondentw (ok. 60% ankietowanych
stanowiy kobiety, kwestionariusz wypenio najwicej osb z przedziau wiekowego 25-44 lat
ok. 61%, 75% z ankietowanych byy osobami pracujcymi, z kolei zwizek osb wypeniajcych
ankiet z terenem gminy przedstawia si nastpujco: dla 75% gmina to miejsce zamieszkania,
dla niecaych 20% to miejsce pracy oraz dla ponad 5% miejsce prowadzenia dziaalnoci
gospodarczej).
Rysunek 36. Miejsce zamieszkania (miejscowo) ankietowanych
32,26%
35,00%
30,00%
25,00% 16,13%
20,00% 11,29% 11,29% 11,29%
15,00% 4,84% 4,84% 4,84%
10,00% 1,61% 1,61% 0,00%
5,00%
0,00%
66
Poniej prezentujemy wybrane treci z wynikw ankiety sondaowej. Tym niemniej pene
wyniki posuyy do prac zwizanych z opracowywaniem analizy SWOT, wizji gminy, celw
oraz propozycji zada. Z pen treci wynikw, wcznie z treci samej ankiety, mona zapozna si
w dokumencie pn. Raport z konsultacji spoecznych24. Jest to opracowanie, ktre powstao
w wyniku prac i konsultacji spoecznych zwizanych ze strategi i byo wan czci skadow
dziaa podejmowanych w procesie budowy niniejszego dokumentu.
Rysunek 37. Ocena poziomu ycia w Gminie oraz jego poprawy na przestrzeni ostatnich 8-9 lat
50,00% 42,86%
39,68% 52,38%
60,00%
40,00% 50,00%
30,00% 40,00% 25,40%
30,00% 20,63%
20,00% 7,94% 6,35% 20,00%
10,00% 1,59%1,59% 10,00% 0,00% 1,59%
0,00% 0,00%
Ankietowane osoby pozytywnie oceniy obecny poziom ycia w gminie prawie 8% wskazao,
i poziom ycia jest bardzo dobry i niecae 43% wskazao raczej dobry. Niestety prawie 40% poziom
ycia ocenio jako przecitny, ale co rwnie wane tylko niecae 8% dokonao oceny negatywnej.
Powysze wyniki znajduj potwierdzenie w wynikach odpowiedzi na pytanie odnonie
zainteresowania zamieszkaniem poza gmin. Osb zdecydowanych na wyprowadzk byo zaledwie
8% oraz skaniajcych si do wyprowadzki ponad 11%. Zdecydowana wikszo, czyli prawie 68%
ankietowanych na taki krok by si nie zdecydowaa lub zdecydowaa, ale niechtnie (odpowiedzi
raczej nie i zdecydowanie nie). Osobn grup, prawie 13% stanowi osoby nie zajmujcego
stanowiska w tej kwestii. Jest to grupa osb, ktra w swoich decyzjach odnonie miejsca
zamieszkania nie kieruje si sentymentem, walorami, czy te wadami w bezporedni sposb
zwizanymi z Gmin Miedziana Gra, a koncentruje si na innych wanych dla nich kwestiach.
Popraw poziomu ycia na przestrzeni ostatnich 8-9 lat dostrzega a ponad 77%
ankietowanych. Tylko niecae 21% ocenia, i taka poprawa raczej nie nastpia. Dodatkowo brak
jest osb w zdecydowany sposb twierdzcych o braku poprawy. Tym niemniej naley uzna, i okoo
21% ankietowanych w sposb marginalny korzysta ze zmian jakie zaszy w Gminie na przestrzeni
ostatnich lat lub tez nie dostrzega i nie docenia tyche zmian na ich codzienne ycie.
24
Raport z konsultacji spoecznych, Referat Funduszy Strukturalnych i Rozwoju Gminy, Urzd Gminy w Miedzianej Grze,
Miedziana Gra, 31 grudnia 2014r. Dokument dostpny w wersji elektronicznej na stronie Gminy: www.miedziana-gora.pl
67
Jako aspekty, ktre ulegy najwikszej poprawie ankietowani wskazali infrastruktur i usugi
owiatowe, infrastruktur i usugi spoeczne, infrastruktur handlow i usugow oraz infrastruktur
i usugi sportowo-rekreacyjne.
Rysunek 38. Ocena poszczeglnych aspektw ycia w Gminie
100%
90%
80%
70% Nie mam zdania
60% Bardzo dobrze
50% Raczej dobrze
40% Przecitnie
Raczej le
30%
Zdecydowanie le
20%
10%
0%
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25
1 Dostpno i jako edukacji przedszkolnej, 2 Dostpno i jako edukacji szkolnej (podstawowej i gimnazjalnej), 3 Dostpno
i jako zaj pozalekcyjnych dla dzieci i modziey, 4 Dostpno do rekreacji i aktywnego wypoczynku (m.in. obiekty sportowe, boiska,
place zabaw), 5 Dostpno i atrakcyjno oferty kulturalnej, 6 Bezpieczestwo publiczne, 7 Dostpno komunikacyjna,
8 Dostpno (liczba) obiektw handlowych i usugowych, 9 Opieka zdrowotna (m.in. opieka medyczna, apteki), 10 Oferta spdzania
wolnego czasu dla dzieci (m.in. wietlice), 11 Oferta spdzania wolnego czasu dla modziey, 12 Oferta spdzania wolnego czasu
dla dorosych, 13 Moliwo czynnego uczestniczenia w dziaaniach spoecznych (m.in. w organizacjach spoecznych), 14 Infrastruktura
turystyczna (m.in. baza noclegowa, gastronomiczna), 15 Stan zabytkw i obiektw kultury, 16 Moliwo zatrudnienia i rozwoju
zawodowego na terenie gminy, 17 Moliwo zaoenia wasnej dziaalnoci gosp., 18 Atrakcyjno inwestycyjna gminy,
19 Infrastruktura drogowa, 20 Infrastruktura wodocigowo-kanalizacyjna, 21 Infrastruktura energetyczna: gazowa, 22 System
gospodarowania odpadami (segregacja i odbir mieci), 23 Dostpno Internetu, 24 Stan rodowiska naturalnego,
25 Zagospodarowanie przestrzeni publicznej (m.in. place, miejsca spotka, chodniki, awki, czysto i estetyka)
Powyszy rysunek obrazuje ocen ycia w Gminie Miedziana Gra w wybranych 25 aspektach.
Pozytywnie, czyli najwicej wskaza bardzo dobrze oraz raczej dobrze, zostay ocenione
nastpujce aspekty: dostpno i jako edukacji szkolnej (podstawowej i gimnazjalnej), system
gospodarowania odpadami (segregacja i odbir mieci), dostpno (liczba) obiektw handlowych
i usugowych oraz dostpno Internetu. Z kolei najwicej ocen przecitnych otrzymay aspekty ycia
dotyczce infrastruktury turystycznej, stanu zabytkw i obiektw kultury, moliwoci zaoenia
wasnej dziaalnoci gospodarczej oraz zagospodarowania przestrzeni publicznej, w tym ocena takich
miejsc jak place, miejsca spotka oraz maej architektury: chodniki, awki. Negatywnie (wskazania
zdecydowanie le oraz raczej le) zostay ocenione kwestie dotyczce spdzania wolnego czasu
dla dorosych, zatrudnienia i rozwoju zawodowego na terenie gminy, dostpnoci i atrakcyjno
oferty kulturalnej oraz dostpnoci komunikacyjnej gminy.
68
Rysunek 39. Stwierdzenia charakteryzujce Gmin Miedziana Gra
18,00%
16,00%
14,00%
12,00%
10,00% Obecnie
8,00%
W przyszoci
6,00%
4,00%
2,00%
0,00%
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
1 Atrakcyjna dla mieszkacw, 2 Atrakcyjna dla turystw, 3 Atrakcyjna dla przedsibiorcw/inwestorw, 4 Atrakcyjna dla modych
ludzi, 5 Atrakcyjna dla rodzin z dziemi, 6 Bezpieczna, 7 Atrakcyjne miejsce do mieszkania, pracy i wypoczynku, 8 Miejsce
aktywnego wypoczynku, 9 Z dostpem do wysokiej jakoci usug spoecznych (m.in. owiata, kultura i sport, opieka zdrowotna),
10 Z dobrze rozbudowan infrastruktur techniczn (m.in. sie drogowa, wodocigowa, kanalizacyjna), 11 Przyjazne mieszkacom
gminne instytucje (m.in. Urzd Gminy, GOPS, ZGK), 12 Dobrze zarzdzana gmina obywatelska, 13 Tworzca nowe miejsca pracy,
14 Gmina ekologiczna dbajca o rodowisko naturalne i estetyk otoczenia, 15 Bardziej atrakcyjna ni ssiednie gminy
Rysunek przedstawia stwierdzenia charakteryzujce gmin obecnie oraz wskazania,

ktre ze stwierdze powinny charakteryzowa gmin w przyszoci. Na pierwszym miejscu
w przyszoci wybija si, i gmina powinna by atrakcyjna dla przedsibiorcw i inwestorw, w dalszej
kolejnoci widoczna jest przewaga atrakcyjnoci dla mieszkacw i atrakcyjnoci dla turystw
oraz ju z mniejszym wynikiem wskaza atrakcyjno dla modych ludzi. Wida wyranie, i wskazania
ankietowanych koncentroway si wok wskaza dotyczcych rozwoju i powstania nowych miejsc
pracy w gminie oraz jakoci zamieszkania i spdzania wolnego czasu, w tym dla modych ludzi.
Rysunek 40. Najpilniejsze przedsiwzicia do realizacji w perspektywie najbliszych kilku lat
18,00%
16,00%
14,00%
12,00%
10,00%
8,00%
6,00%
4,00%
2,00%
0,00%
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
69
1 Rozbudowa i modernizacja infrastruktury drogowej (w tym chodniki), 2 Rozbudowa i modernizacja infrastruktury wodocigowej, 3
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury kanalizacyjnej, 4 Rozbudowa i modernizacja infrastruktury gazowej, 5 Rozbudowa i
modernizacja infrastruktury sportowo-rekreacyjnej, 6 Rozbudowa i modernizacja obiektw uytecznoci publicznej (np. amfiteatr,
orodek kultury, wietlice), 7 Rewitalizacja i renowacja zabytkw, 8 Ochrona rodowiska naturalnego, 9 Uporzdkowanie przestrzeni
publicznej (w tym plany zagospodarowania przestrzennego), 10 Czysto i estetyka otoczenia, 11 Poprawa bezpieczestwa
publicznego, 12 Poprawa dostpnoci i jakoci opieki zdrowotnej (w tym rozbudowa i modernizacja zakadw opieki zdrowotnej), 13
Rozwj profilaktyki zdrowotnej, 14 Zwikszenie pomocy spoecznej dla najuboszych, 15 Promocja gminy, 16 Rozwj i promocja
przedsibiorczoci, 17 Rozwj turystyki, 18 Wsparcie organizacji pozarzdowych, 19 Dziaalno instytucji kultury, 20 Edukacja i
opieka przedszkolna, 21 Zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i modziey
Jako najpilniejsze przedsiwzicia ankietowane osoby wskazay rozbudow i modernizacj

infrastruktury drogowej, kanalizacyjnej, gazowej oraz sportowo-rekreacyjnej. Z kolei uznania
nie znalazy kwestie zwizane ze zwikszeniem pomocy spoecznej dla najuboszych, rewitalizacj
i renowacj zabytkw, promocj gminy oraz wsparciem dla organizacji pozarzdowych. Jak wida
jako najpilniejsze zostay wskazane przedsiwzicia wpywajce bezporednio na bezpieczestwo
i jako miejsca zamieszkania i spdzania wolnego czasu. Kwestie w sposb poredni wpywajce
na jako ycia w gminie nie zostay docenione przez ankietowanych.
Rysunek 41. Funkcjonowanie Urzdu Gminy oraz podlegych jednostek organizacyjnych
100%
90%
80%
70%
60%
50% Nie mam zdania
40%
30% Bardzo dobrze
20%
10% Raczej dobrze
0%
Przecitnie
Raczej le
Zdecydowanie le
Funkcjonowanie Urzdu Gminy w Miedzianej Grze oraz podlegych jednostek organizacyjnych

zostao ocenione w sposb jednoznacznie pozytywny. Przecitna ocena jest zdecydowanie widoczna
przy ocenie estetyki i wyposaania UG oraz jednostek. Niejednoznaczn ocen otrzymao jedynie
przystosowanie budynkw do potrzeb osb niepenosprawnych wyranie widoczne s tu oceny
negatywne oraz przecitne (30% - zdecydowanie i raczej le oraz 20% - przecitnie).
70
II. Strategiczny plan rozwoju gminy
Ponisza cz dokumentu zawiera analiz uwarunkowa rozwojowych gminy (okrelenie jej

mocnych i sabych stron oraz szans i zagroe dla jej rozwoju). Dodatkowo okrelono misj
dokumentu jakim jest strategia, czyli odpowiedziano na pytania m.in. po co strategia zostaa
opracowana oraz kto bdzie jej gwnym odbiorc i uytkownikiem. Opisano rwnie wizj gminy,
czyli jej oczekiwany stan w przyszoci. Jednymi z najwaniejszych czci dokumentu s te dotyczce
celw strategicznych oraz operacyjnych wraz z okreleniem zada przewidzianych do realizacji.
Na zakoczenie dokument zawiera metody wdraania, monitoringu oraz ewaluacji strategii.
II.1. Analiza uwarunkowa rozwojowych gminy
Niniejsza analiza stanowi podsumowywanie sytuacji Gminy Miedziana Gra. AnaIiza SWOT
stanowi przeoenie czci diagnostycznej niniejszej strategii na jej cz projekcyjn.
Istot analizy SWOT oddaje jej nazwa, ktra pochodzi od pierwszych liter analizowanych
czynnikw: S (strenghts) silne strony, W (weaknesses) sabe strony, O (opportunities) szanse
oraz T (threats) zagroenia. Dodatkowo analizowane czynniki mona podzieli ze wzgldu
na charakter oddziaywania oraz miejsce jego wystpowania25. Niniejsza strategia Gminy Miedziana
Gra koncentruje si na wzmacnianiu jej mocnych stron oraz wykorzystaniu szans rozwojowych,
jednoczenie zawiera rozwizania niwelujce sabe strony oraz przeciwdziaajce zagroeniom.
Tabela 4. Schemat analizy SWOT
Charakter oddziaywania czynnika

pozytywny negatywny
wystpowan
wewntrzne
czynnika
S W
Miejsce
ia
silne strony sabe strony
25
Czynniki wewntrzne pozytywne (S) silne lub mocne strony, czyli atuty. Cechy wyrniajce gmin od innych jednostek
i stanowic jej przewag konkurencyjn.
Czynniki wewntrznie negatywne (W) sabe strony gminy bdce konsekwencj ogranicze rnego rodzaju zasobw.
Czynniki zewntrzne pozytywne (O) szanse, korzystne tendencje w otoczeniu, waciwie wykorzystane mog stanowi
impuls rozwojowy.
Czynniki zewntrzne negatywne (T) zagroenia, niekorzystne zjawiska wystpujce w otoczeniu, ktre mog by barier
dla rozwoju gminy, osabiaj silne strony oraz moliwo wykorzystania szans.
71
zewntrzne
O T
szanse zagroenia
26
rdo: Planowanie strategiczne. Poradnik dla pracownikw administracji publicznej.
Analiza SWOT dla Gminy Miedziana Gra zostaa poniej przedstawiona w sposb zbiorczy,
bez rozbijania jej na analiz poszczeglnych obszarw problemowych, tym niemniej analizy robocze
prowadzone byy w obszarach tematycznych zgodnych z czci I niniejszego dokumentu. Analiza
zostaa wypracowana na spotkaniu z przedstawicielami organizacji pozarzdowych, soectw oraz
Rady Gminy, po czym zostaa poddana uzupenieniom przez Zesp zadaniowy ds. opracowania
Strategii Rozwoju Gminy Miedziana Gra do roku 2025. W dalszej kolejnoci poddano wystpujce
czynniki analizie wzajemnego oddziaywania.
26
Dziemianowicz W., Szmigiel-Rawska K., Nowicka P., Dbrowska A., Planowanie strategiczne. Poradnik dla pracownikw
administracji publicznej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, s. 105.
72
Mocne strony gminy (S) Sabe strony gminy (W)

aktywno organizacji pozarzdowych brak zorganizowanych form spdzania
oraz nieformalnych grup mieszkacw wolnego czasu, w tym brak oferty kulturalnej
funkcjonujcych na terenie gminy gminy
wysoki udzia w spoeczestwie ludnoci wskie grono mieszkacw gminy angaujce

w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym si spoecznie i obywatelsko (bierno czci
mieszkacw)
rozwinita baza dydaktyczna oraz wysoki
poziom edukacji podstawowej i gimnazjalnej nieutosamianie sie napywajcych
wraz z bogat ofert zaj pozalekcyjnych mieszkacw z gmin
dobrze rozwinita infrastruktura sportowa wymagajca modernizacji infrastruktura

suby zdrowia oraz brak dostpu do usug
rozbudowana sie infrastruktury komunalnej rehabilitacyjnych
(optymalna sie drg gminnych,
99% zwodocigowanie gminy) okoo 10% bezrobocie wystpujce wrd
mieszkacw gminy
atrakcyjno gminy jako miejsca zamieszkania
(staa wysoka liczba osb osiedlajcych si rozdrobnienie gospodarstw rolnych i zanik
w gminie) rolnictwa
walory przyrodniczo-krajobrazowe z licznymi sabe wykorzystanie walorw przyrodniczo -

osobliwociami przyrody sprzyjajce krajobrazowych gminy pod ktem rozwoju
rozwojowi turystyki i rekreacji (moliwy turystyki i rekreacji
rozwj szlakw i tras turystycznych, sportw
zimowych, kolarstwa) brak kanalizacji sanitarnej na terenie caej
gminy
unikatowe w skali regionu i kraju pozostaoci
zabytku - Zakadu Wielkopiecowego brak terenw przeznaczonych pod dziaalno
w Bobrzy, wzniesionego w latach 1826-1831 inwestycyjn
dobre poczenia komunikacyjne z miastem niepena dostpno terenu caej gminy

wojewdzkim, jak rwnie z pozostaymi poprzez sie komunikacji zbiorowej
orodkami krajowymi (drogi krajowe S7 i 74)
due obcienie ruchu drogowego na terenie
objcie zdecydowanej wiekszoci powierzchni gminy poprzez drog krajow nr 74
gminy (okoo 90%) Miejscowymi Planami
Zagospodarowania Przestrzsennego
brak bazy lokalowej dla dziaalnoci instytucji
kultury i bibliotekoznawstwa, prowadzenia
usug rehabilitacyjnych oraz waciwych
warunkw pracy GOPS
brak rozwiza przeciwpowodziowych

na rzece Bobrza oraz terenw rekreacyjnych -
zbiornik retencyjny
brak obiektu wsparcia dla osb

niepenosprawnych i starszych
brak rozwiza sucych scentralizowaniu

sub ratowniczych (stra poarna, policja,
pogotowie ratunkowe)
73
Szanse rozwojowe gminy (O) Zagroenia dla rozwoju gminy (T)

dostpne zewntrzne rodki finansowe, wzrost atrakcyjnoci ssiednich gmin
w tym z UE, dla przedsiwzi realizowanych pod wzgldem warunkw miejsca
przez gmin zamieszkania i prowadzenia dziaalnoci
gospodarczej
dostpne zewntrzne rodki finansowe,
w tym z UE, dla osb fizycznych, organizacji zwikszanie zada wasnych gminy przy
pozarzdowych oraz firm z terenu gminy jednoczesnym braku wzrostu dostpnych
rodkw finansowych
wsppraca jednostek samorzdowych
z terenu Kieleckiego Obszaru Funkcjonalnego zahamowanie rozwoju wojewdztwa
witokrzyskiego oraz miasta Kielce
wzrost zainteresowania mieszkacw Kielc
oraz ssiednich gmin ofert rekreacyjn duy poziom biurokracji w instytucjach
i turystyczn dostpn na terenie gminy publicznych
wzrost zainteresowania mieszkacw Kielc niestabilne, niespjne i niejasne przepisy

oraz ssiednich gmin zamieszkaniem prawa
na terenie gminy
pasywna polityka pastwa w zakresie
rozwj gospodarczy, spoeczny i kulturalny przeciwdziaania bezrobociu
miasta wojewdzkiego Kielc
Tak przedstawione czynniki pozwalaj okreli obecn pozycj Gminy Miedziana gra oraz
potencjale strategie rozwoju. W ramach analizy SWOT, czyli w podejciu od wewntrz na zewntrz
naley odpowiedzie na nastpujce pytania:
czy mocne strony pozwol wykorzysta szanse?,
czy sabe strony zablokuj wykorzystanie szans?,
czy mocne strony pozwol na przezwycienie zagroe?,
czy sabe strony wzmocni negatywny skutek zagroe?
Komplementarnym podejciem do SWOT jest analiza TOWS, czyli ocena oddziaywania
na siebie czynnikw z zewntrz do wewntrz. Kluczowymi pytaniami s:
czy zagroenia osabi siy?,
czy szanse spotguj siy?,
czy zagroenia spotguj saboci?,
czy szanse pozwol przezwyciy saboci?
Dopiero zestawienie zbiorcze analiz SWOT oraz TOWS wskazuje na optymaln strategi
wybran zgodnie z ponisz tabel.
74
Tabela 5. Macierz normatywnych strategii rozwoju
Szanse Zagroenia
Strategia agresywna Strategia konserwatywna

Mocne strony (maxi-maxi) (maxi-mini)
Strategia konkurencyjna Strategia defensywna

Sabe strony (mini-maxi) (mini-mini)
27
rdo: Planowanie strategiczne. Poradnik dla pracownikw administracji publicznej
Strategia agresywna (maxi-maxi) polega na maksymalnym wykorzystaniu synergii midzy

mocnymi stronami oraz szansami wystpujcymi otoczeniu. Strategia konkurencyjna (mini-maxi)
opiera si na eliminowaniu sabych stron oraz budowaniu przewagi dziki wykorzystaniu istniejcych
szans rozwojowych. Strategia konserwatywna (maxi-mini) zakada minimalizowanie negatywnego
wpywu otoczenia, czyli zagroe poprzez wykorzystanie mocnych stron. Strategia defensywna (mini-
mini) to minimalizowanie wpywu zarwno sabych stron gminy, jak i zagroe ze strony otoczenia.
Przeprowadzone analizy oraz ich wyniki pozwalaj na okrelenie jaki charakter powinna
przybra strategia rozwoju dla Gminy Miedziana Gra oraz identyfikuj zalenoci pomidzy
czynnikami wewntrznymi i zewntrznymi28.
Rysunek 42. Wyniki analizy SWOT/TOWS Gminy Miedziana Gra
SWOT+TOWS
150 115
119 86
100
100
50
Zagroenia
0
Szanse
Mocne strony
Sabe strony
rdo: opracowanie UG.
27
Dziemianowicz W., Szmigiel-Rawska K., Nowicka P., Dbrowska A., Planowanie strategiczne. Poradnik dla pracownikw
administracji publicznej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, s. 119.
28
Pene analizy wraz z macierzami SWOT oraz TOWS zawiera Raport z konsultacji spoecznych, Miedziana Gra 2014.
75
Jak wynika z powyszego rysunku optymaln strategi rozwoju Gminy Miedziana Gra jest
strategia agresywna, czyli maxi-maxi (wykorzystanie synergii midzy mocnymi stronami oraz
szansami wystpujcymi otoczeniu). Powysze potwierdzaj zarwno analiza SWOT, jak i TOWS,
gdzie wiartki strategii agresywnej uzyskay najwysze wyniki. Zgodnie z niniejsz strategi, dziaania
gminy powinny koncentrowa si na wykorzystaniu atutw gminy oraz szans powstajcych
w otoczeniu. Gmina powinna wykorzysta szanse pojawiajce si w otoczeniu do wzmacniania
mocnych stron gminy, ktre stanowi jej przewag konkurencyjn. Naley jednake zwrci uwag
na wiartk strategii defensywnej, ktra rwnie uzyskaa bardzo wysoki wynik. Wobec powyszego
wydaje si, i to poczenie strategii agresywnej z dziaaniami wynikajcymi ze strategii defensywnej
da najlepsze rezultaty rozwojowe dla Gminy.
Gmina w dalszym cigu powinna rozbudowywa lub modernizowa infrastruktur komunaln
oraz co z tym bezporednio zwizane podnosi atrakcyjno gminy jako miejsca zamieszkania. Coraz
waniejsza dla obecnych mieszkacw, ale i przyszych, bdzie rwnie jako bazy dydaktycznej oraz
poziomu edukacji podstawowej i gimnazjalnej dostpnej na terenie gminy. Kolejn kwesti, ktr
naley rozwija i wykorzysta jest potencja turystyczny i rekreacyjny terenw gminy, z unikatowym
w skali regionu i kraju Zakadem Wielkopiecowym w Bobrzy. Przygotowana oferta rekreacyjno-
turystyczna powinna stanowi kompletny produkt turystyczny, nastawiony na przycignicie
turystw jednodniowych z regionu, jak rwnie turystw weekendowych spoza regionu
witokrzyskiego, na co pozwala bardzo dobra dostpno komunikacyjna gminy. Rozwj usug
turystycznych, i w zwizku z nim zwikszenie liczby osb odwiedzajcych gmin spowoduje spadek
bezrobocia, wzrost dochodw mieszkacw, a w konsekwencji przeoy si na wzrost gminnych
dochodw. Dodatkowo gmina powinna tworzy optymalne warunki do rozwoju i aktywnoci
organizacji pozarzdowych oraz nieformalnych grup mieszkacw zaangaowanych spoecznie.
Dziaalno ngos jest korzystna dla gminy zarwno z punktu widzenia promocyjnego, jak i rwnie
z powodw bardziej pragmatycznych podejmuj si rozwizywania kwestii trudnych
i problematycznych, ale wanych dla lokalnej spoecznoci, czsto ze rodkw finansowych
pochodzcych spoza gminy, np. ze rodkw UE, budetu pastwa czy samorzdu wojewdzkiego.
Wan grup warunkujc rozwj gminy s przedsibiorcy, ktrzy poprzez swoje funkcjonowanie
wpywaj na wysoko gminnego budetu (podatki), a ponadto tworz miejsca pracy. Dziaania gminy
powinny koncentrowa si na stworzeniu sprzyjajcych warunkw dla rozwoju mikro i maej
przedsibiorczoci, ze szczeglnym naciskiem na rozwj firm z szeroko pojtej brany usugowej oraz
handlowej.
Szanse rozwojowe wystpujce w otoczeniu Gminy Miedziana Gra powinny by skrupulatnie
wykorzystane. Naley mie na uwadze, i cz z nich jest bezporednio zwizana z latami 2014-2020,
w ktrym to okresie bd dostpne rodki finansowe z UE. Po tym okresie dostpno rodkw
76
unijnych jest trudna do przewidzenia, jednake mona i naley si spodziewa si jej ograniczenia.
W zwizku z powyszym optymalne wykorzystanie rodkw z UE wydaje si by kluczowym
czynnikiem gwarantujcym sukces gminy, dotyczy to zarwno gminnych instytucji samorzdowych,
jak i organizacji pozarzdowych, firm oraz osb fizycznych. Drug wan kwesti jest rosnce
zapotrzebowanie na usugi rekreacyjne i turystyczne wrd polskiego spoeczestwa. Wzrost
zamonoci spoeczestwa oraz moda na zdrowy i ekologiczny styl ycia stanowi czynniki, ktre
gmina powinna wykorzysta, tym bardziej, i posiada potencja ku temu. Nie bez znaczenia dla
rozwoju gminy jest rwnie bezporednie ssiedztwo z Kielcami miastem wojewdzkim, ktre
stanowi naturalny orodek wzrostu i rozwoju w wojewdztwie witokrzyskim. Wykorzystanie jego
potencjau gospodarczego, spoecznego i kulturalnego znajdzie swoje odzwierciedlenie w rozwoju
gminy.
77
II.2. Misja Strategii Rozwoju Gminy
Misj dokumentu, jakim jest strategia odpowiada na kilka zasadniczych pyta, m.in. po co
strategia zostaa opracowana oraz kto bdzie jej gwnym odbiorc i uytkownikiem.
Misja Strategii Rozwoju Gminy
Misj Strategii Rozwoju Gminy Miedziana Gra do roku 2025 jest

wsparcie dziaa samorzdu gminnego oraz wszystkich lokalnych rodowisk
w realizacji przedsiwzi prowadzcych do zrwnowaonego rozwoju Gminy,
poprzez inspirowanie i koordynowanie dziaa zwizanych z rozwojem
spoecznym i gospodarczym gminy przy uwzgldnieniu uwarunkowa
rodowiskowych.
Strategia Rozwoju Gminy powinna przyczyni si do mobilizacji kapitau
spoecznego, rozwoju potencjau kulturowego gminy oraz do wykreowania
gminnego produktu turystyczno-rekreacyjnego o zasigu regionalnym.
Misj strategii jest m.in. zapewnienie zrwnowaonego rozwj gminy29, na ktry skada si
rozwj spoeczny, ekonomiczny oraz rodowiskowy. Jest to rozwj, w ktrym potrzeby obecnego
pokolenia mog by zaspokojone bez umniejszania szans przyszych pokole na ich zaspokojenie. Taki
model rozwoju zakada wiadome ksztatowanie relacji pomidzy wzrostem gospodarczym, dbaoci
o rodowisko oraz jakoci ycia.
Rysunek 43. Aspekty zrwnowaonego rozwoju Gminy Miedziana Gra
Aspekt
spoeczny
Aspekt Aspekt
ekonomiczny rodowiskowy
29
Zrwnowaony rozwj rozumie si przez to taki rozwj spoeczno-gospodarczy, w ktrym nastpuje proces
integrowania dziaa politycznych, gospodarczych i spoecznych, z zachowaniem rwnowagi przyrodniczej oraz trwaoci
podstawowych procesw przyrodniczych, w celu zagwarantowania moliwoci zaspokajania podstawowych potrzeb
poszczeglnych spoecznoci lub obywateli zarwno wspczesnego pokolenia, jak i przyszych pokole (art. 3 pkt 50,
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska, Dz.U. 2001 nr 62 poz. 627)
78
II.3. Wizja Gminy
Wizja gminy to opis jej oczekiwanego stanu w przyszoci, moliwa jest do urzeczywistnienia
w warunkach wystpienia korzystnych okolicznoci zewntrznych oraz osignita dziki
podejmowaniu przemylnych, zaplanowanych i skutecznych dziaa. Wizja unaocznia do czego
realizacja strategii ma doprowadzi.
Wizja Gminy Miedziana Gra obrazuje stan idealny gminy moliwy do osignicia w 2025 roku,
informuje jednoczenie o naszych aspiracjach jako wsplnoty samorzdowej oraz jednoczy
wszystkich mieszkacw wok wsplnych celw i wartoci, m.in. poprzez inspiracj do wsppracy
i partnerstwa.
Wizja Gminy Miedziana Gra w 2025r.
Gmina Miedziana Gra przyjaznym miejscem oferujcym wysok jako

ycia oraz wypoczynku, wiadomie ksztatujca relacje pomidzy sfer
spoeczn, gospodarcz i rodowiskow.
Wysoka jako ycia to zarwno funkcjonalno gminy jako miejsca zamieszkania i zwizane
z tym wszelkie kwestie m.in. bezpieczestwa, czystoci okolicy, dostpnoci edukacji dla dzieci
i modziey, ale rwnie jako miejsce stwarzajce moliwoci osobistego rozwoju zawodowego,
prowadzenia wasnej dziaalnoci gospodarczej oraz dostpnoci miejsc pracy. Wpyw na powysze
maj zarwno aspekty czysto infrastrukturalne, jak rwnie i spoeczne, m.in. zaufanie spoeczne oraz
otwarto na innych ludzi i zwyczaje. Wyej wspomniana otwarto zostanie osignita dziki
funkcjonowaniu i konsolidacji, czyli umocnieniu i stabilizacji organizacyjnej i finansowej lokalnych
organizacji pozarzdowych.
Jednoczenie naley podkreli rol dziedzictwa kulturowego gminy zwikszanie si
zamonoci spoeczestwa oraz przeksztacenia o charakterze kulturowym bd powodoway wzrost
znaczenia rozwojowego zarwno materialnych, jak i niematerialnych skadnikw dziedzictwa
kulturowego. Ich lokalizacja w gminie i umiejtne wykorzystanie w procesach rozwoju bdzie
wpywaa pozytywnie na koncentracj gospodarcz, ludnociow oraz rang kultury i turystyki
w gminie.
Wysoka jako wypoczynku jest niejako uzupenieniem jakoci ycia. Naley tu podkreli
dostpno oraz rnorodno oferty spdzania wolnego czasu oferowanego przez gmin zarwno
79
dla samych mieszkacw, jak i dla mieszkacw ssiednich gmin oraz miasta wojewdzkiego jakim s
Kielce.
Gmina Miedziana Gra wiadome ksztatujca relacje pomidzy sfer spoeczn, gospodarcz
i rodowiskow to dobrze zarzdzana ekologiczna gmina, z aktywnymi spoecznie i obywatelsko
mieszkacami, tworzca sprzyjajce warunki do rozwoju lokalnej przedsibiorczoci.
80
II.4. Cele strategiczne
Na podstawie wynikw analizy SWOT/TOWS oraz w celu realizacji wizji Gminy Miedziana Gra
w 2025 roku sformuowano trzy gwne cele strategiczne. Powysze cele dotykaj obszarw
strategicznych dotyczcych mieszkacw gminy, turystw oraz przedsibiorcw.
Wszystkie cele, zarwno strategiczne, jak i w dalszej kolejnoci operacyjne, zostay
sformuowane zgodnie z koncepcj SMART (akronim od angielskich sw: Specific, Measurable,
Accepted, Realistic, Time-dependent)30. Zastosowanie filtru SMART pomaga w prawidowym
wyznaczeniu celw, a tym samym z wiksza szans na osignicie dokadnie tego, czego naprawd
zamierzalimy dokona.
Rysunek 44. Cele strategiczne Gminy Miedziana Gra
Cel I
Wzrost atrakcyjnoci Gminy Miedziana Gra jako miejsca zamieszkania
Cel II
Wzrost atrakcyjnoci turystycznej i rekreacyjnej Gminy Miedziana Gra
Cel III
Wzrost potencjau gospodarczego Gminy Miedziana Gra
30
SMART (Specific precyzyjne, Measurable mierzalne, Accepted akceptowane, Realistic realistyczne, Time-
dependent okrelone w czasie), Dziemianowicz W., Szmigiel-Rawska K., Nowicka P., Dbrowska A., Planowanie
strategiczne. Poradnik dla pracownikw administracji publicznej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012,
s. 139-140.
81
II.5. Cele operacyjne
Cele operacyjne bezporednio wi si z celami strategicznymi: uszczegowiaj je oraz

przyczyniaj si do realizacji jednego, dwch lub trzech w/w celw.
Rysunek 45. Cele strategiczne oraz operacyjne Gminy Miedziana Gra
Cele strategiczne
Wzrost atrakcyjnoci Wzrost atrakcyjnoci Wzrost potencjau

Gminy Miedziana Gra turystycznej i rekreacyjnej gospodarczego Gminy
jako miejsca zamieszkania Gminy Miedziana Gra Miedziana Gra
1 cel
Rozbudowa i modernizacja komunalnej infrastruktury technicznej
operacyjny
2 cel Rozbudowa i modernizacja infrastruktury

operacyjny turystycznej, rekreacyjnej i kulturalnej
3 cel Rozbudowa i modernizacja infrastruktury drogowej

operacyjny oraz zapewnienie bezpieczestwa komunikacyjnego
4 cel Poszerzenie oferty

operacyjny owiatowej i edukacyjnej
5 cel Poprawa zewntrznej i wewntrznej

operacyjny dostpnoci komunikacyjnej gminy
6 cel
Wzrost aktywnoci obywatelskiej, spoecznej i gospodarczej
operacyjny
7 cel Rozwj sektora mikro

operacyjny i maych przedsibiorstw
8 cel
Poprawa adu przestrzennego w gminie
operacyjny
9 cel
Promocja oferty turystycznej i rekreacyjnej gminy
operacyjny
10 cel Osignicie i utrzymanie dobrego

operacyjny stanu rodowiska naturalnego
11 cel Osignicie wysokiej

operacyjny jakoci usug ochrony
zdrowia
82
II.6. Zadania do realizacji
1 cel operacyjny budowa oraz modernizacja systemu kanalizacji sanitarnej

termomodernizacja budynkw uytecznoci publicznej
Rozbudowa i modernizacja
komunalnej infrastruktury modernizacja i rozbudowa sieci wodocigowej
technicznej
budowa systemu odwodnienia gminy
budowa wielofunkcyjnego obiektu komunalnego - siedziby
instytucji kultury oraz biblioteki
remonty oraz doposaenie gminnych orodkw zdrowia
dla stworzenia warunkw do rozwoju usug rehabilitacyjnych
budowa obiektu sub ratowniczych
2 cel operacyjny budowa tras rowerowych wraz z zagospodarowaniem miejsc

docelowych m.in. tarasy widokowe, wiaty turystyczne
infrastruktury turystycznej, wyznaczenie szlakw pieszych (w tym cieek dydaktycznych),
rekreacyjnej i kulturalnej
rowerowych oraz narciarskich
remonty, modernizacja oraz doposaenie wietlic wiejskich
wraz z ich otoczeniem (w tym utworzenie nowych wietlic)
zagospodarowanie pozostaoci Zakadu Wielkopiecowego
na cele turystyczno-rekreacyjne
budowa kompleksw rekreacyjno-sportowych
remont i odtworzenie duej skoczni wraz
z zagospodarowaniem terenu
odtworzenie szlaku wodnego na rzece Bobrza i jego
udostpnienie dla turystw
budowa zbiornikw wodnych na rzece Bobrza (funkcja
ekologiczna, rekreacyjna i przeciwpowodziowa)
budowa maej infrastruktury rekreacyjnej (m.in. plac zabaw,
boisko wielofunkcyjne, skatepark, park linowy,
tor saneczkowy, wiaty wypoczynkowe)
utworzenie systemu informacji turystycznej
modernizacja istniejcej infrastruktury sportowo-rekreacyjnej
zachowanie i zabezpieczenie obiektw dziedzictwa
83
kulturowego i obiektw zabytkowych dla celw spoeczno-

gospodarczych
dostosowanie obiektw dziedzictwa kulturowego do funkcji
turystycznych i/lub kulturowych
3 cel operacyjny budowa i modernizacja drg gminy

budowa oraz modernizacja i remonty chodnikw wzdu
infrastruktury drogowej gwnych cigw komunikacyjnych
oraz zapewnienie
budowa oraz modernizacja owietlenia ulicznego na terenie
bezpieczestwa
komunikacyjnego gminy
wspudzia w modernizacji drg powiatowych
budowa drg wewntrznych
4 cel operacyjny dodatkowe zajcia pozalekcyjne dla dzieci i modziey

poprawa dostpnoci opieki przedszkolnej
Poszerzenie oferty
owiatowej i edukacyjnej rozwj umiejtnoci i kluczowych kompetencji oraz uczenie
si przez cae ycie
rozwj infrastruktury edukacyjnej i szkoleniowej, w tym
zagospodarowanie i modernizacja terenw przyszkolnych
5 cel operacyjny budowa maej infrastruktury komunikacji publicznej gminy

budowa dworca autobusowego dla obsugi komunikacji
Poprawa zewntrznej
i wewntrznej dostpnoci publicznej gminy
komunikacyjnej gminy
wsparcie rozwoju sieci pocze prywatnych przewonikw
6 cel operacyjny zwikszona oferta spdzania wolnego czasu dla dzieci

i modziey oraz osb starszych
Wzrost aktywnoci
obywatelskiej, spoecznej utworzenie instytucji kultury i bibliotekoznawstwa
i kulturalnej
rozwj zasobw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego
wspieranie rozwoju oraz wsppraca z lokalnymi
organizacjami pozarzdowymi
wspieranie wczenia spoecznego i walka z ubstwem
84
7 cel operacyjny wsparcie rozwoju gospodarstw agroturystycznych

wsparcie rozwoju rolnictwa ekologicznego
Rozwj sektora mikro
i maych przedsibiorstw wsparcie rozwoju przedsibiorczoci spoecznej
(np. spdzielnie socjalne)
utworzenie gminnego inkubatora przedsibiorczoci
promocja gospodarcza gminy
promocja postaw przedsibiorczych, w tym system
przygotowania modziey do rozwoju przedsibiorczoci
promocja samorzdu gospodarczego wrd lokalnych
przedsibiorcw
wspieranie zatrudnienia oraz mobilnoci pracownikw
8 cel operacyjny wykonanie i aktualizacja planw zagospodarowania

przestrzennego
Poprawa adu
przestrzennego w gminie rewitalizacja terenw zdegradowanych
integracja funkcjonalna miejscowoci z miejscami
koncentrujcymi rekreacj oraz speniajcymi funkcje
publiczne
9 cel operacyjny opracowanie ksigi identyfikacji wizualnej gminy

udzia gminy w targach i imprezach branowych
Promocja oferty
turystycznej i rekreacyjnej promocja gminy w mediach lokalnych i regionalnych
gminy
10 cel operacyjny promocja postaw ekologicznych

kampanie edukacyjne wpywajce na zmian zachowa
Osignicie i utrzymanie
dobrego stanu rodowiska ekologicznych oraz kampanie naganiajce problem czystoci
naturalnego
i porzdku
akcja odmiecania terenu gminy
likwidacja i monitoring dzikich wysypisk mieci
sprawny system segregacji i odbioru odpadw komunalnych
wspieranie systemu gospodarki niskoemisyjnej
wspieranie budowy urzdze oraz montau instalacji
85
wykorzystujcych odnawialne rda energii dla potrzeb

wasnych
11 cel operacyjny profilaktyka zdrowotna, w tym w instytucjach owiatowych

promocja postaw prozdrowotnych
Osignicie wysokiej jakoci
usug ochrony zdrowia uatwienie dostpu do lekarzy specjalistw
dostpno do usug rehabilitacyjnych na terenie gminy
budowa obiektu wsparcia dla osb niepenosprawnych
oraz starszych
reorganizacja suby zdrowia utworzenie orodka zdrowia
z kompleksow obsug pacjentw wiadczon
w miejscowociach Miedziana Gra oraz misk
86
II.7. Wdraanie, monitoring i ewaluacja
Podrozdzia koncentruje si na kwestiach zwizanych z wdraaniem strategii, jej monitoringiem

oraz ewaluacj. Wdraanie strategii to nie tylko osignicie zaoonego stanu docelowego,
ale rwnie obserwacja i modyfikacja procedury wdroeniowej oraz samej strategii31. Na skuteczno
i efektywno wdraania niniejszego dokumentu, oprcz samej treci, bd rwnie miay wpyw
jako procedury wdroeniowej oraz umiejtnoci podmiotw posugujcych si strategi.
II.7.1. Wdraanie strategii
Wdraaniem niniejszej strategii jest zesp czynnoci sucych osigniciu postawionych

w niej celw poprzez realizacj konkretnych przedsiwzi, koordynacji realizacji w/w przedsiwzi,
monitorowaniu stopnia osignicia celw oraz monitorowaniu aktualnoci treci strategii
i korygowaniu jej w wymagajcych tego momentach.
Podmiotem odpowiedzialnym za organizacj i koordynacj procesu wdraania strategii jest
Referat Funduszy Strukturalnych i Rozwoju Gminy.
Do w/w referatu w zwizku z organizacj procesu wdraania strategii naley:
funkcja planistyczna (opracowanie procedur wdroeniowych poszczeglnych zada
strategicznych, w tym metryk zada strategicznych),
funkcja monitoringowo-wnioskodawcza (prowadzenie analiz gminy oraz jej otoczenia,
propozycje zmian/aktualizacji strategii),
funkcja wewntrznej dystrybucji informacji (wymiana informacji, pogldw i koncepcji
zwizanych z realizacj strategii),
funkcja promocyjna (upublicznienie przebiegu realizacji strategii),
funkcja koordynacyjna (organizacja wsppracy z partnerami realizujcymi strategi, w tym
m.in. z podmiotami niezalenymi od gminy).
II.7.2. Monitoring i ewaluacja strategii
Monitoring i ewaluacja s form dokonywania oceny realizacji strategii. S zatem elementami

wdraania strategii, pozwalajcymi dokona oceny stopnia osignicia (realizacji) zaoonych w niej
31
Sztando A., Wdraanie strategii rozwoju jednostki samorzdu terytorialnego, [w] Dylematy rozwoju lokalnego
i regionalnego na pocztku XXI wieku, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocawiu nr 101, 2010, str. 189.
87
celw oraz zgodnoci zada z zaoonymi w strategii celami. Monitoring i ewaluacja wskazuj rwnie
na ewentualne i czasami konieczne zmiany w zapisach strategii, ktre s niejako wymuszone poprzez
zmiany bd to w otoczeniu, bd to wewntrz samej gminy.
Monitoring, a szczeglnie ewaluacja daj m.in. odpowied na podstawowe pytania:
Jak udaje si realizowa zaoon strategi (w jakim miejscu, w jakim momencie jej realizacji
jestemy, jakie osigamy efekty)?
Co wymaga zmiany, wprowadzenia do strategii bd wyczenia z niej, ze wzgldu
na uzasadnione zmiany, ktrych nie mona byo przewidzie na etapie opracowywania
dokumentu?
Stosowane na tym etapie narzdzia pozwalaj oceni przebieg i rezultaty realizowanej
strategii. Std te mwimy o ocenie dynamicznej i statycznej. Ocena dynamiczna to ocena postpw
w realizacji celw dokonywana stale w czasie, czyli w sposb cigy. Nazywana jest ona
monitoringiem. Ocena statyczna to ocena realizacji i efektw (rezultatw) wraz z kontekstem
spoeczno-ekonomicznym dokonywana w okrelonych momentach czasu (ex-ante, on-going,
ex-post). Nazywana jest ona ewaluacj.
Za monitoring strategii odpowiedzialny jest Referat Funduszy Strukturalnych i Rozwoju Gminy,
z kolei ewaluacja bdzie realizowana poprzez zewntrznych i niezalenych ekspertw.
Podsumowujc mona stwierdzi, i monitoring pozwoli na uzyskanie informacji o postpach
w realizacji zaoonych celw (rejestracja produktw) i ewentualnie dokonanie biecych korekt
w procesie wdraania strategii, z kolei ewaluacja pozwoli na sformuowanie wnioskw i rekomendacji
(ustalenie zwizkw pomidzy podjtymi dziaaniami a uzyskanymi efektami) sucych
udoskonaleniu/aktualizacji strategii.
88
Spis rysunkw
89
Bibliografia
90

1 Strategia Rozwoju Gminy Miedziana Gora Do Roku 2025 v3

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1 Strategia Rozwoju Gminy Miedziana Gora Do Roku 2025 v3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Strategia Rozwoju Gminy

Miedziana Gra do roku 2025

Miedziana Gra, Luty 2015r.

II. Strategiczny plan rozwoju gminy ........................................................................................ 71

I. Diagnoza stanu gminy

Rysunek 1. Obszary diagnozy Gminy

rdo: opracowanie wasne.

I.1. Pooenie, ad przestrzenny, rodowisko naturalne

Rozdzia zawiera podstawowe informacje na temat pooenia Gminy Miedziana Gra,

I.1.1. Otoczenie i relacje zewntrzne

Gmina Miedziana Gra pooona jest w wojewdztwie witokrzyskim, w powiecie kieleckim.

Rysunek 2. Pooenie Gminy Miedziana Gra

Rysunek 3. Pooenie Gminy Miedziana Gra w powiecie kieleckim

Przez Gmin Miedziana Gra przebiegaj droga krajowa S-7 Gdask-Warszawa-KielceKrakw-

Rysunek 4. Gwne drogi przebiegajce przez Gmin Miedziana Gra

Rysunek 5. Soectwa Gminy Miedziana Gra

Rysunek 6. Rodzaje powierzchni soectw Gminy

0% 20% 40% 60% 80% 100%

rdo: opracowanie wasne UG.

Z kolei najwiksze miejscowoci to misk, Kostomoty Drugie, Kostomoty Pierwsze oraz

Rysunek 7. Liczba mieszkacw Gminy Miedziana Gra w podziale na miejscowoci

rdo: opracowanie wasne UG.

I.1.3. rodowisko naturalne

Obszar gminy charakteryzuje si duym zrnicowaniem rzeby terenu, wystpuj

Zdjcie 1. Gra Ciosowa

rdo: archiwum UG.

Stanowisko dokumentacyjne - odsonicie skalne piaskowcw triasowych prezentujce ciekawe

Zdjcie 2. Rezerwat przyrody Sufraganiec

rdo: archiwum UG.

Naley rwnie podkreli istnienie na terenie Gminy Miedziana Gra nastpujcych

Zdjcie 3. Kopalnia Odkrywkowa Laskowa w Kostomotach Drugich oraz wyczone

rdo: archiwum UG.

I.1.4. Zasoby kulturowe

Zdjcie 4. Pozostaoci Zakadu Wielkopiecowego w Bobrzy

rdo: archiwum UG.

Zabytki wpisane do rejestru zabytkw nieruchomych wojewdztwa witokrzyskiego4:

Zdjcie 5. Kaplice pw. w. Barbary w Miedzianej Grze, pw. Przemienienia Paskiego

rdo: archiwum UG.

Stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytkw wojewdztwa witokrzyskiego5:

Zdjcie 6. Rezerwat archeologiczno-geologiczny Gra Grodowa oraz rezerwat przyrody

rdo: archiwum UG.

rdo: archiwum UG.

I.2. Sfera spoeczna

Niniejsza cz diagnozy koncentruje si zagadnieniach spoecznych zachodzcych na terenie

I.2.1. Charakterystyka demograficzna

Liczba zameldowanych mieszkacw Gminy Miedziana Gra na dzie 30 czerwca 2014r.

rdo: opracowanie wasne UG.

Rysunek 9. Przyrost naturalny w Gminie w latach 2007-2013

rdo: opracowanie wasne UG na podstawie danych BDL GUS.

0 50 100 150 200 250

rdo: opracowanie wasne UG.

0 200 400 600 800 1000

rdo: opracowanie wasne UG na podstawie danych BDL GUS.

I.2.2. Kultura, sztuka, sport

rdo: archiwum UG.

Rysunek 12. Zakupy woluminw (szt.) przez GBP w latach 2007-2013

0 200 400 600 800

rdo: opracowanie wasne UG na podstawie danych Gminnej Biblioteki Publicznej.

Czytelnictwo mieszkacw gminy ulegao duym wahaniom na przestrzeni ostatnich lat,

Rysunek 13. Liczba wypoycze ksigozbioru GBP w latach 2007-2013

0 10000 20000 30000 40000

rdo: opracowanie wasne UG na podstawie danych Gminnej Biblioteki Publicznej.

Gminna Biblioteka Publiczna oprcz obsugi bibliotecznej oraz propagowania i popularyzacji

Zdjcie 9. Zwyczaje miedzianogrskie w obrzdach i pieniach Koo Gospody Wiejskich